Migne. Patrologia Latina Tomus CLXV.

Bruno, Saint (d'Asti). Saeculum XII. S. Brunonis Astensis,...
Opera omnia, aucta et adnotationibus illustrata, juxta editionem Romae anno 1791 curante Bruno Bruni datam. Accedit
Oddonis Astensis,... Expositio in Psalmos, S. Brunoni ab ipso aucto.... 1854.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA DNIVERSALIS', INTEGRA, DNIFORMiS, COMMODA, OECONOMICA,
OMNIUM SS. PATRUM, DOGTORUM SGMPTORUMQUl EGCLESIASTICOMM

' QUI
AB MVO APGSTOLICO AD INNOGENTII III TEMPORA
FLOUUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMOILE EXSTITERE MONUMENTORUM CATIIOLICE TRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECCLESL^ SJECULA,
JUXTAEDITIOKCS ACCURATISSIMAS, INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRirTIS COLLATAS,
PERQUAM DJLIGENTER CASTIGATA;
DISSERTATIONIBUS,COMMENTAKIIS LCCTIONIBUSQUC VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA J
OMXIBUS OPERHSUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONESQWETRIBUSNOVISSIMIS SJECULIS DCBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, ABCTA;
INDICIBUSPARTICULARIBUSANALYTICIS,SESGULOS SIVETOMag,SIVCAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQDLNTIBUS, DONATAJ
CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSIUS, NCCNON ET TITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINEM
SUPEBIOREM DISTINGUDNTIBUS SUBJECTAMQUE MATERUM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ;
OPERIBUS CUMDUBIIS TUMAPOCRYPIHS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS. AMPLlriCATA ;
DUOBUS INDICIBUS GENERALIBCS LOCUPIXTATA : ALTCRO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID
UNUSQDISQUCPATRUM INQUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT UNOINTUITU CONSPICIATUR J ALTERO
SCRJPTURÊ SACR/E, EX<JUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBUSOPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
SCRIPTURX TEVTUS COMMENTATI SINT.
EDITIOACCORATISSIMA,CETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTCPONENDA, SI PERPENDANTUR : CIIARACTERUM KITIDI TAS
C-IIARTJEQUALITAS, JNTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUMVARIETAS
TUMKUMERUS, rORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUEINTOTOOPERIS DECURSU CONSTANTCR
PRCTIIEMGUITAS,
, SIMILIS, PR-ESERTIMQUEJSTl COLLECTIO,UNA, METHODICA ET CIIRONOLOGICA,
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULOUUMQUE IIACTENUS HIClLElC SPARSORUM, ^*^-
PRIMUM AUTCM 1N NOSTRA BIBLIOTIIECA, EX OPERIBUS/AD \OMNES jETATES , / (/*
LOCOS,LINGUAS TORMASQUE PERTINCNTIBUS , COADUNATORUM. A& /JNV'
SERIES SEGUNDA,' ': / /-\
1N QUA PUODUUNTPATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESI/ELAHN^ /*-*/ !5 ^
A GREGORIO MAGNOAD 1NNOCENTIUMIII. J I C
' £_,
Stccuvanfe %&p. 2X131«, W«^^ t*i 3
SIBLIOTHEC2H CLEKI UNITIRII, m'
SI\E \^\
W^ \ ^0
CURSUUM COMPLETOllUM 1NSINGCLOSSCIENTJJG ECCLESIASTIC2E RAMOSEDITOUK.-\ \ ?E ,
PATKOLOGIABINA EDITIONET5TPISMAHDATA EST, ALIA NEMPELATINA,ALIA GRiECO-LATlNAN^-
VENEUNTMILLEFRANCISDUCENTATOLUMINAEDITIONISLATINiE; OCTINGENTIS ET ^"
— MERELATINAUNIVERSOS
MILLETRECENTAGR-ECO-LATINJE. AUCTORESTUMOCCIDENTALES, TUM
ORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA, SOLAVERSIGNELATINADONANTGR
PATROLOGL35 TOMUS CLXV.
S. BRTJNO ASTENSIS, ABBAS MONTIS CASINI-ET EPISCOPI SIGNIENSIDM.

ODDO ASTENSIS MONACHUS BENEDICTINDS.
EXCODEBATDR ET VENIT APDD J.-P. MIGNE EDITOREM,

LNVEA.
DICTAPAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIORUMYULGOVENFER NOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE.
1834.
- '
SvECULUM XII
S. BRUNONIS
ASTENSIS .
r
ABBATIS MONTIS CASINI ET EPISCOPI SIGNIENSIUM
OPERA OM3VIA
ILLUSTRATA
AUCTAET ADNOTATIONIBUS
JDXTA EDITIONEM ROMJE ANNO 1791 CDRANTE BRDNO BRDNI DATAM

ACCEDIT
ODDONIS ASTENSIS MONACHI BENEDICTINI
EXPOSITIO II\ PSALMOS
S. BRUNONI AB IPSO AUCTORE DICATA
Quam ad calcem OperumS. Brutwnisedidil D. Maurus Marchesius,Casinensisdecanus,Veneliisanno 16S1
J.-P.
ACCURANTE MIGNE
BIBLIOTHEC/E
CLERI UNIVEBSiE
SIVE
GURSUUMCOMPLETORUM
IN SINGULOSSClENTliEECCLESIASTIC*!RAMOSEDITORH
TOMUS SECUNDUS
VENEUNT2 VOLUMINA14 FUANCISGALLICIS
EXCDDEBATDR ET VENIT APDD J.-P. MIGNE EDITOREM

IN YIA.DICTAWAMBOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUMYULGOVENFER NOMINATAM
SEU PETIT MONTROUGE
1854,
'ELENCHUS
AUCTORUM ET OPESiVM, QUMK HQO TOMO CLXV CONTIHEKTUR.

X f ,
S. BRDNO ASTENSIS SIGNIENSIS EPISCOPDS.

Commentaria in Matthaeum. Col. 63
" * "
— in Marcuin. 313
-r- in Lucam. 334
—" in Joannem. 451
— ; - '
in" Apocalvpsim. , 603
~
Homiliee. 747
Sermones. 863
Sententm 867
Tractatus. . <- - 1079
Epistolse.
ODDO ASTENSIS MQKACHUS BENEDICTINDS.
' * 1142
Expositio in Pselmos. r
Ex typis MIGNE,au Petit-Montrouge.

PROLEGOMENON
IN DUAS PARTES DISTRIBUTUM
Quarum prima est de codicibus mss., ex quibus facta est haecJDpp. S. Brunonis colleclio;
altera continet analysim sex librorum sententiarum.
PARS PRIMA.
Exposiiiones S. Brunonis Astensis,_qu3e exslant, Aexslitisse noverant, lalente adhuc iu Mbliolheca

in libros Veteris Testamenli, primo in volunrine, Collegii Romani codice ms. in quo interpretalio illa
anno superiori edito complexi suraus ; modo partem conlinebatUr, ea perfrui va'Ideexoptabant.Satis igilur
alleram a Commentariis in quatuor Evangelia exor- faclumesteorum volis.et sapientium approbationem
dimur, quibus interpretalio Apocalypsis, «t reliqus assecutus est ;elarissimus editor; namque leclioni
ejus Opera Iiuc usque cognila, et recepta subse- SS. Patrum dediti fatentur se in elucubratione illa
quenlur. Commentaria aulem illa in .Evangelia S, summarn, seu compendium prseclarissimarum lllu-
Brunonis aPelroLazzarlo pridem Soc. Jesu Theologo slrationum veterum expositoniwi rcperire, atqtie iu
doclissimo publici juris facla, auetore, acpromotore ea mel veluti ex pluribus floTibusconfectum iiabere.
pra>slanlissimo cardtnali Francisco Xaverio de Ze- Quapropter hoc opus tanli laboris fruclura IJOII
lada {cujus innuraeras laudes nuila unquam setas Commenlarium, sed Comraentaria jn EvangeJia
conlicescel) mullis ralionum momenlis impulsi ite- appellavimus. Unura superGst, ut leetores admo-
rum publicatnus. Horum primum -est Lazzarium nearaus, scilieet nos non codicis nis. orlhographiam
rem, seu illuslralionem auctoris perfecte assecutum velerem, jam obsoleiani, el leeloribus gravem, ut
fuisse; quippe lam copiose, lamque erudite scriptae Lazzario plaeuit, secutos fuisse, sed ad recenlem
sunl ejus adnotaliones, ut tiis alias addere superva- B usum conlormem reddidisse. Pro exteris hominibus
caneum sit; non enim in sacro tesktu major obtine- addereiibet, ex typograpbio Marci Palearini Rojnani
relur perspicuitas; sedonerosa auctorilalumônge- anno Jubilaei 1775 prodiisse-"Sr Bruuouis Commen-
ries lierel. dubiaqueex multiplicisensu Iniefligentia, laria snpgr evangelisias" jji duos tofnos in-8 distri-
Alleram rationem nobis suppedilal certa cognilio, buta; quorum primiis„ continet expositionera in
edilionem iiiam Commenlariorum S. Brunonis in Mallhaeum; secundtis vero in Marcum, Lucam et
Evangelia, quamvis nilidam, et accuralam, parnm Joannem. „Apoplexia" laetus mense januario ar.ni
in Ilaliam dispersam fuisse, niultoque minus ullra elapsi 1789 gravis aelale piissime, ,ut*vixerat Petrus
Hiontespemilgalam.Tertioaccedit, quodcum excu- Lazzarius, in sacris studiis versafissimus, ut plura
tiendsesint homiliaeet sermones ejusdem S. episcopi ejus opera teslantur, Romaj obiit, nioerentibus <
Signiensis; quorum pars magna ab iisdera Com- emnibus bonis.
nienlariis desnmpta esl, ostendere oporlet, alque Noslrum liic essel docere, quos hac pro nostra
ol»oculosieelorum ponere, quibus in locis vel bomi- editione consuluerimus mss. Codices, «e minus
liarum fragm?nta,vel sermones inlegri legipossunt. diiigentes in ea exornanda videamur; iioc sane
Quarto insrius nemo est, quara diu sub Eusebii Emi- non omittimus, sed ad opponuniorera locum reser-
seni nomine usurpatae sint homilige Hlse (I), el in vainus, ubi de homiliis, et sermonibus S. Brunonis
pluribus eilitioiiibas recusx; quare prsecipue cmse agendum erit. Interim ingenue falemur, cura in
Lazzario fuil, lam dolosam stipposilionem conve'Iere, feriis aulunmalibus anni 1784, quibus Taurini fui-
*l S. Brutionem Astensem coflcioiium illarum au- mus, pro temporis breyitate, qua ea in urbemoram
fiorem stabilire. Sed et spsam doctissimi Lazzani egimus, collationem hujusmodi cum codice ms,
Prnef.uionemrursus produeimus, cum eximia redun- Regii AihenaVi,de quo Lazzariusflientionem habet,
det erudilione, pluraque de patria, natali, vitae parficere uequivisse; eum lamenobservavimusmem-
gcnere, scripiisque S. JJruuonis coliegerit, qua; branaceum esse, in fol. cbaraetere Romano *ex<ara-
commentaiiumiiosirum in vilamS. epiicopi mav me lum, quem ad xu ssjculum, vel ad initium sajc. Viii
iliuslranl uique «onfmuant. Qui ex seiiplorum peiit.ores judcesrelerunt. Accedithocinvolumirte,
le&iimoiiio^. Brunouera inleiprelem Evangeliir.im posl Gommenlaiia in Evangelioi ura librum ."expositio
(£) Ipse S. Tliomas Aquinas vaiiis in locis, ul ex serm. S ile P.ischate, aique alibi afferl; adec
III. p., q 7o, a. 5, ci q 75, a. 4, Kti&cbita>ic:>tiiates b ijtihino!i op ii o i valuera 1.
PATUOL. CLXV. i
il _ _ S. BRtjJiO EPISCOPUS SIGWENSIS. .»
JII Apocalypslm, de qua pauca sunt* pracnotahda",A~et oinnibusinundanis-obleclanienlis givisnfosûst^se1
cnm ipse S. Brnno inlerpres _qttid animadvertere eiTuliebant; calholici autem spirituales delicias, per-
rieberenllerlores admonuerit. > > ,• ' fectioris nempe amoris_Dei ampliorisque cosleslhwi
Haecversantur circa objecla;- qttibiis-Abattzitius - bonofum _cognitionis .possessionem felicibus ill s
GenevensisCalvinista auctoritalem libri Apocalypsis electis tribueruni. Si vero ex prava iniqnorum
labefaetaie nisus est; sedrliTuslraiieoconalu. Cum . interpretatione- saerje .litterse^ rejiciendae forent;
paucis ab bie annis clariss. Yincenlius Fassinius 0. 'cum ab ortu Eccfeslaa, leste D.Pelro ep. II, cap. jji,
P. in LyeKo Pisano S. Scripluraeprofessor, S. Joan. _ ipsaePauli Epistolae ab indoclis quibusdam el msla-
cvangelistaeprophetiae vindicias doetissinie egerit, Mlibus depiavarentur; vix..aliquis dmnus-.libcr jnj
iioniiisi summa capita ad controversise cognitionem ^cClesia.auclQritateoi obtjnej-et. Ad postreinum
jeferam. Primo igitur dixerat Abauzitius, neminem objeclum, quod traditio Apocalypsi non faveat; re-
ignorare quotEvangelia, revelaliones, et Aela apb"-" spoiideo primo, non ila sensisse Groiium, Flaccium
siolis atiributa"primis Ecclesiaesaeculisfperinl.-quae - Illiricum, Riciiardum Simonium helerodnxos criti-
dein ul apocripha scripta damnala sunfabEcclesia. ; cos. qui aniMqfuiorcsEcelesiaePatres. Justinum sci-
Secundo adnolabat, Apocalypsim inler Iibros prolo- licet, Iiaeneum, TerluHianum.Origenent, Clenientent
canonicos miuime receplam fuisse. Tertio, perpetua " Alexandriiium, Tlieopliiliim ileni Alexandrinum ,
libri hujus obscuritas, eique perversae, Sc malignae Cypriariuin, aliosque plures memoranl. qui S."Joan-
jnterpretationes multis ia locis affixae, non leve riis prophetiam de futuro 'nuiiidi siatn, tariqtiam
preeslanl arguinentum , proplianum potius quam librum'divinum agnoxerunl. Respoiideo'2.a.seciind<>
divinitus inspiralum auctorem exstilisse. QuarConos Ecclesi»3saeculo,usque ad nonum, perpeluuiii P.i-
provocat ad ostendendam Patrum traditionein, quo- trum lam Graecorum, qtiam Latinoimn in asserenla
rum testimoniis palam fiat Apocalypsim inter apo- divinitus insplrata ApocaI)rpsiconsensum perspicue
stoiicas Scripturas juremeritoquelocurn obtintiisse." oslendi, atqtie probari; quare optimo jnre process't
Piaomitlo seniper fuisse hacrcticorumconsuetudinem, Ecclesia in condemiiationemeorum, qui eius decreH)
cum ab attctoritate divinarum Scripturarum se obi'ui refragali fuerint. Cjelernm qui bac i"e controvers a
satUiicnl, nec baberentquo ab earum oraeulis eva- plura vlderecuperel, adeat Nalalem Ale*. tom. III
derenl, illas ab albo canonicorum librerum eripere, Hislor. Ecci., ar. 2, § S; Augusl. Calmet in praefau
elinler conimenla referre. Ita Lulheruset Cahinus ad Apocalyp. JoSn. Lanium Deeiudit. apost., pari-.
epislolas Pauli et Jacobi suppositas dixerunl. qtiod ii, cap. &* Yincenlium Fassinium " - De aucloritale
huis erroribus palam adversarentur. Apocalypsim p libri Apocalypsis.
jlaqueprimisEccIesije lemporibus rejeeere Marcio- Compendiosepersolutis responsianibus *adiuerc-
nitae, Theodosiani, Alogl, quos illius sevi Palres ticorumobjecta, quibus libri Apoealypsis auctori-
invictssiiue refutarunt. Eorum ciueres cttm exci- tatem inlirmare conati stint, silentio non pi-acteribo
tasset Abauzilius, inulta non fuilejus audacia, alque quse ad lfanc novam ejusdem"libri editionem illtt-
a foriiori manu elisa penilus, contritaque jacula sliandam quaesilasunt, el non eviguo cum laboie
cus. Primi igitur argumenti vis conlra ipsum comparala. Priiuo igilur dicam singularem sibi
Abauzitium siaiim relorquelur; si enim, eo f.ilente promeruisse laudem S. Brunoneni, *quod paucos
Ecciesia fabulosas commcntiliosasque sci-lptiones inler Patres fuerit, qui- lotam Apocaiypsiin expla-
jlunquam reiepil;sed eas refuiavii damnavitque; narunl. Secundo loco cofnmeinorabo me bac in edi-
cum prophetiain S. Joannis evaiigelistaeinter cano- tione non niancam, et inlerpolaianij, ul Marchesius
'
nicos libros recensuerit, etfidelibus commendaverit, publicavit, sed inlegram totamque petleclain leeto-
eam germanum apostoli opus, Spiritu sancto aiflante ribus praebere antistilis nostri in Apocalypsim intei-
conscripXumagnovisse, dicendum erit. Quodautem pretationem. Post -quam pluribus in bibliothecis
2. protulit, Apocalypsim cum reliquis Novi Testa- frustra cum mss. codicibus conferre stitduerim Mar-
menli Tibris protocanonicis non statim admi&sampj chesii leclionem; landem quid in ea deest, et q.ilil
Juisse, dico: summaehoc Ecclesiaecurae, ac pruden- sensum praflcere polesl ex codiee Vaticano"com-
tiae esse adscribendum, quae prius Lafmorum Grae- peri, cui fidem ex. descripiioue modofacienda r.enio
eorunique Palnun Opera expendere voluit, ut eorura ' nCgabil. Codex ille membranaceus est in- fol. parvo
auclorilale munila, Apocalypsim librum divinun saee. MI, characlere Roinano admodoeximie exai'ato,
declararet. Id cerle egil Gelasius ponlifex in Ro- qui olhn fuit CliristinseSuecoiinn reginae,'geslatqi'e
"mana synodo, ilemque concilium Carihaginense iu, in fionle Itanc epigrapben r S. Biunonis Signteii' s
ct postea Palres Tridenlini ;solemni decrelo confir- episcopi.incipil a praefationecjusdemeommeniatoji!,,
inarunt. Nullius autem momenli facienda est leilia eademque Apoealypsis divisio inspieiltir, non iu
oppbsitio; siquidem conslat ab_baeretieis Chili.istis, capita, nt Yulgata, sed in septem libros ab ijtso
sive Millenariis Ionge abfuisê Papiam, Juslinum, Brunone dispositos.
Irasneurn, paucosque alios, qui niille annis juslos Tertio loco verba faclurus de homiliis atque scr-
cum Chrislo regnaluros posl primam rtstirrectionem moniiytis S. Brunonis liostri, faleor equidcm ma-
haben-
ijttvta Apocalyp. cap. xx, opinali sunt. Nam haere- ximasgralias etniiienlissimo eardinaUZelada
lici Hli, quorum dux Cerinthus, caruis voluplalibus, das esse, quod ipse sua ratmificcnlia cjusdem
35 PROLEG. AD TOJi. II. , (t
S-êpiscopi Commenlari» in Evangeliain luccm pro- Aimpressas, obl Jasque clarissimo yiio Gabrieli Bo
fluci curavil, jqua editione penittis contrhil, atque veiio EcclesiaeAndegaveusis episcopo xiv Kal. Junii,
deIe\itcommentumiIlud,neseio cujVs Imperili Iibia- quarum ipsi copiam fecerat doctor quidant ordinis
riijjui cum in ms. volumine seriem qnamdam homi- Fralrum praedicatortim, dignas eis affirmans, quae
Iiarnm atqtie sermonum; nulli aucloii atlribulara prelio committerenlur, non abnuo, quiit cpus istud
«oroperisset, Eusebii Etniseni nomen"ei inscripsit, probum sit, et aliquanlam salteni aniiquitatem, sty-
Diu hujusniodi suppositio invaliiit, et tres eo sub lique congruitatem aliquam steculo xit ascipiilan-
nomlne faetaesunl ediliones. De priure menlionem lem secum habeat :«ed cum priscis Ecclesiaedoclo-
feclt Gasimirus Oudiiiius, cujus testirootiium infra ribus comparari queat, et saeculi Ecclesiae quarli,
âfferemus. Aliera hunc (itulum in fronlo piaeseferl*. Vel quinli leporem, dicendique formam sapiat, nulltis
D. Eusebii Emiseni homiliai iti Evangeliu, quce cun- opinor est, qui id asserere audeat. Haeeplenacoller
ctii diebus Dominicis tolius annif tic fofiis quadra- clio bodiernae consuetudini pontifieise tam belle
gesimalibus legi sotent, nunc ptimumin lucem edilm, •adaplala saeculum Ecclesiae xi vel xu etiam praecer
ijuibus adneclVcuravimusejusdem hgmilias in '-prwci* dere haudquaquainpotesl. Quaravis igilurislud opus
puis anni feslivilaiibus. Anluerjrim apud. Joanneth episcopo Emiseno Eusebio altributum Jfuerat, ut ia
Sieeisium A. D. 1555. in'8. Post indicem homilia- B raagnum inde Scriplorem accresceret: tam merito
Tom, qnae suril*"omftcscxuf. additur homilia : De landcm, jureque exceplum, legitur parenti S. Bru-
pomileniia Ninivilarum Eusebii ejusdem. Haecposle- iioni Signiensi episeopo (ul vocanl) i'eslilulum est
rior editio iUTiiiscribilur. Divi Easebii episcopiOpe- exfidemss. codicum, et aucloiliate Pelri Diaconi
m, vldelicelhomiltai id EvangeHa,quafcunclis diebus Casinensis bibliolhecarii. Contiglt hec nostri Euse-
Dominicis toiius anni, el feriis quadtageshnalibus iiii Eniiseni exspoliatio, alqne Brunoni Signiensi
iegi solent. Prmteiea Jtomilimde praicipuis anni festi- facla leslilitlio aniio 1651, per aecuratam operum
iKtatibus: posiremo liomilia: ad popuhtm eloquenlis- -hujusce Brunonis edilionem in-folio proairaiam,
sime, ac rcligiosissimerecens in ktcem emissm.Pari- nunc saiis oiiviam. Ab hoc tempore nullus, queui
~siisapud Hieronimum deHlanef, el Guillelmum de sciam, fuil, qui velhas homilias Eusebio Emiseno
"Cavallalsub P-elicano, monle D. Ililatii anno 1575. ascribere, et Brunoui auferre volueril; ila apdd
'in 8. Ambae ilL» editiones exstant in bibliotlieca criticos haecveritas obtinuit. i Quaeopinio xle hoc
Ghisiana, easqiieciiin vulgalis a Marchesio homiliis Ensebio Emiseno haberi debeal, idem Otidinius tra-
comparavi. Hie opportune Inudil Theophili Ray- dulit. (%) t Eusebius. inqtiit, Emisae episcopus in
'naurli lestimonum, qui de malis ac bonis Iibris p. Syria >sive Phcenicia, quem Plioenicem episcopum
'I, Eres. x, § 2, num. 217,v0pp. tom. XI, Lugd. an. " Tbeodorelus vocal, Arianaesignifer factioui^.tempo-
1665, pag. 282, haechabet: « Eusebio Emiseno per ribus imperatoiis Constantii vixit, de qtio S Hiero-
raagnam halliicinalionem supposili stint sermones de nymus in Chron. ad ann. Chrisli 348, Olyntp. 281,
tempore, et sanctis, qui primo Ioco liabenturin tuin in Calalog. De scripl. eecl., cap. lOi (5). §
opere, quod Ettsebio ascribitur, quj sunl Brunonis Latrocinium ab Eusebii Emiseni ediloribus facluiii
Slgiiiensis, magni in Berengariuni Concertatoris stib apertissimeostendtint tres prjeciptie codices, Casi-
"Gregorio ¥11. Ita enim habettir ex indicibus Casi- nensis nempe, Yallicellanus, et Mediceo Lanren-
nensibus, ac Yaticanis, «t ex Pclro Diacono biblio- lianus, qui quanlum sibi vindicent aucloril.Uem.
ihecario, qni omnes illos scrmones -ex nomine demonstrabo. Prioris notitiam mihi snppeditavit
aotatos aseiibit S. Brttnoiii Signiensi, cujus setate persaepe commendatus D. Thomas Capomalius
vixit. J Copiosior adbtiu fttit in tradenJo hisce.de archiccenobiiCasiueijsis praesui; duos reliquos mea
homiliis judicio Casimirus Oudinius de Script. Eccl. ^nianu versavi, el cum Marchesii edilione diligen-
lom. I, saec. iv, col.'393. < Anno, ait, 1551 priinum tissiute conluli. Codex Casinensis sig. num. 184, in-
Claudius Fremy Parisiensis lypographus sub falso fol. ntinoti, membran., charcteribus Langobardicis
Eusebii Emiseui uomine edidii. Centum quadraginta exar..t issaec. xu, continel homilias in Evangelia
-
qtiinqtie hoiuilias de tempoie ac de sanciis in 8. " totius anni, et incipit ab evangelio Hoc eslprai-
(2) Yld. doclissimum Mamachium quid seniien- consilio diversas fidej Ibrmulas in imloctum vnlgtis
dum sit de crilice Oudinii, lom. IV Orig. et antiq. spargerent, quibtis baereseos suse notas; et chara-
Chrisiian. pag. 377 et pag. 408. cteres, quoad heri posset, dissimularenl, vulgo ex iis
(5) Eusebius Emisentis, ul immerilo de Ariana uoiiniilli credebanttir calholici, imo pe"r illas «atho-
lisefesi accasatus, commendalur a clar. Paulo Ant. licoruin plnres ad se perlrabebanl. Ilaec ratio est
Pauli Cler. Regtil. Matiis-Dei, et Pj-aesideAccad. quare Eusebius Emiseniis episcopus vir caeteroquin
Eccl. in Uibe dissen, 5 de saoctit.ite, et martjrto omtiium liiieraruni genere erudilissimus; noti tan-
Felieis,papaeII. pag. 250, ubi affert lestimonia Socra- tuin apud veteres scriplores variam sui nominis
fislilsior. Eccl. lib. n, cap 3, 10. pag. 74 et seqq., famam retulerit, jiiniirun» apttd quosdam vir sanclus,
uc Sozomenis lib. m, cap. <i, pag. 92, 93, qui ejun «t rlarus niiraculis extsiimalus, apud alios inter
«atholico dogtnnti addictum assertinl. Auanieiioribo- Arianos haereticos danmatiis, nec defuerunt, qui
doxia Eusebii Emiseni episeopi non adeo explorala Ari.uiorum palroniim et piincipetn vocarenl. Fuit
est, ut de'e.1 dubilari neqncat. Doctissimus enini ille Alhanasio, ab Alexau liina Ecclesia ab Arianis
XâroliisSebaslianus Berardi Tatiiinensts juriscon.. cxpulso, substitutus, forte errore facli deceptus
occasione discussionis canouis 33, De cons. disl. 2, clc J Yid. toni. IV, part. 3, pag. 43 , ubi de homi-
a Graliano sub nomine ejus ILIIJEnsebii produclo, liis sub Eusebii nomine vttlgatis judicii'î prolerl.;
lijecde illo tiadidit. < Cum Aiijni subdolo callidoque
IS S. BRUNQ EPISCOPliSJSIGNIENSIS. iS
itptttm tneum. Recentiori manu Me tilulus inscripius ,\ addere possum codicem quem possidet capkulum
•tegitur : Homilim S. Brunonis Signiensii, el abbalis Ecclesiae cathedralis Signiensis, el est meinbran. In
-Cwsininm: falso lamen allribuunlur D. Eusebio, folio charactere Romano exaratus sjec. xii, sed in
tum sinl Brunonis. His subjiciam judifcium clariss. principio nonnullae destint paginae, sicut in fine,
tom. I quemadmodum observavi cum anno 1786 Signiam
B.|Erasm'i'€altuIac abbalis Casinensis, qui
Histor. Casinert. ait:, c Ut Marchesius ostendit in ferits aulumnaiibus me contuli, *ut volurra solve*-
Hlusebio"Etniseno trlbulae sunt CXL hoinilias in rem S. episcopo patrono me, qui sub finem prsee-
•Evangelia locius anni, quas S. Brunoni noslro sunt denlis anni mibi lethaliter decumbenli sanitalem a
-vindicandae,teste Peli-o Diacono, qui eas singillalim Deo impetraverat. Continel autem homilias per to-
enumerat, eoderoque ordine descriplas videre est tum annum distribulas, eodem ordine quo de supe-
inlcod. bibl. nostrte Langobardicis characleribus rioribus codicibus dictum est. Tandem exstat alius
«xaratas, ut videtur sign. mim. 194. Nullus certe ex_ codex ms. in archivo basflicaeS. Pelri, membraiu
-veteribus Eusebio hasce homilias tribuit, illique etiam, el in fol. sevum S. Brunonis Signiensis, et
abjudical stylus, qui non^raeeum hominem, sed nomen adnolans. ejusque sacras conciones pariler
liatinum, et Brunonera ipstim refert. >Dein sequitur continet. His laculentissimis lot codicum mss. lesli-
'homiHarum catalogus, quem nos altbi dabimns. "moniis, non tam ab Eusebio Emiseno vindicantur
-Secundus eodex est Yallicellanus pariler membra- homilise S. Brunonis Aslensis , quas rursum pro->
«aceus in fol. eodem characlere Langobardico de- dueturi sumus; sed confirmalur judicium insertum
scriptus. Casinensi non posierior aetate. Non eumin Bibl. PP. edit. Lugd. tom. Yl, pag. 686, ubi eas
-dem ordinem servat, sed incipit prima homilia a dem conciones olim etiam S. Euchetio Lttgd. epi-
feria iv Cinerum his verbis : Tristes enim dicuntur seopo allributae diserle Brunoni nostro asseruntur.
hypocritm. Brunonis episcopi nomen defert, sicut De doctrinae praestantia alque erudilione quibus
"reliquaeeodem in codice insertae, in quo lamen plu- auclor nosler homelias suas exornavit, supervaca-
res desunl.et reliqure parlinvS.Gregorio, parlim Ven. neum arbitror dieere, cum id cnmulatisse Petrtis
"•Bedae altribute legunlur. Aboptimo archetypo homi- Lazzarius pFaesliterJtin prseiiminari dissertatione ad
liac illaelraductsesunt;cumiriullis in locis Marche- CommentaTia S. Brunonis in Evaugelia, et quidquid
siil editionem-cohigaiit, eamque suppleant; qnod observandum erat, adnotaveril. Homiliarum et ser-
niihi cerlo constat ex lectionecommenlarli-ejusdeni inoiium seriem praecedet calalogus earum, ubi sufa
S. Brunonis in Evangelia, ex quomajorliomiliaruni «umeris paginarum obsignatae erunt quae eodem in
"pars «desumpla"esi, ut suo loco oslendam, Terlius p Commentaiio contineniur, ideoque omitluntur; nec
codex est hoiriiliarium, olim bibl. S. Crucis Minor» iterum imprimere cui'avimus, nisi illas, quaeomriino
Florenl. in liaurentianam bibliolhecam translalum. desunt, vel aliquas perspicuas additiones in principio,
membran., in fol., sig. num. III, Plut. xxs, p. 5, In aul in fine Teferunt.
cujus rubrica ad ealcem posita, manu ejiisdem scri- Post homilias el sermones, quos expositlonibus
ptoris legltur. Explicit liber isle Brunonis episcopi: S. episcopi Signiensis in Evangelia et in Apoca-
quo tempore scriptum est, sie notalur. A tempore Jypsjm adjecimus» qaarlo loco veniunt libri sex, qui
Cltristi mille qn"aterquedecem sex declesque decem. Senlenliarum inscribunlur. Antequam de his_elo-
Deinde manu recenliore subjicilur. Iste liber est ad quar, speclalissimo ac beneficentlssimo cardinalt
•usum fratris Thedaldi, pesl citjus morlem remanere Stephano Borgiae me gratissimum profueor, quod
debel armafio Fratrum Minorum Florenlini conven- habito cum eo consiiio de hae .operum S. Srunonis
lus, ct futt D. Philippi de ViUanis de^Florenlia sub editione, non tam me ad illam perficiendam confir-
lali conditione diclo fmlrl Thedaldo concessus ab mavit, suisque monitis adjuvit, sed quidquid jam de
eodem. Hoc idem adnotatur in calalogo edito bibl. eodem S. episcopo Signiensi exrarchivo Casinensi
Laurent. a clariss. Canonico Angelo M. Bandinio ipse "coilegerat tiberalissime mibi donavit. luter
bibl. praefeclo tom. IV, pag. 247. Conlinet autem D multa ab illis ms, coilicibus excerpla de hisce sen-
Codex iste liomelias CXLVIII, quarum pars major tentiarum libris nieutionem faciam, quod eum illi
~S. Brunonis episcopi noiiiine insignhur; sed fere riota esset diu Benedictinos inter et Carlhusianos
omnes, ul eomperi, in edilione Parisiensi homiliarum agilata controversia, ntrum Bruno Sigulensis, an
"Eiisebii Emiseni, mutatis vel 'adjectis aliquibus in Tero Bruno Carthusianorum institutoreorum auclov
principio, et in fiue eorum reperiunlur. Absqne dubio,- h'abendus sit, codieem sig. 196, alias 517, diligen-
ut diximus, S. anlislili nostro sunl aseribendae, lissiroe observavil, characterera Langobardieum,
quod ab ejus Commentariis in Evangelia decerptse setalem ejus saeciili netnpe xu, lilulosque singitlis
videantur. Qui eaS coilegit, optimo exemptari usus eapitibus appositos desci-ipsil/ pleuaraque notitiaui
est; cum ordinem codicis Casinensis sequattir,; inde illo anliquitalismonumenlo, quod S. Brunonis
cipit enhn a Dominica i Advenlus, et proeedit usque episcopi nomen praeseferl, accepit. Nec satis sibi
ad Dominicam xxvm post Penlecosten ; compleclens faetam pulavii idem doelissimus praesul, nisi alte-
ferias Quadragesimae, et pr«ciptias totius auni Tum codicem, qui esl 619 allente perpendisset, ln
festivita'es, quas eo lempore ceiebrabal Ecclesia. quo cum pluribtis ahis S. Brnnonis Commentariis et
His tribus codicibus integris, optimeque servatis elucubralionibus iidem sentenliarum libn, Uluus
!7 JROLEG. Ai>TOM.IL - ,_ , \%
iisdem inscripti -reperiuntur. ILec veluli praelimina- ^ titulo donenlur, cum omiies-quos.-coiisuiiiijcodlcos,
ria staiuere duxi anlequam memoratam •disculiam vel 'de iaudibus, .el de otmmcnlis, aut "de ftguris
controversiam, de qua peculiari in disserlalione Ecclesim tractalus annitnlieni..Veiiiis equident Jiu-
agam, ut etiam recenti euldam auclori -anonymo jusmodi insciiptiones indicant, qtiid agendum. S.
Carllrastano Keapolitano respondeam, qui an. 1788 firuno sjbj proposuerit, ejusque finis, ad quem re—
data episloia ad D, Xaverium Mallhseiuni ictum suo spexitj.perlucide noscilur, si parles omnes, id es.
patriarchae S. Brunoni Hios sententiarum libros vin- capita et sermones inter seconferantur, habita prae-
dicare coritendil. Fortasse quis requiret, cur Intjus- cipue ralione lemporis, quo S. episcopus Signiensis
niodi -opuscula senlenliarum libri inscribantur? Nul- haec scripsit. -
lam profecto video ralionem, qua a Marchesio hoc
PARS ALTERA.
Yigebanl adhuc in Ecclesia reliquiae diulurni fa- B castodiret ilfum. Kon sirrl otiosi.-quia custodes sunt.
talisque scliismaiis, Sirnonia eiLaudacia calamitaiem Per arbores vero in paradiso plautatos inlelligft
augebant, morum comiplio hahenas omnes solverat, A. N. aposlolos, qui mulliplices^ fiuelus ediderttjit,
et spirilualis potestas oppressa et pene «mtenjpla et i-eliquos eliam Christianos, qui eorum praecepta
jacebal. His igilur ut occurrei'el malis A. N., de- sequuntur, eorumque gloriosa' gesia imitafiltir.
monslrandanj suscepit Eeclesiam, unam, sanclam, Quemadmodum in fonle, a quo projierunt quatuor
catholicam el apostolicam; quas praerogatiyas, seu flumina, dicilfiguratum Chrlstum Dominum, ajcirjus-
jcharacleres, el si alias, ul in Prolegomenis diximus, scienliae plenitudine omnis doclrina fldei per qua-
asserueril, in hisce libris amplius latiusque de illis tuor Evangelislas emanavil. Corrupto aulem per
egii, alque EcclesiaergIoriam suam vlndicavit. Sub Adae ppccalum humano genefe, jet, in deteriprein.
speciosis figuris et imaginibus argumentum unitatis virionun«onditionem prolapso, ne Ecclesia penitus
Ecclesiae in primo libro prosecutus est; ia secuudo interirel, arcara a .Noe vii'0 juslo fieri Deus praece-
Ecclesiam sanctam probaul^tertium ad osfendendam pit, in qua, dum tolus mundus in diluvii aquis
Ecclesiam catholicam el aposlolicam consecravit; perdendus erat, ipse ctun sua familia salvus esset».
reliqui vero tres libri, qui vel dogniata fidei, vel et ab ea nova generalio liominum procrearelutv
martyrum aliorumque sanctorum latides comple- GAi-cam igitur S. Bruno Ecclesiae symbolum asserit,-
cluntur, ad eumdem finem conducunt. Primus bber extra quam nemo salvatur, in qua, qui in die ultionis-
in decem eapila dispartitus esl, -quse suis lilulis invenius fuerit, ijon peribit. Multi in ea esse videh-1-
distingunUir. Capul i. Deparadiso inscribilur. 2. De tuiV qui exlra eara invenienlur; sicul illi, quibus
arca Noe. o. De labernacuto fcederis. 4. De lemplo Pominus aitr Nescio, vos lMaUh.t xxv, 12). JIanc~
JSalomonis.5. De tnuliere quam Joannes in Apoca- iii ai'cam. sive Ecclesiam (idera S. episcopus)
Jypsi tidiu 6. De civhale Jerusalem. 1. De ftlu uemo ingrediiur, nisl per ostiuni, quod Christus.
eonsecralionis ecclesim. 8. De aucloritale Evangelio- se_ esse dixlt. Ego sum osiium, per me si qui$
jxm. Cum jgilur sacra lillerae unura paradisum iniroietit, salvabilur (Joan. x,l). < Non enira sal-
bonis omnibus el deliciis affluenlem a Deo conditum vanlur, inquil A. ft., qui per ostium hon iuiranl.
iradant, in qtio posilu-.fuilAdam, ut operarelurel NuUuraaniinal Ingreditur in arcara, Iiisi per ostitim.-
euslodirel illum, illa Ecclesia esl admitlenda, non Sed Simoniaci, et haeretiei aliunde in Ecclesiam-
plures, et quicunque bane «nitatem scindunl, haere- intrai-e nituntur. > (4-5) Cum autem Ecclesia ex di—
tici aul schismatici, vel Simoniaci, extranei ha- versis, pra:ter laicos, ministrorum ordinibus consti-
Jienlur. Qtii verohoe in paradiso, seu Ecclesia sinl luatur, in ea formam arcae quodammodo comperit,
operarii, designal S. episcop.us, eosqtie episeopos adeoque de eadera ila disseruit. t Si quis ctiara Ec-
et sacerdoles asserit, quos,ita adraonet, Manifestum clesiae ordines considerare velitj quomodo super
esl quod per horlum, id est,per paradisum, Eccle- lajcos -clerici, super clericos presbyleri, supcr
sia significatur. Sed qui per Adam, nisi Ecclesiae presbyteros episcopif super episcopos" archiepi-
euslodes, cpiscopos etsacerdotes inlelligamus? Au- scopi, super illos patriarchae per ordinem sedeant.
diant ergo isli quid de*Adam Scriplura- dicit, qui et tandem Romanum Ponllficem snper omnessedere
-ad hoc in paradisum" missus est, ut operaretur et conspiciat,-etiam isto modo intelligere poterit, quo-
- (4-5) Quoflagraveritzelo S. Bruno contra Simo- ' .illa verba :

Qui iwn intrat penostium in ovile oviurtt,
niacos ostensum esl in Comment. super Matthaeum, sed aiiunde nscendil, ille fur estêl lalro.
Lucam, el pra^cipuil Joannein nu.«. 28, ubi expoifu
?9 i S. BRUKOEPISCOPLS SIGNIENSIS. 10
modo arca Dei in inferioribus ampla,„paulalint sej A animi conslanlia, zelo piopag.in.l.e \erii.iiis veram
angtistando in uno cubitu consunietttr. Plttres ali.e; religionem, boc cst supremi Domiuatoris cogijitio-
analogiae,et simililudlnes arcam iniei* et Ecclesiami neni, et cttltiim, obsisleiililnisncqriidtnram falsoiuut
hoc in capite 2 afferimlur, quas nos brevitalis gratiaI deoriim cultoribus, cl ininttilatis roagi=tris,non scr-
oroittimus. Teriium unitatis Ecclesi.fiargutnenluin A- varint modo, seJ longe lateque propagarint. Al.a"
N. peiit ex taberrotculo foederis, quod est arca te- plttra A.TN.de lemplo Salomonis ad tinam Eeclesi.im
lamenti; iu qua, ttt ait S. Paultis (Hebr. ix,4), urnî signilicandaiu traducit, quaeue longior fiam practer-
erat aui'ea continens manna, et vjrgatn Aaron, qttae 3 mitto. Cttm \ero piogrediinur ad caput -5 «jusdem
ironduerat, et tabulas Testameiiti. Cum In ea ma- l libri, quod est de multete per quam figuratur Ec-
jestas Dei praesentis repj-sesenlarelur, aediliciumad[ cle/>ia,sttis aperte iiidicat auclor qitid sibi agenduns
illam custodiendam lolum ex auro constabal, alque propouai. Incipit ergo . « Nairal beattts Joanues
anle arcatn perpeluo caiidelabrum aureum , "raullis" \~°~~ievangelislase vidisse sanctam Ecclesiam in spr-cie
luminibus ab uno astili pendentibus ardebal. Insu- mulieris quae eral amicia sole, et luna sub pedibus
per mensa reperiebatur super quam panes proposi-.,-- ejus, et In capite coronam stellarum duodecim, er
tionis ponebanlur, et thtirribulum "ûireum, t_uo, pariens cruciabaiur, ut pareret. > Hujusmodi ergo
incensum coram Deo combtirebatur. Qtiemadmodum mul eris insignia sunt claritas, el splendor, qtio solis
Moyses auclor fuit veteris tabernaculi; i'.a Chrislus; iustarcircumdalur, corona duodecitn slellariun iu
inslitulor, el fundator fuit novi, non manu facii, capite, luua sub pedibus ejns, alque in parietuio
nec liujus crealionis, sed per proprium sanguinem,ut cruciatus, et labor. « Magua laus Etclesi.e Dei, ait
inquil ApoSlolns, introivit semel in sancla wlerna A. N. quae sole amicta perbibeiur; sole quidem
tedemptioneiuvenla (ibid., 12). Populum enim pro- amicta est, quia omni splendore, oinnique cl iritale
pita passione sibi acquisilum, primum ex Judaeis, dccorala est. Habet Ecclesia lunam sub peJibus ,
deinde ex genlibus congregavit, et in una fide, el quia mundum despicit, et pro nihilo ducit. Meillo
baptisjnate sua? haereditatis pariieipem fecit. Unum roundus Iuna vocatur, quia ad lunae similiiudinerii
candelabrum, unura doclrinae magistium, uempe semper in mottt est, seniper mutatur, et variatur. *
Cbrisltim significavit. a quo illumii.ali aoosloli Anne Ecclesia splendidissima non est soie justiliae,
dogmata ejtts omr.is. et praecepta in mtiversam nempe Chrislo Domino ejus instituiore, qui eam
Ecclesiam propagarunt. TJna mensa, in -qua unum lanlis locuplelavil moneribus, tit ille lotam pul-
offerlur corpotis, ei sanguiuis Christi Doraini sacri- ehram, et ab onini macula immuiiem voeaverit,
iicium, de.quo non participanl, nisl qui intra laber- Q ( qui a terrenis rebus, hoc est a muiido, ccelesiiuiti
iiaculum sive Ecclcsiam sunt admissi. In Ecclesia promissione bonorum retvabit, alque asternaefelici-
etiam veluti preliosa thymiamata, orationes iideliura tatis speeam recreat, et consolatur ' Habel eliam,
nunquam intermissae ad Deiim elevatitur, ejus _ue sequitur jdem S. antistes, in capite coronaiii slel-
benedictionem sibi acquirunt. Alteram Eeclesiae iaronrduodeciin, per quas duodecim aposlolos in-
nostrae agiioscendje imaginem in lemplo Saloroonis lelligimus: ipsi eam coroiiaierunt, ipsl in ieterni
nobis describit S. Bruno, ubi 4 Ioco facta nobilio- Regis ihalamuni eam inlroduxerunt. i Quaf-autero
rum pariiumhnjusce splendidissiiiue molis dlnume- alia EccIesiaTiisicalholica hac corona a dtiodeciin
ratione, ail: i Hoc lemplum Ecclesia esl, hoc tem- slellis, id esl a duodecim aposlolis 'iisigniia cortt-
"oluuinos sumus; de nobis Apostolnsdicit r Templum scal? Sive enim dogmata fidei iiispiciamus, ab .illis
sancliim, quod eslis vos (I Cor. -m, i7). Fideles omnem verilalem accipit; sive excmpla virlulusu,
profeclo. qui unmn corpus credentitim constiluunt, jpsi perfecia Chrisli magislii sui exempiaria se rcd-
quo perfectiores sunt, tanlo magis hoc spiiuluate diderunt, sive tesiimoiiia in.ignaniiiiilatis, idem
aidilicium ornant, alqtte illttsliant, et quia cum aposloli vitam c.uil sangume pro Cliristo effijderunl.
Chrislo corum capite perfeclo eomtniinicanl, grati* Nulla sane nec ex vetcribus, nec ex reccntibus sc-
"ejus plenitudiuem accipiunt. Sed quid sibi volunt, fj 1 ctis hanc coronam tam sanciaro, lam sploudidani,
jnterjogal A, N., illaeduaecolumna;, quae anie fores riaroque divinam originem babentein sibt tribuere
templi posiix', cum Nihil sustineant, otiosae viden- pote^t; cum orones posteriori leuipore, vel abauda-
lur? J Respondet : nibil in lemplo otiosum -csse, eia, aul ab er.we, aut ab impietate orluni sumn
easque letnplumingredientibus has prinias oceurreie. acceporuil. Pulcherrimam alteram significandaj Ec-
In una illarum intclliglt paliiai'chas, etprophelas, clesi.e iinagineni exbibet S. Brtino in sauela chi-
caelerosque \eteris testamenli duces, et principes; tate Jerusalein, quomodoab eodem Joanne e\aug<:-
quales fuere Abraham, Isaac, et Jacob, Moyses, lisla descrtplam Jiabemus, posilara seilicel supia
Josue, David, etDaniel; in altera i'eprjeseiiiari dicit nioiilem iiKignum, el excelsuni alque novo opere,
aposlolos,jnaityres» eonfessores, ct episcopos, qui nvrabilique artificio aedificaia.n.Yidit igilur muros
sua fortitudine, el flrmilate coiilra omnium'ad\er- ejus ex lapide prelioso, et ipsatn plaleam civilaiis
santium conalus religionem sanclam impavide stts- ex auio purissiroo , lanquaiii vitro clarissiiuo con-
tinuerunt; et primi justi per fidem in futuruni_repa- slructa.1t, cujus eranl duodbci.n portoe, ;;iiigiiLeex
ralotem, el postcriores per Chrlsli graliam jusliticali 'singulis cOiiipositaemargaiilis, quai-um ties ad
optime de Ecclesia meruere, quod amore juslilije, oricuiem, tres ad aqt.iloncm, tres ad ineridiem, et
tt - PROLEG. AD TOM.-U. *§
tr^s ad occasum respiciebanl. i IJaecclvitas, inqiiiti x habent, Apostoli eiiim uojfseipsos ad praedicandum ,
A".N., saneia Ecclesia est: istimuri; et isli Lpiics Evangelium'elegerunt; sed eosCinistus Dominus
pretibsiTiominessunt, Iioinines utiqite iiobiles,~el elegit,elin iuunnum unlversum misil, ni sacra-
clari virtullbus , etâpientia praedili, quales apo- metila 'coelcslia,et mysleria legui Dei enunliarent
sloii fuerunt, el ihariyres, et caateri qtiiper fideiri,et; atque docerent. Cum anlem doctrinae veritali, ope-
sanctam conversationem Deo placuerunt. Haec est rum etiam sanclitalem mirifice copuiaverint; missos
illa Jerusalem quaa stcuf seripium -est, cedificdturut a Deo all mimdi consersioncm se probarunt, et sine
civitas, ciijns parlwipthio'esl in idipswn (Mdllh. IX, frautle, siiie aemulalioue, sed sancle ac religiose
22); illontin enim, explicat S, Biuno, est pariicipa- minisleiium suum imple\crunt. Pudeal Lulherura
lioin idipstftu, quibus esl cor unum. el aninia una et-Calvinum, eorumque in calhedra peslilentiae suc-
inier quos discordia nuila esl. et coficordia firmis- cessores apostoliciini noraen sibi arrogare,_pudeat
sima esL J Omnesadem^senlitint, quasl Iliceret", de se velle gerere populoruiji paslores. Qttis eos raisit,
fide, de dGcirina, decommuiiicatione^pacis inler nisi superbia ct ambitio ? Quid de eorum'prt»dica-
se, et de vluculo ciim centro unitatis, cum capile tione, praeler impia dogmata_, lamigeratum esi,
supremo -Ecclesiae, quod esl, Koinanus pontifex. «isi borribiles incendisse seditiones, sacrilegasque
1 Nolaiiduro,sequitur idem Sl doclor,-quod iideml"B perpelrasse 'foeditates? Quibus nam fraudibus usj
SS. apbstoli ]elfundanieiila hujus civitatis, el poriae non sttnt, ullneauioscaperenl, suoruroque eTrorum
3tcuniur;'fundamenla quidem, quiain tDtoâedifieid pestem ubiquedivulgareulTNunquain fuitpa^, et
tet primi-sunl,êi tseterbs ferunt. Portae vero, quia "concordiaiiiler ipsos^sed perpeluo iiivicem dissi-
neriio iiisi per ipsos, Id esf per etitum doetiinam rderunl, quia in _semuIationer et audacia nullas
Ecdesiavsocietati co-ijungiiur, vel cceli pa'af um alteri eedeTe voluil; ideoque eorura commuiiioiies
jngreditur. ipsis dalae sunt clivfes T-egJii~eoeloi'um, abEcdesiaêalholica penitus alienae, pelago similes
Ipsijet portae, êt ostiarii suut.!' i Qui ergo a nia- sine requie fiucluanli assHiiilantur. t
gislerio Ecclcsiae disseuliunl, qui opinionum seo- Cum secundus Eeclesiae characler sit sanetitas
lentiaruuique iiovitalesspafgunl, qui"'sua' fignierita et sancta in Symbolo Eeelesia proponalur credcn-
tueri nltimiur,- ab 'hac' sancta "isodetate sejuncfi da, lolus secundus sentenliarunj liber circa Eccle-
eunt, ei laaquam rami ab ^rbore _vitaeet salulis sla3 sanctitatem veiâiur; In eo<enimde prtecipuis
a\ ulsi iiabenlur. Sumroa reruin capiia, ne in im- viriutibus.agit, qnibtts-Christiani saneli ftunt, cl
iuensum protrahatur oratio'mihi percurere Iibct; Ecclesiam suis eximiis et gloriosis geslis illustrfmt.
"qnare omissis reliquis, ad captil 8, quod De basilicis Libruni hunc in 12 capita dividil auctor; piimum
liiscribilur, descendam^ et brevls quoad polero, 'c.est De ftde, 2. De-spe,o. De charilate , 4. De vjr-
fiam. In eo exponil A. N.' rilum cousecrSiiouiS tuiibus cardinalibus, S. De humililale, 6. De miseii-
eccleslae, de quo cum alias loeiiluri shiius, modo ea "coidia, 7. De pace, 8. De patieniia, 9". De caslilate
prosequi" absfinemus. Quia'vero ad inculcatidim 10. De obedienlia, 11. De abslinenlia, 12.-J7fci,id est
iuagis' î agisqtte Ecclesias unitalem iiilentusêst itt quibus Ecclesia ornatur. Incipit crJjo in capilis
S. Bruno, quid pro ea sit inlelli__endumadmonel. l.*xordio staluere, quod piimum Ecclesiae orua-
"<Ecclesia, ait, nonien Graecumesl; significat autem meitl-jm, seu primus sanclitalis gradus sit fides,
populi colleciionem-; sed ut propiielates ejus desi- lotoque in virtulum exei-cilu principatum leneal.
-gnei, addit: populi utique Dominum limentis, el Ubi illa abest, quamvis reliquae virltiles reperian-
Doiiilno servientis. Sicut eniin ex multis lapidibus itur, nihil ad asternani salulem prosunt, liopiinem in
<3i'dine,et ratione composltis una doraus efflcitur; -corpoTe Ecclesiaenon conslituunl, el Christi mem-
ita ex multis horoinibus dilectionis, ut fralentilatis brutn facere neutiqitam v.tlent. v Gentiles enim ct
__amore socialis una Ecclesia conslituitur."» Duos philosophi, inquit S. Briino,.quamvis multis virlu-
hic praecipue characleres populi bujus colfectioui tibus ciaruissenl; lamen perierunl omnes, quia
assignal S. episcopus, sine quibtts Ecclesiai forinam .U fidem non habuerunl. .Merito isrilur S. Ecclesia
°habere~-nequil; scilicet'quod hic populus Deum 'iieminem ad se venienlcm reeipit, nisi prius fidei
iimeat, eiqtte honorem, el oljedieiiliam pra?sfet, -el ornamenlum indulus ftierit. Quilibet ergo petat
inler se perfecte consenliat.' Qiii ergo ^verbo Dei iiigressuin inEcdesiam, id estbaptismum, interio-
refragator; mii IlJei custodes, 1et "praesides a Deo 'gatur, an credat, «n catholicara fidem teneat? Si se
consiilutos noiiaudii, sed eos coiilemuil, Deum -credere, si fidem catholicam se tenere responderit.
ipsuro spernere, ef nihil habere demonstr.it; pro- Sugcipilur, baplizalur, el filiis Ecclesiae sociatur.
plerea ipse sua Inobedientia ab Ecclesia sclndilur, Si vero aliter dixeritûequaquam "suscipiiur, sed
quemadmodamqui dissentiones in doctrinis fovent qttasi profanus abjicitur. » Deinde, nt fidei excel>-
muiuamque chaiilatem offendiml, sanctse ejussocie- lenliam ostendat, ipse Dominus sttaevirlulis polen-
tali renuntlant. Taiidsm exti-enio"hujus primi libri liam, ul animadvertit A*.-N., uon sibi, sed,-fidei
"capile,quod De Evangeiiis inscribilur, ut exlorres ab ascribit, el quod ipse facit, lidem facefe attirmat.
'Ecclesia dignoscanlur, "dicil, fructus eorum, ,id est Multos viros, et muliei'es eum sanasse, et ut Iaii-
cpera inspicienda esse; qtusVi apostolorum exem- guoribus . liberasse legimus, quibus hoc tantum
plis opponunlur , iii eorpore Eeclesice pai tetn non îcere solebal, fides lua le -salvam fecitt vade in.
25 S. BRUNQ EPISCOPUS SIGNIENSIS. 21
pqce (Matlh. ~ii, 22). i Yenit .aliquando (est idem A gloriae ainbilio. Quam Iucluose, qtiam iuisere \ita
S. Jkuiio) dicit Evangeliuin, in palriara suam , et excesserunt; quortim non pauci tristitia, et despe-
cum liomines illi de ejus omnipotentia dubitarent., rationelaborantes, tanta capli sunt insania, ut sibi
et fidem non haberenl, non mulias, ul verbis Evan- ipsis morlem consciverinl. Accedit lerlio in capile
gelicis loquar, virtules ibi facere potuit, nisi quia tractalus de charitate, cujussublimitalem, et ara-
infirmos, impositis manibus, curavil, et mirabatur plitudinem D. Paulus praedicans adeo eveliil ut sine
de infidelitale eorum. Ergone lanium polest fldes, ea dicat., nihil prorsus esse reliquas virlules,
ut oronia qtii potest, a polentia suaevirlutis illius quamvis apicem ipsarum quis videalur slbi iu spe-
absenlia impediatur ? > Quanlum vero idem Chrislus eiem aliigisse (/ Cor. xiu, 2). Tanti ergo praeceploris,
Dorainus discipulos suos ad hanc lidem hahendara seqtiens A. N. docunienta, quas ille assignat bttjus
exeilaverit plura suiil evangelistarura testimonia, excellentissimae virtulis proprietates, explical, et
quibus adeo iliis hujusmodi virtutera commendavit, quantum perfeciionis eam habeniibus conferat,
ut slperfecle, pleneque crediderint, uon solum disscrtissime tradil. Charitas, inqtiit S. "Bruno,
infirmkales omnes curare, et morltios vilae reddere; patiens est, quia nulli irascitur, el nullis injuriis
sed montes ipsos de loco ad alium locum transferre movetur, sed pro suis ipsis inimicis intercedit. Et
voluissent. Ila apud Matlhaeum cap. xxi, et apud B quia benigna est, quibuscunque polest benigniia-
Mareum cap. xi, 25 : Habele fidem Dei: amen dico tem, et misericordiam facit. Cum igilur per patien-
vobis quia qumcunquedixeril huic monti: Tollere, el tiam cunclis ignoscat, et per beuignitatera miserea-
millere ui mare, el non hmsilaveril in corde suo, sed tur, quid esl, qiiod amplius facere possit? Quia
ciedideril quia quodcunque dixeril, fiat, fiat ei. Hoc enim benigna est, ideo non amuhttur, non invidet.
tam exeellenti tamqtie sublimi lidei merilo semper Non agit perperam, quod est teroere, el injusie
tlaiiiieala, est Ecclesia calbolica, ut ea solum aliiiuid agei'e. Non inflatur in superbiam. Non est
sancta haberi debeal, in qua potciitonun operatio, ambiiosa, quia mundi honores non appetit. Non
quae uuiiqtiam defuit, cum optis ftterit, veritaiis et qumtit qum sua sunl, sed quae suiil omnium, ut
sanctitatis insignia proebuil leslimonia. Non me salvi fiant. Sua postponit, el aliena procural. Non
Ialet quidquid projiifirniandis miraculis ab hetero- irritattir^ alioquin patieus non esset. Non cogital
doxis est, qui inviaissime confulati sunl; malum, quad esl conlra benignitalem. Non gaudet
' Iiac prolatum
polissima raiione, quod successiva tot saeculo- super iniquitatem, congaudel aulem verilaii; quod
ritm lapsu portenta iieri haud poluissent, nisi ubi utrumqtte ad benignitalem spectat. Omnia credil,
vera essel Ecclesia, et ab his, qtti exiraiis Inerilis „ quaecredenda sitnt; qitae auiem sttnt iTa^quae cre-
aboranipotenli.Deo ea operari impelrassenl. Pergit denda sunt? Yis audire quae? Oinnia illa, quaa
aulem S. Bruno de spe agere in secundo capile, de ulrumqiie leslamenlum credere, et sperare, et
qua statim ait: c Magnum Ecclesiae Dei ornamenlum susiinere praecipit. Charilas nunquam excidil. Hoe
spesest, quam qui non habet omni bonitate nudtts est atiten., in quo duabus virtulibus superius diclis ;
esl, omnlque creatura infelicior .... Est atilem spes id est fide el spe, charilas major est; unde el sub-
fuiurorum bonorum exspectalio; et hanc quidem ditur, major Itorum estcharitas. Major qttidem, qttia
exspeclationem illi habent, qui certissime se ali- nunquam excidit; quia aelerna esl, quia semper esl,
gtiando reeipere aperant quaecunqtte promissa sunl el finem non habel. Aliae aulem post hanc viiam
cis. » Hinc prosequitur memorans justos quiprimi- necessariae non eruul, quia ad ea soltimmodo
tivam Ecclesiam formabant, scilicet Abrabam, speclant, quae exspectanlur, et nondum apparent.
Moysen, DaviJ, Ezeehiam, Dauielem, Machabseos, Est e"nimspes exspeclalio ftilitrorum. Fides vero
Judilh, Esther, tres pueros in fornacem immissos, est substanlia sperandarum rertnn, argumentiim non^
qiti per spei virtulem non solum salvi facli sunt; apparenlium. Prolixa fortasse videlur htijusmodi
sed gloriosissimis factis claruerunl. Si vero ad Eccle- proprielalum charitatis elucidatio ; ailamen oppor-
siam nosiram oculos convertamus, et aposlolos, n luna est ad eonfundendos haerelicos illos, qui suae
inartyi'es, confessores et virgiues, qui in ea florue- societatis muluuro amorem jaclant et dilectionero.
runt, conlemplemur; cum totam spem in Deum Quamvis enim omnia officia civilia suis pi-aeslare
collocarinl, de omnihus tormeniis, adversilalibus, curent; non ex amore Dei, qui proxiroum, slcttl
el iiiitnicis victores videbimus. adeoque propler nos ipsos diligere mandat, permoventur, neque ad
spem meruisse calcare super serpentes, et scor- ftnem supernaluralem actus suos dirigunt; sed
piones, atque impavidos oranem malignai.t um loinm terrenum. est, atque humanum quidquid
spirituum nequitiam superare. Quare optime cecin t agunt. Cum ergo eorum charitas coeleslisnon slt, sed
propheta David : Mirabilis Deus in sanciis suis, mundana omnino, plerumque excidit, et sua potius sol-
Deus Israel, ipse dabil virlutem el forlitudinem plebi licila est quaerere, quam aliena; adeoqtte ad gradum
sum, benedictus Deus (Ps. LXVII,56). Conferant Chrislianaecharilalisevelii non potesl; neque ullum
modo novarum seclarum aucloj-es cum noslris suos ex ea provenil Ecclesiaeornamenlum. His autera a
heroes; yideant quem in finem perduxil eotutn, Brunoneabsolulis, inijuaFto capitedeclarand3S assu-
dum incolumes viverenl, jactantia, falsa sapientia, niil quatuor virlutes cardinales, prudenliam ncrope,
.verilaliiin Cliiistianarura conlemotus. mundanaeaue iusltliam, loi-tilndinem, teuiperautiam.quaeEcclesiae
-
25 , PROLEG. AD.TOM. II. _ 26
isaoclitaiem promovent et nraime amplilicant. X iline dicant? sine qua el saplentia, et jusiitia Inutiles
De prudenlia ila disserit: < Est aiiiem priideniia, esse vldenlur. Est aulem "forliliido non coi-porisj
quae alio quoque nomine sapieniia dicitur, divina- sed riientis conslanlia, qua injurias supeiamus,
rum hunianarumque lerum cognitio. Dico auletii advcrsa omnia loleramus, et prosperis nori eleva-
non sapienliam hujus mundi, quae slullitia est uptid rnur, Hanc forlitudinem non hahet qulcunquc su-
Deum, de qua. et Apostolus ait, quia slullam fecii pcrbia, ira, avaritia, ltixuria, ebrietate, et lits
Deus sapienliam hujus mundi (I Cor. i, £0J;sad similibus superalur. 111 i quoque fortes non sunt, qui
eam sapientiam dico, quae ad morum honestateiu iri adver-is posili conira salutem anjmaa liberari
ei ad salulem pertinet animarum. Non eani quam satagunt. Unde et Dorainus alt: Nolile" iimere eos
philosopiii docenl el oratores, sed eam quam apo- qui occidunt corpus, nnmiam aulem~nonpossuiit occi-
sloli praedicant el doctores. Et isli quidem soli ha- dere (Matth. x,28). Simililer el illi, qui iri prosperis
bent cognilionem divinarum rerum; sicul ipse Do- Se exlollunt, el supeiflua laelitia resolvuiilur, forlcs
minus ait: Qui diligilme, diligelur a Palre meo, et dici nequeunt. Quomodo foites" sunt, qui cordis
ego diligam eum, el manifestabo ei meipsum (Joan. Impetura celare, et Telinerenon valenl? Forliluito
stv, 21). Haec esl aulem vera cognilio Divinilatis, "nouvincHur, et si vincitur, non cst forlitudo. H-anc
vti illum cognoscere qu! esl vera sapientia, et slne T_foriimdiriem habuerunt sancti, qui nec vitiis', ncc
quo nulla est sapienlia. t Quot nam purissimis ani- lormentis, nec blandiliis stiperaripolucrnnl.» Affefl
mabus se manifestans Deus, ad sui contemplalio- deinde S. Bruno plura saneiorum ttim Vetcris ctuii
nem illas abripuit, eteleva\it, ut ipsis*suaemagni- INovi Testameiili exempla, qul pro veiitaie, pro
tttdinis arcana antea in mysleiiis invohita intelli- jtistitia, pio religioiieforlissimedeceitariinl, qtiique
jjerent, suisqtie doctissimis scriplis Ecclesiam il- gloriosas palmas, maxima cum -Ecclesia. latide ic-
lusirarent. Quam Joaiines evangelisla de Yerbi luleiunt. Ad lentpdrentiani atilem cnm A. N. pro-
divlnitale nondnm tam perspicue exploralam doclii- cedere velil, confestim eam delinit. dicens eain esse"
nam tradidit? Quae docnmenla salulis, quainque "virtutem qitja suis in aeliotiibus niodum non excc-
sublimlorum luminum nolitiam Paulus aposloltts dil, quoniam superflua nulla quaerit. Iltijusjnodi
"suis in Epislolis iriantfeslam fecjt? Qualis quantusque TecteMa'geiidiaequalitas, et in ueulram paiieiri in-'
est SS. Palrum chorus, qui calholicae fidei custodes, clinalio adeo necessaria visa est Apostolo, ut ni-
et propagatores forlissimos se praebuerunt. qui hae- miam sapientiam, hoc esl uimiam seiendi ambi-
reticorum monstra conlriverurii, qui philosophan- lionem ad^Roiriaiios scribens damnaverit (lioin. xn^
lium deliramenta conculcarunl ? His ergo irradiala "Z):*Non?lus sapere, quam opotlel sapere, sed sa-
\> ad - sobrieiateiii, El Saloroon
splendoribus, quid mirum, si caiholica fides lam pcie ipsa in jtislili.t
cito universum per orbem diffusa, de Judaeis, de temperantiaro habeudam esse \lixeril. Noli esse
. idololairis/de malisomnlbus hoininibus triumphavit? justus multuin (Eccle. vn, 17). Hac de ratione jure
Tlegnum itaque cum sttper onines genies sibi com- meritoque Bruno noster S? patiiiircham suuin Be- ,
paraverit prudeiilia/"sive vcra sapientia, facile ei nedictuni cominciidat, qtti nibil niriiis suis in jegt-
fuit sociam sibi adscisere justitiam, quaj cardinales IJUSpraecipit, ul qui sancttiaiein colere velinl, Iia-
inler virtules secunda esl. Ecclesia enim quae Dei "beanl unde proficlanl, nec naltirara opprihtant, atil
sunt opliine nosceus, el quae debenl bomines erga in saniiale deteriores fiarfl; nieinor cerie D.Pattljj
ipsani; quibus actibus internis, et exlernis sit cxer- "seiilentiae,Quod ralionabtle sj/ apud Deum obscquimn
cendus ejus cullus, praescribil, minisleria distribuit, itositum (Rom. ui, 1). i lllud enim, subdit A, N.
-
regulas vel a tradiiione servalas, vel pro opportit- obsequiiiin Talionabile esl, qtto non ipsa nalura, sed .
uitate temporum uoviter institulas observare facil. \itia perimunlur. t~Poslquam S. episcopiis qtiaiiior
Ecclesia cst jusliiia 1 vindex,; ctimque dominaiio "virtutem 'cardinalium' exppsitionem absohif, iij
ejus, non sicul lerrenae omnes potesiates imniule- capite"5 de huinilitale disserit; in G, de misericbr-.
tur, juiis adminislraiionem firmam, slabileraque r. diaj in 1, de pace; in .8, de palienlia; inD, -fle
luelur. Quapropter S. Bruno poslquam de sapienlia" „ castilate; in 10, de obedientia; in II, de absti-
disseruissel, haec de jttstilia prosequilur. «Inlelli- neniia; et landem in 12, Ubi, id est in quibus .
gite saeculipotenles, et sapientiae operani date. Jusii- Ee"clesiaorflinatiir. Sirigulaehujusmodi vjrltties, cum
tia qtioque quain necessaria sil, ipsaeieges impera- sua quaeHbelexcellenlia el prpprielale ad Eccleslae.
torum, et xanoiies,~et decreta sanctorum,-quae ad conrerant perfeciionem et oriiaincntiim, de jllts ,
ejus cuslodiara facla surit, salis oslendunt. Tolle singiHatiin copiosissime agil; sed ripbis sufficiat,
justitiam, et peril mundus.TJbi justitia fiori est. ini-- eas compendiose colleclas in caplle 12 rddiscere. r
qnilas dominalur : ibi fraudes, el rapinae, furla, Incipil ergo : < Dixiimis superius de Ecclesia et "
homicidia, limor, et angustiae, et securilas nulla. _ oiiiameniis. ejus. Resiat ul suis ornamentis eam
Timor iniquorum juslili» est, et securitas bonorura indiitara vfdeariius, -cfin ejnsspecieêl piilcherrime
ipsa.» Haec doclor Eccleslae pro Ecclesia loquilur; deleclemur; de quoPsalmista ad Dominum dicil: ,
ejus doctrina a divinls Scripturis', el a sanctloribus Aslitil regina a dextris iuis in vestilu deauralo, eh-
'
Pairibus~tola.<ierival. Audiamus ergo eum de fortl- cumdata varietale (Psal. XLIV,10). Haec rcgina Jpsa
tudine etiam disseVentem: (Sed, aif, quid de foiiitu- csl, de-qua loquimur Ecelcsia Dci. Miilla gunt ejus
27 ' - S. BRUNO EPISCGnJS SIGNIENSIS. , m
; A
vesttmenta, multa sunt ejus Ornariienla; et ld.:o A impie profanai'enl. 'Inqtiit enim S. Bnmo t cfnii
\aiietate circumdala perhibeiur; sed nullum oi'na- ouines Ghiistiani conlineniiam, et castitatem habere
nieiitum babet, quod vel aurcum, velargenteumnon debeant; maxime tameri clericos banc~virluiem le-
sil. » Si quidem si humilitatem inspiciamus, quis uere, et observare oporlet. Unde el Dominus Moysi
Maria Chrisli m.ttre, a qua opus redemplionis roe- praecepil (Lev. -xu, .), ul Aaron sacerdoti £1 filiis
pil humilior ; cum non cjus virginitalem, sed humi- ejus feminalia faciat, sine quibus ad altare nunquam
litatem Dominum respexisse ipsa fateattir ? De accederent, ne morianlur. Feniinalia autera caslita-
"Chrisli Filii ejus humilitate, post Aposlolum, qui lem significant; quiaiila inembra, inquibusluxurla
eiim se exinanisse dicii, ei hujus virlufs se e\em- maxime domiiiatur, coercent, et casla cuslodiunt.
plar^praebttisse,nibil ultra addi potesl. In humilitale Illi sacerdotes el clerjci femiiialianon habent, qui
auietti Chiistum Ecclesiam fundasse conslal; cum ha?c menibra non coustringunt, sed per illicita va-
aposlolos pnupnrcs, rudes, et idiolas verbi sui prae- gari permittunl. Sed valde limendum est,1quod di
cones fccctil, eosque veiuti sui aedificii fundamen- cilur, ne forte moriantur. Si vis non raori, aut ca-
ttim posuerit, el ad omnes genles illuminandas mi- stll.ilem custodias, aul ad altare non accedas. i
seril, sicul ipse a_cce!esti Palre missusfueral, Hac Mulla alia de caslitate ab A. N. eximie dicta recen-
IgiiurTirlule omatur Ecclesia, quam seqttitur mi- " sere omllto, ul aliqua de obedienlia referanlur, de
sericordia, quae esl affecius beneficentiae erga inqua In cap. 10 prasclaiis imiusque Testamerili in->
tligeiites. Ecclesia enim fideles omnes lanquam filios Vixus auctoritatibus et exemplis leelores'inslruit.
an.plectitur, eos spirilualibus cibis, nempe saera- "Praeniillit ergo ipsum Domiuum ef SalvaToreuf no-
iiieniis nuitii atque conforial, eos protegit, ab "stt um docuisse, quanium sit obedienliae bonum;
hoslibus malignis defendil, et si a viis suis malis ~cmu de eo scripium sit ab apostolo Paulo,'quod
resipuerint, pornilenies in sinura suum recipit, et Chtislus faclus esfobediens Paui 'usqne ad iuoriem
coi-.solalur. Nec deseril sollicita prosequi.pacem, "(Phtlip.ii, 8). « Per iiiobedieiiiiani, alt S. Bruno,
qtiain piimtim in Chrisli nativilate angeli mundo priini lioiiiinis peiierai raundus. per obedjeiitiam
annutitiarunt, et Dominus muridum reltclurusâpo- secundi hominis Jesu Ghrisli~salvaliisesl"muiiduS,
slolis dedil el confirmavit; qttippe bierarcbichum Ille inobediens ad ligiium \elilum a"ecessit,illeôbli-
brdinem servans, leges sarlas teelas tenens, sita 'diens usque ad lignum crucis se o~slendil.-El D.
«mnera pro jusliiia largiens et miuisteiia dispen- "Petrus idem documenlunf dedif illis verbis. Chri-
sans, his prajsidiis Ecclesia pacem conciliat alque slus passus esl pto nobis, vobis ieliiiquens'exetnpluin,
rusiodil. ,'Quid de palienlia dicaro, cujus lanla fuit-~ xilsequamhu vestigiaejns (I Pelr. ii, 21); t quibiis
Iii Clnisti sectaloribtis \irlus, flrmilas et conslantia, snbilii S. Bruno : < Quid esl, ut sequaminl vesllgia
iit poleslales omnes nomini ejus infensas vinceret, ejus, nisi ul discalis et cusiodiatls obedieniiani
erectoqite crucis vexillo uebellarel. Quis recensce ejus. i Cum cnim Ecclesia militaris corptis agens sil,
potest iitfinilum marlyrum uumerum omnigenae et peifecte conslitula, nisi membia sibi iiivicem
setatis et condilionis, qui pro fide alque jusiilia officia prsesteni, el (um capite, ia quo feguniuj',
immaniora tormenta, et supplicia susluleruut, qtto- uniaiiiur, finem ad quem coalescunt, nempe Bci
rum sanguis quanto plus effundebalur, lanlo magis gloriam, suaiuque salulem nulla falione coiisequi
jiopuliis, Cliristianqs germinabat, alque florebat? possunt. Quare divinus Sponsus Ecclcsiae"sponsse
Eadem commendalione illi se dignos reddidere, ""alloquens, eain aciem ordinatam appellavil, qiio
qua Apostolus fortissimos Israclilas exomavil,' qui ordine lerribilis hostibus reddltur, et esl tanquam
per fidem vicerunl regna, operali suiu juslitiam, turris a qua miile clypei jjendeni (Canl. vi,"5}, de-
rradepli sunt repromissiones, obluratlerunl 01a leonutn, fcnsoTes scilicet, qtii pio ea forliter pugnaul, eam-
eislinxerunl impelum ignis, effugerunl aciem gladii, que lirmam slabilemque conservaiu. Sed hoc in
convaluerunt de infirmilale, fortes facli sunl in bello, "agone coiiiendeiiiibus, irionente D. Paulo, nobis est
•caslraverlerunl exletorum (Hebr. xi, 25), elc.Praelcr ""Dnecessaria absiineniia, non ul coiTuptam, sed incor-
jBlernam incomprehensibilemqtte remuucraiionem ruplam coronam accipiamus.- <'Duaeauteiri sunt
quara isli tesles el propngnalorcs verilalis sibi com- abstinenliae, inqiiil A. N., una carnalis, altera spi-
pararunt, splendidissima sempcrerunl insignia vitto- ritiialis, utraeqtie magnae, sed major altera, quia
riae, quibus Ectiesiam exornaiunl, ejiisquesaiicliia- iiiiijub esl absliuei-ea \itiis, quaro a clbis. tjuamvis
iem propiio sanguine obsignaruiit. Sed et castiiate, el ciborum abstinentia lam magna sit, u\ rionso-
de qua A. ,N. capile 9 disserit, maxirae refulgel lum a prophelis, verum eliam ab ipso DominoVtl
Ecelesia, ctijtis lilii propter vilae puril.tlem siuiiles confiimat-a. i Quod bie compeudiose dicit S. epi-
augelis Dei.fiuttt; dum carnis et concupiscetiliae scopus, per lougam exemplorum seriem SS. Pa-
fieiia iiivicte contiueaul, anitnassuas ab onini iro- lium, tam Yeteris quairi Novi Testaroenli, demon-
muudiiie immunes servent, et se Deo acceptabiles sii at, qtti omniura virtujltim honestatem prosequen-
reddant. Qui omjiibus Cbrislianis hanc viilulem ic. lotaro viiani ju jejuniis Carnisque maceralione
veluii tesseiam rcljgionis commendatj mullo mag"s coiisumpseruut, ideoqne tanquam sanclilalis mlra-
eam viris eeclesiaslicis inculcat, ut sf eam con- cula in Ecclesia coruscarunl. Magntim Anlonium
lemnercnl, atque violarcnl, sacrum miiihlcrium celcbiat, Pauluin eieiiiiiaTiim pirfiiaicham, Ilila-
'
29 TROLEG. AD TOM.' II. kk
Tionem,-Benedictuiri, elc, quorumJdelici:e"jejii-. \ ipsum dedisse, «{ nos tedimeret ab iniquitale, et
-nlum, qnorum vila abstinenlia fuit.- Hac pulcbritu- mundaret sxbi popuhmi acceplabilehi,,secwetem *bo-
dine indula, hisque ornaraenlis, virtutibus nempe noium operum (Til. u, 14).-«Quod si, ait 5. Bnuio,
Ecclesia Tefulgens Spohsi sui dilectionem ila pro- no\a in hoc TJIUHJO facta stiiit oiuiiia, habet igilur
mereltir, ut eam immaculalam lotamque ptdchram Ecclesia no\um ceelum, novum solem, novam Jii-
admirans asseral, ejusque comroentlel sanclilatem. nam, el slellasnovas, el,nubes, el pluvias, fulgura,
T-trtapulchra es, atnica mea, ei macula non-est in te et toiiilrua, raonles, et silvas, cl.bomines riovos,
- - -v caeieraqne omnia, qiiaeiaineii pcr-illa veler.fsignifi-
(Cant. iv. -7).
- Terlia Ecelesiae praerogatlva illa est, quam ca- cata fueiant, el quamdam cum Jllis simiiitudinem
ibolicam csse confilemur, ctijus orjiamentutn adeo habenl. »His praemissis, de ccelisuovis incipit agere
pulchrum-el excellensêst, ut ad-iilud expolienduni, A. N. eosqtie t.poslolos esse dicit; cum euim cce-
eolleciis ex -sacra Scriptura propriissiiisis figuris-ac Jum, -quod in piincipio Deus creavil, ma\imaT.t
simiHiudinibus qualuor piiora capita'tertii senlet]- nobilissima pars sit niiindi,'et supra eaeleras res
liaruni hbri k. N. conseeravit, el sex reliquis Ec- creatas Dei sapieniktiii el omnipotentiam jnanife-
clesiam aposlolicam osleridit. Mtrgisirum coeleslium stel, ila apostoli principes populorum coiistituli.
-dogmalum CJhristuni Domiimnj venisse in ierram B omiii 'scientije clariiaie praefulgentes,âd^regimoii
"considei-ans, penitus reiiovafa ab ipsovisa est, ul Ecclesiae el ad propagationein Veritatis elecli, Dei
uovus mundtts, novusordo, novus rerum" apparaius gloriam"el opera manuum ejus-ehai rare ilicuntur.
cxsurgej-el, faciemqtte aileraiij seu imaginem repi'a> Cmlilnairunl gloriam Dei, et opeta manuum ejus
sentaret. Tertii libti piiora quatuor capita sunt. anntiMiat fitmdmentum (Ps,"xvju). «Ip.i suni, ila
i. De novomundo. 2. 'De cmlis novis. 5. De nubi- sequitur S. episcopus, quibus.:Dominus ait : Vos
~bt>snovts".!f. De monlibus novis* Quoniodo novus eslis lux mundi (Matlh. v, 14}. sic eortini fiJect
Tuundus Chrisio in lerram advenieute*,orirelur,' ab doctriiia tota Ecclesia illuminala esl, sictit solis
~jila Baruch prophelia pfimtuii i repeli S.JBruno, in Iiiijtis, et splendoreiota [erra-illUmiiialitr;'in'qui-
-qtta de Cbristo scriplum est: Hic est Deus noiier ; bus et virliiluui bmnium pulehriludo'quasi'steIIoe
et non-mslimabilur alius adversus eum.-IIic adiiwe- quaedam coruscanl.'» Qttomodo-autenvaposloli jad
«tf omnem viam disciplinm, el iradidit "llam Jacob similituilineni coeli illumiuali fuerinl eximieexponit
yiiero -SMO,' etlsiael dileclo suo. Posl luecin" terrts idem anctor; imagitieul sttmens ab illuminatioiie
visus esl, el kum hotninibus conversalus esl (Baruc. iirmainenii, quod non statim ac crealum est; lumen
III, 56). Promissus ergo fucrat muiido, id esl-lns- accepii; sed lantum divisif Deus aquas ab aquis,*et
mlnibus novus doctor, iiovusque-raagisler, quiom- '-' lerra apparuii aritla, congregaltonesque aquarum
nem scienliae vlam aperirel, omneinque vetitatem facisesunl. Tertto aulein die faclis a Deo,posilisque
doceret. Ante eum, ul alt Apostolus (1 Cor- x, 1), in eo magnls lumiiiaribus, sole, Iuna et siellis col-
loinnes Patres -sub nube fuerunt; el mare iraiisê- lucere coepil (irmamenium, terramque suis splcndo-
rant, el sub ntibe et maii baptizaii sunt; ~\idebant ribus eolluslravlt. c Noslri quoque coeli, ailr S.
_lutura saeramenta in aenigmafe," et ln"figuiis; _sed TJruno,%adsimililutlinemTirmamentf itequaquam ,sj-
"
eorum excelleniiam el veriialem non assequeban- nml et vocati, et illuminati sunl; sedl jam tertio
\ur. Praaterea ad scienliam hanc, quariivis obscu- anno poslquam vocali Spirilus' sancli illiiiniiiaiib-
rain e't imperfectam Deus non nlsi populum Israeli- ' nem acclpere meruerunl non enim, ul beatus Lucas
lictiro elegeral, reliclis genlibus in lenebris el iim- ail, Scripluias iiUelligebanl,quod ChtistusJiimortuu
lira mortis. Yenil igitur Chrisius, Yerbum scilicet resurgere oportebat (Lue. xviv, 46). Eranlenira sine
caro faclum, el ul evangelisla" Joannes leslatur, - luniirie, lanla adhuc oppressi caligine. Sicut-ergo
plenltudinem graliae, et veiilatis in muiidum altu- firmainentuin illuiiiinaium est die lerlio; sicet
lit; quare si ptitis per Moysen legem "acceperal, apo^loii anno lcrtio illuininaii sunt. In eo.eliaiii,
per Jesum Chrisium factam graiiam, efveril. lera y^ quod aquae, quae supra firmamentum dividuntur ab
"agnoscere debuil. Gralia eniui Chrisli mundum a aquis, quaestjiil subiiimamenlo, flniiajueiill siuiili-
peccaio, ei a dtaboli potehlate qua teuebatur libera- tudineui Apostoli liabere videiilur. In medio quo-
\it, ae ccelestetn scieuliam bonotumque Dcteruojiim -dam modo positi", aquas ab aquis dividuut, quia
fogniimuem in eum initoduxit. Quare ipse Domi- 'Novtun a Yeleri separant -Testamenlura." i Ex D.
lius, ttt omnia nova lacerel se venisse dixit: Ecce • Paulo," .qui ad Galaias scribens, cii'cumcisioncra
iwva fecio omnia"(Apoc. xxi, S); ntjvum iiiundum post TJhristi graiiain inuiilem praedicavit, id plane
stiaro scilicet creavit Ecclesian,,-segi-egatisiilis el ostendil, sicut ex~abolilione legalium, qttae eoitetu-
vocatis ad se aliis, quos ad lantum opus peiiitien- pore finem habtiere. Apostoli igilur snnt illi eceli,
ilum elegeral. Non vos elegisiis, sed ego elegi »os, qui enarraui |.loiiam Dei, eos docenle,' et infor-
"dixit Jesus aposiolis printis seclaioribus suis el mante ipso Christo Doroiiio, quoiiiani ipse lux est,
posui vos, nl ealis, el fructum afferalis, el fnictUi 'êl tenebrae in eo non sunl UIIJC.In oninem illi ter-
-vestermaneal (Joati. xv, 1(1).EtapOilolOs Paulus ea- -raiu missi-sunt; ul veriliitrs ltiiuen effujiderenl, et
dem testalur dieens, grafiatn apparuisse Salvatdiis orones homines veium Deitm agnoscei-enl,- legem
Tiosii,, et ut-doctiinaiu suain elfanJciet, semet- ejus sajtciaiu accipcienl, unaiif fidem piotitereiilur,
151 S." BRUNOEPISCOPUS SIGNIENSIS. S2
.elTdespeciis (terrenis bonis, ad fclicilatem aelernam A luibati sunl insipientes eorde (Psai. LXXV,(J); iuper
contenderenl.Jpsis ergo datum esl lingliis omnihus qttae haec addit. Ab bis autem «mnes insipientes
ioqui magnaha Dei, arcana videlicei coelestia reve- corde, Judaet scilicel, et geniilos, ore sapienies, in-
'lare, et quod nunquara auditum fuerat. generis hu- sipienles corde, philosophlce loquenles, et nihil
mani salutepi ab homine divino operatam annun- iiiKiligenles lurbati sunt. Quare tuibali? Propler
Ijare; juxta propheticum oracultim iiViderunt omT signa quae videbant; et iquia eis resislere non vale»
ttes fines lerrm salitlare Dei noslri (Isai. iai_ 10). Et iani. Non enim ipsi loquebanlur, sed Spiriius san-
quia divina majeslas, el naiura a creala mente per- clus in eis, quibus os et sapienliam Deus dederat,
cipi nullo modo potest, circa se lenebras posuisse cui non; poteranl resistere, el contradicere omnes
-Deus visus eslûl cecinit Psaltnisla ; Posuil tene- adversaiii eorum. Turbaii sunl alii bene, et alii
bras laiibulum^jus, tenebrosa aquain mibtbusaeiis male; alii credentes et alii saevientes.iFides igilur
^Ps. XVH,12), opoiiebal.Mt in renovaiione mundi, undiqtte ab apostolis enuntiala, el portenlis mirabi-
id est in Eeclesiae conslitutione, novae ntibes, non libusqtie signis confirniata plurimos ad eam ample-
ienebrosau, sed iucidte, el praefnlgeniesappaierent, ctendara adduxil;ct quamvis aliqui ejus verilatem
Jtotamque terrje faciem illuminarenl. < Quid igiiur impugnaj-e.et evertere conati sint, nihil aliud con-
.nttbes istae, ait A. N., nisi apostolos intelligamus, B Uadicej.liumsaevities oblinuit, nisi quod -ex invicla
de quibus scripluni est: Qui sunl isl~ qtd ttt nubes vo- fowitudine,-et consianlia martyrum Christianae re-
lant, eiquasi columbmfld fenestras suas (Isai. IA, 5). ligloni major gloria, el splendor accederet. Sed ex
Et coeli, ct uubes, el montes,et fontes, et rauliis aliis quonam laniam in mariyiibus virlutem admirati
iiominibus vocanlur SS. apostoli, propter quasdara iidei hostes, eam vincere non \altierunl ? Doeet A.
«ibi conneijieiiiessigitjficationes. Sedquovolaut? Di- •N. quod Christus Dominus anlequam Pelruni oviura
cat Psalraista : In onMeiwierfram•cxiviisems eorutn, «uarum pastorem coitstiluerel, ter eum de dileclione
et in fines orbis terrm verba eorum. (Psal. xviu, 4). iiiterrogavii; el cum tertto euni se diligere respon-
Unde veniunl3.£rfj(ccns ntibes ab extiemo terrm.' dissel, iunc suo pascendo gregi illura praefecit.
fulgura in pluviam fecil (Msal. cxxxiv, 7). YolanX i Prius enitn, ail S. Bruno, a Domino de charilate
jgilur laposloli, seqtiiliir-S.* Bruno. quasi .nubes, interrogatus, prius charitatem ler professns, el sic
ubique complueiiles, lotam terram fecuiidantes, ad pascendarum oviura curam susccpit. » Jd aiuem
fidem vocanles, miraculis cortiscanies, ct fu]gui'a in signifieare volebat quod si magna Dei dileclio ftdei
pluviam facietites. FttlgAira-naijiqne nuhes fiuiil., proposito adjungeretur, nunqitam Christiani :ib ca.
qaanrio miracula doctrinam sequunlur. Sicenim de ^*derecturi cssenl; cum ipse Pclrus yeritatis doctriuaj
Aposlolis Jn Evangelio dicilur : qtionirun .profecii et invictae fortitudinis eis leslitnoiiium praebuissei.
-preedicaverutuubtqtie Domino cooperanie,-et setmo- JMura alia eruditissiine affert A. N. de horuin mon-
nemconfirinaniesequentibussignis(Murc,j\i, 20) » litini alfuudine, id esl <Ie eximia primorum fldei
Per iitibes tgilur apostolos, per pluviam doctrinam, ,propagaiorum sanctilale, super quos Ecclesia fun-
per tbniti-ua Voces, et per fulgura miraculajntelli- daja est, dieente Psalinisto : Fundamenia ejus in
gaijiiis. Hac in providenlia, cum adniirabiles viae moiUtbus^sanctis(Psal. LXXXVI, 1), omni scmperiii»
Domini ostendanlur, qui annuntiatores verbi sui columitate AC firuiitate gaudebit. In, his ulterius
apostolos fecit, viros scilicet' scientia^ coslesli, ~el _non iminoror; cuin ad quartam exponendam Eccle-
eximia sanctitaie insliiutos/ qui in onmes genles .siae iioum, videlicet quod sit apostolica, mepio-
*amdem doctrinam eos effundere voluit, qui eoium gredi oporteat.
pra^cepta, et.documeiita clarissimis signis, et por- Niinia imaginum rerumque copia, ijuam hoc de
letilis conTirraa\jt, nihil aliud profecto Deum inten- aigumento exhibel S. Rruno in capp. 7, 8, 9 et 10
tlisse arguitur, quam una sit cl uiiiversalis fidei hiijtts tertii senleiiliarum libri, non tam cogil me
•confessio, omnes idem sincerocorde crederent-, eo- praeteiire eapita S el (5. qttae De arboribus novis in~
•demque ore pi'aedicarent. Ecclesia igiitir ex hisce r. sctibuniur; xpiam praestantiora solum profene, quae
credentjbus efformata, non tain una et sancla,,sed roore suo S. anlistes ttrnplissiroe et ingeniosissime
-calholica cliain jure meritoque appellatuT. Pergens perlraotavit. Tilulus capitis 7 est De polestaiibus
•autem A, N. eamdem no\i inundi imaginem exoi'- novis, ubi praemittit illttm Matlhaeilocum, quando
nare. ad-novos moiiles octilos elevare, et ab ipsis Petrus Christo dtxil: Ecce nos reliquimus ' omnia, et
auxilium petere nos adhortatitr. Regii prophetae seculi sumus iet quid ergo erit nobis Vos, inquit
verba : Levavi oculos tneos ad menies^ imde veniet Dominus, qui reliquisiis omnia, et secuti eslis me,
auxiluwi ntihi (Psal. xx, 1), ita exponil : < El isli centuptum qccipietis%et vitam mternam_possidcbitis^
uiontes novi sunt, el de-novo mundo sunt, ad quos -Ei quia seculi estis me, sedebitis super sedes duo-
-oculos levare, ct a quibus auxllium exspectare debe- dectm, indtcanies duodeeim iiibus Israel (Matth.
mus. Isti moiiies, patriarchae et prophetae, apostoli six, 27). Ab hoc divino oraculo supremam univer-
et doctores iiuelligtinlur, qui a terTenis monlibus salemque poiestalem in Ecclesia apostolis collaiara
cLvali, cl coelopropinquiores effecli, mundana om- argutl, stattiitque S. Bruno; dtimliaec sttbinferens.
nia îespiciunt. lnferius eosJem monies ajternos - aii: < Novus mundus, novtim itupeFatorem, novos
-vocal, de qi_ibtis Psalmisla ail: A momibus tvletuts reges. novos duccs, novos principes, et j.udices ha-
- PROLEG, AD TOM.II* M
55
bet. Novi autem reges, duces^ et judiees apostoli A {J/arc.-i,17), de qua vocalione iia dissfcrlf: jfjuandt»
sunt; et in Domiuo quidem novi, qui omnibus audio homines pisces vocari, et Chrisli discipulos
mundi hujus polestalibus, quaecunque fuerunt, sant piscalores hominura fieri, quod ad litterara quidem
et erunl sapienliores, potentiores, fortiores, juslio- intelligi JJOIJpotesl; necessario novum marc, et
res, et diliores sunt. > Sapientiamin apostolis pro- nova retia, novos piscalores, et novos pisces Intelii-
liat S. Bruno ex illa ejusdem Christi Domini pro- gere cogor. Novum igitur mare, el JIOVUSntundus,
missione: Gum aulem venerii ille Spiritus verilalis, de qtio Psalmista dixit: Uoc mare magnum, et spa-
docebit vos omnem vetitalem (Joan. xvi, 15); pote- liosvm, illic repiilia quorutn non est nuifierus (Ptal,
stalem eliam ex Matthaeo evincit, ubi Chiisltts dixit ciu, 25). Relia evangelia, pisces honiines.piscaiores
-eis : Qumcunque ligaveritis super lerram, eeuttl li- vero apostoli. » Ad haiic piscationem iii soli vocan-
gala el in cozlis(Mullh. xvui, 18). Exintia eslsuper itir, et in magtittm et profundum pelagus pisealum
haec vei'ba A. N. commenlatio; inquii enim : * Non veniunt, neque eos piscaiio difficilis terret, quod ei
suQicil eis jerra; ipsi coeli in eorum principatu,,ct' pugnare el piscari ipsis necesse sit. Pauci quidem,
imperio continentur. Habent poteslatera' claudere inermes, pattperes, imllo saecularis sapieuliae nppa-
el aperire; suscipiunl quos -volunt, quosquevolunl ralu InstTucli, in solo magislri sui verbo, tantum
cxcluduui. Forliludine eiiam ila.excellunt aposloli, B opus, conversionem scilicet mundi aggrediunlur,
ut maligni spiritus eos Tormident, -eorum imperio' earoque perfictunl. Etquod mirabilius est, tanta fuit
obediunl, eorumquepraesenliam susllnere nequeunt. dogmaiuni qiise praedicarunt vis 'alque slabiliias, tit
De divitiis autem (est idem S. Briuio) quid aliinel quolqitot ttlnc et posiea instinexerunt adversarii,
dicere; cttm lam <iivites sinl, ut Aposlolus ail, sicut philosophi nempe geniiles, Judaei el haeretici, oppo-
egentes, viullos autem locuplelantes, tanqnam nihil silam doctrinain et errorcs dissemin.tnles, delirasse
Jiabenles, el omnia possidenies (II Cor. x). Ille ditis- omnes, efsuis in sermonibus evanuisse cognili sint.
simus esf, cui omnia sufficiunl. t Quia vero apo- Qttaescripto tradiderunt aposloli, Eyangelia liempe
sloli non solum omnia reliquerunl; sed secuti sunt el Epistolae,quaeque oretenris stiis Ecclesiis commu-
Jestim, ille ad mundum universum illuminandura et ulcaruut; quod Paultis_ad'Timoihetun scribens Ae-
sanclificandum principes ducesqtte consiittiil, eo- posilum fidei appellavit (1 Tim.' vi, 20), adeo iideliter
rumque judicio genles omnes subjecil. < NuIIam' seivaltinrest, ut sub eo, tanqtiam sub aggere inex-
mundi partenvreliquit, commetilalur'S. Brtino, qui pugnabili prostrafi ceciderint aggressores omnes'
mundum universum praedicare jussit. Sic igltur di- atque devicti. Nulla fraudulentia,- nulla ijranrilca
visit Ddmlnus gentes, et ita separavil filios Adam, potesias, nulla instabilis sueculi vicissiludo conlra'
ut alii per Petfum, alii per Joannem, atque alii per " stabilita ab aposlolis divloae doctrinae -ftindamenta
alios converterentur ad fidem. Hoc anlem et lllud prsevaluit, quoniara exXbrisli piomissione : Ego
significare videtur, quod in Psalmis dcChiisto le- tobiscum sum usquead donsumtnaiionemsmculi (Mailh.
gilur : Pro patribus luis nali sunt libi fiiii,-conslitues XVJSI,20), nunquani conatus oranes prarvalebant.-
eos pfmcipes super omnem lerram (PsaVxxvi, 17). Apostolica igitur Ecclesia noslra ab ejus institulione,
Pro patribus enim Salvalori iioslnffilii oali sunt, aposlolica ab ejas propagatione, aposlolica ab.ejus
quia secunduin numerum patrum faclus esl nuroe-1 firmitate dicenda est. Yerunv-praeclaram hanc Ec-
rus filiorum. Duodecim quippe fuerunt filii Jacob, clesias-exeellenliani duo sequenlia capita,«quse dfr
ex qulbus Synagoga tota manavlt. Duodecim el sunl avibus novis ct fluniinibus novis agunt, inslaurant
filii Chrisii, ex quibus Ecclesiae muititudo pullu- alque conftrmant. Ea ingcnii perspicacia et fecun-
lavit.» Ecelesia igiittr, quaea Christo ortum accepit,' ditate, qua pollebal Bruno noste»-, animadveTtens
ab apostolis laiiquam flliis propagala et nniltipiicata Deum pisces el aves ex aquis rreatas, eisqne ut
est. ipsi enira Mosaicam Iegem ad tempus dalam, et multipHcarentur benedtxisse; eamdem spiritualem
lanquam futurorum inysterioruin praeparatlonem creationem ex uquis bapiismatis fteri excogilavii.
demonstrarunt. uude illucescente veriJate, umbrae ij) « Pisces et aves inquit, novam oiiginem habent, et
el a;niginala-jjnem habere debeant. "lpsi populum ulraque. e;: aquis creala sunt. 'Alieri profulida lc-
qui ambulabat in lenebris. et qui^faists diis seu dae- nent, alterae ad cceleslia elevanlur. Boni suul illi et
monibus serviebat, ad veri Dei agnitionem el cullum illae-, quta inler omnes alias creaiitras isli primam
perduxerunl; et ex ulroque poptilo, Judaico nempe benedictionem aceipere 'merucrunt. Per hos igitur
et gentili, uuum gregem sub uno Christo pasloTe viri sancti significartlur',' qui ?x aquis -regenerati
congregarunl. Toluts igilur grex aposiolicus dici SUPI.Nhi eniio <7itijremius fueiit ex aqua,'el Spi-
potesl, qui ab apostoiis iu mundo,'tanqu.im raari rilu sancto von intrabit in reqnum cceiotum-f/jg/r»
novo, iisdemque novis piscalonbiis conslitulis co- tii, 5), qui 'el profunda-Seripiirrarttm , quse per,
adunatis fuit. Hissub iinaginibus Ectlesiam aposto- aquas signiiieanlur, penilus limantur. et viriutiiiii
licam A. N.-cap. 8 demonslrare prosequiiur. Me- ahisad coeleslia elevantur.-» Gsrm atttem deaiiima-
moral priroo factum illud, cum Christus Bomiiius ilbtis novis in praecedenti capite locuius fuerit. ia
juxta mare Galthce (ransiens retriim et Audrcam, hac de mysticis a«ibu§ ageie instkuit. Obseivavit
Jacobnm et Joanncm ad se voca\i!, eisque divii: enirn 'Eeeiesiam colambam 'a Deo' vocari : Vna f-if
Vtnite posl me, faciam vos fieri piscalores konumim eolumba mea '{Cavjicy-, 8); Joannem evangelislarjj
fS S. BFtUNGEPiSCOPUS SIGMENSIP. 56
|iqui,seassimilati, ipsummie^DaVhlem similem poli-i A' Salomone djeilur ; Sgpienlia prwdical, foris clami-
calio ef passeri solilaMOju leclo se dlxisse. < Et lat, in pialeis dal vocemsuam (Prav. vm ,A). Haecet
noH solumjiomines, ait, vernm eliam ipsi angeli in templo clamal dicens : Si quis siiil, venialj, et
avium .speciem atque naturam suscipere videntur, bibat, el de ejus venlre fluent aqute vivm (Joan. YII,"
jUbique alatos et pennatos esse videmus. Yolare 38). Hinc esl ille fons, -de quo dicitur : Quoniam
quo ;ue magis quam incedeie describuntuT, quod apud te est fons vilw (Psal^ xxxv, 10). Qtii, et mu-
avittm quidem proprium cst. » Deinde visionem lieri Samaritanae loqmtur dicens: Qui biberil ex aqud
rehrlilsaiae, quasupra thronum Dei omnem lerrara quam ego dabo ei, fiet in eo futis nquai $olienlis~ih
sua majestaie ,i'epleniem alatos seraphim vidit; et vilam Mtinum (Joan.w, 14). Hicjgitur fluvius, qud
ilevlsionepariter Ezechiejis loquilur, cui quatuor paradisus mundatur, et Ecclesia laetificalur, jn qua-
myslica-animalia apparuerunt; quibus memoratis luor capila dividilur, per quae qualuor T/vangelia
h:j'e ^babet,-< Omnia elementa nos volare docenl, significanluT. t Deinde hortim fluminuni udnilna
omnia nos adsttpeiiora, ei ctelestia provocaut. Jam explical, quorujn expositlonem amplissimam ad
av,es facli sumus, quja in aquis regenerati sumus. pauca contraliti'e studeam,lect6ribus eodetn in^ca-
Ale sojuroniodo tlesttiil, illas quseraiints; quoniam pite magnam s.iciae eruditioni 1: copiain relinquehs.
sine alis, et pennis volare non possumus. Aloevir- B ' Etprimuro quidem fliimeh dicitur Phisoii, quod diis
lulcssunt, alaebona opei&inttiliguiilur,sinequibus mutatio interprelalur. Evaiigeliea" enim praedicaiio
vol.tre non possumus. Ipsae nos feraut, ipsae ad «E- ora homiuttm lingitasque mulavifltt qui falsos deos
lcsiia elevenl. J>Reeenset dein viriutes, qttaanos ad laudabanl et piaedicabani, nuncunum Deum ejusque
Deuro e\ehimt, ejusqne aspeclu nos perfruifaciunt. mirabilia Jaudent el praedicerit. Quauta tunc oTfs
Cum.vero ad cxplicuiidpmqttaluor animalium visio- mutalio facta est, quaiuio aposloli, qui vix uua liti-
nem descendal, arcanum in ea recondituro, eadem gua, utpole pauperes el rttstici loqui noverant, roox
pei'sp:cuilate, qtia caetera tradidit, mirifiee exponit. duinitus inflammati omnibus linguis loqui ccope-
< Nec vacal a myslerio, inquit, quod animal pri- runt? Gyon, quod est alteruni flumen, pectus Inler-
muni hominis faciem habere describilur, per quod prclatur. Gor eiiiin in peclore est, in quo est sedcs
videlicet Mallhaeum aposlolutn et ejus Evangelium el fons lolius sapientiae et scientiop, de qiio flumine
jitielligimus. A Cbrisli nativilale Matihaeusincipiens, bibit evangelista Joannes, quando" supra Cbristi pe-
Jesum perfeclum hominem, el ab bomiiiibus nalum ctus in Coena recurabens vidit illud, qitod"postea
oslendit esse, totara jib Abrahara usque ad ipsum sctipsit. In principio eral Verbutn, elc. Quandocnn-
ejus genealogiam describens. Marcus vero leonis que de fiuvjo Gyon bibere volumus ad peclora ponti-
faciem habere videlur, in cujus Evangelii principw licum respiciamus; ideo enim rationale ornaja sufit,
vqx jn deserto clamare describitur ; Lttcas autem ttt magnuin ibi sapieiiiiae thesaurum reeonditu,n
beatus bovis faciemhabet, quoniain a sacerdotio inlelligamus. Tigris vero sagitta dicitur, quia hic
scribere incipil, quod rnaxinie [pfopter saciilicia fluvins quasi sagitia velocissimus est. Sed quid
iuslilutum esl. Bos aulem inler sacrifieia major est lantae velocilalis, ut evangelica praedicatio, qnse
hoslia. Quape autera aqujlae faciem Joannes habeai, quoctinque discurrens salis brevi lentpore mumlyrii(
ipsius, Evangelii initium aperiissime oslendit. Tn universttm implevii? Restat nunc de Euphiate <1i-
principio, inquil, etat Vetbum,et verbumerat apud cere, qui ferlililas inlerpi-etatur. Non est opusliic
Deutn, el Deus erat Vetbum. Qui sic loquitur longe iiiultis oslendere quaniam E\angelia feriiliiateiii,
sublimius quam aquila volal. » lstae lamen quatuor populorum nempe ad Chrisii conversionetu pepete-
animalium facies lain diversae aliquid nobis conferre rinl; cum oimiia de hac nova mulliplicalione /ilio-
VJdenlur, quoniam homo ad ralionem, leo ad forli- ruiri Dei vaticinia peifecleadiniplsla. Tucrint, atque
ludiuem, bos ad laborcm, et aquila ad contempla- Ecclesia per universam lerrain propagata \ideaitir".
liouem iios provocat. Ecclesia igitur quae ab evan- < Qttoniam enim -ager Dei, inquil S. Bruno, wnea
gelislis Christi doctriuam gesiaque percepit, non I) Dei, hortus Dei, sancta videlieet Ecclesia tam fi u-
immdanam didicitrprudeiitiam el honestatem, sed ctifera est, hoc facil Jsle Euphraies, cujus flumiiie
ad coelestemjustitiam elperfeetiouem comparandam peifunditur et jrrigatur. Ilaec sunt qualuorJlumina
erigitur el excilatur. Cum aulem Clirislus Dominus paiadisi, de uno fonle proeedentia, et de uno Cluisti
aposlolis dixit: Estole perfecli sicul Pater ntefis cm- pectore einaiiaulia, qtiibus tolus irrigaiur uiundus.
leslis petfeclus est (Maltlu v, 48), ad eain sanclitatis Ab his aulein mulla alia fluniina oria suiii, Tol enim
allitudinera eos aspirare voluit,, quae plenitudi i sunt flumina quot et librorum volumina. » Deinde
el doctiinae ej'us responderet, exlmiosque docet idein auctor Yettis Testamentum sua habere
* graiiic
fruclus produceret. Hujusmodi divinorum munerum ilumina, quorum aquae nisi aquis Novi Tes.lamenli
in Chrisli fideles, seu in Ecclesiam efftisio visa est temperentur instiaves sunt per se iel mortiferaej;
S» Brunoni cap. 10, lib. ui, tanquam ditissimuni jttxla illud Apostoli : Litteta occida, spirilus autem.
paradisi ffumen, quo lola civitas Dei irrigalur mi- vivificat (II Cor. JII. 6); Ecclesia. igilur his flumi-
raque fecundilate amplificalur. < Hoc aulem flumen, nibus, nempc aposlolicis docirinis,-irrigaia piasslan-
ail, .Christus. est, cujus affluentissima sapienlia et lissiinos sauctitatis et sapienliae fructus in dies ma-
scieii.iia sanctam Eiiiosiam kelilkaul. Utide ct.-a gis producit, aique scdulo <itvct ue a pestilcnlibus
- -i, . .PU0LEG, AD TOM. 1L-' r .; &8
S7
rTaereticorUm^squis-ifoiitesejtisy iiempe .doCirjTiae j iAila se rcs'iiabujrquo.ad. traetalum De -niyslei il>7
itificiarifuf;"s"edpurae «l*s'alubre's omriino-asserven* sacrameiiiis.ei--sacris Titibus, cumlplures praestau-
luffReliquftres Senieriliarom Jibri, quarlus pempe lissimi codices sub diveTsa-lamen inscripl.one'de'co
de praeclpuis fidei ir.ysteriiVagit;-quintusi3ekuuibiis lestjmoVdum praebeaut. Duos";codices ' hiemor-al.o
B, M*V-.,cCsexlus plures'compleclilurrsermoues de bibl, Mediol. Ambrosiaiiae sig. Q.^54^ etl. £0/Pri"-
raai tyribus, de^ctfnfessoribus et de virginibus, quo- mus codex subTmi..saec. xn, alter aulem sacel:xnt
rum laritiesEcclesiae sanctitalem et gloriam in tanta £Karati,-_membranacei sunl iiu-fol. pano, #1 hanc
saeculorumsuccessione coruscantem ostendunt. Cum «pigraphen iii-.roiUe geiunl. Brunonistepiscopi 'Di
igitur maximi^Jiabendi sint Jiujusmodi iractatus de sacramentis. Godex Parisiensis Jjlbl. Regiae, item
Taudibuset-ornamenlls Ecclesiae, quibtis S. Bruiio jiiembTari., in fol, parvo,<sig. 5S76,,tii«inni' babel^
cbaracleres ejus seu-nolasmirifiee tnetur-et ilht- De sacrameuiisJScclesim.Alius codex «xstai.Fioren?
strat, juTemerilo"queauelori 'siio e"osassereie opor- liaejn bibti S. Marci 0; P:, qitera cuui eiiilo-«f,MaTf
luit, ctTta"hane'causam-ageTe,~ut inaues fuiilesque chesio in feiiis .autumrialibus cpijiuli.EamdemôI-
pio Brtmone CaTlhusiano pugnaijfium conalus vi-" lallonem". egi eum tribus aliis eodicibus', duqbus
de"anlur. . .C .-I _- ' _ r ._r / ---.- r Scilicel bibl: Yatican, 994 et- 133i, olim Stiecotom
-. .-ReliquaSêplscopi Signiensis scripla, quaeJioe $* Teginae.-et- aUerum. archivi. pariter 'Yalicani-; ûi
in-volumine-continentur i'ecensere' prosequar. Et jmetubraiiacef sunl in foL.parv., ,et^ ex,chara"-
quidem posl sex Sentenliarum libros tres seqtiunlur ciereEangobardico ad saec. xu, vel xm referri pos-
Iractatus, quorum primus, est.Be Incatnatione Do- ^feui-t"Ctidtcem raltcrttm ejusdem -opusculhposside.t
mini, deque ejus sepvhura, 2. De sacrificio in pane bibl. Taiiriu. Regii Alhsenel sig. imm. 1115 el n.
•anymo contia Gtmcos, 3. De mysleriis,- sacrametuh, 33, cujus talis esl inseriplio»: De sacramenlis Eccle^
Thibns-Ecelesice. iu primo agil S. Brtiiio de jieces- ,sim, mysleriis atque ecclebiaslicisriiibus. Ab hoe' non
iitaiej-eparatiojiis Jramani generis post Adoepccca- differuui «liinli in praecitalisi codicibitSi'descripti.
luiiirct de convenieiuia quod a Fibo Dei per assuni- Hujitsce opuscuh plures aclae suut ediliones; qua.-
.piioiienf carnis nosliae, passionem.morlemque.ejus, riim piimam, ut dtximus, ,curavit Marehesius i se«-
rtos a damualione.eripetel, aique-salvos redderet, cundain typographi Eugdunenses in bibl.-Maxhti.
sohilo pro nobis sanguinis sui4pretjo. Prjeterea dis- -.veicr. SS,.Patritmd1677, lom. XX,„et-in bibl. PB.
•mnl A. N. de sepulluiixChrisl. Dpminj, de descensu .tom. Yl. inter Brtinoitis Aslensis opei-a, tertiam
=ejus ad.jnferos, deque ejus .resurreclioije; sed de pioduxenint Taiuinenses, nulla anni nola obsigna-
Ms summa lanlum percurril doclriiiae,capila, omit- £ tam; quartam in lucem lemisit-Dr Lncas Acberius
«tens plura quae ab auetoribus theologis fuse tra- Spicil. lom. ,XH>pag- 79, Parisiis 1578, hoc appo-
.dunlnr. Aller S. Brunonis traclalus scriplus cst ad •siio lilulo. De consecratione ecclesim,et vestimenlh
-Leonem monachum, et versatur circa missae sacri- episcopalibuh*Sed his omnibus praeferara Philipptim
iicium, in pane astymo«conficiendum. Curo enim ^Zazzera S. T. D. et C.P, M.. qui eumdem.traciaiuia
monachi, ..Latiiii -ordinis S. JBeiiedicIi Coiislanii- Roinse ex lypographia Salomoniana.an. 1784 in,8
-rjopoU-degerenl,^ et juxla,S. R, E. ritum sacra publicavjt, Cjim in bibl, Yatic. .comperisset codi-
peratgereitt, -a Graecis arguebantur quod in pane cem sign. num. 5048 hac epigraphe :_SS. Ecdeshe
fermenlaio non conseerarenl; , cum _4radUioiiera rituwm divinorumque officiorum,exphcalio ab ano-
illam ah aposlolis et a primis SS. Patribus mymosciipiore.elucubrata, dignum censull uipubltci
acceptara' cuslodire affirmaienl. Rogalus autem juris faceret, adnolationibus illuslraret, el Pio Yi.
episcopus Signiensis a Leone monacho ibi com- P. 0. M. feliciter regnanti dicaret.' Ex diversis li-
nibranie^ respondit^ Êqiie-licei-e sacei-dolibus-La--- ,turgicarum,reram scrip.toiJbnsjvide!,iirauctor ano-
linis in consecratione corporis Christi uli pane nynuts opus suum collegisse; imprimis \ero a-Bru-
" r.one
azyrao ex frumentOj. nc licllum efal presbyieris Siguiensi, quein de vei'bb ad verbum exscii-
Grajcis uli parie fermenfato, quia utraqtte Ecclesia,^"D bit-, incipiens agere de consecratione ecclesim.
Latina nempe et Graeca juxla consuetudinem suam Quanlam approliaiionem et existimaiionem tractatus
sacramenlum facere poterat. Probat lamen sanctus ille sibi conciliaverit, ex hoc apparet quod lan-
Brnno sacerdolesLatmos insiilttlioni Dominicaeme- quam sacrorum jituum magisler legendns proposi-
lius conformari; cum Christus Dominus in coena tus fuerit, ejusqtte doclrina tle sacramenlorum
Paschali juxta Mosaicam legem, quam non YeiieraiT essentia, deque eorum effeclibus, de mysteriis et de
sed adimplere, panera azymuni apposilum , caei'einoniisin illis agendis Ecclesia; Romanae praxi
' solvere,
iiabttefit, et hunc paiiem, noii auienrfermeiitalum perfecte consonans exhibeatur. Hinc est quod cum
consecraverit.Hortalur autem A.N. Leonern caele- S. Bruno nosler plma hoc in opere concinnando ex
rosque monachos Constantkiopolilanos, ui-Graecis >coiiciliorum canonibus. et ex decretis pontificum
in'Sacramento altaris morem non gerant, sed do- "rdesmnpserit, ejus iliustralor Zazzera, singulas re-
clrinam consueludinesque S. R. E. firmissiiue le- gulas et deei'eta suprema auctorilatc firmata adno-
neant. Hoc-opusculum a Marchesio-publicaium lat, multaque', erud tione Commentarium . sutim
nullo In codice rns. a rae reperlum esl/quaravis di-., exornat. Praecedit tmtem Btnnonis opusculuni -epi-
.l.ge.iter-pluribus' in bibliolhecis.requisiverim, Non §lola ad.Gualteritim •Magaloiiensemepiscopum, rd-
59 S. BRUNQ EPISCOPUS SIGNIENSIS. 40
galu cujus IHud scripserat; ejusque partes sunl A. esse, Non ornissaesunl rogata jjostro a diligenti
sequentes. 1. Expositio rltus consecrationis Ec- 0. Jo. Bapt. Fredericio archlvi Casinensis praefecto
cleslae; uhi mysteria sub diversis symbolis adum- curae, ut inlegra gestorura ejusdem S. Pelri series,
brala declarantur. 2. Sacramenlorum baplismi et quam ex mullis conjecimus a Brunone exaralam
foniirmalionis documenla, tam pro adminislranti- produceremus, sed frnslra iabor omnis insumplus
hus quamjpro suscipiendis compendiose traduntur. esl. Tandem hanc collectionem absolvent quatuor
3. Singularttm vestium cpiscop.ilium significalio epistolaa A, N.: prima est ad pontificem Pascha-
exhibettir; ciimquc sacer ille oruatus sumnii sacer- lem II, secunda ad Pelrum cardinalem et episco-
doti§ dignilatem repraosentet, pluritna a ponlilico pum Porluensem, tertia ad omnes S. R. E. cardi-
yeteris legis nsilaia induinenla in novam.Ectlesiara nales, qtiarla ad monachos congregationis Yallis
novumque sacerdotiuin exoriiaiidum traducla viden-. Umbrosae. Duae priores variis in ediiionibus Tepe-
lur, Scxtum locum lioc in volumine dedimus Vitae riuntiir; reliquas ex codice Riccardiauo a nobis
S. Leonis Papae IX, quam Bruno noster ej'usdcm exscriptas iit lucem nunc prhnum emitlimus.
S. pontificis jussu elucubravit, eique adjeciltra- In cap. 5 Prolegom. i dkimus in cod. Yaiiicel-
clatitm ita iisscripiuni : De 'ialu conupto Ecclesim. lano, qui coniinet Expositionem S. Brunonis Si-
Iltijusce quaestionis haec fuit oiigo. Cum sacculo xi ** gniensis'super Psalraos sub ftne ejusdem voiumiriis
Simoniaca labe longe lateque diffusa; episcopatus haberi opusculum, inscripto ipsius S. episcopi no-
et sacerdotia prelio veitderentur, dubitaiura csl mine, cujus litulus est: Qumsliones
super libros
jilruro ordinalio valida in Ecclesia remanerel; quod liegum. Jam nobis comperlum erat post anonymum
juvta canonicas sauctiones ordines sacri, per qtios hisioriographum Signiensem, scriptores aliquos,"
confeiiur Spirilus sanclus, gralis accipieudi sint, el Jacobum videlicet Le Long, Calmetum ct Mabillo-
gratis dandi, S. Bruno Sigtiiensis, qtti ea fforebat nium ,,. auclorem quaestionum illarum Brunonem
selate, hac de controversia egii, probavitque Eccle- nostrum dixisse, nec ignorabamus his dociissimum
siam Simonia non adco esse corruptam, ut in ea cardinalem Sirlelum consensisse, quippe in lectio-
Sacerdotium defeceril. Daranai quidera vchementer- ntbus"propriis ejusdem sancli, inter S. Brunonis
que redarguit Simoniacos, quo infami Iucro insa- scripla hoc eliam opusculum relulit. Altamen cum
cri? minisienis utebantur, eosqne aualhemate per- JoanneS Hervegius lypographus Basileaean. 1563 in
culsos declaral; asseril tamen, pesle ilaqttamvis editione Opp. ven. Bedae lom. VII, eol. 357, hasce
grassante, miuislrorum ordinationem sanclam Ec- qnsesliones illi tribueril, nfcc in catalogo scriplo-
clcsiam non amisisse. Salis hac de quaeslione hic „ rum S. Brunonis Signiensis, quem ex codicibus Ga-
praelusisse videor, cum jam olarissimus Petrus sinensibus olim diligenlissiine elaboravit eminen-
Lazzarius in Pi-aef.et in adnotalionibus ad Com- fissimus Borgia, lunc S. congreg. Propagandae fidei
ment. in Evang. (6) plura docle complexus sil. a secrelis , ulla mentio habealur, luenbralioriem
aiiaque a me in ejusdem qua-Siioriis expositione illam omiliere deliberavimus. Nulla enim ralio vel
sint adnolanda. Optime meritus eliam fuit Bruno 'exslyii aflinitate, vel ex simili Scripturarum inler-
•nosler de vita S. Petri Anagniae episcopi, quam pretatione, vel ex connexione cura reliquis ejusdem
scripsit, eamque geslis S. Leonis adjunximus; sed S. episcopi Commentarjis nos movet, nt inler dttbia
dolendum max.me esl nonnisi compendiosam virejus scripta referamus.
tuluinjaclorumque S. Pelri narrationem superslilem
(6) Yid. Cornmenl. in Matth. cap. xxi, n. 10.
PETRI LAZZARI S. OLIM TBEOL0GI
PRJEFATIO
1N€0MMENTARIA SGPER IV. EVANGELIA S. BRUNONIS ASTENSIS.
Urbem lianc omniura principem, quae mttliis praa- delersts, ad eum qtieni ab aucloribussuis spêndorem
«ianssJmisque rebus contmnni homiiuiro jtidicio cae- habtierant, et nativam veluli elegantiam potuerisit
'teras antecellil, hac ego nulli aibitror quantumvis eruditorum virorum opera revocari. Quod qiiidem
jimpltssiroai ornaiiieniisiimaeque conceiere ; quod ego non colligi modo posse ptito ex maj"oribus el
.pltirJmas habet instructissimasqtie iitbliolhccas co- insignibus pjusdem bibliothecis, quas externi ipsi
dieum piaeseilim niss. cop'.a abuudantes; ul ex hoc liotnines periiissiir.i harum rerum, Mabillonius,
quasi li-.lerario penu, mult Gracroriiin, Laiinorum, "Monlfauconius, aliique commetidaruul,et quanlum
.exlerarum genlhim opera, multa pracserlim doctissi- sinl vel jsedificiimagnifieentia, ycl libroruui copia,
.«noriim Eccle-iae Palrum scripta, \el ah interilii vel cpdicum mss. pr.esianlia eximiae, nemo paulo
vindioata in luceni a^pectumque hominum prodie- -ertiditior ignoral; sed niaxime ex nunoribus aliis
fthf, vel Tn «ulis quibus inquinata apparueraril, quibnsd.Jin, quae vix In hominum fuhiain cognilio-
U PJtOLES. AD JOH. II. — P. LAZZARI PR.-EFATI0, «
nemqite perrenerunl. Adeo iittHaest qu.c non rarum A s* in postreniii qui cam commemoraruut 'Leo.iem
"aliquid repraesenlare atque"exce!lens,-ad Jllteralo- PP. IIIet FulberfuniCa.rnoleiisem. Cum igilur ea
nim homir.um ulililatem et litlerarum incrementum in cod. jiostiQ repejiatur, non videtur posaecom-
possil. Ex his"postremis unam si nominabo collegii roentarii aoctor infra hanc, quara dixi aualem de-
Roroani biltlioibeeam, faciam ui siinul b. nt, frudi, PraHeieo qjiod expitblieae poenilentiae rigore
Clemeniis XIV. P. 0. M. munificeniiam commento- iiondum remisso aigumenlum capi poie&t, ex iis
Tem, piovidenliam, largitatein; qtii eam bene et quae habenlur in coromentaiio ad 3o. iiu. ,14.
Jnculeiiler instrticlajn, *alque etiaro tnagis magisqtie Cerlissimum ilhid argtunentuiti est, quod aetas co-
libiis omnts generis locuplelalain cxslare jiissit, ut dicis stippedilat, inferioreni aucioreni esse non
bonarum arlium et scientiarum .iilicnaeuroliocsuum posse saee. xi aut inilio xu.
jjovuitj, illo quasi neccssario insiruiiicnio alqne Sei quanlo sit ante banc aeiaiem collocandus; id
ornamenlo non destilueretur. E\ bibliothecc htijus vero fitit qttod roagnam mihi curam cognjtioneinque
codiceiiiiegernunc piodit comroeiitat-hisin quaiuor jngessit. Eral quidem codici appositus litulus.sane
Evangelia: de quo coromeiilaiio, ejusqitc praestau- rnagniflctis, qui anliquissimum auctorem et insignem
lia el uiihl-tte,de auclore, et codice ex quo vulg itur, inavhne demonslrarel : c lncipil prologus sanGii
vulgandt deniqtte ejtts ralione ac moilo, non tatu "Hieronymi, » queui tn edendo coniineniario, ne a
more eorum qtii isla proferunl, quam neeesMtale lilivi fide diseedeiemus, ielinuiiuus,-Sed aperte
quadam adduclus conslitui disseiere, iiiqtte qnain i.llere litinc tiiuluin, faeile iutelljgebani, vel e^
Ijve\issimepolero; ne anlac derotim aelale qu.t de- auctoris loquendi modo ab,Hieroiiyniiano sanequara
\exa est, eruditionis famam aucuptri videar aul js) diverso; vel ex recentione operura maxitni docto-
oiio abundare. lis illius a dtligeniissniris periiissimisque horoirobus
'. Quod codicem noslram attiuel (naniqtte hiuc lacta, praeter illaro quatn in catalogo ipse adje-
exordiri placei) est ille in foho, oblongus, niemlira- cil , \el ex genuino commentaiio in Matibaeum.
_tiaceus,pagiiiarum, si itumeios, 223, qoi praeter Quin etiam, cura ab iijscriptione eodicis exclustts
eartiro pninam itstt et iraciando aliquanto detritam, ad \erttm auctorero reperiendum roe totum conver-
el in posliemis paucis aliquol, iniegias babetieli- tisseni: inleJlexi, nuillo eum esse Ilieronymo recen-r
quas el nitidas; lta ttt setvaiuin esse^diligentissinie liorem. Alque argumenluni de ca, lalc capiebaju,
appareat. Litter.e grandiorcs sjiut, atqtie tla conlor- Ctmi in Maithjetira coiiimcntalur iium. 86, ir.
m.itas, ut non meo-solum, sed vij'orura qui etim Lucam num. 46, atque etiam alias, aciiter Si,
siderunl liujus Uibis inieiligeiilissiniorum pidicio, moniacos el Simoniae \ititnn insecfaiur;ful labeir
Eelaiein feiat sasculi xn. Librarium el diligentem illani sua ipsigs aetale ninltum invaltiisse, aperte
esse oportuil, et perituro. Nain ferme iMinquani commonsirct. Jam yei-o illa, ut stiperiorum aela-
errat, ei tttncnianus ptaesio Csl non mulltim tlissi- tuin bonitnibtis aspersa inierdum sit; constat laiueti
mihs nec valde reeentior. qui locum coi'jigit. Com- saeculo xi niaximc ltaliam el regiones c.eteras inva-
nientaiio pr.efigitur ptoceniium audoris ipsius, ini sisse ; quaie ei tollendae Cleraens II et Leo IX sum-
qtto raliouem evpHeatqtta iu com.i.eiit.ii'iodivltlendoi nropete allaborarunt. « De iis qui sunta Sinioniacis
Iribuendoque in parles aliquot, ustts est. Divisit; consecrafi » (scnbit Pelrus Damiani opusc. vn
vero Matlhaeiimin iv, Lttcatn in u, Joaimem in JJJ, cui lititlum (ecil Gralissimus") quania j.mi per
Marcuin inpailes non dispeseuit, ob coiumenlaroii _ trieiuii.iro in tribus Ronianis coucilns fuerjt.disce-
niniiium brevitaiem. Piveter bas pajles majores,', ^ puiio.... el iu its partibus quotidie venlilettir, san-
ferit attctor roinorcs aiias, quarum ei numcrura, ett ctiiaiem veslram laluisse non arbilror. > Verteba-
unittscujusque iuiiium, evangelistarum veihis pjo- tur enira accerruna quaesiio de prdinatis bimoniatis,
ponit: suul auicm 111Malthaso106, iii Maico 9 , iui utrum suscipiendi illt essenl, an iterum orduiandi.
Luca 50, in Joanne 56. Ideiu qnoqiie tradunl uberriroe scnptores Vjias
Porrd e\ hac divisione (ut de auctore nttnc di- S. Jo. GuallJerti, qui eodeiu hoc sseculo xi vixit,
cam) visus sum niihialiquid de eo conjeclando asse- et qtianta potnil opera, conatuqtie, ut eliminaretur
qtti. Estenim illud \iiis erudiiis iiolissintuiii. divi- pestis iila e Tusciae partjbtis allaboravit. IJnjusce
liortim libiorum singttlorum pirtitiones, factass jei obseivatione, qua usi sunt etjain in j-ein s.tiain
"anilquis leinporibus aibilrio-unitiscujusque; neque> (id esl ad srrijiions Yitae S. beveii selatem obliiien-;
ni uiinc certain aliqtiam sialitiaroque fuisse, quamj 'daro) Acioriini SS. Anljieiplenses editoresqiii Bol-
libri oinnes evlnbeieiit. De hisce plurimis et variiss laiidt opns perseqtJuiUur ad d. i. Februluii pag. 79,"
divtsionibus ogregie disseruil ven. card. Tbotnasiusi ad saeculuro xi, quasi manu deductus videbar, ut
in pr.cfalione operis stft, quo ex velt. codd. ea- comttientarii auctorem repefireni.
ruin nonnullas iilulosque repr.rseitlavit, elo_>ciumi Ut eiiindem detegereni, accessit aliud, quod illum
doetissinii ,aique cmmentiss. yiii jetens erudilissi- inanifeste, ul miiii—videbatut', mdigitaret.-Nam
musedtlurP. Vezzosi; prauerea Maiiiananis pro- pluribus corameniaiii hnjus lotis, alia qujsdam sua
leg. 4, in Hieronymi bibltoibecam, Joseph Blaii- noininabat, ei sctipsi.sse se in Gcnssitn, ni Exodum,
cliinus livangeltar". proleg. 2, Rfchardus Smioni in Le\iticnm, in Apocalypsim aflirm.bat. Sic num.
lib. i, cap. 25, alnque multi, qui fn eo quod" IDI04 Maiihaei illud exponens. « Scilis quia post
dixinius, de partiouis vaneuie coiiveuiui.t ouines. biduum Pascha fiet, » et de n;u quo Piseha ceie-
*«Illttd piitnuro obsei\aii velini , aii Mai tiaitjeus, , btabatur disberens; t de qna, att, ni ExodO suffi-
idetn afiirmanduin esse de antiquis sacrorum libro- cieuter divlmus: « ac demde sequenli num. 105, J
luin capmbus efseclionibtis, quod de translatioitl- ad lllud : « Et valdc niane cuni adhuc lenebraa es-
btisLaiinis sciipluratutn docuerunt Uieronynius ett senl, » poslquam inteijecit verba Genesis, e factum
Augustinus; ncinpe tot esse geuei-a hujusiuoiiii T:sl vcspere et mane dies unus, »iilaque expliea\it,
divisionum seu capilulaiiomim, quot sunl-coifices. » subjitii: « Qiiamvis ego hoc in Geuesi alncr cxpu-
Ei piofeclo codicum qui ^tinl anljquissiiiij ipsii stieitni. » Anieat nuin. 2i, dejeproso ageus a
tesiinioniuni peibibenl dissiroiliutn dnisionuin*,, J. C. mtindato apud Mallhajum, raeinorausque e.i
Veicelleusis sanclo Euseb.o ascriptus, Veronensis,, quoe in veteii lege niurid.ui a Iepi'a ollerre ,imi;iei.i
Corbeiensis, Buxlaims, Cl.iroinoiiiaiius , Eojoju-' leiiebjuiiir. scnbft; < Hi;c aitiein sub bre\iiaie
Tensis , Perusiiiiis, c.elerique , qjios vm docli.et lianscumitiiis, de quibus s.uis in Levitico di^nnus.»
Jaboiiosi nobis h.ictetius cxliibiierunl; voisio tpsa Et coinmetilarniui quoque iti Leviiicuin huiic sttuni
ttnoqtie Jlieroiryiiiiana, a Martiauaeo aique Valiaisioi allegal' ad Malli.ettm uiiiu. 76, et ad Luc.fni nttiii,
desciipu dilisenliusiiiie. J,am veio laudalus cajd. ^ et 9. Quid pluia? Peniaieucntim se totum e\-
'ihomaiiuspaiiiiionem hanc variam atqm. incerlani,, pianasse pritnis comnlenlarii Irojus verbis diserie
ei uno feime scribentis arbiino (atlaiu i-epcure sei u(iiiuiabat,'( Post Peiiuieucliuin Moysi, ul itoxa
potuisse negat SOJCUIO-vi receiiiiQ.eui; iiomiii.iique \t'icu!)us jungereijJtis, IUKSvoluntatt obedieuies,_
PATHGL.CLXV. 2
S. BR.UNOEPISCOPUS SIGNIENSIS, 14
brevi salis faciliqtfe evposiiioue, qitatuor Evange- A nam explicari alittd pnsset foitasse difficilius; cur
Uorum libros in boc uno volumine coarctavimtis. s Briinonis Astensls homilia>, qtrxex hoc commenta-
Ad Lticam pariler num. 44. vetractare se dicit, Tio exslitere, ut infciius dicerous asciiptae tandiu
quac * minus catite in Apocalypsim > scripserat. ftierinl Euseblo Emiseno? Nihii enim videri poterit
J.im vero in divinos hos libros qui commenlarios' credibMius, quam ctim Brunonis nostri istiusroodi
';cijpserit poslerioribus his selatibus, et saeetilo de opuscula ferreiit Eusebii i.omen, atque erndituhis
<juo quteiinitis xi Teperio ncminem, praeler Rruno- nescio quis vellet Eusebiiim unum e pluribus ad
ijem Aslensero, qttem in Penlaleuchiim totum alque quem ea perlinerent, definire; ad Eniiseiiutn se con-
Apocalypsim, commeiilatiim esse, Vitaeejus scriplo- vet lisse, de quo nossel Hieroiiyniuiu in calal. cap.
ics lestauttir, eosqtie comnienlariosMaurus Marche- 91, et ex eo llonorium Augiislodtiiiensem perhibete,
sius vulgavit, in biMioibecam PP. poslea translatos. essecjus t inEvangelialiomiliashreveseipliirimas.iv
Itaque bunc, salis ttt mihi vtdebar, luculeliter repe- Sed baee conjecturarum quariimhbel loco haberi
lcram, et constittierani coromenlarii hujus seriplo- volo, ut nGiisim eis qui eoniradtcant, atque ista
rem r>cum forte incidi in bibliothecas TattTinensis non probentjTalde rcptignalurus.
ljbtoTtinii mss. Injlicem, in qno commetnoraltiKi Ut ad Brtinoneni Asieusem, Id est conimeplarii
jnveni comraentanum in qtiattior Evaugclia nomine luijus scriptorem revertar; noio hic a me exsiiectari,
Brunonis Asiensis. Partim hoc fuisset, nisi etiam, ul qualis qiiaultisqtie \ir ilie ftteril, qiia inlegiitate
cum spccimen illius tildareut cl. cdilores, praefatio- Ttiorum, <jua sanciitatc vita?, qua doclrina et elo-
nem ejus lotamibi asctipsissenl. Hane vero compn- quentia, qttibus muncribtis, diflicillmiis leraporibus
lanli milii cum codicis noslii prafatione conslitit, g pro Ecclesia riinclns,ornalus<pic siimniis honoiibus,
esse enmdem ; adeoque unurn etimdemque commen- et Iaudum praeconiis, Ionga oratione Ciponaro. Sttiit
larinm ibi Bruuonis nomme aseriplo haberi, qui iti enim qul boc facitmt, ut tie rcbtis cjus geslis, lautli-
codice tiostro Hieronymi nomen enieniiebatnr, Nec Jjitsque narraiM, oronino mulii; qtios"in Ilislorfa
tnmen postquam rem ila esse comperi, laboris nie rci litlorari.r- ord. S. Benedicti, parl. m, pag. 130»
mei et cotijeclurarum pcenilutl. Quis enim ignorat reeensuit Magnoaldus Ziegtibavcr. quoiutii qiiulcm
(el noster bic codex lestis est) quam soepecodieum aliqui ipsam lirunonis Klatcni fcrtue altiiigiiiil, Leo
liluli aucloribus quibusvis adullerinos felus sttppo- Ostiensis. ciPcifUsDiaconus; alii nemini pussuiit
nant; quam soepe cui primum aliquod insciiptuin esse ignoti,' B.iToiiii Marij rologium d. 18 Jttl.,
opus invenere, caetera ejiisdem nomine, iibrani Ferdinandiis Ughellus, Raphacl Sopranus, M, Aut.
omenl, aut prout qttivis nalionem quamlibel, aitl Scipio, Ilippolytus Maraccms, Philippus Labbeus,
bpus, aul auctorem amat vei oderil, ila librorum Auguslinus Oidolnus, Jo. Aibtrlus f ahricius. ilos
geous oiujte adjicial, vel demat. Nostris efgo argti- nc IUe omfies nominal. Noroinare eiiam plutcs poleia^
mentis, proater T.iuijnensis codicts auctoiititem, ie debebnl, in prirois Baronii Annalcs ad an. 1101,
tuictore coiuiiientarii bujus plaue consiare vide- J105, 1107, iltJS, illl, 1116, Pagium ad air.
tur. il?S a quo ntiro. li ditiliir piei.tie ei do-
Neque vero liic exqttirendura a me esse puto, de etrina claiissimus,» Fleuiy adun. lt)79, « qni do-
Jlyeronymi nomine, et ratione qtia ftieril codici res cluro inoiiachttm cuin \ocat: cos vero qtti scripto-
hostro itnpositum : quod ut modo dit ebani, hanc ecclesiaslicos reeciiauertnit profene poteiat,
feibilicenliam semper iibrarii sumpserinl, si codiccs praeter eos qttos nomiiiavit, pliirimos alios, Possevi-
ititclorem ascriptum non haberent, aliquem niaxime G uura App., lora. 1, p. 255, Cavaim, Oiidinutti,
illuslrem iilis affingendi, vcl eliam perniulainli. No- Combefisium quoquc tom. I, Bild. Conc. QttFs
lavjt hunc istorum morem jamprideni Pholius cod. vero de Brunone hoc nostro luculeniiits egeral, aut
48 cum de libro qnodaro loquerelur inscripio, Benediclinorura Annalium coiidiloribus Mabillonio
l)o univcrso, qiiera Caii esse presbyieri ipse cora- et Marlene t tom. V cl VI, elc.; >aut Solerio Bof-
pererat et librttm quemdam De labyrintho con- Histotiae landiano ad d. J8 Jul. Ul oroillain roonasiicc
scripserat; ille vero aliorum illustriota noroina etBejiedictinae sciiptorcs alios Gabrielcm
quaedam praeseferebal : « Cum enim, inquit, sine Bueelinum, coniitem Arnoldum Yviou, eic. Nani. (juod Jo.
tiiuJo liber leliclus esset, aiunt , alios Josephi Baplislam MazzuccbeUmn ignoravent,
'ibmen inscijpisse , alios Juslini M. alios Irenaei, accuraluin _planc scriploretn, quique de Brunoua
quemadnioduai etlabyiinlho Jiomen Ortgenis per- ejusque scriptis diligentissinic (iissetnil \ol. JI_
scripsenint, » Id nimirum volebant acuti horoi- part. iv, pag. 227, » lcmpoii bujtis rtcentiori, non
nes el niinime siirplices, magnorum aitciortini 'iiegligcnliae
* ejus alicui ascupii dcbet.
iiomtjte operani suam in describeudis illis coni- Ne lamen de Bfunone nilul omnino dicam ; pro-
juendare, aut, quod verius esi, hoc quasl roa- ferre hieplaccl quae brevissime de co Mabillouiiis
gnifrco praeconio, ul Lucianeus ille Mei'cunus, alli- in summara veluli redcgil ad an. 1079.: <jJn Ligtuiae,
eere bouos emptores : ilaqne ad qnaestttm fallactis iuquii, Provinciae villa Soleria natus cst Andraea et
abutebantur. Quod si hariolari nihilominus licittim Yilla parentibus.Jn S. Pcrpetui inoiiasierio dioecesis
est mihi (noii enim video, quo verbo utar eommo- Astensis educatus, dein studioruin causa Bononiam
dius), dieam ex confttslone noininum ortum errorero D se contulit, postea Senas. ubi inter canonicos est. ab
foltitii. Gum enim praeter Brunonein nosirum, Bruno episcopo el canonicismajoris ectlesiaecooptatus
fneritalius satis celebris, Andegavensis, qui Euse- lnde lloniam pfofcclus a Petro Igueo episcopo Alba-
bius quoque diclus est (ex Chronicis Adegavensibits nensi accepms liospiiio, cunrRoroana illa synodtis
apsid Labbeum tom. I, Btbl. mss„ p. 276, 282, Iiabereiur, contra Berengarium una cum Albcrico
287, 588); » Hieronymus quoque praeiioiiieu habue- disptttavit: paulo posl a Gregorio VII facius episco-
rit Eusebius, quod vel litulus ipse ejus operum ptts Signiensis, ac demum, abdicalo episcopalu, mo-
cxibei; solerent vero socpclibrarii fcslinanips tiiuim nachus Casinensis. » Haec Mabillonins -ev anonymo
tanttimmotlo scriptoris alicujus nonien apponere e Yiiaj scriptore, cui fidera haberi tnag.s quaro Petro
pltuibus; facilefuilex Brunoiie Eusebium, ex Eu- Diacono censuil; quod Malabaula item Solerius slaluit, contra
iebio Ilieroiiyraum affingere. Qttid enim horum in quam placuit Phihppo 1. Atque illa omnia
aroanuensem imperilum non convenil ? Iropeiitum ad annum quem dixi 1079,recensuit. Nam revocaturo
amanuensem dico; quando Aubertus ipse Miraeus, e monasterio Brunonem a Paschali II, legalum apo-
vir certe non ineruditus. Andegavensem Bruijonem slolicae scdis missum in Gallias; ereditas cidem
(id est Eusebium) cum Astensi nostro Brnnone in legationes alias, ei cum Signiensem Ecclesiam ite-
bac litlerarum luceconfudit;idquecura de ecclesiarum regeret, obiisse, lidem Annalittm Benedictiuo-
sticis scriploiibus optts consci iberet pag. B7 ruro auctOTes postca narrant. morluum autem vo-
adcoqtte ijJseqiioque Brunonem Aslensem, Ensebium luni non auu. 1125, nt Ugbelltts asserueral Angelus
effecu? Utiuaiii vera esset conjectalio Islhaec mea ! de Nucc, Pagius al iqre, sed bicunio ante, cx auo-
ss PROLEG. AD TOM. II — P. LAZEARI PR^FATIO 48
nymo Yitoeseriptore; cum quo idem seittiuni Sole- A . ribus in Evangelia conscriptos, quorum indicem lu
rius, Dupiiilus, illustriss. Mansi ad an, Baron. Long aliique confecere, nemo igtiorat; non vereoT
4125. Fuisse Branonem in cardtnalitim cojlegium tamen affirmare, inter excellenliores el preeslanlio-
cooplatum, sunt qtti afHrmarunl, idoneo taraen teste x resiocum huic nostro deberi. Tanla est in summa
non prolato. Pixjferam ego quod in CoIIectione breviiate magm sententiarum et rerunicomprehen-
Martene Yeter. mon., -tom. I, col. 556 in veteri sio, cura ertidilione non vulgari conjuncia; eaque
chaTla legitur; ubi scilicet noraina h.ec ûbscripta omnia ad raores instituendos, et omnem vilae san-
inveniunlur Dobertus Pisanus, Joannes'Portuen- clilatemedocendain adhibita^,utsuminam Chrislianae
sis, Bruno Signensis cardinalis. Si cliarlae huic doctrinae peritissime confeelam hoc coramenlario
fidesadhiberiiuto posse censealur (qnidni vero flat?) habere se iinusquisque laotari possil. Nec vero novis
caeteris Brononis uoslri laudibus alque ornatnentis, sive inteiprelationibus efferendis, sive senlenliis"
Jioc quoque adjungatur. cndendis scriplor hic allaborat, sed anliquiortitrr
- Quanquam ea hominis censenda sunl ornamenta Pairum floribus veluti deceipendis, probatissimis*
niaxima aique amplissima; primuni quse ex ejus pie scilicet explicaiionibus, insliiniionibiis, documentis,*
sancteqtte faelis oiiuniur (de his vero Biunonis effalis, ut nihil aliiid volttisse vide.itur, quam qiif
inodo diximtis), deinde quae ex doclrinae monumen- commenlarium suiiin legeiet, quae in aliis omnihus
iis conflciuiiiur, ad Ecelesias pi-aesiuiumel Clu isiia- tttilia et pneelara inveniuntur, ea haberet in suo:
r.OTtimulilitatem elaboratis. De his nunc Brunonis Ila quaeab aliis adnotata egregie ftterant luic Ipse
p.ostri diceraus. Quanquam, cum ejusdem scripta transferl; uberitis dicta contrahitipse, ant si obscu-
'
diligentei'Tecensuerinl_etlaiidaveriiit etiain multi, n rius aliquanio et breviter allata, ea diducit atque
Petrus Diacomis, el anonynius Yiiae scriptor, D, exornal: Siqua occurrunt Evangeliorum tliflicilia
Aloysitts Squadroims, Maurus Marchesius altjjte in loca, non motlo non pr.cterit, sed perspicuesolideiiue
prirais iUuslrtss. MazzuecbeHus; ne aclum agam, explanal; concordiam inler evangeiislas iibique
omissis caeteris, in commenlario hoc noslro dttnta- constiiuii; ordinem rerum narralarum sive ab ipsis
xal immorabor, Atqtte euin quidem, praeler Romani servalum sive negleciuin observat; Hebraea inler-
eollegii biblioihecara ex qtia profeiimus, exsmre in prelaltir, divinoruin aliorum librorura loca, his qu;e
'fanrinensi rcgia , antea narraviraus. Esl eliam in in manibtis habet, comp,iral,atqueexponit; deuique
regia Parisiensls cod. 2510, iesle cl. Mazziicchcllo, nihil eorura quae in docto et erudil» interpj'ete
qni nominat ititer ejus moiiunienia t Expositionem posliilanitir, in eo de=iderabis. Animadverlatn tan-
in IV Evangeli.i. t In Parisiensi bibliotlieca S. Vi- tnmmodo, cum stepissirae Veteris el Novi Tesiamentt
eioris, practer comraenlaiios Bntuonis, alios asser- loca allegel, elsi couslal eum Vulgaloe pcrpeluo'
vari perhibet Jacobus le Long, bunc « in IV Evan- adhaerere, conimtttare lamen voculas quandoque
gelia. » Ei quoifiam ex hoc controcnlario serinones nonnullas.velqtiodmemori^suaejjiraitim conflderet,
excepti sunt sive homiiiaj Brunonis, dicemus de his vel qaod sensa afferi'e contentns, verba neglexerit.
quoqtie, in codiceniroirtim arcbivi basilice S. Petri ld in Palnbus aljis esse (requeniissiuium, qui in illis
inventos esse a Montfauconio, et hoc uominari in_ tractandts sunt aliqttantum versati, plane norunt.
JJjljliolh. biblioth. pag. 156, eorum qnoque non- Nam quod cl. Ansaldus aliud statuit, vultque esse
nttllos in bibltoiheca Parisiensi regia pag. 748, codicum diversorum ipsas lectiones; nescio an tolo
et in Atnbrosiana pag. 511, recenset etiam Bru- ' illo libro suo De aulenlh. sacr. Scripl. apnd ss.
nonis i horailias in Evangelia totius anni » inier C PP. leciionib. effecerit, persuaseiiique viris do-
codices bibliolbecse Casinensis ibid., pag. 218 ctis.
in codice soecttli xi alque eliam pag. 223, in Est etiam ex hoc commenlario exiroiti» quidam
aliud ejusdem bibliolhecae, cnjtis oetateui non ascri- et pracipuus frtittus; tit evellalur penitus ex ho-
bit. minum aniniis illa opinio, quae a nuillis aetalibus
De commenlarii htijus pracslaniia atque utilitate altiits insiderat; fuisse Eusebium qttemdam Emise-
si magniflceniius aliquid dicatti, vereor ne rerum num, laudabilem Ecclesiaedoctorem, et calholicum
venalium ittstitores imitari videar, qui merces suas episcopttm; cui homiliae multoe, qtiae in explicandis
utdividant, magnifieemissirais veibis solent ornare Evangehi locis versanttir, debeantttr : ita ut duos
atque exlollere. Habeo lamen quem niibi vadein facere oporteal Eusebios Emisenos,eosque episcopos;
adsciscam, et commeiitarii httjtis proeslanliaj lucu- etproeler Aiianum improbum et perdilum bomiuem,
lentissimum lestem nominem, lerum liartim perilis- Catbolicum alium, probum, docium, pietaiis virlu-
simuin aeslimatoreni.Lueeiisem oliin archippiscoptim ttimque omnitim praeclaruro instilutorem. Cum Isle
illusliiss, Mansi; ad bibliolh. raed. aev, Fabric, Catholicus diu quoesitiis csset, neque in lota anli-
tom. I, pag. 288, de Taurinensi cod. quemdiximus, quitate invenlns; exslilit nescio quis repenle in
-et Brunonis commentaiio loquens : « Glarissimus, scenam veluti induclus Eusebius Gallicanus; quem
Inquit, Josephus Pasinus bibliolbecae illius raodera- homiitem nemo viditunquam, oeriio audiendo novit,
tor<ludum per litteras mihi significavil, de opere nec cujus autqttis esset, htit ullus qui deinonstra-
illo edendo consilinm agitare : quod ul praestet vir relt Ei tameninbibliothecam PP. quoeedita Lugdunr
doctissimus, communi omnium eruditorum prece D esl, lomo YI irrepere fabulosus hoino poluil. Ma-
Togo atque obteslor. » Incesseret credo laetitiis om- gnae quidem gratiae habendae Mauro marchesio,
nibus vir doclus, si quod summis votis expeliverj.t viro erudito et Casinensi raonacho, qui cum in
consecutum se et peifectum esse videre potuisêt. Casinensis bibliolhecae codd. homilias illas invenis-
Etperfeclo non debel ab ertidiio et Cliristiano ho- set, asciiptoBrunonis nostri nomine,fabuIamlolani
mine non maguopere probari , velerurn Patriim delegere \isus est, eliminandumque 1 decrevit e Pa-
scripta, quibus divini piajsertim ltbri explicanliir, tnim calholicoruin choro Ettsebitim utrumque,
iique (quod A. noster faciL) hominum moi'es ad Eitiisenuni et Gallicanum. Gonfecta tamen haclenus
oranem sanctitatem informantur, non affeni foras, res dici non polerat. Qttoties enira codex unus vel
et tradi Christianorum manibus, quibusel illi pro- _alter lilulo stto fallit* Et domestici eliam lestes
ficianl, et traditionisampliora exstent testimonia, Tccipi facile ab Jiominibus, licet seqnis prudentibus-
in libris maxiroe episcoporura. Hi enim non fidem que, non solent. Additttr : In homiliis ipsis ahquid
duniaxjitsnam, sed Ecclesiaectti praesidenl tesiimo- quandoqtie occunere, qtiod suspicioncm aliquam
nium perliibeni. ex singulanbus vero Ecclesiis itijicere de illit>poteial; utrumposiauctorem suuirt
conflaiur illa, quae est calbohcae Ecclesiae. aique cousarcmator aliquis maimm Iliis inlulisset. Nam
uuiveisalis traditio; qua fidei nostroe, praeter \cr- el in alia excuirunt qttoead illius diei evangelicani"
bnm scriptuni, altera deposiii pars coulinetnr. leclionem nullo modo perlinent; el quae in texlu
Ilis laroen omissis, suni huic.cotnuieiiiai io laudes evangelistaesequuntuf, nec in ecclesia eo die leetfli
froprisD el suae. Muitos esse coromentarios a \cte- fuesarit, subjiciunlur. Nunc pJane res perspecta
JL7 - S. BRUNOEPISCOPUS SIGNIENSIS. i&
atque eogniia haberi dehet, quando, unde -orlum n A deelamandum a Graecis cplseopfs memoflae com-
lioinlliae liabuerint diserie apparet, easque pi-ajter r iiiendaniur : » et Salviani quoque coromemorani
Casinenses codices, assernnt Brunoni quolquotex- cap. G7, homilias episcopis lacias mtilias : » quod
stant Itoruin commenlarioriiui codd. ntss, iiisismes s eu.im Hoiiorius in hb. De luminanb. Eecles., cap.
clprobati; Paiisienses, T.uiriiiensis, itomanns. 67, iisdem feime veibis habet. De oratione qua-
Atque id ,quod de homiliis dixi ex coroinentario3 datn ab Isidoto Pelnsioia scripia, prouiintiata \ero
hoc dcstiroplis non iin plane inlelligi volo, qnasii a Dorotheo, const.it ex illius Iib. vn, ej,ist. 582.
coiiinieiilarius nihil plus habcat, qtiatn quod hnmi- Idem de Ennodio Sirmondus observavii; sciipsisse
liis illis conlineiuf. Si ita esset, non lamen in llloj eum scilicel quod Honoiattts No\ariae episcopus di-
edendo labor atque Dpera improbati oinniuo posset. ceret; atque aliud composuisse, el Stephano vicario
Nain rem, ttl di\i, deaucloie homiliarum salis Iu- dedisse coiam Ma\imo eîscopo pionunliandum;
eulenter manifesto argumenlo confirmarel; et con- unde liaruin scripttomim tiltili illi: t Dictio ni.ssiv
texlus coninicnlani totns, isqtte ordine Evangelitt Honoraio episcopo No\aiienst in dedicaiioncbasilicoe
confeeltis, majorem qtianidain lucem ct legentibus5 apostoloriun : diclio dala Siephano Y. S. vicano
sacros Iibios utilitatem afferrct: ciiin homili.e di- dicenda Ma\imoepiscopo. » Cum viii docli, qttoriiin
Yu'sum ct periurbaluiu,'pro dieruiii scilicet raiione; opera uii Itceret, non ubique -aut omni temporo
qiiibus in eeclcsia legilur, repraesenlciil : Veruini praesto essenl, ad \tilgata auiiqiiioiura opera conltt-
qui hunc in aninium opinionero induceret, unumi gienJtim fuil: quoesaepius inlerpo.abant, paunis ve-
idemque optis quod commenlarii noroine nunc vnl- luti as=titis exvariorum scnpiouim libns, aut elTam
galur, aniea homiliarum lilulo odilura esse, ne is5 B de stto aliquid interntistenlts; qu.) saape e\ bonis
cgregie falleretitr. Esl quident commeniariipars nonj dctenora faeia , parles niale compaeioe, iuaeqiiali
e\igtta iu honiilias confl.ua atquc transliisa, pioult slyio, uec salis ajHis seiileiiii's. Hinc exstitit sei-
piisEvangclii tlla legt jn ccclesiis consitevit. Sed! moiuira infiuita illa seges (colluviempeiij dixerani),
praeleiquam qttod nommlla in commentario desimt,, qtiaenullius veieris aucloris siyluiu iedol<d,ellameii
quae vel con\enientioeetijiisdanicausa,\el ut aiulien- mulia habel e\ aiiiiquorum efiatis atque senieiiliis;
tiiiin c plebe iugeiito scmatiir, adduntur in honii- unde arapla saue iiiaieiies daia est jecentioribus
liis; abundal ille saiieqtiampktriinis, id esl explica- crilicis, cui potissiraum sermoaliqnisaserihi delieat,
iiouibus Evangclioitiut, qtia.'in ccclcstasticis lectio- conquireudi , ei jn aucloribtis inveniendis mira
iubus locum liullum imoneruni. Seil uihil ncressei f.icla tlisseni.o et digladiatio. Satis est Auguslinia-
cst id pcrsequi pluribiis; quaiulo cominculaiii una- iioiuiii sermomim A|)j)endieem qiiani voeant, in
quaequepars, qnaecst iu hoinihas translala, utlector iti.inus stuneie, ut hoc quod dico, abunde conslel.
iiiJmoncaiur, aduot.tla esl; ct sine hae adnotaiione Cuiumodiitsprofeclo sibi, et\etetum eliam openbus
imilljciii\ciiienttir Coiiitncnlaiio \ero jnin ab au- eonstileie, qni ex uno aucioie aliquo decerpere
ctoie couscripto pcffecloquc, indidcin homili.ts suas \oIuei'unt, qtiod dicerent: unde illi Ambrosiani ser-
iiuciorcm dccerps sse, idero tpse est tcslis : qui iu inoiies; qtii, si Mauiino editoii auscullemus, ab
horoilia < Doiiiinica:I post Epiphaniam, »'ad llltid: Ambrosio nuiiquaro stint h.ibiii; et ex Ambiosii
« Et lerlia dic iiiiplioei.icloesunl in Cana GaliLvoe,» laincn opetibtis rompacti omnes: aliorum quoque
eum priora vcrba cxponcrc vellel : « Die teitia, alii qui sinnli paclo lessellatum opus quoddam ex-
inquit, evangelista laclns fuisse narrat : quod qua- Q ( hibent antiquions scnploris, quem nec ad populum
lilcr ad liileianiiiilelligeudtiiii sil, in illo coroineii- dixisse unquaro, nec si dicerel, bac rerum sive ver-
lario exposiiiinus, de quo tsta assttmpla sunt. > boruui consarcinalione ditturum aestimare facile
Non auiero id prunum ab auctore lactura, ncque possurous. Quaesitumesl buic iucommodo paiainm-
hoc iio\iui) cssc, ulqtii scrtnones baberent ad po- que reniediuin, iuvenlis composilisque qua? dicunt
ptiluni, ex alnsipsoium opeitbus isios inuluarcnlur, Homiliariis; quibus uimirum pioed.tiissimi aniiquo-
lacile sibi pcrsuadcbunl, qui ajiimaiherlanl, in rttm sermones, per dies itiuii feSlos el solemnes
Augtisiino aliisque Paliibus niulus homiharum par- distribttti contineieniur. llabeinus iiuiic Pauli Dia-
les, iisdem scntentiis, vcrbis cliam constnie ijjsis, coni nomine vtilgalissimum noiissiminuque Homi-
qtije in aliis claboiatissiinis eorura opeiibtis iuve- J.aiinm cumpraelixa Pauli epistola, ex qsia'constai,
jiiiiniur : quod (juidein illos lecisse putaudum esl, Caroli M. jtissn perfectum optis illud, sive ul ego
\el iil laboii ntro uliquo ueccssario parcerenl, vel ccnseo, iiisiaiiraiuiu ac renovatuin. Naro anti(|ums
quod illa commodius uuiic quam facttis fuerat, dici Paulo exsiitisse Homiliariuni, e.\ codicibus Patilo
posse diiltderenl; vel iil fiebatliarum botuiliaium et antiquioribus omiiino coiist.u, quoiuin tinuin in
seimoiiura frequeniia, qua ad meditanduin cogitan- bibltotheca Casinensi \jdit iccensuilque in biblio-
dnnique leinpusiiiillurosuppetebat. De ficqucnliahac theca btbliolliecarum Montf.tuconius : nec dubi-
concionum, quoniaiii fttse disseruere alii, prajsertiin laiidura est alios alicubi esse codices qui lJIud te-
Bernaidinus Fenarius De ril. saer. concion. c. pra?senleiil. Piofecio eoium unuin euinque pi-Jecla-
48 , el auctorOiiginuro ecclesiasiicarum virheteio- rissiinum ego qutderavidi, et prolubiloiusp cieridum.
doxus, scd satte pereradtlus totn. VI, lib. xiv, D £ liaGlandumque apud me habiii(quae eju» esl htiraa-
cap. i, § b, 7, eic, non est a me hoc loco agen- mtas el in iiiteraium smdiosos honiines indtilgeniia
duin. Erat quideni aniiquionbtis lempoiibus nnnus ellargitas) e\ eminenitssiiiii card. Fian isci Xjverii
id nccessariuni, quandocomnienlariosi])sosin libros <ieZeladaopiilentissima seleclissimaquebiblioliieca.
dninos et Tiattatus (unde serrooiubus Traclaliittro Anltquioris ejus aeialis cerjissiinuro mdicitim est,
iioroeii, el Tinclaioruin tllos liabenlibus) praele- quod anrii circtilus, non ul ni illo Pauli et j'eceniio-
gcb.tni populo, lermemontcr scriptores pronuniia- nbtis eccIesiasticisJibrts, tniiium capilaDouunica 1
bant: nani uiroque raodo teiii peiaclara, ii quos Adventtis,sed ab ipso ite J. C. niiiali^queiradiiioiu u
modojaudau vin eiuditi docuerunt. Posieiionbus in Gelasiauo Saciamentaiio ei aniiquioribus libns
laiiien aelalibusid lieti oporiti.t, ui, ex confeciia j-ara alii faeluui \idemu-. Huj.is innien eadetn labes est,
'cominenlanis, et fortasse seposiis ad' hujiibiiiodi qux llomiliatii Pauli; ul Pauuro uorome illoinni
negotium, hnmilias suas episcopi ('escnberent, vi- homiliasiiibcribal, quaeeoium non suni, et in Pa-
gilatosque labores ad ex teniporaleni operam peiii- trum Appendicibnsab erudilis cnticis rej"ecUalegun-
ciendam adbtberent. QuoJ st non tales esseni qui lur. Hocvero ex ilio et ex Pauli lionuliario adjumeitli
buis uli possenl, alia docioruin sive miuus occupa- capiiuus, ad ea quae dicta sunt confimianda, quod
torum boiiiinum stbi in snbsidnim advocabanl. Hmc ex comroentaiiis ipsis Palruro, ex epistoits quoqtie
'Geiuiadii illud in Jtb. De illustr. eccl. sciiptor. iliorum sermones excerptosfuisse videnius; utesset,
c. 57 dc Cyrillc : « Cynllus Alexandiin.e ecclesioa quod uitoquoqite solei.inidie \el ab episcopts pro-
episcopus botnilias coroposuit plunroas, qtiae ad •Tiunliareturêl ad populum praelegeretur. Rediinus
m PROLEG. AD TOM. II.,- P. LAZZARI PRÊFATiO. 1«
adBiunonem noslrura; dieimusqtte uemini mirum A . alias eiiam fuisse RoinossthoLis bi patriarthio La-
accidere debere; ex commentariis il-lnm suis de- leranensi consf tntis, ex Anaslnsio In rebtts gestis
scripsisse homilias, verborum saepitts nttllo immu- ponlificuronanandis, colligere facilepossumus. Quod
taU.; ut tilroque modo opetis magna pars, el bomi- si illa quae Cpi offici.t petliibcri diximus, non de
liartim et commentarii noraine exhiberi potuerit, et scholis inlerprela'1 velis, sed cum Grelzeio de ora-
exbibilum a me sil. lionibus ad poptilum habilis, et officii quod hic
Atqtte harlenus quidem de commenlarii Inosiri t eoncionaloris » vocal; per melicet. Nain id ego
praesianiia dicei'e pluribus verbis opotluil, ut quale volebam. Si niliil in scholis Ciirisliani homines aliud
illud essel, omnibus conM.arel.Ncc inmen suro om- docebanlur, quam sacras divinasque liileras; neque
nia exsectitus. Natn erunl profecto qtti delrahenduin alittd m ecclesiis quoque, et saciis eorum conven-
illi puient, quod roagnits in eo sit allegoricarttra et tibust abEpiscopis siveâliis e clero dicenlihns auditi
iiivsticarum inierpretalionum el evphcalioniim nti- debtiisse. « Hiuc perspicis, scribit ad Codini illum
inerus; ad tmmorlalem \itain quoa ftittiia est, al loctim Yir dottus Jacobus Goar, cur sanclorum
Chrisiianoium Ecclesiam,et \elerem Jndaici poptili Patriim quaedani homiliaein Evawrelia^ alioein.Psal-
Synagogam; ad Erelesiartim rectores episcopos; vi- mos, in in Apostolum iioiuuillap.> Adde alias in Gene->
lia veio dainnanda, virtutes castosqite mores latt- sira, Peiitateuchum lotum, iri prdpbelicos libros,
dandos, pieraqueiel oirinia pene leferaulur,- ut in qtiales imnc qitoque exsiaiilin BiSiIti, Chrysoslomi,
his veliillaiielor hnbilare, in lilterali quem vocant Nysseni, Augustim liliris homjliai eltsaciaius. Nani,
seitsti explicatido vix hospilari \idealtir. Sed primo ul superius inntiinms, et diserle snibil Anguslinus
quidem, utdixi,Jitteralero seiisumhnjiisniodi,quanio 13episi. 224, t tncatus jopulaies stios apppllans:
nonila planusapertiuqne est, ut intelligi ab andiloii- qtios, ait, "Gnaci^liomitias vocanl. > Cuni er-go id
5)usneroinedocentenonpossit, Bruno et quidem lucn- inullis aelaiibns tiileiiiChrisliaiiomnt or.Uorum d sci-
lenier e\ponit. Deinde cxplicationes alias illas quaant- piina, nt serraones illoruin et homthaesive iraitalus
tenloea Spiritu sancto neqtiaquam videnlur, seiiabau- in explicalioue ferrae omnes sacrorum librorttm ver-
cforibus illis de stto velmipenudeprompt.e, qui dsni- saieniur, el coram opifiuhus coeierisque de vtilgi
nandas el rejiciendas putanl, considerasse oporiet, fsecehoiiiinibus dicendum essel; quid, rogo, ul illi
quiliioprobent, et quossibi auctores condemnandos, diceniibtts sibi altenderent, ul Irticlum aliquem ca-
repellendosque sttmant. Sunt enini e\pIicationes peroni.itecl.cdio affectiloquenlcrdeserereni, f.icien-
caedem in Patrura scriptis fieqnentissimae; ut si dum fueral nisi ad isias veluii paraeneses delabi
demplas eas ex eoruni scriplis velis, periiura luyus- qtias nerao uon inlclligeret; aique haecvtiiili diver-
moiii sint opera fernie toia. Neque ego Gregorium, iicula qiuvrere ad nioiesinfortiiandos, ad\itia \*Hu-
aut Bedamiiico dtmlaxal; quo->nolum est istis plu- peranJa, virttiimnque amoiem qttod- ma\iroe vole-
linnini delectari; ant ex antiqiiioribus Origenem, b.mt inslill-andunjopportunissima, allegoticartiro et
quem sciratis de allegoiiaiuiii niniia frequeniia, ne- mysiicaruni interprciationum ? Sqmnieulosis .profe-
gleclo liileral.sensu, crimensttsiinuisse; sedomiiiiirn cioaudiloribus suis usi illi essenl," si dies illos qui-
stnlent;a ei vocibns probaiissnnos laudatissiraosqtie btts condiiam esse mundiim Moyses docei, aut
antiqnos PP. Ililnrium, Ambrosium, Hieronymum, Isaiara, aut quenilibel ex prophetis iuleipretanles,
Chiysostomum, AugUblinum. Qtiara soepe has iu reiij ad vivttm resecarent, ul coinroetilatorcs ntiiie
cotumentjriis diviuorum librornm consecteniut , P ( eruditi latiuiit; qttoruineiinro iiiiiltos, nelibii eorum
cre.io ego, ex adjectis a rne nolulis aliqiiibus (acile negligaiiiur, eadctn tlla iiueimiscere et illigare fre-
cuicunqtie constabit. Sed causa cur ila feceiint, quenter \ideinus. Egregie Nysscnus itiit, Hexaerner.
explicanda a nie esl, quod nesciam, an ab ullo sit iis respondeas, qtii subhmia qiioedauiquod pr.cteriis-
perspicue el giaviter explicata. Ac piiraa quideni, set, Basilium fralrem culpabanl; « Hi inihi noti
eaque faeil.s eogiialu; ut ausleriora, quae-videniiir v.deniur, ait, propositum Patrisiiostiidottnnoafineni
delicatis borainibus, et ev.ii.gelicaedoctiince insuetis iutueri, qtti in frequenlissima ecclesia, populnm fr&-
pMcepia rooru.n, sapore veiuti quodam non illibe- l)a quentissiinum alloquens, pio audienlium inielligen-
rali condiienl; nuiiices imit.li, de quibus \ettts sermonero nioderabaiur. In tanta enim nmltiiu-
poeta IUe non male animadverlil, cum amaruin ah- riine, licet essent noiintilli qui aliioies etiamdispu-
qttiu propinant infaniibus, nielle solej'e vasis orns titiones inlelligorenl, plurimi lanten docir n.e subli-
iliinere, ut bac quaî fraude decepti, quod nol- litalem uon capiebant, utpole hoimnes imperili,
lent sorbeant non invili, Sed est de nde penitior aiqiie opifices, et negotiis vilibus occupali, el tnu-
causa ali.i, e\ veleribus Clnisiianorum inslilulis, ex 1 eres in ejusmodi disciplmis roinime cxerciintae, et
quibus omnino atbiltor, islara tantara allegoiicainii! puerorum turba,aelnleqtie proveclisenes ; qni omnes
et mysticarum explicalioimm copiam in Patrtim oralioneFacili instituendi recieandiqupeiaut. Quan-
sctipia permanasse. Erat enitn a priniis usque tero- (.uam falendum est illud qtioqtie, tiou ludiorum
ponbus lanttis in divinos libros CbristiaiioTniiiamor (jiiiitaxat hominum graiia, sed erUditorum quoque,
atque studium; quod, ut a profanis ethn.corum et plane docloritm aitjue ingeniosorura horamiira id
prjeseriin) scnplis ilios arcerel,-siudiose fovebaiur esse factitatttm ; qtttbus isia, si judicio et subtililale
ab antiqtiis doctoribus ut illos ferine tinos Iegere, D I quadani non infelegaiilifiant, displicere non solent;
solos attdire alqtie ediscere Cbrisliani hoiuines vei- itno multuin etiam veberoeiileique probari. Curii
Ient, caMeios ferrae rejiccrent el aspoinarenlur. enim quod ingenii opus esl maxiinuni, id valde de-
Atque hinc scholae ad quas erudiendi juvenes mitte- leetei, icsquae dissitte inler se \identur planeque
faislur, mliilaliud quara dninos hbros i'esonabaiit, ah.e ab abis lemolre, admoveii propius, et cognl-
etdivinoriimlibrorum explicalionem. Qttoddeveleri lioneiii quam intertedeie inler easjjoii videbainus,
i Ja et celebri Alexandiinorura.schola Eusebius testa- doceri ei demonstrari; hoc prorsns m royslicis iihs
tur lib. v, H. E, cap. 10, scribens : -t Per idera el allegoricis iiilerpretalionibus, id esl rerum plane
tempus fideliumscbolae praeerat vir doetrinaecausa diveisarum et Iouge positarura, ad sacrarum littc-
eeleberrimus, iioniine Paiiloenus: qtiippejam inde a raruni loca aplandis accomodandisque, evenit. Alqu.i
priscis temporibus sacrarum Jiiterarura scbola in ea horaines ingeniosos hujusmodi et iocios, qui islis
civitate fuerat instiiuia : quae quideui noslra adhuc delectarenlur, attmgere Brund videri polesl in coin
oetateperseverat, et ab hominibiis tum cloqnenlia, meniaiio stto ad Joaunem, num. 5, id est tn homtlia
lum dmnarum litterarum studio instruclissimis DominicoeJ post Epiphaniam, ubi explicans cvange-
obtineri dicilur. » Anliqtiissiroarum scbolaruro illa- liciini illud de aqua in.vinum commulala, atque.hoc
luin el inagisti'oi'um hujusniodi vesligia sunl, quae oblalo architricltno qui omnium opliraum jtidicavii,
infeiioribtis aemibus munera in Ecclesia Cpna a etaichitiicliniim intellectum allegorice explicavit.
Codino Curopalata recensenlur « Quiuar. I, doelor subdit: Huie Ecclesiae mraistri.saiiclaritra Srriplu-
Psalieiii, doclor Evangelii; doctor Aposloli, > Neque rarum \inum quotidie offerunl; quod llie bibons,
&i S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS. 52
qnamvis nesciatunde sit, laracn admiratur ellaudat. A , si ullum ex codice qtiem superius indicavi, flde qua
Quandoeiiim hic in ccclesiis recitanutr, nulli alii par esl sumroa diligentiaque descripsissem, si ita
dant saporem, nisi his qui ea inlelligiinl. Merito desciiplum emisissein in lucem, aique aetalem codi-
igilur hoc vinum archilriclino ferre Domiims jitssit, cis duniaxai, et locttin quo servaretur, ul feci adno-
quatenus et nos raajora intelligciilibusdenius vintini, tassein; nihilque addidissem aliud; quid erai in quo
non intelligentibiis vero aquatn offoramus. Qtti enira atit reprehendendus viderer, aul qttod exigi a me
hene intelligunl litleram vcneranttirci spiiitiim. . , praelereajure possel, viderelur ? IIoc enim video,
qtii vero minoris iiiielligenliaesuiii aqiiam bibanl, et nec qttidquam aliud fecisse sumnios viros qtii in
Scriplurarum pianissiina audianl. i Ingeniosos ergo isto sludiorum genere magna cum erudilorum laude
el erudilos hoinines appcllal hoc loco Brttuo, ctrai versati sunl, atqtie adhuc versantur. Dicam tamen
majora intelligentes describit, seu polius qui ilivina- qtiod senlio. Etsi operae et labori meo bac raiione
rum rerum contemplationi assueti, el rerum spiritus parcerem, mihiroei tamen ntinquam plane satisfe-
perili, mystica ista in deliciis habeant, caeteros\ ero, cissein, autsalis consultum auctoris faniaeaut lecio-
et si ingeniosos et doclos, non item; de quiLus tis ulilitaii putassero, iu eo scriptoi'e scllicet, qui
poslremis Apostolus quoque ait : c Carnalis homo illas, quas dixi explicationes, sa-pe persequitur,
lioii percipit ea quae Spiritus sunt. » Ex his ergo col- aique aliqiiasquandoqueaffeil, auribusplerorumque
ligitur nonnisi injuiiaposse auct. noslrum de raulli- Jioiuintiro nowts ct insuetas; ut a recta linea disce-
tudine et frequeniia allegoricarum et mysticarum dete, et ingeiiio suo niinium indulgeie facile existi-
inteipretationera culpari, ~~uiaretiir : quod csl longe secus. JMullamenim ferme
Restat ut de editicne loquar Commenlarii nimi-' tllartiro explicationum aiiclor deprontil, quam nonex
rum hujus. Nam de auctoris nostri operum aliorura anliqtiiorura arculis in qmbiis velul reconditaahabe-
edilione, neque ad nos disserere periinel; et occu- b.iinur inutug aeccpciit. el non illud malueiit, ccle-
pala sunt quae dici possent a viris doctis, praesertim liilorura \cterura couinieiitniioium vestigiis ac quasi
a cl. Ma/.zuccheUoomnia : nisi unum foi tasse quod oibitoe seniper iusistcre. Ergo huiic mihr suropsi la-
praeteriisse illos \idetur; de horailiis LVI diversis a boicni, ui lontes, ttnde eas hnuseril, ajterirem, veln-
nostris, quae lamen priraae Eusebii Emiseni nomine stiorutii inlerpretuni siniilia loca describerem, aul
vulgataesunt; Parisiis scilicet an. 1547, pcr Nico- saltem indicarem : quod quidetii ei iu I.indcin cc-
laura Divitetn opera Jo. Gagnoeitheologi; in qua dcre potcst Brunonis; nihil ferroe atlulisse ad Evan-
editioiie lectorem bibhopola alloqtiitur : « Ne libi geliorutti cxplicalionem, quod e\ myrotbeciis pioba-
fucum fieri putes, » etc.; ct ad exlremum : « Tu tissiiiioruiu Patruni desuinptum nou sii; et studioso
interimr oplime lector, hocce piaeclaro D. Joan. Ga- efini.i lectori utililntem simul et ikiectationcm
gnaeidono fruere.el illi bene precare;» epistolaevero afferre; in uno scriptore mulloruin cogitaia el vigi-
buicsubjicilur quod deEusebioEmisenoTiitheroius laia anliqiiiorum sludia recognoscereatqueobfnicre.
habet. Hoeede edilione illa adnotavi; quod cum eam Qiianli id sicleiil. nialo in alioium judicio poneic,
non \idisset, qtti omnia quasi se vidisse gloriaiuj', qiiam narrsndo explicare. Rcliqtnim est ut si quid
CasimirusOudinus, virapostala, permiscuiiplurima, a nic noii inopportune adnoialum leuoi cognoiei-it;
et castigare voluit noiinulla quaeipsa erant erroiis si hisce in sludiis proeclarissiniis sanelissimisqne
omnis experlia; cum iulerea mulla ipse i'eprehen- coniiuodi aliquid perceperil; si dedique in Cotniucii-
denda scriberet; alque illud proeserlim tom. I, col. r| tnio hoc Cilendo, non imillleraoperam et iiifit.etuo-
394. Joannem Gagnaeiuman. 1575 nomine Eusebii s.iin positain jndica\eiit, el cvangelicorum l.bioiuro
JEmiseni evulgasse has bomilias, nec earum priorem c\|il!calioneni, ad lo\endam pietnlein, et ad Chri-
edilionem ullam agnovisse. Etenim qui fleri potuit siianani disciplinam cognoscendam benatidamqiift
Tjt ignoraret, quara ipse tiiginta ferme anle annos lionnibil cssc pi'ofeclum ; gratioe babcanlur optin e
cura et diligentia sua faciendara curaverat? Adeo mciilo cardinali Francisco Xavcrio de Zelada, per
prudenlem esse oportel et cautum circuraspicien- qucin eireciuiii cst ut et liber bic diutius in ictiebris
tcmque omnia, qui virum quemvis doclum repre- ci bibliolheeaj hujiis Aihenaeiforulis ne latei'et, el
Iiendere et daronare aggrediatur. elcganiissiinis forrois, nulla suniptuum exceplione
Ut nunc de edilione Comment. hoc nostri dicam; , laetj, c\cudei'elur.
APPENDIX.
ProtJJrl in lilterario folio Florentino, insciipto P nag. xwv (col. 58), dcfmicrim liberum arbltiitim
Annali Ecclesiastici, sub die 20 mensis Maii, an. j)o«l Ada1 peccatiitn : facullalcm tndifferenliai aclivre
proxime elapso, censura quaedam, coiniter lameii giui' in quamcuKquppaitem vctit^se convetteiepossit;
blandeque sciipta eirca gratiam et liberum arbi- patius (jixissem : fueullaiem esse ad opposiia.
Irium, de quibus cgi in teilio pi'olegomenoOpp. S. Kcsp. I. Faculiaicm, seu indiffeicntiara ad oppo-
Brunonis Aslensis, quorum primum voli men corJem siin.juxta aliqnos, ut BarlbolomaetimCnraerniium,
anno in lucem eniiseraiu. Quod meciim auclores iion csse nccess.tiiaro ad libertiin aibiirium consti-
mulla usi siul urbanitate, eiiitionemquomeam coro- lucmhim, sed saiis constituti homines liberos a
mendarint, eorura dileclioni refei'ara, qui adhuc liberiaie, qna in eleclione siiarum actionuni gau-
luemineiiiitquotaniiis in inlormanda ad pietatem et dent. Placuit cli.iin jliis iheulogis definire libeinm
Jtlteias Florentina jiivcnuiie operam inipeiidciini, aibilriiim : aclivmn facultalem ad opposita sui ipsins
iiiiniiullaqiic opiiscnl.t de rcbus theologicis ipsis ex judicio taiioms detetminativam; qua; \eilia m
acccpia imblicavcriin. Ilujusinodi etgo aniroi be- iiteam recidunt definitionem : Yid. dissert. Ludov.
ncvolcntis significationem cum plurimi faeiam, IlabPii pag. 21 De gial. ct lil). arbilr. Definitumfuit
lisquc gratias qtiainpltiriinas agam, eos rogo ut eiiam hbeium nrbitrmra : potetaia ad agendnm cx
libenlcr corapleclaiilnr aniinadvcisioncs aliquas su- cognilionc intellectus.\id. toro. II ConiDlex.Augusti-
perdubia clobjccla niibi pioposita, quas ul cxara- niiiu. lib. in, cap. 5, pag. 497.
lein, non conleniionis ajslus, scd vcutatis amor roe Resp. 2. Definiliouemincam coeterispraeluli, qtiod
addnxit. apcrltus EccleSitc docltiiue conseiitanea mihi visa
Prlmo igitur loco e\optant centores mei ut cum esl. lnnil'tur cnim canon, b °t 6. sess M conciin
S3 -PROLEG. AD TOM.II. —"APPENDIX. -m
Tridenlmi, qui s chabentur : < Si quis liberum Jio- jA (7). Pnfilerca in Comnicnt. *d ps. L\I.\ agnoscit a
minis arbitrium post Ad.e peecatum amissum et Deo magnuni adjutorium prrcstari iis qui malis de-
exslinctiim esse dixeiit, aul rem esse de solo lilulo, sideiiis resislunl, et ne cadant majoi'a promitlifc.
imo litulum sine re, figmentum denique a Satana Erga parvuin sensit adjulorium iis dari qui ienlatio-
Iiiveclum in Ecclesiam; anntheraa sil. > Alter : « Si nibtts non resislunl el raale operanlur.
quis dixerit non csse in polestate hominis viassuas Fateor equidem reeenliores theologos de gratia
malas facere, sed mala opera; ila ut bona Deum sufficienti apertius loculos fuisse, el quid in veiijo
operari, non permissive solum, sed per se adeo ut posse inleUigendiim sit explanasse. Atidiant doclis-
sil propriuin ejus opus, non mintts prodiiio Juda% simum Thomam Lemos in congreg,. deAuxiliis salis
tfuam vocalio Pauli; anatberoa sit. » Cum igilur celebrem, qui lom. IV Panopol., ii part., tract. 5,
dixerim liberura arbitrium csse- facullalem "ind.ffe- pag. {>,haec habet. -t Theologi illud sufliciensvocant
"retuimaciivce,Liiilieranorum eiTori occurrere volui, auiilinm, hon per quoddalur tanlus iufltixus, qtiau-
docenlium homijiis arbitrium, post Adae peccalum, Jus requirilur, ut actio sit,-sed tllud, quod datsuf-
pmni aclione propria deslitulura,-mereque passive , Ilcienliaro, cl possibililalem , tit bene operelttr, si
se baberj. Quod autem addiderim : in quamcimque velil; ul ex S. P. Anguslino dictuin est»soepe 1,8);
pnrlem velit, se convertere possit, eorumdem haere- quamvis ul de facto velu, aliud potentius i'eqiiha"t
licorum blaspheroiam rcfelleiidam duxi, qni Deiiin auxilium. Kon est igilur de ralione auxilii stifficien-
peccali aucloieni iacimil; ciiinqite"honiini liber- tis, ul per ipsuro detur lanltis influxus, quanlus
iatem adimant, nierendi ei demerciidi ei facultalem j'equirilur, ut aclio fiat; quia hoc atixiliuni est-gra-
inficiiintur. JLsl etiatn coiitra proposil 27. Michae- jj tiae efficacis. > Atidiant etiam clariss. cardinalera
lis Baii, damnalaro a Gregoiio -XIII : Liberum - Laurentium Lauria, qtii opuseul, m De graliis
mbiliinm bine gruiitB Dci adjuloiio non nisi ad actualibus disserens, eladmissa a tbeologisactualis
peccandiimvalei; et contra alias Quesnelli siroiles graliae dislinciione, Iiaecdocet. c Cum Deus ex sua
propositioncs. beiiignilale praevenil nliquem, sive inlidelem ^\ci-
L't atitein in allegala S. Brttnonis exposilione in t.tndo, ilhimiuando, inspirando, ul -veniat ad fldem;
ps. LXIX,diversc posita, ut advertuni censores, pag. sive lideiem lapsum, ut veniat ad paenilenliam, .seu
440, ac m legitur in dicto prolegomeno, coniusio fidelem juslura, ut faciat opei'a proecepti, atil con-
lollatur, leganl mala pro male; cst enim error lypo- sihi; unum est ipsa passiva excitatio, ilhiminalio»
graphlcus. el inspiratio, quas Deus solus causai in nobissine
ObjicituU 2, me pag. x\xvn (col. 61). Brunonis nobis, quae recipiuntur in intellectu el voluntate,
aiitiorilaie abitli; cum ei^ralioe sufficientis doclii- el isti effecttts semper a Deo solo efficiunliir, et sic
iiam tribuciim. seraper gratia exctlans, quond effeclus iiluiniuaiidi
Resp. Censores meos nonignorareSS.Patnim loea et cxcilandi est eflicax ; allerum vero, quod obser-
obscuiiora, aut pariim saiis expressa, per alia cla- vandnm venil, esl ipstira opus, de quo fit excilntio,
r'ora, apeiliqribusque lerbls exposifa, secundum seu illunnnatio, seu inspiratio, ul in proposilis ex-
ipsa forc inteHigenda. Quare el si concedam S. Brti- cmplis, pro infideli, fides: pro baptizalo peccatore,
noncra illo in Comraent. super \erba ps. CXVJII : pceniienlia; pro iideli jusio obscrt-anlia pioecepti,
Adjuva me, el salvus eto, his illustrata : Deus est, vel consilii. lta appello opera principalia, qtiia ad
qui operatur in nobis et velle, el posse, ei sine ejus r^ iiaecordinanlur excitaiiones. Haecautera opera non
adjulotio mhil faceie possumus, non salis mente.ti semper ponuntur inesse ab e\ciiaiis. > flis addo do-
snam aperuisse, ul pcr ly popsegratiara sufficienlem clitsimum Berli, qui hanceamdem doctriiiam iradit
docuisse liiielhgamus, el per wc/(cgraiiam cflica- in Vindiciis, dissert. xn, cap. 2, §2, png. 215, cap,
ceni, respiciendo ad illud apostoh TDeus esl, qiu 8, lib. xiv: « Esl ergo, inquii, graiia stiffieiens
operaiur in nobis velte et peificeie (Philip. n, 15); senstt Thomisiico et nosiro illa quae dal posse el non
atiamen cum itiem S.doetor alibi ciarius sufflcien- vclle. Et inferius. Fatemurper graliam sufficieniem
tem gratiam admiserit, potui sane ejus nicntem hac dari nobis potcstatem iraplendi divina raandata,
de re cognoscere in loco stipeiitts laudato, qui sine eainque verain etpropriaro; sed non taliier vali-
conlradiciione de sulificieniigratia potcst intclligi. dam et expeditaro, ut ad ponendum actum non sit
Ipse enim in eod. Comm<mi. ad ps. xxu et XLIIT, uecessaria gratia efficax. > Rursus lib. xvn.cap. 5,
quamvis non evpresse sufiicientem gratiam nuncu- ail : « Augustinits agnosril in hoc slattt non soliiin
pet, ejus tamen effectum desciibil, qui esl mo\ere, adjutorium quo, sed etiam adjulorium sine quo, sive
ct prasparare volunlalem ab bontiin; sicut de graiia pttre sufficiens. > Videant eensoies mei captil 3 De
adjuvanle etconsequente agit in his-aliisquc locis. efftcacia gratim et gratia sufficienle. Expo&ttil. ad-
At, quaeso, dicanl ceiis.ores cnjus generis \idelur versusjudicium reverendissimi Languetii archiep,
ipsisgralia illa quain Commcnlator riosler superps. Scnon. edit. Liburni an. 4756, pag. 59, elc.
L\vii sub allegoiico nomiue pluviae voluniariae et Cura summopere cordi fuerit D. Auguslino conci-
uon coacloedesignavil, de qtta dixil, quod sponte liare graluiiam gratiam Dei cum hbero Iioroinis
dalur, et sponle accipilur, qiiamquc Judaei suseipei e D arbilrio.etperscrulando hocniysterium uoverilnou
iioiueniul? Efficax graiia neqiutquam fuil; cttm ejus eodem modo agereDeum cttm honiine,sed aliquando
polcnti auxiho conversi fufssent. Ei'go gralia suffi- perexternas motiones, alias per iniernos irapulsus
uens dicenda est. Hanc, ail S. Bruno, quia Judaii ad se converlere (9); comperil etiam admiiabtletu
suscipeie noluerunt, segregavil Deus hwredilati suai Dei sapieutiam, qua humanam commiseraus Infijf-
(7) Quod de Judaets vix hic indicavit S. Bruno, conclttdil S. doctor : « Quid igitur ullra quoerimus,
oopiosius expostiit iu Comment. super cap. xv, Joan. qiiandoquidem hanc dicinms poleslateni, ubi volun-
sub. iium. M : « Yenii, inquit, ad eos Chrislus lo- tati adjacet polestas faciendi ? Unde hoc quisque iu
ciilits est eis, Scripluras aperuil, veritalem reve- poiestate habere diciiur, (juod si vull facit, si non
lavil, signa multa, et inaudila roiracula fecit. Ei vult non facit.» Lib. De Spinl. ct iil., cap. Sl.Jiem
tamen credere noluerunt. Nttlla igitur eis est excu- De gralia Chrisii, cap. 25 : « Non solum enini Deus
satio, > ete. posse noslrum donavit, et adjuvat, sed etiara \elle,
(8) « Cuin enlm diio quoedamsintvelle, el posse; ct operaii operatur iu noliis. »
unde nec qui ,vull conlinuo potesl, nec qui polett (9) Super illa verba Joan. vi: Nemo polest veniie
conlinuo \ult, quia sicul voJunms, ahquando non adme, nisi qui misit me, iiaxerit eum. Praunissis
liossumus; sic etiam possunms aliquando quod no- aliquibus, ha;c ait S. Aiigutstinus.Tiahitur ergo
luinus ; satis e volitis jpsis eliam vocabulis resonal, iniils modis, ul velil, ab tllo, qni novit inlus 5n
quod ab co"est velle \oIunlas, ct ab co aulem, qttod ipsis homiiium cordibus opeiari, non ut liomincs.
est posse poiuiJas uoiiicii accepii. i £t posl aliqua quod fieri non potcsl, noleiiies cicdaiii; sed tit vo-
S5 3. BRUNO EPISCOPUS SIGNIENSIS.
miiatera, liberum gialuitn graiioe l.trgilate adjuval A _ ponere inteliectui verum, volunlatique bo lum , ut
arbitrium. Admonetenim Deus per anlitum evan- atiferat indifferentem j'udiciipolestatem, et necessa-
gelieae legis, per cxempla fideliuin, per poiienta el rio assensum abtipiat; et hoc contra secundaui
aIia>e\lcriora dona, quoeplus vel minus vim lubenl Jansenii proposilionem ab InnocentioX damnaiam :
movendi vohtntatcm ab inierna \oettione, delecta- In slalu nalurm lapsm inlertoii gratim nnnquam re-
lione pr.fcepii, el desideiio acquiijcndai jusliliaj; •sistitur. Est etiam eonlra 2, 10, II, 12, J5, proscri-
qilae graiia?*Dei agenlis sunl opcra. Quoties igitur ptas a Clexnente XI Qucsnelli pioposiliones, qitae
externae daniur suasiori.es, alqne ad ens |)er Dei omnes nullam sub graiia boroini libertatem esse
adjitlorium volunlas iuiiiiialur, tunc filin ea adbo- affumsrnl,eiqtiehumanam voluntatem resistereposse
iniin disposiiio; cui si major impirlsus, ctvisdivina negant.
<super\eneril, doliberate îrluli adbaerel, j'ustilioeqiie Opposilio terti.i iia se liahet. Si bene agendi pole-
coiisentil. Ita D. August. De spirit. et lit, cap. 54. stas non naliaa'is homint foiel, tibetum aibihiam
Ilanc nutem docrinam pra; oculis habtiisse viilcntur exblhtctumessel.
PP. Ttidentini, qui nb htijusmodi drvints molionibus Resp. Arbitror censores meos non esse Iocutos de
lieri iit honnnibiis disposilionera adjustiliam cap. poiessate naturali hominis quoad bona supernalu-
6 De justificatione nsserueiunl. « Disponiiniiir ad ralia; sed qtioniam propositio ipsorum videtur am-
jusliiiani.duni excilati-divina gralia,el adjuti fidem, bigua; proplerea vebm quisque animadverlal Pelagii
ex auditu concipienles hbere movenltir in Detttit errorem fuisse, non esse hberura arbitrium, si Dei
eredentes \era esse, quos diviiutus revelala,"et pro- indigeat attxilio; quoniam in propria voluntate
inissa sunt. > Quid ergo repugnat si illani grntiara ,., babel unusqtiisque, aut laeere ahquid, aul non fa-
cxcilanlem.sufficientem, vel parvam, aut Invahdaiu, "' cere : vieloi iani nostram non esse ex Dei adjntorio.
itondura scilieet ad siitiin plenuni effectum perdtt - sed ex libeio arbilrio. Liceat ergo milii eis coinme-
ctam apptilemus? De ulraque dissetii S. doclor lib. morare, quoroodo S. docior JuTcticum ita deliian-
Degrat. et hb. arbiir., cnp. 17, ubi in marlyribus tent iricesseril: « Qnid est, iiiquii, lib. i conlra dttas
suspiciendam exhibet robuslara, et magnam volun- eptsU Pel.ig., cap. 2, quod iste libeio arbitrio vtilt
talcm bonam; ctira ipsi pid Clnislo vitara dederiut, bene vivendi tribuere potestalem; ctim poiestas
qtia chaiit.ile niajorcra nemo haberepotesl. Alteritts non detur nisi gralia Dei per Jesiim Chrislum D.
aulem chatitaiis pnrva», seu imalidrc voluniaiisbo- N , dicoule Evangelio : Quotquot nuiem recepeiunt
nae exemplum piashet in Pelro : i Ipsam, ait, cha- eum, dedil eis poteslatem filios Dei fieri? > ltlem
Jrilalem npostolus Petrus nondum habiiil, qtiando confirmai cap. 5 ejusdem libri, aiens: « Quaapote-
limore ler Domiijurn uegavit. Tiinor enim non est sl.is nisi deiur a Deo nulla esse polest ex Iibero
hi charitate, sicnt ait Jo.tnnes in epislola stia; sed arbitrio, quia nec Iiberum in bono eiit; qttod libe-
perfecia chatilas foias imilil liniviem. Et tunc, ralnr non Jibeiaienl; sed in malo hberuro habel
qnaiuvis par\a et iraperfecia, non deeral qttando aibitiiuro, coi deleciaiiotiem malilia?vel manifesius
dicebnt Domiuo : Aiihnam meam pro te ponam; pu- error insevit, aut sibi ipse persuasil. > Poiro eadem
tabal enira posse quod sevelle senticbat. Elquis docinna ifibuenda aho cx loco S. Aiigusiini conlir-
Istam parvara dare coeperal, nisi ille qui praparat roaittr, ttbi Pelagio cxprobral qttoit duro iialurae
voluntatera, et cooperando perficit qtiod opetaudo intcgTitaleni exallare studct, igraii<Bbeneficio detra-
incipil? Quotiinin ipse, ut vehmus operatur mci- C hil, atque oramno evacuat. « Qtiod Dfeigratiam sibi
piens, qui volentibus coopcrniitt'petficiens. > lm- < ageie videtur, ita S. doclor De nat. et giai. cap. 55.
pulsum igitur levem.gialiara sciliccl pnrvam, agno- n. 5U, defendendo naluiain, non allendit quod eam-
vil in Peiro Auguslintis, cum dtxit : Animam meam dein naluram saunm esse dtcendo, raedici repellit
pro le ponam; lmpulsuin lameii bonutn, qtio pro inisericoidiani. Kon eigo deberaus siclaud-ire Crea-
Domino vitam poneie asserebat; sed uf de faclo loieni, tilcogamur, imo convincauiur dicere super-
poneret, magnnm et robttstam gratiam nondtim (Liuro Salvatoiem. »
Jtabebat. Inconcusstim ergo manel apud nOs dograa Weqnevero quia in reparatricem Christi gratiani
de graiia suffieienie, eainque dicimus pinm niotio- bene agendi relunuiituis hoiiiims factill.uem, libero
jiein, seu affectionein inspiralam iioininibus, qua derogamus arbilrio; naiu quidqtiid est iii e\ordio ;
ois non quidera totius operis lribititur exseeutio, ct qiudquid esi in coitfuutatiotte lidei, lotum Dei esi;
sed veta potcstas, quamquam non aiieo expedita, qma hoino a Deo nioltis lolu.n agit, non qtiidera
tit reapsc prodeal iu nciuin ullinnim, quod nou ex naiiirae, sed giatiaj \iiibus, sine qiubns nihil super-
defeciu gi'aiioe provenit, sed ex ipsa huinana \oltin- iiaiiiralis boni agere potesi. Jlujtismodi doctunam,
tale ob'cem ipsi gratiae opponenle. Non enim, aiebat tanquam fidei dogina, satrxeiuni PP. Tiidenlini
Af oslohis, quod volobonum hoc facio; sed quod noto sess. vi, cap. 5, tit nb ea uulh fas sit Calhohco dis-
malum hoc ago (Rom. vu, 19); ralloneiuque reddit sentne (H).
ex oppositione infciioris parlis, sett pra\as concu- Conlra Plaffium liberum arbilrium suh motione
pistenlioe. lpsa praecepti nolitia in juslis illad ad- grauaB inanime lacientero uuper doclissime seripsii
unplendi desiderium .tccendere debet, qui proprinin claiiss. P. Gcorgius in expostt. iu fragm.^Cophtic.
agnoscentes infirmitatem, ex ejus consideraiione ad D ; characlere exaralo cap. vi, Evang. S. Joann.
jmplorandum omiiipolenlis Dei auxiiium moventur pag. 90.
(10). Quod si inerlia, vel prava cupiditate \ieii Pro exordio (idei primas dispositioncs inlelligimus,
Deum deprecare negligant, sibimetipsis impulcnt, qttre ex limore,-vel ex spe, vel e.\ initiali chaiiiaie'
si parvae illi gratiae resistendo, inuiilem, et invah- proveniunt, easdemque uon ab humaure volutilalis;
dam reddunt. Caclertim qnaeeunque gr.uia, sivepar- sed a supeinse gratiae vinbus prolicisci affirmamus.
va, sive invalida (in sensu exphcalo) donelur, gra- Tantura aulein abest, ut vim Jnciani liberinli, quin
tiam dicimus Chiisli, el graliam quamvis miniiiiaro pnlitis miiifice ipsaro adjuvaiit liberlatem. Profecto
posse cuihbet resistere cupidiiali. Faiemur eiiam niJnl est magis hberum, quani qttod ab ipso proma-
nullam gratiam, sive parvam sive magnam, iia proJ jjitt fonle Jibertalis.
Jenles ex nolenlibus liant. Conlr. dttas Epist. Pelag. ante non delcctabal. D. August.. lib. n, De oeccator.'
cap.
' 19. meiit., cap. 19.
(10) Cum autem ab illo illius adjulorium deprc- (II) Ad illnd Apost. ad Rom. n, 16, Non'eslvo-
caniur , ad faciendara perfieiendamque.jusliluuii , lenlis neque curienlis, scd mtserenih estDei, stibjecit
qttid aliud deprecamur quain ul aperiat quo.l la- S. Atigiist. Enchind,si noii cap. 12. t Non sufficit sola
tebal, el suave fint, quod non deiectabal? Qtiia cx vohmtas hominis, sit etiam ntisericordia
tllo esse depiecandum, ctijus gralia didiciimts; Dci. s
" lioc
thim aulem laiercl; cura gralia dilexinms, dtim Jjiberum non lfginw- aibilriura graiia deslitu-
« PROLEG. AD TOM. II. — APPENDIX. 158
Quario.ocodocliinara degrntin ex Bniijone eru- A i non posse,- cum dicitur, ad hoc se converlat, et
tam vellicanl Florentint censores.qttodin stabihenda dicai, ideo sine opeiatione Dei nos jnsios esse non
necessitate gratirc pro qiioctinque opere bono super- posse, quia legem dedil, qui.i doclrinam itistiluil,
nalitralis ordinis, vlsus sum ipsis non differre a quia bonn prrecepln mandavit. Illa enim sine adju-
Pelagianis, qui qtiamdam gratiaro generalem admit- vanie spiritu procul dubio esi littera occidens; citni
tebant, eosqtte hoc deerrore non uno in loco esse a yero adest vivificans spiiitus, hoc ipsum inliis con-
D. Atiguslino pi-ofligalos. Vcriptum f.icil diligi, quoij foris scriptum lex facie-
Resp. Duplicem slalura hnbuisse haercsim Pela- bat limeri. > Ex his Augustini auctoiilatibtis saiis
gianatn dgmonslralNalalis AIexander,lom. Y Hislor. patet differenlia iriter giatiam generalcm, qiiani
eccles. srcc. v, art. 3.'Pe]agius piimum lotus fuil in Pelagiani adraiilere fatebantur, scilicet motioneni
conimendanda nalura bominis, iu cujus l.iudem evlernam ab auditu legis, et vi piaeceptorum, et
hbnim scripsit, ej'usque vires dixit ad iinplenda gratiam generalem, qttara ab ipsis leqtiitebal S.
oimiia divina mandata sufficere. t Quis creavil ho- Joctor ot calholice sentirent. Gratiam inliis,in corde
minem, aiebat? Deus. Qnis ei libertttn arbitrittm inspirantem; nempe adjnloritim iiiternum, quo fic-
dedil? Deus. Si ergo bominem Deus creavit et ho- v- ril in animo amor juslilia?, et boure vitoe propo.ittun
mini Deiisliberum arbitrium dedit, quidquid potest eos fateri urgebat.
homo de libero arbiirio, ctijus gratiae debelur, nisi Cnm banc ex S. Augnslino prodncimiisdoctrinain,
ejus, qtti eumcondidil cum libero arbitrio? > Ila S. in illam qurestionem incidimtis, ulrura omnes homi-
Aiigustiniis serm. n de verb. Apost., cap. 7. Ilaec nes graiia Dei adjiiveniur ad salntem. In ea caiholici
esl jnxta Pelagitim communis illa gratia omnibus B J theologi inier se dissentiuni,affii'mantes aliqni, ne-
data, qnam S. docior impugnavit, ostenditque eiim gantes ahi. Negativam senleiilinm Floicntinfcenso-
comin-inem quidem gratiaro in naturre dono adniii- rcs affirmativre praeferunl, et lanquam dogma cn-
lere, sed non graliam Cbristi. Iropugnatus ilaque tholicum eodem S. Augtistlno docenie (ttt aitini)
Pelagins ab Angtisliiio Jib. De nat. et grat., cum asserunt, Deum non otrinibus hominibus gratiaj SII.M
imdiqiie cJanioies Chrisiianorum audirel, quod ho- largitorem csse, ideoqueinc redarguerunl, quodcttm
ininem in solis nnturoe \iribtis relinqueret, alterius tbeologis affirmantibuscoramunein gratiam senseiiui
gratirc adjulorium habere di-s.it, in lege scilicel ac omnibtis daii.
doflritta posiium, olqtie eliain in exeni|ilo Chiisli Resp. Prremillol. Dnbitimversariciicagrali.ini
(12). Qtiam\is atitem hoc gentts gralire concederet sufficientem, non circa efficaceni, de qna consentitint
-Pclagius, a priori lainen dogmate, ct loquendi ratio- oinnes theologi, quod non omnibus datnr.
ne noii retessil; sed nnttirani seroper ostenlavit, Prremillo 2. A Palribus Tridentinis firmiter. eau-
quasi cattsam htunani meriii sufficieniem. Ut atttem tum esse, nullam opinionera , in qnara plures
vaferjiiui haei-etici fallendi sludiiiin S. Angiislinits docti el probati theoloei convenianl, loi'e dani-
-deiegerei, ac refulmef, \eritaiem catliolicnm lilt. nandam. • -
De gr.tt. Chrisii, cnp. 10, perspicuis verbis edixit: His prrcmissis proferam doctissiraum cardinalem
t Sed tio<:, inqtiii, eam graliam volumus isle ali- Golil, qui loni. III, qu. 2, dub. 3, sure theolog. hanc
qnaiido latealtir, qtta fulurre gloriae magmttido non quresiionpm sibi proposiiam ita resolvit. « Probabi-
soiuiii jjromiuilur, \erum eiiam speratttr; non solius est Deum uedum offeire, sed etiam conferre
luni re\e!aiur sapientia, verurn et amalur, non so- /poronibus, et singulis hominibus, et infidelibus.
Jnm stiarietur, eic... Hanc debet Pelagitis coniileri, obcrccalis, iriduratisque au\ilia sufficienlia, \el
si vult iiou solum \ocari,sed esse Chiislianus. i proxiina, vel saltemremola ad observanda prrecepla,.
Mem repetit, cap 15, ubi de gralioe Cluisli propstan- ac ad saluiein necessaria; ita ut nerao seexcusare
lia disseruil : « Hasc gratia, aii, si doctrinn dicenda possit, quod non servel, aul non salvetur, quod est
esl, tene sic dicatur, ul allius, et imenlius eam ei impossibile. > Idem senliunl alii tbeologi salis
Deus curo ijieff.ibiii sua\itate credatur infundere, noti, quorttm doclrina in scholis catbolicis plurirai
non solurti per eos, qui rigant extrinsectis, sed eliam habelur. Hujusmodi uontroversiae solulio lnaxime
per ipsum, qni incremenium smim niioistrnl occul- pendet*ex inlelligenlia iliins aposloli loci ad Tiiuoth.
ms; Ila iitnon ostendat innlummodo verilatem, \e- cap. ii, ubi de Dci \oluntate sctipsit : Qui omnes
rtim etiain impeiiiaichnritalem. > hoivines vull satvos fieii, el ad agnilionem veiilatis
Rtirstts ciitij aliud obtegendi erroiis sni inventum veniie : unus Deus, unus el medtatoi Dei, ei homi-
excogilarint Pelagiani, dicentes naturam humaiiam nnm liomo Chiislus Jesus, qui dedil semelipsum pio
a Deo creatain ab eo adj"uvaii ad faciendam jtisti- omnibus. Gravissiraam banc D. Pauli aucloiilaiem
liam, et hocadjiilorium preslo om.nibus esse; idem peipendens S. Prosper in resp. ad object. Yincent.
S. Augitst. eos refellit, alte pronuntians lib. De lirce habet. « Sincerissime ciedenduni, et ptofilen-
spirit. el lil., cap. 5, non exfeinum, sed iiiternum duin est, Deura velle, ul omnes salvi fiant. Si qttideiu
Dei ailjittorium esse faciendum.« Nos aulem dicitnus apostoltts, cujtts ista senlenlia est, sollicitissime
volnniaiem sic divinitus adjuvari ad faciendam prrreipit, quod in omnibus Ecclesiis cuslodialur, et
-jtistitiaw, et praeler quodcrealus eslhomo cumlibeio 0' Deo proomnibus hominibus supphcetur, ex quibus,
arbitiio voluntafs, prjeierqne doctrinam, qua ci quod niulli pereunt, pereiintiuni esl ineritum, quod
praccipilur, qtiemadmoiJum vivere debeai, accipiat iuulti salvantur, salvanlis est donuni. > Coniorjuis
Sjiiritum sanctum, quo fiat in animo ejus delecialio, esl in doctrina Prospcri auctor De vocat. geni. lib.
dilectioque sumtni illitts, atque incoiniinilabilis ii, cap. 25, postquam pncmisit, Deum in omnibiis
boni. > Neque omitleitdus est alius S. doctoris pire- sa}cuhs sufficieniia attxilia hominibus praesiitisse,
clarns locus ejusdem lib. cap. 19. t Nerooergo, aii, quibtis ad qnaerenduin Deuin possent adjuvaii,
Chrisliaiioiuro aberret ab hac fide, qure sola Chri- concludit, placuisse Deo graiiam parliculai-em
sliana est, nec quisquam cum veruncadntus sit, per multis iribuere. « Ulam, sub]ungil, gialiam, qttuj
nos ipsos fieri non juslos,non hoc in nobis operante cx benignitate generali provenit, a neraine subuio-
gralia Dei, qtiia videt hoc a fidejibus, ac piis fieri \ere, ut ex ulraque appareat, non negatum uni-
tum, sed non bonum dicimus, ui se explical S. Ful- (12) « Hanc aulem possibilitatem, quam Dei
gentitts in epist, syiiod. episcoporum Aliicae, § 5 : gratia Pelagius adjuvari confitelur, non est hic
t Ante largitaiera graliacesl in horoine quidera li- npermm, \el quam dtcat giaiiaui, vti quatenus ea
berum arbilrium, sed non bonum, quia non illumi- natura sential adj'uvaii : sed sicul aliis locis, in
natum. Pioinde nisi gratia dalur, bonum ipsum ai-- quibus evidentius loqiiitur, inlelligi potest, non vult
bitiium non habelur. Sic namque est ipsum homtnis alittd accipi, quam iegein , alque doclriiiani ; qua'
arbitriuni absque dono gratioe, sicut oculus sine naiuralis possibilitas adjuvatur. > S. Aug. De grau.'
luce.» Chrisii, cap. 7'. . -
S9 S. BRUNO EPISCOPUS SIGNIEKSIS. GO
jcrsitali, quod collaiura csi porlioni; sed in aliis A fuisse, docerc infinii.im Dei mtsciicordiam, gua rai-
pire\aluisse{.uiliara, in aliis rcsiliisse natiirain, > serrimamut relevaret honiiniim conditionem, Filium
Cttr vero non onines horaines de facio sal\eiitiir, siium uiiigenitum dedisse, qui iotitis sanguinis stti
quainvis Chrisius sit lux vera qum tliuminal omnem effusione pretium redeinptionis pro homiiiibus ex-
hominem venieniemin liunc tnundum; quamvis om- sohil, quos \ere, et proprie Palri sno obtemperans.
nes in Cliristo vivificati dicanittr, qt.i in Ad im salvare voluit. Sancti ergo Patres, qui ante recen-
niorlui sunt, excogitariinl ahqui iheologi dtiphcem tiortiro controversias floruerttnf, eanidem verilalcm
agnoseendairi esse in Chrisio voluntaiein; -antece- firmiter tpnenles, scilicet qtiod Deus vclil omhes
(lenletn scilicet et consequenlera (13). DKeiunl bomines salvos fieii, dehac Dei voluntnte sub simi-
ergo anle qtiauicunqtie discretionem hominum, ge- limdinibus, figuris et symbolis, secttnduin sncram
neiale ilecretum snlutis oroniuni Deura consliluisse, Sciipluram locuii sunt. Untis ex illis fuil S. Biuno,"
el prippaiasse niedia, quibus si ulcrenlur, orancs qui iu Coniraenl. super cap. xiu,v. -47, S, Malih.,
snlvi fiererit. Consequeniera nutem voluntatem sibi Sttttile esl tegnum cmlorutn sagenm missmin mare
visi suiit adinveniie in effertiva salvalione cnra ex omnigenere piscittm congieganli, elc., hrec hahet:
nieriiis singulorura annexa, Scd hitjusmodi disfiti- « Congregavii autein hrec sagena ex orani genere
clionl theologi non pauci citm D. Thonia adversaji _ piscium; quoniam S. Ecclesiam ad fidem vocavit,"
tur conlendeutes Deo simplicissiroo, ac sapienlissi- ei in sinu suo collegit e\ otnni genere hominum.
pio hanc ejus \oluniatis \icissitttdinem non csse Ijji enim stint Judrei, et Grreci, Latini, et Jjarbari,
tribuejjdam.PrpfectoAiigel cus docior de iila distin- divites_.el pauperes, snpientes, cl insipienies, frn--
ciione inqtiit 1 p., q. 19,, arl. ,0, ad i~« Haecdistiu- j. inentum, eb zizania; graiium, cl palea.justl sirouf
Ctio non accipitur ex parle voluntali» divinre, inqua et jjeccaioies. > Ergo juxia Brtinonera non praede-
ijili 1 estprins vcJposierius,sede\pai'ie\'oliloriun.i slinali t.inluin vocnii siint ad salutem, sed eliam
Plncuilnonnullis dicere, Dei voltiniale non singulos peccaiores, qui in ziznnia et pnlea significaniiir, el
omnium generum hoininura salvandos fore, sed<e\ qtii dnrannbiintur. Iiem nd illa verbn ejusdem Evan-
omiiiJLius gener.bus quosdam. Opiuali sunt ai.i, di- gehi cap. xxv, Docete omnes geutes, elc. Omues
ctumfuisse ab apostoIo,Chiisluii) velleomnes sahos docete, inquii, omnes vocate, oranes baplizate. Pa-
Iieri, quia nemo salvns erit, nisi quem ipse sahus 1'i'er in Commenl. in Joan. cap. j, Eiat Inx vera,
esse voluerit. Ita S. Prosper epist. ad Rttffinuracap. qnm tlluminal omnem hominem,etc, ail :,< Eral au-
15 : « Qure aulem, ait, sit discrelionis isiius in se- tpui Iux \era, lux retei'tia, el indeficicus, quae illu-
creto consilio Dei causa, vel raiio, et supra facul- ininat oroitemhoniinein venientein in hunc jnijndii.i-.
taiem humanre cogniiionis inquiritur, et sine fidei Oinnis eniin lioino in htmc nuindiini veniens hac
dijniiiulione iiescilur : roodo confitearaur iieniinem sola hice inieritis, et exteiitts illuminalur. > Nec
iramerilo hberari, el omnipoleniissimam Dei bonita- desutii Coinmentaiii in psalmos, quibus eadetn con-
lem onraes salvare, elomnes ad agniiionera \et'itaiis iirroanlttr. Sicadilla \eiba ps. xxxv : Homines, et
imbuere, quos vull omnes salvos fieri, et ad agnilio- jumeitta salvos facies, Domtne; quemadmodum mtilii-
iietii \eritatis venire. Nisi ipso volenle, docenle,- plicasli misericoidias tuas , Deus;ah: « Quidenim
salvanle, nemo venil, nemo erudiliiivnemo saJva- per homines, nisi sapientes, ralionabiles, et viios
lur. > Yid. D. Thom. loc. cit. el S. Augusiinuin jusios intelligamus? Quid vcro per jiimeiila, nisi
Enchirid. cap. 29. Aut unaiu ergo, vel alteram ex _ stultos, latuos, libidinosos, et carnis voltiplatibus
liisce opinionibus qui conseclari voluerit, argui uon ^ dedilos? Qnantnm homities n jumentis tantiini isii
poteril, cum SS. Patres, et theologos claiissimos inler se 'diffeiri videnlitr. T.tnlttm hos, ci illos sal-
auclores habeanl (14). vnt Dorainus, qtiinon veuil \ocare justos, sed pec-
Qiiinto. Cum autem censoi'es Florenl. mihi ulle- catores ad posn.teniiam. i Ali.s oroissis locis; hoc
rius opponanl, ex locis in tei lio Prolegomeno allatis, uno (inem iraponam ex psalrao XLIX,ubi de voca-
non satis argtii possc, S. Drunonem sensisse, onines tione oraniunt geniiura ad fidera agens, hrce proferl^
homines a Deo vocalos esse ad salutem, rogo eos, « Omnes ab Oiienle usque ad Occideiitein \ocaii
non rigprose exquirant iisdein verbis a S. episcopo suiit: Sion veio, el Jeiusalein in raedio esl, se-
tradi debuisse docirinara de \oluut.ue Dei salvimlt ciindiim illud : Deus auiein rex nosler anie swcpla
orones honiines, qttibus post orlas hreteses oporluit operatus esl salutem in medio tei rai. Egregie il.tqiie
ut theologi deea disserent. Cum enim PP. Tiidcn- dicttira est, quod illa civitas in niedio sita est, cx
tini cap. 2 de jusiificatione, ubi de dispensatione el qua orania in circuitu lideiu,et doclrinam, speeiem..
inysierio advenlus Chtisii egeruni; hib ioiuin divin.e et pubhriiudinem accipeie debebanl.» Ut nntein
inisericotdias opus salis se expiimere jiidiearuni, S. episcopus Signiensis asserei el generalem Dei
dicentes : t Cum venerit pleniludo teinpoiis, raisit voltiiilaletn salvaudi onines hoinines, satis ftiit ut
Deus Christujn Jestini Filiura suura, ui et Judreos, doceret Ecclesiam ad se vocareoronesgenles, suum-
qtii sttb lege erant redimerel, et genies, qure uon que in sintim lectpere, et affirmarel nuIJosiioroines
bectabantur juslitiam, jusliliam apprehetiderent, a divina boniiate de salute exclusuin, faclamque
aique omnes adopiionem filiotura recipercnt, bunc esse, ex aposloloi'um fpraedicaiione innumerabileni
proposuit Deus propiliatorem per fidem in saiiguine j) pene fideliuin Ecclesiae accessiotiein. His piofecto
ipsius pro peecalis nosliis. non soltiin aulero pro siniilibusque dictis sensisse videtur S. Bruno ctiin
nostris, sed eliam pro totius inuiidi; « ncmo non auctoie De vocat. genl., qui hb. u, cap. 2.de eadent
videl, ncque impugnare potest meuiero concihi \eiitale lcslintonium pr.ubens, ait : « Nentttiem
(15) « Calholica senleniia esf, Chrisltim pro om- Specialiler, ul effeclum univeisalis causre parlici-
nihus sttfficienter raorliium esse, non sola pretii pel. i
suffieientia, qnod sanguis ejus omnibus homiiiibus (14?)Hac in distinctione di\t'it.p voluiilaiis cou-
redimendis salis essel: sed sulficieiitia vohintatis, cordat ipse Dionysius Peta\ius, qui Theoiog. dogtn.
ct intenlioriis, quod illum omnibusprodessevolueril, lom. I, lib. v, cap. i, iittro. i(5, hrechabet: « Vo-
anteccdeiiii licet, ac generali (ul theologi de schola Jnnias priroa est, qua Deus ex se vult aliquid sine
postSS. Damascenuin, et Tbomam) pia tamen et ulla consideratione circumstaniium reium, ut ccm
paierna voltintate. » Nalal. Alex. loc. eit., art. 8, velle dicilur oranes bon.ines sahos lieri. Seciinda
w, i. — « Mors Cbrisli, aii S. Thoinas contr. Gen- sive consequens \olunlas esl, qtiaex ecilisciituin-
til. lib. vi, cap. 55, est quasi quaedam universalis sianiiis vnlt aliquid, quod alioqui nosset, ut cun
causa salutis : sicut peccnlum priini homiiiis fuit aliquos daiiiuari \u!t. J
quasi-universalis caqsa damiiationis : opotlel atiiein
miiversalejii causam applitan «d unumquodhbct
01 PROLEG. AD TOM. II. APPE.NDIX. 63.
Chrislus excepit, neminem separavit genere, iiemi- A « Ergo fides ex auditti, auditus autem per verbum
nem condiiione disfmvil. Ad oranes" prorstts gcntes Chiisti. Sed dico : Nunquid iion audierunl? Elqui-
niisstiiu esl Evangeliura erttcis Cbristi (15). i _ dem in omnem lerrain exivit sonus eorum, aposto-
Inslanl sexlo objienles. Parvuli, qni vel in nlero loruni, et in fines orbis terrae yeiba eornm. » Ejus-
matris pereunt, vel anlequam baplismo regeneren- dera aposloli item ad Rom. cap. xxvi, est lesliino-
lur, aut in locis nascuntur in qttibits ignoltira e.l nium divinre ejus glorilicalionis, quod t myslerium
sacraraentum, nulla prorsus gratia ad'sa*luleinadjnli leiiiporibus aeternis tacilum, palelactum essel ad
ditendi sunl. obedilionem fidei in ctinclis geniibus? > Eodem lo-
Resp. 1. Cum-eminenlissimo Gotti (om. III, q. 2, quendi genere alibi quoqtiesulilur idem apostoltis.
dub 5, § 0, .mullorum esse sentenliam, quod nt Ad Colosoenscs,cap. vi, 20, ail: »In verbo veritafis
dicatur voluisse Deum salutem*omniura parvulo- Evangelii, qudd... in~unIverso mtindo esl, el fiucti-
_rum voluntate generali, saiis fuisse ul baptismum . ficat, et crescil. » El ilerum,« Evangelium... praedi-
eliam pro iliis iiislilueril; ita ut per se loquendo c.ilttm est in universa terra quoe snb ccelo est. > Ad
omnibus couferri possit, quamvis ex voluniate Timoiheiim item I, -ep. ui, 1(5.« Magiitim, inquii,
consequenle non salvandi aliquos, Ipsis non cou- est pietatis sacramenluro, quod praedicalum csl
feratur. genlibus, creditum esl in mimdo. » Praetereo aucto-
Resp. 2. Infelicem parvulorum condilionem doce"t ritales primoruro Ecclesiae Palrum. Videanl critici
S. Aiigiisi. De peccat. origin., cap. 6, ab infeetione utei dissert. 11 clariss. Andreae Gallandii pro defen-
originalis culpaeesse repetendam. « Parvuli, inqtiit, sione duarum episldl. S. Clemeiiiis papae l^qiinin
damnantur, qtiia nati filii irrc ex massa perditionis, |J iterum edidil D. Placidus Sprengber monachus Bei
etjuste inlelligilur cx Adam nalus, anliqui debiii nedicl. tom. I, pag. 54. Yiceburgi an. 1784'._
obligatjone dainnalus, nis.i inde fuerit, non sectin- êd qtiors»m hrcc disceptalioinler nos, qui drtho-
dutn debituin, sed secuhdura gratiam liberatns. doxumdogma profileri et dOcercrdebemus? Fateor
Quam gratiam, nisi graliam Dei per Jesttni Christuni sane discrepaniire cardinem versari in definienda,
Dominum noslrum? t Pluribus aliis in locis eadem gratiae sufiicientis natura. Si omniiim Calholicortim
repelil S. doctor, quemadmodum rem copiose tra- sententias de gralia sufficienle colligere \elimus, lmc
ctat auctor De vo.caiionegent. lib. u, cap. 1 el 24. landeniTecidunl, qtiod gralia sufficieris ea est, qua-
Jpsnm consulanl censores mei, et puriorem liisce ex daiyires satis expedilas ad optts supernalurale fa-
fontibus doelrinam assequentur. cicnditm, vel immediaie, vel mediaie sallem |>er
Quid senliendum .sit de peccaloribus induralis, oratioiiein; cui lanien gratire non solum rcsisli po-
Iheologi in diversas abiere seulentias, ut conslal ex tesl, sicuteliain gratirc efficaci, sed eliatn resisliuir
praelaudato cardinali Gotti, ex Haberl et ex aliis, pleruraque. Qure senlentia ciim sil cojilradicioriii'
qui generaliter conveniunl in illud celebre Augiisii- propositioni secundifi Janseniaiire, pioplerea calho-
ni dicluni: t Neniinem a Deo deseri, nisi prius lica censeri debet. Homines enim sub hac adjulrice
deseratur; » cui resporidei S. Bruno Comnient. in gratia peifecte sui compotes se agnoscunl; adeoque
ps. IAXXII,« semper cum Deo est, qui ab ejtis fide, ul ineieantui', el demereanlur in "co st-aiu'grali.c
et dilectione non recedit. > De mullls sane a Deo adserunt, quod tum Augtisliiiiani, cum TJiotuislie
derelictis usurpari potest, quod S. Augustinus de muliis ratioiium moniimciJlis comprobant, atque
Judreis dicebal: « Facile est,' ui iiifideliiatero
accu-£ demonstranl. Quid senseiil.quidque de graua elfica-
semus Judaeorum de libera voluniate venientem, ci,.ct sufficienle typis edidelit iu ti-actatu De aclibus-
qui faclis apud se magnis virtulibus credere nolue- huinanis doclissimus, ac de Florenlina Eccicsia
runt. > Yid. doctiss. P. Geoigiura loc. cit. pag. optiineroeriius Fianciscus Cajetanus Ineonlri archi-
109. lbi afferi etiara S. Cyritli Alexandrini au- C|)iscopus, censores mei oliin summa cnm l.uide
ciorilaiem Judaeos pariter de culpa infidclitatis exceperunt. Si egregiain tutamqiie doelrinam ejus'
darananlem. prie oculis habuerint, in hoc etiam- et illius meino-
In reliquis eensorum ohjeclis ab Ludovico Eabert riam venerari, et probalissimacjns documenta scqui
exscriplis, non iminorabor, ab eo jam soluta lia- denionsliabuni. lllos landeni deprccor ul ipsuni S.
bent. Uni tamen satisfaciain; nara quodaiunl, li- Brui]oneniaudiant,si Dei bonitatem sibi mereri eon-
dem gigni ex auditu, non auditum-attlem Evan- Ciipiscunl. Quant bonus, inquil.^st Deus lsruel;.scd
gelium Cliristi, qnia non praedicaliim per mundiim illis prwcipue, qui rectael catltolica cogitanl, et«rf
universum. falsas cagiiaiiottes el -periculosas dispulalwnes non
Resp. Cura idem obj'eclum slbi fccerit aposlolus iranseunt. ln Coinmciil. super ps. LXXH.
P.iulus, cap. s ad Roro. Eccequomodo illud solvitT
(15) Uno argtimenlo, quo usus esl clariss. Beiti, de ipso Dco. Afqui in sacris libris legitur velle.
omnia super allata ex S. Bi'unone colligara, utuiagis Deum, ul oinnes liomiites sahi lianl; id veio ina-
doctrina quam defendimus stabiliatur. « Quidquid, P gnopere decet infinitam ipsius tbaritaiem, cl'dire-
Inqnit, sacrae lillerre de Deo aflirmant, si maxime ctionem creaturaruro in finenj uliiraum. Igitur abs-
deceat ejiis bonitatem, misericordiain, et providen- qtie ulla hrcsitalione asserenduro esi', Dcum propiie
siam, qua ratiouabiles creattiras dirigii in viara ac sincei issime velle salu:em oiunium. » Vid. supra
salutis, id absque ulla lioesllaiione est affcrendum cil. Expostul., pag. 6.
65 S. BRUNOXJS EPISCOPI SJGNIENSIS fJ-t
S. BRUNONES JIOTEMSIS
EPISCOPI SIGNIENSIS
COMMENTARIA IN MATTHiEUM.
|
INCIPIT PROLOGUS S. HIERONYMI.
! Posl Pentateuchum Moysi, ul nm a veteribns j"mi- A MATTHjEDS IN SECUNDA PARTE.

gerenius, luae voluntali obedientes, btevi satis, fa- XVIII. Nonio potest duobus dorainis servite.
cilique exposiiione (16) qualuor Evangelioriim libros XIX. Nolitejudicare et non judicabimini.
in Jioe uno volnmine Jcoarclavimus. Et Malthacuin _§ XX. Nohie dare sanctum canibus.
quidem, qui eaeleris secundnm oidinem piior e.at, XXI. Pclile, el dabitur vohis. '
toiiiro ex ordiue exposuimus : atque inter ipsum et XXII. Allendiie a fnlsis prophelis.
alios evangelistas, ubicunque nobis necessarium XXIII. Et faclttm esl, cum consttmmasset,
visum esl, pacem et coneordiam composuimus. In XXIY. Ciim anlem descendissel de moute.
Marco vero en lanlum exponere curavimus qure in XXY. Cuin autem-inlroisset Capharnauro, ac-
Matlhacoex; osila non erant. Superfluum cnim vide- cessit ad euni ceniuiio.
batur nobis, ut quod m Mallhseo exposiltim cral, XXVI. El cum venissel Jestts in domum Petii.
ilerum in Marco expotieretur.-Similiter atttera feci- XXVII. VAascendente eo in uavictilaiii.
mus in Luca, et in Joanne, ea solura exponentes in XXVIII. Elcum venisset transfretum inregionem
posteriortbus, qurc exposita non fueranl in priori- GciMsenornni.
bhs. Sic cum breviori serraonevera oinniacxposue- XXIX. Et ascendens in naviculam, transfretn\it.
rlmus, nec superflua diximus, nec necessaria per- XXX. Elcum transiret inde Jesus, vidit homii.cni
transivimus. Divisimus autem Malthreum in quatuor sedentem in tbelonio.
partes (17), Lucam iu duas, Joannem in tres, ut(18) XXXI. Tunc accesscrunt ad cum discipuli Jo-
tilulis inspectis, facilius id quod qurerit lector in- annis.
vcniat. XXXII. Ilaec eo loquente ad eos, ecre princeps
-MATTnjEUS IN PJlIMAPARTE. unus accessit, el adorabat eum dicens.
' XXXHI. El transeunteinde
I. Libergeneialionis Jesu Chrisli. Jesu, secuti suni eum
II. Cum esset tiesponsata mater ejus Maria Joseph. duo caeci.
III. Cum ergo natus essel Jesus in Beliilehem XXXIV. Egressis aulem illis, obtulerunt ei lio-
Juda. minem mutum.
IV. Arigelus Domini appnruil in soranis Joseph. XXXV. El circuibal Jestis omnes civitaies el
V. Defuncto autein Herode, eece angelus Domini. caslella.
VI. Yenil Joannes Bapt. prredicans in deserlo. XXXVI. Tunc dicit discipulis suis : Messis qui-
Ml. Tunc Jesus ductusestin deserlttm a Spiiiiu. dem mulla.
i"VIII.Cum nudisset Jesus quod Joaniies liaditus n XXXVII. In quanicunque aulem civitatem *aut
esscl. castelluni intraveriiib.
IX. Arobulans aulemjuxla mare .Galilrece. XXXVIII. Ecce ego tniiio \os sictti oves in medio
X Circuihal Jesus totam Galilream. luporum.
XI Yidens Jestts lurbas, ascendil in monlem. XXXIX. Cum autem persequentur vos In civiiate
|XII. Yos estis sal lcrrae. isla.
XIII. Audistis qttia dictum esl anliqnis (19) XL. Nolile ergo ai-biltari, qtiia venerira mittere
XIV. Audihtis quia dicluin est antiqnis, non pacem in lenam.
nioecbaberis. XLi. Joannes autem cttm audisset in vintulis
XV. Patsr nosler, qui es in coelis. opcra Christi.
XVI. Cum jejunalis nolite fieri, sicul hypociilae. XLU. Cui autem similem restimabo generationem
XVII. Lucerna corporis est oculus. istaml
(16) Sic cod. nosler, (ommodiliis profeclo, quam (18) Cod. ut.
11 in specimine Taurineusis compostttone. (19) Sequitur in textu allegalo in Commenlaiio
(17) Marcum oitiittit, quod nullas in parles di- Evangelii non occides.
vidat.
Ob COMMENT.IN MATTH. — PROLOG. S. HJERON CG
XLIII. In illo tempore respondens Jestis flixil: A tes; quid ergo Sciihae dicunt, quod Eliam oporiet
Confileor tiiji Paler. priraum venire.
XLIV. In illo lempoie abiit Jasus S:ib'jato per» LXXU. Et cnni \euisset ad tuibam, pccessitad
s»;a. "eum homo genibus anle eum provolulus,-dicens :
XLY. Et cum inde iransissel, venit in synagogam Doinine, miserere iilio meo, quia lunaticus est.
eornm. LXXIII. Conversaiitibus aulem in Galilrea, dixit
XLYI. Exeuntes aulem Pharisaei, consiliuni fa- illis Jestis: Fjlius hoininis tradendus est.
ciebant adversns eum , quoniodo eum perderent. LX5IV. In illa hora accesserunl discipuli ad Je-
MATTHJEUS JNTERTIAPARTE. sum dicenles : fjuis ptilas ninjor est in regitoccelc-
XLVII. Tunc oblalus esl ei homo djemonium ha- 1tim?
heps, crccus el rautus, el curavil euro,ilaut lo- LX-XV. Quid vobis \ideiur. si ftterint alicui cen-
querelur, et \ideret. -lum o\es?
XLYIII. Tunc respondcrunt ei quldam de Scribis, LXXVI. Si aulem pcccaverit jn te' fiater ttius.
XLIX. Cum immundus spiritus exieril ab homine. LXXYII. Ideo assimilatura cst legnuin ccelorum
L. Adhuc eo loquente ad turhas, ecce mater ejus. bomini i'Cgi.
Ll. In illo die exiens Jesus de domo sedebat secus B ''
mare. 3 MATTIIJEUS JN QUAUTA PARTE.
LII. Et iociilus est eis mtilta in parabolis dicens, LXXVJII. El accessei'iint ad eum Pharisaei ten-
ecce exiit- qui seiuinat. tanles eum , etdicentes; si lieel homini dimittero
LHI. Aliam parabolam pi'oposuit illis dicens : Si- uxorein suam.
mile esl faclum regnuni coeloutm homini, qtti seroi- LXXIX. Tunc oblati siinl ei paivuli.
uavil bonum semen in agro suo. LXXX. Ei ecce uiiusuccedens, ait illi : Magister
LIV. Aliaro pnrsbolam proposuil eis dicens : Si- bone, qnid boni faciam,.iit habeani vilam aelernain?
mile esl regnum coelorum grano sinapis. LXXXI. Tunc respontkns Petrus dixit ei : ecce
• LY. Aliam parabolam locutus est eis : Siniile csl nos reliquiraus omnia.
reg.ram cceloruin ferroento. LXXXU. Multi autem erunt piirai, no\issimi; ct
LVl. Simile,est reguum coelorum thesauro abs- novissimi prirai.
condilo in agro. LXXXIII. Et ascendens Jestts Jerosolytnam as-
LVII. Siniile esl regnum ccelorum bomini nego- suntpsit duodecim discipulos suos secreto.
tialoii. LXXXIV. El egredientibus illis ab Jericho.
LVI!l. Iterum simile esl regnum coelorum sagenre " LXXXY. Et cum appropinquasient Hicrosoly-
Kiissrcin mare. . mam.
LIX. Etfactum est cura consumraasscl Jesus pa- LXXXVl, El cum inlrassenl Hierosolymam, com-
i'abolas islas, transiit inde. mota est nniversa civitas.
- LX. In illo teuipore audivil Herodes Tetiarcha LXXXVH. Quid amem vobis videtur? Hoino qui-
faniara Jesu. jlam habebat duos filios.
LXl. Yespere atilem facto accesserunt ad ettni LXXXVIII.Aliam auiem parabolem audile : Homo
discipuli ejus dicentes : deseiius esl locus, el hora er.ti pateifamilias, qtti plantavit vineam.
jain prxtetiit. IJXXXIX. Siraile factum est j-egnum cooloruni
LXII. Et stnliui jussil discipulos ascendere in na- lioraini regi, qui fecil nttptias fiho suo.
viculam. XC. Et abeuntes Phaiisari consilium inierunt, ut
LXill. Tunc accesserunt ad eum ab Ilierosolymis caperent eum in serntone.
Sciib.e el Pbarisaei dicenies; quare discipuh tui XCI. In illo die accesserunt ad eum Sadducrci,
trausgiediuiilur tradiliones seniorum, non eniin qui dicunt non esse resurreclionem.
lavant nianus. . j, XCII. Pharisaei aulem audientes quod silentium
LXIV. Et egressus inde Jesu secessit in partes impostiissei Sadducaeis.
Tyri et Sidoms. XCIIl. Congregatis autem Phaiisreis, interrogavit
- LXY. Et ciim transisset inde Jesus,veiJit secus cos Jesus dicens : quid \obis videtur de Christo?
mare Gahla.33. XCIV. Super catbedram Moysi sederunt Scribro
LXVI. Jesus autem coinocatis discipulis suis, el Phaiisaei.'
dixil : Misei'eorturbae. XCV. Vaeatttera vcibisScribre el Pharisrei hypo-
IJXVII. Et diraissa turba , ascendil in jiavicnlani. ciiire, qui clauditis regnum coelorujn.(
LXVIU. Yenit autera Jesus^ in parles Caesaijeae XCVI. Vaevobis Scribae et Pharisaei hypocrila?,
Plnlippi. quoniain mundalis quod deforis esl calicis.
LXIX. Tunc Jesus -dixit discipulis suis : Si quis XCYII. Yae vobis Scribae el Pharisaei hypocrilae,
vull posl me venire, abneget senielipsum. qui aedificafissepulcra prophetarum.
LXX. Et post dies sex assumpsit Jesus Petrtun XCYIH. Ecce ego mitio ad vos prophetas et sa-
el Jacobuin el Joannem frauem ejus. . pientes et Scribas, et ex illis occidelis. <
LXXl. Et jntcrrogaverunt cum discipnli, dicen- XCIX. El egicssus Jesus de lcmolo ibat.
G? S. BRBNONIS EPISGOPISIGMENSIS CH
'€. Cuhi vos cfgo viderilis abominatienem deso-. A XIX. Factuni est aulem cnro complerentur dies
I.itionis. "' assumptionis ejus, et ipse faciera suam finnavit ut
CI.^Turic simile " est fegnuiri ccelorum decem iret in Jesus. _ >
virgmibtis. • ' XX. Qui vos audit, meaudit.
Cll. Sicut enim horoo peregre proficiscens vo- XXL Qtiidain iegis peritus surrexil tentans il-
cavit servos siios. lum.
CIII. Cum auterii VeiierilFilius homtnls in ma- XXII. Intravit Jcsus in quoddam caslellum, et
' muher quredara Jlartlia uomine.
jestale sua.
CIY. Scitis, quia posl biduum Pascha liel. XXIII. Et factum cst, cum esset in toeo orans. .
CY. Ycspere aulem Sabbati. XXIV. El ait ad Illos. Quis veslruni balebit
• CYI/Undeeim attiein discipuli abierunt 111Gali- amicum? ,
laeam. XXV. Yre vobis qui acdificaiis monumenta ,§=
MARCUS. piophelarum.
* l: Iniliura Evangelii JeSu Chnsti. XXVI. Dixit ei quidam de iurba : Magister, dic
II. Ascendens Jesus in monlera. fialiijneo, uldividal mecuiu haeiedilalem.
III. Et dicebal Jesus : Sic esl regnum Dei. B "
LUCAS IN SECCNDA PAnTK.
IV. Exiens Jesus de"finibus Tyri."
' Y, Et venluni
Belhsaidam, el adducnnt -ei cce- , XXVIL Siul lumbi veslri prajcincli.
eum. ' ' ' XXVIII. Ignem veni millere in terrara,
VI. Omnis igne salielur, el .omnis vicilma sa- - XXIX. Aderant uuiem quidam ipso in tempore
lietur. ' ' " - iiiiulianies illi de Galilaeis. .
lYII.'Cum transissetSabbatum, Maria Magdalena XXX. Diccbat autem hanc similitudiiiem : Arbo-
et Maria Jacobi emerunt aromata. ' < rem fici habebat quidara.
' Ylil. Et illaeexeunles XXXI. In ipsa die accesserunt quidam. Pharisaeo-
fugerunt de monumealo.
IX. Recumbenlibus undecim discipulis, apparuit riim diceutes illi ~ Exi et vade hinc, qttia Herodes
ill.s Jesus. ' vult te occidei'e.
LUCASIN PRIMAPARTE. XXXII. Et Jactum esl dttni inirarel in domuni
'' I. ijiioniam quidem mulli conati sunt ordinare. cujusdam piincipis Pharisaeorura sabbalo mandu-
H. Fuilin diebtis Herodis regis Judrerc sacerdos. cai-e panent.
HI. 'Missus est angelus Gabriel a Deo. XXXIII. Homo quidaro fecil coenam magnam.
~I (
JV. Exsurgens autem Maria. XXXIY. Si quis venil ad me el iion odit patrem
Y. Elisabelh autem impletum est teinpus pa- SIlUIIl.
fiendi. - XXXY. Erant autem appropinquantes ei publicani
YI. Faplura esl aulem in diebusJIlis, exiit edi- et peccatores.
ctiim a CafesareAugusto. XXXVI. Homo quidam liabebal duos filios, et
VII. El faclum est ut discesserunt ab eis angeli dixil adolescenlior ex illis patri.
in coeliim, pastoles loqtiebantur ad invicem. XXXYII. Homo quidam erat dives, qui habebat
"VIII.El p'oslquahi 'consuuimati stint dies oclo, ut villicum.
ciftiimddeTetur puer. XXXVIII. Homo quidam eral dives, et induebatur
IX. Et postquam impleli sunt dies purgationis purpura el bysso.
ejtis. XXXIX. Quis auiem veslrum Iiabens servum
X. Et ccce homO erat in Jerusalem cui nomen araulem.
Simeon. XL. Occurrerunl ei decem viri leprosi.
XI. Et erat pater ejus, et maler, niiranies super XLI. Iiiteirogatus auleni a Pharisaeis, quando
his. D venit regnum Dei.
XII. Et ibant parentes ejus per oranes annos m XLII Dicebal aulem ef parabolam ad illos quo-
Jerusalem. niam oportet semper orare. ~
XIII. Facium esl verbum Domini super Joannem XLHI. Dixit aulem ad quosdam, qui in sc confi-
Zacharire filram. debaut (anquain jiisti.
XIV. El ipse Jesus erat incipiens quasi annorum XLIV. Ingressus aulem perambulabal Jericho, et
triginta. eccevir nomine Zachrcus.
XV. Et egressus esl Jesus in virtute spirilus in XLV, Horao quidam nobilis abiit in regionem
Galdream.l longinquam
XVI. Et cumiurbre irruerent in eum ut audirent XLVI. Et ut appropinquavit, videns ciyitatcro,
vefbttm Dei. flevll snper illam.
XVII. Factura cst autem in Sabbato secuttdo XLYH. Erunl signa in sole et luna.
pfimo. XLYHI. Erat autem diehus docens in leinplo,
XVIII. Roga\if Jcsum quidain Phnristcus ul raan^ noctibus vero exiens morabatur in moute, qtti \s—
ducaret cura illo. calur Ohvcji.
69 CGMMENT.IN MATTII. — PROLOG. S. IIIERON. 70
XL15. Duo ex discipulis ibanl ipsa die in caslel-- A _XXY11I.Ainen amen, dico vobis, qui non inlrjt
luni. . per osliiim in ovile ovium.
L. Cum autem haec loquuntur, slclit Jesus in mc- XXIX. Aroen, amen dico \obis; quia cgo su.ii
dio eorum. oslium.
J0A3SNES IN PRIMAPARTE. XXX. Ego stim Pastor bonus.
I. In principio eral Yerbum. - "XXXI/Facla sunlencaenia in Hierosolymis.
II. Joannes testimonium perhibet de ipso. >' XXXII. Erat quidam langtiens Lazarus a, Ce-
III. El boc esl testiroonium Joannis. .Ihania. ,
. IV. Aliera die vidii Joannes Jesnm venicnlem. ^ XXXIII. Collegerunt ei-goponlifices et Pharisrci
V. Et die lerlia nupliae Taciaasunt. •tonciliutn.
YI. El prope erat Pascha Judaeorum. ' XXXIV. Jesus
* "YII. Eral autem homo ex Pharisreis Nirodemus. crgo anle sex dics.Paschre venit
ln Belhaiiiam.
VIII. Post brec venit Jesus, el in •XXXV, In crastinum autem.lurba nuilia.
* discipuli
' '
ejns
!' -
;
Ju iaeam. - XXXYI/ Kisi granum fruraenti cadeus iu terram
'
IX. Facta est ergo qutestio ex discipulis Joannis raoiitram fueiil.
'ciini Judreis de purificatione. ' ' ]'$' g XXXVII. Jesus-aulera clamavitet dixit : Qu;
X. Ci eigo cognovit Jesus,"qiiia audieriint Pha- 'credit' in' nie, non credil in me, scd in euni qui
risrci, quia Jesus plures discipulos facii el bapsgzat, •roisit me. - '
c ! '
'qtfam Joannes. XXXYHI. Ante diem feslum Paschre sciens Jesus,
XI. Yenit ergb In chitatcin Samarirc, quae dicitur "qtiia venif hora ejus. - .- - '
' : ' ' ~ <
Sicbar. '" XXXIXiEtail
'' XII. Posl duos atiiem dies exiil Inde, 'et aliiit in discipulis'suis i JNon luiueUif.
'cor lestrum. >- -" .' . . , >
cGalilaeam,el tunc qtiidem venit Naznreth.: * XL. Si
diligilis me, inandata nica servaie.
XIII. Et eral quldanf regulus, eujus filius iiifir- XLl. Si quis diligil-me, seniioiiera nieuni ser-
mabatur Capharurtum, In Malth. " ' .'
"vabit.
XIY. Et eral dies feslus Judrcorum.' JOANNES I TERTIAPARTE.'
"XY. Propterea persequebanlur Judxi Jesnm, quia
h.ec f.tciebat iu Sabbato. ,XLII. Ego suin vitis vera. ,
XVJ. Post baec abiit Jesus irans mare Galilrcrc, XLIU. Hoc est praeccptura meum, ut dihgalis m-
quod esl Tyberiadis. vicem.
XYII. Murinurabant ergo de illo Jtidrci, qtiod ^ ! XLIY. ,Uaec.raando vobis, ut diiigaiis in\icem.
dixi sel: Ego sum pauis, qui de 'coelo descendi. - XLY. Cum autem \enerit Paraclitus.
XYIII. Ego suin panis vivus qui de "ccelodos- - XLYI, Al nunc vado adeum, qui misit me
" XLVII.'Modicum et
ccudi. ; jam non videbitis me,
XIX. Liiigabant Judrci ad invicem dicentes : quo- - XLVllI. Amen amen, dico vobis; si quid peUe-
modo potest hic nobis cariiera suam dare ad man- ritis Pairem in nomine meo dabit vobis.
"ditcandtiin? •- XLIX.-Hreclocutus est Jesus, el sublevatis ocuiis
XX. Post hrcc ambulabal Jesus in_Galilaea : non 'in ccelum. . , _ ^
" '
'cnini \olcbat in Judrea ambulare. L.' Ilrec cum dixisset, egressus esl cum discipulis
XXI. Jara aulem die festo niedianle, ascendit -suis irafis torrenlem Cedron. _ ,
Jesns in lemplum." " LI. Una autem Sabbali Maria Magdalene vepit
XXII. Adhuc modicum lempus vobiscum sum. inane, cum adhuc tenebrae esscnl,, ad moniimen-
XXIII. Jesus atttem perrexii in monlem Oliveii. clUlll. ' , ' ' -
JGAM<rS IX SECUNDA PARTE. LII. MaTia autem stabat ad monumentum foris
XXIV. Ego sum htv mundi. •plorans.
^XXV. Ego vado, el qnreretis me. " LIII. Cnm essel sero die illa mia Sabbalorum.,
XXYI. Qtiis ex \obis arguet me de peccaio? ' LIV. Manifcslavit se Jesus ad mare Tiberiadis.
•XXVII.Et prreleriens Jestts vidil hominem caecum LY. -Cttm ergo prandissent, dicit Simoni Petro. _
-a nativitale. LVI. Et cum hoc dixisset, dicit ei: Sequere me.
S. BRUNOSHSEPISCOPI SIGNIEK5IS T2
PARS PRIMA.
I. [ CAP.1. ] Libcr generationis Jesu Clnisli filii; A non solum promittltur, verum etiam juratur, quod
David fitii Abtahum (20). Quaie beattis Mailhacus j de slirpe David secundum camem Cbrislus orialur.
cvangelista a Cluisti generalione iniliuro stimat,( Unde non immerito factura est, tit phuibus in Jocis
'hanc maxiinam el principalem causam esse putainus,( filius David Christus vocetur. Hoc enini et pueii
ut Salvaiorcm nostrum de progenie David , et de. clamabant: « Osanna filio D.tvid, benediclus qui
-liibu Jtida secuudura carnero , descendisse osten- venit in nomine Doraini (Maiih. xxi, 8). » Hoc et
dal. lttcipiens ilaque ab Abraham, el per Judre. muiier Chananrea dicebat : « Miseiere mei , fiii
Iineam veuiens ad David, loiant sibi succedcniiumi David (Malth. xv,22). » Uik'e ipse quoqne Judaeos
'gencalogiam ex ordine lexit, usquedum veniat 'ad[ interrogans.ait : « Quid vob:s lidemrgde Cbristo?
Josepb virum Mariae, de qita iialus esl Jestts qnii cujus frfiusesl? Diciint ei, Da\id (Maith. xxu, 42). »
vocatur Cbristits. iNamet Abrahaeel Da\id Cbristiisj Quis igilttr Chrislum esse aliqtiem credere possei,
Dominus nosler promissus fuej-al; et quod de tribti[ nisi prius eum de slijpe David certi^siu e n.tiuni
Jtida oiiginem ducerel, fuerat propbetatura. Dixcral, csse consiaiet ? Meiito igitur evangclista de Cbristo
.enira Dominus Abrahae: (21) « In semine tuo haere- locuturus, st.iliin in principio su.c locutiouis euni
dilabo omnes gentes. » Hoc autem Apostolus expo- de semine Abrahrc, de tiibu Juda, el de progenie
'•nens , ait : « -Non dixjt in semittibus,, quasi in, B Da\id naluin esse ostciidii (22). Ostensa aufra
mullis, sed quasi in uno, ct semini luo, qui est; causa , cur lale exordium eiangelisla suscepil;
Chrislus (Galat. m, lfi). ~ Jndre qtioque fiho suoi Judacis et hrereticis, t.Tlerisque respoiideamus,
-Jacob pntii.iicha benedicens, ait: t Judn, le landa- qtiibus hanc eamdero causam nihil ad reni periitiere
bnnt fraties lui: mnnns lun in cervicibus iujmi- \idelur, nisi fihiim Joseph Christum esse credamus.
cortira tuorum ; adorabunt le.iilii patiis tui. Caiultis,. Non enini hoc loro M.triae, sed Joseph generatio
JeoniSJuda; ad praedam,fili nii, ascendisti; requie- lexilur. Quid eniin ad Cbrislura perlir.el, quod
' scens acubuisti ut
leo, et quasi lercna , quis susci- Joseph pi-obalurcsse filius David, cura non de Jo-
tabil etiin? non aiifeietur sceplrliro de Jttda, el dux sepb, sed de Maria nalus sit Cbristus? Sicut eniin
de femore ejus, donec venia! qui mittendus est, el secundum di\initatem Salvator noster nullam ha-
ipse.eiii exspectatio genlium (Gen. xux, 1). t In<. buit mairenj, ila et secundura hiiroaniialem niillum-
hoc qnoquc Evangelio sicut in sequentibus le- habiiit patrera. Audiani ergo isti hoc quod in lcge
gitur (Matlh. n, 5), cum Herodes principes sacer- praecipilur, ut \ideKcet oranesviii ducanl uxores
dotuin, ei Scribas populi interrogaiel, ubi Chrisltis de tribu el co«naiioiie sua, et cunclas feminseina-
nascereiur, responsum illi cst ab illis : « In Beib- r rilos de eadem tiibu accipiani, ut bseieditas per-
leem Juda; sicenira scriplum esl per Prophelam; maneat in familiis, nec sibi eommisceantur Ir.bus,
'El tu Belblehem terra Juda iiequaquam iranin?a es sed ita maiieanl, nt a Doinino separatae sirai (25).
in principibus Juda : ex le eniin exiet dux qtti regat Rrobaiuni esl etgo legis lestiinonio, Virgincin Ma-
Jpopulum liieuiif Isrtiel. » Yides ergo. quia Salvalor riani atque Joseph de eadera iribu et «'ognalione
uoster Abrahrc fuerat proniissus, el secuiidum,pro- .fttisse : neque enim aliler secundnm legeni con-
phetaruin dicla de tribu Juda uascilurus exspeeta- juiigi potuisseni, nisi de eadeni iribu ainbo fuisseitt.
-batur. Videamus eiiam quid tegi David de.eodem Si enini aliquis niihi objiciat (2i), ntultos de alia
"dicium ftterat. Dicat hoc ipse David : « Juravit, quoque, et non lantura de piopria iribii duxisse
Inquil , Doininus David vejitalem ,et non frustra- uxores; respondeo, nou solum hoc, sed et multa
bilur earo, de fructti venlris tui ponam supcr sedem alia plerumque conlra legem Judreos fecisse; Joseph
mearo (P-s. cxxxi, II), » Ilemque : « Seroel juravi vero conira legera agere non poternt, utpote qtii
in sancto meo, si David roenliar, senien ejus ia justus erat, et Deuni in oinnibus offendcre liinebal.
aeternummanebit (Psal. LXXXVIH, 5B). > Ecce euira Hjecauiein lex, elsi fortasse non ad plenuui ab aliis
(20) Est a piimis hisce \eibis hinc 'descripia " et Maldonatum ad cap. i Matih. v. 16, el inter-
honiilia Eusebio Emiseno supposila lit., in nativiiaie preies creteros qtii eadem fernie repelunt onines.
S. Maiia, p. 195, edit. Paris. 1575 ap. jMichaelem (2i) Noii est nisi adsensuni expressus ex Seri-
sonniiim etedit. 155i. Qiiaiiit i. cur a Cltristi ge- tura locus Genes. xxn, 18, ubi dicilur: Bcnediccntur
neraiione inittum sumat? lespondet, ut J. C. osien- in semme luo omnes gmtes tenw , quein lucuni iu
dat de progenie'Abrabain et David, nt jam du eanidero senteiiiiain proferl A. linpeifeeii in Mjtth.
fore polhcitus ftterat. Ita el S. Ambroskis Jib. III, \id. eliam Ecclesiasnc. xtiv, 25.
in Luc."n, quid faciat ad boc probandiim genealogia (22) Ila Hicroiiymus ad h. 1. Beda, elc.
Joseph? qito.l necesse fuerjl de eadem tribu et (23) V. S. Hieion. ad b.I. et S. Jo. Clny=ostomuni
stirpe cum Josepbo esse Mariain. Vide lnc quoque hoin. 2. Expressuseslin Sciiptura locttSjNuraXJCXVI.
Ambios. I. all. De ulroque pauier S. Hieronymus (24) Objecit hoc quoque sibi Chrys.osiomus1. all.
rrd h. I. Y. et Corneliuni Jansen. Concord. cap. 6, et codem modo solvit.
75 COMMENT.LMMATTII,— PARS I, CAP. I. 74
cusiodiebalur; ab illis tamen mulieribus custoditi A / crederel sine viro concepisse? Quis ei crederet,
necessarittm erat, quae quoniam fralres uon habe- de Spirilu sancio ejtis «terum jntumuisse? Erat
bant, parenlibns suis in hrereditatem succedebant-. enhrrhoc inusitalum, inaudilum, el sine exem-
Sicul prrccipii Moyscs, imoDominusper Moysem; plo. Melius crgo luit ut semper virgo , ad
ut si aliquis si«e filiis defiuiclus fneril, ad filias lempus non \irgo putarelur, quam ul .aeciisaia
ejus transeat illius hrcreditas. Qtircsi de alia tribu secundum legem lapidarelur. Non enim violatur
maritosacciperenl, hrcredit.iiem quoque in aliam virginitas falsa opinione. Occidilur autem iiuio-
Uibiim iransire oporteret. Taies crgo necesse est, cCens plerumque falsa accusatione. Polerat enim
aul de stia tribit accipere, aut omnino viros non Domimis el a iter mairem suam , non solum
accipere; ne si de alia accipianl, possessiones et ab injusla damuatione, verum etiam a falsa
Jireredifates coramisceautur : quod quidem nulla- JJ opinione defendere, si vellet. Cur autem hoc
-tenus fieri licel. Unde raanifestum esl, beatissimam magis voluerit, ipse scil, non ego. Sic ei placuii:
Yjrgincm Mariam, quse nobilissima hreres paren- place:ti ergo et nobis. Indigebat prrclerea viri atixd o
libus snis in Iiaerediiatemsuccesserat (siquidem nec multis modis virgo Maiia. quoniain secundtim Dct
ftatres habuit, nee habuisse legitur), nemiiienr de disposiiionem in Bellilchein paritura crat; el eam
nlia tribti conjugem accipere potuisse. Sed fortasse B " simul cum filio in iEgypiiim fugei'6 oporlebat. Sic
dicis eam iion habuisse hîediialcin. Legc orgo in enira a DominofueiMt disposilum, sic a propbeiis
Leriiico, cap. sxv, ei invenies qtiod nemo hajredi- anlea ntinciatum; sic fultirtim erat, et mulari non
latera suam ex tolo vendere polcrat, efsi usum ejits poterat. Hrcc esi crgo cattsa, cur desponsala fue-
\endere poluisset. Yeniente namque Jubilaeo.omiiTS rat (27). CMJJIaulcm esset desponsala maler ejus
hreredilas ad propriura Dominnra re\ericbaliir. Maria Joseph, aniequam convenirent, inventa est m
Qiioroodo ei'go sine hrereditate esse polej-ai. qu.e uiero habens de Spirilu sancto. Qureris fbrlasse,
ex lam nobilissimjs parentibus orla fucr.it? His qualts mater? qurere piius, qualis filius? Non habct
ergo raiionibus manifestissime coraprobaittr, et filius in hominibus parem : non habet raaler in
Joseph, el bealarn virginem Mariam de eadeni iribn mulieribus similem. Speciosus ille prre filiis horoi-
fuissc. Sed ideo per Joseph evangelista generatio- num : speciosa iila , quasi aurora consurgeus. Fecit
uem lexere volttit, quoniam usus esl -sanciarmta ille matrem snam; quod nemo alius feeit: pepcrit
^"
^-
Sciiplurarum, ubiquc per viros, iiusquam per mu- illa filium, etvirgo permansit; quod nulla alia feeit.
lieres gcnerationis seriem oTdtnare. Omnes ergo Fuit ille antequam nalus : non fuit isla antequani
generationes ab Abfabam usque ad David, genera- _ filius. Quid enim horummirabiliustibi esse videlui ?
liones xiv, et a David usque ad transmigrationem £ Uirumqiic mirabile est; qttia ueutruni nec prins,
Babylonis, generationes xiv, ei a transmigratione nec poslea fncium est. Antequam convenirent, iii(|uit,
Babylonis usque ad Chfisiura , generaliones xiv. inventa esl in utero habens de Spirilu sancto. Quid
Hnc nuiem verum, si uua eaderoqtie persona bis est, anlequam comienirenl (28)? Antequam slrotil in
j.uinereittr (25), sitqtte alleiius generationis iniin una doroo habilarcnl: nondum cnim een\e.-jo-
lium qurc alteiius (inis fueraf : aliter- aiitem non rani, nondutn simul habitabanl; ilie in sna, etilla
procedit. Ghiisli auiem generalio sic erai. adhuc in sua domo manebat. El lamen imcnla est
II. (26) Cum esset desponsata matcr ejus Ma- in utero babens de Spirilu sancto. Qurereretn ego a
ria Joseph , antequam convenirent, invenla est in qno invenla fuisset,Jii lalein invenire difficile essei?
ulero Itabens de Sphitu sanclo. Primum auiein Mulia enim signa sunl, qtiibus gravidre mulieres
qiircrendum est cur Jieala Maria desponsala cogtiosciintu]v~Videbalur igitur gravida ab bis qiu
ftieril ? qure anle pai-luro virgo, in parlu yirgo, ei familiares erant (29): nemo tamen eam in aJiquo
post partum virgo, ntraquam vij'um cognilura suspeclam habebat, quoniam desponsatam esse
eral Multre ex Iioc rationes i'eddi possuiit._ Si jsciebant. Intellexil hoc landem et Joseph , el spon-
-enim virum non Iiabuisset et gravlda videre- gr» sara stiam gr.ividain esse cognovii. Mirabiiur ergo,
reiur, nulla excusatio subvemre posset , ut et ciiva spuiisatn suam zelotypia (50) movebjltir.
quasi adttlten non lapidaretur. Quis cnim ci Quid facerel?prodere cam litneljat, ne occtderetur.
t
(25; Idera sensit Ajigusihius ap.TSedam ad h. 1. (27) Ex Hieronymo, ul vidclur, ad h. 1.: « Quare
ubi etiaiiiHieronyiiiisenSeiitiam memorat, aoposlea non iie simplici virgine sed de desponsaia concipi-
sequiiur. non euindem esse Jechoniam qui prinio lur? 1 ut per generationem Joscph. origo Maiias
commemoratur, etcujtis post captiyilalem filius no- monslrarelur; 2 ne l.iptdaretur a Judreis ut adtil-
minalur, sed illum esse Joacim, Jiunc Joachin, et lera; 5 ut in JSgypiura (ugiens haberet solaliuin. V.
sciipiorum vitio, et Jongiludine iemporum apud cap. 2 advers. Uetvid, el Alnbros. lnslil. Virg., e,
Grrecos Latinosqtte conlustiin. V. S. Ainbrosiura 5 el 6. <
I. !ii in Luc. Ex recetilioribus Jansenium, Maldona- _(28) Lia cum A. n. sensere nonr.ulli apntl Janso-
itiin. a Lapide, Calinet, elc. Myslice ilerum nojni- nium, et Calmel, conlra quos Cornelius idein a L.t-
nari Jechouiam sciibit S. Giegoi itts, 1. XWIII Mo- pide, etc.
ral., c. 9. Augustinus quoquc 1. n De cousens. . (29) A Joseph inventain « quasi confidenlia mari-
evang. c. i. tali, J ait Hieionym. el Beda.
(20) Est homilia Emiscno aUributa in Vigilia' (50) In malani pariem accipi solet hoc nomcn;
Naliv. Dom., pag. 13. et nomen ipsum zeli ab AA. eccicsiaslicis. Ilhc ti-
PATROI. CLXV. 3
78 S. BRUNONiS EPISCOPI SIGNIEXSIS 76
Dimiltere eam cogiiafal, qnod et sibi facile,nec_ i caro faclum esl. Paiiel aulem filium, et vocabisno-
illi peiiculosunt esse senliebat. Daret enim ei libel- men ejus Jesum. Quare aiiteni lali non.ine vocetur,
Iura repudii : sic enim prrecipil lex. Hoe est aulem prolinus subiufertur, ctim ail : Ipse etnm sihum
quod sequitur : Joseph aulem vir ejns, cum esset f&facictpopulum suum apeccalis eoruin. Manifesium
tjustus, el nollel eam traducere, voluil occulte dimU- esl eigo, quod Jesus Sulvalor, iiiletprelaltir (35).
iereeam. Quia enim juslus el saneius eral, 'polius Hoc aulem lotum factum est, nt adimpleretur quod
eam occulle 'dimittere, quam aceusare volebat. dictum esl a Domino per pioplletam dicentem: Ecce
Nolebai enim eam tradueere in domum suam (31), Vhgo in ulero Itabebit et pariel] filium, et vocabunt
qnia videbat gravidara esse non de stto. Hmc autem nomen -ejus Emmanuel, quod est iniei pretalum no-
'«o cogitanle. ecce attgelusDomini in somnis apparuit biscuin Deus. Hoc enim Jtidrci falsa calamnianles in
ei dicens : Joseph fili David, noli litnere accipeie codicibus suis, non vitginem sed jiivenculam in\e-
Mariam conjugem tuam. Cum, inquit, ila cogilaTet, niri dicunt (54). Qnibtis nos e contra respondemus :
ciirn hib angusliis resluarel, cum -quid facej'et, du- Si non \i''ginpm sed jttvenculam inlelligere volunt,
bitarel, ecceangelus Domini/ecce niintitts coeleslis; nimqtiid hoe sigitum, vel miranduin aliquJd esse
ecee Gabiiel (52) consilialor Yirginis, ejttsque con- pni.int, si quando jii\ciictil.i pariat? Signuni enim
scius caslilatis, cui hree secreta comraissa eranl, il esset, si aims peperisset. Uifde elinrapai tus Sarreet
cui haee mysleria revelala fuerant,>apparuit Joseph Elisabelb promiiaculo habelur :.Si vero juvencula
in somnis. Et bene quidem in somnis. Si enim pariat, nullum signum esse puiattir; hoe enim usi-
Joseph non dormisset, si extia se non fuissel, si l.ilissimum est. Hoc autem qttare dixerit, altende.
meniis oculos apertos habuissel; si solem, qtii jam Isains enim in eo loco, ubi ista sctibil, sie ad Ach z
in Maria oriebalur, SpMtu sancto revelanie, co- loqutlsir dicens : « Pete tibi signum a DominoDeo
gnovisset; pi'ocul dubionihil tale cogilare polttlsset. luo in profundum inferni, sive in exeelsnm sttpiti.
Audiamus aulem qitod angehis dixerit: Josevh, fili El dixil Achaz, non petam el non tenia'o Donii-
David, noli limere accipere Mariam conjugem tuam. iiu.n; t dixiique Isaias :«Audite crgo, doinus Jacnh.
. f\'oli, inquit, timere, noli dubitare, lolle hanc ze- Nunquid parum vobis esl, molesfos esse hominihus,
lotypiam, pelle suspicionem; non est uf cogitas; quia molesii estis ct Dco meo? Propter hoc ipse
nondum cognoscis hanc virgitiem; nonduni bene Doroinus dabil vobis signuin. i Sed quod signura?
vidisti Mariam conjugem inam. Ipsa enim est lem- « Ecce virgo coneipielei pariel lilittm (Isa. VII,14).J
plum Dei; ipsa est porta cceli;' ipsa est domina tua, -Si ergo jiivpnculani parere, sign im non esl; ut
qtiam putas esse sponsam tuam : accipe ergo eam ,,J virgo intelligatur, necesse esl. ConigHe eraO libros
jam nunc qiiasi dominam; ttcctpeeam non tibi ira- vestios, Jttdaei, qtios invidiose lalsatos fuisse non
ditara, sed commendalam; sis ei obediens itt servus, diibitamus (55). Vocaltimautem nomen ejtts Einma
iion iiuperans ut maiitus. Qttare boc? vis audite nuel, id est nobiscupi Deus : qtioninin etsi secuii-
quare? Qttia quod in ea nalutn est, de Spifuu sancto duin divinilalem ubique est, corporaliter tamen in
esU Sufficiaihoc audire, sufficiat et credeie : non -Judaeaad lempus conversaius est. Unde per Jere-
-{;uretamtis, qualiter de Yirglue incarnalns, ei qua- miam dicilttr : (36) i Hic esl Deus noster, et non
liter de Spirittt sancto nalus est Christus. Credidil fcslimabilur alins adversus eum, qui adii.venil om-
enim Yirgo, et concepit : hocenim leslaiur Eiisa- "•nem viam scientiae, etdedit ill.im Jacob pttero suo,
beib : « Beala. inquit, qure credidisli, perficienlur et Israel dilecto stto : posl ha?e in terris visus est,
ea qure dicta sunl tibi a Doroino (Luc, i, 45). i el cum hominibus eonvej'saius est. »
tlredidil Yirgo, et operante Spiritu sanclo, Verbttm Exsurgens aulem Joseplt a somno fecit, sicut prm-
tnlus tractaltis Cypiiani De zelo ei livore, uhi de uiil. 2 in Mal. : « Jestis non est Graecisermonis vo-
diabolo; « Postquani hominem ad iraaginera Dei fa- cabulum, sed Hebr.iica lingua Jestts dicitur qttod est
clum conspexil, in zelum raalevolo livore ptontpit, in noslra Salvaior, » el S. Hieronymus; « Jesus He-
-non piitts allcrum dejiciens insiiiiclti zeli, quain ipse D braico sermone Salvaior dieitwr : eiyraologiani ei'go
zelo ante dejeeius, » eic. V. caetera. Diuam aiunt nominis ejns evangelista signavii. t
zeloiypiam ex. £0)ojcl r!>Kog,quod non aroore veio , (54) Coulr.i Judaeosdispuiant vett. et reeentiores
jiascamr, sed ainoris velut falsa quadani imagine. inleipretes ad Isai., cap. vu, 14. V. ex j-ecent.
Apttd profanos quoque idem valeie videlttr : unde Calmet in peculiari disserl., Jatjsenium , el Maldo-
illud Cicer. TV, Tusctil. n. 8 : « obti'ectano atitein - liaiuni, etc. !n Hebraso'3*pudIsaiam est vox Ttihy
-est ca , quam intelligi zelotypiam volo, regrttudo ex AI.MA,de qua voce fuse disserit Hieronymus. Alque
-eo quoti ailer qnoque polialur eo quod ipse con- Jiacienus hoiiiilia; caelera enim qure siint contra
cupiveril. J Auctorem tamen nostrura accepisse in Judaeos , auditoribus non opporluna, omissa sunl.
bonara partem, omnino credo. (55) Hoc eura veleribus nonnulhs dicit, quibus-
(51) Obsiat huic significationi evangelicre verbi cum faciunt Jo. Morinns, Pezron aliiqtienonnulli;
traduco Grrecus lextus Tzap&ti-oyuuTKiai, quod est adversus qttos malitia Judaeos lexluiii sacrum cor-
cura infamia prodere; est tainen aliorum explicatio, rupisse negant Mariianacus, Le Quien, Ricbardus
fuitque postea Abulensis.. Simon , Dupinius, el ante bos Ijellarminus.
(52) Ilocidem postea sensilS. Bernardus. hom. 1, (56) Barueh., III , 57. Voculas lameu qttasdam
Miisus-esl. posuit aliter ac in Yulgata ; et Jeieiniam pro seriba
(53) V. qure de hoc noraine et significaiione fnse ejus Barttch, quod jion modo olim ul nttne qtioqne,
disserit Cornelius Jansenius, eap. 7 Concord. et Jeretniie continuo subjiceretur, sed nullo ssepelilulo
Maldonatus ad h. 1. Jamuridem Chrysostomus, ho- adnexus invenialur in mss. codd.
77 CGMMJST. IN MATTII. — PARS I. CAP. II. , 13
cipil ei angelus Domini; el accepit conjugem suam, el A Tescicbatur?, Quid enini, si raater confestim pos?
non cognoscebateam, donec peperilfilium suum pri- priroum paiium moreretur? Quid, si de ea, quod
mogeniluni",et vocavil nomen ejus Jesutn Opoitet fieri srepe vidcmus, filius ullcjius non nasccretiir?
aiiiem noaeiiam hic Judrcis elhrereticis respondeie, Consequens enim csset, ulilli, qui qi;asi,primi vel
qtii beatam Virginein M.iriam alios filios de Joscph piimogeniti Domino obIafi fucrant, quos eliam qtti-
habuisse contendunl; qtioniam hic dicilur : non co- btis liominibus vocentur, non hnbemus, neque pritni
gnoscebal eam, donec peperit filium suum primoge- neqtie ptimogenili dicerentttr. "Hisigilurapetle mon-
nitum. Si enim aliquis dicat: Scio quia non habeiio siraiur. quod etiara unigenittis, primogenitus dici
filioSj donec uxorem accipiam; nunquid ideo con- poiest.
seqttens~est, ut accepla uxore filios habeat? Mtilli III. (CAP.II.] (40) Cum etgo nalus essel Jesus in
enini habenl uxores qtti filios noii habent. Null.im BethleltemJuda in diebns Herodis regis, ecce Magi
ergo conscquentue necessitaiein facit hoc in loco ab Oriente venetunl. Non vacat a mysierio, quod
donec advetbium (57). Toia enim intentio evangeli- beata Yii-goMaria, i'elicia patria civilate ei domo,
slre haeceiat, ut ista dicendo, filium Joseph, Chii- filiura suum in Beihlehem parere \enil. Beiltteliem
sium non esse monstrarel. Putabalur enim Christus enim domus panis inierprelalur (41). Jesus auiem
filitts Joseph, sicttt alius evangejista lestatiir.dicens : " de se ipso loquitur, dicens : « Ego sum panis vi\us,'
t Et eral Jesus incipiens quasi annoruin xxx, ut qiii de ccelo descendi (Joan. vi, 42). i Dignum ergo
pulabalur, filitis Joseph (Luc. m, 23). » Ilanc ergo fuil ulpanis vivus in domo panis nasceretur, cujus
falsam opinionem eiangelisla MaUhaeusdelere in- Cbristi nativiias fuerat causa, ut sic vocarelur. Ne-
lendebat dicens. Et non cognoscebaleani, donec pe- queenimideo Christus in ea natus est, quia -sicvo-
peiil filium suum piimogenitum. Sed non advertebat cabatur, sed ideo ipsa sic vocata est, quia Chrj»Uis
has haerelicoium sagiltas, quas ipsl conlra haecja- ia ea oriebatur. Simus ergo et nos Belhlehem, si-
cttlanltir, propteruuain parliculamobsctne positam, mus donius panis : qui enim donius panis non fue-
quam excaecati perverse inlelligtiiit. Hoc autem et rit, fame intPiibil. Hoc eiiim ipse Dominus atl :
i.liter prubaie nilunlur, dicenles : eura ptimogeniium t N,si manducaveritis carnem filii hominis, uon ha-
dici uon posse, nisi alii ejus fralres post euni se- bebitisviiam in \obis (ibid.Si). » Suscipiamus ila-
qtiereniur,qiioruih relationepriraogeniius diceretur. qtte Christum in domo noslra, stiscipiaraus eum in
Quod si iia esset, nulla priraogeniia Domino offerri mente et in peclore nostro. Orialur, in nohis : ipse
poluissent. Praecipit enini Moyscs (Exod. sui) (58) e ,im est via, \eriias, et vita : ipse est sapienlia el
ut omnis primogeiiiitts filius posl unitm mensem Do- . jiistitia. Ipse igitur oriatur in -nobis, quoniam isla
mtno offeratur. Et quideni ille qui posl unuui men- nascunltir el redificaniur in nobis. Sequitur : Ecca
sero offertur, nondum alios fralres habel, quorum Magi ab Oiienle venerunl. Quare ab Oriente (42)?
l-elalione piimogeniius dicalur. Quare ergo quasi Quia jani interitis illiimihali fuerant, el jam sol
priinogenilus ofTeitur qui nulhim fr.itrem habet, el juslitije eorum meiites illustraverat. Sed ubi venc-
iilruin aliquando habiturus sit, penitus iguor.itur. runt? IlierOiOlyinam. Et quid dicebant? Vbi esl qui
Manifeslum est igitur, piimogenitutn non Jralriim nalus est tex Judworum? Uude hoc scitis? Quis hoc
sequenlinm relalione dici, sed quia de matris niero \objs- indicavil? Aiunl illi : Vidimus enim stellam
primus processit, si\e alii poslca sequanlur, sive ejus inOticnle, el vcnimusadoraie eu,m. Isii enira
non sequantur. Sed foriasse non lanlura pftmogeni- sunt primjtiae (45) gentium : isti prius cx geniibus
luin, sed el primum calumniaris. Audi ergo qttid ptr jn Chrislum credidennit : his non terra, sed coaii
© Moysen Doinintis dical :' « Quidquid prinuim Chrisii nativilatem praedicaverunt. Et in his quidem
crumpit e \uiva oinnis carnis, meum eiil (59). > complelum est illud quod dicitur : « Ccelienarrant
Si ergo ptimum hoc in loco i'elati\um est, et per se gloriam Dei (44); » creduniautem isti ccelo non lo-
dici non potesl; qtioraodo stalim post unum men- qtienti, sed novam stellam oslendenti. Judaei \ero
sera offerebatur, quod utrutn priraum essel, adhuc ; *credere nojunt Christo praedicanti, prophelias expo-
-
(57) V. Ilieronym. adv. Helvidium et-Chrysoslo- facias; cujus redemptio erit post unum mensem. >
mnm adb. 1.de hac et similibus parliculis Ambro- (40) Esl homilia S. Brunonis in Epiphania Do-
siura quoque 1. JI, in Luc, Jib. De Noe el-Arca, raini Emiseno altributa in edit. pag. 27.
c. 17; De iuslil. virg.,c. 5 etS, etc. Isidorum Pehi-
' _ (41) Yid. Cbrysologum ser. 156, atque eamdem
siolam, I. l-, epist. 4, elc.
(58) Breviler hic Hieronjmus raorem allegans Jacob. inierpretaiionem meinoratam ab Ambrosio 1. n De
c. 7.
Scriplttrarum; < ut pi imogenlium non eum vocent
qtiem fralres seqitunlur, sed ettm qtti prii.uis nattis (42) Siroiiil ferme roodo A. Iroperfecli hom. 2:
sit, > leciorem lamen stutra ainandal ad libellum « Quoniam ab Orieine veneruni, unde dies nascitur,
adversus Helvidittni. inde inilium fidei proeessil, quia fides iumen cst
(59) Numer. X\IJI, 15. Yidelur esse locus ad aniiriarum,» elc.
quem N. A. spectai; etsi minus exacte verba alle- (45) Ila cos vocal S. LPO scrm. 2 de Epiph., 5.
gr.t, qnre sunl. « Quidquid priinum-erumpit e vulva sive A. serm. 30 de tempore, S. Fulgeniius
ex ho- Aug.
cunclae carnis,"quam offerunt Domino, stve, serm. 5, ctc.
rajtiibtts, sive de pecoribus fuerit, ttii juris erit: ila
dujiiaxal, ut pro hominis primogenllo pretium ac- etiam (44) Psal. XVIJI, i, alqtic hune locura allegat
cipias, et omne aniraal quod imniundtira est, redirai S/Leo, sertn. all.
"" 80
79 S. BRURONISEPISCOPI SiGMENSJS
'r.enli, moituos susoitanti, eaecos illuminanli, et alia Vprophetarum testimonio veuturum esse credebat ?
miracyla facienti. Sed nunquid isla slella vjdebatttr Tunc Herodes, dam vocalis Magis, diligenler didicil
ab oratiibus? Si enim ab omnibus videretur, nequa- "ab eis lemptis stellrn tjum apparnil eis. Hoc autem
qttam -seeam in Orienle vidisse dicerent, qure iten ideo faciebat (47), ut si Chrislum invenire non pos-
solum in Oriente appareat. JJactnm est aulem, ul sel, salteni natiyitatis ejus tempore cognilo, qui so-
vi«a stella, quidquid per eam signifirabaiur, II-OX lus OGcidinon poieral, simureum ereteris ejttsdem
'uilelligcreul, non lamcn aslrologica aitis denion- retalis pueris necaietur. Non enim huelligis, Hero-
slralione (45), sed sancli Spiritus illuslratione. des, non intelligis quod libi per Moysen a Domino
Chrislum igitur in .slella qurerebant, quem divma diciiur (48) : « Non coques hreduin in l.tclo inatiis
jnspiralioneper siellam significari intelligebant. Hoe suae, i idest non occides Chiislum infaulem, ct ad
cnira et Baalam sigiiificaver.it dicens : « Oiietur Yiiginis maliis ubera pendemem. Ei mlitens eos in
^tella.ex Jacob, > el exsurgoi hoiuo de Israel (46). Belhleliem, dixil; ile et inleirogale diligenter de
Esl igiiur Christuseihomo et stella ; slella in stgin- puero, el cum inveneiilis, tenuntiaie mihi, ut el ego
fkatione, homo in veritate; stella gentibus, homo veniens adoient eum. 'Kihil pioficis, nihil bac tua
Judaeis. Gentes etim in stclla sequuntur, el illun.i- callidiiate agis. Nou est consilium, nec sapientia,
juantur : Judrei hominem lanium eum esse putant et B nec fortitudo conira Doininuni (49). Qui cum au-
excaecantur. Unde ipse qttoqiie ail : < In judiciuiii dissent tegem, abierunt : et ecce zlella, quam vide-
egoveni in hunc munduro, ut qui non vident vi- ranl in Orienle, anlecedebal eos, usque dum veniens
rieant, ct qui vident caeci liant (Joan. ix, 59). » — starel super ubi eiat puer. Videntes auletn stellam
Audiens autetn Herodes rex lurbatus est, el omnis gavisi sunt gaudio magno valde. Rccedunl Magi ab
\Ilier6solyina cum illo. Magna quidem eranl quae di- Iferode et vident stellam, quia et illi qui a diaboio
(.cLanlur; sed quia laetiliain sonabanl, el totitts separantur, vident justitiae lumen. Sed quare et.s
regni gloriam innuebant, non ulique perlurbari, sed antecedit slella, nisi ut viam eis ostendal, el ad
Lclari et Herodes, et omnis Hierosolyma debuisset. puerum dticat? Sequuntur igitur eam : venimit
Sic enini infirmi oculi viso Iumine perlurbari solent. Belhlehem: stal supra domum illam in qua ert-t
Beae aulem isti tales in prophetarum libris per ill.ts Yirgo Maiia : slal supra stellam ; Maria enim ste't,i
Iaves significanlur, qttas dies excaecat, et nox illttmi- mans (50) inlerpretatur. Stella itaque filius, stclla
nal. Sed quis non Ireletitr, ipiod puer noster adbue et maler : slella oiitur de slella; sed major qn,»
in cunabulis vngit, et Tex lerra? cura ioto regno suo oritur quam illa de qua oritur. Unde et meriio sup-a
Itimorc dissolvitur? Ne titneas miser : non enim ad starc videtur. Non dixil supra puetrum, Sed qui.i
lioc venil, ul regnum libi auferal, sed ut oninibus de dfxil? Supra, ubi erat puer. Ubi cnim eral"piiei',
regno expulsis legnum restilual. Sequilur : Etcon- nisi in sinu Matris? Slabat ergostella, el clamahai;
qregans omnes ptinctpes saceidolum, JiJ) et Seribas hahet enim linguam suam. Ne enim longe pelamti!*
popult, sckciiabalur ab eis, ixbiChiislut, nasceretur. exerapla, sic illa slella loquebatitr Magis, sicul isi.w
.Al tlti dixeiunl ei: In Belhlehem Judm; sic enim litlerae loqtiuntur nobis : Sigiiitic.indo ig^tur ioqtte-
sci iptum esl per Prophelam : Et lu Belltlelfin terra batur, sed quid significabat? qnid dicebal? Yis att-
Juda, nequaquam minima esl in principibus Juda : dire quid? Hic esl puef : bree esl Mater pueri : Itle
«c ie enim exiet dux, qui regat populum meum Israel. eum qurerite, hic invenietis : hic in parvo coiptt-
Tiirbalus enim Herodes quiescere non potesi; angi- sculo laiet, qui ubique est et omnia replet. Hoc <si
lur, et ne ex iraproviso capialur, principes sacer- enim quoddicii. Videnles autem slellam, gavisi sunt
dotum, et scribas populi voeat; ubi Chrislus nasoa- gaudio magno valde. Quid csl enim videnles slellatn,
tur, inquitit.Dicilur ei: in Beihlebem Judre. Timor uisi videntes el intelljgeutes quid eis_.significabaiur
additur tiraori; et qui Magorum \erbispprturbaltts ct dicebalur per'stellam? non enim-roagnum gau-
i fuerat, itermn sciiljariim et sacerdolum responsione dium est videre stellas. Nam el solem et lunain
lerrelur. Quomodo enim lerreri non poterat qui lan- 0 srepe videmus, et non multtim videndo gaudemus.
tum terrena sapiens, regnura araittere iimebat,dum Gattdebant igitur non propter siellaui, sed pro|i!er
suo tempoie Chrisluro naluni csse audiebat, queni stellrc significatuni. Etintianies domuin, invetmunt
(45) Cbrysostom. hom. fi iu Nat. « Non solius hoc stion. 90 in Exod. scrihens : « Quomodo observe-
csse slellae videtur, sed Dei per quem illorum ;»<J tur adjiroprielaiem veiboruro, aut noncsf, aul non
hoc-uniraa commot.i^st. * eliicet. Inlpllectum tamen deChiislo appi'obo; quod
(46) Beda a slella propheliam signilicari dicit, liac prophelia praedictus esl non oecidendus a Judrets
A. nosler ciiiii Arabrosio loquilur, qui lib. n iu Luc. infans quando Herodes quaereiis euin ut occideretui.
« secunditra Incarnaliojtis myslerittin -Christus esi iiou invenil. »
| stella. » Atqne Arobrosium quidem prae oculis hic (49) Prov. xxi, 50: « Non est sapieutia, non est
habuisse credo ex eo, quod cum soleat Vulgalaro se- prudenlia, non esl cousiliura contra Dominuni. *
qui,nuiiclocumNumerorumexLXX,isiculAmbiossus Ilunc eumdem locum in eauidem senienliam aliegat
protnlil, ipse quoque profert: t Et exsuTgel honif S. Gregorius homil. 10 in Evang.
<ie Jsrael.' » Vulg. « Et consurget virga rie (50) S. Beruardus horoil. 2 m Missus esi de eo-
Israel. » dem noraine « quod interprelatiim maris slella dici-
(47) Vide Clirysoslomum hom. 7, et Pcirum Clny- iiir,... ipsa est igiiur nobflis illa jstella ex J.iCob
sebgurn serm. 458., orla, > ctc.
(48) Exod. xxiii, lfj. Atque ila plaoe Augusf. quae-
£1 COMMENTriN MATTH. — PARS I, CAP. If. S§
pueium cunt Maria tnaire ejus, et procidentes adora- A . acceplo in sotnnis, ve redirenl ad Hetodem, per atipm
verunt eum. Et apeitis thesauris suis, oblulerunt ei viam reversi sunl in regionem SMfltn.Jieveiiamur igi-
munera, auium,lltus el myrrham. Qnanta tuncex- lur el nos per aliam viam in Tegionem nosiratji,
stiltalio libl fuerit, o Yirgo bealissima, quis cogi- quia perillam, qua exivlmus, rediie non possumus
lare valeai? quoniam eum, quem nuper genueras, Iloc enim et filiis Israel de JEgypto cxeuniibus prre 1
Jara qnasi ddroinum adoi'ari videbas. Suscipe prima cipilur, ut per eamdem viam non reveriantur (52).
niuneia filii tui; suscipe tributa qnae ei solvnntur; Regio namque nostra paradisus est,Tegio noslra est
et qure aliis tributa solvere veneras, lu prius ab lerra viveniium(53): ibienira habilaverunt parenies
ahis tiibuta stiscipias. Ad hoc enim, ut Lncas ait nostri: inde exierun t. Sed qua via ? Utique per super-
\i, 5), venerai Joseph in Bellilehera, ut ipse qnoqtie biam,per inobedienliam,per vanam gloriam, perguLJa
sicut creteri, profiierelur et obligarel se iribiila per- iiuemperantiam: perhanc autem viam iu patriam re-
solvere, eo quod essel de'' domo el familia David. dire non possumus. Alia ergo qurerendaest,quaiu pa-
Unde manifestuni est qiibd secttndum fam;lias tri- triam revcrlamur. Hrec autem via Chrislus esl; ipse
btila solvebanlur, omnesque ejusdem familire propier enira ail r«Ego Ktm via, verilas et vita; nemo venit
iioc mtmus conveniebant : siquidem Joseph et Ma- - ad Pairem nisi per me (Joan. xiv, 6). » Inveninlus
ria, quia erant de familia David, in Betlilehem venire *B viam, curramus per eam, si reclo itjnere in patriam
necessarium fuit, ubi ifla faroilia Iiabitabat. Sed redire velimus. Pcr hanc-enim ille currit, qui ejus
quare tria (51_>munera obluleriinl, nisi ut Trinita- praecepla cuslodit. Diliges Dominuni Deum luum ex
tis mysterium revelarenl? Primum enim mtinus toto corde. tuo, et proximura tuuin sicul tcipsum ;
offerimus eredendo iu Pjirem, secundum in Filium, hoc ipse prrecipit; hoc libi sufficit custodire; ne qure-
teriiura in Spiritum sanclum. Hrec iria munera no- ras amplius; hrcc via inpatriam te reducit.
bis sufficiunl. Qui hrcc iionoffert, a Clnislo non re- IV. Qui cum recessissent, ecce angelus Domini ap-_
eipilur. HreC est igitur causa quare tria munera patuit in somnis Josephdicens : Surge, et accipepue-
-Bomtno oblulerunt; si enim vel plus, vel ntinus of- rum, el matrem ejus, et fuge tn jEgyplum, et eblo
lcrrent, fidetn catholicam non tenerent. Tjuid autein ibi usque dum dicam libi : fultnum esl enim, ut He-
per aurum siguificari puiamus,m'si iilam,-qurec8eleris rodes xfuwratpuctum ad perdendunt eum (54). Qtto-
mnjor est,ellatiusfulgel,regiam poieslalem? Aurum modo enim complelts diebus purificalionis Jerusalem
IgilurGhrisloofferiinus, quia omnium regem eum esse Cbiisius in lemplo offerri potuit, si statini r.t
11 credimus. Offerimus autem et thus,"_quiaDeu»i Magi recesserunl in jEgyptum lugiens abiil(o3)?
esse confitemur. Thus euim in sacrittciis etiam gen- An forlasse tandiu Magl in Betllleliem morati suiit,
tiles-diis stiis offerre consueveranl. Myrrham quo- " donec simuL cum puero et malre ejus Joseph de
qne offerimus, quia sic illura Deura esse crediimts, Jerusalem post purificalionem reverterelur? S&J
ul hominem, et mortalem esse non dubilemus ; myr- irielius mihi videlur esse ul sic dicalur: Qui cum
fha enira, necorrumperenlur, olim morluorum cor- reeessissent, aliquanto post terapore evoluio, et
pora condiebantur. Quia ergo Chrisio obtulimus sua, omnibus, quae secnndum legem debebaritur, exple-
efferamus ei et noslra. Quod enim Regem,el Deum, lis, ecce angeius Doinini 'apparuil in somnis Joseph
ct hominem eum esse credimus, suum cst: nostra dtcens : Surge, et accipe puerum, el malrem ejus, et
\eto sunt quaenobis ab eo donata sunt. Htbel enim fnge in Mgyp'um. Adbuc enim omnia qnjeia erant:
Ecclasia aurum iu sapienlia; thus vero in saneta et a iiuc Ilerodes Magosexspectans, noiidum sui cordis
bene Deo redolenle coiiversalione; myrrham auleni nialiiiam revelabat. Unde et secure vadunt in Jeru-
i» amariiudinepieiiitentirB et carnis riioriificatione. salem, tit Leijis mandala perficiant. Inde vero in_
Aurum igitur offerunt doctores; llius martyres et JSgyptura fugere jubentttr, ubi Abraham, et Jacob,
confessores. myrrliam jam pcenilenles peccaiores. el filii Israel peregrinaii snnt. Hoc eitim piophela
In aliis ilaque aurum fulgel, in aliis thus siuviter praedixerat dicens : « Ecce Dominus ascendel super
redolel, in aliis myrrha sapientcr amareseit. Quid Q i nubem levem, et ingredietttr iEgypiii si (Is. xix, I),»
alliud Deoofferre possumus? Omnis nostra oblatio in et corruent omnia simulacra ejus. Nui es enim
his tribus muneribus continetur. Talia igitur niu- levis, et uullius corruptionis pondete gwvis est
uera oblitlerunt Magi, in quibtis etfidei verilatero el Yirgo Maria, qure in Jlgypluiii Chfistum portavH,.
tolam Ecclesire dibciplinam significabant.£'i! responso utJuxin tenebris Iucerel, et populus, qui sedebat in
(si) Mirum in modum mysticae horum munerum qua venimus, prohiberaur. A regioue eienim nostra,
significaliones Palribus eliara.antiqiiissimis pjacent, superbiendo, inobediendo, visibilia-sequendo, cibtmt
Irenaeo lib. m, c. 10; Tertulliano adv~ Judreos cap. velitum guslando discessimus":*sed ad eain necesse
9; Nazianzeno orat. 58; Hieronymo, Ambrosio, csi, ul llendo, obedien.io... redoamus. » Yid. Aut-
Fulgenlio, elc. Sed copiose omnino alqtte eleganter brosiuro, 1. all.; Fulgentium serro. £; Cluysologtiiii
de his A. noster. seim. IS8,159, elc.
(52). Deuteron., xvn, 16: « Cum Dominus prasce- (54) Est homilia Emiseno inseripta, in naiifttate
perit vobis, nt nequaquam amplius per eamdem lnnocenlium,-)-g. 25, adjeclis iiomiullis in princi-
viam revertaminl. » pio et in fine.
(55). Expriraere omnino voluit Gregorii locum (55) Vide de hac qtiaestione Augustinum, I. n De
Jioin. 10 in Evang. : « Regio quippe noslra para- consens. evang., cap. 5; ex recentioribus Jansenium..
disus est, ad quara, Jesu cognito, redire per viam cap. II, Maldoi.alum, a Lapide, eic ^
85 S. BRILNONTSEPISCOPI SIGNIENSIS 84
lenebris lucem viderel. Qui consuigens accepilpue- A plorans ftlios suos, et noluii consolaii, quia nonsunt.
rum, el matretn ejus nocle, el tecessit in jEgypium, Rama eiiini interprelatnr excelsa (58). Illa igiiur vox
et eral ibiusque ad obilum Hetodis. Ecce fugil Chri- auditur in Ttama, quae niultum exaliala prre sua
Slus, et in nocte fugil, nl ftiga, quaj per se difficilis magniludine longe, laleqne diffundilur. Multus enim
est, noclis obscnritale difficilior fiat. Si ergo Chri- ploratus multusque uIuLjttis ibi eiat.iibi tol matres,
slus fUgil Herodem, qtianlo magis nos diabolum, et lot parentes, tot horoinesutiiusqiie sexus, visa lanla
niPinbra ejus fugere oportet? Nulla ilineris difficul- crudelilale, etiamsi vellenl, voces cohibere non po-
tate terreamur, quia meliusest duro Iabnre fatigati, lerant. Quare auleni Racbel ftlios suos ploraie dici-
quam ab hosTibusnecari: arcla enim el angusta via tur, cum utique non filii Rachel, quanlura ad litte-
cst, qure dticit ad vitam. Veniinlamen nec seinper rain, sed filii Liae sororis ejus omnes isli fuerunt?
esl fugiemlum, nec semper est resisieudum : sed Jndas enim non Racbel, sed Lirefilius fuil, in cujus
pro temporis et negolii qualiiate, el hoc, et illud tribu haec credes lani immensa facla est. Sed quia
lieri oportel. Nam et sancti aliqiiando fugiebaut, Rachel Interpretatur ovis, et significat sanclam Ec-
aliquando hoslibus sponte occuirebanl. Ipse quoque clesiam, qure o\inam simplicitatera iroitalur, non
Salvator nostcr, qui nos de civilale in civilatPin Iromerito filii Rachel esse dicuntur, qui quasi agtti
fugere prrccepil, cuin ct fpae, si vellct, fugere po- " Innocentes et sine voce, jugulaniur. Denique ciijus
tuisset, sponte sua teropore passionis hostibus oc- filii sunt agni?nonne ovis? Sunl igitur filii Rachel.
cttrrit (56). Non igitur liraore nxttis, si jttslara et Si quideroilla est ovls, et isti agni. Ploral autein Ra-
uiilemlg forepulamus,sed limoip peccandi el visi- chel, id est, sancta Ecclesia usque hodie filios suos.
biles et invisibiles hostes fugere deberaus. Quare quia quamvis ad rcquiein eos ire inlelligat; dolet
autera Chilslus in JEgypium fugerit, evangelis.a tamen, qtiia corporaliter ab ea separanlur. Sic nu-
subinferens ait r Ut adimplerelur quod diclum esl a tem dolebant et illi, qmbus Dominus ail : «Et vos
Domino per prophelam dicenlem : Ex JEgypto vo- nunc quidem iribtiliain habetis; iterum aulein vi-
cavi filium meutn ;-si enim in jEgyptum non issct, debo vos, et gaudebit cor vestrum (Joan. xvi, 22). »
ex iEgyplo vocari non poiuisset. Sic igitur impleta Et quamvis mulio melius quara fuerant sinl («i qui-
eslprophetia, et utiliias propheiire. Tunc Heiodes dem jam nunc cum Deo stint), ad tempus lamen
videns, quod illusus esset a Magis, iialus est vatde : consolationem non recipil, qttoniam in bac vita non
el miilens occidil omnes pueros, qui erant in Belhle- suut.
hem, el in omnibus finibns ejus a bimatu el infta, V. (59) Defunclo autem Herode, ecce angelus Do-
sccundum tempus quod exquiesierat a Magis. Quo- f, mini appatuil in somnis Joseph in JEgypto dicens:
niam enim llerodes prophelarum oraculo in Belhle- Surge, ei accipepuerum, et mairem ejus, el vadein
heui nascituium Christum audierat. Ideo orones leiram htael; defvncti sunl eniin qui q,uwiebanlani~
pueros, qui eranl in Bethlehera, et in oniuibus fini- mam pueii. Qui consutgens accepit puerutn, el ,na-
bus ejusoccidlt, nt quia unum invenire non pole- liem ejus, el venil in lenam Istael. Plana sunt haec.:
rat, uniim sfnnilcum'caeieris interficeret. Sedquare si expotiantur, difficiliora icddi possunt. Quod enim
a luniatu et infi-a? Quia secundum Magorum re- fn pjliiam suaai leveililur Jesiis, nos qttoqtie m
sponsionem (57),Ciiristum hujus relatis esse sciebai. paiiiam nosirnm festinare adtnouei. Audiens autem
Prreoccupatus enirn aliis negoiiis, cum jam pene dtto quod Aichelaus tegnatet in Judwu pio lletode ja te
anni transissent, et Magi ad euro non reverterenlur, suo, limuil ilte tis. Jud.cani eniin Jerusalera dicit,
se illusura esse intelligens, valde iratus, omnes hos el ea qu.c a liibu Juda in ciicuitu possidebantur.
pueros oci.idere jussit. Tunc impleium est, quod di- Divisum igilur erat regnuiti, el jam a pluribus lege-
ctum esl per Jetemiain propltelam dicenlem : vox in balur(60). EtMdmoniius in somuis secessil in pailei
Hama audtla est, ploratus el utululus multus, Racliel GulUmw;et veniens habitavit in aviiate qum vocatur
(56) Yera sententia, quam voce et exemplis DD. D id est Ionge l.tlequedispersa.i A. iraperfect. « Quo-
Ecclesia et SS. viri tradiderunt. V. Aug. epist. 228, ni.iro de morte vox Innocentium mitlebatiir in coe-
ad Honoralum; S. Gregorium lib. xxxi Moral., liim, ideo audiebaturin excelso. » In diversam sen-
cap. 28. Anle hos S. Cyprianus ep. 56, ad Tbibant, lenliam abiit Maldonatus.
et S. Alhanasius in Apolog. de fug. ldein quod do- (59) Matth. u, 19. Legilur hoc evangelium in \i-
cuerunl, et praeslilerunt, contra quam scnpsit Ter- gilia Epiphanire, ut etiam in posirema ora codicis
tuliianus jatn Montanisla (ut S. Hieronymus in Ca- adnoiatum esl. In illud est sermo S.Brunoius a Mai-
tal. observat.) in lib. de fuga in persecui. chesio lomo XX B. PP., pag. 1780, ediius.
(57) Yaiiae suntde hoc AA. senlentiae quas expo- (60) Ex Josepho Anliq. xvn, 10, edocemur He-
nil Jansenius cap. 11 Concord., et inlerpretes pas- rodem inoiii proxiintiro, priusquod scripseial lesia-
sim : haec aucloris nosiri est apud Jansenium or- mentum mutasse, et regnuni' suum di\isisse, iia ul
dine tertia. Vide efiam Metiochium, De vit. Chr., Herodem Antipam, quem prioribus tabulis regtu suc-
lib. l, cap. 14, n. 6. cessorem destinaverat, Galilreaeae Perrcae teirar-
(58) De hoe Jeremiae loco disputant fnse inler- cham constilueril; regnum Archelao reliquerit,'
filio Gauloniticam, Thraconilicatn, Baia-
p.eles. Hieronymus non modo ila iulerpreialur vo- Philippo Paneadn
cein Rama sed nomen appellaiivum hic esse putat : nreain et Tetrarchire nomine assignaverii.
« Quod aulera dicilur in Raina, non puteraus loci Cum veio, Herodis etiam volunlale, aceedete deberet
noinen esse juxla Gabaa; seJ Raraa excelsuminter- Atiguslt consensus, et ad eum ArcheLius itavigassei;
yretatur; ul sil sensus : Yox in excelso audita est, lande.n Aug. Archelaum non quidem regis liltilo or-
m COMMENT.iiN MATTH. — PARS I, CAP. III. 88
Nazarelh, ul adimplerelur qttod dictum est per pro- A ila vox praecedit verbum : slatim enim ul ex ore
phetam : Quontam Nazarmus vocabitur. Nazarenus loquentis sonus qualiscunque procedil, vox cst:
cnini diclus esi Ghristus a Nazarelh : Nazarreus verbum aulem nondum est; quia omne verbuin
veio (61), 13 quia Deo ab infantia consecratus est. s-ignificat aliqtiid. Prrecedil igilur \ox, seqttltur
Yei'uratamen cum et NazaTreus interpreletur mun- verbum; merito ergo pi\ccursoi' Daiiiini Joannes
dus, etNazai-etli mundiiim, non ineongrtte et Naza- vocalur, quoniam el nascendo, et' prasdicando,
rasus ct Na/arettus n Nazareth dici possunt. A quo el nioriendo, el ipsa sui nominis appellatione,
enim, uisi a munditiis, derivalur mundus? Bene Chrislum praecedit. Denique Verbum Dei, quod
autemNazaraeus dicilurChristus, quianonsolumipse in peclore nleo est, iiisf voeis indumenlo, nc-
esl mundus, verum eliam sine ipso nihil est mundum. qite intelligi, neque ad ie iransire potest. Sic igilur
Yl. [CAP.III.] In diebus aulem illis venit Joannes Verbum Dei nec indiget indumenlo votis ul inielli-
Baptista prmdicansin deseilo Judcem, dicens : Pceni- gatttr, quomodo prius indigebal indumento carnis
tenliam agile,appropinquavil enim i egnumcwtoruin.In ut videretur. Unde el Yeibtun caro facium est,
diebtis, inquit, illis, quibusinNazareih Jesus habita- et h.ibiiavil in nobis. Quid esl aulein viara Donuni
bat; non aulem iu illis, quibus dejEgypio reversus paure, el seraitas ejus reclas iacei'e, nisi wriuteset
fuerat, ccepit praedicare Joannes Baptista : Dicil bona opera diligere, lenere, sequi, et lolis viiibtts
enim Lucas evaugelista quod quinlo decimo anno amplecti ? Ipse aulem Joannes habebat veslimenlum
Tiberii Caesiris Joannes praedicare coepil (62). Sed de pilis camelorum, el zonam pelliceam circatumbos
ubi praedieabar? In deserlo Judmmfet quid dieebat? suos : esca antem ejus eral locusta, et mel silvesite.
Pomilenliam agile. Quare boc? quia appropinguavit In hoc eivim beatus Joannes aperlissime demonctrat
regnum emtorum. Videmus igilur quia deserlum Ju- quahl pro nihilo mundum isium omnesque ejusjilan--
drca vocatur : hoc enim ipse Dorainus significans dilias dticeret, qtii lajn vilissimo indumento cibo-
ait: < Ecce i'elinquelur vobis doraus vestra deser- que uiebatur : sola enim vitae hujus necessaiiaqurc-
la (Manli. \\n, 58) (65). -» Deseitum enim non est rebat, qui sic vivere dispostteral. Hujus enira exenw
ftorainum habilalio, sed esl ferartim el aniraalitim plnra illi sequtinlur qui dicunl: Habenies victura ct
raitone carentiutu. Si eniiii Taiionem Judaeilrabuis- \estituni, liis coiitenti siraus (05). Praeteica qtiia [ice-
sent, Domlnumstiuro non occidissont. At veio i.isi nitentiam piaedicabat; q'i.iliter pcenitetiies \i\ere
ferre essenl; leones, dracones, canes, et unicornes debeaiil, eis in seipso lxgulara tLbat. Locusl.t a J-
i-on dicerentnr. Iii deserto igilur Jo.iniies prjedica- te.tt mundum aninial esl, el lege uon pioliibetui ;
brti, quia feras, et belhias ad fidem vocabal. Dicebat (_ i etsi ejusmodi cibus modo in usu (66) non habeaiut.
autem ; pwnitenliam agile, ul a peccaiis solulfa tei'- Tunc exibafad eum Hierosolyma, ei oninis Juilwa;^
TCIIOregno, in regnttni ccelorum iransferaniini. Ap- e/ omnis regio ciica Joidanem, el baptizaban ur ab eb
propivquavil enim legnum coelorum;quia vobiseiim, in Jordune, confilentes peccatn sua. Videns auiem
cl inteT vos habital Rex aijgelorum. Agiie igitur poe- muttos Phaiiswoium et Sadducworum venientes ad
iiilentiam; mundaniini a peccalis. ul hujus lanti baplismum suutn, dia.il eis; piogenies vipetarum quis,
Rcgis, et regiium el populus esse possilis. Sed quis demonstraviivobis fugere a futura ira (67)? Vipeia-
est isle Joamies qui tam bene praedical ? Hic enini rum enim lirec iialura diciltir esse (tj8), ut qiundo
est ille de quo dictuin est per Isaiam prpphetaiii feiuina concipil, masciilunj interfici.it, qnando \e o
dicentem : «Yox cldmantis in deserlo : Parate viara parit, ipsa iiiliilominus a filiis occidntur; neque
Domini; reclas facile semitas ejus (Isai. \h, 5)."sVox enim exspeclant, ul assueto nalurrc ordine orianlur,
eniin vocatur Joannes, qttia Verbum vocatur Chri-' sed rupto maliis ulero violenier ioras erumpjiui.
s'us(6i). Sicui euim Joannes prrecedil Chrislum. Yipera igitiir Synagoga esl (69), qure virum ssium
navil, dimidiam tamen partem ditionis qtia? Herodis donnis ve^lra descrta, sic in diebus Jonnnis ex mul-
fuerat, el coticessit, et ethnarcham conslituii ; poi- tn pnrle fuit Judrca deserla.... mystice aiilem Jo.
licilus, regem se eum reniiniiaturnra, si coiiveiuen- D 1 sigitilicai Salvaioreiii qui praedicabaideseriaeJiid*^,
tem regl virtutem praeslarel. Obligil atitera llli Ju-" id est piopler iransgicssionem legis a Deo dereli-
drea et Iduraaea, el prasler-has, Saraaiia^compie- circ» Earodem inysticam significnlionero exlubttertu
liensis in ea urbibiis, Slralonis turris, Sebasle, S. Anibrositislib. u, ad cap. 3. Luc. deserlam dici
Joppe, Hierosolyma : Gazam, Gadaram et Hippon volens « quia nullis adhjic conven.c plebis operibus
Gr.ccanici instiluli urbes Aug. a regno sepaiatas, colebalur. J Sic A. liiiperfecii-boro. 5, ctc.
Syriae contribuit. Alterum Hterodianae ditionis dimi- (64) Ita Be<ia, « Vox nominalus, quia verbum
dittm, in alios dnos Herodis filios pariitus est Atig. pr.ccedebat. » Y. Aug. lmperfecti.
Herodi Antipse Galilaea cessil et Perrca : Philippo (65) I Tiro. vi, 8. t Habentes autein ahmeiita et
Baianrcacuin Thraconilide; et Aurimiiis lum-parle quibtis tegatnur, his contenti stiiniis. »
qtiadam Zenodori domus. Ita Josephuscap. II,n. 4. (66) V. Bocbartura De animal. lac. Scripl. pag. I,
Y. Ang. De conseus. ev. 1. n, c. 7, 8. lib. i, cap. 5. Chiysoslomus de victn el veslilu Jo.
(61) Hieronymus ab h. 1. : « Nazanrus sanctus agit honi. 10, S. Ambiosius 1. m. In Luc. i.
inlerprelattir. Sanctuin autera Doniinum futurum, (67) A ventura ira Vulg. ab ita venlura ltal.
oninis Scripiura commemoral. » (68) Ilac de re A. lroperfecli honi. 5, el JJeda
(62) Idetu adinonent Chrysoslomus hoiii. 10, el ad h. I.
caeieri passlni inierpietes. (139) De Pharisreis et Sadducrcis Beda interjire;-
(65) Beda ad h. 1. : « In deserto Jitdreredicit, quia taiitr.
sicul illis ante Diophelaiuro e&l; ecce rcliiiqubtur
87 S. BRUNONISEPISCOPI SJGNIENSJS #8
Salvatorem nostrum, nam et ipse serpens voca- A siniul cum caelciis succidans. Omnis enitnaibor quat-
lur (70), postquam ad eam venit, poslquam eatn suo non facil fructum bonum, excidelur el in ignem mit-
semine impraegnavjt, totamque evangelicaeprredica- leiur. Qttid enim arbor, quid fruclus, el quld ignis
tionis sementem in eam effudit, illa sicul vipera, isie significei, mauifesiuiu esl.' De hoc enim- igne
sicut veneuosa et impia conlra eum assurgens, eiim diciUir : « Vermis eorum non morielur, et ignis
'14 inlerfecit. Hujus autem filii isti sunt, qtii mairis eorum non exstinguetur (Isai. LXIV).» — Ego qui-
nequiiiam fugientes, ad poenilenliam veniunt, el de dem vos baplizo in aqua in pwnitentiam. Qui autem
ipsius impio \enlre exire nitunlur. Hujus filii et post me venturus cst ,fartior me esl, cujus nonium
Apostoli fuerunt (7i), qui exstincla malre, ex ejus dignus calciamenla (77) poitare, ipse vos baplnabil
titero progredientes, ubique terrarum Evangeruim in Spirilu sanclo, et igni. (78) Aqua euim lanlum
jiraedicaverunt. Ex hoc autem ulero et Aposlolus baplizabal beaius Joannes, qttia ejus baplismus car-
Iretabundus egrediens ait : « Cura aulem placuit ei, nem a soi'dibtis lavarepolerat; aiiimam vero a pec-
qul me segregavit ex ulero mairis meae, et vocavH catis mundare non poleral. Eral cnim hic urobra.
per gratiara suam, » el caeiera (Galat. i, 15). Et isti et figui-a melioiis baptismi. Bapiizabat autem in
quidem Synagogam occiderunt, quia perpetuac morti pwnitenliam, id csl, ad hoc ut agerenl pceniientiam,
eam damnaverunt. Sic igitur ex impia matre boni ut sicul ipse aqua eos lavabat exterius, iia ipsi se
filii oriunlur; quibus nunc dicilur : progenies vipe- pcenitenlia Ia\arent interius, ut mox Chtisto ve-
rarum; sed jam nimc dissimiles a nalura viperarum, nientp, ad ejtts baptismum suscipiendum essenip.t-
quis demonstravit vobis fugere a futura ira? Facite rali. Qitre sunt aulem ealciamenla Cluisti, qnre se
cigo fruclum dignum pmnitenlim : illa enim pceni- \ir sanclus portare indignum esse dicii? Chiisli
teniia sine fiuctu esl, qtire in nullo bono opere se enim calciamenla porlare est ejus Incarnaliouis
inanifestat, qualis esi. Sicul enira bonae arboies n.ysteiia prredieare : Quodammodo enim se dhiniias
commendanlur fructu, ila et digne pcenilenles bonis calciainentis induil, quoniam noslra? carnis tnorii-
operibus comraendantur. Quis enim euin poenilere cijuim Dei Filius suscepit. Cura enini caeteraindu-
dicat, qui adhuc id ipsura agii, unde se pcenitere inenia ex alia et alia maleiia habearaus, calci.<-
dissiroulat (72)? Et ne velilis dicere inlra vos : Pa- liienla tamen non nisi carnca, et de carne stiscepia
liem habemus Abrahatn, talis enlm cogitatio falsam habemus. Baplizabal autem Ghrisius in Spirilu
securitalem et inutilein parit. Nou enim sufficit vo- sancto, el igni, id est, in virlute Spiritus sancli, qaa
bis qttod Abrahrs filii est.s, nisj Abrahre opera faci.t- peccaia simul lolluntur el uruntur. Una euim
tis, el ejus fidem tcnealis. Dico tnim vobis, quoniam £ e.tderoqne vir_tusesl el Patris, el Filii, et Spirilus
polens est Dominus de lapidibus ktts suscilare fthos suicti; sed quia Spiritus sanctus ab uli-oqtie ptoce-
Abiahw. Unde inanifestum esl quod filii Abrahrcnon dit, bene in Spirilu sanclo Dorainus Jesus baptizare
.secundum carnem (75), sed secunduin fidem diciua- dicitur;_quia in hac una persona virtus lotius Tiini-
ttir. Si etiira secundum ctrncra dicerenlur, qtti ex lalis breviter oslendiiur. Ipse enim qui ail, « uH
«'jus carne non essent, ejus filii dici non possent. qnis renatus fueiit ex aqua , el Spiritu sancio
Stiscilanitir .lutem de lapidibus lilii Abraltrc, (74)quin (Joan. in,5); » idem ipse dixit, « baplizanles eos
gentiies piius lapidei, duri, el infructuosi Abi'abae in nomine Patris, et Filii, et Spirilus sancli (Matth.
iilii facti stint, ejus fidem, et opera imitantes. Jam XXVHI,19). - Si igilur beattts Joannes dixissel,
euim sccuiis ad radicem arboiis posila esl : securis ipse vos baptizabit in se jpso, quando dixit: Ipse
Christus (75) arbor synagoga : prope est igilur ut vos bapiizabil in Spirilu sancio; obscurura quidetii
ssiccidatur, cui ad radicero jam sccuris posita esl. essel, ad ipsuni lamen signifiearet. Similiter auleni si
Exspectal tamen adbuc, ut \ideat si feceiii fructum dixissel: ipse vos baplizabit in Patre: el hoc Herum
bonum. IIoc euim fictis illa significa\il (76), cui Do- csset obscurum, quamvis oraniumtrium situnaope-
ininus maledixit, quoniam fruclum non babebat, el latio. Beneliaque dixit, ipse vos baplizabit in Spiiitu
aruit. Qui igittir loti arbori non pepercit, quomodo D saucto, idest, in ea virtule qure communis est Pairis,
uni ex ramis pareet? Ne dicas itaque inlra le; filitis et Filii, el Spiriius sancti (79). Sequittir : Cujttt,
sttm Abrah.c : sed fac illius opera, ne ab ejtts radice venlilabrum' in manu sua et permundabit aream
(70) Yid. Num. xxi, Jo. m, 15, et ca loca injcr- oi mss. cod. apud Sabalier. Y. ap. Hieronymtim et
preles. Bedam bunclocum. V. eiiam Ducangium iu Gloss.
(71) In bonam parlem aecipil et Ainbrosius V. Calcia, Calciare, ete.
liall. '(78) Y. Dissert. Calmct anle comm. in Marc. de
(72) De poeniientia hujusmodi ChrysoStomus ad B.tplismo ar. 2, qtti est De baplismateJoannis.
h. I. hom. 10. (79) Verba ipse vos baptizabil Spirilu sancto el
(75) Vid. Paulttm ad Roman. cap. n, m, etc. igue explicat Hieronymus, « sive quia ignis esl Spt-
(74) Esl lirecalioium explicalio aptid Cbtysoslo- liliis sauclus, sive qula In prresenli, spirttu bapllza-
mtim I. all., praelerea Hieronymi, Anibiosii, A. Im- liittr, el in fuluro, jgne. > Chrysostomus baptiznia
perfecti, Beda, elc. Spiritu sanclo inierpretaltir de gialia' Uigtt.tie,
(75) Hiei oiiyrao securis est prredicatio E\angelii. corameinoralionem ignis adjici putat ad graii.c enci-
(76) Huc idem transferl Ambrosius 1. alb giant expiimendani. Beda exponit de gratia et re-
(77) Calciamenia habet Cyprianus 1. i Tesliinon. jnissinne peccatoiura, si\e igne iiibulationuin. Alii
aitlci.
Sn COJJJiEST. IN MATlH. - PARS I, CAP. IV. 90
lg suam; el congregubtiliiticum suum in horreum, A . enira quod baptizaio Domiiiocooli apeiiuntur? Ma-
paleas auiem comburelignt inexiinguibiti.Quis enim gnum esl hoc myslciiura, magnamque his, qui bap-~
per venlilabrum, quo grana a paleis dividuntnr, liz.iiitur, .laeliiiam prreiigurat. Clausum eral prius,
nisi ejus discretionis libram, et cxamen (80)? nemo illuc anle baplisraum irigrediebatur : nunc
quid vero per aream, nisi Ecclesiam ? quid pcr tri- aulem aperlum est : sed baptizatis est aperlum.
ticira, nisi bonos? quid per paleas, nisi malos? Sic eniin ipse Dominus ait (Joan. mi, 5) : « Nisi quis
qttid per horreum, nisi pairiam coelestem?Posiquam renalus ftteiit ex aqua el Spirilusancto, non inlrabii
igilur Salvalor iioslei- suae discr.elionisexaminebo- in regnuin coelorum(84).> Vidit aulem Spiritum Dei
nos a malis, et agnos ab hoedis separabit, lota san- descendentemsicut columbam, non quodSpiritussan-
cta Ecclesia iniquoTtiro consottio libera, ei emun- clus in columba incarnatus sil; sblus enim Filius
dala, tunc bonos ad rcgnum Iiivitabil dicens : Venite est incarnatus; sed quod in columba Spiritus Dci
benedtcti Palris mei, percipite regnum , quod vo- se ostendere voluit. Naro et in nobis esl Spiritus
bis paialum est ab of.gine mundi. Palejs au- sanctus : hoc enim Apostolus dicit (f Cor. fu, 16) :
lem, id est, iniqifs quid dicet? Ite maledicli in « Nescilis quia lemplum Dei eslis, et Spiritus san- '
ignemiceleinum. Tunc venit Jesus a Galilwa,in Jor- cius (85) habitat in vobis; » non lamen Spiritus san-
danemad Joannem, ui bapiizatelur ab eo. Quod enim B cttis incarnaiur in nobis. Vox autem illa, qurc de
ait lunc (81), intelligendum est, quando Joannes coelis audita esf, cujus nisi Palris fuil? Quis etiim
lalia praedicabat, el baplizabat, non autem quando alius dicere" pofuil; hic esl filius meus dilectus? Ve-
praediearc cceperat : jam enira trkesimum annum ntmtamen quahier a"b invisiblli el incorporeo \o\
titerque inliaverat, quando ad baptismum Domiiuis corporea, sensibilisqne proeedat, solval qtii poicsl.
venerat. Baplizalur atilera Jesus non slbi, sed no- Complacet aulem sibi Deus Pater in Fiho suo d.Ie-
bis (82). Lavat aquas, et sanctificat suo taclu, non clo, quod lalem ante tempota ineffabiliier, el sine
ipse Iavatur ab aquis._Ibi vc.us eircumcisio periil: iuiiio filium genuil. Sic enim, si dicere dignum esi,
ibi novae fidei inno\alio c<)epit.Ibi priroum Joannes ct iios nobis placemus in'operibus nostris, tjuando
baplizare didicit, ubi toiius Tiinilatis rojsleiia co- aliqnid agimtts, quotl lattde dignum esse videatur.
gno\it, audivit, el vidil. Terrkus tunc Joannes, et Apertissime attiem hoc iu loco Trinilas osienditur,
nd Donii"um accedere conlremiscens, prohibebat iniquo personaliter toia sentitur; siquidem Filins
tu.ii dicens : Ego a te debeo taplizari, el lu veuis ad in hominc, Spirilus sancitts in colnroba, el Paler in
me ? Respcndens autem Jesus uixil: Sine tnodo; s:c siiapvoeis testimortio dcclaratur (86).
enim decet nos tmplere omnem justiiinm Tu, inquit. r-. Yll [CiP, IV.] Tunc Jesus duclus est in desettutn
m jor es, tu Doroiimses; ego ininor et setvtis; nie aSyiiliu ut tentaretur a diabolo. El cum jejunassel
oporiet minui, te autem crescere. Quid est ergo quod quadraginla diebus, el quadraginta noclibui, poslea
lu venis ad jne? ego potius debui iie ad te. Tu esunu. Prascipui Ecclesiae sancti doctores Dominuni
mundusos, et urania mundas : non tu a me, sed Jesuni in deserlum a suo spiritu duciura esse e\po-
cgo a te et muudari, et baplizari deheo. Atiile: niint (87) : quem si ab alio quoque spiritu ductum
Stne nxoio; nrysterium est quod ago, dum ego bap- fuisse exposuissent, non esset inconveniens, cum
lizor, tu quoque in me bapiizaris, quia niembrum Lucas Evangelisla eum in Jerusalera, et in 1@ iuon-
es illius, qui baptizatur. Sic enim decel nos implere tem excelsum valde a diabolo non assumptum, sed
omnemjusiitiatn, vetetibus finem, et terminumpo- duclum aperlissime dicat. Quod si ibi, et ibi abalio
neules, novis autem exemplum ct regulam dauies. spiriiu ductum esse non est inconveniens; quareln
Tunc dimisil eum. Quid cst, dimisit euin? non til- deserium quoque a"balio spiriiu eum ductum fuisse
leiius restif t, non ulierius conlradixil, quin imnio inconveniens vidcatur (88) 1 Sed sive a suo, sive ab
acquievit, et eum secundum suam volunlatem facere alio ductus fueiil, considerandum est, quare se a
pei'iJiisit (83). Baplizatus autem Jesus confeslim diabolo lentari perraiserit. Nihil enim sine ulilitale
ascendit de aqua, el ecce apeili suni ei casti, et vidit L) et ratione facil Salvalor nosler : et ibi maxinie j'a-
Spitiium Dei desccndentemsicul co!umbam,el venien- tionem quserere debemtts, ubi ipse aliquid agit (si
tem super se : et eccevox de cwlis dice? ,- hic est fi- taraen tale aliquid agit), quod suaeraajcstatis videa-
lius meus dilecius, in quo mild coniplacui. Quid est tur esse indignum : quis enim audire non horreal,
(80) DefuturojtidicioetDeterno velprae- in Quadrag., pag. 52. Sequentes umnes homHiaenon
mio exphcat etiara Hieronynuts,supplicio Ainbrositis, et Eiiiisenuin, ul pluries diximus, sed S. Brunoncm
Beda; de tentationibus et calaniitalibus viloehujus Asfensem auclorem babuerunl.
A. Imperfccti hom. 5. De baptisnii effectu hoc explicat eodem raodo
Bedaro ad h. 1. el Janseniura cap. 14. (84)
(81) Chiysostomus et Beda.
t
(H) Triplicem ob caus.tm, ait Jlieronymus ad (85) Spitilus Dei Vulg.
h. 1., Salvalor a Jo. accepit baptismuin, 1 ut quia
homo natus erat, omnem justitiam et humiliiatera (86) i Mysieriura Trinitatis in baptismate dcmon-
stralur : Dominus hapiizatur; Spintus descendit....
legis impleret. 2. ut baptisraate suo,'Jo. bapiisma Patris vox audilur, » Hieronym.
coinprobarel. 5. Ul Jordanis aquas saTictificans,pcr (87) Hjeron., « Haud dubitim quin a S. Spiiini.»
liescensionem colurabre, Spiritns sanclus in lavacro Ila Chrysostora., Gregorius, hora. 13 in Ev., Be-
credentium monslraret adventttm. i Ita fenne et da, eic. V. Maldouatum.
Bedn. V. Maldonalum,Janseniitm, elc. V. Calrac; -JU!h. 1.
Hiiic iniiiuni sumit hoiiiilia Eraiseiii Dora. I. (88)
(85)
81 S. BRUNONISEPISCOPI SIGKlOSIS 32
quod virtus a diabolo vel ducatur, vel tentetur? Ye- A-iis, recordare, quia in deserto es, leniai te injnii-
rumtamen vel sua sponte duciiur, imo se jubente cus, et panes suos libi apponil. Responde iiaque,
ducitur (ejus enim velle jubero est), non est hoc ian- sicut Dotninus lutts respondit, qnando ipse quoque
tiim horrendura, quanlum quid sigiiificet miran ab eo leiilabalur : Non in solo pane vivil homo, sed
dum et qtirerendum. Quis enim nescial Pilatum et in oinni verbo quod piocedit de ore Dei. P<.nee.tini
Judaeos qui eum occiderunt, non solum raembra dia- nuirilur corpus, verbo Dei reficitur anima (95).
boli, sed ejus quoque servos fttisse? Et quidera ma- Ulrumque ergo bonum est : alierum tniiten uiroium
jor nobis injuria videlur esse ea, quaro a servis appetere, nmltunique delectabilein qiircreie, ei in
alicttjtis honiiijis pnliniur, quain si ab ipso eorum suscipiendo lemperantiam uon hibere, inaluin est.
(loiniiioeam paleieinur. Unde non mngis horrendum Ex hoc enim luxuiia oinnisque cainis petulantia
cst quod Salvator nosler a diabolo ducitur, et lenla- nascitur. Propler hoc et dives ille qui epulabalur
tur,.quam qnod a Judaeis orcidilur elflagellatur. Si- quolidie splendide, quia susceperat bona in \ita
cut eniin Christus occidilur non sibi, sed nobis; Ha sua, omnia mala nuuc palitur post morlem suara.
ciiam tentalur non sibi, sed nobis. Nobis enim mor- Yideainiis roodo de illis quos supra pinnaculura
luus esl, quia nobis ejus mors necessaria erat: nisi templi diabolus staluii, In quibus mibi cleticoruin
enini ipse moreietuiv nos non viveremus : moituus B ' ordo imxime signifieaii videtur (94). Hli enim a
igiiur est, ul nos vivanms. SiraiJiter autem nobis diabolo Miprapiiinaculum templi elevanlur, qui duni
tentatus esl: quia ejus tentatioduplex nobis benefi- se idonebs esse pulant, qui Ecclesiam Dei regere
ciuin probat. Allerum quidem nt sciamus quomodo possint, et prelio, et precibus, et quibuscunque mo-
lenlaloribus nostris, et liis' qui nobis jnjuriam fa- <Jispossunl, Ecclesiaeprrselaliel episcopi fieri njtuu-
ciunt. respondere ilebeamus. Alterum vero ul in tur. Neque eniin se aliier Cluislus illuc a .diabolo
nnlla nostra virtule, vel sapientla confidanuis; nisi quia lales Chrislianos suo no-
qtto- duci paieretur,
niam inimicus noster diabolus, qui ipsum Dominum mine prrcsignilos in hoc facto significare volebat.
nostrum tentare praesumpsii, tanquara leo rugiens Et bene quidem tunc omnium personas, bonortim
semper circuit quaerens qucm devoret (89). ,Red- s.ilicet ct malorum in se signifieando suscepit,
dita igiturcausa tentationis, videamiis el msslerium quando se-a diabolo teniari permisit. <Juodaulem
significationis. Cum enim multis modis diabolus ho- ait, Si Filius Dei es, mitle te deorsum, quid aliud
mines lentet, maxime tamen his tribiis eos tentando nisi hoe dicere videtur : Jam inter filios Dei compu-
aggreditur : id esl aut ciborum appetitu, aul vana taiiises,jamepiscopusordinatuses,jani ab hisqui te
gloria, aut Iionoris>t divitianim sublimitaie. Nili- 17 non cognoscunl videris esse quod non cs. Fac
luraulem eos quos tentat, ad excelsa ducere, el in " igitur aliquid unde lauderis, unde gloriosus habea-
allum elevare, ul sicut ipseelevatus cecidit, sic el ris, ei unde magnus ab homiiiibusvidearis. Mitte le
alios exaltando rueie faciat. Ipse enim est qui deoisum. Semper enim hi tales se deorsum raittunt,
ait (90) : « In ccelura ascendam, super astra Dei quia solas divilias, gloriam et dignitaies qurere ues
exaltabo soliom meum; sedebo in monie leslamenli, quotidie deleriores fiunt; et hos lamcn benignissi-
in lateribus Aquilouis, el siinilis ero Aliissimo. » mus Dominus docere non dedignalur*,quomodo suo
Alios itaqtie in deseiium dticit (91) : alios supra lentatori respondere deheanl; si taiuen non diaLo-
templi pinnaculum ponit : alios \ero in montera ex- lum lenlanlein, sed se saluiaria cottsilia dantera
celsum exaltat. El in deserlttm quidem ducit: audire velint. Ail enira : Rursum sctiplum est: Non
quando nb-amore ccelesiis palrire, et a divina con- lenlabis Dominum Deum luum. Hoc enim Dominus
eum duxil supia pinna-
(emplatione menles liominiim avertit, et lerrena respondit, quando diabolus
ei si Filius Dei es,
qnreque, el transiloria cogitare facit : deseriuui culum terapli, el quando dixil;
enini esupiidquid a Deo longe est. Sed quod cogi- mitie ic deoisum. Siraililer igitur et lu quia inlelli-
tnre lion magntim peccaiutn esl, nisi cogitationi de- gis te supra Ecclesiara Dei male ordinalum; et non
leclalio succedat, opponil menti diversas ciborum a Deo, sed a diabolo ibi posilum, caelerisque prrela-
dtiicias, ul -sicut primura hominem decepit per gu- tum : qui tibi etiam qttotidie dicit^mitle le deorsum,
Ire iniemperanliam, sic creteros quoqtte decipiat. In etle quotidie praecipit.ire, et perdere nifiiur; recor-
sed tibi et
pane enim omnia ciborum genera significaniur, se- daie Jiujtis tesiiraonii, quod non diabolo,
ciindum illttd (92) : Inlravit Jesus in domum ctijus- oiunibus liominibus a Domino dicitur. Responde
datn principis Pliaiisworum Sdbbalo mandncare pa- igilur : Non libi credam, non me deorsura miltam;
nem. Quando igitttr hrcc libi in jiiPnieniTencrinl, et sed obediam Scripluirc mihi dicenti : non tentabis
obhtus eorum quae aniinse stinl, sola ea qtiibus caro Dominum Deumiuunu Quomodoenim Dominum non
lurtim el per latrocinium
deleclaliir, inpingualur el superbil, cogilare ccepe- lenlal qui Efclesiara, quam
(89) Y. Clirysoslom. hom. 13, et ex recenliori- rel, » elc. Y. Calmetad h. 1. Lucre.
bus Corn. a Lap. (95) « St quis ergo non vescimr verbol)ei, islc
r(90) Isai. xiv, 15 : « In copluraconsrendam, » eic. nou \j\it; » S. ul crtlligit iiinc Hier. De liis J. C.
(91) Y. S. Gregoiiuni, hb. xiv Moial., cap. 7; lentationibtts, Leo ser. 5 de Quadrag. Ambrosius
Ambtosium 1. ui in Luc.; .Cbrjsost. hoin. 15; A. lib. i De Cain el Abel, cap. 5, elc.
Iraperf. bora. 5. (94) Elegans et iiot.tbilis maxime locus.
(92) Luc. xiv, \ : « El f.tctum csl cura iiilra-
ift COMMENT. 1N MATTII. — PARS I CAP. IV. 35-
iuvasit, conlra canouum instilula, el Dei voluntaiera A et quadraginia noclibus, quatenus in ciborum jeju-
lenet, el possider? Mullum enim Deum tenial qui in irio significaret nobis 'jcjunium corporis, et in die-
to peccalo perseverat, quo se perire non dubilat. rum nuinero (Jenionslraret jejuiiiuni cordis.
Ilis au.em ila tlispositis, nunc de illis quoque \idea- VIII. (98) Cum autem audissel Jesus quod Joanneis
mus, qui supra moniem excelsum valde a diabolo liadiws esset, secessit in Gatilwam : ettelicta civitaie
ducunlur, quibus etiam onuiia regna niundi, et eo- Nazareih, venil, et liabilavtt in Caphatnaum mari-
rum gloriam ostendii, et oslensa proiniltit, si eum lima, in finibus Zabulon el Nephtalitn : ul aditnple-
procidenles adorent. Quos eniin alios per istos in- reiur quod dicium est per Isaiam propltetam : Terra
teiligamus, nisi Iiiiperalores, reges, duces, piiuci- Zabulon el Nepluhaiim via maiis ttans Joidanem
pes, caiterosque sieeuli hujus potciiles (95), quos in Galilwm genlium, populus, qui sedebat "in tenebiis;
niontem excelsuni, id esi in ipsaium dignitaturo viilu lucem magnatn; el sedenlibus in regione umbrce
subliinitalem per homicidia, perjuria, furla, rapinas, mouis lux otla est eis. Manifestum est igitur,
prodiliones, fiaudes, et cseiera~hujusmodi diabolus quia noti alicujtis rei liinore sesessil Dominus in
d"cil el cxaltat? Ei isli quidemcum adoi'ani, eum Galilaeanf, relitta oivitate sua Nazareth, sed ut
colunt et veneranlur; eum quasi Deum sequuntur, prophetia eomplerelur, qure in fiues Zabulon, et
ei post eum iii lenebras demerguntur : neque" enim B Neplualira eum vetfturura esse prrcdixeral. Sic enini
atidiunt hoc quod dicii Dorainus Jesus. Dominum ali Isaias (Isai. ix, 1). « Priroo tempore alleviata est
Deum tuum adorabis et iltt soh seivies. Quia igitur ierra Zabnlon et terra Nephlhalira.» Sed quare
diuum est de his qui in desci-tura dueuniiir, el de primo terapore? quia slalim in surc prredicationis
his quj supra pinnaculuro templt consiituunlur, et l@initio, et aniiquam apostolos clegisset veniens
de illts qui supra montero excelsum valdeTe\aliaiiiur. illuc, Peirum et Andraeam, Jacobum cl Joajmem de
Nuuc ad priucipiura redeainus, et quare S.tlvator piscalioue voca\ii, el eis ul post se venirent, impe-
nosierquadraginla diebus, et quadraginta noclibuji ravit. Sic igilur prirao teinpore suorum pondere
jejtinaveril exponamus (9G). Qureii enim polcst peccatorum lerra Zabulon, et terra Nephthalhu
guare neque plus, neque niinus iejunaverif, et alleviala est (99). Quae ideo qttidem via mai-is
qttare sibi hoc dierum numero jejunare placuerit. dicitisr, quiaponuosaeral,et naufragiisdedita(lOO).
Tanium enim Moysen, tanlum et Eliam êjunasse Undeet Jacobin benediclionibus aii (101): « Zabu-
legimus (97J. Quadragenarius eiiim numerus ex qua- lon in littore maris habitabit, ei in stalione navium
itior conslat, et decem : quatuor enim deceni, vel perlingens usque ad Sidonera.» Sed quarein Gali-
decies qtiatuor quadraginta fittnt. Per quatuor aulem _ I.ram secessisse dicitur ? cum Lucas evangelista
iiovum Tesiamenluin significalur, quoniam in qua- N.izareili in Galilaea esse ostendat, dicens ; « Mis-
luor evangeliis consistil. Per decem\eipsigiiificatuc stis est Gabriel angelus a Deo in Galihere civita-
velus, qui in decero mandatis legis conlinetur. Qua- tein, quae vooalur Nazarelh (Luc. i, 26). > In hoc
draginta ergo diebus jejunaie est ulriusque lesta- quoqtie E,vangeh'o supertus legitur, quod Joseph ad-
roenli praecepla servare. Qtiadraginta enim diebus monitus in soninis «venit in partes Galilrere, el babi-
jejunat, qui ab ilhs omnibus se immunem et jeju- lavit in civitale Nazareth (Maitk.n, 22). > Perquod
iiium custodit, qure uirumque Tcstaraenlum facere dattir inteiligi quod Nazareth non in plena provincia
iiilerdicil : ut sicut caro exterius jejunal a cibis, ita Gnhlrcre,sed in extremts finibus sita sit (102). Se-
et mens inlerius jejmiet a viliis. Dtcil enim Scri- cessit igitur in Galilream, id est, in ipsius provincirc
pitira : Non occides, non moechaberis, non furlum pleuitudinem. Genlium aulem illarum populus, qui
facies, non falsum lestimonium dices, non concnpi- ibi in lenebris sedebat, et lumen veritaiis nou ba-
sces rem proximi tui, et similia. III sunt illi cibi a bebat quia legem spirilualiter non inlelhgebat, tunc
qitibus ulrumque testamenlum prrccipit absifnere. vidit lucem magnam.Yere ulique magnam; ipsacst
Qtii ergo carnem jejuniis macerat, uisi ab istis cibis eiiiiii, quae illuminal omnem hominem venientem in
se inlerius jejunium cuslodiat, non Lene jejunat. D Imnc mundum, quara qui *equ3lur, non arabulat iu
Jejunemus igiitir caiiie, jejunemus el roente. Noti lenebris, sed habebii lumen vitre. Et sedenlibus m
nobissunt illi cibi, a quibus abstinere debeamus. tegione umbrm morlis, lux oita est eis. Hli eniin
Jejunavk itaque Dominus Jesus quadragintadjebtis, stib urabra morlis sedent, qui vitrc aiborem igno-
(95) Ila sanclus quoque GTegOrius, lib. -wiii Mo- drreas png. li)9, hoc num. 8 et seq. 9.
ral. cap. 36, ct Iib. x\\, cap. 26. (99) Tolidem ferme veibis prophctrc Ioctimex-
(96) H.tc de re fuse Cornelius a Lapide, aliique plicat S. Hieron., Itb. iu in Isai.
inlerpretes. Yid. S. Jo. Cbrisosl. hoin. 1 in Ge- (100) Hieronyni. ibid. « M.ire hie lacum in
appellat
ues. n. 5. Genesarefh qui Jcrdane iitfluente efficitur; ctijtts
(97) Yid. ap. S. Basilium in homil. de XLMariy- litlore Capharnaura et Tibci ias el Betlisnidaet£iio-
ribuseorum oralionem. S. Attg. serm. 51, n. 52, -lozaim sitre sunl: in qua vel maxiine regione Dorai-
sor.-125, n. 9; serm. 205, n. 1; serm. 264, n. 5: nus commoraius est. »
serni. 270, n. 3, etc. Jn libro eliam n De doctrina (101) Genes. LIX15. Vid. S. Aroliros.DeBenedicl.
Christiana, cap. 16, niimeri illius mysieria quredam pairiarch. eap. 5.
cxpbnil. Yid. S. Gregorium liom. 12 inEvang., n.ij. (102) Vid. Hieron. De loo. Bonfier, Onomasi.
Sciipsitde numerorum mysleriis Pelrus Bongus. ReL.ndum Palcsl. pag.UOS.
(98) Esl Einiseno uomilia supposin iu <!ic"s.Aa-
93 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 96
ranl. Mala umbra, qi!aesicrefrigeTat,iiioecidat; sic A enim hominem pisces essenl (105), piscalores homi-
obscura, ui penitus Iumen tollat. Hislgilur nisi Iux nuni apostoli fieri non possent. Tales eiiira plsces
ista illuxisset, vila pariter, et Iumine caruissenl, digni sunt convivio Dei. Tales pisccs in baptismalis
quoniam et umbra luraen eis tollebat, etmorsviiam flnvio natant.sTalespisces hamo fidei, sauctre prae-
eis auferebat. Yenil igilur lux, venit Dominus Jestts, dicationis relibtis capiunlur. De mari igitur in
qni simul eos et illuminavit, el sanavit. Unde et mare transferunlur, quoniam de mari Galilaeaein
subditur : Exinde cwpii Jesus prwdicarc, et dicere ; 19 hoc mare raagnum et spatiosum mitluntur, ubi
pwnilenliam agite. appropinquavit eniin legnumcwlo- sunt reptilia quorttra non est numerus: animalia
rum. His enim verbis Salvator noster suosauditores pusilla, el magna, per quae omnia genera homimim
et illuminat, el sanal: Chrisli enira praedicalio et sig-iificantur. Sed quid est dicere, venile posl me ?
Iumen, el vila est. Sed ubi est necessarium accen- Posl Chrislum nanique ire, esl ejus vestigia sequi,
dere lucem, nisi in tenebiis? Quibus necessarium ejusopera irailaii, ejusdeni palientiam et humili-'
csl dare niedicinam, nisi infirmis? At vero anima laiem lenere. Neque enim siiflicit nobis pedibus lan-
qiioe in peccatis est, ct infirma, et sine lumine est. tumireposl Jesum, nisi ,et menle, erdileclione
lluic igilur pcenitenlia dalur, cujus medicaminesa- eum sequamur. Operaeprelium autem est, conside-
naltir, et illuminalur. Bene autera a pcenilenlia B rare, quanta fueril hortim beatorum fratrum obe-
praedicare Dorainus inchoat, qui mentes hominum dienlia, qui statim reliclis relibus secuti sunt eum.
infirmas, et errorum nebulis excaecalas, hocuno, et Unde non immerilo Simon obediens (106), Andreas
singulari medicamine sanare, el illuminare veneral. vero respondens (107) \el decorus iiilerprelatur." Et
Idipsum enim prrcdicationis exordium Joannes quo- procedens inde, vidil alios duos fralies Jacobum Ze-
qne Baplista suseepit. Nisi enim hrec medicina prrc- bedmi, el Joannem fratrem ejus in navi cum Zebe-
oesseril, liullum aliud reinedium esl, quod infirrois dmo patre eoium teficienles tetia, et vocaviieot. iili
menlibus valeat subvenire. Nam elsi paivuli pooni- aulem stalim^ reticlis relibus el patie, secuii btint
lere nescianl, fides tamen et pcenitenlia eos offe- eum. Non minor aulem in his, quam inillis aliis
renlium, pro eis suscipitur. obedienlia inveiiitur (108); quia ad unius jnssionis
1IX. Ambulans aulem jnxta mare Galilww vidit vocem ljon solum retia, sed et
palrem reliiiqueiiies,
duosfratres, Simonem, qui vocalur Pelrus, et An- Cbristum Dominum sectili sunt. Elisli quidetn sicut
dream fralrem ejus milletUes rele iti niare, erant clillinon solum piscatores, verura eiiam fraircs
enitn piscalores, el ait illis : Venile posl me, el fa- , crniil. 0 felix militia, qure ex fratrilras colligitur,
ciam vos fieii piscatores hominum. At illi, teltclis quibas omnibus est cor unum et anima tina ; de
reiibus, seculi sunl eum (105). Ecce primos suosdi- qutbus etiam per Propbelam diclum fuerat: « Ecce
scipulos de roari Dominus vocat, quoniam mtillos quam bonura, et quam jucundum habitare fratres
alios per eos de littjus mundi fluctuosa amarilndirie in unum (Psul. xxxn, 1). » Quid est autero retia
ad fidera \ocare disposucral. Ut quia de maTia Do- reficere, nisi sanclarum Scripluraruni senlentias
uiino vocantur, ipsi qtioque periclitaniium aniinas hrcrelicorum violenlia conscissas et depravatas
de rautidi luijus naufragio, et de viliorum insurgen- sana inlelligentia exponere-et reslaurare? Ilrec
libus proccllis hberare discant. Et sicut ipsi secun- enim qualuor Evangelia, quasi qttaluor piscandi
dum carnem fratres erant, ita et ccteros fide, et relia sunt. Similiter autera et quinque libri Moysi,
dilectione fratres esse doceant. Orones enim fralrcs omnesque prophetarum libri. Denique lot suni re-
buinus, qni ex una malie Ecclesia genili, et unius tia, quot et volumina. His enim relibtis Christiani
pattis filii sumus. Unde sintul oiiines diciraus : «Pa- capiuntur : his omnes fideles in Ecclesia colliguri-
tcr noster, qtii es in ccelis (Matih. vi, 9). > Quia iur. « Ite, inqttit Dominus, in universum mundum;
enira communis pater est omnium, comrouniter in- praedicateEvangelium omni crealuras : qui eredide—
vocattir ab oronibus. Vocat autem Dominus pisca* rit, el baptizatus fuerit, salvuserit (Marc.x\i,i&).i
toj'es, quoniam "tales ei necessarii erant, qui aquis Yides igitur piscatores, quibus dicittir : Ile in uni-
assueli, et piscandi, et baplizandi essent peiili: verstim munduin, vides el retia, id est, Evangelitun,
ideoque non arlera mtitare eis pi'recipit, sed longe de qtto dicitur, praedicaie Evangelium omni crea-
melioris piscationis, el allerius geneiis pisclunt eos tttrse : videset Aumina,in quibus pjsces capiuntur,
piscatores fore promitiit (104). Dicit eis, Venile id est baplismum : vides el Ipsos pisces, eos \i-
posl me, et faciam vos fteri piscatores hominum. Nisi delicet qui baptizantur, et crcdunt. Sequitur :
(105) De iterata liorum vocalione Chrysost., dam fuisse vocem Ixîig piscis tam mullis insculptnm
lioni. 14, el Beda. \elerum. Cbisliauorum Monumentis. Exstal cl. Au-
(104) Aique hincnirairumChrysoslomus homines selmi Costadoni erudila disserlalio lialice scripta.
traducere ad pielalem vocat o-c.y/jvsuEtv sagena ca- De pisce J. C. symbolo.
pcre ci Cyrillo niultiiudo ad Deuni uondum uaducia (106) Vid. hicaLapide.
TWVE6V<5V v nly%; &.<TKynvzvTQzmultiludo non capta (107) V. Andieam de Sarrassey "De glona S-
sugena. Andreaec. 1, p. 5. Beda qttoque inlerpTctationcra
1.105) Nottim est Christianos ntiiicupatos pisces.ei habel horum nominum.
.pisciculos .- quare Tertullianus. De bapt., cap. 1, (108) Fideni hortmi ct obcdicniiam laudulChry-
uo' pisciculi sectindum Jesum Cbrisiuiii nostrura ii sosl. lifjiti. H.
aqtta nascimur; et tcssenm Cb.ristianc.rum qtiatn-
67 COMMEST. IN MATTH. - PARS I, CAP. V. 3S
X. Circuibat Jesus totam Gaiitwam docens in Sy- _A sunt. Sed quare beati ? Qnomam ipsorum e$'te-
nagogis eorum etprwdicans Evangetium regni Dei,el gnum cwtorum. Beali mites, quoniam ipsi posside-
sanans omnem languorem, el omnem inftrmitatem in bunt lerram. Quid enim sunt mites, nisi palienles
populo. Hoc esl enim quod superius exposuimus _ et humiles ? Peril enim omnis virlus sine paiicniia.
• t In palienlia veslra possi-
quia priiiio lemporc non solum peccatorum onere, Cnde el Dominus ait
\eruin etiam rcgritudine corporis alleviala est terra debitis anirans vestras (Luc. xxi, 19).» Qui igiiur
Zabulon, et lerra Nephlhalira. Et abiil bpinio ejus impaliens cst, riec animarii suam, nec lerrani suam
in lotam Syriam ; el obluterunt ei omnes male haben- possiderepotest. Quomodoenim animamsuam pos-
tes, etvexatos (lGd)vatiis languoiibus, et loiinenlis sidei qui animi sui furorem et iram coiibere iion
valel ? Quomodo autera lerram suam possidet, qui _
comprehensos; el qui dwmonia habcbanl, et luttaii-
cos, el paratylicos, el curavit eos. Ecce quani subito neque-oculos ab illicifo visu, neque aures abllliciio
inanifestalur Christtis : ecce quam siibitVejus vir- auditu, neque nares ab illicito odoratu, neque os
lulis fama et opinio terram replet. Undique antem ab illicito gustu, neque manus ab illicito Inclu com-
'
omnes infirmi et male se habentes ad eum dcfe- pescere valet ? Possumus tamen per banc lerram,
"ruiitur, etipseut verus medicus orancs inteiius et leriani viventium intelligere: ac per boc non minus
exlerius curnt infirmitates. Hoc enim propheta pi're- B possident miles, quam possidenl pauperes spiritu,
dixerat dicens (110) : « Vere Iangnores nostros ipse quoniam cum illi ccelum, isti vero lerram possi-
ttilit, et infirmitales nostras ipse porlavit.» —El deant, idera larnen per coelum, et per leriani signi-
secttlwsunl eum turbm multw de Galiima, et Deca- ficatur. Quando vero fidelibus suis Chrislus Domi-
poii, el de Jerosolymis, el de Judwa, et de trafis Jor- ntts noster talia promittit, nonne libi in monle, et
dane'. in regia sublimitale sedere videlur,? Sequilnr :
XI. JEJVP.Y.] (111) Videns aulem Jesus tuibas Beali qui lugent,iquoniam ipsi consolabuntur. Qnid
ascendii in montem, el cum sedissel, accesseiunt ad enim si pro amissione Terum temporalium lttgeaui?
£um discipuli ejus, et apeiiens os suvm, docebateos Quid si pro illatis sibi injuriis Jugeant? Quosdam
dicens : Beati pauperes spirilu, quoniam ipsoiumest enira flere \ideinus, qiioniatn iila'as sibi injurias
icgnum ccelarum. -Quod enim ln mojitem Christus \indicare non possunl: quas quidera quando \hv-
ascendil magnum aliqnid se foeuluium esse sigui- dtcant, nequaquam lunc beati, sed raiseri fiunt. Sie
fical. Ideo enim et prophela ail (112): t Super mon- igitur dicatur : Beati qui lugent peccala, qure fe-
leni excelsum ascende tti, qui evangelizas Sion. » cerunt; heali qui sua et alioruin peccata ploranl.
Ibi autera discipulos docel, quos majoris Intelligen- Sic eninf Samuel flebal Saulem cimctis diebus \iire
tire esse sclebat. Sed quid dicit (115) ? Beati pau- C sure (I Reg. xv, 35). Nam et David quia pccnituH,
peres sphitu. Non tlicit simpliciter beali pauperes ; etfle\il,'beaius est ; ait enim : « FuCrunt mihi la-
qitoniam nec omnes pauperes beati, nec omnes di- ciynire mere panes die acnocte (Psal. XLI,5). ">
vites miseri sunt. Multos enim pauperes latroues, Ipse quoque Salvator nosler pro morte Lazari la-
horaicidas, adulteros, perjuros et prodilores vide- ciymaius esl.Joann. xi,55). Yideas etiam peritu-
mtis : qui et in hacvita iuiseri stmf, et post hanc ivm Jerusaiem flevit (Luc. xix, 41) de miseriis ejns.
vitara infelices erunt. JDivites auiem plures ftiisse Fle\H el aposloltts Pelrtis, el bealituduieni non
legiraus, qui in sancta coriversalione Domino pla- araisit. Beaii igilur qui s:c ltigenl, qtioniara ip>i
cuerunt. Beali igilur pauperes spifitu, sed non ontni: reterna laetilia coiisolabuulur. Beati qui esuriuni" el
spiriiu; esl eniin spiritus bonus, est et spiiitus; sitiutu justitiam. Illi enim juslitiam' estniunt, et si-
inalus. Sicut autem beati sunl, qul spirilu malo, liuni, qui sic in observanda jusliiia deleclanlur, «c
20 pauperes sunt, sic etiaro illibeali sunl qui spi- si magnis epulis reficianliir. Unde ct Psalmisla ait:
rilubouo divites sunt. Beali itaque pauperes spiritti, « Beati qui custodiunl judicium, etfaciunljustitiam
eibeaii divitessplritu. Est enim spiritus superbiae, in omni lempoj'e (Psat. cv, 3).»Hoc audiant reges
spirilus fornicationis, spiriius discordire, et mtilii: n et principes ; hoc audianl potenles et judices ; hoc
a'lii spiritus sunt, quibus quicunque pauperes sunt, et nos audiamus, nos, inquam, episcopr elsacerdo-
I?eaii sunt. Beati sunt quoque-qui spiritu sapienlirc, tes, hujus capiluli semper memores simus, sine quo
et inlelleclus, spiritti consilii et fortittidinis, spiritu[ creteTacapitula bene traclare nequimus. Sed nota,
scientire el pietaiis, et spiritu limoris Domini diviies( quia non solum illl qni faciuilt jnsliliaiJi, sed elinra
(J09) In vnlg. non habetur vexalos, nec habet; (H2) Isai. XL, -9 : De variis significaiionibiis
iintiqtia Jlala versio. montis in Scriptura ; S. Gregoritts, ijiit. Jib. xxxni
(110) Isai. jt.ui, 4. Neqtie Ininc Isaiae locura adI Moj-al.; Yid. S. Arobros., lilr. viu in Luc.cap. 4,
hauc rera A. refert, sed Matthrcus vm, 17 postqnarai S. Bernardum, hom. 1 in fesl. om. SS. ; Propriuis.
induraliones narravit ut adimpleretur quod dictuini ad A. HieTonym. Doroinus ad monlana conscendil,
-cst per Isaiam prophetam dicentera : < Ipse infirrai- ut lurbas ad alliora secum trahat, et S. Ambrosius
tates uostras acccpit et regrolaliones nostras por- lib. v ad cap. vi Ltic, f. 17.
tavii. t Y. a Lapide ad l. Is. '(113) De his S. Augustin. De ser-m. D. in moiri.
(illi Est homll. Emiseno altjihuta in natalii (l. 111,part.~ u, Opp., ex-recens. Maur.); S.BernaT«
pliirimorum_niart., png. ^17, praemissis noniiuHis: dus De diveis. serm. 66, etc.
in lexiura iuim. procced.
99 S. BUUNONISEPISEOPI SIGNIENSIS 100
qui eam esuriunl et sitiunl ; id esl qui eam facere A qui conlinel oranja, comprehendere potetit. Bea'!
ooncupisnml, efsi non possinl facere quod deside- pacific",quoniam filii Dei Docabuntur. Pacifiei enim
rant, tamen beati sitnt, qiiia quantum in ipsis esl, .sunt qui discordes^paeificanl, qui mundtim Deo re-
faciunlquod dcsideiant. Etisti quidenisalui abuntur, conciJianl, qui inlcr creteros pacem el concordiam
quando omnia, illorum deshieria complcbunjijr ; scminaul. Aposlolus enim dicit: « Pacem seqnim ni
sicui euim cibo saluralur corptts, iia suo desiderio cum onuiihus sine qtja neroo videbit Deuin (Hebr.
saluralur anima. Beali miseticordes, quoniam ipsi xii, 14). >Ilemque : « Si fieri potcsl, quod ex vobis
miseiicofdiatn consequenlur. -Slatim post jusiiliam esl; ciim omnibtts honiinlbits pacem habcnies (Rom.
misericoidiam posttit. Unde et Psalroista ait: « Mi- Mt, 18). » Et Psalmista : « Cum his qtti odertint
sericordiam et judicium cnnlabo libi, Dom'ne pacero, eram pacificus (Psal. cix, 7). » Et bene qui-
(Psal. G, 1). i Bona esl jtistitia ; bona est el tuise- ('ent filii Dei vocanlur pacifici, quia s ipse est pax,
ricordia, Habet illa stium locum,; habet el isla uoslra, qui fecit titraqiie unum (Epltes. n, 14). »
SUUUKNeque vero petil juslilia, si in quibusdam I_.se esl rex pacifictis, qtti in se ipso angulari lap'de
causis misericordia lemperelur. Est aulem miseri- dnos parieles coivjungens, pacem feci/.his qtti longe
cordia (114) quredam afleelio animi, qtta affligimur eranl, et liis qui prope. Beati qui perseculiohem po-
alienis malis ; cui invidia contraria est, per quara Q tiunlur propler jusiiliam, quoniam ipsorum esl te-
homo "affligitur alienis bonis. Sive igilur in nos gmim ccelorum. Propter jusliiiam divil, (115) non
tleljnqueniibus parcimus, sive miseris et indigen- propler mundi honores, non propter divitias, non
tibus subvenimus, sive erranles ad vjam veritatis piopier superbiam et iniquitateni. Mullos enlra vi-
rediicimus, misericordia esl. Qui autem misericor- demus qtti propler hrec el siniilia persequuntur
dlam non Ijabueiit, misericordiam non inieniel : alios, et perseqitunttir ab aliis. Propter jif-lkiam
-Jieadem enim mensui-a, qua mensi fuerinius, re- cnim aposloli et martyres persecutionem ab impiis
melielur nobis (Luc. vi,- 38). » Sequilur : Beali passisnnl. Si eniro a prredicatione jusiiiire cessare
mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunl. •—«E\ volnissenl, persectttionem passi uon cssent. Usque
coide cnim, ul Dominus ait, exeunt cogitationes hodie quoque in sancla Ecclesia persecjilioncm pa-
nialre, fnrta, homicidia, peijuria, adulteiia, falsa liunlur quicunque jiislltiam praedicare et lenere
lestimonia (Malth. xv, 19),» cl similia ; hrcc sunt niiuntur. Non igitur omnes qui perseciilionem pa-
qurc coinquinanl hominem : tale aulem cor nuin- liunlur, beaii sunt; siquidem iniqui se in\icem
duin non est. Si enim mundum essel, totuiii homi- ppiseqttunlur : sed illi soli propter per$ecuiionem
nem suo slei-core non inquinaret. Uhid igittir cor est sunt beati, qui eam propler jiisliliam paliiinlur.
mttndum, exquo talia non procedunt. Jdeo etDavid __,Yidenl auiem iinusquisque hajc attdiens, si in aliqua
rogat Dominum dicens : « Cor munduni crea in me, islarum bealilndine conline"iiir. Quod si in aliqua
Detis, et spiritum rectum inriova in visreribus raeis se invenciil, sit securus, beatus crit, hoc eiilin Ye-
(Psal. L, II).» Si enim cor fuetit mtindtira a pra- rilas dixit: Yerilas autem mentiii non polest. Beali
t is cogitalionibtis, totus homo erit mundtts ab ini- eslis cmn maledixetinl vobis homines, el peiseculi
qitiiaiibus. Ibi enim oriunlur peccata, ibi r.idices vos fueiinl, et dixeiint omne malutn adveisus vos,
figtint, qtire si ibi succisre fuerint, non est ubi cre- mtnlienlei propler me : gaudeie et exsuluue, quontam
scant. Undo sciiptum est:« Bealus qui lenebil, et ineices vcslra copiosa est in cwlis. Beati, inqiiil.
aljidei par\iilos.suos ad peirtm (Psal. CXXXVI, 12).»' csiis, cutii vos lioraines roaleilixeriiit; ne timea:is
Unde et sacerdoies comam nulrire inlerdieunlur. eoitim maledictiones, sed polins gattdete et cxsul-
Qualiter aulem mundi corde Deum \ideant, vel taie, (116) quoniam enrum maledictiones. eorutn
quibus oculis eum videant, dubilari polcsi, facilc pprseetitiones, eorum maledicia, et meudaci.i g u-
atitein solvi non potest. Aposiolus laroen dieit: diuro vobis praeparanl in ccelis, et evsullaiioncm,
«Yidemus nunc per specuTum in rcnigraale, tunc magnantqtie piercedem et leiribuiionera. Sic enitti
auleni facie 2J ad faciem. Nunc cognosco ex par- persecuii sunl prophetas qui fuerunt ante vos. Nt n
le,J.unc aulein cognoscam, sicut et eognittis sum ) est hoc novuin, non est innsilaturo ; sic Isaiam, sic
(jl Cor. xm, 12).' Et Joannes apostolus : < Scimus, Jereraiam, sic et alios prophelas perseculi sttni. H-
.inquit, qttoniam cum apparuerit, similes ei erimus, lorum igitiir exemplum vos doceat. si illorum vo»
quoniam videbimus eura siculi esl (I Joan. nr, 2). » beatiludo deleclat.
Magnus erii ille oculus, qui elarilale sui \istts eum XII. (117) Voseslis salienm, quod si sal eianuerit,
(114) S., Thoroas 2-2, qu. 50, ar. 1 ; cx Aug. : (116) Hieronynms; « Nescio quis hoc noslrunt
« MiseVtcordiaest ulienre misefue in nostro corde possit implcre, iii lacerelur opprobriis fatna nostra,
compassio,qua utique, si possemus, subvenire com- et nos exsullemus iu Domino. i Hoc qui vauam se-
pelhmur.» ctatur gloriam, implere non polest \ qttre posiretna
(115) Idem animadvertit etHieronymus ad h. 1.: veiba desciipsit Beda. dhrysostomus lamen pi're-
Signanier addit: propter juslitiam ; multi enim clare, hom. 15 De J. C. « Noii modo id dixil sed
persecufionem propter sua peccaia prTiituiiiir, et eliam facile persuasit, nec duobus aut decem, sed
non sunt justi. Chrysostomiis illud pro jusiitia ex- universo jam pene ratindo.»
plicat, pro virlule alque pietate, pro defensione (117)- Est homilia Emiseni inTiatali confess, et
crclerorum. Solet quippe justiliam, omnem prorstts doci., pag. 227, scilicet S. Brunonis, ut rcliqti.s
auimi appellare virtittem. V. eiiam A. lraperfecli _Emiseno allributrc.
hom. 9.
101 -COMMENT. IN MATTII. — PARS I, CAP. V. J02
in quo salielur ? Vos, iiiqttil, eslis snl terrae, vos A bona opeta glunficciu Patiem vstrum, qui in ccelis
eslis homintim condinTenltira (118), vcslro exemplo -est. Notue putuie quoniam veni solvere tegem, aul
inslruii, vcslra sapientia doceri, vesira huinilitate propheias ; non veni solveie, sed adimpleie. YeneraE
etpaliemia componi creteri debent. Quod si sal cnim Domiuus non laniuni ad solvendum el expo-
evanuerit, si prredicator vires amiserit, si episcopjts nendum hoc quod lex et proplielre jubebant, veruin
Iuxurire el vanilati se dedeiil, in qtto salielur, in eliam ad agcndura. Yenerat pj-releica Dominus noii
quo populus condielitr ? Ad nihilum valei ullra, nisi ail hoc tanliira, ul legem el propbeias solverei, <H
vt tnillalur foras, el conculcelur ab hom tabus. Tale exponei'et, sed ut e.t, qure minus haberent
adttnple-
onim sal quiainfaluatura est, foras miltitur, qno- rei (120). Multis eiiim inodis, nisi ipse
\enisset, les
liiam falsus prredicalor, ejusque doctrina qure vana ei prophetrc adinjpleii non poterant. Pj rcdixerant
sine sapore et iiitttilis est, ab EccJesia pelliiur. enini cjus_nnii\itnt/jm, passionem,
resurreclioneni,
Coneulcaliir aulem ab hominibus, quia digntis esi, ascensionem et \iitules quas in homine
operattts
qtii ab omnibus despeclui babealiir, Vos esiis lux esl, qure uequaquam adimpleri possent, nisi
tnnttdi. Quod enim sol et luna prresiant corpoii, .venissel. Miilldm igiiur niinus habebant lex et ipse
pro-
hoc aposloli et dociores prrcstanl animae. Illi illu- pheire, spjiitiijlein \idelicet intclbgenliam,
T.
B quae nisi
nunanl octilos corporis ; isli illttminaut ocnlos per Christum, adimpleri non poterat. Hoc enim
mentis. Sunt igilnr lnx mittidi, qui majorem, et me- Joannes evangeljsta ieslatur. Qui cum multum lle-
liorem miinar pnftem illuminant. Non potesl civkas rel, eo quod nemo inveniri posset
qui librum se-
abscondi supta moniem posita. Sic enim sunt-apo- ptera sigillis sigiialtini aperuet, dictum est ei, rie
sioli et cpiscopi super. Ecelesiam, sicuti civitas fleret: t Quia ecce vicit leo de tribu Juda, rndix
supra moniem. Non possunt abscondi, altius se- .David, aperirc librum et soheif, seplem .signacula
dent, oranium octtli ad eos respiciuni. Qui si pul- ejus. Aiuen qttippe dico vobis, donec traijse.it cce-
chri fuerint, et sui ordiuis decorem ei honesiaiero Itini el lena, iota unura aui unus apex non praele-
tentieiint, veneranlur ab omnibus, mkanlur et lau- libit a lege, douec omnia fiant (Apoc. v, 6). » Quo-
dantur ab omuibus. Neque accendunt lucernatn, et niodo enini non fiant, qure ipse Deus ventura esse
ponunt eam sub modio, sed super xanddabrum, ut prasdixeral ? Altoquin mcniii'etur qui menliri non
luceat omnibus qui in domo sunt. Ad' hoc enira lu- potest, Iota aulcin, et apex, qure iu Jitteris roi-
cerna acceudiiur ul luceat: ad hoc episcoptts ordi- uima stinl (121) quamlibel Iegis et propbeiannn
rialur, 22 ttt crcteros illuminet. Lucerna^nim cpi- parvissiinam sententiani significaut. Quod aiitem
'scopus est, htinen gralia Spiritus sancti, sive evan- Q „ ait, quia donec lianseal cwlum et terra, non pi're-
gelicu prreiiicaiio, candelabfum Ecclesia. Qtri ergo teribit aliquid horuro, donec oinnia fianf, matiifeste
sttper Ecclesi.c candelabrum posiltis est, videat, ne osteudil, quia dicendo donec, nonuisi ad prrcceden-
gialiam sancti Splrilus, qua illuminalus est, sub ijaspeciat. Mttlta enira de sanctorum Jieaiitudins
modio ponal. Yideat ne talenlum sibi tTaditumterrre loqtiiinliir lex et prophetrc, qure posl et non antea
suffoiiat; scriptumestenira .(U9)«Sapientiaocculia, fienl, quam lianseat cfjelumet lerra. Sic igittir et
cl ihesaurus abscondilus, quae utililas in uliisqiie? » illud accipiatur, qnod sttperius dixerat de Joseph ct
Inde eliara qui nbscondil frumenta, malediciiur in Maiia, qtiia (122) « oon cognoscebat eam donec
populis. Sic tuceal lux veslra coiatn homittibus, ul peperit filiuin snum priraogenitum.» Donec enim
videanl veslra bona opera, el glorificent Patrem ve- praecedeniia bene •deterroinat, subsequenttbus vero
strum, qui in cwlis est. Lux, inquil, eslis ; et ser- nullam infert necessilalem. Si enim subsequen-
mone, et opere, lucere debetis. Magis enim ,ope- libus necessitatem inferrel, postquara coelum et
Tando, qtiam loquendo, proficiiis, quia niajor est lerratonsibit, nihil eorum fieri possei, quas Iex
splendor operis qtiam sermOnis. Unde non ait, ut et prophelae poslea ftitura praadkcTant. Sequiliir:
attdienles vestrtira bontim sermonem glorificeut Qui enim solveiit unum de mandalis isiisrminimu,
Palrem vesirum. Sed quid ajt ? Ut videnles veslra D et docueftt sic homines, minimus vocabilur in regna
,.(USi Noiissima suntverba Chrysostomi hom. 15 visus, qttap ulilitalis in utlisque? » in Sixt. vors. :
sed iniirio plura habet in lib. De sacerdoiio. Cer- « Snpientia flutent abscoudiia, el ihesaurus occulius,
talim autem \et. et recenliores ad h. I. admonitio- cpiae ulilitas in ulrisque?»
nes et praecepta ingerunt. Est opus insciiptum : (120) Sic eliam Hieronymus : « sive qttod de se
iitbre sacerdotales ex PP. et vet. scriptoribus con- per alios pi'ophel.iia_compIeverit; sive qnia ea, quai
textura, unde quilihet qure volet, petere facile potesl. antea , pmpter infLrmitatem andieniium , rudia
Hic nos tinum proferemus quod habet A. lmperfeeti et imperfecta fuerant, sua praedicalione comple-
Iioni. 10. t Melitts est facere et non docere, qttam verit.» . - ' c, l
docere et non facere; quoniam qni facil, etsi la- ' (12i) Ex figura lilterre oslenditur, quod, elmm
cuerit, aliquos corrigit suo exemplo : qui autem e qitaeminimapulantur in lege, sacramentisspiiilua-
docel et non facit, nonsolum neininem corrigit, sed libtis plena sint. Hieron. Caeterum hic locus vane
adbuc mtiltos scandalizat. Quis-cnim non moventur Tntiltumque ab his versalur, qui de anliquis fiebrai-
a.I peccandum, cum viderit ipsos doclores pieiatis cis litierisaguiit.
peccanies ? » Y. caelera. (122) Vid. ea qua? dixit n. 3 ad locum ex Matth.
(119) Locus Ecclesiaslici, cap. xn, 17, in Vul- i, 24: « Et nou cognoscebat eain, » elc qnem liic
gaf i Sapienlia eiiim abscondif.t, cl tliesaiirus in^ Tursus recilat.
103 S. BP.UNOMSEPSCOPI SIGNIENSIS JOi
CGihrian.~Qmauum feceril, el docueiii, hic magnus A minus aii : « Super caihediam Moysi setleriuit
vecabilurin regno cxlorum. Non vent, inquil, lcgem Scribrc et Pharisai. Onmia qure dkerint vobis fa-
solvereet ponej-e, sed ea qnrc Iex prrccipil, agere cile, secundum opera eorum nolite faeere (Matih.
veni el adiinplere. Quare hoe ? Yis audire quare ? xxiii, 2). Quarehoc?« Dicunt enini et non faciunt. »
Quia qui Scriplntas solummodo sohit et exponit, Erat igilur eorum justitia dicere et, non facere , le-
el non facit qtiod Scripturae prapcipiunt, mimmus gem solvere, ei non adimplere ; hrcc auiein ad cce-
vocibitur in legno coalorum ; (125) qui aulcm lorum legmim properanlibns non sufficiiii:!.
easetfacii, et dorcl, hic magnus jvocabilui in tegno XIII. (127) Andislis qria d;ctum esl antiquis : Noii
twlorum. In quo legno cwhrum ? Diciiur enini occides; quiaulem occideiil, reus eriljudicio. Ego au-
uon solum patria ccelesiis, \erura et Ecclesia re- lemdtcovobis,quia omnis qui irasc tui ftahi suo, teus
giium cosloium (124). Sed quomodo ibi niiijinifs eiit judicio. Qui aulem dixeiil ftalii suo, raca, teus
"vocabilur, qni neque roagntis, neque minimiis ibi eitl concilio. Qui autem dixeril, falue, reus erit ge-
ent ? De Ecclesi.t igilur hoc intelligatur, qnae heiina; ignis Non inquit, sufficiuntvobis ad juslitiaiti
muliis in locis regnum cwtotum vocafur. In qua ea ojiae Scribae el Pharisaei sibi sufucere non bena
sancii npostoli , marlyres el confessores Inngiii cogitabant. Majora no\is qnam antiquis praecepta
valde veneranlur, cl habeniur, qui Iegis mandaia, B danlnr. Illts dicitur, ne occidant; isiis diciiur n-i
et feceruni, et docuerunt. Caeteri vcio quoni.im irascanlur. Illi ab hoinicidio; isti ab ira ei odio
niinimi sunl, quid altinet --dicere, cum neqtie in coereentur. Scd quid esl quod Domintts ait : Qtti
memoria apud homines habeantur, neque iu ceelis aiilem occideril, teus ciil judicio ? Non cnim onmis
inter sanetos connumereiilur ? Et quidem mtiltos qui occidit, reus inortis in judicio judicatur; neqiie
tales in Ecciesia videmus, pluresqtte fuisse non du- \ero Ie\ oinnes damnnl qui occiduni, quoniam <t
bitamus, qui bene quidem praedicare sciunt, bene ipsa multos occiderejubel. Detenninandtis est igtlur
ggaulem facere nesciunl. Isti igilur non immerito loeus iste, sicui el crctera quae breviler dicta, rainus
mif.imiel vocantur, et sunt in regno ctelorum; quo- aliquid habeie videntur. Dicil enim lex (128), qtti-
niam etsi ab-allis mngni videantnr, ab aliis lamen cunque sponte vel per odium et insidias bOHfnem
despiciunluis in quibus coelorum Dominus legnai el occidetii, ipse quoque occidalur (Num. x\xv, 15).
babitat. Sed videamtts quid significct, qui solvetil Caiciis vero tres civiiates conslituii, ad quas fu-
unum de mandaiis islis minimis (125). De qttibus gianl ne moriauttir. Quod quid sigtiilicel, non e l
istis? nibi de hisquae in lege confuieiitur, quam se Jitijus loci exponere. Yideainus quod seqtiiiur.
non solvere, sed f.icerepraedixerat? Quomodoautem Ego auletn dico vobis; quia omnisqui irascilur fialii
'
aliquid mandalum minimum esse intelligere possu- ^ suo, reus eiil judicio. In quo judicio? In boc enira
mus, quod qui non facit, vocatur minimus, et qui quod in Ecclesia fit, non tenelur ila. In illo vero
farit, vocaliiT magnus? Tale enim mandatura non distiicto judicio, si oninis qui irascilur damnabitur,
niinimtira, se3 niaximum esse videtur. Et ego qui- aui itnlli, aut pauci salvnripoterunt. Quisenim t ra
dem his verbis significari pulo, quod oronia Jegis "quielemiiis esl , ut aliquatido non irascaiut ? Delei-
mandala non faclentibus minima sunl, facienlibus minandum est igijur el rstud, ut non de oiini ira,
aulem niaxima, qttoniam illos miniinos, islos vero sed de instanll el perseveranti inielligalur, qtiaejani
maximos faciunt. Snnt prrclcrea minima in minimis alio nonrine odium \ocalur. lra enim inv..terata
et magna in magnis, quoninm et illi hahenl ea pro odittmdicilur. (129) Unde el bene non praatetiio,
-minimo, ei isti habenl ea pro maximo. Sequitur : vel luluro, sed inslanli ttmpore uliitir, dicens:
Dico aulem vobis, quia nisi ubundaverit (126)jus<i- Omnis qui itascitur. Et hoc qnjdem manifesiura esl,
tia veslra plusquam Scribarum et Phaiiswonim, non quia sic dainnaiur ille, qui fratrera stittm odii, sic t
inttabiiis in regnuin cmtorum*Scribarura eniin et etille qui oecidil: uterque enim homicida vocaiur :
Pbarisaeoruni juslitia fuit ut bene praadicarent, et hocenim Joannes aposiolns dicil:« Oronis qui od t
bene populum admonerent, non tamen ea faciebat.l, ,. ftalrem sutim homicida esl: et scitts qttod oiniiis
qure prrcdicabant, et admonebant. Unde et alibi Do- homicida non habel vitam rciernam in se manen-
(125) Hieronym. eodem modo inierpretalur : re esse. videtur; ul quod subjicit de contumtiia
« Qttod Magislri eruditio eliamsi parvo peccalo ob- « raca, falue, » etc.
noxius sit, deducateum de gradu-maximo, necpro- (127) Hactenus quae in homilia Emiseni et in
sitdocere justiliam, quam minima culpa desliuit. commentario invenijralnr. Ab horum \ei'borum qure
ct beauiudo perfecla fit, qurc sermone docueris, sequuntur explicafione «Nisi abundaverit, > eic,
opere complere. > est Emiseno bomilia altera atirib. Dom. vi post
(124) Yulgalissimum est et nulli ignotum sancti Penlee., pag. 46i, qtire lolum sequentem uumerunt
Gregorii lllud homil, 12 in Evang.: « Sciendum uobis coniprehendit.
est, quod srepe in sacro eloquio regtium ccelorum (128) Qureripolesl de qua lege A. loqualur, qua:
prreseniis lemporis Ecclesia dicilur.» hoc prrcscribat. Puto esse quod Ntim. xxxv, 20, tti-
(125) Aul Bedam prre oculis habuit, aut easii in tuiltir. « Si per odium qnis horainem iropuleril ve!
ejusdem ferme verba incurrit, quresunt: < Qui non jecerilquippi.im in eutn per insidias, aut cum esset
iniplei Dei mandaium in semetipso, soivit; et fil inimicus, inaiiti percusseiii, eljlle mortuus fueiit,
despeclissimus in Ecclesia sanclorum. » -'homicidii reus eril. »
(126) fjplime meo judicio, A. Imperfecli, mini- (129) Odium, ira invelerala, ait etiaradcero, iv
nuini hicintcrprelatur,quod de minima in specicm Tiise.,nuro. 9.
?flg -COMMENT.1NMATTH. — PARS I, CAP. V. 106
tem(I Joau,m, 15).' Sic igiiur omnis qui irascitur A J. diximus iujurias nomiuatim Dominus posuit, quii
fratri suo, reus eril judicio. Qui aulem dixerit fra- tttnc temporis magis in usu linbebantur, el aut par-,
tri suo, raca, reus eftt concilio. Raca enim mentis vum, aut niillnm ppccatum esse videbantur. Dedit
affeclum cum Indignatione et irrisione significat. igiiurnobis regulam, novnroquelegero conslimit, ut
Yelul cum irridendo, inliatis faucibus aliquem insuf- nullum peccatttm negligamus, quoniara eliara illa,
ffamus. Dicitur tameifquod raca inlerprelatur vanus. quaeminima esse putanlur, nisi j-esecaia fuerint,
Sed nunqttid lam niagnum •peccattim esl dicere animas perdunt, el damnanl. r-eque \ero qttasi
raca, Id esl, aliqttem quolibet sono vocis irridere, pai'va negligenda sunt, pro qttibus Deus offtnsus
ut quicunque hoc dixeril, reus in concilio habea^ munera jam ante altare recipere dedignaiur. Sequi-
tur? Magnum enim peccatura est omnis injuria : dilur : Esio consenticnsadvenaiio tuo,cilo, dum es in
catur ei'go : Si qnis dixerit fratrisuoraea, et euin via cumeo, ne fone iradal te udveisaiius judici, et
irridendo, qtii irrisione digivtis'non est, ad indigna- judex tradal le ministro, el in caiceiem mitlaris.
lionem et iram provocaverit, in concilio episeopo- Hoc autom tale est ac si dicerei: Audisii quid di-
riim reus et culpabilis judicabiltir. Saepe enim ex xerim?haec \eiba vitrcsunt et salutis : esto igilur
parva injuria raagnre lilcs coiicitantur. Qurc omnes eis consentiens, hic est enim adversarius tuus. Quis
in illius cnpiit redundant, qtti piincipalis eartim B I enimsicadversalur ltomini ut sermo divinus? Yult
causa exstiiil, seeundnm 24 '"u(l : l Qu' effundit enim iste occidere; dicit ille : Non occides. Ynlt iste
laqtias captit esl jurgiortim (150). » Unde et inlege moechari; dicit ille : iVoii mwcltabetis. Yull isle fu-
prereipitur: t Si egressus ignisinveneritspicas(15I), rari; dicit ille : Noti furaberis. El tandem u,uoser-
efcomprehenderit acervos friigum, sive slantes se- inone pene omnia comprehendens ait: Quod libi
geles in agriSjTcddeltdamniimqtti ignemsuccendciit non v's, alii ne feccris. Esto igittir consenliens huic
(Exod. xxii, 6). » Nara el ipse Dominus ait: « Vrc adversarlo luo; boc aulem cito inlerim dura es in
Hli perqttem scandalum venit (Matth. xvui, 7). » \i.i ctim eo; cilo enim haec via finittir; pauca sunt
Si enim de verbo olioso rationem reddituri sumds, miliaria. Tanla enimesthrec via* quanla esf et vila
quanlo magis de injuriis, et contumeliis ? Qui aulem tiniusciijusque Quainvisatttemaliis longibr, aliisqtte
dixeiii, falue; veuseril gehennm ignis. Quidest hoc, breyior sit, nulli laroeii valde prolixa esl (152)
oDomine?Quid enim hoc, o magisier veritaiis? Postquam vero via completa fuerit, et viia fmiia
Quid enim si hoc dixeril, et poenitentiani egeril? jam nihil proderit consenlire velle. Quidigitur?
Sciraus enim multos sanctorum uon solum faiuos, Accusabit enim te adversarius tuus, tradeique ie
sed ei haereticos aliosdicere non lirauisse, eosque judici. Cur non dicis, opiiinc Domine, tradetque ie
haeresibus aecusatos, vietosque damnasse. Nam el C ^ mihi? Tues enim qui constiiuttis es aDeo judex vivo-
apostolus Paulus scribens ad Galalas, ; insensatos, rum, et mortuorum. Sed qtjtd sequitur? Judex tra^
el slullos » eosvocavit; quod quidem non minoris dat le ministro. 0 quani iniqito ministro ad cruciah-
injurire est, quam si fatuos eos dixisset: ail enim : dum ti-aditur, qui bono consiliario consenlire no-.,
«t) insensati Galatrc, quis vos fascinavil veritatinon Juii! Postea veioquid fiet? Ei in carcerem mittaris;
obedire?,»(Galat. m, 1) El pattlo post: « Sic stulti carcer iste infernus est. Qualis minister, talis et
factiestis ul cura spiiiiu ccpperilis, nunc carnc carcer. Hle enim esl crudelior oronibus, iste forini-
consummemini (ibid.). » Sic igittir dicamus : Qui dolosior et horribllior universis; in quo tenebrae,
superbiaespiritu inflalus non corrigendi gratia , sed nuiiquam dcficiunt, in quo igitis.nunquam exstin-
invidiose, et nialitiose fratrem suumfaluum dive- j_uilur, in quo vcimis nunquam moritur. Amen dico
ril, euraque contra se ad indignationem, el oditim libi non exies inde, donec reddas novissimum qua-
pto\ocare noniimueiit, tandiu gchennse ignis reus drantem. Magnuro est hoc debittim, et infinila, et
erii, donec poanileniia ductus eum quem injuste jniiuinerabilis esl ista pecuni.i, ad ctijus novissimum
comnioveral, qnojibel niodo, quanluin in se est, sib1_ quadranieni nunquaro venilur; quoa seroper solvitur
reconciliet. Ut autem ipsura Dominum hoc sensisse el nunquara finiiur.
inlelligas, audi quodêquilur. Si ergo offers munus O * XUl*.Audistts quia diclum esl
antiquis, non mx-
iuum ad allare, eiibi tecordalus fueris quia fraler chabetis. Ego autem dico vobis quoniam otHnis qui
tuus habel aliquid advetsum te,' reltnque ibi munus viderit mutierem ad concuptscendumeam, jam mm-
tuum ante altare, el vade prius reconciliari fralri tuo, chalusest eam in corde suo. His enim \erbis ~non
el iunc vetiiens qfferes miinus luum. Ac si dicat: solum] coiporis, sed et inentis fornicalio tollilur;
Fratrem luum- fatuum vocasti; iialus esi tibi; ju- quoniam non solttm jnembris agere, sed el
siara causam habet adveisum le; ejus indiguatio mente concupiscerc, fornicatio vocatur. Et quasi
Juura pecealuni esl, non le recipio, vade prius re- 'l aliquis oculorum culpam post sfi ad illicila
conciliari fralri tuo. El fortasse ideo has quas prae- meniem trahentium causaretuf, addidit dicens :
(139)JProv. xvn, 14. « Qui dimitlil aquairi, caput bratca DtJfp et Grreca LXX axu.-«8«;.
estjurgiorum.» (1.52) Sic eliam Hieronynius.« Ex proecedentibus
(151) «Spicas» diserte scribit A. "quod non pauca et consequentibus manileslus estsensus, quod nos
exemplaria latina habere, leslalur Calnfel; et sen- Dominus atque Salvalor nosier, dura in islitis saecitli
tentiae^ptimte conveuire viderelur; sedobsl.it He- vi.i cttrfimtis, ad pacem et concordiam cohortelur.^
PATROL. CLXV.
.107 S. BJtUNONIS EPISCOPISIGNIENSIS 10S
iQnod si oculus tuus scandalizat te, erue eum A rem dintittere non licet, quid est quod Apostolus
et projke abs le. Ut quid? Expedit enim libi ait: t Infidelis si discedit,- disceJat : Non eniiri
ut pereat unum menibrorum tuorum , quatn to- subjeeius est .erviluti fraler aul soror In ejusmodi
lum cutpus tuum milialur in gehennam. Simililer (1 Cor. vn, 15). t Ac Si dicat: Si fidelis infidelera
Jg§ iiutera fac, si manus in aliquoscaridalizaverit. dimittere "velit, niillo jam vincuJo conjugali teuetur,
Hoc eniin ad liileram inlelligere, sanctorum Pairum ut non clmittal. Melius lamen est tenere, ut sic for-
concilia (155),iiiterdicunl; eosquead sacros ordines fasseeam converlat.Noh igiturneeessiialeconstrin-
lion adinittunt ûi lale aliquod fecisse invenitinlur. gilur, ut eam teneal, sed charitale sola. ul conver-
Yeiuuitajnen oculos timc eruirous, et a nobis eos tat. Unde si infidelis diseedit, et a fideti teneri nou
projicimus, si eisin corpoie nostro vagandi per illi- potest, non efiret hoc fiaelis, discedat. Et hoc qui-
cita licentiam lollimus. Unde'Psalmista : t Averte, dem divortium sola fornicalio facit. Qitseenim for-
inquit, oculos meos, lie videant vaniialem (Psal. uicalio major et inlolerabilior est, quarn ut vir Deo
cvwn, 57). »Aliier utitem ocultim seandalizaiiiem adhsereat, et uxor cum idolisforniceitir ? Audivil
tfruere est, quando fralrem~vel filiuiu vel aliquem jgitur Aposlofus, Clnislo dlcentc, quod non, nisi
aliijili amleorum, quera quasi octjium 'vel nianura cattsa foniitalionis, vir uxofem tlimitlerepossit, e.
diligimus, -uolenler a nobis abjicimus, et ab&cindi- > hoc de ulraque fornicaiione, corporis videhcel et
rnus, si in Ghristi fide el in aiiimre nostraesalute animae intellexit. Quod quidem Domimim qudqtie
nos scandalizaitl : iiullum enim advei'sum_haeedili- inleliexisse dttbitare noti debenius. hefum audisth
gere debemtts. Inde enim Heli saeerdos valde re- quia ^diclutn est amtquis: Non peijurabts; reddes
pi-eliendiuir quod filioruni scandalum siisfinuerit. auiem Dominojuramenla lua. Ego aulem dico vobis :
Tollaraus igilur et eruainus a nob.s quicunque ad non juiare omntno, neque per ccelum, qutaihtonus
eorporis vel animae fornicalionem nos invitant, Dci esi: neque per lettam, quia scabellum eslpeduin
eiiamsi, quasi oculi et maritis, charfel nece!.sarii ejut: neque per Jerosolymam, quta civttas esl magtti
nobis' fuerint. Expedit enim ilobis utTIli soli pe- regts. neque pei caput luum jurabis (156), quia non
.Teanl, quam ut nos quoque simul cum illis perea- potesl untim capttlum album facere aut mgi um. Sit
ri.us.'Sequitur : Dictum est autem: Quiciinqve dt- auiem serivovesier ; esl, esl : non; non. Quod aiiteth
miseiit kxorem suam (15i), det illi ttbeltum tepudti. hts abundanlius est, a malo esl. Hrec autem Jaculius
Ego autem dico vobis, quia otnnis qui dimiseril uxo- aposiolus in Episiola sua posuit dicens : « Ante
vem suam, excepla fornicalionis causa, facil eam onraia aiitero, fralres niei, uolile juraTe nequepor
mmclmri; et qui dimissam duxeut, adulieial.ln bis _, terram, neque aliud quocicunque
~"coslum, nequeSitperauteni serino vester: est, est: noii,
•aiilemmanifesle oslenditur, quod nulliuxorem suara juraraeutum.
flimittere liceat, excepta catisa fornicationis. Causa non, ut non sub judicium meidalis (137) (Jac.\,
vero fornicalionis, uxorem viro dimiltere licet, 12). »Polerat enim fortasse aliquis rmeltigere, quia
aliam vero ducere non licet. Hoc aulem alius evan- pauca Dominus pcr qure jurare non licel enumeui-
gelisla ostendit dieehs : Omnis qui dimillil uxolem \erat, curo cretei'a tacendo conseiisissp, nisi qitla
suam el aliam ducil, mmchalur (15S). Quis esl enira Jaeobus apostolus his omnibus super addidii, neque
qui dimiliit uxorem suam, nisi ille ctijus uxor forni- atiqnid quodcunque juiamcnium. Cur aiilem onuie
caia esl ? alii enim dimillere non licct. Mcecbatnr juramenluni inlerdixerit, mox subjungens ait, ut
autem slmiliterel mulier, si dimiseiil virum' suutn, non sub judiciutn incidaiis. Qui enim nunquani ju-
c. alii nupseril. Sed dicit aliquis : Ecce qui dimittit, rat, nunqtiam perjuriumincuirH.qui veroperjurium
lnoecha.ui'. Nunquid et illa quae diniittitur, sintiliier noii"'agii, nunquam de perjurio judicaiur. Haj&est
moechaiur ? Audi evangelistam : Et qui dimissam igitur causa, quare et Dominus,cl bealus Jacobus
duxeril, adulierat. Quare enim adulterat qui dimis- jurare pi-ohibeai. Idem enim spirilus in utroque
sam ducit ? Quia earii ddcit, quam ducere non licel: loqtiebatur. Idem igitur uterque significavit. Qure-
si enim aliam duceret, non adulteraret. Si igitur ille rj rendum est tamen quare per creaturam jurarc in-
adulteral qui eam ducit, multo magis illa adullerat lerdicamur ? Qure eniui ibi obligalio Jit, ul pei coe-
tpiaeducitur. Si ergo, nisi causa fornicalionis, uxo- lum el terram cteleraque his 2@ sirailia jttrai e (158)
I (155) Speclat, credo, ad canoij. 22, al. 17,ex illis (156) « Juraveris. »
qni apostolici vocantur, et canon. 1 Nicaeiuini (<le (157) « Sub judicio decidatis. >
quibus V. Moiinuni lib. IV, cap. 9. De Pojnit.) : qul (138) Quaeslionemsolvil Hieronynius, apposile ad
licei de ea mutilalione laniummodo loqui videanlur, Chnsfi auditores Judaeos : «ûJrci per angelos, et
quap esi eviratio, idque responsum dalum Ammonio urbem Jerusalem et templtim el eleraenia jurantes,
apud Sozomenura lib. vi, cap. 50, probare videatttr, crealnras, resque carnales venerabantur honore et
alio tamen sensu et universali ipse Ammonius acce- obsequio Dei. » Idera fei-me Cbrysost. hom. 17. Oin-
pit, "el rem decidit Iiinocenfras I, cpisl. 37 ad Feli- uino idem dixerat s. Hilarius ad h. 1. : « Hisenim
cem Niiceriniim (ex recent. Const.) ubi generaliter elementorum norainibus Judreis eral religio j'urare,
legera explicat eiiara de eo, qui partem cujuslibet et cceli, el ien're, et Jerusalem, sed et capitis sui,
digiti sibi volens abscidtt. quibus, iti conlumeliara Dei, sacramento veueratio-
I' (154)«Oinnis qui dimiserit (uxorem suam) det ei nem deferebant. » Praeclare, ut solel, de hac Chrisli
libellnm repudii. » doctrina Maldonatus ad h. I.
(155) Luc. svi. 18 : «Oranis, quidimillit uxorem
suam, et alteram ducil, liiO-Chatur.*
Itm COMMENT.INMATTil. — PARS L CAP. V. 113
linieamus ? Cum enim Deum vel ejus verba in jura- jA ei; el volenli mtiluaria le, ne averlaris (142). Hsea
mento pojiimus, eum quodam modo mediatorem enim pauca verba omnibus homiiiibus sufliciunt ad
facimus ejusque auxilium abdicamus, nisi illt paclum perfeclionem, in quibus omnis palientia, etlargita-
servaverimus, qui nobis sub tali pignore credidit. lis virtus aperte commendattir. Omnia autem isla
Ii: aliis \ero qua obligatione tenemur ? Si enini di-, illml capitulum speciant eique conlinuanlur quo di-
- cam : jttro tibi per capul meuni, quid inlelligilur ? citur : Nisi abundaverit justilia veslra plusquam
hoc forlasse: sic mihi caput meum sauum sit. Si Scribarum el Pharismotum, nort inlrabitis in regnun
\ero dixero, juro tibiper coelum et.ienamet per cwlorum. Pbarisaei namque el avarilia pieni erant,
civitatem Jerusalem, inlelligi potestj sic coelum del et patienliam non liabebanl. Audislis quia dicium
inihi pluviam, sic lerra del fructum suum, et sic est: Diligesproximum itmm, et odio habebisinimicum
civjtatem islam inhabitem. Ei hre qtiijlem non parvre Ittum. Ego_auletndico vobis: diligite inimicos veslros,
obligaiiones sunt; maxinie aulein si allegorice in- benefacile his qui oderunt vns. Caeteraenim, quae su-
telligatttur, ut per coelum (159) aposlolos, per ter- perius dicta sunt (145), non conlraria legi, sed quod-
ram Ecclesiam, per civiialem vero Jerusalom coele- dam ej'us supplenientura esse videntur, secundum
slem palTiam signilicenius. IIoc enim Dominus ipse hoc qtiod dixerat : Non veni legemsolvere, sed adim--
"
significare videlur, cum de ceelo quidem dicil, <jrifia plere. Qure vero niodo dicunlur, contraria sibi vj-
sedes Dei -esl; de terra vero, quia scabelium est pe- denlur esse : opposita enim sibi sttnt, odio habebis
dutn ejus; de Jerusalera auiera, quia civilaseslmagni iiiimicum tuum, el diligite ininiicos veslros. Quo-
regis. Yalde enim timendum esl ponere hrec in jura- modo ergo intelligemus verba vcritatis, tit non sint
inenio, si iiainielliganlur. Atveronequecaputsuum conlraria legi ? Quis esl isle inimicus, quem odio
aljjuret aliquis cui sanitatem divinitus ademplam hnbere, et diligere prrecipil ? lnimicus iste (M),
reddere iion valet, siquidem quodniinus est, untira bomocsl^ inimicusqitia peccalor, amicusquia ho-
eapiUumalbum aut nigrum facei'e HOIIpotest. JXemo mo. Duo enim audislj, hominem et peecalorem. Di-
eniin id facere valot tit suo tempore uigri, et albi iige igitur hominem, habe odio pecc.ilorem. Dilige
capilli non orianiur. Quomodo igiittr diceraus? Quo- nalurara non viliura; odi vilium non nituram. Hoc
modo loqueiuur ? Quoraodo verba nostra firmabi- euim modo et Chrislus Iegi, el lex Christo con-
rous ? Sit, inquil, seuno vester esl est, non non: quod venlet. Unus enim idemque bomo et amicus et
lale esl ac si dicerel: Illud quod esl, dicquia esl: ininiicus est tibi; unus idemque te persequilur,
illud quod non esl, dic qttia non esl: sic loquere, et nou persequilurf: quod enim Deus in homine
sic responde. Quod si feceris, non peccabis, ueque p| fecit araicum tibi est, el non insidiatur tibi:
meiJiteris. Nibil his addas, sit sirnplex"sermo tuus. quod \eio diabolus in homine fecil inimicum tibi
Quod enim his abundantius esi, a malo esl. Quid 27 esi, libique insidiatur. In uno igitur eodemqua <
enim e_t quod his abundantius est, nlsi mendacium? homine et amicum diligimus, el inimicura odio ha- J
Qai eiiiiti dicil id esse quod non esl, vel id non esse beraus. Quod ergo lex dicit : Ditiges proximum
ijuodesl, tale veibuni nbundantius est, a maJo esl, luum, naturam honiinis intellige; qure ideo libi
a peccalo, el a ^diabolo esl: de ipso enim dicitur proxima est, quia de eadem massa facti estis. Quod
quia a principio meiidax fuit, « el in veiilateiioii vero sequitur : Et odio habebis inimicum luum,
sietil (140.. » viiium inlellige, quod est causa oninium iniraici-
XIV. Audislis quia diclum esl: Ocnlum pro oculo, tiarum. Nullreenim inter bomines ininiicilire essent,
tienlem pro dente. Ego auiem dtco iiobisnon resislere si hoc soluni de eis sublalum fuisset. Sequitur :
malo. Sed si quis te percusserit in dexteram maxit- Benefacile his qui odeiunl vos. iloc eniin ipse Do-
niinus el docuit et fecil, sicul Judaeis loquens ait :
latu luant, prwbe illi el alteram; et ei qui vull lecum « Multa bona
opera operalus suin vobis, propter ;
in judieio conlendere, et tunicam iuumiottere, remit-
quod horura vultis me occidere ? Ll orale pro per-
le (141) ei el pattium. El quicunque le attgariaveril ,p sequenlibus et calumnianlibus vos (145). » Et hos
mille passus, vade cum eo alia duo. Qui pelit a_te, da quidera ipse complevil, quando pro suis persecu lo-
(159) Non miillo aliler Beda, « specialiter autera vox jubeniis justo, sed permittentis infirmo.
sanctas animas cceli noniine significat, el terrae pec- (145) Yerba quaein coinmeiitarioseqtiuntur, leges
catrices, - etc. in hom. 6 postCfneres, p. 99. homiliar. Eraiseno',
(140) Joan. vm, 44 : t Ille homicida erat ab ini- suppositar.
iio et in veritate non stelit:.» quem lociim allegat (144) Sic ferme el S. Aug., serm. D. in monle,
et nic Cbrysostomus, hom. 17. lib I, cap. ii : «In ipso uno qtii tnaliis esl, et pro-
(141) « Dimitte. » ximtim habes, el inimicum. Nam qnod homo est,
(142) Quivis videt stiperloribus verbis significaii proximus luus esl; quod inalus esl, nou soluin luus,
quod scriptura erat Exod. x\, 24; Levitic. xxiv, 20; sed etiam suus jnimicus-est. Dilige ergo in eo car-
Deul. xix, 21. Bene hic Hieron. : « Domiuus noster nem el animam, hoc est proximum luum, quem
vicissitudinem tollens, irnnral initia peccatorum ; Deus fecit: et odio habe malitiam, quam ipso con-'
el in lege, telributio est; iu Evangelio, gralia; ibi seniii nie, diabolus intromisit. > <
culpa emendatui', hic peccatorum auferuntur exor- (145) Joan. x, 52. « Multa bona opera ostendi
dia. t De illa YvT. lege fuse Chrysostom. init. hom. vobis ex Patre meo, propler auod eorum opus me
18, elelegans esl Bedrc seutentia in 111.« odio ha- lapid.tiis. >
bebis iniraicum luiiin, » videlicct non esl accipienda^
lil . S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 112
ribtis oravil dicens : »Patcr, ignosce illis, non enim A quoniam peifecitis Dominus bonos ct perfectos vuU
scittnl quid faciunt. Ul sitis filii Patris vesiri qui in babere fideles. Quae sit auiem ista per&ctio (148),
eoslis est (146).» Quod sic intelligilur: ut sicut audi quid ipse Dominus dicat: « Si vis, inquit.
csiis filii Deiper crealiotiera, sic eliattf siiis pjnsfilii perfeclus, esse vade, vende oraniaquae habes, et da
per imilationepi. Ipse enim non solum amicis, ve- pauperibus (Matth. xix, 21). » Hrec autem speciali-
rum ciiani ini.-iticisbene facil. Et boc est quod ait: ter aposlolis dicuutiir, eoruirique sttecessoribus per
Qui solem suum oriri facil super bonos et malos, et eos mandaniur. _CAT-VI.] Altendiie ne justiliatn
pluil snperjuslos el injusto^. Sic enim inimicos nu- veslram facialis cotam hominibus, ut videamini ab
trit ut araicos; el hos et illos stti solis splendore eis : alioquin tneicedem iion habebitis apud Patrem
illuminat, el suarum pltiviarum mundatione utro- vestrtlm qui in cwlis est. Si cnitn j'ustitiam noslram
Tumquepossessionesfeciradat. Sed parva sunt haec, non debemus facei'e coram honiinibus, quid esf
audi maj'ora. -Qui solem suum (147), Filium suum quod superius ail: Sic luceal lux veslra coram ho-
solem justiliap, lucem, quae illuminat omnem homi- minibus ul videhles veslia bona opera , glorificenl
nera venienlem in hunc mundum, nunc oriri, nunc Palrem vestrum qui in ceelisesl ?• Qttomodo enim vi-
videri, nunc in tenebris Iucere, nimc super bonos et debunt bona opera nostra qure, coram eis ipsisqu?,
malos splendescere facit, Ei pluit super juslos ei B videnlibus, facei-e non audemus? Sienim fecerimus,
injustos. Prins enim per prophelas, deinde per Fi- mereedem non habebiraxis. Yideamus igitur quid
lium, postea vero per apostolos ei doclores tidei Tjignificet ut videamini ab eis : in hoc eniin lota
et doclrinae pluvias omnipotens Dominus pluil. Ma- quaeslio solvitur. Non enini perdit mercedem, sicul
gnaa sunl islse nubes: his Ecclesia fecundatur, his dicere videlur qni justitiam suam facit coram lio-
bonorura operum semina nutriunUii', his qui infustts minibus, sed qui ideo facit, iitvideatur ab homini-
uon fuerit, totus aridris in igne cremabifur. S, enim bus. Qui enimideo facit ut ab hominibus videatur,
diligilis eos qui vos diitgunl, quam mercedem habebt- non justiiirc mercedera qiircrit, sed homiuum lau-
tis ? Nonne el pubhcani hoc faciunt ? Et si salutave- dem et vanam gloriam popuJique favorem. Ideoque
rilis fratres veslros lantum, quid amplius facitis ? noii Ijabet mercedem apud Detrai, quoniam vnnam
Nonne ethnici hoc faciunt ? Non eiiira boc intelbgere mercedem Iaudis suscipit apud homines. Cum etgo
debemus, ut eos qui JIOS diligunt diligere non de- facis eleemosynamnoli luba canere gg aiile te, sicul
beamus : alioquin nec Deum nec proximum dilige- hypocritw faciunl in iynagogis et in vicis, ut honoft-
reriius, quaa sunl dao maxiina legis roandata. Quid ficenlur ab hominibus : amen dico vobis, receperunt
igitur ? nisi ut non diligamus eos lanlum qui nos „J mercedemsuam. Dico ergo : quare receperunt mer-
diligunt, sed etiam eos qui nos non diligunt, cedem suam ? Nunquid ideo quia pauperes lubre
etnon propler hoe tantum, quia nos diligunl; hoc sonitu colligebant, quod fortasse aliler tam fjcile
est enim vicem reddere, sed quia ej*usdem-corpoiis adunare non poteranl ? Aut quia in Synagogis (149)
membra sumus, et ejusdem Patris filii sumus. Ta- el in vicis hoc faciebant, ubi, quia locus spaliosior
lis enim nroor spirilualis est, el ideo indeficiens : eral, melius fieri videbalur ? Non ideo quidem.
carnalis enim amor cito dilabitur, sicut et ipsa Quare ergo ? Yis audire qtiare ? Quia ideo hoc
caro; quali videlicet amore publicani atque ethnici faciebanl, ut non a Deo mercedem reciperent, sed
se vicissim diiigunt: statim enim ut se ab ahis uon ul honorificareiitur ab hominibus. Tantum igitur cis
diligi inlelligunt, ipsi quoque alios non diligunt. amor laudis et glorirc contulit, ut eleemosynas da-
Nos igitur omnes diligere, omnium salulem qure- rent, et mercedem non haberent. Quomodo crgo
rere, omnibus charitalis affeclum osiendere debe- eleemosynas facere debemus ? Sequiiur : Te autem
mus. Quid enim est alitid saiutaie, nisi chariiatis, facienle eteemosynam, nescial siuislra tua, quid facial
et dilectionis affectum oslendere ? Sic enim augettir dextera lua, ul sit eleemosyna lua in abscondiio, et
amor etconcordiacrescit. Estote ergo et vos perfecti, Paler luus qui videt in abscondito, reddet tibi. Quid
sicut el Paler vesler coelestisperfectus est. Noneuim ,rj enim per dexteram vel quid per sinistram inlelliga-
<jicil,iit simus tanlumperfecti, quantum Paler no- - mus ? Si enim manus nostras in his inlelligere
sler coeleslis perfeclus est; hoc enim impossibile velimus, nescio quomodo alierius opera altera iuicl-
.esl: sed dicit, ut simus perfecti, sicut ipse est. Sic ligat: non enim in manibus, sed in mente est intel-
eriim puer aliqilis homo est, sicut el juvenis, quam- lectus. Denique cur dextera opus suum-sinistrre
vis viribus el scienlia non sit perfectus homo, sicui abscondal, qure tam concordans ei esl, tamque
juvenis. Simus igilur perfecli pro modulo nostro; fideliter in omnibus ci auxiliatur ? Aliud igitur per
|(146) Lue. XXIII, 51 : « Paler, dimitte illis: 11051 gatur perfeclus tanquam Deus: et anima perfecia,
enim sciunt quid faciunt. » tanquaiu anima. »
(147) Mysliee hrec Ambrosius lib. v, in Luc. non (149) Hoc ab illis factum negal Chrysosloraus,
$bsimili ratione^ 1 Propheticis popttlum Judrcorum hom. 19 et inleliigi vult de ostenlatione in Iusce
Dorainus pluviis irrigavit, et Sohs seterui refulsit operibus" bonis. Negat eiiaTu illud A. Iraperfecti et
radiis eliam non mereutibus, » etc. recentiores,qui Hebraeorurn veteres ritus scrutaiilur,
,(148] Bre\iter Bela, «ita lamen, ut Deus inlclli- utjLigfoot Hor. Ilebr.
113- OOMMENT.IN MATTH. — PARS I, CAP. YI M
dexteram & sinistram opoiiet intelligere. Dextera A Quid-enim significet \ellevideri ab hominibus, jam
cnim nostra, amor Dei est, sinistra (150) vero,-amor superius dictum eil. Hrcc est aulem causa quare
laudis; hrcc enim ducit ad agnos, illa ducit ad hae- oratio tua non suscipilur; quia vis videii ab homi-
dos. Recordare illius E\angelii, in quo agni consti- nibus. Ubicttnque enim ores, si ideo oras ul videa-
itiunliir a dexiris, hredi vero a sinisliis. Si ergo ris ab hominihus, non suscipitur oratioiua. Sed si
fftciseleemosynam, fac araore Dei qui hoc pi'rceepit \is bene orare (151), inlra in cubiculum tuum,~redi
ut faceres ; -hrecesi eniin dexlera tua. Nescial hoc ad cor, hoc est enim cubiculum in quo oralio con-
sinistra, id est amor J.mdis..Non qureras iude favo- linelur : hoe est cubiculum in quo Deus ipse quie-
rem vulgi, unde qitreris placere Deo. Ulrumque enim scit. Ibi igitur ora, ibi loquere, ubi et quod dicis
simul etsi habere possis, non habebis tamen, si li.i- elcui dicis prjeslo sunt. Claude ostium, nonenim
bere desideras. Sic igitur in omni opere r.ostro ne- indigel sono oris, non indigel clamoi'e vocis ille
scit sinistra qurd facial dexlera, si nqn amoie laudis, queni oras. Ad cor eniro respicil, in' abscondito vi-
sed amore Dei et juslilire illud agimus. Unde el hic det, non verborura composilionem, sed cordis com-
diclur, ul sil eleemosyna luq in abscondito. Sive punctionem attendit. Unde Psalmisla : « Cor con-
enim in Synagoga, sive in vicis et plateis eleemosy- triltim el humiliaium Deus non spernil (152) (Psal.
nam facias, in abscondilo lamen facis, quicunque B h, 19).» Sequilur : Otanles aulem,.nolile mullum lo-
hoc faciens non ab hominibus, sed a Deo videri dequi, sicul ethnici faciunt: pulanl enim quod in tnnlli-
sideras. Eeoutra vero qui in abscondito facit, el loquio suo exaudianlur. Nolite -ergo asshnilari eis,
videti cupiens, laudem ex lioe el gloriam quaerit, scit gj$ enitn Patet veslei, quid opus sr. vobts, asrfo
non ju abscondito quidem facit, quoniam abscondi- quatn petatis eum. Ethnici enim sive dicantur ab
lum non \uli esse quod facil, tanluraque ei valel ac eihiia (155), sive quod magis vjdeiur, dicantur a
si in publico faceret. Deus autem qui videt in abs- valie Ennon, a qua dicilur geheiina, hypocritas
coudilo, elcui abscondito nihil est absconditum, qui et peccalores siguificanl : isti autem uescio quo
et corda scrutatur et videl cogitationes, reddel uni- errore decepli in muliiloquio et longa oralione se
ctirquesecundum opera sua. Et cum oralis, non eritis exaudiri eogitabani. Non enim exauditur oratio
sicut hypocritw, qui amanl in~synagogis el in "angutis quia longa esl, sed quia pio mentis affeetu iit, a
platearum stanles oiare, ul videantur ab hominibus : corde contrilo, et spiiitu contribulalo. Sed qujd
Amen dico vobis, receperunt mercedem suam. Tu est quod - Apostolus ait ; «.Sine intermissione
auletn, cum oraveiis, inira in cubiculum tuum, et oiate (154), » cum Dominus inullum. nos loqui in
clauso ostio, ora Paliem iuum in abscondilo, el Paler oralione prohibeal? An fonasse sic deterniinaiiduin
tuus, qui videt in abscondtto, reddet tibi. Qmiies est? Sine inlermissione orate dum oralis, ut vidc-
enim hae simililudines pene ideni s'gnificantâtque lieet vel cito ab oratione cesseraus, vel interim dum
uno moJo absolvi et intelligi possunt. -Neque enim oramus atienlissime et tota cordis jnlentione ore-
peccat aliquis, quia in synagoga orat, qtiae est mus ? Potesl lamen-el sic intelligi, ut Dominus de
domus oratioiiis; in plaieis quoque orare non esl clamosa vocis oratione, Apostolus vero de abscon-
peccalum. Qttare ergo interdiciiur ? Audi quod dili meniis deprecatione locutus sit. Haec igilur
sequitur, el iutelliges : Ut videatUm ab hominibus.. abbrcvianda esl ut vaga, illa vero conlinuaiida est
(150) SimiliprorsusvalioneBedd. « Yidelur enim (155) Doleo, ab auclore nostro tam longe aceer-
liumanaelaudis decJaraiio in sinislra significari; in silain el falsam nomims hujus rationem afferri. Id
dextera Inteniio impfendi praecepia di\ina. ».Aug., enim vel pueri in scbolis 'docenlur, ut pagani dicti
enarral. in Psal. cxx, jiuin. 8, aliler et niyslice sttni a pagis, quando'aboliia ferme idolorum' super-
tamen explicat: t Sinistra nostra dicinir quidquid slitio et a civitalibus ej'ecta in vicos et pagos se,
lemporaliter habemus. Dextera nostra dicilur, quid- receperat ita cum late dominaretur , alque orbem'
quid nobis aelernum et incommulabile Dorainus fcre terrarum omnem compleeieretur, a geniibus
pol.icetur, i atque addit, n. 10 :« quandolacis opus dictos genliles Latine, qui Graecavoce ethntci iBvLYoi
bonum, propter vitam rciernara fac. Nam si... D ab 1'Svoj- getts dicebantur. Et genles quidem eadem,
feeeris ut terrena tibi abundent, scit sinislra lua significalione in Scriplura srepissime dicunlur; ex-,
quid faciat dextera itta. t Idemferme in psaf. CXLV, 1 slanlque libri Arnobii adversus genles. Esl quidein,'
num 22 el serra. 149, num. 15. ui paganoiuin, s\c~gentilium significatio multiplex,
(151) Elegantissime tolum hoc Cluysostomus, et quandoque nulla coraparalione ad religionem,,
homil. 8 in Epist. i 'ad- Timolh. : « Quid igilur iii constat vel ex lit. xiv, 1. iu, cod. Tlieod. t De,
Pauius sibi vult qui ait: Voto orare viiosin otnni riuptiis gentilium; unde forlasse Hieronytjius gsnittcs^
loco... Nam profeeto absurdum erit, si istud simpli- ab ethntcis distinxit in com. Ephes., cnp. vni, 20.*
ciler acceperimus quasi non liceret, omnibus in Apud ecclesiaslicos .-scriplores lamen illa est JSO-
locis, atque in ecclesia orare. Quid igiuir hoc? lemnis acceptio quam diximus ut Isidoro etiam Jib".
JEvilandura prorsus inanem glgiiam Chnslus admo- vin, orig., c. i().
uuit, dum iion modo claro, veruro et in abditiore (154) I Thessal. v, 17. Eamdem quaeslionem,
domus parte vota aique preces fereudas adiiionuit. mo\H Chrysostomus, hom. 19, aique ita solvit.:
Sicut enira cum dicil:JHescial sinislra lua, etc, « battalogiam hic loquacilalem vocavil, qua4lunc
non de manibus simpliciler dicit, sed raagniludineni utique utiinur, cum non utilia nobis a Doriiino
vanitatis jugttlare conlendit; ita et in hoc loco poscimus, ut poIentiam,gloriam, » etc. Recenlioies,
cubiculi nomine secretum inlimi cordis expres- prreseriim Jansenius cap. ii, Maldonalus ad h.
j -
sjt. » 1., elc, observaril iu Gircco esse (ScTTKXoysfu quod
(152) Hactenus homilia. inanem eorumdeni verborum rcpeliuoneui sigiiifieaj,'_
115 - S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS ' HG
ut slabilis et Drma : hase auditur a populo, illa non A tamen specialiter esse dicitur, quoniam | in sanctis
auditur nisi a Deo. Haec modulalione movelur, illa habitat, qui eoeli vocanlur. Cwli (157) aulem vo-
teoFyiais temperatur. Haec igitur brevis liat ut canlur sancti, quia allius elevali, non terram, sed
audiatur a populo, illa fiat longa ut exaudialur a ccelum diligunt. Sed quomodo nomen Dei sanctifi-
DominO. Sive enim manducamus , sive bibimus, cari potesl, quod semper ei naluraliter sanclum est?
sive aliquid aliud agimus, mentem tamen ad Deum Quid est eniin sanclificetur nomen tuuni ? Prius enira
habere possumus; loqui vero, vel orare non possu- c nolus in Judaea Deus, in Isracl iuagnum non.eii
mus. El qnia oplimus Deus ante eliam quain peta- ejus (Psal. LXXV,1). » Nonduni igitur in genlibus
tup, scil quid nobis sit opus, non est neccsse ut nomeii Dei sanctificatum erat. Adliuc enini nomen
oris oralionem longam faciamus : quae nutliis ira- Jovis, Mercurii, Martis et Saturni sanclum in gen-
pedimentis mulloties a sui continuaiione interrum- libus hribebaiur. Nunc igitur nomen Dei in Ecclesia
pilur. Hla igitur exlendatur, illa sine intermissione sanclificaium est, et nomen falsorura deorum ne-
fial, quae laudera non (jUJeiii,favorem non appeiit, fanduro, el profanum fdctum est. Jlhs praelerea rio-
de modulatione non laiiditnr, de absono non repre- nien Dei sanclificalum non esl, qui illud abjurare
hendilur; quae ab homine non auditur, et qure a non tinient. Quid igilur esl sanclificelur nomen
Domino exaudilur. Sequilur : Sic eigo vos ora- " ttium, nisi sanctum. 30 terribile , valdeque tre-
bitis : mendum ab omnibus habealur : Adveniat legnum
XV. Pater noster, jjui es in cwlis, sanclificetur luuni (158). lloc enim et de regno ccclesiaslico,
nomen tuum (155). Magnus honor, immensa nobili- qttod a Deo regilur, et gtibernaiur, et de regno
las, ut Pattem \ocemus, cujus vocari servi digni rcterno quod finem non habebil, intelligi potest.
iipn sumus (156). Adoplivi namque filii facti, simul Tloe auletn quolidie venit, qtiolidic crescit, quo-
cum unico Dei Filio dicimus : Pater nosier. Ado- lidie iiaseuijiur qui ei pcr fidem conj'ungun-
ptioite aulem non qtti volunt, sed qui eligunlur digni tur. Hoc. enini rcgiiura a nascenlibus augelur, a
flunt. Ipseenim nos «elegit anle mundi conslilufto- morieiilibus non minuilur : \cnit igiiur semper
nem, ut essemus cotifornies imagini Filii ejus, ut donec ex lolo complealur. Qttod ubi completum
sit ipse priraogenitus In mullis fratribus (Rom. fueril, tunc multo melius esse incipiet. Et hoc qui-
vin, 29) : » Apostoli verha sunt. Nerao amplius de dem est quod oramus , videlicet ut complealur
nobilitate superbial: oranes fralres sumus; ille no el transferatur. Qui enim sic non orat, non optat
bilior qui melior. Srepe enim servus nobilior est esse beatus. Tiat voluntas tua, sicut in cwlo et in
quam dominus, quoniam hic est servus hominis, ille ,' teira (159). Fiat, inquil, et compleatur sic in lerra
diaboli. Quamvis auteni ubique sit Deus, in ccelis voluntas tua ab hominibus,' sicut in ccelis fif, et
et fuisse elhnicorum opinionem hanc battalogiam in oratione commeraoi-emus, quod et nos ipsi esse
niultum valere ad impetrandum ; quod probare vi- debemus, et in qtianlum sumus, inlaulum ad cjus
deiur sacerdoliuii B.ial exemplum III Reg. xvm, 37. soeietaiem, el adoptionis familiam perliiiemus. t-
(155) Dominicam orationem plurirai ex vet. PP. Pr.eclare Chrysost. 1. all. < Cuin Deum essedicit in
explanarunl: prreler Hieionyraum, Chrysosloinum, ccolis, non ibi eum hoc dicendo concludit, sed a
aliosqne inierpteles, Tcilullianuset Cyprianus libro lerris abdttcit orantem. » Sic eliam fernie A. Im-
singulari quos lattdat S. Hilarius in Matih ; Cyrillus perfecti, hom. 14.
Hierosol.,Catec 25; Augusl.epist.130, serin.56,serm. (15S) Sanctificetur idem hic esse ac gloriJicelur
in iiionl., auctor. serm. 65 inler opeia Augusl., etc, ayiatjBnzii Toureo-TtSoiaffSiJTu,observal Cbrysosl,
ex Theologis s. Thomas,2-2 qu. 85, art. 9, ejusque atque id sigiiificari « dignare vitara nostiar.i sic
commenlatores caid. de Laurrea opusc De orat. munda conversalione servare, ut per nos ciincii (e
Chrislian. cap. 9; Suarez, De relig., t. 11, lib. III, omnino glorificent. » Tertull. «Id pelimus ul san-
cap. 8, elc. ctifieeiur in nobis qui in illo sumus, et in caeteiis.
(156) Prooemium hoc veluti Dominicaeorationis quos adhuc Dei gratia exspectal. < De nostra ipso-
expendunt Tertullianus, qui de eo, t appellatio, ait, rum sanctificatione plerique alii exponunt, Cjpria-
ista et pielatis et poiesiatis est;» et Cyprianus, qui . nus, Cyrillus, Aug., serm. 56, etsi hic serm. in m.
earadem appellaiionem dicil esse « eorum qui cre- 1'jitim. 19 exponit; «ut sancta "" habeaiur ab hoini-
dunt, el invocari qui nosier esse coepit, el Judoeo- nibus.»
rum qui eum reliquerunt, esse desiit.» Ab Aug., (159) Prima A. explicalio d.e regno ccclesiastico,
serm. in roont. Pater compellari dicitur«noster> non sive Ecclesirc amplificaiioneiacere videtur, ut ea-
« meus» ut fralres nos omnes agnoscaraus esse : et dem ferme sit hsec petitio cttra superiore : est lamen
Chrysost., hoin. 20, « pro comrauni corona preces multorutn PP. ttt Hieronymi, qui,postquaiii supfliio-
nos- fundere vult, et non lam propria commoda, rein exposuil ut nomen Dei sanclificetur in nobis,
quam pToxiinortiro pelSrc » Vid. elegauiissimum lianc ila edisserit, ut petamus « vel generaliter pro
Cypriani locum. tolius muiirii regno, ut diabolus in mundo regnare
(157) lla S. Aug. serm. in mont., cxponens « qui desistal, vel ut in unoquoque regnet Deus et non
es in sanctis. > lla Beda, nec dissimiliter Cviillus. reguet peccatum in morlnli horoiiium corpore. »
Alibi Aug. (id., ep. 180 ad Dardan., num. 16) addit Aug. serm. 111. «Adveniat ergo accipiendum esi,
lilteralem niagis explicationera aliam, et postquam manifestelur hominibus. i A., serm. 65, id est
docuit « ubique esse Deum per divinilatis praesen- « manifeslelttr raundo. » lidem lamen ferroe cum
tiarn, sed non ubique per habilaiionis graliam ,» A. nostro de regno eliam aelerno interiigunt, inaxime
subdit:«Propter hanc habiiationera, ubipiocul dubio qtiando et coipus post resurrectiotiem bealiiudinem
gratia dilectionis ejus agnoscitur-, non dicimus : suara consequelur et c beata vita omni ex parle
Pater noster qui es ubique; cum hoc verum sit, sed : perficielur,» ul ait Aug., De seim. D. in m.
Pater nosler qui -es in-c<shs, ut lempluin ejus potius
f!7 GOMMENT.INMATTH. — PARS-1. CAP. VI. IIS
a'dimplfiturâbangelis (160). Ibi enim sola pax re- A _ Audisli conditionem : quid tibi videtur? Si diroiseiis,
gnat, Ibi nullre Jites, ruillre discordiae, nulla bella, dimitletur tlbi (165); si nori dtmiseris, 'non dimitte-
nequeindignatio ulla. Panem nostrum supersubslan- tur tibi. Aut ergo dimitias, aut isla uon dicas : hree
tiuletn jdanobishodie. Hic est enim ille panis, qui de enim dicendo, ie ipstim ligas et contra te oras. Tale
ccelo descendit: Jioc pane uulrilur-anima. Qui bene enimest-acsi dicas: Noli mibi, Doraine, dimittere
supersubstantiahs dieitur, quoniam super substan- peccata mea, quia ^nec ego aliis dimittere volo,
tiam et angeloruro, et hominum, caro Chiisti exal- (166). Melius est ergo dimittcre, qiiam conira
lata esl. Est etiaui iste panis sernio divinus, qui ab se talia oîcere, tantumque benefieium -amitlere.
alio evangelisla quotidianus (161) dicitur, quonlam Êtne nosinducasnn tentaiionem, Sic enim nos in
quotidie ab Ecclesia suscipilur. Natn, elsi qnolidie tenlalionem Dominus inducit, sicut et Pharaonis
nou suscipiatur singuiaiiler ab omnibus, quoiidle 3! cor induravit. Quia enim sine ejus^permis-
tamen ab illa suseipilui', qure nraler esl omnium, et sione nihil fil, hoc ipsc videtur facere quod fieri
cujus jnembra sunt omnes, Honc aulem panem d.tri pernliltit. Ipse igittir nos in tentationcm inducit,
iiobis non rogamus nisi hodie;. quia non sumus nisi quia inimicus noster nos lentaiidi poleslalem non
hodie. Cur enim cras mihi dari.rogem, "cum ulrum liabuisset,_ nisi hoc ei desuper datum fuisset (167).
adcrasyeniam, ignorero? Jpseenim Dominus-dicil: g] Hoc enim" ex eo probari polest, quod nlsi perruis-
Nolite cogilure de craslino (162): liodie es, hodie sus, beatum Job tentare non poluit. Oramus igitur,
qurere^ si ad cras.veneris, el cras-quaere. Postquam non utpenitus non tenlemur, sed ne in tenlalionem
enira veneris ad cras, jam cras non erit- tibi -cras, inducamur (168), -qua irretiti teneamur et supere-
sed hodie. Non qtiroris igilur nisi hodie, qttia iiun- mur, Qui enim in ientationem induciiur, quasi j'ani
quam iiabes, uisi hodie. Tria enim tempora sunl, circumclausus,. et irretitus, aut difflcile, aut nulla-.
ex, quibus unum lantum habenius (165). Et dimkte tenus expeditur. Sedltbeta nos a-malo. Libera, m-
npbk debita nostra; sieul el nos dimillimus debitori- quil, nos a malo: libera nos a peccato, libera nos
bus noslris. Hoc enim ipse paulo post subsequenter a diabolo (169), qui esl auclor mali (170), nenos in
~
exponii dicens: Si enim dimiseritis hominibus peccata tentationem inducat, ne nos aggrediens supefet, ne
eorum, et Pater vesler cozlestisdimitiel vobis peccala lenlando vincat, et glutiat (171).
nesita (.1134). Si autem non dimiseiitis bominlbus, nee XVI. Cum aulem jejunalis, nolite fieii sicut hjjpo'.-,
Pater vester ccelestis dimittet vobis peccala veslra. crilm trisies (172). Tristes enim dicunlur hypocritre.
(luO) c Obediatur praeceplis luis, sicul ab angelis vero qui poslremam aliquo pacto recipiunt, prrece-j
ita ab hominibtis, > Aug., 1. all. et ep. 150. Subjicit, ptum J.-C.xommemoi'ajit de cavenda sollicitudine
tameu Aug. alias interpretaiiones serra. in m. 1° Q In crastinum. De lola hac re fuse Maldonalus,
c faeiaui \oIuntatem luam, sieut justi, ita eliara legere juvabil. quem
peccatores : j. justos enim nomine cwli, uomine (162) JVIatlh. vi, 54 : « Nolile sojliciti esse" n
ienw peccatores significalos vult; 2" t ut juslis craslinuni. » J .
praeroium, peccatoribus damiiatio retribualur; »
« ut queiuadmodura spiiitus non resistil Deo, ita 3»," (165) « Cnjusênim .diej. spaiium visurum esse
et le nescis, quanf ob causam illius solliciludine tor-
eorpusnon resisiat spirittti: » quam explicationem quearis. » Chiys.
dedei'ai eiiatn 'feritillianiis et Cyprianus, et posjea (16i) <rDimittei et vobis Palcr "vester ceelestis
Beda. 4», ut volunlas « sicut in ipso^D. N. J. C. », delicia vesira, ».Yulg. Mallh. vj, 14.
perfecta esl, «ila et in Ecclesia » perficiatiir/ Pri- Vid. Clirysost., Aug., etc. Beda. t Certa
mam Cyrillus habel, et alibi Aruie solam Aug. ipse uos(165j sponsione constringens, ut non aliter a Deo cui
prodttcit. 5 xlebiiores sumus, veniam petamus, <juam sicut de-.
flf)l)'Notum est, Graeeumiexluhi, et hic ubi vulg. bitoribus nostris dimittimus. J
reddit c siipersubslanlialemj » efLue. n, 3 ubi in- V. S. Thom. qu. 85, art. 16 ad 55,
« » habere (166)
terpretatur quotidianum, T6VImoua-sov:
imo leciionem frequentiorera PP. in Mattbreo quo- (167) Terlull. t Id est -ne nos patiaris induci ab,
que (Y. Sabalier tora. III, pag. 35) esse «qoolidia- eo utique qui lentat. t
num. i djsserit de utraque inlerprelatioue Uiero- (168) Yid Aug.serm. inm.etc.ubidistlijguit« ten-
nynius liic et lib. n, in epist. ad Tit. ubi aliam in- tarh et «inferri in lenlalionem i namlegit« nenos
lerprelationem suggeril-egregianijrpeculiarem. Quid 1) ' inferas iu lentaiionem; » et episl. 150, « adraone-
intelligi his nominibus debeat aut possit, complexus mur hoc petei'e, ne deserii ejus adjutorio alieui
estA.ug.serm. inm.: « Pams quoiidianus 'aut pro tentationi vcl consenliamus decepti, vel cedamus^
iis omnibus diclus est, quae hujus vitrc necessitatem afflicti. » Y. s. Cyrill.
subslenlant..... aul pro sacrainenlo corporis Christi (169) August. serra. in m. : «Orandum est eniro,,
quod quoiidie accipirous, aut pro splrituali cibo. » uluon solum non inducamur in malum quocaremus,"
Propter eos tamen «qui plurimiin oiienlalibiis parti- sedab illo etiatn libereraur,
bus non quotidie coenre Dominicae communicanf »„ quod.sextoloeopetiiur,
quo j'am inducti »umus. »
praefert poslea seeundae explicationl :
t praeeepta scilieet <livina,quae qttolidiepostremam
oportet me- mine (170) Cyrillus, Chrysost. el Grajci ferme
•
hic "no-
mah diabolum interpretantur.
ditarietOperari. ».CyrilIus tamen altei'am illam in-
terpielatiouem solani proposnit, quod panis com- (171)Tertiill. « Eorespondei clausula interpretans
munis non sit znvfitrios. Conlra Chrys. de paue quid sit, tte ,nos deducas in teniationem ,'hoc est
communi seu viclu quolidiano explical, quod menlio enim : «"Sed evehe nof a malo.»Bedai « ut ab om-
fiat ap-ov TOOlyiTi/ipou.Terlulhanus, e.'si in expli-~ nibus, quae diabdlus 'efmundus operantur, Sccuri
cationem de Eiichansiia magls inclinat, adinitlit ta- stemiis ac tuti. »
men et hanc quotidiani victus. Cyprianus reque (172) Est homil. Emiseno erroiiee atlributa fer.
utramque approbai , iia ut «'panis quotidiaiius 4, in capile jejunii, pag. 17.
possit spiriluajiier et siroplicilei inlelligi.» Onmcs
U9 S. BRUNONISEPISCOPI.SIGNIENSIS 120
quia, ut religiosi appaiear.t, trisliliam quamdam et A ubi fures non effodtunt nec furaniui. In lerra enim
severitalera in vultu ostendunt, quasi qui multo tbesaurizanli dieitur : c Thesaurizat et ignorat cui
jejunio sint confecti. Unde et subditur : Exterminant congregabit ea (Psatr xxxvm, 6). > ltemque : « 0
\enan facies suas, ul appareanl hominibusjejunantes. stulte, hac nocte anima tua rapietur a te (176), qure
Facjes enim suas exlerroinant, quia ultra suaepul- autera parasli cuj'us erunt ? » De illo vero qui in
chriludinis Jerroinos atque naluram, incultas el in- ccelis thesaurizat, quid dicilur ? « Dispersit, dedit
formes horrescere sinunl. Si eniro informilas Deo pauperibus : juslilia ejus manet in sreculum srcculi,
placuisset, tam pulchra facie hominem non formas- cornu ejus exaltabitur in gloria (Psal. cxi).» Et Do-
set. Sed quare hoc faciunt ? 17«appareant homhiibus minus ad divitem : t Si vis perfeclus esse, vade,
jejunantes. Si enim soli Deo j'ejunium suum com- vende omnia qure habes et da pauperibus, el sequere
mendare voluissent, non in facie, sed in corde illud me, el habebis ihesauros (177) in ccelo. » Qui autem
oslenderent; scripltira estenira : Hotno videtin fa- sic soos thesauros reponil, securus esl, eosque amil-
cie, Deus autem corda huueiur (175). Qtii igitur non tere non timet. Quicunque igitur es qui cupis ani-
Deo, sed hominibus pJacere volunt, illud extermi- niam luam in coelohabiiare et esse, ibi luos thesau-
nanl (174) quod abhominibus videtur. Ideoque qttia ros repone. Vbi enim esl thesaurus luus, ibi est el cor
laudem ab bominibus quaerunt, mercedem a Deo B tiium. Si in cceloest thesaurus, ibi eril et aniroa.
non recipiunt. Et hoc est quod alt : Amen dico Si in terra est, in terra erit. In terra ulique, de qua
vobis,receperunl mercedemsuam. Sed dicis. Quomo- bealus 32 J°I>ad Doniinum dicit: « Dimitte me ut
do ergo j"ejunabo? Audi quod sequilur : Tu autem, plangara paululum dolorem meum, antequamvadam,
eum jejunas,' unge caput tuum, el faciem luam lava, cl non reverlar, ad lerram tenebrosam ei opertam
ne videafis hominibusjejunans, sed Palri tuo,quivi- mortis caligine; terram niiserirc et lenebrarum,
det in abscondilo; et Palet luus, qui videl in abscon- ubi umbra mortis, et nullus ordo, et sempilernus
dito,ieddel tibi. Hypocrita. inquil, quando jejunnl, liorroj' inhabitans (178) (Job x, 20). » Denique: ubi
faciem exterminat, quoniam exlerminalorem et esl thesaurus, ibi esl et cor, quia uuusquisque illuc
tiislitiaa princSpeni in coi'de habet. Tti vero qui io- pervenire desideral, ubisuas divilias cognoscitcsse
tius consolationislretilireque Dorainumin coidis ha- reconditas. Bealus igilur qui divitias suas in coslo
bitaculo gestas, hilaiem etpulchram faciera osten- reposuit, ut semper ibi mentem habeat, semperque
de. Appareat extcrius in facie, quanlum lrctilirel.o- Illuc omnibus viribus et-desiderio tendat.
num possideatur menle, ei virtule jejunii operante, XVII. Lucerna corporis esl oculus. Si fueril oculus
sicut animre captit, el facies ungilur (175), et lava- P luus sitnplex, lolum corpus luum lucidum erit. Si
tur.inlerius, sic etiamnon moeroris, sed gaudii pul- aulein oculus luus nequam fuerit, lolum corpus tene-
cbritudo revelelur exlerius. Hoc enim j'ejunium suo brosum erit. Si etgo lumen quod in le esl lenebrm
ordiue celebralum operatur in nobis, ut et mens sint, ipsm tenebrw quantm eiunt ? (179) Hanc aulem
noslra sancti Spirilus oleo ungalur, et faciesnnimre similitudinem ad quid atlulerit, non clafe apparet,
peccatorurn maculis abslergalttr. Faciei autem spi- nisi forlasse quia discipulis loquebatur, quibus in
rilualis sanctaque laelitia hypocrisim lollit, ejusque hujus sermonis exordio dixerat: « r«s eslis sal
suspicionem. Qualiscunque enim sit facies, Deus terrre, etTOS eslis lux mundi (Malth. v, 15): J ut
tamen JIOIIfaciem iniuetur, sed ccrda. Age palam per hoc videlicet intelliganl, quales in Ecclesire cor-
quidquid vis, fingeefsiraula qiiod vis, ipse lamen pore esse debeant; et lale ?st ac si diceret: Sicut
inabscondito videt, el, secundum hocquod ibividet, octilus est lucerna corporis, ila el vos eslis lncerna
reddet tibi. Nolile thesauiizare vobis ihesauros in Ecclesire; qui si simplex (180) et sine macula fuerit,
terta, ubi wrugo et tinea demolitur, et ubi fures effo- totum corpus lucidum erit; sivero nequam el sine
diunl et furanlur. Thesaurizate aulem vobisthesautos lumine fueril, tolum corpus tenebrosum erit. Nam
in ccelo, ubi neque wrugo, neque tinea deinolilur, et ueque manus quo extendantur, neque pedesquo
(175) I. Reg. xvi, 7.« Homo enim videt ea qure oculus tuus fuerit simplex, lolum corpus tiiumtotum luci-
parenl, Dominus aulem iniuetur cor. » diim erit. Si autero oculus iuus fueril nequara,
(174) De yerbo « exlerminant, » ej"usque usu in corpus tuum tenebrosum erit. »
ecclesiaslicis scripturis agit hic Hieron., quem Beda (180) Ita ferme S. Hieron. adv. Lucifer. c Lucer-
describit. Habet illud \erbum Hilarius, Auguslinus, na corporis est oculus, id est Ecclesire lumen est
elc. GTaeceayavISjouo-j. episcojius . . . Sacerdole enim fidem veram praedi-
(175) Quod eniin de unctione dieitur, hoesignifi- cante, ex omnium corde lenebrae discutiunttir, >
cal. Nam evangelista loquitur «j'uxla rilum provin- elc Propius et A. De dignit. sac, cap. 6 (quem
ciae Paleslinre, ubi diebus feslis solent ungere ca- Mabill. i. II. An. Silvestrutn PP. II esse putavit :
pita. j Hier. et Beda, et De \eteribus generatim Ambrosius olim putabalur). Si oculustuus simplex
Chrysosi. «mos isteapud veteresfuit; ut Irclitiresure fuerit, etc, id est si episcopus, qui ut lumen meruit
tempore srepius ungerenitir. i> prreesse in corpore, simpliciiaie esl sancta, el itmo-
(176) Lucx)i,2b, « animam luara repetuntate.s centia decoratus, omnis Eetiesia splendore luinioie
-Yulg. radiatur; si aulem oculus tuus ijequam, etc, id
(177) Matlh. xrx, 21, « habebis thesaurum. » est, si episcopus, qui videbalur corpori subdito fu-
Yulg. cero prasbere, obnubileiur nequittas cccitate, quid
(178) Sed Vulg. « inhabitat. » erelera facientmembra quibus lux adempi; esl ocu-
(179) t Lucerna torporis tui est oculus tuus; si iorum !
m COMMENT.IN MATTH. — PAftS H.CAP. VI. -SiS
ambulenl, neque crelera membra cognosceii1 ad A adulter fueril, totum corptis tenebn.sum eiil. Non
quam partem se dirigei'e debcanl. Si crgo luroen dixit totum corpus neguatn erit, sed totum corpus
quod in le est, lenebra? sint, ct iilud in se Iuniine lenebmsum eiil. qnoniam non omnes ejus nequiliam
careat, neque in ipstim illtiminare vale.ti.sine quo -iiniianiur, quamvis ejits leiiebris onuics kivolvan-
crclera nieiiibra lumen nou habent, considera nio.lo iur. OmneseniminvoHuiiiur tcnebris, qitiaexsiincfa
ipsae tenebrae Tjuanlre erunl I Tantae ulique qtiauta cst in eis lucerna luininis. Non enim ex tenebris,
et membra. Sicut enlni unhis luniine onraia illumi- oritur iumeu, neque ex itiendacto uasciltir \eritas.
uantur, ita uuius tenebris omnia excaecantur. Ne- Si ergo tolius corpori» lumeu verlalur in lenebras,
cesse est igitur ut Ecclesire oculus, netesse esl ul ipsae lenebrae quanire erunt ? Hoc autenret dfeaniraa
sacerdos el episcopus siniplex sil, -sine macula sit, intelligi polest, cujus oculus est inteileetus (181).
sine ei*rore sit; qualenus de ejus vila, de ejus do- Qui si veire luclslunieit aroiserit, mox lota anima
cirina, de ej'tis moribus, el sancta conversatione erroiis et lenebrartim caligine involvetur. Si vero
«innia membra illtiniinenlur. Si \cro, quod nbsii I siroplex -et inuridus fueiii, ipsa quoqtic clara et lu-
r.equam fuerit, si haereticus fueril, si fornicatorct cida ciil.
33 PARS SEGUNDA."
XVIII. (182) Nemo polest duobus dominis servire ; B contemnit el odio habet. Unde hoc ? Quia idolis
aut enimunum odiohabebil,elaiterum diligel; aul unum seryit; sic enim Aposlolus ait « Hoc autem scilole
sustinebit, el alterum conlemnet. Non polesiis Deo inlelligenles, quod oiunis fornicator, nul iromundus,
set vire etmammonw. Modo euim supeiius Salvator atil ayarus, quod est idolorum servittts, non habet
nosier de thesanro locutus est; qnera eiiam quo in hreredilatem in regno Chiisti et Dei (Ephes. v, 5)n
loco reponere debeamtis oslendii, dicens : Tliesauri- Sequilur : Ideo dico vobis: ne sollicili silis animm
xale vobis iliesautum in cozlo, ubi neque mrugo, ne- vestrm, quid manducetis, neque corpori restro, quid
que linea demolilur, et ubi fures non effodiunt nec induamini. Haeccnim specialiter dicuntur aposloJis,
furanlur. Nuiic autem dicit, quia non possumus eorumquesuccessoribus (185), crcierisque omnibus
tluobus dominis servire, Deo scilicet et mamroonrc: qttj ad summum peiJectionis culraen attingere cu-
mammona namqne diftlim inlerpretatiir (185). -JAe- piunt. Talibus enim nulla terienoxum bonorum est
ponat igitur in ccelo divitias suas, qui Deo fainilia- sollicitudo, qttia habenies victum et vesiiinenlum,
riter senire desideral. Qui enini diviliis servil, his contenli stiut. F.icile qttidem el sine omni solli-
ejus serviiiuni Deus non recipit. Facilius est eiiim ciludine his abundani, qui .tolara spem suam in
caraelitm per foramen acus transire, qttani divHem Detim ponunt. Uude Psalmista^ « Jacta, inqiiii, co-
inlrare in regiutm coelorum. Djviliis atilem sei-vire !^ gitalum luttm in Domino, et ipse le enulriel (186).»
est, subjectionem quamdam eis exhibere, et pro Ileraque : «Non vidi juslutn derelictum, nec semeii
Tiecessilate vel utiliiaie eas expendere limerc. Aliud ejus egens pane (187). » Notrae anima plus cst quam
igiiurostservii-e divitiis, aliud habere divitias (184). esca, et corpus plus quam vestimeiiium? Noli, in-
llle enira dives non mullum a paupere dislal, qtti quil, quicunque es qui nmndi gloriam sprevisli, et
indiviliis spem non ponit, easque uliliter laigiter- Deo servire, et conlemplaiioui vacai-e elegibti, noli
que distribuit. Hoc autem si ad litteram inielliga- sollicilus esse animre ture, id est vitre tuae, quia qui
titr, ut simplex senno dicere videltir,, non soltini dedit vitam, dabitundeet reg.tlur vita. P/«s est enim
duobus dominis, sed el mullis dominis servjre noii anima quam esca, plus csl vita quam regimen vilse
est jmpossibile. Ideoque de quibus dominis hoc (188). Qui igitur dedit quod majas est, et illud uti-
iulelligere debeamus, confesftm subdidit dicens: que dabit quod minus est. Yalde enim haee verba
Non poteslh Deo sei vire et mammonm. Istis enim apostolis erant necessaria, qui sine sacculo et pera
duobus nemo siintil servire potest. Quis enim ser- ubique lerrarum erant iluri. Quibns el Dominus ait:
vil mammonrc, nisi avarus ? Avarns igitur Deum c Ecce ego milto vos stcut oves jnler lupos (189). >
(181) De intellectu interpretatur Chrysost., elalii 1^ mihi contra hapc sentenliani proferre diviles, sed
passim vet. et reeent., uladuoiavii a Lapide. Y. divitiis servieutes, » etc ;
Jansenium id luse explicanlem conc, cap. 42. 26.
(185) Vid. S. Atig. Deoperemonach., cap. euran<
(182j E«t hoinilia Emiseui JDom.15 posl Penlec, (186) Psal. LIII, 25. «JactasupcrDomlnum
pag. 167. Jam di.vimusharura horailiarumqui auctor tuani,» ctc. Yulg.
sit agnoscendus. _ (187) Psal. xxxvi, 26 :_«Semen ejtls qurcrens pa-
(185) Aotissiinum illud -S. Attg. serm, in raont. new.» Vulg.
cap. 14. t Mammona apud Helirrcosdivilise appellari (188) « Admonet in hacsenlenlia,»tiil Beda,« ul
(bcuiilur. Congruit etPunicum nomen:; nara lucrum meminerimus multo ainpllus nobis Deum dedisse
Putiice Matnmon dicitur.» Magis acenrate S. Hie- qui nos fecit, quam quodvis alimentum et tegumen-
Ton.: « Mammona sermone Syriaco divitim uuncu- tiim. »
patur, > quem Beda describit. V. a Lapidc (189) «Sicutoses in medio iuporura, » Mailh, x,
(184) Cbrysosl., hom. 22, prolatis exemplis iQ « Sicut aguos intcr lupos,» Luc x, 5.
Abrahanii, Job, eic, qui djvites fuere: « Noli tu
m S, BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 124
Ilis autem ut Apostolus ait, constituil Dominus ul A bibemus, aut quo operiemui ? quoniam ille nihilo in-
de Evangelio viverenl: «dignus est enira operarius digel, qui vobis, si fldem habealis, sufficienler om-
tuercede sua (Luc. s, 7). * Respicile volatilia cwli, nia miuistrabit. Haeceniiu omnia genles inquirunt:
quoniam non serunt, neque metunt, neque congregant vos autem brcc qurerere non est necessc Qurerere,
| in honea, -et Pater vester cmlestispascit illa. Nonne iiiquam, cum labore et solliciludine : ideoque Do-
magis vos plwis eslis iliis'1 NuIItim eiiim 4iniraal in minus non ait : Nolite quwrere, sed nolite sollicUi
hoc mundo Deus cteavit, quod pluris amoris et esse; scil enim Paier vester, quia his otnnibus hidige-
dileclionis, pluris prelii et honoris sil apud Deutn, tis. Unde aposlolus Petrus in Epistolis suis loquilur
qtiam hoiiio. Si igiiur ea quae propter hominera dicens: «Oninein solliciludinem veslram projicien-
f.icu -sunt, enjure nd ipsius compaialionera aut tes in eum, quoniara ipsi cura est de vobis (194)
piiiva aui ntilla stint, sine labore et solliciiudine (I Peir. v, 7), » Quaerile, inqiiit, primum regnum
omnipoJens Dominiis pascit, quanto magis eos non Dei.; qtirerite viiam rcternam; ijurerite ut Ecclesia
derelinquet, qui ad ejus iraaginem facli ejus gratire erescal; orale ut regnum Dei adveniat, suamque
sunt j'econciliati (190)? Quis aulem vestium cogi- vobis justiliain tribual; ut, qtii omnium jadices
ians poiest adjicere ad staturam suam cubilum unutn? facii esiis, oranes in juslitia ct rcquitale j'udjcare
Hoc autem tale est ac si dicerel: Quod vos quidem " possitis. Et h;ee omnia adjicienlur vobis. JJoc est
nec sOllicitudine, nec cogitatione, nec aiie, uec in- enim qttod altbi ajt: «Centttplum accipielis et vitam
genio, nec laboie faceie potestis ut videlicet 34 a<^ reternam possidebilis (Matlk. xix, 29). i Nolite sol-
staturam veslram tinum cubitum adjiciatis: hoc sine licili essein ctastinum: crastinum enim pro fttturo
[vestia cogiialione et solliciludirie Deus ih vobis posuit (195). Non enim vull Dominus defuturo nos
operalur, qtios denialiis utero lam parvos progre- esse sollicilos, qui neque de prresenti cerli et sectirt
dientes, ad integram mensuram perfecti hominis suraus : 'et in eo quidem quod nos in craslinum
provexit (191). Ergone pasccre non poterit, qni solliciti esse probibet, prresejilium quodammodo
creare, vivificare et hrec incrementa darc pOtuit? sollicitudinem concedere videlur (196). Undeetbea-
Et de vesttmenloquid sollicili eslis? Consideiate lilia tus Paulus quasi de "prrcsenli sollicilus manibus
agti quomodo crescunl: non laboranl, neque nenl. suis laborabat, quod ei ad viGtum quolidianum
Dlcoautem vobis, quoniam nec Salomon in omni glo- suflicere posset. Hac enim solliciiudine oliosilas
ria sua toopertus esl sicut unum ex istis. Pulatis, tollitur, nec lamen divitiis servitur. Cur aulem de
iiiquit quod vos sine laliore et sollieitudine vestire craslirto solljciii esse non debeamus. adj'unxil:
llion possil,qni agros vestil floribus, el lilia distin- r Craslinus etitm dies, sollicilus erit sibi ipsi; ac si
giiil coloribus? Quomodo enim crescunt lilia? quo- dicat: Sicut hodiernam sollicitudinem non inter-
modo lam pulcluis operiraenlis induuntur? JNam dico, ila ncque craslinam, postquam crastinus dies
ueqtie laborare, neque filare (192) noverunt, insen- adveneril. Sit igilur hodiernus dies de se sollieitus,
sibilia enim sunl; verumlamen satis excellenlius et non de alio : similiier et craslinus, et creieri per»
ipso quoqqe Salomone induta sunt, qui et diviliis et ordinem Sufficit enhn diei malilia sua : sufflcil libf
sapientia crcteris illius gentis regibus excelleniior si hujiis prrcsenlis diei maliiiam transire valeas.
fuit. Nen.o enim, vel arte vel sapieniia, f)ei opera- Cur ergo maliliam malilire, laborem labori, angu-
tibnispulchiitudinem imilari potcst (195). Siautem stias angustiis, faligationera faligaiioni sttperaddere
\fenum agri, quod hodie esl el cias in clibanum niiiti- velis? Non enim pro malo hocin loco malilia poni-
tur, Deus sic veslit, quanlo magis vos ininimw fidei? tur, sed pro fatigatione et labore (197). Sic enim
Si de his qure infra vos sttnl hanc curam liabet, dicere solemus: «Mulla mala hodie passi sumus, J
|quam curam de vobis ctim habere pulalis? Noltte qttando aliquo magno labore faligamur. Hoc atilem
sotitcili esbe dicentes : Quid manducabhnus, aul qutd alicui inconveiiieiis esse videbilur, nisi forte de
(190) Hieron. «Si volatilia absqtie cura etrerum- lilium? J elc. Y. Hieron. et Cbrys. hom. 25.
uis Dei alunlitr providenlia, qure hodie sunt el cras D (194)«Laborexercendus est, sollicitudo tollenda.»
non erunt, quanto magis hoiniiies, quibtts reternitas Ilieron.
promittilur, Dei reguntur arbitno? » Qure ferme (195) Hieron. c Cras in Scripturis futurum lem-
toiidem vetbis Beda. «Si eiiain longe infeiiorum pus inlelligitur, dicenie Jacob: Et exaudiet me cras
tanlam se ostendit Deiis habere curara , quomodo, justilia meap» elc. Yide S. Aug. contr. Adimant.,
inquil.vobisnecessaria islanon tribuel?» Y. Chiys. cap. 24.
liom. 22. (196) Exprcssit Hiei-on. illud ad h. 1. Depraesen-
•
..(191) Ac si dicat t Hli ergo rclinquile curam tibus ergo concessil debere esse sollicitos qiufutura
tegendi corporis; eujus cura facuim esse videtis, ut piohibelj cogiiare ; unde et Apostolus (I Thess. xi,
lanlae suturae corpus habealis ; Beda.-»Exquortiain 9): «Nocte et die, inquit, manibus nostris operanles
illud oslendtt,» ail Chrysosl. I. all. « qutbtis corpus ne quem veslrum gravaremus.»
ipsum non lam alinionia" crescat, quam providenlia (197) Exliieron. hoc, qttoquead h. 1. Hicroali-
Condiloris. » liain non conlrariam virtuti posuit, sed laborem et
(192) Yides vocent omnino vulgaris linguae, affliclionem et anguslias saeculi, quomodo et Sara
quam addere poles caeleris de.quibus iluratorius dis. afflixit Agnr : quod sigmficanter ^Graece dicitur
52, AA. Ixctj-wcrsv
awijv exempla significationis hujus suppe-
(195)« El re\era quo.l sericura, qttre regum pur- dilant aureae aetalis Lafmi scriptoies, ut Vii'gilius11.
ptira, qure pictura textricum polesl floribus coropa- Georg. 5, 168. Asstietumque malo Ligurem. Vide
idij?quid ua lubet ul rosa? quid ila candel ul Henuc. 'Steph 1.J Sched. c 6. •-
M CfiMMF.NT.TNMATTH. — PARS II. CAP. YII. W.S
solis aposlolis et similibus inlelligalur. Ad quid .A quaeiilurinter dispensatores, ut iidelis qiiis invenia-
euim oves et boves et cetcra animalia quaebodie lur (205), » mox subdidil dicens : < Mihi aulempro.
necessaria habuimus, completo die leneamus et minimo esl ut a vobis jndicer, aut ab bumano die'
custodiamus, si omnino de crastino solliciludiriem (I Cor. iv, 2). t Sunt autem et alii qui alioitim
non habeamus? Ad quld praelerea agros et vineas parva commissa libenter diffaraanl, accusant et
colimus, eorumque fructus in cellaria recondimus ? damnant, et crimina quibus premuiiltir, viderede-
Patent autem et alia multa quae simili modoconlra spiciirot : et cum se ipsos non videant, in alios
haec dicere possimus. De illis igitur ha;c intelligan- semper oculos apertos habent. El isti quidem de
lur, quibus praeter corporis necessaria, nihil in hoc alteiius oculo feslucara irahere conantur, trabes
mundo possidere placet (198). Tales enim pro- vero qttre in suis infixre sunt, non considerant. De
pbelae el apostoli fuerunt; tales et mullos ahos qttibus subdilur : Quid aulem vides festucam in -oculo
fuisse legimus. Si enim omnes horaines tales ftalris lui, et trabem in oculo luo non vides? Tu cri-
esse vellent, non deesset Deo nnde eos pasce- minibus preineris, et alios de peccalis reprehendis?
rel (199). Hoc eniin interesl inter peceatum et crinieu, qnod
XIX. '[CAP. YH. J (200) Notile judicate et Inlerest inter feslticam ei trabem. Aut quomodo dk'&
non judicabimini. Non arbiirelur aliqtiis ut his 'B fi alt i tuo, sine ejiciam feslucatn de oculo luo, el ecce
35 vcrbis jusla judicia inlerdicanlur, sl tanten. liabes est in ocuio luo? Hypocrita, ejice piimum tra-
ab illis fiant a quibtis fieri debent. Quid est bem de oculo luo, el tunc videbis ejtcere feslucam de
enira nolile judicare, et non judicabimini : mulli oculo ftatris lui. Si, inquit, tam diligens es ad alio-
enim non judicani, qui tamen judicabunlur. Dicatur rum eorrigenda peccata, cur non prius corrigis lua?
ergo : nolire injuste et contra legis prrcceplum ali- Si in aliis lam benigne misericoidia moveris, crr
quem j'udicare, et non j'udicabiinini de injuslo j'udi- non tui potius miseieris? Scriplum cst cnim : Dtltges
cio. Judex enira qui injusle JIOIIjttdicat, etsi dealiis proximum tuum lanquam te ipsum (Mallh. xix, 19);
pectalis judictltir, de juslo tamen jiidicio non jiidi- sed.lu, sicut fingis, plus diligis fiatrem iuum qtianr
caiur, quia in jitJicio non peccavil (201). Unde et le ipsura; illiusenim curam habes, ie ipsum hegligis.
suhditur : In quo enim judicio judicaverilis judicabi- Sed hoc fortasse agis arte, ut prius illo experians
mini: el ui qua mensnra mensi fueriiis, remetielur quomodo postea libi medeii debcas, roagisqiie \is
vobis. Hoc auteni ,non sic est 'inlelligendum (202) probare in alio quam in te ipso tttre artis peritiam.
ut si aliquis male el injusle aliqnem jtidicavit, ipse Si enim ideo facis, .astulia est, non misericordia.
quoque injuste a Domirio j"udicetur : est enim Deus Sednon ideo facjs: cur ergo? Quia hypocrila fes,
"
justus judex, nihilque judicat injuste. Eodem jgilur quia uon vis esse bonus, Sodjvideri bonus. Sufiieit
judicio quo alios judicant, per quemdain mo- enim tibi, si apopnlovideaiis, ct si de le alii d cant:
dum judicabunlur, -et non eodejn judicabuntur. Ecce homo juslus, ecce qui netnini parcil, ecce qtii
Eodem quidem, quia et ipsi'damnabunlur; non eo- omnium peccata redarguit, ecce qui vult omries
dero vero, quia non damnabunlur injuste. Sive igi- sanare, et omnium oculos ilUiminare. Hoc cnim po-
tur scienter aliquis aliqttem 3nj'usiej'udica\erit, she pultis dicit, sed tu tamen aliter inlelligis. Scis enitn
in rebus occultis et dubiis accusaverit et dainnaveiil, quia mentilur, quainvis de illorum ineitdacio gralu-
certissime sciat et nullalenus dubitel quia ipse quo- leris.
que eodem judicior judicabilur, et eadem mensnra >XX. Nolite dare sanclum canibus, neque mittalh
remelielur ei. Et Je occullis quidem jndicare Apo- margaiilas vestras ante .potcos, ne forte conculceni
stolus prohibet dicens : c Nolite itaque ante tempus eas~pedibus suis, el conversi diruiupant vos. Qtnd
judicare, quoadusque venial Doniinus qui el illumi-- enim per sanctum el margaritas, nisi divina sacra-
nabit abscondila ieiiebraTum7el manifeslabit con- menla intelligamus? Quid vero per canes uisi infide-
silia cordium (I Cor. IV, 5).» De dubiis vero sic ail; les et iniqttos, qui oblatranlcs veritali acquiescere
c Tu quis es qui judicas alieniini servttm? Domino i nolunt, et quasi canis ad vomiliiro, ad mala ton-
suo siat aul cadif. Slabil autem : potens esl enira sueta saepiusjeveiiuiitur? De canibus enim Dominus
Deus statuere illum : unusqiiisqtie in stto sensu ail: t Non est bonum sumere panero filioruni et
abundet (Rom. xiv, 4). i Nolandum auiem sicul hic" mittere canibus ad manducandura (Matih. xv,26), »
manifesle apparel, quoniam illi qiioque jiidicare dicum de muli^re Chananaea loqtteretor. Porci vero
cunlur, qui aliorum facla vel redarguuut, vel accu- sunt qui quasi in vohtlabro Iuli, in foolore\itiorura
sant. Uride ct Apostolus cum dixissel: « II'c jara delectantur. His igitur, divina sacrajnenta dare pib-
(198) Y. S. Aug. De opere monachoruni cap. 26. remetietur? nullo modo hoc est apud Deum, i etc.
54. (205) 1 eor. iv, 2. Clnysost. 50 all. « Hic non
(199) Haclenus homilia. generaliter peccata omnia piobibuit judicari, nec
(200) t Nolitejudicare ut non jtidiceminl. » Ltic. omnibus islius rci abstiilii poteslatera,' sed his pro-
vi, 57. «Nolite judicare et noti judicabimini. » feclo solis qui, ctim flagitiis abundent irajumerjs,
(201)«Iiaque nonprohibuil judieare, sed docuit. » "alios deje\issiniis qttibt«svis dehctis iola lemeritate
Hier. condemnanl. »'Hieron. « De Ins loqiuitir qui cuni,
(202) Beda : t Nunquid teraerecnim, sicut nos de ipsi raorlali crijnine teiieaninrcbiioxii, niinora
-
oec-
aliis, ita judicabit de nobis Deus, aul iniqua meusura cala Ii-atribus non couceduitt. » . - -
"
127 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS" 128
hibemur.quia dum in peccalis homo perseverat, et A 1 quaerere sperant. AHquando eaim sancti rion reci-
ad ea, quasi canis ad vomitum, revertimr, vel quasi piendo quod pelunt, magis exaudiuntur quam exau-
porcus ccanosus in eis delectalur, Chrisli corporis direntur, si illud reciperenl. Plus enim non reci-
et sanguinis sacramenta eis dai'e non debemus. piendo beatus Paulus exauditus est, quam si illud
Conculcant cnim ea pedibus suis, et quasi pro recepissei, pro quo, sicut ipse dicil, ler Dominum
liihiio ducenles, non quali debent veneraiione ea 1'os.averat. Exauditus est igitur, ne exaudiretur. Non
suseipiunt : slatim enim ad pravi operis consuetu- enim nisi bonum Apostolus qurerebal, quamvis illud
diiiem convertunuir. et nos mcerore et tristitia In- non boiium sibi esse non iulelligebal. Fjxauditus est
terius scindunt et ritmpunl, qtti plus quam ipsi de igitur recipiendo bon.utn, ne exjtudireiur rccipiendo
eoniiii perditione dok-miis. Potest auteni de infideli- non boimin. Qui pnim sibi bonurn non qjureril, dttm
l)»s 3@ -ic iulelligi, ut qnanditi veritali non ac- se sibt bonuin qurcrere pulat, si id recipial quod
quiescunt, et oblatrantes Etangelio contiadicunl, el qtireril, non exauditur; si non recipit, exauditur.
a sui erroris coeno elfcetore non separatitiir, majora Detts igitur qui non aliud nisi qureioniis affcctum
eis sacrainenta, non reveleniur, ne foiie blasphe- cousiderat, bonum ei reddit qtii se bonum quaerera
maiido ei irridendo ea conculccnt, et conversi in cretbt, eliamsisibi non sil boiiiiin quod qtiaerit. Vi-
ipsos prajdieaiores, non solitni itijtiriarum, sed etiam B
' deamtis autera quid per panem el piscem, el quid
êrberum dolore eos afiicianl etîrurnpanl (204). per inpidem et seipentera significetur (206). Ego
XXI. Peliie, ei dabiiur vobis; qumrite, et invenie- quidem iu pane sanctarum Scripturarum spirilua-
lis; pulsale, et apeiietur vobis. Omnis enim quipeiil, lein inlelligenliam significari pulo ; lilteram vero in
accipii: et qui qvwtit, invenit: el ptdsanfi aperietur. lapide, quoniam in tabulis Iapideis scripta est. At
Hrec enini sectindum Lucam supra diclre Doraiuicrc vero in pisce Chiistnro Doroiiiuin noslrum iiitelligo,
oralioiii coiiiimiamur (Luc. xi, 9) : quam quidem qui in baptismi (luniine printus naiavit, el, ad piseis
instanier dicere deberaus, ut nostrarum petitionum slroilitudinem, sine coitu de Yiigine nalus esl. Iu
dtsideria"corapleauliJi'. Sed qtioinodo verum est, serpeute vero quis alius inielligiiur, Ttisi ille qui
omnis enim qui petit, accipit ? niulti enira pelnnl et primum-hominem iu setpenle decepii? Lucas veio
non accipiunl quodpetunl. Hoc igitur de illa peli- evangelisla post haec ovum qnoque et scotpionem
tione intelligalur, de qua supra dixit, Qumrile ptU posuil. In ovo igilur resuri'cclioneni iiuelligamus, in
mum regnum Dei et juslkiamejus,êt<omnia adjicien- qua velul pulli de ovis, omnes sancti de sepulcris
tur vobis. Non enira jn stiillis pelilionibus fideles -lesurgenles, sursum ad coelestia convolahunl. In_
snos exaudit: ipse enim scil qttid nobis opus sit (205). „ iscoipione aulern, diabolum vel Anlichrislum , qui
I Iti iUis igitur nos exaudtl, quae nobis saJutaiia esse dum lalenler homines decipiunt, quasi cauda eos
CogitOoCii. Omnis ergo qui peta, accipit; si tamen ejus percutiunt; scorpio enim nonnisi cauda pei'cutit.
pelitio digna sit, qtire exaudialur : aliam autem pe- Boni itaque filii, id est Chrisfiani, paiiein peiunt.
litionem Deus non audit. Unde et subditur; Aul quis quia in lege el prophetjs spirilualem iiiielligeiitiam
est ex vobisJtomo, quem si pelieiil filius suus panem, ' quairunt. Peluntaulem et piscem, qtiia Cluisli carne
nunquid tapidem ponigel ei. Aut si piscem pelieiit, salurari desiderant. -Peiunl similiter et ovuin, quia
nunquid serpenlem porriget ei? Si etgo vos cum silis firraissiraa spe carnis exspectanl resurreelionem. 4t
mali, nostis bona dala date fiiiis vesiris, quanto magis vero mali lilii, id esl Judaei, lapidem peiunt, quia in
Pater vester, qui in cmlis est, dabil bona petenlibus sacris voluminibus solam litleram quaerunt. peturt
se. Ac si dical: Yos, qui mali eslis, noji raala tamen, autem et «erpentem, qtiia iu veneno et lorlitudine
sed bona dala daiis filiis vestiis; et Detis, qui nntu- diabolura imilantur. Petunt simililer el scorpionem.
ralilei bonns esi, bona daia non dabil fidelibttssuis? Anlichristum exspeclanles, quem Messiam \ocauf,
Dabit uiique bona daia, et noraiisi bona eh dabtt, ulo_ui iii niundi exoi'dio in primo homine occisi suut
etiamsi inutllia qiueranl, dutn se sibi profutura a dracone, circa mundi finem peicuiiatilur a scor-
fY
(204) PP. jiralii verbum Dei inlelligunt et enun- (206) Quod hic in myslicas explicalipnes effundi-
tialionem mysteriornra fidei, Hilarius et Hieron. hic, ttir, sequilur aelalis sure ingeniiira, imo el superio-
S. Leo epist. 78, Chrysost., Beda, etc : et ante hos uim sreculoruui. Natn Beda nbn absimili modo (Be-
Origen., homil. 1 in psal. xxwii. A. Conslil. apost. (lain eliam rcnuilari forlasse volttit). « Panis intelli-
lib. III, cap. t>. At baptismura interpretaiui' sancmm gitur charilas -cui contraria esl cordis durilia,
S. CyriUus Hieiosoi. catech. 1, n. 3, et catecb. 17, qttaui lapidi coraparavil; pisces suni fides invisibi-
iium. 36. Propuis ad A. S. Atlianasius Apol. conir. l.titn, vel propter aquara baptismi, vel quia de invisi-
Arian., n. 11, de Lucbaiislia sermouem faclura iioni biltbtis capitur, seu quod hujtis mitndi fluclibus nou
initiatis : Euchaiisiiani ipsam curn A. S. Gregorius; frangilur : cui contrarium posuit serpenlem, propter
lib. xxxv Moral., n. 13. venena fallaciac, quae prinio homini prreserainavit.
(205) Hier.: « Qui carnalia supra -vetueral poslu- Quod aulem in Evangelio secunduin Lucam hrec duo
lati : qnid qurerere debeainus ostendil. -t Huc perti- suhsequilur ovi et scorpionis coroparalio, in ovo
net illud S. Jacobi iv, 5. t Pelilis et non accipitis, indicatur spes, in quo nondum pei feclus felus est,
co quod male petaiis, ttt in concupiscentiis vestris; sed fovendo speraiur : vel quod spei coulrarium esl,_
itisumalis. > V.. Abulensem ad lt. loc. quo nemo> retro respiceie, quae^se in ea qurc ante sunt exten-
lortasse luculentius rem edisseruil, atque ad perse-. dit, el ideo lituc contrariuni posuit scorpionem,
verantiam in petendo revocavit, de qua Chysost.,' cujus aculeus venenatus retro timendus est; qua
Beda, etc. mortifica despcratio iit lineêst formidanda. *
'
129 COMMENT.IN MATTH. - PARS-II. CAP. VII. 130
plone. Sic itaque bonis filiis bona daia petentibus,, A.mortis, carcerem angustiarum, et laeum omnium
Jjonus Paler bona data 37 tribuit. Mali vero mala miseriarum.
data petcntes, a malo patre mala dala suscipiunt. XXII. (208) Attendite a falsis prophelis qui veniunl
Omnia ergo quwcunque vullis nt faciant vobis hami- ad vos in vesthnenlis ovium, intrinsecus autem sunt
~nes, et vos facite eis : hmc esl enim lex el propltelw. lupi rapaces. Attendiie, inquit, et cavete vobis a
"Qtiia, inquit, petiiiones vestras a Domino exaudiri falsispiophetis, a malis sacerdotibtis tl episoopis:
-vullis, vos quoqtte aliorum petitiones Iibenler audi'e. altendite a falsis praedicaloribus : allendile a S.mo-
Sed ne forie puietis quod malis petilionibus assen- niacis et boeietitis (209). Qui veaiunl ad vos in 'vesii-
tire debeatis , hoc faciie aliis quod vobis ab aliis menlis ovium. Ovinm siraplicilalcm sijmilant, oVIum
iieri vultis. Subienlte aiiisin necessHatibusj>uis, si jniiocentiam fingunt, cl oviiim paiieniiam mentfcn-
'vultis, ut alii subvenianl vobis lu necessitatibus ve- lur. Quos quidem si inierius videretis, si sub vesli-
stris. Et alibi quidem dicilur: t Quod libi non vis, bus cernerelis, aliud ibi quam ovem esSe cognosce-
aliis nefeceris(207): i hic aulem diciiur: Quod tibi retis. Latelenim Jupus snb ovlna pelle,-et quos ex-
vis fieri, boc aliis facias. Ibi malum facere interdi- teiius oves esse putatis, infrinsecus sunl lupi tapaces.
cimur, hic aulem etiam malis bona facrerejubemuf : Lupi enini rapaees _suttt, qiiia non ad Jioc venerunt
haecest enim lex el propbeirc;lirec est eharitas per- B J ut gregem -ctistodiant, sed ad hors ul fui-enlur et
feeta : t Diliges proximum tiuim sicul 1e ipsum rapiant, macleiit et peidanl. Quoraodo auiem eos
'{Mdlth. v, 45), j quia vis ul te diligat proxmius cognoscere: possitis audile: A fiuclibus eoium cogno-
tuiis sicut se ipsum : quod enim ab illo expetis, hoc sceiiseos, sicut enim unaqurequeaTbor afroctu suo
te illi facere oporiet. Haeeest igitur lex et prophela?. cognoscilux, ita unusqtiisque hoino in opeiibus sttis
<juia hoc prascipiunt lex el piophetae : non lamen cognosci potest. Ideoque non dixit a loliis coruin,
tlicit quod in hoc uno mandalo universa Iex pendeat Jseda fructibiis eoiiim coguosceiis eos. Sj enim verba
el prophetae. El quasi aliquis iJiceret; Arcta via alieudanuis, uon facileJjoni disceinuntiir a ntalis.
-esl isla, valJe dilficilisobservalionis sunl ista nian- Unde et alibi JJominus ait:« Sttper cathedram Moysi
"data, subdidji <iicens: Inirate ergo per angustam sedertmt Sciibre et Pharisaei : quxcujiqiie-tlixei iut
"portattt,quia laia potla, et spaliosa via qnm ducil ad vobis facite, secimdtim opera eorutti Tioliie fa-
perdilicnent, et multi-sunl qui iniianlper eam. Quam cere (210). » In quo apertissinie liene eos dicere et
"angitsta porla et arcla via qum ducit ad vildm, et male facere oslendit, Qui igitur in verbis non discer-
pauci sniil qvi inveniunt eam. Et via, inquit, artla iiuniur, in opejjbus coraprehendtintur. Prrediceul
csi, el porla angusta; ideoque a paucis Invenilur: igitur quidquid velint, \os aulem opera.considerate.
verumiahieii hrec esl illa via elilla porla per quam " Si fidcles sunl, si mites, si patientes, si misericor-
ad anernam viiam pcrvenitur. Pauci enira sunl iili des, si hurailes, si pacificj, si casli. si benevoli, si
qul salvanuir, ad comparationem illorum qui dam- avariiiam oderini, si pecuniam non abscondunl.
itanlur. Unde et alibi Dominus ait: t Mulli enim et similia qu.e enumerare longiim est, isti snnl fiu- "
sunl \ocati, pauci vero elecli (Matlh. x\n. 14). >Illa cttts bonre arboris : hoiuin laudes folia siint. Qui
auiem viaelilla poria qurc ducit ad perditionem, lata eiiim landiint hrec cl non ngunt, folia lanltiro et non
valde el spaliosa est, et ideo raulii intranl per eara. frucius'ostendunt. Sic igilur a fiuciibus eortim co-
êjunare enim, vigilare, a carnis desideriis et cuuctis gnoscetis eos. Nam -ei spineet fribuli a fructibus
voluplatibus absnnere, propriam volunlalera non suis 3@* cognoscuntitr, quoniatn neipte in «pinis
facere, cui non videalur angustuiir et arctum? Al uvte, neque in tribulis ficus colliguntiii'. Sic omitis
vero abundanler et deliciose manducare et, bibere, utbor bond jiuclus bonos facil : mala aulem aibor
cunctis carnis desideriis et voluptatibus obedirej fiucius malos facit. Non poiest arbor bona fruclus
suseque voluntati in nullo conlradicere, cui nOn vi- nialos facere, neque aibor malu fruclus bonosfacete.
deatur latum et spatiosum? Multi igitur per hanc Yerum est eniro quia omnis arhor bona facit fru-
viam ambul.jnt, multi per hanc porlam intrant. Sed clum bonum, et omnis aibor mala facit frucium
cuo inlranl? Civilalem utique perdilioiiis collegiura " liialum; sed quomodo illud verum esl, quod -verum
(207) Ubi hoe dieititr in Scriptura?Putes Tobiae dunt. Frequens f<iisse dictum hoe apud Judrcos et
iv, 16. t Qure ab alio oderis fieri tibi, vide ne luuii-/ Chrisiianos, signlficat Lunpridus in Alex., c. 51.
quando alteri facias. » Hac de re August., Jib. xiv Sed aucior^non est qurerendus, cura « Deus a phn-
De civ-, cap. 8; Chrys., homil. in ps. v; Fnigent., cipio conscientiaa nosira? indiderii,»ul ait Cbrysosl.
lib. i De remiss. pecc.cap. 17. Gregoiius M. Moial. hoin. 15 nd pop.Ant., n. 5.
lib. (?), c. 25, et lib. x, c. 6, el 1.\i\, c. 18, in quortim (208) Est hom. Eraiseno-suppOsita Domin. post
primo loco. « Jlinc quidam sapiens dicil: fjtiod iibi Penl., pag. 156-
non vis, alteri nefeceris. 1'Recens adnotator Tobire (209) Ilrereiicos inlerpreialur S. Hieroiiyraus qtti
librum nomine sapienlis cttjusdam indigiiari putal. hic dicunlur pseudo-prophelre; el Hieroitymura ex-
Sed non hisce verbis Gregorius appeliaret sciipto- sci ibens Beda. Chrysostomiis negai coiiieMum hanc
rem quem canonieura esse noral, et pro caitonico ferre explicationein,ci vult accipi de « iisqui, cum
habebat, et Reg. Pasl., p. III, c. 20, formtila con- - stnt vitre pravitnte corrupti, speeiem tamen virtulis
sueta appellandi scripiores canonicos., producit: iuduti sunt; qui vulgo iinpostores vocari solent, «3v
« scriplum est.j Imoitabocipsum Tobirc pi-oponit I. EjriScTMV i
7rpo<TLyopia.,
x, ep. 51. Etsi PP. hujus dicti meminerlnt, ul Ang. (210) Matih. XXIII, % t super' cathedram, ete.,
1. III Doctr. Christ. c 1-4. Auctorem tnon pro- ~
servate et facite. Yulg.
«_ I S. BRUNOftlS EPISUOPI SIGNIENSIS J§2
esse Veiitas «Iit.it.ut nulla bona faciat malum , et A j Omiiis atbvr qum non facit fruclum <bonum,exchleiur
nulla raala facial bonuin? Nemo enim lam justus, ei in ignem milielur. Tunc enini arbores excidunlur,.
qtti aliquantlo non peccett hoc enim Joannes apo- ûando homines raoriuiiltir : in igncm vero lunc
slolusVit: « Si dixerimbs quia peceaium non habe- liiiiteiitur, quando dicelur eis : lle , raaledicli, in
iiius, nos ipsos seducimus, et veritas in nobis non ignem relernunf. Non omnis qui dicil mihi, Domine,
esl (211). » Oinne auiero peccatiiui malus fruclus Dotnine, intiabil in legnum cceloium, sed qui facit
est. Malus igitur fruclus eliam in bona arbore repe- voluntalem Palfts mei, qui tn cwhs esi, ipseintrabil in
ritur. Siroililer autem nemo t«m iniquus, qui ali<- regnum cwlotum. Quid esi hoc? Nuiiquid eniro volun-
quando boiium non agat, neqiie enini fieri potest ut talem Patiis non faciinus, qtiattdo Filium ejus Do-
saiiim (212) verum aliquando nori dicat: verum au- ininum vocamtis?Ipse enini discipulis ait: «Yos voca-
lein dicere bonuin esl; invenitur igitur bonus fru- lis me magisler el Doniine, et bcue dicitis; sura elenim
clus et in arbore mala. Quid igitur? Quomodo verutn (Joan. xm, '15). » Dico eigo : Si una voluntascst et
esse probabinius quod \erttm esse non dubHamus? P.iliis et Filii, qttomodo non facil volunlaiem Palris
Yeritas enim mentiri 11011 potuit. Verum esl itaque qtti lacit vuJunlatera Fibi? Vpliinlas enim Filii est
quod nuhVarbor bona fiuetus malos facit, et nulla ut vocetur Dominus : est igilur et voluntas Paliis.
aibor maia fiuclus bonos faciu Yerum ulique est, B Sed non sufiicil hrec una voluntas : sufllciei autcm
sed cum determinatioiie verum est. Dicatur ergo ' si eum quem vocas Dominuni (216) habeas ut Do-
Nulla bona arbor, secuiidura hoc quod bona est, raiiiuro, et Seivias ei ut Doramo. Si enim seniciis
•Jructus malos facii (215): nullum enim contrariura ei ul Domino, eris sei'vus fidelis el bonus, dicetur-
siium contrarium general; nam ncque dulce -facil que libi a bouo Domino : Euge, seive botie et fidelis,
aroarum, neque sanitas segriiudinem, neque frigus guiasuperpaucafuistiftdeiis, super mulla le consli-
calorem. neque veritas falsitatem. Non igiiur boiiuin tuam, inlra in gaudium Domini lui. Sequitur : Mulii
lacit nialum, neqtie inalum honum; conlraria enim dicenl milii in itia die : Domine, Dotntne, nonne in
Sunt. Ouinis enim aibor secundura suam naturain nominejuo prophetavitnus, el in luo nomine dmmonia
bonrf est, et bonos fruclus facit: secundura corru- ejecimuS) el in luo nomine viilules mullas fecimusj
plionem vero mala esl, et raalos frucios facit. Qttid el tunc confilebor Ulis, quia nunquam novi VOSJdi-
aulem in arbore signifieetur inlelligis : arbor enini scedtte a me, qui operamhu iniquilatem. Qui suntenim
isla homo est (214), Sed vis videre qttia non horai- isti raulii, uisiiili quos modo paulo superius falsos
nis natura, qure ulique bona esl, faeit frtictum ma* prophetas noniiiiavu? Isli autem roulll: haeGturlja
luni; sed ejus corruptio et peccaium? Audi quid non modica diceut in illa die. In qua die? Non
C
Apoatolus dicat: « Non eniin quod<volo hoc ago, qureras nomeu ejus , quia noiissimum est. 30
-sed quod nolo malum illud facio. Si auteiu qttodI Quid dicenl? Domiite, Domine, nonne in nomtnc
uolo illud facio, jara non ego operor illud, sed quodI luo pioplteiavttnus? Piopheiavit eiiim BaLtam (217);
hdbjial in me peecatum (215). i Inde igitur dicltur prophelavit et Caiphas; hoe enim dicit Evange-
arbor mala, non quod secundum se mala sil, seJ[ lista : « Quia cum esset pontifex anni illius prophela-
qnia esl corruptio roali. Elsiparum quidem coirupta, vit dicens : Expedit \obis ut unus jnonaiur homo
esl, quasi jara a corrtiptione sana, non mala, sedI pro populo, ct non tola gens pereat (Joan. xi, 51}.»
bona vocalur : si vero mullum corrupta est, mala( Drenionia vero usque ejiciunt, aliasque multas vir-
vocalur et non bona : ab eo enim suscipit nomen, tules facituii, el qui baptizant, el qui prredicant.
qiiod magis in ea abundat. Coguoscuntur igitur falsi• Quot eniui sunl ciiniina, loi sunl ei riremouh In
prophetre a fructHjus suis; qtioniain, etsi aliquando uno quoqtte; unde el Doniinus de Maria Magdalerra
bonura aliquod facere videantur, laiiien, quia vel pro dicitur (218) expulisse seplem dmmonia, quoniam_.
sjcut alibi dicilur, « dimisit eipeccata multa, quia
| ktcro, vel pro laude faciunt, eorum siraulaiio diuj
celari non polesi. Quia enim omnia opera suafa- dilexit multum (Luc. VJI,47).» Haecaulem daemouia
ciunt ut videaniur ab hominibus, ipsum quoque_ ejiciuntur, quando evangelica prrcdicalione, a quo-"
" cuuque uuiilietur. peccatoies
quod bonum esse videlur, bonum non esl. Sequitur : poenilent et conver-
(211) Epist. 1,1, 8. « Si dixeriraus quoniara pec- inlelligimus seu bonam seu malain volunlalem ; fru-
catuin noii habemus, ipsi nos, » etc. Yulg. ctus auieni opera, t elc.
(212) Pro saltem. (215) Ad Roiti. v, 1-15. t Non enim quod volo
«
(215) Jlieron, hic : Nos inferemus, et Judam ar- bonuin hoc ago, sed quod odi malum, J etc.
boieni quondain bonam fecisse fructus malos, posl- (216) HiLtnus ad h. J. « Regnum coelorum sola
Ujuam prodidit âlvaloiem; et Saulurn aiboreini verborum oflicia non pbtinent. »
nialam... fecisse postea Jfucttis bonos, quattdo ml (217) Hieron. «JSain et Saul, et Balaam, etCai-
vas electionis de perseculoie-ttaiislaltts esi. Taitdtul pbas prophetaverunt,» etc. ' -
ergobona arbor Jiuctus.noii facit ntalos, quamltu ini (2IS)-S. Aug. serra. 1, enarrat. in psal. IAXXVIH,
bonitalis sttidio perseverat; et mala arbor landiuI num. 6 ad illud ; « Confiiebuntur coeli inirabilia
| manet In Iiuclibus peccatorum, quandiu ad posni- tua, Domine; » scribii: « Non merita sua confite-
tentiarii non conveititur. Nemo eium permnneiis ini buniur coeli, sed confitebuntur coali mirabilia tua,
eo quod fuit, incipnid csse quod neednm tcepeiit. -> » Domine : » in omni eiiim misericordia perdilorum,
Idenfhabel Cbrysosl. hoin. 24 « fruciuin boiurai abi) in JQslilicalione impioruin quid laudamus, nisi mi-
homine
' non fien « quandiu maljtire afhxus est. »" rabilia Dei? laudas quia resurrexerunt-mortui; plus
(214) Non dissimili modo Beda. « Per aiboreini lauda qitia redempti suntperditi, » elc.
155 COMMENT.1NJrlATTIL—PARSJI, GAP. YII. 1^4
lunlur. Faciunt aulem et alias multas \irlutes, Adauiin, quomodo nce pluiias, nec flumuia, uec
quia coecos illuminani, Ieprosos curanl, et mortuos ventos limeai? « Cerlus sum, inquil Aposlolus,
suscitant. Has enim vjrtules fecerunt in corporeali- quia neque .raors, neque vila, neque principes, ne-
-quanli prrcdicatores, in anima vero faciunt omnes. que polestates, neque aliqua persecutio polcrit me
Keque \ero minus est aniraara sanare, quara corpus. sepai'are a charitate Dei, quae est in Ciiristo
doipus vero sanalur el moritur, anima vero sana- Jesu (220).» Quamvis enim furore et leirore, fla-
tur, ct nunquam moritur.. Vis auleni seire qtiae gellts et minis, oraniumque tormentorum genenbus,
anima sil creca? Anima enim infidelis, qtirc Deum quasi quibusdam magnis vcnlorura el lenipestatum
non videi, et veritatem non intelligit, creca est. procellis super sanclos lyraroii saevientes irruerent.
Leprosa vero esl illa qure vitiorum maculis sor- eos taiuen^ Christi fide separare nullaUmUs pote-
descil. llla vero morlua est qttre in crimiue perse- ranl: hoc autem ideo fiebat, quia' bene tsuper pc-
verat. Tolies igitur-praedicalores caecos illuminant, tram fundaii eranl. Yideainus etiam de illa domo
leprosos curanl, el mortuos suscilanl, quoties iniquae non supeT petram, sed super urenam fundata
qui homines eorum monilis el prredrcalione conver- est. Et otnttis, inquit, gui audil verba mea hac, et
iunlur; el poenilenlia ducti, diabolo, et omnibus non facil ea, similis erit viio stutto qui wdificaiit
"
-cperibus ejus abrenuntiant, el sure salutis medicj- dotnum suam super arenam. Descendil pluvia, el ve-
''cinara ab illis suscipiiint. Sed quid hoc eis :prodesl, nerwtt flumina, et .flaverunt venli, el irruerunl in
cum illis Dorainus dicat, nunquam novi vos? nim- domum illam et cecidit, el <fuit ruina ejus magna. f__ui
ijuam dilexi vos? nunquam vestra opera mHii pla^- enim verbaDei audire deleclanlur, et custodirenon
.cuerunt? Novit enim eos Dominus, atque dilexit curani, suaefldei domum, seque ipsos super arenam
secundum naluram quam in eis creavil. Non novit aidificant; quia facili aura persecutionis dejiciunlur:
vero, neque dilexit secundum coTruptiouem qua quorum quidem ruina tunc magna erit, quaudo
,eoS diabolus viliayil. Omnis ergo homo qui audit inalignorum spirituum furore et ira quasi magno quo-
vetbamea hwc, el facil ea, assimitabitin vho sapienli, dam impetu procellarum in lartaraprrr-cipitabuntur,
qui wdificafu domum suam supra pelrain. Nrin ergO XXIII. Et factum est, cum consiltnmasset Je*us
sufiicil audire verba Dei, hoc enim et Aposlolus verba hmc, admirabaniur turbm super docliina ejus.
•ait: «JSTonaudilores legis jusll sunt apud -Deum, Erat enitn docens eos sicul poiestatem habens,~non
sed factores (Rom. n, 15). » Audire'enim omtiiura sicut scribm el phaiiswi. Ille enira in polestale do-
est, facere vero paucorum. Dorous aulem qurc cet, qui pro limore verilatem 40 llon ceiat. Qtia
«uper-pelram "fnndala est, finnura et slabile fiiuda- (n in rescribre et pharisrei, elsi,mulia bene docuissent,
menlum habet. Sapiens igiturest qui sic sedificat. plurima taraen reliquisse inlelligi possunl, sive quia
Fundamenlum prlus qurerendum est. Sed videamus dicere llmebant, sive quia ea non custodiebant, et
quid hrec petra significet; Aposlolus eniin dicit ideo dicere ernbescebanl (221). Httuc aulem tam
quia «petra erat Chrisius (/ Cor. x, i): » itemque, prolixum sermonem, secundum Matthrcum Salvaior
«fundamentum enim aliud nerao potest ponere pr*- nosler in monie habuit; secundum Lticam vero in
ter id quod posiluin est, id esl Chrislus Jesus (219).» loco campeslri: quod quidem quomodo solvi possit
Invenisti fundameiiluin, hic domum redifica : bic non video, uisi eumdenl seiiiionein bis eura ha-
enim domum ajdifieabis, si hrcc mandala servabis. buisse intelligaraus (222). El hoc quidein non erat
Crede el fac qure prrceipil Ghristus, el fundabeiis inconveniens, quoniara aliis recedenlibus, alii suc-
in fundanienlo Cbristo : ipse erit tibi fundamenlum, cedebanl, quibus eadem veiba necessaria erant.
ideoque non limebis pluvias et ventum. JJoc est lllis igitur recedenlibus , quibtis hrec locutus
eniin quod ait ; Et descendil pluvia, et venerunl fuerat, ipse in monte ilia uocie mansit, « per-
flumina, el flavetunt venli, el iiruetunl in domum noclans, ut Lucas ail, in oratione Dei. Et cum
itiam, et non cecidil; fundata enim erat supra pe- dies factus essel, vocavit discipulos suos, et elegit
iram. Vis aulem videre domum supra pelram fun- J) duodecim ex ipsis, quos et apostolos uominavii. Et
i
(219JII Cor. ni, 11. Eadem esthic de fttndampnto quadam :«Ego aulem dico vobis,» cl terribilis j'udi-
dorous explieatio Hieron. « Fiindainentuiii quod cii menlionem laciens, isemonstraret esse judicem
Avostolus arcliileclus postiil uniis esl D. N. J. C. Su- per prrcraia, et per supplicia.»
perhocfundanientunistal)ileelIirroiiin,etpet'serobu- T[222)Yix est ut IirccA nostii sentenlia videafur
sumole fundatum, aedificaturChristi Ecclesia,» etc. probati posse. Difficilera lainen locum c-se, bene
(220) Rom. VIII,58. «'Neque angeli, neque prin- indigiinvit, qticni veteies el receuiiorcs e^xplunare
cipatus, neque virtutes, neque lutura, neque forti- conaii sunt. Pehdet ex eo quod dicitur ap. Mal-
tudo, neque alliutdo, neque piofundum, neque crea- ibreuni init.jcapiiis 5 (supra n. 11) et ap. Luc. î, 17.'
luia alia poleritnos separare.» ltecenlioies docti inleipieiesMaldonatus, a Lnpide,
f221) i Poleslalem» hanc Hieronymus el Beda ex- Calmei, elc, non sermoneiii repelitum, sive bis ba-
pljcanl; qtiod J. C, non sicut scribre et pbarisaei bitum, \oluni, sed ettmdem semel dictum ; Mal-
ea duutaxat proponeret quae sctipla erant in threuro \ero reruni gestaiuiu-ordinem non secutum,
Moyse el propbetis, sed pio bberiale volunlatis suae quaelempore disiabani, pi'oposuisse. Niliiloraliius'
lioniiulla adderel, quaedam immularet, ul ex prae- auctori nostio \eteres ferme consentire deprelieii-'
cedenii sermone patet. Chrysosloinus honi. 26^,quod denlur; "hw%.De consens. Evang., lib. n, c. 'i9,
cum praeceptaipsa sanciret, saepe uterelur formula Gregorius, homil 9 in Ezeehiel. k. Iraperfecli.
Ji35 "S.J3RUN0NIS EPISCOPI SIGNiENSIS 135
descendens cum illis stetit in loco campestri, et A rediit iteruin Capharnaum ; ei tunc qii.otjm sanavit
'turba discipttlorum el muHHudo copiosa, o_urc iliue paralyticum, et voca\it""Maithrcum aposlolum et
undiqtte confluxeral (Luc. vi, 12), » stetit cum eo; evangelislam, Eisdem autem diebus ascendit in
el ibi qtiidcm hunc eunideni serraonem babuit, monlem, ibique illum sermonem babnii, de quo
quamvis non omnia-qure hic narranlur, in illo eoir- supetius diximus, quando octo bealitudines prredi-
tineantur; sicut nec in isto omnia dictinUir qurc in cavit. Cuinque-oronibus recedentihns, ipse eadem
jllo reperiunlur. Scienduin esl,prretci'ea quod evan- uocte ibi mansisset, facto mane vocavit disclpnlos,
gelistrc uon eodem ordine liisioriam sciibtmt, quo et duodecini ex eis elegit, quos et apostolos nomi-
.a Salvatore oronia facta sttnt (223). Unde el in hac navit. Inde veio descendens, pene eumdem sermo1-
re mullum discordare videnittr. Lege~eos et sic esse nem habuit in loco campeslri. Yeniens aulem in
^videbiS. Pulo eiiim qtlia iion. orclini sed narraiioni civiialero Capharnaum, qurc ibi proxima erat, sa-
operam dabaut. nnvil puerum cenlurionis» Sic igitur se habet ordo.
XXIV. [GAP. YIIl.] Cum aulem descendisset de Jlic aulem ieprostts quando vel ubi iiiuiidaliis fuerit,
tnonte secuiw sunt eum tuibm multm. Desceudit, in- iucertuni est, Polesl tainen conveuienier inlelligi,
quil, Doniinus de n.onte cura discipulis suis, inve- quod in praedtcla civitate fuerit niundauis, quoniam
uilque ibi niullas hoininura luibas qurc cuin exspe- B hoc liiiracuiuminterctcieramir.tciila scribitur, quae
ctabant. Qttibus postquara ea loculus est qure Luc-ts ibitiein Domintis operatus est. El creteri quidem evau-
evangelista narrat (cap.vi), seculre sunt eura. Et gelislreprius scribnni desocm Petri, el pueio cenlu-
•ecceleproSus veniens adorabat eum, dicens : Domine, rionis, quarade hujusiepiosimiuidaiioue.Nuncaulem
si vis, poles me cuiaie. Hoc autem miraculum non ad temveiiiaratis. «Ecce, inquil,leprosusveiiiensado-
feo lejnpoi'e factum esl, quo facitira esse cvangelista rabal eum dicens : Domine, si vis, potes me mun-
dieere videlur, teslante Luca, qui aii : « Et factum dare (225).» _|X Yidc quanla sii fides leprosi: horai-
est, cum esset in una civiiate, el ecce vir plenus nem videt, Deiim adorat, de omnipoteuiia non dubi-
lepra, elvidenS;Jesura, procidens in faciem, roga- lal. Sed quiddicit? Domine, si vis, potes me mundare-z
,vit eum dicens %Domine, si vis, potes me mundare Dorainus es, omnipolens es, volunias lua opus esl,
'(Luc. 5, xii).» Nemo igilur *in loco tampeslri hoc omnis crealura libi obediens esl; non proinerui
faclum fuisse. iutelligat, quod in una civitate beneficium tuum, uon sum dignus colloquio iuo;
faclum esse autlil. Hrec itaque superioribus non credo tamen, quonjam si vis, potes me mundare."
Eonlinaantur. In eo enim quod ait, cum aulem de- El Douiiinis ad hrec, exlendens manum suath, leligit
'scendissei de monte, secuim sunt eumluibmmultm, eum, dicens: Volo, mundare. Manum suarii Dominus
Superioris locutionis finem faciu Deinde vero ge- C exlendit, potenliam maiiifestal, virtulem non celat,
slorum ordine ei loco et lempore prreiermisso, ab langit hominem el fttgii lepra. Imo prius lepra htgit
,hoc ntiraculo scribere inchoat. Necessarium igilur quara manns ad hommem penenirel (226), ne si
esse videlui', ui de ipso ordine pauca dicamus, ne lcpram teligisseta conlra legem facere videretur.
sibi invicera evangelislre contrarii inveniantur (224). Ltx enim hujusmodi hominem immuudum judicat,
iPoslquam enira Dominus Jesus vocavit Petruro et qure omne immundum iangere inlerdicil. Sed quid
'Andraeam, Jacobum et Joamiem, veitiens Siniul ait? Volo, mundare. Credis quia possum, volo quia
cum eis Capharnaum, ubiet ipse-et illi habilabanl, credis; experire ftdem luam, cognosce poieniiam
inira\Hin Synagognjii et prredicavit; et mirabantur ine.im; \olo ut raundetis, et ideo uiundare, el con-
omnes in doctiina ejus. Inde vero exiens, venii iu feslim mundaTu'esl Upra ejus; ul et fidei virtus, et
domum Petri, el sanavit socrum ejus, el alias \ir- curanlis omnipotentia appareret. El ail illi Jesus ;
tutes ibi operattis, reliquit Gapharnaum, et trans- Vide netnini dixeris, sed vgde, ostende te sacer-
fretavit. Deinde vero, transactis aliquanlis diebus, doli (227). Hoc enim non dixissei, si hOc miracu-
i (223) Est hic canon. 2, ap. Cornel. aLapid. ex specialiter cnratus sil; 2° puer centurionis; 5»socrus
his qttos ante comroentariiim suum statuit, el ad li. Pelri; 4° qui oblati suntei daemoniovexali. t Altei uro
1. Yide Maldonaluin ad h. 1., etc. " adinonet de lectione httjtis loct; qttod jttngenda duo
(224) Eadein de ordine non servato factorum verba non sinl, ei, ttt pleriqne lafmorum putant,
[J. C. esl sentenlia oinniuni cferrae interprelitm re- legeudiim «Tolo niundare,» sed separaiira,ut priinura
centiorura. Yid. Janseniura 45. Concord.; Maldo- dieat« Volo, » deinde imperans dict : «Miindare. J
naiuraadh.l. et cap. OaLap. Calraei, elc, etJo. de Atqueelegaitterhoc loco etiamBeda :« Volo, propier
la llaye E\an. dispos. c. 53 ; Chtysost. lanien hoin. PlioliiJijm dicit; iraperal, propter Ariuin; t.ingit,
26, et A. Iuiperlecti hsec qure tribus capitulis a propler Manich*um. » Tetigisse lanietieteuro Cluy-
Matihreo narraia suiit, in inoiiie omnia ferme faeta soslorous et A. Iniperfecli opijtautur, legetn de
jnierpretari videntur. leproso non tangendo (Levit. xm) sibi non esse pc-
(225) Hmc incipil homil. Emiseni Dom. in com- post sitam oslendere voluisse.
Eptph., pag. 34, qure et sequeniem nuineruro (227) Plttres imperali silenlii eausae afferuntur
pleciuur. al) inlerprelibus. llieronymus, quod necesse non
(226) ldem sentire Hieronymus videlur; qui, post- essel veibis^ prredicare « quod mainfeste corpore
quam observavil descendenti Domiuo de nioiile htinc prrcferebat. t Beda,« ul docere uos, non solitin a
occtirrisse: « necdum emin poierat cum lepra lam mercede absfroeamus pecunia», sed eiiam gratire : >
muJfipltcem in monte Salvatoiis attdire serraonem,» Chrysosiomus, ul jacianiiam el gloriam fugiendam
scribii, « exleiidenle inanuni Doroino, slalnn lepra praeeiperet. Bene A. Im|)eifecii sileniiura impetraii
fiigit: » qui duo prrelerea adiiionel opportttne 1» de censet, donec sacerdoli se ostendciei.
orditie curalioiiitm. - Nolaudum, quod hic primus I
.57 . COMMENT.IN MATTH. — PARS H, CAP. VIII. 138
jum inter turbas fecisset, qurc eum sequebanlur J\ et animam suam Deo reddidit, incorruplam fidera et
cum de monte descendisset: neque enim unus celare sinceram conversalionem se agere promiltal: ccdrus
posset, quod tanla millia hominum vidissent. Qure- enim imputribilis est, redoleniisque 42 naturaj. His
rendum lamen est, cur ei Dominus praecipial, ut autem superaddat ct coccum, ul charilalis igne
nemini dicat? Praedicai'e namque, et Dei miracula succensus Deuni diligat et proximum; coccus enlm
populis nuntiare, sacerdolum est : leprosus vero ignei coloris esl. Offerat prrclerea et hyssopum, ut
etsi mundatus sit, sacerdos tamen fieri non debet; in petra radicalus et fundalus, nunquam a Christi
quoniam illi ad hoc ofliciuin eliguntur, ut Apostolus fide separari valeat : hyssopus enim naturaliter in
ait, qui sine crimine (228) sint. In hoc quoque et petra nascitur; petra aulem eralChristus. Postauam
nos doeemur, in his qure bene et laudabiliter aei- igilur Bic se totum Deo reddiderit, immolet unum
mus, laudem liominum et vanam gloriam qurerere de passeribus in vase Jiclili super aquas viventes.
rion debere. Sed cur eum ad sacerdotem mandas, Hic enim passer corptts est, ideoque in vase f.clili
DomineJesu? Quare jubes ut sacerdotiê ostendat, immolatur : quia vasa terrea et ficlilia sunl corpora
quem tu sacerdoiura omnium'maximus curas? Quis nostra. Immolalur autein super aquas viventes, id
eum judicare audebit, qui a tuo judicio mundus est sicut sanclae Scriptutae immolari praecipiunt.
redit? Hoe igitur agis, ul legis sacramenlis consen- B Unde Aposlolus : « Obsecro, inquit, vos per mise-
llre agnoscaris. llle enim mundus est, qui sacerdo- ricordiam Dei, ul exhibealis corpora vestra hostiam
tum j'udicio mundus judicalur : illorum enim est vivenlem, sanctam, Deo placenlem, ralionabile ob-
loniim a malo, justum ab inj'usto, et mtindum ab sequium vestrum (Rom. xii, 1). > Haec est enim
immundo separare. Hoc ilaque privilegium eis conviva aqua, quae te bene passerem luum immolare
iirmas, dum ad eorum judicium hunc hominem docet: Judrci enim non bene immolani, ,quia ad
mandas. Sequitur : Et offer munus, quod prmcepit hanc aquam non veniunt. Alterum vero passerem,
"Jloyses in leslimonium illis. Prius autera quid lepro- id esl animam, in agrum avolare dimillal, quatenus
sus isle significat (significet enim aliquid); deinde jam libera, nec terrenre corruptiouis mole gravata,
vero dicamus, quid munus etiam significet, quod viiiutum alis ad ccelestia volare discat: quia enint
eum offerre prreeipil Moyses. Isle enim leprosus alter passer j'am immoiatus esl, ideo iste libere vo~
tolum humanum genus, et unusqnisque peccalor lat et a nullo detinetur : « Corpus enim quod cor-
inlelligi potest. Ha?c enim lepra non corporis, sed Tumpitur aggravat animam (Sap. ix, 15). » Hic est
tmimae est. llla enim anima leprosa esl, quresuper- jgitur reclus pcenilentirfi ordo, ul quicunque mun-
bia, ira, avaritia, discordia, odio et luxurirt sor- daudus ad Deum venit, prius se ipsum totttra Do-
descit. Talis igitur leprosuscurrat ad Jesum, festi- " mino offerat, fidem, et charitalem, et in bonis ope-
uet ad medicum, non desperei, pcenileat, etmundari ribusperseveranliam promillal; carnem qure pecca-
cksideret. Dicat: Domine, si vis, poles me mundare. veral, in servitulem redigat et affligat; et animam
Potes utique,' quia el ego sum pcenitens, et lu es jam liberlate donatam, ad ccelestia conlemplanda
omnipolens. Tu enim dixisli, quia peccalor quacun- volare dimittat. Jubet autem pfreterea Moyses, eum
que bora conversus fueiit el ingemuerit, vila vivet qui mundandus est, et alia mtinera offene; duos
et non morielur (Ezech. xxi, 28). Si enim hoc dixe- videlicet agnos ei immaculatos, et ovem aiinicuiani
rit, si hoc egerit, cerlus sit de misericordia, non absque macula, ct tres decimas similae, quae con-
desperet de venia, quia benignus esl Dominus, qui spersa sil oleo, el seoi'Sumolei sextarium; hoc enim
ad se venieniem neminem i-epellit. Deinde vero offe- Moyses offerre praecepit, hoc et ipse Dominus of-
ât munus quod prrecepit Moyses. Praecepit enim ferre jussit. Sed quid isli duo agui significaut, msi
Moyses (229), ut leprosus quando mundalur, offerat duo maxiraa praecepia charitalis? quse quia malum
per se duos passeres vivos, qujbus et vesci licilum non operantur, non iramei-ito immaculali agni vo-
sit, et lignum cedrinum, et coecum et hyssopum : et canlur. Unde Apostoius: « Dilectio, inquit, proxirai
unum e passeribus immolet in vase fictili super r, malum non operalur (Rom. xn, 10). » Hos igitur
aqttas viventes : allernra vero in agrum avolare duos agnos offerat: lirec duo praecepla se tenere, et
dimillat. Hoc eniin vaiiura et inutile videretur, nisi custodire promittal, qui a stiorum maculis pecca-
ille fieri prrecepisset, cui nihil vanura ^vel inulile lorum mundari desiderat. Offerat auiem el ovem
placet. Ille igitur qui mundalur, duos passeres offe- anniculam immaculatara, per quam inlegra perfecta-
-rat, et corpus ef animam Domino reddat, ut jam que innocenlia significatur. Offerat et tiesdecimas
non mundi voluptaiibus, sed Deo serviant: qtti bene similre, fidem videlicei, qure in Trinitate tota con-
vivi offerri dicunlur, quoniam de morle ad vitam sistil: hrcc est enim simila nostra, Iicec esl vita
transferunlur; quibus quia vescl licilum est, mundos animre noslrre. Unde Apostolus : « Juslus autem ex
eos esse et a peccalo liberos manifeslat; nihil enim fide vivit (Rom. i, 17). > Sed hrec simila non unde-
nisi mundum lex comedere jubet. Offerat auiem cunque sed ex decimis fit, quoniam fidem nostram,
simul cum his etr ligiium cedrinum, ul quia corpus nonnisi de sanctuario, et a sacerdolibus
suscipere
(228) Spectavlt ad Pauli locum ad Tit. i, 7 : (229) Levit. xiv,'i, etc. Similes allegoiicas et
c Oportet episcopum sine crimine esse; t et : « Si mvsticas inlerpretationes allulit hic A, !mper(ec.i
quis sine criraine est, i etc. hom. 21.
PJITROL, CLXV. B
139 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 440
debemus : ibi enim omnes decimae repoiuratur,, A magis familiares Domino erant, ipsi pro eo inler-
quibus sacerdoles et levilae alunlur. Et bene quidem pellarent. XIIIauteiji cum venissent ad Jesum, roga-
liaec simila conspergitur, quoniam fides nostra banteum sollicile, dicentes ei : Qnia dignus est ut
saneti Spiritus gralia sanctificalur. Offerat aulem hoc illi prwstes; diligit enim gentein noslram, el si/.-ia-
super hrec et sexlarium olei, inlegram scilicet per- gogam ipse wdificafu nobh. Sic igilur centurio acces-
feclamque mensuram misericordiae : offerre eniro, sit ad Jesum, non per se, sed per seniores Israel
vovere el promjltere est. Oleum igitur offerl, qui se (252); videlieet ul nosdoceret, quid in tali negotio
miserieordiam tenere promittit. Ut enim in liquori- agere debearous, quando puerum nostrum in domo
!bus oleum, sic in operibus misericordia superior ^ nostra paralyticum jacere, et male toTquerj senti-
est. Unde Psalmista -.« Suavis Dominus universis : rnus. Qujs esl enim puer iste, nisi anima secundum
miscrationes ejus super omnia opera ejus (Psal. se quidem innocens et pura? puer enitn a puritate
CXJL.IV, 9). y>Et hic qtioqtte reclus pcenitentiae ordo dicitur : hunc anlem Lucas servum dicit. quia sine
servatur; ut quicunque ad poenileiiliam venit, cha- seryitio animae vivere nequimus. Isle igitur puer
ritafem et innoceuliam, fidem et misericgi-diam ofie- uoster, isie servus noster, iste iuj*ustesubjugalus, et
Tat et prorailtat : offerl enim charilaiem in agnis. caruis servilio depressus spiritus noster, jaeet in
imiocenijaro in pve, fidem in tribus decimis, et rai- B domo paralylicus, jacel in corpoi'e infirmus, jacetin
sericordiam iu plei sextario. Hic aulem olei sexla- carnis habilaculo viliorum morbo superatus, et male
Tiiis seorsum ponitnr, quoniam his quae sequunitir torquetur. Hinc luxuria vexalur, binc avaritia ar-
necessariu^ erit. Praecipil enim Moyses, ut sacerdqs ctalur, hinc superbia faligatur. Quid igitur? Mitla-
liaec omnia simul cum eo qui mnndatur coram Do- mus ad medicum, niillamus ad Jesum. Sed qtiem
mino slaluat in oslio tabernaculi, el tunc offeraj; niiltenius? et quis ibit pro nobis ? MHtamtis igitur
iinum agnum, oleique sextarium : de sanguine vero senioi-es Israel, id esl episcopos ei sacerdoles; isli
agni lapgat exlremum aurieulrc dexterre, et pollicem enimpro aliis interpellare, isti pio infirmis etpecca-
manus dexterre el pedis, el de oleo similiter faciat toribusorai'e debent: isli cito veniuntad Jestim, jsli
ei qui munda.ur. Hic enim agnus Christus est, qui euni movei e, isli eum fleclere et ad raisericordiam in-
quasi agnus ad victimam dticius, non apei-uil os clinare possunt, prresertim si nos sanari volumus, si
istiiim [Isa. nn): qui lunc quidem in oslio laberna- nos peccasse dolemus, el si boni aliquid egimus,unde
cttli offertur, quando in auditu Ecclesiae ejus passio nosapudjudicem commendarequeaiit.Facileeniiiiilli
prredicatur : si enira tabernaculum homines sunl; poenitenti sacerdotesa Dominoveniamimpelrant, qui
quid ostium labernaculi, nisi aures, per quas vcrba de peccalisei nbescil, toloque meniisannisu sead poe-
divina cordis secretarium ingrediuntur? Hle igitur nilentiam converlit. Et mullos quidem videmus, qui
qui mundatur, de sanguine agni in aure, et in manu, quamvis in se aliquo yitio lorqueanlur, borios lamen
et in pede tangitur, quia Christi passioneni non so- diligunt, mullisque modis sanctam Ecclesiara aedifi-
'lum attdire, veruin eiiam imtyari jubetur. Ut enim cant. De his igitur dicere possumus, Digni sunt qui
in aure audilus, sic in nianu et pede operatio con- exaudiantur, quia diligtint gentem noslram, et Sy-
sislit; tangilur autem in dexlera parte, quae et nagogam asdificaverunt nobis. Sed quid sequitur?
fortior et fidelior est. t Nesciat, inquit Dominus, Ego veniam el curabo eum : hoc Mallhaeus ail: Lu-
Isinistra tua quid facial dextera lua (Matlh. vi, 5). » cas aulera quid ! Jesus aulem ibal cum illis. Yenit
Simililer autem et de oleo in eisdem partibus langi- enim Jesus ad infirmum, venit cum episcopis ei sa-
liir, quia pietatis et misericordiae bonum et audire cerdolibus ad poenitenlera, quoniam eorum precibus
et cusioriire admonetur. H<ec autem sub brevitate fleclilur, el oraiiombus ducitur. Et cum jam uon
transcurrimus. de quibus satis in Levitico dixi- longe esset a domo, misit ad eum centurio amicos,
mus (250). dicens : Domine, noli vexari, non enim dignus snm
XXY (251). Cttjn autem introisset Gapharnaum, iil sub tectum meum inlies : propter quod $l me ipsum
accessit ad eum centurio rogans eum, el dicens : j) non sum dignus arbilratus, ut venitetn îd (<?.ILec
Domine, puer meus jacet in domo paralylicus, et tnale autcm Mallhreus praetermisit: caetera yero utrique
torquelur. El ail illi Je->us:Ego veniamet curabo eum. communia sunt. Bene igitur hoclocohi duo come-
Qualiter autem eenlurio ad Jesum accesseril, Lucas niunl, si hoc ianlum in Maithrcosubaudiatur, quod
evangelista demonstrat: qui eum non per se, sed per cenlurio non per se, sed prius per seniores Israel,
seniores Israel ad eum accessisse narrat (Luc. vn, 5); deinde vero per araicos accesserit ad Jesum. Sed
43 quaienus pro puero jpsius intercederent, et quia qui sunt isti amici nostri, quos Cbrislo advenienti
(250) Yide A. ad Levit. xiv, 4. Edit. Rom. tom. I eat, ut seniores Jtidreorum primo missi sint qtii
S. BiTinonis, pag. 151 et seq. nuntiarent, centurionem venire, deinde ipse cenlu-
(251) Est liomiliaEmiseno supposita, eadem quae rjo aceesserit. Aug., usitato loquendi more dici,
Domiiitc iii post Epiph. aliquem aliquid fecisse, quod per alios facit. Beda
(252) Idem quaerilBeda ad h. 1. et ante Bedara non dissimiliter, Matlhrcum brevitalis causa.vult
S. Aug. lib. XXXIII.Contr. Fausl. cap. 7, el lib. ii dixisse, accessisse ipsum, cujus voluntas, aliis de-
I)e consens. Evang., cap. 20, et ante utrumque ferentibus, ad Dominum perlata est. Aug. A. noster
Chrysostomus hom. 27. Atque liic ita rem exph- sequitur.
iii COMMENT.IN MATTH. — PARS II, CAP. YIII. 112
êt jam domui nostrre appropinquanli obviam mitii- A Sttnt autem et aliae lenebrre interiores ex quibus
mus? Isti sunl, ut, opinor, intelleclus et animus, et venitur ad has exteriores, quas itifideles honiines
spiritus conlribttlatus : isli enim Cbrisli advenlum in menle paiiunlur De quibus Apostolus ait: i -Crc-
senliunt, isti cum eo loqtti audent, Isti nos Deo citas ex parle contigit iri Isi'ael (Roin. xi, 24). » Et
coramendant, et ejus .gralirc reconciliant. Qnando dixit ceniut ioni : Vade, el sicnl credidisti, fiat tibi:
~emm intus agiriius, quando nobiscum in corde trael sanatus est puer in illa hora (254). In hoc auleiti
clarous, quae et quanta fueril Salvaloris nostri be- Evangelio in tantum Joannes evangelista disseiitit
'nignilas, ut pro nobis carnem sumeret, et mundi abaliis, utnullo modo his quae dictaisunl convenire
injurias sustineret; tunc prredieli amici nostri cum queant (235), si de eodem centurionis puero inlel-
'Doraino loquttntur, et quodam modo ei dicunt : ligantur. Hic enim cenlurio de fide laudalur; et se
, Domine, noii vexaii; qfloniam ejus vexalionem et indignuin dicii esse, ad cujus domum veniai Jesus :
" ibi autem de
fatigatioijero mirantur, et contremiscuni. Hocenim infidelitateredargiiilur, ulpote qui nis1
faciebal Joannes Baptista cum dieeret: « Ego a te per signa et prodigia non credat: ibique Chiistttm
deheo baptizari,et lu venisiad me ?»(Matth. iu, ii.) ad domum suam iniporlune valde venire invitat. Et
Quando vero ad Chfisli sacramenla accedimus, et ° hic quidem narratur quod orania haec gesta sunt
fragilitafem nostram consideramus, quid aliud dicit infra civiiatem Capharnaum : ibi vero dicilur, quod
unusquisque noslrum; nisi : Non sum dignus ut ceniurio Chrislo de Judrea venienti obyiam proces-
inlres sub tectum menm, nonsum dignus ut carnem serit, cui prre itineris longitudine non eadem, sed
et sanguinem tuum suscipiam in ore nieo (255)? poslera die reverlenti servi occurrenles dixerunt;
Domine, dic verbo, ct sanabilur puer meus. Tu enim quia heri hora septima reliquit eum febris. Unde
, dfxisti et facta sunt omnia, lu maudasti el ereata manifestum est quia non loquuntur de eodem. ln-
sunt universa : eadem virius-tibfesl, eadem poteu- telligendum esl igitur, quia Jesus antequam hunc
tta manet : dic igitur verbo, prrccipe ut fiat, et sa- - servum centurionissanasset, dequoscribilMallhaeus
nabitur puer meus : non enim majus esl sanare, et Lucas, jam eidem filium sanaverat, de quo Joan-
quarii creare. Nam el ego homo sum sub potestate nes evangelista narrai: et quia prius ejus viruiiem
conslituius, habenssub me miliies, et dico huic : in filio expertus fuei'at, jam nunc de ipsius omnipo-
Vade, el vadit; et alii: Veni, et venit; et seivo meo : lenlia nibil in servi curatione dubifai : libenter enim
Fac hoc, el facit. Ego, inquit, bomo sum, tu Deus; ad illius medici attxilium currimus, quemjanrex-
ego sub polestate, lu super onmes polestaies; ego pertum haberaus.
habeo milites, tu angelos; isti mihi obediunt, illi x XXYI. Et cum venisset Jesus in domum Petri,
tuam faciunl voluntatem : manda igilur quem velis, vidit socrum ejus jacentem febricilantem ; el tetigit
et praecipe sanitati utienial; et jube infiimilati nt manum ejus, el dimisil eamfebris, elsuirexh el mi-
Tecedat. P.lacuit Domino, et laridavit fidem centu- nistrabat eis. Scire enim oporlel qure sit uxor.Petri,
Vionis. Adhoc enim Dominnsmisericordiam differe- ut possimus scire qure sit socrus ejus. Petri nam-
bat, ut hrec lanla fides centurionis clarius manife- que uxor ecclesia cst, quoniam ei a Domino specia-
slaretur. Unde et subditur : Audiens aulent Jesus, liter tradita est; dicente Domino : « Si diligis fne,
miralus est,el sequentibus se dixit: Amen dico vobis; pasce oves Rieas (Joan. xxi, 18). i Ejus igitur so-
mn invenilantam fidem in Israel. Miralur Jesus de crus est Synagoga, quia ipsa esl niaterEcclesiae (236).
_fidecenlurionis; miratur de fide genlilis honiinis : .Unde, ejdem in Canlicis canticorura Dpn.inus ait:
et jani tunc fidem geniium riiirabalur, quam ullra « Sub arbore malo suscitavi te, ibi corrupta est
. _|_| fidem Judaeorum crescere videbat. De quibus mater lua, ibi violala est genilrix tua (Cant. vm,
mox suhinferens ît: Dico avietn vobis, quod mutti 5). t Haec autem jacet in dqmo Petri el febricilal,
qb Otienle et OcciUenieveilienl, el recumbenl cum quoniam usque hodie iriter Chrjstianqs Syriagoga
Abraliam, Isaac et Jacob hi regno cwloium; fitii infirma moralur et habitat. Ubicunque enim est
aulem regni ejicienlur in tenebras exleriores, ibi eril D Ecclesia, ibi est et domus Petri. Huj'us autem ma-
flelus et slridor deniium. His enim paucis yerbis num circa mundi finpm Dominus tanget, el tunc,
Ecclesiam ex oranibus niundi partibus colligendam, febre fugata, surget et ministrabit Doniino. Tunc
•et inferno exspoliato,jsanclorum animas adcoelorum ehim ejus manum langet, quando ipsius opera ap-
regna transferendas; et Judaeorum fncredulitalem projiablt. Vespere autem faclo obluleruni ei multos
et 'damnatioriem denuritiat. Tenejjrae autem exle- , dwmonia habenles, et ejiciebalspirilus verbp, et omnes
-rioresiIlaesunt,ultra quas aliae tenebrae non sunt. male habenles curavil. Vl adimpleretur quod diclum
(255) Genlurionis verba ad suscipientem Eucha- qui ad li. 1. « Domus P.etri cbxumcisiQ est; socrus
Tisliam, .quasi de siio A. ti-ansferl. Anne ejus tem- vero ejus synagoga esl, quia illa quodammodo mater
ppre in Ecclesia ,&u~,non erat hic.usus ut a sacei'- est Ecclesiae; » elc Eleganier Petrus Chiysolog.
dbie dicerentur ? Deessein plerisqueMissaljbus mss. serm. 18. Vidit socrura ejus jacentem. « Yidit syna-
teslalur card. Bona hb. JI, rec.lit. cap. 17, JJ. 1. gogamj'acenteni in perfidiae surc lenebris dectunben-
(254) Hacleitus homilia. . ^ » tera suorum sarcina peccalorum,- i etc Eadem est
_ J235) Ostendii id Maldouatus, et corisenliunl fer- jnlerpretalio Theophyli Anliochenilib. m. Allegor.,
me interpretes alii. _ etc.
{236) Non multo aliler ac Beda hoc inlerpretatur
4AS S. BRUNONISEPISGOPI SIGNIENSIS Ul
est per Isaiam prophelam dicentem : Ipse infirmitates A.cuntur : dicuntur autem et volucm cwli, tpioniam
nosiras accepit, et mgrotationes portavil. Verbo enim in hoc aere obfment principatum (240). Et isli
spirilus ejicit ille de quo scriplum est : « In princi- quidem iu peccatoribus et iniquis bominibus nidos
pio erat Yerbum (Joan. i, 1) : > verbo quidem, et foveas faciunt, quoniam in eorum cordibus malas
quia propria virtute. Sed quare facto vespere, nisi cogilationes et iniquilatum genimina pariunt. Alius
autem de discipulis ejus ait illi: Magister sequar lej
quia hac ullima relate, hac extrema hora, ad sa-
nandum, ad curandum, et ad pellendum drcmonia ait illi : Sequere. At ille ait: Domine, permitte me
venerat? Neque enim debuerat populus ille curari, pritnum ire el sepelite patrem meutn. Jesus ail illi:
nisi facto vespere, qui ad medicum non redit usque Sequere me, et dimilte morluos sepelire mortuos suos.
ad vesperam. Unde Psalmista ait : « Convertentur Alio enim sphilu Ioquebatur iste : unde elmeriio
ad vesperamct famem patienturutcanes, etcireui- non Scriba, sed discipulus dicitur; neque sequi
bunl civitatem (Psalm. LVUI,15). > Tunc enim ve- Dominum prohibetur imo vero sequi et imilari
nient, tunc converlentur, func segros suos, tunc jubethr. Yolebat tamen primura ire et sepelire pa--
animas suas multo languore confecias Judaei ad trem suum. Opus quidem pietatis facere volebal
Dorainuin afferent; et sanabit eos, et ejiciel daemo- pietatis tamen Palri et Domino non placebat. Quare
"
iiia ab eis (237). « Cum enim pleniludo genlium hoc? Quia aliud signifieabal, nobisque in Jioc facto
inlroierit, tunc Israel salvus fiet (Rom. xi, 25j 26); exempla dabat. Et tale erat ac si deceret: Yenisti
sicut arena advitam, vis rediread mortem; ego sum vita, ego
(238) et si fuerit numerus filiorum Israel
maris, reliquire convertentur ad Dominum (Isai x, sum Paler et creator tuus, me sequere, et dimilte
multas circum mortuos sepelire morluos suos. Moiiui enim mor-
22). » — Videns aulem Jesus lurbas
se, jussit ire trans fretum. Puto enim,quod Jesus tuos sepeliunt, quando peccatores (241) qui Deo
ideo irans fretum propter lurbas ire jussit, quia uisi morlui suul (morlui quidem quia vila, de qua modo
vitiorum turbas, diximus, in eis non esl), mortalia opera et crinii-
per aquas baptismatis transeunles
et malignorum spirituum exercilus evadere non nalia peccata in se abscondunt et celant. Et non
ail illi ; Magi- solum baec, verum eliam et pairem suunniiabolum,
poleramus. Et accedens unus Scriba
ster, sequar te quocunque ieris. Dixit ei Jesus : Vul- de quo Judteis Dominus ait : « Yos ex patre diabolo
autem eslis (Joan. vni, 44), » in sepulcro pectoris sui se-
pes foveas habenl, el volucres cmli nidos, filius
hominis non habel ubi caput suum reclinet. Nihil peliunt, et quasi bonum aliquod seryanl et occultant.
Deum lalet, nulla simulalio ejus oculis absconditur, Talem igitur patrem sepelire, et sic sepelire Domi-
oronia videl, cogitalioni respondet. Dicil Scriba : nus prohibet (242).
Jesus :
Magisier, sequar te quocunque ieris. Dicit XXVII. {243) Et ascendenle eo in naviculam se-
Non est ita; non vis me sequi, non vis mea prrecepla culi sunt eum discipuli ejus, el ecce moius magnus
ubi caput meum re- factus est in mari, ila ut navicula operirelur fluclibus.
4.5 servare, non vidco in te
clinem. Caput Christi Deus est : Deus autem in hu- Ipse vero dormiebat. Quid enim navicula, nisi Ec-
Tiiili habitat, el quieto, et tremente sermones ejus. clesia ? quid mare, nisi raundus ? quid motus maris,
In te aulem (quasi dical) vulpes foveas habent, el nisi persecutorum el tyrannorum saeviens iudigua-
ideo cum callidilale et simulatione loqueris (239). tio (244) ? Ecce enim Dorainus in navicula dormit,
di- et navicula fluctibus operilur. Timent discipuli, et
Yulpes enim propter aslutiam maligni spiritus
(237) Ad Rom. xi, 25, 26. « Crecitas ex parte mae Deus. Sicut exspiral corpus cum animam emit-
contigit in Israel, donec pleniludo gentium intia- til, ita exspiral anima cum Deum amittlt. Deus
ret. » amissus, mors aniinae; anima aniissa, mors corpo-
27 : « Isaias aulem clamat ris :» quibus verbis simillima hahet Chiysol. sei-m.
(238) Ad Rom. ix,numerus filiorum Israel tan- 19. Aug. etiam 1. xx De Civ., cap. 6: « Habent
pro lsrael: Si fueril salvae fient. » enim anijnrc niortem suam in impietate atque pec-
quara arena maris, reliquire 19 : « Scnbam Chri- catis: secundum quam mortem morlui sunt, de
(239) Chrysostomus, serm.sed
slus non repulit volentem, lingeiuem prodi- j) quibus idein Dominus ait: « Sine mortuos sepelire
dit. » morluos suos, » etc. Yide Chrysosl. honi. 29.
dissimilitei' S. Hilarius cap. 7,
(240) Auctori nonanimal (242) De posleriore J. C. discipulo hoo Yid. Gre-
n. 10 : < Yulpes est insidiosum, circa domo- gorium Iib. vu Moral., c. 17 : De utroque Basilium,
- rum se occulens foveas, et domesticis avibus insi- sive auctorem Constliut. Monast. eap. 20, n. 3, et
prophetas nuncu- laudalum Chrysolog. .
dians'; alque hoc nomine psetulo coeli
pari, aliquot locis legimus : volucres aulemdidici- (245) Esl hom. Emiseno altributa Dom. v, post
saepenumero immundos spiritus cognonrinaii Epiph., pag. 38.
mus. > Hunc vero diffidenleni fuisse, nec habuisse (244) Yid. Dissert. Alexandri Jun. inscnptam Na-
Hila- \is Ecclesiam referentis syraboluin, etc, ubi alle-
apud se constiiulum ut Chiistum sequerelur,
rius postea inierpretaiur; idemque eiiam disettius gorire hujus testes profert, Auguslinum, Ambro-
TiiusBosirensJs inLuc.eap. vi. (Auctar. Ducreau.t. II, • stum, Hieronymum, Bedam. Facit id in primis A.
p. 791). Hierouyraus quoque a quo describitur, Impeifecti hom. 25, et Chrysologus (quos jlle prae-
f non magistrura o_uaerens,sed ex riiagislro lucrura. > tei iit); qui poslreraus serm. 20 : « Ubi Ghristus
Y. Chrysolog. serm. 19. Ecclesirc sure navim mare sreculi trausfreialurus
(241) Intiueles mortuorum nomine venire Hilarius ascendit, gentium flabra, Judreorum turbines, per-
c 7, n. 11 et llieron. scribuni. Auguslinus quoque secutorum procellrc ..'... sic ruerunt ut lotius ujutidi
serm. 62, n. 2, qui lanien poslea magis generaliier : fieret una terapestas, » etc. Yidedecretera et serm.
t Sicut euim ariima est vita corports, sic vila ani- seq- Anliquius etianfTeriuIliaiius baplismo c It.
US COMMENT.1NMATTH. — PARSII; CAP. VHI. «({
nondura a periculo liberanlur. Clamant et excilant A j enira homtnes vocantur, qui sicut homines inirari-
Salvatorem : surgil asomno qui nunquam dormit; tur. Nondum enim Deum esse eredebant, quem
t Non enim dormilabit, neque dormiel, qui cuslodit quasi hominem nunc dormire, et tunc
vigilare vide-
Israel (Psal. cx'x, 4). > Imperat ventis el mari, et banl. Dicebant igilur: Qualis est hic ? Dicamus e*
fit tranquillitas magna. Nobis, fratres, nobis frant nos : Quis Deus magiius, sicut Deus noster ? tu es
isla: nobis dorrait Jesus, nobis surgit a somno. Si- Deus qui facis mirabilia,cui venli et mare
obediunt,
:
gnificalio est, nostrreque fragilitatis inslruclio pro cui omnes creaturre serviunt; quem mare vidit, et
nobis morilur : non enim dormirel, nlsi nobis suum fugit, cujus vocem audivit et limuit
[Psalm. LXXVI,]
somnum proficere intelligeret. Dormire enim vide- (245).
tur paslor, quaudo lupi in oves sreviunt, quando fu-
res rapiunt, et non est qui eripiat. Sicigitur et Jesus XXVHI. Et cum venisset trans fretum in regionem
quamvis non dormial, dormire tamen _videtur, - Gerasenorum, occurerrunt ei duo habenles dmmonia,
qtiando lyranni sreviunt, quando mali in bonos in- demonumentis exeunles, swvi nimis, ita ut nemo pos-
setlransire per viam-illam. Marcus enim el Lucas-
surgunt, quando boni vincuntur, et mali vincunt.
Non dorjiiil quidem, sed prrelium inluelur, et siniul non duos, sed unum scribunt : quare ergo duos
eertaminis finem et beilantium fideni exspectat. Et ]« Matthaeus eos fuisse narrat (246) ? El fortasse illi
quia non slatim adjuvat, quia non cito laborantibus quidem de homine, iste vero de hominis significato
subvenit, dormire pulatur. Sed si considereraus loquitur. Nam etsi homo personaliter unus erat,
ejus certaminis qualitatem, ejusque victorirc mo- duos tamen populos significabat. Similiter enim
dum; tunc sancli viclores existunt, quando abini- cum omnes alii evangelistae, solum pullum ad Jesum
quis victi esse creduntur. Tunc enim sancti indubi- adduclum fuisse narrent; Matihaeustamen et pttlluni
lanter viiicunl, quando humililalem el patientiam et asinam adduelos fuisse describit; Tiiagis quidera
non amittunt. Sic igitur dormiat Jesus, qualenus significationem quam historiam allendens. Iste igi-
iraquorum crudelilas, et sanclorum patientia inno- lur unus homo genus humanum est, quodabeo
tescat, et Christi discipuli non arrais, sed clainore et quidem tempore a daemoniis possidetur, quo pri-
oralionibus maris hujus procellas deponere discant. mum et originale peccatum commisit : sed quia in
duos populos divfditur.in Judaeos scilicetet gentiles,
Quod si jam eas suslinere non possunl, si tanlis
illi de loto hoc, iste de partibus narrat. Qui
perlurbalionis resislei'e nequeunt, 46 accedant ad quod
bene de monumentis exire dicuntur, quoniam de
Jesum, susciteut eum dicentes : Domine, salva nos,
morle ad vitam transferunlur. Et clamaverun}, ai-
perimus. Sic se «"efendant; hrec-arma suscipiant, '
boc auxilio lueantur, hoc clypeo munianlur. Neque Q centes : Quid nobis et tibi, Jesu Filii Dei, venisli huc-
vero ideo se non exaudiri aestiment, quia persecutio antetempus torquere nos. Quid nobis, inquiunt, et
non cessat, quoniam nihil minus etVaudiuntursi eis tibi commune est ? Sufliciat libi ccelum; permilte ut
advefsa tolerandi patienlia datur, quam si omnis nos terram possideamus : de coelisnon expuiisti, da
illa persecutio ab eis iollatur. Ipse cnim scit quid terris non iterum expellere habes. Quo igitur ibimus
nobis opus sil; nos tamen semper dicamus. Doniine, a spiritu tuo, et quo fugiemus a facie tua? Venisti
salva nos, perimus. Qui enim boc dicil, nihil aliud , huc ante tempus lorquere nos : nonduni tempus ad-
nobis paratum «st, el angelis nostris, et
quam salulem qurerit. Sed forlasse ille de salute venit, quod
Tua nos prresenlia twquet, tua
corporis dicit *.ipse vero de salule animre intelligit. jam lorquemur.
Nemo autem sanclorum salutera corporis contra , facies nos exurit. 0 raiseri Judaei! cur non altendi-
ariimre s4utem desideral. elsi fortasse aliqnando lis, quod daemonia Jesum Dei Filium vocant,de quo
vos illi pej'ores et nequiores dicitis : « Secundum
qurerat. Deus igilur non verba, sed inlenlionem
exaudil. Et diciteis : Quid timidi estis, modicmfideif , legem debet mori quia Filium Dei se fecit (Joan,
» Credite vel daernoniis, qui prophelis e»
Ego hic sum, et vos limelis ? sed quare timetis, nisi xix, 7).
qtila fidem modicain habelis ? Tunc surgens impera- . apostolicis credei'e non vultis. Illi vos tloceaut in
vit ventis el mari, et facla est tranquillitas magna. bono, quos iiiiilari non timetis in malo. Dwniones
Quotidie quidem surgit, quotidie bella sedat, quoti- autetn rogabant eum, dicentes: Si ejicis nos, mitte
dte visibilibus et invisibilibus imperat: et eo j'ubenle nosin gregem porcorum ; erat autem non longe ab
cessant praelia el liles, fit paxct tranquillilas ma- ili's grex porcorum multorum pascens. Si, inquiunt,
gua. Porro homines mirati sunt, dicenles : Qualis ejicis nos. scimus enim quia ejicies, neque in ho-
est hic, guid- et venli el mare obediunl ei ? Merito mine nos ulterius esse patieris, qui in similitudine
« Ctclerum navicula illa Ecclesiam praeferebat, quod ad _Ji.1. S. Auguslini lih. n De consens. Evang..
in mari/id est saeeulo, fluctibus, id est perseculioni- cap. 24, clc : esl, vel quia unus alio nolior, ve'
bus et teniaiioiiibus inquielatur, Doniine per pa- quia trticulenlius a"daeroonevexalus. Ambrosius lib
tientiam velut dorraiente, donec oralionibus sancto- , vi, in Luc. Ipse quoque ad allegoriam refert popul-'
rum in uliimis stiscitatus, compescat stcculum, el geiitilis, unius elplurinni, a filiis Noeduobus Chaiu
tranquillitaiem suis reddat. J et "Japhet prognaii. Utrumque Beda coniDleclitui
(245) Alia sunt deinde in homilia supra memo- scribens; esse unum famostoris personte, et JJIOI
rata, p.39. gentiles populos, idolis occupalos.
(246) Difficultalis solutio lilteralis Chrysostomi
U? ,S. PRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS . 14!S
fiominum factus, homo et non Deus ab hominibus _A enim non fugiat daemonia? ipiis non fngiat insa-
esse videris : iiobis autem aliler appares, quia in nienles porcos? Talibus enim communicare non de-
alia specie te aliquando cognovimus; scimus enira bemus; praesertini cnm eorum nequitiam manifesle
quia lu es Filius Dei, quamvis hoc tton credant ne- eognoscimus. « Quae enim convcntio Chrisli ad
que intelligant Judaei: mitte nos in gregera porco- Belial? aut quaepars fideli eum infideli?» (HCor.vi,
rum. Unde haec tam dira cupido spirilibus immun- 15.) Hocaulem in civitate : hoc in Ecclesia nun-
dis, ul gurerant sibi ad inhabiiaiiduni animalia im- liare debenl, ut sibi caeleri caveant, ne illorum
nnuida?Et hoc quidem significatio est. Quid enira exemplo pereant. Pereunt porci, sahanlurhomines:
porci peccaverant, ttt dseraonibustraderentui? Ipse salyanturqui ad Cluisium confugiunt, pereuntqui in
enim esl crealor porcorum, qui est creator angelo. siercorejacent; etafoetorevHiorumnonrecedunt. Sed
rum. Denique hiillum animal est malum, piaeter quidest, ostulla civitas,quod agis? Yides Jesura,vides
angehini et horainem : ideoque nullum aliud dam- cl hominem sanatum a Jesu,et rogas eum ut di^cedat
natur, nullumque aliud bealur. Quid igitur pbrci ? a fraibustuis. Haecenim civilas, synagoga malignan-
non de nalura, qurcro, sed de significatione (247). tium esl, quae CTiristumVidit et audivit, ejusque
Porci enini sdnt quicunque in vitiorum slercore, viriules et miracula aspexit; in eum tamen credere
quiciinque in peccatoruni putredine deleclanlur. B 1 nolttit.
Porcus est onlnis fornicator, omnis adulter, omriis XXIX. [CiP. IX.] Et ascendens in naviculam
luxuriosus; sed hoc exierius. Interius vero omnis transft etavit, el venit in civilatem suam. Hoc eniin
Iirerelicus, omnis Judreus, et oriinisidololalra porcus in loeo civitalem suam, non Nazarelh, sed Caphar-
est. Isti sunt igiiur qtiOs daemones quaerunl; isti natira intelhgere debemus : ulraque enim civitas
sunl in quibus daenioiiia habitant : isli sunt quos ejns dicitur : illa quidem, quia ibi nutritus est; isla
Dominus _J7 diabolo tradit. Nariiet Apostolus forni- vero, quia ad terapus in ea habilavit : sic enim
catorem quemdam tradidit: t Satanse in inleriluni superius dicilur, quia i'elicla civilale Nazareih, ve-
carnis. > Et ail illis Jesus : Ite : et illi exeutties nit et habitavil in Caphariiaiim maritima (249). JBI
abierunt in porcos. Yides igitur quia sine Dei per- eece offerebantei pafalyiicum jacentem in leclo. Mar-
missione maligni spiritus ne'e In porcos habent po- cus autem dicit, quia paralylicus isle a quatuor
teslatem (248): nori audent e*osarJire, nisi permissi; portabnlur. Iste enim paralyticus spiritus hominis
non audehteds invadere, nisi a Deo tradita potesfaie. est, qui et anima vocatur (250). Hic aulem in leclo,
Yerumlanien nisi porci essent non traderentur, et si id esl in eorpore jacet, et inde gravatur unde qttie-
traderentur, noii penilus vincereniur. Et ecce im- lem habere debuerat: t Corpus enim quod corrum-
petu abiit totus gtex per prwceps in mare, et mdttui " pilur aggraval animam (Sap. ix, 15). » Ideo enim
sunt in aquis. Qui enim a diabolp possidefur, non infirmalur spiritus, quia non bene j"acet. Ille enim
ordine vel fatione agilur; sed impeiu el furore spiritus paralyticus esl, qui surc polestatis non est;
prrecipitatur et ruit, hic in adulterium, ilie in per- paralysis enira quodcunque merobrum arripuerit,
jurium, alter in homicidium, alius in furlum, omhes quodam modo insensibile et quasi mortuum et in-
vero in rciernam morlem, el damna'lioneni pfrcci- ulile facit. jQuas enim anima paralylica esl, nec
pitantur el ruunt. Paslores auletn fugerunl, et venien- oculos videndi, nec aures audiendi habet. Sed qui
les in civitalem nunliavetunt omnia, el de his qui sunt isti qualuor, qui liunc paralyiicum porlant et
dmmonia habuerunt: it ecce tola civitas exiil obviam Domino offerunt? Per hos enim nescio qui melius
Jesti, et viso eo, togabani ul traitsiret a finibus eoruth. quam isti qualuor cvangelistrc intelligi possint :
Isli enim paslores, episcopi sunt et saeerdoles ; ne- uulla enim aninia nisi per islos Domino offertur,
que enim solas oves custodiunt episcopi; plerumque nulla anima nisi per istorum fidem sanalur. Unde
enim plttres porci quam oves in eorura gregibus el hic dicilur : El videns Jesus fidem iitoritm dixil
inveniunlur. Fugiunt aulfem, et hene fugiunt; quis paralytico : Confide,fili, remilluntur libi peccata lua.
(247) Chrysostomus quoque, homil. 29, describit " in Capharnaum civilate Galilrcrc? > Augiislinum .
« mulios homines qiii porcorttm more non homitium exsciibit Beda. Yblunl vero dici J. C. ci\ilaiem,
vivant; qui, si porci oinnino fient, non a drehioni- quod ra Galiljea esset prlnccps civilas, efin Gahlrea
bus soliiin exagitabtinlur; verum etiam per praeci- naius esset. Corainodius Chrysostomus inil. hom.
p.tja deferentur. > V. Ambr. lib. vi_ in Liicam. quera fprme reeeutiores sequuntur Jausenius, Mal- »
(248) Greg. Jib. III Dialog. cap. 21 : « Ex qua re donatus, a Lapide, Calmel, fetc. « Propriam bic ci- t
«' am hoc colligitur, quod absqde concessione omni- vilalemejusCapernaum appellavit: Belhlehem enim
;rjtenlis Dei nullam spirilus inalignus corilra homi- ipstim lulit, JNazarelh educavit, sedCapernaum per-
.>em polestalem habeat, qui in poi-cosintrare non petuum ipsius erat babitaculum. >
p-tluit, nisi permissus. » Chryspst. homil. 29 : t Ita (250) Hieron. : « Juxta tropologiam, interdura
ut nec in pprcos Jiabere potestatein videantur nisi anima jacens in corporesuo, lotis inembrorum viri
creator omnium Deus.concesseril. > bus dissolulis, a perfeclo doclore offerlur curanda
(24;)) Contradicit Hieronymus hic : e Civitatem Domino, » etc Pi opius eliam ad A. nostrum Beoasi-:
ejus non aliani inlelligiinus quani JN'azareth,Undeet t Paralytici hujus curalio... aniraae salvatjonem
Nazaraeus appellatus est.» Af cttfti A. nostioAtigust. gnificat, qua? primo rainistris, id est bonis dotlori-
De cons. Ev. p. n, e. 25, observal S. Mareuni ex- bus, indigel, qui eam Cbristo afferant; qui bene iv
presse Capharnaum nominaie, cura factura idem Marco narrante reperiiiiitur sive quia iv libris Evan
uarrare videatur, concluditque : « Quis dubitaverit geiii oranis praedicatoium virius firmatur; siv»
iri civitale sua hoc fecisse Jesum, cum hoc fecerit •qtiodIVviriulibus, > elc
~
m COMMENT,IN MATTH. — PARSII, CAP IX. 1'50
Ac si dical: Tn quidem infirmus es, sed illi qui te A ipse-erat ethomo : imo ipse est Deus et homo; sed
ferunt sani sunt: illorum fides le sanal, si in illo- Deus per se, homo vero per Domini polestatem ha-
Tum fide confidis. Confide igilur, fiit, factus mihi bet dimiltendi peccala. El hoc est quod ait: Vl au-
flhus per fidem, i'emittunlur tibi peccata tua. Yi- lem sciatis quia Filius hominis potestatem habel in
des quomodo ipse Dominus Evangelittm suum ex- lerra dimiliendi peccata : videte quod videre po-
ponat? Quomodo ea quae foris aguntur, si quis la- teslis, ut credatis quod videre non poteralis. Cre-
men oculos Jiabeat, et nondum totus paralylicus ditis quod nemo possit dimittere peccata nisi solus
jaceat, intus nos spiritu aliter doceat ? In eo enim Deus, jam cognoscetis quia etiam Filius nominis po-
. quod ait, remitluntur tibi peccata lua, inleriorem teslatem habet dimitlendi peccala. Tunc ait paraly-
-
liomiuem, id est spiiitum paralyticum csse demon- iico: Surge, tolle teclutn luum, el vade in domum
slrat. Quaeest enim infirmiias animae, nisi peccata? tuam : el surrexit el abiit in domum snam. Proba-
Haec igilur auferantur, hic jnorbus tollalur, et sanatum esl igitur quod quaerebant; jam dubilare no«i
bilur anima. Hoc enim uon dixisset, si ad corporis debent • credant a peccaiis animara esse solulam,
infii'mitaiem respexissel. Non enim ideo corpus sa- dtim corpus a paralysi vident esse sanalum. Sed
iialur, quia anima peccatis Iiberatui. 4S Aposlolus quid esl quod ait : Surge, lolle tectum luum? Dixi-
enim dicil: « Cum autem infirmor, tunc fortior B mus enim per lectum corpus significari, in quo
sum (251), J significans carnis infirmilate spiritum anima infirma jacebat : animae ergo dicilur ul sur-
corroborari. Hoc autera Scribrc qui ibi aderanl male gat. Quid est enim surgere, nisi ad bonum opus
irjtelligenies, et non animre sed corporis paralysin evigilare? Unde Aposlolus : « Surgc, inquit, qui
attendentes, Ghiistura Dominum blasphemasse dice- dorrols, surge a mortuis, el illuminabii le Christus
bant. Unde et subditur : Et ecce quidam de Sciibis (Ephes. v, 14). » Surge, tolle leetum luum : habeas
dtxerunt inlia se: Hic blaspltemat. El cum vidisset poleslatera in carne lua; dominare corpoii luo : tu
jesus cogilaliones eorum, dixit : Vlquid cogitalis porta, tu rege, tu dirige : tibi serviat, libi obediat,
mala in coidibus veslris? Nam el isti interius paraly- libique amodo per onniia subjicialur. Et vade in
iici erarit, quamvis suam infiiTnilalem non sentie- donium tuatn : reverlei e in palriara tuam; reduC
Lant, qui Dominum blasphemasse dicebant. Nec miin patriam earnera mam, quia ipsa le ejecil de pa-
iius Jesus islorum cogilaliones iniqnas, quam illius tiia tua (252). Videnles autem lutbw titnueiunl, et
infirmHatem considerabat. Dicebal igilur : Vlquid-- glorificaverunt Deum, qui dedil poleslalem lalem
t,ogilalis mata in cordibus vestris? Neque medicum hommibus.
^scilis, neque vim medfcaminis agnoscitis. Bonus XXX. El cum iransirel inde Jesus vidit hominem
'
enim medicus ad morbi venam el radicem spectat: sedenletn in telonio Mallhmum nomine, el ait illi
quam postquam amputaveril, xaetera ad sanandum Sequete me": ~etsurgens seculus est eum. Sic enim de
facilia ducil. _3i<itiestenim facitius, diceie; Dimit- se beatus Malthrcus, quasi de alio loquitur. Quod et
iimtui tibi peccata iua, aut dicere: Surge el ambula? Moysen et quosdam alios fecisse legimus, hurailita-
Si eiiiiu ad solum dicere atlendamus, uescio quid lem docenles, et vanam gloriam ampulantes (255).
ltorum facilius sit: utrumque enim valdefacile est. Toeatur autem alio nomiue Levi, quod pene idem
Peccala autem dimittere, vel paralylico ad surgen- significat: Matthaeus enim donatus, Levi appositus
dnni et ambttlandum vires suflicere, diflicile est. interpretatur (254). Appositus namque apobtolorum
Sed quia alterum inrisibile, alterum vero visibile ordini pro magno munere sanctae Ecciesise donatus
erat, per visibile probat invisibile; ut dtim etim in est. Et bene quidem de telonio vocatur, ut qtii pu-
coipore poieslatem habere videnl, in anima quoque blica vectigalia colligebai, nos quoquc iributa sol-
ptuesliitem habere non dubitenl. Dicebant enim : vere doceat. Quid eniui aliud nos in hoc Evangelio
neinopotestdttnittere peccata nisi solus Deus. Yerum docet, nisi quae, et qualia, et quomodo trlbutn no-
ulique dicebant. Quarovis enim Ecclesia peccala slra Doniinoreddamus? Incunclisenim qua;j'ubente
dtmittal; hoc enim Dominus ostendit dicens : « Quo- j) Domino agraius, nihil aliud facimus nisi quia tri-
rjim reraiseritis peccata remutuniur eis, el qubrum buta persolvimus. El facium esl discumbenieeo in
reiinuerifis letenta suiit (Joan. xx, 25); » solus ta- domo, ecce mulii publicani, el peccatores venientes
men ille peccata diiniilil, qui ail: <fSine.me nihil discumbebdnt cum Jesu et disciputis ejus. Ait cnim
poteslis facere (Joan. xv, 5).» Ipse enim eral Deus; Lucas (cap. v, 29), quia fecit ei magnum convivium
(251) II Cor. xn, 10 : t Tuiic poleiis sum. » (253) Hieron.: « Caeteri evangelistae, propler ve-
(252; Eleganler S. Greg_ bom, 12 iij Ezech.: recundiam el honorem Matthaei, nolueriinl euin no-
i Per grabaium quippe in qutf carriis osi requies, mine appellare vulgalo, sed dixenini Levi : duplici
jpsa cato signatur : per domuni vero eonseieittia qtiippe voeabulo fuit. lpse autem Maltbaeus, secun-
ftguralur. Et quia cum mehte inoiiui in viliis jace- dum illud quod a Salomone praecipitur: t Justus
mus, in earnis delectaiidne quiescimiis, infir,)ij por- aectisator est sui, » elc Matlhreum se, et publiea-
lamur in lecio. Ctiin vero sanaU ruerinius nlente, jit num lioinjnal. Hieronymum exscribil Beda.
jain pulsantibus canus viliis resislamus, necesse est, (254) Hrcc,opinor ex Jesu. Beda ad h. 1.: t Mal-
ui el tentationura contutrielias (te riostra cafne tblle- ihseus Hebraice, donaius dicitur laline... Levi hie
xemus; regro igilur ad salutein rediicto praecipiiur : praiaddtlus sive assumplus significat.
« Tollegrabatum tuum, > etc.
151 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS iS2
Levi in domo sua : imde factum fttisse puto, ul pu- _\ illts Jesus : Nunquid possunt filii sponsi lugere
Uicani, et creieri ejusdem ordinis homines, illtic ad qnandiucum itlis esl sponsus? Venient autem dics.
convivium convenirent. Yerumtamen neque illud cum aufetelur ab eis sponsus, et lunc jejunabuni
convivium, neqne illum convenlum publicanorum Bene, inquit, facitis quia jejunalis, neque ego jeju
sine aliqua sign.Ticatione fuisse, inielligeiidum nium repi'ehendo, quo caro domatur, luxuria vin
esl. lllud enim convivium quod tunc Levi Do- cilur, et daemonia pelluntur. Quia igittir discipul'
mino praeparavit, hoc Evangelium sigoificabat, mei modo non jejunant, myslerium est magnumquf
_§£$ quod postea scripsil, cujus. deliciis nunc in sacramenlum (257) : lsti sunl dies nuptiarum.
Christo animse nostrrc reficiimlur. Ad hoc autem sponsus adest, convivia prreparanlur, ubiquelrctitia.
quia Judrci venire noluerunl. publicani et pecea- ubique organa resonant, et psalterium j'ucundum^
tores introire compulsi sunt. Unde ahbi Dominus cum cilhara. Illa enim convivanlium exsullalio,
ait : t Quia nemo illorum qui voeali sunt gustabit aeierni illius convivii exsultationem significaljal, qua
ccenam raeam. Et videntes pharisrci dicebant disci- tandem de ipsius summi boni praesenfia omnes
Ipnlis suis. Quare cum Publicanis et peccaloribus sancli reficicntitr. Venient auletn dies cum sponsus
mandttcat Magisler vester? J (LUC.XI,%i.) Similiter auferelur ab eis, illi scilicel in quibtts suscipietur
enim et fideies quidara adversus beatuni Petrum B in coelis, et tunc jejunabunt. El quasi aliquis di-
postea scandalizati sunt, eo quod Cornelio incircum- cerel : Si nuptiaruni dies sunt, si nova et spiri-
ciso eommunicaveiil (Act. xi, 2); quibus el ipse tualia convivia prreparala sunt, si haec qure agis
rationem reddidit, sieut et Doroinus istis ralionem sacramenta sunt; quare et istos non invitus, quare
reddere non est dedignatns. Ail enim : JVou est tantorttm sacramentorum hos quoque non facis
opus vatenlibus medicus, sed mate habenlibus : ac si esseparlicipes? Ad quod ipse : Qtiia nolunt; quia
dicat: Ad sanandum veni, non ad manducandum; non ad discendum sed ad reprehendendum vene-
medicus sum, non conviva : imo ideo conviva quia runl; quia veteribus pannis induli sunt; quia vestes
medicus (255). Hoc genus morbi nusquam tam nuptiales f,non Iiabenl-, quia nlres vetercs ferunt,
oene sicutin convivio sanatur. Unde Apostolus ait: qui novura vinum retinere non valent; quia vino
t Factus sum infirmis tanquam infirraus, ut inlirmos veleri inebriali vinum novum abominantur. dicen-
<u.ciifaeerem (I Cor. ix, 22). » Non enim dedigna- tes : Yelus melius est. El hoc esl quod ail : Nemo
tur Chrislus eos in convivio recipere, qtiorum mor- aulem immillit comtnissutam panni rudis in vesli-.
lalitatem non est dedignatus assumere. Reficit ex- menium vetus ; lollit enhn pteniludinem ejus a vesli-
iterius corpora, refieit interius mentes. Non potest „ menlo, et pejor scissura fit, Neque mitlunt vinum no-
ibi esse fames, ubi est panis vlvus qui de ccelo vutn in utres veleres; atioquin rumpuntur ulres, et
descendit. Panis igitur famelicis delur; de quibus vinum effundilur, el ulres pereunt; sed vinum in
dicitur : « Et famelici saturati sunt (I Reg. n, 5). > ulres novos millunt; et ambo conservantur. In hoc
Medicus subveniat infirmis, qui aliter sanari non jgilur docemui', quia secundum audienlium capaci-
possunt. « Euntes autem dicite quidsit; quia mf> tatem sermonera uoslrum alque docirinam lempe-
sericordiam volo el non sacrificium : > hoc enim rare debenras. Pharisaei namque quibus tunc Do-
in Osee scriptum est (256). Quod si Pharisrei in- minus loquebatur, adhuc secundum legis veteris
tellexisseut, nequaquam misericordiae patrem de doctrinam el observantiam salvari polerant, quibus
Imiserieordia reprehendissent. Quae sit autem hrcc si nova sacramenta mox Dominus pandere voluisset,
misericordia, subdidit, dicens: Nonenimveni vo- scandalizati pofius quam aedificalidiscederent (258).
care juslos, sed peccalores. Quod enim peccatores Prius igiturpaulatim erantinnovandi, et sic tandem
.vocantur el salvantur, misericordia esl; quod vero ad Agni nuptias vocandi.
illi reprobantur qui se j'ustos esse injusle arbitran- XXXII. Hmc eo loquente ad eos, ecce princeps unus
tur, justitia est. Non potuit autem salvari mundus accessit et adorabat eum dicens (259) : Domine, filia
per sacrificium ; salvatus vero est per misericor- D mea modo defuncla est; sed veni, impone manum
diam; quia Christi sacrificium misericordia fuit. super eam, et vivet. Qnid enim per hune principem
XXXI. Tunc accesserunt ad eum discipuli Joannist nisi Abraham, Isaae et Jacob, Moysen, el Aaron, et
\dicentes : Quare nos et Pharismi jejunamus fre- caeleros illius populi principes inlelligamus, qui
quenter, discipuli aulem tui non jejunanl? Et aili semper pro filiae 50 suae, id esf Synagogae (260)
(255) «Ibal autem Dominus ad convivia peccalo- et sciunt sponsum esse cum sponsa. >Yid. caetera.
ruin, ul occasionera haberet docendi, el spirilualesi (258j Ilieron. : « Duo aulem exempla posuit, et
inviiaioribus suis prrcberet cibos. » Hiei'on. ulrium veierum et novorum, el vestimenti. Yeteres
(256) Osrei vi, 6. « Qttin misericordiam voluiit utres debemus inlelligere Scribas et Pharisreos;
non sacrificium. > Yid. Chrysologum serm. 31, quii plagula vesiimeiiti novi et vinum novum, prseeepia
superiotibus etiam sermonibus 28, 29, 30, de Mat- evangelica sentienda, quae non possunt suslinere
threi vocatione disserit. Judrci; ne major scissura fial. >
(257) Exponit niysterium hoc Hieronymus (quemt (259) Esl honiilia Emiseno supposila Dom. xxrv
Beda, ut srepe.aJias, transcribil) ad h. 1.:« Sponsuss postPenl., pag. 178.
Chrislus, sponsa Ecclesiaest; de hoc sancio spiri- (260) Beda : « Filia namque Synagoga est, qure
tualique counubio apostoli sunl procreati, qui lugerti unica eral Moysi,> elc. Bedam piaeivil Hieron.
non possunt, quandiu sponsam in thalamo vident. , explicans quod poslea subditur : « Cum yenisset
153 - COMMENT.1NMATTH. — PARS II, CAP. IX. 154
morte. et caecilale ad Dominum accedunt et inler- A . Yestimenlum teligit, incarnationis ejus mysterium
cedunl? Rogant igilur Dominum ut veniat, iraponat credidit; Christi namque veslimentum humanitas
manum super eam,~et vivet. .Onmes enim patriar- est, qua divinilas induta, videri non poterai. Di-
cha?et prophelre hoc orabant; omnes Ghristi adven- , cebat aulem intra se : Si tetigero tanlum vestimenta
lum-exspectabanl et desiderabant. Yenit tandem ejus, salva ero. Hrec aulem, ut alii evangelistrc di-
Dominus Jesus, sed pro itineris longitudine nondttm cunl, omnem substanliam suam in medicos eroga-
ad puellam perveuit, nondum super eain manum verat, el nihil profecerat, sed deterius habuerat.
postiil, adhuc raortua jacet. Ipse tamen ad eam Per hos enim medicos, ariolos et philosopbos in-
vadit, et simul cum eo discipuli ej'us. Quotidie lelligere possumus, quorum persuasionibus cteteri
emm ad bttjus puellae resurreclionem, quotidiead credentes, el a fidei veritate aberrantes, ad animae
Synagogrc conversionem propinquamus : prius ta- sanitalem allingere non valebant, quia Ionge est a
men alteia nuilier sanabitur, quam ad islam per- peccatoribus salus. Aninire autem subslanlia et
veniamus; quia t cum plenitudo gentium introierit, diviliae, virlutes sunt et mores honesli; quas illi
lunc Jsrael salvus net (Rom. ix, 26j. >Sed quid est, quidem amittunt, qui fidem et spem suam in -vani-
filia mea modo defunela est? Quid esl modo? Modo, talibus ponunt. At Jesus ,conversus el videns eam
iriquit, venisti, modo prredicare ccepisti,->modofilia B dixit: Confide,filia,ftdes tua te salvam fecit : et salva
mea defuncta est. Yenit medicus, venit sanitas et facia est mulier ex illa hora (263). «Impossibile est
vila; et quando sanari debuit, lunc defuncia est , sine fide placere Deo (Hebi. xi, 6). j — t Credidit
fiiiaTnea. Nisi enim venisses el loculus ei fuisses, Abraham Deo et feputatum est illi ad juslitianv
peccalum non haberet; nunc auiem excusalionem (Jac. n,25); i — t Justus autem ex fide vivit(fler>r.x,
non habet de peccaio suo (Joan. xv, 22). Sic 38). » — < Sancli per fidem viceruntregna(fl£frr.xi,
igitur mortua est filiamea ; sed veni, impone manum 33). i— « Si habuerilis fidem sicutgranumsinapis
super eam, et vivet.Et surgens Jesus sequebatur eum, (Matih. xvn, 19); > montes transferre poteritis.
et discipuli ejus. Merilo enim iste piineeps vocalur « Omnia possibilia sunt credenli (Marc. ix, 22).»
Jairus, quem Jesus sequilur et discipuli ej'us : Jairus Magna est igilur fides, quam sic ubique Dominus
enim illuminalus (261) interpreiatur. Unde ljene commendal, secundum fidem suam unicuique tri-
patriarchas et prophelas signiftcat, quorum oculos buens. Et cum venissetJesus in domum principis Pha-
jlluminavit : quibus « incerta et occulta sapientiae j ismorum, et vidisset tibicineset turbam 'umultuan-
suae (Psal. i,8) > mysteria revelavit. Hos autem lem? dicebat: Recedite, non est enim mortua puella
sequilur Jesus et discipuli ej'us, quia eadem via ^1 sed dormit: et deridebanl eum multi. Quod enim
mlsericordiae el jusliiiae gradiunlur omnes: et quod lunc temporis faclum est in una puella, hoc in fine
illi pTaenuntiarunt, hoe isti facere ctadimplere con- lemporum futurum est ut fiat 1n lota Synagoga.
lendunt. Illi loquendo et prophelando prrecedunl, Tunc enim veniet Dominus Jesus cum discipulis suis
isii agendo el confirmando sequunlur. El ecce mu- in domum principis Pharisieorum ; quia tunc Chri-
lier qum sanguinis fluxum paliebalw duodecim annis, sli fidera et apottolorum doclrinam suscipiet onmis
accessit retro et tetigit fimbriam veslimenli ejus. Qure multitudo Judaeorum. Tunc enim, jubente Domino,
esl enim hrec mrilier, nisi Ecelesia gentium (262) ? libicines el tumultuans lurba recedet, quoniam tunc
Ad Synagogam sanandam venerat Dominus, hoc litlera suaviter, sed infructuose et inuliliter audilus
enim ipseait : « Non sum missnsnisi ad oves, qurc hominum demulcens, ejusque amatores cessabiiiit.
perierunt domus Israel (Matth. x, 6). > Et ecce Quid enim nisi iibicines eranl Scribae et.Pharisrei Je-
mulier qure sanguinis fluxutn paliebatur, et secun- .gem et prophelasad litteram exponentes, et quid di-
dum Jegem immunda dicebatur, accessit relro, et cerentnon intelligen.es? Tibia enim dulcem sonum
teiigit fimbriam veslimenti ejus, et sanala est. 51 sine inlelligentia reddit. Recedanl igilur libi-
FJuxum enim sanguinis patiebatur, quia in suorum cines, recedat omnis turba tumulluans recedant
peccatorum sanguine versabatur; quia sanguine, _ garruli perstrepentes, voce frementes, et nihil inlel-
rapina el occisione nutrjebatur. Relro accessil, non ligentes. Non est enim mortua pueila,sed dormit.
in facie sletit, cum liroore et verecundia venit.. Jsle cantus mortuorura est. Quandiu has tibias au-
Unde Aposlolus ait: « Quem ergo fructum habuistis divit Synagoga, mortua fuit; imo istre tibire eam
tunc, in qujbus nunc erubescitis? > (Rom. vi, 21.) interfecerunl:« Liltera enim occidit, spiritus aulein
Jesus in domum,->etc. : « Usque hodie, ait, puella lelligitur, qui de Spiritu sancto illuminatus verba
jacet in domo principis mortiia, et qui videntur ma- vitrc acceperal, ut per hrec alios illuminaret. >
gislri, libicines sunt, carmen lugubre canentes. (262) Hoc quoque Hieron.: « Nota ergo, quotl eo
Turba quoque Judreorum non csl turba credentium, tempore haec mulier, id esl gentium populus coepe-
sed turba lumultuaniium. > Utrumque Hilarius rit aegrolare quo gens Judaeorum ciediderat, > etc.
prreivil , scribens ad h. I. -. « Princeps hic lex HsecHieronymi niagis etiam dilalat Beda. Y. Hila-
esse intelligilur qurc Dominum oral pro plebe, quam riuro quoque, qui inulieris lutjus lypo, peccalorum
ipsa Christo, praedicata adventus ejus exspeclatione, turham piius curatam inlelligil, quara Judrei curali
nulriverat, ut vitam mortuae reddat. > aui
" cur.mdi sinl.
(261) Hoc ex Beda : « Mystice Jairus, qui inter- (263) Hebr. xi, 6 : ad Rom. IV, 3; i, 17. Hebr. xi
pretatur Illutninalus, sive I(/Mmina»s Moyses, in-' 33. Matih. xvn, 17. Marc. ix, 12.
155 S. BRUNONIS EEISCOPI SIGMENSIS l 1'So'
vivificat (// Cor. n, 6). t Litlera igitur recedal, .A teat. Iri eo vero quod ait: secundum fidem vcslram •
spiiilus accedat, suscitet dorraientem , faciat intel- fial vobis, mauifeste significat, qttia nemo salvatur,
ligentem, et consolelur utruraque parentem. Sed qui nisi per fidem. Unde et alibi dicit: '« Qui crediderit
sunt illi slulli qui Dominuin deridebanl, nisi illi qui et baplizatus fuerit salvus eril (Maic. xvi, 16). >
restfrrectionem noii credebanl ? Et quidem multos Non dixil simpliciter salvus eiil qui baplizalus fue-
tales et esse et fuisse el futuros esse, non dubita- rit; be,lqui credideiit el baplizatus fuetil. Salvaniur
mus. El cum ejecla essel luiba, intiavit, el tenuit enim parvuli baplizanlium fide, qtti postquam fidem
manutn ejus, elsunexil puelta. Nondum igitur eje- inlelligunl, jam non salvanlurnisi Sua Dde.Prosunt
cta est lurba, iiondum surrexit Synagoga, adltuc enim orationes cl cleemosynae,prosunl sacrificia et
lurbalur, adhucin littera delectatur. Su>'gelaulem, alia beneficia, sed fidelibus. Et comminatus est illis
quando veiiiet Jestts, quando inlrabit ad eam, et Jesus dicens : Videle ne quis sciat; illi autcm exeun-
tenebit maimm ejtis. Tnnc enim Jesns intrabit ad tes dijfamaverunt eum in lolam terratn illam. Rem
eara, qtiando fugata litterre vetuslale, baec novi quodammodo impossibilem videtur j'ubere Dominus.
sacri Evangelii vetba scribentur iu corde ejus. Et Quomodo enim hoc celare poteranl, uisi oeulos
lune quidem dicere poleril : « Tenuisti mantun abscondeient? Quod si oculos abscondissent, quid
dexteram ineam, et iu vclunlate lua deduxisli me, » eis lunteii noviter restilutuui profuissel ? Quid igi-
et cum gloria assumpsisti me (Psal. LXXU,24). » tur? Dicemus eos inobedienles, qui Christi gloriara
XXXIII. Ei transeunle itule Jesu, seculi sunl eum • . prredicantes, eum in iolam illam terram laudabililer
duo cmci clmnantes el dicenles : Misereie nostri, diffamavei-unt (265)? Et piimum quidem hoe eos
Dutnine, fili David. Ctttn autem venisset domutn, ac- defendii: <_uianon se ipsos, sed Dominum lauda-
cesseiuni ad eum cwci, el dicit eis Jesvs ; Cteditis bant, neque de suscepto luniine gloriabanlur. Sic
quia possuin hoc faceie vobis? Dicunt ei : Viique, enira et Aposfolus ail: <tNon nosnieiipsos prrcdica-
Dotnine. Tunc tnigii oculoseoium dicens : Secundum mus sed Dominuni Jesum (// Cor. iv, 5). > Deinde
fideni veslram fiat vobis; el apeili sunt oculi illoium. vero quia aliud^gnificabat : non enim vult Domhius
Clamant caeci, el nonclum illuminantiji, sequunlur ul bona quae agitnus, ideo agnmus, ul videantur ab
Jesuin usque ad domum, inlerroganlur de fide, je- hominibus. Qui enim hoe faciunt, receperunt metce-
spondenl se credere, laugii eorum oculos Jesus, et dem izam. Hrec est igilur c.tusa cur ea qure gloriose
iiluminauiur. Caecus enim est oraiiis infidelis : duo agil piuribus in locis, celare prrecipiat.
creci sunl gentilis et Judaetts (264). Sed si.audila XXXIY. Egressis autem illis, ecce oblulerunt ei
Chrisli virlute jara credere incipiunt, ipsum ci'edere, p hominem inulum dmmoniumhabentetn : el ejeclo dw-
cl.imare esl. Jam quodamrtiodo fide clamant, jaim mone (266), locuius esl mulus : el miraim sunt lutbw
cordis clamore dicunt: Miserere nostti, fili David. dicenles : Nunquam apparuil sic hi Israel: Pha-
Si vera sunt quaede te audivimtis, miserere nostri, riswi autem dicebanl: In principe dwmoniorum ejicit
fac nos intelligere veritalem, et illumina' oculos HO- dmmonia. Alii sani recedunt, alii Sanandi accedunt.
slros. Bene quidem clamanl, bene oranl, bene inci- Nunqiiam desunl in Jfg quibus sure virttttis poten-
piunt sequi Jesuh). Restal igilur, ul domum veniant, tiam Dominus ostendat. Et ecce, inquil, obtulerunl
ut-ad Ecclesiam festinent : ibi enim illuminantur ei hominem mylum dwmonium habenlem. Nunqtiam
caeei, ibi vera lux invenitur, ibi Christus' Dominas significatione carent opera Chrisli: duplici semper
noster audilur. Sed quid dicit? Sequitur : Credilis virlute muniuntur, dum in uno multi illuminanlur,
quiapossum hoc facere vobis? Hoc euim lunc Jesus et in uno mulli sanantur. Qttls enim esl iste homo
_dixit per se,'hoc et modo per membra sua in Ec- Biutus? Nunquid unus esl tanlum? Mulii enira ho-
clesia dicit. Venil calecliumenus ad Ecclesiam, le- niiiies uiuli in hoc niulo signifieanlur. Mutus cst
gilurci Symbolum, legiturei fides calholica; iiitei'- cmnis homo, qui a dremonio possidetur. Hoc autem
rogalur si ita credat : respondet se credere. Et ex e6 pi'obatur quia ejeclo dmmonelocutus es( mu •
lunc quidem Jesus tangit oculos ejus, tunc illuminal jy tus (267). El isle quidem niutus non ideo dicitur
inenlem ejus,'tuiic baptizatur, tunc illumibatur. Nisi mutus quod omiiino non loquatur, sed quod male et
ehim_.respbndisset credo, non baptizaretur, el nisi noh bene loquatur : nescil enim bona dicere,-nescit
baptizaretur nbn illumiriarelur. In his igilur duobus in Dei laudibus labia aperirc Hic enim si conver-
crecis docuit nos Salvalbr noster, quid in aliis om- tatur, si ad poenileuiiam redeat, mox videbis inu-
nibus agere debeamtis : quomodo eos recipere, quo- tum loquenlem, Deum Jaudanlem, se ipsura accu-
"iribdo inlerrogare, quomodo eo§ illuminare opdr- santem, et veritatem praedicantem. Quis hoc non
„(264. « Eterque eriim popuius crecus erat, ait (265) Hieron. t Dominus propler humilitatem fti-
hic Hieron... Doraino per hoc srcculum transeunte, giensjacianiiae gloriam hoc praeceperat, etilli pro-
et cupienle reverti ad domum suam. » Beda qubque : pter jjiemoriara .gratiae non possnul taeere benefi-
t Duo caeei, dtto populi sunt, observalione litier.e et ciuin. » Ita et Beda.
ritu gentili obcaecati, de futuris inscii. Domino ego (266) « Daeraoiiio,>etc. Yttlg.
per lioc saeculum ii'anseunie, et in domum suam (267) S. Hilariiis : « Dasmonprius ejicilur, el lum
cupienle reverti, secuti stint duo creci, qttia prrcdi- reliqua corporis oilicia succedunt. Dei quippe cogni-
calo per apostolos Evangelio, multi ex Judreis et tione, superstilionum omniuni vesania effugala, et
gentilibus coeperunt seqiii Redemplorem. J Visus, et audilus, et feerrao salutis invehiiur. »
' - COMMENT.INMATTIL — PARSII. CAP. X
157 15§
miretur? Est ebim haec« immulalio dexterre Exc<MsiA Mallhwus publicanus, Jacobus Atphwi el Taddwus,
(Psd, IAXU, 11). » Miseri Pharisaei qui hoc in Simon Cananmus',et Judas Scariolhes, qui el iradidit
principe drcmoniorum fieri arbitrantur, quasi ph>s eum. Ilos duodecimmisil Jesus prmcipiens eis el di-
-
posset princeps drcmoniorum, qttam princeps homi- cens : In vias genlium ne abieritis, el in civilates
num et angelorum. Samaritanorum ne mli averilis, sed potius ile ad oves
. XXXY. Et circuibal Jesus otnnes civitates et ca- " quw peiierunt domus 1'stael. Ideo enim Dominus ail:
slelia docens in Synagogis eoium, et prmdicans Non sutn tnissus nisi ad oves qum peftetunl domtts
Evangelium regni; el curans omnem languorem, el Israel; quiaperseelsui corporisprrcsenliam Judaeqs
omnetn infirmilalem. Hoc igitur erat opus Salvatoris praedicare veneral, genliles vero per apostolos et
ndstri: ad hoc venerat ul doceret, ul Evangelium doctores. Unde et discipulis suis, qnihus hiodo in
regni Dei prredicaret; ut erranles ad viam veritatis vias gentium ire, et in civitates Samaritanoi-um in-
converleret, ut oronem languorem et infirrailateiii lroire inierdicil, postea praecipil dicens : « lle in
inteiius eueriusque curaret. Videns aulem turbas universum mundum, praedicaie Evangelium omni
miseilus esl eis, qui eranl vexati, el jacentes sicul crealurae (270). » Prius igitur Judaeos, deinde gen-
oves11011 habenles pastorem. Hoc est enira quod Pe- liles \ocare voluit. Samariiani autem seculi Jero-
trus apostolus ait: c Eralis enim sicut oves erran- B hoam idola coltierttni: unde hie non immerito gen-
tes; sedconversi eSlis nunc ad pastorem el episco- tibus aggregantur. Eunles autetn prmfiicate dicentes:
pum animaruin vestrarum (I Pelr. n, 25). > quia appropinquavil iegnum cmlorum. Tollatur igitui'
XXXYI. Tunc dicil discipulis suis; inessis quidem regnuiii malorttm; deslrualur et pereat regnum
multa, opeiaiii auiem pauci. Rogale ergo Dominum dremoniorum; quia jain in terris rcdificalur regnum
messis, ut millal operarios in inessemsuam. Tanlsis sanclorum, quia jam nobiscum inlcr nos habitat
jeitiro est ager quantus et mundus (268). Mulla est re\ Angelorum. Hujus serroonis hrcc erit probalio :
jgilur messis, quia multi sunt homines : pauci stinl Infnmos curale, moiluos suscilalc, leprosos mundale,
operaril, quia pauci sunt prredicalores. Yult autem dmmones ejicite, gratis accepislis, gratis dUle : IiaeC
Domlnus rogari, ul miltat operarios in messeui enim non huniana sunt, sed divma, non terrena
suam, quatenus fideles sui non solum de operaljone, sunijsed 53 ccelesiia. Quis ilaque ecelorum regnum,
verum etiam de affectu el \olumate reniunerentur. .ccelorumqueregem et Dominuraadesse dubilel, cum,
[CAP.X ] El convocalisduodecim discipulis suis dedit 4n uomine Jesn infirmilas lugial, mors pereal, vita
jllis poleslaleth sphiluum hnmundorum. ul ejicerenl etsanilas redeat, lepra recedal, el maligni spiritus
eos; ei curareht omnem lunguotetn, et omnem infir- qui hominibus doniin.ibaiitur, ab hominibus cxclu-
milatetn. Noti miruin Si reges, et principes, lyrannos danlur? Gralis accepi&tis,graiis daie. Hnc audirnt
et polentes, Chrisfi discipuli vincere potuerunl; qui Simoniaci; hoc audiant illi qui sancti Spiritus gra-
super ipsos inalighos spirilus corum iroperaiores et tias emere ei vendere non limenl. Sed dicit Simo-
dominos polestatem susceperunt. Et modo qtiidem niacus; ego gratis nbn accepi. gratis dare jion
episcopi et sacerdotes hoc agunt In animalibus quod possum. Si graiis non accepisli, a Domino non ac- -
Uinc aposloli incdrpdribus operabanlur (269) : nam cepisti; Doiuinus enitn nulli dal nisi gralis. Noli
el spiritus immundos ejiciunt, et bomimfm menles Jgitur dare neque gralis, neqtie nou gralis : noa
ab omni rcgriludine curant, et animas jarii defttnclas jenim tibi ista dicuniur : Holile possidetc aurum,,
ad vitam resuscitant. Cnr eiiira Dominus et discipuli neque argenlum nequefecuniam in zonis veslris, non
ejus corpoia sahabant subilo moiitura, nisi ulper peram in via, neque duas liinicas, neque calcenmenla
hoc sanaretur aniraa in aeternum victura? Neque nequevitgam : Dtqttus esl enim mercedesua (271) :
enim credidissent, nisi signa et prodigia vidissent. his enim verbis omnis cnpidilaiis et.avarilire occa-
Hoc enira ipse Dominds ait: « Nisi signa el prodigia sio tbUiliir, omne supeifluum amputatur, ct sola
jviderifis, nOn credilis (Joan. iv, 4:8). » Si vero non jiecessaria coiiceduniur. His denique expedilunia,
credidissent, ad salutem animre pervenire non po- j) fugit limor, crescit securitas ; unde non inimerito
tuisseut. Majus est igitur animam sanare qtiara eor- ^qoidam ait: Caiilabit vacuus coram lalrotte viatbr'
pus, qitoniam maj'us est Hlud qttod per se fil, quam Sed qnare p*eramvel sacculum ferant, quibus de
jllud quod per aliud fit. Duodechn aulem aposiolorum crasliiio cogitare non licel? In his enim repouitur e'
nomina hmb sultt: pi ittius Simon qur dicitUrPetrus, ^custoditur quod in futurum reservatui : sed quic1
el Andieas ftaltr ejus, Jacobus Zebedwi et Joannes reponel, qui nihil sibi reservat? Negue vero dua?
fralerejus, Philippus-et Bjxilholom'mus,Thomas, et luiiicas* jeiahl, qualenus expedilius currant, c'
L
_(268) Ita et Hieron.: « Messis multa populprum Tevoeat, leprosos y,ari)s errorum raaculis corrigen
sigttificat multitudiiiem; operarii pauci penuriam dos sauat, dremones per exorcismi gfaliam ab lio
jaagislroruni : » ac deinde : « Messis multa omnis miiiibus expellit. »
-lurba credentium esl; operarii aulem pauci, el apo- (270) Marc xvi, 15 : « Euntes in roundum uni
stoli et imitalores eorum qui milluntur ad-messem;» versum. » .
quae postrema verba exscrtbil Beda. (271) « Dignus est enim operarius ci-bosuo » hic
.(269) Beda : t Haecquotidie sancta facit Ecclesia st Luc. x, 7 : t Dignus est enim operarius mercetle
cum infirmos in bono opere curat exhorlatione, sua. »
morluos in infidelitaie vel peccatis pefpcenHentiam
!59 jS. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 160
onere inulili et superiluo non graventur. In una A , « Non alligabis os bovi triiuranti (// Tih. v, 8;
enihi tunica tantum vestimenli intelltgitur, quantum xxv, 5). >
ad frigus arcendum unicuique sufficerepossit. Yirga XXXVII. In quamcunque autem civitatem aul ca-
veroet calceamenta in Marco concedi, in Mallhreo slellum intraverilis, inlerrogate quis in ea dignus sit,
et Luca inlercedi videntur. Yerumtamen qttia dixit, et ibt manele, donec exeatis. Ibi, inquit, nianete :
neque duas tunicas, et statim calceamenln sitpposuit, ubi? in domo illiusijui dignus est. In hocenim va-
possumus intelligere, ut neque calceamenla ferant gandi licenlia tollitur, et de domo jn domum Iran-
duplicia (272); sive etiam illa calceamenta non fe- sire prohihelur (275). In una domo manete, ibi vobis
rant, quibus crcteri homines utebantur; sed quod- minislret qui roinistrare velit. Intrantes autem in
dam aliud , calceamenlorum genus iter agentibus domum salulale eam dicenles : Pax Ituic domui, el
habile, quo pes non conslringitttr (273), et planla siquidem fuerit domus digna, veniel pax veslra super
salva custoditur. Et hoc quidem Marcus significare eam; si aulem non fuerit digna, pax vesira ad vos
videlur dicens : « Sed calcealos sandalis (Marc. reverletur. Merito enim pacem offerunt qui Chrlsluin
xvi, 15); > hoc. enim ,non addidisset, nisi aliquam prredicant: « Ipse enim est pax nostra, qui fecit
distanliam eos ab aliis in calceamentis habere non ulraque unum (Ephes. n, 24). > Ubi non est pax et
voluissel. Si quis autem hoc aliter inlerprelari velif, ^" concordia, ibi Chrislus manere, el habitare non
hoe in *o sit; verumtanien evangelislas nemo putet potest : unde scriplum est: « Ei faclus esl in pace
esse conlraiios, Et ego quidem non crediderim, Do- locus ejus (Psal. LXXV,3).> HIa54 igHur doraus est
mjnum calceamenta penitus interdixisse, cum crc- digna pace (276), quaa digna est ut in ea habitet
leris corporis membris indumenta concesserit, quae Cliristus; si autem non fuerit digna, pax vestra ad
non tanliira laboris ul pedes paliuntur : praesertim vos revertelur. Quoroodo enim ad eos revertitur
cum Apostolus dicat: «-Calceati pedes in prrepara- quod ab eis non recessit? Reverlilur quidem, quia
lione Evangelii pacis (Ephes. vi, 15). » De virga major fit, et quodammodo duplicalur, dum bonum
vero quid dicejttus? Dieuntalil nequevirgam : tlicit quod in se sentiunl esse, majus-quoqtie esse deside-
Marcus nisi virgam. Hoc autem nisi secuudum di- rant. Unde fit ut mercedem suscipiant non solum
vers>a-tempora dislingualur, solvi non potest, si de pace quam babuerunt, verum etiam de illa quam
taraen de eadem virga inlelligalur (274). Yirga enim aliis obtulerunt. Sic igilur pax quam prredicani,
ad pasiores perlijiel : pastores enira aposloli non- feta et duplicala ad eos revertitur. Et quicunque non
dum erant. Nondum enim Petro diclum fuerat: receperil vos neque audieril sermones vestros; exeun-
«Pasee oves meas (Joan. xxi, 17): » nondum Spiri- /P ies foras de domo vel de civitate, excutite pulverem
Uis erat datus, quia Jesus noudum fuerat glorifi- de pedibus veslris. Quigunque, inquit, vos non rece-
eatus. -Nondum eis sensum Dominus aperuerat, ut perint, vobisque charilatis et misericordiae viscera
, Scripturas inlelligerent. Nondum jgilur erant pa- non aperuerint, neque vestros sermones et lidem
stores, quia iiondum noverant pascere oves. Non- quam praedicatis audierint et crediderint, relinquite
dum igitur virgam ferebanl. Neque enim decebat, illos, separamini ab illis, exite de medio illorum, et
ut virgas ferrent, cum adbuc ille Pastor omnium excutile pulverem de pedibus vestris: ut de illorum
maximus inler eos corporaliterconversahatur. Yir- infidelitate el impielate, de illorum sordibus et im-
gani1 igiltir el pastoris officiumeo tempore susce- . munditia, de illorum iniqua operatione et terrena
peiuntj quo eis a Domino diclum est: < Ite in uni- eonversalione nihil vob>sadhaereal, veslrosque pe-
versuni mundum; prredicate Evangeliiim omni crea- des et sancla ilinera commaculet (277). Propterboc
tuTrc(Marc xvi, 15). > Non est igilur inconveniens, enim dicitur : t Qui lotus est, non indiget, nisi ul
quod virgam ferre el non ferre dicantur, siquidem pedes lavet (Joan. xin, 10). > Hoc aiitem erit illis
haec secundum diversa tempora intelliguniur. Quod in tesltmonium, quoniam iniqul et reprobi fuerunt,
autem ait : Dignus est operarius mercede sua ; lale et a sanctorum consonio sint expulsi, c tanquam
est >ac si .dicerel: Nihil nisi Evangeltum feralis, iii ]D pulvis, quem projicil venlus a facie terrrc (Psal.
eo laborate, de ipso vivile, dignus est enim opera- I, i). i Amen dico vobis lolerabilius erit terrm Sodo-
rius mercede sua. Unde Apostolus : « Si nos vobis morum, Gomorrhmorumin die judicii^, quam illi ci-
spiritualia seminavimus, non inagnum est, si car- ,, viiali. Per quod utique intelligitur, quod illi qui
nalia vestra meiamus (/ Cor. IX, 11). »Itemque : audila veritate acquiescere noluerunt, graviori poenae
' De consens.
(272) Ila S. Aug. lib.n Evang.,' (274) V. Maldonatum qui de duplici virga locutum
cap. 30 : < Calceamenta cum dicit Matlhaeusin via Doroinura putat. Vide alios interpreies post Aug.,
non esse portanda, certam prohibet, qua ideo por- 1. all.
tanda cogifanlur, ut non desint. Hoc et deduabus (275) Y. Chrysost. hom.,53; Victor. Antioeh. ad
tunicis intelligendum est, ne quisquam eorum praeter cap. 6, Marc : « Ne apud civitalis incolas immobilis
eain, quam esset indutus, aliam portaudani pularel, inconstantisque animi in suspiclonem veniant, ne de
sollicitus ne opus esset. »Ita S. Thomas, Cnjeianus, domo in domum transeant, maudat. >
Maldonalus, Galmel, atque, eo testo, explicalio est' (270) Y. hie de pace fuse disserenlem Clirysost.
plerbruinque nblae melioris inlerpretum. hom. 55.
(273) Haecquoque senteniia habet patronos suos, (277) Y. Jansenium cap. 55, et Maldonalum ad
Euthymium, Janseniurn cap. 55, conc. Tolelum, a h.l.
JLapide.
161 COMMENT.IN MATTH. — PARS II.CAP. X 162
subjieianlur, quam illi quibus verilas nunliata non j^ hic salvus erit. Omnis enitn homo in eo judicalur in
fuit (278). quo luvenitur. Quacunque hora conversus fuerit,
XXXYHI. Ecce ego mitto vos sicut oves in medio vita vivet, et non morielur. Sed forte exspectas ut
luporum. Snilis el bene scilis utriusque naturam. convertoris in ultima hora. Audi quid Dominus di-
Ad patiendum itis; patienliam et innocenliam cu- eat:« Yigilate, quia nescitis diem neque lioram
stodite. Non vos defendalis, quia oves estis; saeviant (Matth. xxv, 13). > Illi igitur qui ullimam horam
illi, quia lupi sunl. Esiote ergo prudemes sicut ser- slc exspectanl, falli possunt;_qui vero in bono
pentes, et simplicessicut columba. De serpente nam- perseverant, falli non possunt. Nunquara enim nlsi
que dicit Moyses, quia c callidior eral cunclis ani- inJiono j'udicanturqui semper in bono inveniuntur.
mantibus terrre (Gen. iu, 1). > (279) Serpenles autem XXXIX. Cum autem persequenlur vos in civiiale
et maligni spiritus, et iniqui homines Tocantur, isla, fugile in aliam. Amen dico vobis non consum-
quoniam et venenosi sunl, et recto Ilinere non in- mabiiis civilales Israel donec veniat illius. homit.k.
cedunt. Sicut igitur illi prudentes sunt in malo, sic Ubique palientiam et innocenliam Dominus docet :
et vos, dicit Dominus, prudentes estote in bono. Yi- non resistere, sed fugere admonet. 55 Fugite, in-
dete, ne vos decipianl astutia sua, quia < iilii lnijns quit, malos, fugile perseculores, fugite in aliain
sieculi prudentiores sunt filiis Iucis in generalione B civitatera; non enim deerunt 'vobis civitates, ad
sua (Luc. xvi, 8). > Prudentes'igitur eslote, sed ita quas fugere possitis (282). Prius cnim venielEilius
prudemes ut simplicitatem non amittatis (280). Sitis bomiiiis, prius ad judiclura ..revertelur, quam vos
autem simplices sicut columbre : Simplex, inquit, omnes civilales Israel consummelis et ad fidem
sine fraude, sine veneno, sine dolo, sine felle, om- . convertalis. Mea exempla vos doceant, ad Irie respi-
nique amaritudine sit prudenlia vesira. Cavete au- cite, quod in me fieri videtis, hoc in vobis me for-
lem ab hominibus; tradent enim vos in conciliis, et midetis : Non est enim discipulus super nmgistrum,
in Synagogis suis flagellabunt vos, et ad reges, el nec servus super dominum sunm. Qui me offendere
prmsides ducemini propter me, in teslhnonium iliis el etpersequi-non timenl, ^vos quoque offendere et
gentibus. Cavete, Inquit, vobis ab hominibus : ibi persequi non timebunt. Sufficil discipulo, ut sii sic-
prudentia necessaria erit, ne vos decipiant, ne vos ut magister ejus, et servo sicut dominus ejys. Hoc
seducant, ne vos minis et flagellis, ne_vos blanditiis autem dicil de se ipso : se magislrum et dominnm
et persuasionibus a veritate deviare faciant (281). voeat. Si enira rnagisler indoctus fuerit, non sufficit
Multis enim modis vos tentabunt, mullis argumen- discipulo ignoranlia magislri: et si dominus pauper
tis, mullisque insidiis vos decipere conabunlur. et miser fueril, non sufficit servo miseria domini •
Tradent enim vos, flagellabunt yos, ad reges el C si enim sufficei'et, nil amplius quaererei. Quod ila-
prresides ducent vos : boc aulem propter me, quaque iioc de se ipso et non de alio dicat, etiam se-
lenus elillis et cunctis gentibus lestimonium delis quentia manifesiant. Ait eiiim : ~Si patremfamilias
de rnc Cutn anlem tradent vos, nolile cogitai'e quo- Beetzebub vocaverunl, quanlo magis domesticos ejus ?
modo aut quid loquamini; dabilur enim vobisin illa lpse est enira paierfamilfas, cuj"us familia est omnis
hora quid loquamini : Jton enim vos eslis qui loqui- Ecclesia; de quo tamen Judaeidicere non timuerunl:
mini, sed spiritus -Patris vestri, gui loquilur in vohis. t In Beelzebub principe daemoniorum ejicit damio-
Securus enim ad praelium vadit, qui 4alibus armis nia (Luc. xi, 15). > Ne ergo iimuerilis eos .vquia
et sub tali principe pugnatr Securus et ille ad con- nec ego tiraui,- sed patienter cuncta sustinui. Haec
cilium pergil, qui> tali prploculore causam suam autem quae dico operta sunt, nonduni videntur, de
defeudit. Cum enim sanciorum triuraphos legimus, futuris loquor : omnia lamen suo tempore mani-
ssepe~philosophosel sapienles a puellis et honiinibus festabuntur: Niltil enim operlum quod non revelabt-
illileratis superaios fuisse audimus. Hoc autem quis lur, et occulium quod non sciatur. Unde Apostolus :
faciebat, nisi Spiritus sanctus qui loquebatur in eis? « Nolite, inquit, ante tempus judicare, quo ad usque
Trddet autem fraler fratrem in morlem, el paler veniat Dominus, qui et illuminabit abseondita le-
filium : el insurgenl filii in parenies, et morte eos nebrarum, et manifeslabil consilia cOrdium (/ Cor.
apcient, et erilis odio omnibus, propier nomenmeum. iv, 5). * Quod dico vobisin tenebris, diciie in lumine.
Haecaulera propheiia, quia jam completa est, expo- Quod in rcnigmale et in rigura. audilis, quod vobis
silioue non indigel; ipsa enim ej'us adimplelio, ex- , in consiliis manifesto, dicitepalam et aperte (283).
positio fuit. Qui aulem perseveraverit usque in finem, Et quod in aure auditis pradicale super tecta. In
(278) Hilarius : « Quia illis ignorato Chrislo, er- editis, sed ego sum qui loquor. > T. etiam Ctiris.,
rasse sit levius; his vero inexpiabile sit, aut praadi- hom. 34.
catum non recepisse, aut receptum uon .sancte, (282) Sic Chrysost. homil. 35 :«Nam ne dicerent,
neque calholice prredicasse. > si abalia ciyilale in aliam fugerimus, qiiidfacicn-
(279) Vide Htlarium hunc ipsum Genesis locum dum.uobis est, si illuc usque peisecutores pene-
proferentem. neriul? ab hoc timore ipsos liberans; non poleritis.
(280) Hieron.:« Ut per pruderiliara devilenl insi- jnquit, Palrcstinam prius circuire, quam ego ad vos
dias, per simplicitatem non faciant malum. > veniam. >
(281) Prtcclare Beda : « Ac î aperte membris (285) Beda :« Quod didicistis mystiee et absconse,
Suis inlirmantibus dicat : Nolite terreri; vos ad loquimini publice; et quod eruilivi in parvo Judrere
«jertamea acceditis. sed ego preelior; vos verba loco» audacter dicite in toto muiido. PalsestijK?njore
aure en.m auditur; quod secrcte et quasi sub silen^ A eslis vos. Qui ilaque de illis cprani habet, roullo
lio dicitur : latent atilera qttre sub tecio stint. Super magis vos non deseret neque derelinquet. OIIJJII*-
tecta igilur praedicare, esl in aperto et cunctis au- eigo qui confitebjiur me coram hotninibus, cpnfiieboi
dientibus loqui. Et nolile timere eos qui occidunt el ego eum coiam Palte meo qui esl in cwli' : qiri
corpus. Prrcdicate, inquil, evangelizale, officium aulem negaverit me coram hoininibus, negaboel ego
veslrum iroplele; mulii quidem enint qui-vos per- eutn coram Palte meo qu\ esl in cwlis. Delermiiiaiida
sequentur, qui vos affligent, el occidenl, sed nolite sunl eloquia Salvatoris nostri; nam neque gf$ om-
limere eos qul occidunt corpus. Orcidunl enim nesconfitebilurDoroiijus qui eujn coiifilentur; ueque
quod morlale erat: nam etsi non occiderent, ino- onraes negabil qui eura neganl (285). Ipse enim di-
rereiur tamen. Animam aulem non possuiu occiUere. cil : 'Non oinnis qui dicil mihi, Domine Qomini in-
Anima enim inimorialis est; quae dum peecal, mo- trabit in legiium cwforam. Bealug ouoqtie PelTiis
ritttr, et a vera vita qure Chrisius est, separatur, qtti eum negavit, nequaquam ab eo negabiiur. De
gladiis taraen occidi nori potest. Sedpotius eum ti- illis igitur intelligalur, qui in lornientis pqsiti, in
mete qui pbtest et animam et corpus perdere in ejus nominis confessione usqpe ad rooriem firmiter
geltenna. IHi in solo corpore, hic in corpore et fideliterque peijsistunt. Qui eniro ttmore, mprtis
anima poleslatem habet: illoruui poena citotransit, " Deum negant, nisl digna poenilentia salisfeeerlrit,;
istitts nunquam finilur : -illi quoque nec in ipso dubium non esl quin pereanj. in aelernum. Onmia
corpore potestatem habuissenl, nisi hoc eis a Do- enim brec Illis dicunlur. qui pio Chrisli nomine
mino dalum fuissel.Nonne duo passeres asse veneunt, perseculionem paliuntur.
et unus exilis non cadit super teriatn sine Patie ve- XL. Noliie ergo ai bilrari quia venefnn miltere pa-
slro? Si igilur illi qui tam vili pretio venduntur, sine cem in lerram; non venimiltere pacem, sed gl/idium.
Dei voluntate vel permissione cadere non possttnt, Quid est jgitur quod Psalmista ait: « Orietur in"
quanto magis vos qtti erapti estis prelio magno, et diei.ys ejus justitia et abundantia pacis (Psal. LXXI,
Christi sanguine redempti estis? Vestii auiem et 7/: » cum ipse Dominus dical, non veni mittere
capilli capilis otnnes numerati sunt. Saeviant tyranni pacem ? Venit enim Dominus mitiere pacem, venit
quantum velint, nullo tamen lormeniorum genere el destruere pacem; yenit mitteie pacem inter
TOSdelere et consuniere poterunt. Non estautenfei bonos, et gladium inler malos el bonos. Pacem
difiicile capillos numej'are, cui diflicile non fuit enini habebanl illt de quibus dicitur : « Multitu-
creare (284). In hoc autem quod eorum capillos nu- dinis autem credenlium erat cor unum et anima
ineratos esse dieit, tolam hominis subsianiiam re- . una (Act. iv, 32) : » in talibus igittir orla esl abun-
J
surgere, el nihil de ea perire significal : -si eniai dantia pacis. Sed quid-esl quod Aposlolus ait: < Si
'orones capilli numerati sunt, oronesque Tesurgenl; - fieri potest, quod ex vobis est, cum omnibus pacem
quare etiain IIOIJloti resurgent? Quis enim credat, Jiabentes ? i (Bom. xu, 18.) Si eniui cura omnibus
ut capillus ex paite resurgat, et ex parle pereal? horoinibus pacem habeie debemus; inter quos gla-
Eed foitasse inconveniens libi esse videtur, ut tam dium Salvalor nosler mittere venit? Debemus qui-
lOngi Capilliin homlne resurg.int. Necesse quidem dem paccm habere cum malis, ut eos dtligaraus,
esi ut loius homo resurgat, sed non est necesse ut eos ad salulem animre inviteraus, et nibil mali eis
tota hominis substantia in ea parle resurgat ubi tractemus. Sit lamen gladius et discordia inter nos
prius in corpoie fueral. Sicut eiiim in vasis aureis el illos, ttt eos non iniitemur, eoiuni ftdem el facta
et argenieis, qure ilerum conflanlur, maleria quinon sequamur, eorumque consiliis iniquis non con-
dem tola servatur, parliuni lamen posilio rion eadem seniiaraus (286). Yenit igitur Dominus mittere pa-
servatur, ut qttod videlicet in fundo vel iu summi- cem, sed illam, qua boui inler se conveniunl, non
late prioris vasis fuerat, hoc in eisdem subsequeufis autem venil niittereillam, qua mali inter se in malo
paritbus fial; ita et iri homine substanlia quidem concoi'dani. Unde et subditur : Veni enim sepatate
lota resurget, tota lariien in eisdem parlibus neces-1 ) hominem adversus paiiem suum, et fihatn adversus
saiionon resurget. Ac per hoc nihil superfluura, matrem suam, el nurum adversus socium suam, el
-nlliil minus, nihil indecens et inconveniens resurget ittimici hominis domestici ejus. Omnes enim isli in
in homine : quod enim in aliis parlibus superabun- roalo concordabanl, omnes isti pacem et concoi-
dat, aliis parfibus supplenientum dabit. Nolite ergo diani in malo habebant. Hanc pacem non venit
timere, inullis passeribus et pluris pretii et meliores miltere Dominus; hane concordiam non approbat
i - ^
culminibus sublimata super tecta prrcdicare docet, omnis accipit de generibus singulorum. « Oranis,
qureipsi non nostrb rnbre, sed plano schemate fa- inquit, qui me confessus fueril, id esl ex quacunque
ciunl aequalia : > qure priora exscripsit ex Hier. vita, el qttocunque staiu. J Beda sit explicat :
(284) Be'neBeda : «Hic iiuriierus non in actu est « Bonus videlicet Chrislianus Dominum coniitetur
comparationis, sed in facullate cognitionis : > quod ea fide quae per dileclionem operalur.... Cliiisltim »
sumpsit ex Chrysost. honu 35. V. Hierori, fuse de cora'm hominibus negare, est ejus prreceplis nJa
hoc
" locoUl disserentem. velle acqttiescere. »
(285) nosler hic A. ita inlerpretatus fuerat (286) Ila feTiueS.Gregorius,JJeg.Paslor.parl. in,
huric locum S. Cyrillus Alex. lib. De recla fid. ad addens t malorttm namque cum incatt(e amiciliie
Regim, Ambrosius lib. i Depoep.it., cap.5, voceia jungimuf, culpis ligamur, r
165 COMMENT.IN MATTH. — PARS II, CAP. XI. 166
Jesus. Isti sunt, inter quos non pacem sed gladium .A veneralur et recipit: qui vero Dei ministro injuriam
mittit; gladium ulique separailonis, ut aljis in infi- facil, Deo omnipotenti Trinilati inseparabili inj'u«
delilatepersistentibus, alii ad fidem converiantur. riam facit. MHtilur autem Filius a Patre, quia nna
Unde fit ut qui prius erant domeslici homjnis, ejus- est eademque voluntas tolius sanclae et individuae
dem poslea inimici fiant, et quasi hoslem eum Triniiatis, qua Dei Filius in niundum missus et in'
persequanlur (287). Et ne forle aliquis diceret: carnatus est. Qui recipit propheiam ht nomine iPro-
Rem valde difficilem, o Domine, et-quodammodo phetm, mercedem Prophetm accipiet. Illc enim reci-
inteJerabilem jubes, ut videlicet.a fralribus et filiis pit prophetam in nomine prophelae, qni non affectu
"et parentibus tanlopei'e separemur; subdidil dicens : carnrs eum recipit, sed qtiia Christi fidem prophe-
Quiamal patrem aut malrem plusquam me, non est me tal et nuniiat: ideoque accipiet mercedein prophe-
dignus; et qui amal filium aut filiam plusquam tne, ix, quoniam eamdem mercedem habebit iste de re-
non est me dignus. Et amplius.-itc si- diceret super ceptipne quam propheta de prophetia (288). Qui
li33C: Qui non accipil crucem suam, et sequilur me, igilur Dei sacerdotes pro Christi nomine veneratur
non est me dignus. Qui enim accipil crucem sttara et recipit, mercede sacerdoltim non privabilur. Et
elsequitur Ghiistum, uon solum plus quam patrero qui recipil juslum in nominejusli; id est, quia justus
et matrem, el filium et filiani Chrislum diligii, ve- "' est, mercedem justi accipiet. Merito enim justitiae
rum etiam plus quam se ipsuro. Se ipsum autem niereedem accipiel, qui in lanlum j"Usliliamdiligit,
dico, vitam suam : qui enim vitam suam pro Cliristo ut oninibus hominibus ex affectu senial, in quibus
ponere non limel, plus ulique diligit Chrlsiuni jusliiiam esse cognpscit. Et quicunque potum dederil
quara vitaui suam. Crucem autem accipere dicit, uni §x minimis hlis cahcem aquw frigidm tantum in
non lignum crucis portando, sed ejus passionem nomine discipul\; amen dico vobis, nonpetdet mer-
iniitando, sive etiam per abstinentiam caruem do- cedem suam. Non tantiipi, iijquit, de mnjori obse-
mando et cruciando J in crucecnim omnia lormen- quio, sed de minimo qttpque raercedem suscipient,
tpruin genera desjgnanlur. Unde et cruciari dicilttr quicunque in nomine dispipuli vobis seryierint. Mttlti
qui quomodoltbet affligitur. Crttcem autem ferebat enim serviunl episcopis el sacerdotibns, non quia
Aposlolus qui -ait: « Mjhi autem absit gloriari nisi episcopi et sacerdotes SUIJI, sed quia lemporalem
in cruce Domini nostri Jesu Christi, per quem niihi aliquam retribulionem ab eis exspecianl. Isti autem
mundus crucifixus esl et egomundo (Galat.yj, 14). > non serviunt In nomine discipuli. Si igilur hic mer-
Qui invenit anhnatn suam, perdet itlam, et qui per- cede caruerint, ibi propterhoc me:eedein non habe-
did.ril anhnam suam propler me, inveniel eam.'Ani- .„ buni. [CJIP. XI.] El factum est cum consummasset
rs.e.h\ enim hoc in loco pro vita posuii, quoniam • Jesus practpiens duodecim discipulis suis, transiii
omnis vita noslra in anima est. Alii igilur in hoc inde, ut docetel el prmdicaiel in civitalibuseorum.
saeculo vitam suam inyeniunt, quoniam amore Eorum namque civilates eas dicit, in quibus prius
hnjus vilrc non qurcrunl aliam vitam; el isli qui- aposloli habilaveranl, id estCapharnaura, Corozaira_
dem simul perdent utramque vilaro. Alii vero sua et Bethsaidam, de quibus in sequenlibus loqui-
spoiile perdunt hanc vitain, quia amore alteritis vitrc tur.
pro nihilo ducunl istam vitam : et isti igitur quia XLI. (289) Joannes autem cum audissel in vinculis
perdiderunt hanc vilam, in vitam «ternam custo- opera Chrisli, millens duos de discipulis suis ail illi;
dienl, et possidebunl aeternam vitam. Quid est enim lu es qui venlurus es, an alium exspectamus? Joan-
in viiam mlernam, nisi in aelerniim?.Qui recipit vos nes Baptisla in vinculis et iti carcere posiius, cum
me recipit. Dix.it enim superius, quia tolerabilius audisset miracula quae Dominus operabatur, ijntelli-
erit terrae tiodomorum vel Gomorrhaeoruni in die gens jam sibi diem mortis imminere, voluil eum
judicii, quam illi civitati, quse non receperil eos. quasi magistrum interrogare de his quae sibi adhuc
Nunc aulem, quanlam gi-atiam a Domino conse- incerta videbantur. Misit igllttr rjd eum duos de di
quantur qui eos recipiunt, oslendit, quia, inqtiit, 1D scipuhs suis, qui ejus verba Christo refei'reni. Hi
vos membra mea estis el.ego in vobis stim : Quite- aulera quid dixerinl, audiamus. Joannes, inquiuiit,
cipil vos, me recipil. Similiter autem, quia ego et Pa- Baptisla misit nos ad te diceng : Tu es qui veniurus
ter ununusumus, et ego sum in Palre et Pater in es, an alium exspeclamus? Ego quidetn non pulo
me : 57 9:" me Tecjpit, recipit eum qui me misit. Joannisdiscipulos intelle\isse,quidhac illorum niag'-
Unde manifestum est,J quia et Patrem et Filium, stri interrogalione significaretur (290): sicui i eque
lolamque Triiiitatem recipit, qui Dei nuniium iu Cbristi responsione qursslionem intellexeruntesse
(287) Praeclare Chrysost. Ofat. 2 adv. Judrcos4 (289) Est homilia Emiseno supposila Dom. 3 Ao*-
t Non declarans quod ipse cuperet; sed rei even- vent. . ,
tum pi-redicens.... quoniara eveniet, nl in eadem (290) Hanc difficultatis solulionem S.
ex Gfegqrio,
domo itntis sit fidelis, alter infidelis, deinde pater . ut opinor, bausit, qui homil. 6"in Evaijg. scnbit :
veht fihumpeiirahere ad impielatem. J> t Jtfissus in carcerem, an ipse veniat, requiiji; non
(288) Ita ferme Eulbym. ul enim eleganter S. Gre- qula ipsum esse mundi Redemptorem dubjtat. seci
gor. hom. 20 in Ev. «Quia etsl finctum ulinus non qurerit ut scial, si is qui per se in mundiipi venerat,
habet, vitera lamen cum fructibus portans, lisec ipsa per se eliam ad inlerni plausira desceiidal,. Quem
sua eflicHquae behe portat 'aJiiena.. enim prajcurrens mundo nuntiaverat, iijinc nip-
S. BRUNONIS EPISCOPISIGNIENSIS - 188
tCT
sblutam. Tu es, Inquit, qui venturus es? Ego qui- A movelur venlo, non quatitur limore, non flectilur"
dera vado, ego ad patriarchas el prophelas in infer- adulatione, uno eodemque vultu respicil et illos qui
num descendo: sednunquidtuquoqueibiventurusesr eum iaudanl, et illos qui enm viluperani. Sic inimi-
Debeo te illuc venlurtim illis annunliare.sicutle jam Cosut amicos diligit, sic potentes ut impotenles ar-
venisse mundo annuntiavi? Descendes illuc perte, guit. Yide igitur, quam caule Salvalor noster et
an alium exspeclamus missum a le? Timeo enim Joannis jusliliam commendat, et se ipstim ab adula-
hoc credere de te, nisf hoc certum fiat mihi a te. tionis vitio defendit; dum eum quem Jaudat, ntilla
Yalde quidem te humiliasli, an forlasse plus le bu- Iaude deleclari dieit. Sed quid exislis videre? homi-
miliabis? Qtiid dicam illis? quid nuittiabo ? Elre- netn mollibus vestitum? Joannes enim, sicut legitur,
\tpondens Jesus ait illis : 'euntes renunliate Joanni pilis eamelorum veslitus erat: qua in re aperiissime
qum audislis et vidistis: cmci videnl, claudi ambu- ostendebal, quia ct mundum isturo ejusque coucu-
iant, leprosi mundatuur, surdi audiunt, morlui resur- pisceulias pro nihilo ducebat. Insuper eliain, quia
,gunt, pauperes evangelizantur. Et beatus esl qui non poenitentiam praedicabat, ul bonus magislcr, poeni-
fuerit scandalizalus in me. Quid enim aliud Domi- tenlibus in se ipso poenitentiae simul exemplum et
nus in bac sua responsione significabat, nisi quia regulam dabatfUnde non immerilo quidam ait: ~,
Iioc prophelarum onculum per se complere non Si TISme flere, dotendum
abhorreret, siculi nec alia qure de eo prophelrc Est pnus ipit [ipse] tibi
predixeranl? Ite, ii>quit: dieite Joanni qute audistis Ecce qui mollibus vesliuniur, in dotnibus regum sunl.
et vidislis : in ipsa enim hora, ipsisque videntibus, Qui enim mollibus veslilur, conventus hominura re-s
ut Lucas testatur, fecit Dominus multas virtutes. quhit, et videri appelit: ideoque non in cleserto,
Ettaleerat, acsidicerel; in mundum veni, car- non in loco solilario. sed in domo regia inveni-
nem assumpsi, baplizari volui; nunc aulem prae- tur (291). Yana igilur gloria premitiir qui propter
dico, nunc pauperes ad fldem converio, caecos il- hoe mollibus vestitur. Sed quid exislis videre? Pro-
jluiriino, mortuos suscito; et csetera facio, quae me phelam? Etiatn dico vobis et plus quam prophelam .
laclurum esse prophelse nuntiaruilt. Qui igitur in hic esl enim de quo scriplum est; eoce millo Ange-'
aliis omnibus prophelarum lestimonia confirmo et tum tneunx anle faciem luam; qui prmparabil viatn
icompleo, absil ut in boc uno faciam eos esse men- anlete. Sic angelus Joannes, el plus quam propheta
daces. Bealus enim qui non fuetil scandelizalus in Joannes. Prius enira quam hasceretur prophetavii;
me. Bealus, qui fideliter firmilerque crediderit quaeet non sicut caeteri prophete, post multum temporis
pnque scripta sunt, et prophetala de gg. me. Qui Q Chrislum venlurum esse praedixil; sed ante ejifs fa-
enim nori horrui virginis ulerum, non utique hor- ciem manens, el eum baptizans el tangens, revelante
reo crticem subire, neque horreo ad inferna desceu- Spiritu sancto, dixit: Ecce Agnus Dei, ecce qui loU
tlere. Cloaca mundi est Infernus; lux lamen stercore lit peccata mundi: hoc enim non dixisset, nisi pro-
ntm inquinatur. Mundus transeo per iramundum, pheta fuisset. Unde enim eum cognovisset, sl pro-
mundus lotum compleo mundum. Descende igilur pheta non fuisset? Erat autem et plus quam prophela,
secure, Praecursor mihi es, vade et praecurre, nunlia quia ipsura quem propheiabat, digilo deroonstra-
gaudium fidelibus meis : cito sequar, et liberabo bat (292). Et in eo quidem, in quo dlcitur plus quam
eos. Considera modo, quanta laeiilia locus ille tene- propliela, potesl dici et non propbeta : facieus enim
brarum, locus ille doloris, et mceroris, considera, plus quam prophela, ostendit se aliud eiiam quam
inquam, quanla lrclilia quantoque gaudio exullave- prophelam. Prophetarum enimest fulura prasdicere
rit, quando ibi beatus Joannes haec verba narrare non- prophetarum vero praesemia demonslrare.
coepit. Jllis autem abeuntibus, cmpil Jesus dicere ad Unde idem Joannes inlerrogalus, an esset propheta,
turbas de Joanne. Bene aulem illis abeuntibus : si reipondit se non esse prophelam. SequHur. Atnen
enim illis praesenlibus de Joanne talia loqueretur, dico vobis, inter natos mulierum non surrexit major
poterat fortasse adulatione notari ab his qui non [) Joanne Baptista. Êquales enim et pares Joannes
Deum, sed homineni eum esse credebanl. Quid habuil, majoies vero non babuit. Pares enim ei
existis in deserlum videre ? arundinem teiUo agita- fueruni Moyses, et Job, el Elias, et Jeremias, et
iam? Non est arundo Joannes; columna esi, non multi alii. majores tamen non fuerunt (293). Nemo
riendo et ad inferos descendendo prsecurrebat; ait (291) Hieron. t Pili camelorum tegmen ejiis sunt.
ergo : Tu es qui venturus es, an'alium exspectanms? Isliusinodi cibus ct vestis carceris bospitio lecipiun-
ac si aperle dteat: sicut pro hominibus nasci digiia- lur, et praedicatioverilalis tale habet babitactihim. Qui
lus es, ^n etiam pro hoininibus mori, el ad inferos autemadulatoressuiii,elsectanlurIueriini,eiquaeiTtiii
desceudere dignens, insinua, utrpii naiivitatis tuse dtvitias.et deliciisaffluuni,etmolI]busvestiunttjr, isii
praecursor exsliti, descensionisetiampraecursor fiam; jn domibus regum sunt: exquocstenditur, rigiJam
et venturum in inferno le nuntiem, quem jam ve- viiam el austeram praedicationem vilare tteboe au-
nisse mundo annuutiavi. Idem ferme habet hom. 1 las regum, et mollium hominura palatia derlin.ire. >
in Ezeeh. Sed eliam ante Gregoriuin Hieron. ad h. (292) Hieron. t lu eo Joannes prcpheiis crcleris
1. El est seusus : nianda milii, quia ad inferna de- major est, quod quem illi prredicaverant esse ven-
scensurus sum, utrura le el infens debeam nuntiare turtim, hic venisse crcleris deiuonstravit. >
qui nuntiavi superis ?annon conveniat FilioDei, ut gu- (293) Hier. « Non crctens propbetis et palriarciiis
stetmorlem. etalium adheecsacramenta inissurus es?» Joannem prgelulit, sed Joanni cajteros exseauavit.»
tm COMMEXT.IN MA.TTB.— PARS 11, CAP. XI. 170
igltur major fuil Joanne Bapiista inter nalos raulie- A ilocuil. Prophela enim dicilur, et qtii proplietat, et
riim, excepto illo, qui juiuor esl in regno ccoloTitm: qtti prophelias exponit. Eo enim tempore posai-
de quo el subdilur ': Quiauletn tninofeslin regno lentia el misericordia excli.sit sacrificium: et bapti-
ccelorum, major est iito. Quis esl eriirh iste, qui smus cireumcisionem : vcr.eral enini Dominus_ non
Joanne raajor est, el in regno ceeloTumminoT est, jil legem solvei'et, sed adimpleret. Sequitur : Et si
nisi Salvaior uosler (294), de quo scriplum est :- vultis accipere, Joannes ipse esl Elias qui venturus est.
t Mituiisti eum paulo minus ab angelis, gJoria et Iijterrogalus euim Joannes, an esset Elias, respondit,
bonore coronasti cum et eonsliluisti euin super non sum. Quid est igitur quod Domintis eura dicit
opera manttum tuarum? » (Heb. n, "7.) Hoc autem esse Eliain, qui se ipsum negat esse Eliam ? Joan-
Apostolus exponens ail: « Euin antem qui modico nes enim m persoiia Elias non cral. in spirilu la-
quamangeli ininoratus csl, videnius Jesum, propter men et virlute Elias eral: sic eniin dc ipso, prae-,
pabsionem ntoriisy^-, n, 9).' Minor esl citiin an- dixerat angelus : Ipse prmibil ante e/tm in spiriiu
gelis Jesus, secuiidum hoe quod morlaljs et passibihs et virtute Elim. Sic ilaque Joannes erat Elins, et
faclus est: qui lameu omnibus major est, secun Jura non erat Elias. Unde et subdilur : Qui haiict au-
hoc, quod Deus et crealor omnuim' est. A diebus res audiendi audial. Ille enim audiendi aures iion
aiitem Joannis Baptislm usque nunc egnum twiot um B habel, qui hoc ad lilleram intelligens Jbannem
vhn palitur, et violenli diripiunt illud (295). E\ quo Eliam fuisse aibilralur.
enim Joauncs Baptista coepil pi'acdicare et-dicere: XLII. (297) Cai autem similem wslimabq,geneta-
Pcenlteniiam agite, appropinquavil enini legnum tionem istam ? Similis esl pueris sedentibns in foro,
ccaloruin; e\ eo tempore regnum Dei, quod esl Ec- gui clamantes cowquahbus dicunl.' Cecinimusvobis et
clesia, muliis Undiqtie confiuentibiiscrescere ceepH; JWII sallasth; lamenlavimus et non planxislis. Venii
et quia violenier-a violenlis diripitur, non immerilo enim Joannes neque manducans, neque bibens, seJ
50 vim pali dicittir. Cona violentia,"qua acquiiilur cilicio indulus el pcenitentiara prredicans, in cun-
regnum Dei. Hanceifm violenliam liabebat ille, cui ciis qure agil. lamentationera et tr.sliiiain osleu-,
cum amicus cjus tres panes aecommodare nollet, dit. Quem~cum plangendo et jejunando deberent
-propler improbilalcm lamen iUius dedil illi quol- imilari, et poeuilendo sequi debuissent, dicunt po-
ipiol habebat necessarios. Yis igiltir Inlraie in re- tius quia « dremonium habel.» Venil FHius hominis
gnum ccelorrim? Vis ascribiin exercitu et in militia manducans et bibens, cantans et prredicans; ctti
sanctoruml Eslo violentus et improbus. Audi qttid cum sallare el congaudere debuissenl, dicunt:
Dominus dicai: «Pelite et dabitur vobis; quaerile Ecce hotno votax, polaior vini, publicanorum el pec-
ei invenieiis, pulsaie et aperielur vobis. Omnis calorutn amicvs (298). Neque igitur caniare, neque
cnim qui petil acciplt, et qui quaerit inveuit, el pul- plangere volunt: neque jejimare, neque manducare
sanli apeiielur (Matlh. vn, 7). » Haecesl igilur \iO- eis placet. Quid igilurfiet? Qure his vel qualis me-
ientia, qua diiipilur regnum cceloruni. Oranes en'm dicina subveniel? Ulc enira ceger qui medicum noa
propheire, el Iex usque ad Joannem prophelaverunL audit, onmeroque cibum fastidit, prpximus est
Est igiltirJoannes finis legis, queraadmodum et Chri- niorti et desperationi. iiit jushficala est sapientia
stus. Joannes enim Yeteris Testamenti prophcla- a ftliis suis. illi, inquit, qtna sttilii sunt, quia pueri
rnra omnium tiltimus, eura queni ercleri pi'opheta- sunt, quia veiitateni non inlelligunt, male loquun-
rtint \erbis, digilo osiettdit (296). Sic igilur usqsie lur de me, diccnles me votacem, peccaionimque
ad cura prophetire vcnienles, in eoiandem cotnpleire amicum^niihi tanieq Siifficil quod sapieriii.e filn
sunt, dttm ipse monslravit eas esse corapletas. me jttstificanl, el qttod filii mei, discip.ili mei, \cf-
Oraiiis enini propliella ibi finilur, ubi id quod pro- taiis aequilalisqueamici, mihi lesiiiijoijiura reddunt.
phetaveral, adimpletur. Nato etenim Christo com- Non enim decel, ut ab aliis sapientia laudetur vel
plela e=t prophetia, qua dicebatur : * Ecce virgo jiistificelur, nisi a filiis sriis, nisi a sapientibus. nisi
concipiet et pariet filium (Is. xiv, 7). > CompIetJSj) ab his qui eam cognoscunt. Tunc cwpit exprobrare
suiit aulem et aliter prophetire, quia j'am non ad civitaiibus, in quibus faclm sunt plurimw virlutes
litteram sed spiritu aliter intelligunlur. Lex igitur ejus, qiiiu non egissent pwnitentiam : Jw libi, Coro-
usqtte ad Joannem prophetavil, quoniam iu nitbe el zaitn, vw tibi, Betltsaida, quia si in Tyro et Sidone
caligine loquebalur : deinde vero proplietavll Chri- faclw essent virtutes, qumfactm sunt in vobis, olim in
stus, quoniam eamdem legem spiritualiierinlelligere cinere et cilicio pwniienliam egissenl! Verumiamen
""
(294) Mtiili de Salvntore hoc intelligi volunt, gpuiium occupatur, et rapitur. >
quod qtti rainor estlerapore, iu.tjor sildigiutale. liree . (296) Praeclare Ghrysost. consequentiam .roruni
et superiora Hieronymi exscripsit Beda. De Salva- verborum ostendit.« Nam, si usque ad Joatvnem illa
lore autem intelligtt Chrysosi. hom. 38; Isidorus completa sunt, ego ille suro qui venturus fwt. »
Pelusiota ep. 68, et Ambrosius in Ps. xxxiv. V. C<e- (297) Y. pulcbram comparationem Joannis et,
sariutn, Dial. 5. Elire qtiara hic instituit HieTonymus.
(295) Uierou. « Si piimus Joannes pcanitentiam (298) Ha feune inlerpretes. Quornm aliqui de
poptilis nuntiavit, consequenler a diebus illius re- ludo aptid Judseos usitato sermonenVihlc esse \olunt *
giiunt coelorum vim palltitr. » Aliter Hilar. « Yim el ab eo sumptrun Ciuisti reprebcnsionem, ex quibtts
legnumcceloiumpaiitiir, qtna gioria h>raelPatribtts esi Theophil.ictiis. Id tamen Maldonatus, Janseinus
debita, a propheiis nuntiata, a Cbiisto oblala, fide ahique eruditibres inlerprelcs negani.
PATBOL. CLXY. 6
i'( S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS - ?7l
idicovobis : Tyro el Sidoni temissius eril in die ju-AA laudo tc? Qnia abscondisli hmc a sapienlibus elpru-
\dicii, quamvobis/Qu&re hoc? Quia in vobis virtutes dentibus et revelasti ea parvulis. Abscondil enim
pjtiriirire factae sunt, quia ipsam Yeriiatem pcr sc Dominus suae vlrtutis redemptionisque secreia a
loqucntem'et audistis el vidistis,'ei lamen ci'edefe saplenlibus efprudentibus hnjus sreculi, quoniam
uotuistis : in illis aulem nihil liorum factuin esi; sapientia hufus mundi, slullitia est apud Deum; et
quod 'si facium fuisset, jamdudum credidissenl, et revelavit ea parvulis; illis quibtts Apostolus ait :
pueiiiienliam egissent. Hoc enim postea pioballim, « Nolite parvuli effici sensibus, sed malilia parvuli
est, quoniam Judaeis in sua infidelitate peisistenti- esiote (I~Cor. xiv, 20)(302).» Sicuf enim ittem apo-
bus, alque ih sua irialilia perseverantibus, non so- stolus ait ' t Qure stulta sunt mundi elegil Deus, ut
jlum Tyrus ct Sidon, verum el crcleraegentium civj- perdat sapienth; et infirma muiidi*elegit"Bens, ut
lates ad fidem conversre sunt. Et m, Caphafnautn, confundat fdrlia; et ea qure non simt, ut ea qtire
nunquid usque in fmlufli exallaberis? Vsque in fii- sunl destrueret (I Cor. l, 27). » Sed qtiare hoc?
fernum descendes; quia, ri "inSodomis faclw fuissent Quia ila placuil sibi. 'ipse enim cujus vutt, miseieiur,
virlules qttm facim sunl in le, fotle mansisse"ntusque it quem vult indurat: elegit Jacob quia voluit; re-
iit hanc diem. Veiumtamen dico vobis quia lerim So- probavit Esau quia voluit. Non 'est enim volentls
doptotum remissius erit in die judicii, quam tibi. In B ; volunlas, neque ctfTrenliS esl cursus. Si bene volu-
bac enim civilale pueros centurionis, socrumPetri, riiiis, Dei esl; si bene eurrimtis, ej'usdem est. Se-
el horainem paialyticiun, aliosque inniiineros"QQ qtiilur : Omnia mihi tradila sunl a Palre itteo : ideo-
sanavit Domintis, quae tanien in sua infidelilaie qiic coeli terraaqtie me quoTjtfe dorninuro esse noii
sicut et aliae Judaeorum civitates, peiduravit. Merilo dubitim est. Secundum hoc 'eftim quod homo est,'
igitur in infernum descendet, qnae utique ad ccelum non solum Palre, sed etiSm aitgelis minor est. Dicft
exaltari potera'1, si Regi coelorura credere voluissel, igitur secundum hoc qubd hoiiio est, omnia mihi
qui earii eleglt ad inhabilandum. Dominus autem, tradita sunt a Patre meo. Setl dicil aliqtiis : Quiscs
cui nihil incertum est, in sua locutione posuit ttt, vel quis est Pater tuus? Cui ipse : Nemo, in-
forfe (299), qnod est adverbiuni dubitandi; ttt bu- qnit, novit Filium nisi Pater, neque Palrem quis
manis Veibis sictit verus bomo suum sermonem tem- novit nisVFilius, et cui iloluetit Fiiius revelate. Ef
perarei. Illaaeriim civftales propter peccala sua sub- ille: Si nemo no\it Fiiitim nisi Paier; ergo nec Spi-
versae sttnt; in quibiis si lantrc \irttiles faclae fuis- rilus sanctus novil Filium, nec ipse Filius novit se
sent, quanlrc sunt factrc in Capharnaum, forsitan ipsum. Simililer autem nec Pater se' ipsura novit,
sicut Ninivitre ad pcenilentiam conversre, mausis- nec Spiritus sanctus eum novit, si solus Filius Pa-
sent nsque ad hanc diera. Ideoque minorem pcenam, C < trem novit. Sed non est ita (303). fjuia enira idem
elmajorem eXctisationem injudicio habebunl. stint, Pater," et Filitis, et Sbiritus sanctus; quid-
XLni. ln illo tempore respondens Jesus dixil": qiiid novit Paler, novit Eilius, el Spiriius sanctus:
Confileor tibi, Pater, Domine cwii et lerrm, quia abs- et quidquld novil Filius, novitPater et Spirilus san-
condisti hwc asupientibus et jtrudentibus et revelasii ctus : et quidquid novit Spiiilus sanctus, noviiPaler
ea parvulis. lta,Pater, quoniam sic fuil placilum anle et 'Filius. Manifeslum est igitttr quia nemo no\,Tt
te. Et beiie quideln dicit,' respondens Jesus; quamvis Filium nisi Pater, id est nisi virtus et divinilas, qure
lunc a nullo interrogari viderelur, artoniam omnls esi in Patre : et nemo noVit Patrem nisi Filius, id
ej"us loCutio , responsio est, et solutio qureslio- est virlus et divinilas qure est in Filio. Similiter au-
num (300). Quando enim isla dicebat, et mihi el tibi tein el de Spiritu sancto : titia est enim virlus et
et Omnibus de hac maxima quaestlone dubHanlibtis, divinitas trium, quia ires unura sunt. Ipsa igimr
respondebal. Maxima enim questio est : quare Do- Trinilas essenlraliter se ipsam iiovit, nerno vero"
minus alios clegerit, et alios reprobaverit? Maxima alius eam novii, nisi ctii Dei Ftliuscam volueril fe-
vero solulio est, ~quia ila placuit sibi. Haec enim in vclare. Jpse esi enim qtti re\elaimysleria, et pandit
omnibus quaeslionibus darida est, in quibus alia so- sacramenla. Ipse eiiim esl Yerbum et lux el sapien-
lulio,non invenitur. Confiteor, inquil, libt, id est D tia et veritas. Qnid enira audilur nisi veibo? qttid
laudo le (301), benedico le, el magnificabo le, Paler, videlur nisi luce? quid inlelligitur nisi sapienlia?
Dotnine cwli et teria-, qui dominaris in coelo et in quid cognoscitur nisi veritale? Accedamus igitur ad
terra. Sive etiam,"ul alii codices habenl: Patet, Do- euni ul illuminemtir : audiamus etim dicenleni: Ve-
mini cwli et lerrm, in quo et Filius coeli terrreque nilead me, omnes qui taboiatis, el onerali eslis" et
Dominus esse probntur. Unde et slalim subinfei*ens ego reficiam vos. Hrec enim rcfectio omnem. indi-
ail: Omnia mihi iradila sunl a Paire meo. Sed unde genliam excludil,omnem sufficienliam inducit.Hanc
(299) Animadverlunl hoc Maldonatus, Jansenius (302)Hilarius:« Coelesfuimenim verborum arcana

et prsecipue dornelius a Lapide qui adnolant,'esse alque virtutes sapjeritibus abscondunlur, el parvulis
in grreco &v,quod non est proprie dubilandi parti- revelanlur; parvulis malitia,, non sensu/sapieniibus
cula, et ideo v. 21, licel sil in graeco ab inlerprele vero stultiliae^suaepraesumptione, nbn superbiss cau-
sis.» V. Maldonalum ad b. 1.
"nostro omissa est.
Vide Maldonalum ad hune locum.
(300) Ita (303) Y. Cornelium a Lapide ad h. 1. De similibus
(301) eliam S. Aug. in quresl. in Mallhreum Scr.ipturae locis S. Aug. hb. vi de Trinit., cap. 9.
cap. 9.
175 COMMENT.1N MATTH. — PARS II. CAP. XII. 1™
enim refectionem nohdum habebanl aposloli, cura A facere Sabbalis. Ac si dicerenl Pharisrei: Licel qui-
dicei'enl: «Doniine, ostende nobis Patrem el sulficil dem discipulis tuis spicas vellew et manducare,
nobis (Joan. xiv, 9). t Hanc el Moyses desiderans ait, quoniam Moyses hoc di-xit, Sabbalo lainen hoc agere
•c Si inveni gratiamin conspeclu luo, oslende mihi non-licet, quoniam Moyses hoc inlerdicil. Moyses
faeiem luam (Exod. xxxm, 5,13)/1 ut sciam le. Unde enim senile opus in Sabbalo fieri prohibet. Est au-
et Psalmista : «Slilivit, inquit, anima mea adDeum tem servile opus, si bcne intelligatur, non quod
vivuni : quando veniam et apparebo ante faciem servi faciunt, sed quod hominem servuin facil :
Uei ? > (Ps. XLI,13.) Et Apostolus : « Cupio (304) dis- t Qui enim facit peccalum, servus est pcccati (Joan.
solvi, et esse cum Chrislo. » Qui igilur sic Q\ refi- VIII,34). > Peccatum igitur cst servjle opus, quia
ciunlur, omnia eorum desideria complentur. Yocat facit hoininein esse senuro. JIoc igilurin Sabbalo
aulem eos qui aniini rCgriiudine laboranl et pecca- fieri non licet: spicas auiein omni die' et vellere et
lortiin pondere ouerati srint (50Sj, qiioniain non manducare licel: si enim non licuissct. Dominus
venll voearejVslos. sed peccalores ad pceiiitcnliai». prohibuissel. Bene igitur celebrat Sabbalura non qui
Tollile, inquil, jnguin meum super vos, el discite a vacaf ab operibus, sed qui vacat a peccalis. At ille
me quia milis sum el humilis corde. Deponite jugum dixit eis": Non legistis quid fecerit David quando
diaboli, quo onerati estis, et nolite jugum ducere jB esui iit, et qui cumeo erant, quomodohttravil in domutti
cum iufidehbus, neque cum eis Liborare velilis in Doniini, et panes proposilionis comcdit. quos non lice-
agro \anitatis : sed lollile jugum meum supcr vos, batei edere, neque his qui cum eo eraut, nisi solis
el humiliamini sub potenti manu Dei; et discile a sacerdotibus? Quid eniin Salvalorem nosirum liac
me qttia railis sum el humilis corde; « Superbis responsione egisse pulamus; in qtia aposloli quidera
enim Deusresislil, huuiilibus auiem dat gfaliam (I de Sabbali violalione defendi non videntur, et David
Petr. v, 6). > El cordfs quidero humilitas vera est, cum pueris suis conlra legem fecisse dicitur? Neque
qure vero in facie apparei, plerumque meniilur. enim ideo reus defenditur, quia alius aeque reus in-
El inventeiis requiem animabus veslris. JugUtn enim veniltir. Qure enini defensio est Christi discipttlis,
meutn suave esl, el onus meum leve est. Qiridenini qjiod David conlra Jegis prreeeplum propositionis
levius quain ci'cdefe ei baplizari? « Qui auiera cre- paues comedil? An foitasse non habuit aliud quod
dlderlt et baplizalus fuerit, salvus erll (Marc. xvi, responderet; et, ut dici solet, palum palo pellens,
16). < Pelriis quoque apostolus his qui circumcisio- objeclionem obj'ectioni opposuil ? Non esl iia ; sed,
nem ctlegem Moysi bbservare prredicabant, sicail:' quia Pharisrei solam legis litteram altendebant, no-
« Quid tenlatis Deum, imponere jugum sttper cer- luil eis Dominus spiritualis inlelligentiae secreta re-
vices discipulorum, quod neque patres noslii, netjHe L>velare: ueque enim recepissent ea. Dedit igilur eis
nos porlare potuiraus, sed per gratiam Domini Jesu lioc lesiiinonium, ut a discipulorum suorum repre-
credimus nos salvari (Act. xv, -10).> liemque: « Vi- iiensione cessarenl, vel simul cum eis David quoque
sum esl Spirilui sanclo el nobis nihil ullra iinponeie reprehenderent, quod eis inconveniens esse videba-
vobis oneris, nisi ui abslineaiis vos ab imraolatis tur : panes enim quos solis sacerdolibus comedere
simulacrorum et saiiguine, et suffocaloet fornica- lieebal, majora sanclarum Scriplurarum mysteria,
lione (Ibid., 28). > significabant, quae illis solis rcvelanda sunt, qui sa-
XLIV. [CAP.XII.] JJJ illo tempore abiit Jesus Sab- cerdolum fidcm el intelligeniiam babent. Fecit igi-
bttlo pet sala: discipuli auiem ejus esuftenlescmperunl lur David contra legem quanlum ad littoram, non
velleie spicas ei manducaie. PrrecipH enim Moyses quanlum ad spirilualem jntellectum (307). Nam et
(Levit,XXHI,25)ul si intraveris in segelem aniici lui, Jpse spiiitualiier saccrdos erat: unde el de filiis
frangesspicas, el manu lua conteres, falce autera non cjus dicitur : Filti autem David sacerdules erant,
metes. Itl ipsum ergo significat, el quod Moyses jubei, non quod sacerdotis officio fuiigereniur; Jioc enim
et quod aposloli agunt. Et nos igilur per hanc Evan- noii licebat nisi filiisAaron, sed quia regi erant fa-
gelii scgetem legendo et exponendo transeutites, ]Q iniliares, el ejus secreta el consilia noverant. Sequi-
spicas frangamus, senlenlias aperiamus, el manu lur : Aul non legislis in lege, quia Sabbalis sacer-
inleliigenti.e eas conlerenles, esurientem aniraam doles Sabbalum violanl, el sine ctimiiie sunl? Nou
lali cibo leficiainus (506). Hanc aulem segelem illi enim poleranl non violare Sabbalum illi, qui lemplo
falce mctuiil, qui per hunc et alios libros velociler servienles ad jpsius lerapli oinalum et munilioneni
legendo, discurrunt, el vel parum, vei nihil colli- tam mulla in Sabbato agere et prrcparare necesse
gendo, inlelligunt. Phaiiswi aulem lidenles, dixe- erat. Quare igitur sine crimine eranl? Quia omne
runt ei: Ecce discipuii tui faciunt, quod non licet eis quod ad Dei senilium pertinet non est pecca-
(304) Ad Phil. i, 23, desiderium habens dissolvi sanctorum se salute satiare diseipuli fesllnanl. Ne-
el esse cura Christo. qne enim homini congruit cibus spicrc, neque prrc-
(305) Hilar. t Legis difficttllalibus laboranles et cerptarum esus est ulilis arislarum, sed fuluri fidem
peccrHissreculioneratos ad se advocat, dempturum- iaeti species exsequhur, et virtus inlerjecta verbo-
que so laborem, onusque promiitit.» rum sacramentum et esuritionis, et salielalis absol-
(306) S.Hilarius n. 2. «Quia esurilio fames est sa- vit. Y. Bedam.»
lutis humantfi, spicaspraecerpere ac vellere, scilicel /507) V. Interpreles, ad I Reg., cap. xxi.
"
.73 ~S. BRUNONJSEPISCOPI SIGMENSIS 17«
tum (308). Dico auletu vobis quia templo major est k XLYI. Exeunies anlem Pltariswi consilium facie-
hic ; el qtua Dominus est Filius honiinis @g etiam banl adveisus eum, quomodo eum perderenl. Jesus
Sabbali. Si igitur templum templique serviiium sa- aulem sciens, icccssit inde, el secuti suni eum mulli,
'cerdoies a criroine liberare poterat, quanto magis el curavil eos omnes. Quontodo enint uon sciret ne-
cgo discipttlos meos? Prrcserlim cum ipsitts Sabbali fandum consilium PhaTisreoruin, qui no\it cogila-
ego sim dominiis, qttod violalum esse causamini. tiones hominum, et occulta omnium secrelorum.
Mei sunl discipuli, meum estelSabbalum, utroruin- TLecessilautem inde, non quod eos limeret; sed ut
-que dominus -e-gosiim. Meum esl Igilur inter eos nos doceret: vult enim Dominus, ut ab illis receda-
couiponeTepacem/St aulem sciielis, quid est mise- mus, qnos bonis moniiis seraper deleriores fieii
iicordiam voloet non saciificium, nunquam condem- videmus. El secuii sunleum multi. Sed quo fruclu?
nasselis hinocenUs? Non enim sacrificio sed mise- El curavit eosômnes,Si vis curaii, si vis sanari, si
licordia salvalus esi iiuindus. Oinnia enim legis sa- vis a monis periculo liberari, sequere, et imitare
ciificia in illo sacrificio completa sunt, in quo, el Jesum. Ipse enim neiniiiem repeilil, omnes sanat
per quod miserieordia Domini plena est lerra. Sicut qui eum seqtiunlur. Et p)a~cepiieis, ne maitifestnm
igilurDominus hoc tempore praefiniiononvull sacrifi- eum facerent. Cur auiem hoc prreceperit, el inde re-
ciuin,ila eliam non vultneomeniasetSabbaluinjcaete- " cesserit, evangelisia suhinfeicns ait : Viadhnplere-
jasque secundum litteram legis observanlias : finis lelur quod diclum esl per Isaiam prapltelam dicen-
enim legisChiislusesl. Cessent igittirPharisael defen- tem (Is. XLII,5) ; eccepuer meus quem elegi, dilectus
(lereSabbaium.el Christi disciptilos,imo etiara ipstira meus in quo bene complacuil animw mem: ponum
ChrislumcondemnareproplerSabbatum, deqtto ipsi Spirilum meum super eum, et judicium gemibusiiira-
dicebant: Hic homo non esl a Deo qtti Sabbatum non tiabit: non coniendet, xieque clamabit, neque audiet
xuslodit; quoniam non solum Sabbalum, verum aliquis in plateis vocem ejus : arundinem quassatam
eliam ipsum saciificium quod per singula Sabbata non confringet, el linum fumigans non exstinguei;
ftebat, in Christo complelum est.eljam ulterius fieri donec ejicial ad vicloriam judicium, et in nomine
Tion licet. ejus gentes sperabunt. Yenerat euim Doniinus j"udi-
XLV, El eum inde ii-ansisset venit in Synagogam cium jgentihus nuniiare, et quomodo mortein fuge-
eorum. •£( ecce homo habens manum aridam; el in- renl, el vilam susciperenl, consilium dare. Non
terrogabant eum dicenles, si licel Sabbalo cuiare, ut autem ideo venerat, ut contenderetj ul clamaret, et
accusarent eum. Miseri Pharisaei non intellexerunt litigaret, ut armis pugtraret. et forlitudine snpera-
aa quaemodo supciius Dominusdixerat. Si enim in- ret. Ideoque recessit inde, et non .solum recessit,
lellexissenl, nihileratquod j'am de Sabbato qttrercre verum eliain occultum se esse voluit. Est mileBi_
debuissent. Omnis aulera horao niaraim aridam ha- vox ejusaudita in plaleis, cum burailiter veiba vilsp.
bet, qui eam nd bonunf optis extendere non va- omnibtis loquerelur. Non est autem audiia, ut su-
let (309). Manum aridam habent avari, oinnesqne peibe, alicui minarelur. Et cum omnes suos adver-
illi qui eleemosynas facere nolunt (310). Ipse aulem sarios uno verbo perdere possel, arundinem tamen
dixit illis : Quis erit ex vobis homo, qui habel ovem quassatam non confregit, et linum fumigansnon ex-
Unatti, et si ceciderit hwc Sabbatis in foveam, nonne stinxit. Per hrccenini(3Il)Pharisrcos significat, quos
leneb t cl levabil eam? Quanlo magis melior esl homo Dominus lam facile confringere el exstinguere pote-
ove? Itaque licebit Sabbalis benefacere. Tunc ah lio- r?i, quam faciie JJOSarundinem quassatam et j'am
mini: Exlende manum luam : et exlendil; et restilula pene fraciam confringirous, et iinum jam pene ex-
est sanitati, sicut allera. Oplima sirailiiudo, 01insu- vjslum exsliiiguimus, quod jam in se deficienle igne
perabile argumenlum : quod enim valel in ltiinuii, fumigare incipit. Hancatitem suaepotentiae virtutem
valet necessario et in maj'ori. Eslautem houio ma- non ostendet Dominus, donec ejiciat et proferal
jor et melior ove. Valeat igitur in homine quod valet judiciutn ad vicloriam, id esl donec in ullimo judicio
in ove. Si ergo licet ovem Sabbalis a perieulo libe- Q se ostendat essc victorem. El in tiomine ejtts genles
rare, quare non IicclSabbatis hominem sanare? Ma- sperabuul, in quera Judrei spem suam poncre tw-
nifestumesl itaque, quia lieet Sabbatis benefacere : luerunt.
et inox benefaciens sanavit hominera in Sabbato.
(308) V. hic Maldonattim. lus, qtti secundiimLucam dexieram habebat aridam

(509 Theophylact. ad cap. vi Ltic.: «Aridain ma- et sinistram sanam; quia dexlcram paupcri nonpor-
num habet qui nulla virtulura opera facit : nianus rigebat, et iit lerrenis laborans ra divinis vacabal. »
euim operandi organnm cst. » (311) Beda aruodinem quassatam interprelalur
(510) Beda ad h. I. « Hic homo gentilis esl popu- Israelilicum populum; linum fumigans genliles.
175 GOMMENT.IN MATTH. — PARS III, CAP. XII. 173
63 PARS TERTIA
XLYH. Timc oblattts esl ei liomo dmmoniumha- Aicivilasvel domits divisa conlia se, non slabil; -^fe-gs
bens, cwcus ei mutus : ei curavil eum, ila ul ioque- Satanas Salanam ejicil,contra se ditisus esl; qnontodo
retur el videret. Daemonium Jiabet omnis bomo qui ergoslabil regnunuejusl (315) Isi cnim ila esjsetut
iu aliquo magno peccalo perseverat (312) : ideoque illi dicunt, Jam quidein Beelzebub vires, principa-
Apostolus nos admonel dicens : « Non regnet pec- tum, et regnum pcnilus amisisset. Si enim contra se
-catum in vestro morlali corpore (Rom. vr, 12). » daeraonia liellum gererenl, aut parvas aut nullas
Quandiu enim peccatum in homine regnat, el caectts conlra homines vires haberent. Sed, quod pejus est,
el routus est liomo. Caecusqtiidem, quia Jion sequi- vix inveniunxur aliqui bomines, c_ui tantam concor-
tur lucem. « Ego, inqtiit, sum lux mundi; qui se- diam habeant ift bono, quantam maligni spiritus
quitur me non ambujal in tcnebris, sed habebit habent in_malo : cura enim sint inflniti et innume-
himen vjlae (Joan., vui, 12). » Muttis vero quia rabiles, omnes tamen in co concordanl, quod nihil
peecaium stium eonfiteri nescit. Hic autem crecuset nisi maluni facere deslderant. Si igitur hanc iniqui-
mutus si Domino offeralur, si ad pGcnitenliam con- latis concordiam non habuissent, et ad poenitentiam
\ertalur, mox Jesus curabit eum, ilautejeelo dai- converli voluissent et poluissent, jam quidem re-
mouio lbqualur et videat. Loqualur utique IIOH gnum Beelzebub desolatum fuissel : lioc enim in
vana,~ei inutilia, ulprius, sed sancta et religiosa, aliis regnis fieri videmus. Non est igitur ul illi di-
qtialia loqui convenil Ghrisiianum. Yidealaulem non cunt : neque Satanas Satanam ej'icit,' qtiin polius
vanitates oculis coi-poris, sed Iumen vitaeet vefitalis «mnes in emnibus sibi invicem auxilianlur. Unde
oculis cordis. Et^lupebanl omnes lurbw. Unde stu^ eliam per bealum Job a Domino de diabolo dicltur
pebant? Quia mutus Ioquebatur. Sic enim rairaban- (Job XLI, 6): « Corpus illius quasi scttla fusilia, et
lur omnes quando beatus Paulus. qui pritis dajntto- compaclum squamis se premeatibus : nna uni con--
nio plenus et caecuscl mulus Ecclesiam Dei perse- jungilur, et ne spiraculum quidem Incedit per eas :
quebatur, poslea melius excaecalus, ad fidem cora- uni alteri adhrcrebit, el lcnenles se nequaquam se-
versus, a.qua baptismi regeneratus, a Domino illu- parabunlur. » His "enim verbis raalignos spirilus
minalus, Synagogam ingressus, os in Christi laudi- tantam inler se concordiam habere designat, ut nul-
bus aperiens, eura, quem persequebatur, clara voce latenus ab invicem separari queant. Corpus enim
jpraedicare coepit: t Suipebant autem omnes qui diaboli totus ille malignornm spiriluura exercitus
eum audiebant, et dicebant: Nonne hic esl qui ex- inlelligitur. Dicuntur atitem scula fusilia nialigni
pngp.abal eos in Jerusalem, qui invocabant nomeii spirilus, propler forlitudinem. Dicunlur et sqiiamre
islud ? Et huc ad hoc venit ul viuctos eos duccrel ad .j> se premenles, seque mttluo teiientes, sibiqtie invi-
principes sacerdotum (Act. ix, 21). » Sic igilur ct ccni adhaerenles, propter mutunm concordiam et
tunc slupebant omnes turbae, et dicebanl: Nunquid iuiitatem, qnam habenl in omni nialiiia el noeendi
hic est fitius David ? Sciebant enim Judnei Ghrislum ciipiditale. Uiinam, si fieri posset. hrec lanta illorum
de semine David essevenlurum, qui eas quas mroc pax el concordia rumperelur, ct regnum illud ini-
ficri videbant vlrlutes operarelur : ideoque alii du- qtiitalis solverelur. Sequitur : Et si ego in Beelze-
bitabanl, alii vero credebani eum esse Christum. bub ejicio dmmonia, filii vestti in quo ejiciunf? Si
Pharismi autetn audienies dixerunl : Hic noti-ejicit inquit, de me lalia cogitatis, quid dicitis eliam de
dwmones(513) nisi in Beelzebub principe dwmonio- d.scipulis meis? (316) Scio enim quia non bene in-
runi.Quis, Pliarisrei, vos ista docuit?Nisl enim.Bcel- lelligitis de discipulis, qui tam nefanda cogitatis de
zebub discipuli esselis, baec talia in ejus praeconio Magistro. Hoc est enim qnod superius dixerat : Si
non dicerelis. -Videtis Jesum mortuos suscilare, cae- patremfainilias Beelzebub vocaverunt, quanio magis
cos illummare, leprosos mundare, omnes languores, domeslicos ejus? Dieuntur autem apostoli filii Pha-
omnesque infirraitates curare, et dicitis, quia iu risrcorum, @4 quoniam et ipsi, et crcteri omnes
Beclzebnb ejicil drcmonia? Nunqnid enim Beelzebub qui credebant restirreclionem, quam Pharisaei prrc-
Deus mtiscaruni (314) haec aliquando facere poluit? TJdicabant, quasi palres el magislros, Pharisocos ha-
Jesus auiem sciens cogilaliones eorum dixit eis: Oinne bebant. Unde etiam illius seclae eos fuisse inlelligi
tegiium divhum contra se, desolabitur, el omnis potcst. Hrcc enim secla caeleris melior eiat, quamvis
(312} Hieron. et Beda inlerpretantur de infideli- (315) Bene observat Beda ad Luc. xi : « Non ad
luis qui expnlso da?mone piimttm fidei lumen as- dicta sed ad cogitata respondii; ut vel sic compel-
piciuut, deinde in laudes Dei lacenlia prius ora lerentur credere potenliae ejus qui -cordis videbat
laxant. occulta. >
(315) Daemonia, vu'g. (516) Hier. : « Filios Judrcorum vel exorcislas
(511) V. Calmct, disseii. dc Numinib. Philisl,eo- genlis illius e\ more siginfical, vel apostolos (_x_
J.mil- corum slirpe gencralos. »
"9 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 180
et ipsn in pltiribtis bona non eral. Ideoque in Acli- 4 inclinatur et humiliatur. Est aulem blasphemia, di-
bus apostolortim Paulus quoque aposlolus clamasse ccre aliquid adversus Deura. Si igilur blaspheroasti,
Jegitur : « Pharisreus sum ; de spe, et resurrectione moriatur in te blasphemia : moritur aulein si spiri-
niorluorum ego judicor (Act. xiv, 6). » H.cc est igi- ttitn amittil : spiritum ulique superbiae, qui te hu-
tur catisaquareChrislidiscipuli Pharisreorum lilii di- miliare et ad poenilenliani redire non palitur. Nun-
cantur. Sequilur : Ideo ipsi judices veslti eruni (517). ' quara enim diraitiitur peccalum, quandiu hoc spi-
Ipsi enim sedebunt super sedes duodecim, judicanles rilti vivificalur. Et quicunque dixeril vetbum contra
duodecim tftbus Israel. Si autem ego in Spirilu Dci Filium hominis remiltelur ei. Qui autem dixerrl
ejicio dwmones, quod uiique verum esi. et dubitnri conlja Spiriium sancium, non remiltetur ei, neque in
non debet; igitur pervenil in vos regnum Dei. Ubi hoc smculo neque in futttro. Chrislus enim Domintis
enim est Spiritus Dei, ibi csl el regnum Dei. Alitis noster el Filius Dei est et Filius hominis : Phaiistet
'atiiem evangelisla dtxil, in digito Dti; qttod qttid atitem conlra eum verbura loqiiebaniur dicentes :
significet, hoc in loco aperiiur (318). Yocalur autem Hic non ejicil daemonesnisi in Beelzebub principe
d'giius Dei Spiritus sanclus, propler multiplicem dremoniorum. Tale est igilur ac si dicerel : Si con-
gr.iliarum divisionem; in nulla eniro corporis parle Ira Filium hominis loqttimini, et me, secundum hoe
tanta dhisio, quanla in digitis in\enitur. Et tale B quod homo sum et Filius hominis, hanc non haljera
esl ac si diceret; ego qttidem in Spirilu Dei et in potestatem ul drerooniapossim ejicere, credilis, re-
viilute divinitalis daemones cjicio, qttoniam mlhi niiiielur vobis (319). Si autem secundum hoc quod
subditi sunl, quoiiiani in mea poleslate sunt, quo- Deus sum , et in virtule Spirilus sancli, drcmonia
ifam mihi resislere non possunt, quoniam Ii- ejicere et .alia'omnia qurecunque volo me facere
galos eos teneo et \inclos habeo. Et hoc est, posse, non creditis, el in hae iufidelitate persevera-
quod ait: Aul quomodo potesl quisquam inlrare in lis, non dimilletttr vobis, ilcque in hoc srcculoneque
domum fortis, et vasa ejus diripere, nisi prius alliga- in futuro. Multa enim peecata igtie purgatorio post
verit forlem? Et tunc domum ejus diripiel. Forlis hanc vitara solvunlur et reniittuntur. Minbra igitur
enim erat diabolus, sed fortior ego sum; inlravi in peccata facile solvunlur, niajora vero, nisi digna
domum ej'us, veni in hunc munJum, quein ipse ul pcBiiilenlia,non remilltinlur. Digna vero poenileiiiia
domum propriam possidebat: sed propc esl ul ptin- non lanium caruis maceratione vel lemporis longi-
ceps hujus mundi ejiciatur foras ; ligavi eiim, vasa ludine, quantum cordis contrilione compensalur.
ejus diripui, el miseros homines quos ipse invase- Sequilur : Aulfacite aiborem bonam el fruclum ejus
rat, de ejus servituie liberavi. Non csl igilur ipse bottum• aut faciie atborem malutn el fruclum ejus
niecum, neqtie congregat mecum, neque daemones malum; si quidein ex. fruclu arbor cognoscelur. Hoc
ejieit mecum, non sanat honiines, ul cgo, non libe- aulem cxponit : Piogenies viperarum, quomodo po-
ral, ut ego, non congregat oves neqne ad vitte pa- teslisbona ioqui, cutn silis mati?Ex abundanlia eiiiin
scua ducjt, sicut ego. Quid igitur facit? Yis audire cordisosioquitur. Quia, inquit.malfeliniqui eslis.uon
qtiid ? Spargii, dissipat, occidit, et quoscunque po- ©5 est miruin si male Ioquimini. Ex sortlido fo-ite
tcsl ad mortem et aeternam damnalioncm secum sordidrc aquae eman&nl. Fetor oris manifesiat sler-
trahit. Hoc est enim quod dicit : Qui non esl mecum cora cordis : quod enim in corde abuhddl, ore reve-
conira me est; et qtti non congiegal tneciim spargit. lalur. E( hoc merilo; qtialis enim aibor, talis et
Ideo dico vobis: Vmne peccalum et blasphemiaremit- fruclus ; si quidem ex fiTiciucognoscilnr arbor. Di-
tetur homimbus; spirilus aulem blaspltemiwnon re- grosmcstigilur ul male loquainiiii, ne bonreatbores
milletur. Blasphemastis, inquit, el conira veriiatem esse videamini. Bonus homode bonoIhesauto proferl
locuti estis, quoniam quod in Spiritu Dei facio, in bona; el tnalus hotno de tnaio ihesauro profeft mala.
Beelzebub me f.icere dicilis. Agite igitur poenilen- Thesaurus homiiiis, est cor ejus : ibi enini et bona
linm, si vultis, ul hoc peccatum ct hrec blasphemia ei malareposila sunt : inde honeslatis el turpiiudi-
remittalur vobis. Omne enim peccatum, omnisque ^. nis, inde benediclionis et maledictionis verba pro-
blasphemia remilleliir hominihus, si se peccasse co- rumpunl. Mali igitur Pharisafi de malo thesauro
gnoverinl, et poeniienliam egerint: Spirilus autem cordis sui mala proferenles, de Christo Domino
Wasphemire non remilteiur hominibus. Illa enim nostro dicebant, quia in Beelzebub ejicit dremonia.
blasphemia non dimilielur, quae superbiae spiiitu Omnia enini hrcc vei'ba huic uni sei'moni respon-
jnffata, vivificala, el roborata, ad pcenitentiam uon denl. Quare aulem progenies viperarum dicaniur,
(317) Rursum Hier.: « Sin aulem de apostolis Filium liominis, scandalizalus carne mea... lalis
diclum est, quod el magis inlelligere debemus, ipsi opinio aique blasphemia. quanquam culpa non ca-
erunl jtidices eorum ; quia sedebunt in duodecim real erroris, taraen babet veniaro, propter corporii
soliis judicantes duodecim tribus Israel. t vililatera; qui autem manifesle HueHigens opcra
(318) Hier. qtiem Beda sequilur ad Luc. c. xxi : Dei, cum de virtute negare non possit, eadem sli-
t In Luca istum locum ila scriplum legimus : « Si niulalus invidia caluiniiiatur, el fJhrislum Deique
« autem ego in digito Dei, » elc. « Siigilurmanusel Yerbtim et opera Spiritus sancti dicit esse Beelje-
brachium Dei Filius est, et digilus ejus Spiritus bub; isti non dimittetur neqne in prresenti saeculo,
sanctus, Pairis et Filii et Spiiilus sancti una sub- neqtte in luiuro. » V. Aug., serm. 11 de Verb. tto-
slamia est. » niini. Legendus S. Thomas 2,2. qu. 14.
(319) Ita ideni Hier.:« Qui \crbum dixciit coutra
iSl COMIENT. IN MATTH. — PARS III, CAP. XII. 182
ibi superius exposuirous, ubi a bealo quoque Joanne Actio(323), in quo Judaeortim perdifio et laus gen-
« viperaruin progenies » yocantur. Dico autem vobis tium significalur. Sicut enim fuit Jonas in venlre celi
quoniam omneverbumoliosumguod locvli fuerinl hotni- (ribus diebus et lribusnoclibus,ila erit Filius hominis
nes, reddenl talionem de eo in die judjcii. Yidete . in corde lerrw tribus diebus, el lribus'noctibus. Qnis
ergo quid de bac lanta blasphemia respondealis, enim scire posset, quomodo in veulre celi-tiibus
quam in Spirituni sanclpm ore impio locuii eslis diebus et Iribus noctibus Jonas fuisset, nisi hanc si-
(32Q). Esl aulem verbum oiiosuin, quod vel ralione mililudinera Dominus dedisset? Si enim Jonas ita
caret vel ulililale. Rationem utique reddent de eo, fuit in venlte celi, sicut Chrislus in corde terrae tri-
nisi pamitenliam egerint pro-eo; nullunrest pecca- bus diebns et tribus jioctibus, manifestum est quod
(JIIIIquod poauilentia deleri non possit. Ex verbis unum diem integruin ibi complevit, et altcrius die:
enim Uiisj"ustificaberis,el ex verbis luis condemna- fniem, alteriusque principium. Tanlum eniin-iitit
beris. Sic enim homq ex,bonis verbis juslificatur, et Chrjslus in corde terrre. Sed quid esl in corde lerrm,
ex malis condemnatur,; sicjut ex bona operatione nisi. in .sepulcro? (324) Christi namque.sepulcrum,
justificalur, et ex mala cojademnalur. Seriptiim cst quia.de lapide est, non immcrilo cordi asslmilalur.
enira, « quia mors et vita in manu linguae (Piov. Sic esl enim lapis in terra, quasi cor in corpore.
xym,^l_. » Et Psalmista : « Dixi: Cnstodiam vias S.Quia igiiur tribus diebus et tribus noclibus secun-
nie.is; utnondclinquaui in.lioguamea (Psa/._\\\vm, dum bunianitalcm Salvalornosier iu sepulcio j'acuit,.
2).> Utrjimque.eTgocavealur.quiainiilroque peccatuj-. merito. (aiiluradem in corde terrre fnisse dicitur.
XLYHI. Tunc responierunt ei quidam de.Sctibis et Sexla naraque fcria Cbrisli corpusin sepulcrum po-
Phaftswis, dicentes : Magisler, volutnus a le îgnuni silum est. Fuit igittir sexta fcria in sepulci'o; die
vjdere (321). Quanta estsuperbia Scribarum el Pha- vero Dominico de sepulcroTesui'rexit: erat ilaque in
rjsaeorum, quanla esl slullilia el infidelilas eorum ! sepulcro. Manifestum est ergo qitla tribtts diebus
Non rogant, non humiliter poslitlant, sed inflalo slo- fuii in ,corde lerrae; siqttidem prima et sexta feria
iuacho et erecla cervice dicunt: Volumusa lesignum ct loto Sabbato fuit in sepulcro. Nemo enim dicit.
videre. Signa videje volynt, credere aulem nohint. oculum non esse in corpore,' qtiia non est in lole
jjed qnare signa quaeruiil, qui jani tot signa vide- corpoi'e. Ncmo igitur diealfJhrisium tnbtis diebHSin
runt? (522) Nunquid enira signa non sunt, quod sepnlero non fuisse, qui.t totis ex integro @@tiibus
morlui resurgunt,-quod creej illurainanlur, Ieprosi diebus ibi non fuit (525). Nam neque lolus"Chrlslus^
inundantiir, paralylici curatitur,, et drejnones eji- hoc spatio Jemporis ibi fiiit» lamen Chrislus ibi
ciunlur ? Omnia enim hrecsigna smij. IJnde et pue- fuit, quia ejuscaroibi fuit. Videamus modo qualilep
runi, cenliirjonis saimliirus Dpminus, ail : « Nisi ^ eiiam»trihus uoctibus ibi fueril. Fuit enim Christi.
signa el prodigia \ideritis uon erediiis (Joan. IY, corpus in sepulcro tola illa nocle quae sequitur sex-
48).» Qui respondens ait, illisj Generatio mqla et lam feriam, el^tota ilia quae-sequitur sabbalum : de.
adullera signum quwril; etsignum non dabitur ei nisi lerlia vero nibil habemus. Qurcraraus igittir eam, si
signum Jonm prophelm. Dum enim signa Pharisrei forte invenire valeaiuus. Nam clsi eam invenire non
videre vclunt, audiunl non immerilo quod audire possem, tres taroeit fuissejion dubilarem, quia tres
iiolunt: generalio mala etadultera, quae toiies ido- eas esse Yerilas dixit, qua>uliqueinenliri non p'o=
lis esl foi-nicatai et deo.sgenlitim est secuta, signum tuit. Ego enim hanc terliam noclem non dimensione,
quaerit. Jtidaeieniin signa petuntj et Grreci sapien- temporis dici puto, sed quadam noctis simililudiiie.
iiam qttrcrunl. Et signum non dabiiur ei, nisi signum Sie enim crecos quia in tenebris suiii- semper- in.
Jonm ptophclm. Magiiumcsl eniin signnm Jonre pro- nocte esse dicimus. Sic eide civitatesancia Jerusa-
phelte, in quo Christi. mors, sepulUya el resune- lejn dicitur, quia « nox^non eril in ea, > quoniam
(520) Hieron. « Si oliosum verbum quod nequa- (323) Ita Chrysost. liom. 8 in Mallh. De signo
quam redificat audientes, non est absque pericttlo Jonre prophelre, « Crucem, moi-iera, sepulerum,
ejus qui loquilur, et iri die judicii redditurus esl atqne resurniclionem significabat. >
unusquisque rationein sermonum suortim; quanlo D (324)-Cluysost. « Non ail in terra, sed in corde
niagis vos qui-opera Spiriiussancli.calumniamini... terrre; ul et sepulcrum denotel, et nenvc apparen7
reddlttiri estis rationera cahtmniaj veslrae? r Aique tiam fuisse suspiceiur.
addit: « Otiosuraverbum est quod sine ulililate lo- (325) S. Aug. lib. n Qurcst. Evang. c. 7 : «Sextrc
quenils dicilur et audientis. > S. Greg. hom. 6 in ferirc diei partem qua sepultps esi cum prreterita
E\. * Otiosum verbum estquod attl utilitale rectllti- nocte, pro uoctceidie accipias, Itoc est pro loto die;
dinis, aiil ralione jttsta nccessitalis carel. s S. Bern. Sabbali noclem el diem; et noclem Doroinicam cum,
de Iriplic. cuslod. « Otiosum vcrbnm est quod iiul- eodem die illucesccnte : ac per hoc accipiendo,
lara rntionnliiiemcausnm habel. » Yid. S. Thoiuam pariem prq ioto, h.tbes iiiduura et tres noctes.Quod
i, 2, q. i, ni. 9. eniiu diiTiritur. decein raenses prregnantis, novem '
(321) Est homilia Eroiseuo altribuia ser. i, post. sunl pieni; initium decimi pro tolo accipilur. ildem
1 Doinin. Qtiadrag. pag. 57, tisque ad n. 51. Jiabcl lib. lii De conf. Ev., cap. 24, et lib. iv De
(522) llier. « Sic signtira postulanl. quasi qn.t» Tiin , c.tp. 0. Hieron. ad h. I. « Synecdooliice to-
videraiit signa non fueFint. » Sed in alio E\angelista tum inlelligatur ex parle, non quod omnes tres dies
(Marc. VJII,11)quid petant, plenius explicatur « Vo- el tres nocies in inferno Dominus stelerit, sed qttod
lurous a le signum videre de ccelo. »« Vel in morem in parte Parasceves et Dominicre, et tola die Snb-
Elia; ignem de sublimi venirecupiebant, vel in simi- bali tres dies et lotidem nocles intelligantur. > Yid.
liiudinem Sanraelis, conira naluram Ioci tempore eumd. ad Jon. n, 2.
isestivomugire tonitrua, i elc.
«83 S. BRUNONISEPiSCOPl SIGNIENSIS 181
toncbrre non erunt ibi. Non solttm igiiur Jemporis et A secum vequiores se, ei higressi habilant ibt; el fiunl
liorarttra dimensionem, sed eliara lenebras noclem novissitnahcmhiis illius pejota priotibtis. Sic eril ge-
\ccamus j_526).Ur.de cl in Genesi diciltii : Quia ro- nsialioni hvic pessinm. Hanc auicni slmililudinem
cavit Dcus lucem,diem; et ienebias, noclem (cap.t, idco Donunus dedil, ul Judreorum generatioricm
5). Haiicjgilur ierliam noetem et ipsant conllntiam (527) raalain el adulicram, propter duriliam suam
habtiit Jonas in ventre celi, qtiia, quandiu ibi fuit, el cor impceuilcns, uon solum a Ninhiiis, verum
seuiper in tenebris fuit. Iluic autera iilas duas adda- eliaui ab aliis geniibiis meiilo damnandam esse os-
inus qttae non similitutiine sed pioprie-noclcs di- ienderct : quoniam hrec inipia generalio po3uilei'e
cunitir, eterunt tres. Tribus igitur noctibus fuil Jo- pescit, sed quotidie sc ipsa deterior lil,cuj*us novis-
nas in ventre celi, una quidem quaiilum ad se, qui sini.i, pejora prioiibus fienl. IIoc cnitti ipsi signifi-
nihil diei ibi senliebal, duabus vcio quantum ad eoeli cabanl cum tle Saivalore noslro dicerent: t Sangtiis
voltibililalem : .sieiil e contra quanlttra ad se, nulla ejtis supernos ei superfilios noslios (Mailh.nwu,
die ftiit ibi, quanlura vero ad ceeli \olubilil.ileni, tri- 25). » Sic igiturcrit generationi htiic pessimre, sicut
bus diebus ibi ftiit. Sii>/i!ilerautem el de Christo in- iUi bomini qui ab immundo Spiritti possidelur. Cum
telligalur; quamuni enira ad se, Christi corpus una enira hnmundus sptrilus exietit ab homine, ambulal
i.octe in sepulci'0 fuit, quia usque ad diem Doraini- B per loca atida qumrens rcquiemei non invenil. Fncile
ciiin in lenebiis ct in mprte jacuit, in quo redeunle enim malignub spiritus cl inlrat in horainem et exit
aniuia ct reGcplo luniine, a raorluis resunexit. ab homirie : quoties enim homo vel cogilaiione, vcl
FtiH auiein ibi et ali s duabus notlibus secunduni operatione nefanduni aliquod agil, diabolus ad-
temporis spaiium et dimensionem, quaesimul j'unetre est; si vero ex corde pGsnHerc incipiat, diabolns
tres noctes faciunt. Sequilur : Viti Niniviiw siir- exit. Exiens aulem ambulat per loca arida el in-
gettl ht j.tdicio cutn generaiione isla, el condemnabunt aquosa, eos videlicel leniando qui ntaJilire el \o-
eatn, quia pwniletuiamcgeiunl in prwdicalione Jonw; luplalis @7 humorem nin Iubjnt^ in quibus re-
et eceeptus quam Jonas Jtic. Bene qtiidem dicil euro quiem non invenil, qtioniam fiu\a ci humida qurerit,
generaiione ista, quia sicul Aposlolus ait: « Omnes Unde et de eo dicitur, « sub umbra dormil in
qaideiu resurgemus, sed non xmines immutabinutr secrelo calami, et in locis humeiilibus (528),»quibus
i.i Cor. xv, 51). » Oinnes enim, si\e boni sive mali, loca genilalia siguificantur (329). Tunc dicii: Rever-
aslabiiuus anle tribunal Cbrisii : condemnabunt lar in domum meain unde exivi. Quia cnim in bonis
atitem NtnivitrcJttdrcos, qttia eoruin exemplo damna- requiem habere non potesi, ad malos redil. Ten-
btintur, quoniam uon egerunt posniientiam in praedr- lare namqite bouos dinbohts potesi, requiem aulem
ca.ione Christi, slcttl illi in pr.rdicalione Jonre; qui in eis liabere non polesi; quoniam niine eorum
s>onSohim minor, \ei um eliam sei vus est Christi. Si- oralionibus, nunc eorum fielibus, nunc eornm elee-
miliier autem el Regina Ausiri sutgel in judicw cum niosynis, aliiujue similihus sollicilatur, movettir, ct
generalione isia, el conclemnabileam^ quia venil a pelhtor. Veniens aulem iii doinum suain, - invenit
finibus lcrrtv andhe sapienliam Salomonis : et ecce cam vacaniem. Yacanlem quidem, quia non imenit
plw qiiam Salomon hic. Regina Austri Ecclesiara ibi charilatem, nec fidein rectam, nec Iitiinililaiera,
gcnliuni •significat, qurc e.\ onutibtis raundi pai-li- nec paiienliam, nec jusliiiam,--ijec miserieordiain,
btis Chtisli fidem el sapieji.iatn audtre et recipere ifec crclcra quibus sanclorura animre muniunlur
venii. (550j. Qualem igiltir eam invenit? scopis mtindalam
5LIX. Cum immundus sphitus exieiit ab homine, ct Qrnulam; talem eam invenit qualero in\enire
ambulal per loca arida,guwi ens tequietnel non invenit. desiderat. Invenit enim eam malis scopis mtrada-
Tum dicit : Rcveitar nt domum meam unde exhi. N Et tam, etmalis ornamer.lisornalam : roalrc scopreqnre
... . ,
vemensinventl eam vacanlem, scopis mnndatem, el \jriutes pellunt, et vitia rclinqiumt, malx scopre
ovnalam. Tunc vadil, et assumil seplem al-os spiritus qure pavimenla dissipani, el pulverem non cjiciuut.
(526) Yeleres et recenliores exercuil hreGquaestio. j:ia', rorapellimur, non ad hrfirelicos, cl quoslibet
Ex Vei. Isidortis Pelusiota, lib. i, ep. 1!4. « Sexta homiites, sod ad Judrcorum populum referre paia-
hora Parasceves in crucem actus est Dominus. Ab bolam.
hac hora ad nonam usque tenebrae exsiiterunl. Hoc (528), Job. \h. Yid. Edit. S. Brunoms Rotn. 1.1.,
Ht'jioctevn iniellige. > Recentiores in co convcnire i) 295 c. 1.
videuliir; ul tres dies et ires nocles valeani idem ac (529) S. Gregorius lib. xxxm Moral. cap. 3.
si dicerentttr tres dies natttrales; quod sie Hebraei « Antiqtmsitaque hostis humanuin gentis \el per ela-
ioquerentur. Cum ergo satis sil ad boc ul dicalur lioiieni praecipue, velper Iuxuriam premens, inse-
Cbristus fuisse in sepulcro tnbus diebus iiaittralibus, creto calami atque in Iocis haiiienlibtis dormit, qui.i
ul fuerit pars aliqua triura dieruin; ita etiam saiis hominein daiiinaturo suboliliotic sttredoniinaiioifs
est ul dtcalur fuisse tribus diebusct lribtts noctibus. atil per elaiionero spinlus attt jier carnis coiruptio-
Merito ergo Maldonalus dixil, plerisque liunc iocum, neni leuet. t Beda: « lorn niidn corda siinl ticden-
mulio quani sil diJficiJiorem esse visuro, qttod a titini non hnbeiiles lniraoiem I;i\ttrirc, in quibus cir-
diebtis disjiuigere nocles voltierinl. V. enmdeni curaiens, coiisctibuiii pra\rc suggeslionis surc non
Maldonal. Jajisenium, cap. 49, a Lapide, Cal- inycniel. »
mei, etc. (530) Beda : «Yaeantem domum, id est torpenlem
(327) Hleron. « Ex eo quod finila parabola vel ab operibus bonis invcniet. »
lijstoria sequi.ur ; Sic crii et yenetutiont huic fiessi-
iS5 COMMENT.IN MATTII. — PARS III, GAP. XIII. 18«
Luxuria vero, fornicalio, voinptas, superLia, avari- A ror ef- maler esi. Cum cxiraneisloquilur Jesus
1
lia,-djscordia,omnisque immunditia oi'nami/ila dia- niater ejus el Iralres foris Slant: isti cum eo in do-
boli sunt: his-autem ornamentisinvenit cara orna- mo sedenl, illicum foris exspeclant. Non vocat hoc
tam. « Tunc igitur vadit -et assumit seplem alios a myslerio. alicUjus rei sfgnificalio est; usqite hoiie
spiritus secum nequiores se, et ingressi habilant namque videmus Jestim cunt extraneis loqtii. Ciim
ibi. > "Non sufHcil ei ut solus lalem dotnum possi- cxti'aneis enira loquilur Jesus, quando Gentitim po-
deat-; socios quaeril: spaiiosus esl locus; muilis pulo hoc Evangelium Jegiiur: raater aulein ejtts
indigel habilaloribus. Sed qui sunt isti septem spi- Synagbga et fraler ejus Judrel foris stant (552).
ritiis? qiiarecliara septera? quare nequiores? Quia Foris qttidem quia in iixelesia non suni; exppcclant
cniin seplem sunt gratire Sptritus sancti, qnibus eum lamen, -et cuin Co loqut desiderant: ut enim
cmnis anlraa ad fidem 'coniertijur, et conversade- Apostolus ait:« 2,elum Dei liabent, sed r.on sectin-
fendilur: ideo iniquus isle septem spiritus illicon- duin' scienliani {Rom. x, 2). » Terumtameii non
li-irios secum assumpsil, quibus adversum eas do- loquenlur cjim eo, neque videbtint eum, nisi ipsius
mam-suam tueatur. Opponens videlicet" spiriiuin domum inlraverint, et in Ecclesia Ijaptizaii fueiint.
stultiiire eonlra spiritum sapieniiae, et contra spi- JXuIhira autem sibi Dominus aliiiin dicit essej
Tiiiim Inlellectus spirHum verliginis et insaniae: B propinquum- nisi eos qui Palris ejus voluntalem"
eoniTa spiritura cpnsilii spiritum temefitalis:conlra' faciunt. Eos .auleni et malrem et fratres vocat,
spiritum forliiu.iinis sptriluin inconslantiaj et ti- quoniamquasi matrem etfralreseos diligit. Ethis
nioris: eonlra spiiiltmi scientirc spiritum insGien- quidem verbis apertissime monstralur quod car-
tire: contra spiritum pielatis spiriium impielalis: nali amori spirilualis amor prrcferri debet. Eo enim
contra spiritum limoris Domini spiritum conlem- amore et fralres, omnesque propinquos @@ nostios
pitis el odii. Infelix illa anima In qua isti spirilus ddigere debemus, quo matrem et fralres suos
regnant, el cui isli dominanlur.Istl eniirt quodam- Christus dilexit. Dillgebal enim eos, iton quia magis
raodo neqitiores illo suntqui eosconduxit; quqniam secundum carnem propinqui erant, sed qnia ralris
isti Inhac vila animam corrumpunt, ille vero post cjus volunlatem magis faciebanl." llle igittir est
banc viiam animani cruciat; ille teniat, isli occi- Chrislo propiiiqulor, qui melior.
dunt; ille j'anuas aperit, isti intromissi cuncla per- Ll. ^CAP.XIII.] Inilla dic 'exiens Jesusde dotno,
dunt et dissipant. IHeJiominem tenlare et vexare sedebat secus mare: el congregalmsunl ad eum turbm
polest, animam vero nisi per islos occidere non po- mullw, iia ul in naviculam ascendens sederel; et
lcst. Sicigilur isli sunt nequiores illo, quiapltis Omnis lurba stubat in liltore. In illo, inquit, die,
nocent isti quara ille. llle enim consiliando elien- quo maler ejus et fraties foris stnJianl, exiens Jestts
tando esl nequior, isti agendo cl corrurapendo stfnt de dotno, sedebaf secus mare. 'Longtis esl isle dies;
nequiores: iliiApostolusliGminemtradidiU ininleri- nondum enim finilus est, qtiotiiani-adhuc mater
luin carnis (ICor.\, 5): > de islis vero"dicit: ejus et fralres foris stant. -Quolidie atttem Jesus de
t J\'on regnet peecalum in vesira mortali earne domo exit, ul al) his qui extra sunt videatur, au-
(Rom.\j, 12).» Non esl igiturrairum si fiiiut noyis- dialur, et cbguoscalur : extra enim -sitnl quitunquo
sima hominis illius pej"ora"prioribus; cuiii pthis bapiizati non sunt. (353) Sedet aulem Dominus
uno, et postea septem prernattir dreroonlbus. secus mare, id est j'uxta bnptisniaiis aqttas : Ibi
L. Adhuc eo- loquenle ad lurbas, ecce maler mullse tiirbre congreganlur atl otiin; mnlii eniin et
ejus et fralres slabanl foris, quwrenles loqui et. iiinuraerabiks qtioiidie ad baplismum convenittEt.
Fiatresenim ejus, beatae Marire nepotes dicit (551), Sed ubi sedef? Iu navicula : hrcc eiiiin naiicula
J-tcobum scilicet el Joseph, eliudam et Simonem : unusqnisque sacerdos et episcoptts inlelligitur. Per
itios esl enim divinrc Scripturre quoscunque propin- hoscniin modo loquilur, per hos baptizat, cl tutbas
quos, fralres vocare. Dicit atuem ei guidam : Ecce docet. Ab his cxtra domuin fcitur : nb his, ignoiis
maler tua el fialtes tui foris slanl quwientes le." j> et extTiaeis revelaitir. Ourais aiitcm turba stat in
Al ipse tespondens dicenli sibi 'ait :~Quw est ma- jiitrfre. Tandiu enim oinius iurba in litloie stat,
ler mea, el qui sunt fratres mei ? El exiendens donec audila pi'redicalione in Chrislum credat,
tnanum in discipulos suos dixit : Ecce maler mea et ad niare descendat.el aquis baptisinilavaia resnrgnt.
ftalres tnei : quicunque enim feierit voluntatem LII. El loculus e&leis mutta in parabolis dicens:
Paliis mei qui in cwlis esl, ipse meus fraler el so- Ecce extii qui semiitat seniinaie êmen suum : el dum
(331) Hieron. « Nos.... fraires Domini non eos qni extra Ecclesiam posili suiit, niillam divini
filios Joscph, sed consobrinos Salvatoris sororis serroonis capere posse inteHigentiam. Navis enim
Marire, libeios inlelligimits malenerre Doniini, qure Ecclesiae typuin praefert, inlra quara vei'buro .ilae
gsse dicilur niater Jacobi minoiis, el Joseph, et posiium .et pigedicatum, hi qui extra sunl.... m-
Jtidrc, qtios in alio Evangelii loco fralres Doraini lelligeie noi; possunl. » Beda : t Navjcula siguificat
\legimus appellatos. » Ecclesiam .... qui veroin liltore slani. . . signi-
-(r>52)Hieron. « Mater ejus et fralres, hoc esi Sy- ficant eos qui noviter ad fidem \eiiieiiles, errure
nagoga etpopulus Judrcortira foris slant. el tnliarc sunt iiilidelitatis exuti, el adiiuc per 'lavacruin ba-
desideranl, el sermone ejus indigni fiunt. » piismatis Ectiesiani non inir.i\ciunl.
(553j S. Hilar. < Facli istius genere sigmfical
geminat, quwdamxeciderunlsecus viam; et venerunl vo- A' videtur esse quod audiunt. Graviter enim audiebant
lucres ettomedermit ea. Alia autem ceciderunl in pe- illi qui dicebant: « Durus est liic sermo, el quis
trosa ubi non habebanl terram multam„ et conlinuo^ potest eum audire? » (Joatj. vi, 61.) Oculos vero
exortasunt,quia non habebaju altiludinem lerrm: sole claudunt, qui ad cognoscendam v.eritalem mentis
auletnorlo mstwverunt,ef quia non Itftbebanltadicem, oculos apeiire nolunl. Unde fit ut non converlan-
aruerunt. Alia aulem ceciderunl in.spinas, el creve- tur, neque .saiieiilur, ideoque in peccalis suis mo-
t unt spinw, et suffocaverunl ea. Alia aulem ceciderunt rientur. Vestri aulem beati oculi quia videnl, et au-
hijerram bonam, et dabant fruclum, aliud cenlesi- res vesliw quia audiunl. Si enim de corporeis oculis
mum, aliud sexagesimutn, aliud ifwesimum. Qui et auribus hoc inleUigatur, soli creci et surdi mi-
lutbet aures audiendi, audiat. Tolam parabolam seri sunt, et non solum homines, verum etiam jti-,
posuimus; quam, quia Dominus ipse eara edi- menla el alia aiiimalia beala erunt. Hoc 69 igHur
dit, exposuit,, ejqs -expqsilionem audiamus., ne-_ dicens (335), menijs oculos auresque requlrit.
que aliam, qtiod utique non licet, in ea^qureramus. Amen quippe dico vobis : Mulii prophetw et justi vo-
Et accedentesdiscipuli dixexuntei: Quare in parabo- luerunl videre qum videlis, el non viderunt, el.audite
lis loqueiis? Qui respondens ait iltis : Quia vobis qum auditis, et non audietunl. His autem verbis
dalum est nosse^myslej.iumregni cwlorum, illis auletn g\ oslendil quod prophefc etjusti,honiines suum ad-
,non est^dalum. Yobis, inquit, qui credijtis, vobis v,enlum exspeclaban}, el ejus .verba audire et opera
qui fiiiem habetis, vobjsqui verilatem diligilis, vo- videce desiderabant. Qure quamvis spirilualiter vi-
Lis, qui non carnalia sed spirilualia qurcrilis, vobis dissent et inlellexissenl, hoc autem gaudii et bea-
dalum esl nosse myslejiura regni coelorura: illis liludinis solis apostolis et aliis, fidelibus qui tunc
aulem non est datum. Quare? Qjiia non crednnl; temporis eranl datum est, ut Christi cplloquio cor-
quia spiritualia non qurerunt: scrjplura est.enini: poraliler fruercntur. Unde et juslus ille Simeon
« Njsi credideritis non iulelligelis. Qui enim habet, Vjdens eum magno replelus gaudio dixil : « Nunc
dabitur ei, et abundabit; qui aulem non habel, et dimi(lis, servum luttm Bomine, secundum verbum
quod habet aufei-etur ab eo. » Qni euim habet fidem lupm in pace, quia. viderunt oeuli mei^salutare
sicut vos habelis, ej, dabtlur et nosse mysteriiun tuutn(jî«:. it, 29). » Yos ergo audile parabolam se-
i'fgni coelorum, et abuudabit in scientia et omni minanlis: omnis qui audit verbum regni" et ndn
bono. Qui auiem fidem non habet, etiani id quod inlelligit, venit malus et Tapit quod seminalum est
h.tbet, aiiferelur ab eo; -juatenus infelix et nudus in corde ej'us: hicesl qui secus viam seminatus esi.
de hoc mundo exiens, qihil ei remaneat, njsi pecca- Qni autem super petrosa seminaius est, liic est
tura el^pcera peccati (334). Ideo in parabolis loquor 'C qui verbu^maudit,, el conlinuo cum gaudio.accipit
\eis, quia videnles non vident, el audicntes non au- illud : noo habet auteip in se radic.em, sed est tem-
dittni, neque inlelligunl. Merilo enim in„parabolis eis poralis : facta aulem tribulatione ef. perseeulione,
loquilur Dominus, qui videntes exlerius virtulcs propter verbum, conlinuo scandalizatur. Qui aulem
et miracula qttae ipse operatur, non vjdent tamen seminatus est in spinis, hic est qui verbum audit, et_
Qctiliscordis, neque credunt ipsura .esse Chrisiuni. sollicitudo.sreculi islius et fallacia divitiarum suflb-
Unde ipseail: « SLopera.non fecissem in eis, quae cat verbum, e.t sine Ifuctu efficitur. Qui ergo in,
l.emo alius fecit, peccatum non haberent (Joan. xv, lerrara bonam seminglus est, hie est qui audit ver-
24). i Et audientes verba vitre el salulis quaeilli.s bum et intelligit, et fructum afferl : ei facit aliud
annunliat, non audiunl lamen auribus cordis, neque quidem cenlesimTim, aliud autem sexagesimum,
inlelligtint, ut peenitentes convertanlur, etsanen- aliud vero tricesimuni. Hrcc aulem exposilio brevis
tur : non cifnn babenl aures iuidiendi. Hoc aulem valde et plana est: quae forlasse sine arte, et con-
fit, ul adiinplealur in eis prophetia Isaiae dicens: fusa, a graramalicis esse putahitur; quoniam et se-
Atultlu audieiis, et non inlelligelis; el videnles vide-, men, et ipsura hpminem in quem seminatur iia
biiis et non videbifis (lsai. xi, 9). Audiunt enim et permiscet, ut nunc semen, nunc ipsum lyjminem
non intelligunl; vident et non vident, sicutmodo **seminatuni dicat, In quo eliam apparet evangeiistas
evposiiimus. Incrassatum est enhn cor populi hujus, non tanttim arlis_ grammaj,icae regulis, quanlum
et auribus graviler audieruni, et oculos suos clause- sententiis verita.is siraplici sermone deservisse.
runl, ne quando videanl oculis, el -auribns audianl, Quamvis Deus,unus idemque seminator sit e_tho-
et conrerlantur, et sanem eos. Mala crassitudo, qua miiium et verbi: prius eiJim omnipolens Deus se-
scientia tollitur, et stultitia nulrilur. De hac enira niinavil homines, deinde vero Evangelii verba semi-
crassiludine Psalmista ait: « Prodiit quasi ex adipe navil in horaines. Ille enira homo secus viam semi-
iniquilas.eorum (Psal. LXVII,7). > Ideo et Moyses natus est, qui verbum audiens non inlelligit, id est^
omiieni illam pinguedinem qure operit vilalia, ado- intelligere contemnit. Sed quid mirum, si hi lales,
lere' et incendere jubet. Graviter autein illi uu- verba Dei intelligere et facere contemnunt, qni^
diunt, quibtts quia non credunl, grave et difficile juxta viam perdilionis eLmortis sedenles, malignis,
(334) Vid. Hilarium, Hiei'on., Bedam. oculos et aures quac beatittidinem accipiunt, carnis
(335) Hieron. « Nisi supia Iegissemus, audiloies inlelligi. Sed mihi videntur illibeati oculi, qui pos-
ad intelligeniiam provocatos . . . .putajcmus nuitc sunt fjlliristi cognoscere sactamcnla, > eic.
«89 COMMENT.IN MATTff. — PARS III, CAP. XIII. 130
spiritibus scrviunl et ODediuni? Verbum igilur A LIII. Aliam parabolam proposuil illis dicens (339):
qtiod seminalur in eos, facile a diabolo rapilur, Simile fucium esl regnum cwlorum Itomini qui semh
et a vitiis solito Hinere inde iranseunlibus concul- navil bonum semen in agro suo. Cum aulem dormi-
caittr. Hle autem homo supcr petrosa est seminaltts, rent homhies, venil inimicus ejus et super seminavit
qui facile perit, el adeo separalur, qttoniam fidei et zizania in medio tritici, et abiit. Gum autem her-
charitatis radicibus non firmatur. Semen ergo quod bam (340) el fructum fecissel, lunc apparuerunl et
in eum cadit et cilo -naseilur ct cilo siccalur, quo- 'zizania. Accedentes aulem servi palrisfamilias dixe-
niam non habet fidei et virtntum bumorem quo runl ei : Domine, nonne bonum semen seminasti in
nulrialur. Ille vero homo inlcr spinas seminatus agro tuo? Vnde ergo habel zizauia? Et ait illis: Ini-
est, cui divitiae et voluptales dorainantur (336) : se- micus homo hoc feciL Servi aulem dixerunt ei: Vis,
men itaque qttod In eum setuinalur, sine fruciu imus, el cpltigimus ea? Et ail: Non, ne forle colli'-
efCcitur, quoniara ipsis divitiis et voluplalibus suf- gentes zizania, eradicelis bimul cum eis el iriticum.
focalur. Ilrec enim non corporis, sed animae spinae Sinite autem ulraque cresceie usque ad messem,-et
sunt, quia, etsi ad_lempus^carnem oblectant, >ani- in lempore messis dicam messoribus: Golligileptius
mam lamen in aeternum pungunt et cruciant. In eo zizania, el alligale ea-fasciculis ad t,omburendum.1
quoque divites et voluptuosi inter spinas jacere " triiicum aulem congtegale in Itorreum meutn. Tunc
videntiir, quod cura etsollicitudine seraper prenmn- dimissis lurbis venil in domum, el accesserunt ad
lur el pungttniur. At vero ille homo in honam etim discipuli ejus, dicenles: Edissere nobis patnbo-
terram seminatus cst, qui fide, scieniia, cl bona lam zizaniorum agii. Qui respondens ait: Qui semi-
operaiione semper fructilicat : semen igilur quod nat bonum semen, es. Filius hominis: ager aulem,
in eum cadit afferl fruclum et cenlesimum, et sexa- est mundus : bonum vero semen, hi sunl filii regni
gesimum, et tricesimum, Hoc aulem Evangelisla zizania autetn, filii suttt nequam: inimicus aulem
uon exposuil: nobis igilur exponendiim Teliquit. qui seminavil ea.-esl diabolus : messis vero, consum-
Quidam enim ceiitesimiim fruclum virginihus; -sexa- matio swculi est: messores autem, angeli sunl. Sicui
gcsimiira autem contineiitibus; tricesimum vero ergo coliiguntur zizania et comburunlur, sic erit in
bouis conjugatis atlrihtiuni (357). Bonum est itaque consummalioneswculi. Millel Filius hominis angelos
conjugium; sedmelior conliiiejilia, optima vero vir- suos el eolligetit de regno >ejus omnia scandala, el
giiritas. Ferunt autem el illi fructum centesimum, eos qui faciunt iniquilalem, et millenteos in cami-
qui, conlemptis omnibns qure roundi sunt, soli di- num ignis : ibi eftl flelus el slridor dentium. Tui c
\inreconlemplalionivacani. Sexagesimum vero qui, .,' justi fulgebunt, sicut sol, in.regno Palris eorum : 'qtd
praedicandoet baplizando, Domino serviunt. Trice- habet aures audiendi audiat. El ego quidem alitid
simum aiilera qni, audiendo et credendo fidei, his superaddere tiraeo, ne, dum Iucem illuminare
obediunl. Magnus igiiur fruclus esl obedire et cre- velim, politis obscurein. Illud aulem valde conside-
dere, maj"orautem prrcdicare el baplizare, maximus randunvesl quod Dominus anle messionis lempus,
yero ccolesti conlemplatioiii vacare (558). Quoniam zizania a tritico separare interdicit, ne forle jsimul
autem omnes liomines in hujtis iuiindi amplissiiiium cum eis et trilicum eradicetur. >Ibienim lolerandi
sgrtim venientes, viliis et malignis spiritibus, carnis sunt mali, ubi si comraoveantur, in magnnm peri-
quoque voluplaiibus, cuuclisque concupiscentiis culum veniunl boni. Ubi cniro fides non pcril, me-
tentandi tradunlur, non immerito et secus viam, et lius est eorum vitiosos moies el acltu lolerare.
sttper petrosa, et inler spinas seminari dicunuir. quam eos irrilando, Ecclesiae pacem et quietem
Terra enim bona esl, sed aliuiide corrupta, bonitalis solvere. Admoneantur igilur, non expellanlur; sunt
nomen amisit. In eisigitur propiium nomen servat, enim qui facilius monilis vincantur quam minis. HJa
in quihus viliis et corrnptioni non servii. Hla ita- igitur zizania maneanl inter triticum, quae sine lii-
que lerra ferl frucluin bontim, qure bona persistit lici eradicatione evelli non possunl. ln omnhius
in bono^ quae aulem a bonitale recedit, aut secus I) enim est hnbenda discreiio, neque omnes urto modo
yiam jacet, el 70 a transeunlibus calcalur, aul habere oporlet (341).
peirosa est, et huniorem non habet, aut spinosa, el LIY. Aliam parabotam proposuiteis, dicens : Simile
vpluplalum aculeis horrescit. est regnum cmlorum grano sinapis, qnod acdpiens
(336) Y. Hieron. hic, Basilium in psal. xi.v. test. »
Cluysost. bom. 59 in Genes. Gregor. Mo- (358) Greg. hom. 17. in Ezech.:« Frttctus terrae
ial., i, 4, elc. bonae iriginta aflert, cttm mens perfectioncm fidei
(337) Hieron.:s Sicut in lerra mala tres fuere di- quae esl in Trinilnle conceperit; sexaginta afferl,
versilales, secus \Iam, ct pelrosa, el spinosa ioca : cuni bonae vitae opera peiiecte prolulerit; cenlum
sic in lerra bona trina diyersitas esl, centesiml, se- vero afferl, cum ad aelernaevitru coiitemplalionein
xagesiroi.ei iricesinii fructus . .. .'centesimum fru- profecerit. »
-
ctuin virgiulbtis. sexagesimum viduis el coniinen- (359) Hrcc et sequentes parabolre durcabA: cx-
libtis, liicesimuro casto inatrimonio deputanies. » plicatre conliiienlur unica homilia Eroiseno supposi-
Fusius idem in epist. ad Pammacb. eiiih: advers. laDominica 25 post Penl., pag. 180.
Jovin. Isidorus Pelusiot. lib. i, epist. 144. t Alius (540) Cum aulem crevisset herba, etc. Yulg.
cenluin, ahussexaginla, alius trigiiila, viiginjiaictn, (341) Reda ad h. I. « lliuc Jtabeie doreraur lon-
et conliuenliaro, et nialrimonium signifleare po- ganiniitatera palientioe, ul in longatiiiiiitaiejustitiara
"
m S. BRUNONIS EPISCOPi SIGNIENSIS - 132
fioijwseminavil in agro suo; quod minimum quidem A divitiae nondum omnibus manifestrc apparelil. Inve ,
esl omnibns semhtibus. Cum auiem creverit, mapis nitur tamen etsi non ud plenum-; quonlam sancto-
esl omnibus oleribtts, el fil aibor; ila ut volucres cwli rum doctrina, el praedicalione, qualis quanlttsve sit
venianl, et habiienl in ramis ejus. Talis enim a prin- magna ex parte declaralur. Ilunc eniin thesaurtira',
cipio fuil Ecclesia, qure nnnc regnum ccelorura ap- Christo Doniino prrcdicanle, sancli aposloli invene-
pellatur, adcomparllonero alioruin regnorujn; quale runt, et prac gaudio illitts vendilis omnibns, eum
est granura sinapis ad simililudinem, aliorum gia- emerunl. t Si vis, inquit Dominus, petfectus esse,
norum. Mininmin est eniin cunctis seminibus, qure vatle, vendeomnia qua? Iiabes, et da pauperibus, et
freqiienli usu seminaii solent ab horainibus; cre- sequercme, ci habebislhesaurran in coslo (Mat.xix,
scens atitem fit creleris oleribus majus, quod ipso 21).» Sic igimr ager isle ctim suo ihesauro perfeclis-
visit probari potest. Similiierauleni el Ecclesia (542j sime emitur : hunc atilem thesaurum ille abscondit,
ab uno vel a pautis incipiens, in infini.a.n crevit qtii cogniic qualis sil, corde relinel, menle diligii,
niullittidiiiem. Unde el per Psalraistara Damiims ejusque nullo modo obliviscilur: illud enim abscon-
ait: « Annui)lia\i el Jocutus sum, multiplic.iti Siint diiutis, quod charuni haberaus, el amiltere lime-
super jiuraeriira (Pi.al. xxxix, 6).»Ilemque : «Mibi mus.
aulein nimis lionorificaii sunl amici tui, Deus, nimis " LYII. Ilerum simile esl regnum cwtorum homini
coiiforlalns esl pi incipatuseorum: dinumerabocos, et negoliaioii quwtenli bonas margatitas : invenla aulem
superarenani rouliiplicabunlur (Psal. CXXXVIIJ, 17). > una preliosa matgarita, abiit, el vendidit universa
_ LY. Aliam parabolam loculus est eis : Simile est qum habuil, el etnit eam. Hrecaulem similitudo, el ea'
regnum cwloittm feimenlo, quod accepiutn ntulier quaesuperius dicta est, pene idem significant (346),
abscondit in faiinw saiislribus, donec fetmenlatum praeter hoc quod regnitm coelorum non cceleslis pa-
csl totum. Hrec autem pai'abola eadem est qnre su- tria sicul ibi, sed sancla Ecclesia inielligitur: quod
peiior. Sicut enim rainimum grannni sinapis in vero ibi ibesaui-us dieitur, hic margarita vocaltir.
arborem crescil, ita et modicum fermenli magnam Siraile est igiluriegnum coelorum, id est-sancla Ec-
farinae massam viyificat et crescere facit. Fermen- ciesia, bomiui negotialori, quoniam sicut ille unius
lum enini hoc loco non corruplionem, sed vivifica- margaritre desiderio ornnia vendidil, el eam eroil;
lionem operatui : _regnum vero ccelorum, Ecclesia ita et isla pro ainorepalriae ccelestis et relernrc feli-
est (543): mulier aulem, Dei sapientia : tria vero cilatis, non solum ea qtire habuil vendidit, verurat
sala farinre, tres mundi pailes, Asia scilicel, Africa eiiam se ipsam servituli subjugavit, ul eam emere et>
et Ettropa. Mulier igilur, id est Dei sapientia acce- (r possidere valeal. Callidus eniiu negolialorest qui ex
pit fermenlum, id esl primitivam Eeclesiam, "et his quae diu possidere non polest, tale aliquid emit
abscondil in farinre salis tribus, dicens discipulis quod nunquam amitlere timeat, et in quo universa
suis : « Jte in universum mundum, praedicale Evan- possideal.
gelitfmomni creaturaj (Marc. xvi, 15). » Exhisenim LYIIL Iterum simile esl regnum cwlorum sagenm
totum pene raundum j"amfermcnlalum et vivifica- mjssm in maie, el ex omni genere piscium congreganli.
ttim In Ecclesiae corpus crevisse videmus. t Hrec QuatnTcum implela esset, educenles,et secus lillus se-
omnia locuius esl Jesus in parabolis ad turbas, et denles, elegerunt bonos in vasa , malos aulem forqs
sine parabolis non loquebalur eis : ut adimplerelur miserunt. Merito enim regnum coelorum, id esl san-
qtiod diciuin erat per Prophelam diceniem :•« Ape- cta EccleJa, sagenre (347) siraile dicilur : quia et
riam in parabolis os meum : erttclabo abscondita piscatoribtts commissa esl; el in aquis baptismalis
a consliliitinne mtindi (Ps. LXXVII,2). » Esl autem quotidie innumerabiles pisces concludit elcapit: de
parabola similiiudo, in qua aliud dicilur, et aliud quibus ipse Domious suis discipulis ait : « Yenite
jntion.ibthier intelligitur. post rae, et faciani vos fieri piscatores hominum
*^J, LYl. Simtle esVregnumcmlorntnthesauro abs- (Matih. iv, 19).'» Hanc autem-sngenam tunc in
condilo in agro, quem qui invenit homo abscondit, el jj mare Dominus niisit, quaiido eisdem discipulis prre-
prm gaudio illius vadil, et vendil universa quw habet, ccpil, dicens: t Ite, tloceie omnes genies, baplizantes
el emii agrum illum (5-54).Rpgmira ccelorum hocin eos in noraine Palris el Filii ct Spiriiiissancli(54S).»
loco cceleslera patiiam dicit (545) - qiire merito the- Maie enim vocettir mundus iste : de quo Psnhnista,:
snuro in agro abscondilo comparatur, quoniam ejus «Hoc mare,inquit, magniira ei spatiosum; illiereptilia
ineditemur, et in jttdicio palienliam non negli- Emfeni nomine -\ulgala in uatali virginis unius,
gamus. > p.tg. 250.
(542) Ilicron. t Regnura ccolormn praedicaiid (545) Beda ex hom. 2 S. Greg. m Ev. : « The-
Evai.gplii est.. . . H.cc aitlem pra,dicaiioqttreparva saurits abscondiius est cceleste desideriuro quem
videbatur in principio ^ . . . non exsurgu in olera, profecio agiuni vendilis oronibtis comparat qni cun-
sed crescit in magnain arborem. » ldem habet ex cla sua desideria per cuslodiam cceJeslis desiderii
Hieron. Beda. calcal. »
(3i5) Hieron. et Beda. « Muljer est supradicla (346) Hieron. quoque hic : « Aliis verbis id ipsum
aposlolica praedicatio, sive Ecclesia, ex diversis quod supra, dicilur. »
gentibijs congregaia, » elc. "(547) Matth. ull. 19. Eunles ergo docete, etc.
(544) Maiih. xni, 44. Jliijus et sequenliura dua- (348) Beda exHieron. « Sagena significat Eecle-
niiii parabolarum expl cailonem Icges in homilia sub siara quae omncs communitei*ad \eniaro pcccaloiuiu
Itvn COMMENT.IN lilATTH. — PARS III, CAP. XIV. m
quorum non esl numerus (Psnl. cin,25).»Congregavit. A /H/«s?Patriam suam, civftatem dicit Ntaarclh, in
aulem hrcc sagena ex omni genere piscium, quoniam qu.i materejus babilabal;inquaet ipse nutrilus ftre-
sanclaEcclcsia ad fidem voca\it, el in sinu.suo col- ral. Mirabanlur vero oranes, qui eura audiebant,
legit ex emni genere homlnum. Ibi 'eniin simul sunt ejuSque virtutes videbant recordanles quoniam inier
Judrei et Grreci, Latini *t barbari, diviies et paupe- eos conversatus, nec Jitferas didicisset, nec lale ali-
res, sapienles et insipientes, fruraenlum et zizania, -quid aliquando fecisset. Dicebant crgo": Vnde huic
granum ct palea_.jusii simul et peccatores. Nondum sapietuia hmcel viilutes ? Hoc enim dieunt, quia ne-
aiitemimpleta esl; adhuc pisces ingrediunlur, adhuc sciunfeum esse Deivirlulem, et Dei sapienliam.
homines baplizanlur : implebitur vero, quando ple- Yefumlamen non facile patel, linde sit sapienlia sa-
nitudo genlium in eam introierit, et quando lsrael pientirc, et Virtus virluti. Nonne hic est fabri fiiius?
salvus ,fiet. Tunc jgitur cam educentes, "et secus Est ulique lilius fabri, sed rion illius cujus vc-spula-
litltis sedenles,Tbonos-pisces eligenl, malos aulem lis. Bonus faber Joseph, sedmelior ille qui fabrica-
foras prejicient. Liltus namque maris, finis esl sre^ tus est auroram el solem, cujtts iste est filius iJ55i).
culi: hoc autem ipse Dominus exponens, aii: Sic Nonne mater ejus dicitur Maria? Matrem «juidem
'sril in censummalionesmculii exibunt angeli el sepa- cognoscilis, sed Palrem ignoraiis. Qui cnim Filitim
tabunl males de medio juslorum, et mittent eos in " non cognOscil, neque Pairem cognoscit. Unde ipse
•caminumignis; ibi eril flelus -eJsiridor dentium. C'a- ait: « Qui videt m'e, videt et Paiiem (Joan. xiv-,
minus iste infernus est, in quo neque vermis mori- 9). > Sedneque maireni ejusbene cognoscitis, dum
•tur. neque ignis exstinguitur : in fletu vero et-deri- filium Joseph eum esse putalis; mater enim ejus,
Tium slridore, doloris nimielalem et pcenarum into- virgo est. Dicite -ergo : Nonne ntater ejus dicitur
leranliam signific.it. Jntellexisiis hwc omnia ? Dicunt Yirgo JlfaWaTSIcenim nos eam vocamus J >t fratres
ei : Eiiam. Ait iltis: Ideo omnis scrtba doclns in 'ejus Jacob et Joseph, et Simonet Judas, et sorofes
1 cgno cozlorumshnilis esl homini palrifamilias, qui ejus nonne omnes apud nos sunl? Vnde ergo huic
proferl de thesauro sue nova et vetera. Ac si diceret: omnia ista*?Et scandalizabanlur in eq. Fralfes enim
Tllis inparabolis Jocutus sum, el non intellexerunt. ejus alque sorores, nepotes matris ej"usdicunl: Mos
vobis aulem parabolas ipsas exposui el intellexislis. est enim divinre Scripturre fralrum vel sororum
Et illis quidem quia adhuc veteres sunt, protuli ve- -- filios fralres voeare (352). Jesus autem'dixil eis, tion
tera; vqhis autera quia novi eslis, et nova et velera; est propheta sine lionoie, nisi inpaliia suaet in dbtno
illis° prophelarum consueludine; vobis doctoiis et sua. Ubique enim honoralur Chrislus,' ubicunque
liiaglstrimbreloculus sum. Sic igitur loquimini, sic ,. virtutem el polenliam suam in signis et miractilis
'dcceieibanc loquendi regulara tenele. Alilerenim ""revelare dignatus esl; soli vero Judrei eiim inhono-
in regno ccelorum; aliler in conventu Scribarum et rant, cum qulbus ad tempus conversalus est. Et non
-Pliarisieorum ; aliler in Ecclesia;et aliler in Syna- fecit ibivirluies mullas , propler incredulilatem illo-
goga loqui oportet. 72 Ideo omnis scriba doctus in rum. Unde et Marcus dicil: « El non potuit ibi fa-
tegno cwlotutn. Oranis Ecclesiredoclor et prrcdicator, cere viriules raullas (353;.» Quarenon poluit?-Quia
si sapienscsl, si doclus est, shnilis esl homini patri- noluit. Quare noluii? Propter incredulitaiem illorum.
familias, qui ptoferl deihesauro suo^ de dniliis pe- _Polerat enim Dominus, si voluissel, eliam incredu-
cloris sui, de scieutia cordis sui nova et velera, Sy- ios sanare, sed in saluie corporis animae sanitatem
nagogae Scribaj, quia docti non sunt, proferunl ve- significabal. Anima enim, nisi per fidem, neque"i5a-
-lera, Ecclesiaevero Scribae, quia docti sunt, el nova nari nCque salvari potest, quoniam ejus salulcm tin
proferunt el velera (349): illi solam liileram, isti fide Deus constituit, dicens : « Qui crediderit el ba-
~et lilteram sequuntur etspirituni: istis deuique da- plizatus fuerit, salvus erit. Qui vero non erediderit
lum esl nosse raysleriura regni Dci, illis aiitem non condemnabilur (Marc. xvi, 16). » Imrautabilis eniin
est daiuiii; ul videnles non viJeant, et audiemes non DominuS ila qurcdam constituif, ufjam omnino mu-
intelliganl (5E0). ]j) lari non possent.
LIX. Et faclum esl, cum consummassetJesus para- LX. [CAP.XIY.] In illo tempore audivit Herodes
bolai islas, transiil inde. El veniens in palriam teltarcha famam Jesu, el ait pueris suis : Ilic est
suam, docebal eos inSynagogis eorum, ita vt mha- Joannes Baptisla; ipse surrexit a morluis, et ideb
renlur, et dicerent : Vnde huic sapienlia hwc el vir- virtules operantur in eo (354). Cnjuscpinionis bealus
invilat, quse ad Iittus, id est ad finera saecnli trahi- alienum eliam videlur, ut qua ralione fabrum patreni
inr, per doctrinam prredicalorum, el in fine sajcnii habueril declaremus. Hoc enim lypo etim Patrem
iu ccelesies mansiones recipiuntur; impii vero in sibi esse demonslrat, qui fabricaior omnium, con-
exteriores tenebras mittunlur. > didit mundum. > Y,_serm.36 De lemp. iuleT Augusl.
(349) Cyrilltis lib. m, in Jo. Djupliciquadam gra- serm.
lia, legali scilicel et evangelica, in fidehomines robo- (352) Y. Aug. qurcst. ex Matlh. cap. xvn-
ranlur : quod per parabolaro Dominus docuil: omnis / (353) (j!ffl)<;.vi, 5.) El non poleral tbi virlulem
scriba, elc. ullam facei e. V. S. Greg. Naz. oi'at. 4, et ap. Eu-
(550) In homilia alia subjicilur ex Isaia, Psalmis, thymlura in Marc. vi.
al<isquequre qtioniam ad Mallhaeiexplicationem non (354) Est homilia inter creteras Emiseno falso di-
faciuni, hic omiitimus. clas in decollalione S. Jo. JJapi., pag, 194. .
S.
(351) Ambros. lib. m in Lucam, inil. : < Non
195 S BRUNGMS EPISCOPI SIGKIENSIS 196
joannes Baplista fuerit, cl quam sanclus tib oiiini- A Malum quidem est mendacium ; sed pejus est liomi-
JJUSliabebatur, salis manifeste liis verbis declaralur. cidium. Mullo melius fecit David, qui cum se Nabal
Ojiraes enim, ul in alio Evangelio legitur, exisliiua- oecidere j'urai>sel, victus tamen precibus Abigail,
banl de Joanne, ne forle ipse esset Cluistus. Audieus non eum occidit (I Reg. xxv). Ubi igitur sinejma-
igitur Herodes virlutes qtias Dominus operabatur, jori peccalo minus peccalum aliquis evadere non
neqtte credens aliquem alium csse prreier Joannem, potest, faciat illud quod mirius est, nemaj'uspec-
, qui lalia facere poluissei, put.tbat eum resurrexisse catura inctiiat (357). Si enim dixeris qttod aliqitem
a morluis; unde et inajoribus sumplis virlutibus ea hominem initocenlem hodie interficies; si eum occi-
iOperarettir. Hinc autem eyangelista narral qualiter deris verum dicis; si non occideris menliris : sed
virum sanctum Herodes impius interfecerit : Here- melius esl eum non oceidere et menliri, quam oc-
-dtsmim lenuil Joanttem, et alligavii eum, et-jwsuit in cidere et verum dicere. Melius igitur fuerat flerodi
carcerem,, propler Herodiadem uxoiem fralris sui. .depeijuiiojudicari, quam ut de tanto Jiomicidio
Dicebal eniin illi Joannes : Non licel libi habere eam; dainnaretur. Misit igilur et decollaiit eum in car-
I non enim licet Iralrj, sicul lex dicil, frairis sui uxo- cere; el allatum esl capul ejus in disco, ei datum
rem accipere, nisi ad suscilandum Semen fralrissui, esl ptiellre; et puella allulit malri suae. 0 impietasl
i si tamen sine liberis defunclus fueril. Iste auteni " o cimlelilas! Juslus decollatur, fit capul ejus preiiiim
non ad fi.ilris seraen suscitanduin, sed ad libidinis sallationis; in disco affertur, convivantibus apponi-
voluplaleni exercendani, Philippi fralris sui adhuc lur : magnum quidem lerculuro, sed ad videnduni
etiam viventis, ut dicitur, duxiliivorem. Qnia igilur horribile. El actedenles distipuli ejus tulerunl cotpus
bealus Jonnnesjioctaiitvim scelus interdieebat, ca- ejus, el sepelierunl illud; el venienles nuntiaveiunl
plus el ligatus, et in carcerem positus est. Volebat Jesu (358). Quod cum audissel Jesus, secessil ihde
aulem Ilerodcs euniuecidere, sed non audebat, tuin in navicula in locum desetlum seotsum : El cian au-
quia scicbal eum esse virum sauclujn el justum, dissent lurbw , seculw sunl euin pedeslres de civilati-
tura ciiam quia tiraebat populum, quoiiiam sicut bus. Et exiens vidil tuibam muttam el miseiius eU
prophfflain eum habebant. Hac igitur caiisa, êis; el curavit languidos eorunl. Plana transcuriiuius,
cjus iuors aliqiianlo tempore dilala est : die aulem ut in his qurc diffioiliora suni iramoieniur
nalalis HeroJis sallavil filia Heiodiadis in niedio, LXI. Vespere aulem facto, accesserunt ad eum
73 et placuit Herodi. Quid enini Iplnceut viro sto- discipuli ejus, dkenies : Deserius est locus, ei hoia
hdoct luxurioso, uisi vana gloria, comessalio, el jam prwleriii : dimiite iuibas, ul eunles in casietlq
mulicbris saltatio; luxurire videlicel fomenta el r, etnanlsibi escas. Jesus autem dix;t eis : Non habent
inslrumenla? Iii eo vero, quod puella nou Herodis necesse ire; dale illis vos manducate. Vespere euim
sed HerodiadisfiIia,dicitur5 Philippi filia fuisse mon- Dominus turbas reficit, quia novissima hora. et
stratur (355). Ilujus autem saltatio placuit Herodi, ulliraa tetate prrcdicare cospit. Uude Joknnes ait:
cl nimiuro placuil 1 unde cum j"uramento pollicilus « Filioli, novissima hora est(/ Joan. n, 18); » et
esi ei dare quodcunque posiulasset -ab eo. Ebrielas Aposlolus : « Nos sumus, in quos fines sreeulorum
enim, slultiliae et vanitali conjuncla in lanlum ho- devenerunl (I Cor. x, 11). > Hocaulem agit in de-
miiieiii pra-clpital, ul ea quae dicit non consideret. serto, id esl in. populo silvestri et indomiio, iudisci-
jQtiidenim si pttella ocnlossuos Herodi postulassel? plinato et indocto. De quo Psalmisla all: t In terra
Nunquid eos eruisset et dedisseiilli? Si cniin nou -deseria et iuvia et inaquosa, sic in sancto apparui
1^ledissel, polerat eum de perjurio appellare. Jura- libi, ut viderem virlutem Hiain, et gloriam tuaifi
vcralseilliessedaiurum, nlhilo exceplo,qnodcunque (Psaj*.LXXII,5). * In hoc deserto et Joannes Ba-
postulasset ab eo. Et plu_sjjuidem illa poslulat quam ptista prredicabat, dicens : t Ego vox clamantis in
octtlos Herodis: non aulem illa.sed nialer ejus impia deserlo, parale viam Domino (Matth. m, 5). « SI
el adultora per illam; pracmonila enim amatre sua, aulem discipuli cjus scirenl hoc quod Doininus fa-
Da mihi, inquil, in disco capui Joannis Baplislw. -D ciurus eral, sicut sciehat maler ejus ad ntiptias in-
Merilo enira seripium esl de muliere roala : « Nou vilala, nequaquam ei dixissent: Dimitte tni bas, ut
est nraliiia super malitia nuilieris (Eccli. xxv). > eunles in caslella emanl sibi escas; illa enim spiritu
Polerafenim regni medietatem habere si voluissel: Dei piena, jam fnlura prrenoscens dicebat: Vinum
sed hoc pro nihilo ducii: pelit caput Joannis. Et non habeni (Joan. u, 3), quoniam sciebal filitim suum
contrislatus est rex: propter jusjurandumuuieni (556) novuni vinum lbi esse dalurum. Sed quid ait DOJHJ-
et eos qui simul recumbebanl, jussit dari. Pcenituit nus? Daie illis vos manducate. Responderunl ei: Non
eumjurasse, mentiri limei, vincil verecundia, fa- habemus htc nisi quinque panes el duos pisces. Yides
cies iiominnm erubeseit, et juslilire obiiviscitur. jgitur quia nondum Chrisli discipull J intelligebant
(355) JosephusAA. 18, 6, Philippum tradit, nullis sub occasione pietatis impius fieret. >
I reliclis liberis occubuisse. -Hinc Calmet provenisse (357JEulhymius : t Quia incircumspecte jurast 5,
arbitralur quod hrcc filia (noniine Salome) nialrem melius erat pejerare : e duobus iiaraquemnlis levua
secuta, cuni Herode Anlipa velut parenle suo coin- esl eligeijdura. >
moraretnr. (358) HactCnus Homilia.
(556) Hieron. : « Scelus exctisat juramento , ut
"197 COMMENT.IN MATTH. — PARS III, CAP. XIY. '««
quid duo pisces el quinque panes signiflcarent : A rium erat : quid est eniiri panes frangere, nfsi Seri-
ideoque tanlrc luibre puiabant nun posse sufficere, pluiarttm mysleria levelare? Ipse enim'dtsciptXlis
quod universo mundo sufficiebai. Quinque enira sensum aperuil, ut Scripturas' intelllgerenl : }_»&
'panes, quirique sunl libri Moysis{359); in quibus si eos panes frangere et Scripturas exponere docuit.
Spiritualiler inleHigaulur, tolum ei Novura el Yetus Hoc est eiiim quod ait, et dedil discipulis suis : disci-
, Testamenlum pleiiissiiiie contiiieluT : quorum qui- puti aiilem dcdetunt turbis : ipsecnim discipnlos
dem divitiae cunclis hoiiiinibus 'ad manducantlum suos, discipuli vero nos doctieiirat. Unde Aposloi&s
suTficiUnt: semper eniro cresciinl sicut el isti panes, ait: « Ego enira aceepi u 'Domiiio quod e. tradid:
et qui plus comedil plus nbundat. Duo vero pisces, Yobis (/ Cor. xi, 25). »i\os quoque hos paries'aliis
inleileclus et memoria sunl: sine his enim'-pancs frangiihus, qiids a "Clirisli discijiulis fi'actos acc pi-
1sti neque comedi, neque in ventre animae retineri raus, eosque quotidie lurbis apponimus, duni haec
valenl : talis enim cibus inlelleclu comedilur, et sacri Evangelii vei'ba exponiinus. Et iiianducatferuni
-memoria retinelur. Igitur nec*panes sine piscibuS, 'otWieset stalurati suM. Mandilcanliumaulemftiil tui-
iiecpisces sine panlbus saporem habenl. Quid eniin merus quinque millia virorum-, cxceplis «nuIitTtbus
'legere vales, si non inlelligas? Quid vero 74 inlel- et parvulis : non*uiil'panes nisi quiuque, mnnfu-
iigere, si id quod Intelligis memorioe non eomaien- B cantes aulcm plus raillibus quinqne. IIK iiiaiu'Ticai.1,
'•des?Comedaiiiosigitur panes, comedamus et pisces': -panes cicscttm; cei lamen fit inter panes el lioraines.
-legamus, et iiitelligaraus, el ea quae inlelligimus llli sufiiciunr, isli deficiunl : n!si enlm mandtreaTe
Tnemoria reiineamus : qui enim aliler agunl, venil homines cesSassent, fortasse in iiilhiitum panes
"diabolus el tollit verbum de corde eorum, ne ere- cfesissent. SicigituT cl cibus spiritualis-; sicpauis
-denles salvi fianl. Jussil igilur Dojiiinus panes illos ulriusque Testamenti, quanto plusiconieditur, tanio
lsibi"afferri,~et cum fecissct iurbain diScuhibere su- amplius crcseit. Nonne vides quoroodo pauis isie
*prti fenum, acceptis quwque panibus et duobus pisci- Tnihi quoqtie in faucibus cicscH? Paucn -enim
bus, aspiciens in cmlum, benedixil, et [regii, el dedil Yei'ba sumVquce exponunlur, quae si quis come-
~discipulispanes •:discipuli autem tvrbis. Ecte Salva- -dendi «vidus. et ruminnndi validu«v qui el dcnles
tornosier supra fenuin lurbam discumbere facit, fortiores-ct siomachum sanioreni haberet, rttmi-
quatenus hoc cibo ille se intelligat esse indigiium, nare adhuc ct plus frangere \o!uissei, n.hlas
"'qui nondum supra fenum discubiiH : PiOpheiaenini 'adhuc delicias cx his parare sibi poluisset. -Se-
dicit : « Yere fenum esl popultts : Siccalum est fe- quiltir : Ei suslaierunl reliquias, duodecim cophinos
"Tiuinet cecidil flos (Isa. XL, 7). » Qnicuiique igilur fragmenlorun plenos. Yalde enim plures sunl reli-
«s, qui vis satutari de panibus Chiisli, discuinbe* - quiae panum, quam fuissent ipsi panfes rduodecLin
"prius super fenttm, iino jrrius te jpsura 'fenum esse eniin suiil cophini reliquiarura; panes vero omne»
cognosce. Non 'jam luxuriet in te viriditas camis'; auiequam manducarentur infra , uniim cophlnum
audi Apostolum dicentem : « Moitificate menibra, poni poiuissent'. Si quisauiem isia miratur, miretnr
quae sunt super terrain (Col. m, 5): » intelligile ct cjelei'a omnia qure Dominus operatur. Qtiid
quia flosel puleiiriludoiiujus viire cilo arescil (560). euim fccit Deus quod mirabile non sit (361)?Coe-
Accipiens autem Domintis qutnque panes el duos lUfliet tert am fecil, mirabile esl: liomines el tuncla
pisces; flspicieiisin cwlum benedixitel fregil et dedtt animalia creavil, et hoc mirabile. Sed jinnquid jl-
-discipulis suts. Jilagna munera discipulis daturus, lud quoque mirabile nou jest, quod cx panco semine
prius in coelum Dominus aspicit; ul nos intelliga- per singulosDiinos taiita nob.shorrea replel? Qtikl?
Tinis, quoniam omne datura oplimum et omne do- quod lerras humor cuin idcm sit> iu unaquaque ai-
num perfeclum desursum-est descendens a Patre bore vei herba mutat saporem ?-Et cuni secundum
luniinum (Jac. j_ 17). « Otnnis enim sapientia a se neque dulcis neque amarus seiTiiatur; ia aliis
ftomino Deo est, el cum eo fuit seinper el csfiinie tamen dulcis et in aliis amarus invenilur. Sic ig>tur
revuin (Eccl. i, 1). > Unde et de se ipso Dominus . qurere pcr singula, et nihil invenies -quod non 'sit
alt: « Ego sum panis vivus, qui de ccelo descendi rnirabile. Noli aulem isla mirari, sed potius illum
{Joan. vi, 41). > Illtic igitur Domiuus aspicit, unde mirare,[qui hrec et alia oittnia taui adnfranda
veniiinl omnia bona. Benedicil aulem panes, ut sua creavit. Hlud tjuoque considerauduin e»l, quia tbt
bcnediclione multiplicentur. Sic enim el primis se- sunl cophini quol et aposloli : unusquisque enim
minibus a principio Dominus benedixil, cujus be- aposlolortim ex istorum quinque panum fragmentis
nedietione semel accepta, usque hbdie fructificare 'cophinum sure mentis replevil", ui haberet undc sibi
non cessant. Et fregil, quod valde quidem necessa- comiuissuni populum reficere posset itfflsL).Yide
. (559) S. Aug. tract. 24, in Joan.: « Qninque pa- et voluplates istius sreculiel illecebras carnis menle
nes inlelligunlur quinque libri Moysi, raerilo non despecta calcare. » i
irilicei, sed hordeacei; quiaad Yettis Tesiamenitim : « Ne mirere fontes fluere, inesse
(561) Hil.tr. ex
pertinent; » idem Beda ad h. 1. Ante hos Hilarius uvas viltbus, uvis vina diffuttdi, etcnines inuudi
de discipulis « solos se quinque panes responderunl opes quodain mealu indefessoque difliiere; attctorera
iiabere, quia adhuc sub quinque panibus, id esi 5 enim hujus universitatis tanius panum profecms
Jibris legis conlinebanlur. » <- osiendit. »
(560; Beda, ex Hieron. : « Dlscumbeie, est fiores ^562) Hilar.: t Saluraio poptilo in tanlum deia-
i-99 S. BRUNONISEPISCOPI S.GNIENSIS. 200
inodo in hoc uno cophino beati Malihseievangelistrc; A tasma est, ei prw limore ctamaveruni. Clamor enim
'rjuem ante nostrrc mcntis oculos effudit, qttaniae de- confusus et inordinatus eos liinore uimio indicat
9icireconlineaiilur : quem de piscibus quoque mol- fuisse turbatos. Slalimque Jesus locuius est eis, dt-
tum suscepisse dttbilare yjjjion posstimus, cum cens : Jlabeie flduciam; egosum, nolile thnere. Sic
tain bene hrec omnia inieliexerit, et inlelleclanre- enim et Moysi Dorainus ait: « Ego siun qui sum.
morirc-commendaverit. Similiter auteni el bealus Sic dices fililslsiael: Qui est, misitraead vos (Exoi.
Joannescophinum suum ex his panibus implevit, III, 14). > Yel ideo forlasse dixit, Ego sum, ul eura
qui eos hordeaceos fuisse describit. Yere ufique qttis essel agnoscerenl, audita vqce quam cognilain
hordeacei cranl, et ad comedendum insuaves el habebanl: stepe enim alicujus voeem a longeaudien-
diiTiciles: ideoque Dominus eos frcgit, ct plsces les, quissii, confestim agnoscimtts, etsi eum non
feis addidil, cura qiiibus facilius comedi pottiissent. videamus. Respondent autem Pelrus dixii : Domine,
- LXII. (563) El slatim jussit discipulos ascendere si tu es, jube me venire ad ie super aguas. At ipse
in naviculam et prwcedeie eum trans fretum 4onec ait: Veni. Ubique enim beaitis Pelrus fei veniissiuire
dimillerel lurbas, In hoc enim passionem suam signi- fidei fuisse monstratur (367). Neque enim profun-
ficasse vidctttr, quiaco relielo, discjpulis fugientibus, dissimo pelago sese ci ederet, nisi fidem cerlissimam
ipscsolus inter Jud.Corum lurbas remaneret: ait jB de Doininohaberel: sciebat enim Salvatorem srio-
eiiim (504) : « Si inc qureritis, sinite hos ablre. i strtim omnia posse, el nibil miiius in mari qtiam in
Sed quia in naviculam ascendere etper raaris.peii- terrapoteslalem euni habere credebal. Yeruniinmen
culosum iler discipulos ire jobet, eos quoque in illa quod Petrus super raare gr.iditur, itoti soluni magi-
lanta perlurbalione securos non fttisse osletidittir. slro, verum cliain discipnlis muiidus iste siibjfcttus
F.t dimissa turba ascendit in moiUetn solus orare. csseniionslralur. Quaravis propier hsereiicos ila fieri
Turbam cniiiiDoininiis dimisil, el in inonlem ascen- oportcbal, qui Christum Doniinum co quod super
tlH, quaudo reliclis Judreis ad cpslos rediit, et solus raare ambulaverat, non verum, sed pbanlaslicmii
quidem, quia nemo corporaliter cum eo ivit. lbi vero coipus habuisse poslea dicebant : vincuntur enini
orat, quia, ut Aposlolus ait (565), pro nobis ad Pa- isti, dum bealum quoque Pet.rum super niarc ambu-
trein inlerpeliai. Vespere autem facto solus erat ibi, lasse audiunt, quero uiique verum corpus habuisse
navicula -vero in medio mari jaclabatur fluciibus, non dubitaut. Ec descendens Peirus de navicula atn-
wat enim contratius venlus. Ex eo auieni tempore bulabat super aquam, ut venirel acl Jesum. Videns
Jiidrcoruni popnlo vesperum fuit, ex quo Chrisius vero lenlum validum timuil, el cum cmpissel mergi
Soljustiliae de hocmundo recessil: eo etiiiiiuascenle claijiavil dicens : Domine, salvutn me fac; el continuo
lux oria est eis, eo vero roorienle, lenebr.fi fnclrc iesus extendens manum apprehendil eutn; el aii illi:
Sunt eis. Quod aulcm navicula in medio mari flucti- Modicwficlei,quaie dubiiasli ? Hoc eiiira facto bealus
bus jaclabalur, hoc siguificabat, quod posl Christi Petrus ea quae sibi futura erant j'aiu ex lunc signiii-
ascensionera sancta Ecclesia iu hoc mtindo mttlta cabal. InChristi naiiiquepassioiie, quasi super aquas
adversa essel passura. Unde et beue dicilur, quia coiiiidenler ambulabai, ciim diceret : « Et si omnes
-veniuserat ei canlrariusi quid enim venliis conlra- scandalizati fuerinl, ego nunqiiam scandalizcjbor
lius, nisi tyt aunoruni srcviens perseculio? Quartaau- (Mui.li. x\vi, 55). » Yidens \ero venlum validum
lein vigida noclis venil ad eos cmbulans superjnaie. limuil, quia, cum Dominus a Jttdreis teneretJti-, jp e
Quarta eniiu vigiliaex eo temporengiiur,quo Sahator quoque siinulcura aliis discipiilis ftigit. Merbus<;tt
liosler in uiuiidum \enil : piitna enini vigilia fujt auleinquando negavil: deinde \ero clamavildicens :
ab AdamusqueadMoysen;stcuiida a Moyseusque aii Domine, salvum me fac, quando cgressus foras flevil
David; lerliaaDavid usqtic ad Chiisluui(566).Prima amare : ipsumenini flere,claraare luit. Sed coniintio
enim vigilia niinio sonino gravala sine legefuit: se- Jesus cxtendens manum appteliendil eum, quando
cunda legem habuil: terlia propbetas: quarla Evan- voce angelica eum consolando, ct quodamraodo ad
gelium. Quarla igiiur vigilia venit ad eos, quia magis . se trahendo dictuin est mulieribus: t lte, dicite disci-
in hac quam in aliis oinnibus servos suos Doiuinus pulis ej'us et Pelro, quia prrecetlel vos in Galiltcam
visitare dignalur. Auibulat autein super inare, quia (Marc. xvi, 7) : i in eo enim ^Q quod proprio no-
lolus ei subjeclus est miindus. Ei videnles eutn super mine eum vocavii, quasi manu appreliensum ireine-
mare ambulanlem lurbati sunt, dicenles, quia phan- bunduni et jam perire limenlem ad spem gratirc
ceps cumulanttir augmentum , quanlus el credentis esi, soliiudinem suam in tempbre p.tssionis ostendil,
populi, et explendorum ccelesti gratia apostoloruui -cretens li-epidatione dilapsis. >
liutnertis deslinabaittr. » Hier. « Unusquisque apo* (565) Ad Hebr. vu, 25: « Semper vivens ad inler-
slolorum de reliqttiis Salvaloris implet copbintini pell.uidum pro nobis. »
--sutim, ut vel habeal trnde poslea gentibus tibuni (566) Hilar.: « Sed quartavigilia Dominusvenil:
pr.cbeat, vel ex rcliquiis doceat \eros fuissepanes qtiario enim liim ad Ecclcsiara vagam el nauiragam"
qtii posiea niuliiplicali stiiil. > Beda : « Djodetim reverlctur.... Piima eniin vigilia fuit legis: secund.t
copbini duodecim aposloli suiit qui inde saeramenla prophetarum; tertia corporalis .adveiilus; qumia
cojlegeruni; quia qure a rudibus intelhgi nequeunl, aulera in reditu clarilatis. J
a peifectis inqiiirenda sunl. » (567) Hieron. : t -in omnibiis locis ardentissinue
'205) El -suiim coropulil. Yttlg. ' fidei invenifir Pettus; » qurc exscribit Beda. VKJ.
(«64) Joanfxun.-D. Ililar. « Quod vcspere solus Iiil.tr.
m COHMENT. JN MATTH. — PARS III, CAP. XV. 202
enm elevavil. ln his autera Ccclesia: quoque picspera A slri ascendei'e digneiur, et superbi.c venlosilateni
et adyersa significari posstinl : quae quidein ali- e( \Jtiorura insurgenliiim procellas quicsct-FC faci.it
quando mergi, aliquando vero exstngere videtur. Et (570). Ascendal eliam in tiavictilara suara, id est in'
cttm ascendissenl in naviculam, cesbtivilven'us.- Non satictara Eeclesiara (371), cl se ibi esse manlfestal,
cst autcra inielligendum, ui lunc Jestis iu naviciilam qui ibi quodammodo non esse videlur, dum taulo
ascendissci (568); piius enini \enit Cnphaniaura , eatn perseculionum turbiue patilur agitari; et inipe-
ibique raulia in sjnagoga locutus esl, qttae Joannes let ventis et -fial tranquilluas magna Quod autein"
-qiii.lein.scribit, Mailliaeus \ero et Marcus prreter- ail iEt cum cognovissent eum vitt loci illius, mise-
niiltunt. Dicit enim Joannes, quia \oiuerunt euin tunt in nniversam regioncm itlam, el obiuleiunl ei
discipuli In naviciil.un snscipere, scd slatiro fuit omttes male Itabenles, ui eossanarei; quid ahud* si-*
uavisad terratn ad qttaiti ibant, id esl Capharnaum : gnifical, itisi qttia viri sancti qui Derim cognoscere
Jiitde nianifeslum esl eiira ttinc in naiiculain, uon uterueiitnt, ptoaliorum peccaiis orare, et alios Deo
asccndisse, Jusseral enira Dominus, ui superius di- conimendare et ofFcrredjbeul? Sed quid est Chrisii
cium est, ut discipult suj eum prjetederenl; 'qui \esliraenii firabriam tangeie (372)? AlitnJ enira est
cuin veriisseul Caphainaum, ibique eum uon inve- tangere Clnistum, aliud vesfraienta Christi. Thomas
B
nissent, flcctemes ilerum .ad eum revertebantur : el enim Christiim ungens dicebat: « Dominus inetis
iiinc quldein apparuit eis Doininus auibulaiis snper ei De is metis (Join. \x, 28):» Philippus vero vesti-
inarc. Et e^pletis omnibus qure modo in hoc Evan- inejtla langebat cl non Clirislum, cuin diceret:
geho dicla sinl, poslquam ea locutus e=l, qtue « Doiitine, oslende nobis Patrem, ei sufiicit nobis
Jjjaimes narrat tibque adillura Ibetitiiin qno dicilur:_ (Joan. xiv, 8). » Pi-opiiiqnius igitur Thomas Chri-
Ilwc auiem locuius est Jesus in Synagoga docens in s uin langebal, qtt.iui Pliilippns: iiudeet illi diciiur :
Capliarnauin, lediertiiit ad naveni; et citin ascen- t Quia vidisli me, credidisti; > huic autem : <"Non
tiisseui in naiiculain, cessavil venlits. Notiduin enim credis quia cgo in Pntre et Paler in me est? ~Qui
\enius cessavejai, nec inare a suo fervore quieverat, \idetine,SidetelPjtrein. t ille igilurjam vldisse-cl
sed sicut in nocle, ilaetin die, eisdeni adhuc flu- credidisse, iste \eio iiouduin bene viJit.se, vel cre-
ciibusiu.iiabatur: ul autem Jesus asceitdit in navl- didisse dicitur. Iili igilnr langunl Christttin, -qui iii
cm.im, Jiiowenliis ceisavil. Qui autem in navkula euin perfecle (redenles, c.ilholicre fidei veritalem
erunl, viso ianlo miruculo siupenles penernnl et ad- cognoscunt.llli vero"tangmit vesliraenta Christi,
o'aierunteutn,dicenles; Vere FiliusDeies : Mai-cus qui qiiaravis inlelligere uon valeant, credunl tainen
vej'o eos rcdarguil^ el obliios et excrcc.tios dieit, quod eis a viii» cailiolicis prrcdicaiur. Tanto iiiique
u
quod exhoc slupenies aduiirareiitur, qui praeleiiia iiniistiuisque Jongiiis tangil Cliristuin, quanlo miiius
die tam magnuin miraculum in qultiquc panibus inlel igil et cognoscii Cliristuin. Oinncs lainen sa-
D,iniituni fccibse cognoveranl: iindc el ait (369) : uanlui', qui \el fijiibriani \eslimenti cj'us tangunt,
Non enim inlellexerant de panibtts. Si ciiim de pa- quoniain « omiiis qui credideiilct "" baptfoalus fuferit,
jiuni iniiaculo 1'ecorddTeniur, jam non erat, ut de salvns cril (Marc. xvi, 16). *
iraris sedaii rairaculo inirareiiltiT. Et ciim tiansfie- LXIII. \CKV XV.] Tuhc acdesbetiiiU ad ettni ab
tassenl,veiieriiiitinteiram Genezareih el applicuerunl. Hietosolymis Scribm el Pharismt, dicenles: Quare
Cuniqtieegiesbiessenl de navi, conlinuo cognoveiunl discipuli lui transgtediunlur tradilionem seniorum ?
eum. Hoc auieiiiMntthrciisraanifesfuis dicii: videiur Non enimlavant manus suus, 'cum panem manducant.
cniiii Marcus dieere, quod discipuli euni non co_gno- Seiiiorura iiainque traditiones, non prophetaTtitn
\erint, donec de navi egiederenlur. Sed iiou est ita : llicia, sed niajoruiiiconsueludiiiesiocaiilur : qttibus
tion enim hoc de iliscipiilis dicitur, sed de hoinini- docenlur et manus et 77 urceos et calices'et omuia
bus regionia ilii.ts, qui "slaiim etira cogno\ eruut, vasa fi equenler lavare, sentperque mund.i et nitida
cl undique iulti tnos sttos_eiad saifandmn obtuleruni. liabere (375). llis atilera Julrci magis quara Icgi et
Eilioc eslquqd Dlatthrcusail : Et rcum cognovisseni r. propheiis obedieniescraiit. H.ibebanl autem et alias
emnviiilycihUius, miserunt in utuversam tegionem niullas tiaditibncs, el coiuttetudines, qua; ellaui legi
'tllam, el pbiulerunl ei omnes male hubenles: el roga- el propbelis conlrarire erant; de quibtis Dominiis
bani eum ut vel fimbnatn vesliinenli ejus tdiigeient: stibsequeulcr cos redarguens aii: Quare et vos irans*
et quicunque tetigeranl salvi faclt sunt. Oremus au- gredimini pi mceplumDeipropler iradiiionem veslram?
tera etnos Deralnum, ul in na\iculam pectoris no- Nam Deus dixit: Honora vatrcm el matrem : el qui
j
f368) Vid. S. Aug. lib. n Deconsens.'Evang., c- redilura rcterna Ecclesi.e pax, et iraiiquillilas indi-
47, eiS. Hilnr. lwc v. 19. catur..»
(569) Marc. vi, 52, 53 : t Eral enim cor coriim (372) Maith. bic v. 36 : t Elobtulerunl ei omnes
obcaecaium. » male habeiiles, et rogabant euni tit.vel fiinbriam
(370) Beda . «In qiiodctinque cniin cor Detis per vesliinenli ejus Et tjuicunque leligeruiu
•salvi facli sunt. tangereiit.
>
gratiam sui amoris veiierii, tiiox universa mundi
vitiorumque el spiiituura raalignoruni praelia com- . (373) Euihyniius: «Nequeenimjubebatlex divina,
piessa qiiiescunU » ne ederent priusquaui Javarent, sed seuiores po-
(371) Uilar.-: « Ascensuauleivi ejus in naviin, puli. >
\cnlum etinare esse sedatum . posi ehrilatis su-a;
- .-7 - .
PATKOL. CLXY.
203 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENftlS ?04
maledixerit palri vel matri, mortt moftalur. Vos au- A Mala interprelatio, qua horao deeipiiur, miscricor-
tem dicitis : Quicunquedixeritpalri vel malii: Muntts dia lollilur, cl avariiia ntilrittir. Nihil ultra paren-
quodcunque esi exme, tibi prodetit, el non honorifi- llhus faciunl: omnia eis oiTernnt quae parenlibtis
cabil palrem suunl, aui malrem suam, et irrilum dare debuerant. Peccanl equidem illi qui sicsuos
fecislis mandatum Dei p"ropter iraditionem veslram. parentes honorani, sed plus peccant qui sle e->s
JIoc anlem Marcus evangelista aliqnanto planius honorare dorcnt (574). Ilypociitm, beite propltelavit
diceie videtur: ait enim (iliiirc. vii, II): 'Vos au- de vobisIsaias, diccns : Populus hic labiisme honorct,
tem dicitis : Si dixeril Itomo patri aul matii: Donum cor aulem eorum longe esl a me. Sine cauta aulem
guodcunque esl ex me, tibi profueril; et ullra non co'unl me, docentesdoclrinas el ihandala ItominuiH;
dimitliiis eum quidquam facere palii suo aul maift, isil enim snnt de quibtis diciuir: < Qui loquuntur
rescindenles veibum Dei. Quod taleesl ac si diceiet: pacem curii proiiroo suo, mala auiero sunl in cbrdi-
Dcus parentcs bonorare praeeipit; vos auiem raale bus eorum (Psat. XX\H, 3). > Sine causa aW.em
hojiojcm interprelantcs, pareules suos filios inbo- DeUmcolunl, quia nullam de servitio suo reiribu-
iiorare doeelis : dicitis eniin lioc parentibtts ad ho- lionem suscipient; Detts eniin non verba sed corda
Dorein sufficere, sivetbis el ratione a filiis bono- attendit. Redargttit autem eos, quia legis et pro-
lenlt.r; quoniara Moyscseos quidera honorareprrc- .3 pbeiarum prrccepta relinqueiites, horoinum doclri-
tipit, seJ quoraodo honoreniur non prrecipii. Et nas el mandala docebant: ca scilicel qure senioruni
lioc agenles, non diraittitis eos qnidquam ultra traditionesvoc.ibant. Et convocatisad se iurbis dixit
fatere pareniiLus su.s, quoninm male a \ohisin- eis : Auciiteet intelligiie : non qUodiritrat in os coin-
structi, vanis verbis eos consolaniiir, nl sic eos qninat hoininetn, sedquod ptocedtl ex ore, hoc coin-
lionorare videantur. Honor enjm indivini Scripltira quinal hominein. Yos, inqttii, audile el intelligite,
niagis in obsequiis quam in verbis inteliigitur; quoniam isli audire qnidem volunt, sed irileliigcre
secundum illud : t Honora Do.ttituim de tua sub- nohint: excrecavil enim eos malilia coruin. Tunc
stanlia (Piov. 111,°9); » et Apostolus : « Ilonora accedeniesdisciputi ejtts, dixerum ei: Scis quia Pha-
viduas, quae verevidurc stint (Tim. v, 2). > Unde et riswi audilo lioc verbo scandalizali suiit ? Al ille re-
liomiiics dicere solent: llleet ifle bene me honofa- spandetibait : Omnis plantalio, quum non planlavH
vit, si illum in domttm stiain suscepil, el libentcr el Pater meus cmleslis,eiadicabilur. Oinnis igiturplan-
servivit, el affluenter necessaria ministTavit. Tali tatio philosopiioruin, oranis planlaTto lirerelicorura,
igilur honoi'e parenies nostros honorare debemus: oranis jjlanlalio ScribarumeiPliarisaeorum,qurccun-
per hrec aulero intell gere dalui'. qtiod Scribre et ' _J que conlra Deum est, conlra veriiatem est, conlra
Pharisrci sttis uliliiatibus providentes, a parentum jiislitiara est, eradicabilur. Quae enim plantatio
ser\itio filios relraherent, et ad templi servilia ex contra hrec non est, eliamsi ab illis tial, illorum
mniiera cl sacrificia offerenda eos invjlarenl. Qnibtis lainen non esi. Planlat aulem Deus platit.itionera
'Ctim illi se id miniine facere posse rcsponderent, sunm, nonsolumper bonos, 7§ verum etiain pcf
quoniaro paujieres suosparenlesdestiis faculialibus malos : undeeliaui eorumdeml3Ciibaruni et Phari*
eo»suslenlareopoiierel, dicebant magis Deoobtera- sreorum plantationem alibi Dominuscoraraeixlal di-
perandum esse quain hoininibus. At illi e contra ; eens : t Super caihedram Moysi sederunt Scribre et
Cur igiiur Deus parentes honoiare prrecepli? qtiibus Pbaiisaei; qurecunque dixerinl vobis, facite (Matlh.
illii Nemo raelius parenles suosJionorat, quam ille, XXIII,2). >INontamcn simpliciier qtirecunqne, sed
qui pro se ei pro illis uiunera Domino offerl: qui illa tantum omnia quaeMoysi cathedrre dociiinaeque
igilur bene parentes stioscupilbonorare, dicaipatri convenianl: talis eiiim doclrinaelplantalio ct illorum
eliiialij suae: Munus qtiodcunqtte est ex me, non esl, quia per eos fit; el illoruin non est, quia
niihi lanlum, sed ei libj proderil. Sicutpro me, i:a eorum tradiiio non est: oinnis enim doclrinasibona"
et pro te munera offero : onuiis raea oblaiio, non est, a quocunque fiai, Deiest. Siniie illos, cwcisunt
niea laiituin, sed el lua est. Hoc auiern parenles j ) ei duces cmcorutn : cmcusenim si cwcoducalumprcv-
cum aiidirenl, magis volebanl fnme torqueii, quam siet, ambo in foveam cadunt. Haec enim crccitas
lalia munera impethre. Hoc igittir ingenio Sciibaeel lion corporis sed cordis est : erecuseiiim est, qui
Pharisoei et parenies fame cruciabanl, el filios suis errorem sequiiur, et veritatem non intelligit, quo-
facultalibus spoliabant. Et IIOGest quoJ ait : Et i iam luraen mentis, intellectus est. ln foveam aulem
ullra non dimitlilis eum quidquam facere palti suo c.tdnni qifi in infernum descendunt. Respondensau-
nul malrirrescindenles veibum Dei. Verbuin enim lem Pelius, dixil ei: Edissere nobis parabolam istam.
Dei rescindunt, qui illud lara male interpretantur. At ille dixil: Adltuc et vos sine inlellecttteslis ?Ei ant
(574) DHIiciliumhunc locum ju.licio Origenis, et ul eo nonminus vos, quam rae adjuvate, et Scribre Deum
lEuihynijj, quemadniodum A. noster exphcavil, ex- \obis propitium reddere \eliut: qtia doclrina
plicant ieceniiores iuterpreies Jansenitis -Concord. et Pharis.f t praetexlu rehgioitis stio qti.Chliii stu.le-
-cap.fiO.jM.tldonaltts, Cornelius a Lapide.elc, quasi banl. V. Hier. ad el Bedam ad liiinc locura, Yictoreu)
iiln a parentibus egentibus interpellati rpsponde- Anliochenum cap. vn Maici, Aiigtislinuui lib. i
-Tini; donum qtiodcuiique in culiuin Dei coiiiulero, fjuajsl. Evang.,cap. 16.
-ctiait) vobis proderii, qtih illud eo animo eonferam,
5CS COMMENT.IN MATTH — PARS III CAP. XV. 206
"
cnira apostoli siue intelleclu, dttnt ca in parabolis A exeuni cogilationes malm, homicidia, adulieria, jor-
dicla esse palabant, qure non inparabolis, sedpl.ino nicationcs, fuiia, falsa testimonia, blasphemim: hwe
scrraone Doininus dixeral: undr cl illi merilo re- sunt quw coiiiquinunt hominem. Decordcenim exctuit.
dnrgnimlur, qui ea qrirc ad lilleiam iniclligi debenl, quia in corde generantur, ibique sedem habenl: sivts
allegoiice cxponere conaritur. Nonne intelligilis, etiiin horainis adinvenlione, sive diabolica persua- *
quia omne quod in ~~os inlral, in veniremvddil, et sio:ie Ibi fianl, de corde tamen ea exire non dtibium ,
in secesstttn emiuilur? Manifcsi.im cst euhn quod cst. Hrec aulem coinqttinant hominein; hrec bomi-
eibusin .vcnlre digeiitur, ejusque pars ad corptts nem a Deo separanl, et abominabileni facitmt.« Non ,
ntiliiendum per inenibra diffiinditiir (575) : nlia lolis auleni manibus mniidticnre, non coinquinat
iero pars qurccoipori necessaria rion 'esl, 111sc- homiiiem : » Manducate amera non lolis raatiibus,
cessum emittiliir. Un le etiam vigilanter dictum esl rusiicilas csl, non peccatum.
omne el non lotum: si entro totum dixisset, non LXIV. (577) Et egressus- inde Jesus secesnt ht
csset verum ; noh enini totiim quod in venlrera parles Turi et Sidonis : et ecce mulier Cltcaatiica «
vadil, in secessum emiililur. Aliud est enim iolntn, finibus illis egressa clainavtl dicens : Miserere meih
et allud omne; si eniin dicas: Omnls honio corporeus Domine fili David; filia mecimtdeu damonio vexatur.
est, veruni dieis; si vero dicas"":Tolus homo cor- Qui non respondil ei verbuin. Et accedenles discipuli
poretts est, \eruro non diciSj qttoniain aninia ctim ejus rogabanl eim dicenles : Dimilte eatn, guia cla-
sil pars hqminis incorporea est. Sic igitur omne mal posl nos. ipse auletn respondens ail : Non
quod in~vehirem vadititi secessnm emilliliir, non sum tnissus nisi ad oves quw peiierunt domus
tolum tamen qtiod in venlrem vadil in secessnm Israel. Hrec est igitur causa, ctir clamantem nitt-
fmiltitur. Omnia euiin quaead corptis nulriendum in lierem fQ Deus non exaiidit : hrcc est causa, cttr .
vciilrem vaduni, eliamsi roiniiiiasint, et digesiionein miseiicordia non miseretur : hrr-ccsi causa, cur ille
et egeslioiiemsuscipiuul: <7i«naulem pt ocedttntde ore, qtii Iti principio erat Verbuin, quamvis multa verba
decoide exetinl, el ea coinquinatil hominem. Taceant mnlier muliiplicel, non laineii respondii ei \erbuin.
jgittir niniosophi, qni me.itetn et raiioncm,'memo- Nonstiin, inquit, missus, nisi ad oves qum peiit-
liam et intellectum in ccrebro esse confirmant. runl domtts hrael. Quid esl igilur qtiod Prophcia
Qui enim iecil horoiiieni, ipse s"cit quid in una- ait: « Ei.'l radix Jesse, ct qui exsurget regere
qi-aque lioininis parte posuerit: ipse enim scrutalur gentes, in eum genles spcrabunt? (Rom. xv, 12.)
renes el corda. Sed dicuiil: Si lircc in corde et non Si non es missus nisi ad oves qttrc perierunl domus
in capiie sunl, quare capilis rrgritndine ainiltunlur, C Israel, quid esl qtiod libi a Patre dicitur : « 1'ostula
el ejusdem bona valeludine rectipcrantur ? Cur in- a me et dabo libi genles hereditalem luam et pos-
sanis et phreneticis ut ad nienlem redeant, capiti et sessionem tuam lerminos ierrrc?»(Ps. JI, 8 ) Hero-
noii cordi mcdicamen apponilur? eis enim qui lalia qne, si non esmissus nisi ad oves qure periertiut
pntiiinlur, pene oninis cura non cordi sed capiii doiiuis Isiacl, quid est qtiod in Isaia libi Paler Io-
a.Ihiheltir. Scianl aulem isti, menlem et raiionem, qniiitr dicens : « Parum esl ut sis mihi senus ad
inejnoriam el imellectum principaliter et proprie in suscilandas tribiis Jacob, el ad feces Israel conver-
corde sedem habere (376j, qurc sicut capitis infir- lendas. Ecce dedi te in hioem genlium,Titsis salus
milale aliquando impediuntur, iia"~el ejusdem sani- mea usqiie ad exlrenutm terrrc? » (Is. XI.IX, 6)
laie tonvalescunl. Scimus enim visum in oculo esse, lloc enim lestimonio magis ad gentes qnamad Ismef
cuisi manum opponas, mox visus tollilur, si manum niissus essevideris. Patum enim videiur Patri, et
tollas, visus recipitur; sed nunquid idcircb non in merito quidem parum , ut qui ei rcqualis es, pio tam
oculos, sed in manu visum esse dicis, quia ejus im- vili preiio ejus servus sis, homo fias, servilem for-
pediroenlo visus lollitur? Sic igitur ralio, quamvis mam suscipias, si lantum tribtis Jacob, cl feces
c.tpiiis impediroento lollaliir, non in capite lamen, Israel converlere et vocare venisti. Pater dicit: Ecce
sed iu corde esse credatur. Galor eniin nattiralis, qui ry dedi -le in lucem genlium, ul sis saltts mea usqtie ad
pulsuum vehiculo per lolum corpus ex corde diffun- exlremum terrw; et tn dicis , Non sum missus nisi
dtlur, in inlirmo capile, aliqua re nobis incognita , ad.oves qum periernnl domus Israel? Contraria liafc
aliqttando corrnmpittir, cnjiis corruptione postqiiain esse videniur : contraria lamen non sunt. Missus
cor tangitur, et mens et ralio in eo obscuralur. est enim Dominus ad oves quae periertint domus
Unde fil ul, sanalo capite, cori-uplio tollatur, <H Israel, ul eas vocarci, eas sanarel, eas praedicaret,
mens et raiio revertatur. Sequitur : De corde enim et ad fidem eas converierel; el hoc per se. Missus
(575) Hier.: t Ex hac seiilentiola qnidam calum- ferme habel epistola 6-i adFabioIam, etlib.i Contra
niantur, quod Domiuus jihysicredispulationis ignarus Jovinianum. Origenes quoque hoin. 9, Iti Exodum ,
pulet onines cibos in ventrein ire et in secessum diel Tertullianus lib. De resurrectione carnis eap. 15 ,
geii, cum staiim infusre escae per arlus et venas, ac mullisIdScriplurae lestimoniis coniendit. Philo qtso-
medullas, nervosque fuitdantur;-» ctii caluinniae re- qne in opusculo De deteriori potiori insidianle, Nys-
spoitdel ibidera Iliuron. senus or, i De resur., Theodorems serm. 5 De
(376) Idem Hieron. <td h. I. : t Ei'gO aiiimre piin- provldentia. Laclanl. vero lib. i de Opif. rem in an-
fipale non sectindum Platonem in cerebro, se<ljtixta tipili relinquit, utriim in cerebro an in corde sit.
Christum in corde est, etarguendi ex hacisenteiilia (377) Biunoni suo aiicinri lircc. horail. Fer.< v,
sunl qui cogilaliones a diabolo immitli pulanl.» Idein ,iost i Dom. Quadrag, assigualrc inscribalur.
207 . S. BRUNONIS EPISCOPI SIGMENSIS SOS
csfetiam ad genles vocandrfs, sanandas, prrcdican- A non ciubescit, doinuin ingreditur, iinpoiluna tla-
das, elad fidein comerlendas; sed boc per disei- niat, Salvatorem adoral,et j'amtandeni rcsponsum
pulos snos, et non per se. Missus est denique piius audiie merelur. Probal eam Dominus, an paiicn-
prredicare ad Judreos (378), deinde Geniiles : unde liam habeat, an huiniliiaiem leneat, caijpm cara
ct cisdem Judreis Aposioltjs ait : (379) « Vobispii- vocat, canent se illa esse fatetur. Nonesl, inqtiit,
inum oporlucial jirrcdicari vcrbum Dei : qnia re- bottum sumcre panem filiorum et mitlere canibus.
pulistis illud, ei, imlignos vos fecislis relernre viia?, Dicit illa : Eiiam, Domine : canis ego sum, de po-
ecce converlimur ad gentes (Act. xin, -46). » Sic pulo genlili, de genere Chananreo, non sum dif,na
jgilur el missus, et non missus est Dominus. Attdi- pane filiorum, uon sum digna beneficio sanctoruin.
\irous auiem quid raulierCIrananrea dixerit: audhi- Sed quia caiiis, sinn, porrige mihi micas : Nam et
JIUIS-quid discipulis suis pro ea interpellanlibus in caielli edunl de micis qum cadutu de mensa dotnino-
ilinere Christus responderit: nuuc autem \tdeanitis rum suoruin. Docelnos mulier ista qualiter orare
quid Gliam domuni \eniens egerit. Marcus cnini debeainus . Evangeljum non lcgciat, et sicut Evau-
evangelista, qui omnia hrcc, quaa in iiinere dicia gelium pwcipit, orat(58I). Sciiptura estSQenini:
MIIII, praelermiitil, caelera qure seqtiuntur, non in (582. Peitle ei uccipietis,i]umii!eei iuventelis, pul-
*ia, sed in domo facta Juisse describit: ait euiisi : jB stite et apenetur vubis. Tunc tespondens Jesus
(580) Et inde surgeus abiil in fines Tyri el Stdouis-: el ail illi : 0 mulier, magna esl fides itta : fiat tibi sicttt
mgresstts domum , neminem voluil sciie, el non poluil vis. Ciim impiobiiate paneni pttisli, propter
ialete. Mulier aulem staiim, ul audtvil de eo, cujits improbiiatem luam dabuntur libi qtioiquot habes
habebul fitia «piiitum immunduin, inlravit, el procidil necessaiios. Vade, quia sana esl hlia tua : et
adpedesejus : eialcnim mulier genlilis Syrephwnissa sqnaia esi filia ejus ex ilta hora. Oreraus igitur et
genete. Quia cnim non erat raissus nisi ad oves qure nos Domijium ut sanet fiiias uostras; oremus ut
pericrtini (lonuis Jsrael, ideo clnmanli mulieii nihil sanel, el a peccails hbeiet animas nosiras. IJlacnim
in via 1'espondit. Insuper et dotnum iiisressus, uc- aniroa vcxaiur a drenionio, qurc peccare non ccssal,
jnijieni scire voluil, ci lamen latere non potuil. SeJ cl in crimine pej-severai. Qure si bene conversa
quareneininem scire voluit? Qaia oinues illi Geiuiies fueril,ct de Chtisli miseiicordia non desperaverii,
eranl : Getitilibus antem iiondura revclari volebal. dicelur ei a piissirao Doroiuo : Fiat tibi stcut vis, et
Quarc crgo Intere non poluit? Inconveiuens eiiim sanabitur ex illa hora; quia peccator quacunqtio
tibse videtiir, ul ille qtti oinnia poiesl, laiere \elil, liora coii\ersus fuerit el iiigemuejii, vita vi\ct et
JJ'4,
lalcre nonpossii. Non igitur siccslacfipiendum, non inorieiur.
•quasi lalcre \olttisset, et laiere non potuissel; sim- <_, LXV. Et cum trattbisselinde Jesus, venitsecus tnate
jjlici enim sermotte hqc in loco uliiur evangelista. Galilww : et ascendens in moniem, sedebal tbi. Et
Quid est cnim, nerainem \oluit sciic, uisi qtiia pirc- ciccesseruntad eum imbw muliw Itabenlessecumthu-
cepil discipttlis, ut etitti ibi esse neniini diccicnt? los, cwcos, claudos, debiles, ei alios tntutos, el pra-
Neque eniin hoc aliter discipuli iulelligereni, nisi jeceiunieos ad pedes ejus, el cuiavit eos, ila ut tur-
ipse eis, ne eum manifesiareiil prreeipfrel. Sciii bw mirarentur vtdenles mutob loquenies, cluudas atn-
igilHTvoluit, el quia voluil, lalcje non poluil. Si- bulanies , el cwcos vtdenles; el magiiificabanl'Detun
militer autem tle eodcitt ipso alibi quoque dicilur : Istael. Merilo eniin Jesus in roonlem ascendit, lanla
qtiia ipse se finxil longius tre (Luc. xxiv, 28), tuni ct talia miracula facturus, ut in nionle cjns poiesiu-
uliqne ire longius noltiisset. Latere igitur nolebal, tis altitudo, et in mjraculis ejus divinitaiis vii'tus
doraumtamen ingi essus se laterc velle osiendebat; appareal. L
LXYI. Jesus auieiii convocatisdisctpulis suis dixil:
quia nondum tempus advenerat quo genlili popttlo
prredicandus eral. Mulier autera quae posl eum in Misereor lurhw, quia jam triduo perseveranl mecum,
via clainaverat, postquam eum inler discipulos noii el uon habenl quod manduceni. Ties eiiim dies , ina
invenit, inlerrogans ubi esset, ul audhit de eo, srcculi tempoia siinl : ante legem scilicet, sub Iegc,
statiin doinuju iiitjMvil. et procidil ad pedes ejus. I3 cl sub graiia (583). Tribus igitur diebus lutbrecura
Sed quid dixit? Domine, adjuva me. Qui lespondens Doininopej'severant, quia lotis his ti ibtis lempori-
ail : Non esl bonum sumcie panetn filioium-, et mil- bus viri sancti, Spiriiu Dei jileni, In Ciirislum cre-
tete canibus.Wtsera raibericordiam sequitur, repuisa dunt, Chtistura exspectant, cjusque panibtts el do-
(578) Jlieron. « Non quod etjad gentes non missus Evang., ctp. 49.
sit, sed qtiod priinum missus sit ad Isracl, ut HJis (381) Hieron. :« Mira sttb jjersona Cbananilidis
non recjpientibus Hvangcliuni, jusla fierel ad genies Ecclesirc fides, palientia el hiiitiiiitas pr.-edicauir :
qua credidit sanari posse liikuti; palleniia,
transniigratio. » Ililarius : « Non quod uon ct gen- fides,toties
iibus imjierlieuda salus essel; sed s>uisDomitius al- qua conlerapla in precibus perseverat; Iutini-
que.in stta vener.il : priniitias ergo fidei ab bis, litas, qua se non canibus, sed faitiis couiparal. »
quibus erat oiius, exspectans, crcleiis deinceps apo- (582) Malth. vri, 7 : t Pettie el dabitur \obis, >etc.
stolorutn prsedicatione salvandis. > (583) « Tuibam uidtio illoni susiuienteni, id est
(379) Acl. xni, 46*: « Yobis opoilebal primum in fide S. Trtnitaiis, sive aniclegein, sub lege, suh
loqtii verbum Dei; sed quoniaro lepellitis illud, et gi.tlia secum peisevtramera Doniiitus non vult je-
indignos vos jtidicatis rclernre \itre, >etc. jtinam dimjilercs > Beda ad Ir. J.
(580) M.trc vn, 2i : « Vid. S". Aug. De cons.
209 COMMENT.IN MATTII. — PARS III. EAP: XYlT~ 510-
ctiina mage.o desidetio refici ciipitinl: et non habe- A Sed quibus dat, nisi discipulis suis? Quibtts licec
banl quou niatidticaient, qtua panis vivits qui de pracdicanda largiiur, nisi episcopjs et-sacerdolibus?
ccelo dcseendit, nondum eis nppostlus fueral; non- Isti enim sunt qttos « cousliluil Domintis super fa-
diitn Leo de liihii Jtida librnm apenieral, jieque miliam stiam. ul dent illi cibttm in tempore. > Isti
septem ejus signacula soherat. Tenio igiiur die, id crcteros pascunl: isli pane divini eloquii lolam Ee-
eslhocicilio sitas Incarnaiionis lempore turbas re- -clesirc turbani reficiunl. Et comedetunt omnes et
fitit, ueqtie ulieritis eas fame peiiie patitiir. Unde saluraii sunt. Comedamus igilur et nos, ut sature-
et tlicil.el dimilleie eos jejuuos nolo , ne deficianl in imir : legamus, ut intelligarous; liunc enini cibum
via. Oronesenim in viasumus, oiunes atl palrinm qui plus comedit, jdus 81 comedere appeiii.
tendinius. De bac \ia Psnlroista uii : « Yi.im mnii- Ilic cibus raeiileni evh.Iarat, ct siomachum non
dalorura tuorum cucitni (Psal. cwni, 52); » ilem-, graval. Qtianto plus coniediitir, laitlo aroplius cre-
que : ( Beali iramaculali in via, qui aiiibtilanl in scit. Unde et subditur, ct quod sttpetfuit de ftag-
le-ge Doinini (Psal. v, L). » In hac auteni via dcfi- menlis, luleiunl seplein sporias plenas. Pluta sttnt
finnijejiini; per hanc \iam cuirere non possunl, ffaginenla quaui- pancs; qttia plures sunt qui
qui Christi pane non stinl refecli : prreseiiiin si de nunc fragiuenta suscipiunt, qunra illi qui ttinc
longe ênerunt; longe esl enitn a peccaioribus salus B illos panes et pisces comcderuni (580). Nonne vitles,
(Pscti. cxvui) : sicui enim haec via brevisel lacilis quania librorum volumina ex his qualuor Evange-
est bonis, ita longa el ditTicilisest roalis. Et dicunt liis muliiplicalasunl? Sed qnid per seplem spoitas,
ei discipuli: Viidcergo nobis in deserlo panes lanlos, uisi se|)lem Ecclesirc significanlur, per quas oinnes
ul saturemus luibam tantam? Foil.isse iininemoics ali.EEcclesia' itilelliguntui ? Undcet Joannes evangc-
eram Chiisli discipuli, quod Doniinus ex quinque lista septent Ecclesits scribil. Unde et Isaias ait :
p.uiibits qtiinque iiiillia Jioniiiiuin j'am stiperius sa- t Apprehendenl seplcm raulieres virura unum in tlie
tiavcrai. Et ail illis Jesus : Quol panes habeiis? Al illa, dicenif.s : Panein nosirum comedemus (Is. iv,
tlli dixertim, Sepietn, el paucos piscciilos. Septem 1); > paneni nobis roodo daiura, panem quo replette
fiiim panes, seplein gralire sunt Spiritns sancii.: et refectre surans. et quasi dicerent: Nos enim su-
pnuci \cropisciculipatici libtiNo\i Tciiameiili(384). iniis illae .sepleni sportre, quas plenas fragmenlis
Yalde enini p.raci stiiit libii No\i Testanienll ad olitn in deserio aposioli siislulertinl; qnia igitur pa-
Yeieiis Testamenti jcoraparaiiojiein : isti tanien nera habemus, pauem nosirum coniedemus. Erant
p.mci si illis septera panibus conjung.tnuir, cunciis autem qui manducaverunl qualuor miltia Iwmitium ,
hoiiiinibusadaniniaruni leLectionem sufliciunt: sine exlra patvulos el mulieres. Qnare auleiu parvuli ct
jllis eniro ne-jue comedi possunt h neqtie saimitalem " inulieres non niimeiantur, nisi quia in Dei populo
~vel fotliludiiiero comedenlibus tribuuni. Sunl eiiim computari digni non stinl, qui velpar\ulos iit sttil-
septein IHi panes, sapienliaetintelleclus, consiliiim litia et faluilaie, vel nmlieres in mollilie el debiii-
ct foriitudo, scienliact pieias ei limor Doniiui. Sed tale iraitanlur. Unde Apostolus : « Nolite, inquil,
guis sine sapienlia sapiat?qnis sine iulelligenlia parvuli cffici sensibus, sed malilia parvuli estote
iulelligat? quis sine consilio providus? quis sine (/ Cor. xiv, 20). »
forliuidiiie forlis? quis ilenique sine scientia sciens, LXYII. (587) El dimissa lutba ascendil in navicu-
sine pietate pitis, el sine Dei litnoie fideiis? Non lam, el veuii ht fincs Magedda. Marcus cuim dicil :
igitur hi pisces sine illis pauibus comedi possunl. Et quia « asceitdens navein cum discipulis sttis, \enit
raerilo pisces, libri isli dicuiilnr, quoiiiain in vivo in paiies D.tlraanuiba (Matc. vm, 10). » Unde vel
fonte naiant; de quo scripltim esi: « Qttoniam apud proxima sibi loca, vel binomium ejusdem loci (388),
le est fonsvitre, etin lumine tuo videbimus luuien. •\el altertim nonien generaie provincire; et alterum
Et prrecepil turbre, ut discuinherenlsupcr lerram propiitim ipsius Ioei inlelligerc opoiiet (589). [CAP.
(Psal. xxxv, 10). > Super lerram enim discumbnnl, XVJ.] El aceesseruni ad etim Phatiswi el Sadducmi
quicnnque lerram et pulverem se esse cognoscunl. tenianles, et rogaverunt eum, ut signiim de cwlis os-
Unde et dicitur (585): t Quid superbis, pulvis et lendetel eis. Quid est eiiim quod isti signum de cce-
cinis? > Et accipiens Jesus septem panes el pisces, lis videre voluiil? An foilasse non cfedunl Salvato-
gralias agens, fregil ei dedit discipulis~suis.Ei'angit jrem nostrum iu ccelis habere poleslalem, qui lot et
-.tuicin Dorainus, et panes el pjsces, quoniain prou.l talia signa in leriis operaiur? hoc enim in tenis
\ult, el snncti Spiritus.graiias unicuique liibuil, el agcie noti posset, si in coelis potestalem iton lia-
piofuiida sanciarum Seriplnrarum mysleiia pandit. Jjuisset. Ai iile respondens ait eis : Facio vespere di-
(581) S. Hilar. : <Panes igilur sepleni offeruniur: partiinn millia plebs dinumerala sanatttr, quotitiem
ntilla cnim ex lege, ei piophelis genlibiis saius Sii- tUi p.jrtibus, ad crcleslis cibi doiium
' coitcursuia es-
initiir, sed pcr graiiamtspiritus vivunl, ciijns se- senl niilli.i frediiiii-oruin. »
ptiforiiie,ul pergraliatn tradimr, nuiiiiisesl.>S. Ara- (587) Magedan. Vulg. , ,
brosius, lib. vi in Lticam ; « Plerique sepliforniis (588) Ita Beda, et Euthymius.
spiiitus gratiam in panibtts delinilnra, iu piscibus (589) V. Janseiiium, c.ip. 64 , Maldotiaium, Cor-
quoqne dttplicis Tesianienii figuram iiilelligendant neliuin a Lapide qtti attcloti nostro ferme conseti-
puinriiiil. > fuiiiL Yid. eliaiii Calmei ad h, 1.et Bonfieritim ia
(585) Eccl. x, 9: «Quid superbitierra etcinis?» oiiomaslico.
«
(386) S. Hilar. : Ad foriiiant enim fuluri in tol
2-H S. BRINOMS EPISCOPI SIGNIE.NSIS , $12
citis : Serenum eril, rubicuttdum esl enhn cwluni; et A nes habeant, el qtiera etim esse putenl. non qnod
mane: Hodie tempeslas, rtuilat enhn trisie cwlim. dnersas vulgi .seiiteniias ignotel, sed ut eos verila-
Faeiem ergo crnli dijudicate nottis, signa auletn lem- tein institial, el doceat. Al illi dixerunt : Alii Joan-
porum nou potesiis scire? Ac si dicat: In aliis oculo"s netn Baplhlam;, alii aulem Eliam; nlii vero Jere-
tSpettos habelis, in uie nuiein caeci eslis. Qnid esl miatn, aul nnum ex prophelis. Jaiu enim Joannes
enim signa temporum, nisi signa qtt.c in teinporibtis defuncius eral, qtii cuni adhuc viverct, omnes rcsti-
ftutuT Videlis vestris leropoiibus signa lieri , qure mabanl, ne-forle ipseessefChristus. Herodes quoqtte
nullis aliis teniporibus facia sunt, et adhttc taiueu audiens fainam Jesu dixit pueris suis: « Ilie esl
bigna qurcritis; et videntes non \idelis? Dehocau- Joannes Baptisla, el ipse surrexit a morluis (Maiih.
tera Lucassicail: « Duro videritis nubem oiieniem xiv, 2). > Stultissimus populus qui nunc Joaniiem.
ah occasu statira dicitis, Ninibus, veuit, et ita fiel; et eiiristHin; nunc Chrisluni, Joanneni esse pulabat.
ctira auslnim fianiem, dieitis quia «esluscrii, et fit. Slultissinius, inquam,qui dura videt prophelas, eos
Hyjjotritre, facieni tceli el terire nostisjpiebare (Luc. persequilur ei viluperal; post mortem vero eosve-
xii, 54); » hoc aulem leinpus quoniodo non probri- neralur et nionuraenla eis redificat; neqitetalcs ul-
tis? €_uid aulem et a vobis ipsis non jttdicatis quod terius nasci posse arbilranlur, quales illi fuerant,
utsiunt est? Si enira judicareiil quod juslum csl, di- R quos ipsi occideraut. Unde videntes Joannein , non
cerent utique hunc esse Dei Filiura, in cujus lem- Joannem sed Christum vcl Eliam vel aliquem alimn
pore fieri cuncta videbant, quae de Chrislo prophelae praecedenlium projihetarum eum essc putabanl. Si-
prredixeiant. Non mirum, si evangelistae idem non miiiter autetii el Christum videntes, Chrislum non
dicunt, quia non onines oninia scribunt. Scribil e&secredebant. Sciebanl enim eura esse vemurum.
enini Lucas quod praeierrailiit Matlhaeus; scribit et sed quia cum videbant, ciedere non poteraiit. Quid
Matthrciis quod Lucas prjeterraittil : sic el in aliis. enim, si Eliam vel Jereroiaro isti \idissenl? non
Nemo 'tainen dubilet Chrislum Dominum nosiriiiii titique eis ctedidissent; videnml eniin eos patres
omnia divisse, qure vel omnes \cl singuli narrant. eurttin; eis lanten credere nolueiunt. Dicil illis Je-
Sequiiur : Geneialio mala el adullera signitm qum- sus: Vos aulem guem meesse dicilis?Ilrec-esl, inquil,
ril, et signttm non dabitur ei ui i signum Jonm. De sententia popuM: sic de me lOqttuiUurqui me non
signo naraque Jonre salis su.eriiis dictttro esi. Et cognoscunt, uon me dicunl esse, quod suni; dicttnt
relictis illis abiil. Et cnm vcnhsent discipuli ejus iue esse quod non suin : jirius Joajnicm Chrisluui
irans freium, oblui sunt panes accipere Qtd dhit esse dicunl : jara neque ine, ncqtte Joannein pitlant
illis : IiUuetnini et cavele a feitnenlo Pltaiisworum ei ., esse Chiistiim : Vos auiem quetn me ess>edicitis?
""
Sadducworum. At illi cogilabant inler se dkentes : Niinquid et vos earodero dpinionem habelis? Respon-
quia punes non accepimus. Divil eis : quid cogilalis dens S.mon Pelrtts dixit ; Tu es Cluistus Ftiius Dei
inter vos modicmftdei, quia pttnes non Itabetis? Non- vivi. Decueral enim hoc Pelrura respondisse; quate-
dum intelligitis, neque lecordamhii quinque panum in nus ipse esset princops aposloloruin (391). Setl vi-
quinque millia liominum, el quol cophinossumpsislis: dcanius quid responderit Petrus. Dicit eiiini Chri-
Neque seplem panes in qualuor millia homiitum, el -slus : Quem dicuitt homines esse filium hotninis;
quot spotlas sumpsistis. Quare non intelligitis, quia dicil Petrus : Tu es Chiistus Fihus Dei vivi. Ille de
'non depane dtxi vob.s? cavete a fermento Plturiswo- l.oraine inleirogal; isic Dei Filiiim hominis (ilium
imn el Sadducworum. Sic enim lednrgnisse, doceie esse dicit. Ille igiittr qui esl Filitis Dei vivi, idein
lutt; unde el stibdilttr : Tunc iiiiellexeruni quia ncn ipse esl -ct filius honiinis. Unde etbeala Yirgo Maiia
lixerit cavendum a fermenlo panum , sed a doclrina 3lieotocos vocatur, id est Dciiniel horainein pariens
Phaiisceorum et Sadducmorum; lermenluin eiiim (592):» quod quia Nestorius confileri noluit, ab Ec-
doclrina vocatur, quia sicul modicum fermenlum clesia exptiistis el daraiialtis esl. Respondens autem
loiam massam corrutnpit, ita modicum hrereticre Jesus dixit ei : Bcaius es Simon Barjona quia caro "et
lioclrina) totam fidera commaculal (590). 1I sctttguisnon revelavil tibi, sed Puier ineus qui est in
LXVIIl. Venil aniem Jesus in paties Cmsaiew Plit- cwlis. Bealus, inqiiit, cs Siinon Baijona : Siinoii
(ippi, et inleriogabal cliscipulossuos dicens : Quem filuis cohirabap; Baijona ciiira filius columbw inter-
dicunt homincsQ%esse filium /jomJjiisPInierrogatDo- pretalur (593). Sed quare columbre filius Petrus di-
ininus discipulos suos, quara opiiiionem de eo homi- citur? Quae est isla coluuiba? Leglmus eniui, in spe-
(390) Ilier.: » Hoc est ferraeiiium, de qtto el Apo- eniin Peirus in apostolornm ordine primus, in Cbrisii
siolus loqiiilttr « Modicnrofernieitliuii lotnni ra.issaiii aniore proinplissiraus, saqie iiniis lespondil pro
'« forrtimpit. > Isliusmodi fernieniura, qnod oinni oinnibus. >Id. «erui xxxiu l)e Yeibis ajiosiol.
iraliouevitandum est, habuit M.tttion, et Yalenlimis, (592) Deiparani Latini iriierjireianlur. Synodicon
et omnes hreretici. Fennenttira banc vini habei, ul adversus iragcediain Irenrei cap. 15 apud Btluzium,
si farintc inisiuui luerit, qttod parvtiin videbatur Collect. nov., elc. « Dei pnj-lricein : » A. Grrecis, tit
crescal in inajus, el ad sapoietn siiiim uiihersam Kphieuiioap. Phoiiuin Cod. 228. dicitur aliis veibi3
conspersionem tr.ihat; ila et doctrina h«reiica , si pyrnp esoO. Vid. Allat. De liluig. S. Jacob. Svice-
vel modicain scintillam in luiiin pectus jecerit, in IUIII,Du Cangiura, eic.
brevi ingens fl.imran succrescit, et totam horainis (395) S. Ilieron,: t Ergo ex confessione sojiiitir
possessioiiein ad se liahit. » vocabultini, quod reselationein ex Spjiitti santtu ha-
(591) S. Aug. Serra. xin De \eib. ^) , elt, « Ip<e beat. c.tjtis cl filtus appellandus sit. Siquiuem B.trja-;
213 COI.UENT. 1« MATTII. — PARS III: CAP. JVVI. 211,
c e columh» Spirilum S. super Christum Domintiiii JA deril lnpis iste, conterel euin. » Tanlo cniui impeiu,
npparuisse. Bujus igilur coluiiibrefilius est, qui lam tan'aqne forfiiudine Iia-c petra feilur, ul rauroscoii-
hnriuni tamque spiritualem sensuin habel. Ut enira lerat, porias coraininual, el niill.i viritis vti foililu- _.
Di.miniis ait J Qttod nalum esl ex catne, cdto est; et do ei resistere vafeat. Sed si vis etaliter inielligere
qitod natum est exspiritu, sphiius esl (Joan.m, 6). poilas infeii, cognoscc piins poiias coeli. Porlre
Uude et suhdilur; Quia caio et sanguisnon revelaiit nanique coeli apostoli sunt, episcopi et sacerdoles,
iibi, sed Pater meus qui est in cwlis. Non est hrcc et alii qtiorum doclrina el exeraplis coeli palaiiuin
scieutia carnalis, non esl hrcc fides carnis et "san- fidelium animre ingredigntur. Siinl igitur e contra
guinis; non parenies lui vel <•aro tua Ista te docue- portre inferi, Judrei, et brcretici, omnesque seducio>-
tHint, sed Paler meus qui est in coalis (591). Sic eniin rcs, el fidei caiholicre corrtiptores : pec hos eumi
et Aposlolus dicit (ad Gal. I, 16) : quia non acqtiie- infideliuin anirase in infernum inlrant, et in tene-
vit carni et sanguini, sed veiiif"Jerosolymam vjdere bras~deiiiergunlur. Et isti quidein contra fanc pe-
Pelrtim. Et ego dico tibi, quia lu es Petius, et super tram,-el adverstts Ecclesiam, qitte sttper eani rcdili-
hanc pelram mdificabo Ecclesiam nteam. Tu dicis, et cata est, prae\alere non polerunt. Et tibi dabo claves
veium dicis, quia ego sum ChrKtus Filius Dci vivi: regni cmlorum. Hoc enim quod principaliler Petro \
et ego dico libi, qm,i hi es Petrns, fitle forlis, el do- " dicitur, caeleris quoque apostolis dicluni csse inlfil-
ctiina siabilis. Nisi enim in hoc noraine fortitudi- ligi debet: et non lantura apostolis, veruin eliani
nem et slabililatem Christus intellexissei, non ea episcopis cl sacerdotibus. Istis enim et cl,t\es et
qprc srquiinmr proiinus addidissct, dicens; et sttper potestas a Domino dala est, ut non solum Etcle-
hanc pelram wdiflcabo Ecclebiam meam. Si Petruni siain, sod el ccelos aliis aperianl. Et quodcunque
i on inlelligis, pelram respice • petia autem erat ligavetis super leiram, eril ligaium el in cmlis : et
Clnisius. SIc igitttr a pelra Petrjus, sicnl a Chrislo quodcunquesolveris sttper lerram, eril solutum et in
Clirislianus (595). Yideamus itaqtie qnid sit et super <wlis. Iloe episcopi aiidianl, de munere gaudeanl,
hahc peimm wdificaboEcclesiam ineam. Super lianc de poiestate non •supcrbiant. Si enim sic ligaverint
petram, quam lu modo in fidei fundanieiitunj po- utPetius, quidquid Iigaverint ligatum erit; el quid-
bttisti; sujjer hnnc fideni, quam lu modo docuisli, quid «olverint solutura erii. lraitentur igilur ilhrin
dicens : 7« es Cluislus, Filins Dei vivi; super hanc in discretione el juslitia, qiiera imiiari voliint in
petram et stiper iianc fidem redificabo Ecclesiam Ijgandi alque solvendi polestale. Si enim aliter
raeara. Huic eniin senleiHire Aposiolus concordans, egerini non eril ralum quod egeiint (397) Ideo
ail: « Ftiiulniiieiitura aljud nenio polest ponere prae- ,f, enim hrrc soli Petro dicla sunl, quia nemo lidelior,
ter id quod posituin esi, quod est Christus Jesns neino juslior, nemo disGreljot, et nemo meliorerat,
(J Gor. ui, II). j Acsi dicat: Non esl aliud funda- cui haec verba dipi poluissent. Ideo illi soli dicta
menlura, iiisi illa pelra quam Pelrus posuit in fttn- sunl, ut oinnes alii se in illo quasi in sjieculo vt-
damentutn, ctim dlcerel: Tu es Chiistus, Filitts deant,sic vivendo,sicagendo,sic ligando, sic solveu-
Dci vivi: super rjanc aulem pelram redificalur do, et a pace et concordia non recedendo. Yerum-
lota Ecclesia Dei (396). Et porlai infeti non pr<e-, tamen, sicut prrelaii si injuste ligant, ligandi pole-
33 valebuntadversuseam. « Qui eniin ceciderit super slale se ipsos privanl, ila et subjccli etiam, si
hunc Japidein coufiingetur; super qttem vero ceci- iniusle ligati sint, si lamen seligatosesseparvi-
jia JII noslra Iingtia sonat filius columbre. » ftindavii. Porro cum eadem Sctipluivc loca varic»
(594) S. Leo, serm. i, ex recen. Baller. cap. 2. sensus srepissime pati possint, nemireris, si quidam
< Ideo beatiis es quia le Palermeus docttil, nec ler- ex sanelis Palribus inlerdura alio sensu, qui niagis
rena ojiinio tefefellit, sed inspiratio coeleslis inslrti- ad scopum sttum faciebai, iilura lociini a nobis ad-
xit, et non caro nee sanguis, sed Hle me libi, cuj'us ducliim inlellexeiint. Sic S. Hilarius cum aliisqui-
Suin tiiiigenilus fditis, indicavit. > luisdara qttandoque asseiil, hatic petram, stiper
(595) S. Attg. serm. 270, n. 2. « Pelrus untis pro ]rv qtiain Chrisltis Ecelesiam ftindavii, esse confcssio-
ctieieris, unus pro omnibus: Tu es, etc., meriio t.ile nein dmniiaiis Chiisii a Petro faciain. Sed hree
res|)onsum accipere raeruit. Beaius, elc., qui i ego ijiteiptelatio non exeJudii, iino eonfirraat priorem
pelra, tu Pelrns; neqiieenim a Petro peira, setfa sensum jam allilutn: nain confessio a Petio facta,
Christo Chrislianus. » Idera ferme serro. 76, n. 1. i|jsemel Peirtts est, quatentis ill.tni coitfessionera
(596) Il.tnc evangelicrcseiiieniireinêrpreiationem edidit. Ab isla expesilione non niullum ablitdunl ii,
foiiimuiiem babel A.-uoster cuni PP. ahis,quos requi petrain inleiprelantiir Christum, qnein Pe rns
censci eiiiineniissiraus Orsi De irr. R. P. j'ud. t. H, erat confessus. Non enini inlelligunt Cbrisiuin sini-
p. 510, el quid de ea decernendum sit fuse explicat. pliciter in se spei laium, esse illam petram,- de qua
Deeadem senlentia ex TT. Gallis Caroltis du Plessis in celeberrimo loco, « Tu es Petms, et stiper hane
d'Argentre Elem. Th. pag. 260, scribil: i M.inifes- pelrain, etc. » ChrUlus loquiiur; sed esseCbrisluin,
tjim est hrec verha « Tti es Pelrus, elc. > a Chrislo (|iialentis eura conffssus est Pelins, seti ipstint cs^-e
drcla fuissede persona Pelri, qttem prrecipiitiniEe- Pctrum, qtiaienus coulessus est Chrisli dbumt.iifm.
clcsircsttrefundantenium el unitatis Ecclesire qtiasi S. Aiigiisiintis, qui hac inleiptelatioiie s.cpitis IIMIS
centruro esse volebal: ut ex perpelua Eeclesiro ira- esl eonlra Donalislns, quia scilicct ad propositui.i
ditione fonstal, sexcentisque velerum testitnoniis, suuni ntagis faciebal, altciaiu qt oqne nji|>iebai iu
qui diserlis verbis asserueruul, Pelrtim, ipsiusque libro Reliactationuni cap. 11.
sticcessojes in Roro.ina sede hanc essePetrani fir- (397) V. Hier. ad butit loctim.
xiitssim m, super qiiatn Chrislus Ecdesiara suam.
£1"3 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 'SIS.
pcndant, ipsa sua supeibia se ipsos arciius ligant. A tiis cruciaf, et affligil. Sed quin non sufficil crucera
Desiderent igilur solvi eliam illi qtti sic ligantur, tollere, ideo inox subdidil dicens, et sequalur me
spondeant satisfaclionem, qttara si pirelaiiisrecipere (400). Qui enim Dcum non seqnittir, ei quidem
noluerit, lunc scianl se esse solutos. Tunc pwcepit neque crucem tollcre, neque carnem affiigere prod-
discipulis suis ut nemini dicercnt quia ipse esset est. Unde Apostolns : « Si tradidero cerpus meum
Clnistus. Yult enim Dominus ut stio tempore omnia ila utardearo, charitalera auiein non habiiero, nihil
dkantur et fiant: nondum enim icmpus advcnerat, inihi prodesl (Cor. XIII, 3). » Et Dominus de
qttOdiscipulorumprreconio raaiiifcslandus erat(598). hls qtti omnia opera sua f.icimit, ul videanlur ab
Exinde cwpit Jesus dicere discipulis suis, quia hominibus, quanivis niuHum jejiinent et carnem
oportet eum ire Jcrosolymam; el mulia pati a senic- ciucieiit el affJigani, dicit (amen.qtiia receperut.l
iribtts et sciibis, ei piiutipibus sacetdotum, el occtdi meicedcm suam (Mallh. \i, 2). Non prodesl igilnr
et lerlia die restitgeie. Qnoi eniin Doiiiinusdiseipu- Jiidico, non prodest hypociitrc et hrereiico cruceni
lis futtira pireditit, et se sponlc pati ostcndit, et porlare. Quare? qui.t non sequuntur Christum :
corum fidem confirmat: secnnditm quod ipse alibi Cht rsitim enim sequilur qut.ciiin imilatur. Yis sequi
ait;« Et nunc dico vobis priiisquani fiat, ul cuni Gbrisltim? Esto humiKs, paiiens ct miserieors;
'facfum ftierit, credalis (Joan. xiv, 29). » Et assu- R esto sinc odio et sim^latione; sis Deo obediens et
tnens eum Pelrtis, cccpit increpnre illtim dicens; pioxinnira diligcns. Hac enim via Clirislus inecdil -
nbsil a le, Domine; non cril libi hoc. Qtti ccnversus per Iianc igittir ambnla, si vis cum sequi. Nisi eiiim
dtait Pelto : Vadc post tne, Salanas, scandalum es per hanc ambtilaveris, eum non sequeris, etiamss.
mihi; quia non sapis ea qtim Dei sun', sed quw homi- sequi \idearis. Mulli cnim diaholum sequuniur, qttK
ntitn. Yade, inquil, post me; seqinrc et imitnre Cbiistuni seqtii videnlur. Qni enimvoluetil animam
me; ut sicul ego morior pro le, iln et lu moriniis sitam sctlvomfacere, perdel eam. Quis igiiursalvabit
propter me (599). Noli niilii esse conlrarius, noli aniniara suain, si ille eain pcrdii, qui eam salvare
mere voluntati resislere, noli dirinis consiiiisobvia- coi.iendii? Qurc esl isla aniina qnam perdere debe-
rc. Sie enim oporiel fieri, quia sic esl ante lempora intis? Isla eiiiin aniinn, hrec vita pr.csens cst: qui
prredeslinalrim, et a prophetis prretmniiatum^ Hoc igitnr nlierius vitre oblittis, lianc solnm pr.T-senlem
est enim quod alibi ail: « 0 sttilli el tardi corde ad viiain ililigit; et hanc qttidem perdet, el aliamnon
credendum in oranibus qnre locuti sunl prophctae : hnl.eJiil. Qui autem peidideiit animam snnin propler
nonne sic oporluit pati Christum et resttrgere a me, invcn.et eam. Beati ilaqtie mnrtyres qui hane
ntorluis, cl ila intrare in gloiiam suam (Mallh. viiam perdideriinl, ctanirans sttasnsque ad mortem
xxiv, 25). > Sapieb.il igilur Petius qiur-"hoininum *- non dilcxcruni, isti enini invcnieiit vitam, non qtia-
sunt, quia humnnum consiliuui dabii, sednon sa- Jcmeiiuqne se.l rclcrnam vitani. Qttid eniin piodest<
p^cbatqttre Dei sunt, qiiiahaec secreta dhini consilii homini si munduin uiiivcrstim lucreltir, anhnw vero
qtiibus homo redimeretur, ignorabat. tuw deiiimeniiim paiialttr? Quid enim prodesl Ho-
LXIX. TMJK; Jesus dixit discipulissuis. Si qttis vttlt manorttm piincipibus mundtiin adtcmpuspossedisse,.
posl me venire, abnegel g4j, semelipsum. Debel eniiu et pro aiiiiuariim s,ihiie nilnl rgisse, cutn illorum
uniisquisque Tiomo negare seipsum, non quod homo cadavera in pnlverem revcrlantur, el animrc in in-
sll, non quod fidelis el Cbrislianns sil : sed si idolo- ferno lorqtieantur? Si cniin diceretur tibi: Sis tolo
latra fuit, si infidelis, si adulter et fornicalor, si lioc mense dives et potens, facias qiiidquid velis..
cupidtis et avarns, talcm se esse neget, talemse ulere cnrnis v-oliipialibussicut placei, ea tainencon-
non esse oslendal. Oslendat autem non voce, sed dilione, ut tibi ocnli eniaulur, omne solatittm lolla-
operatione: dicat cuinAriostoIo : « Yivo nulem jnm tur, et toto tempore vilrc ttiai in farae el siti, in
non cgo, vivit verc in me Chrislus (Galal. u, 20). > omni cruciaiti et ontni miseria \i\as : niinqnid
Yivebat enim Aposlolus, sed non ipse, vhebai noa iilud taleboiium hoc tenore suscipercs? Et quidcm
Saultis, sed Paulus : negaveral igitur se ipsum, lola hrcc vila prresens, nec mensis esl, nec tinitis
multum jani diffcrens a seipso. Sequilur : Et toilat diei,. vel horre spatium, ad illius-aeternaeinfelicitatis
crucetn suatn et sequatur me. Crucemcnira suara corapaTationem: ctti raiseriae ncque finis esl, ncque
tollil, qtii carnem suam-cum viliis et coitcttpiscen- poena similis inveiiilur (401J. Aul guam dabil homo
__ (598) Hieron. « Polestauiem fieri, nt idoirco anie qtti. « Posset ciiim,inqnil, aliquis lalia pati, Ghri-
passiuiieih, et resurrectionem se nolueril praedi- stttm tamen non »seqin, si iuliil vidcliccl propter
cari, nl complelo postea sangutn S sacramcnlo op- ipsuni palerctttr.
portunius Aposiolis dicerel : < Ltinles docete oinut s} (401) llilar. t -Qnidenim prodest occnpasse mun-
gentes. > dum et tolo ierrenae poiestatis doininalu opibtts
(599) Esl hrcc iulerprelalio S. Hilarii capile 10,, srcculi incubare, si perdenda anima, et stiscipien-
n. 10. Petro ail : « Yadeielio posl me, id esl uil diiro vitae deirimenltira est?.... quid affercmus ad
oxemplo se passionis-sequ.iiur.» EditorMaurinus ad-- vitara' prreparalos, credo, tertciiniuni opttm fultnis
noial, iia eadeni vetba explitasse Otigenem, i:i comnierciis ibesauros, amb tiosos riignitauiin la-
pdilioneHtietii,png. 283. Arobrosiuni lib. i deAbra mreque litulos, aut veieres delic.iia! nobililalis itna-
ltnm, ntini. 55,et Eusebiuni l.b. i contra Marcellum, gines? negahda snni hoscorania, ul ineJiorjbiisabun-
c. 2. deinus, et conlcroplu universorttni, Chribltts se-
(400) Chtysosi., homil. 56. Tria dislingnilnlnc qtiendus est, et reieiTiitas, spitiialimn terienoruiii
gnre scipsum, tollere ciuccm suam, elChristuuj se damno, cs! comf-Tanda. >
2i7 COMMENT.IN-MATTH. — PARS III. CAP. XY<T. 513
comttMlalioncnipro anlma sua ? Ntilla cnim coramtt- .A httjiis vilrc labore finito qtii in se\ dicbus agiittr,
tatio est, nullum pre.itrai est, qtio snlvnri nninia reliiiquilur « snbbnlisinus, el requies populo Dei
possit, nisi fides el pcenilcntia : si enini sinehis de (Ilebr. IV, 9). » Multitni igitur.desidcrnie-tiebetiius, .
hac \ila'e\ierit, jnm nullo prCtio iiHerius rcdimi ut hi se\ dics iranseanl, quaienus regem noslrum
poiesl. Unde Psaimisia ait: « Qui coiifidunl in vir- iti suo decore stircque majeslaiis glotia videamus.
tiitesna, el in niuliiludine diviliartira suarinn glo- « Sciniits enim, ail Joannes, qtiia ctiro app.trueiii,
rianlur. Fralef non rcdiinct, rediinel honio : non siniiles ei erinnis, quia videbimus.eiini siculi cst
tlnbit Deo placalioncm sttain,' et prelium redemplio- (/ Joatu lii, 2). » Et resplenduit facies ejus siciti sol.
nis animresure (Psal. XLVIII,7). » Ideoquc labor.ibit vebihnenla atttem ejus fttcta sunl âlbasicul nix. Nihil
i 1 relernum, et vivel in lormentis usqiie in fiiiein. e\augclisia solc jsplcndklius, iiihil itive candidius
Filius enhn liominis venlurus esl in gtoua Patris stii invcuire poler.ti, cui Chiisti faciein et-\eslinieiila
cum angelis suis, el lunc tcddet uincuique (402) se~ nsstrailarel (4t)5). Nos lainen sole splPiididioieui
ctindnm opus ejus. Ycnit cnim pritis humilis, ul cum cssenon diibiiaiiius: non cnim crcatura Cica--
jiidicareinr fillus horainis; venie! aulem iterum su- tori ad jilenura siinilis polcst csse. Et ecce apparuil ,
bliraisei excelsts in gloria et honore et innj'estaie illis Motjses et Elias cuni eo loquenics. Scd qttaie .
j).,ternn, ul jndicet niunduni, el reddat uniouiqtie B Moyses eLElins? In Moyse nninqiic legero, in Elja
seciindnm opera sua. Deus ctiinj manifestus vtniel, piojdie.as vilemus (400): vitlenl igilur apostcli
Dens nostei, ei non silebit (Psul. XLIX,5). Et quasi Moysen el Eliatn cuin Chrhio loquetiles, \idenl
aliquis tliccrct : Uiinara ill.tm gloriatn aliqnando legein et proj.heias ei tesliinoiiiura tlanles. Untlc el
videamus, sttb iidil diccns : Amcn dico vobis, siint Il.ihacuc prophcta; « In niedio .duorum animaliiira
qiiidam de hic slanlibiis, qui JIOJIgnstabunl morlem cognosceris (407). > Usijue hodie nairoue in raedio
clonccvideani filtttm hotnhiis veitieniemin regno suo. duoiuni animaliiira, in liiedio Moysis el Eliae, id cst
Si euim de Ulo jegno el de illa gloiia hoc inielii- in legeclprojibetis Chrislus cognoscilur elvidelut. *
gnintis, in qtia modo ctiin angclis suis se jiidic.tln- Lege libros MoyMS, lege propltetarum liuros, ibi,
rtin) vcnire proinJsil, slaro non polest: nemo eniia "Chrhlum invcnies, ibi eiim cognosf.es, et videbis : ',
ibi etnl, ubi Dominns hta dicebat, qtti moiTfni jnnt ibj ciiira nausfiguraiiir, ibi sttis fidelibiis-ejus >ma-
non gtisiaveril; ipse latueii adjudicinm nouduni vc- jeslalis gloiia revelattir. Loqjiebantur atitein isil
sit. Qualiter auleiu hrre iutelligi debcanl seqnenlia duo viri, ut Lucas ait (cap. ix, 51), siniul cnni Jesu
nianifeslanl. . de moile ejns, qiiam in proxirao passtirtis ^rat iu
LXX. f_C«>.XVil.j (403) Ei post diessex assuinpsil Jerusalein : el foilasseiaeti, quia videbant suae rc- _
Jesus Petrtim el Jacobum el J oannem fralrem ejus, el deniptionis lotiiisqiie huinaiii generjs dirini npjiro---
ducil illos in moiUem excehum seorsum, el li ansfi- pinquare. Respondcns aitiem Pelrus dixit ad Jesum :
gitratus esl anie -eos Isii igiiur sunt de quibu» modo Doniine, bomtin esl nos hic esse; si vis, faciitmv.s-t
85 dixeral: « Qui uon gtisl.tbunt morlem, donec hic liict labernctctila, libi unuin, Moysi unum, cl
videant lilium Iiominis veiiienleni in regno suo Eliw uititm. Ciignovit igitur Pelrus et Moysen et
(Maiih. xvi, 28); > id est-ajiparenicm in virtule et Eliara, qitos uunqnam ninplius \itiei'at, quanivis ut
gloria regni sui. Transfigttralus enini Donijnus, talis ahi evatigelisl.c diftintj quid dicerel, isnoiarel.
tunc in monie iribus islis suis discipulis apparuit, Adhuc eo loquente, ecce nubes lntida obumbravit
qualis |)0$l hai.c viian (40£) iu rcgno suo cunclis eos; cl ecce vox de nube dicens : Hic esl Fitius tnens'
suis fidelibus apparebit. "Sed qiiare Salvator nosier dilectus, in quo mihi coinplacui, ipsttin audite. In
inillam suae claiitatis speciera transfigtirare se vo- nube eniin Deus apparuit, qttia in sua inajeslate ab.
Htit, nisi ul illius glori.e quain prrcdicabat nos red- homittibus videri non potesl; sicul ipse ait :« Ncn
deret certiores ? Untle et tres suos discipulos, qui iiievidebit homo el vi\el(Earoii. xxiu, 20). » Posstt-
Ecclesirecoluinnrcalibi vocanlttr (Galal. a, 9), ad- mus autem per Iianc niibora divinain ScrijJturaiiT
esse \oluit, qui hitjiis tantre visionis lesles existe- rj significaie, quaeaqtm .sapieniiae plena, iiilclligenli
Tcnl. Snffieiuiit eniin isli ttcs atl hoc leslilicandura, bus lucidn, iion iiileUjgenlibus obscura ajiparet. Iu
quia sicut sciiptum esl, « In ore duorum vel iritini Iiac aiilem ntibe ointtijiolens Dens auditi quidem
lesiium slabil omne verbum (Matth. xvin, 16). > poiesi, videii atilcm et inlcJligi siculi esl, omiiino
Quis eniin non crcdat quol Petrus, Jacobus, cl iion polcst. Ubiqtte enim cuin loqitentem atidiniusr
Joannes tesJantui ? Beelc auiem in excelso inonie niisqiiaiii autent, ttisi pcr speciilum el in aenigmalf,
isla fiebant, qtia?postmodtira incoalis fieri debebnnl. eunt \ideraus : ipse eniin in proplieiis, ipse in apo-
Fiunl vero posl dies sex, quia ul Aposiolus ait: slolisloqiiilur. Unde ipsc Doniinus ait: « Non eiiini
r p.iralttr. i
.(402) Sectindum opera cjits.
(405) Est homilia snpposili Emiseni Sabb, posl i, . (406) Hieron. « Lex ostenditur el prophela*,qui el
Tkmitn. Quadrag.. |)ag. 62. passioneni Doiiiiiii,etrestiiiettionero ciebris vocibns
• (40i)Beda: t Quahs aposlolis tiinc npparuii, t.dis iiunlinrunl. >
posl jiidicititn oinnibus eleclisapp.tiebii. » (407) Cnp. in,2, ex vers. LXX, quam memorat qtto-
(405) Beda: i N.tm qui nibil sole claiius novimiis qtie llicron. ad Habac. et adhibel Efdesia in traclts-
videre, ideo non solum Doniini, sed et s.mclo- ad i. Propb. fer. 6 Painsc. « In incdio duoiTim aiu-
imii glcia in rcsurreciionc, solis n=penui tom- tnalium iiut>>l< sccris, >
S. BRUNONIS EPISCOPl SfGNIENSIS * 228>.
21$
vos estis qui loqiiiimni, ied spiriltis Palris veslri A lionera, Judreoriira poptilus usqtie ad illud tompus
quHoqtiilur in vobis (Matih. x, 20). > Nnbein igitur in sua infidelilate persistcns, ad Ecclcsiam fonvcr-
videre possutnus, ipsum aulem qui in nube loquitur, telur et fidei restituetur. Tunc enim et plenitudo.
videre non posstiinus. Nain el modo in hac nube genlium intrabit et Israel salvus fiel. Dico aulem
sacri Evaitgelii (408) eum loqueutem audinius, eum vobis, quia Ehas jam venil et non cognoveiunl eum,
tamen non videraus : cttjus cnim nisi illius vox cst sed fecerunt in eumguwcunquevolucrunt: sic el filius
ltcc quod islrc litterrc. sonatil: Hic est filius meus hominis passurtts esl ab eis. Venturus, iuquit, est
dilecius it> qtio mihi bene cotnplacui? Bene cnim in Elias, el jam venil: el ille quidem qui jam venil,.
Filio suo sibi complacuit, pti iu borainis crentione ineani resurreclionem prrecessit: ille \ero qui ven-
s bi TJispIictii(.Unde ipse ait: < Pcenitet rae fecisse lnrtis est, generalem omniuin resurreclionem prre-
lioiuitiem (Gen. iv, 7). > Hunc auletu audire, iiuicel cedet. His autein verbis lunc iniellexerunl discipuli'
credere et obedire nos adinonet. Gui enini nisi sa- quia de Joanne Baptista dixisset eis; diclus est enlm
pientirc, justilire, et veiitati ciedere debemu»? Ijise Joaunes Elias, quia prrcivil ante Dominum in spi-
enim est Dei vinus, et Dei sapicntia : ipse est via, rilti el virtute Eliae.
veritas, et vita. Et audienles disc.puli ccciderunl LXXIL (411) Ei cum venissetad lurbam, cucessit
in faciem suam, et limiteritiu valde. Quid eniin, si ad eum homo genibus anle eum provolulus dicens :
speciem ejus vidissent, qui ejus \ocem lerrc non Domine,misereie filio meo, quia lunaiicus est elmale
potuerunl? El accessil Jesus, et teligit eos, dixilque paiitur. Tales enim lunatici dicuntur, qtiia sectin-
eisz Surgile, nelite timere. Beati illi quos langii Je- dum lima? innovalionem niagis vexantur(4!2). Nam
sus : beati illi quos salus langit el vila. Illi eiiiin swpe in ignem cadil et crebro in aquam; el obiuli
surgunt, illi sine timore et securi fitint (409). Boge- eunt discipulis luis, el non poluerunl curare eum.
mus igilur ettra, ul et nos langat, et a soinno stupo- RespondensJesus ait: O geneiatio incieduln et per-
ris et 86 insipientire excitel, alque ad se videndura versa, quousqueero vobhcum, usquequo patiar vos?
oculos nobis aperiat. Levantes autem ocutossuos, Taedel jara Doininum cum incredula Judxomiii
neminem viderunt, nisi solum Jesum. Sufficit enim gente habilare. Unde et alibi ait: lielinqueiur vobis
videre Jesum : sufiicit \idere illani lttcera, qttain domus vestra deserta. Afferle Ittic~.Uumad me. Et
qui sequitur non arabul.it in teuebris, sed habebit increpuvitillttm Jesus, el exi t ab eo da monittm, et
lumen vilae.Et descendeniibus illis de monle prwce- curatus est puer ex illa hora. (Malth. xxw, 3").
pit Jesus dicens : Nemini dixeritis visionem, donec Qurerel aiiiem fortasse aliqtiis quid isia sigiiificeiii.
filius iiominis a mortuis resurgat. Conveniens cnim (, quoniam Chrisli miracula sine aliqtta sigiiificaiioiie
«rat, ttt hrec lania ejits glorta tunc priraum prreJi- raro inveuiuntur. Potest igitur homoiste Ju.lreoium
caretur, quando carnis mortalitate cxutus, novre populus intelligi, cujus filius spirilus csl, qui et ani-
rcsunecfonis gloria eldecore inducretur. ma vocatur: secundum Jioc, quod de ipso Domino.
LXXI. (410) El inletrogaverunl eutn disciputi di- diciiur, quia inclinato capile tfadidit sphitum, id est
cenies : Quid eigo scribw dicunt quod Eliam oporlet animani. Bogal igitur homo iste pro tilio suo, rogat
pthnum venire? Audiontes eiiini discipuli de resur- pojralus istepro spiritu et aniina sua. Quare? Quia
rectione filii horoinis, uliimam cl geiieralera resur- lunaticus est : Stultus enim, ait quidam, ut luna,
recl.onem inlellexeruiit; qu.1111 quidem propter haec mutaiur (Eccl. xxvn, 12). Nisi enim Judaeilunatici
verba, jam proximam esse arbitrabanttir : sed ad cssent, iieqtiaquam eis Dominus dixisset: < Yos eit.
haec scribarum dicla repugnabant, qui nisi prius palre diaboloestis (Joa/i. vm, 44). > Yexaliitaqne a
veniret Elias, eam fieri non posse proedicabant. At diabolo saepe in ignem invidireet furoris, el srcpe :n.
ille respondens ail eis : Elias quidem ventuius est, aqiiani pravre doclriure et erroris mergebantur. Hrcc
etteslituei omnia. Vcrum esl, inquil, quod scribae autem generatio, qui vult intelligere, quam incre-
dicuni, quia prius venturus est Elias, quain illa, de dula scraper et perversa fuerit, legat Moysi el pro-.
qua vos iuteliigilis, resurrectio fial: et ipse cum D phelariim lihros : et quoniam populum islum neque
veneril, resliluet oiiinia; qiioniam ad ejus praedica- sacerdos neque lcvila sanare poluerunt_, ideo hic-
[ (408) Simili modo Gregorius liln, xvu Mor., cnp. scribre isla coiifundentes et poptilum pervertentes,,
14, « Nttblum noiiiine pr.cdicatores Evangelii veniie secundi advenlus soltimiuodo lecnrdabanlitr, el di-
docel. N.im nlauctores rudes non iinindaiionescien- cebaut ad plebera; si Christtts hie esset, jam Elias
liae, sed iiioderala piaediciliouis dislillatione fovean- \enisset... Hacde causa Phniisrei miseruntad Joan-
fur, ligat Deus aqu.is in nubibus, » etc. neui ac inieriogabani; Elias ue es ttt? nullain prio-
(409) Hieron. « Quia ilh j'.icebatil et surgere non ris advenlus meiiiionein facientes. Qiiara solutiouein
poterant, ipse cleinenier accedit et langit eos, ul ailiilil Christus; quia scilitel Elias tiinc veuiel, sci-
laclu liinorera fugel, et debibiaia menibia soliden- licet aute seciradtini nieuiii ad\ei)ttiiii; el iitinc jatti
tiii'. Quus inanu s.tnaverat, sanat iinperio : « Nolile Elias venil, Ips>uinJoaimem ila \ocniis. elc. > Yid.
tituete; » piinnjm liinor e\pellilur, ut postea doctii- Origen. tract.5 in Matib., Uier.liicetui ejusl.ad Al-
lia trihiinttir. > gas ct ad Malach. c. 3et 4.
(410) Chrysot., honiil. 58. « Non ergo a Scrinturis (411) < Genibus provoiutns anie euro.,.. cadit in
id sciebanl, setl qiioniani scnbae illis declarjhant, igneiit. t
vulgo haec opinio ferelialtir... Diviuae namquc Scri- (412) V. Francisctiin Valesiura sacr. Pbilos. C.
juurre duos advenius Cbrisli lestantur, quorura nl. 71.
ter jani facius est, aller \eio futurus est.... Sed
221 COMMENT.1N MATTH.— PARS III. CAP. XVII. 222
dicilur, el oblulieum dhcipulis tuh,el non poluerunt .A uia necessaria smit. Est igilur hocrnagnum et sin-
curare eum. Oportebal igitur ut eum sanaret Sa- gulare jir.csiaium cunctis fidelibus, ut in magnis
marltanus. lnierrogavit autem Dorainus patrein tentalionibtis ad oralionem et jcjunia confugiant;
pueri, ut Marcus ail, quantum lemporis esset, ex siqttidem illa maligiiorum sjjirituuro genera bis vin-
qiio illi hoc aecidisset, et respondit, « abiniantia : > ciintur et ejiciuntur. qusje alio modoncc ab'ipsis
per quod populus Isle semper a primreva rctale in- Christi discipulis mo\eri possunt. Hoc itaque valde
credulus el infidelis fuisse inlelligitur. Unde Moyses notemus, boc valde mcraorire coriiroendemus, hu-
aidem populo ait: « Adhuc vivente me et ingre- jttsque elausiilrc seniper in oronibus teiitationibus
diente vobiscuui, semper contentiose egistis conlra meroores siiiras. Hoo aulcm maxime illi audiani,
Dominura, quanto magls cum mortuus fuero? qui in ignem el aquam a diabolo pr.ccipilantur, td
(Deut. x\xi, 27). > Tunc accesserunt discipul esl(416)qtii spiritu fornicalionis, concupisceriiiae
ad Jesum, el dixetunt ei : Quare nos non potui- flninma efvoltiplate vexantur: luxuria"eniiii el ignis
mus ejicere illtitn? Dicit HHs : Propter incredu- et aqua est; ignis quidem quia accendit*: unde per
litalem vesiram. Nondum enim apostoli perfectam Osee dicilur. < Omnes adulteranles, quasi clibanus
fidem babebanl (415).; ideoque alihi dicunt:« Do- succensi sunl a coquenle (Ose. vii, 4). > Aqua vero,
ntine, §7 (414) auge nobis fidem (Luc. xvn, 5); > quia iotum hominem effeminal el in mollitiem re-
teraque : < Neque enim fratres ej'tts credebant in olvit.
eum (Joan. vu, 5): < Unde el„ «Siulti el tardi corde LXXIIl. Conveisanlibus uttlem in Galtlcra, dixit,
ad credenduin (Luc. x\iv, 25): > a Domino vocanlur itlis Jebtts: Fi.ius homitiis ttadendus est in manus ho -
Amenquippe dico vobis, si habuei ilis fidem sicul gra- minum, el occiclenl eum, elieiiia die resiirget. Et
nwn sinapis, dicelismonti huic : Transi hinc, el trans- coniiislati sum leliemenler. Hoc auletn ulalii evange-
ibit, el niltil impossibile eril vobis. Dixil enim supe- lislredicunt, diseipuli non iiitelligebant,et quidsigni-
riusdegrauo sinapis, < qtiia iniiilmuin est oinuibus ficaret interrogare limebant: inde ergo contrislati
seroinibus, cum auiem creveril,'majus est riinnibus sunl veheiiienler, per quod datur intell gi, quia prius
oleribus, el lit arbor, ila ut vohicres coeli veniaiil et quideni non intellexerunt, sed jiostea iiitelligenteS
habiteiit in ramis ej'us (Matth. xm, 32). > Hoc au- velieinenter contristali sunt. Et cuin venissent Ca-
lem jgranum non solura in arbore crescit, sed semen pharnaum accesseranl qui didracltma accipiebant ud~
quoque pltisquaiii ceniesiinuin et miHesimumreddit. Pelrum, el dixetunt ei : Magisier vesler non sotvi*
Qui igilur habtterit taleni fidein, quae ita crescat et didrachma? Ait, eliam; el cum inlrassel domiim,
ratihiplicel, semperque forlis et indeficiens perscve- Q prwvenil eum Jesus dicens : Quid tibi videtur Simou,
ret, nilril ei impossibile eril. Unde Apostolus : « San- Reges ierrw a guibus accipiunl tribulum el censum,
cti, inquil, per fidem vicerunt regna, operali sunt a filiis suis, an ab alienis? El ille dixit, ab ulienis.
justitiam, adepli sunl repromissionem : obluraverunt Dixil illi Jestts : Ergo liberi sunt filii. Si, inquit,
ora leonum, exslinxerunl impelum ignis, convalue- reges terrre non a filiis suis, sed ab alienis tribuia
runlde infirmitaie, forles facti sunl in bello (Hebr. accipiunt; manifesluni cstquod regum fiiii ab omni
ixi, 35). > Si aiitem velis cognoscere quid fides pos- solulione tributi Iiberi sunl. Quod si filii reguiii tri-
s t, lege et caetera qure in eadera Epistola continen- buta non solvunt, quanlo magis ego tributa sohete
ttif. Sed qnid est quod ail: Dicelis rnotui huic, Trans* non deheo, qui illius regis lilius ,siim qui est Rex
hinc, el iiansibh? Quid esl monti huic, nisi illi ini- regum el Doraiitusdorainaiitiura (417)? Lt awetn
quo, quein apustoli de supradicio honiine nec ejicere non scandalizeinus eos, vade ad mare, el mitle Ita
nec movere potuerunt? Quamvis enim propler su- mum, el eumpiscem qufpiimus ascendeiit, lolle, et
perbiaeaHHudinera mons diabolus dici possit (415), aperlo ore ejtts, invenies slaterem; illion sumens dd
lioc taraen iii loco propter ponderis gravitalem qua eis pro me et le. Ecce enini Salvator noster qui tri-
hunc niiserum hoininein opprimebal, et a talibus buia solvere non debebat, laraen ne candalum fie*
lanlisque viris moveri non polerat, sails congrue D ret, tributa persolvit. < Vre igitur illi perqt.e nscafi-
jnons \ocalur. Hoc aulem genus non ejicilur, nisiper dalum venit (Maith. xvm, 7.; »si tamcn sin 'pe<cjio
oralionem el iejunium. Quamvis. inquit, hic mons scandalum evilare potcst. Non enim peccat r,u sua
et hoc geiius dajmoraim per fidem inoveatur et ej'i- tribuit: peccat autein qui aliena rapuit. < Cui igittu'
ciatur, ad hoc tanien ageiidirai et oiaiiones et jeju- tribultitu, tribuium. ctii vcctigal, vectigal; cui ti-
(415) Hilar., ntim. 6 : < Crediderant qtiiriem iion persislit, significat eos.qui niinc in ignein Iibidi-
apostoli; nondum lainen eiant peiiecl.c fidei. Nain uis, linnc lit aqtiaui cupiditalis leruiiiur. >
Doniino in nionle deinoranlc, et ipsis cuni lurba (417) S. Hilar. : t Utosimderei le,i se nnn es e
residenlibus, quidain lepor eorum fidem relaxa- subjectum, et ul in se palernoe digiilatis .1 u.ini
\eial. > conteslaretur, terreni pnvilegii pustiit f\etn| l.iro :
(414) Ynlg., aa attge. censti atit Iribtiiis regtira filios i.on teiieri,j'Oiiu <|te
(415) Hilar., < Dinboltun montem cognoiiiinavii, se Redemptorera aniiiue noslroe coipoi sque esse,
quia in illo spiritales ueqnitire sunt, coeleslesque quani in redeinpfo lem stn ali(|uid postula, du-t;
virtutesper eos ejicieiid.f, et in aliitiidinein maris (|ttia regis -filiuin exlra conimunioncm oporlcl esr*
taiiqtinm iu profundum infcrni aljjicientljc, > reliquoitim. Seandalura igi ur jirxs;al, ut soivai;
(416) Beda e\ Hieion.; < Lunalicus rjui in cosplo CJKcruia debito legis estlibei. >
»23 S. BRUNGXIS EPISCOPI SIGNIENSlS -_._.{,
niorfm, limorcm; cui honorem, honotem (ROHJ.A iniidia, sil sine dolo ei siimil.dione, sil sinc super-
XIII,7). > Apostoli verba suril. Mtiius esl enim \iris bia el ambilione: sine his enim panuli sunt.siiie
catholicis ct ecelesiasiicis indebiia dare, qnnm ini- Jiis et apostoli fuerunl : qualesciinque enim prius
qiiorum conlra Ecclesiam arma concilare, ct impios fueiint, niagistri lamen inonila non sttrdis auribus
ct lyi-annos scandnl zare. Considerandum f st auiem suscipientes, tales poslea facii stttit, quales eos fieri
quia Salvator nostcr, el secundum aliud, tiibuta ab moniiit. De his igilur parvulis Dominus dicil: Qui
tfliis suscipit; et secttnduni aliud, ipse aliis tributa susceperit unum parvtdum lalem in nomine meo, me
persolvit. Regis enim filius ivibuta recipit, hoiniiiis -susciph. Quid esl in nomine tneu nisi propter noraen
autem filins tribuia persolvil. Cui enim nisi regis meuin, quia Christiarais est, quia meus discipulus
88 filio pisces inaris liibutj. persolvunl? Unus pi- esl, quia meo nomine insiguitus est (421) ? Qui att-
scis voealus est : slalim cura iribulo alfuit. Si omnes lem htinc in Christi nomine sttscipit, non solum
vocarenlur, siinili modo omnes afcurrerent (4IS), stiseiptl istum, \crum etiam Chrislura hnbitaniem in
ouinesque sua tribula persolverent : ct quidero islo. Qni autcm scandalizaveiil unum de pusiUis
mullo plures sunl p'sces qttara honfncs. Vide igilur isiis, qui in me creduni; expedit ei, ttl suspendalur
si voluissel, qiianla a liibulaiiis suis tiibula Doroi- mola ashtaria in collo ejus, el demergalur in profun-
nussuscepissel. " dum maris. Multis eiiiro roodis scand.ilizaiitur homi-
LXXIV. [CAP.XVIII.] ln illa Itora accesserunt dines, mttltisque modis dictinlur scandaJa. Quocunque
sc'pttli ad Jesum dicenles: Quis putas major esl in euim modo aliquem offendas, el ad iram el indigna-
regno cwiorum? Afcesseriint uliqtie discipuli ad Je- tioneni commoveas, scandalum est : lale autetii
sum, non loqtiendo scd cogilando. Audiebal enim scandaluro iion tsl ad niorlero. In fide vcro seanda-
Dominus coritra cogitaiiones non niinus qiiani lo- lizare aliquem, qtialiter Jtidxi el hrerelici srepe Ec-
euliones; qtioniam siinili inodo in ejus auribus tilrrc- clesiam sc.indalizant, ad mortem est. De hoc atileiu
que soiiabani : unde el cogitnlionibus srcpe respon- Doraiiutsaii : < Beatus est qui non fueril scandaliza-
del. Hocnutcin ideo pr.cinisi, quin alii _e\angelisl.c tus in ine (Luc. \u, 25). > McHttsest igitttr horoini.
discipulos ad Jes.um non accessisse, sed cogilasse, et ut moriatur, et non quahciuique mone, sed ilia qure
inter se in via traciasse dicunl: quis eoruin mnjor, mrigis tremenda essc videlur, videlicct ul ctiin roa-
esse videretttr (419) : El advocans Jestts paivulum, gno Iapide in profumlum roaiis dcroergaiur, quani
Staiuit eum in tnedio eorutn. el dixil : Nisi conversi simplicem (422) aliquem el pusillura in Christiim
fnetilis, et efftciamini sicul parvuli, non intrabiiis in ciedeniera scandalizel, el a fide cathol.ca detiaie
regnum cmtoium. Meiito pariultiin Domintts \ocai, f.tciat. Meliiis est eniui occidi quam occideie; qui
ut ejiis exemplo inslruaiiitir qni rnajores videii vo- C eiiiin octiditur non ideo bealiludine priialur. Legi-
l.iinl. Videiis, inqtiil, linnc parvulura? nisi ab bac intis eniui qiiosdam-sanciorum maiTyrum, lapid.bus
$'uita siibliniitaie, qure vcstros animos perlurbnl, ad collo ligalis, in piofundum inaiis fuisse deroersos :
liujtts patieniiara et humilitaiein couvcrsi ftieriiis, non ideo laiiien eos credirous bealiluiliitecsse priva-
ct efficianiini sicul paiviili, sine invidia, s'ne odio, tos, qua piivaniur illi, qui aliquem scandalizant.
sine superbia, sine ambilioiie; non solum majores Melius est igiiur homini ut in corpoie occidatur,
in rfgno ccelorum non erilis, verum elinm illuc non qiiam ul in fide aliquem scand.ilizet. Vw mtinds a
inlrabiiis. Ideo eniin dinboltts inde ej'ectus esi, quia scanclalis. Yre illis qui scaudala concit.ml, el qui
major ibi esse voluil. < Dcponil enim Dorainus po- scandalizanlibus credunl : Va?hrerelicis el scltisma-
tentes de scdc el cxaltat hurailes (Luc. i, 52). » Qui- ticis, et bis qui illorum sequuitlur eirorcs. Necesse
•
cunqite crgo humHiuvetii se sicul parvulus isie, hic est enim ul venianl scandala. Unde Apostolus ait
esl majorin regno cwlorum. Qiiicuiique, inquit, ex « Oportel hrcreses osse, Iti hi qttl probaii suiit, nia-
vobis plus se huniiliavei it, plus exallabittir el major riifesli fiani (I Cor. xi, 19). > Qttod igitur Inereiicis
fiet: et si ad htijus parvuli similitudinem onines vos el scliismalicis Itiil vrc, bocvitis catholieis necessa-
liuniiJiaveiitis, oniiies ibi inter oinncs majores eti- rium el utile fuit. Per hoc enim Ecclesiaefides ma-
.is (420). Non igitur ambilio, seJ hurailiias mnjores gis claruil; et illi inulto araplius nocuisseni, si sem-
facit; Hle major qui Jramilior. Et qui suscepefu per occulli latuissenl. N^cesse igitur fuit boiris, ut
unum parvulum lalem in nomine meo me suscipit. \enireni scandala. Verumtamen vm liomini illi per
Talem vidclicel non relate, seJ conversione, ut quod quem scandalum venil. Quamvis enim miilta bona ex
isli alltilit retas, hoc illi afferat sauctitas cl lraraili- hocmalosiibsccuta sint,vaetanienilli per quemscan-
las. Sil igitur humilis et paliens, sil absque odio cl daluravenil. Nonenimideoraala faciebatmalus,utbo-
(418) Hilar. < Cum primum piscem admonelur in- humililatis Dominicrecircumferemus. >
quirerc, asCensuri ostendunlur, el plures. » (421) Hieion. « Qui talis fuetit, ut Chrisli imitetui
(419) Chrysost. aliomodo solvit honi. "59in Matih. liurailitaiem ct innocenliaro , in eo Chiistus suscipi-
* Si non interrogasse sed secum id cogiiasse Mar- !"•'• » . . , .
cus scribit, non sunl opposita; nec semel, sed bis ac . f.422) Hieron. « Secundum rilum provmcire ioqui
lertio hrec eos cogilasse crediderim , el tum demum lur, quo majorum criminum isla apud veteres Ju-
itilerrogasse. » dreos poeiiafucrit, ut in profundum ligato saxo de-
- (4-20)llilarius. « Revciicndura igilur fst ad sim- nifigerelur. >
pliciiatcm infantium; quia in ca collocati, -spccicm
m COMMENT.IN MATIH. — PARS I!I. CAP. XYIH. 220
navenireiit; qurc si fecissel, non tamenprose.sedcon- \_\ naginlanovem quw non eiiaventnt. Sic non esl volusi-
tra 89 se fecisset; sicut et ille de quibus Apostolus tas anie Paiiem vebtium qui in cmiis esl, ui peteat
ait: < FaciauiKSTuala,ul veniant bona, quorura dam- untts de pusiliis istis. Quis est enim iste qui habet
natio justa esl (ROM.m, 8).~~ Si auiem manus lua ceiilum oves, nisi idem ipse qui loquiiur, Jesus
vel pes luus scandalizal te, abscide eum, et projice abs Christus Doniinus nosler (425)?Ceiitiim enim o.es,
tc. Bonum libi est ad vilam ingredi debilem vel clau- tota angelorum et homiuum raulliludo inlelligitur.
dttm, quamduasmanus, velduospedes habenUm mitti Ovis eniin cenlesima, homo csl, qiti non soutn de-
in ignem wlernutn Quid eniiu per manum el pedem ciina, verum eiiara dccima decintm (426) a Moyse
iiUGHigamus, nisi araicos cl projiinquos nostros saepe \ocatur. Uic autent luiio erravil,"quaiido proe-"
Dei lrrtnsgicdiens, poinum vetilum craie-
(425), quos vcliil propria inerabra diligimus, qui cejiluni
eliam quasi manusei pcdes nobis neccssaiii sttnt? dit. Pio hac itaque uua, noiiaginta novera, id est
Isii autem si nos in fide scandalkanl, et eorum iui-_. lotam iIlam.angelorum rouitiludiiiem, in al.is caio-
qna coii\ersatioue anitnas nostias jjeriie senliraus, rum inonlibus Dotiiinus dereliquil (427), et liniifc
abscidamus eos a nobis el a nostro consortio sepa- uitam qurc erraveiat, quxuere venil: qureposlquaro
reraus. Nihil eniiu est quod conira animain diligere invenla est el Christi saiiguine redenipta, tania pro
debeamiis : non palreni, non raairera, TIOIIfratrera, B ] ipsa in coclis cxsuliaiio fiiil/ qtianta pro coteris
neque uxorem, vel filios. ilelius est enim nobis ut omiiibus prius liott fuerai. Hoc -auieni non ideo
sine his ad viiam inliemus, quam ut simulcum eisi facium esl, ul jjlus ftcieris ista diligatur, sid quia
4td poenas el morlem Tlucaiiiur rciernam. ld ipsumi nulla alia de pericuIoVnortis a~d\itam jcdiii, iu qua
autem el per oculum significatur: sic enim dicerei -sui ainojis gaudium caylu.e ostendere poluissem.
solcraus de his, qui nobis aliquem valde aniicum el1. Quanivis autein ad augeloruin numeruiu, uYclium
«ecessarium aufcruiit : Oculum inihi erttit, pedemi iiumerus augeri ci-edatur,' homo taiiicu quasi ui a
iruhi abscidit, maiium mihi abslultt : noii lameiii ovis inler centum eral, quando unu> t. lituia cu.n
ipsa re, setl quadam rei sirailiiudiiie. Videiene con- uxorect noii plureseranl : hree enitn uiu eirava,
temnciiis vnum ex his ptibillis. De illis pusillis tlifit, pio bac de coelisChristus desccndit (428).
qui a supcrba alliluuine se humilianies, .palicniiai LXXVl. (429) Si aulem peccaveriljn le fraler luus,
ei hurailitalc, pusilli el^parvuli sponte sua fiuiit. vade ei cot ripe eum inter le el ipsum solum. Si le au -
Tales autem conteinnendi non sunl : de qutbusi dieriifiucialus eiis fratrem luum. Hrcc autem aposto'-
ii.lhuc subdilur : Dtco auiem vobis guta angeli eo- lis. corumque successoribus, episcopts videlicet, et
rum in cwlis seinper videnl fuciem Patris mei, quii sacefdotibus Doininura speeialiier dixjsse, ex eo nta-
in cwlis esl. DcangeJis eiiim A|)oslolus ail, quia sunll " jcinie inlelligi potesi, quod niox ipse in sequenfrbus
(•dminislratorii spirilus, in ministeiium missi, pio- ail. Amen dico vobis , quwcunque Itgttver.lis super
pler eos qui liwiedittuem capiuitt salulis (Il£bfi,li): : tei rem, ei unl ligata el tn cmlo, el qumcunque sol-
\enit eniin Fihus hoiuiiiis salvare quod pericral. veittis stiper leirain eiunl JJQ soluia el in cwio. Uudc
Yalde igilur liraendtim esl ne quis eos scandalizet,, et bejie dicitur : si peccaveiit hf le ftater luus :
ct in eriorein inducal, pro quibus Dei Filius iiii peccat aulcni in jmtorem qui oves auligil: peccat
niundum vcnieiis, el cauiein suscipiens, semetipsuml in episcopum qui populo sibi comniiss) iijjijiiai$
immiliavil faclus obcdiens usque ad inoiTein. facit. Ad hos cnira peiTinei cot ripere ; ad hos per.-
LXXV. Qutd vobis vide.ur : st fueiifli ulicui cen- linel excorarounieai e, et de Ecclesia pellere, hoc
ttim oves, el ertaveril una ex eh, noniie teltnquel no-- auteni quo oi dine faeiamus, ipse Doiuiuus nos docuit
.nagintanovem in monltbus el vadel qumtere eam qum<s dicens : \'ade,eicotiipe eum inlerteet ipsuni solum^
etrafti ? El si contigeril ui htveniai : ainen dico vobis s ,Si enitti hoc ,facianius, non esl unde Irater uosie,*
auia gaudebh (42*) super eam tnacjisquain suptano- - jnerilo (450) scandalizari debcai, praisciiim cuiii
'
(425) Ililar. c. 4, n. 21 : « Abjieere a nobis 1
vel (42C)Vid. Num.c. ' xxvm, v. 15, 21, 29; 'c. xxi\.
• -
polius eiTiere piopitiquitalcs charissiuioTum nomi- Dv. 10,15, etc. ,'
iiuui adniODcmur, si ui ilfis aliquid lale cernanius,, (427) Ambrcs.Jib. VJIiu Luc, ad cap.,xv.« Di\es
ne in consoiTium ciiraiins eorura de faniiliaiitalei igitur pnstor cujiis omnes nos cenlesinia portio su-
\ciiianius. > Hieion. ad Ji. I. « Si, inqtiit, ila esl,, nius, habet Angeloruin, Domiiialioiuun, Poleslalura,,
quis libi conjiincliis, ul liianus, pes, oculus_,el estt Thronoiuin, alioiiiinque»iniuiinernbiles gieges, qtios
?
i.tiljs atque sollieitus ei-aculus ad jierspicienduni?- ' in raoiilibusfleieliqtiii. V. llieron.
Scandaiuni-autem libi f.icil, el propler dissoiian- (428) Hil.ir.: i Ul ingeniero esse in coelisIrctiliam
liam nioruin te pertiahll ad geheiraain, meliiis cslt redilu huiuaiire saluiis ostendeiet, coinpaiationis
ul el projjjnquiiale ejus, ei enioluraeilliscainalibiis s "posuil exeraplttm, etc. In itnius*Adrc etrore onme
careas, ne dura Vislucrifacere tognatos et neccssa-- "honiinura genus abenavit; ei'go iiolinguiia no\ciii
' lios, causam habeas ruiiiajTiiu. ltaque non lraier,, non erianles, mullitudo an<_cloiTiincoalesliuin oju-
uou iixor, iiori lilii, non amici, nou onims affecluss nanda est.... et qurerens l.oiuiiieiii Clmsius esl, et
' qtii nos excludere potesl a legno coelorum, anioiii noiiaginia noveni jelicti, coelestis glorire niuJlitudo
JJonfrai prreponalur. > _esl, tui cuiii maxiroo gaudio errans homo, in Do-
l424) Vttlg. relinquit.^. vodil... gaudel. niini torporeesl relattts. >
(425) Cluysolog. sernt. 168.«Non terrenus paslorr (429) ln hunc locuin. Yide sernion. S. Aug. 82.
iste est, sed cceleslis.... ilorao habeiis centuiu oves,, - (450J Uieron. « Corripiendus esl auteni" fratcr
Unistus est. > lia el Hilar. ad h. 1., Ambrosius,, seoisura, ne si scmelpudoretn ac \erccuirdiara anu-
hb. ui. in Luc. v. alios an. Hicron. ad h. 1. seni, reraatical in peccato. » Beda : < -Qno jgHur
bona snadenles, verilaiem ei dicamus. Qui si nos A ritur? Jesus eniin Salvator inlerprelalur : qni igitur
audietil, nostra humili allocuiioiieDoiuiiio reconci- saltiiein non petii, qtiainvis vocel Jesum, non lamen
liabilur : si autemnon audieril, adhibe tecum adhuc petil in nomirie Jesu, quia noo hoc petit quod in-
\unum vcl duos, ut ht medio duorum veltiium tesiium lerprelatur Jcsus. Dicatur eigo : si duo ex vobis
stet otntte vetbum. Paucos adhtic Dominus adhibere consenserinl snper lerrain, de oinni re, quodcun-
jubet, ue ille qui corrigiiur niiiliorum redargutione qtie cum fide el sine hresitatione pelierlni in no-
scandalizatus delerior fiat. Stifflciunl tamen isli ad mine raeo, fiel eis. TJntleboc'? Quia ubi sunl duo vel
tcstirabiiiura, si vel de injusla con\entione, vel se ttes congregali in nomine meo, ibi sum in medio ea-
non iia ut dicilur, eis respondisse, contra episco- rum. Quod si duovel tres in bono consenlienles,
pnm vcl sacerdolem aliquando agcre voluerii. Qnod et in Cbrisli noniine pelenles sic exaudluntur,
si non audierit eos, dic Ecclestw; qualenus vel om- quanto niagis plures, qiianto magislotam Ecclesiara
nium objtirgalione eruhescal, qui paucorura luimili Deus exaudil? Sed dicis : Quid si in nomine Jesu
allocutione satisfacere noluit. Unde et Aposlolus pro damnatoruni salule petant? Nunquid exaudiun-
ait: « Sufficit illi qui ejnsmodi esl, objurgallo qure iur? Nam pro Judreis et schismalieis et hrereticis
sil apluribus. Si aulem Ectlesiam non audierit, sit quotidie Ecclesla orat el non exauditur. Oravil ct
libi sicul elhuicus ct jnibiicanus (I Cor. xi, 6) : > B Dominus pro Judrcis, dicens : < Patcr, ignosce illis,
,iil cxcomn.imiieaUis,et ab Eoclesia separatus: nullus non eniin sciunt quid faciunt. > Sic igitur et pro
lEcclesirc fnius ei commuiiicel, qui Ecclesia; credere mullorum salute oraul sancti, et non exaudiuniur.
noluil, ejiisqtie consiliis obedirc eonlempsil; et crc- Delerminandum esl igilur et istud, ut sic dicatur:
teri hoc audienles limeanl, alque uiiius exemplo Si duo ex vobis in bonoconsenserinl super terram, de
eornganttir multi. Amendico vobis, quwcunqueliga- omni re,quodcunquepelierinl innomine meo;s\ lamen
verttis super lerram, eiunl ligata et in cwlo, el qum- tale sit quodDei ordfni et dispositioni conveniat, fiet
cunque solverilis super lerrstm, erunl soluta et in eis a Patre meo, qui in cwlisest: alilerenim non exait-
cwlo. Hoc episcopi audianl; el hunc ligandi et sol- diuntur, qnainvis sibi consenlianl, quamvispetanl in
|\endi ordinem lcneanl (451); prius singulariler aut noinine Jesu. Quoties igilur oramus, el non exaudi-
per se aiil per alium peccanies con\enianl, dcinde mur,ideofitquiaaut in nomineJesu nOnpeiinius/atit
cum paucis, postmodtim vero cum tola Ecclesia, qttia contra ej'us ordinem, et disposilionem petimus:
quam si audire conlempserinl, jam tunc eos ligare ipse enim scit qttos elegerit, ipse scil qifd nobis
non dubitenl. Qui enim sic I.ganlur, el in coelo et Opiis sit, priusquam petamus. Tunc accedens Pelrtis
in terra ligati sunl: Itertim dico vobts, quia si dtto ad cuui dixit: Domine, quotiespcccaveiil in ntefra-
]exnobis consenserinl supertenam, de otnni re, quod- ler 91 meus, et dhniliam ei; usque seplies? Dicil
cunque petierinl, fiel illts a Palre meo, qui in cwlisesl: illi Jecus: Non dico libi usque seplies, sed usque
•ubienim sunt duo vel tres congregati in nomine meo, septuagies septies. Quod lale esl ac si dicerel: Quo-
ibi sum in medio eorum. Qualiler enim inielligere lies pecca\eril, tolies dimilte (455), si septies,
debeamus hoc qttod ait de omni re, delerniiiialur, sepiles; si decies, decies; si cenfies, centies; si
dura dicilur in nomine meo. Non enira nial.nn peli- millies, millies : ul non ille plus in le peccaie,
tionem facere possunl, qui in ejris noinine congre- quani lu illi diinitlere possis: aliler enim non diinit-
gnniur, et in quoruin medioipse est; id esl in quo- lelur libi. Unde superius dixil: < Nisi dimiseiHis ho-
irum corde ipse prresidet, quia ideo ibi est ut corda minibus peccata coruin, nec Pater vesier dimitlet
regat, consilia dirigat, petitiones disponal, eosque vobispeccata veslra (Maiilt. vi, IS), > Pulabal aulem
sibi invicem in bono consenlire facial. Yidelur au- "beaiusPeirus sibi sufficere si seplies dimiileret.quo-
êm Iiuic loco illuu convenire, quod alibi dicilur: niam Scribae et Pharisaei legem el prc-phetas expo-
'« Quidquid pelierilis Palrem in nomine meo, dahit neiiles, el non intelligenles, mullum in suis sermo-
vobis (Joan. xvi, 25). > 11Henim sibi in bono con- nibus ltunc numerum (454) commendabanl, qtietn
scntiunt, illi in nomine Jesu congreganlur et pe- ~ saiisfaclioni et emendalioni sullicere posse pulabani:
tunt, qui ea postulant Iqitaead salutem periinent. unde seplem diebus azytna comedunl; unde el Ie-
Quld enim nisi salus, Salvaioris(452) nomiiie qticc- prosus quando mundalur; el vir qui fluxum seraiuis
.i
'ordine scandala declinare possimus, insinua(, si vel eliain salutaris dicilur ; ille ergo in "uomine
nos ipsos ne qtiem Iredaraus aliendiraus, si peccan- Salvaloris pefn qtii illud pelil quod ad veram saltt-
tem zelo juslHire corripimus, si ex corde ptBnileiili lem petlinet. Nain si id quod uon expedil petilur,
misericordirc pielalisque viscera pandiirats. » iion ln noniine Jesu petitur Paler. >
(451) Hilaritis. « Eum ordinera conlinendae cba- (455* S. Aug. Msnn. 85, n. 7. < Oinnja enlm pec-
rilalis nobis Dominus iroposult, quem ipse in con- caia dixit: quaudo sepluagies septies dixit... oniuia
servando Israel lenueral. » Yide crelera apud eum- ergo diinilti peccala \oluit qui ea septuagestmo
dem. seplimo nitmero prjesignavit.» \ide el serm. 114,
(452) S. Aug. tract. 75, in Joan. n. 5.« Jesus signi- ubi fusius idero et toitiin locttin explanaj.
ficatSalvainrcm.... ac per hoc quodcunque pefunus (454) Ytdead hunc Evangehj locum de numero
adversus uiiliiaiera salulis, iton petlnms in noniHie septei.ario Cbrysologumseira.157, pueierOrigeneiu
Salvaloris. > Ita el trael. 102, n. 1. Alque ex Au- loin. Xlll in Mattli. Auibrosium 1. \in In Luc, n. 23.
gustino, ut \ideltiTj Greg. hoin. 27. inEvang. « Se.i Aiig-isliitum, elc.
quia noiiien filii, Jesus cst, Jesu^ atilem Sahator,
^
m COMMENT.IN MATTH. — PARS III. CAP. XYIH. 230
patitur, septem dicbus separalur : separalur aulcm A liam leiiiens, non ptius habel unde debilum solvit,
septem diebus el mulier menslruata : similitei donec ex toto litimilialus, sacerdotum consilio se
quando pariebal, septem diebus immiinda erat, per omnia obedire promitlat. Meoque ei a sacerdo-
Naaman quoque ex prreeeplo Elisrei septies mergi- libus dicitur: Nisi debitum solveris, eipoeniten-
tttr in Jordanem, et sacerdos offerens saerifieium Uam egcris, lu ct uxor tua, filii tui el cuncla quae
tingens digitum in sangtiiue, seplies illum conlrr possides, in aelernum peribitis : per quod datur in-
Dominum spargil. Psalroisla quoque sic ait: <Se- lelligi quod ipse loius carneus simul cum anima sua,"
plies in die laudera dixi tibi. t Propter hrcc igitui cunctisque sensibns corporis sui, incendiis tradetulr
et alia inulia qure de hoc numero secundum litteran aeiernis : qui enim curo his omnibus crucialur, in
Judrei inlelligebant, dixil bealus Peirus usque se^ nulla parie sui requiem habet. Si aulem his audi
pties: legis-vero et prophelarum inagisler allius om lis conlremiscal, et se satisfacere et ohedire ex
nia inielligens, addidit super lirec, usque sepluagie, corde promitlat, fiet ei quod sequitur. Procidens
sepiies. Verumtamen si bene intelligatur sejities aulem servus ille rogabat eum dicens, Palientiam
Tilhilminus esl sepiies qttam sepluagies seplies. Dt habe in me,el omnia reddam libi. Miseiltis aulem
hoc aulera inLeviiico sufficienter dhimus (455), dominus servi illtus, dimisil eum : el debitum dimisit
*
LXXYH. ldeo -assimilalum est regnum cwlorun illi. Ecce dimissum esl libi debitum; vide utin bono
homini regi qui voluit raticmem poneie cum servi perseveres : dimitte lu quoque debiloribus luis,
suts.- El cum caphbel rationem ponere, oblatus es sicul el libi dimissum esl debitum ttium: qttod sj
ei unus qtii debebat ei decem mitlia talenta. Iste enin facere nolueris, audi eL exspecta qnod seqttilur:
rex ipse et-i qui loquilur Deuscl liomo Jesus Cliristu Egressus autem servus ille invenit unum de conseivis
Domiiius noster : qul quotidie cum servis suis ra suis, qui debebat ei cenlutn denarios, et tenens sufjo-
lionem porot {456), quoniam per episcopos'et sa cabat eum dicens : Redde quod debes. Valde parvum
cerdoleshominumpeccaladijudicat, dum unusquis 02 debilura est centum denariorum adeomparatip-
-que ad pcenilenliam veniens, quanlum debeat, et ii nem decem millium talenlorum; slultissimus igittir
quibtts peccavetit, Domino confitetur. llle aulen est, qui centuni denarios non vult dimillere, ea
unus qtti liecem millia 'talenla debebat, quis aliu conditione, ut ei decem mUlia talenta dimillanlur.
intelligltur, nisi omnes 511«,qui plus crcteris in om £t proeidens conservus ejus rogabat eum dicens;
nibus peccanl? Sed quare cum hoc prius rationen Palienliam habe in me, et omnia reddam tibi. Ille
Domiuu0 ponere voluit,~nisi nl hujus exemplo cre autem noluit: sed abiit, el misit eum in carcerem,
leti inteliigerent quid in suis rationihus responde „~ donec redderel debitum. Torlasse iste non audivii.
Tenl, el quantam spem liabere potuissent? Si enin aut si audivit non intellexit; aut si intellexit parvi-
ei qui plus cteteris deLebal, qnoniam se humiliavH pendendo neglexil qttod Dominus alibi ail: < Ea-
omne debitum Domirius dimistl, quanto magis alii dem quippe mensura qna mensi fueritis remelietur
qui non lanlum peccaverunt, si digne pcenituerinl vohis (Luc. vi, 58). > Videnlesautem conserviejtts qum
oinnia peccala dimittet? Ideo eitim decem millia la fiebant, eonttistati sunl valde, el venerunl et narrave-
"lenta posuit, quia hoc debito nullum aliud debilun runi dominosuoomnia quwfacla ftterant. Isli enimcon-
majusest: omnes enim numeji in Iioc numero con servi.el angeli et homjnes inlelliguniur (458). Omnes
linenlur, quoniam ex denis numeris mulliplicatur enlm sunl eonservi qui unius sunl domini servi : et
ciijiis unaquacque parstatn perfecta est, ul replicar -isli quidem iniquorum opprcssionem et miserortira
qurilem possit, ciescere vero non possil (457). iCtin affliclionem domino narrant, quia pro bis assiduead
enirn usque ad decetn numerairius, ni iterum al Deum ciamant. Tunc vocavit iltum dominus suus et
uno incipiainus, nihil haJjcmus qtiid dicamus-: si ait illi» Serve nequam, omne debilum dimisi tibi^
'iniliter autem fil cum veniinus ad centum; et siroi quoniam rogasti me : nonne ergo oportuii el te mi-
liler cuin venimus ad mille; atqtie similiter cun sereri conservi lui, sicut el ego lui miserlus sum?
venimus ad decem millia; decies eiiim decem liun D Et iralus dominus ejus tradidil eum fortoribus,
fentum, et decies cenlum fiunl mille; et Tlecic quoad usque reddcrel unhersum debilum. Torlores
mille fiunt decem millia. Hoe igiiur debito majn isti, maligni spiritus sunt (459), qu bus miser homo
debitura uon esl. Setl \itlearaus quod seqtiilur. Cun ad ptmiendum tradiiur, neque de coruin poleslale.
iiutem non hdberet unde redderel, jussil cttm Domi cripiiur, donec universum debilum redtlai. Nun-
ntts ejus venundari el uxorein ejus ei filios, el omnit qtiam igitur de illorum potestale eripilttr, quoniam
quw habebat, et reddi. Pcccator cnim adpoeuiien boc debitum semper reddilur, nunquani tamen in
(455) Ad cap. 4 cdil. Roin. pag. 152, et ad cap 251, n. 6, Jib. II. Tnquisil. ad Jan. ep. 55, n.
14, pag. 155. 28, etr.
(456)Origenes de lempore bic designalo reddenda (458) Y. Origen. 1. all. qui negal e\j.licari posse
rationis fuse disserit tora. 1. Origen. Huet. pag. 55( quiriam intelligi conservi debennt. Theophylaenis
el lom. Iil edii MM. pag. 650. Ibid. pag. 545 e; lamen. < Yidentur hi conservi esse angeli, osores
MM. 622. < Quisuain dicendus est rex uisi filiui mali, et amanles boui. » V. Aug. qtursl. in Matth.
Dei,eic.?> (459),Origen. ib. < Quinam hi sunt, praeierquam
(457) YiJ. SAug. sorm. 51, nura. 54 et seim. ii quibiis supjiliciorum cura demandata asl?»
£51 «. JJRUNONISliPISCOPI SIGNIENSIS 232
iutegrumsohitur. Hanc atitem lotam sirailittidinem A sufficit labiis dimi.lfrc, nisi cl corda conveitinni.
ad quid alluleril, ipsc Dominus profnns exponit |C\r. XIX.] Et factttm cst, cum consummassetJesus
diceiis : Stc el Pater meus cwlestts faciel vobis, si seimones islos, iiugidvil a^Galilwa, el venil in ftnes
iion rcmiseriiis unusquisque fralri stto de cordibus Jttdwm irans Jordanem : el secutw snnl eum luibw
vesiiis. Nota quod.ail de cordibus vesiiis: non enim muUw; el curavil eos ibi.
PARS QUARTA
- LXXVIII. El accesserunt ad eum PJtaiismi iettian- snatn, nisi ob fotnicaiioncm, et atictm

clttxefu, ma-
tes eum el dicentes, si licel hoinini dimiliere uxorem cliaiur, Etboc quidera.in hoc eodeni libro supcritis
sttam quacunque-ex causa. Qttod eniin ait; qutictai- exposuiraus. Dicunl ei discipuli ejus : Si iia eit
que ex causa, tale esl ac si dicei el, pro aliqtta causa Itominis cutn uxote, non expedit nubcre : id est
causa, non ut sonare videlur JJIOomiii catisa (410). si lali vinculo juiicli sunt, ct hane fidem sibi mutuo
Qui respondens ait eis : Non legisiis, qtiia qut ftcit custodire oportet, non e\pedii-vel nttbere, vel uxo-
hominem ab iuilio, musculum el feminam fecit eos? rera duceic (445). Simihter enim el Apos.ohis ait:
Et dinil: Propler Iwc dimiiiel homo paiiem el m„- « SQIIIIUSes ab uxoie? noli qurerere iixoreni: i
tiem, et adhmrebil uxori suw, et eruni duo in caine ileinque: « Dico autem non nupiis, et \idnis, iio-
una. llaque jam non sunl dtto, sed una caro : gttod iuiin cst illis, si sic permaneant, sieul el ego: quod
ergo Detts conjunxil, hotno nen separel. Deus est -si iioii seconiinent, nubant; meliu^ esl ciiini nu-
qtti loquitur, et yiiuni cuiii u\ore tinani carnem berc quani uri (I Cor. v.i, 27). > Dixitque Dotni-
csse dicil/qui quamvis pcisonaiiter duo sinl, la- -nus : Arouomnes captuni terbuiii is'.ud,sed guibus da-
inen de iinn carne ambo, sic se dilign-e et chr-r mis -lum esi. Hoc, itiquit, veibiini quod diciiis, scilicei
vinculo jungere, et nunquain n se sepnrarc dehcnl; quia non expcdit nubere; hoc praeccpluin casiilaiis
^tc si non duo, se'd una ex loto caic fnisseni. Di- 'el coiitiueniirenon otiincs capiunt, non omnes ctt-
"eunt illi: Quid ergo Moyses mandavit, dare libellum cSlodiuntvel recipiuiii: Sed illi t.iiutira quibus di\i
'repudti, eldhnittere? Si, iuquiunl, una cai'0 sunt, si -nilus datuni est. Suitl cnitn eunuchi, qui de mattis
insBparabiles sunl, tanloque dilcctionis vinculo 'nlero sic nali sunt. Uli videlicel qul fr.gidre natuirc
jtingi debenl, cur'Moyses diraiiteie niatidavit? Ail exislenies, facill rae raruh ferunt tiiillationeni. i t
•tlhs : quoitiam Moyses ad dur liam cordis vestii per- n sunt cunuclii qui facti stuit ab hominibtts: jier quos
u
nusit tobh diviillce uxons veslias: ab iuHio autem non solum coniriios lesisbus inlelligiiuus, vcrtnn
tton fuil sic. Qtioinodo sic? L't homo dimilieret ,eliam eos, qtios prjeposiloiuni suoruni diligeniis-
iixorein siiam pro qitalibel causa. Moyses antem sittia tuia, eliam iiolentcs, crcltbes facil. Et sunt
dicit, ut qui pioptcr aliquam fce.litalem diiiiiserit ,euttuchi qui se ipsos castraverunl proplei regntim
uxoreni suara, det ilh libelluin rejiudii. Sed aliler cwhruin. llli enini cajteiis mcliores, non feno sed
iiic, et aliter ibi loquilu: Moyses, iroo Doiniiius pcr cauiis iiiacei'alione fiunl (444). Qui polesl capcre
'Moysen. Hrec enim uxor qure propler aliquainffcedi- -cttpiat. Qui potest coiiliueiiliara custodire, cu^lotlial.
taieiu diniillilur, unaqurclibei hreiesis iillf Uigilur : qui \cro iion potest, cui vult uub.il, taninra in Do-
qtiam quidem non verb<s sinijilicibus, sed scripto ,'ji.ino (445). Ilrec aulcm licentia nou dalnr illis qui
eljuranienlo, fiiwaque stipulalione diniillcrc con- caslitatem voveruni, \cl qui majoiis religieus or-
venit, qtiatenns ille qui eani dimiltit, ad eam ullc- dinem suscepeiuni.
-rius noii revciTutur. Hoc igimr qttod sprilualiier LXXIX. Tuiic oblati sunl ei parvuli, tit manus eis
iiileliigi debet, juxia litlerara Moyses inieiligere et haponeiel cl oraiel; id cst ut eos tangeiel elbenedt-
observare Judrcos 93 perniisii; scd propler duii- ceiei: discipuli auletn increpabanl eos. Adhuc euitii
tiam cordis' cortim : ne \idclicel uxores suas inter- JJ discipuli carnales erant, et eos qui carnaliier sa-
ficerent, vel niroiuin aiuigerenl, cum eas propter piunt, sigiiiticabant. Mulli euiiii suut iu Ecclesia,
aliquam fa.dilaiem odio haberent (441). Debis au- qtti se in eo placeie Deo putaut, qttod parvttlos et
tcm in Deuteroiiomio sufficienier dixiinus (442). simpliees ab cjtis regintiiie remo\ere conautur, vo-
Dico autem vobis, quia quicunque dimiseiil uxoiem lentes poienics ct astutos eligeie, quorunt lorfuudiiie
(440) Contra slare videtur Hieron. < Inlcrrogal nihil onerosius; si diniiserit invitam, nihilinchri-
eutn, utrum liceat boraini dimiitere uxorein suara slianitis. >
qualibet causa, » el Origenes toin. 1 lluet. recens., (444) Y. Epiphanium hteres. 58.
pag. 555'zKra wao-KvKITIKV, ex umni causa. De toto (445) Hieion. ad h. 1. < Ul unnsquisque conside-
hoc Matlba'1 loco l'u=,eNnzianzenus orat. 56. Atn- rel vires suas, ulruin possil viiginalia ct pudiciliae
bi'os. lib. vm in Luc Aug. adtiileiin. conjug. Vide iiuplere praecepia. Per se cnim caslitas blanda est,
etiara lreiiaeum lib. iv cap. 15, et Chiysost. honiil. ct quentlibet ad sc alliciens. Sed coiisidcranda; snnt
10, conlr. AuomoeoSj. vires, u't qui polest capere cupittt; quasi horlanlis
(441) Ita cl Hieron ad h. 1. vox Domini esl, et ntilites suos ad pudicilire prae-
(44-:) In cnp. 24 cdil. Rora., p. 208. iniuiii roncitaniis : qui polesl capere capiat: qui po-
(445) Pr.cclare Bernard. De praecept. el dispens. lesl pugnaie, ntignci, superel ac triumpliel. J
mrgnrc icvera aiigiislioe : «Si lenueiil exosant,
SS3 COMMENT.IN MATTII. -- PARS IY, CAP. XIX. 234
et prudenlia temporaljter Ecclesia crescat : non A tribuunt: ad cuhnen tameii perfeciionis non.perve-
allendenles quia t sapieniia ejus mundi stultilia.est niunt. Cum audisset aulem adolescens verbum,-abhi
enhn habens multas possessiones; ecce
apud Deum. > Sed videamus quod sequiiur: ifesus tristis : -eral
outem ait eis : Siwile parvulos, el nolile eos prohi- qualiter eraladolesccns oslendilur : bonus erat quia
bere ad me 'venire; ialium esl enint regnum_cwla- aliis non nocebat, sed non erat bouus qttia alijs. IJQ»I
tttm. Taies, Inquii, eligiie, tales prohibere nolile, subvenicbat; uec sua largiri, nec aliena rapere no-
iales in Ecclesia ccnsiiluHe , ct talibus inanus veral: Joqucbalur cum Deo, qui \eras divilias ei
lamen in lerrena possessione
imponite. Et cum hnposuissel eis manus, abiil inde. ostendebat, magis
Iluliis enim modis manus impositio dicitur (416) : qiiaiiv in -eeelesiis llicsauri mwmissione~spem ha-
hic autem consecrationem siguificat: de qtia Apo- liebat. De talibus enim Aposlolus ait : «^Praccipe
molus ait : i Ncmiui cito manuni iit.posucris diviubus hnjus saeculinon spcrare in iuceilp divtiin-
" ruiii (I Tim. \i, 17). > Aliud est enim divitem esse;
(/ Tim. T,-22). >
LXXX. Et ecceitnus accedens, mt Uti: Mnghlei bone, alsud in divitiis spem liabere : qni enim in diviiiis
quid boni faciam, ul habeam viimn wiernam ? Quidixil spem suahi ponuni, valde-difficile salvari pu=-
ei: Quicl me interrogas de bono ? unus est bontts, sunl (450). Unde el Dorainus subinferens ait: Amen
Deas. Quid est igitur qtiod- dicituc : Vidit Deus B dico vBbis quia dives diffkile inlrabil i« regntmi
cnncta -qnm feceral, el erant valde bona. Si eriim cwlorum. Et ilemm dtco vobisjEacilius esl camcluni
Deus oinuia fecil, el cuncla .qure fecitf non solum per feramen acus transire, quam djvilem inl\are in
bona «unt, sed et ™vaideJionn, Tjuomodo unus el. regnum cmlorum. Pjius^diflicile, deinde impossibile
.sbiusDeus, bonus J (447) Ipse enim Solus naturaliter dixil: jmpossibile esl cnim ut diviles indivitiis
est bonus, quia se ipso et non ab alio esl boinis : spem habenles intrent in regnum ccelorum : de ijlis
crstera vcro non a se^ ipsls, sed ab eo sunt, a quo enim hoc inlelligilur. Sic enim_Mai'cuscvangeILsta
bona in principio creata •sunl (448). Si aulem vis Doiriinum dixissenarral: «Filioli, quam difficileest
ad vitam ingredi' serva mandala. Dtcit iile : Qum? confidentes in pecuniisregnumDeiintroirel > (451;
Jesus auiem dixit: Non hoiiiicidium fucies, non Sed quid per camelum cujus unicum el smgularo
aduUetabis, non facies furtum, non falsum 'teslimo- officium -est onera porlare, nijSi.eos inteHigaimis
nium-dkes;- hotiota patrem el malrem, el diVtges j|ul peccatorum pondere-prtcgravantur? Quibus se
proximum luum sicui leipsum. Dicit illi adolescens : Psalmista connumerans ait: <.Quoniam iniquilates
Omnia bwc^custodivi a jttvenlute mea: guid adltuc anere supergressre sunt captil meuin,^sicut cnusr
tnilti deest ? Si enjm, ut Apostolus alt, plenitudo ^rave ^ravatre sjml snper me (Psal. -xxvvi, I>).»
legis esi_dileclio, aul iste"non bene inlellexit diliges C De divitibus autero quid dicit? «Ecce homo (_f.
proxhnum 'tuum sicut ieipsum, -aut si inlellexil, nom-pnsuit 'Deum adjulorem-sibj, sed .*(eravit in
non behe respondit (449). Quidenim ei"deesse pO- multHudiiie divitiamm suarutn, et pireyaluil in=va-
lest qni totam lcgem Custodit?"Putabat enim iste', nil.ile sua (Psal. LI, 9). > Eacilius igilur est came-
sicut videiur, provimum suura se Jjene diligcre, Jum, id est aliquem valde peccatorera transiie per
quia eum non occidebat, qtfia bona stta ci iton au- foTamen acus, id estper arctam et angustani viani
ferebal, aliasque injnrias el non faeiebat. ldeoque qureducit ad-\ilam, quam htijusmodi-divitem in-
fjualiier hoc iritelligere debeal. Dominus subinferens trare in regnnm ecelorum (452); qiioniam ille faei-
ait: Si vjs pei fecl}ts esse, vdde, vcnde omnia quw Jius a peijcaiis.-quam iste a-divitiarum spe separari
Iiabes, et da pdnpetibus, el habebisthesaui um iit cwlo, poiesLûdiiis.flMt^m Itis, discipuii mirabanlur valde,
-et veniens-sequere ine. Hree est vera-mensura per- dicenles-: Quis ergo poterit ^tvns esse? Hoc enira
feeiionis : ille iniplet legem, qui ista cuslodit? Nec discipuli non dixissent, si de quo divite Domimis
in S5> êi dilectione peccat qui-Ghristum sequitiir'; Joquebaiur. intelleijsseul. Aspiciens aulein Jesus,
nec in dileelione proximi, qui indigentibus omuia dixit 'illis : Apud Iiomines itoc tniposstbile êsi_ aputl
largilur. Non desjjeret lamcnxui ad Jianc perfectio- Deum anlem -omnia pobsibilia s««(.-Quod enim ail
nein venire non datttr : -mulli euiiii salvanlur qui "xipud liomines, hoc est seeundum intellecturo luj.
ncqiie omnia Telinqmmt. lieque orania pauperibus manam ; quod vero ait apud Deum, Iioc esl .sccun-
44(5) Y. Morimim de sacT.-Ordinat."ExcrcIt. V. trislis recessissel? > elc.

cap. Urnura. 9: Albaspiureum, lib. n Observ., c. 51. (450) ,S. Aug. QQ. Evang. lib. u, e. 43. t-Divileni
HabetT Pouiif. Grrec. obs. 2 ad part. viu, etc. hic appellal cnpnium rerum lemporalium, et de
- ' ' '
(447) Ambi'os., lib.. vui in Luc. n. 65. « Addendo ialibussuperbientem. >
niatjisler bonem porlione boriiiin^dixli, non in uni- (451) C. 10, 24.Uieron. « Qnia difffculier diyitire
veisiiate, jiam Deus. universiiate bonus, horoo e\ conlcmnujiliii', non dixit : inijrassibile esT,d>viies
parle... Bouus eiiiin qtfid est, nisi plcnus jjoni- inlrare iit regniim ccalorum. sed difficile. Ubi.dif-
laiisi * fitile poriiiiir, non iropossibihias praetenditur, ued
(448) Hinc inilium stimiiliomilia 4 I_nnatal, apost. wrilns deroonsiratur. >
jstib Emiseni uom. "edita corrtinetque
" litmc et
* -sc (552) Jieruni Jlier. < Videbimus' qtlOmodo et Hti
quentem raimerura. caroeli, qtiibits divitcs comjiarajjitfr, eum dejjosue-
(449) c Memitur adojesceus, i ait hic Hjeron. t Si rinlgravem sarcinainpecfatorniii, eitotius coTpoiia
emm.hoc qnod posiuiiii est in niaudaiis Diliges ^graiitatem, intraie po^smt per anguslara portara ~ ct
proximum, etc, operecomplesscl, quomodo pOstea arciam vlain. quas ducit ad \ilam. »-' - * -
~
PATCOL. CLXV. i3
dum spiriiiialem inlelleclum et divinum; non est A sedes suas vocare eonsueverunt. Sedebit igiiur
enira imjibsslbile Deo, qualemcunque riivitem-ad uuusquisqiie in sede sua, quojiiam unusquisque in
sutp volnnlatis,viam convertere (453), quamvls populo quem rexit el praedicavit major ct suoHmior
valde difficile sil ut pauper esse velit, qui semper apparebit. Sedebit autem et Dominus in sede majes-
<lives'fuerat. Si igilttr ad litleram intelligalur, im- tatts sum, quoniam -escelsus super amnes gentes
possibile est: si vero spiritualiter^ sicut modo ex.- Dominiis, cunctis et angelis et hombtihus praeside-
posuimus, impossibile non est. Impossiblle est enim bit. Judicabii igitur Domiuus, judicafjunt el aposioli,
quanlum ail litteram, ut per foramen aeus'transeat judicabunl insuper episcopi el sacerdotes .: cmnes
camelus; quantum vero ad spiritualem intelligentiam, piaeterea ibi judicabunl quorum exemplo creteri
non csl impossibile. daranabuntur. Et omnis qui reliqueiit dotnum vel
LXXXl. Tunc respondens Petrus dixit ei: Ecce fralres,âul sorores, aut palrem, aut pialrem, aut
hos reliquimns -otnnia el seculi snmus te : quid ergo uxoiem, aut filios, aut agros propter nomen meum,
erit nobis ? Hle, inquit, dives,de quo superius locutus cenluplum accipiet, ei liiam mletnam possidebit. Alir
ies, neque omnia dimiltere, neque te sequi voluit, antem evangelistrcdictinl:«cenluplum accipielin hac
cui eliam qtiid responderis audivimus; de nobis "vHa;posihancvilam,\itama3ternam. >QuibusetMar-
autem quid dicis, qui omriia reliquimus ellcseeuli cus addit (457) « cum perseeutionibus. t>centuplum
sumus? Omnia enim Petrus reliqtierat, quia rion enim cum perseciilionibus iti hac vita susci-
iolum ea reliquerat qurc Jiabebat, sed ea quoque piunt sancli, qttia qulcunque Beum dilrgunt «jus-
qure habere poterat, ut ulterius in hoC^mundonihH que volunlaleni facittni, sanetorum fratres etsoro-
proprium possideret, nihilque possldere desidera- Tes, patrcs et malres, aniici et propinqui fiunt. Sic
fet (454). Ilnde ipse nos quoqtie admonet dieens : enim de~se ipso Domintis ait : Quicunquefecerit vo-
' < Nolite diligere mundum, neque ea qure in mundo lujtlatem Palrismei, qui in coiiis est, ipsemihi frater
sunt (I Joan. \i, 15): *~Et majus quidem est ha- el soior et mater est (Matth. xii, 51). Fralres autem
bendi voluntatem, quamipsum liabere derelinquere. cl sorores, patres el matresûxores et filii, isti dicun-
Jesws auiem' dixit illis : Amen dico vobis, quod vas tur, non nalura êd officioet affectionc: quos enim
qui seculi eslis me, inregeneratione, cumsedeiil Filius laiilium diliginius, liis nominibus vocare solemus.
Aoininis in sede majeslalif sfiw, sedebilis et vos - LXXXIL Mtdti antem erunt primi novisshni, et
super sedes duodccim, judicanles duodecim tribus novisshni primi (458). Hanc enim proposilionesn-ad
Israel.Buo Pelrus proposuerat, sed alterum Chrislus quid ailuleril, sequenlia manifestabunl : ad lianc
assumpsit : non enim diis.il, < Yos qui reliquislis „ enim spectal tota subsequeng similitudo : unde et
omnia.» Sedquid dixil? Vos qui seculi estis n!e(455): in conclusione dicitur : Sic erunt novissimiprimi et
TJtnnia enim derelinquit qui perfecte sequitur Je- piimi novissimi. Quod quidem si de mundfa&talibus
uum. Sufficiens ergo fuit alterum dieere, quia inlelligatur, non video qualiter pvimi sint novissimi,
utraque in uno conlinebaiilur. Yos, inqtiit, qui se- vel novissimi primi.Triim enim fuerunt patriarchae
cuti estis me, qui mecum per eamdem viam inceditis, el prophetae, et cacteri prioris Testamenli, ad vilam
qui ad coelestia festinatis, qui lerrena cuneia despi- pra.destinaii : novisslmi aulem nos unmus; de
ciiis, qui justiftam et verilatem, pacem et miseri- jjuibtts Joannes ail : < Filioli, novissima hora est
cordiam diligitis, vos sedebilis super sedes duode- (I Joan. II, 18): »_EtAposlolus: < Nos sumus, in quos
fines sreculorum devenerunt (I Cor. x ,Al). »,Ei isti
ci«,--judiCiii)lc&dijodeciij) tribus Israel. Sedebuni
ulique apostoli super sedes duodecim : sede- quidem sicul tempore" primi iuerunt, ila et priroi
bunt et alii super sedes suas, qui eorum exem- denarium susceperunt. Hos eiiim staiira post pas-
a
plo 595 vixerunt (456), et Christum Dominam sunl slonem suam Christus Dominus pcenis eripiens,
seculi. Plurescnim sunt ibi sedes quam duodecim, in gloriam introduxit. Aposlolus guoqueait: «^Quia
residui sumus^ non praavenie-
pluresque judices ibi erunt : »on solum enim epi- nos qui vivimus, qui
scopi et sacerdotes ibi .udicabunl, verumetiaro, ut 0 mus eos qui dormierunt: quouiam ipse Dominus in
cl Iii voce archangeli et in litba Dei descendet
superius dicilur, regiua Austri, elNinivitae resur- jussu
et morlui qui in Chrlsto sunt resurgenj
genl in jiidtcio cuni generalione ista, et condemna- de coelo,
bunt eam. Sed qure sunt istae sedes, super quas isli primi. Deinde nos qtii vivimus, qui Telinquiraui,
in nubibus bbviam Domino
judices sedenl ? Islae enim sedes, singulaeEcclesitc simul rapiemurcumillis
Bunl: unde el episcopi JEcclesias qtiibus praestinl, (I Thess. iv, 44, 15, 16). J Quotiiodo igitur sunt
XLIX.
(155) .V. S. August. episl. ad Hiiar. q. 4, et ep. Au£>.in Psal. x, 29, 50. Nemo est
ad Probam, cap. i. (457) Cap. qui reliquit do-
I- (454) S. Aug. in psal. cm. « Non soltim dimisit mum,aul frattes, aut sorores, aul patrem, aulma-
aut agios propler me, et propier
quidquid habebat, sed efiam quidquid babere ctt- treni, aut filios,non accipiat centies lantum, nunc in
piebat. J Evangellum, qui
(455) Y. Hieron. ad h. 1. tempoie hoc; flomos, el fratres, et spi ores, et ma-
(456) Beda hic. < Quia eninf duodenario saepe ties, et filios, et agios cum perseculionibusel tn smculo
nuraero solet universilas designari, per dttodecim fului o vilam wlernam.
sedes apostoloniiii judieanlitini, oranium numero- (458) Hoc et scquenti numcro continetu!' hsmilia
silas, et per duodecim Iribus Israel', uuiversilas~eo- Emiseni Domin. in sepluages. id esl S. Bruuonis.
rum qui jttdicandi suiit/ostendilur. » ldem fusius
COMMENT.1N MATTH. — PARS IV, CAP. XX 238
257
et
novissimi primi? tNunc atitem ipsam parabolan A minus vinem procuratori suo. Voca operarios,
autliamus. JCAP.XX.] Simile tsl regnum cwlorvn teddeil(is,meicedeni, ineipiens a novissimis nsque ad
Itomini patrifamihas qui exiil primo mane conducer* pftmos. Sero eriim uniciiique.Iit, quando ultimura
diem cum vita fmit : Dei vew>procuiâtores; angeii
operarios in vineam suam. Hoc aulem tale cst, ac s
diceret: Sic fit in regno cffllortim, sicutfactum es sunt, tjui sanclorum animas Deo reprresenlint, ef in
in viuea palrisfamilias, in qnam ipse, primo mam requiem induciinl; de quibtis Aposioius : « Omnes
exiens, pperarios conduxlt. Regnum cceforum, Ec enim suutndminislratores Spiritus, in rninislerium
clesia est; palerfamilias, Christus Dominus nosler missi, propler eos qtii haercditatem capiunl salutis
-ejus namque familia, et angeli et bomines sunt (Ilebr. l, ii). Fil autem plerUmque, ul illi qui
magna quid. m esl familia, quia magnus est el pa pqsterius Veniuni, prinii denarium et mercedem
terfamilias. Yenit autem iste palerfamilias ut condu recipiarit; quoniam srcpeconiingil, ul primi de hae
cei-et operarios in \ineam suam. Yinea enim Do vita exeant, qui poslerius Iaborare el Deo servire
mini Sabaoih, domus Isi-ael est: vinea, Dei Ecclesii incipiunt. Primus enim denarium recipit, qui pri-
est: extra quam qui laborai, mercedem non recipit musde hae vita exiit. Mulli enira sanctorum eadem
in qua qui laborat, denarium suscipit. llle enim de die qua crediderunf, de hoc mtrado pcr maiTyrium
ltarius, Temuneratio est aeternae bealitudinis : ide< B exierunt : isli igitur una el ultima hora in Dci
unus denarius omnibus datur : .unus primis, e vinea laboranles, prius siisceperttnt denarium, quam
unus novissimis. Et ahi-quidem priino mane labo illi qui a primreva actate Domiuo servientes,~et post
rare incipiunt : alii vero circa horam iertiam : ali eos de hoc saeculoexeiintes, sicut prius laborare
aulem circa sexlam, el nonam horam i alii quoqui coeperimt, Ila post eos denarium acceperunl. Fit
circa horam undecimam. Hoc est enim quod ail igitur aliquando, elsi non semper, in Ecclesia Dei,
Conventione autem facta cum opeiarih ex denarit diiod in vinea^pati isfamilias factum fuisse narratur:
diurno, misit eos in vineam sttam. El egressus circt lit videlicet primi sint novissimi, etnovissimi primi.
koram leriiam, vidil alios slanles in foro o<iosos, e Hbc autemTjttia non semper fit,-ideo in principio
dixit itlis : lle el vos in vineam meam, ei quod jnstun hujus simililudinis Dominus ail : Mtilti aiilem etunl
fneftt dabo vobis : illi autem aMerunl. llerum auien piimi novissimi, el novisiimi primi. Si-euim semper
exiit circa sextam, et nonamJtoram, et fecit similiier JiOcfieret, non mwftos, sed omnes dixissel^ sic igl-
Circa undecimam vera exiil, el invenil alios stantet tur multi novissimi el in mercede suscipicnda ho-
in foto otiosos, ei dixit illis : Quid hic slalis lota dh noranlur, ex in prelio non niinoraniur. Unde et caa-
otiosi? Dicunt itli : Quia nemo nos conduxit. Dixl tcri murmuiantes dictmt : Hi novhsimi una hora
illis : Ite el vos in vineam meam. Prirao namqu< *- fecerunl, et pnres itlos nobis fecistl qui portavimus
inane in vinea Dei laborare incipiunt, quj a pri- pondus diei et wsius ? Tjuos quidem digne satis Do-
maevasetate, id esl a pueiilia in Ecclesia Dei Do- minus redarguit, dum uni eorum respondil diceus :
mino serviunt (459) : illi QQ autem circa Iiorati Amice, non facio tibi injuiiam; nonne ex denaiio
terliam laborare veniunt, qui In adolescenlia servitt convenisiimecum ? Tolle qttod inum est, el vade : volo
iucipiuni -; veniunt aiitem el illi circa sexiam" ei autem el Imic novissimo dare, sicul et tibi. An ocultis
nonam horam, qui vel in juventute, vel in sene- liius nequam est, quia ego bonus sum ? Haec auieni
clule, ad pceniieiitiam convertuntur. Undecimr non ideo dicunlur, ut de provenlu aliorum sanetos
vero hora illa est, qure in qu.ilibel-relate fini appro murmurare, vel neqnam (461) et invidos- oculos
pipqttai et inorli proxima est. Tlanc enim lior.uv habere inielligere debeamus; sed potius, ut mttr-
non solum juvenes et senes, vernm etiam puer muralionis -el invidiae roalum, quantum sit intelli-
Iiabenl. In hac igitur hora laborare incipit et illc gamus, et caveaimis. Magnum enini vitiiim est quod
qni in decrepita.jclate, el ille qui in gfavi in- tantopere a' Doraino redarguitur. Sancli quidem ei
firmilate ex tolo corde ad Doroinum conveiliiur, boni sunt quicunque hunc denarium accipiunt :
Wiflhts ergo locus desperationi, nullus Iocos re- j. hunc autcm accipiunt et priroi et novissimi. Et
-stat exfusationi; siquidem in omni aeiale et in prinii igilur el novissimi boni sunt. Quoraodo ergo
rjmni hora peccator suscipitur : « Peccator eniin murmurare possunt? Quomodo neqnam et invidos
quacunque" hora eon\ersus fuerii, et ifigemuerit. oculos hahent? Taies igitur isli non suni, el ne tales
\ila vivet et non moriettir (460). » Comeilaliii liant, illorum exemplo admonenlur. Bonum_ est
igilur vel undechjia hora, convei lntur veliu ultirac eniin in hac vinea laborare, sed malum est murmu-
vitae termino, qui pritts in bonp otiosus, et in malc rare. Laboreraus igilur, nec murmuremus : ijlorum
sedulns fuit. Nam et ipse si-voluerit, el si conversus reprebensio sit noslra correclio. Alierum nosinvitat
fueril, elsi vel atf borara laborare coeperil, simul ad bonura, allerum-dissuadel a malo. Illorum eniin
cum aliis mercedem dejiaiiuraque recipiel. Unde et labor et remuneralio nos invitai; illorum vero mur-
subdilur : CUHJsero aulem facium esiet, dis.il Do~ muraiionis reprehensio nos a rourmuralione com-
(459) Hieron. ad h. I. duas affert explicationes; gorius hom. 19, in Evang. Titramque haJiet.
primam de hominis aetatibus , quae est Auctoiis (460) Vid. Ezechiel, cap. xxiu.
nosiri, Cbrysosi. hoin. 65, etc, et alteram de aeia- (461")Vid. Chiysost. et Gregorium 1. all. Vid.
libus mundi, qureest S. Augusi."serm. 59, De Yerbis etiam A, De vocation. 1. i, c. 7. _
Doniini, Auibrosii hb. vn iu Luc. Bedae, elc, Cre-
259 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGXIENSIS 240
pescil. In utroquc igiltir eonsulit nobis Dominus, A Ji XII,2). s Joannes vera non occisus, sed in ferventis
dum nos in allero laborare admonel, in altero \ero olei dolio missus, et in Pathmos insulain exsilio
murmurare dissuadet. Quod autcm sequilur, mulii relegatus, hiagnre alfiictionis etamariludiniscalicem,
enim sunl vocali, pauci veio electi, valdc paucos esse bibil (465). Sedereautem ad dexleram meam , tel ad
ostendit eos qui salvanlur, ad comparationem co- sinislram non est meum dare vobis, sed quibus
rum qui per singulas horas vocantur (462). Susci- paralum esl a Paire meo. Ac si dical: Quod TOS
jjiunt igitur denarium el primi et novisslmi; sed modo peiitis, jam datum est; non est meura dare
neque omnes primi, neque omnes novissimi; quomodo; non ad me pertinel ordinare el disponere mo-
niam multi vocantur, et ad vineae laborem invitan- do quis ad dexlerara nieara vel ad sinislram sedere
tur, qui neque inter primos, neque inler novissimos debeal in regtio meo. Haecdispositio non est homi-
connumeraniur. nis, non esl hujus lemporis; ab reterno factum est,
LXXXHI. Et ascendens Jesus Jerosoltjmam as- quod modo fieri poslulatis; simul cura Patre anle
sumpsit duodecim discipulos suos secreto, et ait tempora disposui, neque iterum disponere haheo,
illis : Ecce ascendimus Jerosotymam, el Filius ho- quam sedem sibi unusquisque suscipiat. Quibus igi-
minis Jradetur principibus sacerdolum, et sciibis], "-., tttr paratum esl sedere ad dexteram mearo, \el ad
el condemnabunleum morle : el imdenl eum genlibus sinistram (468), sive vobis , si\c aliis , illorum
ad illudendum, el fiagellandum, el crucifigendum: eril; mulari uon potest quod paratum et disposituin
et lerlia die resurget. His autem paucis verbis lo- esl. Et audientes decem,indignati sunt de duobtts fra-
tam suae passionis seriem Dominus prophetavit, ut ttibus. "Adhucenira et isli camales eranl, neque
cum sua sponle ad passionem venisse, inlelligamus minus ambitiosi quam illi; ideoque indignabantur,
(465). @7 Tunc accessil ad eum maler filioium et quod sibi unusquisque affeciabat, hoc dari aliis
Zebedwicutnfiliissuis, adorans elpetens aliquidab eo. iuvidebat (467). Jesus auletn vocavit eos ad se, et
Mulier isla religiosa el Cliristo farailiaris eral, ideo aii : Scilis quia principcsgemium dominantur eo-
el magna pelit, et confidcnter ad Dominum accedit. rum? El qui majoies sunl, polestaiem exercent in
Yalde eniin de Chrislo praesumebat, dum hoc pro eos. Non ita erit inter vos. Sed quicunque volueiit
iiliis orat, quod ipsi filii per se petere lirachanl inler vos major fieri, sit vester mhthier: el qtti
(464). Scd„ quid dicit? Dic ul sedeanl hiduo filii volueril inler vos piimus esse, etil vestet servus. Nou
mei, unus ad dexieram tuam, et unus ad sinistram ifa, jnquit, eril inler vos, siculesl inter mundi
in regno luo. Cum ambitione loquilur mater, et hujus polestates, ut ille crcleris doiiiinetur qui ma-
carnali afleciu ambiliosis filiis primas in ccelocalhe- C jor creteris videtur : sed polius omnibus eril infe-
dras postulai; unde elmerito eis a Doniiuodicilur . rior, qui voluerit esse sublimior: el qtii plus se
Nescilis quid pelalis. Neque ila pelere, neqtte ita liumiliaverit, major a Deo cousliluetur. Hoc autem
dareconvcnitprimassedes. tPotestis bibere calicem ad exeraplura sui ostendit dicens : SicutFilius homi-
quemegobibiturussum?Dicuntei:Possumus. >Obs- nis non venilminislrari sed minislrare el daie animam
_ cure eis
Ioquitur Doniinus, et fortasse nondum in- suam redemplionempro inullis. Sictit, inquit, Filitis
telligebant, de quo calico eis loquerelur. Dicebat hominis se liumiliavit, sic se hurailifl qui niajor
enira de calice passionis, de quo el Petro aposiolb esse voluerit. « Qui cum in forma Dei esscl, non rapi-
alibi ait: < Calicem quem dedit milviPaler, non vis nam arbitralus est esse se aequalemDeo, sed somet-
ul bibamillum? J>(Joann. xvm, 11.) ElPsalmista : ipsum exinanivii, formam servi accipiens; in simi-
< Calicem salutaris aceipiam, et nomen Domini in- litudinehominum factus, et habiluinvenlBs uihomo.
vocabo (Psal. cxv, 15). > El ail eis : Caliccm qui- Humiliavit seraetipsum facius obediens usque ad
dem meum bibelis. Bibcnwl eniin Jacobus et Joan- mortem (Philip. n , 6) : i et quasi servus el minis-
nes caUcem Chrisli; non quod ambo martyrio vitam ter, suorum discipulorum pedes lavare non est de-
finierint, sedquod mullas persecutiones, angustias, dignatus (46S).
et Iribulaliones ambo sustinuerinl. Et Jacobum qrii- " LXXXIV. Et egredienlibus illis ab Jeiicho, secuta
dem occidit Herodes : sic enim scriplum est: <Oc- esl eum turba multa. Et ecce duo cmctsedentes sectts
cidit auiem Jacobum fratrem Joannis gladio (Act. viam, audierunl quia Jesus transirei el clamave-tnt
(462) De ntimeio Christianorum adultorum qtii Pathmos insulam. quaequi consideraverit, visti-
salvantur quaestio nostra iterum relale mola est. runuaitji martyrio animum non defuisse, el bibisse
Hic fortasse auctoris nostri locus qui de adullis fide- Joannem calicem confessionis. »
libus Ioqui videiui-, addi potesl ahorum testimoniis (466) Locum evangelicum Iiunc prreclare omnino
qure congessit cl. auclor libri Romre editi ann. 1752. et mire exposuil Chrysost. 1. all.
PP. Ec. De paucilate adullorum fidelium salvando- (467)CJhrysost. idem. < Perspicis, quomodo im-
rum conseus. perfecli adbuc omnes erant, el duo adversus decem
(465) Ita eliam Chrysost. hom. 66. t Ulpostea priinum eripere consessum nitebanlur, et decem
recordati, credanl, illuin volentem, non ignoran- duobusinvidenles indignabantur. >
tem, neque coactum passionem subiisse. i (468) Egregie hic Chrisosl. monet. < Noli ergo
(464) < Pudore victi matris pairocinium timere , ne quasi honorem tunm lmmilitate amittas;
assumpserunt, > ait ib. Chrysost. nunquam enim poteriSl tantura Iuiroilitalis osten-
. (465) IIoc totum,ui videtur, ex.Hieron. ad h. dere , quanlum pro le Dominus suscipit. J
1. ubi el de ferveniis olei dolio, etde relegatione in
£41 COMMENT.IN MATTH. — PARS 1Y, CAP. XXI. 212
dh-enies: Domine, mherere nosiri, fili David, Inve- A semper impedire conantur. Imitemur igilur jslos
niiiir enim quibusdam in locis bealus Matlhreus caecos (473) : non enim sunt isli de illis , quos qui
evangelista non tantura narralioni qttantum signi- sequitur, in foveam cadil. Non vincamur a turba,
ficationi operam dare : unde et duos caecos fuisse clamemus, instemus, oremus, ut et nos a Domino
dieit, quos alii evangelistae unum fuisse narrant. illuminemur. Dicamus cum Psalmisla : < llltimina
Marcus quoque dicit hunc eaecum (469), Timaei fi- oculos meos, ne unquam obdormiam in morle;
Iium fuisse. Simililer autem et iii linibus Geraseno- ne quando dicat inimicus meus : Pravalui adversus
ram duos homines a legione daemonum, Ghrislum eum (Psal. xn, 4). > Et sleiil Jesus, el vocavit
Dominum noslrum liberasse, et eos in porcos mi- eos , et ait; Quid vullis ul faciam vobis? Dicuni
sisse dicil, cum alii unum tantum el non duos scri- illi: Domine, ut aperianlur oculi nostri. Ecce quan-
bant (470). Scribit etiam Jesum venientem Jerusalem tum oratio potest; ecce quanlum valet clamor meri-
super @g asinam et pullum sedisse, cum alii pultis, lurbam vineit, Chrisium sislit, clamore lene-
lttra solummodo ad eum adduclum fuisse dicani. lur, qui foriitudine teneri non posset. Stat Jesug,
Unde mauifestum est eum non tantum attendere ad vocat etexspectat eos, interrogat quid velint, nihil
rera ipsam, quantura ad rei significalum. Iste enim nisi lumen requirunt. Cum lumine loquuntur, lu-
caecus,el unus eslin se,et duo sunl in significalione: B men qttrerunt, ut lumen videant. Nihil melhis quae-
in siguificatione quidem, quia duos populos, id est rere poleranl < Beati enim mundo coi'de, quoniam
Jn.Ireus ct Gentiles significat (-471).Hos enim illn- ipsi Deum videbuiit (Malth. v, 8). » Mherlus aulem
minavit Dominus qnando apprSpinquavil Jericbo, Jesus ieiigWoculos eorum; el confeslim viderunt, et
id esl qitatitlo noslrae eariiismutabilitalem suscepii; secuti sunt eum. Coeeiquidem erant, sed lacti lu-
Jericho nanique intei'prelalur luna, qure in Inntum minc,lumen recipiunt, vident, sequuntur Jesum :
mulabilis 'esl, nt nunquam in eodcm statu perma- qui eniiu sequilur.eum, non ambulat in lenebris,
neat. Quod enim ait, egredienlibtts illhab Jericho, sed habebit lumen vitte; nemo vero eum sequitur,
talecst ac si dicerel, trauseuulibus illis per fines nisi ab eo tactus etillumiuatus.
Jericho : undeet Lucas ait: < Faclum est autera LXXXY. [CAP. XXI.] Et cum apptopinquassent
duiii appropinquaret Jericho (472) (Luc. xvm, Hierosolgtnis el venissenl Beihphage, ad moniem Oli-
55). t Sedent autem illi secus viam, qui jaro-et veli, lunc Jesus misil duos discipulos suos, dicens
ctedere elcurrere paraii sunl; qurc silauiera isla \ia, eis:Ite in castellum quod conlra vos est, el.statitn
el qttis iste curstts, inlelligis; hinc autem longe invenielis abinam alligatam, elpullum cumea; soi-
sunt qui Chrisli adventum et transiluro non sen- r vite, et adducite mihi. Duos discipulos suos ante se
tiunt. El illi quidem altius clamant, qui atlenlius Dominus mitlit, per qttos duo leslamenta intelligi-
oranl: clamor iste , non oris sed coi'dis esl. Sed mus (474). Hos enim discipulos ipse docuit: ha:c
quid clamant? Domine, miserere noslti, fili David : duo teslameiila ipse edidil: omnisque sapientiae ct
ul el nos tuas misericordias in rclernum cantcmus scientiae pleniludine ea replevil. Sapientes sunt isti
simul cum David. Tuiba auiem increpabat eos ui discipuli, et a sapienlissimo magistro instiTicii,
lacerent : at illi magis clamabanl dicenies : Domiue, sine quorum doclrina nemo sapiens invenitur. Hos
mhererenoslti, fili David. Si enim creci tacuissenl, ante se Dominus mandal: isli pullum et asinam
et lurbre increpanli credidissent, adliuc illuminali solvunt.'eosque solutos ad eum ducunl. Sed quid
non fuissenl. Mala lurba, qure a -tali clamore honii- per asinam, nisi Synagoga? quid per pullum , nisi
nem cxlurbai: hrec enim lurba, vitiorum elroaligno- genlilis populus figuralur? (475) llla enim a pro-
rum spiriiuum exercitus intelligilur, quinos ad pheiis domila, el legis pondere onerala eral; bic
Deuni claraantes, et raiserieordiara poslulanles, atttem lascivus erat el indomitus, supra-quem nullus
(469) Cap. x, 46 : « Filius Tirarci, Bartimrcus cre- utrumque populum diserlius interpretalur Hier. in
cus sedebat jttxla \iam roeiidicans. t> Epitaph. Paul. et Aug. serm. 88. De verb. Evang.
(470) S. Aug. De consens. Evang., Iib. u, cap. D Matth. x.
65* « Quaeita solvilur quaeslio, ut illa solnla esl de (472) Yid. Aug., lib. n QQ. Evangelicarum,
diiobus qtti legionera drcmonum patiebanlur in re- cap. 48.
gione Ccrasenoruni. Nani duorum etiam caccortiui, (475) Praeclare ad idem faciendum nos horlatur S.
quos inodo interposuil, unum fuisse noiissinmm et Attg. serm. 18. Deverb. ,D., n. 13. « Qui diligunt
illa civitate faniosissiiinitn, ex hoc oliam apparel, sacculum contradicunt: quid insanis? Niiuius es ;
-rjttodel noraen ejus et patris ejus Marcus commemo- linnquid alii non sunt ChrislJani ? ista slulliiia esl,
javit... Procul dttbio itaque Barlimretts isie Tirarei isia denifntia esl; et caetera talia, tuiba clamat...
fil us ex aliqna niagna felicilate dejectus, notissimre Bonos Chrisiianos , vere studiosos, volenles facere
el fajnosissiniremiseriae fuit, quod non solum CE- praecepla Dei... Christiani mali et lepidi prohibent..
cus, sed etiam raendicus sedebat. » Clament illi, non deficiant, neque ducanlur, quasj
(471) Hiei-on. « Crecosappellat qui necduin videre auctoiitate turbarum, » etc.
poterant... sectts viam, quia videbantur quidem (474) Non muitum absiraili modo Origenes. <M-
legishahere notitinm, sed viam qure Chrislus esi, .gen. Httet., 1.1, pag. 456. « Duos-discipulos si in-
ignorabant, quos pleiiqne Pbaiisaeos intelligunt et lerpreteris, anagogice dices, unum quidem esse
Sadduccos; alii \ero utrunique populum et Veteris ordinem eoruni qui ministrant circumcisis, alic-
Teslamenti ctKovi; quod aher scriplamlegem,ialier rura aulem qui genlibus. »
naluralem sequens, sine Chrislo cnecuseral. J Ilrcc (475) Hieion. « Asiua isla qitresubjugalis fuit et
IJieionymi, el superiora Auguslini tlescripsil Beda : edomila et jugtim fegis iraxeral, Synagoga intcllij_4>-
£43 S. BRUNONISEPISCQPI SIGNIENSIS Mi
unquam hominuin sederat. Uterqtte autem ligaius A . pluriraa igitur tuiba, id esl oninis paliiarcliarum et
eral, ulerque solulione indigebat. Non poleranl proplieiarum mnltiludo vestiraeiiia sua in via stra-
"solviab uno, solvuntttr autem a duobus : nerao enim verunt; viam Doniino paraverunt, et fidem suam
nisi utriitsque Tesiamenti manibus solvitur ; nemo alios docueruut. Alii auiem cmdebanlramos de arbo-
nisi ulriusque Tcstamenli ftde el doctrina a ribus, et slernebani in via. Isli enini alii, apostoli
peccstorum vinculis liberatur. Sequittir : Et si sunl et doclores, isli de singulis prophetainra
quis vobis aliquid d xerit : Dicile qnia Dominus libris, quasi de quibusdam arboribus, ramos
his o, us hctbet, el confeslim dimillel eos. Do- ercdunt, senlenlins exponunt, et \iam paranl et
minus, inquil, his opus babel. El non qualiscun- sternunl, per quam Chrisli animalia incedere de-
que dominuSj-sed horuni quoque, et omnium Do- beanl. Et bene isti raraos de arboribus credere rli-
niinus. 99 Unde et sine adjectione dicitur Domi- cuntur, quia non suam sed aliorum fidem et doclri-
rius : in co enim quod Dominus dicilur et non ad- nam exponunt et praedtcant. Tuibm autem qu-ce
ditur cujiis, omnium Dominus esse ostenditur. Qais prmcedebant et qum sequebantur,'clatnabanl, dicen-
igilur lenere audeal, quos omnium Dominus solvere tes : Hosanna filio David, benedictusqui venit in no-
jubel. Hoc autem faclum est ut adimplerelur quod tnine Domini : Hosanna in ailissimh. Turbre enim
scriptum est per prophetam dicenlem: Dicile ftliw 'B prrecedenles et sequenles, ulriusque Testamenli
Sion : Ecce rex tttus venit tibi mansuelus, sedens populi sunt: ambrc igitur el.>mant, quia uterque
super asinam et pultum filium subjugalh. Exposuil populus Ciiristum prredicat, et benedicit. <_uidenit»
eiangelisla cur Dominus omnia haec facere voltte- aliud significat Hosamia filio David, nisi gloria, laus
rit, ne forte inconveniens et indeeens hoc alicui et iionor filio David, sive etiam, salus sit itobis a
esse vidcretur, ut, in illo lam parvo itineris spaiio, filio David? Quamvis enim ha&cvox eerlam signifi-
quasi fatigatus super asinum Dominus sederet. Alii calionem non habeal (477), laudem lamen potins
eitim evangelislre non snper asinam et pullum, sed signifieare videtur, quae in ore tolius jjopuli ad
jsuper pullum solum, Christum Dominura sedisse Chrisli laudem et gloriam personabat.
narrant. Mallhaeusattleni suomore, non rem ipsam, LXXXYI. Et cum inlrasset Jerusalem, commola
sed significationem sequens, simul cum propheta est universa civilas, dicens : Quis -esl kic ? Poputi
eum super ntrumque sedisse dicit : corporaliter aulem dicebanl: llic est Jesus'piopliela a Nazaieih
enim stiper pullum, spiriiualiter atttem superulrum- Calilww. In proximo enim bella acturtts, et de bo-
que Dontinus sedit. Qui enim inielligit quid uterqne stibus trkrmphaiurus, cum triumpbo et gloria -ad
significel, intelligit etiam qttomodo iu uiroqne Do- p,' impiam civitatem, et ad locum eerlaratnis Doniinus
minus sedeat: anima enim jusli sedes est sapien- venit. Cei'lus cniin de vietoria ante bellum, quod
lirc. Eunles autem discipuli fecerunt sicul prwcepit fieii non solet, iriunjphurn snscepit. Ingressus igi-
tllis Jesus, el adduxerunl asinam et pullum; el im- lur civitalem cura hac tanta gloria, commoia esl
posuerunt super eos veslimenlasua ; et eutn desuper universa civilas, dicens : Quis esi liio? Oiiines ei
sedere fecerunl. Si enim, ul superius dietum est, obviam ruunl, omnes -eum videre desidei'ant, ei
duo isti discipuli duo lestamenla intelliguntur, qure ipsa facie cognoscere cupiunt, qtiem jam in mka-
erunl eorum veslimenta, nisi skigulae sentenlire culorum fama cognoverant: suscilaverat eiiim Do
quii us ornanlur el vesliunlur' Si igiiur Christnra niintts Lazarum illis diebus, 'ad cujus miraculi
portare el ejus asiints esse velis, necesse esl ul liis niagniiudineiii omnes stupebant. El iniravil Jesus
senleiiliis vesliaris, el liac doctrina et fide orneris : in templum Dei, et ejecil omnesvendenles<etetnenles
Jiis enim ,\estibus iuduitur anitiia ,"his ornatur tn lemplo, et mensas nummulariorum, et catltedias
el decoralur : nuda enim et paupercula est, qure his vendenliumcolumbas eveilit. Auditehroc, Simoniaei;
indula el ornala non est (476). Plurima auiem tuiba audile, nefandi negotialores ; aut cessate a negoliis,
slraverunt vesthnenia sua in via. Testamenla quidera aut exile de lemplo. Non enitn unum vel duos, sed
duo sunl. Testaraenlorum vero Itbri plures sunl : D5 indifferenter omnes et vendentes et emenles Domi-
iur ; pulliis asinrc lascivus el liber , gentium popu- Hieronymi ad Damasum 20. Yallars. ubi Hilarii, et
lus, quibus sederil Jestis , missis ad ebs duobus dis- velerum aliorura explicationem ponit, ac deinde
cipulissuis, uno in circutncisionero , et allero in suam; quam epislolatn mentorat hic in Comment.
genies. J Idein ex Hieronymo, Beda. breviasque idera quod ibi fusitts dheral, significa-
i (476) Hieron. « Pullus isle et asina.... ante ad- lionem vocis exponil, e quod advenlus Chiisti salus
ventum Salvatoris nudi erant...-. Vestis autem, apo- mundi sit. > Hieronymi explicalionem, eo laudafo^
slolica vel doctnna virtutum, \el edisserlio Scij- memorat el sequilur Beda ad cap, 11. Marc
pturarum inielligi potest, sive eeclesiasiicoiTiin « Hosanna i id esl salus : « Hosanna i Salva, obsecro,
dogmalum varietates, quibus nisi amroa inslructa t significal. i Ahas explicaliones quas A. raemora-
fuerit el ornala, sessorem babeie Doniinum non vit, V. ap. Hieronymum. Alii opinali sunl Hosanm.m
inerelui'. » ldem iisdem Hieronyini verbis Beda. gloiiam dici, eic. Fuse receniiores qtioque de iiac
Fuse de allegoiia veslium; et snbsiraiorum ramo- v«ce Jansenius Concord., c. 110; Maldonains, a La-
rutn Ambiositts l. ix in Luc. tibi inler cctera mo- pide, etc. Y. el Macri in Dici., etc. Oraionum
net : « Cave ne lutulentis pedjtras incedas. cave ne Hosannrc in patriarchio ornatuni in noraine B. Petri
transversis gtessibus persirala tibi prophcticarum Ap. niemoral in Gregorio H. Auaslasius juxla le-
vi3i'tim itineia deieliiiquas. > ctionem Yignolii, ntiin. 10.
(477) Qnam veium hoc sil, coiislal ex epislola
245 COMMENT.IN MATTH. - PARS IV. CAP. XXI, 246
nus lempli ejecit de lemplo. Ipse ei mensas nutiimu- ,A enim qui nunquam sine-rationealiquid agit, quando
iariorum et cathedras vendentium columbas everlrt. sine ralione aliquid agere videtur, alicujus magnae
Vos nummularii cstis, vos eolumbas vendilis, vos rei significalio est. -Cui enim ralionabile videaiur,
sine nummo et prelio nihH agitis. Colunibas enim ul eo tempore in -arbore fructum quaerat, qno sin?
vendunt, qui \el ecdcsias vel Sancii Spirilus gra- fruclii arbores sunl? Nunquid enira frucluum iem-
lias prelio largiuntur : boruni autem calbedras pus ignorat, frucluum el arborum temporumque
Dominuscvertit, ut per hoc eos non esse cpiscopos Crealor? Esurit igitur-Dominus non ficus^ sed
iiiteliigaraus (478). Et dicit eis : 1<0O Scriptum est; fUem *non fruetus arboris quaerit, sed fi'uflum
Domus tnea, domus oralionis vocabiiuu; vos aulem operis. Hrec enim fieus Synagoga est (480) : quae
fecisth eam speluncam lalronum. Latrones enim vos secus viamj. lanlata, nullum transeuntibus solatium
estis : s Qui eriim non inlrat per ostium in ovile parat. Yenit Dominus ad eam, et nihil nisi folia
o\iuni, fur est et latro (Joan. x, 1). > Ostium cnim invenit in ea. Folia enim verba sunt, folia lilterae
Chrislus est, qui, quoniam per etim non intrastis, sriril. haee habct Synagoga; bene enim loquitiuy
vestras caihedras evertit : pet* hoc cnim osiuim sed non agit quod loquilur. Omnia autem baec de
illi inlrant, qui secundura canonum instiluta con- illa parte Synagogae intelligi debent, quae in sua
fitiluuniur. Eiite igilur de domo orationis, qure, quo- " infidelitale perdurat (481), el loquacilaiis Toliis
nlam vos in ea habitatis, faclaest spelttnca latro-? obumbrala spirilualis inlelligenlias fructum non_red-
jium. Emccesserunt ad eum cwci et claudi in leinplo, dil: huic eninr maledixil Dominus. Pro alia yero
el -sanavit eos. Qui igilur crecus esl et veritatem Synagogae parfe oravit, dicens : « Pater, ignosce
non inlelligit; qui claudus est et reclo itinere non illis, nonenim sciunl quid faciunl (Luc, xxm, 34). s
incedit, festinet ad templum! ibi inveniet Jesum. hli igitur qui maledicuntur, el qui in aeternum
ibi illuminabitur el sanabitur. Videntes auiem piin- fTuclumnon reddunt, Scribaeet J?harisaai sunt, qui
cipes saceidolum et Scnbw mirabitia quw fecit, et in Salvatoris nostri morle nimia 5nvidia.exai'serunl.
pueios clamanles in lemplo el dicenles : Jlosanna fiiio Etarefacta est conlinuo ficulnea; et videptes disct-
David, hidignali sunl, et dixerunl ei: Audis quid isli puli, mirati sunl, dicentes : Quomodocontinuo aruit!
dicum ? Jesus autem dixil "eh : Vlique. nunquam AHera vero die, ut Marcus ait, cum mane inde
legisiis, quia ex ore infanliuin el laclenlium perfecisli tiansirent (482), dixit Petrus ad Jesum : Rabbi, ecce
laudem? Huo&emm principes sacerdotum et Seri- ficus cUi maledixisti, aruit. Quotidie Dominus infrti-
bre indignaniur, invidia est; quod vero pueri Deuni cluosis arboribus el iuiquis hominibus maledicit,
Iaudant, prophelire adimpletio est. Sic enim pro- ->et quolidie arefiunt et igni traduntur quibus hiale-
phetaveral ipse David, quo ex ore infanlium et dicit. Maledieit aulem et per se et per servos suos,
lactenllum prredicandus el laudandus Doniinus es- Unde el subditur : Respondens autem Jesut, ail eis:
sel. Et reliclis illh abi',l foras cxlra civitatem in Amen dico vobis, si liabueiilis fidem, elnon hwsitave-
Bclhaniain, ibique mansit. Manct cnira Dominus riiis, non solum de ficulnea facieiis, sed el si monti
usque nunc in Bethania , qnre domus obedienfim huic dixerilh : Tolleetjacla te in mate, fiel. Hanc
inlerprelalur (479); qttia relicta Synagogn, in Ec- enim fidem Chrisli discipuli postea habuerunt, quia
clesia habitat, quae ej'us est obediens volunlati. crecos illuminantes, leprosos mundantes, mortuos
Mane autem reveriens in civitalem esuriil, el videns susciianles, et alia miracula facienles (485), verum
fici urborem unam secus viam, venit ad eamêl niliii csse quod Dominus promiserat, ipso expeiimento
invenit in ea, nisi folia tanluni; el ait illi: Nunquam didicerunt. Elomnia quwcunque petietilh in jora-
£x -te fruclus nascalur in sempiiemum. Dominus lione, credenles accipieiis. Hoc autem ualiler inieli
- (478) Yid. prrefalionem ad h. op. et animadver- -obediensusqtte ad mortem. >

las nuctoris in Simoniacis Inseclandis vehemenliam (480) S, Attg., serm. S9, a.Ji, t e~ est Synagoga
_ quasi adversus viliura qtiod suam aetalem inficeret. non vocala sed reprobata. >S. Augtistinum laudat
Non enini negaraus, ad httnc ipsum locnm aliquid 1J S. Gregorius lib. vm, qurest. 42 :« Hoc quod defi-
conlra islam pestem PP. dixi»se. Nam Hieronymus cnlnea dixislis in eo sensu proprie B. Augustinus
(quem suo more Beda fei'me exscribit): t Qubtidie loquitur, qttia cum evansgelislasubjungit: JINondum
Jesus ingreditur templum Palris, et ejicit omnes enim erat tempus ficorum Jiaperte cognoscitnr, quod
"lam episcopos, ct presbyteros, cl iliaconos, quam per ficum Dominus in Synagoga fructum quresierat,
laicos el universam turbam de Ecclesia sua et ttnius qtire folia legis habuit sed fruclum operis non ha-
criniinis habel vendentes pariter et ementes. Scri- bebat. J> Synagogam inlerpretatur hic quoque Hie-
plum esl enitn : i Gralis accephtis, graiis dale. ronymus, Ambrosius lib. vn in Lucam, Chrysologus
(479) Sic Origenes interpretalur ad h. I, et Hie- serra. 106, et maxime Origenes, pag. 446, Htiet.
ron. t Ivil Beihaniam quod interprelatur domus (481) S. Aug. ibid. t Nam et inde voealus est
obediemiw, j.tm ttinc vocalionem gentium prrcfigu- populus Dei qui veraciler elsinceriter in propbetis
rans. >Alqite ila eiiam S. Bernardus serm. ad mi- exspeclabat salutare Dei Jcsu Christj. JI
iil. tetnpl. cap. 15, unde informationera ad virlulem (482) G. ai, 12. < Et cum vespera facla esset
obedteniirecolligH.-*Hocergo in loco, >ail, <breviter egrediebantur de civitate, et cum mane trans!:
inlimatiim. Stifficiat, quod quidera nec sludiuni bo- iienl, > elc.
nx aclionis, nec otium sanclse contemplationis, nec (483) Y. Uieronymum eos arguentem qui nega-
iacryroam prenilentis exlra Bethaniam accepla esse banl apostolos, vb id quod fidem non haberent, mi*
rjioterunl itli, qtii tanlaro habuil obedieniiam, ul racula fecisse.
viiam suain ijjsam perdere maluerit, faclus Pairi
247 tr S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 24S
Ilgi debeat, superius exposuimus : ibi videlicel ubi A esse fingebant; altera vero piiblicani el merelri-
dicitur : Quia si duo ex vobh consenserint sibi super ces (486) : unde et alibi dicitur, quia < duo homines
lertam , de omni re quodcunqttepetierint, fiet illis a ascendeTiint in lemplum ul orarent: uniisPharisreus
Paire meo qui in cwlis esl. El cum venhsel !©$. in etalter publicanus (Luc. xvm, 10): > hicceniniel illa
templum, accesserunt ad eum docenlem principes parabola idem sigtiificare videnlur. AccessilaulemDo-
bocerdolumet seniores populi dicentes ;In quapole- minus ad primtim, id est ad publicanos et peccatores,
siate hwc facis? Et quis dedit tibi hanc polestatem? qui qtioniamplures sunt, primi dicuntur. Sed quomodo
Stulli principes sacerdolum ! vident mortuos resur- accessit? per nunlios suos, per Joannem Bapti-
gere, el dicunt Christo: In qua poleslale haec fa- stam : ipse enim in deserto bos duos filios admone-
cis?Inqua enim poteslate resurgunt moriui?Quis hat dieens : Panilentiam agite, appropinquavit enim
praeter Deuinhancpoteslalem aliquandoalicuidedit? regnum cwlotum. Huic aulem a principio publicani
Ilaeeesl enim illa insania, qua alibi blasphemantes di- et peccatores credere noluerunt, sed postea poeni-
cunt : <In Beekebtib, principe doeinoniorum, ejicil tentia dueii, undique eonfliienles bajttizabantur ab
d3emonia(Jl/oH/i.ix,34); > quorum vesaniam inlelli- eo in Jordane flumine, confitenles peccala sua : at
geiiS,respondil Jesus, et dixil eis : hUenogabovos el vero principes sacerdolum et seniores popttli, et
ego unumsermonem,quemsidisei ilis mihi,elego dicam B crcteri tales ,'qui sempei' se Deo servire et obedire
vobis in qua potestate hwc facio. Baplismum Joannis fingebanl et promiltebant, videnies eura, neque pce-
unde eral? e cwlo, an ex hominibus? id eslcredilis, nitentiam egerunt, neque ei credere voluerunt. Unde
baptismum Joannisan ex praeceplo Dei, an ex ho- eiinm qttibusdam eorum ad baplismum venienlibus
ininis adinventione factuin esse? (484) Si enim huic quasi adinirans, ait: t Progenies viperarum, quis
inicrrogalioni secundum veritatem responderenl, docuit vos fugere a veitlura ira? Facite ergo fruciiiro
ipsimet sttam qurcstionem exposuissent : qui enim dignum pcenilentirfi (Malth. m, 7) : > Sic igilur pu-
credil Jdanni, crpdil ulique el Cbrislo, quoniain blicani et mereltices prrecediiul eos In regnum
Joannes Chrislo testimonium pcrhibuit. IIoc antem Dei.
iili intelligenles, cogilabanl inler se dicentes : Si LXXXVUI. Aliam autemparabolam audiie. Iloino
dixerimus e cwlo, dicet nobis, quare eigo non crediih erat paleifamilius qni planlavil vineam, el sepe cir-
illi? Joannes enim Cbrislum prredicaverat, el euni cumdedil ei; el fodit in ea totcular, el mdificavii
Dei filium esse niinliaverat. Si aulem dixerimus, ex lunem ht mcdio ejus; el tocavil eam agricolh, ct
itominibus, limemus luibam : omnes enim habebant petcgre profectus est. In figura (487) lmjus hominis
Joannem stcuipiophetam. Et respondenles Jesu dixe- pairisfamilias Deum Patreiii sigiuficat, qui \ijieam
tunl : Nescimus. Yeriialem dicere nolunt (4S5), Soi'ec ex -lEgyplo translulil, et in monlibus Israel
nientiri tiraenl, raenliiintur laraen dicenies, Nesci- eain planlavit: unde P»almista : < Vincam, inquit,
TIIUS.Ail illi el ipse : Nec ego dico vobis in qua pote- ex Êgyplo iranslulisti; ejecisii genles et plantasti
slale hwc facio. eam (Psal. LXIX, 9). » De qua et propheia ail:
LXXXVU. Quid autetn vobis videiur ? -Hoino qui- « Yinea faeta esl dileclo in cornu fiiio olei (Isai. v,
dam habebal duos filios, el accedens ad priinum i): >et paulo post : < Viuea enini Dei Sabaoth denius
dixit : Fili, vade liodie, operare in vinea mea. Ille Jsrael est. > Huicnutem sepe circumdedil, quia sua;
aulem lespondens ail: Nolo1;postea pwnitenlia molus, virlulis prresidio eam inuniit: et fodii in ea toicular,
abiit. Accedensaulem ad alierum dixil shnililer. At per quod altare inlelligiiur, in quo qttasi vinum in
ille respondens ail; Eo, domine, el non ivil. Quis ex lorculari, hostiarum sanguis qttolidie fundebatur^
duohus fecit voluntatem palris. Dicunt ei: Primus. Aidificavil aulem luriim in medio ejus, templum
Dicil illh Jesus : Amen dico vobh, quia publicani el videlicel, in quo Judreorura popultts maxime confi-
meretiices prwcedent vos in regnum Dei. Venit enim dcbat. Et tocavit eam agricolis, quia terram illatn
ad vos Joannes in via justilim, el non credidhlis ei; lacte et nielle J.02 manantem Judreis tradidit ad
publicani el mereltices crediderunl ei; vos auletn Q inhabilandum. El peregre profeclus esl, qttia longe
videntes, nec pmnilentiatn habuhtis poslea, ul crede- est a peccaloribus salns. CMJJIautem lempus fru-
retis ei. Duo eniin filii dure paries populi stinl: allera cluum nppropinquasset, tnhil servos suos ad agtico-
qijidem Scribre el Pharisrci, el crcteii qui se justos las,utaccipeient fiucius ejus ; el ugricolw, appiehen-
(484) V.TeiiulI., lib. De baplismo, cap. 10. bif: c eo quod illi qui per mala opera Dco se ser-
(485) < llli in eo quod nescire se responderant, vire negaveranl, postea pceniteniiae baptismuui
raentili sunl, > Hier. accepeiint a Joanne : Pharisrei atiiem, > etc.
(486) Duos filios geiitilem popttlum et Judaicum f487) Origenes pag. 458, Huel. « Qui nos prae-
inierprelantur Origenes, p. 456, Huet., Hieronymtis, ccssit populus et Dei pars Iuit, vinca erat... Dei
Chrysosiomus hom. 68, Be<ta, elc. Proxitne ad A. auiem, quo tulus erat, piaesidium, ea cral sepes; at
Hilarius. < Priraus esl filius, populus ex Phnri- lemplttm turris eral; lorcular vero libationumloctts;
h.eis... IIic insolens ei inobedieiis et diclis prrcsen- agricolae auient sacerdos, el sapientes populi; heri
libus conturaax ftiit, habens in Iege fiduciam... vero pi'ofeclio, quando Dorainus non ita amphus
ltltus aulein rainor plebs esl pubheanorum et petca- apparuit; > Hieron. in eanidein fetrae senteiitiain
loiura, i|)sa peccati, iu qtia lum demorabalur con- « sepem» inlerpreiatur vel murum utbis, vel an-
ditione, posierior, >etc. Quin eliam Hieion. ad v. 51.
- Publicnni gelorum auxitia; < loifular, > aliare,ci dc lurri, ait,
et peccaloies pirccedeut, > elc, scti- \ haiid dubinra, quiti lemjilum. i
249 COMMENT. IN MATTH. — PARS IV, CAP. XXII. 250
sls servis suh, alium ceciderunl, alium occideruiil, A et Scribae et Fharisoei, qui, legem expoiienlesespo-
alium vere lapidaveruni. Hoc est enim quod prophela ptilura docenles, Syuagogam rcdificabant, Cluistura
dit: Et exspeclavit ut faceiel uvas, el fecit labruscas Domintim noslrum, lapidera videlicet angularem
(lsai. v, 2). Isti enim servi viri sancti el prophelre non solura reprobaverunt, verum etiam raorle tur-
fuerunt (488), quos ad illum populum corrigendum, pissima occidentnl, Hic atllem factus est in caput
et ad suum servititim Invitandum Dominus misit. anguli, jungens duos paiieles, untim ex circunici-
lleiutnmisil aliosservos pluresprioribus, el fecerunl îone, allerum ex prreputio venientera : et hoc qtti-
itlis' similitcr : Unde et bealus Steplialius aii : dem a Domino faclum esl, el esl mirabile in oculh
< Quem enim prophelarura non sunt persecuti pa- twstris. Gui enim non videatur esse mirabile, quod
tres veslri? Et oceiderunt eos qui praenuritiabant iile, qtti modo cum lalroiiibus suspensus fuil, nunc
de adveniu jusii, cuj>is vos nunc proditores et ho- ab utroque populo caput et Dominus habeatur, et
micidaefuistis. Novissime autem misit ad eos filium, ubique regnaiis ab omnibus adorclur? Ideo dico
dicens : Yerebunlur filiuin meum. Agricolae aulera vobis, qttia auferetur a vobis regnum Dei, et dabitur
yidentes filium, dixerunl inlra se : Ilic est haeres; gend facienii fiuclus ejus. Quia eniin h.oc el illa fece-
-venite oecidamus eum, et habebimus liaei'ediiatem riiiit, qiiiahitnclapidein reprobaverunt etDei Fili ijii
ejus (Act. VII, 52). > Manifesla sunt hrec, in quibus " occiderunt, ideo regnuro Dei auferetiir ab eis, et dai i-
passionem suam Dominus prophetnbat; nos autem turgentili populoqui estmelioreis. Unde etperproplie-
oinnia jam complela videmus el credimus. Agriro- lara Dominus ait : fYocabo non plebeni meam
Ire enim, id est priiicipes tsacerdolum, nisi Clni- plebein meani: et non misericordiam couseculam nri-
siiim inlerficerent, el locum el gentera seaniitteie sericoidiam coiiseculam (Roth. ix, 25): > et qui ce-
liinueruiit : ideoque dederunt consilium po|)ulo, ut ciderit super lapidem hlum conftingetur, super
fiun ir.lerficerent. Et apprebensum euin ejeceiunl quem vero cecideril conleret eum. Hli enim stipcr
exlra vineam,et occiderunt. Qttid est eniin exlra vi- islum lapidem cadunt, qtti male de Cbrislo inlelli-
neam, nisi exlra civitalem ? Hoc est enim quod gentcs et a fi le catholiea abenantes, In etira olfen-
Aposloltts ait: t Quornm eniin animalium iitfertur dunt (492): unde Aposlolus ait^ I Offenderuiil enira
sanguis in sancta per pontificera, hortim corpora in lapidem oflensionis, sicut scriptum esl: Ecce
cremanlur extra castra (Hebr. XIII, II). >Ita el Je- pono in Sion lapidem offensionis, cl petram scan-
sus < ut sanctificarel per suuni sangtiinem popu- dali, et omnis qui cTediderit in illum, non conlun-
luin, exlra portam passus esl (i89). > Corapleve- detur (Ibid., 55). > Ipse quoqtie Domintis ait :
runl igitur isft malo suo, quod illi significabant ia P < Bealus-esl qui non fuerit scandalizalus in rae
sacrififio suo. Cum ergo venerit Domintts vinew, (Luc. VII, 25). > Super quem sseio cccideiit, conleiet
quid faciei agiicolis illis? Inierrogal eos Dominus eum. Super quem enim eadit Dorainus, nisi super
sententiam judicii, nt ipsimel suo judicio seipsos eos quibus Irascilur et indignalur? Ipse est euim
(Uimnenl(490). Aiunl illi: Malos male perdet, el vi- ille lapis, c_ui in Daniele , « abscisus deinoiile siue
neam suam locabil alih agricolis, qui reddanl ci manibus (Dan. H,M), i> lotara illam famosissimam
fiuclum lempoitbus suh. Quid est, o principes sa- slaluam comminuit, pcr quam oranis" iniqtioitim
cerdotum, quod modo non respondetis, nescimus, liiullitudo figuratur. El cum audissenl prhtcipes sa-
sictil supeiius, cum de baptismo Joannis vos Domi- cerdotum et Phaiismi -parabolas ejus, cognovetunt
iitis interrogaret, nisi qnia hanc parnbolam nondum qnod de ipsis dicerel. El qumrenles eum tenete, ti-
iiiielligiiis ? si eitim inlelligeretis ertm, aul nulitira, mueiunt luibas, quoniam sicttt prophelam ewn habe-
nut aliud darelis responstira. Lucas tamen dicit, bant. Apparet igitur quod ejus verba prius non in-
quod Pharisrei audiio verbo i-esponderint:« Absit! > tellexerunl, atque ideo sua se responsione damna-
(Lvc. xx, 17) quod lale fuit ac si dicerent: Ab- \erunt.
sil ut le occidaraus, et ideo pereamus ! Dicit illis S,i||3. LXXXIX. [GAP.XXU.i Et respondens Jesus
Jesus : Nunquam leghiis in Sctijtturis : Lapidem D dixit ilerum inparabolts, dicens eis : Simile faclum
CjUemreprobaverunl wdificanles, hic_ faclus est in en regnum cwlorum homini regi, qui fecit nuplias
capul angu'i? A Doininofactttm est islud, el esl mira- ftiio suo. Tunc enira Deus Pater qui oinnluni rex et
bilein oculis nostrh. Ilaec eniin et superior parabola Dominus esf, filio suo Jesu Christo Domino noslra
Idem significant (491). Pnncipes enira sacerdotura nuplias fecit (495), quando eum ul carnem noslram
(488) Prophetas Hieron. qtioqtte interpretatur. parabolis dhersisque, res crcdem contexuutur. i
Hilaritts quoque « in servis qui missi siinl, ut fru- (492) Hieron. <Aliud esl offendere Christuin per
ttus perciperenl, varius et saepe repetitus progres- mala opera, aliud negare. Qui peccalor est et la-»
sus est prophetarum. > nten inillum credtl... confringitur, sed non omnino
(489) Hier ad b. 1. et « Apostolus loquilnr quod conteiilur qtti Cbristum penilus negaverit sic
extra portani Jesus ciucifixus sit. > conterel eum, ul ne tesia quidem remaneat, in qtta
(490) Hic quoq>ie B. Hieionyiit. videlur A. prae hattriatur aquaepusiliuro. i
f eulis babuisse <mterrogat eos Doroin'is non quod (495) Origenes pag. 4"2. < Homo rex tropice
tgiioret quid responsun sint, sed ut piopria re- tleus et Christi pater esse dicitur; nitpiiae aiitem
sjionsione damneniiir, t Jilii regis, Ecclesire Chrisli, sponsrc sponso ijjsius
(431) Idem obseivaiit Hieroi). atl h. 1., «.variis Christo, reslilulio; seni vero ad vocandos eos missi
2Si S. BRUNOMSEPISCOPISIGNIENSIS 252
siisciperel in mundum misil. Ipse enim speciosus ,A nidun) aliquando in arbore, aliquando in lerra in-
foima piae filiislion.inuni, noslraecarni conjunclus, venimus : ut ergo longo vivamus tempore, dimilla-
laiiquain sponsus processil de llialamo suo. Ipse musavemet liueraw quaeocci-dit,teneamuspullos et
sibi gloriosam Ecclesiam,ul Aposlolus ail, « spon- ova, id est spiriiualem inlelligentiam quaeviviflcat.
fe.imclegit, non habeniem maculain neque rngam Et isli quidem sunt illi tauri : liaosunt illae aves;
(Ephes. v, 27). > lnslar enim canlici nupliarum to- hascsunlillj allilia, quse in nupliis Filii sui -nobis
lus ille Iibcr edilus esl, qui Cantica canl.corum Deus praeparavil. Has autem delicias Judasi neglexe-
\ocalur. Ei mhit seivos suos^vocare invilatos ad ^runt, has recipere el comedere noluerunl: ideoque
nuplias, el nolebanl venire. Omnes enim patriar- -abieiunl: ahi in villam suam, atii vero in negolialio-
dise etProphelae ad Chrisli nuptias Judaeos invila- mni suam. Nos enim in civilale Dei, nos in sancta
verunl, omnes ejus adventum praedixerunl, omnes Ecclesia harum nupliarum delicias edimus : Illi au-
Novi Testamenli delicias laudareruiit; ipsi l.imen lem in villa moranlur; illi in grosso panelitlerae,
\enire et easreciperc noluerunl. Iternm inis l alios el rnslicano cibo deleclantur. In villa enim sunt
seivos, dicens : Dicite invitatis: Ecce prandinm meum quicunque exlra Ecclesi.un sunt. Possunt auteni
j>aiavi, luuii mei el ultiiia occisa,el omnia parata Judieorum \iilaa, singuli iegis et proplietarum librl
sunt, veuile ad nuplias. Illi aulem neglexerunt. Isli B intelligi. El quoniam Judaei uhique lemrum de
enim alii servi, aposloli sunl el doctores qui, jam fraude , mercalo,Tisura el deceptione vivunt, non
paralis nuptiis et Scripturis ad inlelligendum aper- Immcrito ad negoliaiionem suam abiisse dicuntur.
lis, praedicare et ad jiuptias Judseos invilare, a Eeliqui verolenuemnl servos ejus, el conlumelia af-
Domino niissi sunl. Tolum hoc prandium, quid fectos occiderunl. Per hos enim illos inlelligimus ,
aliud esl, nisi spirilualis inlelligenlia ulriusque Te- qui primitivam Ecclesiam persecuti sunl: unde et
'slamenti? Hic enim tauros, agnos, etaves et cun- aposlolis dicilur : « Quia ihant gaudentes a con-
cta ad alendum-eledendum deliciosa invenies : his speclu concilii, quoniam digni hahiti sunt pro no-
enirn cibis reflciluranima(494),liisdeliciissaluratur mine Jesu contumelias pati (Acl. v, 41). > Rex
et pinguescii intelligenlia, quasi enim lauri sunt, aulem cum audissel, iratns esl; et missis exercilibus
quaequesenienliae majores, et ad lcuendum el ad suis, peididil homicidas illos , et ctvitatem ilhruM
jnlelligendum difficiliores; aves vero sunl sive aliles succendit. Ilsec autem quia secundura lilteram facla
quaeallius volando,et de spirituahhus loquendo, sunl, allegorice exponere, non videlur esse neces-
uienies nostras ad coeleslia elevani. Ilaec aulem sarium. Posl namque quadraginla et duos annos
lunc occisa el parala sunt, quando inlelleclu el (495) exercitus suos, id esl Romauorum prineipes
ralione superala, el memoriae conrmendata, jani adversus Judaeos Domipus misil, qui eos occide-
neque fugere, neque intelligenlise resislere' pos- runt et vendiderunt, el nou solum 2.Q4 eorum ci-
sunl: De lauris enim sive vitulis per Osee dicitur: vilates, verum etiam ipsum templum famosissimuin
< Omnem aufer iniquitatem, et accipe bonunl el et nobilissimum succemlerunt. Tunc ait servlssuis:
reddemus \itulos labiorum nostrorum (Ose., xiv, Nuptice quidem pamta? sunl: sed qui invilati eranl,
5). J>Quid sunt enim vituli labiorum, nisi senlen- non fueiunt digni. Quid nupliae signiflceul, supe*
liac Scripturarum,, et laudes Dei, quae in eis cou- rius diximus : quibus quoniain JutLsi indigni fuc-
linenlur ? Quod Yero etiam avis , sacra Scripfcura runl, genlilis populus ad eas comedendas vocxtjr,
dicalur , audi quid per Moysen Dominusdicat: t Si Quid esl autem prseparaiio r.uptiarum, nisi san-
anibulans perTiam nidum avis in arbore vcl in terra clarum exposilio Scrjpturarum (436). Ite ergo ad
invcneris, el avem pullis vel ovis desuper ineu- exilus viarum, el quoscunqueinveneiilis , vocats ad
bantcin, dimitte avero*,captos tenens fllios, ut hene nuplias. t Non esl enim personarum acteplor Deus,
sil libi et longo vivas lempore (Deut. xxn,6). * sed in omni gente qui timeleumet operaturjustitiam,
Haec enimavis, lillera esl, quas suh alarura vcla- acceplus eslilli (Act. x, 34). i Ubique suos disei-
mine pullos vel ova ,-id est spirilualem intelligen- p pulos mandat, omnes ad fldem vocat, cunctos ad
liam clausit : quae quidem per joca difficiliora in regni sui gloriam invilat. Et egiessi servi ejus in
aihore, per planiora vero in terra nidificat. Per vias, congregaverunt omnes quos inveneiunt malos
hnjus igitur voluminis viam ambulantes hu!us avis el bonos: et impleta? sunt nupliai discumbentium.
qui ad nnptias fuerant invilati, ii sunt prophelae. > scribunlur, ut ex carnaiihus inlelligantur spiritna-
Hieron. < Rex isle qui fecil nuptias fllio suov, Deus lia; velceite dogma_tummagniludo, el doclrinaDei
omnipoiens est; facil aulem miplias Dommi noslii lege plenissima sentiii potest. »
JesuChrisli etEcclesiae;»Elmisitservum suum «Jiaud (49S) Cum constel Jerosolymam caplam alque
dubuim quin Moysenperquem Iegemiuvitalis dedit. Si eversam anno vulg., aer. IAX, hinc rctrocedendo
aulem i servosi legerimus.ul pleraque habenl exem- per annos 42, pervenienius ad an. 28, qui, ex ma-
plaria, ad prophelas referendimi est... Servi qui xime recepta chronologoriun senlentia, praecessiian-
secundo missisunt, meliuscsl utprophelaeintelligan- num Clirisli moriis, quando haec Dominum praenun-
lur, quam aposloli. > Speclavit, credo, ad Hilarium tiasse, consliluere facilc posbiimus; ut mira si( ea
scrihentem « servi missi qui invitaios vocarenl, seiale aucloris nostri in chronologicis istis accu-
apostoli sunl. » ratio.
(494) Hieron. « Prandium paratum ct tauri et al- (498) V. Gregor., hom. 58 inEvang.
tiiia , occisa vel per roelaphoram opes regiae de-
235 COMMENT-IN MATTU. - PARS IV, CAP. XXII. 254
IH hac eninTarea frumenium, el pale.v, triticum el A se'in sermohe verbum Dei capere putant, et' suis
zizania ioiri elmali simul versaniur (497). [mpletae consiliis sapienliani fallere arbitranlur. El miltiml
sunl nuptiae; convencrunt gcnles; anniiutiaveruni _ el discipuios suos. Cum quibus? cum Herodianis,
apostoli el locutisunl, mulliplicati sunt super nu- id est cum Herodis ministris, qui lrihu'a colligc-
merum. Intravil auiem ics, ut videiet discumbcnles, hanl (500). Hsec est igilur Ecclesia malignantium,
ei vidiiibi hominem non vestitum vesle nnpliali. Quo- hoc esl concilium veritatis ! Mali magislri, mali di-
modo enim alicuhi intr.U, qui ubique est? Quia scipuli, malis minislris sociantur. Cum fraude
enim omnipolcns Deus non stalim punit, et in *veniunt , cum callidilale loquunlur. Sed quid
inulla palieniia nos sustmens, peccaia nostra videre dicunt? Magister, scimus quia veiax es, et viam
dissinmlal, quasi abesse videtur: adestaulem quando Dei in verilale doces , el non esi tibi cura de ali-
iios pimire etaffligere incipit. Vesle autem nupliali quo ; iion enim respicis personam hominum. Yalde
indulus nonest, qiii fnlem non habel et Christum 105 bene toquuntiir Pharisaei; sed aliud ore et
non imitalur : unde Apostolus ait : « Exuile vos aliud corde ioquuntur. Ex venenoso fonle dulcia
veterem liominem , el induile novuni (jEphes. iv, verba piorumpunt. Huic enim lantse simuktioni
22). > « Quicunque enim baptizali estis in Christo Psalmista respondens ail; « Si veieuiiquejustitiam
Jesu, Chrisium induistis (498) (Galal.m, 27). » " ioquimini, recte judieale filii bominum (Psal. LVII,
El ail ilti : Amice, quomodo huc inlrasii, non habens 2). > Quem magisirum vocalis, el veracem dicilis,
vestemnuviiulem? At ilie-obmuluil, Iloc enim specia- sicul magistruiu el \eraccm diligile, colile, etsequi-
iiter illis dicere videlur, qui-ad €hrisli corporisel mini. Dic ergo nobis quid libi videlur : licet censum
sanguinis saciamenla indigue accedunl. Poleral date£aisari an non?Putaverunl enim isli Ghristum
enira iste respondere se eum vesle Jiuptiali ad coii- Dominum noslrum, quem pietatis et justitise amieum
vivium vcnisse, sed eam poslea amisisse ; nisi quia esse cognoveranl, respondere ut potias templo ei
stupore et limore oppressus, ohmutuit. Tunc dicit Deoofferrent quam Caesaii, homini scilicel iniquo,
rex minislris : Ligatis pedibus ejus -el manibus , mil- Irihuta darenl : qua occasione Heiodiani commoli
lile emn in lenebras exleriores : ibi erit fletus et cuin raperent, ad judicem traherenl, et quasi reum
slridor dentiunf. Haacenim senlenlia <fatur in illOs , accusarent. Sed si censum dare non liceret et si
qui excusationis \erbum~milium iiahent, quod Deo tributa solvere cssei peccatum, ipseulique tributum
1
respondeanl. Semper enim his nuptiis Deus iriter- proê daiinon proecepisset. Sicenim superius ait :
esl; semper bene el male indulos videl; et quam- « Quld libi vidctur, Simon? Ueges terrae a quibus
îs ipse a nemine videatur, semper lamen alios ad „ accipiunl tribuium vel censum? a filiis suis an ab
prenam, alios ad-glofiam parai erjudical. Quod au- alienis? El iJle dixit : Ab alienis. Respondil Jesus :
tcm pedihus manibusque liganlur, sine "viribus el Ergo Iiheri sunt filii, nt aulem rton seandalizemus
forludine eos esse oslendil. Tenebrae ver-o exlerio- eos, vade ad mare, el milie hamnm, et eum piscem
res illsesnnt, ullra quas aliae lenebrae non sunl. In qui primum ascenderit lollo : et aperlo ore ejus,
iletu vero et stridorc denlium, doloris immensilas invenies slalerem; illum sumens da eis pro me et
significalur. Multi aulem sunl vocati, pauci veio te (Matth. xvn, 24). > Qui igitur, ne scandalum fle-
electi. Multi eniniTOcanlur ad nuptias, pauci vero ret, quamvis non deberet, Iribnta persolvit, non
inlroducuntur in regis thalamum etgloriam. eral conveniens ut ad litcs el scandala concitanda,
XC. El abeuntes Phariswi, consilium inierunl ul censum dare alios prohiberel. Cognita autem Jesus
ceperenl cum in sermone (499). Slulti Pharisaci, qui nequitia eorum, ait : Quid me tentatis, hypocritai ?
(497) V. Hier. ex Aposlolo ad Rom. baec expli- mmsuae reparationis inlelligit, carnis se vitiis de-
canlem , el Aug. bel exuere, et omnes sordes abjicere peccalorum, ut
^498) Tertulhan. De ressurreclion. carn., c. 22. iiitraturus nupliale convivium splendeat vesle virtu-
< In Evanêlio iudumenlum nupliale sanclilas car- lum. > Hieron. et Beda : « Veslis autem liuplialis
nis agnosci potestv. J Cap. 53. «*Si quis in nupliis D prsecepla sunt Domini et opera quse complenlur ex
minus diguis operibus fueril indutus , coasiringen- lege el Evangelio, novique homlnis conficiunt ve-
ilus siatim mainbus el pedibus, > etc. Origeies, p.ig. stimenlum. J S. Bernardus, serm. 2, in cap. jejun.
480 , Iiuet. « Uniim -aulem veste nupliah non indu- « Vestes enim noslrae virtutes vml, bona vestis>cha-
Hnn vidit, omnes comprehendens, qui nequitiam liias, bona veslis obedientia esl. s Alque hinc
sibi ante lidem adbaerescenlem relinuerunt. » Ililar. interpretes, Jansen., Concord., cap. 115, Mal-
« "Veslijusautein nuplialis est... candor habitus coe- dcnatus, Cornelius a Lapide, etc. admonent conlra
lestis qui bnnae iuierrogationis confessione susce- Tecentiores hoereiieos, a PP. pio nuptiab veste
plus, usque in ccetum regni coalorum immaculatus nequaquam inlelligi solam fldem : quare bene A.
Ct inleger reservatur. > S,. Aug. , senn. 90, ubi noster adjunxit fldei Christi iniitationem.
lolam hanc parabolam explanat. « Clianias de (499) « Tunc abeuntes Pbarisaei, > elc. Est hom:
corde puro et conscientia bona el flde non ficla , S. Biunonisliusebio Emis. attributa.
haecesl veslis nuptialis. > Idein, serm. 114, num. (500)-Origenes, pag. 482. « Veri quippe simile
7 , et ad Donal. post collau , n. 27 : « Isti in ho- est qui tribulum Coesari in populo pendi vellent,
nore sponsi induti suiii vesle niipliali, non sua Ilerodianos ab iis fuisse appellalos , qui id nequa-
(iUjerentes,sed quaaJesu Christi; illi aulem non habenl quam faciendum esse statuebanl; qui anlem liber-
\estem nuptialem, hoc esifidissimamsponsichaiiia- tatis specie ducli, quominus vectigal Csesari pensi-
tenij sua qua»r«nles, non quae Jesu Chrisfi. t S. Leo, lar-etur, impediebant, ii fuisse videnlur Pharissei. »
ser. 12 De Quadr. 50, cx ICC.Bail. «Qui sacr.unen- S. Hieron. quoque ad b. 1.1 Gum Herodianis > expli-
255 S. BRUNONISEPISCOPI SlGNlEiNSIS 256
Stnltum cst enim ei per hypocrisin et siiiiulationem A enhn liabuerunt eam. Verum est utique : quia Mcy-=
loqni, quem occulta non fallunt, qui corda videt et ses iioc dixit, ut frater uxorem frairis dncat ad
cogiiatioiies considerat. Oslendile mihi numisma susc.tandum semen fratris sui; baec autem fabula,
eensus. Al illi obtulerunl ei denaiium. In denarô qua septem fraires unam uxorem habuisse dicunt,
aiiiem sciipla eranl Caesaris nonien et imago. Et Sadducaeorum adinvenlio esl (505). Scio tamen
aii illis Jesus : Cujus est imago hwc ct supencriptio? quosdam in his septem fratribus septem libros, id
Dicunt ei : Ccesaih (501), Vide quomodo ipsa sua est Epiaticum (504) inlcllexisse : hanc aulem suam
icspoiisione eos ligal; vide quomodo Dei sapieniia adinventionem ideo Sadducaei Domino allulerunl,
comprchendit hi.jus mundi sapienles in astutia eo- ul, per hanc, resurrectionem mortuorum non esso
rnm! Ipsi enim testes smil Csesaris hoc esse quod prolMrent, !G6 dicenles : Aul enim simul omnes
ostendunl: quod si C&saiis est, quare Cjesari non eam liabebunl, anl nullus : si enlm unus aliquis eam
reddatur? imo quare Caesari lollaul quod Coesaris habeat, caeleiis injuriam faciel; quod enim com-
essc falentur? Tunc ail illis : Reddile eigo qurn suni niune est, nemo sibi quasi propiium vindicare de-
Caaaris Laisari. Nolile Caesari injuriam faceie, no- bet. Huic autem tanto errori verilatis, magistcr re-
Iiie ei sua auferre, ne si sua ei auferre velilis, ipse sponiiens ait : Erralis, nescienies Sciipturas neque
qui vohis potentior esi,el sua el vestra auferat vo- " liriutem Dei. El mox ipsum eirorem in quo errahant
bis. Quam hene lmic loco convenit quod quid.im ostemiii, dicens : In i esurrcctione enim neque nn-
ait: « Arma tenenti omnia dat qui jusla negat. > Et beul, neque nubenlur-. Per quod signiflcal eos pro
quae sunt Dei, reddite Deo. Nihil enim esl quod Dei barc voluissc, ut si homincs resurgeieni,'slcut in
non sil; illud tamen specialiier ejus esse dicilur, hoc soeculo, ita eliam in fuluro viri suis uxoiihus
quod magis ab eo ddigitur. Diligil enim omneiu conimisceieniur. Sed quare sic errabanl? Quia ne-
suam creaturam, secundum illud : « Misereris om- sciebant Sciipturas neque viitulem Dei. Nam neque
niiim, Domine; et nihil odisti eorum quse fecisli illud intelligehanl quod Mojses dixeral; neque Dei
(Sap. xi, 24, 25) : > sed illain proecipue diligit, per \iitulem et oinnipoteiiliam credebant, et ideo lan-
quam feeit cseteras creaturas. Sua igitur imago tam omnium resurreeiiouem posse fieri despera-
reddalur Caesari, et sua iniago reddatur Deo^ ad banl. Non enim sieut hic, ita ei ibi ftel; neque sieut
iiHaginemnamque Dei faclus esl homo. Reddamus niodo, ita lunc volupiali operam dabunt: Sed eiunt
Deo imaginem suam (502); reddamus Deo animas sicul angeli Dei in ccelo. Angeli enim naturaliler
noslras : nil charius hahenius; hoc igilur Iribtilum casli el \irgines sunl: lales igitur et homines .erunt.
solvere dehemus. El auîenles mirali sunl; el relicto _ Quod autem mortuoium resurrectio fiat, mox Scii-
eo abieiunl. Miranlur Phaiisoei sc lam faciie esse plurae leslimonio suhir.ferens, ait : De lesurwctione
conclusos; el qui ad hoc veneranl, ut Ghrislum ca- moiluoium non legistisquod dictum esl a Deodiccnle
percnt in suo êrmone, se ipsos in suis sermonibus vobis: Ego sum Deus Abraham, 'Deus Isaac, et Deus
caplos esse cognoscnnl. Jacob : non est Deus moituotutn sed vivenlium. Ae
XCI. In illo die accesseitinl ad eum Sadduccei, si dieal: S;, ul vos male pulatis, homo posl inoitem
qui dhunl nonêsse resuiieciionein. ln illo, inqiiit, non esset, nequaquamscDeus, palriarcharumDemn
die quo Pharisaei victi recesserunl, in illo Sadducasi esse diceret, cum ulique ipse sit Deus et Dominus,
vineendi accesserunl. Et inieirogaveiunt eum dicen- non eorum qui non sunl, seJ eorum qui sunt. Et
lcs * Magister, Moyses dixil : Si quis morluus fueril audienies turba) mhabaniur in doclrina ejus. Quoniam
non habens filium, ut ducat fiaier ejus uxoiem illius, autem Sadducoeierranles, neque Scripluras iiiielL-
el suscilet senun fialii suo. Eranl airem apud nos gunt neque virlulem Dci, videamus nos modo
seplem fralies, elpiimus uxore ducta defunclus etl; quid illa Scriplura significel, quam Sadducsei de
et non habens semen, leliquit uxoiem suam fralii suscitando fralris semine Domino proposuerunt.
suo. Simililer secundus el lertius ttsque ad sepliinum : Non enim hoc secundum litteram in Ecclesia custo-
novisshne aulem omnium et mulier defuncla esl. In p. diiur, inio vero necustodiaturomnino inlerdiciiur;
'lestirrectione ergo cujus eiil de seplem uxor? omnes aliter igitur eam inielligere oporlet. Dicatur eigo 5
cal, « id esl mililibus Herodis, seu quos illudentes ul resurrectionis dcncgent verilatem. i Chrysosl.,
Pharisoei quia Romanis tributa solvebant Herodia- Iiomil. 71 : « Audacia iemeritaiis plena, impudens
ins vocabant , et non divino cultui dedilos , » ad- simul et perlinax adeo cs!, ul impossibilia eliam
ditq.; « Quidam Lalinorum ridicule Herodianos iirvadere non \erealur... lem non faclam,nt eg»
pulant qui Herodem Chrislum esse credebant: quod puto, confinguni,pulaiites ambigentein ipsumcapeie
nusquani omnino legimus. > Ex Lalinis hisce Pbi- el resmreclionis mysteria postea deridere. *
laslrius fuit lioer.28 , et auclor appendicis ad Ter- (504) Pro Heplaieucho, id est colleclione ex Pen-
tullianum de prsscriptionibus. Vid. Huetium, Ba- taieuclio et seqq. duobus libiis Josue el Judicum.
lonium, et interpretcs. Ulitur hoc nomine Eptalici Alcuinus in poema,'e
(501) Non quod certus esset slalutusque nummus, prafixo Jihris sacris:
il est uummi genus,quod id fensum solveretur, Epiaticus enim Iihrum decurrit in islum
sed talis esset denarius quem stulie Chrislo ohlule- Queni Ruth consequitur femina clara salis.
mnt. Ila Fucher., De num. cens.; Vales , De num. Cl. Lambecius mendosaui voccm putavii, quam !:.-
H.ebr., 1. n, c. 20, el eiuditiores interpreles. lem non esse videre poteral ex Hieron. in qq. ji>
- (502) Vid. aucl. Imperlecli, hoin. 42. lib. 1, Paralipomenon, ex Aralore, hb. i, cap. 17*
*
(503) Hieron.;« Turpiiudinem fabolsr opponnnt, Giegorio lib. xn, cp. 30, etc.
257 COMMENT.IN MATTH. — PARS IV, CAP XXII. 258
quando hahitaverint fratres simul, et unus ex cis .A ferre? Unde Aposiolus : « Calceati.-inquil, pctfes in
absque liberis morluus fueril, uxor defuncli nnn praeparalione Evangelii pacis (Ephes. vi, 13). >SpuiS
nubet alteri, sed accipiet eam frater ejus, et susci- insuperin faciemejus, quia palam et manifeste eum
tabit semen fralris sui, el primogenitum ex ea fiiium contemptibilem et lanti honoris indignum esse
nomine illius appellabil, ut non deleatur nomen ejus ostendit. IIoc aulem de illis rectissime intelligi po-
ex Israel. Isti enim sunt illi fratres de quibus dici- t st, qui majores Ecclcsias amhienles, niinoii se
lur : « Ecce quam bonum ct quam jucundum habi- Ecclesioe jungere despiciunl; quos non animarum
lare fratres in unum (Psal. cxxxn, 1). > Isli, clsi saluteni, sed honoris gloriam quocrere, non dubium
non corpore, mente tamen et spirilu omnes simul est. Jiistum igilur essct ut semper excalceali et
habitanl. Ex his autem unus quilibel absque liberis conspuli nunqunin tali conjugio digni judicarenuir.
morilur, quando aliquis episcopus ex hac vita trans- Hoc est enim quod ait : « El vocabitur nomen e\ns
iens, nulium ex omnibus suis suhjeclis in Ecclesia in Israel domus disealceati. > X®7 Q>''s eE'm eum
sua lalem relinquit, qui ejus calhedra dignus lia- calceare audeai, quis calceaiL officium illi tribuat,
healur (505). Quaeritur igitur cx alia Ecclesia cui qui ipsa iiomjnis appellaiione se-cxcdcealum esse
iixor defuncti conjungalur : etipse quidem non alius demouslrat? Sic igitur nunc in Ecclesia spirimalilcr
eligitur, nisi qui ejusdem defuncli fraler fueril : '" custoditur, quod prius secunduni lilteram in Syna-
frater utique non nalura, sed moribus, ut ejusdem goga custodiebatur (506).
honitatis et humanitaiis, ejiisdcm sit fidei el ch:r'- XCIL Phariswi autem audienles quod sileniium
tatis, et quasi frater fratri consimilis. t Iste autem imposuisset Sadduca>is,conoenerunt in uiium. Recc-
suscitabit semen fralris sui (Deut. x\v, 5), » ut dentibus Pharisoeis, veniunt Sadducoci, el jlerinn
quos vel in peccalis moriuos, vel malo somno gra- recedenlibus Sadducoeis, veniunl Phaiisaei : IHIMC
valos invenerit, ad honum opus cvigilare facial. Et istl, nunc illi eum tentant, et cpiia ralionihus euin
piimogenilumnomine illius appellabil. Primogenituin eapere ct tenere non possunl, fiequenli coiigressu
, quidem, non qni prius genitus sit, sed qui merilo eum movere et faligare-oonanlur (507), Ipse laincn
sanctiiatis inter omnes ejus genitos primus el ma\i- omnibus respondens, aliis satisfacil, alios concludit.
mus habeatur. Et iste quidem vocabilur episeopus; El interi ogutil eum unus ex eis legis doctor tenlans
boc esl enim nomen defuncti. Quare hoe? Ut «on eum, magisler, quod esl mandalum magnum in legeJ
deieatur nonien ejns cx Israel : ul nunquam Eccles:a Omnes eum lentanl, ornnes eum magistium \ocant:
episcopo careat, el nunquam hoc nonien in ea defi- non lamen, quasia magistro, verilalem ab eo volurj
cial. « Si aulem noluerit accipere uxoi em fralris discere, sed polius si fieri possit, eum quasi incau-
sui quae ei lege debelur, pergel mulierad portam " tum in aliquo sermone capere desideranl (508). Sed
civitatis el inlerpellahil majores rialu, dicetque : quid cis prodcst? Nihil eniin sapicnlia ignorat. Qnid
Non vult fraier-viri mei suseilare semen fratris sui autem respondeiit Dominus, audiamus : Dtlicjes
in Jsrael, nec mein conjugium, sumere. Slalimqiie Dominum Deum tuum ex lolo corde tuo, et cx tota
ssêrsiri eum facient et interrogaliunt; si respon- anima ttut, el ex iota tnenie tua. Hoc est maximum
- derit, nslo eam uxorem accipere, accedat ad enm et piimum mandatum. Secundum autem simile eet
mulier coram seaioribus et lollal ealceamenlum de huic : Diliges.proximum luum sicul teipsum : in /iis
pede ejus, spuelque in faciem illius et dicet: Sic duobus mandaiis ûniversa lex pendet et proplieTw-
fiel homini qui non aedifical domum fratris sui. El Haceest igitur causa"quare hsec duo mandata prima
vocabilur nomen illius iu Israel, domus discalceati dicantur, el maxima ; quia lantum possunl hncc duo,
(Deut. xxv, 7). » Quare enim ante portam civitatis quantum et caiiera omnia (509) : aliter enim haec
judicium quaeritur, nisi quia ibl judices sedenl? Do- mandata, neque priina, neque secuuda sunt, quo-
minus enim de ipso loquiiiir dicens : i Ego sum niam in tabulis lapideis sciipla non sunt. Decem
ostium, per me si quis introierii, salvabitur (Joan. enim sunl verba legis, quorum primum cst : « Non
x, 9). > Anle hoc igitur osiium et ante hanc portam jg habebis deos alienos coram me(Ea;orf.x\, m). > Pri-
sedent episcopi, ut ejus lumine iiluslrati, nusquam nium igitur dicilur boc mandatum, non quod in
devient a verilate. Ad hos autem omnes causaede- ordine Scriplurae primum sit, sed quod in virtiHe
ferri ôrumque judicio definiri dehent. His ergo significalionis principale ct maximum sit. Huic au-
praesentihus accedit inulier ad fralrem viri sui,~ et tcm secundum el simile est : Diligesptoximum luutii
quia eam in conjugium sumere noluit, tollit calcea- ticul teipsutn, quoniam seoundas el similes vires
menlum de pede ejus. Quid est enim calceamentum hahet post ipsum. Unde Joannes aj~ostoIus ait .
de pedibus tollere, nisi evangelizandi lieentiam au- * Qui enim non diligit fralrem suum quem vidct,
(505) Ita idem auclor explicaverat in comraent. se conlrarii sunt, se<l ad tenlandum Jesum pari
ad h. 1. Deuteronomii in edil. Rom. cap. xxv, pag. menie consentiunt. >Hieron.
210, c. 2, (508) Hier. iterum. « Interrogat unus ex legis
(506) Vide allegoricas plures explicationes alias <Ioctorlbus non scire desiderans, sed tenlans, an
ap. Origenem a pag. 489.Huei. inlerrogatus nossel quod interrogabalur. >
(507) « Quod deHerodeet Ponlio Pilatolegimus, ^509) V. S Aug. Enchiiid. de fide, spe, et -chari-
in Domlni nec6 eos fecisse concordiam; hoc eliam late, sub fin.
nunc de Pharisoeis ceinimus ct Sadducoeis qui jnter
258 «. BRUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 260
Deum qr.em non videt quomo.lo potest diligere? Et A i ergo David in spiritu vocai eum Dominum, dicens :
hoc mandaliim habemus a Deo, ut qui dil.git Deum, Dixil Dominotneo - 'Sedea dexiiis meis, donecponam
di-ligatel fralrem suum (/ Juan. iv, 20). > Qui enim inhnicos luos scabeilum pedutn luotum? Si etgo
Dcum non diligii, neque seipsum, neque fratrem David vocai eum Dominutn, quomodofdius ejus est ?
dibgil. Primum esl igilur ul Deum diiigat, deimle Idem enim ipse et filius esl et Dominus David : filius
seipsum, postmoduin vero fratrem sunm lanquam quidem secundum hnmanilaleiii ; Dominus aulein
seipsum (510). Qui xniin seipsum odit^ si fialrem. . secundum divinitatem : de slirpe namqtie David
suum diligat sicut -seipsum, et fratrem suum odit. secundum carnem natus esl Chrislus. Hoc Siilem
Omnis enim « qui diligit iniquilalem, odit animam Pharisoei non intelligehant, sed sicut caeteros, homi-
, suam {Psal. x, 6) ; > odit igilur el animam fralris nem tantum, et non Deum, Cliristum quem ipsi
sui, si fralrem suura diiiâi sicut seipsum. Nulli Messiam vocant, fore credebant (512). Hac igilur
igitur alii ,dicilur. ut diligal fralrem suum sicul sc- interrogatione seipsum et Dcuin el hominem, oin-
ipsum, nisi illi qui diligit seipsum : nemo aulem niumque crealiirarum legem et principem esse
seipsum diligit, nisi ille qui Deum diligit. Sic igitur oslendit (515). Quia enim filius esl David, homo
primum mandalum esl diligere Deum, deinde veio est : Deus vero, qnia ejns Dominus esl, el ad Paliis
proximum piopter Deum. Modus aulem dileclionis JJ j dexteram sedet; in eo aulem quod omnes^ ejus
hic esl, ul ex toto corde, tota anima, tola mente, et inimici illius pedihus suntsuhjecli.omnium Dominus
cunctis virihus Deum diligamus, proxiraum autcm esse oslendilur. David enim in Spiritu sanelo videns
tanquam nos ipsos (511). Plus est enim si ex tolo Christum Dominum nostrum post resurreciionent
corde aliquem diligas, quam ul sicut teipsum eum suam ad Patrem re\ertentem, illa quaeibi agehan-
diligas, quia potesliieri ut teipsum non diligas, non lur secrela intelligens, ail: t DixiiDominust Paier
- polest aulem fieri ul ipsum non diligas, quem cx « Dominomeo >Eilio suo,« sede a dexiris meis (iPsal.
lolo corde el tota aniraa diligis. Si \is igilur te- cix, 1), > uf, sicut in una sede sedemus, ita sequales
ipsum diligere, prius dilige Deum ex toto corde, ab omnibus esse «redamur. Sede, inquam, donec a 1
deinde vero quia jam diligis leipsum, dilige proxi- judicium revertaris, omnesque tui inimici tuis pe-
mum luum sicut leipsum. Toto enim corde, tota dibus subjiciantur. Et hoc quidem quia Pharissei non
mente, et in cunclis viribus sancli apostoli el intellexerunt, nemo illorum ei polerat respondere
niariyres Deum~dilexerunt, qui occidi quidem po- verbum, jteque ausus fuit quisquam ex illa die eum
Uieiunl, ab ejus lamen amore el dilectione separari amplius iniei rogaie.
nullaiei-.uspotuerunl. El isti quidem bene dilexerunt XCIV. [CAP. XXIII.] Tvnc Jesus locutus esl ad
seipsos, quia \itam aeioriiam,vgloriamet honorem,' C turbas el ad Jiscipulos suos, dicens: Supcr calhediatn
cmneuiqueJehcilaient adepti sunt sibi ipsis; dilexe- Moysi sederunl Scribai et Pharhaii; omnia ergo
runl autem el pruximos suos sicul se ipsos, quoniam qucvcunquedixetint vobis, servaleet facite, secundam
Jianc eamdem gloriam el bealiiudinem desiderave- vero opera eorum nolite facere : dicunl enhn et non
runt iliis "lanquam sibi ipsis. In liis enim duobus faciunt. Quid est enim sedere super caiheJram
mavdaiis univeisa lex pendet el jprophetm : omnis Moysi, nisiMoysi doclrinam et legein {514)prsedi-
enim qui peccat, aul in Deum, autin seipsum, aut care, et populum regere et adinonere? Hoc auteni
inproximum pectat. Qui yero praediclo dilcclionis eral officium Scribarum et Pharisoeorum : unde ei.
modo Deum cl proximum dihgit, quomodo eosi super calhedram Moysi sedere dicunlur. Sed quid
ofieiidet quos lanlopcre diligit ? Nam el in se ipso est quod Dominus alibi praecipii, dicens : « Cavele
peccare timet, ne iu hoc quoque Deum ofleudat. Si a fermenlo Phariseeorum quod est hypocrisis (Luc.
igitur in his duobus mandalis eharitas adinrplelur, xn, 1): >hic autem dicil: « Omnia queecunque dixe-
et omnia peccata lollunlur, manirestum est quod in, riutvohis, servale et facile? > (515) PJiansaeorum
eis universa lex pendeat et prophetae. Quid eniin[ enim doctrina fermentum dicitur, sed non illa quam
fllind Iex et prophetae proecipiunt, nisi ut Deum et; doecnt quando sedenl 5iiper cathedram Moysi :
pioximum dihgamus, eta vitiis elpeccalis cunctis-. Dsedentrenim super cathedra Moysi, quando nihil
qiie offensionibus nos abslineamus? aliud protfdicanl, nisi ea quae praecipit Moyses; beec
XCIU. Congregalis aulem Thai iswis, interrogavit; aulem el servanda el facienda sunt. Quando \ero
eos Jesus, dicens: Quid vobisS,©8 videlur de Clirislo, per fraudem et hypocrisin non Iegis vefba, sed suas
cujus filius esl ? Dicuul ei David: Ait illis : Quomodo, Iradiliones docent, lunc eis ohedire et credere uon
(510) S. Aug., Iib. xix. De civ. Dei, cap. 14. sanctum virum asserunt de genere Da\id. »
« Jam vero quia duo prsecipua praecepla, h. e. dile-\ (513) Chrysost., hom. 72.« Ita omnibus moJisad
ciionem Dei el dilectionem proxiini, docet magister fidem eos invitabat. Respice quemadmodum sub-
Dcusun quibuslria invenilbomo qusediIigat,Deum,' misse opinionem prophelae atque *enteniiam de se
seipsuni, et proximum. > reciiavit. >
(511) Fuse S. Aug. de his duohus mandatis inte- (514) Hier.« per cathedram doctrinam legis osten-
gro sermone De disciplina Christiana, et Bernard. iB( -dit. > lisdem verbis utitur hic Beda.
uact. De-diligendo Deo. (515) V. Ghrysost. hom. 75, qui eodem plane
(5i2)-Hieron. « Inlerrogalio Jesu nobis proficitl modo baecsolvit; ut scihcelserveni^ omnia quibus
usque iiodie contra Judseos. Et hi enim qui confiten- mnres hominum coiuguntur, qujbus meliores effi-'
lui Chrislum esse \enturum, hoininem Minplieem ett ciinur, »etc. - „ _
261 COMMENT.IN MATTH. — PARS IV,"CAP. XXIII. 262
oporlet, quoniam'in Moysi calbedra non sedent. A pro juslitia vel animarurc salute, sed pro vana glo-
Qualiscunqneigslur sil praedicalor, si tamen non sua ria, ui videanlur et laudentur ah bominibus. Dila-
sedDei verba annunliai, populus ei obedireet ere- tanl enim phylacleria sua, el magnificant fimbrias,
deie debet: sequalur eum in his quae dicit, non Phyiacicria cnim chartnlas quasdam-dicit, quas in
scqnatur eum in his quse agit: quod enim dicit, Dfir manibus. vel cirea collum appensas ferehant, in qui-
est, quod autem agit, suum est (5l6). AWgani dutem hus vcrba legjs scripta erant, ut semper adea respi-
onera gravia et impoitabilia, et hnpoiwnt in humeros cicntes a justitia non declinarent. Hane autem con-
hominum; digito autem suo nolunl ea movere. His suetudinein ex'eo loco sumpsisse videntur, nhi d>-
aulem verhis ciemenlissimus Dominus nos admonere citur: « Eilligittirhocquasi signum in manu tiia, et
videtur, utinpeccatoribus ad pceniteriliam convcrsis quasi appensum quid oh iccordaliotiem ante oculos
pietalem efmisericordiam haheamus : eorumque tuos-(519) (Exod. xm, 16). > Quod quidem si bono
'onera potius cum eis porlemus, quam supra vires et simplici animo fecissent, non valde reprehensibilc'
eos onerernus. Unde et sacerdotes in lege 'iniquita- esse videbalur. De fnnbiiarcm quoque usu Moysi .T
tem saneluarii porlare jubentur (517) : unde el per Domino dicitur : « Loquere filiis lsrael, et diccs-ad
Moysen Dominus ait<: « Qui percusseril servum eostit facianl sibl iimbrias per angulos palliorum,
suum vel ancillam virga, et morlui fuerintin man'~ . ponenies In eis vitlas hyacinthinas : quas ciun vi-
busjsuis, criminis reus erit (Exod. xxi, 20j. > Fil dcrint, recordabunlur omnium niandatornm Domini,
enim mullosies ut paslor Ecclesia?peccanlem sei vum ne sequantur cogiiationes suas et oeulos per res
ve! ancillam, Id esl masculum el feminam sih: varias fornicantes, sedmagis memorcs preeeeptoruijf
subjecios, eorum faeinora exaggerando el tormenla Domini faciant ca (520). > Hde antem quidj signifi-
fulura minando, duiamque canonum pcenitentiam cel non mulla indiget exposjlione, siquidem ipse qni
nuntiando, nimis aspere virga .correctionis percu- scripsit, exposuit. Ad hoc eniin vittas hyacinlhinas
tial. Qui, si in ejus manibus mortui fuerint, id esl in fimbriis ponere jussit, tit signiim quoddam eis~
siôspropter immanitalem seeleris et-importabile esset, quo cceleslium maildatorcim memores vana
wms poenitenliae,veniam desperare senserit, eosque et imitilia'non cog'tarent (521). Sunligitur finibrioe,
verbis mitioribus et anlidoto pietatis non conforta- legis mandata : vitiae vero hyacinlhinoe, sanelae co-
veril, quasi qUi male medendo^ segrum occiderit, îtationes : quae si siinul vinctoe fuerinl, ab Omni
reus erit. Habear igitur. pcenitentia modum; et- vanitale oeulos-aveitunt, el totam nientem-ad ccc-
"
unicuique Talionabiiiler onera_imponanlur (318);" lestia dirigunt. Videntes enim liyacinthiim coeli re-
magis enim ad cordis conliitionem, quam-ad "ejunia eordaraur; (jiioniam unius coloris sunt ccelum et
ct carnis macerationem respicit Deus. Magna enim Q hyacinthus. Hoecaulem in Pharisacis Dominus nen
misericordia ei fieri potest, 14J3 qui jam ~ex corde reprehendisset f522), nisi quia ômnja opera sua
poenifel, €t peccare cessat: qui vero aliter agit, elsi faciebant, ut viJerenlur ab iiominibus. De qiiibus
multum jejunet, tamen nihil agit. Omnia vero opera adhue suhdilur : Amanl autem piimos recubitus in
sua faciunt, ui videanlur ab hominibtts. Ideo enim comis, el piimasêalhedras in Synagogis, et saluta-
Scribse et Pliarissei nullam de operibus suis merce- ttones injoro, el vocari ab hotninibus Rabbi. His-
dero suscipiunt, quia emniaopera sua faciunt, non autem \eibis Scribos el Pharisoei de>ana gloria,
(§16) Chrys. Lomil. 57, ad Ant. ostendens, t quod logum, ul Ilieronymtis ait, aut verha legis cninia
iicet praeceptbrem habeas improbum, nihil bic tihi scribebanCiii phjlacleriis, sed tantum sententias cx
obesse poterit, cum diclis intendas. Non enim e\ liis Penlateuchoqiiasdam.V. Leonem ajyintina Ccnjmoji.
quae sacerdos agil, sed-qnae audUa neglexisti, ex his Jud. i p., c. 11. Calmet phylacleriortira foriiiam pi-
libi Deus senlentiam ieret. > ctam exhibel Dictioii. S. Scr. V. Chrysost., homil.
(517) Num. x\m, i : « -Dixitque Dominus ad 75, ubi vocat BiS).io\>g ^rV.pou^ ,
Aaron; Tu, et filii tui, et domus palris " tui
' tecum (520) Num. xv, 38, 59,10. Vid. edi!. Rom. Et-
porlahilis iniquitalem sanctuarii. > pos. in hunc locum, p. 181
(518)Beda hic de Pharisoeis : « Horum in Ecclesia jy <(521JHoc quoqne |bid. Hieron. explical. « Jusse-
nunc exemplaimitantur qui subjectos ~!ocent„ quod ratqiioque aliud Moyses ul m 4, angnlis pallioruni
ipsi implere dissimulanl, Sed peccantibus pondus Iiyacinlhinas finibrias lacerent-ad Israelis populum
pcenilentioe aggravantes, ul aut necesse esl pceni- dignoseendum... superstiiiosi magislri... faciehant
tentiam rejicial, aut suscipiens, dum ferre non va- graudes limbrias, et acutissimas in eis spinas liga-
let, scandalizatus amplius peccet, qnasi non melius bant, ut videlicet ambiilanles el 'sedenles inierdum
sii, propter misericordiam dare ralionem, quam pungerenliir, el quasi hac aJmonilione retrahereu-
propter.crudeliiatem. -> -turad officia Domini. >
(5111)Ex alio loco hunc morem eos hausisse dicit (522) Reprehenditllieron. suorum temporum nio-
Hieronymus, ex Deut. vi, 8 : « Ligabis ea„in manu Tes in phylacleriis imiiandis. « Iloc apud 'nos su-
tua, et erunt immola ante oeulos tuos : > Subditque: pei'stitiosaemuliercUlae,in paryuljs Evangeliis, et I|i
«,Hoc Pharisasi male iniermelantes scribebanl in crueis ligno et {'siiusmodirebus... usque hodie fa-
membraniilis Decalogum Moysi, id est decem verba ctitant. > Mitiifs aiiquando de, hoc more Chiysost.,
'legis, complicantes ea, et Jiganlcs in fronle, et homii. 73. « Haecphylacieria vocabant, sicuti roulla;
quasi coronam capiti facientes, ut semper ante ocu- mulierculoe modo faciunt, Evangelia ex collo depen-
Jos moverenlur; qnod usque hodie lndij Persse ct denles, etr m ahunde in memoriam reducantur,-
Bahyionii faciuut. »Idem ^scribit ad cap. 24 Eze- quod obliviosi crebro facere solent, filo digiltim
chiel. Si qua t3iiien fides Rabbinis et recentior con- sniclius ligantes; id Deus ceu infaiiiulis jussit-fa-
suetudo antiqui moris lestis esse polest, nou Deca- ccrc. i '
«03 S. BI.CNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 264
supcrbia el ambitione .iGlairtur : his ei not. adroone-_A a|iis simulationihus domos viduaruni SuibacetPha-
imir, ne eos in l;ili~uisimllemur (g«23).Primas nam- risaei comedebajil, quia pulanies eos religiososet
quc cathedrse ad ambitiOnem, «oetcra \ero ad sn- jtistos, ea quae habehant sancta; mulieres-eis trihuc-
pcrbiam et yanam gloriam speclant. Vos autem banl. Sic enim prius minisiraljant islis pro siniuh-
nutite vorari Rabbi; unus esl tnlm maghier vesier. lione, sicut postea minislravfirtmt aposlolis pro VZ-
Quia enim omnis v.uia glorife^catum est; peccat ligioi<e{526). Ytevobis, Scribm etPhatiswihypocritw,
utique qui pio vana gloria^sic vocari desiderau, qui îrcuilis mare et aiidam ul facialis proselytum
Discipnlus quoque non cffugiet culpam, qui magisiri uniim : et cum faclus fuerit, fachis xum fiiium .ge- "-
nomen sibi usnrpal. Onvnesauiem vos-ftatres eslis, hennm dnplo quam vos. Studebanl^-enim Scribae et
el palrem nolile locare vobis super lei ram : unus esl Pharisssi quos poterant ex .gciiliii populo -ad Judai-
enim pater vesler qui in cmlisresl. Nec vocemini ma- smum convertere, quorumpost conversionem nullam
gistri, quia maghler veslei unus esl Chiistus. Uims curam habeiiles, eos in pejus ruere cogebant (82J).
esl paier, unus est et.magister, Unde ct Jacobus, In quo nos quoque admonemur ne eorusn quos ad
ait: « Nolite plurcs magislri fieri, fratrcs mei (Jac. fidem conveitimus negligeuliam habeamus. ¥je-vo-
liii, 1). > Ubi cnim pluies wagistri, jbi piures sen- bis, duces cmci, qni dicilts : qujtunque juraveiil -pc
leiitioe, ibi'schisma; unde Apostolus admonet ut 111tcmpium, nihilest; qui auiem juravetil m auro lempii^
.« idipsum dicamus onmes-(I Cot: i, 10). > Bontim debeh Slulli el cwcij quid enim tnajus est, aurum, -an
habemus magislr.im; ipsum sequamur, ipsius sen- lempkim quod saiiciificat-auium ? El qiucunque jurn-
lenlia una sit el omnis. Palrem vero in terra quae- verii in aliari, nslal esl: qui aulemjuiaveiii in domo,
icre non debemus, quia omnes fratres suraus, <?t qum esl super illud,-debct. CwciJ quid enim majus esl,
nnim in coelis patrera habemus. llh credere, illi domus, an altate quod tanctifical domum ? Unde
jobeJire oporiel, cujnsamore patres et malres, fi a- outem hanc stultissimam opinionem Scribae el Plia-
ties el soioies, magislros et doctores, el quajcuhque risjei habuerinl, incerium esl (528). Omnia eniw
iu mundo sunl el in teira versantur, ahjicere et heecsancta stint: sanctius-tamen aliare quam tem-
abncgare dehemus. Qui major esl vesirum, erit tni- plum; efsahcilusteiiiplum quam aurum templi. Et
nister veiter. Hoc enim tle seipso Dominus ait, qui jllm! quidein pTopler sacrificium; hoc autem propier
usque il@ ad lavandos pedes discipulorum se hu- dedicationera. Qnamvis enim tolum lempluro sancli-
miiiare dignatus esl, prseDensnobis Iiumilitalis exem- ficatum esset, nusquam tamen nisi iu .altari sacri-
plum. Unde et-subdilur^ Qui autem se exallaverit ficium fieri licehal * sanctius igituraltare. Sequiliir:
<hutni'iabilur, el qui Se hnmihaveiit exaltSbiltir(524). - Qui etjgojurai tn altat i, juiai -in eo el in omnibus quaz
Dciis CiVJfflsupeibis tesislil : humilibus anlem dal superiUud sunt, el quijurat in lemplo, jural in illo
\graiiam. Dspon;t enim polenles de sede ct exallaf el in eo quihabiial inipso, et quijuratin tmlo, ju-
liumiles., tal in tlnono Dei el ineo qui sedel super eum. Qlii
XC-V, Vce autem vobis, Scribmet Phai iswi hypo- enjm jural in allari, non lapides atlendit, sed alta-
crilce, qui clauditis regnum cwlorum anle hominef. ris cbnsecrationem, el eum in eujus nomine conse-
Vos enhn nonJutiath, nec intioevnies sinith intrare. cialuro est: ideoque non lapidibus sed Dco ejnsque
Eoram enhn cvemplum etdocliiiiam caeteri-sequun- >seohligal sacramentis. Similiter attiem dc lcmplo
tur (525). Sicul igilur illuininaiil ct salvant ahos, si et de coelointelligautr. Nos quoque cum stiperEvan-
'oni sunt, it.i exceecani etperdunt, si mali. Vm vo- gelia jniamus, non chaitas, et aliamenturo, sed
bis, Scribw et Pliai iswi hypacritw, qni comedi isdomos Cliiistum et ejus veiba consideramus : unusquisqne
viduai ufn, orallone longa oiMiles: pi opler hoc, atn- enim in eo jural, ad quem jurando atlendit. ~~IEvo-
plius itccipielis judicium. Longis enim orationihus et vis, TScribce el PJiariswi liypocrllcv,quidecima:is iiien-
(523) Bcne A. non de simplici apriell.uione,j3cd hiimilitalis virlute jdisserenlem.

de eo, quo I per superbiain fil, Imnc locum explical, (525) Chiisi. Beda: . Arguit omnem magislrum
in quem Hieron. « Quaeritur quare adversus hoc " qui malis «pejibus anle discipulos suos inlroilum
proecepuiro, « Doctoremgentium >vApostoIuniseesse i'egnicoaieslis>claudil. > Piacclare Chrysost., homit-
dixeril; aut quofiiodo vuigalo sermone, maxime in 74. « Probos enim doctotes vix imilaii qtimus;
Palseslinn, et 4~gypli monasleriis se invicem Palres impi'obos anlem,quoniam faciliores ad mala sumus,
pocent : quod sic solvjtnr: aliud esse naitira pairem eliam superamus. >
vel magislrum, aliud indulgentia. Nos si liominem (526),Hinc, I Cor. ix, 5 : Nunquid non habemus
patrem vocamuS.-honoremaelaii.deferiiiniSj uon au- poiestatcm mtdierem soioiem circumducendi, stcut
clorem noslive oslendimus \ilae. Magisler -quoquc el cmteri -aposloli, et ftalres Domini el Ceplias?
dicilur, ct consortio veri magistri; et... quomodo Vid.eliam Matth. XXVJI,55, ct Hieron.j lih. i contr.
ajhus per naturam Deus, et unus, filius non praeju- Jovinian., cap. 14.
dical caeieiis, ne per adoptioncm dii vocenturct fihi,
ifa elunus pater el magister non proejiidicat alii«, (527) Chiysost., homil. ^74. . In duobus roagnis
ut-alsiisive appellenlur palres «l magislri. >Rrevia- eos criminalur : 1° quia inuliles ad salutem multo-
vit Hieronyjnusn Beda. Brevius eliam Chrysost.;, rum existenles, vix magno sudore quemqtiam pos-
liom. 73, « non ut neminem pali'em vocent, _>edne sunt afrahere; 2° quia desides ad cuslodienlos
allracios sunt, imo vero eliam prodifores, cum eos
ignorenl quem prnjcipaiiter patrem vocare opor- malo vivendi exemplo deteriores faciani. >
leat... quemadmodum nemo principaliler magister
est. > (5281 Ad stultas traditiones eorura refert Hier.j
(4524)I Pctri v, 5. Vide Iiic Clirysostoinum Lsse de quefii V-
SGb COMMENT.IN MATTII. — PARS IV, GAP. XXIII. 2"6
tham elanetliutn tl Cyminum,et reliquislh qnw gra- A a foris quidem patetis hominibus justi, inlus aulem
viora sunt legis,judicium et miseiicotdiam el fidem. pleni cstis hypocrisi el iniquitale. Evposilio esl eorum
Va?, inquil, vobis qui hoecJedmalis, non qufa liaic quae superius dicla sunt, nullaque indiget exposi-
decimalis, sed quia hsec decimando, majora relin- iione (552).
XCVII. Vm vobis, Sciibm et Pliariswi liypocritw,
quitis (529). Hmc enim oporluit facere, et illa non
emillere : unde manifestum est, quia parum prodest qui mdificalh sepulcra prophelatutn, el orjialis mo-
minora legis observare prsecepla, si majora relin- numenta juslorum el diciiis : Si fuissemus in diebus
quamus. Ruit enim quidquid superoedificalnr, nisi palium noslrorutn, non essemus socii eoium in san-
firmura fuerit fundamentum. Duces cwci excolantes guine propketarum (555). Ita lestimonium (554) csl s.
culicem, camelum autem glutientes. Hoc enim inler- vohismetipsis, quia filii cstis eorum qui prophetas
est inter minora et majora legis praecepla, quod occiderunt. Voe, inquil, ôbis (535), non quia aidi-
inler culicem et camelum. Excolanl aulem culicem, ficatis et ornalis sepulcra prophetarum : hoc enim
qui in minoribus offendere liment; glutiuni vero pietalis opus est; sed quia fllii eslis eoium qui pro-
caraelumqui contra majoiaagerenon meluuiit(550). phelas occiderunt; filii quideni non laiitum nalur.i,
Traelum. est autem ab illis qui aquas colant, ne quanium imitatione et iniquitate. Sicut enim onnies
sordidum aliquod bibant. Hypocrilse igitur culicem " boni dicunlur filii Abrahse, quia imitaiitur Abrahain;
in gulture bibendo sentiunt, cameluin vero non ila omnes iniqui, iniquoruin filii dicuntur, quia itni-
senliunt; dum minora 111 peccala simulalione tantur iniquos. Unde et Dominus his lalibus ait :
quadam agere meluunt, majora vero facere non li- « Si filii Abrahaeesselis, opera utique Abiahse face-
inent. relis (Joan. vni, 39). > Voe igilur illjs, quia uon
XCVI. Vw vobis, Sciibw el Phariswi hypocritm, Ahraham, non propheiarum, non juslorum lilii sunt,
qui mundatis quod de foiis esl calicis el paiopsidis, quia non eos imiianlur, imo veio eorum fihi snut
intus aulem pleni eslis rapina el immunditia. Galicem qui prophelas occiderunt in omni malitia el iniqui-
cl paropsidem eosdem ipsos Scribas et Pharisseos tale eos imitantes. Dicunt praelerea, si fui_.senlin
nietliapborice dieil, qui cum rapina, immundiiia et diebus palruni suorum, non fuissent socii eorum in
onmi iniquitale interius pleni essenl, juslos et muu- sanguine prophelarum : cum valde illis nequiores
dos se de foris ostendebanl (55i). De quibus adhuc non solum prophelas occiderunt, veium eliam ipsun»
stibditur : Phariswe cwce,munda prius quod inlus Dominum prophetarum. Unde el subdilur : Et vos
esl calicis el paropsidis, ut fial id quod de foris est igilur implete mensuram palium veslrorum: currite,
m..nduin. Si enim cor interius munduni fueril, om- Q festinate, ut usque ad eorum iniquitatis inlegram
nia eiunt munda quaeexterius apparent: nnde Psal- perfeclamque mensurain perveniatis ; lurpe esl enini
mista : « Cor mundum erea in me, Deus (Psal. L, ut a palribus vestris degeneretis, el ininores ab illis
12); > et Apostolus :< Nihil enim mihi conscius in neqiiilia inveniamini. Hoc aulem ideo dicit, quia
s«m : ex corde enim exeunt cogitationes malae in sua, suorumqtie discipulorum neee, jam nimium
(I Cor. iv, 4). i — Vm vobis, Sciibm el Phariswi eos per invidiam accensos esse videbal (556). llie
liypocthm : qui similes estis sepulciis deulbjitis, quw autem loculionis modus a grammalicis ironia voca-
foiis parenl hominibus speciosa, inlus vero plena sunt tnr (557). Serpentes, genimina viperarum, quomodo
oss bus tnorluorum et otnnium spurcilia : sic el vos fugieiis a judicio geliennm? Serpenles enim sunt,
(529) Ita explicat Hieron. et ex Hieron. Beda: supra arguit Pharisseos simulationis alque mendacii,
« Arguit eos avarilia., quod propler alimoniam sa- quod aliud ostenlent hominibus foris, aliud donii
cerdolum etlevitarum, quorttm pars erat Dominus, agant, non quod in calice elparopside eorum super-
smdiose etiatn viliiitn olerum decimas exigant, et stitio moraremr. > V. Chrysost., hom. 74.
judicium in disceptalione negotiorum, misericor- (552)Ita et Hieron.: « Quod in calice el paropside
diamquein pauperes, pupillos et viduas, et fidem in demonstrarat... hoc nunc per exemplum sepulcro-
Deuin, quse magna suni, praelerniittanl. > Gregor. jj rum cxplicat. >
lleg. pasl., adni. 54. « Neque enim negligenter au- (555) Est hom. sub Emiseni nomine edita in nat.
diendum est, quod cuni deciroari minima diceret, S. Stephani, pag. 19.
exlrema quidero de oleribus maluit, sed tamen bene (554) « Prudenlissimo syllogismo coarguit eo»
.oleuiia memorare, ut profecto oslenderet, quia si- filios esse homTcidaruin. > Hieron.
mulatores cum paiva cttsimliuiit, odorem de se (535) «Non quia aedificanl(ait Chrysost.,' init. IM.-
ostendere sanctoe conversationis quaerunl, el quam- mil. 75) nec quia patres suos accusani, voeillis
vis implere maxima praelermitlunl, ea tainen minima dixit, sed quoiiiam ita facientes, et ita dicenics,
oljsenanl, quse huniano judicio longe laleque redo- -palres suos condemnare simuJahalit, cum ipsi pejora
leanl. > commitlerent. > Item Beda.
(550) Hieron.: t Camelum pulo esse juxta sensum (536) Hier. :« Probato superioribus dictis, quod
praDsenlisloci, magnitudiiiem prseceploium, et mi- -filii essent homicidaruni, nunc concludit quod \o-
sericordiam, el fidem; culicem autem, decimas luerat, el quasi extremam syllogismiparlem ponit; i
menlhae, etc. Hsec, contra praeceptum Dei, quse et vos implete, etc. « Quod illis defuit vos adim-
magua sunt, devoramus alque negligimus, et opi- plete : illi interfecerunt servos, vos Dominum cruci-
nionem reiigionis, in parvis quos iucrum habent, figile. >
«iiligenliam demonslramus. > V. Aug. lib. i, qq. (557) Bene monet Chrysost. 1. all. et ex eo Beda
Evang., cap. 55: Greg. lib. i Moral., eap. 14. « non imperans, sed quod Tuturunierat praedieens,»
(55.) iiur.: « Diversis verhis eodem sensu quo
9
PATROL CLXV.
£<.~? S. BRUNO.MSEPISCOPI SIGMFNSIS SC§
quia callidi et venenosi; genimina vero viperarum A Eachariam (540). Et Iioc meriio : majus enim fuit
(538), quia cunctis miquis iniquiores : ctim nec uxor Christum occidere, ejusque corpus, quod est Eccle-
viro, nec flhi parentibus parcant. Qui ulique gehen- sia, iniquo odio persequi, quam si omnium pi_ece~
noejud.ciuin aliler fugere non polerunl, nisi malrem dentium juslorum sanguinem fudissent. Zachaiias
suam occiderinl, sictit ipsa quoque corttm patiem autera Barachioeillius nusquam legitur fuisse occf-
ifilerfecit. Viperarum enim haec natura dicitur csse, sus : at vero Zachaiias lilius Joiadaein atrio lempli
ut quando femina concipit masculum inierficiat; legiiur inteifeclus.Inter lemplum videhcet el altare,
quando vero parit, ipsa nihilominus a filiis occida- quod sub divo eral, ubi liostiarum sanguis funde-
mr (539) : neque enim exspeelant, nt assueto na- halur. II_ec igilur, quia liislorioe uon veniuni {541),
tur_e ordinc onanlur, sed rupto matris ulero \io- spiriiualis inielligentia qnacrenda est. Pulo enim,
lenter foras erumpnnt. Vipera igitur, Synagoga; vir quod Boininus nosicr se ipstim Zacliariam vocal, et
cjus, GhristJis : venil Chrislus ad Synagogam, venit pracierilo pro fuluro utitur : inierprelattir eniia
ad uxoreni sitain, quam postquam suo semine im- Zacharias memoria Domini. Sicut enitn Christus
pra-gnavit, tolamque evangelicoc praedicationis se- Jesus dicilur verbum Domini, sermo Doiriiui virtus
ttientem in eam infudit, illa sicul vipera venenosa el sapientia Domini; ila iste quiJem -est Barachi.e
"
•et impia cs-ntra eum assurgens, eum inlerfecil. De Bfilius.qui benedictus Dominus iiilerprelatur. Undo
cujus impio utcro filii ejus erumpentes eam oceidunl, et principi sacerdoti se interroganti, an esset Chri-
«itionianiJudaeiad fidem venientes eam excommuni- 'stlis filius benedicti, respondit : Ego snm: Hiu.e
c.inl et damnant. Unde Apostolus ail : « Cum auleiii aulem Judaei oceiderunt inler lemplum el aliare,
filacuil ei qui me segregavit ex ulero matris ll!3 quoniam ibi Chiisli mortem inler se consiliaii suut»
ineoe, el voca\il per graliam smm (Galat. i, 13), > Neque enim aliter Cliristum Dominum Jud_ei ocei-
et ceteia. Otimescnim htercses damnant, quicunque derunt, nisi consiliando', accusando ei danmando :
ah hoeresibusad Ecclesiam veniunt. Sequitur: unde el ipsi quoque dicebant: « Nobis non licet
XCYiil Ideo ecce ego milto ad ros prophelas el interficere quemquam {Joan. xviir, 51). > Quod veio
sapieuies, et Sciibas; et ex illis occidelis, et crucifi- in atrio lempH de ejus morte consilium habiiu.n
gclis, et ex eis flagellabitis in Synagogis vestih; et sit, ipse per Psalmisiam osiendil, dicens : « Ad-
peisequemiitide civilalein civitalem, ut venial super versus mc exereebantur qtti sedebant in porta, et
i os oinnis sanguis justus qui effusus esl super lenam. in ine psallebant qui bibebanl vinurn (Psal. LXVJII,
Apostoli enim marlyres et doctores, prophelae, sa- 15). > Sic igiiur Zacharias iilius Baracliiae inter
piciites, et setib_efuerunl; quod ad Jud_eos,omnes- __ lemplum et allare occisus est. Jei usalem, Jerusalem
J
(jue iiiundi naiiones praedicandas Dominus roisil. quw occidis prophetas et lapidas eos qui adje missi
Hos aulem Judaei occideruiil, crucifixerunt, flagel- sunt : quolies volui congregare filios luos, quemad-
laverunt et de civilale in civitatem perseculi sunt. modum gallina congregal pullos suos snb jtlas, et
Kemo enim Christianorum usquain occisus csl, qui noluisti. Ego, inquit, iilios luos mullolies congre-
eoruin vel roanibns vA affeclu non sil occisus; unde gare, el a malignorum spirituum incursu deûper et
ct omnium rei esse dicunlur, oraniumque justoium circa volanlium defendere volui, sicutgallina pullus
sangtiis super eos venirc Dominus ipse lestatur. Hoc suos congregat, et sub alas suas eos abscondit, ne
-juleni ex qiio et usque quo exponit, dicens : A san- ab imporlunis avibus ei subripiantur (542), sed JIO-
guinc Abeljusli ttsque ad sanguinem Zaclwriw fil,i luisii. Ego igilur volui, sed ea conditione, si lu quo-
Baiachice, quem occidistis inler temptum et alinte. que voluisses. Quia ergo tu congregari et salvari
Cum enim alibi seriplum sit, quod « filius jion por- noluisli, ego quoque jam nunc eos congregareet
tabit inlquitaiem palris, sed unusq.iisque iu peccato salvare nolo. Unde et dico : « Dispeige illos in vir-
suo morielur (Ezech. xvm, 20; Jer. xxxi, 50) : > tule tua el destrue eos proteclor meus, Doniiiie
quid esl, quod roodo hic dlcitur, quoJ omnis san- (Psal. Lvm, 12). > Dominus enim qui potest quoJ-
guis jusius veniet super generationem istam ? His j, cunque vull, nullum aiium salvare vult, nisi emn
eniin \erbis Salvator nosler dicere videtur; qtiod qui vult salvari ab eo (545). Ecce relinquclur vobis
haec impia generalio lantam pocnampro suo scelcre domus veslia deserla : sic et in Psalmis : « Ecce
patialur, quantam pateretur, si omnium juslorum elongavi fugiens, et mansi in solitudine (Psal. LIV,
sangtiinem fudissel, qui ab Abel fusus esl usque ad 8). >Reliclis enim Judaeis, in geniibus Dominus
(538) Ilier.: i Sicut ergo de viperis nascuntur vi- quartam generationem, >subdens, « non quoniam
perse, sic de homicidis patribus vos , inquit, nati alieni peccali quispiam supplicia lual, sed quoniam
estis homJcidae,> elc. Iisdem verbis Beda. qui multos propler peccata sua vexatos esse non
(559) Vide ad cap. III, v. 7, Bedam qui eadem lia- ignoral, neque idcirco factus esl melior, sed eadem
het ex Aristot. forlasse 1. v Hisl. an., c. 34; Plinio committens non curat, illorum quoque poanasjtiste
L x, c. 62, quibus Gesnerus ct recenliores contradi- suslinebit. > V. Janseniuin, Concord., c. 84, el Mal-
eiint, si\e magis ex noslris Hieronym. ep. adProe- donatum ad h. I.
sid.; Chrysosl. hom. 11 in Matth.; isidor. Pelusiot., V. Hier. ad h. 1. Maldonalum, a Lapide.
(511) V.
lib. i, ep, 103; A'.serin. 83 De lemp. inter Augu- (542) August., lib. i, qq. Evang., c. 5b el tract.
itin.; Greeor. Moral. 1. iv, c. 9, elc. 15 in Joan.
(540) Cltrys. hom. 16, affert hic Exodi illud n, 9 : (545) Plura inlerjiciunlur in homilia, pag. 21.
«Reddens paccala parentum iu filios in leriiam ct
2<J9 , COMMENT.JN MATTII. - PARS IV, CAP. XXIV. 270
habilat. Dico enim vobis, tton me videbitis amodo A stVentiw, el fames el teiiwmolns magni per .<._•_..
donec dicalis, benediclusqui venil in nomineDomini. Ilwcautem omnia initia sunl dolorum. Omnia.eni£_i
Poslqtiam, inquit, hac corporali praesenlia, qua vo- h_ec jam praecesserunl, sed ad comparationein illo-
hiscum ad temptts coriversaltts sum, vos relinquam, rum, quae fulura sunt, iam parva fuerunt, tit illa
non me videhitls amodo donec me iterum ad judi- cura veueiinl, pro signo habeantur, et jam mini-
cfum \enientem melius cognoscatis, simulque una dum slare, el diulius roorari vel durare non posse
et consona voce omnes dicalis : Denedictus qui venil manifeste denuntient. Ut eniin in sequcntibus dici-
in noinine Dominl (544)."IIoc esl enim quod alibi tur, eiit tunc ttibulalio lalis, qualts non ftdi,neque
Sit : Vivo ego, dicit Dominus, quia mihi curvabilur fiet (549). Quia enim tunc nascetur perditionis et
onine genu, et confitebilur omnis iingua (545). discordise (ilius, bella, lites, coiileniiones, et omnia
XOIX,[CiP.XXlV.]ElegressusJesusdetemplo ibat: mala uhique iieri oportebit. Ul enim pax proccessjt
et accesserunldiscipuliejus ul oslenderenlei wdificatio- Chrisluin, ita discoidiapraecedetAniichiis iim. Tunc
ncm113 templi: ipseaulem respondensdixit illis:Vi- tradent vosin liibulationem, el occidenl vos, el erilis
deiisluccomnia ' Ainen dico vobis, non relinquelur liic odio omnibus-genlibus, propter nometi meum. H_ec
lapis super lapidem, qui -non deslfualur. Haic enim enim, etsi aposlolis accidissenl,ad finem lamen rc-
suh Tito et Vespasiano completa sunt. Sedenle au- '.B ferenda sunt, quoniam hsec talia signa aposlolorum
lem eo super monletnOliveti, aceessentnt ad eum di- lempore fuisse non legimus. Et lunc scandalizabun-
scipuli secrelodicentes: Dic nobis quando "hwcetunt, tur mulli et imiicem ttudent, el odio habebunt invi-
et qitodtfgntim adventus _«iel consummaiionhswculi? eem. El multi pseudoprophetm suigenl et seducent
Ijisa eorum inlerrogalio docet, quid Christi discipuli muilos. Isli enim-erunl jnaxima el principalis âust^
inlellexerint.Audientes enim templi deslruclloneni, tolius scandali, omnisque othi et tribulationis : qui
s.cculiconsummationeni sitbitofore pulaverunt (546). secundumoperalionem Satanse, dal.imlsigna el pro-
El respondens Jesus dixit cis : Videle ne quis vos se- digia mulla, tta ut in errorem inducaniur, si fieri
dueai: multi enim -venientin nomine meo dicenles: potest, eliam electi (550). Unde et subdilur : El quo-
Ego sum Chtislus, el mullos seducent. Hoc enim Si- niam abundabil iniquilas, teftigescet chatilas nlullo-
jnonem Magum fecisso audivimus (547) : hoc et rum. Multorum euim charitas a divini amoris igne
Anlichrislum faclurum esse legimus. Ipse enim, ul <ieficiel, el refrigescel, quoniam mnltis modis ini-
Apostolus ait:« Se exaltabit supra omne quoddicitur quitas abundabit. Qui autem perseveraverit usque in
Deus , aul quod colitur : itant in templo Dei sedeat finem, Ivc salvus eril. Qui, inquit, in bono perseve-
ostendens sc taiiqttain sil Deus(.II~~7.css.xxi, 4).i— , raverit, et neque minis, neque blanditiis, neque si-
'Audiiuri autem estis prmlia el opiniones prmlwrum, gnis vel prodigiis a fide catholica deviaveril, Iiic et
videtene tuibemini. Opoitet entin hmc fieri, sed non- non alius sahus erit. El prwdicabiiur Evangelium
dum finis. A Cluisli namqtte nativitate, ex quo an- regni in universo oibein lestimonium omnibus gemi"
geh (ecinerunt,« Cloria in excelsis Deo, et in lerra bus. Sicut enim in primitiva Ecclesia in omnem
pa\ bominibus bonoe \olunlalis (Luc. n, 14): > terram exivit sonus apostolorum, et in fines orbis
quaiilo lempore princeps paeis Dominus uosler i:i terne verba eorum, sic et in ullima Evangeliuni
hoc mundo eoinersalusesl, magna uhique genlium regni Dei in universo mundo cunctis gentibus prae-
pax ct coneordia fuit (518). Quo reeedente paulalim tlicabitur, ut nulla nulli possit fieii excusalio. Et
piaelia iieii, seditioncs nioveri, et bellorum rumores lunc veniet consummaiio. Postquam enlm ad hanc.
ûndique audiri coeperunl. Sed non eranl haec signa praedicatioriem plenitudo geutium intioierit, et
iinis, s_cculique consummaiionis : mulio enim ma- lsrael salvus fiet, tunc et mundus finiet (551), et Ec-
jora illa erunt niagisque lerrihilia quaj niundi iinem clesia consummabitur, et de suorum filioruin pleni-
proecedent. De quibus subJitur - Consurgel enim ll/§. ludine gratulabilur.
gensin genlem, el regnum in regnum ; et £runl pe- C. Cvm ergo videritis abominalionem desolalioms,
(544) IsaioeXLIX,18 el XLV,24. Beda : t Hoc pro- ^".eranl Panhi. Adde tumulluanles Judaeos. Celebris
rfecto myslice de illo ejus advenm intelligere cogi- eliam Variana clades in Germania a. ar. vulg. ix et
nuir quo in clariiaie veniurus est. >Ex Chrysostoino Dalmatarum defectio; triumphus etiam a Germa-
fortasse (nain caetera ex Hieion. exscnljit Beda) qui nieo a 17 de CheriisiisChatlis, etc. Galli a Romano
liom. 75 : < Futuium enim seeundi advenlus diem xluce defecere, etTacfarinatesin Africa; Thraces a
hoc loco significal. > Sabino domili; Frisii, licet sub Chnsti mortem
(545) Ilacteiius homilia Eusehio Emiseno suppo- clade Romanos affecere. Sed revera bella li_ec fuere
sita. non lanto discrimine, quanlo superioribus lempo-
(546) Ita Chrysosl., hom. 76 : « Pulahanl enira ribus aiia nonnulla. ,
lune etiam slaliin advenium ipsius ftilurum. > (549) « Erit enim tunc tribulalio magna, qualis
(547) Simonem Magum nominal hic quoqne Hie- non fuit ab initio mundi usque modo, neque fiet. >
ron. et' Bedai« quoiiim priinus, inquil, Simon Ma- (530) Hier. : «Non ornnium negavit fidem, sed
.gus fuii, cxtremus autem ille major caeteris, est An- mulloriim, nam in apostolis et similibus eorum per-
ticlnisius. > mansura est charitas.)
(348) Excusalione sive henigna aliqua interpre- (551) De tempore praecedente eversionem Jeroso-
talione, de certo aliquo bellorum genere hic opus lyinae inlerprclalur hoc Hilarius: rEl cum universis
est. Nam ex Floro, Velleio Palerculo, etc. Arme- iuerit cognitio sacrameiiti ccelestis Invecta, lunc
iiiacum bellum paulo posl Chrisli orltim seculiini Jerusalem occasus et finis incunibet. > Viclor quo1-
est, ad oiiod Caius Caesar missus; et Armcniisjuncti -que Ajitiochcnusad eap. XIIIMarc. et Chrysostouws,
271 S. BRUNONISEPISCOPISIGNIENSlS £72
quai dkla eslaDaniele prophela, slantem in loco sm- A lum est igitur peccala celare, sed pejus est hoe
elo quilegit, intelligal (552). Cum, inquit, tiderilis modo revelare : alrler enim et sibj, aliter et sibi et
abominalionemdesolalionis: euin videritisabominan- aliis nocet. Orale aulem, ut non fiat fuga vestra
dumeldesolajidum AnlichrisliHii (553), qui muliam hieme, vel Sabbalo. Ne forte tunc fugere incipiatis,
in populo Dei abominationem et desolalionemfaciel quando fugere non polestis, Temporis enim asperi-
in lantum elevalum et exallatum, ut in lemplo Dei tate fuga in hieme impedilur; in Sabbato \ero fu-
sedeal, ostendens se lanquam sit Deus, lunc qui g<»renon licet, qtiia hoc lex fieii inlerdicil. Erit
h:ec ct alia legit, inlelligal jam fmero rebus adesse. enim lunc tiibulalio magna, qualisnon fuit ab inilio
Regnabit enim ut in Daniele scriptum est; « Per mundi usque modo, ncque fiet. Eril, inquit, lunc lii-
umpus et tempora el dimidium lemporis (Dan, xn, hulalio magna. Quando? Vjs audire quatfdo? Cum
7), > id esl per unum el duos et diraidium annum, abominaliodesolationh slabil in locosanao. Et nitA
in quibus tanta perseculio fiet, ut omnis pra.terita breviali fuissent dies illi, non fieret salva omnis car»,
persecutio, etsi magna fuerit, oblivioni tradatur. sed propier electos breviabuntur dies illi. Non eniia
Tunc qui in Judwa sunt, fugiant ad montes; et qui breviabunlur dies illi quanlum ad Dei disposilio-
in leilo, non descendattollere aliquid de domostta; nem, Lreviabuntur tamen quantum ad spem et vc-
etaui hiagro, non revertalur lollere tunicam suam. B tum iniquorum , quia non lanijim regnabit Anii-
Magni.terroris li.ee verba indicativa esse videntur, chrislus quanlnm ipse se ipsum et sui eum regnar«
in quihus omnium obliti, omnibus sola fuga placere sperabunf. Hoc autem fiel propter eleclos : si eniw
narralur. Allegorice auleni a Judaea ad monles fu- lanlum viverel quantum eum infideles vivero spera-
giunt, qui reliclo Judaismo sive liltera in qua Judsei bunt, valdepauci salvari poluissent. Quid enira, si
conlidebant, ad spiritualem intelligenliam vel ad seiuper viveret, faceret, qui in trihus annis lantaro
Ecclesias se transferunt (554). Qui vero in tecio slragem faciel? Tunc si quis vobis dixeiii: Ecce luc
sunl, et in fidei subliniitate, sive etiam qui majores esi Chrislus aul illic, nolite ciedere. His enim verbis
sunt cl Ecclesiis prsesunl, non descendanl, non ad non solum Anliclirislum sed el multos alios tunc
fugiliva bona, el vilem substantiani se inclinent, sed fore significat, quos propter varias simulalioncs
polius omnibus reiictis, Christo jara propinquanti iuiseri homines Ghristum esse pulabunt. Unde et
obviam perganl. Al vero qui in agro sunt, et novum suhditur : Surgenl enim pseudochristiel pseudopio-
Evangelii seraen in populo seminanl, non revertaa- phelm, el dabunt signa magna et prodigia, ita ut in
lur, nec prioris lunicae recordenlur. sed curranl, ctrorem inducaniut, si fien potest, eliam elecii. Ecce
quia prope est ul veteiihus exuti, nova immortali- .„ prwdixi vobis. Sed quaie proedixivohis? Ul cauti
lalis .lunica indnanlur. Yw autem prwgnantibusel silis, et non ab eis decipiaraini. Si ergo dixerit vo-
nulrienlibus in illis diebus (555). Praegnantes enim bis; Ecce hi deseito est, nalite exhe; eccetn peneiiu-
__unlillte animae quaeper hypocrisim peecala -sua libus, nolite ciedete. Alii enira in deserlo, ut
abscondere \olunl, sed lamen per superbiae infla- Elias et Joannes Bapli=ia, alii in Synagogis et in
tionem abscondere nequeunt; et intus igitur )>ec- domibus-, sicut Chrislus, praedicabuui. Omnia
caia latenl, el foris quodammodoclarent. Nulrienles enim simulabunt, quoehomines fecisseaudient. Si-
aulem sunt, quaejam quidem malaoperapepererunl, fUl 115 emm fulgur exit ab Oiiente et parel usque
el in eis persislentes, ea facere non erubescunt. At- in Occidenlem,ilaeiit el adventusFilii homhiis. Hoc
que ijlinam adhuc praegiiaiitesessenl, ahisque pec- est enim quod Psalmisla ait: t Deus manifeslus ve-
candi occasionem suo exemplo non dedissenl. Ma- niet; Deus nosler et non silebit (Ps. xux, "5). >Noa
Iiom. 76: « Maximitm omnipolentiae <__!irisli argu- poslPentcc. praemitlunlur quse habenlur in Daniete
iiienliim esl. Viginti enim aunis, aut ad summum de 70 hebdomad.;' deinde venitur ad cxplicationeni
triginta ad omnes orasorbisEvangelium tianscurrit, Maithsei, pag. 185, qualis hichabelur.
jiosl h_ee.Jerosolymorum finisadeiit. >At cum A. ]D (553) Elsi multi PP., ul Chrysost., liomil., 76,
Jiostro, de mundi fine inlerpreladir Beda :« Perspi- lioc interpretaiitur de Ceesaris staitia in lemplopo-
oue signifleat nonaiileadvenissemundi finem, quain sita, quam sententiammemoralHieronymtis, Victor,
Evangelium in loto Orhe pr_edicetur. > Hieronymus Beda : tamen hi Anlichrislum quoque cum auclore
quoque etsi mundi finem suaeeeiatiproximura existi- nostro intelligi posse putanl, t sicut manifestissiroe
massevidetur.«SignumDominiciadventusest, Evan- aposlolus Paulus prsedicabat, > ail Beda ex Hiero-
gelium iu lolo orbe praedicari1,ul nuliussit excusabi- nymo, qui locum Aposloli allegat ad Thessal.
lis; quod aut jam completum, autinbrevi cernimus xi, II, 4.
csse coinplendutn : non enim puto aliquam reman- (554) Hieron. : « Debemus ftigere de Judsea aif
sisse gentem , qtiaeChristi nomen ignoret. Et qtian- niontes, hoc est dimissa occidente Jittera, appropin-
quam non habuerit prjedicalorem, tamen ex vicinis quare montibus aeternis, de quibus illuminat mira-
naiionihus opinionetn fidei non potest ignorare. > bililer Deus; et esse in lecto, et in domate, quo
Sed maxime Aug. ep. 197 et 199 ad Ilesycliium; in iioii possunt ignita diaboli jacula pervenire ; nec
quorum altera, n. 49. « Quo paclo igilur ali apo- descendere el tollere quid de domo coiiversalionis
siolis est praedicatio isla completa, quando adliuc prislhue >, elc Idem Beda.
usque sunt genles, quod certissimum esl nobis, in (553) Beda:* Anima qucedesideriis carnalihus;n
qiiifeusmodo coepil, el in auibus nonduin ccepit im- illa ultima persecutione occupala invenirui', a_ternuai
pleri ? > vaeinvenire oppressa cogilur. >
(552) In homilia Einisei). noncup. Domin. xxvti.
_Ti COMMENT.INMATTH. — PAHSIV, CVP. XXIV. 274
ut prius veniet occultns, sed, quasi sol in sua ma- A_ congregabunt eleclos ejus a qualuor venlis, a sunums
Jestate proefuigens,nbique apparebit, ubique lucehil. cmloium usque ad terminos eorum. Angelorum enini-
cunctis etiam noienlibus revelabitur. Ubicunquefue- minisierio ex omnibus mundi parlibus sancti Dei
rit corpus, illuc congregabuntur aquilm. Aquilseenim, colligenlur, et resurgent; a sumniis ccelorum anima-
sanctorum animae sunt, qusect altius volant et cla- hus descendenlibus, et usque ad eorttm terminos
rius vident (556). Hae aulem tunc ad coipora pro- venienlibiis. Quod enim ait cum tuba, ipse exposuit
pria venientes, ubicunque et quomodocunque di- dicens, et vocetmagna. Magna enim vox erit qua;
spersa sunt, ea ilerum induenl, ul lolus inleger et morluos suscitabil, et mundum universum replebit.
inmiortalis homo rcsurgal. Polesl autem el sic iniel- Ab arbore autem fici disciie parabolam : cum jam
ligi, ut ubicunque Christi corpus fuerit, illuc et ramus ejus lener fueiil, elfolia nala, scilis quia prope
anini-e convenianl, paralae ejus obedire praeceplis. esl wstas. Ita et vos' ctitn vidciilis hwc omnia, sci-
Statim autem post liibulqlionem dierum illorum sol tote quia prope est in januis. Sicul enim ficus novis
cbscurabilur,el luna non dabit Ivmen suum; et slel- ramis et fohis orienlihus eesialem proximam adcsse
Iw cadenl de cmlo: el virlules cwlorum commovebun- annuntiat; ita et haee oninia tam magna lamque inu-
lur; el lunc parebit signum Filii hominis in ccelo.Et silaii, Chrisli advenlum manifeslissime nunliabunl.
lunc plangent omnestribus teum, el videbunt Filium B > Ainen dico vobis, quia non prxleribil gcneratio hmc,
hominisvenientcinin nubibus cceli cum virlutc multa donec omnia fianl. Hoc enim dc Scriba'rum el Phari—
et majestate. Quia enira liinc sol juslili_e Chrislus saeortim generatione inteUigilur,, super quam om-
Dominus noster, omni luce splendidior, de coelis nem sanguinem justum venire-superitis dixerat. Non
descendel, sol isle quem videmus, obscurabilur; prius igilur illa generalio praeteribit, non priusdefi-
et bacc luna non daliit Itimen suum, obscurali im- ciel, nee lola a sua iniquitate cessabit, quam isla
mcnso splendore majoris Iucis (Jr>57).Sicut eniiii omnia compleantur (559J : Ccelum et teria transi-
Iuna et stellae solis hujus splendore pallescunl, iia btint, verba autem mea non pimleribunl. Quod enim
illius Inenarrabili fulgore ipse sol in tenebras con- Verilas dicit immutabile est, et praelerire non po-
verielnr. Quod aulem stellas cadere dicit, vel san- test, alioquin Verilas non esset. Cwlutnigitur et lerut
elorum animas ad corpora descendere, vel ipsas transibunt, quia secundum hoc, quo modo sunt, in
jsiia litterani quasi decidenles el obeunles, lumen melius commuiahuntur, sed verba Veritalis a slaltu
eolilum amitlere significat. Virtules aulem cmlorum suo mutari non potuerunt (560). De die autem illa
coinmovebunlur,quia omnis ille angelorum exercitus et Jwra nemoscit, neque angeli cwlorum, nisi Pater
-Christum Dominum noslrum ad judieium sequetur. . solus. Alius autem evangelista addidii, « neque Fi-
El tunc appaiebil signutn Ftlii hominis in cwlo, per lius (Marc. xm, 52). > Magnum est igilur hoc se-
quod vel ejus crucem, vel aliquid aliud victoriaesi- cretum, quod nemo scit nisi Pater, id esl virlus et
gnum inielligere possumus (558). Et lunc plangent sapienlia Patris, quae simul una et eadem csl ct
omnes tribus leum. Unde in Zacharia prophela scri- Filii, et Spiritus sancli. Sola ergo Trinitas 1111115
pium est: « Et plangent -eum planctu quasi uiiige- Deus scit hoc secrelum, quod ipsc quoque Filius
jiitiim, et dolebunt super eum, ul dolere solent in ignorat, secundum hoc quod homo esl el filius ho-
morle primogonili. Iii die iila magmis planctus in minis. Si cnim secundum hoc quod liomo est, om-
Jcrusalem, sicut planctus Adadremmon in campo nia sciret, nequaquam diclum esset (561), « Jesus
Mageddon. Et plangent terrse famili_e, et famili_e autem crescehat sapientia et .etate coram Deo et
seorsum (Zachar* XJI, 10). > Quoinodo enim super Jiominibus (562). > Sicut autem in diebus Noe,, iuC
eum non planganl.cum eum in tanta gloria videhunl, eril adveniusFilii hominis.Et hocexponit. 116 Si-
quem cum tanto opprobrio crucifiiceriiiit! Sequitur: cut enim erant in diebus ante diluvium.comedenleset.
Et millet angelos suos cum tuba, et vocemagnaa el bibentes, nubenles el nuptui tradenles,jfsque ad eum s
(356) Beda :« Innuit stndium sanctorijm : quod corum novum gehus exstilit, qut ex objecta Iiac-
aqttila caeleras aves volatu transgrediens, in ipsuui ID ignorantia Christo, Agnoeta dicti sunt; de quihus
solis radium oculos gaudel infigere. > Leonlius, De' secl., Eulogius et Basilitts Cilix, ap.
(557)"« Sol et iuna obseurabunlur, et t;_elera Phot., Nicephorus Callix, etc, et recenlioribus Pe-'
astra cadent de.ccelo non diminuiione luminis, sed taiitis, lib. \i De Trin., c. 5, et De Incarn. lib. 1,
quod ad comparalionem veroe lucis omnia visura c. 16; lib. xi, c. 1. A noslii senlenlia eadenifuit quae
tenebrosa sinl, > elc. HIER. PP. nonnullorum « magni in Ecclesia nominis et
(558) Hoc iisdem ferme verbis Hieron^ et Beda, ccleberrimorum', > ut ait Petavius 1. xiJall.','quos
c Signum hic, aut crucis intelligamus, aut vexillum ipse nominat, et Maldonatus ad h. 1. Hic,' eisi eam
?iclori_e li iumphanlis.' > opinionem auditione prinia horrendam videri,' ait,
(559) Hieron. hic et ad cap. xxm, 36 : « Regula adhibita lamen interpielaiione verum habere sensum
Scriplurarum est, duas generationes ponere, hono- contendii; si nimiruhj « causam > significei. el nc-
rtim, et maloiuim.i scire dicatur Jesus-Chrislus diem illifm~~t quia liomo
(560) flactenus homilia. esl, » sed scire lamen",quia homoDeiis: quie inier-
(361) Lucae xxxr, 52. Et Jesus proficiebat sapien- pretalio est ellam Menochii, el"vi_Ieiur'esse Grego-
lia, et aetate, et gratia apud Deuin, et homines. rii ad Enlogitim, I. x, ep. 39, scribeiitis : t In'nalura
(562) Celebris est ev his Matthaei, et Marci locis quldem diviiiiialis > nosse'dit_m' et^lioram^judicii,
quoeslio. Quam, addito teitio, loco quem A. hic ex non vero « ex natura huirianitalis.^Âlii, ul a La-
Luca subjecil, mo\ere adversus Catholicos Ariani pide, Tirinus, etc, dicunt',Chi~lslum',ul hojilinem'
me ei Ananorum sobole, ex quibus etiam hjere.I- nescire diem judicii, qualeuus Iocutus est ad lioun-
275 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 2?6
diein quo inlruiil in arcum Noe, et Jion cognoverunt, A parali, quia nescilis qua Iwra Filius hominis venlurus
donec venit diluvium, el tulil omnes ; ila eril et adesl. Quis putas esl fidelis servus el prudens quetn
venlus Filii hominis. Mortuo enini Anlichrislo, lunc consliluit Dotninus sttper familiam suam, ut det UHs
terris reddita pace, sanciis omnibus propter signa cibum in lempore ? Quis, inquit, nisi unusquisque
quoe non videhunt, diem ullimum exspectanlibns, vesirum, et caeteri similes vestri ? quis est fiuelis
iufideles et peccalores, sola lerrena et transitoria servus et prudens, quos ad hoc super fainiliam
rogitantes, omni voltiplali sicut prius operam da- suam, Super domuin et Ecclesiam suam Doroinus
hunt: vendentes et ementes, comedentes el biben- constiluit, ut eam regatis, doceatis, et nulrialis, ct
les, nuptias contrahenles, el similia facientes. Sed pro tempore et meiisura, ordine Pl ralione, omnia
ccce subito cum dixeiint, pax el securitas, « tunc faciatis? Bealusille servus,quem cum veneiit Domi-
repentinus eis superveniet inleritus (I Thess. v, 3). > nus ejns, inveneiil sic facientem. Sed unde beaius?
Tunc duo erunl in agro; unus assumelur, et unus re- Vis audire unde ? Amen dico vobis quoniam super
linquetur. Ager enim est mundus, sicut ipse Domi- omnia bona sua consliiuel eum. Quis enim illo bea-
nus ail, exponens parabolam qua dicitur, « Simile lior crit, qui super omnia constituelur? In hoc enim
est regnum ccelorum homini qci seminavit bonum fidelis servus major erit et superior omnibus in quo
semen in agio suo (Matih. xm, 24). >In hoc autem se magis humiliaverat, et minislraverat omnibug.
agro sunt duo, scilicei fidelis et infidelis : et fideiis Si aulein dixeril malus servus ille in corde suo :
quidem assumelur in gloriam, infidelisautem relin- tnoram facit Domhiusmeus venire, el ccepeiit percu-
quetur in pcena. Duw molentesin mola, una assume- lere conseivos suos, manducet autem et bibal curn.
tur, et una lelinquetur. Haecenim roola sancta Ec- ebriosis; veniel Dominus seivi illius in die qua non
clesia esse videtur, in qua dum senleniiarum fru-. speral, et hora qua ignorat, el dividel eutn, pailem-
inenla frangimus, dum Scripiuras exponimus, dum que ejus ponel cum liypocrilis; illic eril flelus et
in farinam cuncta convertimus, verbi Dei panem, siridor deniium. Qui enim muilum" se in hac vila
quo animae ntltriunlur, conlicimus. Molenles aulem vhere sperans, sola caduca et transitoria H~~f di-
jion omncs, sed soli boni in gloriam suscipicnlur : ligens, cunctis earnis volupialihus se suhjiciens
et merilo quidem non duo, sed duse dicunlur, quo- non cum sobriis sohiie, sed inlemperate cum ebrio-
niam ita molere ad animas pertinet; quamvis hoc sis manducal ct bibit, servos percutit, famiiiam,
de Synagoga et Ecclesia salis congrue intelligi pos- affligit, subjectos despicil -. isle quiJem, elsi non
sit (363); utraque enim molil, ulraque Scripluras voce, corde tamen et opere clamal: moram faeit
exponil : allera tamen et non ambae assumunlur. |T Dominus meus venire ; securus snm; jam nihil ti-
Vigilale eigo, quia nescilis cjiia hora Dominus vester mco; meae igilur obediam volunlati. Venietts ighur
ventuius esl. Unde hoe? Quia de die illa, «._./hora, Dominus ejus die qua non sperat, et hora qua igno-
ut modo diximus, netno scil. Iilud aulem scilole ral, subilo eum deJiac vita exire compellens, di\i-
tjuia si sciret palerfamilias qua liora jur venlurus dileum. Quid eslenim mors nisi corporis et animae
esset, vigilarel utique, et non sinerel perfodi domum dhisio et separalio? Tunc ergo homo dividilur,
suam. Qnia igilur nescit, quia dormiens negligit, quando corpus ab anima separalur. Ponit autem
s.3_pedomus peifodilur, et quidquid in ea meliusest, parlern ejus cum hypocritis, inoclo inlerjm crucians
fit rapina latronutn. Vos autem e_>loleparali, eslote animam, postmodum vero et corpus et animam.
solliciti, et qtiia illam unam horam nescitis, omni- CI. [CAP.XXV.] (564) Tunc simile esl regnum
Jius horis \igilate , ne in illa incauli el dormientes cmtoruin decem virginibus, qum accipienles lampades
ihveniamini. Et hoc est quod ait: ldeo et vos esloie suas, exierunl obviam sponso cl sponsw. Quid esl
jiies : qua intcrprelalio ctim alia coineidit Jansenii T|u. 15, art. 8. Alji alio modo sapientiam experi^
Conc. c. 125, et communis feime cst; dici nescire, iiienlalem, juxta quam Christus proficiehal, usu ni-
«piia nescienles nos iacii, ut loquittir Aug. lib. miiuin aequisilam, ut Tirinus exponunl, eic. Qnid
i xxxin, q. 60, et Iib. l De Trin., c. 12, el Beda ad '.D si dicamus Chrislum ut bominem nescisse diem
h. 1., id est jiobis non rev<lat, et a Patre id non illum scientia experimenlali, qtiatentts eo lemporis.
commiinicandum bominihiis accepil : sive ad eiini aiiiculoadfulurussit, utad eum praenoseendiininui-
refereiiduni, non « ju\ta hne quod caput est, sed lus tisus rertim, milla lemporum cognitio, nulla con-
juxl.t cojpus ejus, i <jiiem..dii.o.!umidem Gregorius jectuia perveniie possit desumpta ex buinanarura
1. all. Nec valiie inio nihil oiniiino ab hac explica- rerum experienlia". Hoc cerleesset coniextui loti et
tione cxplicatio differl Hilarii, qui hac de re' fuse Domini sermoni accanimodaiissimiiiii.
agit I. IX De Trin. scribens, num. 65. Denm tunc (565)Hieron.:« In duQbusqui in agro commoran-
ignorantiam profueri, cum « aut lempus non est tur, et in duabus quae paiiter molunt, vei S}iiago-
loquendi, aut dispensatio esl non agendi; > quae gam inteilige et EccSesiaro,quod simui jnoleie vi-
postrema verba aliam praeterea explieationem stip- deanlur inlege, et de iisdem Scripturis farinam
pedilanl, quse est Epiplianii haer. 09, n.44, dtci dedere prsecepiorum Dei; \el coeteras hseiescs, quae
ignoiari judieii diem, quod non dtim judicti insli- de utroque leslamento, aul de altero videniiir mo-
luendi dies adveneril; quam scienliam expeiimen- lere farinam doctiinarum suaruiii... el non eamdem
talem vocanl, et de ea quoque exponunl Lucee lo- mcrcedem recipiunt, aliis assiimpiis, et aiiis dcieh-
jcum de Clirisli profectu.el sapientiaf quatenus « se- clis. > V. Ililar., c. 26, n. 5.
cundum _processum sctatis perfectiora opera facie- (564) Est homilia Emiseni in nal. Virginuni,
bat*> utait S. Thomas m, p., qu. 7, ait. 12, ad 5, p. 252. Inlcllige semper S. Brunoi.eni Asteiisei».
qui etiam de scieniia Chrisli cxperiroenlali agit ih.,
ST- COMMENT.1N MATTII. — PARS IV, CAP. XXV. S7S
enim tmc ? Nunquid et modo simile non esl? Similc A sineoleo suni falujTiun laivpadcs, quia etsi ad lctu
quidem esl et modo; sed „h_ecsimilitudo nonduiu pus eorum opera luceie videanlur, simttl tamen
manifeste .apparet. Tunc igitur simileest, quando cum eis exstingnuntur,quoniam posllianc vilam nul
Iiaec simiiitudo manifesla est, nondum enim fipparel lum eis Itimen minisliant. At \cio prudentium lam-
q«ap virgines fatuae sinl, et qtiae prudenles. Multae padcs, quoniam sincero jiielatis ct _nisericordi_e
ejiinj exierius videiilur esse prudenies, quaeinlerius oleo nuliiunlur, lunc clarius lucent, quando de his
fatuae sunt :quicunque enira opera sua faciunt ul lenebris ad vitam transferuntur.. Ideoque Apostolus
yideanlur ab hominibus, fatui quidem sunt, elsi ait: « Nolile ilaque ante tempus judicaie, quoadtts-
prndentes esê videanlur. Magna enim faluilas est que vcniat Dominus; qui et illuminabii abscondita
Jejunare, vigilare, carncm afiligere et macerare, el lenebrarum, et manifeslabit consilia cordium; ei
per hoc nuUam aliam mercedem, nisi vanam gloriam lunclatis eritunicuique a Deo (/ Cor. iv, 5). > Tune-_
exspcclare. Dc talibus enim Dominus ail : « Amen enim quoe lampades habeanl olcum, et quac non
4ico vobis receperunt mercedem suam (MattA. \J, habeant, ommbtts revelabilur. Tnnc fiel sermo, qtti
2). > Inde enim el,virgines dicunlur emnes, quia de Ecclesia scriptus esl, e Dalc ei de fruclii ina-
boni videntur ab omnibns. Sunl igilur in aclione liiiiim suarunj, ct laudenl eam in pottis opera cjus
virgines, in inteiilione eorrupli, quia bona qua. {Proveib. XXM,51). » Moram auteai faciente sponso
agtint non casta ct siucera inlcntione faciunt. Sed dormitaverunt omnes, el dormicrtint. Moralur cninj
quare liae virgines decem dsciinlur? Ilic enim nu- sponsus, clvenire relardal, dotiec ad judicium Do
nierus omnes signjficai, quia onines in se nmneros ininus veniat. Tanta igilnr esl h.cc mora, quantiim
continet (565). Quod ergo ail simile est regnum coe- esl et lmjus s.Bctilispatitun. Intcrim aulem omnes
Iorum decem virginibus, tale est ac si diceret, simi- dormiiant, el dormiunt; quia posl mulios langores.
lis est sancla Ecclesia cunctis virginibus. Et mox landem soiiuio mortis oculos clautlunt (368). Quasi-
ipsam similiitidinem esponit dicens : Qum accipien- enim ante somnum dormitarc est, ante morlem
tes lampades suas exierunt obviani sponso et sponsw. langueseere ct aegiotarc. Media aulem nocte clamor
guia enim .quotiriie morli appropinquanms, quolidic [actusest, eccesponsus vcnit, cxite Jlg obviainci. De
sponso et sponsse, id est Chrislo el Ecclesiae, ob- boc enimclamoreApostolusait: «CIangelenimtuba,et
viam pergimus : hoeceium via simul cum vita ftni- nior.ui resurgent incorrupli (569). t>Hic autem clasnor
iur. Lampades autem accipiinus, si bona opsra no- media nocle fiet; quia cunclis ignoranlibus, dies
biscnm ferimus (566). Quod euim bona opera lam- Domini, quasi fur in nocle veniel (570). In noce„
pades dicantur, ipse Dominnsoslendit dicens : « Sic * enim fil, quia in lenebris ignorantiae fit. Tuiic sur-
luceat lux.vestra coram hominibus, ul vidcntes ve- rexerunt omncs virgines illw, el oruaverutu Inmpadcs
slra bona opei'a glorificent Patretn vestrum qui in suas. Ut cmni Apostolusait :«Omnes quidem resurge-.
ccelis est (Matth. v, iQ). > Qtiinque aulem ex eis mus, sed non omnes immutabimur (571).> Lampades
erant faluae et quinque prudentes : quod quidera atttem ornanl, dum opera sua secum relractani, et
alios in Ecclesia vanosel fatuos, alios veropniden- dignae responsionis verba invenire inierius cogk
ies el juslos esse sigitifical. Quamvis et ipso numero tanl (572): quoe poslquam faiuoe inveniie non pos-
.iliguid inleliigi possit: quinqiie enim sunt eorporis sunl, indicare incipitinl, el de _.uoleslimonio difii-
seiisus, quibus aut prudenles aul falui bomines dentes alioium ipsse tesiimonia ilagitani. El hocest.
fitint. Sed quinque faluw a.cceptis lampadibus non quod ail : Falum autem sapienlibus dixetunl : Date
iumpseruni oleum secutnf prudentes nero acceperunt nobis de oleo Vesiro, quia lampades nostrw cxstin-
oleum in vasis suis cum lampadibus (5G7). Quasi guunlur. Oleum fatuoe quacrunl, quoniam miseiicor-
(565) Hier. « Decem virgtnes omnes homines ad exlremum judicium differl, eleclj et reprohi in,
coniplectiinlur, qui videntur Deo credere. > Hilar. mortis sonmo sopiuntur. Donnirc elenim niori est.
4 Absolule in quinque prudenlibus el in qtiinque fa- Anle somnuin vero dormilare, esl ante moiiem u,
tuis fidelitim alqtie infidelium est consliluia divisio.n 3-sahue langnescere. >
Aug., serm. 95, n~.2 : « Islae quinqtie et quinque (569) I Corinlh. xv, 52. Hier. pariter : « Subito
lirgines omnes omnino sunl aniiuai Clnisliano- citm quasi interapesla nocle , el securis omnihtis,
j-jjm. > quando gravissimus sommis est, per angelorum
(566) Aug., LXXXIIIqq., 59 : « Lampades aiitem clamores et tubas pra.cedemium foriitttdintim Chri-
smit, quia manibus geslanlur opera, qtiaesecundum sti resonabil adventus. > S. Aug. I. all. « Nlmirtim
conlinenliam islam fiunt. > Idem, epist. 104, n. damor-iste, ipse esl ttiba illa, quam commemorans,
75: « Ips_e antem sunt lampades aecensae, opera Apostolus dicil, canel, >etc.
scilicet bon-i. _.Et S. Greg., lib. ix, ep. 59: « La.n- (570) Greg., hom. 12; « De advenlu sponsi cla-
pades quippe nostrae bona stint opera. > mor in media nocte, quia sic clics judicii suhrepit,
(567) Hieron. « Possumus quinque virgines saut praevideri non valeat, qtiando venit, unde scn-
pientcs et siullas quinque sensus inlerpretari, qtio- pium est; > Dies Domini shul fur, elc.
r-um alii festinant ad cosleslia, el superna deside- (571) 1 Corinth. xv, 55. V. Aug., epist. 140.
ranl, a!ii, tenenis fecibus inhianles, fomenta non (572) S. Aug. lib. LXXXIII qq. all., « apiaverunSr
!'abenl--_critalis quibussua corda illuraiiient. > Vide lampades suas, id esl jationes reddendas operum
Aug., lib. LXXXIII qq. all., el ep. 140, n. 55. .suoium. > Et ep. all. cap. 54, t aptant lampades
(568) « Omnes dormitaverunl, id est morlu_e suas, id esl paiiens reddcie piseparant ' de
- operibu^
suiit, quia sanclorum mors somnus appellatur. > suis >.
liicr. Greg., hom. 12 in Ev. : « Dum venire Jitd§>.
"
dia indigenl, el tale esl ac si diccrent: Quia opera A tem inlellectus lanltim. Heecautem elst naiuraliter
nasira lttcere deficiunt, illuminate ea vos teslimo- ab initio hominibus data sunt; ea tamen fidelibus
nio vestro (573). Responderunt sapientes, dicenles : suis iterum Dominus desfit, et quodammodo inno-
Ne foile non sujjiciat nobisxt vobis: ite polins ad vavit, dum magis interius, quam exterius habenda
vendentes, el emite vobis.Non nobis, inquiunt, oleura monstravit. Habet enira et anima visum, auditum,
quseralis, neque nos imitari jidmoneatis : itepotitis gustum, odoratum, et tactum; et quidem multo
ad venditores; ite ad adulatores, qul vili pretio digniores illis qui in corpore sunt. Sensus enim
laiidis et favoris omnia veslra hona vohis subripue- corpoiis cum aliis animalibus; sensus vero animae
uint; quoniam ideo cuncla agebalis, ut videremini cum angelis communes habemus. Abiit autem
hb eis (574).' Nos enim de nobis ipsis nondum ad qui quinque lalenta acceperat, operatus e$l in eis,
plenum securse sumus (575). Unde beatus Pelrus el lucralus esl alia quinque : Sitniliier el qui duo ac-
aposlolus ait : t Et si jtistus vix salvabitur, impius cepetal, et lucralus est alia duo; 119 ^ni anlem
et pcccator ubi parebunt? > {/ Pelr. iv, 8.) Dum unum acceperat abiens fodit hi leirum , el abs-
aulem hent emere, veuil sponsus; et quw paratm condit pecuniam domini sui. Hoec autem omnia in
erant hilraverunt cum eo ad nuptias; et ctausa est sequentibus exponemus. Post mulium vero lemporis
janua. Dum emere, inquit, irent, id est dum ad eaJ" venit dominus setvorum illorum, et posuit ralionem
quae in boc saeculo egcrant, mente redirent, dum cum eis. Post mullum namque tempori§ venit; qu:a
opera sua, qua intentione ea fecissent, secum tra- mulium temporis est inter primum el secundum
ctarenl; dum sepro eis laudis mercedem jam sus- Christi adventum (580). Tunc enim cum servissuis
cepisse recogitarent, venit sponsus. Emere emm ratiouem Dominns ponet, quia ut Apostolus ail:
tunc nihil aliud erit, nisi emptionis et venditionis « Omnes astabimus ante liibunal Chrisle (581) >, tit
modum cogitare. Novissime aulem veniunt et reli- reddai iinusqui^que ralionem de his quae gessit, sive
'qum virgines, dicentes : Domhte, Dotnine, aperinobis. hona, sive mala fuerunt. El accedens qui quinque
Al ille respondens, ail: Atnen dico vobis, nescio vos. talenla acceperal, obttdil alia quinque laleitta dicens:
Dominus enim qui onmia seit, fatuas virgincs sc Domine, quinqne lalenla tradidisli mthi; ecce alia
nescire dicil (576); quoniam earum nomina non sttiit qninque supertucraius sum. Visum mihi dedisli;
sciipta in libro vilae. Nescire nimqtie Domini, re- operatus sum in eo, el multos iliumina\i : quoe
probare cst. vidi, ostendi; quae intellexi, docui; non celavi, non
CII. Sicut enim homo peregre proficiscens vocavit ahscondi ea quse tu meis oculis revelare dignatus
scrvos stios, et tradidit illis bona sua (577); et reli- fttisti (582) : habeo ergo Iioc lalenlum mulliplica-
^
qua. Sicut enim homo peregre (578) proficiscens ftim. Dedisli mihi et auditum; ih boc quoque ope-
servis suts bona sua tradidit, ita et Salvator noster ralus sum, et multis aliis aures aperui tuorumque
de hoc mundo ad Patrem rediens, prius fidelibus secretorum verba eos audire et Inlelligere docui.
isuis bon-i sua largitus esl. Et uni dedit quinque ta- Hoc enim lalcnttiin Doroinus requirebat, cum dice-
lenta, alii aulem duo, alii vero nnum; unicuique se- ret; « Qui habetaures audiendi, audial (Matth. xnr,
cundum propriam virlutem; et profectus est slaiim. 45; Marc. iv, 9); > ilemque : « Vohis datum est
Quinque enim talenta (579) quinque sunt corpoiis nosse mysterium rcgni Dei, caeleris autem in para-
sensus; duo vero intellectus et operatio; unum au- holis, ut vidcntes non videanl, et audienles non
(575) Greg., lib. vm Mor., cap. 51 : t Olcum {577) Matih. x\v, 14. Esf homilia Emiseno sup-
in naiali confess. 1, p. 222, cujus iniiium :
quippe a proximis petere, est gloriam boni operis a posita « Homo isle Doroinus et Salvalor nosler inlelligi-
lestimonio alieni oris implorare. >
de hoc mundo ad Palrein rediens, > ele.
{574) Id. ibid.:«Fatuae virgines quae oleum in \a- tur, qui Hier.: « Homo istepalerfamilias haud du-
sis non sumpserani, quia in alienis scilicet vocibus (578)
gloriam," et rion in suis conscientiis habebant; > ct bium quin Christus sil, qui ad Patrem post resttr-
hom. 12 inEvang., t 'venditores quippe olei, aduta- rectionem viclor ascendens, vocatis aposlolisdoctri-
lores sunt. > S. Aug., ser. 95, n. 12 . « Quid est-D nam evangelicam iradidil, > ctc.
oleum peccaloris, nisi blandimenta adulatoris. >' (579) ld lolttm ex Gregorio, hom.5, inEvangelia,
Idem lulbet enarr. in Ps. CXL, n. 15; et In Ps. quod auctor eliam tnagis dilatal atque exornal.
__XLvn,ii.li,inquibus locisdehacparabola loquitur; S. Amhrosius quoquesciihil libro vm in Lucam simileni
: « Denique ex una de-
îepist. '140, n. 70 : « hoc est portare oleum suum, parabolam exponens,
rion ex aliena laude dependere. > cem mnas alius fecil, alius quinque; forlasse iste
(575) S. Aug., ep. 140, c. 51 : n Ne forte npn suffi- moralia habel, quia quinqtte srint corporis sensus,
ciat nobis et Nobis, non desperanter, sed humi- ille duplicila, id est mystica legis et moralta probi-
liler dictum est: quis enim siC praesumat de con- talis Minde el Mallh_eus quinque Talenta et duo
scientia sua, ut certus sit, eam sibi in judicio Dei postiit. >Hieron. : «
pbsse suffieere, nisi misericors misericorditer judi- sionem (580) Grapde lempus est inier ascen-
cet? i Et cap. 54 : « Illis respoiidentibus, se ne- Salvaloris, el secunditni ejus advenlum. >
(581) Ad Rom. xiv, 10, el H \.or. v, 10.
scire, lilrum sibi sufficiat ipsa conscientia, qua ex- « Oniiies eiiim > etc. ul referat unusqnis-
spectant misericordiam subillo Judice; qui ctim in qtie piopria stahinius,
tlifono sederit, quis gloriahittir castum se habere oi\e inaluin. corporis, pioulgessit, sive boiiuin,
>
cor, aul quis gloriabilur mundum se esse a pec-
cato, > etc. (582) S. Gregorius in Canlic. cap. 2, de oculis
(576) S. Aug., ser. 95, n. 16, _ non illas novit, sponsa agens, perlacrymas populos illumiivaieeaiii
docet: se lavani, ut per eos pnpijii cou-'
quiomnianovit? Quid ergo est, nonnovivos? im- \enien.er«Laciymis corain Deo nuindtnUir.j
pi oho \ os, repi obo \ os. .»
281 COMMENT.1N MATTH. — PARS IV, CAP. XXV. 2S2
iiilelligant^Litc. vin,-H0).. Gustum quoqtte mihi de- A requirain, ul inhabilem in domo Domini omnihus
disti, quo luae dulcedinis saporem inlelligens, dico^ diebus vilae meae (Psal. xxvr, i]. >'Haecaulem de
t Quain dulcia faucibus meis eloquia lua; 'super quinque talentis dicla sunt : nunc vero de duobus
mel et favuin ori meo (PsaL cxvm, 105): > et in audiamus; per quae inlellectum et operationem si-
hocquoque operatus sum,aliosque'mecum ad de- gnificari diximus{587) : quapnimirum etsi numero
gtislanduin invilavi, dicens : t Gustale'et'videte, sint pauciora, preiio lainen et significatione hon
quam stiavis esl Dominus; bealus virqui speratin sunl inleriora. Qui enim heneinlelligit, et qiiae in-
eo(PsaI.xxxi, 9).>Sed quid dicam de odoratn, quo' telligit operalur, nihil in visu et auditu, nihil in
iideles ltiosiiistruxi,"qiia ralione discernere valeant gustu, odoralu et laclu rninus habel. In his enim
inter catholicam doctrinam, et fetentem h_ereticam duobus illa quinque plenissime continenlur : qnae
pra\ilalem ? hoc cnim servi lui illecli, te sequuntur, quidem sibi mutuo conjuncta sunt,«l sine ttltero
diccnles: « Trahe nospost te, et curremus in odo- alteram non valet.4 Inutilia ehim sunt et inlellecius
rcm uiiguentorum luorum (Ctrat.i,3). > Propterhoc sine operalione, et operatio sine-inlellectu : ttnde"
etsancla Ecclesia de naso laudalur, jibi dicitur; bcne dicitur : « Inlellecius Tiontisomnibus facienti-
t Nasus luus, sicut turris Libani, quae respieit con- bus eum : laudalio ejus manet in saeculum sac<"_.Ii
tra Daniascum (583) (Cant. vn, 5). > Al vero et in B (588). > Accessit igituret qui duo talenla aceepcral,'
taclu operatus sum; et non minus in eo, quam el ail: Domine, duo luienlu tradidisli mihi; ecce alia
in aliis talenlis lucratus sum. Tactus animae, fides \%Qduosupettucralns <>um. Intellectiim etoperaiio-
est : hac enim Dominus lenetur et langitur {584). nem mihi dedisti; tu enim das inlel.igenliam intelli-
Quaiito euim unusquisque fitlelior est, lanto fami- gentibus (589); lu et bonam voluntatem, et bene ope-
liarius, ef propius Dominum langil.„Alii enira ipsum; randi effcctum liibuis; unde Apostolus : < Neque
alii ejus vestimenii fimbrias tangunt. Hoc autera volenlis, inquit, ncque currentis, sed miserenlis est
lalentum duplicamus, quando fidem nostrairi aliis Dei (Rom. ix, 16). » Nam neque volenlis est volntn-
praeJicamus. Sed audiaintts , quid huic Dominus re- las, neque currenlis est cursus; sed miserenlis est
sponderit, qui et quinque talenla duplieataoblulit: Dei, qui priusbene agendi voluntafem, deinde bene
Enge, bone serve el fidelis, quia super pauca fuisti currendi iribuilfacultatem. Duo igitur talenla mihi
fidelis, super multa te consliltiam ; intra in gaudium dedisti, eccealia dtio stiperlucratus sum; quoniam
Domini tui. Euge nanique yox gaudentis esl (585). qtiid intelligant, el qttaliter inleiligentes operari de-
SeJ nota, quod pauca Dominus rcputat queeqtie in licant, alios -Jocere, piger non ftti. Huic ilaque Do-
hoc nmndo meliora liahemus. Qua in re illius regni _ minus respondens et cbngaudens, non minora dcna
divitiaslnaestimabiles esse dslendil : de quihusApo- Iargitur, qtiam illi alii modosuperiusJargitiis fueral,
slolusait: « Quoeocuius non vidit, necaurisaudivil, Nitnc etiam de illo videamus, qui abiens fodu in
nec in cor l.ominis ascendit quae proeparavit Deus teiram el abscondit pecuniam domini sui; per quetn
ciligenlibus se (/ Cor. II, {.). > Parva sunt igittir scilicel eos inlelligimus, quibus ingenium el inlel-
Itaectalenta illis diviliis comparata : si quidem eas JecliimDorainus dedit, quem ipsi in lerreno et car-
quaies sint, per hsec neque videre, neque audire, ne-- neo corde sufiodienles el abscondentcs, neque in
«iuead plenum cogilare possumus (586). Quis enim sua neque in aliorum salute eum expendunt. Tales
illttd cogilare vaieat, quod in cor hominis nonascen- atitem mullos videmus, qui, si voluibsent, multis
dit? Intia in gaudium Domini Ini. De liis enim gau- prodesse potuissenl (590). Et isti quidem digne
diis Psalmisia, ait : «Beali qui habilant in domo satis, amisso inlellecui quo raale usu fuerant (591),
tua, Domine, in saecuhimsaeculilaudabunt le~(Pso/. dum se excusare pulaiit, judicis iram-contia
L\XXIII,_5): > ilemquei«Unam petii a Dominohanc se provocant, dicenles : Doiiiinc, scio quia Jwmo
(583) Gregor. I. all. explicans hunc canlicorum pag. i!26. «Preeslanlior est sapieplia quaeper oppra
locttni: tln naso, Inquit, odoris di.scretio habeltir. deinonslialur, quarn quae sennone nitet. Inielleclus
Per iiasum efgo discretio praedicatorttm designatur, Q enim hoims, > etc.
quia pereos nobis viiiuluin"odores, et viliorura fe- - (589) V.Aug.,lib. xix De civ., cap. 14,serm,365,
lores demonstranlur. > n. 3 , serm. 18, in Ps.cxvm, elc.
(584) Beda ad cap. 8 Marc.: t Tangimus autem (59C) De hoc luse S. Aug. in explicalione hnjus
Dominttm nos, cum ei fide iniegra, et sincera ad- parabolae serm.I14: «Nosergodispensatoressumus,
h_eretiuis. > lucra, quoerimus; hene vivite : lucra enim eroga-
(585) Beda : «Euge, interjeciio est Itelanlis, et lionis nostroa ista sifnt. Sed eiiani ad vos nolne
hene gaudens Dominus serviiin bonum el~ fidelem exisiimarc non pertinere erogationem. Non potesiis
in gauditlm sutim inlr_ireûbel. > erogare de is.o loco superiore, sed potestis ubiciin-
(58GJ,Jlierpn. _:« Et noiandum quodoinnia quoe in ([«e esiis. Uhi reprehenditur Chrislus, defendite;
piaesenli habeniiis, lieetmagna videarilur etplurima, lnuirauralorihus respondeie, blasphemalores corri-
laineii couipaYatioiieMurorumparva etpauca sitnt, pite, _aheoritm vos socielate alienate. Sic erogatis,
lnira, inquit, in gaudium Doniini - ' tui, et suscipe si alii|iiosliicramini.-Agite vicenf veslram in domi-
(jtiaenec octt!us,'> etc. bus \estris, > elc. V. etiam Greg., hom. 6, in
(557) Hier. : « Et iste... Scienliam et opera proe- Evang.
senlisAii-B, fuluroe beaiiltidinis iypos inlellexil. i (391) Hieron. hic: « Multi cum sapientes sinl
{588) Psalmrcx,-115. S. Piosper ad li. l.Psalmi: Tiaturaliter et habeanl acumen ingemi, si fuerim
* 1_.honum habet Inleileclum, qui qtiod faciendum . negligentes. . . perdunt bwium nfiturae, »
nxle, ln.cHigii, facit. t N.-zianzeiriig, -orat. ^S,
SSSS . S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENS1S 2S4
durus es; •tneltsubi non seminasti, et congregas ubi A habere, auferelur ab eo; quoniam shie ratione et
tion sparsisti, et timens abii, abscondi latenlum in inlelleciu, slolidus et insipiens apparebit; el tunc
terra ; ecce habes quod tmim Cst. Si enim inlelle- inutilis servus cjicietur in tenebras exleripres; illie
clum liabuissent, etsenstnn non amisissent^ nequa- erit flelus et slridor deniium.
quam durum,el injustum votaienl, cujus benevo- CHI. Cnm aulem veneiit Filius hominis in
leniiam caplahant. Talis igitur excusalio quam sit majeslale sua, et omttes angeii cum eo, Umc
vana et inulilis Dinnisque ingenii et ralionis expers, sedebit super sedem majestalis sum , el congregabun?
ipse Dominus ostendit, dicens : Seive male et piger, tur anle eum omnes gentes; el separabit eos ab in-
sciehas, quia ineto ubi non seinino : et congrego ubi vicem, s<cut pastor segregal oves ab liwdis; el sja-
non sparsi ; oporlttit ergo le dare pecuniam meam luet 121 oves quidem a dexltis suis, hwdos aulem
nummulariis; et ego veniens recepissem ttiique quod a sinhiris (595). Dominus enim qui prius lmmilis
mettin esl cum usuia. Acsi dicerct: Non fuit con- i-euit, et in forma servi; iterum excelsus el subliniis
venicns, ut meam pecuniam nummulariis coniniit- veniurus estin niajestale sua.el in-gloriaPatris (596).
lcre timeres, cum me tam forlem csse cogno\eras, Venicnl autcm et omnes angeli cutn eo; ut cxip&a,
ulnon solum mea, verum eliam aliena roihl nhique sui exercilus mnliitudine, ejus virtus el omnis po-
vindicare valeam (592). Qua in re te nuliam excq- " lentia manifestelur. Et lunc quidem sedebit in seJe
salionem Ifabcre, roanirestum esl. Hsec auieni pe- majeslalis suso; quoniam lunc Patri coselerno aequa-
cunia, vcrba vila? selernae sunt; numroularii vcro, lis et similis revelabitur. Nusqtiani enim nielitts,
quihus ea nuntianlur (595); si lamen in ea nego- regia dignitas; qtiam in sede regia manifeslalur- Et
lianles oliosam eam csse non patiunlur. Hanc autem congiegabtinlur anle eum omnes gcnles: secundtim
rnm usura Dominus recipit, qui mullos fideles cum illud : « Vivo ego, dicit Dotninus (IsaiXLIX, 18);
fruclti boni operis per eam acquiril. Nusquam au- quoniamcuivabitur omnegeiiu, et confitebitur o:n-
tem esl, uhi Dominus non seniinaveril; nusqiiain jiisiingua (Isai XLV,24). > Non aulem erit difficile
esi, ubi su_egratise semenlem non sparseril; quia, onines gentes congrogare; cutn diflicile non fult
ptteier hoe, quod in omnem lerram cxi\it sonus creare el resuscifare. Et ipse quidem pastor bonu%
apostoloi iim omnibus hominibus rationem et Intel- qui oves suas bene cognoscil, bonos a malis sc-para-
leetiim, memoriam et ingenium largitus est (594). bit, ovesque slatuet a dexlris, iircdos auiem a sini-
Constal igilur, bunc malttm servum adversus eum stris. Oves enitn dicuntur boni propler simplicila.cm
csse lnentitum. De quo Domintts subinferens, ail: cl innocenliam; h_edi vero dicunlur mali proplot'
Tollite iiaque ab eo talenlum, et dale ei qui habet _ vanitatem el pelulanliam (597). In ipsa autem posi-
quinque ialenla. Per quod intelltgere possumus, so- lione dexterae el sinistrae, jam ex tunc ulraque pais
los bonos eam beatitudiiiem possiJere, qtiam simul cognoscere poteril, cui misericordia, et cui pce..a
cnm eis et mali possedissent, si in bonitaie persii- iraraineat. Tunc dicel rex his qui a dextris ejus erunt _'-
tissent. Talenlum enim , id esl lalenii retribulionem Venile, benedicli Palris mei, possidele , pat alum
fil-roeriium , soli boni Iiabebunl. Unde et suhditur: vobis regnum a conslilutionemundi. Quare hoc? vultis
Omni enhn habenti dabilur, et abundabit; ei aulem audire, quare? Esuiivi enim, el dedislis mihi mandu-
qui non liabel el quod videlur liabere aufeietur ab care; sitivi, el dedislh mihi bibere; hospes eratn et
po. Quicunque enim lisec lalenta duplicala Iiabtierit," tollegislis me; nudus, el opeiuistis me; in catceie-
ei et tttlenlorum meriium dabitur, et omnium divi- eram, el venislis ad me. Si cnim ante mundi con_>li-
tiarum plenittidiite abundabit; ei auleni qui talen- tutionem regnum eis erat paratum; consial, quia
lum non hahuerit duplicatum, sed oliosum, elsine anlequam lierent, ad \ilam erant praedestinati; qui_
frtictu illudesse permiseril, etiam id quod videtur vcro ad vilam preedeslinali sunt, illi nullatenus pe-
'
(392) Hier. -. « Quod putaveral pro excusalione vigilet,-ne a misericordire largitate torpescat; habens.
dixisse, in culpam propriam vertiltir. Si, iiiquit, .'n^ loquendi Iocum apud divilem. dainnatioiiem pro rc-
durum et crudclem esse me noveras . . . quare lento lalenlo lirneat, > elc.
non tihi istiusro&di cogitatio incussil limoreni, ut (595) Hinc homilia S. Brunonis, ser. 2, post pr._
scires, me inea diligentiusqusesiturum, et daiespe.- Domin. Quadrag.
cuniam meam, sive argenlum nttmmulariis? > .(596) Chrysost., hom. 80 : « Kunc enim venit in
{595) lierum Hieron.;« Pecnnia ergo ct argenlnm ignominia, in conlumeliis, inopprobriis; lunc atiiein
proedicatlo E\angelii est, el sermo divinus, qui clari sedebiljsuper tbronum glorioe suac; ac frequenier
debuil nummulanis el ttapezitis, id est vel caetetis gloriam memoral; qnia enim crux prope eral, qu;e
doctoribusi . . vel cunctis credentibus, qui possunt res maxime viluperahilis videhalur, ideo erigit an-
pecuniatn duplicare, £[ cum iisuris reddere, ut dilorem, et anle oculos ipsi judicium ponit, orbem-
'»,jiidquid scrmone didiccrinl, opere explerent. >Hsec que lotum sislit. > Y- Hieron.
t_t stiperiora Hieronytni bieviaxil Beda. (597) Ila ferme ex recenlior.'a Lapide. Chry-
(594) S. Greg., hom. 6, in Evang.: « Nemo dicat soatomus vero: «Illos liaedos, hos oves appellans,
admonere non sufficio, exhortari idoneus non stim: ut illorum sterililalem indicet: nuilns enlm ex haedis
quanium potes exltihe, ne male servaiuin talenlum fructus proficiscitur; horum vero provenlus mullus
quod acccperas, in lormentis pendete exigaiis. >Et _qui ex ovibus paritur, ut lana, lac ei fetus, quibus
liom. 9:« Ahus nempe accepit inlelligeniiam pr.cdi- omnibus vacuus est haedus. > Oves nomen innoccn-
•calionis; miniisleriunidebet ex lalenio : alius lerie- lioeait S. Bern., ep. 229, u. 5; Proprius ad.A, Hie-
nam siibstanliam, etc. Ilabens ergo iiitellcctuni, cu- ion., « nec dixil capras quae possunt liabere felus..i
rct omniiio nfe taccat; habcns rertnn Qflliiciil.-iiii, scd hsedos lascivum animal et pelulcum. i
285 COMMENT.IN-MATTH.— PARS IV, CAP. XXVL 23«,
liiepossupl. Filautcm condiiionaliterprspdestinatio A , stiherunt : Discedileajne,ma!edkti, in ignem (eler-
Dei; nihilque sine aliqua condilione ptseJestinatum num, qui preparalus esl diabolo et angelis ejus.
est. Preedestinaium ^st et ut saharetur mundns, Quare autem eis pra.cipiat, suhjungit causam:
sed per aquam bapiismatis el morlem Filii Dei. Esutivi enim et non dedistis mihi manducare; sitivi
Praedestinali stinl omnes boni ad glori.inj. Sed ea el iton dedislis mihi bibere; hospes eram el non collc-
conditione, si Jldcm tenuerini, si chaiiialem, si gistis me; infit mus el in !2__! carcere, et non visila-
humilitaiem, si patientiam, si miserlcordiam etpie- s.is me. SI igitur ignis aelerr.us paralus esl diaholo
latem, et his similia.habuerint. Ta!es'enim eos et angelis ejtis, manifestum est quoniam sic pr.e-
fuluros praevidit, quos Dominus ad vitam pra_desli- deslinati sunt roali ad mortem, propter maliiiam
iiavil, et quasi praedesllnando eis diceret,- Ego qui- suam, sieiit bonl ad vilam pro bonilale stta. Sic,
dem vos ad vilam praedestino, si tamen lales ct qttse lormenta patientur qui aliena rapiunt, cum isti
tales fucrilis, si mea mandata cuslodierilis, si fidem talia paliuntur, qni.i sua non lribmint{001)? Si lalia.
el misericordiam halnieritis, el si in bono tandem suslinebunt iinniiseiicordcs , qualia passtiri pula-
invenli fucrilis. Qui igitur lalis esse non vull; qni nitis crudeles? Et ibunl isii in stipplicium aternuri,
Dti mandaia custodire rion nititur; ideo non venit justi auletn in vitam wleuiam. [CAP.XXVI.] Etfa-
ad praidesiinalionem, quia non servat condjlionem. cium est, cum colisumtnassetJesus seimones Iios em-~
Tunc 1espondebunlei jusli, dicentes : Doinine,qu:,iido nes, dixil discipulis suis ^602).
te vidimus eiurienlem, el paiimus? Silienlem el dedi- CIV. Scitis iqnia posl biduum Pascha ftet, el Ftlius
mus libi politm ? quando aulein vidiinus hospilem el hominis tiadeiur, ul crucifigatnr (603)? Nunlial Do-
coHigimuste ? aul auando te vidimusinfirmiim, aut in minus Pascha post biduum, nuriliat et passioncm
caiceie, et venmus ad le? SUipesciml enim adini- suain, ut inPascha occidatur,qui perPascham signi-
ratione (598), dttm etim estirienletn vel silientem; fieaba.ur. Tola cnimilla festi.ilas per lol annosan-
dum hosnitem, infirmum, aut in carcere aliquando lea celehrata, nihil aliud nisi Chrisli passiouem
fnisseaiidiuni; qnem lunc in tanta gloria laiitaque significabal (604). Merilo igiltir siimtl con\eiiiiiiit
suhiimitate conspiciunl. Unde el non imnierilo eum 61sigiiificalio et significalum. Merito illa et non'alia
iiilerrogant,,qnando vel sic eum viderunt, vel sic ei die jam landem moili iradiiur; qni per singulos
ministravcruni? Et tespondens rex-dicil illis : Amen, annos in-hujtis f.tcli significatioue illo die iininola-
amen dico vobis, quandiu fecislis uni de his fratribus balur. Pascha enim -sive Pltase (603) transitus dici-
meis minimis, mihi fecislis. <Tnmembris suls (599) lur ; sivc quia lunc Domimis uvmsieus per castra
suscipiiur- Christus : menibra eniin, sua stint omnes iEgypiiorum, omnia eortim ptimogenita inlerfecit;
Cjirlsli-ini; ideoenim Christiani dicuntiir, qnia meiii- sive etiam quia ttinc Salvator nosler Iraijsivjt de
bra sunt Cbrisli. Unde et Apostolus ail : « Nescilis hoc iuundo ad Patiem. Unde Joannes ail: « Sciens
quoniam corpora veslra membra Chrisii sunt? tol- Jesus qnia •\enit ejus horaj ,111transeat de hoc
lens ergo ineinhia Chrlsli, faciam membra me- mundo ad Patrem, ctini dilexissel sups, in finem
relrieis? Abs"t (I Cor. vi, 15). > Christus igi- dilexiteos (Joan. xm, 1). > Haec autem solemnitas
liif in esurienlibus esurit (600), in silienlibus seplem diebtts celebratur, de qtta in Exodo sufli-
sl-it, in infirmis segrolat, et iu aliis similiter pa- cienler diximus (006). Tunc congtegatisunl piincines
tisur. Magna ergo reverentia suscipiendi sunt sacerdolum el senioies poputi in aitium principis sa-
pauperes Clii isli; cum magna veneratione ser- xerdolumqui dicebatur Caiphai, el consilium feeetutit
\iendum esl eis; si quidem Christus in eis suscipi- ul Jesum dolo-lenereni el occidereni. Sictit enim per
tur, et honoratur in eis. Tunc dicet el his, qui a sini- singulos annos omnes Judaei convenire solebanl, m,
(598) Beda : < Sive per gloriam Chrisli miranles ?|uaquam aiidiunt, qttia rapinas, vel a!ia-queelibe£
'«"iciinl, sivequod panum e.s lutic videlur omne ho- violenlacommiserunt, eltTimenreieriiisgeliennaeigiii-
mitii quod-fccerunt, pro _magnitudinc terroiis et htis mancipanlur. Hinc ergo"colligendtun est «juanta
abiindaniia retribuiiouis. > D damnalione plectendi sunt qni rapiunl altcna, sj
animadversionc fernmiiir quj sua indiscrete
(599) Hilar. : «,Ita cnim in uriiversorum fjjleliinn lanta
letuieruni. >V. ChiysosU, hom. in PS:JV et hom. 5.,
coiporibus menlibusqite transltindilur, ul baec lm- De pcen.; Basilitinvin prooeio. De jud. D., elc. ~i
liiiiuiialis officia, atil graliamsiiam impensa roerean-
,lur, atit oflensam negala comnIo\eant. > (b02) Qu;e veiba cum seqiientibus in Evangel.
j.ingunlur.
(600) S. Leo, serm. 7 De Qnadr.j eap. 5: « Ne (G05) Est hom. S. Brunonis in rarais Palmarum,
(.tibiiemus Deo trihui quod iribuiltir indigenli...
lioc fructiiosius?> liac hunianilaTe pag. 105, Eunseno supposita.
-Quid opere quid (1304) Oh hanc sigmlicationem fuere qui nomen
ielicins? qtiae ulique laude sua fraudanda non csset, ipsnm, Graecum pularenl eta -xknyw pauor tleriva-
si propter ipsam nalurae communioncm "tivando ênt; quod falsum est, nt Jaiisenuis, cap. I_i8 et
Jioiniui ab homine praeberetur; sed quia quod non alii niulti observanl; praeseriiin vero Pererins in
c\ fidei procedit fonie, ad praemia seterna non per- cap. xii. Exod. disput. S. Certa lamen est signifi-
venil^ alia esl condilio operum coelestium, alia ler- catio, ul ipsum nomen J. C. Paulus I Cor. vapla-.
jenorum... Cbristiana pietas in suum transit auclo- rtl: « Pascha nostrura immolatus est Cbrisius. >
•Tcm, cum iu ipsum Jicamur benigni, quem in nobis - (605) Pascha estilebraica dictioaLXX interpre-
fateraur operari- •>V. serjm. 2 De jejun., 7 mens., -libns sie posita Exod. xu: Txvjryu.E«7T_ Kvpici. II.ei.rai-
~_cap.4; Gregorium, hom. 59, in Evang., elc. cum verbttm Pcsah TIDSPhase, legii Hicion. *
(601) S. Gicg., Rcg past., p. 5,21: « Eccene- (600) Vid. Edit,. Rom. S. Brunon.s lom. I, p.iiO.
'
a?7 S. BBUNONIS EP1SCOPI1S1GN1ENS1S 288
in hac solemnitate unum h_cduin iinmolarenl; ita et A nardi J^gvocatur. Pisticum auleni /f«_f«r/«{6II)1nter—
nunc omnes colligiinlur In unutii, ut Chrisltim dolo pretalur: cui illud conlrarium est, de quo dicilur;
teneant et occidanl, quem ille b-cdus significabat. t Oleum aulem peccatoris non impinguet caput
De quo scriplum esl : « Juxta quem ritum tollelis meum (Psal. CXL,5). > Manifeslum esl igitur tjuotl
el bsedum, el itnmolabit eum omnis mullitudo filio- ulrumque significet. Videntes aulem discipuli indi-
rum Israel ad vesperum (607). >'Cui enim non gnali sunt dicenles : Ut quid perdilio hwcl poleiat
videtur esse ridiculum ul sexcenta millia hominum enim hoc venundari multo, el daii paupeiibus. Hoc
elêo amplius in untim convenirent ut unum heedum auteni solum Judam dixisse Joannes evangelista nar-
inlrrficerenl; nisi quia hoc tam magnum sacramen- ral (Joan. xxn, 5) : et hoc forlasse, quia plnacae-
ium in illo facto significabatur? Dicebant autem: leris ille locutus est, quamvis el caeleris hoc idem
Non in die festo, ne forle tumullus fierel in poputo. displicuissel , et caeleris quidem, propler paupere»,
Timebanl enim, ne pnpuli sedit'one de illorum ina- Judoe vcro, quia fur erat et loculos habebat (612).
iiibtts Chrislus tolleretur, qui illuc ad diem feslum Qttia enini htijus rei significatum non inteiligeban*,
tindiqtie conveneral. Cutn auiem esset Jesus in Be~ inutiliter eis fieri vitlehalur. Sciens aulem Jesus, ait
tliania in domo Sitnonis leprosi accessit ad eum mu- illis: Quid molesti estis huic mulieri ? Opus enim
lier liabens alabaslium unguenli preliosi, et e/fudit B bonum operata est in me. Sciens enim Jesus, quid
sttper eapul ipsius recumbenlis. Sinion isle leprostts hoc significaret, defendit et laudat mulierem de
ftterat, quem jam anlea sanaverat Domiitus (608). opere hono. Nam semper pauperes habehitis vohis-
Iloec auiem mulier utrum eadem sit quae Iacrymis cum, meautem non semper habebitis. Hqc enim de
pedes ejus rigavit, an alia, non conlendo (609). Milii praesenlia sui corporis dicit, quam illi modicuro sc-
lamennonvidelurinconveiiiens.siadChrislicapulun- cum hahituri erant. Mittens enim hmc uhguenlum
gendum accessit, cui jatn Dominus peccata dimiseral, hoc in coipus meum, ad sepeliendumme fecil. Signi-
dicens: « Mulier*remillunlur tibi peccata (Luc. vn, ficalio, inquil esi, non perditio. In proximo enim.
$8). . Hoc auicm iiiigitentum alius evangelista passurus sum; ideoque haec mulier' hoc unguen-
«spicatum (Mat£. xiv, 3), alius pisticura (610) vocat. lum mihi ohtulit adsepeliendum? Mos enim anti-
Et spicatum quidem dicitur ab ea specie quse spica quus fuit, ut nobilium cotpora sepelienda unguenlis
-
(607) Exod. xii, 6. In quem iocum fuse dispulat Indos qtiidam nominant; vel opisticum legentes,
reteriiis disput. 5, ila hunc locum explicans, ut Urbetn Opis prope Babyloniam. Sunt qui pisiicum
non sttntil ulerque, agntiset haedtis, sed alterutrum vel amanuensium errore iegi, vel melaihesi factum.
animal immolaretur, ut Theodorelus q. 54 in Exod. arbitrantur; Erasmus, Castalio, Grotius, de qua me-
Btattijt: in qttam sententiam Cornelius a Lapide, C laihesi ftise Cornelius a Lapide, quibus adnumerari
Tirinus, Calmel., aliique passiui abetint, neqtte ulla Beda potest, spicatum in ulroque evangelistaJegens.
«st tlijOQcuItasin eo quod unus haedus satis esset Sunt, qui -Tta-Tty.ov «nb TOUjrttiv revocare maltiul.
plurimis : « Sicut, ait Pererius, unus panis bene- quod non hoc, ul aliud unguenli ejusdem genus,
diclus riiiautalim dirisus suflieil omnibusqui sunt crassum, et solidum fuerit, sed Iiquidum; ut facile
iii lemplo, parvum frustum quolibet eorum" su- effundi ad nngendiim posset', potui etiam commi-
-jnente : > non enim ad explendam faroem, sed ad stum, utllirtiusDe Bel. Hisp. perlubere^videtur:
inysleiium adhibebaiur; myslerium vero luisse hu- unde eiiam JSscbilus 5TI_TTOV babeal pro _r6:t;_-ov
jtismodi, ut siculi agnus, ita ejusloco haedus immo- quod et Maldonalus censuii, et Casaubonus, Siepba-
Tattis Chrisli immolationem significaret, notius est •nus, etc. Sunt denique, qui vocem pisticum derivant
quam ut lestibus egeat et PP. aucloritate, quam a -Tto-Ttf fides, quasi verum, probum, sincerum, noa
limen bic nonômiuunt interpretes., -adulleiiuum iinguenluni: quae sententia est Eulhy-
(608) Hieron.:« Non quod leprosus et illo lempore mii, Theophilacti, Vatabli, Laureiilti Valla, Isidot i
permaneret, sed. qui anlea leprostts, poslea a Sal- Clari, Toleti; item Erasmi Zegeri, Cappelli, de Dieu^
\alore mundalus esl, nomine piislino permanenle, Clerici, etc.; ut non modo verum sit, quod de aelate
«tvirlus curantis appareat. » Idem, h&betBeda; ex 6ua Maldonalus dixil, communem esse sentenliam,
-i-ecent. Malclonatus, elc. et magis leceptam, sed de-«consequentibus quoquc
(609) Si Jansenium audimus, Concord., c. 48. aetatibus. Alque hanc auctor noster amplexus est.
poslquam mota apud veteres queestio haec, maxime (611) Secutus credoBedam, qui scnhit, unguen-
Graecos(iiiier quos Origenes tres diveisas esse inu- D lum illud ab cvangelistis perluberi « pislicuin, id
Jieres putaverat) composila seu sopita fueral S. Au- esl fidele eo quod solenl altqui medicorum similibus
gustini eelale, primi eam renovarunt JodocnsXli- herbis unguenta adulterare: msn; enim Graecefides
cloveus, et Jacobus Faber, atque eliam bac nosira dicilur.... Mystice ftdem designat Ecclesioe, > clc.
atate fervet; de qua Bollandiani tom. V, Acl. Jul. Aique hinc mysticam inlerpretalionem illam quoque
apag. 187. auctor indicat. Vide Nicolaum Graberg., etFiiden-
(610) Quantus est erudiliiiorum interpretum, vele- cum Bucherum, De unctione in Bethania.
r-um, et receniiorum coiisensus in explicando (612) Hier.: «Aposloli verepropterpauperes indi-
«ngueiiio spicato, et preiioso, quod a Plinio, Galeno, gnaii sunl, Judas aiitem propter lucra sua. Unde et
Dioscortde,elc.,duplex narditinguenli genusponatur, mussitatio ejus cuin crimine ponitur, quod nott cti-
spicati ex nardi spica confecti (nain ex Plmio xn, Tam pauperum habuerit, sed suo furto \oluerit pro-
12, « cacinnina nardi in arislas se spargttnt, ideo videre. > Ita ferme et S. Aug. De eonsensu Evan.
- gemina dote nardi splcas, el folia eelebraiti), > quod lib. ii., ca~p.79, scribens, posse boc cxplicari -quod
optimum esl, adeoque pretiosum dicitur, et foliati ex « alii discipuli aut senserint hoc, autdixeiint, attt
-tiardi foliis; lantus, eoque major dissensus in explt- eis Juda dicente persuasunrsit, atque omniuin \o-
cando ungiiento pislico. Sunt qui a loci nomine ac- luiilatem Matthasus et Marcus etiam verbis expres-
cersunt, ul Atigusiinus tractaiu 30 in Joaunem, et seiinl r sed Judas propterea dixeril, quia fur erat
Theophylaclus in Marcum; ex quibus Bislani, se.t cfeteii veropropler pauperum curam, Joannem au-
fistam ipput Garamani_e, \el provincite Cabul apuJ lem de solo lilo ld commemorare \oIuisse, cujus ev
289 COMMENT.IN MATTH.—PARS IV, CAP. XXVI. . 290
pretiosisungerentur{6I5). Atnen, dico volis,ubicun- A fifi non posse) manifcslius eum ostendit, dicens :
que ptwdicalum fuerit hoc Evangelium in iotomun- Qui inlingil mecum manum in paropside, liic me
do, diceiur et quod liwc fecil in memoriam ejus, Yos, tradet. Filius quidem hominis vadit, sicut sciipltim
inquil, insipientem pro eo facto eam reprehenditis, est de illo: vwaulem homini illi, per quem Filius lio-
pro quo ipsa laudanda est in universo mundo (614.) minis tradelur. Utrumque enim prophefatum est, et
Tuiic ahiit unus de duodecim qui dicebatur Judas quodFilius hominis traderetur, et quod vaeilli essel,
Schariolh{615) ad principes sacerdotunij etailillis: per quem traderelur; utrumque enim praeviderat
Quid vullis mihi dare, et ego vobis eum iradam? Cominus, el mortem suam, el iniquitaiem prodiloris
Al illi consliluerunt ei trigiiila argenleos. Exinde sui; utrumque enim pra.dicere voluit, ut eo aroplius
quserebal opportunilalem ut eum traderel. Hoc enin» sibi suisque caverel, et proditionem facere tinierel.
totum a prophetis praenunliatum fuerat, el quod a Bonum erai illi, si natus non fuissel liomo ille. Sini-
discipulo traderelur, et quod triginla argenleis ven- piici sermone et vulgata loculione loquitur (618);
derelur. Unde P_,almisla: t Homo pacis mcae, in iion qtiod honum vel maltim ei sit, quod onmino
quo sperabam, qui edebat panes meos ampliavil ad- non est nisi forle quis hoc subliliusinlelligerevelit,
versum me supplantationem (Psal. XL,10); > el alibi: ut formalo corpore el suscepla anima, si Judas in
« Appenderunl mercedem roeam trigenla argenieis, B matris ulero, priusquam nasceretur, morerelur,
decorum prelium, quo appielialus sum a filiis israel nielius illi esset quam ut ad hoc tantum scelus per-
(Zuch. xi, 12). >~Decorum aulein. pretium ironice venisset; quoniam el si beatitudinis gloriam non'
dixil (616); quia indecoruni et inconveniens erat ut haberet, pcenam tamen proditionis non sustineret.
nuindi Salvator lam \ili prelio venderelur. Piima Credimus enim omnes homines, eiiam non natos
aulem dieazymorum accesserunt d scipuli ad Jcsum resurgere, quibuscunqne vel ad horam concessum
dicentes: Ubi vis paremus libi comcdere pascha? est vivere (619). Bespondens autem Judas qui tra-
Pascha enim lioe loco agnum illum vocat qui in didit eum dixit: nunquid ego su'm,\Rubbi? Ait ilii :
Pascha immolahalur, quem nocte illa' coraedebanl Tu dixisti. Ecce, miser, vides Dominum omnia scire,
in azymis et lactucis agreslibus. At Jesus dixit. Ite nec tuam conscienliam eum lalere; cessa igilur, et
in civitalem ad quemdam, et diciie ei: Magister confiiere. Cwnantibusautem eis, accepilJesus punem,
dicif.Tempus meum prope est; apud te facio Pas- el benedixit, ac fregit, dediique discipulis suis, dicens:
cha cum discipulis-meis. Isle enim quidam non Accipite et comedile; Hoc est corpus mcum. Exponit
parvi meriti fuisse credendus est, apud quem non Domlnus hoc in loco quod signiflcarel, cum alihi
sohtm Pascha Dominus facit, verum eliam sueepas- diceret. « Nisi manducaveritis carnein Filii homims
s;onis revelal arcanum, dicens ei: Tempus meum " el biberitis ejus sa~nguinem, non habebiiis vitam in
prope est. — El fecerunt discipuli, sicul prmcepit vobis (Joan. vi, 54). > Ecce sacerdos in aetcrniim
illts Jesus, el paraveiunt Pascha. Vespere aulem secunduin ordinera Melcliisedech panem et vinuin
faclo discumbebal cum duodecim discipulis suis, et virlule ineffabili in sui corporis et sanguinis sub-
edeiinbus illis dixit ; Amen dico vobis quia unus stantiam convertit. Sicut enim' tunc el yivebat, et
vesirum me tradilurus esl; et conlrhlali sunt valde, loquebatur, et tamen a discipulis comedebalur et
et cce,crunt singulidicere: Nunquid egosum,Domine? bibebalur (620); ita et modo integer etincorrtipti-
!_""4-4J lPserespondeii«jail: Quiinlingii mecumma- bilis manet, et a fidelihus suis in panis et vini sa-
num(1il7)inpaiopsidehicme tiat/et.Priusdicil: Unus cramento quoticlie bibitur el mandueatur. Nisi euim
vcsirum tradet roe; deinde dubitantibus omnibus et panis et vinum in ejus carnem el sahguinem veile-
unoquoque limenle pro se (sciebant enim, eum men- lenlur, nunquam Ipse corporaliter manducarciur
occasione furandi consuetudinem credidit intiman- (617) Ita scribitur conslanter, et est in editis no-
dam. > roine Emiseni, pag. 107, Paiopside : imo, leste Du-
(615) Vid. Gutheriiim, De jur. man. lib. i, c. 15; D cangio in GIoss. Lalin. in aliis caeleroruni mss.;
Kirchranum, De funer. 1. i,.c, 8; Spencerum Rit. cui scriplioni favet ralio nominis, si veiaest, quam
fiinehr. cap. 1, sect. 5; Blasium Ugolin., Sacerd. dat Isidorus xx Originum, cap. 4. « ParopSis qtta-
flehraic, cap. 4 et inlerpreles ad Genes, i, 2. drangulum el quadrilaterum vas, id est paribus
(014) Paiet hoc vel ex PP. homihis. Unus Petrus absidis. >
Chrysologustres sermones habet 95,94, 95. Nysseni (618)Hieron.: <No'nideo putandus est antefuisse.
sive Asterii uttus recenselur, Gregorii homil., elc. Quam nasceretur, quia nulli possit beneesse, nisi
(615) Vetus hic codd. mss. leclio. Colberiinus, ei, qui fuerit; sed simplicitei dictum est, multoroe-
nndelialamversionemreprsesentavilSabalier, habet litis «sse non subsislere, qtiam male subsistere. >
Scatiqiha. Scarioth vero Sangermanenses duoCor- Idem iisdem fere verbis Beda.
beienses duo,'R. Sat. et "Maj.-Mon.-Claramonla- (619) YiJ. S. Thoniam in4, dist. 45, et supplem.,
niis, etc, ap. eumdem Sabatier.
(616) Hieron. ad loc. Zach. slpo-Jir.S>;t pretiiim "(620) Vid?S. Th. inp., q. 81. Vide eliam Aug.
suum, jd esl divinae majestatis in triginla cernens in. Ps. xxxm,Enarr.2,ji. 10: «Ferehaturinmanibns
argenleis, et tam vili jnercede se proditum Deco- suis. Quomodo intelligatur in ipso David secundnm
rnm, etc lioc- aulem prcssius legendam cum irri- litteram non inveniemus; in Chrislo inveninms. Fe-
sione et subsannatione dicentis. >Ironice pariter hoc rebatur enim^Christufein manibtis snis, quando com-
dici censenl recentiores Lyranus, Ribera, Cornelius niendans ipsum corpns suum,ait: Hoc est .>'elc. V.
"t Lapide, Me..odiius,~elc." llicr, episl. 120 ad Iledib ,511.2.
291 S. BRLNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 292
vel biberetUr. Mulaniur enim istain illa; cometiuniur A , et in primo quidem caliee dicitttr rNon bibam cn.odo
et bibuntur illa in istis: qtiod qualiter /ial,. ipse de hoc genimine viiis, ul intclligamus \elus lesta-
solus novil qui omnia polesl et omuia novit. Dixit mentnm justa litteram csse completum : unde el
ei_im"tiincper se; dicit et modo per suos ministros. mox sttbditur: Donecbibatn illud vobhcum novum in
IIoc est enhn coipus meum; et tanla esl ejus verbi icgno Dei. Et, liymno dtcto, exierunl in moniem
virttis et efficacia, ut statim fiat quod dicitur. SI- Oliveli. Merilo enim posl lalem refectionem
liynmimi
roiliter autem, dum dicil: Hic est sanguis meus, mox dicunt, et in monlem 01i\eii ascendtint; quoniam
in ejus Sanguinem vinum converiitur (621). Et acqui Christi carne et sanguine reficiuntiir, Deum
cipiens calicem gialias egil, et dedil iitts dicens : Bi- laudare, el monlem pacis ascendere digni sunt.
bite ex hoc omnes : hic est enim sanguis meus novi Tunc dwit tllis Jesus : Omnes tos scandulum
pa-
tesiamenli, qui pra muliis effundeiur in remissionem liemini in me in ista nocle. Scandalum enim dubi-
peccalorum. IVic, inqttit, esl sangtiis nieus qui fun- talionis passi sunl, dum eum quasi impoleniem, te-
dendus est, non alius isle, et alius ille; sed unus neri, Iigari et flagellari viderunt. t
Sctiptum est
idemque et iste, et ille. Cras igilur ftindetur ex ltoc enim :Percutiam pastorem, et dispergeniur OVCG
riico latere, qiiem vos modo bibilis, et videtis in ca- . gregis~(_?ac£ xm,?). > Scripturae testimonio
probt.t
lice. Aliter enim iestamentum novum confirmarijion "1 quod dixerat. Nam Psalmista ait: « Quojiiam quem
potesl: et hoc est quod Apostolus ait: « Uhi enim lu percussisti perseculi sunt (Psai. LXVIII,27). >"
tesiamenluin esi, mors necesse esl inlercedat tesla- Percussit cnim Pater Filium ; qula, sicul
ipse aiu
loris : lesiaineiitum enisn in mortuis confirmalum « Non habereiiiin eum potestatem, nisi hoc eis d;.-
est; alioquin iiondum valel, dum vivit qui testatus iiim fuisset desuper (Joun. xtx, 11). > Pcslqnam
est; unde nec piimum quidem sine ,sanguine dedi- atuem resurrexeio, prwcedam vos in Galilwhm. Hsee
caluiii esl (Hebr. ix, 16j. > Sangttine igitur vetus cnim prophetia consolatione plena est. In Gahlseam
lesiamenluin, sanguine dedicatur et novum. Sed eos preecedit, id esl in patriam eorum; omnes enim
illud quidem sanguine hlrcoruro, hoc aaleni san- Galil_ei erant, significans, se tandcm illos ad me-
gmne Clitisti. Dico aulem vobis. Non bibam]amodo liorem palriam ducere. Respondens autem Peltus uit
ile hoc genimine vilis usque in dtem illutn, cum tllud illi : Elsi ottines scandalizati fuerinl in le, ego nim-
bibam vobhcum novum in tegno Paitis mer. Regnuni. quam scandetizabor. Non enim putabalB. Pelrtis, ut
Dei Ecclesia esl, in qua vinum vetus non hibttur, alicujus persecuiionis timore, suoeTideiet dileclionis
nec \elus doctrina suscipilur, qula~nou ad httcram, ilamma exstingui poiuisset. Ait itii Jesus: Amendico
sed spiritualiter Scriplnra inlelligilur (622). In iiac _ iibi, quiain hac nocie, aniequatn gallus canlel, ierme
ig lur Cltrisius vintim novum bibii nobiscuiit; quo- negabis."Ait ilti Petius : Eiiamsi opotluetit tne moti
.,iam nobiscum manens, in nobis esnril el silit, 125 tecum, non le negabo. Simililer et omncs dhcipu'i
in nobiscibatur alque potalur. Si enim ipse ait: eEsu- dixeiunt. Nemo Igilur in se, nemo m viribus suis
uvi et dedislis mihi manducare; silivi et dedistis (.onfidere potesl (624) : omnis constantla, omnis
litilu bibere (Malth. xxv, 55). > Ipse enim secundum viitus-cl fortiludo, non hominis, sed Dei esl. Tunc
se jatn nunc neque esurit, neque sitii, neque man- tenit Jesus cum illis in villam quw dicilnr Cellise-
dueal, ncquebibit. Spteto igilur vino veieri, viiium muni, ei dixil discipulis suis: Sedeie hic, donec vaduni
uovutit nobiscumin Ecclesia iiibil; quia repulsa Ju- illuc el otem. Quia enim Gethsemani (625) vaUt*.
dajonim fide atque doctrlna, noslram fidem et do- pinguium inierprelalur, illuc or.iturtts Doniiiitis v. -
cij-inani rccipit. Quasi enim de uno vino bibimus, nil; ut eji ipsa loci appellalione ostenderet quanla
dum tinam fineni eldoclrinani teneinus.Lucas autem plctatis et hiisericordiae pinguedine a^bundarelj qui
duos calices (625) ponit, duo significans testamenla, pro suis quoque inimicis Pairem otaret, El assumpto
(621) Indicat A. senlentiam, quaecommunis ferme graliasegit, etdixit: Accipite et dividite in_ervos...J
esUnter TT. De veibis e_>senltalibusconsecralionis, jj El accepto parie gratias egil et fregit et dedil ds
de quibus Bellarminus lib. iv. De Eucba, cap. 12,13, dicens: Hoc esi, etc. Simihler el caltcem postquam
asseiens, hancesse sententiam commmiem TT. sed Coenavit.>ln huncLuceelocumidem adnolaviiHiei on.:
et Velt. PP. V. EstTum in 4, dist. 8, § 11. Suarez « In Luca legimus duos calices, qtubus disciptihs
in III p., disp. 59, 60. .Et quanquam de mente' propinavit, untiin prnni mensis, el akei um secundi >
S. Thomse qmestio sit aliqua, lamen Silvius in nu Quales fuerint bi calices fuse quaerit et explicat Ful-
p., qu. 78, q. 5; Drovel, lih. iv, eap. 5; Billuart,, gentius, qu. 5 ad Ferranduin, ubi pag. 261, t vlde=
l. XVII, idem hoc tueniur. Vide etiam Bougeanl,, tur,...ui in utroque calice ulruinque intelhgi debeal
Refut. diss. le Brun., el Traite theolog. sur la forme testamentum. _>
de 1'Euch. ' • (i>24) Ambros. De fide resurr., n. 27 : « Pefius
"'(622)' Modo non multum dissimili Be*da: «Id est quoque quamvis plenus fide devoiionis, lamen quia
noii ultra carnalibus Syn:igog_e' cjeremoniis dele- nondum conscius noslrse infirniitaiis... tenlationeni
clabor... aderit dies illa, cumipse in regno Dei po- pra.sumpiionis aniequam tertio gallus caniarei, in-
situs, de saltite-ejusdem popuh, fonle graiise spiri- curril: licet illa lenlalio documentum fuerit ad sa-
lualis regenerati novo vobiscum gaudio perrundar. > lutem, ut discaraus non conteninere carnis infirmi-
Hieron.j in epist. ad Hedib. « novum vinum bibimus~ tatem.... si Pelius lenlalus esl, quis praesumaf? >
de regno Palris nequaquam in veluslale lillerae, sed (625) Hier. liic « Gelbsemani interpretatur vallis
in novifate spiriltis, > etc. pinguissima. > Boufrer. in Onom. t SigniHcat bsec - '
(623) Lucte xxn~ 18 et 201« El acceplo calice vox vallis olei vel pinguedinh. t
*
21)3 CQMMENT.IN MATTH. — PARS "V, CAP."~XXVI. %A
Pelto, et duobus /~._i__ Zebedwi, cmpil eonliisiaii et \ traissferatur; mm Pelro de passionc dissuadenli;
mceslus esse. Quod cnim Dominus orat, quoJ con- dicat i i Vade relro, Satana; scandalum cs,ipihi,,'
t'j.i-altisei mcestus sit, omuia adhoinineni referent'a quia noji sapis ea qtiae Dei sunl'( Maith. xvi, 25). *
"sunt (C26). Ilocautem ttibus discipulis testibus agit, Non eniin ahsoluie orat {1350)ut calix ab eo trans-
sive ut nos doceret pro inimicis orare, sive cii.un leralur, sed calix istc ; quia etsi pro salule mundi
ui se osiendeTcl, Judaeos velle sahare, si voluissent; niori venerat, <aJud.cis tamen, si fieri posset, oc-
undc et Jerusalem loquitur, dicens: i Quolies \oltti cidi Jiolebat.-paler vero econtra ah illis eum wcidi
congregare filios luos, sicut gallina congregal pullos volebal, quia aliis omnilms nequiores erant; qua--
suos suh alas, et nolutsli (Maith. xxiu, 57).? Neino lenus ad suae daroiialionis cumulum hoc addidissenl,
enira salvabilur qui salvaii non vull. Trhiis esl qui -utique.damnaiidi erant, etiamsi Chrisltim non
anima mea usque ad morlem; susiinete hic el vigitute occidissenl. Verumlameil non sicut ego volo, sed sicul-
mesum. Trislisest eiiim Dominus de perdilione Jti- tu vis. Ilis autem veibis aperlexislendil, se non.tli-
dseortim (627). Sed haec tiisiitia cito finilur, quo- vinilalis, sed {lumaiiitatis affeclu omnia illa fuisse
jiiam niors proxima esl (8__S).Usque ad moriem Iocutuin; quoniam una eademque voluntas êsl ei.
ilaqtie tris.isest, quia post liioilem nulli tali suhjacet cum Patre sccundniji cliviniialeiii (051). Et vetitl _._".
passiotti. Ut enini de Dotnino laceannis, nemo san- B discipulos et hweilil eos'dornnentcs; el dicil^Petro :
ctoruni post resurreciionctn tiisli_i_e \el dolori suh- Sic non potuhlis una hora vigilare •mecuin?,Stc,~
jaeebll; alioquin Leaii nou essent. Qui enim aliquo inquil, agitis, sic mei memores esiis, sicmecum'
indiget, vel sui voti coropos non est, beatus-dici non vigilalis? Vigilate el orale, ut non imreiis in lenla-^
potesl. Trislis vero J,g©la_iitia indiget, cl tnstitia calionem. Ille enim intral in tentaiionem.qtii jam qtiasi;
rere desiderat.Non esligitur tristis beattrs. Suslhtete victus, ipsa tei.latione lenetur illaqneatus. Alind»
hicel vigilale mecutn. Mecum, inquit\igil;.le, mecum igitur est lenlari, aliud in tentalionem inliare (1352)..
hoc oims susiinele; el quod me pro mcis inimicis. Sj.tiilus qutdem promplus est,caro aulem hifirma..
facerc videtis, hoc et vos faclie pro iuimicis veslris: Quamvis enim aniroa tenlatioiiihiis potenier resislat,.
aliter enim non eritis hic, id est in ^llla Geil.semani, caro tamen quae illain graval itifirma el fragjlis esi,
in loco pinguedinis et inisericordiae. El ptogressus nisi oralione, et alieiita solhcituditie roborctui. hc-i
puhillum piocidit in faciem tuam orans et dicens : i um secundo abiil, et oravit, dicens : Paier mi, si non
Pxiter mi, si possibile esl, transeat a me cal'x isle. potesl hic calix lutusire, nisi bibam itlum, ftalcvo-
Separatus a discipulis pusillum progredilur, in fa- tunlas tua. Si non polest, inqtiil, fieri, ul-me Jud.eii
ciem procidit: quatenus nos doceat quid in nostris non occidant, el sic in voluntaie ttia posilum est,
orationihtis agere debeanius (629). Nemoattlem ptilct, J fial volttnlas lua. Voiunlas igilur Palris itiii ut Chri-.
liaioie morlis euiiLorare, ul calix passionis ab eo stum Judaei inleificerenl (655). Quia eiiiin pro sa-
t - ^.
232: « Ubi audieris • (63D) Hicr.: t Poslul.it non limore patiendi,-sed
(C26) Cyrill., iji Thes., pag.liioiu
eum flevisse el mceroie ac itfTecltimfuisse, roiseticordiapiioiis popitii, r.c ab illis.bibal calicein
prseter id qupd ftieril Dcus, liomiiiciu quoqueillifttisse propinatum : uude ct slgnanter'noirdixii: Ttaiisent
inielligas, et tribiie huinanae naluiae quae de- a me catix, sed caiix iste, hoc esl 'popttlt Juda'ortim
beiilur. ~t qtti excusaiionem ignoraiiiia) h.tbere non potcst si
(<327)Hier.: < Conlrislabatur autem non timore me.occiderit;-> quae veiba excripsit Beda.
rjatiendi.... sed propler infelicissimum 3udam, et (651) Cyrill., 1. iv in. Jo. cap. Ij « Vitles quein-."
scaiidaltim oinnittin aposlolorum, et rejectlonem po- adniodiim natura humana' eliati) in ipso^ Christo
puli Juds-orum, et eversionem niiserae Jerusalem^ > et formidal? Sed a conjmicto sibi VerJid nl
patitiir,
A.nbros., lib. s, in Luc. JJ, 56.«Ego nusquam raa- coi-Venienlem Deo foiiiiudinefn, el robttr reduciXnj>
gis pietatem ejus majeslaten.qne demiror; ininus affe- doceturque ne quod >sibi vidciur, sed divinam \'o-
enim eontulerat niilii", hisi ineum Siiscepisset lunlaiein sequatur. > Et ,in Tlies». 1.' x, cap. 5 :
cium. Ergo pro me ddluit, qui prosenihil habel quod « formidasse nioiiem, ut hoino di-
_eter- Qtiando igitur
dolerei., et sequeslrala deieclattone divinitatis cebat: P<iler, ttanseat a me cattxfisie; sed non ufego,
ji_e, tosdiomea 1infirmilatis aflicitur> Sttscepit cnim mortcm ul iiomo abhoirebat,.
laetitiam volo, elc, quamvis
tristitiam meam, ut mihi suam largire- D \oIuniatem tamen Pairisei'suam,iilVerbi,peifieere,
tur, > etc ut hoino non lecusabt.t... cum infert: __>_._. ul ...
(628) Lyranns ad h. 1.: « Potest usque accipi du- vis de se ipso -eliam inlelligere debeinus :
Pater,
plicitcr; uno roodo inlensive, quia tantum imensa omiiia enim quae Pater \ult, vult Filius, > etc. Epi-
erat, quanlum poterat esse. Alio roodo exiensive, plian. baer. 69 n. 58 :**Nec Filii \olunias erata pa-'
quia duravit usque ad horam mouis. * Aliero hoc teriia diversa. Se.l in boc demonsiraitda abipsolllss
sensu acceperal A. nosler; etpiseiveral S. Hieron. iuefunt, ut singulaiitaiem oitmein ad Patrem, velut'
i Quaecontristalur anima esl, et non propter mor- ad prittcipium leferret ne unitas illa et ceconomia=
tem, sed tisqtie ad mortem contrisiatur, donec apo- ex pane divit!ereiur.->
siolos sua liheret passione; >-etlliIar.«Nunquid ait; aliqua
Tristis est anima mea propter moriem? Cerienon , (652) Hieron. : « Inpraesentiarum non aif: Vigi-
iia... Sediliudesi usque in id,aliud ob id metuere... lale -elorate ne tenlemini, sed, ne inlrelis in lenla-
lenlaiio vos~supefel et vincat. >
Trislisergo eslusqne ad mortem. Nou itaque mors, tionem; hoc ,esl ne
sed lempus moriis in melu est; quiapost eam, Te- (635) Epiphaii. I. all.: « Voluntas antem eral Pa-
stirrectionis- virtute lides esset lirmanda creden- tris ut cecononita sic-impleretur, ctini proditionts
.
* i
tium. Filii sibiinetipsis lsraelil_c forent, neque aDeo coge-
(fi29)Eutbym.: «Solus abiil ad oralionem, docens, renlur. » : .
oporiere eum qut ferventer oraiurus est, solitariutii
suue. >
&9B- S. BRUNONISEPISCOPl SIGSIENSIS S9(i
lule muiidi moriturus erat.til aliqua gens eum occi- A Ul enim dixit: Ego sum, abieiunt retforsum ei ceci-
deret, oporteb^t :-< Oportebat enim pati Christum derunl in faciem suam. Qui aulem tradidu eum, dedit
et xesurgere a morluis, el ita intrare in gloriam eis signum dicens : Quemcunque osculatus fueio, ipie
suam (Luc. xxtv, 26). > Sed quae alia gens Christum est ienete einn. Et tonfeslim accedens ad Jcsiim
occidere debuil, nisi illa quse iniquior erat, el qurn dixil: Ave, Eabbi, et esculalus est eutn. Hoc eniin
plus coeleris ejus sanguinem sitiebat? Deus enim signum propter Romanorum milites qui ChristBin
neminem cogit ad peccandum; eos tamen peccare non cognoscebant, proditor Judas dedisse Tidetur.
permillil, qui vehemenler peccare desjderant. Vult Dixilque illi Jesus; Amice ad quid venisli? Ajnieum
igitur Deus, ul hi tales, quorum lota volunias prona eum per conlrarium vocat (657), qui ei inimictis
est ad malum, sanclos suos interficiant, qualemis el eral. Sic et bealus Job «henedicerc > pro maledicere-
his major poenaêt illis abundanlior glorla crescat. ponit, dicens: t Ne forle peccaverint filii mei, et
Fil itaque in morte martyrum duplex bonum; quo- benedixerint Dominoin cordibm,_suis{658). _ Tunc
niam et mali, qui etiamsi eos non occiderent lamen accesserunl, et manus injecerunl in Jesum, el leme-
perituri erant, in eorum morte majorem sihi peenam runt enm : el ecce unus ex his qui erant cum Jesu,
acquiruiil; et boni,'dum proChristifideocciduntur, exlendensmanum exemil gladium suwn, el petcuiiens
majori gloria cumulantur. Ac per boc voluit Deus B servum principis sacerdolum, amputavil auriculam
'Palcr, ul Filium suiun Jtidtei ittlerfieenenl; et quia ejtts. Isie unus B. Peirus apostolus fuil, qui, postquan)
iniquissimi erant, maximum scelus perpelrarent, Dominuni suum teneri vidii, dolore commotus se
quatenus nullani haheanl excusalionem s el majori ullerius cohibere non potuil (i.59). Ampulaviligiiur
poenee subjicianlur; ul veniat super eos omnis san- auriculam servi principis sacei-dolum, quaenondum
guis juslus qui e/fusus esl super terram. J£t venit circumcisa fucral (640), el idcirco malis consiiiis
iteium et invenit eos dotmienles : efant tnim oculi obedierat. Vocabatur autem Malchus servus iste,
eorum gravati. Somnus iste discipulorum, Ecclesiae qui regnaturus interpretatur (041). Soli enim illi
soinuum et torpoiem signilieabat (65.4), quse in ina- Tegnahunt et vivenl, qui aures circumcisas habe-
gnis tentalionibus socpe tabescit, et deficil, nisi bunt. Unde et hujus aures Dominus teliglsse et
Christi frequenli visltatione excilelurJ Et icliciis sanasse (Luc. xxu, 51) ab alio evangelisla diciluiv
itlis herum abiit, el oravit leriio, eumdem s«imonem Queeenim aures ab apostolis et doctoribus circutn-
dicens. 'lunc venit ad discipulos, et dicil illis : Doimile cidunlur, illas Dominus langil et sanaf. Tunc ah illi
jam ei requiescile; ecceappropinquavil hora, el Filius Jesus; Converle gladium tuum in locumsuum : omnes
hoiitwisiiadeturiiimanuspeccatorum, SurgilBjeamtiSj enim qui accepefint gladium, gladio peribunt. Displi-
elce dppiopinquavilquimclradet. H_ecenimnon pire- 'C cet Domino faclum Petri; quoniam elsi bouwti
cipicndo, 127 se<l redarguendo dicit. Non enlm significabai, non lamen bono animo fiebal. Onines
dormiendum \el qtiiescendum, sed polius vigilast- enim qui acceperinlgladium; id esl qui injusta animl
dum cst, et orationibus iiistandum in magnis pei- commoiione aliquem inierfecerint, nisi forie dtgne
t rl.at onihus : ideoque protinus eos excitans, ail: pojiiilueriiil,3_a(.io peribunt; gladio utique perpetuae
Surgiie, eamus. Quod ulique non dixissel, si eos ultionis (642). Omnis enim poenagladius voealur. B.
dorroire el qujeseere voluisset. Adhuc ipso Joquenle aulemPctiusjtislaiiicaiisainbabehat. SeJnequeju tis
Judas unus de dnodccim venii, el cum eo lurba tnulta neque injustis Dominus armis defendi volebat. Unde
cum gludiis et fuslibus missi a priiicipibus sacerdo- el subdilur : An puias, quia non possum rogars
inm, et senimibus poputi. Ubi etiint ille qui impeii- Patrem meum el exhibebit mihi modo plus quam duo-
lur se defendere non vull, fustes et gladii necessaiii decim tegivnes atyelorum? Vos, inquif, duodecim
non sunt (655). Si enim Doniinus sedefendere \o- bomines estis, qui pro me utcttnque pugnare con-
luisset, neque fusles, neqtte gladii ei resistere po- tenditis; ego atilem, si volo, plus quam duodecim
litissenl (656), Hoc enim ipse monslravli, cusi ad legiones angelorum subito hahere possum. Quod
unam iesponsionem eos proslravit (Joan. XVIII,6). igitur me non defcndo, non est impotentia, sed vo-
(t.54) Hilar.^ « Quod itertim reversus reperit dor- (659) Hier.: * Jn alio evangelisla {Job xvui, 10 )
niicntes, osiend t .ibseniise suae lempore plures__quo- scrtptum esl, qttod Pctrus hoc lecerit, eodem mentis
dam fidei sotuno deliiiendos. > artlore, quo coetera. >
(655) « Stultum est inquil (ail Hieron. ad h. 1.} (640) Hilar.: « Ab aposlolo servo principis -sacet-
cum cum gladiis el ftislibus quserere, qui ullro se dotum auricula desecatur, populo videlicet sacerdo-
tradai vestris manibus.,» lio servienti, per Chrisli discipulum inobediens
(656) Chrys.: <Nisi ullro seipsum tradidisset, auditis exeidilur, et ad capacilateni veritalis hoc
iiihil-etiam tunc ipsi poluissent. Si enim cutn inter' quod erat Inaudiens amputatur. »
manus eum habebant, et medium ipsum nacli eratti,
retiuere lamen non potuerunl, nec superare; uli- (641) Hieron_: « Transtlorie dicendum.quodMal-
nec lum nisi voluisset. > clius, id est rex, >etc.
que poluissent,
(657) Hieron.: « Verhum amice vel -mxK&i-tpp_.o-_.v (642) Hier.: « Qno gladio? illo nempe quilgnetis
inteUigendum, vel certe juxta illud quod supra le- vertimr ante paradisum, et giadio Spirilns, qui iu
girnus. > Amice_,quomodo huc itHrasli non habens Dei descrihilur armatura. > Beda :_« ld cst-ipso
veslem iinptialein. peccalo animse moriuntur qui semelipsos ia pwe-
(658) Joh; t, 5; Vid. S. Gregorium, 1.1 Expos. in senli, vice talioiiis, ulcisci desideranu >
Job cap. ix.
297 COMMENT.IN MATTII. - PARS IV, CAP. XXVI. 298
luntas. Si enim medefendero, nihil ppterunt ad\er-. A videbilis Fitium hominis sedentem a dexlris virtuii»
sum me. Qnod s\ -nihil poterunt, quotnodo ergo Dei, el venientem in nubibus cwli. Hoc autem erit
implebuntur Scriplurw^,quia sic opotiet fieri ? lit illa in judicio, quando omnis oculus ut eum videbil.
hora dixil Jesus iurbis; tanquam ad lalronem exhlis Ttinc piinceps sacerdoium scidit vesiimenla sua, di-
cum gladijs et fuslibus comprehendereme; quoditie se- cens : Blasphemavit; quid adhuc egeinus lestibus ?
debam apud vos docensin tetnpto, el non me lennisiis. Ecce nunc audislis blasphemiam:'quid vobis videlur?
Quod quidem, non sine ratione, et Dei juilti eve- Al illi respondetiles dixerunl : Eeus esl mortis.
nisse, evangelisla exponit, dicens : Hoc atitem lolitm Vestimenla sua scindit princeps sacerdolum, se
faclum est, ul adimplerenlur Scriplurm prophetarum. ipsum maximam, et principalem causam esse signi-
1 unc discipuli omnes reliclo eo fugerunt : el illi te- ficans, cur Judaeorum sacerdolium scindalur et
nentes Jesum, duxerunt illum ad Caipham principem destruafur (645). Tunc exspuerunt in faciem ejus, et
sacerdolum, qtto Scribm el seniores convenerant. Pe- colaphis eum cmciderunt. Sic enlm prophetatum
ti us aulem sequebalur a longe usque in alrium prin- ftieial. Alii aulem palmas in faciem ejus dederunl,
cipis sacerdolum; et ingressus inlro sedebat cum dicenles : propheliza nobis, Christe, quis est qui te
mutisliis, ut videret finem. Adhuc, inquit, Pelrus petrussil? Nusquam respondet Dominus, nisi ubi
sequebatur Dominum, sed jam a longe : proximus B ejus responsio necessaria et utilis esl. Petrus vcro
enim erat negationi (645). Unde et non immerito sedebat forisin alrio;el accessilad eum ancilla dicens:
cinn mittistris sedebat, finein rei videre desiderans. Et lu cuniJesu Galilwoeras.Al ille negavit coram om-
Ubi enira sedel qui Christuni negat, nisi inler Ju- nibus, dicens: Nescio quid dicis. Negal Pelrus ul Ma-
dseos, Jutteorumque minislros? Principes auiem gislri prophelia complcatur. Exeunle autem illo ja-
sacerdotum, et omne concilium quwrebant falsum tiuam,vidil illum alia ancilla,et ail liis quieranlibi;el
teslimonium conlra Jesum, ul eummorti tradetenl, hic eral cum Jesu Nazareno; el ilerum negavit cutn
elnon inveiterunlj, cum mulli falsi lesles accessissent. juramenio, quia non novhsel hominem. El post pu-
Secundum legem Clirisium damnare voltinl, et falsa sillum accesserunl qui slabant, et dixerunl Pelro •
tesiimoiiia ûseriiiit 1.2.8 ctim lex ipsa falsa lesti- Vere tu ex illis es : nam ei loquela tua matiifestum
monia non sascipial Qua in re maxima Judaeorum le facil. Tunc cmpit delestari el jurare, quia non no'z
iniquitaSjCi odium crudele el exsecrabile comproba- vissel hominem. Ecce pastor Ecclesiae non solum a
lur. Novissimeauteiiiveneiunl duo falsi lesles,el dixe- viris, verum eliam a miilieribus compellitur negarc
runl: Hic dixit : Possum desltuere lemplutn Dei, et Dominum. Hoc autem non semel, sed el his, et ter.
posl tfidunm tewdificare iltud. Hoc enim Christus Qua in re el illi ad indulgendum (646) regula dalur,
iion dixerat. Qtiod si dixisset, faccre utique po- 'G ut in se ipso aliorum fragilitatem cognoscens, aliis
luisset. Dherat eiiim : Solvile templum hoc, et iji miserealur; et nobis eiiatn in maximis excessibus
liidtto evcitaho illttd. Quod quid significet, evange- delictorum veniam sperare concedilur. Et coniinuo
Iista cxponens, ait: boc aulem dicebal de templo galltts canlavit. El recordalus esl Pelrus verbi Jesu
corporis stti (644). Et surgens princeps sacerdolum quod dixeral: Priusquam gallus 'canlet, ter me nega-
cit illi : Nihil tespondes ad ea qtue isli adveisum bis; el cgressus foras, flevit amaie. In alio vero evan-
te lcslificanlui ? Jesus aulem lacebat. TacelChrislus, gelista lcgilur, quia respexil Dominus Pelrum (647)
et respondere non vult, tum quia vana el inuiilla (Luc. xxu, 61). Tenebattir Dominns a lurhis, trahe-
audil, lum quia scriptum esl: « Ex ore Allissimi batur, et flagellabalur; et tamen disclpuli memor,
nonexierunt nec hona nec mala (TJiren. m, 58).»— quem verbis, ne proderetur et capcretur consolari
Et piineeps sacerdblum ail itli : Adjuro leper Deum timebat, solo respectu consolatur, rl sauat, el_sui
vivum, ut dicas nobis si lu es Christus Filius Dei vullus illuminatione ad spem veniae invitai. Cogno-
vivi.D.cil illiJesus: Tudixisli. Ad ea enim respon- scit igilur Petrus realum suiim, cognoscil el volun-
det Dominus, qu_e videt esse digna responsione. Si tatem Domini sui, dolet el poenilet, egrcditur foras; -
eniin a principe sacerdolum, qui pro sui officii digni- . relinquit concilium malignanlium,locum pelil secre-
tate ab omnibus venerabalur, sic adjuratus non tum lacrymis el poeiiitentfe amicum.flet amare, cer-
respondisset, Deum non Jimere, el parvipendere lissime intelligens, quia sacrificium csl Deo spirilus
videretur. Sequitur : Verumlamen dico vobis;'Amodo contribulalus, cor confritum et liumiliatum Deus
-(645) Hieron. in h. I. : t A~~
longe sequebalur, qtti {645) Hier. : « Scidit vestimenta sua, ul oslendal
Dominttm erat negatttrus. > Judoeos sacerdolii gloriamperdidisse, e"tvacttam se-
(644) Hieron.: « Doininus dixerat de templo cor- dem habere poblifices. »
poris "sui. Sed et in ipsis verbis ealtimniantiir, el (646) S. Leo, serm. 9. De Pass. D., cap. 4: <Pe-
pancis additis vcl mutalis, quasi jusiam calumniam trus, ancilla sacerdoiis calumnianie.perlerritus, cx
f.sciunl. Salvator dixerat : Solvite templum hoc; infirntitate periculum negalionis incurrit,-ob hoc, si-
Isti commuiant, et aiunt : Possum deslruere tem- cutapparet, hsesilarepermissus, utin Ecclesiaeprin-
plum Dei. Vos, inquil, solvite, non ego, qnia illi- cipe remedium pceniteniiae condetetur. » Euthym., '
citum est. ut ipsi nohis inferamus manus. Delnde illi a"dh. 1. : « Permissus esl cadere Pelrus... nt iguo-
vertunt; el post tiiduuin rewdificare iltud; ut scere discat his, quoque qui labunlur, liorum imhe-
piopriedetemplo Judaico dixisse videalur. Dominus cilhtatem ex sua cognoscens. >
autem, utflstenderet animale, et spirans templum, (647) Hieron., ad h. 1.:«In alio Evangelio legimns,
dixcral : El ego in triduo suscilabo tllttd. Alnid quia post negationem Pelri et galli canlum respexerit
est _edi_Icare,ahud suscltare. > ldem'Beda ad h. 1. Salvalor Pelruni, inluilu suo eum ad amaras locry.
PATROL. CLXY". '
10 .
WJ " S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS
f~i.<}
iioii_spcri_it, Hie est po-.niten.i_eniodtis :peecasti? A figuli in sepulturam peregrinorum. Iste flgulus itos
quiesce, dole,< et ladrymare; et disce cum apostolo finxit (652); hujus ager Chrisli prelio emitur, ii»
flere amarBn(648). [CA.P.XXVIL] Mane aulem facto quo ejus peregrini sepeliunlur et Tequiescunt. Pro-
concilium inierunt omnes principes sacerdotum el se- pler hoc vocalus esl ager ille Aclieldemack (655), hoc
niores populi adversus Jesum,ul eum morli tradetent; est ager sanguinis usque in Jtodiernum diem. Merito
et wnc-wm Mduxemnt eum, el tradiderunl Pontio enim ager sanguinis vocalur, qui Christi sanguine
129 PUnto prwsidi. In unnni Judaei conveniunt, comparatur. Ager enim iste terra viventiuin est, in
concilium faciunt,conjurant adversus Jesum; timent qtta qui sepeliuntur non moriuntur. Tunc implelmn
ne aliquis bonus el juslitiae defensor inter eos inve- est quod diclutn est per Jeremiam prophelam dicerf
niattrr : vinelum Jesum Pilalo tradunt, ut ex hoc tem : Et acceperunt ttiginla argenleos prelium appre-
rens mortis et venia indignus "esse credatur. Tunc tiali quem appreliaverunl a filiis Israel, el dederttnt
videns Judas qui eum tradidit, quod damnatus esset, eos in agro figuli, sicut constiluit mihi Dominus. An-
pcsriiientiaduclus retulil triginta argenleosprincipibus dis quia Dominus hoc constituit, hoc ante lempora
sacerdoium et seniotibus, dicens : Peccavi tradens disposuit, quod triginta argenleis Christus Dominus
sanguinem juslum, dognovit Judas se peccasse, ar- venderelur, ex quibus ager figuli «meretur. Hoc au-
genteos reddit, quasi eodem pretio qtio eum vendi- B lem exemplum non in Jeremia, sed in Zacharia (654)
dit,. ChrislJim Dominum redimere possit. At ilii (Zacltar. xi, 15) invenitur. Dicitur tamen in quibus-
dixerurtl ; Quid ad nos ? lu videris. Tu, inquiunl, vi- dam Jeremiae exeniplariis hoc inveniri, qnibtis nos
deas quid egeris, nam ad pos non perlinel, si lu ulimur. Jesus autem stetit ante prmsidem, et interro-
peccasli, et si justum sangiiinem tradidisti. Et, pro- gavil eum prwses, dicens ; Tu es rex Judmorum ? Di-
jeclis argenteis in templo, iecessit, el abiens, laqueo cit ei Jesus: Tu dicis. Quod praeses interrogative
sesuspendit. Infelix Juda! ad vilam s<diilis redire dixit, Cbristus affirmalive suscepit. Et cum accusa-
ccepisli; sed diabolus, qui te ad tradendum magi- relur a principibus sacerdotum et senioribus, niliit
slrum elDominum incilavit, ipse libi utte occideres respondh. Prajsidi, inquil, respondit; principibu.
cojisilium dedit (649): hoc enim solum sufflciebat vero sacerdofum et senioribus non respondil; quo-
tibi ad perdilionem, eliamsi Dominum non tradidis- niam ille simpliciler eum interrogavil, isli vero ma-
ses. Quanto libi melius fuerat ut Christi pedibus te liiiose conlra eum loquebanlur ; peromnia enim ad
Hiumiliares, et ob eo indulgeniiam peleres, quine-. contradicendum parafi, indigni erant, quibus Do-
minem ad sevenientem repellit (650). Vrincipes att- minus responderet (655). Tunc dicit illi Pilalus :
tem saeerdotum, acceptis argenleis, dixerunl : Non Non audis quania Uti adversum te dieunt testhnonia ?
Vtcelmittere eos in corbanan (651), quiaprelium san- C El non fespondit ei ad ullum verbum, ita ttl mirare-
guinis esl. Dico eso : Si non licet mitlere eos in tur prwses veliemenier.Non enim conveniens erat
corbanan, quia prelhim sanguinis esl, neque licuit ul tunc Pilalo Dominus rcspondcret, quando eum
eos-irahere de corbanan, ut pretium sanguinis fie- ad liiigandum contra' falsos et invidos provocabat.
rent. Consilio aulem inito, emerunt ex illis agrum Nilnl enim est, nisi labor, eis respondere, qui veri-
mas provocarit. Nee fieri poterat, ut in negationis lirlem, el in pretio sangulnis ejus requiescimus.
tenebris permaneret. quem iux respexerit mundi. » Figuli autem agerappellaiur, quia figulus noster est
(648) Chrys., hom. 41, ad Amioch.: t Vis atttem Ghiistus. ->Ex Hieronymo sua descripsit A. serro.
perfectam discere-pcenkeniiam? Audi post negalio- 114 De lemp, inter Augusiin. Ambrosius, lib. x, tu
nem Pelri pcemludinem. Narrans ejiim qnae gesta Lttc.: «Dum pretitim sanguinisa Judscorum gazophy-
stinl ab eo nobis evangelista dicit : Egiessus flevil laciis separalur, el ager figuli ea qua veriduur Cliri-
amare, elc. Ambr., lib. x, In Luc. <Resplce, Domine stus comparalur pecunia, dum is locus humandis
Jesu, ut sciamus noslrurn deflere peccaiuin, lavare peregrinorum reliquiis dieaiur; ct-propbeliae imple- _
deliclum... flevil ergo ainarissime Pelrus, nt lacry- ttir oraculum, et surgenlis Ecclesiae myslerimn re-
inis suum posset lavare delictum. Eitii, _siveniam velaiur. Agerenim... niuncliisIiic omnis est; figulus
\ is inereri, diltie culpam lacrymis luam; eodem ino- autem ille qui nos formavit e limo terrae.... prelium
mento, eodemtemporerespicit te Chrislus... imitare n" quoqtte^sanguitiis est pretium Dominic_epassionis ;
Pelruin,» elc. ergo pretio sanguinis emiturmundus a Chrislo, >etc.
•(649)Chrysost.,hom.86: t Tu vero cogita quando V. ellam A. serm. 128 De T. int. Augustin. Sed in
illuiii peeniluit, quando ad exilum sceltis jam omnino priniis Hilarium: t Magnum in hoc prophetiae sacra-
perveuit. Talis nempe diabolns esl, ut non dimitlat roeni.im, > eic.
liomincm (nisi vigilet), anle ultimum effeelum ma- (655) Ita legit Aug. De cons., I. ir, tn. 58yet velus
gnitudinem peccati praevidere, ne poenilentia dncltis, Iiala.
I a peccato resiliat... Qtiod vero jseipsuiii,suffocavit, • (654) V. Hieron, Iiic, et Jn ep. ad Panrtnacli. De
id ab omni venia remotum, perniciosum fttil consi- opt. gen. int.; Eusebium, 1. x, Dom. Evang., c.
lium daemonis. > _ . , Ji; Aug., 1. IIJ De cons,, cap, 7; JSedam, elc"
t
(550} Fulgenl., *episU7, cap. 5: Judas pcccali '
.(055) Hieron. hic : t Atiendite quod Pilalo, qui
sui pceniieiiliani gesslt, sed sajuiem perdidii, qiiia invitus promebat senlentiani, aliqua ex parte re^
iiHlulgeiitianinon speravit... ideo sibi fruelum poe- sponder.l; sacerdotibus autem et principibus respon-
wilenliaedenegav.it, quaa peccatum traditionis suae, - deie nolueril, indignos suo sermonu-judicans. ~>
ipso qnem tradidit diluendum sanguine, non spera- Chrysosl., bom. 87. * Quia cum a reb.is ipsis tnille
\it. >~V.S. Leonem, serm. 1 De Passion. D., c. 5. haberenl argumenta virtutis eximi_cac magnitudinis,
•(651)Ila^Graec. jtopficcvav,el inss. codd. ap. Saba- sna sponte excaecati maligne agebant, el judicium
tier. ipsum plane eral corriiptiiin, propteria tacet. > V„
(652) Hieron.: t Nps qui peregrini eramusalege etiam Aihbrosius, 1. x in Luc.
etpropl.eiis,_praya eorum sludia suscepimus in sa-
SOl COMMENT.INMATTn. - PAKS IV, CAP. XXVIT. SP4
tatem audire nolunl (656). Per diem aulem solem- A implealur, qua. ait: « Qnare fieraiierimt gentes, et
nem consueverat prwses dimittere populo unum vhi- 'populi meditali sunl inani.i? Aslilerunt reges terroe,
ctum quem voluissent. Habebat aulem tunc vinclum et principes convenerunt in unum adversus Domi-i
insignem qui dicebalur Barrabas. Congiegatis ergo nura el adversus Chrislum ejus {Psal. u, i).iVidens
illh, dicil Pilalus : Quem vultis dimillam vobis, Bar- autem Pilalus quod nitiit proficeret, sed magis iumul-^
raban an Jcsum, qui dicitur Christus?LSciebat enim lus fieret in populo^ accepla aqua lavil manus edram
quod per invidiam tradidissent 130 emu Sedenie populo, dicens : lnnocens ego snm a sanguine justi
autem ilto pro triburudi, misil ad eunl uxor ejus di- htijus, vos videtith. Laval Pilalus manus suas, ut
cens: Nihil libi et juslo illi: multa enim passa sttm sicul manus hahet roundast a sordihus, itavse •&,
hodie per visum, propler enm. Quamvis enim et mali Chrisli morte (660) innocentem *esse oslendat. Sed
in visione mulia preevideanl; ego tamen hanc mulie- non esl ita.-Quamvis enim ipse eum non judicave-
rem boni spiritus fuisse crediderim (657). Principes ril vel damnaverit, rcus lamen'est, _quia aliis eum
aulem sacerdolum et senidres pei suaberunt populh ad judicandum tradidit, quem sine causa el per in-
utpelerent Barraban, Jesum vero perdercnt. Vull Pi- vidiam danmarl sciehat. Et respondens universus
latus dimillere Christum, instant Judaei ne dimitia- populns dixil: Sanguis ejus super nos el xuper filios
tur : unde et ipsi merito eum cruci-ixisse dicun- IB nostros. Hanc cnim hsereditariaro malediclionem in
tur (658), quaihvis non ab ipsis, sed a gentibus sil posteros suos Jud.ci transmiserunt (661): cui suh-
crucifixus. Be8j._i.i_.efis
autem prmses, ail illis^: Qucm Jacenl omnes qui illos imitanlur, et qtiibtis hoc iilo-
vultis vobis de duobus dimitli? A. illi dixerunl .*Bar- rum facliim non displicet. Tunc dimisit illis Barra-
raban. Dicil illis Pilalus : Qttid igitur faciam de Jesu ban (662), Jesus autem flagellatum tradidit eis u*
qux dicilur Cltrislus? dicunl omnes : Crucifigaiui. cruciftgerelur. "Flagellavit Ptlatus Jesum, sive ut illa
Occidunt JudselDominum suum; damnant, el cruci- tali saiisfaclione Judaei saliati quiescerent, et sic
figi praecipiunt Salvatorem stlum; pelunt sibi Barra- euro emendalum dimiUereiil; sive etiam quia leges"
ban, qui fiiius tiiagistri eorum inierprelalur (659). Romanae eum qui criicifigendtis erat, prius flagel-
Magisler namque eOrum dialiolus est,~qui eos sic lare jubebant (665). Tttttc miliies prmsidh suscipien-"
cttroare, et banc optionem facere docuil, ut filittm ies JesUm in prmlorio, congregaveiunt-ad euniuni-'
diaboli sibi eligerent, et Dei Filium crucifigerent. versatn cohoitem;let exuenlfs ettm, chlamydem coccir-
Ail iltis prmses : Quid eniin malijecil ? Al -illi magis neam circumdedeiunt ei; el pleclenles coronani de
clamabant dicentes : Crucifigatur. Jam non"accusa- - spinis posuetunl super caput ejus, et arundinem in~
lione, sed clamore; non" judicio,. sed vloleiuia Chri- dexlera ejus, el genu flexo anle eunt, illudebant, ./£•
stum Judaei occidere conlendunt. Interrogal Pilalus <" ] cenles : Ave, tex Judworum. llli enim, sicut hic dici-
quid malifecerit: nihil huic interrogalioni respon- lur, omnia hoec illudenles fecerunt; liohis autem
dent, quoniam quid respondeant non hahenl. Cia- magni sacramenti significaliones (664) sunlrneq.ie
mant igilur, freraunt el insaniunt, ut Scriptura 131 P™ ludo, sed in veritate omnia haec suscipi-
(65b) Chysost. : t Ad objecta crimina , quoniani digilis expialur, quod -famulanle impia'mente com-
minime sepersuasurum seiebat,nihil omnino respon- ' mitliiur. _ _'" ,
dit, > (661) Hieron. : t Perseverat usque in praesenlem
(657) Hsecest plane veterum multorum PP. sen- diem haec imprecatio super Judaeos, el sanguis Do-
tentia et ferme communis recentiorum inlerp~relum. mini non auferelur ab eis, etc, unde. per_.Isaiam
Hier.: «Nolaquod gentibns ssepe a Beo somnia revc- loquitur (i, 15) : Si levaverilis ad pte maitus', etc.
lentur; et quod inPilato etuxoreejusjustuniDomi- Optimam hoereditatem Judsei filiis leliquerunt, di- ^
num confitentibus, genlilis populi lestimonium sit. > centes Sanguis ejus, > ele. Panlo aljter_Beda • « Hae-
ldem ferme scripserat Hilarius, et Ambrosius lib. ret usqueliodie Judseis sua pelilio, ..._,.et hacienus
x in Luc, c. 25 : t Monuit uxor, lucebat in nocte eam quam vendidere siveanimae seu corporis hber-
gratia, divinitas eminebat; nec sic a sacrilega sen- talem, recipere non meruerunt. > (
lentia temperavit. > Contrarianr sententiam proba- (662) Constanter in eod. ins. noslro Barraban
bilem esse negal Maldonatus, hanc tamen tuetttr legilur. Ita in ms. S, German. 2 apud Sabatier,
Jansenius Concord., cap. 142; Lucas Burgens.; Me- E) (665) De hacre diibius fuisse el Chrysost. videtur
nocliius; denique Estius illam pugnare putat cum homil. 87 : t Cur flagellis caedit? aul qnasi condem-
locoApostoli Iad Cor. u, Si cognovissent, elc. nalum, aul quasi formajmjiidicio_qu:midam.affereris,
(658) Ila scripsit Aug. lib. m De «ons. Evang., yel ut Judaeis gralam rera faceret. >Sed Hieron.
cap. 15: t Inlelligitur ergo fuisse hora ilerlla ctim t Sciendum esl Romanis eum legibtts ininisirasse,
clamaverunt Judsei,"~ut Dominus*crucifigeretur, et quibus sanciium estut qui Crueifigilur prjus flagellis
veracissime demonslratur tunc eps crucifixisse verherelur. > Discedit (quod rarum est) itb Hiero-
qtfando ciamaverunt.'>
-— - Ideui habetj tract. 116, in nymo Beda : t Primitus ipse Pilalus flagellavit, post
Joan. - mllitibus tradidit Illudendura , ut satiali pcenis et
(659) Hierpn.: t Isle in Evangelloquod scribiitir opprobriis ejus Judaei, mortem illius sitire ultra
jnxta Hebreeos."» filitis magistri eorum t inlerpreta- desislpreiil. >'
lur.»Ex Hieron., ut arbltror, Beda magis eiiam (664) Hiiar.: t Cacso Domino, imponitur chlamys
praeclse:^ Barrabam filium magislri eorum, Lucas e-occinea et veslis purpurea, el corona spinea. et
propter seditionem factafn incivitate et homicidium arundo dexteroe, et genu posito adoraltts lllutlittir;
. iuTssum referl in carcerem. > Quin eliam qui Hiero- susceplis vldelicet omnibus corporis nostri inlirmi-
iiymum praecessit Hilarius. t Interpretalio autem lalibus omnium deinde martyrum, quibiis regninn
lioininis.Barabbaeest patris filius. > "secum erat debilum, sangtiine in cocci flore petfiin-
,(660) S. Leo, serm. 8, c. 3,: t Non purgant^conta- dilur; pretiosoqueproplieiarumac patriarcbarum in
U-iitaluin animum manus loloe, nec in aspersis aqua pufpura honore vestilur : spinis quoque, id est coi»-,
COS S. BRUNONISEPlSCOPi SIGMENSIS 504
niiis el \eneramur. Qtiod atitem corona spinea est, A bibere cum felle mistum; el cum gustasset, noluit
legnum ex peccatoribus colligenduni, significabat. bibeie. Unde Psalmisla : « Et dederunt, inquit, in
Sceptrtim ei ex arundine datur, ul justos in ccelis, escam meam fel, et in sili mea polaverunt me acelo
et peccatores scribat in lerra, secundum illud : (Psal. LXV,26). > Guslavil aulem, sed bibere noluit,
Demine, omnesqui le oderunt confundentur, receden- quia mortis amaritudinem quam guslaturus erat,
tesatein lerra sctibenlttr (665). Bonis autem Do- niomenianeam, et cito in dulcedinem convertendam,
ir.inus ait: « Quia nomina vestra scripta sunt in significahat. Postquam autem crucifixeiunt eum,
ctelis (Xttc. x, 20). > Judaei enim cum arundine diviseruni veslimenta ejus, sorlem millenles, ul adim-
scribere consueverunt. In vesle vero coccinea sivc pleretur quod dictum esl per Prophelam dicenlem:
p.irpurea, qua et cseteri reges ulebanlur, quocun- « Diviserunt sibi vestimenla mea et super vestem
qtie animo illud faciebanl, regem lamen eum essc meam miserunt sortem (Psal. xxi 19). > H_ecautem
apeitisshne praedicabanl._~~(ea.s/)«entes ht eum, acce- melior vestis, quse nec scinditur, nec dividilur, sed
-peruittanindhiem, el perculiebanl capul ejus. Ut enim sorte datur, sanclam Ecclesiam significal, non ha-
Apostolus ait : t Capul Cbrisli Deus (1 Cor. xi, 5); > benlem-maculam, velrugam, vel aliquid hujusmodi.
caput ergo Christi arundine percutil, qui contra Et sedentes servabant eum. Et hnposuerunt super
e]us divinitatem Scripturam componit, vel ipsum B capul ejus causam ipsius scripiam : Hic est Jesus,
Dominum non esse, aliciijus Scriplura auctoritaie liex Judwoium. Hunc autem titulura Hebraice,
defendit (666). Et poslquam tlluserunt ei, exuerunt Graece et Latine alius evangelista (669) (Luc. xxin,
,eum chlamyde, el induerunt veslimenlis ejus, 'el dn- 19; Joatt. xix, 20) scriplum narrat, utomnis lingua
xerunl eutn, ul crucifigerent. Neque enim coiiYenje- vellegendo coiifiteatur, quod Judaeicredereelconfitei i
bal, ul cum regio apparalu crucifigerelur, sed hu- nolunt. Tunc crucifixerunl cum eo duos lahones
roilis appareret in habitu, qui se ipsum humiliave- iinum a dexlris, et unum a sinislrh. In hoc quoque
ral majeslate. Exeuntcs aulem inveneiunl liominem illud completiim esse videmus: « Et inter iniquos
Cijrenmum nomine Simonem; hunc angariaveriint, depulatus est (lsa. LIII, 12; Marc. xv, 2S); el in
ut tollerel crucem ejus. Cyrenseus hmres, Simon obe- medio dtiorunj animalium cognosceris (Habacuc m,
diens (667) inierprelalur. Gentilis igilur homo pa- 2, juxta LXX). > — Ei prwlereunles blasphemabaii!
iriae cceleslis haeres, el Deo obediens, crucem Chri- eum, moventes capiia sua, el dicenles : Vah! qui
sli porlai, de quo ipse Dominus alibi ait: <Qui deslruit lemplumDei, et iu triduo illud rewdificat.
vult venire post me abneget semetipsum, el lollal Quasi insani capila movent, Chrislo illudunt; et
crucem suam, et sequalur mt(Malth. xvi, 24; Luc. mofu et voce ei insultant, dicenies : Salva lemei-
— in locum dicilurGol- C
i\, 25). > Et venerunt qui ipsum el nos : si Filius Dci es, descendede ct uce. Sic
go'ha, quod esl Calvarim locus. Locus aulem Iste enim el magisler eoruni diabolus dicebal: « Si
sic vocatus est, quia ibi damnali decollabanlur, Filitis Dei es, mille te deorsum (Matth. iv, 6). >
ibique capitis calvarias amillebant (668). Fuerunt Non enini majus est de cruce descendere, quam a
lamen qui hunc locum a calvaria primi hominis sic mortuis suscitare. Hoc atttem fecii Jesus. Cur ergo
l.ominatum fuisse pularent. Et dederunt ei vinum r.on ci'cdunt Judeei, eum csse Filium Dei (670)?
j
pungenlium quondam peccalis genlium coronalur... prelalio, el mulcensaurem populi, nec taroeii vera.
cst enlm aculeus in spinis, ex quibtts Christo viclo- Exlra urbem enim,. et foras porlam loca sunl, in
riae corona conlexilur; in calaroo vero earnmdem quihus iruncaniur capita damnalorum, et calvarise,
gentium iiifirmilas alque Tnanitas manu compre- iti est decollaiorrm sumpsere nomen, > Sunt qui
liensa firntaiiir, elc In his atiiem omniljusChrislus pttlenf, Hieronymum appellare volttisse S. Ambro-
dum illuditur, adoratur. > Hier. < Isti qusecunque sium in commentariis ad Lucam scribentem: t Ipse
fecerunt, licet alia mente fecerint, tamen nobis qui crucis Iocus, vel in medio lerree, ul conspicttus om-
rredimus sacramenta tribuerunt. In chlamyde coc- nihus, vel supra Adae, ul Hebraeidisptitani, sepul-
cihea,operagenliumcruentasuslertlal; in coronaspi- turani. > Non Ambrosium tamen, setl ahum in
nea rtialedictumsolvil aniiquuro,» etc. V. Bedam, eic. menie habuisse, colligitur ex commenlario in epi-
(665) Jerem. xvn, 15 : Omnes qui le detelin- D slolam ad Ephes. v, 14. In ea opinione fuisse Pau-
qituiit, ete. lam et Eustachiuro, constat ex epistola inter Hieio-
(666) Hiiar.: t Typica in ea ralio servatur; ul in- iiymianas 46 ad Marcellam.
firmilas gentilium corporum, manu Christi antea (669) Hieron. : «Yelitis nolilis, JudaM,omnisvobis
comprehensa, etiani iu Deum Patrem, quod caput genlium turharespondit: Jesus Rex Judeeorum, hoc
cjtts est, acquiescat. > est imperalor credentium ei confilenlium. > S. Aug.,
(667) Beda :_.«Imposilaesl Simoni (crux) qtii obe- tracl. 117, in Jo. : « Hae,quippe tres linguaeibi piae
diens interpre atnr, venienli de civilate Lybi_eCy- e.eleris eminehant: Hebrsea propter JudA'osin Dei
ien.e, quse/ia'ies inlcrprelatur....ctim popnlus natio- lege gloriantes ; Graecaproptcr gentium sapientes;
iium*, pagiiiii'3titibus dereltctis, vesligia Dominicse Laiina propler Romanos, multis, ac pene omnibus
passiouis obedienter atnpleclilur. > Hter. quoqtie : lunc gentitms imperantes. > Ex Augustino idem iis-
« Juxta anagogen vero, crucetn Jesu suscipiunt na- dem lerme verbisBeda.
liones, et peiegrinus obediens portat ignominiam (670) Hieron., in h. I.: «Quidest plus decruce adhuc
Salvatoris. « V. eiiam Hilaiium. de_.cendeie viventem, an de sepulcro morlutim
(068) Hieron., in h. 1.: « Audivi quemdam expo- resurgere? Resurrexit'et non credidistis. Ergo si
suisse cahari_e locum, iu quo sepulltts est Adam, tamen de cruce descenderci, non crederetis. Sed
et ideo sic appellalum esse, qtiia ibi antiqui honii- mihi hocvidenlur d_emones nnmiltere. •» Augusl.'
iiis sit coiuiilum capul, el hoc ess.e quod Apost. di- qttoque, iract. 57 inJo. : « Quideimagnum fuit de
<al : Siage, qui dormir, etc. Favorabilis inter- ciuce descendcie, qui potuil de sepuicro resurge-
Zm COMMMENT.IN MATTIL — PARS IV, CAP. XXVII. '590'
Hsec enim vcrba nen ex se, sed diabolieo afflalii A.lies cnim peccannjs, lolies aDeo dereriiiquimiir.
dicebant 132 Judaei (671). Jam enim se diaboltts Hoc enim Domiuus ipse significat, cum niox de
vinci sentiebat, et crucis virtutem ferre non poie- psalmq subinferens ajl: t Longe a salute mea (Psal,
rat: et idcirco Christi passionem impedire conaba- xxi, 2). > Subaudilur, t sunt ltaec veiba. > Cujtis
Itir. SiiniHlerel principes sacerdolum illudenles cum ergo sunl? Vis audir* ojijus ? « Verha derelicldrura
sciibis el senioribus dicebant : Alios salvos jecil, se meorum : > ac si dicat: « Haecverba ego non di-
'
ipsum non poiest salvum facere. Si Rex Istael esl, xissem, nisi pro deliclis meorum fidelium doluis-
descendal nunc de cruce, et credimus ei; confidit in sem (674). » Doleo aulem, quia quos tam dura el
Deum, tibetet eum nunc, si vutt. Dixit enim, quia amara morte Deo reconcilio, propler peccata quae
Dei Filius sum. Idtpsum aw.em et lalrones qui cruei- agunt, ifcrtim a Deo derelinqui el ad mortem ten-
fixi erani cum eo improperabant ei. ldem dicunt om- dere video. Quidam autem illic slantes el audientes,
nes, quia eodem spiritu loquuntur omnes. Promit- dicebant: Eliam vocat iste. Non omnes (675), sed
tunt se credere, si de ci uce desceudal: qui si de qtiidara hoc dicebant, illi scilicet qui heec verba
eruce deseendissel, nos a morte non liberassel. Unde non inlelligebant. El coiilinuo curretts unus ex-eis,
rriors, inde vita ; per Iignum raors venit, perl.gnum acceptam spongiam hnplevil acelo, el imposuii arun-
\ita redit. ldeoque Dominus.de cruce descendere B dini, et dabat ei bibere. Conliuuo, inquit, ut Domi-
noluit, qtiia muudum per crucem redimere voluit. nus dixit, «sitio, > sicut Joannes evangelista scii-
A sexla auiem liora tettebrw facice sunt super nniver- bit (Joan. xix, 29,), currens unus ex eis implevit
sam ietram, usque in horatn nonam. Ubique tenebrae spongiam aceio ct tlabat ei bibere. Non eniro ace-
fiiml, sole justiii.fi obeunle. Sicul eo nascente illu- - ttnn, sed (idem Christus sitiebat. Synagoga tamen
minalus est mundus, et poptilus qui sedebat in te- hoc dabat qtiod habebal (676). TQuidenim aGeltim,
nebris vidit lucemmagnam; ita eo moriente obscu- nisi eorum doclrina amara, acetosa, erronea et
laius cst, el ignoramiae tenebris interius^bvofulus venenosa? Quid. vero spongia, nisi eorum corda
est, quia <ca_citasex parleeontigifin Israel (Rom. fraudulenta et^ latebrosa? At vero arundo cum
xi, 25). > Quo viso miraculo aller latronum ,credi- qua scribitur, ipsa Scriplura intelligiLur. Quid
dit; el cum prius eum simul cum socio despexissel, ergo illud facttim significavit, nisi quod Synagoga
posiea ilhun defendere coepil, dicens alteri, ul alius pravam doclrinam el Jiseie.icam potionem usque
evangelista referl : < Neque lu times Deum qtiod in bodie cogilare el scribere, et contra Christum loqui
eadera damnatione es {Luc. XXJII,40). > Sic igitur et effundere non cessaf" Aliij vero dicebanl: Sine,
prius atnbo, poslea aller et non ambo impropeiahant videamus, an nenial Elias liberans eum. Hoc illi di-
ei (672). Elchcahoram nonain clamavit Jesus-voce G cebant qui non inlellexerant quid Christi verha
magna dicens : Beli, heli, lamasabaclhani, Jwe est: significarent, quibus modo superius -dixerat: Eli,
Deus meus, Dens meus, ut quid dereliquisli me ? Eli.—Jesi.s autemileramclatnans voce magna,etnhil
Hotno est qui loqttitur, el qui se dereliclum dicit. sphilum(677). In poteslale enim habebal et vivere et
Corpus suum, quod est Ecclesia, secundum quos- mori, sicut volebal. Unde et alihi ait: t Nemo lol-
dam a-Deo dereliclum dolel (675) : ipse enim se- lit a me aniraam meam, sed ego pono eara, et ite-
cnndum se Jiunqiiam & Deo derelinquitur: nemo rum sumo eam (Joan. x, 18). > — ___"_ eece lelum
e.iim derelinquitur a'Deo, Bisi ille qtti peccat. Quo- lempli scissum esl hi duas 133 P«''"es a summo
re. > S. Gregor,, bom. 21 in Evang.: «Qtii de cruce transformans, qtiou1 olim in psahno eructaveral, id
descendere noluit, de sepulcro «irrexit. Plus'igitur in supplicio crucis sub redemptorunt suorum voee
iuit de sepulcro surgere, quara de cruce descen- clamabat Deus, Deus meus, etc « Vox iu doctrlna
dere?^Plus fuit morteiifrcsurgendo deslruere, quam est, non querela.» '
vitam descendendo servare. > (674) S. Ambr., serm. 5, in Psal. cxvm : < Cliri-
(071) Hieron., de diEmonibus loquens : « Statim stum se derelictum manifestal propter nos^,quorum
enim ul cniciffuis esl Dominus, senserunt virtulem peccata portabat. > , (
crucis, et iiiiellexerunt, fraclas esse vires, et hoc (075) S. Hier. tNon omnes, sed quidam, quos
aguiit, ul de cruee4escendat; sed Doiitinus sciens D arbitror miliies-fuisse Roniaitos, non intelhgente-.
adveraariorum insidias, pennanel iu patibulo, ut sernionis Hebraici ' piopilelateut. > Idem habet '
d.abolum desirual. -» Beda. '
,
(072;HieiH)n.,in h.I.:sHicper tropum quiappella- (676) Hier. : t Usque hodie Judaeietoronesmcre-
tar _ri)(3,!.ip(f
pnwino Ialroneuterque iiidueiturblasphe- dtili Dominiceejresurreelionis acelo et felle polant
niasse. Lucas vero asserit quoclallero blasphehiante, Jesum. > Beda : « Dabant qttod essent. Judsei quo-
alter confessus sit, et e conlrario increparet bla • que ipsi eranl aceium, degeneranies a vinO prophe-
sphemantem : noti qtiotl discrepent Evangelia, sed tarum et patriarcharum, lanquam de pieno vase, de
quod primum uterque biaspheuiaveril, dehinc sole • iniquitate mundi hujus Impleli, ^corhabentes velul
iugieme...'unus credideril m Jesuro, et priorem jspongiam, caverno_.isquodammodo alq,ue tdrtuOsis
negationem sequenti- conlessione emendavefit. > , latibuhs iraudulentum. > ,
S. Ambrosius, 1. x in Lucam. -. « Forlasse et iste «
(677) Beda : Quod aiilem~dicit : Emisit spiri-
piiusconvicialus est, sedrepenle conversus.v> Aug. tum, ostendit divinse poleslatis esse, emittere" spi-
lamen hh. m De consensu, cap. 16, uiium laniura- rilum ; ul ipse quoque dixerat : Nemo potest tot-
modo blasphemasse Cbrislum vuli, et Matthseum et lere animam, vetc. Hoc ille, tilsolet, ex Hieroin roo,
Maicum,« breviter perstringenles hnnc locum, plu- qui pariteradh. 1.:« Divineepbteslatisiitdiciuinesi,
ralem numeruin pro singulari posuisse. > eroittere spiriuim, ut ipse quoque dixeral: Nemo
(675) S. Leo, serra. 16, .DePass. Domini, cap. 7 : potest tollere animam meam a me, s etc. Idem ferlne
< Dominus Jesus oiiuiiu in sexorporis^sui meuibi'a hahet Hier.; in epist. ad Hedib., qu. 8. * *
507 S. BRUNONIS EPISCQPI SIGNIE.NSIS - 50S
utque deorsum (€78) : efleua motaestj cl pelrm t k seph, qui el ipse disctputus eral Jesu. Htc accessitad
scissm suni; et monumenta aperiu sdiit;'el _7._t.__. Pilalum, et petiit corpus Jesu. Tunc Pitalus jussil
corpora sanctorum qui dotmhranl, surrexerunt, et reddi corpus. Quia enim iste Joseph diyes et nobilis
exeunies de moniimeniis, posl resurrectioncm vcne- erat, ideo Chrisli eorpus tam facile a Pilato poluit _.
itml in sanclam eivilatem^ et apparuerunt mullis. inipetrare (681). Et acceplo corpore, Joseph invelvit
VoceChrisli moventur elementa; et simul cura eo illud in syndone munda, et posuit illud in monu-
vult dissolvi atque finiri oranis crealura. Velum mettlo suo novo, quod excideral in pelra, et advolvit
templi jscindilur; apparent Sancta sanctortim, et baxum magnum ad ostium monumenli, et abiit. Do-
sublalo velamine vetere., revelantur fundamenta cet, nos Joseph, qualiler Christi corpus suscipere
Scripturartiro. Movetur terra, scindunlur pelrae; uf, debeamus; docet nos mundo corde et pura con-
quia Judsei in sua infidelitaleîmmobilespeiistiterunt, scienlia (082) illud suscipere, quod ipse in syn-
genliles-ab infidelitale moveanlur, et ad lidem cur- done rounda involvit, et in novo monumento ponit.
rant, el ad doctrinoe evangelicoe pluviam hau- Erat autem ibi Matia Magdaiene el allera Maiia se-
riendam , corda prius. ,dura ei lapidea ape- dentes eontia sepulcrum. Merilo eis Domlnus post
liant (679). Corpora vero quoe resurgunt veram resurrectionem suam prius apparuil, quee sic eum
Christi re&urreclionein tcstantur. Ceniurio aulem _>eustodiebanl, sic eum videre cupiebanf; et quia
el qtii cutn eo erant cusiodienles Jesum, viso lerrm- eifm jam videre non poterant, anle ipsius sepulcrttm "
molu, etiiis qum fiebant, limuerunt valde, dicenlesi sedebant. Nolabant loctim quem frequentare vole-
Vere Dei Fihus erat isle. Gentiles credunt, Judoei banl, et a quo, si fieri posset, recedere nolebant.
pereunl Dicunl Judsei, secundum tegem debel mori, Taedet jam Judaeorum audire blasphemias : conve-
quia Fitium Dei se fecit. Dicunt geniiles: Veie Dei niunt ilerum; rogant Pllalum ut sepulcrum' custo-
l?ilius eral iste. Magnus homo iste centurio qui Je- diat, quasi in sepulcro leneri valeat qui ubique est
sum morientem cusiodii. Etant autemibi mulieres etomnia continet. At Hk jam fatigatus, et eosjai»
nniltm a lenge, qum seculm eranl Jesum a Galilwa, audiie conlemnens : Ite, inquit, et cuslodite sicut
ininistrantes ei; inler quas eral Matia Magdalene, sciiis. Vadunt, illi, sepulcrum muniuitt, cuslodcs
el Maria Jacobi, et Joseph mater, el mater filiorum poi_unl,"lapidem signanl; et tam diligenter omnia
Zebedmi. Islse enini niulieres, quoe Chrislum pio faeiunl, ul et ipsi quamvis nolenles, sibi tamen
amore seculae fuerant, etiam in morle cum non testes sint, Dominum resurrexisse; el nullo modo
relinquebaul. Heec esl auteni illa Maria Magdalena," sic posilum furari poluisse (085).
de qtia Dominus ejeceral seplein d_emonia; illa CY. (CAP.XXVIII.) Vespere autem Sabbali, qua?
vero altera Maria, tnaler ejus fuit, id est soror J lucescit in prima Sabbati venit Maria Magdalene el
inatris ejus (080). Cum sero aulem factum esset, altera Maria videre sepulcrum (684). Vespeie (685;
venil quidum homo dives ab Arimaihwa, nomineJo- enim qui ettiesperus dicilur, slella est, quae alio
!
(b78) Hier.: «Velum templiscissum est,*t omnia tiam spiritualem et hoc sentire, quod corpus Do-
lcgis bacianienta qusepnus legebantur piodita sunt, mini, non auro, gemmis et serico, sed linleamine
titque ad gentium populum transicruni. > V. epist. puro olrvolvendum sit; quanquam elhocîgnificet,
ad Hedib. 1.all. quod ille in sindone munda invohit Jesum, qui pura
(679) Hilar.: <Pelroe scissae sunt: omnia enitn menle eum susceperit. >Eadem Beda.
lum valida et fortia penetrans Dei verbura, et po- (685) Hilar,: < Metus furandi corporis, et sepulcri
lestas a~iei'ii_evittulis irruperat. > Hier. : «Mihi vi- custodia atque obsignalio, stullitiae atque infideli-
deiur lerisemotus et nhqua lypum ferre creden- late teslimonium esl; quod signare sepulcrum ejus
liiim,~quod pristinis errorum vjliis dereliclis, et voluerint, cujus praeceploconspexissent de sepulcro
cordis emollita duiilia, qui pritis simileserant tu- morluum suscitalum. > Hier.: <Non suffeceral prin-
inulis morluoruni postea agnoverint Crealorem. > cipibus sacerdotum, et scrlhis, ac Phariseis cruci-
Idem habet Beda. Vid. S. Leonem, serm. ?, 8,10 fixisse Dominum Salvalorem, nisi sepulcrum cuslo-
De pass. dirent, cohortem acciperent, signarent lapidem, ,el
(680) Hieron. ad v. 55, 61: t Gonsueludinis Ju- quantum in illis est, manum opponerentresurgenli;
daicae fuit, nec ducebatur in culpam, more gentis D tit diligenlia eorum iioslrcBfidei proficeret. Quanto
antiquo, ut mulieres cle subsiantia sua vietum at- enim amplius reservalur, tanto magis resurrectionis
que vesliltmi preeceplorihus minislrarent... mini- virlus ostendilur: unde et in monumenlo novo quod
strahant aulem Douiino de subslanlia sua,..Vi- excisum fuerat in pelra, conditus est: ne si ex mul-
deamus quales comites lialiueril, Mariam Magdale- lis lapidibus eedificatumesset, suffossis lumuli Iun
nam ; a qua septem dsemoniaejecerat, et Mariam damentis, ablatus furlc. diceretur. * Hsec sed inuti-
Jacobi, et Josepb milrera, materteram suam, soro- lata habet Beda.
rem Marioematris Domini, et mairem filiormn Ze- (684) Esl homilia ^sancli Brunonis, ut reliquae
bedeci Cseleris relinqueniibus Dominum, mu- Emiseno altribulee in Sabbato S.
lieres in officio perseveranl, exspectantes quod (6851 Baronius ad an. 54, num 167, locum hunc
promiserat Jestis; ei ideo raerueiunt primse videre perdiffieilem voeal, t el <jui sedulum poslulet exa-
resurgenteiii. > V. Aug., lib. ni De eons., c. 21. Clumque sludijim; cum et iu co non parum faligata
(681) I~ieroi|. : tDives refertur^non de jaetaiilia fuerint doctissimorum virorum ingenia. > A Lapide
jscriptoris ... sed ut ostendat causam, quare a Pi- diflicilemhic dicil esse antilogiam: sed prae coeteris
lalo corpus Jesu potueril impelrare : pauperis enim interprelibus Maldonatus ad ii. 1. scribil: tHic locus
et ignoli non eral, [ad Pilptum praesidem Romano. ideo omnium' interpretum sentenlia diflicilliraus
poiestalisaccedereet crucifixi corpus impelrare. i judicalur, quod et ipsa per se verba otscura sinl,
J__j.Hieronymo hoeee?(deniJJeda. et^neque alii evangelista^cum Matthoeo, neque ipse
(682) Ilier. : « Possuinus autcui juxla inlelligen- secum Malihaeus,nequeinlei' se alii, tieque MarcuS
309 COMMENT.INJIATTII. —PARSIV, CAP. XXVIII. 510
noni.ne _j._'ifi.r134 vocatur. Et hesperus quidem,. A Maria Magdalenaet altera Maria videie sepulcmm S
slve vesper vocatur in fine diei, lucifer vere Tn prin- illa Yidelicet lfora quoe lucescit in prima Sabbati, -
cipio. Saepe enim quando oritur, parvissimo inter- id est in prima parte diei (688). Ambaeautem Maria
vallo solem prsecedil. Quod autem evangelista hoc vocanlur, quod stella maris (-38i.)-jnterpreiatui.. Buae -
de slella intellexerit, ex eo apparel, quod feminino igitur slellae tertiam _sequuntur, et simul solem
genere dixit, qum lucescit in piima Sabbali: ad justkiae quaerere veBiunt. Duae aulem slellse dnae
quod enlm, nisi ad stellam, qum pronomen refera- sunt Ecclesise, Judseorum scilicet el genlium, quae
tur ? Sabbatum aulein. unumqneraqiie diem voca- coelitus iilumiiiatae, mortuorum resurrectionem
bant. Dicatur ergo : Vespere aulera Sabbati appa- proedicant. Et ecce terrwmolus faclus esl magnus,
rente, id esl illa stella qns vesper el lucifer voca- Magnus ^nim lerroemotus ((590) fit, quando in his
tur, jam diem proximam nuntianle: non auiem illam duabus mulieribus tanla ulriusque populi multiludo
dico quse apparet in fine diei, sed illam quae yide- ad Christum concurril. Angelus enim Domini de-
tur in prineipio, id esl quae lucescit in prima Sab- scendit de cwlo, et accedens revolvil lapidem, el *e--
liati; hoc est quae lucere incipit in prijna parle debat super eum. Hic enim angelus, Eeclesjae prse-
primi diei, qui nunc dies Dominicus appellatur. diealores significat, ad quorum voces lerraemotus
Venit Matia Magdalena et allera Maiin videre se- g fiunt; quia peccalores, qui terra T.ocanlur, «orum
puictum. Hanc enim stellara, .quia ceeteris clarior praedicalioiiibus _tb infidelitaie ad fidem Iranseuni.
esl, iter agenles ohservare solent. Hujus tgilur Isli autem Iapidem revolvunl, Scripturas exponuni,
siguo hae sanclse roulteres ad sepulcrum venirc cce- lahulas aperiunt, et legem quee in eis scripla erai,
perunt « Et valde mane cum adhuc lenebrae es- omnibus revelant: sedenl aulem super lapidem,,
sent (Joan. xx, 1), >tit Joannesail, solfr lamen jam quia intelligunt, et in poleslate haiient quse in ta--
oriente (1386),ut J_larcus dicit, veniunt-ad monu- bulis lapldeis scripla continetur. Erat apitemdspe-
menlum. Prius -enim silôrlus solis quam recessio cius ejus sicul fulgur, el vestimenta ejus^sicul n..c_'
tenebrarum. Polest aulem et aliter dici, ul non de In altero igilur terrebat malos, et in altero mul-
vespere diei, sed de vespere noctis inlelligalur: cebat bonos (691). Hunc aulem iinitantur prse-
habel enim et nox suum vespere, quod aurora, vel dicalores, quando malis etiamnum ignem, bo-
ctepusculum dieilur. De quo vespere ait Moyses : nis vero aelernam felicilatem promillunt. Unde
« Factuni est vespereelmane dies unus {Gen.i, 5). > et custodes lerrili, et velut jnorlui factidicuntur;
Qnod si de vespere diei inlelligatur, nox tota relin- mulieribus vero dicitur: Noljte limere vos (692). ll_i<
Ijuilur. Unde quidara exposilorestolum diemsfmnl i limeant, quibus ignis et furor paratus.esl; vos au-
cum nocle sua tinuni diem compHtani; et ita fit C lem 135 car limeatis, quee vestros socios et ami-
vespere noclis cnm mane diei, dies unus ; el quam- cos videlis. Scio enim quod Jesum qui crucifixus esf,_
vis egoJiocin Genesi (687) aliter exposuerim; ta- quceritis, ideoque servos ejtis limere non jJebetts.
men bic intelleclus, propter haec Evangelii verba, Non est hic: videlicet pr_esenlia corporis, qui ubi-
jnodo milii magis placet. Dic.ilur ergo : Vespere que est polenlk divinil_tl;s. Sed ubrcredimus luuc-
iiniem Sabbaii, id esl vespere jiociis Sahbati nenil eum fuisse ? Ego quidem facile crediderim eum tunc>
" ipse secum convenire videantur: > quod allalis tum proprie diclura, etfinita hebdomada; idem dl-
evangelislaium verhts poslea exponil. cere Mallhoeura, aique Marcum cum transissel Sab-
batum; mane una Sabbatorum, id est illucescenle.die-
(686) vi, 2: El valde mane una Sabbalorum ve- prima Sahbalorum alterius bebdopiadis, otlojutiQ
niunt ad monumenlum, orlo jam sole.
sole, radiis ejus cceluro aliqtianio, illuslraijtibus, ut
(687) In edit. Rom. S. Brunonis, pag. % c. 1. ex Enlhymio explical a Lapide; vel sole jam orto et
(688) Mystice hic omnia explical Ghrys. ser. 74, apparente quando finito ilinere ad moiiunientum
~75,etc. Juxta litleralem sensum agitur de conci- peryenere, ul inierprelaiur,DionysiusTVlexandr. in
liandis his evangelislarum locis : 1° « Vespere âb- epist. ad Basilidem. V. etiam Janseiiiunti ' Conc.,''
Jbati quaelucessit in prima Sabbali. 2« Cuni transis- c. 145, caeterosque inlerpretes.
set Sabbatum valde mane una Sabhaiorum, orto (<389)Isidorus, Orig., 1. vu, c. 10, Marja inlcr-'
jam sole. 5° Una atttem Sabbati diluculo. 4° Valde Dpretatui iliuminatrix aul stella maris. Sic euhn,
-mane cum adhuc lenebree essetit. > Auctor duns posiea S. Bernardus homii. 5 sup. Miss. est. *w
explicationes proponit, primam ut vespere slella ' (690) Reda : « Terraemoius significal corda car-
significetur, quae cum mane etiam appareal, malu- nalium per fidem pabsiopis et resurrectionis concu-
tiuum lempus hic significet: secundam. ut quemad- tienda ad pcenilenliani. >
modum diesiiahet suum sero, id est finem diei, (691) Beda : « Qui et terribilis ad damnanduiii
ita nox habeat sero suuni, id est noctis finem, idem reprohos, etbenignus esset acblandus ad consolan-
ac principinm diei; utraroque hanc exposltionem doseleclos.» ^1" *
'
proposuit Baronius 1.all. cumque objeetum sibi esset (692) Pi-aeclare Ililar.: t Angelus Dominide coelo
adversus prlmam explicationemT in Graeeo esse ctye descendens ... misericordise Dei Pairis insigne esi,'
quae vox ^lellam significare non potest; Groeco resurgenti Filio ah inferis. Virlulum ca;|estiiifti
textui detrahit, «t concludit: «Si isla non placet, niinisteria mitlentis.» Greg., hom. 21 in
.sequemiumin his prae ceeleris iuterprelibus proponi- «In fufgore terror timoris est; in nive aulemEvang.blan--
nms Maldoiialuin : > ita in postrcma edilioner Mal- dimentum candoris. Quiavero omnipolens Deus, "et
donali aulero sententia _vixxiiffert ab altera -auetoi terrihilis peccatorihus, el blandus esl 1
rrs nostri, nisi quod magis eam explicatel eonfir- teslis Tesurreclidnis «jus juslis, rec-o
mat (quam ampieclitur «liam Menochius, lib. vm, angelus, el in lulgure
V. C. c. 1, n. 5, aliique). Nimirum cum In Graeco ipsa vullus, et in candore hahitus demonslralur, ufde
sua specie, el terreret reprobos, ei mulcerei '
eil tyt tr«S6aTwv sew Sttbbatorum, id est post Sabba- pios. > - '- .
roatrem visilasse, quse plus caeteiis dolore afflicta,. A quem nonJesum, sed hortulanum esse pul.iba..
ejus resurreclionem exspeetabat. Quid enim, si hoc Qucm cum voce t_ognovissel, accessit ad cum: ct
evangelistse non dicanl? Non enim, ut Joannes ait, quaravis ei diceret: Noli me tangere, lenuil ta-
omnia ejus facta scripta sunt. Iude vero rediens, mcn, et osculata est pedes ejus. Tunc et alisemulic-
primo appaniit Mariae Magdalenee,quaiii ipsis apo- res veneruiil: plures enim Lucas fuisse commemo-
stolis vel -aliquibus aliis.' Haec autein recipiat qui ral (Luc. XLIV,10); qnas cum Dominus benigne
vull; ad credendum auiem neminem compello (695). salulasset, ipsse quoque lenuerunt pedes ejus. Unde
Sequilur: Surrexil enir%,sicul dipit: venile et videle et hic subditur : El ecce Jesus occurril illh dicens:
locum ubi posilus erat Dominus. Nam et Ecclesiae Avele: illw autem accesserunl et lenuerunt pedes ejus,
doctores saepe nobis locum ostendunt in quo Domi- et adoiaverunt eum. Tunc ait illis Jesus : Notiie li-
nus posilus fuerat, dum sanclarnm exempla Scriptu- mere; ile, nunliale fratribus meis ul eant in Gali-
rarum exponentes, ubi ejus nalivitas, passio et re- Jmam: ibime videbuvt.Cerlae itaque de resurreciione,
surrectio sit prophetala, nos docent, Vis videre lo- jani non sicul prius, Dominum demonumenlo suhla-
cum In quo Dominus positus fuerat, Iege in psalmis: tum annuntiant, sed et eum se vidisse, et cum eo se
« Ego dormivi et somnum cepi, et resurrexi, quo- loculas esse affirmanl : dicunt discipulis ut vadant
niara Dominus suscepit me (694).»— Et cito euntes, '.B in Galilceam, ei.ibi eum videbunt, sicul praedixeral.
dicile discipulh ejus, quia surrexit, el ecce prmcedet Qum cum abiissent, ecce quidam de cuslodibus vene-
ros in Galilmam; ibi eum videbilis: ecce ptmdixi vo- rtitit in civilaiein, et annunliaveiunl principibus sacei-
bis. Ecce mulier quee fueral janua mortis", prima dolum omnia qum facla fuerant. El congregaii eum
praedicat resurreclionem (695), et ostendit januam senioribus, consilio acceplo, pecuniam copiosam de-
vilae. In Galtlaeam proecedilDominus ibique discipu- deiunlmililibus, dicenles : Dicilequia discipuli ejus
los exspectat; quia lunc sancli Deum videbunt, nocle venerunl, et furati sunt eum, nobis dorinienli-
quando in patriam reversi fuerinl. Galilseanamque bus : et si hoc auditum fuerii a prwside, nos suadc-
apostolorum patria fuic; unde et t viri Galilsei > bimus ei, et seturos vos faciemus. At illi, accepta
(Act. i, 11) dicuntur. El exierunl cito de monumento pecunia, fecerunl sicut eianl edocli:jt divulgatum
cum timore ei gattdio magno, airrentes nunliare dhci- est verbum islud apud Judwos usque in hodieimim
pults ejus, Marcus aulem dicit quod fugientes de diem. Ergone lanlum potest avaritia, lantum polest
monumetito (Matc. xvi, 8), quia terror invaserat amor pecuniae? Prius Chrisium vendidit; ininc JSQ
eas, nemini qttidquam dixerunt. Per quod dalur in- iterum ejus resurreclionem negare compellit (6U7)-
telligi, quia prius de visione angeloruni nihil dixe- Omiseii Judaei! Sufficiebat vobis semel Chiistum
runt, solummodo narranles de monumenlo Dominum (C occidisse; sufficiebal vobis semel eum emisse: ite-
esse sublatura. Sic igikir se haliet ordo (696).Vene- rum pecunia euin emitis, et majori quam prius pe- -
runt mulieres ad monumentum, viderunt augeluii., cunia comparatis; el, quanluni in vobis esl, ccce
quem lamennon ang^lum, sed juvenem esse puta- iterum eum occiditis, duni eum resurrexisse et \i-
lant,; eucurrerunt ad apostolos : et de angelo qui- vere negalis.
dem et ejus verbis quibuS Dominum resttrrexisse ' CVL Undecim aulem discipuli abierunl in Gali-
audicrant, nemini quidquam dixerunt, hoc solum Imatn, in monleinubi conslilueral illis Jesus, el viden-
nunlfaiites Dominumin montimento non esse. Cucur- tes eutn adoraverunt, quidamauiemdubuavet unt(Qti>).
rcrunt ergo simul Petrus el Joannes, et sola lintea- H.ec autem visio quando acla sit, inceilum habeo;
mina invenerunt. Quibus recedentibus, mttlieres qtiotiiam Thoinas, qui unus erat e_; islis, anie dies
rcmanserunt ibi: el lunc quidem Maria Magdalena ocio Dominum non vidisse narralur. Et accedens
inclinavit se et prospexil in monumenlum, et vidit Jesus loculus est eis, dicens: Data est milti omnis
duos angelos ibi sedenles : qtii cum eam consolaren- poteslas in cwlo et in terra. Qui enim secundum divi-
tnr, conversa est relrorsum et vidit Jesum stanlem, nitatem semper simul cuin Palre et Spiritu sancto
(695) De Matre fuse ex TT. id conlendit SuarezJ _> (696) Vid. S. Aug. De consens. Evang,, lib. III, .
toin. II iniii p., disp. 49, sect. 1, auctoritate Ambro- nuni. 69, quem fertne A. sequilur; Maldonalum ad
sii, Sedulii, etc. De eot.leiis vid. sect. 2, 5. cap, XXVIIIMallli., Barradas, tom. IV Cominenta-
(694) Psal. in, 6, Clnysolog., serm. 75 : t Non nor. in Concord., lib. VII, c. 5; Jansen., Concord.
feminaruro formas, sed Ecclesiarum lypum deferunt cap. 145; FranciscumXucas, a Lapide, etc
Dotniiiicumad sepulcrum.) El serm. 76 : < Mariaraet (697) Chrysol., serm. 80. < Judaei, vendenie Juda,
alteram Mariam Ecclesieeex duobus populis venien- enierunt, ut.perderent Chrislum, nurtc pecuniam
tis fignram diximus habuisse, > etc. , copiosam, ut se legem.patriani, templum perderent,
(695) Hilar. : « Qttod \ero primum mul'erculoe effuderunt. Yiri sanguinum el dolosi slatuunl pre-
Dominum vident, salutantur, genibus ad\olvuniur, tium falsitatis, perfidiae confieiunt inslrumenltim,
nunliare aposlolis jubenlur, ordo in contrariiim commercio crudeli fiatidem fidei, veritalis latroci-
causse principalis est reddilns; nt quia a sexu islo niuni nundinantur, ) etc
coepta tnorsesset, ipse primum resurreetionis g'orioe (698) Est pars homili-c inter spnrias Emiseni re-
et visus, et fruclus, et nuuiius redderetur. > Ambr., lata fer. vi post Pascha, pag. 126. Nam in illa ho-
lib. xix in laic.: < Mulierum per Jesum non solum milia plura interjiciuniur de Joco, Galil_ca nimiruni
culpa solvilur, sed eliam mulliplicalur gratia, ut et monte ubi constiluerai illis Jesus, et myslicis_
pluribus suadeat quse unum aniea deceperat. > V eorum signiftcationibus tola pag. 127.1. A veibis
Clirysol., serin. 77, ctc, et Gieg., homil. 25 in vero illis": Et accedens Jesus loculus est eis,,etc.,
E\ang. leliqua utiobiqye sunt.
COMMENT. INM4RC. - - 514
S>3 ,
omnium rerum potestatem habuil, nunc etiam se- AsheJudxi fuerint, sive genlileS (700);- docete eos
cundum liumanilalem oninium rerum poteslalem setvare omnia quwcnnque mandavi vobis. Cui ihoe
accepit.(699); uthomo ille qui nuper passus esl,el videtur impossibile, solam teneat-el cuslodiat cha-
die-
coelielterrsedomine.ur, neque jam solumraodo Ju- ritatem (701). Ecce ego vobhcum sum,omnibus
daeorum, verum eliam omnium gentium el Detis et bus usque ad consummalionem smculi. Magna pro-
Dominus esse credalur. Habet enim potestalem in missio; magnus el Insuperabilis clypeus securita-
ccelo coronandi quos vult; habet et in terra pote- tis. Ego, inquit, vobiscum sum, In vobis pugiio :
stalem eligendi quoscunque vult, quia et hic et ibi vos defeado; nihil timeatis; ite securi (702). Si-
facit quidquid vult. Ennles eigo docete omnes genles, enimDeus pro vobis, quis'contra vos? Dlcite ergo :
in nomir.e Palris, et Filii, el Sphiius i ln,Deo faciemus virtutem; ct ipse ad nihilum
baplizanlesêas
sancli. Jam, inquit, nulla distinctio est: < Qui cre- deducet Iniraicos nostros (Psal. cvn, 14): >cui est
diderit et baptizaius fuerit, salvus erit (Marc. 'xvj, honor et gloria in ssecula sseculorum.
Amen.
18): » omncs docete, omnes vocate et baplizate,
(699) Cyril., lib. in Joan., cap. 75 Tt Nec quia in praeceplis Chrlsti esf? Nullum habeas inimicum,'
dala poteslas est, idcirco, dante Patre, ininor vide- neminem odio haheas, nemini maledicas. > V. Aug.,
bitur; accepit enim ul homo.... Annon vides in istis B scrmon. 558, n. 4 enarr. in ps. LXXXIX, H. 17, eic. _
Patrera quideni ul Deum dare, Filium autem ul ho- (702) Chrys., ad b. 1.: i Ne raihi, Iiiquit, diflictil-
jninem accipere illa, qu_e ut Deus habebat? > Hier., latem rerum dtxeritis ; ego eniin vohiscum sum, qtii
ad h. 1. : « llli poteslas dala est, quipaulo anle cru- omnia facilia reddo, > etc. A. De vocat. gent., ith.
cifixus, qui sepultus in tumulo, qui morluus jacue- n, c 2 : « Ecce vobiscnm sum, > etc. : id est, cnni,
lal, qol postea resurrexil. In cceloautem et in lerra sicut ovcs introiei ilis in medium luporum, noiiie de
poteslas data esl, ut qui ante iegnabal in coelo, pcr veslra infirmiiate treptdare, sed de mea poiestaie
ii.iem credentium regnet in terris. > confidite, quivos usque ad consummalionem s_ectilir
(700) Auct. De vocat. genl., lib. n, c. 2 : « Kun- in orani hoc opere non derelmquam : non hoc ut<
quid hac preeceplione, ullarum natioiiuni ullorumque nihil paiiainini; sed, quod mullo majus est, piaesti-
Iiominttm facla discrelio estl Neminem cxcepit, ne- lurus, uluulla sEevienlium crudelitas supei-emiiii.
niineni separavit genere, nemiiiem conditione dis- In mea enim poieslaie praedicabilis, et ]>erme ficl
tinxit. Ad omne"sprorsus homiues missum esl Evan- utinter contradtcentes inter furentes, Abralus iilii
geiium crucis Cfinsli. » de lapidibus suscitenliir. Ego itisinuabo quod docui,
* -
(701) Chrys,, bom. 9i, n. 5 : t jQuideniro difficile ego faciam quod promisi. >
EXPLICIT SECUM.UM.MATTII_f.UM.
SJUTCTI MBMW^WIB JLOTIllf gffi

EPISCOPI .SlGNIENSIS
COMMENTARIA IN MARCUM. .
Jg~J ExpositoEvangelio Mallh_ei_,nunc seeunduni C ideo quidem non exponimus, aut quia per se facilia
ordinein ad Marcura transeamus, in quo non_mul- sint, aul quia jam superius in MatihseoCxposita sunL
tum quidem nos laborare necesse erlt, quoniam Similiterautem etiu Luca.el in JoantiC nos, vita co-
vaidepauca ibi dicuntur,jquse in Malthseo exposita mite (705), facere speramus. Ea videlicet exponemus
non sint. Cum enim quatuor sint evangelist-t»,et in sequen'ibus, quse exposita rion fuerintin antece-
aliquando duo, aliquando tres, aliquando aomnes denlihus. Nunc ad Evangelii veiba \eniamus.
idem dicanl; non est necesse in singulis-exponere INCIPIT SECUNDUMMAUCUM.
quod in uno_ exposuiraus. Facilius enim-tibi est I. [CAP.,1.] rnilium Evatigelii Jesu Chrisli Filii
chartam revolvere, quam mihi in unoquoque eadem Dei.y Sicut sctiplum est hi Isaia pipphela : Ecce
scribere. Quaecunqucigilur in Marcdnon exponirtius, miilo (704) angelum meum ante faciem tuanv aui
(705)-Solemnis ha?cfonniil.c, et ab ethnicis Olim, uxoi lua : quibus conveniunl alia Elisaei ad raulie-
et mulio magis a tChrls>ianis postea adhihita, ex rera SunseJV lteg. rv«,16. In lempoie islo, el injjac
doclrina S. Jacohi iv, 15. Eece nuncaui diciiis, hodie eadem hora, si mla comes juenl, habebis in ulew
aut crasiino ibitnus, elc, JJKOeo ut dicfltis, s. Domi- filtum.
nus volueiit, el<si -vixerimus. A. nosler verbts uti. " (704) Ecce ego mitiOj,Vulg. Decst lamen. ego, in
voluisse videtur, quibus, simili veluli exceptione Ilalaapudtiabatier, deesi apnd Bedain, cic; esi.ia-
interposita, usus cst angelus Abraitae nasciiurijm men in Graeco : i_5ouiy£>«TnariXktt, eiLalinis iton-
filiutn piomittens. Gen. vvm, 10: Reverteitspeniatn nuliis..
ad tc, lemporeislo, vila comile, ei habebil fitium Suta
515 S. BHUNONI EPISCOPIS SIGNIENSIS 316
ut ipsius loci sublimitale inlelligant ad quan-
\praiparabit viam tttam ante te. Vox clamanth in A lens;
deterlo : Parate viatn Domini, reclas facile semitas lam gloriam eligantirr, et quod cae.eiis Omnibus
ejus. Hoe, inquitjinilium ergo facio in Evangelio pra.feranlur (707). Sed quare duodecim eliguntur;
iJesu Christi Filii Dei, et a Joanne Baptisia scrihere nisi quia dies erat, et liuodecim (708) horas habere
iucipio, qui ejus praecursor fuit, ejusque adventum hahebal? Sic enim ipseail: t Nonne duodecim suirt
nunliare missus est. Sicul sctiplum eslinlsaia pro- horaediei? (Joan. xi, 9.) > Qui ambulalin luceuon
phela : Ecce mitto angelum meum ante faciem tuam; offendit, quia lucem rnundi hujus videt. t Ego sum
et vox clamanlis in deserlo : Parnle viam Domini. Hoc lux mundi. Qui sequitur menonamhulatin lenebris,
autem non lotuin in Isaia, sed ex parte in Isaia, et sed habebillumen vilae {Joan. vni,-12). > Ipsi enim
ex parle in Malachia scriptum est (705) : nisi forte sunt Ecclesiee portae, de quibus dicilur : «JDiligil
per aequipollentiam hoc aliquis intelligere velit. Dominus portas Sion (Psal. LXXXVI, 2). * Quia igiiur ,
Angelus enim, qui anle faciem Christi in Malachia duodecim sunt Ecclesiae portse, duodecim (709) eos
iniliitur, in Isaia vox clamantis in deserlo vocalur; esse oportuit, ut essent ab oriente porlse tres ah
et de quo ibi dicilur: Qui prmparabil viam luam ante occidente portae tres, ajiieridie porlse trcs, ab aqui-
te, Parate viam Domini. Qttantum ergo ad litteram, lone porloe tres. Hos aulem mittit Dominus Evange-
alterum in Malachia, allerum in Isaia scriptum est; B lium praedicare, infirmos sanare, daemonia fug.tre;
quantum autem ad sigiiificalionem, ulrumque et in ul quia horee sunt, ubique luceant; et quia porlse
'ilalachia, et in Isaia invenitur (706). Quaevero se- sunt, undique populos per fidein in Ecclesiam inlro-
quunlur et non exponunlur, in Malthseo quaerenda ducant. Et hnposuil Simoni nomen Pelrus, et Jaco-
sunt. bum Zebedwi, el Joannem fratiem Jacobi: el impc-
II. [CAP.I.l.j Ascendens Jesus in montem vocavit suil eis notnina Bonaerges, quod est filii tonitrui; et
ad se quos voluil ipze : el venerunl ad eum; el fecit, Andrwam, et Phtitppum, el Barlholommum, et Mal-
ut essenl duodecim cutn illo, el ut milleret eos prw- lltmum, et Thomam, el Jacobum Alphmi, el Thad-
dicare Evangelium. Et dedit iltis poleslalem cutattdi' dmum, et Simoiiem Cananwum, et Judam ___._:_.-
infirmiiates, el ejiciendi dwmonia. In monlem ascen- rioih (710), qui Iradidit illum. Alia nontiua quibtis-
dit Jesus, suse mili.iae nrincipes 5.38 eligere vo- dam discipulorum Dominus imposuil, prima taraen
(705) Priora verba Malachise sunt, apud quem montes tenebrosi, aiii lucentcs. Verumtamen quia
lcgilttr in, 1 :Ecce ego mitlo angelum meum, et prm- ulrique monies suni magni, monles lucenles sutii
parabii viam ante faciem meatn : posteriora IsaiaeXL, angeli Dei et prophelae... ^postoli Jesu Cltrisli...
5 : Vox clamantis in deseito, parale viam Domini. n Montes lenehrosi sunl qui eriguntur adversus scieu-
'(706) Quam velus., lam est ardua et diCQcilis'^ liatn Dei. Zahnhis mons lenebrosus est. j Mons ergo
qttaeslio; cui hic solus nominelur Isaias. Hieron. ad seniper magtium aliquid significat. Quare moittes
Malach. in lesiinionium hoe esl Isaia et Malachia interprelalur Aug. in Psal. XLV,n. 7, poieslates hu-
coniexttim fasstts est; sed nec queestionem ihi sol- jus swculi; alque ihidem alios facit montes honos,
\it, el De opt. gen. inl. lanquaminsolubilem habuit. alios njalos. Hilar., in Psal.^cxx, num. 4, t monles
Facile solvi illa pesset, imo nul.a esset quaestio, si accipimus prophelicos libros ex tena in allum ela-
firaecos codd sequereraur. Nam Maldonatus lesta- los, per quos fil in superiora coitscensus... Poleri-
lur, in plerisque nullutn singnlaris prophetoe notnen mus auiem et inontes exisiiinaie angelica ininisteria
haheri, sed generatim h zolg7r/.oj»?T--.j In prophelis : el ccdorum virtules et potestales, > elc
el hocc lectio eliam allegatur tanquam Irensei. Ve- (708) _HoeA. ex Aug., qui enarrat. in Psal. LV,
rtim el Irenseus idem, lih. m, cap. 11, num. 8, legit n. 5 :« Forte enim illi propterea Ionge fact-isunt a
in Isaia ; atque ita etiara Origenes, el apudOrigencm sanctis, quia non potuerunt penetrate aliiludinem
I. n cojilr. Celsum Porphyrius, S. Alhan.tstUb,Hie- diei, cujus apostoli duodecim hoia; fulgenles. > Fu-
ronymus, etc, et codd. ntulli apud Milltum. Adde sius Idem tract. 44 in Joan., n. 8:« Quo ergo perli-
veierem Iialain, et Lalinos codd. omnes. Addever- net -. Nonne duodecim sunl lioiw diei? Quia ut
siones Syriacam, Gothicam, Cophlhain, Armenam, diem se esse ostenderet, duodecim disdpulos elegit.
Persicam, Arabicam. Quare Jansenius conc. c. 15 Si ego sum, inquil, dies, et vos horae, nunquid lioise
el Maldoualus lectionem illam, _?nprophetis suppo- diei consiltum dant?Hora_ diem sequunlur, J ete.
sitam pro genuina ptttant ab iis, quibus molesli (709) Beda ad cap. 10. Malih, « Recte in aposto-
eiant, objecto lioc loco, Evangelii inimjci. S. Au- ']Q lalum divina gratia duodecim convocantur... Hi
gustinus (cujus verba recital Janseniiis), ideo duo enim sunt cceleslts Jerusalem ab Orienle portse:tres,
prophelaiiim testimonia sub Isaiae nomine conjungi ab aquilone, auslro et occasti. > Et S. Aug. uterque.
censuit, quod Isaias prior idem illud, quod vaticina- Nam hicenar.in Psal. LXXXVI, explicans iliud : Fun-
ttis fuit Malachias, insinuaverit, etab eodemSpirilu damenta ejus in montibus sanclis; diligil Domhtus
sancto utrumque pariter procederet. Reeentiores in portas Ston, scribil : t Ne puletis aha esse funda-
alias abiere sentenlias. Constare videlur primo, no- menla, alias porlas. Quare sunt fundamenia apostoii
vum non esse, et alias sapius faclum, jit expluribus et prophetse? Quia eorum atictoiitas porlat iniirnii-
diversorum canonicorum scriplorum locis, unura taiem nostram. Quare sunt portae? Quia per ipsos
veluti testimonium conlexeretur : quod allatis exem- inlramus ad legnum Dei : prsedicant enim nobis.
plis probal hic Cornelius. 1°. Seepe unum illorum Etcuin per ipsos inlramus, per Chiislum inlramus;
praecipuum haberi, alterum quasi Interpreiaiionem ipse esl enim janua. Et dicuntur duodecim portae
et explicalionem aliquam afferri, 2°. Ad Joannis Jerusalem, et una porta Chrislus, et duodecim porlse
pradicaiiouem et niunus explicandum prsecipueva- Chrislus, quia in duodecim portis Chrislus. Et ideo
lere locum Isaia, cum illud idem de se Joannes usur- duodenarius numerus apostolorum. Sacramenlum
paverit.
' Haecsolvere qusestionem videntur. magnum hujtts duodenanti numeri. >
(707) Montium nomine mulla iu Scripturis signi- (710) Scariolh legit etiam Beda; et suspicatura
ficata, PP. docejit. Hinc Hieron., hom. 9 in Jer. vico dictum in quo ortus est, et inlerpretalur memo-
(id cst Origenes ab co Laline versus): « Sunt alii fin mortis. lta eliam legilur in Cantabrigensi, inSaii-
.. ~ COMMENT.IN MARC. - 5i§
§17,
non "abstulil (711). Unde et Petrus, ipii prius Simon fcte-prfiduxerit fruclus, slatim miltet faketn, quoniani^
dicebatur, postea Simon Petrus vocatus est. Simoni adest messis. Falcem enim Dominus miitit, quando
ergo imposuit nomen Petrus, ul a quo suscipiebat suorum fidelium animas -ad se per morlem corporis
forlitudinem, ah eodem susciperet et forliludinis vocat.
nomen. « Pelra enim, ait Aposlolus, erat Chrislus IV. (CAP. VII ] Exiens Jesus de finibus Tyri
(I Cor. x, 4). » Ab hac ergo pelra "djcilur Pe- (717), vetiit per Sidonem ad mare Galilwwinter me-
trus (712.). Vocavit autem et filios Zebedsei JSo- dios fines Decapoleos.Describit evangelista per quam
naerges, sive ut verius scribilur, Banereem (715), viam in Galila?am<Dominus redierit. Sieul auteni
id esl filios tonilrui, eo quod magnifice el lerribili- Pentapolis a quinque, ita Decapolis (718) a decem
ler loquentes, supernas el ccelicas voces in suis ser- civilatihus nominatur. Et adducnnt ei surdum el
monibus imilarenlur. Cujns enlm nisi tonilrui vox mulum; el deptecabanlur eum, ut imponat illi ma-
est illa, quae dicit: «In principio erat Verbum, et num. Qui sunl isti, qui surdum et mulum Domlno
Verbum eral apud Deum, et Deus cral Verbum adducuut ? Isli eniro sunt apostoli et doctores; isti
(Joanvi, 1). > sunl episcopiet sacerdotes; isli sunt quicunquealios
III. [CAP.IV.] El dicebal Jesus : Sic est regnum sanare desiderant, et ad fidem venire persttadent'.
Dei: quemadmodum si homojaciat sementem in ier- B Surdtts enim esl omnis homo qul audiendi aures
tam, et dormiat, el exsurgal nocte ac die, el semen non habet, et qui verba Evangelii audire contem-
germinel et crescat, dumnescihille. Ullroênim terra nit. Surdi erant illi, quibus Dominus dicebat: t Qui
fruclificat,primuin heibam, deinde spicam, deindepte- est ex Deo, verba Dei audit: propterea vosiion au-
num frumenlum in spica, et cum se prvduxerit (714] dilis, quia ex Deo non estis (Joan. vm, 47). > _De
pjiclus, stalim mittet falcem, quoniam adest messis, talibus et Psalmista ait: t Furor illis secundum si-
Regnum Dei Ecclesia est. Ipsa et ager, -et terra vo- militudinem serpenlis, sicut aspidis surdse, el obtu-"
catur, in qua Verbi Dei semen seminatur,Semiiiatorej rantis auressuas, quse non exaudit vocem ineanl«_i.-
autem aposloli suntet doclores. Semen vero eyangelium, et veneficia quee incanlanlur a sapienle (71'}/
lica 139 praedicalio. Haec aulem prius in herbam, (Psal. LVII,5). > Mttlus vero est qui Dominum noa
deinde in spicam, poslmodum vero jn plenura fru- laudat, qui Chrlslum non confiletur, qui juslitiain
mentum crescit et germinat. lnitium enim honi ope- non defendit, el qui injuslitiam non damnat .720).
Tis quasi herha est (71S); quia ad quem finem per- Tales illi sunt, de quibus dicilur : t Canes muli noa
veniat, nondum manifesle cognoscitur. Herha enim valenles falrare (Isa. LVI,10). > Hos igitur debemus
facile s'.ccatur et perit. Fit autem spica dum quoti- -ducere ad Jesum, etpro eis rogare, ul eis manura
die crescit, et per incrementa in melius proficit: '-"'imponat. Sanatur enim quem tangil Jesus; sanatur
tilrum lamen ad perfectionein perveniat, adhuc igno- quem tangit Salvator (721); quia ipse est salus el
ralur. Deinde vero fit plenum frumenlum in spica, Tila : non aliuiide queerit herbas; ipse estniedictts
dum devictis leulationibus carnis, ex tolo se homo el medicina ; tangit, et sanat; respicit, et medetur.
Deo subjiciens, quantum humana fragililas patitur, Unde et suhdilur : Et apprehendens eum de tutba
perfectus in onmihus iiivenilur. Sed neque sic plena seorsum misit digitos suos in auiiculam ejus, et ex-
securiias adest, uisi quanTcilo metalur, etin hor- spuens letigit linguam ejus, el suspiciejis in cwlum, in-
Teum reponatur (716). Unde et hic dicilur. Et cum gemuit, el ait itli, Effeta (722), quod est adaperite.
germanensibus, el Colbertinis ms. duobus ap. Saba- sunt «viror glorise lemporalis, refectio selernsevihediaboli, su-
lier. Iiala vetus, quam idem exhibet ex ms. Colber- stentalio preedicatorum, bona operalio,
tino, Scatioiha. seientia alque doclrina. >
(711) Vide Juslinum M. Dial. cum Tryph. n. 106, (716) Hinp illud S. Aug., serm. 40, n. 7 :t Quoe
Terlullianum lih. iv conlra Marcion., c. 15. Joan. esl aulem securitas, fralres, vel mea, vel vestra,
Chrysost. hom. 19 in Joan., a. % et ex recentiori- nisi utDomini jussa intente el diligenter audiamus,-
bus eard. Baron. adan. 55, n.~I9, elc. et pforaissa fideliter exspeclemus ? >
(712) S. August. serm. 76 : t Simon antea voca- D (717) El iterum exiens de finibus Tyri. Est hom.
batur. Hoc autera ei nomen, ut Petrus appellarelur, S..Brunonis Dom. xn, p. Penl. Einiseno supposita.
a Domino impositum est: et hoc in ea figura, ul (718) Hieron.: < Decapol.s, sicut in Evangelio le-
significaret Ecclesiam. Cutia enim Christus pelra, gimus. E-ilauiem regio decem urhiuin trans Jorda-
Pelrus populus Christianus. Petra enim principale nem, circa Hippum, et Pellem, et Gadaram. > De
nomen est. ldeo Peirus a pelra, non petra a Petro : ea vid. fuse '.dissereiilein Boiifrerium in,Onomast.
quomodo non a Christiano Christus, sed a ChrislC Hieron. verba exscripsil Beda. "'
Christianus esse vocalur. > Idetn serm. 204, n.l^ (719) El venefici incattlanlis sapienter.
6erm. 170, n. 2, el serm. 295, n. 1. «
(720) Beda : Surdus et mutus est qui nec aures
(715) Variesciiptum invenitur hoc nomen. Boan- audiendis Dei verbis, nec os aperit proloquendis :
ges in ms. Cantabrig. ap. Sabatier -. alibi aliter. quales nec esse est ut hi qui loqui jain, et sanan- audire
S. Hieron. in ^jap. i Daniel, v. 7 : t In Evangelio divina eloquia longo usu didicerunt, Domino
filii Zebedaei appellati sunt, quqd non, ut plerique dos offeranl; qualenus eos quos huinana Iragilitas • < "?
puiani, Boanerges, sed.emendati.is legliurUetteiee...: ~uequil, ipse gratise suse dexlera salvct. *
alque adnolat Vallarsius in codiCe "Vaticano legi (721) Id. in. c. vin Marc.: t Tangit nosDominus,
Baneraem, m f&laimo Danarehem. _, cum mentem noslram afflatu saiicti Spiriiiis illu-
(714) Cum produxerit yulg.^Sed ms. Corbeiens. 1, strat, atquead agnitionenmos propi>iae infirniilalis, .-<",
Cl S. Germani 2 apud Sabatier cum se produxent. iludiumqiie bonoe actionis accendit.
-
(715) S. Greg.,Iib. xix. Mor,,n. 52, herhae no- (722) Ita' scribit Beda? In antiqua Ilala ex JIIS.
tiiiiie iii Scripturis quinque significaii docet, quae Colb. apud Sabatier Effeta : Vulgal,, Ephphetha, ul
§|0 , I S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 5^0
Cognoscimus hic Ecclesisesacramenla (725): Haecno- A vullbeneloqui, qui vull ul Deo et hominibus \er__3
\iterad fidem venienlibussacerdo.esfacerevideinus. stia placeant, omni superfluo liumore, omnique iin-
Dicunl Effela, quod est adaperire: non ul exterioris pedimento et stomachum relevet et mentero, quam
hominis sensus, qifi clitusi non sunt, sed potius ut per caput intelligimus. Possumus autem et per- spu-
interioris hominis aures aperianl, et linguam sol- lum Chrisii, quod ex capile quidem descendil, ejus
vant : qualenus et verba vitae diligenler intelligant; divinitatis dulcedinem intelligere (728). t Christi
et intellecta, aliis ftdeliler nunlient. Nisi enlm aliud namque caput, ait Apostolus, Deus esl (I Cor. xi,
significarel, hunc lantttm Iaborem In hoc homine 5). > Hoecautem dulcedo, haec saliva nostri Redem-
ianando Dominus non suscepisset. Pote'rat enim ptoris linguas infantium feeit diserlas, quas olim
enm solo verbo sanare (724), sicut multos alios sa- veteri pomi amariludo ligaverat, De liae aulein dul-
l.are consueverat : hoc lanien non fecit. Scd quid cedine ait Psalmista : < Guslate et videte, quoniam
fecit ? De turba eum traxit; digitos ei in amiculas suavis est Dominus : beatus vir qui speral in eo
inisil; exspnit, et linguam teiigit; in coslum suspi- (Psal. XXXIII,9). > Itemque : t Dulcis etTectus Do-
ciens ingemuil, et ait illi : Effela, quod est adape- minus (Psal. xxiv, 8): > etPetrus Apostolus : « De-
riie. Heec enim lurba, dequa hichomoa Domino ponenles, inquil, omnem maiiiiara, et omnem do-
liabitur, vitiorum esl mullitudo, et malignoruin B lum, et siroulailones et invidias, et omries detra-
spiriluttm tuibulentus evercilys (725). Qui etiim de cliones, sicul modo geniti infantes, ralionahiles sine
hac tniba non trabilur, a J,2|f|i Dotnino r.on sana- dolo lac eoncupiscile, ut in eo erescalis In salulem;
tttr. Merito igitur de turha eum traxit quem sanare siiamen guslasiis quia dulcis est Dominus (I Petr.
Volehal, el misit digitos suos in auriculas ejus; qttia li, -1). >Haecigilur-dulcedo, hoecsaliva Chrisli pelht
in illius auditumsancti Spiiitus gratias infudit (726), antiquum venenum, omnemque amaiiludinem de
ut haberet Spiritum sapientiae et inlelleclus, sitte lmgua fidelium : h_ecautem saliva illorura linguas
quibus aiires cordis non aperiunlur. De hoc enitn non tcligit, qui Christmn non confilenlur; et qui de
digito ipse quoque ahbi ait : « Si ego in digilo Dei fide inierrogali, se credere non respondent. Et su-'
ejieio daemonia (Luc. i, 20). > Qttod Mattliaeusexpo- spiciens in cwlum ingetnuit. In ccelum namque Dc-
nens, ail : t Si ego in Spiritu Dei ejicio daemones, mlnus suspexil; quia secundum humaniutem pio
profeclo (727) penenil in \os regnum Dei (Malih.' uohis ad Palrem interpellat (729). Sed quaie inge-
XII, 28). > Exspuit aulem et teligil linguam ejus, ut niuit, nisi quia lioiiiinem quera ad imaginem el simi-
per hoe eum doceat superflua cuncla ahjicere, si litudinem suam creaverat, nunc surdum et muium,
li-iguam vuli liabcre solutam, et ad loquendum ido- et per omnia infeliceirr esse videbat: quem etiant
r.eam. Ssepe enim sputum ad loquenduin linguse " per multas tribulationes et anguslias, ad pristinam
facit impedimenlum. Est eiiim sputum superfluitas dignitatem redire oportebal ? Post hsec autem omnia
qnaedtim, et slomachi capitisquepurgatio. Qui igitur ait illi ; Effeta, quod est adaperire; quia non prius
eliam Ambios. Desaciam. I. i, Graac. IOTK8«.Am- ctim per dona S. Spiritus aures cordis ad intelligen-
brGsius : « Iiebraicum verhutn est, quod Laiine dida, ac suscipienda verha salutis aperit. Namqtte di-
-citttr -adapeuie. > Vide de hoc vciho Maldona- gitum Dei appellari Spirilum sanctum, lestalur ipse
tum, etc. Dominus,Cum dicit Judseis :Siego in digitoDei ejtcio
(725) S. Ambrositis, lib. i De sacram., cap. 1, n. dwmonia, ><etc.Hoe, credo, e\ Gregorio, qui Iiom,
2; < Ergo quid egimus Sabbato? Netnpe apertlonem: 10 in Ezeeh., ubi totum curationis ordinem mystice
qiue roysteria celebrata sunt apertionis ? quando tibi exponit, n. 20 : « Quid, inquii, per dtgitos Redem-
aiires letigit sacerdos, el nares. Quod significat in ptoris, nisi dona S. Spirilus dcsignantur ? Unde
Evangeho D. N. J. C, cum ei oblatus esset stirdus cum ni alio loco ejeeissel daemonium,,dixil: Siin
et niuiiis.... Ideo eigo tibi sacerdos aures.tetigit, digilo Dei, etc : qua de re per evangelislam alium
ui apetirentur aures tuse ad sermonem et.ad allo- dixtsse dcsciibitur : Si egoin Sphiiu Dci,elc : cx
quinm sacerdotis. >Idem De mysleriis -cap. 1 ,D. 5: qtio utroque loco colligitur, quia dtgilus Dei, Spiii-
« Aperile igilur-aureS, et bonum «dorero vilae aeter- ttts \oealur. Digitos ergo in auriculas milicrej est
n_eiitbalatum vohis raunere sacramentorum carpiie; per dona Sjiiritus mentem surdi ad audiendum ape-
qttod volns significavimus, cum apertionis celebran- D iire. >
lcs mysterium diceiemus ; Epheta, quod esl adape- (727) Igitur, Vulg.
nie, ul venturus unusquisqtie ad graliam, quid in- (728) Beda : « Sputuni naroque Domini, saporem
terrogarelttr, cognosceret, qttid responderel, memi- destgnat sapieniiae . ., Sputuro -etenim, quod ex
iusse deberet. Hoc roysiertum celebiMvil Christus in capile Doroiii) desccndit, dtvtnani cjus jiaturam, qti.e
Evangelto, sicut legimus, cum mulum curaret et ex-Deo est; portio lertse, cui idem sputuro iinmi-..
surdum, * etc. scuil, bumanam quse ex hominibns assumpla est,
(7"24)Viclor Antioch. in caten. Corder.pag. 150: designat.J S. Gregorius I. all.:« Quid esl vero, qued
t Cum posset sermone cfflcere miraculum; ostendil exspuens Iinguam cjus tetigil ? Saliva nobisesi, ex
corpus arcano sihi unitum nexu, animatum videlicel ore Redemploris accepla sapienlia in eloquio dtvino.
iationali«t inteHigenti anitna, diviliis eliara ipsum Sjliva quippe ex capiie deflttit in oie. Ea eigo sa-
abiindaredivinae vtrlulis. > Vid. ibid. Tolosanum. pientta quse-ipse est, dum littgua nostia langilur,
(725) Beda : t Prima salutis "anua csi, inDrmura roox ad pisedicalionis veiba formatur. >
apprchendenle Doniino -de lurba seorsum educi. (729) ln edit. March. tom. li, pag. 97. adPatrem
Apprehendens naroquc infinmim de tuiba scorsum orare non desinit. Anon. In cat. Cord.: t Suspicere
sclucit, etrai menleni peccaiis languidam, visilalione In ccelum ad orationem, res est hominem docens;
>uoepietatis lllustrans, a consuetis humanae conver- oporlehat autero ipsum cum hopio esset, non decli-
taiioms moribtis avocat. .> gnari convenienlem homini modum. > Viclor. An-
' i\7""S)Id. Beda: t Mitiit digitos suos in auricnLs, tiocb. Ibid. : « SimulPatrireojum quse asefiebant
L
521 COMMENTINMARC. _ 52-2
sensus nostri Dommo aperiuntur; noii pnusejtis . eum, duail eum a turba seorsum. Per sputum '.e.o
doclrinse pluviis fecundantur, quam a Christo de el hic, et ibi unum ideraque signifieatur. Illa igilur
lurba trahamur, ejusque manu langaniur, el ipsius legat qui ha_c non inlelligit. Inlerrogat Dominus
salivsedulcedine-omni amaritudine mundetnur alque caecum, si aliquid videat; quia ad primum ejus ta-
sanemur. Cnde el hicdicilur r Et stalim apertm sunt ctum non sialinfomnes homines snfficienier illumi-
aures ejus, et solulum est vinculum lingum ejus;et iianlur. Aliquid ,tamen._ vident, mox ut aliquid de
loquebalur tecle. Non cnini nisi recte Ioqui potera!, Domino intelligereet credere incipiunl. Taulo igitur
quem divina virtus el sapienlia sic tangendo et mc- clarius videt umisquisque, quanto melius-credit et
dendo sanaverat (750). ___"_pimcepit illi. ne cui dice- veritalem intelligit (755). Sequitur : Et aspiciens
ret: quanlo aitlemeisprwcipiebal, lanlo magis plus ait : Video Jtomines velut atboresambulanies.^Deinde
prwdicabanl, et eo amplius admirabanlur, diienles : iteium imposuit manus super oculos ejus, etempit
Bene omnia fecil, et surdos fecil audire, et mulos vidcre, El resiituius est, tta ul videret clare omnia.
loqui. Quid esl hoc ? Quare eis Dominus hoc praeci- Toties enim Dominus super c_ccioculos manus im-
piebat, unde eos inobedientes fore sciebat ? Nobts, ponil, quolies nostrae roenlis oculos illuminat, ut
fratres, nohis fiunt ista;adnos respiciunt, et no- ea intelligamus quaeprins non inlelligebamus. "Unde
stram jactantiam incliiiant: qui si aliquid digtnim g Ps.ilmisla : « Quoniam tu illuminans, inquii, luccr-
latide aliquando fecerimus; bocDort ad vulgi fa\o- nam meam, Dontine; D,eus meus, illumina lenebras
rem extollere et praedicare, imo humiliter abscon- meas (Psal. xvn, 51) : >jd est, quia illuminasti me
dere el celare debemus (751). Et hoc in conlrarium inhis quse-scio; illumina me etin his quseiiondum.
venilur; quia plus Iaudanlur illi qui facta sua ab- scio. Propler quod manifesle apparet, quia quafnvis.
sconderevolunl, qtiam illi qui ea per \anam gloriam ei Dominus jam manus super oculos imposuissei,
manifestaie coiilcndunl. Unde beaius Job dixlt: adhuc tamen, ut iterum ponerel, indigehal, quia
141 < Quia laus bypociiise (752) ad instarpuncti nondum omnia perfecle videhal. Rogemusergo Do-
(Job xx, 5). > Desanctis vero dicilur : « Rexvero minum nl non semel, ncque bis, sed multoties ma-
l_elabiiur in eo; laudabuntur omnes qui juranl in eo, num suam imponat superoculosnieniis nostroe; qua-
quia~ obslructum est os loquenlium iniqua (755) lenus onini deleisa caligine, omniuinque erroruni.
(Vsal. LXH,12). » tenebris efiugatis, unumqtiodque in propria liguta,,
V. [CAP.VIIl.J Et veniunt Belsaidam, et addu- et clare omnia videre merearour. Et misil ittum
eunl ei cmeum, et rogabantêum ui illum langeret. Dominus in domum suam, dicens : Vade in idomum'
El appiehensa manu cwci, -eduxil eum exlra vicum, tuam, et si in vicum initoieth neminidixeris. Pomus!
el exspuens in cculos ejus, impositis manibus suis, in- lZ,enim nostra illa esl, de qua non beitcilluminati, inn'
tenogabaleum, si aliquid viderel. Idipsum per hunc vero miserabiliter exccecatiin primo homine ejecd
caecumsignificatur, <juodmodo superius per surdura suraus. Ad hane aulem redire non possumus, nisi
et muium siguiflcari diximus (754).*C_eeusest enira ilerum a Domino illuminati, ejus manum atque vir-
omnis- bomc, qui veram lucem, qui Christus esi, luiem noslris oculis appositam sentiamus (756).
non sequitur, el fidei verilaieni non intelligit. Illi Quare autem ei prxcipiat ul ncmini dicat; quarc
vero qui c_ecnmad Domlnum adducunt, et pro eo opera sua celare et ahscondere jubeat, satisjam
rogant, sicut et superius, episcopi et presbyteri, diximus. Hoc lamen nondum inlelligunl qui oninia
cseterique iideles inlelligunlur. Quod aulem bic dici- opera sua iaciunt, ut videantur ab hominihus : de
tur, quia apprehensa manu cwci, duxit euin exira qnilius Dominus ait, « quia reccperu„l mcrcedem
viciim; hoc est quod ibi dicilar, quia apprehendens suam (Malth. vi, 2). > Docet igitur nos Dominus
causas assignans. simul miserans hominisnaliiram, enim in surdo et muto a Domino sanalo, sanatio
quam in lanlam vililalem depressil invidia diaholi, roentis insimialurnoveiant. eorum, qui neque audire verhum
etproloplastorura impudenlia. > Vid. S. Gregorium Dei, neqtie loqui .. ila in lioc cacco pau-
et Bedam. 1!.all. \ ) laiim curato a Domino, illuminatio designaltir cor-^
(750) Tolosan. In Caten. Cord.: « Quidni aulem dium stultorum, ac longe a via veritatis aberian-
reslilualur in perfectum statum, copiam nactus pro- lium. >
prii Crealoris, defectum naltiraa supplenlis ? > Beda. (755) Victor Anlioch. ap. Corder.: < Significal im-
cllle elenim solus recte loquititr, . . . cujusaudi- peiTeclam fuisse fidem tum eortnn qui hune caecum
tum, ut coelestibuspossit auscullare et_obsecundare adduxeront, lum ipsius cseci. > Aliter Beda, pr.e-
roandalis, divina gratia reserat, cujus linguam Do- etnon clare tamfen. t Ideo secum hunc Dommuspaulaijin,
minus laclu sapieutiae quae ipse est, ad ioquendum siatim repeute curat, . . . ut magniliidinei>i
inslituii. s htinianae csecilatis oslenderei, quaequasi pedeienliiit,
(751) Tolosan. In cat. Cord._:« Rursus docens nos el per quosdam profectuum gradtts ad lucem divti.se
el~hic modesliam, jussil beneficio affeclos abscon- vistonis solel pervenire': seu, ut sua_ noliis gratl.e
dere miraculum. > - crebra daret indicia, per quam singttla nosliae per-
5 : Laus impiorum brevis, et gaudium^ fectionis incrementa, ut proficere aliquid posslttl,
(752) "V._-_",
hypocrdw, etc. nec deficiant, adjuvat. >
(755) Haclenusliomilja. (756)Ceda alittd myslicum hic inlelligil:« Mystice
(754) Magis eliam generatim hic Beda de omnibus utad admonet omnesqui agnilione veiitalis llliisir__iitiir;
a Chrislo sanatis : «-'Cuncliqui a Domino curantur cor suitm redeant, ei quanlum sibi-dqriatum
Janguores, spiritalinm sunt signa languoritm, qtiibus sit, soliicita menteperpendant. >
aiii.ua perpeccatumeelernx niorti propinqual. Sicut
S9S S. BRCNONIS EPISCOPI SIGXIENSIS 52i
celare opera noslra, ne hic recipiamus, et recipiendo A j Domini de sacrificio luo. In omni oblatlone offer.es
perdamus mercedem nostram (757). sal (Levil. m, 15). » Sal enim pro sapienlia ponilur,
VI. [CAP.-IX."|Omnis igne salietur, et omnis victi- quse omnium nostrorum sermonum et actionum est
ma sulietur. Bonum esl sal. Quod si sal infatualum condimenlum. Bonum est igilur bocsal, nisi a fatuis
fuerit, in quo illud condietis ? Ilabele in vobis sal, et et =tuliie hominihus infatualum fuerit. Hoc eiiim
pacem habele inier vos (758). Haecenim ad ea 142 hserelici, hypocritse et sebismatlci infatuant; quo-
verba respondere videntur, quse modo siiperius Joan- niam non ea qua debent puiitate eo utuntur. Quol
nes apostolus verbis Dominicis interposuit, dicens : si sal insulsura fuerit, in quo illud condietis ? Si
Magister, vidimus quemdam in nomine luo ejicienlem sapieutia ipsa insipiens fueril, sine qua sapiens ne-
dmmonia, qui non sequilnr nos, et prohibuimus eum. mo fit, quid aliud esl qnod ad suae dignilaiis staluni
Jesus ait eis : Nolite prohibere eum. Nemo enim qui eam ilerum redttcat ? Habete in vobis sal; omnia
faciat virtulem in nomine meo, et possil cito male quae agtlis salecondite; omnia sapienter et discrele
loqui de me. Qui enim non esl adversum vos, pro agite. Hoc autetn ut possilis, pacem babete inler vos.
vobis est. Vull igilur Dominus, ut sapienter et di- Qui enim pacem non habent, hoc tale sal habere non
scrcte euncta agamus; et non bona, sed mala pro- possunt. Tale quidem non habent; elsi aliquando
ltibeamus. Qui enim in Christi nomine virtutes ope- B 1 insulsum haheant et infatualum. Sed quid est quod
ralurr jam Chrislo propinquior esf, ut qui ejus no- ait: Omnis igne salietnr .'Ntinquid enim ignis est sal,
nien veneralur, cujustantamvirtutem et elficaciam ut eo aliquid saliatur? Sicut enim sapientia sal dici-
esse probavit; alque sic illis defensor jam esse in- lur, quia ntentes noslrae ex ea condiuntur, ita et
cipil :"de quo, quia ejus virtutera per miracula co- ignis vocalur, quia ab ea illuminanlur. Si igilur
gnOvit, male loqui peiiimescil. Huic igilur nOn de- ignis est sapienlia, et sapienlia sal; ergo et ignis
beniiis auferre quod hahet, sed debenins addere est sal. Jgne igitur salilur, quod sapienlia salilur.
quod non habet. Dicamus ergo ei, ut in eum credat, VII. [CAP.XVI.] Cum transissel Sabbatum, Maria
ciqtte sit fidelis. Unde et Dominus suhinferens ait: Magdalene, et Maria Jacobi, el Salome emerunt aro-
Omnis enitn igne salietur, et omnis victima salietur. mala, ut venientes ungerent Jesttm (759). Sabbato
Quod lale est ac si diceret: Omnis Ecclesiae reelor eniin neque vendere, neque emere aliquid licebal,
et~doc(or talis esse debet, quiet salesil condilus, quoniam lale aliquid in sabbalo fieri lex interdice-
et sapiens et discrelus; qui uliliter cuncla provl- bat (Levit. xxm, 51). Veniuntautem hae sanclae mu
deat, cuncla secundum ralionem el ordinem faciat. lteres ungere Jesum. Sed quomodo veniunt ? Cum
Qtiodquidetn iex ipsa significat, 1quae omnem vicii- aromatibus (740). Aliter enim ad Jesum venire non
nuim salire jubet. Ait enim : < Quidquid ohtuleris!*~ licet. Sunl aulem haec aromata, fides, spes, chari-
sacriftcium sale condies, nec auferes sal fcederis tas, pax, patientia, humilitas, et mansueludo, con-
i (757) Beda : t Exemplum suis irtbuil, ne de his in praesenti vita; vel selernae tribtilationis et crucia-
quae faeiunt mirandis favorem vulgi requiranl, sed lus in altera. Vid. Jansenium Concord. eap. 71. Na-
divinls lanium aspeclibus, ubi et nierces operum lalem Alexaudrum in Marc. c. IX, Lamy I. iv. c. 52.
restai, conteiui. > Maldonatum, a Lapide, etc. A. noster alteram ex-
1 (758)sintplacere
Est hic unus ex difiicilioribus evangelieis plicalionem sequitur, quaeoptima videlur;-apposite
locis, si inielligere volumus, qua laitonehsec cohse- nimirum ad id quod sequitur, etnarratur de Joan-
reanlcum supeiiorihus ; el quis sit hotum verboriim ne: quam amplexus etiam videtur Jo. Anlioche-
sensus : tqiiaeduee qtiaestiones ita sunt inler se con- iius, explicans de ratione servandse pacis, el caven-
junctae, nl divelh una ab aliera non possii. bunt dae dtssensionis.
ergo tres proecipuae seiileiuiee : 1° Ul quoniam su- (759) Subsecutw aulem mulieres, qum cum eo ve-
perius v. 44, 45 de gehenna ignis inexsiinguibiiis neranl de Galtlwa, videiunl monumenlum . . . el te-
loeittus fuerat: hic causam reddat, seu moduinape- vertenies paraverunt aromaia, elunguenla; et Sab-
rial, cur sit inexstingutbilis ; utquemadmodum sal balo quidem stiuerunt secundum mandalum : una
a coiruplione res servat, ita inipius igne veluli sa- aulem Sabbati valde diluculo venerunl ad monumen-
liatur, et a divina oinnipotenlia incoirupttis
1 serve- tum, poiianles qum paiaveiant aromata. Collatis
lur; atque ignis cruciet quideni, sed eura non con- D evangelicis locis alii quidejn interpretes parasse
sumat. Itaque duaeveluli senleniiae conlrarise inler aromata pulant antequam Sabbatum adveniret, sab-
se coniiiientur his verbis; oranis peccator igne sa- iaio vero qtiie\isse et stluisse, id esl Christum noti
lieiur_; et conlra omnis victima Deo grata, sale «iixisse. Ita Jansenius Concord.,-cap. 16. Alii, nt
sapientise condita, abaeterna corruptione piaesena Lamy, Maldonatus, elc. ila siluisseiiiterpreiaiitiu-,
bitur; 2° ut releralur ad aliud qttod paulo remotius ul aromata IIOII emerint, nisi posl sohs occasutu
pieecesserat de scandalo; quoiiiatn sapientia, cir- Sabhato^ quando Sabbati festum desinebat; alii, itt
cumspectione et disereiione inagna opus est, ut quis Bedam secutus Menochius, his aromala emisse mu-
scandaia caveal; et nec scandai zel, nec scandali- lieres ôlttnt, antequam Sabbaium inciperet, et
zeiur.: quemadmoduni omnis viciima olim cnm saie " postea'quam desiit. " - '
offerebalur', ita nunc omne opus agendura silTiiagna^" (740) Mysticas aromatum jsignificationes fuse ex-
cum discretione el sapieiitia ; 3° iit de igne tribti-" plicat S. Bernardus, <iehoc"evangelico loco disse-
lationis sermo sil, coinparjiie acl bonos, vel eliam rens serm. 2, lemp. resurrect., pag. 90fi: t Quserat
ad bonos simul ct malos; ita ut boni igne tribulalio- mens aromata siiaj ante oninia compassionis affe-
nis a corrtlptioiiibus praeservenlur : quod sine doctum, dehinc rectitudinis zelum, et inleriiaectliscre^
lore noii fil, ul sine dolore manus et pedes (de qui- lionis spirilura non oroitlal.. . Linguaequoque aro- "
btis superius locutus fuerat) non abscintluntur-: CJIII- niala tria; modeslia in increpando, -copia in exhor
cti etiani igne saliendi; quamvisinon eodem modo, tando, efiicacia--i_i peisuadendo, >etc. Beda bic;
Hcoeodein igne, sedvel igtie liibulatiotiis saluhiitcr < Et nos ergo iti eum qui esl inorluus credenles, si
515 ' COMMENT.IN MARC. 52«
cordia, t-t misericordia, et similia : haec enim Do- ^monumentwm, ortojam sole. Non est aulem sibl con-'
mino suaviter redolent; sicut et e conlrario vilia trarium lioc quod ail: Et valde mane,lel, orlo jain' '
fcelenl. -UndePsalmisla : Putmerunt, inquil, et cor- sole. Unde el alius evangelista dicit : «Cum adhuc
'
ruplm sunt cicatrices mem a faeie insipienlim mew tenebrae esscnl (744) (3oan. xx, 1). > Solis ilaqiie
(Psal. XXXVH, 6). Beala. igitur illae mulieres, bealae ortum intelligere oportet, ex quo, ejus splendore
illae aniniee, quae, sicut Maria Magdalene, semper ccelum illuslralur, quamvis nondum terris appareat,
cum unguenlis, semper cum aromatibus ad Do- raris adhuc tenebris existenlibus. Quid esl igitur
minum veniunt. Haec est enim, quse alibi ait: valde mane, nisi jam ruhescenie aurora? Neque_
"
Cum esset rex in accubilu suo, nardus mea dedit euiin sine causa evangelisla non mune simpliciter,
odorem suum (Gan. 1). Haec aulem significabal sed valde mane dixit. ___". dicebanl ad invicem : Qnis ,
Ecclesiam gentium (741), de qua septem deemo- revolvetnobis tapidem ab oslio monumenli ? El respi-
monia 143 Dominus ejecil; quae quidem, quoniam cienles viderurit revolutum lapidem : eral quippe ma-
dilcxit multum, dimissa sunt ei peccata mulla. Maria gnus valde. Narral enim Matlhaeus evangelisUi, quod .
vero Jaeohi, quae Chrisli materiera (742) fuii, ple- Chrislo resurgente t angelus Domini descendit de ,
bem Judaicam figurabat, de qua secundum humani- coelo, et accedens revolvit lapidem, et sedebat su-'
tatem Salvator noster originem duxll. At vero Sa- ]B per eum... Prse timore aulem ejus exterrili sttnf
lome, quae interpretalurpnd^-;-? (745), tola ex uiro- custodes, et facli sunl velut mortul. > Exeuntes in
que populo sanctorum collecta mullitudo inteliiga- civilalem t nuntiaverunt prineipibus sacerdolum
tur. In hac igitur, lola Ecclesia ;'in illis vero, Eccle- omnia quse facla/fuerant (745). > Atjilli dederunt
siae parles figuranlur. Possunl lamen bae tres mu- eis t copiosam pecuniam dicentes (746) :'Dicite,
lieres, tres mundi parles significare, Asiam videli- quod vobis dormienlibus nocte venerunt discipuli
cet, Africam et Europam, in quihus Ecclesia tota ejus, el furali sunt eum (Matlh. xxvin, 2). > Sequi-
consislit. Et istee quidein nngunt Jesum, islae eum tur: Et introeuiiies in monumenium viderunt juvencm
deleclant, islse ejuspassionem praedicant, el odbrem' sedentem in dexlris cooperlum slola candida, et obsiu-
notitiae Iliius cunclis gentibus manifestanl. Ecce pueiunl. Sed angelus in dextrjs stola candida co-
aittem mulieres, quoeusque ad hune diem erubesce- opertus; quoniam loelitiam et prosperilalem praodi-
bant, erse morlis januam, et lotius hiimani generis cat, gloriam resurreclionis et carnis innovalionem ,
ruinam esse dolebant; hodie" leetantur, hodie prse- annunliat (747). Considera in quo dilectionis igne
dicanf; hodie originale peccalum deletuni afljrmant; jnterius ardebant, quaefeminei limoris et fragilitatis
el ipsis quoque apostolis Tesurreclionis gloriam an- ohlilse,"non solum in nocle veniunt, verum eliam _
mmtiant. Et vaide mane una Sabbalorum veniunt ad tj confidenler in monumeiilum ingrediunlur : unde et
odore virlulum Teferti cum opinione bonorum ope- eademradice Salomon pacificus,quod eslHieron.ira-
nim Dominuroqtiaerimus, ad monumenlum profecto dil episl. 55 ad Pauhn. August. enarrat in Psal ixxi, ,
illius cum aromatihus venirous : > quibus verbis n, 1, etc QaeteruniSaloroe eadem estac mater filiu- i
Gregorium" exscripsil homil, 21 in Ev., n. 2 j « Et rum Zebedaei, ut ex collatis evangelicis locis sta-
iios ergo in eum qui est raortuus, credentes, si odore luunt interpreies.
\irltiium referli, cum opinione bonorum operum Do- (744) Haec de leropore, quo ad J. C. sepulcrum r
minum quserimus, ad monumenlum profeclo illius muheres„~venerunt, aul iter-jStisceperunt, multuni
cum aromatibus venimus. > tliuque ab inlerpretibus quaeslio versata est, adeo
(741) Myslicas easdem duarum mulierum signifi- ut, queniadmodum Jansenius Concord., cap. 165
caliones„tradidit Betla ad Matth. c. XXVIII: « Duae tradit, quidain qualuor ad nionumentum accessns J
nnius norainis ejusdemque amoris ac devotionis fe- diversis temporihus factos commenti sint; et alias
minae, quse dominicum venerunt visere sepulcrum, ati aliis mulieres describi ab evangelislis voluerint,
duas fidelium plehes, Judalcam scilicet etgentilem De hac quaestione et Jansenius ipse, el interpi etes ,
designant, quse uno alque simili studio passionem, omnes, el Juse ac djscrle card. Baron. ad a. 54,
resurrectionenique sui Redemploris celebrare desi- ,n. 169; llenochius^ Vit, J. C. lib. vm, c. l,n. 5.
derant. > Breviter ab ea se expedit Beda, et cum Beda A.
(742) Maierteramvocal Hieron. in cap. xn Matth , I) noster. Beda :« Quod autem valde mane mulieres ve-
v. 46, etBeda, qui etiam ad Luc. xxiv,« Maria Ja- niunt ad monumenium, otto jam sole, id esl cum
cobi, mater esl Jacobi mihorls et Joseph, utllarcus jam coelum ab orientis parte albesceret; quod non
evangelisla dicil, soror Matris Domini, unde el ipse lit utique sine solis orientis vicinilate, > etc.
Jacobus fraler Domlni meruit vocari, > Haec opinio (745) Quw cum abiissent, ecce quidam de custodi-
de Maria Jacobi, B. scilicet Virginis esse sororem, bus venerunt in civitalem el nunliaverunt, etc. Foi te
nitilur loco illo Jiian. xis, 25 : ftlabant aulem juxla .verba haecpriora amanuensis iroprudenlia otnisil. -
crucem Jesu Mater ejus,'et soror malris ejus Maria (746) Jb.,: t Et congiegati cuni senioribus, coni-i'- "
Cleophm.llarjam Jacobi.ila dictama filio,-elMa- ltQ_accepto,pecuniam-eopiosaiii dederunt
'" miliiibits,
riam .Cleopheea marito sic appeiialamûnamjeam- dicentes, > elc". •
demqueissefemiham passim recenliores inlerpreies (747) Beda : « Notandum vero nobis est, qnidiiaml _
consenliuni; eisi aliter voluit Baroniusîn _App., sil quod in dextris sedeie angelus cernitur. Qurd
n. 67. Cornelius lamen, aliique quidamjion sororem nainque persinistram, nisi vita praesens; quid vero
sed consobrinam dicunt. Nam, ul Hieronymus 1. all. per .dexteram, iiisrperpelua vita signatur?... Quia ~
Fraires, cbnsobrinos dici (idem valere debet de so- - ergo Redemptor noster jam prasentis viueeorru-
roribiis) omnis Scriptura demonslrat. Vid»Baronium ptionera transierat, recte angelus, qui nunttare pe- --
1, ail. Jansenium Conc. cap. 19. Maldonalum, alios- rennem ejus vilam venerat, in de\lera sedehat. i -
que_inierpreles ad c. »i Mali_i.,.v. 46.. Aique lipc ex Gregorio, hpm. 21 in Ev.,4i. S, qui-
(745) Bene, ut etiain adnolavll Htire : jiam ex idem divemt.
&27 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGMENSIS 528
consolalitmis verba atioire roeruerunt, dicenle ati- .i qlja nlterius transmigralio iiu Sciendum est aulein,
geio : Noliie expavescere, Jesum qnmrilis Nazaie- quod illa hora, qua Salvator uosler inclinalo capilc
anima
num, crucifixum : surrexit, non esl hic; ecceJocus spiriium emisit, corpore in cruce derelicio,
ubi posuerunt eutu. Looum, jnquit, videre potestis, simul cum diviniiate ad inferna spolianda descend !.
Et tunc quidem illud Psalmislae adimpletum cst:
ipsttm aulem modovidereiionpolestis.Sttrrexitenim,
etiion_esibic; sed exspeetate paulisper, etyidebiiis « Tollile (751) portas principes .estras, etelevamini
>
eum.JNonenim ibi erat praesenlia corporis, qui ubique porlae aeternales,_et introihit rex glori_e. Qtiihus
estprsesentiadiviiiitaiis.Sed ubi lunc eum fuissepma- inlerroganlibus : « Quis est isle rex glorise? > Re-
nius? Ego quideni dicere titneo quod evangelistee non sponsum esl eis ; t_Dominus forlis et poiens. Domi-
dicunt.Elfortasse admatrem iverat.quae ejus amoris nus poteos in pr_elio. > Ingressus igitur Doraintis
desldeiio plus (7i8)omnibus afficiebatur.Quod autem, loca lenebrarum, omnia circuraquaque suo splen-
dore illuminavit. Fit clamor permisms, bouis prae
ipsainterlilômnesroulieresbealissimaVirgOjSimiil
c.tm aliis ad monumenlum non venil,hsec, ul_opinor, Ixlilia exsultaniibtts, malis vero proe liroore fttgere
cansa fuit, quia ex quo unigenitum filium suum le- cnpientibus. Tunc priroi parenles occurrunl, el yi-
neri, flagellari et crucifigi vidit, delicatis manihus denles Creatorem suum, lsetis \ocibus claraant:
tleltcafa peclora tundens, else dolore nimio, vigiliis B
Tanciem,Cliriste,venis,magnisiwssolverepwnis{7b^).
"ejuniisque affligens, jam viribus pariter ct spiritu
aiieiujata, alicnbi sola iu secrcto sedebal, el de his Tunc palriarchss cl prophetse obuarn runnt; lunc
qttae sihi acciderant calamilalibus (749) laroentaba- oroni.s-sanetorum exercitus ejus pedibus se prosler-
tur et flebat, Sed nos bsec verba pielate plcna, ct nil. 0, inquii, diu -lesiderale! o tanlo lemppreex-
cogilaiione digna interim relinquamus, et quod an- spectate 1.qu_e te latilse tenuere morse! Tunc cilha-.
geli docent, audiamus : Ite, inquil, dicile dhciptiiis rista David : Ooc esi, iiiquit, quod dicere solebam :
ejtis, et Petro quia prwcedel vos in Galiteam : ibi eum « Audilui meo dabis gaudium et Isetitiam, et exsulia-
videbilis, sicut dixil vobis. Nisi enim beatum Petrum , bunt ossa hjumiliata (Psal. L, 10J. > Ecce nunc vi-
aposlolttm ex noraine vocassel, fortasse cum caeleris. dent, ecce nunc audiuni, quos eos videre, et audiie
vcnire lirauisset, eo quod el Dominum et magislrura desiderasse, Doniinus ipse dicehat. Ait enim :
iiegasset. Quod enim in Galilsea, quse aposlolorum t-Mulii prophelae et reges voluerunt videre quaevos
pairia fuit, a discipulis suis Doiiiinus '.idealur, quid \idetis; el non viderunt, et audire quse auditis, et
aliud significal, nisi quia eum, qtiem nunc videmus non audierunt (Luc. x, 24). > Tunc et Joannes
per speculum et in aenigmale, cum nos ad antiquam p Baplisla : Ecce, inquit, de quo dicebam vohis : Vi-
patriam reduxerit, lunc facie ad faciem videbimus? detis illum, cujus advenlum nuntiabam vobis. Sc_i
Unde et Galilasa transi.igi aiio perpelrala (750) inler- quis per singula dicere valeal, quanla ibi Iselilia
pretatur. Nulla enim posl illam transroigrationem fuerit, cum Christus sol justiliae eis apparuit? Tunc,
(748) Est liacc piortim et doclorum nonnullorum viils' stabat inirepida... Spectabat piis octilis filii
iiuerpreinm senteiiiia; imo et theoiogormn. Estius vulnera, per quem sciehal omnibus fiuuram redem-
Imic setueiuiac coniradieeie vtdeitir. Jausenius la- ptionem. Stabatnon degeneri mater speciaculo, qu_e
lfien Conc. c 146 : « Porro, inqtiil, quanquam Do- non mettiebat peiemptorem. Pendebat in cruce fi-
niiniis prinio dtcatur apparuisse Magdalense,pietas lnts; maler se perseculoribtts offerebal, > elc. Ni-
tameii -non parum suadci, nt credarous Doniinum bilominus illa auclotis nostri plures liabent suffra-
prins apparuisse dilecitsaimae su_e Matri, licet eam gaiores medide aelatis scriplores : unde opinio illa
praeiern.isenni cKingeltstse; quia acl confirmandam de B. Yirginis spasmo sive deliqttio qnam tradidere,
iiln lcsurrecttonem inefficax esset Matris lesliuio- qiios recenset Consalvus Durarittts ad iib. iv, cap. 7.
nium : > additque, quod a Maico dicitur apparuit Revelat. S. Brig. (Etsi ialetur, fete omnes TT. re-
piimo Mariw Magclalenw,inteiligendiim, quod inler cenliores nega-se Mariam in passione Miifilii virihus
oiiines discipulos illa-fuerit pitnia; nam <leappari- nbt de templo juxla Calvariae montero B.
l onihtis dtscipnlis factjs hic apud Marcum et alios defecisse),
Vlrginis spasmoa_dificato.
evangelistas sermo esl. > D (750) S. August. 1. III De eons. Ev.uig., n. 86 :
(749) Quse hic A. exponit, convenire in cgregiam « Galilaea namque inierptetalur vel tiansmigiqtio,
aniroi foitiludinem el constaiuiaro, qtta B. Virgo \el revetalio. >Beda ad c. xvi ,Marc.:« Galileea nam-
prsedita ftiil, non vidcnlttr. Dolorem ainmo siimmttm que ttansmigrctio facia interpreialuj. > E\ Gregorio,
peieepisselradunl etiam vell. probatique PP. e_ hom. 21-in Ev., n. 5. « Gahl_eanamque transmigra-
qtiihus S. Joan. Damascenus lib. iv De (id. oidi., tio facla interpretalur. >
cap. 14 (tom. 1, p. 277 ex lec. le Quien): t Beala (751) Psal. XXIII,7, Aliollite, elc.
hsec, inqtnt, alque beneficiis hujusmodi.qtiae naiurse (752) Vix esl, ul credam, auciori nostro imprn-
modum excedanl, cuniulata, quos in partu dolores denii, et uil tale cogilanti Leoninum hune versum
eflugerat, passionis tertipoi-e susiinuit, lacerari sibi excidisse, sed ex poeta aliquo mutuatum eum arbi-.
viscera senliens, iiitimisque cogitatiojiibus, veluti lior, aut ipsum hominem sane deliciarnm non in-
gladio discerpta, etim illum, quem gignendo Deuni scienleni condere eo loco voluisse. Utcunque sit,
csse cognoveral, lanquam sceleiatum ahquem motle hoc refellere fortassc poiest opinionem eornm, <qiii.
affici ceinerel. > Atque alfert in banc rem; qttod versus hos adiuveuisse \oluut Leonem seu Leontum^
maxin-.e valet, illud apud Lucam : El tuam ipstus " Pari<-iensem poeum" et monacbtinj Benedictinutii..
anhimm doloi ts gladius pei transtbii. Mem larsienPP. Nani hic in exilu saactilixu, aniio circ. IIDO florirt :
muam ejus foiiitudinem in his peticrendis doloriutts cttra Biuno longius a 1123 decessisse siaitiaUir. Sed
doconl. Itilits~S. Ambrosius De mstit. '""irg., cap. 7, , de ooversiium genere legetuius ci. Mttraiorius AA,,
n.49: « Stttbal ante crucem matcr, ct ftigtciuihus med. __v.dis.en. 40.
• ' TM
529 ,COMMEXT. 1 N MARC,
alllgalo diabolo, magno sanclorum exercilu coini- A octtlis credereiit, et eum vidcntes, iion videreu*.,
_tanle, cum gloria et triumplio loeltis Dominus ad Narral enim Malihscus evangclisla- qttod Clirisl"
superos rediit (755), dicens : t Quia non dereiinques discipuli t abierunl in Gaiil-oam in monlem, ubj
animam mcam in inferno; nec dabis sanclum luttro conslituerat illis Jestis, et videntes etim adorave-
videre eorruptionem. Notas mrhi fecisli vias viiee; Tunt; quidam auiem dubitaveruni (Malth, xxvin,
adimplebis me leetitiactim vultu tuo; delectationes, > 16). > Non enim verum corpus, sed spiritum se.vi-
nii Paler, «in dexlera tua (Psal. xv, 10). > ubi scdeo dere pulabant. Unde ipse ait : <Palpate el videle,
In saeculasseculorum. quia spirilus carnem et ossa non habet, siciU me
145 VIII. Et illw (754) exeuntes fugerunt ae mo- videtis habere (Luc. xxiv, 39). > Et fortasse liae?
numenlo; invaserat enim eas pavor et iremor, et-ne- lania iilorum dubiiatio ex intenso amoreprocedebat;
raini quidquam dixerunl: limebant enim. Timebanl, uon enimfacile credimus quodmullum desideramus:
inquil, nuntiare Dominum resurrexisse; ideoque de sic eliam quod timemus, leviter possc acudere
ejus resttrreelione nemini-quidquam dixerunl. Neque credimus. Et dixil eis : Euntes in mundum univer-
enim adhtic perfecte ea credebant quaeangeius dixe- sumprmdicale Evangeliumomni crealurm.Prius eniis}
rat, si quidem uon angelum,-sed juvenenfeum csse dixerat: t In viam genlium ne abieritis, el in civi-
pittabani. Venienles igitur ad apostolos, caelera B lates Samarilanooim ne intraveritis, uoo enim sura
apud se in silenlio relinenles, lioc solum nunliave- missus -nisi vad oves quee-perierjint domus Israel
runt Chrislum Dominum de monumento esse suhla- illatik, x, 5). > Nunc auiem eos prtecipit ire in>
_.im(755). Sed iterum ad sepulcrum reverienles, aniversuro mundum. In quo Jtidaeoruwi ftbjectio et
sicul Jfaillla.es ait, viderunt Dominuin,«et lenuerunt genlium electio apertissime monstrantur. Unde et
pcdes ejus (Maiih, xx\m , ~9).-sSurgens autem Jesus illi a Patre dicilur . t Postula a jne, et daho tibi
niane prima Sahhali, apparuil primo Marise Magda- genles haeredilalem tuam, el possessionemr tuani
lena_. <lequa •ejeceratfieplem d_emonia.411avaclens, terminos terrae (Psal. n, -8). * Quod autem ait:
nuniia\it his qiii ctim eo fuerani, iugenlibus et-flen- 'Prmdicate Evangetiiim omni erealtir<e, alius evan-
tlhtts. Et illi, audieiites quia viveret et visus «sset gelista Cxponil dicens : < lle. docele omnes gentes
ab ea, non credidernift, Sunl aulem hsec in Joanne {Matth. xxvm, 19). > Idem enim per omnem crea-
plenissime scripta, el a nobis in Maltliseosufiicien- luram et per oiwies gentes significalur. Sic enim
_er delermiflata. Posl hsec aulem dtiohus ex cis am- Aposlulusait de charilate, quia„t omnia credit, om-
•bnlaniibtis -ostensus esl in aiia
efiigie eunlibus in nia sperat, omnia suslinet (/ Cor. xm, 7), _. quotl-
villam: el illi euntes nunliaverunl caeieiis, nec illis quidem verum nou esl nisi aliler determinelur.
crediderunt. Hsec autem quia Lucas plenius narrat, C Si enim charitas oninia credit, credit ulique Pha--
ibi exponenda servarrius. - _ risseis et Saddticseis , aliis affirmantibus, aliis ne-
IX. (756) Recumbentibusundecim discipulh, appa- ganlilius resurrectionem; quod fieri non potest.
rhit illis Je&us,et exprobravit incredulitatem iilorum, Non igitur charilas omnia credit. Sic Igilur de-
el dttriiiam cordis, quia*his qui viderant eumresur- lcrminetur : oninia<credit quse credenda sunt. Si-
rexhse twn crediderani, Quamvis el SimonPelrus, militer ergo .et id quod dicitnr : Prwdicate Evange-
elMaria Magdaiena, et duo illi discipurrqnibus in lium omni crealurm, delcrminandum est, ut-sic di-
specie peregriiii Dominus apparnerat, cerlissime <.alur: omni creaturae praedicate Evangelium, cui
firmissimeque nunliarent, Dominum resurrexisse Evangelium praedicandum est (757). Non enim
seque ilhim vidisse; caeteri tamen illis non crede- Evangelium praedicandum est lapidihus et aliis
banl, el, qtiod mirum, cum nec sibi ipsis nec suis -quibusctinque 146 rebus sensu el ratione carenti-
(755) Eloquentiam suam hic a.urlor exerere tp- t quos jacenles yiderunt. » -Jansenius Concord.,
-tam videlur, ut argumenti laetitieeservial, "Sunilia c. 145: dixisse nemini < occurrenlium in viaj -quia
repeiies in aliis, roaxime sequioris eeiatis ecclesia- ,iiniebant Judseos; » quse est responsio Eulhymii,
-siicis scripiorihus. Cerle ncmassiroilis locus sermo- D quam Tirhius quoiquesecutus est el Calmet. Lyranus
nis 157 De teropor. Inler Aiigustiii., iuinc in Ap- Bedain seqiiilur. Probat etiam responsio A. nostri,
pend. 160, ubi iuter cselera : « El ecce subilo innu- -quodquse viderint dixerinl, id esl Corpus in moiiu-
merabilessanctorum populi,qui lenebanlur in inorle -mcnlo non reperiumi angeli verba lacuerint; ideo
oaplivi, Salvaloris sui genibus advoluti, lacrymabili u_rnmque,.quod repngn.irevidelur, esse veruro.
etim voce cum obsecratione .deposcunt dicentes : T(756)Marc. xvi,14: Novhsitne recumbenlibusUiis
Advenisti quem nobis fuiurum iex jiuntiaverat el iindecim, appgmil.
proplteiee. Advenisti, donans in carne vtvis indiil- (757)Bedaad h. 1.: < Nunquidsanctum Evangelium
getitiatn peccaloilbus mundi... Venisii post longas vel insensalis rebus vel brnlis anlmantibus ftierat
?.!crymas,elc Ascende; Domine Jesu, spoliato in- praîiicandum.ul rieeo disciptilisdicatiir: tPrwdicate
ferttn, > eic oinni creaturw? Sed omnis creatura; nomine polest
/754") Marc xvi, 8, _4iillm. onniis naiio genlium designari. Ante elenim dicliim
(755) Quseslionemhic movettlBeda el interpretes, , ftterat : In viam genltum ne abierilis; niinc aiitetn
coinpaianles hsec Marci verba nemini quidquam di- dicilttr : Prwdicate omni ciealurce ut scilicet ptius
xerunl cttniLucaeverbis xxiv, 9, et regressw a monu- a Judsea apostolortim repnisa praediealio, tunc nobis
4nenlonunliaveiunt hwc omnia illis undecim, et cwin adjuioiium fieret, cum hanc illa ad damnalionis
leris ointtibus; quibus siroilia alia Mallh. xxvin, 8, suaetestirooitium superha repulisset. > S. Gregorius
Beda Ila solvli, ul dical iieniini dixsse, id est ange- hom. 29 in Ev. n. 2 : « Nunquid, fratres mei, satt-
lis iiihil respondisse, vel nihii nairasse custodibus, cluni Evangelium vel insensaiis rebus, vel bititis
PATROI. CLXV. II
bus. Sunt aulem qui h_cc subtilius jnlelligenles, ea X soltim tactu, verum eiiam sui eorporis uinbra segros
queeplana sunt difficiliareddunt. Et multa quidem sanarent; mox in admiralionem geutiles conveisi
in prophelis, aposlolis et in verbis Dominicis inve- clamabant; unus est quem aposloli prsedicant, units
niunlur, quibus ha?cuua determinalio sulBcere po- DominusJesus Christus qui taliaoperalur.Nobis au-"
tesl. Quale est illud : « Cum exaltatus ftiero a ler- temsignaet miracala jam nunc necessaria non suiit;
ris, omnia trahani ad me ipsum (Joan. xn, 52); >cui quibus ea qnae faeta sunt solummodo legere ctau-
si addalur quw trahenda sunt \: nihil erit inconve- dire sufficit (758). Credimus enim Evangelio, <.redi-
niens. Aliler aulem quanla inconvenientia sequatur, mus el Scripluris ista narranlibus. Nemo modo in
quis non intelligat? Valde^nim pauca suntea quae Ecclesia dicit: Non libi credo, nisi morluos susciles,
illuc trahuntur, ad comparationem illorum quee ad nisi ceecosillumines, el nisi hsecsimilia facias. Si-
se Dominus non trahil. Si quidem solos hoiuines, et gna lamen quolidie in Ecclesia fiunt; quse si qttis
ipsos non omnes, trahet ad se. His igitur et simili- allendere velil, mtilto majora esse «ognoscet quam
bus facile intelligitur quid in eo significatur qtiod illa quse lunc abjllis corporaliter fiebantviJuotidie-
dicilur : Prmdicule Evangelium oinni erealurce; cui enini sacerdoles populum baplizando el ad poeni-
vidciicel Evangelioqui credideiil el baptizalus fueiit,' tenliam vocando, deemonia cjiciunt. Quolidie iin-
^salvus erit. Dicil Evangelium : Diliges Dominum Bguis loquunliiT novis, dtim ' Scripturas exponcn-
Deura tuitm ex lolo corde tuo, et proximum tttum tes , lillerae vetustatem -in spirilualis inlelligeiitiee
sicul te ipsum; hoc enim si credideris el ieceris novitalem converlunt. Serpenles vero tollunl, quia-
salvus eris. Dicit aulem et alia niulla, quee salulem concupiscenlias malas, quiavilia etpeccata Suavi~
pariant et vitara selernam. Qui vero non credideril admonitione a peccalorum cordibus avertunt.Bibunt-
condemnabilur. Quamvis enim homo baptizatus sit, autem morliferum, sed non eis nocet; quia paga-
et omnia peccalain baplismo sinl ei remissa, eon- norum et haereiicorum libros legentes,- et amara
demnabitur tamen quoque ille, si non Evangelio venenosa convicia sihilllata ssepiusaudienles, surda '
credidil ejusque consiliis assensum praebueril. Signa aure transeunt et pro niliilo ducunt. Super aegros
-auiemeos qui crediderinl hmc sequeniur ; ln nomine vero nianus imponunt.et bene haheni, quia animas
meo dwmonia ejicient, lingnis loquenlur novis, ser- infirmas suis orationibus sanartt el DomlnoTecon-
pentes iotlent, et si morlifemtn quid biberint, non eis cilianl. Eadera igiltir signa etiam nunc sancti Do-
nocebit;super mgros mantts imponent, et bene habe- mini faciunl, quae tune Dominus eos faeluros esse
buni. Omiiia eniro h_ec in primitiva Ecciesia, non promisit. Et Demhtus quidem Jesus, postquam io-
solum apostolos, sed et alios sancios fecisse legi- cutus esl eis, assumpius est in ccelum,et sedet a dex-
mus. JSeque enim aliler ab idolornm cultura liomi- G tris Dei. Qualiter aulem assuiiiplus est, liber Actuunr
nes infideles converlerent, nisi his tantis signis el aposlolorum ostendit, dicens : « El cum ha_cdixis-
miraculis evangelica praedicalio firniaretur. Praedi- set, videntibus illis, elevalus est, et nubes suscepit
cabant enim Chrisli diseipuli, ut Apostolus ait, eum ab oculis eorum. Illi aulem profecti pradica-
Chrislum Jesum crucifixum, < Judeeisquidem sean- verunf Uhique, Domino «ooperante, et seimonem
dalnm, ngenlibus aulem slultitiam (I Cor.î, 25). > confirmante sequenlibus signis (Act, i, 9). J Et tunc
Sed, cum subito daemonia ejicerent, linguis loque- quidem adimplela est prophelia quee ait; < In om-
-rentur novis, -serpentes solo verbo -_autocciderent nem terram exivit sonus eoruni, et in fines orhis
aut fugarent, venenura sine lsesionebiberent; et-non terrae verha eortiin (Psal. xvm, 5). >
'anim&libus fuerat prsedicandum, ut de eo discipuljs viam gentium ne abierilis. t Nune autem dicilur^,
dicalur : Prwdicate omni creaturm? Sed omnis t Praedicale omni crealurae, >nl sciiicet prius a Ju-
creaturae nomine sjgnaiur homo... Omnis autcm daea apostolorum repulsa prsedicatio tune nobis in
"crealurae aliquid habelJiomo. Habet namque com- adjutorium fierel, cumiianc illa ad damnaiionlssuse
'lniine esse cum lapidibus, vivere cum arboribps, lestimonium, superba repulisset. > Patet ergo, ex
sentire cum auimalibus, intelligere cnm angelis. Gregorio Bedam sua mutualum; quod etiam ex re-
Si ergo commune habet aliquid cum oinni creatura 1) centioribus facit Lyranus. Eslius subinleUigit lm-
homo juxla aliquid omnis crealura esl homo. Orani manae, quae vox exprimitur 1, Petri n. < Certe, in-
crgo creaiurae praedicatur Evangelium, cum soli qiiit, dislributio est accommoda, ulsensussit, piae-
honiini prsedicatur, quia ille videlicet docelur pro- dicandum, vel prsedicalum esse Evangelium onini
pter queiu in lerra cuticia ereata sunt, et a quo om- creaturae, cui preedicari polest : > quseest explica-
nia per quamdaro similitudinem aliena non suut. catio Aucloris nostri.
Polest eliam omnis crealurae uomine omnis natio (758) V. Greg. hom. all.
genlium designari. Ante filenini diclum fuerat: t In
EXPLICIT SECUNDUMMARCUfl.
553 COMMfeNT.IN LUC. — PAUS I, CAP. I. 534
S. BBUMOMIS RBTEMBIB
EPISCOPI SIGNIENSIS
COMMENTARIA IN LUCAM.
"147flis ita expeditis, ad Lucara veniamus; et AjanfTa multis aliis scnpta commemorat nist quta
sicut jam-diximus, ea tantummodo exponamus quae minus aliquid eos 'dixisse, et non iene vetitatein
nequein Marco, ueque in Blaitlieeoexposuinius (759). , ienuisseeos cognoveral? Multi enim prseter qualuor
Quoniam quidem muhi conaii sunt ordinare narra- . evangelislas scripseiuinf; quae omnia inler apocry-
iionem _,quw in Jiobis eomplelm sunt terum^ sieut plia numerantur. Nulla enim, nisi quatuor Evangelia,
liadidemnt nobis qui ab initio ipsi viderunl, el mi- suscipit Ecclesia (762).
nistri fuerunl sermonis, visutu est et mihi assecuto ~ 148 1- [CAJ>-.1.] *''«' >"diebus Herodis Regis Ju-
a principio omnia (780) diligemer ex ordine libi dww, sacerdos quidam nomhieZachaiias~,de viceAbia,
,scribere, oplime Theophile, ut cognoscas eorum ver- etuxoriltius ae fiiiabus Aaton,et noinenejusElhabeih.
boiunu, de^quibus emditus es, veritalem (761). Quae Legllur enim Davidin viginti quatuor partes sacer-
enimTal.Q est,-ul B. Lucas ea scribere velit, quse dolum famillas divisisse, e:sque prsecepisse, ut sin-
(759) Hoc, ut A. noster Augiisiinus se facere pro- tiadiderunt nobis, elc Addendus et Origenes, qui
fessus est, ubi ad Lucam venit I. rv Oe conr. Evang. hotiiil. i in Lue. ex Vers. Hieron.: «___ffeclum siuiiu
-c. 8, n.9: i Nunc ergo deinceps, inqiiil, Lucaj Evan- Lucas indicat ex serroone quo ait : in nobis m.hu-
gelium «x ordine pertraclenuts. exceptis iis "qttae"' feslissime sunt oslensw, id est mirhipofop-npnto-»
Sabel eum Mallhseo Marcoque commtiiiia, quoiiiam (quod unoverbo Latinus sermo non explical); ceitti
illa jam omnia pertracta sniiij > feceratque idem, eiiim fide et ratione cognoverat, neqtie in ahquo
post Malihaaum, Marcum explicans lib.iv, n. 1. Ut fliictuabat. > De pole^taie Grici yverbi illius V. liic
aulem, ideni Aug. subdil, « hoc,principium ad Evan- EstiutriT
gelii -narfalionein nondum pertinel. i Nam est prse- (760) Assecuto omnia, Vulgat. Sed cum nostro A.
iitittm quoddam^ quod cutn convenire censeretur assecuto a ptincipio omnia, vetusltala ex mss. Golh.
aliis quoqtfeEvangeliis, Aminonius uiiiversae liartno- apud Sabalier, S. Ambrosius lib. i, in Luc. num.
niae stiss prseposuit. _Idem recentiores faciunt Cor- H, etc. ^ ,
jielius Jansfeiiius, Joan. dela Haye; Berjiardus Lamjr, <7GL)Origei)esl. all.: s Sicutolim in populo Judaco-
etc. Solum ev Evangelistis h_ec fecisse Lucam, rtiin niujli propheliam pollicebantur, -el quidam
omnes interpretes observant : causas vero cttr erani pseudoprophet-e... iiJaet nunc in Novo Testa-
soltts feceril, idem exquirit. Atque hsee potissima meiilo, multi con.tti snnt scribeie Evangelia, sed.non
-videtur, quoiiiam Lucas, ut ,Anibrosius ait u. 4, omnes recepti. Et ut scialis ,-iion soluin-quatuor
-t velut qtieintlain iiislortcum ordinem lenuit, > el Evangelia, sed pluriina esse conscripta, e quibus
Hieronym, iuit. Comni. In Mntlh. qusedam altius ha_c quse habemus elecla sunt, et tradjta Ecclesiis,
repetere voluit. Itaqne quod rhisiorici facere soleni, ex ipso procemio Lucae, quod ita conlexilur": Quo-
feeii. Qtta eiiam ratione, scriptores antiquissimos niam quidem ntuili conali Sunt, etc. Hoc qttod
iiniiatub, aliud opus suutn initio nominavit, libruni ait conati sunt, lateniem habet accusallonem eo-
scilicei Actuutn apostolortun.'Praetei'ea, nl fidem jum, qui absqne gratia Spiritus S. ad scribenda
sibi conciliaret, qua ralione scire, sive asseqtti jea (Q Evangelia prosjlierunt: Malih_eus quippe, el Mar-
qttse scribil, poluerit, Ji.irr.il. Ilaque ad hsec verlia eus, etl__tcas,.et Joan. non sunt conali scribere, sed
- Ambroslus n.2:« Prolixiomn huncEvangelii librum _ Spirilu S. plehi scripserunt Evangelia, JIelc.^Deinde
<piatn C-Clerosesse/nenio dubitaverit. El ideo, non p Basilidis Evangelium nominnt, aique alia. Augusiin.
ea quse falsa stmt, sed quoe \era, siiii vlndicaf. t quoqtiel. iv.DeCons. Evang. JI. 9: « El qttod tlicit
_E\.eo vero qttod ail, sicui imdideiuiu kobis, qui «/._ multos conatos, elc, videtur significare nonniillos,
initio ipsi videriinl, et tninislri fuerunl sermonh; qu[non poiueruul hoc suscepttra niuntis implere.,..
colhgil conlra Theopliylaclniii Estius Litcam non ' eos Jion debemus accipere, quoruin in Ecclesia nulla
Jinsse iiimtn eLXXCliiisti dtscipulis, sedpostejus cvstat aiicloritas, quia id quod conati sunt, imple-
Asceiisionem, ah aposlolis^t discipulis Christi Jidein re miriime potuerunt. > Et Ambrosius in eamdem
suscepisse, ct ea qnse sciibit ab cis accepisse^ ut ferme sententiam n. 5; « Conati itaque £111 sunt qui
\enssiine dixerit Ilierotiymus; Lucam Evaiigelittm, implere «equiverunl. Ergo raullos ccepisse nec iro-
sicitt audieial, scripsisse"; Acta \ero apostoloium, plevisse eliam S. Lucas Jestimonio locttpleliore te-
sicut viderat, coinposttisse. Et tamen praecipuam status, dicens plurifnosesseconaios... Sine couatti
quamdam laudem, ht Evangclio scribendo asseculus sunt enim donationes el gratia Dei... Non conatus
est. Nam, quetiiadmoduin Amhrosius, n. 2, etiam a est Matthseus, non conaius est Marcus, > elc Quae
S. apostolo Paulo teslimonium meruit diligenliee, ex Oiigene sumpsisse videlur. Bene ergo cum vett.
sic enini laudat Lticam : « Cujus Jaus, inquit, est in et recentioribus ferme oinnibus de apocrypbis hsec
Evaugelio per omnes Ecclesias; > el Hieronyraus A. accepit.
iuCatal. c. 7 : « Qtiidam, ait, suspicanlur, quolies-j Q ^762) Origenes 1. all. * t Sedin his omnihus-nihil
cunque in epistoiis suis Paulus dicit : Juxta Evan- aliud probamus, nisi quod Ecclesi.i, id esl quatnor
geliuni meum, de Lueae significare volumine, et Lu- lanlum Evangelia recipienda. > Idem Beda el cseteri
cam, non soltim ab apostolo Paulo didicisse Evange- prolitentur interpreies vcteres et noslri; et es sensu
litttii, qtii cuin Dominojiixarne non fuerat, sed ei a Ecclesise nunc constal.
C-Blcris aposlolis, i aique affert allala vejba, sicut
' '
555 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 55G
gnlae secundum vicesstias 111minisleriis sibi disposi- A runv; isle novorUm piiucipium. «JLex enim el pro-
lis Domitiodeservirenl (765). Ex bis autein viginli phetae usque ad Joannem (766). > Chrislus vero
quatuor viris, sibi pro tempore succedentes semper inquit: _«Ecceenim nova facio ojnnia (Apoc.x\i,5). »
cligebanlur qui principes sacerdotum dicebantur, Faclum cst-aulem cum sacerdotio fungeretur Zacha
quibus unus prseeral qui summus pontifex vocaba- rias in oidine vicis sum anle Deum, secundum coti"
tur. lnvenilur aulem ibi positus AMain octava sorte, siietudinemsacerdolti,sorle exiit, ut incensumponerel.
de cujus progenie orltis est Zacliarias, qui riunc Ksc- enitn erat sacerdotii consuetudo ul sibi vicissiro
iiiiigilur vice illius. Uxor quoque ejus ale filiabus ex ordine succedenies, unusquisque pontificun;.
Aaion fuisse diciliir; ut eos bene et legaliter con- (multi enlm erant) suo tempore incensum poneret,
junctos esse sciamus. Praecipilenim lex ul unusquis- ct .sacrificia inimolaret. Non est autem otiostin..
que de tribu stia ducat uxorem (Num, xxxvi, 6, 7); quod dicilur ante Deum. Ille enim saeerdolio ftiii-.
et unaquseque suse tribus viro conjungatur. Erant gilur ante Deum, ad cujus muiiera respicil Deus
aulem ambo jusli anle Deiim, incedentesin omnibus " Un!e seriptitm est: t Respexit Dorainus ad Abel, e
mandatis, et juslificaiionibus Domini sine quereta. ln ad munera ejus, ad Cain vero et ad muiiera ejtis n .t
eo enim quod ante Deumjustos eos fuisse dicit, ab. respexit (Gen. iv, 4, 5). > lngressus auieiii in lem
lonuii vilio hypocrisis eos defendit (764) : illi enim ]Bpluni Domini, et oninis mulitcudo popuiieral oruns
noii sunl justi anle Deum, qui omnia opera sua fotis hora incensi. Hsse autem solemnltas decinia
f.iciunt, ut,videanlur ab hominibus. Incedebant die mensis seplimi agebatur, qtiaudo solus pontiicx
aittein in omiubusmandalh el juslificationibusDomini semel iu anno non sine sangnine ingrediebalur in
sine qnerela\ quia sponie et sine murmuratione S.tncta s tnctorum, nullumque aliuni in templo es£e
omnia.leîs mandala custodiebant. Id vero qtioJ licebat (767). Qiod quid significel, Aposlolus ex-
sponte et ex corde non fit, non vacal a querela. ponit in Eplstola ad Hebraeos( Hebr "ix, fi). Nos
Doitiinus enim non quid agamtis, scd quo atiitno quoque in Le\itico de hac solenmitate sufiicientcr
aliquid agaraus, attendil. tlnde Aposlolus non da- diximus (768).
lorem, set! t hilarem datorem (II Cor. ix, 7) > II. Apparuil autem iili angelus Domini, sians a dex-
Dominum diligere dicit (765). Ei notteral iliis filiusl trts aliaris incensi. 149 Slahal angelus, ela dextris
eo quod essel Elisabelh steiilis; el amboprocessisseni s abat, quoniam foitla el propilia nunliabal (769).
in diebussuh. SlTi.is erat Elisaheih, nt non ii.iluia, Et Zachaiias lurbaius esl videns, et limor iriuit
se.l viiiute et miraculo parerel; quse si in juveniute super eum. Ail ad iltitm angelus : Ne limeas Zaclia-
peperisset, non sterilis, sed fecunda pularetur, ria,,quoniam exaudita est deprecalio lua. Hxc eniia
Parit igitur in senecltiie; et', mirabile clictu, in illa (J angelorum eonsueludo.est; in-qua etiam ah il!i_i
seiate h:cc uni sterilis fit fecimda in qua omnes discernuntur, qui se iransfiguraniiii angelum Iucis;
-fecundaesteriles fiunl. Nascilur Joannes de senibus; quod In suse locutionis principio eos quibus loqtiuri-
4e juvencula Clirislus ; quoniam i!le est fiiiis \ele- tur,-consolanlur, et ne -iuiea.il adhortantur (770),
(765)1 Paialip., xxiv, 5:« Et divisjleos David.... Iib. i in Luc. n. 22 : « Videlur hic S. Zacharias sum-
Divisit autem eis, hoc estjiliis Eleazar prmcipes mtis destgnari s,acerdos, quia, sictil leciuiii esl de
per lamilias sedecim, et filiis Itliamar per familiaset piiore lahernaculo, iu quod semper inlrabanl sacer-
domos stias octo : porro divisil ulrasqne interse fa- doies ministeria consuiiimantes, non uno tantiim
ijmlias s ntibus.... Exivitaulem sors prima Joiarib... anni tempore iutrabinl in lenipltiiii; in sectmdo au-
octn\a Abia. > lem semel in anno singularis summus sacerdos noii
(764) S. Ainhrosius ad h. 1.: « Elbene juslos _.._._? sine sangiiine, quem offeret pro se, et populi deli-
Dettm; non enim omnis qui juslus esl ante homincs, ctis. i Ex Beda vero, ul opinor, A. rtoster; cujus veib-i
jjisius est anle Denni. Aliter vldent homines, aliter sttnt ad h. 1. : « lncensttm in Sancia sanctortim a
videlDeus; homines iti faeie, Deus in corde^ et ponliiice defeiri, exspectante exlra lemplum omni
ideofieii potcsl ut aliquis aflectaia bonilaie popu- populo, decima die seplimi mensis est jiissum. Et~
laii, juslus videalur mihi, juslus autein anle Deum hanc diem expiationis, _,iveproposilionisvocari, qna)
noit sii... Peifecia igilur latts esl, anie Detiin
' juslum I' apud nos, oh \arium lun.e discmsuin, a qua meiiSs
esse ; i qtiaeverba prorsns describit Beda^ coinputaiu Hebr.ci, tnodo in SepiPtnbtem mensem ,
(765) Esl hic locus fuse a PP.-versatus, praeser- nfodo incidii in Ociobreiu.... Hujus auienniiei Apo-
lim ab Hieron. dial. 1 c&ntr. Pelagianos, n. 12; Stolus ad Hebi.cos scriLens ita meininil : 1n piius
dial. 2, ri. 15, cni ctiin conttad cere vtsusstt S. Am- qkidem labeinacnlum semper httioibant sacerdoies ,
brosius lib. l in Luc, n. 17, 18, et htijus atictoriiaie sacrifictorum ofjicia coiisummaitles; in secundiun
Pelagius abuterelur, respondet ei S. Augiistiiius lib. aulein semel in aniio solns jwnufex non sine stingiu-
Degr.il. Chr. cap. 48, n. 55 Vijc etimd. Aug, hh. u ne, t elc.
De peccator. meiit., cap. 15, n. 19, 20, et De per- (768) Ad cap. 16. Edit.-Rora. 1789, pag. 157,
fecl. instit. cap. 16, n. 58. col. i.
(766) Matth. xi, 5 : Oinnes enim prophetw el lex {76'J) Betla: «Bene angeltts elin templo, eljuxia
usque.ad Joannem prepheiaverunl. aliare, ct a dexlris apparci; quia videltcet, et veri
(76*7)Ex hoc loco apparel auclorem .noslrum sacerdolis adventum.ct iii}Tsieriisacrificii un.ver-
eoruin sequi opinionein qui Zachaiiatn stiminum salrs, ei ccele^nsdnni g.uidiunipr_edical. > S. Petnis
ftusse pontificem censuertinl. Fuere vero nonmilH Ciirjso~oj. serm. 87_.«Ut essein sanclis angeiis|ninil
amiqui et doctissimi PP. S. Pelrus Chrysologtis sinistruin iiUellfgas, dicetite Sciiptura : Vus quae
Serm. 86, Ang. 46 in Joau. S. Joan. Chrysost. hoin. a dextris sttnl novtt Domiinis. >
lOin Matth. n. 5 ibi : t Cogila igl.urquantum id (770) Bedapariter: « Tienieulem Zachariara cou-
esset hominem videre post annos 50 ex deserto ve- forlal angehis, quia sicut hom-tnaefiagilttlis cst,
nieu.eui principis sacerdolura filium. > S. Amhros. spiri ualis-crealurse visioue turbaii, ita et angelic*
S37 COMMENT.1N LUC. — PARS I, CAP.' I. 35S
Qtind atitem ait : Quoniam exaudita esl deprecatio A enim Magnus coiatn Domino,et vinttm ct siceram
lua, nemo pulet Zachariam Domintim pro filio exo- non bibet. Ea enim quse superiiis dicta sunl salis
rns-e, preesettim curii de sua, suaeque uxoris aelate oslendunt quam magtms coram Domliio Joannes
dilfiderel, el, angelo id ipsum admonenle, non cre- fuerit. Vinum et siceram non "blljil, quia siculNa-
deret. Qttid igilur wabat, niii id ^ptod lex orare zaraeus, elDominoab infantia consecratiis, at omni
pr.ccipiebat? Ail enim; t Eiit hoc vob's lcgilimum re se abslinuit, queevel cotptis, vel animam inebiia-
scmpilernum, ut orelis pro filiis Israel, etpro cunclis re et mentem a suostalu eveitere polest(774). lSt
pi ccatis eorum semel in anno (Levil.x\i, 54). > Hoc Spirilu sanclo replebilur adliue ex ulero malris sUm.
e_>tigitur quod orabai, hane deprecationem angelus Nisi enim Spirilu saneto adliuc in malris ulero ple-
evauditam esse dicebat (771). Et ElLabeth, uxor nus esset, nequaquam ad Virginis salulhlionchi in
tui,j)ariel tibi filium, el vocabisnomen ejus Joannem. gaudio exsultasset. Hoc enim Elisabeih tesiatur,
Nori enim sine causa angelus hoc ei nomen impo- dicens : « Cnde hoc niihi, ut veniat roater Dotnini
snil. Joannes enim Dei gratia (772) inierprelalur. mei ad me? Ecce enim ul facta est vox saluiaiioiiis
Vuleamus igitur quoniodo hoc nomen ei conveniat. tuse Snatiribus meis, exsullavit in gaudio infans in
Dicat ipse Dominus: t Prius, inquit, quara -te for- utero meo (Luc. i, 45).> Et mullos filiorUrhlsraet\
tn.ireni in utero, novi te; et autequam exires de B converlet ad Domitium Deum ipsorum. ~El ipse pree-
wttire, sanciificavi le,et prophetam in genlibus cedetante ilium in spiritu el virlule Eliw. Ipse, inquit,
aedi te (Jerem. i, 5). i Magna enim Dei gralia prwcedel ante iltum. Anlequem illtim? Anle Domi-
dilatur, qui prius sanelifiealarTiuam-oriatur.- lllud num Deum ipsoium. Est igilur Chrislus Deus, el
siiam quod Dominus ait: t Inler nalos mulierum Dominus Jud_e6rum (775). Sed quotnodo ^rsecedel?
non surrexit major~JoanneBaptisla (Mallh. xi,-H), > ln spiritu el virtuim Eliw. Undeet Dominus ait: « Si
et ac.eraliujusniodi, qu_eipsein eûslaudibus prae- vultis scire, Joannes ipse esl Elias (77C). > Non la-
dicat,-quanlam eliam gratiam -Joannes habuerit, roen in persona; sed in spiritu et virtule.,]"."!^ Unde
manifesianl. Et erit gaudium tibi et -exsultutio, et eliamdiciliir.ijiiiauiius spiriluseratin tftroqne (777)?
iimltiin nalwiiale ejusgaudebunl. Quisenim in il.ius Ut convertal corda pairum in fitios , et incredibi-
el de illius nalivitate non gaudeal, qui mundi gau- les (778) ad prudenliam justontm, paiare Domino
dittm nuuliare venerat? Quis non laetetur, audiens plebempeifeclam. Corda -enimpalrtim 1« filiosJoftn-
Zachariani lanlo tempore mutum, el landem ia nes converlit; qtiia qttod palrinrchei. et propheiae
iiujtts naiivitaie prophetantem, et tauiam totius crediderunt, Iioc corunt filios intelligere et credere
populi laeiiliam nuntiantem (775) ? « Benedicius , fecil (779)- Conveilil aulem et incre.Iihiles ad prn-
iuquii, Dorainus Deuslsrael, quia visitavil, el fecil u dentiaro justoruni, quia infideles et htcredttlos per
re.leroptioneni plebis suae (Luc. i, 6, 8). > Lege juslorum viam incedere docuii. Hoc antem duin
lutric psalmum usqiie in fineni, et toium gaudio *t faceret, parahat Domino plebem perfectam. Et dixit
exstiltaiione plenum esse videbis. Sequitur : Erit Zacharias ad angelum : Unde hoc sciain ? Ego enim
ben.gniiatis esl paventes de aspecUi suo morlales legeNizaraeornm erat, vino etsicera tcmporc con-
mox hlandiendo -soiari. Al contra daerooniacaee_>tfe- secraiionis absiinere... Decel enim vasccejesti gra-
rocilatis, quos sui preesenlia territos senseril, am- tiaj mancipatum a sseculi illecebris casligari; IIPC
pliori semper itorrore concutere, quae ntilla meiius , vino, in quo est luxtiria, inehriari euro, qiti irtusio
ralione quain fide superatur inlrepida. > Idem ante Spiiilus sancti desideral impleti. >
BedamS. Alhanas. in "V. S. Aiilonii, S.Uieron. in (775) Bene^hinc eliatn contra haareiicos argnit
cap. XXVIII Matlh., elc. Beda: « Paier profeclo Christuin esse Doroinum
(771)_liaS.'Aug. lib. u Q. Ev., q. 1 : « Non est . Deiitnisr.tel. Siaulem Chrislusest.inioquiaClirislus
verisimile, ut cum pro populi peccaiis vel salule vel esi bominus Deus Israel, desinanl Ariani Chrislum
redemplione ilie offerret... quod potuerit, puhiicis Domiitum Deum esse negare. Erubescant Pholiniani
voiis bomo senex, uxorem habens anttm, pro acd- Chnsto ex Virgine principium dare. Cesscnt JUani-
piendis filiis oiare ; praserlimquia nemo oral acci- cluri alium populi krael atque alium Chrisliaiiorum
pere, quorl se accepiurum esse desperal; > clc. S. j} Deum credere. > V. «liam S. Petrtun Ghrysolog.
Petrus Chrysolog." serm. 88 :« Puiasne sacerdos setni. 88. >
Uiitus sicest populi, sic nnhersitalis oblitus tit de (766) Matlh. xi, 14 : Si vullis recipere, ipse est
concept'1 veierana) conjugis,'de paitu desperaite ste- Elias.
r.iis logarei, ul s.bi soli legalus omniuni luitc atics- (777) Elegans est comparatio apud Ambrositim
s-Ci,utadAocaliis omniuin pro se singulariler orarct, Elitc et JotTntris.Beda : «"Quin sictil ille praeco ven-
ul lanliim poulificalus officium inliu doincslicas ttni Judicis, ita liic praecofaciusest Redemptoris. •>
aniaret curas, > elc. Ila etiam Chry.ost. honi. 2 (778) lla legiiur (tnciedihiles) in Itala apud Sa-
De incompreli. Beda, etc. V. Maldonaluin ad ii. I. liatierex' ms. ("olberiino. Ita legtl Becla, elc.
(772) Jounnes etgo interprelaiur7._ quo est gralia, (779) i Gorda palrum in filios convcttere, cstspiri-
\el Domhiigiasia. Be !a. _ titalem saticloruniantiqiioruni scicnliampoptilispise-
(775) Beda : « Merito gaudet paler qttod ^vti in ^ 'dicnndoinfiiirdere. >BDDA. S. Ambiosius hh. J in Luc.
senecta n.Uirm, vel tabs gr.uieeacceperit filiuro. Gatt- n. 55 : « Non egemus leslimonio, quod plurimoruin
-dontet alii qiubris inaudilum eatetius regui coelestis *S.Joannes corda converteril, in quo nobis propheli-
ev.ngelizal ingresstun. >, <_.»Scrip.uraêt evaiigehcaesuffragantur. Yox--Pi-iin
_ (7741Beda: fSicera inlerprelalur ebrietas, quo 'clajnantts in deserto.,. et bapiisinaia populis fie-
vocabti-oilcbraei omne quod mebriare potest pocu- quentata declaranl conversce plebis noiv inediocres
lum sive de pomis, si\e de frugibus, sive de qtiahbet facios esse processus; quia duni cretlilur Joauni
a!ia mgteria tonfectum significant.-Proprium vero In ercditur Christo. > -
. «_ ,
539 S. BRUNONISEPISCOPI SIGMENSIS 540
sum scnex, et uxor mea processit in diebus suis. Et. A uxor ejus; et occullabal se mensibus
quinque dicens.*
fortasse non recordabalur Zacharias, quod Ahraham Quiasic mihi fecit Dominus in diebus, quibus ~re-
et Sara in senectute genueronl. Niltil enim Domino spexil auferre opprobrium meum inter homines. Dies
impossibile cst. Credenti quoque omnia possibilia enim officii ejus impleli sunt octavo Kalendas f)eto-
sunt. Angelus promittit, et sacerdes signum quae- biis, si quidem a quinto decimo -diemensi septi-
rit, quasi plus signo qtiam aogelo credere debuis- nii (785) erant feriac Itibernaciilorum seplem diebu'!,
.scl (780). Et respondens angelus dixit ei: Ego sum alque post eos dies octavus erat celeberrimus. Unde
Gtibriel, qui aslo anle Deum, et missus sum loqui ad, facium est tit vicesima terlia die septimi mensis
te, et hmc libi evangelizare. Cur ergo dubitas_? Quare reverleretur in domum suam. Quomodo ergo venun
Jion credis? Neque illequi me misit, neqtie ego tibl est, quod veniente oetavo Kalendas Aprilis de
iiieiitiri possum. Signum qtiseris? Judeei etiam signa eadein Elisabeth ad Mariam virginem Angelus ait i
pettint. Dicis, unde hocsciam? DaWlur tibi signum, i Et hic mensis est ei sextus_ (Luc. i, 56), > qul
quod posteaquam acceperis, le fortasse pcenitebit, non sextus, sed septimus' erat? Septimus quidem
Hoc igitur erit lihi siguum. Ecce eiis lacens, 'et non erat y sed si seplera dies septimi mensis in fine
poteris loqui usque in diem qno hwc fiaiti, Pro eo Marlii meusis ponamtis, sex-meiises, et non amplius
quod non credidisti verbis meis, quae complebunlur ]B invenieinus. Septem enim adhuc Iuijus niensis dies-
in leinpore_,suo,quia,Inquam,verbocrederenoluisli, resUtbant, quando heecad Mariam angelus loqueba-
ve) signo crede (781). Ecce cris tacens, donec exte lur.151 Pr 0 quibus si M alii seplem ponantur, sex
genita yox orialur; el quia vocem generalurus mensium, et non amplius, numerus adimplelur. In
os, non_ te pceniteat aliquanto te npore tacuisse. Ex mense>aulemsexlo.
le enim orietur ille qui dicat: « Ego vox clamantis III, Missus est angelus Gabriel a Deo i» civitatem
iii deserto (Malth. m, 5). > Et erat plebs exspectans Galilwm,cui nomen Nazareth, ad virginem despon-
Zachariam ; el mirabxinlur quod tardaret in templo. satam viro, cui nomen Joseph, de domo David, et
Egressus mitein non poterat loqui adilios;et cogno- nomen virginis Maria (784). Missus est, inquit, an-
vertinlquod visionem vidisset in teinplo; el ipse erpt gelus Gabriel (785), qui DeiFortiludo inlerpretainr,.
i_i--.-_._u_i
illis, et permansil mulus. Possumus aulem ul "Dei virtutem, et Dei sapienliam carnem siisci-
per senem Zachariaui, Velus Teslamentum, et per pere nuntiaret. Sed ubi missus esl? In NazarcUt ci-
Joannem puerum, Novum intelligere. Eo enira lem- vitalem Galilmm.Ad quam? Ad virginem desponsali m
pore Yetus Testamentum vocem amisit (782), quo viw, eui nomen erat Joseph,de domo David, de fa-
Novtim ex Veleri fieri coepit, quia poslquam novam „ milia regali, de stirpe nohili, et prse cae.teris reli-
legem .'ajSostoli et doctores prsedicare et exponere giosa. Ubi enim caslitaiis, el munditiae maler, nisi
coeperunt, vetus legis inielligentia cessavit. Sed in Nazarelh habitare debuerat, quae flos, vel mun-
vocem qoam amiserat tunc tandem recepit, qtiando ditia Interprelatur (786) ? El nomen virginis M-aria.
Novo"Testamenlo jara nato et ubique divulgalo,,ab Dicitur enim Maria slella maris, hujus ulique maris,
eo didicit 'quod loquereltirr Loquitur enim Yeltis de quo scfiptum est, « Hoc mare magiium, et spa-
Teslamenlum, sed jam non suo et proprio sensu. liosum, illic reptilia, quorura non cst nuroerus
Ei factntn est, nt impleli sunt dies officiiejus, abiil in (Psai. CIII, 25). > Plures siellas habet coeluni; roare
jdomum suam. Posl hos autem dies concepit Elisabeth unam , quoeprae illis omnibns clarior, et melior esl.
(780) Praeclare Beda: t Ob altitudinem promis- simm exercere desiit. Hic nempe voeis usnm amiifit
sionis hsesilans, signum quo credere valeat, inquirit; Zicharias, poslea qiiam novae atque admiraiidae sa-
cni sola am;eli visio vel allocutio pro signo sufficere lutationis laettim nunlium audivit. i Chryscilogtis
debtierat. Unde merilam jfiflidentiaetacendo poenam serm. 86 : « Jn hora incensi jani sol Judaico occum-
luil, cui taciturnitas eadem et signum fidei, quod iiebu inlempIo.ulinEcclesia matuliiiiisexsuigerel;
quaesivit, el infidelitalis esset poena qtiam merttit. > et Jndaicee doctnnae instabat vesper, qttia Evaugelii
(781) Ambrosius lib. j in Luc, n. 59: « Condein- imminebat aurora; legis obscurabalur dies, ul totus
nalus siientio ineredulitas sacerdolis,.. Quia non ]5)rchiceret in gratia, > etc.
crcdidit, non pntuit Ioqui. > - (783) Veresupetius dicla. Hoc enim ex eo ajlir-
..(782) S. Ambrosius I. i, n. 40 : « Non unitts my- mat qttod summum sacerdolem esse Zacharlam,
"sterium, nec unius silentium est. Tacel sacerdos, opinarelur, de qua opinione jam diximus, eique
lacet propheta,., Cessatio sacrortim> et silentium contradicunt PP. alii noiinulli et recentiores passim.
propbelarum; taciturnitas prophetarum, lacituriiijas Jansenius c. 2 Concs.Barouius, Nataiis Alexander,
prophetaa, et taeiturnitas sacerdotis est. Auferam, Hamelius, Lamy, Tillemonl, Caltnet, etc
inquit,- validam virlutem, prophelam, et consilia- (784) Est homilia Emiseni fer. iv post iv Dom.
rium. Et vere abstulit prophelas, a quihus abslulit Adv., p. 40.
verbum, quod loqui in prophetis solebat.... Transi- {785) Hier. in c. ix, Oaniel, v. 16 ^ « Gabriel in
vil enim ad nos Dei Verbum; et in nobis non tacet. linguara noslram vertitur fortitudo \e\robuslus Dei.
Denique jam non potesl Judsetts dicere, quod polest Unde et eo leinpore, quo erat Dorainus nasciturus,
dicere Chrislianus, etc. > lsidorus Pelusiota lib. i, et indicltirus belium daemonibus, et triumphaturus
|ep. 151 : « Silenlii ipsitis (Ztjchariae)typolegis silen- demundo, Gabrielvenit ad Zachariam etadMa-
tium indicabalur; > et ep., 257: < Exorienle luce riam. El postca in Psalmis legimus de Domino trium-
matutina, lux abscedit-, claro sole exoriente.siderum pbante : Qtiis est iste rex gioiiw? Dominus fouisel
chorus obscuralur. Cum ptnus ac liquidus dies illu- poten,s,t etc..- quee oinitia Hieronynii,Iisdem verhis
xit, aurorae umbrae flnem accipiunt. Cum Evangelii descripsit hic Beda.
sapieniia effulsit, legis pucrilis iitstiluiio rounus (786) IiemmHteron., episl. 46, n. 12: « Ibimus
'
zn COMMENT:IN LUC. — PARS I, GAP. I. 512
Deliac enim una ortus est-jusruise sol, cujus ful- t\.nomen ejitsJesum. Haecesl causa illius salutaiionis.*
gore omnia iflustrantur, Qnem qui sequitnr, t non Hoe mis'sus suro nuntiare libi. Al>_soedat limor, ces-
ambulatin lenebris, sed habebit lumenvitae {Joan. set eogilalio, esto secura, nulla solliciludine mo-
\ui', 7).r> Cujus igitur-fuigoris illam stellam esse vearis. Heecenim verba noli sunt timosis, sed gau-
putamus, quse hunc tantum, talemque solem pepe- dii. Paries enim filium,non utiquealium, nisi om-x
rit-mundo? Et ingressus angelus ad eam dixit :Ave, nium rerum Greatorem et Dominum. Creator luii$*
-gralia plenu, Dominus tecum, benedicta lu in -mu- erit filius luus, qui perfecle "nascetur exte. Et vo-'
iieribus. Non enim in plateis erat, non in publico cabisnomen ejus Jesum. Hoc enim nomen quicunque
morabatur.,lntus erat, in penetralibus sola sedebah, invpcaverit, salvus erit. In hoc nomine omnegcnu-'
nec lamen sola, tanlo virtulum exercllucircum- flectetur cceleslium, lerrestrium et infernorum. De
septa (787). Ave^mmnt &ni<e\us,~ gratia plena : Do- lioc ipse Dominusait:« Quidquid pelieritis Ratrem
minus tecum; benedicta tu iu mulieribus. Non fuit in-nomine meo, dabit vohis, (Joan. xvi, 25). > Hoc*
-sufficiens ave dixisse, addidit.Domtnus tecum, et igitur in omnibus orationibus uti denemus. In hoc
deinde eam benedixil, quasi tribus vicibus sub una nomine ille nonpetit, qui contra Dei dispositionem,~
voc6 «am salulans. Qua in re diligens obsequium, et contra suam, vel aliorum salulem petit (790).
charitalls affeclus, etTeverenlia declaranlur. Sed g Imo vero qui taliter petit, conlra hoc jiomen pciere,'
qttis unquam lantam gratiam habuit, quantam \irgo non dubitim est. Sequituri Hicerit magnus, et fi-
MariarAliisenim ad mensuramgratiaedantur;hsecati- /iusÂlthsimi vocabitur. -Ipse 152 enim, qui secun-
lem gratia p/ena dicilur. Considera modo quanlseante dum se seraper magnus est, lunc apud hoinines."
eam, quantsejost eammulieres et virgines fuernnt, magnus factus cst,,quando ab hoininibus cogiiilus
HJECtamen sola mater Bomini fleri meruit (788). est. Ouem^ Petrus apostolus iirpersona lotius Ec-
Magna enim et ineffabilis gratia est, ut una ex clesiee>AItissimi Fiiium vocavit dicens : t Tu es
fcmtismillibus eligatur. Qusecurn gratia plena sit, Clirislus Eilius Dei vivi (Mallh. xvi, 17). J El dabit
prius etiam quam concipial,'post conceplioncm, ilii Dominus Deus sedem David Palris ejus, et te-
quanla Dei abundet gratia, quis .cogitare possil? gnabilin domo Jacob in wternum,el regni eiusnon
flsec aulem soia inter omnes mulieres benedicitur, erit finis. Recipil-enim Domimts a Domino sedeni-
quse adhuc sub antiqua praevaricalionis maledictione David, secundum hoc qttod filtus esl Daud.Regraf
tcnehanlur, ex quo primae mulieri a Domino diclum autem non soluni in domo David, id esl, iii tribu
ftterat: < Multiplicabo serumnas iuas, et in tlolore Juda, verum eiiam in domo Jacob, id esl, iu t lo
parjes filios (Gen., m, 16). > Hac "enim legenon populo Israel. Per quod intelligilur quod in ejtis
tenelur vlrgo Maria, qtiaovirgo concepitj virgo pe- C regni exercitu omnes illi connuinerantur, quicunqus
pcrit, et sine dolore pariens virginitalis gloriam non David et Jacob fidem et juslitiam iinitautur (791).
amisit. Merilo ergo in mulieribus benediciltir, per Hoc enim regnum etiam nunc est; hoc iiiiperittm
qiiam mulieribus benediclio datur el mundus a ma- non deficiet, quia regnabit Dqminus in ffilernuin ,>
ledictione liberatur. Qum cum uudhset, turbata est eliu sseculumsseeuli. Dixil autem Maria ad ange-^
in seimone ejus , et cogilabal qualis essel isla saiu- him : Quomodo fiel istud, quoniam virum non co-
taiio. Turhata est, inquit, non in vultu ejus, sed in gtidsco? Non dubilat fieri quod angelus fieri promil-
sermone ejus (789). Nonênim aiigelum, sed verba1 lit. Inlerrogal lantum quomodo fial-(792). Quoniani,
aiigeli attendeliat, el quid illa tam officiosa salulalio quaravis virginem aliquando pariluram audierat,
silsl praetenderet, cogitabat. Hoc aulem angelup quomodo tamen pareret non audierat. Dicit enim
senliens ait: JVelimeas, Maria;inveitisti enim gra- Isaias; Ecce virgo concipiet, et pariet filium {Jsa.
tiam apud Deum. Sed vis audire quam gratiam? vn, 14); quomodo lameu pariat non dicit. Quia
Ecce concipiesinulero , el paries -filium, et vocabis igitur virgo est, et virutn jion cqgnoscit, qttomodo
ad Nazareth, el juxta interprelationem nominis ejus sed in sermone ejus. Non enim angelum , sed ver-
florem videbimus Galilseae.> Mtindi, sancli, segre- Dbum angeli attendebat, et quid illa lam officiosa,
galijdeo ab aliis dicebaiilur Nazaraei. Epiphanius salui-atio sibi praetenderet, cogitabat. »
JJ.-cr.29, n. 5. < Ex eo noinen sibi islud iniponunt, (790) Vid. dicta ad Maltheeuro.
ut Nazarai vocentur, nou Nazireel; quae vox sancti- (791) Beda, Domum namque Jacob totam Eccle-
ficatiira significat. > siam dicit.
(787) Notissima sunt verba Ambrosii lib. JI in Luc. ,(792) S. Ambrosius* lib. n', De Abraham, c. 8;
n. 8: < Sola in penelralibns, quam nemo virorum < Qui queeril quomodo sciat, non dubitat, manife-
vlderel, solus angelus reperiret; sola sine comiie., stante Deo, cognoscere se posse, sed lormam vult
sola sine teste, ne quo degeneri depravaretur affaiu, acquirendee cognitionis advertere... Qitomodo fiet
ab angelo salutalttr, > istud, elc, jure respondil: hoc est cuni id, quod
«
-(788)Bedai Maria autem Hsebraice siellamaris, naluree est, non suppetat, quia non solel parere
Syriace vcro domina vocalur; el.merito, quia et vlrgo, quae îro non fuerit copulala; qusero, qtio -
loiius mundi Dbmiiium, el lucem ^seculis nieruit modo prseterinstilula naturae, possil generare, > Et
gcnerare perennem. Bene gratiaplena vocatur, quse lib. ii in Luc. n. 17 : « Maria aulein cum dicil ;
tiiiiiirum gratiain, qttam nulla alia mcruerat, asse- Quomodo, elc, non videiur dtibitassc de faclo, scd
qtiiint; ut ipsum videlicel graliae concipiat et gene- de facli qualilale qusesisse. Liquel eiiini, quia fa-
rei auctorein. > Deinde sup^riora veiba Auihrosii ciendura esse crediderit, quse quomodo fieiet inicr-
cxst-nhii. rogavil; unde el mcruit audire : Beaia, qum cie-
("89) Eiiclieiius 1.ail.:« Tuibala esl non in vuKu, didislL t Vide el supcrius ab co dicla, n. 14.
543 S. BRCNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 544
pariat, et virgo maneat, interrogat, quod nulli A i vil (Exod. vn, 40); aquas in sangMinem, e\ sangiti-
adnuc revelatum erat. El respondens angelus iiixit nem in aquas converiit (ibid,, 20); mare aperitur
ei: Spirilus sanclus superveniel in le, el virlns Altis- (Exod. xiv, 21); manna pluil (Eced. xvi, 15); asina
simi obumbrabil tibi. Hie est modus pariendi. Ita loquitur (Num. xxn, 18); petra fundil aquas (Exod.
roncipies , ita paries. Jam nihil eSt quod te ulleritis xvn, 6); et Jordanis conveiiitur retrorsum (Jos. m;
interrogare oporteat. Spiritus enim sanctus qui su- Psal. cxm, 5). Sed qnid dicara de virga Aaron,
perveniet inJe, el virtus Ahissimi qtiaeobumbrabit qtiae cum sicca X3ssel, sub una nocle et frondes, et
lihi et amplexabitur te, totamque inlus -et extra flores et fructus germinavtl (Num. xvn, 8)? Yirga
inniiiet le, faciet in le quod voiuerit, et quomodo sieca iitices dare poluit, et
virgo parere non potuil?
\oluerit. Quod autem ait: Spiril.us sanctus superve- Ulique Deus operalur quidquid vull,, el hrmalre
niel inte, lioc exposuil oMcens, el virtus Altissimi tantunimodo amisit poleslalem? Dixit aiilem Marja:
opumbrabit libi. Hsec enim virtus coipmunis est lo- JEcceancilla Domhii,ftalmihi secttndumyetbum luttm.
lius Trinitalis (795). Tola eijim Triuilas unus Deus, Auditis ralionibus acquievil,-el acquiescendp con-
et ipse Altissimus. Natus est igitur Chrislus de Spi- cepil (795). Ancilla, 153 inquit, Doinini sum,non
rilu sancto, et Maria virgine,id est, de virtute meae, sed illius sum polestatis; fiat mihi secunduiu
Spiiiius sancli, qute uua communis-esl et Palris, H ' verbum tuura. Fl discessil angelus ab ea (796).
et Filii, et Spiritus sancti. Nam et ipse Spirilns el IV. Exsurgens aulem Maria in diebus illis, abiit in
Patris, et Filii Spiritus est. Filius aulem, solius monlana cum festinalione in civiiaiemJudwm; ei in-
Palris Filius, el~ Paler solius Filii Pater esl. Hsee travtl in domum Zacharim; et saluiavit Elhubeth
jiaqtie virlus superveniens obumbravit Mariain, ex (797). VirgoDeiplena admonlana conscendit, supe-
duabus nalurisChristura Domiiiura operala. t Sicut riorapeiU(798); jam non in terris, sed/in coelis
enim anima rationalis, et caro unus csl homo, ita metiteliabiiai, et Spirilu conversatur. Festinal, pro-
Deus et homo, unus est Christus (794). > Quantum perat, nihil negligenter agit, domum religiosaui
jgilur humanilatera spectat, non solum a Palre, ct ingredilur, justaui copulam, et sine querela ince-
a Spiritu sanclo, verum eliam a seipso, ct faclus, dentem videre desiderai, suaeque humiliiaiis, et
et crealus esl Filius. Quanium veroad divinitatem , iijansuetudinis signa manifesiat. Maria ad Elisa-
nec factus, nec crealus, sed a Palre solununodo ge- heih, Chrisius ad Joannera, domina ad anciU.im.ad
nittis. El ecce Elisabeth cognala nta, elipsa concepit servum Dosniiitisvenire non dedignaiur. IIoc eriiin.
fitium in seneclute sua. Non solum, inquilr in te suae quid aliud esi, quam hiiniililaiis exemplum? Et fa-
virtutis miracula iiis temporibus operabitur Deus, . ctum est, ttt audivil salulalionem Mariw Elisabeth,
•Verum etlam in Elisabeth eognaia lua, quain tu ipsa exsnllavit infjins in uleto ejus. Dic, infans, dic, pro-
et velulam esse, et sterilem ab infanlia fuisse, op- phetarum omniu.n maxinie, qui digne salis iion
lime nosli. Et hie mensis sexlns esi illi, quw vocainr propheia, sed phtsquam propheta vocaberis, imde
sterilis, ul sciat omnis mundus, quia non eiit im- libi hsec exsuliatio? Nondum nalus es, el jain pro-
possibileapud Benm omneverbunt. Quid adhuc Juclsei plietas, inalrem Domini in voceagnoscis, quain qtiia
iucreduli dicent?-Kegaiit virginem peperisse, neque resalutare-tion poles, exsultando agis quod poles.
Evangelio credere volunt, Elisaheth tamen jam Quara Iselusei occurreres, si jam natus eam videres,
annm el sterilem peperisse negare non possunt. cnjus voce audita exsultandoobviam exire conar.s!
Ctrumque mirabile esl^ ulrumque contra naturam Et reptela esl Spiritu sancto Elisabetli, el exclamavil
faclum est. Neutrum fierKpossel, nisi mulasset na- voce magna, el dixil: Benedicla lu inler mulietes^
turam-, cui nihii impossibile est. Multa eiiim conlra el benediclus/i ucius venlris lui. Prius filiits, deinde
naiuramfecitDeus, quaenegare non audel Judseus, mater per filium repleiur Spiritu sancio (799). Fi-
Tirgam iu serpentem^ seipenlem in virgam inuia- lius intus lalens doeet, quickmaler exterius agere
(795) Rufinus comment. In Symb. Apost. ex re- H (796) Hactenns homil.

cens. Vallars. num. 10 :«Vide ergo cooperanlemlsibi (797) Lucse i, 59. Est hoftiil. Emiseni fer. vi post
invicem Trinilalem. Spiritus sanctus venire dicitur Dom. iv Adv.,pag. 41. De heiniliis 5 S. Brunoiiis
Mtper Yirginem, et virtus Altisslmi obumhrare ei. Eniiseno suppositis satis diximus. De liac auteiii
Qttseest autem virlus Ailissimi, nisi ipse Christus, peculiariler admouemus leclores eam a clariss. prse-
qui esl Dei virtus, et Dei sapientia? Cujus aulem sule Stephano Borgia exscripian: ex ms. cod.Casin.,
hoec virtus csi? Alihsmi, inquiu Adest ergo A!- num. 34, al. 217 et hoc titttlo praeslgnatam : In oc-
lissimiis, aclest et \iitus Allissimi, adest el-Spiiitus lava Visilaiionis, senu. S. Bruni episcopi. Vulg.
s.uiciiis H.ecesl Triiiitas, > elc. habet in civkaie Juda.
(794) In Symbol. nomine Atbanas. (798) Ambrosius ib., n. 19: t~Non xjuasi incredula
(795) AmbrosiusrIib, n, in Luc. n. 16 : t Vide de oraculo, nee quasi incet la de nuntio, nec quasi
htitnilitatem, vide devotioijem. Aneiiiam se dicit, dubiiansde exeniplo; sed qttasi leeiapro voto, reli-
iPoinlni quae^maler eligilur, nec repenlino exaltata[ giosa pro offlcio, festina pro gaudio, in rooniana
proinisso est. Siraul ancillani dicendo, nullam sibii perrexit. Quoeniin jam Deo plena, nisi ad superiora
praerogalivam lantae graiiae vindicavit quae faceiet: cum feslinatione contenderei ? >
qtiodjuberelur Ecce ancillu Domini, elc, Iia- (790) Aml)ios.,n. 25: t Exsuitavil infans, repieta
l.es obsequiuro, vides \otttni. Ecce enim ancillat cst maler. Non prius maier replela, quam filins; sed
Doinini apparalus olficli esl : coulingal nviii se-. ciiin filius esset replelus, Spiiitu sanclo replevil et
euudum tei buin tuitm conceplus est voti. > roatiem. >
345 COMMENT.INLUC. — l'ARS I, CAP. I. 5£6,
debeat. Quasi enim niagna vi Elisabelh interitis A tne diceni onmes generaliones. Yera est prophcliaj
commola, non solum Virginem resalutavit, verum quam Yeritaiis mater de se ipsa prophelavit. Nulla
etiain voee magna clamavit dicens t Benedicta tu enim exeo tempore generatio fuil, quse ejtis beati-
•nter mulieres. Id ipsum enim et -angelus ait. Ab ludinem non prsedicaveril. Semperenim ejus beali-
omnihus benedicitur, quae omni benediclione digna tndincm Ecclesia concinit, in qua simul omncs ge-
habetur. Ei benedictusfructus venlris iui,- Benedicla nerationes continenlur. Quia fecit mihi magna qui
arbor, henediclus et arhoris frticltis. Renedicta virga potens est. Imo, qui omnipoiens est. Yere ulique
de radice Jesse, benediclus et fios,qui de tali radice magna, el laoi magna, quam magna nulli tinquaiii
(800) ascendit. Benedicla lalis maler, benedictus et alii vel J'ecil,-vel facturus esl. Ex ea carnem susce-
lahS filius. Et unde hoc mihi, ut venial inaier Domini- pit, et coeli terrsequc Dominam et reginam eara
mei adme? Neque sanctitas, neque religio, neque constituit. Magna enim sunt haec. El sancium nomen
nohilitas aliquahoc mihi prsesliiii, ut tanio honore,, ejus. Et ipse quidcm potens esl, et nomem ejus
tantaquebeatitudine^digna fiereui. Egopotitis dehui sanclum est,quod niilli in vanum suscipere licelj in
ireadlejsed lua, tuiqufc filii htitiiiliias le coegit quo baptizamur, et con&lgnamur, sanctificainur el
venire ad me. Ecce enitn, ttt facta est vox salulalio- Christiani vocainur. Elmisericoidia ejus a p.rogenie
°
n.s iiiw in attrjbus meis, -exsullavil,in gaudio infans in ptogenies timentibus eum. Ejus enim misericordia
in utero meo. In advenlu, inqttil, tuo nonego soliun, noii in una progenie est. Non enim Judseorum Dcus
sed et filius meus gralulatur, in lua salulalione Iae-. tanttim, sed -a progenic in progenies dilatalur, et
lalur, et quod voce non potesf, gaudio<facit.Et^bea-^ cresrii, cunclis suhvepiens iimentibus eum„ Fecit
ta, qum credidisii, quoniampeificienlur ea qum dicla puteniiam in brachio suo (S05[. Preelerito pro fuluro'
sunt libi a Domino. Quae sunl enim, quae dicta sunt uliiur. Fecit enim Dominus potenliam in brachio
ei a Domino,nisi illa^quae superius angelus ait: sno, id esl, in virlute et fortitudine sua, quia diabo-
Ecceconcipies, el pariesfilivm, et vocabisnomen ejus lum vicil, iiifernumexspoliavii,et sanelorum animas
Jesum? Et paulo post : Spiritus sanclus superveniet sectini ad coelesiia-iexil.Dhpersitsuperbos menle eor-
in le,elvirtus Altissimi obumbrabiltibi. Et ait Matia: dis sui. Menle namque cordis sui, id e<t, seeuhdttm
Magnifical anima mea Dominum. Anima, ir.quit, voiiinialem suain, superbos Judaeos uhique^terraruni
mea, mensmea, virlus mea,omnisque inlelligentia, Domitius dispersil, et cunclis nationibus suhjugavil
«t conscientia mea magnificat Dominum , laudat, Unde Psalinisla ; t Disperge, inquii, illos in virlule
benedicit ct prsedicat. Magnificat aulem et ille Domi- lua, et destrue eos, prolector noster, Domine (Psal.
num, in cujus bonitate magiiificatur, el laudamr r. LMU,12).->'De quibus adhuc suhditnr : Deposuit
Dominus (801). Sic enim in discipulis magislti, poienles de sede, et exatlavil httmites (804} : in gfo-
sie in operibus suis singuli artificeslaudautur, et iiam scilicct JudtiMSpromissani genliles exallans.
maguificanlur. Et exsultavit spirilus metts in Deo HoceiiinrDoinilius semper agit: t Omnis enim, qui
saluiaii meo. Modo.,inquit, anima roea Dettm taia- se exallat, humiliabilur: et qui se humilial, exal-
gnificat. Modo ejus magnificenliam, de qua scri- jabitur (Luc. xvm, 14). > — Esurienles implevit
ptum est, t Exallata est magnificeiilia tua sttper bonis, et divilesdimisil inanes. JEsurieiites erani gen-
coelos, Deus {Psal. vnif 2), > cunctis genlibus roani- tiles, qui ccelesiiiiiti mandatorum duicedinem no-i
festat; in ,quo semper exsultavit, in quo semper de- guslaverant : diviies, Judsei, qui legis et prophe-
lcclala«st,quem seraper dilexlt, cui lolis vlsceiibus tarum divitiis abundabant. Wos auieni spirilualibus
adhaesitetcujus servtluti seperomnia-subjugavil,Êt bonis implevit; hos vero inanes el spiritualis Iu-
iiocmerilo : Quia respexit Ifuinililalemancillw sum. lelligentise vacuos abire perraisit. Huc aulera et Ola
Respexlt, et non despexil (802).154 Adquem enira conveniunl, quse alibi Domintts ail : t Beali, qtit
respicit Deus, nisi super humilem, et quielum, et esuriunl, et sitiunl justitiam; quouiam ipsi samra-
tremenlem sermones ejus ? Ecce enim ex hoc beatam buntur (Matth. v, 6). > Et : t Vaevobis divitihus,
(800) Idem, n. <ll: t Ipse frucltis venlris est flos \ ) sil qui £.„/' seipsum fiiagnus est; sed Iaiid.indo, H
radicis, de quo benft prophelavit Isaias, tlicens: magnnm faleiido. Sic enim magiiiiicainus Deiituf
Exiet virga de radice Jesse, elc; radix enim familia 'sic etiam dicinius : sanciificelur nomen luuin, qiioti
Judaioriini; virga, M.tria : flos Mariae,Chrislus, >etc. feemperulique sanctura esl. >
(801) Idem S. Ambtosius: « Magnificatur enim (802) Hier. lih. xvi, adv. Pelag., n. 16:« Aniraad-
Dominus... nonquod Domitio aliquld bumaiia voce 'verte, quoo beatam se-esse tlical, non ptoprlo ine-
possit adjungi, sed qttia magnificalur in ndbis. linago riio atque viitute, sed Dei in se Iiabitaniis clemen-
etiimDei Clirisiusesl; elideosi quid justum leli- tia. > Vid. Beinardum, serm. 42 in Caul., serm.45,
giosuroque fecerit anima; et illa imagineni adcujus Homil. 1,-super Missusest, elc
est siniilitudineni creata, magnificat. Et "ideo dum (803) Beda ita explicat: x In biachio stto; In ipso
inagnifical eam, magniludinis ejtts, qtiadam partici- Dei Filio significai... Sicut enim ttium bracliiuis,
patioiie, sublimior Ut; ul illam iiiiaginem splendido iit quo operaiis, sic Dei brachiuin dictuni est ejus
Iônorum coiore faclorutn, et quailam semulatione Vetbum, quia pei Veibiitn operaius esl immdinn. >
virtutis in se videatur expnmere. > Sic etiani Ori- "Esl haec"ahoruirt PP. explicalio, ut Janseniiis 1.alL
gencs. Vid. Jaiisenium Concord.c. 4. Noh omilteh- docuil.-Alii Jutura et ptaeleriia coiiiprehendeiues,
<!u"stamen Aug. iu Ps. LXXI,n. 13, qui exphcans il- biachium inlerpretanlnr Dei potemiam. Vid. Janse-
lud : t Omnes geittes maginficabunt eum, > scriblt,
« Mjgnificabunt eum, non ipsi iacieudo, Ulniagiius iiimn, c.4t, aliosque iiilerpretes.
(804) Vid, 'Gregorium cap. 2, lib vi in hb. \ Reg^
347 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNlENSlS - 545
qtti habeiis consolalionem ^veslrani (Luc. vi,24). r, A angeli minoralus est, videlnus Jesum propter pas-
— Suscepii Israel puei um sttuni recordalus misericor- sionem mortis, gloria el honore coronatum (Hebr,
diwsuw. Sicttt toculusesl ad patresnostros, Abraham, ii, 9). > HoC igilur solo niinorest Joannes, quo
et semini ejus in swcula-' Hoc esl enlm, quod in nemo alius major surrexit natus demulierfi.'t3nde
Pa-almisdicilur. « Memorfttil in sseculum teslamenli ipse qtioqiie'Joannes ail i i Me dportel mimti, illum
stii,J\erbi, quod mandavit in mille generationes, aniein crescere. Qiii post me \enit, ante me factus
quod-disposuil ad iiiraliam erjuramenli sui ad est, ciijus non sum digtius corrigiam catceamenti
"Isaac (Psal. civ^8). i Rccordatusenimmisericordise solvere (Joan. m, -30). > -Minuitur enim Joannesi
_,u_e,sicut -ad paircs nostros, id esl, Abraham et capite truneatus : crescit vero Jesus rn crncem
seiuihi 'ejus locutus fuerat. LStiscepilIsrael, piterum B\aliattis. Elandierunl vkinifet cognatiejus', qtiitt
siium. Suscepit enim, reconciliavit, tenttit et in magnificavil Domhius*mhericordiam stinm cum Mla,
patribus promissam hjerediihteni Introdtixit. Pue- el ccmqraiulabanlur ei.Eranl enim 'sieriles in op-
riim utiqtie Israei (805), non autein senem -Tsrael, prohrium in Israel, -quantvis lioc aliud «ignifieaTei.
id est, iion Yeteris sed No\i Testamenti sCclatores. Cdi-porisnamque steriliias nonestpeccaium. Menle
ilansit autem Maria ctim itta quasi meitsibus tribiis, ;vero steriles apnd Deum in opprobrium sunt. Quan-
ct reveisa est in donmm snam. Decehat enim ul siraul lum igimr ad lilleram, magna'm ei Dominus miseri-
inaoerenl, quatenus in illo parvo' tcmporis spatio cordiam fecit,"qui tanto pignore illam fecundavit,
Eiisabetl) a Maria, et Joannes a Christo docerelur Unde et ipsa superius ait : < Sic Tiiihi fecil Deus in
(S_06)*. Libet ininc intneri quiinias tunc Zacharias, diebns, quihtis respexit auferre opprobrium ^meuaf
quaiitas Elisabcih lacrymas fuderll, qtiando viigo inter homines (Luc. i, 25). >- El faciutn est in-die
Maria inde, quandomundi gaudium, el stella maris octavo venerunt circumcidere puemm, ~e. vocabant
iti domura stiain reversa est. Joannes quoqtie, quain- mm nomine paltis suV Zacliariain. HaC eircumci-
\Is adhuc in malris utero clausus (807), in e"jus di- sioue neque Christus, ViequeJoannes indigehat; cir-
cessus non parum doluil, qui in illius adventu cuincisi tamen sunt, ne scaiidalo fierent, et ut le-
lanto gaudio exsultavit (8i'8). gem adimplerenl (810). Lex eniin, etptophetw iisqtie
Y. Elisabelh autem impleiumesl tempus~pariendi,el acl Jodnnem. De circumcisione multa ad Romanos
peperit lilium (809). Nascilur hodie JoaiinesBaptisla Apostolus scrihil, el non carnis, sed spiritus eircutn-
niajor prqpheiis, niinor angelis, imo minor eo, qul mi- eisionem laudat(8il). Spirilualis-namqtte circum-
'iioralus'paulo minus ab angelis. Uncle ipse Doralntis cisio non in uno, sed in omnibtis htciiibris fieri
ailitlnternatosmiilieruin nonsurrexitmajor Joanue ,n debet; ut neque manus operentur malum, neqne
|Ba'ptista;155 quiautem minor estin regno ccelorum, oculi videant vanilaiem, neqiie pedes ad ftindendum
major esl illb (Matth: xi, II). > Hoc auiem Aposto- sanguihem xurranl, neque aures detraclionihus
ilus exposuit dicens : « Eum aulein, qui modico quam pateant. Sic omnia membra circumciduntur. Tali
(805) Beda : « Pulchre pueriim Homini appellal Menoeliius, Tirinus, Calmel, elc. ad parium Elisa-
jlsrael, qui ab eo sit ad salvandum susceplus, obe- beth remoratam puiant. - ,
dientem videlicel et humilem. > (808) Hactenus iiomilia. ,
(806) Origenes, hom. 9, in Luc. (lom. III, Opp., {809) Lucse i, 57. Est homjl. ut reliquae Emiseno
pag. S42) : t Si enini in eo quod taiitum venilMaria perperam diclee in nalal. S. Joann., pag. 187, 2.
ad Elisabeth... in una liora lanlos profeclus habuit, (810) S.'Thomas in, p. qu. 57, arl. i, causas
nostrse conjeclurae relinquilur, quid in tribus men- septem assignat, ob quas debuit Christus circum-
tsibiis Joannes profecit, assistenle Maria Elisabeth. cidi; quarum V. est, t ul obediendiTiftntem nobis
lYalde quippe indignum esi, in puncto horae atque suo commendaret exemplo : unde el ociava ilie
jnomento exsullare infantem, et quodammodo gau- circunicisus est, sicut iu lege eral praecepium. >Est
idio lascivisse, repletamque esse Spirilu sancto Elisa- praelerea alia cauSa, qnam S. Leo assignat serm.
heth; per tres vero inenses nec Joannem nec Elisa- 22, c. 4 : « Ut virtittem inseparabilis a suo ho-
bethexvicina Matiis Domini et ipsitts Salvatoris mine Deilatis per velamen nostrae infirmitatis abs-
ipraesentia profecisse. Exercehatur ergo et quodaui- J) conderet: J>atque hinc daemonisilludereiur astutia,
modo in alhlciico sancta inalie per tres itienses < qtise nativitatem pueri in salutem generis humani
iingehatur Joannes, et praeparahatur in matris uie- proereati non aliter iibi, quam omnium nasceiiliuro,
)0, ut mirabiliier natus, mirabiliter nutrirelur. i putavit obnoxiam. >
Origenem anle oculos habuisse-videtur Ambrosius (8H) Prffisertim cap. in, 28 : « Non enim qtii in
scribeus 1. n in Luc, n. 29 : «Non sola familiari- manifeslo Judseus esl: neque quae in matnfcsto, in
iiatis esl causa, quod diu mansit, sed etiam tanii earue est circutncisio; sedqui in abscondito Jiidseus
i\alisprofectus. Nam, si primo ingressu lantus pto- esl; et circumcisio cordis in Spirilu, non httera :
cessus exslitit... quanium puianiiis usu ianti tem- cujus laus non ex homlnibus, sed ex Deo est: >
poris S. Mariae addidisse praesenliam?... Uitgebaliir quse verba expendcns S. Hieronymus lib. ir, Coimn.
ilaqtie, el qtiasi boiius alhleta exercebatur in utero ad Galai, v, 5, subdit: « Nilnl Jtaque prodest in
Matris propliela : araplissiraa enim virtus ejus cer- Christo carnis circnmcisio, sed cordis el auriuni,
tanijniparabalur. > q.iae auferl illud opprobiiuro Judeeoruni. Eece cir-
_ (307) Hoccoromonstrat, A. in eornm esse senten- cumcisee aures vestras, et non polestis audire :
lia, qui B. M. non exspectasse parlum Elisahethi Piodest circumcisio labiorum, qtiam juxla hurailita-
censuerunt; quam sententiam defendit Baltasar teni, nec dum se hahere eausabatur Moyses, ul in
|Corderius adnol. ad Calen. in Luc, pagt 2!; Jan- jlebraicp scriplum est: Ego autem snm prmputhim
..enius, Concord.,c. 4 et plerique, teste Maldonato. hubens in labiis, > elc. Yid. S. Aug. tracl. 50 in
)pse vcjoMaldonauts, Cornelius a L.ipidc, Estius, Jtann , n. 5.
54a COMMENT.IN LUC. — PARS 1, CAP. I. 550
circunicisione omnia \ilia et peeeala lolluulur. Unde A per prajconem, 1S6 viaitavil pcir Jilium (814)»
elpctava die merilo iiehat, in qua et ultinia rcsurre- praedicavit per ulrunique, fecil per allertim. Uter-
Ctio fiet (812), quando membris omnibus circumci- que ad baplismum populos vocavjl. Sed aller «o-
sis, id esl vitiis et peceaiis aliscissis, lolusque ex lummodo plebem redemit el in •Spirilu sancto ha-
integro innovatus, omnique superfluitate mundatus plizavit. Unde et eidem Joanni dicilur : < Super
homo ad immortalitalem resurget. Et respondens quem videris Spirilum descendentem, el manentem
maler ejus dixit: Nequaquam; sedxiocabiturJoannes. -super eum, hic -est, qui bapiizat in Spiritu sancio
Nequaquam, inquit, Zacharias vocabitur, quamyis {Joan. i, 55). _>Et erexil cornu salulis nobis indomo
et.hoc nomen dignum sit veneratione. Sed vocabi- David pueri sui (815), Domus David Ecclesia csi,
lur Joannes, quod Dei graiia Inlerpretatur; quia populusque fidelis et bellicosus, cui nulli- adversarii
nullus inter natos mulierum familiarius illo Dei resislere possunt. In Jiac atitem cornu salutis "Do-
graliam possidebit. Et dicebant ad illam : Quia roinus erexit, Joannein videlicet, qui Chrislum prse-
nemo esl in cognalione lua, qui vocelur hoc nomine, dicanjo praecessif. De hoc enim cornu salulis ipse
lloc enim nomen angelus imposuit, nqn cognatio David Joquitur dicens : < Illuc producara cornu
dedit. Sed unde Elisabetb hoc nomen scire potuit ? David, paravi lucernam Chrisio meo (816) (Psal,
Zachariae nauique non Elisabethdictum fuerai: Et " cxxxi, 17). > Joanues igiluret cornu est, el lucerna.
vocabis nomen ejus Joannem. Qua in re credendum Cornu clamajjdo; Iucerna illuminando. Ipse est
est, quamvis id scriptum non est, de angelica eniin vox c'amantib in deserto; ipse lucerna ardens
revelalione, vel alia qualibet divinilus facta inspi- et lucens, Sicut locuius esl per os ânclorum,^ qui a
Talione, eam hoc nomen didicisse (815). Innuebal swcuio sunl, prophelarum ejus. Sicut,"inquit, per
qulem palri ejus, auem vellet vocari eum. Qui quo- prophetas pracnuntialum audivimus, ila modo in
niam voce hoc eis indicare non poteral, postulans hoc puero fieti videmus. Quem nobis Dorainus man-
pitgillarem scripsil dicens: Joannes est nomen ejus. davil u-t faceret nobis salutem alque vindictam ex
Et mirali sutit univeui. Mirali enim sunt, cur utrique inijnicis noslris, el liberaret de manu omnlum qui
parenti hoe nomen puero imponere placuit. Quia nos oderuut. Hoc est enim, quod superius dixit:
cum nemo in illorum cognalione sic \ocarelur, Dei t Qnia convertet corda palrum in filios, et iucre-
niitti id fieri intellexerunt. Aperlum est aulem illico dibiles ad prudentiam justorum, parare Domini ple-
os ejus, el Ungua ejus, el loquebalitr benedicens bem peifectam (Luc. i, 17). > — A.d faciendam mi-
Deum. Sic «nira angelus promiseral: « Pro co, sericordiam cum pati ibus nostris, et memorari testa-
quod non credidisti verbis meis, quae implehuntur P menti sui sancii. Ad hoc, inquit, hoc noslrae salutis
ia tempore suo, eris tacens; et non poleris loqui in cornti Dominus erexil, ut cura patribus noslris mi-
diem quo haec fiant_(__.«c. i, 20). > Loquente auieiai sericordiam facerel, el testamenli sui non immemor,
Zacharia, faclus est timor super omnes vicinos eo- jiisjiirandum adimpleret in -nobis, quod juravil ad
rum; et super omnia montana Judww divulgabanlur Abuiham pattem nostrum, dalurum^se nobis. In eo
omnia verba hwc. El posuerunl omnes, qtti audierant igitur, quod in nobis teslamentum complevit, cum
in corde suo, dicentes: Quid pulas puer isle eril ? patrihus nostris misericordiam fecit. Hoc euim Do-
qui conlra naturam natus est, in cujus nalhiiate os minus Abrahse juraveral, dicens :' « Semini tuo
diu clausum aperilur, mulus loquilur, et lam m_- dabo lerram banc (Gen. xv, 18). > Per quam ter-
racula fiunl? Elenim tifanus Domini erat cum ilte. ram viventiiim significahal; quam non carnalibus,
Ipsa igilur haec omnia operabalur in illo. Et Zacha- sed spiritualibus ejus filiis dattirus erat. Ul sine
rias paier ejus impletus esl Spiriiu sanclo, el proplie- liinore de manu inimicortim noslroium liberali, ser-
tavit dicens: Benediclus Dominus Deus Israel, quia viamus illi. ldeo, inquit, ex inimicis noslris nobts
visilavit, et fecit redemplionem plebis sum. Yisitavit Dorainus salulem dedil, ut sine limore de roanu
(812) S. Aug., lib. xvi conlr. Faust., c. 29: <Qui D mit. Quod quia B. Zacharias proxime faciendum
tempora passiouis el resurreclionis suse Jiaheret in cognoverat, prophelico more quasi jam factuin
potestale, id egii, ul ciro ejus in sepuliura Sabbato narrat. >
requiescerel... ut tertio die resnrgens, quem Do- (815) Haclen., homilia.
minicum dicemus, qui post Sabbaium numeratur (816) S. Hieronymits ad cap. v Isaiae : «Cornu
octavus, eliani circumcisionem octavi diei ad se regntim significare, ,et polenliam, saepelegimus, ttt
prophelandum pertinere declararel. Quid enim si- esl illud in Evaugelio : Suscitavil cornu salults no-
gitifical circumcisio carnis? quid nisi expoliailoiteni s'rw in domo Dav;d pueri sui. > S. Auguslinus, enar-
inorlaiitatis, quam de carnali generatione porta- rat. in psal. cxxxi explicans illud : Ibi suscilabo
mus, > etc. ? Yid. serm. 189, n. 5, lib. iv. Op. iinp. coinu David : « Cornu stgnificat altiludinem, el qua-
contr. Jtil. n. 154, etc. Iero aliiludinem ? non carnalem. Ideo omnia ossa
(815) Beda : « Nec mireris, J_Inomen mulier quod carne. involuta sunt: cornu excedil carnem. Altiltido
non audivit, asseruit, quando ei Spiritus sanctns qui spiriialis, cornti esl. Quae aulem altitudo spititalts
angclo mandaverat, revelavil, -neque poleral Doniini esi, nisi de Christo? ct ut noverilis, quia ibi
ignorare praenunlium , quae piophelaverat Chri- est-cornu David, attendile qtiid sequaiur; paravi
stum. > luceniam Christo meo. Quae est lucerna ? jani no-
•
"(814) Beda « Yisilavit autem Dominus plehem slis Domioi verha de Joanne : llle erat lucema ar-
suam/iuain longa infirmilale labe.sceniem, ct qua-i (/_>.._, ei lucens. i Hjec Auguslini verba ferme exscribit
*enditani sub peocato, unicl Filii stti sanguinc lede- Bcda ad h, 1.
inimicorum nostrorum liherali, per quos vitia, et. A lur ultra ad preelium (Isai, u, 4). > Et Psalmista :
malignos spirilus intelligimus, non illis serviamus, « Orietur in diehus ejtts justitia, et ahucdaniia
sed illi. Sed quomodo serviaraus ? In sanctitate, et -pacis (Psal, LXXI,7). > Quia enim princeps pacis
juslitia coram ipso. Aliter enim servilia nostra Deus oriebatur, pacem ubique fieri oportebat (821). Et
non respicit, neque sunt eoram ipso, nisi in sancti- ibanl omnes, ui profilerenlur singuli in suam civita-
tate et ptstitia servlamus illi. Hoc autem non ad tem. Ascendil autem et Joseph a Galilwa de civilale
tempus, sed omnibus diebus noslris. t Qui enim per- Nazarelh in Judwam civitatem David, quw vocatur
severaverit usque in finem, hic salvus erit [Matlh. Belhlehem, eo quod essel de domo, et familia David,
x, 22). i — Et tu, puer, propheta Allissimi vocaberis, ul profiterelur cum Maria desponsala sibi uxore prm-
piwibis enim ante faciem Domini patare vlas ejus. gnante, His enim verbis apte monstralur, qitod liaec
No» solum enira prophela, verum etiam plusquam desciiptlosecundum familias facta fuerat. Unde et
propheta vocalur Joaiuies,'ei hoc quidem, non a ad proprias civiiates, alque familias ublcunque-
quoliber, sed ab ipsa veritate. Quod autem anle essent, singulos redire oportehat; quatenus com-
faCiem Christi Domini Ja.innes praecesserit, parare municalo consilio, omnes simul tribulum dare pro-
%I.ts ejus, ipse Doniiiius per propbetam loqnitttr niilterenl, et facta descriplione secundum unam-
dicens : t Ecce ntiilo angelum meum ante faciem B qiiainque familiam, tolius iribull summara collige-
ittam, qui praeparabil viani luam anle le (817). > leni (822). Venit ilaque et Joseph cum Maria de-
Uude cnim ipse Joannes ait: t Ego vox clamantis in sponsata sibi uxore prsegnanie in Beihlehem civila-
<cserlo, parate viam Dotnini, rectas facile semilas lem David, ubi eorum familia habilabal, ut et ipse,
Cjits(Joan. i, 25). > Prjeivil igiiur ante faciem Do- sicul ceeleri, eamdem facerel professicneni. Factum
niiiii. Sed cur? Ad dandam tciehliam saluiis plebi est auietn, dum essent ibi, impleli sunt dies, utp~are-
ejus in remissionem peccutoriim eoium. Efhoc quiret, et pepeiil Filium suum priniogeiiilum, Ibi enim
tlcro fjciebat, cum diceret: t Pcenitcutiaro agile, Chrisiuiii nasci oporlebat, quia sic per proplielam
appropinquavit eniin regnum coelorum\Matlh. iv, nimtiaium fueral: t El lu, Bethlehem terra Juda,
17). > Hoec aulem bona daia sunl nobis per vhcera non eris niinima in principibus Juda; ex te enim
mheiicordttb Dei noslri, qui proprio Filio non pepcr- exiet dux, qui regat populum nieum Israel (825). >
cit, sed pro nolris oinnibus tradidil illum. Qiiibus Primogenitus aulem secuiidum legein filius <liciiur,
niiscricordiae, chsrilalisquevisceribus ipse Dei Ftlnis qui primus de malris utero procedit, sive alii Jilii
lisitavil nos oriens ex dllo. Illuminare his, qui in sequanlur, sive non sequanlur. Cum enim lex staiim
t 'Krbris, ei untbra mortis sedent, secundum illud: post untim niensem omne primogenitura Domitio
~t Populus, qui sedebal in lenebiis, vidit lucem ma- C offerre praecipial, quis non Intelligat, sine alicujus
- gnam : > ambulantibus < in
regione ttmbrae mortis reiatit ne primogenila dici, cum niliil adliuc gen-
lux orla est eis'(S18) (Isa. ix, 2). >—Ad dnigendos lium sit, cui hoc primogenilum referri posslt? Quid
pedes noslros in viam pacis. IUi enim pedes in viata enim si malerillico mortua 1'uerit, vel si tilterius
pacis dirigunlur, qui l.on ad bellum, sed ad pacesn fil um non genuerit ? Nunquid idcirco primogenilus
cui runl. De qtiibus dicilur (819):« Beati pedes e\an- ille non erit, qui ex ea jara nalus, et post unum
jjelizanliuin paceni, cvangeluanlium Iiona (820) i meiisem Deo oblalus, ab ipsa lege priniogenitus est
Yl. [CAP.II.] Faclum esl aulem in diebus illis, vocatus? Igitur aut lex mentitur, aut ptimogenttus
exnt edictum a Cmsare Augnslo, ut describerelur aliquaiido sine relatione dicltur. Peperit itaque
universus orbis. IIwc descripiio prima facla esl a beatissiina Virgo; concipiens virgo, patiens virgo,
piceside Sytim Ctjrino. Quod enim mundus univer- el in selernuiti permanens virgo. Clausa ante par-
BUSdescribitur, et sub unius poleslalis iribuluni tum, clausa in partu, et clausa post partum. Pepe-,
ledigilur, magnoepacis indicium est. Si enira adhue rit, inquit, filium suum primogenilum , et pannis
liimidus repugnarel, et contra Romanuni iuiperium eum involvit, et reclinavil eum in prwsepio, quia non
'diniicaret, nequaqiJam ejus edicto describi, vel stib erat eis locus in diversorio. 0 pietas immensa!
tiihutttm redlgi potuisset. De hac eiiim T.57 o humilitas ineffabilis! o sacramenlum Inenarrabile!
pace propheta praedixerat: « Et conflabuni gladiosi Deus homo fit, seternus, teuiporalis, Immensus, im-
suos in voraeies, et lanceas suas in falces : nont mortalis, passibilis, parvis pannis involvitur, qui
levabit gens coulra gentem gladium, nec exercehun- coeli ambitu pra magnitudine non continelur (S24).
, (817) Mala61i. m, 1 : Ecce ego, mitlo angelum! D. E. prop. 9, cap. 8. Maldonatus ad h. 1. affirmal,
meum, et prmparabii viain anle faciem meam. hoc teslaii ecclesiasticos auctores oinnes. Kepple-
(818) Quam vario sensu in Scripturis dicalur «m- rum id neganiem refutat Norisius disserl.' 2, in "
bra morlis, expllcal Gregor. iv, Morl., c. 20. Cen. Pis., cap. 10. Vid. S. Leonem serm. cap. 5.
(819), Rpni, x, 15 : Quam speciosipedes, etc (822) Descriptionem non fuisse hujusmodi, qua
(820) Httjusmodi cxpositio Zachanae Cantici seor- triuuium exigereiur, volunl recenliores erudjli \iri.
,sira posita subUruni ep. nomine, reperitur in cod, V. Norisium, Pagium, Tillemontiuiii, etc.
ms. Casin. n. 251, al. 550, eharac. Langohard. saec,, (825) Mich. v, 2: Et lu Bethlehem Ephraia par-
xi, fol. 155v _ vulus es in millibus Juda: ex le milti egiedielur, qui
(821.) Pacatum fuisse .orbem sub Chrisii orlun l sii!Dominalor in Israel.
Hieronynnis, Eusebius, Orositis, aliique Patres eai (824) Similis exclaraalio Nazianzeni, orat. 58,
prtiphciaruin oraculis eliciunt, quos allegat Esliui5 pag. 620T < O novanl mistionem ! O admirandam
535 COMMENT.IN LUC. — PARS I, CAP. II. 534
Quisaudivit unquam tale? Quis vUil httic simile ? A quotl nune de virgine oiialur, sed quia ejus nathi-
Rcclinatur in praesepio, et paais vivus qui de^ ccelo laiis memoria liodie iiinovatur, et in illius comme-
descendit, noit lioniinibus, sed peroribus anlepon'- moratione-cclebr. tur, et praedicatur. Et hoc vobis
lur, id est non Judaeis, sed genlibus (825) manif1- signum : -invenietis infantem pannis involutum, et
sialtir. Tunc « cognovit bos possessorem suum, el positumdn prwsepio. Cllnam hoc signum Jttdaei stt-
asinus ptsesepeDomiuisui (826). > Sed cntiddicam, sciperenl, et Christum nobiscum in praesepio quae-
qnoJ coeli tenseque Greator, quod Rex regiinret rerenl! (850) Qnamvis enitn pannis sii in\clutus et
Domiims dominaiUium non liabuit locum in diver- sub velamine litierfle jaceal occnltus, invenirent
sorio ? Sic enim Apostoltts ail : < Qtiialcum omniuni lamen, si eum quaesissent, et intelligerer.i, si ctedi-
di\es esset, pro nobis^panper faclus est (827). > — dissent. Quicunqueigitur es qtti vis videre Jesuni,
El pastoies eranl in regione eadem, vigilanles, el accede-adhoc prsesepe, scrutareScripturas, reiuove
aisioilienles vigilias noctis super gregem suum. El pannos, pelle litteram : «Liltera enim-occidil, spiri-
ecce angelvs Dominislelil juxla illos, el clarilas De\ lus atttetn "uvificat-(f I Cor. m, 6),J et lunc vldebis,
chcuinftdsil eos, et iunueriiiil lintore magno. Etdixil quod videre non poletas. Sicenim Ecclesisepasto-
illis angelus : Nelile litnere, Ecce enim evangelizo rcs etitn' quaeiuiit/el qttaeienies imeniuut, elinve-
vobis gaudium-magnum, quod erit omtti populo, quia " uienles vei et aiitur ec ciedttnt. Et subito facta est
naius eslvobis hodie Salvator, qui esl Clttistus Do- cum angelo mulli udo mililim ceeleslislaudantium Do-
minus,'in civiiaie David. Quantum enim ad liltcram, liiinum, et dicentium : Glotia in excelsis Deo, et tn
<>a"causa esse vldetur, ut prius pasioribus hsec lcra pax homhiibiis bonm votitntalis.
\erba angelus numiaret, ne quasi ineauti siabu'mii "^li. Kt fulum est, ul dhcesserunt ab cis ancjeli
httrarent, et prsesepe"adire lenlaretu, in qtio puei in cmlum, pasioies Joquebanittr ad invicem : Trans-
positus erat. Spiritualiter aiitem, stabulitm Ecclebia, eamus usque Beililehem, el videamns hoc Verbum,
prsesepe Scriptura divina, pastores vero ep scopi ei guod faclum esi, quod Dominus oslendti nobis. P.i-
doctores (828) inielliînlur. Stabulum enim 153 stores, inqiiit, loquebantur ad Inviceni, et de his,
\ocatar Ecclesi.i, ad qtiam Dei animalia undique quse audierant, et videranl, ititer se traclanies dice-
cotiflmint, ibiqtte stant, el-moraniur in ea. Unde banl: Mira stinl quoe audivinms, slupeiula quse vidi-
scriptum est: « Animalia lua, Domine, iiihabitabiml mus : coehs gloria, pax terris promiititur. Salvator
ih ea (Psa/.\xvir, 11). i Hsecatilem atiimalia, quasi hodie nalus est nobis, rex novus hodie datus est
in prsescpio, in divina Scriplura cibis spiritualibus nobis, qui estChrlsttis Doinintis in civitale David.
nutriuiitur. Ibi posittim inveiiiunt Clirisium, ibique p Quid igilur faciinus7 Cur moiamur? Transearaus
comedunl panem \hitm. Beali, qui ltujus prscsepis usque Beihlebem ': ipsa enim est civitas David, et
cihis aluntur, etjdeliciis nbi-posilis reliciunttir. Vos videamus hoc Yeibnin et credahius, quia iu princif
auteiii, Ecclesiaepaslores, vos episcopi et sacerdo- pio eiat Verbum, el~Ve"rbuni erat apud Deiim, -et
tes, audite et intelligile. Vobis angehis loquitur, Deus erat Verbum. Quod faclum esi. Quantum
Vobls hocmagnum gauJium evangelizat; quia vobis enim ad se, heque factura, neqtie creatiiiii esu Fa-
dalum est nosse mysletium regui Dei (829). Yobis ctum lamen quodammodo est, quia Verbum caio
dalum esl audire el intelligere secrela cceli. "Nun- faclum est. Quod Dominus osiendil nobis. VideamiJs
tlale ergo quod autiisiis, pTsedicate quod vidistis,
corporaltter, quod Dorainus ostendil nob s ^piritua-
liolite celare-quod cognovistis. Toiies enim Chiislus et quod menle concepimus, et fide tenemus,
liter,
in stabulo oritur, toties ut parvufus in pr,cs6pio
hsecin Ecclesia reslal ut oculis intueamur. El venerunl festinantes,
ipoiiiiiir, qiioties prjedicatis, quoiies
el Chrisli naiivilatem ahis numia- el invenerunt Mariam, et Josfiph, el infqntem posiium
virginis parttim
tis. Inde enhn-hodierna fesliviias-nathilas Doinini in prmsepio. In stabulo slellam, in prsesepio jsolem
vocalur : non-quod Dominus hodie nascitur, non invenerunt; quia Maria Siella maris, Sol juslitlse
congregareni, ne quos spiritualium

temperatioi.em ! Qui est, Tit; qui creaius non' est, D eaulam Domihieffttsas
creatur, qui nullo loco contineri potesl, per inier- hestiarum per iioclium icnebias paterentur
yenlum animse intellectualis inier di\inila)em el iiteursus, Et bene pasloies vigilant, quos bonus pa-
carnis ciassitiem «ontinelur, J etc. stor inforroal. îrex igiiiir popnlus, nox sseculuin,
54 ; « Hic est pastnrcs suiit sacerdoies. > Ytde etiam Cyrillum ia
(825) Ambrosius, 1. n in Luc, n,divinum
Dominus, hoc pracsepe, quo jtohis myste- Catena Corderii, pag. 41.
riura revelatum est; irratioiiabiles gentes, pecudum ratione, Dominonatfi,
(829) Beda : t Puloheirima siuim
iutra praesepia more vivenies, alinionise sacrse jiber- pastores vigilant, gregemque abinsitliis nocii*
tale pascendas. Agnovil ergo asina, species scilicet custodiendo defendiinl Vigilenl ilaque , nalo
ei fonua gentiliuin, praesepe Doinini siii. > Domitto, pasfotes supra gregero* ovium suarum
(826) Jsaue i, 5. Yide Ambrosium, liunc eumdero Bene aulem vigiianlibuspasioribus angeltts apparct,
Isaiie locum afferentem lib. nin Luc., n. 42. eosquc Dei clantas circumfulget: qttia illi prascre-
(827) tfi Cor. vm, 9 : Quoniam propter vos ege- teris videre sublimia merenttir, qm fidelibus gregt-
nus facius est, cvm essel dives. bus pr.cesse solhciie seiunt; dunique ipsi pie sttper
. (828) Nola snnt S. Ambrosii Vjerba1. n in Luc, gregem ligilant, divina super eos gralia largius
n. 50 : « Yidete TScclesiaesurgentis exordium; Cbj i- cori.scat. i -
sttis nascitur, et pastores vigilare coeperuni, qul (850; De hoc^signo Bcrnardus sei-m.3 in Cant.
Ijeiilium greges, pecuduin modo ante viyenles, m
5r,5 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 5L6
CUiisilus vocatur. Recedaiil igitur leiieluae, fugiat Avetsi suntpaslores gloiificanies, et laudanles Deum
caligo, qula stella in stabulo, et sol in praesepio in omnibus, quw audierant, el viderant, sicul dictum
fulget. Fetor quoque ibi esse non potest, ubi est flos est ad itlos. Reati isti pastores, qui ChrjsluinDomi-
campi, et liiiumconvaUiuin, GUJIIS odore suavissimo num videre merucrunt, el Deum laudanles, et glp-
uiiliHim dfelectata Ecclesia, dicil: t Trahe me post rificanles ea quae audieranl et viderant crediderunt.
te, et curremus in odorem unguenloruro tuorum Beali illi pastores, qui usque hodie inEcclesiae prse-
(Cant. i, 3). i Sed quid de malre Domini dicam ? sepio, id est, in sacris voluminibus Christum quae-
cujus odoris fragrantiam rex sapleniissrmus Salo- runl, ct in eura fideliter credunt, ejus nalivitatem
nion adniirans ait: t Queeest Ista, qnse ascendit per nunlianies, ejus fidem pr.cdicantes, et eum uhique
deserttim, quasi virgula fumiexaromalibusmyrrhae, laudantes et glorificantes (832).
ct thuris, el universi pujveris pigmentarii ? > (Cant. VIII.El poslquam consummali sunt dies octo, ut
III,'6.) Ubi enln\ oniniura aroinatuui ftimus redolei, circumciderelur ptter, vocalum esi nomenejus Jesus,
ibi -fetons -indieium"esse non potest. Vtdentesaulem quod tocatum est ab angehj priusquam in tttero eon-^
cognoveiunt de verbo, quod dictwn eral itiis de puero ciperelur (855). Nobis, non sibi circtimcidilur Domi-
hoc, Hic cst eiiim ille puer, de quo scriptum est : nus. Sicul enitn nohis esl natus, nobis baptizatus,
t Puer natus esl noI>is, Ftlius datus esl nobis : et B elpassus,ita etnobis esl cireumcisus "(854).Piimus
factusest principatus sttper humerum ejus, et vo- Ahraham cjrcumeisus est, de quo Aposlolus ait:
cabitur iioiuen ejtis atlroirabilis, consiliarius, Deus t Qui signum aecepit circumcisionero, signaculuui
foriis, Pajer futuri sseculi, Princeps pacis. Mullipli- justilise fidei (Uom. iv, 11). > Data est igitur cir-
cahitur ejus imperitun, et pacls iion erit finis. Su-_ cumcisio (855), non ul peccata tollereta quod l)a-
per-solium David, el super regnuro ejus sedebit, iit plismi praecipuum esl, sed ul aliquid significaret,
confirniet illud. et corrojboret in judicio et juslit;a. etquadam differentia Judaeoruni populum abajiis
Amodo, el usque sempilernuni. Zelus Domini exer- gentibus separaret. Qnamvis ilaqueproplermandaii
cituuni facit Jioc {Zsai. ix, %). > liis enim pacis traiisgiessionem quicunque olim non circumcidere-
veihJs naiivilas etnobilitas, virtus et fortiiudo, im- tur, damnabatur, nemo lamen per circumcisionem
periuin ct justitia, et cajlera, quse ad laudein et juslificabatiir. Ul, enim Aposlolus ait: « Circumci-
gloriam iuijus pueri -peitinent, desciibuntur, Et sio quidem prodest, si legem observes. Si autem
tmnes, qui audieruitt, mirali sunt, el de his, qttm praevaiicalor legis sisy circumcisio lua prsepuliuni
dicla eranl a pastoiibus ad ipsos. Ilaiia aulem con- fscta est. Non eniin qul in manifesto Judseus est,
servabat omnia verba hwc conferens in corde suo. 0 neque quse in mapifesto in carne est circumcisio,
Mater<sapienlissima,etsoIatalis Filii dignissima,quse sed qui in abscondito Judaeus est, et circumcisio
3LII9 omnia verba hjec in cOrde suoideoconferebat, cordis inspiiitu, non litlera (Rom. n., 25). > Ma-
nobisque conservabal, ct memoriae commendabal, gnum igitur aliquid significal circumcisio, et tam
ut poslea, ipsa docente, ipsa narrante et nuntianie, magimm aliquid, ul cuicunque eo modo circumcisus
scrijjerentur, et iii universo mundo preedicarstitur, non fueril, ut inlerim de parvulis taceamus, salvari
cunctisque nalionibus nunliarentur. Ab ipsa enim non possit. De hac enim circumcisione scriptum
hsec apostoli audierunt. Hoecin ejus schob evange- est: t Circumcidile corda vesira, et non corpora
1stee didicerunt, et ipsa diclaule scripserttnt, no- veslra (856). > De carnis vero circumcisione Apo-
bisque legendamandaverunt (851). Quisigitur Evan- slolus ait: t Ego Paulus dico vobis, quoniam si
geliis non credat ? Quis eis conliadicere praesumat^ circumcidamini, Christus vobis nihil proderit (Gal.
quae aut Matris, aut Filii auctorilate muniunlur? y, 2). > Haeccircumcisio in Christo .completa est,
Quaedamenira apostoli, et evangelistae a matre Do- in quo el aljae legis eaeremoniee consuramatae sunt."
mini audierunt, quemadmodum ista, et e&lera quae t Finis enim legis Chrislus est ad justitiam omni
de Salvatoris infantia scripta sunl. Plurinia vero credenti (Rom. x, 4). > Ideo enim ipse circumcisus
visu, ctaudilu abipso Domino didicerunl. Eire- esl, ul legem compleret, elbonamesse ostenderet,
(831) Beda : « Qttia sanclas Scripluras legeral, sua quse nulla erant admissa purgavil, sed nosiiai
el sciebat prophelas, conferehat ea, quae secum in se naltiroe vctustalem docuit innovandam, > etc.
sunl acla de Domino, cum his, quse noverat a pro- V. S. Thoniam m p., qu. 57, a. 3.' Beda quoqtte,
phetis scripta de Domino, el coliata ab iiivicem co- « ritus et religio-circumcislonis a B. Abraham pa-
gnovit; inslar coelestiura cherubiin socia, sui vullus Iriarcha ,sttmpsit exordium.'> V. S.- Ambrosium
litce concordta. > S. Ambrosius :..«Arguineiua fidei lib. n De Abraham, cap. M. Marshamum et Spen-
conferebat in corde. Si Maria a pastoribtts discit, cerum, qui Hebraeos ab JEg)Tpliis litum circumci-
Citr tu declinas discere a sacerdotihns ? Si Maria sionis desumpsisse coutenderunl, refulal Joaiini s
ante praeeepla apostolica tacet, cur tu post aposto- Meyerus D6' lemporib. sacr., cap. 7 et Chrisiia-
lica praecepta raagis cupis docere quaro discere ? > nus Wormius, De corruptis vestig. antiqq. Hebr.,
/852) Hacten., honiil. cap. 13.
(855) Est homil. Emis. attrihuta in Oct. Nal., (855) Y. S. Thomam i, 2, qu. 102, a. S ad i.
pag. 2fj. El inlerpretes ad illud Pauli ad Rom. m, 1 : « Quae
(854) Bedaadh. 1. « Redemptor noster, qui ut utiiiias circumcislouis ? Muilum per omnem ino-
l
peccata mundi lolleret, sine peccato venit in mundum, > ete.
tlttin, sicut suo baptismate nobis reraedia procura- (856) Deuleron. x, 16 : Circumcidite igitur prm-
vit..., ita etiam ctrcumcisione ciuam suscepit, non pulium cordis vestri.
SS7 COMMENT.1N LUC. — PARS I, CAP. II. 5i8
ejusque nohis significationem commendarel. Unde JiDomini.
, Quia omne mascu'inum adapeiiens vuham,
eteanocle,quatradilusest,cum discipulis agnumco- sanclum Domino vocabilur. Scriptum esl enim iit
medtt, et mox quid significaretoslendit, dum panem lege Moysi,qttod mulier, quae « susceplo seraine pe-
et-vinum lienedicens, ait : t Acclpite, el eomedite;: pereriliiiascufum, inimunda erit sepleni diebus, et
Hoc esl corpus meum; et: Bibile, ex hoc omnes : tlie oclavo circumcidelur infantttlus. lpsa vero trj-
Hic est enim-calix novi lestamenii, 'qui pro vobis, ginta diebus hianebil in sanguine purgationis suae,
etpro mullis effundelur (Mallh. xxvi, 26). >Et hoc Omne sanctura non ianget, nec ingredietur sancitia-
sacramentum tunc ab eo, el in eo es«e compleliim, riuin, donec coropleanlur dies purgationis (859)
neque ulterius secundum lilteram agendum esse, vel ejus (Levil. xn, 2). > HaC eiiim lege beata Viigo
jnlelligendum, protiiius ostendit, dicens: < Ameii, Maria non leiieiur, quae, nullo suscepto semiiie, \iigo
dicovobis, non blbam amodo delioc geniraineviiis, concepit, virgo peperii, clausa antepaiium, clattsa
dohec bibara illtid vobiscum novum in regno Dei iii p.iriti, el post parlum clausa permansit. Ad cu-
(Malih. xxvi, 28). > Sic igitur veius leslaiiientiun jns disiinctioneiu Moyses lion simpliciter dixil :
complevil el confirmavil, lilterae finem imposiiit, et t Mttlier, quaepepereril maseulum, sedcum addita- ,
spirituali hoveequeintelligeiiiiee principatumTDomi- " mento, qnaj snscepto semine masculum pepererit,
nus tribuil. Consumliiata'esl ergo lex, alque per- imhiuiida erit septem diebus (ibid.). t Hacc'auteiu,
transiit-secundum litleram; manel autem semper- " qttid Significenl, in Levilico exposuimus (840). Ex-
que manehit secundum spiritualem' inielltgeriilam. speclavif lanen virgb'Maria, cloiiec omiies purga-
Uride ipse Dominus ait:' c Coeluin, et lefra vrans- tiohis dies coniplerentur; quod non sibi, sed aiiis
ibunt,rverba autem meanon' prseteribunt (Marc. XIII, -niulieribus lex conslilueral. Non enim de ea dictum
31). ->Iteinque: t Amen, dico vohis, noh preeleribit fucral, « onine sanctnm non langet, > quse ipsum
unum iota, nequeunus apex 6x lege, donec omnia Sanciuin saiiclorum in gremio tenebat, in sinu fo-
compleantur (Maith. v, 18). > Et JudeeiJcpiidem"in vebal el virgineo lacle niitriebal. Coroplelis aut^m
uno merobro circumcidunliir; quare lamen circuin- diebus, luleiunt pueruro in Jerusalem, ut sisierent
cidantur, non inlelligunt. Ghrisliani vere, quid cireum Domino, sicut scriplum est in lege Dotitini J
cnmcisio significal, IGQ intelligentes, non uitum Quia omne masctiJinum adaperiens vulvam saneinm
tantum, sed omnla menibra circumcidunt/honpellis Domino vocabitur.' Ek eo namque tempore, qtio
inclsione, sed totius superfluilatis abjeclione (857). priraogenita JSgyptiorura Dominus inlerfecit, omnia
Qui eniih non occidit, non moechatur, non concu- primogenita filioruin lsrael sibi vindicavil, slbiqite
piscilrem proximi-sui, non mentilur, non furtum Q offerri pracepit. Sed cur hsec? nisi ut omnia prima
faclt; -qui nullfhocel, nulli • injuriam facit, vaiia et maxima', omnia meiiora et chariora Dominooffe-
videre, vel audire, vel cogitare non appelil; iste ranlur. Offeramus igitur ei fidem noslram; offera-
inlerius et exlerius perfecte circumcisus est. Hoc ihus animasnostras, quse non,de lerVis, sed de coe-
llla Judaeorum circumcisio significal. Sine hac silis originera habenl, el qitseprima in nojjis, et prae-
gnifiealione inutilis est. Si enim intelligerent, qnid cipua, et maxlma sunl.'T/a( darenl hosliam, secutt-'
slgnificel. t Sint iumhi vestri preecincli (Luc. XII, dum quod diclum esi in'lege Domini, par lurtuium,
35), > Iieecest enim illius circunicisionis exposilio, aut dttos pitllos columbarum. Turtur eniin caslissi-
noirse forlasse ulleriiis ihutiliter vulnerarent. Multa mum auimal esl; coltunba vero felle et amariludiiie
sunt, quse"de circumcisione'dici possuni, sed heec caret. Qui igilur corporis, et animae caslitatem el
pauca, quasi 'seminaria qusedam, nos dixisse suffi- innocentiam -custodiuni, illi equidem par lurturum
ciat (858). ~aut duos pullos columbaruro Domino offeiuut; et
IX. El poslquam-impletisunl dies purgalionis ejus lalis quidem hoslia Doinino placel, in qua nos Ipsos
secundum tegemMoysi, tulerunl-illum in Jerusatem, ei offerimus et corpus et animam innoeenter ca-
ut sisterenl eum Domino, sicul scriptum est in lege^ stecmevivcnles ei dicamus (841). Talein igiturfho-
'
(857) S. Greg., lib. xxvm, Mor., cap. 3: t Circum- ibid., [col. llÎ : < Quid est qtiod dicimtis B. Mar
cidite prwputia coidis veslri, id esl po-jtquam lu- riam pttrificari ? Qnid \"ero quod ipstim Jesuin dici-
xiiriain a carue exslinguilis, etiam superflua cogila- iiiiis circumcidi ? Enim \ero tam non^ indiguit i'la
lionum resecate. -> purificatione, qttam nec ille circumcisione. JSoi-is
(858j Alia roulta adduntur in homil. pag, 26, 2. eigo el bic circumcidilur, el illa purificalur, pr.-u-
(859) Yulg., puitficalionis. ben es exemplutn poeiiileiiilbus, ut a viliis continen-
(840) Vid. Edit. Rora. S. Brunonis tora, I, pag. tes, primuin per ipsam cotiiinenliam circumcida-
147, col. 1. S. Bernardus serm. 5 in Purific B. Mar. niur, deiude a commissis, pcr poenitentiam punli-
(col. 968, edit. 2 Mabil.): t Putas eniin, quia diciu- cemur. >
lusMoyses mulierem quse peperisset filiain immuu- (841) S. Aml:ros'ns, lib, v in Hevam., cap. 19,
dara esse, non timueril super malre Domini blasphe- ""n.62. « Turturem lex Dei velut castoe liosiiaemu~
miae crimen incurrere, et idcirco pr.emiseril , nus elegit Curo Dominus in leroplo (iffereltu-,
suscepto semine: Alioquin, nisi pariluram pitej.- oblala est.... Hoc esl enim vertim Cliristi jsaerifi—
dis&etsine semine virginem, quse necessitas eiat ciutn, pud.ciiia corporalis, et gralia ^ptritualjs. Ptt-
de susceplo semine fierjinenlionem ? Patet iiaque, <\cilia ad turitirero lefeilur, ad coluntham gratia. >
quod Iex ista niatrem Domini non includit, quaenoii Yid. liistoiiam quatndam ap. Gregor. Turon. De
susceplo semiiie filium peperil, > elc Et „erm. 51, glor. conf,, c. 54. Beda ad h. I.: « Ovem necesse
5J9 S. BRLNONIS EPISCOPl SlGNlENSiS 560
stiam matrem Domini offerre decebat, cujus lota A i puer autem senem regebat, quem Virgo peperit,
vita castitas, et innocenlia fuit. et posl parltim Virgo permansit, ipsnm, quem ge-
X. El ecce hoino etal in Jerusalem, cui nomen ntiit, adoravit. > Et benedixitDomiimm, el dixil:
Simeon, el homoiste juslus, el iimoralus, exspeclans Nunc dimittis servum luum, Domine, secundum
consolalionem Israe', ei Sphiius sanclus eiat in eo. veibum iuum inpace. Quia mderunt oculi mei salutare
Qnalis enim, el quantus Simeon iste fueiit (S42), luum, quod parasli qnte faciem omnium populo-
bieviler oslendit, dum eum juslum, et titnentem rum. Lumen ad revelalionem genlium, et gloriam
Dominum populi consolationem exspectare, el desi- plebis tuw Israel (845). Te inquit, Jbenedico; pro-
der,ire dicit, cui et Spintus sanctus, qui in eo erat, misaio tua complela est. Completum el est deside-
Filii Dei advenium revela\eiat atqne proniiserat. Et ruiin meum, quia video Christum IHUHIDomiiium
hoc es<,, quod ait : El responsum accepeial a Spi- meutn. Diniilte igilur servum luura in pace, quia
j rilu sanclo , non visurum se mottem , ntsi prius \idi salutare luum. Jesusenim Salvalor, sive Salu-
viderel Chrislum Domhii. Qttanto desiderio vi- taris inlerpretaiur; de quoscriplum est: « Notum
dendi J.61 Domintim^cncx is.e bealiSsintus eestua- fecit DomitiusSalutare sutim; anle conspecluni gen-
bal, queni jdin icias de hoc sacculo exiro cogebat, lium re\elavil jusliliam suam (PAG/.xcv», 2). v Hoc
sedDeLiespoiisio relinebal? Mori cnim cupiens , B i eiijtn hinieii, hanc lucem , bunc solem , Iiuiic tan-
mOri non poierat, quia Christtmi Doroini necdum tum splendorem parasti", atquemisisti, ante faciem
videtal, de quo sibi facmm responsum audierat; omiiiiim populorum. Ad qttid? Ad revelaihmem, et
Nan visurum se mortem, nhi prius viderel Christum tllumhuiiionem genlium, el ad gloiiam piebis tuas
DontM . Hoc igitur desiderabat, hoc mente tracla- 'Israel. Hoc eniin Itimine el gemes ilhiminanlur, et
bat, Itoc semper cogitahat (843) <licens : Scio, Judseiglorificarttur. Magna enim gloriaiilis est, quod
quia veuict: quando etun videbo ? Ven> Domine de illorum genle hoc lantum lutueii exorlutn est
i su , solve mihi vincula, et me jam nunc in pacem (846).
abite dimittet. Dum autem hoc securo dicerei, XL El erat pater ejus el maier miranles super his,
dtiirt boc desiderio oesluarel, dietuin esl illi a Spi- quw dicebantur de illo. Cur autein Paler ejus dicalur
lilu sanclo qucm quseris, nunc eum. , Joseph , in sequentibus evangelista ostendit dicens:
(844) fesiinaf vade ad lcinpluro.jBi! veuil < Et ipseJesuserat incipiens quasi annoruin triginla,
in Spiritu ad templum, id est, Spititti jtihenle venit islputabatur filius Joseph(LMc.Jii,23). >Nonigiturin
ad lemplum, Et cum indiwerenl puerutn Jesum iciverilale, sed in bominum optuione: eiat Jesus
parentes ejus, ul facerent secundum consuetudinem filius JosephÊi benedixit illis Simeon, el dixil ad
G Matiam matrem ejtts : Ecce posilus esi hic in rui-
iegis pro eo, et ipseaccepil eumin ulnassuas.,Ctim,
inquit, pai'entes ejus puerum Jesum in templtim nam, et in lesuirectionemmullorumin Israel, etin
1
inducereiil., ut secundum consueludinem legis pto signum, eui contradicelttr. Hoc csl eniin, quod de
eo facerent, occurril senex , brachia extendit, el se ipso Dominus ail: t In judicium egd veni iu Iiunc
parentibusait: raihi eum date; niihi debetur, mei mundum, ut qui iron videm videant, et qtti vident
officii est; adhocmissussum; huicobsequio reser- cteci fiant (Joan. jx, 59). > lllis enim in ruinampo-
-valtis sum. Deinde lselus el exsultans accepit eum situs est Dominus , qui ejus signo conlradicunt. Hlis
iu ulnas suas. Mox seneclus fugit, et juvenilis vigor vero in resurreclionem , qui ejus signa, el prodigia
at!fttit, el fortitudo. Qui prius se ipsum ferre vix venerantur, el credunl (847), quoniam illi in inte-
poleral, niinc leviter puerum ferens exsultat. Ele- rilum ruuiit, isti aulera ad gloriam resurgunl.
ganter Igitur diclum est: t Senexpuerum portabat, Quod enim de Yirgine nafus, magnnmet inaudituiii
esl innocenliee",et turlurem pariter, slve columbara dans carnem... In lioc desiderio erat ille sanclits
conjunciionis offeral qui legiiime Domino voluerit senex Simeon; in hoc, inquain^ desiderio erat
conscciari. » senex ille sancius et de Deo hene nierilus Shneon ;
_(842j De Siroeonis hujus laudibus, fuse A. ho- n] sine dtibio-et ipse dicebat: Osiende nobis, Domine,
Tiiil. in occursuni Doniini inler Spur. S. Athauas. misericotdiam luam, el salutare tuum rfu nolns. In
lom. II,- pag. 419. lioc tlesiderio, in lalibus precibus respoiisuiu acce-
(845) Anibrosius lib. n, in Luc, rt. 58: « Et bene pii, > etc. Yide ejusdem sermonem 275,,iium. 17;
iuslus, qbi Jion suam , sed popuii graliam require- serm. 288, imm. 2, serm. 570, num. 5, etc.
liat, cupiens ipse corporese vtneulis fragilitalts ab- (844) Htclacerau codicis nostri pagina, destn.t
solvi, sed exspectans videre promissiim; sciebat \erba aiiqua, quorum lamen sensus^coiislat: « Vi-
enim quia beati oculi qui eum viderenl. Vide clebis eum qttem quaeris; nunc ilJum Deo offerunt,
justtim veltu corporeae carcere molis inclusum velle Testina, > etc
dissolvi, nt ini-ipial esse cum Chrislo... Sed qui (845) Est Tesponsorium 2 in fest. Puriiic. inler
vnJt tlimitli, veniat in lemplum , veniat in Jerusa- respoiiboria S. Gregorii edita a card. Thomasio, 1,
lem , exspec-.terChrislum Domirii, accipial in ma- edit. pag. 75, et nunc opp. t. IV, pag. 65.
•nibtis Verbum Dei, complectatur qjibusdant suse (846) Theophylaetus ad h. 1.:«Salutare hoclumen
i'dei brachlis, etc. > S. Augustinus serin. -.165. 'e=lad illustraiionem gentium ohienebratarutn, elad
« Qind esteniin salutare ejns, nisi Chrisium gloriam Israelilarum. Christus enim gloria esi po-
Vjits? . , Desiderabant hoc salutare antiqui justi... ptili, qtti vere Israei est, secundum quod ex illo
Dhcrnnl: Stduiare tuum da uobis ; Christum tuum orlus est. >
]cum Iu hac carn^ vivimus , vidcamus. Videanms (Si7) S. Gregorius Nys'senuS, orat. De aceurs.
m carne qui nos liiigjel a carne; venial caro mu- Dom, l. II, pag. 582. s Igitur ruina quidem esl iis,
f.Gi COMMENT.IN LUC. —PARS I, CAP. II. 362
signum est. Huic aufem signo nos credimus, Judsei. & Davld apenre librum , et solvere septem signacula
contradicunt. Resurrexit, coelos ascendit. Et hoc ejus (Apoc. v, 5). > Qua in re manifeslum est om-
quidem signumesl. Suntautem et multa'alia signa, nium prophetarum cogitationes et occulla mysleria
qusefecll Dominus Jesus, quibus infideles contra- Christi passione revelata esse. El hoc quidem veluni
dicunt, el excsecanlur^ fideles credunl, et illu- lempli siguificavit, quod eo moriente scissum esl,
minantur. Sic igitur positus' estaliis in ruinatn, et ul omnihusJ apparerent Sancta sancloruni (850).
aliis in resurreclionem.Et 1(52 luamipsius animam Et erat Anna prophelissa filia Phanuel de tribu Aser.
perlransibil gladius, ut revelenlurex mullis cordibus Hmc processerat in diebus muttis, el vixerat cum
cogiiationes.Tuam, inquit, ipsius animam perlrans- viro suo annis septem a virginilale sua, el Jiwc vidua
ihit gladius; gladius utique spiritus, qui esl Yerbum erat usque ad annos ocloginta qualuor, qum non dis-
Dei (848), ul tibi ex multis cordibus revelenlur co- cedebat de lemplo, jejuniis, el obseciationibus ser-
gitaliones, quas neino, nisi Spiritu sancto reve- viens nocte ac die. El hwc ipsa hora superveniens
lanle, cognoscere potesl. Ut enim de aliis tacea- tonfiiebatur Domino , el loquebalur de illo ommbus,
mus, ipsas filii sui cogitationes eam cognovisse ex qui exspectabant redemplionemin Israel. Haec jgilur,
eo intelligere possumus quod ad nupiias vocata, boc rouliervenerabilis , cujus nohilitas exlollilur , con-
quod ille facere disponebat, ips&ul faceret adraone- B tinentia laudatur, aetas commendalur, religio prse-
bal, dicens: t Yinumnonhabent (Joan. n, 3). >Cui dicatur, idonea valde et digna erat quse T)ei Filio
cum ille responderet: t Quid mihi et tibi est, mulier? leslimonium perhiberet (851). Tales eniln non mi-
nondum venitbora mea (ibidi, 4),> ipsa, gladio spi- nus, quam viri in testimoniis suscipiuntur. El ul
1
riluspereamlranseunte, fuluraprsenoscens, aitmini- perfecerunt omnia secundum legem Domini, riversi
stris : tQuodcunque dixerit vobis, facile (ibid.,S).i sunt in Galilmam, in civilalem suam Nazarelh. Multa
Hoc enim illa non"dixissel, si ejus cogitaliones non hoc in loco seribit Mailhseus evangefisla , quse Lu-s
cognovisset. Possumusaulem et per hanc gladium , cas praelermiltit. Sicut econtra hsec, quse hicLu-
quo non corpus , sed anima} vulneraiur, iromensum cas, Matlhseus preelermisit. Admonitus enim in
illum dolorem inlelligere, quo Yirgo beatissima de somnis Joseph, nt Matlhseus ait : « Secessit cuni
morle oinigenili Filii sui vulnerata (849) et per- puero in Êgypium, el erat ibi usque ad obilum
cussa est. Ul revelentnr ex multis cotdibus cogilatie- Herodis (Muitlt. n, 14). > Defunclo auiera Herode,
nes, Chrisli namque passio mullorum cordium rediit in-Galiiseam, et sicut hic scribilur, habitavit
cogilaliones, et secreta mysteria revelavit,'quo- in civilate Nazareth. Ptter aulem crescebut, et
niam prophetarum dicla , cogilationes, et scripla -, confotiabatur plenus sapienlia, et gralia Dei eial in
ibi revelala, et consummala sunir. Quis enim , nisi illo. Seoundni» humaniiatem namque crescehat,
Chrislus passus esset,'inlelligere posset, quid Pro- quia secundum humanitatem puer erat. Divinilas
pheta cogiiasset, cum diceret: t Foderunt manus autem crescere non poterat, quia nbicunque esl,
meas , et pedesmeos, dinumeraverunt onroiaossa et omnia continet. Quotiescunque igilur Chrislus
mea? i (Psal. XJI, 17.) Itenique: « Ego dormivi, crescit,vel confortatur, vel tale aliquid agit, om-
el somnum cepi, ct resurrexi, quoniam Dominus nia ad horainem referantur (852).
suscepiime^PsaZ.iii, 6).-> Sunt aulem etaliamulla XII. El ibant parenles ejus per omnes annos in
nohis quidem revelala, quee ideo Judsei inlelligere Jerusalem in die solemni Paschw. Et cum factus
non possunl, quia super Christo dicla non credunt. essel annorum duodecim, ascendenlibus Jerosoli-
Unde in Apocalypsi cum healus Joannes omnium mam, secundum consueludinem diei fesli, consumma-
prophelarura librum signatutn vidisset, mullumque tisque diebus, cum redirent, temansit puer Jesus in
fleret, quod nemoeuni aperirepotuisset, dictum est ei: Jerusalem, el non cognoveruntparenles ejus. Reli-
t Noli'flere: ecee vicitLeo de tribu"Juda,"radix giosi parentes per annos singulos ibant in Jerusalem.
D
qui propter incredulitatem carnis illius offendunlur; nis et venerandae pariter eetatis, dignaque per om-
restirreclio vero iis, C[uifirroltudinem divinse dispo- nia quae Doinino incarnato teslimomuni ferret, Au-
sitionis el administralionis aguoverunl. > na fuisse docetur. >
(848) Ainbrosius ad b~.I. n. 61: t Nec lillera, nee (852) Haetenus homil. S. Auguslin. lib. n, contr.
historia docel, ex bac vita Mariam corporalis necis Maximin., n. 7. « Legimus quidera quod > Jesics
passione migrasse... £t ideo prudenliam Marise proficiebatmlale ei sapienlia el gratia Dei erat in illo;.
haud ignaram mysterii coeleslisosiendit^ >—«Yivum « sed secundura-formam hominis quam pro nobis
enim verbum Dei, el validum, et acuttim omni accepil ex nobis, non secundum ftmnam Dei, in
.gladioâculissimo,>etc. « qua non alienum arbitralus est esse sequalis Deo.
(849) Nyssenus 1- all. Cum fore, ut ipsius Dei- Verumtamen eliam in ipsa forma hominis legimus
parse animam gladius pertransiret, aperte praedicit eum setate etsapienlia profecisse, non lamen ut ex
eam quaefuil iu.cruce passionem. > Vid. Aug. epist, non bono bonus fieret, credendo meruisse. > Theo-
149 ad Paulin., n. 32, el S. Thomam. in p., qu. phylactus : «Juxta ralionem siaiurse seipsumpro ip-
17,ar£.4ad2. sius capacitate osiendens, dispensationem implebat
(850) Mysticas significaliones colligit Cornelius a non assumens sapientiam (quid enim perfectius eo
Lapide ad Mallh. xxvn, v. 51, Janseuius Concord. qui ab initiofuit perfeclus ?), verum paulatim illaiq
cap.145, Maldonatus, etc. denudat. > ';
- (8§l),Beda: „<Juxfaiiistoriam devotsejconversatio-
PATBOJ.. CLXV.
1(13 ut legem audirent, sacrificiis pai ticiparent, A les enm. Hoc enim tunc spiritualiler complWum
solemnitalibus inleressent, el ejus adhue umbrsa est, quando post Christi passionem quidam Jud&ffr
gerviebanl, cujus jam veritatem tenebant (855). imm corde compuncti venienles ad apostolos, (hop
Tota enim iHa solemnilas Chrifatipassionem, lesur- enim fuit quaereie Chrislum, et redire in Jeiusalem)
reclionem, et^caelera quse deco scripta suiiisigoifi- dixerunt: < Quid faciemus, viii fr.ilr.es-V> (Act. n,
cabat. Erat igitur simul cum cselerjs Jesus in sc- 31). Quihus apostolus Pelrus : « Pcenjientiani, in-
lepinitale, qui lotitis eral cansa «olemnilaiis. Per- quit, agiie , et baptizetur itnusquisque veslrutu
mistus turbis videhattir ah ojntiibtis, laudabalur ab (ibid., 58). » Hos igiiur elcaeteros, qui tunc teropo-
omnibus in lege ct prophetis pwdieabaiur, in sacri- ris crediderunt, sigtiificabaju parentes Jesu; quo-
fieiis significabatur , el a nemine cognoscebatur, niam sicui illi igporantes eum perdiderant, ita et
quia duplici velamine iegebatur. Inde velaroine isti ignoranier ennrocclderant. Unde el beatus
Jilleree, hinc carnis pariele. Unde scriplum est : Petrus : s.Et nunc, fiaircs, inquit,, scimus, quoniam
. i En ipse stat post parieiem iioslrum, respiciens per per ignorantiatn fLcisiigj sicut et principes veslri
fenestras pro^pieietts per cancellos (Cant. n, 9). * (Act. IIJ, 17). > Menio au gm parenles Jesu hoc in
Ipse jugulahalur in agnis, immolabatur in viiulis, et loco Synagogara ct Jud*eos significnnt, (luando ju
in omnibus sacrificiis offerebatur (854). Mater qtio- 1B Jerusalem eum duxisse nairantur, itt ea in signifi-
que ejus mttlta ibi in lege elprophctis canlaie au- cationejam fieri videieni, qujeposiea in ciucepas-
^liebal, quae de ipsa dici inielligcbai, el Jn se jam surus erat. Et facium esl, posi triduum invenenmt
"
completa esse sciebat. Qualia sunt: « Ecce virgo illum in lemplo in medio doclorum, audienlem illos,
coycipiel, el pariet liliuni, et vocabitur noroen ejus el mleiroganiem. Post tnduum in tcroplo Jmenilur
Emmanuel (lsa. vu, ii). > Itemque : « Egredietur Jesus; quiaposlresuircctioiiem, quee diel.?rua f.tcla
virga de radiee Jesse, el flos deradice ejus ascendet est, ab his, ûi eum queerunt, jn Ecclesia Teperi-
(Is«.-xi, 1) : > et mulla alia. Meiilo igilur per annos tur (856). Ante triduuin quidem jton ,nvet!iebaiur,
singulos illuc veniebani, ubi snas laudes ab onini quia non Deus, sed homo lantum ab homiiiibus
populo pr<ediea)i audiebant. Tandem aiuem, con- puiahaiur. Sed uhi invenilur? ln tcmplo, in Eccle-
suminatis diebus, el completa solemnitate, cum re- sia, in conyenlu fidelium, Jn medio doclorum, cl in
chrenl, remansil puer Jesus in Jerusalem. Ttine ccetu episcoporum. Qui igitur quoaiis Jesum, venj
enim Judseorum solemnilale-i completaesunl, quando ad teroplum, veni ad Ecclesiam, veni ad episcopos
Christo Dominonostro a morluis resurgenle, veiera et_sacerdoles, audi quid ipsi dicunl, ibi enira vide-
oniiiia traiisieriint, et facla sunt omnia nova. Et bis Jesum (857). Ibi sedet in medio dociorum, in
tunc quidem remansit puer Jesus in Jerusalem, quse 'G cordibus eorum, Ibi eos audiens docet, el inierro-
visto pacis inlerprelalur (855), per quam sanctara gans inslruil. Illi omnes stetus nostri el cogitaliones
Ecclesiam inielligimus. IJnde el dicitur : < Et la- i'espondenl. Nthil ei absconditur, omnia \idet, et
clus est in paee locus cjus, et habitatio ejus in (Sion cuncla ei loquuntur, Stupebant aulem omnes, qui
(Psal. IAXV,5). > Hoc autein parentes ejus, id est eum audiebanl, super prudentia, et responsis ejus,
Synagoga, el Judseorum populus non cognoverunt; Ipse igitur interrobagat, ipse respondebat, ipse et
sed eutti in comitatu esse mslimanies, venerunl iler suas, et illortiji) quaestiones solvebat; inorem agens
diei. Stulti Judeei, qui secnm adhuc eum csse pu- peritissimi £@4 magislri, qui nunc inierrogaiido,
labantj qtiem |am occiderant, el dicenlein audie- nunc respondendo, discipulos instruil (858;. El vi-
ranl: « Ecce rehnqueiur vobisdomus veslra deserta denles admhati sunl. Admirati, inq>)it,sunl parenles
(Luc. xin, 55). > El in Psalmis : t Eece elongavi ejus, cum euin in templo iu medio doctoriiin sedere
fugiens, et inansi in soliludine (Psal. LIV, 8), > — vidissenl. Admirantur usque hodie Judaei quicunque
Requhenles attlem eutn inter cognalos, el notos, et ad Ecelesiam veniunt, et ad fidem convenuntur,
noninvenienles, tegressi sunt in Jerusalem lequiren- dura ibi Cluislum videnl, quem ipsi Messiain vocant,
(855) Beda in bomil. de hoc Joc : t Quod ergo ]0 ob causam non prima aut secunda, -sed tertia die
Bominus per omnes annoscum pareitlibus in Pascha quaesiltis a parentibus invenilur? Ut sepulmram
Jerosolymam venit; humana? ni siirutnest humilila- hinc fortassis suam ac triduanam significet resurre-
lis iiidieium... Servavit ipse legein quaniidedit; ctionem. i
ul nobis, qui puri homines sunitis, .servandum per (857) Origenes homil. 19 in Luc : 4 Ulii igitnr
ojnnia quidquid Detts ptbet, ostenderet. J inveniunt eum ? In lemplo. Ibi enim inveniiur Fi-
(854) S. Auguslimis, hh i\u conlr. Fausl., c. 17: lius Dei. Si quando el tu quseiieris Fihum Dei,
t In eopopulo"haec rite celebrata stuil, cujtts el re- quaere primtim in leraplo : llluc propera ; ibi Chri-
gnttm et sacerdottum, prophelia er,u venturi regi? stum sermonem atque sapieniiam, id est Filium
et faacerdotis, ad iegendos et tonsecranclos fideles Dei reperies; > et homil. 20 : < Quaesierunt in -tem-
in omnibus gentibus^ et intiodueendos in regnum plo, sed apttd inagistros, et in medio preeceploruin
ccelorum, el sacrarium angelorum, ac vitam eeler- in\eniunt eum. Ubicunque magistri fuerinl,in me-
nam. i dio magistrorum in\eniUir Jesus, si tamen magi-
(8551 Idera S. Atig. enarrat in Psal. ix, n. 12 : ster sedeat in lemplo, et nuuquam "" egredialur ex
t Jerusalem êstat imaginero Ecclesiae... quia Je- eo. >
rusalem inlerprelatur visio pacis ^Vtd. enarrat, iu (858) Preeclare Beda-: « Quia enim Dettset homo
Psal. L,n. 22; in Psal. LXI,n. 7, etc. est, nunc excelsa. deilatis, imnc infirroa preeleit
(856) Melaphrastes in Catcua Corderii; « Quam liumani» fjagiliialis. Quasi homo seniores iatetro;
36S , COMMENT.IN LUC. -PARS I, CAP. III. .„566
fa-
quem in Synagoga, el inter cognatos, et noios, . s.sed secundtim huroanilaiem, qua nobis similis
nulla illorum exposilione videre, vel inlelligere po- ctus est
tuerunt. El dixit mater ejus ad illum : Fiji, qnid XIII. Hincaulem sequilur, quo tempore Joaimes
fecisii nobis sic? Ecce paler tuus, el ego doienles Baptisia Jjaptismumpcenitentiaeiri remissioriempec-
quwrebanmste. Diximus jam, per matiem Domini caiorum prseilicarC coepit. Quod qnia in Matihaeo
Synagcgamsignilicari, de qua^ Dominus secundum expositum est, ut hic exponatur, necessarium non
carnem originem duxit. Haec autem qtiocuiique est. Sed noiandum quod non solttm aqua, s6d el
lerapore ad Ecclesiam veniens, ibique veiitalem poenitentia bapiismus vocatur (8Bf). Prsedicahat
iiueliigens, suam ignoranliam, et Chrisli ahsenliam igitur joannes hapiisinuni poeniteniiae in reinissio-
admiratur et admiiando dlcil: Fili, quid fecislinobis . nem peccatorum, sed non dabat remisSidnero pec«
sic? Curnos icliquisli, et ad gentium Ecclesiam catorum. Unde el his, qucs bapiizabat, dicebal:
pertransisti 1 Ecee pater tuus, populus Judaicus, et t Ego qnidem bapltzo vos in aqua ; qui auleiri venifr
ego doleni.esqueerebainus te. Hoc cst enim, quod post me, forlior me est, ipse vos hapiizabit in Spi-
, Aposlolus ait: «Tesliraonium illis peiiiibeo, quia litu, etigne (Luc. iu, 16). > Illis itaque baptismus,
zelum Dei hahenl, sed noii secundum scienliam significslio, et-prsepar,Uioqusedam erat futuri ba-
(liom. x, 2). > QiKPnint Jesum, el non imenijint, 3 piismi. [CAP.III.] Et inleuogabnnl eum luibcedi-
quianondum ad tcmplum, et ad Ecclesiam pervene- cenles : Quui eigo jaciemus ? Respondens aviem di-
runt. Et ait ad illos : Quid esl quod me quwrebalh ? cebat illis : Qui habet duas tunicas det non habenti,
Nesciebatis,quia in his, quw Patris mei sunt, oporiet et qui habetescas simtliter faciat. In una eiiim lunica
meesse? Quid est, inquil, quod roe quserebatis? lanlum vcslimenti inlelligilur, quanium unicuique
Qttid esl, quod me in coinilalii infideliuro, et exlra suffieere possil ad coiporis necessarta. Qui ergo bis
Ecclesiamesse putabatis ? liic eran, : hic me queerat, superabundal, det non habenti (862). His igitur
qui quseiere vult. An nesciebatis,'quia, in bis, qjise verbis lenacilas, et avatitia tollilur, el pielas, et
Patris mei sunt, ei inter illos, qui Patris mei \olun- niiseticordi.t commendalur (865). Venerunt autem
tatem faciunt, oportet me esse ? Ei ipsi non inielie- el publtcani, itt baplizarentur, i@5 eldixeiunt ad
seiunl verbum,xjiiod Jocuius esl ad itlos. Cur non illuin : Maghler, quid faciemus? At ille dixil ad eos:
iiilellexertini? Qtioniameos signjficabat. Et descen- Nthil amplius, qiuim consliiutum esi vobis, faciatis,
dilcum eif7elvenit Nazatelh, el eral snbdilus illis. Hoc enim constiluiniii fuerat, quod et eseteris om-
Audianthoc subditi, eisubditiessenon dedignentur, nibus. Una enim lcx oinnibus per Moysem dala
siquidera otnnihus praelatus subdilus fieri non esl fuerat. Unde et Dominus ipse dicebal: « Super ca-
dedjgnatus (fc59). Ptselali quoque tion sup?rbianl, thedram-Moysissederunt Scribae,et Pharisaei^ quae-
ei in Josepb praelato, ei in Chrisio subdiio inlelli- cunque dixennt vobis facite (Matih. xxwi, ^2). > Hoc
ganl, quia saepefit ul niajoris merili sint subdili enim unum conslitulum, sl bene intelligatur, om-
quam prselati. Et maier ejus conservabat omnia -nibus sufflcit adsalutera." Interrogabant auletii eum
A verbahmc in coide suo. Ntsi enim ipsa ea conser- el mililes dicenles; Quid fticiemus ei nos ? Et ctit
,_vtsset, nos ea non liaberemus. De ejtts namqtte illis : Neimnemconculiaiis, tiemini'calumniamfacia-
• thesauris nos jsia suscepimus. Et Jestts proficiebat - tis, sed conientieslo.e stipendtisvesitis. His enim do-
sapienlia,03lgte, el gtaiia apud Deum, et homines. ~cemur ul eos, quos ad vilseperfcclionem convertere
Proficiebat (860) enim non seeundum divinitalem, nequimus, saltem, ut se a malo conlineaiu, admo-
. qujp qtiidem in nullo vel «reseere vel minui potest, neamus. Hoc enim alits orodest. et iltis non obest.
^ ga<_;quasiDeus quaewsenioreset,docii mirentur re- (861) S. Gregarius Nazianzenus, orat. 39, pag.
-"spontJei; quasi DeiFilius in templo Dei cotnmoratur; 654, plura baptismorum .genera recensens, facit
et quasi illius hominis cum p&renlibus quo jubenl qniniuin pceniteHliaebaplisnium : t Quintum locum
regredilur. > Q lacrymai um baptismus lenel. >
(859) Bernardus, hom. l sup. Miss. est: « Eral (862) Beda aliter : «Per hoc quod tunica plns est
•subdllus ilhs : quis ? -quibus ? Deus bominibus, necessaria usui 'noslro quara palliuni, ad fructupi
Deus, inquam, cui angeli subditi snnt, cui princi- Otgntimpoenitentiaepertinet, ulnon solum exieriora
pattis et potestales obediunt. Subdiius eratJVIarise: ' qua^queet minus necessaria, sed ipsa valde nobis
• nec lantum Mariae, sed etiam Joseph propler Ma- necessaria dividere ciim proximis debeamus. >
riam. Mirare ergo uirumltbet, et elige quid am- (865) Amhrosius, 1, n, in Luc, n. 77: _i Singu-
plius mlreris, sive Jtlii benignissimanrdigiiailonem, lis generibus honunum conveniens trtbuii S. Jo.
sive roatris excellentissimam•dignitatem; utt inque Baptista responsum... Sed heec et alia officiorum
stupor, utrjnque roiraculum; el quod Deus ferobtae " praecepla proprta singulorum : misericordipe com-
oblemperet, humilitas absque exemplo; et quod munis esl usus, jdeo comraune praeceptumest, om-
"Deo femina principetur, subiimitas sine socio... nibus officiis, omnibus selalibus necessaria, et ab
Discehomo obedire, disee lerra subdi, discepulvis btlinibus deferenda... Misericordia enim plunitudo
obtemperare... Deus se humiliat, et tu te exaitas5 virlutum est: et ideo oiiinibus est proposila.perfe-
Deus se liominibus subdil; el tu •dominarigesliens cteeJorma virlutis, ne veslimentis alimentisqtte suis
- lieitiimbus, tuo tepraeponis auctori ?... Si homiriis. parcant. Misencordisetamen ipsiuspropossibilitaie
;« 4tomo, imitari dedignaris exeraplum, cerle uoii conditionishumanaemensura servatur; ut non sibi
-erit tibi indignum, sequi auclorem tuum. > uuusquisque loiuin eripiat, sed quod liafyet cuni
(8B0)-Yidedicta superius num. II. Dauuere nartiatur. t
567 '
S.BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 568
Genliles enim erant isti, et majora suadenli non. A Jesum, et manserunt cum illo die illo. IHo, inquam,
credidissent (864). et non amplius. Tunc autem Andraaasduxit fratrem
XIV. Et ipse Jesus erat incipiens quasi annorum suum Simonem ad Jesum. Cui Dominus : t Tu es,
triginla, ul pulabalur, filius Joseph, qui fuit Eli, qui inquit, Simon filius Jona? Tu vocaberis Cephas,
Mathal, quifuitLevi. Aliter aulem secundum Mat- quod inlerpretalur Pelrus. ln crastinum autera vo-
thseum Joseph filius esl Jacob (Matlh. i, 15), qui luit exire in Galilseam, et inveuil Philipptim, et
fuit Mathat, qui fuit Eleazar. Duotum igitur filius dicit ei: Sequere me(Joan. i,42). >—t Die autem ler-
est Joseph, Eli scilicet et Jacob. Sed alterius secun- ' tio nuptiaj factse sunl in Chana Galilseae, et erat
dum carnem, et alterius secundttm legem (865). maler Jesus ibi. Yocatus est ^tutem Jesus, el disci-
Prsecipit enim lex ut si frater mortuus fuerit non puli ejus ad nuptias (Joan. n, 1). > Illi scihcet
liabens semen, frater ejus defuncti uxorem susci- i discipuli, quos tunc hahebat, nondum enim aposlolos
pial, ad suscilandum semen fratris sui. Morluus vocaverat. Postea enim, ut alii evangelistee scri-
est igilur Eli sine semine, cujus uxorem accepit bunt, Petruni et Andrseam, qui pridiead eum vene-
Jaoob, de qua genuil Joseph. Sie igitur Joseph runl, et Jacobum, et Joannem ad niare Calilseaede
duorum patrum filius est, alterius secundum car- piscalione vot-avit (Matth. x, 1; Jlfarc. HI, 15; Luc,
nem, et alterius secundum legem. Dicuntnr aulem 'B vi, 15). Posl haec autem, t cum Dominus audiret,
fratres, nou solum ex eisdem parentibus natis, ve- qttia Joannes iradims essel, > ut Malthaeusevange-
rum etiam omnes, qui de eadem tribu sunt. Unde lisla scribil, t descendit in Capharnauin maritiniani,
et Booz, quatnvis non Juissel filius Eltmelech et elhabitavit ibi (Matilt. iv, 13). > Inde publice prae-
Noemi, accepit lamen Ruth Moabilidem uxorem dicare ccepit, et divulgata est fama ejtis per lolam
Maalon, eo quod esset de tribu Juda, sicut el ille, • terram iliam. [CAP.V.] Cum autem undiqtte turbw
et genuit ex ea filium, quem vocavit Obelh. Fuit , hruerent in eum, ul audirenl veibum Dei, el ipse sla-
Igilur Obeth filius Booz, et Maalon, sicut Joseph bat secus slagnum Genezarelh. Ascendens aulem in
iilius Eli et Jacob. [CAP. IV.] Jesics auiem plenus unam navem, qumeral Simonis, togavit eum a terta
Spiritu sancto regressus est a Jordane, el agebatur reducete pusillum, et sedensdocebat de navicula tur-
a Spirilu in dcsetlum diebus quadraginta; et tegres- bas. Ul cessavit 166 autem loqui, dixil ad Simo-
stts est Jesus in virlute Spinlus in Gultlmam, et fama nein : Duc in allum, et laxate rete ui capturam. Et
exiil per universam regionem de illo, et ipse docebal cum hoc fecissent, concluseiunt phciuin mulliludinein
in Synagogis eorum, et magnificabalur ab omnibus. , copiosam. El venienles socii,*qtti eranl in alta navi,
Non est aulem inlelligendum quod stalim posl jeju- ,-, impleverunlambas navicuias, ita ul mergereniur. Quo
nium (866) de deserto Dominus rediens, in Synago- , viso miraculo, Siraon perterrilus ait : Exi a me,
gis praedicare, et miracula facere ccepissei. Alioquin Domine, quia homo peccator sum. Cui ipse : A'o/i
verum nori essel, quod Joannes de ^vini miraculo limere. Ex hoc jam homines eiiscapiens. Cumque
ait-: -t Hoc fecit inilium signorum Jesus in Chana . illi ad suam, etilli ad suara stationem perrexissent,
Galilaese,etjnanifestavil gloriam suani(Joan.u, 11). > paululum commoratus, vocavit Petrum, et Ahdrseam
Intelligendum est igitur quia tolo Hlo anno, quo dicens : t Venite posl me,"et faciam vos fieri pisca-
Salvator nosler baptizatus fuerat, neque in Syna- lores hominum. At illi, relictis onnnbus, seculi
gogis puhlice praedicavil, neque miracula aliqua sunl eura. El procedens pusillum, vocavit Jacobum,
fecit. Habebat lamen paucos discipulos, sicut et ct Joaniiem, el secuti sunt eum (Matih. iv, 19;
Joannes, qui eum sequebanlur el audiebaiit. Anno Matc. i, 17). > Sic igitur se habet ordo. Unde ma-
aulem jam fere evolulo, cura ilerum Joannes eum nifestum esi quod ea, quae hic sequuntur, non ser-
ambul§iitem vidisset, ail : t Ecce Agnus Dei (Joan. vant ordinem. Sed quia constat, Salvalorem no-
i, 36); > et audientes duo discipuli ejus, quorura strura duos annos tanluramodo, et tres monses prae-
aller e.ral Andrseasfraler Simonis Petri, seculi sunt dicasse (867) (si quidem illo anno, quo baptizatus
(864) Vide S. Maximum seu A. alium serin. 82 »L postponunt; testimonia de se babuerit a Joanne
inler August. et Ferrandi Parienelicum ad Reginura ^dala; hinc Andceam et Petrum, Philippum el Na-
comitem. thanael ad Chrislum accessisse putaul; 'nupliaj se-
(865) De geneaiogia J. C. apud Lucam collata cutee sinl iu Chana Gahlaeae,inde Capharnaum euiii-
cum illa, quse exsiat apud Matlhseum, multi mtilta. dem deducunt, post, Hierosolymam tenJpoie Pa-
V. Papebroclni dtff. theogeiiealogicara in Propylaeo, schalis, etc. Idem quod A. noster, praemonuit Beda
et Calmet dissert. De concihatione genealogia- init. hb. II in Luc: t Ne quis iegenlium pulaiet,
rum, elc ea quse per ordinem sttnt exponenda, posl dierutn
(866) Vide evangelicam barmoniam nomine Am- 40 jejunium confestim facla, sed post ahquol a
-nronii Alex. lom. 111bibltoth. PP„ edil. Lugd., p. Domino miracula, vel in Judaea, vel in Galilaea
269 el ex recentioribus Jansenium in evangelica palrala, potius aniraadverteret esse secula. >
Hisloria praepositaConcordiae; Tinnum in Chrotiico , (867) Est heecopinio mullorum-receniionim, Pe-
sacr., cap. 49; Joannem de la Haye in evangelicse lavii praesertiro, cum in libris De doclrina' tempo-
disposilionis' summario; Calmet m barmonia IV rura ltb. xu, c. 17, lum in animadversionibus ad
evangelior., ete., qui ferme in hoc rerum ordine 'Epiphanium,'pag. 205. Monelia quoque De ann.
conveniunt, ut J. G. post jejunium et baptismum Chr., cap. 5,n. 57 invictis rationum momenlis niL
>Joannis; quarum rerum «tlii jtfiara anieferunt, vel hane opinioneni asseverat. Falendura est lameii,
m COMMENT.1N LlIC. — PARS I, CAP. V." 370 "
*st, a praedicalione quievit) volo hic breviter retra- A me, evangelizare pauperibus misit me, sanare contri-
clare alque corrigere quaedam, quae me in Apoca- los corde, prwdicare capitvis lemhsionem, et cwcis
lypsi minus caute dixisse niemini. Cum enim iJIum visum, dimiltere confraetos in remissionem,prmdicare
locum exponerem, in quo mulier a facie draconis annum Domini acceptum, et diem relribulionis. Et
in deserto fugisse narratur, ubi pascuit eam per cttm plicuisset Hbrum, reddidilministro, et sedit. Et
tempus, et tempora, et dimidium temporis, id est oinnium synagogw oculi erant intendenles in eum.
dieiros mille ducentis sexaginta, dixi, Christum tres Capit aulem dicere ad illos : quia hodie impleta est
annos et dimidium praedicasse. Sed hsec non ad hwc Scriplura in auribtts veslris. Et otnnes leslimo- ,
Christutn, sed ad tempora Antichristi referenda jiiHmitli dabant, et mirabantur in verbis gratim, quat
erant, qui tres annos et dimidiuin regnabit, in qui- procedebant de ore ejus. Non eiiitn mirabantur quia
bus Salvalor noster cibis spiritualihus, et Scripiu- legehal, nisi fortasse pro eo, quod litteras non
rarum coHSolalionibus,et sanclorum exemplis san- didiceral; sed quia ea qtise legebal mirabiliter '
. clam Ecclesiam pascet et nulriet, ne in illa lara expohebat. Eranl enim verba"iilius graliae plena,
immensa perlurbalione nimium fatigata deficiat. cuiiclisque ad audiendum suavia; faecundnm illud:
' t
Sed de his hactenus. Speciosus forma prse filiis hominum, diffusa est
XV. Et egressusest Jesus in virlule Spiritus in Ga- B gralia in lahiis tuis (Psal. XLIV,3). > Itemque :
lilwam, el fanta exiit per universam regionem de t Qtiam dulcia fauclbus" roeis eloquia lua, super
illo (868). Preedicaveral enim Dominus Jesus in Ju- ' mel, et favum ori meo (Psal. cxvm, 103). > Hanc
dffia, et suae virtulis polentiam in signis, et mira- ' enira graliam, et dulcedinera non taniura leclio,
culis ostenderat, et deinde regressus est in Gali- quantura leclionis expositio dabat. Yideatnus igilur,
Iaeam. Sed quotnodo regressus est ? In vittute Spi- quid hsec Isaiae prophetse, imo Salvatoris nostri
ritus. Semper enim Filius in Patre, et Pater in lectio signilicet (869). J)e se enim ipse eam in- ,
Filio, el in ulroque Spirilus sanctus. Quaravis igitur tellexit, et In se dixil completam. Spiritus, inquit,
seroper in virlule Spiritus irel Jesns, tnnc tamen Domini super me. Ipse enim est ille 1©7 flos ê
hoc praecipue agere videbalur, quando in serraone, radice Jesse , « super quem requiescil Spirilus Do-
etopere suae virlutis polenliara demonstrabat. Unde mini, Spirilus sapientise, et inlelleclus , Spiritus
el subdilur : Et ipse docebat in synagogis eorum, et consilii, et fortiludinis , Spiritusscienlise, et pie- .
magnificabalur ab omnibus. Ideo enim ab omnibus laiis, et Spirilus timoris Domini (Isa. xi, 1). >
magnifieabalur, quia in virtuie Spirilus prsedicabat. ' (870). Ipse est, de quo scriplum est: « Dilexisti
Et venil Nazaieth, ubi eral nulrilus, et iniravit se- justitiam, et odisli iniquilalem , propterea unxit te
cundum coiisueludinem suam die Sabbati in Synago- Deus Deus tuus oleo laelitiee prae consorlibus tuis
gam, el surrexil legere. El tradilus est illi liber pro- {Psal. XLIV,S). > Decet enim, et mullura convenit
phelim Isaiw. In Nazaielh nutritus erat, sed lilleras uttalis eligatur, etin' regem ungainr, qui et ini--,
in Nazareth non didicerat. Surrexil lamen legere, quitatem oderit, et jusiiliam dilexerit. Dicat igitur t •
quatenus' his," inler quos nulritus ftierat, legendo Spiritus Domini super me, propter quod unxitme,
miraculum faceret: nunquam enim alibi hoc eum evangelizare pauperibus misit me. Illis utique paupe-
fecisse legimus. Si enim alibi hoc fecisset, litteras ribus, de quibus dicitur: (871) < Beati pauperes
a magisiro didieisse pularetur. Hoc autem Isti opi- spiritu (Maitlt. v, 5). t Unus ad eum divesvenit,"
nari nonpolerant, qui eum abinfantia cognoverant, qui, ejus verbis auditis, tristis abiil, quia multas
el in schdlis nunquam \iderant, et nunqtiam am- habebat possesiones. Merilo igitur non divilibus, '
'
plius legeniem audieranl. Sed nola, quod ait: ' sed pauperibus Dominus praedicat (872). Sanal au-
Intravit secundum consuetudinem suam in synago- tem contritos corde, ^juia talibns ejus medicina
gam. llanc enini consuetudinem Christiani habere facile subvenit. De quibus Psalmisla; « Sacrificium
debent, ut quotidie ad ecclesiam veniant, quolidie inqtiit, Deo spirilus eontrihulatus, cor conlrilura,
vel ipsi legant, vel, si hoc non valeant, alios legen- et humilialum Deus nonspernit (Psn/. L, 19)(875).»
tes audiant. Et ul revolvit librum, invenit ubi scriptum Habeat igitur cor coniritum, qui a Deo sanari desi-
eiat : Spiritus Domini super me, propter quod unxit derat. Preedical et captivis rcmissionem , non qua
quje invicia argumenta hic vocai, conjecturas mire (870) Hieronymus ad Isai. Ioc « Cujus unclio illo
incertas a Grotio appellari; et multo forlasse plures expleta est lempore, quando baplizaius est in Jor-
contrarium sententiam tueri. Eusebius quidem ex dane, et Spirilus S. in specie coluinbse descendit
Yetl. el in H. E. 1.1, e. 9 et in E. D. 1. \m. Christi snper euro, elroansit in illo , de quo et hic idem
prsedicalioni TpuA r.at r,p.iav ETIJ tribuit; idem- propheta dicebal; > Exiel virga de radice Jesse, et
qne facil Theodoreius in cap.' 9. Dan. et Hiewn. flos de radice ejus ' ascendet, el requiescelsuper eum
Praelerea ex recentioribus-Jansenius, Toletus, Em-, Spinius Dei,~e[c.
roanuel Sa, a Lapide, Jo. de ia Haye, Calmel, eic, (871) Matth. v, 5. Hier.:« Unclus esl igiiur Spi-
qui poslremus Grotiuro, Ligfooiuni, aliosque hete-. litu sancto, ut annunliaret pauperibus, sive nian-
rodoios ejusdem sentenlise profert. . suelis, dicens eis in Evangelio : Beali pauperes
(868) Heeccxpositio eadem legitur- in hora. 4post, spiritu, > ete.
Epiph. sub nomine Emiseni edita. ] _ (872) Hiite. honi. cui aliqua addila suiit,'-poslqtiaa
'
(869) Est locus Isaiae CI dequo prsecseleris Hie- eatlem vetba occurrunt.
ronymus lib. xvn in Isai. (875) Hiej-on.: t Etmissus est ad sananduro eos,
dimitlantur a Babyjoniis (874) sed qua liherentur a A cum facia essel fah>es magna in omni lerra; et ad
dsemomis Praedicat et csecis visum, intcriori lumine nullam illaium missus esl Eiias, nisi in Sarepiam
excaecalis. De qua scilicet csecilale Apo»tolus ait: Sidonim, ad mulierem viduatn. Non ad vos , inquit,
. t Csecilas ex parte conligit in Israel (Rom. xi, misstis sum; non vos curare , el sanare veni, quia
25). > Dimiilit confraclos in lemissionem, quia non ad omnes viduas missus esl Elias. Hoc eiiim
qttos diaboltis lsedendo coturiveial, ipse sanaudo , ille signtficarat; et quod ego iu veritaie , hoe illc
el peccata dimittendo, ad induigenliam vocat. An- in umbraTaciebal. lllam ego viduaro curare, illam
num vero Domini acceplura , et diem retiibutionis cibis spiiitualibus satiare, et ab omni fame , et
prsedical dicens: « Poenilenliam agite, appropin- penuiia eripere \eni, de qua scriptum est: « Yt-
quavit enim regntim ccelorum (Mallh. m, 2). > duani ejus benedicens benedicam , pauperes ejus
liemque: « Multi prophetse, el reges voluerunt \i- satttrabo pambus (Psal. cxxxi, 15). s Heec eiiim
dere, quaa vos videtis, e( non viderunl, et audire, vidua esl sanclaEcclesia universaliier(878), et una-
-quseauditis, et non audierunt (Matih. xni, 17). » quaeque fidelium l@f|aniina singulariter intelligi
De hoc anno accepto,et hocdie relributionis Apo- potesl. Yeiiiienim Doroinusvocare omnes,pra_:dic3"ic
stolus ait^ « Ecce minc tempus acceptabile, ecee omnibus, sed non venit sanare el a fame eripere
nunc dies salutis (I Cor. vi,2). > El dicebant: B omnes. Nisi eninijvenissei, et locutus eis fuissel,
Nonne liic es! filius Joseph ? Hoc igilur solum minus peccatum non hahercnt, liuiic aitlcin cxcusaiioiicro
habere videbalur, quod exlraneus non erat, quod non hahent de peccalis siiis. Praedicaiue iiaquo Do-
ejus parentes noveranl, el quod ibi nulrilus fuerat niino , ccelcni apeiilur, fames lolfiiur, et fideles
(875). Si enim aliunde venisset, eisque omnino aiiirase ccelesti neelare inebririnlur. Econlra autcm
incognitus esset, lunc eis per omnia vejienbilis , infidelibus, et iniquis minatur dicens:t Ecce ego
omnique reverentia dignus haheretur (876). Utique immiKam in vos notf famem panis, neqtie situn
dicilis in hanc simililudinem : Medice, cuia teip- aquse, sed audiendi verbum Dei (Antos.vm , lf). i
sum. Quanta audivimus facta in Capharnaum, fac .- Sequitur : Ei mulli teprosi erxmlin Israel stib Eliseo
el liic in pairia lua. Hoc enim derogando dicehant, propheta, et nemo eorum mundalits esl, ntsi Naa-
et ea, quse de ipso audieranl, non credebant. Et man Syius. Similitudo eadem, quae superio'\ Multi
tale est ac si dicerent: Si niedicus es, si infirmos enitn leprosi multi sunt peccatores. Uutis Na.iman
curare, el languores pellere potes, quod nos non iiiuis populus genlium, sive unusquisqne fidelisin-
xredimus, cura prius teipsum, cura carnem luam, lelliguntur Hic autem ad Dominum veniens , et
parentesscilicet, vicinos, propinquos, et palriam ejus tandem scrmonibus credens, bapiteatus, sana-
tuam, et ea, quse in Capharnatim , ct aliis civitali- C tus el inundatus est. El repteli snnl omnesin Syna-
bus tefecissc audnimus, fac el jiie in patiia tua, goga ha, hmcaudtenles. )ra repletl sunl, quoniam
ul nos videamus. Ail aulem : Amen dico vobis, quia beec atlversum se dicta fuisse inlellexcrunl, neque
nemo pi ophela accepius est in pilria sua, Ideo, in- indignos sestimari agnoverunt, quos ille talis, lan-
quit, non curo pairiam meam, quia ei acceptus tusque prophela visitare debuissei. Et suirexeiuni,
nonsum, quia ficlemin ea non invenio, ct quia et ejecerunl illum exjra civilalemet duxerunl iliutii
mihi, sicut cseteri,non credunl in pairiarnea (877). nsque ad supercilium monlis, super quem civilas itlp-
Dcleclatur in verbis meis, admitatur in seimoni- lum eral mdificatat, ul prwcipitatent eum. Ipse au-
bus nteis, cl scandalizalur in parenlibus meis; tem uansiens per medhtm illorum ibat. Seeviant ho-
tanloqueme nrinus cognoscil, quanlo plus pree cse- minos, quanlum velint, fremant et irascanlur;
leris me noturo habuil. In veiilale dico vobis: Mul- secuius esl Dominus , nihil timel, omnia in pole-
tm vidum eianl hi diebns Eltw in Israel, quando sjate habet, et nisi ipsevelil, teneri non polest
clattsum est cmlum annis Iribtts, et tnensibus sex, (879). Non lamen resislit, sed per medium inimico-
r
qui corde conlriti sunt et dicunl : Cor conirilum genes homil. 55. in Luc. « Pulo plus juxta sacra-
et_humilialum Deusnon despicit. > ]D menlum , qiiam juxla litleram veTum esse ipiod
(874) Quamvis enim Hugo et nonnulli alii de Ba- dicimr; licet Jeieniias in Analhot pairia sua non"
byloniis lilteivlem sensum esse pulenl; hos lamen ftierti acceptus, et Isaias , queecunque fnit pairia
reluiat a Lapide, etc illius , et rehqtii propheiae, scd roagis mihi vicletur
(875) Beda : « Qtianta N.izarenorum caecilas, qui sic inielhgi, ut dicamus patriam fuisse omnitim
eum quem in verbis faclisque Christ,im esse co- prophetarum , populttm circumcisionis, ct hanc
gttoscunt, ob generis lantiim notiliaio contero- non reccpisse prophetas, et eoruui vaiieinia , porro
nunt. > naiiones qttaelonge ftierant a prophelis , et eorum
, (876) Homil. S. Brunonis ser. 2, post. ni, Dom. nolitiam non habebant, suscepisse vaticinium J.
Quadr. C. i) Nemo esl ergo prophela acceplus in palt ia sua,
(877) Arabrosius, n. 46, hoc ad invidiam civium « hoc esl in populo Judeeorum. Nos auiern , qui
referl. « Non mediocriierinviditt prodilur, quse eivi- erainus alieni a tesiamento, el peregrini a pro-
caecharitatis oblita , in accrba odia causas amoris missionibus , ioto proplieias, corde suscepi-
.nflectil,» etc. mus. >
(87h) Idem Ambros. n. 50 : « Diximns enim in (879) Beda : « Sirattl iniellige, non ex necessitate
tibro alio (De vidtiis cap. 5) , in vidua illa , ad futsse, sed voltiniaiiam corporis passionetn: nec
qiiam Elias directus esi, lypnni Eecleshe pisemis- capttim a Judeeis, sed a se oblauiiii. Elenim qtiando
ium...PopiilusilIe ex alienigenis congregalus, popti- vull, capitur; quando vull, lai.itur; quando vnlt,
{(isille auie leprosus, > eic. Ante AmbJosium Oii- suspendilur; quando vult, non (euetur. i
S7S COMMENT.IN LTJC.^- PARS j. CAP. Y. 374.
rum trapsiens, canes contemnit hinc inde latranles A bus, qus3 in hoc evangelio naiTantur', prsefermis-
(880). El descendil in Caphainaum civilatem Gali- -sis, solam apostolotum vocationem scribit. Lucas
Imm , ibique docebat eos Sabbatis , el slupebant in autem non solum apostolorum vocaiionera, sed et
docltma ejus, quia in poteslaie erpt sermo ipshts. In alia , quse func lemporis Dominus egil, latius nar-
potestate namque erat sermo ipsius, quia neque rat. Nemo hic narrationis ordinera quaerat, ubi ea,
quid -diceret excogilabal, neque blandieudo cuilihet quae poslerius scribuntur, tempore priora inve-
ioquebaiur sed slcut potesiatein habens, majoribus niuntur. El vidit dnas naves slantes secus sla-
et ininorihus, et languoribusj et dsemonibusimpera- ~gnum; phcalores autem descenderant, et lavabant
Jbat. El in synagoga erat homo habens dwmonium irelid.' Duse naves duo poptili sunt , Judseo-
vnmundum et exclamavil voee magna dicens : Sine, Tum sclficet, et gentium ( 884). Piscatores
In iioc enim , quod sine clamabat, 'se jam teneri iSfl autem ulriusque populi doctores, el reetores
significabat. Dicebal ergo,- Noli i>os pellere. Noli intelliguntur; et in altera quidem ponlifices, et sa-
ftos inquietare. Sine et dimilte nos (881). Quid no- êrdoles in altera vero pliilosophi, et poelse pi-
bis, el libi, Jesu NazareneS Quid non sequeris? Tu scari solebant. Relia autem lavare, est suse prsedi-
•cceltim,nos lerram; lu justos, nos peccatores ha- cationis scnlentias exponere, et dilueidare (884*).
Jjeamus. Nihii nohis commune est. Displicet nobis B Ascendens aulem in nnam navim, quw etal Simonis,
quod tibi placet; piacel nobis quod tibi displicet. rogavit eum , ul aleira reduceret pusilinm, et sedens
"Yenislipeidei-enos. Sciole, quis Sis, sanclus Dei, docebat de navicula lurbas. In naviculam Simonis
Toties eniih Dominus daemonia perdit, quoties vi- Doniinusascendit, quia ad Synagogamet Jroiseorum
res el nocendl potestatem eis aufert. Sed unde dae- popultini prsedicarevenit. Unde ipse ait: « Non sum
imonia Chiistum cognoscunt, nisi in ejus virtule missus , nisi ad oves, quse perierunt domus Israel
quam ferre non possunt? Quid ehim , eo preesenle (Mallh. xv, 24). > De hac enim Simonis navjcula
•et loquehie,- malignos splritus sensisse pulamus, -Apostolus ait: « Qui operalus est Petro in aposlolatu
"qtii in ejus disclpulis ejus nomen ferre non pote- 'clrcumcisionis , operatiis esl el mihi inter gentes
taiu? El inciepavil illum Jesus dicens : Obmulesce, (Galat. ii, 8). > Simonis igitur navicula Synagoga
'et exi ab illo. Et cum dwmonium piejecisset ilhim est, in qua Dominus residens turbas docebat, quia
4n medium , exiit ab illo, nihilqne eum-nocuit. Appa- ibi Evangelia prsedicavit, quibus omnes gentes do-
^fet cum quanta \io!entiaei indignatione hominem xenlur et ad fidem vocanlur. Ul cessavit auiem lo-
feliqtierit, cum eumin medium relinquendoprojece- °qui, dixil ad Simonem: Duc in allim, et laxate
rit. Nihil tamen ei nocuil, quia nihil ei nocere po- relia vestra ht capluiam. Tunc enim Domiiuis loqui
luit (882). Ceessayit, quando post passionem suam a praedtca-
= XYI. Factum est nutem, cum tmbm hruerent fione quievii. (885) El tunc quidero pi-accepilSimoni,
4n eum, ui audtrent Verbum Dei, et ipse stabat aliisque apostolis omnibus, ul naviculam in altum
^secusstagnum Genesarelli (883).Slagnum Genesareth ducerent, et retialn capturam laxarent, dicens eis:
"ipsurn est, quod mare Gaiilaeee.Unde et Matthaeiis t lle in universum mundum, pra?dicateE\angelium
Jiaec eadem scribens ail: t Ambulans autem Jesus ômnicreaturse (Matth. xxvm, 19). >ltemque : « Ite,
tsecus mare Galilaeaevidit duos fratres, Simonera., docete omues gentes, baplizantes eos in nomine
»quivocalur Peli'tis*et Andrseara fialrera ejus mitten- Palris, et Filii, et Spiriius sancti (ibid.). >Mare
-tes rele in mare; erant enim piscaiores, et vocavit jgilur est mundus. Unde Psalmista : « Hoc mare
eos (Malth. iv, 18). > Matibesus ilaque, aliis omni- magnum, et spatiosum , illic reptilia, quorum
« (880) Haclenus homij. regioitem adjacens, (erra Genesarefl) dicla est. >
(881) Expltenl Beda : Paululum a nie vexando Yid S. Hieron, in cap. xiv , Matlh.,ailelehim Bedam hic;
qtiiesce. lnGr.Pcol'«'hictn Luca, qnod ihterpresred- efxquo hoc, ulpttto, desumpsit: Beda 1
-didit imperativo stne, Eadem Grseca vox habelur t Siagnum Genesareih ident dicuttt essCquod mare
apud Marcum i, 2f, ubi ha'C pariler htstoria Galilasse, vel mare Tiberiadis... Hebrjese linguea
fnarratur, licet Graecam particulam latine in- D consueludine omnis aquartim congregatio, sive
"lerpres' non reddiderit; sed alia ; Quid nobis dulcis, sive salsa, mare* niincnpatui ; qui lacus,
et tibi, Jesu Naiaiene? venhii perdere nos, etc. Hic inlerlluente Jordane 140 stadiis in longiludinem,,
etiam omittii Itala versio. Efasmns putat 1« j-ectius el 40 extendiiur in lalitudineni. >
_accipi, ul sil adverbiuro Graecis, ttobis interjeclio (884*) Beda: t Dtiaenaves secus stagnum positse,
exclamantis. Grolius quoqiie profitetur non assen- circunicisionero et preppulium figuranl. >
lifi se putaiitibus, aul vetbum esse, aut interje- 1(884)Item Beda: t Ptscatores sui)t Ecclesise do-
ciionem ex verbo, sed Tlebraeum nri et nnN, unde ctores, qui nos rete fidei comprehensos... teriaa vi-
Grsscifecerint l'a, quod aptid jEschylunt in Pro- ventium advehunt. Qnasi enira' qiisedam relia
metheo « « ia i'a pro quo Lalinis", ali, De eadem piseaniiura sunt complexaepraedicantiuni dictiones.>
Grsecavoce Georgius Raplielius in Adnotation. 1.1, Anle Bedaro Ambrosius 1. IVin Lue., n. 71 : iQuaj
j. 364" ex Arriano. Cum seiisus constet, heec ne- sunt autem apostoloruro qnse laxari jubentur reiia,
^ligenda. nisi veiiiorum complexiones efquasi quidam ora-
- (882) Concilialionem Inicae cum Marco scri- lionis sinus, el disputationua fecessus, qui eos
l)„enlei, 26. Et disceipens eum spiritus immundus quos coeperint non ainittaiu? >
el exclamans vocemagna exiit ab eo. Y. apud Bedam (885) Beda': « Ut quod dicil item Pelro : Duc in
5et Interpreles. akum el laxale retiii veslra in capturam, ad remo-
(885) Bohfreriusin Onomast. : « Genesar et Gene- iioresgentes, quibus postea preedicalum est, ner-
sareth slagnura seu mare Galilsese appellal.um.esl; tineat. »
375 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS - 576
non est numerns (Psal. cm, 25j. > Decuj.us altitu- Aet , infirma mundi elegit Deus, ut confundat forlia;
dine, et profundo sic ait: t Deus noster refugiura , el ea, quse non sunl, nl ea, quae sunt, destrueret
elvirlus, adjutor in tribulationibus, quae invene- (ibid. i, 27). >Itemqne: t Quia non cognovit ninndus
runtnosnimis. Propterea non limebinuis, dumcon- per sapienliam Dominum : placuit Deo per slultos
turbabitur terra', ef transferenlur montes in cor praedicatores salvos facere credentes (ibid. i, 21).»
maris (Psal. XLV,2, 5).> Relia vero Evangelia sunl, Quis igitiir non obstupescat ? Quis non mirelur,
quorum sententiis fideles aniinae eapiuntur, et illa- per tales pradicalores mundum conyersum, philoso-
queanttir. Mttlta enim retia mullosque piscatores ha- phos superatos, mundi sapieniiam destruelam, et in-
bet Ecclesia. Et respondens Simon dixit illi: Prm- tra fidei relia, atque in Ecclesise naviculam tolara
ceplor, pertoiam noclemlaboranles nihilcepimus. Sic fidelium piscium multiludinem esse coJlectam,prse-
enim et Synagoga,quamvis multum Iaborasset, retia sertim cum prsedicarent Chrisliim crucifixum.Judaeis
misisset, Sciipluras expnsuisset, legem elProphetas quidem scandalum, genlibus autem stulliliam (887)?
presdieasset, tamen quia hoe in nocte, id est, in Sed quid siguifical quod Siinon Pelrus ail.: Exi a
tenebris ignorantise faeiebat, siquidem quod diceret, yne, Domine, quia homo peccalor sum, nisi hoc, quod
non intelligebat, valde paucos ex gentili populoca- in Canlicis canlieorum Ecclesia dicit: «Fuge, dilecle
pere, ct ad se converlere potuil. ln veibo autemiuo B mi, assimilare caprese; hinnuloque cervorum super
laxabo rete. El cum hoc fecissent, concluseiunt pi- monles aromatum?> (Carc/ic.ix,14.)Undeet ipse Domi-
scium mtillitudinem copiosam. Hoc esl enim, qupd nus 170 Judaeis loquitur dicens : t Eece relinquetur
per Psalmislam jdicilur: t Annuntiavi , et loculus vobis dorous veslra deserta (Matth. xxiu, 58). > Di-
sum, multiplicati sunt super numerum (Psal. xxxix, cimus enim, naviculam Simouis Synagogam signi--
6). > Iiemque : « Mihi auiem nirois honorificati sunl fieare. Hanc igitur Dominum relinquere Petrus
amici tui, Deus, nimis confortalus est principalus significabat, quando ut a se exiret, eum rogabat.
eorum. Dinumerabo eos, et super arenam multipli- El ait ad Shnonem Jesus : Noli timeie; ex hoc jam
cabuntur (Psal. cxxxviii, 17 et 18). > Bumpebatur liomines eris capiens.We limeas, inqnit, neque ob-
auiem reie eoium, ei annueiunt sociis, qui erant in slupescas, sed polius gaude, et crede, quia majori
alianavi, ut veniienl , et adjuvarent eos. Et vene- piscalioni pradestinatus es. Usque modo pisces ce-
runt, et hnpleverunl ambas naviculas, ita ul merge- pisti, amodo homines eris capiens. Alia navis,
rentttr. Tunc enim Ecclesise apostolorum rete rum- et alia retia dabuntur libi (888). Et subductis
•riuir, quando Judsei, hseretici, etinfideles violentis ad terram navibus, reliclis omnibus, seculi sunt
.argumentationibus Evangeliceepraedicalioni contra- -, eum.
dicunl (886). Unde Aposlolus ; « Oslium mihi ma- XYH. [CAP.YLj Factum est autem in Sabbato se-
gnum apertum est, et evidens, et adversarii' multi cundo primo, cum transirel per sala, vellebant dis-
{I Coi-.,xvi,9). >Yeniunt igliur his in arijutorium socii cipuli ejus spicas, et manducabant , -eenfrieantes
Ndealianavi,quia ex aliis omnibns Ecclesiis episcopi, ynanibus. Quia alia omnia in Mattheeo exposita sunt,
etsacerdoles undique in unum conveniunt, verila- hoc solum restat, ut quid significet in Sabbalo se-
tem aperiunt, heereticos damnant, et eos, quos illi cundo prinio dicamus. Tria enim priraa, id est,
fraudulenter deceperant, ad fidem et Ecclesiam principalia, et maxima Sabbata babebant Judeei,
revocant: Quodeumvideret Simon Petrus, procidil ad quia tres in anno fesliviiaies primas"et maximas
genuaJesu, dicens: Exi ame, quia homo peccatorsum, celebrabant. Priraum enim , et principale Sahbalum
Doiiine. Stupor enim circutndederat eum, et omnes, in Martio erat, idest, Pascha. Secundum vero,
qui cum illo erant, in caplura piscium qnam ccperunt. eum spicarum manipulos offerebant. Terlium autem
jSimiliter aulem Jacobum el Joannem, filios Zebedwi, in mense septimo colebalur. Secundum igitur pri-
qui erant socii Simonis. Aposlolus enim dicit : « Quae mum, id est, principale, et maxiraura Sabhatum
stulta sunt mundi elegit Deus, ut perdat sapientia ; illud erat (889), in quo spicarum raanipulos offere-
' D"
(886) Augustinus lib. n. qq. evangel., quaest. 2 : verba sil capiurus homines: totusque facti hujus
•t Quod etiam relia rumpebantur... significat homi- ordo, quid in Ecclesia, cujus ipse typum lenet, quo~
ITUID)camaiium multitudinem tantani ftiluram in lidie eeratur, ostendat. >
Ecclesia, ut etiam diruplione pacis, exennttbus inde ' (889) Qbscura et valde implexa est quseslio de
ihesresibus et sehismatibus, tanta remaneret et tanta Sabbaio secundo primo, de qua interrogantem Hie-
lesset fulura illi amissiofidei etbonorum rooruin, ut ronymum, ut hic narral in epist. ad Nepot. niirifice
Christo dicere videatur lalis Ecclesia; Exi a me, eio elusit - Nazianzenus. Quod Nazianzenus faeere
Beda quoquefPreemiiliimdine ptscium rete rumpe- noiuit,'aut non potuit, hoc alii facere eKxplicare
ibatur, quia nunc ad confessionera fidei eliam cum conati sunt. Ut omi(lamus obscuram Epiphanii
jeleclis reprobi tanli intrant, qui ipsam quoque Eccle- senientiam heer. 50. Chrysoslomus hom. 59. in
siaro haeresibus scindanl. > Mallh., interprete Pelavio'et Erasmo, jia vocari
(887) Egregiam homil. de Evang. piscalione existimavit Sabbatum quod /eslum aliquod antece-
ihabel. S. Maxiinns Taurin, in edit. Rom. an. 1784, dil; Theophylactus contra, quod^Sabbalum subse-
p. 645: quitur: qua1 est,ju\ta Maldonalum et Monlfaueo-
(888) Beda de verbis illis evangelicis :« Ad ipsum nium -Ghrysosloini ipsius sentenlia. Isidorus ex
Petrum specialiter pertinent. Exponirei Dominus Peiavio pnmaiu azyniorum'diem, Euthimius secun-
quid haec caplura piscittm significet. Quod videlicet dara , Vatablus postremam. Jansenius , Toletus,
ipse, sicut nnnc peT retia pisces, sic'aliquando per Franciscus Lucas, Emmannel Sa, Sabbalum ih
577 COMMENT.IN LtC. — PARS I, CAP. VII. 578
lebant. Et de Iils" qnidem in Levilico salis dixi-. \ ritus, hserellci, et seduclores inlelligiintur (895-).
mus (890). Hos enihi nisi dominus sisteret, quoscunque .semel
_[CAP.YU ] Ibal Jesus in civilalem, qum vocalur arriperent, sepulturse et apternsedamnationi trade-
Naitn, el ibant cum illo discipuli ejus,el lurbacopiosa. Tent. Suscilalur igilur adnlescens, sedet, loquiiur,
Cum aiilem appropinquarel porlw civilais,ecee defun- et malri reddilur, quia ad pcenilenliam peccalor
ctus efferebalarfilius unicus malris suw, et hmcvidua conversus, Jani non ad flagilia, et mortera ruil-,
erat, el lurba civitaiismulta cum illa (891). Hsecenim sed in Ecclesise pace C[uiescit, Dei 171 nia-
îdua, quam lutba multa sequilur, sancla Ecclesia gnalia loquilur, sua peccata confiletur, et Deo
est. De qua dicilur: t Yiduam ejus benedicens bene- et Ecclesiae per omnia reconcilialur. Non autem
dicam (Psal. cxxxi, 15). >Yidua quidem est,non quod vacat a myslerio, quod cum plures mortuos Domi-
virum non habeaf, sed quia eum videre non polest, nus suseitaveril, tres lantum Evangelistse eum
quem adhuc post multa tempora venturum exspe- suscitasse scripserunt (896). Suscitavit enim filiam
ctat(S92). Dicilur enim *idua, quasi a viro divisa archisynagogi adhiic inlra domum manenlem, etiu
(895). ld ipsura autem et per viduam mulierem et ahditis penetralibus jacenlem. Suscitavit aulem el
per hanc eivilalem figuratur. Huic autem civilati huncviduse mulicris filium, jam quidem extra civi-
Dominus appropinquat, quia quolidie Ecclesiam tatis portas elalum, sed nondum humalum. Susci-
suam visitare nnn cessat. De hac autem civilate tavit praelerea Lazarum non solum sepullum, verum
tqties defunclus efferlur, quolies aliquis in peccalo etiam jam felentem quatriduanuro. Isti ergo tres
morluus ah e3 separalur. Quera tamen pia mater la- moriui iria mortis genera signilicant. Moritur enim
cryrois prosequitur, quia nec fugientis iilii Ecelesia homoeogilatione, moritur operatione, morilur et
obliviscilur: t Luget enim, ut Aposlolus ail (894), peccandi consueludine. Sed haec tcrlia mors iliis
quotidie de omnibus illis qui peccaverunt, et pceni- aliis duabus pejor est, sicut et secunda valde prim»
tentiam non egerunl de peccatis suis. > Quam eum delerior est. Peccat enim bomo roala cogitando, sed
tidisset Dominus, misericordia molus super iltam,' pluspeecatmaleoperando, et eo amplius in peccato
dixit ei : Noli flere : el accessit, el teligit loculum. perseverando. Qui enim cogitando illicita el nefaria
Hi aulem, qui porlabant, stetemnt, et ait illi: Ado- concupiscit, morttuis est, sedadhucin domo ma-
lescens, libi dico, surge. El resedit, qui erat mortuus, nens, et peccalum interius celans, nondum ad se-
el cmpit loqui. Et dedit illum matri sum. Moerentium pulcrum effertur. Et iste quidem facile suscilalur,
consolalor Deus illorum maxime lacrymas inluetur si cum visitaverit, vocaverit, el teligerit Jesus. Va-
qui aliorum deflent peccata. Tanglt loculum, sistit Q lem enim animan), quia facile excilaitir.non peui-
portalores, et roorluum suscitat, dum suse visila- tus mortuain, sed quasi dormientera Dominus re-
lionis atlactu ad ptenileiiliant hominem reducit.' putat dicens : t Non enirti est roorlua puella, sed
Mall isli portatores, qul ad sepeliendum Jiominem* dormit (Matth. ix, 24). >Si veromalum, quodinlus
ferunl. Boni illi, qui a sepulcris ad vilam Iiominem cogitat, foras ostendat, et ad effecluro perducat, non
reducunt. Isti enim portatoresj vilia, et maligni spi- solum inortuus esl, veruni etiam extra donniro',
quod Neoraenia aut aliud feslum incidit, quasi ralione Beda; viduam esse Eeclesiam, omnis ani-
dttplex , aut bis solemne Sabbaturo. Le,Moine duo ma quae sponsi Domin^quesui se morte redemptiim
piitai Jttdreis dicta magna Sabbata, i. mense Tisri nieminil,
r agnoscit.
initio annt civilis, 2. mense Nisan inilio anni sacri; (895) Yii-iiae nomcii simili plane modo latini
illtid \ocalum,primum Sabbatum magmim, hoc scriptores iiiierpretantur. Macrobius 1. i. Sat. c.
secundo primiim. Hugo Grotlus sic Penlecostem 15, quasi aviroidua: iduare enim eral oiim idera
dictam vult, quando in Sabbaium incurrat, siculi ac dividere.
Sabhatum .quotl in Pascha cadebal, Sabhatum pri- (894) Corinlh. xn, 21: Et lugeam mmlos ex iis,
mum.MaldonalusipsumPenlecosiesdiem.Nonloiige qui ante peceaverunt, el non egerunt ocenilen-
abit A. qui Sabbatum secundo priraum esse voluit liam, etc
diero, quo spicarum roanipuli offerebanlur ; de quo Q (895) Beda : « Qui vero sepeliendum portant vel
- rltti Le\it. xxui. Optiina censelur explicalio Scali- ijiununda desideria quse liominem rapiunt in inte-,
geri I. vi de emeud. T. quam- Pelavius, Pagius, ritum,.vel lenociuia hlandientium sunt venenata
Calmet, Casaubonus, Ligfoot. Clericus, ahique sociorum. >
amplexi; cum ciicatur Levit. xxui, 15. Numerabitis (896) Adnotavit hoc eliam S. Auguslin. tract. 40
ab altero die Subbati tn quo obtultslis manipulnm, in Jo. n. 3,el mysteriura invenit:« Bene inielligimus
primitiarum sepiem hebdomadas; sive ut esl in tres illos mortuos, qttos in corporibus stiscitavit,
Hebrseo, septeuV Sabbata; 'singuli dies Sahbali aliquid significare, et figurare de resurreciionibus
occuirenies a die secundo Paschatis usque ad Pen- animarum...." Aliquando in cogilatione peccatur..,.
iecosiem,'noinen sumebanl a secundo Pascbatis die,' consensio illa ocwdil.te; sed intus est mors, quia
dicebauliirque Sabbaium primum post dietn secun-r cogitaiiim malura nondum processil in facluni. Ta-
dum, Sabbatum secuudo post diem secundum, lero animum resuscitare se significans Domimis re-
eje. Sabbatum primum post diem secundum brevius ' suscilavit illaro puellam , quse nondum erat foras
appellabatur Sabbatum secundo primuni. elaia, setl in doroo mortua jacebal.... Si aulem non
(890) Yid. toiii. 1 S. Brtitionis
' edit. ' Rom., pag. ' solum maliCdeleciatioiiiconsensisti,sed etiam ipsum
165 col. 1. Hactenus liomil. nialtim iecisii, quasi niortuum extra porlamêxtu-
(891) Est homil. S.' Brunonis fer. 5. post. 4. listi": jam foris es, el morliius'elalus es.^Tamen
Dom. Quadr. Dominus et Jpsum resuscitavit, et reddidiC viduse
(892) Yiduam inlerpretalur Ecclesiam, sed alia malri suse. Si peccastj, poeniteat te, et reddet £c-
379- ,• S. BRUNONISJSPISCOPl SIGNIENSIS^ 380,
imo exlra civitalem elatus, el longe ab Ecclesia Apfclus, et cordis secretarinra, plenum iide, et eha«_
fgclus, jatn sepulcro, et perditioui proximus esl, ritate inielligen. possumus (901). Tale enim alaba-
Pro hoc igiiur necesse est, ut ploret, lacryrretur, et slrum lmjusmodi unguenti senare eoîisuevit. Id
oret p.ater Ecclesia, quaienus et ad perdjtionem ipsum enim significavit el regina Auslii, quae ve-_
ruenli occurrat Jesus, suscilet eum, ad yitam vedu- niens a linibus terrse audire sapienliam Salomonis,
cat, poiiatores sistat, mairi reddal, et Ecclesise te- pretiosissima ei aromala secttm atiulli. Nullum
conciiiet. Ai vero si et cogitalione, et operatione, aulem unguenluro, nulla aromata sic Deo 172 re"'
el longa peccandi consuetudine mortuus est, hic dolent, sicut fides, et charitas, caelerseque virtules.
quasi Lazarus quatriduanus jam fetel. Suscitatur El slans telro secus pedes ejus, lacigmh cmpit rigare
lamenet iste, sed non tam factle, sicut illi. .Quanto pedes ejus. In eo enim quod retro mulier slat, devo-'
enim ainplius in peccato aliquis perseverat, tanlo tio, et humiliias agnoscitur. In eo vero, rjuod lacry-
difficilius ab eo separatur. Hoc autem ex eo osten- xriis pedes rigat, verapoenilenliaelcordis compunclio
ditur, quod in morte Lazari lacrymatus est Jesus; demonslralur. Et quoniam easdem laciymas capillis
et non qualicunque, sed magna voee vocavit eum tergi!, et tergendo, ne videanlur, abscondit, et do-
dicens : « Lazare, veni foras (Joan. xi, 45). > Qui let, so tttique de illis non esse ostendit, qui omnia
quasi longis prnvsc consueludinis funibus irretitus, B opera sua âciunt, ul videanlur ab bominihus. De
fflanilius, pedibusque ligatusprodiisseTefeitur(897). quibus Dominus ait : t Quia receperunt merce-
. XVIII. Bogavit Jesum quidam PJiarismus, ut man- dem suam (Maith. vj, 5). > Et osculabaiur pedes
dticaret cnm illo. Ei ingressus domutn Phaiiswi dis- ejus, et nngiienlo ungebal. In osctilo enini pacem,
cubnit, Et ecce muliei, quw eral in civilate pecca- amorem,et dilectionem monstrab.u (902). Inun-
trix, ut cognovit quod accubuisset in domo Phariswi, guento veto cordis intima blandimenta, et devoti
allulil alabastrum unguenti, el stans retro secus pedes obsequii affeclionero signiftcabat. Huic aulem un-
ejus, laciymis cmpit rigaie pedes ejus, el capilljs guento illud oleum contrarjum csl, -de quo dicilur:
capilis sui letgebal, el osculabatur pedes ejus, et t Oleum aulem peccaloris non impinguet caput
similis est iste
unguenlo-uncjebal(898), In hoc Evangclio PharistBi menm (Psaf. CXL, 5). > Quam
« Duo ho-
snperbia reprimjtur, et peccatricis mulietis humi* Pjiarisseus illi alii de gtro alibi dicilur:
lilas compiendatur (899). Phariseeus iste Judseornm mines aseenderuht in lemplum, utorarent, unus
pppulns esl. Hsee mulier peccatrix geniilitas intelli- Pharlsaeiis, el alter publicanus (Luc. xvm, 10), >
t
gilnr (900). Illum Dominus a lepra curavit; huic Qui in sna justitia confidens superbe sfans boec
lmilla peccala dimisit. Non est igitur qui facit bo- apud se orabal: Deus, gralias ago libi, qtiia non
num, non esl usque ad unum- « Qmnes enim, ut sum sicut caeleti bomlnes, raptores, injusli, adul-
Aposiolus ail, peccaverunt, et egenl gloria Dei teri, velut etiam bic publicanus. > Sicut enim ille
(Rom. III, 25). » Yenit Jesus in domum Pharissei, iilum publicannm, ila et isle islam peccatricem
venitad popttlum Judaeorum. Unde ipse ait : t Non mulierem horrebat, et despiciebat, Unde subdiliir :
snm missu§ nisi ad oves quaeperiei unt domus Israel Videns autem 1'harisa'us, qui vocaveratettm, ail intra
(Maith. xv, 24). > Sed cur veuit ? Ul manduearet se dicens : Bic, si essel prophelaf scirel utiquequm et
cum i!Io, ul carnalibus et spiriuialibus cibis fruere- qualis est mutier., quw lancjit eum, quia pecca'rix est.
tur cumillo, et Palris volunlatem operaretur in illo. Nescis, Pharisaee slulie, nescis. Nuper te mundavit
Ipse enim dixit : « Meus cibus est, ut faciam volun- a lepra, quem modo non credis esse propiielam. Et
latem Ratris mei, qui in coslis est (Joan. iv, 54). > propheta quidera est, et opiime scit quae el qualis
Ad tempus enim conversatus cum Judaais, legis el sit mulier quae eum tangil, et quia peccairix est. Ad"
prophetarura cibos suscipiebal cum eis, et annonam hoc emin ipse venil, ad hoc ipse de ccelts descendit.
divini eloquii ministrabat eis. Hoc autcm cognovit « Non enim venit \ocare justos, sed peccatoies ad
mulier, quaeerat in-civitate peccatrix. Hoc geniiliias pcenitentiam {Matih. i\, 15), > Hoc Ipse teslalur,
iiilejlexil, quaa in hujus mtindi amplissima chiiate D Ejus verba sunt hcec. Non horrel igitur peccalores,
eonversabatnr. Et quid egit ? Yis audire quid ? Altu- qui pro peccatoribus faetus esl homo. Et lespondens
lit alabaslrum unguenti. Perquod nihil melius qtiam Jesus dixit ad illnm : Simon, Itabeo libi aliquid dicere,
clesise mafri luse. Teriius roortuus est Lazarus. Est rius hom. 33. in Evang. Pelrus Damiani serm. 31,
genus morlis immane : mala consueiiido appellatur. S. Lauienlius Justiiiiani, elc.
Aliud est enim peccare, aliud peccandi consuetudi- (900) S. Gregorius: « Qtiemnamcjue Pharisasus de
itera facere... qui peccare~ consuevit, sepulius est, falsa justitia praBSumens,nisi Judaicum populum :
e'fhene de illo dicitur; feiei... Nec ad ipsuin lamen quem peccatrix mulier, sed ad vestigia Domini ve-
resnsciiandum minor fuii virlus Chrisli. > niens et plorans, nisi conversam geutiliiatem desi-
_ (897) Hactenus horailia. gnat? >
"(898) Est hom. S. Brun. fer. 5 post Dora. in (901) S. JJernardus serm. 10. in Can. fuse _de
Pass.Jlmis. sup. ungtienti syrobolis : « Est et utigueiilum conlrilio-
(899) Prxler S. Amhrosiuro Ub. vi in Lue. a. n. nis°, et est unguentum devotionis, est et pietatis, •
57 et cseleros interpreles, hanc Evangehi paiiem etc. Yid. el serm. 12.
enarrandaro sump*ere S. Gregorius NyssPiuis, sive (902) S. Gregor.: t Osculatur mulier redes quos
Aslerius (nam huic CombeJisitis ttibuil), Ampbilo- tergit. Qnod nos quoque plene agimus, si studidse
ebius, teste eoclemComJjeiisio; S. Ephrem Syrus, diiigimus quos ex largilate continemus, t
S. Petrus Chrvs"oldgusserni. 95, 94, 95, S/Grego-
- CQMMEXT.IN LUG. — PARS I, CAP. IX.
S|I- 583.
Alilte ait : Magister, dic. Duo debiioies eranl cutclamA inYeiilus- est in oie ejus (/ Pelr. n, 22). > Nemo
•
feneralori. Unus clebebai denuiios quingenlos, atius enim siclotus, nemo sic roundtts, sicul ille qul slne
qiiinquuginla. Non Jiabeniibus iliis tinde reddeieni,: peccato esl. Unde el Ecclesia jaii)'baptizaia, et a
dpnavii utiisque. Quis eigo euia plus diligit? Bespon-, peccatis mundata «licil • 173 « Lavi pedes ineos,
dens Simon dixil : JSslimo qitia liic cui plits donavit. quomodo inquinabo illos? ^'(Cant. v, 3.) Nosautem
A.Iitle dixii ei : Hecte jucltcasii. Yalde enim juslum non solttm aqtiam, sed el lacrymas Christi pedi')us
el ralionabile est ut ille plus diligat ctti plus dona- damiis, qtiia ejus bumanitati nos huiniliter inclina-*
fur. Illud qiioque sequtim esse videtjtr, ut qui plus mus, et inde peccalorum veniamexbpeclamus,
diligil, roagis aroelur. Mciito igUur hanc peccalri- eamque adoramus, et veceramur, et ctim lacrymis
cem roulierem Dominus diligehai, a qua se mulliip) deprecamur. Sequilur : Osculum mihi jwn dedisti;
djligi sciehal. Ideo enim diinissa suiil ei peccala hwc aulem, cx quo inlravil, non cessavit osculari
multa, quia d.Iexil mulium. Yide ergo quam pul- pedes ineos.Oscttlumpnim,pacis etdilectionis signum
chra similitudo de eo quiplus, et de eo qui miiius esi. Osculum Igitur Judaei Cluislo DominO non tle-
debebat, in qua Phariseftis secundum suam respon- deruiit, quem gralis, et fcine causa Odio babentes,
sionem inielligete poteiat, qnia minus ipse quam usque ad roortem pefsecuti sunt. Unde ipse ail:
Maria Christum diligebat: siqnidem se jaee lantum B « Quia odio babueiunt me gralis (Joan. xv, 25). >
debere, nee lanluro sibi, quantum illi, dimissum Gentiles \ero ejus pedes oscnlari non ccssanl/quia
esse, creeebal. Unde el subditur : Ili converstisacl ab ejus amore non separantur (905),-el in ipsius
mulieiemdixil Simoni : Vides hanc mulietem? In~ nbminis coiifessionem roori non liinenl. Quodam-
travi inômutn luam : aquam pedibns meis non de-_ modo enim Cbristi mariyres oseulabanlur euin,
djsti; Itwcaulem unguenio unxit pedes meos.Piopler cbro) eum confilenies, el betie de eo loquenles,
qttod dico libi, lemillunlur ei peccala mulia, quotuam moriebanliir pro eo. Oleo caput meum non unxisti;
dilexit mulium. Cui autein tniiius dimitiilur, minns kwc autem unguenlo unxil pefas meos. Majorem
dtligit. Ad mulierem conversus esl Dominus, qttia igilur revercnliamCliristihumanilaliferu U geniiles,
de muliere Joeuturus erat; Sgd quid ait? Vides, ltt- quam ejtis divinilati Jttdsei aliquando exhibtiisseul.'
quil, hanc raulierero ? Non lalis est, qualem iu eam Ipsi eum neqtte Deum esse,' neque sancti Spiritus
esse arbitraris. Aliler videlur a nie, et aliter vide- gratia iiiunciiiro "credunl. Nos autem, etiam secun-
lura te. Tu exterius, ego inlerius; lu in facie, et dum humanitatem, olrtni viilule, el gratia plemuii
ego in eorde video. Mihi ejus fides, ejus amor non esse confitemur, dicentes ciira Psahnisia : -i Dile-
esiocculius. JnlrayJ in domum (ttam ; aquam petli- xisli justitiam, et «disli iniquitatem, propterea
bus nieis non dedisii; ''aec autem laciymis rigavit i3 unxit te Deus, Deus ttius, oleo Iseliiiae prae con&or-
pedes meos. Quantum igitur interesiinier aquam et tibus tuis (Psal. xinv, 8). — > «In ipso eniro, ut
l.aciymas, lanlum interesl inter tuum et illius amo- Xposlolus bii, hsbital oinnis plenilttdo diviniiaiis.
i*m. Sed lisecpraHer liiteram-aliud significare vl- corporaliier (Coloss. n, 9). > Ejus iltique cofpttS,-
cjenlnr. Neque eniro credihile est eum qui Clirislum ejus hunianitalem, et pedes ungebal. Audiainus
ad convivium invilaverat, ejus pedibus aquara daie igilur quid illi bealissiiiise mulicri, audiamus quid in
noluisse. Piximus enim per Pharisacum, Judaeos;per ejus figura Gentium Ecclesiee pro htijus lanlse ser-
niuliereni, genlilcs significari: Chiisti vero pedes, vliutis obsequio Dominus dical : Dixiv aulem'ad
ejus humanilatem, sicut ejus caput, ipsius diviniia- illam : Mulier, remillunlur tibi peccala lua. Yide
lem significai (905). Hoc enim Apostolus ait: « Om- ergo quid laerymse possint. Yide quid fides, et di-
nis viri ceput Chrislus, Chrisli »eaput Deus lectio opereiur. Pauco temporis spatio juslificata
(JCor. xi, 5). > -Ghrisli igitur pedibus Judaei aqtiam esl mulieis et ab oitnii peccalo mundata, quse tain
non dani, neque eos lavant, imo veroquautum pos- p"eccairixlueral, ut eam videre Phaiisaeus dedigna-
suni sordidanl, et deturpant, quia Salvatorem no- reiur. Nemo igilur desperei, nemo de Domii i mise-
sirura cum iniquis reputantes, vitiortim pul\ere, et lieordia diffijal. Cletnens est Dominus, qui ex corcle
tertena contagione judicant esse pollulum "(904).At J1)conversis tam facile miserelur (906).
vero aposlolus Petrus Chrisli pedes lavabat, euiu XIX. [CAP. IX.] Factum esl antem, cum comple-
de eo diceret : « Qui peccatum non fecit, nec dolus rentur dies assumptionis ejus, ei ipse faciem ûqm
(903) S. Gregor. n. 6-:« Polestquoqueper pedes credero spopondit, digna laude prsedicare hegle-
ipsum Incarnationis ejus-mysteriuiii intelligi, quo xjl. >
divinitas lerram teligtt, quia carnem sumpsit....~ (905) S. Gregor.:«Infidelis ille populus Deooscu-
osculauuir ergo Hedemptoris pedes, cum myslerium lum non dedif. quia ex charitale.eum atnare noluit,
Incarnaiionis ejus exioto corde diligimus : unguen- cut ex timore servjvit. Yocala autem gehiiiilas Re-
lo pedes ejus ungimus, cum ipsam humanitatis ejus demptoris sui vestigia osculaii non cessat, quia in
potentiam sacri eloqnii bona optnione prsedicamus...- ejus ainore coniiniio suspirat. >
Si peclesDnmini mysterium Jncarnationis ejus ac- (906) Hacl. liomil. f.tquehicS. Ambros. n.5o :
cipimns, cmigrtie per caput ipsa divinttas designa- « Ex hac ergo niuliereinleiliginiusillutf aposlolicum
tur. Unde etPauhts: Caput Chrislt, Deus. > quid sit: Supeiabitndiivii pefcttiutn, ul superabun-
- (904) S. Gregor. 1.all. : « Phariseeo diciiur Oleo daiet gralia. Nam si in isla mulieie non superabun-
caput meuin non itnxisli; quia ipsam quoque divini- dabset peccatum, nuu supej'abundassetgratia : agno-
tatisejus poteniiam, in qua se Judaicus populus vit eijim peccalum, eldetuiit giatiam. >
383 S, BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 384
firmavil, ut iret in Jerusalem. Et mhit nuntios ante A Dominum in eo Ioquenlem, per eum (e admonentem,
conspectum suum. Factura est, inqnit, cum jam dies et ad vitam reducentem. Apostolus enim dieit :
assumptionis ejus complerenlur, et tempus ejus t An experimentum quaerilis ejus, qui in me loqui-
passionis, resurreclionis, ascensionis, sive assum- tur Chrislus?» (II Cor. xm, 3.)Sic igilur in episco-
ptionis, appropinquaret, iirmavit faciem suam, ut pis, et sacerdolibus Chrislus loquilur, atque in eis
iret in Jerusalera, sicut in ejus Vullu, et facie mani- al) aliis honoratur, et ab aliis reprobalur. Suslinet
feste apparebal. Facile enim in vultu voluntas di- modo, nec facile vindicat injurias suas. Sed audi
gnoscitur, Et misit nuntios anle conspeclum suum. eura dicentem : Tacui. Nunquid semoer lacebo?
Et euntes inlraverunl in civitalem Samaritanorum, ut Dicat Psalmista : t Deus, inquit, quis sfmilis libl ?
pararent illi, El non receperunt eum, quia facies ejus Ne taceas, neque compescaris, Deus. Quoniam ecce ,
erat eunlis in Jerusalem. Non eniro, ul alibi dicilur, inimici lui bonuerunt, et qui te oderunt extulerunt
coulunlur Judaei cum Saraariianis. Ideoque Samari- caput (Psal. LXXXII,2, 5). >Noli ilaque spernere di-
lani Jesum recipere noluerunt, quia se in Jerusalem scipulos et nunlios Christi; imo noli Deum ipsum
ire velle osiendebat. Jam quasi inimicum eum cle- spernere' iri discipulis suis. Nisi enim ipse in suis
pulanies, sicut qui eorum diligeret inirojcos (907). discipulis spernerelur, nequaquam dixisset : Qui
Usque hodie naraque omnes iniqui ideo Jesum, et B vos spernil, me spernit. Qui autem me spemit, spernil
ejusnuntios, ejusque Evangelium non recipiunt, eum, qui me misit. Hoc Judaei audiant, et attdienles
quia eos in Jerusalern, ad pacem, atl misericordiam, timeant, ut vel sic plaeare valeant, quem offendere
et pielatem tendere, et festinare cognoscunt. Jeru- non limuerunt. Ipsi enim non solum spreverunt,
salem namque w'sio pacis inlerprelalur. Cum vidis- verum etiam crucifixerunt Chrislum Dominum.
senl aulem dtscipuli Jacobus et Joannes, dixerunt : Beversi sunl aulem -sepluaginta duo cum gattdio di-
Domine, vis, dicimus, ut ignis descendal decmlo, et cenles : Dontine, eiiam dmmonia subjiciunlur nobis
consumat illos, sicul Etias fecil ? El increpavit di- in nomine ttto. Hos enim, nt superius dicilur, mise-
cens : Nescilis cujtts-spirilus eslis. Filius Jtominh non rat Dominus binos ante faciem suam in omnem civi-
venit animas hominum perdere, sed salvare. Ef. abie- lalem, et locum, quo ipse erat venlurus. Nunc aulem.
runt in aliud castellum. Nesciebant enim aposioli reversi Domino omnia scienti, cum gaudio refere-
cujus spirilus essent, qui se tantopere vindicare cu- banl ea, quse non ipsi, sed ipse in illis fueratope-
piebant. Si enim se spiritus pietatis, patienlisc, et ratus. Gaudebant enim de nomine Chrisli, cujus «t
mansuetudinis servos, et discipulos esse novissent, virtulem experti eranl. Gaudebant et degratia im-
rieqnaquam aliqua stii spirilus commotione tot ho- mensa sibi a Domino aflribula, quoniam non solum
mines, irati occidere voluissenl (908). Hoc enim C infirmitates curabant, verum etiam daeroonibus im-
poslea probatum est, cum pro inimicis et persecu- perabant, et sibi eos subjectos esse videbanl; qui-
toribus orarent. bus mundi hujus reges, et principes, omnesque Iio-
XX. [CAP.X.] Qui vos audit, me aud't, et qui vos' mines iniquos subjectos esse sciebant. Dicebant
spernit, me spernil. Qui aulem me spernit, spernit ergo : Domine, non solum languores, el infirmita-
eum, qtti me misit (909). Heec enim verba discipuiis les, non solum horaines iniqui, sed etiam ipsi dse-
suis, eorumqtie successoribus, episcopis scilieet, et mones suhjiciuntur nobis in nomine tuo, quihus
sacerdolibus loculus est Dominus (910). Quicunque suhjecta sunt omnia, quse longe sunt a consortio
igitur es, qui episcopos et sacerdoies audire con- luo. Et ail illis : Videbam Salanam, sicut fulgur de
lemnis, et eorum 174 verbis, et exhortalionibus cmlo cadentem. Ecce dedi vobis potestatem calcandi
aequiescere despicis, saltem Deum ipsuro non par- supra serpentes et scorpiones, Ccelum enim, vel Ec-
vipendas, et eum audire non faslidias. Despicis au- clesia, vel sanctorum animse intelligunlur. Yidebat
dire sacerdolem, sed-non mirum, quia pauper est, igitur Dominus Satanam de coelocadentem. Yidebat
quia imbellis,"et huroilis est, quia vilis, et despica- diabolum Ecclesiam, et sanctorum habitacula fu-
bilis est, quia de pauperibus nalus est. Audi vel D gientem : et hoc, quod ei discipuli narrabant, jam
(907) S. Hier. ep. 121. ad Algasiam, qu. 5.: denda infirmitas, sed juvanda. Procul a religiosis
t Hostili inter se Samariiani alque Judsei discordant indignalio, procul a magnanimis cupiditas uliionis^
odio ... Videntes ergq Doroinura Jerusalera pergere, procul eliam a prudentibus inconsiderala conjunctio,
id est ad hostes suos... quasi Judseum, atque alie- et incaula simplicitas. >
num, et eum, qui ad inimicos pergeret, suscipere (909) Esl houiil. Emiseni eadera siipposilione Ja-
nolueriinl. > borans In Nal. Plur. Marlyruro, pag. 109.
• (908) Hier. 1. all.: t Dominus, qni non ad judican- (910) S. Auguslin. i>erm. 109 n. 1 : t Si solis
dum venerai, sed ad salvandttm, non jn poteslate, aposiolis dixit: Quivos spernit me speinii, spernile
sed in humililate, non in Patris gloria, sed in homi- nos. Si aulem sermo ejus pervenit ad nos, et voca-
nis jviliiate, increpal eos; quod .non meminerint • vit nos, et in eorum loco conslituit nos, videte ne
docti inae suae, et bonilatis Evartgelicae,in qiia dixe- spernatis nos, ne ad illum peryeniat injuria, quam
ral: Qui le percusseiil in maxiUam, prwbe ei et aite- nobis feceritis. > Yid. S. Gregorium homil.-lO. in
ram, et, <DUigtteinimicos vesiros. i S. Ambros. 1. Ezech. n." 15, comparaniem hsec verba cum verbis
vii in Luc ii 28. « Ut ostenderet, quia non habet ahis Ezechielis : «Nolunl audire te, quianolutit au-
uliiouis studium perfectavirtus : nec ulla sif ira- direme; > in Primis vero S. Basilium in Constit.
cundia, ubi pleniludo est charitaiis : nec exclu- Monast. de obedientia cap. 22. t. II, opp. pag. 571«
58S COMMENT.IN LUC. — PARS I, CAP. X. 386
se prsevidisse, et cognovisse firmabat (911). Unde A . quibus daemonia subjiciuntur, quos non gaudiuia
et alibi ait : « Nunc judieiuin esl mundi : nunc quidem, sed luelus, et moeror exspectat (914).
princeps hujus mundi ejicietur foras (Joan. xn, Quihusdam enim in judicio dicenlibus, Domine,
51). > Nisi enim hoc praevidisset,quare in mundum nonne in noinine luo prophetavimus, deemonia
venissel? et quare carnem suropsissel (912) ? Ad ejecintus, et \irlu.es roullas fecirous? dicturus est
hoc enim Dominus in mundum venit, ut diabolum Dominus: lie, operariiiniquilatis. Amen dico vobis,
fugaret, et de illius impia polestale animas bomi- nesciovos (915). Non crgo gaudeant Christi disci-
num liberaret. Quod igitur nunc fieri incipiebat, puli, quia daeroonia suhjlciunttir eis; gaudeant
anlequam fieret, prsevidebal,.suoque in tempore autem , quia eorum nomina scripta sunt in cadis.
fieri disponebal. Videraus itaque el nos usque lto- lllud enim gaudium vanum, et teniporale est. Hoc
die Satanara sicut fulgur de coelo cadentem, el curo autem utile, et eelernum. lllud ad vanam gloriani
magno furore, et indignatione sanclam Ecclesiam respicil. Hoc ad gloriain speclat (916). El Illcid qui-
relinqueniem. Quolies enim flagitiosus aliquis ad dem similiter habere possunt el mali, et boni. Hoc
poenilentiam i-edit, toties Satanas de coelo cadil. autem non liabebuntnisi boni (9J7).
, Mulli eniin adulleri, perjuri, et homicidae sunt in XXI. Quidam legisperilus surrexit tentans illum,
Ecclesia, quseregnum ccelorum vocalur, qui slatim B et dicens : Maghier, quid faciendo viiani mlernam
til convertuiitur, a diaholo relinquuntur, et non possiaebo? (917 ') ln hch; enim, qtiod ait, lentans
velocius de coelo cadet ftilgur, quam de illorum eum (918), nianifeste ostendit quia non ad hoc, ut
mentibus cadit diabolus. Ecce dedi vobis poleslalem vitam eeternain possideret; sed ul in aiiquo eum
calcandi super ierpetiles, et scorpiones, et supra om- reprehenderel, si posset, eum inierrogabat. Al
jies virlutes inimici, et nihil vobisnocebii. Serpenles, ille dixit ad eum : ~ln lege quid scripium est ? Quo-
et scorpiones non solum maligni spiritus, verum - modo legis ? Si, inquit, legisf eritus es, et Iegemnosti,
etiam lyranni, omnesque Ecclesise persecutores in- ulique quid de vila aelerna lexMical intelligis. Dic
lelligi-possunl,<[uoniamet venenosi sunl, et nun- ergo, quid de hoc in lege scriptum sit? Ille tespondens
quam recta incedunt via. Virlus aulem inimici quid dixit: DiligesDominumDeumtuutnexlolo coide tuo, it.
melius intelligi polesl, quam Nero, et Simon Ma- exlolaanima tua, elex omnibusvtribusluis,et exontni
ûs, Diocletianus, et Maximianus, et ipse Anti- " mente lua ; el proximum luum sicul teipsum. Ihxtl-
chrislus perditionis filius ? Est prselerea virtus inique illi: Recle respondhii; hoc fac et vives. Ecce, ~
mici, superhia, avaritia, omnisque luxuria, quibus quomodoF/ominus comprehenditsapientes in astutia
jnulti vincunlur, et diabolo subjiciuniur. Unde et eoruin. Ipse legisperilus suam inlenlionem revelat,
Job, cum de eo loqueretur, ait: t Virlus ejus in *J et ad quid Doininuin interrogaverat manifestat. lpse
lumhis ejus, et forliludo illitts in umbilico venlris interrogat, ipse respoudel, ipse sui ipsius et magi-
ej'us (Job. XL,11). > Hsec aulem Chrisli discipulis ster, etdiscipulus faclus esl. Sciebat enim, quod in
non nocehunt, Domino eos prolegenle, el nbique lege scriptura erat. Hoc enira Dominus fateri coegit.
-defendente. Non nocebit utique, si conlra repugna- Cur ergo inlerrogabat quod sciebat? Ideo ulique,
' Dominum reprehendere volebat. Doiiiinus
verinl, eisquenon assenserint (913). " quia
J^JjpSeqmlmzVerumtamen in hoc uolile gaudere, autem eum non reprehendit, sed recle eum respon-
quia spirilus vobissubjiciunlur; gaudele auiem, quod disse ait. Ille aulem, volens juslificare seipsum, dixit
nominaveslia sciipia sunt in ccslis. Mulli enim sunt ad Jesum: El quis est meus proximus? Qma eniiu
(911) Beda: t Nonmodo video, sed prius videbam lem eorum qui videut et audiunt... Naro el in Act.
quaudo corruit. > -Ap. filii Seeveevidebantur ejicere deetnones, etJu-
(912) Cyrillus in Caten. Corder. : t Cerle, inquil, das apostolus cum aniroo podiloris inulta signa in-
_nonego hoc ignoravi : nam meo favore armati Sa- ler cseieros apostolos fecisse narralur. > '
lanani superastis. Yidi ipsum tanquam fulgur de (915) Luc xin, 27. Et dtcet vobis : Nescio vos
coelo cadentem; hoc _est a celsiiudine ad terram rj) unde siiis, dhcedile a me omnes operarii iniqui-
nsque dejeclum, ex honore ad iguominiam ; ex ma- tatis.
gna poteniia ad'extremam infirroitaiem : idque ve- (916) S. Gregor. lib. u, ep. 28: t In privata enim
rissinuim esl. Nam ante adventum Salvatoris/divinO et lentporali leelitia menteni posueranl qui de roi-
affectus iionore ab oranibus adorabatur; ubique raculis gaudebant. Sed de privata ad coniroiinera,
habebal templa, altaria, saerificia : postquam vero tle letnporali ad aeternam laeiiliaro revocaiitur, qui-
eccelo descendil Yerbum Dei, cecidil ipse sicut fttl- bus dicitur : In hoc gaudete, eic... Yeritaiis enira
gur. Qui enim omnes deceptos babehat adoratores, dtscipulis esse gaudiuni non debel, nisi de eo bono
'eoruitt qtti eum adorabantpedibussubjicitur. > quod comnuine cum ommbus habent, et in quo (iiiem
t
(915) Elias Cret. ad or. 4. Naz. : Hoe loco ser- laetilisenon habent. t
pentes fortasse peccata dicuntur, quse perspicue - (9! 7) Haclenus homil.
îavia atqueatrocia sunt; scorpiones auletn ea vi- (917 ') Esl. hom. S. Brunonis Dom. 13, posl.
lia, quae quanquaro hominum opinione parva vi- Penlecosi.
deaniur,"inortis tamen' aculeo auiniam convuhie- ' (918) Dtyeisum esse liunc qui Dominum interro-
"raiil atque enecanl. > gat lenians illum, ab eo -qui adolescens vocatur a
(914) Becla: t Spirilus ejicere, sicut et viriutes Mathteo cap. xix, et de eodem Dominuro percun-
alias facere, inlerdum non ^st ejtts merili qui ope- ctatur, adnotai S. Basilius hora. in divites lom. }I,
ratur, sed invocalio nominis Christi hoc agit ad p. 51. >
jxmdemnalionem eorum qui invocant, vel ob ulilila-
'
-£87 S. BRTJNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 588
rDejim-, et proximum diligere ad jttstitiam , et viiam A 1 El plagis hnposiih, abierunt semivivo relicto. Tot
.jglerpam ppssjdendam sulficere posse audier.il, enim plagas unicuique homini diabolus imponit,
illico seipsum jusluro esse oslendere volnit, quasi quot vitijs eum servire compellit. Alios enim per
^qui Deum, et proxiinnm dilevissel; nisi forie ahter, supeibiatn, alios per avaritiam, alios per luxoriam,
^quaii) ipse, quis sii ejus proxiraus, Dominus intel- alque alios aliis modis vulnerat, et oecidit. zAccidit
Jtgeret; Unde ail: Et quis esl meus proximus ? Puta- auiem, ul sacetdos quidam descenderet eadem via', el
bat euim fprtasse , illtim solum slbi esse proximum, viso illo,prwteiivit. Quis esl eniin iste saceidos, nisi
qui vel amore, vel carijis conjiinctione sibi pra; Aaron cum filiis suis, lotrisqtte Ille ordo sa'cerdotalis, •
eaeteris propinquior erat. Sed non est ita. Diccnle quos pro coetens orare Dominus jusseral?Iste autem
Dotmino: -t Si enira diligalis eos qtii vos diligunt, eadem via descendebal, quia et jpse morli et cor-
quam-mercedem habebitis? Notuie el publicani hoc ruptioni subditus erat, Unde, viso illo, preeterivit,
faeiunt? > (Mallh. v, 46.) (919) Suspiciens attlem quia etim liberare non poluit. Simiiiler el Levita,
Jesus dixit Homo qtiidam descendebal ab Jerusctlein ctim essel secus locum, el viderel eum, peitransiit.
in Jericho, et inoidit in tqtreiies. Qui eliam dtspo- Levlta enim non soltim Moyses, sed et lota tribus
Havetunl e\tm, el plagis hnposiiis abiemni, semivivo leviiica intelligiiur. Quamvis enini soli filii Aaron
relicto. Quid -enini Jiomo iste , nisi genus hu-1B sacerdotio fungerentur, tola tamen tribus Levi ora-
manum? Quid Jerusalem, nisi paradtsos? Quid Jeii- tionihus inslabat, quoniam de deeimis, eteleemosy-,
,cho, nisi mundus isie inlelligilur? Jeiicho naroque nis vivebal.Peitiansiit igilur et Leviia, qiiia neque
interprelalur luna (920) : ejtiod lanlae mutabililaii Isti gentis lijimanum a morlis periculo eripere pb-
subdila est, ut nunqtiam in l^S eodeni siatu, nunc tuerunl. Samariiunus autem quidamiler faciens venit
crescendo, nunc minuendo, peimaneat. Unde etnon secus eum, et videns eum, misericoidia motus esl. Se-
immerito hunc mundum significal. Cujusmui.tbnitas ipsum enim Samariiairum Dominus dicil, quod no- ""
perpeluaesl, elsine mulalionibus starerioii potest. men iniitiici stii Jtidaei ei iinposuertint, dicenles:
Ut enim de ccelo, el lempore, de diebus, niensibus, « Nonne bene dicimus nos, quia Samaritanus es tft,
et jinno taceamus, queesemper volvtiniur, et in se et daemonium habes?> (Joan. vm, 48.) Samarilanus
replicantur, neque aer? neque terra, neque.aiare, tamen inteipretatur cusios. Quo nomine ille quidem
„neque ipsi homines suam perpeluo setvant figurjim. clignus esl, cui per prophetam dicitui 1: « Cuslos
Quoruro omniiun mulationes longum est nairare per quid de nocte, cuslos quid de nocle? > (Isa. -"xxxi,
singula. TtiDcigilur geims humanum ah Jernsalem ii.) Et Psalroista : « Nisi Dominus custodierU ct-
in Jericho, quando in hunc mundum printus horao vitatem, in vanum vigilant, qni cuslodiunt eam
de par.Uiso abjeclus esl. Totum enim hum.iiiuin ge- *- C (Psal. cxxvi, 1). > Hic aulem iler faciens, et sicut
nus simul eral in eo. Totum igiiur siniul descendit coeieri homines ad finehi lendens, sua misericordia
. cum eo, et incidit in' latrones. Lalrones isti, maligni hominem libera\It, el suo sanguine redemit. Uncle
spiritus sunl, qni furiiro, et per latrocinium, nnima- el subditur : Et apptopinquans alligavit vulneiaejus,
rutn thesatirum cunctis diviliis excellentiorem, vir- infundens oleum et vinum. Qua in re nos Dominus
tuleai scilicel, et bona opcra noliis subrtpiunl. Quin docu.il qualiter infirmis adpcenitentiani vementibus
esismi dispohaverunl eum. Nimirum illa lutiica im- mederi debeamus. Vitlnera eniro ligamus, quando
roortalitatis, qua primus bomo exuttis, suidum se a peccaio peccatorem cessaie jubemus. Quanlo
intelligens, Domino interroganti uhi esset, resjion- enim tempore in peccalo homo perseverai, tanio
dit dicens : «Audivi, Domine, vocem luam, et abs- tempore vuluera'soltila el aperia habet. Oleura aa»
condi me, eo quod nudtts essero (Gen. m, 10). > tein liiftindimus (921), quando misericorditer conso-'
(919) Isidorus Pelus. lih. JV, ep. 123 : t Legispe- nera monstrari tantum, non autem curari poieranl.
-rilus ille proxtroum dunlaxaj. esse pittabat jiislutn •Samaritaiius, qui imerpietalur cttstos, "00111111011
justo, sublintem sublimi quotl ad virtutem. . Saha- significal... Juiiienlum, ejus.esl caro, ad nos
. tor auleiii, .tanquam is qui hbjnmem fecisset (pusil- vemre dignatus est. Siabulum autemin-qua est Ecclesia
4uronenim et magnum ipse fecit), non actiontbus, ID pisesens, etc. > Ex Beda eigo A. noster: Beda, ut
neque dignitalibus, sednatura taiitura definivit pro- Dpinot, ex Augiislino, qui hh. 11, qq. Evangel, qu.
xiuitun... Proxuiiitas^cnjiii nalura sestimaltir non 13 : « Hopio quidam, ipse Adam inielligitur in ge-
yirtute; _suhslanija,,pohdignJtaie; compassionej.non nere liumano, Jerusalein, civitas pacis jlla ccelesiis,
,loeo; curationis roodo, et non loci propinqui- a cujus beatitudine lapsus est. Jericho, luna Inier-
,tate. i pietatur, et signiiicat mortalitatem nosiram.r. latro-
__ (920) ItaplaneBeda ad h.J.: « HomojsteAdara nes, diaboius el ^tngeli, qui eiim spoJia\erunt im-
intelligitur in genere liumano Jeiusalero, civitas inortalitate, et plagis tniposilis, peccata suadeiido,
pacis jlla ccelestis^ a ,cujus beatitudine lapsus in reiiquerunt semivivum, etc, Sacerdos auiem et le-
hanc mortaleni miseramque vliam deventt; quam vua qui eo viso praeleneruni, sacerdoiiuin et roini-
bene Jeiicho, quae luna ijuesprctatur, signilical, sterium V. X. significani, qusenon pcterant prodesse
variis videlicet defecluum labonbus, erroribusque ad salulem. Siimaritanus, cuslos inlerprelalur; et
seniper incertam... lalrones diabolutn et angelos ideo ipse Dominus significatur lioc noniine... Jumen -
ejus ltilellige : qui eliam despoliavertintetim ; gjorta tuin, ejus est caro, in qua ad nos vertire flignatus
videlicef iiuniortaliiatis, et innocentiae veste pnva est..Siabultim est Ecclesia,> etc. Yideetiam Onge-
rjinfc... PJagae peccata .sn.nl, quibus natttiUBhuroansi nem ,hom. 54, in Luc p.'D72, 1.111,opp. alque Am-
jiiUegjiiatem violatjdo, -ei_c.Saceidos et Leviia, qui brosium 1.11, in Luc n. 75.
viro saucio transiei tini, sacerdoiium et roinisteritim ^921)Aug. 1. ajl.:« Oleum, consolailo spei bonae,
V. T. ubi per legis decreta, inundi languentis vul- propter
indulgeiiiiam dstamad recoflciliatJoricJra
389 COMMENT.IN LUC. —• PARS I, CAP. X. 590-
lando indulgenliam -peccatori promillimus. Infundi- A dat : « Exislimo, inquit, hoc bonum .esse proptei\
- mus insuper et vinum, quando aspere redargttendo, inslantem necessilalem, quoniam bonum est homini
jejunare, el carnem macerare jubemus. Non sit sic esse. Alligatus es uxori? noli qiieerere soluiio-
jgitur sine \ino oleura, nequeoleum sine vino. Unde nem. Soluius es ab uxore? noli queerere uxprem.
Apostohis i « Argue, inquit, obsecra, insta, oppor- Si aulem acceperis uxorem, non peccasli, et si nu-
lune, imporHine (II Tim. iy, 2). > Obsecrando pserilvirgo,non peccabit (ibtd., 26). > Hoc eiiim,Aps-
ejiifii oleum, el increpando vulneribus vinum jnfun- stolus supererogavit. Hoc in duobus denariis non
'
dimiis. Et hnponens illum in jumentmn sititm, accepit. Supererogavit aulem et mulia alia. Cum
duxil in stabulmn, el curam ejus egit. Jumentuni enim ei de Evangelip \ivere liceret, de Evangelto*
Chrisii ejtisliumanilasesl. Hoc enitn ferimur : hoc lamen vivere nolebat, sed laborem lahori superero-"
ad stabulum, et ad Ecclesiam ducimur. De quoipse* gabat. Possnmus autem per hanc supererogaiionem,"
« Ut jumenbim, inquit, facfus sum apud te (Psal. ipsaro quoque boni pperafionem intelligere. iQuod
Lxxii, 25), >Et propheta : « Yere labores nostros enitn lesiamenlorum verba exponil, denarios expen-
jpse liilif, el dolores noslros ipse portavit (Isa.^ LIII, dJt. Qtii vero agit, quod exponil, etiam supcr'dena-
4). > Christi eniin humanitas nos docnit, nos re'e- rios aliquid erpgal. Cujtis erogationis mercedem"
rhit, nosinj)iiam fidem, etinunam Ecclesiam col- B Domiiins se tunc redditurum esse piomiltil, quando"
legit. Ibi curam nostri agiL ibi nos quolidie sanat, ad judiciiim revertelur. Sequitur : Quh Itoium irfum
el alil. El alleia die piolulil duos denarios^ etdedtt videtuy tibi ptoximus fuisse ilh qui incidit in lattq-,
itabulaito, et ail: Cutam illtus habe, et quodcunque nes? At ijle dixil : Qui fecil mheiicoidiam in illum.
supererogaveris, ego, cum rediero, reddam ttbi. Duo Et ait tlliJesus: Vade, eltti fac similiier. Ille enim
mmque dies, duo tempora sunt, Primus dies ah proximus est tibi, cui miserendo appropiiiquas. Qtti
- Adam usqne ad Christitm. Secundus usque ad vero nulli miserelur, nullum proximtjm Jiabel. M.i-
finem saeculi (922). Hoc igilur secundo die, id est, gna est igilur misericordia, quae ignolis eltam, et
poslquam Domintis in juundura venil, duos denaiios extraneis nos proximos facil. Magna est miseiicor-
prolulit, eosque slabulario dedit. Duo namque dena- dia, per qttam vita possidetur eelerna (926).
i*ii, duo suiil leslamenla (925). Primo ulique unus- XXH. Intravit Jesus in quoddam casteltum, el mtt»
j.77 lantum denarius dabaiur, quia alter dei.aritts lier qnwdam, Marlha nomine, excepil illum in domum
nontlum coroposiius erat. Nunc aulem duo denarii suam. Et huic eral soror noinine Mana, qum etiam
dantur, qui cunclis languenlibus, el ad Ecciesiam sedenssecuspedesDomini, audiebai veibumilhus (927).
•yenientihusad omnem expensam sufiicere possiiut. Qmiiia opera Sabratoiis nostri plena smii sacrainen-
Stabulum enim Ecclesia esl. Unde etin slabulo Do- C tis, Quidqtid ubique agif, agitur significalione. Quod.
minus natus esl. Stabularius, episeopus. Ipse enini enim tunc temporis in quodam castello corporaliier
siabtilura custodjt, Ecclesiam regii, el Dei animalia egii, quoiidie in sancla Ecelesia agij, Ectlesia ca-
divini eloquii pabulo relicii. Bonus slabttlaiius bea- siellum est (928), et non qualecurtqtie^sed forte, et
lus Paulus (924J, qni el duos denarios sibi a Do- insuperabile, utpole super nionteni posiiutn, inuio
miiio commissps fideliier distribuit, el magnum circumdaitira, lurribus muniuim, el angeloriim exer-
aliquid de suo supereroga\it. Ait enim (925) : « De ciiu, viitutumqiie pr.csidiis armalum. In hoe igitur
virginibus aulem prseceptum Domini non habeo, caslellum Dominus Jesus quotidie ingreditur. Hoc
consilium autem do (/ Cor. vn, 25).-> Audiarous assidue visilare HOIIdedignatur. Iu iioc a Marlha
igilur hoc consiliura, quod supererogando Ajjoslolus snscipitur, ejus in domum inducitur. Yideamus ita-
pacis:viiium,exbortatioad operandumferventlssimo nisi forte duo testamenta, quae iinaginem in se lia-

spiritu.i Vid.Bed. Origenesl.all.: t Aiebal quidarade bent aelenii legis expressam, quorum petitio vulnera
presbyteris volens parabolam inteipretari, homiiiem. nosira curanlur? >
qui tlescendu, esseAdam; Jerusalem, paradisura ; (924) S. Aug. 1. all. ; « Stabularius ergo est apo-
Jericho, mnndiim; latrones, coiilraiias fortitudines; stoltts : quoJ supererogal autero, illud esl consilium
sacerdotem, Jegem; Levitam, prophetas; Samari- D De Vtrghnbus, elc; aul qttod eiiaih manibus suis
lein, Chrisium; vulnera \ero~, inohedienliaiii; ani- operaius est, et ne iiifirmomm altqtiem in novitaie
mal, corpus Doroinicum; pandocliium, id esl slahu- Ev.uigelti gravarct, cum ei iiceret pasci ex Evan-
Ium, quod untversos volenies inlroire suscipiat, Ec- gelio. >
clesiam interpretari... Jatrones autemnulli sunt alii, (925) I Corinth. VJI, ^25.S. Ambros.'-: t Stabula-
nisi de quibus Salvator ait : Omnes qui ante me verius Uaqtie ilfe esl, qui dixil: Misil me Chrislus evan-
nerunt, fures \uei unl el lalrones. Quae sunl plagse? gelizate. Slabularii stiitl illi, quibtts dicttur : lie in
Yiiia atque peccntg... Habebal oleum, de quo scri- orbem universuin,elpiwdicaieEvange!hun, eic. JBottus
; piiim csl: Uf exhilarel faciem }n oleo. Sed et vino djspensatorqui eiiam supererogat.Bonus dispensator
\ muiidai vulnera, asperitalis aliquid admiseens : Patilus, > elc.
jumenlo id
\ etjmquejjiiffueial^vpliieratus imposuilhominem (926) Haclenus Homilia. . .i , ,. ,
* esl proprio corppri,i juxta
'£ _idquod est di- (927) £st lionijl.S.Brntfonis inAssumpt. SrMariae.
gnatus assumere, etc. Eadem habel S. 'Anibros, (928) Est alia elegans interprjetatio Bernardi.,
iuper.locaJlat. , , , > seiun. 5 de Assumptione : t Quoti est autein Jioc
4 (922)S. Aug.l. «11.;: z AJtera dies est post resur- castellum nisi cor Jiumanum, quod priusquaiu Do-
recliouem Domini. > Ideiu iisdem verbis Beda, Am- minus ad illud veniat, cupidilatis fossa *allatur,'
bros. t .Qui est isie alter dies, nisi forte ille Domi- muroque qbsiiiiaiionis clauditur, atque in intenore
nicee resurrectiojiis 1 > „ , , lalUuiime.sua, Babylonica turre eriguur?
' > etc.
- (923)S.Am"bros.1.all.: t Quisuniwiiduodenarji», ' •( '
"
que, quid significel-Martha. Videamus, quid signifi- A satagebat circa frequens minislerium. Quw steiit, el
cet Maria. Ulraque enim magnuro aliquid significat. ail: Domine, non esl tibi curm, quod soror mea re-
In his enim duabus Ecclesia lota consislit. Altera liquil me solam minhtrare ? Dic ergo illi, ul me ad-
enim activam, allera contetnplativam vilara signi- juvet. Ssepe enim stat activa, et, si dici potest, in-
fical (929). Et activam quidera Martha : Maria vero videt conteinplativa». Qui igilur soli contemplationi
conlemplativam. Unde non Maria, sed Maiiha Chri- vacare desiderat, solilariam vilatn eiigat, ne duin
slura in doraum suscepisse dicilur. Maria enim non in conventu multorum a contemplatione stirgere
habel domum; quia vila conlemplaliva oranem hujus non vult, caeleros slare facial, el opus cunctis ne-
•
saeculi apernit habere possessionem. Sufficit ei ad cessarium impediat. Quamvis enim Marise partem
pedes Domini sedere; sufficitei semper legere, et laudat, in Ecclesiis laraen, et muilorum congrega-
orare, et in Dei conteniplatione vacare. Sufficit ei tionibus plus Martha, quam Maria utilis esl. Marllia
prasterea verhum Dei semper audire, el mentem ' omnibus : Maria proficit sibi. Illa sollicila : ista
polius, quam venlrem nutrire. Tales enim, prophelee quieta. Unde et Dominus respondens eil : Mailha,
fuerunt, lales et apostoli, tales et multi alii, omnia Marllta, sollicila es, et turbaris erga plurhna. Porio
relinquenles, mundum fugientes, Domino adhaeren- " unum est necessarittm. Sed quid unum ? Yis audire.1
tes, lanquam nihil habentes, et omnia possidentes. quid? Maria oplitnam parlem elegit, qum non aufere-
Hanc autem vitam non habenl, nisi boni. Activam lur ab ea. Illud igiiur iiecessarium est, quod non
vero similiter habent et mali, et honi. Inde enim et aufereltir, et eeternumest. Yerumtamen neque Mar-
acliva dicilur, quia semper in actu est, semper 5n tham solliciludinem cessare Dominus jussit, neque
faligalione, et labore est, et vix aliquando <[uiele Mariam eam non adj'uvare praecepit. Oslendil autem
esse polesl. Sed nos de illa activa non dicimus, quae eis, quid necessarium sit, ^t ad quem finem ulrius-
latrones exercel, tyrannos movel, avaros soliicitat, que intenlio lendere debeat. Bpna est enim oinnibus
adulteros inquielal, el omnes iniquos ad iiiiquitalis Ecclesiarura sollicitudo, quam seApostolus quoque
opera incitat. Sicut enim non loquimur de alia habuisse dieit; sed non illa, quee ab seternsedulce-
Martha, liisi de illa, quae soror cst Marix, ita non dinis contemplatione menlem penilus extorqueat.
loquimur de alia vita aeliva, nisi de illa cui proxima Frustra enim solliciltis est, qui non pro amore Dei,
est conlemplativa. Illa enim acliva, quae munda, et sed pro vana gloria et lucro lemporali, efhujus
sine peccato est, contemplativae proxima est. Quod sseculi digniiatibus sollicitus est. De talibus enim
enim Apostolus preedicat, quod baptizat, quod mani- Dominus ait: t Quia receperunt' mercedem suam
bus propriis lahorat unde vivat, quod discurril per (Matth. vi, 2). > Bene vero sollicilo qriid dicilur:
ei solliciludo esl omnium Eeclesia- " t
civitales, quod Euge, serve bone,Net fidelis, quia super pauca'
rum, ad quam vitam, nisi ad aclivam, fpertinet? fuisli fidelis, supra multa te conslituam; intra in
Unde et hic de Mariha dicilur, quia salagebat circa gaudium Domini tui (Malth. xxv, 21-23). > Bona est
frequens minhterium: Videraus enim 17® usque ergo sollicitudo Marthee, si lamen noh mundo, sed
hodie Eeclesiarum prepposilos, et ministros solliciie Domino ministret. Debet autem Maria afiquando
discurrere, laborare, eestuare, et multis modis fra- surgere, et sororem sollicitam adjuvare. Surgens
trum necessilatibus insudare, ut eos quoque non aulem videat, ne assuelse tionleniplalionis penilus
immerilo circa frequens minisleriuni satagere obliviscatur; ne forte, dum aliis prodesse desiderat,
dicamus. Quamvis igilur conlemplativa raelior sit, sui ipsius delrimentum faciat. Cum enini viri reii-'
quam acliva, quia sine solliciludine esl, el nunquara giosi solitarii, et quieti, divinae contemplationi de-
fallil, acliva laraen lara necessaria est, tit ipsa quo- dili, mullorum precibus ecclesiastica regimina sus-
que conlemplaliva in hac vita sine ea esse non pos- cipiunt, lunc utique surgit, et sororem sollicilam
sil (930), Allera igittir indiget altera. Heec enim Maria udjuvare venit. Sic igilur fit, ut illa, quae
oral, illa lahorat. Altera mentem, et altera ventrem prius quieta, sterilis, et infecunda erat, jam labo-
replet. Unde Aposlolus : t Si nos, inquit, vobis spirare incipial, muItosqueDeo filios pariat, eliiutriat.
rilualia seminavimus, non raagnum est, si camalia Hoc enim significavit Rachel, prius quidem sterilis,
vesira metamus (I Cor. ix, 11). > Qui enim sic se- sorore ejus fecunda, el multorum filiorum progenie
minat, ad supernoe felicitalis contemplalionem men- glorianle. Sed postea ipsa quoque concepit, et filios
les audienlium eleval. Dicalur ergo : Manha autem parere ccEpil (951).
(929) Celeberrima hsec interprelalio vitse duplicis auricula, se negare esse de corpore : nan) etsi alia
aciivee et conlemplativae, per Marlham et Mariam principalia, tamen alia necessaria. > S Bernardus,
designatse. S. Ambrosii lib. JI in Luc ; Basilii Const., serm. 3 de Assumpt. : t Sororessuut et debentesse
Mon. n. 85, c. 1. S. Augusfmi serm. 27 de Verb. conlubernales. Non sola inveniatur in nobis exerci-
Dom.; S. Gregoriilih. vi Moial., cap. 28; Homil.3, talio corporalis ad modicum valens, sed itnenialur
4 el 14 in Ezech.; Bedse, etc utilis ad oninia pielas, et exercitium spirituale. >
, (930) 5. Ambr. lib. n in Luc, n. 85 : t Uirum- (951) Innocenlius III in epist. Episc. Md. (re-
ique miinus sapientise esl. Nam el Stephanus plenus fertnr cap. Nisi oum pndem, De renunt.) :i Nec
sapienlia minister electus est... Unum enim esf putes quod ideo Martha malam parlem elegerit quae
corpus.Ecclesise : etsi diversa niemhra , alterum circa plurinia satagebat: quia Maria optiiuam par-
altero eget. Non polest dicere oculus manui; opera. rt lem elegil, quaenon auleretur ab ea: quoniam licet
itua non desidero ; aut ilerura capui pedibus, auf;ÛIa 3it uiagts secura, ista tamen est magis /raeti-
S95 COMMENT.IN LUCT — PARS I, CAP. XI. 594
XXIII. [CAI>.XI.] Et facltim esl, cum essel in loco A vcnit, et de Seir orlus csl, nobis apparuil de moiite
orans, ul cessavil, dixit uitus ex dhcipulis ejtis ad Pharan,et cum eoSanclorum millia (Deuier. SXMII,
eum : Domine, doce nos orare, sictit Joannes docutt 2). > Tres isti montes, tres pane= suitt, el tria modo
discipulos suos, Et ail illi : Cum oratis, dkite : Pa- dtcta sanclarum Sci ipturarum voluraina. Sina eitini
ler, sanclificetur nomen tttutn, adveniat regnum tuum, legein significal, quia ibi lex dala esl, Seir propbe-
et cauera. Hsec aulem in~Maithseo. exposita siint. las, quia hhpidus inlerpreiatur. Piopbelse enini
Sed Lucas illam unam deprecalionem praelermisit, valde hispidi, et asperi, et difftciles sunt. At verc
qua dicitur ; Fiat volunlas lua sicttt in cmlo, el m mons Pharan, qtti ftugifer diciiur, Evangclia de-
tetra. Quse quidem, si bene intelligalur, lola in illa signat, cujus semina prae eunctis seminibus ubiquc
conlinetur, quae ait : Advenial regnum luum. Qnid gentium ftuciificasse cognovimus. Venit igiltir Do-
csl entm, ad\euiat regnum tuuro, nisi TCgiuimquod minus de Sina, quia cj'us adventus pluiibus in loc's
itt ccelis esl, venial et fiat, el conslruattir in lerris? in Iege, id eslinlibrts Moysi, annuntiaiur, secun-
Ut qnia rcx anus esl, regntim quoque el hic, et ibi (Itimillud : « Piopheiani vobis suscitabit Doroiuus
simile sil. Quod si fu, profecto erit voluntas ejus defratribiisveslris, lanqiiamroe ipsum audietis(.D«Kf.
sicul iu coslo, el in terra. xv, 18; Act. III, 22). >Oi tus est atnem in Sejr, quia cj'us
XXIY. El ail nd illos . Quis veslittm habebil ami- B oiiiis,etnativitas manifeslissitne tn prophelis iiiveni-
cittn, el ibil ad illum inedia nocle, et dicel illt : Amice, ttir. Uude Isaias: «Ecce virgo concipiet, el pariel fi-
eommoda mihi ties panes, quoniam amicus meus lniro, et vocabitur uomen Cjits Emmaiiuel (Isa. \n,
venil de lia ad me, el non liabeo qttod ponam ante U). i Apparuit aulem denioniePliarari,quiaejuSiia-
illuin, el ille de inlttsiespondens dical: Noli tnihi mo- livitas, passio, et resurrcctio, quid egerit,etqualiier
lestus esse;jamcslium clausum esl, et pueri mei mecum vixerit in Evangeliisdeclaratur. Hos igitur tres panes
stinl incubih, nonpossuin surgeie eldaie itbi? Ei tlte, quaeramns, sine quihus ainma IICIIvivit, qui cunclis
si petseveraveiilpulsans, dico vobiselsi non dabil illi esuiientibus sufficere possunt. Qtieeratnus et non
surgens, eo quod amicus ejussil,piopler improbualem defieiamus, pulsemus et perse\ ercmus, lUlamsi ille
lamen 179 ejus surget,\et dabit ei quolquot habel ne- amicus uosleruuicuique nostrum dixerit; Noli mihi
cestarios (952). His enini verbis adraoneinur, ut spi- moleslus esse : jam oslium clausum est, el puen tnei
rilum sapientisp, el inielleciiis ab eo quaeramus, a inecuin sunt in cubili : non possum surgere, ei dare
quo esl omnis sapienlia, et citm qtto fuit semper, ttbi. Hoc enini amicus noster, id est Deus et Do-
et est anle eevum. Qualenus amicis noslris de via minus nosler, qui in laiiUtm nos dilexil, ul moi.
venienlibus, et sanctarum Scripturartim panem pe- , pro nobisjton dtibitarei, hoc ipse nnbis non dicit,
icntibus, cibum spiriltialem apponere valeamus. De C diccre tamen videtur, cum posl multinn Jaborem,
iioc cnim et Jacobus aposlolus ait : « Si quis ve- post multas preces, post linilliim iiuelligendi desi-
strtim indigel sapienlia, poslulet a Deo, qui dat derium non exaudit. Quidenim sic oral, sicul snncla
omnibus afiliiertiei', el non improperat, et dahitur desideria ? Nisi enim desideriuni oraret, P<,almi«ia
ei.Posiuletauiem in Jldeiiihil haisiians (Jac, i, 5).> non dicetet : « Desideriura pauperum etaririivit Do-
Cuiaiidocnim subjecli noslri-nos de Scripturis inler- minus (Psalm. x,17). > Tunc igimr bene oramtis,
rogant, lunc amici noslri veniunt de via ad nos et qtiando bonum aliquod desideranitis ? Nemo aulem
lanto quidem de longiori via, quanto longius sunt cst qui sacras Scripturas inlelligere non desideret.
ab intelligentia. Oportet igilur nos babere quid eis Nemo igilur est qtii pro his panihus non oret. Sed
apponarous, ut inde illoritm mentes fainelieas refi- quia Dontinus jain ccelos ascendil, et ostium clausit,
ciamtis. Quod si non habcmus, surgamus media id est a praedicatione quievil; qnia jam puerossuos.
nocle. Haecenim nox, ignoranlia esi. Legamus, ct sancios videlicet apostoios, in eelenise quielis cubi-
Sciipluras perscruiemur. Rogemtts Domintim, ut culum sccum collegit (934), jniii ad nos docendum
nobis octilosmeotis aperiat, et ires panes illos no- nccpie ipsc, neqae illi huc ulieiitis coiporaliier re-
bilisslmos et pr.e cunclis delieiis suavissiiiio>> nobis dire possunt. El hoc est quod ait : Noli mihi mo-
coramodaie dignelur (953). Tres enim islos panes, " testus esse, jam ostiumclausum est, et pueri mei me-
legem, el prophelas, et Evangelia inlelligimus. De cum sunt in eubili, non possum surgeie, et dare tibi.
quibus Moyses"meiaphorice ait: « Dotninus de Sina Nos tainen ab hac molestia, ab bac importuniialc,
fera : ctim in fecundilale sobolis, Lppitudo Li.<e pieniiam, lanquam panem ero^ganies, per orbein
Racbelis pulchritndini sil praelata. Quapropier faci tense piaedicaveiunt.... orando efficilur, ut ."Kcipiat
lius indiilgetur ttl ascendat monachns ad prjesula- ciesiderans inlelleclmi) ab ipso Deo, etiamsi homo
tum, quam pisesul ad liionaelialum descendat. > desii, per quem Sapientia prsedicetur. > Cxteritm
(952) Est lioinil. in Ittaniis majorihus olim Emi- ssppitts Attgusimns, ttt ibid.. ct serm. 105," n. i, ci
seno mscripia. epist. 150, ad Piobam, de orando Deo cap. 8, n. 15,
1.955)Non iuelegans est A. myslica mterprelalio ; elc, quem «equilur lsidorus,.sive Aticior lib. Alle
ad qnain leferii potest illa S. Amhrosii lib;-ui, in goriar. Beda ad h. 1., elc, explicat singulalim de
Luc, n. 8 : « Qui sunt ibti tres p.incs, nisi mysterii inlclligeniia Tnnitalis, serm. 105. Subcltt explica-
«celeslis alimenium? > et Augustini lib. n. Quaesi. lionetn aliam de Fide, Spe, et Chai ttate. S. Bei nard.
Evang., qti. 21 : « Qttod autem ei dicilur .de inlns, Serm. in rogal. inlerpretaiiir panes veriialis, cbari-
janrostiumelausuni esse, ptteros quoqtie ejus ctim lalis, fortiltiditiis , serm. 57. patv. vittutcs conli-
i o II; cubili esse ; significat leropus iamls verbi, ctini neruitc, humilitaiis, charitatis.
mlellioeniia claudilur, el illis, qui Evangelicam sa- "
(93i) Bcda ad h. 1. : « Ostiuro nmict, divini esl
PiTROL. CLXV. 13
Zm S. BRUNONISEPISCOPISIGNIENSIS 5Sf,
et ab _iac~\iolentia non ccssenms. Ipse enim Doroj- A diussei. Inde et ad-.eisus beattira Sfephanum falsi
nus ait : « Regnura-cceloium \im palitur, el vio- leslcs dicebattt:« Homoisie non cessat loqui ad\eisus
ienli diripiunt illud (Matih. xi, 12). > Bona est lociimsancliiffl.ellegem. Audiviiuusemmeum dieen-
igiutr hsecviolenlia, bona esthaec molestra, et iii)- tem, quoniam Jesus Nazarenus destruel locum isium
pijobiias, el in lanium bona, ut panes, quos nobis (Act. vi, 15). > Sed hsec in Matthaeo planiora sunt,
Domuius pro ipsa amicitia dare non \ult, propier XXVI. [CAP.XII.J Dixit aittem ei quidam de lurba :
impiobiialem tamen surgens dcl nobisad sufiicien- Magister,dic fralri meo, ul dividat mecuin hwrediia-
.liam et necessitatem. Hoc est enim quod ait : Et lem. At tlle clixit ei: Homo, quh me consUuil jttdi-
ilie, st perseveraveiil pulsans, dico vobis, eisi non dabit cem, aut dtvisoreni super vos ? Nnn eiiiin ad hoc ve-
i.lisutgeni, eoquod amicvs ejus sil, propler improbila- nerat Doroinus, u£ agros divideret, vel de posses-
tem tamen e)us surgens dabil ei qnoiquot hnbet neces- sionibus judicarei, sed ul avariliam arceiet, patien-
sarios. Unde adhuc subdilur : El ego dico vobis : tiam adrooneret,eimundi conlemptum docerei (957).
Pelite eldabiiitr vobis; quwiile, el invenietis; pul- Unde el ahbi ait : t Noh resistere malo. Sed siqtiis
sale, et aperietur vobis. Oinnis enim, quipelil, accipil; le percusseril in dexlram maxillam, praebe ilii cl
el qui quwril, invenil; el pulsanii apeiielur. H.ic alleram; et qui \ull tecum in judicio cotuendere,
enim lania verborum !gOinculcaiione manifeste Do- B et lunicam luam tollere, remitte ei et pallium ;
roiniis ostcndil, quam sollicilos, moleslos, impor- dixilque ad illos : Videie, ei ca\ele ab omni avari
tunos, vioientos et improbos ad peieiidum nos esse lia, quia non in abundantia cujusquam vita cjus esl
velit. Unde et quidam ail : Labor hnprobus omnia ex his , quse possidet (Matth. v, 59). > His eiiim
viitiit (955). Haic aulera, et csetera, quas in hoc \erbis el euro, qui injuriam faciebal, et eum qni
Evangelio sequuniur, in Mallhaôexpostta sunt. paliebalur, ad aequitaiem el palietiliam provocabai.
XXV. Vw vobis, qui wdificalis monumenia pro- Siqttidem non inabundantia vita hominis est,om-
phetarum; sed non ideo, quia moiiumenta pioplie- nesque diviiiae simul cum ipsa \ita, brevi tempoie
taruro sedificalis, imo quia mala inteniione eedili- jiGSsidenlur. Dixit auiem el simililttdinem ad illos
calis ea , et quia patres veslri occiderunt illos, id dicens: Hominis citjiisdam diviiis ubctes fntc tis ager
est, quia filii estis illorum qui prophelas occide- atlntil, cl cogitabalinlia se dicens: Qmd faciam, quia
runt. Filii autein non nalura tanlunt, scd imiia- tion habeo,quo congiegem fruclus meos? Et dixii:
fione. Quantum enim ad naturam, eorum fihi ipsi Hoc faciam, destruam honea mea, et majoia faciant,
qnotiuc apostoli ftierunt, Imilaiione autem uuus- et illuc congiegabo oiiittia, qum nala sunt mihi, e!
quisque illius filitis est, quem itnitatur. Unde et bona mea, el dicam animw mew: Anima, habes mulitt
lioni dicuiilur fihi Abrahae. Malis aulem dicilnr : bona posila in annos plutimos: requiesce, comede,
« Vos ex patre diabolo estis (Joan. vm, H/. > Pro- bibe, el epulai e. Dixil auiem illi Dominus : Siuite,
fecto lesiificamini, quod conseniitis operibus palrum hac nocle animam luatii lepeienl a le. Quw aulein
vesitorttm, quonmm qu dem ipsi eos eccideiunt, vos parasli, cujus eruni? Sic esl, quisibi thestnirizat, ei
ctiiiemwdificatis eoium sepulcia (956). In hocenim non esl in Deum dives, Qtiam pulchra sUnililudo, et
ostendilur eos non pieiatis, vel reverentiae causa, avaris, et cupidis necessaria! Quis enim baec intel-
prophetarum moiiutneiila sedificasse, sed polius ligens, in divitiis spem suam poitci, cum ettihilas
niemorise, vicloi ieeqne, et audacise patrum suoruin: lam f.icile amiliaiuur, et homo lam suhito mo-
qni tales videlicet fnerint, qui ipsos prophelas occi- riaiur (958)? Sic, inquit,fiet emni homini, qnl sibi
dere non lin.uissent. Qualetius hoc omiies videulcs ihesaurizal, el non est in Deura dives. Thesaurizal
tirocrent, el ncmo adversum civitaiera, el leroplum enim, et iguorat eui congregabit ea. Dhes enim
iti omnem spero suam non in dhilias
prophetare preesumeret. lnde enim Dominus accti- e&t Deura, qui
salur, quasi qui se lemplum Dei deslruere posse ponit, sed in Deum.
inlelligentia sermonis... clausumqtte esl, cumcio- ilii salorem ccelestium gestiebat corruptilihns occupare:
ntti evangelicam sapientiam, laiitittam panem D ctim inler fralres palriraoniuin non judex meditis,
praedicaverunt, pueri pa- sed pielas deheat sequeslra divirieie. > Similibtts
g.mics, per orbem lerrae
trifamiliasjain sunl in secieta quieie cuin Doiiiino.> ferme \erbis Beda, ad h. 1. : t Meiiio relutai hic
(935) Hacieims Homil. 7k in fraler, qtti magtslro, superns pacis uiiiiaiisqnegau-
(950) Chrysosiom. hom. nec Matth., n. suos 1: Yae di.i coitiroendanli, terrenae divtsionis vult ingerere
«
ci.eii, non quia sedificant, quia patres ac- niolesii.im. »
cusanl : sed quia sic facienies, quando diclis se pa- (958) Ambrosius 1. all. : t Fruslra congrega^
ir.es suos-accusare sinuilani, pejora jjeipetrant. Qnod opes cjui se his nescit usurum : sicul ille, cjui, cuni
cnfin siroulate lautuni palres accusarenl, Lucas do- jepleta liorreafiuctuuin novis messibus rumpereniiir, exube-
cet, elc Hic menieroeoruro daronal sed qua epdificabani, ranlium sihi recept.icula piaepaiabal, cui
quasi ceedes congregaret ignarits. Remaiient enim hohis in sseculo
quia non in occisorum honorem,
«.ttroporopa efferenies, et liroentes, ne lemporuin cuucia quae s.cculi sunt, cl praelerennteiiiiu nostra qua1-
el mo- cunque congregaiiiur haeredihus
iiijuria dinitis sepulcris, Lanltausus inemoria :neque
nobiscum. Sola
jrumenlum inierirel : ste septtlcra constrtiehanl , sunl quae uon possunius auferresola
ertgenies, ac virtus comes est defuiictoritm, nos sequiiui
splendida rrdificia, qtiasi tropajum
t!e illorum f.icinonbtis gloriantes. > inisericortlia, quse coslestinm dux prs\ia mansio-
(?57) Arobiosius iib. vu In Luc , n- 122 : < Bene num, pecuniae \ilis usura labcruacula defunctis ac-
imena dcclnwi, qtti propter divina-descendera!.... quiril seierna. t
l/ji('c non irameiiio reliilaiur hicfiaict, qui dispen-
5&7 . COMMENT.INLUC, — PARSH, CAP. XII. 50S
wiPARS^ SECUNDA
XXVH, Shu lumbi vestii pimchtcli, et lucernwar- A el ineffabiles dulcedinis cpulas ministr.it. Unde et
denies : el vos shniles Itomhdbus exspeclanles domi- snbriitur : Beali seivi itliquos, cum veneiii tttminus,
num suittn, quaudo reveitaiur ad nuplias, ul cum~ve- inveneril vigilanles. Atnen diro vobis, quocl praeingit
tteiit, el pulsaveiil,eonfesiim aperianl ei (959). Quod se, et facicljllos dhcumbere, et transiens mhiisirab't
enlm lumbos preecingere nos Dominus preeeipit, illis. De bis enim vigiliis Apostolus ait: « Vigilaie,
caslitatis gloriam el observantiam comraendat. In justi, et nolile peccare (J Cor. xv, 54). > Itemque :
lumbis enim luxuria dominatur. Ilnde et diabolo t Vigilate el orate , state in fide, viriliter agile,
dicitur : « Virttts ejns in lumhis ejus, et fortiludo confoitamini in Domino, omnia veslfa in chariiaie
-illhiS in umbilico venlris ejus (Jeb. XL, li). > De fiant (7 Cor. xvj, 15). > Qui cnira sic \igiianl, beali
Eccltsia qnoque dicitur : « Accinxit forlitudine eiiint. Hus faciet Dominus secum djscumbere, el
uuibos suos, et roboravit Jjracliium sttura {Prov. per eos iransiens minisirabit eis. Unde et discipukis
XXM,17).» Iteraque: « Syndonem fecit, cl vendidil, suos consolans ait : Vos eslis, qui permansislis me-
el cingulum tradidit Chananaeo (Jbid., 54). t Inde cum in tenlationibus meis, el ego dispono vobh, sicttt
est, quod sacerdotes in lege balteos et feminaija disposuit mihi Paler meus, regnuni, ut edalis et bi-
habere jubentur (Lev. xxvm, 42), sinc quibus ad bath super mensam meam in regno meo. Jn eo vero,
altare' non accedanl, neque labernaeulum ingre- " qtiod ait, quia prsecingel se, et quia Iransiens miif-
diantur. His igitur, el similibus comprobatur, qtian- sirabit illis , quo affectu, qtio amore, quibtts chari-
lum Deo placeat ohservanlia caslilatis. Sequilur : latis visceribus eos suscipiat, et in glotiani illis pise-
Et luceittm ardentes in tnanibus veslris. Ardenlenim poratam inducat, inanifestissimeostendit (945). Nt,n
Ittcerna) uostree, si bene circuraquaque fulgeanl, enim hoc ad litleiam intelligi debet, sed in exteriori
aliosque illuminent et doctrina, et opeia costra. apparalu cordis inlenlio declaiatur. Et si venerit m
Unde el Dominus ait :« Sic luceat lux vestra corara secunda vigilia, et si in teriia vigilia venei it, et ita in-
hominibiis, ut videtties opera veslra bona glorificent venerit, beali sunl seivi illi. Tres enim vigilise, tria
Pairem vestrum, qui in coelis est (ilaiih. v, 16). > tempora sunt, anie Iegem, et sub lege, et sub gra-
llloruni enim lueernse exslinctse sunt, qui neque tia (944). Quoniam enim in prima vigilia , ncqtte
doclrina, neque operatione alios illuminant (940). per Jegem, neque per prophetas miindum Doroinus
Pebeinus auiem similes esse homiiiibus doiiiitiura visitavit, ideo nihil hic de prima vigilia dicitur. In
sutimexspecianlibus, quando ad nuplias revertatur, secunda aulem vigilia non solum per legem, el pro-
ne nos iniparalos et dormientes inveniat. dominus phelas, verurotaraen per se ipsum mundum visilare
eiiim noster lunc ad nuptias revcriclur, qtiando dignalus est. Unde Aposiolus ait : t Mullifariam,
sponsam suam, malrem nostram, sanclam videlicel - muliisque modis olim Deus loquens palribus in pro-
Ecclesiam, dinni corruptione liberain castis com- phetis , novissime diebus isiis locultisest nobis in
plexibns in seternse felicitaiis thalamum introducet Filio (Hebr. 1,1).> Tcrlia aulem -.igilia haec est, in
(941). Venit autem elnunc ad nuptias per singujos qua non solum \enire, verum etiam se semper
dies, qtiando âneloruin animas, quae et ipsae illius adesse lesiatur, dicens:« Ecce vobiscuin sum oin-
sponsae,sutit, ad se vocai, et secum in eelernse beati- nibus diebus u„que ad ISgconsummalionem saccnli
tudinis cubiculum collocat (942). Quotidie Igitur (Malih. xxvm, 20). > Sequilur : Hoc autem scilole,
Salvator noster nujilias facit. Quolidie ad se ve- quia si sciiel paieifamilias, qua hora fur venirel, vi-
nientibus sanctorum aniroabus delicias-summi boni, gilaret ulique, el non sinerel perfodi dontum suam.
(S59) Eslhomil. Eroiseni in Nal. Confess., p. 216, (941) S. Ang, l.-all. num. 1 : t Audistis modo
quam melins dicentus S.' Brunonis.aliis Evangehum, quid inonuertt nos, cautos nos faciens;
(940) S. Augtisrmus serm. 108, 39, deverbis et volens esse expedilos et paratos ad exspecianda
Dom. cap. 2, num. 2 : « Ad continenliam pertinet. liovissima, ui post novlssima quae sunt in hoc sae-
Sint lumbivesiri acancii; ad jusiitiam pertinet : et culo meluendn, succedal requies qu;e nnn habol fi-'
hicetnw aidentes. >S.Fulgenlius, serm. 1 de dispen- nem..,. Ad hanc cxspectationem, et propter hanc
sationibus, iium. 9 : « ln lumbis itaque concupi- ) spem Chrisliani facii sumus. Nonne spes nostra
scentia carnalis ostenditur, in lucernis vcro fides, non esl de hoc saeculo? Non amenius sasculum. >
et chariias Christiana monstralur. Jtibens igitttr (942) Notissimaêrba S. Gregorii, bom. 15 iu
Doininus ltimbos nostros praecingi, concupisceuiias Evang., nttm. 3.
carnis sine duliio prseeipit refreuari. Imperans att- (945) -S. Greg. 1. all., nuro. 4 : « Pra)cinget se,
lem ut lucentas ardentes habeamus, hoc ulique id esl, ad retributionero prseparabil, et facict illos
jubel, ut ex lumine verse tidei splendearo|is, ei discnmbere, id esi, et aelerna quiete refoveri. i
sancue charttatis opeiibus ieneamus. Jubens ut (9i4) Aliter S. Grcgorius iium.5 : « Priina quippe
sint lunibi nostii praecincli, mandat ul inala desi- vigilia piim* aetatis custodia est.,.. Puertlla. sSe-
deria aique opera fugiamus; jubens ul sinilucernae cunda adolescentia vel juventus..,. T-ertia autcui
nostrse ardentes. roonet ut boua diligamus, aique seiiccitts accipitur. >
Tatiamus. > j
:3S9 S. BRUNONIS EPISCOPISIGNIENSIS 400
Qttia igitur nescil, quia dorraiens negligii, soepe do- A lem. Tanla enimlbi concordia eril, ul unusquis.iiie
mus perfoditur, el quidquid in ea melius est, fit ra- quasi major \enerettir ahoinlbtis, et quasi minor
pina iatronum. Vos autem estote parali, eslote sol- venereiur omnes. Non cst igitur inconveniens, tit
liciii, et quia unam illara horam nescilis, omnibus unusqifsque ibi sttper omnia consiiluaiur (947).
lioris vigilate, ne in illa una hora incauli «t dor- XXYllL Ignem venimilterein teuam, el qttidvolo,
mientes inveniaroini. El hoc est qttod ait : Ideo et nisi ut accendalur ? Hoc attlem cxponit: Baptismo
vos eslole parali, quia qua hora non pulatis, filitts ho- aulem Itabeo baplizate, el quotnodocoarelor, ttsqtie
minis veniel. Ait aulem ei Petrits : Domine, ad nos dum peificialur ? De hoc cnim igne, et de baptismo
dicis hanc parabolam, an ei ad omnes? His enim Joannes Baplisla sic ail : « Qtu aulein veittt po--i
verbis Intelligere possumus, qutedam specialiter ad roe, fortior me est, etipse\os b-iplizabit in Spiiiiu
discipulos, quaedamgeneraliter ad omnes Dominum sanclo, et igne (Maith. m, 11). > ATeniensigilur
dixisse; qualia sunt: « Nolile cogitare de craslino Dominus ignem sancti Spiritus misit in terram.ac
{Matih. \i, 34); > et: « Nolite sollicili esse animse cendit, et iiluniinavit corda fidelium, bapiizavit, et
\eslrae, quid inanducetis, neqtie corpori, quid in- intitidavit, suoque nos a peccatis nosttis sanguine
duamini (Luc. xu, 22), > et multa alia. Dtxit aulem lavit (948). Hoc aulem quo desiderio egerit,-ex eo
Dominus : Quis pulas est fidelis dhpensalor, el pru- B rotmifestalur, quod se coarctari dicil, usque dum
dens, quem cansiilitil Dominus sttpra familiam suam, perficialur : Putalis, quod pacem veni dare in lerra ?
ttt det illis in tempore trilici mensui am ? Beatus ille Non, dico vobis, sed separalionem. Non solum, in-
servus, quem, cum veneiit Dominus, inveneiit ita fa- quit, accendere, verum eiiam a se dhiriere, et sc-
eienlem. Constat igilur, quod non solis aposlolis, parare, terrant veni. Erunt enim ex hoc qninque
sed et cseleris Ecclesiae minisiris , et dispensatori- in doiho in ttna divisi, tres in duos, et dtio in tres
iius, episcopis v-idelicelet sacerdolibus, ista dican- dividenlur, Paler sctlicet in- fitium, el filius in
tur (945). Hos enim constituil Dominus super fann- patrem suum. Muter in filiam, el filia in malietn.
Jiam suam. Hos constituit super Ecclesiam, el do- Socrus in nurum suatn, el iiurus in socrum siiam.
mum suam, ut eam regerent, eam docerenl, ei ne- Sex enim isti esse videnlur ; sed non snnt nisi
cessaria ministrarent, ct trilici mensur.iro pro lem- quinque; quia mater, el socrus una, eademqtte
pore clarent. Hoc enim triticum, doclrina Evangelica persona esl (949). Et in primiliva quidem Ecclesi.t
ihielligiiur : quain non solum ad mensuram, sed el secpe factiira esi, ut omneshi quinque in una do-
RUOleinpore dare oporlet. Non enim omne tenipus rao wianenles, tres ex eis contra duos, el duo cou-
aptura esl dociiinse, nec sequaliter oranibus, nec tra |.!§3 lrcs dividerenlur, aliis Ghristi fidem de-
omnia omnibus praedicare convenit (946). Fidelis C feiirienlfbus, alque aliis itnpugnanlibus.
igitur dispensalor, el prndens diligenlissime consi- XXIX. [CAP.XIII.] Aderanl aulem quidam ipsoin
derare debel, quando, et quid, et quanliim unicui- lempore nunliaiitcs illi de Galilwis, qitoruin sanguinem
que tribuat. Unde ct in lege qiiibusdara sacrificiis Pilalus miscuil cum sacrificiis eorttm. El respondens
solis sacerdolibus, quibusdatn el aliis vesci licitum dixil illis : Pulaiis, quod hi Gatitwi prai oiunibus Ga-
erat. Locus quoque, el lempora erant constilula, in hlwis pecculorcsfuentnt, quia lalia passi suni? Non,
qstibus ea offerre Iicebat. Bealus igilur illeseivus, dico vobis; sed nhi pmniienliam habueiiih, omnes
quem, ciim veneril Dominus, invenerit ila facientein. simtliter peribiiis. Ei sicttl illi decem et octo, sujjra
Unde aulem sit beatus, audiamus': Vere dico vobh, quos cecidil iuriis in Siloa, el occidil eos; ptttais
quia supra omnia, quw possidel, consliluel illum. Sti- quia el ipsi debilores fuerunt prwler omnes homines
pra oninia quidem unusquisqiie conslitnilur , quia hubiianles in Jemsalem? Non, dico vobis; sed si non
omnia ei obediuni, ejusque omnia facittiit voluitia- pwuiteniiam habueritis, omnes simduer peribitis.
(945) S. Fulg., serm. 1 de dispens. niim. 5 : t Ne semetipsum, Yeriias dicit: Quis, pttta, esl fidelis dis-
qtiis auiem noblium snlos aposlolos dispensatores pensalor el prudens... ul del illis in lempore truici
lactos existimel.... ipse B. Apostolus episcopos quo- D inensuiam? Per mensuram quippe triiici exprimiittr
que dispensalores esse osteitdens, ait : Oportel epi- niorius veibi, he cum anguslo cordi incapabile ali-
scopum sine crimtne esse, sicul Dei dispensaloiem. q..id iriliuitur, extra fmidatur, » etc.
Servi ergo patrisfamtlias sumiis, dispensaiores Do- (947) Hactenus homil.
niini sumus; nieusuram tritici, quam vohis eroge- (9i8) S. Ambr. lih. vn in Luc, n. 131 : «Ignem
inus, acccpimus. > vem imitere in lerrani, non ulique Illum Ignem con-
(916) S. Gteg., lib. u, hom. 8 in Ezcchiel, expli- siimptorein bonprum, sed bonscvoluntalis auctorein,
cans cur aposloli dicaulur port.e inieriotes, et ex- ' qui aurea domitiicaedomus vasa inelioral, fenuiii
tetiores:« Ipsi nohis exteriores simul, et iitte- \eioconsumilelstipulam,acsaeculariaomi]ia muurii
liores portee suiil. Ciiin enim adhuc inchoanlihus \oluplale concreta , perituraeque opuscarnis exurU
jion alta et mystica, sed quaedam quae ,capi prae- ignisllle divtniis, qui ilammigeraliat in ossibus pio-
valent preedicanl,' porla) exteriores stinl ; cuin phetaruro, > elc. Vide S. Joan. Chrysost. hom. 4 iu
vero perfeclis proluncla et mystica loquunlur, poriee Act, n. 2; S. Greg., bom. 50 in Ev., n. 6.
interiores. > ldem Reg. Past. par. m, cap. 59 : "(949) S- Amtiros. ntitn. 157 : « Qtti sttnt enim
t Sciendum vero esl praedicaiori, ul auditoris stti quui(|ue, cuin se\ persoiiarum f.tcla videalttr subje-
auimum ultra vires non trahat, ne, ul ifa dicait^ ciio, p.itris, et filii, el inalris, el filise, et socnts, et
dmn plusquam ,valet tendiiur, menlis corda rutn- nuriis? Cntanquam eadem mater qu.c socrus accipi
patttr. Alta enim queeqne debenj, roullis aiidienlibus possil: quseenim nuuer estTJii, socrus ejttsuxotis
eontegi, et vi\ paucis aperiii. Hinc nainqtie per est, > elc.
431 COMMENT.INLUC. — PARS ii, CAP, XJII. i 402"
Iloruin eium bistonas nos.non habeinus (950). In- A excideiur, el in ignem roiilelur (Luc. iu, 9). » Ut
lelligere lamen oportet, aliquos Galileeos sacrifi- quid-eliara terrara oeeupat ? Tales enim arboresin-
canles, Pilatum iuler ipsa sua sacrificia occldisso, uliliter terram occupaut, cseterisque irapedimeiituin
et sic eorum sangoinem ipsis eorum sacrificits im- fatiunt, el eartim umlira nociva cselereearbores cir-
scnisse. Similiter auiem turreni aliquam in Siloa curopositse coriunipuiilur : uva enim, ut dici soiel,
eecidisse, stioqtie casu hos.-quos modo Domnnis ab uva tfaliil itvorem, ei una ovis morbida tolum
dixit, homines oppressisse. Pulabanl autem, ut fieri gregem dissipal, el niodicuin fermeiuiim totam mas-
Solel, .eosprse caeteris nequiores esse, quia eos tam sani corruinpit; et : « Qui tetigerft picem, inquina-
inirabililer periisse contigil. Sed non est ila. Mors bilttr ab ea (Eccli. xiu, 1). > At ille respondens
enim, qualiscunque sit, nec juslum danmat, nec dixit illi : Doinine, dimitie illam et hoc anno, usque
"
peccatorem j'uslificat. Quod autem ait: Nisi pmniien- dum fodiam chca illani, el mitlam stercora, el siqiti-
tiam habuerilis, omnes similiier petibilis, non de cor- detn fecerit fiuclum : sin uutem in fulurum succiles
poiis, sed de aniinaemorte, inlelligere con\enit. Non etnn. Sic aulein et Samuel pro arhore infrticliio»a,
eiiim inter sacrificia, vel lurris ruinapereunt omnes, ne sueciderelur, drabat Iiigeus Saulero cunctis die-
qui pceniientiam negligunt. bus (I Reg. \i,55). Fodit enim episcopus circa ficul-
XXX. Dicebal autem hanc simililudinetn : Aibo- B neam, quando peccaions facia, omneuique ejtis vt-
lem fici habebat quidam planlaiam Jii vinea sua, el lam, et pravitatejn per illius confessionem diligen-
vend quwrens fruclum in illa, el non invenit. Dixil tissime invesligat. Deinde \ero et circa illain sler-
auiein ad cullorem vinem: Ecce anni tres, ex quo cora mittil, duui illius peccala cjuani ttirpia, qtiam
venioquwrens fiuclum in ficulnea hac, el non invenio. inhoncsla, et felida fuerint oslendit (953). SlercoKi
Succide ergo illam :.ut quid eliam leriam occtt- eniiii eiica ficulnearo posuerat Apostolus, qui diec-
pui (951)? In hac enim similitudine, quanta sit Dei hat: « Quem ergo fiuclum habuislis lunc," tn qui-
palientia, quanla sil et hominis negligentia roaiii- bus nunc erubescilis ? > (Rom. vi, 21.) Unde ei
fesSatur. Dei eniro ager et vinea, mundtis dicitur, David, horum stercorum fetorem sentiens, ait :
cujtis arbores, et vites, homines sunt, elaliae qtii- « Pulruerunt, et corruptse sunt cicatrices nieae,
dem frueluosae, aliaa\ero hifrueluosae. Hnjus atiiem 184 a £*c'e insipienlise meae (Psal. xxxvu, 6). >
vineae cultores, episcopi sunt, et sacerdoles. Ties Neque eniin aliter peccator sanaTi potest, nisi prhu.
aittetn aiint, iria tempora "stint, anle legem, sub suoruin vulnerum ietorem sential, et senliendo
lege (952), et suh giatia. Toties enim ad vineam abhorreat. Eral aittem docens in Synagoga eorum
suam Dominus veuii, toties in ejus aiborihus fiu- sabbalis, et eece mulier, quw habebai spirilum infir-
cium qttaerit, quoiies homines respicere el visitare inilulis annis deeem et oclo, el eral iuciinala, nec
dignatur. Est igitur ficulnea infrucluosa, liumana omnina polerat sursum aspicere. Quam cum vidisset
naltira secundum partem malorum, id est ctnusquis- Jesus, vocuvtteam ad se, el ail illi: Mulier, dimissa
cpie iniquusel infidelis. Per Ires igiltir annos ad hanc es ab tnfirmitale lua; el itnposuit illi manutn et con-
fictilneainDominusvenit, et fructum in eanon invenit; feslim erecla est, el glorificabat Deum. IIoc enim,
qaoniam tales arhores neque ante legem, neque sub quod in muliere curva Dominus egit, exposilio eo-
lege, neque sub graliain Jiac vinea deluerunl; seepe riiiii esl, quae de ficuljiea infructuosa dicta sunl.
cnim plus ficulneis infructuosis, quain arboiibus Unum enim, idemque significat el mulier curva, et
frnctifeiis bsec mundi vinea abundarc videtur. Pauci ficulnea jnfrucluosa, Ille enim horoo curvus est, qul
eiiim sunt boni ad roalorum comparalionehi. « Multi lerrenis voluptatibus dedilus, sola lerrena et trans-
eniro suiit \ocati, ut Doroinus ail, pauci vero eleeti iloria diligit, ad coelestia conteroplanda mentis
{Mallh. x\it, 14). > Sequitur : Succide eigo illam. oculos non eiigit, et aeternse felicitalis divitias non
Quia, inqttit, irifriieiuosa esl, quia inuliiis est, quia requitit (954). Huue aulera si Doninius langal, el
honi operis iruclum nou reddil, succide illam. sttse iiiisericordise manum super eum ponat, st.iiim
« Oronis enim arhor, qttaenon facil fiuciuinljonuiii, ,R eiigitur, et terienoruin oblilus, ccelestia contempla-
(950) Bene A. el caule hisloriam hanc atlingit, tata, hoc est ad auctoris sui simililudinem creat.i
de qua nobis non conslat, ul Calniet, ahique adno- est. Sed Deo quccrentc per triennium friiGlum dare-
tanl. Sunt qui ad eam seditionem referunt, de>qua itegavit, quia aitle Jegem, sub lege, sub gratia obe-
Acl. v, 57. Aiii quibus facuim hoc antiquius vide- dire despexeril. » Alii S. Ambrositts num. 160.; S.
tur(sed anltquius s>ane,qnam nt ei conveniant Evan- Hicion. ad Matih. xxi, etc, Synagogam interpre-
gelica verba nunUantes tili de Gablaeis) malunt in- laniur. J)e piiore inleipretaiione (quam ideo anti-
terpretari de Samaritajiis lumulluaolibtis, quorum qnam esse opoituii) S. Ambrosius n. 172 : t lli
niuhos Pilattts occiriit, ut narrat Joseplms AA. lib. (qui eo modo itilerpretanttir) in nullo dislaul,* msi
XVIII,cap.'4. Samaritanos vero dici ainnl oiigine quod pro specie geiius eliguut. >
4)t pairia, Galilaeossecia et liserest. Vid. Baroiiiiini (955) Beda ; t Mi(lamsleicoia,\d est.malorum cfiiae
ad ai.ii.1, ti. 61, el Inieipreles, qui de alia bisloria fecit aboiiiinaiionem ati.aiiimtnn redticam, et com-
casus turris Siloe ntitlio magis, eam ignotam esse punctioiiis gratiara, quasi de puticdiiie slercoiis
penitus, el solum ex hoc loco baberi, laientur. exsusciiem. >
(951) Est homil. Emis. Dom. Vacat, pjg. 185, in- (954) Ambrosius lib. m in Hexaem, c 12, n. 50 :
ter sttblatas a S. Brunone~iecensenda. t Nihil eiiiin roagis mentera onerat, qtiam istius
(952) Beda ad h. 1. : « Potest hasc arbor fici ge- mundi solliciiurio, et cupiditas vel pecuniae vel po-
rteiis liumaui destgnaie uatuiaiu; qu* benc plan- lenlia*. Quod tibi deraoiistralur iii Evangeiio, cuiu
•M3 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNJENSIS m
tur. Bespondens aulem arcliisynagogus, hidignans , A quia se victos esse videbant : isti vero
gaudebant,
qttia Sabbalo eurassel Jesus, dicebut lurbw ; sex dies qtiia ei in veibis, et in miraculis Chiisii \Iiiulem,
sunt, in quibus opoilet operari. In his ergo venile, el etjjloriara cognoscebant (957).
curamini, el non in die Sabbaii. Male enim archi- XXXI. In ipsa aie accesseiunl quidam Pliariscee-
syuagogus legera intelligebat, qui pietalis et mise- iitm dicentes illi : Exi, ei vade hinc, quia Heiodes
ricordise opera in Sabbato fieii nolebau Lex enim vuH te occidere. Et ait illh : Dicile vulpi iili : Ecce
non liberale opus in Sahbalo, seri senile fieriprolii- ejictp dwmonia, el sanilales perficio, hodie, et cias;
btiit. Bonum enim opus oinni die fieri licet (955); el teriia die consummor, Veiumtamen opoilel me
maluifi aitlem nuIJo. Bespondit autem ad illum Domi- hodie, el cras, el sequenli ambulaie, quia tion capit
mis, et dixit :Hypocrita, unusquisque vesltum insab- prophetam perire exlra Jetusalem. YuJpis enim calli-
bato iion solvit bovem suum, aul asinitm a prwsepio, dissimum animal est, quod semper innoctiis avihus
ei ducit adaquare? Si, inquit, in sahbato operari ins-diatur. Unde el non immerilo Herodes, vulpis
iioii licet, cur ergo vos in sabbalo bovem el asiroim vocalur, qui el Joannem Baptistam inteifeeeral,
ad polum ducilis? Hoc cnim opus servile est, qnod et Cbristum Dominum nostruin occidere conabalur.
si ad litleram inlelligiuur, omnimodo in -Sabbalo Ecce, inquit, ejicio demonia, quaa ipso Herode v.ilde
lege fieri ptobibciur. Meriio igiiur bypocrila voca- J" forliora, el poientiora sunt, el sanilatespeificio, quoJ
mr, qui non in ins, qitibus debel, sedin his, qtii- uiriunque virtutis et polenlise signum est. Is mea
bus non debet, Sabbatum \eneratur, mala consen- igitur esse potestale, et vivere, el mori manifestum
tiens, et bona reprehendens. Vobis.-inquit, hypo- esl. Sed qtiid per cras, nisi omne fulurum lempus
eriise, vobis bovem, et asinum in sahbafo a pisese- lnlelligilur? Tertia autem die eonsummatus est Ds-
pio solvcre, el adaquare hcet; mihi aulem Jianc fi- minus quia dic resurrectionis, quse lertia esl a die
iiam Abrahw, quam alligavil salanas ecce decemel passionis, !§fj decorem induii,indii)iDominusfor-
octo anms, avinculo isto solvere non licuil? Quod tiiutliiiem el preecinxil se virlule, ut totus integer,
cnim valel in minori, valel et in majori. Quod si et consummalus niliil ttlterius in se dimintitionis et
etiam in minori non valuisset, in majori tamen mutahilitalis senlirel, nttllisque, ut piitts, passioni-
icprehendi non potuisset. Quis enim reprehendat, bus subjaceret. Quoniam aulem ait :Et teuia die con-
quod Domintis agit? Id ipstini aulem per hos deccm suinmor, ne aliqttis forlasseeum ptilarel slattm die
et oclo annos, el per tres annos supeiius positos terlia moritttrum, addidit dicens : Veutmiamen
significalur. Tunc eniro sex, id est sexies tres, de- opoitcl me hodie, el cras, el sequenti ambuiate.
cem el oclo fiunt. Ponamus agitur sex annos anle Unde manifestum est, non diem alieram,sedpotius
legein, sex sub lege, et sub graiia sex, et erunt fiiturum tempus, cras indeterminatesignificare(958).
deceni et octo (956). In Iiis enim omnihus, ncc fi- Sequitur : Quia non capil prophetamperire exira Je-
etilnea infiueluosa deltiil, nec mulier curva, quam rusalem. Hnc aulera uon de omni, sed in il!o pro-
sanarct Jesus. Hanc aulem mttlicrem, qtiia Salanas pheta dicit, de quo et alibi ait: « Non est prophefa
eam a!l gasse dieitur, propter peccala stia hanc sine honore, nisi iu patria sua (Malih. xm, 57), > se-
asgiiludineni incurrisse inielligeie possumus sicut ipsum videlicet prophelam vocans. Hunc aulem non
el ille, eui Dominus ail : «Yade, et j"am noli JJCC- capit, non suscipil, non consenlil Del piovidentia,
care, ne deterius tilii aliquitl coiuingat (Joan. \m, Dei disposilio, et sermo prophetarum, perire, el morr
11). > Ei cum hwc diceiet, erubescebantomnesadvei- extra Jerusalem. Sic enim anie teropoia pr.cfiiiiium
saiii ejtts, el oinnis populttsgaudebal in universis quw et disposilum fuerat, neque alitcr fieri jiossibie
gloriose ficbant ab eo. Et illi quidem erubescebant, erat, sed lantum in 3erusalem, et r.on alibi eu:n
Icgis qttia illa mulier, quaa habehat spiiiltim infir- cap. 4, serm. 110, n. 2.
milalis, inclinata erat, ut snrsum respicere non (957) Hacl. homii.
posset. Curvata enim erat aniroa ejus, quse ittclina- D (958) S. Augttstinus lih. vi conlr. J-.tlian., cap.
baiur ad lerrena compendia, el coelestcm gratiam 19.' « Doroinus in Evangelio : Ecce, inqtiit, ejicio
non videbal. Rcspexit eam Jesus, et vocavit. et sla- dwtnonia, et sanitaies peificio hodie el eias, et tcilio
lim mulier onera terrena deposuit. > S. Gregor. die consmnmoi. Post nmlluni lenipus qtio hoc !<li-_
hom. 31 in Evang. n. 6 : t Omnis peccalor ter- clum est, passus est Dominus. Mentiii non poluii.
retia cogitans, ccelestia non requircns, sursum re- InlcUigiiur eigosie. ExpulMod.Binoniorum,remissio
spicere uon valet : quia dum desideria interioi'a peccalorum esi, eteo itliqtie, quoxldiabolns, peeea-
sequitur, a inentis suee recliludine cnrvalur, el hoc torum pater atque origo sit, per id qtiod efficilur id
sentper videl, quod sine cessalione cogilat... elquia quod cfficit. Et ulique expnlsio dsemoniorum, est
ad ccefesto desiderium non assurgit, quasi mulier remissio peccatorum... Perfectio sanitalum, dum
inclinala sursutn respicere nequaqtiam potest. > de diein diemproficil Ecclesia, ei corruplionis, cu-
(955) S. Ambros. ad h. 1. n. 174: « Non operis jus reatusablalusesl, passio quotidiana retiovatione
boni. sed raali ferise sunt. > miniiilur. Terlia consummalur dum resiiireclionem
(956) Beda : « Qusebene decem el octo annis fuit in se ipso initiandam monslravit Ecclesiae, qua ad
cnrvaia, qtti immerus lernaiio se\ies dncto peiftci- incorrupiionis consiimniationera, summamque per-
ttir, quia videlicet eam, guse in tcslimonio legis, in venial sanilaiem. Se vero consumniari dkit. El ini-
\aticinio proplieiise, et in revclattone gr.uise per m- tiutn ct finis ipse; ipse capul el pleuiludo corporis :
tinna opera latiguerel, osiendit. > Yide ni3'sieria de in mcmbris suis ipse perficiiitr. * In e.mdeni fermo
lioc nuflieio apud S. Augusiin., de Triinl. itb. iv, senlentuun Y. sciibeutera Badaro,
i05 COMMENT.IS LUC. — FARS II, CAP. XIV. 4'3<T
<icci'!iopcrtebal. TYusira igilttr enm occidere niii- A ab aqua diciittr. Hycliopicus aulem,'quarovis aqua
fiirllerodes, quia el temptis, et dies, et Jocus, libi, plenus sit. semper tamen siiiens, bibendo saiiari
el qtiando Ddminus occidatur, dispos la sutu, et tioii potesl. Unde el non immerilo avaros designat,
nuitari non possnnt. qtti, lanto plus hahent, lanKr])lns Iiabere deside-
XXXII. [CAP.XIV.] El facfum es', dum inlrarel in rant. Neque vero hahendo saliantur, quia ius.ilia-
dmnum cuhtsdain pitncipis Pliaiismorum sabbalo bilis ainor (962) Jiabendi, avarilia deftnifur. J@@
mnnducaie panem, el ipsi observabant eum (959). In Hos autem, si ad Chrisli co]ivi\ium veniant, et si ibi
POcnim, quod ad panem mandttcandum in domuin abstinenliam discant, ul quid appeterc, el quid
ptincipis Pharisseoruin •Doininuni inlrasse evange- abjicere .debeanl, intelliganl, sanat Jesus. Diccbul
lssSa scribit, eura solis necessariis eontenlum, et aulem et ad invilalos parabolam, httendens, qitomodo
noii deliciosis ctbis Inhiasse oslendil : praBseriitn pthnos accubiius ehgerenl, dicens ad iilos : Ctim
<itm neque in ipsius piincipis doroo alitid maiidti- invitalus fueiis fld nuplias, non discumbas in prim<>
casse dicatur.lii pane tamen, qui in omnibtis cihis loeo, ne forle honoriilior le sit inviialus ab illo, ct
principatnm lenel, omnia cibormn gehera intelligeie veniens is, qui le, el illum vocavit, dicat libi : Da
iiossurotis.Undeet deEccIesiatiicitur:Qiiia « panem huic locitm ; et tunc incipias cum ,rubore novissimum"
otiosa non comeJil {Prov. xx\i, 27). > (960) Et ipsi, locutn tenere. Secl cum vocatus fueris, vade, el re-
iitquii,observabanleum,id est,insidtabanturei, utvti cumbe in novissimo loco, cl cum veneiil, qui le invi-
in (jus verbis aliquid audirent, vel in ejusaclionibtts tavil, dicat libi : Amice, ascende superius. Tunc eiil
aliquid viderent, urtde eum reprehendere et accti- libi gloiia coiam disciiinbeniibus. Haecautem subin-
sare potuissent (961). Quoium, inqnair, volunlaiem ferens exponit, dicens : Quia omnis qui se exalictt
Doininus coguoscens, eisdem ipsis maieriaro dabat, luimiliabilur, et qui se hutnilial exattabilur. Invila-
in qua stiaainieniionis iniquiiatem deelararent. Hoc fus enim Doiiiiiuis ad cbnvivitim, consitieraFis, ct
eiiini seqiientia manifeslanl. Et ecce qutdam hydio- intendens, quomodo digniores, et piiroos accubitus
j.icus eiat anie iilum. Hsecesl enira materia, qua et" omnes eligerent, et quomodo singuli se ceelerisa,;-
C.brisli virtus, et Pharisseorum perfidia manifeste- leferre et exallare desiderarenl, hanc eis parabolam
ittr. Et icspondeiis Jesus ad legispetilos, el ad Phati- dixil, quaa ad liileram quoque inlellecia, cunciis
swos, dicens: Si licel sabbato cuiaie? At illitacue- boneslalein diligcnllhus, et vetecundiain (965) U-
itint. Ipse vero appreliensum sanavit euin, ac dimisil. laieniibus valde ulilis et necessaiia esl. Dat eniin ct
Respondens utique Jesus : sed cogilalionibus re- niinoribus graliam, et majoribus reverentiam. Sed
spondit. Cogiiabant enim Phariseei, et intra se _ quia parabdla dicilur, "aliquid aliud preeler litleram
dicebant: Ecce bydropicus adest el sabbatum est: significat. Videamus igilur, qnee siinl istae nttpiise.
videamus, quid ipse agat. His igitur cogilationibus qui sint et illi, qtti ad nuplias iinitantttr. Islae ei in/
responriens Doiniirus ait : Si ticel sabbalo curcne? nupliae quotidic in Ecclesia fiuni. Quolidie Doroi-
k\ illi utrobiqtie litnentes lacuerunl. Si enim dixis- nus nuptias facii, qula quolidie fideles animas sibi
seiit, quia licet, j"am non erat in quo eutn repre- conjungit, aliis atl baplismum venieniibiis, aliis
i.endere possenl: si vero dixissent, quia non licet, hinc ad ccelestia regna migranllbus. Ad has eiiim
ihnebant sibi, qtiiael ijisi nitilla in sahbatis opera- nuplias omnes invilaii stimus, quieunqtie, Christi
hanlnr. Tacuerunt igittir. lpse vero sanavtt euni, ftdein, el signaeulum suscepimus. Ilic illa roensa
ac dimisil. Et quia jam ei insuitare, el euui repien- nobis appoiTilur, de qua dicitur : «Pai'asii in con-
iieiidcre cogitabani, utpole qui conlra legem fecis- spectu nieo mensam adversus cos qui tribulanl me
sel, prseoccupavil cos, et respoudens dixit : Cujtts (Ps. xxii, 3). > Hic pines proposiltonis, hic vilulus
vesiium asinus, aul btfsin ptiteuni cadet, et non con- saginattis, hic agims, ,qtti tollil peccata nuincli, hic
linuo exhahel eumdie sabbali? Et non poteianl ad panis vivus, qui de ccelo descendJt, hic ealix npvi
>'wc respondere illi. Quid enim responderent, qui lestamenli apponitur nobis liic, Evangelia el aposto-
,velam evidenli syllogistno conclusos esse \idebanl? D ; lorum Episiolse, hic Moysis et prophetarum libri,
Sed videamus quid hydropieus iste significel; si- -
quasi qusedam fercula deliciis omuibus referta aj)-
gttiOcat enim i.Iiquid. Ilydropisis enim, infirmitas pojronlur nobis. Quid igilur amplius quajritnus ?
(959) E=t nom. Emiseno male attiihuta Doin. slolits : Observait~eos, qui dhsensiones el offepdicula
XV!! post Penlecost., pag. 169. faciunt. t
(960) S. Hier. lih^m, in Isai., explicans illud, (S62) S. Gtegor.Jib. xiv Moral., cap. 5 : « Quid
cap. ni : Doininus aitfeiet ab Jeiusalem onme robur esl ergo quod ante Pharissei domum hydropicus cu-
pauis et omne wbur aquw, scrtbil: « Fortitndo panis jattir, nisi quod per allerius aegrituriinem corpoiis,
el forlilttdo aquoepro omni cibo, et poln accipilurp in altero exprimilur spgtitudo cordis?^Hydropicus
aique in Iinjus lei confirmalioiiem afieit illa Scri- quippe quo aniplius biberit, amplius silit; el otnuis
pUnve:« lit sudore viilius tni comedes paneni tuuiii; > avarus ex potu suim niultiplical; quia, cum ea qute
el: « Non in solo pane vhit homo. > appelit adeptus fueiit, ad appetenda alia amplius
(931) Velus A. commentaru in Episiol. ad Philip- aithelat. > jGregorij veiba describil Beda acl-h. 1.
penses, interopcra S. Hicronymi, explieans verha : (965) Hinc. Provetb. xxv, 6, 7 : Ne gloiiosus ap-
Et observaie eos, qui tla ambuiani : « Duphciier, Ju- pareas coiam tege , et in loco magtioiuin ne sieteris.
qmi, diciiur obset\are. \el ad imit.tiiduin, ut hic; Melius est eninifiil dieatur libi : Asicnde huc, quatn
\el ad ta\enJum, s;ciM ari Romaiios \iv îil Apo» ut humiltei is coictm pi incipe.
407 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNiENSIS "408
Quid pritnos accubrtiis tiigiinus? Ubicunque cnim A snis discipulis ait : « In viam Gentium ne abieritis,
sedenius, omnibus abundamus, et nihijo indigemus. el in civitales Samaritanorura ne inlraveritis, sed
Yerumtanien quicunque es qui primos bic aceubi- potius ile ad ovcs quje perierunt domus Israel. Eun-
1 ttis quaeris, vade, et reeumbe in novissimo loco. Non tes 1
gy autem pradicate dicenies, quia appropinqua-
le superbia elevel, non seientia inflet, non nobilitas vil regtuun ccelorum (Malt. x, 5-7). >Hoc est enira
exlollat; sed quaruo niajor es, humilia te in oninibus quod hic djcilur : Quia jam parala sunt mnnia
et coram Deo invenies gratiani, ul suo lenipore di- c Morluos suscitaie, ieprosos mundate, deemones
catur libi : Amice, asccnde supetius : et lunc eril ejicite, quafgralis accep'siis, gratis date (ibid., vm,
tibi gloiia coram shnul discumbeniibus (964). In no- seq.) i Ettnles igitur servi dixerunt invilatiiS,. ut ve-
\issimo quidem loco, quantuni ad se, reciimbebat nirciit. Al illi cmperunl omnes simut excusare. Ad
Moyses, quem cum Dominus ad Iocum sitperiorem hanc enim ccenam j'am anle Chrisli'incarnalioiieni
imiiasset, et ari (ilios Israel niittere voluisset, re- omnes Jtidaei invitati fueranl. Ad hanc etpalriarchjs,
spondil :« Obsecro, Domine, roitte quero niissurus et prophelae eos invilaycrant. 1111autem venire no-
fSi; non enim siim eloquens (Exod. IV, 15); > neque Ittcrunt (969), sed coeperunt oranes simul excusare.
taiili, ac si riic.U, officii digiius. Saul qttoque, cum Piimus dixit: Villam emi, el necessehabeo exire, ei
iiumiliS essei in oculis suis, rex a Doniino conslilu- " xidere iltam; rogo te, Iiabe me excusatum. Et alter
ttts esl. Sie el Jeremias in primum locttro aseendere di<rt : Juga bovum emi quinque, el eo probaie tlla;
! limjens, dicCbal : « A, a, a, Domine Deus, ecce ne- togo le,habe me excusatum. El alius dixil: Uxorem
scio loqtti, quia puer ego sttm (Jer. i, 6). > Primus duxi, et ideo non possum venire. In illo enim qoi
igitnr aecubitus primus in Ecclesia loctts, non am- villdin emit, avaiitiam; in illo,qui emil qninqusjug.t
biiioiie, sed humiliiaie, non nummis (965), sed vir- bovum, falsam religionem ; in illo vero, qui uxorera
tulibiis quserendus est. Ad lmuc igiiur el pueri, et duxil, luxuriam, et carnis voluplales cognosci-
loqui nescienies, adhuc indocli, et indisciplinali mus (370), Multos enim heec tria separatil a regno
ascendere tiroeant, ne forte dicaiur eis : Da huic Dei. Yillam euim emil, qui huj'us roundi possessiones,
locuin, el tunc incipias cum robore novissimum lo- divitias, honores et dignilales quseiil. Ad banc au-
eum lenere. Omnis enim qui se exaltal liumiliabilut, tein villam ille exire, semperque eam videre deside-
et quise humiliat exallabitur (966). rat, qui in his niullum deleciaiur, oiiinemqiie «iam
XXXIII. Homo quidam fecit cmnam magnam, et spem iit eis ponii. Talibus autem si qtiando episcopi
vocavil multos (967). Hic enim liomo ipse est, qui el sacerdoies meliora persuadeanl, proniiltiint sefa-
haec loqttitur, Jesus Chrislus Dominus noster (968). n cere cjuod eis praecip"t'.ir, sed itiipedinienia ohj'-
Magua aulem ej'us ccena luec Evangeiia sunt, quse ciunt, e\cusaliones objiciunl, et ut ipsi pro eis
ipse nohis prajparavit. Quaeet nos quotidie legimus, Deum depreeentur, exorant. Hoc aulem qttid est
legendo comediimis, et inentem reficimus. Magna aliud dicere , nisi rogo te, habe me excusalv.ni?
quldein est IIJCCccena, cuuctisque deliciis plcna, quse Quinqiie aiilem juga boum, quinque sin.t libri
em.iia omnibus sufficienter minislr.it. Ari hanc au- Moys s (971). Hos autem Judiei emerunt, pro his cir-
lein ccenarovocavil Dominus multos, Jtidseos stiiicet ctiinc;si sunt, pro his deciroas, et piimiiias, ct _,a-
ct genliles; sed Judseos priraum, deinde genliles. ciificia ofreruiit. Hos taroen nonduro pro! a'os ha-
Quid eniro Judeei veitire noiuerunl, genliles vocati henl, quia nondum eos intelligunl. Si enim eos
sunt. Unde el subditur : El mhit servos suos Itora intcllexissent, nulla esset excusatio, quin ad lianc
cmnw dicere invitatis ut venirent, quia jan parata ccettamvenissent. Sed qtiia cosuon jnteiltguut, dtini
suni omnia. El cwperunt mnnes simul excusare. Tunc eos \enerari se simulant, suam j'usliiiani qtiseienles
eiiiin priroum servos suos Dominus niisit, quando slalueie, juslitiae Dei uon sunt suhjecti. Ut eiiuu
S. Augustnius, serm. 112 :« Qui stintinvitali,
(964) Beda ad h. 1, : t Aperla quidem ad lilleram nisi(969
est haec admonitio Salvatoiis, docens humilitatem per praemissosvocati propbeias? Quando?Olim,
non sohuu apud Deum, sed etiam apud homirtcs esse D ex quo inittuntur prophelae, invitanl ad ccenaui
laudabilem, Sed quouiam hanc evangelisla nonfrti- Christi, ntiltuntur ergo ad populum Israel. Saepe
stra parabolam \ocal, brcviler inluendiim quid missi sunl;llli Saepe vocaverunt, ul ad horam ccenas
eiiam mystice sigitificet. Nuptias appellari Chiisti et venirent. aulem invlianies acceperunt. Quid est,
crjenam repudiaveruul? Pto-
Ecclesijeconjunctioneiti, mullis locis apparet.. Has inviiantes acceperuul, et Christuro occiderunt. >
eigo miptias quisquis nivilaltis adicrit, id esl Ecclc- phetas legerunl,
sijeseinembrisfirieigraliaconjunxeiit,nondiscuinhat (970) S. Aitguslin. I. all. « Tres fueiunt excusa-
In villa empta, dominalio nolalui'... Boves
in pi-Inioloco, lioc esl non se de meriiis glonando, tiones...versani:
terram suntautem homines retnott a fide,...
qu.isi csetetis sublimior extollal. > noluiit credeie ahquid, nisi adquod sui corporis
'965) Et boc contfa Simoiiiacos A. profeit.^ sensu quinque pariiioperveniuni:nolo, inquil, credo
(966) Hacteiuis homil. ego, niii quod virieo... ttxorem duxi. Isla voluptas
(967) Esl hom. Emiseno supposita Dom. I! post esl catnis, quee mullosimpedit... sunl hoinines, qtti
_ Peniecost., pag, 149. - (licuiu : Non esl iioiniiii bene, nisi cui adsiinl cainis
(968) S, Attgust. serm. 12 : t Quis esl iste homo, defcije. » Vtd. S. Gregortum, hom. 56 in Evarg. et
i aisi mediaior Dei et hominum homoCbristus Jesus?> Beriam,
Bed.t : « Qins est iste Iton.o, nlsi lile, de quo per (971) S. Ambrosiusl. vn, in Luc, n. M9. « Quin-
piopltelaju dicitur: Et homo est, et quts iognoscil que atuetti juga stint, verboruro decem, \el iiuirojue
&um? > llbrj \eieiis legts. >
409 COMMENT.INLUC. — PARS II, GAP. XIY. 410
Aposlolns ait : « Zeliim De'. h-abenl, sed non seciin- •\. siinul cum sanclis ad aeleuii couvhii epu.as ihliabit.
dum scieutiam (Bom. x, 2). > His aulero, elsi excu- XXXIV. Si quis venil adine, et non odit paliem
sationem quaerant, excusaiio latnen nttlla-eiii. Sic siium, et mglrern, et uxoies, et filtos, et ftalres, el
enim ait Dominus (972) : Si non venissem, el locultts sotores, adhuc autem el animam suatn; non polesl
eis non fuissem, peccatum non haberenl. Illi vero meusesse discipulus ; et qui non bajulai crucemsuatn,
uxorera ducunl, qui se luxuri.e, carnisque volupta- el venit post me, non potest meus esse discipulus.
lihus per omnia suhj'iciunt. Iiiler quos illi coinpulari Cum eniffl alibi Dominus dicat: « Diliges provinuini
noii debent, quibus Aposlolus ail : t Qui habent liiumsictit le ipsum (Matlh. xxn.,59; ilfrtic.Mi,51).>
uxores, lanquam non habentes siitl (/ Cor. vu, 29). > et non solttm hoc , verum et: t Diligile inimicos ve-
Et isli qiiidem excusan non queerunl, quia sohim siios.benefaeiie bis qtii oderttntvos (LHCVI,27); >
haucvitam diligenles, aliam pro niJ)i'o ducunt. Et quid esl quod raodo dicit, ul palrein et malrem, u.\o-
teversus servusmtniiavil hwc dominosuo. Undelsaias: res etjilios, fratres el sorores, <tlipsas animas nos-,
t Domine, quis crelit auditiii noslro? (Is. LIII, 1). > tras odio habeanius? Joannes quoque apostoltts ait :
Tunc iraius paieifumUias dixit servo suo : Exieito t Omnis, qui odil fratrero suuni, homicida est
in plaleas, el vicos civilatis , et pauperes , ac debi- (I Joan. III, 15). > EtPsalroisla : « Qui enim cliligit
les, cwcos, el claudos inlioduc httc. Quia enim Judeei B iiiiquitalem, odit animam suam (Psal. x, 6). > Con-
ad ceenam venire, et crcdere noluerunt, ad genles cluditur crgo, ut soli iniqui, el homicidse, Chribii
aposloli mittunlur. Unde Aposlolus : « Yohis, in- discipuli esse possint : siquitlem illi soli suni ejus
qtiit, priiiium oportehal prjedicari veibiini Dci; sed discipuli, qui el parenles suos, el se ipsos o !io hu-
quia repulislis illud, et indignos vos fecislis eelernoe hent. Quod est Incoiivcniens. Ditaiur eigo : si palor,
viiee, ecce convertimur aJ genles (Act. xm, 46). > ant maier, vel ahquis piopitnjiiorura tuontni le a
Pauperes enim, debiles, ejeci, et claudi eranl gen- Cliristi fitle seperare volueiit, lttinc ftige, hiinc qua i
tiles, quia nec legis divilias, nec virlulum fortilu- hostem time, et quasi membnmi Salanae, odio habe.
dinem, nec scientiae lumen habebant, nec in lia Unde et Mallhaeus manifestius ait: t Qui aroat pa-
inandalorum Dei reclis pedibus incedebanl (975). trem, aul matrem plus quam me, non t-sl me dignus
Inuiati lamen ad convi\ium Chrisli, divkes el for- (Mallh: xvm, 9). > Et alibi :« Si oeulus Itms sean-
tes facti suut, et in lerris illumlnati, j'am in via non dalizal le, erue eum, et projice abs le (974). >Ani-
errant, sed leclo tramite gradiuntur. El ait servits: mara autem pro \iia posuil. Yitain eniin snaiu odio
Domine, faclitm est ul hnperasli, et adhuc locus esl. haheni, qtti pro juslilia , etCliristi liue tnori deside-
Isle eniin Iocus tunc cotnplebilur, quando hsoc viia ranl, el carneni suani cum \itiis el coiicupisceniiis
Ikiielur. Adhuc enim quolidie miltuulur servi, adhtic ''-' crticifigenles, nullashujusvil-jevoluplates seqiiiinltir:
ad coenamveniiinl fidcles, aliisper baplismuro, aliis isli qtioque post Christum crucem suain hajttlai.t,
per peeniientiam fesliiianlibus. Jam neque vise, ne- quia, omnibus dereliclis, solam carnis monilicalio-
que sepes, neqtie locus ullus, sive abditus sil, sive nem in corpore suo ferentes, tolo cordis ei meiitis
nianifestus, reliclus esl, ad quem Clnisti servi scru- desiderio post eum vadtint. Sed valde nut.tiidtini esi,
landum non pervenerint. Qui igilur huic ccenasde- quod ail : si quis hoc, vel illud non feceiil, non po-
fuefint, non senorum uegligentiee;sed suaehoc ino- lest ineus esse discipiilus. Aliud eniiii est Christta-
bedient.aedepuient. Sequiiur: Dicoaulem vobis, quod nuni esse, aliud Clir.sii discipulura esse. Septuaginta
nemo virorum illoium, J,QQqui yocali sunl, gustabit namque et duos disejpulos Hominus elegit, prjeier
cmiiamineam. Nemo enim illorum , qui vocaii sunt, eos, quos apostolos nominavil. Isli autein mtindum
et \enire iiolueruiil, Christi ccenam gm,tabit. Nemo spernentcs, omnia te! nquenles, Domhio adh.cienles,
(972) Joan xv, 22 : Si non venhsem et locutus tnjn piimogenili Adam Jaliefaclaret affeelum, femi-
fiussem cts, peccatum non hubetenl: nunc aulem neis magih»illecebris,quam suis commisk venenis ?..
excitsaiionemnon liabenl de peccalo suo. Saepecogiio\imus, quoniain quem formidolosa cai-
(975) S. Augoslin. 1. n. Qnae&i.Evang., cap. 50 : r. nificum pompa noii termii, nec tlivisi Jaleris sulcus
« Quod de civiiate adducit iinitalos -ad ccenain, de infregit, nec ardenles laminse a Inumphahs forlilu-
ips,a genle Judaeorum qui crediilerunt signidcai... dinis*rigoie deducere potuerunt, etim inler sat-ra
Quod autem de sepihus, et viis alios adduci j'ussit, jamjiraomia consiitulnm, uxor tenerse sobolis ohla-
cttin adbuc locus esset, genies significal, propicr lioiie.miserabilisuiiiuslacrirosemiseraiionedecejiit...
diversas vias seclarum, et spinas peccalorum. > — Tempusigilur amandi, lempus odio Itabendi; boc
Beda ad h. 1: t Cum de vicis el plateis ad ccenani esl tenipus niarlyiii, quando ea, quee divina sunt,.
Doniinus invitat, illum videlicel populum ddsignal, 'omni cliarilali iiecessiludinuin prjeferenda. Tempus
qui lenere legera suh urbana conversaiione noveial. belh, quo etiam bellum pro Lhiisti nomine perfiriis
Cum \eio-convivas suos colligi ex viis et sepihus pignoribtis infeiamus... Deinde ipse in Evangelio
1'i.ccipil, niiiiirum agreslem popuhiin colligeie, id cvidenlei cxposnil, qua ratione nostros tlebeamtis
est gemilem, quaerit. >'Sttnt atuem hsec Bedte, verha odisse, dicens": Qni diligit palrem aul matrem plus-
ipsa S. Gregoriihomil. 56. num. S. quam tne, t eic. Noiissinta sunt verba S. Gregorii
(974) Idem fusius opponit et eddein modo solvtl hoin. 57 ni Ev., n.2 :«Si viro praecepiiperjieiidiinus,
S. Ambrositis, serm. 15, in ps. cxviu, inducens uliiiinque agere per discretionem valemus; ut cl eos,
Cbrisluuiita loquenlera, n. 18 : « Non ergo necessi- qui nobi.s catnis cognatione conjuncti sunt, el qttos.
ludinum intestina bella mandavi, sed illecebram su- pioximos jiovimus, diligauitis; et quos adveisafios,
spectam habui.An non jure suspectam, ciun serpens ni via Dei paiimur, odicndo cl lugiciido ijesct4-*
illeeulhdus etasinlus ad constiueiidas nequili.e stiac ntus, i etc.
aiics, quee uicoiiunuc ac ludis natuue dole fuuda-
Christi discipuli spetialiler dicli sunt. Horum nomen A sciendum est, quia foiiius eos diabolus rggieditur,
igilur, el iocum Illi tenent, qui eos in vila, ei roo- quod ad majora, et Deo propinquiora fcsiinare co-
ribus imitantur. Unde el in conclusioite hujtis E"\an- gnoscit. Unde scriptum esl: t Fili, accedens ac
gelii diciiur: S.e ergo oninis ex vobis, qui non servilutem Dei, praepara animam tuani ad tentatio-
renunlial omnia, qum possidet, non poiest meus esse nem (Eccli. n,l). > Ideo ei ej'usescaeelectaedici!n)ur.
discipitlus. Qui igilur Christi disciptilus csse, el dici Ideo et fiduciaro habere dicilur, quod iuflifai i r-
desiderat, sedeat prius, el compuiel, si discipiilontm danis in os ejus. Ad bune autem legationero roitu rc,
\itam tenere, patieniiam liabere, Iaborero sustisiere, et pacera ctim eo facere, est ejus tetilation'htis fri-
el siroul cum eis turrim cedificaie, contra~ hostes cjtiiescere. El si qnis primse lenlationi homo succu-
pugnare, el ceelera, quai sequuiilnr, agere valeat. buetil, adhuc eo longe agenle, pacem facii. Mulii
Hoc cst enitn, quod ail: Qttis enim ex vobis volens enim smil, qtti cum eo pacem noti faciuiit, quam\is
tuirein adificare,nonne piius sedens compulat sum- prope sit, et nuilto tempore eos violenter inipugnei.
plus,qui necessaiiisunl,si habeat ad pcrficiendum. ne Sicut igitttr isli, de quihus modo dhimus, neque
posleaquc.m posueiil funilamenliim, el non potueiit tnrreni aedificare, neque conira lioslem pug.iare \-\-
peiftcere, omnes qui vident, incipiant illndeie ei, di- lent, nisi prius secum diligenler prrlracienl, si
ccnies, quia hic ômo cmpit wdificare el non poiuil R stinipttis Tad oedificaiidtim, et viies ad pugnandiim
eonsumtiuiie (975)? Msgniim enini lurrem eedificare hiibcanl, sic omttis, qtti non lenuntiat oronibus, (jtt.u
incipit, qtii miindi bonorcs, dhitias, et diguitatcs jmssidet, non potesl Chiisti esse discipulus. Oinni-
coiilemnens, oninia reliiquil el apostolorum vitam, btis eniin renutitiat, qui, quamvis aliqua possideai,
<t roonachoriini convers.uionem proniitiil. Sed isie oinnia lamen, si necesse sit, pro Chrisli nomine
prius co iipitlare riehet, quam arclam el laboriosai» ai.iillere parvi pendil. Nam ipsi qtioque aposioli ct
\itatn ingreilinliir, el quatn magnum et diflicile opus \esiiroenia, et calceamenla qualiacunqtie hahehml,
-agcre incipial (97'J). Debel etiamcog'is.ro, si Jiahcat qtiibus lanieii jam reiunitia\eraul, quoiiiam, si ne-
sumplus, qtti necessarii sunl ad perficiendum, id est, ces-secsset, ea siniitl cuin ipsa \ila perdere non ti-
si hiiinilitaicin, patienliam,elohedier.(iani tenere, et nicbaiit (977).
cus'odire valeal, sine quihtissedificiti:n aedificari nmi XXXV. [CAP.X\7.]Erantaulemappiopinqiianle2 ci
potest. Si enini aliter cgerit, el a JJODOpropos to pubticani, el peccatores, ul audirenl illttni. El mnr-
j.eelinare ccepetit, oiniies incipicnl'ei illttdere cli- mmabant Pharisai,el Scribw, dicenles, quia hic tec-
cenlcs, quia hic Iiomo ccepil sedificate, el non poluit cutoies tecipil, et manditcai cum illh. Apostolus euiiii
consuininare. Sed quid ei ccepisseprofuit?Noii eniro, Corinlliiis scribens ait: « SI qtiis fratres non anat-,
tjni ccepeiit, sed qni perseveraveiit, salvus erit. *-"el est fornicator/aut avarus, aut idolis serviens,
Seqitilur : Aut quis tex ilurus bellumcommitlere ad- aut nialedicus, aut ebriosus, attt lapax, cum ejus-
lersus alitim regem, noiine ptius sedens cogilalsi possil juotli nectibuin sumere (I Cor. v, 11). > Et Domi-
ciin decem mVltbus occunere ei, qui cum viginli iius quidem, utconveilat: Aposlolus vero,uilerreat.
-nitltibttsvsnil ad se ? Alioquin,!§@ adhuc ilto tunge Isie ierret suos : ille vocat extianeos. Ulrtimque
agenle, legationem mitlens rogal ea quw pacis sunt. igtitir bonum esi, et terrere proxitnos, cl mulcere
- lJ.cc aulem similiiudo eadem esl, quae superior. Ni- exiraiieos, Illos mulcemus,ut convertaniur: islos
i.il enim aliud his verbis admonemur, nisi ne ultra terremus, ul erubescant, el a malo quiescant: erant
'\ires noslras nos extendamus. Unde el Apostolus igilur Pharisai peccalores penitus ahoniiiiantes.
aii : « Qui se non conlinet, nubal; melius etiiin est Non enim abominandi sunt, sed vocandi. Yocamli
•iHibere, qtitro uri. Unusquifaque propriura doiium auteni aut bl.inditiis, aul minis. Vocat eos Doroiiius
hahel e.\ Deo (I Cor. vn, 9). > Prohet igitur prius bl.indiendo, et manducando cum illis. Vocat ecs
sc ipsuin homo, et sic ad altiora conscendat. Sit Aposloltis teriendo, liolens cilnim suniete cum illis.
vldelicet servus, qui non polest esse discipulus. Nec Seqttilur : Et ail ad illos parciolam istani, diceus:
omnes episcopi, nec omnes sacerdotes, nec oinnes p Quis ex vobis homo, qui Itabeal esntiim oves, et si pei -
nionachi. Qtiarovis enim, ul Apos'olus ail: t Omnes dideril unam cx illts, nonne dhnillil nonaginta novem
nnum corpus sumus in Christo; otiiiiia tameti mem- tn descilo, et vadil ad illam qumperierat, donec inve-
l>ra non eumdem aclum babeni (Rom. xu, 4, 5). > nial illam? El cum invenertt eatn, imponit in Itnmeios
Ilex aitiem est unusquisqtie fidelis, qui se ipsum, et stios gaudens el veniens domum, convocat amicos,-et
vulutum exercitum, qui iti eo est bene regere novit. licinos, dicens illis:Concjraiiilainini tnihi, qaiainveih
ilic aiilem adversus aliurn regem bellnm coinmiliit, orem meam, qum petierat. Hoc autem quid significtl,
per quera diabolum intelligimus. Quem quidem, etsi ijtse subinferens ail: Dtco vobis, quod ila gaudium
inaj'orem exercilum babeal, facile lamen superamus, eiil tn cmlo super uno peccalorepmiiilenliamagente,
si iion in nosiia, sed in Dei virtule confidamus. Sed quam supra nonaginla novem juslis, qui non indtgenl
(975) Vid. S. Augusl. Episl. 245. El lib. u Quaest. erj;o oronia qui potest. Qui autera lelmquere oinnii
Evangel. cap. 51. IKIIIpotest, cuni adlinc longe est rex, lcg lionem
(976) S. Gregor., hom. 37, n. 6 : « Onuie quod isiiiiai l.iciymarum, eleemosynaium, nitmeia offc-
sgtinus ptjpvenire per sludiitm coiibiderationis dche- i.tl.. Si eniin nilnl in hoc nutndo jatti amanrio
uiiis. > Vid. S. Dern., tract. l)e pr.ccepi. el di&pens. p,;__>sidc!is,eiiam jwssidcndo, cuncta reliquisiis. *
(077) S, Giegor., liomil. 57 n. 10; « Ilclinquiil
413 - . COMMENT.IN LUC. — PARS Ii.CAP.-XV. 414
pmniieniia. Dicenduni esl igitur, quid bomo iste. A cant decem dracbmae, quod centuni oves. Una quo-
qtiidceiiliitno\es, quid unaperdita,etquid deseriura que drachma, el una ovis perdila idem sigiuficant.
significel, ul illico quoque scire possimus, quid si Novem vero, quae restanl, iiovem ordines angeloium
gnificent nonaginta novem justi, et unus peccaior sunt. Quoniam aulcm regis imago in draclima expii-
qtti pcenitenliam agit-?Cenlum cnim oves, tola an- milur, noii immerito per dracliman homo (iguralttr;
gelortim--et bominum inullitudo intelligilur. Ex his quoniam adsui regis iroaginem factusest homo (980).
aiitein una erravil, quando prinius hotno peccavit. Hanc igitur drachriiam, Dei sapienlia (sic enim vo-
Unde Psalmista: « Eiravi, inquit, sicut ovis, qttac calur Chrislus), qnaerere venil, lucernam sui corpo
perieral; rcquire servutn tuum, Domine, quia man- ris accendit. Diviuitas enim in carne lumen esl in
dala lua uon sura oblitus (PsaL cwiu, 176). > Re- hicerna. Et hujusniundi amjjlissimam domuni e\er-
jn.inser.int igittir nonaginia el novero, per quas til, sicut ipseail: t Noliteputare, quia veni pacem
novem aiigeloruni ordines figuranlur , siquidem miitere in lerrani : non veni pacem miltere, scd
tolus hic iiumerus ex novenis conficiliir (978). Pro gladium (Matlh. x, 54). >Ex hoc eniro ertint quin-
hac ilaque ana Salvalor nosler de ccelis descendit, que in domojjna, dtio in tres, et lies dhideiilur in
iwnaginta et novem, ISO de quihus raodo diximus, duos. Sic igitur, ut hanc drachmam invenirei, hanc
ibi dereliclis. Ibi, inquam, riereliclis :nndcet roalum domum,id esthuiicmiitidnm, Dominus cverlit, in--
hoc in loco deseittim dicilur. Qiiodammodo enim ler filium et patreiu, inler matreni et filiam,
coelumDominus deseruisse videbatur, quando imer iuter socruro et nurum discordiam ponens, aliis
Itomines (979) corporaliier conversabatur Hanc au- fideni etjustiiiam impugnaiuibus, aliis-dcfcn ienti-
tem ttiiam overa iniponens in bumctos suos (ibi bus. Nemo enim piius pro fide pugnabat (981),
onera feruntur), gandens domum rechit, ccelosasren- Cunciisin evrore concordantibus. Hanc aulem roalain
dit, \icinis et araicis, id est angelis et archangelis cot.cordiam Domiiiusiiissipavit, domum evcriit, et
I.eliliam fecit, el lanlam laetitiam, quanlam pro om- drachmam repeiil. Unde et Aposlolus ail:« Oporlet
nibus juslis, qui nunquani peceaverant, nunquani hjeieses esse, ut hi, qtti probali sunl, manifesti
habiientnt. Usitaiissiroum elenim esl, ul quanrO fiant (/ Cor. xi, 19). s Pro liujus igitur invcnlioiie
eum plus pou dtligarous, majorem tamen Iaetiliam omnes vicinse et amicae, omnes \irlutes et domi-
de illo faciamus, quem de majori pericttlo diviiiitiie naiioiies simulcum Dei sapienlia in ccolesiibttsgta-
liherari vidimus. Sequilur : Aut quw muiier habeni tttlantur. Cessenl igilur munnurare Sciibae, elPh:'-
drachmas decem,si peidideiit diacliinainunarn, nonm risaei. Non dicant, nec invidiose i eprehendaitt quia
sccendit lucenmm, el eveiiil domum, el quwiil diti- ,-. hic peccalorcs recipit, ct mandncat cum illis. Venit
genler, donec invenial? El cum inveneiii, convocat enini Doiiiinus quwrere, el salvme quodpcrietal: et
atnicas, el vicinas dicens : Congralulatnini tnihi, quia iion venil vocare juslos, sed veccatores ad pmniten-
iitvenidraclimam quain perdideiam. Haeeautein simi- liam.
litudo eadem esl quse supcrior. Idem euim signifi- XXXVI. (9S2J Ilomo qttidam habîl duos filio.,
(978) S. HiJar. cup. 18, in Matth. : < Ovis una, tani iisdero ltumeris, quihus ei crucis ligmtin suslulii,
lionio inlelligendus esl," el sub hoitiine uno, univer- acceplamqtie ad supetnam viiam reduxit, eoqtte
siias sentienda est. Sed in unius Adaperrore omne stibvectani, codcm nuinero atque ortline coilocavii,
licminum genus aherravit : ergo noiiaginla novero qtto eas qiue niinime abenaiuiit. Quia luccinam, h.
non ertantes, rauliiludo angelorum ccelestium opi- e. carnetii suani accendit: et donuini eveitti, mun-
naiida est, quibus in ccelo esl lauiiia et cura salutis diiin sciltcet a peccato repurgans, et drachmani,
humansc Ig-iur et quserens hominein Chrisms csi, regiam videlicet nnaginem IVetlisaffeclibus ohiutara
ct nonagiiita noveni relicli,ccelesiis gloiise rouliiiudo cohqtiisivit, atqtte ainicas sibi virlutes/ob lepertain
esi. Menlo igiturhicnuitierus per liiierain et Abrahae drachmam convocal, laeliiiaeque parlicipcs facit,
itriditur, elcoHsumroalitr in Saia,> elc S. Ainbros., qttas lncarnaiionis qiioque conscias elfccerat. >
lib. vii in Luc., nuin'. 208: « Nonne Chiisttis, pa- S. Gregorius lioinil. 54 in Ev. n. 6. « Qui siguatur
s!oi?...Divesigiiurpaslor,citjusoninesnosceiilesitiia per pastorem, lpse ct per mulierem. Ipse etcnitn
portio sumus. Ilahel angeloruro, hahel archajigelo- Q Detts, ipse et Det sapientia. Et qttia imago expriroi-
Jiiin, doiuiiiaiioiiuti), poiecl.titim, .hionoiuiii, nlio- tttr in riiaclima, roulier drachmam perriiriit, quando
uiitique, irtimmerahiics greges, quos in inotilibus homo, qni coiuliius ad imaginem Dei fuerat, pec-
«iereliquil. >Eariemierme c.ocet S. Petsus>Chrysolo- cando a siiuiliiiiiliiic sui condiloris recessit. Sed
gus, setni. 16S. accendit roulier lucetnara, quia Dei sapientta appa-
(979) Paulo aliler B.'da ad h. 1.: « Quia enim i'uii in huraanititie. > Hsec Gregorii verba descijhit
ccnlenarius nuineitis est pei fecitts, ipse centiun oves Beila. S. Pelrtts Cbrysologus, serm. 169, altler :
hahuit, cum angelorum subslanliam et hominum « Mulier, id est Ecclesia, accenilil lucetnani suam, id
^teavil. Sed una evis tunc periir, qtianrio pcccaudo cst iniernutn illum sui cordis obiuturo,> etc
homo pascua vitse derehqtiil. Dimisil auteni noiia- (981) IIoc ila geneialiler ah A. dicluro intclligi
ginia no\em in deserto, quia illos sumiuos angelo- debel ctitn illa, quani vocaut dislnbutionem arcom-
rttm churos reliquit in coelo. Ctir auiem ccelum, iuodaui, ut Scripuita non pauca: Omnes dccltna-
-rieserliim voc.Uur, nisi qttod deserium dicilur dere- vcruntiQtioiqtioi \eiierunlfures-snnt ei lalrones,clc.
licturo? Tunc atitem ccelum hoino deserutt, ciim CaMerttmde lioc loco videitdus S. llilarius cap. 10.
pcccavit. > iti Mailb., n. 22, 25. S. Aug. Qiuesl. 17 in Matih.,
(980) S. Gregorius Naziaiizenus uliamque para- q. 3; S. Hieronyiniis, etc.
bolam deChiislo explical oiai. 42, pag. 694: «Quia (982) Lucxv, 12. Eslhomil. Emis. Sabh. post 2
.id overa erianiein bonus ille pastor vcnil, animani Dotn. Quadr. pag. 69, 2. Ex lpsa Esang, cxposstr
SIHlii pro o\i!)us pouens, a<! inonlcs ct cofes in uoscilur supposiuo.
(iuijiis saciilk-ibai; ct etiatilem, itncnil, et inv>u-
m S. BRUNCNISEFISCCPl SIGSIENSIS 416
etdixil adolesceniioi ex illis paiii: Paler, da inilii .A iii vobis non faraem panis, neque silim aquae, sed
porlionem substanliw mew, quwme conlingil. Ei di- autliendi verbuin Dei (Aniosvm, 11). > Magna igittir
visit illi snbstcnuiam. lloroo isie, Dei.s ipse hoc in fames est in regione illa, magna egesias est in pe-
loco intelligilur. Qni, qiioniain ad ejus imaginem et ciore illo, unde veibi Dei meraoria nulla habetur.
simililuriinem factus est hoino, non tledignaitir vo- Quod quideni cuin fit, lolus j'am homo diabolo ira-
caii homo.Htijus dtio Iilii-^983) duo populi stmt, Ju- ditur, tolusque ab eo possidetur, Uiide elliic subdi-
d.eitsscilicet el genltiis. Horumauicm adolescentior, tur : Et ttbiit, et adhwsit nni civium lerjionisillius, el
191 gentilis est, non tamen seiate, sed scientia. mhit illum in villam suam, ut pasceret porcos. Isle
Intle eniin puer cenluin aiiiiorum maleJicilur. Inde e.iim civis, omnitiro iniquorum princeps el caput,
Aposiolus ait : t Nolite pueri efflci sensibus, sed diabolus intelligitur. Multi enhn sunl nialigni spiri-
malilia parvuli estote (1 Cor. xiv, 20). > Dicuntur tus; magna est eorum civitas et congi egatio (987).
tgiiur pueri, et adoleseenles, non solum eelate, sed Ubiciinque autem maligni spirilus hahilanl, ibi cst
scientia et malitia. in sensibus cniin maliuior est villa diaboli. Porci aulem, ipsi quoque maligtti spi-
sapienlia. Senior fgitur eral Judaicus populus; sj ritussiini, quia seraper in foetore, et vilioruro sler-
quidem sapieutior el melior. Tlaecautem substaiitiit, coie deleclantur. Hos autein porcos illi pascunl, qui
qtiam fil.o adolesceuii, et stulto, id est populo gen- [} eorum voluntali ohediunt, eorumque desideria
iili, •omnitim rerum creator et pater Deus divisil, complenl. Quicunque igitur adullerantur, fbrnican-
fiitellecliis t-st, memoria, i*atio, senstis, scieiuia, tur, et aha iuiquilaiis opera operanlur, magriani
cmiiisque an.mse virtus et possessio (984). Nulla his porcis refeciionem parant (988) : El cupiebat
stihslanlia talis. NullaeIlivitisehis divitiis compar, ri implere venirem suitm de siliquis, quas porci man-
possunt. Has el bonis, et malis filiis pater divisit. ducabant, et nemo illi -dabal. Superbia euira, luxu-
Et non post multos dies, congtegaiis oninibus, adole- ria,avarilia, ct similia, siliquaestttit, quibus maligni
sceniior filius peregre profeclns esl in regionem lou- spiiilus (989) milrjuiiiur. His Mitem peccalores ven-
ginquam, el ibi dissipavil stibslanliam suam vivendo trem suum implere cupiunt, quia prae nimio pec-
luxuriose. Omnis euini legio lo.iginqua esi, qu.c a canrli desiderio his saliari nou possun'. Qnanlo cniin
Deo 16nge esl; lorge auiem est a Deo, qui longe est ampjius peccant, tanlo ainplius peccare desideritnt.
a fide, a pieiale, a miseiicord.a el juslilia. Ab his Hoc enini in fornicaloiilius, avaris, et raploribu,-
eniro longe fii, qni viiiis appropiuquat (985). Cilo prcibari polesl, quoruni iniqua desidcria nunqttam
igilur, el posl dies non mulios in Ioiiginquam regio- ad satietntetn perveniuni. Unde et hic dicitnr: Et
neni niuisquisque proficisci poiesl. Ibi atttem miser nemo illi dabal. Quia enim non lanttim eis dalur,
liomo dissipat suhslautiam suam, ihi petdit divitias C ' qtianlum sibi dari appeiuut, ideo neminem eis de-
aniroa% inler viiia, etpeccala vivenrio luxutioiie. Ei disse dicil. Datur ergo eis qnod volunt. sed non
postquam omniu censuminassel, facla esl fames va- quaiilum voltiut. Ipse aulem in se leversus dixit :
iida in regione illa, el ipse cmpit egete. Yirlulibus Quatili meneitarii in domo palris mei abundant
'enirti fugaits, eget anima, et fame perit (986). De pahibus, ego autcm Itic fanie pereo. Nisi enim fttisset
hac eniiii fame per propJielam dicitur : « Iiiimittain exlr.i se, non clicereiur reversus in se (990). Tttnc
(983) Omnibus noia est epislola ad Damasuin lia dclinens... nalurae hona omnia constimpsil, et
S. Hieronymi (tttinc edil. Vallars. 21) in qtta rc- consnmpiis omnibus ccejiit egere virtuiibus, dereli-
spondet queesiioiii ab eo proposiiee: « Qnis isie iu clb fonte virtuluro. >
jEvangelio p.iler,qiti tUtobusliliissubstanliam divisil? (1)87) Hieron. : « Deserlo nulricio, qtii ad priniam
Iqtii dtto filu? qtti inajor, quive minor, > etc?in qtta \oceni bo.M ei fueiat ctincta largilus, jtin\i! se prin-
/epislola Hieronytnus, el de preecedeniibus parabolis cipi luijusniodi, iri est diabolo rectori tenehiariiin...
.jluabus pastoris, et drachmse deperditae loqtiilur : Quod autem ait: uni de piinciptbus, pltnes esse itt-
Hic ergo n. 4 : « Hominem, Detint dicl,miills testi- tell gendtini cst, qui per istum volilenl aerem, el
inoniis approhaiur .. Quod autera ait dttos filtos, diveisorum frattde vilioiuin genus hontinuro suse
oroiies pene Sciipturse de duornro vocatione popu- stibjicianl servituli. >
lorum plenee sunt sacramentis. » Aug. lih. u Quse-U1D (988) Ambrositis lib. vn, in Luc, n. 216 : « Et
Evang , cap. 55: « Ilotno habens duos ftlitis; Detis pascil porcos, illos titique, in quos petil diaboltts in-
jid duos poptilos iulelhgilur, lanquam slirpes duas troire, quos prsccipiat in niare hujus mundi, in sor-
generis liumanl; una eorum , qui permansenuit- in ilibus ac fselore vi\enles. >
iinins Dei eultu; alteram eorum, qui usquead co- (989) Idem, n. 217 : « Neque enim alia cura est
Jenda iiiola tlesertierunt Deum. > Vid. serinon. 1 luxtiiiosis, nisi ut ventrem suum impleanl, quortim -
£5- Peiri Chrysologi inscriplitm, De duohus filiis Dens venter est. > S. Petrus Chrysolog., serm. 1 :
prodigo et frugi, et serm. 3 cui tilulus : De eisdeui t Dsemonuiticibus est, ebrielas, luxuria, fornicatio,
|(td,cuni et gentilem figurantihus. el universa vilia. Haec blanda sunt et lasciva, et
(984) Hieron, : t Substaniia Dci est, omne quod sensus volupiaie demulcent.... quibus ideo Juxurio-
vhimns, Siipinuts, cogiiamus,' iu \erha prorumpi- sus adolescens non poterat saturari, qttia semper
itins. > Atigust. : « Id quod illi (aitimae) esl vivere, voluptas famem sui habel, el transacta non sa-
intelligere, meniinisse, ingenio alacri excellere. > liat. >
f985) Aug. : t Regio itaque longinqua, oblivio (990) Ambrosius, n. 220: «Bene in se reveititur,
Dei est. > Hieron. : «"Scieluium igilur, non locorum qui.i a se recessit. Elenim qui ad Dominum reg-re-
gpatiis, sed affcctu, aut nos esse cura Deo, aul ab eo dilur, se sibi leddit, et qui recedit a Chrislo, se sibi
discpjlpre. > abdical. > S. PelrusChris., serm. 2: « In se lever-
\9S6) Aug.:« Fames in illa legioncesl indigenfi.) sus est, in sc ante redil utrcdiiel ari palrem, qii-ja
verbi i eriiaus. > Ilier, : i Qui veiilateni in injusti- se anle i-eccsscrat, cum rcctssil a patie. i
417 COMMENT.IN LUC. —PARS il, CAP. XV. 418
cnim in_se reversus esl, quando metnoriam recupe- A amissa, mo\ nudturt. se esse intellexit. Haec enhn
lavil, ul domus palris sui rccordaretur. Mercenatii vesiis per baptismum et poeiiileniiam recttperatur.
aittemhoc in loco, Scribae el Pharisaei dieuntur, qui Et lunc qtiidem dolttr homini annulus,-el fidei ai-
m.igis tiecimarum eloblalionum mercede, quam (991) rha,-sigi)um videlicel qtto in Dei exercitn conniime-
cx charitate Domino serviebant. El isti quitlem jara rettir. Deinde vero dantur calceamenta, id est vh-
ttmcet spiriiualibus, et carnalibus panibus in domo tus et poteslas, ut secure possit calcare super
Domini abundabant, cum adhuc gentilis populus serpenies el scorpiones, el super oronem virlutem
exlra positus, spifitualis alimoniacfame perirel. Qui inimici (993), et sic denuira accedil ad patris con\i-
tandem in sereversus, et poenilenlia ductus ait: Sur- vium , iil Christi cainem el sanguinem -recipere
gam,et ibo ad patrem 192 meum,eldicam illi: Pater, mereatur. Et adducile vilulum saginaium, ei occidiie
peccaviin cmtum, el coram le ; jam 11011 sum dignus illum, nl manduccmus, el epulemur. Quia hic fdius
vocati fititts tuus : fac me sicut tinuin de mercenciriis meus moiluus fuerat el revixit, peiieral et invenlus
tuh. Et surgens venil ad palrem snum. Aposloius est. Hic enim vitulus saginaius, Chrislus est, omni
dicit: « Surge, qui dormis, elexsurge-a moituis, et virlnte et gr.tlia plenus. de pairiarcharum et pro-
illuminabit le Christus (Ephes. 111,14). > Sic igitur pheiarum arroento susceptus : qui quarovis semel
surrexit isle, qtti prius mortuus in peccatis jaeebal B pro nobis, ul ail Aposlolus, morluus sil, et < jani
elvenit ad patrem suum. Sed quo't odo venit, nisi non morilurêt mors illi ultra non dominetur (Rom.
poenilenlia, et corde contrito, el spirilu contrihu- vi, 9); > el tolies tamen occiditur, et a fidelihns
laio? nac enim via redeunt peccalores ad 7 Domi- comedilur, quolies in hoc altaris sacrainento itnnio-
num. Et cum adhuc longe essel, vidit ilium paler latur (994). Hunc vitnlum et corpore manducainus,
ipsius, et misericordia motus esl. Clemenlissimus pa- el menle. Elmenlequidem, audieiido, ejusquc pas-
ter, qul statim ul filius compungitur el peeniieie s'0nem commemoi'ando. Per hunc a morte iedein-
incipit, quamvis adhtic Ionge sit, quamvis adhnc in pti, perhunc Deo quotidie reconciliamur. Seqnitiir:
peccatis sit, misericordia movetur, et pcenilentem Erat aulem filius ejussenior in agro; el cttmveniiet,
filium laeto vullu respicere dignaiur (992). Et acel tcppiopinquarel domui, audivit symphoniam , ei
cutrens cecidil super colum ejus, et osculatus est chotum, et vocavitunuin de seivis, el inleirogavil quce
euin. In hoc enim quid aliud, nisi pa\, el perfecta hwc essenl ? Isqite dixil illi : Fialer tuus venil, et oc-
reconcil.atio significaiur? Dixiique ei filius : Paier, cidilpater luus vitulum saginalum, quia salvum illum
peccavi in cmlum, plus diligens lerram, quam cce- recepil. Ab agro enim, a labore, et a legis servitio
liun. Ei coram le, qui uhique es, et omnia vides. Judaicus popnliis rediens{995), cum jam domui, et
Jamnon sum dignus vocari filiustuus, lanio tempore Ecclesiee per fidem ajipropinquarel, apostoloruni
conversalus cum inimicis luis. Fac me sicul uiuim ,syrophoniam, choruni, el pieedicalionem anrinit.
de meicenariis luis. Non prophelartim sedes, 11011 Cusnque inlerrogaret quid hxc essenl? diclum est
sarctoruni coronas, non virginum gloriam pelo. Li- ci quod geniilis -poptilus, cognita verilate, Christi
ceat roihi lantummodo esse in familia lua, ut sim sanguine redemplus ad,fidem conversus esset, ct
juinimus in regno luo, quia nihil deesl mercenariis jam non Judjeorum Deus tantum, imo et genlium.
-tuis. De hisênim raercenariis beatus Job Ioquitur Indignaius ergo nolebat intioire. IIoc est enim quod
dicens : « Sicut cervus desiderat ad umbram, et in Actibus apostolorum legilur : quia 1 cum venis-
rbieul inercenarius prseslolalur finera opeiis stii, sic. set Peirus Jero«oJymam,disceptabant adversus eum,
et ego habiii menses vacuos, el nocies l.iboriosas qui erant ex circumeisione dicenles :Quare introislis
-nuineravi mihi (Job vn, 2, 5). > Dixil autem paler at! vitos prsepuiium habenles, el manducaslis cum
ad servos sues : Ciio profeile slolani ptitnam, el inillis? > (Acl. xi, 25.) Quibus Pelrus narravlt
duite illum, el dale annulum in manumejus, el cal- oronia, qnse acciderant, et qupmodo genles credi-
ceamenla in pedes ejus. Priina eniin stola, immorla- dissetit. Senior igilur Jsle frater illani Judseorum
litas est, quam primus homo peccando amisii, el parlem significat, quse in primiliva Ecclesia de gen-
r
(G91) Ambrosius, ibid.: t Mcrcenarii auletn qtii quolidie carne pascimur, cruore potamur. >_Yid.
sniii, nisi qui ad mercedem serviunl, qni stint ev etiam Augtisi., 1. »11., n. 5.
Israel, non Id quod bonum est ex probitatis studio (995) S. Aitg., n."6 : « Cura inlerea major filins,
persequentes, nec virtutis gratia, sed uliiilalis stu- populus lsrael secundum carnem, non quidem pro-
dio provocali. > fectus in longinquam rCgionem, sed lamen in ddmo
(992) S. Hier. : t Cumque adhuclonge esset: annon esi; in agro autem .est, id est iji ipsa haeredila-
tequam ilignis operibus et vera pcenileinia adpatrero ria opulentia legis. el prophetarum, terrena potius
redirel anuquum. > operaiur... Veniens de agro, domui propinquare cce-
(995) S. Hier.: t Profeile stolam, stolam quara pii. Id est, labore servilis operis improbato, exiis-
Adam peccando perdideral... dale annulum, signa- dem Scripturis Eccjesise libertatem considerare
-culum siniililiidinis Chrisii,secundum illut!: lnejttem ccepit. Audit symphoniam et choruro, scilicet Spi-
credemessignati estis Spiritu repromissionis sanclo; rittt plenos, vocibus consonis Evangeliuro prsedica-
el calceatnenlain pedibus ejus, nec ub't coluher inre. >"S.Ilieron.: « Eliiunc itilerrogal Israel : Quare
sidians plantam ingieclieiuis invaderet, et sUper Deus in geniium asstiinptione telatur?... Causa
scorpiones et serpentes securius ambularet. > lffititia', quod pari in Dei laudes loto orbe voce cou-
(994) Hier. : « Vilulus saginattts, qui ad poeni- cinitur, salus est gentium, salus est peccatorura'. >
lentis immolalur salulem, ipse Salvator esl, cujus
i [9 S. BRUKONIS EPiSCOPl SiGNTENSIS 420
lilis populi conversalione contra apostoios scandali- £\ stolus : « Catciias, inquil, ex paite conligit in lsrael
xnta est. De quibus in Aclibtts apoblolorum, el (Rom. xi, 25), > Elias quoque cnm dicerel:* Prophe-
in Epislolis Pauli mnlia dicuiitur. Paler etgo las tttas occiderunt, et allarla tua suffoderunt,
el qiieerunt animaro
IS3 HHusegiessns cmpilrogaieillum. Omnes enim el reJictus sum ego solus,
ratioiies, quas de Geittium eonversioiie Judeeis apo- meara; > ait ei Dominus : «Reliqui mihi sep-
sloli reddehant, quid aliud nisi quacdam oninipo- tein millia viroruin, qui non curvaverunt gciui
lentis Dei prjcdicattones, et preces erant? Qttale est anteBaal(lIii?e5.\ix,20). jDehisigitiu et similibus
illud Aposloli : «Non enim est dislinctio Jttdau et Dominus ait: Fili, lu sempcr mecuin es. Pro q ,aii-
Grseci. Namidem Bominusoiiinium.divesiii omnibus bus el de Ecclesia diciiur, quod non haheat macn-
—
qui invocant illum (Rom. x, 12). > t Omnes enim lam, heque rugam. Si enim ad uuhersiialem spe-
maculas hahel Ecclesia. El tales qnidem
peccavertinl, etegent gioria Dei. (Rom. m, 25).> At clcs, iiuiltas
tlletespondens dmtpalrisuo : Ecce tot annis setvio l.lit habere heeiedilatem dicunlur, lalihusque onu.is
libiet tiunquam mandalumluum prwlerivi, el nunquam palris possessio debelnr, eis ad beatitudinem sufli-
dedisli mihi hmdum, ut cum amicis tneis epulaier- ciens, el necessaria. Denique omnia, quae Dei sitnt,
Sed poslquam filnts tuus hicf qui devoiavil subslan- quodainmodo nosira sunt, si laliier ea debeamus,
iiam suam cum merelricibus, venit, occicltstiilli vitu- B ul alitcrea habere nolimus. (999) Dicebat aulem et
lum saginalum. Ex parte enim meiuilur, et cx parte ad disctpulos suos.
verum dicil senior filius. In eo eniin quod ait quia XXXVII. [CAP.XVI.] Homo quidam eral dives, qui
reverlendi filio vttulum saginatum pater occiderit, habebat villtcum, ei hic diffumaius esi apud itium
verum dicit. Mentitur autem, dum Dei preeceplum quasi dissipassel bona illius. Et vocuvitillum domi-
(996) iiunquam preeleriisse jactat. Iusuper et in- nus, et ait illi: Quid hoc atidio de te ? Redde latto-
grattis esse videtur, dum lanlorum, quibus quotidie t,em vtlticalionis luw, jam emm non poieiis villtcaie,
mundabatnr, sacrificiorum oblitus, nunquam unum Ait aulem vilhcus inlta se : Quicl faciam, quia domi-
liaedum se a palre suscepisse conquerilur (997). nus meus attleri a me villicalionem? Fodeie non
Haec auiem quia Judaicus ille populus ad fidem con- valeo, mendicare eiubesco. Scio quid faciam : ul,
versus cogilare poterat, dum Judeeos reprobari, et cum amolus juero a viliicaiwne, reciptant me tn
genliles eligividissel, sie posita sunl, ac si ca Iocu- donws suas. Convocalis iiaque singulis debhonbus
tus fuisset. Quis enim non mirelur lantam immula- domini sui, dicebalptimo : Quanlum debes dommo?
tionem esse faciam, ut Judaeos, quos tanttim dijeve- Al ille dixit: Ceiuum cados olei. Dixitque illi : Accipe
rat, in sua Gaecilale Dominus perire permitleret, et " caulionem luam, el sede cilo, scribe quinquaginla.
pro gentili populo, quera odio habebal, uiiigeiiiliiut De,nde alii dixil : Tuveio qttanliim debest Qui ait:
Filitim morli traderel ? Sed hsec cogilantlo, simnl Centum-chorosiiiiici. Ail illi : Accipelilierastuas,et
cum filio senioii, quasi indignatl conlra Dei disposi- sciibe ocioyinla. Et iaudavit dominus viilicum iniqut-
lioBoiu quodamroodo loquimur. Nec valde quidem t&lis, quiapiudeuler fecisset. Haecaulem secundum
mirandum est, si Judsei noviter ad lidem -conversi liileiam plana sunt, el per singuia exponere non e"st
geniihus comniunicaie noluissent, cum hanc talem necesse. Dicat lamen ipse Dominus,ad quid Iianc
communionero lexêis per omnia inieithxisscl. Unde simililudinero dederal (1000). Quia, inqtiit, filii hu-
neque isle pro hac indignalione hic reprehendilur, jus smculi pi udentiores filhs lucis in generalione sua
sed potius reddita ratione paler eum placare cona- snnt. Non enim villlci iniquiiatem, sed prtidentiani
lur, dicens : Fili, tu semper mecum es, el oninia J.S4 Douiiiius laudal. Non laudal etira de fraude
mea, lua sunt, eputaii aulem opoitebat, el gaudere, qttiunfecit, sed deingenio quo sibi in futurum pro-
quia hic frater tiiits morluus fueral, et revixil, peiie- spexii (1001). Nesciens «nim quomodo viveret, si-
ral, el invenius esi. Semper enim ille popttlus quidero fodere non valebat, mendicare erubescebai,
sccundum qttosdam cum Deo fuil, et secundum lioc singulare invenitproesidium, ulquipriusdomini
quosdatn cum Deo non fuit (998). Unde Apo- ^. stti bona dis«ipaveral, hanc iu fine fraudem com-
096) Ambros. num. 240 : «Impudens autem et (997) Ambtosius, ibid.:« Quaeri etiam in baedovi-
similis illinsJMiarisseijustificanlisseairoganti ptece, deiur; quia Judaei fiium veteris sacrifieii perdide-
1qnipiilabat quod nunquam pr.eterierit mandatum runt, >
Dei, qnia legem servab.it in Iiileris; impius, quia (998) Augustin. ad illa verha « Nunquam manda-
accttsabat riairein,> elc.IIieron. :.« Patersupplex ad lum luiim ptwtetivi, > n. 8, scnbit: t Neque isle
concordiam deprecaltir; ille jusiuiam, quse iifiege filtus in omnibus Israeliiis, sed in his inlelligilur
esl sequens, Dei justitije non sitbjititur... quasi ltoc liabere peisonam, qut nunquam ab uno Deo ad si-
ipsum non sil prseieriie mandatum, saluli alteritts roulacra conversi suiu. >
|invidere, anteDeum se jaclare juslluoe, cum nemo (999) Vid. S. Auguslin. 1.all. n. 10. Alauehactc-
coram eo muttdtis sit. Polesl eigo et ex ejus per- ntis homilia.
soiia dici, qui jtixia cumdein aôslolum, in justilia (1000) Exjilicavit hanc parabolam S. Hicrony-
quae in lege est siue rcprehensione \ersaiussit: licel mus epist. 121, e\ rcc. Vallars.qu. 6 ; S. Petrus
imhi videatur niagis se jactare Judjeus, qunm veia Cluysologus serni. 125, 126, elc.
dicere, ad evemplum illius Pharisau diceiuis : Deus, (1001) S. Atigustin. lib. u. Evang., cap. 34 : * Iti
giatiasago iibi, >ete. Chrysol.
• serm. 4, ad h. I, «Jn- villico qnem dominus ejiciehai 4e villicaltt, et
\idus siniulat sempei menliiur invirius scrr-pcr. > laiida\il cum.qttod in iultirum sibi prospexertt, non
V, Aug. 1. ali., n. 8. 'ottmia debemus ad imilandum sumere. Non enim
m CO\LMENT.IN LUC. - PARS Ii, CAP. XVI. 422
roiUerel. Latidatur igitiir non cie botiitate aliqua, A cf pieelaiis dicuntur. Unde ct in hujus Evangelii
setl de callidilalc, et fraudandi astutia, ul qui Lona piincipio diciiur, quod hsec Dominus dixcril ad di-
ômiiti sua jam furando r.iperenon poterat, celniido scipulos suos. Majora igilur Ectlesise negotia eis.
ei abscondendo sublraherel. Cui prudenlise non so- commitlenda, et credencla non sunl, qui in viia pri-
ltiin dominus villici, sed et Dominus omnitim applau- vatafideles non exslilerunl, eiclc illo modico, qitoi
dere videtur, -dttm dicil : Qttia filii hujus swculi habebant, pieiatis, el misericordiae opera non oslen-
j)iudenliores filiis lucis in generalione sua sunl. Pru- deruiil. Ai vero illos in jjrioraln fideles foredubilate
deniiores illi sunt in roaio quam isli in bojio. Vtx non deberous, quos de modico.quod possident,
cnitn inveniuiitur aliqui sancli, qtii lantam pruden- libenler aliis subvenire videmus. Ilinc enini Aposlo-
liaiu habeanl in acquirendis bonjs aetcrnis, q'ian- lus prsecipil episcopos non cupidos esse, nec turpis
tam calliditatem isti habent in acquirendis bonis lucri sectatores. V.ilde igitur considerandum esl in
temporalibus el fugltivis. Pro his cnim die no- eleclione prsepositortim, qualcs in modico iucrinl,
ciuque vigilant, laborant, angustianlnr, et per et quod pielalis et misericordise hahueiint; quo-
irrudes, rapinas, furla, prodiliones, perjttria, hoini- niam qui in modico fidelesnoii snnl, in magttis quo-
cidia, el bis similia has lales divitias coacervaie non que fideles non sunt. Unde et snbdilur : Si eigo in
cessant. Denique, quis diceie valeat quanlam iu se B iniqua-mammona ftdeles non fuislis, quod veiumest,
vicissim decipiendo, filii lroj'us sjpculi prudentiamet quis credet vobis? Si de divitiis, qtue fugitivsc, fal-
calltditatem habeant? Audiant igilur baecfilii lucis, iaces el transitoii.c sunl, misericorriiaiij non lccl-
et a filiis hujus sscculi vinci erubescant. Ideo enim siis, quis Eccles:eedispensationem et regimen, qnoJ
hajc scripla sunl, ul audiendo prudenliores fianl, vcrum, el seqtuim, et isanctiir.) e„t, et sine dolo
noii autem ut iniquitatis villicum imitando, fraudem dispensari dehei, \obis credere et comniittere au-
iu aliquo, vel injusliam agant. Unde et subdilur : deal? £( si in alieno fideles r.sn fuislis, quod veslrum
El ego vobis dico, FaJle tobis amicos de mammona esi, quts dabil vobis? Illa enim aliena sunt el non
iniquitaiis; sed noi) co modo, quo fecil sibi villitus nostra, quae sic possidemus, ul semper atnittere
iiiiquilaiis. Non fraudando aliena, sed largiendo limeamus. Nostra \eio suut dequibus securi sumiis,
'cstra. Omnes enim divitiaeiniqttae sunt, quaeavare et nttnquam amittere liroemus. Teirpptales itaque
iclenla) propriis dominis noeenl, vel qttae ex aequa- di\itiae aliensesunl; nostreevero selernse,si boni lue-
liiate nou expcnduiilur. Tunc enim ex aequalitale rinius, et in his temporalibus spem non habuerinatw.
cas expeudis, si et ibi lanlum reserves, quaiiliiin Sed illa, quaenostrasunt, elnobis preedeslinalasunt,
sufiicere possil et caetera indigentibus largiari*. nobisnonriabuniur: si in hoc alisno firielesnon fue-
TJnde Aposlolus : «Non enim ul altissit remissio, C riinus (1002);,quoniam subea conditione et data, et
vobis aulem liibulatio, sed ex eequartiaie, in prse- if$g pracdestiiiala stinl nobis, si huj'us fidelitatis
senli lempore veslra abundanlia illorum iuopiaiH virtus tnveniatur in nohis.
s ippleal, ulet illoium ahundanlia vestrae inopiaesil XXXVIII. (1005) llomo quiclam eral divcs, el in-
snpplementuin (// Cor. vn, 15). > In quo manifesie diiebalur pttrputa, el bysso, et epulabaiur quolidie
Gsicnditur quia non necessaria, sed superabunrian- splendide. Haecenim \erba et divilibus et p.tuperi-
ti.t dare jttbemur. Non enim vult Aposlolus ut sic in bus valde nccessaria sutil, quia et illis dant timo-
dando prodigi simus, ul ipsi postea penuria tribule- lem, et istis consolalionem. Audiunt lnc diviles
lnur. Diviliaeigitur,quse, perse quidemsunt iniquse, pcenas suas : audittnl et paupcres gaudia sua. El era
si sic dnidanlur, oeternos nobis amicos el selerua quidam mendicus, nomine Lazarus, qui jacebat ad'
labeinaeula pariunl. Per se quidem divitiae iniquae jnnuain ejtts, tdcctibus plenus, cupiens saturari de
sunl, quia, nisi dividantur, aequeenon siinl; dhisse nncis quw cadebant de meltsa diviiis; el nemo tlli
aif.em jam non sunl. Iniquse igilur sunt, quandiu dabat. Sanclorum elcnim nomiiia scripla stinl in
sitnl. Non eniin dicuniur diviliee quse non ad super- - ccelis ; malorum-vero uomina non sunt scripta in
fluiiatem, seJ ad necessilalera reservantur.Si igitur lihro vitse. Unde et hoc loco divitis nomen non
totlas ab eis supeiiluitaiein, lolles el iionien ini- dicilur ; menciici vero dicilur. Hic Lazarus vocatur.
jnitaiis. 1,Sequilur : Qui fidelis esl in minimo, et in Ille quomodo voceiur neseimtis. Talibus enim di-
mtijore jidelis esl; el qui in modico iniquus esl, ei in clurus est Dominus : «Amen dico vohis, nescio
tnajore iniquus est. HJ>Cenini specialiler de aposto- vos. > Quid iguur inirum si illiim nescimus, quem
lis, etper.eos Je caolerisÊcclesiae dispensaloribus nescit ille qui omnia scit (1004)? Se vicissim uler-
aut domino noslio facienda esl in aliqtio fraus, ut (1002) S. Irenseus lib. n, cap. 54, n. 5. t Irico
de ipsa fraude eleemosynas faciamus, aut eos a Domiuus dicebat ingratis exislentibus in eum;
quthus Tccipi vohimi'3 m tabernacula selerna., lan- Si in modico fitleles non fuistis, quod magnuin est,
quam debilorcs liei et Domini noslri fas est quis dabit vobis? significans quoniam qui in modic.i
inielligi Sed eliam econlrario dicuntur istm leinporali vita ingiaii exstiterunl ei qui eam prseslt-
siroiliiudines, ut melligamus si laudari potuil ilfe lil, iusle non percipient ab eo in saaculum sxculi
a Domino qui fraudem faeiebat, quanto a.nphus longiltidinem diermn. >
placeanlDomiiioDeo qui secundura ejus praeceplum (1005) Haee quoq. parabola (seu hittoria, ut S.
opira illa faciunt. > S. Atnbros. n. 245 : « Licct Atnhros. jud>cat) explicaiur a Chrysost. hom. 65;
j erc.iveril ianieii qui.i sibi in poslerum ex indul- item a S.^-Gregor. liom. 40.
g"iiiia'Djii!iniqiijeii\itauxilia, prjedieatur. > (1004) Beda ad h. 1. hom. 40,elc.:« Certe in jio*
S. BRUNONIS EPISCQPI SIGNTENSJS ' 424
423
qne vidctil: ut illius impietas .m.mircsteliir, el liu- A concedatur, nisi xumJem ipsum, pro quo crueia-
jus patienlia crescat. Yidet iste deliciis aflluen- b.tlur. Non enim licet roalis videre "quod voluiil,
tem. Yidet ille pauperem inopia tabescenlem. quamvis liceat bonis videre ct audire, et liabere
llle epulatur; isle cruciatur. Neque ille tanqu.iecunqiie vohuit. Frustra aulem misericordiam
tuin pecearet, si huuc iton vidisset: neque isle pttit, qtti misericordiam non fecil. Unde et sub-
ianliim crticiarctur, si illius' dclicias non aspe- riitur : Et dixii itli Abraham : Fili, tecordare
xisset (1005). Uterque igiiur -eral alleri waii. Ille qitia recepisli bona in vita tua, et Lazarus simiiiier
temporalis; iste seterni.Habebal tamen pauper hane mala. Nunc autein hic consolatur, luvero cruciaih.
unani consolationeni, quod canes vcniebanl,et lin- ilinc esl enim quod Dominus ait: t Vaevobis, di-
gebant ulcera ejus. Canum eienim liugua medica- vites»,qui babetis consolationem \cslram (Luc. vu,
nienium quoddam est, el lingendo vulnera curat. 24). t Et: t Beaii pauperes, quoniam ipsorum esl
Factum est auiem, ui moierelur mendicus, el pmia- rcgnum ccelorum (Ibid , 20). > Dhitiae Igilur ad mi-
relnr ab angelis in sinum Abxahw. Mortuus esl autem seriam;- paupertas ad beatiludinem perducil. Pau-
et dives, el sepuhits esl in infetno. TSamet Abraltam, peribus eaeltim, divilibus infeinus aperitur (1007).
sicut et caeieri patriarchae, et propheioe, in inferiio Dhiiibus ntique, qui his divitiis male ulunmr.
eral : infeini lamen pcenas non patiebalur. Sinus B Et in Itis omnibiis inter nos el vos chaos magmim
igilur Abrah.p, ille locus iiuelligilin% in quo siroul fiimaium esl, ul hi qtti volunl transhe ad vos non
collecti sancli quiescebanl. Infernus auiem locus possunl; neque inde Itttc Iransmeare. Magnum eniin
pcenarum est, iu quo iniquorum animse ciuciantur. chaos Dei dispositio est, quoelam firma, el stabilis
Elevans aulem oculossuos, cttmesselin ioimeniis,vidit cst, ut conlra Dei voluntatem peniius immutari non
Abraham a longe, el Luzarnm in siuu ejus. Hoc est possii. 1S© IgUur neque boni miserando 'possunt
enim, qiiod Domiiius ail: « Eadcm quippe mensnr.i, transire atl malos, neque mali ad bonos transmeare
qua ntensi fueiiiis, reiiielietur volus (MtUth. \u, 2; \olunl. Yolunl lamen honi eotnpatiendo transire a.l
Litc. vu, 28; Marc. iv, 54). > Majora lamen situt eos, si Deus velit; sed quia hoe Deus non vult, ipsa
tormenla divitis, quam fuissent ulcera Lazari. Ecce tal.s compassio dcfieil ineis (1008); quoniam omnis
riives jam videre incipit Lazarum superiorem, ei eoruni voluntas in Dei vohuiiate consistit. Et ait:
tam superiorem, ut nisi elevatis oculis eum \idcie Rogoergo te, paler, ul iniltas illum in domum pairis
non possii. Videt Abraham, videl et Lazarum in mei. Rabeo enim quinque fmlres, ut leslelttr illh ne
sinu Abrabae, et quamvis longe posilus, videl lamen ipsi veniaiu in locumhunc tormenlontm. Haecautem
omnes divitias illis ante positas. Yidel, et concu- „ collocutio Abraltse et divilis, non sono vocis , sed
ei miserealur. C bolamenlis
piscit, cruciatur, et non est qui cogmiione facla est. El lioni qtiidem
Et tanlo quidem ainplius cfucialur quanlo majores oinnia cognoscunt : malis vero ea lanlummodo
delicias conlemplalnr. Yisus enira multolies appe- scire dalur, in quibtis eoium pcena magis crescat
tilum parit, et ea quae non videmus, minus appe- ct attgeatur. Unde et dhes isle pro fratnbns solli-
tere solcmus. Uude et ail: Palcr Abraham, mheieu citus roagis ioiquelur, limens ne ipsi quoque simi-
mei, etmtlie Luzatum, ul inl,ngat exlremum dighi lia paliantur. Si enim illorum penilus oblilus fuis-
sui in aqua, et refitcjerel linguamlneam, quia cru- set, mitius aliquid iormeijti bahuisset. Et ait iiii
cior in hac flatnma. Micas panis de mensa diviiis Abialtam : Ilubent Moysen, el prophetas; audiattt
Lazaru» concupivit : gtiltam aquse de"digito Lazari illos. Sufficit enim hos audire, si his credere volue-
dives qusesivit (1006). Sed cur de digilo Lazaii; lim : omnibus enim ad salulem sufficiunl soliMoys,is
Forlasse, quia timebat, ne eum accusarel, el ui el Prophelaruin libri, si lamen bene inlel!iganiur.
cum quem offenderal, vel lalibns veibis ad miseri- Ei ille dixil: Non, paier Abraham, sed si quis ex
cordiam inclinarel : aut qma noii alium videre e moriuis ietit ad eos, pmnileniiam ageni, Ailemlem
pulo plus solent noniina dhilum quam pauperuir Q rum pauperum, quorum est regnum coelorum, quo
sciri, CHiiflesl ergo quod Doimnus de paupere ci posl hanc vilam retipiunlur : sepulluia inferni, poe-
divite verhum iaciens, noiiien pauperts tlicil ei narum profundtlas, CJIIJCstipetbos et iinmisencor-
nonien divilis non chcit?...Ac si aperle clicat: des posl hanc viiam vorat. >
paupereni humiJeni scio, snpeibiini dhiiem nescio (1008) S. Gregorius liom. 40 in Ev., n. 7: « Sicut
illniii cognilura per ajjptobaiionein habeo, hiiiK transue reprobi ad eleetos cupiunl, id est a snppli-
- per judicium reprobationis ignoro.j buiil auteii cioium suoium affliclione nngrai'e, ila ad afflictos
veiba S. Gregoni homil 40, n. 5. atque in lormeiilis posiios liansire justorttm est
(1005) Ilsec ex Beda_actepit Bruno, quematl- menie ireper misericordiam, eosque \elle liberare.
<inodum ille ex S. Giegorto de eadem lionnl Sed qui voltiul de beatoruro sede ad afllicios atqtie
jium. 4. in lormentis posilos transire, non jjossunl; qttia
{1006) Beda : « In hac \ita JLazarus cadentei i jusiortiiu aniinaj quamvis in suae naturoa boniiaie
-micas de roeiisa dhilis qujerebal,.. jntnc de sup- misertcordiani habeanl, jara lunc auctoiis sui jusli-
pltcio divilis dtcittir, quia de exlrerao digili Lazar liae,conjuncise, lania reclitudine conslriuguutur, ut
disfllari aqttam in os suitm eoncupiscil. Qui erg( i nulla ad repiobos coropassione moveanlnr. Jpsi
«lensae buaevel niinima dare noiuil, iit inferno po quippe judici concordanl, cui inbserent; et eisqtros
silus, usqup ad niiiiinra quaerenda pervenit. > Iiaei eripeic non possunl, nec ex misericordia condesucii-
Isime ex S. Giegor. hom. 40, n. 5. dunt. >
(1007) Beda: « Sinu'; Abrnhainjeqtiies.csi he.Mo
495 COMMENT.IN LUC. — PARS II, CAP. XVH. 426
itli; Si Uoysen et prophctas ndn audiunt, neque si quis A XXXIX. [C<\P.XYIL] Quisjtuien'i vestrum huhent
ex moriuis resurrexit, crcdent ei. Ideo enira Clirisio servum arantem, aul pascentem,qni regresso de agro
Domino resurgenii usqnebodiecredere Judssi nolunt, dical illi: Statim, transi, recumbe; et non dical ei:
qtiia Mo^sen el prophelas non audiunt. TJnde et Para qttod emnetn, ei prwcinge le, et minislra muii,
ipse Doniinus: t Si ciederetis, jiiquit, Moysi, cfe- doneCmqnducem, et bibam, el posl hwe ttt niandtica-
derelis liiiqne et mihi. De me enim ipse scripsil bis et bibes? Nunquid graliam Jiabet seivo illi, quia
{Joan. v, 46). > HSECautemsi allegorice intelligan- _ fecii qnod €i imperaverai? Nonpulo. Sic et IOScum
tur, dives isle Judaicum populum significat (1009). fectriiis omnia qum pimcepta sunl vobis, diciie .
Solus enim Judseorum populus legis, el prophela- Servi ihutilcs sumus ; quod debnhnus facere fecimus.
rum divitiis, et deliciis locupletatus, omnes alios Qnam necessaria haec l/S.7 simililudo fuerat illi,
-despiciehat, nullisque, in cibis spiritualibus, quibus qui dicebat: « Deus, gratias ago libi, quia jion-sum
aDucidabal-,communicare \oIebat, Hoc enim vitio, sicut ceetcri boniincs, raplorcs, injusti, aduiieri,
-usque nunc laborat populus ille, et sic omnia celat, velulcliam liic publicanus. icjuno 'bis in Sabbalo,
ac si revelando perdere debuissel. Qui purpura qui- decimas do omnium quse possideo (Luc. xvm, 11,
dera in regibus, In _sacerdolibns aulem bysso in- 12). > Quanto melius ei fuerat, si humililer «Ims-
-duebalur. Cujtts quinque fratres qiiinqtte-populi seUDomine, ego inulilis servus luus, quod debui
parles inlelligtiniur. Reges scilicct, elsacerdotes, ,facerc, fect. Gum enim servus ex debito el necessi-
Scrihse, et PhaiisaJi, et csetera populi mullitudo. tale domino serviat, nullas ei .gralias dominus ha-
Mendicus vero, id est, Lazarus, qui adjitlus inter- bei, si facial quod ei imperaveral. Sic igilur et nos,
prelatur(IOlO), quem Dominus- adjuvit el a morlis cum fecerimus omnia quse nobis preecepla snnt,
perirulo libera\ii, genlilis popultis est (1011) : qui fttgi.it superblâ, cessel vana glnria, lollalur iroJUiio
-piius quidein ccelestium bonorum cgenus, et pau- mentis, et inler servos inntiles nos hnmiliter pro-
per, 'veritalem cognoscere, et Deum intelligere siernamus (1013); sicut ille, qtii dicclial.: t Aniroa
cupiebal. Sed nemo IHi "dabat : nemo illi veritaljs mea sicul lena sine aqua lihi (Psal. CXLII,0). >
arcana revelahal. Sed (andcm canes,-iandem Ghri- Terra enim sine aqua, sicca, infecunda, infructuo'.ii,
sti aposloli venienies, ej"usulcera linxertint el Jin- et inutilis est. llic tamen omnia feccral quae ci
gendo ciiraverunt. Sietil enim canes, ila et apo- praecepta fuerant, secunduin quod ipseait: « A man-
sloli, et doclores medicamenlum in lingua ferunl, datis luisnondeclinavi (1014)$i et:« Jualifieaiiones
quia praedicando sananl (1012). Yideamtts, quod luasnon sum oblitus (Psal. CWIII, \M).<t
•sequiiur : Fadlum esl aUlem, ui morerelur mendicits, r> XL.Elfactiim est dumiret.in Jerusutem, trans-
el portarelur ab angetis in sinum Abrahw. Morluus ibat per mediam Samaiiam et Galilmaip. Et cuni
est aiilem ei dives, el septtllusest in iuferno. Quoli- ingrederetur quoddam •easlellum, occurrerunl ei ds-
die nainque el Jitdaei, cl gentiJes moritintur. Quoti- cem viriieprosi. Qttid enim sunl decem viri leprnsi,
die Christiani in xcelum feruntur. Quolhiie Judsei nisi omnes peccatores? Quia enira hicnumerus om-
in inferno sepelitiutur. lhique sua lormenta senlien- nes in se uitmeros conliuel, frequenter dccem pro
•tcs, dttm secum xecogilaiit, in qtiibus peccaverihl, omnibus ponitur. Unde el de sanclis dicitur in Apo-
qtiam slttlii, el Incrediili fuerint, quantmn a fide t;alypsi: t Ecce missurus cst ex voliis diaholus in
el juslitia palris sui Abrahae deviavcrinl, el dum a «arccrem, ul lentemini, et habeatis tribulationeui
genlili populo, si fieii possit, adjuvari concupi- diebus decem (Apoc. n, 10), > id cst, djcbus omitir-
seuiil, duinque Abraham eorum vana et intittlia Jjus. Qmnlsenim, qui numerat, poslquam ad decem
-desideria, et seram poenileiiliaro considerai, quo- venit, nisi iterum a capite incipial, quid dical, non
uammodo Abrahum loqujiur eum eis, i-ogatitr ab Uabet (1015). Unde ntanifesiuiu est qtiia idem sunt
cis, el respondet-eis. Sola enim cognilio stifficit eis decem quotl omnes. Quantum enim ad animam,
ad colloquendum quaicunque volunl. Quoniam an- Christo Doinino venienle, omnes homines lejvosi
lein de stta salute deeperaiil, pro fralribus limeul, ]f) eraiit. Qiianlum vero ad corpus, nou omnes. Omni.<
ct orant, ne ipsi decipianjur el similia [latianliiT. ei.ini foinicator, adulter, lioinicida, peijurus et
(1009) S. Grcg. 1. all. n. 2 : « Qtiem, fralres cha- qiii diijn doclrinam legis non ad charitaiem habtiil,
rissirar. qttem riives iste qiii intluebatnr pttrpnr.t et sed ad eialionem. qiiasi tle acceptis opibus lnnuiii'.
hysso, et epnlahalur quotidie splendide, nisi Ju- Etqniaei verha defluebant.de scieniia, quasi micj:
daicuni poptiltim sigiiifical; qtu cultum vilaeexte- cadebaut deinensa. >
rius habuii, qui accepta? legis deliciis, ad nilorei» (1012).S. Gieg. et Beda : « Jacenlis pauperls vnl-
tisifs esl, non ad utiliiaicni? >Exsci ibil haecGrenorii uera lingebanl canes. Nonnunquam solent in sacro
Beda. eloqnio per caues preedicalores inlelligi, Canum- et-
(1010) S. Gregorius 1. all. et Beda : t TJntle el euitn liiigua vulnus dttm lingit, cural, >el(\
Lazarusbene inlerprelalur adjutas. » (1015) S. Ambr. I. viu/n. 51:« Nenio in operibtts
(lOIlj S. Greg. cl Beda: t Qtiera vero Lazartts Iglofieiur/qttia jure Domino"debemus obseqiiiuiii...
ulceribus plenus, nisi geniilcm populura figuraliler non a nohis laudem exigamus, rtfccpncripiaiiiiti.
expfimit?... Lazarus vttlneraltis cttpiebat salurari judicium Dei, et prseveiiiamus seiitenliaiii judi-
demicisquce cadeb.uit de mensa divilis ; et jienio cis. >
•!!i dabat: quia genlilem quemqtic ad cogiiiiioiiejn (1014) Ps. cxvin, 51. A legetud non declinai;.
iegis ailmllleie superbns ille populus despieiebal; (1015) S. Aug. serm. ^70, n. 3 : « Videlur in
1'iitioi.. CLXV. 14.
m S. BRUNONIS EPISCOPISIGNIESSIS m
sacrilegus, êcundnm aniinaro, leprosus esl (-1016).Atur, in corde conveilatur," quictinqtie CGiivcrti-
De leprosis -3111«))praecipit Moyses, ut ejiciantuf tur (li>I8),-quia cor contiitura, et humiliatum Deua
e\tra castra. «Cum aduileris vero, el fornicatoribus, l@@nori spernit. Sed vido cujus obedientiea fuc-
dscit Aposlolus, nec cibum sumere (1 Cor. v, 11). > rint isli. lcprosi. Ad saeerdolcs eos ireDominus
"Quos eniro pro suis iniquiiatibus excoramunica- jussli. Adhue se leprosos esse \idebant : adhuc
IIUIS,qtiasi leprosos exlra eastra ejicimus, Yalde aegiitndinem senlicbanl; tamen ad sacertiotes per-
euim detenor -est lepra animae quam lepra corpo- gebani, quia non Jrnstra" hoc eis Dominttmjussisse
lis. 15ed videamus cjuod sequilur:Q«i sleieiuni a credebant. JSon talis obedientis fuit Naaman prin-
knge, el levaverunl vocenl dicenles : Jesu prmceplor, ceps militise regis Syrise. Cui cum Elisaeus praece-
miseiere noslri. A longe enim slahant, quia lales pissei ul seplies se latarel In Jorclane, acquiescere
\wi propius accedere 11011audebant. Slmiliier au- nolebaf, sed potius indignatus abibal; donee, sa-
lesn et nos landiu a longe stamus quandiu in peeca- rtioii accepto consilio, fecil quod ei propheta impe-
tis persevcrainus. Ut igilur sanemur el a peccato- raverai. Lavit,. el mundatus est. Et; lioc fortasse
ruin jioslroruro lepra ,curemui% clamemus magna isli audicranl, ejusque exemjilo admonili, quid fides
voce et dienmus; Jesu prwceplor, miserere noslri. el obedientia possint inteliigebant. Unus aulem es
Clamemns r.iiiem non ore, sed corde. Cnrdis enim illh,'ut vidit, quia mundatus est, reversus est -a m
vox altior cst. Clamor c&rdis coslos penelrat, ct magna voce magnificans Deuin, el cecidil m faci.m
ante llironuro Dei sublimius elevatur. Quos ul vidit, ante pedes ejus,giaims agens; et hic erat Samaiila-
dixit: Ile, oslendile vos saceidoiibus. Respicere nam- nus. Pcr hune enim onuies illi figurantur, qui post-
qiieBei, misereri esl. Videt igilur eos, et mox roi- quam aqua baplisraatis nnmdali suiit, aut per pcenL-
sertus eorum, ad sacerdoles ire praecepit, 11011 ut lenliam curati, jam non diabolum sequuntur, sed
sacerdotes eos mundarenl, sed ut roundos eos esse Christum iniilantur, post cura vadiint, euni magnifi-
judicarent. Preecipit eniin lex (Lev. xm), utslplaga cant, eum adorani, illi gratias agunt, rct al) ejus
iejjrse 1)1homine appareat, ducalur ad sacerdolem, servilio 11011 recedui)l..fiespoHrfeHSaittem Jestts dixii:
ct secundum ejus arbiltium, separelur septem die- Nonne decem imwdaii sunl,-et novemubi sitnt? Non
bus. Dehide sacerdos contempletur, et si vidcrit est inventus q}ti reditei, ei darel gloriam Deo, nisi
lepram non crevisse, mundum judicabit. * Omnia hic alicnigena. Hoc esl enira, quod alibi ait: cîtia
.aulem haec, ul ait Apostolus, in figura coiilingebant r.ttdli sunl vecati, pauci vcto electi (Maith. xxx, 16}.
illts; scripla sunt autem ad correplionem nos!<_ra«i Multi enim snnt baptiziUi,,muHi a pcccalorum le-
(1'Cor. x, il). > Nam el nos peecalores mullis g pra mundati, qui, qttoniani Christimi non sequun-
jnoJis sepjramus. Alios quidem a cibis, -qttibiis lur et iterum ad peeeala revertuntur, in eleclot ttro
prius licile nleuanlur : alios'a Christi corpoie -el inimeronon compulabutiiur. Yalde enim pauci sunt
sanguine'. alios ab ecclesise iiitroitu, atque alios boni ad roalorum comparationein. Sed quia isie
a nostra comniunione; et alios q-aidera seplem, alienigena fuit, plures £.%geniihus quaro cx Jttdi-is
alios plufes, vel pauciores, el -dies, et annos sepa* salvandos esse significat: Et a',t ilti: Surge, vt de,
ramus : in quibus si videmus Iepram non crevisse, quisifides iua lesnlvum fecii. Magna cst igilnr \ir-
vitia defefiisse .ct peccala inleriisse, mundos eos lits fidci, sine qua, ttl Aposlolns ~ait, iropossilnle
judicamus el Ecclesiae reconciliamus. Haecest igi- est pbcere Deo (Hebr. Xi, 6). Credidit enini
ttircansa, qtiare Dominus ad sacerdoles bos lepro- Abraham Deb, et reputatum est ei ad jtisliiiam.
sos ire prseeepit (1017). Ei faclum esi, dum irent, Fides igilur salvat, fides jusliftcat, fides ct interius
mundctli sunt. HoCpeccalores audianl, diligenlerque ct exlerius hominem sanal (10!9).
wiielligant. Facile *st Domino peccala dimiitere. XLI. Inicrroyalus aitlem a Phariswis quai\do venit
Prius enim multolies peecatori debita remitiuntur, , regmim Dei, respondit eis, et dixit : Non venit
quara venlat ad sacerdotem-.-Una enim cademque recjnumDei eum observaiione. -.Neqne dicenl: Ecce
lstra -et poeniiet,- et sanatur. Peccalor enim, qua- D hic, aul ecce illic, Ea enim cum observatione ve-
cunqne hora conversus fuerit, vita \ivef, et non niunl nobis, quorum adventus sic.determinalus est
raorielur. Videat tamen quomodo poenileat. Videat, nobis, ut ea pnevidere, cavere et obscrvare valca-
quomodo converlalur. Audiat quid Domintis dicat: mus. lljam auiem diem et horam nemo scil, qua
1 «Converliraini ad me in loto corde veslro, in jeju- ad judicimn venlurus eot Dominus; subilo enim ve-
nio, et fletu, et planettt, 'et scindite corda veslra, niei, el simsl omnia occupabii, et uno momenlo
el^non* veslimenta veslra (Joei n,-12).» Inlus igi- hic,~el illic, el uhique erSl {liStty.Ecceenim regnum
1
isto denario numero qusedam perfeclio. Usquead (101-8) A. de ver."et fals." pcenit. c. 10, inicr
eumquippe numerum progressus est nuroeraniis, et xopera August, rel. de poen. d. 1: « Quem ergn po
inde redit ab uno usque ad cieeem, rursus ad jiitet, et omniiiopceniteal, el dolorero iaciymis osten-
Ilnum', > De.hoc eodem numero serm. 51, 11.54; dal, repraesentet vitaro suain Deo per sacerdolem-
'serm. 85, serm. 251, p. 255, ete. _ proaveniat judicium Dei per,confessionem. Prsecepit
(1016) Leprosos hos, raaxiroe heeraicos inlerpre- fihiin Domiims mundatis, ut oslenderent ora sacei-
tatuf S. Augtisl. 1.lr, qq. Ev. cap. 40, S. Gregoriu^ doiihus, > etc.
iib. v Mor., cap. 11, eic. ('10191H.tclentis horail.
(1017) Yjd. Atig. 1. iul. (1020) Bcda ad h. 1. t Quia quando veniat, neque
m COMMENT. INLUC. — PARSll, CAP. XVII, 450
Dei inlra vos est, Ne qu^cralis igitur illud, quia Aesl.idest, mier justuin et injiisliini (1022). Si enim
omnibus incognitura csi. Snffieiat lioc vohis, quod j'udex iniquus cl injuslus, multis viduae precihus
regiuim Dei intra vos esl, quod iuter vos rcgtjal, laligalus, tantlem de adversario suo eam vindicavii,
el habilal Hens, el Dominus vester. El ait ad disci- iiiuko magis Deus, qui justissinius est, sancioruni
pulos suos: Venienl dies, quando desiderelis videre suoruro preces exaudiet et de illortun inimicis
ttnumdiem Filii hominis, et non videbilis. In persona vindiciam faciel. Et hoc est qnod sequiliir :
ciiim-aposlolornin eis Joquilur, qui in lerapore An- Audile qitidjttdex iniquitaiis dicit. Deus auletif 1101I
liclirisll fuiuri sunl; quibus lanla calamiias super- faciel vindiclam etecioium suoium clamanlium al
veniel, ul roori desiderent, el diero nltimum exse, die ac noclc, et patienliam habcbit in illjs ? Pi 6
oplenl. Qui unus dics, vocalur Eilii hominis. De^quo vabis quia cilo faciel vindiclam illorum. Nam cl->l
die scriptum est: « Quia nselioresldies una in airiis aliquando in hac viia haec vindicla 11011 fial,cii.i
suis super roillia (Psal. LXXXIJI,11). > Erit enim lamen fil, quia cito hsec vita transit. Sed quidem
tunc tribulatio talis, qnaiis non fuil ab inilio sseculi quidjudex iniquitalis, qui Deiun cl hoiniiiem ntn
usque nune, neque fiet. Desiderabunl igitur sancli limet, mulieris accusaliouem se liinere'oslendit ?
\iderc huuc diem: sed non vidcbunl eum, donec Quodam enim modo timebat, et non limeh.ii.
suo lempore reveletur. Ei dicent vobis: Ecce Jiic, It " Timebat enim Deum-per lormenla ; sed no j
ecce illir. Nolile ire, neqtte sectemini. Si, inquil, timebat per amorem. De hoc enim limore scri-
dixeriut vobis, ecce Chrisliis adesl, in illo, \el in ptum est : t Timor Domini ânclus permancn-.
iilo loco esl, ne credatis eis. Quarc? Yis audire : in sseculum sseculi ( Psal. xviu, 10). » Hntic ig -
quare? Natn sicuffulgur coruscans de sub cmio, in lur timorem judex iniquus non habebal _: Itiliua
ca, qum sttb cmlosunt, fulgel; ila erit Ftlius hominis tantum lorinenta timebat, Seqtiitur : Veiumtamct
in dicrstta. Sicul, inqttit, fulgor solis non in mia Ftlhts hominis veniens, pulas, htveniel fidem in ierra ?
parie, scd per omnia quac sub ccelo sunt, vide- De uno, inquit, judice iniquitatis loculus sum ;
tur et fulgel, ita el Filius liominis in die .sua; mullo tamen jdures snni iniquitalis, qttam fidei et
"hon hic, vel illic, sed simul ubicjue apparebil. justitiae seclatores, el intantum phtres, utad illornm
XLIl. [CAP. XYIII.] Dicebal -aiilem et parabolam comparaiionem, quasi iion esse vidpantnr (!C23).
ad illos; quoniam oporlet semper orare, et nunquam 1 Quia enim abundavil iniqnitas, refrigescel chari-
deficcie. Semper enimorai, qui in bono perseverat. las multonnn (Maiih.xxiv, 11). >Sed hsecad Chihii
©ral enim non solum lingua, se.I el cor, et cogits- adventuin principaliler referiinliir, qnando regnanla
tjo, sensus, manus, oculi, et oronis bona opera- p Aniichrisio, nisi hreviati fuissent dicsilli, non esse
tio ^1021). Heec enim si orai'e cessaverint, omnis salva omnis.caro.
linguae oratio inulilis esl.-Dicebal igilur: Jttdcxqui- XLIII. Dixil aulein ad quosdam, qui ih te confidf-
dam eral in civiiale, qui Deum non limebal, et ho- bant tanquam jusii el aspernubanlur cwteros, parabo-
ivinem non reverebalnr : vidua aitleni etatincivi- tmn islam. Nuncjuairt arroganlia placuit^Deo^,niiti-
tate illa, el veniebat ad, eum dicens: Vindica me de quam superbia jusiificata est. Untle et de his qni
adversario meo, el nolebal per mullum tcmptts. Post omnia opcra sua faciunl, ut videantur ab horoini
kwc -auiem dixil inlra se. Elsi D&uin 11011limeo, bus, alibi Dominus ait :_«Amen dico vobis, rcc-
nec hominem reveieor, lamen, quia molesla est mihi perunt mercedem suam (Matth. vi, 2.) 4 Tales ciajit
hmc vidua, vindicabo illam. Hsec est igilur causa el isti qnibits hsec verba Doniinus loquebalur, qtti
quare semper orare debeanrus el mniqiiam defi- se coram hominibiisjuslificatiles.caeierosqiiasi pec-
ceie. Orasti semel, et non es exaudiltis: ora ite- catorcsabjiciebant cl. aspeniabaiilur, Dominus au-
Tiiin atque iterum; imo landiu ora,-si tamen hene, lem, qtti non venit vocare juslososed peccatores ari
oras, donec oralio lua exaudialur.Jn.roliltis enim in jioenilentiam, nemirtem rcpellebat, sed cum publica-
Jtacvila," in muliis post hanc Vilam exauditur oratio uis et peccatoribus mandiicab.it. Duo, inqtiil, homi-
1©9 noslra. Hsec aulem simililudo iiilev conlraria ttes ascenderimi in lemplwf, ui oraieni? anns Phart
ab angelis, neqiie ab hominibtis potesl ohservari; nit,.., aut ex ipsa dissiniiiitutliiie aliquid probai...
sicut teiupus DoroiniCselncarnationis cerlissiinis Hic orgo iniqtms judCx non exsimllitutfine, setl cx
propheiarum valiciniis praefkum, erangelorum esl dit-simililudine adhibilus est, jit ostend,ere,t Doniinns
maitifesiauim pi;,r-coiiiis.)" quanio cerijnres esse deheant qui Deuiii perseveran
(1021) Beda; ad h. I. : «Aut ergo diceudum esl, ler roganl fontem jttsiiiise, alqtie inisefieordiee, vcl
ctim semper orare et non ilelicere, qui canotticis si quid exrcilcnlitis dici aut aticiri poiesl; ctuii
horis quoiidie juxta ritum ecclesissticse traditio- apud hiiquissiroum jttdicem, uscjtte adeffecium im-
nis, jisahnodiis precibtisque consueiis Ilomiiium plendi desiderii, valuerii perscveranlia eleprecanti', >
laudare et rogare 11011desislil*, . .. attt cerle 0111- (1025) S. Aiigtislinus de unil. Eccl., c,ip,15. FiUm
nia , quaa justus secundiitn Deutn gerit, et riicil, liominis,' etc. : « Quo.l nos intelligtmiis diciuro, vcl
ad oratioiiem esse repulauda. > Yiri. S. Aiti.ii- propier ipsiuit fidei pprJectionem, que ila diliicibs
slin. episi. 130, ail Probam, cnp. 9,,11'. 18 ; ct est in horoinibns, ut ipsius quoi|ue adiniraliilibm
serm. 115. sanctis, sicut in ipso Moyse, inveniatur.aliquid iihi
(1022)S. Auguslin.lih.n.qq. E\ang. cap. 45(cnjits irepidaverint, vcl lrep'date pottierint; vel propier
vevba exscrihit hic Betia ) : « Quoniam paiaboks illaro iniqttoiinn abtinrianiiam el pancilaleiu bonO"
Boarinus aut secunduro simihm iinem aliqtiam p > riun. >
'
4SI S, BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 452
swusel alter publicanus. Pharisoeis loquebalur Dorai- Ji peccaverat, ibi erat fons, et fovea, et origo mili.
nus, qui inde eliam Pharisau dicunlur, id est Ibi enim est cor, bonorura oranium atque roaloinm
divisi (1024); quoniam se praj cseleris meliores secretarium. Inde otnnia bona, el omnia m»Ja inde
esse putabanl. His autem unum Pharisseum oppo- procedunt. t Ex corde enim, ait TJomintis, exeiinl
suil, Inqno, quasi in'speculo, cseleii se quales cranl cogitationes mala?,bomicidia, fttrta, perjuria, adttlte-
\idere potttissent, etfortasse idera ijjse ibi erat, t!e r\&(Matih. xv, 19), > etsimilia. Hoc igitur publiea-
quo Dominus isia dicebat : Pharhwus autem stans nus jierculiebat, et perculiendo, de seipso quodam-
hwc apttd se orabal : Deus, gralias ago tibi, quia non modo vindicabal. Ideo enim Psalmisla dicit: « Cor
tum sicul cwteri holninum, raplores, injusli, adulteri, niuiidum crea in me, Deus (Psal. i,, 12;; > quo-
velut et hic publicanus.Jejuno bis in Sabbalo, decimas niam si cor mundum fueril, a quo constliario omnia
do omnium quwposvdeo. Nihil horum reprehensibile consiiia nostra suscipImuSj nialum facere non pote-
est. N:.m el Deo pro beneficiisgralias agere, et bis riinus, nisi forlasse tale aliquid, <juod ignoranlix
in hebdomada jejunare, et de omnibiis decimas dare, impuietur. Si tamen illud cor nutndum dici possil,
bonum valde et laudabile esl. Alind esl igilur, pro quod ignoranlia maculalur. Proplerhoc eiiim solis
quo Pliarisseus iste daronaliir. Hoc autem intus esl, sacerdolibus pecttisculum semper de s&crifieiis
in corde est, in intentione est, quod quldem, nisi a 8 dalur ; (1028) quia in eis lotius populi cor, ct cor»-
Deo, videri non polest. Deus enim non quid, sed silium,'omnisque doclrina, et scietitia coniinetur;
qua inleiilione aliquid dicamus considerat (1025), ut bene cordali, ct pectorosi semper suflicienicr
Non oris, sed cordis vocem altendit : non ad rivos, habeant quid uuicuique inierroganti rcspondeant,
sed ad fonlem respicil. Unde manifestum est, Pha- Perculiebat igilur iste peclus smira, et dicebaf
risseum islum per superbiam et arroganliam cun- Deics, propilius esto mihi peccaioii. Non attendas
cta'dixisse : atque in his, quse faciebat, magis hnjus cordis prava consilia, dele peccala et prop1-
homihibus quam Deo placere volebal. Stultus, qtii lius eslo. Nihil in me est unde tibi placere el
pro tanto, talique servilio nihi! nisi vanam gloriam veniam consequi debeam, quoniam corde et
pro metcede recepit. Sequitur : El publicanus a corpore, cogiiallonibus et operibus tibi peccavii
longe sians nolebal nec ocuios ad cmlum levare, sed Oronihus iniquior ego sum, el nisi per misericor-
percutiebat pectus suum dicens: Deus , piopilius cslo dianr tuam salvari non possum. Ideoqne jiropitius
milii peccaiori. A longe stabat puhlicanus, quasi esto Tnibi, peccalori. Sicigitur non minus isle sa
peccatoj' cl jjublicanus. Qttalis eral lalem se os- accusabat, quam ille Pbarisseus se j'usiificabat.Bed
tendebat. Inde cium dicunlur piiblicani, s\\e quia quo fructu? qua mercede? Sequilur : Amen dico
nec puhlice peccare eruhescebanl, sive quia C vobis, descendit hic jusl ificalus in doinum suam ab
puhlica vecligalia colligebaul (1026). Ex his enim illo. A quo illo? A teropIo,"an a Dco? A templo
fuilMalthseus pubiicanus, qiicm de telonio Dominus utique, et a Deo. A lemplo enim descendit; sed a
\ocavit. Merito ergo de puhlicanis iid Pbarisaeos Deo justificalus (1029). Cur hoc? Quia omnis qui
Domirtiis ail: « Puhlicani et peccalores praecedent se exallat, humiliabitur, et qui sehumitial exaltabitur.
\os in 2190regnura Dci (Malih. xxi,51). J Stabat Sicut igitur publicanus se humiliando exaltalus esl,
igilur a longe publicanus, et quia peccatorem se ita et Pharisajus se exaltando humilialus. RadtK
esse sciebat, propius accedere timebal. Notebal oniiiium maiorum superbia : custos \irtuUiin bumi-
«tuletnnec oculos ad cwlttm levare, ne in eo ipso litasest.
Deum offpnderei, quod ad superiora et ad sedcm XLIY. (1030) [C\p. XIX.] Ingressus auleni peram-
Dei de limo profundi et de lanta voraginepeccatorum bulabat Jericho. Et ecce vir, nomine Zachwus, el hic
respicere prsesumpsisset (1027) : Sed percutiebai eraiprincepspublicanoruin el ipsedives. Oinnes per Je-
J\peciussnum dicens : Deus, fropitius eslo mihi pecca- licho ambulamus qiiicunquehuncmuiidumiiihabila-
tori. Merilo auteiu peclus perculiebat <, quia ibi mus. Jericbonaniqueinlerpretatur/««o (105i),cojus
(1024) S. Hier. in Dialog. adv. Lueifer. n, 25 : el bracbium dextrum, ut sil indicium.quod anle,
« Pharissei a Judseis divisi propter quasdam obser- inala cogilabai, saceidolis labore conversum, rece-
vationes superfluas, nomen ^quoque a dissidio sus- pilcogiiationes honas, t S. Gregor. Reg. past. p. n,
ceperunt. > cap. 5, propius ad Auct:« Divinalege armuin sacer-
(1025) S. Jo. Chysost. hom. 5, de ineompreh. D. dos in sacrificiumei dextrumaccipit et sepaiatum..,
nat. num. 7, deparahola hac: « Non enim verha so- in esu quoque peclusculum cura arrao tribuitur; tit
lum Deus audivit, sed meittein qua hsec profcrrentur (juod clesactilicio prsecipilursumere, hoc de semt-t-
vidit. > ipso Auctori diseal imraolare : et non solum pectoie
(1026) Ulpianus 1. 59, ff. de public. el veclig : quserecla suntcogilet, sed speclatoies suos ad su-
« Publicani sunl qui publico fruuulur. Nam indc Jjliinia armo operis invitet. >
noraen habeiit, sive Usco vectigal pendant, vel tri- (1029) S. Hier. episl. 122, n. 5 : «Pharisaei jusli-
huturo conseqnantur : el omnes qui quid a iisco contia peril snperbia; el publicani humililas confes-
ducuiil, recle appellauturpublicaiii. > sione salvatur. > Vid. S. Gregoriura hom. 7 in
* (1027) S. Augiul. serm. 115, n. 2:« Parum est, Ezech.
quia de longinquo stabal; Nec octtlossuos ad cmlum (1050) Yid. S. Pelium Ciirys. serm. 54; Ang.
ievabal: tii aspicerettir non aspiciebat. > serra. 174, a. n. 5.
-
(1028) PauJo aliler Origeites horo. 5 in Levif. (1051) ldem dixeral ad cap. x\,Maith. pag. 5"5.
. num. 12 : c Pars efiieitur saceidolis pcclUBCuluin ltaBcda,qq. in Jos.c.vn: «Jeiicho pei iiiierptetatio-
453 COMMENT. IN LUC. — PARS H, CAP. XIX. 434
tanta inutabilitas esl, ut nunquam in eoJem stalu iA scende; quia hodie in domo lna opoilet me manere.
permaneat. Merilo ergo hoec mundum significat, Hodie, inquil, me quaerere ccepisti, ad fidem vcnisti,
qui seroper loius in molu esl. Hanc autem mutahi- in arborem ascendisti, hodie in domo (ua oporle'
lilatem tjuia secundumhumanitatemSalvalornosler me manere. Verum est igitur, qtiod per prophetam
susceperat, recte dicilur perambulasse Jericho. El dicitur : t Quia peccalor quacunque hora conversus
ecce vir, nomine Zacheeus, qui digne salis juslifi- Tuerit, el ingejnueril, vila vivel^ et nbn TnorieV
candus (1052) Interpretalur, quoniam a Deo vocatur (Ezech. xxxm, 12, 15). _>Quod enim in Zacheeo
lus et justificaius est. Hic autem erat non solum faetum est, quolidie in aliis pecealoribus fieri uon
puhlicanus, verura et publicanorum princeps. Erat dubium est, si tamen ex corde convertaiitui;, Chrl-
insttper el dhes, quem difpcile eslintrarein regnum stum quosranl et fidem teneartt. Sequilur :et fesli
coslorum. Diflicileutique, el apud homines impos- nans descendii, el exccpil illum jgaudens. Jam enim
sibile. Sed quae impossibilia sunl apud homines, igne fidei inlerius ardebal, qui sic exlerius obe-
possibilia sunt apud Deuni. Et quamvis talisessel, dientiam et obsequium exltibehat. Mullum'jam
quwrebal lamen videre Jesuin. Queerebal quiJem, fide creverat, elsi slalura piisillus erat". Et cum vi-
sed videre non poleial. Sed cur 11011 poteral? Prm ' derenl oinnes, murmurabanl, dicentes, quod ad homi-
tuiba, et quia staluia pusiltus eral. H.ec enini duo nem peccatorem dwerihset. Omnes enim sciebant
valde impediunt honiinem, ne videre valeat Jesum. esse peccatorera Zachouim, uipote publicanorum
Mala lurha, quse a lali, tanloque bono hominem principem. Sed isle peccator mullo melior erat
delurbat. Turha isla vjtiorum esl; qua qui circum- quam illi qui murmurabanl, et se juslos esse finge-
datus fueril, Christum videre non potest (1055). bant, Hoc autem sequenlia manifeslani, dum dici-
Staturse \ero pusillus est, qui ad scientise tur : Slans aulem Zachwus dixit ad Jesvm : Ecce
ictatem et perfectionem nondum pervenil (1054). dimidium bonorum meorum, Domine, do pauperibus,
Unde Aposlolus . nos admohel dicens : « No- et si quid aiquem defraudavi, teddo quadruplum.
lite pueri efhci sensibus, sed malitia" parvuli Hac eninTuna voce omnes illico a niurmura.ione
e=lcle (7 Cor. xiv, 20).. > Et iterura : « Tanquam cessaverunt, tam subitani pubjicani peenilenliam
paivulis in Chrislo lae vohis potum dedi non es- 'et conversiohem adiniraiiies : et forlasse nemo ibi
cam.Nondumenirapoteralis; sed nec nunc quidem erat, qui hanc tantam professionem, etiam coaclus,
201 poiesiis, adhuc enim carnales e tis (I Cor. 111, facere voluisset. Dives enim eral \alde, qucm ipse
2). > Qui igilur vull \iderc Jesum, exeat de turba, evangelista divitem fuisse lestatur; et lamen 0111-
fugiat viiia el peccata, viiet maloium consortia; liium bonorum suorum medictatem se pauperibuo
erigat et extendat se, crescitt in lide et scienlia, el' ^ dare promiltit, et in quadruplum reddere, si quid
proficiat in omni bonitate. Hoc enim signilicavit aliqucm defraudavil. Vide ergo a quanta petfectione
Zachaeus, quando prwcurrens ascendil in aiboiem coepit, qui lunc primum Christum Dominum vide-
sycomotum. ln arhorem quidem ascendit, qitatenus rat et prsedicantem audierat. Yerum est ulique
inde videret quem ipse videre non poterat, Hsec quia homines vident in facie, Deus autera corda
arbor, fides esi, ad quam mulli venientes et in eam intuetur. Qualem Dominus hunc, et quatn justurii
ascendeiUcs, quamvis adhucslatura parvuli fuissent, post modicum fulurum videbat, queni tam pecca-
cl nonduni iu scienlia inultum crevissenl, inde tofem horaines judicahant : Ait Jesus ad eutn : Quia
lamen Jesum videre et cognoscere nierueruni. hodie salus domui huic facia esl, quod ipse fitius sit
Unde ei hic dicilur: quia inde erat transiturus (1055). Abrahw. Hodie, inquil, domui huic salus facla est,
llac euira via, et juxta hane fidei arhorem transit et omni aegritudine, oroni morho, omni vitiorum con-
Jesus. Inde videttir, et videt : inde cognoscitur et tagione fugata, sanala est, et tota interius, et exte-.
cognoscit. Eos enim Dominus respicere, • et ad se rius sanctificala esl. Eo quod ipse, qui hujus domus
vocare dignalur, qui in hauc arborcm ascendunl, habilalor est, j'am' non publicanus sit, sed filius
cujus fructus sanguineus est, per quein marlyres Âbiahm. Abrahse namque filii sunt, quicunque
significanlur, qui fidei arbori adhaerenles, propter Abraham imitanlur, et Abrahse opera faciunt. Et
fidei cotistanliam, propiiosanguine cruenlati suiit. Abraham quidem angelos, Zaehseus Vero angelorum
Inde igitur Dominus transiens, suspiciens vidit Dominum liospilio suscepit. Venit enim FUius lw-
Zachmum, et dixil ad eum : Zacltwe, fistinans de- minis quwreie, el satvum faceie,^quod perieral. Non
nem luna dicitur... quia sicul luna menslruis com- (1054) Ambrosius 1. viu, in Luc. n. 87 : < Quid
pletionihus deficit;ita hic mutidus atl completionem sibi vult,.quod nullius alierius slatnram Scriptur.t
teniporutii currens, quoiidianis defectihus cadil:> nisi hujusexpressit? Yide ne forte inahtia pusillus,
-qusercpetit jn ps. LXXXVI. aut atlhuc pusillus fide. >
(1052) Ex Hebr. purus, ijUstus. Beda, ad lt. !. (1055) Ambrosius I. all. n. 89 : « Illa parleerat
Zachseus, qui interpretatur Jusri/ica/ics. transituius Dominus,veI ubi sycomorus, vel uhi cre-
' diturtis... Yidit ilaqne Zachaeumsursum : jam enim
(1055) Beda ad h. I: «Ititrantem Jericho Sahato-
rem videie quserebat; sed pree turba non poterat, subliinitate fidei inter fructus novorum operum,
(|uia.„. inolita vitiorum consueludo. ne ad voiuro \eltit secundee-altiitidine arboris etninebai, >
peneuiiel, obsiilerat. > •
iT6 S. BRUNOXISEPISCOPI SIGN1ENSI5 klQ
fiiiiii \ciiit \ocare jusios, sed peccaioresatl poeni- A Niltil cnim alittd de miindi divitiis, nisi solos senos
letuiam (105G). Qtiia non indigent, qui sani sunt, coruin, Doiiiinus concupiscit. Unde el de teroplo
iucdico, sed niale.habciiles (1057). eos ejecit, qui roale negolianles illiclia ibi \ende-
XCV. Homo quidam nobilisabiil in regionemlon- banl et ejiiebant. Hoc autero deseivis diotuin est.
ginquam accipere sibi regnum, el reverVt. Vocalh Ntuic de eivibus audiaraus. Cu>esaulem ejus oderant
auletn decemservis s'tis,dedil jllis decemmiias. Homo iltum, et miseiunl lcgationemposl illum dicenles:
iote nobilis, jpse est, qui Ioquilur, Salvalor nosler : Noluinus Itiinc legnare super nos. Isti cives Jutlsui
qui nonsolum sccundura d.ivinilatem, qua angeloruro sunt, qui super se onuiiuni Regein et Doiiiinum
ct hoininuni creator, et Doroinus est, verum eliani Jeium Ciiristum regnare noluerunl, dicentes: t Nou
secunduro liumanilatcm, ex nobili genere ortus est. habenuis regem, nisi Caasarem. > Et ibti qnidem
De tribu namque Juda, el de progenie David natus hanc prayam legaiionora posl euni inillunl, quia ex
eslDominus, quaeinler alias tiihusnobilior regnuni quo ab eis recessit, in hac. mala voluntaie perseve-
tciiuit, et principaluiu. Hic autem abiil iu legionem rant. Quae\olnntas, quia Chrislus earo cognoscif, et
lotiginqiiam, quando ccelos ascendens ad Palreui audit, quasi qtiaedani legatio in Illius semper Euri-
rediit (1058). Unde ipse ail :'t Exivi a Patre et bus sonat. Et faclum est, ul rediiel, accepto regno^
\et.i in mundum ; iteruni reltnqtio mundum, ei Êtjussil vocari seivos, quibus"dedil pecuniam, «t
\ado ad P.ilrein (Joan. xvi, 28). > Huc autera scirel quanium quisque negoliatus essel. IIoc auteni
tegio longinqui erl, quia cum nitilto laboreibi per- eril itt jttdicio, quanrio et boiti, el mali, omnes
venilur. t Per mtilfas enitn trihulaliones, ait Do.ni- a-.iabiiiius ante iiibiinal Clnisli, ut uuusqiiisque
) us, 202 opoitet nos intiare jn regnum xjoelo- pro se raiione.n reddat. Veniiautem primus dkens:
i uro (Acl. xiv, 21). > Ab hac aulein unusquisque Doiniue, inna uia dccemmnas acqnisiiii. Tnuc enim
unloio gius cst quamo inler cseieios iniquior e»t. uituro Lilentuiu decem aci,uisi\il, quando aji ,ua
Ad lianc igilur Domintisi-ediit,accipere sibi regnum, gratia nohis a Dco concessa in niultas viiluies
. t ie\cili. Tunc eniiu sibi Doroiniisregiuun accepil, tiescit; aut mullos peccaiores ad fidem et justitiam
(iiamio cjus humauiias super ccelos exaltata es', tonvertii (1040). Et nit ilii: Eiige, bone sctve, qtiia
i tque a Patie dicinm esi : t Sede a dcxtris meis, in modico~fuislifidelis, eiis polesluiein habens supia
doncc poiiam iiiiiuicos luos scabelluai peduin luo- decem chulales. Et hoc qiiidem alius Ev..ngelisla
i iiin (Psat. cix, 1,2). >R. slal igitur ut revertalur,.et nianifcsthis posuil, diceiis ; « Sttpra muha le con-
:ui juuiciuni iediens cum sei\is suis rationeiii ponat. siiluam, inlra in gaudium tlomini lui (Matth. xx^
Pnus enini, quam illuc ascendeêt, vocaiis servis P ( 21). > Jteinque : « Beaius ilie senus, qticni, curo
suis, dedit illis decem mnas, quae alius evaugellsu \cneiil Dominus, invcnerit vigllantein. Anien dico
tulciila vocal (Matih. xxv, 15). Decero suut seni : \ohis, super ontnia bona qu.e possidel, coiisiilttel
deceni cl sunl talenla. Noli dicerc, pat.ci sunt. ctitn (Matlh. xxiv, 46). >Iloc est igiltir supia decem
Considera prius quid dccem s'gnificenl. Hoc eniin c.\itates polestatem ei daie (1041), quod cst sujicr
numefo nullus alius ni.ijor est, quia orones nunieri ottinia qu;e possidet, eum totistitucre. Diximus
in lioc numero contiiieiiiar (1059). Decem igitui eni".i, per decein oiunes significaii. Et sttper ointtia
aliqtiundo mnllos, aliquando significant omnes. Vo- quidem. qu;e doininus possidct, uiiusqtiisqne consli-
cavit igitur decem, Id esi, omnes seivos suos, et ttiilui; tjuia omnia ci obediuni, ejusque volunlalcni
'dedil illis eieccm ronas, id est, oninia lalenta sua. omnia faciitnt. Tanla eiiim ibi erit concordia, ut
Qnod alibi dicitur : « Etdedit iliis boua stta (Matlli. unusijuisque quasi ntajor veueretur ab onuiibi.s, et
xxv, 15). > El ail ad tlios : Negoliamini, dum venio. quasi niiuor venereltir omnc.s.Elaluis \cnit dicens"
Bontis ncgojialor beatus Paulus, qui oiniiibus oimiia Domiiie, mna tua fecii quhique xnnas. Iste quoque
Jacltis esl, ttt orones lucrifaceret. Quolidie namqtie in talenlo sibi credilo bene operatus est; sed uoti
in Ecclesia iiuiidineefiunt. Quolidie Dei thesauriis in tantum, quaiiluin ille, clequo modo diximus, in co
Ecclesia vendiiui. Thesauriis enim. desiderabilis •n lucratus e&l. Natn etsi liene oiunes lahoranl, 11011
reqitiescit iu ore sapicntis. Dei autem iiegolialores eequaliter lanien omnes l.iborani. Unde Aposlolus :
omnes suiii servi, el nihii alittd nisi senos enninl. « Ego, inquii, plus omnihus laboravi; noii auiem
^1056) Vid. S. Fulgentium in lianc senteuliam Vid. et Aue lih. n, qq. E\ang. cap. 16.
lib. I, ad Traslm. (1059) Yiri. supetius dicla ad n. 40. Luc. xvn.
(1057) Hactenns homil. (1010) S. Greôiius lib. u, cpi-,1.47; «Grave naro-
/1058) S. Ambtos. lib. v, de Fid. cap. G: t Di- que ebt potidus sacerdotii. Prius quippe est sacer-
\ine ilaque illam para'iolani Indu\il di\ilis, qtti in doti necesse ul caelcris ad exeropltun vivat; ac
regioneni longinquani |irof.cins cst accipete reginm rieinde servatidum, ut nieulein per oslensa exempla
cl rewiii; se ipsuiu secundutn stihslanliam divini- Tion elevel... iiileiilissiiiio limoie consi('eraiis quod
tatis iticorporaiionisqne describens. Ipse enim di\es reccssurus ad percipieuduni legnuui Doiniuus, et
hpcuiuliiiii pleniiiiriinem divinilatis, qtit pra nohis ialenla seivis di.sirihui>ns,dtcai : Ncgoiimnini diint
ji.tnper facttis esi, cuw dives essei, peiegre profeclus venio... Quod proleclo negolium lunc \ete nos agi-
sccundttm coiporis siisceptionem ; qttia vias homi- iiins, si uveii-o el locjtiendo pioxiinoruni unhuas
nis, lanquam iler ingiessus alienutn, in btinc roun- lucrainur. > , -
dutn veinl, ul regnutn sibi paraiet ex i.o.iis. Vetiit
lioinh.is et lcerti. > (1041) Vid. S. Arobr. lib. vm, iu Luc. n. _96.
eigoFi'i'.s accipeic legnum
437 COKMENT.IN LUC— PABS II, CAP. XIX. 45S
cgo, sed gratia Dei mectim (/ Cor. xv, 10). > Qua A mnas. Decero utique"jam hahebat, qtiibus una su-
In re in ialenio, el in gratia siM data se pJtis caae- peraddita uiidecim fiuut. Quid esl igitur, quod 'iioa
Hs laborasse ostendit. Ei huicmt: El tu esto supei itndecim, sed decem l.iiuum habeie dititur, nisi
quinque civitates. Sicut eiiiti)nec in laboie, ita neque hoc quod superius dkimus, quia idem significar.t
in mercede eequaJes sunt. Qui enim plus laboral, deeem quod orones? Secunduin quam significalio-
plus mercedis accipiet. t Slella enim, ul Aj.oslolus nem, magis fuit decem dixisse quam undecim. Un-
ait, diffeil a stella iu claritate.Sic erit et resurreclio deciraenim non significat nisi undecim; decem vero
inorluorum (ICpr. xv, 41-,).> Quamvis igituromnps signlfieat omnes. Sequilnr: Dico aulem vobh, quia
Leati erunt, non lamen omnes eeqnales erunl. Quod omni habenli dabilur : ab eo aulem qui non habet, et
quidem in eo significalur, quod alii supra decem, quod habet, aiifetetur ab eo (1045). Otnnis enim,
alii stipra qainque civiiates constitui dictinlur. qui lidcm habet, el clignant fidei opeiaiiojiem, sicut
El aller venil dicens : Domine, ecce mna lua, quam iste qui sic lalenla muluplicavii, dabilur ei asteni»
Uabui-reposilam in sudaiio. Timui enim le, quia bealiludinis relribulio. Ab eo vero, aui hoc non ha-
liomo austerus es; toltis quod non posuhli, et melis bet, etiam hoc, quod in opinione Iioininum habei, id
quod iiou seminasli. In sudario namque lalenlum est, hoc, t quod videtur lialjere, » ut alius evan-
reponil, qui graiiam sibi dalamin hac carneJabori- B gelista scrihit, t auferettir ab eo (Mallh. xxv, 29). >
•Lus.etfatigalionibustradilam lorpescere sinil-(i042). Verumtamen inimicos meos ittos, qui nolueruni me
Mentitur autem iste malus servus, dum eura au- regnare super se, adduciie hnc, et htterficite ante
sicrum 203 vocal, de cujus dulcedine Psalraista Hie.-Miserj Judsei, adversum quos Ista dicunlur!
ioquitur ciicens : c Dulcis, et reclus Dominus, pro- De quibus-supra dixerat : Cives enim ejus odei ant
pler hoc legem slatuit delinquenlibus io via (Psal. illum. Istienim luncinterficienlur, quando dicetur
xxiv, 8), > Talis igilur ,excusatio quam vana, et eis: « Ile, maledicti, in igneni eeternum, qtiod pa-
inuiiiis-sit, jpse Doniinus ostendit dicens: De oie ralum est diabolo, et angelisejusfi/af/A. xsv,41)'. >
1'j.ote ]udico, serve mequatn. Sciebas, ul ipse fingis, Tunc el boni audient: * Yenite, benedicti Palris
quod ego auslerus homo sum, lollens quoU non mei, percipiie regnum, quod vobis paratum -est ah
posui, et melens quod nen seminavi, el cur non dedi- originemundi {ibid., 54). >
sii pecuniam meam ati mensatn, el ego veniensjttique XLVl. Et ut appropinqnavit, videnscivitalein, fle-
xum Atsitris exegissem illami-Ac si dical: Non fuil vit super tllam, dicuis : Quia si cognovisses el lu.
-conveniens ut meani pecuniam ad mensam num- Suscitalo nanique Lazaro, veniens Dominus -Jero-
inulariorum eommittere limeres.xum me tam for- P -solymam sedens super pullum asinse, cum jam ap-
tcm ei potenlem esse cognoveras, ul non soltim propinquaret ad descensuro raoniis01iveti,ccepeiunt
roea, verum etiam aliena uhique mihi vindicaie omnes luibse discjpulorum gaudenles latidare etini
- valeam. Qua in re nullam te habere excusationcm voce magna, diceriles : Benediclus
qui venil in no-
manifesium est. Heec aulem pecunia, verba vitae mine Doniini. Et quidam Pharisworum de larba
seternaesunt: mensa Ecclesia, nuromuiarii audito- dixeiunl ad-tllum : Magtsler, increpa discipulos tuoh."
-res, qnibus oronisista pecunia nuntialur, et credi- Quibus ipse ail : Dico vobis quia si isli lacuerin',
tur. Hanc aulem cum usura Dominus recipit, quia lapides clamabunt.- Lapidcs enini, gentiles dicun-
roultos fidelescuro fructu boniopeiis per eam ac- lur (1044), qui dtui, steriles, et infrucltiosi erani,
quirit. Nusquam aulem est,'nbi Dominus non semi- et l.gna et lapides adorabant. Isli aulem niodo
naverii; nusquam est, ubi suae gratiee sementem clamant, et Cbrisli \irtules laudare non cessanl.
non sparserit; quia propler hoc quod in omncm Ut igilur appropinquavit, videns impiam civitatem
terram exivit sonus apostolorum, omnibus homini- iu suam necera coiisph'antem, non de sua morte,
IJUSrationem, el intellecium, memoiiam, et inge- quani illa raachinabatur, sed de ilhus ruina el per-
nium largitus-esi. Constat igitur, hunc servum ne- dilione flevil: Quia si cognovuses el lu. Sicnt, in-
quam adversus eum -esse meniiiuro. De quo ipse P quil, ego fleo. qui oninia video, et fulura cuncla
subinferens ait : Auferle abîllomnam, ct dgle ei, cognosco, siG el ttt fleres, si nunc venlura vide-
qui decem mnas habet.Per queeintelligere possnmus, res. Nobis, fratres, nobis istae lacrymaHuertinl, ul
jsolosbouos eam bealitudinem possideie, quara si- magisiruin imileraur, et ah hoc lanto praeceptore
niul^cura eis et mali possedissent, si In boniiate nosiro discamus, quid in noslrorum inimicoruni
perstitissent. Et dtxeiunt ilti:^Domine, habesdecem morle et ruina agere debeamus. Unde et ipse ait;
(1042) Beda ad h.L t Servus, quinegotiarijussus, « El quinam sunl lapides illi? Illi titique qui quon-
acceplam Domini pecumamin sudarioreposuil,osieii- dam lapides adorabanl, gentes nimirum deccptse, el
tiil eos qui ari prsedicanduin idonei, preedicaiioiiis offi- diaboli fraude-in errorem adduclse. > Memorat hatic
cittni, jubenle Domino, per Erclcsiam, ve! saliem inlerprelaiionem Hieron. ad cap. n Habac' seribil-
suscipere, vel susccptttm digne gerere deirect.uit. que tie e.i : t Licel plerique sic iiiteHigeiidum pti-
Pecuniam quippe in sndarto ligare, est peiccpta ieni; si Judaei lacuerml, muliitudo me genlium con-
tjona sub otio letili lorporis abscondere : > quse po- fitebitur; lamen, h*c est expressior el veriorinlel-
strema verba S. Gregofii sunt part.i Reg.pasl. c.9. ligentia; cluimsi honiines* lacereni, et signorum
(IOia) Vid. S/Bern. serm. 72, inCaiuic. niooriirtiinultitudiiiem liiigua inviilens non loqiialtn;
(IMl) Titus Bosli. pag. 726, tom. il Aucl. Dac, laincii Japidcs ipsi, cl funtlamenta nmronim, et pa»
'
43 S. BRUNQNIS EPISCOPI SIGNIENSiS 4*0
-t Diligite inlmicos vesfros, henefacite his qui ode- A egressi sunt duo ursi de saliu el «ceiderunl
quadra-
ntnt vos, et orale pro perseqtieniibus elcalumnian- ginia duosex ilHs (If Reg. n,~25). i Ideo eninipost
lihus vobis (Luc. vi, 27). >' El qnidem in hac die tua, quadraginta et duos annos a duobus ursis, Tito
~tmw ad pacem iibi; nunc autem abscondila sunt ab videlicei, el Yesjiasiano, -Judtei interfeeli sunl, quia
| occulis tuis. fn hac, inquil, die, in hoc tempore Christo illudentes, In Calvarieemonlem eum tlaxe-
tna sunl, quae ad pacem llhi brevi lempore dala runl, ibique eum crucifkerunt. Seqtiitur : El ingres-
fctint.Nunc aulem abscondita sunt ab oculis tuis ea sus in templum ccepil ejicere vendentes in ilto et
m.ila qua) suhilo venienl tibi in diebus 204 lm's> ementes. Unde et Matlheeus ait: t Et intravil Jesus
Et exponit : Quia venienl dies in te, et circumdabunt in teinpltim, ct ejccil omnes vendenles et eraentes
Je inhnici tuivallo, et circumdabunt le,elcoangusla- in lemplo, el niensas nummulariorum, et catliedras
bunt le undique, el ad terram prosternent te, et fiiios vendenlium columbas evertit (Mafth. xxi, 12). >
luos, quiin te sunt, el non relhiquent in ie lapidem Audite heec, Simoniaci, audite (1050), nefandi ne-
uipei lapidem, eo quod non cognoVerislentpus visitctr gotialores. Aut cessaie a negoliis, aul exilede-tem-
tionis tum. Haec aulem omnia sub Vespasiano, et pIo.^Non enim unum, \el duos, sed indifferenler
Tito filio ejus xomplela sunt, sicut Josephus ple- oiines vendentes, et ementes Dominus lempli ejeeil
nissiine jiarral: quando ex longa obsidione tanta de lemplo. Ipse et mensas nnmmulariorum, et ca-
calaijiitas Judseos oppressit, ui ipsee matres filios thedras vcndentium columbas evertit. _Yos eniiu
(:e\orarent (1045). Et hoc ideo, quia non cngnove- iuimmulaiii eslis, vos eolumhas vendidislis, vossine
ituil teinpus visitationis suee, quaroJo visitavit eos numino, et pretio uiliil agitis. Columbas enim ven-
triens ex alto, De qua visitalione Zachailas ail: dunl, quicunque \el Ecclesias, \el sancli Spirilus
t Benediclus Dominus Deus Lrael, quia visitavi»,
gratias prelio larghtntur. Ilorum auiern caihedias
ct fecit Tedemplionem plehis suse (Luc. i, 68). > Dominus eveiiit, ut per Iioc eos non esse episcopos
Qtiod autein ail; Non relinquent in te tapidem su- inlelligaiur. El dicit eis : Scriplum est, quod domus
per lapidem, hypeibolice dictum est. Sive lapis su- mea domns oi aiionis est, vosautem fecislis eam spe-
I jicr Iapitiem reliclus non est, quo vel
ipsa civilas* luiicam latronum. Latrones enim vos eslis, quia per
\'c! aliquis in lola civiiaie defendi poluissei^l046). ostium non intraslis. Qui enim non intrat per osliuia
Pritts enim ci\itas ipsa, deinde tttriis, quae Anto- in ovile ovium, fur est el lairo. Oslium enim Chri-
nia (1047) dicebatur, postmoduin vero iempluni slus,est, qui, quoniam per eum non inlraslis, \e-
jllud nobilissimum, super quod aliquanti confuge-_ stras cathedras evertit. Per hoc enim oslinni illi
ranl, magna vi captum et destrucluni est. Quod si -, soli inlrant, qul sccundum canonum inslitula -epi-
se hoslihus tradidissent, templum destruetura non ""scopi constituunlur. E\ite igilur de domo orationis,
fuisset. lu quod, cum jam inceitrieretur, Tilus in- quee, quoniam vos in ea habilatis, facia est spelunca
trasse, liiulturoque illud laudasse dicitur (1048). latronum. Nusquatn alihi Dominus hocfecisse legi-
Hujus autein chitatis desiructio cnj'uslibet- animae tur; nusquam alibi corporaliler restitisse, alios im-
|,ci'ditioneii) siguificare poiest. Iu qua Jide corruput, jutlisse, vel ej'ecisse narratttr. Si igilur eum in hoc
ct vjrtuiuii) populo deficiente, raalignorura -spiri- qnoqtte iroilari velimus, si aliter non posstimus,
tutim, viliormnqiie e\ercitus eam aggredilur, in- \iolenter Simotiiacos ab Ecclesia pellere debemus.
cemlirel dissipat. Capia -esi auiem clulas Jerusa- Si lamen vires suppetunt, quibus hoc sine-EcelesiiB
j Jcm post quadr.iginla el duos annos a Ghristi pas- deitimeiilo iacere valeamus,
sione (104!)). Qttod bene qiiidem Elisaeus significa- XLVil. [CAP.XXI.] Eiunt signa in sole, el tuna,
vit, qui astentlens Beihel, ciun pueri ipoiiis loci ei et steftis, el in teiris pressura gentium,pim confusio-
iliiirierent, dicentes: « Ascende, calve; ascende,, ne sonilus matis, el fluctuum, arescentibtts hotninibus
calve; jn.iledixit eis in nomine Doroiiii, et staiini pim limore, et exspectatione, quw sttpervenienl 205
ileluni avliitcaiio, meam polenuit maguitudiiicni omnipotens Deus dereliqtiit templtim, el urbein,
jiersonare. Quod ut significanlius iiat, ponamus Iu- D fecil esse desei tam : quoti non necesse esl sernioni-
Jeraiuiae qtioque saecuiaiis exempla, J elc. Addttcit bus approbare, nobis preeseiiim qui \idemus deser-
| \erot loi uni Salliistii ct Ciceronis. lam Sioi), el eversam Jerusalem, lemplumtjueusqtie
(1045J Nittal hoc de Maria quadain femina jiobiii ad solum dirutum, > Qttalis atiiero eveisio et vasti-
Josephus Iib; \i, dc B. J , cap. 5, n. 4. tas fuerit-qtiiB a prophelis piaenuiiiiata est, descri-
•(1046)Josephus lih. vn, cap. 1, narrat j'ussisse bil hh. x, in Isai- ad cap. xxxiv, De eadem ab
Tituii) mililibus ut uihem totam el templuni funditus Adiiano inslaiirata cpisi. 108, n. 9,,ex rec. Vallars.
eveiterenl, reliciis lurribus Phasaelo, Hippico, et V.et lleilam ad h.l. et TlieophylaciuihaJMjl.k.xxvi,
Mari.iiiine, eaque inuri parte queeclvilalem ah Oc- ad Marc. xm, etc.
cidente cingebal. Exslitisse reliqmas leropliqtiasdam (1047) Describit lemplum et lurrim Anloniam
leinpoic Nictoiis Aiuiochein, ipsemet lesialur in Jtisephus de B. J. lib. v, cap. 5. De eadem turn
l«ap. 15, Marci. Esi ChryspîOiiu insiguis locus in x\iitonia a Roroanis expugiiala vid. hb. \i, c. 1, De
lioniil. Quod Clirisitts sil Detis (lom. I Opp. ex rec. temiilo iiicenso ibid, c. 4, n. 5. ldeni Josephus lib.
Monir. p-ig. 580), H.-16, qtio affjrmal, « lanlum t!e vi, c. 8, De urbe capta a Roniatiis.
tciiqilo sitpîesse, quaiiiuii) satisêsl ul Oslendaliir (1048) Yid. eunid. Joseph. lib. -\i, C. 4, n.' 7, (
iihiii.iiu templum olun esset. > Atque ihideirt cieIgne (1049) Ua et liieion. lih. m in ls. eap. yi, v.-4.
cxsiiieitle a fundamenlis, cum eetatesua imperatoi Yule A. noslrttiii, qtti itlera dixerat ad n. 89 Matilt.,
Jiihanus Aposlala insiaurare templurn vellet, Hieio- (1050) Rursus hic contra Simoniatos iiiveluiur
Uiymus optiuius ceite teslis iu caj). i lsai. t Eigo et A,i,osler, m feccrat ad Siuulcm locum Malth.ri, 8§.
iU COMMENT.IN LUC. — PARS 11, CAP. XXI. 452
H,.ivei«d oifci Qiiibusdam inierroganlibus Jesum, A bitttr, elittna iMJudabil liiinen siuim, et slell.e ca-
« quando venielregnum Dei,et quodsignura adveiilus denl {Marc. xui, 21). i His aulem-conveiiirevideii-
Judaeorum scripta
c]us?i (Malth. x\iv, 5), respondit quod prius SHI- lur qtiaedam, quae in ann.ilibli5
' get omncs moi.ites
getis contia genletn, ettegnum adversus regnum, refeiuniuf. In quibtis maie suipor
et tert wmotus magni erunt per loca, el peslileniiw, el guindecim cuhitls allius cxalian natraiur, slantibus
fames, terroresque de cmlo, el signa magna erunl, aquis, ct in nullam parlem fliientibus. El êinde
Unde et Aposloltis quibusdam in ipsum limentibus, lanlumdem iu abyssitm deniergelur, ul vjs. ab U\>
.et scire cupientibus ail: « Rqgamus vos jier ad\eu- spicientibus videri \ aleal. Poslmodum vero reverte-
*lum Domini noslri Jesu Christi, et nosti'ee congre- tur in locum suum. Et tunc foriasse illa confusio
gationis in idipsum, utnon cilo moveamini a veslfo sonitus maris, el fluctuum Del, dequa h c modo Di,-
sensu, neque terreamini, neqne perspiiilum, neque iriinus loquitur. Neque enim lanta raaiis, II ictuun -
per sermonem, neque per'epistolam, i.anqnam per que coramotio sine mag ia confusione, el. sonim
nos missam, quasi instel dies Domini, quia, nisi fieri poterit. Terra quoque sua signa dabit; quia cl
venefit discessio primum, et revelalus fuerit homo terraemotus lam magni fient, utpeneomnia maiiu-
peccali, filius perditionis, qui adversatur, el e\tolli- facla ruant, omnesque lapiries, eiiam pani, coi -
t tr .snpra orane, quotl dicilur Deus, aul quod coli- B scindenliir. Et ferae de nionlibus descendentes int T
ttiv, ita-ut in leniplo Dei sedeat, osiendens se lan- honiines nianebunl/nuHique noeebunt. Ipsi qtioque
(|tiam sil Deus (II TJiess. n, I, 2, 5, t, elc ) > H.cc liomines, quasi amentes, et prse limore arescenles,
igitur erunt piima signa advenlus Chrisli. Deinde huc et Jlluc discurrentes labesccnt. Et bis quidem
sequentur et illa, de quibus morJo dixit: Erunt signa Evangeiii verba convenire videntur, quibus Domhnis
in sole, et luna, el slellis, el caetera. Sicut enim ail: Arescenlibus hoininibus ptwYimore, ei exspecta-
Chrisli nalivitatem pax, el <?\suflaiio praecessil, tione, ^quci supervenieniuniveiso otWrUorum auleiu
canlaniihus angelis : « Gloria in excelsis Deo. el in signorum, et aiioiuni, quaehic non dicuntur, unum
ierra pax honiinibus bonee volunlalis (Luc. u, 14). > rjuodque uno die, el non amplius fieri ijarratur. Nos
Etecce annuiilio vobis gaudiunfmagnum, quo,1eril •autein quideni auctoritaiem non damus, quie idco
onnii populo, quia natus est vobis hodie Salvalor, quidem sc-ripsimus, quia Evangelii verbis convenLa
(jiii" esl Cbribfus Doinhius, in civilate David (ib. \idebantiir. Seqtiitiir : Nam vhlules cmlorum tnove-
10]; >ila el hunb perditionis filiumlites, conlenlio- buniur: Yutuies coeloium, angelortim exercitus in-
ncs, dissensiones, lerraemotits, pestilenlioe, fames, telliginms (1052), quoe ad judiciuro \e.iientem S. 1-
e: a!ia hissimilia terroris sigiia prsecedent. El tnnc , yatorem nostrttro comitabuiiiur. Unde et subcfiiur ;
J
tandem ipse rcvelabitur, et malis pejora succe- El lunc videbunl Filium Iwminis venienlem,in-iiube,
dent (1051). t Erit enim lunc trihulalio magna, cum poieslale magna et mctjestuie. Sic cniin de-
qualis non fuit ah inilio saeculi usque nunc, neque scendel Domiinis, quemadmoduni ascendil, sicul
fiel; et nisi Doroinus abbreviasset dies illos, non scriptuiH esl : t ATiiiGalUaei;quid slatii* aspicientes
essetsalva omnis caro. Sed propter eleclos brevia- in coeluni? llic Jesus, qui assuroptus esl a voblsin
bunitir dies illi {Matih. x\iv, 21-25), > utiion laif- ccelum , sic \eniel quemadmodum vidislis euia
tum vivat, quanium se vivere speravit. Regnabit euiitem in cceluin (Act. i, 11). > Quis aulera dicete,
.eniro « per tempus, et tcmjiora, el dimidium tem- vel cogitare vjleat, quse lunc Iseiiiia ^tonis, el quaj
poris (Apoc. xu,14). >—« Quem Doniinus Jesus in- Umc eriltrisiilia malis? Htsaulem fieii incipienlibus,
terficiel spiritu oris sui, et auferet illuslratione ad- lespicile, el levate capila veslia, quoniam appropin-
\enius sui (II Tltess. n, 8). > Sed forlasse dicet quavil redemptio veslra. Audislis, inqnil, certissima.
aliquis, ea non csse signa, quee frequenter evenire signa fuluri judicii. Quse poslcjuam fieri incipienl»
solent; quoniam signum dici non solet, nisi novum respicite, et mentis oculos apertte, cretliie, et dubi-
aliquod, et inusitatuiii. Quocirca illa praelia, illos tare noliie, levate capita vestra, el a lerrcnis~ atl
lerraemotus, illas peslilenlias, etfames, iilosque ) coelestia erigile mcnlem veslram, qnoniam J|@$|
lerrores more insolito, mitltoque tunc "violenlius appropinquavit redemplio vestra. Quamvis eirira.
fieri credere oporlel. Unde non immerito illa tribu- diem illam nemo sciat, proxima tameti esse dubitart
laiio talis fore dicittir, qualis nulla alia aliquaudo non poterit, poslquam ha:c lanta e( lalia signa
fueril; el proeter hoec omnia, ad cumuluni iotius fieri incipient. Ciijtts rei gralia hanc valde compc^
mali « surgent pseudochristi, et pseudopropheiae, el lentem sirailitudineni subdidil, dice'is : Videteficul-
dabuiil alia signa,'el prodigia roulta, ila ul in erroneam, et omnes atbores, cum pioducunt jam ex se.
lem inducantur, si fieri possit, eliam elecli (Malih. fiucium, scilis quoniam prope esl mstas. Ilaelvos,
xxix, 24). > De sole autetn, et luna, el slellarum cum videritis hmc fieri, scilote quonutm prope esi
signis ahus cvangelista dit_.il: quia t sol obscura- regnum Dei. Siciil_'eniin fruclus, et folia iioviler iji,
Vid. Praefat. Fttse de hoc argumento Ilieronyrous 'et lib.xtvMoral., ca|u i2,hom. ,9,iin EzecJ)., ete> ,
ad cap. xxi Mallh. (1052) S. Uieron. ad cap. x\iv Malth. : t Yfr-
(1051) De his signis S. Augusliims lib. xx,De civ, tules cceloium, aiigeloruin nuiltitudineni intelligi-
caj). 5 et cap. 24. S. Gieeorius Jtom. i hiEva^g, mus, »
HZ S. BRUNQNISEPISCOPI SIGNIENSIS. 444
arboribus nastenlia eeslalis advei|lum dentttuianl, A . intelligeiis. Hoc enim cffinaculum infideles non ha-
ita et signa superius dicla, slalim ut apparueriiif, benl. [CAP.XXli.J Et eum facla esset hora, discu-
regnum J>ei prope esseeertissime nuniiabtinl (1055). bttil, et duodecitn cum eo. Et ail illis ; Desiderio
Amen dico vobis, non praleiibit generalio hmc, desideravi hoc pascha manducare vobiscum, ante-
donec omnia fient. Nisi igilur heec signa pritisap- quam paiiar. Mullum, inquil, hoc pascha vobiscum
paruerint, homiiium geneialio finiri. et dies iiltima manducare desideravi, ut vetera complerem, et au
veuire non poteiii. Cwlmn el letra transibunl; nova transirem. Dico enhn vobis, quia ex Swc non
veiba aulem mea non liansibunl. Transihuitl ulique inandticabo iltud, clanec impleatur in regno Dei, id
cceium el lerra, qtii.t in niclius eomroulabuniur. esl, donec in Ecclesia spiriiualiier inielligalur, el
Yerba auieni Chrislt non ir.tnsibaiil, sed in snje agalur. Vos estis, qui permansislis mecum intenta-
veiiiatis slabilitale seropej- liianebtinl. Tiausibunt tionibits meis, el ego -dhpono vobis, sicul disposuit
ciiiin, si id, quotl afiitmanl, nonfieii pos;>el,el icl, mihi Paier meus, tecjnum, itl edalis el bibalis super
qtio.l fieii lieg.Jiit, ftcti coniigissoi. mcnsatn meamin icgno meo,et sedealh super sedes
XLVIH. Eral auiem diebns clocensin iemplo; 110- duodecini, jtidicantes duodecim tribus Jsrael. Sic,
ciibus vero exiens moiabaiui in nionie qiii vocatur inquil, ego \obis Ecclesieej-cgnumtradp eldispono,
Vliveti, El omnis populits municabal ad eum in letn- B sicul et Pater raeus uiihi illud disposuil, ut roea
plo audneeum. Omnis, inquii, populus manicahat \ice illuJ regalis, et super mensam meam edatis
in lempiVad eura, id csi, suinmo roaue cotneniens panem \i\um, qui de ccelo descendit, ct bibalis
in leraplo exspeciabat audiie euro. A mane enira ma- calicemnovi tesiamenli. Hoc auiem et de illa ccelesii
nicare dicilur (1054). Qtise vero sequuntur de Chri- niensa intelligi polest (1057), in qua sancti so!a
sii passione, quia in Matihaeo e\posila sunt, hic sumini boni conlemplaiione reficiuntur. De qua
cxponerenon cst nccesse, propter pauca duntaxat, Psalmisla : « Ego, inquit, cum justitia apparebo in
Cjiia?Matiheeusprselermisil. Miitil Dotninus Pelrum; conspectu lun, saiiabor, dum inanifestabiiur gloria
et Jaannem parare Pascha. Quibus inlioeunlibus in- lua (Psal. x\i, 15). >AitautemJDoininiis Simoni : Si-
tivjtaletn, occurritbomo amplioram aquae portans, mon, ecce Salanas expetivil, M ciibraret vos sicut
quem ipsi seqiuinlur.ii) domum, iu quam inlrat. Et tiiiicum. Sicut enim olim beaiuni Job, itaelapo-
oslcndil cispaterfamilias coenaculum niagnum sira- stolos 2©7 ex Hei permissione cribravit, si q.tid
lcsm.Isti cnini duo Chrisli discipttli, duo teslamenla fortasse zizanise, et coriuplionis in eis iuvetiiret.
simt, quee dum divina inspiratione milluntur ad El dixit eis : Quanclomisi vos sine sacculo, el pera,
ci\itatein pecloris noslri, Pascha ibi paranl; quia et calccamenlis, nunquid aliquid defttit vobis? al illi
qultl agnus ille secuiidutn legera immolatus signifi- C dixeiunt: Ntliii. Njltil enim eis dces.sepoteral, quos
ccl, etqualiler Pascha noslrum immolatus silChri- Dominus ipse legcbai. Unde Psalmisla : «Dominus
stus, nos docent, et intelligere faciunl. Quibus in- regit me, cl nihil Jiiihi deerit (Psal. x\n, 1). >
lerior homo noster oecurrit, qui, quoniam bapliza- Miserat enim eos Dominus non prsedicare, sed
lus est, amphoram aquae non immeiito poriare infirmos sanaie, dicens ois : «Ite, sanale omnes
tlicitur ^1055). Nemo enim non baplizalus hanc langnorcs, omiiesque liifirmilales (1058). > Ideoque
amplioram portal. Ilttnc igitur sequunlur usque in neqtie sacculo indigebanl, neque pera, neque cal-
domum, usque in cordis interius secrelarium; ibi- ceamentis. Nondum enim calceaii erant iu prapara-
que iineniunl pntret.ifamilias, id est, iiueilecturo, lioue Evangelii pacis, Dixil ergc eis : Sed nunc qu-i
a quo inleiior noslra fatnilia regitur, et gubernatur. habet sacculum, tollal similiter el peram. .Nunc,
El ipse oslendil eis cojnaculum magnum siratum, inquit, et sacculum, el peram vos ferre concerio,
per quod fidem intelligimus (1053) aliis vjriulibus non ad colligendum, .sed ad tribuenduni; 11011ut
oriialain.Ibiieiiiin hsec coenap.ir.uur, quiaper fidero aliena^ in eis coacervetis, sed ul incie trahatis qnod
jevelaiur. Unde recle dicitur : Nisicredidetiih, tton aliis detis, Hsec cnim duo, prseler boc quod miseri-
(1055) Hieron. 1. all. : t Suh eKemiiloaiborisdo- D menlum Clirisli esse meruisti, quse lavas 'omnia,
cuit coiisiiniinaiionis arivenliiiii. Quoinodo, inqtiii, nec lavaris! Tn iucipis prima, tu comples perfecla
quando tenctes f.ieiint in aibore ficus catilicuii, ct jnysieria. A le principium, in te finis; vel potius
gemma eiunipit in floicin, corievqtte in iolia pailu- facis, ut finem nesciamus, >elc. Beda : « Pulchre
m, intelligilib aesiaiis ativenturo, ct favonii ac veiis autem paraturis pascha discipulis homo amplio-
jtitroittitn; ila cutti liaec oninia quse sctipta siinl latn aquos porlans oeciriit, ul ostendalur hujus
\i.!er.lis, pulate jam adesse consumuiaiionem nuin- paschae mysleriitm pro ahltitione perfecta mnndi
ch, sed qtiasi pijeuua, et prjscttisores quosdam ve- lolius esse celebrandum. Aqua qttijipe lavacruin
inre, uioale.id.in- quoriprope sit, el in jaituis. > Yttl. graliee. >
Yiclor. Anlioclien. atl cap. xiu Marc. el S. Augu- (1056) Beda: « Ctr-naculiimmagimm, lexspirila-
siini qq. E\ang. ltb 1, c. 59. lis et?t,qute de angustjis litteiee egiediens, insublimi
(1054j De hoc \errto S. Angtistini qu. 46, in loco recipit Salvaiorem. >
J idic. t Matiicabis atitem Latinum verbum esse (1057) lia intellexit hsec verha S. Arobros. 1. \,
tmhi non occuirii. > Ustisco esi \eltts inierpres Jtt- i). 49. Et Beda scribil: « MensaIioecpioposiia 0111-
vcnalis; cl medi.t setate iliulli, ad Cbrysol. ser. 82. nibns sanclis ad frtiendnm, cceipstjscst gloiia vilx.->
Evphtaiur co modo quo ab A., a Glossts Guects, Viri. S. Aug. hb. i, qej. Ev. c. 45; S. Hier. qu. 2 ;>d
1'gtiiione, eic Heriibiam.
(1055) S. Ambros, Iib. x iii-Luc. ad b. I. >n.48 ; i,!058) Lucse ix, 1 : Dcdit illis potesla(cnj... ul
« Nam de aquu qtiid lon,uai?.,.0 aqiia, qtij; saciu- languoies durareuf, eic,
445 COMMENT.IN LUC — PARS II.CAP. XXIV. 440
ecudiam, el largitalem indicaift," ulrumque etiain A XLIX [CAP. XXIV.] DUOex discipulh ibmil ipsa
wgiijfic.tnl teslamenlum (1059). Ex his enim, quasi die in eastelhtm, quod erai in spulio stadioutm sexa-
i>xsacculo, et pera cunclis divitiis plenis, tr,ihel)ant ginla ab Jerusalcin, nomine Eminaus, el ipsi loque-
apostoli, unde mentes famellcas, et sitientes refice- bantui adimicem de his omnibus quw acciderunl.
reni. Securi sint igilur apostoii, et nili.il timeant, Unus auteni islorum, ipse, qui liocc scribil, bcalus
,q'iia nihil deeril eis portantihus sacculnm • et Lucas fuisse pulaltir (10131). Mos cnim fuit antiquo-
peram, quihus nec prius aliquid defttil sine sacculo i-um, ul "in suls scriplis sic de se, quasi de aliis,
el pera. El qui non habet, vendal tunicam suam, el loquerenltir. Unde et Moysesfrequenler dicil :-t Lo-
emat glad'um. Qtti, inqnit, non| babel gladium spi- cuttis est Dombuts ad Moysen dicens (Exod. vi, 2,10,
r/tus. qrod est verbum Dei, vendat lunicam snam, i, 'etc.). > Et Mallhaeus , t Prseleriens , inqtiit,
-eC«mial eum, ut omnibus exutus, nudtis nudam Jesus vidit hominem sedenlera in telonio, Mat-
ciucem sequatur. Hrs igltur verbis aperle monstra- thaeum nohiine (Maith. ix, 9)r > Et mulla talia.
mr, qtiod illl so!i prsedicate, et gladium spirilus El fatliim'esl,dum fabularentur,ei secum qitarerem,
ferre dehenl, qui simtil cum aposlolis dicere pos- el ipse Jesus appropinqvans ibat cum illis. Bomim
suiil : «Ecce nos reliquiinus omnia, elseculi sumus est igitur loqui de Jesu. Bonum est semper in mente
te {Malih. xix, %7). > Qul enim nibil possidet, me- B habere, quia nec ipse corum obliviscitur qui ejus
r.to nudiis, el absqucV tunica dicitur. Dico enim memores sunl. Sicul el hic, quia isti duo de
^ccvh, quOniam adhuc, qttod scriplum esi, oporlel eo loquebanlur, ipse appropinquans ihal cum eis.
'
wipleii in me : Et cum iniquis deputatus est: Elenim lBeali, cuih quibus ambttlat Jesus. Beati, cum
ea, quw sitnt de me, fineni Itabent, Adhuc, inquil, cjuibus "aroiulat salns, ci \ita, qui, quoniam curo
"p.irum, quod restat, oportet impleri in me. Pene ltice vaduiit; errare g@S non possunl. Scqu'.<-
mihn jam fmita sunt, quae de jne secundum carnem tur : Oculiautem eoium lenebanlur, ne euM agno-
sctipia suni. Sed adliuc illud reslat, ul cum iniqtiis sceient. Quia enhri «lubitabanl, quia nondiim perfcte
ine depuiante':, Judsei crucifigant. Et tuuc tandcm 'credebanl, ideo eum videnlcs non agiioscebant.
ego quidem a praedicalione cessabo : vos aulem, Et ait ad illos : Qui sunl hi seimones, quos confflis
onuiibus \endiils, emile gladium, accingimini, et ad invicem ainbuISnies, el eslis trisies ? Et respon-
ad praedicandtim \os prseparale. At iiti dixeruni: dcns unus, cui nomen Cleophas, dixil ei : Tu solits
in et non *
Bomine, ecce gladii duo hic. Al ille dixil eis : Salis peregrinus Jerusatem, coynbvisli qnm facta
e;t, Sufficiunt cnim duoium tcstainentorum gladii sunt in ilta his diebits?hc si dicat: Tanlum scelus no-
ad lolius prsediC3tionis opus peragendum. Vide, „ viieriiiJerusaleraperpelratumest, ul-preesuamagni-
qnam bene omnia conveniant, quamvis, quid \eiba tudine oinnind celari Don possil,'et quoroodo ttt solus
Domini significarenl aposloli TIOJIiulelligebant. Et ea quae ibi liis diebus facta sunl non cognovisii?
•eppctruitilli angettts de cceloconfotlans euin. Ei faclus Quibus ille dixil: Qnm ? Et dixerunt: De Jesu Na-
esl in agonia et proiixius orabat.' Et Jaclus est zareno, qui fitif vir prophela, polens in opere, el
-sttdor ejns, sicul gnlimsangninis dccurieiilis in ler- sennone coram Deo,'el omni populo, el quomodo
-rum. Hafcceniro pugna Salvaloris nostri, niailymra eum tradiderunl suinmi sacerdoles el principes noslii
agones (1060), et certamina significabatf Hle stnlcr in iamnalionein'tnoitis, et crncifixeiunl eum. Nos
-sanguineus, eoium sanguinem de loio ejus corpore, yulemsperabamus quod ipse essel tedemptuius Israel.
--quodesl Ecclesia, ubique ftindendum manifestabal. Multum'segroiabaril isti, muliisque "eis necessc
Orabat autcm prolixius, quatenus nobls ostenderet fuerat ut~medlcus et Salvatoreis appaniisset. Quod
quid in uli pugna agere -debeamus, ut angeioruro eiiim dictuit, Nos sperabamus , se 'jaiu a spe quo-
consolationera recipere lnereamur. Cselera, quoe se- dammodo decidisseostendunl(1062). El nutic super
-.quiintur, In Matthoeoexposila sunt. . * hwc omnia lertia 'dies esl hodie quvd hwc facta
(1050) Yide S. Ambrosium. n. 54, 55. locis iden) dicat Ambrosius ad cap. xvn Luc, in
.(iOBOyBeda : « Nemo sudorem liunc iiifiriiiitali D Apol. '2 D.tvld c. 8,* iract. in Sym., elc, et qnod
depulet... Sed poiius inlelligat per irrigatam sacram- idem nomen disciptilHiabeat Origcnes Pwf. in Ev.
jpteejus sanguine terrain, non sibi, qoi noverat, set: Jo. Sed apud Ongenem qttidem in ea prsefat. t. II,
nobis apeite declaraiuin.jjuod effectum jam suaa .pag. 7,"e\ recens. Iluel. eclil. Colon. 1685, lcgo
jirecis qbiiueret, ut fidcm videlicct discipulorum, Simonera iiop.Aminaoiiein. Atque ideninonicn habel
quam teriena adhuc fragiiitas arguebat, suo san- 1. n conlr. Cels. n. 62. Golloquenlibus Simone el
jjuine purgaret. > Cleopba de iis <juse illis acclderant, Jesns interVe-
(1061) Cum evangelista unum lantum nominc niens, etc.'Simoiiem etiam uominal S. Bisilittsad
appellel, Gieoj)haro, Ionga esl de iiomine aheiiu; cap. \i Isai., n. 186,'MauriniediiO'es cl Origenis
coniro\ersta. S. Auibiosius 1. x in Lttc, n. 175, ,et Bastlii, ex apociyphis hausturoid volttni. Quid-
scrihens, Cliristum utulecim se demonslrassc, siui: qniJ de eo sii, aueioiis noslri venun est illtid,
seAmiiiaoni et Cleophoe iporsnm jain vespetc tic- Lucam esse qui pnleul, Giegoiiuni hh. i M-.u.il.,
uiouslraTer.il, \isus csl nomcn iet isse ibi Ainmaoni'., -taj). 1. Thcopliylatlnm ari h. I., Nicephorum lib. 1,
Peia\ius \eio ad Iiseies. 21 Epiph. depravauim hu:ic c 54, etc. EiGregorius quidetn n. 5, hocipsuin esse
^loenm put„t, et subli acluji. _aliquid ainaiiueiisi:i inqtiil de Scripionhus.sacri eloqttii, qui impulsu
uilp.i, nt-c disscipirio illtid nqnteti, fecisse Ambro- b. Spiritus agitali, ,sic'_,de se in illo lestimoiiitmi,
snini,. sed ctsteljnm Anun.ioncm Id. Emiiiaunten lanqusro de,aJiis projerjint.
noiiiii assei. Contia Peiaviiim diss i.il.Lc Nourij . (1062) S. Aiigii&u£enn. 255, n.2 :« Sperabatis?
An;!>rosi',Sc 1olusles ad b. 1. quod uiitHista!i'.i i. . jam iio.ilsperaiis? Hic.r8Sioiunis discipulalus \eswi 1?
447 S. BRUNONIS EPISCOPI SiGNlENSIS 448
ittut. Hodie igitur, Becundum preniissioneni suam A j noluerit, longius se, tamen ire oslendit. Sic enim et
jesuriexisse debuerat. Qui lanien ttlrinn rcsur- snpeiius dicilur, cjuod Samarilani noluerunt reci-
leveril ignoramus. Sed el mulieres qnwdam ex 110- pere eum, « quia facies ejus erat euntis in Jerusa-
siiis lettuetuntnos, qum anie lucem fueiunl ad molem (Luc. ix, 55). > Hoc igitur modo probabal eos
iiumeiilunt, el non invenio corpore ejus, veneruvl Dominus, quo affectu et qua cbaritale peregrinos sus-
dicenles se etiain vhionem< angelorum vidisse, qui cipiebant; quatenus et nos discamus ab eis qualiler
dicunl ettin viveie. Et abieiunl qutdam ex nosttis ad eos.suscipiamus. Siênim aliter eos tenere non pos-
momitne.iinm, el ila imeneruiil, ul mttJieies dixeruni; suraus, piara eis violentiam iuferie debemus. Unde
ipsum veio noti invenefupl. His audilis, secreloium et hie dicitur: Et coegerunt illum, dicentes: Mane
Oiiinium cogititor, videns eos el amare, et dubirare, nobiscum , quoniam advesperascit, et inclinala est
corum infjdelitati respondens, ail : 0 slulti, el tardi jam dies. Et intravil cum illis. El facium esl, dum
corde acl credendum in omnibus qum loctiii sunl recumberel cum illis, accepit panem, el benedixil, et
ptophetw! Notpie hwc opoiluit pati Clithlum, el te- fregit, et poirigebat illis, Sic euim iacere solebat,
stugeie a morluis, et ila inttare in gloriam suam? El quando adhrtc inler eos conversabalur. Et aperli sunt
i tcipiens a Moyse el omwbits piophelis interprelaba- oculi eorutn, assuetam ejus coiisueiudinem videntes.
lur illis in omnibus Scripluras qum de ipso erunl 115El cognoverunl illum : el ipse evanuil ex oculis eo-
Chrisli namque passionem el resurrectionem signi- ntm. At 3!li pariter gaudio et moerore commoti
licans Moyses scribii, qualiier Jacob Judam filium dixerunt ad invicem: Nonne cor noslrum ardens erat -
suum benedixeul, de„ciijusprogenie Dom.rtus natus in nobis, dum loquerelur in via, et aperirel Scri-
esl, dicens ei : « Juda, le laudabunt fratres lui : pluras? Cur eiun non lenuimus? Cur vel ad pedes
manus lua in ccrvicibus iniuiicorum luorum. Et Sl3® eJus uoii corruimus'? Cur nobis ipsis, ei cordi-
adorabunt le filii patris tui. Catulus leonis Juda : busnostris non cre.iidimus? Uhieum quaeremus?Uhi
atlpraedam, fili nii, ascendisli; requiescens accu- inveniemus? Exsurgenles eadem hota regressisunl hi
b iUli ul Ieo, el quasi leaena: quis suscitahit eum? > Jerusalem, et invenerunt cpngregalos undeciin, ereos,
(Gen. ,\LIX,8, 9.) »Ad preedam enim in crucem Chii- qui cum ipsis erant, dicentes, qttod^swrexit Dominus
sltis ascendil, qnia de diaboli potestate nioile sua veie, el apparuil Shnoni. Et ipsi narrabant qum gesta
liuindnm ejipuit. Sed quasi leo accubuit; quia nee eiant in via, et quomodocognoveiunt eum in fractione
in ipsa moite forlitudinem amisit. Qui» autem pnnis. Considera modo, quanta ibi Isetilia fueril,
suscitavil eum, nisi Deus Pater; et divinitas ipsa, dum illi,el illi vicissira sibi sua gaudia numia-
quoe in eo erat (1065)? Similiter aulem et David i cul.
Chiisli passionem, et resurreciionem sigiiifica; s jt L. Diim autemJiwc loquuniur, stetit Jesus in inedio
ail: « Ego dormivi, et somnum cepi, et resurrexi, - vorum, et dixit eis : Pax vobis. Loquebanlur diseipuli
qucniam Dominus suscepit me (PsaL in, 6) (1064)i > de Jesu, el ea qttce viderant, in commune referebant.
Iiemque : « Foderunt manus meas, ei jiedes meos, Cum stalim ipse adfuit, etstia eos prsesentia reddidit
i jlinumeraveruut omnia ossa mea, et diviseruni certiores. Semperenira ln medioillorum esl Jesus qui
s!bi vestimeiiia jnea, el super vestem meain nii- pie loqtjuntur de eo, el qui congregantur in nomiite
serunt sorleni (Psal. xn, 17, 18) (1065). > Ei ejtis. Undeipse ait: t Ubi duo, vel tres congregati ftie-
{saias : Corpus, inquit (1066), suum dedit percu- i int in notnine meo, ihi sum in medio eorum (Maillt.
ticntihus, et genas suas vellentibus. Faciem suam xvm, 20). > Pacem ûuem .eis commendat. Pacem
jron avertit ab increpantibus, et conspuentibus in eos habere persnadet, quia sine pace impossibile est
euni. (Isa, i. 6) t Yere languores nostros ipse tulit.ct jjlacere Deo. In eis enini hahitdl Dominus, qui pa-
dolores nostros ipse porlavit (Id. LIII, 4). > — cemet concordiam diligunt (1067). Unde Psalmisia :
t Oblalus est, quia ipse voluit, el non aperuit os «Etfaclus est, inquit, in pace locus
ejus (Psal. LX\X,
sroirii (ib.,7). » — « Propler scelus populi ntei 2). > Sequilur : Ego sum, nolile limere. Ego, inquit,
jiorcussi eiun, et clabil impium pro sepullura, et di- rjj sum. Cognoscite vocem meam. Non in spiritu, ut
\ilem pro moile sua (ib. 8, 9). > Dum heec, et si- putatis, sed corporaliter me videtis. Conlurbaii enim,
roilia eis Dominus loqneiclur, ct prophelarum illis el ronterriti, non ipsum'Dominum,
quem videhaul,
teslimonia inlerpretarelur, appi opinquavetunt ca- sed spirititm se videie piitabant. Et dixit eis. Quid
I ^letlo quo ibant, ol tunc ipse non soluui corporis turbaii eslis, el cogilaiiones ascendnni-incorda veslra?
'keaiitudine, sed et ipsa facie, qu.inrvis longius ire Niiiil esl, quod cogitalis: quia. non phantasticuin
Jn cruee lalro vos vicit... Qtiid sperahalis? « Qtiia Motrtfaucon., pag. 20^ Dydimus, et lihri ,ecclesia-
ipseerat rerieinpltirtis Isr.tel : > Quod sperabalis et slicinoslri.
illodiitilivo perdidislis, Itoc lalio ciucifixus agno- (1065) Nolissimus hic psalroi IOPUS oh diversilalem
\il. > Yiri. eliain serm. 252. •leciionis in Hebreeo; el onuies de Chrisio inlerpre-
(1065) De J. C. -Resurreciione explical bunc lalur; ul eiiara sequenlia loca Isaioe.
locwn S. Aiigust. serm. 57, n. 2, el seriit. 218, Is:ii. L, 6. Corpus neumdedi peictttienVbus,
JI. 12. Beda E\pos. in Genes. ad. h. 1. Vide eiiain el (1066) genas meas vellcntibus: facicm meam non averti
'&. Hteioiiyiiiuro ad cap. 1 Mich. ab tucrepnnlibus, el conspuentibusin me.
(1064) lu interpretaius est, et ad i. C Resur- (1067) Sic fernie loqiiitnr S. iiregor., hom. 10
rcciiduem retulit Origenes ad h. 1. lom, 11 Oper. c\ in Ezccli. : « Ibi inhabilai Deus, ubi\eiapax cjuse
ijfc. Delaiue,, pag. 552. Euseljius loin. 1 Gollect. riUU'. >
, ,n r.fiUurfNT. IN I.nc. — PARS II. CAP. XXIY. 450
aliquod.sed vefitatem videtis. Et protiuus eis manus Auror?
A >(// Cor. xt, 29.) Mullum enim illo piscis
et peJes ostendens, ait; Videlemanus meas, et pedes assatur, qui pro omnibus urilur. Omnes enini pisces
meos, quia ipse ego sutn. Cognoscile vel vulnerum sumus, quicunque iVbaptismo nalavimus. OffeiîJMis
cicatrices, si me nec in persona, nec in voce cogno- 21©au'em Doininoeifavuramellis; qnando ejusamo-
scilis. Palpale, et videle, quia spirilus carnem el ossa rts dtilceliue plcni, •simul curo PsalmJjta dicimus:
non habet, siciil me videlis habere. Ideo enim suorum « Quam dulcia faucibus meis eloqnia tua, stiper roel
vulnerum cicalrices Dominus reservavit, ul in eis etfa\uni'.orhneo! > (Psal.aun, 105.) Hocenim cibo
discipulorum suoium corda sanareTr, el in seipso nabiscum reflcimr Jesus, quo et ipse delectalur, et
ostendenrio"Vidnera caTnis, sanaret i.) eis vuinera metUes nosii\c pingiieseuni. Unde et subditur: Et
menlis. Sciebal enim quod apostolus Thomas ali- cum manducassetcoiameis, sumensteliquias, dedil eis.
quando diclurus essei : « Nisi videro in manibus Chrisli namqtte rehqtiias stimiinus, si cuin imilatur,
ejus fixuram xlavorum, et millam digilum ineuni in el ejus sermones servamus. Ejus namqtie rcliqui.c
locum clavorura, et mitiam manum "meam in-latus sunt haec Evangelia, quaa ad coitiedenduni, elagcn-
ej'us, non credam (Joun. xx, 25). > Propter hoc jgi- duin ipse nohis reliquil. His enini mens nturiiur,
tur cicatrices delere noluit, quas, si voluisset, delere refu-ilur anima, pingttescit iniellectus. Un.ie ei
omnino potuisset (1068). Nemo auleni hinc argu- B subditur : Hwc sunl verba, qum locuitts STMad vot,
mentando, nos cum omnibus noslri corpoiis cicatri- cum adtiuc essem vobhcutn, quoniani necesse est,
cibus resurgere arbilrelur; qtioniam nihil jn saucto- impleri oiniia, qum scripla sunl in lege Moysjs, et
rum resurgel corponbus, quod inconveniens, vel piophetis, et psalmis de me. Tunc aperuit iilis sensum,
indecens videatur (1069). Adhuc autem illis non cre- ui Sciipturas xntelVgeient.Dejtt igitur eis reliqnias.
denlibus, et mirantibus prw gaudio, dixii: Habetis Dedit et denles, quibus eas comedere posscnt. H.ts
liic atiquid, quod manducelur 2 At illi obiuteruni ti enim comedere nequennt, quibus sensus divinitns
parletn piscis assi, et favum mellis. Hoc igitur offe- nori aperilur. Et dixit eis iQuoniamstc scriplum est,"
ramus el nos. Seraper haec oblatio iuvenialur in quod vos qtiidem, qnia tisque nunc Seriplttras nou'
nohis; hoc eniro cibo delectatur, quia in boe cibo inlelligebatis sic scriplum esse nesciebalis, el sic
II les nostra couiinetur; in quo. Chrisli passio, et oportebat Clttisium paii, eiresurgeie a morxuis die
fesurreclo, in quo et vilae noslrae perfecta forma leititt, el prwdicuri in nomine ejus pmnitentiam, ei
significalur. Quia enini el de illius passione dolemus; reniissionempeccalorum in otnhes gentes, incipientibiis
et iterum de ej'us resurrectione, gaudemus, utique ab Hterosolymno Vos aulem eslis lesles Itoriuh. Yohi?
ofreriinus ei et piscem assum perpassiouem, el lavum pr.cJicanlihus,et testinlihus ubique h.ec oninia fir-
inelli5 per resurrectionem (1070). Nam et beattts"^ C raabuiitiir. El egomillam protnhsum Pditis mei in «<>s._
Paulus piscem assum ei offerebal, cum diceret: De quo prophela: « Eril, inquil, in diebus illts,
« Casligo corpus metini, el in servitiiiem redigo, ne eSundam de Spirtlu meo super onniem camem, et
forle, cum aliis prjedicaverim, ipse Teprobus efii- prophelabuiit. Vos autem sedete iu civiiaie quoad-
ciar (I Cor. ix, 27). > Iteraque : « Quisinfirmalur, usque induamlni virtute ex alio (Joel u, 28). > Netno'
el ego non inlirmor? Quis scuidalizatur, et ego .non -igilur -ab Ecclesia recedal, qiiicunqtie hae \irlitle
• <
(1068) Alia ralio afrerlttr a S. Ambrosio ad h. 1., non resurgent vitia. s Vid. S. Augustin. eiimTj., lib.
lib. \ inLuc, ii. 170 : « Vtilnera suscepia jiro nobis xxii, deCiv. Dei. De eicatficibus mariyrum aJiutl
eeelo inferre inaluit; ut Deo Patn pieiia nostioe suspicaii _videuir ideni S. Ang., 1. al!., c. 25, n. 5 :
lihertatis oslenderet. > Sed hanc etiam A. noslri ra- « Nescioquoauteni roodo sic afrjciniurainoreMariy-
lionem affeiunlPP.,prjeserlim Augusl., ut serm.88, runibeatoriiiii,ui\e!iiniisin illoiegiio.iiieoruro corpo-
n. 2 : « Nunquid non poteial Dounnus'sine cicairi- nbus_videre vulnerum cicatrices, quae pro Clirisii
cibus resurgere? sed m corde discipulorsim vulneia nomine peiiuIcrunl.[El ioriasse videbimus. Non enim
noverai, piopierquae sanauda, cicairices in corpoie derorniilas in eis, sed digbiias erit, el queedaiii,
suo servaveral; > el serm. lli. n. 4 : t Dotuinusqiii r quamvis in cbrpore,' non corporis, sed virtutis pnl-
possel sine ullovestigio vtilueris resurgere, serraut D ' chriiudo fnJgebit. Nec ideo^tameii, si
aliqua
cicalrices, qnae a diihitatite tangerentur, ef cordts rcbus ampuiaia et ablata sunl membra, sinemariy- ipstj
vuliieta saitjrentur: > et serui. il6 in hunc Evan- membris eiiiniln resurieclionemonuoruin; qiiifnii
gelii locttm, num. 1: « De sepultro attteni surrexti, d ctutn *cst :' Capillus iapiiis vesiii non
' sanaiis peiibit.
vulneribus, servaiis cicttncibus. Huc etiitn Sed si hoc decehit in illo novo s:ectilo,'ut. indicia
discipulis suts expedire judicavii, ut citatnces ejtts*» gloriosorura vulnerum in illa imniorlali carne eei-
servarenlur, unde cordis vulnera sanarentur. > Qtiai Jiantur, uhi membta, ul praejtderentur, petcussa,.vel -
ferme verha habei eiiara serm. 2j in ps. LXXXVUI secta suni, ibi cicatrices.êd tamen eisdem membris
,
n. 5. <Cicatrices servavitin corpore, ut vulntis du- -reddilis, uon perdilis apparebunt. Qtiamvts ilaqiio
bitalionis, sanaret in eorde. > Yid. S. Thoin. 5, p. omniaqiiae accideitml coipori \itia, lunc nonerunl;
qu. 54, art. 4, ad. 5. non sum laraen deputauda vel appellanda vitia, vir-
lulis indicia. >
(1069) S. Augusiin. , -serm. 242, nuni. 2, 5 :
t Quaeruiitergo liotniiies, uirum coirupuo ista cor- (I070) S. Gregoiius, hom. 24, in Ev., n.S: t Quid
poiis, qttain sentiuiil in carne stia, liilura sit in aulem signare pisccm assum creriimus, nisi ipsuin
resinj-ectione moriuoruin.? Diciinus, non futuiain... mediatorem Dei el homiiium passum?. -SeJ
qtti pi-
Rurstts dicunl: rcsurgeiu vitia, quaeeraiuin corporo scis assus iieri dignalus esliiipassione,*faiusmellis
hurtiaito, cuin quibus moritur homo ? Respondemus : nobis exstiiil in restirreclione'. >
4.M S. BJlUNGNIS EPISCOPl SIGNIENSIS J>2
indui desiderat. llaec enim viittis nulli daitir, <,ui A irieoque a caiholicis consignari pTaceipiiini!,qri ab
exlra hanc civilalem invenitur, Unde el sacri eano- eis baptizali sunl.
nes negani, haereticos posse dare Spiritum sanctum :
EXPLIdT SECUNDUMLUCAM.
B» BMVoiiirss ASTEIYSIS
EPISCOPI SIGNIENSIS
COMMENTAMA IN JOANNEM
2UPARS PRIMA.
tMTIUM SANCTl EVANGELH BCCUNDUM JIAKJXM. Bdisponit, regit el operatur. Hoc erat w pihtci,,w
1. [CAP.I.] Itt principio erat Verbiim, et Veibum apud Deiim. Confirmalio est. Omnia per ipstim fncia
eral apud Deuiii, el Deits eral Verbum.Jesns Chrislus stinl, el sine ipso factum esl nihil. Si igilur om.jia
Dominus noster, quemadmodum diciitir Filius Dei, per Verhum f.tcla simi, et o.nnia in Sapieniia Do-
»ic dicitur "Verbum Dei, sic et Virlus et Sapientia minus fecil, niaiiifesluin est quia Vcrbiun et Sapicr-
Bei. Unum enim iilemque signilicant, unutii idem- lia ideni sunl. Ihi igitur Yerlium, nbi Sapieniia. Iti
que sunt Filitis, Yerbum, Yirtus et Sapientia. De nobis atticm non ila !it, quia verbiim in pre, in cor.ie
quo Verbo ait Psalmisla : « Yerbo Domini coali fir sapieiitlam liabemus (1072). Yerumlamen sictit sa-
mati simt (Psal. XXMI,6). >El ulYcibum el Sa- pienlia noslra voce induitur et fil \crbum, ut audia-
pienliam idem csse osienderet, ail: « Qmni.i in Sa- lur, ila et Sapieulia Dei caine indtiia esl, el Vcr-,
pientia fecisti (Psul. cm, 24). > Nunqua,ii igilur buin caro faclum est, tu ab lioininikus vidcalur. St\e
Paler sine Filio fttit, qtiia nuiiqnam sii.e Yerbo, igifurYcrbum.sive Sapienlia votelur DeiFilitts, imli.i
nuiiquam sinc Yiriute, nunquam sinc Sapicntia differentia est. Non eniui loquendo, sed sciendo ct
esse poluit. Ha?c aulem Sap.enlia, haec Yirtu^, hic \oletido cuiicta operatur Deus. Quod enim scriptum
Dei Filitis, qttamvis temporaliler de Yirgine naius esl: « Ipse dixit, et facia sunl, ip<_emandavit, et
sit, In principio tamen ei anle lcmpus crat. El hoc G creatasunt(Psfl/.xx);ii,9), > nonsicest accipiendura,
est quod ait : ln ptincipio eral Yerbum (1071). Ta- quasi motu linguee ct aeris percussione aliqua cv
ceant igitur quicunque Salvaiorem noslrum, prius- ipsitts ore vox insonucrit. Sed dicere Dei voluisse
quam de Yitgine nascerelur, non fuisse conlendunl. est (1075). Oninia pcr ipsum peifecla snnt. Oronij
Hocenim Jud.ri et gentiles, et quidam hasretieoriitn enini per ipsttin facta siinl, qiiaecunquea Ptilt e f..cta
dicere solenl. Quorum. quiclem enwes evangelista snnl, et sine ipso nihil a Palie fjclmn est (lOJi).
dcstruil, dum cum-in principio fuisse dicit. Sed ubi Nihil enim sine Sapientia fecit Detts. D,'tis igiiur
erat? El Vetbitm etal apud Deiim. Sehiper enim In unusest, qui in Sapieniia stia et in Spiiittt suo oro-
Palre Filius; seroper in Filio Pater. Unde ipse ail: nia operauis esl. Cttj'us Snpientia carnem suscepit."
t Ego sumin Palre, el Paterin meesl (Joan. x, 58). > Ctyus Spiritus in igne app.uuil. Qualiler autem S.-.
Deniquc, ubi dehuit esse, uisi in Deo, Virius et Sa- pienliam snam, Yerbuni sttum el Filiiun simm ipse
pienlia Dei? Ubi enim est virlus"et sapiertlia lua,x gentierit, rjuia solvi non polest, quearl non debet.
nisi in le et in animo tuo? Sic igitnr el Yerbum Dci, Qnoclfaclum est ht ipso, gjg vila eial, cl vila erttt
id est Yirlus el Sapienlia Dei, in prihcipio erat nptid lux hoiiiiniim, el lux in lenebiis' lucel, et tenebiw eam
Deum. Et quid erat? El Deus crat Verbuih. Nihil non comprehendeiuiit. Dtia. namque naluioe siint in
enim in Deo esl, quotl Deus non sit. Tolus eniin D Clitislo, divina scilicet et hum.ina. Quarmn altcu
i.Iem esl, et suhsianiialiicr itlem. Hoc aulem Yer- facla cst, altcra facla non esi. Ilutnaiiilas eniti',
biim iicc syllabis conslai, nec voce profenur. Sed quae in jpso est, ct fucta el creata cst. Ip«e ennti
semper in sinti niancns, et in cordePatiis ctincta fecil hiin.anilulem su.\ro, ipse fecil etmatrem stiain,
(1071) S.' A-nhros., lih. l De firi., c. 8, n. S« : « Cuih atitem in Deo vocem verhuniqiie et pra>cc-
« In pnnapio eial Vetbum, ci Veibitm eiat apnd ptiim d cimus iron sonum pcr vnlgatia oi'gan.t emts-
Deum,et Deus erat Verbiun: hoc eutt in piincipio. siitn, non aerero lingua conformaluin, divniuni s-er-
Erat, uiqtiil,aptn! Dcum: erai, crat.eral, cial; ecce iiioncin intelligimiis, sed volunlatis niittun ; ttt dt-
qualer, eral : ubi intpins invcnit qtwri noti erai? > scentiuin octihs les suhjecla csset; in praiccpti
(1872) Ytd. S. Attg. Tract. 1 in Joanticni, n. 8, speciem apiari, aibilramut. > Ytd. S. Augusl. Ve
lib. \.v. De Tiiml., c:ip. -10. Gcnes. ad liit.
(1075) S. Uasihus' ut Hei.wmo. iiom. 2. n. 7 : (i(sli) Vid. S. Aihrnas., oiat. 2 coitlra Arian.
453" C0MME3T. L\ JOAN. — PARS I, CAP. L~ 455
per qnem «mnia facla sunt,*"el sine quo factum esi A J nobis manifeslat, A-enire;quando se cclai, Teccderc
liihil. Hoe igilur solum in ipso esl, niltilqiie aliud esl, dititur, Yenit igitur in muiidum, qtiia sccitnJiuu
quod in ipso faclum est. Hoc autein vila eral. Quani- carnem, qiiam assumpsil, mundo visihilis aipaitiii.
vis hoc Jtiriaeinon -credehanl. Christi namque buina- El hoc est quod dicitur^ ln tntindo erat, el muntlm
nitas omiiium in se credenlium Cl salus et vita esi, ,per ipsum faclus est, ei mundus eum 11011 cognovit.
Unde ipse ail: « Ego sum via, verit.'S et vila {Joan. Qtiitl estetiim, in mundo eral, nisiqttia visibilis inlcr
:xrv, 6). > Itemque: « Ego sum resurreeiio ct^viia. homines in boc mtindo conversabatur? Muiidiis au-
Et vila erat hix hominum (Jodn, xi, 25). > hi cnira tem secundum qtiosdaro eum cognovit, el secundtim
Christi hnnianitas vita erat, el vila etal lux homimim; quosdam etim non cognovit. Mtinli.enim amatores
ergo et Chrisli humanitasêral lux hominun). Sed Christum sequi elcognoscere iio!uei)iiil,qiti quouiaiu
cur Jux? Qtiia lueebat, quia docebat, quia praedica- solam htijtts mundi yoluplalem el gloriam diljgtuii,
bal, quia populum,-qui sedebat in leneniisillumina- non immerilo mnndus \oeanlur. Unde el discipuhs
bal. Cnde Propheta : « Popultis, inquit, qtii sedeTjat suis Dominus ait : « Qtiia de hoc mtindo non esiis,
in tenehris, \idil lucem magnamj habilaiitibtis in sed ego elegi vos deinundo, proplerea odit vos nuin-
ipgione umbraemortls lux orta est eis {isa. ix,2). > dus. Jn propria venit, ct sui eum 11011 recepcruut
'
**
Hinc-ipse quoqne Dominus ait : t Ego sum Jux (Joan. xv, 19). > Ciim eiiim omnia sua slnl, ejus
niiindi, quiseqtiitttr me non ambuiat in lenehris, sed l.unen propiia, Judaci dicebantur. Ei isii quiriem
habebit lumen vitae (Joan. vm, -12). > De qua et sub- euro non receperunt, sed enin spernenlrs, dixcriinl :
ditur : Et tux in tenebns iucel. Lux eiiim in lehebiis « Nolumus bunc regnare snper nos. Q'io!quot autc.n
lucebat, quando Iiiter peccatores* Christus Dominus rcceperuni eum, dedit eis polostatein filios Dei fie.i,
preedicabat. Hauc anlem lucem lenebrw non com- his qui credunt in nomine ejus (Lnc. xix, 14). »
prehendentnt, qtita t peccalum noh fecit, nec dol-s Qu id enim majus illis dari pouiil, qtiaisi ttt essent
invenlus esl in ore ejus (/ Pelr. 11,22). > Ipse^ enim ftlit Dei? « Sienim ftlii, ail Aposfolu-, ei bjciedes, lia?-,
solus inter peccalores sine peccato vivere potuit. rcdes quidem Del, eoheeredcs autcin CJnisii (Rom.
Heecsola lux nullis tenebris esl offuscata, milla cali- \ui, 17). t Si veio cohoeredessunt, camdem habeut
gine denigrata, nullis vitiis maculata. Alii (1U7S) l.ealitudincm et possessionem. Qui nonex sanguhu-^
aulem hunciocumita dislinguunl, ttt prius dicani, btts, neqite ex, votunlate carnis, neque ex \volunlule-
quodfaelum esl, deinde suhinfeiant, inipso vilaerai. viri, sed cx Deo nati sunt. Quanlum enim nd hane
Sed videant quomodo Iiis sequentia conliniienlur. scciindaui iraihilateii), qua filii Dei horoines fiuni,
Cmnia enim quae lempoialiter fiunl vcl facta sunl,
p 1:011secuiidum viri voluiitsienv neque ex \oluulata
priusquara fierent, in ipso erant, in ipso el Vivebani, cainis et saiigniniB, sed secujidum voluniaiem Dci,
el vigebanl. Yivunl enim omnia quee iii Dci dispo- ex aqua el Spiiitu sanclo rcgenerantiir el renasciiii-
sitione suni, quia sicut disposita sunt, 11011e\enire<< tur horaines. Quantum \ero ad primam naiivitatem,
non possunt. Fuil homo missus a Deo, c$tinomen uno et simill modo 213 et boui el mali Jiomlncs
erat Joannes. [Hic venil in teslimoniitm,jnt testimo- nasciintur. El Veibumcaro facjvm est, et habiiavit m
nium pethiberel de lumine, ul omnes ctederenl per nobis. Factum est utique Yerbum caro ; nou quod
iltum. Non eiat ille lux, sed ut teslimonhim peifit- Yerbum mularetur In carnem,~sed quia eaniem sus-
beret-de bumine.Crones enim, sicul Lucas ait, exisli- cipiendo, ex drwnilnie, el htim.uiiiale una persona
nubant de Joanne, « ne forle esset Chi'istus (Luc. facla esl(I076). El habilavilin nobis, sicut Jeieniias
jii, 15). > Erat enim lucerna lucens et aidens. Sed ait: c Hic Deus nosler, el non eesiimabimr alius atl
non eral ipse lux, quiaad hoc soltimmodo venerat, eum qui jadinvenil omnem yiam [scieuiiae, et dedit-
ut lesthnontutn perhiberet de lumine. Erat auleifl lux.. eam Jacob pucro suo, et Israel dilecto suo. Post lijec
vera, lux aUerna et indeficiens, qum illuniinat omnem in leriis visus esit el cum Jiominibtis conversaius
hominem venieniem in htinc mundum. Omnis enira esl (Baruch ui, 57). >El vidimus gioiiam ejus, glo-
liomo in huncmundum veniens hac sola Juceinte- D riam quasi iinigeniti a Palre, plenum gratim et verila-
rius et exterius illuminatur. Hjee oculis visum, et tis. Hanc eiiiti) Cluisti gloriam llli vitieruni, qtti si-
cordi tribuil inielleclum. Qui hac luce non illumina- niul cum eo eianl, qnaiulo in monle traiisfiguratus
tur, caicus. est, et jn tenebris manet. Yenii autem esl, qiiq«do resplenduit facies ejus sicul soJ, vcsli-
hoino in hunc mundum, quando nascitur, quia lunc meiila autem ejns facla sttnt alha sicul nix. Qtiando
primum in hoc inundo apparet. Unde et de seipso' ctvox Patris audila est: « Hic cst Ftlitis meus di-
Dominus ail: « Exivi a Palre, et yeni in tnundiiin, leetus, in quo mihi bene complacui (Mavh. xvu, 5). >-
iterum relinqtto mundum, et vado ad'Patrem (Joan. Eralautemplenusgraliae et veiitatis, sectindumboe
xvi, 28), 5 Deus enim, qui ubiqtie est, quando se quod Psalmista ait : « Speciosus forroa pree Jiliis
(1075) S. Ambrosius in ps. xxxvi, n, 55 uAIexan- - niliif liahcl qtiod teneat Ariamis; quia 11011illitts
drini quidem et ___Egyplii legunt : Onuiia per ipsum venena consiJero, sed lectionis sactve constieiiidiuei1)
facla sunt, el sine tpso factutn est nihil quod facluin rccognosco, etc. > Yid. eumd. Jib. 111De "fid., c. 5.
est, et interposila distinctione subjiciiuit : In ipso (1076) S. Fiilgenliiis, lib. 1 ad Thras., c. 18 :
liia erai. Salva stt ftdelibus illa riisiinclio; cgo non « Yerbntn ulique caro facttim est, in eo quod eist
vetcor Icgere : Qnod iacium est in ipso vita erat; et una 111Christo Dei horoinisque persona. t
4S5 S. BflUNONTSEPISCOPI SIGNIEXSiS m
liomiiuim, diffusa esl graiia in 1.hiis luis (Psal. A dignum se esse tliceret, qui Cbristi calccamenia sol-
XLIV,5). > El: « Propler veritatem pt niansuciudi- vei e debuissct. El inierrogaverunl eum ; Quid crqo 1
nem ,ct jtistiliam deducet te mirabiliter dextera Elias es lu? El dixit : Non sum. Inlerroga us Domi-
tua (tbid., 5). > rois de Elia, respondit: « Elias quideni venturtts est,
II. Joannes leslimoninm perhibelde ipso, etclamul et restiuiet oinnia, et si \ultis scire, Joannes ipse
dkens : llic erat guem dixi, qni posl me veniui us est, esl Elias {Maltli. xvu, 11). > Quid esl igitur quod >c
anle me faclus esl, qttia prior me erccl.Yenit CIIMII Joannes Eliam esse negat, qucm Dominus ipse Eliam
Doroinits posl Joannem, qtiia et posl cum naius eu, esse affirmal? Dicit Joannes : Non stun Elias. Dicit
et posl eum preedicare eoepii.^-Sedanlc euni facius Jesus iJoannes ipse est Elias. Nec isle quiclcm meii-
esl, quia prior erat (1077), Decel enim rottltumque liri potest, quia veiilas est: nec ille, qu'a discipulus
convenit ut semper priores anieponanlur, el suis veriiatis. Yerum crgo dicit ulerque. Aller enim de
roinoribtis preeleraniur. Iluic eniin simileesl, cuin persona, aller despiiiiu io juliur, Joanncs enitn in
de aliquo dicimus, hic mihi olim par erat, sed roodo spiiiluEliaseral; sedTnper&onaEliasnon eral(1078),
anie me factus est, modo me praecedii, modo niihi De quo Angeltts ad Zachariam : « Ipse, inqti.i, prae-
pralalus est. El de plemiudine cjus nos omncs acci- ibit anle eum in spiritu ct virtttte Eliae(Lttc. i, 17). >
pimus gratiam pro gialia. Yidimus, inqtiil, eirm ple- R At illi : Picphctmcs lu? Ei respondit: Non. Non enim
nura gratioe et vcrilalis, de cujns pleniliidine nos siiuplicilcr propltela, sed plus quam prop!te'a eral
omnes accejjimus gialiam salulis el rctonciliaiionis Joannes. 214 Unde eiDomitms ail : « Quid cxht"s
pro gratia fidei, qua in cura credimus. Ilanc aulem videre? Piophetatn? Dico vobis, el plus quam pto-
graliain Moyses nobis dare non potnit, qruialex tan- phelam (Malth, xi, 9). > Plus enim qtiam prophela
twjii per Moysem dala esl, gralia el veritas pet Jesum ftiit Joamics, quia non solum venlura nuniiavit, quod
Chihtum facla es/.Per Chrisliiin itamque cooluraape- uliqtte prnpheiarum est, \erum eliam digilo mon-
ritur, legis el propltelarum fides ct veritas ii.telligi- slra\il, qtiod piophetaiuni nnn esl. Dixeiitnl crgo
tur, et-mimrius Deo reconciliatur. Eramus « ciiim, ei: Quh es, ul responmm deinns his qui miserunl
ut scripiutn est, sicut o\es errantes, t>sed, cognila nos ? Qnid dicis de leipso? Ait : Ego vox clainanlis in
veritale, « conversi svinuisnunc ad pasiorem ct epi- deserlo : dhigileviam Domini, sicul cli.iit Isaias pro-
scopuro animarum noslrarum (I Pe:r. n, 23). J phela. Yox Joannes, Yerbmn ChriSlus. Sicul cniiM
Deum netno vidil unquam. Unigenilus Filius, qui est Joairoes (1079) praecedil Chrisinro, iia el vox piar-
in sinu Paiiis, ipse naitavit. Nam qtiia dixerat: Vi- cedil verburo. Slatim cnim, ut ex ore loqueuiis so-
dimiis gloriam ejus, gloriam quasi vnigeniti a Palie, r lius qualiscunque procedil, vox est; verLum auiem
ne qnis hoc de divinitale inielligcret, quee utique J nondum cst, -qnia ciune \eibum significat aiiquiri.
invisibilis esl, idco ait: Denm nemo vidit unquam. Pi.cccdil igilur vox; sequiiur verhum. Merilo ergo
Hoc auiero probat ab aucturitaie Filii Dei, dtim dicit: \ox Joannes, el \erbum Cluisius \ocaiur, quoniam
Unigenilus Filius, qui esl in siim Pairis, ipse naira- et nascendo, ei pjoMiicand», ct moiiendo, et ipsa
vit. Tuiic eniin hoe nariavit, cuiu dixit: « Ncmo sui uomiiiis significalione Cliristuro prxccssii. Htrc
novit Filiuni nisi Patcr, neqne Palreni quis novit, aulein vo\ in desetio clamakat, qn'a crttdcles d
nisi Filius, el cui \oltierit Filius t'e\elare (Matth. xi, impios ad fidero \ocabat, qtii non liomines pieiaic,
27). > Quod, quid significel, in Malihseo expositum sed beslias crtidelitaleinillabantur. Peserlum enim
esl. non hominum, sed ferariini hahitalio esf. Seri qni!
III. Elhoc esl leslimoiiium Joannis, qitando misc- dicebat? Dhigite viam Doinini, sicul dicit Isaiaspio-
runt Judwi ab Jeiosolymis sacerdoles el levilas ad phe'a. Dirigite, inqttll, viam Domim, ul ipse ad vos
eum, ut inleriogaienl cum : Tu quh es? El confessus \eniie, el in vobis habilare dignetur, qui nisi per
est, el non ncgavit, el co>ifessusest, quia non sum \iam rectam incericre nescit. Fides enim, spes el
ego Clrislus. Omnes eiiimexisiiniabanlJoaiinein esse chaiiias, pietas el jiislitia, ei misericordia, via> sunt
Christum, quoniam in \ita el nioiibtis in habitu et p per qnas ad nos Dominus venii, si eas habeamus, ei'
sancia cou\er.satione aliis onniihus dissimiiis erat. ad Dcum dirigainus. Isitcviae Hlis direelee non sunV
Ipse tamen gloiiam intindi fugiens, el Chrisium se qui non ex veritale, sed simulalorie per e.is ince-
non eSse resjjondens, in lanltim se humiliavil, ul in- clttnl. Ei qui missi ftteranl, eranl ex PJiariswis.
(1077) S. Amhros., lib. n in Luc.: « Qtti posl me Zachariam namque de Joanne angelus dicit: Ipse
venit, ante mefacltis cst, quia vox preecedil inferior. pi wcedetanle illutn in spiriiu et virtute Eiiw. Qui id-
Yerbum sequilur quod preecellil. >Betla atl h. 1.: circo ventutus in spiiilu et virluie Elia; dicilur, qma
« Qttod ail: Anle me, noti ad ordinem temporis, sed sicutl Elias secundum Domini advenltini pr.rveniei.
ad disianliam perlinet dignilatis. > ila Joannes praevenit primum... 'Joannes jgilur in
(1078) S. Greg., eodem plar.c inodo, Iiom. 7 in spiriiu Ehas erat, in persona Elias non erat. Quo !
Ev., p. 2 : « Quid esl hoc, qttia quod Yeiitas aflir- ergo Doniinus falelur cie spiiilu, hoc Jo.uuies tleue-
nial, hoc prophela vcniatis negai? Yalde namque gat cie persona. >
inler se diversa suiit. Ipseest, ei,non snm. Qnomodo (1079) Id. S. Gregor., 1. all.; « Ex ipsa veslro
ergo propheia \eriiaus esi, si cjusdem veritalis locutione cognoscilis. quia piins \o\ sonai, tttvei-
seiiiionihtis consoisuouêsi? Scri si sttbiililer veritas bum posimorium possil autliri. Joamics ergo voteni
ipsa rCquiialtir, boc qitori inier se cottlraiium [so- sc c?se assprii, tjui Verhum prxcedil, » etc. Itieni
nuil, quomodo conlr.irium non sil, iuvcniuir. Ad iwhcl lioni. 20.
1B7 - COMMENT.1N JOAN. - PARS I, CAP. I. 45§
Pharisan namque pi'oecaeleris jusliores esse arbitra-; A silum est. Et ego nesciebamenm. Quid esl nesciebam
lianlur. Quibus Dominus ait ; « Publicanl et merer eum, nisi vul u adhucet facie illnm igno;aham.ulpote
Iricespraecedentvos in regnum Dei {Malth. xxi, 31), > quem nondtinreorporaliter videnm? "Sed ul manife-
<Quo's erJoanhes viperarum geiiiraina \bcavit dicens; sielur in Israel, proplerea veni ego in aqua bapiizans.
\ Serpenles genimina vIperarum,~quomodo fugielis Ideo, incjuit, solitudinehi et desertnm reliqui, ctatl
judicla geheiroae?»(Mallh. xxm, 53.) Et interroyave- ^lSplaniliem descendens, baptizare ccepi, ul populo
ritnt eum, et dixerunt ei : Quid ergo baplizas, si Israelitico iindique ad mevconfluenli cuni manifesla-
tu non es Christus, neque Elias, neqttepropheta ? Re- Tem. Et testimonium perhibuit Joannes dicens: Quia
spondil eis Joannes dicens : Ego baplizo in aqua; me- sidi Sphilum descen lentem, quasicolumbam de cmto,
dius aulem veslittm sletit, quetn nos non scitis. ln el mansit super eum, el ego 'nesciebam eum ; sed qui
'aqua enim et non jn spirilu baptizabat Joahhes, quia mhil me baplizare, ille miliidixil: Super quem vide-
tion peccata solvebat,' sed corpora tanlum lavabal, ris Spirilum descendenlem, et manentem supef eum,
et Chrisli baplismum baplizando signilicahat (10SO). liic est qui baplizal in Spirilu sanclo, Doscendil enirti
Illius igilttr bapiismus umbra quaedam eral el signi- Spirims"sanclus super Salvatorem. nostrum in co-
ileatio roelioris baplismi. Ego, inquif, vosin aqua lnmhee specieJ, qnalenus mitem et simplicem, sine
B
bapiizo; medius auiem vestrum slelit, et vidistis, el felle, oronique aroaritu, iJe* eura- osiendit. Mans %
attdislis eum, inler vos conversalur", et vobiscum autem supcr etim, quiaiionadliorani, vel tetnpora-
faahilat, quem vos non sckis. Ipse esl qui posl me liter in eo est, sed seniper et esseniialiler in ea
centurus est, qui ante nie faclus esl. Post eum nam- inanet (1085). Quamvis enimdestiper veniebat, in eo
_que et nascendo, et praedicando, et baptizando, et iamen sempeT eral. Sed nisi i!lo modo venisset,
moj-iendo venil Christus. Faclus esl autem anle eum, Joannes-etun non vidisset. Hoc enim' divinilus ei_
qiiia qttasi Doroinum eum sequitur beatus Joannes, dictunf fuerat : Super quem videris Spiriluni descen-
•et post eum vadit (1081). Anle enim hoc in loco non aentem, et manenleni super eum, hic eil qui baptizat
lejnperis, sed ordinis habet sjgnlficalionem. Cujns iit Spiritu sanclo. Baplizabafenim Dtjihuius in Spi-
ego non sum dignus-ut solvam ejusjwirigiani catcea- rltu sanclo. id est in virluie Spiriius saneti, quae
menti. Cluisii namque corrigiam calceamenli sol- lotius Tfinilatis communis est; ideuiqtte esi,bapti-
vere, esl ejus humanilaiis et mortalilatis mysterium zare in Spiritu sancto, quod est, bapiizaie jn noroine
praecficare.Calceamentum enim, quia ex mortuortim et virlule Patris,"el Filii, et SpiriUis'sancli. Tres
pellibus flt, carnis morlieinum signiflcat (1082).'Alia enini personaesunt, quarum una est Spitilus sanclus,
enim nostraindumentaex alia, el alia materia fiunt, in qtia sola nemo baptizatur. TJnde et Doaiiuus' di-
Calceamenta vero nou uisrcarnea sunt. Undc etuie- " scipulisait: «Ije, docete omnes gentes, bapliKaules
rito pro carne poniiuri; Yideergo quaritum se hurai- eos in nomine Palris, et Filii, et Spirilus sanclt
fiaverilpraecursorDomini, qui priusquam euih lau- (Maith. XXVIII, 19). t Joannes autent qula non bapti-
dare coeperat,'quasi qui ejus laudes preedicare ido- zabal in Spiritu sancto, ideo quosîpse bapiizavil,
neus non essel, statim se indignum esse tiixit, qui ilerum rebaptizati siinl. Si enim baptizasset In Spi-
hon solum ejus divinilalis, sed eliam ipsius huma- ritn sancto, ejus' baplismtts jam non figura, setl
iiitalls roysterinm uuntiaret. Hwc in Beihunia facla verilas esset. Sequilur : Ego vidi, et lestimonium
sunl trans Jordanem, ubi erat Joannes baplizans. perhibui, squia kic esl Ftlius De'n Siatini autein ba-
1Y. Allem die vidit Joannes Jesum venienleinad se, ptizatus Jesus,sicut alii evangelislee sciibunt (Mafth.
el ait:Ecce Agnus Dei, ecce qui lollit peccala mundi. iv, i; Mafc. i, 12;' Luc. u, 1), ivii iu deserlum', el
Agnus enim dicitur Christus prtfpter innocenliam et jejunavit quadfaginta diebus, et tjuidraginta ndctl-
simplicilatem, quioi sicutagnusad victimam ductus bus. Deinde vero, jam illius anni fme propinquanle,
esl, et non aperuit os suuni (Isa. ixa, 7); et ipse cum nondum palan), el ih synagogis preedicasset,
quidem lulit peccata mundi: non autem illius de quo paucos etiam secum discipuloS halje^rel, quos fanii-
supra dicilnr : El mundus "etim iton cognovit; sed ,n Jiariler.^docebat, venil iterum ubi erat Joannes.
illfus qui ejus' fidem*ei';doclrinara secutus csl. Hic Unde et subdilur : Atteradie iierum slabal Joannes,
£sl de quo dixi: Post me venit vir, qui anle mefaclus el ex discipulis ejus duo,'el tespiciens Jesum ainbu-
esl, quia vrior me eral. Hocûitem jam superius ex*po- ianlem, dixit: Ecce Agnus Dei. AlteWenim" hoc in
' (1080) S. Gregor., bom. 8:« Joannes non
spiritu, ceatus apparait, quiain divinitale-sua morticina JIO-
sedaqua haplizat,- quta peccata solvere nou valens, strse «orrupiionis assuropsit. > Eadem verha habet
baptizalorum corpora per aquam laval, sed lauieii Betla ad h.l. -
ineniem per veiuain non layat . . . ut . . . qui prae-
dicaudo laclus *esiypraecursor Christi, bajuizando mansil (1083) S. Basil,- L v, contr, Etfnom.:«,SpirJ(.us
su*per ijisura"7=utcum ^mansionein audis, oa-
etiam praeeursor ejus iierei iniitalione saciaineuli. > turae ijisius liberialem agnoscas. -j, Hieroii. in cup.
. (1D81JBeda ad lf. I. : «Sic namque dicilurtmie xxxv lizechiel: misil me baplteare, ipse. dtxu,
ine facius est, ac si dicatur, ante posttus. Posl me etc. :'« NunqtiamQui enim proprium êsset in Ghrisio
ergo venil, quia postmodiiiii natus: ante auteni Ta- qtiod addilur, el manenle)n tn -eo-l-msiab aliis nOn-
clusesl, quia mihi piaelatus. i" nuiiquam recederel, '> etc. S.'Gregor., lib. u Mor.,
S.
(1\)82) Cregorius, L all., n. 3:<«'Quis enim cap. 42 : « Recte cumîiu sanctis praedicsftorihus
nesciat quod calcearoenta ex moituis animahbns maneatj in Med)atore.<smgularilermanerepeilJibelur;
nunl?-Incarnalus vero Douiiuus vcnieiis, quasi -cai- quia in isiK per gratiam maiiet-ad aliquid, in illo
PATEOL.. ULXV ~1S
*S9 S. BRUNQNIS EPISCOPI SIGNIENSIS 460
loco non ad heslernam speclal, sed pro alia poni A bene responriens, el bene agnocens, Non est auten
lur (1084). Non enim proprie illa dies aliera dicitur iinelligendum, ul Petrum, el Andreeam tunc temporl
quae post lam multos dies subsequitur. Et de hi Domimis elegisset, quos, sicut alii evangelislae scri
quidein in Luca sufficienler diximus. Et audiemn bttiil (Itullh. iv, 18; Marc. i, 16; Luc. \, 2), di
eum duo discipuli loqueiitem, et secuti sunl Jesum piscalioneChiisliisvocavil(1087). Unde et hicdici-
Crediderunt enira magislro loquenti, et Chnst lur, quia manserunt apud illum die IlIo..Post<jiian
Dpmino leslimoir.um perhibeiili, et secuti suiit Je eiiiin eos elegit, non uno die, sed omriibus diebui
sum, gaudentes se tandein illum invenisse, de qm cum eo raanserunt. In crastinum voluit exire in Ga-
loties Joannem loqueiuem audierant. Et relinqiienle htmain, el invenit Philippmn, et dicil ei Jesns ; Se-
Joannem, secuti sunt eum, quem ipsius Joannis te quere me. Eral autem Pltitippus a Bethsaida civilatt
siimonio cognoverunt esse et magistrum ipsius quo Andrmm, etDeiii. Secundum enim heec dicta beat
que Joannis. Conveistts auiem Jesus, et videns eo Joannis, prlmus apostolorum Philippus videtur esse
sequenles se, ^licil eis : Quid quwrith? Qui dixerun vocalus. Et meritoquideniprimusvoeatur ille, qni
ei: Rabbi, ubi habitas? Quid aulem signiflcet Rabbi os luntpadis interpretatur; qnatenus el ipse, et cae-
evahgelista exposuit, dicens: Quod dicitur interpre teri post ipsum intelligant, ad quale omciuni eligan-
taium Maghter. Qnod enim Dominus ad eos con- p lur (1088). Tale enira os tunc oinnesreceperunt,
'
verlilur, quod eos respicit, et cum eis loquitur quando in linguis igneis Spirilus sanctus super eos
elemenijae et bonee \oluntatis indiciutn est. Seieba descendit. Legimus aulem quando Pelrus, et An-
eniin, quales cfanl, et quales postea futuri erant, ei draeas, Jacobus, et Joannes, et Matlhaeus evange-
quo"eftectu eum sequebaniur. Omnes enim diligii lisla vocali sunt. De eaeteris autern non legimus.
Jesus, qui eum sequuuiur-, Neminem ad se venien- Hakekallaraenj'ara tunc aliquando discipulos Jesus,
lera repellil. Unde et istis interroganlibus , Ubi cumquibus, ut in sequentibus legilur, ad nuptlas
.habiias ? Respondit: Venite, el videle. Non dixit, ii. Tocatus est. Sed qui illi fuerint, nescimus. Invenit
illo, vel illo loco, quod si dixisset, potius locum os- Philippus Nailiaitael, el dixil ei: Quemvcripsit Moyses
tendere quam eos invitare viderelur. Veneruni, ei in lege, el prophelw, inveiiimus, Jesumfilium Joseph
videt uM ubi maneret, et apud eum mansemnt die itlo, « Nazaieih. Rudls adhuc erat Philippus, praidicare
cunclis diebns mansuri cum illo. Hora autem erai volebat, nec sciebat. Dicit se invenisse Jesum , de
(juasi decima. Erat aulem Andiwas, fialer Simonis quo et Moyses scripsit, et eaeteri propheiee. Yerum
Peiri, umis ex dttobus, qui audieranl ab Joanne, et quidera dicit. Et dicit ei Naihanaet: A Nazarelh
.secuti fueratit enm., Invenit hicjjiiinum fralrem suum , polest aliquid boni essc? Ac si dicat : Bonum quidein
sit J
Simonem, et dteit ei: Invenhnus Messiam. Quid aliquid polest esse a Nazareth ; sed Christus Jesus
autem messias, ail evangelista, quod est inteipiela- nascilurus est in Beihlehem. Dicit ei Pltilippus ;
tum Chrisius. E\spectabant eniro Judael messiam, el Veni, et vide, Veni, inquit, et vlde. Loquere cum
adhuc qtiidem exspeclant, sed frustra. Cotle et Do- eo, audi verba ipsius, ut quis, et qualis sit inlelli-
'minusâit: « Ego veni in nomine Palris mci, el nou gere valeas. Gredidil enim Nathanael, et secuiusest
illum eum. Vidil Jesus Nalhanael venientem ad se, et a't
suscepistis me : alius venicl in nomihe suo, et
Jesum. de eo : Ecce vere Ismelila, in quo dolus non est,
Ireciptetis (Joan. v, 13), t Et adduxit ilinm-ad
Boni Lalres, qui sic desideranl videre Jesuui. lniui- -Magitus vir iste NathanaeJ, cui ipse Dominus tale
tus auiem eum Jesus,dwil: Tu es Simon filius Jona, perhibet teslimonium. Magnus utique ille esl,"in quo
lu vocaberis Cephas. El hoc evangelista exponit, flolus uullus est. Sed curlsraelita vocatur, nisi qiiia
dicens : Quod inletprelaluv Pelrus. Tu es, inquit, jara Deum videre, et in eumcredereiiiciplebal(1089)?
Simon, quod obediensdicilur" (1085), quem genuit Israelita namque, vir videns Deum interprelatur."£f
?
Jonas, id esl Grandis (1086). Tuvoaaheris Cephas dicit ei Nalhanael: 7Jj«/eme nosti Respondit Jesus,
lid est Petrus, a petra deno.ninaius, a 216Ghristo el dixit ei: Priusquam te Philippus vocarel, cum esses
corroboratus, quod tamen agnoscensinlerpretalur.lpse 3 sub ficu, vidi te. Hoc enim quamvis ad iilteram
enim prae eaeteris Dominum agnoscens ait: Tu es intelligalur, nl revera sed flcu essel ,Nathahae!,"
'Christus Films Dei vivi (Matth. xvi, 16). > Cui Do- quando eum Philippus vocavit, potest tamen altiori
minusait: «Etegodico libi,quialuesPelrus(ii>.,18),> sensu intelligi (1090). Primi namque"parentes noslri,
autem per subslaiitiam manet ad cuncta. t Yide una detracta syllaba. Joanna autem interpretalur
etiaro Bedam ad h. 1. Domini gratia, > Priora verba ferme exscribil Beda
(1084) Yid. S. Aug., de Cong. Evang, lib. n, cap. ad cap. xvi Mailh., et A. nosler ad Matih.
17, 18. (1087) De duplici vocationeelhorum aposlolorum
cap. -iv Matlh. Aliter laraen "Chrysost. hom. 14 in Maiih.,
(1085) Ila et Beda ad Matth. uilerpretes passiiu.
iinlerpretatur ad cap. x , (1088) Beda ad*cap.x Malth.: * Philippus os Lam-
' (1086) Aliler S. Hieron. ad cap. xvi Mallh. de padis hiierpreialur; etrecie, quia a Doniiuo vocatus,
Petro : t Ergo ex confesstone sortitur vocabulun), mox invenlo Nathanaeli luraeti quod -agnoyeral pree-
iquori revelaiiouein exsit.Spirilu sancto habeal, cujus dica\it. >
lel filius appellandus Siquidern Barjona in nostta (1089) Beda : « Ille bunc verum Israelitam, Id mi- est
luigua £Oiinl,/i/u!s columbe. Aliisiisimplitiler acci- v.rum qui Deum videre posset, eo quod dolum
iihus Joannis... nime haberel, astruxit. > <
ipiunt quod Siinon,idest Pelrus,
el \olunt Scriploruii) vtlio depravatum, til pro Bar (109b) Beda ad h. 1. « Quia deprinu parentes noslri\
lici sibi fohis suc-
Joanna, h. e. filius Joannis, Baijona scriplura sit, reatu prajvaricalionis conlusi
m COMMENTIN JOAN. — PARS I, CAP. II. m
[lostquam peccaverunt, cognoscenies se esse nu- A novit, roiracula auteni facere non novil / Quod enim
rios, consuerunl folia ftcus, el facienles sibi peri- in vinum aqtia convertitur, non humar.itaiis, sed
zomala (Gen. m, 7), Illas corporis panes operue- «livirtitalisest (1093). Nondum venit hora mea. Non-
mni, in quibus generaiio flt, et ex quibus lotiim' dum venit hora jiassionis meoe, in qua quid mihi
genos hcurianum exivil: ihique simul cumaliiseral el tibi commiine sil omnibus innotescat. Tunc enim
- Nathanael. Elhoc esl fortasse, qrtod ait
^Cion esses carnem , quam de le suscepi, non virtules el mira-
5«I>fic-j,, id esl, sub foliis fictis; vidi le. Yidit enim cula facere,j>ed in crtice pendere, et mori videbis.
Doroinus Nathanael eliam lunc, qul omnia 00^110^ Et iiinc quidem faciam viiium no\um, tune faciam
ieil/el videt, anleqitain fianl.- llespondil ei Nalha- omnia nova, tunc iilterae velustale relicla, ad no-
nael, et ail: Rabbi, tu es Filius Dei, lu es Rex Israel, vam et spiritualem iiilelligentiam omnia conyer-
Undeenim tam cilo Nathanael eum cognoscere po- jara. Hoc enim ipse significans ait : 1 N»n biham
tuit, nisi quia Spiritus sanclus, qui -ubi vull spirat amodo de hoc genimine vitis, usque in diera illiim,
{Joan. m, 8), ejus inenlein illuminavil? Respondit cum illttd bibam vobiscum novum in Tegno Dei
Jesus, el dixil :Quia dixi libi, Vidi leûb ficu, credis : (Mailh. xxvi, 29). > Dicil malereiiis minisliis:Quod-
inajus liisvidebis. Quia, inquit, sub uno proplietiee cunque dixerit vobis, facite. Inter se loquebantur
verbo divinitus illtiiimiatus credidisli, multo raajora B maler et ftlius. Ipsi se inielligebanl. Ipsi sua se-
-\idehisad luic fidei corrohorationem. Eidicil eh Je- cteta noverant. Ipsi qnid tunc fieri oportebal, et
sus : Amen, amen "dicovobis, videbistis cmlum aper- quid poslea fulurum erat, -sciebani (1091), Ceeieri
ium, el angelos Dei ascendenles ei descendettlessupta auiem quid ipsi dicerenl ignorabanl. Erant aulem-
Filium honwus. lleee anlem manifesla suni, si ad ibi lapidem-hydriw sex posilw secundum purificaiio-
illum.diem reTeranlur, quo in suee maj'estalis sede nem Judwoium, capienles singulm melretas binat,
adjudicanduniDominusveniet, et omnesângeli curn vellernas. Sexjjainque hydriae, sex mundi Ktaies
ei).-Tuncenimco3ltimrperluin,-elaiigelosascendeutes, "•-iiuit: prima ab Adam usque ad Noe; secunda u
ef desceiidenles sancii videbunt. Tunc el Nalhanael, JNoeusque ad Abraham; tcrlia ab Abraham usquo
qui tam facile credidit, majora videhil: quando ia jad David; quarta a David usque adtransmigraiioncm
sua majeslate Cluistus Domimis apparebit, Bjtbylonis; qtiinla ,a transmigratione Babylonis
V. [CAP.II.] El die lerlia nupiicefaclw sunt inCana usque ad Chrislum ; sexla usque ad linem soe-
Gaiilmw,elerat malerJesu ibi. Prima dies anle legem: cu!i (1093). Dicil eis Jesus: Implete hydrias aqua.
secuuda sublege : lerlia subgralia. Hac autem ler- Et impleverunt eas usqtte ad sttmmum. Quid enim
tia die, hoc teriio Incarnalionis tempore (1091), ad P psr hos minislros, qui, jubenie Domino, implent
217 nuptias Doniinus venire dignatus cst, ut eo- Itydrias aqua, nisi aposlolos el doclores intelliga»
rum errorcs deslruerei, qtti nuptias conlradi- mus ? Quoiies eiiim narramus el pra;dicamus quid in
.eunl (1092). Non«nim abj'icit Jesus conjugalos, elsi unaquaque eetale faelum sit, loties hos hydrias
virgines et conlinenles roeliores sint. E( deficienle aqua- implemus. Multis enim in locis divina Scri-
vino, dicit malerJesu ad eum-: Vinum non habenl. plura aqua vocaltir. In prima jiamque eelale « coe-
Plena -enlm Spiiilu sancto Yirgo Maria jam tunc lum, terram, maria, el omnia, quae in eis sunt,
illud miraculuin praevidebat, quod Filius ejus fa- creavit Deus (Psal. CXLV,0), > et <lunofecit « lio-
«lurus erat. Quod ergo facere Jesus cogitahat, hoc minem ad imagineni, ct similitudinera suam (Gen.
illaut faceret admonebal. Et dicit, eiJestts : Quid i, 27). > Dixitque :-«Non esl honum esse hominem
inihi et libiest, muiier? Quid mihi el tibi, inquit, solum : faciamus ei adjutoriurii simile sibi (ibid., 11,
-coramuneest,<nisi heeccaro mortalis, et humanilas 18). >—< lmmisit igitur soporem in Adam, el tulit
isla quam fero onae famem pati, silire tft morj unam<de coslis ejus (ibid., 21), > ex^qua mulier fa-
cincloria fecerunt, polest haec arbor Cei non incon- bat, slalim ei>esponsum est: Quid tnilti et tibi lest,
grue male dulcoraia generi liumano consueiudinem mutier? ac si aperle.diceret : Unde facere miracu-
peccandi signare, sub qua posilos adhuc electos suos,; D luin possum, hoc mihi ex Palre, non ex matre esj.
sed necdum electionis suee gratiam cognoscenles, Ex matre enimyiiiori poteral, qui ex natnra Patris
quasi sub ficu conslilutum, nec se jam videnlem i roiracula faciebat. Undeet in crucepositus eamdem
Dominusvidit Nathanael. Novil enim Dominus qui matrem moriens recognovit, quam discipulo com-
suntejus. > mendavit, dicens : Ecce mater lua. Ait ergo : Quid
. (1091) Beda ad h. I.: t Nec vacai myslerio quod mihi el iibi esl, mulier? Nondum venil hora mea.
die tertio, post ea quaesuperior Evangehi sermo de- Quod esl: In miraculo quod cx lua nalura non
scripserat, nupliae factae ieferenlur, sed leriio lera- Jiabeo, te miniine recognosco. Cura hora mortis
pore sxcuii Dominiiraad adoptandam sibi Ecclesiara venerit, cognosco le malrem ; quia unde raori pos-,
venisse designat. Primum quippe saeculi lempus ad suin, hoc ex te habeo. > Ex Gregorio, ut opinor,
legem, patiiarcharura exemplis : secundum sub lege BeJaadh. 1. Ex Beria A.
prophelarum scriptis: lerlium sub gratia preeeoniis (1094) Vid. S. Bernard. serm. 1 et 2 Dom. post
cvangelislarum, > elc.' Ociav._Epiph.
(1092j In eamdeni sententiam PP. multi, ut S. ,' (1095) Beda : « Vasa sex, quibus tenebalur (aqua),
Hieronymus, hora. 1 in ps. L, et hom. 42 in Acl. corda stint devota sanctorum, quoruin perfec.tio
.Cyrillus,lib. 11in Joan. cap. vxn, etc, vitae et fldei"ad exemplum recte credendi el vi-
_ (1093) Ita ferme explicat hunc locum S. Grego- vendi proposita esl generi' kumano per sex saecull
rius hb. x, episl. 39 ad Eulog.;« Quia Mater Virgo, l.tbentes eetaies, id est usque ad leinpus pominicoi)
cum vinum defuit, per eum niiraculum fieri voJe- pr.edicationis. >
im S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS -464
ctaest. tioc auteni dicentes implemus priinara hy- Aliydriam veniamus, in qua David, et Salomonis,
driam aqtia. Tolum enim boc ad litteram intelle- omnium prophetarum libri usque ad Jeremiam
ctum, quid îliud esl, nisi aqua? Heecaulem aqua continenlur. In qua el Isaias clamal dicens :« Si-
in \inum -convertilur, si spiritualiter inlelligalur. lientes venile ad aquas, etqui non habent prelium,
IJt per Adam, qnia ad imaginem Dei faclus est, properate, emite, el comedite (Isa. i/v, 1).» Ad
eum huelligamtis, de <qtto Apostolatus aii:«Qui hane autem imjjlendam et exponendam nonunus,
cuminforma Dei essel, non rapinam arhilratusest seri niuiti dies necessarii sunt, Quoe sola si in vi-
csse se eequalem Deo (P/u7. n, 6).» At vero per Evam ntim Judaeis £onversa fuisset, hodie omrtes nobis-
omiiium-vlventiuhi matrem, sanclam Ecclesiam in- cum Christiani essenl. In hac enim Ciirisli nativi-
telligamus. Sicut enim de latere Adam dormientis, la% passio, resurrectio, et ascensio plenissime con-
una costa sublracia facta est Eva : ita el de lalerc tinetur. Cujus aqua qtiomorio in vinum Conversa
Chrisli in cruce morienlis sanguine effuso facla _sil, qui prophetarum exposiliones legit, inlelligif.
cst Ecclesia (M96). Unde nohis Aposiolus ail: Transeamus el ad quintara hydriam, inqua populus
~«rui dilexit nos, et Iavit nos a peccaiis nostris in propter peccala sua duclus iu captivitatem plorat
sanguine suo (1097). >Yeniamusmodoad sechndam ^licens : « Super fluroina Babyloriis jllic sediraus. -et
hydiiam, non ut eam imjjleamus, sed ut aliquan- B flevimus, dumrecordaremurtui, Sion. Insaliclbus
tula aqua eam infundamus. In sectinda namque iu medio ejus snspendiraus organa noslra (Psal.
eelale de iignis laevigalis facta esl arca, in qua om- cxxxvi, i, 2). > Qui tamen per poenilentlam atl
niumanimalium-genera collecla sunl, ut salvarelur Deum conversi, sub, Jesu Saeerdole magtio, loeti
semen universae carnis in ca, et non periret. Heec postea inpafriam remearunt. Et beec quidem siquis
>estigitur aqua, quoe In vinum quidem convertilur, spiriluaiilerintelligai, senliet in vinum aquam con-
'si spiriiualiler inlelligatur. Arca enim, quee de li- versam. Illa enim caplivilas hanc noslranj, qitam
gnis laevigalis facta esl, sanclam Ecclesiam signifi- In mundo palimur, captlvilalera signiftcabat. In qua
"cal '1098), quee ex sanclis et peifectis hominibus dum populos peccantes, et semper,quasi aquas ad
fabricata, non liabet maculam, 218 neque rugam. Inferiora labentes (aqum enim multm populi mulli)
Tn quo omnia hominum genera sunt collecla, ut il- sancti Dei conspiciunt, flent el dolent, illius su-
lud semen salvelur, et non pereal, -cui benedixlt pernee healiludinis recordantes. Et quia vel pauci,
-Dominusr De quo prophela : « Nisi, inquil, Domi- vel iuilii sunt, qui eorura monitis acquiescere ve-
nitts Dcus Sakaolh reliquisset nobis semen, quasi 4'int, sanctaepreedicalionis «rgana suspendunt in sa-
Sodomafuissemus, el quasi Goicorrlia similes esse- licibus, id est, quasi quibusdam vinculis lenacissi-
C
pjiius (Isa. i, 9). > Nemo enim salvabifur, quicunque mis, memoriae commendanl, -dieentes cum Psalmi-
^xlra hanc arcam invenlus fueril. Dicamus modo sta : < In corde meo abscondi eloquia lua, ut non
et de lertia hydria, quae ulique lanta est, ul ejus peccem tibi (Psal. cxvm, llj. > Memoria enim,
|-aqua cunctis vivenlibus, el bibere volentibus abun- ,qttia ea qua>.iutelligit lirmilerligatet tenet, non im-
danier sufficere possit. In hac eniin eelale Abraham, merito salix vocalur. -Silenl enim praedicatores mul-
i-Isaac, et Jacol), et duodecim palriarchje fuerunt. In toties, el a praediealiqne cessanl, dum el yerba sua
hac fuit Moyses et Aaron, qui populum Dei dc parvipendi, et se ipsos contemptui haberi conspi-
iEgypto hberanles, et per raare Rubrum ducentes, ciunt. Sed sicut tunc, ita et modo per pcenitentiam
legem suscipere meruerunt. Propler quos Dominus et satisfaclionem, duce Jesu Sacerdole magno, qui
-flagellavifÊgyptios, el Pharaonem cum orani suo titnc per illum Jesum significabatur, omnes pecca-
cxercitu in profundum maris demersit. Sed Jmjus lores iu patriam revertuiiiur. Restat nunc, nt &e
quoque hydriae aqua in vinuin converlilur, si spiri- sexta Iiydria dicarous, quae aliis omnikus nobiiior
tualiler inlelligalur. Ut in Moyse Chrislum, in Aa- est, de qtia etiam omnes aliae saporem suscipiunt.
i-i'oiiepiscoporum et sacerdotum ordinem signiflce- Jn hac eniraquatuor Evangeliorura libri.el oninja
inus.rIsli enim populum Dei per baplismatis undas „ aposlolorum dicta eonlinentur. Hanc ipse Dominus
dticentes, et Pharaonem, id est diabolum, cum per se ipsum implevit. Hane suis discipulis dedit,
ijunni vitiorum exercitu inlerficienles, sanctos Dei ut omnes genles ex ea satiarent, dicens eis : «lle
in terram viventiutn et in promissam eis heeredila- ~in universum mundum, pr«dicate Evangelium omni
tcm inlroducunt (1099). Nunc autem ad quartam creaturee (Marc. xvi, 15). > Hujus aqua dulcissima.
i
(1096) S. Auguslin., lib. XXIIDe clv. Dei c. 1? : (1098) lta S. August. lib. xv De civ., c. "26-,S.
« Ut eniiii Iu exordio generis hiimani de l&tereviri Gregorius,' hom. 16 in Ezeeh., elc.
dormieniis cosia delracia", femina fieret, Clirisium (1099) Transituin.perniare Rubrum significare
ct Ecclesiam tali faclo j'am lunc prophelari opoite- transitum ad vilam et gloriam pei bapiisinum, do-
"bal. Sopor quippe ille viri, mors erat Chrisiv,eujus cet Teriulliantis De bapt., c." 9; Cyprianus, epist.
lexaniinis iii.citicependeniis latus lanceaperforatum adMagn.; Ainbrosuis, lib. u De sacr., c. 6. lriem
est, atqua inde sangtils et aqua' profluit : quae sa- confirmai Otigenes, hom. S in Ex., n. l.aiTerens
craroenta esse novimus, quihus eedifiealur Eccie- Aposloli illtid I Cor. x : Scimus quia Paljes noslii
sia."> Yid. eumd. 1. xix deGenes. ad litt. c. 19, et oinnes sub nube fuerunt, et omnes mare iransierunt,
ijract" 9 in Joan.; S. Hernardum, serm. 2 De Se^ et oinnes in Moijse baptizali sunl, in nnbe et in
ptuag., e"tc. - vtari, elc.
(1097) Id esl Joan. Apoc. cap. v.'
' COMMENT. 1N JOAN. — TARSI, CAP. n. 466
465
ilnjusvinuni suavissinium esl. Sed vis biberedcaqua A estpiinceps domus : ipse regil ct disponrt oinnia.
ejns?Au3iipsumDominum: « Simile,inquit, factum Huie auiem Ecclesiee minislri sanelariim Scriplura-
estregnumceelorum Iiominl qui seroinavit konum se- t um vinum quolidie ofterunl, quod ille bihens, quain-
ir.en in agro suo. Cum aulem dormirent homines, vis nesciat unde sit, taroen admiratur et iaudat.
venit inimiciisej"us,eisui>erseminavitzizaiiia (Matlh. QuandO enim haec in ecclesiis recitantur, uulli alii
*III, "14).> Qusa cum servi ejus colligere \oluissent, dant saporem, nisi his qui ea inlelligunl. Merito
Ijjt: « Siuile utraque crescere u^que ad messem, et igilur lioc vinuin architricliilo ferre Dominusjussit,
in tempore messis dicam mcssorihus: Coliigite prius quatenus et nosmajora inlelligenlibus demus vinura^
zizania, cl alligale ea in fesciculos ad combnren- non inlelligenlibus vero aquamafferarous. Qui enim
dum : triticum aulem reponlle in liorreum meum beneinlelligunl, et litleram \enerantur, etspirilum.
{ibid., 30). >Haec est igitur hujus hydriee aqua. Unde et hic architriclinus dicit: Tu aiilem servasli
Queejil in vinum converlalur, dicaiims "ciim apo- bonum vinum usque adhuc, et prinitim"videlicet,
slolisi « pomine, edissere nobis parabolam islam. elullimum Iaudans. Qui vcro minoris Inlelligenliae
Ager, inquit Dominus, esl mundus. Bonum vero sunt, aquam bihant, et Scripturarum planissima
semen, hi sunt filii regni. Zizania autem, iilii sunt audianl.* floc fecil iniiium signorum Jesus in Cana
nequam. Inimicus autem, qui seminavit eam, est " Gattlmm, el manifeslavilglotiam suam, et credideiunl
diabolus. Messisvero, consummaiio saeeuli.Messores in eum dhcipuli ejus. in sanclarum enim Scriplura-
enim angeli sunt.-Sicurenim colligunlur zizania, et rum spiriluali exposilione, quae uliqne per hoc
igni comburunlur, sic erit in coiisummalioiie sae- ' vinum significatur, Chiisti gloria manifestalur, et
culi. Exibunt angcli, et separabunt inalos de credenlium iides augeliir. Post hmcdescendit Caphar-
mcdio juslorum_, el millenl eos in caminum naitm ipse, el maler ejits, eifralres ejustjel discipuli
igiiis; ibi erit flelus, et stridor dentium (ibid., ejus,ei,ibimansemnl non multis diebus. QuaJiter au-
36-43). > Sic Igitur Iu vinum aqua convertitur : leiii "fratres ejus inlelligi dehenl, in Mallhaeo expo-
sic in spirilualem inlelligenliam lillera" muta- suimus.
' VI. Et
lur(1108). Dictum est autem quid sex hydriae signi- prope erat pascha Judworum, el ascendii
ficent. 219 Quaebene quidem secundum puriflca- Hierosolymctm Jesus, el invenit in lemplo vendenies
liouem Judaeorum Ibi posilee eranl, qttoniam qtiid- boves, el oves, el columbas, el nttnimularios sedentes,
quid in eis conlinetur, biaplismus*quidamest, et pu- et cum fecissel quasi flagelium de funiculis, omnes
rificalio auimarum. Capiehanl anleni singulje me- ejecit de templo. Et haccquidein in Mattheeo exposita
tretas binas, vel lernas, per quod signiOcatur, quia r sunt. Qtiae aiii evangelislae Doiniiuun itinc fecisse
'
Dei, proxlmique dileclionis, e"lfidei Trinilatismen- narrant' (Matlh. xxi; Mare. xi, Luc. xix), quando
snra omnlhus suflicit atl bibendum, tenendum, et super pulluni asinae sedens Jerosolymaro veniL
credendum. Sequitur : Et dieit eis Jesus : Haurite Unde manifestum est, beatuii) Joannem historiae or-
-nunc, el ferte archiliiclino. El lulemnl. Ut auiem dinem non uhique lenere (1101). Respondenint ergo1
gustavil architriclinus aquam vinnni failam, elnoa Judwi, et dixerunt ei: Quod signvm ostendis nobis,
sciebal utide essel%minislri aulein sciebant, quia hau- quia hmc facis ? Respondil Jesus, el dixit eis : Sol-
serunt aquam; vocat sponsum aichitriclinus, et dicit vile lemplum hoc, et in iribvs diebus excitabo illud.
ei : Omnis homo primum bonum vinum ponit, et cum Hoc auleni Judaei non inlelligentes, et de templo
inebriali fueiinl, tunc id quod delerius esl. Tuaulem lapideo,elmanufacto eum loqtii pulaiilcs, dixerunt:
servasli vinum bonum usque adhuc. Quis est isle Quadtaginta el sex annis ffidificaliimesl iemplumJwc,
architriclinus, cui hoc novum etmirabile vinura et lu in iribus diebus excilabis illud 7 iile aulem, \n-
prius "afleilur ? Iste enim architriclinus inlellectus quitcvangelista, clicebalde templo corpuris sui, quod
inihi" esse videtur, a quo solum bonum vinum co- Judeei per crucis tormentum illis diebus erant solu-
gnoscilur et laudalur.-Habet enim unugquisque ho- turi.Non maj'us tanien niiraculura erat templum
ino hunc arehiiriciinum in palalio cordis sui. Ipse 0 illud in tribus diebus reaedificareF quam se ipsum
(1100) jEmuiari, credo, voluit A. nosler in hac invinum yertit? Sed cum heec vigilanliores ingenio
myslica hydriarum sex exjdicalione Bedam, qui audiunt, et sacram historiam credendo venerantur.
ftise hoc loco sUam proponil, eaque vix a Brunonis et quid interius innuat, requirunt. Qui enim 'mu-
expliealione Miserepal. Allegorice primam hydriam lare aquam in vinum poluit, etiatn vacuas hydrias
interprelalur de Abelis morte, el horaicidio Caini, valuitvino statim replere. Sed iropleri ]>ydria'saqtia
fefetens heec ad J.C. rtiortem el Hebraeorum Dei- jubel, quia prius per sacree Jectionis histOTiam
cidium; pro secunda liydria secunda eelate affert corda nostra replenda sunt. Et aquam noliis in vi-'
diluvium, ut fertne A.; pro "terlia Sacriflcium Isaac; num verlit, quando ipsa hislona, per allegoriee
pro quaria subrogalionem Daviriis in locumSauiis; mystcrium, in spiritalem nobis inielligenilam coni-,
proquinia captivitaieni, ulA.; pro sexta J. C. cir- mulalur. >
cutncisionem, qua?. baplisnium el resuiieciionem (1101) S. Auguslin. De consens. Ev. I. n, c. 67,
^significaveriltYiam palefecil praeiviiqueiu myslicis vult J.C. his vendentes ej"ecissede lemplo; primo
hujusce facii explicatlonibus excogiiandis S. Gre- nuncquando id S. Joannesjiarral; eiatque primus
goiitis scnbens liomil. 6 in Ezech., n. 7 : « Qtteni prajdicationis aitnus; deinde sub passionis lempits,
non parvnloium ipsaevangelica hisioria in miraculi quando a reliquis evangelistis describilur. Ita S.
operattoiie reliciat, quod hydtias âcuas Doinlnus Joan. Chrysost. bom, 22,in Joaii.
aqua iinpleii praecepii, eaindemqiie aquam prolniiis
467 - S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS -468
post morlem die terlia resuscilare. Qui enim una A aulem nocte veniebat, quia Judeeos timebai, et ta-
die, ut Moyses scribit, coelum el lerram creavit men illuminaii volebal. Sed quid jJicil ? Scimus,
(Gen. i, i), facile ei erat unam domum in tribus iflquit, quia a Deovenhii maghler. Unde autem hanc
diebus reeedificare, Cum ergo resui rexissel a mor- flriera suscepit, adjuiigit: iVeiiioenim polest hmc
luis, recordati sunt discipuli ejus, quifihoc dicebal. signa faceie, qum ttt facis, nhi ftteitl Deus cum illo.
In quo apparei ipsos quoque Chrisli discipulos hoc Yalde nielius dixil Nalhanael, qui ail:«Tu es Filius
\crbum non inlellexisse. Et crediderunt Scripturw, Dei, tu es Rex Israel (Joan. i, i2). > Nondum enira
cl sermoni qvem dixit Jesus. Crediderunl, inquit, Nicodemus Chrisiuin confLlelur esseDeum, quamvis
Scriplureeprophelaruin de Chrisli resurreclione lo- Deum cuin eo esse confitejittir (1103). Respondil
quenli. Crediderunt et huic sermoni Jesu de suare= Jesus, et dixi ei.' Amen, amen clicolibi, uisi quis re-
surreclione prophetauli. Chrisli ergo resurreclio natus fueril denuo, non polesl videre regnum Dei. Ad
fuit causa, quod Scriplureeproplietarum etsermoni baplismum eum inviial, ubi dum in Trinitate homo
Jesu apostoli crediderunt. Cum autem esset Hieroso- haplizatur, quod credere dekeal, perfecle cqgnoscit.
tmnis in Pascha in die festo, mulli crediderunl in Sed quia obscure loquitur, nondum Nicodemus eiun
nomine ejus, videnies signa quai faciebal. Ecee ite- inielligit. Unrie et ail: Quomodopotest homo nasci,
Tuin evangelista loquendi ordinem mutare videlur, " cnm sit senex ? Ntinqitid polesl in ventremmaliis sum
ut non de illo pascha loqualur, de quo usque raodo heralo iniroire el lenttsci ? Yidens igilur Dominus
loculus est. lllo enim pascha, qno Doniinus cruciti- eiim ad hujus sacraroenii inlelligenliam perse ve-
ius est* nec multa signa 220 eum leeisse, nee tiire non posse, manifeslitis ait : Amen dico libi,
niultos in eum credidisse, sed ipsos quoque aposlo- iiisi quis renalus fuetit exaqua, et Spirilu Sanclo^
los dubitasse, legimus. Constat igitur quia aut de non potest inlrare in regnum Dei. Apostohis enini,
alio pascha loqujtur, antiioii semel lanium venden- dicit : t Quicunqtie btplizati suntus in Gliristo Jestt,
tes et emenies de lemplo Dominus ejecit (1102). in raorle ipsius baptizali jsumus. ConsepuJti eiiiiu
Seqtiilur: Ipse auiem Jesus non crcdebal semelipsum suinus cum illo perbaptisroum in mor.'e, utqiiomo-
eis, eo quod ipse nossel cmnes, el quia opus ei non do surrexil Cliristus a mortuis per gloriam Pairis,
eial,ulauh teslimonium peihibeiet de homine. Ipse ila et nosin novitate vitaearahulemus (liom. <vi,,?>). >
auiem sciebat quid essel in homine. SI enim de illis His enim veihis, quid baptismus significel ostendif.
inielligalur qtti crotiideriint in nomine ejus, incon- Cum enini in fide Cbristi haptizainur, ct suh aquas
vctiiens esse videlur ut Jesus non credat sem.lpsum mergiinur, quodanimodo ei et comcnorimur, et con-
eis. De aliis igilur hoc inlelligatur. Quodamraodo „, sepelimur : ut indeabluli et penitus innovati resur-
cuini se ipsum Jesus et credebat eis, el noa crede- '' genles, sicpostea in novitale vitae ambttlemus, sictit
bat eis. Credebat enim semelipsum eis, quia cura Dei Filius Palris gloriam nou aroisil. Tanta est
eis conversabatur et eis quotidie in synagogis et enim \irtushujus sacramcnli.ulsiibiiomuiidelhomi-
ternplo preedicabat. Sed non credebal semelipsuro nemab omnipeccato(I104) Unde et subdjlur : Quod
eis, id est, non credebat se ipsum secure el absque nalum est ex carne caro esl, el quod naium esl ex
ôriim insidiiis esse apud eos. Cur hoc ? Eo quod Spirilu spirilus esl. Sicul, inqujt, ex cartie corrupta
ipse posiel omnes, et quia sciebat quid iraudis et el peccatrice caro ei eonsimilis nascitur, lola vide-
iniquilatis esset in unoquoque homine. licel viliata et plena peccatis; ila et quoJ nascilur
'VII. [CAI>.III.] Erat aulem homo ex Phariswis, ex aqna et Spiritusanclo sancium esi, et spiiltuale,
Nicodemus nomine, princeps Judwomm. Hic venit ei mundum ab omni peccato. Non mireris qtiia dixi
jtd eum nocte, et dixil ei: Rabbi, scimus quia a Deo libi: Oporlet vos nasci denuo. Non enjm hoc di\i
venisii magisler. Bonus bomo iste Nicodemus j'am de carnali, setl de spirituali nativitate. CarnaJis
oredulus qnidem, sed non in charitale perfectus, enim nativiias non iit nisi semeUSed^jui semel ex
Perfecla enira charilas foras miltit liinorern. Hic carne orilur,. nisi iterum ex Spirilu orialur, non atl
D
(1102) Postienuini hoc jireeler Augtistin. ctChry- Proinde cum Chrislo sepeliamur per baptismum, ui
sost. all. setitii eliam Beda ad h. 1,: «.Bis quidem 111 el cuni eo resurgamus; cura eo riescendajnqs, ui et
S. Evangeho legiraus, quod \eniens in templura Do- siinul eliaiuexlollamur. > Chrysostomus, hom. 25
minus hujusmodi negotialores ej'eceril, nunc \ide- inJoan., n. 2:« Divina celehratitur in hocsjmbola.
licel, id est lerlio ante passiouem suam anno, sicut Sepultuia, mortificatio, resurreclio, vita ; el heec
ex hujus Evangelistae sequentibus scriplis agnosci- sitnul fiunl omnia. ln aqua enim, lanquam in sepul-
inus; et ipso qno passus est anno, cum ante dies cro capul immeigeniibiis nobis, \etus homo sepe-
quinque "Pabcbeesedens in asino Hierosolymam ve- litur ac demergiiur lottts ; cleinde nobis eniergeii-
uisset. > libus, novus exsurgiu > Et hom. 10, in eptst. acl
(1103) Hoc quoque Beda animadverlit:« Dorai- RR., n. 4 : « Quid sibi vttlt illuil ; In morlem ipsitts,
itum cumillo fuisse e miraculisprudenler intellexU; baplizati sumus ? Ut ipsi moriainur, sicul et ille.
tamen ipsum Deum esse non novit. > Baplisma enim crux est Qtiod igitur Christo fuit
"(1104) De hac baplismi virliile et spirilali morle -crux et sepulcruni, hocnohis baptismafuit; elsi iion
Nazianzen. orat. 40, pag. 641 : « Alque hsec bapli- iisdeni in rebus. Ipsc nainque earne mortuus ac se-
sroi graiia et lacultas est, non orbero lerrarutn, ul pultus esl; nos autem peccato ulrtinique, > elc.
olim, aquis obrueus, sed uniuscujusque hominis Idem ferine hahet lioin. 9 in episi. adilebr., n. 5.
peccalum purgans, easque obslructiones et maculas Y. S. Jo. Damasccii., M, De fid. oilli., c. 9.
quee Yitiis contrahuiilur, prorsus abstergens . . .
1C9 COHSENT. IN.70AN. — PARS. I, CAP. III. 470
vitam, sed ad morlem orilur. Spiritus ubi vult spi- A quid libi dicam, de cmlestibus.Et nemo ascendft in
rat. Ideoque, inquit, quod ttatum esl ex Spirilu, spi- cwlum, nhi qui descendit de cwlo, FVius hotninis,
ritus est; qiiia "Spiritus ubi vult spirat, quem vult qui es/ in cwlo. Heecenim ccelestia sunt. Unus enim,
illuniinat, quem vult sanclificat, et spirilualem et idemque Christus Jesus et Filius Dei est, et filius
mundum facit. El vocem ejus audis, sed non scis borninis. Sed eliam naturaliter Filius Dei, el lem-
uftde tenial, aut qub vadal. Ac si dlcat: Ille Spi- poraliler filius liominis. _Elipse qniriem filitis homi-
rilus, qui sic sanctificat omnia, qui ubi vult spirat, nis secundum allerum, id est secundum dhinilatem,
ille, inquam, est, cuj"usvocem nunc audis, ctqui Uescendit de ccelo, secundum quam sernper est et in
niinc in me et per rae tibi 221 loquitur. Sed quam- terra, et ih coelo. Descendilenim hon locum mu-
vls vocem ejus et in me, et in discipulis rneis au- tando, sed se humiliando, et carnem suscipiendo
dire va'eas, non scis lamen unde veniat, aulquo (1106). Ascendit vero, quanlum quidem el ad hu-
vadat. Quis enim sciat unde venial et quo vadat, qui manilalem, locum etiam mutando : quanlum vero
uhique est etomnia complet? « Spiritus enimDo- ad divinitatem, gloriam propriam manifeslarido.
niini replebit orhem terraruin (Sap. i, 7). > Nemo Uiide Psalmisla : « Exaitare, inquil, super ccelos,
enim scit quomodo a Patre Tilioque procedit. Sic Deus, elsUperomnem lerramgtoiia lua (Psal- cvu,
est omnis, qui nalus est ex Spirilu. Sicut, inquit, K 6). > Deus eitim, quia ubique est, aiiter neque as-
Spiritus ubi vult spirat, sic et oronis qui natus est cendere, neque descendere potest. Et ipse quidem
ex Spirilu, si lamen non separemr a Spiritii. Si solus et lotus ascendit in ccelunij omnia membra
enim -&Spirilu separatur, fit carnaiis el animalis sua secum trahens in ccelum. Ejns namque membra
(HOS). « Animalis autem homo, diclt Apostolus, sunt omnes fideles, et ipse eslcaput lotius Ecclesiae.
Tjonpercipileaquaesunl Spir!tusDei(JCor. u, 14). > Unde et alibi ail : t Quod uni ex minimis meisSe-
Spiritualis aulem omnia. serulafur, eliam profunda " cjslis, mihi fecistis (Matih. xxv, 40). > Nemo igitur
Dei. Spirat igilur ubi vult, siquidem omnia scrula- ascendil in ccelum, nisi ipse, et membra sua simul
ttrr. Nam elsi modo fortasse nbn ad plenum videat, cum ipso. She eliam ipse solus ascendit perse, alii
spiretêt intelligat quaecunque velit, netjue ad om- vero pei-ipsum, el non per se. Ad hoc igilur Filius
nja secrela rimanda inlroducalur, tamen.post hanc hoininis descendit de ccelp, ut a lerris exaltatus
vilam, _quidquid voluerit videbit et habebil honio omnia posl se traheret Ui ccelum. Et hoc esl quod
sanctus et spirilualis. Respondit Nicodemiis, et dixit ait:„ Et sicut Moyses exaliavit seipentem in deserlo,
ei: Quomodopossunlltwc fieri ? Respondil Jesus, et ita exakaii opoilel filium hominis, ul omnis qui
dixit ei: Tu es magister hi Israel, et hmc ignoras ? credit in ipsutn non peieat, sed liabeat vilam eeter-
Amen, atnen dico libi, quia quod scimus loquimur, el nant. Ideo enim serpcnlem oenetimin deserto e'xal-
quod videmus leslamur, el teslhnonium noslrum non lavil Moyses, uthomines a serpentibus percussi eum
accipitis. Affirmat Salvalor noslcr verum esse qpod viderent et sanarenlur. Ideo el Ghristus in crucem
dicil, ulpote qui ea Loqttiiur, quae scit, ethic testa- exallatus esl, ut onuiis qui menlis oculis eum videl,
tur quod vidit. Ignorantia enini parit mendacium, omnis qui credit in ipsum, non pereat, sed haheat
et leslis non suscipiiur, nisi qui se etvidisse, et vitam eeternam (1107). Nnlla est enim alia medicina,
preesenlem afluisse testaiur. Et lale estâc si dice- qua a primi serpentis vcneno homo sanari possil.
ret: Crede lantummotlo, et noli dubitare. Ne quoe- Alerilo autetn in illo serpenle se Dominussignificare
ras de bis quomodo flant. Coelestiaenim sunl, ct voluit, quoniam sicul ille serpenlis quidera simili-
terreno inlelleclu capi non possunl. Cnde et suhdi- tudinero habebat, serpenlis autem veneinim, et j)ia-
lur :£i terrena dixi vobis,êl non credilis, quomo-Jo, liiiamuon hahebal; ila et Salvalor noster cum ini-
si dixero vobis. cmleslia, credeiis ? Veinmtamen aliquis deputatus, et iiiler latronps crucifixus, carnis
<
(1105) Sequjiur A. explicalionem illorum, qui in finitalis sueevirtule intra regionem deflniti corporis
loco islo Joannis vocem Spiritus primoloco positam rj coaiciavit, Spirilus virluie', ac Verbi Dei potestate
Spiritus uhi vult splrat, eodem sensu accipiunl alqne in forma servi manens, ab omni inlra exiraque creli
Jioc altero loco, de Spiritu S. quod faceie plerosque mundique circulos, cceli ac nnindi Dominus non ab-
ex velerib. PP, asserit Galmei; licet, eodem teste, full. Per hoc ergo et de cceJo descendit, et fllius
plerique ex receitliorihus primo loco venlum iniel- hoininis est, et incoelis est: qttia Yerburn caro
Iigant, ttt Lyranus, Estius ipse, Calmet, elc. Yett. faclum, non amiserat raanere qnod \Terbum est. >
aileganl Tolelus, Calmet, et Nalalis Alexaiider Vide-punidemlociim explicantem Fulgenlium lih. n
ad h. I. ud Tras. c. 17; Auguslhi., ltb. i De peccat. mer. el
(1106) Hilar. I. x De Trin., n. 16 : i Hinc igilur remis., c. 31; Gregorium, Jib. xxvn MoraL, c. H,
maximum illud ac pitlcherrimurn suscepti hoiuinis qui duo poslremi de Christi memhris, id. Christia-
sacramenltim Dominus ipse ostendit, dicens : Nemo nis, hunc locum iiuerpretantur.
ascendiiin cmJutn, eic. Quod clescendit de ccelo, con- (1107) S„ Augustin., serm."26 in psal. cxvm, n.
teptae de Spiritu originis causa esl. Non enim ex 4 : « Pr;efigurai)diim Moyses, Deo miseranle acjti-
se corpori Maria originera dedit, licel ad incremen- benle exaltavit in eremo similitudinem setpcntis m
la, parlunique corporis omne qnod sevus sui nalu- ligno, ut siinilittido carnispeccati crucifigenda prae•
rale est contulerit. Quori vero hominis filius esl, figuraietur in Cliristo. Hanc inluentes salutifer.ini
suscepiae \i\ Yiigine carnis est parlns. Quod aulem crucem, omne calumniaiUiura supeibonun virus ex
in cceiis est, naturee seinper manetitls potestas e-J, pelljmus. } Yid. serm. 355, n. ?, lib. x De civ., c.
qtise iuiiiaia condiiaque per se carne, non se ex in- 8, etc.
471. , S. BRUNONISEPISGOPl SIGNIENSIS - 472
quidem peceati, ut ait Aposlolus {Rom. vui, 5), si- A et lenebras diligunt. Et boc esl quod ail: Omnis
ui litudinem habebat, peccatum aulem uullum ha- enim qui male agil odil litcetn, et non venil ad lncem,
bebat. 222 Apparnil eniin « in similitudine carnis' ut non arguantur opera ejus. Hinc cst quod adulteri,
peccali, nt de peccalo damiiarel peccatum in carne peijuri, homicidae, fures, prodilores, et saciilegi
\(ibid.). > Yide ergo quanlum Deus hominem dile- episeopis se proesentare, el verba Dei audire nolunl.
xerit, pro quo F:Jium suum morli tradidit,ut homo Qui aulem facil vetilalem venil ad Ittcem, ul mmii-.
iioii periret. Hoc est enim quod ail : Sic enim dile- fesienlur opera ejus, quia in Deo sunt faeta. Ule, itt-
XitDeus mundum, ut Filium suum unigenilum daret, quil, qtti facit \erilaiero, id esl opera veritalis,
ut omnis qui credil in ipsuin non pereat, sed habeal opera \era et incorrupla, quia videri non nieiuit,
viiam wlernttm. Non enim misit Deus modo Filium libenter venit ad Iucent. Libenter seChiislo, ejus-
sttttm in inuitdttmiul judicet* id esl, ul damnet, el qtie discipulis repreesentai. Qttod auietii Christi
perdal mundum, sed ut salvctttr muudus per ipsum. discipnli lux dieantur, audi ipsum Dominum: « Yos,
Yenil enim priusad salvanduin, iterum aulem ven- inqu-it, estis Inx mundi (Matih. v, 14). > Ad lueem
lurus esl ad judieaiidum. Qui ctedilin eum, non igitur venit, qui ad hos veniie non rocluit,
ptdicalur, id est non damnaiur. Judiclura enimple- YIU. Posl hmcvenit Jesus, el dhcipuli ejtts in Ju-
riuhque pro Uamnatione-ponitur (1108), secunduro " dwam terram, el illic demorabatur cum eis, el bapti-
iiiud : « Judica, Domine, nocentes iue (Psal. xxxiv, zubat. Eral aulem el Joannes baptizans in Enonjuxta
i). > Oinnes enini et konos, el inalosj'iidicabitDeus. Salim, quia aquw mullte erant illic, el veniebanl, el
Sed quia iion omnes damnabit, ideo qui credil in bapHzabanlur^ Nondum enhn missus fuerat in car-
eumiion judicalur. Qui auletn non ciedit, jam judi- ceiem Joannes. Postquam eniro in vinum aquas ceu-
caiiis est. Cur ? Qtiia non creciu in nomtiie unigeniii veriit, et -ea quse superius scripta sunt IOCUIP.S: cst
Filii Dei. Sed dicel aiiquis : Jain' ergo nuliuin judi- Dominus, slmul ciurj discipulis suis venit in Jiidxaiu
ciiini leslat, sed et boni lioiijudicantur, et rnali jain lerram; cum illis uiique discipuiis quoslunc lem-
judicati sunl. In Dei namque disposilione jam judi- jioris habebat: nondum enim apostolos elegerat. Ut
eali el daniiiaii sunt mali, cujus utique sentenlia enim Matthaeus ait, postquam Jesus traditns «"st.
imniutabilis esl. Adhuc lamcn jttdicandi suul; non « relicla civitate Na/;arelh, venit Dominus Caphar-
lil senlenlia muteiur, scd ul mauifeste audianl et in- naum, el habitavit ihi (Mtttth. iv, 15). > Et lunc
telligant id, quori de eis disposituni est, dicenle quidt-m Petrum el Andree.im,3acol)um et Joatmem
Boniino : «Ite, maledicii,iii igiiem eeteniutn (Maith. depiscalione vocavit. Quod auieni Joannes bapliza-
\xv, 41). » Hoc est autem judicium, quia lux venii bal, Chrisli baptisrouin significabai. UndeJct a ha-
in tnundum, el dtlexerunl homines magh tenebtas, ptismo ccssavil, poslquam Chiisium tara baplizare
quam lucem. Hoc, inquil, est judiciuro, propter quod CtlgllOVll.
malj damnakuntiir. Si eniro quis dicat cttr damneti- iX. FaUa esl etgo qumsiio ex discipulis Joannif
tuT, hoc judicium est, elhoccratio icriditur: quia cum Jitdmis de putificatione. Et venerunt ad Joan-
lux viitit hi mundum, el dilexetunl homines magis ueiii, el dixerunt ei : Rabbi, qui eial lecum irans
tenebras, quam lucem. Si enira non venissel, el lo- Jorduncm, cui testimonium peihibuisti, ecceItir ba-
eutuseisfuissel, peccalum non haberent: nunc au- plizat, et omties veiitunt acl enm. Respondit Joan-
lem excusalionem non babent de peccatis suis. nes, et dixit : Non polesl homo accipeie quidquttm,
Magis eniin lenebras, quani lucem dihgtint, qui non nhi fueiil ei dalutn de cwlo. Ac si dical: Ad euin
Chrislum, sed diaholum imilanlur. Isle enim lux 223 veiiiunt oronrs; ejus tanien leslinioiiiiiro'
mundi diciiui1 (Joan. IX, 5) : ille piincej)s tenehia- noii accipitmi omiies, qtioniam nibil boni poiebt
Tiii» vocalur. Eranl enim eoium malaopera. Ideo, homo aecipere, nisi ei daitim fueiil de ccelo (1109).
inqitit, tenebras dtlexerunt, quia eorum opera mala Unde ipse quoque Dominus ail: « Neroo venit ad
euini. Mala eniro opera non lucein, sed tenebras m.%nisi Pater nieus lra\ei'il etitn (Joan. \i, 14). >
queeruiil. Unde ellatroneset adulteri noctem amant, rv c Omue euim datiira oplimum, et omne donum per-
(1108) De hoc loco Jo. S. Hilarius in Ps. 1: « Nc- cjuori spectat universim ad dainnationcm, quia eo
giigeiiliara audienlium, et incuriosani legentium fa- ipso quod uon cicdanl, judical.e siint, jiiriicaiidas
eilitatem pertuibat: > etS. Aug., De agon. Ciirist., lamen quaiiiutn ad iiioriunt el veluli quaiuiialcm
eap. 27, n. 29, narrat fuisse, qni ex iilo negarel damuaiiortis. Aliter Clnys.isi., liom. 27, roalos iion
diem judicii lulurum. Hinc miilii PP. explioalioneni essejudicandos, qiialentisdefiiiieiidtminon\erosit.utrum
hnjusce lociaggressi sunt;quae etsi varia esse viriea- illaopera liona sinl an mala; jmhc.indoscl essc,
itir, lamen pleroruroque litic ferme retlit;ut aliud id est seiiteiiliam adversus eos (erendasn promul-
stl jiiriicium discussionis, aliuri jttriicium damiialio- gaiiriam. A. noslri explicalio videlnr esse Augusln>i
nis, sive duplex judicii actus. Neganl judicio discus- 1. all. scribenlis: « Dicitur enini juriiciuin pro dani-
sionis judicandos, quorcim causa apeilissiroa est; nalione ; > in quain SPiileniiamaffeii iliud Apostoli:
uoit negant judicandos judicio damnationis. llinc Qui non manducal, manducantem noa judtcel : et
Basilius in ps. i. explicans illttd, non lesurgenl itn- Maiili. VJInliud : ATo/i/ejnditare, ns judtceminu
pii in jndicto, scribii : « Nou veniuni, ttt conviiican- (1109) Yerha non potesl Itomo acciperc quid-
28 ad Chri-
tur, sed ut feranl daiiinaiionero. > Sic etiam feime quam, elc. S. Jo. Chrvsosloinus, iioro.
S. Atnhros., serm. 20 in ps. cxvm, el fuse S. Gre- stum refert, in hanc sonlenliam : «Non posset
gorius, lib. xxv Moral. c. 20. Altter exponit Hiero- Christus aucionialem baplizaiidi atcipere. mihique
jiyraus in c, xxv Jerem. gentes non judicandas,. anteterri, nisi id a Deo essct iili dalum. > S. Cv-
473 COMMENT.1N JOAN. — PARS" I, CAP. 111. 41J,
Jectutn desuisum esl, descCndons a Patre lumi- A verbis ? Teslis euim non suscipitur,'iiisi qui pr.e-
uum (Jae. 1, 17). > Ipsi vos lesinnoniumperhtbebiiis, sens affuerit, else vidisse et audisse lesuitifs fue-
quod dtxeihn ego : Non sum Chrislus,sed quia mis- rit. Quia igilur Salvalor nosler super onuies est,,
stts siwi anleillum. llle, inquif, est Chrislus, et non quia de ccelo veuit, quia pieescns aflitit, ei quia
.ego. llli ego lesiimoiiium perJnbui, et non milii. qtiod vidit et-audivit, koc testatui; veiuin esl uti-
,Yos ipsi niibi testes eritis, qflod ego hoc dixeriin, que qttidqtiid-ipse lestalur. Et Uimen iestimoninm
hoc lestimoniuui pei hibuerim, illum, sicut decuit,"" ,e\us nemo accipit. Qui aulem aecipit ejus lesfimo-
_exjllando, et nte, sicul oporluit, luiniiliando. Mis- nium, signavh, quia Detts veiax esl. Qtiis est cnirt)
susenim suro anle iljtim, quasi preeco ante judicem, qui accipil ejtis lestiinonjiiui, si -lestimonium ejus
el quasi amicus ante sponsura. El boc esl quod ait: nemo accipif/impossihile enimesse videluriitneino
Quihabel sponsam, spunsus est. Amictisatttein sponsi, accipiat, et aliquis accipiat. IIoc aulem ad supe-
qui slal, el audit eum, gaudio gauclel propier vocem .riora respiclt, nbi ait :« Non polesl lioino accipete
sponsi. Ille, itiquii, est sponsus, cui sancla Ecclesia quidqiiam, liisi fuerit ei daliini de ccelo (Joan. ni,
xastis attijilexibus copulalur, ejus saiigtiine redem- 27). > Dicatur ergo : Et teslimonhim ejus nemo ac-
pta, ejus de latere fabricata, ejusque fiuei aunulo cipit, nisi ille cui hoc de ccelo daium fneril. Qui
-despo.tsala. Ego vero suni amicus sponsi, qui ante "flutem coelilus" illuminatus ejus testimoniiim acci-
eum su.ns ad seiviendum, audiens ad obsequen- pii, ille quidem signavil, et ttotavit, intel!e\it, ccr-
dum, propler ejus deleetabilem vocem gaudens lissimequc cognovil, quia Deus verax esl. Sed quid
exsullo gaudio iiiagiio. lioc esl enim quod ajl :IIoc mirum,_ si ver.ix esi.quia verba Dei loqiiiraur? IIoc
ergo gaadium meum hnplelum esl. Ecce, inijuil, jam est enim, quod ail: Qttem enim misil Deus, tetba
,preed:cal, jam liaplizal; implelum est gaudium Deiloquitur. Dei aiiiein verbismendaciunT inesse non
jneum ; impleta est prophetia mea. Hoe ego exspe- potest. Setjuitur : JVOM enim ad tnensuram dat Spiil-
cUiham, hoc \idete desiderabain. Cesset iimbra, tus spiritum. Paler diligit Fiihim, el omnia dedil m
Yeriias adebt. Itlum oporlel ciescere , me aulem mi- manus' ejus, Ideo, itiqtiit, verax esf, quia ct verba
nui, Crevil euim Christus, quia jam crediltir esse, Dej Ioqtiitur, et Spiriln veritatis pleiros est. Non
qui eral. Minuilur Joannes, quia -cessavit eeslimari enira, ut ceeleri boinines, ad inensuraiii Spiriiuin
quod noii eral. Omnes eiiiin eestimabaiit Joannem sanctum a Patre accepit. Ipse eiiim est, «in quo
esse Chrisium. De Christo vero « alii dicebant, quia hubilalomnis pleniludo diviniiaiis"corporaIiier (Coh
bouus est; alii vero, non, sed ;SeducitlurJL>as£/o««. ii, 9)._>224 'Pse esl * D°s ê radice Jesse (Isa. xi,
vi, 41,15). > Sicigiturcrevit Clirislus:sicminulus P 1), >in quo omnes gratite sancti Spiritus reqttie-
esliJuaiiiies (1110). El hoc merito : Qui enim desur- sjcuiit. Ipse esl, de qno Paler ait: « Hic est Filius
sum venit, super emnes esl. Venil eniiii Chrislus tneus dilectus; in qito ntihi hene coiuplaciii (Mmih,
desursum, quia de ccehs (1111). Sic eniin ipse ail: xvn, 5). > Omnia atttem dedif-Paler in manus ejtisi
«Ego sum panis vivus, qtii de ccelo descendi (Joan. « Omnia mihi tradila sunl a Patre meo (Matlh, \t.
vi, 41,51). >-Sedparum est hoc. Altiusrespice. Dicat 27). >>Quia enim secundum humauiialem minor cst
ijise : « Exivi, inquil, cle Palre, et venl in mundum -Palre, omnia secumlum buinaiiilaleni a.Palie ac-
(Joun. xvi, 28). » Qni esl de terra, de^lerra est, el de cepisse dicilur. Qui etedit in Filjum, liabel vilani
leiia loquiiur. Qui de cmlovenil, super onmes esl, et •auernam. Qui auieni innedulus esl Fdio, non vidtl
fitod vidtt elaudivil, hoc lestatur.Hion, iiiquil(lH2), vitam, sed ira Dei inanet super eum. Qtiia, inqiiit,
quia de leira sumus, qtiia de hoc jiitttido sunius, orania dedil Palcr in jnanus ejus, in poteslate illius
quia de lerra facti sumus, si de terra loquinjur, est daie vilam ajternara cui vuli, et aeienuim sup»
quae de his qtioe vidimus el a.udivimus loquiinur, jilicium cui vnlt. Et inerilo quidem non videhit \i-
veium est plerumque quod loqulntur. Si vero de tam, qui in illum credere noluit, qui cst vcra vUa r
ccelesiibus loqtianiur, nisi locutionem nostram di- Sicut ipse ait : «_Ego sum via, veritas, cl \ila
yina el ccelesti aucloritate firrtienius, quis credat D (Joan. xiv, 6); >
"rillus I.'ii," c. 60, de se Joannem dixisse putat, ltoc ChrisTusesse credebatur, propheta csse innotuil,
-sensu : « Ego boroo-sum, ut cajterorum uuus; quod Impletum est ûod rie Christo suns pr.ecursor prae-
habeo, de toelo est mihi collatum. > dixit. >Vid. S. Aug., Iracl. 16, p. 4; S. Beruar-
(1110) Eslheec maxime lilleralis explicalio (Am- duiii, serm. De nat. S. Joan.
brosiushb. \i De-bened. Patr., e. 11. Crescere re-
fert ad populum Chrisliaiium; iitinui ad populum {1111) S.Cyrillus Surstim exponit ,de supenia
radice o zriz avuSev /5t?n?id. Divina siibslanlia;
Judaeorum, quasi hujuspersonam sumerel Joannes),
quam proponit S. Gregorius hom. 20 in Ev. «Qu.e- adeoqne ejus divinitalein conlra Arianos probat. ,
leiulum est, in qtto crevit Chrislus, in quo inimi- (1112) S. Auguslin., tract. 16 in Jo., rcfert hoc
nutus est Joam es, nisi quod populus, Joanuis abs: ad Joannem; ila ul quee de Christo ille dicebal, ex
linenliain \idens, reroolum tune ah hoininihus Dei inspiralione et alflatu diceret. « De homiiie di-
csse coiispicieus, eum esse Christum putahal; Chri- cebal. Quanlura ad ipsum. lioniinem pertinet, de
sltini veio ctiro Publicanis comedeiitero, inier pec- terra erat, et de terra Joquilur. Si auteni aliqua lor
catorcs anibulantem intucns, etitn noti Cliiisluin quitur diyina illuiniiialus esl a Deo. Nam si nou
esset illuminalus, terra teiram loquereiur; > quotj
êsse, sed esse propheiara credebal. Scd cum perat- convenil explicalioni secjuenliuiii verborum auctons-
cessuin lemporis, el .CJirislus, qtii proplieta _csse liojlri.
puiabalur, Cliristas est agtiitus : ct Joanncsj qui
^75 •"" S. BRUNONIS EPISCOPI SIGMENSIS 176
X. |CAP. IV.} Ul ergo cognovil Jesus, quia audie- A rirel et silire), homocsse non crederettir. Sic igi-
runl Pharismi, quia'Jesits piures discipulosfacii quam Xur, id est fatigatus, -sedebal supra puteua. Qui
Joannes, et baptizal, quanquam Jesus )ion baplizarel, -ergo sunl fatigali, qui requiescere volunt, veniant
'Sed discipuli ejus, reliquit Jitdmam, el abiil ilerum in ad puleum, veniant ad Scripluras propbetarum, ibi
-Galilmam. Cognovit enim Jesus, Pliarisaeos suo ha- invenieiit Jesum, ibi eum dicenlem audient: «Ye-
-plismo non {edifieaios, sed indignatos fuisse^ et nite ad me omnes qui laboTaiisel onerati eslis, et
•ideo, ne insuaeprae.iieal.onis initio scandalum fierel, ego reflciam vos (Mailh. xi, 18). »Ideo enim Jesus
'iitl tempns Juda;am dereliquil (1113), donec ejus snper puleumTaligalus quievit, iJl nobis ubi quie-
fama in miraculis deelarala, majorem aucioiitaiero lem quaeramus, osienderet. Erat autem bora qUasi
-ejtis bapijsmus et doclrina susciperenl (Joan. i, 33). sexla, quia aetas mundi sexta ; prima enim setas ab
Quotl atttem ait, quaaquam Jetus non bapiizarel Adam usque ad iWoe; secunda nsque ad Abraliarn;
'
'sed discipuli ejus, ad exteriorera lavalionem spe- leriia usque ad David; quaria usque ad transmi-
•clal (1114). Si cnim Jesus non baptizakat, qtiid est gratiouem Babylonis; quinla usqtie ad Ckristum;
•quod Joanni dicitur ; Sttper quem videris Spirilum sexta-usque ad finero sxcon.~V enit-mulierde Sama-
idescendentem, et manenlem super eum, hic est qui ria haurire aquam. Haec euim mulier , lotailla
*
-bapiizal? Baplizal enim Jesus, quia lotum hominem pleks Israelilica milii esse videtur; quae ad pu-
-iuterius exleriusque purifical. Pcr "se tamen non -letim Jacok, ad fonies Israel, ad Scriplnras pa-
kaptizal, "quia non per se, sed per discipulos suos triarcharum quoiidie venit, sed quia virum non
-<<_.orpora lavat, OpoUebat autem eum transire perSa- Labet, bibendo satiari tion potest (1117). Hoc
jwniiam. autem in sequen libus exponelur. Dicit ei Je-
XI. Venti ergo in civilatem Samarim, qum dicilur stts: 225 -0« niihi bibere. Silit Jesus, sitit fons
iSichar, juxla prmdium quod dedil Jacob Joseplt filio vilee, de quo scriplum esl: « Quoniam apud te est
;$uo. Erat ibi fons Jacob. Hoc est eniro illud prai- fons vitee{Psal. xxxv, 10). > Sed si fons vivus est,
dium, de quo Jacob, flliuin suum Joseph benedi- quomodo siiirepolest ? Non aquam, sed fidenfno-
cens, ait: « Do libi parlem unam exlra Iraties tuos, slram siiit Jesus. Cnde in sequentibus ait: Metcs^
-qtiam luli de manu Amorrhaei in gtadio, et -arcu cibus est,ut^faciam voluntalem Palris mei,"'qui vi
<ineo(Gen. XLVIII,22). >Ihi-aulem erat fons Jacob. emlisesl. Patris aulcm voluntas erat ut popuhu.i
,Si enim Jacob erat il!e fons, lionara aquam habe- salvarelet ad fidem conveiteret. Hoc igitur erat
,bat. Cum scriplum sit: < ln ecclesi s benedicite Deo cjiiodsiliebat Jesus (1118). Disetpuli auiem ejus abi-
Dpiiiino de fonlibus IsracI^Psa/.ixvn, 27). > Fons -, eranl in civilalem, ut cibos emerent. Dicil ergo ei
risle profunda patiiarcharum fides et doctrina esse mulier Samarilana : Quomodotu, Judmus cum sis,
videtur. Unde non solum forts, scd et puleus voca- bibere a me poscis, quw sum mulier Samaritana ? Non
tur (1115). Fons qtiidem propler vivam aquatn : pu- enim coulunlnr Judwi Stmaritaiis. Quamvis eitim
.teus auiem propier profuudilalem. Yalde enim pro- Samarilaiti Israelifee eranl, lamen secuti Jeroboam ,
;funJa est legis el propheiarum scienlia, Jesus ergo qui eos idola colere docuit, in lanlum a lege erant
•fatigalus ex iliitere sedebal sic supta puleum. Ilora alienati, ut quasi îentiles a Jtideeis haherenlur.
*eral quasi sexta. Faligatur enim- Jesus, sedseeun- Respondit Jestts, el dixit ei; Si scires dvnum Dei, et
«tlumeariiem (1116). Nisi eniinfaligareiur, nisi esu- quis est qui dicil libi: Da mild bibere, lum forbitan
(1113) S. Augusiinus, fract. 15 in Jo.:« Quia co- t Puleus, nuindi lmjus lerrenum laborera el erro-
"gitovit eortini scieiiliaro, siniul cogttovit et invklen- rein, lenehrosa prolpndilale signiftcal: > quod ac-
-liain; quia non lioc proplerea didicerunt, ut seqtie- cepit ab Augtislino lib. LXXXIII qq. qu. 64, et tract.
Trentur; sed ut persQqiiereniiir, abiit «incle. > 15 in Jo. : « Yideo in pttieo tenebrosam profundita
(1114) S. Aug., epist. 265, n. 5 : Ulrumque de lem. Admoneor ergo intelligere iiitindi hujus infinias
Domino scriptum est, et quia baptizabat pltires partes, idest lerrenas, quo \enil Dominus Jesus
?quam Joaune^, et quia ipse non/iapiizabal, sed di- J)ora sevla, id cst sexta aptaie generis humaui. >
hcipuli ejtts; ut intelligeiemus et ipsum quidem ba- 3 (1116)ld. Aug. ibid.; « Quod auiem fatigatus ve-
ptiz^sse prjesentia niajeslatts, non lamen ipsum nit adpuleum, inPirmilaiem carnis significal; carnis qnod
kaptizasse nianilros suis. Ipsius enitn erat bapiismi .sedil, humilitalem; quia el lmbecillitalem iiumili-
saciamentura;'ad discipulos auiein baptizandi impro nobis suscepit, et homo hominihus lam
nislerium pertinebai. >lta et tTact. 15 In Jo : «Ba- ler appaiere dignatusest. >
ptizabai, quia ipse inand.ibai; non baptizabat, quia _ (1117) Aliler Aug. 1.-all.:« Quaeii potest, quare a
iion ipse tingebal: preebebant discipuli ministcriuin mulieie Samarilana... bibere poslulaverit?... Sed
-corporis; praebehat ille adj'nlorium majeslatis. scilicet Dominus ntulieris illitis fidero, quee quoniam
^Juando enitn, cessal-a baptizando, quando cessal a Samaritaiia eral; et solet Samaria idololalriaeimagi-
Tuundando? > Aug. exscribit Beda atl h. 1. nem siistinere (ipsi enimseparaii apopulo Judaeo-
(1115) Quis lons, quis puleus dicalur, explicat rum simulacris inuiorum aniroaliunj, id esl vaccis
ad h. 1. Augustiiius, Cyrillus pag. 177, elegantem aureis animaTtim suarum decusaddtxerant); vene-
allegoriam proponil fontis hujus, qui Jacoh diceba- ral aulem D. N. J. ut geulium iiiultitudinem, quee
tur. eratque juxta Saniariam, quo Jud.eam relm- siinulaeris serviehat, ad rounimeiituin firiei Cliri-
quens J. C. venit: « Typice nobis el oemgmauce stianee et incorrupta religionis adduceret. > Eadem
subinnuens, licet Evangelica pteedicatio excessura verba habel Beda.
esset Hterosolyniis, et ad genles sermo tliviniis Id. Angust, ib.; « Eoruro ergo fideni sitit,
(IU8)
deinceps abilurus ; non lamen una curo lsraele pe- pro quikus sangitinem fudit. >
riturain esse in Patres dileclionem. > Beda aliter j
-0-77 COMMEW. IN JOAJS.— PARS I, CAP..1Y. , 4?8
-pelissesabeo,eldcdissel libi aquam vivam. Sime.inqnit, A sensisse? Quod utique Dominuin non lalebat. Spiri-
cognosceres, elsaneloJSpiritu illuminata esses, do- .tualiter aulem quinque viri quinque sunt libri_Moysis
. num TtamqueDci est Spirilus sanclus, lu forsilan .(1120), quikus pleks illa Israelilica, quae per kanc
•pelisses a me, sicul egojuodo pelo a te, et dedissem mulierem significatur, ad tempus convicla, quasi
~libi aquam vivam, aquam indeficienlem, aquani in tixor a marilis regehalur et gubernabalur, A quikus
vitaniaeleruam siiflicienlem. Dicil ei mulier: Domine, laulo tempore divisa erat, quanlo terapore Dei sui
neque in qno Jiautias habes, etvuleus allus est. Unde oblila, eis inobediens eral. Seepe enim alios ama-
ergo habes aquam vivam ? Nunqttid" lu major es pa- tores secnta, etcum idolis fornicala, hos viroslegi-
tre nostfo Jacob, qui declit nobis puleum 2 et ipse ex timos fugiens, errori consetisii. llicest igilur, de
eo bibit, et filii ejus, et pecora ejus. Tu mihi, quo hic dicitur : Et quem habes, nont esl luus vir.
-iiiquit, vivara aquam promittis. Viva autera aqua Error est, Jion maritus; deceptor, non amator.
heec estj sedpequejiauriloriumhabes, neque yas, Dicitei mulier: Domipe, lul video, prophela es lu.
^neque funein te Jiabere conspicio. Insuper et puleus Uoc enim mnlier non dixisset, nisi virum suum vo-
altus esl_,<adcujus profunditalero manibus.atlingere cassei. Jam igitur error fugil. Jain foriiieator absce-
.non vales, Unde ergo tibi aqua viva? Aut si hic dit.Sequilur : Palresnoslriinmonle 226 'i0Codora- ,
aliam promittis, ad cujus comparalionem hanc " verunt, el vosdicilis, quia Hierosolyinis est kxus, itbi
-aquam non viyam, sed-morluam intelligas, «ur pa- .adorare oportet, Yideo, iiiquil, quia propheta es tu.
^ter noster Jjcob eam nobis JIOIIdedit ? Nunquid lu Responde igitur mihi quae inlerrogo, et discere con-
illo major es ? Hoc nuteih mulier illa dicebat, quia cnpiseo. Quid esthoc, quod dicilis vos, Jiidaei, quia
-nondum Ciiristi verha intelligebat. Respondit Jesus, Hierosolymis est Jocus ubi adorare oporlet, cum
,et dixit ei : Omnis qui btberit ex aqua hac, 'sitiet _-certumsit quia palres nostri in monte Jioc adora-
'iterum. Qui aulem biberil ex aqtta, quam ego dabo verunt? Dicit ei Jestts: Mulier, crede mihi, quia
»et, non siliet in mlernum ; sed aqua, quam ego dabo jieniel hora, quando neqtte in monle Jioc, neque in
-•«!, fiet in eofons -aquwsalientis in vilam wlernam. Hierosolymis adorabilis Patremt. Ves adoratis qum
,PanIatim separat eam Dominus a suo intelleclu, ut nesciiis. Nos adoramus quod scimus quia satus
_ad meliorem intelligentiam eara trahat. Haecautetu ex Judwis est. Sed veniet hora, el ttunc est, quantto
aqua illa esl de qua alibi ait (1119) :Qui sitit, venial veri ndoratores adorabunt Palrem in spiritu et veii-
et bibat, et de venlre ejus Jltient aqumvivm. Quod quiJ lale. Yeniet, inquit, hora, el nunc est, quanddveii
significet, mox evangelisla exposuit dicens; sIIoe el spiritualesadoralores non in monle, vel in civi-
.aittem dicebalrde Spirilu,,quem acceptuiieranlcre- „ late, sed in spiritu et verilale Deum adorabant.
denles ineum. Dicil ad eum-mulier : Doniine,.d.i Quamvis enim alicubi eos orare oporteat, non tamen
-mihiJtane aquam, ul nonsiliam, neque veniam, huc ad montem, vel ad eivilalem, sed-potius ad cor
--haurire. Separala jam aliqtianlulum muliera priori respieil Deus. Nec moiilem,aliiorem, nec civiiatefii
Jntelligeiitia, uon illius pnlei aquam inlelligit: aliam nobiriorem allendit; sed corconlritum et huitiilialtui)
.aijuam pelil, qua semper abundans, amplius eam Deus non spernit. lnlra igitur in cubiculum tuum ,
.JJlticyenire non sil_necesse. Sed qttia isle quoque et clauso oslio, ora Palrem tuum. Ora non lahiis
diitcllectus carnalis <est, ad alium intelleclura _eam lantum, sed spiritu e\ veritale. Soli autera Judaei,
«Dominus inyital dicens: Yade, voca virutn ZUHIIW soli confessores, soli Iegis observalores adoranlquod
et leni huc. Yoca, inquit, virum tuum^ exhihe iniel- sciunl: coeleri vero adoranl quotl nesciutit. Cui;?
-Jeclum tuunijret veni huc : eslo preesens; noli jam Quia salus ex Judaeis est. Ex quibus Jtidaejs ? Audi
per diversa flticluare. Vir enim animje Jnlelleclus Aposlolum : « Non eniin qui in manjfesto Jiukens ,
csl, quo et regilur et gubernatur. Respondil multer, neque in manifesto in carne circumcisio, sed qui in
el dixil: Non iiabeo virum. Dicit ei Jestts :,Bene abseondilo Judaeus, et circumcisio cordis in spirtiti,
dixhti,quia non habeo vintin; quinque eiiim viros non' lillera (Rom. n, 28). > JNos igitur suraiis iili
habuhli, et hic, qttem habes, non est luus vir. Hpc j) Jtidaei, nos Chrisliaui, nos memhra Christi, pro
_.vere dixisli. Quanivis enim aliud isla signiflcent, qttibus omnibus caput noster modo dieit: Vos ado-
credenduin esl lamen, quinque viros hanc ieminam ratis quod nescilh; nos adoramus- quod scimtis
habuisse; nuncauteni alicui in fornicationero coii- Sequitur : Nam el Pater fales quwril, qui adorent
(1119) Joan vn, 38.1ta et Augusl. I. all. etBeJa : (1120)Aug. I. all.: «Non sunt heeccamaliler aeci-
< Ut hinc ei oslenderet, non se talem aquam peli- pienda, ne hinc ipsi adhuc mulieri SamariiaiuB
isse, qualem ipsa intellexerat. sed quia ipse siliebat snniles esse videainur : sed de illo dono Dei, si ali-
fulem ejus, eidem siiienli Spiriium S. dare cupiebat. quid jam gustavimus, spiritualiter ista tractemus.
Ilanc enim recte imelligimus aqtiam vivam, quod est Quinque viros, quinqiie libros, qniper Moysen mim-
donum Dei, sicut ipse ail: Si scires donum Dei: el stiali sunt, nonnulli accipiunt. > Ipse tainen hanc
sicul idem Joan. evangelisla lestatur, aiio loco dicenS: explicationem non probat, el aliud suggeril de
Si quis sitit, veniat et bibat. > S. Hieron. adcap. quinque sensibus corporis; quod pariter facil Tracl.
iv Araos: « Ut aulem sciamus, aquas el pocula si- 15 in Joan. postquam dixil: « Mulli intellexerunt,
gniiicare doctrinam, Dominus loquitur ad Samari- non quidem absurde, nec usquequaque improbabi-
lanam : Otnnts qvi bibeiit ex aqiia hac, >etc. Idem liter, -quinque virosinulieris hnjus, quinque iibros
liabetad cap. v Is.et ad cap >iv Zachar. Moysis. > Augiistinum seqtiilur, ul feiesoJet,Beck,
- * ~'
479 "S5-BRUN0N1S EPISCOPI SlGNIENSiS "480
eitHt: subaudttur in spirituêt vcritale. Seclcur hoc? A et piessis veiiu? Ecce dico liobis: Levaie oculosres-
Quia Spiiilus est Deus, el eos, qui adorant cum, in tros,el lidete regiones,guiaalbm $unl jamad messetn.
spirilu et Verilatc oporlel adorare. Si enjm corpo- Videns enitn Jesus totam civilalem illamad se conflnen-
leus el localis essel, inmontevel in ci\ilale quae- 'lem, el jam ad credendum raaluram el iwiratam, sub
'rendiis essei: sed qtiia Spiriltis est, in spirilu ado- messionis flgitra de ea loquitur, discipulos ad au-
landus esl (1121). Dicil ei-mulier : Scio quia messias diendum inviiat, et oculoseoslevarepreecipit, ulverbi
venit,'qui diciiur Chiislus. Cum ergo veneiil ille, nobis Dei falcem arripientes, metereincipianl, diimmesses
'utiminliabir otnnia: Ac si diceret: Obscure loqueris, 227 lam alkas, et ad 'colligendum videret esse ido-
et ea quee dicis non inlclligo. Scio tainen qttia venlel neas. Et ne labor ipse gravis, el asper esse videalnr,
-messias, 'qui dicilur Chrislus. Illercum veneiit, <operismercedem eis promittit, dicens : Et-qui metit,
oinnia nobis aiiiuinliabit. lile et tua el aliorum mercedem acciptt, et congregal fructum <in vitam
prophelarum ohscura mysleria nobis revelabit. wleinam. Ut qtti seminat simul gaudeat, el qui meiit.
'Dkil ei Jesus: Ego sum, qui ioquor lecum. Et con- Seminaiores enim projiheloe fueruiit, qui fidei"et
tiniio venerunt discipuli ejus, et mirabanlur, quia doclrinoe semina priraum in illo populo seminarunt.
cummulieie locjuebalur. Cur Hiirabanltir? Quia hoc " Messores -vero aposloli, qui populos jam pene in-
formsse in tisti non haheljal. Nemo tamen dixit, slrnctos, et credulos in Ecclesiae aream collegerunt.
•Quidquwiis, aul quid loqueris cutii ea?i)iillam suspi- Pro quibus nimirum fructura siiscipienl, vitam
cionero hahentes in eo dc ea. Ulis autem vetrienti- aelernara; quatenus seminalores et messores simul
kus, siluil multer, mullutn fortasse, nisi illi venis- gaudeant, simtilque aelerna healitudine perfruantur,
senl, adliuc loculuia. Reliquil eigo liydiium suam. -In hoc enim est verbum verutn, quia alius est qui
Reliqult pravam iiilelligenliaiii suaro, cum qna de seminal, el alius est qui tnetil. Ego inisi vos metcte,
fontibtis lsrael -carnaliier, et hon spirilualiter bibere qttodvosnon laborastis,-Aiii laboraveiunl, el vos in
'solebat (1122). Etûbiitin ciiitatem. Abiit atl eccle- labores eortim introistis. Nisi enim piophetae senii-
tialn Geiititim. Ivil in uiiiversuro iiutndum.preedicare nassent, et Chiisti advenliini,iet caatera quae de eo
'
Evangelium omni erealiirae.. Et dicii illis hominibus : scripla suntpreeiiuntiassent, tanlam fldelium mes-
Veniie, 'el videte hominein, qui dixil milit omnia quw- sein in illo popuJo apostoli noii collegissent. "Et hi
cuiique feci. Nunquid ipse est Chiislus ? Exienmt hoc est verbum verum, quia alius est qui seminal,
I ergd de civhaie, el veniebanl ad eum. Significantes et alius ^qui nieiil. Iti hoc enim Evangdii verhim,
cos qni, relicta Geniilitaie, usqitcliodie convertuntur vertim, et indubitabile esse probatur, quia hoc,
"jui eum. lnterea rogabcinl eum discipuli dicentes: r quod apostoli affirmant , propketee preedixerunl.
'Ritbbi, maiiduca. IUe autem dixil eis: Ego libum Quod isli dicunt faclum, illi dixerunl esse fulurum.
l.aieo ntandncare, qitem vos nescilis. Dicebaitl ergo Mulii credidernnl in eum Samaritanomm, pwpter
discipuli ad inviceln : Niinqiiid atiquis alllttil ei man- verbum mulieiis leslimonium perhibeniis, quia dixit
'dttcare? Eccediscipuli non iniolligunt, de quo ciho -mihi omnia qumcunquB feci. Cum venissenl ergo ad
'Doroinus loqnehatiir, siciil et mulier snperitis non illum-Samarilani, rogaverunl eum, ut ibi maneret, el
'
inlelligebal aquaro, de qua ei Dominus loquebittur mansit ibi duos dies. Rogemus igitur eum et nos,
(1123). DicH eis Jesns ': Meus cibusest, ul facicnii ul et nobiscum maneal duos .dies : quatenus duo
voluntatein ejus qui inisittne, ulperfictamopus ejus. preecepta charitatis (1124), duorumque teaamenlo-
Hoc cibo cleleclor, hoc reficior. qttem, qiiia adhuc rum fldem nos el araare et lenere doceal. Heec
1'oarnales esris, nonilum ad ii.enum intelligilis. cnim stifficiunl nobis ad illuminationem, sufficiui.t
Nvnne vos dicttis, quia adhuc qttaluor menses sunl, et ad vltee plenitudinem, quia charitas nunquam
(1121) Hilar. I. n de Tfinil. u. 31 : «JGrgo quia cst cibus mentis, quo epulainr aiiima, de qno ait
Deus invisihilis, incoiiiprehensibilis, iromensus est, Dominus : Meus cibus esl, ut faciam voluntaiem, etc.
t ail Dominus yenisse tempusj ut non injnonlc vel ^ Htc cihns angelornm es|, til divinonulltis faroulenlur im-
lrmplo Deus sit adorandus; quia Deus spirittts est: perio. Nulla illis cura mensariim, convivio-
ct Spiiitus nec circumscrihitur, nec teneiur; quia • rum usus, nullae repositaeepulae; nullus vini potus
pernaliiree suae virtutem uhique est, neqtie usquain aut sicerae, nulla disientio corporis, nulla ventris
; abest, in omiubus omnia exuberans; hosigitur veros offensio. >
esse adoralores, qtti in spiritu et veiitate sunt ado- (1124) Augusul. all.: « Quid ergo? messores mi-
raturi. > sit, non seroinalores. Quo jnessores? Uhi j'am alii
(1122j Aliter Aug. 1. all. : « Nec hoc, quod relicta laboravenint... Quo ergo erant messores millendi?
] liydria discessil, negligenter preetereundiini est. Uhi jam prophela) pr,rriica\eruiil: ipsi 'enim senii-
Hyclria chini^foriasse amoreni saeculihujus significai, nalores. >Haecpariier scripsii Beda. Yid. S. Cyrill.
id est ciipiditaiem, qua sibi homiues de ienebrosa ad h. I. pag. 199. Augusl. ibid. : < Mulierpiiinum
profunditate, cujus iiii&gineiiiputeus geril, hoc est iuintia\il, et ad nuilieris testirooniura crediderunt
dc lerrena conversatione hauriunl voiuptateni... Saniaiilani, et rogaveriuil eum ut apud eos mane-
. Oportebat autero ut Christo credens, satculo renuii- ret, et roansit ihi hiduo... Priino per famam (credt-
'l liarel. > derunt) poslea per praesentiam. Sic igltur hodie
(1123) Aug. Tract. 15 in Joan. et ex eo Beda: cum eis qui Toris sunl... Ad Clirislutn veniunl, cre-
« Quid miruiii, si roulier jlla noniiilelligebal aquam ? dunl per islam famam, roauet aputl eos hiduo : lioc
Eece distipnli iwn inlclligunt escam. > Egregie csi, dai illis duo pieecepla chaiilalis : > Eitiactal.
'.Ambros. hb. De Elia el jejuu. c. 3: « Non eroro 16 : «Ibi laclo b.duo, quo numero dicrum iHygtlce
oinnis esca malcualis, iiec oranis tibus torporalis, commendatus est duorum uumerus praetepioi uui.
tU ; COMMENTIN JO\N. — PARSl/CAP V. 482"
exddil, charitas fltiem non habet, Magni.igilur isli A bahir Capliamaum. H,rc aiitein in Mattheeo cxposita
dies, ûi flnem non hahenl. Sequitur : El muito snnt. Quamviseniin ille (Matih. \iu, 6) de servo,
pluies crediderunt propler sermonem e;'«s,-quam et isle de lilio Ioqualttr, expositio tamen in utroque
propier sermonem mulieris. Inslaliai mulier et prce- eadem est.
dicabat, el Yerhum, per^quem facta sunl orania, XIV. [CAP.V.J Eteral diesfestusJudmornm, elascen-
prout poleral, per vetbtim adj'uvabal. Dicebani igi- dti Jesus Hierosolymam (Joan. v, 1). Addies lestos 3u-
,tur ei, jam despicientes andiie eam, qttia jam non daeorumDominus ascendit, tit -popuJis undique con-
propler tttam loquelam credimus : non lua-preedica- venieniihuB fidei doctiinam aniuiniiet, salutis my-
tione-"indigeiuus. lpsi enim audivimus', el scimus steria pandat, ot \erilatis liiinen osienrial. Esi 22S
quia hic eslvete Salvaior mttndi. Sciebal enim Do- aulem Hierosolymis probalica piscina, quw cognomi-
inittus Jesus, quales isli erant, quando eos messes nalur hebraice Bethsaida, quinque ponicus knbens.
maturas vocahat dicens: Videie regiones, quia albw Heec piscina haplismaiis aquas significahat (1120).
sunl jam ad tnessem.Hoc eiiim tesiimonium «is non" Unde rton iromerilo probalicajxti est ovhta, diceba-
dedissel, uisi eos ad audiendttm elxredendum volui (1127), quoniam oves Dei fiunt, qui in bapti-
iuntarios pree\idisset. smale la\aniur. De quibus in Canlich canticoitim
- XM.Post -duos aptem dies exiit inde, et abiil in " Ecclesiic dicilur;«Dentes tui sicut grcges lortsarum
Galtlwam, el lune quidem venit in Nazarelb, ubi ovium, qiiaeasceiiderunl deiavacro (Gant. IV, 2), >
nutritus fneral. Quem cum homines ipsius Joci vi- Haec autem piscina quinque porlicus Iiabei,'q(iia
dissent, qui el matrem ejus, et Ipsum ab infantia quiinjue sunllibri Moysi (1128), in quibus baptisnii
cognoverant, coeperunt ei delrahere dicenles (1125): sacraineniuin plenissiine contiiieiur, eorjiraque an-
Nonne hic esl filius Joseph, el Mariw? Nonne et ctorilale munitur, et doclrina dcclaratur. ln Jiis
fratres ejussunt apud nos? Unde ei hwc omniaf El jacebat mulitludo languentium cwcorum, clttudorum,
ipundalizabanlur in eo. Ipse aulem dixit eis : Non aridomm, exspectanlium aquw motum. Hi eniiii lan-
est prophela sine honore, nisi in patria sua. Unde el guentes, qui jn praediclis portitibtts jacebaiilj-Juriifi
liic dicilur : Ipse enim Jesns lesiimonium perhibuil, iiilelliguntur; qui sub Lege eraul, leghque frcno ct
quia propheta in sua^palria honorem non hubet. moderamine arctabaniur; legis laroen lit^dicaroiiie
Quod.quid significet, in aliis Evangehis exposui- non justificabanlur (1129). Unde Aposlolus ait :
inus. Huc usque interpositio. Cum ergo venisset in « Si enim data esset lex, -qtn. posset jttslificarc,
Galilwam, exceperunt eum Galilwi, cum omnia vidis- vere ex lege essel ^tistiiia. Sed conclusit Scriptttra
seni, quw feceral llierosolymis in die feslo. Nam et y, omnia sub pcccalo (Galat. ui, 21, 22). > LcX igitur
ipsi venerant ad diem feslum. HIs aulcm verhis siet Scriplura sunt Illi ponicus qiii languenles conti-
gnificalur, quod aliis ei, sicut modo diximus, delra- nenl, quia sub peccaio oronia cl.iudtml. Nenio in
tienlibus, jlli, qtii Hierosolymain venerant, et in die porlicibus sanabalur, quia non cral dala Ie\ , quee
feslo ejus virlutes et miracula videranl, etim cum posset juslificare v1150). lnde lanicn langneiiles vi-
honore.et gaudio exceperunt. Et ttiiic iterum venit debant piscinam, descendekani in cam,"el snnakan-
in Cana Galilwm, ubi fecit aquam vinum. Ihique lur, -« ut promissio ex fideChristi per haptisiivini
occurrit ei cenlurio, qui habilabat in Capharnaura, daretur credenlihus (ibid.). > Angelus enim Domini
cujus filium sanavit Jesus, de quo et subdilur: secuudum tempus descendebatîn piscinam, ei movc-
XIII. Et erai quidam regulus, cujus filius infirmabalur aqua, et qu; prior descendhsel in piscinnmpost
in quibus duohus praeceplis lola lex pendet et pro- pecus KpiGaTt.Yh';ao oves seu_pecus perlinens : erat
pheiae. * ergo pistina, \clttt' alibi diciiur, natalotia (ait|iie
- (1125! Malth. xni, 55 : « Nonne hic est fabri fi- in Graeco xo).up6vjt9/j« « vo).-jf>6«Mrilato) pecuaria
lius? nonne mater ejtts dicitur Maria? et Iralres pLscina,-sive quod iu ea lavari ovespriiiiO inaclatidai'
ejus Jacohus el Joseph, et Simou, et Judas.^t so- solerent, S\ve quod pi<iv.imaportae adjaceuli leniplo
rores ejits noroie omnes apud nos sunl? -Cnde ergo 1D per cjuam immolandi greges iiitrotluccbaiinir, de (jua,
liuic omnia ista? et scautlalizahanlur in-eo. Jesus II Esdr. in, 1,52. Alquc a Becla fortasse sua A. no-
auiem di\it eis : Non est projiheta sine honore, nisi sier liausit, qui scribit: « Et hene oiscina" eadem
in palria sua, cl in domo sua. > Yiti. Marc. v"i,2; probatiea voc.ilur; 5rp6§KT«.quippeoves dicunlur :
Luc iv, 32; Joan. vi, 42. \u!go atttem probatica,- icl est pecnaria piscina fer-
. tll26j Teriullian., De hapl. c. 5 : « Figura isla lur appeJlala, quod in ea sacerdotes liostias lavare
raedicinae corporalis spirilalem incdicinaro canebal, coiisueveranl. > , - 1
ea forroa, qua semper camalia in figura spifilalium (1128) Aiigiislin, frncl. all. : « Aqua ergo illa...'
aiilecedunt. Proficiente-iiaque injiominibus gratia quinque libris Moysis lanquain qr.inque poi licibus '
Dei, plus aquis el angelo accessit, qui vitia corporis clatidebaiur. >
reinediahani, nunc spiiiium meêntur; qui teinpo- (1129) Id. ib.tt Sed illi lihri prodebant languidos,
ralem operabaniur saluleni, nunc eeternam relor- non sanabant: lex enim peccatores conviiicehal, non
jnant; qui uiiuiii semel anno liberabanlj nunc quo- solvebat. >
lidie populos couservant, deleta morte per ablutio- - (1150) Atigust. : « Nam hoc dicil Apostolus : Si,
nem. deliclorum; >quee videlur ante oculos habuisse enhnduia essei'lex, elc: -Quare crgo< dala lex ? >"
Ambrosius lih. de iis qui .mysler. inil. c. 4. Vid. Sequitur et difeit:« Sed coiicluMl Scriplura omnia
eumdem Ambros. lib. i de Sp. S. c. 8; Joan, Clny- sub peccaio', ntproinissio ex FideJ. C. tlarelur'cre-'
sost. hom. 55 iii Joan., elc. denlibus. >
(1127) Recle, est enim a 7i-poS«7ovovis, seu magis
m S. BRUNONISEPISCOPI "SIGNIENSIS 4M
molionemaqnw, sanus fiebat a tmacunque deimebalur A maceiare videaniur, valde {anien difflcilecurantu?.'
infirmitale. Angeltts enim Doinini secunduin tempus St enim bene poenituissenl, non tngmta et octo an-„
jn piscinam descendit, quantlo tempore pr,cfinilo nos, sed quudraginla~ex inlegro in hac laii infirmi-"
Salvator nosler ad baplismum venit. Ipse est enim lale habuissenl (1133). Imperfecla esl eniro omnis"
iile magni consilii Angelus; de quo scriptum est: poJnileiitia, qnae de hoc uumero aliquid minus ha-
« El slatim veniet ad lemplum sanctum suum Domi- ., bet. Quare auiein perfecla pcenitentia lioc nutnero
nator, quein vos quau-iiis , et Augelus •testamenli, designelur, atlende. Hic enim numerus ex quattior*
quera vos vitltis (Malach. ni, 1). > Et ipse quidcin consiat et decem. Quater eniro deceni, vel decies
aquara commovit. Ipse baptisraalis aquas sanclih- qtiauior, quadragitila fiuni. Jn qtiatuor autem Novuro
cavit, omnemque iiiimici latentem infesialionem Testameutum, in decem Yetus flguraliir; quoniam
ûo tactu .ab eis removit. Posl cujus coinmotioiieiu, hoc in quatuor Evangeliis, illud in decem veibis
lanlarii in se viruilem aqua suscepit, ut onines om- consislil. Null.i autem poBnllenlia proficil ad salu-
nium. in eamdem descendeniiuiu sanet languores. tem, quoe Novi, Yelerisque Tesiaroenli aucloritaie
pellaleegriludines, et solval peccala. Sed nolaiiduir non agilur, Hoc enini ipse Dominus significans'
quia solus illesanalur, qui prior posl aquae molio- quadraginla diebus et iioelibus-jejunavil. Similiter
nem in piscinam descendit; per quem loius popu- autein et Moyses : simililer et Elias. Hoc igilur nu-
Ius Chrisiiaiins inlelligilur, cjtii solus et unicus niero pceniienliam agal, id esl, secundum ulnusque'
prior et ullimus, unus et inseparabilis, in aqui: Teslamcnii docirinam" disciplinamque pceniteat,"
bapiismi et lavalur et sanatur : sed quis est qu quicunque sibi suam poenilentiam vult esse fruetuo-
post eum descendit, nisi ille qui huic corpori ec sam. Dcclmel igilur liomo a malo, el faciat benum,"
clesiasiico non inhaerei? Si enim hujus corpori 1 inquirai pacem, ct sequatur eam. Haecest enim vera-
essei, non posl eum, sed in eo descendereiliceretur , posnitenlia. Sed nota, quia misericors Dominus
Post cum iianiqtte haereiici descendunl, el descen eliam non bene, el legaliter ^pcenitenies,bonam la-"
denies nil sibi proficiuiil (1131). Eral autem quidat,1 men volunlatem habenles, et salutis remedia exspe-
homo ibi, iriginla el oclot 229 annes itabens i. i ctantes, visitare, sanare, el illumlnare dignatur.
infiimilale sua. Hunc cum vidtsselJesus jacentem, t ' Unde et huic languido dicit: <Fis sanus fieri? Ac si*
cognovisset, quia jntn muilum lempus haberet, dici t diceret: Sanari quidem vis; ideo eniin bic jaces,
ei : Vis sanus fieii? Respondilei languiclus: Domint , ideo ajgrotas, ideo carnem maceras, el hanc qualein-
Itominemnon habeo, vt, rum nolafueiit aqua, mitta f cunque pceuileniiaiii agis : non lamen sanaris," quia
nte in piscinams Dum venio enim ego, alius ante m '- c non dignam poenifentiain agis. Respondit ei langui-
desccndit. Iloino enim isle eos designal, qui posl dus : Doinine, hominem non liabeo, ut cttm mola
baptisinura criininalia peccata comroittunt (1132), fueril aqua, millal me in piscinam. Quid enim aliud
pro quihusj;ravi, longaequeposiiitentiaesubjiciimlui, his verbis significat, nisi quamdam baptizandi, et
qua nimiruro corpns eegrolal, sed aiiima sanalur. I l in illam piscinam descendendi impossibililatem f
autcra pro suis iniquitalihus huiic ergrolasse.inlel Impossikile est enim eos, qui semel kaplizati sunt,-
ligas, ipse Dominus ostendil dicens : Ecce sant s iteruni per baplismum reno\ari, et a peccaloruni
factus es, jatn noli peccare, ne delerius libi aliqui i contagione nitindari. Unde et isle, quainvis sanelur,"
1
coniingal. Tales aulem, ijuia non hene pajiiilenl , non lamen mergiiur in piscinam, quia eos signifi-
elsi longo leraporelangiiereel poeiiitere, et carnei i cat, qui post baptisraum sola pcenitentia 'sanaBtur.
(1131) Aug. tract. 17 in Joan.: < Post aquam lui rens vim sanandi, movebat aquam. Descendit enim,
batara mittebal se iinus quj polerat et sanabali r carne indutus magni cousilii Angelus... Motus aquaV
solus : post illura quisquis se miiteret fruslra fact passionem Doniiiu, quee mola lurbataque a Jndeeo-
ret... Descendere ergo in aquam turbatam, hoc ei t rum genle facta est, insinuat... Bene tiuiem dicilur,'
buiniliier credere in Domini passionero : ibi sana- D quia qui primus descendisset post moluin aqttas
haiur uiitis, significans uniiatem. Postea quisqu s sanus fiebal a quocunque languore tencbatur, quia
venlrel non s,anabatur; quia quisquis praeter uiiit; unus Dominus, una fides, unum bapiisma, unus
tem fuerit, sanari non poteiil. > Vid. ser. 125. Fi - Dens; et qui in unitate catholica Christi inysteriis
sltis Beda.(ex quo, opinor, A.) evangelicura loctu(i intbuilur, sanus tfit a quocunque peccatorum lan-
omnem exponit: ex Ang. ser. 124 et 125. « Prob: gttore delinealur. Quisquis autem aTj unilate dis-
lica piscina, qttae qtiiuqiie porlicibus cingebatu:', crepal, salutem, quae ab uno est, consequi uon
populus est Judaeortim,undique legis custodia, r e \alet. >
p'eccare debeal, inunilus. Recle enini lex, quaequii {1132) Hoc quoque ex Beda, ut videlur; « Homo
t\\\e librls Moysis descripta est, quinario numei o isle, multorum inflrmilale detentus annorum, si-
iiguratur... Mulliludo languenlium, quee in commi gnificat peccatorem querahbet enormi scelerum ma-
mpratis porlicibus jacebat aquaemolum exspectan i, gnitudine vel numerositale defessum, > efc.
slgnificat eorum catervas, qui legis verha audieitle [, (1133) Paulo aliler; et tamen mysleria hocin nu-
suis se hanc viribus implere non posse dolebant. mero agnoscens Aug. tracl. 17,qui concludit: « Si
Tales in quinque porlicibus jacebant; sed, nonni >i ergo quadragenarius numerus liabet perfeclionem
iii piscinani angelo veniente sanabantur, qnia piv legis, et lex nou impletur, nisi in gemino prsecepto
legem cognilio peccali, gralia aulem reroission :s tharilalis; quid miraris quia laiiguebat qui a qua-
rionnisi per J. C. facla est; quem designat angelu s, draginla duo minus habebal? >Vid. ser. 125.
qui invisibiliter descendens in piscinain, et sugg
485 GOMMENT.IN JOAN. — PARS I, CAP, Y. 486
Quoct aulem ait : Bum benio ego, alius ante me dc- A quid conlingat. lloe, inquil, conligil liki, quia pec-
scendil, de se ipso adhuc Gentili, et calechumen o casii. Jam igitur noli peccare, non sit liki voluntas
dicere videtur. Ipse eniin, cum adhuc Gentilis ct peccandi. Non peccare enim valde diuitile, el pene
catechumenus esset, in pistinam descendit. Mod3 itnpossikile esl. Mulii eiiiin peccant, qni peccare
veio, quia Chrislianus est, in eam jlescendere no i nolunt. Unde Aposiolus.: < Non enim, quod volo
polest. ldem igiiur ipse alius est, et ipse, qui de- boiiuni, hoc a_go, sed quod nolo-nialum, hoc facio
tscendii aule se ipsum.Dicit ti Jesus : Suigt^ totls (Rom. VII, 19). > M.ignura igilur peccaiuin est, vo-
grabalum tuum,et ambula. Noli, inquil, jam ulle lunlas jieccandi. « Yolunlarie enini, ut ait Aposto-
rius hoiiiinem qttaerere, qui le miltat in piscinaiii lus, peccaulibus nobis post aceeptam nolitiam veri-
Surge lanluiuniodo. Enge menlein. Conteicplan) tatis, jatu 11011relinquilur hoslia pro peccato (Hebr.
ccelum. Quac-sursum sunt quaere, non quae supe r x, 26). > Quod de illis quidem inlelligilur, qui usque
terram. Hac eniin via illi qui haplizati sunt, rccu in finein suum sponte in peccatis perseveranl. Abiit
perant sanilalem, si eos a-grolari conlingat. Tollt; ille hotno, el nuttiiavit Judwis, quia Jestts esset, qui
grabalum tutun, porla, et conline, el in servilulen i fecil eum sanum. >- ,
redige caniem tuam. Pectus namque aniraaecotput > XV. Proplerea persequebanlur Judwi Jesum, quia
esl, in quo, si vitiosum fueril, lota infirma et lai,- " hcec (aciebal in Sabboio. Mal.e cnim de Sabbato
guida anima jacet. Unde scriplum esl : t Corpus, Judaei intelligebant; quia hominein in Sabbato sa-
cjuodcorrumpilur, aggraval animam (Sap. tx, 15). i nare, et pietatem, et misericordiam exercere, jiec-
Et ambuta. Non sis oliosus. Otiositas eiiim aniinae catum esse pulabant. Jesus au'em respondit eis :-
inimica est, quae et vilia nulrit, el virtules necal Paier meus usque modo operalur,,et egooperor. Ego,
(1154^. Et slaiim santts faclus esl hotno. Elûsiuit iuquit, de Sabbato reprehendi non debeo; quia in
grabalum iuum, el ambulubat. Facile igitur est Deo Sabbalo non facio, quae lex in Sabbalo fieri inler--
etsanate hominem, et peccala solvere. Erat aulem dicit. Scd sicttt Pater meus, ita el ego usque modo/
Sabbalum in illo die. Dicebanl ergo Judai illi, qui id csl usqtie ad Sabbatuin, operor : in Sabbalo veio
sanus fuerat : Sdbbalum esl, non licel libi lollere ali opeie quiesco. Sexta namqtte feria fecit Detis
grgbalutn tuum. Respondtt eis ; Qui me sanum fecit, primum hoirtinem, et Chrislus sexla feria redemit^
ille mihi dixit, Tolle grabalum tuum, el ambula. omnein hominem. llle die septimo reqnievit, et
Llajoris , inquil, aucloiilaiis , quam vos silis, est iste die Sabbati in sepulcro quievit (1137). Illa~
ille, qui me sanuni fecil (1135). IIli igilur, et non igitur' quies lianc quielem signiflcabat.' Uterque^
vobis, me obedire oportet./«leri otgaveruntetgo eum: „ iiaque usque ad Sabhalum operalur, el uierque iif
Quis esl ille homo, qui dixil libi, Tolle grabatum Sahbalo requiescit. Ojieralur tamen el aliter usque
tuum, et anibula? Is autein, qui sanus fuerut effe- hodie etPaier, el Filius; quoniam elsi S.thkalo,
clus, nesciebat quis esset. Non mirum si iste nescie- omnium rerum seminariis faclis, qnievil, nulla la-
bat quis esset, Neque enim Jacile est cognoscere men die a jusiiiia, el nnsericordia , ahisque his si-
Jesum. Unde el 230 >I)SeDomintis ail; « Ncmo roilibus quiescit (1138). Nilnl enim boni ubique fil,
novil Filium, nisi Paier, et neino novit Patrem, nisi nisi ab ipso, et per ipsum. Non sic igitur rcqtiievit
Filius., et cui voluent Filius reyelaie (Matth. xi, Dcus dje Sabbati, ul niliil egisse intellig.\iur post
27). > Jesus eigo declinavil a tuiba conslitula in Sabbatum. Dical ergo : Paler meus usque modo ppei
loco. Postea invenil eum Jesus in lemplo. Ubique ralur, el ego opetor. Sequitur : Proplerea"etgo mogis
esl Jesus; sed nou ubique cognoscitur. .Noncogno- quwrebanl eum Judmi intetficere, quia non sotutn
scilur iu turba (1156). Cognoscilur aulera in tem- solvebal Sabbalum, sed el Paliem suttm dicebal
plo. Fugiamus igilur turham, et siniul cum Jesu Deum, tequalem se faciehs Deo. Non cnim ipse se
declineraus a turha. Eamus in lempluin. Ibi nos Deo aequalem faciebal, qui secuudum diviiiitaicm
invenial, ibique a nobis invenialur. ldeo enim ipse Deo per oraiiia eequalis erat; sed eequalem se I'a-"
ab hominum lurba diseessit, ut el nos a viiiorum D ciens, hoc est, srqualem se esse osleiidens. Uiitle'
lurba discedere doceat. Et dixit illi Jesus : Ecce sa- Apostolus ait: « Cum in forma Dei esset, non rapi-
r.us faclus es ; jam noli peccare, ne deleiius libi di- nara aikitratus est esse se sequalein Deo (Pliilip.,
(1154) iNonmullo aliter Augusl. etBeda deexcu- ipse pluribus in Ioeis exponit, ut ibid. 1. iv de Gen.
ciendovitiorum torpore, de exercitatione virluluro, ad litt. c. 12 scribens, inlelligi « Deum requie\isse
et supportandis Jratribus, explicanl. a condendis generibus creaiuiae, quia ultra jatn nou
(1135) Augusiin. : « llle auclorem sanitatis suee condidil ahqita genera nova. Deinceps autem ail,
oujiciebat calumniatorihus. Non acciperem jussio- usque nunc et ullra operaiur eoruindem geiierum
nein, a cpio acceperam sanilatera? > adiiiiiiisiraiionem, tpite ttinc instiluta suul. > Vid. et
(1136) Aug. 1. all. : « Dilficile est in lurba videre Gaudent. Brix. serni. 10. De operaiioiiibusJulrius-
Clirisium, solitudo quaedara necessaria esl inenli quc generis explicat hunc locuni idem Aug. lib. v de
noslree... turba strepitum habel; vlsio isla secretum Genes. ad lii. c. 20 : « Pater in me manens, inquit,
desiderat.
-
>Ita ferme el Beda. facilopera sua, et sicut Paler suscitat tiiorluos et
(1137) Yid. S. Aug. de Genes. ad litt. lib. iv, c. 2, \ivificat, sic et Filius quos vull vivifical. Deinde,
et tract. 17 in Joau. qtiia non solum magna atqne pra^cipua,veruro eiiaiu
(1138) Usque modo operari, eliam in rerum na- ibla lerrena el exierna ipse operatur, >
luralium conservatione, Cyrillus pag. 213, et Aug.<
li, <3).> Bcspondit itaque Jesus,'et dixit eis : Amen, A (Isa. \LIV, 24 ; Rom. xiv, 11) > Undeel Aposlolus :
timcn dico vobis: non potcsl Filhts a se facere qnid- .- Pioplcr quoti et Dens exaliavit illum, el donavit
qaam, nisi quod viderii Paltem facienlem. Quwcun- illi nomeii, quod estsuper omne nomen, ut in no-
tjue enim itle jcceiit, hwc el Ftltus similiier facit, niine Jesti omae genu fleelatur ccelestium, terres-
Secunduni diviniiaicin cnim, una eademque operalio triuni, eliiifernoriim, el omnis lingua confilealur,
eslet Patris, et Filil el Spiriius sincti. Nihil enim qnia Dominus Jestts Cliris.us in gloria est Dei Pa
facil Filitis sine P-atre el Spiiilu sanclo. Siroililer ris (Phitip. II, D, 10;. > Manifeslunt esl igilur quia
ueque Pater aliquid agil sine Ftlio el Spiritu sanclo. o.nties honorificabunl Filium, sicut honoriflcaitt
'Spiriius quoque saitctus nilul agil sine Patre ei Patiem. Modo aulero, quiajion omnes lionorificani
Filio (1139). Qtticunque igitur loquilur conlra Filium, nec Palrem honorificant. Hoc est enini
Filium , sivc de his, quee in Sabhalo Jacit, sive quodaili -Quinon honorifical Fihum, non iionorifi-
de alia qualibef huj'usmodi opetatione, ille ulique cat Pairem, qui m.sii illum. Sed quia Paier oinne
et "conira Paircm loqtiitur, el contra Spiritum jutiicium deriil Filio, et ipse Filius eos vivifical,
sanctttm. Cesset igiiur couira Ftlitim laliier, et qnos vivificare vull: ut intelligamus, quisunt, quos
talta loqtti, qu.citiique se Deum Patrem offenderc viviflcal, etquiil sit ipsnm vivilicare, subriidildicens"
litnel. Paier enim diligit Ftlium, et omiiia de- B Amen, ainen dico vobis, qttia qui verbummeimi atidit,
mbnslrat ei, guw ipse facil, el majoia his demon- el credit ei qui misitme, habei vilam mleiiiam, e! in
siiabit ei Opera, ul vos miretnini. Quanlum cnim judicium non veniei, sed traiisiel de morie ad vitam.
231 ad di\iiiitaiem,:ni!)'.i Paier Filio demon- Tales igitur viVificatDominus, el îc vivificat, dando
slral, qttia sicul Pater, ila et Filius nihil ignor.,t videlicet vllam aelernam. Quod autem aii, qui ver-
(1140). Qiianltim vero ad liunianitatem oronia ei bum meuni audit, tale cst, ac si diceret, qui meam
Paler demohslral. Et ntajora /u's,quae Filius, stibatl- doctrinam audiens cuslodit. Ille ettim bene audil,
diltir, superius fecisse legilur, demonsliabit ei opera. qni audiens obedil. « Non enira auditores legis jusli
Cttr? Ul vos ea videnles, roagis raagisque roireinini, stinl apud Deum, sed factores (Rotn. u, 13). ->Unde
et niirando converlamini. Haec autein secundtun Dominus ait: « Qui habet aures audiendi, _audial
iiunuutiiaicm. de Filio intelligcnda esse (1141) (Matth. xiu, 45). > Iu judicium autem non venire
sequenlia lnaiiifeslaiil. Aileiiini: Shul enim Pater dicuntur, qtii in j'uclicio non damnabunlur. Venire
suscital moituos, el vivificat; sic el Ftlitts lidmims, igilur in j"udicium, quid aliud esl, nisi judicari,'ct
quos vull, vivifical. Nola, quod ail, Filius hoininh. damnari? In hoc autem judiciuin non venienl honi.
' El heec
qiiidein opera ihajora suiii, quam vel paraly- Scquittir : îmeH^ umen dico vobis, quia venit Jtora,
ticuin sanasse, \elin viiiura aquas couverlisse. Sed " ei nunc esl, qtlando mortui audienl vocem Fiiii Dei.
sl Filius hoiiiinis vivificafquos vull, cur non onmes El qui audierinl, vivent. Hoe -autera contra Saddu-
vivifical, nisi quia noit vuli? Nulliim eniin hominem ceeos, aliosque.-quinegabanl resurrectionem inor-
vull \ivificareFiliiis honiinis, nist in se credenle% liiortim el Vilatn aelernatn, dieere videtur, El lale
e't cjtis yolunlalem facienles. lEt ipse quideni, quta est ac si diceret : Non dubitetis, eos, qui veiba
judex ebt, morlificandi et vivilicantli hahel potesla- mea atidiunt, et cTedunt ei qui misil roe, babere
lem. Unde et subdilur : Neque eiiim Pater judical \il:im selernam, cum ad vocem meam moriuos
quetnquam, sed omnejudicium dedil Filio. Cur hoc ? rfcbtirgere videatis. Ad ejus naniqiie votem el cor-
Ol omneshonoiificenl Filium, sicul lionoiificunl Pa- pore, et aiiima moriuos multos jam suriexissenou
liem. Cum eiihn Filius hominis veniei in seric nia- dubium est. Quanivis emm legainus, Doroinuro tres
jestaiis suee, utjudicel rouiidum, lunc omnes'osqua- morluos corporalilersuscitasse, noii tamen legimus,
liter honorificabunl elFilium et Pairem. Unde ipse qiianlos TIIanima susciiaverit. Sed quid rairum, si
Domiitus ait: « tere ergo dicil Dominus, quia milii roorlui atl Filii Dei vocem resurgtint, ctnn eamdem
ctifvabilur oiniie genu, et confitebilur oinnis lingua simul cum Patre habeat poteslatem ? El hoc est,
D
(1139) Hilar. I."vn de Triri.: « Heec efciveree na- eam per id quod sibi omnia essenl demonslrala qtiae
tivitatis inielligenlia, et fitlei noslrae, queeex naturae posset. > IIIECverba dfcscripsit ad h. I. Beda.
divinoe unitate, unius indifferenlisque divinitatisi (1141) Augusiin. tract. 19 (quem hic Beda sequi-
veritalein in Patie et in Filio confiietur, ahsoluiis- lur); Cynllus, et multi praelerea PP, explicant tle
simuni sacranieniutii, ut eadem faciendo Filius simi- naiura divina hsecet superiora, ul annoiavii Pela-
Jtter facial, et simililer faciendo, eadem sinl ipsa vius lib. II deTrin. c. 4, n.'5, cap. 'H, n. 15, elc.;
quac fticial, quia stibuna hac signilicatione tesienlur Natalis Alex. ad. h. 1. Aliain ralionem hi se,]uiintur
cl sirotliler facta nalivjialem, et eadem facla naui- iu exponendis seqneiilikus veihis de poteslate judi-
raro, > etc. Vtd. Basil. lib. iv adv. Eunom.; Ambros. canth Filio dala. .Quainyiseniiii sint aptid Jaiiseiiitim
lib.*ivdeFiil. c. 5, etc. Hme Beda adlt, 1.: « Signi- Conc. c. 36 qui hece qtioque non ohstare docenl,
ficalionein unitis nalurje ostendeits et unius opera- quoroinus ad dh inam Filii nalur.un accoroinorientur,
tionii,; qttia conimunis est operatio Patris et Filii,i in quoruro numero essevideltu Chtyboslonius bom.
quorum est una natura, jina eliam operalio. > 59 in Joan. n. 1, dicens : « Quemadmodum"ergo
,(1140) Id.iJIllar. ibid. : «JExaequala vijlus est[ illnd idem esl, ac quod gentiit ipsuni viiaro, sic
per jtaluree itidissiroilis iinilaiein; et denionslratioi> « dedit judicium > id est, ipsum jtnlicem gcmiit: >
operum, non ignOratioiiisinstructio esl, sed nostr.e tamen Aug. tract. 20, scnbens : « Quia V_erbum
iidni, qnee uon Filio scienliam igiioralornm, sedI caro faclum est et hahilavit in nobis,' ex Vitginc^
nobis confessionem nativilaiis invexit, confirmans; Maria homo facius, filius hominis est; prointJe q'iia
joa COMMENT,1N JOAN. — PARS I, CAP. V. '49»
quod ait: Sicul enlm Pater habelvilam in semelipso,jA quentem audio, et sicut aiidio, judico, et jud ciuin
sh-dedil et Filio vilam haberein semeiipsq, el pole- raeum justum cst. Unde hoc ? QiJia non queero vo*
stalem dedit ei facere judicium, quia Filius homhis' luntatem meam : non <juaerovolunlalem honiinis ;
est. Sicutenira Pater, ila et Filius vitam habel in non quaero vdluntalem carnis et sanguinis, sed vo-
semelipsp, id est in yirtule et poteslate sua, ut iunlatem ejus qui misit me. Habeo eiiim naluram
cuicunque voluerit, eam largialur. In ejus namque hominis, sed non habeo^vitium hoiriinis. Sic enim
<poleslale, esl omnis vita noslrD» neque ullra ^jtts humaniias mea diviniiati corijuncla est, ut peccare
voluntatem vivere valemus. Ad ej'us igilur impe- non-possil, niliilque, nisi bonum, in voluniiiehabere
rium moriunlur omnesr el ad ejus imperium resur- possit. Sequilur : Si ergo lestimonium perhibeo de
gent oranes. Dedit autem Paler Filio potestatem •me, tesiimoniuinmeumnon est verunn Alius esl qitji
judicium facere, uon secundum divinilalem, qua ei testimonnimpeihibet de me, et scio quia verum est
scqualisest, sed secundum humanilatem, quaininor teslimonium,quod perhibet de me. Ae si dicat : Si
est (1142). Et hoc est quod 232 ait: 1UWFilius ego homo lestimonium perhibeo de meipsolromiiie,
/wiiihiis esi. IlhVauiera adhuc mirantibus, et non seeutidum hoc^quod bomo sum , secuitdum lioe
-credenlibus resurreclionem, subdidit dicens : Noliie quod me videlis, secundum hoc quod me esse cre-
mirati hoc : subauditur, quod de resurreclione-au- B dilis, me Dei Filium, el aequatem esse dico; tesii-
dislis : Quia venil hora, in qua omnes qui hrmonu- mdnium meum non est vertiin (1143;. ,Sed alius est
ineniis sttnl audienl vocem ejus, et prmcedent, qui in me, quent vos non vjdelis,qui in meipso loqiiens
hona fecerunl, in resuriectionem vitw; qui vero mala per me, te-jiimoniumperhibet de rae, et seio quia
egerunt,in tesurrectionemjudicih Modo, inquit, me -vernm est lesumonium ejus. lloc aulem dicit de^
Jubenle, corporaliter resurgunt pauci. Sed futurum divinilale, sccunduni quam in sequenlibus ait: t Et
est ut, mevocante, resurgant omnes; et alii quidein si ego (eslimoniura perliibeo de meipso, \ernm est
resurgent, ut in aeiernumcum Deo viYarii; alii vero, lestimonium ineum (Joan. vnt, 14). i Qtiod enim
ul jutlicali cum diabolo pereant. Non possum egoa: Salvalor nosler secundum divinilatem se DeiFilium
meipso facere, quidquam. Sicut attdio, judico, et: et 32qualemesse dicit, verun) esl testimonium ejus.
judicium meum jusium esl,,quia npn qumro votun- Qtiod quidem si secundum humanilajem dixlssei',
fatein meatn, sed voluntalem ejus, qui misil tne. verum non essel. Alia igitnr, secundtirn divinitaleiH,
Qttia, inquit, Tilius hpminis sura, secundutn lianc; iei alia secundum humanitaiem' intelligenda sunt.
parlem deditmihi Pater polestalera jjudiciumfacere;; Sequilur : Vos misislis ad Joannem, et teslhnoniuiii
quoniain secundumhanc partem non possum ego at perhibuit,verilali, Hinc enim ijise Joanr.es superius
meipso facere quidquam. At vero secundum divmi-- C ail: « Egovidi, et teslimonium perhibui," quia Jiib
latem omnia possum, quam semper in meipso lo- est Filius Dei (Joan. i, 54). > Ego autem ab homine
Filius hominis est, quid accepil? potestatem eljudi- nullo Palre, Filius de DeoPatre. Paler quod est, a
cium facere, >' etc, de httmana natura exponit : nullo est: quod aulem Paier est, propler Filitim est.
quod item facit Cyriilus pag. 224, cum A. nostro., Fihus vero,'Ci quod Filius est, propter Palrem est;
qui etiara illa orania demonstrat ei, etc.,de Iium.iiw i et qiiod esl,a Patre esl. Hoc etgodixii, \itamdeihi.
nalura explical. Idem facil Elias Crelensis adoral, . , Filio, utbaberelearoin semetipso. t Ytri. GJirysosli
4 Nazianz. de'Theol., Se\erus Anliochenus Cesa- verba supeiius allala. Beria Augusiiiii \erba tlescri-
rius, elc. Y. Cahnet, Maldoiiaium, altosque iuter-- bil.
preles. (1145) DiiTicilislocus, judice etiatn Chfysostoino,
(1142) Yalenl hic quae superius diximus de jurii- hom. 40, n. 1. Nam ssepe de se ipso lestimbniuni
eandi potestate; quare illi hune,locumadnectit Aug. perhibuit, Samariianee, caeco,etc. liaque-censet ex
qui priora-verha de divina Ghrisli natura e\plicat: : persona Judeeorumhoc eum nunc dixtsse, quoclpa-
« Quid est« habet vitam Pater iu,semelipso? rNori nler Atig. sentit ser. 128, n. 1: « Dictum eslêrgo
olibi habet vitam, sed in semetipso^; vivere quippce hoc secuiiduro ipsos. J Cyrillus quoque pag. 24i__;
siium in lllo est, et non aliunde : non alienuni est , « Tamcisi veiav esset, prospiciens tamen quid stulli
non quasi muluatur yitam, ~nec quasi particeps fiit Pharisaei negaturi essent... anleverlii eos, et aiu
viue, ejus vilee quae non esl quod ipse; sed habe)t < Dicetis utiqtie... Ttrde le ipso leslaris ; testim07
vilam in semetipso, ut ipsa vjia sibi sit ipse... Sicut " nium iiium non est verum. > Hanc explicalioneni
habel Paler vilam in semetipso, sic dedit el Fih< o seqttilur Jaiiseitius Conc. cap. 36, Estius, Naialis
vitam habere in semetipso: ut Iioc solunf iniersi t Alexandcr. A. noster Bed.tm/ul fenr.e solet, sequi-
- inler Patrem el Filium, quia Paier habet vilam iin lur, qm ait, Uiiislum dicere lestiinoniuni suum
semelipso, quam nemoei dedit; Fihus habet vitanij verum non esse, secunriutn fragilitatem carnis ninil-
in semelipsb, quara Pater dedit... Quomodo ergto rum, ut alii exphcant, si ego, ut solus ho no de ine
dedilFtlio viiain Pater? Non sic, quasi ante fuenit lestimonuun peihiberein,pateier liieunt teslimonitun
Filius sinevita, atque utviveret a Patre acceperiil pro vero non haheri. A .qiia explanatione non longe
viiain. Nam si hoeesset, nou habetet vitam nt-se abiljlla M-alJouali,modumesse loquetidi proverhia-
nieiipso... Non ergo sicul anima aliquid aliud es;t lem, verum non esse tesiirooniuin hominis tCsiantis
antequani illumineiur; et flt melius cura illiiminaiur de se-, quare Chrisltim loqui et ex toncessione, et
participatione melioris;, ita et Yerbum Dei, Fiiius ex hypoihesi, et ei sensu proverbiali. Eadem vide-
Dei aliquid aliud eral anlequam acciperet vit.tm, uit tur esse expltcatio Cypriani episi. 69, ad Pupian.
participando baheal vilam, sed vitam itahet in se.- «-Ctim Doniiiiusipse doceal, et dieat: Testim tniuin
melipso, ac per hoc ipse est vila.. Quod ergo ait :, noh esse verum, si qu>'srpse de se teuis exisiai, eo
Dedu Fiho vitarn habere in semetipso, breviteT quod unusquisque sibi fjveal; > et allato lioc Joan.
dixerini; genutfFiliiira."Nequeênimerat sine \itia loco, subdit. « Qtrodsi ipse Oomnius, oroitia posl-
et accepu vilam, sed nascendo vita est. Pater vit:a modujn jndtcattitus, nolutl de testimonio suo sibi
est non nascenao, Filius vita est nascendo. 1'ater die crcdi,"i eic.
PATROL.CLXT. -
16
' *
m S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS ~%m
testimonhtm non aecipio, sed hmc dico, nl vos salvi A Scripluras, quia vos putatis jn ipsis vllam aeternam
' sitis. Quid est enim, ab homine testimonium non acci- Jiabere. El illae
sunt, quee-lesiimonium periiibent de
pio, nisi hoininis lestimonio non indigeo (1144)? rne, et non vultis venire ad roe, ut vitam hahealis
•Seraper enim verilas, verilas est, neque ad sui cou- {ibid, xiv, 6). >Sinec mihi,inquit, necoperibus meis,
iirinationem alicujus testimonio eget. < Yenit >enira nec Joannis Baplistee, uee Pairls leslimonio credi-
"Joannes « in teslimonium, ut lestimonium perhibe- «tis, credite vel Scripluris, credite vcl legis et pro-
Tet de lumine; > non quod ejus testimonio lumen phelarum dictls. lllos cnim sunt, quae teslimonium
Indigeret, sed < ut omues crederent per ipsum perhibent de me. Vos tanien non vuJlis venire ad
{Jean. i, 8). > Hsec aulem dico, non me glorifl- me, ul vitara habealis, quara vos in Seripturis ha-
cando i si enim ego glorifico meipsum, gloria mea bere speratis. Quid esl enim venire ad eum, nisi
niliil est: sed ul vos salvi sitis. Neque enim credere in eum (1145)? Sic enim venilur ad Jesum.
aliler safvi esse poteritis, nisi Deum, et 233 Non pedibus, -sed flde venilur ad Christum. Stulti
Dei "FiUum me esse crediderilis, Sequilur : Ille Judoei, qui nec ipsis Scripturis credunt, in quibus
'erat luc.erna ardens et lucens. Joannes, inquit, ad \itam seternam seinaniler habere sperant. Heeeau-
quem vos^misistis], qui veritali testimonium perhi- tem illis audientihns, et cogitantihus quod ad sui
buit, cujus non ego, sed vos teslimonio indigeiis> " laudem et ostenlationem talia Dominus loquereinr,
Jueerna eral, non a-se, sed-aliunde lumen habebal, corum pravis xogilalionibus Salvator respondit di-
litei anioris igne ardebat, el meo lumine lucebat. «ens : Claritalem ab hominibus non accipio. Sed co-
Yos autem voluhlis exsullare ad hoiam in luce ejus. gnovi vos,-quia dileclionem Dei non habetis in vobis.
Benc autem ad Jtoram; quia et illi faslidiosi, el lux Non., inquit, al) hominibus claritatem et laudem
il!a lemporalis. Gaudehant enim in doclrina ejus, - quoero, non gloriam et favorem hominum pelo,
pulantes ipsttm esse Ghrisliim. Ego aulem habeo »sediieecdico, ut ad Dei dileellonem vos pnnoeem,
teslimonium majus Joanne. Quod esl ilIud?Vultis quain vos ulique non hahere cognosco. Si enim di-
audire quod? Opera qum dedil mihi Pater, nl per- ligeretis Patrem, diligeretis el Filium. Sed Filium
ficiam ea.Ipsa opera gum faeio leslimoniumperJiibenl neque diligiiis, neque recipitis. Et hoc est, qnod ait:
zieme, quia Paler misit me. HoGesl enlm quod aliki Ego veni in nomine Patris mei, et non accipilisme. Si
"ail: t Si opera uon fecissem in eis, quae nemo alius aiius veneril in nomine suo, illum accipielis. Yeniet
êcli, pcccatum non kaberenf. Et qui niisit me Pater, enim Antichristus in nomine suo exallando, ^quia
^tpselestinionium perkikuit de me (Joan. xv,^4). * non a Deo, sed a sua superbia missus preedicare
Perliibuit ijuidem, quando . ait: « Hic esl Filius 'veniet. Hunc auteni Judeei recipient, el quasi Deum
inetis dileclus, in quo milii bene complaeui {Maitli. ad lempus venerabuntur. Et qni inotlo veritati, itl
"
xvu, 5). > Et quasi illi dicerent: Sed nos illius testi- est Chrislo, credere nolunl, Hlius deceptionibus
monium non audivimus : subdidit dicens: Neque credent. Sed quid mirum, si veritati non credunt,
vocem ejus unquam attdislis, neque specienvejus iTn- qui nonaiiernam, sed lemporalcm gloriara qneerimt?
quam vidislis. Hoe est enim, quod Joannes superius Hoc est enim quod ait: Quomodo potestis vos cre-
ail; «Deum nemo vidil unquam. Unigenitus Filius, dere, qiii gloiiam db invicem accipiiis, el gtoriam,
qtii est in sinu Palris, ipse narravil (Joan. i, 18). i> qum a solo esl Deo, non qumiitis ? His aulem verhis
J>\iamyis enira per_ subjectam crealuram Beus ali- aperie jnoiislralur, quia non bene credunt, qui so-
quando et audiri et videri potuisset, nunquam lam lemporalem., et non ajternam gloriara quee-
tomen in propria essentia vel videri, vel audiri runt {114t3). Nqlile pulare, quoniam ecjoaccusaluius
poluil. Sequilur : El vetbum ejus non habetis in vo- sim vos apud Pairem. Esl qui accusal vos Moyses,
bis mancns, per quod \eritas intelligitur. Cur? Quia in qtto vos spemiis. Eed unde eos accusat Moyses,
quem misit ille, huic vos non eredilis. Tandiu enim nisi quiaei non credunt, cujus verbis se credere,
unusquisque verbum Dei habet in se manens, ld et per omnia obedire promiserunt (1147)? Praecjpit
est-, Brmum, et stabile, quandiu a veritate non 0 enira Moyses, ul Christo Judaei Obedirent, dicens
recedil. Quomodo ergo Judeei verbum Dei in se eis(1148): «Projjhelam vobis suscitabit Domitius
manens'habeie poterant, qui ipsi veritatl nort crede ftalribus veslris : lanquam raeipsum audietis. >
debaht? Yeritas euim Christus est, qui de seipso Non dixil prophetas, sed prophelam, quoniam de hoe
l-ail: < Ego suiu \ia, veritas,-et \iia. Scrulamini solo prophelaram omnium maximo loquebaiur.
- (1144) Cbrysost., Jiom. 40, n. 2 : « HocJ-si: Ego - quosdam, quia saecuiaris glorioe cupioi erant. >
,.imhis leslimonio humano non opus habekam, cum (1147) Id. Beda : «ideo non accuso,"quia non
Deus sim. > veni daronare, sed salvare. ^Moyses vero accusal,
•
(1145) Beda:tNon vnltis venire, id est non-vu.- quia increduli estis vociillius. De mescripsil, » cum
-tiscredere, quia impossikile est sine iide phtteie i ait; Prophetamvobis suscitabit Dominus, etc.
l>eo. Yenire nostratn ad Chrisiuin, id esl crederci -.(1148) Deuteron. xvm, 15: « Prophelam tle gente
vcrum illuiu Filium Dei, et veram nos per illum ha- tua et de fralribus tuis, sicul me, suscitabll libi
-beresaltttem,» Dominus Deus luus-; ipsum audies. > Y. Comraenu
|- {1146) i Consldergndum est inlenttus, ait Beda,,> S. Brunonis in huuc^ iocum edil. Rom. - pag,
' -
193,
quaiiium sit jaciantia*, et liiinianoe laudis ambilic <POL2»
''" __ " ' „
Hialuii),pro qup ipsa Yeiitas-ait, cretleru non posse! _ -
193 COMMENT, IN JOAN. -- PARS I, CAP. VI. 404
Ipstim, inquit, audielW. Ipsum.laraen audire nolunt. .A panes non stifllcerent, ul unusquisque mo licnm quid
Quia non credunt Moysi. Unde et subditur: Si acciperel. Sic enim Philippus respondit, dicens ; pu-
t enim crederelis Moysi, crederetis forsitan et rnlhi. De centorum denariortim panes non sufjiciunt eis, ut
me enim i$se scripsit. Si autem 234 '"*'"* liileiis wiusquisque modicttm qttid accipiat. Dicil ei utnus cx
non crediiis, quomodo~vetbhmeis credetls? Quod au- r dhcipulis ejus, fraler Simonis PelrU Est ptter unus
tem ait forsitan, eorum duritiam incrcpando dixit, hic, qni habel quinqiie panes hordeaceos et dups
, ut.et nos inlelligamus quain diflicile gens llla con- pisret. Sed hwc quid stini inler tanlos? Puer iste,
_ verlatur ad bonum. popul.is Judaicus esl (115fl),sensusadliuciutelligen-
- XVI. [CAP.VI.] Pogt hmc abiit Jesus trans maie tieeprerilis. Quinque vero panes quinque librj Moysi
_ Galilwm, quod est Tyberiadis, el sequebatur eum inlelligunlur, Quos panes populus ille uhique secum
multiludo magna, quia videbant signa qum faciebat poital, el non comedil, quia legit tanlum Scriplu-
-supcr his qui infirmabaninr. Subiil ergo in montem - ras et~non inlelligit. Heecatilera, quia in MatiluCo
Jestts, el ibi sedebat cum4iscipulis suis, Eral autem exposiiimus (1151), ul ileruro exponamus/n<yi lan-
proximum Pascha, dies festus Judmorum.Magn&Do- tum necessariuin, quantnro superfluuin et Jpboiio-
minus miracula faclurus, el novi, mirabilisque panis " sujn esse videtnr. f?imiliier autem el caetera, .qiiaa
-delicias populo dalurus monfem ascendit, (H49); sequunlur, usque ad illum locum ubi turba, quae
, qualenus el nos qnoliescunque spiritualibns novis- modo superius panes in moiile comedei'at, qua_rens
que epnlis saliarj cupimus, non roontis, sed mentis eum et inveniens Capharnauni, -ait ei: Rabbi, qiie-
aliiltidinem et ingenii sublimitatera ascendamus. moclo huc venisli? in Matthoeo determinata sunt.
Quoniara auiem talihus deliciis refecli, fesiivitatem ~D_uibusJesus respondens ait: Atnen, amen dico vobh,
. agere, et Christi caruem et .sanguinem suscipere quwtilis me, non quia vidisiis signa, sed quia man-
i digni sunt, merito hic dicitur; quia proximum erat ducastis de panibus el saluraii estis^ Quaeritis^ in-
, Pascha dies festus Judaeorum : securi enim ad hanc quit, me, non propler signa quoe*vidislis, non
- feslivitatem veniunt,
quiialibus epulis sunt replcti. propter sermonem meura, quem-audistis, non jit
Cum tublevassetêrgo Jestts eculos, et vidissel qttia ndlii,' vel signis qtiea facio, credere yelitis, scd qttia
multitudo maxitna venit ad eum, dixil ad Pfiilippnm: roanducastis de~panibus, el salurati.estis (1162).
Unde ememus panes, wtmanducent hi ? Hoc autem Considera modo quanlae suavitatis panes illi fue-
dicebal tenlans eum, Ipse ehim sciebat quid -esset rint, .quamvis hordeacei , quorum dulcedine
facturus. Seiebat enirn Dominus quid facturus erat. capla tola haec turba adhuc Dorainuai sequeba-
Sed tenlando Philippnm, audire volebatjjuid deejus ttir. Sequilur : Operamini cibum. non qtti peril,
ômnipotentia senliebal: simulque novum illud mi- " sed qui permanet in vitam wlernani, quam Filius
raculura, disciptili responsione extollebat, cusa ex hominis vobis dabit. Hunc enim Paler significa-
quinque panibus tol boraines reflceret, quibus, se- vii (iieft) Deus. Gibus enim iste, qui ma»et iu
_ cttndum illius tesliracnium, ducentorum denariorum 235 vilam aelernam, serroo Dei cst, quo aniraa
(1149)-Aug. Traet. 24 : « Dominus in monle, ver- enim cihum Deus Pater significavil, quanrio jn ue- ^
luun eslin allo. Proinde non quasi humililer jacel, serlo manna pltiit, >etc. Vetl tameu codd.' orimes
- quod in monle lactum est, nec transeunter prjeler- Lalini apud Sabatier signavi, Gjaeci sVfijoiyio-e. Va-
eundum est, sed suscipiendum. > ria tamen PP. inlerpielaiio esC.Chrvsost. iiqm. 44,
(1150) Aug. Traet. 24 in Joan.: « Si quaeramus^ n. 1, duas affert evplicalioncs: 1. Piopleifia niliit
quis fueritpuer isle,-forte populusTsrael eral. > qui liunc vobis cibum fenel, 2. Maijilesie oslendit:»
- (1151) Ad cap. xiv, n. Bl. Vid. ib. explicationem Qnam posteriorem magis prohare videtur addens :
'_S. Hilarii,S.Auguslini, Bedee. « Nihil enim aliud esl signavit Patcr qpam ostendit;
' t Jn(H52) „Gregor. lib. xxm Moral. c. 25, 26 : revelavit testimonio suo Hanc recentiores nonnulli
Scriptura enim saera panis aliquando ipse Do- sequuntur, ut JaUsenius in Conc, cap. 59, p. 300:
-jirinus, aliquando spiritualis gralia, aliqtiando divina -t Signalum vero se vel pro uncium postiit (consigna-
Scripluree eruditio, aliquando haereticorum pracdi- tur enim qoi ungilur), vel quod ostendit .scnafura-
catio, aliquando subsidium viiae preesenlis,aliquando liler esse Palri conformalum. Idem igilur est ac si
jiicunditas humanae delectationis accipitur. In pane IDdicerel; Non erit roilii difficile ciburn vobis dare
_-Bomiiius signatur, sicut 4pse in Evangelio dicil: pennauenlcm. Nani et»i -lanquam uiius veslrum
'Ego sum panis vivus, elc. Rursus per panem gralia appaream, uncitis sttm lamen et signalus a Deo
~doni spiriialis accipilur, sicul per propheiarh dici- Paite in olllIiiroodam, similitudinem cnm ipso. >
*'lur: Qui obturat aures suas, etc, panis ei datus est... Attjue eadem videiur esse explicatio Hilarii 8 de
Rursus per panem, divinae doctrinai erudiiio desi- Trni. Duas eigo.Cyrilltts expostliones habet, 1-. de
gnalur, sicut p'er prophelam dicitur : Qui JtabilaAs J. C. signalo in lmmanitale per unionem diviuiiaii;
inUerra Auslri, cum pambus occurnte fugienti. llur- 2. de sigualo per ipsam Yeibi generationem. Atque
sum per panem, hsereticorum praedicaito designa- _ianc loleius amplectiiur; priorem Cyrilii sitnul
-tur.... Panes ocadios libenier edite..., Kur-siini per cum posteriore Chrjsosiomi Naialis Alex. etCalmei,
"•
jsanem subsiilium praesentis viue aceipiinr.. . Sicut Augustin.,S. Cyrillns. Vid. August. Traei.25 et<Be-
•în Evangelio : Quwritis me, non quia vidhtts signa, dam ejus verba desertbenlem. «Isle filins hominis
sed quia manducastis ex panibus meis, Saliaios quippe sequestratus quadam graiia Spiritus, ei-sectindum
de panibus Dominum sequi, est deS. Ecclesia lem- carnemiilius hominis.cxceplusautiroero ltomiiuijn.
;por.ilia alimenta sumpsisse, et non pro signis Do- Signare quul est.nisi propiuun aliquid poneie? Hoc
iiiinuin, sed pro paniblis quaerere, > elc. cst enim signare, impojiere aliquid, quod non-cott-
(1155) Persjiieue ila in Codtce inslrq legittir ftindatttr cum caeleiis... P-tter ergo cnm _5ignavit...
pag. 1S5. Nec esse mendum amantiensis apparet ex propriuru quiddam illi dedii, ne eaeteiis compgrelur
Inierpreutione qnam posi jsubjicii B. IUIQ: « Hune Jiominihus.Ideodelllodjciuiiiest^F/i-riJ/elJJfijuêtc,
493 S. BRUNOXISEPISCOn SIGNIENSIS 108
pascitur, ei nnlijiur (1154). Unde et Deneail: quem A riim, quem lamen ille panis s;griiiicabaf. P.uiis eniiu
Filius lioinimsdubit vobis. Omnem enim htijtis E\an- Dei, ille est qui de ccelo descendil, qui de s;nu
gelit cibum,oiiuieshas lales, lanlasque epulas Filius Patiis exiil, el dat vilam mundo. Dixeruni eryo ad
hoiriinis Jesus Chrislus nohis apposuil el minislra- eum : Domine, semperda nobis panem hunc. Optimam
•\ii. Scd qiinmotlo hunc cihum operari possumtis? petiiionem faciebant, si tamen inlellexissenidequo
Andi Aposiolum : «.Nonaudilorqs legis, inquit, jusli pane Dorainus loquelialur. Dixit attlem eis Jesus:
buntapudDemn, sed f.tctores (Rom. n, 15), iFacia- Ego sum panis vilm. Ego sum panis, qui de ccelo .
jnus igilur qtiod lex praBciptl.Faciamus quod Evan- descendi. Ego sum iile panis, qui dat vilani inundo.
^gclia jtibent, si hunc lalem cibum opcraii volunuis. Qiti venil ad me, non esutiet; qtti credit in me, non
IIuiic enim cibum Deus Pater significavit, quando siltel unquam. Sed dixi vobis,quia vidislis ine, et non
iii deserlo manna jiluit, qtio per annos quadtaginla credtiis. Diximus jam superius quia -\enire atl
jwpuluni pavil. De quo scriplun) csl: i Papem de Christuin (1156), hocesl credere jn illum. Cui unus-
ccelo dedit eis bahertiem orone rieleciamcnlum, et qiiisqite quanlo fidelior est, lanlp propinquior. Et
oronem saporero stiaviiaiis (Sap. x\i, 20). > llle igi- isle quidem neque esuriel, neque .sitiel unquam;
lur cibus linnc ciliun) significabal. Dixeiunl ergo ad quia postquam de hoc mundo exieiit, oelernisin
eum: Quid facieinus, ul opeieinur opera Dei ? Respgn- B epiernitm deliciis perfruetur. Hoecautem di'a;ivobis,
dit Jesus, el dixit eis : IIoc csl opus Dei, ut cieda- ncn , til \os putatis, me glorificando, sed quia vidi-
lis in eum, quem misii ille. Qui eniin in Cluisliiin slis me, qttia in signis el miracuhs cognovistis me
iion cie liderinl, neque opera Dei operati, i eqtie ei \titttlem meam, elnon lamen crecliiisinme. Scio
legcm inielligcre, nequccibum spiiitualem el Kter- laroen, quia quandoque credelis, quotqiiol ad vitam
num suscipere poterunt. Opus igitur Dei, sermo pradestinati eslis. Hoc est enim, quod ait: Omne,
Dei, tolusque hic cibuif spiritualis in fide consi- quod dal tnilti Paler, ad me veniel, id est, in roe
slil (1155). Dixeiunl ergo ei: Quod ergo lu facis si- credet, ei eum, qui venil ad me, non ejiciam foras.
gnum , ui videamus, et ctedamus iibi, quod opera- Cur? Quia desccttdt de cmlo, non ul faciam volunla-
ih? Pfilies libslti inantia manducaverttiuin dcsetlo, lem ineam, sed votnnlalem ejus , qui misil me. Ideo,
sicut sctiplum csl: Panem de cmlodedtl ets tnandu- inqtiil, neniinem ad me venieniem, neminem in me
care. Ac si ditani : Ostende nobts aliquqd siguuin , credenieiiifor.isejiciarti.ideoipsisquoquemeisiiiimi-
per quod tihi opeiibusque ttiis creJere dehtamus. cis,etpersecutorihus parcam.quia descendi de ccelo,
Panes quiriero nobis dedisii, saturali siinius. M ra non ul faciam volunlateni meam , id esl, volunla-
sunt valrie quee vidimus.. Nohis lamen hoc signum tera hominis, volitnlaleni iliius ualuree, quam sus-
lioii suflicit. Simile quiddani el Moysem fecisse au- cepi de homine, sed voluntatem ejus, qui mislt me.
di\irous. Nani el ipse patilhus nostris panem ric ccelo Hominis enim volunias est, inimicos repellere,
cledii, qttcm palres nostri in deseito nianducaverunt. suasqtie injurias \indicare ^1157). Dei aulem vo-
N n lanien, sictit tu, eos in se cretlere preecepit. luntas qualis sil, audiamus. Hmc esl, inquit, volun-
D xil ergo eis Jesns : Atnen, amen, dico vobis, non las cjtts 23Q qui misit me, Puliis, ttt oiiine quod
Mtyses dedit vobis panem de cwlo, sed Patet tneus dedit tnihi, non perdam ex eo, sed resuicitem illud
I dxilvobts panem de ccrloveium. Panis eirimDei est, in novhsimo die. Omncs igiiur eost qui ad vilam
qui descenditde cmlo, el clalvilctmmunclo.Non beue, pradestinali sunt, eliamsi ei inimici, et contraiii
inquit, inteiligitis quid illnd significel quod chcilur: aliquando exsliterunt, sahahit lamen el resusci-
« Panem de coelodedit eis. > Alius panis valde djs- labil Jesus. lsii sunt enim, quos Pater dedit Jiiihi.
similis, majorisque-digiiilalis in his verbissignifica- Dedit auiem. secundura humanilatem. ConfirmaliO.
itur. Moyses enim panero signiflcaiivum, el non Hwc csl enim voluntas Palris mei, qui misil me , v.t
verum panein de ccelo desceiidentem , vobis dedit. omnis qui videt Filium, et credit in eum, habeat
, Sed modo Paler meus dat vobis panem de ccelo ve- vilam wlernam, et ego resuscitabo eum in novissimo
Ergo signare quid est? Exceplum hahere, hoc est, factus est. uni'.ersum genus humanum , propagine
pro parlicipibus luis. > Hanc sua quadam ratione el viliala , culpc el pocnaefecit obnoxitim. Unde<_a
niodo explicaiam proponit MaLlotiatus, conirario per quem liherandi fueiamus, non fecit
(1154) Chiysosloinus hom. 45, eleemosynam et volunlatem siiam, sed ejus a quo missus est. lla
-pattperibus daliim cibum lnterpreiatur. Apjiosiie ad quippe hoc 1ico dicitur volunias sua, ul intelligatur
Conlexlum Augttsl tract. 25, ipsum DoinmtimJe- esse propria contra \oImitatem Dei.Neque enim cum
stim , in qtietn credeie deberent. Ila et Beda. Cyril- obcdiiiuis Dco, e.iqtie obcdientia dirinuir ejuslacere
lus subinnuere ail » niysticutn et spniialem cibtim , voluntalem, nolentes id facimus , sed volentes : ac
per quem corpore el animo sanctificati vivimus tn per hoc si vo'entes id Jaciamtts, quon)odo \o!unla-
ipso. > tem nosfam non facinms; nisi quia illa dicilur vo-
(1155) Accedil ergoad inierpretalionem Augtisiini lttnias noslta, qiiaudo Scriplura ita ioquittir, quae
superius expositam. intelligiuiresse piopria conlra voltintatem Dei. Hanc
(1156) Aug. Depreedesl. SS., c. 3:« Quid est a'd liabuil Adam , til in tllo morerejnur. Hauc noii
me veniel nisi :'credel in"me? hahuil Clirisius, ut iu illo vi\eremus. De natuta
(1157) Augustin, contr. sermon. Arian., c. 7 : quippe humana lioc reete dic! poiesl, in qua fohm-
eusiil
« Quatiquatn etMiocipsum quotl dtcit Jesus Discendi ,per lnobetlientiam \oluntas propria, quaeDci
de ccelo, etc, ad illud referainr, quod homo priiuus tali esset adversa. Caeterum quod atiinet ad volun-
Adam... iaciendo \oluntalenl suara, non ejus a quo talem Filii, una eadcmque vclunlas est Patris et Fi-
497 COMMENT.IN JOAN. — PARS I, CAP. VI. 49^
die. Non solum enim illi qui videruui, el eredi- A loquebatur. Quoniain aulem malorum resurreclio
'derunt, sed el illi qui non viderunl el credi.ierunl, politis mortetn, quam vitam aflerel, ideo hic de
liabebunt vilam eeiernam, sicul .Jtpostolo Thomae viro juslo Dominus ail: Et ego resuscitabo eum in-
Doinraus ait: « Quia vidisli me, Thoma, creriidisli. twvissimodie. IHeenim vere resuscilabilur,-qui nihii
Beali qni non viderunl, et crediderunt (Jocin. xx, -eorum quse ad mortem pertinenl, ullcrius sustine-
.29). >"\idere lamen-pro cognoscere accipi potesl. bit. Sequitur; Est scriplum in ptopheth : (H59)
Siqiiidem quid esl creriere in eiim, nisi qiiibusdam El etunt omnes docibiles Dei. Docibilis enim est, qui
fidei, spei, cliarilalisque pedibus sic in euro len- doceri potcsl. Tales enim sunt Ecclesiae fllii. Qttibus.
deie, eique atllteerere, iU boino uflerius ab eo nec ipse Dominus ait : « Vobis dalum esl nosse royste-
ipsa morte \aleal separari? Sic eniin ApOstolus ad rium regui ccelorum : illis aulem LOIIest dalum,.
eum^veneral, et in eum crediderat, qui ait: « Cer- ut videntes non videant, et audienles non intelli-
tus sum autem quianeque mors, neque vita poie- ganl. Incrassalum est enim cor populi hujus, ct au-
ril me separare a cbaritale Dei, quee est in Cbrislo libus graviier audierunt, el oculos suos 237 elau-
Jesu (Rom. VIII, 38). > Qui enim aliier ad eum ve- serunt.ne quando \iieanl octtlis et auribns au-
nil, «juraliter in eura credit, nihil ii vel venisse, diant,.et converiantur, et sanem eos (Matih. 'xin,
vel ciedidisse proderit. Quod autem venire ad B U -14). > Eos igilur iraliit Paier, et illi ad Filjum
-euin, et credere in eum iderfi significenl_,ex eo ap- veniunt, qui docibiles siinl, qui ejus fidem, atque
paret, quod ipse ahqnando dtcit, quivemt ad'me, (Joctrinam el doceri, et insirui posstmt. Unde et
et aliquando, qui credit in me, alierura pro allero subdilur : Omnis qui audivit a Palre el didicit,
ponens. venit ad me. llle enini est docibilis, qui aud>vit ct
XYII. Murinurabanl ergo Jitdwi de itlo, quia dixis- didicit. Non enim suflicit andire. Onuies eiiira iSli
'tet : Ego sum panis , qui de cmlo descendi. Et dice- audiebant Patrem, quia in Filio et per Filimn lo-
banl: Nonne hic est filius Joseph, cujtts nos novhnus quebalur Pater. Tamen uon veniebanl ad Ftliutn,
palrem, et malieni? Qtiomodo eigo hic dicil, quia de quia ea', quae dicebantur, inlelligere et discere no-
cm'o desccndi? Impossibile eiiim videbalur eis, ut "lebant. Sequitur : Non quia Pairemvidit qtitsquam;
de coelo descendisset, quem hominem lantum, nisi is, qui esl a Deo. Hic vidit Pafrem.'Non ideo ,
cl" ex hominibus iiaiuni esse credebaiit. Et IC- inquit, dixit: omnis qui audivil a Patre, quod ali-
vera, si aliud non essel, de ccelo descendere non qttis Patrem in propria subslantia vel audire,vel
poluisset. Respondit Jesus, el dixtt eis : Notile videre possit, nisi ille solus-qui a Deo est, qui a
nniiniuiare invicem. Nemo poiesl venire ad me, nisi Deo exivit, qui esl Deufde Deo, Itimen de lumine.
Paier, qui misil me, iiaxeiil eum, et ego resusci- G Hic solus"videl Palrem. TJnde cfalibi ait: « Neino
laboeutit, in novissimodie. Nolite, inquil, nuirniu- uovit Filium, nisi Paler, et neino no\il Pairem, nisi
rare, nolile cor'da indui-are. Scio enim, qttia non Filius, et cui voluerit Filius revelare. Amen, amen
potestis venire ad roe, quoniam Paier non trahit dico vohis, qui credit in me, habet vilam'eeternam
\os. Nemo eiiiro potest venire ad me, nisi Pater, (Matth. IX, 27). -> Dixi vobis, el ilernm dico, qui
quijnisitme, traxerit eum. Trahit aulem non vio- credil in me, liabet vitam aelernam. Ecce dixi vo-
lenlia, sed araore. Secundura quain significaiionem i)'is . si crediderilis, beali erilis : si non credideriiis,
dicilur : Tiahil sua quemque votuplas (1158). Deus nulla restat excusaiio. Ego sum-panis vilm. Patres
aulem' iieminero trahit, nisi venire voienietn, ,et veslri manclucaverunt in deseilo manna ,' et mortui
salvari cupienlein. Cnde scriptum est: « Si volueri- stint. Hic esl panis de cmlo descendens, ul si quis ex
tis el audieriiis me, hotia leriee comedelis. Quoii ipso mandiicaveiil, non moiiaiur. Murrauraiis , in-
si noiueritis, gladius devorabit vos (Isa. i, 19). > quit, quia dixi vohis, Ego sum panis"vivus, qtti de
Heec est igitur causa cur isti ad cum venire, Ct cmlo descendi. Ecce llerum jJico vobis, quia ego swwi
eum inlelhgere non polerant, quibus hoc Doniinus panis, et panis vite, et quia descendi de'emlo. Hoc
lii. Necpoiest ullo raorioesse diversa, ubi est naltira ] ) cere lictiil: Tiahil sua quemquevoluplas;non necessi-
Tiittilaiis immutabilis universa. Utauiein Mciliaior tas, sed voluplas: non obligatio, sed deleclaiio; qnanto
Dei et Lominum homo Chrislus Jesus non faceret foriiiisnosdiceredeboiHus.lrahihominemadChiislum
propriam quaeDeo ariversa est voluntalem, non eral qni deleciaiur veritate, delectatur heaittudine, dele'-
lanttimJroino, sed Deusethomo : perquam miia- ctalur justilia^delectaltir sempiierna vila, quod lotUni:
hilem singularemque gratiam, liumana m ilio sine Cliristus est, etc? > Beda quoque: « Quomodo Ira-
peccaip ullo posset esse nalura. t Gregor. 1. xxxv, hti Paier? Docendo deleciat, non necessitate co-
Mor., cap. 12 : < Quid enim, si suam faceret : eos gendo; quia netno neeessilate credit, sed vohirt-
qui ad se veniunl repulissel? Quis aulem nestiat late. > Caelerum hunc evSngelicum locum tractat
quod volunias Filii a Patris voluntalenon discrepel? August. saepius, ut lih. i De praed. SS., c. 8 lib. 1
Sed quoniam primus horoo, qui suam facere voluii- De Grat. C. c. 12êt c. 14'; lib. i, Cont. 2, epist.
latem voluit, > etc. Yide eamdem quamAug. expli- Pelagianor., c, 3; serm. 151, c. 1, ubi pariter. Non
calionem suggercnlem. dixil duxerit, sed traxeril. Isla violentia cordi fit,
(H58) Notissima Aug. verba ad h. I., tract. 26. uou carni. Quid ergo miraris? crede, et venis; ao>a,
ii; Joan :« Nec timere debemus , ne... forsitan re- et traherls... nortne ovis Irahitui, xuin estnieiili
prehemlamur, el dicalur nobis : Quomodo volunlaie liei-ba monstraiur, > eic. Yid. A. De vooai. gent.
credo, si trahor? Ego dico : Parum esl volunlate; lib. ii, c. 9. « Prospertiiu, >-elc. '
e|iiim \oluptate lraheris...Est quaedamvoluptas cor- (1159) Quam egregie hic locus a doctiss. theologo
-flis, cuipanis dulcisestilleccelestis.Porro/i pocte di- Aug. Antonio Georgu> illusir.ilus sil qttisquis videre
14)9 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS -500
enlm paneelangeli nulriunlur, et homines. Citrau- A eo tempore coepit,quo Salvalor noster panem, et
tem panis vilae dicalur, ipse exponit, dum dicil : vinum benedicens discipulis ait : -t Accipile, et
Ut si quis ex ipso manducaverit, non morialur. Et comedite, hoc est eorpus meutn-et, Hiceslcallx
ipse quidem de ecvlo descendit cecundiim diviniia- novi teslamenli in meo sanguine (Mallh. xxvi„ 26 ,
Jem (1160) : Pattes veMri manducaterunt in deserto 2"). > Nunquam enim Chrisli carnem ante hocsa-
manna, el moitui sitnt. Melior est igilur panis isle crificium corpotaliter quisquam ^coracdil.Nunquam,
quam maniia, quoniam ilii qui raanducaverunt nisi hoc sacrificium fieret corporaliler, eam co-
mauiia, mortui sunt; qui vpro ex hoc pane mandu- mederel quisquam. In hoc igitur comedilur, et co-
caveril, pon morielur. Merito eiiim et in Ezecbiele, mesla non minuitur; quainunquam comederetur,
et in Apocalypsi aquilae speciem beatus Joannes ha- nisi panis iste Christi benediclicne in eam substan-
liere describitur, quoniam el altius volat, el solera lialiter mutarelttr. Est enim haec mulatio dexteiae
jusliliee Christum Dominum nostrum proe caeleris Excelsi. Sed quis mirelur Christi carnem comesam
Evangelistis sublilius inluemr. Nonnc vides quomodo noii minui, cum cerlum sit ex quinque panibus
nunc a terris elevatur, et jam inier nubes volans, quinque millia hominum 238 saliatos, ipsosque
ipsum quoque ceelum penetrare videtur? Mortui panes non diminutos,sed potiusmultiplicatos (1161)?
quippesunleiMoyseselAaron, et caeteri sancti qui B Si enira panum fragmenta non sunt diminula. sed
manna mandueaverunt. Sed nunquid apostoli quo- potius iliis edenlibus muliiplicala, quid manduca-
qtie mortui non siinl, qui panem vitae comederunt? verttnt quinque nrillia liomines; unde sic salurali
Quanlum enim ad carnem el isti, et illi mortui sunt. sunt, ut eis ad se venientibtis Dominus dicat: Quar-
Vivunt autem elisti, et illi quanium ad animam. rilis me, non quia signa vidislis, sed quia manduca-
Nulla igitur inter hos el illos diflerentia.Nonsuniila- slis de panibus, et saturati eslis ? Dicis foriasse : Mira
que Moyses.el Aaronpatres iiJorum.quibus haecDo- sunl heec. Nihil eniin fecil Deus, quod mirabile nou
Tninus loquebaiur. Sj enim illi eorum filii esseni, eo- sit. Quia vero banc Christi aquilam seqtti non pos-
rum opera fecissenl. Horum igitur palres illi fuerunt, suiiuis volando, sequaniur eam vel credendo. Si enim
quos tolies murmurasse, idola toluisse, et Deum ad hoc Judeei fecissent, non periissent. De quibus suk-
iractiiidiam provocasse Scriptura commeinorat. dilttr.
De his igitur Dominus ait : Patres veslri manduca- XIX. Litigabaitt ergo Judmi ad invicem dicenles :
verunt in deserto manna, et moitui sunt. Palres Quomodo hic polesl nobis carnem suamdare ad mun-
ulique veslri, quorum vos imilalores et similes dttcandum ? Ut enim Aposlolus ail: < Animalis homo
eslis. Sequitur : non percipit ea quea Dei sunt (/ Cor. n, 14). > Ptt-
XYIH. Ego sum panis vivus, qui de cwlodescendi. " tabanl enim Judaei, hoc dicere Jesura, ut euro occi-
Si quis manducaveril ex hoc pane , vivet htwlernutii, deienl, et iti frusta conciderent., sicque ejtis car-
et panis, quepi ego dabo, caiomea esl pro mundi nem vel coctam, vel crudam comerieient, ejusque
vila. Jam nunc,ipso Domino exponente, intelligi* saiigulnenibibereiit. Dixitergo eis Jesus: Ainen, amen
rutis quid sit iste panis. Iste enim panis, caro Christi dico vobis, nisi manducaverilis carnem Filii hominis,
est., quae pro mundi vita in ara crucis immolala est. el biberilis ejus sanguinem, non habebitis vitam in uo-
Hanc autem manducat Ecclesia, ideoqtte non mori- bh (1162). Qui manducat meamcarnem,el bibil meum
tur; sed vivit in aeternum. Panis enim el vinum, satiguinem, habet vilam mtemam, el ego resuscilabc>
quaj in altari ponunlur, ad sacerdotis vocem coe- eum in noiissimo die. Quid esliioc? Mulli enim Bian-
lesti benedictione sanclificaiitui', et in Chrisii car- ducant Chrisli carnem, et kibuittejus sanguinera,
iiern et sanguinem essenlialiler commulanlur, ut qui non habenl viiam eelernam. Unde et Apostoius
una eademque essenlia sit et ej'us carnis, quae de ail: « Qui enim manducat, et bibit indigne, judi-
Virgine nata est, et ejus, quae de pane facta est. cium sihi mauducat, et bibit (I Cor. n, 29). >Multi
Hoc autem tam magnum el admirabile sacramentura quoque in hoc altaris sacramenlo Chrisli carnera
D
polesl in recenti versione.et commenlario fragiiienii luis, >etc. Fttlgenlius, I. n, ad Trasim., c. 3; «Hinc
. velustissimi litleris Copto-Thebaicis exarati ari hoc quiriam cum audiunl descendisse, descensionem ejus
vi caput Joan. speclaniis. Ante invicte veritatem affirmare niiuntur localera; qttia nesciuntDei, sicut
corporis et sanguinis Christi in Eucbarislia erudi- oportet, considerare virtulem, itec valent agnoscere,
tissimus auctor probaverat, modo gratuitum voca- sic pro homine Deum hominem factum, ut, aecepta
lionis adfidem Dei donum, ejusque gratiae (adjuto- hominis forma, maneret immutabilis divina sub-
- rium ad salutem plenissime praesertim ex. doclrina slanlia. nec sic inlelligunt lemporaliter natum, ut
S. Augustini demonstrat. Yid. pag. 129 et seqq. scraper fuisse leneant sempitemum. Isli sunt ijui
Opus edilum est Romaca. 1790. etiam considerare contemnunt, qualiter descende-
_.,(1160) .Gyrillus,lih. De rect. fid. ad Regin: t De- ril, cum perseveraret immensus, > etc.
- scendisse inquit se de coelo, missumqtie esse a Deo (1161) Simili fere pacto contra ijiereduhjm Ju-
et Palre, quamvis omnia impleat; illud, opinor, daeum Cyrillus argumenlalur ad Joan. sequentia
demonslrans, et constiluens omnibus manifeslum, verba. Quomodo liic potesl, etc. seribens: ( Quo-
quod Deus existens Yerbum descenderit dispensative modo egressuses ex Xgypto? quomodo, quseso, in
ad humanitatem propter nos, non dimillendo quod serpentem versa est virga Mosaica? quomodo manus
-erat natura Deus, sed assumendo magis id quod non Jepra infecta est_ et in pristinum statum rursus re-
Y.erat,.. Igitur proprium Dei Yerbi, quod desceiidit .iliil? i-etc.. ; -. _
t!e coglo, per quod factus est primogenitus ex mor. (1162) His ex verbis inferri aliqui dixerunt ma-
m COMMENT.1NJOAN. — PAR.S \, CAP; YL _ 502
corporaliter non manducant, neque ejus sauguinem A estis, mandncavenmtmsnna, elmorttii sunt. Hime
bibunt, qul tamen habobunt ^vitam setemam. llle vero panem qui digne mandueat, vivel in setemiuin.
igilur-reveraChrisli carnem elsaiiguinem'manducat, Hmc dixit in Sy-nagogadocens hi Capharnaum. Mnlli
et bibit, qui ila aitaris sacramentis participat, -ergo aadientes exdiscipulis ejus dixerunl: Durus esthlc
ul sic Dei Filio jungaturi; et uniatur, simulque 239 seimo et quis polest eum audire? IIoc enim
cum «o unum quid effleialur, ut jam nlterius ab "prseviderat-Dominus, quando dicebat: Nem-o vervit
€0 nequeat separari. Ut enim de nobis sumamus ~ud me, nisi Paler, qui misit me, traxerit eum. lsli.
exemplum, cibus iste temporalis et coruptibilis, enim, ulin sequenlibus legitur, abiere retrorsum, et
quo nos ulimnr, sic post digestionem secundum amplius eum non sunt seculi. Scienv autem Jesus
quamdam parlera sui *in noslram carnem el san- apud semetipsum quia murmwrarent de hoc discipuU
guiuem veclUur, ut simul^ cum eis subs'aiilia_- ejus, dixit eis : lioc vos scandalizat? Ndn vos, m-
liter idem sit, et jam ab eis separari non po»sit. quii, boc scandalizet, quia non esl, ut A'osiittelli-
tjuid est enim manducare," nisi inseparabililer ad- gilis. Inleliigite prius,*l turic judicale. Si ergo vi-
liserere fiiflo)? Sequilur : Caro -enim mea vete est -deritis Filium hominis ascendentem -ubi erat prius ?
cibus, et sanguis meus vere esi poius. Ad boc enim Spiriius est, qui vivificat,'caro non prodeslquidqnain.
tibuutet potumsumimus, ntvivamus, ctfameel B Vetla qute ego loculus sum vobis, spiritus el vita
«iti non pereamus. Ille igitur cibus , et polus, vere sunt. Hsec, inquil, verba spiritualia sunt, quae car-
est cibus etjotus, qui omnem tollit esuriem, et naliter inlellecla generant morlem; si vero spifi-
vilam paral setemam. Qui mnnducat cainem meam, fualiler intelliganlur, vitam parant selernam. Car-
et bibit sanguinem meum, in me manet, et egoin illo. Tialiterenim ea inteliigebant, qui Christi carnem in
IpseDominus exponil qualiterejus verba intelligere Irusta concidendam, et sic comedendam esse, puta-
îebeamus. Qui, inquit, manducal carnem meam, £t bant. Spiritualiter vero ea iulel igunt, qui panem,
bibilsanguinem meum, sicut lalem cibum, el poium etvinum in Chrisli carnem et sanguinem diyinitus
Toanducare, et bibere convenit, sic milii conjungi- commulata secomedere et bibere credunt. Quod
tur, sic mibi unitur, sic totus in me transrerlur, ut enim in proprielale sui, caro, et tTanguisvisibiliter
in me inseparabiiiter maneat, et me in se manenlem oculis non apparet, et gustu non senlitur, solus
liabeat. lndignus igilur esl Chrisli carnem suseipere, horfor hoc faciu Quis enim ea videret, quis stisci-
qui in ejus amore non perseverat. Sicut misit me pere non horreret ? Ait ergo: Si viderhis Filium
vivens Paler, el ego vivo propler Patrem, et qui man- hominis ascendenlem ubi eral prius, lunc,siibaudilur,
ducal me, et ipse vivet propter me. Quamvis, inquit, -, intelligelis quia ha?c verba, qua? ego lotulus sum
caro mea eomedalur, et sanguis mens bibatur, ego vobis, spirilus et vita sunt. Spiritus enim, id est,
tamen immortalis snm, semperque vivo, et mori spirilualis intellectus esl, qui viviflcat; -caro autem.
jion possum. Sicut enim Paler, qui misit me, sem- ]d est, carnalis intelieclus in hujusmodi verbis niliil
per uvit, eUuiuquam morilur, ita et ego semper prodesl. Sic enim se habet ordo. Si ergo videritis,
vho, non pfopter mairem, sed propter Patrem, id jnquit, Filium liominis vivum, el integrum ascea-
estpropter divinitalem, quam habeo de Palre. Et dentem, ubi secundum divinilatem prius er-al, tune
-qui mandueat me^quoniam ego sum via, veritas, Iiajc verba spiritualia esse scielis. Non enim inieger
ct vila, ipse quoque non morielur, sed semper vi- illuc ascendisset, si^ secundum isUmim. inteHigeii-
vel propter me. Quomodo enim potest mori, in quo liam, in frusla concisus, penitusque devoralus fuis-!
semper est vita (1464)? Hic est, ia est, talis est set (1465). Sequitur : Sed sunt quidam ex vobis, qui
panis, qui de cosio descendit. Non sicui manduca- non credunt. Sciebal enim ab inilio Jesus qui essent
verunt patres cesiri manna, et mortui sunl, ila mo- non cfedentes, el quis tradilurus esseleum. El dicebal: _
jiunturj qui hunc panem manducant. Qui enim hunc .Propierea dixi vobis, quia nemo polest venire ad me,
panem manducat, vivetin wlernum. Palres, inquit,ve- nisi fuerit ei datum a Patre meo. Gur propterea?
slri,quorumvGsmaiiliam imilamini,et quibussimiles _ Quia videtis me, quia auditis me, «t tamen non
nifeslumpraeeeplum minislrandi SS. Eucbarisliam rratur, et vieissim Christus in ipso. > Efposlquam
parvulis nuper baplizatisf quos invicte refulat idem subjecit-simile aliud defermenlo evangelieSemulie-
clariss.<leorgiusinsupraeil.Gommeni.,p.lSlfitseqq. ris, iterum seribit: « Sic minima eulogia totum
-(4163)Praelarein hanc senteritiam S. Cyrillusad nostrum corpus in se miscet propriaque replet efii-
hsec ipsa verba, p.363. t Qui manducal ergo satictam cacia; alque ila Christus in hobis existit, et nos
carnem, habet \ilam a:lernam : habel eniin caro in vicissim in ipso. »
seipsa Verbum, quod vita esl secundum naturam; (4164) Iia^plane idem Cyrill. pag. 363. t Fieri
atque ideo addil divisse : Ego resusciiabo , non enim prorsus nequit, ut qui secundum naiuram
meum corpusiesusciiabii; nimirum non quasi alter vita est corruplionem -non superet ac vincat mor»
exislens a sua carne, ac non plane alter secundum tem. J Et rursus. * Incredibile enim est, imo vero
-ltaturara... Quemadmodum enim si quis ceram eera impossibile, ul vita «os* in quibus fuerit, non TI»
- - -'
conjunxerit, utique alteram in allera esse videfoit: vilicet. »
-eodem quoque opinor modo qui Salvatoris nostrj (4465) Ita prorsus August. serm. 131. «Cogitan-
carnem suscipit, et bibit ejus-preliosum sanguiuem, - tibus, nec sonantibus voce responditytit ~seaudilos
ul ipse ait, unum quiddam cum eoTCperitur : com- esse cognoscerent, et lalia cogitare desinerent. Qiiid
-misius quodammodo, etlmmtetus -ei per-illam par- -sifeivult? Hoc vos scandaIizaL?Putalis quia de hoc
ticipatioBera, ita tit ia CUrislo, quidem-ipse repe- corpore quod yidetis, paaes Xactunts sum , esJoraoa.
3>03 S. BRUNOiNISEPISCOPI SIGNIENSIS M&
crediiis in me. Crederetis enim, si datum esset vo-. A feslus Judworum Scenopegia, -Scenopegia namque
bis a Patre meo. Stabal in medio eorum Jesus, vi- fesiivilas erat labernaculorum (1169). Et habilabant
debat omnes, cognoscebat omhes, sciebat qui ad filii Israel iri umbraeulis seplem diebtis. Sed, sicut
,viiam et qui ad roorleni prsedesiinali erant. Mullos Apostolns ait: « Omnia hsec in flgura conlingebant
vocibal, sed paucos eiigebat. Ex lioc multi discipu- illis-(7 Cor. x, 11). > Illa enim festivitas lianc no-
lorum ejus abierunl >eno, el jam non cum illo ambu- stram feslivitatem significabat (l i70), iri qua vlri'
labant. Dixit eigo Jesus ad duodecim : Nunquid et sancti a Chribti resurreclione usque ad sseculicon-
vos vultis abire 1 Respondit ergo ei Simon Pelrus : summalionem a servili et iniquo opere quiescentes,
Domine, ad quem ibimusl Veiba vitm wleuirn habes. in bono opere perseverant. Beneaulem fiebat diebns
El nos credimus el cognovimusquia tu es Clnistus sepiem, per quos ex tunc omnes dies isli significan-
Filius l)ei vivi. Ad qtiem, inquit, ibimus, si te rclin- Tnr: siqnidem non sunt dies nisi seplem. Sed cui
quimus? Tu, enim solus es, el nemo alius, per quem In umbraculis habilabant, nisi quia umbracula cito
I imiiirtus salvari possit. Yerba viUc scternoe habes, defichini, utpote nonhabenlia fundamenlum, parvo-
quibus qui non credidcrii, iij aHernuni peribit. Nos que lempore in eis habitalur? Unde el Aposlolus
nulem credimus, et cognovimus, qnia lu es Chrisliis ait: «'Non enim babemus hic manentem eivilatem,
Filius Dei. Hcspondil eis Jesus: Nonne ego vos duo- sed futuram inquiiimus (Heb. xm, Vt). » Et Psal-
decim eiegil Et unus ex vobis duibolus est. Dicebat mista : « Quoniam incola ego sum apud te in terr.i,
autem de Juda Simgnis Scaiiolhis. Ihc enim erat -et peregrinus, siculomnes palres mei \Psal. xxxvm,
Jiadilurus eum, cum essel unus ex duodecim. Elege- 13).» — Dixeiunt autem ad eumfialres ejus: Transi
rat enim Dominus Judam non ad felicitatem, êd hinc,el vade inJudaam, ut dtsapuli tui videanl[ope-
,ad aposlolalum'(1166)» Et ipse quidem diabolus ra lun, qnm fucis. Nemo quippe in occullo aliqutd fa~
erat; non lamen nalura, sed imilatione. Nam ipse cii, et qumril ipse in palam esse. Qui sinl autem islj
quoque diabolus, non natura, sedviiio (1167) diabolus iratres, ssepejam di\imus, isli enim sunl, qui ejus
'est; diabolusenimrfe/7«ens(4168)interpretatur. Quod propinqui erant secunduni carnem, consarigulnei
nomen bene Judse traditori convenit, qui ex tania videlicet virginis Marise(4171). Mos etenim est san-
sublimitate in lanlum pfaecipilium dofluens riiit. ctarum Scripluranim quoslibel valde propinquos,
240 XX. [CAP.VII.'J Posl haic ambulabat Jesus fratres vocare. Carnales igitur fratres carnale eon-
in Galilwa; nonenimvolebatin Judma ambulare, quia •silium dabanl, quo Salvator noster mundi gloriam
quarebant eum Judwi inter/iceie. Hoc enim f^ciebat acquireret, et suum nomen longitis dilatarel. Idco-
Jesus, non quod mortem, vel Judseostimeret, sed ul " que non in occulto, sed palam et in conventu nuil-
fidelibus suis exemplum pweberet. Unde el alibi ait: lorum, miraeula Chrislum Dominum lacere admo-
« Si vos persecuti fuerinl in una cjvilale, fugile in nebant. Oslendunlautero, plures discipulosin Judsea
aliam (Uallh. x, 25). ? Eral aulem in oroximo dies eum habuisse, qualis Nicodenvusfuit. el mulli alif,
pra mea concisurus, et vobis daturus? Quid si ergo illum per judiciutn. Illos ergo elegit ad obtinendum
wlerilisFilitimhominis aseendenleriiubTerat prius? regnum suum ; illum ad cffundendum sanguinem
cenc qui integer ascendere poluit, consumi non smmi.» Commodissime omnino A. nominat Judoo
poluit.» clectionem ad apostolatum : imo Jansenius Con-
(1166) Qnseslionemmovet Aug. qu. 147 in Genes. cmd. cap. S9, Maldonalus, etc, agi hic de elcciione
propter veibum elegi: «Non enim, ait, facile inve- ad apostolalum omnium illorum duodecimexpulanl;
aiiiur electorum nomen in malo. Quod si pulaveri- aique ita solvunt quod Aug. objecerat verbis
mus elillud (Judam) clecium, ul per ejus tra'ilio- Non de omnibus vobis dico, eto. : quod ibi sermo fit
nem Domini passio compleretur, id est maliliam de eleciione simpliciler, qua aliqui dicunitir abso-
ejus ad aliquid^ electam, bene ulenle Deo eliam lule elecli, alii vero reprobi.
jnalis; illud altendamus ubi aif: Non de omnibus (1167) Epiphanius hser. 38 : «'Diabolus est non
tobis dico: ego scio quos elegi, ubi declaral, ad nalura, sed mente. i
electionem non perlinere nisi bonos. Ac per hoc (1108) Diabolus, dictio Gracea Sia€o)a;, «xponilur
illud quod diclum est. Ego vos duodecim elegi per D calumniator, acciisalor, a 5EK§K).)M, trajicio, fd est
synedochen dictum esl, ut nomine majoris rnelioris- culpam in alierum. A. sive is quem seqiiilur,5i«6K).W
que partiSj etiam illud compleclerelur quod ad pro a7roS«>X(a sumpsisse videlur.
Ipsum nomen non perlinet. » Eamdem qua;stionem (1169) August. tract. 28 ad b. 1.^ « Quid sit
pibponit tract. 27, et duas adhibel responsiones; scenopegia, Scriplnras qui Iegerunl, noverunt,» etc.
jnimam (quam I. all. rejecil) de eleclione ad aliquid, et Ifieron. ad cap. MI Osee. Y. eliam Levil.,
quo bene.utatur Deus. Ego undecim elegi dicerei. cap. XMH.
An eligitur et zabulus, et in eleclis est zabulus? (1170)Theophylactiis ad h. 1.: « Fesltim Scenope-
Elecli in laude solenl dici. An electus est iste de gise, quod jcelebi"abanlin graiiarum aclionem, pro-
quo nolente et nescienle magnum aliquid boni pter conveclas fruges mense Sepiembris îunc enim
fierel? nSecundo respondet, « Potest el sic inlelligi gratias agebant Doinino, cotivectis omnibus frugi-
quod ail duodecimelegi, quia sacralus esl numerus. bus; ideoque labernacula fiebanl, et quasi sub dio
Noii enim quia periit inde unus, ideo illtus numeri agentes Uelabaniur)... significat resurreclioneiu,
honos demptus esl: nam in locum pereuntis alius quando omues quidem fruttus noslrorum operum
subrogatus esl: mansil numerus consecratus, nu- consummantur, labernaculaque nostra, per morleni
nierus ^duodenarius. > Hoc taroen scrupulo Aug. destrucla, iterum conslruunlur.»
«jxemnluserat scribens lib. De concpt. et grat. e. 7: (1171)45edaadh. 1.:«FratresDomini usitalissimo
f Gum audimus N.onne ego vos duodechn elegi, etc, S. Scripturae more consanguinei S. Mariseseniper
ijlog debemus tntelligere eleclos per misericordiam, Yirginis dicebanlur.» EA.Auguslin. ad li.T.
«05 COMMENT.1N JOAX — TARS I, CAP. VII. - 500
qui ejus opera videre cupiebant, in eo, quod dicunl, A do ad diem feslum isfum. Cur? Quia tempus meum
wt el discipuii lui videanl opera lua, qum facis. Si nonduntimpleiumesl. Prius enim plenitudo gcntium
hmc facis, manifesla- leipsum mundo. Hoc aulem. intrabil, prius omnis Israel salvus ftet, prius a'd
_tale est, ae si dicerenl: Aul cessa a miraculis, aut, judiclum veniam quam hujtis tanlse glorise tempus
si ea facis, ita fac ul niundo per mlracula mani- adVenlau Hcec cum dixisset', ipse-mansit in Calilaa.
- festeris. Neque enim fratres ejus credebanl in eum. Dl autem ascendcrunt fralres, tunc et ipse ascendit
Quanivis enim credebant eum esse prophetam, nonad diem festum. Ascendit utique ad diem festum,
dum tanien Dei.Filium eum esse credebant (4172). -sed non ad illum, ad quem fratresejusaseenderunt.
Dicit ergo eis Jesus : Tempus meum nonduni adve- Alioquiri -verum non essel, quod ipse ait : Ego non
tih; tempus aulemveslfum semper eslparatum. Di- ascendo ttd diem feslum islum (4174). Dies fesltis
cilis, inquit, mihi, ut me mundo manifestem. Dicilis Doinini non exlerius, sed inlerius; non in facie, sed
ut laudem et gloriam quseram. Sed lempus gloriae in mente agitur. 'De quo Psalmisla:«Quia cogilatio,
meai nondum advenit. Veniet aulem in judicio, inquil, hominis confitebitur iibf, et reliquiae cogita-
quando mihi « curvabitur omne genu, et confitebi- tidnuin diem festum agent tibi (Ps. LXXV^ 14}. t Sic
tur omnis lingua (Isa. XLV,24). » Tempus au- igitur-age diem festum, si ad tuam festivilalem vis
tem veslium semper esl paralum, quo et mundi venire. Noli hoc agere in manifeslo, neque ntab
laude, hominumque favore, et vana gloria decipia- hominibus videaris. Qui enim hoc agunl, receperunt
mini (1173). Nonpotest mundus odissevos. Meau- mercedem suam. Nonne audis quia ipse Dominus
tem odil, quia ego tesiimoniumperhibeo de illo, quia non in manifeslo, sed quasi in occulto venil ad diem
cpera ejus mnla sunt. Quid est enim, qtiod ait: Non feslum ? Venit enim Dominus in occullo ad diem
potest mundus odisse vos, eum ipsos mundi amatores, festum, quia quamvis tola illa feslivitas-in ejus
qui per ipsos significantur, lam mulla per odium honore, et gloria agebatur^ ipse tamen a paucis,
inter se belia, lites et «ontentiones Iiabere videa- vel a nullis ibi intelligebalur. Erat igitur in die
mus? QuodTgilur ail: Non potest mundus odissevos, fesio, sed occultus. Miseri Judsei, in quorum festivi-
tale est, ac si dieeret: Non potest mundus odisse latibus semper Christus manet occulius. Hoc enim
moresêstros, opera vestra, el malitiam veslram. significabal Isaac.qui Jacob filiun\suum benedicebai,
Si enitn odissel, iion fecisset, ac. per hoc de hoc et eum non cognoscebal. Judmi ergo qumrebant ewii
mundo mundus non esset. Me aulem odil, quia ego in die feslo, el dicebanl : Ubi esl ille ? Usque hodie
leslimonium peihibeode illo. quia opera ejus mala namque In omni Sabbalo, et in omni sua festivilalo
sunt. Hsec est enim maxima, et principalis causa n legunt Judsei, et quaerunt Jesum. Non tamen in\e-
cur omnes iniqui et ipsum Christum, et membra niunt, quia nonliene quserunt. Quaeruril enim cum
Christi odio Iiabent. Hinc est, quod tyranni, sacri- invidia et murmuratione. Unde et subditur : Et
iVgi, adulteri, et perjuri, omnesque facinorosi in murmur multum eral de eo in luiba. Quidam enim
- EcclesiaVninsurgunt. Vosascendile ad diem festum ,dicebant quia bonus est. Ahi aulem dicebant: Non,
hunc. Ego enim non ascendo ad diem feslum istum, sed seducit lurbas. Quid igitur mirum , si de vitis
qnia meum tempus nondum implkum est. Vos, sanctis et refigiosis iniqul homines aliquandO male
inquit, qui hominum Iaudem quaeritis, qtii po- loquuntur, cum de ipso Dei Filio lalia loquereniur ?
puli fa\orem concupiscitis, qui mundi gloriam Nemo tamen palam loquebatur de illo, propler melum
desideralis , vos' ascendile ad diem festiim Judmorum. Iidem igilur ipsi, qui boniun eum esse
241 minc>UW non misericordia,' non Dei gratia, dicebant, palam hoc dicere non audebant, qifia ma-i
non peccalorum remissio', sed laus sola, el inanis gis homines quam Deuni timcbant.
gloria quseritur. Ego enim, qui talibus non dele- XXI. Jam autem die festo mediante, ascendil Jesus,
_clor, qui hujusmodi gloriam non appeto, non ascen- h\ templum, el docebat. El mirabanlur Judmi dicen-
(4172) Cyrillus ad h. 1. pag. 597 : « Ctim nondum D (1174) Aliud sensil, et tolum hunc locum aliter
in sancla carne inhabitare Deum Veihnin agnosce- ex|)lica\it Chrysost. bom. 48 in Joan., n. 2 : « Cur
rent qui crediti sunt fratres Sahatoris... aiigusie ergo asccndit, ctim dixisset: Non ascendam? Non
adhuc de eo senliunl... quippe qui nilid amplius dixil simphciter: Non ascendam; sed addit, nunc, id
quam reliqui cernebant, ei vulgan opinione deipso esl vobiscum, quia tempus meunt nondum impletum
delusi suspicahanlur, et revera Ipsum natum ex est. » Propius ad. A. Aug. tract. 28 : « Priores fra-
palie Joseph exisumabant > ties ascenderunt, et non tunc ascendit ilie, quando
{4175) Ita etiam explicat bunc locum Aug. tract. illi pirlabani, et volebanl; ut etiam boc iinpieretur,
28 in Joan. Aliter exphcat Gluysost. hom. 48, n. 2. qtiod ait, non ad hunc, iii est ad queni vos vullis,
('lemvus meumnondum advenii, id est cruciset mor- piimum et secundtim -diem. Ascendit aulem poslea,
lis. Cur me ante lempus occidere properatis? T.HH ut Evangelitim loqnitur, mediato"die'festo; id est
pus aulem veslrum semper paraium est: IIOGest: Yos cumjam illius diei festi lotdies prseteriissenl, quot
Judsef, etsi semper cum illis versemini, nunquam remansissent. Ipsam enim feslivitatem, quanluir.
occident, ulpote eadem sentienles;,me vero statim intelligendum est, diebus pluribus celebrabant. *
occidere tentabunt. Itaque vobis semper licet cum Augustinum more suo describit Beda. Yide iterum
illis esse sine periculo : mihi vero lunc lemptis erit, eruditiss. Georgium pag. 170, etc., qui diversas,
cum cruciOgi el mori oporiebit. Nam quod hoc in- hiijuhloci lectiones affert, et Joan. Cbrysost. aliosque.
ielligat, ;ex sequentibus hquet. Non potest mundus PP al) helerodoxis criiicis vindicat.
odissevos, » etc. , ,
mi B. BRUNOMS EPISCOPI SIGNIENSIS ÔS
ies :^Quomodo hie litteras scil, cum non didiceril ? A in vobis.'Si quis voluerit voluntalem ejus" faeere^
Diximus superius (1175) hanc festivitalem septem cognoscel ex doclrina, utrum ex;Deosit, an egoa
diebus celebfari. Quod igitur ait : Jam die festo me ipso loquar (Malth. s, 20). » SolF igitiir jllf
mediante, tale est ac si diceret : Cum adhuc media Jianc doctrinam intelligere, H cognoscere possunt,
pars dicrnintstiperessetde lota feslivitate, ascendit -qui Patris volunlatem faciunl. Est autem volunlas
Jesus in templum, et docebat. Mirabantur autem Patris, ut credamus in etira quem ipse misit. Nisl
Judseieum-audien.es, quoniam mira loquendi sua- enim crediderimus, non intelligemus. Unde et Isaias
vitate de Jege el prophetis Teum scliolastice dispu- ail -.« Nisi credideritis, non intelligetis (Isa. vti,
iare audiebant, quem nunquam in scholis Iitteras 9). > Fides igitur nobis est necessaria, ut ad iianc
didicisse cognoverant. Quia enim solutn hominem «loctrinam pervenire.valeanfus (1477). Sed quid^st,
-videbant, nihil nisi hominem eum esse credebani. quod ail : Ulium ex Deo sit, an ego a meipso loquaf,
Sed lalebat <Ii\inlLasomnis hujus doctrinae infor- n;si, utrum secundum diviniiatem, an seeundum
malrix, 'atque niagistra. Unde et ipse Dominus sub- humanitatem loquar? Loquilur enim Dominusa se-
inferens-aii: Mea doctiina non est mea, sed ejus, ipso, sed secunduin alteram partem sui ipsius. Qui
qui tnisit me. Sed si *sua erat, ijuomodo sua non aseipso loquilur, gloiiam propriam qumrit. Qui
eratj Et si sua non erat, quomodo sua eral ? Ipse B*ulem quarit gloriam ejus, qui misit illum, hie
enim ulrumque dicil, et suam, et non suam. Sed verax esl, et injustilia in iih non est. Non gene-
sua erat, quia divinitalis crat_: et stia non erat, raljter de omnibus, sed specialiter de seipso, etrie
quia humanilatis non erat. Sic igitur et sua erat, el Antichrislo noc dicit Jesus (4178). Ille *nim non a
stia non erat (4176). Similiter enitn et illud inlelli- Spirilu sanclo loquetur, sed a semetipso. llle nori
jplur, quod superius ail, quia « descendi de coelo, Dei, sed suam gloriam quaeret, qui« supra omne,
non ul faciam voluntatem meain, sed voluntatem quod diciinr Deus, aut quod colitur, se exallabit,
ejus qui misitme (Joan. vi, 38). » Etquidemunum ila ut in templo Dei -sedeat, ostendens se, lariquain
j sunt et Pater et Filius. Hoc enim ipse ait: « Ego, sil Deus (II Thess. u, 4). » E contrario Chrlsttis
el Paler unum sumus (Joan. x, 3,9). > Una igilur Jesus, qui verax est, irao qui veritas esf, et in quo
voluntas ulriusque, Si igitur facit volunlatem injustitia est nulla., ubique Patris, qui nusit illum,
Patris, facii et voluntalem suam : facit igilur el non suam gloriam qu&rit. Unde ipse ait : « Ze-
volunlatem suam, et nonfacit volunlaiem suam. lus domus tuse comedit me, et opprobria exprobTan-
Facil enim volunlatem suam secundum divini- lium tibi ceciderunt super me (Psal. x,xvin, 16). »
|,atem; sed non facit voluntalem suam secun- Nonne Meyses dedil vobis legem, et nemoex vobis
dum naluram humanilalis. Dicebal igitur Dominiis Cfacit legem? Hoc aulem cur dixerit, subjnngeus
Judaeis admirantibus in doctrina ejus: Mea doctiina oslendil : Quid me qumriiis inlerficew ? Si «iiitn
non est mea : mea doctrina non esl hominis; mea legem fecissent, si legis mandala cuslodissent, nun-
doctrina non esl humanse sapienlije. Neque ego ab quam innocentem el justum iuterficere qtiaesissent.
liomine didici eam. Nolite 242 niirari. Divinilatis (1179) Respendil tviba, et dixit : Dmmonium habes.
est. Intus est magister, qui me talia docuit. De quo Quistequmrit inleificeie? Sip enim respondit lurba^
suo magistro per Isaiam sicail:« Erigit mane, mane sicutsordida el lurbata,sicut turbulentaet turbida.
erigil mihi aurem, ut audiam quasi maîstrum (Is. RespondilJesus, el dixii eis : Unum opus feci, el omnes
L, 4). i ldem igilur ipse el magister, et discipulus miramini. Non eorum responsione movetur, lion
esl. Magisler secundum divinitatem; discipulus se- conviciis convicia reddil. Unum, jnquit, opus feci,
cundum humanilatem. Planum est itaque, quod ail: el omnes miramini. Miramini quidem, non quia ma-
Mea doctrina non esl mea, sed ejus, qui mkit me. gnum aliquid feci, taljs enim admiratio bona essel;
Tale quid eliam discipulis ail: « Non enim vos eslis, sed quia in Sabbalo feei. Cur ergo etTobis ipsis noo
qui loquimini, sed spirilus Patris vestri, qui loquiuir indignamini, qni in Sabbalo circumcidilis iiomi-
(4475) Vid. Comment. in cap. xxin Levit, pag. jj doclrina Dei. > Egregie et maxime juxta litteralem
466, tom. I edit-. Rom. S. Biunonis, et Commeut. sensnm Chrysost. hom &%,n. 1, ita explicat: « Ne-
in Lucam num. xvn, pag. 470. quitiam, iram, invidiam ejicite, neciion odium quod
(1176) Ila ferme proponit hanc quaesiionem et conlra me siue causa suscepislis, etnihil impediel
«olvit Augustin. tract. 29 iu Joan., ei lib. i. de quin cognoscalis verba mea vere Bei esse. Nunchaae
Trinil. cap. 3, n. 12:« Quid illic dicemus, ubi aii : AOStenebris offundunl, et rectum apud vos iudicium
1 Mea docti ina non esl mea ? quomodo mea, quomodo perveituntj si haeceliniinelis, nou illnd pjiiemini.
non mea? Non enim dixit : Ista doclrina non est Sed-non ila looulus esi, ne niniis illisperstringeret.»
mea, sed : Mea doclrina non esl mea. Quam dixit (1178) Hocpariter de Anlichristo exphcat Beda.
suam, eamdem dixil non suam. Quomodo istud ve- (1475) Quomodo ba?c respondeanl el nectantur
- rum est, nisi secundum aliud suam dixerit, secun- superioribus, explical fuse Chi ysosl. hom. 49, n. n.
dum ahud non suam ? Secundum formam Dei,suain; Beda, ut A. noster,-ex eo, ut pulo : «Ideo enim-quoa-
secundum formam servi, non suam. > Vid. et lib. n, ritis interficere.quia nemoex vobisfacitjegem. Nani
c. 2, Ambros. lib. n de Fid.4 c. 4. si legem fecissetis, in ipsis lilteris Christum agno-
<4477) Aug. tract. 29 in Joan.: « Quis nesciat hoc sceretis, et prsesenlem non occideretis. » Arbitror
esse facere voluntatem Dei.operari opus ejus, id est, locum hic habere superiorem expianationem Chry-
si}tidd illi placet? Ipse autem Dominus aperle alio sostomi : Si legem faceretis, «ssetis ab odio et in-
loco dicil: « Hoc&stopus Dei, ut<:redaiis -In eum vidia liberi, quse vos impediunl quominus Ciiristum
(juciu ille riiisit. » Hsec in to sit, et intelligcs de aghoscatis, ._"""'
309 GOMMENT.1N JOAN, —1>ABS I, CAP. VII. 510
_nem?St tircumcisiomm \accipil homoin Sabbalo, ut A banl : et nesciebant eum, quia Deum e^se tgnora-
jtton solvalur lex Moysi, mihi indiynamini, quia lotttm T)ant (41«?1).Sciebanl quoque eum esse de Nazaretlr,
hominemsamrni feci hi Sabbato ? Propterea Moyses sed non sciebant eum esse de Palre. Dicatigitur;
jleditvobis circumcisionem, videlicetul vos ab infir- Et me scitis, el unde sim ieitis, et a meipso non veni,
-initate sanaret. Non quja ex Moyse est circumcisioj, sicut ille, de quo 'sUpra dix.it : «Aiius venict in no-
sed ex Patribus. Prius enim quam ê circumcisiorie mine suo, el illum accipjetis. Sed «st verus, qris
-aliquid diceret Moyses, circumcisi sunt Abraham, misll me (Joan. v, 43), » Paler- verus, igitur^t
Isaac-et Jacob, et mulli alii. Omniergo die fieri ego. « Ego enim,'et PalerWum sumris (Joan.x,
4icei quidquid ad "~jsaltttemperlinet. El idcirco in 29). » Quem vos nescitis. Ego seio eum. Et si di-
-Snbbato chcumcidilis hominem. Injuslum est Igitur :xero, quia nescio eum, ero similis vobis, mendax.
ul miht indignemirii, quia loium hominem sanufn Ego enim eum scio, quia ab ipsb sum, el ipie me tni-
Feci in Sabbato. Si enim milii non licet, non vobis ~sit. Ab ipso enim esi, quia Deus de TOeb,lumen de
I cel. Lieel autem. Si enim non Iicuisset, Moyses lumiue, ejusdem'cum Patre subslanlise est. Patcjr
non dixisset. Prseceplt enfm JVIoysesTttoclavo die «nim de nullo ; Filius ex Palre; Spititus sancttis
^circumcidatur infantiilus, sive ipsum Sabbatum, ab utroque procedii. Quid est autem quod ait: qu
,sivc alius" quilibet dies oecurrat, Nolile judicare J? misit me, nisi quiTne hominem Deri, et-carnem sus-
secundum_faciem^sed juslumjudicium judicate; aut cipere voluTl' Haec auiem operatio, tolius Trinita-
s:mtil meeum Moysem reprehendile, aul me qnoque tis, et non Patris solummodo est. Notandum igitur
~simul cum Moyse jusiificate. Amboenirii idem faci- quomodo Tihique Patrem honorat, alqife gioiificat.
mus. AmboIn Sabbato salutem operamur. Sed illum - Qu&rebant ergo eum apprehendere, el neiiw misit in
non reprehendilis, quia timetis. HOGetenim e&lso- illum manus,ijuia nondum venerat hora ejus : illa
-eundumfaciem judicare(U80). Dicebant ergo quidam videlicet, qua tradeudus, comprehendendus erat,
ex Jerosolymis -. Nonne hic esl, quem qumimn inter- et crucifigendus. Hsec autem hora, nisi eo Tolente,
ficerc ? Ecce palam loquilur, et mhil ei dicunt. Nun- Tenirenonpolerat. Polestalem-enim habebat, sicul
quid vere cognoverunl 243 principes, quia Mc est ipse ait^ ponendi animam suam, et iterum sumendi
Chiislus? Sed hunc scimus unde sitr Chiislus autem eam (Joan. x, 18). De lurba autem multi ciedide-
eum venerit, nemo scit unde sit. Hoc autem isle est, runt in eum. Hpc enim *st quod ipse aTibi ait:
ac si dicerent: Decepti sunl principes nostri, si « Conftteor tibi, Domine, Pater eceli et terrse, quia
-Christum hunc esse putant, cujus nos et nativitalis abscondistihspc a sapientibiis,*et prudenlibus, et re.
locum el parentes cognovimus. Quod enirs dicunl: vclasti ea parvulis (Matth. xi, 25). » El dicebani:
'Chrislus outem cum venerit, nemo scit, unde îf, ex Christus cum veneiil, numquid plura signa faciel,
«o ioco hoc testimonium sumpsisse videniur, ubi quam qum hic facit ? OpQmum argnmenlum, et buic
"riicitur : « Generationem ejus quisenarrabit? (Isa. asseYlionivalde idoneum. Sic ehim el ipse Dominus
xni, 8.) ) Sciebant tamen Judsei, in Bethlehem Juda ait : «Ôpera, quae ego fgeio in nomine Patris mei,
Chiistum Dominnm naseilurum esse, secundum il- ipsa testimonium perhibent de me (Joan. v, 56).
lud : « Et lu, Bellilehem, lerra Juda, non eris mini- XXII. Audierunl Phariscei tuibam murmuran-
ma in principibus Juda; ex le enim exiet Dux, qui tem de illo, et miserunt principes, et Pharismi
regal populummeum Israel (IfnH/i.ji, 6). » Ciama- ministrcs, nt apprehenderenl eum. Dixit eigo eis
bal ergo docens in lemplo Jesus, dicens : Ei me sci- Jesus : Adhuc mmicuin tempus vobiscum sum, d
tis, et unde sim scilis : fit a me ipso non veni, ied est Tiado ad eum yui misil me. In Tanum,,inquit, labo-
verus, qtii misit me, quem vos nescitis. Quid autem ratis et yos, et principes vestri. Ad hoc missi eslis,
Itis verbis aliquid significalur, nisi quia et me sci- '«t ad hoc venislis, ul me apprehendaiis. Hoc aniera
lis, et me nescilis ? Cum enlm unum sit et Pater, et non in veslra, sed in mea«a poiestale(1482).Arf/ii(c
Filius; qui Patrem nescit, et Filium nescit. Scie- modicum tempus vobiscum sttm. Exspectate dum
bant igiiur eum, quia bominem eum esse crede- D tempus advenial, ut|suo ordine onmia com lean-
j
(1180) 'Ila ferme Chrysoslomus : « Quid est se- sideremus Scripturas, invenimus, fratres, quomodo
cundum iaciem? Ne, quia Moyses in majore apud sanclse Sciipturaj dixerunl de Christo, quoniam Na-
vos exislimationp esi, a personarum dignitate cal- zarseus vocabitur. Ergo praedixeruiit unde sit. Rursus
culum feratis, sed a rerum nalura. lllud namque î locum nativitatis ejus quaeramus, lanquam inde
est juste judicare. i Nec aliler Aug. qui bie et de sit, ubi natus est; nec lioc lalebat Judaeos, propler
agon. Chrisl. legit « Nolile judicare personaliter : t Scripturas, quae isia pracdixerant, etc. Unde nata
Lucifer. Calarit. 1. H, pro Ath. cNolile judicare se- • est ista npinio apud Judaeos, quam modo audivi-
cundum personam : » Grsec. y.arojin, qui eliam rnus... nisi quia utrumque prsedicaverant, efprje-
suljdil; quod Beda exscripsit : « Hoc vitium, fra- ' niinliaverant Scriplurae? Secundum hominem prae-
tres, quod Domirius nplavit hoc loco, evadere in lioc dixerant Scripturae unde esset : secundum Deum.
"saeculo, magni laboris esl; non personaliter judica- lalebat impios, el quaarebat pi«s... quia hanc illis
~re, sedrectum judieium judicaie.j Vid. S. Bernai- fi])inionem generaverat, quod per Isaiam dicttim
"dum serm.Ex S. in Quadrag., et epist. 247. est:«Oenerationem aulem ejus quis-enarrablt? J lla
-(4181) August. et Beda muluatns hsec vide- ferme " el Cyrillus, pag. 446.
~lur-A. Aug, tract. 31: « Hsec opinio apud Judseos - (4482) Aug.tract. 31, el Beda ad h. 1. Nondum
•uridenala fuernVquod Chfistos cum venerit, nemo venerat hora ejus; hoc est, quia tiolebat, Ha et Cjv
scit, unde sit (non enim inanlter nata est), si con- rillus, pag. 431.
v '
51! S. BUNOMS EPISCOPI SIGMENSIS'- gjfc
tur. Cito vos relinquam : non diulins vobiscum mo- A qualiscunque, sed viva aqua (1184j. Hae aulenv
rabor. Prope esl ul ad eum revertar, qui misit me. aqua^ plenus est, quf in Christum credil. Hac apo-
Qumretis me,et non invenietis, el ubi sum ego, vos non sloli abundabanl. HujUs flumina de eorum venliv,
potestis venhe. Quserebant enim Jtidspi Jesum, el fhiebant. Vide modo, qiiam magnum llumen de
male quaerebant, etquia male quoerebanl, non inve- ,L,lius, qVi hic loquitur, pectore fluit. Cujus « flumi- -
niebant. Quserunt enim adhuc, 'el non inveniunl. nis impelus ljelificat civitalem Dei (Psal. XLV,'5). >
Scripturas legunt, et non inlejligunt, Ibi quserunl Je- Omnia igitur flumina, omnia sanctarum Scriptura-
sum, sed quia-carnaliler quserunl, non imeniunt.Vis rum \olumina' ex bac aqua fluunt. Sed cur dixit,
invenire Jesum? Vade ad templtim, vade ad Eccle- <quem acceplmi -eranl, el no-ndixit, quem acceperant
sjam; ibi sedet in medio docjorum, in convenlu epi- credenles in cum? Vis audire cur? Quoniam non-
scoporum et presbyleroruni. Sed quid est, quod dum eral Sphitus datus, quia'J*sus nondum fueiat
,ail : Ubi ego^sum, vos nonpoteslis venire'1Ubi enim glorificaius. PostChiisti namque glorificationem et
Itinc erat Jesus? Nonne inler eos? Qtiomodo ego ascensionem visibiliter in Iinguis ignis Spiritus sari-
venire non poterant, ubi ipse erat ? Erat enim in clus aposlolis daius esl. Quod nunquam antea fa-
coelis Jesus secundum divinitaiem (4185), quo uti- ctum est. Unde et Salvator noster eisdem suis di-
que venire non possunt, quicunque in eum credere' B scipnlis dicebat: « Nisi ego abiero, Paraclitus nort
nolunt. Dixerunl ergo Judmi ad semelipsos : Quo hic venietadTos : si aulem abiero, mitlameum advos
iluius xist, quia non inveniemus eum? Nxinquid in (4185)(Joan.vn,7). i Oporlebatigilurprius glorificari
dispersionem geniium iturus esl, $t docturus gehtesl Jesum, uvSpirilus sanclus daretur credentibus. E-x
Quh est 244 n'c sermo, quem dixit :-Quamiis me, illa ergo imba cum audissent hos sermones ejus, di-
el non invenielisf el ubi ego sum, vos non potestis ve- cebanl: Hic esi vere propheta. Alii dicebant : Ric est
wY-e?Non possunt Judsei verba Chrisli intelligere, Chrislus. Etilli, et illi bene dicebanl. Sed meliusilli,
qttia « animalis homo non percipit ea qusa Dei sunt •qui dicebant eum esse Christum'; etideo melius,
(/ Cor. n, 44). » Pulanl eum ad genlilem populum •quia plusquam prophelam eumessecredebant. Qui~.
corporaliter pergcre velle, quasi illnc eum sequi non <dam aulem dicebant: Nunquid a Galilma Chrisius
potuisseni, si illuc ire Dominus voluisset. In novis- Venill Nonne Sciiplura dicil, quia ex semine David,
simo aulem die magiw feslivilalis slabal Jesus, et cla- et de Belhlehem cas'ello, ubi erat David, venit Clni-
mabal dicens : Si quis^silit, venial ml me, el bibat. stusl Vides ergo qtiam necessarium fuit ut Christus
Qui credil in me, sicul dicit Scriptura,tflumina de ven- nascereiur in Bellilehem. Puloenim istos ignorasse
tre £jus fluenl aqum vivm. Invital eos Dominus ad n Salvatorem nostrum in Belhlehem natum fuis-
bibendum, quia fons esl. De quo psalmisla ad Do- ' se (1186). Dissensio igilur facut esl in luibapiopler
miiium : « Quoniam apud te est fons vlloe, el in eum. floc est enim quod Dominus ait i « Nolite
lamine luo \idebimuslumen (Psal. xxxv, 40). »Invi- pulare, quia veni pacem mittere in terram. Non
tat ulique, sed sitientes, el bibere et credere cupien- -veni pacem jnillere, sed gladium (Matlh. x, 54), *
les. Quod autem ail : Flumina de venlre ejus fluent Quidam autem ex ipsis-volebaiit apprehendeie eum;
aqum vivm, e\angelisla exposuil dicens : Hocaulem sed nemo misil super illum manus. Volebant illi
dixil de^Sphilu, quem accepturi erant [crcdenles in apprehendere eum, sed illc noIebal,-«L quia nole-
eum, Vivajgitur aqu.i, Spiiilus sanclus. Hac enim bal, nemo misii -super fllum mantis. « Oblatus est,
aqua et lavamur, et vivificamur, Proxima sibi sunt igitur,/quia ipse^vojuil (Isa. LIII, 7). » Unde ipse
Spiritus etaqua. Unde el « Spiritus Dei ferebalur -quoque ait : « Nemo lollit a me animam meam, seJ
super aquas (Gen. i, 2). » Hoc csl eiiam,-quod dici- ego pono eam, et ilerum sumo eam (Joan. x, 46).»
tur : « Nisi quis renatus fuerit e\ aqua et Spiiitu Venerunt-ergo minislri ad pontiftces, et Pharismos,
sanclo, non inlrabilin regnum (Joan. m, 5). » Me- el dineiunl eis . Cur non adduxislis eum? Respon-
rilo igitur. Spirilus sanctus aqua vocatur, et hon 'deinnl minislii : Nunquam sic locutus est'Iiomo,
(1183) Augustin. ib. : « Erat Chrislus secundum D opeialur. Spirilusenim gratia cnm in aniinam in-
visibilem carnein in terra, secundutn iinisihilem gressa et-stabihla fuerit, plusqnam Jbns qni\is sc.i-
niajestatem in coeloet in,ierra : ideo ait: Ubi ego lurit, .neque cessat, vel e\acuatur, neqtie desinii. >
siuu, vos non potestis venire : nec dixit: Non pole- Gur aqu.ie uomine tilalur hoc looo Chiisttis, qtiaeiit
ritis. » et explicat Cyrillns, pag. 468.
(1184) Hieron. ad c. MVZacharise aquam inler- , (4185^ lla solveral hanc quaeslionem Aiie. lracl.
prelatus docltinam, eorum opinionem referi, qui 52 in Joan. : « Non enim sine Spiriiu S" fmura pi.p-
ilioc explicant de naptismo. Hanc inierpretationeni nunliaVeruiil piophelse, ete. Sed Spnitus-ttondnm
rcjicit Aug. lib. n contr. Ctescon. c. 13, quod istius- fiial datus, id esi illa-abiindniiiia gmiia>spiiuabs,
modi aquam « etboni et mali babere possunt, quam- .qua congregaii linguis omniuni loquereiiiiir; ac si
vis sine illa boni salvi -fieri non possunl: quse in Iingms omniiun geiitium fuan.i pi-eiuintiarciir
quamvis Ecclesiai sit, tamen eliam foras pruiluii. > Ecclesia. » Eadem fusitis lib. iv de Trin., c. 20, et
,Quare c. 14, inlerpretationem eain assiguat, qnam ,qu. 62, lib, LXXMH,QQ. ,
A. nosler secutus est: « Non ergo hanc aquam, sed (1486) Cyrtll. p. 477 : « Errajiat Judseorum sine
aquse nomine, invisibile Dei donum, sanctuin Spiii- • ducloie opinio propler solam Nazarelh in..MinimeGalilsea.
lum conimendabat, dicens : Si quis sitit, veniat et sitain, ubi Chrislus edticattis peilniiebalur
Mbal : sicut e\idenler Evangelista testatur, adjun- ^nari eurii geniium esse in Bethlehem Judseseex S.
gens : Hoc aulem dicebal de Spiritu,» elc. Chrysosl. Virgine, qusc erat ex«emine Da\id. » -
hom.SI, n. 1 : « Ynain 'vocal eam, quse scmpef
615 COMMENT.IN JOAN. — PA.RS 1, £AP. VII. *&&
sicut hic homo. Ac si dicercnt: Utinam^l \os prae- A Scribse, et Pharissei, qui semperei Jnsidianles ini-
seivles firisselis! Ulinam et \os ejus verba audivis- quo odio eum persequebaiuiir, (4190) adducunl mu-
selis! Nunqnam ibrtasse ulterius adverstis euin ali- lieicm qttaindam in adulleiio depielien~am, el sta-
qtiid ageretis. Nunquam cntit sic lociiius est homo, luunl cnm m ,medio, ei dicuni ei : Magister, bae
sicut hic hotiio, qui magis videtur esse, qnam homo. liiutier modo depieliensa est in adulteiio In lege
Ipse enim est Deus et homo. Responderunt ergo eis aulem mandcttil Moyseshujuniwdt lapidare. Tu ergo
Phaiismi : Nunquid el vos seducli eslis? Seducli qutd dictb? Seieba il enim eum iiiisericordem et
utique, sed bene. Bene, enim seducuiitur, qui-de piuiti esse. Unde potius eum ad misericorJiain. et
malo ad Jiouum ducuiuur. At ttli ; Nunqtitd aliquis pietatem, quani ad legis verba aitendere sperabant.
ex piincipibus ciedidit in eum, aul ex PJiammis? Quod si fecissel, illico eunrde legis iransgressione
Sedtuiba hmc, qum non novil legem, maledtcti sunl. acousaie^ volebant (1101). Unde el subdimr :
Noit enim isli maledicti sunt, sed vos potitis male- Hmc aulcm dicebanl, teiitunles, m possenl accusare
dielfeslis, ~qui 245 m e,ml credere noltiisiis, per euni. Jesus atilem tnclinans se deoisum digilo scitbe-
quem a iegis maledictione solvi debnistis (1187). : bat in ieu;a. Cum autem peiseveiaienl tnieitoganiet
ExG3?cantnrjgitur saiiientes :'iJIumiii;.nuirinsipien- eum, eiexit se, el dixil ets : Qut sine peccato est ve-
tes, sicul ipsc Dominus ail (Joan. ix, 5$) • « lij jn- H siiiim, piimus in illuin lapidem mtllal. Quod enim
dicium egoveiii in huncuniikium, tit qtii non vident, Jesns.djgiio scribebat in lerra, lale cr.tl, ac si dice-
' vjdeanl„el
qui vident, caeci fiant. » Dictt N<codentus rel: Vos legis mihi lesiimouia affeilis, vel legis
ad*eos,ille, qui venil ad eum nocte, qui unus eral ex verba mihi narratis, qui legem ipsam non inlelligi-
ipsis : Nunquid lex nostra judicat homtnem, ttisi au- lis. Hicest ille digitus, qui eam sciipsil. Hoc digito
-dieiil ab ipso piius~el cognoveiil quid facial ? Nemo illae labuLe exar.iiae sunt,-de quibus diciiur :.« De-
enim sectiiidum legem damnalur, nisi a seipso conscendit Moyses de monte ferens duas tabulas lapi-
fessus, \el ab aliis comicius (llSS). RespQnderunl, deas in manibus suis, scripias ulrasqiie digito Dei
*l dixerunl ei : Nnnqutd el lu Galilmus es? Sctulate, (Exod. xxxn, 16). » Ego igiiur legem compostr, et
et vide, qnia piophela a Gaiilwa non surgit._ Hoc vos legis exemplisme irrelirenilimiiii? Siulli eslis,
igilur de Chiisto inlellignnl, quem in Bctlilehem, el si meis argumentis me capere, el -stiperare spera-
non ahbi, propbetse prsedixerunt nascilurum. Etie- tis. Praecipil enim Jex mulierem ejttsmodi Japitlare,
leisi punl unusguisquein domum suam, valde.dqlen'- sed non sicut vos intelligilis,, netpie a lalibusquaies
les, quia facere non potuernnt voluntalem suam. vos estis (1192). Ego enim sum finis legis, In me
XXIII, Jesus, aulem perrexit in nionlem Qiive- _,Jegis littera compleia esl. Ecce hova facio omnia.
li, el diluculo ilerutn venil in templum, -et om- Spiriliialiler iiilellig.inliir, qtisehaclenus ad liileram
nis poputus venit ad eum, el sedens docebal eos. intelligebanltir. Qui igilur sine peccate est,pihnus
Quod enim Jesus in moniem OJiveli ire, et orare, et in Ulam lapidem miltat. Qtiis enim sine pcccaio?
êrnociare solebat, sanctam Ecclesiam, olivaiunj « Si enim dixenmus quia peccatum non iiabemus',
arboribus consilam se dijigere.-semperque inhabi- nos ipsos sediicimus, et veriias in nobis*non est
laiesigHifitabat.Deliijs enini olivisille eral,qui dice- ,(Joan. 1,8),» P.o(esl>eijimaliquis sine ciimine e§se;
l»al-: « Ego aulem siGut ojiva fruclifera in domo sed sine peccato quis erit (1195)? Peccaliim igilnr
Dei, sperabo in misericordia Dei mei inaeternui», el in hoc loco pro ciimine poniiur. Alioquin impossi-
in ^«culiim sseculi (Psal. LI, 10).,» Tales oljvse bilia juberel Jesns. El Apostolus quidem tales ad
sunt, quicimque pacem et misericordiam idili- epi^cop.uum 24® e"S' praeripil, qui sine ciimine
-gunt (1189). Sed cuni iterum Jesus .venirei in tein- sinL lsli igittir siint,, qui in hTijtismodi mulierem
-pium, ei sedens doceret populum, ecce inimici ejus - primi lapidem mittere debenl. Dicendum esl ita-
(4487) « Quomodo maledicli sunt ? ail Chrysosl. ipsos : Verax pulalur, mansuetus videlur; dejusti-
liom.^2, n. 4 : Vos, qui legem non seiv.itis, male- lia llli qtiaerenda caltimiiia est. Offeramus ei muliea
dicli estfs. » El praeclare CyiiIIus"pag. 481 : « Hoc I0 rem in adulteno deprehensam; dicamus, quid de illa
iamihare esl iis qui non possunl qujesitis salisJa- in lege praeeepiiinisit. Si eain jusserit l,ipidaif, man-
-cere, inquisitores iracunde- repelleie. Mdledicios ,sneiiidinem non habebit; si eam dimiiti censueril,
vero existimanl eos qui ciedunt; cum de se ipsis jusiiiJain non lenelrit. Ut autem mansneiudinem,
multo juslius id dicerenl. » inqiiiiinl, non peidal, in qu.i jam populis amabilis
(4188) Vid. Chiysostomum, et Cyrillum I. all. factus^st, sine dubio eam dnuilli debere, dictuwrs
(4189) <«Monsquippe Oliveti (ait lncBeda) subli- esi. Hinc nos invenmius accusandi occasionem. *
milalem Dominics pietatis et misei lcordiae designal, Vid. Ainbr. Cl. l,£|i. 2SCL26. . „ x,
-quia et Grsecetltos misericordia, et lO.eov oleuin vo- (1192) Id. A,ugiist.ibid.: «X)responsio sapienijse!
catur, el ipsa unciio olei fessis ac doleritibus mem- qtiomodo eos inuomisiL iu se? fons enim calumnia-
-bris soleiâfferre levamen. t 'bantur, seipsos mtrinsecus non perscrulabanluiÂ.
(1190) âlvinus primus, poslea Westenius, notis- -Audislis, 'Judsei, audistis, Pliarisaî, audistis, Iegis
siuii iiserelici, ausi sunt hanc hisloriam ab Joan. doctores, legis «ustodem, sed nondum inlellexistls
evangel. revelalam de suppositione adnotare- Oppor- legislatoiem." Qtud vobis aliud signilical, cujn digito
tune his oeeunit, eorumque cavillaliOnesel levita- sciilnfin terra? Digito eniin Dei lex scripta est ..
tes asserit, et victrici manu confuiat idem clariss. implealur Iex, Iapideiur adullera : sed nunquid in
Georgius in illustratione memorati fragmenti Joan. illa punienda lex nnplenda est a puniendis i etc. V.
cap. 8, pag. 484,-elseqq. Anibros. Iib. iu de Sp.-S., c.*2.-
'1491) Aug. tract. 35 ^: t Dixerunt apud .semef - (1195) Dislingtiit hsec quoque Augnslin. tracl. 4
" -
518 S. MUNONIS EPISCOPI SlGNlENSlS %U
£jue,,quid muiteradullera, etquid lapides islisigni- .A Jesus, el mulier in medio stans. Cur exinaul? Quia
Ecent. Esl enim mulier adultera omnis anima hser«- omnes se peccatores esse sciebant. Ille autem solus
tica pravilate eorrjpta. Hsec aulem tunc lapidatur, remansit, quia solus erat sine peccato (1195). Adhuc
quando ad episcoporum et sacerdotum conciliuih mulier timebal, adhuc mulier in medio stabal Hinc
ducia, et de sua iniquitate convicla a toto concilio misericordiam, el inde judicium exspeclabal. Quid
escommunicatur. Sed primus in illam lapidem mit- est enim in medio, nisi inter roiserieordiameiiudi-
tit ille, qui sine peccalo est; per quem episcopum cium? Bene igitttr Psalmisla ait :« Misericordiam
ifitelligimus, quem Aposlolus sine crimine esse prse- et judicium canlabo tibi, Domine »(Ps. c, 1). Erigent
eipit. Deinde autem quicunque ill? sunt, qui excom- autem se Jesus dixit ei: Mulier, ubit sunt, qui te
municalionem confirmant, omnes in illam lapidem accusabant? Nemole condemnavit?Qumdixit: Nemo,
mittunl. Hoc igilur significavit Moyses, quando Domine. Non ergo condemnavit eam Jesus in eo
mulierem adulteram lapidare prsecepit. Hoc el Do- quod ail : Qui sine peccato est, primus in-eam lapi-
minus exposuil, quando eum, qui sine peccato esset, dem mitlat. Si enim eam condemnasset, nequaquam
primum mitlere in illam lapidem jussit. Sed hoc ei dixissel^ Nemo le condemnavit. Dixit autem ei
Judsei non hilelligebanl, et quid contradicerent non Jesm : Nec ego te condemnubo. Noli timere. Esto
habehant. Sic enim suum sermonem lemperavil Je- B secura. Crcde tanlummodo consiliis meis. Non abji-
sus, ut Iegi non contradiceret, et pielatem non cio peccatores.pcenilentessuscipio. Vade, elitmpliu»
amilleret (1194). Audienles autem, unus posl unnm • noli peccare. Sic igilur liberala est misera, jubenle
exibant, incipientes a senioribus, el remansit solus friisericordia.
PARS SECUNDA.
247XXIV.[CAP.VIH.]/rei'«tn igilurlocutusestJe-' C telligendum de lenebris noetis, sedpoliusde tenebris

sus dicens : Ego sum tux mundi. Qui sequitur me, non ignoranliae. Christus enim et sapieniia, el veritas
ambulatintenebris,sedhabebitlumenvitw.— Ego sum est. Ubi autem sapienlia, et veritas, ibierror, et
lux mundi. Ego sum illa lux, quaeilluminalomnem ho- ignorantia esse non potest. Non ambulat igilur in
niinem venientem in hunc mundum. Ego sum illa lux, tenebris ignoranlise et erroris, qui Chrislum sequi-
quaesolisplendorem,oculis visum,etmenti tribuit in- tur. ln his autem lenebris totus mundus sedebat,
tellectum. Perme sol splendel, oculi vident, etanima quando lux mundi Cluislus apparuit. Unde seriplum
intelligit. Ego igitur sum vera Iux, per quem illu- esl:« Populus qui sedebat in lenebris, vidil lucem
minantur cuncta, et sine quo tenebrescunt omnia. magnam \Mallh. tv, 16). » Dicatigiiur Salvaiorno-
Hac luce illuminanlur eaeci, resurgunt morlui, et ad ster : Qui sequitur me, mon ambulat in lenebris, sed
vitlenduiu Deum meniis oculi aperiunlur. Merito habebit lumen vitw. Sequi autem, imitari esl. At
itaque, hac luce abeunie, < lenebrae faetse sunt in vero Iumen vilae illud est, quod vitam parat aeler-
nniversa terra (Luc. xxiu, 44). » Qui sequilur me, nam. Per quod nimirnm doclrinam fidei et<;ogni-
non ambulat in lenebris. In quibus lenebris ? Sunt lionem verilalis Intelligimus. Dixerunt eigo Phaii-
enim tenebrae noclis : sunl el tenebrse ignoranlise, swi : Tude ieipso leslimonium perhtbes; lestimonium
el erroris (1196). Si enirn de noctis lenebris intelli- luum non est veium. Miseri Pharisaei, qui testimo-
gamus, nemo in nocte sequitur lucem. Qui vero hanc nium verilatis verum non esse dicunt. Veritas enim
lucem non sequitur, non est Chrislianus. Nunquid menliri non polesl. Sed fortasse hocideo dicebant,
Igilur in nocte Chrisliani non sumus, quia in nocte quia scriptum csl (1197): Latidel le os alienum, el non
ambulamus in tenebris, ct nemo, qui Cliiisium se- tuum. Non enim ad laudem sui, neque pro vana glo-
quitur, ambulat in lenebris ? Non est igilur hoc in- ria talia Dorninus loquebatur, .sed ut eos instiueret
in Joan. n. . ,-ad illtid ; « Si ergo vosFilius liberave- quorum judieio hsec posset occidi. i
sit, vere liberi erilis, scribens : Prima libertas est {1195) Augusl., tracl. 55 : « Relicli sunt duo,
„caiere criminibus... Quemlibel valde jusium discu- miseria et misericoTdia.... Illi ergo atlendentes se,
rtias in liac vila; quamvis jam slt dignus jusli voca- el abscessu ipso confessi de se, reliqueranl mulie-
bulo, non ^st lanipn sine peccato. Audi ipsum S. rem cum gr.indi peccato ei qui erat sine pec-
.Jo : Si dixerimus, etc Sed plane tnulli justi cato. >
sunt sine querela, non intelligittir sine criuiine : (4496) Aug. tract. 35, n. 1:« Tenehrse metuendae.
nulla enim querela justa est de his in rebus huma- stml niorum, non -oculorum ; el si oculorum non
nis, qui non iiabent crimen. Crlmen autem est pec- exleriorum, sed inleriorum, unde discernitur non
catumgrave, aceusalione et «lainnalioue dignissi- albtim et nigrum, sed jusliim etinjiistum. > Vid.-in
_ mum. t Ps. xxxiv,n. 9, Chiysost. Jiom. 52, n. 2, «tenebra*
v . f449i) Aug., epist. 154, cap. 4, ream n.9 : « Ita net> spirituales dicit : hocest.non mauel in errore. > v
lagem iniprobavil, quae JiujusinOdi jussit oc- (4497) Proverb. xxvn, 2. Vide dicta ad cap.-
culi, et illos lenenrio, ad jnlsericordiam revocavit, Joan. et Cyrillum liic pag. 488, et Aug. traet. 56,
E17 COMMENT. IN-JOAN. — JPARSII, CAP. VHI. 8IJ5
quid tredere debuissent. Unde et ipse ait". Si ego• }A rum sit. Alioquin injusle damnali sunt 1113 duo se-
gtorifico meipsum, gloria mea nihil est. Sequitur nes qnos Daniel occidere jussit. Quid igitur? Men-
Et si tgo leslimonium pethibeo de meipso, verum esl litur Iex, quse duorum hominum lesiimonium verum
teslimeniummeitm. Unde boc? Quia scio unde venio esse dicit? Absft! Si enim lales iuerinl lestes, qua-
el quo vado. Jfiirabilis argumenlalio. Ideo ergo ve- les ieges, el canones quaerttnl, duorum hominum
rum est teslimonium tuum, Domine, quia scis unde tesliiuoiiium verum ^jst (1200). Quod si spiritualiter
venis et quo vadis ? DIc igitur nobis tmde venis et intelligatur, per duos homines duortim testamenlo-
quo vadis. i Exivi, inquit, a Palre, et veni in niun- rum viii calholici significanlur, quorum ulique les-
dum; ilerum relinquo mundumrel vado ad Palrem timonium verum est. Si vero duorum hominum
(Joan. xti, 28). > Si enim a Palre existi, et ad Pa- testimonium verum esl, quis coiitradicere- audeal,
trem vadis, Jllius Dei es. Si Filius Dei es, mentiri quod Paler leslatur et Filius? Hoccsienim, quod
non potes. Verum igilur esl leslimonium tuum, quia ait : « Ego sum, qui tesiimonium perliineo ile tne
scis unde venis et quo vadis, id est, quia Tilius ipso, et lestimonium perhibel de me, quod misitme^
Dei es (1198). -Vos aulem nescilis unde venio et quo Pater (Matlh. xvn, 5). » Pcrhibet Patcr de Ftlio
vado. Cur neseilis ? Quia non creditis me esse Fi- teslimonittm, ubi ail : « Hic est Filius meus dile-
lium Dei. 1111 enim soli hoc sciunt, qui Dei Filium g! ctus, in quo mihi bene complacui (Matih. Xi, 27). r
me esse credunt. Scimus igilur nos, quia a Patre Dicebanl ergo ei : Vbi est Paler tuus? Respondit Je~
e.\ivit,-et ad_Palrem-vadit." Qualiter lamen a Patre sus: Neque scilis me, neque Palrem meum. De Pk-
exivit, el qualiter ad Palrem ivit, nescimus. Quo- tre, inquit, nie inlerrogatis, quasi jam mei notitiani
modo enim vadil, vel venit, qui ubique esl? Qui habealis. Piius me, quem videtis, agnoscile, et sic
enim vadit, illuc vadit, ubi non esl. Aut quomodo postea, si potestis, ad Patris notitiam pervenite. Ne*
exita Patre, el vadit ad Palrem, qui semper est in mo enim novit Paltem, nisi Filius, el cui voluerit Fi-
Patre, et in quo semper est Pater ? Hoc enim ipse Ymsrevelare. Si me scireiis, forsilan et Palrem meum
ait: « Ego sum in Palre, et Paler in me esl (Joan. scireiis. Quod enim forsitan dicit, non dubitando,
x, 38). t-Vos secundum carnem-judicatis; egt non' sed increpando dicil (1204). Malus enim servus
judico quemquam. Quid est ergo, quod alibi dicil: dominum suum non cognoscit, nisi eum iralum vi-
< Pater non judicat quemquam, sed oir.ne judicium deat. Verum est igilur, quod dicUur : i Cognosce-
dedit Filio] (ib. -v, 22), » si Filius quoque non judi- tur Domitius judicia faciens (Psulm. ix, 47). Sic
cal quemquam ? Judicat igilur Fifius, sed non sicut enim prolervo discipulo magislei diceie solet :• Si
Pharisaei : non secundum carnem (1199;. Unde et ea quse- tibi paranlur scires, tu forsilan legeres.
siibdilur : El sijudico ego,judicium meum verumest. C ' Hcec veiba locutus esl Jesus in gazophylacio, docens
Undehoe? Quia solus nonûm, sed ego, el qui misil in lemplo. Keponamus jgitur bsec verba in gazophy-
me, Paler. Eadem argumentatione judicium suum lacio pefitows nostri. Servemus hunc Ihesaiirum in
verum-esse probal, quia testimonium suum verum secrelario cordis nostri, qualenus cum Apostolo
esse probavit. Videlicel, quiaDeiFiliusesl.Ideo, in- dicere possimus : « Habemus thesauruni islutn in
quii,248TCrum est judiciummeum,quia solus non vasis fictilibus (// Cor. iv, 7). »ldeo enimin gazo-
sum, quia homo solummodo non sum; omnis enim phylacio haec verba dicta sunl, quia (valde cuslo-
homo-mendax. Sed Deus et homo surii, et cum Pa- dienda, seivanda,et memoriaecommendanda sunt.
tresimul nnum idemque sum, quamvis in persona El nemo apprehendil eum, quia nondum venerat
aliussum. Et in lege veslra scriptum est,quia duo- Itora ejus. Cur non venerat? Quiaipse nolebat. Npn
rum hominuiii lestimoniumverum esl. Hoc eninl non igilur ipse hoiam.sed hora ipsum exspectabat.
Bemper fit, nt, duorum hominum lesiimonium ve- Ontnia enim in ejus potestate posiiasunl.Eraiigt-
(1498) Cyrill. pag. 489 : « Cujus rei argumenlo tract. 36, nam Susanna casta, inquit, duobus falsis
est certissinio, quqd scio" quo vadam; ascendam D lesiilius urgebaiur... universus populus memitus est
enim in coelumad eum, ex quo sum, Palrem : quod conlra Chrisiuiu. Ita vero hoc ille explicat, ut dicat
nemo dixerit unquam, competere nnl e nobis ho- « iu mysieiio rem esse constiiutam ... quia hoc
mini, sed \ero natura sua Deo, quamvis homo ia- modo per mysterium Trinitas commendata esl, in
ctus sit. Itaque illud unde sum filiuni esse ex Palre qua esl peipelua stabilitas veriiatis. » Liiteralis so-
per nafnram, indicat. .liitio apud Jauseiiium Concord. c. 77, Maldonatum
(1199) Ang. iract. 56 : Ego nonjudico quemquam, hic, et ad c. 5, Estium, Naialem Alex. Calmet, eic.
sive propter Jioc, quod non venerat judicare mun- vetum esse duoriim teslimonium^-id est pro vero
dum, sed salvare mundum ; ... sive, quoniam di&e- legilimoque habendum, juxta humani juris constitu-
rat, Vossecundum carnem judicatis, ... ut inlelhga- tionein.
_musChrisuim non secundum carnem judicare, sic- ()201) Aug. tract.-57 : « Ille, qui omnia scjt,
m ab hominibus judicatus est/Etsi Cyrillus aliis quando ditil forsitan, non dubital, sed increpat...
modis duobns expbcat p. 490,1. « Ego imprsesens Dubiiationis verbum est quando dicitur ab homine,
iudicandis yobis supersedebo, atquein novissimum ideo ditbiianle, quia nesciente : cum vero dicilur a
iempus diileram. II. Vos propler carnem me con- Deo verbfun dubitalionis, cum Deum nihil ulique
temnitis, quia homo secundum vos conspicior» At lateat, illa dubitalione arguitur inlidehias, non opi-
ego vos non «mdemnaho, quia liomincs estis... non _ natur divinilas. » De Graaca panicula «v, quae hi&
aceuso natnram, non«ondemno mea opera. >>, " quoque-eslln Groeco,alibi diximus. ''_ ' _*
,(1200) Magoam qtuesiionermocat-baue Augusr.
- S. BEUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS ^ §20
g.g
j Qui igUur sic eum esse non credideril, morielur In
ttir et lidra ejus in ejtis poteslaie, nt tuiic, ct non A
antea veniret,"quam ipse juberet. peccato suo. Dicebant etgo.ei: Tu quises? Dixil eis
, XXV. Dixit ergo iterum Jesus :-Ego vado, eiqum- Jesus : Piincipiuni, qui et loquor vobis. Ego, inqnit,
retisme,el in peccalo veslro moiicmini. Ego vado, snm principium, qui propter vos secundumjiiiina-
inquit. Ego ad Patrem redeo. Tos aulcm quseielis nitalem el faclus, et creatus, el appareo vobis, et
me, non ul in me credatis, sed ut me occidatis. Et loqnor vobis. Quidam aulem codices habent (1205),
idcirco in peccalo veslro moriemini. Quo ego vado, quia ci loquor vobis. Et lale est, ac si dicerel : Ego
vos non poteslis venire. Cur? Quia non creditis. sum principium. Principium me esse credite; quia
Quia me oceidere quseritis. Quia ad vitam prsedesti- ut vos me credalis esse principium, homo factus
natinon estis. Nemo enim venil ad Paliem, uisi per sum, et loquor vobis, el loquendo viam veritatis, et
me. Dicebant eigo Judmi; Nunquid inleificiel se- salulis-oslendo vobis. Miilla habeo devobis dicere,
meipsum, quia dicit,quo ego vado, vos non poiestis eljudicate; sed, qui misil me, verax est. Modonon,
vetutc? Non ijise inierficiet semelipsum; sed vos, hiqnil, vos judico, etsi judicio digni sitis. Cur?
qtiia interficieiis ipsum, interfitietis eliam vosmel- Quia tion vemt modo -Filius hominis, < ul judicet
ipsos, et idcirco non yenietis ad ipsum. Et dwebat niundum,,sedut salvetur mundus per ipsum (Joan.
eh : Vos de_deoisumestis : ego de supernis sum. Vos, B m,17). i Judicabit tamen quandoque, et vero judi-
inquit, de deoisum estis, de lerra csiis, lerram dili- cio judicabil; quia veracis Ratris verax Filius est.
giiis, et terram sapitis. Ego vero de supernis sum, Et Iioc est, quod ait: Qui me misil, verax est. Et*
de coelis, de Patre, qui cunclis siiperioribus superior ego, qum audivi ab eo, hmc loquor in mundo.Si ergo
est. Vos de mundo hoc eslis. Ego non sum de hoc Paler verax est, el Filius quae a Patre audivit, hseG
mundo. QuaiUumcnimadhumaniiatem, sicutcaeteri loquitur, veritalem utique loquilur. Verax igitur
lioniines, ita et Cbrisltis, de miindo est. Quantum Pater, verax et Filius. Quod autem ail, qum audivi
vero ad divinitalem, non ipse esl de mundo, sed ab eo, non sic accipiendum, quasi aher alleri loqua-
mundus de ipso, quia non ipse a muiido ccepil, sed lur: sed midivi, hoc esl, cognovi. Ab eo autem ha-
mundus ab ipso. « Omnia enim per ipsum facla sunt, bet Filitis cogniiionem, a quo et esse hahet. Sicut
et sine ipso f.tctum est nihil (Joan. t>5). > Uude et pnim dicitur \erbum, -et Sapientia Dei, sicdicitur
superius dicitur : « In muiido eral, et mundus per et eognilio Dei. El non cognoveiunt quia Pvlrem
ipsuni,factus est,et mundus euin noncognovit (ii.,v, ejus dicebal Deum. Dixit ergo eis„Jesus : Cum e$al-
10),(1202).»Dixi ergovobis, quiamor.emint inpeccaiis taveritis Filium hotnhih, tunc cognoscelis quia ego
vestiis.$_l__QNimcaulem audiie rationenicurin pee- sum, el a meipso facio niliil; sed jsicut docuit me
catis yesliis moriemini. Si enim non ctedidetitts quia Patei, hmc loquor. Non omnibus qui ibi erant, sed
ego sum, moriemini inpeccalo veUto. Quid esl? Ego quibusdam haecIoquilur Jesus. Videbal enjm aliquos
sum? Nunquid enim eum Judaeiesse non credebani, ibi, qui post ejus passionera crediluri eranl. Multi
quem et videbant, el audiebant? Nunquid ipse solus enim ex,his, qui eum crucifixerunl, poslea corde
est, et alia non sunt, quia dicit: Nisi credideritis, compuncti, ad iidem coinersi, in eum ciediderunl,
et eum veraciter cognoscentes, sicut Dei Filium,
quia Ego sum ? Ille enim sblus est, qui semper est,
immtuabilis idem coluerunl, el adoraverunt. In eo vero, quod ait :
qui esl, qui ipse esl, qui nunquam Sicut docutt me Paier, el
loquor, Palris doctrinam se
coepit esse, qui nunquam desinit esse, qui omnibus esse ostendil. Quid est enim doctrina Palris, nisi
dat esse, qui de proprio esse non mutalur in esse,
Sapienlia Palris? Dicat ergo : Ei a me ipso facio
vel non esse. De quo per Moysem diciiur tilrs nihtl. Non secundum humanitatem loquor. Hsec
Israel (1205) : i Quiest, misit me ad vos{4204). > doctrina non est hominis. Haecdoclrina divinilatis
(1202) Duas interpretaiiones verborum illorum Chrislus, deindp mundus, quoniam ante mundum
Vos de deursum •
eslis : ego de supernis sum A. N. Christus, ante Christum nibil quia in principio
complectitur; quae sunt antiquorum Patrtim, Cliry- D erat Yerbum, omnia per ipsijm facta suni. Sic ergo
soslomus hom. 55, n. 1 : « Vos deorsutu estis; idesl, erat ille de supernis..\ Ideo quippe dixit: Vosde iwe
nihil mirtim si voshomines earnalestalia cogilatisqtii mundo estts, quia' peccalores erant... omiies enim
nihil spiriluale concipilis : al" ego nibll simile quul- cum peccato nati sumus, » elc.
piam faciam : de supemts enim sum ... Ego non snm (1203) Exod. m, 14. Eadem verba liabel S. Bru-
de hot mundo, non significal, ipsum noii accepisse no in expos. loci hujus. Vid. etlil. Rom. pag. 49,
carnem, sed procul esse ab eorum nequitia. Etenim col. 2.
discipulosexmiindonon e'sse dicil; habebant lameu (1204) Aug. ib.: « Multum est quod ait ipse : Ego
illt carnem.' » At Cyrillusp. 502 :« Sum de stirsum, sum, quia sic dixeral Dominus Moysi: Ego sum qui
Itoc est Deus de Deo : quod «nim esl super omnia, s'um. » Eadem fernie Augustini habet fieda.
Deus esl. At vobis hoc magis*conveniet : esiis enim (1205) Prtnciptum, qui et loquor vobis, babetVul-
ex iniimo, nempe natursc morli subditse, corruptio- gata, legitque Aug. tract. 59, in Joan. et lib. v, de
nique et timori stibjacenti ... Quod\ero, de super- Tiin., cap. 13, et libri Latini fere omiiesûl teslalur
nis, generationem Filii ex Deo et Palre significet, Franciscus Lucas. Piincipium, quod etloquor vobis,
perspicuum esl recte sentienlibus. »Utramque expli- legit Ambrosius lib. iv, De fid., c. 4. Fulgeniius
cationem habet Augusiinus tract. 38, scrihens: 1. n, ad Tras. c. 5. Inilium, qiwd et loquor vobis,
* Quomodo enjm eral de niundo, per quem faclus,, habet vetus Itala ex ms. Colb. ap. Sabaiier,-<njv
est mundus? Omnes de mundo post miinduin, quia a.px»voTtvui ),K)Sip.h Groec. ap. Chrysost. bom 53, •
prius mundus; et sic homo de mundo. Prltis auiem n. i, Cyrillus pag. 511, elc. Cod. Vercellens. aji.
§21 COMMENT.1NJOAN. — PAKS H, CAP. Vllf. , »22
-est. Sicut docuit me Paler, hmc loquor, id esl, se-*A" ea in selernum. Filius autem manet in {vleinum. Si
cundum scientiam, etdoclrinam di\initatisloquof. ergo Filius vos liberaveiit, vere Itberi eritis. Pecca-
Ipsum enim genuisse, docuisse fuit. Et qui me mi- • vit enim primus hOmo, et faclus est servus peccati.
sil, mccum est, el non reliquft me solum, quia ego Ejeclus igitnr de paradiso, ejectus de domo Domim,
qum placila sunt ei, facio semper. Quamvis enim non mansitibi in seternum. Qui siinul cumtotasua
Filius a Palre missus est, quamvis incarnalus, et posteritate, nisi per Dei Filium, ab originali peccato
homo faclus est (boc est missio, quod incarnatio), liberari non potuit. Vere igitur liberi sunt, qui per
semper tamen in Filio Paler, el semper in Palre Filiumiiberantuf. Scio qttia ftlii Abrahm estis; sed
Filius est. Hic est enim Filius ille dileclus, in quo quwritis meinietficeie,quiaseimomeus non capil in
ipse sibi co.nplacuit. Hwt illo loquente, mulli credi- vobis.Dicitis mibi : Semen Abrahse sumus. Hoc ego
•derttnl in eiim. Dicebat ergo'Jesus ad eos, qui credi- sciO, quia fdii Abrahae eslis, el secundum hoc qui-
deiunt ex Judmis : Si vos nlansefitis in sermone meo, 4em liberi estis. "Sed alium patrem habelis, secun-
vere discipidi mei erilis, el cognoscelis verhalem, et - dum quem liberi non estis. Si eniin aliuin patiem
•veriias hberabit vos. Si manserilis, inquil, in seis ' non haberetis," me inieificere non qusereretis. Sed
mone meo, si doctiinam meam lenueritis, siea quae quseritis me inlerficere, el hoc ideo, quia sermo
-ame didicislis custodieriiis, si fidemqnam praedko Bmeusnon capit invobis : quoniam pater vesierdia-
credideritis, vere discipuli mei eritis. Nam gf|©et bolus, qui habilat in vobis, lepellit eum a vobis.
discipulus luus, n homo, tandiii discipulus luus est, Ego, quod vidi apud Paltetn, loquor; el vos, qum
quandiu a tua docliina et disciplina noiTrecedit. vidisiis apud paltem vestrum, facttis. Inlus habetis
Qai enim non tcnet diseiplinam luam non est disci- patrem; intus iiabelis magistrtim et consiliatorem,
pulus luiis. Recle ergo Dominus ait : Si manseritis qui vos talia facercdocet. Responderunt et dixeiunt
m.setmone meo,vere discipuli mei erhis. Sed qno ei: Pater nosler Abrnham esl. Diciteis Jesus : Sifilii
fruclu? Et cognoscetisverilalem. Et quid vobis veri- Abiahm estis, opeia Abraliw faciie. IIoc enim non
tas faciel? Et veiilas tiberabit vos (1206). Nemo consequitur, si de Tiliis rarnis intelligalur. De illis
jgiiur hberabilur, uisi ille qui vcritalein eognoscii, igitur filiis dicil, qui iiiiitalione fiiii dicuntur. Unde
id est, nisi ille qui iu eum credil, quia esl verillis Aposlolus : « Non eniin qui hlii Ottrnissunt, hi sunt
el 'vita. "Sed hanc veritatem nou cogrioscit, qtii ' filii, sed qui filii sunt promissionis, aesiimanlur in
•Christi discipuJus non est. Haec enim doctrina non , semine (Itom. IX, 8). » Nunc aulem quemrilis me
fjisciturin aliis scholis. Ohrisli \ero diseipulus non inlerficeie, hominem, gui veiitatem vobis locutus
est, qui non manet in sermone Christi. Hoc aulem sum, quittn audtvi-Deo. Hoc Abraham non fecit.
Juisei audienles indignati'siint, et responderunt ei: C Non igitur filii Abrahac-eslis, siquidem non facitis
SemenAbtahm suntus, et nemhii servhimus nnquam. opera Abrahae..Vos facitis opeta paais vestri, quia
Quomodo lu dicis, Liberi eritis? Nemo eniin fil et ipse ab initio homiciila fuit, cujus nunc persua-
Jiber, nisi ille qui seivus Juerat. Quam igitur liber- sionibus me quserilis interficere. Dixerunt itaque ei :
talem nobis promillis, qtii "iumquam cujusquam Nos ex foinicalione non sunms nati. Unum patrem
servi fuinius? Respondtt Jesus et dixil eis : Amen, - habemnsDeum. Ac si dicanl: Quid nohis tolies pa-
amcn dicovobis, quta omnis qm facil peccaium,servus trem impi oper.is ? Nos ev fornicatione non sumus
estjjieccaii. Talis aulem sei vus, nisi ea, quam modo nali, ul nobis patrem objicere (1207) <3ebeas. Aut si
dixit, verilas eum liberuveril,- non manel in domo forle Abraham culunmiaris, quem nobis patrem esse
in mlernum. in qua donio? In domo Domini, in cca- • diximus, scias qtiia iTuum patrem hahemus Deum,
lesti Jerusalem. Non igitur intrabil in .eam in aelej- quem conlra nil dicere audes. Qui etiam de nobis
num, quoniam quicuuque in eam inlrat, manel in loquilur dicens : « Filius meus primogenilus Israel
Blancbin. Evang. p. 500, 48, t. I. Initittm quod to- inlerpreLalioriem Aug. luetur Natalis Alex. et expo-
quor vobis : Veioneiisis, in piimis quiaioquot vobts. nii a Lapide,
Sunl aliaelectiones abud Franciscum Lucaro et Joan. Q (1206) August. serm. 134. « Ad discipulum parum
-de la Ilaye atque haec quoque Anctoris quia, Haye esl accedere, sed manere. Non ergo ait: Si audie-
ahique hic piitanl, nn esse pro quia, el Camdempo- ritisveibummeum aut si landaverkis veibum meum
testaiem habere quod, quasi sil sensus propterea sed videle quid dixerit si manieritis, etc. Quid dici-
quod. MtHius scribit o-rt, sed conjunctim oVthahent mus, fratres, manere in êibo Dei, labor est, an
ex Frane. Luca feime codd. Obscunsoiinum -locum non est? Si labor est, attende magnuin prsemium :
' fuse explicanl Jausenius Concord. c. 77. Toletus si iabor non est, graiis accipe praemium ... Quidest
Adn. 14. Maldotiatus, Cilniet, etc. Primo sensui A. ergo in veibo Dei manere, nisi nullis tenlalionibus
obslare videtur -niva.pyjiv in quinto casu : alleram cedere? Praemium quod est? Cognoscelis verilalem,
^xplicalionein, quaeesi AugusLmiet Bedae : « Prin- elvciilas Itberabhvos.i Vid. eumd. lib. iv, <ieTrinit.,
cipitim me esse ciedite, > durain judicanl. Iiaque cap. 18; et AmbiOsiumserm. 10, in Ps cxvm.Cyrill.
pleiique hodie ex Giseco iranslalores, tu ait Fran- pag. 553. « A lidelibus consinniem ac firmum m
ciscus Lucas, Graecequeperiti ^narratores, et jiotse servando bono, quod semel amplexi supl, animum
melioris Interpretes, lesle Calmet, vocem illam, requirit... Cognoscelis igitur, Inquit, veritatem, si
Principium, inlelligurit quasi e&sel adverbiiim, To- injmeis sermonibus persliteniis, et, veriu\te cognita,
-lelus: In principio ego mm, qui hoc ipsum, vobis invenietis ejus ulilitatein, id est liberâlionema Jega-
dico: Jansenius: onuiino sic esl, ut loquor vobis: Jibus umbns,el lypo lulurorum. »
Maldonalus, Galmel, etc, cum Vei. A. Nonno, sic (1207) Augusiin tracl. 42 : « Mutaveruntrespon-
»mc loquoi, ttt ob inhio dixi Nihilomtiuts primam sionem, credo, dicentes apud scmetipsos-:' Quoties*
PATHOL.CLXV. n
t£3 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS KU
(Exod. iv, 22). i Dixil ergo eis Jcsus : Si Detis pa-. Amo (Isai. xiv, 15) (i2I0), » Nam elsi vcrnro aii-
ter .vester etsel, diligeretis utique me. Ego enim ex qnando dieat, lamen veritas in eo non est. -ouia aut
Deo processiet veni. Neque enim a me ipso veni,sed nesciens, aut eoaclus dicil (1211). Ante ipsum non
ille me misit. Si Deus, inquit, paler vesler essel, eral rnendacium ; ab ipso e( per ipsum factum pst,
diligeretis uiique me,quiillius Filius sum. Ipseenim ul sit omnis homn mendax.-Qn»loqnitttr mendacinin,
me genuit, ego ex eo processi et veni. < Ego Sa- ex propriis lcquitur, quia mendax est, el pater ejus.
pienlia ex ore Allissimi prodivi (Eccli. xxiv, 5), Tlane igitur pi*opiietalem, lianc nefandam hscredi-
attingens a fine usquc ad finem (Sap. vm, 1). « Ne- tatem filiis suis diabolus dcielio.iil, u" mfiitiaiili r,
que enim a me ipso veni, id est, a me ipso non sum, ~-et patrem mentiendo sequanlur. Potest auiem et sic
sed ille me misit. Quid esl, ille me misit 1 » Hle me inlelligl; qnod diabnlus e\ propiiis loqinlur n <«>-
<3ese ipso iueffabilitcr ante lempora genuii. Et nunc dariiim, qnia mendas est ipse, el paler menda-
ut homo fierem,et carnem susciperem, voluit (1208). cii (4212).Ego autem, qui verilatem dico, non oie 'i is
§51. €ur loquelain meam non cognoscitis? Vultis milii. Credilis, inquit, diaholo iuenti -nii: i-iiin ?u-
aiioire cur ? Quia non potesiis audire sermonemnieum. lem non creditis vera dicenli, saJutis viam oslen-
Sic vos, inquit, pater vesier diaboltis excsecavit, sic -denif, et in patriam vos reducenli.
vps conlra tne in odium incilavit, et tanlo desiderio XXVI. Quis ex vobis atgtiei tne de neccaw? Si ve-
mp.E mortis vos inflammavit, ut meum sermonem ritatem dico, curvos non credilis mihi? Quis, inquil,
audire non possilis, ct ea quae dico intelligere noli- e\ vohis arguel me de peccaio ? Quid -vidisrisin me
tis. ldeoque loquelam meam non cognoseitis, «t quod merito reprehendere debeatis ? Si Teritalem
, verba veritatis mm adverlitis. Vos enim ex patre dico, cur YOSnon creditis niihi, nisi qtiia ex -Deo
diabolo estis, et desideria palris vesiii vultis faceie; non estis ? Qui enim esl ex Deo, verba Dei andil, et
qtiia sicut ille, ila el vos me quaerilis interficere. proplerea vos non auditis, quia ex Deo non esih. St ,
lloc est enim desiderium ejus,boc est el desiderium enim omnia ex Deo sunt, quomoilo hli ex Deo non
veslrum. Ille homicida erat ab inilio, el in veiiiate sunl? Omnia enim ex Deo sunl, quia ab eo creata
non sletii, qnianon esl verilas in eo. Erat enim ho- sunl. Unde et de Salvalore noslro superius dieitnr :
micida diabolus ab inilio, quia in ipso mundi exor- « Omnia per ipsum faela sunl, et sine ipso faclrm
dio primos homineSjtenlavil, lenlando occidii,-et est nihil•(Jofltt. i, 5).» Sunt igiiur isti e\ Deo secun-
immorlalitalem eis adcmii (1209). In vciitate autem dum naluram, sel non sunt e\ Deo senindum mal'-
, non sietil, quia siatim ul creaius esl, in superbiam tiam. Stint cx Deo secundum crealioriem. sed non
elevalus di\it:« In eeelum ascendam, super aslra „ sunt ex Deo secundum corrnplionem. Quidquid
- Dei exaltabo solium mctim, sedebo in monte Testa- enim ex Deo est, bonitm est; et quidqnid bomim
-menli, in lateribus Aquilonis, et similis ero Altissi- non esf, a Deo non est (1213}. Sic igiiur mali el cx
cunque noniinaverimus Abraham, diclurus esl no- el fallax. » V.S. Leon., serm. 6 De pass. D. c. 5.
l;is : Quare non imiiamim euni, de cujus genere (42H) Diligcnlem htijtis Evanselici loci e\plica-
gloriamini? Nos sanclnm, jiislum, iunpceulem lan- tionem liabes ap. Jaiisenium, Concor<l.cap. 77.
ium virum imitari non possumus. Deum dicamus (1242) Dnas explicaiiones olTf-rtA. uoster : I. de
patrem noslium; videamus quid nobis dicturus es>t. mpndacibus omnihiis, 2. de diabolo : 1. esi piimn
Prorstts fulsilasinveniiquod dicerei; et non inveni- Kucherii, sive A. qq. V. et N, T. t. VI Bibl. Pi>.
ret veritas quid responderel? t Lngd., p. 850. Cum loquhur mendncinm sii!iaudie,i-
(1208) Augusiin. iract. 42 : « Chrisli ergo missio, dum, unusquisqiie ve«irum ; qnam nescio ciirldal-
•esl Inearnalio. Quod vero de Deo processit Verbiim, donalns adrrirabilem \ore'; PMenim confoimis vel.
«eterna processio esl: non habel lempus, per quem leelioni qui (non cum) loquilur, elc; quam h bct
T.iClumest lempus... Ergo ab illo processit ut Deus, eliam Aug. I. I, 5, in Joun., n. 1. PIMhic comniu-
*it aequalis, ut Filius unicus, ul Verbum Patris; et ncm sequitur,"et pr.cclarecouimcni.Uui diabolns Ito-
venil ad nos, quia Verbum caro faclum est, ul ha- muida etal ab ittilio. « Agnoscimus; occi lii A<1a'.'.
Itilaret in nobis. » Vid. lib. contr. sermon. Arian. El in venlale tton slelil. Agnosciiims, quia de \eri-
cap. 5, et c. 4. Cyrillus pag. 553. el Cum ergo dicit: taie lapMisest. Qaia veriias in eo non es>. Wrniu es1,
« Ego ex Deo procesbi, iiiefiubilem principii exper- D qnia recedftiidp a veriiaie, non habet verilai \\>.
tem suam ex Palre naiivitalem significat. Cum au- Ctimi_ogv_\_Tji_>__\iendaciniii, de prapuis loqttitui. Non
lem addit: Veni, stuini in liunc mnnduin cuin canie aliunde .$c(pjjiiUnt.e,]oqii.Uur Cum ioquilur menrfa-
ad\entnm denotat. » ciuutoide jHopj;ib{loi|iimir(7!(!flmenditx est, el paler
(1209) Aug. lib. ii contra "liti. Pelilian, c. 13 : <>jH5.-Rt,^jiejii!ilxjesl, ct paier mendacH. Nam lu
« Quaerimus atitem unde lueril diabolus bomicida lortc Jneiijlajiiies^Tqiiia meiidacium loqueiN, sed nnn
ab initio; et invenimiis quod primuui hominem oces p.u<sr*ppi*>., Stivnim qtioil dicis a diabolo acce-
cideiit, non gladium slringenclo, aul aliquam viin p;slj, Pl diuboln ciedidisli, mendax es; p.Uer nieu-
coiporaliler inlligendo, sed porstiadendo peccatum, d.icn non es. Ille \ero, quia non alimide acrepii,
el a paradisi felicitaie dejiciendo. » quo mendacio, lanquam \eneno serpens Jiominem
(1210) Aug. lib. xiinPe civ. Dei, c. 35 : «Quod Do- occiderel, paler esl mendacii; sicul Dcuspaleresi
' tninus ait de diabolo Evangelio, llle homicida erat veriiatis. »
ab inilio, el in verilaie non stelit, sic esse capien- (1213) Cyrill. pag. 507: «llis vocibns ex Deo eise
dum, ut non solum bomicida fueiil ab initio, id esl cogiiandum non est, significari... secundum ilitid
in inilio humani genetis, ex quo titique homo factus quod a Paulo dicilur omma ex Deo sunl. Quia enim
esl, quem decipiendo posset occidere, verum eti3in opifex, etparens omniumest, qui omnibusesse dal,
ab iniiio^susecondilionis, in veritate non slelerit... piopterea omnia ex Deo esse ait divinus Paulus.
suo recusans esse subdiuis Creatori, el stiperbia Sed hoc Joco non ita intelligendum est: quippe oui-
/sua, velul ur'i\al<inotcsiate eia.us, ac per hoc lalsus nes ex Deo suul, sive boni, sive mali, ouatenus
625 _ COMMENT.IN JOAN. — PARS H, CA1>.VIII. *2G
Deo sunl, et .ev Deo non sunt. -Respondetunt igilnr _\ ergo Judmi: Nunc cogiwvimus, quia dmmonium ha-
Judan , el dtxerunl ei-: Nonne bene dicimus nos bes. Abtaham morluus esl. et prophelw, et lu dicis :
quia Samaritanus es tv, el dmmonium habes? Miseii Si quis sermonem meum servaverit, morlem non
Judaei, vos ipsi verum esse probalis id quod modo gustabil in ceternum? Nunquid tu major es patte
Dominus ail, jjuia ex Deo non eslis. Si emm ex noslio Abraham, qui motiuus est ? El propheim
Deo esselis, haec Dei Filio non dicerelis. ldeo enim moilui sunt/ Quem leipsum facis? Ac si dicanl:
liSGCdicilis, quia ex patre diabolo estis. Respondil Talis homo nunquam fuit qualis lu es, si verum est
Jesus : Ego dmmonium non habeo, sed honorifico hoe quod lu dicis; si verum esi ut illi non tao-
Palrem meum-, et vos vilwnoraslis me. LHjque rianlur^qui seimonem tuuin servaverint: major tu
Dominus ad patjentise elmansueludinis exemplum es quam Abraham, el omnibus prophetis major es
nos provocal. Accepla injuria, non irascilur, neque lu ? llli enim morlni sunt, tu vero non solum immor»
conviciis convicia reddit. Daemqiiiumse non habere talis es, sed eos etiam immortales facis qui libi<:re-
respondet; se tamen Samaritanum esse non negat. dunt «t oJjediunt. Nimium te exaltas, nimium teglo-
Si enun Samaritanum ,252 se esse negasset, ipse- rificas. Respondit Jesus : Si ego glonfico meipsutn,
i»et suis verbis roniradixisset, _qui alibi seipsum gloria mea nihil esl. Esl Pater meus qut giorificai me,
Samarilanum vocat. Recordare illius Evangelii, ,ubi B quem vos dtcitis, quia Deus noster est, etnon cogno-
Samaritanus sanat hominem vnlneratum a lalroni- vislts eum. Ego aulem novi eum. El st dtxero quia non
hus, qui descendebat ab Jerusalem in Jericho (Luc. novi eum, cio similis vobis mendax. Sed scio eum,el
x, 55). Et qnia Samarjtanus interprelatur custos, sennonem ejus> servo* Sed dicit aliquis : Quomodo
merito Domiisus Samarilanus vocatur, de quo scri- ipse non glorifical seipsum, si Pater glorificat
pttfm est: « Custos, quid de nocle, custos, quid de ipsum, cuin idem sit el Paler, tit ipse? Ipse enim
nocle? J (Isai. JVJ, II.) El Psalmisla : « Nisi.Do- dicit : « Ego et Pater unum sumus (Joau. x, 30).-»
minus, inqnil, cuslodieftl civitafem, in vanum vigi- Si enim untini sunt, qtiem Pater glorificat, el Filius
lanl qui cuslodiunt eam (Psal. cxxvi, 1)(1214). » quem gJorificat, glorificat Igitur et ipse Filius se-
Ego non uuwro gloriam meam. Esl qui qumrat, cl ipsum, Quid-est ergo quod ait: St ego glorifico me-
iudicel. Non enini quaerebal Dominus gloriam -sua n, ijsum, gloria mea nihtl -esl? Quia «jnim Sahalor
qui de lania sublimitate, se humiliando, f.iclus esl nosler ct Deus et homo„e$l, si seenndum divinita-
opprobrium bominum el abjeclio plebis. Sed esl tcm glorificat seipsum, magna est g'oria ejtis.
Pater, qui quserat el judicel. Quaerebal euim Paier .Magna quippe gloria esl paralylicos curare, caecos
gIoriamFilii,ipsumquesuperomnia gloriosumjiidica- _ illuminare, leprosos mundare, venils imperare, su-
bat, quandodicebat:« HicestFtlius iiieusjdileelus,in J per mare siccis pedibtts ambulare et mortuos resu-
quo mihi bene complacui, ipsum audite (Maiih. xvn, sciure. Sed omnis ista gloria divinilatis est. Si
5),» Haecenim gloria super omnem gloriam est. Se- vero secunJum humanitatem glorificat seipsum,
quitur: Amen, amen dico vobis,si quis sermonemmeum gloria ejus nihil esl (1216). Glorificantur ettim homi-
servaveril, moilem non gustabil in wteinum. Cur nes, non quia homines sunt. sed quia sapieniia et
igitur non «rediiis mihi? Cur sermonem meuJn non forliludine, aliisque virlulibus praediti Mint. Jlaec
servalis ? Amen, amen dieo vobis, si quls mihi cre- atilem ubicunque sunt, non hominis, sed Dei sunt.
diueril, el sermonejn meum servaveril, morlem Ideoque Aposloius ail: « Mihi atitem absit gloriari,
non gustabit in -aeternum. Quid est motlem non nisi in cruce Domini nostri Jesu Chrisii, per quem
gustabk? Morlis dolores, et amariludinem non sen- mundus mlhi crucifnus esl, el ego mmid.) (Gal.
liet. Moriis ulique non lemporalis, sed aBlernae. vt, 44). J>Uemque : t Gloria nostra hsec est. lesti-
Quod enim dixit in êiernum, tale fuit ac si diceret, monium conscienliae noslrse (// Cor. i, 12J. » Se-
mortem non guslabit aeternam (1215). Dlxerunt quilur : Abraham paler vesler exsullavil, ut videret
nmniura est auctor et artifex. Ex Deo igitur esse verbis quid aliud nisi superbia nostra confuudiiur,
ail eum, qui per virlutem et vilae probitaleni Deo ;-*quae si exagiiala vel leviter fueril, aliociores injtirias
conciliatus sit, dignusque habilus ahquaTelul euin reddit quain acceperat; facilmaia qtise potcsl; mi-
illo affinilale, quomodo etiam tales in libeiis^coin- nahirel quse facere non potesi. Ecce injuriain susci-
puiandos eenset. J piens Dominus non irascilur, non conlumeliosa
(1244) S. Gregor. hom. 48, in Ev. :« Pcnsate, veiha respondet... acccpta injuria, etiam quod
fralres cliarissimi, marisuetudinein Dei... Accepia -verum eial dicere Veritas noiuit, ne non dixisse
tanla conlumeha, qnid Dominus respondeal, audiaT veritaiem, se<i pKnocalus conluineliam redtiidissc
mus; Ego dmmomumnou habeo,elc. Quia enim Sa- -viderelur. » Hoc ille, opinor, ex Augustino, qtiem
maritanus interpreiaiur cusios, et ipse veracUer Vide tiact. 45.
cuslos esl : de quo Psalmista, Nisi Dominus cuslo (1215) Cyiill. pag. 573 : « Non quasi omnino lol-
dierit chitatem : et ciii per isaiam dicitur, Cuuo*., lat niortem secundum cainem, aiit quasi mortem
quid de nocle, etc, respondeie nolmt Dominus, Ss- non ducal esse moriem... Sed niorlein nominal,
mariiaiius non sum, sed, Ego dmmoniumnon habeo. peenas seiernas, et paralum impiis suppliciiiin. T>
i)uo quippe ei illala fuerunt; ui.um negavil, aliu I (4216) Aug. tract. 44. « lioc aii propier iltad
facendo consensit. Custos namquc htima.ii generis q iod d xeruiil :Qitc,n te-iiium fttcis ? lieferl enini
venerat : ct 'Si Samaritanum -se non esse dicerei, g.oriani/jii-ffl Silfalrem, du quo c~>quod iJCiisfcst.»
tacuit quod recogno- Iiunc locum interpreles eo modo explanaie solcnt,
" esse etse custodem negaret. Sed dicium
vit, palienler repulit quod fallaciter au- q>iosuperiorem, Si ego tetlimonium perhibeo de me-
divit, dicens ; Ego dmmonittm non habeo. In quibtis ipso, teslimoniumnteum non eslvetum.
52/ S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIEN81S * 528
~(itemmeum,et vidii,et gavtsus est.'Ohuves enim pa- A livitale, nisi qtiia a primo homine? Cum enira piimo
tliarclfse dt-proplieise^Christi nalivitatis diem cum liohiini ligntim \eiilum corhedere diabolus'suaderet,
Tna'guodesideri6 exspectabanl, per qtiem ad supernse dieens (1215; : «Comediie, ie( aperientur oculi ve-
bei.litudinis gloii.tm se venturos esse sciebam; siri, » nonne ca'cum etirn esse monslrabat? Caecus
Poltel tamdn pef liuiic diem illius' temporis dicS famen adhuc ndn erat, sed comedendo faclus est
i!ilelligi,'quo'dunistaret Abrahain ad ilicem Mambie caeeus'.Ab ho'c igitur uno cascooinnes homines na-
Vidil tres viros, in quibus pfer'Spiritum sanctuni, scuntur caeei. Ilaec autem esecitas non corporis, sed
"Chfistum cognbsceris,' unuiii adoravit (4247). ___|$gi animae'est. liaec csecitas' faxit ut homines rion co-
Sed quid mirum, si priusquanfClirisius homo fieret, gnoseanlCiealofem sutim ^1220)."Sedaudiamus quid
Atirahafri eum vidif, cum ipsequoque Nabuchddo- discipulis' interrogantibus Domlntis responderit :
nosorin foruace lgnis euni se vidisse tesletur'(1218)? 'Neque-hic peccavit', inquil," tieque paientes ejus,-ut
'Dixeiunt ergo Judmi adeum: Quinqtiaginta annos propter Jioc csecusnaseerelur. Cur ergo caecusnatus
nbndum habes, el Abrafiam vidisti ? Dixil eis Jesns .* eslVUt manifestehtur opera Dei i« illo. Peccaveral
'Amen dico vobis, anlejuam Abraliain fierel, ego smn. enim etlsle,'el'parentes ejus; sed non propter sua,
Secundurh 'divinitalem-Toquiliir : sed illi hoc non vel illormu petcata csecus naius est; sed polius ul
Tnteiligtint; quia non Deum, sed hominem vident, B manileSlentur opera Dei in illo (1221). Sequitur':,
'fiominem Tuique*parvae aUaiis, et longe a lempofi- ile'oportet operari opera ejus qui mistl me, donec
mts Abi4ahte.*Et eum verltorum rationem qu&rere dies 'esl.~ Vei.il nox, quando Itemo'potest operan.
'ab eo debufssent, cujus verba non rvana et otiosa Quandiu in mundo sum, lux sum mnndi. Adhue igi -
•fesseseiebanl, ut quia ipsi per'se eutn liitelligere nori lur opcralur Doihinus/quia adhuc dies ost. Operatus
polerant,'ipse eis'verl)a'sua'exposuissel, ad lapidcs est eiitm per se, operalhs est ct per discipulos suos:
fcurrunl",eteum oecideTe volunt. UndCel subditur : Operaturnnnc quoque. Operabitur usque ad sseculi
^Tulerunl igiiur lapides, ul jacerenf in eum. Jesus consummalioriem per fideles suos. Postea vero se-
'atHemabscondit se, el exivil de lemplo. AbscOnflilse quknf nox,'in qua nemo potefit operari. Igilur
"Jesus, el exivil de templo, tjon securidum hoc,quod « dum lenvpus habemus, opeiemur borium ad om-
esV antequam Abraham^sed secundum hoc, quod nes, maxime autem ad domestieos fidei (Galat. v,
'filius'est Abrahae; Facile iiaquelest duas naTuTasin 10). » El, ne putesbunc diem cilo finiri, aUJi quid
Christo cognoscere : unarii,-secundiim quam omnis ipse Dominus dical : e Ecce ego voiiiscum sum
'creatura ei obedil; 'alieram/siiper quam lurba ini- omnibus diebus usqnfe ad corisunimationem sa;-
quorum inlpia saevil. - p ctili ( Mallh. xxvm, 20)'. » Sed quandiu in mundo
XXVli [CAP.IX.'] Et^prmleriens Jesus vtdil Iwmi- esi, lux est mundi (1222). Esl igitur el modo lux
nem cmcumanaiiviiale. El inlenbgaverunl eum disci- mundi, quia niodo esl in mundo. Si enim nobis-
'puli ejus : Rabbi, quis peccavit, hic aut patentes ejus, cum esl, et in raundo est; quia et nos in mtuido
ia cmcus nasceretut ? Ipse fealvatornoster apertissime sumus. Hmc cum dixisset, e'xs,>tiilin teiiam, el Hni-
'osteridil quod ejus miracufa aiiquid signlficent, vit lulum svper oculos ejus, el dixil ei: Vade, el lava
duni fia facicndo aliquid agil quod ratione careie in natatorid'Siloe. Quid aiitetn inlerpretelur Siloe,
"videaluf. Nisi enim aliquid sigmficaret, quid neces- evaiigelisla subdidii, dicens.quod inlerpretatur mis-
'sarium fuil in lnijus caeci iliuminatione, ut lillum \sus. Diximus jam quid caectis isle significet. Nunc
facerel, quo'*jus octilos liniret, cui solum dicere anlehi, quomodo, el quo medicamine caeciilluminen-
sufficiens eral? «lpse enim dixit, et facta sunt, ipse ttir, videamus. Spiidim* enini, quod naturaliler ex
f "niaridavit, el creata sunt (Psali CXLVIII, 5)'i omnia. capile descendit, Christi divinilas esl. Cujus gfS4
Qii3?ramns''igitur significalionem, et videamus quid '« capul, ut ait Aposlolus, Deus esl (ICor. xi). »
larcus isle signifieet. Caecus Isle, et a riativitate Tlsec autem in tenam cecidil,'in Virgiuem vcnii,
caecus, genus iuimanum esse videtur. Sed cur a na- et faclum est lulum;-quia « Verbum caro faclum
Genes. 5. S. hom. D
(1217) xvin, 2, Gregoriiis 8, hoc quod factum eslcogitemus, genus humanum est
n. 5 : i Tunc quippe diem Domini Abrabam vidil, jsle caecns : haec enim caecilas conligit iu prinio
eum in figur,a.summaeTrinitalis tres angelos hospi- nomine per peccatum, de quo omnes originem duxi-
tio suseepit. t I nms, non solum mortjs, sed eliam iniqtntatis. »
(1218) Daniel. m, 92 : « TuneNabuchodonosor.., (4221) Animadveilii boc quoque Chrysnsl. hom.
ait opluiiaiibus suis : Nonne tres vhos mi&imus w 56, in Joan., n. 4. « Hoc non dicii, ut eos prorsus
•medium ignis compeailos?. . Ecce ego video quatuoi peccalis-libcros jndicet. Neque enim simpliciter
\iros solulos et ambulanies in medio ignis, elnihf dixil: Neque hic peccavit, ncque parenies ejus, sed
-eortiiptionis in eis est, et species quarti, similh i addidil, ui cmcus naicerelur, elc. : peecavit namque
rFilio Dei. » Vid. Irenaeum lib. iv, cap. 20, et lib. v, hicel parentes ejus : sed non,inde csecilas venit. »
cap. 5. Tcrlull. lib. iv contr. Marc. c. 20 et 21 (1222) Beila ad h._ i. « Conslat ex.pressum ac
Hieron.ad h. l.Dan.:« SpeCfemaulem quarti, quen i definitum diem commemorasse Dominum hoc loco
similem dicil Filio Dei.êl angelum debemus accf seipsum, id,esl Iumen,mundi. Quandiu, inquit, spm
pere, ut LXX transtiilerunt : vel, ut plerique arbi in hoc mundo, lumen sum mundt. Ergo ipse opera-
trantiir, Dominum Salvalorem. » tur. Quandiu est auiem in mundo? Putamus, Jra-
(1219) Gen. m,.5: Quocunque die comederitis,jape • _tres,-,eura fuisse hic lunc, et modo non hlc esse?...
! nentur ocuii veslti. _Quid esl quod ait discipulis ascenderis m coeluni:
(4220) Aug: tract. 44. « Si, ergo quid significet Ecce ego vobiscumsum ? » etc.
- COMMENT.IN JOAN. — PARSII, CAP..IX. l_m
5_29
ssl, euliabitavit i,n nobis (Joan. i, 44). » Jloe est A tos, el lavi, el _video. Dicebanl,ergo fix pharismis
igltur, TJlud.mediearoeB, id est, Incarnalio Filii quidam : Non esl hic homo ex Deo, qui sabbatunf
Dei, quo cseci illununanlur (1225). Cseci enim sunl non custodit. Nondum enim isti illuminali erant,
illi oculi, qui hoc luto non taiiguntur. Hoe enim qui Sabbati observantiam sic inlelligebant. Non-
luto illi tanguntur qui Deum et bominem Chiistum dum enim leiigerant lutum, nondum enim venerant
esse credttnl. Non suDftcittangere terrain, non suf- ad lavacrum. Alii dicebant : Quomodo potest homq
ilcii langere spuluin. Sufficit aulcm' langere et peccaior hmc signa facere? Isti .enim jain quodam-
eredere^Jijium, quod ex titroq.ie faclum est. Sic niodo propinquabani ad lucem, el videre incipieT
lamen, si ille, qtii lutiim tetjgit, et Beuui\et homi- .bant. Et schisma erai inter eos.Dicunt cmeoilerum_:
-nem Chrislum esse credidit, vadat ad nalalorid Si- Tu quid dicis de eo qui aperuit oculostuos? llle aulem
loe, festinel ad baptismum, ibiqtie lavetur et rege- dixil :_Quia propheta est. Bene quidcm divil; sed
jiereiur. « Nisi enim quis renaius fueril ex aqua melius dicere poterat, nisi timuisset. Nam ipse quo-
eiSpiiilu sancto, non intrabilin regnum Dei (Joan. que Doininus, prophetam se esse oslendit, dicens :
III, 5). . Utrumque enim necessarium est et cre- {«Non est propheta sine honore, nisi in palria sua
dere el baptizari, neque alterum sine altero valet. (Malih. xiti, 57). » Non credideiunt ergo Judmi de
Non autem vacal a myslerjo.quod Silqe inlerpreta- " illo quia cmcus fuisi,ei et vidissel, donecvocaverunt
_tur missus. In Jordane enim coepil baplismus, qui parentes ejus qui viderat el inlerrogaveiunl eos,~
_per aposiolos regenerandis hominibus ubique gen- dicenles: Htc est fihus vesler quem vos dicitis quia
lium niissus est (1224). Abiit ergo, el tavil et venit cmcusnatus est? Qaomodo ergo nuncvidel? Respon-
^videns. Itaque vicini el qui viderant eumprtus,quia jlerunt paienles ejus, el dixeiunl : Seimusquia liic
mendicus erat, dicebanl: Nonne hic est qui sedebat est filius nosler ct quia cwcus natns est. Quo-
el mendicabdl? Alii dicebant quia hic esl. Alh au- jnodo tutcm nunc videai, nescimus. Et quis ejus
lem: Nequaquam, sed sindlis esl ei. llle veto dicebat apeiuit pculos, nos nescimus. Ipsum inlerrogaie:
qnia egosum. Dic\.bant eigo ei: Quomodoapeitisunt wtalem habet, ipse de se loqualur. ILBCaulem cur
l'bi oculj? ftespondil : Ille liomo, qui dicilurJesus, Jlli dixerinl, evangelista exponens ait: llmc diccbunt
lulupi fecit, et linioil oculos meos. Quid est enim paiemes ejus, quia ttmebanl Judwos.^ Jam cnim
Jutuin fecii; nisi Verbum caio' factnm est? Tetigit conspiraverant Judmi,,ulsi quis eum confileretur
autem oculos, menlis noslrje, ut eum videamus\et Christunij exlra Synagogam fieiet. Pioplerea pa-
veriiaiem intelligamtis. Et dixil mihi: Vade ad na- lenles^ ejus dixerunt : JEtalem Jtabei, ipsum in-
taloiia Siloe,et lava ' el abti, et lavi, el vidi. Consi- „ terrogate. Vocaverunt _ergo_rursum Itominem qui
dera modo quanta laeliiia baec verlia pjena sunl , r cwcus _ ftieiat, dixerunt ei : Da .gloriam _Deu.
^quaiitaexsullaliopcrediindaiil. Dixeiunt illi: Ubi esl .Quid est; da gloriam Deo ? Nega hune esse Chri-
,\lle?_Ait:Ne?c'w.J)e homine illiiiuerrogabani: de ho .sitim (1225); nega le esse Chiisliamim. 2-iilS
mine ille tespondit. Non est igituf ineonyeniens, quoJ .Iloc auiem non esl dare, sed aufeirc gloriam
"
-ait, Neicio; quia elsi jam Chrislianus.erai, propheia, Dv*o.Nos jchnus quia hic homp peccalor esj. Dixit
_tainoii non eral. Adducunl eum ad Phaiismos, qui cw- eiqo ille : Si peccalor est, nescio: unum .scio, quia
cus fueral. Erat autem Sabbatum, quando lulum feci . cmcuscum essem, modo video. Ego, inquit, ejus pep-
Jesus et aperuit oculos ejus., Qui igilur illuminari cata ignoro; ego eum de peccaiis non accuso.
.volunt, sabbatizeni a peccalo, et a seivili opere .Uiuitn scio, illud dico et prjedico : eascus eram,tet
_requiemhabeanl. Tale namque Sabbalum colil fjc- eo jnbente modo video. Dixemnt ergp illij Qifid
clesia^ ex quo Dominum cognovit, el vidit. Ileium fecil tibi? Quomodoaperuit libi oculos? Al ille indi-
ergo inleiij>gabanl,eiimPhinjsmi, quomqdo vidissel. gnatus, quia (oties eum eadem verba diee,re cpge-
llle autem dixil cis ." Lulum posutt mihi super ocu- banl, ait: Dixi vobis jam, et audisiis. Quid ilerum
(1223) Aug. tracf. 44: «•Venil Domirius, quid D-lumenûnt. Et vere videt qui Christi mundaltir in-
' fecit? Maguummyslerinm commendavit : Exsputt in; • ternis. Lavat saliva ejtis, lavat sermo ejus... Quod
leuam, eic., q*uia-Verbumcaro fadunpest... misil auiem lutiim fecit, et superunxit oculos capci, quid
iilutn ad piscinam, quw voratur Stloe. Perlinuil ati- -aliud significat, msi ut iuLelligeres quia ipse honii-
•teui ad "evangelislam commendare nobis .noinen nem,Iulo illito,reddidil sauilaii qui de Iulo,honiinetu
"linjiis piscinae,et ait, quod interpielalur Misstts.Jam - figuravii, el quod haec caro luti nostri per bapli-
quis sit missus agnoscilis : nisi eniui ille fuisset stnatis sacramenlum seteinae-vitse lumen accipiat?
inissns, neino nosirum esset ab iniquilale dimissus. Acoede el lu ad Siloam, hoc est ad eum qui missus
"Lavil ergo oculos In ea piscina, quaeinlerpretaiur esl a Patre... veni a i hapiismum, )>elc. Yid. ellre-
missus : baplizalus est in CliriSlo,» etc. Eadem ver- nsetun I. v, c. 15; Terlullianum; Ambiosium eum-
ba habet Beda. Vide adnolata ad cap, vn Marc, dem lib. ni De sacr., c. 2; Nyssenum deJBapi. Augn-
n. 4, pag. 17. - stin. Cyrillum, etPP. alios, quiiiaptismi sacramen-
(1224) Ambros. CI. 2, epist. 80, n.' 4: « Vade et tum luc agnoscuiil.
lava in Siloath, elc. Quae isla ralio esl ?-Magna, ni (1225)Gregorins lib. n in Iib.Reg., c.*n, «Qui.l est
fallor : pius enim videt quem Jesus tangit. Simul el dicere^Da gloriam Deo?.nisi non huic. curalionis
diviniiaieni eL san'clificatIonem ejus adverle. Quasi inaelaudes tribuas, quia Deus non esl. Et quia pec~
lux teligit, et lumen infudit; quasi sacerdos per calor asseritur, non solum Deus esse negatur sed
"figufam baplismalis mysteria gratiae spirifalis im- etiam homojuslus. » Chrysosi. hom. 58.« Daghriwt
plevit. Exspuil, ut advcrleres qina inlenora Chrihti Deo, id est confiiere ipsum nihil fecisse.»
vuliis audire? Quid loties eadem repetere juval? A eum. Dixil ei Jesus : In judicium in hutic m mdum
Nunquid et vos vutlis discipuli ejus fietil Si scirem ego veni, ut qui non videnl videanl, ol qui vident
tos quoque ejns discipulos fteri vclle, sicut el ego crnci fiant. His enim verbis, quid ha:c illius «ect
sum, iterum, atque ilerum et adhuc muitoties ea- illuminstic significaret ostendit. In judicium, inquit,
dem dicerenon reeucurp.m.Maledixetunl ergo illi, el ego veni in hunc munduni. In quod judicium? Justi-
dixerunl: Tu discipulus illins sis : nos autetn Moysi ficationis, et damnafionis. Jiistificantiir insipientes:
discipuli sumus. Beati illi super quos Ulis maledi- damiianiiir sapientes. Isli illumiiiaiiiur : llii excaa-
ctio Gadit. Utinam et supar nos isla malediciio ve- cantur. Jsii lucem sequuntur, el illi in lenebias
niat (122(5).SequTiur : Nos samus quia Moyst locu- demerguntur (1228). El audicitinl guiiam ex Phaii-
tns est Dens : hunc aulem nesctmus unde sit. smis, qui cum ipso eranl, el dixeiunt ei: Nunquid el
Respondil ille homo, el dixil eis: In hoc enim minos cwci sumus? Si ilJi, inquiunl, qui vidcnt caeci
labile est, quiavos ncscitis unde sit, et aperuit meos fiunl, nunquid et "nos, quia videmus, csecos esse
oculos Ubi est ergo sapientia \eslra?Ubi estdoclri- dicis ? Dixii eis Jesus : Si cmci esse<is, non 'Jtdbereth
na quam prsedicalis? Cur Iegem legitis, si non peccalum. Nunc autem dicith : qnia videmus. Pecca-
inielligitis? Dicitis peccatoiem Iiunc esse. lnatidi- tum veslrutn manei. Ideo, inquil, manei peccalum
tum et inusil.iium est ut peccatores lalia operen- B vestruni, quia dum \osvidere putatis, non quaefitis
tur. Scimus cnim quiapeccatoies Deus non audit: ul videatis. Si enim apud vos taeei essetis. id est,
sed si quis Dei cullor esl, el votunlalem ejus facil, si voscaecos esse iiueltigerctis, peccalum non habe-
hunc exaudit. Non esl mirandum si rudis adhuc, retis, quia hicem quaereretis.
noviterque illuminaius conlra Ecclesiae doctri- XXVIII. ]CAI'.X.jAmen, amen dico-vobis,quinon
nam (1227) aliquid ignoranter loquatur. Neqtieenim inlral per oslium in ovileovium, sed ascendh almnde,
verum esl ui peccalores Deus non audiat. A smculo ille fur esl el lalro. Quid sil autem hoc oslium, ipse
non esl uudiium quia apeiutl quis oculos cmci nati. 256 'n sequentibus exponit, dicens : Ego sum
Nisi essel Itic a Deo, non poleiat faceie quidquam. oslium : per me si quis iniroieiit, salvabitur. lpse
Respondeiunl, et dtxerunt ei: ln peccalis naius es igitur oslium, quiosliarius.ipse et paslorest ovium.
lolus.ct lu doces nos? Quia eniui csecusnatus' fueral, lpse est « via, verilas el vita (Joan. 'xiv, 0). i Per
pluscaeteiis eum peccaLorem esse putabanl. Quod «um intramus, quia via et ostiuni est. Ipse nos in-
ipsos quoque Chiisti discipulos sensisse intelligi troducil, quia verilas esl. Jpse nos pascit, quia
poiesl, qui Domiiium intenoganles dicebanl: Quis vita est. Si igitur intrare per osiiuni, hoc estin-
peccavit htc, aut parenles ejus, ut cwcus nasceielm ? trare per Chrislum, Cbristus autcm justilia el ve-
Et ejeceiunt emn foias. Multum ei profuit quod ritas est; qui perjustiiam et veiUalem non inirat,
Jbras ejecLrunt eiiin; quia foras ejectus, Jesum vi- perCbrislum non inlrat. Noh intiat eigoperostium,
dere et cognoscere meruit. Non enim possunt Ju- qui non inlrat per justitiam et verilatem. At vero
daei videre Jesum, nisi piius a Synagoga exeaul. per justiliam et veritalem non intr.U, quisecundum
Audivit Jesus quia ejeceiunt eutn foras, el cum inve- canones et.decrela pontificuin non eligitur et or-
nisset eum, dtxil ei : Tu ctedisin Filium Dei? Re- dinalur. Omnes igilur Simoniaci{I229) el invasores,
bpondit ille, et dixit: Quis esl, Domine, ui credum in non paslores stint, sed fures et Iatrones. Cur? Quia
eum? Non de essenlia dubilat : sed de persona non intranl per oslium, quia non iiilrani pcrChil-
interrogat. Nondum enim personaliter eum cogno- slum, quia non intranl per jnstitiaiu «l Vtirilatein,
scebat, quem lamen Dei Filium esse cred bal. quia non intrant per Verbum Dei et secundum
Dixil ei Jesus : El vtdisli eum,ei loquitur lecum : tpse canonum inslituta. Quid igitur in Ectlesia fauunt?
est. Al ille ait: Ciedo, Domine; et piocidens adoravil Dtcat ipse Dominus : Fur, inquil, non venit, nisi ut
(1226) Ambr. 1. all. « Maledictio eorum , benedi- alios.

clio est. Tu sis, inquiunt, dtscipulus ejus. Tunc pro- . - (1228) Chrys: hom. 59, n. 1. « In judicium porro,
sunt, quando nocere se credunt. » D est in majtis supphcium, oslendens eos qui se daiu-
(1227) Aug. lib. n contr. epist. Parmen., c. 8, n. narenl, esse damnatos, et qui se peccaiorem pio-
17 : « Quod scriplum est in Evangelio. Deus peccalo- nunliarent, ipsos esse peccalo obnoxios. » Hier. in
ies non<_udtl,elc, non a Doinino dictum esl. sed ah c. vt Isai. « Non est crudelilas Dei, sed misei lcordia,
illo, qui oculos corporis jam quidem restilutos lia- unam periiegenlem, ul omnes salvse fiaul, Judseo-
Jjebat, sed ei ocuh cordis noiidum paiebanl, unde runi paiiem non vuleie, tit oim is nuindus lucem
jpsum Doifiinum adhuc piophctam puiabal.... Ipse accipial. UndeeL ipse D^niinus in E\angeIio sacra-
; uiem Doininiis, cum in uno leniplo orareut Phari- menlum caeci a naiivitate qui reccpcMioiiiIos ver-
r;pus etpublicanus, publicanum confilenlem peicata tu ad tropologiam, el dicil: ln judiciuin eqo vetit tn
Mia niagis jusiificatum dicil, quam Pli.irisjeum ja- mundum, i elc. Aug. tract. 44. « Quid esi, m qui
cianteiii meiita sua.» El tract. 44, in Joan , n.15 : non vident videani ? Qui t.e non videic confiieuiur
i Adliuc inunclus loquiiur. Nam et pece.-tores e\au- et medieum quserunl, ul videant. Quid esi, qui vide.it
«1:1Deus. Si enim peccatores Deus non exaudirel. cmci fiantl Qui se putant videre, et medicum noa
liu«lra llle publicanus,» etc. Vid. serm. 155, n. 6, quserunt ul in sua csecitatepermaneanl. Ergo isiam
«Lserm. 15C, n. 2. Gra\em esse diJIici.liaiemm Jiac discretionem vocaviijudicuim. »
scnleiuia iiileliigenda, Deus peccaloies non audit, (1229) Simoniacos iuseclatur, ut feceral superius
ait Toletusadnoi. 9. De ea re Jansenius Conc. cap in Luc. p. 196, p. 265, et in Matthseum nura. 86, p.
7S, et interpretes. Vid. S, fhomam, 2-2, q. 85, a, 99 etc. Vid. Pue*\
46. Suaiez totn. II dc Rclig. lib. i, t. 25, el TT,
533 COMMENT.1N JOAN. - PARS II, CAP. X. 554,
furelur, el mactel et peidal. Quidquid igitur in Ec- A Ei eum pioprias oves emiseiit, anle ens vadit, et oves
ciesia faciunt, vanum el inulile esl (1250). Sed illum sequuntur, quia sciunt vocem ejus. Proprias
quid de illis dicemus, qui aper oslium qUidem in- eniin oves pastor emittii, quando ad vitsepascua per
trant, sed postea per haereses, per liles, el ronten- viam mandafprum Dci feslinare docel. Vadit aulem
tiones, et schismaia de Ecclesia exeunt ? Isti enim ante -eas, si id quud praedicat operatur. Et oves
ct quando in Ecclesia suiit, et quando exlra Eccle- illum sequuntur, secundum hoc quod Aposlolus ail:
siam sunt, qtiainvis ad periculum suum, Ecclesiae c lmitalotes mei eslote, sicut et cgo Chrisli (// Cor.
tamen sacramenta darepossunt. Illi voro, quia non iv, 16). » Seqiiunlur autem, quia sciuni vocem pjus,
habent, dare non possunt. Quid enim habent, nisi quia cognoscimt \erba ejus, quia sciunt veros el
maledictioiiem, -quain Simon Magus a Simone Petro catholicos esse sermones ejus. Alienum aulem non.
lecepit? Ei illi -quidem, si ad Ecclesiam •redeuni, sequuntur, sed fugiunt ab eo, quia non noverunl
aul tminino a suis officiis suspenduniiir, aul si m tis vocenialienorum. Alienus esl eiiim oinnis luerelicus,
permanenl, nihil reiteratur in eis. Nulli enim sa-L,,. et gjiicunque in Ecclesia nou est. Non suni igiturde
eramento injuria facienda est. Quidam tamen can- la nvibus» Ecclesiae qui hos lales sequunlur, e( in
-clorum dicunt eos qui ab hsereticis bapiizantur a |y gprum voce el doclrma delec(antur. Unde Apostolus
«alholicis *iebere confirmari, quia haerelici daie non f}_ail_^rj,Dpctrjnis variis et peregrinis nolite abduci
possunt Spirilum sanclum (1251). Qui auiem inlrat ,~ (Hebr. xm, 9). » Hoc proverbium dixil eis Jesus.
per ostium pastor est ovium. Dictum est enim quid ? lULauiem non cognoverunlquidjoquerelur eis.
sit ostium, et quid sit intrare per oslium. Huic XXIX. Dit.il ergo eis ilerum Jesus : Amen amen
ositaiius apeiit, ei oves vocemejus audiunt. Chrislus dico vobis,^quiaego sum oslium ovium. Hoc auteiu
enim el ostium -est etostiaiius. Ostium bonis. Oslia- siipctius exposilum est. Omnes, quolquot vene-
rius et malis el bonis. Non enim iiitraiil per hoc runl, (ures sunl et lalrones, sed non audieiunl
ostium, nisi boni. Sed quia hic ostiaiiusel repcilit eos oies. Nota quod ait, xeiterunt. Non enim dixii,
malos et suscipit bonos, osliarius estet malis elbo- qui missi sunl. De se aulem superius ait:«Ego non
nis. Sed audiant suhjecti quid dicilur: El ovesvocem veni a meipso, scd Paier meus roisil me (Joun. vin,
cjusaudiunt. Qtiiigitur nonaudiunl vocempasiorisper 42). »Isaias quoque prophela (Isai. vt, 8), cum Do-
osiium intranlis, non sunt oves.Etistequidem paslor, niinus diccret: « Quem nnltam, el quis ibit? » le-
qui per oslium intrat, piopiias oves vocat nomi- spondit: « Ecce ego, mitte me. » Qui igilur vene-
natim 257 > el educii eas. His atitem verbis aper- runt a seipsis, el a Deo missi non sunt, fures
lissiiiie ostendil quia compassionem el humanitatein fuerunl et Jatrojies. Hinc esl enim quod Dominus
umisquisque cpiscopus in suissubdilishabere debeal. C ait: « Ego vwniin nomine Patris mei, et non acce-
(1250) Haecveiba, cum ahis quaesequunlur, iiidir-, 0 |t

1 crrinam obscurioiem aliquanto factam a saec. \itt,
-eare \identur in ea ftiisse opinione A. iiostrum.Tn, idem Ghaidou falelur, et iioniiullorum AA. sequeu-
b inoniatorum ordinationcs et intriisorum invaliU'P lium aelaium lesliiiionia probare videiUur. A<lde
d..s (uisseexistiniaiit. Viguisse lianc opinionem iJJo Ordiues apud Marlene ex mss. noiigeinoruin anne-
S.TCUIO, id esl xi, inielligei e possumus ex Pelro Da- j-uni, in quibus idem indicaiiir tom. II, vet. edit. p.
miani qui, ul contiariuin persuaderet, ideo opuscu- 545, 560, etc. Quid vero sit, quod Sitnoniacoium.et
lum scripsit (ex rec. Constit. Clemeni. VI.) cui no- inliusorum causam A. nosler disceinal ab alia illo-
meii fecit « Giatissimus, » ubi in piooiin. «De iis rum, qui in catbolica Ecclesia fuerant, sedperlites,
iiaquequigraiiaSunlaSiinomacis conseciati, quanta el conieiiiiones, et schisiuaia seab ea sejiinverani,
j.im pei irienniuni in tnbus Romanis conciliis fue- non aliani ralioiiem habuisse \idelur, nisi qnodfeli
lit disceptatio, quamque perplexa et confusa diibie- veram, cuni in Ecclesia calholica esseni, nullo im-
tas, et lis purlibus quoiidie veniilelur, sanctitaiem pedimento piohibiti ordtnationem accepeiani; nou
\estram latuisse non arhitror: piseseilim cum cre- item alii; sed (Simoniaci piaesenim) maledictionem,
scente fluciuationis ambiguo, eaienus sit processum, qnam Simon Magus a Simone Petro recepTl. Hu.c
ul noiinuilos conslel episcopos, ab jJlis oidinaios, ejus illud quoque de Sinioniacis etjntiusis: ilii,
cJencos detiuo ordinasse » Rem maxime dubiam qula noii habent, daie non possunt: quo I sumpsisse
luisse, deinde eliam siguifical: « Cum mihi recur- ][) \idetur ab eflato illo S. Leonis nomiiie, Jtiato a
reret in memoriam qiua jani venerabilis papa san- Gratiano u p , caus. 1, q. i, c. 1. « Gralia, -si non
cltis Leo IX, ni postrcma synodo omnes episcopos gralis datur vel accipittu, gralia non esl :_Simoiiiaci
ex divma obKslalkme, roga\eril qualenus Dei mi- autein gralis non accipiunl: igitur graliam, quse
sericoniiani in co'iimuiiedeposcercnl,ut quodsuper inaxinie inêeclesiaslicis ordinibus operatur, non ac-
l.ocscrup.iloso i.egolio deceinendum essei, ntuanli- cipiunl-': si aulem non accipiuol. non iiabenl, si
bus letelarel. » Necrem oimnno constitissc saeculn auiem non habenl, nec gralis, nec noti gralis cui-
sequ. quo vixeie schoJasticorum DD. lumina Peirus ruain daie possuni. »
Loiiibaulus Petrus Pictaviensis, Hugo a S. VTcioie, {125J) Constat haereticos nonnullos, iisdem ferme
Ilobeiiu= Pullus, elc, muliis coiueiidit Joan. Mor,- libiis Ecclesiae reconciliatos, quibus sacrameniuni
iub e\eic. 3 De sacr. ord. et in praeiat. ad libr. coufirmationis conferebaiur; dequibus &. Gregorius
Auxil. Rectam, sinceramque doclnnam perstitisse 1. ii. Ind. 4, ep. 6, 7. Et uotissuua verba siinl S.
semper m Ecclesia de validilate haitim «idmaiio- Leouis ad Nitetam: < Qtii bapnsmum ab luerutieis
n.im, osteiidii WiUsse DJ sacr. ord. p. 4, q. i, De aceepeiunt, cmnbaplizatianlej iiomfuissenl, sola in-
Snnoniacis sigillaiim sect. 5, De mtrusis el imaso- vocatitne Spintus S. per imposiiiojiPiu nianuum
iibus secl. 4. Touniely De oid qu. 5, art. 1 -(quos CQiifirmoiuitbunt, qtna formam t.uituiu baptismi
ambus Jaudat Chardon De ord. cap. 6); Drouet De sine sanciificationis viituie stsmpseruiU; » ei anli-
re sacram. lib. vm, cap. 4; Chardon ipse, ahique quiora Siiieii ad Himerium, ubi \elat Arianos bapiJ-
pabbim TT. Veram ta:reii_ istam ,caiiio!icamque do- zati : « qucs, ait, nos vum Novaliaius aliisquc bs-
535 S. BRUNOMS EPISCOPI SIGNIENSIS - 656
pislis me. Alius veniet in nomine suo, et illum accl- A et se pro eis periculis olijicere non dubitarel. Sed
pielis (Joan. v, 45). > Ille enim non mittitur .qui videt luputn xenimtem, videt diabolum, «jusque sa-
stio nomine venit (1232). Et lales quidem non att- tellitesimminenles : satellilesnamquediaboli haere-
diunl oves. Si enim audiunt, janj non sunl oves. tici etschismatici sunt, omnesque deceptores (1255),
Ego sum ostium. Per me si quis introieril, salvabilur, et dimiltit oves et fugit. Dimittit ulique, non auxi-
el ingredielur, el egredielur el pascua inveniet. Sal- liando, verilalem non prsedicando, conslanliam et
vabiiur, inquit, qui per me inlroierit. Sic tamen, si paiientiani non admonendo, et haeresi pon resi-
permeet ingiedietur et egredietur. Qui enim lega- stendo. Unde per Ezeehielem a Domino dicltur :
liler ordinalur, per ipsuin Ecclesiam ingredilur. Et « Non ascendislis ex adverso', neque opposuislis
si in bono pej'severat, per ipsum quoque de hac vita murumpro domo Israel, tit slaretis in praelio in die
•egredilur. Et isle quidem pascua inveniet _sive Domini (lizech. i, 15).» Omniaenim haee verba, mtt-
ingrediens, sive egrediens. Ingrediens quidem, lem- rus quidamsunt, quo ab hsereticis oves Ecclesise de-
poralia: egrediens, viiam aeteinam, Unde Psalmista: fenduntur. His fHgglupus pellitur, his vincilur et
« Dominus re"git'me, el nihil mihi deerit: in loco Jiigalur. Metcenarius\auteinfugit, quiamercenarius est,
pascum ihi me Collocavii (Psal. xxn, 4).-»-Multi ' ot non petiinet ad eum de ovibus. Non enim fugeret,
enim per ipsum ingrediunlur qui .non per ipsum B si mercenariusiipn esset. Non fugerei.si pro amore,
egrediuntur, quia in peccalo et non in Domino ino- et charitale, et non pro mermleservireU-» Perfecta
ritinuir (1255). Sequilur: Fnr non venil, nisi ul en'm charilas foras lnitlil limorem (Josn. iv. 18). »
[uu ui, el tnactel el perdal. Ego veiti ut vilam Ita- El iileo quidem fugil, quia jion perlinet ad eum de
beanl et abundanlitls habeant. Quomodo abundanlius ovibus. Ego snm paslor bonus, el cognoscoovesmeas,
habeant, nisi,praeier banc vilam temporalem, quam et cognoscunl me mew. Nova enimDominus gui sunt
cum aliis communiler habent, vitam quoqueaalernam ejus (1256).Cognoseere autemDei.diligere esl(1257).
aliis omnibusam.plius habeant? Unde et quibusdam in judicio diclurus est: « Amen
XXX. Ego sum pastor bonus. Bonus pastor ani- dico vpbis, nescio vos (Matth. xxv, 12), J id esl, non
<mmn suam dal pto ovibussuis (4254). Ego, inquit, .diligo vos. Alioquin . qui omnia scit, quomodo igno-
sum pastor bonus. Audite hoc, paslores, et a rarealiquid potest?Quod igituraifc el cognoscooves
me uno pasiore boni paslores esse discite. Bonus meaSi-el cognoscunl me mem, tale est ac si diceiel:
enim pasiur est, qui animam suum dal pto ovibus Et diligo meas, et diligor a meis. Sed quomodo co-
'suts. Haac est definilio boni pasloris. Hoc ergo fecit. gnosco? Vis audire quomodo? Sicttl novit me Pater,
Uoc et vos faeite, si necesse Juerit. « Majorem enim el ego agnoscb Paiietn. Sic, jnqttil, cognosco, id est
dilectionem nemo habet, quam ul ajiimam suam diligo meas,,el diligor a mcis, sictit diligor a Palre,
ponal quis pro amicis suis (Joan. xv, 15). » Merce- et diligo Patrem. Unde et in seqtienlibus ait:« Sicul
iiarius autem, el qui iton est pustor, cujus _nonsunt dilexitjne Pater, et egediligo vos (Joait. xv, 9). »
oves propriw, videi lupum vettienlem, el dimiiiil oves, hemqtie: «Non pio his rogo lantum, ^sed et pro Jiis
el fugit. Mercenarius aulem est ille episcopus qui, qni crediluii sunl per veibum eorum in me, ut
in pascendis etwgmdis o\ibus, sola temporaha cl omnes unum sinl, sicut et tu, Pater, in me, <Hego
transitoria quaeril. Qni non amore cosleslis palriae, in le,,ut ipsi in nobis unum sint (Joan. xvn, 20,21).»
sed pio lucro, et mercede reriim leinporalium 'o\es ~El animam meam pono pro ovibus meis. lnde, inquit,
Do*minieaspascil, Et isle quidem apud Deum pastor probatur quod diligo eas, quia animam meam pono
non esl, etsi ab hominibus paslor dicatur. Hic autem pio-o\i.bus meis. Nisi enim eas dilexisset, aniroam
non habct oves proprias, sed mercede con.luclas. pro eis non posuisset (4258). Et alias oves habeo,
Si enim ejuspropi"ue esseni, diligeret ut pio*pnas, qumnon sunl ex hoc ovili.El tllas oporlel me addncete,
relicis, sicul est in synodo eoiistiiulum, per invo- cel.Non solum Cbristum verum praedicet, sed Christi
<!,ilionem solam seplifonnis Spirilus, episcopalis glori.un quaerat, non suani, » etc. Ide.u Terme Gre-
manus impositioue, calholicorum convenlui socia- 0 gorms lib. ix, Ind. 2, epTsu ilJ, et hb. xi. ep. 46,
miis; quodetiam toiusOriens Occuiensqiiecusiodii.» lnd. 4. V. etiam Hier. ad cap. vu Osee.
> Atque hinc quaestio theologica de nanira hujus un- , (1255) S. Gregor. bom. 14 i« E\. el Beda ad h.
1 clionis sive
liiiposilionis manuum., Confiunaioriam ' h i iugredieUu quippe ad Jideni, egiedieiur vero a
tueri viduntur Petrus de Marca ad C. Cl.ironionl. el . fide ad spem, a credulitaie ad coiiteiiiplaiioiieni,
Sirmondus Aniirrh. 2. Negant ii, quos antea lauda- pascua autem inveniet in seterna lefeclione, > etc.
viinus, Chardon prsesertim, qui lamen de Conf. c. r Aug. Iracl. 48 :« Ovcs credt ndo sunl, oves paslorem
5, ex &olitisinteniionis defectti asseril, Confirma- , sequendo sunt... o\esperostiumiiuraiidosunl, o\es
iioms sacramenlum non fuisse.Sequioiibilssetatibus, exeuudo ei pascua imeniendo suni, ovcs vita aeleiua
in Orienie per sacramentum Confirmalionis haercii- penfruendo sunt. t
i «osfnisse rccontiliatos, ex eorum Euchologio (uuil
"• (1254) Hoc ex commenl. decerpla csl homil. sub
cxplicare aliter rem Goaiius"eoneLur),.aliisque, mo- Emis. nom. \ulgaia, el Doin. u, posl Pa^cha posiia.
mimeiilis eortim tempoium, permulti coniendunt. (1235) De ntroque hoc luporum genere \ide
TT. et Holsienium Diss. 2, de forma sacramentii S. Gregor. hom. 14, in Ev. n. 2.
"\Ti«J.
confirmal. ap. Graec. (125b) II. Timolh. n, 19 : Cognovh Dominus, elc.
(1252) Vid. S. Aug. tract, 45, baeeexplicanlem de; (425*7)Gregor. 1. all. lEt cognoscoovesmeab, hce
Haeretieis, concltidilque : « Hoc lenete, o\ile Chri tii est diligo.
esse calholicam Ecdesiam. Quicunque vult intraic : (1258) V. Gregor. 1. ali.
ad ovile, per nstmm intt-el. Chnsium verum prjedi-.
5S7 CQMME-jNT. 1N JOAN. — I-ARS II, CAP. X. 558
et vocemmeam audienl, erlftel unum ovile, el unus \ lieu Salomonis (1244). Encaenia dicebant Judan
pastor. Hocast enim, quod Apostolus ail: «lpse est jllam festivilatem qtiam celebrabant pro lempli
pax nostra, qui fecit utraque u.Mitm(Ephes. n, 14).» cedificatione, sive innovatione, In hac autem festivi-
Junxit enim duosparieles, uniim «x eircumcisione, tate ambulabat Jesus in tempIo.inporticnSalomonis,
etaltcrura ex pra'puiio venientem. Jud,eis enim lo- ostendens se illam sapientiam esse, quse laudatur in
quebatur Dominus, quibus se gentiles jnngere pro- libris SapientiaeSalomonis.Sed quia hiemserat,et quia
miltebat, ut ex duodus populis (1259) una doinus invidisegelu Judseicongelalierant, et charitatisignem
ajJificaTetur el una Ecclesia conslrueietur. Facta non habi-banl, regem.et domintim suumocciderecu-
est igitur pax inler Judseosl el Genliles. Unum est piebanl(4242).Proximaenimsunt frigus elfnors. Cit-
ovile, unus est pastor, unam legem lenent, unum cumdederunt 2f§f$) etgo eum Judmi, non ut in eusn
Deum adorant, el unius pasloris \ocem sequuiilur. crederent, sed ut eum perderenl. El dicebant ei:
Propteiea tne Puler diitgit, quia ego pono animam Quousque animam noslram tollis? Si lu es Christus,
meum, ulheruin sumani eam.Qujd esl Itoc? Nun- dic nobts palam. Quem nos regem dicimus," Judaei
quid enim, priusqam.animam suScepisset, vel po- Christum appellant. Dolo igitur loquebanlur, ut si
suissel Jcsus, eum Pater non diligebat? Bihgebat se Chrislum esse Dominus responderel, qtiasi qui
utique, Sed liaecad boniinem referenda sunt, qui B Csesari contradixisset, mox Romanorum minislils
inde meiilo a Deo diligilur. quia« factus esl-ei obe- "oeudendum traderent. Hinc est eiiun, quod Pilato
diens usqne ad mortem ^(Phtlipp. n , 8). » Potesl dicunl: « Si hunc dimittis, noii es amicus Coesaris.
antem et aliter intelligi, ui ijic dicatur Qtianla erga Ouinis enim qui se regem facit conlradicil Cae-
me sit Pairis dilectio, in eo maxime inielligi potcst, saii (1215) (Joan. xix, 42). » Respondit eis Jesus;
quod «go ipse, sicut volo,>pono aniraain, eLiierum Loquar vobis, el non creditis. Opeia quai ego facio in
sumo eam. Haecenim^poteslas nulli alii daia esl. nomine Palns mei, Itmcteslimonium pethibenl de me.
Neino tollit eam a me, sed ego pono eam a-meipso* Cur nie, inquil, inlerrogatis? Loquor vobis, et non
Poteslatem habeo ponendi anipipm mcam^,el potesta- creditis. Sed quia verlis non creditis, vcl operibus
tem habeo ileiumsumendi eam. fltc mandalum accepi credile. Operanon menliunlor. Sedvos non creditis
a Patie meo. Habebal enim in poteslate Jesus et Vi- verbis meis, neque opeiibus meis, quia non eslis.ex
sere quanlum^volebat, el roori, quando \olebat,. ,oviiuis,meis. Manifestum est igitur quod ex ovibus
Tantum vixit, quanlum voluit: jnortuus esl, qtiando Christi non sunt quictinque verbis evangclicis cre-
voluil. SaepeJud.ei voluerunl-apprehendcre-eum, el derc nolunl. Oves mew vocemmeam audiun', ~ele_,o
non potuerunt. Et hoc ideo, quia nolebat. Tanlum ~ cognoscoeas, et seqtiunUtr me, el egovilam mernain
igilur in etim poluerunt Judsei, quantum ipse eis do eis, et non rapiel eas^qnisquam de manu mea. Et
toncessil,(12lG). Quod autem ait: Hoc mandaium de his qnidem satis jam supeiius diximus. Piobat
accepi a Puite meo, Paircm honorando dicil. Hoc auicm qnod non lapit eas quisquam de manu sua,
enim donum et tnandalum, seeundum humanitatem ,dum, ditil : Paler meus quod dedit milti, inajits oni-
Damino dalum, toiius Tiiniialis csl. Dtssenlio iie- ittibus esi, et nemo .potestrapere demanu Pctiis mei.
-rum ^facla e_slrinlpr, Judwos propter sermones_hok. Sed ne aliquis diceret, quia non inde consequitur,
Dicebunt aiuem multi ex ipsis : Dminonium habel, ct ulde ejus manu rapi non possinl, addidii, dicens :
hisantt. Qaid eum audilts?El isli quidem non eiant Ego, et Paler unum sutnus. Si enim ipse et Paler
de ovibus ejus. Alii dicebanl: Hmc veiba non sunt .unum sunt, cum'nemo eas lapere possit de manu
dwmoniumhabeniis. Nunquid dwmonium potesl cm- Patris, nemo polest„.rapereeas de manu Filii. Sed
coruin ocuios apeiire? Isti autem jam ad o\ile pro- unde vel ille, Paler; velisle, Filius esse probator?
plnquabanl, ,et ejus oves Jiefi incipiebant. Ex eoutique, quod ait : Palermeutquod dcdil mihi,
XXXI. Facta sunl encmnia in Jerosolyims, et majus omnibus esl. Ipsuin cnim dedisse, genuissc
hiems eral. El ambidabat Jesus in lemplo htpoic . fuil^(4244). Non enim prius iuif ille, qui dedit,
- -
(4259) Augusl. trael. <47:« Dnobus istis gregibus, D . (1242) Augusj-iib.:« Iliems~erai_ el fiigidi erant.
tanqiiam duobus.parietibus factus est Japis angu- - ad illumeniin divinum igneni accedure pigri erani,
iaris. » si accedereesi, credere...frigiieraiu a diiigenJi chari-
(4240)Aug. Irael. 47 : « Quid est ego pono?.Egc tate, et aidebaiit nocendicupidilate.»Giegorjus, lib.u
illani pouo:non glorienlur Jmiaei. saevirepatuerunl, Moral. c. 2:^«Inltieti bbel quomodo sacia eloquia i.i
poteslatem Jiabere non potuerunl. Saeviant quantuii: ' evordiis nar.rationum qualitates expjimiuit terminos-
possunt.Si ego^noluerOjquidsaeviendofactun sunt?i quc cansarum. Aliquandonamqueaposiiione loci.alh.
4ta eliamChrjsost. Ifom. 72^ in Joan.n. 2 :« Polesta- quando a positione corporis,aliquandoa qualilale ae-
tem habeo, elc. Quandiu ergo retinere volu.l, nenK ris»,ahquando a qiialiiate leinporis,sig*iant, quid de
contrapoluit: cum permisilautem,tunc facileTuit.i \ent-uia aciione bubjiciaiit...i'A qualitHte,aeris res
Vid. et hom. 60, n. 2, ubi el de prsecepto, seu man- siibsequens demonsiiatur : sicut evangeljsta, cutu
dalo Chrislo daio, de quo"fuse Cyrill pag. 661, con ' praedicanle Donjiiio, nullos luim ex Jud*is,credi.uros
cordiam cuin Palre inlerpretaiites. Aliler Lalin 'diceret, prjemisit, dicens : Hieins dutemerqt. Scri-
PP. iionnulli, de quibtis Petav. de Iucani. Iib. i\, e ptum nauique est: Quolnam abundqpil iniq'titlai, cu-te->
cap. 8, et TT. passim. Utris A. assentiatur, non satf i - \tigescet chatiias mullorum. lJcirqo ergp hyemis
seipse explicat. ravil te'mpus«\primeiie, ut inesse auditoriuncordibui
(1241) Augusiim traet. 48: « Encsenia festivita i malitise frigus indioaiel.
erat dedfcationis lempli. Gisete enini rw.-ih dicitu (1245) Hic Bedse \erba A. ferme exsciipsi'. _.
noiiitn, » elc. (I244)HTcron, ad Ezethiel.- G.x\m : « Et ips&
'
g39 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS -
j JblO
qtiam i!le cui dedil; quia non piius fuit ille qui ^ Sequitur : Si facio, el bi nvlii nonvullis credere3ope-
genuit, quam ille quem genuit. Neque enim ali- tibus credtle, ul cognoscatis et credatis quiain^me
quando Paler sineFilio fuit; quia sine Veibo, sine est Pater, el ego in •Palie. Quia enim uniim. suiit
virltite el sapienlia, sine vita et veiitate nunquam Pater el, Filius, et Filius csl in Patre, et Palprjn
esse poiuit. Hoc enim lolum esl Filius Dci. Ipse Filio (1247). Qumiebant etqo eum apptehendeie,,et
euini est « \enlasei \iia {Joan. xiv, 6). » Ipse csl cxivil de manibus eorum. Qtiseramus igitur el nps, ,
Verbiim, virLus el sapieulia Patris. Sapienlia uli- sed non sicul illi. Quseramus fidect pietale, e,t non _
qtip, qnam ipse gpnuii, non quae sapientem eum fe- effiig*.elde manibus nosiris. His"enim nianibii^.ap- ,
cerii. Esl igitui Pater sap ens, quia Sap.enliam ge- prehendittir el tenelur Jesu«. Et abiil iieiuinj.alis
nuil. Esl el veiax, quia Veritalem gciiuil. Sed quia Joidanem, in eum locum ubi fuetal Joannes.bjtpti- .
iuinquain fuii non sapiens, et non verax, nunquam zans mimum, el mansit illtc El mulli venerunl_ad c
jfuil ante Sapienliam, et Veritalem. Nunqiiaro cnim ~ cum, el dicebnnt : Quia Joannesqnidem signutq fepif^
sapiens sine s.ipieniia essse polesl. Sustuleimil eigo ntillum. Omnia autem, qttaxunque dixil Joan_\jsjte .
lapides ul lapidaienlettm. Respondil eis Jesus : Mul- hoc, veia pant. El mulii ciediderunl in eum. Ypr-
\ta bona opeia osiendt tobis ex Palie meo : piopter lasse ad hoc iverai Dominus illuc, ul isii ad ejim_
quod eojum opusme lapidatis? An quia ail verilalis ];_venirent, etim viderenl et in eum «rederent. r ^ .
viani vos revoco? ani quia \os ab setermc moilis XXXII. [CAP. XI j Etal quidain langwns La-.
perietilis eruo ? an ideo foitasse, quia infirmos vc- xarus a Relhania, dc caslello Maiiw, et Maiihm so-
slros sana\i, caeeos illuminavi, leprosos mundavi , rotis ejus. Maria autem eial qum unxit DoDunum
paialylicos curavi et niorluos suscilavi? H.ec enim ungucnto, el exleiiit pedes ejus capillts suis Cujus _
opera jton lapidatione, sed iionore digna sunl. Re- fraler Lazarus infiiniabalur (1248). In maguis lau-
spondetunt ei Judasi: De bono opeie non lapidamus dk'jus Maii.e scripsil haec evangelista, quae Domi- •
te, sed de blaspltemia; et quia lu, Iiomo cumsis,facis num tmgere ejusque pedes tangere meruit. Beaiae^r;
leipsum Deunu Slulli Judad interroganl eum quis illse animse quae ad similitudinem hujus Maiiae(cum
sii, et palam eum lespondcre togaiii, et quia \eii- aiomatibns, cum unguento el bono odore ad Donii- ,
talem eis rcspoudet, eum occidere \oiunt. Respondit num accednnl. Haecest illa quse in Canticis |,can- , s
etsJesus : Nonnescriplum est in lege veslia quia ego licorum loquilur, dicens : c Cum essel rex in -?Cjiu-f -,.
dtxi : Dii esiis ? Legem, hoc in loco Psalmos \o- bilu suo, naidus mea dedil odorem suum (Cant. .v,;
cat (1245), quia cl ipsi judicant, duro et noeentes 11). t Tresmortuos Dominum suscilasse leginjus; ,
damnaiu, el bonos justificanl. St illos dixil deos, ad " filiam scilicei principis Synagogaein domo : fili..m
quos seimo Dei faclus esl, et non polest solviSct iplu- ( nmlieris viduaeexlra porlam civitalis; et huncLa
's-; quent Paier sanciificavtt et misil in mundum, vos zaruin in scpulcro qualriduanum. Per hos enim Ites
dittlis : Quia blasphemas; quia dixi:FiliusDeisum? moi tuos ti ia mortis genera significanlur (1249). Mo-
Si, inqtiit, adoptivi filii dii dicuntur, cur naturabs rilur enim homo prava el illicila cogilando : mori-
Filius, Deus non dicatur? Si illi dieuiUur dii, ad Iur male operando : monlur in peccaiis perseve-
quos sermo Dei faclus esl, et ideo quidem dicmitur, rando. Cogitas aliquid agere quod non licet ? mor-
quia seriuouem Dei custodiunl, cur uon magis ipse lua est anima tua , sed in domo adbnc, et in occulto
sermo Dei dicatur Dens? AT<m enim poiesl solvi Scri- jacet, qtiia Iatel peccaium, el nondum divulgalum
pluta, quia « non praelerlbil ex ea uituni iola, neque est. Si vero cogitaiionem ad effeclum perducas, non
unus npex (Malth v, 18), » donec tola compleattir. solum mortua est, sed jam esl exlra civilalis poriam
*
Quod aulem ait, quem Paier sanciificavil, tale esl ac elala,el per peccalum ab Ecclesia scparata, sepnlcio
si diceret: Quem Paier sanciuro genuif. Idem enim et perdiiioni proxima esi. At vero ille qui pecca-
luit et-sanctificasse et genuisse (124<3).Si non facio tum aliquod magnum commisit et mullo tempore
jtQQopera Paliis met, nolite ctedere milti. Mirabilia in eo perseverai, non solum morluus est elsepultus,
sunt opera Palris. Mirabilia sunt opera et Fiiii. verum eliam jam fetet, quia ejus tuipissimam fa-
iFacit ille quod vult. Facit et iste qnidquid vull ^ mara omnes circumquaque audire abhorrent. Omnes
dint : Paier quod dedit mihi, omnibus majus est, et phelm. Aliquando aulem in tria disTibuil easdem
nemo polesl rapere de manu Pattis meii ev qtio per- Sciipluras, ubi ail: Oporlehal impieti omnia qum
sptcilur una Patiis Fil ique potesias, virtus atque scripla sunl in lege, el prophelis et psalmis de me.»
stibslaiuia. Si enim de Filii manu qiue dedii Pater (1246) Aug iracl. 48 : « Sic sanctificavil, quo-
nemo potest Tapere ; et basc eadem in P.uris manti modo genuit. Ut enim sanclus «sset, gigneudo ei
MIIU, quse non rapiunlur ab eo : liquide comproba- dedit, quia saiiclumûm genuii. » Vid. eumd. lib. n
lur omnia Paiiis et Filii esse couinuuiia. » Aug. de Tiin., c. 5, Cyrillum, et PP. alios apud Petavium
lr:n i. 47 : « Paler non quasi ei Fiiio <iui imperfectus lib. xi de Incarn , c. B; Elias Creiens. ad orat 4.
cst natus aliquid addidil : sed ei qtiem pcrfectum Naz. de sanclificandi veibo disserit, quol niodis in
genuit oiiinia gignendo dedit. i V. eiiam IracU 48, Scripturis usurpeinr.
el Ambios. lib. 111de Sp. S. cap 18. Chiysosl, honi. (1217) Ex hoc Joan. loeo ertiunt TT. divinamni
61, in Joann.; Basil. lib. iîdv. Etinom., eic. personarum «circuminsessionem » qtiam \ocanl; de
(1245) Aug. tract. 48 : « Legein appellavil Do- qua Peiavius lib. iv de Trin., cap. 16.
iniims gcneialiter onines illas Scripluras, quaimis (1248) Est homil. Emisem Fer. vj, posi. iv Dum.
a
alibi spenaliter dicat legem, prophetis eam distin- Qtiadr., pag. 90, de qua erit judicium sicut de aliis.
guens, siculi esl : Lex el piopheue usque ad Joan- (1249) Haecex Aug. tracl. 40, in Joan. n. 5, qjia.
nem Inhis duobns pi aceptn lolti lei p^tdct el pio- allnlciMl eliam ad Luc , c. \u , n. 17. Vid. p. Io0'.
COMMENT. 1N JOAN."— PARS 11. CAP. Xf. 542
Ml
lanien hos suscital Jesus, Si a peccato cessent. et kambulaveiil, sierrorem et tenebrafum principem
_J corde poeniteant, et pro eis parentes, et sorores secutus fueril (hocestenim in nocle ambulare),
cV maler vidua deprecetur. Unde striplum est : offendel el cadet. Cur? Quia lux non est in eo, quia
< Confitemini alterutrum peccata;vestra, el orale erroris tenebrae excaecaverunl oculos ejus. Hmc ait,
pio invicem titâlveinini. Multum e.iim valet depre- el posl hwc dicileis : Lazarus amicus noster dormil,
i-aiio jusii assidua (Jac. v, 16) (1250). » Sed quid sed vado, vt a somno exciiem eum. Dixerunl ergo
,»er qualuor dies, quibus Lazarus in sepulcro mor- discipuli ejus: Domine, si doimit, salvus-eiit. Assolet
luus jacuit, nisi quatuor setaies iiiielliguniur ? Qua- infirmis somnus signum «sse salulls. Dixerat aulem,
tuor eniin setalibus,- quasi quatuor diebus fetens in ail evangelista , Jesus de moile ejus . Illiautemputa-
eiat
peccati sepulcro morluus jacet ille qui in puerilia verunt quia de ^somnidoimitwne dicerel, Ettale
et adoiescenlia, in juveiitute et senectute iri malo "ac si diceiel: Dormil Lazarus, sed mihi : aliis au-
qu.d coeperal perseveral (4251). hifanlia enim, tem mortuus est. Facilius ego de morte eum resus-
quia ignoraniia. plena esl, his diebos non annume- cilare possum, quam aliquis homo eum de somno
r.Uur. Oonsidera igiittr quanta sit benignilas Sal- excilare valeat. Yado igilur, ut a sonmo exciiem
\atoris nostri, qui posl tatuani perseveraniiam in eum. Tunc ergo dixit eis Jesus manifesle : Lazarus
malo, pumdum et felentem resustitare non dedi- H mortuus est, et gdhdeo propler vos, ui credalis, quo-
guatur. Miserunl ergo sotoies ejus'ad eum dicenles . niam non eiam 'ibi. Sedêamus a(l eum. Gaudeo, in-
Domine, ecce quem amas infiimuiHi. Audis igitur quil, quoniam non eiam ibi. Si enim Jcsus ibi
quia Dominos amat peccalores ulique~j.iin poeni- essei, ille mortuns non esset. Ubi enim esl viia,
leules. Tales enim peccatores sigmfi al-Lazarus. _ mors esse non potesi. « Ego, inquit Dominus, sum
De quahbus ipse (1252) Dominus ail : « Gaudeo resurrectio et wia (Joan. xi,25); » GaudeoMgitur,
supcr uno peccaloie^pcBnileiitiam agenle, quain sed propter vos. Cui propier vos? Ul credatis, ut
stipra nonagiuta novem juslis, qui non indigenl illius resurfectione fides vestra lioboretnr, cujus
po-iiilentia. »Audiens aulem Jesus dixit eis ; lnfir- morteni ego absens vobis annunijo : Dixit ergo
mtlas hac non est tid moitcin,s,ed pro gloria Dei, ut Thomas, qni dicilur Didijmns, ad condiscipulos:
gloiificeiur Filius Dei \er eatn. Non itieo, inqtiii, Eamus el nos, et moiianuir cutn eo. Hoc enim dicit
moriturLazarus, ut in morie Tiiaiieat, sed ul pro Thomas, quia laulo odio adveisus Jesum et tlisci-
gloria Dei a morluis resuigal. bitigebat Jcsus Mar- pulos ejus Judaeos inflauunaios csse sciebat, ut
Iham el soroiem ejus Manam el Lazaium. Diiigit nihil nisi mortem, et p<finamab cis exspectaret.
eniro Dmninus el aciivam vitam el couicniplalivam, eum qualuor dies jam
r Yenit ilaque Jesus, et inVenit
et pctcatores ad poeiilienliam con\etsos (1255). De in monumento habenlem. Qiudaiilem qualuor dies
his 3utem alias dispulabitur. Ui eigo audivit, quia s^guificeni, jam superius diximus*. Erat aulem Be-
infiimabalnr, lunc quidem mansil in eodem loco duo- thania juxla Hierosolymam quasi sladiis duodecini.
.«.s. tftfitws.-Deincle posl hwc aicit ___Q\ dhcipulis Non eral igitur valdc difficile ad Martham et Ma-
suis : Eamus m Juitaam iierum. Dicuni ei dhcipuli: riam «onsolandam inde Judaeos Belbaniam athe-
R,ibbt, nunc quwiebant te Judwi lapidure,et tieium nisse. De quibns subdilur : Mulii aulem venaunl,
v..ats illuc ? ResoonditJesus :'Nonne duodecim hoiw ad Marlltam el Maiiam, ut consolaremur eat>de fta-
sunt dtei? Si quis ambulaveiii in die, non offendil, tre suo. Marllta ergo, ut audivil quia Jesus venii,
qaia iucem Itujus mundrvidet. Si autem ambulaoerit occurril illi. Maria auiem domi sedebat. Cur autem
tn nocie, offendtl, quia luxnon est in eo. Quid est, ubique Mariha sollicila sii, el Maria qtiieta; illi
inquit quod dicilis? Me sequimini,, posl roe sciunt qui per eas activam el conlemplativam vi-
veniie. « Ego sum lux muiidi (Joan. \ui, 12).-» tam glonficari intelligunl. Di$it ergo Maitha-. ad
Ego sum dies. Vos horae. Nontte ditodecim hoiW Jesum : Domive, si fuisses hic, frater meus non fuisset
siint diei ? 1 ieo ego vos duodccim elegi, quia moriuus. Qnomodo enim mori possei, si vita illi
sunijuodeci.n liorae diei. Quia igilur hora; eslis, Dadfuissei ? De se enim Doriiinus ail: < Ego sum via,
diem sequimini ( T_54 ). Hoc - enim horarum vcrilas et vila (Joan. xtv, 6). s Sed et nunc scio
pioprium esl. Si quis autem Iiunc diem sequa- quia qnwcunque poposceiis a Deo, dabit tibi Deus.
tur , si quis in eo ambiilaveril, si quis mihi Dicit illi Jesus: R.esuiget fialer luus. Alilla : Scio,
cre.iiderii, non oJTendel. Cur ? Quia lucem hujus iuquit, quia resurgel in resttrrectione in novhsin)o die.
mundi videt. Ego sum lux mundi. Si vero in nocie De illa resurreclione ceria stim. Hanc te facere
(1250) Videttir A. Jaeohi verba ila intellexisse, 'sione Iegis naluralis. 5 a transgressione legis scii-
nl primam eliam eoium paiicin, de coi.fessioue pljp, 4 a violatione dotliinse evangeliese.
peecalorum_(quoniam eam atiulit) aoceperilde pii- (1252) Lucsexv, 7. Gauditiin eih, etc.
vala confessione non sacrameutali, qtia laicis etiam n. 22 , pag.
(1255) Alil.i, id est ad cap. x Luc.aciivam
liominibus pectatorem se aliquis prolessus, eorum 462, ciun muliih interpretibus vitam et con-
ad Deum preces implorat. Atque F.stitis quidein ad tPinplativam in Mariha el Maiia piaemonstratas
h. Jacobi locuin satis Iiane piohabilem esse expla- _ dixerat. Jn Lazaro vero peccalorcs designatos iidem
nationem assever.u. ferme PP. agnoscunl. Prseler Aug/all. 5, Gregoiv,
(1251) Beda iuteliigit hic qualuor veluti mortis 1.xxirMor. c. 12, et hom. 26 in Evang.
gcneiahomiuj : I ab Adamipeccalo, 2 a transgres- '1254) Vid. dicla adMatc-. e. in,.n.2, p.8,&.
I 545 . S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSlg S.4
posse non dubito ; sed utrum facias, certa non sum. A dicitur: _iAdam, ubl es?i (Gen.ni, 9.) Quod quident
Dieit ei Jesus . Ego sum resurieciio el viia, Per me lale fuit ae si dicerel: Considera mpdo de quanta
resurgunl-et 'Vivunt quicunque vivunt et resurgunt. gloria in quantam miseriam devolulus es. El laliler
Quiciedil in me, eiiam si morluus fuerit, vivet. Qui quidem illi ponuntur, qui per Lazarum significantur.
1 igiltir «on cretlit, non \ivet. ViVet aulem, sed in Sed a quibus ponuntur nisi a mulieribus? Mulieruni
popnis. Talis aulem vila mors est polius dicenda, namque consilio faclum est ut omnis hoino mo-
quam vila. Vera enim vila monis amaritudinem rialur et in sepulcro_ ponatur. Et laciymatus est
non habet. Qui igitur credit in Christum, quamvis Jesus. Lacrymemur igitur et nos pro omnibus illis
teinporaliler morialur, vivet lamen in aelernum. quos in fetore vitiorum jacere senlimus , si forte
Siimliter autem ille qui vivit el credit in eum; noslris lacrymis eos Dominus resuscilare dignelur.
credere enim vivere est, quia vita animae fides Dixerunl ergo Judmi : Ecce, quomodoâmabal eum.
esl (1255), quanquam morialur. Credis hoc?rAit Quidam aulem dixerunt ex ipsts : Non poleral hic,
iili: Utique, Domine. Ego ciedidi, quiatu es Chrislus qui aperuit oculos cmci, facere 'ut et hic non morere-
Filins Dei, qui in hvnc mundum venisli. Et cum hwc lur? Jesus ergo rursus fi emens in seinetipso, venil ad
dixisset, abiil, el vocavit Maiiapi sororem suam, si- pionumentum. Erat autem spehmca, el lapis superpo-
lentio dicens : Magisler adest, et vocal le. Illa, M B silus erat ei. Ail Jesus : Tollile lapidem. Non enim
audivit, suirexilfitto, et venit ad eum. Nondum enim possunt resurgere qui iapide premuntur et claii-
venerat Jesus hi castellum, sederal adhuc in iiloleco,' duntur. Lapis isie, littera legls esl, quoniam_ in
ubi occurrerat ei^Maithq. Judwi igilur, qtti erxtnl lapide scripta et data esl. « Littera enim oecidit
cum ea in domo el cansolabanlur jeam, cum vidissent spinlus autem vivificat ( // Cor. m, 6). » Tollatur
Matiam, quia ciio surtexil el exiit, secuti sunl eam ergo lapis, removealur lillera quse occidil, et ac-
dtcenles, quia vadil admonumentuni, utjploret ibi. cedat spiritus qui vivifiol (1257). Dicit eiMdiiha,
Maria ergo cum venisset, ubi eral Jesus, videns eum, soror ejus qui morluus fueial : Doinhie, jam fetel,
cecidit ad pedes ejus, et dixit ei : Domine, si fuisses qualriduanus enim esl. Quid enim felor, el quid dies
hic, non essel mortuus fraler meus. Ambaesoroies qualuor significenl,supetius diximus. Dicii ei Jes%is.
idem dicunt, idem.iutelliguut, et veram vilam Chri- Nonne dixi fibi quoniam^ st ciedideris, videbis alo-
sium esse credunl, quo, praesenle et volenteJ>(S2> riam Deil Tulerunl ergo lapidem. Jesus uulein, .._-
neipo morialur. Jesus etgo videns eam plorantem, el valis suibum oculis, dtxil : Paier, yiaiias a_f. ti.i,
.Jadmos qui veneiant cum e.a plorantes, infiemuit .quoniam audisti me. Ego autem-sciebam quia sem-
\'tpiriiu el tuibavit seipsum. Non igitur aliunde tur- per me audis. Jesus enim secundum cam paiiem,
.hatus esl, sed ipse lurbavit seipsttro , el magiium C qua horiio est, fiemil, luibalur, lacrjn.atur orat,
-aliquid significavit nobis per hoc tpsum (1256). Iste exauditur, el graiias agit (1258). Hsec autem cur
cnini fremilus el hsec luihalio nos docet quid nqs dixeiil, cur ora\enl, el gialias egerit, mox redd.dit
quoque in lali re agere.de.beamus, quando vel pro , causam dicens : Piopier populum, qui cbcamstit,
nobis ipsis, .el pro aliis in peccatis turpiter degen- dixi, ul credani, quta tu me misisii. Hinc esl cniin,
tibus et feleniibus Deum oramus. « Nogeniui, ait quod alibi ail : « Ego a me ipso non veni, sed
Aposlolus, quid oremus, nescimus ;-sed Spiriius san- Paler metis misit nie (Joan. vm, 42). » llac cum
£Uis oial pro ifobis, geipitibus iuenarrabihbus (Rom. _dixisset, voce magna clamavil : Luzaie, veni foras.
VJII, 26); » Unde el Psalmista :, « Sacrificlum Deo , Qui magno somno premilur, raagna voce clamandus
nsp.rituo coutiibulaius; cor coiilrilumjet liumilialum est. Magno enim somnogravalur, qui in peccato se-
Detis non spe.rnit (Psal.v, 19), » Et dixit Jesus: .. pultus, neque in pueritia ,• neque in adolescentia,
libi posuistis euni ? Sic enim et primo homini a Dec , neque in juventute, neque in sseneciu.e excilaiur.
l V
(1255) Aug. tract. 49, n. 15 (quem Beda exscri- 1 ficel libi quomodo luibari tu dcbeas, cum tania
bit) : < Undemorsin arfiina? Quia ndn est lides. niolc peceati gravaris el'premeris? » Uaec ettdciu
Unde mors in corpore? Quia non est ibi anima. Ergo rj \erba usuipat ad h. 1. Beda,
animae tuaj.vjla, Jidesesl ; Qui credil in me, inqujl, (1257) Hoe quoque,,tit videlur A. ex Augustmo
eiiamsi morluus pierh in carne, vivet in anima, do- 1. all. seu ex Beda : « Morluus sub Japide, reus sub
nec"rcsuigat el caro, naiquam postea moriiura.'H"oc lege; scitis enim quia lexqusedala est Judaeis, in
<jst, qui credit.in me, licef monatur, vivet. Et omuis lapide scripla est. Omnes autem rei sub lege-811111;
, qiu \ivil in carne.et ciedit iij me, etsi morialur.ac bene vhentes ctim lege sunt. Justo lex posita non
. tempus, propter niorlein cainis, non morietur ii: . esl. Quid est eigo laptdem removele? Graliam prae-
acieiiuim, propler"vilam spirilns el immortalitafen dicalc. Apostolus enim Paulus niinislriim se dicil
resurrectionis. > lla et trasi. 22, n/C" Novi Testamenli 11011 liliera, sed spirilu. JSamidteia,
'(1256) AugustJ 1. ail. :- « Nescio quid nobis insi- inquit, occidit, spititus vivificai. Littera oCcidens
nuaveiit, fremendo' spiriiu et turbando seipsum quasi lapis est premens. Removeie, inquil, lapidem,
Ouis enim eum posset, ni.i se ipse lurbare?... Anun: reroovete legis pondus, gratiam praedicaie. » -
1 ct caro Christfcnm Vefbo Dei una persona esf, unu: i (1258) Chrysost.- hom. 65,_*n. 1 : « Humanam
Christus cst. Ac per hoc ubi siimma poteslas esi exhibel naluram : lacrymatiir enim et uirbatui.
M.cunduni volunlatis nulum traetaliir infirmilas Solet quippe luctum humanus affectus excitare :
" noc est lurbavit semetipsum. Dixi pbtestatcm; at- deinde afleclum corripiens (lllud enim tnfiemuil spi-
jende significationeiii. Magnus reusest, quem raoHii< rtiu hoc signilicat) lutbalioiiem^cohibtiil.»V.Cyrlil.,
t quaiiiiluuiri', et illa'significat sepultuia. Quid ^S , p. 1.8S, C8t).
Yf.i1.ffquod turbat semetip«tim Chrtstus, nisint signi
JM3 COMMENT.IN JOAN. — PARS II, CAP. XI. 516
I.oc enim significanl illi quatuor dies, quibus La- ,t\ Psalmista ait: « lllic irepidaveruiit limore, ubi non
zarus jain fetens"jacuit in sepulcro. Et statim pro- erat limor (Psal. xm,5).» Si enim Christo credidis-
dhl, qui emt morluus, ligalus pedes, et manus inslitis scnl, si Jesum rion occidissent,'neC locum, nec geri-
el facies illius sudario eial ligata. JSIulladesperationi •tem'amisissent (1265). Sed quia Cbrislum occidere
daiur occasio, cum Lazarus jam -feteus-et quatri-*- Tibn tiihueruiil/ei loCum et geniem perdidenint.
duanus a mortois «resurgal-.El valde.quidem mira- Unus aulem ex ipsis Catphas, cum essel ponlifex
bile, non solum quia mortuus resurrexit, verum anni illius, dixil eis : Vos neschis quidquam, nec co'-
etiam quia pedibus manibusque ligalus foras pro.- gitatis quia expedil vobis ut unus morialur homo
cessil: Et hsee forlasse-siguificatio 'Cst, ul intcTJi- pro,populo , el non iota gens pereat. Hoc auiem, ait
-gamus quia « peccator, quacumque hora conversus evangelisla, a semelipso non dixii; sed, cum esset
fueril et ingemueril, vila vivet, el non moiietur poniifex anni illius, piopheiavit quia Jesus moritu-
{1259). t Ligalus tamen adhuc esse-videtur, donee rus etal pro genle, vt non lanlum pro genie, sedjit
ab episcopis solutus, Ecclesiae âcramentis (1260) filios Dei, qui eranl dispeisi, congregarel in iinum.
icconcilielur. Iste enim lalis, quamvis foris appa- Vos, inquit, nescilis quidquam, neque cogilalis ea
reat, inlus iamen ligatus non est, quia peccalorum qua. necessaria sunt..'-Ego autem scio el cognovi
^lnculis solutus, jam Deo per poeniTentiam vinclus B qoia necesse est ul unus moiiaiur homo pto po-
esl. Unde el Lazarus, ac si penilus ligalus non essel. p\do, et non totagens pereat. Hoc autem non dixit d.
2@3de sepulcro liber exivit.Quem lamenDominus -semeiipso,ê<ia Spiritu sancto, qui aliter quam ipse
solvere jussit, quatenus el nos eos osleudamus esse jnlelligebal, -verba illriis* dirigebat inMpso. AliuS
solutos qtri,audiiaToceEvai)gelii, in anima perpce- Caiphas se clicere pulabai-, aiqiie alilef sua verba
1'iieniiam resusciiari meruerunl. Multi eigo ex J«- iiUelhgebal. Toia enim ejus inteiilio erat ul Judai
dwis, qui veneranl ad Matiain el Martkam,~et vide- Chrislum occiderenl, ne ipsi a J.omanis occideren-
ranl quw fecil Jtsus,xiedid4riLiU in eum. Quidam lur. Prophelabat tamen (1264) quia Jestis morilurus
nulem ex ipsis abierunl ad Phariswos, cl dixei unl eis erat pro ^Judseorum g-.iUe' 1, et' iion taiitum pro illa
qnw fech Jesus. lloc auiem, ulium ejus gloriam pra.-» gente, sed ut fiIio"sDei, qui ubique gentium dispersi
-dicando, an-eum accusando dixermt, dubil*ari po- erant, iu unam fidem et Ecclesiam congregaret, ut
-iest (1261). _ fieret unura ovile et unus paslor. Ab iilo ergo die
XXXIII. Gollegeruttl ergo ftontifices, el Pha- cogitaveiuntiul inteificeient'eum. Quasi enim ulili
tiswi coneilmm, el dicebant „• Quid \acunus? Quia accepto consilio exquoCaiphas bacc loctitiisest, lola
Inc Jiomo multa signa facil ^1262). Audieiant illa Pharisaeorum multiludo, quomodo Chrislurn in-
- G terficeret. cogilabal., Jtfsws.e.go -janrnon in palatii
pontifices et Pharissei Salvatorem ndslrum Laza-
rum qualriduanum resuscitasse. Ctijus miiacuii nia- ambulaval apud Judwos, sed abih in regionem juxla
-gniludine lerriti"', inter se conciliantes, diceham : desettum, in ctviialem, quw dititur Ephreiii, el tbi
Quid lacimus? Occidamus Jesum. Qiirt-Quia mulia morabaiur cum discipnlis suis. Hoc enim non limoi*
signa facil. Si dimiilimus eum-sic, omnes ciedenl fecit Jesus, qni ubique securus eral, qUi ipsos quc
in eum, \identes &ignaLei'vir(u(es qua. fiuni pcr que suos inimicos in po_es.5iehab'ebai, qui nec vi-
eum. Quod si 'feceiint, -venient Romani, tt loltent deri, nec leneri, 'iiee* occidi posset, si nollel. Cur-
nostrum iocumêt genlem. Tiniebanl enim ne re- fergo? Ut nos dOceiel, ut piovidos redderel, ut nos
gem etim constituerenl, et ob boc contra se'Ildma- qiioqueiniquorum Jioni.num furori el irae cedamus,
norum exerciium concilarenl, quorum ltnperio, sicul si eos forlasse nostra. pra.sentia' et alloculione non
caeleiaegenies, Judsciquoque subdili erant.Sed sjcut cyrrigi,<sed deleriores fieri videamus (1265), Proxi-
(1259) Ezech. xvin, 21: Si autem hnpius egetit j'0_- (1265) Aug. tract. 50 : « Temporalia perdere ti-
nitenliam ab omnibus peccatis suis quw operatus mueruni, et vilam sptemamîiori Cogit.iveruni ; ac
->st, et cusiodtetit omnia prwcepta meatJet jecent sicutriunque amiseruiU. »-Eadem amphoraque habet
judtcium el jusliliam , vila vivel r
el non mo- j) ideni S. Ang. in Ps. LII, m Ps. _.iii,iii_eiiam in Joan.
rielur. Chiysosl. hom. 65, n, 1.
(1260) Aug. liact. 49 : « Qujd esl solvile elsiniie . (1264) Chiysostoni. 1. all. : « Vides qtianta sit'
ajjtre? Quafsolvefitis iii lerra, soluia erunlin rcelo.» pojilificalis poiesias? Quia enim pon.Ulcatum fortius
Beda lisec \erba Aug".exsci ibil, atque addit: « Potuil eiat, licet liidignus, prophelavil, quid clicerct, igi.o-
enim, iigamentj. bolvere qui inortuum resusellavil _ -rans. Multi alii quoqiie"fuiura piJ-dixerunlVinttigiii
sed propter uulialem sanclseDei Ecclesiae el indivi- licet, i etc.-Ajig. -tract. 50: < Hic docemur etiam
dtiani cliantaiem, dicitur mmistris, id est discipulis homines jnalos propheliae spirilu 1'ultira pracdicere;
Christi: solvtte eum; quia sine unilate Eeclesia. ca- quod lamen evangelisla divmo tribuit saciamento,
iliohcaeJidei et chantaie ecclesiastiea. iianciilatis -quia ponlilex fuit, id esl sumnms sacerdos. » Vid-
peccata non solvuntur. » - etiiud. In-Qtijesl.'ad hb. Jud.qu.' 49, lib. n de cons. c.
j(1261) De hoc quoque dubilavit Aug. scrijjcns 70, lib. ii ail. Simpl c. qu. 1, de Trin. cap. 7, elc;
trael. 49 :_<Quidam \erp ex eis, sive ex Judxis qui _ Hicionynium ad cap. I Joira>; Ambrosium serm. 14
couveiieia» l, sive ex eis qui crediderant, abierunt ad et 15 in Ps. cxviu, epist.-5i), nnm. S; Gregonum.'
Tiiarisaeos, '-e. dixerunt eis quse fecit Jesus : siVe hom. 10 hi Ezcch.,-eic.
annuntiando. ul et ipsi credereiil., ' sive potius pro- (1265) Aug. tiaet. 49: «-Son-quia poienlia ejur
dendo, uT sseyireiu. » • ,, - _ dejeceral, iu qua uii'|ue,st vellet et p.dam Judseis'
(1262) Esi hoinil. Emiseni Fer, vi post_.Dom. iif coiiversaielur,êt nihil ei fa(?erenl; sed jh Ifommis
P<s_.Verius dicatui S. Biuiioms. infiniiuate .lvendi exemplum-discipulis demonstra- 1
547 S. BB.UNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 548
mam autem erat Pascha Judwormn, eLascenderunl A Quod si hoc libi forlasse non sufficil, sed alliusas-
mulli Hierosolymamde legione, ante Pascha, ul san- eendere velens vis esse Maria, vade, vende omnia
<.ii[icarent seipsos. Hoc Pascha miseri Judsei cruen- quse iiabes, et da pauperibus, et spretis omnibus
lum habuerunl. Hoc regem et Doininum suum quse mundisunt, soli Iectioni, et orationi «l diviuse
iniPiJeceruni. Hoc multi Hicrosolymam undique conlemplaiioni vacare studeas. « Hanc enim pauem
confliixerunt. Et qui seipMJSsanclificare venerant, elegit Maria, quse non auferelurab ea (Luc. x, 42).»
Christo Domino interfccio , valde deteriores ad pro- Sequilur : Maria ergo accepil libram unguenii.iianli
pria reniearunl. Quwrebanl etgo Jesum, el colloque- pistici prelivsi, et unxit pMes Jesu, el exlers'l captilis
bantur in lemplo stan'es: Quid putalis, quta non venit suis pedes ejus, el domus impletu est ex odoie un-
ad diem feslum? Quserebanl, inquit, Jesum. Et itleo guenii. Hoc enjm unguenlum Jiilem significat (1268j.
qtisercbanl, quia eum occidere volehaiit. In lemplo Unde el merito pisiicum vocatur, quoniam pistis fides
slahanl, non orabanl, scd de Salvatoris morle inler inlerprelaiur. Nullo unguento magis, quam hoe, de-
se tractabanl. Mirabantur, qni.i non veneral ad diem lcclalur Jesus. Sine boc uiiguenlo ad euin accedere,
festuro, qui eos docere so|ebal in diebus festis. Et et e.im tangere non licel.«Impossibile est eniai sine
eum perdidisse liiiiebani, g@4 q,ieni «ccidei equan-e- fide placere Deo (Hebr. _u, 6). t Hoc ungueiilo im-
"
banl (1266). Dedeiant auiem pontilices el Phaiiswi plelur domus. Hoc lola Ecclesia redolcl. Feleul igi-
mandaluin, ui si quts cognoieiil ubi sit, indicet ul lur Domino infideles, quia hoc unguentum non fe-
ayprehendanl eum. Qui enim ila quaeriuil Jesum, non runl. Quod aulem pedes ungit et capillis ieigit,
possunf scireubi sit, neque inveniunt^cuin. Si vultis principium et (ineni, Dcum et hominem, eum esse
scire, Judaei,et invenire Jcsum, venite ad Ecclesiam, intelligit. Capul cniin pedibus quodammoJo jungit,
venite ad nos, el indicabimus eum vobis, non pro- qui Deum et hominem eum esse credit. Uude non
dendo, sed cicdcndo; non ul eum occidalis, sed ul solum pcdes, sed et caput Salvatori nostio haec niu-
nobisctim in eum ciedatis. licr unxisse narratur (126.1). Dicit eigo unus ex di-
XXXIV. [CAP.XII.] Jesus ergo anlesex diesPaschw scipults ejus, Judas Snnonis Scanollih qui eral cum
venit Belhaniatn, ubi fiietat Lazaius mortuus, quein iradilurus : Cur hoc iinguentum non vemtl trecentis
susciiaeil Jesus. Fecerunt antem ei cwiuim ibi, denartis, et datvm est -egenis?IIoc auiem ne pietatis
el Mailha minislrabut. Mirnm si e\angelista omnia affeclu el miseiicordiap sludio dixisse pmarelur,
Jisec sine aliqua sigtiificaiione lam oifitjose dicere evangclista subtiidit , dicens: Dixil aulem lioc, non
voluit: Betliania enim domus obedienliw intreprela- quia de cgenis petlinebal ad eum, sed quia fur eial,
tur (1267). Eslo igiiur Belhania : sis Deo obcdiens, _ et loculos 'tabens,ea,quw mitlebanliir,poiiabul. Nemo
qu.Uenus ad te Domintis \cniens in domo pecloris igilur nos reprehendal,si iuiquosliomines toleramus,
tui hospilari dignetur. Pra-para ei comam. Crode in et cito abEccIesi-Ccommuiiioiie-uonscparamus, cum
eum. Observa niand.ua cjus. Tali enini ccena de- ipse Salvator noster Judam paterelur, quem non
ledaliir Domiiuis. Unde ipse ait: « Ego sto ad os- solnm prodilorem, sed furem quoque, et saerilegum
lium, et pttlso, Si quis aperuerit niiht, inlrabo et esse scicbal. Dia.it ergo Jesus : Sine illam, ut in diem
coenabo eum ipso, clipse mecum (Apoc. m, 20). » sepultuiwmem seivel illud. Hoc auiem tale esl ac si
Kuli ista quserere extra ie. Tu enim ipse et Bethania, diceret : Mysterinm est quod agittir, in quo mors,
et Martha. et Lazarus. el Maria esse potes. Si bene ci sepuliura mea cilo fieri signifjcalur. Undc et alius
ministiavens, si eleeroosynas dedeiis, nudos vosti,- ev-ingelisla dicil: « Prsevenit ungere corpus meum
ris, infirmos visitaveris, aliaque lus siniilia feceiis, in sppulturam. Paupeies enim semper hahebitis \o-
eris Martha. Omnia cnim hsec ad activam viiam biscum, me aulem non semper babel itis (Maic. xiv,
peitinenl, qua. per Mailham significatur. Vis esse 7, 8). » Quicl est igittir, qnod alibi ait : < Etce ego
Lazaius?Fug' morlem, \cni ad viiam, agc poeni- vobiscum sum omnibus diebus usque ad-consumiiia-
tentiam, el resuscitaberis, et inier Chrisli convivas lionem sscculi? » (Mar./..Xxviii, 20.) Si enim omni-
connunierabeiis.Ideo enim hic dicilur,qui_i Lazartts JJ bus diebus cmn cis esf, quomo.io eiim non seinper
unus crul ex dtscvmbeniibuscum eo.« Pectalor cnim, Iiabcbunl? Facilis esl soluiio, si duarum in Chiista
quacunqtie hor.i conversus fueiil et iiigemiierii, nalurai um memores simus. Quo I eniin aii, me auleiti
vita \ivel et non morielur (Ezech. xviu, -21). » non sempei habebitis, de pMseulia carnis intelligeie
bal, in quo appareiet non esse peccalum, si-fideles ihaniani, quod inlerprctalur dornusobedienliw.»
ejus, qui sunl incinbra cjus, oculis peispquenliiiiii (1268) Yid. dicta ad cap. xxvi Matih., num. 10i.
se sublrabeienl, et furoiem scpleratoiiun, lal n o Bccla hic : « Hoc ungueiilutn ex naido p slica, id est
poiius de.itaienl, quam se olfesendo ni.tgis acceu- fideli... Sine fide eniin Deo placere impos_.ihile est. »
deienl. » (1269) Vid. Beinar. serni. 90 de diveis.: « Captit
(1206) Iil. tract. 50 : « Qua_rebantergo Jcsunv, Chtiaii Deu1.,dcilas cigo in ClnisLolangilui, quolies
sp'i male. Beati cnim qui qna_iunt Jisttm, s.d Jjein'. ad laudcni ipsiiis ejus beneficia menioi.iuuis : sicut
tili qu.__iebaiilJesum, tu nec ipsi habeienl etim, nee iton lani deitas, quam huiiiaiiiias uecessc est ut co-
noi; sed ab ipsis abscedentem suscepimus nos. Re- giietur...Nam in carnis assumpllone duos illos pedes
preheiiduiiiur qui quserunl, latidaiiltir qui qu.wuiU: ad hoc accepisse cognoscitur, id est nusericordiam
anuiitis enhn quseienlis, aul latulem imenii, aul el juJicium ; ut peccatoi qui ad caput, id est ad dei-
damiuiiioneiu. » taiem accessum non habebat, ad pedes, id esl-ad
(1267) Hier. ad. c. xxi Mallh.: < Reliquit incre- humaniiatem accederel. »
<Mos, cl uibem egiessus conlradiccnlium, ivit Be-
549 COMMENT.IN JOAN. — PARS II, CAP. XII. _>o&
dehemus, quaepost resurrectionem die-quadragesimo A non cognoveiunl discipuli ejus primum, sed qunn-
coe_osaseendil(1270).Cognoviiergo lurbamulta exJu- do glorificalus est, id est posiquam ccelos ascendit,
dwis ^Q51u'a '"'c csseJ>etvenerwtt, non propler Je- postquam eoium sensus aperuil, ul Srripttiras in-
sumtaniitm,sedutLazaiumviderenl,quem susciiavil a lelligerent, lunc tecoidali stini quia hwc erant
-mortuis. Isti uon amore, sed admiralione duceban- scripta de eo, el qttia hwc fecerunt et, nou ali.
•iinyel sicul se hahel cupidilas honiinum, nova vi- modo, nisi eo quo anieper prophelam fueranlprae-
'dere et audire cupiebant. Cogilaverunl autem prin- nunliala de eo. Testimoniutn igitur peihtbebai lutba
cipes 'sacerdontm ut el Lazarum interficerenl; quia qum eral cum eo, quando Lazui utn vocavit de mom-
jnulti ptopler illum abibant ex Judceis. el credebanl mento,et susciiavil eum a moiluis. Piopierea et ob-
in Jestitn. Slullj Jud_eieumoccidere yok.banl_,qticm viam vemt ei lurba, quia audteiant eum fedbse hcc
:rinpef Dominus suscitaverat, ac si iteruro eum siqnum. Miratulis igitur Irahebanlur, qni \crl_is non
-resuscitare non posset. movebantur. Phatismi eiyo dixeiunl htier se, el ad
-'•' X<XXV.In craslinum autem turba mulla, quw ve- semelipsos: videtts quia nilnl proficimus. Kccemun-
"nerai ad diem festum, cutn audisset, quia DenitJesus dus lolus posl eum vudil. Delicimus, inquiunt, el non
>'Hierosdtymatn, occeperunl iamos' pabnarum, el pro- prolieimus. Totus mundus posl euro vadii, cujus
cesUritut obviamei. Rami palmhrum vicioriam signi B nomen delere cogitavimus. Quae sunl enim isiae \o-
' ficabant,
quam Dominusillis diebns dehoste irium- ces, quae in ejus gloria resonaiit? Quid esi Hosanna
. phans suscepturus erat. PalmaeniminScripturissse- filio David ? Qnid est quod^popiilus diril, Renediciw,
pissime pro vicloriaponitur (1271-75). El clamabanl, quivemt in nomine Domini? Pioximum esi, ul re.
- Hosanna, benedicius
qui venil in nomine Domini, ab omni populo conslituaiur, el Roinanis \enienii-
Rex Israel. Hosanna inlerjeclio estj nihilque aliud bus, locus iste fundilus tleslrualur. Erant auiem
'Significal, nisi quemdam populi affectum congralu- ^Genlilesquidam ex his, qui ascendeiani, ul adoratenl
lantis eiDeum laudantis(1274). Vcnil auiefn Dominus die.feslo. De talibuseniin fuit ceniurio, de quo ipse
. innomine Doinini, secundum quod ipse ait : « Ego Dominusait: « Amen dico vobis, non lnveni tanlam
_ venl'in nomine Patris mei, et non reee-iisiis me; fidem in Israel (Malth, vm, 10).» Hi eigo accesserunt
alius.veniet in nomine suo, et illum accipielis (Joan. adPlalippum, qui eral a Beiltbaida Galilmw, el roga-
v,42). » Ei invenilJesus asellum, et sedil super eum, bani eumdicemeb : Domine, volumnsJesum videre. Et
. sicui scriplum est: Noli limeie, fitia Sion. Ecce Rex Judsei, et Geniiles qu-crunt Jesum. Judaei ut perd.mt:
_ luiisZvenit, sedens super pullum asinm. Hsec aulein Oentiles, ut credanl. Venit Phtlippus, el dich An-
.inÎatthspo exposuimus (1275). De hac enim asina, diww. Andrwas rursum, el Phtlippub dixeruni Jesu.
_-et pullo Jacob patiiarcha loquilur dicens : « Juda, C Jesus auiem lespondil eis dicens : Venit hora, ut cla-
.e laudabunt fratres tui : manus lua in 'cervicibus rificeiui Filius hominis. Modo,inquif, occidetur Filius
jriimborum luorum." Catulus leonis Juda. Ad prae- homiuis; jnodo cum iniquis-repiitabiiur; modo Sol
dam, fili mi, ascendisti. Accubuisti ulleo, et quasi jusiiiise obscur.ibitiir : sed venit hora post h.cc, ut
'.lesena. Quis suscitahit euin? > (Gen. XLIX,8.) Et clarificelur, el non tantum ab his, sed a cunctis
-paulo posl: « Ligans ad vineam_pullum suum, el ad gentibus adorelur. Hoc aulem facliim esl post Chrisli
, vilem, o lili mi,asinara meam (ibid., 2).. Haecenim resurrectionem, ubique aposlolis praedicaiilibus, et
•_.asiiia Synagoga est, quse alio nomine vinea voca- Clnisii nomen in signis cl miraculis declarantibus.
tura Pullus vero, populus Gentium Indomilusetlasci- XXXYI. Atnen, amen dico vobts, nisi gianuin fitt-
-vus_(1276). Vitis autem Christus, qui ait : «Ego mettii cadens in lerra ntoituutu fuerii, ipsum soium
. stim vitis vera (JOAH.XV, 1). » Ligavit igilur ad mahel. Si aulem morluum fuevit,multum frucium ../-
vineam pullum suum, quia genlilem populum Sy- feri. Hoc est enim iiltid giantim fromenti, quo.i
naj.og_e conjunxit, ul fieret unum ovile el unus virgo et i:<ara.a terra produxit, De qno Psaimisia
.pastor. Sed quia prius secundum quaindam partem, ait :« Veritas de lerra oria est,-et justilia de coelo
!
Synagogam sibi conjunxeral, asinam quoque liga- prospexit. Etecim Dominus dabit benignilalem, et
"vit ad vilem. Per se enim Synagogam, el per Syna- " leira noslra dabil fructum suum (Psal. IAXXIV, 12,
gogam nos prsedica\it,"el praedicando, nos Syna- 15). i Hujus autem grani immensa multiplicalione
_ jgogsesibique ligavil. Sequilur : Hmc non cognove- 2@S omnia Ecclesise horrea implela "sunt.De hoc
dibripuliejus primum, sed quando gloiificalus est Irumenti grano illepanis conficitur, de quo ipse Do-
.»•__.._
Jesusi iunc recordali sunl quia hmc eranl scripla dc minus ait: « Ego sum panis vivus, qui de ccelo de-
- eo,ethwcfeceiunlei.QuiA haec, inquit,-significarent, scendi (Joa». vi, 5f) (1277), » Constatautem Jiocet
(1270. Vid. Chrysost. hom. 50 in Malih., n. 4. (1277) Ambros. in Psal. xxxvi; «Ipse graimm
(1271-75) Beda ailh, 1. : <Rami palmaium laudes pro nobistorpore soluius et n<orluus esi, ul liucluni
surit sigmfitanies \icloriam, quia erat Dominus mulium afferrel in nobis.» Hieron. ad cap. ix Zath.:
morlem moriendo snperaturus; et tropeo crucis, de « Nos, frnmenliim eleclorum... inlelligimtis Donii-
diabolo morlisprincipe iriiimphaluriis.» num Silvalorem, qui loquitur in Evangelio : JVfii
(1274) Vide dicta ad Maltli. cap. xxi, num. 83, rgianum tiiltci cadens tn lerram, etc, moiluum jue-
pag. 99. Vid. et Bedam ad Marc. cap. xi. ui, ipsi.m solum peimanel, etc. De hoc tril co efli"i-
(1275) Vid. loc. indicat. tur ille panis qui de coelo descendit, »
(1276) Yid. ad Mallh. pag. 98.
».51 S. BRUNOMS EPiSGQn SIGNSENSIS 532
ad Ulleram verum esse, quod frumenli granum, si ASequitnr: Nunc aninta mea'turbala esl.Et quid di-
inarca servetur, non crescil; si aulem seuiinetur, caml Ptcter, salvum me fac ex hac hora. Sedproplerea
si in terra solvalur et moiialur, multum fruclum veni in horam hanc, Paler, clarifica nomeu tmtnt.
affert. Qui 4amat animam suam, perdel eam, et qui Dixil supcrius : « Venit hora, ut clarifieelur filius
odit animain suam in hoc mnndo, in vitam wternam hominis (ibid.). J Nunc autem ditit quod anima ejus
cuslodit eam. Hoc enim Dominus non dixisset. si tnrbala esl. Sed unde tufbala; nisi quia ex ipsa sua
animas noslras el bene et male amare, el iterum clarificaiione multos ubique lemrum non solum
bene et male odisse non possemus. Ipse enim e\po- turbari, veium etiam flagcllari, el occidi, cunctis-
nil quid sil male amaie, et ipse exponitquid sil bene que lormenlorum generibus affligTvidebat? tjuis
odisse. Male enim amal animam suam, qui in hoc enim in enm credidisset, si ciaiificatus non fulssei?
nitindo; qui prcipfer hunc mundum, et propler hanc Nisi enim a mortuis resurrexissel, coalosascendis-
vilam prseseiilem eam amat (1278). Isle enim per- sel.tantaque fideles sui in ipsius iiomihe miracula
del eam . quia sic amando el seiernie morti, el per- fecissenl, nemo in eum' cfedidisset. Dical ergo :
ditioni tradel eam. Qui enim bene amat ahimaih Nunc aninia mea turbata est, non mecemorlis timo-
suanvstc eam amat, ul in seleinum vhrat, non ut " re, sed meorum fidelium com])assione. Homo eniin
brevi tempore in deliciis vivat. Unde elia \itam sum, ethumanis affectionibus moveor. Et quid di-
.«ternam eam cuslodil, qut sic in hoc mundo suam cam; cum pro meo nomine fideles meos sic affligi,
animam odil. Illeenim animam suam et vilara suam et cruciaiiîdeam ? Paier. salvum me fac, salva
odisse videtur, qui moii non timet, qui jejuniis et membra meii, salva et cusloii fidelcs 'meos ex hac
vigiliis, qiii pauperlaie" el nuditaie, aliisqtte siuiifi- iiora, ex hoc lempore me_e passionis el illorum
bus" eain aifligit. Ille denique, qui sic amat animam -perlurba.ionis (1279). Siiuurenim et passio Christi,
suam, ul eam, si neccsse sit, pro Christi fide poneie et Ecc1esi_epeisecutio coepit; quia dum ipse capiiur,
nolit, perdet eam. Qul vero sic odii, ul eaiu in tali *~apt.sloH Tiigiuni, Petrus negat, et scandalum paliun-
necessilale~p6nere noii Teeuset, In Vilam'_eleraam lur omnes. Se'd piopterea'vei.i in horam hanc, ulex
custodit eam. Si quis mihi minislrat, me sequalur, hac liora fideles mei salventur,* et meo sanguiue
tit-sicut ego pro ipso, ita ct ipse, si necesse fuerit, muiidentur. Tu \ero, Pater, clunfica rtomen luum,
prome moriatnr. Sequi enim, imitari est. Miuistrant ut, me die lertia resurgente, claruin el maiiileslmu
Domino non sohfm episcopi el sacerdotes, cseterique fiat, qtiod lu Paler, et ego Filius \ocor (1280). SI
ilJius ordinis, verum etiam qui facit eleemosjnas, enim cognoverunl nomen luum, cognoscenl et no-
vestit nudos, \Isitat infirmos, alialiis similia mise- g'men meum, quia Pater sine Fiho esse non polesl.
ricordiae el pie.iatis opera"facit, Domino minisliat. Venil eigo vox de ccelo: Et clatificavi, elilerum clari-
Unde ipse quoque'Dominus ait: «"Quoduni ex mi- ficaba. Clarificavi per miracnla, et ilefum clarificabo
nimis meis fecisiis, mibi fecisiis (Matth. xxy, 40);"» per f_\$_f_fleshrrcciionem et ascensionem. CJanli-
ostendens eos ministrare sibi, qui ipsius merobris cavi paucis, clarificabo innllis, et deihtini clarificabo
minislrant. Sed quid eis sibi' ministrasse proderii? ' qmntbiTs. Pauci enim fuerunl >Ili. qui einn dicen-
Sequilur: Ei ubi ego sum, illic et minisier meus eril. tem audieiunt:« Hic est Filius mpusi diIectus*<JIot//j.
_
Pi.is forlasse, non hoe tibi-sufficil. Audi quod sequi- " XVH,5).» Mulli vero jsunt qui Dei Fiiium eum esse
tur : St quis mihf' ministraverit, honoiificavit euin credunl. Sed hoc in judicio plejiius de_J_.rabilur,
Patei meus. M.ignus honor, magna gralia, immensso quando « omnis lingua confilebitur quia Doniinus
cn divitise. Beatus ille quem Deus honoilficabii. llle Jesus Christus in gloria est Dei Patris (Pliil. n, 2). i
'«..lim dilabifur ilfisJ bohis^Vjtiae.« oculus non vidil, Turba, quw 'slabal el audierot, dicebat loniiium
nec auris audivil, nec in cor hominis ascendit, quae faclum esse. Alii dicebanl: Angelusei loculus est. Hli
pr_eparavi't Deus diligeniihus se (J Cor. n, 9). » De- ' igitur, et ilii vocem audierunl; sed iieque ilii, neque
nique, qui ibi erit, ubi ipse esi, quid melius un- illi eam intellexerunt. Respondil Jesus et dix't :
-quam bahere polesT,?Hoe enim Psalmista deside- D Non propler me vox liwc venit, sed pi opler vos. Kuila
rans alt: . Bcati, qui Iiaiiiiani in domo tua, DoTnine. enitn lali colloculione indigebai, qui Patijs voluu-
ln's_cculum sseculilaudabunl te (Psal. LXXXIII,5). » talem.per omnia sciebat. Lingum enim, utait kpo^
liemque : « Unam petii'a Domino, hanc requiram, stolus, « in signum sunt non fidelibus, ied infideli-
ut inhabitem iirdomo Dohiini oninibus diebus vil.e bus (/ Coi. xiv, 22). » Nunc judicium est muncii :
nie,e"(Psfl/.'xxvi, i)\ » ErAposloIus": - Cupio, ih- nune ptinceps mundi ejicielui foras. Ifoc enun is
qnil, dissohi, ei essecum Chrisio (Philtp.^x, 25). » judicio agiluf, u*bonum a maio, et justum ab ir.'i-
(127«) Atignst. lib.'m ;De doctr. Chr. e. JG : 51 in Juan.

« Cura ail Domnius : Qui amal animum suatn, peidet (127-)J Cbrysnst., hom: 67, Augustinus, Beda, ct
eam, ifoi)iulilitale rveta)'e pulahdus, est, qtia debet
' aniiiiam coeieri ferme inteipretes de se haee dixisse J. C.
qiiisque""confeervare sium ; \ setf (igtirale puiaiil, eo jnodo qno illutl :J>aler mi, _i fieri paleP,
<iieium perdet antmuin, id esl peiiuial atquo amit- iranseat a me cahx iste.
"lal ustim ojus, qilem imnc habet, perversum scilicei (1280) Aiiguslm. Lract." 52 : « Quid esl aiilen.,
atque pr_eposieHUii,quo fnclinalur lemporahbtis, u1 Claitfica ttium nomen, nisi in sua passioi.e el ie_ur-
«'totna noii qti-ctat. » Vid.J'eun)cleniS. Atlg. iruc.. reclione?'»
_5S5 - COMMENT.1N JOAK - PARS II, CAP. XII. 554
sto discernatur (1281)Êx eo igitur temporemundus A ^ non poterant credere, quia ilerum dixit Isaias: Ex-
judicarietjudicarecospit, ex quo Chrisli doctrinam cmcavil oculos eorum, el induiavil eorum cor, ttt non
suscepit, quia tunc primtim veritalem a mendacio videant oculis, et non inleHigantcorde; el convertan-
discernere novii. Et tunc priuceps mundi luijus, id tur, et sanem eos. llwc dixit Isaias, quando vidit
est diabolus, rex el dominus iniquorum, ejeclus esl gloriamejus, el locuius est de eo. De quo? De Chri-
foras. Non foras utique de mundo, sed foras de slo: Ait enim : « Vidi Dominum sedenlem super
populo baplisinate mundo. Quem Christtts suqsan- solium excelsum, el elevatum, el ea, quae sub ipso
guine lavii, et baplisraalis aqua mundavil. El ego, erant, implebanl templum (ha. vi, 1). t Et paulo
ri exallalus fuero a lerra, omnia traltam ad me ipsum. post : « Vade, et dices populo huic : Audite au-
--__>,inquil, foras ejectus amittel principatum. Ego dienles, Ct nolite inlelligere, el videle visum, et
autem exaltatus ad meipsum omnia Iraham. Oiimia nolile cognoscere. Excaeca cor "populi hujus, et
videlicel, quae trahenda sunl (4282). Hoc autem di- aures ejus aggrava, el oculos ejus claude, ne forte
cebal, ail evangelisla, significans qua morte eiat videat oculis suis, et auribus audiat, et corde intel-
moiiturus. Respondit ei turba : Nos audivimus ex ligat, el convertalur, et sanetur (Ibid., 9).» Sed
tege quia Christus manel tn wlernum. El quonpdo tu , quoniam, sicut bic dicitur, populus iste credere non
dicis . Oporlel exaltari filium hominis ? Quis esl isle **poluit, quia Itoc Isaias de eo pracdixit, nunquid
filius hominis? Videnlur Judaei hoc in loco in- Isaias ejus incredulilatis causa fuit? Absit! Ejus
tellexisse quid hac tali exallatione Dominus signifi- namque iniquilas, ct cor impoenitens fuit causa, ut
caverit, dum intelligunt eum, sic exallalura, non credere non posset (1285). Quod quidem prophela
posse manere in seternum. Dixit ergo eis Jesus: prsevidit et praedixit, et sicut praedixil, non evenire'
Adhuc modicum lumen in vobis est. Ambulate, dum non poluit. Nunquam cnim propheta hoc praevidis-
lueem ttabeiis, ut non tenebrm vos comprehendanl. sel, nisi fulurum fnisset. N.un, elsi propheta 268
Qui ambulai hi lenebris, nescit quo vadit. Dum lucem hoc non praedixisset, lamen nihiiominus evenisset.'
habelis, ciedite in lucem, ut filii lucis silh. Adhuc, Sequitur : Verumlamen ex ptincipibus mulli credi-
inquit, modicum lumen intelligenli_e in "vobis est, derunl in euni. Sed propier Pharismos non confile-
dum nescitis quis sit iste filius hominis. Uli enini banlur, ul de Synagoga non ejicerenluri Dileierunt
soli illuminaii sunt, qtii eum cognoscunl, et qui eiiKa enim gloriam hominum magis qaam Dei.
esseciedunt Filium Dei, etfilium hominis. Ambu- XXXVII. Jesus autem clamavit, el dixit: Qui crc-
late, festinaie, currite ad Iucem, dum polestis, dum dtt in me, non credit in me, sed in eum misil me.
dum qui
_.coximaesl, eam videtis, et ante oculos eam C Q Quoraodo enim non credit in te, qui credit in te %
Iiabelis, ut uon tenebrae errofis et morlis vos com- aut
quomodo non credit in te, qui credil in eum
prehendant. Qui enim ambulal in lenebris ignoran-
ti_e et erroris, nescit quo vadal. Ego sum lux qui misit le? Tu cnim dixisti: « Ego, et Pater uiium
mundi. Qui sequilur me, non ambulal in lenebris, sumus (Joan. x, 30). i Quicunque igilur credit iu
sed habebil lumen vitw~(Joan, vm, 12). Ergo, dum Patrem, credit et in Filium, et e couverso. Aliquid
lucem habelis, credite in Iucem, ut lilii lucis sitis. igiiur subandiendum est, ut sic dicatur : Qui credit-
Hwc loculus est Jesus, el abiil, el abscondii se ab eisj in me, non solummodo in me, sed etiam in eum qui
Et hsec quidem significaiio esl. Jdeo enim Dominus inis\ me (1284). El qui videt me, videt eum qui
tunc se ab eis «bscondil, quia usque hodie ab eis m.sit me. Sic enim el Philippo Dominus ait: « Phi~'
non invenitur. Quotidie enim in lege et prophel.s lippe, qui videl me, videt et Patrem (Joan. xiv, 9).»
loqtiitur e.s, et lainen non invenitur ab eis. Et lioc Quod quid significet, mox exposuit diccns : NOH
erat quod significabat, quando se abscondit ab eis. ciedis, quia ego in Putre, et Pater in me est? Ilem :
Cuni autem tanta signa fecissel coram eis, non cre- Ego et Paler unum sumus. Ego lux in mundum veni,
debanl hi eum, ut sermo Isaiw prophelw hnpleretur, ut omnis qui credit in me in lenebris non maneatf
quetn dixil: Domine, ^ttis ciedil audilui nosiro, el pj Quid est, ego lux ?« muntlum veni, nisi imindum
brachiumJDominircui revelalum esl ? Brachium Do- illuminare veni ? Cur ? Ul oinnis qui credii, in lene-
mlni, Chrisiiis esl, quoJ nondum Judseis revelatum bris non maneai. Ipsum igitur in Chiislum ciedere,
est: < Csecitasenim ex parte contigit in Israel (Rom. illuminari est. Qui igilur in Chrislum non credit, in
xi, 25). » Hoc aulero brachio facla sunt omnia, ct lenebris manet, in tenebris utique ctecitaiis et erro-
Slne ipso factum esl nihil (Joan. i, 5). » Prwterea ris. Non enim cognoscit veritalem, quia verilas
(1281) Aug. tract. 52 : «In fine quod exspeclatur latn me qureratur; cito respondeo, quia nolebant; ma-
.udicium, eriljudicandorum vivorum et mortuorum, quippe eorum voluniaiem j)rae\idi.^Deus, et per
judicium eril praemiornm pcenarumque aiternarum: proplietam praenuntiavit ille, ci_i abscondi fuiiira
Qnale ergo nunc judicium esl ?... Commonui chari- non possunt. s -_
tatem vestram, dici etiam judicium, non damna- (128i) Aug. Irael. 54: « Qtii cre.lil in me, in-
lionis, sed discrelionis. » Yid. reliqua apud etim- quit, non credit in me, id est in hoc quod vidcl,
dem S. Aug. etS. Joan. Chrysosl. hom. 67, n. 2. sed in eum qui misit me, icl est in Patrem. Sed
(1282) August. tract. 52: <Quse omnia, nisi ex qui credit in Palrem, necesse est euni crcdat esse
quibtis ille ejicilur foras. » Patrem; qui autemcredit euin Jpatrem, nec.esse est
(1283) Eamdem quseslionem propontl et soIvitS. ut credat eum habeie Filiura; ac per hoc qui .cre-
Ang. tracl. 55; < Quare autem non noTeranl, si a dit in Patrem, ncccsse est ul credai in Filitim. >
PATROL. CXXV. 18
'
SoS S. BRUNONISEPIPCGPI SICNIENSIS - _ 556
Chiisiiis. El si quis attdkril veiba mea, ef non cu- A Iscaiiotis, bcicnsqttia oinnia dedii ei Paterin manus,
siodierit ea, ego non jndico eum. Ctir? Quia non el quia a'Deo exivit, et ad Deumvadit. surg.ila tcena,
vev.i, ul judicem mundum, sed ul salvum jaciam et ponii'vestimenla sua. Et ccenaiacta, id est pr_e
mundum. Planum est quod diciiur, si modo, vel parata (1288)', et ante posita, sed nondum fiiiitfl.
nanc subaudi.uiir (1285), Judicabit enim Dominus, cum Jndas diaholica persuasione jara victus et de-
scil non modo. Alioquin quomodo verum esse(, ceplus eral, ut Doininum tfadefet, sciens Jesus qtiia
quod ail: « Paier non judicat qiicmquam, sed omne omniudedit ei Pater in manus, sciens se esse Regcm
jti-liciuni dedil Filio? » (Joan. v, 22.) Qui sperntt regum, et Dominum tlominantium, neque oblitns se
me, et non acripit terba mea, habet qui judicet eum; ease Filium Dei, el quia a Deoexiviletad Deum vadit,
seimo,quemloculus sum, ipse judicabit eum in no- quamvis lalis essel, quamvis lalem se esse .cirei,
vibsimodie. Quis igitur, nlsi Chrislus, judicabit, si surgil tamen a cwna, -el usqtie ad discipulortim pe.les
sermo Chrisii judicabit? Omnia enim hsec Evangelii l.ivanilos seipsum ggg, humiliat. Ponit vesiiincnia
\erba, sermo Chrisf. sunt. Ilsec autem judicabunt, stta, accipit linteum, prwcingit se, miliii aquam m
id est damnahuni. Et hoe merito. Undehoc? Je- pehim, et tam cliaritative, tam modesle, lam offi;*
sum audi : Quia ego ex meipso non sum loculus, ciose pr_ppai'atus_-venil7a_ii..eeflcrgere yedes dis .-
sed qui misil me, Pater, ipse mild mandalum dedit_, puloium. Et ut ofnnia rat.one et orriine '(. eeiet,
quid dicam, ct qnid loquar. Sicut diril milti Paler, et facientlo' nosinsiruerel,
_ venit prius
* ad SimonemPe-
. f' -t
sic loquor. Quia enim verilas esl, quia Dei Filius trum. Ipse enim inler alios major erat "(128-). Et
est, quia a Patre missus esl, quia a seipso Iocnlus dicit ei Pclrus : Domine, tu mihi lavas pedes ? Kon
iion est, ideo mcrilo judicabtintur el dami.nlHinitir. decet, non ronvenii. Tti Dominus: ego servus; tii
qui eum spcrnentes ejus verha reciperc noluerunl. Deus : ego homo; lu Creator: ego crealtira. Efiti
Omnioautem hsecad hominem referenda suni. Quam- milii lavas' pedes ? Respondit Jesus , et dixit' ei ~
vis cnim Ghrislus, Dei sapienlia, in homine ioque- Quod ego facio, tu nescis morfo. scies anlem po&Uu.
balur, non lamcn secuiidum humanitalem loqucba-, Hsecnnea-humiliatio, magni sacramenti est sighifi-
tur a seipso. Secundum divinilalcm vero loqueba- catio, quam, hie doeente et expbnetite,' postea scics.
tur a seipso, quia secundum divinilatem unum e,si At iile de lanl-i Fiiii Dei incl nalione ppricrritus,
Paier et ipse. I_oquebatur igitur a seipso, et -non adhuc in •eadem voltiniate-persistens," Tespondit:
iVonlavabis miltf in ' mlernum.
a
loquebatur seipso. H.cc aiilem et similia facile pedes Nunquam hoc
ir.:eifgere possunf, qui duarum in Christo natura- patiar. nunquam hoc -feranf, ntinquam -de manibus
rum non obliviscunlirr. (-,J Doniini mei hoc lale senititim recipiam. Respoiuht
XXXVIII. [CAP.XIII.] Ante diem festum Paschw, ei Jesus : Si non laiero le, noii habebis parlem »i_>
sciens Jesns quia venil ejus hora, iti lian<eal ex lioc cum. llli igitnr pariem-liabebiihl cum 'Cbrisl'. m
mundo ad Palirm, rum dVexissclsuos, qui erant in regno suo, qtios ipse dilexil, et lavil a peccafis m
mta.do, in finem dilexil eos. Sciens, inqitil, Jesus sanguine suo. Dicil ei Shndn Peirus : Domihe\ non
quia venil jjus hora. Sciebat enim, quando vcnirel, tantum pedesmeos, sed ei mamis, el capul. Si libi,
quia ante mundi conslilulionem, el lempus, et an- inquit, placet, si idsedet anitno, sialiler Tfieii noii
num, et diem disposuii, qnando venjrel. Sed qt ae polest, servus tuus sum, lolum me tuse volunlati
Jiora ? Ul transeat ex hoc mttndo ad Palrem. Ab Iioc subjicio, et non pedes tanlum, sed et manus, et
enim tiansiiu Pascha, tr<.!isi._siiiterpictaiiir (1286;. caput libi offcro. Dicil ei Jesus : Qai lotus est, non
Cum seraper dilexisset suos, qui eranl in hoc mundo, indiget nisi ul pedes lavet, sed est mundus toitts.
in finem dilexiteos, id eslin finem cslendit, qiiamo Qni enim'semel lotus est, non ihdigel ut iteium
aroore dilexeril eos. <Majorem enim hac dileciioncm lavel, nisi pedes, qul quoniam semper terram eal-
nemo habel, quam ul anijnam suam ponatquis pio cant, frequcnter pulvere "maculantur (1290). S.d
amicis snis (1287). i Hoc enim ipse dixii. Et hanc est mundus lotus. Subauditur prseter pedes. Et ego
taiitam dileciionem el dicendo significavit, et pa- jQ quPeni-per hos pedes, sensus corporis et aninim
tiendo monslravit. Et cwna facta, cttm diabolus jem alfeclioiies significari pulo. lpsi enim nos ferunt
mhissel in corde, ul tradeiet eum Judas Simonis exlra nos, el iosi Jrequenler macula tur in no-
(1285) Uoc quoqne ex Aug. ib. : « Audile quo- Peirum, quasi aliquibus jam lavisset, et post eos
jnodo dicit Filius : Ego non judico eam, .11111dical venisset ad primum. Quis enim nesciat, primiim
elc, nisi
jalio loco : Puler nfin judicat •quemqunm,euin.» apostolorum esse bealissimum Petrum? Sed non
quia intelligendum est :_Modonon judico ila iutelligendum esl, quod post aliquqs ad eum \e-
. (1286) Vid. August. tract. 55 : «Ecce Pascha, nerit, sed quod ab illo coeperil. Quandoergo pedes
ecce transjtus, » etc, cujus \erha exscribit Beda. discipuloruin Iavare ccepil, venit ad eum, a quo coa-
- (1287) Joan. s:v, 13. Atque ad h. loc. Atigust. : nil, id est ad Pelruni. »
< Quia tanlum dilexit eos, ul moreretur pro eis; 12: i Quid esf
(1290) Hier. ep. ?I8ad Damas., n.solum
hoc eliim testatus est dicens : Majorem hoc chartta- quod... illerespondil: Domiue,non pedes, eic.
tem nemo habet,» elc. Ascensurus ergo Dominus ad coelum, quia aposloli,
' ut homines lerrse insistenles, adhuc Iiabebant pec-
(1288) Beda ad h. 1. : « Ccena ergo facia diclum catoribus sordibus pedes pollutos, vult eos a delwtis
est, jam parata el ad coinivaniium mensam usiun-
qne perducla. » penilus lilierare. » Auguslinus, De Ecclesia tract.
(1289) Beda ad h. I. : « Venil eigo ad Simonem 56, u. 5 : « In his autem qui hic deiiioraniui',
557 COMMENT.1N JOAN. — PAUS 11, CAP. XIII. -553
bis (1291). Portat _evistis ta| mulicris speciem con- IA quse fecerim vobis, et hoc exemplum seculi, feceri-
lemplandam : ibi maculatur; indiget lavallone. Por- lis simililer aliis, quemadmodum ego feci vobis;
tat te audilus ad audiendam detractionem, et con- beati eritis. Sed cur vestris seqtialibus non facitis,
silium vanitatis; ibi maculatur; indiget lavatione. quod me vobis meis servis et discipulis facere vi-
Portol le gtislus ad crapulam, el enrielalem: ibi delis? Non de vobis omnibus'4ico. Ego scio quos
maculatur; indiget lavalione.Sic et in aliis. Isli eiegerim. Dixi/inquil, vohis, beati erilis; lsed non
igilur sunl -illi pedes, quos etiam illos, qui jam loti omnibus dixi. Illis dixi, qui facluri sunt ea; illis
et baptizali sunl, frequenter Iavare oporlet. Sed dixi, quos elegi non lanlum ad aposlolalum, veriun
- quid de animaeaiTeclionibus dica~m,cum ipsis quo- etiam ad beatiliidinem (1293). Ad aposlolattim eiiiiu
quebonisaclionibus superbia, et vana gloria saepe ct Judas electus est. Uncle et superius Dominusail:
se imraisceat ? Et hic igliur lavatio necessaria est. < Nonne ego vos duodecim elegi, et unus ex vobis
Sequitur : Et vos mundi esiis, sed non omnes. Hoc . diabolus est? » (Joan. w, 71.) Sed ul adimplealur
-aulem, quia evangelisia exposuit, nobis aliter expo- Scriptuia : Qui manducat meumpanem, levabit con-
nere non licet. Sciebal enim, ail evangelista, quis- ira me calcaneum suum. Sic enim scriptum est:
nam essetqui iraderet eum; proplerea aixn:JSon « Homo pacis me.e, in quo sperabam, qui edebat
eslis'mundi omnes. Poslquam ergo lavit_pedes eo- JB J panes meos, ampliavit adversus me supplanlatioiieJn
rum, el -accepii vesiimenla sua, cum recubuissel iie- (Psal. _._,,40). » Amodo dico tobis, priusquam fiat;
ittm, dixitois : Vosvocatis me, Magister et Dpmine, «. credaiis, cum -faclumfueril, quia ego sum. Hle,
et bene dicitis; ~sum ejenim. Bene, inqiiit, dicitis, subauditur, de quo illa Scriptura hsec dicit: Amen,
qtiia me Magislrum et _Dominum vocalis. "Sicut amendico vobis, qui accipit, si quem nvseio, me acci-
enim dicitis, ita est.>Sed quia Magister suni,yneam pil, et qui me accipil, accipit eum qui me mhit.
doctrinam recipite, el qtiia Dominus, meum manda- Quamvis enim sit aliter Pater In Filio, et ali.cr
lum cuslodite. Qtiicl mandalum ? Vuliis audiie, Filius in aposlolis; lamen, quia Christus in eis est.
•qnodJ. Si egolavipedes veslros, Dominusel Magisler, quiciinque apbslolos accipit, accipit et Chrislum.
el vos debetis alter alteiius luvure pedes. Exemplum Cum limcdixisset Jesus, lurbatus est spiritu, et prole-
enim dedi vobis, ul quemadmodumêgofeci vobis,, ila slatus est, el dixil: Amen, amen dico vobis, quia unus
ei vos faciaiis. Quamvis enim lioc ad litieram custo- ex vobis iradet me. Spiiitu enim lurbalur, quia spi<-
dire, plenum sit cbarilale et huniilitale,-majus -ta- fitualiler turbalur. Spirilualis enim lurbalio ad
men aliquid significare videlur, sicutet ca_lera, quae pietalem el misericordiain spectat. Carnalis auleni
Salvator uoster sTmiliter egit. Et hoc est forlasse,. lurbatio iram excilat et furorem. Spiriln igitur
" turbatur Jesus, sive
quod Apostolus ail. illsec esl forsilan illa lex, -qiiam quia discipulus eum tradit, et
nos adimplere praecepit, quando dixil: «Alter altc- tradendo peril, sive ut nos doe.eat quid agere dcbea-
rius onera porlate, et slc adimplebitis legem Chrisli mus, quundo in magiium facinus el sccius aliquem
(Gulat. ,i, 2), I id est niandalum Christl. Undeel lioniinem ruere videmus (1294). Erat aulem Judas
Jacohus aposlolus ait~ «Confiteminiallerulrum pec- nnus cx eis, quia carnaliler"coii\crsabaiur cum eis,
cata vesira, et oralc pro invicera, ut salvemini (lac. qnamvis mente el fidojam recessisset ab eis. Inter
v, 16).» Dum-enimproseInvicein sancti or.inl (1292), cos ad apostola.um eleclus fuerat; sed cum eis ad
alter alterius pedes iavat. Amen, amen dico vobh, viiam ajternam praedesiinalus non fuerat. Aspicje-
non esl major servus domino suo, neque aposiolus baut ergo /td invicem dhcipuli hcesilantes, de quo
major eo qui misil illum. Si~hwc sdtis, beali eiilis, diceiet. Unusqiiisque sibi timebal , quod in con-
si feceritis ea. 27®-Si, inquit, scitis et Intclligiiis scientia non habebat; quia"'eum nientiri noii posse
etiamsi munJa sil, quoniam jtiste viviint; opus la- dicit Apostolus : Donanles vobismetipsis,etc. ? Invi-
nicii habet pedcs lavare, quoniam sine pcccaio uti- cem itaque uobis delicla donemus, et pro noslris
q.ie iion siini. i delictis invicem oremus, alque ita quodammodo m-
(i291) Beda ad h. I. : . Q.iicl, fralres mei, qtiid j)
] vicem pedes noslros lavemus. »
piii.iiis?nisiqiiia honjo in sancto quiriem baptismo (1295) Vid. dc iioe dicia superius.
loiusabluitur, non prseler pedes, sed ibius omnnio : (1294. Allianas. De Incarnat. : « Quod sic animse
\cr.imiamen cum m rebiis b.m.anis posiea viviltir, suae sensum Domijius ostendit, in compassioiiem
tiiiqne lerra calcalur. Ipsi igitur huinani afleotus, nostrae animse; ut ita et ipsius intelligeienius passio-
sine (juibns in iiac moilalitate non vivitur, quasi nem, el eum lamen iinpatihilem confiteremiir. »
perics suiit, ubi c\ huroanis rebus a.Ficimtir,, et sic Aug. Lracl. 60: « Hincne lurbaiiis esl Jesus", non
alliciumv, ut stHlixcrimus quia peccatum non habe- carne, sed spirilu, quia diGturus ftierat : Vnus ejc
miis, JIOSipsos decipiamus, el veiilas in nohis non vobisJradet »__•?... An potius in.eo nostia lurbaiur
*u. » Qu.csunl verba Augusiini tract. 56. iuiirmitas ? Ita vero nihil indignum credanl.seivi
- (1292) Aug. tract. 68 el Beda : « Iino vero id de-Doinino suo, sed agnoscant se oiiembra in cajnie
eliani nos esse admonitos in hujus Dominici operis suo... Proinde quando ttirbalur inagnus, forns,
aliiitidine iioverimus, ul confessi inviceni <lelicla certus," invicius, non ei limeamus, quasi' defic.ai;
noslra oreinus pro nobis, sicut et Chrislus inlerpel- iion peril, sed nos quseril.Nos, inquam, nos omnin >
Jat pro nobis.'Audiamus aposlolum Jaeobum, ,hoc sic quserit. Nos ipsos in ilhus perturbalione vidp-.-
ipsum evidenlissime pr_ecipien.em, et, dicentem : mus, ut quando tiirbamur, non desperalione peie.i-
Confiiemini,elc. Quid enim videtur in hac altuudine mus. Quando luibatur, qtii uoii lurbaielur ni»i \o-
sacrameuti Domhuis sigmficare, cum dicit: Exetn- Jens, eum consolalur qui iurjjaiitr iioieiis..._Tur!ie-
ylumeuim dedi vobis, etc, nisi quod apcrtissinie lur planc animus chiisliauus non ujiscria, sed
559 , S. BRUNONISEPISCOPI S.GNIENSIS -J56'_
sciebant. Eia( ergo recumbens iwus -e&dhcipulis in A csl in eis. Nunc-nihil caliginis et lenehrarunt serilli
sinu Jesu, quem diligebat Jesus. Quid est enim iste in eis (1298). Et Deus ciarificalus est in eo, quia
discipulus, nisj idem ipse, qui haec scribil, beatus nihil lenebrarum aliquando divinilas sensit in eo.
Joanncs? Qui secttndum consue.udinem sanclarum Ipse est enim illa « lux, quae in tenebris lueet, ct
Scriplurarum sic de se, quasi de alio, loquilur. Sic tenebr_c eam non comprehenderunt (Jvan. i, 5). >
cnim Moyses frequenler dicit: «Loculus est Donii- Quamvis igilur clarificelur in aliis, inse lamen
_ntis ad Moysen \[Exod. vi, 2, 10, 15; Deul. xxxu, ciarissimus est. In aliis enim clarificalur, dum illi
48, elc). » Et alii propbelae simililer. Recumbebat clarificantur, qui ejus membra sunt. Similjler aulem
autem discipulus iste insinu, id esl in peclore Jesu, ct Deus clarificatus esl in eo, quia clarum fecit eum.
ct snper illuin foniem sapienlise et scienliae, de quo Et hoc esl,quod ait: SiDeus clarificalus est in eo, et
haec omuia haur.ire promeruit, quse per tolum hoc Deus clmificavil eum. In auo? In semeiipso. Quando?
Evangeliiim lam affluenler nobis eructal (1293). Continuo. Quid est conttnuo? Statim ut genitus est.
lnnuil ergo huic Simon Pelrus el dicit ei: Quis esl, Caeteri enim homines piius generanlur et iiascun-
dequodicit? Innuit, inquit, id esl secrete admo- lur : deinde per pceniteiitiaro, per baptismum, per
nuil ut de quo dicerel interrogaret. llaque, cuni re- ministerium sacerdotum regeneranlur et clarificaii-
cubuissel supra peclus Jesu, dicil ei: Domine, quis B tur. Filius aulem hominis non prius genilus est,
est ? Respondil Jesus : llle est cui ego inlincium pa- quam clarificalus. Divinitas enim humanilati con-
nemporrexero. Et cum inlinxissel panem, dedil Judm juncta, stalim in ipsa unitione, homineni illum
fiimonis Iscarioiis. In eo fortasse, quod panem in- assumplum sanctificavit, et clarificavii, et an omni
tinclum ei dabal, eum diabolica nigredine tinctum corruptela primse prievaricalionis mundavii (1299).
jametinfeclum significabat. Et post buccellam tunc Dicatur ergo : Nunc filius hominis clarificalus es,t
introivit in illum Satanas. Inlroiverat enim jam in discipulis suis. In quo filio l.oininis Deusclarifi-
jmlea in eumSalanas ad lentandum, el decipiendum; catus est conliimo, ut se humanilali conjunxit,
sed tunc primum inlravil in eum ad possidendum. quam ipse in semclipso clarificavit el sanclificavit.
El forsitan adhuc dubitabal, atque limebat nt Judas Filioli, adhiic modtcum vobiscumsum. Hoc autem de
resipiscerel, et-a perdilione quiesceret. Sed posl- carnis praeseniij dixit, quae non post mullos dies
quam per buccellam designalum virjit, qtiasi pro- ccelos ascenclil. Quwreih me, el sicul dixi Judwis,
prium invasil, el suse servituti eum subjugavil. Dicil Quo ego vado, vos noifpotestis venire, et vobis dico,
ei Jesus: Quod facis, fac citius. Non praecipiendo modo. Quserebant enim disclpuli videre Jesum, et
hoc dixil, sed prsedicendo (1296), quia videbat ejus desiderio quserebant, quia semper cuin eo esse cu-
sriimiim prse nimiodesiderioacceIerandi,quodccepe- J piebant. Unrie Aposlolus ait: « Cupio dissolvi, et
ral,noiipossequiescere.//oc_.i(fem!iemosn"-i!.-/i*c«ni- esse cum Cluisto (Philip. i, 25).» Sed non poterant
benlium, ad quid dixeril ei. Quidam enim puiabant, tunc veniie quo ipse ibat, quamvis illuc poslea ittiri
quia toculos habebat Judas, quod dixisset ei Jesus: Eme erant. Unde ei subdidit: Ei vobis dico, modo. Ju-
ea quw opus sunl nobis ad diem festum, aul egenis ul daeis, inquit, absolute dixi. Quo ego vado, vos non
271 ahquid daret. Cum ergo accepissel buccellam, poteslis venire (1300). Vobis aulem dico, qtiia modo
e_.i_'j.conlinuo. Eral aulem nox. Bene quia nox erat, non potestis venire quo ego vado. Prius -eniin opor-
quoniam in noclem, el in mortem, et in lenebras let vos ire, el praedicare Evangelium omni crealurse.
ibat (1297). Cum ergo exissel, dicit Jesus : Nunc Mandalum novum do vobis, ul diligalis incicein, sicut
clarificalus esl filius hominh, el Deus clariftcalus est dilexi vos. Diligere namque non est novum raanda-
in eo. Si Deus clarificatus est in eo, el Deus darifica- lum; sed sic diligere, sicut ipse dilexit, novum
vit eum in semetipso, et coniinuo clarificavit eum. mandalum est (1501). Lex enim proximos diligere
Nunc, inquil, quia iilius noctis et lenebrarum reces- prsecepil; sed non pro eis mori prsecipit. In hoc
sita discipulis meis, nunc filius hominis clarificalus cognoscenl omnes, quia mei discipuli estis, si dilectio-
_>
misericordia; limcat, ne pereant homines Christo. btts parabalur nec impeJil&ret,nec timerel.»'
contristelur, cum perit aliquis Ohrislo^ concupiscat {1297) Aug. ad h. I. : « Et ipse qui exiul, erat
acquirere homines Christo, laelelurctim acquiruniur no.. »
horaiucs Cbrislo : limeat et sibi ne pereat Clfri- (1298) Aug. tract. 63 : « Exiit Judas, el cJarifica-
slo,» etc. Eadem vefba Iiabet Beda. Vid. Cyrill. tus est nlius hominis. llle quippe exieral, piopter
pag. 751. qnem diclum eral eis : Et vos mundi eslis, sed non
(1295) S. Gregor. lib. xxvn Moral. cap. 6 :« Quid omnes. Exeunte itaque immundo, omnes iniindi re-
charius Joanne ? Isle per amorem in ipso aucloris manserunl, et cum suo mundalore manserimi. »
noslri peclore requievit; et qui ad corporalis ccenae (1299) Aug. tracl. 65 explical de clariiate et glo-
refeclionem venerat: spirilale pabulum de^sinu Re- ria post passionem. Qnod autem dicilur continuo:
d6mploris.sumpf.it.» inlerpielatur; « Resurrectionem suam, non sicut
(1296) Aug., tract. 62 : <Non praeeepit facinus, nosiram in Jine saeculi,sed continuo futurain. » Yid.
sed praedixit. » S. Leo, serm. 58 De pass. Dom. 7, S. Cyrill. pag. 745.
cap. 4 : «Vox hsec non jubenlis esl, sed sinenlis; (1300) Aug. tract. 64 : « Hoc esl, modo nonpo-
nec trepidi, sed parati: qui habens omniura lempo- tesiis venire, Judseis autein cum hoc diceiel. non ad-
rum poiestatem, qsteudit se et moram non facerc didit modo. »
tra.iiori; et sic ad redemptionem mundi palernam (1301)Aug. tract. 65 : < MandattimnOvumdo vo-
exsequi \oluntatcm, ut faciuus quod a persequenli- bis, ut vos invicem diligatis, non sicut sc chligunt
'561 - COMMENT.IN JOAN. — PARS II, CAP. XIV. 562
nem habuerilis ad invicem. Dicit ei Simon Petius : A ficlelilms loquetnr dicens : « Yenile, benedicti Pa-
Dotntne, quo vadis? Respondit ei Jesus: Quo ego vctdo tiis mei, percipile regnum, quod vobis paralum est
non poles me modo sequi. Sequeris auiem posiea. ab origine mundi (Matih. xxv, 54). » Necesse autein
Dicit ei Pelnis : Cnr non posstim te seqiii modo? Ani- fuil ul ipse prius iret, et coeli januas aperiret, suo-
mam meam pro te ponam. lietpondil Jesus : Animam que intioiiu singulis qnibusque convenientia loca
tuam pro me pones? Amen, amen dico libi, non canta- pararet. Multae enim ibi sunt mansiones; qiiia, uf
Ml gallus, donec ler me neges. Solus Marcus dicit: Aposlolusai t, «Stella dilTerta stella in clarilale(l 303).»
Non canlabil gallus. Ul igitur Evangelia conveniant, Sequitur : El quo ego vado, scitis, et viam scilis. Quo
sic dicalur : Non cantabit, id esl non'complebit enimibat, nisiad Palrem? sciebanl autcm aposloli ct
cantum, donec me ter neges. Huic auleili simile Patrem, etipsum; non specie lamen, sed fide. Cre-
essel si diecremus : Non piius coenavit Jesus, quam dendo enim sciebant, non videndo. Qui igiiur cf
lavit pedcs discipulorum, id est non prius cuenam Palrem sciebant et ipsnm, sciebant utiqiie el quo
complevit, etsi prius coenare coepil (1502). ibat, quia Patrem sciebant, et viam ipsam sciebant,
XXXIX. [CAP.XIV.] El aii diseipulh suis : Non quia ipstim sciebant. Sed quia hsecveiba nondtim
luibetur cor veslrutn, neque formidel. Crediiis in intelligebant, Id ipsum quod sciebant, se scire ne-
Deum,et in me credile. Ego, inquit, vado, elquo ego sciebanl. Unde et Thomas respondens ait: Domine,
vado, vos non potestis venire modo; venietis auiem nescimus quo vadis : el quomodo possumus viam sci-
poslea. Sed non luibetur cor vestrum prqpier hcc, re? Quidam enim exipsis pulabant, quod de moite
neque formidet. Nam etsi vado, vos lamen non re- diceret : sicul Pelrus, qui modo superius ait: « Do-
liiiquo : < Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus mine, quo vadis? » (Joa.i. xm, 36.) Cui Dominus :
usque ad consummalionem saeculi (Maith. SAVIII, Quo egovado, non poles me modo sequi, sequeris au-
20). » Credilis in Deutn, et in me ciediie. Non eiiim tem poslea. Al ille : Cur, inquil, non vossum le sequi
sufficil vobis credere in Palrem, nisi et In Filium modo? Anitnam meatn pro tepono. Yidesigitur, qiua
credalis : « Ego enim et Paler unum sumus (Joan. de morte intelligebat, qni se simul cum ipso animam
x, 50). i In domo Patris mei mansionesmullm suttt. suam ponere dicebat. Hinc est ilaque, quod ait Tho-
Ex quibus eas, quae nobiliores_ et clariores suin, mas :~Nesciriiusquo vadis; quia adhuc ignorabat de
vobis pr-pparare et dare disposui. < Vos enim eslis, qtioiiinereloquerelur, an mortis, an coeli. El Domi-
qui peimansisiis niecum in tentationibus meis (LMC. nus continuo sua responsione eis exposuit qualiler
x-ii, 29, 30). » El ego dispono vobis, sicut disposuit haec verba inlelligere debuissent. Ait enim : Ego
mihi Pater meus, legnum, ut edalis el bibalis 272 n sum via, veritas, et vita. Nemo venil ad Patrem, nisi
super mensam meain in regno meo, el sedealis stiper per me. Si me/inquil, scilis, et viam scilis; quia
Ihronos, judicanies diwdecim iribus Israel. Si quo ego sum via. El si me scjlis, Palrcm quoqtie scitis ;
»'i2..!.sdtxtssem vobis, quia vado prwparaie vobis lo- qnia ego ct Pater unum sumus (1504). Si vero Pa-
cum, lamen non turbari, sed laelaii debereiis. Si, trem scitis, ct quo ego vado scitis, quia ego ad
inquit, mlnus" in aliquo, et non tam stifficienter Palrem \ado. Ego, inqnil, sum via. Sed cur via?
dixissem vobis, quia vado .prseparare vobis loeum, Quia nemo venit ad Paltem, nisi per me. Ego sturi
valde lamen riesiderare debuistis, ut quanloeius il- verilas. Unde hoc? Quia nemo cognoscit Palreni,
lnc irem, et in illius lantae beatitudinis gloriam vos nisi perme. « Nemo eniin novit Patrem, nisi FJIius
Iiilrqducerem. Nunc aulem, cum lolies vobis id dixe- et cui voluerit Filius revelare'(J/fl»ft. xi, 27). » Ni-
rim/alque promiserim, quid trepidatis? Cerli igitur hil enim nisi veritate cognoscilur. Ego sum w7o;
estole, el nolile dubitare, quia si ego abiero, el prm- quia nemo vivit, nisi per me. Si cognovisselisjne, et
paravero vobislocum, ilerum venioet accipiam vos ad Palrem meum utique cognovisseiis.Et amodo cogno-
meipsum. Cur ? Ul ubi ego sum, el vos siiis. Unde et scelis eum,st vidislis eum. Vuliis/inquit, venire ad
superius riixi, quia « Ubi ego sum, ibi et minisler Palrem? Vultis eum cognoscere? Prius me cogno-
meus erit (Joan. JH, 26).» Accipit enim Dominus D scile, quem videtis, et sic posiea cognoscelis eum^
f-anc.orumanimas quoliriie ad seipsum, angelorum quein nondum videtis. Jam enim vidisiis eum, sed
rainislerio, et ineffabili polenlia sua. Hoc lamen non in se. Yidislis autem eum, sed in me. Yidislis
tunc plenius, et abundanlius faciet, quando ad judi- qtiidem, sed menle el fide. Ipse cnim-loquitur in
cium veniens, corporibus animabus conjunclis, suis me, quia ego a meipso non loquor. Quem, dum
qui corfumpunl, nec sicut se diligunt homines, qno- jVon cantabit gallus, donec ter mt neges. » Solverat
niam homines sunt; sed sicut se diligunt filii cjus \ero Augusl. eodem-ferme modo, ac A. sed_plu-
unici fratres, ea_ diiectione invicem dihgenles, qua i lbus.
ijise dilexit eos. i (1503) I Corinih. xv, 41. Vid. S. Gregorium lib. m
(1502) Proponit el*solvit hanc quaeslionem Aug. Woral., cap. 42, el lib. xxxv, cap. 24, el homil. 16
lib. in De consens. Evang. cap. 2": .Qusestio nasciluv in Ezefchicl.
ex evangelistarum verbis aliquanto diversis. Mat- (1304) Joan. _., 30. Ang. De doctr. Christ. Iib. i,
l]tszns;Ântequamgalluscanlel, ler me negabis; Mar- cap. 34_ 4 Ego sum via, veritas, et vila : hoc est_,
cus : Priusquam gallus vocem bis dederit, ler nte es per me venitur, ail me pervenitur, in me.permane-
negalurus ; Luc. cl Joan. iisdem fernie veibis : Non lur. Cum enim ad ipsum pervenilur, eliam ad-ipsum.
santabil Jwdie ttallus,rddnec 1er abnegcs nosse u.c. Patrem pciveniUir; quia per sequalem illc, qtii, est
503 S. BP.GNONTSEPISCCPI SIGNTENSIS 504
audilis, videtis. Qui cnim menle auriil, videlulique A ego facio, el ipse faciet, ei majora hoium (actei, qtiia
quod auriit; quia idem sunl el \isus, et auditus jn cgo ad Pahem vado. In hoc, JnqttiL, apparel quod
nienle. el non solum isli, sed el guslus quoque, el Dei Filius pgo sum ; quia non solum ego Iiajc omui-
odoialus, et tactus. Unde est illud : < Giistalc et vi- hus adrairanria opera facio, verttm eliam illi-qui in
dele (Psal. xxxm, _)), » id esl giistando videte. Sic me creduut, similia el inajora opera facicnt (1505).
igittir eum vidislis, dtim eum in me loquentem audi- Ei hoc merito, quia cgo ad Patrem vario, id esl,
slis. Et amodo cognoscetis eum, quia apud vos ma- qnia Dei Filitis sumj et ille mihi Rater cst, ad
nebit, et in vobis erit. Dicil ei Philippus: Domine, quem \ado. Et nmltiim quidem convenil ul illi lalia
aslende nobis Palrem, el sufftcit nobis. Islecnim non operenlnr, qni creriunt in Filium Pei. Sequitur: Et
mente solummodo, el fide, sed carnis ctiam opfslis quodciinquepetierilis in nomine meo, Jtoc faciam, ut
eum vidcre desiderabat. Sicut et Moyses, qui ait: qlorificeiur Palerin Filio. M.illum eiiiin glorificaiur
< Si inveni graliam in cbnspeetu tuo, oslende mihi Palerin Friio, dum laiia fiunl in nomine Fihi.
laciem tuam, ut sciara te(Exod. xxxm, 13). > Cui XL. Si dili/jiiis me, mandala mea scrvaie. In lioc
Dominus: « Non.me, inquil, videbit homo, et viyet eiiim et mundi hujus potestales suos amieos-alque
(Ibid., 20). - Dicil ei Jesus : Tanio tempoie vobiscum fideles probant el co_.ni>seunl,si eis oberilimtcl eo-
sum, el non cognovislis me ? Philippe, qui videl me, B ruui manriala cusloriinnl. Probaiio igiiur dileciionh
videl et Pulrem. Ille de exleriori visu loqtiebalur : exhibilio eit o, eiis (1506J. Qui niaridalum spernii,
Chiistus autem ad inlerioreni, id esl ad inlelligen- dilcctionem abncgal. Sed quo fructu Demn diligimus?
liam el mentis ocnlos eos provocabal. Tanfo lempore Qua meicede cjus niauclata seivamus? Vis audiie
vobiscumsum, lanto tempore intcr vos conversatns q .a? Et ego logabo Patrem, et alium Paiaclclitm dtt-
suni, vobisque in doclrina, in sig-ils, in miraculis bil vobis, tit maneal vobiscum ht wleiuum. Rogai
divlnitateni et polentiam meara revelavi, el non co- enim Filius Patiem, non scctiudum di\iuitatem qiw
gnovisiis^me? Plnlippe, qtti videl me, non, sicut tu per onniia est aequalisPalri, sed secundum humaiii-
ini.lligis, oculis carnis, sed sicut ego dico, oculis taicm, qua miiior est Palie (1307). Alimu auleni
inentis, videt et Palrem. Non credis, quta ego tn Pa- Pa'acleium, Spiritum sancliun appellat. Alius enim
tie etPaler in meest? Si enim boc credis, el me est Paler, alius Filius, alius Spirilus sancius. Sed
et Patrem vides. Si hoc ron credis, neque me, ue- jion cst aliud Pater, aliud Filius, et aljud Spiiiius
que 273 Palrem vides.Fei/rfl quw ego loq.wr vobis, saiiclus. Omncs etiim unura sunt, sed unus non sunt
a meipso non loquor. A quo igitur? A Patre. Ubi esl? Umm. enim ad essentiam spectat: unus vefo ad
Audi ubi esl. Paler autem in me manens, ipse facil personam et numerum refertur, Dal igitur Deus apo-
opera. Quid esl, ipse facil opera ? Ipse loquiiur in me. C sloiis alium Paracletum, id est alium consolatorc.i;
J_oquendo~eninioperalur Deus. « Ipse eniin dixit, et Paraolelus enim consoiaior interprelatur (1308), per
Jacta sunl (Psat. x\xu, 9). » Yerbis euim et non quemSpirilum sancttim intelligimus; qtioniam ille,
heiifs sanat infirmos Jesus. Sel nolandtim valde : qi(i eos consolari solebal, non amplius inler eos cor-
cum ipse etPaier unum sinl, tihiqne tamen Patrem poraliler conversari habebat. Verumtamen, quaiiivis
glorifical. Si enim dixisset : Ego a meipso, secun- seeunfhim humanitatem inier eos non eral, tamen
.Ittm bumanilatem non loqtior, sed divinitas in me secundum divinilatem ab e's non iccpriebaCUmle
manens ipsa Taeit opera, bene quidem dixisset. Hoc ipseâit: Non vos deseram, neqne deieliuqtiam. Ubi
tamen non dixitj ut omnem ad Palremvgloriam re- enim esl Spirilus sanctus, ibi esl Paicr et Filius.
ferat. Non crediiis quia ego in Pahe, et Paler in Sciendtimestaiitem quia sicul P.UCr,iia.el Filius dat
me est ? Alioquinpropter opeia ipsa credite. Si veibis, Spiritum sanclum, qiioni.im a Patre Filloqne procc-
inquit, non creditis, opeiihus credite. Opera enira dit. Sequilur : S.nrilum veritatis, quent mundns non
quse ego facio, ipsa roanifeste oslenriunl quia ego polesl accipeie, quiu non vidcl etim, nec scit eum.Voi
snm in Patre, el Paler in me est. Sed audile adhuc atilem cognoscelh euni, qitia apttd vos manebil, el m
iuajus argumenium, et cui nemo coutradicere possit. vobis erit. Yocatttr enim Spiiiltis vcritatis (1309),
Amen, amen dico vobis, qni ciedil in me, opera qum quia nihil docel, nisi verilalem. Yera sunl igitur
:cqualis, agnoscilur. » De his \erbisevapgelicis ftise\ oiiostis. . Praeclara eliam \erba Chrysostomi, init.
Augtisl. iriem scrin. 141 el 142. Yirieellaui Cyrilhira; hom. 75 in Joan. : i Opprihus seinper egemus, noii
pag. 768. veiborum ostenlalione : loqui enim ct promiliere
(1305) Vid. Aug., tr.icf. 72. et Cyril., png. 804, eui\is facile esi;-operari non item. »
cl prxcipue Chrysosl., hom. 62 in Joan. 1,1307)Vid. Cyrillum, pag. 809. «
(1506) Nolissima sunt hsec vcrha sancii Gregotii, (1508) Aug., iracl. 74, n. 4 : QuoJ vero ait:
bom. 30 in Ev.,n.1 ad Joan xiv,23,quibus subjirit: Ragabo Patrem, et alittin Paraclelum dabil vobh,
«Vere elenim Deum diligiinus,siari inanri.tla ejus nos; osiendit ct seipsum esse^ Paracletmn. Paradeius
a noslris voluplatibiis coarclamus. ISI.imqtii arihuc; enim Latine dicktir Arivoc.Uus, el diclum e-t rie
pcr illicita desideria diffluil, profeclo Deuin notii Clnisto: Advocalumhabemus,t etc; idem, tracl. 94 :
ainat, quia ei in sua voluniaie cunlradicii... Ad vos- j Consolalor crgo ille vel advocalus. Ututmque eniui
piPlipsds efgo, fralres chaiissimi, inlrorsus rcdit-1;i iiiterpipiattirquod esl Grsece Paracletus. » Yid. de
si Deum vere amatis, c\quirite : ncc lainen sibi ali- hoc nomiiiPEslium, "Maldonaiinnet celeros iuier-
qms credal, quidquid sibi animus sine operis aflc- prelc,
- et Ciampinii «lis«ettal. de hac vocc.
statione responderit. De dilertione Conditoris, lin- (1309)CyiiLj pag. 810: « Spinius eiiun cjns osi:
gua, tncns cl \ita leninralur. -Sumjti.inicsl Dei amoi unde vciitaiis Spirilnm illum nomjn,.vit. > Cjiy-sost.j
J.65 C03JT.ENT. lli JOAN,— PARS II, CAP XIV. SC&
prophetarum dicla, el.qii_eciinqiic a Spiritu sanclo A sleria revelavit. Unde ipse Dominus ait: <_Cum
composita sunt. Huiic aulem mundils non potest ac—- auiem venerit ille Spiritus verilalis. docebit vos
"cipere, quia mtindi Jurjus amatores eum habere ct omnem vcritalem-(Jo-t... j_vi, 13). » Esl aiitem Filitis
^lenere r.on possunl.-jjnde hic idem Joannes apostp- in Palre^ quia iuium idemque est cum Patre. Sumus
lus ail: < JSoIiiediligere mundum neqtie,ea qu_e in et nos in.Chrislo, qnia tnembra cjus.. Esl ipse in
_ niui.dosunl. Si quis diligUmundum. noncst chari- noliis, quiavita nostra. lllajgitur anima moriua esl.
tas Patris in eo. Quoniam omne quod in mundo est, et Detim videre non polesf, qu_e lianc.viiam noit
- «mcupiscentia carnis est, e_ concupiscentia oculo- 'habel.
Qni habet mandala mea el servai ea, ipse esi
runi, cl superbia viipe, quse non„ex-Palre, -scd ex qui diligit me. Quo fruclu? <Qui autem diligil me.
niunuo.esl (I Joan.Ji, 15,16). »J?i igLwr Jn his qui, diligetur a Paire meo. Quid inde ?Et ego dtligam eum.
- i..undum_diligunt, .charilas non -ejsl.,.Deu§;_aulem Qua ulililale? Et manifeslabo eijneipsum. Si
erg.>
_c!i:irilas_esl, quomodo in his -qui -mimdum ,diligunl, 'flonsu_l.cit libi ut diligaris a Palre. si non suffleil til.I
Spijitiiscsanctus esse potesl. _Qni igitur charitalem ut le Filius diligat, suffieiat libi quod ille, qui sa-
l.abenl.ct spem suam non in iijceilo divkiarum ,sed pienliacst, quiveiitas est, qui justilra esl, manifp-
_iu Deumpomml, elvirtuti operam dant, quamvisJn „ slabil seipsum libj. Ih his enim omnis aniinse bea-
i'oc nnindo divilesJsinl, mundi tamen amalores non titudo consislit.^Hoc solum desiderabat Jiloyses, cuiu
*'inl. Sed cur 274 .mundus r,on polesl accipere Domino diceret: < Si invenigratiam in oculis tuis,
-__Ppiritumsanclun>? Qnid est accipere ? Tenere_nli- ostende mihi faciem luam, ut videam .e (Exod-
_.q..e, ct possiderc. Yenit enim multoties Spiritus XXXIII,43). » Bealus igitur ille. cui.iile nianifesla-
Kjnclus eliam in-jaiiqtiem iniquum, _qualis<_fuit Ba- bitur, quomanifestalo, nihil deerit ad bealiludinem.
Ja_am el Caipbas, quales eUI.i qui Domino in judicio < Scimus cnim quia, cnm apparueiit el revel.ibitur
.litlnri sunl: t-S'onneinnomJneiuo prophetavimns?» tiobis, similes ei ctimus, quia videbimus eum sieuli
—(Mattlt. vxr, 22.) Venil (piidem,'scd in eis non ma- _esl (Joan, in, %. t Sed-cui non sufficit ul sil-similis
-jiPt (1310), sicut manetin isiisquibus modo Doniinus Filio Dei? Similis autem ejus csl, qui eum videt
jiitj vt maneat vobiscum in mteinum. «Rtinqtiamenim siculi csf. -SuJTiciatigilur nobis hoc, quod iseipsum
-SPD.tralur ab eis. quod in __eienium manel in eis. manifestabil \\o\m.Dicii ei Judas, non ilte Iscariotes:
-Au.iiamus modo cur.mundus non possit accipere Domine, quid faclum esl, quia nobis mariifestaturm
Fpiiitum sanctum. Dicat, ipse Dominus : Qnia ndn es teipsum,el nonmundo? Uespondit Jesus ei dixit
. videl eum, necscil eum. Quid esl, non vidct euin nec ei :
_scit eum,_nisi qnia non cognoseil, neqtie inlelligit n ' XLI. Si quis diligit me, sermonem meum servabit.
-(luleedinem ejus,Jjonita_em_ejus,:gralias elus, iniee- el Pdier meus diliget eum, el ad etim veniemus, et
ricprriiam el pielatem ejus, et caetera quse illius mansionem apnd emn faciemus. Qui non diligit me,
° jviinl?Ilinc esltenim
quo.d Aposiolus ait: <>Animalis set nwne/n meum non 'serval. Hoec enim respondit
-f.omo-non percipil ea.qu_csant Spiritus Dei (/ Cot. Dominus cuidam discipulo Interroganli cur suis tan-
.i,~l-_). »~Vos_fltc(^fij
cognoscetis quia apud rosmane- tum discipnlis et fidelibtis,.et non universo intindo
, bh, et in vobis «ri7_"IUienm cogiioscunt, qui cum eo se manifeslarel. Magnaquseslio, majgnoequequrrstia-
"jjctnenl,-et cjus vol.mialem faciunt. Non lelmqiuim jiiis riobilissima soluiio. Ideo, inquil. mundo, id est
'-.i-os orpftanob. Veniain ad vos. /Orphani sunt, quipa- mundi amatoribuSj me uon raanifesto, quia„me noti
~1ii>n.nqn habenl, JSon sttnt ortsbani Christiani, quia diligunl. Quod cx eo quidem apertissime probalur,
îhiislus icsurrexil. Adhuc nwdicum, et mundus me quia sermonem meum non servant. Mei aniem tlisci-
§mitnon videt. Non enim iqiquisliominibus et mundi puli el fideles, qtiia diligunt nie, et quia mandala
Iiujus amaloribus, scd solis apostolis 'aliisqiiefideli- mea custodiunt, digni sunt, quibus mcipsum mani-
J.us post restirreclionem -suam Sslvatorem nosirurn festare debeam , ul cognita sapienlia sint sapientes.
- .iipparuissclcgimus. De quibus subdiltir.- Vos au'em ccgnita justilia sint justi, cognita verilate sinl vera-
videbilis me, qttia ego j)iro, el vos vivelis. Neque enim D ces, et vila cognita in _eleinnnrvjvanl. Hsec enim
«mveniens eral ul Christus a-moiltils j-jsurgens, omnia Christus est. Omnia Jisec manilcslaiitur in
faclusque jam xeternus el immorialis, iniquis homi- Chrislo, El non solum hoec, jnquil, habcliit ille qui
nibns Deo morluis, eta v.taquseChrisitis ef.!, sepa- dihgil mo, seri ct Paler meus dtliget £tim. Quania
ratis se manifesiarel. Manifeslavitautem sed.scipu- d.leclione! Vis audirequanla? El ad euniveniemus,
lissuis,-ut \ivus a viveiuibiis viderelur. In Vlodie. EI non tanlum ti_!»iemu., seJ et mansionem quo-
ros cognoscciisquia ego sum in Palre meo, cl vos in que apnd eam fuciemus. In illis cnim mansionem
: me, ei ego in voiis. In quoidie? In ilio-in quo cgo Dominus iacit, in quibus veniens manet, et a
miitam vobis Spirilum veiilalis, ul maneat vobhcum quibus, poslquam venit, non recedit. Venit enim
. in cclennifli.Ipse enim eosdocuii, ipse eis Jidei niy- Domintis in eos, sed mansionom non Jfacit in
*
^lionjr 75 : < Spirilum verltalis
" " appellal, liguras vele- f.icit. qnia per comptmclionem quidem, Dei respc-
TIS lpgis"denolans. »- cium )wrcipinnt, scri tenlaiionls leinpore hoc ipsum,
_- H3.0) S. Gregor. J, all. explicans veiba Joan.: quod compuncli fueranl, obliviscuiitur : sicque __»<!
Venhmus 'el manswnein ctitn facicmiis : < In perpelranda peccata rpdeuiU, an si Irac jniui!uj>
- a_euiro.iam e.emm corda apud
\cn;i. et maiisionemrjion planxissGlil. »
5-7 S. RRUNONISEPISCOPl SIGNIENSiS MS
eis qui ad lerapus credunt, et 275 i" _lem- A _ dixivobh: Vado el venio ad vos. Non luibelur, in-
pore leiUalionis Tccedunt. Sequiltir : Et seimo, quil, coi vestrum de morle mea, ncque formidet de
•quem audistis, non est meus, sed ejus qui misit me absenlia mea. Estoie semper mcniorcs, quia ego
Patris. In hoc cnim aperlissime monstrat, omnia dixi vobis : Vado, et venio ad vos. Non dixi solum-
ii-PC verba , quse discipulis __i_d_eiilibuslocuius modo, Vado, sed Vado, elvenio. Sicul igifur furba-
esl, noii huuianilatis, sed divinitalis esse. El ejus luini quia tlixi, Vado. ita confortamini, quia dixi, -
igiltir erat sermo iste secuiidum divinilalem, ct Venio. Ad Patrem vado, sed vos non relinquo.
ejus non eraisecundumliumanilalein^l5il). Polesl Major est divinitas, qtise vobiscura remanet qtiam
atilem et altius inielliei, ut sic tlicatur : El sermo liuraanitas, qu_e coelos ascenriet. Jam emm et il-
quem audislis, non cst meus, sed ejus quimisit me, lius imbecillitalem, el Imjus potentiam cognovislis.
Patris: id est, ego non sum-a meipso, sed a Patie, Vadil igitur Chrisltis ad Patrem per humaiiilatem,
qni misll me, cujus utique Verbum, et sermo, et qui ubique est perdiviniialem(1315). Quomodoergo
sapieniia ego suni (1512). Me igitvr loquenle, quid venit ? Ipse enim ulrumque dicit et Vado, el Venio.
-audistis, iiisi Verbum Patris, quod in prineipio erat Venit enlm, el invisibiliier venil, praabendo auxi-
Verbum, et sermonem, el sap.entiam Patris? Ver- lium, dando solatium, corroborando fidem, et con-
bum autem, sermo el sapientia non a se, sed ah alio H firmando charitalem. Sic enim DomTnusad Aposto-
snnl/Sermo igihir, quem audislis,non esl meus, auia lum veneral, qui ait: _ An experiinenlum quajrilis
ego non sum a meipso. Hwc locutus sum vobis apud ejus, qui in me loquitur Christus ? » (// Cor. _.m,5_)
vos maneiib. II_ee, inquit, omniaVeiba loculus sum Hoc auiem modo, non Filius, sed Pater qtioque va-
ego Verbum. Mea igitur sunt hsec veiba; sed ego dil el venit. Uude ct modo superius : Ad eum
non sum meum YTeroum.Cujns ergo ? lilius, de quo vememus, et mansionem apud eum faciemus. —
dicitur : < Verbo Domini cceli firraati suut, el spi- Si d.tigerelis me, guudeielis ulique, quia ego ad
ritu oris ejus omnis vittus eorum (Pial. xxxn, 6). » Patrem vado, quia Paier major me est. Dilige-
Paraclelus auteni Spiiitus sanclus, qnem miltet banl enin» euro aposioli, sed nondum spirituali
Paler in nomine meo, ille voi docebit omnia et perfeetoque amore, dum solum carnis pr.eseiiiiam
-euggerel vobis omnia, quwcnnque dixero vob s. Do- se amitiere dolebant. Hoc enim non fecit Joannes
letis, Inquit.quia non semper vobiscum corporaliler Raplista, neque corporaliler cum eo conversalu.,
"maneo, el quia hsecverba, mereque carnis prjesen- est, quem secundum divinitaiem apud se semperlia-
tiam subiraho vobis; sednolite coiilristari, quia Lebat, semperque nienlis oculis inspiciebat. Si
Kiea vice, et in moo nomine magnus consolator, et - diligereiis me, inquit, sicut me diligere deTjelis, et
doctor sapieiuissimus dabilur vobis. llle vos conso- ^ sicut post advenlum Spirilus sancll me diligeiis;
Jabitur. Iile vos docebil. Jile vobis oi.mia suggeret, nndevos modo dolelis, mdejutique gaudeieiis. Do-
et minislrabilqusecunque dixero vobis. Pacem ie!in- leiis igittir, quia ad Ifalrem ^vado, quia porlaspara-
quo vobh, pacem meam do vobis. Sed nonûomodo -disi apeiio, quia coeli januas pando, quia vil*_e
'mundus dal, ego do vobis. Mundus enim non dat -semitam vobis ostendo, et Spiritum Paracletum
pacem, nisi his, a quibus accipit pacem. Sed quid 27® vou's mando? «Nisi "enira ego abiero, Pafa-
uieii Aposlolus? < Si fieri polesl, quod ex vohis esl, cleius non venietadvos: Si aulem abiero, mitlam
cum omliibus hominibus pacem habenles (Rom. xn, eum ad vos (Joan. xvi, 7). i Vado igiiur ad
18); -» et Psalmisla : <Cum his,qui oderuntpacera, Palrem, quia Paler major me" cst, id est, se-
eram pacificus : cum loquebar illis, impugnabant cundum hoc vado ad Palrem, secundum quod
nte gralis (Psal. cxix, 7). » Et lalem quidem pacem major esl Pater. iEqua.is est enim Pairi secundum
dedit Jesus discipulis suis, dicens eis : « Diiigite ini- divinitaiem, minor vero secundum huraaniiatem.
micos vestros, benefacite his qui oderunt vos(Maithi Ei nunc dixi vobis, priusquam fial: ut cum faclum
v, 44).) » Hanc autem paeem debemus habere cum fueril, eredalis. Quid credatis? Qusecunque vohis
malis, non ut eis in malilia consenliamus, sed ut p. dixi, et credere jussi. Jam non mutla toquar vobh-
ab iniquitate eos ad justitise viam trahamus, Inde cum. Cur ? Vullis audire cur? quia jam -passioni
cst enim quod Dominus ait : < Nolite putare, quia appropinquo. Jam cum satellitibus suis princeps
pacem veni mittere in leri am : non veni pacem , iiujus mundi ad prsedam occurrit. Et hoc esr, quod
miltere, Sed gladium (Matth. x, 34). » Non lurbe- ait : Venilenim princeps mundi hujus, eiin me nqn
_«r cor veblrum. neque fonnidel: audiblis, quia ego habet quidauam. Venit adversus me, s_evit, 'et
1
(1311)S. Joan. Chrysoslomus.hoin. 75, ri. 3: <Qno- qmdquid facit asqualis, a quo liabet hoc ipsnm,
morio sermo luusest, elnon fuus?Idesl, Nilnl cxtra quo.i ille esl indi-Terenter aequalis, »Eadeni verba
Patrem loquor, neque proprium quidqiiam, piseter habetHeda.
placiltnn ejus. » (1313) Augustin., tract. 78: <Per quodergoFI-
(1312) S. <
Aug., tract. 76 : Ubi sermonem, hoc: lius iion est .equalis Patri, per hoc iturus erat ad
est Verbuil), non suum dixit esse, sed Patiis, se- Patrem, a quo et venturus est .vivos judicaturus et
ipsum intplligi voluit. In principio enim erat Ver- inorluos : per illum autein, in quo a^qualis est gi-
bum, et Veroum erat apud Deum, et Deus eratt gnenii unigenitus, nunquam receriit a Patre,_sed
j Veibum. Non itaque sumn, sedPatris est Verbum: : cum illo, est ubique lolus pari divinitatc, quam
quomoTJonec sua imago, scd Pairis; nec suus filitis> nullus conlinel locus. » _
idem ipsp, sed Patris. Recte igitur iribuit auclorii
-563 COMMENT.IN JOAi.. — PARS 1H, CAP. XV. 570
ffeniit contra me, scd nilfl hahel in me. < Pote- A quani in ie, et si nihil potesl adversum te, curK
slatem enim habeo ponendi animam meam, el ite- te noii defcndis? Cur^tc occidi
permiilis? Ait :
rum sumendi cam. Nemo tollit eam & me, sed cgo Sed ut cognoscal muudus, quia
diligo Patrem, et
pono cam a meipso (Joan. s, 18). » -Considera sicul mandatum dedil mihi Paler, sivfacfa. Amodo,
modo, quid in aliorum cxitu facil, qui conlra ipsum inquit, esl ndn impolentia, non cx defectu, sed 6be-
roundi Salvalorem et Dominum venire prscsumpsit. dienlia. Poteram me defendere,-si voluissem. Sed ut
Sed cur princeps ntttndi dicitur diabolus? C.ur cognoscalmundus, quiadiligo Palrem, et cognoscendo.
Itujus? Non enim sine causa diclnm est Imjus. Ali- meimiletur, < faclus» sum < obediens» Patri <us-
quid enim delerminalur, dum dicilur hujus. Non que ad mortem (Philipp. n, 8). » El sicul mutidatum
cnim diceretur princeps mundi hujus, si lolius dedit mihi Paler, sic facio, id esl, sicul Voluit Pater,
mundi princeps cssel. Esl igitur princeps mtindi ila facio. Ipsum enlm voluisse, mandasse fuit, quo-
Imjus, hujus nequam et pneseiuis, et Christum niam una eaderaque voluntas est in utroque. Stir-
occidere cupientis (1514). Est dcnique< princeps gite; eamus hinc. _Nonest litc locus nOslrte habita-
rmindi Imjus, id est omnium illorum quj-non liabent llonis. Cuelum attendite, quia inde origiucm
curam alierius, nisi sseculi Iiujus. Et quasi -aiiquis habeiis.
diceret. Si princeps niundi hujus non habel quid- B
PABS TERTIA
277 XLII. [CAP.XV.J Eyo suinnlts veia, el Pater Evangelii. De qtmclsubdilurT Jflmîos mttndi£stis
meits agr cola est. Oiunan _a'milem in me non fe- propter sennonetn quem loatlns sum vobis. Audis
renlein fructum lollet eum; ci omnem, qui fert ftu- igilur, quia sermo Dei gladius CEt et ferramenlum
cium, pui_gabil eum, ut fiuctum ptus ujferal. Ecce quo ab omni nociva superfluitate isti et mundati
viiis vocalur Christus, et vitis \eia. Sed cur \itis, ct purgati suni. Primi enim palmiies hujiis vitis
et cur \era? Yitis enim \ocalur, quia vinum JcciL fuctuni apostoli. Qtiibus morio Dominus ail: JI/«-
-Omnia enim liscc_E\aiigelioiura veiba viuum smit, nete in me et ego in vobis. Et cur ltianj?ant> rcddit
et non qualecunque, sed opiimum vinum, non de caiisam. Sicui palmes non potest ferre ftuctum a-se-
alia, nisi de hac vile vindemiatum el expiessum. melipso, nisi manserit in vile, sic nec vos, nhi in me
Inde cst eniin, quod in suae prsedicationis initio' manserilis. Ego sum vilh et vos palmiles. Ipse Do-
aquas Dominus conveilil in vinura, quatenus nova miimsexponil qualiter ejus verba intelligeredebca-
\ilis novum vinum funderet, quo illas nuplias el mus. Siccaiur ciiini palmcs, si separelur a vite, quo-
arclniriclimim inebriaret. Dicitur autem vitis vera. niam humorem lotamque vilam habei in vtle. Iia
Fortasse ad illius vitis distinclionem, quse et pro cl Clirisiianus, si a Christo separctur, moritur,quia
uvis labruscas, et pro vino dediljicelum (1315). Hu- J scparatur a vila. Qni tnanet in me, et ego in eo, hic
jns vinum dulce, semperque suave. Hujus veiba offert fruciun mulium. Ule, inquit, affert fructum
semper vera, et nullius falsilatis adniistione corrti- mtiltum, qui manet in mp,cl quasi membrum raeum
pia. Dical ergo : Ego sum vilis vera, el Paier mens iiiihi adhairet, et in quo ego maneo, quj sapienlia
agricola est._ Sed quid facil iste agiicola? Yis au- sum et verilas, el vita. Ideo enim apostoli lantum
dirc quid? Omnem palmitem in me non ferenlem. Trticlum de suse prsedicationis seroine Dotninoatlu-
fruclum, iollet eum; el omnem,qui feit fiuctum, pur- lerunt, quia ab cjus fide el dileclione nuilalenus
'gabil eum, «l fruclum plus afferal. Quot sunt Chri- separari poluerunt, Insuper ct ipse Dominus in eis
stiani, tot sunt el palmiles hujus vilis. Alii quidem eral, qui eoium semini incremenlum dabat. Nam^
iroiii, alii autem mali_; et boni qiiidem fructileri; ut Aposlolus ait, <Neque qui planlal est aliqnid,
jnali auleni infrucluosi. Tollunlur infrucluosi, et neque qui rigat, sed qui increinen.um dal, Deus
hicenduntur; fructiferi vero purganlur, et gladio (/ Cor. III,7). > Unde et subditur : Quia sine^ me
«piriius amputanuir, ul fructum plus afferant. Gla- nihil polestis facere. El s» quis in me non manserit,
dius spirilus, est verbum Dei, etisie sermo sancti mitlelur foras, sicut palmes, et arescet, el colligent
(1514_lAug. I. al.: < Quemadmodum autem'sit in- D omnia evertisset et-proslravissel; sed illis dominatur,
teUigendus princeps mundi diabolus, evidenlius ape- qui se illi dediderunt : jdeo vocat illum principeni
ruit Paulus apostolus, qui cum dixisset: Non est tenebrarum hujus saeculi:' lenebras autein htc diGit
nobis colluctatio adrersus carnem etsanguinem, id est mala opera. »
adversus homines, subjeeit atque ait, sed adversus (1315)August. J,racl. 70, elBeda^ <Sed cnm dese
piincipes-ei poleslales et reclores mundi tenebrarum • diclt: Ego sum viiis vera, ab illa se utiqiiediscernU,
harum, ne quisquam iniindi nomine inlelligeret uui- cui diciitir : Quomodo conversa es in artantu-
versam creaturam. . . Tenebraruin, inquit, haiu.u, dinem, vilis aliena? Nani qiio paclo csl vilis yera,
id esi muiidi hujus amaiorum.» Chrysost., hom.75, quse exspectata esl, ut faccret uvam, fecit ûlcm
n. 4; <r3Principemmuntli diabolum"dicit, et impro- spinas(Isa.\)l . . _ , _
boo boniiues. Non enim coeloel terra; impeiat; nam
§71 S. BRUNONISEPISCOPISIGNIENSIS 572
etim, et in ignem miilenlet ardet. Quf enim inChrisli AV(Rom. XIJI, 10). » Dilcclio l.liquc, qua el Deum et
iide non manet, de Ecdesia el sanctorum collegio proximum diligan.ti3.-In his enini duobus prsece-
.Joras cjicitur, arescit et morilur, et a malignis spi- plis universa Ie. pendel, et prophetse (Matih. xxn,
litibusTapilur, in ignem a_lcrnum et inexslingiiibi- 40).» Scd hsecideo unum sunl, quia quicunquedili-
lem mitlitur, et ibi slnefinecrucialur,^l ardet. Si glt Deum, diligil et prox.mum secuiidum illud :
manserilis in ine, el verba mea in vobis manserint, < Qui enim non diligil fratrem feimm, qtiem 'videl,
quodcunque volueritis, pelelis, et fiet vobis. Magna Denni, quem non videt,-qtiomodo polest diligere?
promissio, magnum et incomparabile donum! Quj ct hoc mandatum habemus a Deo, ut qni diligit
manetin Cbristo, etin quihus manent verba Chri- Detim, diligal el fralrem suum (I Joan. iv, 20,21);»
sti, petant quod^ volunt, et fiel cis, Si cnim male simililer autem, qui proximum diligil, et Deum di-
Holuerinl et male pelierinl, jam nec ipsi ma- ligji, si tamen vera dilectlone eum diligal. Non est
heiit in Christo, nec in ipsis manent verba Chrisli enim vera^dileclio, quse lemporales ulilitates atien-
(1316). Rccordeolur igilur verbornm Chrisli; imo" dil, el,non ad .elernse beaiiludinis_ gloriara tendit.
non recordcntur, sed firmiter tcneatit, semper- Si enim pro talibus ulililalibus diligas fratrem
_|iie In memoria Jiabeant, el sic petanl, siculverba iiiiuri, sic diligis enm, sicut eqtimn luum ct asi-
Christi peterexlocenl. Quserant igitur rcgnum Dei, B ^ nnn iimni.In his enim simul cum
ipsis utiliiatiljuH
ct jusliiiam cjus, et omnia adjicientur eis (Mailh. deficil amor. At vero charilas nunquam _delicit.
\i, 53). Petanl in lide nihil hsesitanies, et ca pe- Unde scriptum est: «Aquoe mull.e non potuernnt
-lanl, qusead salulem-perlinent,-et quse Dei disposi- cxstingucre charitatem , ncc ilumina obrtient cam.
lioni et verbis evangclicis non sinl conlraria. Sed Quia foilis est, ut mors, dilcctio, dura sicul inr
-l.cc specialiler dicuntur apostolis quorum sanclas Xernus semulalio (Cant. vm, 7, G). » De qna
p-litiones semper et nbique Domiiius exaudhit. amiulalione Apostolus ait: ijEmulor cnim \os Dci
Rogavit euiin Aposlolus Dominum, et ter rogavit, ~a.mulatione (IlCor. xi, 2). » Yera igilur dileciionc
seque bene a.Domino exauditum __>7Sinlellcxit, proximum -diligiiv qni non carnis affectione, nec
postquam se contra seipsura pelisse cognovit. Ex- terreno coiiimodo eum diligil, sed proplcr Dcum, ei
auditiir enim homo, si lial, qtiod vull. Faclum-cst prsecepta Dei. Talem enlm dilcctionem se li.ibc.re
aulcm quod Aposlolus voluil, quia, postquam suam Dominus oslendebat, cum dicerct : « Qua. est maler
pelitionem confra seipsum csse cognovii, jam ex- mea, et qui suntfiatresmei? Quicunqne feterit vo-
nudiri noluii. Unde et ait: . Libenier igiinr gloria- luntaiem Pairismei, qui in coe.isesl, ipsemea maier,
Jibr in infirmiiaiibus ineis, ut inbabitet in me vir- etsoror, el frafercsl (Mailh. xn, 48-..0).) » Diligo,
lusChrisli (// Cor. xn, 19).» Nam neqne hic l inqtiit, matrem nieani et fralrCs meos, non qtiia
sjraplicitcr dicitur, quodcvuque peteih, sed qtiod- jnaler mca esl, et fralres mei; f-ed quia faciunt
cttnque voluerilis, el pelelis,fiet vobis.ln hoc clarifi- volu.ilatem Patrismei. Apparet igilur, quol quictin-
calus esl Paler meiis, ut fructiim phnimttm affeialis, que diligit proximum, diligit et Deum, siquidcm
ei efficiaminimei discipuli. In hoc, lnquii, etpropler pro_\iimimdiligil propter Deum. Similiter autem et
lioc, me revelante el docente, Paler meus mairife- qui Deuro diligit, proximum diligit, quoiiiam, qii
siatus ct clarificalus csl in vobis, ut vos quoque Deum tliligil, pr.eceplum ejns cuslotlit. El hec esl
cum ubique prsedicando el ciarificando, fiuctum prj_ceplum ejus, ul nos invicem diligamus, sicut
pltirimum afferalis, el mullas genles adcuni con- ipse dilexil nos. Quomodo ipse dilexit nos"?Plcna et
fVertatis, el efficiamini niei discipuli, me imitando peifecla dileclione. Majorem enim hac dileciionem
non soluni vita et doclrina, veium eliam miraculo- nemo habel, quam ut animam suam ponat quis pra
rmn operalione. Jsictii dilexil me Pater, el ego di- amicis suis. Ilancautemdiieclionem erganos habuit
lexi vos. Maiteie in dilectione mea. Multum enim Jesus. Hanc igifur el nos habeamus. Fos amicimei
debet diligere, qui mullum diiigitur. Si prwcepla eslis, sic tamen si feceiitis, quw ego prwcipio vobis.
Mca bervaveiitis, manebitis in dileclione mea, skut D j Nonsunt igitur ejus araici, quj ejus prserepta non
et ego Palris mei prwcepta seivavi, el ntaneo in cuslodiunt. Jain non dicam vos servos. Cur? Quia
fjtts dileetione. llac loculus __,... vobis, ul tjau- seivns nescil quid faciat dominus ejus. Quid igiiur?
dium vieiim in vobissil, et gaudium êslrum im- Vosautem dixi amicos. El hoc cur? Quia oinnta,
pleaiur. In illis est Igaudium Clir._.ii,<qui lale gau- qnwcunque audivia Palre meo, nota feci vobis.Me-
dium habenl, quale habet Chrislus; sive eliam de! rilocismutal nomina, quibus mutat officia. Non
quorum sancta conveisafioiie gaudel Cliiisius. quia servi esse desierint, sed quod magis familiarcs
" XLIll. lloc esl
prwcepium picuin, ul ililigaiis invi- esse co.perinl. Jam non solum ad laborem mitluii-
*em, sicul dtlexi vos. Mulla sunt prsecepta Domini,, lur, Jit sei vi;' sed ad secrela consilia vocanlur, ut
sed-omnia in_hoc unoprtcceplo conciudunlur. Unde; ainici.-Qua-Cunqiiecnim audivil a Patre suo. nola
Apostolus ait, Qiiia < plenitudo Jegis esl dileciio> fecit cis; ilio tamen lcmpore nolificanda «is, ct
i '* .I- ' ,
(1316) Aug,ustin., tract. 81 : < Manenlcs crgo inl eo, uec quod babenl \erba «jus, qusp mar.cnl in
„ Co, cuin \eiha ejus jn nohis maiieiil, quodouiique: IIDSMS, seri quori Iiabel inllimilas ci cupidilas caniis,
viluerinius pelimus, el fiet nobis. Quja si potiiiiiis> quse npn esl in co, ct i« qtia non nianeut icrJja
ei-noii fii, noii Jioc pcliiuus qiiori habct m.msio ini ejus. J
sn /COMMENr. I.NJOAN. — PARS jn, CAP. XV. 57.1
necessar.a __is.Unde et in seqncnlibus ait: « Adhtic \ Ac si -dicerel: Adversum te rogas tibi; contraria
miilta haheo vobis dieere; sed .non polestis porlkie posluTas^viriulis lorica exspoliaii petis. Et HIQX
modo. Cum autcm veneril ille Spiiitus verilatis, Aposlolus, cognlta ratione, Isetus valde, quodev.m-
docebjt \os omueni verilalem (Joan. XM, 12). » Sic dilns non fueral, ait: < jLibenler igitur gloriabor in
enim inulla determinanda suiit, qua1 uiiiversaliler iofiimiiaiibus.mejs, ul inhabilet in me virlus Chri-
diei videntur.Quale est illud : < Cum exaltalus fuero *sli (Ibid). J Bene igitur exaudiius est, qui indeJ.ela-
a lerris, omnia lraham ad meipsum (Jonn^ xn, 52). » lur quod exaudiius non est(1318). .
Itemque : < Prsedicale Evangelium omni creaturae XLIV./tec mando vobis, ut ddigalisfinv'_cem.Ma-
(Marc. xv, 10). > Et Apostolusde charilate : <Omnia gna est. virtns .charilatfs , qure toties discipulisâ
credil, oraula speral, omnia suslinpl (I Cor. XIII,7).» Domino cpmmendaltfr. Qui lioc unum mancj.itum
E't mulia Jiis similia. Nam cl id, quod modo dixi- cuslodit, legem et prophetas adimplet; De hoc enim
mus, <Docebitvos omnem veritaiem,» sinjiliier de- per propheiam clicilur; quia < Yeibum brevialum
tcrminandiim est : alioqnin verum non essel ,quod faciet Deus super terram (Isa. x, 22). > Si vos
AposloJus _ail: < Nunc cognosco ex parte, tunc mundus odit,- scitote^guia me priorem vobis odio
auiemcognoscam,siculetcognitus*um (Ibid., 12). » habuii. Nolile. inquit, mirari, si mundus yt_s
.Nemoeniin in hac vita cognoscil omnem veiitalem. " odio hahuil. Nolile.mirari si muudi amatores vos
Dicalcigo Jesus discipulis suis : Quwcuttque audivi persequuntur etpcrdere nituntur. Sedpoliiis.scitoleet
cr Palre meo, nola feci vobis. Hoc tempore, subau- memores eslote quia mepriorcmvobis,quiame oin-
riitur, necessaria vobis. et revelanda vobjs. T.on nium majoremetDominum non solum.odjo hahuc-
cnim -stini modo omnia dicenda vobis; quia non est rnjit, \crum eliam oeciderunl. Si demundo fuissetis,
279 vestrum nosse lempora el moroenla quse Paler mundus quod suum eiat diligeret. Qijomodojeiiim de
posuit in sua polestate (1517). Non vos me elegislis, mundo non sunf, qni de homipibus. nati (sunt el de
sed ego elegi vos, et posui vos,~ut ediisel fiuclum terra faetj simt? .1519) Fuerunl utique de mundo;
affetalis, effructus vesler maneat'. Quid ~Cst igitur , sed jam ttinc <non erfml xle mundo, quia nullnm
quod in Canlicis canticorum Ecclcsia dicit: < Dile- amorem habebaut in gloria el voluptatibus numcli.
ctus mcus candidus et rubicundus, cleclus ex mil- Unde et subditnr: Quia vero de mundo non estis,
libus(.-flju.v,lG), » siipsi eum nonelegeruni?»Quid sed cgo elegivos dejnundo, pjropterea,odit, vos .niun-
csl eiiam quod PsalnTista aitT<El cum clecto ele- dus. Nou enim ,dixil, quia de mundo nojt fuislis; sed
cius eris? »*(Psaf. xvu, 27.) Elegit igitur Dominus polius quia de mnndo nonesiis; quoniam, elsi tunc
discipulos suos, elcgerunt et discipuli Dominura.' Sod r.,de mundi linjus ainaloiilius. non eranl, de niund^
ipse prius elegit eos, et ipsi postea elegprunt eum. tamcn asstunpti el electi eranl. Et idcirco roundus,
Quod ilii utique non fecissent, nisi jpse prius eos_ ,id esf niundl ainaloi-es, eos.non diligehani, quja Sibi
elegissel. Et ipse quiclem clegit eos, ut ejus disci- operibusque suis conirarios.esse \idebant. Unde et
puli essent. Ipsi vero elegerunreum,"ul eorum Do- de Salvalore "nostro dieebanl: < Vcnite, interficia-
ininus csset. Ego, inquil, elegi vos. Ad jjuid? Ul ealis mus jtislum, quoniain cqnirarius esl opeiibus noslrts
omni (Sgp. u,,12). » Memenlole
' in universnm mundumêl prwdicetis Evangeliuin .sermpjtisjnei, qucm ego
crealurw. Etfrucium -affeialis.lsle fiuclus, ommiim dixi vobis : Non est servus majo.r dontino suo. Hoc
firielium multitudo Intelligitur. De quo bene subdi- autemad quid dixeril audiaraus. Si w.fi,,inqujt, per-
tur: Et{rifclus vesler maneal. Hoc esl enim qtiod secuti sunt, el vos persequenlttr. Si seimonem menm
alibi ail :n Qui credil in rae, non morietur in setor- servaverunt, et vesirum seivabunt. Nec in vobis fieri
niim (Joan. xi, 26). . Et: < Quodcunque petieritis dubiietis, quod in me fieri virielis,_Se_. ttmc omnia
Palrem innomiiiemeo, dabit vobis_(Joa... xvi,'25).» fucient vobis, jion propler vos; sed yroplcr nomen
Quod Dominus promisit fulurum, nos \idemus esse tkeum, quod prsedicabiJur a vob(s. Et boc ideo, qtiia
completuni. J3eimus enim apostolos in nomine Jesu nestiunt eumqui misit me. Si enim scirent Patrem,
Chrisli csecos ilhirainasse, paralyticos.curasse, Ie- rj sciren el Filium, cujus eslPaler. Sed cnr nesclunt?
prosos mundasse, morluos susciiasse, el alia omriia Oma scire nolunl? Scire aulem, credere est. Yenjt
suscepisse., pro quibus Patrem deprecati sunt in ad eos, !ocutus„est eis, Scripturas apeiuif. ventaiein
nomine Filii. Apostolus tamen dicit: < Ne inagni- revelavit, signa mulla et inaudiia jniracula fecit.
ludo revelationum exlollat me, datus est niihi sli- Ei lamen ctedere noltieruut. Nulla igilur eis esl ex-
mulus carnis mese, angelus Salanae, ut me cplaphi- cusatio. Et hoc esl quod ail :t Si non venissen\ el lo-
zel. Propler quod ler.Dorainum rogavi ut discederet cutus eisfuissem, peccalum non haberenl; nunc auiem
a me, cl dixit mihi : Sufficit libi gralla mea. Nam excusalionem nonjiabent de peccato suo. Quid esl
virlus in infirmitateperficilur (II Cor. XII,7, 8, 9). > hoc : Si non venissct, peccalum non haberenl? Eigo
_ (1317) Hanc quseslionem et AuguSlinus proposuit (1318) Haclenus tiomuia.

tract. 86, el ila solyit, ut dicat, Jn fulura-beata vila (1319) S_.Gregorius, Iib. xi, episl. 2: < Miindum
fore ul omnia nola sint Dei amicis.-Aliter Chryso- videlicel, xorJa carnalia designans, qnx diligmil
slomus, honi. 77, n. 1. < Cum dicit : Omnia qvm mtindum. » S. Aug,, li.ict. 87 : * Ef ipsi Jiide er.uit,
audivi, nihil aliud vull significari quain quod nilnl t .
alicimm loqualur, sed_.qua.a Palie audivii. i r cicctismU.
uudetil noii Cs.ciii,
_-
575 S. RRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 578
non habebant Jud_ri peccatum, priusqtiam vcnirel A nalilcr agere videalur, una lamen oranium irium est
ille (fui vemi tollerepeccata? Habebanl quidem p'ec-i operaiio. Quos igitur docel Filius, docet et Pater et
cala; hoc tameii peccatum non habiiissenl, si Chri- Spirilus sanclus.LSic et in aliis. Unum cnini sunt,
stus non venisset. Non enim dc x)inni'peccalo hoc simul ubique ct inseparabiles. Paucis autem verbis
debet inlelligi, sed de pcccato 2S0 infidelitalis, hoc in loeo Spiritus sanclus et a se venire, el a Patre
quod jChrisio credere nolueruiu, quod eura oderunl Filioqne procederc oslendiluf. In eo enim quod dici-
el occiderunt. Unde et subdiiur : Qtti me odit, el lur, cum venerit, a scipso venire osienditur. In eo
Palrem meum odil. Non paruin igilur et leve videa- vero quod Doininus ail, qnem ego millain vobis a
lur eis quod me oderunl, qui siniul mecom et Pa- Patre, ab ulroque procedeie monslralur (1321).
trem orierunl. Ego einin et Pater unum' sumus. S» Quid est cnini, quem ego millam vobis a Paire, nisi
opera non fecissem in eis, qum nemo alius fecil, pec- quem Pater, et cgo miilam vobis? Ab utroque enim
calum non haberenl. Hoc enim solum Jticl._L.is suffi- mittitur, qtiia ab utroque proceriil. Sed quia Pater
ceie dehuii, quod et Uci Filium se esse dicebat, el a nullo, Filius a Patre, Spiritus sanclus a Patre et
tania miracula faciebai. Qtise uiique facere non Filio; ideo Dominus ait: Qui a Palie procedit. Et
possel, si menlirciur. Nunc aulem el viderunt, ei ialeesl acsi diceret: Ab illo proccdit Spiiitus san-
oderunt, et me, el Palicm meuin. S_d hoc loluni fa- B etus, a quo el ego exivi, et veni in inundum. Mulia
clmneslul adimpleaiur sermo qui in iege eorum scri- enim, ttt in hoc libio appaiel, babet Filius cum Pa-
plus est(Psal. x\iv, 19) . Quia odio habueiunl me tre commtmia, quse iartien non ad se, sed ad Patrem
gralis. feeridieit aliqtfs; Quid igitur atl eos, si ideo lionorandum refei t. Quomodo aulein et quando Spi-
hoc J.idsei fccir.ini. ut sernio legis adimplerelur? rilus sanclus super Cbrisli discipulos venerit, Lucas
Miillura qifdem. Eorum eniin iniquilas fuit causa, evangelista in Aclibus aposlolorum plenissime nar-
ul hoc de eis Piopheta prsedicerel. QuoJ si ille non ral. Ail enim : < Cum complerenlur dies Penteco-
UTsedixisset,tamen nibilominus evenisset. Quamvis sles, cranl omnes discipuli pariter in eodem loco, el
igilur quod ille prsedixil, non eveniienon potuil, m.ii 1'aclusest repentedecoelosoiius, lanquam advenien-
lamcu prophciicus sermo, seri eoitun iniquitas hujiis lis 'piiiliis vehementis, ct replevil lolam doimim ubi
taiiti mali causa fuil ((320). eranl sede.iles. El apparueuint illis dispenllse Iin-
XLV. Cnm auiem veneiit Paracteltis , quem egd giiselaiiquara ignis, seriilque^suprasingulos eorum >
n.ilam vobis a Palre, Sphilum venlaiis, qui a Patie Spiritus sanctus. i Et repleti sunt omnes Spirilu
procedil, ille leslimouium peihibebit de me. Et vos sancto, ct coeperunt Ioqui viuiis Iinguis, prout Spi-
lcsiimonium perhibebiiis, quia ab ini.io mccum esiis. p rilus sanclus dabal eloqui illis (Act. u, 1, 2, 3). » E»,
Sempcr Salvator noster trislibus miscci-- hcta , ul meiilo quidem die quinquagesiino venit Spiritus
cliscipuloium corda iiia.rcniia consolelur. Cum, in- sanclus, quia ipse est remissio omnium peecalorum.
quit, veneiii Paiaclelus,<\ui ronsolatei iuterprctalur, Annus eiiim qtiinquageslmus, qui imnc diem signi-
ille tcstimonitim peihibebil de me. Ille.et vos, cl alios ficabat, Jubila-iis vocalur, id esl aunus remissionis:
niullos perfcctissime intelligere faciet, (piia el qualis in quo el servis dab.uur libertas et oinnis hsereditas
cgo sim. Ipse enim in vobis loqtiittir, ci per vos. Ctim ad proprios dominos revertebatur. Quod qtiidem
igilur sleteriiis < antc rege"s el praisides, nolite co- lunc compleluin est, quando Eccleshe duces in Spi-
gilarc quomodo aul quid loquamini. Dabitur eiiim rilu sanclo baptizaii, et al) oiiini vitiorum seivitule
vobis in illa hora quid loqiuniini. Non euim vos liberati sunl (1522). Unde ipse DomiiiusVil: Quia
eslis qui loqtiimini, seJ Spiriiu_rPaliis vestii, qni < Joanneshaplizavil quiclcm aqua, vos atiletn hapti-
loquitur iu vobis (Maiih. x, 19, 20). t Et ipse qui- zabimini in Spiritu.sancto non posl mullos hos dies
dem lesiimonium perhibebit de mc, cjusque virlule et (Acl. i, \). i — <Nisi » enim « quis reualus fueril cx
inspiration. innumerabilis mulliliido honiinum con- aqua et Spiritu saitclo , non intiabit in regiium
vcrtetur ad me. El non solumipse, sed vos qtioquc Dei (Joan. III , 3). » Ilac igitur die et h_ere-
tesiimoniutn mihi perhibebitis, qnia ab hiitio mecttm rj reditas 281 ei liberias reddita est nobis; quia
eslis. MulU (quasi diceret) jam scilis quse ab initio ille, sine quo htereditas et libertas haberi iion po-
a me audisiis, quoniam cxliinc mecnm fuistis, in lest, dalus est nobis. Hsercditas noslra, regnuni
quibtis mihi teslimouium perliibehiiis. Non enim Dei est: in quod non intralur, nisi per aquam et
habebaut neeessariuni iicruin discere qure ab ipsa Spiritum sancium. Hac ilaque die genus hiunanum
Sapienlia didicerant, et meiiiorisejam commcndave- venit ad jubilseum. Hac die venit ad annum liberla-
rant. Una cnim, eariemqiie doclrina est ei Patiis, et tis el renussionis. Hoc anno coeperunt _i_ostolt
Filii, et Spiritus sancli. Et quamvis qused.unpcrso- clangere luba, et loqui, el prsedicare omnibus lin-
(1520) S. Augustin, tract. 89 : < Quid csl ergo, si ut credatur in eum. Hoc peccaium, si nonvenisset,
non venitsem.ef locuius ejs (uissem, peccolum-non ulique non haberenl. » lia el Hcda.
haberenl? Nunquid sine peccato erant Jurisei, ante- (1521) Concil. FIorentin.,sess. 23. El inter. Tolet.
qnam Chrislus ad eos in carnc venisset? Quis hoc ari n. 25 et TT.
vel s-ullissimus dixeril? Sed magmim quodriam (1322) Idem fuse habet, ct observavil Mazianze-
peccalum, non omne peccaUun quasi stiu gene- nus, oral. 44 in S. Peniecosleu, pag. 708, edil.
rali uominc vult intelligi JIoc est auiein quia Paiis., a. 1050.
v.oa erediileiunt in CiiiJslum, qtii proptcrea venit,
677 COM.MENT.1NJOAN. — PARS III, CAP. XVI 578
guis. Has eninf luhas ilise lubse significabant, qui- A 1 non dubi.abanl ? Sed quia hwc locutus sum vobis ,
hus tiuic, incipiente jubilaeo, lota illa terra ad fc- tristilia implevit cor veslrum. Yidebat enlm cos con-
stivitalem parabatur. Apparuit autcm in igne Spirj- tristalos de recessu suo , queni modo audierunt ct
tus sanclus, ut manifestissime inlelligamus _ quia eognoverunt in sermone suo. Quis enim non dole-
ejus praesenlia mentisoculi illuminantur, peccata ret, a lali, (am bouo, lara dulci, lamque suavi
urunlui, el cordafideliuinignechariialisaccendun- Domino separari? Sed cgo verilatem dico vobis: Ex-
lur. Sed quia iguis islelinguarum speciem habebat, pedil vobis , ul ego vadam. Quid enim verilas nisi
ipsum qui in Sanclis loquitur. se esse oslendebat, veriialem dicere potesl? Dicit igitur hoc-, non lan-
el Iinguis quodammodo linguas tangebat, el sic ad tum sermonem suum confirmando, quanlumillorum
loqueuduui aposlolosinstruebal. Sequitur[CAP.XVI.]: corda consolando. Si enim non abiero, Puraclelus
Ilmc locutus sum vobis, ut non scandaiizcimni. non veniet ad vos : bi auiem abiero , miltam eum hd
Unde? Vullis audire unde? Absque synagogis fa- vos. Quamvis enim et ibi, et ubique Spirilus Para-
cient vos, el quasi iniquos, et conlralegem facien-" cleluseral, siquidem < Spiiitus Domiui replevit
tesa se repellenl, el a synagogis ejicienl. Vos au- orbem terrarum.(Scip. i,7); » aliter tamen ventu- 1
tcm verborum meoium memores, nou scandaiize- rus erai. Sic enim ante lempora prsedeslinalum fuc-
mini, sed patienter el fiducialiier oinnia suslinete. "' rat, tit prius Dei Filius de Virgine nascerejur, mo-
Dixi vohis, quia absque synagogis (acienl vos. Lccc reretur, iesurgerel, ccelos asccnderel,ct sic tan-
plus dico : Venit hora, ul omnis, qui inlerficit vos , dem Spirilum sanctuin consolandis discipulis mitle-
arbilrelur obsequium se prwslare Deo. Totus conlra let. Sic erat disposiium , sic prariiujtum , et aliter
vos munrius cohjuralril. Totus exercitus Satanse evenire non poteral (1525). Et cum venerit ille,
conlra vos armabilur.ilinc Judsel, inde genliles : arguel tnundum de peccato, el de justilia, el deju-
isli propler legis obServatiouem, illi propter deo- dicio. Iloc autem exponit: De peccato quidem, qnia
rum religionem, Et iu laninm omnes abonnnabun- non credunl in me. De justilia vei o, quia ad Pa-
tur vos , ut magntim se aihilretur obsequium prse- trem vado, et fam non videbilisme. De jttdicio au-
stare Deo, quicunque inteiieceril vos. Et hwcfacieht lem , quia princeps hujus mundi jam judicatus est.
vobh,quianon noverunfPultem, nequeme. Sicnim Ecce tiia posuit, in quibus Spirilus sanctus mun-
Palrem , cl Filium cognovissent, se crrasse utique dum redarguit. Dequibus ipse quoque "Dei Filius*
inlellexisseiil, el sic eirorem rcliquissenl, el ari fi- enni prius redarguerat. Taleest igitur, ac si dice-'.
dem venissenl. Sed hwc locutus lum vobis, ut, cum ret: Ego quideni ad Paireui vado; sed Spirilum
veneiil hora eoium, reminiscamini, quia ego dixivo- /p vobis Paraclelum niitto, quf mea vice vOs
bis. Cur reminiscamini? Utin ipsis tribulatioiiibus, doceal, confirinel, el corroboret. qui in \obis, et
cl angusliis consianlius firmiusque pugnelis, cum per vos arguiil mundiim de peccalo, el de jusiitia ,
me oinnia prascisse el prsedixisse eognoscelis. IIwc el de judicio. De peccato qitidem infidelilalis (1324)
-auiem vobisab iniiio non dixi, quia vobiscumeram. quia non credtinl in me. El quia non credunl 282
Si cnini semper cum eiscorporaliler esset, liac lali in me, juslitiam non operanlur. Et ideo argtiet cos
consolatione eos pr_emunlre necessaiium non esset, Spirilus sanclus etiain de justilia (1323). Sed a\r
Unde et subditur: ipsc vice niea , et non ego per meipsmn? Quiu egq
XLYl. Ai nunc vado ad eum qui misil me, el ad Patrem vado , el jam non videbitis me. lpsti cniin
nemo exvobis interrogai me : Quo i'_.<_7_;?Dixerat su- lianc redargulioneni Iacere non poierat, nisi quia
perius beatus Petrus: « Domiiie, quo vadis ?_(Joan. secundum carnem coelos ascendebat, et quia cor-
\iu , 56.) . Sed jam miiic cjus sermonibus oranes poraliterln hoc mundo ulterius non manebal. El '
cdocli et inslrticti, nenio eum interrogal qtto vadil; non solum de peccaio, et de juslilia, verum eliam
quoniain certissirae seiunl quia ad Patrein vadit. de jtulicio argtiCt muiidum Spiriins sanctus. De quo
Ut quid enira inleirogarenl qtiod sciebanl, et unde judicio? De illo quidein, de quo superius ail:
1
D ,
(1525) Causarh dat, et explicationem Augusl. _ nilnus de Sp. sanclo. Jpse arguet muudum de pec- *
tracl. $4J < Quid est ergo : Si non abiero, Paiacle- caio, iufidelitaiem iulelligi voluit. > Et traci. 9o. '
tus non veniet ad vos ; nisi non potestis capeie -jpi, < Hoc enim peccatum, quasi solum sit, prse cs&teiis
liiiiin , qiiandiu secundum carnem peisisiuis nosse posuil, qtiia, hoc manenie, csulera detineiiiur, et,
Chrisljim?» Sic etiam S. Gregorius lib. VIIIMoral. , hoc discedente, cjetera remitiuiitur. > AlCbtysost.
cap. 17 : < Si cgo non • abieio, Paraclelus non veniet, homil. 78, ii. 2 : < Arguet de peceato, id esl om-
ac >i aperle dicerel Si ab inlentionis vestrse oculis * nem excusationem eisaufeiet, ostendetque illorum
coipus non subtraho , ad iiiteliecium vos invisibi- scelera,sine veniajjsse. » *
lcm , per consolalorem Spiriiuin non perduco : > et (1525) Chrysosi. 1.all. : <De justilia, qtiia irrre-
S. Berriard. serm. 4 in Ascens. D. : . Quid esl ergo prehensib.Icm_v.iani duxi, cujus rei Indicium esl, '
Nisiego abteio, elc, nisi canijs pises,entia veslns quod ad Paliein \adain. » August. qu. Vel. Cl Nov
suhlrahaiur aspeclibus , spiritualis giatiae plenitu- Tesl., q. 89: « Hoc est arguere inundum, ostendere 1'
diriem occupata mens nou admillil, non jeciuit *- iili veracsse quse crcdeie nohiil; credere eniwi nd-
aniraus, non capil affectus ? » - luit a Deo \enj_,se Salvaloiem; Salvafor autein, ',
j(1524)Aiig. lib. III , conlr. 2, Pelag., c 3; servala justitia , non trepidavil reverti ad eum qui
< Jjilios aulein diaboli infidelitas ep.
lacit .; quod pecca- se miserat, et per id qnod regiessus ost, probavit ,
tum piopiimu vocatur, quasi soltim sit, si nou , se inde \enisse: quia nenw, incpiit, asceitdit ad
esprimalur quale peccaium sit. Unde quod ail Do- Dcuin, msi qui descendit a Deo. Virienles cigo po-
5.9 S HIUINOMS EPISCOPJ SIGNJENSIS , 180
< Ntinc jtidicium csl munrii. Naitc pnnceps Jiujus A sometipso. Loquitur lamen et a semeiipso . ofiia
muudi cjicictui foras (Joint. xn, 3!j. » Unrieet hpiic < Spiiiius ubi vultspiiat (Joan. ui,- 8 ). » Sed non
hic diei_rir_:De judicW quidcm, qttia princeps mundi lanium a semepliso, quia unum sunl Pater et
hhjusjam judicalus esl.-id cst foras ejectus esl Filiuscum ipso. Tres igilur in uno ioqiiunlnr,
(15__). De l.iji namqtie juriicio all Psalmista : Jn- quia tres unnm stnit. Dical ergo : Non enim loquilnr
dic.i, Domjiie, judiciiun meiim, et causain meam. a semelipso, sed qnwcmique midiet loqtielur (1527).
Jleinqiic : < Jiidiea judicium nietim, el redirae me Quiri e^l atidiel ? Neque enim inlelligpndum est, tit^
(Psal. cxviu , 1_>4).» Qttiri igilur judicitim niundi, in illa Trinilate in\isibili, et inseparabili vocalis ali-
nisi redeniptio nitmdi? Qui.l esl judicium munrii, qua, ct clamosa collocuiio fial. In eo ergo se au-
nisi jiiriiciuni, in quo jmliratur, (.amnatnr, et de diiinl, quo irietn sciunt, et voliint. Loquitur igilur
corriibtis Jirieliuin ejicitur princeps mundi? Dehoc Spirilussapctus qnsecuiique audiet, id est, qua>-
igiiur judicio arguilur mtmdiis; qtiia lanll heneficii ciinque Patrcm et Filium velle cognoscet._ Sicut,
iiigratus adhuc sequitur ptincipem miiiidi. Aigiti- enim volunlas commuiiis esl, sic et audiius. llle
lur ergo liiunrius de peccaio, qui in Chrislum cre- mc clvrificabit, quia de meo accipiel el annunliabit
ricre noluit. Arguilur el dejusiiiia, quam, co do- vobis. El Jioc exponit: Omnia quwcunque habet
teiitc, audivit, et scrvare noluil. Arguitur el de jti- Patei^mea sunl. Ptoplerea dixi, quia 4e meo acci-
dicio, quo piiiicepsmuiidi esl riamnatus. el muijdus piet, el annuniiabil vobis. Ille mc, iitqnil, clarifica-
ipsc libeiatus; sed laiili beneficii ingratus nondum bil, id est, ineam clarilalem, vohis revelabit,. et
Chiislum sequit.ir suse sahuis auctorem, sed poiius per vos inultis aliis me Dei esse Filium mantfesfa-
chabolum deceploiem. Adltucmulla habeo vobisdi- bii. El Jioc ideo, qtiia de me accipiet. Si eniin Spi-
eeie, sed non poteslis poitaremodo. Cumauiem ve-, litus sancitis accipit de his, qute P_.tris sunj, accipit
nerit tlle Spirilus verttaiis , docebil vos omnem veri-, utiqueetdehis,quajFilii sunt, quoniamcmnia qiw-
lalem. Multa, inquil, jam dixi vobis. Mulia adhuc cunque habel Paler , Fdii sunl. Esljgilur Spin-
habeo vqbis ilicere, qu_e Itleo non polesiis portarc lus ggg sancius, Spiiitus Filii, siquidem est^Spin-
inodo, cpiia illam lanlam n.ei Spiritus pleiiiliiriineni lus Palris (1328). P.ilereiiim ad Filium refeilur, et
iionrium vobis infundeic volo. Cur?L't oiiinia stio Filius al Patrem. Spiritus eniin sanctus ad P.itrem.
tempore fianl, ul prius coelos ascenriaro, el tunc et ad Filium ; sed ad Spiriium sanctum niliii refer-
tan.lera < effuudam de Spiritu meo super omncm lur. Esl enim Pater Filii Pater, ct Filius Palris
camem , el prophetabunl (Acl. u ? 18). » Cum au- Filius; Spiritus vero sancius, Spirilus est Patris ct
tem veneiit ille Spiiiius verilaiis, qui nihil doccl, r> Filii. Setl neque Paler, Spiiitus Paler csl: neque
r.isi veiitalein, de quibuscunque rebus vosdocuerlt Filius, sancti SpiritusFiliusest. Nihil igitur rejcriur
sinc alicujus fa.sitatis adinisiione, iiilcgram, cl ad Splrilum sancluni. Quoniam autem Spiritiis san-
perfcctam, onineque veiitalem vos docebif. Non clus et Patris, et Filii Spiritus est, unde habel escc,
ehim loquilur a semetipso, sed quwcunque audiel to- inde habet el sapientem, et veracem esse. Quod eirim -
queiur, el quw venlura sunt, anituniiabii tobh. Sic esl ei esse, hoc est ei sapientein et vcraccni esse, (t
eniui et de scipso Domilius ait: < Ego a nicipso sirallia. Esl eniin Spiritus sapieiili_e el inlelieclus.
non loquor (Joan. xiv, 10). »~Ileinque : < El ser- Estet Spiriiusomnis veritatis. Sed hoc de Jatrc,
inoiiem, quem audisiis, non esl meus (Joun. v, Fd oque habel, el accipit. Et hoc est, unde Dominns
24). » Quod quidem , sictit superius exposjimus, ail: Qutu de meo accipiet, et annunliatii vobi,
tale -esl ac si. diceiel : < Ego non suni a meipso Hsee aul<ni, qnla omniuTniriuin comimiiiia sunt,-ct
Jooii. XII, 49). »"Paler eniin a ntillo , Filius a Pa subslanlialiter coinmunia, poteral dixisse Dominus,
ire , Spiiilus sanclus a Palre Filioque proceriit. si voluissel, quia de medetde suo accipiel, cl aniiuii-
Non igitur loquitur a scmclipso , quia nonesfa liabit \obis. Nara etFilius, quaitdo prscdicabat, et
tcslafes ascejiderc eum confussc stint, videntes vc- p depeecato infidelitaUs stiae, quo peccata omnia de-
rum essc, i.uod \elul falsuni speiaverant. Itaque lincntui-: transeanl In mimerum firielium; ne ar-
i ,ia jusiiiia aiguit cos, qiiia_juslumcsse , probalnm gtiuuiur de jtistitia eortim , qtios jtisiificatos nou
esl, quia regressus e.l, unrie vcnerat. » Aliter imilantur: ca\eaiU futurum jiiilicinin, ne ciim
Aug. tiact. 95 : » Quo pacto itplnr miimius nrgucu- mundi principe juiiceiitui; queiu judicalum imilau-
dus est (lejiistilia, nisi cle jusiiiia ciedenlinm ?... tttr. > Augusliui
" hsec veiba recilal ad h. 1.
Arguiiur de.nslitia eoiuni qui creJunt, ipsa quippe Beda. -
lidclitiii) coiuparatio, iiifirielitimest vilnpeiatio ... (1527) Aug. traci. 99 : < Sic ilaquedebemus ac-
Quaproptcr nuinritisrie peecato quidem suo , de jus- cipere qtiod de Spirilu S. diclum est: Non enim
lifia vero argiiilur aliena; sicut arguunfiir dc lu- loquelnr a semelipso, etc. ul inlelligamns, non etim
mjiie lcncbr.e... Quanltiui einm inalum sii coru n csse a semetipso... Non ergo loqneiur a semetipso,
qui noii cicdiiiil, non solum pcr seipsum, .criin. quia non est a seiuelipsD : sed qtiBecunqne"audiet
etlam cx bono potesl eorum apparere qui cre- loquetur : ab ilio atidiet a quo piocedil: a quo illi
dunt. > esl esscntia, ab eo stienlia; ab illo igiiur audien-
(1526) S. Aug. 1.all.:« Dc hoc ilaqne judicio, quo lia, qnod nihil est alhnl, quain scieijtra. >
pnnceps judic.Uus est raundi (riiabolus) arguilur . (1528) Aug. lracl-99 : < Spirilus S. non estunius
a Spir. S. muncliis; quoniam cum suo principe ju- eoi iim Spiriuis, sed amborum... El mnlta siinl
.licniur, qtieui stiperbmn alque inipium uniianlur... teslimonia,- qiiibus lioc cvidcnler o&lendilur, cl
Cied.uit itaquc homincs in Chrlslum, nc argcianlui' Paliis cl Filii ip--iiaicsse Spinfuin. »
531 _ _ COMMENT:lN_JOAN.— PAU3 111,C\P. XYl. , ____r
de s.ro, ct dehis quse Patriset Spiiims sancti simt, A <iamhabebilis] Sic. inquit, fiel-vol.is, sicul fit mu-
accipieliatf quoniam ntia est sapietjli;i_ ct venias I.eii prsegnanti el parlurienti. Qu.e_qui.Iem. .cuiif
onmium trium. Unde el Tpsedicebal: Mea doctiina p..i_il,Jristiliam hahef, quia mortisboramadv.nissa
non esunea (Joan. vu, 16) (1329). timet. Scd lantalsetiiia-sequiltjr posl parjjm, ut
"XLVil. Modtcum,efjamnon videbilisme, eliierinn lolius illius (rislitise non recordetuiy propler jucri.
modicwn, el videbilh me,"quia vado ad Palrem. Mo- - iialivitatem. Sicigilur etapostoIVqnandopariebant",
dico emm lempore In" septilcro Domiuus iacuii, el baptizabant, quando pei, iidem, adoptionis filios
qtio eum discipuli videre non pdluerunt. El ilerum generabant, Tunc quidera tiislitiam hahebant, _,qtiiu
moriico lempore post resurrectionem etim/vidertnu; moriendo pai.cbant. Pariebant.uliqui, nt.ApoStolus
quia, ul Lueas ait: < Per dies quadraginla apparuit ait: < Filioli men quos itcnini-parluiio, donec Cbri- •
eis loquens de regno Dei (Aci. i, 3)r » Et hoc est slusfoimelur.in-A'obis (Galat. jv_,.19)_. >,»Jlemqiic :
quod ail: Modkum, el jam non videbhis me, et ile- <'Nam etsi" multos poedagogos habeatis, sed non
rnm modiciiin, et viitebtlis me. Sed "cur-modieum ? mulios patrcs.~ln-Christo Jesu per Evangeliuni .ego~
Qiiia ad Palrem vado. Skenim-idPalrem _nonissel, vosgenui (/ Cor.'.v, 15)r> Hoc auiein siguiflcalut.i
nou modico, sedmulto tempoi'e1eum vidissenl. îsec, I Rachel, qu_e paiiendo mortua .est. Unde eL .filium .
auiem discipuli non inteiligentes, dicebanl_ Quid moiiens vocaviL Benoni, id est-_ir.um_.doloria.ii.eic
esi hoc, quod diciimobis : Modicum,^ et noit videbitis (Gen. xxxv, 18). -Pariebant igiluivapostoliiiino.orp, -
me, el iteium modkitm, et videbilis me, el qttia qma proplerTniric lalem parlum __j§4_,occidebanlur, _.
vado ad PatreuC? Quid-esl hoc, quod dicit : >Modi- cfuciabantur, -ct 'inultos doloresi iuujlasque ang-i_:
ctlm?'Nescimus*gMd"*loquitur.Sciebant 'enim -discj- slias patiebautur. Bealtis isle 3parlus, quo liuua
puli qiiod ad Patrem Dominus iret,r quia jam mul. soboies tam noijilium filiorum ubique geutium^geiv
loties hoc-eis nnntiaverat. UTide_ct nrodo superius i minavil".GSequIliirl:""Ilerum ituiem "'videbo<vos,>est
Vado ad enm^-quimisifme, "ellnemoex vobis JJI.CJ- gaudebil *corvesirum, el gaudtum veslrum nemo tcdlcl
iogat me, Quo vadh. El irieoierao me modo inler- a vobis. Quando ciiim eos non -videal, qui setnp.T.,
logal, quo vadis, qaoniam-certissime scitls, qtiia ad el Obique,"elômnia videt ? _De Alhr igitur t visione 1
Paticm .ado. Hoc-igitar solum erat,-quod apostoli dicit, qujcsetciha cst, et-fincm non habel,~qu.p seiji-
intelligere non tpolerant,- et hoc discere cupiebant.. perin gauriio est, cttjiis la.iiiia'ci.-)eatiludo jaufcui,
Qttid-illud modicum significaret, quoleTim et-vide-. ..iion potest. Unde et ail: Et gaudium veslrum'nema,
rentjClnon viderent: 1(1530)Gogswvitauiem Jesus, lollel avobis. Et'in itlo~die meiwn rpgabilis quid-
quia %'o'ebanleuminierrogare,etjdixileisfDeJto,c quw- -1qtiaiii. In -quo die?"(I532)'In illo utiqi.e, in. quo boc
liUs inler vos, qnia dixi: J\Iodicum,~el noii <videbttk veslruin lantum,, taleque complebitur gaudiuiji.TiI.-
me, et iteitim nwdicum^, et, videbitis •me. Amcn, iiifeslum est igiinr, quiapost judicium, el jam sus-
mnen'dico¥obis,quia ploiabitis,etfiebjtisvos, mundus ccptairi bealitudineni,niill_e preces_nccessaria;eruiit.
auiem gaudebit 4 vos, autem contrislabimhti, sed Modo chim saiictotum interccssiones necessan_e
tihlilta vestjaverletur in gaudiujn. Hsec est igjtur surit eiJiisqut in hoc sseculo sunl, et his qui in pur-
cxpositio, sed obsctira? <_l tale test ac si diceict': galoriiSvStiiU.* Iiic cst auteiii illedies, nle qno scii-
Modo quiriem non intelligilis quid signifieel, Modi- plum esl: < Quia melior csl dies una in atriis luis
cum, ei non videbith me, sed me posl inodicum mor- stipeT millia^Pss/. LXXMU,11). » lu hoc die cessa-
lub el"sepulio,"vestiisque ab oculis sublato, quando bunt prcocs, quia nemo erilcui mlserieordia et indnf-
pro inorte mea p'01abittset flebilis.-quaiido ei niunJi gentia fieii possil, aliis in aêrnum damnatis, jiliis.
amalores, Scribse virielicet et Pharissei, de jnea ad a-ternam beaiitudinem vocalis.
moilcgaudebtinl, tnnc ulique intelligetis qtiid signi- XLVIII. Amen, amen dico vobis, si quid pelieriih
licei, Modicmiij,et non videbilis. Inleliigetis eliam Patiem innomine meo, dabil vobis. JSiconsidcremu»
quid significel iliud quod scquitur : El iterum modt- quibus hsec verba speci.ihter proprieque dicaniur,
-cumel ridebilh me, quando, me lertia-die resur- ' faeilis est solutio. Apostolis enim loquebalur Domi-'
genle^ Irislilia vestra vcrtetur "111gauJium jJ5ol). nus, quos in iiomine Cliri&tiJesu csccos illuminasse,
< .Gavisisunl enirii discipuli, viso Domii.o (Joan. \>i, paralj'!icoscur.isse, morluos suscilasse, cl alia imilta
20).» Unde el Psalmista: < Ad 'vesperiim, inqiiii, miracui.i fecisse, legimus. Nihilque Patrcmin 110-
demorabiturfletus, et ad matutinum laeti.ia (Psal. mine Filii tos petisse auriivimus, quod non acccpe-
xxix, 6). » Multer, cum p'aril,'irislitiam habet, quia rinl. Unde et quosdain male pctenlcs Jacobus apo-
venil hora ejus : cum autein pepereiit puerum, jam slolus redarguens ait: <JPetitis, et non accipitis, co
non meminil pressurw, propier gaudium, quia natus quod male petatis {Jace iv, 3).» Itemque: « Si
esl liomoin mundo. Et vos igilur tunc quidem irisli- quis indigetsapieiitia, posiulet a Deo, qui dat omiii-
(1529) Haclenus homil. obscurum fuit, et mox manifestaiuni est, jam nobis
'(1550) Aug. tract. 101 : < Hocenim est quod cos utiqtie iiianiiesium esl: posl paululuui eium p.tssus
movebal, qui.t dixit modicutn, etc. Nani inprsecedeii- esi, el noii virierunt etiiii; lursus post pauluin re-,
libus, qttia non-dixeral: Modicum, sed dixerat : Ad sune\it, et virieriuit eum. >
Patrem vado, etc, laiiquaiii aperle lliis visus e_l (1332) Ilauc qiucstionem movet, eodcmque modo
ijciilns. » compo.iii Atig^tiact. 101.
(iooij Aug, 1. all. : < Nunc ergo quod ii.is lunc
5.15 S_.BRUNONTSEPISCOPI SIGNIENSIS 53*
bus al-Iuenter, et non improperat, et dabitur ei. A pelcreiii, et ut a Palre peterent, et.in suo nomine
Poslulet autem in fide nihil hsesilans (Jac. i, 5). > peterenl. Nunc autem eos docel qttod pelere debeant.
Apparet igilur his verbis Apostolum quoque ideo Pelile, ait: Quid ? Utgaudium veslrum sit plenum.
exaudilum non esse, eo quod in nomi .e Jesu, el JUludeiiim gaudium plenum est, quod perfectum et
bene non petissel (1535) : si laracneum non exau- iinegrum esl, quod nunquam iinitur, ct aeternuci
dittim dicamus, qui, quasl raelius exaudilus, sequod esl (1550). Hoc igitur pelendum est, ul ad tale gau-
pelebat, non accepisse lsetalur. Noluit enim exau- dium perveniaiur. Quse vero ab isto gaudio homi -
I diri, postquam se male pelisse cognovit. Atque in eo nem separant, ea petenda non 285 sunl. Sic igitur
exautlitus mehus est, quod de his qusepetehat exau- lemporalia quseramns, ut mens, et desiderium ab
ditus non est. Est enim exauditus, non de his quse seterno gatidio non separeiur. Sie transeamtis per
petebat, sed de his qu_e volebal. Nemo autem sic Jjona lemporalia, ul non amiltamus seterna. Audia-
cxaudilur, sicul ille qui uliliter accipit quod vult. mus semper quod hic dicilur : Pelite, ut gaudium
Scquitur : Vsque modo non petisiis quidquam in no- veslrum plenum sit. Et accipietis. Accipietisutique,
mine meo. Quid esl hoc ? Legimus enim Christi disci- sed non modo accipielis, sed non in hac vita. floe
pulos, prius' eliam quam eis hsec Dominus diceret, enira gaudium non accipilur, hisi post hanc vltam.
in nomine Jesu Chrisli infirmos multos sanasse, el " < Quserite igilur primum regnum Dei, et juslUiaiii
[ dsemonia ejecisse/Unde et ad eum reversi, ut Lucas ejus, et, hsecomnia adjicientur vobis (Maith. vi,35).»
ait, cum gaudio dicebant: < Domine, etiam dsemo- Hwc in proverbiis loculus sum vobis. Venil Iwra, cum
nia subjiciimlur nobis in nomine luo (Luc. x, 17). t jam non in proverbiis loquar vobis, ied palam de
Legimus etiam eos increpasse quemdam, qui eos Patre annuntiabo vobis. Hocesleninfquod aliusevan-
non scqucbalur, eo quod in nomine Jvsu dsemonia gelisla ail: t Quia in parabolis loquebatur Jesus, et
ejecisset. Quid est igitur quod ait: Usque modo non sine parabolis non loquebatur eis (Malih. xui, 24). >
pelislis quidquam in nominemeo'? Cum nianifeslum In proverbiis enim aliud auditur, et aliud intelligi-
sit eos in nomine Jesu tam mulla peiisse ? Dicit lur. Per illam aulem lioram, qua non in proverbiis,
forlasse eos non p.aisse in nomlne Jesu, id esl, non sed palam se_dePalre locuturum tlicit, ab ejus resur^
petisse ea qttse pertinent ad saiutcm. Sic enlm hoc rectione omne lempus fulurum sighificatur, sive per
quidam iiitelligere volunt (1554). Sed non est veruin. se visibiliter; siveper Spiritum sanclum|invisibililer
Quld igittir dicemus ? Dicunt discipuli: < Etiam eisloquatur (1337). Advenienle enim Spirilu sancto,
ddcmonia snbjiciuiiiur nobis in nomine luo (Malih. luncpalametmani.eslenunlialumclrevelatumesteis',
vn, 22). . Dicit Magister: Usque modo non peiislis quod prius de Palrc ignorabant. Neque fuit"necessa-
quidquam in nomine nieo.Tene Igiltir quod superius " rium,ul ullerius dicerent: _ Domine, oslende. nobis"
ait: Siquid petieritis Pairem in nonune meo, dabit Patrem, elsufflcituobis.Jo.....xiv,8).» Videntes in Pa-
vobis. Deinde junge quod sequitur: Ds<jr_<-! modonon ireFilmm, el in Filio Patrem, etin utroqueSpiritum
pelislis quidquam, subauditur a Palre,in nomine meo. sanctum. In illo die in nomine meo peleiis. In illo,
Quia enim non Patrem, sed Filium videbant, ad Inquil, die, petetis in nomine meo, ul in vlrtutibus,
iFilium-solummodo respiciebant. Sedposlquam Filius quse per vos fient, g.orilicetur nomen metim, glori-
ccelos ascendit, melius inslrucli, et a Spirilu veri- ficelnr et Pater, quem vos petelis in nomine meo.
tatis edoeti, etPatreni, et Filium rogare cceperuiu. Non enim dixit : Peteiis nomen meiim; sed peieiis
Vult igitur FiTms ul quod in ej'ns noniiiie petitur, a in nomine meo, utoslenderet nobis, a quo, et in quo
Patre pelatur, semperque Paler in Filio lionorelur pelere debeamus. Superius dixerat: In illo die me
(1533). Sequiiuradhnc tle ipsa petitione : Petite, et non rogabitis quidquam. Nunc aiitem dicit: In illo
accipietis, ul gaudium vestrinn plenum sit. Dixil ul die in nomine meo pelelis. Quod utique contrarium-
(1555) Nolissima verba Auguslini, quse repelit ad num, profeclo taiituni non carnale, sed spirilale gandium
h. 1. trael. I_l2:i Jam pictum est in snperioribus... p. esl, el quando erit, ut aliquid ei jam non sit
| non peti In nominc Salvaloris quidqnid petitur con- addenrium, procul dubio lunc erit plenum. .
tra ralionem saluiis; < qiiibus sirailia habet S. Gre- (1557) Ita Chrys. hom. 79, n. 2: < Hoc esl r stir-
gorius homil. 27 in i-vaug. reclionis lempus... N.im quadraginla diebus \ers.i-
(1354) Ita S. Gregor. hom. 27 in Evang.: < Nam Jiatur, loquebatiirque cum illis, convescens et e\po-
sficlquod non cxpedit-peli.ur; non in iiomine Jesu nens ea quse ad regniim Dei pertlnebaiil. t Augustin.
pelitur Paler ; mide el eisdem aposlolis adhuc in- lib. i de Trinil.cap. 10; Greg. hb. __.x. Moial.,,cap.
(ij-manlibus Dominiis dicil: Usqne modo nonpetisiis 22, de fulura beata vita hoc expoiiunl. Atigiistinus
in nominenieo, ac si aperle dicerelur : Non pelistis laiiicn tracl. 1€2 iinprohat hanc eiplicaiionem allc-
in nomiueSalvatoris, qui .lescilis quserere .e.ernam ram, quod sequatur. Illo dte tn nomtne meo petelis :
s .lutcm. > in futuropnim sseculociimpervenefimusadregnum...
(1555) Ang. tract. 102 duas habetexplicaliones4 quidpeliluri sumus, qtiaudo saiiabilur bonis Jeside-
< Vel quia jion in nomiiie meo pelislis, qtiod nomen, rium noslrum?.... Pelilio namque alicujus est indi-,
non sicut cognoscendiim est cognovistis: vel non geiiti..', qua. ibi nnll.i erit, ubi h;ec satielas erit.
ptHislis quidquain; quonT.im in comparationem rei Ergo explicat, vci < ut uiielligatur Jesus discipulos suos
qtiam pelere riehuistis, pio iiiliilo habenritim est de carnalibus aniniahbiis se spltituales promi-
quocl petistls. » Piima haiuiu accedit ad explicatio- sisse faclunim... qua!i_ieral qni riicebali-Sapienliam
iie.ii A.' loqtumttr inler pejjeitos; elnonpotui vobisloqmquabi
11550)Atis.. 1.all.: t IIo.' quori clicil gaudium plc- s, tiitalttus, t elc.
J.8S COMMENT.i.N JOAN. — PAIIS 111,CAP. XVII. SS8
essel, si deeodem die iiilelligerelur, llicigittir dies hficit te.~Non.de hora passionis, qtiicjam iiiirnineoat,
est hujus sa:culi. lile vero alterius sajculi. Hicanle sed de hora resm rcctionis hoc dicll, quse noi; longe
judicium : iile posl judicijun. El non dico vobis, erat (1540). Non enimin passione, sed in resfirre-
quia ego rogabo Palrem de vobis. Ipse enim Paler ciione etPater el Filius clarificalus esl. Nisi criim
amal vos, guia vosme qmaslis, el credidtstis quiu a resuirexisset, ncmo in Filitim aul in Palrem per
Deo exivi. Posiquam, inquii, coelos ascendero, non Filium credidissel. Graljcsus, non pro se, sed pr .
dico me fogare Patrem de vobis. Sed vos ipsi eum nobis. Ut quid enim loqueudo oret PatJH_m,qni-sem .
rcgatein nominemeo, etquod volueritis,dabitvobis. perin Palrecsl, et in quo sentper est Pater? Orat
I)iligit enim vos, quia vos me amaslis, el ciedidislis igilur, ut nos orare doceat, semperque non in no-
qiiia a Deo exivi. Exivi a Palre, et veni in mundum: slris .iribus, sed in Dei auxilio. spem habeanuis.
ileruiii relinquo mundum, et vado ad Patiem. A"Palre Sictil dedisli ei poteslalem omnis eamis, ut omne,
exivit, quia a Palregenitus esl (1538). In mundum qnod dedtsii ei, det ei vilam jcternam, Sic, inquii,
venit, quia per suseeptam humanilalem mundo se Clariftca Filium lutiin, sicul dedisli ci potes.atem
visibilem pradmit. Quomodo exivit nescilur_, quia oi.nis carnis. Habet cnim lianc.polcsiaiem jn onin'
qnomodo geiiiins esl ignoratur. Mundum vcro rclin-, carne, ul omne quod dalum esl ei, omue quod ad
quit, et ad Patrem vadit. non secundum^divinilalem, _ vitam pr-cdestinatum est, detei vilam a_ternar_, et
qua jbique est, sed secundum hnmanltalem , qua per ipsiiin el non per alium salveltir. Totura autem
lo.alis esl. Dicunt ei discipuii ejus : Ecce nunc pa- hoc adliuiiianiialcm referii debel (1341). Ipsa enim
lam loqueris, et proveibium nulium dicis. Nunc scimus esl, cui omnis carnis est data pofeslas. Ilwc est <__.-
•quia scis omnia, et non opus est libi ul quis te inter- lem vita wterna, ut cogiwscant te verum Deuin, et
roget. Volebamus,-inquiunt, le interrogarje, quia illa quem misisd Jesum Chjistum.- Ideo enini sic. cogso- -
qusedieebas niinime inlelligebamus. sed sine orani scere, el ita credere dicilur vita wtema, quia, qui
noslra inlerrogatione lu ipse nobis ea exppsuisli, {le ita non cognoscit, el ila non credil, non habehit
quibus le interrogare volebamus. Difde pro certo vilari. a.ternam, Et esl causa pro cffectn, Ego te cla
scirnus, quia scis omniaêl non opus esl tibi ut qnis rificavisupei terram. Opusconsuinmavi, quod dedisti
le htteirogct. Et hoc modo credimus, quia a Deo mllti, ut faciam. Clafificavil enim Filius Palrem ,
exisli. Respondii eis Jesus : Modo eredilis? Ecce eiiin latid.uicioet pr.cdicando el in ejus noniinc signa
venil kora, eijam veiui, ul dtspergaminiunusquisque iiuilia ct miracula faciendo. Unde ipse dicebat ;
inpropria,el mc solum rethtqualtb. Es non sum so- < Opera, qu.cego facio in nomine Patris inei, jll.i
lus, quia Paler mecum est. Vobis, inquit,, fugienli- („ leslimotiium perJiibent de me (Joan. v, 56).» El lioc
bns, jel propria latibuJa singulis petenlibus, me vcstro esl opus ej'us, qtiori jam constunmaver.U. Sola enhn
solaliosolum, sed non Patris auxilio relinquelis so- inors restabal, qua vitam mundo redderet. Et nunc
lum; quia 1'aler mecum esl; et non relinquit me claiifica me 1«, Paler, apud lemelipbum, claiilate,
sohua. JIwc loculus sum vobis,ut in me pacemltabea- qitanuhabui, piiusquam mundus esset, apud te. D.t,
'lis. Pacem vobis commendavi. Pacem vobis relmquo. inqiiit, mihi Patcr, illam claritalem, quam habiii
Volo ul in mc, et propter me paccm cum omnibus aputt (e, priusquam mundus esset. Sic enim se habct
habeatis. Sic lamen ut me nonTelinqualis._/j. mundo ordo. Qtrd cst cium apud lcmelipsum, nisi voeando
piessuram habebith ;seaconfidtie : Ecceuici mundum. ad tejpsuin ? (1542) Quia eniui carncin suscepil, ct
BcIIa nuniialuriis pacem prsenjisit, ul non.odio ptt- cum honiinibus convcrsalus est, mortuus ut homo
gne.il, sed amore, neque inimicos cos repiitenl a alque sepultus : nisi rcsurgeret, el coelos aspenriercl;
quibus_crtici.inuii'; setl pro ei$ urent, ut convertan- non solum sunplicitcr homo, vcruraeiiam magus, ct
tur. Couiidanl, et non limeaiilnmndum, quia vjcttts sedtictor fuisse pdlaretur. Sed quia surrexil, cl ccs-
e»l cum piiucipc niundi, IIIc exercitus timendus non los ascehdil, sic elarifieatus esl in nfentibus nostris,
csl, qui jani cum suo principe stiperauis est (1539). tit taiein eum cssc crcdamus, qtialis cral apud Pa-
XLIX. [CAP.XYll.J liwc loculus es' Jesus, et r_, ticui, priusquam mundtis hcret. Manifesiuvi nomeii
J__BBsublevalis oculis in cwlum, dixii :~Paler_ veitil luum hominibus,qiws dedistimilii de m.oK.o.IIocenim
hoia, clarifica Filium luum, ut et Filius luus clari- nomcn illis solum manifeslum esl, <[iiihunc creriunt
(1538) Augnst. iracl. 102 : < E\iit eiijm a Palre, Pafre Filium nonnulli accipiuni in hoc, quod ci non
quia dePairc est; etin muurium venit, quia inirorio pepercit, seri pro nobis o.niiibustiatlidil eum. Sed
simin corpus ostcndil, quod4leVirgineassui11p.il, si passioive clarl.h.alus diciiur, quanto inagis rcsur-
Reliquil mimdum corporali desceiiSione; perrexit ad rectione ? Nam iu "passione mngis cjus huraiiilas, ~
Patrein hoininis ascensione; nec munduin descruil quam ciaiilas conimciirialnr. » Est prior ill.i inlcr-
provide;itl_eguberiiatione. » pretaiio de Cliristo claniicaio in passione, Chiysu-
(1359) S. Leo serm. 72, 2, De resuiTcel. cap. 4 : siomi bom. 80, n. 1. Fuse liuiic locuin explical
< Qitia Tnisericordia Domini plcna est terra, adesl Ililarius lib. ut De Triuit. . >
uobis ulique Christi victoria, Ut ilnplcalur quod ail: - (1541) Vid. Epiphanium, hxres. <39-
Nolile iimeie, quia ego vici mundwm. Sive ergo con-
tra anibiiionem sscculi, sivc conlra concupiscentias (1542) Aug. tracl. 105 : < lpsc qu.ppe Psliem
carnis, -sivecoiu>'ah-erelicoium jacttla dimiecmus, claiificavil supcr terrain, cum gcnfibus pivcdicando;
Pominlcacrucescmpci'armcinm. » - Patcr vcro ipstim apud sciiictipsuin ad stiatu dexlc-
uiin colioconrio. »
(13.0) Augusiinus iraci. 101: < GI.irifical.nn a
PAT.-.QL.CLXV. 19
f.<.7 S. BRUNO.MS EPISCOPI "SIGMENSIS 688
cs.e Filium, elillum credunl esse Pafrem. Nescic- A Cnm essem cum eis, ego servabam eos in nomine tuo.
bi.nl Jucl.fi hoc nomen, qui dicehanl: < Secundmn Quaiuvis adhuc coiporaliter cum eis esset, laiieu
lcgerii debel mori, quia Filium Dei se fecit (Josn. slc Ioquilur , ac si jam -cnm cis non essel. Sed
iix,' 8). » Tui eranl, et tnilii eos dedisli, et sermo- quid est, ego servabam eos in nomine ttw, nisi tales
nem tuum servareruni, Tui, inquit, eranl, quia ad eos componebam , qui nomen tumn semper tenerent
\itam prseriesiinalj erant. Et mihi eos dedisti ad do- et glorificarent? Inde est quod ipse ail: Ego veni
cenriuui, ad reJinienrium, ari saiictifieandtim. Et in nomine Paliismei, id est, ut gioriftcarem non
sermonem tuum sei\averunl,quem me docente au- nieipsum, sed nomen Patris mei. Q,uos dedisli mihi
dierunt. Nunc cognoverunl quia oinnia qum dedisli cuslodivi, el nemo ex his periit, nisi filius perdittonh,
mihi,abs le sunt. Quomodo, vel unrie cognoverunt? ui Scripiura impleaiur. Hoc auiem de Juda dieiuir.
Quia verba qum dedisli mihi dedi eis, el ipsi accepe- qui solus periit de duodeno aposlolorum nnmeio.
tunl ea. El in ipsis cogiwverunl veie, quia a te exivi, Nunc autem ad te venio el hmc loquor in mundo, ut
id est, qtiia tu me genuisti; et credidetunt quia tit habeant gaudium meum implelum in semeltpsis. Quod
»nemishii, id esl, ut carnem susciperem et homo enim ail. nunc venie ad te, lale est ac si diceret:
fierem voluisti. Ego pro eis togo, nonpromundotogo, Posl paucos dies venio ad te. Sed quomodo hsec io-
sed pro hts quos dedisli tniht, quia lui sunl; el mea B quilnr in mundo, si,ul superius riixil, iion esl in
omnia,lua sunt, el tua mea sunl. Hsec aulem illis . mundo? Per lioc enim daiur intelligi, quia secun-
diflicilia non suiit, qui duarum in Chrislo nalurarum dum aliquid in mundo erat, elsectinduni ahquld iu
semper memores sunt. Quod enim rogat, et quod mundononerai. Quomodoeniiiiin inundoerat, mam-
_ibi aliquid datuni dicit, l.umani.alis esl. Quod vero feslum est. Quomoilo eliam in niunrio noneral, jam
a_qualis cst Palri, el communiter omnia habel curo dicttim est. Non enim eral in mundo, quia nou
Patre, divinilalis esl (1345). Sed nota quod pio erat in voluplatibus mmidi (154S). Ego dedi eitsei-
mUndo, id esl pro araaloribus mundi, se non rogare, monem iuum, et mundus eos odto habuit. Ego,
Doraintis dicil. Quid aulein hic dicemus. nisi id inquil, dedi eis sermonem tuum. Ego derii cis
qttod Aposlolus ait: < 0 homo, tu quis es, qui verba tua, el doctrinam luam. El muudtis eos otlm
lesnondeas Dco? Nunquid dicil figmentiim ei, qui se habuil. Cur? Quia non sunt de munao , quia uoi
finxi".:Cur me fccisti sic ?An non habel poleslatem fi- sunt deamaloiibus mundi. Si enim de mundo es-
gulus luti facere aliud vas in hoiiorem, etaliud in eon- sent, mundus , quod snum erat, diligerel. Sed quo-
UimeIiam?»(Ro)».ix,20.)Quodaulemail:_!i_;Jflii/.ca;H. modo non surilde mundo? Sicul el ego non sum de
bum in eis, discipuloium fideinconimendare videtur. p mundo. Secundum crealionem igitur, de mundo
Ei fam non sumin mundo, et hi in mundo sunl, el sunt : sed secunritim sanctam coiivei-saiior.em, ric
fjjo ad le venio. Jam non sedeputat esse in niiindo, mundo non sunt. Nam et ipse Domiims sccunc.utu
quia subiio el posl modicum disponit exire de raun- carnem demundo erai, quia el caro deterra, ei
<lo. Unde el subinfcrens ail: El ego ad te venio, terra de mundo erat. Non logonl wllas eos de mun-
.Uosvcro in miindo esse dicil, quos hinc abiens, ii; do, sed ul serves eos amalo; ne de mundo fieri
inundo relinquil, Siveeliam in mundo non eral, qui. iiiciplant. Sanclifica eos in veiitale. Sermo tuia it-
mundi adversitales non limebal, mundi gloriam nor rilas est. Et pro eis ego sanclificomeipsum, ut snit
2S7 quseiebal, et nmndivoliipi.uesiioiispiilieb.il, elipsi sanclificati in veiitale. Qnid est : Sanclifica
1'utei sancte ,setvu eos in nomine luo, quos dedisi: eos in veiilaie, nisi sanctifica eos in meipso ? Ego
mihi, ut stnl vnum , sintt et nos. Serva , ii quil, eos enira sum veritas, quia sum Vcihum luum, et
Vater sancle, in liomine <luo,ut nunquam in eis seimo luus. Seimo aiitein luus verilas esl. El ut
i\eficiat iiomen tuum , sed semper sis illoriim Paler ipsi sanctificenlur in me^ ego pro eis sanctifieabo,
el ipsi sinl filii lui. ln illis enim penl nomen Patiis immolabo, et sacrificabo meipsum (1546), ut sint
qui pcccando desinunl essefihi. Ul sinl unum sicu et ipsi sanctificati in verilale. Inrie eitim de ipso
etnos, ut jiunqtiam lecedanla lidei verilate, sera- 1) scnplum esl: Quia dtlexil nos, efiamt nos « peccatit
ppraue sint slabiles el unanimes incharitate (1544) nosliisin sangmne suo. Sicut lu me misisli vt mitn-
(1545) \T. Cyrillum pag. 9G6: < Qui rcg.t_ig.tiir tiirtinio chaiil.uis iu gratiaL i
nl liomo, siinul disliibuit rursus, ut Deus. > Y. Cluy (1543) S. Cjnlliis pag. 980^ < A lerrcno cmm
host. hom.81, ubi fuse docet, discipuloium se infir- senso el niunrii raiioiiibus piane dissiia est co-.ver-
iintili alleniperauiem loqui ut hominem. . Sienin satio, et vita Chnstiana, quain pro virili scqueiiles
<hus_,etEgo servo illos, non creriidissent, » etc. iiuer niundanos nequaquam cei.sehiniiii... qiiemad-
<
(1544) S. Cyiill. pag. 972 : Servari vull disci niodum niniirtim divinus ipse PauJus nobis <le se-
pnlos in heue\olenli_e et volunUlum unioue, aniiin i ipso, el CJnisto scrihil: Per quem mihi munaus ciu-
et spiiitu inter se quodanimorio commistos,et ai l ctfixus esl, el ego mundo. t
eam unionem progredi, ut -volunlatum. illa conjun (1546) S. Cyrillus pag. 990 : < Sanctifica igilur
cno unago sil naturalisin Palre el Filjo uniiaiis. eos , o Pater, Inquil, ui .eritate lua, id est in uie.
ita S. Ambros. lib. iv, de Fid. c. 7, S. Joan. Chrysost Tuiira enim Verbum veritas est, id cst ego.
hom. 82, num.--,, etc., Innocenlius III, 111gcn -.anctificavi eniin pro eis meipsum , l.l esl conse-
conc. Lateran. <Cum ergo Veiitas pro Jidelibus sui > cravi et obluJi, unus pro cuncus muriiuia , ut eos
,GTalad Palrem . Volo, inquiens, ul ipsi sinl unun i in novitateinvil.cieforinarem, et cauclilicaii sint m
I innobis, sieut ct nos tiiiiim sumus ; hoc nomeii . "verilate, id est m me. »
n.«.« , pro firielibus quiduin .ccipilur, ul intelliga
SSO COMMENT.IN JOAN. — PARS III, CAP. XX. .90
dum, et ego misi eos in muntum. Ad hoc igittir A auiem in aliis Evangeliis exposila gunt. Non est
misit eos , ul niuiidum prsedicarent, salvarenl, ct autein conirarium quod hic hora sexta, el in
a peccalis mundarent. Necesse igilur erat eos csse Marco hora lertia Jestis scribilur fuisse cruxifixus.
sanclificatos, qui miltebanlur ad alios sanctifican- Ilora namque terlia a Jiidseis, scxta a gentilibus,
dum. Non pro his rogo auletn lanluin, sed et pro his et Romanorum militibus ciucifixus est Dominus
qui crediluri sunt pet veibvm eorum inme, ut omnes Non quod bis sil crucilixus, scd quia hora tertia
vnumsint, sicut el lu, Paler, ht me, el ego in te , ul est ab illis damnalus, el hora sexla ab illis aliis in
el ipsi in nobis unum sint, pl mundus credat, quia crucem eleyatus. Alilerenim Judueinon occiderunt
tume tnhisii. His autem verbis auid aliud sonat, Jesum, nisi accusando et daronando, et Crucifige,
nisi Ecclesi-eunitas et perfectio charitatis? (1347) crucifige claroando (1530). Unde et Ipsi dicebant:
El ego clarilalem, quatn dedisli mihi, dedi eis, ul ATG_ris «o?i ticel ..!..i -tcere quemquam.
sint tinum, shui el nos unum sumus , ego in eis, et tu LI. [C\P. XX.] t7)!<iautem Sabbali Maria Magda-
in me, -ul smt cottbummati in unum, el cognoscat lena venil mane, cum adhuc lenebrm'essent, «<.nio-
mundits, quia lu me misisli, et dilexisli eos, s.cut el numentum, el vidit lapidem sitblalum a monumenlo.
me dilexisti. Ego , iiiquit, clariiatem quam dedisti Quanium ad lilleram , magnus amor compcllebat
mihl dedi eis; ut sicut ego, ita et ipsi mortuos hanc mulietem, ui anfe lucem ad mnnumeiititm
snscitarenl, csecos illuminarent, leprosos munda- Dominum qu.crerel. Quantum aulero ad spiritualem
rent, et dsemonia fugarenl (1348), ct por hoc clari inlelligentiam, adhuc tenebris involuta eral, quia
et famosi cuiictis gentibtis apparerent. Ut hnecet si- nondum interius illuniinata. Chiisli resurreclionem
milia faciendo sinl unum in nobis, sictil et nos unitm creilebal (1551). Unde eliam illi a Domino dicitur :
iumus. Unum enim cum Deo 2S8 sunl, quia el Noli me tangere, nondum cium ascendi ad Patrem
ipsi dii sunt, el quia unam cum Deo potestatem meum. Sed quid niiium , si Vestincctionem mulier
habeut, quamvis nou a seipsis, sed a Deo habeant. ignorabat, ctira hic iriem dilectus Domini discipulus
Unrieet superius Dominusait: .Maneleinnie,etego de seipso dicat, quod nondum sciebat Sciipluiam ,
in \obis, quia sine me nibil poleslis iacere (Joan, xv, qttia opoilebal eum a mGrtuis resurgete? Cucutrit
4,5). >Ego siun in eis, et tu esin me. Es igitur tu quo- ergo, el venil ad Simonem Peirum, et ad alium dis-
que in eis. Unde flf ut slnl consummali et perfecti in cipulum, qttein atnabal Jesus.et dtcit eis : Tuien.nt
unum.Ipsi sunl membra mea.Ego caput illorum. Tu Dominum de monunieitto, ei neseiftus nbi posuerunt
Pater ct ego Filius. Ecce quomodo unum sumus. Co- eum. Quia.enim in monumenlo Bominus non eral,
gnoscaligiturmundusinvirluiibus, qusepereosfiunt, C non resuscitalum, sed sublatum eum esse crerie-
et miraculis quse in nieo nomine operanlur, quia bat. Et hoc ideo , quia adhuc ei tenehrae craftt, et
tu me misisti, et quia dilexisti eos , sicut et me nondum menl.s oculos apertos habebat (1555). Do-
dilexisli. Tanlum enim dilexisli eos , ul morli me lebal lamen de corpore Jesn, quod jam ubi q_:__
traderes prO eis. Paler, quos dedisli mihi, volo ut rerel, nescicbaf. Exiit ergo Pelrus, el ille aliusdis-
ubi sum ego, el illi siiu merum. Cur ? Ut videant cipidus, el venerunt ad monnmentum. Scd quomodo
clarilatem meam; quam dedisii mihi. Hanc atilem veiieruiH. Curiendo ulique; et lioc est quod ait:
claritaiem viriere quid aliudest, quam heaium Currebant aulem duo simui, el ttle alius dUcipulus
esse? (1549) Undehic idein Joannes ail: < Scimus, prmcucurril ciliusPelro, et venit piimus ad monu-
quia cum apparuerit, similes ci erirousj quia vi- menlum. El cum se inclinasset, vidit linleamina po-
debimus euro -.ieuli esl (1 Joan. in,2). » Pater sila, non lamen inlroivit. Venil ergo Simon Petrv.s
jusle, mundus le non cognovil. Ego autem te cognovi. sequens eum, el inlroivit in monumenlum, et vidtt
Et /<i cognoverunt quia lu me misisli, el noium (cci linleamina posila, el sudaiium jjuod fnerat super
_,._nomen tuum, et nolum (aciam, ut dileclio , qua capul ejus, non cum linteamiiiibits / osilum , sed se-
dilexhli me, inipsis sil; el ego in ipsis. ' paralhn involulum in uno toco. Tunc ergo inlrohit
L. [CJ_P.XYlll-XlX.] Umc cum dixisset, egiessus " elillediscipulus, qui veneial piitnus ad monumenlum,
esl cum dhcipuhs suis trans lorrentem Cedron. H_ec el vidil, el credidit. Duo isti tliscipuli duos populos
(1547) Vid. dicia superius et Cbrysost. hom. 78 , Dominum, et quidam hora lertia . . . Et revera
In Joan. n. 4. Cyrilluspag, 996 : < Charitatis igitur quando levalus est Dominus in ligno, hora sexta
etconcordiae pacisque vinculurapelil, quo ad unita- erat... Consideranles autem omnem circumstanliam
tem spirilalem fideles adducantur, adeo ul natura- lectionis... invenimus horam terliam esse poluisse
lis et substanlialis unifalis, quce in Palre nimirum quando illi clamaverunt Crucifige, crucifige. Eigo
el Filio'inlelligiturj characteres imilentur, consen- verius illi occidertmt, quando clamaverunt. »
•sionemnimirum voluntatum in omnibus, et auimo- (1551) Myslicam seu spirilalem inlelligenliam ex-
rum ad uiiilalem concursum. » liibet in prirais S. Pelrus Chrysologus serm. 74 et
(1548) Itaferme S. Joan. Chrysosl. hom. 82, n.
• 15, explicans illud Yespere quse lucescit.
2 < Et ego jclarilaiem quam dedisii milti dedi eis; (1552) S. Gregorius hom. 22 inEv.: «Maria auclo-
persigna, per docirinam, et ul concordes sint. » rem oinnium , quem carne viderat mortuum , quae-
(1549) Ila explicathunc locum Irseneiislib. iv, cap. rebal in moiiunienio, et quia huncminimeinvenil,"
14, nuin. 1. furalum crediriit. Arihuceigo eranl teiicbra), cum
- (1350) Iia Augustin. enarral. in Ps. LXIII,n. 5 : venil ad mouumenlum. »
< Quidam evangelisla dicit hora se\la crucifixum
m S. BSUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 502
Mgiiificantari Chiistmn ciirrcnles, et ad fidem je- A capul positum fneiat. Si enim, ul Aposlolus ait :
nienies, Jtidseos scilicct el gentiles (1555). Ex his < Capul Cbristi Deus est (/ Cor. __i,S), qiiid suda-
cnim Ecclesia lola consistit. Et Joannes quidem rium quo legitur capuf, nisi illam Scriptnram desi-
si-guj-icai,Judseos; Pelrus vero gpiuiles designat. gnal, quseloquitur de dhinilale ? (1556rYis videre
Quoniam Judaicus populus, iiriusquam genlilis, ad sudarium quo tegitur capul Christi ? Lege hujus
fidei cognilionem venirecoepit. Et venit ad njonu- Evangelii caput:.< In principio erat Verbum, et
nienluin, sed non slatim inlroivit; quia Chrisli Verbum erat apud Deum, et Deus erat Yeibum
rcsurrecliouem audiens non credidit (1354). Si enim (Joan. 1,1). » Unde et bene dehoc sudario dicitur,
siatim introisset, linteamina tetigissei; et cum ibi quia non cum cieleris hnteaminibus positum, scd
___g9 Cliristum non esse sensisset, resurrexisse separalim in uno loco involulum cral ; quDiiiam
credidissel. Sed quid per linteamina Christi, per magna dislantia esl inter cas Scripturas, quse de
indumenla Verbi Dei , nisi litferam inielligimus, Christi divinitate, et eas quse de ejus humanhate
qua Verbum indutum non apparel? Verbum utique, loquuntur. Ilinc est quod de quibusdaro separatis
quod < in principio cral Verbum, et Verbum erat sacrificiis nemo comedil, nlsi Aaron cum filiis ma-
apud Deum, et Deus erat Yeibum (Joan. i, 1); » sctilis. Seqtiilur : Tunc ergo inlroivit el ille disci-
qtiod quiriem, nisi litlerse \elaniine exsp.riiatum "' pulus, qui veneral piimum ad monumenlum, el vidii,
fneiit, neque videtur , neque cognoscitur. Venil el credidil. IIoc est enim , quod Apostolus ail:
Joannes ad monuraenlum, inclinavil se, vidit lin- < Cuin pleniludo gentium introieril, tunc IsraoJ
teamina.-sed non leiigil; quia et Jtidseiusque bodie salvtis fiel(/.om. xi, 25). » Piius igitur necessc e.t
se ad legpiiduminclinani, liiteras videnl, sed nou ui Pelrus inlroeat cmn tola gentium plenitudiiip,
ii telligunt. Tangeie enim, intelligeie esl; nimc qu.e per eum signilicatur, et sic postea-intrahit
autem videamus quid Pclrus quoque feceiii, qui Joannescum Judseoritin populo, qui per eum de_i-
post Joannem ad monuireiitiim venil. Vend, inqnil, gnatur. Quod aulem ail: El vidit, et credidit, non
Simon Pelius sequenseitm. El qnid fecit ? El inlro- plane tle resurrectione, seJ cle bis qu.e inulicr di-
ivit in monumenium. Si non inlroisset, non cogno- xcral, Doininiini \idelicet de nionumenlo fuisse
vissel. Introivil crgo et viclil, diligenleique inspexit sublatum intelhgi riebet. Unde el subdilur : Non-
sola linieamina ibi esse posila. Et illum rcsurre- dum enim sciebal Sciipturas, qnia oporleiet euin a _
xisse cognovit , qui in illis linieaminibus prius morltiis reswgeie, Ideo enim nondum Seripluras
involutus laiebal. Sic el nos, cum ad librum acce- scicbat, quia adhuc linteatnina a longe vidcbal.
dimus, id esl ad moniimeiiiiim Chrisli, in quo ejus r,' Diximus enim Scripturas per linteamina signi
morliset resurrectionis recordamur et admoneniur, ficari. Abierunt ergo ileium ad semelipsos disci-
dum intelligendo inlramus, litteiae velamenla rc- puli.
volvimus ; mox Chrisium Dominiim resurrexisse LII. Maiia aulem stabal ad monumenium foris
cognoscimus. Cum enim legimus : < Ego dormivi, plorans. Dum ergo flerel, inclinavil se, el prospexit
ct soronuin ecepi , resurrexi , quoniain Dominus in monumenlum.El vidil duos angelosin albissedcn-
suscepil me (1555):» si lainen hoc monumentum tes, unum ad caput, el unnm ad pedes, ubi posilum
ctiin Petro inlramus (intramus auiein, si inlelligi- fueral coipus Jesu. Recedunl discipuli, slat mulier,
mus, et Jitterae velaroenla revolvimus) , Chiisluin et plorat. Adest Jesus mcerenlium consolator, et
Domiiium rcsuiiexisse cognosciiuus. Hoc aulem pias mulieris lacrymas intuetnr. Exspectal quid
Judsei non cognosciint, quia. elsi monumeulum et mulier agal, neque illico se maiiifesial. Iiiciinat se
linleamina, id est librum el lilleras, videant, illuc illa, nec semel vidisse suflicil (1557). Nihil est saiis
lamen intelligendo non inlrant: usitau Jocutione, amanli. Prospicil in monumenlum, et vldet duos
ul in illam senicniiam nos non posse inlrare riica- angelos, qui nihil melius quam duo Teslamenta
mus, quam inleiligere non valemus.Virieamusetiarn, significabanl (1558). Quibus nunlianlihus Christi
quid sudariiim illud significel, quod stiper ejus Di nativitatem, passionem, el resurrectioneni, etqute-
(1553) ld. S. Gregor.: < Quid ergo per Joannem, divinilatis incomprehensibilia sacramenta ab in-
nisi Synagoga; "quidper Petrtim, nisi Ecclesia de- firniilatis nostr_e cognitione disjuneta sunt; ejusque
signatur? 'Necmirumesse videatur,quodperjuniorem potenfia crcaiur-etianscenriitnaturjm. _>
Synagoga , per seniorem vero EccJesia signari pcr- J1557) Gregorius hom .23 in Ev. : «Certe jam
hibelur ; qtiia, eisi ari Dei cuilum prior esl Synago- monumenlum vacuum viderat, jam sublatum Domi-
ga quam Eeclesia gentium, ad tisum lamen sseculi num nunliaveral: quid est quod se itertim inclinat,
prioresl multitudo gentium quam Synagoga. » iterum videre desiderat ? Sed auianti semel aspe^
(1354) S. Gregor. :*« Yiriiteniin Joannes posila xisse non sufficit : quia vis amoiis iiitenlioncni
linleamina, nec tamen introivit; quia \idelieet Syn- multiplicat inquisilionis. i
agoga, et Scriptiir_esacrse sacramenta cognovit, et (1558) Id. ibid.: < Possumus eliam per duos an-
lamen ad fidem passionis Doiniiiicseeredendo intrare
distulit. » gelos duo Teslamenta cognoscere, unuin piius, et
aliud sequcns : qui videlicet angeli per locum Do-
(15531Psal. iii, 6: Ego dormivi el sopoialus sum, minici corporis sibimel sunl conjimcii: qnia ni-
etc. ralrum uliaque Testamenla, dum pari sensu in-_
(1556) S. Greg.iius 1. all. : « Quid esse. fratres, carnatum et inortuum, ac lesnrrexisse Domiiiuni
credimus, quori sudarium capitis Domiui ciun Iin- iumlianl, quasi Tesiamenluiii prius ad c_,pul. el
leaminihus non inveniitir m moiitimenio , s-isi Testamenium po^terius a I peclesseJel. t
quia, Paulo alteolanie, caput Clnisii Deus, et
B93 COMMENT.IN JO__N.— _PARSIII, CAP. XX. 5.4
cunque de eo siml. pleuis-sinie insiriiimur ~el doce- A ascendi: necme quseras in monumento, qui ubiqiic.
mur. Qui , quoiiiani gaudium et resurreciionem siun el loco areiaii non possum. Noridum me
modo spectaliier nunliare •yeneranl, non immerilo, cieriis ascendisse ad Palrem ; nondum me
sed digne saiis in albis appaient. Slal unum duo- crcdis sequalem Patri (1565). Quid est enii.i a<!
rum Testameiilorum, ___@Q| <jnseper angelos figu- Patrem ascendere, nisi Patri sequalem csse, non
ranlur, ad caput Dominici monumenti; el unum ad allius extenditur Pater, quam Filitis :'ubicuiqne
pedes (1359) : quia hunc <ie diviniiate, nuiic de csl Paler, ibi esl Filius. Non igiiur euni langat,
Iiumar.Itale nobis loquunlur. Per caput- enim , neqtiB ad eum accedereprsesumat quiciinque talem
Chrisli divinitatem ; per pedcs, ejus humanita- et tantum eum esse non cretlit. Tenuil lanien illa
tem intelligimus. Hoc enim significat Moyses, qui petles ejus, sicut et ali_e mulieres, de quibus alii
cum de agno iilo Paschali , et significativo lo- cvangelislse scribunt : i Vade ad fralres meos, et
queretur, ail : < Et comedetis carnes agni nocle dic cis : Ascendo ari Palrem meum, el Patrcm ve-
illa cum azymis et lactucis agreslibus; caput el slrum; Deum nieum, et Iicum veslrum (Matth.
pedes cum intestinis vorabitis (Exod.. xn , 9). _ x__vm, 9). » NoTissima verba, et quse per seipsum
Sed audiamus quid flenti uiulieri angeli dicant : " *_epe eis prsedixeral, illis mandal: qualenus ea
ilalier, inquiunt, quid ploras ? Non est plorandum, audienles, facilius crederent verum esse, quod
sed plaudendum : hic dies la_lilise, non moeroris mulier nunliabal. Venii Maria Magdalene annuii-
(13G0) ; l_ela venlnius niintiare tibi. Sed potius ad lians discipulis, quiavidi Dominum, el hmcdixilmihi.
lllum respice, quem tanto amore videre desideras. Llll. CUIHesset sero die illo una Sabbalorum, et
Dicit eis : Quia tuleriinl Dominum meum, et nescio fores essenl ctausm, vbi eianl discipuli congregati
ubi posuerunt eum. Magnus, inquit, dolor me llere piopler metum J udworum, venit Jesus, el stelil in
compellit, magna trisliiia coarcfal \iscera mea, quia medio, et dicit : Pax vobis. Quicunque inlelligit
'lulerunt mihi Dominum jneum, el nescio ubi po- illnd quod scriplum est: «-Mors inlral per fencstras
suerunleum. Hmc cttm dixissel, conversa esl telror- nostras (Jer. xi, 21), »intelligif etiam quid apostoli
sum, vidil Jtsutn s<anlem, el nescicbat quiaJesus est. significabanl, eum januis clattsis intus sedebant
Dicit ei Jesus; Muliet, quid ploras ? quem quwris ? propler nie.um Juriseorum. Uno enim Judmorum
Seieliat enim Dominus quid illa quserebal ; nec nomiiie , omnes Ecclesia; inlmici sigiiificantur.
ignorando , sed consolando cam inlerrogahat; et Nam el vitia, el maligni spirilus, ba?retici, el ty-
Jrieo interrogationem dupljcavit , ut audita voce raimi, -jmnesque Ecclesise perseculores hoc uno
agnosceret (1361). Itta -msiimans quia Iwrtulanus P nomine inlelliguntur. Claudamus igilur feneslras
esset , dicit ei : Domine, si lu susiulhii eum, dicilo nosii.as, claudamus jânuas^corporis rioslri, non
mihi, ubi posuisii eum; el ego eum lotlam. Quasi de tantum propler metum Jud-eorum, qLantuiii pro-
cognito loquitur'; et quem ipsa diligebat, onines pter meluni d_cmoniorum, et^ falsas persuasiones
seire cogilabat (\Z'6i): Dicil ei Jesus: Maria. Al ha^reiiccrum, et corruptelas innumeras Titioruin.
ill.t, ut se suo nomine vocari audivii, niox eum Ideo enim Aposlolus ail: < Coriumpunl mores bo-
cognovit, el a nionumciro, a quo prse nimio anioie nos col;oquia niala (/ Cor. xv, 53).» Ideo et Psal-
oculos avertere non poleral, ad illiiin eonversa, ail: mista dicit: -« Averfe oculos meos, ne videant
Rabboni Qiiid,auiem significei Rabboni, evangelisla -vanilatem (Psal. cxvm , 37). » Multi enim vi-
exposuit: quod dicitur Magisler. Slatim autem ut dendo, multi audiendo, niulli loquendo, el come-
cum cognovii, corruitad pedes ejns. Cui Dominus : dcndoglll, peiierunl, Islseigitur sunlillse-eneslra-,
Noli me iangeie; nonditm enim asceiuli ad Palrem islje sunt illse januse, per'quas mors irigieditur m
meum. Ac si dicat: Noli me manibus tangere, qucm iiominem. Piimi parenies sint nobis in exempltim.
iioiidnin fide letigisti; crede quia surrexi, et quia N|si enim serpenfis \ocem atidissent, et male sua-
inJerno e\spo!ialo, j"am secunduni aiiimam coslos deuti credidissent, nisi Jignum vetitum vidissenl, et
(1559; Ita Gregorius 1. all. Aliler Atig. tracl. 121,- (4365) Hieron. in Episl.ad Paul. De ob. Bloesill.:
et Reda : <Quid est quod untis ad caput, et ac! < Id esl, non meicjis tan_gere rcsurgentem, quem
pe.ies alier sedehat ? Aii quoriiam... Chrisii Evan- moriiTum exislimas in sepulcro.» Et ep. ad Hedib.
geliuni velul a capile usqne ari pedes. ab initio usque qu. 5. <,Esl sensus: Quem moriuum quseiis,J'viven-
in finem significabant esse iuinliandiim ? » -lem langeie non meieiis. Si me necdum puias
(15C3)Augusiin. 1. all. : < Angeli laoymas pro- ascendisse ad Patrcm, seri bominum fraude sub-
liibcbant :iibi quid aliiui quam futurtiin quoriaiu- laium, meo Haelu indigna cs. » Idrin ep. ad Mar-
morio ganriitim nunliahaiil? Ita enim 'dixcrunl : ' cell.: < Noli me tangere; cl esl sensus i -Nonmereris
Qiiri ploras? ac si diecrcnl, Noli plorare,» nieis hsercre \esligiis, nec adorareqnasi Dominura,
(1561) Chrysost. hom. 86, n. 1 : < JNain cum nec ejus lenere petles quem iion existimas surre-
voc.rvii illam Matia ; (unc ipsa illtim cognovil. Sic xisse. Tibi enim necdum ascendi.ad Patrem meum.
non a visu, sed a voce cognilio peifeela est. »^ Cseler-eveio mulieres, qusepedes tanguiU.Domiiiuni
t
(1362) Gregorius hom.'25 in Ev.: Yis amoris confilenlur, elnierentur ejus h_erere vcsligiis, quem
imc agere solel in arimio, ut quem lpso semper ai iJatrcm asjcendisoe confiriunl. J In eamclpm'in-
cogital, nnllum alium ignorare credal. Ttecte et tprprelalioucm conveniunt S. Ambr lib. x in Luc,
I;sec mulier quem qu_ciil non dicft: eltamen dicit Jib. III De \irgiii., et in Ps. XLV, sicul S. .Greg.
S. lu s\sluhsti eum, quia alleri non pulat iuco- liom. 35.
guitum, quem sic lpsa conttnuo desiderio plmgi,.»
593 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIELNSIS 596
pomum concupiscentise comedissent, in tantum ba- A rum.inquit, peccata remiserilis, s.ve pei _.S-f,,imum,
ralhrum non comiissenl. Hoe igitnr aposioli signifi- sive per pr-enitenliam el per sanclam confessionem,
cabant, cum clausis januis in domo sedebant.-Nemo remiliunlur eis; et quorum retinueritis, slve per
autern miretur, si clausis januis, corpoi'e" j'am iliorum infidelilatem, sive per cor impesnilcns, siv.
resurreclionem glorificalo, ad discipulos Jesus in- per inobedientiam, retenta sunt. n_ei. snnl enim,
travit, qui corpore mortali adhuc el coruplibili de quibus unusquisque vel solvitur vel ligalur. Thomas
malris nlero exivil, clausa el incorrupia semper aulem unus de duodecim, qui diciiur Dydimus, non
Virigine Matre pernfaupnle (1564). Caro enim erat cum eis quando lenil Jesus. Dixerunt crgo ei
nostra post resurrectionem et ejusdem nalmse erit, alii discipuli: VidimusDominum.IUe autem dixit eis :
el alterius glorise. Pacero autem eis commeiidat , Nisi videro in manibus ejus fixuram clavorum, et mil-
quia sine pace impossibile esl placere Deo; et ubi iam dighum meum in locum clavorum, el iiiillam
pax non est, discordia regnal. UndePsalmista (1565): manum meam in lalus ejus , Hon credam. Ecce ad
«Faclusesl,iuquit, inpacelocusejiis(Psal. LXXV,5).» quid Dominus suorum -vulnerumticalrices reservare
Paccm veniens atlnlil, et hinc abiens pacem reliquit. voluit, el delere noluit: quia in hoc'ejus discipn-
iEl cumlioc dixissel, osteudil eis manus el latus. Gavisi ® lum sanare, et ejns menlis vulnera curare dispo-
sunt ergodiscipuli, viso Domino. Sed quare manus et nebat. Tamen dubilalio h.ec aoosloli Thom_emullos
laius? Ut videntes vulnerum cicatrices, euni mani- alios eonfirmal.ct a dubitaCone liberat. Hsec enim
festius clariusque cognoscerenl, neque jam tilierius scripta non essenl, si Thomas non dubitasset. Pr-o-
<le illius resurreclione dubitarent. Sed quod tunc derunt autem hsec mtillis legentibus el audienlibus,
-Dominusegil ad sananda vulnera mentis, inde hse- usque ad sseculi consummalionem (1367). Et post
yelici vulneraiitur in menle; qui hinc male argu- dies oclo ilerum eranl dhcipuli ejus intus, el Tlwmas
menlantur, suis deformitatibus et accideniibus, nec cutn eis. Venit Jesus januis cluu&xs,et dixil eis: Pax
Ipsa resiirreclione, corpora noslra posse sanari.Quod vobis. Deinde dicit Thomw, ut ir. ejus lalus digitum
si, quod absit! verura esset, mullos sanclorum sine inforat, manus videat, et jara non sit increriulus, sed
oculis et manibus, sine pedibus aliisque membris fidelis. Respondel Thomas, et dicil ei: Domiaus
resurgere opofteret. Hunc autem errorem ille de- meus, et Deus meus (1568). Quid est, Dominus meus,
slruit,qui suis discipulis promisit, dicens, qnod ei Deus meus? Jam nihil dnbilo ; cerlus sum, con-
< c.ipillus de capite vestro non pei ibit (Luc. xxi, 18).» firrao resurreclionem, prsedico immortalUaiem; tu
JDixil ergo eis iterum : Pax vobis. Fiequenler eis es Dominus meus, magisler meus; cgo servus luus,
pacem commendaf, quoniam peifectio tota Christia- .31filius ancill-Ctuse. Tu es denique Deus meus, qui
II;Bfidei et religionis in pace et dileclione consistil. me creasli: pro nie carnem suscepisli. quam, ut me
Unde et ipse discipulis ait: < In boc cognoscenl redimercs, morli liariidislijei ul g9_3» me lecum re-
omnesquod discipuli mei eslis, si dilectionem liabue- suscitares.nm.ca mortuis resurrexisli; liaecest fi its
-ills ad invicem. Sicut misit me Pater, et ego mjllo mea ; ila scnlio, ct ila credo (1569). Dicit ei Jesus :
vos (Joan. xm, 55). %Mcos vicarios vos constiluo, Quia vidisti me, Tlwma, credidisli: beaii qui non vi-
meavice vos mando, meum officium vobis com- dei unt, el credideiunt. Si cnim ideo credidil quia eum
mendo; ad docendum, ad prsedicandum, ad bapti- vidit, coustat quod si-eum non vidissel, non credi-
zandum, ad salvandum, ad meum et Palris nomen disset. Unde merito beali simtqui corporeis oculis
.glorificandum vos milto. Hoc cum dixhsel, ansK/Ja- eura non viderunt, el hsec, et his siniilia audientes,
vit, et dixit eh : Accipite Spirilum sanctum, cujus et in eum crediderunt. Mulia quidem et alia signa
auxilio et spiratioue ljoc lantum onus ferre valeatis. fecii Jesus in conspeclu disciptdorutn suorum, qnm
Et forlasse ideo insuu_a.it, ut per hoc intelligamus, nonsuntscriplainlibrohoc.Sigimm eiiim fuit, qnod
iirmilerque credamus, quia Spiritus sanctus, sicul clausis januis ad discinulos intravit. Hwc auiem scri-
L_a Palre, ila et ab ipso procedit. Sed dicet aliquis : pla sunt, ut credalis quiaJesus esi Chrislus Filius Dei,
An modo discipulis suis dedit Dominns Spiritum D et ut -credenles vilam habeaiis iu nomine ejus. H.cc
Sancfum ? Sed non ea pleniiudine, qua postea dalu- enim sola suffieere poleranl ad firiei documeniuin,
rus erat (1366): Quonm remherilis peccata, remit- eliamsi alii cvangelistse csetera ejus facla non scri-
lunlur eisi el quorum retinueriiis, retenlasunt. Quo- psisseul.
1
^1564T Pelrus Chrysot. serm. 84 idem sensit. tam dure disculit resiirgeniem?... Qussivit, fralrcs,
^1365. S. Leo serm. 1 De aseens. c. 5 : < Ingerii pietas isla, exegit isla devotio, ut resurrexisse !).-
dubitantium oculis maneniia in manibus suis et pe- minum nec ipsa'in poslerum dub'laret impietas. Se.i
dibus crucis signa, et tudiligentiuspenraclelur, in« Thomas non solum corriis sui, sed omninm hominiim
vilal: quia ad sananda infirieliura vulnera, clavorun: curabal incertum.» Nolissima esl supor hunc E\a:ig.
«l lanceae erant servala vesljgia, ul non dubia fide loeum hom. 26 S. Greg., n. 7.
sed constantissima scienlia lenerelur, eamnaluran (1369) Hilar. lih. vu DeTrinil.: «Vpriiatcm igilur
in Dei Patris consessuram throno, quse jacuerat ii cvangelici sacrameuli Thoinas inlelligens. Dorainum
sepulcro. » suum'et Deiimsuum esseconfessusest. Nnncsthie
(1366) Vid. S. Ambros. lib. u De laeob., cap. 2 honorisnomen,sed naliir_econfessio esl: rehuseitiin
(1367) Vid. S. Gregorium hom. 26 in Ev. n. 3. ipsisalquc virlutibus Dcnm credidit;cl Dominus
(1568) S. Petrus Chrysol. serm. 84 : < Cur Tho professionis hujns rcligioneiu, non liouoris esse do-
masvestigia fideisic ipquirit?Curtam piepalieiHein ctiit, sed fidei, dicens: Quia vtdisti me, ciedidrsii.»
'
mi COMMENT.IN JOAN.— PARSIII, GAP. XXI. -«88
LIV. (1370)[C.ip.XXI.] Mantlesiavit seJesus dhci- A iralteie, prw muliitudinc phcium. Magnnro miracu-
pulis suis ad mare liberiadts. Manijfeslavitautem sic: lum I per lolam.noclem laborantes .nihil cepcrmit,
Erantautcm simulSimonPelius.el Tnomas quidicitur el lam subilo ad Domini jussionem tania piscium
Didymus, el Nalhanael qui eiat a Cana Galilmw, el convenil mulliiudo! Possnmus autem per hanc pri-
filii Zebedwi, et al-i cx discijuhs ejus duo. Dtcit eis main et noclurnam piscalionem intelligeie eam,
Sitnon Peirus : Vado piscari. Dicunl ei: Venimusel quam lunc apud Judseos apostoli habuerunl, quando
nos tecum. Quid esl euim quod aposlolus Petrus de -cis nolentibus credere Aposlolus ail: < Vobis pri-
piscatioue ilerum reriii? siraililer autem el filii Ze- nium oporluil praedicari verbuin Dei : sed qtjia
betioei? Ipsi enim siint, quibus Doroinus .dixerat: repulislis illud, et indignos vos fecislis setenise vitse,
< Venite posl me : faciam vos fieii piscatores homi- ecce convertimnr ad genles (Act. xiu, 46). » Quid
jium (1371) (Marc. i, 17). » In hocigilur oslendilur, esl enim : Ecce converlimurad genles, nisi quod hic
in his el similibus victum quserere quolidianum, dicilur: millile in dexlerain navigii rete? Quia enim
noii esse peccalura. Unde et Apostolus propriis ma- pisces Judaici fluminis apostolorum relia intrare
nibus laborans, unde vival, ccleros quoque ad Iabo- noluerunl, ad flumina geniium apostoli missi sunt.
landum invilal dicens: < Laborel unusquisque ope- Et ttinc quidem doctores piscantur in nocte, qtiando
rando mahibus stiis: qttod bonum est, ul Jiabeat B auditores interius excsecaliveiitatem non inlelligunt,
nnde tribuat necessitalem palientibus (Eph. i v, 28). > Miserunl ergo in dexleram navigii rete, et jum non
Exierunl et ascenderunt navem, el illa nocte nihtl valebanl illud trahcre prw mtil.tludine phcium. IIoc
pren iderttnt. Qnia in nocte nihil Iaborabaut, elnon- esl eiilm quod PsDhnista ait: « Annuniia.i , cl Io-
dum ad eos veneral Jesus (4372). Insuper, quia per cutus sum, mulliplicati sunl super numerum (Psal.
*e ad piscandum veneranl, et ab alio missi non fue- xxxi\, 6). » Quo viso miractilo, disciptilus lllo, qiieiij
rant. Eos enim adhuc signiJicabanl, qui non ex prse- diligebal Jesus, tli-s.il Pelro : Dominus es.1. Simon
cepto eanoiium, sed proprio arbilrio, Ecclesiam ergo Petrus cum audisset, quia Dopiinus est, itinica
pra.dieateetregereveniunl.la.es enim,pisces Dei succinxil se; eral enim nudus; et,misil se hi mare.
fugiunt, et eorum relia inlrare, eorumque prsedica- Ubique Pelrus fcnenlioris firici, el majoris riile-
tiones audiie dedignanlur. Mane autem jam faclo clionis 203 invenilur (1575). Ald auiem discipuli
- iielil Jesus in lillore, non tamen
cognoverunt disci- navigio veneruni; non enim longc erant a lerra. Quid
puli, quia Jesus est. Eceejam aliud significare inci- eriim per hanc lerram, nisi tcriaro vjvciitium intel
piunl: quia jam non in nocie laboranl, ad diein ligimus? (1576) a qua isli longe non eranl, quia cor-
veniunt, el Dommum vident. Dhit ergo eis Jesus: Q poreis vinculis resoluli, cilo illuc iluri eranl. Quasi
Pueri, nunquid pulmentat ium habeth ? Responderunl cubilis ducenlis Iraltenles rete piscium (1577). Cente»
ei: Noii. Dicil eis : Millilein dexleram navigii rele, narius iiumerus peifectus est, qtii lunc quidem du-
et huemeth. Ac si dicerel; Ego liac vice non misi plicalur, quando sennone et opere adimpletur.
vos; in nocle venis.is, sinislrorsnm laborastis, niiiil Tr.ihuni igiturdoctores rete pisciuro cubiiis ducentis,
prendidisiis, Nunc ergo mitlile in dexieram navigii quando et serjnone et opeie post se ad selerm.ni.
rete, ex meo prsecepto laborate, meain docti inam vitam ducuiil audienies (1578). Ul ergo descend.erun$
prseJicate; nesciatsinislraveslra quid iacial dexiera in terram, viderunl prunas posilas, el piscem superpo-
vestra, eiiiiveiiieiis(1575).Indexiraigilur piscari,est situm, el panem. Hoc enim cibo Christi piscatores.
v..ramelcalhorcam doctrinam siiiceroaffecluetmun- et prsedicatores semper recreanlur, et vires suscL-
do corde prtedicare (1574). Piscatores enim aposloli piunt, quoliescunque fatigali ab lioc opere rerieunt.
sunt, prsedicaloreset doclores: re.ia vero hsec,Evange- Quoties enim prunas ,' et piscem superposiluro , et
liaoiimisquesermo d.vinus. Pisce. autem omnes fide- panem videnl, qnoties Christi passionis el priedi,-
lesiiitelligunlur. Tales enimpisces inbaptismalisflu- calionis recordaiitur; iolies laboiis, el faligatioiiis,,
raiiie natant; lales retibus Evangelii ei amore fidei et omnium suarum augustiarmn obliviscuntur. Qui,l
capiunlur. Miserunt ergo, et jam non valebant iHud ]) e»t cnira piscis prunis asstis, nisi Ghiistus in cruee
(1370) Joan. xxi, i : Postea manifestavil se iterum ut esset primus in redilu, qui accepcral in ordine
J-.us discipulis. principatnm. »
(1571) Vid. S. Greg. hom. 2i iu Evang., el S. (1576) S. Aug. tract. 122,: < Liitus funsesl maris,
Joan. Chrysost. hom. 87. et ideo lineni significat sseculi. >
(1372) S. Greg. I. all., n. 5 : < Facta esl aulemi (1577) Sanctus Gicgoriusloco allalo: < Quiaergo
discipulis pisealionis magna difiicullas, ut, Magistici prsedicator _EccIesia>nos a mupdi. htijus Ihfctibtis
vcnienle, lieret admiraiioiiis magna sublimilasr » i,cparai, nimirum necesse es.t ul icle plenuin piscj-
(1375) Vid. aliegoricaiu aliam explicationem Petr. bus Petrus ad lerram diiciH. Ipse enim pisces ad
Chrys. hom. 78. soliditalem litioris perlralnl, qui sancl.B pr.edicalio-
(1574) Aliam explical. jtixta allegor. suggeril S, nis voce, siabilitaiem aeleinscpatrise firielibus osien-'
August. tract. 122. dit... Quoties per eum ari apioiem quietis selernse
(1575)Chrysosl. hom.87 inJoan., n. 2: <Proprio<i convertimur; qupties a leirenariim rerum tuumlti-
moresreferuiiiPetrusei Joannes. Ille lerventior, hic: hus separamur, quid aliuJ, quam missi inlru retein
altiorcral; ille vehemeiitior, liic perspicacior. Idec) fi.lei-piscesad htius irahimur? »
Joan. jnior agnovil Jesum, Petrus prior ad emii pro- (1578) Augiist. tract. 124: <Ibi rcle propler sigui-
puiavil. » Cluysolog. ser.iu 78. < Misti se m maie,, ficanda schisma.la lumuebalur : hje, » clc.
£99 S. BRUNONIS EPISCOPI S.GNIENSIS 600
passus ? Quid est enim panis, nisi evangelica prserii- JA sns : Simon Joannis, diligis me plus his? Dicitei:
calio, qtia eos Dominus reficere solebat, dicens : Eiiam, Domine: ttt scis quia amo te. Interrogat
< Noliie timere cos qui occidunt corpus, aninutai Dominus Petrum, an se diligat, quem semper et
aulem non possunl occidere? » (Mallh, x, 28.) His ubiq.ic majorem amoris afTeclioiiemerga se"osten-
riiim apostoli recreantur : his animanlur, et salian- dere viriebat. Sic modo superius, cum cseleriad eum
tur, et ad Jaboicm ilerum Incitantur. Dicil eis Je- navigio venissent, ipse moras navis exspeclare non
tsus: Afferte de piscibus, quos prendidistis nunc. Sem- potuii, sid amoris immensilate cogenle, in mare se
per enim apostoli' ct doetores pisces Domino pr.ccipitavil, ut velocitts ad Dominum venire po-
afferunt: semper exemplo et doctrina fidelium ani- tuisset. Simon, inquit, Joannis, diligis me plus his,
mas ad eum ducunl. Unde etsubditur: Ascendit ergo qui lui ainoris affeclum erga me ostendis, plusquam
Simon Pelrus, et traxil rele in terram plenum magnis hi ? Dicit ei: Eiiam, Dotnine: tu scis quia amo te.
piscibus, cenium quinquaginta tribus, et cttin lanti Eliam, Domiue, amo te, et tu scis quia amo le.
essent, non esi scissum,rete. Boni pisces erant isti, a Scis eliam quantum diligo te. Ego autem nescio, an
quibus rele jscissum non est. Mali pisces li_ere_iciet plus cseteris diligam te. Dicil ei : Pasce agnos meos.
scbismalici, qui evangeliorum retia quotidie scin- Non vullDominus suosag.ios alii commillere,2§.4_,
duhl (1579). Sed quid per centuin quinquaginta et B • nisi illi qui eos diligit, quos ipse tantura dilexit, ut
,trespisces, nisi omnes bnplizatos et lideles intelli- pro eis mori dignaretur. Et ideo prius Ecclesi.e
gimus? (1380) Iloe enim significant tres, quod cen- paslorera inlerrogat, an sese diligal? el sic poslea
tum quinquaginla. Si enim in tequas partes cenluin ad pascendum suos agnos ei committil (1382). Dicit
quinquaginta dividamus, tres et non amplius qtiln- ei ilerum : Simon Joannis, diligis me?{Aitilli: Eiiam,
quagense fiunt. Tres enim stint mundi partes, qua. Domine : lu scis quia amo te. Dicil ei: Pasce agnos
per tres pisces, el ties (luinquagenas signiliranlur, meos. Dicil ei leilio : Shnon Joannis, amas me? Tunc
Asia videlicet, Africa et Europa. Inrie esl qnod Petrus conlristatus, et timens se a Oomino habcri
mulicr abscondit fermentum in tnbus satis farinoe, suspecium, quia dixit ei terlio, amas me ? respondit
donec fermenlaretur totum. Inde esl quoJ in rruce dicens : Domine, lu omnia scis : tu scis quia amo te.
lilultts Hcbraice, Grsece et Latine scribitur. Capiunt Dicil ei: Pasce oves meas. Prius agnos, deinde
,igitur apostoli tres pisees, el ccntum quinquaginta ; oves ei commisit; quia uon solum pastorem, sed
Iquoniam comm exemplo et serraone ducunlur qui- pastorum pastorcm eum constiluit. Pascit igitur
icunque ex his tribus muiidi partibus ad Ecclesiam Pelrus aguos, pascit et oves; pascil filios, pascit et
veniunt. Dicil eis Jesus: Veniie, prandele; el nemo niatres : regit, et subditos, et prselalos. Omniam
\audcbat discumbentium interrogare eum : Tu quis es ? G igilur paslor csi, quia praHer agnos et oves, itf Ec-
scicnles quia Dominusest. El vcnit Jesus , et accepil clesia nihil esl. Nihil, inqnain, quod suis pasloribus
\pancm, el dubai eis, ei piscem shnilitei: Que.idic, nos Dominus commiserii. Ecce Petrtis, qui ter -nega-
Doniinus ad piandiiim invllat. Qttotidie nobis et veral, ter Dominum se amare rcspondit : qua^"
panem et piscem apponit. Quotidie nobis cibttm lenus amor deieat culpam, et dilectio tollat
'cvangalieum, et sni corporis, et sanguinis delicias offensam (1383). Et dicit ei Jcsus : Anien, amen, dico
admiiiKirat. Dum enim hrec Evangelia legimus, sui tibi, cum esses junior, cingebas le, et ambulabas tibi
: exiendes manus luas,
jpanis cibos nos in lerris relicit. Hic ct piscem assum volebas ctim autem senueris,
nobis tribuit, quia qualiler passus est hic inveniet alius te cinget, et ducet quo lu nonvis. Quod quid
mus (1381). Nec-bene Christi retia irahere possiint, significet, Evangelista exponens ait: Hoc autem dixit,
qui his cibis assidue non rc-ichinlui'. IIoc jain tertioi significans qua morte claiificalurus essel Deum. In
manifestatus eslJesusdiscipulis suis, CMIIIesuriexisset : crucis namquepalibulo posilus beafus Petrus, ibique
a moiiuis. Deillis hlcmanifestaiionibusloquilur, quse: manus extendens, ab aliis cinctus et Jigatus est. Et
velomnibus,vel pluribusin tinum colleclisfaclse sunt. merito, postquam ter Dominum se amasse respondit,
LV. Cum ergo prandisient, dicil Simoni Pelro Je- mortem suam ei Dominus nuntiavit, in quo quantum
I>
(1579) Aliter, sed eleganier Chrysolog. 1. all.: eas pascant; et velint ex illis suos lticra conqmrere,
* Ex Judseis et gentibus cenienanum niinierum du- sicut amatores pecunise; vel eis dominari, siccit
plical, qui duoruin viiam salulemque jungit popu- . elaii; velgloriari de honoribus quos ab eis sumant,
lorum. » sicut strperbi,» elc. Yid. in hxc verba serm. 146,
(1580) Vid. de boe numero disserenlem S, Aug., 147.
tract. 122; S. Greg. hom. 24, n. 4, etc. (4585) Ambros. in Apolog. Dav. c. 9: <Nonnulh
(1581) Aug. I. alL: < Piscis asstis, Chrislus estt ideo trinam inlerrogationem dilectionis Jactam esse
passus. Ipse est etpanis vivus qui de eoelodescendit;; dixeruiit, quiatrina fueral negaiio; ut trin_e lapsum
huic incorpofafur Ecclesia ad parlicipandam beati-- negalionisprofessiocharilalistolies repetua delerel.*
tudinem senipilernani. » Yid. etiam S. Cregor. homl Isidorus Pelusiot. lib. i, epist. 105 : <TiipIe\ Domini
24, num. 5 adPetrum de charitate interrogatio, a Domini Igno-
(1582) S. Aug. tract. 123 : < Merito dicitur Petro: : ratione" proficisci minime existimanda cst, ne ita
Diligisme?el respondet: Atno te, eique refertur, , quidem decipianlur , verum triplicem negationein
Pasce agnos meos, ct hoc iterum, hoc lertio.- nonj triplici assensione bontis medicus depulit. » Nota
ergo nos sed ipsum amemus, et in pascendis ovibuss sunt Auguslin. quoque verba liracl. 123: <Redditur
ejus ea, quse sunlejus, non eaquse suntnostra quse- - negationi irinas irina confessio, ne minus amori lii'-
ramu:-... Non sint ergo seipsos amantesqui pascunlt gua serviat qifam limori , el plus vocis el cttitoe
ovcs Chrisli, ncc tanquam stias,. scd tanqua.m ipsiu.s videatur mors fmmiiiensquainvila pra.sc.is. >
601 COMMENT.1N JOAN. — PARSHI, CAP.XXI. 602
emn dilexefit aperlissime demonstravit. Unde et ,(\ snpra 295 pectus Jesu recubuisse dicit. Illi enun
subriilur : rocumbunt snpra pectus Jesu, qui sapientise ct
LYI. El eum Itoc dixisscl, dicil ei: Sequere me. Si scientise operam danl, et qui lectioni yacanT, et
me, inquii, diligis, sequere me, veni posl me, imi- coniemplalioni. Si ergo Pctrus significat vitam
lare me. ut sicut ego pro le, ita et lu moriaris pro activam, Joannes aulem contemplalivam, plus uli-
me. Hoc autem audiens bealus Pefrus, et menle, el que diligit Dominus Joanncm, quam Petrum, id
pedibus eoepit ire post Jesum.-Contiersus autem vidit est illam vitam qusesignificalurper Joannem, quaiii
illum dhcipulum, quem diligebal Jesus, sequenlem, illain quae significalurper Pelrum, quamvis a'qtia-
qui el recubuit in cwna super-pecius ejus, et dixit; liler diligal Joannem et Pelrum. Hunc ergo cum
Domine, quis esl qui tradel te ? Pluribus in Iocis vidissel Pelrus, dicit Jesu : Domine, liic autem
Joannes aposlolus <Ie seipso loquens ait: Hic est quid ? De me, inquit, jam scio. Cerlus sum demorle
discipulus ille, quem diligebal Jestts; quasl vel solum mea. TNunliasli roihi passionem meam, YpJo eliam
ipsum, vel prse cscteiis ipsum unum dilexisset. Chri- scire, qua morle leclarificel jste fraler, el con-
slus atilem, si aliquem plus diligebat, cum ulique servus, et socius meus. Dich ei Jesus : Sic euin _o'_
-plus diligebat, qui cseleris melior erat. Quod anteiri manere donec veniam. Quid ad telTume seqncrs..
omnes diligerel.Jpse ostendens, ait: < Sicul dilexit- H Tu, inquit, uie sequere. Tu, sicul ego, crucem as-
me Pater, el ego dilexi vos (Joan. xv, 9).» Perfecte cende. Tu eamdem, quam ego, morlem patere.
igiturdiligebatomnes.Kon ergo pltis diligebat Joan- Ilunc autem sic volo manere. Non cruce, non per-
nem, quia perfecta dilectione nulla dilectio major secutoris gladio, non ajiqna violeniia .olo eum
cst. Sefl dicis : Ille melior esl, qui plus,diligiliir a vitam finire ; sed in pace etquiete diem ultirnurh
Domino. Et cgo dico quia ille melior est, qui plus terminare (1585J. Yeniamad eum, et quando mihi
diligil Dorainum. Non facile igitur patet quis melior .plarueril, vocaho cnm. Nemine cogenle, sed ipso
sit, an Petrus, an Joanues? Quod enim Pelrus plus volenie, el nm vocarile, de pace in pacem, de
diligatDominum, ostendit etiam ipsc Dominus, dum quiele in quietem transferam eum. Legilur e.iini-
dicit: Siinon Jonnnis, dtligis me plus his ? Quod vcio (15i.fi) quod beatus Joannes, longojam senio con-
Joannes plus diligatur a Domino, ipse manifestat ieclus, cum in pace et quiele Ecclesiam regeret
dicens : Ilic est dhcipulus, qnem diiigebat Jesus. apud Ephcsnm , populum ad se convocans, post
Hoccrgo, quia ad lillerain non procedit, significa- longam allocutionem, et missarum celebraiionem,
Tionemvideamus. Quid enim per Petrum., nisi vila in locum j'uxla allare defossum ciesceiidit, et ila
acliva? Quid per Joanneni, nisi vifa conlemplativa quasi somno quodam levi atque suavi ad Deuin
dcsignalur? (1584) Isle enim et uxorem, et prolem C transivit. Quid esl igitur : Sic eum volo munere ?
habtiit. Ille semper Tnvirginitate pefseveravil. Isliiin Quidest sic "! Sic, inquif, ut a nemine occidatur,
atl laborem, illum ad quielem Dominus invitai. Isti seri me vocanle, suaviler ct jucunde de hac vita in
dicil.j Sequere me. De illo dicil: Sic enm volo ma- alianrtransferalur. Exiil eigo sermo isie inter fra-
nere, donec veniam, quid ad te? Faligalur enim sem- tres, quod discipulus ille non motitur. Et non dixit
pcr, el transil «vila activa : manel vero, et quicscit Jesus : Non moiitur, sed : Sic ettm-volomancre, do-
rontemplaliva. Unrie in Canlicis canlicorum dieitur: nec veniam. Quid ad te ? Non bene ergo disciiiuli
< Arijuro vos, filiseJcrusalem, per capreas, cervosque intellexeranl id- qttod Dominus de Joanne dixerat,
camporum, nl non suseileiis neque evigilare faciatis sic eum volo manere, donec veniam. Non enim his
dilectam, donec ipsa velit (Canl. J_I,7).» Nota modo, verbis Jesu significalur, quod Joannes non moria-
qtiod ipsa quoque vila dilecla dicalur, quse per iiunc tur. Si enim hoc his verbis significaretur, nequa-
dileclum significatur. IpsequoqueJoanneshocin loco qtiam Joaiines 'dixissel : El non dixit Jesus: Non-
viiamcontemplalivamsesignificare ostendit, dum se nwritur, sed : Sic eum volo mauere, donec veniam.
(1384) Alia est Atjgnslini explicalio tract. nlt. in •_D decrevit Joannem in eeclesiaslica pace qtiiescc-
~
Joan.: <HsecigiturEccIesia,quamsignificabaijPelrtis, re. >
quandiu degil in malis.amandoetsequeiidoChristum (1586) Scripsit hoc Gregorius--Turonensisiib. 'i
iiberauir a malis... Est autero alia vita immorlalis, De glor. Mart*.c. 50: «Joanncs vero apostolus ct
qusenon eslin malis. Ibi facie ad faciem videTjimus evangelista Dei, posl peraclum lara agonis legitimi,
quodhic perspectilum el in senlgmatevidetur, quan- ' qtiani prajdicalionis saluherrimse cursnm , vivus
do multum in conspicienda veiitate prolicilur. Duas descendens in ttiroulo, operiri se Imtuo prsecepit.
itaque vitas sibi divinitus prsedicatas el commendalas Cujus nunc septiicrum manna in modcim farinse
novil Ecciesia; quarum est una in firie, allera in hodieque eruciat, ex qua beatse reliqula. per uni-
specie; una in leinpore peregrinalionis, altera in versnm delatse muniltim salutem morbis prseslant...
seiernilale mansionis; una in lahore; allera in re- de hoc cl post resurrectionera dixif: Sic eum volo
quie; una in via, aliera in palria; uiia in opere mnnere donec veniain, i Et Iib. i Ilist. Francor.^.
aciionis, allera iri mercedc contemplaiionls,» e:c. n. 24, de Domiiiano loquens: < Post cuj"us mor-
(1385) Nola est explicatio S. Aug. I. all. n. C : tem B. Joan. apostolus et cvangelisla exsilio red-
< Quanlum sapio, quanlum* capio, quid cst hoc ? iit ; qtti senex et plenus dicrum perfecileqiie
nisi lu me seqticre per imiiationeni perferemli in Deum viise , vivens se deposuit in_sepulcro.
temporalia mala, ille maneal, doncc seiiipiterna Hie ferlur JIOII gustare mortem, donec iierato.
venio reridilurus bona. » Sed Peirus Damiani ser. Dominns judicalurus adveniat, ipso In Evangeliis iia,
"64: i Sic enin volo inaneie, clc. Qui eiriin Pctriim riicente : Sieeumvolo maneie, donec vcniamsi \'i<L
voluil secura in cnuis patibttlo diumpliaie, ipss S AiigiMin tracl.'124.
COf S. BRUNONIS EPISCOPI SlGTsIENSSS 601
Quid entm aliud dixil Jcsus, nisi td, quod pjus ver- A dicilnr. Sic cnim elD.niddp Satri d JonalTTalocn-
bis significabatur ? Non enim Uniuui allpndimtis tus esl quori essent aquilis vcioriores, leonibus for-
.eiba, quanlum verbortim significala (1387). Hic _iores.Inhislari.pn non veriia ipsa, sed loquentis
esi dhcipulus itle, qui teslimonium peihibei de his. iiiicniionem altendere debemns. Polesl aulem el
Et scripbit hwc, et scimus quia verum esl tesiimonium sic inlelligi, quod, si omnia scribereniur, qusc fecit
ejus Sunt atilem ei alia mulla, quw fecit Jesus, quw Jesus, mundus ipsecoruro occulla mysteria et pro-
si sciibantur per singula, nec ipsum aibhtor mun- fundas significationes ad plenum capere-el iiilclli-
dum capere eos, qui scribendi sunt, libros. Hic mo- gere non posset. Et ideo pauca de plmibiis elegit,
,dus loeulioms byperbole riicitur a grammalicis(1388), ul facilius intelliganlur, diligentius qttajranlur, fi.ic
qitod fidem excedens inlcrpretatur. Exceriit enim credanlur, et memorise tradanlur.
auriieiiiiura fidem, neque facile credilur, quodlaliler
(1587) Velus famen fuit bsec opimo, Joniincm fuisse prscsentem : eoque eflbsso el diligenlhsime
moriuuin non esse, ut inteUigere licel ex Teriul- praeparato , ibi SP lanquam in leclulo collocasse,
Jiat o. Deaninia cap. 50; cx Ephremio ap. Pholiura sialimqtieenm esse defunclnm : ut aulem isli pu-
cori. 229. Auguslinusquoque tract. 121, n.2 : < Scd laul, qui IISPCveiha Domini sic iiilclligunt, non de-
cui placel adhnc resistat, et dicat verura esse B functum, sed dpfunclo similcm cubuisse ; et cum
quod ail Joamies, non dixisse Dominum , quod morluus putarelur , septillum fuisse dormienlem :
discipnlus ille non moritur ; sed boc lamen si- el donec Chrislus \enial sic manerersuamque vitam
gnificalum esse talibus verbis , qualia eum di- scalnrigine pulveiis inriicare ; qtii pulvis credalur,
xisse narravit . ct asserant aposlolum Joannem vi- ul ab imo ad superficiem liimuli ascenrtat, flalu
vere, atque in illo sepulcro ejus, quod est apud quiescenlis impelli. Httic opinioni supervacaneum
Ephesum, dormire eum potius quam morluuni ja- exislimo reluclari, > elc.
cere, conlcndat. Assumatin argumeiHuiii, quod illic (1388) Aug. ib. n. 8 : < llunc loquendi modum
terrasensim scatere, et quasi ebullire perhibeltir ; Grseco nomiue, non solum Grseearnm, veujm eliam
atque hoc ejus anhelilu fieri, sive constanter, sive Laiinarum lillerarum roagistri hypeiholen vncant:
pertinaciter asseveret... Quem tradunt , quod in qui modus, sicul hoc loco, ita in uonnullis aliis di-
quibusdam scriplmis quaravis apocryphis reppri- vinis lilteris inveniiur.»
tur, quando sibi Deri jussit sepulcrum, incoluiiiem
EXPLICIT LIBER DILIGENTIS LUCirLEQUf- EXPOSITIO.VS.
S. BHUNONIS _&STI_l_fSIS
EPISCOPl SIGNIENSIS
EXPOSITIO IN APOCALYPSIM.
PRYEFATIO EDITORIS.
S96NOII ul eadem repelamus.quse hocutde commenlario in pra>falionegenerali diximus, iieratn _.eeo prse -
fari volunius, sed aliqua addenda sunl, hujus.i odi S. Brunonis inlerprelalio majoil in pretio habeatur.
Haud parum ad ejns a.slimalionem confert ipsius commentatoris lesiimonium,'fatenlis se Apocalypsini
interprelasse, cum Signiensis Ecclesise adminisirationem Eoreliquissel; arieoque in secessu Casinensi mo-
nachus, jamqne malurse esset oclatis hoc opns perfecit. enim lempore leruin spiritualium medjtatio-
nibus, sanciorumque Palrum leciionibus oinnino vacans, satitis librtnn Imnc iuystPriis altissimis plenum
scrnlari et inlrospicere valuil. Adriitur eliam, ul cum plures annos in episcopalu egissel, in quibus diver-
sis muneiibus et legationibtis perfunclus fuerat, Ecclesise universse facicm agnoscens, in exponenria Apo-
-•alypsi, qusc ad scplem episcopos Asise scripta est; de officio el sanclilate episcopi, de clericorum nio-
ribus, deque vita Chrisliana docte et oppoiluiie disseruit. Neque h_ereticorum errores, Sinioniam pra.-
M_rlimet schisma insectari omisit, quse duo mala lunc lemporis Ecclesiam latius infesiabanl. Hic non
iiiopporlunum erit aiiiinadvertere hujusmocli Brmionis commenlaiium eam quam mirabiliicr couferat ad con-
JLimandamApocalypsis veritatem, el auctorilatemcontra hicretieos, ipii labefacure et evertere conati
sunl. Nemo enim coiisenlientibus pliiriinis lum Gisecis, cum Lalinis Paliibus in dubitim revoc.tre debei,
liac in revelalione sialum futuruin Ecclesise, a Christo Domino instituise, variis sub iiiiagiiiibus adum-
jirari, iisquefideles prajmoneri, nese subripi a diabolo sinant, neve ab evangelicse lcgis observalio. e
dcficiant. Mullimodis probanda est eorum fides, prsecipue in mundi fine per Aniichrisiuin, aique per c|ti_.
asseclas, hsereticos scilicet, qtioruni veisulise, lnllucinaiiones, et falsa dogmata adeo iiicauios, et a yinis
infinit_eDei misericor-
depravatos invadenl, ut miserrirae, si ipsis credirierinl, sini perituri. Decebalergo bominum
dise, ulqui tol anle ssecula per piophetas, el per figuras primum Reriemploris adventum iu
mundumannuntiaiefeceral, ul vias ejus ipsi pararent, id e=l, ul se paraios -id eum digne recipiendtim
vedderenl; desecimdo ejusdem adventu in terram eos pr.cmoneret; quando sei_i_el consummala ftierint
omnia ab ajlerno stabilila, eritque tempus quo Chiistus, supremits judex, justos gaudiis, malos autem
rjcenis setemis desiinabit. Ad hoc enim quidiiuid m Veten Novoque fesutmcnto scriplum esl, cum refe-
€05 , EXPOSITIO 1N APOCAL.—PRJEFATIO AUCTOI.IS. m
ratur-; hanc oportebat verilatem lalibus rationibus el argumentis suffullam tfadere, ut, nisi quis lucem
pro lenebrisaccipeie volueiil, tle ea oinnino persuasus esset. Cum hsec ergo traclanda et iilustranria
smi proposufssel auctor nosler, in septeiri Iibros loiam S. Joannis evangelistse revelationem distribuit;
quilius arcana Miigula, figurathis sigifis involuta detcxit, et a prsecipuis aliartim scripturarum teslimoniis
confirmari deinonslravil. Neque silentio prseteribo peculiarem lianc S. Brunoiii Iatidem esse tribuendam,
quod paucos inier Paires sil collocanritis, qtii loliim Apocalypsis librum suis commenlariis locupletarunl:
nam quamvis Ioca aliqua a pluribus iriterprelata invcniantur ; quos inler S. Hippolytum, et Cassiotloriim
norainabo ; patici lamen a capiie ad calcem exponere aggressi sunl. Spero eiiam mihi pergralos fore
leciores, quod hac in edilione non interpolaiam, ul Marchesius publicavil, sed inlegraiu lolamque per-
feciaro, S. Brunonis exposilionem in Apocalypsim habebunt, cum in ea e\ coilatione diionun coriicum
oplmise nolseBihliolhecseVaiicanse, eiedilionis Lngduiiensis Bibl. PP. lom. XX. in quoeJila esl Expositio
-aucloris in Apocalypsjm, plura Ioca inlegra clatioraque resliiuta sint.
PR___EFATIO AUGTORIS.
297 ' Apocalypsis Joannls lot habet sacramenla *i- angens, lnquibus omnes usque ad consummalionem
quot verba. Paruin dixi, el pro merilo voluminis sceculi significanlur, aburidanler loquitur, sfiaque
iaus omnis inferior est. In verhis singulis multipli- unicuique prsemia viciori piomitlit. In secundo au-
ces lalent intelligenlite (J589). » His enim paucis leiu a principio nascpntis Ecclesise incipiens, iu
veihis bealtis Hierouymus (cuj'usauctoritale et pru- scptem sigillis aperienriis, omnia ejns usque in
denlia non parum S. Ecclesia roboralur) aperte de- finem sacramenta, beatus Joannes (imo per eum
monstrat, quantaj liber isie sil dignitatis. In ctijus Spiritus sanctusj comprehendit. In lertio vero a
cxposilione, ideo nos post multos alios qui eum ex- ,0-irisli prsedicaiione inilium faciens, in «eplem an-
posuerunt, laborare curavimus; quoniam et si sen- gelis lubis canenlibus, usque ad Anlichrisii adven-
tentias bene sint exseculi, in visionum latnen con- lura oranes Ecclesise persecutiones per ordinein nar-
linuatiop.e, distinciioneque parum quid dixisse vj- rans, post Henoch, "et.Elise inorlem, et resurreclio-
^Jentur. Quamvis id ipsum, propter lioc ipsum, nem, Christo Domino, adjudicium veniente, fitiem
.quidam amicorum meorum me jacere rogavenuH, facit. Simililer autem el in quarto a Salviitoris
_raorut_T.uliq_iepelitioni el volunlati parere idoneum nostri scrmone, sanclseque mafisEccIesise poria,
3_.iin.avi. Et prius quidem quam ad episcopatus et cruciatibus inchoans, sub specie beslise seplem
, ignitatem, Christo Domino, non meis meritis, me capitibus deformalse,qtiid eta quibus Ecclesia passa
_v.c.inie, conscenderem, Ingoni Astensi episcopo sil, usque ad universalej'udicium, hbruin prselendit.
Jsalterium, Senensibus vero canonicis, cum quibus Al vero in quinlo ilerum, sicut in altis a capile in-
el ipse qualiscunque canonicus viclitabam, Cantica cipil, et seplem angelis septem iracundise Dei pliia-
canticorum, prout polui, cxposui; post episcopalum las plejias fundentibus, eadem, qusein aliis signi-
aulem lianc beali Joannis Apoealypsim, propier ficando, ad eumdem lerminum venil. Sextus autem
causam superius mcmoratam, el ante hanc, prophe- liber a Christo incipit, qui draconem aniiquum suo
tarum nohilissimum IsTtiam, rogalu Damiani vene- lempore Iigat ^t solvil, afque alios secunda morle
rabilis abbatis, satis compendiose Iucideque disse- damnando, alios vero secunda resurrectione bealifi-
rui. Htinc jgilur librum, de quo nunc loquimur, cando (1390), illis infelicissimtim.his gloriosissimum
seplem libris determinavi; quoniam el si plures finero facil.In seplimo vero relinqtiitursabbalismus
habeat, seplem tamenejuspiiiicipalcssuiHvisiones, (1391) Del, in quo servilis operationis nihilfit, ni-
quarum et si verba diversa, senteniia lamen pene hilque narratur, sed lamencoeleslis Jernsalem .cdi-
eadem esse videtur. In omnibus enim Ecclesise _ficiadescribuntur, qute omnium generum lapidibus
perseculiones narranlur, prjeter quod in ullimo (. exornata, et duodecim margaritis per duodecim por-
cceleslis Jerusalem aedificia describunlur. Primus las deeorata, nulhim nisi decorum in se recipil habi-
siquidem liber de septem Ecclesiarum, tolidemque lalorem.
(1389) Sixlus Senensis Bibl. Sancl. lib. iv eadem in Apocalypsim una cnm commenlario in Epislolas
veiba usurpat ubi de Iibro Apocalypsis a Hrunone D. Pauli editus fuit a March. Scipione Mafleio"Fio
Asiensisuisinterpreialionibusillustraioleslimonitim rentise ex lypogaphia Josephi Manni, an. 1721, et
prsebel; sed erronee Senarum episcopum appellat, Joanni Gastoni Magno Elriirise principi dicatus.
cum Signiensem nicere debuisset. Eadem dixerat S. God. Vat. beando.
Dionysius Alexand. cujus verba refert Calmettts ait. ' (1590) Cod. Vat. populo Dei.
(1391)
_,pra_f. in Apoc. Cassiodoii brevis comroenlarius
607 S, BR.Ui.ONISEP1SC0P1 SJGNIENSIS JIOS
-
LIB_ER PRIMUS.
CAPUT PRIMUM. ' 1 iiiiim peihiJtiil Veibo Dcf ? Quale lcslimoniuni-

_ In principio erat Veibiim, el verbum erat apud
519__.(1392) Apocalypsis JesuChiisli, quam dedit
ittt Deus palam facere servis suis, qum oporlet facere Deum, ct Deus orat Verbum (Joan. j, i). » Unde et
cilo, el s;gnificavit, mitlens per angelutn suum, servo ipse ait; . Hic cst discipulus ille qui test moniui?
suo Joanni, qui lestimonium periiibuil Veibo Dei, et perhibuil de his, et sciipsit hscc, et scimus quia
lebliinonitimJesu Chrisli, quwcttnquevidil. II_ec, _n- verum esl lestimoniiim ej'us (Joan. xxi, 24).» Sed
quil bealus Joannes, est Apocalypsis, id est revela- unde leslimonium Dei Verbo perhibuit? Omnium
tio, non mca quidem, sed Jesu Chrisii (1595). Vse quidem quajcunque vidit. Sic et in Episiola sua ait:
enira prophetis, qui prophetanl de corde suo. Onde . Quod fuit al) inilio, quod audivimusdeYerbo vil.r,
el ad Jerusalera dicitur : « Prophetse tni viderunt el manus nostraj tractaverunt, annuntiamus vobis
tibi falsa (Jer. vi, 31); » qtiales in libris Regnm plu- (7 Joan. l, i). •>
res inveriiunlur. Ut ergo aposlolus et prophela se* Beatusqui legit,£lqui audit verba ptopheiim htijvs,
a lalibus sequeslraret, dicens, Apocahjpsis, addiriit, et serval ea qum in ea scripia sunl. Quam sit Iauda-
Cluisii Jesu. Sed unde, et a quo Chrislus eam ac- bilis hsec prophelia (1397), his verbis declai.it.
cepit ? Vis audire a qtio _ Quam=dedil illi Deus. ,R Beatus, inquit, uon solum qui legil verba prophcii-C
(1594) Chiistus Jesus, et homo esl, et Detis : scciiii- hujus (quod quidem paucorum est), verum eiiam et
(lum homiitem aulein moitaiis, et ignoranlise sub- qui audil quod pene omnibus dalura esl. Sic lainen
ditus : at veio secundum Deum inimortalis, elomnia si servat ea quse in ea scripta sunl. Magna quitlem
sciens. Deus ergo, id est divinilas, qtise in Chrislo esl-promissio. sed laboriosa est observalio. Unde et
eral, imo et esl, dedit eam Olirislo Jesu. Qtiod Aposlolus ait. c Non auditores legis juSli sunt apud
nihil est aliuri, quam Chrislus Jesus dedit hancre- Deum, sed factores lcgis justificahunlur {Rom. n,
velationem, hoc cslipse sihi. Quareaiilein eam de- 13). »
«rierit, requirilur : palam faceie seivh suh, id est, Tempus prope esl. Prope, inquit, lempus est quo
ul servis suis (1395) palam faceiet el revelaret. el isia compleantur, el Christus ad j"udieiumveniens
1'oicsl-aulem et sic inielfigi, ul Paler eam Filio de-~ sua praecepia servantibus merita reiribual. Unde et
iletit; unde et ipse Filius ail: . Omnia niihi tra- in fine hujus libri dicil:« Ecce venio velociler.
idila suut a Palre meo (huc. x, 22). t Itemque: Leatus, qui custoriit verba propheiia. libri luijtis
. Mea doctiina non est mea, sed ej'us qui niisit inp, (Apoc. xxn, 27). »
Pati is (Joan. \u, 1G). » Sequltur : #_.«,>oportet fieii Joannes seplem Ecclcsiis, quw sunt in fgHfJ Asia,
cilo ; ca, in-juit, Salvalor noslcr servis suis palam tC gratia vobis, el pax ab eo qui esl, et qui er-at, et qui
Jecii et rcvelavii quse cilo, el non postmullnm lem- veniurus esi.-Quoesunt auiein islse sepleii. Ecclesi:e,
poris fie.i oporict. -Nani Cl passioncs martyrum liic In sequentibus declaralur. His aulem beatus Joan-
enarranlur, qu_e,adlmc vivenle aposlolo fieii coepe- nes Jianc Apocaiypsim miltens, ait: Gratia -vobts,
runl. Denlquead suinmse provideniise inluiliim om- et pax; quoniam ad gratiam et bonam volunta.cm,
"nia cilo sunl/quamlibel mullum morentur. Ei signi- et ad sumnii Dei pacem reconciliali eslis. (io_)S)Illc
ficavil, jniftens per angelum suum -seivosuo Joanni. atitem ab eo qui esl, qnem Juda_i non esseputaiit,
Significavit, inquil, palam fecit, ct revelavil. Hoe el qui eral prius eiiam quam de Virginenasccrelur.
(1396J autera per angelum sutiro miltens prlncipa- Et qui venlurus est mundum videlicel judicate,
liler servo suo Joaifni, qui c_cleijs conservis eam atque unicuiqueseciindum meiila dare.
nianifcstaret. Sed quis estistc Joanncs, qui tcslimo- Insuper et u sentemsviritibus, qui in conspeclu
(1392) . Quidam prologusprspiniftitur, ut prar-sen- da erat; sed pauca de futuris eveniibus comp.ccii.n-
iis hhri dignilas breviier inriicclur : (iicit enim Jo- tur. > SASSV ni Coinroent.
iinnes apostolus, a Domino Christo visionem de iine (1394) . Sed quis est isle Dominus, qui esl, qui
ssecnli sibi nionslratam, et per qnem, et cursit fnit, el qui veniel, evidenii relaiione palefecii: pio-
oslensa monslratur : ul tania yerilatc palefacla, et D leslans ipsum Dominum Chrislum, qui nos reriemit
cpnfidenliam devotus acciperei, el metum infidcHum sanguine preiinso. Dicil etiam, qualis vcnipiln se-
eonsclenlla reperiret. Latidamr etlam qifi haecTe- cundo advenlu suo, qualemcunque illum homines
gcie vel cuslodire malucrH, nt lalihus promissio- declarala poteslale visaii sunl; nam jpsum esse pi i-
nibus invitatus devotorum animus ar.leiiiuis excite- uium, et novissimum, cl omnipotentem, ipsius quo-
tnr. > Cassiodorus in Apoc, n. 1 edil. Floient., que divinilatis voce confirmal. » CASSIOB.
1721. (1595) Cod Vat., palam eam.
(1593; . Apocalypsis Evangelium Jesu Chrisli rc- (1596) Cocl. Vat. oinilllt auiem.
-livivi roerito dicilur; cum m o pra_cipue docucrit (1597) Cod. Vat. in his verbisdeclaratur: .Bealus
qure ab exordio Ecclesise ad cjus consummationem e.t, inquil, non solum, » etc.
Mintcvenlura. Priora Evangelia acliones el prace- (J398) Cod. Vat. IIvc auicm.
|)ta thr.sli referuni, quibtis no\a Ecclcsia itistrtieii<
609 EXPOSITIG IN APOCAL. — LIB. I, CAP. I. .10
ejus thioiii sunt (1599). Hos aulem seplero sjjiiiius, A dum aposlolum, lolum regnum noslrum in sacer-
sive niagis septem Spiriltis sancti g;iatias propheta dolio consislil, qui omnes sacrific.re prajcipicns,
enumeraiis ail: t Et rcquiescet super enm Spirilus ait : t Obsecro vos per misericordiara Dei, ut
Domini, spirilus sapientioe el intcllecius, spiri.us exhibeatis corpora vestra" hostiam viveniem (Rom.
consiliicl fortitudinis, spiriliis seienlise et pielatis, xn, 1). i Jpsi aulem sit, gloria, jamfugaus et viclis
elrepleblleumspiritustimoiisDomini (Isa. xi, 2). i inimicis, el inipeiium, quia ubique doininaiur. Hos
Hi aulem in conspectu throni ej'us esse dicuutiir, autejn non ad tempus, ul imperatoribus llomanis
per quem Cbrisli liumaiiilalem, et vel sanclam cojiligit, sed in swcula swculorum. Quod nos
Ecclesiam intelligimus. .Niiiic aulem ad superiora quidem coijfirmantes, ljeiabundi omnes dicamus :
reverlimur (1400). N.un quoniam indeterminata Amen (1405).
dixerat, ab eo qui esl, el qut erat, et qui venturus Ecce renii ctun nubibus, el videbit ettm omnis ccu-
_.s;, ul stirelur de quo loquebalur, subj'unxit: El ab lus,elqiii eum pupugerunt, et plangent se super eum
Jesu ChiisW, qui est teslis fideits, piimogenitus moi- omnes liibus letrm; eliam : Atnen. Legilur enim in
luoiiim, el piinceps regum lenw. Teslis namque Actibus aposiolorum, quod coelosascendeniem nubes
fidclis- ille est, qui ail : - Qui me conlessus fuerit eum. susccperil ab oculis eorum, deinde angeli
coram Iiomiuibus, coufiiebor et ego eum coram " dixisse memorantur. . Hic Jesus, qui assumplus est
Patie ineo(_y-.../..\, 32).»Ipseeniin quotidieinterpel- a vobis in ccclum sic veniet, quemadinodum vidislis
iat pro noJjis ad Palrem. Est autem et primogenitus euni eunlem in coelum (Aet. >.,15). » In nube ergo
moi luorum, quoniam neino anie ipsuni ad inimor- veniet, siquidem in nube ascendit. Possunius atitem
taliiatera a raortuis resunexil. Oranes eniin ilerura et per nubes, prophclas et apostolos intelligere, per
morttii sunt, quicunque ante eiira rcsurrexerunl. quorum doctrinam , quasi per pluviara ficles in
Polesl antem et sic inlelligi, ul non solum eorum Ecclesia germinavit. Cum his autem ad judicium
qui lunc, quando ista dicebantur, vivebanl, vei tim veniel, quoiiiametipsi judices cruut. Et videbit eum
eiiam quijTim pridem mortui erant, ipse sit primo- omiiis oculus, non solum sanctorum, verum etiain
geniiiis. (1401) Uutle et primogeniius ahbi dicilur. Judseorum, qui eum cnicifixerunt et occiderunl: ut
anle oniiiein creaturam (Eccli. xxiv, 5). Est autero et illi de fidc gaudeaut, etisl' desua perfidia do-
princpps rcguro lense, utpote Rex leguni, et-Domi- Jeanl (1.0.). Etplangenl se supereum omnes nibus
nus dominanlium. Merilo igitur gratia et pax ab lerrm;ahi quidem prse gaudio, alii \ero pr_e tin.aie;
eodem nobis donari dicitur, quoniam psr ipsuni alii quia narum, alii quia nihil ei sci-vierunl. Quod
reconciliati sumus , cooperanle videlicet Spiriiu auteui subdilur, eiiatn, ameii, qtiorum aiterum est
sauclo, in quo sumus regenerati et illuminali. Latinum, alterum Hebramm, confirmalio est eorum
Qui dhexit nos, et tqvilnos a peccalis nostris in san- 300 <Il,8e<n'ciasunl, (1.05) ut oinnes, et Lat>ni el
guine stto. (1.02) Quaiiltim nos ipse dilexerit aper- Hebr_ci, eum jegcm _el judicem clamept. Neque
lissime demonsiratur, cuni pro nobis omnibus niori dieent : < Non ba'.emus leg-m, nisi G_esaicm
non dubitaverit. Nam sicut ipse ail: t Majorem (Joan. xi\, 15), J ctuii regem videiint etiam supra
hac dileciionem nemo habel, quam ut animam Cjesarem.
suam ponat quis pio amicis suis (Joan. xv, 13j. t Ego bum alpha el omega, principium el finis, dicit
Lavit aulem nos iu sanguine suo, qui ideo ex ipsius Dominus Deus qui esl, el qui venturus csl omnipolens,
latcre simul cum aqua defluxil, ut non solum nos Iljec eniro uuo.elemenia sic in Grsecorura aiphabeto
redimeret, vcruni etiam a peccalorum sordibus posita sunt, ul alterura primum, _alterum iiliinuiin
eniundaifct. locum obiineal. Esl eigo Chrislus alpha el oraega,
Et fecit nos regnum, el sacerdoles Deo, el Palri primus et iiovissimus, iiiilium el finis; priniiisanie
suo,ipsi gloiia, et impeiium in smcula swculoium. otnnia, finis post ouinia, a quo cuncta procedunt, ad
Ainen. A privilegio majori_>pariis regnuni nosirum queiii cuucta redeunl (1400); intia quem omnia,
sacerriotes appellal, quoniam non tyranni el homi- j[) extra quem nihil; aJ quem qui perveneril, ullra
cid_e, sicul in ahis, imo sacerdoles et episcopi in non habel, quo varial. El ipse qiiidem revera est,
Ecclesia Dei obtinent principalum. Naiu el secun- quoiiiam semper esl. ipse cst qui erat, quoniaro in
(1599) Dividuntur commentalores in hujusce loci Zacharia c. \n, 10: . Aspicient ad me, quem con-
iiiieipreiaiione: opinaiilur aliqui inlelligendos esse fixcruut, et plangenl eum planctti quasi super
augelos, quarura propriura csl aslare ame thronuni unigenuiim, ei dolebunl super eum, ul doleri solet
Dei; alii atilemaiuiit expressuin esse Spirittmi san- in moiicpiimogeiiili. lndicillaiiiagnus ciilplaiictus
ciuro, ciijtts sun». septem dona, vel gratise, quorum in Jerusaleni. »
senieiitiam seculus videlur S. Bjuno. (1405; CoJ. Val. : Ul cumLatini el Ilebrsei eum
(1400) Cod. Vat.: Nunc aulem ad superiora revei- occiderciil, Latini cl Hebioei regem et judicem
iitur. cla.ueiil. Ncqtie diccnl, Non habenius judicem nisi
Ca-saiem, cum regem \iderint etiani super Crn-
(1401) Cod. Val.: Alibi dicilur qnle omnem crea- sarem.
tutam.
(1406) H_cc concordant cum Apostolo, qui ad
(140-2)Cod. Vat.: Quaitlnm enim. Rom. ii, 56, dixit: _ Quoniam ex ipso, ct per
(J405)Cod. Val. : id esl fiai. ipsum, et in ipso"stinl omuia. »
(1404) Hoc idem pr.cdiclum fuerat a propjiela
611 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS CJ2
principio eral, ipse eiiam vcnttirtis csl, ut supra A candelabra aurea, sicut in sequenlibus demonstra-
dictum est. lur, sepieni suni Ecclcsise, quas ssepius ineraoravlt.
Ego Joannes (taler vesler, el socius in itibulatione, Elmerito candelabris Ecclcsiae comparaiUur snper
el legtw, el pulienliu in Christo Jesu : ftti in insula quas, ut ca_teris lumen prsebpani, quasi lticern.e
quw vocalur Patltmos propter veibum Dei, el lesti- ppiscopi consiiiuunitir. Undecl in Evangelio Domi-
monium Jesu : (ui in spiriiu in Domtnica die (1407), iius ait : . Nemo lucernain accendit, el ponil eam
el audivi posl me vocem magnam, tanquam tubw, sub modio, sed super candelabrum, ut luceat onini-
dicenus (1408) : Quod vides, sctibe in libro et mille bus qui in domo sunl (Maith. v, 15). » Quae irieo
seplem Fcclesih qum sunl in Asia, Epheso, et Smyr- auica fuisse memorantur, quoniam sicut auium
nw, et Pergamo , ei Thyatirm, et Saidis, el Phila- onmibus metallis prsefertur; ita el Ecclesia fulgore
delphtm, et Laodicim.—Ego, inquil, Joannes, Dei gra- sanicnti-c, ct iiilegrilaie fidei, el incorruptione vir-
fia iriterprciauis, per Dei grallam in aposlolatura lutum, cunclis naiionibus melior est. In medio au-
electus, fraler vesler, quem, sicut vos, ex aqua el leiii similis filiohominis videtuf, perqucm CliristuTh
Spiritu sancto sancta^ roaler Ecclesia genuil. Ei intelligimus, qui perfecius Deus, perfectusque homo
socius m tubulaiione, ne vos in iribulaiionibus dcfi- esl (1410}. D.cilur aulem vestilus podeie, carne
cialis, quas me quoqtie apostolum el doclorem -ve- " videlicet \irginali el incorruptibib, quam nulh
stitim lerre videlis. Socius et in regno, et eadem unquain maciila denigrare \alnil. Sed quid zona.
purferenies, camdeni quoque gloriam suscipianius. auiea circa mamillas, nisi sapieniia 3C.Ilu cortle?
Et in paiieniia sotius, ui el vos, sicul ego_, magis (Inler mamillas namqucj'acel cor.) TJl ergo oinrics
pali velilis, quam de injuria vindicare : quam sapienlije el scieTitiic thesauros iu Chrisio pectore
utique patientiam in Christo fuisse audistis, qui rcconditos demoiistiMrel. zona aurea ejus ^1411)
cum sc delemlere posset, mortem tamen et ci ucem maniillam pr_ecinc_arndixil. Si aulem et sapientla
suslinuit. Ego, inquii, jui in insuta, quw vocatut fuiget in pectore (hoc est eniiri zona auiea circa
Palhmos, propler veibum Dei. Lege hislorias, ei niainilias), cinge earo necfflual, stringo ne amittas,
«ivenies beattini Joamiem, propter insuperabilem dic cum Piophefa : _ In corde meo abscondi elo-
evangelizandi conslanliam , et quia testimonium quia tua, uluon pcccem libi (Psal. cxvm, 11). »"
perhibcbat Jesu, in Pathmos rosulam in exsilium Capul auiem ejus, et capitli erant candidi, t.tn-
nussum (1409). Vidit lianc' \isionem in Domtnica quam lana alba, el tanquam ....T, el oculi ejus velut
die, ut eam ipsius esse non dubilarel, cuj'us est flanuna ignis, el pedes ejus similes auiichalco, sicnt
dies. Praecipilur autem sjbi, ut quod in spiiitu vi- f, in camino atdenii, et vox illius tanquam vox aquarmn
det, in libro scribat, el seplem Ecciesiis mitial, ut mullarum. Caput ejus atque capilli lanae el nivi
perhas* seplcm, omnes alias niuiidi Ecciesias intel- comparanltir, ut qui nuper in Judsea adolescens et
liganuis. De his aulem el pi-opheta olira prsedixit. juvenis apparuil, vetusius, et plenus dierum, et
« Appie_ieii_.cnlsep.eni muheies \iiuin unum risa. cujiciispaliiarchis et prophetis anliquior inlell.ga-
iv, 1). I I_l benespplem dicuniur, quouiam seplem lur. IJeoque et Judseis, quamvis-Sibi indignanlibus,
a septem spirilibus regunlur, el in seplem diebus ipse dicebat: _ Amen dico vobis, antequam Abra-
iiiclticiuniur. ham fierel, ego sum (Joan. vm, 58). » Et quamvis
El coitieisus sum, ul vhleiem vocem, quw loque- luijus viilerelur esse setalis, In qua et oculi caligare,
batur mecuin, et eonversiis vidi septetn candelubra et peries lassescere, et vox deflcere solet; allamen
aurea, el m medio septem candelabrorum attreorum et ocnli perspicaces, et pedes fortes, et vox subli-
sim<lemfiiio Iwminis, vestiium podere, et prmcinclum liiis, et cseteia virilis valeludinis Tneo esse videban-
ad mamtllam zona auna. Conveisus iiamque ad tur. Possumus auleni et per oeulos ejus prophetas
spiiluialein inlelligentiani bealus Joannes vidil el intelligere, qui claro et perspicaci inluilu, usque ad
iutellixii vocero ill.tm, qu_»>cum eo loquebalur. sseculi consummationem cuncta perspexerunl; per
Conveiteie ergo et tu, qmctinque hanc pioplieli.u".i „ pedes vero"aurichaico similes, apostolos virlulibus
inlelligere cupis, ut nihil camaliler s.ipiens, tolus, validos, sapientid claros, el charilatis igne accensos
ad spiritualem intellectum rapiaris. Septem autem iiitelligamus, de quibus dicitur; i Quam speciosl
(1407) Ne Cjuistiani j"iid.iizarenl, aposloli diem pha!ilasi-eejusobj'ecl-fiii, et per angeli minislerium

nosit bahbalum Dco consecraiuiit, eumquc diem itnpressam; m spirilu autero elevalus B. evange-
Domiiiipain appell.uuiit, el hoc eiiam pisecipue in lista omnia symbolice coram eo gerebantur, ut cum
jiiemoiiam resurrectionis Cbiisli et arivenlus Spi- inferius d.xit, se vidisse Deum in ihronosedeniem.
riius s.tncii. Egregie aulein scripsil in hunc lociim Cassiodorus :
(1408) HJCCest prima icvelatio, quam habuil t Memento autem has et alias imjusmodi visiones,
S. Jnaiiues. quas Domiims servis suis declarare dignalus est, ad
(1409) c In hac-persecutione (Domiiiani) Joannes teinpus esse pro rerum qualitate iormatas, manenie
apostolus irieiii et evangelisla, qtii enain limi ni in excellentia-sua naliira deilatU. Gselerum natura
Vivis superer.it, ob lesliinoiiiiiiii qtiori divino \eibo ipsa, iit esl diviniialis, nulh homiiium viveuli adlmc
peihi.mil, in uihiilam Paihmum tiadilur esse releg.i- piobatur ostensa; quam post resurrectionem, sicuti
lus. » Eiisebiiis, Hist. cccl. hb. m, cp. 18. esi, se mumlis cordibus palefacere coraproiuillit. »
.1 .10) Juxta inlerpieles iiiielligendinn Joannem (1411) Cod. Val. : mamillas pracincias.
noi_,\idi_se ipsum Chiisium, sed spcciem C.ui__i
6J3 EX.P0S1TI0 12. APOCAL. - LiB. 1, CAK II. 614
pedes evangerizantiuni pacem , evangelizaiilitim ,A suni, id est quse modo in Ecclesia aguntur, el qttw'
bona (Rom. x, 15). > Vox vero ipsius, quae quasi oporiel fieri post hmc (1414). -.lagutis iste liber, in
aquse niullae resonabat, sancla prsedicatio, populique quo prseterita, prsesenlia el fulura continenlur.
laudatio est, quse ubique terrarum, cunclorutn oie Myslenum seplem stellarum 'quas vidhti in dextera
fidclium Dominum magnificat. mea, et sepiem candelabiorum auieorum : sepiem
Et habebat in dexiera sua seplem stellas, el de ore sleliw, angeli sttnt seplem Ecclesiarum, et septem
ejus gladius exuttaqueparle acuius exibal: el facies candelabra septem Ecclesiw. Exposilio est superio-
ejus, sicul sol, lucens in vhlute sua. Quod aulem hse rum, tiiy_ierium auicm les est occulta, et figurali-"
septem stellseseplem suntiuprariicfarum Ecclesiarum ter sive allegoiice dicta (1415).
angeli.idesl episcopi.ipse in sequeniibusaperlissiiiie CAPUT II.
demonsiral (1412).Hosaulemin sua dexteraGhrisius El angeto Ephesi scribe : Hmc dicit, qui lenel se-
habet, quia in sua "virlufe cos disponit et regit. plem slellas in dexlera sua, qui ambulat in medio
GladiusautenTex uiraque parle aculus, qui ex ejus beptem candelabrorum 302 aureorum : Scio opera
ore exibat, scrmo ipse est; de quo Apostolus ait: lua, el laboiem, el putientiam luam, et quia non po-
t Et gladium spiritus, quod est verbum Dei (Ephes. les susiinere malos, el tenlasti eos, qui se dieunt esse
vi, 17). » Ilemque : < Vivus esl Dei serrao, et eflicax : apostolos, et non SHH.; el invenisii egs mendaces, et
el penetrabilior omni gladioancipiii (Hebr. iv,12). » palibnliam habes,et susiinuisii propter nomen meum,
Utrinique aulem acutus gladius iste dicitur, quoniam et non rfe/ectsli.Episcopum Ephesiorum angelum ap-
nndique peccatores percutit. Facics aulem Chrisli, pelfat (1410), quor.iam Chrisli legaiione fungei.s
sicnt sol in meiidie ila lucebal, quia, quamvis senex Evangelium poptilo annuntiabal. Angelus enim nun-
esset, senectutis tamen pallor, et macies in eo non tius interprclalur. Sepiem autem .siell-C, seniem
apparebat. Anie hanc autera Jaciein, quando pervc- episcopi sunl, quorum el isle unus eral; el esiiini-
nerint, quasi sol in regno Dei sancti fulgebunl. lum pro infinilo, per hos enim omnes alios inteili-
Et cum vidisseni-eutii,cecidi ad pedes ejus lanquam gimus. Quos in dexlera sua Dominus tenere peihi-
moriuub; el posuit dcxlcram suam snper me dicens: helur,quoniani non suae, sed illius sunt dilionis,
Nvti limere, ego sum piimus el novissiinus, el \ui ipse eos regit afque gubernat, ipse inler hrondi
moiluus, et eccesum vivensin smcula smculorum, et liujus turbines et lempeslates sustinel, ne cadant.
habeo chves morlis el in(emi. Scribe eigo quw li- Siellse autein ideo dicuniur, quoniaiu, ut Apostolus
disli, et qum sunt, elqum oportel fieri posl hmc. Qtia- ait: < Sic inter peccalores fulgcnt, quasi luminaria
si morluus cecidit beatus Joamies, quoniam adliuc p in mundo (Plttl. n, 15). » Ambulat autem iu mc-
mortalis taniam visionem ferre non potuit. Sic et dio (1417) candelabrorum aureorum, quse .sep-eiii
Daniel posl illam lerribilem \isionem cccidit, et Ecclesias superius significare dixit. (1418) Ainbulal
-egrotavit. Posuit autein Dominiis dexterain suam quippe in roedio Ecclesiarnm, quoiiiam sicut bonus
super eum,quia SUJCvirtutis prsesentia eum confor- pateifamilias, etgreges, et paslOres visilans, unius-
lavit, et ail: Ego sumprtmus el novissimus. IIoc au- cujiisque vitain et opera consideral. Hinc aulem
tcm superius expositum esl. El fui moriuus secuu- suprjuicium episcopum, de opere, labore et patien-
dum cameni. El ecce sum vivens in smcttla smcttlo- tia laudare incipii, quCm in laiitum mali per.eque-
Tiim. Unde Aposioius, < Chrislus, inquii, semel banlur, ut eos sustiuere non posset. Praeterea neque
-morluus esl.jaiit nou moiilur, mors illi ultia non falsis apostolis paiticipare voluii, sed lcnlans eos,
doininabitur (Rom. vi, 9). » Et habco clavesmoitis, inveiiit mendaces; uiirie et illorum ivitavil consor-
tl infeiiti (1415). Piius enim mors et diaboius tium, el quamvis multa pro Chrisii jjomine susii-
ubiqtie vagabanltir, prius omiies infcrni portse aperlse ntieril, magua lamen prsedilus patientia non de-
cranl, umliqtie illuc concursiis ficbal populorum : fecit.
al vero quia iiuiic paradisi port.e aperlse suiil, Sed habeo adversum te pauca, quia charilalem
clausse snnl poiise inorlis. in carceie el sub clave D luatn pnmani teliquibi (14!9j. Memor esto itdqite
diabolus preuiitui : Sr.iibe eigo quw vidisli, el qum unde excideris, el age pwnhenlium, et piima overa
(1412) lidem episeopi, qui supra dicti sunt angeli, (1416) Poliores e\posiiores conleniliini hnnc
deinde septem aiirea candelabra, hic stellse appcJ- Ephcsiorum cpiscopiim fuisse S. Tnnoihenm, ad
lanltir, propterea quori proprio el pernianeiiii ful- quem D. Paulus duas Epistolas scupsit; iriqtie ex
goie in Ecclesia fulgere debent. Dlcilur aulcm Chroiiologia evincunl; si quidenJ Joannes anno
Chrisius stelias iil.ts in iiiaiiu Sua Jiabere, qualemis €.!. 97 suam Apocalypsim scripsit; obiil autem
episcopi in speciah ejus cura el providenlia sunl. Tunothetis an. 109, Trajani 10, hahuilque Onesi-
(1415) Haheo poiestatcm hosies meos, et Ecclesise, mum in Erclesja Ephesinasuccessorem.
morie et gelienna puniendi, eosque -eque ac__Iabo- (1417) Cod. Val., seplem.
Inm in niorte et infeino concltidendi, uli eos con- (1418) ld. cod. : Ambulat quidem.
(iudain in fiue mundi. » ila Andieas et Ricardus (I_s9) Admonilus a Joanne' Timolheus quod a
Victor. prinio chantaiis fervorc, nempea zelo pisedicancli
\eibi Dei excidenl, foitas e propter .claiem cum
(1414)Provocat hic ad perseculionessub Trajano, 40 aunos in episcopaiu agerel, et propler Ephe-
Ecclesiam. jaro
aliisque impcraloribus periecuiuris sioruro resisleiitiara cultui Diaiiseaddicloruni, novos
(filo) Cod. Vat. caret divisione capilum, unde resumpsit spiriius, vehcmcnlerque eorum redar-
tequiiui. guens impietalem, marlyrio ab his affeclus est.
615 S. BltUNONIS EPISCOPJ SICNIENSIS . Gi€
kuc. Sin aulem venio ttbi, et movebo candelabrum A episcopus, qui sic sua disliibuit, ul semper pauper
luum de loco suo, iiisi pmntientiam egeris. Hunc vivat; lalis eniin divcs est, sicut de islo diciiur.
enim, quera de labore et patienlia roultum laudave- Unde el Aposlolus ait : « Tanquain nihil habentes,
rat, quiaec culmine charitalis, quam prius magnam elonmia possidentes (II Cor. vi, 10). » Multiauiem
habuit, nunc cecidisse redarguit. Admonel ergo ul se JuJseos esse dicunl, se'd non sunl, in quibus vera-
poGniilenliajn agal, alioquin conlra eum veniel, citer habitat Satanas : Judseus enim confessur iuter-
suumqtie candelabrumde loco suomovebil. Movelur pretatur. Qiiicunque igilur Chrislum Dei Filium esse
aulem candelabrum de ioco suo, quando Ecclesia a non confitelur,iiicJudseusnon esl. Audi Aposlolum:
t Non enim qui in manifesio Judseus est, sed qui in
proprio episcopo separalur; lantum ergo valelpo,-
iijlenlia, ut eilin iterum Ecclesise reconciliet, qui ab abscondilo; el circumcisio non carnis, sed spirilus
ea separari prius dignus fuerat. (Rom. II, 28). »
Sed Iwc habes h<sx\nai,jquia odisli facla Nicolaila- Ecce mhsuius est diabolus cx vobis in car.cerem,ut
rum, qum el ego _<_i.Quihabet aures audiendi audiat lenlemini, el kubebhh iribulalioitem diebus decem:
qitidSpirthts dicat Ecclestis : Vincenii dabo edere de eslo fidelts usque ad morlem, et dabo libi coronam
ligno vilw, quod est in paradisoDei mei. Iteprehen- H vitm. Qui habel aures, audiat quid Spirilus dkat
susde charitale, de fidei lamen conslanlia laudatur. Ecclesiis : Qui viceril, non Imdeiur a nwrle secunda.
Nicolaitse namque h_eretici idololiihum edere jube- Mulla, inquit, passurus es, sed nihil limeas. Ecce
baiil, insuper et mulieres omnes volebanl esse com- enini diabolus, et juemhra ejus : ecce_.ero, Diocle-
munes. (1420) Quod aulem ait : Qui habet aurei tianus, et Maximianus, roullos ex vobis in carcerein
audiendi audial quid Spiritus dical Ecclesiis, pro- missurus esl, ul tenteniini, an fideles silis; ut ten-
cut dubio non corporis, sed cordis aures lequirii, lemini, si forte vos decipere valeanl. Et habebiiis
Lignum aulem viue in paradisi (1421) nos docuii, iribulalionem diebus decem (1425). Nullus enim nu-
Moyses, de quo primo homini comedere iuterdicluni mertis procedil ullra deeem : omnis enim qui nume-
est. Dalur igitur vincenti, quod negatum fuerai ral, poslquam ad decem pervenerit, ilerum ab uno
victo. Vinceigitur prius, et sie demum accedc aci incipiens, ad decem usque recurrit, (1426) in nume-
lignum vilse , prius reseca vilia, pclle otlia, supera ro ulterius progredi nescit, nisi lanlum ab uno nu-
iuimicos, deinde eomede. < Qui enim manducaverii meiare incipiat. Quid igiiur esl tribulationem ha-
ct biberit indigne, judicinm sibi manducat el bibii, bere diebus deccm ? hoc est liibulalionem habere
(1 Cor.u, 29). » ParadisusDeiEccIesiaest, horlus i cunctis diebns.^Sequitur : Esio fidelis usque admoi-
revera deliciarum, lignum vilse caro Christi est; tem. Namque SS. manyres fideles exs.iicrunt, quia
"
ligiium vitse Dei sapientia esl; de qua et dicilur : nec in ipsa moile Deuni jiegavcitml. Scd quo fiu-
* Lignuin vilse his qui apprehenderint eam, et qu i ctu ? El dabo, inquil, tibi coronam vilw. t Nemo
iei.uerit eam, beatus (Prov. m, 18;. » enim coronabiiur, nisi qui legitime ceriaveril (11
Et angelo Smyrnm Ecclesiwsciibe (1422). Hosc di- Tim. n, 5). » Quid esl aulem corona vitse, nisi teier-
cil primus el novissimus, qui (uit mortuus ei vivit, nus iromorlalisque tijumjriius': Qui habctaures au-
Scio iribulationem luum, et pauperlatem tuam; seo' dial quid pcr os meiim Spiiitus dicat Eeclesiis. Qui
dives es, el blasphemaris ab his qui se dicunl Judmoii vicerit tenlationcs diaboli, non Jjedclur a niorie sc-
esse, et non sunt, sed sunt synagoga Satanm. Nihu' cunda : priuiam enini inorlera, cpisein corpore !U,
liorum timeas, qum passurus es. Nam quia Judsei. nemo nunquaiii evarieic poiesi; at vero a secunda,
priusquam carnem sumeret, CJirislum non fuissc qua aiiimsca Deo scparalseauernis trarieuuir suppli-
clicunt; (1425) ideoprimum se novissimuinai.pellat, ciis, solummodo sancli non laedeiiiur (1427J.
Non tamen sccunduin carnem se fuisse mortuum Ei angelo Pergami Ecclesue sciibe : IIwc dicil gui
iieg.it; verumtamen resurrexisse, quori illinon cre- habel romphwam ex ulraque patie actitum : Scio ubi
duiil, 303 el in seiernum se vivere alfirmat. Laudaj habilas, ubi sedes esl Sdtanm, et lenes jwinen meuni,
auiem Sniyrnse (1424) episcopum, non solutn de tri- JJ el non negasli fidem meam. Diximtis oupeiius qucd
bulationibus per quas intraluri sumus in regna coe- de pjus ore exibai giadius cx utraque paite acu-
lorutn, verum eliam de paupcriate. Heaius igitui lus, qucm lioc loco romphDeamapjiellal, pcr qu uu
(1420)TNicol.iumunitiro ex seplein priniis diaeo- simum se appellat. Non lamen seciindum carncm se
nis aliqui, ut Irenjeus, Teiliillianus, Ililarius cl alii, moiWMinfuisse rcgal, etc.
quoscitalJJaronius loin. V., an. Chrisli 08,~aucloreui _ (I424)«Cod. y&l, Ecclesim.
iaciuiil liiijusinodi lia.rcsh., ahi cxctisanl; Augtisii-
ntio nempc h.ures. 5, et Cleiiieus Alevand. hb ui (1425) Nonnulli ccnsenl, nt Bcda, Ilaymo, Lyra-
nus ct Joachim, hic signilican rieccm pei'scuiliones
Sl.oni; dicciilcs cob d.tiiiii.inJos, qui cjus d'cli Chrisiianoruiifc,per Roniaiios iiiijicr.itoies cvcitatas,
siiiisireiiilollevcrunl.
quse aNcione uumcrautiir usque ad Dioclelianum.
(1421) CoJ. Vat., csse Motjscs nos docuii.
(1422) Putant comiiiciilaioic. Iiuiic Smj rn.i" cpi- (1426) Cod. Vat., hule xeio jilterius piogicdi m-
Scopum Tui_.seS. Polyc.rpiiiiiordin.uiim a S. Jo.iunc scil, nisi iteittm ab uno numeraie incipiat.
Evang., ui uierlS. ilicrmijiriiis, et ccrfe ins tciii- , (1427) <Nolite liiro.re eos, iiiquit Clir'slus(.l/a«/;.
poribus \i\il. Yi.l. CoincJ. a L.tpirie. x, 28),qui occidtml corpus, aiijiii.ini auicm non
(1425) Cod. Val. : Idco piimuni se vocal. Quia possunl occirieic, sed pulius tiinclc eum, qui prie»l
vero sictii cwicii IwmrtCD iiuiiuwn puiuni, novis- cl Miiniani ci i_oipus perricic ui gclicuiiaiti.» Slors
619 EXPOSITIO IN APOCAL. — LIB.. I, OAP. II 6JS
ûdiciariam intelligiraus potestalem. Laudat autem A 1 gnent, ne mililare cingulum amiltaiU. fliuc enini
I-ergami cpiscopum, quod etiam .inter malosbonos gladius ulerque acutus, Movum est et Vetus Testa-
exsliteFil, et cum intereos habitel, pbi (1428) sedes menium, nt qui novis credere, nolunt, v&eribus
est Satana., in quorum corde diaboius sedel el re- convincanlur exemplis, (1451) et qui apostolis noii
gnatj.nomen Chrlsti lamen tenuil, verumque Chri- credunl. prophelis credant. Disputo,cum Judseo,-noit
siianilatis nomen habtiit. el Chrisfi fidem. nunquam, timel gladium Pauli, volvo ensem, necaltir ab Isaia.
negavii. Talis igitur est gladius Chrisli. (1432).
_fc.in diebus illis Aniipas teslis meus fidelis, qui ec- Vincenlidabo manna dbsconditum, __ aabo ei cal-
cistts esl dpud vos, ubi Satanas habitat, Anlipas, ut iulu n candidum, ei in âlculo nomen meum scri-
ferlur, mariyr quidam fuit, qui pro Ghfisli nomine ptum, quod nemoscil, rihi gui accipit (1435). Quis
Pergami ab iniquis occisus est. Ait ergo : In diebus pro tali spousionejion prseJiabitur ?-Quispro fanto
Antipas, gui fuit lesiis meus fidelis, siquidem munere _(1454) non ctirrel in lioslem ? Et cgo qui-
J itlis, meo
pro nomine occisus est. (1429) Apud vos, id dem manna absconditum illud csse pulo quod olim
est in civit.ate_veslra, in qna, propter habitanliiim siiis discipulis Chrislus promkleijat, dicens : < Fl
iniqul.alem, ipse quoqtie raagisfer eoruro Satanas ego d.ispono vobis regnum, ut edalis, et Iiibati.
habilare dignoscilur. Ju diebus illis, inquam, Anli- "' super mensam-meam in regnomeo (Luc. *_i¥, 9_).*
pas, el~fides tua, subauditur,/probala est, etqjioil 0 manna abscondilum ! ,(1435) o delici_e incognitas .
Saianas Pergami habitet, manifestum. beatusqui adeas.pergere valeat! Sed quid per cal-
Sedhabeo adversumte pauca, quoniam habes (1439) culum candidum, nisi corpus immortaletCalccIum
ibi lenenles doclrinam Balaain, qui docebat Balac quidein, quia forte et impassibile, candidum aiilem,
jMltere scandalutn coram filiis-lsrael, edere, et for- quia novum et muudum, et ah omni sorde purga-
"hicaii; ita Itabes el tu ienenles doctrinam Nicolaila- ttim (1456). In peccatoribus -autem non candidus
fum. Prjedictns episcopus de lide laudatuT, de ne- calctilus, sed terra tiigra, et caro corruplibilis vide-
-g! geiilla repreliendilur, videlicei quod apud se hsc-^ liir. Nomen autem novura in calculo scriptunij non
reticos esscpermiseiil, _3tconlra Nicolailarum hse- esl nostrum perserulari qualeerit. {1457). Mentior
resiin loiis vir.bus non pugnaveril. Legilur autem iilique, quia dico quod nescio, noridum enim acc6-
quod Balaam prophela cum venissel ad Balac regem pi: o uiinam aliquantlo accipere merearl Non dtt-
Moabiiarum, et Dei populo malediceref, cumque* Mto lamen multo nielius et dignius esse islo, quo
rex, quia maledicere noluli, el indignatus esset, modo utiraur, quo et homines vocamur. »
propheia regi plaGere volens, eonsilium dedit ul {« Et angelo Thyalirm Eeclesiw-scribe: II wc (Scit Fi-
venienti Israeli cibos pararel, alquemulieres appo- Uus Dei, qui habei oculos ut flamma ignh, et peaei
neret qua> eos ad foriiicationem incitarent; quod ejus shnites auriehalco : Novi opem lua, el cliaiila-
- in qttanlam filiis Israel ruinam acciderit,
lege histo- lem, el ftdem, et ministeriuM, t.1 patieniiam luam, _.
riam, el invenies (Num. xxiv, J_XV).Hic auiem Ni- opera- lua novissima piura a piioribus'. Sed habeo
colaitarum hseresis sljnilis fuil, quj idololhytis vesci adversum te, quia ^permilLismulierem Jezabel, qnm
e'. mul eribus promiscue uti licere docebant. se Mcil prophelas doceie, et seducit servos meos for-
Simililej pwnilenliam age; si quotuinus 30& ve- nicari, el manducam deidoiolkylis. Quare auleni'Oei
niam libi cito, ei pugnabo enm Ulisin gladio oris rnei. Filius oculos habeat ul flamma ignis, et peries auri-
Qui habet aurein audiut quid spiiitus dical Eccie- chalco similes, jam sTiperiusdiclum csl. Hunc quo-
siis, Prteeipilur el isti ul poenitenliam agat; quod que episcopum, sicut snperiorein, de opere, chari-
si non fecerit, cito ad etim Dominus veniet, id est tate, et Jide, xle fide, et mimslerio laudatj^quiseni'
sabilo eum j'udicabit, atquetle hacvita vocabit, peT de vlrtute in virlutcm proiiciens se ipso semper
quo Sublato, alius pro eo sabrogabitur, per quem mclior fuerit. Reprehenditur tamen, quod mulierera
conlra Jiserelicos in sui -orts gladio Christus pugna- Jezabel{1458) non redargueiil, qtta.-,prave proplie-
bit. Hoc autem cpiscopi audianl el vjriliierpu-j j) las exponendo, Dei servos peccare jSjgehat. Jtetljd
"ergo prima est corporis, mors secunda esl ge- {143., Cod. Vat., non cwrraU
lieuna. (1435) Manna abscondiliuu cst, nomen iiovum csf_
(1428) Cod. Vat., in quibus. quOd nemo scit, nisiqui accipit; non iUdd eriidiiio,
(1429) Amipas sseviente in Cftrist.anos Domitiano sed unctio docel. necscientia,sed conscieiilia"com-^
cpiscopus Pergami publice Chrislura prsedicabal, prehendii. S. Bernardusiib.-De conêrs. ad.cleric.
dspmonesque tateri coegil quod a se per Cliristi c. 21.
nouien invoca.um fugarentur. Hinc a praefecto urbis {14..6)]Cod.Vat.: <PeccaifiriLusautei_inon calculus
capliis,_U'aclusque ad templum DiaiUBiel in bovem canditusj sed terra -nigra, et caro coiruptlbilis
'
red-
ameum raulto igne candenleni coijjectiis, laurians et delur. >
-gratias agens Deo qnod se hoc agone ct Jaurea {1457) Cod. Val. _ < Quoniam ncrnc illud scit, nisi
inanyrii dignalus essel, in ccelum marlyr evolavit qui accipit. Quod enim nemo scit, si dico quale sit,
isub an. Chr. 95, Domiliani decimo. menlior.^ Ulique quia dlco quod nescio. Nondum
-(Ii50| Cod. Vat.,./_'c. cnim accepi. -
-(1451) Cod. Vat.: . Etqtti apostolos ison audiunt, (1438) A'c.izarproJezal)elaccipit Synagogam, icl
firophetis credaut. » csl Juriaeos, qui inexpiahili oclio'prosequebanlui
(J.452) Hoc signo caret cod. Vatic*_ apostolos, el Christianos (sicut Jezabel prosequeba-
(1455) Cod. Val., Quis euim, lur Eliam et Dei cultores% eosque vel in moriem,
PiTKQL. CLXF. 2.
"
1619 S. BRUNONISEPISCOPISIGNIENSIS 620
namquc 'fluxiis shngutntb nUerpreiatur;' significal A . eortim doctririam non leccperinf, ci.ali.lu.lii.em.
auleiri hsereiicornm Ecelesiam, quse, de animarum superbiam et astutiam Salajise non cognoverint, tit
morlc'et sanguine gaudefis, simplices quosque tunc illam imiiarenfur alque diiigerent. Quod auiem se-
lempoiis despiuens, posi deos fornicari etidolothy- quititr : Quemadmodum chcunt, proverbium erat
lis vesci docebal. ajjud eos : nam quem superbia inflatum .idebanl,
Et dedi illi lempus, ul pwnhentiam agerel,-et iwn iilum JSatanoesecrela-Jet allitudinem cognosccrcjrii-
vidl pwnileie de fornicalione sua. El ecce ego mh- cebanl. Seciuitur : Tanium id quod habeiis lenete,
lam eam in tecium, ct qui mwchanlur cum ea, in tri- ttonec vcmam (1440). Venit quippe, quaudo uuum-
bulalione maxima erunl, nisi pcenilenliam egerinl ab quemqnede hujus tabernaculi hahitatione per mor-
opeiibus suts, el filios eorum inteificiam in moite. et lem vocat. Quod tamen de universali j"udicioaccipi
scieni omnes Ecclesice, quia eg"osutn Domiims, scfu- poiest. Qui autem Satanse-insidiaS viceril. el Del
tans voida etrenes, etdabounicuique veslrum secun- operausque in finem custodierit, dabit illi polesla-
dum opera vestia. ClemenlissimusDomiiius, qui non lem super gcnies, genles tiiique hsereticoruro ct
vull* mortem peccaloris, sed viiam; qui ideo dal Judseorum, quas sic ad -suum nittum reget, ulique
tempus po?niieiitise, ne sua pereat creatura. Nam et conslringet, ut neque evagandi neque fugiemii
qtiia isla Jezabel, id est impia b-jeroiicorummulii- **iicentiam habeant. Has aulem in vh'ga ferrea, i.l
tudo, poenilcDtiamagerenoluil, ideo de ea dicitur : est imperio ei doclrina forli et insuperabili, lan-
Ecce miltam eam in leclutn. ln lectum mitlitur, quaquam vasa figuli, qncc ulique fragilia jsuiil, confiin-
tenus omni--_->aiau_eprivata virlute Ianguescat et gefafque eomminuel. Quod autem scquitur : Sicuv
vjres amittat; per quod datur intelligi ul, quamvis accepi a Patre meo, lalefn se suis servis potestalem
poeniienliami agere nolit, in sua lamen perfidia dare significai, quaJem el ipse naturaliter Iiabef;
non dmfius .gloiiabilur : cito etenim illa Ji.eresis unde ipse aii : _ Qui credit in me, opera, qcta.cgo
desirucla est. Siroilitcr autem et illi, qui cmn ea facio et ipse faciet (Joan. xiv, 12). > Et dabo illi
rocechanlur, id esl qui eorum.blaiiditiis-etseriuciio-, slellam matutinam; stellam claram el lucidam, slel-
ijibus acquiescunl, nisi el ipsi pcenitenliam egpiinl, laro solis el diei nuniiam, de qua sciiplum est.
el a,tali 305 operatione cessaverint, et in maxima « Oiiejurslella ex Jacob, elexsurgei homo delsraeL
-tiibulaliorie et dolonbussempiternis cum ea (1459) (Num. xxiv, 17). » Nihii enim raajus dari poleiit,
eriiut. Unde et subditur : Et filios eorum inleifi- qui Dei Filii prsesentiam, clarilatcm ct jlJuminatio-
ciam iu morle; id esl eoium sequaces morte monem anle oculos semper habebit; hoc enim ille de-
rienlur spferna. El timc landem scient omnes Ec- sirierabai, qui diccbat; « Oslende faciem iuam, etv
clesise qtiia ego sum scrutans corda ct renes. Scit salvi eiimus (Psal. txxix, 8). *
enim Doniinus in cujus corde sil perversa scienlia,' CAPUT III.
ei cujus icnibus Iibido dominelur-; ut el JMS.HS ju- El angetc Sardis Ecetesiw scribe : Jlwc dicit qtii
dex dicitur, i qui 1'eddet unicuique secundum opera habel septemspii itus Dei ei seplemslellas : Scio
opcra
sua (Malih. xvj, 27); J quoniain et sancli a se dif- lua, quia nomen habes, quod vivas, et morluus es.
feruni in claritate, et mali secundum meiila pcenas Esto vigilans el confirma
reliqua quw moiituia'
recjpiunt. emnl. Non enim inveni opera lua plena coram Dco
Vobisaulem dico cwleris, qui Thyatirw cslis: Qni-.- nteo; in menle ergo habe,
qiudiiei 'acceperts ^t au-~
eunque enim habeat doctiinam hanc, qui non cogno- dieiis, et seiva, et pcenilenliamage. Si eigo non vigt-
verunl doclrinam Salanw, quemadmodumdicunt non laveiis, ventam ianquam fur, el uescies
qua hoia
miliam super vos iilud pondus; lanium id quodJia- veniam ad te. Quid enim sigiiiflcent septem spiritus,
belis lencte, donec vmiam; el qui vicerit et euslo- et septem stellse, jam supeiius exposimm est. Hic
dieiit nsqtiejn finem opera mea, dabo iltl polestalem autem episcopus, ahtor a populo, aliter a Deo
judi-
super genies, et tegel illas in virga (errea, el lanqtiam cabaiur : nam el si a populoi.uidaretur, apud Demn
vas figuli confiingel eas, sicut ego accepi a Palre D lauien rooituus jamct inulilis eral; unde adinoncitir
meo, et dabo illi sieliam matuiinain. Qui habel aures, ut sil vigilans corporis, ei dissidi_e somiiuiii a se
aiuliat quid spirilus' dical Ecclesiis. Minatus esl expellat, et opera, quse jajn in se moriiura eiant,
enim supetitis Jezabel et seqtiacibus ejus; nunc iteium confirmet alqne vivificet: non eiiim inve-
autein ficlcliumejusriero civjtaiis_.Hoquiiur multiiu- niuiiiur plena coraro Deo. Plena namque illa
opeta
dinem, eisque promitiit quia neqnaqnam aliuJ et peifecta sunl coiam Deo, quse non ad \ulgi lavo-
pondus super eos millei, neque aliam pcenilentiam, Tem, scd e\ bona menl.s inteiuiqne fiunt. ln inenie
vel salisfaclionem eis. imponet, de hoc videlicel ergo haberc prtjeeipilur quam puram ct sinceram.
quod cum hsereticis conversati sunl. Sic lamen, si docli inam ab apostolis accepeiit, eamque custoilia..
vel in suam Iiaeresim adigebant, contendentes, ut

saltem Chrisliani legem Moysis ohservarent, ilaque (1459) Cod. Vat., simililer eum ea,
Jiulaismumcum Chrislianismomiscerenl; unriemul- (1440) Cod. Val. « fidem inquil rectam, et evai;-
fus seriucebant. Qnare arguilur episcoptis, quem ali- gelicam docti inam^ quam habeiis consfanter, finui-
qni S. JCarpum putaiit, quori rum eis conviveret, lerque leneie, donec" veniam. Venii quidem quando
lalso, £i fiuslra speraus eoiuro conver .ionem. unumqiienique. »
- m
>m EXPOSITIO IN AIOCAL. — LIB. I, CAP. 10.
et ouseivel, ctuehls in qtiibus deliquit poeniien- A dit, quo claudenle, nemo aperit. Unde cl subditur :
tiain agat, alioquin lanquam fur, et qna hora ne- Ecce dedi coram le oslium aperlum, quod nemo polest
sciet, ad eum venlens, de hac vila subito exire clauderr, per quod paradisi j'anuampossumus inlel-
compellef. ligore. Sive iilud, de quo Aposlolus ait: < Osiiurn
Sed habes pattca nomina in Sardh, qui non in- milii inagnum et evidens apertuin est, el ariversarii
quinaverunt vesiimenla sua, el ambulabunt mecum multi (I Cor. xvi,'9), » significans aui'es omnium
in aibis, quia digni sunt. Qui vicerii, sic veslielur sibi esse apertas ad Evangelium andiendum. Sic et
veslhneniis albis, el non delebo nomen ejus de librg in hoc loco, clsi hterelici huic episcopo resistant,
%-ilw: et confitebor nomen ejus coram Palre meo el lamen aures el audilum fideTiuraclaudere non po-
eoram aitgelis ejus. Qui ttabel autes audiat quid lcrunt. Sed quia modicam Jiahcl viriulem, id est
sphitus dicat Ecclesiis. Tu, inquil, non sicut debui- patiGos in hoc qpere auxiliatoresj ipse Dominus
sli vixisli, habes lamen paucos ii. populo libl com- auxilialor ejus mullos de Synagoga Salanse, qui se
laisso, quorum nomina jam scripta sunt in libro Judseos esse meriliunlur, ei subjiciet et huini.iabit,
vilse. El hi quidem non inquinaverunl veslimenta ul et ad fidem convertantur, el vieti-_uccumbani.
sua, QQQ et corpora sua,ut luerelicorum «pureitiis Unde et subditur ; Ecce faciam ilios ut venianl et
B odorent ante pedes luosj jam scilicel ad fidemcon-
asseiitireni, etsese luxuri_e, idololalrise subjugarent,
sed semper ambulaverunl mccum in albis, nulla versi el rei veritalem agnoscenles. Et ecce tandein
viiiorum sorde denigrali, Meeum, inquif, quoniam scient quia ego dilexi te, et hoe merilo. Servasti
Iiujusmodi consortio digni stint. Quicunque autem emm verbum palientise me:e : nam quia palientiarii
ita vicerit, utilli vicerunl, sic vestietur vestimenlis prseriicavi, lu quoque mea verba considcrans, omni.i
albis, quemadmodum illi vestifi suni, neque delebo patmnier sustinuisli.
nomen ejus de iibrovitse (1441): liber naraque \it_c, Et ego servabo ad horam tenlalionis, qnw ventura
dNposilio el memoria illius est. Unde et subdiiur : eslinoibem universum teniare habilatoies m ierra.
Et confuebor nomen ejus coram Palre meo et Ecce vewo cito; tene qupd habes, el wnio atcipigt
coram angelis ejus. JS.iiIla_enim ibj charlse, vel lil- ieronam luam. Et qui viceiit, faciam enm eolumnanl
*ter_esuni necessarise, ubi lalis esl doclor jid nomina ht templo Dei mei, -el foras non egredietur atnphn.
Tecilanda. Et scribam super euin notnen Dei met,_t*numeu v.i-i5,
Et angeloPhiladelphiw scribe : HwcMcil Sanclus tatis Dei mei novw Jerusalem, quw descendit de cwlo
ei verus, qui habet claves David, qui aperil, ei nemo_ a Domino, et nomen meum novum. Qui habet aurem
clmidil, claudit, et nemo apeiil: Scio opera lua,et Q oudiat quid spiritus dicai Ecelesih. Tu (1444) scr-
ecce dedi coram ie osiium apeiluni, guod^nemo potest vasli Forbumpa.ieiilise mese, et ego quoque le ser-
claudere, quia modicam habes virtuiem, et servasli \abo ad horam teiHalionis. quse ubique lerrarum
nomen meuin : ecce dabo de Synagoga Sulanw, qui ven.ura cst. Nemo esl qtii non leiilelur, sed non
se dicttnl Judaos esse_,el non sunt, sed menliunlur ; cmnes_superanlur. Unrie Aposlolus ait; « Tenlalio
ecee faciam illps, ut veniaiitjgfit_<!</_»enl anie pedes -yosnon apprehendat, nisi Jiumana (I Cor. x, 15). >
nuos, ei scienlcjnia dilexi le, quoniam servasit verbum Ecce venio cito (1445), te, subauditur, a lenlatio-
palieniiw mew, Hsec, inquit, dicil Sancius el verus, nibtis liberare, et pro pallentia coronare. Teue
Christus,. videlicet Dominus noster, qtii nunquam ergo quod habes. nullus te a luse fidei constantia
menlilur{1442), nuUtnn decipjl, quihabel clavem et separare valeal, ut nemo -aceipiat coronam ttiam;
fortitudinem palris sni David. David namque manu nemo libi subripiat locum tibi prseprdinaium. El
forlis interpretalur, cujtis vigor et fortiludo velut qui viceril, faciam illun\ columnam in ieiitplo Dei
clavis.qusedam eiai ad Inimicorum -civitalem ca- mei. Tales enim columnse, Petrus Jacobusêt Joan-
•
piendam ei Teseranriam (1445). Hanc clavera bcere- nes fuerunt, de qnibtis Apostolus aii < Qtii vide-
dilariam et Christus habet, qui.illas duas et ma__.imas banlur columnseesseEcclesioe (Galal. u, 9). » Snpcr
civitates, infenium videlicef elparadisum aperit, et 3 hos Eccle.ia iirmala. el fundata esl, secundum illud :
claudil cui vult; quo quidem aperienfe, nemo clau- - < Ego conlirmavi columnas ejus (Psal. LXXIV, 4): >
^(1441) x Et non delebo no:nenej'us delibro vitse. i ox duobus; scilicel cx pr_edesliiiatIone divina; et
ld esl, dabo ei dorium perseveraniise, nec slnam lfsec ordinatio nunquam delicit: el ex gralia : Qui-
eum labi in morlale peecatum, qtio justiiiarn arait- cttnque enim gratiain habel,""ex hoc ipso esl dignus
lal. «liaPereiius. Dnpliciler aulein scijbi sancl'is in vita seierna; el hsec__rdinalio deficit interdum, quia,
libro viltedocel S. Tli., i, p., q. 24 ar. 3:_ Prirao aliqui ordinali sunl ex gratia liahita ad habendum
inchoate, quoad pfseseiitem juslitiam, quomoJo vilam selernam, a qua lanien deliciunt per peccatum
omiies ChrTstiani in b.ipiismo sciibuiilur in libio moriale, -»etc. lla angelicus doctor.
vilse.Undeus ait PanlusEph. u,5,19 : _Ji.siiscives (J442.) €od. Val.,qfui nitlliunquam.
sanciorum el domestiei Dei. » Serundq complele, {1443) Cod. Yal., <civiiatescapiendas,etresrran.
qtioad perseveranliam et gloriam. Pjimi deleri pos- das. >
siiitt; unde psalmo L.VIII dlcilar : _ Deleantur _de (1444) Cod. Yal. : Tu, inquil.
Iibro viventliun. > Secundi autem,,quta viciores, ei in (1445) Pfseiiuntiatur Tjajani perseculio contra
vicloria hac perseveranles de Jihro vitas noji ulele- Chrisiianos, .qui a Nerva adoplatus esi jn imperiiiiu
l»-ilur. Est enim liber vitse conscriptio ordmalo- an. Ch. 98, aliorumque imperatoruin, Chrisliani
runi i» .-wtajn ajiernam, ad qnam ordmatur ahqtiis iioniiiiis.hosfuim.
_25 &. BM.NOI.IS EPISCOPI SIGNIENSIS 62.
SO? et Apostolus : < Siiperjedifieaii _,uper fmi- A «i!)iun ignitum , probalum , ul tocnptes fias, et vests-
riameiUum aposlolorum et prophelarun. (Ephes. u , menlh albib induaris, ut non appareal cenfusio _._.-
iO). » Eorum namque doctrina et exemplis usque ditalis lum, et collyrio inunge oculos luos, ut vidcas.
iis finem Ecclesia rcgelur, el suslinebitur. Et foras Ego quos amo argtw, el casiigo; mmulare vrgo, et
non egredielur araplius; qni ergo ab Ecchsia sepa- pwnitentiam age. Tu,inquaro, dicis,'el lecum re-
ratur, sciat se nondum esse victorem. Et sciibam pulas quod nihilo egeas, el sic clausi3 oculis pra-
sttper eum nomen Dei mei, el nomen civilaiii Dei met lerieos. sive bona, sive mala fianl, ad le perlincie
novw Jerusalem, quse desrendilde ccelo a Domino, non putas; et nescis quia tu es niiser etmiserabi-
el nomen meum novum.TMonsolum, inqi.it, nofnen lis, omnique felicitafe pi ivatus. _El pauper divitiis
meum super eum scribam, ut a Chrisio Christiani spliilualibus; el cseciis amissa discretiorie et Jumine
•voeeniur,\crum eliam nomen Dei mei, uletipsi dii cordis, et nurius bonorura operum indnmenlis (1448).'
appelleulur, secundum illud : t E£o di\i, Dii estis Sed crede consiliis meis, et berie lilii erit. Suadeo
iPsal. LXSXI, 6), >insuper el nomen civilatis Dci le omerc a ine aurum ignitum, probaiuni, ui lo-
jnei novse Jerusalcm, ut sicul illa unhersaliicr euples fias; atirum eiiim islud igniutm el probalum,
sponsa Chrislt vocalur, ita et uniuscnjusque anima quo liomiues locupletanttir, charitas esl, el boni
"
singulariler nunciipetur. Unde Aposlojus ait•: . De- malique discrclio. Hsecenim sernperardet.el in Dei
spondi enim vos uni viro, virginein caslam exhi- proximique dilectione sic aeeensa est ut exsfmgui
Isere Christo (II Cor. xi, 2). » Quod autem Jerusa- non valeat, spcundum Tllud : < Aqtise _.muil_enon
lem sponsa Chrisli dicatur/audi bunc.eunfdem in poluertint exstinguere charitalem "(Ca.i.. VIII, 7). J
fine libri Imjus dicenlem : < Vidi, inquil, civitdlem Sjue hac nemo locuplcs eiil, qui enim in hae ol-
novam Jerusalem,descendenlem de cmlo a Deo,p'ara- fendit, et si loUm legem ohservet, facfus esi tamen
lam, lanquam sponsam ornatamvirosuo. . Possuriuis oriinium reus. Sequitur: Et vestimemh nlbh htdua-
autem el nomen illud, quod ei ab angelcfexposiiuin ris, «f non appateal confusio nudilalh iuw.Qai enim
esf, novuin Christi nomen intelligere; sic enim ° hu_us vestibus"iridutus uon fuerit/ et carnem rjua
scriptum esr: Et vocabis nomcn ejus Jesum (Luc. j, indutiis csta vkiorum maculis et soide non mun-
51), » quod interpreiatur S_!/t)afor;Tiemo eniiu sal- daverit, confusus in judicio, cunclorum ocuiis irfi-
\alur, nisi hoc notiiine insignitus. denclus apparebit. Prajcipitur autem oculos collyrio
El angelo Laodiciw Ecctesim scribe : Hwc dkit : ungere, quod utique niedicameiilum estad oculos
Amen, ieslis fidelis, etverus, quiest ptincipium crea- necessarium, et quia avarilia et cupidilale csecalus
lurce Dei. Scio opera tua, quia ncque (rigidus es, ne- fuerat, largitale, et misericordia et charilatis un-
que calidus. Ulinam (rigidus esses, atil calidus l sed clione meftlis 'oculos inuiigal, "qualenus omnittm
quia lepiduses, et~nequ'e(rigidus es, neque caiidus, vitiorum detersa caligine, claritatis Iumen Jeeipiat.
htcipiam teevomereexoremeo. Chrisfus enim, amen Sed quia de lanta redargutione indignari episcopus
.oeatur, quod llehraice naturaliter signifieat"verum. polerat,ideobenevo_enti_e\efba subinferens,ait: Ego
D.catur ergo : Hoc dicit ille, qui de se ipsoait:«Egc quos amo arguo, et casligo, secundum illud 303
Btimvia, veiitas, el vila (Joan. xtv, 6); » id ipstim i Castigat omnem filium queniTecipit (Uebr.xn,
cnjm \critas, ei vcruni signifieat.' Qui esl testis fi- 6). » iEmulare ergo virtutes, semularediaiismaia
delis, ei verus, sieul jam supi'a expositum esl. Qui meliora et age pcenilenliam, el salvus eris.
esl pi incipium crealurw Dei, a quo videlicel-omnis Ecjo sto ad oslium, et putso, si quis audieril vocem
rrca.ura sumpsit cxordium.-Sc-O opera lua, quia ne- meam, et aperuerit januam, inirabd ad illum, el
que frigidus es, neque calidus : hie enim episcopus cmnabo cum illo, elille mecum in lhrono meo, shui
sie se pro lempore callide babebal, tit simuJ bonis el ego vici, et sedi cum Paiie meo in ihrono ejus. Qui
favereiel malis; uudecujuspotissimum seclcefuisset, habetauies, audiaiquid spiritus dical Ecclesiis. Stat
non facile discerni polerat (1446). ldeoque subdiltir : enim Christus ad oslium, el pttlsal quolidiCvox
Ulinam (rigidus esses, aul calidus, ut Dei popiilum cjtis, quolidie evangelica pra_dicaiio noslris auribus
per tuam hypocrisim decipere non posses; sed quia insonat. Unde Aposlolus : . Argue, inquit, obsecra
lepidus es, et neqne frigidus, ncque calidus, incipiam opporlune, importune (II Tim. iv, 2); » aures enim
te evomere ex ore mco; ac si dieal : Anguis esl porise sunl per quas in pectoris tabemacu.um Chri- .
mihi (1447) in slomacho, nauseam mihi facis, non Sttis ingredilur, quas si quis aperueril, et pulsanlis
le.ulterius sufferre possum : ejiciam te ergo ex ore vocem audieiit, mox inejtis meulis hospilluin Chri-
meo, et nominis lui non recordabor amplius. - sius intrabil, ibique habilabit, ideoque totie. su-
Quia dicis: Quodiiivessum, el locuplelulus',el nul- perius diclum est: Qui habet aures, audiat qnid sph
lius egeo^, et nescis quia lu es mher, el miserabilis, ritusdical Ecclesih. Sed quid esl? Et cwnabo cum-
et pauper,el cwcus/et nudus. Suadeo iibi emere a me iilo, et ille mecum, nisi eisdem cibis uteniur, eo-
(1446) Redarguilur episcopus Laodicenus, cujus bonitatis indigna.
nomen ignoralur, quori boni seqne acmali accepti es- (14_7) Cod. Vat., gravh el mihi.
senl apud ipsum , quaie fides ejus dubla reddeba- (1448) S3fis se hahere viruuis nonnulli videulur,"
tnr; el cum in Dci servitio ignavia laboraret, in quod in aliqua suhlimi digiiilate sunt consiiiuti; "sed
thvinom offendil indignationem. Tepiditas eliam luncroagis irsis est elaborandum nemuneri suo de-
Iseo abomiiiabilis est, ac supremaa dominatianis et leriores iiani.
- ~ " _, , 626
s.2. E\P0S1T10 LN APOCAL.—LIB. 11,0AP.1Y.
dem pane refic-ieniur, tidemaue docirina salurabi- A ait: < Vos qui seculi eslisme sedebilis super _ed..-
mur, et meusquidem cibiisesl,nlfaciam volunlalcm duodecim, judicanTes-duotlecimtiibus Israel (MaiU,.
Patris mci, <piiin coeliscst (Joan. 4). Qui autcrii islo xix, 28). » Vicit et ipse omnesque suos capti.avii
cibo vescetur mecum , mecum coeiiabit, et ego se- inhnicos, alqtie cum Patre stiosimul spdetin t.irono
cum (1449). Proinillil aulem viclorihns (1450) _ecum cjus, secniiduin illiiri : <Paiernon judicat qnem-
In rcgno sedere suo, ut inteiligant se super gentes quam, scd oimicJH-.elum dedil Filio (Jeun.v, 22). »
et regna judieandi accipere poleslaleiu. Unde ipse
JLTBER SECtTNDUS.
CAPUT IV. in ccelo, Sedes emm isfa, quam in coeloposilam \i-
ditbealtts Joannes, docfores Ecclesisc sunl, in qcii-
Posl hwc vidi, el ecce oslium aperluin in cwlo,et bus Doroinus sedel et habiiat. Anima enimjusli se-
vox priina, qttam audivi, tanquam lubw loquentis des est sapienlise. Super hanc aulem seclcjnDoirii-
niecum, dicentis : Ascendehuc, et oslendam tibi quw u,um sedere vidil, cujus specics eral similis aspecfui
oporiel fieii post hwc. Stathii ftii in spiriltt, el ecce JJ lapidis jaspiriis el sardiiiis. Jaspis viridem liabet
sedes posila eral in cceio, et supra sedcm sedens, efr colorem, «ardjus verq clarum ct igneum. TaTies'go
qui sedebal, similis erat aspectui laphlis jaspidh el colore Dominus' 309 uosler ajjparefe volti'i|; ut
*srrfi..js{i451). — Poslhtec, inquit, inspexi, ct vidi nobis insinuarct quid ajijjetere debeamus. Habet
omnem Ecclesise fabrjcarii, el qusecunque usque in cnim colorem jaspidis. quia semper viridis,'sem-
sseculi constimmaliotiem futura eraut. El ecceosiium per vivens, semper immoflalis est, Cl nuiiquam a<i
apertum in ccelo; coelumboc in loco sancta Ecclesia siccitatcm perveniens. Hahel autem el colorem sar-
inlelligliur, sicul in Evangelio frequenter habemus. dinis; siquiricm Deus nosier est ignis ardens. Ilac
Ut; < Simileest fegnum ccelorum sagense misssein enim specie el Moysi quondam apparere dignaius
mare (Matlh. XIH, 47), » el similia, cttm de Ee- esl. Arcleamus ct nos fervore chariiatis accensi,
clesia Ioquilur. Hnjusautem osliuni nunquam clatt- simul cuni Aposlolo dicamus ; < Quis nos separahit
jliliir, luijus porla omnibtts pafet, neminem ad se a chaiitale Christi? tribttlalio, an anguslia. an fa-
venientera repellit; quicunque excludilur, vcl non .mes? anjiuditas? » (Rom. vm, 55;) cl caelero.
Jngreditur, non oslii, sed inli antis culpa est. Yox Et iris eial in circtulu sedis, similis visioni sma-
antcmprima, quse tanquam luba suhlimis et ex- rugdh Smaragdus enim qua.i herba viridis esi, por
celsa se<um Ioquel.alur, vox angeiicafuil, quseista C quam immorlalitaiem iiitelliginuts, qtuc semper
.aniumiiabal; quse bene tubae comparatur, quoniam \irens nunquam ad siccitalem pervenil. Ins aiiiem,
-saneli Spiriitis inspiralionem vix humaua fragililas id est arcus coeleslis, duos principales colores ha-
_ferrepoiesl, de cujus \oce alibi diciiur : < Factus bel, quorum alier est igneus, alter cspriileus, et
estrepe.le de coelo sonus, tanquam advenienlis quasi aqua viridis; et fubeus quiriem mariyiiiim,
Sjriiiius vchemeiuis {Act. u,2). » Quce autem vox viridis autem baptismura designal (1453). Nemo ergo
isla dixeiii, andiamus. Ascende huc, el osiendam sedi Dei approplnquabit, nemo viridilalem et im-
ibi quw oportel fieri posl hmc. Ascensus iste, non morlalilaiem suscipfet, nisi aul per mariyrium
corporis, sed mentis fuit. Ascende, inquit, huc, transeat, attt haplismale abltiatur : sint ergo iiis.
erige roenlem. dilafa visum, et ea, qua. oeulis car- qui volunt esse in circuilu solis.
uis cerni non possunt, imo mentis intuiiu contem- Et in circuilu sedis sedilia viginli quatuor, ei svpc-
.plare. Quibus auditis, slatim fui in spiritu; nlhil ihronos viginli qualiior senioies cireumsedenies, amt-
carnale, nihilmolis corporese mejiabere sensi; sed clos veslimeniis albis, et hi capilibus eotutn coronas.
_ rapttis in spirilu, et in excessu mentis, alium. con- aureas. Quid aliud (1454), inquit, post irim vidi,
lintio visum suscep» (1452). Et ecce sedes Msita erat n in circuilu sedis sedilia viginti qualuor, loiidein se-
(1449) Cum lam libpialis sil Dens n<r?iiscum,tam- jienioriim coronns aureas ipsi ofierenlium., quatuor
.que pr_eclar_e prpniitlantur ejus lemuiieralioncs, animalia subeoriem posita clesciibuntur.
" quis non loto auiiiio pro eo ceilabit, omniaquc ad (1455) En S. Brunonis iiUerprelationem, qua»ah
maj"orempjus gloriam non sustinebit? ipso iion confirinata ralionihus, videhilur aliquibns
-(1450) Cod. Vat., secumin ihrono sedere. aiit obscura, auteliam ex solo illius s;eculi ingenio
(1451) Vocalus Joannes linimi contemplaiione deproinpta. Verum qui baplismatis raiionem ct ic-
consceRditad caios, el sedentero Dominum lespexil cens baptizati appcllationem consideret, opiimam
In thronum, cui gemmarumco.ores liopica loculione slalim esse conspiciet interprelationein Scripttiris
consociat Cassiodorus, qui descriptionem visionis ac recte ralioni omnino coiisenlaneam. Uaptismr.s
cximie prosequitur. cnim per aqnam adniinistralur; recens haptizati,
(1452) Facta autem a bealo Joanne in pr_eceden- neopbyti dicuntur: quse quidem vox ex Grseco lonie
tibus primse visionis relalione, hoc in capite, et se- significat recens planlattira, id est in Ecclesia Chri-
quentibus pergit Joqui de secunda revelatione, in sti, in ejusgralia atquej"usiilia. Ex Scrijitiiris anlem
qua nou Christus in specie hominis se exhibuit, sed justus ut palma florebil, qtise ceite viridis esi; et
Deus Pater in omni splendore, sedisque maj"estateei jiislus qnidam, sicuii a Dco benedicliis, eiii quasi
^pparuit, ac proinde divinus thronus preiiosioribus lignum, quod transptantaiur super aquas,... el eiit
Tiislructus genimis, tonitrua et fulgura ab illo pro- \oliutn ejus viride, elc. Jerem.,'Cap \vu.
__'Jenlia,ncc non chorus circum cum viginti qnaiuor (1451) Cod. Yal. : Et ahud.
m S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS G28'
niores senentes in cis. Et ego qtiidem hos viginli A quarium animal simiie aquila. volanti. Hsec etiini
quatuor circa sedem Dei residcnies, riuodecim pa- qiialuor animalia, qualtior evangelisla. sunl; qui
triarcbas et totidem apostolos inlelligo, quos (piidern bcne in niedio sedis, et in ciicu"iu conspiciuntur,
duodecim palriarchas Jacob carnaliler genuit, cx quoniam corum doclrina oninia rcplel, piarialos pa-
qtiihtis cseieri sancli Veleris Teslamenli orii sunl. liter et subdilos. Sunl auiem plena oculis anle ei
Duodecim vcro aposlolos Chrislus elegil, ex quibus relro, qiiia prseteiila, 3310 pra.sen.ia el ftituraii.-
oiiinis Ecclesiseroulliludo pullulavil. Unde sciiplum luenlur. Non timenl lela iiiimicorum, non liment
esl : t Pio palrihus luis nali sunl libi filii (Psat. scnleiilias luerelicoiun,, quoiiiam omnia pr_c\iclenl,
iLiv, 17). » Scdilja vero vlginli quattior duoriecim nihilqtie eis improvisum acciriere potesi. Et animal
tribtis stini, in qiiibus pr.eriicti paliiar<_h_eoblinent priraum simile lcoiii,perqiicm Maicum e\angelislam
principattim, el duodeciin Ecclcsuc, quibus apostoli iiilclligimus, qui quasi Ico per dcserlum rugiens,
prscfueninl. Nam usque hodie quilibet episcopus suiim Evangelium incipjens ait: < Vox clamautis in
Ecclesiatn sibi commissara, setlcm siiam' vocare deseilo,parale viam Doniino, i-ectasfacite scmilas
solet. Hi aulera omnes veslimenlis albis imluii eranl, cjns (Luc. :u, 4). » Secundura vero aniinal, sii.iiie
mundi videlicet a peccato, uipole ad Christi convi- vilnlo, tucas esl, qui a saciificio (quod maximede
'
vium invilaii. Ilabebant aulem in capilibus coronas B vitulis fieri solebal) inelioans ail : < Fuit in dichus.
aureas, per qnas inleUiginius cos om.ie.. suos ini- Herotlis Juda?_esacertlos (Luc. i, 5), » cic. Tcrlium
micos superasse : * Nemo enim coronabitur, nisi aulem animal, cui quasi hominis faeies eral, Mat-
qui lcgitime cerlavei il (II Thn. Ti, 5). > Unde Apo- thseus intelligitur, qui Chrisli nallviiatcm Incarna-
.slolus, quia bene pr_ulialus fuerit, de se ipsoail. lionemque describens, pci fcctutK cum esse homi-
< De reliquo reposiia cst mihi corona jusl-li_e nem el ex homlnibus natum denunihns, ail: < fci-
-
(Ibid., 8). » her generationis Jesu Christi filii David, filii Abr.-,-
El de throno procedebanl fulgura, et voces, el 10- ham (Matth. i). > At vero quarlum animal, qnod
ltilrua. Diximus superius quod Ecelesise doctores uquiTsevolanli simile erat, B. Joannem, cujus verba
sint sedes Dei.De bac igiltir sede proccriunl fulgura, hsec sunl, fuisse non dubiiamtis, qtii qnasi aquila
et voces, el lonilrua : seiilenlise namquc ab eorum ptve cseterisallius volans, Christun Dei Filium sitie
cre jaculalaj, quasifulgura el ignite sagiil_e, lofam inilfo Deum esse demonstral, dicens : _ In prinei-
vitiorum cf bserciicorum dfssipaut mullitudinera, pio eral Yeibum, el Vcrbirm cral apuri Dcuin,ct
quso qtiidem absque voce et lonilru nou fiunl, dinn Deus erat Yeibum (Joan. i, 1). > Qui ergo hsecani-
sancia pi-sedicaiio et alte in Ecclesia resonat, el ._ malia cognoscere vclil, inspiciat et legal iu facie,
quemdain terrorem futuri judicii iiicutil audienlibus. J id est in suorum dicioiitm principiis, ci coufe_iiin
Finge ergo doctoiem aliqucm in Ecclcsia pi-sedicare, qtite el qualia suiit intelligere poieiit.
el subiio audies qu_e fulgura seiUeniiarum, quse El qualuor animalia , singuia eoium habebant ates
voces uiriusqiie Tcstamenii, quse toniirua minaK- senas, el in cireuilu el iitius plena stiitl ociihs,et
tium veiboruro ab pjus ore procedanl. requiem non habebanl, die ac nocte dtceniia : San-
El septsm tampades ardentes anle throuum, qui civs, Sanclus, Sunctus Deus omnipolens, qui eiat,
sttnl seplemspiiilus Dei. Yicliloaini laroparies, quiet quiesl, et qtti venlurir, esl. — Singula.inquil, pra>
lnis sedes illuminaba.ur, el quse illje fuerint e\po- dictorum qualuor aniinalium senas alas liubcban.,
neus, ail, qni zunt septein spiriius Dei; id esl, se- "quse collccl-Csimul viginti qualuor Jaciunl, tot sufit
plem gralise Spiritus sancli. Secure eigo prsediceiit igitur al_e quot ct prscJicli scniores; unde bene
doctores lanlo luniine illuslrati. Non enim, ut Do- an.malium eos alas esse inliiligimus : hls eniii) alis
minus ait, ipsi loqinintur, sed Spiritus eanclus lo- ubique terrarum Evangelia volavcrunl. Seri "quia
quilur in eis. veius et Novuro Tesiamentum idem sunt (1455),' ct
El in conspeclusedis tanqnam mare vitreum sitiiile idcm significaiil, ideo non solum aposioli, vert.m
erystuilo. Eiat, inqiiit, in conspeciu sedis tanquam . .•etiain paijiaich.e, ajiim-.Jiiimalse merilo dicunlui".
mare vitieum, clara videlicct aqua baptismalis. In Ilsec auicm aniuialia el in circuilu, et inlus plcna
conspeclu qu'dem, quoniam nullatenus sancli docto- suntoculis, ui ct visibilcs et iiivisibiles, exieriorcs
'res liujus aquse obliviscunlur. Quaj qtiiJem crystailo ei inleriores prsevideanl inimicos. Quod aulem dic
siroilis peilubelur quoniain cryslalhi:. ex aqua fil; 'ac nocte non eess.int clamare : Sanclus, sancius,
laincn induraia, roagis ignis quam aquse tenel na- sancius Dotnhius Deus omnipotens,roysierhim indi-
luram. Sancti ergo ex aqua regenerali in crystallum eal Trinilalis; cum enim ler dicatur Sanclus, non
converlunlur, qttoniam igne S. Spiritus plene, qua- lamcn nisi semcl dieilur Domiuus Detts omnipotens,
lessunt interius, lales exieiius apparenl. ut qui in personis dividilur, iu roajcslate laniei,
Et in medio sedis, et in circuilu sedis qualuor ani- polcnlia e.t subslantia unus esse crcrialur. Qifod
molia, plena oculis anle el tetro. Et animal primmn autem sequitur • Qui esl, et qui crat, et qui veniu-
siinile leoni, et secundum animal simile vitulo, ct tus cs<,_am superius exposuimiis.
tertium animal habens faciem quasi hominis, ct El ctim dimnl iila qualuor animalia gloiiam, et
(!455_ Cod. Yal._ idem dicuuh

*29 l-TJ-POSITIO1N APOGAL. — LIB. II, CAP. V. C5o"
honorem, el benedicttonem sedenli super ihronum, jK hsec lamen. non intelligiuUur-, quia Ub_r signatiis -
mvenli in smcula smculotum, procidebanl viginli est.
quatuor senioies an>e tedentem in throno, el adora- Etvidi angelum (oriem^prwdicanlemvoce tnagna;
iianl vivenlem in swcula smculorum, et millebant Quis esl dignus aperiie librujn, el solvere signacula
coronas suas anle thronum, duenles : Dignus es, ejus? Et nemopoteial in cwlo, nequein lerra, veque
Domine Deus nosler, accipere gloriam, el honorem, sitblus lerram apeiiie libtiim, neque tespicere illum.
£l liriulem, quia lu creasii omiiia, el propler voiun- Et egoflebanimultum, quia nemo dignus invenius «_,<
lotem tuam eranl, et creaia sunt. Cura inquit ,"ani- aperire libi__...,necvidere illum, Angelus iste forli'\
.malia Deum laudarenl, benedicercni et glorifica- tsapieiis, quii.bel prsedicator esl Ecclesise, guia-d..-
lent, «jhfesiim viginti quatuor seniores ad eorum vina mysteria et Sciipturarum profundilatem con-
voces procidenles, Deum vivum, et verum adora- siderans, admiratur et dicit: Quis est dignus ape-
j.ani. Quis enim sanclorum Eyangelium audiens, rire librum (1457)? Quis (am occulfa jnysieria Tesa-
Palri gralias non agat, < qui proprio Filio nonpe- rare polerit? Quis ejus signactila et lam difficiles
.percit, sed pro nohis omnibus tradidii iilum (Rom. cjtis qusestiones solvei? Quis sapie.s, et inieli.git
\III , 52), » ciqus doctrina el passione r_.de.apti su- " hsec? Et nemo polerat in ccelo, neque in lerra ape-
mus. Mittunl antem eoronas ante lhr_n_jn. quia rire librtira : nemo enim hunc librum aperire ve*
victoriam , tritimphum el coronara non suis viribus, inlelligere sui ingenii acumine posset, nisi ille qtii
sed viciori Deo ascribunl. Quod si Nabuchodonosor eum edidit et clausit aperuisset. Nain neque illi
TPXfecisset, non lam ciio forlasse rcgnum amisis- qui in coelosunl, id cst \iri ecclesiaslici, neque iili
6_i. Hi anlcm quia cuncta se a Deo i-ecepisse*co- qui in lerra, id est philosophi el sapienles,neque
gnoscunl, iion de se, sed de Domino dicunt: Di- qui subtus terram, id esl maligtii spiritus, hunc li-
gntis es, Domine Deus noster, accipete gloriam, el brum inlelligere vel videre potuerunt, donecGhri-
Jwnorem, el riilulem. Quare hoc? Qtiia non nos, slus eum apeiuit, el discipulis suis sensum deditut
sed m creasti oninia, et propler vqluntatem luam, Scripluras inlelligerent. ,Flebat autem multiiro bea-
:u tuaevirielicel sapieiilise dispositione, prjus etiam lus Joannes, quod ad librum aperiendum nemo di-
qtiain fierenl; el nuuc quidem creala sunl, cl suis ^ntis inyenicbafur. Sciebat enim mundum non aSiter
quaeq-ie lemporibus dislribula : <In volunlate eiiini ad fidem posse converti, vel Ecclesjam conatrui
iua universa sunl posila (Eplteb. i, 9). » posse, nisi illejiber aperiretur, ejusque
' leslimo.iia
CAPUT V. manifesla forent. .
Ei tidi in dextera sedeniis super thronum scriplum C El nnus de senioribus dixil mihi: Ne fleveris, ecce
inuis, el (oris signalum sigillis sepiem (1458j. Liber vicit Leo de tiibu Jttda, el radix David aperire li-
iste, quem beatus Joannes in dextera sedentis su- brum, et solvere seplem signacula ejus. Unus isie de
per llirontim sc vidisse dicit, uiriusque Teslamenii _senioribus, qui etiro, ne fleret, confbrfavit,' nemo
_seienlia inieliigilnr; quem ideo in dexlra sua Domi- roelius, quara idero ipse i.itelligt polest : nam efc
iiiis tenere dicitur, quia ejus cognitioni nihil esl ipse unus de senioribus erat. hecordatus ergo qtiGtl
cecullum. Est aulem scriplus inlus et foris, quia iii Chrisli passione velum tcmpli scissuin est et se-
al.icr seetindum litleram, aliter secundum spiiiiua- pulturse aperta;, se ipsum a fletu lemperaverk, se-
Jem inlelligentiam ir.tcrpretalur. Sed quid per se- curoque repulans el dicens : <-Ecce \icit Lco de
pie.n sigilla, nisi Chrisli nalivilalem, passionem, liihu Juda. » Iu benedictione namqtie Judie iiiter
resurreciionem, ascensionem, bapiismum, judicium, cjetera scripttim esl< : s Ad pr.cdam, fili nii,
el meritoium retribulionera inlelligimus? His enim ascendisti; accubuisti, ul leo, et quasi lexna,
signalus, nec ab SH ipsis legis peritis, et sapien- quis suscilabit eum? t (Gen. xnx, 9.) Quori quident
Jibus intelligi poluit. Nam quamvis propheta dical: in Christi passione completum est, quando ad praj-
t Ecce virgo concipiet, el pariet filium (Isa. xn, dam crucem ascendil,Jn qua onmes suos inimicos
18); » lamen qnia liber signalus esi, hoc Juriseinon D superavit; et quando ut leo accubuit, siquidem for-
jntelhgunl. De passionc et resurrectione scriplum lior a somno surrexjt. Ipse autem radix David, de
csl: « Ego riormivi, el somnum cepi, et resurrexi, quo Prophela ait : < Egredieiur \ir__a de radice
quia Dominus stiscepit me (Psal. m, 6). » Sed quis Jcsse, elflos de radiceejus ascenrict (Psal. xi, 1). »
Judxorum hoc intelligii? Sic atitcm et de ascen- El Psalmisia : < Juravil Dominus veritatem, et non
sione : t Ascendit Detis in j'ubiIaiione, et Dominus frnsirabilur eam, de fructu ventris tui ponam stipep
in \oce iubse (Psai. XLVJ,6). » De baptismaie vero: sedem tuam (Psal. c\x\i, 11). » Hic crgo ad'ho.
< Lavamini, inundi eslole (Isa. i, 16) ; De judicio vjcil, ul libruni apcriret el sol\eict_septem signa-
auteni: < Deus, judicium-lnum regi da, etjustitiam cula.
tuam filio regis (Psal. LXXI,1). > De meritorum El vidi, el ecce inmedio throiti,el qnaiuor anima-
veio relribulione omnes Scripuirse plense suni; liiim, et in medio senioittm, agimm sianlem lanquair
. (1456) Inler hxe vidit Joannes librum in dexlera iQ est sepiiformi Spiiitus conspiciebalur esse sign.i-
Paiijs setleniis in throno, inlus forisque conscri- tus; quia mysteria Domini usque ad lemptis pr.-jfi
'Pltun, quoniam in lege qusedam adhuc oeculla, quic- iiitum liabenlttr scmper incoginfa. Cissiou.
dam nor.cuiUiiress«: manifcsla. Isfa scptem .i,_-llis. (U57) CoJ. Vat., Imnc tibium.
651 "S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS X5-2
©ec.sam, habentem cornua sepiem, el oculos seplem, AChrisli passionis, noslrxqiie redemplionis (1462);
qui sunl septem spiritns Dei, missi in omnem terram. 'novum quidem erat, el ante id leraporis cmnibus
Hic esl enim ille agnus, de quo scriptum esl: < Ecce inaudiluin. Canlabant uiique, et dicebanl: Ttt qni-
agnus Dei qui tollit peccafa mundi (Joan. i, 29). » dem de dextn sedenlis in throno librum accepisli,
'Qui benein medio throni, el quatuoranimalium, et et lu revera Jignus es, Domliie Deus nosler, acei-
seniorum slare dicitur, quia cum sanclis suis sem- pere librum (1465). Quis enira dignior legem ad"
per habilat, eosque nunquam derelinquit (1458), exponendum suscipere (1464),' quam ipse doctor ct
sicul ipse aii: < Non vos deseram, neque derelin- conditor legis; qui non solum doeuil el fecit, et
quam (Joani xiv, A%): n Itemque: < Ego vohiscum fecll quod docult; sic eiiim scriplum est: j Piimnm
sum 'xjmiiibus diebus, usque ad consuramationem quidem germonem feci de omnibus, o Theopi.iie,
«teeuli (Matih. XXVHI,20). > Yidit autem eum lan- i_useccepit Jesus facere, et docere (Act. i, 1).» Docuit
quam oecisum, quia nihil est quod plns in memoria t rgo legem, aperuil el revelavit signactila et occulia
«ancli Dei habeanl, quam morlem sui Salvatoris. 'mysleria ejus. Morluus est, jubente lege : t Qtiia sic
Comibus septera (1459), et oculis, ideo Spirilus oportuitpatiChrislum.etresurgere amorluIs,uinos a
•sancti graiise cooperanlur, qua Ipsis defeudimur et morte rediinerei(£uc. x__iv,46).» Unde el subdiiur-.
sllumiiiamui. B Quoniam occisus est et redemisti nos Deo m _.«._-
Ei venil, el accepil de dextera sedenlh in throno guinS tuo. Sed unde redemistH Ex omni tribu, et
dibrum, et cum apei uissei librum, quatuor animalia, lii.gua, el populo, et nalione. JNSonenim Judseorunr
el viginli quatuor seniores eeciderunl coram agno, ha- Deus lanlum, imo et gentium, Ex cunctis ergo'gen-
bentes singuli chlmras, elphialas aureas plenas"o&n- libus ad fidein vocavit, quos suo sanguine redemJu
-ramentormn,guee sunl oiationes sanctorum. Secun- Seqtiilnr; El fccisii nos populum, \idelicel Cluislia-
dum humanitalem namque de dextera sedentis in num, Deo nosiiovegnum, quia in nobis ipsereguat
-hrono Christus Ooniinus noster lihriini accepii, a et sacerdoles, cui quolidle hostias placabiles iinmo-
quo secundura divinitatem omnis sapienlia et seien- lamus (14<55). Hinc auiem persona mulalur, d
tia procedit. Quem cum aperuissci, quatuor aiiimalia Scripturis vox inlrodQciiur, et regtial super ter-
et viginti 3_l-_ qnaluor seniores ceclderunt coram ram.
Bgno, quia postquam Scripturas intellexeruni omnes Et vidi, et audivi vocem angelcvnm mullorum in.
6ancli apostoli, et doclores Clnislo Domino nostro circuiiu throni, et animalium, ei senierum , et erat
graiiasegerunt, qui eis per Spirilum sanclum et numerus eorum millia milliutn, dicenlium voce ma-
intelligendi sensum detlil, ei sua beneficia ibi eis gna : Dignus est agiius, qui occisus esl, occipere vir-
{1460) cognoscere feeit. Habenl aiilem saneti docto- " tutem, et divinitalem, et sapienliam, et foriitudwem,
rcs cilharas, qtiarnm sttavi modulatione corda lio- el Iwnorem, elgtoriam,el benedictionem.Prius enira
iiiimim peccalls lumeiuia placanl. Talis cilharjedus qtiaiuor animalia, el viginii quatuor seniores, per
apostoluscral, super cuj'us pr_edicalione ipsi pliilo- quos tolaro primitivam Ecclesiamintelligimus, Chri-
feophiobslupescebant. Habeiit aulem cl phialas au- sttim laudanles, dignum eum esse dixerunl, qi.i ct
leas plenas odoraroenlorum, qase sunt orationes libruin aperiret aitjue signacula ejns solverel. NunC
sanctorum; plense enim sunl odoramentis oratio- aulem vox mulionim aiigeloTOin,id est doclorum
nes sanctorum, quia nihil suavius eis Domino re- omnittm, qtti ab corum tempoi-e ftieruni, vel futtirl
-iolel. sunt, subinfertur; qui quoniara iriiitimerabiles sunt,
El cantabanl canlicuin itovum, dicentes: Dignus es, nuroertim ponens inDnilHm, millia millium eos esse
Domine Deus nosler, accipere ttbtum, el aperiie-si- dicii, el ipsi quidem seniorum voci respondehies,
gnaciila ejus, quoniam occisus es, et redemisli nos alque id ipsum repetenles dicunt: Dignus est agnus,
Deo in sanguine iuo, cx emui /i ibu , el lingua, et qui occibus esl, aceipere viiluiem el dhinitatem.
populo, el naiione, el (ecisli nos Deo noslro regnnm, Quod lale est ac si diceret: Quem Judsei inglorittm
et sacerdotes, el legnabunt snper terram. Canlant et morluuro pulant (1466), ipse dignus est qtii bo-
sancti (1461) canlicuni novum , canticuro videlieei norclur, g.oiificelur et ijenedicatur : digntis esi,
(1458) D.cilnreliam hic agnus mediiis staremedia-

inler dse stint, prsecipue vero in missse sacriiicio, in quo
Ihronum el quattior auimalia, qtiia Christus leparationis nostrse mysteria renovantur. ui.ionem
tor Dei esl, angelorum et homiimm. lla Coinehus {1465) Quamvis Christus Dominus per
a Lapide. Anliquissiraus mos esl in Ecclesia Cln i- hyposiaiicara qtias«Uiitpropria di.mitaiis accepent,
stum sub ligura agui reprjesenlaii mtisivis operi- aiiqtta lamen passione, el morte sua speeialiter me-
bus, in picluiis, elc, et in missa eiiam post puece- ruii : ut sui cotporis glotiam , Ecclesise institulio-
ptum Sergii papso sub lali nomine invocalur; Joan- neiii, propagafionemque per lolum orbem, potesta-
nes enim Baptisia Redemplorem nostrum agnum lem etiam judicandi omnps genies, ac demmti
Dei appellavit. Apparuit autem lanquam oecisu^, secretorum ccelesfium ^cienliam reyelandi. Ita Coit-
quia victor a mortuis resurrcxeral, ct non erat nelius a Lapide, aliique exposilores.
-Hiipliusmorilurus. (146i)Cod.Vat.: «Quisenimdigniuslegemadex-
(1459) Coil. Vat. omitlit seplem. ponendum suscipiet. » >
.14.0) Cod. Vat., eos ibi, (1465)Cod. Vat., <hos.ise piacahiles Iinroolanttir.
(1461) Cod. Yal. « Canlabanl. inquil, sancii. » (1466) Cod. Vat.: . Qurin Judseirooriuum. et in-
(5162) Gr-ttes, quas Chrislo rependunt sancti «h gloriosum p_iUnl. J
.©_<et«vU;u co.nmunem saluiem a uobis semper agen-
655 EXPOSITIO IN APOCAL.— LIB. II, CAP. VI. 054
qnem foiiem, sap.enlem Deum cl jusiissimunt pr_c- A maxinia el principalis di_.pu.alio c!e incai natione
jdicemus. Filii Dei habebatur. Sic autem a prima ttsque ad
Ei omnem crealuram, quw in cmlo esl, et qttw ultimam, Ecclcsise sibi succeduni, ul sepienariunt
super terram, el qum sublus lerram, el qum sunl in numernm nmiquam cxcedant. El audivi unum dt
niari, eigum ineo sunt, omnes audivi dicenles : Se- qualuor animalibus dicenlem,lanquamvocemlonitrai:
denli in ihrono, el agno, benediclio, et honor, et Veni, et vide; unam cnim eamdemque prseriicaiio-
gloria, el poieslas in swcula swculorum, et qualuor nem qualuor isla animalia scripserunt, eisi in qui-
animalia dicebani, Amen, el viginli qualuor seniores busriam diversa nariare videanlur. Scribuiit crgo
cecideruniin facies suas, et adoraverunt. Prius qua- verba Chrisli, ct sublimi voce clamant, ulpole qui
tuor animalia et seniores, dcinde omnes .doclores, universo niundo loquuutur. Sed qnid riicunl _ Vqitt,
poslmodum vero omnls creatura Deum laudal ct etvide. Acceric ad-Evangelium, reseralus esl liber,
benedicit. Et crcatura quidem, quse in coelo csl. vide, et iulellige quid in eo conlinetur. Ei ecce
angelorum ordines sunt : quee Vero super lerram, eguus ulbus. Equus enim iste albus, totus pulcher, et
liomines justi, j'am a terrenis sublimati; quse ai.lem sine inacula, quHihet doclor Ecclcsiscinielligitur. Et
siibtus ierram, peccafores, vel maligni sphitusstmt, qui sedebal super illum, habebdl arcum. Ilic est
quos Ecclesia judicabil (1467). Qute vero jn roari, B cnim Chtisliis Dominus nosler, de quo scriptttm est:
omnes illi inlelligunlur, qiiicunque in hoc mttndo < Qui ascendes super equos luos, et quadrigse lute
versanlur. < Omnis enim spiriitis laudal Dominuro salvatio (Habac. in, 8). » Scd quid per arcum ,
(Psal. CLVI,6). > Et-quaiuor animalia diceba.il: nisi ejus pi_cdicalio inlelligllur? Ex qua velul sagil-
Amcn, prsediciorum virielicet laudes affirmando. tse, vciiialis senlenti-C proccrienles, cuncios vulnc-
Unde viginii qualuor lselabundi in facies suas cecl- ranl inimicos. Et data esl ei eorona, et exivit vht-
dftnml, el adoraverunt Detim, qui tantani gloriam el cens, ut vinceiel. QuolidienamqueChiistus pcr ser-
puiestatem Filio suo dedil. vos suos ad prjelium exit, quolidie dimicai, atque
inimicorum siernil cxercilus, el loiics coionatur
313 CAPUT VI.
quoties insanclis suis yieloriam operatur.
Ei ridi quod aperuhsel agnus uniim de seplem El cum aperuissel bigilhtm sccundum, audjvi .sc-
signacuHs, el audivi unum de qualuor aiiimaltbus, cundum animal dicens : Veni, el vide. Et exivit alius -
dicentem tanquum voce toniliui: Veni, el vide; et equus rufus, et qui sedebal super eum, dalum est ei
vidi, el ecce equus albus, el qui sedebal supcr illum ut sumeiel pacem deterra, et ul invicemsc inleifi-
Jtabebal airum, et dala cst ei coiona, cl exivit vin- ,- cianl Iwmines,el datus esl illi gladius m<jCj.!.<s(I470).
cens, ul vincerct. Spplem cnim sunl signacul.i, se- Apuruil, Inquit, agnus secundum sigillum, quia ile-
ptem Ecclesise,septPin dies, in quibtis omnis pr.c- rum scrvos suos Evangelium prsedicare Domiims"
dicatio fil, ci sepieiu quidein siguacula sic sihi co- misit, hoc esl eniui Iquod dicit. lli audivi secundum
liirrcul, til qui uniini novii, nihil de aliis dtibilcl _* animal, dicers : Veni, cl vide : Secundura aninial,
ctii igiwr uniiiii sigillum aperitur (1168), imlliim quori nos \enire el vidcre invitat, secunda prajtlica-
claiidiiur, et cui ccnntra tiiium clauditur, nullum tio est. Quamvis eniin dociorum prse.iicaiiones in-
aperiiur. Qui ciiim CJni_.tiiialiviiatcin non credit, nurocrabiles sini, non lamen nisi sepiem esse di--
nihil de pa.siouc, resurrcciionc ct ascciisionc, ba- cunlur, quoniam lot sunt septem dies,_in quibus
piismo, judiuo,~mbil de iueiiioriun relribulione iitmi, Defunclis ergo primis prscdicaloribtis, alii
intellign. sic et ui ahl. S.piem ergosigilla, septem sticcesscrunf, qui el ipsi Evangcliura prsedicarunt.
siml mysicria, U\ quibus lidcs nostra principaliier Scd quoniam isiorum tempore major in Ecclcsia
coiitliiclur (HCU). Omnis crgo pr_edicatio,"omnls prsedicatio crevit, ideo alius equus Tttfus cxisse nar-
noslise firiei instructio impeilecta cst, in qua hrcc raltir. Equus enim rtifns, et sanclorum sanguine
scptcm sigilla iion re.ciaiiiur. Nihil eigo aliud esl, crucntatus, lyranni intelligulitur, qui Christi roar-
tituim de sigillis apenre, nisi ab TIIIOquolibel isto- j ) lyrcs perseculi sunt: qualis fuit Nero, qui ijisos apo-
runi imiperc, et sic i.liqua rcserarc. Vidcaintis stolos interfecit. Super hunc autera diabolus sedet,
crgo quid dical. /_'/ vidi, inqtiil, quod aperuhset quia suse iniquitalis iieno per cuncla facinora euni
agnus unum de scpicmsignaculis. In prima namqtie prsecipital. Hic auteni pacera de lerra sumil et aii-
Eccicsia tinum dc septeni sigiilis agnus apernil, fert, quia ut discordise princeps el pacis iniinicus*
qtiaiulo piima pi-edicatio coepil, et hsec quidem humaiium genus semper insidiando et tenlando in-
(1467) Cod. Val., t quos Ecelesia indicat. » (1470) Ad f.iciliorem spquentitim iiilelligenliamv
(1468) Cotl. "Vat.: <Cuicigo unumdesigillisape- liolanclum; Ires sequentcs equos : scilicel rufum,
litur. » nigruni cl palliduni, primo oppositos esse, uipote
(14C9) Cotnciiiuiii omnes expositorcs hoc eapui albo et fausto, cujus sessor est Chnstus. Nam trcs
figuris, oeiiigmatibus mjsieiiisque conslare, quse alios non esse Chnslum patel; quia secundus, sci-
unusquisque pro suo suidio, et medilalione in suam licct rufus, pacem terrse conlurbat, leriius uiger
scnlentiam irahcre conatur. Aliqui enim moialem, slateram habetfraudttleiilam, qiiarlus sessorem ha-
alii hisloiicam, ct alii mysticam scu spirilualem helMorlem etcorailem Iufeinum, qtii slragem illani
i.Herpretationein, ul Druno nosier, sequuntur. Di- edunl. lltec CoriicIHis; oui alios alilcr iuicipietaii
versns autem staius Ecdesije his desciili indu- fitefur.
lrium cst.
^35 , S. BRUNQI.ISEPISCOPI SIGNIENSIS - 636
quiclal. Ilir f, ciiut SPSChomines inierficiani, el A qni non solum disptitaiv, vcrum ciiam de ea cogi-
ssecum ci inicr se bclla civilia gcr.uit. Iluic el gla- tare non formirieni, pro ca lanien denarium reci-
dius magnus daius cst, quoniain mullis inodis homi- pienl; si lamen ciedaul, quainvis non intelligant.
nes jiigiilanrio decipit : alium enim per superbiam, Soquiiur : Et vinum, et oleum ne Iwseris. Yinum
alium rel' a.aritiam, alium per luxuiiam, atque legis ausleri.alem, oleum Evaiigelium significal •
alium alio motio occiriitet peiriit. illud incbiial, hoc sanal; illud mcniem evcilil, hoc
El ciim apeiuhsel siyitlum icrlium, audivi ler- demeiiles atl menlein revocat : t Lilteia enim oc-
tium animal, dkens : Veni, el vide. El ecce equus cidit, spirilus autem vivifical (// Cor. 111,6):» H_cc
niger, et qtii sedebal super,eum, habebal stalcramin aulem l_cduiilur, si quanrio piavo iii.clliguiiiur.
manustia. Et audivi lanquam vocemin medio Sl^. viniini ergo, et oleum Ijedit, quicunque Scripluras
quaiuor anhnalium dicentem: Bdibris ttiiici denaiio male interprelalnr
uno, el tres bilibies Itoidei denario uno, el vinuin, et Ei cum aperttissel sigillutn qtiarium, audivi voccm
olcum ne twseris. Aperilur tertium sigillum, quia quaiii animalh dicenlis: Veni, el vide. Ecce post
tcu.aprsedicalio succedu, iterumque beaiusJoan- lerliam lerlii temporis pr_edicaiionem; quaria-pra'-
nos ad viriendum invitalur. Elecceequus niger, Ec- dicat'o subsequilur, in qua quid propheta vidcri',
tipsije vidclicel persecutores (1471), q_,i quoniam " auriiainus. El ecce-,inquit, C<JH.IS paliidus, cl qui se-
prave vivunl, el oinni luxuria, el voluptati _e stip. debal super illuin, nomen illi Mors, el Infeimts
poinmt, non immeiilo jiigri \oc.niur. Et qui sede- sequebuiuieum, ci daia eslilli polestas stiper quaiuor
Imtsupei enm habebat staieram in mitnu sua; hic pailcs leiim, inleificeie gladio, et fame el moile, cV
Ciiiro cslillo malignus spiiilus, qui ctini sit oranium bebtiistcriw (1475). Isjte enim eqttus, idesl Ecclesise
iniquissimus, sequilalis famcn se flngil babere in- iniinici, qui piius rubeus, proptcr sanguinem mai-
stiumenia. Ncmo tamen cum hoc nequissimo mer- ty.um ; deinde niger, propler \ila_ pravilatem
catore negoiiaji poteiit, qui se tandem non cogno- appaiuit; iiuiic pallidus conspiciltir, ulpota __.ii
scat esse deccpium ; el idcirco de medio quatuor odio, inviriia el indignatione plcnus eial. lnsupcr
animalium vox procedens, pretium lebus imponit, el \ilam non habebal, qua quicuiiquc privaiur, pal-
qualiicr, el quanium cmi, vel vcnrii debeant. Sem- lidus efficilur -"unde et subditur : El qui sedebat
pcr nos Scripldrse el doclores docent quomodo super eum, nomen illi Mors. Qtiem enim alium roi<>-
diaboli fraudes cavere dcbeamus. Bilibris tr'11101 derem habere polest, super quem mors ipsa palltda
aario uno, et tres bilibres hordei denario uno. Sic, sedet? Mois enim hoc in loco, diabolus inielligitur,
inquit, vendatur, sic ematur, f.dsa est illius sla- qui prius moriem intulit lnundo. Unde Salomou
tera; nemo ei crcriere veiit. Duse librse triiici, ail: 1 Invidia diaboli mors intioivii in orbem ter-
ur.ius denarii prelium habcant. Si enim secundum rarum (Sap. 11,24). » Hunc auiem infeinus sequi-
liiicram inielligatur niinis carum hoc Iriticum esse lur, quia quos diabolus decipit, et peiimii, JJOS
\Iriebiuir. Esl cigo altciius generis excellenlioris- propul dubio infernus recipil. Morccrô canis, vel
que naturse, quo non corpus, sed anima pascitur. vulturis post hunc lanislam el sanguinarium, qua-
per hoc cniin fidei doctiinam el sacram Scriptu- darn avidilate ductus ijifernus ire perhibeiur. Unrie
rani iiifelligimus. Dutevero librse, duo stinl Testa- Psalmisla : < Ernea fiamea, Deus, animam inea.n.
nicnla. e_usdemutique ponderis, ejusdem mensu- et de manu canis unicam jneara (Psal. xxi, 21).»
raj, eiusderaque pretii, neqtie sine altera alterum Huic ergo poteslas dala est super qualuor parles
valet; tuide 11011 duobus, sed denario comparalur; lerrse, id est ubique lerrarum (siqtijdem in quaiuor
cienafitisaulem isie vitain seternam riesignal, qtiem paries mundus isie dividilur) inteificere hoaiincs
hene in Dei vinea laboranlibus se (lalurum esse gladio, fanie, ei morle, el besliis lerr-e; glariio
Doniinumpromisil: sic cniin sciiplumesl: < Con- quidem calJidoepcrsuas.onis, Jame veio audienrii
veniione aulem facla cum operariis de denario verbum Dei. < II.c est cnim, qui loliii verl.um de
diurno^misil eos in \ineam su .111(MaV.h._\x, 12).» _ corde Iioniinum, ne cisdeules snlvi fiant (Luc. vm,
Qui igiiur ad hunc deiiariuni pervcniie desidera1. '12); » niorle veio ijrannica vel qua a Deo
Iias duas libras Uiiici securo portet, his vesctuur, aiiimse separanlur. De qua diciiur : < Quo-
t-tVhaiumnuiiqiiam oblivisc.ltu. Per tres verobili- niam non c-st in morte, qui meinor sit lui
bre"sIiorriei. qu.e eo.lcm rienaiio coniparanttir, Tii- (Psal. vi, C). t Pcr beslias auteni terrse, ma-
nilatis fides iutelligiliir ad cujus roctiull.im (!47_>) lignos spiritus, vel hseieiicos iiitelligimus, ile qni-
el piofiiiidissimani intelligeiiiiam, qu a PCIUIIun- bus Piophcta : « Ne tiarias bestiis animas confilenles
quam in hac\iia acccdeie poluii, ideo recte 11011 tihi (Psal. LXXIII,19).» et isti quidem plus CUIJ-
tiitico, sed hordco assimilaiur; unde perpauci sunl, clis besliis crudclitate desseviuiH.
(1471) Deccm Ecclesiseperseculores imperaloips vastilalem in Ecclesiaminiulerunt.
tisqtie ad Constantinum Magnum roimerantiir. Pri- (1472)Cod. Yal., < ad cujus viclelicclfidei roeJtil-
inus Nero-,seccndus Domilianus; lertiu. 'Trajanus; lain, etc. 1
(piaittis Anloiiinus; quinlus Seplimius Severus, (1475) Accipiunl aliqui loctim bunc pro valicinio
s.'\ltia M.ixininus; sppiinms Decitis; oclavus Yale- Roraani impcrii c\ersionis, quori glariio, I.IIDP,pe-
li.uuis; nonus Aurelianus; decimus Diocleiianus„ siileniia, aiiisque calaniilaiihtis pcuiitis dcsliucu-
uim Mlix.miano,qui omniuin ciudclissinii ni-ijoi0111 duni erat. lu Calinel.
63- EXPOSITIO 1NAPOCAL. — LIB. II, CAP. VI. 658
JE.cum aperuhsel gl_5 quinlum sigillum, lidi sub A ei Elias venluii sunl; postca vero Sahhaiismus po-
altare animas inteifecloium propter reibum Dei, el pulo Dei reliuqultur. Neque prsodicatoiTbtisinriigc-
pi opieitesiimoithimquod habebuni, el ciamabant voce Jjijnus; quoniam niida oronia, el apeila ficnl. < Yi-
magna dicenles: Usquequo,Deussanclus elycius,non demus enim nunc pcrspecuhim in tenigmate; tusie
judicas, el vindicas sanguincm noslmm, de Itis, qui facie lad faciem (/ Coi. xm, 12), » qnando el Deus
habilanl in leira?$A\\\ enim qiiinlaprjedic.lione in- critomnia in omuibus- Yideamus ergo, quid in ul-
cohaule \idil bealus Joanues sub allare inteifeclo- liraaprsedicationef.iiuruiiislt.«Etecce,iiiquil,teir_e-
.rum animas; quia eniiii pro Christo ironiolali fue- jnclus factus est magnus. » Quis enim diceie valeat
rant, bene sub altari esse dicunlur (1474). Altare jjvanlus tunc lenaimotus, qiianla popuHpeiluibaiio,
aulem hoc in locp, \el fidem, \el crucem inlelligere quanla Ecclcsia- ct firielium confusio ficl, quanrio
^possumus.U.ide Aposlolus ail t < Mihi auiera absit Anlichrislus conlia sanclos pr.iiiabilur. t Erilenim
gloiiari, nisiiu cruceDomini noslii Jesus CluisliJ» t_uic, sicul Dominus dixit (1476). talis perseculio,
(Gat. vi, 14.) Sed quare iuterfecii ftteianl, iii_.i qualis non fuit ab origine miinrii (Maith. x\iv, 21,»
propter verbum Dei cjuod |.r_edicabanl, et pioplcr Et sot faclus esl niger lanquam saccus ctltcinns. De
teslimoniuniChrisli quori babebanl et fercbant? Cla- hocenim sole sciiplumest: < Vobis auleni jttsiis
mabantaulem voce magna, quia eonnn peiitionihus JJ orieiur Sol justitLe (Malac. IV, 2).» El modo qui-
aures Dei apertse eranl. Rogahanl auicm sanctum dem in Eedesia Julget, quoniam in ejus lumine
et verttm Doniinuni, qui liulli unquara nientitus esl, arobi-lamus; lunc autcm iniqttortim prsedicatione'
ut eos juste judicaret aique eijruin saiiguiiieni in- ftiscabitur, quia qualis a Judseis credilur, talis ab
juste a peccatoribus fustim \indicarel, neqne enim ijjiquis pne.licabitur. Diceut eum secluctorem, cili-
aliud postulant, nisi quoJ eoin velle cognoscuni. cioqtie, et poaniteiitia dignum fuisse; Anlicbristum
Scquilur: vero, qui tuiic ajiparebit, Dci filium_.Tunc auiem
El dalw sunt illh lAnguhe slfllw albm, el diclum luna fiot sicut sanguis, quia S. Ecelcsia pro (.Iirisli
est ul lequiesceient lempus adlinc modicum, donec nomine, pleno marlyrio cruent..bilur. Stclhe vero
impleaiur nunteius conseivorum, et fraiium eoium coeli super terram cadenl exanimes; sjve eliaro quia
qui inierficiendisunl, stcul el illi. De his euim Ji-aias ratilli (1477), qui firieles esse puiabaiuur, terroie
-iil: < Dnplicia in ierra possidebunl (Isa. LXJ,7). _ concussi, ab Ecclesia separabunlur, Sed qualiteD
Duplicia quidero, quoniain corum anim_e modo cum cadenl? Sicut ficus tniliH grossos suos cum a venio
JDeo heal ludiiie perfruuniur; poslea vero aninise inagno movelut; grossos quidem primilias ficus
iimul e.l corpora iiiiniorialiiateni el gloriam susci- appellal, quse a venlo coramolse facile cadunt. Cce-
pieni. Singulas ergo slolas iulerim habeiit, quia |r_Juin auleiii sicut hber iiivoltitus receriet; quia n.uliis
«unqiiam ad duplicia peryeneruni.Exspectanl auiem prse limoie a fide separalis, S. Ecclesia in se rece-
iempus-adbuc modicura, donec uliima perseculione, del, el quodammodo contrahelur ei roinor fiet. Sed
quse ab Anlichiislo fiel, cseleri sancti iiiterficianiiir, quare sicul liber iiivolutus? Liber enim involujus
el tunc landem ad judicium Dominus veniens, cos omnia celat quse in eo conthicnlur. Mcrito ergd
vindicabii, el unicuique sectindum opera niercetiem libro involulo Ecclesia assimilalur, qu;e prje niinio
cl.ihii(1475). terrore, piseriicaie lunc lcroporis 11011
audebit: unde
Etvidi, cum aperuhsel sigillum sevlum, el ecce ad eam corroborandam 31© novi, et liomijuuissimi
lerimmoius factus es>magnus, et sol facttis esl nigcr prseJicatoies advenieiil, Enoch \iJelicet et Elias.
lanqiiam sacctts cilicinus, ei luna lola facla esl bicitl Scquliur : El omnismons el insulw de locis snis nwlw
saiiguh; et stellm cwli cecidetunl super leriam; sic- sunl (1478). Poslqnam, inquit, ea signa, qine su-
ul ficw, miltil grossos suos, cum a vento magno peiius spiriiualiler exposita suiil, etiam secundun
nwvetur, ei ewium rtcessil sicul liber htvolulus, et Jitterain, in sole, et Iuna, el stellis appaiebuni,
omnis mons, el ittsulmdc locibsuis tnolwsunt.—Sex- tttnc inajiifesium omiiibus eiit qniacflpjuro et lena
tiira namque sigillum , sexta'est p>_edicaiio,quam transibunl, ct subilo ad juriicandum Domiuus
qttidem ultiroam foicesse put.tmus, iu qua Enoch I) . cniel; unde fiet ul oimiis mons el insulse de locis
(1474) Pr.cmiss's vaiiciniis rie Ecclesia. persecu- suoruin gloiificatio; atque lunc duplicera sloLun
lorrl.ns a qiiibus saucli necandi snnf, iiilerfecloruin aeceptur_c dicunlur.
sorlem et ielicitaiem pitciuinlial Jicatus Joannes, - (1476) QuseCitiis.us Dominus aposlolos pventtir'
corunique animas ail \iiisse subtus aliaic, hoc esl iu thuiidi fine mimueiai, Jiaith. xxjv, hic a Joamic
in possessione aeterni gaudti Deo fi uentes, et cJa- coniijmaniur. Tunc cnini fiefniiiveisalis comnioiio,
manies Yindiciainde satigiiineab ip.is super teiraro cum Antichristo s.evienli, cl oontia veritalem
efTuso,quo persecuioru.n punitjo, cl laboimn li.is pi.criic.inli Enoch et Elias adveisahuntur. Pia^vale-
indicaiitur. Plura de sialu aiiimaium post jiiorleiu bit lainen (sic Deo peunittcnic) in inuliis sedmiio,
JIICcongertinl CorneTuisct Calmel, qna; apud illos et jtisiitia, ei qttasi sol obsciiraii viriehitur, et jusii,
Icgeii.laiclinquimus. ul sleilje, carieul in depravationem. Machina etiam
(1475) Vi-io Dei ad quam j'ustorum animsp slaiim visibiJis munrii lola riissolveiur.
a corponbus separala. peryuuieiu. eorum.hoaiiiurii- - (1477) Cori. Val. : «,Siella; vero coslisitper icrraru
nem esseiui.riem, ut hnjuiiint llieologi, constilnii, cadenl; » sivequia sancli a pci.scciiiorihus liuciria-
sed nondum coinpleia, peifecla POI1111^ fcl.cil.ib buiitur, cl ju\ia ITlcram stiper leiiam (adcnl exaiu-
ni-i ciini post univcisalcm restiriectioiiem, fiel erii,
suo- rocs; sive etiam quia multi, » eic.
ruin COIJJOUIIII unio cum aniuiabus ct .oipouim (1478) Ex Cod, Yatic. couigiliir criitio.
e?9 S. BRUNOMS EPISCOPI SIGNIENSIS 6.0
su.s movebuntur, id esl ut omnes liiijus ssecuii po- A possuni. Tcncni cigo poicsi. lcm ct \ires suas, do-
icnles, omr.esque mutidi hujiis naiioues a prisiina nec, jiibente Deo, Jl.ue incipiant, quibus flanlihu.,
pravilale ad fidem Christi converteiitur. < Cum quanUi uhique perturbalio fiet, qtiid aiiincldieere'
pieniludo gentiiim inlroierit, tunc Israel salvus fiet El lali quidem vento resislere ncmo valebii, nisi
(Rom. xi, 55).» IIoc .31enim quori sequitur; qui fide Trinitaiis gratus fiieril. Ideoque Psalmista
Elieges lerrw, et principcs, el iribuni, et divilesel ait: t Non sic impii, non sic, scd lanquam pnlvis,
forict, elomnis seivus el liber abscondenl se in se- qnem projicii venius a facie lerrse (Psat. i, 4).» Sed
puicris, et in pelris monlium, cl dicenl moulibus, et quid stiper lerram nisi peccaiorcs? Qui sola lerrcna
petris: Cadile super nos, el absconditenos a facie se- et Ir.tnsiloria dilignni? Quid vcro per marc, nisi
denlis super ihronuin, el ab hu agni, quoniam veniel insiabiles et fluciuanics, qui omni vcnto doclriiise
dies tnagnus irw ipsorum, el quis poleiit slare? Pcr circumferuntur? Per arbores autem illos intelligi-
icges quiclcm lerrje, el principes, et tribunos, et mus, de quibus in Evangelio Dominus ait: < Omnis
diviies, el fones, et omnes servos, el liheros, onines arbor, qute non facii fuictum bonum, excidelur, ot
lioniincs promiscue inielligunlur, qui abscondent in ignem iniilelur (_W«../.rvn,19)..
se in speluncis et petris monlium. Quid enim per , El vidialtei um angelum asccndentemdb orlu solis,
' habentim
speluncas elpelras monlium, nisi sanclos imelligi signwn Dei vivi, el clamavit vocemagna
inus? ad qtios \elut ad turrem, et castella, elloca qualuor angelis, qtiibus datum esl nocere teirw et
rouiiifissiina, ul ab eis iueaiiiur, omnes confugient, mai i, dicens: Notite nocere lerrm, neqttemat i, neqtte
Ei tunc dicent moniibus cl pelris, id est sanctis su- arbot ibus, quoad mqne signemus servosDei nostri
pradictis, quos sine timore slare secure videbunt, in froniibus eorum. Bene quidcm angelus isie, pro-
nl super eos cadanl, id est ut eos abscondant (1479). spera el Iajlitiam annuiniaiuru.., ai) ortu solis vc-
Sic enim cadere solemus, cum ad auxiliandum, nisse describitur (1481) : iste enim luce sua, erro-
_superaliquem nos projicimus, ne ab alio occidaiur. ris tencbris fugatis, bonos separahil a malis. Habe-
Hic autem laiilns lerror, unde fiel, nisi a facie se- hit aulem signura Dei vivi; crticem \idclicet por-
Tieiilis super thronum, et ab ira agni? Qiiem siinul tans, quse et malis limorem, et bonis Iselitiam pia>
cum Ipso P.ure sibi cognospciit esse iraiuin. Unde stabit. Ei clamavil quaiuor angelis, pradicfis scilicet
et subditnr: Quoniam venit dies magnub irw ipso- 317 adveisaiiis poleslatibus, qtiibus sno tenpore
rum, qusp,utique fincin non habchil. Et qttis pote- leirse el mari nocere concessum fueiai; et dixit:
rh stare ? Nemo quidem, nisi cui ipse iralus non "TencleTeiHos.inelaxeiis impeuim, vesirjpqne tem-
nocere fcrrse, nequemaii,
fueril. (J. pestalisincuisus, nolite
iieque arboribus, qnoad usque signemus servos Dei
CAPUT VII. nostri m frontibus eorum; ut et per se zizania et per
Post liwc vidi qualuor angetos stantes super qua- se Irumenta colliganlur. Hoeautem csl iilud Trinilalis
luoi angulos leirw, tenenles qua'uor venios icriw, ne signum, quod in baptisrro omnes snscepimus, quo
~siarenl venli super lerram, neque super maie, neqtte ideo iierum s:gnandi (1482) esse dicunlur, quia
in ullam arboiem. Hos angelos, illos esse pulo, de sic in iiiiius cnjusque Ironie hoc signurn Iucebil
quibus Dominus ait • < Mitlet Filius hnminis ange- ul nulli sil dtibium quis eiit salvandus, et inter
los suos cum luba, et virtme magna, et congrcgabit Chrisli servos compulanthis (1483).
eleclos ejus a qtiatuor \cnlis (Maltli, XXVIII,51). » Et audivi numeium signaionim, cenlum quadra-
flemque : < Exibunl angeli, ei scparabinn malos de ginla qualuor miilia signuli ex omni tribu ftlioium
medio j'uslorum, et mittent illos in caminum ignis; lsrael. Cum enim tribus sini duodecim et tmaquse-
ct istis quidem dalum esl nccere lerrse, et mari, et que jJiiotiecim millia in se conlineal, dubium uou
arboribus (1480) (Malih. xm, 49). t Scd qmd per est quin cenltim quadraginta qtiamor milTa faciat.
qualuor ventos, nisi eorum poieslas.quse cuin magna Sed quai e unicuiqtie lribui duodecim millia dare
«irlute ventura esl, inlclligitur? IIos aulcm \enios I) voluerit? Nisi lorle propler numeii diguilalem, qui
Jenere dicuntur, quia nisi pjrmissi. nocere non •salis sacer in divina Scriptuia invenitur, scire non
(1479) Singularis esl liujusmodi Brunonis expo - (1481) ConveniunljjlurfS inlorpreles, quos refert
piiio;ciim omnes <'ommpiiialores liileraliler iniel- Cornelius, aiigelnm btinc csse ipsuni Clirisium Do-
lig.mt (alem ac tanluin invasurum Iiomines lerro- uiiiium qui ab Isaia cap. ix magni consili angehis
lem, et confubionem ex siguis adveiHum Chrisii ju- diciiur,cla Zachaiia cap. vi,Vit oriens;qtii iia_,cens
di<is prsecerienlibtis, ut nullibi nisi in cavernis et pacein iu universo oibe oriri fecil, q»i ascenrii. ab
,*<iitrissecuritaiem sibi csse censebuni; quare ea ortu solis, hoc esl mane surrexil, et confeslim
sludiose qurcrent, et iu ipsis celabuniur. aposiolos ad mundiilluminationem misit.
(1480) Praediclum esl Sap. \i arroaturum Deum (1482) Cod. Vat., iterum signali.
omnem crealuram a<l inimicorum ullionem, el (1485) t Qui symbolo crucis fide el moribus con-
pugnaturum orbem terrarum conlra insensalos; formati fuerint, cerlum saluiis signum in fronle
verumtamen qtiando Deo placebil; idcoque hic di- gesiabimt; Christus enim crucifixus esl, ut sequa-
cuntur quatuor angeli constiluti, tu conlinerent niur vesligia ej'us, et iessera noslrse eleclionis per-
qualuor venlos, ne effrenalo impelu lerram subvei- fecta erit illius imitaiio. Signamur in baptismo,
lcreni. Anfe adimplinda eranl alia dc quibus sc- siguamur in confirmatione, scd opera vivificum cl
•uucnlcs Joannis visioiies loqtitinlur. salutare siguum illud leddei.t, > COPMJLJLS.
641 EXPOSiTIO IN APOCAL. — LIB. II, CAP. VII. C12
possnm ; ct ego quidem plures his fore -crediderim; k(Psal. xiv, 1.) Ex tnbu Levi dnodecim millia si-
neque pulo ile aliqua tribu tot esse salvandos quot gnati. Levi -.-.-..--.«le.HKm^diciiur,el eos designat
de tribu Juda, quae semper pltis cseteris Domino qui nunquam oliosi esse volunl; seri semper labo-
adhsesit (1484). Sed quoniam de liliis Ecclesise post- rarites et in nielius proficienles, quotidie sibi aliquid
quam locutus est, quorum mulliludincm jjinumerare virtulis et bonilalis adaugenl. Ex liibu Isi.cttar
nemo poterat, ideo filios Synagogse in numero po- duodecim millia signali. Issichar, asinus forlis, eos
suil, ut mullo plures liis filios Ecclesise esse scia- demonslrat de quibus ail : <Aller allerius Onera
mus/1485). Quseenim flnitis ad infinila comparalio? portaie, et sic adimplebitis legem Christi (Galat. vi,
Seqnitur: Ex irihu Juda duodecim miliia signalh 2). » Ex tribu Zabulon duodecimmilha signati. Zahu-
JNonenim ordine quo naii sunl palriar_h_e, hoc in lon, qui in litiore maris habitans, navigio, el pisca-
loco ponunlur, non enim Judas, sed Ruben priroo- tioni operam ilabaf, Ecclesise ministros tlesignai^
genitus fuil; sed isle, quia cubile patris maeulavit, qui Christi navem, Ecclesiam scilicet regiint, et
primogeni.a perdidif, et i le, quia de ejus slirpe. baplizandi miiiisterium habent. Ex tribu Joseph"1
carnem Chrislus assumpsil, regiam dignilatem duodecim miliia signati. Joseph, accrescens, s.ve
suseepit. Judas eniin confessor inlerprelaiur, ct de ( mundi salvalor inlerprelalur, perqnem aposlolos et"
confessoribus Dofiiinus ail: < Qui me conlessus !" doctores iiuelligiinus, qui Christi militiam crescere
fuerit coram hominibus, confilebor et ego enm co- fecerunt, el veibnm Dei ubique seminanles, mur-
r.un Palre meo, qui in coelis eil (Mailtt. x, 52). »- dum f.une periclitantem salvaverunt. ExtribuBen-
Ex iritm Rtiben duodecim millia signali. lluben tiii- jamin duodecim millia signaii. Benjainin, 3X§. l-i-
dens filiutn inierprelatur, perquem eos inleliiginius' pus rapax, sive filius dexlerw, eos significat qui
qui palrisopera cousiderantcs, in creaturis Creato- scmper avirii verbi Dei (1486), sacri eloquii do-
rem agnoscunt. Exliibu Gad duodecim millia si- clr.na saliari nori" possunl; et hi quidcm sinistram'
gnaii. <_ad, qui accinctus dicilur, significat ilIos~ rclinqtienles,-per dexieram \iam^ quse ducil ad vi-
qtiibus Domiroisail: <Sinllunibi vcstri pitecincti," lam, fradiiiiitur; qualis fuit Aposiolus, qui ex
ei Iucernse ..ldenies in manibus vestiis (Luc. xn, eariem tribu n.ilu. cst (1487). QuoJ auteiii tiibus
55).» Tales ciiira verbi Dei ense scmper accincti, Dan liiter cseteras tribus non compulatur, sed pro
.itiorum, vel hserelicorum non liment exercitus. ' ea tribus Ivlaiiasse, qui non Jacob, sed Joscph filius
Ex iribus Aser duodecim millia signaii. Quid enini fuil, inlerponiiur; illud significare pulo <quod ex'_
per Aser, qui bealus, sive pinguis jmnis ejus inler- apostolorum numero, Juda alyeclo, pro eo Mathias
preiattir, intelligiinus, nisi eos qui divini cloquii /,J est subrogalus. Sicut enim Jurias Christum moiC
pinguedine alios reflcientes, secura ad _elenite vitse liadidit, ita Antichrisius, qui de iribu Dan nasci-
beatiludinem eos perducuni? Ex tribu Neplilali duo- lurus esi,ej"us servos multos inlerficiens, ipsius no-
decimmillia signati. Nephtalt latiludo iiiterprelatur, men et fidem deslniereconabiinr.
per quem eos intelligimus, qui a charitate nunquam Posl hrnc vidi turbam magnam, quam dinumaare
recedunl; de charilate namque dicilur; «Laium nemo poterai, ex omnibus gcntibus, el tribubus, et
mandaium luum ninils (Psal. xtx, fiO).» Ilemque: populis, et linguis, slanles anie thronum, et in con-
< Pleniiudo iegis esl dilgciio (Rom. XIII, 10),» Ex speclu agni, amicli slotis albh, el patmw in manibut '
liibu Manasse duodecim vtillia signali. Et Manasses eorum : el_clamabanl voce magna, dicentes : Saltt.
-quidem interpretatur oblivio. Ex ejtis tribu illi sunt, Deo noslro, et gui sedet super ihronum, et agno. Hsee
qui Christi calice inebriali onmium lerrenorum magna iurba, quse infiiiita est ct numerarf non po-
obliviseunltir. Talis erat beatus Paulus, qui dice- test, Ecclesia esl, quse non ex solis Judteis, sed ex '
hai: _ Nihil judicavi scire inter \os nisi Clnistum cunctis geiiiibifs, el tribubus, et populis ei iingms
Jesuni, el hunc crucifixum (/ Cor. n, 2). » Ex iribu in unam fidera undique collccla est. Huju3 atite.ii "
Simeon duodecim millia signali. Sed quid Siroeon, filii anle thronum stare dicuntur: qtiia omnes, ut
qui kabitaculum interpretalur, nisi eos significal t) Aposlolus ait, < sive bonl, sive mali, siabimus ante
qui hospilalitalein seclantes, simul cum Aposlolo tribunal Chrisli (Rom. xiv, 10). » Stabant autcm eV
<3;cuni: <Nonhabeinus hic manentcm civitaiem, sed in conspectu agni, qnia nequaqnam de iliis erant
futuram inquirimus (Hebr. xm, 14). > El cum Psal- de quibus dicitur; < Tollanlur jmpii, ne \ideant
misla: <Doroine, quis babilaviliii tabernaculo luo?» gloriarn Dei (lsa. xxvj, 10). » Sed quomodo sta-
(1484) De numero salvanriorumJudseorum in fine cttmscribitur; sed de Chrislianis nicil esse lurbam
miindi varise sunt sciipiorum sententise, quas refert magnam quam dinumerare nemo poterit.
Cornelius;. plures aulem D. Pauli aucloritali ad- (1486) Cod. Vat., < audienai verbum Dei.,»
hsereni, dicenlis omnem Jsrael salvandum ad Rom. (1487) Per hujusmodi nominum tribtium inter-
xi, 26. preialiones, quse .ommunes stint apud eommen-
(1485) Gura totus orbis, j"uxla Chrisli promissio- tatores, divcrsse ad salutem vise oslenduntur; sci-
nem, atitequam miuidus finem habeal, luturus sit licet quod aliqui per excellentiam fidei, alii pe_?
unus grex suh uno pastore, multo major erit numc~ charilalem, a!ii pei. conlemplum mundi, hi per
rus Cbrisl.anorum salvandorum , quam Judseorum, Evangelii propagationcm vilam scternam conse-
qui etipsiin Chrislum credenl; acpioinde, utbene quutuur, etc.
notat S. Bruno, eorum nuinerus a S. Joanne cir-
CJ.3 S. BRUNOMS EPISCOPI SIGNIENSIS «4
Jjanl? Ajnicti stoJis albis, indiiti videlicel carne B nomine passi sunl. Et laverunt slola^ suas, el deal-
immortali et incorruptibili, et"bonoium 'opeium baverum eas in sanguine agni. Est enim stola la-
\esie caTididali (1488). Elpalmw in manibus eorum; I.tiis vesiis, id est ad talos usque peilingens, pet
qnibus inimicoium suorum omnitim eos viciores quam, carnem iiiteiligimus, quae Chrisli sanguine
exslitisse significabaiur. El clamabant voce ma- reriemplo sttper nivcm dealbaia esl; ideo enim ex
gnt, dicenles : Salus Deo nostro, qui sedcl supei 2119 Cbristi latere" sanguis simul cl aqua exivil,
ihronum* ei agno : merilo ei salulem oplanl, et de ui nos redimeret el Javarel. Sequitur : Et qui iia
salute graiias agiinl,* a qnO se salvatos esse co- lavati el mundati sunt, ideo sunt anle thronum Dei,
gnoseunl (1489). ubi iromuiithis el coinquinalus stare non polerit; el
Ei omnes angeii stabanl in circuilu llironi, et se- scrviunt"ei die «c nocie, sine intermissioncvideli-
"
iiioriim, el qudluor aiiimalium, et' cechlerunl in cet et jubilanies el iaudatites Deum in coelesii
corispecln ihioni infacies sims, et adoraverunl Do- Jcrusalein. Et qui sedel in throno, habital super-
minnm, dicentes: Ainen. Benedtciio^ el clarhas, ei illos." quoniam nulii alii potestali subjiciun.ur; sed
sapieniia, eigraliarum actio, -honor,~virlns, el forli- solus Deiis est illorum priiiGeps.
tuilo Deo tioslro in ^sweula smcuiorum. Amen. De „ ' Non esurienl, neque sitient amplius, neqve cadel
throno namque, et senioribus, elqualuor animalibus super illos sot, neque uilus mslus, quoniam agnus,
satis superius dictum csl. Poslquam sariclorum qui in medio throni est, regel illos, el deduceteos ad
niuliitudo lnnumerabiles iauries, ct gralias Domiiio vitm fonles aquatum, et absterget Deus omnem la-
egil, conJeslim eorum voci respondentes angelorum crtjmam ab oculis eorum. Non enim esurire el si-
excrcitus circumstanles ceciderunl in facies suas, lire potejTinl qui summi honi -visione saturabuntur.
el adoraveruni, dicenles : Ainen, id est, sicul di- At vero neque cadel supef illos sol, rieque ullns
citis, Ita fi.it._-_.ilbenedictio ab o.nni crealura, e( seslus, quia nulla tribulationis adustio, nullus lor-
cbriias nobilitatis, el sapicntia operalionis, el gra- menioi.im ardor supereos ullerius descendet. Quare
liaium actio Je benelicils, et honor cignilalis, el hoc? Quoniam agnus, qui in raedio ilironi est, Id
virlus regiminis, et foriiludo superandt iuimicos esl Filius, qut esl in sinu et corde Patris, reget
Deo nostro in ssecula sscculorum (!490). Amcn. illos, ei deducel eos ad vitse fontes aquarum, qui-
Et respondens unns de senioribus dtait milii: Ili, bus rcfecti, neqtie famein, neque sitim, neque ca-
qui amicli suhl stotis albh, qut sunt, el unde venerunl? lorem vel.sestum paiiunlur. El abstergel Deu&
Et d>xAtlh : Doinine, lu scis. Et dixit mihi: Hi suitt, omnem lacrymam ab oculis eorum, quia nihil unde
qui venerunl de itibulaiione mngna, ei ttiveiunl stotas C flere et dolere debeanl adest. Qui enim seminant
suas, el deulbaverunl eas in banguine agni; ideo sunl lii lacrymis, in gaudio metenl vilam selernam.
anie ihronum Dei, ei sertiuni ei ilie ac nocle iu lem-
plo cjiis, ei qui sedei ht throno, habitat bitpci illos. CAPUT VIII
Bealus namqtie Joannes in pcrsona Ecclesije cogita-
bat, qui essenl HII candidati, quos 'ante ihronum Et eum aperuissel sigillum septhnum, factttm est
slaie \ideba^, ideoque interrogatur' ab uno' de siteniium in cwto, quasi media Iwra. Seplimo sigillo
scriioribus, quos esse, vcl rnde venisse opinclnr? aperlo, faclum est sileniium (1491); quia jamjiou
t_ui non SUJCcreriens, sed illius senieniiaTn audiie erit riecesse ut alter alleri loquatur: omnes enim
volens, non se, sed illum sciie respondit. Hoc enim omni.i scicnt : tunc eniro -faeie ad faciem videlri-
omnes seniores pr__dicaverunl, hoc in sanctis Seii- mus qttem nunc per speculum videmus et in amig-
ptu.is iuieirogaii lespondent: Inleiroga P.uilum, et maic. Quod aulem ait: Quasi media hora; ad hoc
dicti tibi : <~Nonsunt eoiidignse passiones bujirs valet: quia, qiiamvis post judicium nullain Ecclesia
lemporis ad fuluram gloriam, quse revelabilur' in fiat prsedicatio, silentium Imperfeclum posuil. Quia
nobis (Roin. vui,'' 18).» Ail eigo; J_.i-__.n_, qui ve- iierum a capile incipiens, de eisdem est loeuitirus.
Ineritnt de ttibulalione magna, quam non solnni a D Ait eigo :~Et cum aperuhsel sigillum seplimum, in
..ersecutoribus. \erttm etian. in faroe el' sili, iu qtio omnia secretarevelavil/faclum esl silentium in
fiigore el ir. <.Ua_e,muliisque aliis modis pro Cliristi coelo; per se quldem coriiinuum ei selernum, mihr
f.1488) Ycstis beatorum in coslo, postquam in rimus, vultuscjus lumineilluslrati, lunc elevabimjir
resurreciionceirrein asstinipserjni, ei il iinmoriali- ad repeleudas ei grates, ad magnificandam bonita-
las, incorruptibilitas, peifeciaque in oronibus poien- tem, el ad cselera ejus altiihuia celebianda, quae'
tus gloriflcatio, ul nilul ad omnirooriam felicitaiem niodojionnisi in _enigmale et in speouio cognosci-
cis tlesil. inus; sed lunc facie ad facieni ctim videbhnus et
(1489) < Magna, » inquii S. Augusl. Serm. 11 laudabimus.
D.' sjnctis, «,voce decaijtanf, qul magna gratiarmn _'(1491) Magnum in hoc silenlio coniineri rayste-"
actioue recolunl, non sua se vir.iue, scd ipso auxilium ex pluribus interprcuiionibus, quas refeitt
liaivie, tribulationum impugnantiuin supeiasse cer- Coruelius, cons.at. Qnis eorum ventalem atligerit,
larom.i.» non est meum judicaie; non iinprobabHe est m eo'
(1490) Usquedum hoc in inundo sumtis infirmila- slgnific.iri aaTniialioncm, et stuporem' quo CCBIIIP-.
lis et tgnoraniiaj humaiise velamine circtimaniicii, abrepii suiil, ctiiii aperto sepiimn sigillo cognove-
ac.us ciciiriignos laudis et honoijs Dei ehcere non runl quie anle cxlicimim judicium sccuiufa rrau*
\alen.us; ctun vero ante coiisiicctum ejtis apparue- ni mundo, qu.eque subinde Joaimesannuuiiav.-.
EXPOSITIO IN APOCAL. - LIB. 111,CAP. VIII. OtC
(545
aliis verbis, _t_r_-._.
aulem, quia angelis iterura loeulurus eral, per me- qure superius dixerat, .qnamvis atidietis.
diam horam inlerruplum esl. Atque pene cadem loqui ccepil, sicutin sequenlibus
LIBER TERTIUS.
- 320 #' wdi septem angeles slantes in conspeciuA et voces, et ftilgura, ci lerrwmolus magnus. Dixeraf
Dei, el daiw sunl iliis sepiem tubm. De his enini enim supeiiiis quod angelus, habens ihuiibuliim
sleiil ante aliare : nunc autem dicit quod
seplem angelis, nihil ad prsesens loculurus est, cio- aureum,
nec ad illum locum perveniat, ubi ail: El seplem ipsum .lnnibultim accepit atqtie de igne altaris
ongeli, qui habcbanl seplem lubas, paraverunl se ul jmplevil.-el lliuribiilum quidem, carnem Chnsii;
tttba caiieieni. lnleiiro videamus quid sequilur: allare vero, crucem signilicarc dixiraus (1495) :
Et alius angelus venii, el stelit anle aliare, habcns accepit ergo angelus iburibuhim, Chrisius vidplicet
thuribulum aureum, el datasunt illi incensa mittla carnem suam, et implevit illnd de igne allaris:
ut darct de oralionibus sanclorum omniumsuper itl- alapis scilicei et flagellis, clavis et spinese coronse,
tare aureum , quod est ante thionum,et ascendil cruci et acelo, omnibnsque opprobriis eam suhji-
fumus incensontm de oralionibus sanclorum, deinanu ciens; et tali quidem igne Salvalor noster pro nobis
angeti coram Domino.Ilic enim AngeiusChrislus esl, exuslus est: accepit autcm, icleodicil;-quia hiinia-
qui de Virgine caniem_suscipiens, Palris voluntatem nitas ex lolo'in polestate divinitaiis sese tradide-
mundo annuntiavit (1492). Stctii anlem ante al- rat. Unde ipse dicebat; < JS'onmea, Pater, sed tua
tare, quia non limuit--crucem ascendere, in qna B volunlas fiat (Luc. xxn, 42), > Quod auteriiait : El
jpse sacerdosct sacrificium se ipsuni pro nobis Deo misit interram; dupliciterinlelligi potest, she qu,'a
Palii hosliam placabilem immolavil; habens lliuri- caro ejus, postquam igne tribulationis et opprobriis
hulum aureum, preliosum videlicet corpus, quod plena et âiiala fuil, in lerram, id est-in sct>'*i-
de Virgine Matre suscepit, in quo etipsa divinitas, crum eam Dominus misit, el fribus diebus j'a_ere
et virtutum omnium abundanlia redolebat. Et data permisit; sive eliam misit in terrarii, quia nbique
sunt ei incensa mulla, quia sauclorum aromaia et terrarum per discipulos VJOSejus passio prsedica-
oraliones parum odoris habebani, antequam in hoc lur, Misilaulem, .juando tlixit : < Ite in universum
lliuribtilum imponerentur : ipse esl enim mediaior niundum,, prsedieate Evangelium orani creaiur_e"
Dei el hominura, qui noslras oraliones Deo Patri (Marc. xvi, 16). » El facla sunl tonitrua :'docloii-
rcprsesental; unde et subdilur : Ut darel de oratio- bus ubique ahisone Deum1 laudanlibus. Et \oces,
nibus sanclorumomnium super allare aureum, qtwd populi, scilicei sua peccala coiifilentis. Elfulgura,
ezt anle thionum. Ecce aliud altare, quori aureuin virtulum ulique el niiraculorum signis coruscami-
esse dicitur, per quod providara et sapienlissimam bus. Et tcrra. molus magnus:aliis ad fidemvcnien-
Dei memoriam inteliigimus. Et sie yidelur esse di- tibus, 32.1 aique aliis conlra fidem ssevieniibus.
ctum, quasi prsedictus angelus cum aureo thuribulo G El sepletnangeli, qui habebanl septetrilubas, para-
de.altaTi crucis, sttper altare aureum sanctorum po- verunl se, ut luba<caneient. Ilis aulem*expedilis, in
nat orationes. Et Dei quidem memoria altare dici- qtiibus Cbrisli nativitas, el passio breviler conline-
lur, quia nullum sacrificium valet, cujusotlor earo ttir, ad ea rcverlilur, qusesuperuis riarranda susce-
non tangit. Et ascenriit fttmus incensorum, factns perat. Seplem onim angeli, seplem doctores suiit,
subauditur,, de orationibus sancloruni, de manu septem \ero fubseseplem prsediealiones. Nam quia,
angeli, qui eas .oJfercbat coram Domino : gratia ul supra*di_itnus, lempora non sunl nisi seplerii;
naraque minislri chara facla esloblatio. ideo angeli el ttibrp,' qnamvis pene innumerab lcs
Etaccepil angelus lhuiibulum, et imptevhillud de sinl, non lamen dicuniur nisi septem. Sic auleni ct
igne allatis, el misit in lerram, el facla sniiQoniliua, Ecclesias, quamvis j.lures sinl, non tamcn seripsil
(1492) Hjectnyslicej'uxta morem suumexp.icavit conspeclu divinse raajeslatis tuse. Iia D. Th. III p.,
Brurio; verum non desunl qu'f vere el proprie si- q. 83, art. 4 ad 9.
gnificari angelum velint, ulsuiit-seiJlem alii qui ttiba (1495) Suscepta a Brunone mystica loci liujus
canere, el phialas ctTunderea Joanne memoranlur. inierprelalione, eam usque ad finem sludiose pio-
Pulanl enim, ul Aretas, Ribera et alii, peculiai-em sequitnr, omnia ad Christum, et ad Ecclesiam rcfp-
esse angelum, qui celebranti sacerdoli assistat, eum D rens, in quo nou roinus iiigenium, qtiam pietas spp-
adjuvet et dirigiu, ejus preces et hostias Deo offe- cianda est. Reliqui sanc expositores de plagis, scu
rai, sive is angelus sil cusios celebranlis, sive cu- de calamitatibus, et in impeiium Romaiuiro pio
slisaltaris et templi, ad.hanc custodiam etoblalio- varietate temporuin effundendis amplissi.ne .iisbe-
iiero sacriflciorumpeculiariier a Deo depulalus. Hu- runt. Et revera si bjsce vaticiniis laci.t jam "peracla
jusmodi exposilio plane cohseret cum oratione conferantur, vera fuisse confiiebimur; adcoque ea
quam in canone missse recilamus : Supplices, ie eliam indubia habeuda sunt, quae obvenienl muiulo
fogainus, omnipotens Deus, j'ube Iisec profeni per ari fincm versuro.
oiantis sancti tuigeii lui, in sublime allare luurii iu
G47 • S. BRUNONiSEPISCOPI SIGNIENSIS 648
nisi septcm; scplcm qnidem Eeclesiis.septem angeli A corde"stio dicebat : < In ccelum ascendam, supra
Beplemque lub_esufiiciunt. cceli sidera exallabo solium meum (Isa. xiv, 43).»
El primus angelus luba cectmt, el (acla esl grando, Et lalis quidem mons ille esl, de quo Dominus ait:
~ i Habete fidera Dei; araen dico vobis, quicunque
el ignis mistus in sanguine, el mhsus est in ierram,
et lerlia pars lerrw combusla esl, et teiliapars arbo- dixerit huic]monli: Tollere etmillere in mare, etnon
»..»»combttblaesl, et omne fenum viride combustum Ii_osila\eril in corde suo, sedcrediderit quia quod-
est. Primo namque angelo tuba canenie, id est pri- cunquedixerit, fiai, fiet ei (Marc. xi, 23). » Hic au-
mis doctoribus prsedicare inchoaniibus, facta est tem mons igne invidise, odii, pravique desiderii
gramlo, et ignis mistus in sanguine; id est ira, el in- semper ardet, qui in mare et iiilermundi hiijuspro-
dignalio, non sine •mullorum pernicieel calamitaie; cellas missus, discordias el Htes concilareîon ces-
namqui aposlolis eredere noluerunt, ideoira, et sat. Unde lerlia pars ma'ris sanguis facia est, id est
indignatio, et Turor dcscendit super eos. Unrie Apo- oninis illa doctrina, et scienlia, quse a duobus Te-
stolus ait: < Alifs sumus odOr vitse ad vitara; ahis slamenlis discordat, sive philosophoruin, sivehsere-
odormortis admorlem (// Cor. JI. 16). > El Domi- ticorum sil, nihil aliud est, nisi sanguis el pecca-
nus in Evangelio : < Si non venissem, et loctilus eip tum; qui ergo ea utiintur, moriuntur; unde etsu-
fuissem, peccaiuro nonhaberenl; nunc aulemexcu- hriilur : Et moilua esl teriia pars creaiurw,jjuw
salionem non habent de j.eccalis suis (Joan. xv, hubebat animas in mari. Animata enim creatura,
92). » Scd quia non dicit a quo grando, et ignis iste qna. in mari morlua est, id esl, quse amara el er-
Jjjptus sit, el de Dco, et de diabolo inle.ligi polesl, ronea sapienlia inebriala a verilale diseedit, illi
quia nihil ille, njsl permissus operatur, secundum sunt de quibus Aposloltis ait: < Quta, tum cognovis-
illud :_t Misit eos iniram indignationis suse,indi- sent Deum, non sicut Deum glorifleaverunl, aut gra-
gnalionem, et irara , et Iribulaiionem, immissiones lias egerunt, sed evanuerunt in cogilationibus suis,
per angelos tualos (Psal. IAX\II, 49). e Tali enim e'l obscuralum csl insipiens cor eorum : dicentes
grandine, talique igne, terrani, et peccaiorcs isle euim esse sapienles, stulti facli sunl (Rom. l, 21). >
nequam conterit, et exnril. Unde et subdilur :-Ei Cur aulem tertia pars moriatur, supra diclum est.
missus est in ierram. Sed quid egil ? Sequitur. Ter- Sequitur. Et leriia pars navium inieriit. Suni enim
tia pars letrw combusta esi el leitiapars aiborum uaves bonse et malse. Bona navis heati Pelti, in qua
combusta est. Seri quis est, quod sola tertia pars cum apostolis Chrisius residebat, el seplem quidem
'comhur.lur ei dissipatur, cum ulique niullo jilures pr_e.!ict_e Ecclesise seplem naves sunt (I49S): in
j.sinlilH qui salvantur (1494) ; i Mulli eniin sunt Q qnibus vero Judsei, hseretici, el philosophi navigmit,
vjjcali, pauci vero electi? n (Maiih. xxn, 14.) Duse jpsa esl lerlia pars navium, qu_einteribit.
eigo parles qusesalyanlur, prselali et subditi intelli- 3_22 El iertius angelus luba cecinit, et cecidil ae
gunlur; de quibus Dominus ait: t Siduo ex vobis cmlo stella magna, ardens tanquam facula, et cecidil
consenserint de omni verbo quod pelieriiis, fiel in terliam parlem fluminum, el infonies aguarum, -et
vobis (Matih. xvm, 19). » Tertia vero pars, quse nomen slellw dicitur absinthium, et facla est lenia
neqtie inter prselatos Ecclesisp, neque inter subditos pars aquaium in absinthium, el mullhudo hominum
cnumeratur, haeretici sunt omnesque infideles, qui morlui sunt de aquis,qumamarw faclmsunt. —-Terlius
procul dubio igni tradentur inexsiinguibili. Et hsec enim angelus luba cecinil, quando tertia praedicatio
quidem terlia pars secnndum numeri quanlilatem coepit, in qua slclla magna ardens lanquam'facula
ijlis duabus major erit. Exuritur ergo terra; corpora de ctelo cadens, in lerliam parlem fluminum, et in
1
videiicei infidelium exuruntur, el arbores qu_e fju- fonies aquarum cecidisse narratur. Quando aliquis
1£lum non ferunl : < Oinnis arbor, quce non Jacil hserelicoium ab Ecclesia3fide divisus, qui magnosa-
iruclum bonum excidelur, et in ignem milletur pientise Iumine splondere videbatur, omnes illossuse
{Mallh. JII, 10). » Et omne fenum viride combuslum amaritudinis felle infecit, qui puram el sinceram ft-
csl, populus videlicet luxurise et voluptali deditus, I) dem tenere neglexerunt. Toties enim de ceeloslella
qui solummodo mvndi floiem, viridilalem et pul- cadit, quolies aliquis fidelis per hseresinTab Ectie-
-iiriludincm concupiscil : - Yere eiiiin fenum esl sia separatur; sed quanio astulior et sapienlior esl,
populus (Jsa. vii, 8). » tanlo raaj'orera flammam ferre videtur, elquamvis
Et secundus angelus tuba cecinit, el lanquam mom tolus de coeio cadat, tamen non nlique cadit, ubi
magnus igne ardens mhsus est in mare, el facja esi enim eral, ibi cadit. Cadil aulem in tertiara partem
ieilia pars maris sanouis, et morlua.esl ierlia par-i fluii.inuin. Duo autemfluinina,duostintTestanienla:
eieaiurm, qum Itabebat animas in inari, el lerlia pars foiites autem lol sunl quot el doetores. In his autera
naviutninleriit. — Secundusnamqueangelus tuba ce- nemo cadil,quia nulla hajresis in eis est. Terl.uin
cmil; quia posl primam sccunda rjrsedicalio coepit, ergo fltimen, in quo h-eretici cadunt. ipsura esj
ct tanquam mons magnus igne ardens niissus est ii) quod ipsi faciunl : faciunl enim, quoniam corum
mare. Mons enim magnus ille esl, qui quondarii in hseretlca doclrina inprsediclis Jluminibus non inve-
(1494; Cod. Yat,, < qui pereunl, qtiamllli qui sal- lum prseriicabat. Bonanavis,| in qna cumctc.
aposiohs
Yaniur. » Chiistus sedebal. Et scptcm quUem.»
(Hyj)Cod. Yal., i in <juaChrisltis residenspopu-
6i9 EXPOSITIOIN APOGAL. — LIB. 111,CAP. IX. 6S0
nitur. Et merito stella absinlhium vocatur, quia ad Arunl.i Sed quamdam lertiam novamque dodrinam
illius herhse similitudinem, quse hoc nomine cense- imitanles, el subj'eclos, et prsclatos parjier rcspue-
lur, felle, omnique amarltudine plena est; cujus runt. Has - autem duas paries Iiabet Ecclesia, si
saporem illefugit qui cum Propheta Domino dicit: qua teilia est,- ipsius non esl. _Sequilur ; El tcriia
< Quam dulcia faucibus meis eloquia tua, super mei, pais stellamm. MuJti enim__bh_ere_icisdecepli stinl,
et favum ofi meo (Rsal. cxvm, 105). » Et facla est qui propier doctrinamctscientiam quam habebanl,
lerlia pars aquarum in absinlhium; illa videlieet lanqttam slellse in Ecclesia splendere videbanlur.
qusc de hserelicorum corde manat, el quse a prsedi- Quia ergo coelo et Ecclesise' fidei firraiter non ad-
clis fluminibus non nerivalur. Sed quid sequitur ? hseserunt; ideo ab hsereticis percussi stint. Sed
Etmulti hominum mortuisunl deaquis, quia amarse qualiler percussi ? Ita ut obscuraretur lcrlia pars
factoe suuf ; amara est ergo hserelicorum doctrina, eorura, et diei non lucerel pars tertia, et noctis simi-
monifera et venenata : < Venenum aspidum __ub liler. Quse sit aulem tertia pars quse obsctlralur,,
labih. eorum (Psal. xm, 3). » Fuge ergo has aquas, saiis chclum est. Sedqnoroodo diei et nocli, perfe-
Christiane, noli eas hibere : nota sunl flumina, noii clis et imperfectis, sapientibus et insipienlibus pars
sunl fontes aquarum salientium in vitara selernam, illa lucere polesl, quae el regem sequitur tenebra-
de quibus, si biberis, non silies ultra. B rum, -et per erroris iler incedens in fumum 32§
Et qttarius angelus tuba Kecinit, et- percussa est desinil et caliginem? Nam ct ipsius solis teriiain
iertia parssolis, et tetlia parslunai, el terlia pars.stel- parlem, de qua jam dixiraus, in tantiim hsereiici
laium; iia ut obscurarelur tetlia pars eorum, el diei offtiscaverunt (1499), ut ipsi quoque sapienies dubi-
non luceret lertia pars, el noctis simUiter. Prsedicat tarent quid eligere debuissent (1500).
angelus, excilatur li_ereticus; neque enim fortasse Et vidi, el audivi vocemunius aquilw volanlis per
isle loqueretur, nisi prius ille aliquid dixisset, quod medium cwlum, dicentis voce magna : Vw! vw! vw
hujus fidei contrarium esse viderelur. Notandum habitantibus in lerra! Nam quia aquila aldus volal,
autem quoniam in secundo Iibro lyrannorum per- et oculis irreverberalis, prse cseterisanimalibus solem
secutio describilur; ita el in hoc ierlio Iiserelicorum acutius inluetur, eos in Ecclesia desigTrat, qui et
plenissimeconlinetur (1496); quse quidein persecu- sajrientiores sunl,et-Dei notitiam majoremTiabere
lio tanlogravior illa fuit, quanto meliores sunt ani- meruerunt. Vidil ergo lieatus Joannes et audivit
mse quam corpora, quas isti perscquebaiitur. Hsec hanc aquilam, doctorem scilicel aliquem per me-
_>ulerohseresis de qua nunc loquilur, proprie Aria- dittm Ecclesiarum sollicite discurrentem, el quan-
aorum et Sabellianorum esse videtur, qui de ipsa Q tum populo imminebat, quantumque seandalum in
divinitate prave disputantes, alii unitalem, alii Tri- Ecclesia emergebal, magna voce dicenlem. Hoe
nitatem negabant (1497). Unde et hic dlcitur, quia enim et ipse Dominus in Evangelio ait: .Vseiiiiindo
revcussa est leriia pars solis. Quid enim per solem, ascandalis (Malth. xviu, 7).» Sic autem et docior
rusi Dominum ipsum, a quo orania illuminaiuur in- isle videns tanlam hseresim, lanlaque hella con-
telligere debemus ? Solis ergo tertiam partera Arius trajsanclos exsurgere, utsibiquisque caveat, magna
percutiebat, quando Filium a Patre dividens, ipso voee admonet, dicens : Vw! vm! vw habilantibus~hi
minorein esse dicebat. Sed.nunquitrsimililef Sa- lena ! De cseteris vocibus (1501) Irium angelorum,
hellius lertiam solis parlem non feriebat, quando qui erant tuba cariituri, sribaudilur amodo tractare
lolius Trinilatis unam dicebat esse personam 1 Hsec incipiens : eslautem titulus eorum quse sequuntuf.
aulem hseresis in lanlum crevil, ut pene loluia ad CAPUT ix.' '.-_.* y-
se mundum traheret (1498). Unde et subditur : /.. El quintus angelus tuba el
cecinit, vidi stellam de
percussaest teilia pars lunm. Quod aulem luna Ec- ccelocecidtsse in lerram, el dala esl illi clavis pulei
clesiam significat, nemo ignorat qui saci'as Scriptu- abyssi, et ajieruit puleum abyssi, el ascendll (umus
ras inielligil. Percussa esl eigo lertia pai's lunse, putei, sicut fumus fornacis magnw, et obscuralus est
quia omnesilli hac hseresi perierunt, qui neque~do- D sol, et aer de fumo putei. Qninto enim angelo fuba
cloribus credere, neque inler auditores esse volue- canente, siella de ccelo inlerram cecidit, quia,
(1496) Brunonem hac in interprelatione seculi sed quod exislimaruni; calholieam, quam subdoli
sunt alii expositores, ut viderecst apud Cornelium, Ariani luebantur in sensu pravo, quem necessario
Calmetum, Yiegam, elc. non ferebant verba ipsius formulje, "qu_e poterat
'
(1497) Cod. Vat., denegant. catholica censeri.
(.*98) Hic forte aliquid deest, quodli_ec conjun- (1499) Cod. Yat., obscurarenlur.
gat cum periocha, in qua S. Bruno loquitur de iite-
resi Ariana. Sabelliana cnim, cum qua videtur con- (1500) Qui versati sunt in eeclesiasllca historia,
nexus sequens se.rmo, non adeo amplos habuil fines, si ex multis hsereses tantum Arianam el lJelagia-
nec adeo Christiano nomini fuitluctuosa, ut Ariana. nam mente observabunl, quam longa quamque
Illa enim, lesle Epiphanio, duntaxal in Mesopolamia acerba intulerinl mala in Eeclesiam videbunt, ul
et circa Romam obiinuitv Ariana vero, siculi no- non simplices modo, sed clariores in doctrhia et in
tissimum est, adeo_Traudu!enla fuit ut fere omnis dignilatibus -deceptos lugere debuerit. Revera tunc
Christianus orbis visus sil Afianus, non quod epi- lerlia pars stellarum obscurala appaiuit.
scopi in concilio subseripseriiil formulje, quam Aria- (1501) Cod. Vaijc, tuow.
nam inlelligerenl, seu a calholica doclrina alienam,
PATROL. CLXV. 21
65- S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 55,2
quinta jjrsedicalione incipiente, diaholus eam ferre A qui nihil timens, slaiim ad piimam interrngatio*
non valens, Ecclesiam fugiens, inler iniquos et pec- nem se Chnstianum esse congtetur : qui pra timoie
catores habitationem sibi paravit; ut, quia verba aliquo Christi nomen occullat, hic signum Dei in
vitse coercere non valuil, saltem conlra sanctos ini- fronte non habet. Tales ergo; id est falsi Chrisiiani,
quorum lurbas concitaret (1502). El dala est illi sive etiam qui signum Dei nunquani receperunt, ut
clavis putei abyssi. Abyssus infemum, puteus ejus Judsei et pagani, facile ah hserelicis decipi possuni.
Antichristum significai, clavis pulei poteslas dia- Fentira aulem lerrse, et omne \iride, omnisque ar-
boli esl. Unde elsubdilur : Et aperuit puieum abyssi. bor fruclifera, et in paradiso Dei, quse eslEcclesia
Nam (1503) ante hoe lempns puteus abyssi, id est plantata, eorum fraudulenta versutia non lsedettir
os Anlicliristi clausum erat; qualis aqua in abysso quia sancto Spiritu eain vivificante, tam fortis vi-
conlineretur, nesciebatur. Diabolus ergo clavi po- ridisque est, quod nullo veneno oecidi poteril.
tentise suse hujus nequissimi os ad loquendum ape- Et diclum eslne occidetenl eos, sed ul cruciarent
ruil, el quidquid sceleris et blasphemiarum infer- mensibus quinque, el crttcialus eorum sicut crucialus
uus habebat, liujus nefario ore miseris suis audilo- scorpii, cum petculii twmineiii. El in diebus illis qum-
ribuspropinavil. Sequifur : Etascendit fumus pulci rent Iwminesmoriem. el non invenient ehm, elcupien 1
sicul ignis foinacismagnw. Icleo enim Anliehrisius " mori, et fttgiel mois ab illis. Tanta est enim iniqui-
disitur, quia Christo contraria operafur. Ergo quia tas malignorum spirittium, qui in eis locustis sedent
Christus esl lux vera qua lotus mundus illumina- el habitanl, ul, si divina providenlia eis frena laxa-
tur, merito de ore Antichristi fumus el caligo ascen- rel, uno moraenlo omnes bomines inferimeient.
dit, qua ipse sol et aei obscuratur; unde et subdi- Sed quia non possuiil, cruciani, ul possunt. Hoc
tur : El obbcuralus esl sol _. aer de fumoputei. Tanta autera mensibus quinque : quinque namque mensi-
enim erit hujus obscura el fraudulenta bseresis, btis li-ccdiaboli membra cruciandi potestatem ha-
tar.iaque nubes deceplionis ul ipsius solis j'ustitije befe peihibenlur, qui numerus, qttoniam imper-
Chrisli Dei nostri nomen pene deleat, obscuret et fecitis esi (siquidem neque annum, neque dimidiuia
ad nihiium 1'edigat. Aer quoque non lucebil, quia complet), bievi lempore Aniicbrisium regnare si-
erroris caligo ubique lerrarum densabitur, quse gnilical; irihus enim annis, et diroidio suse iniqui-
Deuro inter el hominem posita ab eorum oculis ip- tatis poteslatem exercebit: < Nisi enim Domiiius
sius claritalis lumen abscondet. sbbreviasset diesillos, non fierel salva omnis caro
Ei de (utno vulei exierunt locuslw in leriam,et daia (Malih. xin, 20). i Possumus auiero et sic intclli-
est illis poleslas, sicut habent poteslaiem scoiptones gere, ui, quamvis loto illo iempoie liomines decipere
\terrw; et prwceplum esiitlisne Imderenl fentim lenm, nonposset, quinque tamen illis ultimis mensihus,
neque omne vhide, neque omnem aiborem, nist lan- signis etprodigiis, omnique decipiendi arti opcram
tum homines, qui non habenl signutnin fiontibus suh. dabil, tit quasi Dcus adorelur, colattir el venere-
Locuslse namque, quse de fumo putei in teiram tur, ita ut in lemplo Deisedeat, ostendens se
exierunt, roultiludo hsereticorura est (1504), quiab lanquam sil Deus. Nam el Salomon ail: < Ante rui-
iniqui hujus horainis errore exorti, lotam deva- nara exaltalur cor (Piov. xvi, 18). » El merilo
stanles terram replebuiH. Et bene locustis hcereiici quinque mensibus cruciantur, qui Crealorem suura
computantur (1505) quia, soluti et sine jugo, leriam quinque corporis sensibus offendere non tirauerunt.
et Ecclesiam Dei ubique voraci aviditate depopulati Sed quomodo cruciaiUur-? Sequitur : Et cru-
non cessant. Qua_ sicui scorpiones polestalem ha- ciaius eorum , ul crucialus scorpii, cum percu-
Jbere perhibeiHiir, qui longis-ulnis suse decepfionis iil hominem. Unde datur intelligi quod non tsn-
eos quospossuni complectentes ei ad se liahenles, tum aperla persecutione , qtianlum occulla persua-
novissime cauda feriunt, elposl mulla pocula sin- sione homines vtilnerabil. Qnod aulem ail : Et in
cerse fidei, susehaereseos venena infundtinl. Si enim diebus illis quwrenl hominesmorlem, el non invenieni;
a principio suam hseresim propalarent, nemo eis rj dnpliciler inlelligi polest. El mali quidem, quia ul-
credere vellel; ideo ergo veriialis 324 verba prse- timum tremendi judicii diein ,jam manifestis signis,
ponunt (1506), ul falsilas subsequens suscipiatur. ajjpropinquare videbunl, magis niori vellenl quam
Prsecipitur autem illis , ut nihil aliud lsedanl, nisi eadem tenibiiia pati : velleni enim impii mori sed
liomiiies, qui signum Dei in stiis frontibus non ha- non possunt; viveni igitur, ut nunquam moitispe-
hebanl (1507). Signiim namque Dei in fronte habet, riculo careant. Quod si de bonis intelligalur, tania
(1502) Prosequitur S. Joannes statum Ecclesise obscuiitafe remaneant. anle xd

valtcinans, cujus priorum seculorum victoriis invidil (1503) Cod., namque temporis.
diabolus, triumphaveral enim deJucians, de idolola- (1504) Hsec eadem interpretatio est Lyrani, An-
iris ct de primis li_erelicis; novos htijus generis reoli, S. Antonini, et carri. Bpllarmlni, elc, quos
Iiostes, hteresiarchas dico in Lutliero, Calvino et ciiat Cornelius. Quot htereticorum monslra, veluti
eoruro sectaloribus excitavit. Aperlus quodammodo inleslus locuslarum exerciius ex Lutheranismo el
fuil puteus abyssi, cuin tot publicarunt eirores et Oalvinismo prodierint scripiores nostfi teslantur.
blasphemias sub specie reforinalionis EccTesia., ut (1505) Cod. Yal., cotnparanlur.
evangehca veritas multis in regms el provinciis (1506) Cod. Vat., pioponunl.
obscurata fuerit, et modo etianijn eadein lugenda (1507) Id. cod., non habenl.
055 EXPOSITIO IN APOCAL. — LIB. III, CAP. IX. ' 654
erit tribulatio et angustia, lanlusque limor, he ab A sonat, veluli currus niultorum equorum , cum in
iniquis decipiantur, ut mori cupiant et esse cum bello graditmtur; unde cum strepilu , supej?biaet
Chrislo : < Erit enim tunc persecutio lalis, qualis garrtilitate eorum prsedicatio magis agi videtur,
non fuil ab inilio sseculi, ita ut in errorem inducan- quam cum ratione et veritale.
lur, sifieri potest, etiam electi (Maitlt. xxiv, 21). » Et habebanl caudas similes scerpionum, el aculei
Et hoc est quod boni limebunl; unde magis mori eranl in caudis eaium, el polesias earum nocereho-
quam vivere desiderabunl. Sed fugiel mors ab eis; minibus mensibus quinque. Per 'caudara enirn, quse
ut ad pum diem perveniant, in quo divina dispen- poslerior animalis pars est, ultima actio I__erelic_e
sationedehocmundo migrare anle sseculaprsede- pravitatis inlelligitur, quse caudis scorpionum simi-
stinali sunt. Sequitur : lis dicitur; quia sicul scorpius cauda percutit, sic
Et shnilitudines locuslaium similes equis paratis ethsereticus, cummultahonapriusprsedicet elosten-
ad prwlium. Et super capila eat um ianquam coronw dal, in fine tamen occultuin virus infundit, quoani-
stmiles auro . el facies carum sicut (acies hominum mashominum pei_ral.il ad interilum. Unde et sub-
(1508). Diximusenim per locustas , hsereficos signi- dilur : El aculei eranl in caudh eatum. Nam et Apo-
(icari, qui bene equis paratis in prselium assimilan- slolus ait: t Aculeus peccali mors (/ Cor. xv, 59).>
lur,quiaarroganlisefastusemperbella concupiscunt; " Poitanl ei'go luerPlici mortera in eaudis, quia finis
de quibtis Psalmista : t Dissipa geules quse bella consihi ipsorum morlis vuinere non carebil. Sequi-
volunt (Psal. LXVII,31). r Porlanl aulem tanquam lur : El polestas earum noceic Iwmmtbusmensibus
coronas similes auro super capita, quia garrulilale quinque. Cur autem quinque mensibus nocere di-
el sophismaiibus contra sanclos disputantes, cum cantur, superius exposuimus.
veritati acquiescere nolunt, ne vicli videantur, vi- El habebant super se regem angelum abyssi, cui
ctores et sapienles a stullis et miseris hominibus nomen Hebraice Abaddon, Gimce aulem anoMtjiv,
esse creduniur : corona nainque victoriam, aurum el Laline habens nomen exlerminans. Vwunum abiit,
vero sapientiam designal. Habenl ergo coronas. lan- ei ecceveniunl duo vm post hmc. Quis est enim hic
quam auro similes, quia non veraciter, nec sapien- angelus abyssi, nisi Antichristus, qui el puieus
ter viucunt, sed quasi victores esse videnlur. Facies abyssi*supra vocatur? Coeleslisergo nuntiiis, Cbri-
\eio hominum reprsesentanl, quia de Scripturis di- stus, (arfareus Antichrislus ; ille ad coelos, iste aJ
vinis testimonia proferenles, rationabiliter se loqui tartara suos invitat. Et sicul Gbrislus esl rex om-
velle promiilunt. Sed quia in his facile superanlur, nium firielium, ita et Aiilichris.us rex est omnium
quasi scorjjius cauda ferienles, ad dialeclicas quse- p lioereiieorum ct infidclium. Cujus nomen ueatus
jstionessese converlunl. Cuni aulem fera sint cru- Joamies tribus principalibus linguis cxprimerc vo-
deliores, hominum taraen simplicilalem se habere luil (1509) ut omnes eum cognosceieni, omnesque
simulanl. eum vitaient. Quis enim exlermiiiantem non fugial?
jB. habebanl capiilos sicul capillos mulierum, et
Exferminat enim et prius quidem exira terminos fi-
denies -eouiin sicul leonutn eranl. Quid enim per
hserelici nisi eorum dei et Ecclesise,deinde vero extra terminos supernse
capillos -uulierum, quos Iiabent,
viiain mollem, muliebrem et in cmnem luxuriam Jeiusalem, omnes sibi obedientes ex.erminal et
dissolutam intelligimus. Hoc enim Aposlolus intel- clim<n..i.Quod autem v_ej'am abiisse dicitur, pri-
inam ejus dtscipulorumque ejus, quos et locustas
iigens prsecipit mulierem 3J_.5 velaie caput suum.
IJahent aulem el deules, sicut Jeones, quia et omni- appellavit, proedicaiioneraintelliginuis; Iribus enim
hns detrabunt, el leviter provocati lacile iraseunlur, annis regnabit, tribus prsedicalionibus prsedicahit,
el ad se vindicandum, quasi leones, quod in animo atque liibus vsehoraines affliget.
gerunt, slalimin denlibtis elverbis ostendunt. Et sextus angelus tuba cecinil, el audivi unum ex
Et habcbant loticas, sicttt loricas (erreas, et vox coinibusallaris aurei, quod esl anle oculos Dei, dicens
atarum earum,sicul vox curruum equorum mnUorum sexlo angelo,qui habebat lubain: Solvequaluor ange-
"
giadientium in betlum. Ferreas aulem loricas hsere- los, qui ligatt sunt in fluminemagnoEuphrale. Quin-
tici habenl, quia dialecticis argumenlis et syllogis- lusnamqueetsexlus angeius,dequibtts jaro diximus
morum coiicalenalionesic sua "dogmata tuenlur, ut et dicturi sumus, doctores Ecclesisecriint, quoium
ipsis qiioquesenlenliis veritalis non facile dissolvan- temporeveiiieiisAntichrislus,eorum prsedicaiionibus
tur. Habenl autem el alas, quibus velociler circum- suisfalsisseimoiiibusobviabil.Iloc aulem altare omni
quaque volantes, suas hseresesomnibus manifestaul; piilchritudiue etsapienlia decoratum,in quo Cliri.ii
per quas nihil melius quam eorum discipulos inlel- passio, omneque ejus sacrificium qualiier fucrit,
ligere possumus; quarttm videlicet alarum vox ita qualilerquefieri debeat, plenissimeconlinelur, Novum
(1508) Quamvis supramemorati hseretici, ex quo mamque subversioiiem justorum probeque crcdpn-
falsas doptrinas suas effuderunl, multis malis Eccle- tium miniiabuntur.
siam affecerint; altamen persaepe vicli ac profli- (1509) VersioLaiina vocis Grjecse, ut nolat Cor-
gati a validissimis fidei propugnalorlbus concide- nelius, adriita esl ab inlerprele. S. enim Joauues
runt. Yerum extremis temporibus , et Antichristo GrseceApocalypsimscripsit.
dominante, fortiores audacioresque fient, exlie-
'
- 655 S. BRUNOMS EPISCOPl SIGNJENSIS 656
Tesiamenloni-esse credimus, cnjus qualuor cornua, A mijlia referunlur hoc significare puto, ut quia no-
quatt;ori.v_ngelistasesse])utamus.QuodbeneanteDei vem siinl angelorumordines, ad decimum qui ce-
~ oculos esse dicitur, quia cujus spiritu conipositumest, cidil dena millia referamus (1514). Per millies ergo,
ab ej'us oculis, el memoria non recedit. Est eliam qui numerus mulliplex est, eosiufinilos et innume-
anle oculos Dei, quoniam sancti, qui Dei oculi vo- rabiles intelligamus; at vero per vigesies, in quibus
- canittr, omni lempore iliico sanctificantur (1510), et his decem conlinentur, decimum malignorum spi-
in eo se exercent. Loquiliir ergounum ev qualuor riluum ordinem ex malis hominibus duplicalum esse
cornibus altaris, id cst aliguis evangelistarum (quod demonstrat. Nihil ergo aliud esl vigesicsmillies dena
• enim unus dicit, omnes dicunl), et admonet sex- millia, nisi quod innumerahilis malignorum spiri-
. tum angolum, qui habebaf tubara,ul solvat qua- tuum ordo eliam ex pravis hominibus sit duplicatus.
tuor angelos in flumine magno Euphrale ligalos. El iia vidi equos in visione, et qui sedebant super
(1511) Quid enim aliud faciunt doctores, nisi quod eos, habebanl loricas igneas, et hyacinlhinas, el sul-
- aliaiis corntia, id est qualuor Evaugelia docent el phureas, et capita equorum erant lanquam capila
- prsedicant? Prsecipitergo Evangelium lmic sexlo an- leonum, el de ore eoium procedil igms, et fumus, et
<• gelo, id est euilibet doctoruro, ut qualuor angelos, sulphur. Quid enim per equos, nisi hserelicos?
:"
qui in prtedicto flumine ligali erant, ipse solvat, id Qtiid per eorum sessores, nisi malignos spiriius in-
• estsolutos esse ostendal. Hoc namque flumen, quo teIIigimus?Non esl ergo roirum si se per abrupta
< nullura aliud majus est, mundum esse significat vitiorum tales equi prsecipitant, quos tam feri et
(aquse enim multse populimulti), et quia quaiuor insani equites calcaribus slimulant indeficienlibus.
sunt muiidi partes, qiialuor quoque angeli esse re- Habenl igitur maligni spirilus loricas, quibus se
"
, feruiHur, qui nunc qtiidem , quoniam secundum de- suosque milites tueantur. Quse bene ignese, hyacin-
siderium suum facerenequeunt, ligati esse dicunlur: thinse et sulpburese perhibentur, ut, quod jpsl ad
at vcto lunc soluti erunt, quia cuuctis suis \iribus tulamen suseipiunt, hoc eis in delrimentum (1515)
niundum 326 vexabunt. Si aulem yis scire ubi vertatur. His lamen armis in hella ruunt, his mise-
unum cx cornibos altaris ista prsecipial, lege Mal- ros honiines serrant et vincunt. Aliis enini se
tha-iiiii, ait enim : « Cuin videritis abominationem igneos et iratos ostendunt, ut quondam per se et
desol-lionis, qusedicla esi a Daniele prophela, stan- per menibra sua, martyribus faciebant: aliis ckros
tem in loco sanclo, tunc qui legit, intelligat (Malilt. et hyacinthinos, el quasi de coelesiibus venientes,
xxiv, 15). » Cum enim Ecclesise angelus , el doclor in angelos Iticis fransfiguralos (hyacinthus naroque
Anlichrislum in lemplo sedenlem videbit, quid aliud _, cceloin colore similisest) quos vero luxuri-e et tur-
J
dicere polerit, nisi quia diabolus solulus est, et pitttdini deditos vident; eos sulphuraas armis aggre-
dies ullimus appropinquat? diunlur; hoc enim unicuique submtnistrant, in quo
El soluli sunt quatuor angeli, qui parali erant in ejus animum deleclari eonspiciuiu. Capila veroequo-
horam, et dtem, el mensem, elannum, at occideienl rum, per quos hsereticosInielligimus, leonum cajji-
terliam parlem hominum, et numerus equeslris exer- tibus sirailia esse dicunlur, quia sicut leones ita b_e-
cilus vigesiesmillies dena millia audivi numerumeo- relici erudelilate et sanguine gaudent, de quibus
rum. Soluti sunt, inquil, angeli, quos voce Evange- bene per Prophetara dicilur : c Sepulcrum patenscst
lica sexlus angelus nuiifiavil esse solutos, qui pa- gulliir eorum (Psal. v, 10); »[ilemque : < Virttm
rali erant in horam, et diem, et mensem, etan- saiiguiniira et riolosumabominabiturDominus (ibid.,
num, ut quos videlicet In hora superare non pos- 7). i El de ore eorum procedit ignis, el fumus, el
sent, per diem inlegrum eos persequi non cessarenf, sulphur. Igois quidem iracundise, furoris el odii,
et qui in die (151-1) non vincei-entur, per loluni funius aulem erroris et csecitatis, quia, ne Deum
- jnensem tentarenlur, quos vero neque per roensem
cognoscant, mentes hominum caligare faciunt. Per
expugnare possent, saltem longa quasi anni obsi- sulphur vero, quid aliud inlelligimus, nisi eorura
' dione Tale est ergo ac si diccret, quia iQ lurpes fetidosque sermones, quibus Dominum bla-
" subjugarent.
parali erant sine inlermissione et omni lempore ut sphemare non liment.
persequerehtur et occiderent terliam parlein ho- Ab Ids tribus ptagis occisaesl ieiita pars hominum,
niintim, illam videlicet quse neque inter Ecclesi.e de igne, fumo et sulphure, qni pi ocedebatex ore ipso-
prselatos, neque inter subdilos compuiata, tertiam rum : poteslas enim equoium inoieeslel in caudis
divisionis et porlionis (1515) oblinet locum , de qua eoruin, nam caudm eorum similes sunl serpeniibus,
quidem parte satis superius dictum est. Quod autem habentes capila, el in his nocent.Terlia namque pars
numerus equeslris exercilus vigesies millies dena hominum qu_e occisa perhibetur, ipsa est de qua
(1510) Cod. Vat. illud scrutanlur. estcongruus, quia Euphrales aluii Babylonem ; Ba-
(1511) Aliqui commenfalores, pro his qualuo.. ( bylon aulem typus est regni diaboli el impionim,
. ngelis , quatuor praecipuos dsemones intelligunt , eic. lia apud Cornelium.
qui quasi prsesunt*qualuor orbis partibus : ligati (1512) Cod. Yat., sic autem el qui in dic
autem sunl in passione Domini ne lanlum noceanl (1515) Cod. Yat., prmdiciionis.
liominibus, quara anle. Hi in fine mundi rursus (1514) ldem cod., reducamus. _
soivpnlur, ut grassenlur punianlque impios. Hi au- '15I5J Cod. Yat., in toimenla.
.em ligali suiH iu Euphrate. Hic enjm locus ad hoc
65? EXPOSITIO 1N APOCAL. - LIB. III, CAP. X. ' 6Si
jam .fepe diximus : nonenim. in duabus Ecelesise A _. lroducitur(1517),septimi angeli menlionem faciens,
parlibus liseretici habenl poleslalem. Et illi quidem in diebns vocis_ejus cuncla dicit esse complenda.
igne.pereunt, quia limore affliclioni., iribulalionis El vidi, inquit alhim aiigelum forlem descendeniem
et angusfiarum, se hsereticorufn dominalioni subji- de_ cwlo. Hic est enim angelus magni consilii,
ciunt. Quos autem erroris et deceptionis callidilale hic est angelus Teslamenti, de quodicitur : < Et
excsecant, eos procul dubio fumus suffocat. In sul- slatini veniet ad lemplum sanclum sttum Domi-
phure vero moriunlur, qui in eorum lurpissima nalor, quem vos quserilis, et angelus Tesla-
ieiidaque conversalionedelectantur, et ut licentius menli, quem vos vullis (Malach. m, 4). » Quem
pecca_e possinl, eoruni nefandoconcilio associanlur bene fortem dicit, qui (1518) ininiicorum fortissi-,
alios ergo minis, alios calliditate, alios scelerum mtim superavit. De coaloautem descendere videtur,
iinpunilaie subj"iciunt. Sequiiur : Poteslas enim nl nemo illuceum asccndisse dubilare possit. Erat ,
equorum in ore est el in caudis eorttm, In ore quidem autem nuhe amictus, id est humana carne indutus;
ad persuadendum, in caudis ad decipiendum; qtii de quosciiptum est : < Ecce Dominus a_.cendet su- ,
enim dulci eortim cantilena deleclati fuerint, ultima. ,- per nubem levera, et ingredietur .Êgypiurii (Isa. _
deceptionis cauda percussi, veneno insanabili inter- ' x.ix, 1). » Hsec est enim illa nubes, noslii videlicet
ibunt. Unde et subditur : Nam caudw eorum simi- B - Salvatoris humanitas, quse irobre fidei totum mun-
ies sunt serpenlibus, habentes capila, et in his nocent. dum irrigavit. Iris aulem eialin capite ejus, quavel-
Omnis namque diaboli deeeplio a serpenle coe- ut pro corona ulebatur, ut sicut jam semel aquis .
pil, 327 el"'» serpentem desinit; quidqtiitl hsere- triumpbaverat, iia secundo per ignem triumphai.- ,
tici dicanl, quidquid suavilatis et dulcedinls sihi rus esse scialur. ,Iris enim principales riuos habel
ostendanf, cauda tamen cavenda est, ultima locutionis colores, viridem scilicel et rubrum; elalter quidem
verba observanda sunl, serpentes sunt, qusesequun- ,• aquara, aller \ero Ignem designal. Et facies eral ut
tur lahiles, loriuosi et venenosi, cave ne decittiaris; sol, qualis quondam transfiguralus tribus disciptil.s
siquidera primi homines a serpente decepli sunt. in monte apparuil, hujus splendore Juganlur tene-
Et cmleri homines, qui non sunt occisi in his pla- brse, qu_e, de fumo putei exorlse, in caliginem cuncla
gis, neque pwnilentiam egerunl de operibus manuum converierant. Et pedes ejus tanquam columna ignis.,
suaium, ui non adorarent dmmonia et simulacra au- Pedes enim apostoli sunt, de quihus dicitur: <Quam
rea, el argenlea, el wrea, et lapidea, et lignea, quw speciosi pedes evangelizaniium pacem, evangelizan-
neque videre possunt, neque ambulare, et non egeiunt tium bonal » (Rom. x, 15.) Qui merilo columnse
pwmienliam ab Itomicidiis suis, neque a veneficiis ignis assimilantur, quoniam et fortes sunl; neqtie
snis, neque a fornicatione sua, neque a fuilis suis.^C a rigore 4idei flecti possunt, et suo splendore lotum
Illi, inquit, quos hseretici decipere potuerunt tribus mundura illuminarunt, quibus Dominus ait : < Yos
plagis supra diclis occisi sunt, cseteri vero, qui his eslis lux mundi (Matth. v, 14)/ » El habebal in ma-
plagis non sunt occisi, et tamen propter peccata nu sua librum aperlum. Librum namque aperlum
sunt digni morie, ut Juda_iet pagani, illi, subaudi- utriusque Teslamenti scienliam intelligiinus. -t Vicit
tur, inlelligantur qui neque pcenitentiani egerunt emm Leo de tribu Juda (Apoc. v, 5), > qui et librliin
de operibus nianuum suarum, ut non adorarent d_e- prius clausum, et signalum aperuit, ejusque secreta
monia el simulacra, elc. (1516). Qiiantum enim mysleria reseravit. Et quia prsedicli angeli figuram
poeniteniia vaJeat, 'in his verbis declaratur. r audivimus, etiam qtiid egerit amodo audiamus.
CAPUT X. < El posuit pedem suum dexirum super maie,'sini-
Et vidi allerum angelum forlem descendenlem ae slium autem super terram, et clamavit voce magna,
cwlo amictum nube, et iris in capiie ejus, et facies quemadmodum cum leo rugit, El cum clamasset, lo-,
ejus eratj.it sol, et pedes ejus lunquum columna ignis, cula bunl septem toniliua voces sitas, il cum locuta
et habebat inmanusua libellum apertum. Quamdam fuissent'seplem tonilrua voces suas,_ego sciipturus
hoe in loeo digressionem beatus Joannes, imo Spi- „, eram; et audivi vocemde cmlo dicentem mihi: sigria,-
ritus sanctus, qui ei loquebatur, facere videtur. qum locuia sunl septem lonilrua, eijwli ea sciibere.
Cum enim de septem angelis, tuba canentibus loqui Dixiraus eniin pedes Domini esse aposlolos, quos et
_ pvoposuisset, cumque ad septimum nondum perve- supra mare, el super terram Dominus posuil, uleos
olsset, qusedam alia intei'posuit,~qu_e Ionge ab hac ubique fuisse inlelligamus. In omnem enim terram .
materia videntur esse diversa. Quod fortasse ideo exivit sontis eorum; el supra mare quidem_ad bapti-
fecit, quoniam Christus, qui hic ad loquendum in- zandtim, supra terram vero ad pfsedicandum. s Ego,
(1516) Duplex horoinum genus his exiremis pla- men eadetn malitia et incredttlitas obcsecabit.
gis punicndum dicilur; hi sciiicet qui dolos et falsa (1517) Qui hic iiiducitur aiigejus ex mullis infer-
ii_ere_icortmi dogmata non prsecaverunt, el illi qui preltbus idem ipse Chrisius est; nam plus aliqnid
de pravis geslis, aul de incredulitate per"poeniten- supra angelum exigit potestas illa qua valel, ma-
-tram Deo non salisfecerunt. Ct in diebus Noe cum jestas oris, et apparafus, ac dpmum iris, qusecaput
fabricaretur arca multi imminero universale dilu- ambii (Apoc. xi, 5). Deus sequitur : < Dabo dnohus
vium non crediderunt; ita finemundi appropinqnan- testibus meis, et proplielabunl aiuieli saccis. » lu
te, quanquam iierata signa et prodigia pimimain Caliueu
Dei in impips vind.clanrannunliabunt, plurimos ta- ^(1518) Cod. Valic, qtwniann
659 S. BRUNONISEPISCOPl SIGNTENSIS 060
inquit Aposlolus, planlavi, Apollo rigavit (ICor. m, A Et vox quam audivi de cwlo iterum loquenlem
6); . et quia 3SS major labor est pr__dicarequam (1519) mecum, el dicenlem : Vade, accipe librum
baptizai-e, elquia jjlura adversa prsedicatores, quam apertum de manu angeli slaniis super maie el stiper
haptizalores patiunlur; ideo sinistrum pedem super leiram; el abii ad angelum dicens ei ul darel milii
terram, dextrum aufem super mare posuisseDomi- libfuin, el dixit mihi : Accipe, et devoia illum, el fa-
nusdicilur. El clamavil voce magna qnemadmodum ciet atnaricare ventrem, sed inore luo erit dulce tan-
cum leo itigil. Quori enim ubique auditur, magna quam mel (1520). Prius enim audierat voccm de
quidem voce proferlur. At vero Chrisfi prsedicatio coelo dicentem sibi, ne ea qua. toniirua locuta fue:
ubique narratur, ubique Christi Evangelium prsedi- ranl, scriberel; nunc aulem eadem \ox prsecipil ut
calur; quod ulique, quasi leo rugit, quia vicloriam libj-um de manu prsedicti angeli apertum accipiat:.
et Jortitudinem manilestat. Quo clamante, septcm < Tempus enim tacendi, ul Salomon aii, et lempus
lonilrua locula suni, quia, eo prsedicanle, septem loquendi (Eccle. m, 7); J liberenim apertus indical
sancti Spiritus gratise in ejus ore resonabanl. Sed quia ad hoc ei datur, ut prsedicel. Abiil ergo ad
qnid est qtiod vox de coelo veniens signaie tanttim angelum, accessil ad Dominum, rogavit ut ei sub-
jubet, scribere vero Aposlolum prohibet ea quse se- ministraret, quid ejus populo nuntiaret. Non enini
ptem (onilrua loquebantur? Quod enim sciihimus, B aposloli loqutinlnr, sed Spiritus sanctus in eis. Et
poslerorum memori_e tradimus. Unde Aposlolus : dixil ai.gelus : Accipe, eldevota illwn, et faciel mna-
< Qusecunque scripta sunl, ad nostram' doctrinam itrare venliem iutim, elin ore tuo eiildulce lanquam
scnpta sunt (Rotn. xv, 4). » Quod vero signamus, mel. Liber isle, quem sancli devorare jubenlur,
oecullum esse volumus. Vox aiitein de coeloveuiens, utriusque Testaraenli scientia inlelligitur; qtise in
scribere proliihel ea quse in Evangelio loquitur, di- ore quidem dulcis, sed in venire amai-a esl; dulcis
cens : < Nolitesanclum dare canibus, et margaritas in ore, amara in slomacho, dulcis ad audiendum,
spargere ante porcos (Matth. vn, 6). i Audierunt amara ad faciendum. < Qt.am dulcia faucibus meis
ergo apostoli quse S. Spiritus lonitrua loquebantur, eloquia lua super mel, el' favum ori meo (Psal.
omnibus tamen omnia proclere prohibili sunt; non cxviu, 105). » Cum enira ea legimus el audimus,
enim omnia oranibtis dicenda suiit. Unue Apostolus, adhuc in ore ea habemus, cuin ea facere nitimur,
inquit: < Audivi arcana verba, quse non licel ho- quasi in stomaehi venlre collecfa digerere lahora-
mini loqui (// Cor. xn, 4). » Alia ergo omnibus mus. Cui enim propJielarum evangeliorunique expo-
pandunt alia clausa et signata in menle tenent, se- sitio ad legendum el audiendum dulcis non sit? Sed
cundum illud : < Yobis datum esl noscere myste- r nunquid similiter ad faciendum ? Lii.enier Salvaloris
rium regni Dei, cseteiis autem in parabolis (Lv.c. verba ille audierat, cui post cselera Dominus ait :
vni, 10). » < Adbuc libi unum deesl; vade, et vende 'omnia
El angelus, quem vidi stanlem super mare ei supei quse habes, et da pauperibus, et sequere me, et ha-
terram, levavitntanum suamad cmlum, eljuravit per bebis ihesauros in coelis (Malih. xix, 21). » Cui
viveniemin swcula swculorum, qui creavtt cmlum,el quam amarus cibus iste invenlus fuerit, demonslra-
omnia quwintllo sunt, el terram, et ea quw in ea tur, cum subdilur: <Et tristis abiil, quia multas ha-
sunl, quialempus amplius non eiit. Sed in diebnsvo- hebat possessiones, » Sequitur :
cts sepiimi angeli, cum cwperil tuba canere, consum- Et accepihbrum demanu angeli, el devor-avieum,
mabitur myslerium Dei, sicut evanyelizavilper setvos et cum devorassem eum, amaricalus esl venter meus,
suos prophelas. MOsestenim eorum qui juranl, ad el erat in ore tneo tanquam mel dulce, et dixil
ca manum extendere, per qusc jurant. Ad coelum 3_§9 mild : Opoitel le iieiumprophetaiepopulis, et
ei go Dei Filius raanum levat, quia in ccsloesl Pa- genlibus, el Hnguis, el regibus mullis (1521). Ideo
ler, per quem jurat. Omnis enira ejus sermo jura- enim liber ei aperlus dalus esl, ul non jam sicul
menlum est : quoniam quidquid dicit, fnmum et prius vejiia signaret, sed cunclis ea audire volenti-
slabile esl. Jurat ergo per illum qui semper vivit, et D bus propalaret. Hjec quiclemsecundum diversa lem-
nmiquam nonerit; quia lemporis rautabilitas am- pora accipienda sunt; non enim omnia lempoia apta
plius non erit. Sed seplimo angelo tuba caiiente, sunt docliin_e. Sicutenim agricolanon omni lenipor.
omnia complebunlur. quse a prophetis prsedicla fue- seminai, ila et doctorem non omni terapore prsedi-
riiut, ei quod posl prinium judicium juraverat, quod caieoporiet, et ideoaliquando Dei minisieria celant
non induceret amplius aquas diluvii super lerram, et signant; aliquando librc aperlo omnibus mani-
uunciterum j'uralur, quod coelum transibit, et terra. festant.
Hsecenim duo judicia iris illa significabat, quam in CAPUT XI.
capite Ghrislus habebal. Et dalus esl mihi calamus similis virgm, et dixit
- (T519) Cod. Yal. : El oudivi vocemde cwlo iterum

aperiebantur. Sed ut illa seria medilaiione introspi-
loqueniem. cere coepit, viditquecalamiiates mundo adventuras,
(1520) Senliuntalii, quos refert Cornelius, hunc prsecipue vero Antichrisli perseculionem, jnulto-
.ibrum ipsam esse Apocalypslro, hoc est fulurorum rumque jtisloium subversionem, summopere indo.
j-evel.uioncm, qu_easpeclu jucunda et dulcis videri luit et ingemuii S. Joaiui.es.
n.oiuit; curo plurima secreta omnia ei abscondita ei (1521) Hoc ex loco oj'ta e$i nminullorum opiiiio,
4561 EXPOSITIO 1N APOCAL. — LIB. III, CAP. XI. 662
mihi : Surge , et ntelire templum Dei, et allaie A Iribus' annis major cseteris in Ecclesia perseculio»
el adorantes in eo; atrium auletn, quod esl fo- fiel, ideo, quamvis ab inilio usque in finem mali
ris lemplum, ejice foras, et ne meliniis itlud, quo- Ecclesiam calcare non cessenl, quadraginta tan-
niam datum est genlibus, el civitatem sanctam ium et duobus mensibus eam dicit esse calcan-
ea'cabunl mensibusquadraginla duobus (1522). Cala- dam.
mus enim, qui ei ad metiendum dalus est, regula Eldaboduobtistestibusmeis,et prophetabunl diebus
fidei et vlvenriidisciiilina accipilur; liseeenim regttla mille ducentis sexaginla amicli saccis. Hi sunt dum
recta est, el ad quod, el quanltim se unusqtiisqne olivw, el duo candelabra in conspeclu Domini ierrw
eilenriere debeat, insinuat, unicuique sua tribuit, slanies; el si quis voluetil eis nocere, ignis exiet de
et secundum propria officia omnibus sibi congfuen- ore illotum, et devorabit inimicos eorum, et si
tia partilur. Et dixilinihi : Suige, melite iemptutn quis eos voluerit Imdeie, sic oporlet eum occidi.
Dei, el allaie, et adorantes in eo. Surge, inquit, Hi enim duo testes juxta litteram Henoch et Elias
pelle forporem, quia cseteros ad surgendum admo- intclligunlur; spiriiualiler autera omnes Ecclesise
neie dehes : ipse prius surge, et qui verlris cre- doclores, qtii duorum testamentorum testiraoniis
dere noluerit, opeiibus credat. El melhe lemplum rojjorati, testes Dei rite vocantur. flis autem dat
Dei, per qtiod Ecclesiam intelligimus, cujus men- B Dorainus prophetandi minislerium , ul prsedicent
sura erit ab ortu solis el occasu, ab aquilone et cliebus mille ducentis sexaginla ; tot enim prsedica-
mati . Metire et altate, fidem videlicet, qua nihil vil Christus (1523). Ergo qnia servorum prsedicatio
altius in Ecclesia stare videtur, cujtis quidem tnoii- in numero quoque dierum Domini sui praedicaiioni
snra est, ul unum el verum Deum in unitate et convenire debet, tolidem dies ct isti pr_edicahunt.
tiinilate adoremus. Neque enim ab his terminis Quod quidem de omnibus quodammodo inlelligi
tiltcrius pregrediamur. Melire etiam ariorantes in 330P°lest; cum nihil aliud prsedicent doclores,
eo, qtiid prselati, qnidve subj'ecti ageie deheanl, nisiea.qnse in liibus annis el dimidio Chrisius
edoce. Nemo supei'biat, cui honorem, honorem. cui prjedicavit; merilo diebus mille ducenlis sexaginla
limorem, timorem. IHeênimbene mensiis non esf, prseriicare dicunitir, qui ulique numerus ires annos
qui nimium se exlendeus, suo se majori prseferre in se el dimidium coniinei. Erunt autem amicll
n.lilur. Alrium auteiv, quod esl foris tetnplutn, ejice saceis, quibus cseleros ad pcenileiitiam provoca-
foias, elnemeliaiis illud, quoniam datum est genli- hunt (1524). Vilibus enim veslibus usgue hodie
bus. Per alrium eiiim, in quo otiosi confabulari poenitenles uti prsecipimtis, qualibus et Ninivitse
solenl, Judsei et hseretici inlelliguniur, qui utiqtie _, in prsedicatione Joiv-ea majore usqucad minorem
foras templum e.iciunlur, quia in sanctorum con- indiiii referunlur. Hi sunt duse olivse.quia nunqv».rn
gregaiione non erunt. Hos auiem, quia haaresi et oleo misericordise carent, per quos et cseteros in-
fabulis inanibus vaeant, et quia geniibus, viiiis teliigimus de quibus dicitur : < Filii tui sicul no-
scilicet, et malignis spirilibus dali suni, non meli- vellse olivaruni in circuitu mensse itue (Psal. cxvn,
tur Apostolus. Ut quid enim meliretur? Nullius 3).» Itemque : < Ego aulem sicut oliva fruclifera in
enim mensurse stmt, omnibus se prseferunf. De quo- domo Dei (Psat. LI, 10). » Hi stiiit el duo canriela-
rum numero ille esl qui super omne qtiod dicilur bra, qtiorum Iumine atque doctrina mundus iste
Deus, aut quod colitur, se exallat. Et civilatem illuminatur. Qui semper slanl in conspectu Domini
ianctam calcabunt niensibus qtiudraginia duobtts. terrse, siquidem visione divina non privanlur.-Ignis
Qnadraginta namque duos menses, ires annos, el atitem, qui exil de ore illorum, et devorat ininiicos
dimidium complent. Tol enim annis prsedicavit eorum, ille est de quo D .minus ail: <Jgnem veni
Ohrislus, tol regnabit el Aniichrisius. Et quia illis mitiere in terram, el quid volo, nisi utardeat (Luc.
quod S. Joannes inler \ivos servatus fuerit, ut ralos aiunt perfeclioics et electos, qui nequidquam
siinul cum Henoch et Elia, firie sub Antichristo pe- D ssevientibus persecutoribus Diocletiano el Maxi-
riclilante venlurus sii rie Chrisliana lide prsebere miano, et denuim ijiso omnium lyrannorum crude-
testimonium quemarimodum illi cle lege natur.e, et Jissimo Anlichristo, fideles perseverabuni. Pro
<JeMosaiea; legis veritale lestimonium prjebebunt. parfe \ero exteriori, sive atno templi intelligunt
Yeium S. Joannem diem extremuin obiisse Epbesi tepidos el immorigeralos Chrislianos, qui in ho-
aHalis suae anno 93, docent Etisebius, Hieronymus, slium fuiore, viueque discrimine deficient. Tem-
Angusiinus, Beda. Per Evangelium aulem, quod pus autem lmjusce exlremse perseculionis XLII
liberalus ab exsilio Pathmos, el ad episcopalera mensibus prsefinitum asserilur, post quod Ecclesia
Ephesinam-sedem restiiutus postea sciipsit, iisdem viclrix non ultra lurbabitur, seri gloriosior exsurgel.
Paliibus asserenlibus, sterum propbetasse populis, Viri. Cornelittm, ef Calroet, elc.
et gentibus, el linguis, el legibus inultis ostenditur. (1523) Quia seduclio Anlichristi tribus annis cum
Pictis Mirandulanus S. Joannem evangclisiam in dimidio duratura est, ul diximus, toiidem diebus
vita conservatum, uf Henoch et Elias fuere, acriter contra eum prcedicabunt, et prodigia magna opera-
propugnavil. Jjuii.ur duo prophetse a Deo anissi, nt sint duo fe-
(1522) flane Joannis visionem, quam Biuno spi- stes veritatis,-qui tomiiiuniter Henoch et Elias
«itualiter exponil, agilque de firie ac de opsnbus credtmiur, ad hoc in coelumpost-vitse cursum ele-
ejus, communiler censent alii inlerpretes in tem- vaii.
plo calamo commensuralo reprjeseiilari Ecclcsiam (1524) Cod. Val.,f<..._>_.s.
iti duas parles divisam, In ejus interioii parte figu-
663 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS | CG_
0xu, 13). » Hic est ignis charilatis, de quo Apo- A tua jacent. Yidentur autem per tresjdies, et dimi-
slolusait: <Si esurierit inimicus tuus, ciba illum ; dium, id est lolo tempore regni Anticlnisli , sive
si silil, polum da illi: hoc enim faciens, carbones omni tempoie prsedicalionis Chiisli. Nam quia per
jgnis congeres super caput ej'us (Rom. xn, 20). » tres annos et dimidium Christus praedicavit, non
Tali ergo igne devorati et occisi, subilo ex inimicis immerito omnis ejus prsedicalio tantum temporis
amiei Jient. Possumus autem et per luinc ignem, obtinere dicitur. Quod aulem dies pro anno pona-
ultionem divinse malediclionis intelligere. lur, audi quid Ezechieli Dominus dical: <El assu-_
Hi Itabent poleslalem claudendi cwtnni, ne ptual mes, inquil, iniquilalem 'donnis Juda quadraginla
diebtts piopheliwipsorum, el poteslalem habenl super diehus, diem pro anno, diem, inquam, pro anno
aquas converiendi eas in sanguinem, el percuiere dedi libi (Ezech. iv, 6). » Corpora autem Hlorum
lerram omni plaga, quoliescuiique votueiinl. Hoe in monumeiHis poni non sinuntur, quia, quanlum in
cnim et secundum lilteram vcrum est; quod hie. ipsis est, omni quiete ct beatiludine eos privaiit,
idem Elias lcmpore Jezabel fecisse legiinr; quando neque credunl eos habere vitam posl mortera, qtios
clauso coplo, non pluit tres annos cl menses se\. lam dura virient occidi morle, secundum iilud:
Qtii etiam in sanguinem aquas converiil, quando t Yisi sunl oculis insipientium mori, et aestimala
quadringentos prophetas Balaal iuteifeeit, iaulaque H est aflliclio exitus illorum [(Sap. iu, 2).»Itemque :
jjlaga illis ttibus annis terram percussit, ut pene < Nos insensati vitam illorum tcstimabamus insa-
,omnes fame imerirent. Spiritualiter autem, ccelum niam et finem illortim sine honore (Ibid. v, 4). »
ne plual, claudere, est impios et peccalores verbi Et habilantes lerram gaudebunl super 331 hlos,
Dei pluviis nolle irrigare. Aquas autem vertit in et jiicundabiinlur, el munera milicnt, quoniam hiduo
sanguinem, qui haerelicorum scientiam falsam esse piophetm nuciaveiunl eo*, qui habilanl super lerram,
doeet, et plenam sanguine el peccaiis. Terram et post dies tres, el dimidium? spirilus vilw a Deo
auteni omni plaga perctilil, qui pro suis sceleiihus inlravit ineos, etstelerunl superpcdes suos, el timor
iniquos anathemalizat el rpprehendil. magnus cecidil super eos, qui viderunl eos. G.udent
Et cnin finieiinl leslimonium suum, beslia, qum enim mali de morte bonorum, qui maj'ori licentia
ascendit de abybso, faciet adversus eos bellum, peccant, nemine eis in aliquo contradicente. Sibi-
el vincel eos, et occidel illos, et jacebunt cotpora illo- que niunera mitlunf, quia nullum timenles, aller
i um-in plaieis civitalis mugnw, quw vocaitir spirilua- alterum ad flagitia perpefranda conforlal. Qualiter
tilcr Sodoma et JEgyplus, ubi el Domhtus eorum auteni viri sancli peccaiores crucient, qui sola ter-
cruciftxus est. Et videbunl de populis, et liibubus, rena et transiloria diligunt, his nostris lempoiibus
el Ihtgnis, et gentibus, corpora eorum Iribxis diebtts, " salis ajjparel, cum reges et principes, Simoniacos
el dimidio, et coipora eorum non sinent poni in monu- et schisnialicos nulla alia de causa contra sanctos
.meniis. Ctim, inquit, suum testimoniura finierint et insurgere -videamus, nisi quia ab eis adnioijenlur,
per tres annos et -dimidium Chrisli evangelium ut a peccaiis cessenl, et lam illicita el nefanda per-
prsedicaverint, bestia qtire ascendil de ahysso,fa- petrare nolinl; qua utique admonitione nisi crucia-
ciet bellum adversus illos (1525). Bestia diaholus rentur, non tanlopere conlra sanctos postea irasce-
est, propler lerocitalem abyssus, Antichrislus pro- renlur. Sequitur : Et post tres dies, et dimidium,
pler dccipiendi obscurissimam pi-ofunditalepi.Bestia spirilus vilw a Deo intravit in eos. Diximus enim
jgitur de abysso ascendif, quia de Anlichrislo dia- superius tres annos, et dimidium iribus diebus et
JJOIIISinlrat, et exil, ejusque fallaci sermone ad dimidio significari, si quidem dies pro anno ponitur.
lempus ascendil et crescit. Hic auteni adversus Spirilus ergo vilse, id est uniuscujusque aninia, a
sanclos bellum faciet, el lempc-raliter eos cccidet Deo missus per tres annos, et dimidium intrabit in
el superabil. Csetera autem acl liilefam inlellecla eos, quia, Chrislo Domino ad j'udicium veniente,
planissima sunl, iametsi ad lilleram. ul sonant, iia cunctis corporibus propriis animabus conjunetis,
accipi debeanl, nobis cerla non stinl. Sciraus enim j) omnes resurgent, et super pedes stanles, oJjviam ei
Aposlolum dixisse : < Quia nos qui vivimus, qui vcnienti occurrenl. Tuncquidem magnus limor ve-
residui stimtis, non prseveniemus eos qui dormie- niel super eos, qui eos videbunt, et cum eis esse
riiiit (IThess. iv, 15), » volens ostenriere quod non poterunl, quia illum sibi irattim conspicient,
simul omnes resurgere debeant. Coipora ergo illo- cui neeviribus resistere, nec precibus eum placare
Him omnium fidelium corpora allegovice intelligi valebunl.
possiinl. <Omnes euim nos sumus unum corpus in Et audivi vocem magnam de cwlo dicenlem itlis:
Chrislo (Rom. \u, 6). » Hsec aulem Pt in Jerusa- ascendile huc, et ascenderunl in cwlum, in nube, el
Iem, el jibique terrarum pro Christi nomine mor- viderunt illos inhnici eotum etinilla hoia facius est
(1525) Quamvis Anticlnislus conlra Henoch et inquit Joannes, ex ore eorum ignis devoraus exibit,
Eliam ei adversanles omnibus dolis sitinsurrecturns, Interempla aulem duoriiro propheUrnm eorpora
illos lamen exlerminare uon valeb t, nisi ex Dei per tres dies cum dimidio exposila in plaleis Jeru-
permissione, ahsoluto suse prsedicalionis tempore, salem jaeebunt, posl quos stuperilibus omnibus vivi
el hoc propier admirandam corum virtulcm et resurgent et" inluenlibus adversariis ad ccelosevo-
potentiam cui uullus prsevalcre poterit: cum, ut Libunl.
605 EXPOSITIO IN APOCAL. — LIB. IV, CAP. XI. 666
terrmmctus magnus,êl decima pars civilatis cecidit : (_ ccs magnm in cwlo dicenles : Faclum est regnum Itu-
et occha sunt in terrwmolu nomina Iwminum sepiem jus mundi Dei noslri et Chrisli ejus in smcuta smcuto-
tnillia, el retiqui in timorem sunl mhsi,' et dederunt rum. Et viginli quatuor seniores, qui in conspeclu
gloriam Deoewli. Vox enim illa magna, quam de Dei sedenl in sedibus suis, ceciderunt in facies suas,
eoelo, ul illic ascenderent, eos invitare audivil, ipsa et adoraverunt ,Deum, dicenles : Seplimo naraque
est, quse in Evangelio loquitur, tlicens : < Yenite, -tngelo luba canenle, nulla j'am prsedicalio in Eccle-
beneclicli Patrismei, percipite regniim quod \obis sia fit, nisi solse gvaliarum actiones : Jaudalur Deus,
paraluuiestaborigine roundi (Maah.\xv,oA).» VI- et magnifiealur, qui cseteris inimicis superatis, re-
deruntautemeosinnuhe ascendentes inimiei eorum, gnum sine fine regnalurus suscepit; unde viginli
ul de eorum gloria major cresceret pcena. Et in illa quatuor seniores, de quibus in superioribus salis
hora factus esl lerrsemotus magnus, ulique terrse- dictum est, in facies suas ceciderant, et adoraverunt
molus, in quo omnes peccatores (qui raerilo lerra Deum, dicentes :
vocanlur) moventur ut cadanl, quatiunlurul-per- Gralias agimus libi, Domine Deus omnipotens, qui
eant. Et decima pars civitaiis cecidit ; hsec eiiira es, elqui eias, elqui accephii virtulem tuam magnam,
illa decima jrars mundi, quse deciintim ordinem el regnasli. Et iralce sunt genles, et advenil ira'ltta,
perditorum angelorum sectila est. Et occisa sunt in et lempus mortuorum, judicate el reddere mercedem
terrjemotu nomiua hominum seplem millia, finitum, servls tuis prophelis et sancih, et limentibus nomen
pro infinilo; quicuifque enim in seplem diebus, in luum, pusiilis, et magnis, exterminandi eos qui cor-
quibus omnia ssecularia, eonlineniur, peccaverunt, rjiperunt lerratn. Malignis namque ^piritibus omni
et pcenitenliam non egerunt, in his septem millibus virtuteprivatis, elin lenebras prsecipitalis, virtutera
computanlur. - Terrtemolus autem isle tiinc fiet, suam magnam Dominus accepit, cui nemo ulterius
quando dicetur: <lte, maledicli, in ignem seternnm, conlradicet : et regnabif, eseteris_a regiis sedibus
qui paralus est diabolo, et angelis ejus (ibid., 41).» expulsis, et superatis. Et iralw sunl gentes, secun-
Reliquiin timorem sunt missi, et dederunt gloriam dum illud : < Dominus regnavit, irascanlur populi
Deo cceli. In limorem quidem sancii missi sunt, (Psat. xcyiu,i);»iratse utique sunt, non aliis, quani
nonquod aliqua eis poena iraminerel; sed quia eos sibi, el deceptoribus suis, suisque iniquitalibu..
videbant qui poenas patiebantur; siye eliam lanto Advenit enim ira Dei, et tempus morluoruin, ut ali*
magis Deum timuerunt, quanlo ejus p'olentiam super in selernum crucientur, et pereanl, el alii juste judi-
peccatores intellexeruntrEtdabuntgloriam Deo cceli, cati bonorum operum mercedem recipiant; mali
.' qui eos anle ssecula ad vilam prsedeslinavil, et a p vero exlerminaii etiam ipsam salvaridi, et in patiiam
crimineliberavit, ne simulcum peccatoribus similia revertendi spem (1526) amiltant. Ipsi enim terram,
paierentur. Vw secundum abiit, el ecce iertium vm et corpora sua corruperunt, el se, el alios omni
xeniel ciio. Hoc aulem v~e illud esse puto, quo jnali lurpitudini, cseterisque viliis, et carnis volupiatil.us
sine fine cruciabuntur. . subdiderunt.
Et septimus angelus luba cecinit,-et faclce sunt vo-
LIBER QUARTUS.
33_§ El aperlum esftemplutn Dominirin cwlo, et Narral autem et hic Ecclesise persecutiones. Ait
vha est arca teslamenii ejus in4emplo ejus; et facta ergo_: Et apertum esl templum Domini in CWIQ.
tunl fulgura, et voces, el terrwmdlus, el grando ma- Templumenim Domini in coelo aperlura est, quando
rna. Templum namque, ut ssepe j'am diximus, Ec- post iriginia annos ad evarigelizandum os sttum
clesia est. Templum vero Domini in ccelo, Christus Chrislus aperuiij quo aperlo, visa esl arca lesla-
est in Ecclesia; in eo enim requiescit omnis pleni- menti ejus in templo ej'us. Arca namque Teslameuti
ludo divjnilaiis corporaliler. Unde et ipse aiebat : ejus diviliarum omnium thesauris referla, ipsa ejus
<Paler in me manens, ipse facit opera~(Joa... xiv, sapienlia inlelligilur, qute ante quidem occulla erat
10).» Et templum quidem ipse se monstrabai, cura neque videbatur, sed eo loquenle, quantus thesati-
diceret: < Solvile templum hoc, et in triduo exci- rus sapientise et scientise in ejus pectoris secretafio
tabo illud. Hoc autem, inquit evangelista, dicebat reconditus fuerat, omnes qui audiebant vidergnt
-de lemplo corporis sui (Joan. n,' 19).» A capite et intellexerunl. Multos enim hsee arca ditavit :
ergo incipiens beatus Joannes, sicut in superioribus mulli de hujus arcse diviliis locupleles facti stint,
libris, usque ad fineni iterum recurrens, quid in pauper enim etmiserest qui (1527) de hujus ai.a.
Ecclesia viderit, manifestat; et quamvis non eisdem diviliis nihil habet. Et facta sunt fulgura_,el voces,
verbis eadem lamen qua3superius narrare videlur. et lerrwmolus, ei grando magna. P-_r_§_o_namque
' *
(1526) Cori. Vat., desperati. ' r
(1527) Cod. Val., de his arcw thesauris nihil habet. -'
€67 . S. BRUNONIS EPISQOPI SIGNIENSIS .68
pradicante, mox fulgura"facta sunt, quibus cura A . in capitibussuis,septemdiademata, el cauda ejus ira-
; oroni vitiorum exercilu diabolus ex hominum
peclo- hebat teitiam pailem slellaium, el misil eas interram.
ribus pellebalur; taiilse enim cfflcaciaeej'us verba (1550) Draco enim magnus et rufus, diabolus est,
erant, ul ei roaligni spiritusresistere non valerent. ^jui in specieseipeniis primum hominem decepit, et
Jâctse sunl autem voces multorum iibjque (1528) nunc quidem propter sanguinem maityrum, quem
iaudanlium, et Chrisii testimoniuni perhibentiura. fundere non cessat, rufus apparel. Hic aulera se-
fii terraejnolus, lerreuis scilicei, et peccatoribus ad plem capila hahere perhibetur; septem videlicet
fidem summa cum fesfinatione_currenfibus. Et vitia capiialia, qute de raatre superbia exoita sunl,
-graudo magna:nam, sicut sciiptum esl, nonutPha- ex quibus qttasi principiis otnnia alia vitia oriuntur.
risseorum, sed cum poteniia ejus prsedicatio fiebat; Hsec autera sunt vana gloria, invidia, ira, trisiitia,
nulli adulando loquebalur, sed quse granrio, qu_e avaritia, ingluvies, luxuria, decem vero cornua,
anguslise,quse tribulationes peccaiores exspeclarenl, omnia alia vitia sunl, quse ab liis capitihus derivan-
constanter omnibus nnutiabai. tur, quoequoniam mulla sunl, eum numeruro ponere
CAPUT XII. voluil, in quo oranes niimeri continenlur; non enim
Et stgnum tnagnum appaiuil in cwlo, mulier ami- progredittir numerus ultra decera. Sed ipse in se
cla bokj el luna sub pedibus ejus, el in captle ejus I? revolutus omnesalios j-.umeros complet. Quid etgo
cotona slellarum duodechn, el in ulero Itabens, et cornua decem, nisi cornua mulla? Habel et in capi-
entciabalur, ut parial. Hsec enira mtilier Ecelesia tibus suis scptem diademata, quia pro unoquoque
est, quse sole, pulchriwdine el splendore circum- vitio suam portal coronam; quoties enim per Invi-
amicta, multos su_eclariiatis Iumine ad se, et post diam aliquem vincit, toties ab invidia eorona-
se altraxit amatores. Solenamqueveslitur, qtiaieiras ttir (1531). Possunt autem septem capita, sepiem
jsoli justitise plaeeal (4529). < Induite, inquit Apo- hseiesiarchsp, el decera cmnua, decem reges inlel-
slolus, novum hominem, qui secundum Deum crea- ligi, qui tempore Anliclirisfi, non solum falsis prsc-
tus est (Epltes. iv, 24). » Et hina sub pedibus ejus. dicaiionibus, vertim eliam lyrannica potestale san-
Luna enim propter defectionem, suique mutahilita- ctam Ecclesiam affligent. De his aulem in sequen-
tem, mundum islum significat; unde quia Jericho libtis dicelur : El cauda ejus trahebat lertiam pariem
jnterpretatur luna, homo ille qui de Jerusalem ve- slellanim cwli; (1532) ei misit eas in ierram. Quid
niebai in JerichO, a Domino descendisse narratur. enimpercatidara? jiisi deceplionem inleiligas. Cauda
Jlabel igilur Ecclesia ltinam sub pedibus, quoniam igilur ejus, id esi ipsius callidilas, elhsereticoe pia-
cuncta (errena, transtloria et mutabilia despiciens, vitatis deceptio (lrahebat terliam partem slellarum .
et pro niliilo ducens, sola cceleslia concupiscit. €o- " coeli; videiicet mullos, qtii in Ecclesia fulgeie virie-
ronam vero in capile portat duodecim stellis, quasi banltir. Et misit eos in ierram;ut non jam cosle-
duoriecim margaritis ornaiam; Jisec enim eorona, stia, sed solaierrena et -transiloria diligerent et
apostolorum duodenus inimerus intelligitur. Jsli inhiarent. De liac autem lertia parle jam ssepissime
cnim vicerunt, isli Ecclesiam coronaverunt, isli .diclum est, guse neque in prselaiorum. neque in_.
primi milites in capite positi, quasi sfellsein Ecclesia subjeclorum numeroconlinetur; hsereticos elfalsos
fulgenl. El in ulero hubens, cruciabalur, ut pariat. Christianos eam significare diximus.
Multos enim in utero habet, nuiltos quolidie filjos Et draco slelil anle mulieiem, qum parituia erat;
parit Ecclesia, non lamen sine cruciatu quodam el cum pepeiissel, devoravit filium ejus, et pcperit
atque dolore. Unde in Evangelio Dominus ait:« Mu- filium masculum, qui recluiuseial omnes gentes in
lier cum paril, tristitiam habet, quia venit hora ejus virga ferrea, ei raplus est filtus ejus ad Deum, el ad
(Joan. xvi, 21);» et Aposlolus : <Filioli mei, quos thronum ejus; et mulier fugil in solitudinem, ubi
iterum parturio, donec Chrislus fbrmetur in vobis habel locutn patatuin a Deo, nl ibi pascanl illam
(Galat. IV, 19). i Majores tamen persecuiionis lem- diebusmitle ducenlis el sexaginla. Stepe eniro Eccle-
"pore pariendo Ecclesia crucialus patiebatur; irieo n si_efiliis diabolus insidialur. Non enim magnopere
enim sancli occidebanlur, quia parere cupienles, ad de aliis curam iiabet; sunt enim esce ejus eleeii,
bpptismum alios invitabanl : ibi enim 333 Pai'i' el secundum illud propheticum, fiduciam habei, ut
Ecclesia, ibi legilimos filiosTTominogenerat. influat Jordanis in os ejus ; neminem enim iia
El visum est altud signum in cwlo, el ecce diaco perseqnilur, quemadmodum Ecclesiae filios, et aqtia
magnus rufus, habens capila septem, cornua decem bapiismalis regeneratos. Hoc esl enim quod dicit:
(1528) Cod. Vat. < Dominum laudanlium, et; idololalrise addictum agnoscimt, et iu septem ejus
Chrisio testimonium,» elc. capilibus seplem Chnstianis infensos imperaioies,
(1529) < Mulierem amictam sole, clari«sime Ec- Dioclelianum scilicet, Maxiniianum Herciiliuin, Ga-
clesiam significavit, palerno iodutam verbo, quodI lenum, Maximinmn, Severiim, Maxentium ei Lici-
sole raicantius splendet. Dicendo vcro, Junam sul nitmi. Decem autem cornua, juxta illos, sunl bar-
pedibus ejus, ccelesli claritate lunse in liiorem orna Jjari reges, Alaricus, Genseiicus, Altila, Totila, et
tam osleudit. Quod autern ait, m capile ejus coiot"-, alii, qui Roroanarn urbem everierutil, ej'usque do-
steilaium duodecim , duodecim apostolos designat,, minaiionem aliquando usurparunl.
per quos fundala est Ecdesia. » S. HIPPOL. (1531) Cod. Vat., sic et malus.
(1550) Qui figuralum lextus sensum ad historiamf (1532, Ex cod. Val. corr. edit.
(raducere nitunltir, in dracone Bomantim imperiumi
6C9 EXPGSITIO IN APOCAL. — LIB. IV, GAP. XII. 670
_:
Et cum pepenssel, devoravii filium ejus. Quod autem A etitiones in Ecclesia exorlse sunl. Unde el sttbdilur:
aii : Et peperil filium ejus masculum, singularem Mtchael, el angeli ejus piwtiabantur cum dracone, et
ad
pro pluraJi po.siiit: nullura filium nisi masculum draco pngnabat, et angeliejus (J555). Quod enim
parit Ecclesia; nam ei si multas habeai filias, illse cuslodiam angeli nobis a Deo dali sunt, ipse Dojni-
solse illius sunt, quse non mollitie muiiebri, sed nus ait; «Angeli eorum semper vident faciem Pa-
virile masculinum robur obtinere Uiiuntur. Nam tris mei qui in coelis est (Malth. xvin, 10).» Et
neque mascuh propter sexum, sed propter conslan- Apostolus : <Omnes enim minislrj sunt in minisle-
iiam et fortitudinem, fdii ejus esse dicuntur. Tales rium missi propler eos qui hsereditatem capiunt
aulem in \irga ferrea gentes regnnt, lales vitia ei salutis (Hebr. z, 14). > Magnum p._e.iuro in quo
malignos spiiitus supeiant, lales imperio forti cl Michael, prioceps angelorum, contra draconem pu-
jnsijperahiii Dei populum per reclam viam incederc gnat, principem dsemoiiiorum, magnum utique prse-
docent. El taplus est fitius ejus ad Deum, el <_<_ lium, in quo Michael contra diabolum, angeli contra
tluonum ejus. Quolidie namque Ecciesise Jilii acl augelos et sancti contra iniquos pugnai e noa ces-
Deum rapiur.tur, quolidie ad ihronum ejus ab ange- sant. Sed quia Michael interpretatur, jj.iis sicut Deus,
lis defeiutitur, atque ah ipsis faucibus, devorare sui nominis interpre.aiione nos conforfai, ulviiili.er
cupicnlibuspr_eria sublracta, gaudenS el triumphanE " pugnemus, uiin lanto pralio Jton timeamus. «Esioie,
ccelos ascendtt. Muher auletn -i» soliludinem fugii. inquit Apostolus, foiles in hello, et pugnaie (1554)
quoties malorum vitans eonsortiaad menlis seci etum cum anliqtio serpenie (/ Petr. v, 9). . Quis eniiu
et ad Dei contemplalionem S. Ecclesia sese confert, sacnl Deus, qtii vobis auxilialur? Quis iia pugnal,
Uride scriptum est : <Ecce elongavi fugiens, c sicul princeps niihlise vcstrse ? fl555) Nequc deficia-
mansi in soliludine (Psal. LIV, 8) : » ibique iocuu: lis in tiibulatioiiibns; nc tlptislociim persecutoribus,
haiiel a Deo pai'aftim. Sed quomodo paratum ? Vii opponite clypcum fidei, ucqtie iu veslrum exercitum
aitdire quomodo? Ut ibi pascant eam diebus millc diahohissiibiiiliei. IIoc est enim quod scquilur : El
ducentis sexaginla. Sed qui sunl, qui eam pascuni, non valuertint, neque locus inventus esl eorum amptius
nisi sacra \rolumina Scripturarum. Lege Isaiam, ei in ccelo. Non -valueruni ulique rcsislere, undiqae
ipse le pascet, lege et alios prophetas, el ibi pascu. prcelio immiucnte, peliuntur iiainque bapiismalc.
inyenies, nullis deliciis comparanda; de quibus lielltinlur poeni!en'iis, peliunitir orationibus. pellun-
dicitur : <Dominus regii me, et niliil mihi deerit, it tur chariiatis et misericorrijae telis. Non habent
loco pascuse,.ibi me collocavii (ibid. __\n, 1).» Pei locum in ccelo, tjuia ibi est scdcs Dei. QuidigUur?
dies aulem mille et ducentos sexaginta omne tem- El projecltis esl ni lerram draco Hle magnus, ser-
pus a Christi prsedieatione, usque ad diem ultirouni pens aniiquus; nam quia in sanctis ncn hahet io-
in.elliginuis; tot enim diebus prsedicavit Chrisius, cuni, terram perscqiiitur ct peccatores; hoc enira
Et quia pra.diea.io non mutatur, quamvis sinl dip. a Domino sibi permissura fuerat: < Terram come-
multo plures, loUamenesse dicutuui, quot illi sunt, des cunctis diebus vilse lu.e (Gtn. ui, 14);» terram
in,quihus_OMfiis ipsa prsedicatio factaest; nulluir namque comcdit, ûia jieccaiores perdit, et devo-
enim al.ud t-sque adhtic cibum sumimus, nisi qtiem rat. Hac esl ille diaco magnus, hic est ille r,erpens
-In ilhs itifflp ducjnus sextiginia diebus Chiistu. anliquus, qui .semper volubilis et lortuosus , et
nobis piseparavi'. Tale est ergo ac si diceret, ul ib: nunqiiam reela incedens Tia, ipsos primos humani
ea.n pascwit eo sns,v«_;.-jmo dulcissimoque 334 eibo, generis parenles -decepit. Yocatur atttem diabolus,
csuim dieTjusmliied-icentis sexaginta a DominopTse- qnia Ae supernis deorsum xixh. Vocatur autem ct
paratus est. Salanas, omni verilati, omnique j'ustiti_e contradir
_E_factnm est pi mlium magnum in cwlo, Michaei cens, qui seducii universum orbem; ipse enim om-
et hngeti ejv,s prwliabanlur cum dracone, el draca aies, qui sedueunlur, seducit; qiri seductiotiis prin-
pugnabat, ei angeli ejus, el nou valuenmt, neque lo- cipittm adluic in paradiso, posilis primis hominibus,
cus inventus esl eormi amplius in cwlo, et projeclui ^, fuit. Ipse quidem projectus esl, et angeli ejus cum
est hiienam draco ille magnus, serpens aniiquvs, ilio missi sunt in terram, cum omni namque suo
in allis-xe-
qui vocalv.idiabolus el Saianas, qui seducii univeisiin exercitu diabolus de coeleûbus cad^ns,
oi bem, ptojecius es'. in lei ram, el angeli ejus cum ilh gnai, eldominaiur, qui terienis vultipiatibus dediii,
missi sunt in ierram. Posiquam cnim mulier peperil •sursum corda ad Deum non liabent.
poslquaro S. Ecclesia filios generavjt, mox prseliun Et audivi vocem magnam in cwlo diceniem : Nunc
maguura in ccelo faclura est, mox iniquorum perse- facta est saltts, et virtus, et regnum Dei noslii, et po-
(1555) Prsediclura olira fuerat a Daniele, c. \H, 1 Jior fiet eorum persccuiio ; unde majori atigelo-
vennirum tempus, in quo S. Michael, princeps ma- rum lulela, et prsesidio indigebunt. Opmatur Cas-
gnus angelomm, pugnaturus erat cum Lucifero e; siodorius liic Joannemloqui de prselio quod ab initio
assechs ejus pro filiis populi Dei. Hoc idem valici munrii habuit ai'changelus Michael ctim Lucifero
-nium hic a Joanne renovalur, prsedicens pr_eliun a quo de coelo prsecipitalus in terram locum stise
Michaelis cum Anlichrislo, diabolicse seductionh ijeaiiiudinis amisu, quemadmodum angeli sectatores
ministro, ne clecti lentalionibus ejus succunibant ejus.
El quamvis loto tempore florentis Ecclesise mali (1554) iCotl, Yat., cum anliquo dracone.
gni spirilus honos semper inseciabunluf, fine ta- (1555) Cod. Yal., Ne ergo defwiatis.
men ejus appiopinquante, vehenienlior ac terribi-
Ci.l S. BRUNONIS EPISCOPrsIGNIENSIS 672
te'sta~sChrtsti ejus, quia projeclus est accusalor fra- A dit, (1559) qui inter ilios locum sibi bahitafion.s
trum noslrorum, qui accusabat illos ante conspectum paravit, quos lerrenis desideriis et carnis volupta-
Dei nostri die ac nocle, et ipsi vicerunt illum propler libus dedilos vidit. Quos etiam, vehil mare fluctuan-
sanguinem Agni, el propler verbum ieslhnonii sni, et les, onmi venlo tloctriiisecircumferri eonspexit. Se<3
non dilexerunl animas suasusqueadmorlem, pioplerea vse miserse terrse et mari instabili, quia cum magna
Uelamini cwli, qui habiialis in eis. Ilarc enim vocem, ira el indignatione diabolus veniens omuia conte-
et in coelo angeli el in Ecclesia sancii quotidiepro- ret et dissipabit. Scit enim quia modicum tempus
munt et clamant, semperque tantis pro beneficiis habet, non dtibital se subilo imperium et domina-
gratias agenles dicunt: Nunc facta esl satus, niorlis tionem perditururo. modo igilur uocet qui pcslmo-
principe dej'eelo et superato. Et vhlus, quia diabo- dum nocere non polerit.
lus virtutem perdidu. Et regnum Dei noslri: eo vi- El postquam di aco vidil, quod projectus essel in
clo et ligato, qtii regnum et imperium lenere vide- tet ram, pcrseculus est mulierem, quw peperit mascu-
batur. Et polestas Christi ejus, ipse enim polens, lum, et datw sunl mulieii duw alw aqmlw ntagnw,
imo omnipoiens est, cui a Patre diclum est: < Po- ut volarel tn desei lum, in locum suum, nbi alilur
stula a me, el dabo libi genles hsereditafem tuam per lempus, el tempora, el dimidium lemporis a facie
et possessionein tuam lerminos terrse (Psal. u, 8).» B seipenlis. < Invidia namque diaboli, ut Aposlolus ail,
Quia piojeclus eslaccusator fralium nostroium, qui mors intravit in orbem lerrarum (Rom. v, 12); »
accusabal illos anle conspectum Dei noslri die ac nonam quia ipse dejectus, perdilus et damnatus est;
cte. Quod enim die ac nocte, omni^tempore et ideo omnes persequitur, omnes dejicere, et per-
sine intermissione seryos Dei diabolus accuset, ex -dere et decipere nititur. Quomodo aulem, qua arie,
eo inlelligi polest quod de beato Job (1536) apud quihus machinaiionibus mulierera istam, sanclain
Dominum a diabolo accusalo legitur : < Tanlum videlicet Ecclesiam, ipse persequaiur, quid atiinet
exlende manum luam, et tange omnia quse possi- dicere? Duse vero alse aquil_e magnse, quse dala.
del, 335 s> non ln facie benedixerit tibi (Job i sunt mulieri, duo lesiamenta, vel duo prsecepta
11).» Ipse enim nos accusat, quando ejus insliga- charilatis inlelliguntur (1540). Et bene aquilae alas
.Jione ea facimus quibus et Deum offendimus el Ecclesia suscepil, quse et velpces sunl el prse csele-
.iccusalione digni sumus. Sequitur : Et-ipsi viceiunt ris allius volant; unde et de,\iris sanctis dicitur.
illum-propter sanguinem agnt. Sanguis elenim agni, <Assument pennas ut aquilse, volabunt, et non de-
qui pro nostra salute fusus est, ipse nos conlra ficient (Isa. XL,31). > His autem alis Ecelesia volat,
diabolum .viclores facit (1557) (1558). Et propter his iesertum petit et loca secreta, ubi divinse con-
verbum leslitnonii sui, et quia non ditexerunt animas " templationi vacans el in Dei laudibus perseverans,
suas usque ad morlem. Quod enim anima pro vila a vitiis et ntalignis spirilibus non invenitur. Unde
ponalur, in Evangelio habes, ubi dicitur : < Qui et subditur : Ubi alitur per tempus, et tempora, et
amat animam suam, perdet eam, el qui perdiderit dimidium temporis a facie serpentis. Tempus enint
animam -suam propter me, in vilam seternam cuslo- unum annism, tempora autem duos annos, dimidium
diteam (Joan.su, 25).» Sic autem et in hoc loco vero tempus dimidium annum signilicat. El merilo
nonalilexerunt animas suas, id est hanc[prsesen.em lot annis Ecclesia pascilur, quot annis Chrislus
vitam,' usquead mortem; quandiu enim in iiac prsedicavitj quia illo solo (15M) unoque clbo pasci-
vila fuerunt amore alterius ,vit_e, nunquam hanc tur, quem in illis aunis Chrislus (1542) prsedicavii.
"vitam dilexerunt. Propterea Iwlamini cwli,"el qui Non enim, ul ipse ait, venit ministrari, sed mini-
habitaiis in eis. Nam sicut scriplum esl : < Gaudium jstrare. Quomodoautem, vel a quibus pascatur, jam
i crit in ccelis coram angelis Dei super uno peecatore superius dictum est. - . -
pa.nilenli..m agente (LMC.XV,7).» Gaudent enim Et misit serpens ex ore suo posl mulierem aquant
angeli de sanclorum conversione, Jsetanlur de eo- tanquam flumen, ut eam faceret trahi a flumine,ei
rum perfecta eonversalione. jj adjuvit terraTmulierem, et aperuit terra os suum.. et
-Vcelerrw et mari, quia descendil diabolus ad absorbuit flumen quod misit draco deore suo. Et
vos, kabens iram magnam , sciens -quod modicum iralus est draco inmulierem, el abiit facere pimlium
tempus habel. Yidens enim 'diabolus de coeleslibus cum reliqtiis de semine ejus, qui cuslodiunt mandata
se esse dejectum alquecum sanctisnullumseposse Dei, et habent tebtimonium Jesu, el slelit super are-
haberecousortium, ad lerram el ad nu»re descen- nam maih. Aqua enim, quam serpens tanqiiam
(1536) Id. cod., < eumaccusans ad Dominum lo- potentiam Chrisli Dei mei, diaholo fiosle el accu-
i quitur tlicens. » , satore devicto. Sanguiue enim ejTisredempius, et
(1557) Cod.Vat.: < Dederuntnamque teslimonium poieriti gratia adjulus omnes muudi illecebras et
Doniino sancti. magisque mori elegerunt^quam eum diaboli fraudes superavi.
pro aliquo amoi-e negarent. Et hoc est quod dicitur. (1559) Cod. Vat.; < Quoniam mter illos locum
JSt non dilexerunt animas suas usque ad moriem. sibi, »eic.
Quod enim animam, > etc. , (1540) In hac inlerprelalioue plures convenittnt
(1538) Quoties aliquis _ustus hac ex vita decedit, commenlatores, ul feslatur Comelius.
et in ccelesiem patriam admiiutur, e\sultans"dicere (1541) Cod. Vat., unico.
i potest: Npnc mihi facta est salus per virtulem et (1542) God. Vat., minislravit,
675 EXPOSITIO 1NAPOCAL. — LIB. IV, CAP. XIII. 674
flumen misit post mulierem, slultam el erroneara .A in lantum omncs bestias erudelitate vmcet, ut terra
hserelicorum soienliam, sive etiam Ecclesise jierse- ipsum mundi Crealorem loqui non pertimescat. Hsec
-cutores intelligimus; talis enim aqua ex ore dia- autem bestia de mare ascendit, quia .amariludinis
holi procedit, tali flumine Chrisli Ecclesiam sub- et desperaiionis filius, de hac mundi procellosa
mergere nititur. Unde ait: Ut cain faceret ttahi a tempeslale consurgel. Seplem autem capita, septem
flumine. Ecclesia namque a flumine non trahilur, ej'ns discipulos significant; decem vero coi'nua, de-
quia hserelicos non sequilur; nam etsi a persecu- cem reges ertinl, qui ipsum quasi Deum colent
toiibus ad torraenta aliquando invita trahalur, eo- et adorabunt. Unde et decem diademaia habere di-
rtim lamen imperio, et volunlati non acquiescil. Ab cuntur, quse regise sunt dignitatis. Nomina autem
hoc flumine ergo mali trahuntur, hac aqua hseretici blasphemise super capiia ejus memorantur; quia
potantur et inebrianlur. Et adjuvit terra mulierem, supradicli perdilionis filii ipsum Deum hlasphema-
el aperuit terra ossuum, el absorbuil flumen, quod hunt, aique ipsam Trinitatein perversa ratione di-
mhit draco de ore suo. Quid enim terra hoc in loco, videre audebunt. * .
nisi Chrisli humanilas inlelligitur (1545)? Hsec El besiia quam vidi, similis erat pardo, et pedes
cnim aperuit os suum et absorbuit 336 flurnen, ejus sicul pedesursi, el os ejus sicut os leonis, et dedit
quod misit draeo de ore suo. Poslquam enim ape- illi draco viriulem suatn el poiestalem magnam.
ruit os suum ad prsedicandum, forma vivendi et Pardus est animal multa macularum varielate de-
regula fidei data est, qua omnes hsereses destruun- piclum ; merito ergo hsec bestia pardo similis dici-
tur; eo quoque jubente, flumina cessant, mare et lur, quia ul infida, inslabilis, versipellis, omnibus
venli conquiescunt; -fiipax et Iranquillifas magna, mentilur, et in omnes deceptionis se vertit figuras.
quoniam nisi eo permiltenle, mali conlra bonos El pedes ejus sicut pedes ursi, qui, quamvis planlse
ssevire non audent. Et iralus est draco in mulierem, hominis similittidinem hahere videantur, post se
et abiit facere prmlium cum reliquis de semine ejus, lamen gradienles decipiunl; unde fil ul cum ad
qui cuslodiunl mandala Dei, el habent teslimonium ursi fauces pervenerint, non hominem, sed crude-
Jcsu. YinciturJraco, el draco'non quiescit, repulsus iem besliam seculos se esse scianl. Unde subJilur.
irascilur, nec erubescit, et quod in-aliis non potest Et os ejus, sicut os leonis. Quos enim vel colorum
hoc in aliis facere tentat (1544). A matre separalur, varielale, vel pedum similitudine decipit, eos ore
filios persequitur; ct quia Ecclesise principibus, ex leonis humiliat atqtte commiiiuit; alios igitur
quibus cseteri originem ducunt, resistere non va- vario flore \erborum, alios falsi pedis, id est pravi
ltiii, contra eorum filioshella gerit, quos tamcn Dei ._,operis imitatione, alios vero leonina fabie et feri-
mandata el leslimonia habere _cognoscit, neque J lale suo coetui (1545)jungil, sibique subjicit. ldeo-
enim magnopei-ede aliis curat. Unde scriptum est : que subinferens ait. Et dedit illi draco virlulem
< Fili, accedens ad servitutem Dei, prsepara animam suam el polestalem tnagnam. In fanttun enim sua
tuamad.enlaiionem (Eccli.u,l). > Sequitur:__f.sl«t.. \irlule el poteslate hunc perdilionis filium malignus
superarenaiivmath.Pugnaie virilitersancti Dei,quia spirilus replebit, ul non homo, sed Deus a pluribus
supra firmam petram fundali el firmati eslis; stat esse pulelur. Unde Aposlolus ait : < Qui adversa-
enim adversarius vesler super arenam maris; qui lur, et extollilur supra omne quod dicitur Deus,
si vel leviter percussus fuerit, stalim cadet; ut- aut quod colilur, ita ut in templo Dei seileat
pote qui nullius slabiliiatis fundanienlum habet. ostendens se lanqiiam sit Deus (// Thess. u,
CAPUT XIII. 4) (1546).
Et vidi de mari bestiam ascenaentem, habenleii' Et vidi unum de capilibus suis quasi occisum in
capita seplein,el cornua decem; el super cornua ejus morte, el plaga niortis ejus cttrata est, el admttata
decem dktdemala, el super capita ejus nomina bla- esl universa terra post bestiam, el ttdoraverunt dra-
sphemiw. Quid enim per hanc besliam, nisi Anti- conem, qui dedit polestatem besliw, el adoraverunt
christuminlelligimus? Qui merilo quidem bestia , bestiam, dicenles: qttis sitnilis beslim? El quis potcrit
dieilur, quia omni humanitate et ratione destitutus, 10 pugnare cum ea? Potest autem lioc ad litleram
(1545) Cod. <Vat.: HsecChristi lerra adj'uvit mii- lendihomines sub diversis ferarum aspeolibus ex-
lierero : hsec a periculo morlis liberavit Ecclesiam. ponunlur, ul modo pardus, modo ursus, modo lco
Ha;c aperuit os suum, et absorbuii flumen, quod exhibealur. Dicilur eliam draco seu dsemon illi
misit draco de ore suo. Postquam enim os suum ad virlulem suam et poteslatem magnam dcdisse, qua
prsedicandumChrislus aperuit, forma vivendi,» elc. -multa portento sjmilia faclurus e_>lad decipienrias
(1544) Quanla passi sinl Chrisliani sub Decio gentes, quse erori tanqtu.ni Deum honorabunt et
imperalore, ex Eusebio lib. vi, c. 41, abtinde con- verebuntur. Pulant nonnulli ad majorem deceplio-
stat. Pattlulum quieveranl; natn initia imperii Dio- nem, ne quid dissimile Chrislo habere videaiur,
cletiani ejus successoris mitiora fuerant. Sed brevi simulalurum se mori ac postea quasi a morlnis
immanior el ssevior faclus ornnes feritalis babenas resnrrectiim, apparilurum : quibus explicant ijla
contra eos laxavit, ac crudelioribus adj'unctis sup- -verba : < El vidf unum de capilibus suis quasi occi-
pliciis necavit. Yidetur ergo diabolus forliludine sura in morie, el plaga morlis curata esl, et ari-
martyrum snperalus, at glori_e invidens Ecclesia?, mirafa esi omnis lerra. » Vid. Cornelium. Hsecahi
supefstites ejus, filios perdere molilus est. intellignnl de Juliano Aposlala, in quo bestia, ld est
(1545) Cod. Yat., subjungit. persecuiio , quse sub Conslanlino . et Conslantio
(1546) Totum hoc capui propliefica videtur An- -principibus exstincla videbatur, quodammodo alto-
tichiisti descriptio, cujus avlcs el callidHaies fal- cior revixil, Iia Calinet.
sic etiaro intelligi, ut quia (1547) Christi mortem el A nomina in libro viise, quceAgnus scrijjsil et apernit
resurrecfionem auclieral,cupiens ejus polentiain exi- ab origine mundi, seriplanon sunt, qui ideo quidem
nanire, hoc velin se, velin aliquo discipulorttmsuorum occisus esi, ut nos' a morte liheraret el coeli nobis
facere simulel, quodomnes in Christo factum ad- secreta revelaret (1550). Sequitur :
mirentur. 337 Unde non occisum, sed quasi occi- Si qttis habel aures audiat, qui in caplivilatem
sumdicit. ,Quod si allegorice inielligamus, unum de duxerit, ... caplivitalem vadil. Qui in gladio occidetit,
capitibus in morte occisum, unum aliquem h_eresiar- in gladio opoilel eum occidi. Hic esl patientia, el fides
cliam defecisse significat. Cujus plaga morlis curata sanclorum.Si quis, inquil, cordis aures habet, si cui
esl, quia alius pro eo succedet, qui tanl_e iniquilalis sanus esl intellectus, audial quse dicta sunt: caveat,
erii, ul mors et plaga prioris oblivioni tradatur, nisi ne decipiatur a deceploribus; hscc quidem veraciler
enim hiagnum aliquod inusitalumque signum vidis- sciat et nullatenus dubilet, quoniam qui in captivi-
senl, nequaquam diceretur, el admiiala estuniversa tatem alios duxerit, qui animas liominum deeipiens
ierraposl bestiam. El adoiaverunl draconem qui de- captivas diabolo tradiderit, ipse quoque in captivi-
dit polestalem besliw. Prius enim diabolum, qui in eo talem ibii, et manibus pedibusque ligalis in tcne-
est, qtiasi virlulem aliquam el diviniiatem adoranl; bras projicietur exleriores. qui in gladio occideril,
deinde ipsum divinitatis filium, quem omnipolenlia " in gladio oportet eum occidi; quia qui in gladio
et divinitate plenum (1548) adorant et venerantur, deceplionis (nam el deceptio gladius est) aliquem
dicentes : Qtiis similis beslim? aul poletil pugnaie perdiderit, ipse quoque gladio ajlenise damnalionis
cnmea? Qute et morluos suscilat el propriam vir- jugiilahitur(1551).Et hicquidemestpalieniia,et fides
lulem cuilibet tam cilo largilur. Aufert cui vull, dal sanctorum; hic probabilur quis pafiens sit alque
cui vull, susedivinitalis potenliam, qui si forte occi- fidelis: sicul enim in igne aurum. sic in tribulaiioiw
datur, confesl.m mortis ejus plaga curatur. piobalur sanctus.
El datumesl et os loqttenstnagna, et blasphemiam, Et vidi aliam besliam ascendentemde lei i a, ei ha
el dala estilli poleslas, faceremensesquadiaginla duos, bebat cornua duo stmitia agni, el loquebatur sicut
el aperuit os suum in blasphemias ad Deum, blasphe- draco, et poteslalempi ioiis beslimomnem faciebai m
mare nomen ejus, el labernaculuin nomenejus, el eos, conspeciuejns , el fecil lerram , el habitanles in ea
qui in cmlo habtlant, el dulum esl itli bellum (aceie adoiaie besiiam primam, cujus cuiala esl plaga mor-
cum sanclh, el vinceie illos, et data esl ei poleslas tis. Hsec aulem bestia forlasse illud caput est, quod
in omnemtribum, el populum, et linguam, et genletn, superius in morle(1552) diciiur csse occisum ; ideo-
el adoraverunt eam otnnes, qui habilant in leiru, p que rie teria ascendere videiur, quasi de sepultura
quorum non sunl scripta nomina in libro vitm,e! agni, resurgere, quia ejus morlis plaga curata esl (1555).
qui occhus esl ab oi igine mundi. Datum esl, inquil, Unde el cornua duo similia agni babere peiliibciur,
ei a principe tenebrarum, cui lotis viribus serviel, cs til ipse quoque iimnolali, resurgenlisque agni noslii
loquens magna, os loquens adversus Deum iniquita- figui'am el siinililudinem in se monstr .iet. Sed
tem, os loquens (1519) bla«phemias, sesolum Deum "quoniam snperhe, ct quasi draco venenosa veiba
esse confirinans. Quod autera quadraginta ei duos proferens loquebalnr, non veram agni innocentiam
menses sit regnaturus, ssepejam diximus. Bl.isphe- habuisse clignoscitur, quamvis ej'us speciem simu-
mabit autem Deum, el T-cclesiam ejus, et servos, laret. Faciebat autem (1554) poteslatero prioris be-
et angelos ejus, prsedicans et diceus oninia essci slise in conspeclu ejus, quoniam eodem iniquila.is
falsa quse de Chrislo et Ecclesia ejus dicirous pro- spiritu plena eral, neque ab ea dissidebal in mira-
phetas fuisse locutos. Faciel insuper bellum cuu i culis, cui similis erat in falsitale. Et fecii terram,
sanclis, el non solum alios, verum etiam ipsum He- el habitanles in ea adorare primam besiiam, cujus
noch et Eliam temporaliier vincet, et martyrio con- curata fuerat jilaga morlis. 331! Polest aulem sic
..ummabit; dala esl eiiira ei polestas in omnem tri- distingui, ut inlelligatur, quod hsec beslia, cujus cu-
bum filiorum lsrael, et in omnem populum, cujtts- D rata fueial plaga morlis, fecerit lerram, el habitan-
cuiique lingua., \el gentis fuerit. Et adorabunt, ei; tes in ea adorare besliam primam. Quod si et ipsam
colent eum omnes, qui habilant terram; omnes vi- prirnam occisam et curalam intelligamus, non erit
delicel qui prsedesiinali ad vitam non sunt; quorun t inconveniens ; cum frequenter lolura pro parte ac-
(1547) Cod. « \Tal. De Christi morle, el resurre- lionem suslinuerint, seterno gaudio donabuntur.
clione audieral, cupiens ejus potentiam exina- (1552) Cod. Vat., dixil.
nire, » etc. (1553) Rursus bic in similitudine beslise duo cor-
(1548) Cod. Yat., opinanlur, adorant, etc. nua habentis Aniicluistus designalur, dtioqtie cornua
(1549) Cod. Val., blasphemiam. liabere dicilur, speciem scilicel et simulaiioneni
(1550) Dicifur autem occisus ab origine mund i mansueludinis ac sanciimoniaead sibi conciliandam
Chiislus non in re, sed in lypis atque figuris, ut ii i sequelam hominurn, qui lacile his circunivemunlur.
Abele, in Isaacoet in palriarchis, qui eum reprajsen - Ila Cassiodorius, qui addil; quod t tam mnlia An-
laverunt. lichrislus miraculorum signa faclurus esl, ulmagna
(1551)|FideleshorlaturAposlolus nl abAntichrisl i devotione adorari faciat idolum, sacrilega faisiiate
decepiioriibus caveanl, quia ipse et hi qui ab ei) comperlum. »
seducti fuerint, ad tariara perpetuis incendiis dam- (1554) Cod. Val., omnem.
rtati perlrahentur. llii aulem, qui palienter persecu-
677 EXPOSITIO IN APOCAL. — LIB. IV, C\P. XIII. 078
cipialur. Cum igilurununrde capilibus ejus occisum A . ej'usopera, qtiis velqualis sil, manifestant; quem si
et-curatum dicalur, ipsam quoque secundum ipsum,< vis cognoscere, non ad linguam , sed ad manum at-
el oecisatn, el curatam dicere possumus. Et fecit tendas; dominica enim senfentia esl. < A fruelibus
signa mugna, til eliam ignem faceiet descendeie de eoium cognoscetisjeos (Matth. vn, 46). » In fronle
cwlo in ierram in conspeciu hominum, et seducil ha- vero nomen, el fidem gestare, est omnibus manife-
biianles in lerra, propter signa quw dala sunt illi (a- starenulli dominum suumsuamque fidero celare, ut
ceie in conspeclubesliw, quw Itabebat plagam gladii. sicut frons omnibus est aperta, ita el fides cunctis
Inlioc enim major erit Antichrisli auctoritas, quod sit manilesia. Tanlus ergo terror cunclos invadet,
non solum ipse, verum etiam discljiuli ejus signa ut nemo facere, vel dicere audeat, quod ad ejus fidc
multa el prodigia facere (1555) j'ubebuntur. (1556) disseniire videatur. Unde et subdilur : Ut ne quis
Sicutenimin _Egyptoadversum Moysen magicis suis possil vendeie, vet emeie, nhi qui habeal characlerem
incantaiionibus magi signa nmlla fecemnt: ila et nominis besiiw, aui numerum nominis ejus. Nam elsi
isti adverstim Henoch et Eliam facluri sunl. Unde hoc ad litteram accipt possit; quod et in noslris
et ignem de ccelo descendere facient: (1557) el in jjiincipibus ssepe fieri videmus, ul videlicet ejus lit-
lioc non suam, sedmagislri gloriam quserent. Cum teram, et sigilla securilalis causa ferantur : est la-
enim in miraculis, quse facere videbuntur, adorari B men aiia el ipsa spirilualis emptio, et veriditio, de
possent, si velient, rmnse tamen, sed Anticlirislum qua scriptum est: <rSindonem fecit, et vendidit
adorari prsecipient, cujus gloriam el magnificenliara (JPIOD. XXXI,24); i etalibi :« Omnessitienles venite
in taniura exaltare conabuntur, ut morequorumdam ad aquas, emileabsque argento etabsque ulla com-
imperatorum etiam ejus staiuara el imaginem mi- mutatione vinum el lac (Isa. LV, 1). » Tales nun-
seros homines adorare faciant. Unde et subdilur : dinse, taleque mercalum in Ecclesia sii; nihil ibi
Et dalum est illi, ul daret spirilnm iniagtni besliw, sine pretio datur ; da fidem et accipe vitam. _Hoe
et ut toqualur imago bestiw (1f.58). El faciai, vl qui autem mereaium, magna ex parle lunc temporis
cunque non adoiaverinl imaginem bestim occidanlur, cessabil, quando susehseresis iogmata solis hsertcicis
el faciel omnes pupitlos et mugnos, diviles el paupe- vendere, vel emere licebit. Sed quid mirum, si ista
res, liberos et seivos habete chaiaclerem nomints in ilia persecutione maxima omnium liant, cum olim
besiim, aut lesiimmuum nominis ejus. Dalum esl, in- etiam ab imperatoribus edicla proposila luisse le-
quil, illi, id est diabolo, concessum ut daret spiri- gantur, ut Chrisliani ubicunque inventi fuissent,
tum imagini beslise. Magntim et inusilatum miia- i>ineaudientiapunirenlur? Sequitur;
cuJum, ut siaiua aurea, vel argentea, vel cujuslibet. ., Hic sapienlia est. Qui habel iniellectum compulet
alteiius metalli spirare et loqui videalur. < Surgent numei um beslim,numet usenimhomtnis esl, el numei us
enim, ul in Evangelio Domintis ail, pseudoprophel_e, ejussexcenitsexaginia serc.Hic,inquii,sapieinianeees-
eljJabunlsigna et prodigia multa (Mailh. xxiv,24).» sariaest.obscura sunt qusedicunlur,et nisi ab lris qui
Talibus ergo signis ad hoc devenient, ut quicunque majorem(1560)iniellectumhabenlnoncapiuiilur; qui
imaginem bestise adorare nolueiint, quasi profani et 339 autem habel in.elleclum, ut ad liujus rei no-
sacriiegi a tyramiis et princijjibus occidantur, uiide litiam pervenire valeai, computet prius nuroerum
fiet, ut (prseler sanctos, qui moii non timebunt) bestise, quse quidem, elsi Deum se esse fingal, non
nemo inveniatiir, (1559) qui aut in dextera, aut in Deus lainen, sed homo esl; et hoc est quod dicil :
fronte sua ej'us charaelerem et signura non Iiabeat. numeius enim hominis est, el numerus-ejus sexcenli
Kam el usque Iiodie usus esl Scriplurarum, ul pro sexaginta sex. Quod enim senarium numerum lan-
totonomine,primanominisliilerapona(ur;jcbaracter tum posuil, hominem eum esse monslravit; si qui-
ergo pro nomine, nomen vero pro fide accipiatur. dem sexla die factus est homo. Sed quia senarius
Sicut enim omnes Chrisliam nomen, id est fidem iste ex denario descendit, cum ex decimo ordine
Christi in manu el in fronte irapressam hahent, ila untmi esse significat, ut et horoo simul, ef tliabolus,
omnes Antichristi servi et diseipuli ejus nomen et, D non per naluram, sed per iniquitatem esse ereda-
fidem, autin dexlera, auiin frontegestabunl; et in lur : decies namque sexaginla sexcentos faciunt
dextera 'quidem nomen Jet fidem poriat, qui iliud (1561), Sufficiant auient hoc in Ioco, quse ab anti-
agil, cujus se dicil ..sse professionis. Quem enim di- quis diela sunt, nihiique de -nostro ponentes, ea so-
leciioni,et misericordise, etpielaii insisterevidemus, lumraodo, quse ab eis accepimus, ad memoriam re-
uirum sit Chrislianus non JJubitamiis; ipsa enim ducamus. Liber autem isle a healo Joanne Gi'secis
(1555) Cod. Vat., videbantur. et in omni seduclione. »

.(1556) lta. prsedictum accepimus a Chrislo (1557) Cod. Vat.: . Quoniam id quondam Elias fe-
Mailh. xxiv, 24 :« Surgenl pseudoclnisli etpseudo- cisse legitur. Tanto ergo facilitis liomines decipient,
prophetse, et jlabunt signa magna et prodigia, ita ut quanio non suam, sed magistri 'gloriam cjuserenl. »
in errorem inducanttir (si fieri potesi) eliam elecli.»
Et Marc. xiu, 22 :<'Et dabunt signa, el portentaad i (1558) Hsec ex codice Xat. supplevimus.
seducendos (si iieri polest) etiam electos. » Et (1559) Cod. Val. : sivepauper sive dives sit.
Paulus II Thessal. u, 9, ioquens de AiHichristo : (1560) Cdd. Vat., inlelligenliam.
< Cuj'us est adventus secundum opei ationem Satanse, (1561) Cod. Vat.: < Similiter auiem et sexies de
cem fiunl sexaginta. »
|n omrii yirtute, el signis et prodigiis mendacibus,
679 S. BRUNOMS EPISCOPI SIGNIENSIS 680
Jitteris editus est. Litteras autem omnes apud Grse- A et cum illo cenlum quaaraginta qualuor millia, ha-
cos nuraerum exprimere manife. lum esl. In numero bentes nomen ejus et nomen patris ejus sctiptum in
ergo lilterarum illius posuit nomen, ut lectoris fronlibus suis. Nar.ravil superius bealus Joannes,
intellectum exerceret, et lale esl ac si diceret : ln qualiler et ubi cum orani exercitu suo Anticlui-
quo nomine hic numerus reperitur, id est sexcenti stum viderif, quahlerque omnes quiab eo sedu'.!
sexaginta sex, ipsum est nomen ej'us. Ut si dica- fuerant nomen ejus, aut in dexlera, aul in fronte
ttir ANMMOS (1562) (1563) , qtii' interpretalur habuerint. Nunc autem de Chris.o et de his qui
contrarius, inde enim AiUichrislus voealur, id est cum eo erant, ubi eos viderit, el quo nomine eliam
Christo contrarius. Yides igitur quam bcne hoc no- jpsi in fjoniibus suis signali fuerint, narrare inci-
men sibi conveniat, quod quidem tolum numerum pii, Vidi, inquit, el ecce agnus slabat supra monlem
supradiclum in se conlineal hoc roodo. Nam A Sion. Hic est ille agnus, de quo scriptum est:
significat unum, N quinquaginta, T trecenlos, E <Ecce Agnus Dei, ecce qui tollil peccala mundi
quinque, M quadraginta, Osepluaginla, s ducenlos : (Joan. i, 29).» Qui hene supra moniem Sion siare
qui nuraerus simul collecius facit 666. Yerbi gralia videiur, quia Ecclesise rex, et princeps in omnibus
A uimni, N quinqtiaginla, T trecenlos, E quinqtie, adversis semper ei auxiliatur. Unde ipseail: < Ego
M qtiadraginta, 0 sepluaginta, 2 ducenlos. Vocatur B aulem conslitutus 340 sum Rex ab eo super Sion
auleni apud Grspcos ANTEMOS,qui apud nos dicitur montem sancium ejus, prsedicans prseceplum Do-
Aniichrhius, atque utruroque idem significat. Sunt mjni (Psat. n,6).» Yidit autem cum illo centum
ct alia nomina, quaj eidem ipsi quadam verborum quadraginla qualuor miilia, per quos omnem Eccle-
circuitione convenire videntur, qnse quidem quo- sise mulliludinem inlelligimus. Hic enim ntiraerus
niam prtediclum in se numerum continent, a vele- sic in duodena millia dividi potesl, ul unusquisque
ribus posita sunl; nullum lamen nomen ita con- duodecim apostolorum, ducdena ntillia in partem
veniens est Antichrislo, ul hoc quod modo diximus, habeai, qui eliamsi in suas parles dividatur, nulla
AOTEMOS.Nos lamen, uf leclori saiisfaciamus, cjus pars vacat a myslerioV Centenarius namque
csetera quoque noniina ponemus. Sunt atilem numerus perfeclus est; quem quia imperfectum
APNOTME, quod inlerprelalur nego, et TETAN, Dominus esse voluit, ad eum complendum pro una
quod dicitur sot. El rE_.SHPIK.02 , quod gentium ove de ccelis descendit. Unde Jpse ail: c Quis cst
seduclor iiitelligiltir (1564). Quomodo autem hsec liomo qui habet centum oves, si perdiderit unam
nomina illi convenianl, prudens leclor manifesle ex illis, nonne dimiitit nouaginta novem in deserto,
inlelligit. Causa vero brevilatis singulariler nomina etvadit illam quserere quseperierat?»(Luc. xv, 4.)
ipsa, numerosque signemus. Asiguificat uniim, P Quadragenariusautem numerus in lanlum convenit
centum, N quinquaginla, 0 sepluaginla, __'quadrin- poenitentibus, ul et Moyses el Elias, et psr se mtindi
genlos, M quadraginia, E quinque, T treeenlos, E Salvator quadraginla diebus jej"unaverit, quos et S.
quinque, Jdecem, T irecentos, A unum, N qtiinqua- Ecclesia per singulos annos, usque a"dfinem sseculi
ginta ; 2 Ires, E quinque, N quinquaginla, 2 du- imitabittir. Sed quid de quaiernario dicam, qui
cenlos, II octo, P ceutum, I decem, K viginli, 0 propler quatuor Evangelia,_lotidemque virlutes
sepluaginla, £ ducenios. Quidam eliam Latinis principales, ubique sacratissimus invenitur ? Mille-
litleris lioc nomen exprimere voluerunt, sed quia narius auiem numerus conlinel, et cum ipse cx
Grsece liic liber edilus esl, non mttltum ad rem aliisnumeiisconstiluatur, nullum aliam numerum
perlinere videlur. Ipsum lamen, quaravis inutile, et habet supra se, qui ex millenis confici possit. Merito
nos ponamus. Est aulem hoc DICLYX.D namque ergo beatus Joannes cenium quadraginla quatuor
, apudnos quingenlos, 1 unum, C centum, L qtiin- millia cum Agno stantes vidisse describilur, ul per
quaginla, Y quinque, X decem significanl; qtise centum summam virginum perfectionem, per qua-
simul collecta fiuni sexcenii sexaginta sex. Sed draginla vero, omnes peccalores ad veram pceni-
quid aliud hoc significare videlur, nisi quod ejus •,. tenliam conversos : per qualtior autem cuncios
- adulalores eum deprecantes, tlicent: DIC LUX;1O- Evangeliorum observalores, qui quasi quadrali
quere, legislalor, ne taceas, tu qui lumen es, mon- lajiides, semper firmi ei stabiles in fide perstile-
stra per quam viam incedere debeamus (1565). Sed runl. Per millia vero, omnes cujuscunque sexus,
de his hactenus. cuj'uscunque ordinis, cujuscunque condilionis, cu-
CAPUT XIV. juscunque gentis, et linguse multiludinem intelli-
El vidi, et ecceangelus stabat supra montem Sion, <.amus, .1566) Omnes aulem isli nomen ejus, et
(1562) Marchesius eledilio LugdunensisBiblioth. (1565) Qui Diocletianumprohaebestiaintelligere
PP. Jegunt ANTEMOC,sed mendose. Ex Yaticano volunl in nomine Diocles Augustus coraputalis lit-
antein codice reslituimus ANTEMOSut postrema lerisjnxla numerationem laiinorum, nuinerum 666.
verbi littera exhibeat nolam s, quseapud Grsecosin conlici aiunl. Porro interpretalionem liujusmodi
designandis numeris valet 200. probatam quoque fuisseMeldensi episcopo Bossueio,
(1563) Cod. Yal. Laline scjibit: Anlemos. leslalur Calmel in Apoc. oap. xui, n. 18, ac sibi
(1564) Hsec noraina vide apud Calmet in nunc omnium, quse in hunc locum a'£ferunlur, probalis-
locum, qui subjectis noiis, lilterarum cujusque no- simam videri. . >
minis poleslatem exponit, et ad numerum 666 (1566) Hujusmodi prolixam S. Brunonis inter-
sffabre, ut auclor. noster, accouimodat. pretalionem brevibus perstrinxilCassiodorius in-
.81 _EXP0SITI0 IN APOGAL. — LIB. 1V.OAP. XIV. ;f. 2.
nomen Patris ejus in fi__nli!jus suis scripium hahe- A : illud eaniat. soli illi qui empti smit tle terra, det
banl; sed cujus ejus, nisi Agni, el Patris Agni ? qnibus Apostolus ait. < Empli enim esliss preuo
Omnes enim Trinilalis signaculo, Palris videlicei, magno (I Cor. vi, 20), » qui Chtisti sanguins
et Fiiii, el Spiritus sancii, sign.ali erant. Et Jud.ci „341 redeinpli sunt, qtti de ieria stiper coelos exal-
qiiidem Patris nomen in fronlihus snjs sciipium lantur, ,soli illic hoc canlicura dicere pos_unt. Hi
habent; Filii \ero non habent. Nos vero ulriusqne suni,quioum mulieribus, non suntr coinquinaii. Hi
noineu in fronte scripliim habemus, quia ulruroque sunt, qui pon nieretricibus, sed castis conjugihus
lai.damus , et pr_edicainus , crediiuus _ el confi- ailhseseruiii. H_e autem roulieies, hxreiicorum se-
temur. ctse jiUelljguntur quas, veluli feliclas nie.etrieef,
Et audivi vocem deewlo, tanquatn vocem aquarum sancii vlri fugienles nuJIum cum cis voluerui i ha-
mullarum, et tanquam vocem ionitrui magni, ei vo- herejconsoriiumj jmdeet virgines dicuniur, quj il-
cem quam audivi, sicut cilharwdorum cilharizan- Jis non adhseserunt, qui verbi Dei adulieraiorps
lium,in chharis suis, el canlabanU quasi eanlicum appellaiitur. ..Corrttmpinu eiiim^boiios movcs col-
novuin, nnle qualuor animalia, el seniores. Nain quo- joquia prava. (/ Coi\ xv, 53) » Hi auiem seqvnmuy
riiam aquse mult_epopuli mulli .intelligunlur, nil Agnum quocuuque ierit; » sicut ct ipse aii. t Paier,
aliud esl vox aquarum inultarum, nisi mx mulia- B volo ut uJji ego _su_n,eljpsi sinl mecum (Joan. j_vu,
rum, diversarumque geniium in unam fidem venien- 21); > coelos ergo ascendent, quia ibi <?sl Agnus.
lium, Deum laudantium, et-benediceniium, Vox Hi empli sunt ex ttominibus, prhniliw Deo, el Agno .*
jsulemjoriilruiniagnij^voxdoctorum est in Ecclesia Sieut enira ex nnilla messe, parttm quid (1567) pi'i-
praedicantium,de quibus dicitur. . Clama, ue cesses, iniliartim Deo offerunt; ita cx cmjciis geniibtis,
quasi luba exalta Tocem _tuam (Isa. i.viu,,4). _ isli pauci, ad malonsm coroparaliqncm, figo, et
unde, et isle cujus verba hsec sunl, filius lcnitrui Agno quasi qua_dam primiiise' offertiutur. In oie
in Ecclesia vocatur. Et vocem quam audivi sicut eorumnonesl imenipm mendachtnij qui nullis tor-
tiiham ciilmwdorum citliarizaniium_ in dihmis .ineruis \isci potuerunt, ut eam, quanj sepicl Deo
suis ; nam quia dulces sanelo_rum laudes, et can- prpmiserant, fidem jjegarenl. Unde et subdllur:
tus. et in Dei auribus ûaviler resonani, ideo ci- Sine .macula enm sttpl anif iltronum Dei. * Qui
tharis eortim voces assimilanlnr. Talis citliarsedus .enim-!Jn. verbo ,non offendit, hic peifecius jes5
erai David, cujus canlilena, el _modu_a.ione, ipsa .vir (Jacob. m, 2) ; B macula tamen pro ciiniiiie
quoque d2emoniaplacabaniur. Quod adhiic iu Ec- ponilur.
,.iesiajieri videmus, cum ad episcopi exhorlatio- _ El vidi -ulleruin angelujn volantem per mcdiniH
nem ad<lieros, .sacritegos, liQmicidas. cseteresque cwtum, habentem Evangelium mlemutn, _« evangeti-
d.vmoneplenos adpoeniienliara fesiinaive conspicj- .zarel sedentibus super ierram; -et super omnem gen-
nius. Gaiiianl aulera quasi novum canlicum, quia Jem,et-lribuv},~et'linguain, dicens magnaqoce : Thnete
sic Veteris Tesiamenli scripturas exponunl, ut noya Bomtnum-, el dateilli honoremj quia venit Iwra ju-
qusedam dieere-videaiHur. Possumus etiam et no,- dicti ejus ; et adorate eum, qui fecil cwlum, et lei-
vum caniicura , Novi Testamenil pr.edicatioi.eni jrmi, mare, el omnia, quie in eis sunt} el fonies pqua-
jntelligere. Hsec aulem anle-quaUior animalia, et xum. jlic cnira Angelus aliquem Ecclesi_e doctorom
.seniores cantare dicuniur, el quasi discipuli anle fcignilical, quoniam horam judicii, ct moriis iermi-
facies dociorum suorum siare videniur. NihiL_et ,imm, qui evitari non potest, unicuique apprqpiii-
aliud cantal Ecclesia, nisi quod ab Jiis animalibus quare coiisjdcrat; voleiis.oranes caulos, etpj-ovidos
ct_senioribjisjiidicit. essc;, qtiid agerc debeant, jiiiquer jfliscurrendo solli-
, Eijtemp poleral dicere canlicuni, nisi illa cenluin ciie edocet. jEternnm cnim Evangelium, Chrisii
qttadragmla qualuor millia, qui empti sunt de ler,ra, pr-_dicalionem intelligimus^ quse non ad lemporaliî,
Ilt sunl qui cum mulieribus non sunt coinquinati, et transitorja, sed a-terna hona ijos invitai • <qute
vitghies enim sunl, hi sequuntur Agnum quocunque D non hseietieorum invenlione composila est, sed ab
ieril.'Hi ethpli sunl ex hominibus, primiliw Deo, el seterrise sapieniise^foiile manavit; ^cpisequidem et
* Agno,etin oretpsorumnonestinvenium meirdacium; majoribus; el minoribus loqcritur dicens ; Thneik
sine maculaenimsunl anle ihronum Deh Nerno,.n- pominum, el date ,t//i hojwrem,quia vpnil hom judicii
" quii, iilud .caolieum 'Cantare, ct dieerc polerat, ejus,Ml leddat singailis secundtim opera leorum ; ei
nisi illa eentUm quadraginta quatucr -millia, qul adotoie euin, qui fecit cwlum, et terram ; non d_c-
empli sunt dejerra t; non Judseus, non paganus, monia, jion Aijlicluistujn, _sed omniuin cr#alpt-cm
iion hsereireus-novum illtid inusitalunique canticum colite, jeladoraie. ,
dicere polest, jiondum ejus velefa transierunt, non- Et alius angelus-secutus esl dicens : Gecidii, <ce-
dum eis facta.sunl oiunia nova__Sola ergo Ecclesia cidit Babylon itla tnagna, guw a vino _irwfornicalio-
quiens : < In monte Sion vidisse se dicit stantem ad omnes heatos constat aplandum : isti persona-
Doniinnm Christtim, et ctiro eo CXLIVbeatoruffl, bant Domino canticum novum, quando ab alio noi-
(jtri noiriiiia tam ipsius quam Palris ejus in- fron- poterat dici ; deitide admirabili proseeuiion. Jau-
tibus stiis scripia portaha'il. Hi nullo niendacio, danlur.»
aulla fidei forroeatione polluli suiit: quod tamen (1507) Cod. Val., de vrimitih.
PATROI- €LXV.
SS5 - S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSISt 684
ttis,sua potavit omnes genles. Et isle quidem ange- A et in sulphure oelerni fetoris sine fine Crueiahun-
" lus alius alios Eeclesise"doctorcs
significat, qui lur. Hoc autem in conspectu angelorum sanctoi um,
quanlo plus judicii diem appropinquare senserint, etin conspectti agni, quoniam neque Chrislus, he-
tanto magis quoiidie pV-ediealloiiiinstabuiii, om- que sancli ejns eortfm tormciilortifn aliquando
nemque muiidi hujus glofiam et pulchritudinem obiiviscentni', secnndum iliud ; « Memenlo, Domine,
transire, el rucre docebunt, quatenus sic animos liliorum Edom in die Jerusalem (Psai, cxxxvi ,
! hominum ab ejus appetilu exlorquere valeanl. Et 7)..
hoc esl, quod dicilur, cecidil, cecidit Babylon illa £. fumus lormentorum ejus ascendel in swcula sar-
magna. Babylonia namque confusio inlerpretalur, culorum, nec habebunt requiem die, ac nocte, qui
in qua Nabucltodonosor regnavit, quem diaboli le- adoraveiunt beslium el imaginem ejus, etsi quis
iiuisse figuram onines ^cripturse teslantur : cecidit acceperit characlerem nominis ejus. Hic patientia
jgilur Babylon, qttoniam mundus transit, et concu- sanctorum est, qui cuslodiunl tnandala Dei, et fidem
piscentia ejus. Praelerit cnim ligura hujus mundi, Jesu. Ibi enim fumus sernper ascendit, ibi ignis
omnisque iniquorum confusa multiiudoperibif. Hsec nunquam deficit; eruntigitur_semper In Jgne, quo-
I auiein a vino irse fornicationis snse polavii oriines rtim toraienta fumare non desinunt (156.), Tfe
gentes ; quia in taiitiimhanc'prsesentein vitamom- B heslia autem, el imagine ejus, et de eliaraclere
nes genles dilexerulil, ui ab ejus blandiliis anima nominis ej'us salis superius diclum est. Quod autem
et corpore corrupti irara Dei ittcurrere non formi- ait: Hic patienlia sanctorttm est, qui cuslodiunt man-
darent (1568). dala Dei, el fidem Jesu, (1570) ad hoc valet, qtiia
«'- Ei alius angelus terlius secuius esl ihos, dkens cum malerum lormenta sancti videbunt, lune
'niugna voce: Siquis adoraveril bestiam, et imaginetn non frtistra se patientes fuisse, et mandaia Dei,
"ejus, et aceeperil characterein in ffonle sua, aul In et fidem Jesu non in vanuro se custodisse "cogno-
manu sua, et biberil 4eJ iino irw Dei, quod mislum scenlT
esl mero in calice irw ipsius, et cruciabitur in igne Et audivtvocemde cwlodicentemmihi;Scribe: Bedti
-et sulphure in-conspeclu angelorum sanctorum, ei in mortui qui in Domino motiuntur: amodo jam dich
conspectu-'Agni. Huncaulem terfium angelum, ter- tpiritus, ut requiescant a iaboribus suh, opera enim
tiam prsedicalionem, et ullimam esse pulamus ; illorum sequuntur Ulos. Finitis omnibus, quse ad
quando sancli videntes abominattonem, etfereom- Tnalorum iormenta pertinehanl, quod eorum vide-
nes ad iniquilalem converli, el bestiam, «t ejus lieet erueialus seiernus sii, qflod Ipsi requiemnun-
i imaginem adorari, magna voce clamabunt, lantinn- -, quam sint liabiluri, dat Doniinus sententiam de
qite facinris fieri interdicent, -ct quanta pcena eos beatitudi.ie seterna, el qtiiete bonorum, quam ideo
esspectet qui eam_ado_av__irit, cpsque characle- "quidem scriberepraecipil, ut firma et slabilis esse
rem susceperint, et de vino irse Dei quod mislum credalur. Beati, inquit, morltii qui in Doaiiim
est roero in calice irae ipsius biberinl, eis iJenun- moriuntur (1571). Sed quid est in Domino "mori,
uanl. Hic est ille calix, de quo scriptum est : quia nissin fide, in justilia, in charilate, et _pe lirma
« Calix in manu Dominivini meri plenus est misto "-de hac vita migrare, aique pro his, §i necesse
"(Psal. IAXIV,9); i" per qtiem sacram Scripturam fuerit, animam dare'? Amodo jam dreit spiritus, a
intelligimus ; quse quidem secundnm se mera esl, quo tolus liber iste diclalur, et scribitur, ut re-
et pura : sed ab hsereticis inficitur, ttirbatnr, et de- qtiiescant a laboribus suis, quos multos, et infinitos
pravalur; unde noncalici, sed vino hserelicorum, pro Christi nomine passi sunt. Opera enim iilornm
quod mero vino, et sanceinlelligentise mistum 342 seqiiunlur illos ; quse quidem digna memoria, ma-
est iratus Dominus" esse dicilur. Qui ergo lale vl- gnuro eis ante couspecium Doroini teslimonium
tmm hibe"rint, et hjeretieorum pravilati assensum ferent,-
prsebuerlnt, inigne teterno, qui non exstinguetur
, (.568) In Babylonis ruina, quse quondam civitas seternum duraturas, sed aliquando ab his Jormeniis
magna fuit, et Chaldseorum imperii caput, propler liberandos, quem errorem damnavit Ecclesia, cum
similitudinem depravationis, im|iiumque falsorurit sacrse litiera. aeterniiatem poenarum inrerni apertis-
numimun cullum Roma in saciis litteris, \A\ sime doceant.- _•
Pe_tri<v, 13, ef a SS." Pairibus hoe nomine ap- . (1570) Ex hoejestimonio satis paiet, adsalutcro.
pellatur, ejusqtte t stibversio, lolaque regni deslru- selernam comparandam, non sufficere lidera, ut
ctio juxta aliquos interpreteS.hic prsenuntiata di- conlendunt hseretici; sed reqriiri bona opera, obser-
dtur. More autem propirelarum pro faclo jam "vanii-m nempe divinorum mandaiorum.
Jiabelur, quod certo faciendum cognoscitur> Sed • (1-571) Nemo, dum adhuc sivit, _proprie Jjealus
iutjLsmodi iiiterpreiatioiiem in cap. 12 prose- appellarj polesi, sed post moriem, quia in ea sohi
ucmur. consuramarto jusiitiae et sanctilalis perficilur ;
(1569) Fuit olim Origenistarum error , non quem non nisi in lermino cursus .il_e bravium ccmpre-
_enova.it.ibbas Joachim,damnatoriun pcenas in henditur.
«8B EXPOSITIOJN APOCAL. - LIB. V. CAP. XIY. $83
LIBER QUIINTUS
A-
.3.43 Eli'idi,etecee nubemcandidam,el supranubcm taloperarios in mcsscmsuam (Mntih. sx, Z1)(IS7i) >
sedenlemsimilem ftlio Iwminishabentem in capite biw JVIisiteigoChrislus falcem suam, misit evang.licam
rorcnam auream, et in manu sua falcem acutam. prsedieationem per discipulos suos, et messa est
Vidit, inquam. bealus Joannes nubem candidam, per lcrra, undique tritico in horreo Dei, quod est Ec-
quam S. Eccleîani inlelligimus. Nubem quidem, clesia, congregaio (1575). .
quia Joelriiisc j)lu\iis mullorum hominum corda Et alius angelus e.xtvitde temp!o,quod esl in cwlo,
prius arenlia, uberes bonorum operum frucius ger- habens falcem. Eaderii similiUidoest quse snperior,
-miuare facil. candidam aulem, qtiia snper nivem prseter lioc lantum, quod ibi boni, hic vero mali
.lealbata, sine mactila est, alque ruga. Vidit auiem, colliguntur. Angeltis enim, qui de lemplo exivif,
cl similem Filio hominis, super ntibem sedenlem, Chrisuis est, qui tanquam sponsus de llialamo vir-
Chrisiiim videlicel Dominum noslrum, qui se fre- ginalis uleri processit. floc autem templum est in
qupnler in EvangelioFilium hominis vocare consuc- <_ceIo,qnia illa omnium mulicrum healissima sic-in
«rai, secundumillutl: < Quem dicunl homines esse terris vixit, nt semper ejus eonversalio in ccelisJII-
Filium homlnis? (Malth. xvi. 1_.) » Et bene super erit. Denique jam lunc (1574) hsec Virgo noslra da
nubem sgdere describilur, _qua ut rex. et dominus Iiac vita migraverat, ct super clioros angelorum
Ecclesiae prsesidet, ct dominalur. Habet antem in exaltala fuerat, quaijdo Jjcatus Joannes isfa scribe-
capile suo coronam auream, per qttam regem, et bal (1573). Vidil ergo angcluro, qui de templo exie-
îclorcm, omnique pulchriludine dccoratum esse ral, quando lemplum jam pridem in ccelum transla-
siguificai. Habet vero in manu stia ialcem aculam, lum fneral, et ipse, jut superior, falcem acutam ha-
•gladium videlicel spirilus, qtiod est verbum Dei, rie hebat; hoc aulem superiusexposilum est.Sequitur:
qtto ilerum Aposiolus ait: . Vivus est enim Dei El alhts angehs exivil de altari, qui habebat pote-
sermo, et eflicax, ct penetrabilior omni gladio an- siaiem super ignem, el clamavil voce magna ad eum,
cipiti (Hebr. iv. 12). »JNotandum autem quod ile- lqui habebal falcem aculam, dicens: Milte falcem luam
rum healus Jnannes a capiic iucipiens, sicul in aliis acutam, et vindemia bolros vinew terrw, quia jam
libris, quod videril, manifeslat. maturm sunt upmejus. Sicnt enim per lemplum Yir-
"-
Et atler angelus exivit de lemplo clamans voce ma- ginis tilerum inlelligimus, ila per allare corpus Do-
gna ad sedenlemsuper nubein: Mitle fatcem luam, et niinicum. Alfare enim ipse se esse docebaf, quando
mele, quia venil hora ul melalur, guia aruil messis suis nianibus illud maximum sacrificium suis disci-
terrw;el misil qui sedebal supra nubem falcem suam, pulis olferebai, jlicens : 344 ' Accipile, et mandu-
et messa esl terra. Aller, inquil, angelus exivil de ^. cate, hoc cst corpus meuni'(J!/-,.i/<. xxvi, 26). j
templo. Alter ulique, el idem aller'; est enim Deus Exivit igitur angeltis c|e allari, quando Deus in ho-
quam homo, una lamen, eariemque pcrsona, Deus mine se horainibus revelare dignatus esl. Hic aulem
el homo. Exivil ergo angelus de teniplo, exhit Chri- angehis supra ignein habct poteslatcm, qnoniam --
sius a Palre, et venil in roundum_ < Dominus in nemo nisi.cjus dono Spiiilus sancti igne succendi- ,t
teniplo sancto suo, Dominus-in ccelo sedes ejus lur. Unde ipse ail: < Ignem veni milterein lerram-
(Psal. x, k). » Exivit nimirum de templo, et tanriem el quid volo, nisi ut arrieat? (Luc, _vu,L49)» Et bene
posl mulium temporis, in signis et miraculis se ho- quidem angelus isle ei qui falcem"acutam habehaf.
miuibus manifpstavit. Clamavit voce magna ad se- botros vinese ierrse vinriemiare prsecepil, quia homo
denlem supra nubem:non_quod veliste surdusessei, assumptus. nisi ex oonsilio diviniiaiis, nihil facie-
vel isle audiri aliier non pussel ,~sed quia illis voce bat. Sciendum alitera duas esse vineas, tinam ho-
magna Deus clamare dicilur, qui ejus monila parali norura, alieram malorum; et de bondruin qiiidem
sunt etaudire, et obedire ; clamavit angelus ad an- vinea scriptum est: < Simile est regnnm ccelorum
gehim, Deusad hom'roem,divinitas ad humanitaiem, homini patrifamilias, qui exivil primo manc con*
quando divina inspiratione Clirislus Dominus nosler ducere operaiios in vineam suam (MatUt. xx, 1). _
praeeepil, dicens : < Messis qnidem multa . operarii D Malorum aulem vinea, hscc est, de qua modo loqur-
a.iiempauci, Togate ergo Dominum messis, ut mii- mur. Undc ]e_ vinea lerrte* merito vocaiur, cujns
r
(1572) Placet'aliquihus-iiitcrprelihus, ul nolat Misit igittir,. etc. -' J " -

Cornelius, iiio non Ghrislum, SP<IangpJum inlelii- (1574) Ci)d.*Vat.,jam lunc Virgonoslrtr.
gere; quia Christus non vocatnr angeltis, sed Filins (1575) Reddit Bruno lestimonium, suis diehu%
honiinis. Hic ergo angelns egrpdilur, ut Christo co- commimiter accepiam essc in Ecclesia sententiam da
operelur; .ilque ejns nuiu el jussu demetat impios, exaltalione seu assumptione 1$,Marise Virgini. post
cum Christns demelel pios ei"«..racio.. pjus obiinm ad coelos; qnam S. Bemarrius plurinu».
~-(157o)Cori. Val. llemque: «-Levaiccapila vcslra, I.ijidilmsexoiiiavii.
et videie regioncs, quia albse sunt j.im ".tdmesspm.
1S7 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIESSIS 6S8
prima vitis fuit Cham. Hsec aulem quotiriie vinde- A longitudo statlium vocelur, audi Aposlolum dicen-
iniatur. si quidem de hac vila quotidie mali tollun- tem : < Nescitis quo.I hi, qui in sladio currunt,
tur. (1576) unde el subdilur : • omnes quidera cuirunt, sed unus accipit bravium
Et misil angelus [alcem suain in terram, el vinde- {/ Cor. ix, 24)? i Quod alio in loco exponens ait:
tniavil vineam lerrm, et misil in lacum irm Dei ma- t Bonum ceriaraen cerlavi, cursum consummavi,
< gnum, el calcalus esl lacus extra civitatem, el exivit fidcm servavi (1/ Tim. ix, 7), >cursum utique sladii
sanguis de lacu usque ad frenos equorum, per stadia pr_esentis vilse.
tnille scxcenia. Per falcein enim hoc in Ioco Christi CAPUT XV.
jussionem, ejusque ullionis minisiros inieHigimus, Et vidialiud signutn in cmlo, magnumet mirabiU;
Quam qtiidem quoiidie in terram miltit, lerraque angelos septem, habentes plagas septetn twvisshnas;
vineani vindemiare non"cessal, quia iniquilale sua quoniam in illis consummaia cst tra Dei, Et vidi
mali saluri, et invelerati, sufiilo, cum non putatiir, ~lanquammare vllreutn mhlum igne, el eob qui vice-
*.!e vile simul et vita abscinduntur; abscissi autem runl bestiam, el hnaginem ejus, el numeium nomhih
nonin qualecunquetorcularmilluntur, sed in lacura ejus, slantes supra mare lilieum habenles cilharsa
ir_e Dei magnum, qui est infernus, submergunlur. Dei, el canlanles camicum Moysi servi Dei, el c «-
Mt calcatus est laeus extra civiialetn, et exivil sanguis " ticum agni, dicentes : Magna, et mhabilia opera lua,
tdeiaeti. Ntm cnim inlra civilalem sanclam lacus isle Domine Deus omnipoiens. llagnum, inquil, et mi-
conlinetur, extra est, exlra calcatur, cujus maligni rabile sigttum vidi in Ecclesia, septem -videlicel
spiritus sunl calcatores el vinitores. Ecce namque angelos, id esl septem doctorum ordincs, qui sibi
seuraextra civilatem Abraham significahal, cum jJi- per diversa tempora succedebant, habenles plagas
cerei: < Inter nos et vos chaos magnum firmatum septem jiovissimas (1579). Sed quare novissiraas?
esl. El exrvit sanguis de lacu usque ad frenos equo- 345 Qu'a 'n iU's consummala esl ira Dei. Maguce
uun per sladia nnlle sexcenla (Luc. xvi, 16).» Hic enim ptagse et immensse illse erunt, qttibus ira Dei
•auteiii loquendi roodus hyperhole a grammalicis ap- coiisummari et satiari potcrit. Novissimumautem
pellaiur. Cum enim magnum prselium, alicubi fa- aliquando pro ullimo, 'aliquando pro deteriore po-
ctum esse,significare volumus, dicere solemus : lan- nilur. De his autem plagis multa in sequentihus
tura sanguinein ibi esse ftisum, ut in sanguine cqui •dictuii sumus. El vidi tanquam mare vitreum, mis-
nalareni. Sie et in hoc loeo volens bealus Joannes' lum igm ; mare namque vilreum aqua haptismatis
tlivinam ullionem, ct malorum pcenam, «1 moriem csl, qusequidera igne Spiriius sancti tbla misla est
significare dicit: eorura sanguinem usque a<Iequo- ,* et sauciificala, de qua Prsecursor Domini Joaiines.
rt__ri frenos crevisse; quod alius propheta signifi- dicebal; < Ego haplizo vos in aqua; qui auiem
Caniius ej-ponens, aii: t Et egredientur sancii.et venil posl me, forlior rae est, cujus nOnsum dignu.
videbunt cadavera mortuoruro, qui prsevaiicati sunl calceamenla solvere, ipse vos bapiizabit in Spiritu
In me, el erunl tisque ad satietateni visionis omni saiicioet ig(ie(Joan. i ,26).»Estcrgo mare vilreum mi-
carni (Isa. txvi, 24). > Quod enim ibi est usque ad sium igne; qualenus aqua sanctificaia \ilrca el pura
baiietatcm visionis, hlc esl usque ad frenos equo- exteiiuscorporalavel, ignisveroS. Spiritus inlerus
ruiii. Sed quid aliud est,i_anguiiiem de lacu exue, \itia exural, et mundet hominein a peccato.
nisi malorum poenam alque lormenla hujus mundi El vidt eos stanles, qui vkerunl bcstiam, el hnagi-
liominibusinnolescere? Undeeliam per stadia mille nem ejus, el numerum nominis ejus supra maie vi-
sexcenia exisse perliibetur; per mille iiamque stadia iieum (1580) : non sufficit aqua bapiismaiis esse
tolum mundi ambituln .n.elligiuius, per sexcenia regeneraluro, nisi insuper hesiiam, cl imaginem
vero sex selales (1577) signiDeantur. Et merito qui- ejus, et numerum nominis ejus vincamus et despi-
dem omnia per milie intelligunlur.-quoiiiam, ul jam ciamus. Sed dicis : Quomodo hesliam illam, quse
dislmus, ornnes numeri in mille continentur. Exivit nondura venit, -superare potero? Audi quid bealus
ergo sanguis per sladia mille, quia nusquam est lo- Joannes etiam in Epislola sua dicil: <Filioli mei,
cus, ubi malorum pesna non sil audita : exivit au- novissima hora est, et sicul audisiis, Aniichrisius
tem perstadia sexcenia, quoniam nulla _elasfuit, in venit, nunc aulem Antichristi inulti sunl (Joan. n,
qua id ipsura nou fuerit revelatum (1578). Quod 1S). » Ergo quamvis in -fine sseculi ilie perdilionis
auiem non solum lerive idimensio, sed el temporis filius, oiiiniumqtie iuiqtiorum caput veiitujus 'su,
{1576) Duo hominum ordines distingiimilnr .a lamilatum super impios, et j'uxta aliquos^specialiier
S. Joanne, justonim sciiicet, etimproborum. Prio- super Romanum iroperiiim f.mdiius everiendum,
runi sors felix, et beatissima, quia in parlem suam quseab angelis statuto lempoie effnndenlur,de qisi-
adducet Chrislus, suoqtte in regno seternse beatiiaiis bus sunt sequentis capilis valicinia.
hseredes, ei pqssessores collocabil. Reprobi auiem (1580) Cod. Vat. : < El vidi eos, qui vicerimt
ab angelis ir_eDei ministris a coelesti civitaie per- b._siiaro,el iroagijiemejus.etJiumerumnominis ej"us,
pefuo exsules in lacuro iguis conjicientur. sianies super mare vitreum. De bestia iiamque, c't
(1577) Cod. ysa.,figuran'.ur. jiiagiiiiudine ejus, et ntunero nominis cjus muita
(1578) Pcenarum infernillnm seiernitalem ipsis superius dtcta sunt. Sed non siiflicil slare super
clhnicis nolaro fuisse Sisyphi fabula dubitare non roare \ilreuni, non stiCicilaqua baplismatis esse re-
finil. generatum, » etc. _ <_
(1379) Habentur hssc veluti pra_nuntia illarum ca-
"
f«9 EXPOSiTIO IN APOCAL. — LIB. Y, CAP. XY. W*
quoiidie lamen sua membra piserailtit, in quibus _. A De hoc aulem leniplo sepiem Iiabcntes i_lagas,
atique a fifelibus superatur (1581). Omnis enim septem angeli exierunt, quia omnes doctoruro or^
qiii Chrislo conlradicit Antichrislus est. Qui ergo dines ab aposlolis ofjgineni ducenles, illico suis
stat super mare vitreum, qui in baptismale piscalur temporibus in Ecelesia prsedicant, quse ab illis didi-
et natat, vincal Lestiam et imaginem ejus, \incat certinl. El quoniam,. ut Apostolus ail; < AJiis sun.
Anticbiistum el discipulos ejus, qui sibi conformes tidor vilse ad vilam, aliis odor morlis ad morlem
suntalque consimiles. Ksquesuscipial (1582) nume- (HCor. n, 16),»qui eorum raoniiis nonobtemperant,
rmn nominis ejus, id est fidem et doclrinam ipsius. siiper eos plagas inducunt. Hi aulem vestiti sunt
Sed quid isii supra mare fac.ebanl? Sequiiur: IIa- lino mundo, et candido, ijla videlicet preliosa mar
benles cilharas Dei, et canianles canticum Moysi garita, de qua Dominus in Evangefo loquitur, di-
s.rii Dei, ei canlkum agni. Cilhara namqtie Dei cens : < Simile est regnum 3&6 ccelorum hominl
moduJjlio est divinse inspiralionis, de qua discipulis negolialori, qusprcnli bonas margaritas; invenla au-
suis Dominus ipse dicebai: « No.i enim vos estis qui tom una pre.iosa margarila, dedii omnia sua, et
loquiinini, sed spiritus Paliis vestri qui loquilur in Comparavit eara (Matlh. xm, 45, 46); » per quam
vobis (Malth. x, 20).» Canticum vero Moysi, et can- niiiiirum Chrisii .idem el doetrinani ecclesiasiicam
licuni agni, Yelus et NovuraTestaraenlum intelligi- B J iniclligimus, qtia qui indutus non fueril, inler Chri-
mus. Quicunque ergo slant supra mare vitreum, sli convivas discumbere non audebit. Sunf autemel
quicunque alios invilant ad haptisutatis saeramen- circa pectora zonis aureis prsecincli, quatenus per
lum, sic ciiharizenl, laliterque et talia cantent : ea quse exlerius apparent, quanlus thesaurus sa-
Magna el mirabilia opera tua, Domine Deus omni- pienlise ei scienlise in eorum corde interius sit recon-
poiens,juslm et verw sunl viw tuce, rex swculorum, dilus, inielligatnr,
quis non timebit ie, Domine, el magnificabil ttomen Et unum ex quatuor animalibus dedii septem an-
tuum ? Quia folus pius es, quoniam omnes getVesve- gelts seplem phialas aureas, plenas 'racundiw Dei
nient, et adorabunl in conspeclu luo, quia judicia tua viicnlis in swcula smculorum, et imptelum est tem-
manifcsla sunl. Quid estergo, quod dicitur : Judicia p'um fumo n majestale Dei, et de virlule ejus, st
tua mumfesiasuiil; cum alibi scriptum sit : < Jurii- nenw poierat inlroae in lempium, donec consufitma-
cia lna abyssns multa ? » (Psal.wxv, 7.J Divina renltir septem plagmseptem angelotum. Quatuor sunt
qriidem judicia man.festa sunt ei occulla : occulla animalia, omnia lamen unum, idemque narranl e_
qcidem, quoniam nemo ea ad plenum manifestare ciicuiil, quia solum Chrisli prsedicationem descri-
falel : manifesla autem, quia quonioriocuiique fianl, hunt. Quod ergo unum ex eis dal, hoc proctil dtibio
hemo lamen juhia et vera ea esse dubilat. Stanles ^ ab omnibus datur. Sed quidesi,quod sepiemphia-
ergo doctores super mare \itreiim, videniesque las aureas, plenas iracundia Dei vivcnlis, sepicm
gentiles, qui sine Deo erant, ad bapiismum (estinare; angeli deriisse peihibenlur, nisi quod omnes Ecile-
Judspos vcro, qui legem habebant, jusfo Dei jndicio sise doctores eam doctrinam, qtiani habenl el prsedi
coiidemualos, salutis medicinam r.on appetere, ob- cant, acceperuni? Qu_edocfrina, quamvis aurea si£
siupescunt in operibus Doniini, atque miranlur, et et sapienlise sale condila , ab aliis lamen" avirie
cum ignorent, quare illi electi sint, isli vero rejjro- suscipilur, ab aliis au.cni quasi insulsum aliquid,
bati, Dei lamen vias rectas et justas esse dicunt; \cl sine sapore respuilur, el in eos qiiidem,'a qu bus
ideoque magis Deum timenduin et roagnificandum je.piiitur, J3ei indignationem et iracundiam desnper
prsedicanl, quia~soIa pielate et misericordia gentes i.ifundunt (1585). Propier lales igitur hse aure_c
vocat; Jud-eorum vero superbiam confundil et phialse, quamvis omnes dclicias iri se conlineaut,
damnat. iracun lise taraen Dei vtvenlisplense csse memoian-
Et post Itwcîdi, el ecce cwlum aperiuin esl, iem- tur. Templum auiem, quod fumo impletum cst a
plmi (.I-I_IJM.CU..tesiimonii in cwlo, exieintil seplem majestate Dei, cl de virluie ejus, vel S. Eccleste, \e.
JJ cceleslis Jerusalera inlelligi polesl. Dei namque vir
angeii, habenies sepiem plagas de templo, vesliti lino •.
mundo et candhlo, et prwcincli circa peclora zonis lus ct maj'esias, qtise Ecclesiam semper inhabitat,
aufeis. Tunc euim templum tabernaculi testimonii quodam divinoocculloque judicio itifidcliuin inenleB
aperlum esl iu ccelo, quando Chrisli prsedicatio excsecal, ne ad fidein converlanlur et Ecclesiam in-
per ora apos.olorum prius soituit in-Ecclesia. Apo- grediantur. Unde Aposiolus : < Animalis homo nop_
sloli namque lemplura sunl, qui in sacrario sui percipil ea qua. sdiit spirilus Dei, neque enim po-
pecloris ipsum labernaculum, et omnia legis el lesi, quoniam spirilualiter examinalur ( / Cor. u,
prophelaruro testimonia scripla poriant etprsediemt. 14). » Et hoi-est quod dicilur : Et nemo poieral iit-
(1581) IIuc usque in sensu S. Joaniiis apostoli (1582) Ex. Ood. Vat. ila emendavimus. Editio,
multi in Ecclesia fuere Anlicluisti, el usque ad sufftcial.
inunrii finem erunt; sed sicul illi vel hseretici, vel (1585j Hsec referri possunt acl ea qu_eChrislus
lyranni veritati el poicnti_eDei resislere non value- Dominus Judseis dixil Joan. vm, 47 : < Qui e\ Deo
JUIU; ila posieriores isti exierminabtintur. Quare est verba Dei audit; propicrea vos non audilis. quia
fiet roaxiroum gaudium in Ecclesia super eoruin ex Deo non cstis, ac proinde 5n horrenriam indu..,- ,
luisam. ttojicm inciderunl. »
mi S. BRUNONTSLPISCOPl SIGNFERSIS €02
iioiie in lemplum, donec cotibummaienlur septetn A < Si noii venissens, et locutus fuissem, peccatum'
plagm: His eniiii consuiuinatis, major in Ecciesia in- iion habeient; uime autem excusationem nonha-
.roiltis fiet. Qtiia < ctim plenitudo gent.um int o- bent de peccatis suis (Jonn. xv, 21). » Qtiid ergo?
Jierit, lunclsrael salvus fiei (Rom.w, 25). » De coe- Nuuquid Gbiisli prsedicatto eos vulneravit et pec-
.es.I aulcrij Jerusalem pro cerlo scilur, quod nemo care (ecil? Absit; sed cum Chiislus pra-dicaict, et
corporalifer ingrediatur, donec iiis septem tilagls ipsi ej'us nionita recipere jiollenl. a diabolo vulne-
Jinilis ad immorlalilem sancti resurgant. Quse bene rali et necati sunt, atque in ejus niililia coitipulalL
fumo aromatum et inceusoiuro, qui de sanctorum Unde Apostolns ail: < Nam peccalum oecasioneac-
'oratiouibus procedit, plena esse dicilur, quia ubi cepta per mandatum seduxit me, ct per illud occidit
Dei maj'_slas, el virltis esi, ibi sanclorum orationes (Ilom. \n, 11), t Sic eigo apostolis pr_edicaiiiibus,
ct obseqtiia diriguutur. cura Jud.ei et csctcri, qui in errorem seducti ftie-
CAPUT XVI. lanl, eorum \eiba recipeie noluisseiil, laro graviter
El audivi vocem magnam de templo dicenlem a diabolo vifner.iti sunl, ul j*aroullerius sanari noss
septem angelis : Ile, el efundile seplem phialus irw valereni (1585).
Dei in leriani. El abiit primus, el effudit phiulam _ El secundus cffudit phiulam suam in mare, et fa-
suctn in lerram, et faclum est vulntis swium et pes- " clus est sanguis lanquam morlui, et omnis a.tima
rimttm in hotniliibus qui habebant churacleiem bcsuw, ihens 11101 lua est in ntari. Sectindus nanique ange-
et in eos qui adotavetuni imaginem ejus (1584). llicc Itis phialam suani in hoc mare magnuni ei sjiatio-
in.igna \ox in lemplo Dei, quod esl Ecclcsia, quoli- stim fudil (1586), quando secundus pradic loruin
die audiiur. Quid enim aliud Evaugelia nanani, orJo aimaiam uiundi hujus sapienliam, philosopho-
nisi utdoctores ad evangelizandum excanl.et quanta ium et h-ereiicoruin docliiiiani, insuper et fal.aui
ira et indfgnalio super peccaloies, nisi convertaniui, tleoiura icligioncm rcpiehciidere toepil. Unde et
ventura sit, cunctis aperto ore inanifestent? Cum bt.bdilur : Oinnis aqua niaris verba ebt in sangui-
eiiim futuram poenani sancli deiiuuliaiu, quiri ahtid uem, el ipse sanguis rooi lui. Et onuiis aniina (1587)
quam phialas iise Dei plenas in teiram eUuiiilunt? \ivens niorlua est in niari; quanlo enim plus vcra
Unde el subdilur :El abiil primus, el cjfudit phia- docirina diiucidatur, tanto inagis falsa sc.entia In
lam suain in lerram. Prinius eifini angelus piiinus sanguincm verlitur, et peceatum. Plus etcnini t_.c-
esl pnedicatortim ordo, qui lunc auidem phial.im cal, qui coguita verilate falsilalem sequilur, quam
suam in terram fudil, quando primitivse Ecclesise ille qui veritalis vocera nuuquain audivit. Meritor
non solum graliam, quse bonis parala est, vernm ,., ergo maie in sanguinem \erlilur, seque bihenles
etiam quse lormenla peccafores exspeclauf, annuu- i.ecai et inlerficit, cum non jam ad mare, sed aJ
liabat. Hanc aulem phialam fundebat Apostolus saua- -fideijjhialara super infusain siiieiiles cunere
ctim diccret : quod < Dominus reddet unicuique debeant.
secu.irium opera sua, his quiriem secunduni patien- Et lerlius effudit phtalam suum supei flumina, el
tiam boni operis gloriam, et honorem, et incoiru- super fonles aquaium, et faciub est sanguis. Qmd
ptionem : his aulein qtii ex conlentione, et J.OIIae- eiiiro per fluinina el fonies aquarum, nisi legis et
<|siiescuiit veritati, credunt autem iniquitali, ira et prophetaruni hbros inlelligiinus ? Super hos autem
ii.dignalio, li ibulalio"etanguslia superveniel (Rom. u, phialain suaro, spiiilualem virielicei expositionem,
6, 10). » Sequitur : Et factum esl vtilnus swvum Ecclesi-Cdoclores fuderunt, ne sectinduiu litterant
ac pebbimum in hominibus qui hubebanl chaia- ulteiius intelligereiUur; < Jiitera enim occidit, spi-.
clerem bestiw, et in eh qui adoraverunl hnaginem litus autem vivifical (// Cor. m, G). t Occidil qui-
ejus. Nondiim beslia nata esl, et jam miseri dein, quando in sanguinem conversa est, a quo
3_&7 liomines cjus characterem et nomen \eneran- eiiam suos observatores prsecipit absiineie. Et prius
tur, ejusque iraaginem et similitudinem adorant. quidem isti lontes, sepundura ir.stoiiara iiHellectl,
Ejus namque imago Simon magus, Aritts, et c_eleri D potabiies erani, nunc aulem nisi spiiitualiier inlel-
fihi diaboli fueruni. Ejus imagiiieni el characlorera ligantur, haereticos faciuiil. Sclanl igilur se non
Judaii veneranlur, qui se atlhuc Messiani exspeclare aquam,sed saiiguinemhibeie, qui talisdentia dele-
confitentur. In his aiitem sajvum vulnus ac pessi- ctantur.
muiii lactum cst, quod utique sanari uon potest. El audivi angelum aauai um dicenieni : Justus es,
(1584) Qui hoc ex capite uou fnorales sensus tuin enim esl quod non tam bella, quani pesiilentisp.
eruunt, ut coninieiitntor nosier, sed eversionis Ro- fanies, lerraeinolus, incendi.i el divCisavasiationuni
itiani iraperii valicinia accipi dehere contendtinl; genera Roinaui, baibarorum principuni luriibiium
pro vore tnagiia, \oltiiitalem Dei Joanni manifesla- faciam, desolarunt. Ita Cornelius, Calmel, Bossucl,
tam inlelliguni, ([iii cum lempus novae legis instait- Sassi, etc. '
randse adveneril, Romanoruni regnum acerhins (1585) Cori. Vat.",no»jvaleant.
eouira veri Dei leligionem acluium cvertere slaluit.
Has igitur plagas, seu fiagella diveisis tempoiibus (1586) Cod. Val., e/fudit.
inuiiissa interptcies isti a Vaieriano numerare inci- (15S7) Cod. Yal.: tEl ipse sanguis ioliis nigcr, et
pnleiis facliis esl lauquaro sanguis niortui. Et _ui
pinni, qui a Sapoio Peisarura rege victus niiseraiii nis anima,» etc.
capiiviia.cm. et aliociorem mortem _passusest. Ccr-
593 EXPOSITIO IN APOCAL. — LIB. V, CAP.XVL <»$
qui es, el qui eras sanc.us, qui hmc judicasli, quia A . conmi-HidticarerKn.linguas suas prw dolore, et bia-
sanguinem saneiortim et prophelarum fuderunt, et sphemaverunt Dominum cwliin doloribus, el vulneri-
sanguinem ek dedisli bibere, digni enim sunl. Et iius suis, el non egerunt pwniteniiam ex operibus
audivi allerum ab allari dicentem: Etiam, Domhie _>«._.Quarlus angelus super ipsara besliam, quam
£-eus omnipolens, rera et justa judicia lua. Lauriat et solem vocavit, quintus autem narralur phlalam
qtiartus pwedicalor superiorum jdoclorum sermones, suam fudisse supersedem besli_e,maj'ora, et forliora-
insupcr cl Deo gratiasag't, quia hoinines iniquos et rjus membra (1593), hseresiarchas videlicet et
superbos, qui m.igis hsereiicorum et phildsophoruni lyrannosinfelligimus. Super hos aulem phialas suas
siultam saplentlam,quamveramel calholicam fidem doclores effundunl, quando sua peccala, suosque
cicdereellmitari voluerunt, in _.ua's_ulliliaorrore- errores eis ad raeraoriam reducenies, quas poanas
que permisil. Ad quod confirmandtun omnis eccle- quosque crucialus pro els passuri sunt, eis per
siaslica muliitudo, qtise a rectse fidei allari non ouriinem cxponunt; unde lil ut qui talihus vefbis,
discedit, respondit dicens : Etiam, Domlne Deus si Betim propilium haberent, illuminari debuerant;
omnipolens, vera et jusla judicia tua. Vides quanla obsiir.ati poiius contra veritalem, lenebrosi iiantct
concordia esl in populo Dei, et quoniodo sancli prse- cseci. Et hoc esl quod diciiur: El factum est regnum
«Jicatores oranes se vicissim respondent, ct Dei ejus lenebrosum. Sequilur : El commanducaverun1
opera et justifieationes una voce prsedicant et ex- iinguas suas piw dolore, et blasphemaverunt Domi-
tollunt. Sequitur : nttm cmli in doloribus et vuhteiibus suis, el non
El qtiartns angelus effudil phialam suam in solem, egerunt pwnitenliam ex operibus suh. Ecce qui
ei dattim esl iili wstu ajfligere honiines el igne. Et sapienler aJmoniii ad poenUeiiliam, et Iacrymas
ws-uaverunt homines wslu magno, et blasphemave- converii debuerant, quasi quibusdam telis graviler
rxnt homines nomen Dei habentis poleslatem super vulnerati sanclorum verbis ad lantam iram et indi-
has plagas, neque egerunl pwnitenliam, ut darent gnationem commoli sunt, ul et Dominum blasphe-
illi gloriam. Posfqtiam Dei judicia angelus quartus marent, et Inter se ut frenetici, frendenies, quod
Jaudaverat, ipse qcioque nolens suam pliialam csse dicerenl non considerarenl. Hoc est enim, quod ait:
otiosam, super solem eam effudit. Pcr solem hoc in El commanducaverunl linguas piw dotore. Quid
loco illtim intelligimus, qui cum sil cxcus, ora- enim aliud est linguam prse dolore manducaie, nisi
niumque lenebrarum caligine obvolutus (1588), inconsiderafe el irraiionabiliter loqui ? Sequllur :
Denm lamen jusiili_cque solem se dicere non lime- El sexlus angelus effudil phialam suam in flumen
hit. Hic ergo sanam doelrinam ferre non valens, _st illud tnagnum Euphraten, el siccavil aquam ejus, ut
'
pliialam «uper effusam (1589) graviier ferens, cum " prwparelur via regibus ab orlu sotis. Flumen elenim
iion habcat qtiod Ecclesise docloribus respondere magnum Enphrates, quod in mullas partes dividi-
queat, in suos irascetur et indignabiitir, eosque ttir, hserelicos designat, qui in mulliplices diversas1-
Ijifideles, ut moris est, vilesque vocabit, qui suas que scctas dividtmtur. Superhos aulem phialara suse
lijurias non vindicaverinl (1590); unde ad tantam prsedicaliojiis angeius efitidit, eorumque aquas foiiles
insauiam eos accendet et provocabit, ui non soJtun el torrcntes <lesicca\it, magnaque ex parle eorum
sanctos, verum eliam ipsum mtindi crealorem lrx-resesdeslruxit. Undefactum est ut aqua desiccata,
Llasphemare audeant (1591); el lioc est quod quseeis impcdimentoeral, viaregibus ab orlu solis ve-
<licitur: Et dalum esl illi mstu affligerehomineb, et nienlibus prsepararelur. Regcs enim riicuiiiiir sancti,
igne, el wsiuaveiunl homines wslu magno; tali namqui quoniam se prudenter regere norunt, nullum in
qtie sestu, talique 34S 'g"e stepissime homines eis habenl viiia principatum. Unde Aposlolns ait r
affligi el sestuare videmus, eum fanta ira diabolo < Non -regnet peccatum in vestn raorlali corpore
instlgante exagiiantur, ut vix a mullis unus homo (Rom. vi, 12). i Hi autem veniunt ab orlu solis,
detiuci i valeat, qtiod ad facinus, quod meiite conce- qula lux eos semper anlecedit, nesciunl occasum,
perat, iolus pallidus et turbatus, quasi -fera in sed de virtule in virlutero, quasi de Iuce in lucem
sanguinem, rual. Sequitur : Et blasphemaveiuni gradienles, semper solis radios, quasi aquilse, in»
nomen Domini habenlis ppiestalem super has plagas, Uientur.
neque egerunl pmnileniiam, ut daient illi gloriam. Et vidi de ore draconis, el de ore bestiw, el de oie
Vides ergo quid diaboli stimulus, quid cattda di a- pseudoprophelmspirilus lies hnmundos, et in modum
conis, quid iiiiquiiaiis filius iu his qui sibi obe- ranarum : sunl -enimspirilus dwmoniorum, facientes
diunl (1592), quo igne eos succendal, quo __slueos signa, et 'procedunt ad reges lotius lerrm, congregarf
infiammet, quibusve sllmulis eds -exagiiet. illos ad prmlium, ad diem magnum Dei omnipoienm
El quinlus angelus effudil phialam super sedem (subaudilur dicentis) : Ecce venio sicut fur; bealus,
besiim, el faclum esl regnum "ejus ienebrosum, et qui vigitat, et cuslodil vesiimenla sua, ne nudus am
{1588) Cod. Vat., circumvoiulus. qui si non verbis, factis certe alhei comprohaiilur
(1589) Cod. Yal., sibi sttperejfusam. (1592) Cod. Yat., operetur.
(1590) Cotl. Val., qtmnlocius nonjudicaverint. (1595) Cod. Yat., < quinius autem super sedem
(1591) Htijus geneiis sunt iropii illi, qui Dei pro- bestiie phialam fudisse narratur. Sedcs autoiii bcsii®
\ideniiam dainnant,qui de ejus existenlia dispulanl, inajor, ct foiiior, > elc.
6yg S- BRUNONIS EPISCOPISIGNIENSIS _ '6S5
buiet, el ttdeanl turpitudttmn epts, el cxmgiegabilA et Elia inilium isiiseipiel. Qui bene phialam suam
itlos in tocum, qui vocatur Hebraice Aimagedon. Vc- in aerem fudisse dicilur, quia palam el manifeste
catur enim Anlichristus draco, propler fallendi for- loquens Anlichristum advenisse luinUabil. Sequi-
litudinemet voiubililatem; vocaiur el bestia, propier lnr : El exivil vox de tcmplo,acihrone dkens:Factum
crudelitatem; voeatur autera pseudoprophela, quia esl. Yo\ enim magna qusecle lemplo exit, vox san-
se Chrisium esse mentitur. De eujus ore spiritus cfortim est, qui lam lerribiii nuniio audilo, vicissim
iresimmundosexire dieil, quos subscqtienter expo- sc \iriiileragere horlabuntiir, dicentes : Faciumest.
ncns, spiiitus damionjprum esse fateiur, et tali qui- Arivenil ultimus dies, completce sunt scripiurse pro-
dem irinilale pr_edilus clTmoniorum omnes suos pbelarum, moriamnr ergo omncs pro nomine Chri-
dtseipulos lalsa signorum et prodigiorum \iitule sfi. Confestim aulem ab ariversa parle malo iin»
ciiiabit. Qui beno ranarum simililudinem habere lncla suni fulguia, in mullis'\irielicet signis el mi-
perbibentur, quia eos quos sua dicaeiiale corruro- raculi-j Anlichristo ejusqup discipulis clarescenii-
puni, garruliiate, et immunditia, omnique sorde bus: el voces prirdiclarum ranarum, el lonilraa
replenl. Hi auiem procedujH ad reges lotius terrte, altse prajdicaiionis hsereticoninj, tibique prsedican-
Bon ulique ad eos quibus via ab orlu solis prsepa- lium. Et lerrwmolus (actus esl wagniis, qttalis nvn-
ralur, imo ad eos qui sola terrena el transiioria, quam fuit, cuiiclis videlicet (errenis, ei peccaioribu.
Jionores el dignitates diligunt. Sed qnare proce- magno impctu in Ecclesiam instirgeiiiibus, de qno
riiinl? Seqtiilur. Congregare illes in prmlium ad diem lerrsemolu ipse Domintis loqtiilur, dicens: < Eiit
magnum omnipoteniis. Sic sic, diabole, diligis uios, lunc iribulalio lalis qualis non fuit ab origine mundi,
iioc est luum ronsilium, ul confra eum pugnare eos nec fulura est (Matih. iv, 21). > Tunc autem civiias
fiiiadeas cui neqtie tu, neque illud resislere vale^ illa magna iniquorum in tres paries dhidetur.,
Jrii (J594_ ? Quod qtiidem ideo facis (1595), ul non quaienus nemo in illa oceisus reperialur, cunciis
sohts, sed cum muliis in judicio damneris. Vosaufem pro modulo contra sanctos pugnaniibus. T5tprima-
sancti, cavete ne decipiamini, quibus ipse Dominus quidem pars esl Anlichiislus ejusque familiaresj
ail: iEcc_rvenio sicut fur, cunctis hominibus meum secuncla vero multitudo hsereiicorum, tibique sigr.a
advenlum ignorantibus. Beatus ergo qui vigilat, et cl pioriigia facicniittm; teriia antem tyrannoniin
semper vigiJat, ne quasi ijicaufus piseoccupeiur; exerciiub, ubiqne sanctos aflligpntium. Quod atitem
34-S et ctibiodit lesUmenla sua, ne nudns ambulet, ait: Et civitaies genihim ccciderunt, eos significat,.
ei videanl tvrpiiudinem ejus. Uis enim vesiibus pri- qui eorum signis et rioctrina decipicntur. r
nius homo se nadaium cssc scnliebat, quando dice- _, Ei Babyton magna venil in memoriam ante Domi-
bat. c Audivi, Domi..e, vocem liiam, el abscondi num daie ei calicein indignaiionis hw ejus. Et omnes
Kie, eo quod nudus essem (Gen. JII, 9); » qtias qui- insulw (ugerunl, el monies non sunt invenli, el grando
<.'cmsi bene cusforiissct, cjus et noslra lurpiturio non magna descendil de ctelo in homines, el blasphemave-
;>pparu.sset. Sequitur : Et congregabit illos in locum, ntnl homines Deum, propter plagam grandinis, quo-
qi-i vocalur Ilebraice Aunagedon (1596).. Magcdon niam magna faela esi vehementer (1597). Sicut cniui
namque Iocus est in quo (sicut in libro Regum et Jerusalem sanciorum Ecclesiam, Ita Babylon ini-
Iâj-alipomenon legitur) Josias rej. jus.issinnis cst quoruni onmiuin congregaiionem significat, cujus"
interfectus (// Paral. xxxv, 22), de quo loco el se. uiidura quemdara roodum videtur Deus obiiiifs,
Zacharias propheta in persona'n Dominia.I jiidiciusn quia malos in suis iniquitalibttsciescereeiprospe-
venieulis loqnitur, dieens : < Et aspicient ad me, rari permittit. Qu_eiunc quidem in cjus memoriaiu
qncm crmifixeruiil (Zach. xn, 10). » Ei paulo post: reducetur, quando eam snse indignaiior.is calice
< ln die illa magnus eiit plancius in J.iusalem, polabit. Quod autem calix passionem et ir.oiiem
sicut planelus ari Remoiion iu canipo Magcriou, et significet, pene omnes sciipturae tcslantur. Se I quid
pl.ingenl lerr_e faniiiioe, el famiii;e seorsum (ibid., esl quod insulse fisgiunl,el montes non inveiiiuulur?
__, 12). »,Congregabunlur crgo in cauipo, qui vo- D nisi quia muJiaenuinrii hujus Ecclesioe, muliique
calur Hebr.iice Arra igerion, icl cst anle faciem Dei episcopiet doclorcs jam fatigati.etprocellosas maiis
oinnipotenlis, qui non quasi probaiurus, sed quasi lempeslates ferrc non valenles,Iocum persecuioiibus
judicatiirus eos aspiciet. dabuni, et ne in\enianlur, ubique se oc.ultabiint.
Et sepihnus angelus effudil phialam suum in aerem, quod quidem in primiliva Ecclesia ssepissimefactum
et exivii vox magna de templo a thiono, dicens : Fa- fuisse legimus; cum non qualescunqne, sed ipsi
tlum esl. El facta sunlfutguiaitet voces, el tonitrua, apostolici viri se in crypMs, terrseque ca\ernis se
c. terrwmolus factus est magntts, qualis nunquam abscondisse nairanlur. Hsec aulem lanta persecutio
fuit, ex quo homines fueiunl super lerram „•lalis quare fiat, subjungit diceris:_i. graudo magna. sicut
icrrwmolas, et sic magnils. Et (gcta est civitas magna talenlum, descendil de cwlo suver homines..vh£c-e\\\m
in ires parles, el civitates genlium cecidermil. Sepli- granrio seplimi angeli prsedicatio intelligitur, <_u_e
nins angelus ultima praedicalio eril, qua? ab Hcno_h in tanlum cum omni exercilu suo Antichrislum in
(i"94) Cod»Yat, neque ipsi resislere vatebilh. (1597) Cod. Vat., « ul ipsum Deura omnes farirer
(1595) Id. cori., Qtwd quidetn lotum (ach, evc. bla. phemarent »
(1591)) Cod. Val., Magedon.
fflj EXPGSiT.O LNAPOCAL. — LIB. Y, CAP. XYH. <.§S
ira.n el indignalioncm commovit, et exacerbavif, A garttis, habens poculum aurevm in manu sua ptenitm
ul ipsum Deum pariler blasphemaveiunl {1598). abomhtaiione et hnmundiiia fornktilionis ejus. De-
Quse grando hene talenlo comparatur, quoniam sertum non nisi ferarum et animaliuni irralionabi-
talcnlum sepluaginta diiarum libiarum esl, qtiot et lium csse solel habiialio. Merilo ergo in deserlura
discipuli Christi fuisse dicuntur, quorum pra-dica- leilur, qui lantum, laleque visurus est monsiruni.
tioncm sepiimus iste angelus esl imiiatus. H.cc Et vidi, inquit, mnlieiem scdentem super besliam
aulem supeiioribus continuanda suni, illi vhlelicet coccineam. Hsec enim bestia ex mullis populis el
loi-o ubi djciiur : Ei exivit vox magna de templo a gcntibus conslitiutur; cujus caput non lmmenlo
ihrono dkens : Factum esl; inde enim usquc ad Romam \ocaveram, qute quidem bestia quoniam
hunc locuro, interpunctio est, gfJO qiiaui Grseci inuliorum sanctoium sangtiincm fudit coccinea tota.
diciml parenthesin. Seqtiitur : El blusphemaveruni et rubca apparel (1600). Quoniam vero multis ido-
hmliinesDeum pi opler plugam grandinis, quia magna lorum porleiiiis servivii, idco nominibus blasphe-
facla est •vehemcmer. Sicul enim uos bserelicorum mi.e plenaêsse dicitur. (1601) Qtise enini major
vtrba, sagiilas cl grandinem compulanius; ita el blasphemia, quam auium, lapidcs, el lingua deos
h-creiici sauctorum prseriicalione \ulnerati, timen- \ocare? Habebat aulem capila septem, el cornua
tes, quasi gianriinem eam fugiunt, et imDelum decem, de quihus jam supia dixfmus, et phira in
tempeslatis. sequeiitibus dicenms. Talis ergo erat be^lia. Sed
CAPUT XVII. qualis eral mulier qttse super besliam sedebat?
Et venitunus de septemangelis, qui habebanl septetn Sequilur : Et mttlicr eral circumdala cvccino el in-
phiaias, el loculus esl mecum dicens : Vcn\, el osien- amata auro, el lupide prelioso, el maigariltb. IIjs
dam iibi damnaiionem meietricis tnagnm, qum sedet eniro oriiameutis ad sui fornicalioueiii suos atirahit
super aquas mullas, cum qua fornicati sunt reges amaioics, per quse et cselera intelligiimis, quihus
terrw; et inebuali stihl,qui inhabiiani terram, de vuto miseri homines ab amoie Dei adviloe hujus feli-
fornkationis ejus. Quod beato Joanni dicilur, uni- cilatein relrahunlur. Habebal auiem el pocnlum
veisaliier toii Ecclesise dicilur. Quia ergo deBahy- in manu sua plenum abominulione, et iiiimn.-iJiiia
Ione angelus loqul cceperat, plenissime eam qualis foi nicalionis cjtis, per qusepersuasioiicm quaradain,
sit describens, admonel Ecclesiam, ul eam vicleal, ei in bonis iransiloriis dcleciaiionera inielligamus;
el coiilemplelur. (1599) Veni, inquit, ostendam tibi qua. quidem persuasio, cl deleclatio, superbia, ava-
damnalionein tneretiicis .)!<.g..._.,quodperconveisio- lilia, luxuiia, cscierisquc viiiis, quasi suavi aliqua
nem iniell.gimns, damnandam meretricem magnam. pot.tiione plena mulios incbiial, et a recio itinere
Quw sedebut snper aquas mttltas, quoniam in multis deviare facii.
populisoblinel piincipalum. Cum qua foinicati sunl . Et in fronle ejus nomett sciiplum, Mysierium : Ba-
reges ictrm; fornicati utique, quia male et illicile ea byton magna, maler (ornkalionum et abominationum
abusi sunl. Quamvis enim sine bac vita prsesenli ieuw. El vidi mulieiem ebriam de sanguine sancio-
vincere nequeanms, cuni ea tanien fornicari dici- rum, el de sangttine mmlyrum Jesu, el miralus sum
mur, si conira legem dissoluie nimis el luxuriose cum vidissem illam, admiraliotte magna.Eial, inquit,
ea ulamur. Ei inebriati sunt, qui inhabiianl leitcim, in (ion'e cjus noinen scriplum, alterius quam sonai;c
de vino fornicationis ejus. Quid est enim vinum for- \iriebaiur intelligentise, in seconlinens myslcriunt..
nicaiionis ejus, nisi iilicitum poculum ejus? De quo mullorum vidpliccl secrelorum. Yocattu' cnim Ba-
quidem ierrse inhahilaloies inehrianlur, quij in bylon magna; nulla enim antiqiiitus civilas lam
-taiilum ab liujus vitse illecebris decipiuntur, ul quasi nohilis, lamque poiens, et tam omnibus divitiis,
demeiiles, sui suseqne uiihtalis obliti, per quam et deliciis, ctinclisque supersliiionihus, sicul BaLy-
viam incedere debeanl ignoiant. lon, plcna fuif. Hsee populum Dei caplivaMl, ha.c
El abslutit me in deserlum in spiiilu, el vidi mu- usque ad fiindameuta Jerusalein civiialem Dei dc-
dhiem sedeniem super besliam coccineam, plenam Q struxil; hujus insuper rex Nabuthodonosor fuit
iioiiiinibus blaspltemim, habeniem capila seplem, el omnium hominum superbissimus. Hsec cigo. quia
comua decem, ei mulier eral ciicumdaia purpuia el sola pr-esentia bona dilexil, prseseniein vitam,
rcoccino, el inuuruia auro, el lapide preiioso, et mar- et malorum omiiium congregalionem, el ad cse-
(5598) Terrcstris mtindi dissolulionem nonnulli iti csl deos menriaces adorare coegeral, jdeo vino,
lnc pMmtintiari opinantur. Exacio cnim finaJijudi- -seii a>sluloriiicatioiiissiiichriaiamappellal.
«lo quo iotus cahx inriignaiionis use Dei iu impios (1000) Cod. Vat., « cujiis caput non immeiito
adiaitara riamnatos eflusus fueril, tota h.ec rooles Romam vocaverim; quori quitlem cl Babylon ali-
clissolveiur, ei, ut ail Clnistus Doininus, Cwlum el qiianrio fuii. Quse quiiicin beslise, t elc
lerra tiansihuni,-ei fient omnia nova. (1601) Qure Roraa essct ante Petii el Pauli pra:-
(1599J Si pauhilum obscare el spnigmalice in su- dicationem describil S. Leo M. sermo 80 in Naiaii
periori capiip S. Joannes ae urbe Roma locutus cst, aposioloium illoinm cum riixil : < Hic conculcaiida.
in hoc sub Babylonis nomme \ivis propiiisquecolo- piiilosophorum opiniones, bic tlihieiidsecram terie-
rihus eam describii, ut aliler intelligi non debeat. n.c sap.enti-e vaiiilatcs, hic omnium sacrilegiorum
Ob omnimoriammoram coruiptionem eam merelri- impietas destruenda,ubi diligeiuissima supei.tilionc
teiu magnani vocai, cl cum in idololairiam perdile haLebaiur collccium quiriquij tisquaiii fuerat \ains
se injecerat, tiniversosque pnpulos _eeum foniicari, euoribus in_iiiutuni.-i
f,99 S. BRUNONISEPISCOPi SIGMENSIS , 700
iera quse "Deus ahominatur el odit, hoinines iu- A , del, lotidemque teges, septero, ut in seqtientibus
Sitai, 351 iiierito fornicationum et aboniinaiionum declaiab'tur, leropora significaiH, sex videlicel scta-
"nialcr vocatur. Hsec autem, quia mulioruin sanclo- tes, cl sepiimum sexta: selatis leroptis, et ipsum
Ttim et mariyruin Jesu sangulnera fudit, quasi jam quidem breve et ultiinum. Unde et subditur: Quin-
plena, el saliata, ebria de eo esse peihibetur. Cujus que ceciderunl, ct unus est, et alius nonclum ve-
iinpielalera el crudelitalein beatus Joannes non monit (1603); quinque namqtte a_ta.es, et quiuqiie
dica admiralione miratus esf. regnacumsuisregibusjam luuc ttansierani,quando
Et dixit milii angelus: Cur miraiis ? Ego libi dicam healus Joannes ista loquebalur, sexta vero setas, e't
bacramentum mulieiis, el bestiw qttm porlat eam quw sextum cum suis regibtis regnum tunc incipiebal,
habel capita sepletn et cornua decem. Beslia, quam quse etnunc quidem volvilur, el usque ad Aniichri-
\vidisti, fuii et non est, et ascensuia esl de abysso,et sli tempora perseverabit. Alius auiem, qui nonduni'
ht interilum ibit, el miranlur inhabilanles terram veuit, ipse est Anlichiisltis, qui quoniam iu fiue
(giiorum nomina non sunt scripta in libro vilw a con- Iuijus sexlse selatis venlurus est, septiinus ponitur,
tSl.lulione mundi) videntes bestiam quw etal, et quw el ipse quidem cum venerit, opoitel eutn hreve
hon est. Ego, inquit, tibi dicani niulieris et bestise tempns manere, non enim nisi fres aimos, el dinii-
sacraineulum; audi et iutellige quid utrumque signi- B ' dium regnabit.
litet. Beslia enim quaui vidisli full et non est, fuit Et besiia, quw eral, el \non est, el ipsa octava esl
eiilin ad lempus hestia ista : claruerunl aliquando el de sepicm esi, el in inleritum vadit. Omne namque
sseculi hujus potentes, et honoribus ct dignitalibus lotum ex suis partibus constat (1604), et cum nihil
sublimati, ac si selerni essenl, ab horainibus \ere- aliud sil loluin, quam conj'unctio parilum, differt
bantur. Sedjam quidem non est, quia et assidue de tamen totum ab unaquaque parte. Unde el beslia
hac vitatraiisit,eitarobreviienipore in ea inoratur, i-.ia, videlicel ecclesia roalignaiiliuro,qu_eex septero
ut una eadeinque hora el esse el non esse \ideatur. prjediciis lemporibus constituilur , seciinduin se
\El ascensura esl de abysso,et in inletilum ibit (1602). quidem octava est, secundum constitulioiieui veio
Ascensura est enira de abysso, quia iuiquorum ani- parlium, de seplein est, quod dialcctici quideui fa-
m_e ad corpora resurgenda reverlentur; ilerum ad cile inteHigiini. Et ipsa nimirum cum oniuibus suis
tarlara prsecipilatse, cl animse simul, et corpora panibiis in interitum vadii.
selernos cruciatus suslinebunl. El tunc quidera pec- Ei deccm comua, quw vidisti, decem reges sunt,
calores, qui in libro vil_e scripti non sunt, neque qui regnum nondum acceperunt, sed poleslaiem lan-
Dei menioria digni habenlur, super hanc bestiain quam reges una hora xiccipienlposi bestiam. Hi unum
miraijunlur et obstupescent, videnles eos damnari, consilium habenl, et vhtutem el poteslatem sitain be-
qui solili fueruui cum niagiia potentia cseteros j'udi- bliw tradenl. Hi cum agno pugnabunt, agnus vincet
care. Sequitur: ilios, quia Dotninus dominorum est, el Rex regum, et
Et hic esl sensus qui habel sapientiam. Seplem ca- qui cum illo sunt, vocali, electi, el fideles(Ui<j$). In
piia septem monies sunt, super quos mulier sedet. El tnenle habelo quod ex omnibus Iniquis 352 l'anc
vegessepiem sunt; quinque cecideiunl, el unus esl, et bestiain constitui diximus, ejusque panes omniuin
alius nondum vettit, et cum veneiil opotlet illum breve setaturo iniquos el pessimos esse exposuimus. Magua
tempus manere. Expositio esl prsedictsesimiliiudinis. ergo ej'as pars AiHichrislus est, siqtiiciemomnibus
Hic, inquil, est sensus, et intelleclus eortim qu_e iniquior et detestabilior erit, unde non immeri.o
'dicta suul, quod et ille quidem bene intelligit qui T lotius bestite noinen siJji usurpat. Huic auiem ej'us-
habet sapientiam. Et seplem capita, seplem mouies dem iniquitatis decem reges adh_erebunt, quorum
suiil: seplera elenim moiifes supra quos mulier se- virtuleet lyranuide mulla mala conira sanctos oj)e-
(1602) Diversse sunl super hunc locum exposito- tino oppressus fuit.
rtim iiiterpretationes; aliqui enim hsec referunt ad rj ] (J604) Qtft historiam Toannis vaticiniis aplare
hrevem Licinii persecutionem; qui cum pridem student, pro oclava beslia Julianum Apostalam po-
Chrislianis seque ac Constaiilinus faveret, postea nunt, ille enim Christiani nominis hostis infensissi-
orlis cum eoriem Consiautino simullalibus, iieruin mus idolorum supersiiiionem restaurare conalus
contra illos sseviit, rieorumque cultum reslitueie est; sed cito, scilicel posl annum unum, et sepiera
coiiteuriil. Sed brevis l.iil hujiisinodi persecutio, vel oclo menses, fuhnen a coelo missumeumextei-
nam Conslantinus duobus prseliis eum vicit atque minavii.
necavil. Alii Yaleniem Arimiorum acerriniuro pa- (1605) Quamvis hic perspicuum jJeadventu Anti-
trontim, alii Jiilianum Aposiatam, qui brevi \e\are chrisii vaiicinium habcatur, qui pcrseculorum ulii-
Ecclesiam permissi suiit, his verbis pr-cnuntiatos mus eril; aitainei) pr.ecedent eum iniqui reges Ro-
asserunl. manse poieuiise et siijierhi* eversores. Cuiu enim
(1605) Hi autem sjuil Dioclelianus, Maximianus, urbs ilia Christiano culiu in ea constiluto deorum
Galerius, Maximinus, Maxeniius, Severus, Licinius. superstiiioni adhserere non desliterit, a remotissi-
Quinque ceciderunt, ncmpe Diocletianus, Maximia- mis regionibus raisit Onmipolens in illam potentissi-
nus, Galerius, Maxentius et Severus. Unus esi, jnos barbaros, Alariciim scilicet^Gensericuin, Astul-
ncinpe Maximinus, qui Ecclesise Orientali bellum phum, Attilaiii, Odoacrem, Totilam, aiiosque tjrau
sjevissimuni intulit. Sed eo i.uitlein perincle, ae cae- nos, qui conira eam a Deo impulsos esscfatebaniur,
ieris, sublalo, Licinius venit qui. ul dixiuiiis, Eccle- ac pioinde nihil pppereciutil, quin pa_niUi_dirue-
eiam inodico aliquo tempore insectatus, a Consian- rcni, atque vasl.ircni.
7CI EXPOSITIO IN APOCAL. — LIB. V, CAP. XVIII. 702
fab.ltir. JPugnabil auieni cuin agno, sed \incelur; Asplritus in ea habitare ciedere possnmus (1607) ?
quoriiam sicutscriptum est.%<Dominus noslei Jesus Quis pro ea iiisi iramundi spirilus, immundseque
Lhrisltis inleffidet eum spiritn oris sui, et deslruel voiucres eani jjuslodicnt. Ipsse namque eam custo-
iilustratione advcntus sui { // Thess. n, 8). t Hsec dieiit, quia semper de ejus poenis satur.ihuntur. Et
Hu.em breviter tianscurrimus, quia ad litleram in- titnc quidem omnibus odibilis fiet, quando ij)_.iquo-
l.iliguiitiir. que, quibus servierat, cam 'affligere non cessabunl.
Et dixii mihi : Aquas 'quas vidtbli, ubi merelru Sed quorsulu hsec? Sequitur:
s det, populus, el gens, et Hnguw, et decem cotnua Quia de vino fornicaiionis ejus bibent omnes genles,
qum vidistj, el bestiam odienl forntcariam et desota- el otnnes reges leirw, qui cum tlla jotnica i sum.
iiim fucient illam, el nudam, #l cariies ejus manduca- Ejtis igilur fornicalio csl causa, cur iram et inrii-
bnni, el ipsam igiie concremaburit. Deus eitim dedh giiationeni, multasque htijus muurii __t.imiias omnes
in corda illoium, ut (aciant quas itli placiluin est.ui gentes, omnesque i'egos "lerrje iiici_r?_iiit el pa-
dtnl regnum ~suutn bebtiw, donec consummanlui ver- liantur.
ba Dei. Ei muiier, quam vidisli_"civhas est qum habei El meicaloies lerrw de virlute deiiciarum ejus dtviies _
regnttm super reges ierrw. H_ec quoe ipse bealus facii sunt. Sicul eiiim -Apostolus ail: «Nemo niiii-
Joannes exponif, non mullum in his expoiiendi_>csl B tans Deo,'imjdicat se negotiis stccularibus (Tim. »,
lahorandum. 4). » Terrte mercalores sunl, qui non ajternis homs,
. CAPUT XYIIL sed de Babylonis deliciis ditari cuphinl.
Pobl hmc iidi alium angeluindescendentetn decwlo, Et audivi atiam vocem de cwlo dicenlem : Exiie de
hubentempoiestatem magnam, et lerra iiluminaia est tlla, popule meus, et ne paiiicipes siih detictorum
gloria £._._,et exclamavit in foililudhw, dicens: Ceci- ejus, el de plagis ejus non accipiatis; quoniam peive-
dil, cecidit Babylon magna, el facta esl habilaiio dw- neiunl peccata ejususque ad cwtum, el lecorduius esl
motiiorum, el cusiodia omnis spirhus immundi, el cu- Domiiius iniquitatum ejus. Reddile illi, sicui illaied-
siodia omnis volucris hnmundw, el odibttis, quia de didit vobis; et duplkate duplkia secundum o,eia
elno foinicalionis ejus bibeiunt omnes genles, el reget ejus. Hoe euim in omi.Ibus Scriptnris Dominus po-
terrw, qui cum illa fornicaii sunt; et ineicaiores .cipulum suum adinonet, dicens : Exite de illa, popule
rw de vit tule deliciarum ejus diviles facii sunt. Hic meus; lelinquile non tanlum corpore, quar.iun
angelus, aliquis maguus Ecclesise doclor, et cttm corde iuiquoruiu conversalioneni; etne pariicipu-
illo, el per illum cscteri inlelligi possuiu, qui jara in silis dcliclorum ejus; ne simul cum ca foita»se cle
s"gnis nianifeslis cognoscenies juriicii diem appro- pJagis el de pcgiiisejus postmodum accipir'.is (i<308).
pinquare, constanier ei forii voce praedicanles, quan- Qui enim patticipes sibi sunt in peecalis, parti-
tum huic mundo, suisque amaloribus discrinJen cipes erunt el in lormenlis. Quoniam pcrveneiuiit
immineat, polentialiter nuniiabunt. Unde ei abejus 353 pcccala ej'tis usque ad ccelum, siquidem in
gloria lerra ..icilur esse illuniinata, quia quse prius lanluin cfevcruni, ul pro sua niaguituriine ante
latehanl, isti revelabunt. Qui jiene de coelo descen- Deum cuni quadani accusatione recilentur. Unde et
dere dicituT; quoniam inde hoe lolum divina inspi- subJiiur : El recoidalus esl Dominus iniquilatum
ralione suscipiel, quod C-eieiis Christi iidelibus nun- ejus. Quarum quidem, quia impuniias esse rclin-
liabit. Sequilur : Cecidil, cecidil Babyloa magna. quehat, oblilus esse videbaiur.
Usitatissimus enim est isle locullonis modus, ut ea, Reddile illi, skut ipsa reddidit vobis, et d'ipitca e
qiue certissiiue fieri scimus, prius eliam quani fiani dupitcia secundum opera ejus. Nam quia iniquorum
facta dicamus : unde cl eos jam \icisse dichnus, lorineiua, juxta sanclorum, quos afflixeiant senleii-
quos viclores fore pulamus, cl eos quos morli pro- tiam, et voluntateni fient, ideo eis ah ipsis sanctis
jdnquos videmus, j'aro morluos nuntiamus. Sie ei'go infeni diountur. Quse bene quidem duplicari prreci-
angelus in hoc loco, quia non dubitat subito esse piuiilur, quia illi in sola coipora potcslalem accc-
Babyloneui perilui'am, ac si jam cecidisset, quasi de JJ perunl; sancti aulem in animas el corpora potesla-
prseteiitis loquens ail : Cecidit, cecidtt Babylon ma- lem habebunt. Unde ei subdilur : In poculo, quo
gna. Ac si dicat; Nullam spem in ea ulteritts habea- miscuil vobts, miscele itli duplum, el quanlum giori-
lis, nullum ainorem in ea ponalis, quia in proximo ficavit se, el ht delkiis (uit, lanlum dale ei tormen-
miserabililer ruere videbitis; non vos fallaf, non lum, ei luctum. Hoe est, quod diviti per Abraham
vos decipial, cujus omnis pulchritudo subito evane- in Evangelio dicitur : < Fili, recordare, quia rece-
scet. Et facla esthabitatio dmmoniorum (J606). Post- pisii hona in vila lua, elLazarus similiier etmala;
quam enim Babyion, id est malorum congregalio nunc aulem hic consolatur, lu vero cruciaris (Luc,
in tenebias subversa rueril, quos nisi mabgnos xvi, 25), i Juxta qualiiatem ergo deliciarum crescll
(1606) Hujusniodi eversse urbis Babylonis descri- clra loca deseria et solifudines frequenlare. Ila
piio desumpla esl ex Isaise cap. xxiv : <Sed re- Calmei.
quiescent ibi bestia, el l-eplebunlur doiiius illoium ^1607) Cod. Yal. addit, elsupplef editionem.
draeonibus, et habilabunt ibi sii-ulhioues, et pilosi (1G08) Ex S. Uieronymo el Orosio scimuspluri-
saltabunt ibi, elc. i Quod hic.S. Hieronymus led- mos Romanos imnianiiatem baibarorum fonni-
didit pilosi, Sepluaginta veiterunl dtemones; in.ide- dantes __Egyptum, Africam ct Syriam perfugisse,
bat euitn tutic mentibus opiuio, djcmoiies et spe- atquc jn de.ert.s Jocis sanclc vil.uii egis^se.
7C-5 . £ BRUNOMS EPISCOPl SIGMENSIS 70i
r.umerus tormci.lorum. Qu'a »'_.corde suo dixii : _h.lhuiis, et vini, el olci, el similm, et iriiiei, et ju-
Sedeo tegina, et vidtia non sum, el iuctum non vi- menloium, et ovhitn, el equornm, et thedamm, ei
debo, ideo in una die venient plagw ejus, mois, et mancipiorum, el animarttm hominum, FlebuiH, in-
tuclus, el fames, et iqni combtiretitr, quia forlis est quit, el lugebunt mercatores terrsp, supradictse ci-
Deus, qtti judicabil iltam (1609). Iniquorum etenim \itatis destruclionem : quse quamvis ad litteram
mtilijiudo clumsibi hujiis viije felicitalem et pio- intelligi possunl, sunl lamen illi mercalores, qni
-speriiaiem ahnndare conspicit, non ad mala quse diversarum mercium negolialionibus bujiis nmnrii
illi vpiilura sunl.i attendit, sed in solis prsesenti- hominesfalleresolent. Hiautemsunt malignispiriltis,
lius bonis, quibus male utitur, superhil et gloriatur. qtiiposlhuj'usmundihoininesdeslruclione:n ideo fie-
__lquamvis stibiio regia dignitate et honore carere, liunl, el lugebtinl quia nemiueni invenienl cui suse
et vitali foiiitudine vicluari, omnique luclu et mise- iniquse arlis vejidaiilsnppelleclilem. Aurum namque
ria rejileii valeat. tamen ulslulia, el inscia in corde el argeiiliim, lapides pretiosi el margaiiise,
l.y^sus
suo loquitur tlicens : Sedeo regina; omnes me, el purpura, serietim el coccum, quse ari ornamen-
quasi dominam venerantur, et vidua non sum, ne- tum el decorem pertinent, sapienliam, et virlutes,
qne con&ilioet auxilio dcslitula, el tnclum nonvi- ei morum honesfatem signl.iea..t. Lignura vero Ihyi-
_.<__,quse milii falso qnidam promilunl. Irieoque B num, et onniia v.isa eboiis, et 3541 omnia vasa rie
ui.a die, imo tuia hora, quando dicetur : Ite, male- lapide pretioso, et ajramenio, ctferro, el marmore,
dicli, inignem wteinum, venieut plagse ejus, mors quia quaravis ad se decorandos stiper se riivifes non
Tidelicet -eterna, et lucttts inrieficiens, et fames insa- ferant, eorum lamen gloriam et po:e:iliam •demon-
.tiahihs. Eligni combutelur,\\\o scilieel iiiexslingtii- sirant, honores et dignilalcs designanl, quibus divi-
bili, rie quo nunc diximus; quia fortis esl Deus, qui lum supeibia cxtollitur et gloriatur. Cinnamomui»
judiabh illiun, cnjusjuJicio et voluntati nnlla for- autcm, et amomum, el ariorameiila, el ihus, et nn-
litu 'o resislere valebit. j>upnla, quse ad nares et ad olfaclum maxime perfl-
Et plangent, el flebunlsuper iltam reges terrw, qui neni, quibuseliam membra segtola el debilia soli-
cumilla forncalisnnt, elindelicihvixeiunl, cttm vi- danltir, ei sanantur, sancti Spiritus graliam inuuunt.
deiinl jttintwi incenlii ejus longe stanles, piopler Yinum vero, ctoleum, et siraila, ei triticum, qut-
ihnoiem lonnenlorum ejus dkentes : Vw, vm ctvitas _btis hominum vila suslentatur, lilteraium «tudia et
illa tnagna Babijlon, civiiasUla forlis, quoniam uua doctrina intelligilur. Hsec autem omnia maligni spi-
Jtora venil jud'cium iuum. Flebnnt, inqtiit, el luge- rilus aut vendunt. aul vendere quidemscse lingiint.
hunlomnps reges lerrae atque potentes, non tanturo Vendunl aiileni et jumenta, illa scilicet, de qulbus
illam quanlum se propler illaro, qtioniam infeliciter '-'dicitur: <Computruerunl jnmenta in stercore suo
ililcxeiunt illam, (1610). Infelicitcr quidera, quo- (Joel i, 17)» Vendunt et oves de qnihus Dominus
niim cum ilia fornicali sunl, magis ad luxuriajn ct ail : < Ecce ego milto vos sicut oves inter lupos
delicias, carnisque voluplales, banc vitam amanles, (Maith. v, 16) i Has euim venderequid est, nisi moi ti
quam i.l Deo servirenl, elin cjus vinea laborarent, tradere ? Sed quid mirum, si islas vendunl, cuin
el ianriem finilo lahore mercedem operis secum re- illam raaximara et prjecipuam ovem venriere (1611)
poriarcnl. Flcbunl, Iiiquil, cum \iderlnl fumum non limuerint? Venriunt similiter equos, etrhedas,
incenriii ej'us longe stantes, id est longe stare desi- el raancipia, per quos vel hsereticos intelligimus, in
cler.ui.es, pr.pter limorera tormpiilorum ejtis. De- quibus, et per quos mali contra bonos prajliani-jr;
siderio quidem Ionge slabunt, aclu iamen in ipsa sive eliam dociores, quorum servilio ad pa.riam
erunt; in ipsa, el cum ipsa ardebtint, Pl.im.eni uii- reporlantur. Yenduut aulem el animas hominiim,
qtic el rikent: Vw, vm, civitas itla magna Babtjlon, qttas si non vendiriissent, Iiodie lol capiivos infcr-
civilas illa fortis tu es xjuam sic peiiie vlden.tis, nus isonhabttissel. Sequiiur :
quoniam sic incendiis tradita es/quam nos stulti et Et pama desiderii animm luw dhcesserunl a le, et
iiifclicesseternamesse opinabamur. Eteccenna hora Q _nim'a pinguia, el prmclara pimlerierunl a le, el am-
venit jiidicium tuum, uua hora ceeiriit suprrbia lua. pitusilla jani non invenies. Meicatores Iwrum, qui
Et negolialotcs terrm flibunl, et lugebunl super diviles facli sunt, ab'ea longe blabunl pioplerlimoicm
illam, qtioniam merces eoran netuo emel amplius:_ lormentorum ejus, flenies, el tugenies, el dicenles:
merces auri, et argenli, el lapidis preliosi, el marga- Vw, vw, civitas illa magna, quw amicla eial pur-
~
rilm, et byssi, el purpurm, st sei ici, el eocci, (et omne pura, et bysso, et cocco, et deaurata auro, el lapide
lignum ihyinum, et omnia vusa eboris, et omnia vasa preiioso, el margarith, quoniam una hora deslilutw
de lapide prelioso, et wramcnto, et feno,elmarmore, sunl lanlw diviliw- Poma, inquil, milia et suavia,
& cinnamomum) el odoraii.siilorum, el ungtienti, et qusevoluntasetanima tua devorare desiderabal, dis-
(1609) Piosequiltir S. Joannes describei'e imagi- gusl. lib. i. De civil. Dei c. 55, objecit Romanis,
nem tlrbis, Dci patieiitiam, stipeibia, fasltiqtie stio scilicet dum urbis exiiium plangerent orieniales pc
provoeantis, qtiaiiiaque passura sit mala pro dileclis puli, el maximse civitaies in remolissiniis terris,
suis valicin.ilur. Oliin Babyloni magnse eadem fla- ipsi scenicis ludis ac voluplatibus> omnibus dedili
gclla ab Isaia cl Jereraia pr_e_iiela fuisse sacrse lit- miilto insaniora qiiaro antea fecerant, faccrenl.
tcrrc lcsiahliir. (161i) Cod. Val., iriginia argentch.
(IC10) II.i.ic tantam pravitalcm et iiilamiam Au-
7fl5 EXPOSITIO IN APOCAL. — LIB. V. CAP. "SVr.L fffl
cesseruni a le, el omnia pinguia vlrlulum pingne- _A strum de illa, «Lselabitur eniiu _ii-lus,_sieul scriptum
dine, el prseclara vitse, et morum honestale prseter- est, cum videril vindiciam (PsaL LVII,11). » Sicut
ierunl a te, elamplius illajam non invenies. [Quando enim pro his, qui salvari possunt, assiriue Deum
enim hsee inver.iebas, crudeliter ea persequcbarit,, et sancli cxorant, ita de iilorum pama, 355 1u' '' >'e-
perdebas. Qtiia ergo satictos occidisti, iiequaquam cuperabililer damnali sunt, quia eara Deo jdacere
eos tibi auxihalores invenics(I6I2) ]. Mercalores ho- coguosciinl, exsullaiit et gaudenl (1015).
itini, qu_e superius eiiumeraviinus, ab ea Jonge El iustulit unus angetus fonh lapidem, quasi mo-
slauunt, id est lopge stare desiderabunl, propter larem,magnum, et mibliin mare, dtecns : Hocim-
timorem lormentorum ejus flentes ct lugentes, et petu miltetur Babylon magna civitas itla, el uhift
dicentes : Vw, vw civilas iiia viagna_~qum an.icla jamnoninvenieiur. ln jnentis namque excessu po-
eiat purpura, et bysso, el cocco, et deaurata auro, ei slto appamit heato Joanni aisgeltis unus, qui ideof
lapide prethso, el marganiis. Hsee omnia regia.u ibrtis \ocatur, quia foriia opeiatur. H ceniiu su_,t«-
jndicant dlgniiatem.his poientcs et uobiles liujus lit, id est sublevare visus est, lupidem nnum mol.t-
sseculi ornantur. Per quse bujns nobilissimje civita- rera njagnum, etmisit illum in mare; qui uiique sc-
tis potentiam et suhlimiiatem denionstrai. Sed h,ec cundum nalurse sua: gravitaiem, semper piolundum
una hora peribunt, qtioniam ad unius jussionis vo- B el ima peiit, et quia rotuuduset volubilis est, post-
cem coelum et terra Iransibunt. quam semel ad oecasum vergit, etiamsi teneri velit,*
El oinnis gubernaior, el omnis qui hi lacum na- stare non polest. Cui bene Bahylon comparari po-
vigai, e.lnaulm quiin maii operanlur, longe sieteiunt, lest, quse semel quidem damnata, suseque damna-
et clatnavenmlvidenies locum incendii ejus, dicenles': lionis senlenlia accepta, nulla vi, nullo conaroine,
Quw similis civitati huic tnagnm? Et misetuitl pul- nullio precibus slare valebii, quin iu proftindum
veretn super capila sua, et clamaverunl flenies, et lu- laci et in inferni inferiora submergaiur. Und.e et
genles, et dkenles : Vm, vm civilas illa magna, in dicii : Hoc impetu milielur Babyhn, civitab illa ma-
qua dtvites faclisunl omnes, qui habebant naves in gna. Et ulieriusjam non erii. >
vtaii,de prelihejus, quoniam una horadesolala esl. Et vox cilharmdotum et musieoi um, el libia canen-
Omnis, inquil, gubernator, per quem reges, p..ilo- lium, el tuba non audielui in te nmptius, et omnis
sophos et haereiicos, c&terosque, quibns nuindi re- artifex non mvenielur in le amplius, el vox molmnon
gimina eommissa sunl, intelligimus. Et qui in lacum audietur in leamplius, et luxlucetnw non lucebil in
navigal, idesl qui incautis piscibus, et baptizatis ho- te amplius, etvox spottbi et sponsw nonaudieturodlttic
minibusinsidiatur. Et nautas, qui in rnari operan- in te. Et hsec quldem ad litteram intellecta, omni-
lur, id esi diviies et poientes hujus sseculi, qui per niodam illius ckitatis deslruclionem significani.
hoc mare magnum el spaliosum suos exerciius, Aliegorice auiem per ciiharsetios et musicos, per n-
liavebque iniquas, piratis, liomicidiis et latronibus biam .ubamque canenles (lUl _), philosophos et sa-
plenas, et contra sauctos, et Ecclesiam ducunt, et pientes lniclhgere possumus, qui eam suavi modu-
CG_.es, et incendia, rapinas eseteraque iniquitatis lalione verboium mulcebaiit, et mundi lmj"usoble-
opera quoljdie agere non cessant. Hi onines longe ctatnenta amare suadebani, quales Orpheus et
slelerunt, ui superius dhimus, et clama\erunl, vi- Alc-eus, Tulluis el Hor_.tius, mullique alii fuisse nie-
denles locum inrendii ej'us, loeus enim iste, inferuus moraniur. Ili autem et artifices dici possunl. qui
esl, dicentes : Qum similis rivilaii huic magnm? Hoc artes ijjs.s el docebant et faciebant. El vox molm
enim prsp slupore et adroiratione dicunt: Et mise- non audieiur in le amplius; ubi eiiim mola nun au-
ri.ni pulveremsuper capila sua; quoniam etsi fece- dilur, ibi neque cibus, neque hominum habitatio
runl prenileniiam, laroen cl ipsam qttidem infru- est. Et lux lucernm non iucebil libi amplius; in ilene-
ctuosam pro suis iniquilalibus agenles, lerram et Tjris enim prsecipilata, non tanuim coinmuni luce
pulverera se esse cognoscenl. Clamant aulem, flent -solislunseque carebit, \erum eiiam ip-.am piivatam
ei lugent,slupenlet admiraniur de hujus mundi tam T. propriseque lucernse luceni non habebil, siquidem
subita destructlone, qui tot reges et regua, tot nec ipsi ejus oculi sibi utiles erunt. Et vox spond
gentes et nationes suis honoribus diviliisque ditabat. etsponswnon 'ahdieiur in te. Ubi cnim sponsus et
Cuncta enim vilia lunc, ct sine houore apparebunt, •sponsa non auditur, Immani genei is propagatio au-
-qusenunccjuidem chara el preliosa «sse-.iden.ur. feriur. Amodo igilur-sler lis eril, *_ti,ein .aiitoruni
Exsutla %uper ea cwlum, el vos apostoli et pro- 'filiorum multitudine gloriabatur. jQnare amem lia-c
pltetm, quoniam judicavil Deus judicium vestruin de fiant, subinferlur :
illa. Exposilis enim omnibus, quse ad malorum con- Quia mercalores iui erunt prittcipes ierrw, et quia
fusioneraetadignominiam pertinebant, ad gaudium in veneficiis tuis erraveiunl omnes gentes. Et ... ea
etexsultationem, angelus qui loquebatur fideleslior- sanguis prophetamm et sanclorum invenlus est, et
tatur, dicens : Exsulta super ea cwlum, id est cjin- omnium quiinieifedi sunt in terra. Tam dives eniip,
nis Ecclesise multiludo, et maxime vos __ancti apo- tamqiie nobilis civiias isla fuil u=lquos ijssa mcrca-
sloli el prophelaj, quiajudkavit Deus judkium veio.es habcbat, aliarum gentium piincipcs essent. Ad
(1612) Ha.c ex cod. Vat. supplevinms. (_<H_) CoJ. Yal , pro libin tubaque canenles.
(IHai Cod. Yat, et grainlalur.
70" . S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 70B
fcjuslamcnnequitije cumulmn hoc inteliigi potesf, A Et vox de Ihrono exhil, dkens : L'ittdemdiciie Deo
ui laro impia et avara fueril, quod eos poneretprin- nostio, omnessancti ejus, el qnilimelis Deum, pus'lli
cipes, qui mercatores esse solebant. Tales enim suis etmagni. Prius enim lota Ecclesia, deinrie uf rinsque
calculalionlbus facile eos decipiunt. quibus dominan- Testameniipairiarchaeet doctores;posfmociuni ver.
tur, et non solum tribula exigtml, verum eliam ipsi angeli Deum laudant, aliosque omnes, parvoj
omnibtis, quse possident, suisastuiiisnon exspolianl. simulet magnos ari Jaudem invilant. Thronus aiilem
Ssquilur : hic ille intelligilur, qui infer novem anglorum or-
Quia in Jtenefiriis luis erraverunl omnes genles, dines enumeratur. Quibus horlanlibus, quid sequi-
etc. Ibi enim veneficia, ubi medicamma ; ibi hsere- tur, audiamus :
ses fabricalse sunl, quibus omnes genies errave- Et audivi quasi vocemtubw magna', el sicul vocem
runt, ubi sanguis sanclorum et prophelarum et aquaitim mullarum,et sicul vocemlonilruum magno-
fusus el inventus esl; el non solum sanctorum, rtim dkenlium, alleluia, qui regnal Dominus Dein
verum etiam omnium, qui ubique ierrarnm inler- noster omnipotens. Et vox quidem magise iiihse,
fecti sunl. Quis enim nisi iniquorum congregalio doclores, voces anleni aquarum, omniiim fidelium
humanum sangiiinera fundcrc novit? Ab ea igitur mulliluriinem; vqces \ero magnorum lonilrnum,
omnis s.nnguisrequirelur, qui super lerram fusus " angelorum omnium exerchus designant. Isii aulem
esl, cujuseunque cliara si infidelium est (1615). omnes Denm laurianies, alleluia decantabanl, diren-
CAPUT XIX. tes : Gaudeamus, el exstttiemvs,el demus gloriam ei,
Posl hmc audivi quasi vocem magnam turbarum quia lenerunl nuplimagni, el uxor ejus prmparavil se,
muliarnm hi cwlo dicenlium: Alleluia, laus, et virtus et dalum est illi ui cooperiat se byssinosplendenle,et
Deo noblro, el gloria, quia vera, et justa judicia ejus candido ; byssinumautem juslificaliones sunl sanclc-
sitnt, quia judicavil de merelrice magna, quw corru- rum.
peral terram in prosiitulione sua, el vindicavil sangui- El dixil mihi: Sctibc: Beali qui ad canam nuplia-
r.em seriornm suorum de manibus ejus. El dixerunt rum Agni invilaii sunt. Gaiident enim omnes sancti
iierum: Alleluia. Et fumus cjus ascendit in smcula et lsetantur, et dant gloriam Deo, quia venerunt
saxulorum. Et viginti qualuor seniores cecideiunl, nupliaeAgni, qui tollit peccata mundi, qnando cor-
et quatuor animalia, et adoraverunl Deum sedenlem poribus animabus coiij'unclis, sponsam suam S.
sttper thronUm, dicenies : Alleluia, amen. H_ecenim Ecclesiam in coelesfes tbalamos inlroducat. Iloc est
magna vox turbarum mullarum, vox est saiiclorum enim, qnod dicilur: Et uxor ejus prmpaiavit se.
Iseiaiitium, et gratias Deo agentium, ipsumqtie cum Uxoris enim prseparatio, carnis csl resurreclio. Et
et voce exsultalionis lanrianiium. J (lalmn est illi, el a Deo concessum, ut cooperial se
gauriio 353 Quul
eiiim aliud est alleluia, nisi laudate Deu.n; imde et byssino splendenle el candido. Quotl, quid significet,
subdilur: Laus, et gloria, et virtus Deo noslro. quia exponit, nobis exponere non licet, Byssinura
Quare hoc ? Quia vera, et jusla judicia ejus sunl. enim, inquit, juslificalio sanctorum. Sicut enim
Unde probas? Quia judkavil de merelrke magna byssus, id est linnm, de terra exorlum cum mtillo
(1616); quoniam lolaro lerram in sua prostilulione, labore in lelam et vestimentum perficitur. ita j'usli-
fornicalioneque corrupil. El vindicavil sanguinem ficaiiones sanclorum et viriuies per mul.as..ribti!a-
seivorum suorum, qui cffttsus esl de mnnibus ejus. iioncs in carne monali oriuntur et cresctinl., Quod
Quibus auditis, ilcrum Jseiabtindidixerunt, alleluia, autem sciibere prsecipit, cos esse bealos, qui ad
pro lalibus taniisque judiciis, et aujtihis Deuni lau- ccenaronupiiariimAgni vocati sunt, firniamelirnmo-
dantes et magnificanles. Et fttmus ejus ascenriii in hileni de eoium bealitudine Dei senientiani esse
sscpulasseculorum, ut, Dei laudibus crescenlibus. tJemonstrai. Unrieet subdittir: Eldixit mihi: Hwc
crescant pariler et tormenla malorum. Post hwc vera sunt verba Dei. Hoc estenim, quodlnpropbclis
viginli quaiuor seniores, el qualuor animalia (in qtii- dicitur :< Osenim Donrini locutume«l(J..<i. XL,5). »
hiis omnes Novi Veterisque Testamenti palriarchas Ei cecidt ante, pedes ejus, ut adorarem eum. Et
ct .prophetas, aposiolos et doctores inielligimus) dixit mihi: Vide ne feceris, conservus tuus sum,' et
ceciderunt in faciem suam, et adoraverunt Deum, fralrum luoruin, habenlium lestimoniumJesu. Deum
sedentem super llironum majeslath sum, dicenles: adora. Teslimonium Jesu esl spirilus propheliw. Au-
Amen, alleluia; ea videlicet confirmantes, quse ex dita enim lanla promissionedebonoriimbeaiiiudin^,
multarum superiorum voce turbarum audieranl; angelum, qui loquebatur. adorare voluit beaips
Deumque pariler laudanles, in cujus laude lanla et Joannes, eique inierdicit, cum sicut et cseleri, qui
lalia jlicebanlur. _Jesu lesliraoiiium habenl et ferunt, servus et ipsa
(1615) Ab initio hujus capitis usque in finem pro- neque ulla remanebit digniias, atit poientia, qira
-priis characteribus, el figuris delineavit S: Joannes senientise ejus resistere poterit. Dicitur auiem uf-
Romanse urbis, et itnperri excidium, et ruinam, ea venlus in ea prophetarum et niarlyrum sanguis,
peculiariter adnoians quse a maxima lelicitale ad qtiia impietaiis illius, seuperseculonimiesiiiiKinnun
exlremam dedncent calamilatem. Yerum Beda, Are- eriK
tas, et ahi conteiiritint per Babylonem inielligi non (1616) Cori. Yal. < Vere cnim meretrix est, quse
debere Romam, sed ccelum iiripiorum universum, lotam lerram,» etc.
qui a Cbrisio Domino in jmiicio exierininabuiHur,
709 EXP05ITI0INAP0CAL. — LIB. VI, CAP. XiX. 710
cjns sil, solumque Dcum adorare pr_ecipit Sed quid _»_ergo de Jesu hoc teslificatur, cj'cdilque, quoJ pro
est Jesu lesiimonium habcre ? Seqtiiiur: Tcs.ii.io- phelseprsedixeranl, hunc Jesu lesiimonium haberc
*ij.m enim Jesu, esl spiritus propheliw. Quicunque non dtibium esl.
LIBER SEXTUS
357_.ti)idi cmlumapertum, et ecceequus albus, et equis albis, vestiri byssinum album mundum, et ex
-quisedebalsupereum,vocabatur fidelis et verax, et jtt- ore ipsius procedjt gladius, ex Jtlraque purle aculus,
-sliliatn judicat, et pugnat. Oculi aulem ejus skut flain- ul in ipso perculial genles, el ipse regel eas in virga
Ji.ix ignis, el in capite ejus diademala mulla, ftabens ferrea, et ipse calcat lorcular vini furoris irm Del
nomenscripium, quod nemoscil, nisi ipse. Et veslitus omnipolenlis, el habet in veslimento, el in femoresuo
eral vesle aspctsa sanguhte, el vbcalur nomen ejus scripium : Rex regum, et Dominus dominanlhan.
Veibnm Dei. Iierum enim healus Joannes, sicut in Exefcilus, inquit, qui sunt in ccelo, sanctorum vi-
cseteris lihris, a principio nascentis Ecclesiseinci- delicet congregationes, in quibiis sunt marlyres;
piens, usque ad finem eam describit, qui lunc qui- " confessores et virgines, sequebantur eum in eqitis
dlem coelum apertum vidit, quando prius ad pr_edi- albis, per quos eorum corpora haptismate candidata
candum duclores de Ecclesia ubique discurrere, inlelliguntur, vestiti byssinum album mundum ;
atqne in eam introducere undique fideles inspexii. quod ipse superius exponens, sanctorum jusliOcn-
Unde, vidi, inquit, cwlum aperlum, icl est roysteria liones esse dixit. Sequuniur igitureum, quia eadem
revelata, per homiues inEcclesiam intrantes, et suh- \ia incedenles, in quanlum possnnt, eum imilanUir.
jJiltir, el ecce equusalbus. Albus enim eqitus, bapli- Gladius 3Utemex ulraque parle aculus, qui ex ejus
smatecaudidatus, et-super nivem ilealbalus, earens ore procedit, ipse csl, de quo Apostoltis ait: < Et
macula et ruga, apostoli et doctores intelligtinlur. gladius spirilus, qtiod est verbum Dei (Ephes. vi,
Fidelis aulem el verax, quia super eum sedeiial 17). »Itemquc : < Vivusest sermo Dei et efficax, et
Christus Dnminus nosler, de quo dicitur; < Qui penelrabilior omni gladio ancipili (flebr. iv, 12). »
ascendil stiper equos tuos, et quadrigse tuse salvatio In hoc aulem gladio percutit gentes, quia nemini
(Habac. iii, £). » Hic aulem et jusliliam judical, et parcens, omnium iniqtiiialcs et vitia redarguit. Et
scmper pro .usiitia pugnat; cuj'us oculi sic sunt ut ipse reget eas in virga ferrea, id est recto et forti
flammaignls, apostoli scilicel et prophelse, qui in imperio, invincibili cl infiexihili regiminc. Torcular
Ecclesiss capile prselucenles, claro et perspicact In- Q autem vini furoi is et Irjp, quod ipse cal, at.iilud cst de
luitu ctmcla Ecclesise sacramenta usque ad sseculi quo alibi dicitur: <Torcular calcavi soIus,etdegenti-
consummalionem vident et considcrant. Et in capite hus non est virjnecum (Isn, LXUI,5).* Quoties enim
cjus diademala mulla. Quoties enim sancli vincunt, mundum islum nequam pio suis scelerihus perlmit.
tolies Christus coronaiur, quiaonuiisillorum vicioria et daranal, lolies lorcul.tr in ira, el ftirore calcat.
ad Chrislum refertur, qui est mirabilis in sanctis Sic enim quondam Judseos calcavit, eorumque san-
suis; unde ct ipsi dicunl: < In Deo laciemus viiiu- guine omnes circa Jerusalein fossas replcvit. Et
tein (Psul. LIX,14). » Habens nomen sciipium, qucd Itdbei iti vesiimento,et in femore suo scriplum,\Rex
nemoscii, nisi ipse. Ipse qtiidem hoc nomen scit, regmn, el Domintts dominanlium. Quid enim per
qnia capui esi, cum cseteris Ecclesise niembris, qui vesiimeiiium el femur, nisi bumanilas inlelligitur,
ejusdem corporis partes stint. Et vesliius crat vesle qua et divinitas vesliebafur, et gcneris propagalio
aspersa sanguiue;ld est carne virginali ct incorru- dilalatur? Non ergo secundum divinitatcm lantuiu,
pia, rnihtis lancea perforata. Undepropheta: <Quis \ernm eliam secundura huraaniialem, in qua de
est isle, qui venit de Edom," liuclis vesiihus de ininucis triumphavit, Rex regum, el Dominus dorai-
Bosra ? t (Isa. LXJII,1.) Et vocalur nomen ejus Ver- nanlitim esse credalur.
bum Dei. Hocautem nomen non Jtidreus, non htere- D Et vide unum angelum slanlem in sote, 35S et
iicus, non paganus cognovif.Nemo enim scit hoc clamavit voce magna, dicens omnibus avibus, qum
nomen, nisi jpse, id est Ecclesia sua cum ipso. Quod volabanl permedium cxlum : Ventle, congregamini
autem ipse, et Ecclesia unum sint, atidi quid per ad cmnam magnam Dei, utmanducetis cantes regum,
beatum Joannem, qut modo ioquitur, etiam in et cames iribunorum, et camesJforiiuin, ei carnes
Evangelio dicat: <Non pro his, inquit, rogotantum, equorum se((enliumtn ipsis, et carnes oinnium libc-
j_ed el pro eis, qui crediluri sunt perverbum eorum rorum, ac servorum, el pusitlorum, ac magnorum._
in me, ut omnesnnum sinl, sicut cttu, Paler in me, Angelus iste, qui in sole slare virieiur, Cluisius est,
et ego in le, ut el ipsi in nohis uiium sint (Joan, de quo dicitur : < In soleposuit labernaculiim _tium
xvi, 20).. Quod ergo Ecclesia scit, nemo scit, si- (Psal. xviii, 6). » In sole stare, est palam et niani-
qnidem uimm simt el Ecclesia, et ,ipse. feste omnibus apparerc. Et-avesquidem, qtise per
Et exercilus, qui sunt in cwlo, seqiiebnntur eum in mcdium coelum volaiit,vel Ecclesiaedoclores ub.qes
SIGNIENSIS ^ 712
"?.! S. BRUNGN.S EPISCOPI
<'li_,_u..eii-es,vel maligni spirilus, qul in l.oc acic .__ Vivi quidem, quonlam ct ij.si, skul c.leri resur-
in
principantur, intelligi possunl: nam et isti, el illi geni, etpnslea,secundumScnpiuram, deseendent
ad cceiiam Dei congreganlur, el ulrique sihi a Deo iufernum vivenles : qui enim noii vivit, lorraen um
Et
paraiaw-escam comedunt, sed alio et alio modo. non seutit; vivunt ergo, ul tormenta senliani,
Sancli n .mque carnes regum, et iribunoriim, caete- cwleri occisi sunt in gladio sedenlh super equum, qui
rorumque comedunt, secunduin hoc, quod beato procedil de ore ipsiub. Hoc aulera dupliciler intelligi
Pelro pler.am immundis animalibus linteum xjsten- potesl, ut vel secundum prisiinam couversaiioneni
sum est eique pr_eceptumul mactarei el manducaret; Dei verbo occisi intelliganiur, juxia quod Doroinus
eujus rei sigiiificalionem ipse intelligens, ins, qui ait : < Non \eni pacem m iteie,-sei gladium (Mait/i.
seciim eranl, sic ait: < Yos scitis -quam abomina- x, 54) : » vel illa terribili et meluenda senientia,
,tnm sii viro Jud-eo conjungi, aur accedere ad alieni- quse m jiidicio s.uos feijei inimicos, dicens : t Jle,
»
genam, sed mihi ostendit Deus, neminem commu- maledicti, in igjiem seterjmm (Matih. xxv, -41).
nem, aut immundiim dicere hominem (Act. x, 28).» El omnes aves saluiaiw sunl de caiiubusjeoiutn. _Du-
Jramuiiii verospiriius regum_carnes, et tribunorum plici liamqueiuielligeiiiia, aves bonse sunt, et aves
comedunt, qnaudo peccatores decipiunl et occidunt, • malse. Et bonse quidem aves samratse sunt, qtise si-
et-deeorum poauis Ijelanlur, ,el satiantur ; secunrium 'B mul cum aposioloiuraprincipe, quotidie roacianl el
quam significaiionera'dicitur: Qtiia < comedernntJa- manducani. Malsc \ero'saturaniur, quia in eoium
cob, etlocum ejus desolaveruni (Psal. LXXVIII, 7). » pceiiis el lornienlis, quasi quodam suavissiino €i.o
Sed quid per equos et in ipsis serieiiles, nisi corpora satuiat-egratulanlttr. SatisenimapuJ oir.nes usila'a
et quse eis prsesideni, animas intcHigimus? - loculioest,ulhis nos saiuralos esse dicamus, quibus
-Et vidi besliam, et reges leirce, el exeicilus eoium abundare videmus.
cum tllo se- CAPur xx.
ad
congregalos faciendnm pimlium qui El vidi angdum descendenlem 4e ceeto, habeniem
debat in equo, et cum exercitu ejus, el appiehensa est
tlla el clavem abyssi, el calenam magnam in manu sua, el
beslia, et cum pseudoptophelw, qui fecii signa
coiam ipso, quibus seduxil eoi, qui acceperunt cha- apprehendit draconem serpenlem antiquum, qui est
lacierem besiiw, et qui adoraverunt imaginem ejus. diubolus et Sata>}as,et alligavit eum per annoj mitle,
Vivi missi sunt Iti duo in siugnttm ignis ardenits,-el el misit eutnin abyssum, et clausit, et signavil super
et cwteii occisi in sedenlis illum, ul non seducal amplius genles, donec consum-
suiphuris, gladio super meniur mille
de et omnesaves saltt- anni, et post hmc oporiet itlum sotvi
equum, qut piocedil oreejus,
raiw sunt de cainibus eoium. Hoc aulem in loco modico tempore. Prophetarum ctenim esl,-nec lem-
illud prjelium beatus Joannes narrare videlur, quod C pus cui*are, nec ordinem, sed nunc de futuris loqui,
Cliiisrjs Dominus nosier in s_eculi consummatione istinc ad prseteiita reverii, quss quidem beaitis
conlra Antichrislum faclurus est. Vidi, inquit, Joannes hoc in loco facere videlur, Vidi, inquit,
kiigelum descendenlem(1617),-non alium quidem, sed
bestiam, id est Aiitichrislum, de quo jam satpe Jo-
euradera jpsuiii,qiiemsiiperius se in soleslajê
cuii suraus; el reges leirsequi eum scquentur: cum 35©
\iclisse perhibuit, habeniem clavem abyssi,et •calenam
eo eruni pseudoprophei_e et exercitus eorum, om-
in manu sua; hujus enim est cla\is, hu-
iiiuiii videhcet iniquorura muJtitudinem, congieg.iios magnatn
hic claudil et aperit, hic ligat et
ad facienriura pr.clium cumillo, quisedebatin equo, jus.esteiad catena,
solvii, cujus jussionem abyssi et copli portic pa-
Cl eumexercilu ejus, iri esi cura Chrisio eteleelis riler claudunliir eiapeiiunlur. Et apprehendil dia-
ejus. Et apprehensa est beslia, id esi Aiilichristus,- conem serpehletn ani quum, illum videlicel qui pri-
ei cum ea pseudoprophelse, multi scilicet haeresiar- nms humani
ge.ieris parenles suae fallacise veneno
ch_cet discipuli ejus. lnsuper et ipse, qui iecit signa
decepit ei perdi.lik De qno ' et subJilur: Qui esi
corara ipso, quibus seduxit eos, qui acceperunt cha- dhtboltis, el Salanas; el
altigavit eumper aniiosmilJef
raeterem et imaginem besfise. De hoc enim in quarlo Hic
eiiimnunertis, tiijam diximus., quia et cseieros
Irbio plura dicta sunl. Haec esl enini illa bestia, D numeios in
secoiilinei, el supra se nullum majo--
r.ua. de lerra ascendens, cornua duo agni sirailia rem jiumerum habet, aliquando pro omnibus,
liabens, et quasi draco ioquens, omnemque prioiis aliquando pro muliis ponilur. Unde et hic d.citur
besiise potestalem corara ilJa faciens, lerram oinnera et
alligavit eum per annosmille. Jloc lale est ac .si
el habitantes in ea,*bestian. piimam adorarecoegit:
dicerel, per annos multos; iigavjt autem ne ubi-
hic ei.im quasl a roge ab Aiilichristo seriuctus omni
que vagabundus discurreret, et seciinriumsuani-
iniquitattf omnique fallendi astulia pJenus eiit. vohintatem iniquilalis freua iaxaret (1618). J_Ii_.it
Vivi missi sunl hi duo, idcst Aniichiislus, et disci- \CJ-O in
ahyssum, ut ibi, jmnc gravia lormen-
prili ejus, in slagnum iguis aidenlis el siilphurts. la patiatur, ut in illis solis habilet, qui <ue-~
(J6I7) Seciilus est Bruno S. Augusiintim, qui pitirus venjret in lefrara, habercclavero abyssi, et
I..J. xx, eajj. 7, De civil. Dei, in augplo de coelo caienam inagnam in nianu stta, qua appuehentlit <-t
descendenle Christumagnoyil, cui Pater oinncm de- ligtvu diaconem, serpenipui antiquum. Nonde-.unl.
dii poteslatem, imrie dajinonemcoerceretac quantuui lainen aiii, quorum ineniinit Cornelnis,
opina:sles
c_LbJierit vi.jcliim.a.qiiee.iisrieniimperio subjecuiiu luc pruprie aiigeluro esse accipieudnm, tle quo et"am
lcneiet. QII.I propter dicilui' a Jj.ume, duin ;le caj/. 9 habelur, fuisseilliriatani clavem putei ahyssj.
ecelo descciiJerci, idestcum carnem ltujnanam _(mi- (1618) Alligaiio diaJioli esi, non peniutii exercere
713 EXPOSITIO1N APOCAL. — LIB. VJ, CAP. XX. 714
citalis et ignoranlise tenebris operli, solem _ustili_eA dicium annos intelligamus, parum valde est quoddi-
neque vident, neqtte cognoscunt. Clausit aulem su- citur: jam enim mille anni prseterierunt, ex quo
per illum, atque signavit, ut nou quomodo vult, et animse martyrum cum eo regnare coeperunt, om-
quando vult exeat, etChristi sigillum aique imagi- nes ergo pro mille intelligamus. Siquidem in mille
nem recognoscens, neminem, nisi- permissiim len- omnes numeri continenfur. Cseteri vero morfuorum
lare, vel seducere audeat. Etposthmc oportet itlum non vixerunt donec consuminarentur mille anni.
solvimodico tempore; finilis, inquit, mille annis, Quanlum enim ad corpus, nec boni, nec mali ante
id est aliquanla temporis longitudine. Solvelur Sa- judicium 'post raortem vixerunt; secundum animam
tanasmodico tempore (1619), quia tribus annis et vero, mortui quoque vivunt boni, quia ibi sunl; ubi
dimidio, quibus Antichristus regnabit, lanlo furo- vita regnat, et ubi mors esse non poiest. < Ego,
ris impelu mundum vexabit, ut semper ligatus et inquit 360 Dominus, (Joan. xiv, 6) sum via,
uunquam amplius solutus fuisse puletur. Ad illius veritas, et vita (1620). » Mali vero non vivunt, quia
ergo lemporis eomparalionem, ligatus et clausus semper de tormenlis in lormenta, quasi de morle in
dicitur Satanas, sicul in Ezechiele ad comparalio-_ morlem iranseunt. De quibus dicitur: < Quoniacn
nemJerusalem eliam Sodoma jusla vocalur, quse non est in morle qui memor sit tui (Psal. vi, 6). »
qtiidem quam peccalrix fuerit, Moyses ipse testatur. U Hsee esl resurreclio prima, de qua Apostolus ai*;
El vidi sedes, et sederunt super eas, et judicium < Si consurrexistis cum Chrislo, quse sursum sunt
dalum est iltis, et animas decollatorum propler tesli- quserite (Coloss. m, 1). » Sicut enim de nionumentis
tnonium Jesu, el propler verbum Dei, et qui non ad- corpora, ila de baptismale animse renovalse resur-
oraverunt bestiamneque imaginem ejus,' nec aci epe- gunt. Bealus et sanctus qui habet pai'lem in resur-
%unt characleiem ejus infronlibus suis,aut in ntani- reciione priraa , id est, qui sic in baplismate resur-
bus, et vixerunt, el regnaverunt cum Christo mille git,' u"tin eo ulterius mors, et peccatum non regnet.
annis. Cmteri morluorum non vixerunl, donec consu- Inhisenim secunda mors non_iabelpoleslatem,quod
mentur mille anni : hmc esl resurrectio prima. Bea- siraul cum corporibus ad vitam immortalem re-
lus el sanclus, qui habent partem in resurreciione surgent, eruntque sacerdotes Dei et Chrisli, semper
prima; in his secunda mors non habel potestatem, seipsos hosliam vivam et iinraacttlatam Deo immo-
sed erunt sacerdotesDei el Chrisli, et regnabunl cum lanies. Unde Apostolus: < Obsecro vos, ut exhibea-
illo milte annis. Et vidi, inquit, sedes, et sederunt lis corpora vestra hosliam vivenlem, sanclam, Deo
super eas, quoniam ubique terrarum apostoli et placentem, rationabile obsequium vestrum (Rom.
doctores divisi, unusquisque in sede, et in provin- XII, 1). < Et regnabunt curn illo mille annis, id est
eia,elcivilatesua, regiminis curam et polestatem in in -etenram el in sseculnm sseculi.
suscepit, quam quidem et episcopos usque hodie Et cum consummali fuerinl mille anni solvetur
habere videmus. Et judkium datum est illis; isli Saianas de carcere suo, et exibil, elseducet genles,
enim sunt judices terrse, et judiciariam possidenl di- qum sunt super quatuor angulos terrm, Goget Magog,
gnilatem; ad horum .udicium omnium fidelium et congregabtt eos in prwlium, quorvm numerus est
multitudo eucurrit. Et vidi animas decollalorum, sicut arena maris, et ascenderunt super latitudinem
eorum seilicet, quipropter teslimonium Jesu, quod terrw, et circumierunt castra sanclorum, el civiialem
ferebant, et propler verbum Dei, quod prsedica- dilectam, et descendit ignis a Deo de ewlo, et devora-
hant, ab iniquis decollati sunt. El vidi eos qui non vil eos, et diabolus, quiseducebaleos, missus est in sla-
adoraverunt bestiam, id est Anlichristum, nequeima- gn.tm ignis el sulphutis, ubi est bestia, et pseudo-jjro-
ginem ejus, neque acceperunt characterem ipsius, id phelw cruciabuntur die ac nocte in smcula smculorum,
est ejus fidem atque doclrinara. In fronttbus, aul ma- Consummatis.inquit, milleannis, id est mullis annis,
nibus suis: in fronte quidem ejus lidera habet, cjtii finitum pro infinito, solvitur Salanas de carcere
eum palam et manifeste praedicat, in manibus suo, quia tantum nocendi potestatem et licentiam
vero, qui id, quod prsecipit, operalur. Unde ma- accipiet, ul usque ad id tempus ligatus, et in carcere
nifestum est, jam nunc roultos esse, qui suis mani- .U fuisse dicalur, et tuncexibit in amplam etspaliosam
bus ejus characterem portant. Sequilur : Et vixerunt viam. Et seducet gentes, quw sunt super quatuor an-
et regnaverunlcumillo mille annis;qui,inqiiit,iteque gulos terrm, Gog videlicel el Magog, el congugabit
hesliam, neque ejus imaginem adoraverunt, simul eos in prwlium, unde datur inlelligi, quod ubique
cum Chrislo mille annis viverunt et regnaverunt. Nisi terrarum ej'us fama divulgabitur. Per Gog et Magog,
enimpermi_leannos,©mnesan_e_udicium, et postju- quidam Gothos, quidam vero Getas et JMessagetas
lolam lentationem, quara polest vel vi, vel dolo tur, minus appareret ejus maligna potentia, minus
ad seducendos homines in partem suam cogendo sancta civitalis fidelissima patientia probaretur. t
violenter, frauduleiile.vefallendo. ildem S. August., Eod. loco. , __
eod. lib. et cap. « 1620) <Prima resurrectioesteorum quiaculpa sive
(1619.) Maluraus Augustini luce paululum ohscu- per baplismum, sive per poenitentiam resurgent,
ram Brunonis exposilionem illuslare. < Tuncjauiem et justitia vivunt, et hi cum Chrislo mille annis,
solvetur Satanas, ait, quando el breve tempus erit. hocestin seternum regiiaturi dicuntur. Secuuda au-
Nam tribus annis et sex meiisibus legitur tolis suis tem resurrectio fiel oniniuiii tam bonorum quam
suorumque viiibus sseviturus; et tales erunt cum malorum, lunccum habendumerit fiualejudiciuin .
quibus beliigerandum est, ut vinci lanto ejus im- Iia S. Aug. cit. loco.
petu, insdiisque non possint. Si autem non solvere-
P4TR0 GLXV. - §3
715 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 7i8
'ntelligere voluerunt: alii vero dicunl gentes esse, A in raelitis commutatis. Et vidi mortuos magnos
quas Alexander Magnus montibus eonclusit, ubi jam et pusillos stantes in conspectu Ihroni, quia sic-
in infinitam multitudinem sunl mulliplicat_e: ha_c ut 3@1 Apostolus ail: < Omnes sive boni, sive
illi dixerunt. Nos aulem secundum noniinum inler- mali, astabimus ante tribunal Dei (Rom. iv, 10). t
prelaiionem (1621), salva fide, ista exponamus. Ei libri aperli sunt, in quibus omnia, et ab omnibus,
Gog enim inlerprelalur lectum; Magog verorfc teclo, omniumque facta legentui. Hi autem suntconscien-
Sed quid leclum nisi peccatores, in quibus vitia et lia singulorum, invicem, secundum Apostolum, ac-
maligni spirilus.legun.ur et habitant? Quld vero de ' cusantes aut eliam defendentes. Et alius liber aper-
lecto, nisi eadem vilia spirilusque immundi? Qui ius est qui est viiw, in quo soli illi scrlpti sunt ad
nunc quidera quodammodo latent; tunc vero quasi vitam prsedeslinali, in quo soli sancti sua nomina
reseratis portis, facto agmine de tecto ubique pro- legenl el cognoscenl. Et judicali sunt mortui, ex
silientes, simui cum ipso tecto in bella ruent? Unde his quse erant in libiis scripta; omnium enim, ut
et subditur : Quorum numerus est sicut arena tna- diximus, facia et dicta In eis scripta eranl, el se-
ris, et ascenderjmt super latiludinem teirm,elcircum- cundum opera sua unusquisque juriicalur.
ierunt caslra sanctorum, et civitatem dilectam. Pro- El dedit maie moiluos suos, qui in eo eranl; et
plietarum enim est, ul jam diximus, pro futuris H mors et infernus dederunt moiluos suos, qui in
prselerHa ponere. El descendil ignis de cwlo, et de- ipsis eiant, et judicalum esl de singulis, secundum
\voravit eos. [Pluetsuper exercilum Anticlnisli, ut opera ipsorum. Et infeinus et jnois mlssi sunl in
olim super agraiiia Gog et Magog, igni. et sulphur, slagnum ignh. Hmc mois secunda esl. El qui non
grando nerope et jfulraina, quibus deleatur. Deus ha- est invenius in iibto vilw scriplus, missus eslinsta-
lilu oris sui ssevum liunc et perniciosum hostem gnum ignis. Constat enim omnium corpora ubicun-
evertet (1622).] Facta namque resurrectione, et ad que fuerint, sive m lerra, sivein mari, quodin ju-
jiidicium Christo veniente, stafim ignis sequetur, dicio resurgenf (1625). Dabit ergo hoc mare magnum
qui el mundum cxuret, et peccatores devorabit, el el spatiosura, omnis videlicel mundi amhilus, r.ior-
sic de igne in ignem transeuntes, nunquam poslea tuos, qui in eo siinl. Dabit et mors, id est diabolus
tormenlis cai-ebunl; et diabolus, qui seducebal eos moriis causa aique principium, et simul cum eo in-
missus esl sinnil cum ipsis in slagnum ignh arden- feriuis, in qtto peccalorum animse clausa. tenentur,
iis, el sulphuris. Hic enim ignis, sicul Dominus ait, mortuos suos, qui in ipsis sunl, ut inde animabus,
< paratus est diabolo el angelis ejus (Mailh. xxv, hinc corporibus venienlibus, homo tolus et integer
41),» in quo et bestia, idestAntichristiis, elpscudo- ante judicem prsesenletur, qui ulique secundum
prophetse, qui eum "sequunlur, crticiabantur die ac ipsorum opera singulos jud.cal.it. Tunc autem infer-
nocte in ssecula sseeulorum. nus el mors in slagnum ignis mittentur, qitia
Etvidi anle ihronum agnum candidum,elsedentem neque mors neque diabolus princeps monis nisi in
super eum, a cujus aspeclu fugil terra, et cwlum, el inlerno ulterius regnahil. < Regnavit enim mors ab
locus non est inventus ejus. El vidi ntortuos magnos, Adam usque ad Moysen, eliamin eos, qui flon pec-
et pusillos slanies m conspeclu lltroni, el libri aperd caverunt in similitudinem prsevaricalionis Adse
sunt. El alius liber aperlus esi, qui est vilw, et judi- (Rom. v, 14). i Hsecmorssecunda est. in cjuasine
cati sunt mortui ex liis qttw scripta eranl in libris, ulla spe resui'gendi, tolus honiosimul cum corpore
secundum opera ipsorum. Agnus isle candidus, nulla et anima in tenebras praecipilalur. Hac aulem moite
vitiorum macula ,virialus, ille est qui tollit peccata moriuiuur, et jn ignis stagnum subraerguntur, qui-
mundi. Qui anle ihr-onum, et super eum sedet, quia cunqtie in libro vilse scripli non sunl, et qui in libro
omnium angelorum ordinibus. major est, et prse vilse sci ipli inveniunlur, in gaudio et exsultalione
cunclis altius sedet, quasi vellet dicere : Agnum se- simul cum Chrislo sine fine regnabunt.
dentera super thronum, Deum in homine significa- CAPUT XXI.
vit. A cujus conspeclu fugit terra et coelum, quia r. Et vidi cwluin novum et terram novam (1624).
eo ad judieiumj vetiienle,' sicut ipse aif, et coe- Quoniam universalis ignis incendio, omni roundana
lum et terra transibil. Et locus prislinus, ei assue- eorruptione exusla, ad primam pulchritudinem om-
lus non est injventus in eis, -omnibus videlicet nis redibil crealura, nimirum prseter diaholum cum
(1621) < Hic magna prsedicitur Anlichrisli sedu- uus reddiderunt; quoniam "vitffi, de qua exierant,
clio, qu_eIn fine in aperium Jjellum eruropel, si- levocaverunt. Nec frustra fortasse non satis fuil, ut
quidem seducli omnes' ab universo mundo collecli ciieeret: Mors, aut infernus, sed utrumque diclum
ijisum Antichristum ducem habenles bonos unde- est: mors propter bonos, quia fantummodo mortem
quaque ari necera persequenlur; enlque clades eo- perpeii potuerunl, non elinfernum; infeimus aulem
rum maxima; sed Ecclesia, seu dilecla civitas propter malos, qui etiain poenas apud iuferos pen-
non expugnabitur, qttiii de lyranno ejusque secta- dunt.» D. Augttsi. De civil. Dei, Iib. xx,cap. 15.
tori.bus victis ac debellalis triumphabit. _> Ita S. (1624) Nemoignorat quam magiueconcertationis
Hippolytus de Antichristo. ;' occasionem hsec verba scholasticis prseblierint, ut
(1622) Hsecex cod. Vat. supplevimus. aliqui novos coelos, novamque temm puriori, .ele-
(1625) < Et mors, et infernus, inquit, reddiderent ganliorique maleria constare dixerint novosque
mortuos, quos in se habebani. Mare exhibuit; quia habi.alores assignarint; ila auctor operis De reno-
sicut inveuli sunt, adfuerunl: mors vero, et infer- vationeceelorum el lerra.. Florent. 1780. Alii v*ro
717 EXPOSITIOIN APGCAL.— LIB. VI. CAP. XXI. . ' 718
membris suis, qui ttme omnium ultimam mi.eriam A ccelesti thalamo, sponssc sua_, matri nostrae fecun-
et deformltatem suscipiet: primum enim cwlum; et dissimse, semper lamen virgini et incorruptse, sanctse
jmnta lerra abiil. Illa scilicet onmia,.quse corrupta, videlieel Ecclesise, 'ChristuS Dominus noster amoiis
-
el a .prisiina pulchritudine defonmata fuerant. Et et dileciionis caslis amplexibus conjungetur? 0 vere
marejam non est, quoniam orani amariludine fugata, semperque be_fli, qui ad cwnam nuptiarum agnivocaii
talis tunc erit qualis in principio creatus est mun- sunt! Uhi ipse Deus,ubi ipsa seterniluminis contempla-
dus. Neque exinde maris hujus amaritudines et tio, potus est et cibus, summaque refectio. Sequiiur :
mundi htijus procellosas tempestaies sancti Deisus- Et audtvi vocem magnatn de throno dicentem :
linebunl;'verum enim in gaudio et exsiillalione Ecce labernaculum Dei cum 'iwminibus, et hubitabit
simul cum Christo sine fine regnabunt. cum eis, el ipsi populus ejus erunl, ei ipse Deus cum
Ei ego Joannes vtdi civilatem sanclam Jerusalem eis eni eorum Deus. Decelenim, multumque conve-
novain, descendenlemde cwlo, a Deo paratam, sicut nitulin lali coiivivio tantisquenuptiis cantores sint
sponsam ornatam viro suo. Ego, inquit, Joannes .idi atque cantalrices, qui el animos mulceant et faliga-
civitatem sanctam Jerusalem, novam descendenlem tos recreenl, de prseteritis consolentur, et de futuris
de ccelo. Non Wam quidem, qute prius a Ghaldseis, 1-Blosfaciani audilores. AJiisone canunt, magnas
deinde a Romanis usque ad fundamenta destrucia, B " voces depromunt, quales de Uirono Dej exire con-
sicut Dominusait: c Kon remanehitin ea lapis super sueverunt (1628). Non enim ipsi sunt qui loquuntur.
lapidem (Luc. xix, 44); » sed illam novam, de qua sed Spirifus sanclus, qui Joquitur et cantat in eis.
Aposlolus ait: « lila autem Jecusalem, quse sursum Sed j'am ntinc Dei canlores, et utila dixeiim jocu-
est, libera est, quse est maier noslra (Galat. iv, 26).» latoies, quid velqualiter cantant, audiamus. Ecce,
Hsec enim nova esl, quia novum hominem imitata, inquit, tabernaculum Dei cum hominibus, el habila-
in novitale viise studuit arabulare : qua. quidem se- bil eum eis, Dei domus, Dei tabernaculum, Dei se-
cundum niajorem et potiorcm partem in ccelo esl; creiarium, Dei omnipoientis habitaiio, qu_e prius
ibi enim angeli sunt, animseque sanctorum, ideo cura angelis erat, nunc cum hominibus est: amodo
descendere dicitur. Talem ergo beatus Joannes hanc cum eis Deus habilabil, amodo inter eos, et cum eis
cjvilalem descendere vidit (1623), qualis a Deo regnabit, el ipsi populus ejus erunt, ei servient,
nrseparata, siraul eum eo in judicio descendet. Et eique subjicientur : nulli tributa solvent, nulli
ideo subinferens, ait: A Deo pai atam, sicul sponsam vectigalia dabunt, sed solius Dei pojjulus erunt, et
ornaiam vho suo. Hsecesl enim illa, et illius sponsi ipse Deus cum eis, et in eis habitans, ipse, inquam,
jaobilissimi nobilissima spojjsa, cujus lauries in Can- /- et non alius erit eorum Deus. Sequitur.
iicis canticorum, _am eleganter suaviterque reso- Et absteiget Deus omnem lacrymam ab oculis
nanl. De qua et jjeatus Joaimes evangelisfa ait _: eorum, el nwis ultra-non erit, neque luclus, neque
* Qui habet sponsam, sponsus esl (Joan. ni, 29). » clamor eiil uilra, quia pihna abierunt. Et absterget
_ EtApostoIus; < Despondi enim \osuni vuo, viigi- Deus, inquiunt illi qui canlant, omnem lacrymam
nemcastam exiiibereChristo(IICoi, xi,2); >etPsal- ab oculis eorum, quatenus jiulla in eis tristitise ve-
mista : _f@2 e Astilit regina a dexlris tuis in vestitu stigia appareanl(l629), Et mors ultra non efit, quia
deauralo, circumdaia varietate (Psal.-x.uv, 11). j siroulcumprincipesuo diabolo.in lenebrissubmersa,
Qualesergqeam ornalus habituramputamtis(H526), ,adeos quideni aspirare necpoterit, nee audebit, in
quse tanii viri sponsa? Quos cliejites, quajes pedis- quibtis niliil erit, quod vel corrumpi vel morj pos-
sequos secum ducet, quse tanto talique i'egi est prse- sit. Neque luctus, ut quid enim Jugeant, qui bonig
senianda? 0 nupiia. inenarrabiles! o divitise insesti- ommbus «emper abundantes (1650), imraorlales et
mabiles I o delicise innumerahiles! (1627) quando in impassibiles effecti (1651), aeterna cuin angelishea-
i
spiritualem sensum verbis Apostoli tribuenles , (1628) Quaesub allegorieis hisce figuris exjiressit
supernam Dei sedem hic paraJisum pro ccelo siovo, T commentalor ooster intelligenda sunt de superaJa.un-
~el lotam juslorum mul.Ttudirieihin eoreceplam, pro U * danii .anctorum Isetit.a' 6t ex.ultatione, cum ' ad
terra nova significari maluerunl. Hac qusestione, cajlestem gloriam,» id est ad Dei tabernaculum se
cujus hic non est locus,-prsetermissa, quid senserit exallaios videhnnt. Cum aniea iu Ecclesia streni_e
Augustinus tantttm <
aflereraus : Peracto, inquit hb. mililassent, transilus eorum ad Eccl.6siam trium-
cit. c. 14, quidem judicio, lunc esse desinet hoc phaniem pei'petuum Dei aspectum comparabit et
cflelum,eihsec lerra, quando incipietcoelum novuro, jpsi populu'ejus erunt, el ipse Deus curo eis erif
ct terra nova; mutaUone namque rcrtim, non om- eorurn Deus, jdeoqije inenarrabili gûdjo replebun-
nimodp inleritti transibit hic mundus, uude ait tuf, Deoque graljas laudesque"tola iri aBlernitate
AposlolusICorinlli.vii: Ptoileriifigurahujusmundi: agent de sua felicitaie.
, figura ergo praeterit, non natura. t Idemaue repetit (1629) Sequitur Joannes perfeclam comprehenso-
1 cap. 16. rumi)eatUalem describerej a qua dtcil sem'per abfu-
! (1825) Cod. Vat. t Talem igitur beatus Joamjcs turam mortem, luct,u_n
haric civitatem de coelo in spirilu descendere vi- malorum memoriam, omnemque pra.leritorum
dit, J cte. quatenus in imniorlaiitate^
"imj.assibiliiaie' et imperturbabili Iranquillitate, ut
(1626) Cod. Tat. _ Quse tanlo v\m nuptias actura ccelestes spiritus constituentur.
occurrere debet.» '
(1650) Cod. Vat., superabundantes.
1627) Id. cod. < 0 nuptise ineffabiles! o divitise (1651) ld. cod., facti.
inaestiinabiles!o delici_einenarrabiles I »
319 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 720'
titudine perfruentur. Neque clamor, id est inimico- et apparebo anle faciem Dei (Psalm. XLI,3J. » —
rum perturbatio, incursus et invasio. Neque dolor Ego siliendi dabo de fonle aqum vitw, graiis. Hoc
erit ullra. Ubi enim dolor, ibi corruplio; non ergo est enim quod eos audire volebam. Sed quis est
dolebunt, qui incorruplibiles erunt. Unde hoc? quo- fons iste aquse \il_e? Ille utique de quo Psalmista
niam prima ahierunt, Illa videlicel qu_etribulalione ait: <Inebriabuntur ab ubertate domus tuce, lor-
et anguslia, languore el trisiitia, clamoribus et ra- rente voluplatis tuse potabis eos (Psal. xxxv, 9).»
pina, doloribus et infirmitate, serumna et laerymis Quoniam ipse est fons vilse, de hoc enim qui bibe-
plena erant. Huc usque cantores. rit, non sitiet ultra, efquod majus esi non morietur
Et dixit qui sedebat iti throno : Ecce nova facio in seleruum; per quod Dei contemplalionem inlelli-
omnia. Et dixil tnihi: Sciibe, quia verba hmc fidetis- gimus, quam qui haurire polerit, omni dulcedine,
sima sunl, el vera; et dixit mihi: Faclum est. Ego omnique suavitale perfruelur. Hsec aulenT aqna
sum alpha et omega, pritnus el novissimus, inilium et gralis datur, hsec sola Dei boniiate adipiseilur, quia
finis. Ego sitienli dabo de fonle aquw vivm gralis. nullum pretium est quo emi possit.
Finita namque superiori loculione, jam non sedes Qui vicerit, possidebit hmc, et ero illi Deus, et
Dei, sed Deus ipseper se loquitur, dicens: Ecce nova ipse erit mihi filius. Timidis autem et incredutis, et
facio omnia. Magna ergo fides sanctorum vfcrbts est B exsecralis, el homicidis, el fornicaloribus, et veneficis,
aclhihcnda, de his quse ipsi dicunl, nuilate.ius est elidolotalris, et omnibusmendacibus, pars illorum erit
dubilandum. Dicuntipsi, quiaprimaabierunl; dicit in slagno ardenti, igne, et sulphure, quw est mors
€hristus : Ecce nova (acio omnia. Vides ergo, quo- secunda. Qui, inquit, diaboli stimulos, carnis len-
niam quse illi dicunt, Christus confirmat. Insuper taliones, tyrannorura perseculiones, mundi illece-
et scribere prsecipit, veraque et fide plena omnia bras, falsasque hsereticorum persuasiones vicerit,
illa verba esse lestatur,ut tanio hsec firmius credant, possidebit hsec quse superius dicta sunt. El ero ilhs
quanto ejus promissiones, non solum verbis, verum Deus, et ipse erit mihi filius : cujus enim, nisi filio-
eliam scriplis chartisque firmantur. Sequilur : Et rum, hsereditales esse debent el possessiones? Timi-
dixit mihi: Factum est. Quid est enim quod factum dis autem, qui Deum prse limore negant, quique
esse dicil? Hoc fortasse, quod scribere prsecipil. charitalem non habenl; siquidem <perfecta chari-
. Spiritus enim omnia scrutatur (/ Cor. n, 10); » tas foras millit limorera (Joan. IV, 18); » et inere-
unde et noslrum intellectum multo melius quam dulis qui sanctorum verhis credere nolunl; et exse-
uos ipsi cognoseit. Possumus autem el in eo quod cralis qui Ecclesise sacramenta non receperunt, et
dicilur : (aclum esl, omnia, quse a prophelis prse- homicidis, et fornicaloribus, et omnibus mendaci-
nuniiata fueranl, jam finem accepisse, et completa * bus qui serio mentientes, semper ul alios decipiant,
esse intelligere (1632). Unde et subdilur : Ego sum elaborant, his, inquam, omnibus, si in maloperse-
alpha et omega , piimus el novissimus, hiitium veraverint el poenitentiam non egerint, pars illorum
333 et finis, a me prodierunt, et ad me cuncla erit in slagno, ubi ignis ardet et sulphur. Quseuti-
redeunt: divisi, quando volui; nunc colligo quia que est mors secunda, quse quoniam in anima fil,
volo; el quse usque modo currere permisi, nunc et in carne jam resuscilata, ideo nunquam finem
stai-e, cursumque fiiiire prsecipio. Sed audiant hoc habebit. Cogimur autem insequales efficere Iibros,
qui me dilexerunt, qui mundum oderunt, qui ad quoniam visiones permiscere nolumus, et conlinua-
me sitibundi venerunt, et cum Prophela dixerunt: tionem interrumpere timemus.
< Silivit aninra meaad Deum vivum, quando veniam.
LIPER SEPTIMUS
Et venit ums de~septemangelis, habentibus phialas D quod sit <"ordinata per angelos in manu mediaio-
plenas seplem plagis novissimis, el loculus esl mecum ris (Galat. m, 19).» Sciendum autem quod beatus
dicens : Veni, ostendam tibi sponsam uxorem Agni, Joannes totius Ecclesise personam lenet, ideoque
et sustulit me in spiritu in montem magnum, el allum, quod Ecclesiserevelatur, sibi dicit esse oslensura.
el oslendit mihi cipitalem sanclam Jerusalem descen- Veni, inquit, sequere me, elevare in spirilu, et os-
denlem de cwlo, a Deo habentem ctaritatem Dei, et tendam tibi quod carneis oeulis videri non potesi,
lumen ejus simile lapidi pretioso lanquam lapidi ja- sponsam videlicet, uxorem agni: sponsam quidem,
spidis, sicut cryslallum. De his septem angelis multa ante nuptias, uxorem|Vero post nuptias vocare so-
superius loculi suraus. Hi enim sunt seplem Eccle- lemus : hic utrumque ponil et uxorem et sponsam;
siseUoctores, a quibus omnium Scripturarum sacra- quasi jam dies advenerit, in quo nnptise sunt cele-
menta panduntur, et si revera angeli intelligi pos- brandse. Et sustulit me in spirilu in monlem magnum
sinl; siquidem angelorum ministerio Scripturse ipsse et ahum, per quem ecstasim et mentis excessum
compositse sunt, sicut de ipsa Mosaica lege dicitur inlelligimus, in quem nullis aliis quam spiritualibus
(1632) Hic opus religionis comjjlelum, regnutn Dci tionem, et claritatem perducta intelligi possunt.
restilulum, gloria Patris reddita, sacraraenla omnia JXihil ultra fieri exspeciandum est. Dei sapientia
prophelise, et mysteria cuncla ad veram significa- quidquid ei facerelibuil, fecit.
72i EXPOSITIO 1N APOCAL. — LIB. VII, CAP. XXI: TB
pedibus ascendere possumus. Et ostendit mihi civila- k climata porfse respiciunt, quia non Judseorum Deus
lem sanciam Jerusalem (1653), id est omnium san- tantum ; sed, sicul ipse Dominus ait, omnes ad se
clorum Ecclesiam, et cunctorum fideliura multitu- venienles non ejiciel foras. Ab oriente tamen 5111
dinem. Descendeniemde cwlo a Deo, inde enim de- venire iutelligi possunt, qui in ipsa primscva selate
scendere videtur, ubi seraper et per menlis conlem- ad-fidem conversi in Christi Ecclesia Domino mili-
plationem ; habentem claritalem Dei: <Fulgebunt tant; qui vero ab adolescenlia converluntur, per
enimjusti, sicut sol in regnoDei (Matth. xm, 45).» portas aquilonis ingrediunlur : maxime enim in hae
Unde alibi bealus Joannes ait : e Scimus eniin quo- selale diabolus hominem decipit, quoniam plus csele-
niam, cuni apparuerit, 364 similes ei erimus, quia ris hsec aHas vanilati subdila est, de qua ipse lo-
videbimus eum, sicuti est (Joan. m, 2). » Lumen quitur, dicens : «Ponam sedem meam ad aquilonem
ejus (1654) Simile Japidi pretioso, lanquam lapidi (Isai xiv, 14). » Unde et sapientissimus Salomon
jaspidis, claro videlicet, sicut esl cryslallus. Jaspis sibi difficile esse dicit viam liominis cognoscere in
enim serenus et viridis esl; cryslallus atitera adolescentia sua. Nescitur enim,an ad bonum quan-
tanlse claritatis, ut nihil in ea lalere vel abscondi doque converlatur, qui sic omni vanitati sludere et
possit: vivit autem quod serenum et viride est; operam dare videlur. llli aulem per auslralesportas
sicut econira vita caret, quod siccum est.Meritoergo B intrant, qui in juvenlute conversi, zelo fidei et cha-
illa bealissima civitas jaspidi similis est, quse seter- rilatis amore succenduntur; hsec enim selas firmior
num vivil et iminortalis esl. Quse bene crystallo esl in qua rex noster de hoste triumphavit. At vero
comparatur, quia nihil hypocrisis et dissimulalio- illis ab occasu portse patenl, qui in senectuie pceni-
nis habens, talis est interius qualis exterius ap- tere et Christo servire incipiunt; siquidemab ipsis
paret. quoque philosophis occasusvitse, senectus definilur.
Et habebat murum magnum el allum, habens por- Venerunt aulem illi ab Oriente, qui a piima roundi
tas duodecim, et in porlis angelos duodecim, et no- selale usque ad Babyloniorum tempofa crediderunt..
mina scripla, qum sunt nomina duodecim tribuum A tempore vero Nabuchodonosor usque ad Christum
fitiorum Israel. Quid enim per niuram magnum et omnes fideles per portas aquilonis Dei civitalem in-
altum, nisi fidem calholicam, et angelorum prsesidia gressi sunl. Lege hislorias5 el quantas in hoc spa-
intelligimus? Quibus Dei civilas munita, omnium tio leraporis c.lamitates sancli viri sustinuerint, re-
initnicorum maehinamenta destruit. Duodecim vero perire poteris. A Christi verojtempore, de quo dici-
portse duodecim apostoli sunt,quibus regni coelorum tttr : < Deus ab austro veniet (Habac. m, 3), »
claves et ligandi alque solvendi polestatem Domi- , usque ad Antichristum, auslrales porlse apertse
nus iribult. Per has enim omnium fldeliuin multi- ' suut. Inde auiera usque ad finem, occasus portse
tudo coeleste palalium ingreditur, quia eorum do- aperienlur, per quas quidem non modica mullitudo
ctrina ingrediendi aditus et via monstratur. Habet Dei civilalem ingredietur. Possumus autem ex hoc
auleni unaquseque porta angelos duodecim, quia sibi dicere, quod orienlis et auslri porlse in prosperis;
invicemchariiatiset dilec.ionis vinculo eonjunclseet aqnilonis vero et oecasus in adversis apeiianlur.
nnitse sunf, ut hoc sint omnes quod una, hoe sit Quid vero duodecim fundamenta ipsius civilalis
una quodomnes; si nna clauditur, nulla aperitur; muri significent, ijjse statim exponit, cum suhjtingil:
uniuscnjusque doclrina, quasi duodecim angelis, ila Et in ipsis duodecim apostolorum nomina et agni,
duodecim apostolorum leslimonio roboratur. Quod unde Aposlolus eam dicit esse fundatam : <Su<
autem nomina duodecim tribuum flliorum Israel in per fundamenlum apostolorum et prophetarum, et
porta scripta i-eferuntur, hoc significare videtui', in ipso summo angulari lapide Chrislo Je.su\Ephes.
quod eadem sit utriusque Testamentt doclrina : ubi ii, 20.) »
enim duodecim filiorum Jacob et duodecim discipu- Et qui loquebatur mecum habebat mensuram arun-
lorum Chrisli simul nomina scripla leguntur, quid dinem aureatn ut melirelur chilalem et porlas ejus, et
aliud quam ulriusque Testamenti ftdes el doclrina murum, et civitas in quadro posila est, et tongitudo
una esse monstralurf ejus lanla est quania et latitudo. Quid enim per men-
Ab oriente poilm tres, ab aquitone porlm tres, ab suram nisi doctorum verba el pr_edicationem intel-
auslro portm tres, ab occasu portm ires, et murus ci- ligimus. Hac enim mensura utebatur Aposl-_ius,
vitatis habcns (undamenla duodecim, el in ipsis duo- quando rogabat Dominum, dicens : <Ut possilis
decim nomina apostolorum et agni. In trinilale divi- comprehendei'e cum omnibus sanclis, quse sil longi-
duntur portse, ut undecunque venientes in ipso tudo, lalitudo, sublirnitas, etprofundum (Ephes. mr
numero siatim recognoscant quid profiteri debeant, 18); i qnse quia arundo facile movelur, ideo arim-
et qua fide salvari possint. Ad quatuor autera mundi dinea essedicilur, semper euimverba inmolu sunt.
(1635) Ut diximus in prsefalione ad hunc commen- bus, de ordine et stabilitale murorum; per quam
larium, aposiolus suse Apocalypsis libruni absolvit, selerna et immulabilis felicitatis illius possessio
sanctam et gloriosam coelestem Jerusalem reprse- proroillilur, ut eamjusti exspeclantes in Dei amore,
senians, etquidquid de ea dieit, mystice inlelligen- et in sanctiticatione animarum suaium tantomagis
dum est de Dei majestate, quse eam implet, de habi- incendantur.
tatoribus angelis, et sanciis coram Deo ;astantibus, (1634) Cod. Vat., id est, clariiasillimcivilatis.
et omnem jucundilalem ab ejus visione accipienti-
Al vero quia magna sapicntise et scienlise luce. ! fertur, unde unamquamque partera mille stadia
sanctorum verba refulgenl, idcirco aurea esse me- continere manifeslum esl. Est enim finitum pro In-
mbratur. Hac atttem mensura Dei civitatem, et finito. Millenarius namque nu.neius, ul jam sa_pe
ipoitas ejus, et murum doclores metiuntur. Sed diximus, aliquando omnia, aliquando jilura signifi-
cuj'us 365 mensurse eam esse pulatmis, nisi ab cal, iiluia autem in hoc loco. El illud, quod post
orlu solis et occasu. ab aquilone el mari? Hanc enim mtlle annos sotvelur Satanas. Omnia aulem, sicut de
ipse Dominus ejus designabat, dicens: < Ite in uni- sanetis dicitur, quia regnabunl cum Chiislo milte
versum nuindum, prsedicate evangelium omni ciea- n.ims; quod nihil est aliud quam omnibus annis.
turse (Matlh. xvi, 15). t Sic Psalraisla ait : <In om- Per stadia ergO duodecim miilia, omnia mundi stadia
nem lerram exivit sonus eorum, et in fines orbis Inteliiguniur. Quod aulem longitudinem el lalitudi-
terrse verba eorum (Psai. xvm, 4). » Hsec est enim nem ct aJiittidinem ejus sequalia dicit, coeli amb-
mensura civitatis. Metiamur et portas ejus, si pos- ilumjuxla litleram, monstrarevidelur; qtiera qui-
sumus, atque in una videamus quanlse roagniludinis dera, sicut et cselera, in pondere et numero factum
sint reliqua.. Maguaporta beatus Patihis, qui jam ab esse non duhiuin cst. Allegorice autem de longilu-
.erusalem usque Illyricum prsedicaveral, cum se In dine, et latitudine ejus superius diximus, in quibus
Hispaniam adhuc proficisci velle dicebat, cujus B spem el cliarilatem significavimus. Restat ergo ut
portse inferior pars lerram tangit, cum dicil: de alliludinedicamus, perquam fidem intelligimus,
< Yiri, diligite uxores vestras (Ephes. n, 25).» Ite- quse usque ad thronum Dei se extollens, eum in
rumque : <Yir uxori debitumreddal,similiteretuxor Tiinitate videf, et credit, et veneralur. Ecclesise
yiro (/ Cor. vu, 3). i Superius vero, quo tisque ex- vcro longitudo, ellaiitudo, et altiludo sequalia sunl,
lendalur, ipse demonstrat, cura ait: < Sciohomiiiem quia, quantum speramus, tantum amarous et credi-
in Christo anleannos qualuordecim sive in coipore, mtis; ei quantum amamus, tanium credimus et spe-
sive extra corpus nescio, Deus scit, raptum hujus- ramus; el quanlum credimus, tanUun speramus
modi usque ad tertium coslum (// 6'or. x\n, 2);» et aroamus : qui enim unam harum virlutum habet,
el ideo quidem tot millia Iiominum per hanc portam omnes habei;etqui una carel, nullam habet. Sequir
ingressi sunt, et assidue ingrediuntur, quoniaro sic- lur:E. mensusesl murum civilalis centumquadraginla
utipseait, cunetorum infirmitaiibuscondesceiidens, qualuor millia cubitoium mensura hominis, qum esl
omnibus omnia factus est. Sed quoniam murus angeii. Centenarius enim numerus, qui perfectus et
fiderii significat, qua quidem defendimur el muni- integer est, ct ex opeiibus perfectis constans, denis
mur, quanta esl fide», tantus esse el mtirus inlelli- decadibusconstituilur; virginum einm el perfeclo-
gilur. [Unusquisque enim cum Dei adjulorio fide sua lum ordinem signat; quadiagenarius poenitentes
defenditur, et ubi non est fides, nulla est defensio. demonslrat; qualernarius omnitim fidelittm multi-
Unde, et ipse Dominus ait: Si habueritis fidem tudinem, qui per qua.uor evangelislas doclrinam
sictil granum sinapis, montes transferre poteritis receppi unt. Ergo qiria prseter hos nullum alium nu-
(Maiih. xiv, 31); unde heato Petro dicitur : <Mo- merus iste in se concludit, hujus esse mensurse non
dicse fidei, quaredubitasti? (1635).] » Sequitur : immerilo dieitur. Quod aulem subdilur, Mensuia
Et civitas in quadro posila est. [Quod enim qua- hominis quw est angeli, sic esl intelligendum, ut
drum est' : quomodocunque volvatur, firmum et una eailemque hominis angelique mensura sit, ut
stabile est. Insuper quia quaitior sunt Evangelia, loi virielicet infra ccelestis Jerusalem muros ex
ex quibus et super^qu-e quasi superfirmam peiram hominibus colhganlur, quot malis cadenlibus, boni
fiindata, nusquam Ecclesia cadere potest, non im- angeli remanserunl; sed illico posuit terminos gen-
merito in quadro posita ese dicitur. Et lalis quidem lium, seeundum numerum angelorum. Dei, et est
est Ecclesise quadralura, ut unusquisque angulus singulare pro plui ali.
tres apostolos habeat et unum evangelistam. Quo- Et eral struclura muri ejus ex lapide jaspide, ipsa
circa lam sapienter dimensa et partita esl, ut „ vero civilas de auro mundo, simile vilro mundo, fun-
quanta est longttudo, tanta sit et lalitudo. Denique damenla muri civitalis omni lapide preiioso oinata,
lantum sperat quantum diligit, et e converso tantum Jaspsis enim, quia, ul j'amssepe diximus, viridis esl,
diligil, quantum sperat, ut per longitudinem spem, et quadam vi naturaii memoriam 3@0 fugare per-
per latiludinem vero charitatem intelligamus. Est hibelur, fidem designat, qu_e semper viridis et im-
enim speslonga exspec.aiiofu_urorum;de charitaie marcescibilis est, et sicut in Evangelio Dominus ait,
vero dicilur lalura mandatum tuumnimis(1636). ] monies et dsemonia transferl el fugal. Est ergo
Et mensus esl civitatem de arundine aurea per structura, et composilio niuri civiiatis ex lapide ja-
stadia duodecimmillia, latgitudo et latitudo, et alii- spide, quia omnis ejus defensio et fortitudo, fides
tudo mqualta sunt, et mensus est murum ejus cenlum esi, qtise eam sempef et vivere et vincere facit:
fide
guadraginla quafuor cubitorum, mensura Iwminis, scilicet quod scriplum est, quia <juslus ex
quw est angeli. Nam quia aposioli duodecira suut, vivil (Rom. i, 17]. a Al vero ipsa civilas est de auro
ideo ct civitas duodecim millia sladiorum essere- munda, quod simile esl vilro mundo, quia ipsius
(1655) Hsecex cod. Vat. supplevimus. (1636) Id. cod, suppletedilionein.

725 EXPOSITIO IN APOGAL.— LIB. VII, CAP. XXI. -526
civilalis dbmus, turres et palalia' ex illo metallo L mas emittit, palam autem ct sub dio parom quid
composila sunt, quod cseteris omnibus cbarius et ignei Juminis dare vjdetui'. Hoc autem lapide sancti
dignius esl, per quod sapienliam intelligimus, de aposloli et doclores, Ecclesise videlicet fundamenta,
qua dicilur : <Sapienlia sedificavit sibi domum ornati, et si apud Deum magni sint merili, mullum-
(Prov. ix, 1)J» Sed qtiam domum, nisi hanc que refulgeant, inter homines lamen ignohiles, viles,
nobilissimam civitaiera? Kusquam ergo in ea te- humiles et despeclibiles sese ostendunl. Quoquidem
nebrse, nusquam csecitatis ignoraiili_eque caligo , lapide ipse Salvator nosler ornatus erat, quando
"ubique aurura fulgel, ubique sapientise luce cuncta in secreto, tribus tantum discipulis lestibus, plus
respiendent, et se vicissim omnes conlemplantes, sole in clarilate refulgens, nolens hoc in manifesto
nihil est in alicujus conscienlia, quod ab oiunibus lucei'e, prohibuii. dicens : sNemiui dixeritis visio-
non videalur. Unde et vilro mundo hoc aurum si- nem, donec Filius hominis a mortuis resurgat
"niile dicitur, aurum enim et si fulgeal, uon lamen (Matlh. xvii,9). »
videiurquodinira sehabet; in vilro autem, si mun- Quartum vero fundamenti ornamentum est sma-
dum est, nihil esl interius quod exterius non ap- ragdus, qui jaspide quidem viridior, herharum quo-
pareal. Merilo igitur illius civitatis aurum mundo que viriditalem sua viriditate superare videtur. Si-
vilro simile perliibelur, siquidem omnia ibi clara et gnificat autem sanctorum vitam, qusequidem post
manifesta erunt. el nihil ibi obscurum et lenebro- carnis resurrectionem semper viridis erit, quod
sum, nihil quod insipieutium oculos offendere pos- nihil in eis erit quod siccari vel mori possit. Quam-
sit. Fundameiiia muri civitatis omni lapide pre- vis ergo jaspide ornaii sancli, per fldei meritum
tioso ornata, fundaraenta quiriem, utjam diximus, viriditatem et immortalitatem adepti sunt, attamen
aposloli sunt super quorum fidem lotius civilatis secundum incremenla virtulum, eliam smaragdis
omuis machina composila esl. Sed quid lapides pre- decorantur, ut quanto viridiores apparuerint, lanlo
tiosi; quibus Tundamenla ornanlur? si enimpielio- iinmarcescibilis immortalisque vitse digniores esse.
sis lapidibus fundamenta ornanlur, aliud funria- credanlur. Meiito igitur jaspidi smaragdus et vjridi-
menta, aliud lapides ipsi preliosi esse videntur. tas additur viriditati, quia posl hanc beaiam vilam
'Dicamus er.go aposlolos esse fundamenta; Iapides animarum, sequilur resuscitatorum eliam vila cor-
vero, quibus ornantur, virtutes el mores honestos. porum beatorum, ut duplici viriditate Ia_tanies, et
*Cur autem, et ipsi lapides fundamenla vocenlur, anima simul et corpore sancti Dei sine fine vi-
in sequenlibus declarabilur. vant.
Fundamenlum piimum,jaspis; secundum, sapphi- n Quinlum autem in fundamentis ornamentum po-
rus; leriium, chalcedonius; quarlum, smaragdum ; nitur sardonix, cujus color igneus et rubeus est, et
quinlum , saidonix; sexlum, sardius; seplhnum, quasi granum malorum granalorum clarissime ru-
~clirysolilus; oclavum , beryllus; nonum, lopazius; tilat, per quem charilas inlelligUur, quse dilectionis
decimum,chrysoplasus; undecimum, hyacinthus; duo- igne succensa, gralum cunctis se inspicienlibus ful-
'decimum, amelltysius. Quod enimait, fuiidamenlum .gorem pi-sestat. Quis enim in ea non deleclelur, sine
primumjaspis,sicresolvituracsidicerel:Primumfun- qua cseterse virlutes, ipsumque marlyrium nihil est,
damenliornamenlum estjaspis; etmerito quidemhoe cujus flamma tahta esl, ut ipsius inferni flaramas
xjrnamentum prius ponitur, quo, ul superius dictum exstinguere valeat. Unde Salomon ait : <Quia
est, fides significatur, sine qua impossibile est forlis est ut mors dilectio, durasieulinfernusaemu-
piacere Deo: < Saricli enim per fidemvicerunt regna latio, 3@7 lampades ej'us, lampades ignis, alque
(Hebr. xi, 35); » hsec ad Ecclesiam venientihus flammarura (Cant. vm, 6).» Dequo-ignc Dominus
prima occunit, per hanc in prsediciam civilalem, ait: < Ignem veni mittere in terram, et quid volo,
de qua"adhuc quidem loquimur, iiilratur, quam qui nisi ut ardeat, ?» (Luc. xn, 49.) Hoc lapide quoque
non aitulerit, in eam inlrare non poterit; et nullo preiioso ipseornalus erat,cum dieeret : < Majorem
quidem lapide magis, quam hoc Dei civitatis ornan- I. hac dileciionem nemoiiabet, quam til animam suam
tur fundamenta. ponal quis pro amicis suis (Joan. xv, 13),'» cujus
Secunduiu vero ornamenlum fundamenti est sap- quidem laudibus omnes Seriplurse plense sunt.
phirus, cujus color sereno ccelo similis est. Hoc ei'go Sextum vero fundamenii ornamentum est sardius,
pretioso lapide aposloli ornati et decorali terram qui quod sanguinis colorem. "habet, aperlissime
despiciunt; coelestia cofflcupiscunl : cupiuntdissolvi, mariyrium signiQcal, quo Iapide Salvatoris nostri
el esse cum Christo. Et quia in coeleslibus regnis vestimenia ornata erant, quando, eo ccelos ascen-
sanclorum hahilalio est,non lerrena lucra,sed sap- dente, lapidis hujus colorem angeli admirati dixe-
rJiiros, quibus ornanlur, consideranles, illuc*ascen- runt : < Quis est isle, qui venit de Edom, tinctis
dere, cujus in sapphiro colorem contemplantur , vestibusdeBosra? » (Isa. LXIII,l.) Hujus nimirum
totis vlribus anhelant. lapidis colore (1637) omnium martyrum chorus la>
, Terlium aulem fundamenti ornamentum esl chal- tatur et gloriatur.
cedonius, qui ignis efiigiem subpallidam quodam- Septirqum autem in fundamenli ornamentis cttry-
modo habens, in nubilo et in obscuro ftilgoris flatn- solitus possidet locum qui quia aureum Uabet co-
(1637) God. Vat. In hujus nimmim lapidis colore.
"
727 S. BRUNONISEPISCOPISIGNIENSIS 728
lorem, ab auro suscepit et nomen. Sed quoniam in A , niteretur, Timotheum taraen pro tempoie circuni-
divina pagina aurum, plerumqucpro sapienlia po- cidi prsecepit.
nilur, secundum illud : < Desiderabilis thesaurus Duodecimus esl amelhystus, qui violarum colorem
requiescit in ore sapieniis (Prov. xiv, 35); i ideo imitaltiF; ideoque virginum Chrisli, pucrorum et
per hunc lapidem sapienliam inlelligimus, qua qui puellarum choros sianificat, quo lapide ornali apo-
ornatus non ftterit, nescio qua ratione, Ecclesise sloli et suaviter redolent, et virginilafis amalores
fundamenlum vel esse, vel diei posslt. Hoc autem post se trahunt. Nam et in hoc qnod parum quid
lapide discipulos suos Chrislus ornabat, cum dice- clari ruboiis habere videtur, earumdem virginum
ret: < Ego cnim dabo vobis os, etsapientiam, cui pudicam vei'ecundiam demonsli'at. His igitur, cseie-
rion poierunt coniradicere omnes adversarii v.slri risque Japidibus Dei civilatis fundamenta adoinata,
(Luc. xxi, 15). » C-Cterisque virlutihus decorata, quam clare suavi-
Octavus aulem est beryllus, cujus color similisest terque resplendeani, quid atlinet dicere? < Fulge-
aquse coloiis a sole i'epercussse, per quem sinceram bunl enim sancti sicul sol in regno Dei (Maiih.
intelligenliam, et sanam doctrinam Scriplurarum XIII,43). » < Unde et Apostolus : Cum enim Chri-
inielligirous, quse nisi a sole juslilire illuminata slus appai-ueiit vita vestra, lunc etnos apparebimus
fuerit, facile erroris deformilale lenpbrescit. Sole •Bcum ipso in gloria (Caloss. m, 4). i Et healtis
igitur in aquis relucente, berylli color eificitur, quia Joannes : t Scimus enim , quia cum apparuerit,
Christo Domino nostro Scripturarum aquas illu- sirailes ei erimus, quia videljimus eum sicuti est
strante, sanus et sincerus formalur inlellectus. Si (Joan. III, 2). » Et bsec quidem de Iapidibus dicla
igitur solis litijus fulgorem super has aquas hseretici sufficiant.
speclarent, tam fetidam cseleris et coloiis, et saporis Et duodecim porlw, duodecim margarilm sunt per
doctrinam non propinarent. Quia ergo fundamentum singulas, el singulm porlw eranl ex singulis marga-
hujus lapidis colorem 'non hajjet, ei supersedificari ritis. Si enim portse aposloli sunl, et portas ex mar-
srimmopere cavendunj est. garitis factse sunt, ulique et ipsi aposloli margarilae
Noiuis vero topazius ad fundamenlum decorandun. sunl. Sed quare aposloli margaritse ? Nisi quia clari
SHCcedit,qui tam rarus est, ut ipsi quoque reges et candidi, et super nivero dealbali in albis sequun-
admodum pauci difflcile eumhabere potuissent, unde tur Agnum quocunque ierii? In ipsis ergo portis
el caeleris charior esse perhibetur. Quod et Psalmista facile cognoscere est, quales et illi esse debeant,
demons.rat,dicens : <Ideo dilexi mandala tua super qui per portas ingrediuntur; 368 ul enim in<se-
aurum et lopazion (Psai. cxvni, 127).» Ferlur autem „ qiientibus dicilur : < Non intrabit per has aliquis
quod omnium lapidum in se colores habeat, duos coinquinalus,et immundus (Apoc.xxvu, 27). nOporiet
tamen, auri et cceli principalilerpossidet, per quem, ergo, ut porlarum colorem prseferat, [qui per has
cos quidem figurari putamus, qui non solum sa- portas ingredi desideral.
pientia et castitate, verum etiam cceleris onmibus Et plalem civilalis aui um mundum tanquam vilrutn
vktutibus rutilare videntur, quales utrumque Joan- perlucidum. Aurum namqtie, ut jam ssepe diximuSj,
nera Bapli_,tam, et evangelisiam fuisse facile credi- sapientis est; ubique ergo in plateis est aurum, quia
derim; hoc aulem tempore an lales lopazii reperiri nemo ibi fabulis vacat, nemo ibi oliosa et vana verba
valeant, dubitari polest. profert; setl sieutscriplum esl: < Sapientia clarai-
Decimus aulem est chrysoprasus, qui auri simul tatin plateis (Prov. i, 20). J Hsec autein sapienlia
et flammsecolorem imitatur, prsecipueque in tenebris non qualiscunque erit; imo perfecta et iniegra;
sui luminis jubar diffundit, quod nullos alios magis unde et vitro valde lucido assimilattir; de qua sapien-
decorat et ornat, quam eos, qui et sapientia fulgent, lia Apostolus ait: < Videmus nunc per speculum in
let charitale fervent, et inier Iiujus mundi peccaio- senigroate, iunc autem facie ad faciem : nunc co-
res, doctrinse, pariterque bonse opinionis, quasi in gnosco ex parte, tunc aulem cognoscam, sicut et
tenebris Iucem circumquaque diffundentes, non ad D cognilus sum (/ Cor. xiu, 12). i Cum ergo omnes
favorem vulgi, sed ad sedificationem salulis, et fidei omnia.sciant, et Deus eril omnia in omnibus, iune
verba depromunt. omnes civilalis illius platete plusquam auro el sa-
Undecimus vero in fundamenli pulehritudine pientia fulgebunt.
hyacinthus ponitur : hic aulem serenissimi cceli El templum non vidi in ea; Dominus enim omni-
liabet colorem, qui etiam secundum lempora mulaii polens templum illius est, et Agnus. Et civilas non
perhibetur. Significat aulem sanclorum virorum eget sole, neque luna, ul lnceant in ea; nam clarilat
discretionem, qui, quamvis menle el conlemplaiione Dei iliuminavil eam, el lucerna ejus esl Agnus. Nul-
quadam ad co3liunet ad thronum Dei oculoshaoeant, lum ibi lemplum manufaclum videtur, ubi non est
mulantur tamen pro tempore et rigorem j'ustilise necesse, ui ad verbura audiendum infra aicta lempli
civl-
flectenles, minora mala consenliunl ne majora et populus colligalur; nam et rex, et doctor illius
graviora inde generentur. Quo lapide ornalus apo- taiis lahs tantusque est, ut nullo lemplo inclu-
stolus Paulus, quaravis circumcisionem deslruere di (1638) aique comprehendi valeat; Dominus eiiim
(1638) Cod. Vat., concludi. .'.- ^ .< *

729 EXPOSITIOIN APOCAL. — LIB. VII, CAP. XXU. 7S0
Deus omnipotens, Paler, et Filius, el Spiritus san- A ~lanquamcrystallum procedens de sede Dei el Agnu
ctus lemplum illius est, et Agnus pro hominibus Flumen enim aquse vilse , utriusque Teslamenti
immolalus qui tollit peccata mundi. Ad hoc tem- scienlia inlelligitui'; hsec enim aqua dat vitam, et
plum fit concursus populorum, ad hoe omnes spe- quasi optimum anlidotuin, anliqui serpenlis veneiuim
ctant, hujus pulchritudinem admirantur, hujus expellit; qusequidem lanquam crystallum splendi-
odore refieiuiUur. Non eget auiem civjtas illa, dura nulla liseresis nigredine (1640} vel eomiptione
neque hoc sole quo nunc illuminamur, neque hac fuscatur. tProcedit aulem hsec aqua de fide Dei et
luna quam nunc crescere minuique videmus. Nam Agni, quoniam Chrisli ore, ejusque discipulorum
claritas Dei illuminal eam , et lucerna ejus est evangelica doctrina profertur. [Namque nou so-
Agnus, ille uiique qui ait: < Ego sum lu\ mundi lum aposloli et doctores, verum et ipse Christus
(Joan. vni, 12). » Kullo ergo indiget, quia lanla secundum humanitalem sedes Dei esl. Hanc
lalique luce illtistratur. 369 autem Salvafor nosler fundebat,quando, sic-
Et ambulabunl gentes per lumen ejus, et reges ut scriplum est in die magnse festiviiatis clamabal,
terrw afferent gloiiam suam, el honoremin iliam. Et dicens : t Si quis sitit, veniat etbibal, elde venirc
porlm ejtts non claudenlur per diem, nox enim non ejus fluent aquoeviva. (Joan. vn, 58). » Hanc au-
erit illic. El afferenl gloriam, el honorem genlium in __;tem et mulieri Samaritanse promitiebat, cum dice-
iltam. Necinlrabilineam aliquis coinquinalus. faciens rel: < Si scires donum Dei, et quis est qui dicit lihi,
obominalionem, etmendacium, nisi qui scripli sunt Da mihi bibere, tu forsitan petiisses ab eo, et daret
in librovitw, el agni. Omnes enim gentes aposlolorum tibi aquam vivam (Joan. iv, 10); » de qua et aposlo-
doclrina illuminatse sunt, et de lenebris erroris ad lus ait: < Sapieutiam loquimur inlerperfeclos(1641)
viam verilalis adduclse, per quam viam incedere {/ Cor. ii, 6)].» Et Psalmista : < Fluminis impetus
debeant, non ignorant. Reges aulem terrse, episcopi l_elificalciviiatem Dei (Psal. XLV,4),» et mtilta alia,
videlicet et doelores, gloriam et honorera suum affe- quse bene uon soltim hic in Ecclesia, verum eiiam
renl inillam, quoniam eos, quosdoclrina et exem- in coelesti Jerusalem conspiciuntur : < Omne enim
plis converlerunt, et a mortis periculo liberaverunt, datnm oplinuun, et omne donum perfectum desur-
secum ducenles, gloriam et honorem pro eis susci- sum est descendens a Palre luminum (Jac. i, 47). >
pienl. Et portce ejus non clauduntur per diem; In medio ptatew ejus, et ex utraque parte flnminis
« quia melior esl dies una in alriis tuis super inil- iignum vilm, affeiens fruclus duodecim, per menses
lia (Psa/.LXxxm, 10). » Quodsi perdiem non clau- singulos reddens fructum suum, et folia ligni ad sa-
dentur, nunquam uiique claudenlur. Nox enim et nilatem geniium. Hoc est autem illud lignum, quod
lenehrse non erunl illic. Si ergo pro solo timore G secus.decursus aquarum planlalum esl, fruclumque
porlse clauduntur, ut quid ibi porlse claudentur, ubi suum reddit in tempore suo. De quo sub specie sa-
nullus limor (1659), nullseque insidiseesse possunt ? pienlise Salomon loquitur dicens : < Lignum \it_e
Unde ef.Dominus ail: < Thesaurizate vobis thesau- est his qui apprehcnderint eam, el qui teniierit eam
ros in coelo, ubi fures non effodiunt, neque furan- beatus (Prov. m, 18). » Unde et ipse Dominus :
lurfilf....... vi, 20).» Illuc aulem omnem gloriam et < Si in viiidi, inquil, ligno hoc faciunt, quid in
honorem genliura ferent, quia quidquid ubique gen- arido fiel? » (LKC.X.XIII,31.) De hoc aulem tigno
tium gloria et honore dignum reperilur, in illam qui manducaverit, mortem non gustahit inselernum.
civitalem ab angelis deporlabitur, quod quidem in Hoc aulcm lignum in medio plalese, ubi concursus
-Egypti exspohatione significalum est. Nec inlrabit fit populorum, ubi sapientes pliilosophaulur, ubi ad
in eam aliquis coinquinalus, quoniam quicunque in nOvumaliquld audiendum orones conveniuiH. Et ex
cam inlrat, aut baptismaie, aut martyrio, aut pceni- utraque parte fluminis planlalum, fruclus duodecim
lenlia, aul igne purgatorio, piius a cunclis sordibus affert: nam quia ulriimque in se continet Testa-
mundari oportet. Faciens abominalionem, id estpec- menlum, ideo exutraque parle flurainum slare vi-
cata, quse Deus abominalur; el mendacium, quia delur. Omnia namque paradisi flumina de hoc ligno
<-os quod mentitur occidit animam (Sap. i, 11), * D exeunt, omnis hinc sapienlia. fons scientiseque pro-
Omnis namque corruptela mendacium dici poiest, cedit. < Omnis enim sapientia a Deo est, et cum eo
quod non perlinel ad veritatem naturse, quam cor- fuil semper, et est ante ajviim (Eccli. i). » Hoc au-
rumpil; unde et denarios, quamvis non mentianlur, lem lignum atlulit duodecim nobilissimos fructus,
quia tamen alio metallo comipii sunt, falsos voca- quibus tolus saliatus esl mundus (1642) : < Ccelum
mus. Soli ergo illi in hanc civilaiem intrabunt, qui enim, et terra transibit, ul ipse ait, verba autem
-ab crigine mundi scripii sunt in libro viiw el Agni: raea non transihunl (Luc. i, 33). > Hsec etiam folia
unus enini, ideinque et viia voeatur, et Agnus, qui danlsalulem; quia sicul in Evangelio scri-
genlibus
de se ipso loquitur dicens : « Ego sum via, veritas,
plum esl : < Si quis sermonem ej'usservaveril, mor-
el vita (Joan. xiv, 6). » tem non videbil in seternum (Joan. viu, 51). ».
CAPUT XXII. El omne maledictum non erit amplius, el sedes Dei,
Et ostendit mihi flumen aquw vilw splendidum et agni in illa eril, et seivi ejus servient ilti, el ti.cfe-
(1059) Ila ex codice resiituimus. (1642) Imperfeclus esl sensus, ct quod desideratur
(1640) Cod. V., hwrelhw pravitalis. in editione deesl.
(1641) Hoc ex eodem cod. supplevimus.
f 31 S. BRUNONISEPJSCOPI SIGNIENSIS 732
bunl \actcm cjus, et twmen ejus in (rontibus eoiutn, A nus, 37© inquit, Deus, spiritus videlicetprophe-
et nox ultra non etit, et non egebunt lumine tucernm, taium : Sjjirilus enim sanclus, qui per prophetas et
neque iumine solis, quia Dominns Deus illuminabit, in propheiis loquitur, et Dominus est et Deus. lpse
el regnabil in smcttla smculorum. Non solum, inquit, misit ajigelum suum; ad quid ? ostendere scilicet
persecutiones sed el maledictiones cessabunt ;.non servis suis ea scilicet quse oportet fieri ciio (1643).]
solum non erit qui occidat, scd nec apparebit us- Unde manifesfum est omnem hancTisionem ange»
quam qui maledicat : insuper el maledicli supra lico ministerio esse conscripfam. Quod aulem ait :
non erunt, quia semper in igne crunt, et melius Quw opotlet fieri cilo, ad infinitam seternitalis lon-
quidem eis erat rion esse qtiain sic infeliciter esse. gifudinem respicit, ad quam comparata omnia mun-
Sedes autem Dei et Agui in illa erit, de quibus virie- dana, quantumlibet temporis Jiabeant, citissime
licel per Apostolum dicitur : < Nescilis quod tem- fugere, et prselerire videntur. Et ne quis li33ccito
plum Deiestis,et Spiritus sanclus liabitat in vobis?» fieri dubilare possit, audiat etiam quid ipse dicat:
(/ Cor. JII, 16.) Quamvis enim quidam angeli spe- Ecce, inquit, venic velociler. Verum est ergo quod
cialiter tbroni dicantur, oinnis tamen glorificala dicilur, quse oportet fieri cito; siquidem Dominus
creatura, sedes Dei dici polesl. Et tunc qtiidem servi Deus velociler veniet; eo eniin veniente, qusecun-
ejus seivienl illi, quando nllnl erit, qttod eos impe- B que liber iste ioquiiur, comjjlebuntur. Et lunc qui-
dire valeai : illud serviiium acceplabile eiit, quod dem beatus erit, quicunque verba prophelise Iibri
riullam interrupiioiiem liabebit. Et videbuiit faciem hujus fideliler cusloditet credit.
ejus, de qua Psalmisla desiderio pienus dicebat: Et ego Joannes qui audivi el vidi hmc, et postquam
« O.steiide, Domine, faciem luam, et salvi erimus audissem el vidissem, cecidi ut adorarem anle pe.des
(Psal. LXXIX,8). » Et ahbi : t Quspiiie Domintim, angeli qui miiti hmc oslendebal, el dixit mihi : Vide
et confirroaniini, quserite faciem ejus semper (Psal. ne feceris, conservus luus stiin, et (i uli um tuorum
cn, 4). » Et nomen ejus in fronlibus eorum, non prophelarum, el eorum qui servanl veiba libri hujus,
enim occultaiur quod in fronte portalur : merito Dentn adota. Ego, inquit, sum Joannes, qui audivi
ergo ejus iioinen in fronte habere dicunlur, quein ci vidi Jisec, qui hsec testificor, et vera essc confir-
nunqiiam pro suppliciis el injuriis confiteri tiinue- mo, ei ne quis Iisec vana somnia esse putel, sltillo-
runt. Unde el ipse Doniinus ait: < Qui me confessus rumque dehrameula, scial revera, quia ego sum
iuei il coram hominibus, confitebor et ego eum eoram Joannes, qui audivi et \idi hsec el postqnam afldivi,
Patre roeo qui m ccelis est (Matih. x, 22). » Igitur et vidi liaec tanta hona, tantaque felicilatis intiicia,
acl iriumphi el victorise gloriam, et osiensionein _ confesiim gaudio plenus cecidi ut adoi-arera ante
semper illud nomen in fronle habehunt, quod cjuia pedes angeli qui mihi hsec oslendebat. Mos enim
iiominahant, mulla mala sustinuerunt. Et nox et antiquitus et usquc ad id temporis fuit ut homines
tencbrse. tribulalio el persecutio ultia non erit, et angelos adorarent, quod ipse quoque patriarcha
non egebit lumine lucernse, neque lumine .solis. Abraliam fecisse Iegitur. Sed postquam Rex ange-
Quarehoc? Quia Dominus Deus llluminabit illos, lorum, et Dominus carnem suscepit, tremendum
ipse eorum sol,ipseeorum*Iumen, ipse eorum splen- valde et horribile visum est angelis, ul ab eis ad-
tlor, ipse eorum elaritas eril, cum quo et per quem orari debuissent, quorum supra se naturam sedere
fegnabuni in ssecula s_eciiIorum. conS|iexeranl (1644). Unde et beato Joanni, qui an-
El dixil mthi: Hwc vetba fidelissima el veia sunt: gelura adorare voleliat, ab augelo dicilur: Vide ne
el Dominus Deus spiritus piophelaium misit angelum (eceiis. Quid liic humana et ventosa superbia dicat,
suum ostendeie servis suis, qum oporlet fieii cito. quse fantum ssepissime houoris, indebitseque subj'e-
Ecce venio velociler; beatus qui cusiodii vetba pto- ctionis ab hominibus exigit, cum ipsos inclebilura
-pheiiwhujus libii. Exposilis omnibus, quse ad civi- honorem angelos sibi fieri audiat prohibeie? Con-
latem perlinere videbanlur, ne quis fortasse incre- servus, inquii, angelus, tuus sum, et ego, el tu
tiulus ea, quse inirati sunf, vera esse dubilarel,idem D tinum Dominum babenJus, quem ego et tu adorare
ijjse angelus qui ha_c ostendebal subdidit, dieens : debemus: conservus sum, êi ciclerorum omnium
Hmc verba fidelhsima ei veia sunt; nemo ergo de fralrum tuoruro prophelaruin, verum eliam, el eo-
ca dubitare velit, sed qusscuiique de prsedicta civi- rum omnium (1645) qui servanl verba libii huj'us.
lale, ejusque sedificiis, et beatiludine dicta sunt, in- Deum igitur adora : quia scriptum est: < Dominum
dnbiiaiiter fidelilerque credantur : neque enim ille Deum tuum adorabis, et illi soli servies (Matth. iv,
roeniiri poluit, cujus inspiralione omnia ba_creve- 10). »
lata et sciipta sunt. Unde elsubdilur : Ei Dominus Et dixtl mihi: Ne signavetis veiba prophetim-tibri
1Deus bpinius piophelarum misit angelum suum, ut hujus ; tempus eniin prope esi. Qui nocel, noceal «..-
osienderel servis suh, quw opotlel fieii cito, [Domi- huc, el quihibordtbusesl, sordescat adhuc; et juslus
" (1645) Hoc excori. V. supjrievimus. dicuntur,

(1644) Humana Clulsii natura glorificata, et ad (1645) Cod. Val. < Qui eodem, quo et iu spirliu
dexteram Palns collocata super omnes angelorum repleiitur. El non prophelarum tanlum. verum, et
choroS principatum tenet, adeoque adoraiioneni, eorum omnium, » elc.
et cultum qui ei coropeiit ipsi angeli re.usar_
733 EXPOSITIO IN APOCAL,—LiB. VII, OAP. XXII. ?5.
jusliiiam facialadhtic; elsanclus, sanclificelur adhuc. A ea recipere meruerunl. Unde scriplimi est: < Omni
Pulabal enim beatus Joannes, imo imperfectorura lempore sint vestimenla lua cantlida (Eccle. vm, 9).»
Ecclesia in persona B. Joannis, qui audieratDomi- Et hi quidem poteslatem habent in ligno viiae, ut de
num dicentem : Ecce venio velociier, quod vita h_ec - eo videlicet et sumant, et vivant; a quo quia primus
prtesens subilo flniri, et Chrislus ad j'udicium Veniie homo prohibilus fueral, usqtte ad Christum omne
debuisset; unde sibi jam iiurum claudere et signare liominum genus morti succuhuil, quo quidem ve-
volenti dicilur : Ne signaverh verba prophelim tibti niente, alque dicenle : « Nisi manducaverilis carnem
hujus, sintaperta, et sine sigillo, ut ab omuibus Filii liominis, et biberitis ejus sanguinem, non ba-
audire volentibus legantur et audiantur : tempus bebitis vitam in vohis (Joan. vi, 55;; » dala esl ho-
enim prope esl, ut dixi, quod post mille annos futu- minibus Jicentia et polestas, ut jam nunc ad Jignum
" rum esl. Nam et Psalmisia ad Dominum
loquitur, vitse secure accedant, si tamen rounda et candida
dicens: < Quoniam mille anni ante oculos luos, liabeanl veslimenla. Alioquin < qui indigne mandu-
tanquam hesterna diesquse pra.lerIU (Psal. LXJ_XIX, cat. el bibii, judiciiim sibi manducal,' et bibit (/ Cor.
4). » Et qnasi ipse dicerel: Vides, Domine, quod xi, 29). J_EI illi quidem, qui in ligno vitse habent
si morara feeeris, mali sujierbient et nocebunl; potestatem, per portas duodecim intrant in civita-
sancti vero aflligentur et occidenlur : ad quod ipse : u tem, quia non inhsereticorum,nequeinsuasapientia
Qui nocel, noceat adliuc, id esl qui noeere deside- confidentes, aposlolorum doctrinam tenenl et cre-
fal, et denocendi affectu poeniiere non vult,noceat dunt, per quam etiam salvari, et snperiise civitatis
adhuc ut noeendo pereat, et qui in sot dibus esl, ct jantiam ingredi non dubilanl. Foris auterii sunt ca-
in pcccatis deleclaiur sanctorumque monitis, ut nes, id est Judaei sine causa latrantes, [el venefici,
pceniteat, obedire conlemnit, sordescal adhiic. Nihil id esl hserelici, qui venenosa dogmaia fingunt, qui-
crgo pejus peccatoribus accidere potest, quam cum bus et animas inlerficiunt, Et iropudici, id est omnes
cis polestas datur, ul suam compleanl voluntglem ; fornieulores, et adulteii, et homicid_eanimae scilicet
quod quldem quai'e fiat, neminem pulo ad plentim vel corporis: ei idolis servientes, inter quos et avari
perserutari posse : occulta enim sunt judicia Dei, ponunlur, el omnis qui amat et facil menda-
secuuduro illud ; < Judicia lua altyssus mulla (Psal. cium (16.6)]; inulli enim eum imitantur qui in ve-
xxxv, 7). » Ei justus jusiitinm faciat adlmc, et san- rilaie non stelil, et a quo orane mendacium pro-
cius sanctificetur adhuc. Si enim mali non essenl, cedil.
in quo sanctorum, vei Dei juslitia exerceri pos- Ego Jesus mhi angelum meum teslificari vobis hwc
set? C in Ecclesiis. Ego sum genus, el radix David, sjella
Ecce venio velociler, el mercestnea mecum est red- splendida et tnatulina ; et sponsus, et sponsa dicunt :
dere unicuique secundum opera sua. Ego sutn alpha Veni; el qtii audil, dkat : Veni; el qui sitit, veniat;
el vmega, primus el novisshnus, iniiium el finis. Ne, qui vult, accipial aquam vilm gialis. Quod enim ait,
inquil, dolueris, ne grave tibi vel asperum videatur, ego Jesus misi angelum meum testiJicari, non libi
quod Jibrum clauriere tibi et signare interdixi; quia singulariter, sed vobis pluraliler dicla : hsec in Ec-
non moram faciam , et in veritate velociter ve- clesiis non lanlum beato Joanni, sed omnibus esse
niam; et si fortasse non tam cito ad judlcium, dicta demonstrat. Ipsum quoque B. Joannem, ange-
lamen ad uniuscujusque animse .'oealionen_tnon diu lum intelligere possumus, qui hsecin Ecclesiis testi-
morabor. Cum aulem venero, gaurfeant hoiri, li- ficari a Doroino missus est. Quis igitur ea non cre-
meanl roali; quia merces mea niecum esl. Sed quse dal quse per lalem, tantumque iegalum Jesus ipse
3^1 uierces? Vis audire quse? Reddere unkuique omnibus Ecclesiis mandat, et dicit ? Sequilur : Ego
secundum opeta sua. Sed ne fortasse aliquis huuc sum gemtbei radix David : genus quidem, quia ab
esse angelura putaret, qui se superius adorare pro- eo secundum carnem originem duco; radix autem,
hibtiit; quia in principio hujus capituli quis Joqua- quia et Chrislus de David, et David de Chrislo, quasi
tuv non ponilur, ipse Dominus, cujus verba Iisec D aibor de radice pullulavif. Et Chrisius quidem de
sunt, respondet, dicens : Ego sum alpha et omega, David secundum carnem; David vero de Christo se-
piimusel novhsimus, initium et finis. Hsecjam supra cundtim divinitatem. < Orania enim per ipsum facta
exposiia sunt. sunt, el sine ipso factum est nihil (Joan. i, 3). > Et
Beali, qui lavant sldlas suas in 'sanguine agni: ul stella malutina et splendida. De hac enim stella seri-
sil potestas eorulli in tigno vilw et yer porlas inlrent ptum est : t Orietur stella ex Jacob, et exsurget
in civilalem. Foi is canes, et venefici, et impudici, et homo de Israel (Num. __xiv,17); » qtiaequideni lam
homkidw, el idolis servienles, el omnh qui amal et spleudida est, ut et ipsi soli lumen prsebeat, quse
facil mendacium. Beati, inquit,-soli erunl, qui stolas si ei compareltir, lumen admitlit-. Est autem et ma-
suas Iavant in sangulrie agni, id'esl, Clnisti san- (uiina, illius videlicef, qui finem non habebit, diei
guine redempti el baptismatis undainundatl, lalia nunlia. Quod autem sequitur :„_-_.bponsus,et sponsa
custodiunt veslimenta et corpora sua, non quaha dicunt : Veni; tale est ac-si diceret; Nulla araodo
Jjrius erant, _sedqualia a Deo-niundata el purificata estexcusatio,omnes audiverunt, sponsus el sponsa.
(1646) Hoc ex cod. Yat. supplevimus. '
735 S. BRUNONIS EPISCOW SIGNIENSIS 7Sfr
Christus et Ecclesia quotidie dicunt; Veni; 'sponsi A quwscrtpta sunt in libro isto. Contestor ego Joannes,
ehim verba sunt hsec : « Venite ad me, omnesqui et leslifleor; omni audienti verha prophetise hujus,
Jaboralis, et onerati eslis, el ego vos reficiam (Matth, quaesi quis officiose, et malo ingenio(quod hseretici
xi, 8). » De sponsa vero dicitur : < In omnera ter- facere solenl) super hsec pravam et erroneam intel-
ram exivit sonus eorum, ei in fines orbis terrse verba ligentiam apposueril, Deus quoque ajjjjonet suppr
eorum (Psal. xvm, 4). . Et qui audit, dicat : illum plagas scriplas in libro isto; econlra vero si
Veni; omjribus enim in locis prsedicare conceditur; quis diminuerit de verbis prophetise libri huj'us, et
si enim omnes audiunt, et quicunque audiunt, diea quse Spiritus sanctus locutus esi, vana et falsa
cunt : Veni; nemo est qui non prsedicet. Nam et esse confirnians, diminuere et delere tentaverit, iir-
mulieres praedicare Apostolus docet, cum dicit: missime credat el nullalenus dubitet quod Deus
. Salvalur enim vir infidelis per mulierem fidelem quoque, cui tam importune adversari non liraet,
(I Cor. vn, 14). > Nam etsi in Ecclesia non omni- auferet parlem ejus, quam habiturus erat in sancto-
bus prsedicare concessum sit, unusquisque tamen rum consorlio, de libro vitse et de civitaie sancla
prsedicat, dum et mala redarguit, et ad bene agen- Jerusalem, cuj'us laudes superius expositse sunt, et
dum aliquem invitat; quod qui non facil, in fraterna de his quse scripla sunt in libro isto, in quo omnis
charilaie se peccare non dubitet. Et qui doctrinam "sanctorum gloria, et honor, et beatiludo conli-
fidei, el verha vila. audire desiderat, veniat (1647); netur.
non eruhescat, cum tot habeat imitatores, neque de Dkit, qui teslimonium pethibel istorum : Eliam
prelio limeat, si forte pauper est, sed secure, et eliam, amen, venio cito. Hic enim qui leslimonium
sine liaesitatione veniens, aquam vitse gratis acci- perhibet islortim, quamvis beatus Joannes inleUigi
piat. His autem ita disposiiis, quoniam liber iste possit, qui eliam in Evangelio ail : < Hic est disci-
valde ditficilis est, et diversis multisque modis in- pulus ille, qui testimonium perhibet de his, et scri-
lelligi et exponi potesl, ne quis propter obscurila- psith.ee (Joan. xxi, 24);» competenlius lamen Chri-
lem (ut minus capaces facere solenl) vana somnia slus inlelligitur, quem eorum, quse hic dicuntur,
esse dicat; vel ad suura volens flectere inlelleclum, bealus Joannes leslem esse confirmat. Qui ctiara nt
prave-et contra fidem exponere conelur, conlestatur vera falsaque revelet, et abscondita tenebrarum illu-
heatus Joannes, omnesque adjurat, ne conlra suse minet, 3tque secundum opera sua unicuique tribna *,
animse salulem aliquis hoc 372 agere prtesumat: et subinferens ait: Yenio cilo. Cui promissioni bealus
est, quod dicitur : quoque Joannes lsetabundus respondet, dicens .
Contebtor ego omni audienti verba prophelim iibri „ Veni, Domine Jesu, luum advenlum exspectamus.
hujus : si quis' apposueril ad hwc, apponel Deus pla- suscipe nos in pace, alque angelorum junge cohorti.
gas super illum, scriptas in libro islo : et si quis di- Gralia Domini noslri Jesu Christi, qua gratis ex nul-
minuerii de verbis prophelim hujus, auferel Deus lis prsecedentibus meritis salvali suraus, sit cumnobit
pariem de libro vilm, et de civiiale sancla, el de his omnibus. Amen
(1647) -Cod. Vat. Et qui sitit, veniat.

FINIS EXPOSITIONIS IN APOCALYPSIM.
INDEX HOHILIARUM ET SERMONUMT
S. BRUNONIS EPISGOPI
.Jecundun. editionem Marchesii, cui concordat codex Sigmnus, iis exceptis quse in princi-
pio et fine codicis desunt,
373 HOMILIA I. — Dotninica i A<.ti_>.....s. U HOMILUIV. —•Dominica ni Advenlus.

Incipil :Hoc est enim, quod Psalmisla ait: Deus ma- Omnes enim exislimabant Joannem e_sseCliri-
nifeste veniet Deus nosier, elc. slum.
fcesinit: Sed verba veritatis a slalu suo mutarinon H__cfacta sunt in Bethania trans Jordanera.
possunt. ubi erat Joannes baplizans.
HOMILIA II. — Dominica eadem HOMILIA. V. — Feria iv Qualuor Temporum.
Quibusdam interroganlibus Domiuum, et Sal- Missus est, Inqult, Gabriel angelus, qui Dei
valorem nostruni, etc.
Et id quod fteri negant, fieii configisset. forlitudo interprelalur.
Fiat mihi secundum verbum luum, et discessit
HOMILIA III. — Dominica n Advenlus.
Joannes Baptista in vinculis et in carcere angelus ab ea.
posilus, elc. HOMILIA VI. — Feria vi Quatuor Tempomm,
Hoc adlitieram inlelligens, Joannem Eliaro 1 "Virgo Deo plena ad monlana conscendit
iuisse. etc.
757 HOMIL. EX SERM. INDEX. 558
Qui in ejus advenlu tanto gaudio exsul- A Mulii enim ad vineam et fidem vocati sunt.
Jnc. : tavii. qui ad vitam prsedestinali non sunl.
HOMILIA VII. — Dominica iv Advenlus. - HOMILIA XXXIII. — Dominka in Sexagestma.
Des. : Quoniam quidem, ul Dominus ail: Omne re- Multa lurba sequebalur Jesum, multi undi-
gnum in seipsum dwisum, etc. que conveniebant, elc.
Salutare luum exspeclabo, Domine.' Attulit fruclum aliud irigesimum, aliud sexa-
HOMILIA VIII. —Jn Vigilia Nalivitalis Domini. u gesimum, etc.
Primum aulem quserendum est cur heata HOMILIA XXIV.—Dominka in Quinquagestma.
Maria, elc. Multa jam consummata erant, quse de Filio
Manifestum est igitur, quod Jesus Salvator hominis, elc.
interpretatur. Ut omnes eum laudent, qui fecit mirabilia
HOMILIA IX. — In Nativitate Domini. magna soltis.
Quod enim mundus universus describitur. HOMILIA XXV. — Feria iv Cinerum.
El in leria pax hominibus bonm volunlatis. Tiisles enim.dicuntur hypocrilse, quia ut re-
HOMILIA X.—Ineadem solemniiale, el in n missa. ligiosi, etc
Pastores, inquit, loquebantur ad invicein, Semperque illud omnibus viribus, et deside-
elc. rio tendat.
Ejus fldem prsedican.es, et eum ubique lau- Feria v post Ctneres.
dantes, et gloriflcantes. Idem est Evangelium, eademque homilia ut
HOHILIAXI. — In eadem solemnitale, et in in Dom. iv post Epiphaniam.
g
missa m. HOMILIA XXVI. — Feria vi post Cineres.
Narrant alii evangeiislse Dominum et Salva- Domino nostro Jesu Christo docente, didi-
lorem noslrum cimus.
Etjusliliam, deducel te mirabiliter dextera tua. Cor conlrilum et humiliatum Deus non
HOMILIA XII. — In feslo S. Slephani. spernit.
Superius in hoc Evangelio Scribis et Phari- HOMILIA XXVII. — Sabbalo post Cineres.
sseis Dominus :
El videbil omnis caro saluiare Dei. De hoc auteiri Matthseus evangellsla sic ait,
HOMJLIA XIII.—In (eslo S.Joannis apostoliet etc,
evangelislw. Qui crediderit, et baptizatus fueril, salvut
Legitur superius in hoc Evangelio, quod eril,
discipulos suos, etc. HOMILIA XXVIU.—Dominica1 Quadragesimm.
Quando in ccena super peclus ej'usdem Jesu Baplizalus Jesus confeslim ascendit de aqua,
Christi recubuit. etc.
HOMILIAXIV.—InNalivitaie SS. Innocenlum. In dierum numero demonstraret' jej'unium
Venerant illis diebtts Magi ad Dominum, cordis.
elc. HOMILIA XXIX. — Feria 11posl Dominicam 1
Perfectam ex illis consolationem habituros Qi__._fi-.i0-si.n-E.
per gratiam, etc. C Dominus enim, qui prius humilis venit, et in
HOHILIA XV.—In CircumcisioneDomini. forma servi, elc.
Nobis non sibi circumciditur Dorainus, sicut Et ibant isli in supplicium mlernum, justi au-
nobis est natus. lem in vitam miernam.
Ipse toiam a
J_.gyptum fameiiberavit, et sua
HOMILIA XXX. — Feiia uipost Dominicam '
sapienlia salvavit.
HOMILIAXVI.— ln die Epiphanim Domini. Quadragesimm.
Non enim vacat a myslerio, quod beala Virgo In proximo enim bella aclurus, et de hostibus
Maria, elc. triumphalurus, elc.
Hsec\ia in palriam i'educit. Quod Dominus proroiseral, Ipso experimenlo
HOMILIA XVII.—Dominica j post Epiphaniam. didicerunt.
_ Religiosi parentes__per singulos annosjbant HOMILIA XXXI. — Feria iv post Dominicam 1
in Jerusalem. Quadragesimw.
Sed secundum humanitalem, qua nohis simi- Quanta est superbia Scribarum el Pliarisseo-
lis faclus est. rum, elc.
HOMILIAXVIII.—Dominica n poslEpiphaniam. Ule igitur est Cliristo propinquior," quia
Has autem nuplias die lerlia evangelisla mehor.
faclas fuisse narrat. HOMILIA XXXII. — Feria v post Dominkam
Ohristi gloria manifesfalur,' et credenlium Quadragesimw.
fides augetur. Hsec est igitur causa cur clamantem mulie-
HOMILIA XIX.— Dominica 111posl Epiphaniam. D rcm Deus non exaudit.
Cum, inquil, descendisset Jesus de monte.etc. Vila vivel, et non morielur.
In quo seternse deliciaecunctis fldelibus prse- HOMILIA XXXIII.— Feria vi posl Dominicain 1
paranlur. —
HOMILIA XX. 374 Dominica iv post Epi- Quadragesimw.
Ad uies feslos Judteorum Dominusascendit,
phaniam. etc^
Quia enim navicula nisi Ecclesia, quid mare
nisi mundus? etc. Et nuntiavit Judmis, quia Jesus esset, qui fecit
eum sanum. 1
Veniant prospera, diu exspectata, et fiat
tranquillilas —magna. HOMILIA XXXIV.— Sabbato post Dominicam 1
HOMILIA XXI. ln Purificaiione 'S. Marim Quadragesimw.
virginis. Dominus et Salvalor nosler, sicut legitur
Scriplum est enim in lege Moysi, quod mulier paulo superius, etc.
qusesuscepto semine peperil niasculum,etc. Quando carnis mortalitale exutus novae
Magna gloria illis est, quod de iliorum genle resurrectionis gloria el decore induc-
tanium lumen exortum esl. retur.
HOMILIA XXII. — Dominica in Sepluagesima. Dominica 11Quadragesimm.
Conditor humani generis Domious nosler Idem Evangelium, et eadem homilia ul in die
- Jesus Christus. pra_cedenti.
HOMILTA XXXV. ^—Feiia n post Dominicam n A HOMILIA XLVIII. —- Feria u post Dominicam
Quadragesimm. iv Quadtag.
Inc. : Ego, inquit, vado. Ego ad Palrem redeo, Hsec quidem in Mailha.o exposita sunt, elc,
etc. Sciebat quid fraudjs et iniquila.is essel in
" : Hjec illo loquenle mulli crediderunt in
"Des. unoquoqtte homine.
eum. HOMILIA XLIX. — \Feria m posl Dominicam
HOMILIA XXXVI.—Feria ui pobtDominicamn iv Quadrag.
Quadtagesimm. Diximus superius haiTc festivilatem septem
Quid est sedere supra cathedram Moysi, ,diebus celebrari.
ete. Ipsa iesiimoniutn perhibent de me.
Deposuit polentes de scde, et exaltavit hu- HOMILIA L. — Fgrifl iv post Dominicam iv
miles. Quadrag.
HOMILIA XXXVII.— Feriav postDominicam u Jpse Jesus Salvator nosier aperlissime osten-
Quadi agcsintm. dii, etc.
Hsec verha et divitibus el pauperihus valde Peccalum non haberelis, quia lucem qusere-
necessaria sunt, etc. ' retis.
Timent, et orant, ne et ipsi deeipiantur. HOMILIA LI. — Feria v posl Dominicam iv
HOMILIA ' 'XXXVIII. — /' eiia vi post Domini- f_\uadrag.
cam u Quadragesimm. Ha_eautem vidua, " quani turba nuilla sequi-
In hgurahujus homims patrisfamilias Deum B tur, etc. i
Patrem significat. Manibus , pedibusque ligalis prodiisse fer-
Hsec igilur causa, quod eum tenere volentes lur.
eum tenere non poluerunt. HOMILIA LII. -y Fei ia vi post Dominkam iv
HOMII-IA XXXIX.—Sabbato posl Dominkam n I Quadrag.
Quadragesimm. In raagnis laudibus Marite scripsithsec evau-
Homo isle, Deus ipse hoc in loco intelligitur, gelista.
etc. An accusando dixerunt dubitari non po-
Et laliler ea habeinus, ut aliter ea habere test.
nolimus. HOMILIA LIII. — Sabbalo post Dominkam iv
HOMILIA XL. — Dominka ju Quadragesimm. Quadrag.
J3eaius Maith_eus evangelisla hominem istum, Ego, inquii, sum lux mundi, ego sum illa
elc. lux qtiss illuminat omnem hominem, etc.
Hoc ehim nisi fecissel, neque felix, neque Erat igitur eli hora ejus in ejus potestate,
mater mea esse potuisset. ul tuuc, et nou ante veniret, quam ipse
HOMILIA X LI.—Feria jubei el.
375 n post Dominicam HOMILIA LIV. — Dominica passionis.
iii Quadrag.
Legitur superius in hoc Evangelio, quod cum Prseceperat Dobimis per Moysen sacerdoli-
bus Judseoruin.
Doniinus venisset in palriam suam. Beali mundo corde, quoniam ipsi Peum vide'
Canes cqntemiiH hinc inde Jalrantes. C bunl,
HOMILIA XLIl. — Feria ni post Dominicam BOMILIA LV. j— Feria n post Dominicam
III Quadrag. Passionis.
Esee aulem aposlolis eorumque successoribus - In vantnn,
elc. inquit, laboralis vos, et principes
episeopis, vestri.
Nilu) minus est septies, quam sepluagies Et reversi sunp, quia facerenon potuerunt
seplies. voluntalem suaro.
HOMILIA XLIII. — Feria iv post Dominicam HOMILIA LM, — Feria ui posl Doniinicam
iii Quadrag, i Passiqnis.
Seuiorum namque traditioues, non proDhela- Hoc enim faciebat Jesus, noii quod morlem,
rum dicta, etc. ' Nonvel Jhdseos limereJ.
1
Manducare non lolis manibus, ruslicitas est, audebant, quia magis homines, quam
non peccatum. Deuni timehanl.
HOMILIA XLIV. — Feria v posl Dominkam HOMJLIA LVII — F^ria iv posl Dominicam
III Quadrag. Passionls.
Scire enim oportet quse sit uxor Pelri ut Encsenia dicebant Judaai illam festivitatem.
Ut isli ad eum venuent, eum Viderenl, el in
possimus scire quse sit socrus ejus, etc. eum crederent.
Talem igiiur pairem sepelire, el sic scpelire
Doininus prohibel. HOMILIA LVIll.l — Feria v post Dominkam
D I Passionis.
HOMILIA XLV. — Feria vi posl Dominkam In hoc Evangelio Pharissei superbia reprimi- '
III Quadrag. tur, etc.
Hoc esl illud pi-edium, de quo Jacoh fllium Qui ex cordej con.ersis lam' faeiie mis.e-
suum Josepb benedicens ait, etc. '
reiur. \
- Nisi eos ad audiendum, ei credcndum volun- HOMILIA LIX. T- Feria vi post Dotninicam
tarios praevidisset. Passionis.
HOMILIA" XLVI. — Sabbalo posl Dominkam Audierant pontifices et Pharistei Saiyatorem
ui Quadrag, ^ nostrtim.
Quod enim Jesus in mpntetn 'Oliveti ire, et Non ut euin occidatis, ~ sed ui nobiscum i.
orare, elc. eum credatis.
Sic igitur liberata est misera, Jubente mise- HOMILIA LX. — Sabbaip posl Dominicam
ricordia. Passionis, r '
HOMILIA XLVIL — Dominica iv Quadrage- Stulli Judtei eum occidere yolebanl, quem
-s.nue. nuper Dominus suscifaverat. - -
Magna miracula D.ominus facturus,"et novi Hoc erat, quod signiflcabat, quandpse abs-
mirabilisque -panis.' eondil ab eis.
Ef pisces eis addit, cura quibus facilius com- HOMILIA LXI. — Domhdca in Patmis,
edi poluissent. Duos discipulos suosanie se Dominusmit-
741 HOMIL. ET SERM. INDEX. 743
lit, ete. A Dhimus Scripturam ' per linteamina signifi-
JJIC. : Quse in ore toiius populi, ad Christi laudem cari.
ct gloriam personaljai. HOMILIA LXXV. — Dominica in Albis, octava
. Des. : HOMILIA LXU. — Dominica in Palmis. Pas- Paschm.
sio Domini noslri Jesu Chrisli.
Nuntiat Dominus Pascha post biduum, nun- QuieunqueinlelligHillud, quod scriptum est,'
elc.
liat et passionem suam, etc. Etiamsi alii evangelisise csetera ej'us„facla
Dominura resurrexisse, et nullo modo sic non scripsissent.
i posiium furari poluisse. HOMILIA L XXVl. — Dominica i post Pa-
3_f@ HOMILIA LXIII. — Feria n majoris scham.
hebdomadw. Egc_ inquii, suro pastor bonus. Audite hoc
Mirum si evangelisla omnia hsec sinc aliqua pastores.
significatione. Hsec autem quid significent, in Exodo expo-
Sicut se habet cupiditas hominum, nova vi- suimus.
dere, el audire cupiebanl, HOMILIA LXXVII. 7- Dominka n post Pa-
HOMILIA LXIV. — Feria m majoris hebdo- scham.
madm. Modico enim temporeln septilcro Dominus
Si, inquil, seitis, el intelligitis quse fecerim jacuit.
vobis, etc. Et guudium veslrum nemo tollet a vobis.
Non prius ctenam coraplevit, etsi .rius coe-
nare ccepit. HOMJLIA LXXVIH. — Dominica 111post Pa-
HOMILIA LXV. — Feria iv majoris fiebdo- scham.'
madw. Dixerat superius beatus Petrus : Domttie, quo
Venit autem dies azymorum, m qua necesse vadis?
erat occidipascha, etc. Non enim loqueiur a semetmso,sed qumcunque
audiel loquelur.
Csetera, qua. sequuntur, in Matthseo exposita
sunt. HOMILIA LXXIX. — Domimca iv post Pa-
HOMILIA LXVI. — Feria v in Cwna Domini. scham.
Narrat stiperius evangelista quod ante diem Si cousideremus, quibus hsee verba speciali-
iesturo Paschce Saivator noster in Betha- ter, etc.
niam venit, etc. Quijam cum suoprincipe superalus est.
Deum per se invicem sancti orant, alleralte- HOMILIA LXXX. — In Lilania mgjori.
rius pedes lavant. His enim verhis admonemur, ut spiritum
HOMILIA LXVII. — Sabbalo sancto. sapienlise.
Vesper enim, qui el liesper diciiur, stella est, Mall vero mala dala peientes a malo patre
quse alio nomine Jucifer vocalur. mala data suscipiunt.
Ecce itertim occiditis; dum euui resurrexisse,
et vivere negalis. HOMILIA LXXXI. — In nalivitale apostolorum
HOHILIA LXVill. — In Dotninica S. Resur- 0 Philippi et Jacobi.
reciioivs D. N. J. C. Ego, inqutt, vado, et mio ego vado, vos non
Sabbato eniin neque vendere. neque emere potestis venire.
hcebal aliqua. Mullum enim glorificalur Paterin Filio, dum
Ibi tecum sedeo, el vivo, et regno in-ssecula talia fiunt in nomine Filii.
sseculorum. HOMILIA LXXXII. — In inventione S. crucis.
JIOMILIA LXIX. — Fetia u posl Dominicam Bonus homo iste Nicoderaus jam credulus,
Paschm. etc.
Onus aulem jstorum, qtit hsec scribit, bealus Omnis qui credit in eum non pefeal, sed ha-
Lucas fuisse pulaiur. heat vitam seternam.
Nobis Scripturas exposuil, el sensum aperuit - - 'HOMILIA LXXXIII. — In apparitione S. Mt-
Jesus Chrisius D. J!.. chaeiis aichangeli.
HOMILJA LXX. — Feiia ui post Dominkam Accesseinml uiique discipuli ad Jesum non
Paschw. __loquendo, sed cogitando, etc.
Loquebanlur discipuli de Jesu, et ea quse Humitiavil semelipsum, facius obediens usqut
videraiu, etc. ad mortem.
Ideoque a Gatholicis consIgnaTi prseeipiunt, HOMILIA LXXXIV. — In AscensioneDomini.
qui ab eis baptizati sunl. Venit ad discipulos suos' Dominus Jesus. in-
HOMILIA LXXI. — Feria iv post Doniinicam venit eos recumbentes, elc".
Paschw. In omnem lerram exivil sonus eorum} el in
D
Quid est enim, quod~aposlolus Petrus de pi- fines oibis terrm verba eorum.
_scalione a Domino vocatur, elc.
De illis manifeslaliombus loquilur. quse vel 377 'HoaiLiA' ' LXXXV. — 'Dominiea ' "" post
oinnibus, vel pluribus in ttnuin colleclis Ascenstonetn.
faci_e sunt. Semper Salvator noster tristihus miscet
HOMILIA LXXII. — Feiia v post Dominicam Iseta;
Paschw. Hac lali consolatione eos prsemunire neces-
Recedunt dis<_rouli, stat Maria, et plorat, sarium non esset.
etc. HOMILIA LX.XXVI. — In die Pentecosles.
Quia vidi Dominum, ej, hsec dij.it mihi. Dominus Salvator nosterpaulo superius di-
HOMILIA LXXIU. — Feria vi posi Dominicam "scipulissuisloquilur, etc.
~Paschw. Coelum attendite, quia inde originem ha-
_H_ec autem visio quando ' - facla
" est incertum hetis.
haheo.' HOMILIA LXXXVII. — Dominicai octava Pen-
In Deo faeiemus virtutem, et ipse ad nihilum tecosles.
deducet inimicos nostros. Estote, inquil, miseiicordes; sed guomodo ?
HOMILIA LXXIV. — Sabbato in Albis. Sicut et Pater vesier misericors est.
Et mamfestabit consilia cordfum. Et tunc laus
Quantura ad lilteram magnus amor compelle- eril unicuique a Deo.
bat hanc mulierem. etc.
HOMILJA LXXXVIH. — Dominica n post Pen- A Si omnes homines tales esse vellent, non
lecoslen. deesset unde eos pasceret.
Inc. : Stagnum Genesarelh ipsum est quod mare Dominica xiv posl Penlecosten.
Galilsese. Est idem Evangelium, et eadem homilia, ut
'
Des. Et de his .quidem in Levitico salis diximus. iu feria v hebdomadie post Dominicam iv
HOMILIA LXXXIX. — Dominka 111vost Pen- Quadragesimse.
tecoslen. HOMILIA CII. — Domhtica xv post Penleco-
Apostolus enim Corinlhiis scribens ait: Si slen.
•quis (raler nominalur, elc. In eo, quod ad panem manducanduni in do-
Non venit vocare j'uslos, sed peceatoresad - * mum principis Pharisseorum, elc.
poenitenliara. Qui se exattat, humiiiabilur, et qui se humiliat
HOMILIA —
XC. Dominka iv posl Pentecoslen. exaltabilur.
Hic enim homo ipse est, qui hsec loquitur, HOMIMACIII. — Dominica xvi posl Penteco-
J. C. D. N., etc. sten.
Nemo simul cum sanclis addetur, nec in
convivii epulas hilroibil. In hac ergo similitudine, quanta sil Dei pa-
HOMILIA XCl. — In nalivitate S. Joannis Ba- tienlia.
ptislw. Quia in verbis, et miraculis Chrisli virtu-
lem el gloriara cognoscebanl.
Nascitur hodie Joannes Baptista raaj'or pro- HOMILIA CIV. — Dominica xvn post Penle-
plieiis, minor angelis. "
El manenlem super eum, hic est qui baptizat coslen.
in Spiritu sanclo. Pharissei audientes, quod silentiuin impo-
HOHILIA XCII. — In vigilia S. Pelri. suisset Sadducseis.
Interrogat Dominus Petrum, an se diligat, Neque ausus fuit quisquam ex illa die eum
quero semper, et uhique, elc. amplius inlerrogare.
In qua quanlum eum dilexeril, aperlissime 378 HOMILJA CV. — Dominica xviu post
demonslravit. Penlecosten.
HOMILIA XCIII. — In (eslo S. Petrh In illa, inquit, die, qua Pharissei vicli reces-
Interrogat Dominus niscipulos suos, quam serunt, etc.
opinionem de eo homines habent. Sic igitur nunc in Ecclesia spiritualiter cu-
Quam st prselatus recipere noluerit, tunc sioditur, quod prius secundum lilteram in
sciant se esse solutos. Svnagoga cusiodiebaiur.
HOMILIA XCIV. — Dominica v post Penteco- HofiiLiA CVI. — Dominica xix posl Pente-
sten. costen.
Scribarum et Pharisseorum justilia fuit, _i_ Hoc enim in loco civitatem suam non Naza-
bene prsedicarent. reth, etc.
Ad uliimum quadrantem, quse semper solvi- Et glorificaverunt Deum, qui -dedit polestalem
lur, et nunquam finitur. lalem Iwminibus.
HOMILIA XCV. — Dominica vu posl Pente- Q HOMILIA CVII. — Dominka xx posi Penleco-
coslen. sten.
Altendite, inquit, et cavete \obis a falsis Iste enimTex ipse esl, qui loquitur Deus, et
prophetis, elc. homo J. C. D. N.
De quo naufragio nos liberare dignetur J. C. Non enim sufflcit labiis dimittere, nisl ora el
D. N. corda conveniant.
HOMILIA XCVI. — Dominka vm post Pente- HOMJLIA CVIII. — Dominica xxi post Pente-
oslen. cosien.
Et voeavit illum Dominus suus, et aililli: Stulli Pharis_ei, qui Verbum Dei in .sermone
Qnid hoc audio de le ? capere putant.
El prsedeslinala sunt nobis, si huj'us fldelifa- Ut Christura caperent in sermone, sed ipsos
lis virlus inveniatur in nobis. in suis sermonibus captos esse coguo-
HOMILIA XCYII. — Dominka ix post Pente- scunt.
coslen.
Surrexit, inquit, legisperitus, legis condito- HOMILIACIX. — Dominica xxu post Pente-
rem repreheiiderevolens, etc. cosien.
Magna est misericordia per quam vita possi- Quid enim per hunc principem, nisiAbra-
detur selerna. ham,lsaac et Jacob, ete.
HOMILIA XGVHS. — Dominka x post Penle- El in voluntate tua deduxisli me, el cunt
costen, gloria assumpsisti.me.
" HOMILIA GX. — Dominica xxin post Penle-
Nunqiiam arroganlia placuil Deo, niinquairt
superbia justificata est, etc. coslen.
Radix omnium malorum superbia, custos Tunc dimissis lurbis, venit in domura, et ac-
virtulum humililas. cesserunl ad eum discipuli ejus
HOMILIA XCIX. — Dominica xi post Pente- Est auiern parabola simililudo, in qua aliud
cosien. dicilur, et aliud ralionabiliier intelligelur.
Descrihit evangelista per quam viam in Gali- HOMILIA CXI. — Dominica xxiv post Penle-
Iseam Dominus redieril, etc. coslen.
Quia obslructum est os loquenliuminiqua. Susciiato namque Lazaro veniens Jesus Hie-
HOMILIA C. — Dominka xu posl Peniecosten. rosolymam, etc.
Omnes in via sumtis, omnes ad patriam fe- Quibus hoc sine Ecclesise detrimento facere
stinaraus. valeamus.
Fides justiticat, fides et interius hominem HOMILIA CXU. — Dominica xxv posl Penle-
sanat. costen.
HOMILIA CI. — Dominica xm post Penle- Videamus modo quid Daniel propheta de hac
coslen. abominatione, etc.
Modo enim superius Salvalor noster de the- Sed *verba verilatis a statu suo mutari non
sauro locutus est, elc. poterunt.
545 HOMIL. ET SERM. INDEX. 748
HOMILIA CXUI. — Dominka xxvi posl Pente- _. A Nunqnam enitn nisi in bono judicantur, qui
coslen. seinper jn bono jnveuiunlur.
Inc. : Alius autem evangelisla addidii, neque Filius, HOMILIACXXVI. — In nalali apostolo-
eic. _ rumnv.
Des. : Modo inlerim crucians animam, postmodum Narral supcrius evangelista j'uVenem quem
\ero et corpus, et animam. dam accessisse ad Jesum, -etc.
HOMILH. CXIV. — Dominica xxvu posl Pen- Quos enim multum diligimus, his nominibus
lecosien, vocare solemns.
TunC enim Dominus Paier, qui omnlum rex JIOMILIA CXXVJI.—In nalali apostolorum v.
et Dominus est, filio suo Jesu Chrislo - Beauis Jjiicas cvangelista sic ait :_Quia desi-
nuplias fecit, eic. gnavii Dominus, elc.
Patici vero introdueuntar in regis thalamum Oraviori poensesuUjieianiur, quam illi quibus
et gloriam. venlas nnnliaia non fuit.
— HOMILIACXXVIH. — In nalali apostolo-
* ' HOMILIA CXV. Dominica xxvui post Pen-
tecosten. tum vi.
Digni sunt reges, qui exaudianlur. Nulli ita Hoc aulem ideo Doroinus el Salvator uosler
Deofamiliares sunt, sicut honi reges. diccre virietur, etc.
Ui vivamus, el ulterius non moriamur, sed El illud quidem simtil hahere possunt et mali
sani el iramortales ad coelesiia regna per- et boni; hoe autem non habebunt nisiijoni.
ducamur. • HO.ILIA CXXIX. — In natali plurimotum
|
g
HOMILIA CXVI. — I11feslivitate S. Laurenlii marlyrum i.
mariyris. Talia sunt prselia Chrisii, ialia snnt bella
Hoc est enim iliud granum frumenti, quod Novi Testamenti.
virgo, el inaraia lerra produxit, elc. Qui pro Christi nomine perseculionera pa-
. _Et_ApostoItis: Cupio, inquit, dtssolvi, el esse liuntur.
cum Ghtisio. HOMILJA CXXX. — In nalaliplurimorunimar-
HOMILIA GXVH.— In AssumptioneB. M. V-._ lyrum n.
Omnia opera^Salvaloris noslri plena suni ' Quid est igitui' quod Psalmista ait: Orielur in
sacramentis.' - ~
dtebusêjusjustilia eiabundantia pacis.
Jpsa oplimampartem elegit, qum non aufereiur "Si igitur hic mercede caruerinl, ibi propter
ab ea. hoc mercedem non habebunt.
HoBiLiACXVIII.•—In decollaiioneS. Joannis HOMILIACXXXI» — In nalali plurimomm
Bapiistm. martyrum III.
-Cujus opinionis healus Joannes Baplisla Multa lurba sequebatur Jesum, et non solum
fuerit. sequebatur,verum etiam opprimebalur, etc.
Tulertmt corpus ej'us, et sepelierunt illudj et_- Hlorum exemplum vos doceal, si illorum vos
venientes nuntiaverunt Jesti. beatitudo delectat. *
HOMILI-L CXIX. — In naliviiale Dei geniiricis
" HOMILIA CXXXII. — In natali unius marty-
Marim. ' , risu -
Quare bealus_Mal(li_eusevangelisla a-Chrislil u Paulo ante dixerat discipulis suis Dominus
generatione initium sumai, etc. Jesus, etc.
El lu Beihtettemlerra Juda neqnaquam mirii- Quahs post hanc vitam in regno suo cunctis
ma eris in principibus Juda. fidelibus suis '
apparebit.
HOMILIA -CXX. — In festo S. Matlhmi apo- HOMIHACXXXlll. — In natali unius mariy-
bloli. ris II.
Sic enim de se beaius Matthseus quasi de alio Cum enim alibi Dominus dical: Diligespt oxi-
loquiiur. mum tuum. ' _
QuiaChristi sacrificium misericordia ftiit. Quoniam si necesse esset, ea simul cum ipsa
HOMILIA CXXI. — In vigilia S. Andrem apo- vita perdere non timebant.
stoli. HOMILIA CXXXIV. — In natali unius mariy-
In exordio hujus Evangelii magna nobis ris m. "
qusestioorilur. Ecce vjtis vbcatur Christus, ct vitis vera, etc.
Qnando in sua maj'esta.e Ghristus Dominus JWagnaest virtus patienlise, sine quaperdi-
apparebit. tur, et per quam anima [jossidelur.
HOMILIA CXXII. — In festo S. Andrem apo- HOMILIA OXXXV. — In naiali eonfessorum i.
slolu Homo iste Dominus el Saivator nostei' esl, elc.
___arr.itsuperius evangelista, quia Dominus Hlic erit fletus et stridor denlium.
ct Salvator, etc. *
HOMILIA CXXXVI.—/« natali confessorum n.
Videletipsos pisces, eos videlicet, qui bapii- "I Homo iste nohllis ipse esl, qui loquilur Sal-
zanlur et credunt. valor noster, etc.
HOHILIA CXXIH. — ln natali aposlelorum i. Quod vobis paratum esl ab origine mundi.
Decem quidem sunt mandala legis, quorum HOMILIA CXXXVH.—In nalali confessoiutn m.
primum illud est, -quo dicilur: Nm habebts Quod cnim lumbos prsecingere nos Dominus
Heum alienum dbsquejne. _- prsecipit.
Bene igitur exauditus esl, qui inde lsetalur, Non est igitur conveniens ut unusquisque ibi
quod exauditus non est. super omnia constiluatur.
HOHILIA CXXJV. — iii natali apostolorum n. HOMILIACXXXVIH. — In nalali confesso-
___.
* Magna est virluscharilatis, quse toties disci— rum IV.
pulis a Domino commendatur. Hsecauiem verba ct alia muita tunc discipu-
Sed quid dicam 11sli -sunl illi coeli, qui enar- lis suis, etc.
rant gloriamDei. Qui feceril et docuerit, hic magnus vpcabitur
379 HOMILIA CXXV. — In naiali apostolo- in regno ccelorum.
rum III. IIOMILIA CXXXIX.— In natali confessorum v.
Dixerat superius In Ifoc evangelio Dominus Sieigo lumen auvd tn te est, tenebim si._.,elc.
et Salvator noster discioulis suis ; Eunies, Totum corpus v.rliitiun, tolaque massa ope-
prmdicate, elc. raiionum lucida ent.
PATROL. GLXV. 9L
__7 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 748
UOMILJA CXL. — ln nalali 'confessomm vi. ,& Dixerat modo superius Dominus et Salvalor
ItiCm:" Ubi oculi non suht, ibi iux necessaria hon noster : De die autem illa, etc.
'est. Vigilate ilaque, Jjuia nescitis diem neque
Des. : Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum vide- horam.
bunt. 380 HOMIILIA GXLIII. — In dedicatione ec-
HOMILIA CXLI. — Jn natali virginum i. ctesiw.
Regnuro ccclorum hoe Ioco coelestem pa- Ex quo tempore primus homo descendil ab
triam, elc. Jerusalem.
Qui profert de thesauro suo nova et vetera. _}uianon .ndigent, qui sanisunt, medico, sed
HOSIILIA CXLIl. — In natali virginum n. male habentes.
Sermones inediti S, Brunonis episcopi.

SEBMO I. — In Epiphania Dominh - Circumcidite corda veslra, et non eorpora
Inc. : Ad sedificalionem fldelium speclat, fratres veslra.
charissimi, extremus evangelicte leetionis
versiculus, etc. SERMO III. — In natali unius martytis.
Des. : Ad patriam, perpetuse vil_e gaudiis in ccelis
'fruemur cum angelis, elc. g Insuper etipse Dominus erat in eis qui eurum
semini incrementa dahat.
SERMOII. — In~Purificatione bealm Mariw
•Virginis. Siquidem In tali gaudio moeror et tristitia
Humani generis condilor ei redeinptor Domi- csse non .potesl.
nus, elc.
S. BRUNONIS ASTENSIS
EPISCOPI SIGNIENSIS
HOMILLE.
381 HOMILIAPRIMA. C rum induentur, ut tolus integer et Immorialis homo

DOMII.ICA PMMAADVENTUS. resurgat. Potest autem et sic intelligi, ut ubicunqoe
ADMO-.ITIO. — Diximus in prolegomenis homilias S. Christi corpus fuerit, illuc et animse conveniant pa-
Brunonls eodera ordine edilas fuissea Marchesio, ralse ejus obedire prseceplis. Slalim autem post ii i-
quo in codice Med. Laurentiano mss. exseripias bulalionem eorum dierutn sel
-obscurabilur, et luna
invenimus ; incipiunt enim a prima Dominica Ad- non dabit lumen suum ; et siellw cadeni de cwlo, et
. ventus, quse esl exordium ecclesiastici anni. His
non concordant codex Valliceliauus, nec edilio ho- iirluies cwtorutn commovebuntur, et lunc parebit
miliarum sub nomine Eusebii Emiseni Parisiis acia signum Filti hominis in cwlo, et lunc plangenl omnes
an. 1575. Non piguit nos editiones cum codicihus ttibus leiim, el videbunl Filium Itominh-venienlem
mss. conferre, et ejusdem sancti Brunonis comin nubibus cwli cum vhttite mulla et
mentarium in Evangelia consulere; quare exploraia majestale.^Qim
comperlaque habemus qute ab eodem comnienta- enim Sol juslilise Chiisfus Deus nosler omni iuce
patet ex hac splendidior de ccells descendet, sol iste, quem vide-
rioexcerpta sunt. quseque addila, utuncis iuclusi-
prima homilia, in qua additionemflel. Eliam sanctus mus, ohscurabitur, el h_ec luna non dabit lumen
mus, quodque in sequenlibus
' Maximus Taurinensis tle eodem argumento homi- suum, obscurali immenso
splendore maj"oris lucis.
liam habet,qu_e secunda esl in edilione nostra,p. 6. Sicut enim luna el stellse solis hujus splendore palle-
LECTIOS. EVANGELH SECUNDUM MATTH/EOM (XXIV,D scttnt, ila illius inenarrabili ftilgore Ipse sol in lene-
^7). Dixll Jesus dhclpulis -suh : Sicut enim fulgur bris convertelur. Quod autem stellas cadere dicit,
exil ab orienle, el paret usque ad occideniem, ita erit vel sanciorum animas ad corpora descendere, vel
et advenius Filii /wminis. Et reliqua. Homilia lectio- ipsas juxla lilteram quasi decidentes et obeuntes
fiis ejusdem. (Vid. edil., pag. 115, c. 1). lumen solitum amittere signiflcat. [Cadent praeterea
Hocest enim quod Psalmisla ait: e Deus mani- stellse, quia san.li, qui per slellas significanlur, ab
feste veniet, Deus nosler, et non silebit (Psal. XLIX, iiiiquis occidcniur. Luna vero non dabit lumen
S). » Non, ut prius, veniet occultus, sed quasi sol suum, quia sancla Ecclesia soliium splendorem in
in sua maj'estate prsefulgens, ubique apparebit; ubi- signis el virlulibus non ostenderet; sol auleni ob-
que Iucebit cunctis, etiam nolentibus revelabilur: scurabilur, quia hserelicij qui tunc erunt, solem ju-
t Ubicunque fuerit corpus, illuc coiigregabuniur stitiae Christum Dominum, ejusque fidem damnare ei
et aquilse (Mallh. xxiv, 28). . Aquilse enim sancto- reprehendere non tiraebunl.] Virtules autem cmlo
rtnn anim-e sunt, quse ct altius volant et clarius rum commovebunlur, quia omnis illeexercilus ange-
-vident. Hse autem tunc ad corpora propria venientes, loium Christura Dominum nostrum ad
judicium se-
ubicunque el qtiomodocunque dispersa sint, ea iie- quetur. Et tunc appaiebit signum tFilii itpmhih h>
749 HOMILI_Er—HOMTL. II. 753
ccelo; per qnod, vel eju_5crucem vel aliquid aliud A signa in sole, et luna, et stellis, el in lerris pressura
victorise signum intelligere possumus. Et lunc plan- geniium. Et reliqua.
genl eum omnesiribus terrw. Unde in Zacharia pro- Quibusdam inierroganlibus Dominum el Salvato-
phela scriptum est: t Et jjlangent eum planclu quasi rem noslrum,-etc. Hinc est quod Danielail (Dan. vn):
super unigeniium, et dolehunt super eum, ut dolere t Aspiciebam in visione noelis, et ecceFilius hominis
solent in morte primogeniti. In die illa magnus erlt in nuhihus cceli venlebat, el usque ad Anliquum die-
planclus in Jerusalem, sicut planctus ad Remon in rum pervenil. i Dixerat enim se vidisse qualuor
campo Magedon, et plangent teri'se familise, et fami- bestias grandes, el inter se dissimiles, quariinm prima
lise seorsum (Zach. xn, 10). i Quomodo enim super eratquasi lesena, et habebat alas ut aquila; quam
cum non planganl, cum eum in tanta gloria vide- cum aspiceret avulsse sunt alse ejus, et sublaia est
"bttnt, quem cum lanto opprobrio crucifixerunl? Se- de lerra, et super pedes ejus quasi homo slelit, et
quilur: Et millel angelos sUoscum tuba, el vocema- cor hominis dalum est ei. Et ecce besiia alia siroilis
gna, et congregabunl eleclos ejus a summis cwlorum urso in partesletit, et tres"ordines erant in ore ejus
usque ad lermhws eorum. Angelorum enim ministe- et in dentibus ejus :'et sic dicebant ei: Surge, co-
rio ex omnibus mundi parlibus sancli Dei colligen- mede carnes plurimas. Post hsec aspiciebam, et ecce
tur et resurgent, a summis coelorum animahus de- " alia quasipardus, etalashabehatquasiavis,quatuor
scendentibus, et usque ad eorum lerminos venienli- super se, et quatuor capita eranl in beslia, el polestas
hus. Sed quoniam cceli sancti vocantur, possumus data esl ei. Post hsec aspiciebam in visione noclis; et
4>er summos coelorum patriarchas et apostolos. per - ecce-bestia quarta terribilis atque mirabilis el forlis
eorum vero lerminos quoscunque alios fideles intel- nimis, dentes ferreos habebat niagnos comedens, et
ligere. Colligentur igitur cardinales elecli Dei a suni- comminuens, et reliqna pedibus suis conculcans. >
mis coelorumusque ad terminos eorum; quoniam et Habebal aulem cornua deeem, quse cum Daniel aspi-
maj'ores, et minores, et primi, et novissiroi, oranes ceret, « aliud cornu ortum esl inler ilia, a cujus fa-
jsimulin unum cohvenient. Quod enim ait cwmluba, eie tria de"superioribus cornibus evulsa sunt. Erant
ipse exposuit 382 dicens, et voce magna. Magua auieni in cornu Oculiquasi hoininis,el os loquens in-
enim vox erit, quse mortuos suscilabit, et mtindum gentia. Faciebat vero pr»lium contra sanctos, et
iiniversum rejilebit. Ab arbore autem fici disciie pa- prsevalebat, el pulabat quod posset mulare tempora
fabolam : Cum jam ramus ejus lener fueril, et folia el leges, et regnum sanctorum traditum est in ma- '
nata, scitis quia prope est wstas ; ila et vos cum vide- nusejns usque ad tempus, et tempora, et dimidium
rilis hmc omnia, scilole quia prope esl in januis. Sicut lemporis, donec Antiquus dierum sedit, et throni
enim ficiis novis ramls et foliis orienlibus sestalem "
posili sunt. t Hsec aulem videralDaniel, qunecum in-
proximara adesse annunliat, ita et haec omnia tam lelligere non posset, unttm de astantibus rogayit ut
magna-tamque inusilala Chrisli advenlum manife- ei exponeret quid isla significarenl, diclumque est
slissime annunliabunf. Amen dico vobis, quia non ei: t Quatuor besiicc, qualuor
regna consurgent de
prwleiibit generaiio hwc, donec omnia fiant. Hocenim lerra. Suscipient aulem regnum sancli Dei aliissimi,
de Scribarura et Pliarisaeorum generalione intelli- et oblinebunt illud tisque in sseculum, et sseculum
_gilur, super quam omnem sanguinem justum venire sseculorum. t Et de quarla quidem bestia ple-
superius dixerat.Non j.rius igilur illa generalio prseter- nius in seqiienlibus dicetur. De tribus vero»
ibit, non prius deficiel, nec tota a sua iniquitaie cessa- quoniam angelus nihil amplius exposuit, quod Do-
bit, quam islaomnia eompleantur.€_e.i™eiterra trans- minus dederit, modo dicemus. Prima igilur bestia
ibunt, verba autem mea non prwleribunl. Quod cnim Grsecoruin esi, cujus inilium Alexander
Veiitas dicit, immutabile est el praeterire noil polest, regnum
Magnus fuit, quasi feo rugiens tam parvo tempore
alioquin verilas non esset. Cmlum igitur ei lerra circumquaque lerras occupavit, ul magis volasse
transibunl, quia secundum hoc, quod sunt, in melius
sed verba verilatis a slalu suo quam pugnasse videalur. Unde non immerilo Ieonis
commulabunlur, r. speciera el aquilse alas iiabuisse desciibilur. Sed
muiari non possunt.
quoniam parvo lempore iV_gtiavit,ideo alas ei avul-
,j7w Marchesio adduniur aliqua ab hac homilia sas tlicil. Stelil autem super pedes quasi Iiomo, quia
eliena, et in fine sensum imperfeclum retinquit.) tandem se mortalem intellexit; et cor proprium re-
HOMILIAH. cepit, ut magis de morte qu.vn de honoiibus cogi-
EADEM DOMINICA. tarel. Hoc antem regnum qi.an.um Dei populnm
ADMOKITIO. — Cum iisdem verbis incipiat hujusce afflixerit,Maehabs.orum liber ost.ndit. Secunda vero
loci e.angelici in comm. expositio, n. _7, iisdem- bestia Romanorum infellit.itur, quod quidem,
ad illa verba : Et qnw erit regnura
(que prosequatur usque
tristiiia mulis, ne eadem repelamus quse in edi- non cum tanta fortiludine, ut Grsecorum, ccepit;"
tione noslra legi possunl, additamenlum liic affe- sed ad majorem polentiam pervenit, quoniam el leo,
' reraus.
Perperam aitribula fuit hsec horailia Erai- urso forlior est. Tres autem ordinei. in ore el derj-;
seno Eusehio in edit. Paris., et deinde in Lngdu-'
nensi Bibl. PP., lom. VI, apud Auissonios p. 1(577, tibus, senalum populumque, et ips»s imperalore3
_ sub nomme Eusebii Galhcani ileiuro excusa. \el consules significant. His enim iribus ordini-
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM (XXI, 25). btis icgnum Romanorum omnes gcnKs devorar
ln illo lempore, dixii Jesits discipulh snis : Erunt \it el suo 3mper.To~ siibjuga\'it. I3_dc ct hic ei
751 S: BRUNOMS EPISCOM SIGNIENSIS 752
3HI$ dicilur : « Surge, comede earnes plurimas. » A bunt Filium hominis venientem in nubibus, cum po-
Et hoc quidem usque ad lempora Conslanlini Dei testate multa et majesiaie. Perveniet autem usque
popnlum afiligere non cessavit. Per terliam vero ad Antiquum dierum, quia Patri se «qualem, ejus-
bestiam regnum hajretieorum intelligimus, a lempo- demque aniiquitatis se ostendet. His mlem fieri
re videlicet Aiii el Constantii liajreiici et crudelis- incipientibus, clc.
simi imperaloris. Majorem enim persecutionem (Huc usque producla est homiliw huic addilio.
j.tuRCDei pqpulus pasbus esi, quamillajam superius Pmica quce remanent, in commentario videri pote-
• dicla regna ei movissenl. Major est enim in corpore tunt),
.el anirna, quani in solo corpore persecutionem pati.
HOMILIAIII.
Hoecautem beslia pardo siiimi&, el quatuor alas ha- DOMINICA H ADVENTUS.
Luisse describitur, quoniam haBreticorum prjedi- — Coromentarium in Matth. num. M,
calio velociler, et parvo tempore totum mundum ADMONITIO. c. 2 consulant Ieclorcs, el quis sub homilise lilu-
volando replevit. Quatuor enim sunt mundi partes, lo a Marchesio tom. II, pag. 5 recensentur, ea-
quse per quatuor alas et qualuor capita iigurantur. dem ab illo sublala videbunt..Nee quidquam novi
affert Emisenus, cui hsec homilia supposita est;
Quatiior enim capita habuit haoc beslia, quia in sed in omnibus conseritiens videtur. Exstat in
suos pradieatores haerelici g
quatuor mundi-parlibus cod. Laurentiano, sed in Dominica ni Adventus
habuerunt. Quanta autem potestas Arianis data fue- "colloeata; cum pro Dominica n prsecedens homi-
lit Ariminense concilium manifeslat, Nunc autem Iia assigneiur.
-quid de quarta bestia angelus Danieli responderit, LECHOS. EVANGELII SECUNDUM MATTH&UM. (XI,2).
audiamus.-« Bestia, inquit', rcgnum quarliim erit in In itlo lempore, Soannes, cum audissel in vinculis
lerra, quod inajus eril onmibus regnis, et devora- vpera Christi, miuens duos de discipulis iuis ait
l*it universam lerram, ct conculcabil, et devorabit illi : Tu es qni ventuius es, an alium exspeclamus ?
ainiversam terram, et conculcabil, et comminuet Elreliqua.
eam. Porro cornua decem ipsius regni, decem xeges Inc. : Joannes Baptista in vinculis et in carcere
*erunt, et alius consurget posteos, et ipse potentior .posiius, cum audissel miracula, etc.
-erit prioribus, el tres reges humiliabit, et sermones Dcs. : Hoc ad litteram intelligens, Joannem Eliam
contra excelsum loquetur, et sanctos Altisstmi con- esse arbitralur.
lerer, et putabit, quod possit mutare tempora, et
•384H0M1LIA IV.
leges, et tradenlur in manu ejus usque ad tempus, DOMINICA III ADVENTDS.
et lempora, et dimiJium temporis. a Hoc aulem
C
quartum regnum, de quo nunc angelo expo- ADMOMTIO.—Eadem est expositio Evangelii in Joan-
nem num. 5, c. % et homilia, quam Marchesius
nente audivimus, circa finem saculi exspectamus. cdidit tom. II, pag. 5, et Emisente colieclionis
Erit enim tunc, ut jam diximiis, tribulalio lalis, auctor usurpavit, et in Dom. iv Adventus collo-
qualis non fuil ab initio sieculi, neque flel. Unde et cavit.
l quarla beslia dissimilis ejeleris, magisque terribilis, LECTIOS. EVANGELII SECUADUM JOANNEM (I, 19). JH
fortisque îescribitur. Per dccem vero cornua, om- iilo tcmpoie, miserunt Judwi saceidotes el levitas ad
nes hujus mundi reges inlelligere possumus. Siqui- Joannem, ul inleriogarent eum : Tu quis es ? Et con-
dem frequenter in divina pagina omnes per decem fessus *est, et non negavil, el confessus esl, quia non
significantur. lllud vero cornu, in cujus orlu tria sum ego Christus. Et reliqua.
cornua avulsa suni, quod habebat oculos, el os lo- Inc.: Omnes enim exislimabant Joannem esse
quens ingenlia, Anlicbrislus est, ahis regibus for- Chrislum, elc.
lior atque poleMior. Qui postquam tres illos reges Des. : Hmc facta sunl in BelhaniatransJordanem,
superabit, et illorum regna subjugabit, in lantam ubi eiat Joannes baptizans.
superbiam elevabitur, ut contra Allissimum loqui, HOMILIA¥.
et ore nefario Deum se dicere non timeat. Plenus D |
TERIAIVQUATUOR TEMPORBM ADVENTUS.
namque spiritu Saianae, virlutes multas atque mira- ADMONITJO. — Nemo multum iaboris impendere
cula arle diabolica operabitur, et alios quidem debebil ut banc homjliam, quam edidit Marche-
signis> alios vero gladiis ad suam volunlalem con- sius l. II, pag. A, assequatur. Legat romnienla-
vertel. Preeliabilur autem contra sanctos, quia ve- rium in Lucam, num. 5, et eamdem nullo quidem
immutato verbo oblinebit. Supposita fuit Eusebio,
nient tunc Henoch et Elias, quos, quia ralione suul reliquaj. In cod. Laurentiano eodem sub die
perare non polerit, gladiis interimi iaciet. Pulabii collocatam invenimus, et cum editione Marchesii,
eiiim quod possit mutare lempora el leges, quia comparavimus.
Novum Testamenlum ad veleris legis consueludi- LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM (I, 56). In
nem iransferre conabilur. Regnabit autem per lem- illo tempore, missus est Gabriel angelus a Deo in
pus, et tempora, el dimidium temporis, per quoi! civitalem Galilwce, cui nomen Nazarelh ad viiginem
ires annos et dimjdium inlelligimus : t Quem Do- desponsalam viio, cuinomenJoseph-de domo David,
minus Jesus interficiet spiriui oris sui, et auferel et nomen viiginis Mafia. El reliqua.
illustralioneadventus sui (II Thsss. n, 8). >Et luiu Inc. : Missus est, inquit, Gabriel angelus, qui Dei
quidem sictil modo in Evangeho audivimus, vidc- forlitudo interpretatur.
753~ HOMILLE.„— IIOMIL. VII. • 'M
Des. :~Ftat mihi secimdum %eibim~tuum.~EL&is-A non valel. Ifane aulem foimam sibi Dominus reser-
cessit angelus ab ea. vaverat; hanc per seipsum dare venerat; quia
HOMILIAVI. ' valde conveniens eiat ut universalis medicina per
TERIAVI QUATUOR TEMPORUM ADÊNTOS. 4iniversalem medieum^daremr. Venit igitur Joannes
-.ADMONITIO. — Antequam in lucem emitteretur comin omnem regionem Jotdanis ptaidicans, sed non
menlarius S. Brunonis in Evangelia, dubitatum tribuens bapiismum pcenitentia)in retnissionem pec-
fuil cui auctori homilia l«aec'esset ascribenda, calorum , sicut scriplum esl in libro sermonum Isaiai
ulrum Emiseno, an Petro Damiani, velBrunoni
episcopo. Sed hujusmodi editio certum argumen- prophetm. Vox clamantis indeseilo,.parate viam Do-
lum praebuil Brunonem ejus auetorem exslilisse. mini, reclas facite semitat ejus. Sic igitur faciebat
Conferanlur Marchesius lom. II, pag. 6, el-Emi- Joannes, sicul Isaias de eo
senus cum edilione nostra ejusdem commenl. in prasdixerat. Clamabat,
Lucanr num. 4, et ex eo fonte xJesumplam qui- prsedicabat viam Domini, baplismum et pcenilentiam
bbei videbit. Clarissimus pra?sul Stephanus Bor- docebal. Istae enim sunl illse vise, per qtias venilur
gia eam a quodam codice Casinensi sub litulo in ad JDominum, et per quas ad nos venit Dominus.
vetava Visitationis exscripsit, nobisque pro sua
summa humanitaie cum aliis ejusdem S. Brunonis Inlerrogatus autem Joannes quis esset, respondil :
scriplls communiiavii. Ego vox clamantis in deserto. Vox enim erat Joannes,
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM (I, 39). In quia Verbum Christus. Sicut enim vox praecedijt
Ulp lempore, exsurgens Slaiia abiit m monlana cum verbum, ita et Joannes Christum prsecessk. Slatim
festinalione in civilalemJuda, el intiavil in domum enim, ut ex ore loquentis sonus qualiscunque proce-
Zacharia, el salulavit Ehsabelh. Ei feliqua. Homi- dit, vox est, Verbum tamen jibndum esl, quia onme
IM icciioriis ejusdem. verbum ,significat aliquid ; merilo vox dicilur
Inc. : Virgo Deo plena ad monlana conscendit, Joannes, merito Christus Verbum vocaluiv Hsep
snperiora petil, elc. autem vox in deserlo clamabat, quia impios el cru-
Des. : In ejus discessu non parum doiuit, qui in tieles ad fidem vocabat, qui non homines pietate,
illius adventu tanto gaudio cxsultavit. sed feras et belluas crudelilateimitabantur. Deser-
HOMILIAVII. ' tum enim non est kabitatio hominum, sed ferarum.
DGMINICA IV ADVENTUS. Talis erat mundus iste, lales habilalores habebat.
AMIOMTIO. — Cum de praedicalione Joannis Bapli- Unde Psalmista ait: <r,Interra deserta, et invia, et
sta3 in deserto salis locutus videretur A, N. in inaquosa, sic in sancto apparui libi, ut viderem vir-
expositione cap. III Uvang. S. "Matlh., ut ipse lulem luam, et gloriam tuam (Psal. LXII,2). > lu
le^talur n. 13 commen!. in Lucam, silentio prae-
terit quidquid de ea idein evangelista initiocap. r, deserto itaque Joannes prsedicabat. Sed quid dice-
ni iradidit. Ejus tamen exstat homilia a Marchesio bat? Parale viam Domini, rectas facite semitas e]us,„
pro Doniinica iv Adventus edita, eademque sub Tunc enim viam Domini paramus, ejusque semiias
« nomine Eusebii Gallieani vulgala in lom. VI Bjbl.
Patrum edil. Lugd. an. 1677, pag, 1718, quam rectas facimus, si ea, quse agimus non pro vana
cxscribere curavimus Lugduiiensem -edilionem gloria, sed sincero affeetu et casto amore faciamus.
biiboculis habentes, Deillis enim, qui omnia opera sua faciunt, ut vi*
885 LECUOS. EVAKGELII SECUNDUM Luc. (III, 1). deantur ab hominibus, dicebat Dominusj i Ameix
Anno xv itnjieiii TibeniHcesaih, pwcuranie Ponlio dico vobis, quia receperunt mercedem suam (Mallh.
Pilato Judaiam; leliaichd aulem Galilaiw Heiode, VJ, 2), i Hoc aulem ideo, quia ibant per viam pra-
Philippo aulem fiahe ejus leliarcha Ilurea}, el Tia- vam, elsemitas tortuosas. Omnis enim vallisimple-
conilidis legionis, el Lijsania Abilince teliarcha, sub biiur, et omnis mons et collis humiliabilur. Sed
piincipibus saceidolum Anna et Caipha~faclum est quid per valles, nisi humiles, quid vero per <;olles
vetbum Domini super Joannem Zuchariai filium in Jiisi superbos intelligimus? Vallis igitur implebitur
descrto. Et rcliqua. et exallabilur, quia humilis S. Spiritus gratia plenus
Quoniam quiJeiHjiil Dominusnit, «-omne regnum ad coeleslia sublimabilur. Mons vero ct collis humi-
in sedivisum ciesolabitur (Luv. xi, 17), t Judaeorum j) liabitur, quia superbus deprimetur, et In lenebras,
regni desolationem et destructionem proximam jam prsecipitabilur. Unde et subditur : Et .erunt prava in
tunc evangelista monstrabat^ quando illud in lot directa, et aspera in vias plams. Tunc cnim et prava
partes -divisum esse dicebat. Quo autem lempore dirigentur, et aspera planabunlur, quia nulla erit
Joannes prasdicare cosperit, descriptis lerrse prin- superbia, nulla potestas, nulla virtus, nulla altiludo,
wpibus diligentissime ostendit. Piosdicabal autem quoe sanctis resislere valeat. Et videbil omnis caro
Joannes baptismum poenitentiae in remissionem pec- salulare Dei. Non enim in primo advenlu Christum
catorum. Hoc videlicet docens et prsedicans, quia Dominum videbit omnis caro; in secundo autera
flisi per baplismum et posniieniiam non possit fieri omnis oculus eum videbit, sicut ipse ait: t"Vivo ego,
mnissio peccalorum. Prsedicabal quidem, sed non dicit Dominus, quia mihi curvabiiur omue genu, et
dabal: docebat medicinam, sed non sanabat. Non confitebitur omnis lingua (Isa. JLV, 23). » De hoe
enim baptismi data fueral forma, nondum Dominus autem salutori patriarcha Jacob spiritu Dei plenus,
<lixeral: c Ite, docele omnesgentes, baptizanies eos cum filios benediceret, ait: c Fiat Dan eoluber in
in nomine Palris, el Filii, el Spirilus sancti (Blarc. via, cerasles in semila mordens ungulas equi, ut
xvi, 15). » Hjcccst lorma baplismi. Aliiei baplismus cadalascensor ejus retro; salutare tuum e\spectabr/3
755 S. BRBNOMS EPISCOPI SIGMENSIS 756
Domine (Gen. XLIX,17). > Hocaulem tale fuil ac si A antequam convenbenl, invenla esl in uter&habens de
diceret : Scio,,Domine, quia filii mei, progenies Spiritu sancto. El reliq.
mea sua pravilale decepta AnVtchrislumexspectabit. Inc.: Primum autem quserendum est cur beala
'
Ego autem salutare tuum Jesum Chrislum Filium Maria desponsata fuerit?
tuum exspeclabo, Domine. De tribu namque Dan Des.: Manifeslum est igitur, quia Jesus Salvalor
orielur Anlichristus, quem Judaei exspectant, et nosler inlerpretatur.
Messiamvocant. Ipse autein eril coluber in via, et HOMILIAIX.-
cerastes in semita, quia oinnibus in via maiidatorum INNATIVITATE DOMINI.
Dei currenlibus et ad palriam festinantibus insi- ADMONITIO. — Qui perssepe laudali commentarii
lectionem prsemiserint, e vesligio homilise agno-
diabitur, ul eorum iliiiera impedire valeat. Omnes scent auctorem. Legitur revera lota num. 6, in
enim in via sumus, omnes ad patriam redimus, quia Lucam. Neque de supposilione damnare haesita-
non babemus hic manenlem civilatem, sed fuluram bunt, qui Emisenum aut alium ab ipsis excogita-
lum auctorem dixerunt. Exslat in Marchesio
inquirimus. Tanta est via, quanla esl et vita. In tom. II, pag ,9, qnemadmodum sequens homilia
liac ergo via multum nobis cavendum est, ne ille quse in secunda ejusdem celebritatis missa le-
serpens nobis occurrat, suoque veneno nos inficiat... gitur.
'De quo scriptum est : t Trahet draco caudam, et LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM(II, 1).
separabit lertiam partem slellarum coeli (Apoc. xn, Exiit edictum a Ccesare Augusto, ut describeretur
4). > Cerastes autem cornulus interpretatur. Hsee universus orbis. Hmc descriplio piima facla est' a
enim bestia, et hic draco decem cornua habere prmside Syrim Cyrino. Et reliqua.
describilur, per quse omnes mundi hujus iniquos Inc.: Quod enim universus mundus describilur,.
reges et principes intelligiinus. Omnes enim in ejus el sub unius poteslalis tribulum redigilur, elc.
exercim connumerabuntur; quicunque-ejus facta Des.: Gloria in excelsis Deo, el in terra pax homi-
- imilanlur vel hnilahunlur. Unde et per beatum 386 nibus bonmvolunlalis.
Job dicilur : * Quia posl se omnem hominem tra- HOMILIAX.
het, el ante se innunierabiles (J-ob xxi, 33). > Qui- IN EADEM SOLEMNITATE ET IN MISSA H.
bus verbis manifesle ostenditur, quia niulli in ejus ADMONITIO. — Dixiinus supra in Marchesio hanc ho-
exercilu compulabunlur, qui eum corporaliter non miliam immediate sequi praecedentem. Idem est in
commentario ubi loci evangelici exposilio alieri
viderunl; siquidem eleos trabet, qui fuerunlante succedit, eamque auctor nuin. 7, adornavitpag. 158.
'se,*et eos, qui erunl posl se. Sequilur: e Mordens JEque hic aliorum scriptorum supposilio proscin-
dilur.
ungulam equi, ut cadat ascensor ejus retro (Gen. J
"XLIX,17). > Sed quid per equum, nisi hunc mun- LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM(U, 15).
dum inlelligimus? Quid vero per ascensorem, nisi Paslores loquebanlur ad invicem: Transeamus usque
el
regos omnesque potentes qui ei prsesident suisque Belhlehem, videamushoc verbum,quod faclum est,
inoderaniinis irenis eum regunt, el ad suam volun- q,uodDominus ostenditnobis. Et reliqua.
talem converlunt? Ungula vero equi, ullima pars Inc.: Paslores, inquit, loquebanlur ad invicem,
inundi iiUelligitur, quoiiiam ullima pars corporis el de iis quse audierant et viderant, etc.
Des.: Ejus fidem prsedicantes, et eum ubique
Tingula eat. Hunc igitur equum jam fugientem et
"pene cursum finientem, ut ita dixerim, pedem tra- Iaudantes, et glorificanles.
Iientem et sohim ungulam, id esf extremam sui 387 HOMILIAXI.
1NEADEM S0LKMNITATE ET INMISSA III.
partem oslendeniem,mordebit cerastes, id est Anli- — Si Ensebii Emiseni editores animadr
christus, et sic sui veneni corruplione inficiet, ut et ADMONITIO.
vertissent ad doclrinam de divinitate Verhi, eiijus
"jpse pereat, et ejus ascensores retrorsum cadentes omnimoda sequaiilas , et consiibstantialiias cum
'inlereant. Tanla erit ejus deceptio, lam fraudulenla Palre plenissime ab auctore homiliae asseritur,
'elvenenosa persuasio, ut in errores inducantur, si Arianorum impiignalorem, non faulorem Emise-
'iierl possit, etiam electi. Hane autem besliam exspe- r num, ut plurimi censuerunl, suspexissenl. Ariaiii
> enim, qui Verbum Filium Dei minorem Patre affir-
etanl Judsei, banc peslem exspectant ScribS»et Pha- mabanl, aeiernain ejus generationem, ejusdemque
lisaei; neque allendunt Jacob patrem prophelantem, nalurse substaiitiain, ca>lcrique divinitatis attrj-
buta inficiabantur. Dogma aulem catholicum est
neque inlelligunl eum benedicentem atque dicen- Dei Filium Jesum Christum êruin Deum veruin-
tem : < Salulare luum exspeetabo, Domine (ibid.). t que hominem esse, minorem quidem Palre secun-
HOMILIAVIII. dum carnem, sed oequalem, similemque Patri per
IN VIGILIA ' omnia quoad divinilalem. In humanilate formam
NATIVITATIS DOMlNr. servi sustinuit; in persona divina in qua ulram-
— '
•ADMONITIO. Omni procul dubio censendus est
homiliaeliujus auctor S. Bruno ex quo ejus com-
que naiuram Christus copulavil, omnia poiuil el
egit ut Deus. Prsemiltit aliqua S. Bruno in com-
mentarius in Matthseumnum. 2, c. 1, ipsis verbis mentalionem evangelisia?Joaanis, quae hic subji-
a principio ad finem eam exhibet. Non egemus ciuutur, deinde adnectit interpretationem evau-
alio argumenlo, ut edilores Eusebii Einiseni et gelici textus a primo iuunero comment. usque ad
' Gallicani de usurpaiione revincamus. Marchesius secundum.
tom. II, pag. 8, publicavit, LECTIOS. EvANGELU SCCUNDUM JOANNEtt (l, 1). Ill
LECTIOS EV\NGCLII SECUNDUM MATTUJEUM (I, 18). pinctpio eral Veibum, et Veibum eiat apudDeum, et
CifHi esset desponsala maler ejus Maiia Joseph, Deus eial Veibum. Et lehqua.
^
757 - HOMJLLE. — HOMIL.XII. 758
Warranl alii evangelistse Dominum et Salvalorem A valde illis nequiores, non solum prophelas Gccide"-
nostrum ab angelo nunlialum, de virgine natum,- runt, verum 388 eliam ipsum Dominum prophe-
pastoribus revelatum, per stellam declaratum, a tarum.- Unde el subditur r Ei vos igitur implete tnen-
Magis ^doratum, adtemplum delalum, et Simeoni suram palrum veslrorum; currite, feslinale, ul usquc
prsesentalumr Narrant praelerea, qualiter de Judsea ad eorum iniquitalis integram, perfeclamque men-
cum parentibus fugerit, qualiter de ^gj'plo in Ju- suram perveniatis. Turpe est enim nt alii a-patribus
dseam redierit, qualiler creverit, et virtute et sa- vestris, et minores ab illis in nequilia inveniamini.
pienlia profecerit. Haae lamen, et his similia dum Hoc autem ideo dicit, quia in suam suorumque
evangelistse scribebant verum hominem esse, et discipuloruin necem, jam nimium eos per ihvidiam
veram carnem eum suscepisse affirmabant. Joannes accensos esse videbat. Hic aulem locutionis modus
autem evangeiista allius- ascendens, et usque ad a grammalicis ironia vocalur. Serpentes, genimina
'
divinilatem se exlendens.ascendit super cherubim, viperarum, quomodo fugietis a judicio tjehennm Ser-
et volavit, volavit super pehnas ventorum; penetra- pentes enim sunt, quia callidi et venenosi; genimina
- vit coalos,transcendit archangelosr el pervenlt usque vero viperarum, quia cunctis iniquis iniquiores, cum,
ad thronum Dei; ibique vidit Verbum Dei, ibi vidit nec uxor viro, nec filii parenlibus parcant, Qui"
Dominum Jesum Christum in sinu Palris, et lunc B -uliquegehennaejudiciura aliter fugere non polerunt,'
iniellexit, quod scriptum eral: t Eructavitcormeum nisi malrem suam occiderint, sicul ipsa quoque eorum
verbum bonum (Psal. XLIV,1). > Intellexit ulique, patrem inlerficit. Viperarum enim hsec natura di-
et dixtt: In principio eral Verbum, et Verbum erat citur esse, "ut quando femina -concipil masculum
apud J)eum, et Deus erat Verbum. Jesus Chrislus inlerficiat; quando vero parit, ipsa nihilominus a
Dominus nosler, elc. (Reliqua, ut diximus, habenlur filiis occidatur. Neque enim exspeclant, ut assuelo I
in commenlario.) nalurse ordine orianlur,.sed, rupto matris ufero ,
Des.: Deducet te mhabUiler dextera tua. violenter foras erumpunt. Viperse igitur' Synagoga,
1
-virejus Chrislus: venit Christus ad Synagogam,
HGMILIA XII.
INFESTOb. STEPHANI lolamque evangelicseprsedicalionis-semenlemineam 1
PROTOMARTTOIS. infudit. llla sicut vipera, sicut venenosa et impia,
AoMOSiTio. —
* hiue-inde ex Cum sequens bomilia, exceplis paucis conlra eum assurgens, euminterfecit; de cujusim-.
commenlario-in hunc locum Malihsei
num. 98 diversam «xhibeat pio utero filii ejus erumpentes eam occidunt, quo-
desumptis exposilio-
nem.ideo-qualis edita fuit a Marchesio tom.U,pag. niam Judsei ad fidem venienles eam excommunicant
11, iterum eam in lucem proferimus. et damnant. Unde Apostolus ait: < Cum aulem pla-
LECTIOS. EVANGELII SECUNBUM MATTH.2EUM (XXIII, cuit ei, qui me segregavit ex ulero matris meae, et
34). In iilo lempore, dixil Jesus lurbis Judmorum, et vocavit iiiBper graliam suam (Galat. i, 15), > etc.
piincipibus sacerdolum: Ecce mitlo ad vos prophelas, "Omnes enim hseresesUamnant, quicunque ab hsere-
el sapienles, et Scribas, el ex illis occidetis, el cruci- sibus ad Ecclesiam redeunl; ideo : Ecce ego mitlo
figelis, el ex eis fiagellabilis in synagogis veslris. Et ad vos prophetas, el sapientes, et Scribas; ideo inquit,
reliqua. ut et vos implealis mensuram palmm vestrorum: ego
Superius in hoc evangelio Scribis et Pharisseis mitto ad vos prophetas, et sapientes, el Scribas, el ex
Dominus el Salvator noster loquitur, dicens : Vm illis occidetis, el crucifigetis, et ex eis flagellabkis in
vobis, Scribrn el Pharismi hypocritm, qui mdificalis synagogis veslris. Taliseratbeatus Stephanus, dcquo
sepulcra prophetarum, el ornalis monumenta juslo- modo, cum legerelur audivimus ; quiu plenus gratia,
rum, el dicilis : Si fuissemus in diebus patrum no- el forlitudine faciebal prodigia et signa magna in
slrorum, non essemus socii eorum in sanguine pro- populo. Surrexerunl autem quidam de Synagoga dis-
pheiarum. Ita leslimonium estis vobismetipsis, quia putantes cum eo, el non poterant resislere sapientim,
filii eslis eorum qui prophelas occiderunt. Vae, inel spiritui, quHoquebalur. Unde Dominus ait: « Ego
'<jiiil, vobis, non quia sedifieatis, et ornalis monu- n dabo Vobis os, el sapientiam cui non poterunt resi-
menla prophetarum ;.hoc enim opus pietatis est, sed stere, et contradicere omnes adversarii veslri (Luc.
quia filii estis eorum qui prophetas occiderunl. Filii xxi, 15i. > Sic igitur pugnabant sancti; sic cos Do-
quldem non tantum natura, quanlum imitatione et minus pugnare docuit, non armis pugnabant, sed
iniquilale. Sicul enim boni dicunlur filii Abrahse, voce. Sic anle pugnaveral Gedeon, cujus praelium
quia imiianlur Abraham, ila omnes iniqui iniquo- omnia hsec sanciorum praelia significavit. Gedeoa
rum filii dicunlur, quia imitanlur iniquos. Unde et namqueconlraMadianitas pugnalurus,his qui secum
Dominus his talibus ait: t Si filii Abrahse. essetis, erant, lubas etlampadas parare jussit (Judic. VH,-JG).
opera utique Abrahae facerelis (Joan. vm, 59). > Vae Praecepil aulem, ut intra lagunculas lampatias oc-
igitur ilhVqui non Abrahse, non prophelarum, non cultarent, et sic ad prselium profectus est. Nocte
juslorum filii sunt, quia non eos imilanturj imo vero inimicorum castra ingressi, lagunculis fractis
vero fliii eornm sunt, qui prophetas occiderunt, in tenentes lubas dextris, lampadas vero sinislris
omni malilia el iniquitateeos imitantes. Dicunt prse- tubarum clangore et lampadarum splendore omnia
terea, si fuissenl in diebus patium suorum, non circumquaque repleverunt: quibus hosles perterriti
fiiissent socii eortim in sanguine orophcUrtim ; cum fuqere incipiunt, et quasi insani propriis gladiis ma- 1
?M> S. BRUNQNIS EPISCOPI SIGNIENSIS t&$
gna ex parte se vicissim inierficiunt. Talibus igilur. A et non polius usque ad seipsum, vel usque ad sseculi
armis vicit Gedeon, talibus et sancti martyres vin- consummarionein ? Multum enim juslorum sangui-
cebant. Quid enlm per lubas, nisi praedicatorum nem iuderunt Judsei, non solum usque ad Zacha-
voces intelligimus ? Quid vero per Jampadas, nisi riam, verum etiam post Zachariam. Hsec igitur,
miraculorum splendor figuralur?Lagunculae vero quia historise non conveniunt, spirilualis intelligen-
vasaJiclilia sunt de terra formatse, de quibus Apo- tia quserenda esl. Pulo enim quod Dominus noster
siolus ait: « Habemus thesaurum islum in vasis seipsum Zacbariam vocal, et prseterito pro fuluio
lictllibus {II Cor iv, 7); > quoniam ante Dominus utitur. InierpretalurenimZachariasmemonsZtoftiim'.,
dixerat: « Nolile limere eos qui occidunt corpusi Sicut enim Christus Jesus dicitur verbum Domiui,
animam autem non possunt occidere (Matth.x,%&).» sermo Domini, virtus el sapieniia Domini, sic eliam
Neque laguneularani fractionem, neque corporis dicitur memoria Domini. Et isle quidem est Bara-
passionem SS. martyres meluentes, ad omnia tor- ebise filius, qui benedielus Domini interpretalur.
Miienlorum.genera parati erant. Vide igitur quam Unde et principi se inlerroganti, an esset Ghristus
benesibiconveiiianlpraliumprotQmarlynsSlephani, filius benedicli ? Respondit: Ego sum, Hunc autem
et praelium Gedeonis. Si enim per tubas praedicalo- occiderunl judasi inler lemplum et altare, quoniam
rum voces significantur, tunc nimirum beatus Ste- B 1 ibi Ciiristi mortem inter se consiliati sunt.
Heque
phaiuis luba sonabat, quando incredulos Judseos eniin aliter Ghrislum Domirtum Judoei occiderunt,
anmebat. Quando vero prodigia el signa magna nisi consiliaudo, accusando et damnando. Unde ipsi
faciebat, tune ulique lampadas manu tenebat. Major quoque djcebant: « Nobis non licel occidere quem-
est enim splendor miraculorum quam splendor ignis, quam (Joan. xvm, 31). > Quod vero in airio lempii
et multo longius refulget miraculorum fania quam de ejus morte consilium habitum sit, ipse per Psal-
lampadarum flamma. Tuifc aulem Judaei saevientes, mistam ostendit, diceas : cAdversum me exerceban-
et ad lapldes currentes, prolomarfcyris Iaguaculam tur, qul sedebant in porla, et in me psallebant, qui
Iregerunt, quia eum lapidaverunt el lapidibus oeci-. bibebant vinum (Psal, LXXVIU, 15). >.Sic igilur Za-
derunt. Vicit lamen bealus Slephanus, quoniam charias filius Barachiae Intef templum et allare occi-
coronatus ccelos ascendit. Judaai autem victi sunt, sus est: Jerusalem, Jerusalem, quseoccid\s$rophelass
quoniani post paucos annos, Jestructa civilale, in et lapidas eos qui ad te missi sunt, quoties volui con-
captivilatemdeductisunt.Sequltur:£«pe)'«e9»iwj!nirfe gregare filios tuos, yuemadmodum gallina congregat
jcivilale in civilalem, ut veniat super vos omnis sanguis pulios suos sub alas, et noluisli, Ego, inquit, volui
jttstus,qui effusus est «super lerram. Apostoli .enim, filios luos mulloties congregare et a malitia revoca-
,martyres, doetores, prophetas, sapientes et Seribae re, sicul gallina pullos suos congregat et ûb alas
fuerunt, quos ad Judseos omnesque mundi nationes suas eos abscondit, ne ab importunis avibusei subri-
praedicandas Dominus misit. Hos autem Judaei occi- piantur; sed,noluisti. Ego igittir voluIT sed ea con-
derunt, crucifixerunt, flagellarerunt et de civitaie dilione si tu quoque voluisses. Quia ergo tu congre-
in civitatem perseculi sunt.' Nemo enim Glirisliano- gari et salvari noluisli, ego quoque jam nunc coiv-
rum usquam occisns est, qui eorum vel manibus, vel gregare el salvare noio, Unde et dico : c Djsperge
affeclu non sitoccisus; unde et omnium rei esse illos in virtute lua, el deslrue eos, prolector metis,
dicunlur, omniumque juslorum sanguis super eos Domine (Psal. LVJH,'12).> Dominus enim, qui pptest
venire Dominus ipse testatnr. Hoc autem a quo, et quaecunquevult, nullum alium salvare vult, nisi eum
usquequo exponit, dicens : A sanguine Abel justi, qui vult ab eo salvari. Unde etiam per prophetam
tisque ad nanguinem Zachariai filii Barachim, quem, ait: c Si volueritis, el audieritis me, bona lerrse
occidhiis inler lemplum et allaio. Cum enim alibi comedetis; quod si uolueritis, gladius devorabit
scriptum sit: « Quod filiusnon porlabit iniquilatem vos (Isa. i, 20). » Sie enim mahifestum esl quod
l>alris, sed unusquisque in peccato suo morie,- J)ominus non vult mortem peccatoris, seu" iit con-
lur (Ezech. xvnr, 20); > quid est, quod modo bic p vertalur et vivat (Ezech. xxxin, 11), sicuii etiain
dicitur, quod omtiis sanguis juslus veniel super ge- manifeslum est, quia < neminem vult perire, sed
neraiionem istam ? SBH H'8 en*in i erD's Salvator omnesvull salvos fieri, ct-ad agniikmem veiiutis
uoster dicere videtur, quod ha?c impia generalio venire (/ Tim. JI, 4); > sictamen si erediderint et
taiilam poenam pro suo scelere patiatur, quantam baptizali fuerint, si de peccatis pcenitenliam egerint
pateretur, si omnium-nostrorum sanguinem fudisset, et ejus fecerint voluntatem. Ila etiam manifestum
qui ab Abel fusus est usque ad Zachariam. Et hoc est quod eos, qui neque credere, neque baptizari,
meriio. Majus enim fuit Ghristum occidere ejusque neque paesiilenliamagere volunl, qtiiiie bonitateDei
corpus, quodestEcclesia,iniquo odio persequi, quam desperanl, et gloriam, quse sanctis promiltilur, non
sLomnium juslorum prajceJenlium sanguinem fudis- curant, si in hac prava' voluntate usque in fniem
seni. Zacbaria aulem Barachija filius nusquam legi- perbeverant, manifesium, inquam.est, qitiahoslales
tur fuisse occisus. At vero Zachailas filius Joiadje in ,Deus salvare non vull. Quis enim dicere audeat quqd
alrio templi legitur inlerfectus. Inter lemphim scili- eos salvare velit, qui salvari non ppssunf? Quia eniui
cet et allare, quod sub die eral, ubi hosliaruin san- credere noluni; ideo ad illam^beatitudinem perve-
nire ncqueunt Impossibile esl enim sine fide^ veL
] ûis fundeljatur.Sedquare dixit tisquead Zachaiiam,
701 HOMJLLE.— HOMIL. XIV. 762
salvaii velplacere Deo; quare dixil Judaeis Domi- A amor deleat culpam et dilectio lollat offensam. Et
nus : < Quo ego vado, vos non potestis venire (Joan. dicit ei Jesus: Amen, amen dicolibi, cum essesjun\or,
vni, 21); > quia ipsi nullain fidem in eum habebant. cingebas le, et ambulabas ubi polebas; cum aulem
Praeterea Judsei credere non polerani.xruia sic de eis senueris, exlendesmanus luas, et alius le cingel, et
lsaias praedixerat: < Excaeca cor populi htijus, ne ducet quo lu non vi#. Quod quid significet evange-|
forle convertantur, et sanenlur (Isa. vi, 10). > Sed lista exponens, ait : IIoc aulem dixit significans,
Deum, In crucis nam-^
quare credere non poterant, nisi quia credere nole- qua morte clarificaturus essel
bant? Fides igitur in voluntate est. Si enim voluis- que palibulo_positus bealus Pelrus, ibique-manus
sent et non potuissent, peccatum non habuissent. extendens, cum jam quidem sejjuissel et ad vitse'
De his auteiu breviter in cmiiineniario diximus, de finem pervenisset, ab aliis cinctus el ligalus esl, et
merilo poslquam ter Dominum se amasserespondit,
quo ipsa sumpta sunt; quae si quis non intelligit,
haec legat ut inlelligat. Sequilur ; Ecce relinquetur mortem suam ei Domhrus nunliavit; iu qu.i quanluiit
vobisdomusmstra deserta. Sicelin psalmis': < Ecce eum dilexerit, aperlissime demonslravit. El cum
hoc dixissel: Dicit ei: Sequere me. QuodPelro diGi-
elongavi fugiens, etmansi in ôlitudine (Psal. LIV,
omnibus dicitur. Quia enim Petrus prae caelerj^s,
8). > Relictis enim Judaeis, in gentibus Dominus tur,
habital: < Dicoenim vobis, non me videbilis amodo B major erat, merilo tota Ecclesia "in P.etro significa-
donec dicatis : Benediclus qui venit in nomTne Do- batur. Omnes ieitur fideles sibi dictum esse intelli-
mini (Luc. xm, 35). > Postquam,inquit, hic corpo- gant, id quod soli Petro diclum est: Sequere me, Si
rali prajsentia, qua vohiscum adlempus conversatus me, inquit, diligiSj sequere me, veni post me, etc.
suni, vos relinquam, non me videbilis amodo, donec (Cceleraqum de hac homilia sequunlur,in conimeu-
me ilerum ad judjcluui venienlem melius cognosca- tario super hunc Joannis locum hgi possunUj ,
HOMILIAXIV. r ,
tis, simulque una et consona voce qmnes dicatis :
< Benediclus qui venit in nomine Domini. > Hoc est INNATIVITATE INNOCGf<TUU. - -- - '
enim, quod alibi ail: < Vivo ego, dicit Dominus, ADMONITIO. — Pluritrm additionnm interjectio-;
quia mihi curvabilur omne genu, el confitebilur quibus, ut habemus in Marchesio tom. II, pag. \i,
omnis lingua (Isa. XLV,25). > Et videbit omniscaro aucta estjoci evangelici expositio sub num. 4,
pag. 11, nos compulit eam integram Iectoribus
salutare Dei. Qui cum Deo Paire, elc. tradere. An ila sit, quilibet hoiniliam ctcommcn-
tarium cbmparans certior fieri poteiit^ - •
SgO HOMILIAXIII. - LECTIOS. EVANGEUI SECUNDUM MATTH_EUM (H,.13).
1NFESTO s. IOASNIS APOSTOLUT E VANGELISTJE. In illo lempoie angelus Donvr.i apparuil in somnis
ADMOMTIO.—Concordes sunt codices Casinensis , "
MediceoLaurentianus, et Vallicell.inusin asseren- Joseph, dwens: Surge, accipepuerum,el malreinejus,
da S. Brnnoni episeopo hac bomilia, quam Mar- et fuge in JZgyptum, el esto ibi usque dvm aicam-
"
chesius edidil lom. II, pag. 13. Eain etiam cdiitlnet tibi. JSt reliqua. z ",
comment. in h.l. Joannis sub nuin. 55 et 56, sed Veneranl illis diebus magi ad Dominum, et sicut
cum aliqua in priori parte lectionis Marchesii ad-
diiavideantur, hic relerre statuimus, usque ad illa evangelista referl, munera ei obtulerunt, etadmoniti
quse ex comment. comparati possunt. abangeloin somnis ne redirentad Herodem per-aliam
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM JOANNEM (XXI,1S).' viam reversi sunt in regionem suam. Qui «uift reces-
J» itlo lempore, dixit Jesus Petro i Sequere me. Et sissent: EcceangelusDominiapparuiiinsomnisJweph,
reli|ua. dicens : Surge, et accipe puerum, el matrem ejus, et
Legilur superius in boc evangelio, quod discipu- fuge in jEgyplum. Dubitari quidem potest, quoraodo
los suos ad prandium Dominus invilaverat. El bene complelis diebus puriflcationis in Jerusalem Ghristus
quidem adprandium, quia diespaschaleserant, dies in templo offerri potuit, si stalim, ut magi recesse-
dequibusipse dixerat: c Non possunt jejunare flhi runt in iEgypluffl fugiens abiit, aut fortasse tandiu
sponsi, quandiu cum illis est sponsus (Matth.ix, magi in JSgyplo morali siint, ~donecsimul- cuiri
13). > Talibas enim diebus non semel, sed tota die, T^puero et malre ejus Joseph de Jerusblem post pu-
si fieri possel Christi conviviis interesse, et spiritua- rificalionem reverlerelur? Sed melius mihi videtur
libus cibisrefici debuissentChrisli fideles.Cum autein es.se, ut slc dicatur: Qui cum recessissent, aliquo
prandissent, interrogavit Dominus Petrum, et ter post lempore evoluto , et omnibus",'quae secuii-'
inleirogavil an eum diligerej. Quo interroganle, et dum^$@|, legem debebantur explelis. Ecce ungelus>
ler simiiiter respondente : Domine, tu scis, quia amo Domini apparuit in somnisJoseph, dicens: Surge, et
te. Ait: Pcisce agnos meos, pasce oves meas. Prius accipe puerum, et mattein ejus, et fuge in JSgyptum^
agnos, deinde oves ei tomuiisit, quia, uon solum Adhuc enim oinnia quiela erant: adhuc llerodes
pastorem, sed pastorum pastorem eum constiluit. magos exspeclans nondum sui cordis malitiamfeve--
Pascit igitur Petrus agnos, pascit et oves, pascit labat. Unde et secure vaduntin Jerusalem, ut legis.
fiiios, pascil el matres, regit et subditos et prajlalos. mandata perficiant. Inde vero in /Egyplum fugere
Omnium igilur paslor est, quia pr*ter agnos et oves jubentiir, uhi Abraham, el lacob, et fllii israel_
in Ecclesia nihil est, nihil inquam, quod suls paslo- peregiinaii sunt. Hoe enim propheta prsetiixerat,
ribusGlirislus comhiiserit. Ecce Pelius, qui ler ne- dicens : < Ecce Dominus ascendet super nubem-
gaveral, ter Do'.ninumse amare rcspondit; quatentis levcm, ct ingiedietur JSgyplum, et corruent omnis
763 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 76£
simulacra ejus (Isa. xxix, 1). » Nubes enim.levis, A fore pufamus, sed timore peceandi et visibiles, e^
et nullius corriiplionis pondere gravis esl virgo invisibiles hostes lugere debemus. Quare autem
Maria, qtia_in _Egyplum Christum porlavil; ut htx Christus in ./Egyptumfugerit,evangelista subinferens
in lenebris luceret, el populusqui in lenebris sedebat ait: Ut adimpleretur, quod diclum est a Dominoper
lucemviderel. Sunt eliam qui ad litleram inlelligere ptophelam dicentem: ExMgypto vocavifiliummeum:
velint, ui Christo Domino.Egyplum ingresso, mox Si enim in jEgyptum non isset, ex îgypto vocari
omnia simulaera corruissenl. Hanc autem Christi non potuisset. Sic igitur impleta est prophelia, et
perseculionem Moysesin seipso signiflcaverat. Multa utilitas prophelise. Tunc Herodesvidensquod llusus
enim sunt, in quibus Moyses Christum significal: esset a magis, iralus est valde, el mitlens, occidit
sicul enim Moyses a Pharaone, ita et Christus ab omnes pueros qni eranl in Belhlehem, el in omnibus
Herode persecutionem passus est; etsicut infantes finibusejus a bimaluet infra, secundum lempusquod
propler Christum in Judaea occisi sunt, ita et in exquisierat a tnagis. Quoniamenim Herodes prophe-
_Egypio propter Moysem in flumine necati sunt. larum oraculo in Belhlehem nascilurum Christum'
Narrat enim Josephus quemdam sacerdolem et ma- audieral, ideo omnes pueros, qui erant in Belhlehemr
gum Êgypliorum prophetasse, qula de Hebraeorum et in emnibus finibus ejus occidit, ut quia unum
gente lalis homo nasciturus essei, qui lolam illam B invenire non polerat, unum simul cum ca_lerisinler-
terram perderedebuisset; unde et Pharaoni consi- ficeret. Sed quare a bimatu el inlra? Quia secundum
lium dedit ul omnes Hebrseorum infantes inlerfice- magornm responsionem, Christum hujus aetatis esse
rentur. Prsecipit igitur Pliarao ut flebraeorum ma- sciebal. Prseoccupatus enim aliis negotiis, cum jaot
sculos inlerficerenl et feminas reservarent. Hoc pene duo anni transiissent, et magi ad eum non
ahtem ideo faciebal ut ille unus, qui quserebalur vel reverterenlur.se illusum esse inlelligens, valde irulus
sic inter alios occidi potuisset. Eadem autem iiilen- omnes hos pueros occidere jussit (1648)? Tunc-
tio fuit el Herodis, qui quoniam Christum invenire impletum esl, quod diclum est per Jeremiam pro, hc-
non poterat, lot millia puerorum interfici jussit. Illis tam, dicentem: Voxin Rama audita est, ploiatus el
autem diebus natus est Moyses,de quo longa historia ululalus mullus, Rachel plorans filios suos, et noluii
scribilur, quomodoa parentibus occultalus, quomodo consolari, quia non sunl. Rama enim inlerpretatur
in fluvium missus, quomodo a filia Pharaonis de excelsa.Illa igilur vox audiiur in Rama, qusemultunv
aqua susceplus, el in filium adoptatus fuerit, quo- exallata prse sua magnitudine longelaleque diffundi-
modo etiam ipsa puella de manibus illius impii lur. 392 Multusenim ploratus, multusque ululalus
sacerdolis, qui etim occidere conalus fucrat, eum ibi erat, ubi lot malres, lol parentes, tol homines
liberaveril; quando, ut praediclus historiographus " utriusque sexus, visa tanta crudelitate, etiamsi vel-
uarrat.jde capile Pharaonis ludens in infanlia coro-, lent, voees cohibere non poteranl. Quare aulem
na«i ejecit. Haecaulem Moyses ideo forlasse praeter- Rachel fllios suos plorare dicilur, cum ulique non
misit, ne suum praeconium scribere viderelur. filii Rachel, quanluin ad lilleram, sed filiiLiaesuroris
Verumlamen postea in Pharaone et in exercitu ejus ejus omnes isti fuerunt? Judas enim non Rachel,
complelum vidit; quod-tunc infans, et inscius agebat, sed Liaefilius fuit, in cujus tribu haec caedes tam
significahatur. Sequitur : Qui cousurgens accepit "immensa facla est. Sed quia Rachel interprelalur
puerum, el malrem ejus nocte, et recessit inJEgyptum, ovis, et significat sanctam Ecclesiam, quse ovinam
et erat ibi usqite ad obilum Herodis. Eece fugit Chri- simplicitalem imitalur, nou immerilo filii Rachel'
stus, ei in nocle fugit, utfuga, quae per se difficilis esse dicuntur, qui quasi agni innocenles, et sine
esl, noclis obscurilate difliciliorfial. Si ergo Christus vocejugulanlur.Denique cujus filii stint agni? Nonne-
fugit Herodem, quanlo magis nos diabolum et mem- ovis? Sunl igitur flliiRachel; siquidem illaest ovis,
bra ejus fugere oportel? Nulla itineris difficullale et isli sunt agni. Plorat aulem Rachel, id est S. Ec-
terreamur, quia melius est duro labore faligari, clesia usque hodie filios suos, quia quamvis ad
quam ab hoslibus necari : < Arcla enim et angusla JJ requiem eos ire intelligat, dolel tamen, ijuia corpo-
via esl, quse ducil ad vitam (Matth. vn, 14). > Ve- raliter ab ea separanlur. Sic aulem dolebanl et illi,
rumtamen nec semper est fugiendum, nec semper quibus Dominus ait: < Et vos ruinc quidem tristi-
est resislendum;sed pro lemporis qualitale, et hoc, liam habelis; iterum autem videbo vos, ei gaudebil
et illud lieri oporleu Nam et sancli aliquando fugie- cor veslrum (Joan. xvi, 22). > Et quamvis multo
bant, aliquando hoslibus sponte occurrebant. Ipse melius, quam fnerini, sinl (siquidem jam nunc cuin
quoque Salvalor nosler, qui nos de civilate in civi- Dco sunl), ad tempus tamen consolationem non
lat.m fugere praecepit, cum et ipse si vellel, fugere recipit, quoniam in hac vila non sunt. Supplend*
poluisset, sponte sua tempore passionis hostibus sunl enim Scripturae, ubi ad intel'igentiam aliquid
occurril, Non igitur limore mortis, si jusiam et ulilem deesl. Quis enim intelligat: Notuil ccnsolari, quia
(1648) Videlur S. Bruno velerum quorumdam juxla verisimiliorem Evangelii Matihaei senûni,
Pairum, Origeuis nempe, Eusebii Caesariensis el edicium illtid paulo posl Nalaleui Domini ab imma-
Epiphanii sectilus opinionem de caede puerorum ab nissim.orege promulgaltim fuisse. Vid. Nalal. Alex.
Hciode nonnisi posl bienuium a Cbristi ortu impe- tom. III Hist. eccl., dissert. 2.
XHla; sed longe plurcs suni scriptores docentes,
765 HQMILLE. — IIOMIL.XVI. ~C6
ncn sunt, nisi aliquid addatur? Tale quid el ibi A smum, sed iliam qua_ fil posl baplismum.,Jordani.'»
invenies, ubl de Domino dicitur, quod < videns cnim baptismum significal, in quo Dominus baptiza-
civilatem flevit super illam, dicens, quia si cogno- tas esl, qui veri naplismi principitim et formamdedil.
visses et lu (Luc. xix, 41). > Quis enim intelligere Et iila igitur circumcisio quae fit antebaptismum, et
valeat, quid significet < el tu, >nisi aliquid additum ilIaqusefilposlbaptismum,po3nitentiamsigriih'cal.So~
fuerit? Potest aulem et sic intelligi quod dicilur : lcbanl enim sancli hisqui baptizandi eranl pcenileu-
Rachel plorans filios suos noluil consolari, quia non tiam imponere; el illa quidem erat prima circumcisio.
«Mnf.SanctanamquematerEcclesia quamvis multum 393 <Juid est enim circumcisio, nisi viliorum et
de ftliorum suorum nece, durisque cruciatibus peccatorum abscissio?Poslquam vero baptizati suni,
lugeat, tamen consolationemnon recipit, quia non id est priusquam Jordanem transierunt (baplizari
sunt in tali evenlu dandse, vel suscipiendse conso- enim hoc est transire), Hinc secunda -circumcisio
(ationes: ubi enim lsetitia_vincitlacrymas, el gloria sequilur. Sed quare secunda? Toties enim circum-
passionem ibi eonsolatio necessaria non est: magis cidiiur homo, quolies post peccatum ad poenilen-
enim laelandumesl de illa vila quam sancti merue- tiam redit. Qui si nunquam peccaret, nunquam
runt, quam de ista sit dolendum quam amiserunt. po'st baplismum, vel circumcisione, vel pcenilenlja
Quid est enim haec vita ad comparationem illius B Indigeret. Quoniam autem nisi per Cbristuni pec-
vitse?Et Dominusail: < Qui amat animam suam, cata tolluntur, ipse enim esl Agnus Dei,qui toliit
perdet eam, et qui perdiderit animam suam propler peccala mundi; ideo cullris lapideis circumcisio
me, inveniet eam (Malth. x, 38). > Denique cur fieri jubetur ; quoniam sicut Apostolus ait: < Pelra
aliunde quaerat consolaliones ille,,qui plenus'est autem erarChrrstus (/ Cor. xv, 4): > — <Beatus
consolalionibus?Illis enim consolatio est necessaria, enim, qui tenebit, et allidel parvelos suos usque
qui illos tugcnt, 3e quibus bonam spem habere non ad petram (Psal. cxxxvi, 9). > Sed quare comple-
possunl. De martyribus Chrisll nos bonam spem tis oclo diebus circumcisus est Dominus? <_uare
habentes confidimusperfectam ex illisconsolationem "etiam octava die fiebat circumcisio ? Oclava namque
habituros, per ^raliam ejusdem Jesu Chrisli, qui dies ipsa est quaeprima. Ipsa est aulem quaeDomi-
cum Palre, et Spirilu sanclo vivit, et regnat Deus nica voeatur. Ipsa die mundus coepit, ipsa Christus
in-sseculasaeculorum.Amen. a mortuis resurrexit, Ipsa Spirilum sanctum apo-
HOMILIAXV. stolisdedit, et ipsauliima et universalisresurre-
IN CIRGUMCISIONE LOMINI. ctio fiet. Et luuc qnidem perfecle circnmcidetur
ADMONITIO.—Nulla estdiscrepanlia inlerMarchesium, ' omnis homo, quia tunc omnibus vitiis abscissis
hujus homiliaeeditorem, et codices Laurentianum C mundus et purus _a peccalo, qualis initio crealus
elSigninum; eodem enim modo incipit eodemque est, talis ad vitam ducelur aeternam. Sequilur, et
desinil. Nos hic non totam homiliam transcribi-
Inus, ex Marchesio lom. II, pag. 15, cum pars vocatum est nomen ejus Jesus , quod vocalum esl qfi
major in comment. Evangelii Lue, sub num. 8 angelo, priusquam in utero conciperelur. Jesus enim
legi possit, sed additamentum lccloribus tradimus, Salvator interprelatur. De hoc enim salulari Jacob
quod incipil post illa verba ulterius inutiiiler vul-
nerarent. palriarcha dicebat: < Salulare liium exspeclabo. •
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM(XI,2i). Domine (Gen. XLIX, 18); > ideo et Joseph , quj
In illo lempore,postquam comummaiisunt dies oclo, Christum significabat Salvalor iEgypli a Pharaone
ut circumciderelur puer, vocalum est notnen ejus vocalus e»i. Multa sunt enim, in quibus Joseph
Jesus, quod vocalum est ab angelo, priusquam in Chrislum significahat. Fuit -enini el ipse oviura
ulero concipereiuf. Et reliqua. paslor; inde"Cohsiliovendilus a fratribus adoratur;
Haec est igitur sancla circumcisio, de qua ad ipse inler principes loquebatur sapienliam, ipse
Josue Dominusait: < Fac libi cultros Iapideos, et tolam _Egyptum a fame Iiberavit et sua sapientia
circunicide secundo filios Israel (Josue v, 2). > Et salvavit, etc,
paulo post: Haecest igitur causa secundaecircum- HOMILIAXVI.
cisionis, quia populus qui per quadraginla annos in IN DIEEPIPHANI_CDOMINI.
deserto natus fuerat, circumcisus non erat. Quare ADMOMTIO. — Tam in editionibus quam in codici-
ergo seeunda circumcisio dicitur, vel quare secundo bus mss., haec, quoehomilia nuncupaltir, expo-
circumciduntur qui prius circumcisi non erant? silio esl ejusdem S. Brunonis in hoc evangelium,
Secundus enim ad primum referlur, neque sine faclaque cum ea collaiione , ne unum quidem
verbum omissum est, aut immulatiim; qnarehic
primo secundus dici polest. Sit igilur prima cir- rursum exhibere supervacaneum.ducimus, cuin
cumcisio carnalis, secunda spirilualis. Prima Ju- lectores in commenl. Malth. num. 3, comparare
daeorum, secunda Chrislianorum. Prima - eorum, possunt. Ex adventu magorum ad praesepeDomini
probaverat anle S. Maximus Taurinen. "vocatio-
qui Jordauem transierunt; secnnda eorum, <jui nem gentium ad fidem Christi. Vid. hom. 3,-de
Jordanem non transierunt. Populus enim iste, qui Epiph., pag. 54, elc.
in deserto natus fueral, de quo modo dicilur, ut LECTIO S. L.VANGELIISECUNDUM MAlTn/EUM (ll, 1).
. secundo circumcidalur, tunc prius circumcisus est, Cum natus essel Jesus in BelhlehemJuda in diebus
-postquam Jordanem transivil; quoniam non iilam Herodis regis, ecce magi ab oriente vnerunt, elc.
ci.rcumtisionem significabat, quse fit ante bapti- Et rcliqua.
S. BRUNOMS EPlSCOPl SJGNIENSIS - ?6g
767
h,c. : Noneuim vacat a mysleiio, quotl B. Virgo A HOMILIAXX.
Jlaria. DOMIMCA IV POSTEPIFIIAMAM.
Des.: Haecvia in patiiam reducit. ^ BiiOMTio.—Nonnisi addilionem liic exscribimus
HOMILIA XVH. quam praebet Maichesius tom. II, pag. 21 in fine
BOMINICA 1 POSTEPIPHANIAM._ homilia., cumsupeiior pars lola sit in commenl.'
; in Matlh. mim. 27, c. S.. Incipilergo addiiio posi
—
ADMONITJO. Qnod supra diximus de prsecedenti illa veiba : Ciyws vocem audivil, et limuit,
homilia, quaetota legilur in commeritario Evan- Inc.: Quid enim navicula, nisi Ecclesia? Quid
repeti polest; cum paucis ad-
' gelii, inidem de hac eadem
ditis principio Iectio habealur. Vid. mare, nisi mttndus ?
comment. in Lucam c. u; codices Signinus et - Add.: Sed qttare dictlis, homines: Qualis est hiej
Xanrent. plenissime concordanl.
LECTIOS. EVAAGELII -SECUNDUM LCCAM(111, 41). Similem ei quaeritis, qui similem non habel. Verum-
ijiim factus essel Jesus annorum duodecim, ascen- lamen vultis scire qualis est ? Scio quia vullis ; au-
denlibusillis Hietosohjmam secundum consueludineni dile ergo : Qualis Paler, lalis Filius, lalis Spin-
diei festi, elc. ius sanctus. Ecce talis esl, nullus alius lalis. Sed
lnc.: Religiosi parenles per singulos annos ibant •quid mirum si venli ei obediunt, qui eos feeit, qui-
jn Jerusalem, etc. eos creavit; < qui producil venlos de thesauris
jDes.: Sed secundum hurnanitatem , qua_ nobis suis (Psal. cxxxiv, 7). > Quod quidem qualiterfiat,
similis facljis est. 'nulli hominumad plenum revelalum pulo. Qnaiuor
L (l
"" ' sunt mundi partes, et venti,qui inde veniunt^
394 ITOMILIAXVHI.
" quibtis in marl, el in lerra, et in aeire non parvam
'DOMIMCA II TOSTErlPIIAMAM. . <Deusexercel poleslaiem; ipsi cnim danl pluviam
AIIMCNITIO.—Quidhac de homilia observaiidnm 'ct
sil, infra* adnolabirous. Inierhn eompertum iia- tempestaies, ipsi fugant imbes el dant serenita-
beatur, quod de ea testimoniuni praibent eodices les; ideOque non immerito omnes hujus s_.culj po-
Casinensis, Laurentianus et Signinus; quare non tentes signiflcant. Unde Daniel se quatuor coeli ven-
videlur, quo litulo editor Eusebii Emiseni usur- tos vidisse dicit, qui pugnabanl in mari magno.
paveril. Unde el per Salomonem Domiuus ait: < Surge,
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM JOANNEM (XI , 1). aqtulo, el veni, ausier,-pcifla horlum meum_ ct
Nuplim facloJsunl in Cana Galilmm, et eral Mater Xliienlaromala illius(Can.. IV, 16). s Hichorlus, ct
Jcsu ibi, etc' Iiaecnavicula idem sunt, venti autem et hic, el ibi
Inc. : Has nuptias die tertia evangelisia faclas -. idem siguificant. Et quidem hocin horlo.mulia
fuisse narrat. Quod qualiter ad lilleram intelligen- suia arhorum genera, multae floruin et aromaium
dum sil, in illo comtnenlario exposuimus, de quo specles. In hoc inler rosas martyres, inier lilia eon-
isia sumpta siinl. Qualiter autem spiritualiter imel- fessores et virgiues requieseunt. Ilic esl liorius
Iigi debeat, audiamus. Prima namque dies secun- conclusus et fons signatus; hic horlus tutissimus,
di.m legem, secunda sub lege, tertia sub gratia. sauctorum sanclissimus. qui uon caretliliis, neque
Hac aulem die tertia, hoc tertio incarnaiionis tem- rosis,nec privantur arbores suis pomis, ihi fons
pore, etc. dulcissimi est saporis. Nunc veniorum flamina ly-
(His pro homilim exoidio pra>missis, 'totam adne- r-annorum agmina perlurbant et \entilant 395 cam
ctil S. Btitno Eiangelii exposilwnenr', qum sub nuni. Jfurore, coelum
pelunl marjyres cum honore, delecla-
5, pag. 216, conlmetur, cl pauca tanlum addil pro 4ur Domintis in odore. Et de aquilone quidem scri-
explanalione quaitm liydrice.) ptum cst: i Ab aquilone pandentur mala super omnes
Des.: Cbrisli gloria manifeslalur, et credenlium habitatores terj'ae
{Jer. i, 14). > De auslro -vero :
Tides augelur. « Deus ab austro veniel (Hdbac. uir6). >Perillum
HOMILIA XIX. igilur adversa , per hunc autem prospera figuran-
DOMINICA TERTIAPOSTEPIPHANIAM. -j (~tur. Dicitigitur Dominus: Surge aquilo, recede, tla
ADMONITIO. — Ne jam vulgatis-rebusedilio augealur locum , qutesce _ noli pertubare horium meum, ve-
!ia?cnostra, dicimns in eoinmentario super Evang. niat
secundum Mall!ia_um, pag. 4i, tolam hanc homi- auster, veniat pax el securitas, vcniaiit
liam habere posse lectoies. Supposita jam fuerat prospera, diu exspeciata, et fiat traaquillitas nia-
- Emiseno conlra fulem codicum supra nicmorato- giia.
Ttini. Eam edidit Marchesius tom. II, pag. 19; sed IIOMILIA XX!. _ .
penitus rejicimus qtioddam fragmeotiim ab ho-
milia alienum ab aliquo imperito librajio addi- IN PURIFICATJOIvE S. MARIJE VIRGINIS.
lum. ADMOKITIO. — Cum in commeniario in Lucam num.
LLCTIOS. EVANGELH SECUNDUM M\TTHXUM (VIH,1). 9, roajor homiliaelnijtispars conliiiea_Lur,reliquum
Cum descendrsset Jesus de monle, seculm sunl eum ejusdem hic lefene curavimus. De eak teslimo-
nium praebenl codices Signinus, Laurenlianus el
'iirbm multm. El reliqua. Ga.inensis ubi est homilia 23; quaie nihili fa-
Inc. : Cum, inquii, descendisset Jesns de monte, cienda est cdilio Emiseni in qua ei supponitur,,
ivbi octo bealitudines, eic. - LECTIOS. EVA-I&ELH SECHNDUM LUCAM (H, 22).
Des.: Diiqs passeres ofi>rat, et corpus, el animani Poslquain impleti sunt dies puigaiioms ejus, secun-
Deo reddat. dutn legcm iloysi, 1<ilemnl illutn in Jenuatem, «f
ftin HOMILI.E. — HOMIL. XXII. - , 770
sislerenteumDomhw , sicul saiplum esl 'injeje Do- A Gca.nr. Kisi igitur bane liliarn parere desistat et ad
mini. Et reliqua. - _ Chrisii fidem^se lolam converial, nunquam mun-
Scriplum est enim in lege Moysi; qtiod muliet\ dabitur Synagoga. Dantur autcmêi sexaginta et
quw suscepto semine pepererit masculutn, immunda sex dies ad purgalionem, per quos -omnes dies usque
eritseptem diebus, el die octava citcumcidelur infan- ad sa?culi consummationem intelligere possumus;
lulus : ipsa vero triginla tribus diebus manebit in hic enim numerus totus ex senariis constat, in sex
sauguinepurgationis sum. Omnesancium non langet, diebus eliam ipsis Judaefs operari licet; neque enini
nec inyiedietur sancluaiium, donec impleaniur dies in sex dies Sabbatum conlinetur. JShilla igitur erit
purgalionis ejus. Hac enim lege beala virgo,Maria excusalio, -si in his sexaginta et sex dicbus purifi-
non tenetur, quae niillo suscepto semine virgo cqn- caii non fuerint. Quamvis autcm purgaiionis dies
cepit, virgo peperit, clausa ante parlum, clausa in ad bealamMariamVirginem non periinerent, exspe--
partu, et post partum clausa permansit. Ad cujus etavjt et ipsa, etc.
distinctionem Moyses non simpliciier dixit: mulier _ (Hic finh addilionis; reliqua usque ad homiliai
qnae pepererit masctihim; sed cum additamento, conclusionem ex commenlario mutuaia reperiuntur.)
qum susceplo semine masculum pepeierit, immunda ' ' '39® HOMILIAXXII.
eiil septem diebus. < B ",: • DOMINICA 1NSEPTUAGESIMA. - ~
(Hic conlinuaiionem eommenlarii h} Evangelium
hac alia addilione intercipil homiliw exarator, quw *ADMONITIO, —' Studium'quo S. episcopnsSigniensis
ila esl.) pascendi gregem snum eoeleslibus docuinentis in-
. ; = cendcbatur, eum ad ampliorem,jqna in comment.
Spirilualiter autem_mulier isla Synagoga esse in JMalth. num. 82, fecerat, explaiialionem exor-
videlur, quse divinse legis semine suscepto, tolies nandam adduxil. Nos ut commode lectoribus pa-
masculum pariebat, quotiesbonunvaliqtiodagebat: quod Marchesius addidit pag. 23 exscripsi-
' "teai, omissa
mus, extrema parle, eodem in-comment.
masculus enirn filius bonum opus esl, et quamvis „ legenda.^Consensumhabennis codiCumCasinensis,
masculum peperisset et mullos boni -operis filios « Laureniiani et Siguini quibus supposilionenrEmi-
genuisset; tamen scptem diebus immunda erat. seno laetainTienitus diluimus, ete.
Septem enim illi dies omne illud lemporis spalium , LECTIO S. EVAKGELH SECUNDUM MATTH_EUM (XX,1).
significant, quod fuil a Moyse usque ad Christi in- Jn ilio lempote dixil Jesus discipulis suis : Simile est
carnationem, ilia enim hebdomada natus estâgnus, pegnum cmlotumJiomini palrifamilias, qui exiit pnmo
qui tollit peccala mundi, de quo scriplum est: s Qui mane conducete opetarios in vineam suam. Ei reli-
dilexit nos, et lavit nos a peccalis noslris in san- qua. -
guine suo(kpoc, i, 5). rVerumlamen quamvis septi- <C Conditor humani generis Dominus noster Jesus
mana finita esset cl quamvis Christus natus esset, Christus modo superius proposuil, dicens ; Mulli
nondum lamen Synagoga penilus mundala eral, erunl novissimipiiini, el primi novissimi. (1649) Ilanc
quia Christi sanguis nondum ftisus erat. Mansit autem prepositionem qiiid importet, sequentia mon-
jgiltir adhuc trigiuta diebus in sanguine purifica- slrabunt. Ad banc enim speclat toia subsequens
iionis suae. Exspeetavil diem, imo annum trigesi- similitudo; unde et in eonclusione dicitur : sic eiunt
mum tertium. Ipso euim anno immolalus cst Chri- novisshni pnmi, et pi imi novissimi. Quod quideni si
slus, sine cujus sanguine riiundus mundari el lavari de muiidi aetatibus inl.Iligamr, non \ideo quaiiler
non potuit. Quod autem dies pro anno ponalur, in primi sinl novissimi, vel, novissimi primi. Primi
Ezcchieleinvenies; ubi dicit: <Diempro anno, diem eiiim fuerunt palriarchse, el prophet.e, et cseteri
pronnno, iili hominis, dedi tibi (Ezech. iv, 6)._> prioris lestamenti ad vitam pra.destinaii: novissimi
Quare amem infans circumcidatur, valde notum autem nos sumus, de quibus Joannes ail : < FiHoIi,
est, sed qtiare die octavp dicendum esl. Octava enim novissima hora est (Joan. n, 18). > El Apostolus
diesjpsa est quse et prima; In hac cniin mundus ail: < Nos sumus, in quos firies saeculorum devene-
coepil, Clirisius surrexit, in hac el universalis restir- runt (I Cor. \, 11). > Et isti quidem sicut lempore
rectio fiet. Tunc atitem non solum circumcisl, sed " primi fuerunl; ita et primi denarium susceperuiit.
-tjmnibiis ab eis peccatis abscissis, mundi et imma- Hos enim stalim post passionem suam Christns Do-
culati selernumnomen sancti suscipient et haeredi- minusapoenis eripiens, in gloriam inlrodu.it. Apo-
taiem. Et hsec quidem de filio masctilo dicta sui'1. slolus quoque ait : < Quia nos qui vivimus, qui
bin autein leminam peperisset, jnimunda eral dua- residui sumus, non prse\eniemus cos, qui dorniii'-
bus hebdomadibus, et sexagmta et sex diebus ma- rtint, quoniam ipse Dominus in jussu, et in voce
nebal in sanguine purificationis stiae. Tolies enim archangeli, et in luba Dei descendet de coelo, et
Synagoga feminam parii, quolies iiiiquitatem ope- mortui qui in Chiisio sui>l resurgent primi, deinde
ratur; pro hac auiem filia duabus hebdomadibus est nos qui vivimus, qui relmquimur, simul rapieniui;
immunda. una videlicel anleChrisli incarnationem, cum illis in nubibus obviam Domino (I Thess. iv,
aliera vero post £Iirisii incarnaiionem. Per has 15). > Quomodo ergo sunt novissimi primi?Nune
duas hebdomadas lolum hoc, ei illud tempus signi- aulem ipsam parabolam audiamus : Simtle csl re-
(1649) Hic incipii expositio S. Bruuonis in bunc Evarigelii S. Matlhaji, locum pag. 93, ", i.
7T4 S. BRUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 772
gnum coelommhomini patrifainilias, qui exiit primo .A magisque diffieiles aquilonis. Inlrant autem per
mane conducere operarios in vineam suam. Hoc tale porlas auslrales juvenes et senes, qui sexla et
est, ac sidicerel ^ Sic fit in regno^co.lorum, sicut nona hora in vinea Domini laborare cceperunt. Por-
fecit in vinea paterfamilias, in quam ipse primo tas aulem aquilonis ideo angustas el difGciles esse
mane exiens operarios conduxil. Regnum coelorum diximus, quia multa impedimenta illis fiunt, qoi
Ecclesia est. Paterfamilias Christus Dominus no- per eas intrare debent. Sed quid mirum cum ad
ster; ejusaulem et angeli, el homines sunt. Magna aquilonem sedem suam diabolus posueril el ab
quidem est familia, quia magnus est palerfamUise. aquilone pandantur niala super omnes habitatores
Venil aulem isle palerfamilias, ul conduceret ope- terrae? Miseri adolescentes, qui aquilonis flalibus
rarios in vineam suam; vinea enim DominiSabaolh rigescunt; miseri, quos diabolus perflal et venlilal:
domus Israel est. Vinea Dei Ecclesia est, extra beati, qui hanc selatem sine naufragio transire po-
quam qui laborat mercedem non recipit, in qua qui luertinl. Inde est enim, quod Salomonait: < Laelare,
laborat denariurrisuseipit;isteenim denariusremu- juvenis, in adolescentia lua (Eccli. xi, 9). >Hoc au-
neratio est seternse bealitudinis; ideo unus denarius tem illis juveiiibus dicilur, qui sic in adolescenlia
omnibus datur; unus primis, et unus novissimis. Et vixerunt, ui de juventute non erubcscant. Idem quo*
alii quidem primo mane lalorare incipiunt, alii -B que Salomon difficile sibi dicil cognoscere viam
vero circa horam terliam, alii autem circa sextam Iiominis in adolescentia sna. Hinc est enim quod
et nonam boram, alii quoque circa horam undeci- per Isaiam prophetam (xxi, 15) his, qui habitant in
mam. Hoc esl enim, quod ait: Conventione\aulem terra atislri, Dominus prsecepit, ut cum pane et
facla cum operariis ex denario diurno, misil eos in aqua occurrerent illis, qui veniebanl de lerra aqui-
vineam suam. El egressus circa horam lerliam vidit Ionis' el fugiebanl de captivitate Babylonis; fugie-
alios stantes in foro oiiosos, el dixit illis : ite et vos banl enim a facie gladii imminenlis, a facic arcus
in vineam meam, el quod juslum est dabo vobis. Illi extenli el a facie gravispericuli. Talibus igitur cum
autem abieiunt, Iterumexiit circa sextam et nonam cibo, ct polu spirituali occurrere debemus, quos
Iwram, et fecit simililer. Circa undecimam vero exiit, diabolum persequenlem fugere el per pceniientiam
el invent alios slanles, et dicil illis : Quid hic slatis ad Ecclesiam redire videmus. ~Sed quid dicemus de
lota die oliosi') Dicunl illi, quia nemo nos conduxit; Illis impedimenlis, quae in ipso portarum inlroitu,
dicit illis, ite el vos in vineam meam. Primo namque cl cum jam seevasisse putant, adolescentes patiun-
mane in vinea Dei laborare veniunl, qui in adole- tur? Dicit enim Ezechiel propheta : < Coriverli nie
scenlia servire incipiunt. Veniunt etiam et illi circa ad porlam, quaerespicilad aquilonem, et ecce mu-
sextam et nonam horam, qui vel in juventule, vel' C Jieres sedebant ibi plangenles Adonidem (Ezech.
in senecttile ad poeniientiam cqnverlunlur. Unde- vm, 14). > Vide igitur, quia in porla aquilonis se-
cima vero bora iila est, <jusein qualibet setate fini denl meretrices Veneris, luxuriaeque amores plan-
appropinqual et morti proxima est. Hanc enim genles, et amaloriaearminacomponentes. flaec sunt
horam non solum juvenes et senes, verum etiam equidem, et similia, quibus adolescentes impediun-
pueri habenl. In bac igilur hora laborare incipil et itir, ne in vinea Dei laborare, et lemplum inlrarc, et
ille, qui in decrcpita aetale, et ille, qui in gravi in- orare \alcant. Quare merito sacri canones, nisi
firmilate ex loto eorde ad Deum converlitur. « Pec- transaeta hac aelaie, episcooos et saceidotes fleii
cator enim quacunque hora conversus fuerit et inlerdicunl.
ingemuerit, \ita vhet et non morieiur (Ezech. (Reliquum homilim iisdem veibis legete quisque
xvxiii, 16). > Converlaturigitur, vel undecima hora poieiit in commenlaiio supet hunc Mallhmi locum.)
converlalur, vel in ultimo vilse lermino, qui prius HOMILIAXXIII.
otiosus in bono et in malo sollicitus fuit. Nam et DOMINICA IN SEXAGESIMA.
ipse si voluerit el si conversus fuerii, vel si ad ADMONITIO. — Quamvis S. Bruno paraboiam hanc
librum Iaborare coeperil, simul cjim aliis mercedem
TJ in commenl. super capiu \m. Malthiei, num. 52,
accipiet et denarium (1650). Has aulem horarum, copiose illustiassel, ea<te.i. in Lucae cap. VIIIre-
sive aetatum distincliones illae quoque illius templi currenle, aliam proiulu inierpretationem, qua ne
careant lectoies, eam a Marchesio lom. II, p. 24,
in
portae significare videntur, de quibus Ajiocalypsi ernimus et hic relalam exhibemus. Exsiat enim
Joannes apostolus ait : « Ab oriente portse tres, ab in codd. Laurenliano, Casineusi et Signino, cum
aquilone porlse tres, a meridie 397 porla. tres, ab quibus facta collatione perfecle concordat.
occasu porla. tres (Apoc. xxi, 13). > Templum igi- LECTIOS. EVANGELII -SECUNDUM LUCAM (VIII, 5).
lur et vinea idem significant : sancta namque Ec- In illo lempore cum turba pluiima convcniret, el de
clesia et vinea nobis est, in qua laboramus, et tem- civilalibus properarent aa Jesum, dixit per similitu-
plum in quo oramus. ln hanc enim vineam et in dinem : Exiil qui seminat seminate semen suum. Et
hoc templum pueri u infantes et primo mane, et reliqua.
per poilas orienlis ingrediunlur. Adolescentes au- Mulla lurba sequebalur Jesum, mulli undique
lem inlrant hora terlia, et per angustas portas conveniebant, multi de civitalibus ad eum propera-
1 (i650) Huc usque ustts est S. Brtino commenl. in Malih., post quem addil qtioesequuniur.
773 HOSIILJ/E. — HOMIL. XXII5. 774
Lanl, qui cjus verba audire, lpsum et miracula quae A cilissime a memoria dilabatur. Videte ne sitis terfa
laciebat, videre desiderabant. Cum ûtem ad eum petrosa, in qua verbi Dei semen radices figere non»
omnes confluerenl, dixilper simililudinem. In para- valel, quia viliis et dhiiiis. carnisque vohiptalibiis,
bolis_enimloquebatur Dominus, el sine parabolis non quse per spinas significantur, comprimilur et suflb-
loquebatur eis. Unde el per Prophetam dixil: <Ape- catur. Bene autem per spinas hsec significanlur,
riam in parabolis os meum, loquar proppsiliones ab qiiouiam si carni mollia el suavia sunt, animam
initio (Psal. LXXVII , 2). > Nunc autem ipsam para- lamen vulneiant et affligunl. Illi aulem sunt bona
bolam, vel simililudinem audiamus. Exiit, inquit, lerra, qui in corde bono et oplimo audienles verbum
qui seminat seminare semen suum, et dum seminat, retinent, et non solum audiunl el relinent, vertim
aliud cecidilsecus viam, et conculcalum est, et volu- etiam operanlur et patienlia. fruclus afferunt.
cres cieli comedefunt illud; el aliud eecidil super < Non enim auditores legis jusli sunt apud Deum,
pelram, el natum aruit, quia non habebat humorem, sed factores legis juslificabuntur (Rom. u, 13). >
et aliud cecidil inter spinas, et simul exorlm spinm Unde scriplum est : < Intellectus bonus omnibus
sujfocaverunlillud, 4t aliud cecidil in terram bonam, facienlibus eum (Psal. cx, 10). > Et beatus Joanncs
et ortum fecit fruclum cenluplum. Hmc dicens clama- in Apocalypsi : t Beatus qui legit et qui audit verba
bat, qui habel aures audiendi, audiat. Nonsine causa B prophetise hujus, et serval ea quae in ea scripla
clamabat Jesus; qui enim clamat audiri desiderat. sunl (Apoc. i, 3). > Sed nolandum est quod ait in
Merilo igitur clamat Dominus, quia pauci ibi erant corde bono et oplimo; lerra enim alia bona, alia
qui eum audirent. Audiebanl quidem ypcem, audie- melior, el alia oplima est. Unde et Mallhaeus evan-
bant et similitudinem; illud tamen non atidiebant gelisla : Semen, inquit, ceciditin lerram bonam, el
quod per illam vocem et per illam similitudinem attulil fruclum, aliud tiigesimum, et aliud sexagesi-
significabalur; unde et aures audiendi requirebat, mum, uliud cenlesimum.Bona est quse Irigesimum,
quia non aures corporis, sed polius aures cordis melior quae sexagesimum, optima quse centesimum
liunc clamorem audiunt et inlelligunt. Interrogabant fruclum affert. Si enim libenler audias verbum Dei,
aulem eutn discipuli ejus, qum esset hmc parabolai el quod audis, bene et catholice intelligas, et id
Et isti quidem nondum aures audiendi ejtis verbum quod intelligis operaris, bona terra es. Quid est
adhibuerant, quibus ipse dixit ; Vobis daium est bene.et calholice intelligere? nisi dtipliciter inte'.li-
nossemysleriumregni Dei, cmleris aulemin parabolis. gere; prius videlicet secundnm lilteram, pqsjca vero
Sed caeteris in paraholis, ut videntesnon videant, et secundum spirilualem intelligenliam. Decem,quidem
audienles non inlelligant. Hoc autem lale est ac si sunt verba legis, in quibus lota iex pendet et pro-
dicerel. ut videnles umbram non videant veriiatem, i2 phetae. Quse si dupliciter intelligamus, ad Christum
et audienles auribus corporis non 398 inlelligant usque conscendimus. Si auiem ea, quae dupliciter
auribus cordis. Hoe aulem eorum duritia el infi- idem ad lilteram, et spirilualiler inlellexerimus,
delitas facil, ut verba Dei intelligere non mereantur. per singida operemur, fiunt triginla. Bona igitur
Esl autem hmc parabola : Semen est verbum Dei. lerra, quae decem legis mandata prius ad lilleram,
Quod autem secus viam, hi sunt qui audiunl, deinde deinde vero spiritualiter intelligit, el ea, quaeinlel-
venit diabolus, el tolIU verbum de corde eorum, ne Iigit.operalur. Trigesimum ergo danlbopi conjugali,
credentes salvi fiant. Nam qui supra pelram, qui cum si .non simpliciter, ul_ Judaei, -sed dupliciler., ut
audierinl, cum gaudio suscipiunl verbum, et hi radi- Christiani, legem credunt et intelligunt, et ea, quie
ces non habent, quia ad tempus credunl, el in lem- intelligunt, operanlur et cuslodiunt. TNunc,auiem
.pore lenlalionis recedunl. Quod auleni in spinis ce- ad sexagesimum veniamus, quem continentes red-
cidil, hi sunt, qui audierunt, et a solliciludinibus, et dunt, qui tanlo conjiigatis meliores sunt, quanio liic
divitiis, et voluptalibus vilm euntes suffocantur, et numerus illtim excedit, cum lotus ille in islo duplex
non referunt fruclum. Quod aulem m teiram bonam, invenialur. Valde castilatem cuslodiuni, quam qui
hi sunl, qui in corde bono et oplimo audienles ver- solius animae conlinenliam observanl. Constal au-
bum reiinent, el fructum affetunl in palienliq. Ecce, lem sexagesimus numerus ex sex et decem, quo-
ipso Domiiio exponenle, didicimus quid sil semen-, niam sexies decem, vel dccies sex sexaginta fiunt,
quid ager, quid lerra secus viam posita, quid lerra et in decem lotam legis scientiam intelligimus,
pelrosa, quid,spinosa el <r»id bona lerra significet. quoniam, ut jam diximus, in decem legis niandatis
Semen enim est verbom Dei, multum esl semen, universa lex pendet et prophetae. In sex aulem in-
quia magnus est ager. Hoc enim semine duo magna legra operatio designalur, quia in sex solummodo
liorrea plena habemus, Novum vitlelicel et Vetus diebus omnem noslrum laborem et operationem
TestameiUum.Inde enim sumimus quidquid ubicun- eonsliluil Deus; dies namque Sabbalinon ad labo-
que seminatur. Videle ergo qualem terram huic se- rem, setl ad quielem coiistiluliis est. Rcslat nunc,
roini exhibeatis; videte nesilis illa terra, quse secus ut de his dicamus, qui fruclum centesimum Domino
vianTposila sij, cujus" semen illi mali viatores con- reddunt; cenlenarius namque numerus et secundum
culeant, qui animae male obedienli dicunt, incur- se, et secundum parles suas perfecliis est, quontem
vare, ~ul iranseamus. Hoc autem semen diabolus replicari quidem poiesl, crcsccre autem non polest;
iollit, qu.a ejus perstiasionc et decepltone fit, ut decics namque dcccm ccntum faciunt. Et dccem
'77S S. BRUNONISEPISCOPI SIGMENSIS 776
1
'quidem, et cenlum, et milie, quia non'est ubi cre- A sua passione eis Dominus nuntiaverat; si enim in-
scant, perfecti numeri dicuntur.Jlli igitur, qui per- tellexisseni, polius ad fletus el Iacrymas converte»
lecli in Ecclesia sunt, centenarium frticlum congrue rentur, quam de dignilalibus aliquid loquerentur :
salis referre intelliguntur, el de talibus quidem Do- -« Accessil igitur ad eum ,maier filiorum Zebedsei
niinus ait ^: < Si vis perfectus csse, vade, vende adorans, el peiens aliqu.d ab eo (Matth. xx, 20).»
omnia quse habes. el da pauperibus, et sequere me Mulier isla religiosa Christo, familiaris erat, etc.
(Maiih. \ix, 21). > Itemijue : < T-Jolitecogitare de (Quw sequunlur videri possunl in commenl.in cap.
craslino, et nolite solliciti esse animae vestrse, quid xx, 17, Matlh., usque aclveiba: Suorum discipulo-
.nanducelis, neque corpoii vestro quid induamini rnm pedes lavare non esl dedignatiis. Addimus au-
(Maith. vi, 25). > Tales etiam illi erant, qui dice- tetn leliquam Jwmilim parlem , ut esl in fidil. Mar-
«bant: <Eccenosreliquimus omnia, etsecuti sumus ie chesii pag. 25, quce deest in coinmentario. -* f
\Malth. xix, 25). > Soli igitur perfecti eeniesimum Haecautem in via loquebatur Dominus, his etsi-
fruclum reddunt, inter quos nec ipsaa virgines poni milibus ad sui exemplum disoipulos suos informa-
tlebent, nisi et ipsaepropter virginitatem hanc ha- bat, nee in ipso ilinere otiosus -esse volebal. Fa-
lieanl perfectionem. Sic-igilur semeh, quod cecidit clum est aulem, cum appropinquaret Jericho, qtue
1n terram bonam, allulit fructum aliud trigesimum, B nova luha interprelalur, cujus mutaMitas lanta est,
aliud sexagesimum, aliud vero centesimum. ul nunquam In eodem slalii 'permaneal. Significat
f '' r ' atitem mundum islu-m, cujus mulabililales infinitse
'399 HOMILIA XXIV. \
DOMIMCA IN sunl, ut enhiMle aliis laceamus, quis solius homi-
: i QUINeUAGESIMA. nis mutabifilales dieere valeal? Hanc aulem civila-
—
ADMOJSITIO.Eadem ralione qua superioris homilise tcm qflaliter, et quibus armis,etin quot diebus
ex Marchesio iom. II, pag. 25, fecimus,
' r copiam
hanc panter ab ipso accepimus, cum in'commen- ceperit Josue historia narral. Quod si bene intelli-
iario clesil. Sub S. Brunouis episcopi noinine gaiur eodem modo,-eisdem armis, lolidemquedie-
, iidem aIlatij_odice_ referunt. bus a Jesu Christo Dowino noslro mundus isle subju-
. LECTIO S. EVANGELH SECUNDUM LCCAM (XVIII, 51). gatur. Ettuncquidem appropinquavil Dominus Je-
iln illo tempore assumpsil Jesus duodecim disci- richo , quando factus est homo, et carnis nostrse
puhs SMS , et ,-ail illis : Ecce ascendimus Jerosoly- mulabililalem suscepit. Tunc igitur csecusisle illu-
wun, et consuinmabunlur omnia quw sciipla sunl pet minatus est, in quo mulii caeci inlelligunlur. Unde
-
piophelas de Filio hominis, etc. El reliqua. et MalihaDiisnon unum, sed duos caecosesse dicit,
- Mulla jam Gorisummala.eraut quae de Filio ho per qttos duos populos, Judaeos videlicel et genliles.
nitnis prophetae prsedixerant, mulia jam complela ^* inlelligimus. Orto namque juslitias sole, < popuhis,
erant qu<e de ejus humanitate prophetaverani, qui sedebat in tenebris vidil lucem magnam (Isa,
pauca restabauladhiic, quseillis diebus adijnplenda _x , 2). > lpse est enim, < qui illuminat omnem ho-
eranl. QUaeideo 1'uidcm suis discipulis Dominus niinem venientem in hunc mundum (Joan. i, 9). >
prsedicere voluu* utcum sua spome passum intelli- Omnes eninrcseci eranl; et quando haee Iuxappa-
gamus et' ea, quae sibi venlura erant, eum prae- ruil, vel pauci, vel nulli Illuminali eranl. Sed nun-
scisseet pia;\idisse nemo uuquam dubilaie audeat, quid etmodo C3_cinon sunt? Multt quidem capci
•Sequilur : Tradelur enim geniibus el illudclur, «_ suiit et modo. Quomodoenim caecinon sunl, qui dia-
'flagellabitur, et conspuelur, el poslquamftagellave- bolum sequunlur, el semper de \ia viliorum prcjeci-
rint, occidenleum, el die terlia resutyel,et ips pitantur. Vere utique caeci sunt, qnos diabolus
'nihit horum intellexerunt. Eral enim verbum isluc trahit. Vidisti csecos alipyando a pueris, aliquando
abscondiium ab eis et non intelligcbaiit quaedice eliam a canibus trahi: el melitis isli quidem tra-
balilur. Omnia hasc propheise praedixerant, omni: huiitur, quam illi, qui a diabolo dicuntur. Isti enim
Jiaec lieri opoiiebal, quoniam, ut fierent, ipse vo- eadunt, et surgunt: illi vero, quos diaboltistrahil
lebat. Uude el quibusd.im alibi ail: t 0 slulli e g poslquam semelin foveam praecipilaiiiur nunquam
tardi corde ad eiedeiulum in omnibus , quse locut ullerius levanlur. Csecusaulem est omnis superbus,
sunl propheiae. Nonne sic oporiuitpati Christum omnis avarus , omnis adulter el fornicaior : deni-
«t ita intrare in gloriamsuam (Luc. x\iv, 25, 26). que omnes cseci sunt quicunque illam lucem non
Itemque: Quomodo ergo iinplebuntur Sciiptwm, quu ' sequunlur, qtise ait: < Ego sum luxmundi, qui se-
sic oporlel fieri? Opoitet enim , ut flat quidqtiiiI quiuir me non ambulal in tenebris , sed habebil
Dominus fieri disposuit. Tunc aulem, ut Mallhaeu:i liimen viise (Joan. vm. 12). > Quisquis igitur
ail: Accessitdd eum maler filioinm Zebedmi ruti ' es, qui te caacum esse intelligis, ._|0© r<5ai ad
filiis tuis, adorans el pelens-ahquida'beo. Tunc, uiquil i v.lam; quanto enim ijuisque iniquior est, lanto
•quando Dominus ascendebat Jerosolymam , utpr< > a\ia Jongior est.Sed ad quanrviani? Ad illam,
'omnibus pateretur, lunc mater filiorum Zebedoei> per quam transil el ambulal Jesus: < Uuiversse"
_d est Jacobi ct Joannis, a fihis admonila accessi t vi.r Domini misericordia et verilas (Psat. xxiv,
ad Jesum , ul primas sedes filiis poslularet. In qm» .1). > Ad has igiiur redi. perhas ambulare discc,
manifesle apparet.quia tu Evangelista dicit, veth;i claivia et mendica ; clama non ore, scd corde:
Doimiit discipuli non iiileHoxeranl, qnae modo d<: clamor cordis alliu, audilur, coelos penetral elin
- '
777 flOMlLl.E.—IIGMIL. XXV. - 775
Dei auribus resonat. Clama ergo. dic : Miserere mei, Aappareant, trisliliam quamdam el seTeritalem m
Domine fili David. Mendica cumProphela : <lnclina, vultu oslendunl, quasi qui multo jejunio sint con-
Domine, aurem luam ad me, et exaudi me, quo- feeti. Unde et subditur : Exterminanl enim facies
niam egenus et pauper sum ego JKPsal.cvm, 22). > suas, ul appareanl hominibus jejunanles. Facies
0 quam divesisle erat, quisicmendicabat et se enim suas exterminanf, quia ultra suae pulchritudi-
egenum et pauperem dicebal. Noli audere turbam nis iGrminos, alqile naiurain incullas et informes
te increpanlein el clamare proliibentem : mala horrescere siniinl. Si cnim delqrmitas Deo placnis-
liirba, quaea lali clamore hominem exlurbat. Haec set, tam pulchra facie hominem non formasset. Sed
lurba, vi.orum etmalignorum spirituum exercitus quare hoc faciunt? ul appateant hominibusjejunan-
intclligitur, qui nos ad Deum-clamantes et miseri- tes. Scripiurh est enim : < Homo videt in facie,
cordiam postulantes semper impedire conantur, Si- Deus aulem corda inluetur (/ Reg. x\i, 7). > Ojiia
cnim caecus lacuisset et lurbae increpanli credi- igilurnon Deo, sed hominibus placere volunl, illud
dissel, adluie illtimlnatus lion fuissel. Stans aulem exterminant quod ab hominibus videtur; ideoquo
JesUsjussit illuin adduci ad se-, el cum appropin- quia laudem ab hominibus qua.runt, mercedem a
quaret, interrogavil eum, dicens : Quidtibivis ut " Deo non recipiuntj; et hoe est, quod Dominusait:
faciam ? At ille dixil: Domine, ut videam. Ecce «Amen dico vobis, receperunt mercedcm suam
quanlum oralio potest, ecce quanlum valet clamor (Matlh. vi-, 2). >
meiitis: turbam vincit, Chrislum sislil; clamore -
(Hacteims coinmenlarms seaueniia sunt ad-
lenetur, tjui fortiludine tenerinon posset. Stat Je- dila.)
sus , \ocat et exspeclat eum; inlerrogat quid velil. Sola igiiur intcntio facit ut noslra jejunia et
nihil nisi lumen requirit, cum iumine loquitur, et cuncta ribstra opera Deo placeant. Unde et in se-
a lumine Iumen<[userit, nihil melius quaerere pole- quenlibus ait: Lucema covporis lui est oculus tuus.
ral; < Bealienimmundo corde, quoniam ipsi Deum Si oculus tuus fuerit simplex, loUun
corpus luum
videbunl (Maltlu v, 8). >Ei Jesus dixil illf: Respice, Jucidum eril; si autem oculus luus neqnam fueril, to-
fides lua lesalvum fecit. ElconfesXimvidil, el seque- lum corpus luum ienebrosum erit. Animse namqne
iialur itlutiimagnificans Deum. lnler dicere et facere «culus intentio est,
qua. si hona fuerit, omnis ejus
Dei nulla dislanlia esl. Dixit illi : Respice, cl 00,1-
operatiolucidaeril. UndequidamsapiensaiuNonnia-
festim vidil, Hoc auiem fldes facit, sine qua im- gis considerandum est quid aliquis sed qua inien •
agal,
possibile esl placere Deo, et sequebatur illum ma- lioneliocfaciat.Quienimideojejunant, clfacies suas
gnificans Deum. Caeci nOn sequuiilur Jesum; illi 1 exierminaiil,utappareanihominibusjejunanies,qiiiji
enim sequuulur, qui illurniiiati sunl. 1111\ero illu- slullaelvanaintentionehocfaciunt: isiiquidein,siciii
minati suni, qui in eum credunl, qtfi verilatem 4.01 Dominus ail, receperunt mercedem suam. Si-
jntelligiiiil ei erroris lenebras a se repellunt. Et mihier aulem et alii, quia omnia X)pera sua fa-
tales quidem eum magniiicaiii el landanl, qnia ciunt, ul videantur ab hominibus, nullain aParn
iion esl preliosalaus in ore peccatoiis. Et omnh mercedem recipicnt. Al vero illis, qui bona inlen-
plebs, ul vidit, dedil laudem Deo. 'Dignum esl enim tione hocfacittnt, prsecepit Dominus ut coram homi-
ul omnes eum laudent tiui facil niirabilia magna jiibus operasua facianl. Sie, inquil, luceat luxvestia
solus. coram hominibus, ul videanl veslra bona opera, el glo-
HOMILIAXXT, _ rificenlPatrem vestrum, qui in cmlisest. Sola igitur
FERIAQUARTA CINERUM.- inlenlio facit ul opera noslra vel bona, vel mala.
ADHOKIHO. — In codice Laiirentiano hsec homilia, Domino appareani ; Homo enim videl in facie, 'Deus
sub num. 28 posila, his verbis incipil: Ideo enim autem corda inluelur. Unde etipse ait: < Nolile ju-
hypocrilmtrislei,dicuntur, quia ut leligiosi appa- jdicare, et non judicabimini (Maith. vn, 1). >Judi-
reant, trisliliam quamdatn el severitaiem in vuliu calis
-osiendunt, el deinde-omnino conforjnis est liim j quaenescitis, condemnalis mullolies qtiaeigno-
cditionibus Eusebii Emisseni et Marchesii , apud jalis : aliier vobis, et aliler mihi videtur : cogno-
quos homiliae iiiiiium ita "esl: Tristes'enim discile prius inlenlionem , et sic judicaie. Poleslenim
cuntur hypociilm, quia vl religiosi appareanl, unum et simile opus non una intenlione
quibus codd. Vallicel. et Signin. conveniunl. fieri ut
Eodem modo incipit exposilio bujusce evangelii fiat; palam enim eleemosynam dare, el bona, ct
num. 16_ c. 1, eumdemque flnem habet. Cum non bona inlentione fieri potesl. Si ideo das, nt
aliqna iiitermedia desint in commentario , ne bonum exemplum -alleri tribuas, et Deus inde glo -
fraudentur leetores. ea ut Marchesius edidil,
exscribimus. Qui copiosiorem ad redarguendam rificetur, bona intentio est. Sic igitur in omnibu.
. bypqcrisin docuinam exoplarent, adeant honii- sola inlenlio quaerenda est, quae^si bona fuerit,
liam S.îaximi indie Cineium, pag. 105. Jolum corpus virtutum, totaque roassa operationum
LECTJOS.EvANGELIISECn.DUMMATTH.EUM (\'I, 16). lucida erit. Sed dicis : Quomodo ergo jejunabo ?
Jtt illo lemporedixit Jesus discipuhs suis : Cum je-
(Reliquam"homilim parlem hclores ex commentario
junatis, noliie fieri sicul hypocritm trisles. El reli- haurient."
i_ua.
Tristes enim dicuniur hypocritse, qitia ul religiosi
PATROL. CLXV. 35
779" S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS *m
'
HOMILIAXXV A 28, et sub Emiseni nomine -lypographi Parisien-
ses pobliearunt n. ~5_, ex illis erutam. eam in
rcniA V POSTCINERES «ollectionem nostram trarisiulimus.
ADMONITIO. —iSovum argmnentnm praeslal ha.e 110- LECTIOS. EVANGELII
iTl a Brunonis commenlaTio con- ; SECUNDUM IIARCUM (VI,17).
milia, subreptae
ciones, sub_ Eusebii Eniiseni nomlne vtilgatae Inillo lempor-e,cum sero esset fnctum, etatnavlsitt
agnoscanlur. Prseter uniiormem diclionem, quse medio maris, et ipse solus i« tena. Et reliqua.
sub num. Mallh. 25 comperimus, Iriflm codicum,
scilicet Signini, Laurenti-.ini'el Casiniensis testi- De hoc antem Malthseus evangelista sic ail, qnia
monia accedunt, a quibus Bruno episcopns au- poslquam Dominus de quinque panibus quinqtta
ctor inscribilur. Non adnolalurin serie homilia- "miilia hominum saliavit: t Jussit discipulos suos
rum, quia iam habelur iu Dom. iv oost "Epiuha- ascendere in
itiam. jiaviculam, et praecedere eum trans-
LECTI0S. EVANGELII SECUM/UM MATTH/EUM (V, o). fretum, donec dimitterel lurbas. Vespere auiem fa-
In ilto tempore, cum inliasset Jesus Caphamaum ac- cto solus erat ibi, navicute vero in medio mari Ja-
cessil ad eum cenlurio rogans eum, et dicens:Do- ctabaiur magnis fluelibus; eral enim conlrarius
mtne, puer meus jacet in domo varalylicus, el male ventus (Matlh. vm, 24). >Ex eo autem tempoie
Jndoeorum .populo vesperum fttit, ex qno Chrisltis
toiquelur.El reliqua. **
Inc. : Qualiter autem cenlurio ad Jesum acces- sol justiihe de hoc mundo recessit. Eo enim na-
scente lux orta est eis; eo vero moriente, lenebraf
seiit, Lucas evangelista demonslrat, etc.
Des. : Amen dico vobis, non inveni lantam futem facta. sunt eis. Quod aulem navicula in medio mari
-iu Israel. fluctibus jaclabatur, hoc significabat, jjuod post
Chrisli passionem et ascensionem S. Ecelesia in
flOMILIA XXVI.
hoc mundo mulla adversa esset passura. Unde et
TERIAVI POSTCINERES. hene dicilur, quia venius erat ei conlrarius. Quid
AD.IONITIO.-—Apudsupposilum Eusebiiim Emise-
.ntim edit. Paris. an. 1575 est homilia 30 cttm li- «nim ventus conlrarius nisi lyrannorum saeviens
lulo Feiia vi post cineres. Carel aulem prooemio, perseculio? Quarla autem vigiiia noclis venit ad eos
quod legitur in Marchesio, el statiiri incijjit ab ambulans super mare. Quarta enim
vigilia ex eo
ahisAeibis : Cwteia enim quw superius dicla sunt
non eonlratia iegi. Godices autem Laureniianus et tempore agilur, quo Salvalor noster in munduni
Signinus perfecte Marchesio respondent.est. Lectio venit. Prima enim vigilia fuit ab Adam usque ad
tamen codicis Laurent. mu.lo pcrfeeiior Mojsen; secunda a Moyseusque. ad David; terlia a
LECTIOS- EVANGELH SECUNDUM MATTHJEUM (V,4i). D.ivid usque ad Chrislum. Prima eciin vigilia n!-
Dixil Jesus discipulis suis : Audislis quod dictum est mio somno gravata sine lege fuit, sccmida lesem
fimiquis : Diliges pioximttm luuin, el odio habebis v habuit, terlia prophetas,quarla Evangelium. Quarla
Uimicum tunm. El reliqua. I enim vigilia venit ad eos, quia tnagis in hnc, quam
_.)_. ; Domino noslro Jesu Christo docelite dk,i- in aliis omnibus servos suoj. Dominiis visilare di-
cimus, quia maximum etprimum mandalum esl : gnatur. Ambulat autem super mare, <_uia lotus cl
Diliges Dominum Deum luum ex lolo corde tuo : se- subjeclus est mundus. Et yidentes eum super mare
cundum aulem simile huic: Diliges proximum tuum ambulanlem, lurbaii sa.it, dicenles, quia phantasma
sicut leipsum, etc. Quotl auiem hic dicitur, el odio esl4 el prm timore •clamaverunt. Clamor enim confu-
habebis inimicum luum, illud esse pulo quod Domi- sus et inordinatus eos timore nimio indical,fesse
nus filiis Israel prsecepil, ut Ammonitas et Moabi- lurbalos. Stalimque Jesus locntus esteis, dicens":
tas hiteificerenl, et nunquam eum eis pacem habe- Habete fiduciam, ego sum, nolile thnere. Sic finim et
rent. 'Slmililer aulem pracepit de Jebusseis, et Moysi Dominusail; « Ego snm, qui sum, sie dices
Eiheis, el Cananoeis, ahisque lerrae illius habitatori- flliis Israekorii est misit me ad-vos(Exod. iv, 14). >
bjls, iit non illis parcerent, sed in ore gladii onmes Vel ideo forlassedixil: Egosum, ut eum quis essel,
consumerenl: Ego aulem dico vobis : Diliyile inimi- agnoscerent, «udila voce, quam cognilam liabe-
•cosvestios, benefaciie his qui oderunl vos, etc.
JJ banl: sa_peenim alicujus vocem a longe audienles,
(Hoc prwmisso prowmio, homilia iisdem veibis in- qtiis sil, confeslim agnoscimus, elsi eum non vi-
ceditf quibus eonstat Evangelii expositio posita num. deamus. Respondensautem JPelrus, dixit; Bomine,
14, nec aliud mperest leptoribus desiderandum, cum si lu es, jube me venire ad te super aquas. At ipse
verba evangelica docle el copiose sinl explanala. nit: Veni. Ubique enim beatus Pelrus ferventissimae
Incipit exposiiio pag. 26, c. 1, et desinit pag. 28, fidei fuisse monstratur, neque enim profundissimo
-col. 2 : Cor contrilum et humiliatum Deus non pelago sese crederet, nisi fidem cerlissimam de
spernil.'! Domino haberet; sciebat enim Salvatorem noslr.um
402H0MILIA XXVII. omhia posse, et nihil mimis in mari quam in terrti
SABB*ATO ANTEDOMlNICAM I QUADRAGESIM.«. potcstatem eum habere credebat. Verumlamen quod
— Cum in exposilionc loci hujus Evang. Pelrus super mare gradilur, non solum magistro,
' /XDMONITIO.
S. Marci nihil habealur, ex comment. in Mailh. verum etiam discipulis rijundus iste subjectus esse
•%iv,22, num. 62, ubi idem factum enarralur, 'monstratur. Tjuamvis enim-jtropler haereticos ita
ppne tola homilia desumpla esl. Sed quia aliqua fieii oporlebal, qui Chrislum Dominum, eo quod
veliili prseliminaria prjemiiiuntur aliaque imniu-
lanl.W. qualem M.uchcsius edidil lom. II, pag. super mare ainbulaverat, non verum, sed phanta-
781 : H0M1L1_£, -- HOMIL.XXYHI. 782
slicum corpus nauuisse poslea dicebant. Vincuntur A que panibus Dominum fecisse cognoverant; unde et
enim isti, diim beatum quoque Petrum super mare ail : Non enim inlellexeranl de panibus; si enim de
ambuiasse audiunt, quem ulique verum corpus ha- panum miraculo recordarentur, jam non eral, ut de
huisse non dubilanl. Et descendens Pelrus de navi- maris sedaii miraculo mirarenlur. Et cum iransfre-
cula ambulabal supet aquam, ut veniret ad Jesum; tassent, venerunlin tenam Genezarelh,el applicueruni.
videns vero ventum validum limuit, el cum cwpisset Cumque egressi essent de navi, continuo cognoverunt
mergi, clamavit, dicens : Domine, stilvum me fac. El eum. Hoc auiem Mattha_usmanifeslius dicit. Videlur
conlinuo Jesus extendens manum apprehendil eum, enim Marcus dicere quod discipuli eum non cogno-
d ait : Modicmfidei, quare dubilasti? Hoc enim fa- verint, donec de navi egrederentur; sed non est
cto bealus Petrus ea quse sibi ipsi yentura erant ita : non euim hoc de discipulis dicitur, sed de ho-
jam exlunc significavit. In Ghristi namque nomine minibus regionislllius; qui slatim ul eum cognove-
quasi super aquas confidenier ambulahal, cum di- TUIII, undique infirmos stios ei ad.sanandum obtu-
ceret: <Etsi omnes seandalizali Juerint, ego nun- lerunt. Et hoc est, quod Malthseus ait : Et cum
quam scandalizabor (Matlh. xxvi, 33). > Videns cognovissenl eum vin loci illus, miserunt in univer-
vero ventum validum timuit; <|uia cum Dominus a sam tegionem illam, el obluleiunl ei omnesmale ha-
Jnda_is teneretur, ipse quoqtte cum aliis discipulis B benles, et rogabant eum ul vel fimbtiam vestimenli
f.rgit. Mersus est autcm qnando negavil; deinde langerenl, el quicunque tetigeruni, salvi facti sum,
vero clamavil dicens : Domine, salvum me fac; Oremus aulem el jios Dominuin, ut in naviculam
quando egressus foras flevit amare. Jpsum flere p"ecloris noslri ascendere dignetur, et supcrbia. ven-
surgere fuil. Sed ceniinuo Jesus exlendens manum tosilalem et vitiorum insurgenliurn procellas quie-
apprehendii eum, quando voce angelica eum conso- scere faciat. Ascendat etiam in naviculam suam,
l.mdo.ctqtiodammodoadse.raliendo diclum esl mu- scilicel in S. Ecclesiam, et se ibi mam.eslel, qui
lieiihus : »Ite, dicile cliscipulismeis, et Pelro, quia ibi 'quodammodo esse non videlur, dnm lanlo cam
prajcedit vos in Galilaeam (Marc. xvi , 7). > In perseculionum lurbine palitur agitari; et impcret
eo etiirii, quod eum proprio nomirie vocavil, venlis et maii, ct fiet tranquillitas magna. Quod
quasi manu apprehensum tremebundum, el jam aulem ait: Et cum cognovissenleum viti lociiltius,
perire timentem ad spem gralia. eum elevavit. mherunt in universam regionemillam, et obtulerunl
In his aulem Ecclcsi<e quoque. prospera et ad- ei omnes male habenles, ut eos sanaret, quid aliud
vcrsa significari possunt, quae quidem aliquandq significat, nisi quia viri sancti,' qui Deum agnoscere
mcrgi, aliquando vero exsurgere videlur. El meruerunt, pro aliorum peccatis orare, et.alios Deo
cum ascendisset in naviculam , cessavil ventus. ^ commendare et offerre debent? Scd quid est Christi
Kon est autem inlelligendum, ut lunc Jesum navi- veslimenli fimbriam langere ? Aliud est enim tan-
culain 403 ascendissel. Piius enim venit Caphar- gere Chrislum, aliud veslimenla Chrisli. Thomas
naum, ibique multa iu Synagoga locutus est, quae enim Chrislum langens dicebat: <Dominus meus,
Joannesquidem scrihit: Malthaeusaulem et Marcus et Deus meus (Joan. xx, 28). > Philippus vesli-
pr.clermitluiit. Dicit enim Joannes quia voluerunl menta tangebat, el non Christum, cum diccrel:
cum discipuli in naviculam' suscipere, sed slatim <Domine, ostende nobis Patrem, et sufficit nobis
fuil navis ad teriam, ad quam ibant, id est Caphar- (Joan.xiv,9). iPropinquius igilur Thomas Christum
naum. Unde manifeslum est eum lunc in naviculam langebat, quam Philippus; unde et illi dicilur _
non ascendisse".Jusseral enim Dominus, ul superius < Quiavidisti me, Thoma, credidisii(Jofl.i.xx, 29); >
dictum est, ul discipuli sui eum praecederenl, qui, huic aulem : Non credis, quia in Palre, et Paler in
cum venissent Capharnaum, ibique eum non iuve- me est ? Qui videt me, videl et Patrem. Ille igilur
.nissent, flectentes iier, ad eum revertebantur, el jam vidisse et credidisse; isle vero nondum bene
lunc.quidem apparuit eis Don.inus ambulans super vidisse, vel credidisse dicitur. llli igilur tangufii
niare, et explelis omnibus, quae modo in hoc Evan- ' Chrislum, qtiiin eura peifecte credenies calholica.
lio dicta sunl, poslquam ea locutus est, quae Joannes fldei verilalem cognoscunl. Illi vero tangunt vesti-
jiarral, usque ad illum locum, in quo dicitur: < Hsec menta Chrisli, qui,quamvis intelligere non valtani,
aulem loculus est Jesus in Synagoga docens in Ca- credunt tamen quod eis a veris caiholicis praedica-
pharnaum (Joan. vi, 59); > redieruiit ad navem, ct lur. Tanlo igilur unusquisque longius langit Chri-
cum aseendisset in navieu'am cessavit ventus; non- sliini, quaiilo minus intelligit el cognoscit Christum.
dum enim-ventus cessaverat, nec mare a suo fervore Omnes tamen sanantur, qui vel flmbriam vesiimenli
quieverat; _sedsicut innocte, ila el in die eisdem cjus tangunt: <Quoniam omnis, qui credideiil, et
-adhuc fluctibus agilabalur; ul autem Jesus ascendit bapljzalus fueril, salvus erit (Malih. xvi, 16). >
in- naviculam, niox ventus cessavit. Qui aulem in - HOMiLIA XXVIII."
navicula erant, viso tanlo miraculo, slupenles vene- DOMINICA 1 QUADRAGESIM.C.
runt,- el adoraverunt eum, dicenles; Vere Fitius ADMONITIO. —Hafic homiliam, quam codicibus Valli-
Dei es_Marcus vero eos redarguit, et oblitos et ob- cellano ct Laurenliano comparavimus, ex suo
comment. in Matthxum condidit S. Biunopaucis
caecatos dicit, quod ex hoc stupentes admirarenlur, additis, quse icferre non oporlet. Sumil auteui
qui praclerita die lam magnum miraculum in quiu- cxordiuin a^pracedeuli texlu qui est in fine cap
783 S. BRUNONiS EPISCOPI SIGNIENSIS 78i
m Mattli., num. 6, cdl.2, totumqueadneclit nura. A propier vanitatem et peltilanliam. In jpsa auicm
C. Eximia esl ejus inteipretalio. posilione dexterse, jam extunc ulraque pars cogno-
404 LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM MATTH_EUMscere poleril, cui pra_mia, et cui pcena immineai»
(IV,1). In illo iempore: DuclusestJesus indeserluma Tunc dicel his^Rex qui a dexlris ejus erunt : Venile,
spirilu, ut lenlarelur a diabolo. Etrefiqua. benedicii Palris mei; possideleparatnm vobis regnum
Baptizqtus Jesus confestim ascendil de aqua, et a eonsiituiione mundi. Qnare hoc ? Vultis audire
ccce aperii sunl ei cwli, el vidil Spirilum Dei descen-' quare ? Esurivi enim, el dedhtis mihi manducarc;
'denlemsicul columbam, et venienlemsuper se; et ecce sitivi, el dedisli&mihi bibere; hospeseram, el collc-
vox de cmlisdicens : Hic est Filius tneus dileclus, in gistis me; nudus, el operuislis me; in carcere eram,
quo mihi eomplacui. Quid est enim, quod baptizalo el venislis ad tne. Si enim ante miindi constitutic-
Domino cceli aperluntur? Magnum est hoc mysle- nem regnum eis erat paratum, constal quia, anle-
lium, magnamque his, qui baplizanlur, Isetiliam quam fierenl, ad vitam erant praedeslinali. Qui
pra'figurat. Clausum eral prius coelum, nemo illuc vero ad vilam prsedestinati sunt, illi nullalenus
ante baptismum ingrediebatur; nunc auteni aperium perire possunl. Fit aulem condilionaliier prjedesti-
est, sed baptizalis est aperlum. Sic enim Dominus nalio Dei, nihilque sine aliqua eondit.one prsedesli-
ait: <Nisi quis renatus fueril ex aqua et Spiritu " natum esl. Prsedestinalum esl enim, ut salvaretur
sanclo, non intrabit in Tegnum coeloruiu(Joan. in, mundus, sed per aquam haptismatis et niortem
5). > Euune quidem duclus esl Jeslis'in dcserlum a Filii Dei. Praedeslinati sunl omnes boni ad glonam,
Spiiilu, ut lenlaretur a-diabolo; el cum jejunasset ea lamen condilione, si fidem tenuerint, si charita-
quadrafinla diebus et quadraginla noclibus, postea lem, si humilitatem.sipalientiam, si miserieordiam
esuriil. Prsecipui Ecclesisesancli doctorCs Dominum el pielatem, et his similia habuerint. Tales enim
Jesum in deserttim a suo Spiriiu ductum esse expo- eos fuluros prsevidit, quos Deus ad vitam pr_edes_i-
nunl. navit, el quasi prattdestiiiandoeis diceret: Ego qui
Hic incipit Evangelii explanatio, et prosequilur- dem ad vilam vos praedestino, si lales et tales
usque in ftnem, qni sic eslz Quatemis in ciborum fueritis; si mea mandata cttstodierilis, si fidem et
jejmiio significaret nobis j"ej"uniumcorporis, et in misericordiam habuerilis, et si in bono tandem
dierum numero deirionslrarel jejunium cordis. imenli fueritis. Qui igilur talis esse non virlt, qui
Dei mandala euslodire non nilitur, ideo non veni»
HOMILIAXXIX. ad praedestinationem, quia non servat condilio-
FEIHAII POSTD0MINIC4M I QIJADRAGESIMX
ry riem(!651). Noliergoaltendereadpra_destinaiionem
—
ADMONITIO. Tam editiones quam codices supra Dei, quam igrioras, altende- ad ea quae _audis et
allati concordanl in homilise hujus centexlu , qui
lolus fere in co/mment. in Matlh. sub num. 103, .ntelligis. Sicul enim in praedestinalione sua verax
continetur. Ut aulem loeus ad quem speclat adesl Deus, et mttlari non potest, ita et>erba cjus
jeclio stalim videatur eum fideliter exsctlbimus. vera sunl, et mulari 405 non possunt. Unde et in
LECTIO S. EVANGELIlSECUNDUM JWATTn_CUM Evangelio Dominusait: <Coelumet terra Iransibunl.
{xxv, 51). Inillo lempore dixil Jesus discipulis suis. veiba auiem mea non transibuni (Luc. xxr, 53). *
Cum venerii Filius hominis in majestalesua, el omnes Sed audianius quae sinl haec verba : < Peocator,
etngeli cum eo. Et reliqua. inquit, quacunque hora conversus fueril, et inge-
Dominus euim, qui prius humilis venii, et in forma muerii,vilaviveteliionmorielur(E«e_;/i. xxxin,12).*
servi, iierum excelsus el sublimis venturus est in Itemque: < Si volueritis, et audieritis me, bona
jnajeslale sua el gloria Pairis. Veriient aulem et lerrae comedetis; quod si nolueriiis, gladius devora-
omnes angel. cura eo, utex ipsa sui exercitus mul- bit vos (Isa. i, 20). > Et in Evangelio: < Qui eredi
liludineejus virlus, et omnis polentia manifesletur. derit el baplizalus fuerit, «alvus erit; qui vero non
Et tunc quideni sedebit in sede majestatis sum, quo- credideril, condemnabilur {Jlfarc. xvi, 1<3).> Et
niam lunc Patri coaeterno __qualiset similis revela- ]Dllerum : < Si dimiserilis hominibus peccata eortini,
bitur. Nusquam enim melius regia dignitas quam dimiilet vobis Paler vesler coelestispeccata vestra;
sede regia manifestalur. Ei congiegabunlur anle eum si vero iton dimiserilis hominibus peccala eorum,
omnes genies, secundum illud : < Vivo ego, dicit nec Palcr vestcr dimitteir vobis peccata vestra
Dominus, quia mihi curvabitur omne genu, et con- (Malih. vi, 14). > Ne quaeras aliam pra_destinalio-
fitebiiur omnis Hngua (Isa. XLV,25). > Non erit ci nem ; in his eriim verbis omnis et "vit_e,et morlis
diificile omnes gentes congregare, tui non fuit diffi- praedestiiiatio consislit. Si haecfeceris eslo securtis,
cile creare et resuscitare. Et ipse quidem Pastor et erede indubitanier quia ad vitam a__ernamdesli-
J.onus, qui oves suas bene cognoscit, bonos a malis nalus es. Quod si indurato corde haecfacere nolue-
separabit. ovesque siatuet a dexlris. haedos autem ris el in hac malilia per»everavensr pro cerloscias
a sinislris. Ovesenim dicuntur boni propter simpli- te ad morlem esse praedeslinalum. Quamvis enim
citaiem el innocenliam, haedi vero dicunlur mali ntillus homo ad peccatum sit praedeslinalus, omnis
(1651) Hic nemo non _videt sanctum episcesum quii, merces enim est et observantia mandatoruro
de pracdcsiinatione consequcnii loqni, quae atliieclil Dei promeretur.
b_na opera sine quibus salus tcterna comparari ne-
'
m HOMILLE. — HOMIL. XXX. 7S«
vos <n ea
tamen homo aut ad gloiiam aut ad sujiplicium prae- A igilur de domo calionis, quae, quoniam
deslinalus e=_. Sequitur : Tunc respondebuni eijuslt inhabiiatis, facla est spelunca lalronum. Et accesse-
dicentes, etc, runt ad eum cwci et claudi in tempto, et sanavil eos.
(Homilim reliqua commenlar. suppedilabil.) Qui igitur caccus esl el veritatem non intelligil, qui
claudus est, el recto ilinere non incedil, feslinet ad
HOMILIA.XXX.
lemplum, ibi inveniel Jesum, ibi illuminabitur
FERIA III POST DOM1NICAM I QUADRAGESIM.E. et sanabitur. Videnles aulem
— Si nulla haberentur codicum mss. principes sacerdotum
ADMOMTIO. et clamanles in
teslimonia (quae quideni plura sunt, Vallicellani et bcribm mirabilia qum fecit, pueros
homilia tamen templo, et dicentes : Hosanna Filio David, indignaii
nempe, Laureiitiani el Casinensis)ascribenda.
-Jisec nonnisi Brunorii nostro esset Ar- sunt, el dixerunt ei: Audis quid isli dicuni ? 406»'
gnmentum enim quod agit, nempe detestatioriem
Jesus aulem dixiteis: Vlique; nunquam legistis, quia
Simoniae, quae ejus lempore valde grassabatur in ex ore
Ecclesia. satis comprobal ejus genuinum aucto- infanlium el laclenlium perfecisti laudem ?'
rem, et delegil supposiiionem editoris Eusebii Quod enim principes saccrdolum et Scribae indi-
Emiseni, qui eam inler ejus homilias puhlicavil. gnantur, invidia esl; quod vero pueri Deurri laudant,
Tola eiiam legilur in comment. in Malth. sub
num. 86, c. 2. Edita anlefuita Marchesio tom. * propheliae adimpletio est. Sic enim prophelaverat
II, pag. 51, sed longe peifectior esl commeniarii ipse David, quod ex ore infantium et lactentium-
lectio. Pro gravilate rei de qua persaepe occurrel prsedicantlusellaudandus Dominus esset. Et reliciis
sermo hic ruisum exhibemus. abiit fotas exlra rivitalem in Belhaniam, ibique
illis,
LECTIO S. EVANGELII SECUNDUM 3IATTH_EUM(XXI, 10). •mansit.Manet enim Dominus usque nunc in Belha-
"Jn illo tempore cum intrasset Jesus Hierosolymam nia, quaedomus obedienlise interpretalur, quia, rc-
commola est universa civilas dicens : Quis esl hic ? licta in Ecclesia habitat, quae ejus obe-
Synagoga,
Populus autem dicebat: Hic est Jesus propheta a diens est volunlali. Mane autem reverlens in civita-
Nvzarelh Galilmm.Et reliqua. lem esuriii, et videns fici arborem unam secus viam,
fn proximo enim bella aciurtis, et de hosiibus venit ad eam, el nifiil invenil in ea nisi folia tanlvm;^
lri.impl.alur.is cum iriumphorel gloria ad impiam et ait itli: Nunquam ex te nascatur fruclus in sempi~
civitatem et ad locum ceriaminis Dominus venit. lernnm. Dominus enim, qui nunquam sine ralione
Cerlus enim de vicloria anle bellum, quod fieri non aliquid agit, qtiando sine ratione aliquid agere vi-
solel, Iriumphum suseepit. Ingressus igilur civila- "•detur, alieuj'us magnae rei significalio est. Cui enim^
tem cum hac tanla gloria, eommota esl universa Tationabile videalur, ut eo tempore in arboie fru-
civitas dicens : Quis est hic ? Omnes ei ob\iam , ctum quaerat, quo sine fruclu arbores sunt? Nun-
ruunt, omnes eum videre desiderant, et ipsa facie * quid enim frucluum tempus ignorat, fructuum, et
cognoscere e'upiunl, quemjam in miracuIorum,gloria arborum temporumqiie^Crea.or? Esurit igiiur Do-
cognoverant. Suscitaveral enim Dominus Lazarum minus non ficus, sed fidem : neque fruclus arboris
illis dicbus, ad cujiis miraculi magnituilinem omnes quaerit, sed fructum operis. Haee enim fictis Syna-
slupebanl. El inlravit Jesus in templum Dei, el ejecit goga est, quae secus viam plant.ua, nullum trans-
omnes vendenles el emenles in lemplo , et mensas eunlibtis solalium parat. Venit Dominus ad eam, el
nummutariorum, et calhedras vendentium columbas nihilnisi folia invenitin ea. Folia enim verba sunt,
evertit. Audile haec, Simoniaci, audile nefandi ne- folia litlerae sunt; haechabet Synagoga; bene loqui-
golialores; aut cessate a negotiis, aut exitedetem- lur, sed non agit quod loquitur. Omnia aulem haec
plo, Non enim unum, vel duos, sed indifferenter de illa parte Synagogse intclligi dehent, qu_e in sua
omnes et vendenles, el ementes Dominus lemplr infidelitate perdurat, et Ioquacilalis foliis obum-
ejecit de templo. Ipse et mensas numnmlarioruin, brata spiritualis intelligenliae fruclum non reddit;
et caihedras vendentium columbas everiit. A7os huic enim maledixit Dominus. Pro alia vero Syna-
nummularii eslis, vos columbas vendilis, vos sine gogaeparle oravit dicens : <Pater, ignosceillis, jion
nummo et pretio nihil jagilis. Columbas enim ven- , enim sciunl quid faciunt (Luc. XXJII, 31). > Isli
dunt, qui vel Ecclesias, vel sancli Spirilus gratias igitur, qui maledicunlur, ef qui in aeternum fructum
pretio largiunlur : horum aulem cathedras Dominus non reddunl, Scribae el Pharisapi sunt, qui in Sal-
evertit, ut per hoc eos non esse episcopos intelliga- valoris noslri morle nimia invidia exarsertuit. Et
imis. (1652) Et dicit eis: Scriptum est: Domus mea arefacla est conlinuo ficulnea : et videnles discipuli
dotnus orationis vocubitur; vos autem fecislis eam mirati sunt dicentes : Quomodo 'continuo aruit 1
spetuncam latronum. Lalrones enim vos eslis : < Qui < Allera vero die, ut Marcus ait, ctim mane inde
enim non inlrat per ostium in ovile ovium, fur est transireni, dixilPelrus ad Jesum : Rabbi, ecce ficus
et latro (Joan. x, 1). > Ostium enim Chrislus est, cui malcdixisli, aruit (Marc. xi, 12J. > Quotidie
qui, quoniam pereum non iniraslis, veslras caihe- Dominus infructuosis aiboribus et iniquis homini-
drasevertil; pcr hocenim ostium illi intrant, qui bus maledicit, et quotidie aiefiunt, el igni iraduntur,
secmulum canonum inslitula constitiiunlur. E.iie quibus maledicil. Maladicil aulem et per se, el per
(1652) Sunt enim valide ordinaii, sed illicitc, commenl. ad Evang., el qnae in tractalu de mysle-'
et Jiixia canones ob Simonise crimen ab exerciiio liisel sacramenlis Ecclesise dicturi sumus»
ordinis suspcnsi. Consule pia.falioi.fm Lir.arii in
'
787 _ S. BUUNGMS EPISCOPl SIGNIENSIS 788
servos suos. Unde el subjicilur : Respondens autem A care non polest. Mullolies enim Judsei voluerunt
Jesus ait eh : Amen dico vobis, si habueriiis fidem, el capere et iencre Jesum.etnonpotuerunt. Sed quid
non hmsitaverilis, non solum de ficulnea facielis, sed< mirum ? Nunquam enim in eum, si voluisset, pote-
si monti huic dixerilis : Tollere, el jacla le in mare, stalem habuisseni. UndeelPilato ait: Nonhabeies
fiet. Ilanc cnim fidemChrisli diseipuli postea habne- in mepoteslatem, nisi daluw fuisset libi desuper.liem-
runl; quia caecos illuminanles, leprosos mundanles, que : Hmc est hora veslra et potestas tenebraritm.
mortuos suscitanles, et alia miracula facientes,. Tribus igitur diebus et noclibus fuii Domiims in
verum csse quod Dominus promiserat ioso experi- corde terrae, id esl in volunlate et potestale Ju-
menlo didicerunt. dajorum, quia et illa nocte, in qua captus esi, et
UOMILIAXXXI. tola nocte diei Sabbali i« eoium polestate fuit; si-
FERIAIV POSTDOMINICAM I QUADRAGES1M.E. militer et tola die, in qua passus esi, et toia die
ADMONITIO.—Ex qualuor commentarii in Matlha_um Sabbali, et principio diei Domini in illorum fuit
loeis posilis sub numm. 48, 49, 50, 51, cum ho- poleslale, quia et vivum crucifixerunl, et movltnim
milia sequens a Marchesio edita pro feria iv post sepelierunt, el sepullum in cuslodia habuerunl. Usi-
i Dominicam Quadragesimae concinnata sit, et
res oiiinino diversse in illis aganiur, aegre his . lalissimum etenim est, non solum in scripluris, ve-
scriploribus eonscntio, qui S. Brunonem ejus au- B ' rum eliam in vulgala locutione pai tem pro toW
ctorem asserunt. Probabilius consuta ab aliquo ponere. Sic enim a longe prospicientes dicere sole-
, librario videlur, cujus studium fuit homiliam mus : Video
condere el Iocum in serie homilia- hominem, cum non totiim hominem,-
" quamcunque
rum adimplere. Cum vero priori parli, quse est sed aliquamejusparlein videamus. Simililer aulem
- sub-num. 48, c. 1, aliqua a Marchesio addita re- dicimus ille homo bene videt, beneaudit, beneio-
feranlur, de his copiam lecloribus faciam. quitur, cum soli oculi videant, solae aures audiant.
LECTIOS.EVANGELHSECCNDUMMATTH.«UM(.\H, 58). et sola lingua loqualur. Similiter eliam dicimus:
JH illo lempore : Accesserunt ad Jesum Scribm et Ille homo vulneratns est, cum soius pes et sola ma-
Pharismi, dicentes: Maghler, volumus a te signum nus vulnerata sit. Fuit igilur Dominus tribus dic-
videre. Et rcliqua. bus et tribus noclibus in corde lerrae, quamvis non
Quanta esl superbia Scribarum et Pharisaeorum 1 integris tribus diebus et noclibus. Haec autem sen-
quania esl slullilia et infidelilas eorum! Non ro- tentia omnibus aliis planior mihi et clarior esse vi-
gant, hon humiliter postulant, sed, inflato stomaeho > detur. Sequilur : Viri Ninivitmsurgent, etc.
et ereclacervicedicunl: Volumus a lesignum videre. (Sequenliaad num. 48 et ad 49 speclanl,et in eat-
Signa videre volunl, credere autem nolunt.Sedqtiare tione legi possunt a pag. 6&ad pag. 68.)
signa quaerunt.qui jam lot signa viderunt? Nunquid *3 HOMILIAXXXIL
enim signa non sunl, quod morlui rcsurgtmi, quodcaeci FERIAVPOSTDOMINICAH I QUADRAGESIM/E
illuminantur, leprosi mundantur, paralyiici curan- ADMONITIO. — Adeant lectores conimeiiiariiim in
tur, et dsemonesejichmlur? Omnia h_cc enim signa Matlhseumsub num. 64, c. 2, ct tolam homiliani
sunt. Unde el puerum centurionis sanalurus Domi pro hac die assignatam, ne verbo quidem iiiiinu-
tato invenient. De usurpalione S. Brunoni ah
nus ait: Nisi signa et prodigia videritis, non credi- editoribus Eusebii Emiseni facla lanio magis
tis. Qui respondensail illis: Generatio mala, el adul ceriiores reddentur, cum evulsam ex integro ab
tera signum qumril, el signum non dabitur ei, nisi eodem comment. videbunl; idem esiprincipiuin,
idem et fir.is. In edil. Paris. esl pag. 59. In edii.
signum Jonm prophelm. Dum enim signa Pharisaei Marchesii habelur pag. 55. De nmliere Chana-
"idere volunt, audiunt non immerilo, quod autlire naeaeleganlem pariler homiiiam egit S, Maximus
nolunt. Generatio mala et adultera, quse toties cum Taurin. pag. 674.
LECTIOS. EVANGELH SECUNDUM MATTH-EUM (XV,
idohs fornicata et deos gentlum est secuta, signum
Judaei enim et Graeci 1). In illo lempore : Egressus Jesus secessii in pailes
quaerit. signa petunt, sapien-
liam quaerunt : Et signum non dabilur ei, nisi si- Ulis Tyri et Sidonis, el ecce mulier Chananwa a ftnihus
egressa clamavil, dicens : Miserere mei, Doinine
gnum Jonm prophetm. Magnum est enim signutn -) fili David. Filia mea a dwmonio male vexalur. Qui
Jonae prophelaj, in quo Chrisli mors , sepullu- non
ra et resurreciio, in quo Judaeorum perditio, respondil ei verbum. El accedentes discipuli ejus
rogabanl eum dicenles : Dimille eam qumclamat posl
407 el salus genlium significatur. Sicut enim fuil nos. Et rcliqua.
Jonas in ventre ceti Hibus diebus et tribus noclibus, lnc. : HJCCest cur yiamaniem mu-
ita erit Filius fwminis in cerdelertm ttibus diebus et lierem Deus non igitur causa,
tribus noclibus. — Quid est aulem in corde lerrae, exaudil, etc.
Des. : Vita vivet, et non morietur.
nisi in affeclu et desideiio Jtidaeorum?Et lale est
HOMILIAXXXffl.
ac diceret : Magnum sit vobis hoc el mirabile si-
EERIAVI POSTDOMIMCAH I QUADRAGESIMiE.
gnum, quod tribus diebus el iribus noctibus ita — Satis adnotasse' erit hanc homiliam
me vestrae poteslaii subjiciam, nt in me faciaiis ADMONITIO. sicnt praercdenlem in comment. Joannis subntim.
quidquid desideralis. Terra autem dictintur Judaei, 14 contineri; quare supervacaneum ducimus cam
quia coeleslium obliti, sola lerrena et transitoria alio argumento ab Eusebio Emiseno, cui in edit.
qua_runt. I{_ecest aptem illa terra petrosa et spi- tribuilur, vindicare. Facla enim a nobis colla-
tione cum Marcbesio fom. II, pag. 35, nihil novi
nosa, in qua verbi Dei semen crescere et fruclifi' invenimus.
' ~
789 nOMlLl.E. - HOMIL. XXXlV. , 790
LECTIO_>.EVANGELU SECUNDCM OA>NNEM (IV, 47). »_tum igitur desiderare debemus, ut Jiisex diesjrans-
7« Vlo lcmpore:Erai dies feslus Judmorum, elsiscen- eant, qualenus Regem noslrumin suo decore suae- ,
dii Dominus Hierosolijmam. El reliqtia. que majeslatis gloria \ ideamus. « Scimus enim, ait
Inc. ;_Ad~dies festos Jud-corum Dominus ascen- Joannes, quia, cum appan.eril^similes ei erimus,
dt«, ul 'populis, etc. quia videbimus eum sicuii est. Et resplenduit facies ,
Des. : Et nunliavit Judwis, qttia Jtsus esself qui ejus sicut sol, veslimenla aulem ejns facla. smu
\eciteum sanum. alba sicut nix_(I Joan^ i, 5). > Nihil Evangelisla
408 HOMILIAXXXIV. sole splendidius invenire poleral, cui Chrisli faciem
SABBATO POSTnOMINICAM I QUADRA«ESIM-E. et vestimenla- assimilaret. Nos aulem sole splendi-.
ADI.ONITIO. — Cum hac de homilia aliqua in com- diorem eum esse non dubitamus4 non enim creatura
menlario desint, ut lecloribus connexio parlium Creatoriadplenum similis esse potest. El ecce appa-
sil manifesta; eam qualem dedit Marchesius tom. mit illis Moyses et Elias cum eo loquentes, Sed.
II, p. 54 et seq., producimus, admonentes inter
Eusebiartas-vulgatam pag. 62 nihil omnino ab ea quare Moyses et EIias?In Moyse namque legem, in
differre, tam in principio quam in fine. Ediiores Elia prophelas videmus. Vident igitur apostoli Moy-
BJIJI.Patrum Lugdunensf-s sub nomine Eusebii sen el Eliam cum Ghristo loquentes; vident Iegera,
{Jallicani cum reliquis, ut diximus, in lucem "
emiserunx. In comment. Malth. esl nnm. 70, p. et prophetas ei testimonium danles.Undeel Habaciu,
84, col. 2, in flne. prophela ait: < In medio duorum imimalium coguo-
LECTIO S. EvANGELii'sEcusm.M MATTH_EUM(XVII, 1). sceris (Habac. H.,3). > Usquehqdie namque in me—
!n illo lempore, assumpsil Jesus Pelrum, ct Jaco- dio duorum animalium, in medio Moyse el Elia.,
Imm, et Joannem fratrem ejus, el duxil in montem scilicel in_ lege et prophelis Christus cognoscitur (
excchum seorsum, el iransfujuraius est ante eos. Et cl videlur. Lege libros Moysi, lege propbelarum li-
reliqua. bros, ibi Chrislum invenies, ibi eum eognosces et
- Domiuus el Salvalor noster, sicul legttur paulo videbis; ibi enim transjtiguratur, ibi suis fidelibus
superius, promiserat disciptilis suis, dicens : Amen ejus majestalis gloria revelalur. Loqiiebanlur isti
dico vobis, sunt quidam de hic ^tanlibus qtti non duo vlri, ut Lucas ait, simtil cum Jesu de morle
guslabunl mortem, donec videant Fitium hominis ve- ejtis, quam inproximo passurus erat in Jerusalem.
nientem in regno suo. S_„enim de illo regno el de El fortasse lseli, quia v.idebant suae redemptionis
illa gloria inleUigamus, in qua modo eum angelis totiusque humani generis diem appropinqnare. Re-
stiis se judicalurumvenire promisil, starenon po- spondens autem Petrus dixil ad Jesum: Domine, bo-
tesl. Nemo enim ibierat, ubi Dominus istat-dicebat, p num est nos hic esse; si vis faciamus hic tria laber-
qtiifliortem j'am non guslaveril; ipse lamen ad ju- nacula, libi unmn, Moysi unum, et Eliw unum. Co-.^
dicium nondum venit. Qualiter aulem haec intelligi gnoviligilurPeluis Moysen el Elistm, quos nunquam
dcb .ant, sequentia manifestant. \AH enim Evange- amplius yiderat; quamvis, ul afii evangelislso tli--
lisla : Ei post dies sex assumpsit Jetus Pelrum, el cunt, quid diceret, ignoraret. (1654) Ignorabal qui.
Juicobum, et Joaimem^rairein ejus, et duxil illos in dem quia non a seipso loquebatur; alius enim erat,
monlem excelsum seorsum, el transfigumius est ante qni loquebatur ineo.Tria tabernacula facere, non esi-
cos. Isti igitur stint,_ de quibus modo-dixeral: qui necesse : tria sufiiciuiu. De tribus tabernaculis
no» gustabuni mortem, donec videant Filium hominis Aposlolus scribens, ait : * Tabernaculum facturn
vfnieniem in regno s-.o;. scilieel apparentem in vir- 409 est primum, in quo erat «andelabrum, et
tute et gloiia regni sui. (1653) Transfiguralus enim mensa, et proposilio panum, quod dicilur Sanela-
Dominus, lalis in monle, tribusislis snis disgipulis (Hebr, ix, 2). > De secundo sic ait: « Postvelamen-
apparuit, qualis post hanc vitam in regno suo ,cun- tum aulem secundum tabernaculum, quod dicilur,
ctis suis fidelihus apparebit. Sed quare Salvator no- Sancta-sanclorum, aureum habens thuribulum, et
sier.in illaro suaeclarilatis speciem transfigurare,se arcam testamenli circumtectam ex.omni parto auro,-
voluil, nisi ul illius glori_e, quam prsedicabat, nos \Xin qna urna aurea habens manna, el virgain Aaron,
redderet cerliores? Unde et*~lres suos discipulos, qucefronduerat,. et i,abulas testamenti (ibid., 3). >
qui Ecclesi-O-colnmna.alibi vocantur, adesse voluit, De tertio vero sic :.«Chrislus, iuquil, assislens Pon-
qui hujus lanlae-visiQitis-lestes-exislerem. Sufliciuut lifex futurorom bonorum per amplius et perfeclitis
isti tres ad hocteslifieandum, quia, sieut scriptum labeFnaculum non manufaclum, scilicel non hujiis.
esl: <In ore duorum vel trium lestlum-slabitonine creationis, neque per sanguinem hircorum aut\i-,
verbum (Malth, xvm, 16). > Quis enim non.crcdat tplorum, sed pcr proprium sanguinem inli._i.it
quod Pelrus, Jacobus, et Joannes teslanlur? Recte semel in Sancta, seterna Tedemplione invenla (ibitl.,
atitem in excelso monte ista flebant, quae poslmo- 11). > Primum igitur tabernaculum, est Synagoga,
tlum in cmlis fieri deheanl. Fiunt vero posl dies secundtim Ecclesia, tertium coelum. Etprimum qtu-
se\", quia, ut_ Apostolus ait, hirjus \it_e labore fidem fuit Moysi,qui illius populi princeps fuit. <Elias
nilo, qtti in sex diebus agilur, < relinqiiilur Sabba- quidem veniurus est,ei restiluetomnia{J/aK/i.-xvii^
lismus, et reauies pooulo Dei (Hebr^ vi, 9). > Mul- 1)). > Teriium vero Chrisli, de quo Aposlolus ail:
^ (1(555)Prosequilur S. Brtino ex commentarioin (1G51) Ilucusque commcntarius.

Evang. num. 70, c. ..
/01 5..BRUKOIUS EPISCOPl SIGNIENSIS 7S2
< Non eifim "in manufaclis. sanclis inlroivit Jesus, A stimus aulem per hanc nuoem divlham -Scriplnram
sed in ipsum coelum, ut appareat vullui Dt-i pro significare, jjuseaqua sapienliae plena intelligentibus
nobis(I655). >Primum in umbra fuil et figura; lucida, non intelligenlibusjobscura apparel, In hae
secundum infigura est, et veritaie; lerlium in veri- quidem nube omnipotens -Deus audiri quidem po-
laiis aula.ln primo oslenditur vita'. in secundo da- test, videri autem et intelligi sieuli est, non potesl.
lur; in lertio possideiur. Non enim sacramer.ta Ubique enim eum loquenlem andivimus, inisqt.am
Ecclesiae. ut sacramenta Synagogae medicinam do- aulem, nisi perspeculum et in _enigi_jaieeum\ide-
cenlet ostendunt; sed ipsa potius snnl medicinaet mu_>;ipse enim in propbells, ipse in apostolis loqui-
remissio-peccalorum. El primum qiiidem labernacu- iitr. Unde ipse Dominus ail: < Non enim vos estis,
ium habuit candelabrum, palriarchas videlicet et qui loquimini, sed Spiritus Patris rnei, qui loquiltir
prophelas habuil, et mensam, legem scilicet ju\la in vohis (Matlh. x, 20). >Nubem igilur videre possu-
litleram, In qua mensa erant panes, id est cibi spi- mus, ipsum aulem, qui in nube loquitur, videre
rituales,'<jui in ea litfera continebaniur. Sed quid non possumus. Nam et modo in hac nube sacri
i.iis candelabrum, roeiisam ei panes habuisse pro- Evangelii eum loquentem audivimus; -eum tamen
fait?Aposloltis enim dicit: « Gsecitas exparie con- ' non videmus. Cujtis euim nisi illius vox est, quod
tigil in Israel (Rom. xi, 8). > Et propheta : »-<QuisB istaelitiera. sonanl: Hic est Filius meus in quo mihi
csecus nisi populus meus l (Isai. XLII,19.) >llein- , bene complacui. Bene enim in Filio sno sibi com-
qiie : < Exeaeca cor populi hnjus (Isai. vt, 10), > Et placuil, qui in hominis crealione sibi displicuil. Un-
Psahnista : < Fiat, inquit, mensa eorum coram ipsis de ipse ait: < Poenitel me fecisse _i.>mmem(Gen.
in laqueurn, et in reiribulionem, et in scandalum vi, 7). > Hunc autem audire, huic et credere, et obe-
(Psal. LXVIH,22). > El alibi : « Parnill petierunt dire nos admonet.Cui enim, nisi sapientiae, veritaii
panem, et non erat qui frangeret eis (Thren. IV,4). > et justilise credere debemus? ipseenim esl Dei vir-
SIc igitur Judsei habenlss non habuerunt, et legem lus, et Dei sapientia, ipse est via, veriias el vila.
lenentes nescierunt. Secundum autem tabernacu- El audienlebdhcipuli ceciderunl in faciem suam, el
him thuribulum aureum habuit, ipsos videlicet apo- limuerunt vaide. Quid enim sispeciein ejus vidissenl.,
flolos, ^qui odorem notiti_e Dei mdnifestantes in - qurejus vocem ferrc non potuerunt ? Et accessit
oroni looo, alhYerant odor vilse ad vitam, et aiiis 410 Jgsnset ietigit eos, dixitque eis : Surgite, el
odor mortis ad morleni. Arca vero et Ecclesia idem noiile limere. Beali illi, quos tangit Jesus; beati
Brignificant;q;uaebene auro circumtecta dieitur, quia illi, quos salus tangit, et vita; illi enim sur-
el interius per scientiam et sanclitatem, el exlerius gunt sine limore, ei securi sunt. Rogemus igilur
*J
per praedicaiioncm el operalionem refulgel. ln hac eum ut et nos langat, el a somno sluporis et insi-
atttem est urna aurea habens jnanna, Chrislus vide- picnlise excitet, atque ad se videndum oculos nobis
Jicci Dominu. nosler, ut per iirnam hun.anilateln, aperial. Levanies autem oculos suos neminem vide-
el per manna diviniialem inielligamus. Inhac estet runl, nisi solum Jesum. SufDcit videre Jesum, suffi-
\irga Aaron, quae Ironduerat, perquam B. Mariam cit videre illam lucem, quam « qui sequiiur, non
\irgiuem inielligimus, quaa conlra natoram floruil, amhulal in lenebris, sed habebit Iumcn \itae (Joan^
coutra iiaiuraro concepit et peperit. Sieut el illa vin, 12). > — El descendenlibus illis de monte ptm-
vrgit cum esset sicca conlra naiuram, et flores, et cepil Jesus, dicens : Nemini dixeritis visionem, donec
frondes, et iittces germinavit. Tabttlse vero Testa- Filius hominis resurgal a moituis. Coiueniens enim
inenli.quteibi erant, uiriusqueTeslamenti scientiam eral, uth_ectania gloria ejus lunc piimum prsedi-
sanciam Ecclesiani et habere el possidere significaretur, qtiando caruis morlalilate exulus nov_e"
cabanl.Deterliovero tabernaCulo nihil laledieilur» resurrecllonis gloria et decore indueretur.
Non caiidelahrum, non mehsa, non arca, \el urna v >. DOMIMCA II QUASRAGES1M.E. ~ ''
ibi ponitur, nihil est ibl in figura, omnia sunl ibi in (Idem evangelium et eadem homilia ul in diefrm-
veii.ate. Unde Apostolus ail: 4 Videmus nunc per n cedenli.)
HOMILIAXXXV.
speculum in senigmale, lunc aulem facie ad faciem.
.Nunc cognosco ex parte; iunc autem Cognoscam, fERU.II POSTDOMINICAM II QUADRAGESIM_E.
bicul et cognitns stiin (T Cor. xm, 12). > Haec suiit ADMONITIO. —_Non opus est ut sequentem Jiomi-
liam in Marchesio, vel in edit, Eusebii quseramus;
atttem tria labeinacula, quscbealusPetrus in exslasi eam fideliler prsesial commentarius in Joaimem
posiins facere voltiisse narratur (1656). Sequitur: _sub num. 25.
Adhuc eb loquente, ecce nubes lucida obumbravit eos. LECTIOS. EVANGELH SECUNDUM JOANNEM {vm, 21).
/i/ ecce vox de nube dicens : Hic esl Ftlius meus dile- In illo tempore : Dixit Jesus lurbis Judworum: Ege'
clus, in quo tnihi bene complacui, ipsum audite. In vado, et qumieiis me, el inpeccaio veslto moriemini,
nuheenim Deusapparult, quia in sua majeslale ab Etieliqua.
hominibus vtderi non potest^ sieut ipse~ait: <Nou - Inc. : Egn, inquit, vado. TSgo ad Paliemiedeo,
videbil nie homo, et \ivel (Exod. xxxm, 20). > Pos~ etc. " '
-(1655) Leclio Vulgatae ila esl ad Hebr. cap. i\„ Teat nunc vultui Dei pro nobis. > . .
24 : « Non enim in .iianufacla sancta Jesus inlroivit (1656) Hic fiticm habet additio; sequentia " t\
exemiilaria vcroium, sed in ipsum coelttm, ul appa- tommcnlyrio Fnulii-ilasunt, ,
. J.0-U1LI.E.—IIOMIL. XL. 7M~
7-JO
suis: llomo quidam
Des. ;~H_ec~ilto loquente raulti .redioleri.nl ir A illo lempore, dixit Jesusxliscipulis
habuit duos Mos. Et reliqtta. . _•->
eam.
• IIOMILIA XXXVI. Inc,: flomo isfe. Deusipsehoc in loco itiletligi- •
' ' "• '
TERIA Iir POSTDOHINICAM II QUADRAGIjlhn.E.'" tnr.
ADMOJSITIO. — Expositio quam sanctus Bruno egj: - Des~.: Et taliler ea liabemus , ut aliler -ea habere
"loci liujusEvangelii tianslati esl in iisum Iioiin nolimus. * -• ' '
^
1.«, nnlla faclaaddilione. Quareeam legeniessulet " - <'- HOMILIA XL. ....
num. 94, c. 1, commeni. in Maiih., absqne
-quod Marehcsium, atil Eusebiiiin.Einisemim con- D0M1NICA III QUABRAGESIHÊ.
_sul-.ni,toiam expositoris doctrinam habebuiit. ADMONITIO. — C.arefcoromcniarius Evangelii sccim-
LECTJOS. EVAKGELII SECUNDUM MATTH_EUM (XXIII '^dnm Lucam cap. n loei hiiius/qhi hac in Domi-'
- nica legiiur, exposi.ione. Pro ea snpplere potest
1). In illo tempoye,locutus est Jesus ad iurbas e
ad dhcipulos suos, dicens : Super cathedram Moijs _ hoinilia tiim a Marchesio, luin sub.noto auciure
Et c Eusebio Erniseno edila , quam et nos iterum In,1
tederunl Sciibm el Phariswi. reliqua.- LucanT eii.iuimus. Monitos"altamen facimus le-
« hu.: Quid est sedere super calhedram Moysi ' ctores piimae parli asstilain esse ilhistralionem
ets. - " _ i _, cap.^xfl. Mattb. v, 2S/' nbi de daemone Beelzebub-
Des.: Deposuit_oolen_es<iesede, et -exallavil lui- B agitur_siib 'niim.'*47,; c. 1, u^qiie ad illa verba :
Quoniam ligatos eosUeiieo, el vinclos habeo. Quae
miles. _ , -': r„ •, ""sequutifurpost illa Luc-xi, 13 : Qui noncolligit
HOMILIA-XXXVH. „-.< - iviecum, dUpergit. Legnutur in -eod. comm.in.
TERIAVPOSTDOM.NICAM 11QUU--fAGCSIM___. _ _ Mallh.sub uum. .49 et 50.-
ADMOMTIO. .— Facili quidem'negotio l_om.liani._ha... LÊCTIO^S. EvflSGEursrcuKiicM'LucAM (xi, 1^4).In.
_ '.ibiinebimus, siad-commeniariuminLticamoculoi Ulo tempore, erat Jesns ejiciens dmnmnium. Et*rej*
Cinvertamus. Collector homiliaruni, vel idem nn ._._._' . .'• '
cior S. Bruno ex ~~illo a' capite usque*ad finem ean liqua
'
deprompsil. ,' -_ . "-' r _ . Beatus MattbaiiiS-evangelisla hominem istuth ribn
LECTIOS. EVASGELH SEGUNDUM LUCAM{\VI, 19) soluro nnitum, sed etiam ca_6um (Matth. \ii, 1 22)-
In iilo tempore, dixit . Jesus . Miscipulis suis . fuisse uarral.' Caecus est fenim omnis homo ,c qtiiJ
Homo qnidam erat dives, el ihduebatur-pwpura e eat» lucein-nbn 'sequitur, quae ait :' i Ego' sum lux 1
iiysso, et epulubalur quotidiespiendide. El reliqiiar ihuiidi,' qui' sequitur me ,Lnonainbulaflrf tenebris,;
- lnc. ; Tlaecverba el tljvitibus et pauperibus valdt sedhabebit lumen vitae(loan. vi','8). t Wulris v^rd,""
necessaria sunt, etc. - ~ r' o .' i quipeccaliim siiumeoi.riieri,,;el ihDeilatidibnsIabta"
1
Des. : Timent el orant, ne et ipsi declpiantur, sua aperire nescif. Daemoniumaiilem ille habet, qulf
Q
4H HOMILIAXXXVIII. . r in aliqiio' magno peccato perseverat; idebqiie Apo-
FERIAVI 1'OSTDQMIMCAM 11-QUVDRAGESIMJE. slolus nos admOnei, dicens : < Notrregnel pec"catnm
ADMONITIO. — Non esl-dissimilis hsechomiiia -»prse- inveslro morlali corpore (Rom. vi, 12). >'Q'uamliit:
cedeniibus cujus lextus a cbmmentario 1n Mal- efiim iniiomineregn.il, landiu vicius et-
thaetim stib mim. c. 2 est. lcletr peceatiim
- enim estprineipium,88,et paucaexscriplus
solum in flneaddlu capltis "a'diaboIo""possidclur.HFeigitur cieci.s et mtt-{
„ simtj quorum omissio nihii refert. Eusehio Emi- ttfs-si Domino offeratur,-si ad po_.i-_ieiiii.uncoiner-'
et snb num. 4( talur, mox Jeius curabil eum ; ila ut-ejeclodanmo-'
- seno, ut superinres, est,altribiila,
positaVLugdunenses editores in Bihl. Palrum, u nio Ioqiiatur cl vldeat. Loquatur aulem-non vanatt'
diximus, pro Etisebio Emiseno Eusebium Galli-
anum usurpant, et exstat lom. VI, pag. 724. - imuilia, ut prfus, sed sancla eVrehgiosa, ^Jllalia*io>",
LECTIOS.E.ANGELHSECUNDUMMAT;T--.EUM{XXI,53) qui convenit Chrisiianum. Videat vero ndh vanitates
ln ilio tempore, dixit Jesus dUcipuljs puis ei lurbii ocnlis coTdis, sed iuirien 1 vit_e'et veiilaiis ocnlis
Judwoium pambolam hanc :'Homo eral jialerfami- menlis.-Quidam autetii ex eisdixeiuriV: In Beehebub
iias, qui planlavil^vineam, el jseveejrcumdedit ei, Ê! priitcipe dwiiiohhruin ejicit tiwhioiiia: Ue his atiicm
reliqua. - ,- *_-.',- , .' Maltha.us evangelisla^slc ail *.uPhdriswiaiitem liac
htc.; In flgura hujus-hominis pati isfamilias Djeuni <Q,dtlUieMe's dixeruitt : Hic lno\i ejicll cH'aIm6ries %\%"
paliein significaij elc. _ - nisi in Beehebubprintipeiiwmonioruih. Qtiarito"enim
Des.: Hsec igiiur cansa quod erim tenere "volentes Pharisaci
euni tenere non polueimu. -" . -ceieris melioreS et safiieniiores ¥sse vi-
HOMILIA S.XX1X. debanlur, lanto niultolles maj"or.1nvidia conlra Do-*
SABBATO JPOST
DOM.NICAM II "QCXDRAGESIM_E. ' minum movebantur. Sed quis PhaVisaeivbsisla do-"
ADMOMTIO.— facta est edilio commenta. cuil? Nisi enim Beelzebub discijmli essetis, hsee lalia:
Opportune
rii S. Brunouis jnEvangelia, ut-Jeclione ejus plura in ejus praeconio non dicerelis. Videlis Jesummor-'
errata, quse in ediiione Homiliarum Marehesii tuos suscilare/caecos illumiiiare, leprosos^niundaref'
irrepserunl, corrigantur. Si jdem commentarius omnes laiiguores omnesque infirmilates eurare, ef
paulo post meditim s_eculi xvi cognilus fuissei,
Jiullus ausus esset Eusebium vel Emisenum, vel dicilis quia in Beelzebub ejicil daemonla? 'Nuiiquid'
Gallicanum etFingere,eisque ascribere, qu_e cer- enim Beelzebub, deus muscar(im,>h_ec?aliquando
tissime S.TJrunonis Astensisopera demonstraiur. facere ? _ Alii auteih letrtantes, signum de
flaec horaiiia ex integro _abeodem comment. in potuit
Lucam n. 36 decerpla, altamen eidem Emiseno ccelo qiiaerebant -ab eo(__.«c. xi, 113). !_Quibus, quid
attribula. Dominus responderit, alius evangelisla expoitit, di-
LECTIO-S.EVAI.GELII SECUNDUM LcCAM(\V, 1L) In ccns : Gencratio hwc praVa et perversa signum qua:-k~
7&S *S. BP.UNONISEPISCOPI SIGNIENSlS 79iV,
rrf (1637) , et signutn non dabiinr ei, nhi signum A tam nefanda de magislro cogilalis. Hoc est enim
Jonw prophetw. Sicut enim fuil Jonas in venlre ccli . qnod superius dixerat : Si palrcm familias Beelze-,
tribus diebus el tribus noclibus, ila eril Filius ho- bub vocaverunt, quanlo magis domestkos ejus ? Di-
ininis in corde teri w tribus diebus el tiibus noctibus. cunlur aufem apostoli filii Pharisaeorum, quoniam
S-tifliciatvobis hoc sigmira, neque de-lerra, neque et ipsi, et caeteri omnes qtii credebanl resurrectio—
de cojlo dabilur vobis aliud sigiuim. Magnutn enim nem, quam "Pharis_eipnedicabanl, qnasi patres et
cl admirablle sigmim csi, quod ille, qui omnia in magistros Pharls_eos habebant. Unde etiam illius
potestale habet, tribus diebus el tribus noctibus seclae eos fuisse intelligi potest : haec enim secla _
seipsum iu hominum poleslate esse permisit. Quid cse.eris melior erat,-quamvis el ipsain pluribusbona
esl enim in corde lerrae, nisi in afleclu, in poteslate non erat. Ideoque in Actibus apostolorum Paulus
el in desiderio peccatorum ? Unde ipse quoque Do- quoque aposlolus clamasse legitur t < Pharisaeus
minus Pilato dicebal: . Non haberes in me potesla- suin : de. spe erresurreciiene morluorum ego judi-
lcm,iiisida.um fuissel libi desuper (Joan. xix, il). * cor {Act. x\m. 6). i Haeeesl igitur causa, qnare-
Sicut aulem eoelum signiflcat jusios, ita et lerra Chrtsti discipuli-Pharisaeorum filii dicanlur. Sequi-
signiftcat peccatores. Haec-aulerajam snperius expo- lur : Ideo ipsijudices veslri eiunl. Ipsi enim sede-
siia Sunl. Sequilur ; Ipse autem ut vidii cogitatiottes B bunl super sedes duodecim jtidiGanles duodecim
ipsot tim, dlxit: Omne regnum in seipsum divisum tribus Israel. Porrq. si in digito Dei ejicio dmmoniaT
desohibilnr, et domus s-upra domum cadet; si aulem profecto in vos pervenit regnum Dei. Hoc aulem qffid
Salanas in seipsum divisus est, quomodo slabil re- significet alius evangelisla ostendit, dicens; c Si
gnum ipsius, qui dicitis i» Bcehebub ejicere-me dm- ego in Spiritu Dei ejicio daemones (Luc. xi, 20). >
monia? Evidenti syltogismo eos concludi., qui ettm Quod utique verum est, et dubiiari non debet. igi-
In Beelzebub dsemoniaejicere dicunt (1658). Si enim tur pervenit in vos regnumDei. Ubi enim esl_Spi-
ila essel,. ut Illi dicunt, jara .quidem Beelzebub Yires ritus Dei, ibi estregnum Dei. Vocalur aulem digi-
Ipritlcipaius et rcgnum peniius amisisset. Si cnim lusDei Spiritus sanclus," propter-muliiplicem gra-
contra se daemoniabellum gererent, aut panas aut tiarum divisionem. In Tiulla enim corporis parte
inillas conlra homines vires haber.ent. Sed quod pe- lan.adiv_sio,quan_a in digilis invenilur. Ellaleest
jus est, vix inveniunlur aliqui homines, qui tantam acd dicereli Egoquidemin SpiriluDei et virtute
[concordiam habeant inhono, quaiitam maligni spi- divinitalis dcemones ojicio, quoniam subditi mihi
ritus habenl inntalo. Cum enim sinl infiuift et innu- , sunt, qtioniam in 413 mea poleslatesunt, quoniam
raerabiles, omnes tamen in eo concordant. qnod - mihi resistere nonpossunt. quoniam ligalos eos
ni-iil nisi malum facei'e desiderant. Si igiluE hanc teneo cl vinctos-habeo.
iuiquitalis concordiam non habuissent, cl ad poeni- Huc usq. ex ;it. comment. in S. Mallh. Et hoc
tentiam converti voluissent et potuissent, jam quL- esl, quod ail ; Cum forlis armatus custodit atrium
dem regniim Beelzebub desoteluiu fuisset; hoc au- suum, inpace sunl ea qum possidet. SLautem.for-
lem in aliis regnis fieri videmus. Non est igitur, ul tior illo supeiveniensviceiit eum, universa arma ejus
illi dicunl, neqtie Satanas Satanam ejicit, quln po- auferet, in quibus confidebat, el spolia ejus dislribueU
lius omnes in oinnibus sibi invicem auxiliantur. Forlis enim erat diabolus ; sed forlior ego snm. In-
Unde etiam per bealum Job a Domino diabolo dici- travi in domum ejus, veniJn hunc mundum, quem
lur • _Corpus illius quasi scuta fusiliaêt compactiini
ipse, ut domum propriam possidebat; sed prope est
squamis se premenlibus, nna uni conjungitur, el nc ut princeps roundi hujus ejicialur foras. Ligavi eum,
spiraculum quidem incedit per eas. Una alteri ad- vasa-ejus diripui, et miseros homines, quos invase-
ha_rebal, et lenentes nequaquam separabanlur (Jot rat, de ej'us servilule liberavi. Kon est igituripse
XLI,C). » flis enim verbis malignos spiritus tanlain mecum, neque congregat mecum, neque daemones
in se concordiam habere designatûl nullatcntis at
ejicit mecum, non sanat homines, ut ego, non con-
invicem separari queanl. Corpus enim diaboli totus D ad vitae pascua diick, sicut ego.
ille malignorum spiriluum exercilus intelligitur. gregatoves, neque
Quid igilurfacil? Visaudirerjuid? Spargil, dissipat,-
Dicunlur aulem scula fusilia maligni spiritus pei
occidil, et quoscunque poleslad morlem el aeternam
forliludinem, dicuntur et squamae se prementes, damnalionem secum trahil. Hoc est enim quod di-
seque muluo lenentes, sihique invicem adhserenles cit: Qui non esl mecum conlta me est, el qui non
propter nimiam concordiam el unilatem, quam ha- ' colligit mecum, dispergit.
benl in omni malitia et noccndi cupidilate. Utinam
HOMILIAXLI.
si fieri posset, haeclanla illorum pax et concordia
rumperetur, et regnum illud iniquitatis solverelur. _FERIAII POSTDOMIMCAM III QUADI-AGES1M.E.
Sequilur : Et si ego in Beehebub' ejicio dwmonia. ADMONITIO. — Breviter huic homilia.monilo salisfa-
ftlii veslri in quo ejiciunl? Si, iiiqiiit; „de me lal:_ ciam dicens, eampraeter paucain exordio ejusdem
dicilis etiam de meis ? Scic inlegram assequi posse in Lucseeomment. Inter
eogiiatis, quid discipulis Eusebianas panler locum habelnum.43, etiuedi-
enim quod non bene inlelligitis de discipulis, qu: v lione Marchesii pag. 41.
(lG57)In Vulg., Matth. xvi, 4 legilur . . Geiierati, (1658) Ex hoc loco incipil c\posilio S. Brunonis
mala cl adtiller.t signum q-iseril, s elc. iii cap. XJIS. _.__ai.h_-i
nuin, 47. . ....
• — "
797, , HGMILJ/E. HOMiL.JLlV. "98,
LECTIOS. EVANGELII-SECONDUM LUCUI(IV, II). JH ,_ damnm Simonis, socitls aulem Simonh tenebalur'
..... tempore dixerunl Pharismi ad Jesum : Quanla, magnis Jebribus. El reliqua.
audivimus facla in-Capkarnaum, fac et hic in patria Scirc enim oportel <juaesil ttxor l>clri, utpossi-i
tua. Et reliqua* nmsscire quse sit socrus ejns. Pclri namqiie u\or.
Jnc,: Legilur superius in hoe Evangelio, qtiod, Ecclesia cst, qt.o_jiam ei a Domino spceialiter tra--
cnm Dominus\eiiissel in patriam suam, et sccun- djla est, dicente JDonjiuo : J Si diligis me, pasce
dtim consuetudinem, Synagogam introiisset, Iradi- oves meas ^Joaiu xxi,17). » Ejus igitttr socrus -est,
tus est ei Iiber Isaiae prophetce, in quo cum logissct, Syuagoga, quia ipsa est mater.Eccles.ae. Unde eidem
et sic»t~voluit exposuissel, omnes ei Jesiimnnitim in Ganiicis cauticorum aitDominus : «- Sub arbore-
dabant, el adfniranles dicebanl: Quomodo hic IH- malo suscita\i le . ibi corrupta esl maler lua, ibi
teras scit, cum non didiceril ? Et paulo post roeiitc. viplala est genetrixiua (Catu. vuj, b)t > Hacc aulein,
mulata, invidia qttadam et indignatione dicore jaret in domoPelri, cl fcbricilat, qnoniam usque^
eceperunl: Nonne hic esl filins Joseph ? hothe inler Chrisiianos Synagpga infiiiua moratur
(Nihil aliud prmslat homitia, cwlera haurienda m et hahilat. Ubicunque enim esr'Ecclesia, ibi esl et
comment.nt diclum esl.y dpmusPelri. Hujtis aulem manum circa mtindi fincm
Des. : Canes contemnil hinc inde Iati-inles. B Dominus tanget, et lunc febre fugaia surgetet jni-j
HOMtLIAXLII. njslrabit Domino. Tunc eiiim cjus mamim langit,,
TERIAIJI POSTDOMIMCAM III QU_I>1l_-G__-..M___. quando ejus opera approbahit. Ve»pere -auicm fa,clo
ADMONITIO. — Nihil "mihihac pro homilia admonere obtulerunt ei mullos dajmonia habenles, et cjiciebat
occurri.; nisi, ut indicem foniem TI quo ptirior spirilus verbo, et omnes male habentescuravil. Ui
et emendatior, quam in Marchesio pag. 42, hau- adimplerelur quod dictum est pcr Isaiam prqphe-,
liri polest, qui est coinment. iu Mallh. n. 76,-c. 2.. '
in
lisdem verbis utroque incipit et desinit. tam, diccntem : « Ipse iniquilales uostras accepil,.
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM MATTH/EBM (XVIH, et aegrotanles portavit (Isa. LHI, 4). > Veibo ejiiiu-
_
15). Inillo tempore, respiciens Jesus discipulos tuos spiiitus ejccit ille, de quo scriptum esl : In priit- _
dixil Sinwni Pelro : Si peccaverit in le fraler tuus. cipio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et
El reliqua. Dens eratVeibum (Joan. i, -1)._> Verbo quidem,,
Inc. : Htec aulem aposlolis, eorumque successo-' quia-propria virtute. Sed quare faeto vespere, nisi
rihus, episcopis vide.licet et sacerdotihus Dominum quia hac ultima aelate, hac extrema lioraad sanan-,
A " dum, ad curandum et ad pcllandum dqeiponia ve-'
specialiier dixisse, elc.
'
Des.';Nihil minus esl seplies, qtiam sepluagies ' neral? Neqtie enim debueral populus ille curari»-,
«eplies. iiisi faclo vespere, qui ad medicum non redil usque s
HOMILIA XLHI. ad vesperam. Unde Psalmisla ait: « Conyertenlur
n_niA IV POSTDOMINICAM m QUADRAGESIMJE. ad vesperam, et famem patienluriu canes, etcir-
ADTOXTTIO."— Nunquam saiis laudaverim ediliotien , cuibitnt civitalem ~(Psal. LVIH,15). -» •Tunc cnifn
commenlariorum S. Brunonis in Evangelia cura venient, tune co.iverlenlur, tunc êgros suos, lunc
- et sludio clar. Lazzarii pubhci juris- (aclam, cnm, animas suas rotil.o
in ea S. episcopi sapieniia , el dicendi elegantia langnore confectas Juddi ad Do—
eniteat quam maxime. Econtra Marchesii ediloris minum afferenf, el_sanabit eos; et ejicict daemonia
<errata plurima obscuranl passim scnsum, et reclae ab els : < Cum enlm plcniludo genlium introierii,
inierpretaiionis lucem obntibilant. Sit evemplo lunc Israel sahus flet (Rom. xi, 25). » — _ Et si
hsec iiomilia, quae longe emendalior in commcn-
lario 'ii MaUlueumlegilur num. 63, c. 2. Hibet fuerit numerus (iliorum lsrael, sicut aTcna maris,
eiiam Eusebius Emisenus num. 45. reliquiae coiiverienlur ad Dominum (Ose. i, 10). »
414 LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM MATTB_EUMVidens autcm Jesus lurbas mulias circum se jussit
(>--, 1J. In illo tempore acccsseiunl ad Jesum ab ire trans fretum. Pulo enim quod Jesus ideo pro-
HieiOiolymis Scribm et Phariswi dicciTtes: Quare pler tuibas trans iretum ire Jussil, quia, nisi per
dhcipuli tui ti ansgrediuntur traditionem seniorum ? fl, aquas baplisniaiis transeuntes \itiorum lurhas^ct i
Et reliqua. malignorum spiriluum exercitus evadere non pote-
Inc.; Seniorurr namqtie tr.tdilkmcs, non pro- ramus. Et accedens unus Sctiba ail ilii: i Magisler,
phelarum dicla, etc. sequar le, quocunque ieris. Dicit ei Jesus : Vulpes
Des. ; Maiiducare non lolis mauihus ruslicilas est foveas habeni, et volucres cceli nidos, Filius aulem
non peccatum. ' ' liominis non habel ubi caput reclinet (Mattli,^\HI,"
POMILI.VXLIV. 19). J Nihil Deum latel, nulla simiilatio oculis ejus
PERIAV POSTDOMESICtM III QU_DR.GESIM.... al'scondiiur, omuia \idel, el cogtiatiorii respondet.
ADMONITIO. — Concordes suntmss. codd. cum edi- Dicit Scriba : « Magisler, sequar le quocunque
Uonibus Marchesii, et snpposili Eusebii jn assi- ieris". i Dicit Jesus, non esl ila; non, vis me sequi,
gnanda die hac pro homilia, simililerque in prin- non vis mea
cipio el in Dne ejusdem conveniunt. Sed decst In praeccpta servare, non video in le, uhi
coiiimenlario, eamqueex Marchesio e>seripsimus, caput meum reclinem. Gapul Chrisli Deus esl. Detis^
-et WREedilioneEusebii Parisiensi contutimus. auiem in humili babilat, et fjuieto, et timenle ser^
LECTIOS. EVANGELH SECUNDUM LUCAM (IV, 58). In mones ejus. In te aulem quasi dicat: yulpes foveas
iilo mnpore, suigens Jesus de Synagoga inliavil in habciit, caqtte cum callidiiate et simula.'one loijue-.
799" S. BHUNONIS EPlSCOPi SIGNIENSIS I fifili
ri< : vitlpesenim piopler aslutiam maligni spirilns A Det>.; Sic igllur liberala est misera
jubente mise-
diciinlur. Volucres cliam coeli dicuntur, quoniam in ricordia.
licc aere obtiiicnl principaium ;.et isii qtiidem in HOMILIAXLVII.
peccatoribus et iniquis hominiiras nidos et foveas IV QUADRAGESIMJE. ' ~-
DOMINICA
faciunt, In eorum cordibus malas cogitafiones ct ADMONITIO. —Exduobiis commentariis Jn Joamiem,
ifliquitatum germina pariunt. Alitis autem dedisci- et Maltliaeum"-conilitalnhanc homiiiam comperi-
ptilis ejus ait illi : « Magistcr, sequar le. > Ail illi : J,mus; prima pars in comment. Juan. est iitim. i6,
altera in Malih. num. 16. Inier reliquas Eusehii
« Sequere. > Al ille ait : « DominC, permilte m'" Emiseni nomine Vtilgalas, ct sub hoc eodem di.
priinum ire, cfsepelire morluos meos > Jesus ai 4 posita convenil cttm Marchesio in primis verbis,
illi : _ Sequere me, et dimilte mortnos sepelir sed divcisusfinis in illo, Ut autem facile lcclores
mortuos suos. > Alio enim spiritu loqiiebalur istek* priorem partem obtineant, eam bic subjicinius.
LECTIOS. EVANGELH SECUNDUM JOANXF.M (VI, 1).
Unde et merilo non scriba, sed discipulus dicitur
In illo tempore, abiit Jesus trans mare Galilem, guod
neque sequi Dominum Tjrohibelnr. imo vero sequi esl
Tiberiadis, el sequebalur eiim mulliludo magna,
elimitarijubetur. Volebat tamen prinium ireel se- videbant sigtta, quw factebat super his, qui infir-
pelire palrem suum. Opus quidem pietalis facere vo- ' quia mabanlur. Et reliqua.
Jebal; pietas lamehilla Domino non placebal. Quare [, Inc.: miracula Doininus facturus, el novi
aliud Magna
hoc^Quia slgnificabal, nobisque in boc faclo~ delicias populis daturus monlem <-
mirabilisque panis
exempla dabat, et taleerat ac si diceret; Venisli ad
vilam, *"415 v's redire ad mortem ? Egb sum vila, ascendit, quatenusetnosquotiescunque spiritualibus,_
saliari eupimus, non monlis., sel
ego sunfcreator el paterluus, "me sequere et di- novisque epulis
milte morttios sepelire hioriuos suos. 'Mortui enim" mentis-altitudinem, et ingenii sublimilatem ascfen-
dahms. Quoniam autem talibus deliciis refecll festi-
scpeliunl rabrlubs, quando peccaiores qoidem mortui'
vitatem agere, et .Christi carnem, ei sanguinem sus-
(sunt morlui quidem, quia vita de qua dlximtis, in
eis non esi) morlalia opera et-criminalia peccata in cipefejigni sunt, iiierito hic dtcittir, quia proximum
ad
se abscondunt etcelant. Et nonsolum htec, verum erat pascha dies festus Jud-eoruni. Securi enim
etiamTit- patrem sttum iliabolnm (de quo Judaeis hanc festivkatem veniunt, qnia lalibus epulis sunt
Dominus ait: c Vos ex patre diabolo estis (Joan. repleti. Gum sublevasselergo ocutos Jesus, gl vidissct,"
quia multitudo maxima venit ad eum, dixit ad Phi-
TIH, 44). > ln' sepulcro pecloris su'f sepeliunt, et
et bccultaiit. Taiem lippum. XJndeememus pancs, ul manducint hi f Hoc
qitasrbotiunraliqubd^servant vutem diceoal tentahz eum; ipse enim sciebat, quid
igiiufpalrem senelire, '
' ""- erslc sepalire Doininiis
" pro- A_;essei
hibet. "K ">~ '1 v facturus. Sciebal enim Dominus quidfacliirus
< < , ><, . i <.<_.-., eral; sed tentando 4-16 Philippum audire voieljat
HOMILIA XLV, quid de ejtis omnipolentia sentiebat, simulque no-
. IXRIAVI POSTDOMINIGAM III QUADIUGESIH_£. vum illud miraculum discipuli responsione exlolle-
hodierni Jiat. Cum ex quinque panibus lot homines reficeret,
ADMONITIO.—Explanationem Evangelii hic
non aflerimus, cum tota in commentario legi pos- quibus secundum illius iestimDniumdiiceulorum dc-
sil sub num. 1L Facla enim collalione cum vulâta nariorum panes npn snllicerent, iti unusquisque mo-
homilia, niliil ei addere, vel demere habemus dicum qnid^ccipiat. Sic enim_ Philippus respondil,
eadem omnitio est.
dicens : Ducenlorum denarlorum panes non sufiiciuni
LECTIOS. EVANGELU SECUNDUM JOANNEM (IV,5). eis, vl unusquhque modicum quid accipial. Dicit ei
In illo lempore venit Jesus in civilatem, qum dicilur
unus ex disctputis eins Andreas fraler Sinwnis Pe-
Sichar juxta prmdium quod dedit Jacob Joseph filio
tri; Esipuerunst tie, qui habel qninque paneshor-
6i.o,'etc. *,t duos pisces. Sed quid hmc inter lantos ?
Inc. ; Hoc est illud praedium, fle quo Jacob (ilium deaceos,
Puer iste populus Judteus est, -sensus adhuc et
_.iiuinJoseph benedicens, nit, etc " '_""""
Des.: Nisi eoS ad audiehduny et credehdum vo- j' intelligeiiiiae puertlis. Quinque yero panes, quin-
' que libri Moysis inlelligiintur. Quos panes populus
hintarios prtevidisVet.
- l * HOMILIV ille ubique secum poilat, el non comedit, quia Iegit
XLVl.
tanium Scripturas el non intelligil. I)e his-autem
6ABBATO POSTDOMINICAM 'TERTIAM QUADRAGt.SIM.£.B. Matlhaeus sic ait.
evangelista
^DMONITIO. —Ex eodem commenlario in Jbannem
* num.^23 sumpta eslhaee homiIia,'qu_e et Eusebio (Sequtniia usaue ad finem in commenl. num. 61
Emiseno iuit atlribula, in quo pauca verba in cvniin_!ii<i.r.) __
principio liitilata legunlur, sed finis esl idem,, HOMILIAXLVIJI.
Eislat Eusebii
' lem habet lom. pag. 80, num. ,48 Mar cbe.ius au-
II. jiag. M. TERIA11POSTDOMINICAM IV QUADRAGESlMiE.
1 LECTIOS. EvAKGtLIISECUNDUM JoANNEM (v.II, 1). ADMONITIO. — Qualis exposiiio in comment. hiijus
Jn ilio tempore perrexit Jesus-in montem Oliveti, et loci Evang. Joannis num. 6, lalis esl homilia iSm
dituculoiterum-venit in lemptum, et oinnis populus n Marchesio, quam in Enscbio : ip>is enim \er
ois apud utrumque incipil, iisdemque desinit
vcr.it ad eum, et sedens docebateos. Er reliqna. Quis auctor censcri debeal alio atgumento no:.
JHC-• Quod enim Jesus in montem Oltveli irc, cl indigemus.
orate, *e.e. LECHO S. EVA>GEI.H SECB^DUM JOA_\\EM(H,-15).
601 HOMILI.E.—HOMIL.LIV. .'- Ut
In illo tempore : Prope erat Pascha , udmoimn, et A illo lempore : Erat quidam languidtts a Bethania de
ascendil Hicrosolymam Jesus, et invenil in lemplo vastello, Marim el Marlhw soroiis ejus. El rcliqua.
vtndenles boveset oves. Et reliqua. Inc : In magnis laudjbus 1 Mariae sc-ripsit hcec
~ -
Jnc.: Ilace quidem in Ma'llli_coexposita. sun,. evangelisla, elc.
Des.; Et iniquitatis esset in unbquoque hojninc. . Des. : An accusando- dixeruhl dubiiari non po-
HOM1L1AXLIX lesl. >-
FERIAIII pOSlDOMIMCAM IV QUADRAGFÎM^F. HOMILIALHI. - -
ADMONITIO. — Cttm Iiiijusce Evangelii arcana sensa SABBATO POSTBOMI_.ICAM'IV QUADRAGESIM.E.
* -S. Bruiio
perspicue doctequeilluslrasset, eamdeni •ADMOIMTIO. — Omnem alieniionem sibi vindical
iiiterprelationem ad usum homiliae ustirpavif; .^dorlrina, visqlie aigiimeniaiionis, qua Jiac in ex-
quare legenles ajmd Joannem iium. 21 coniinen- posiiioue perfldos et inrrednlos Jiidaeos insecta-
l.iiiumquidquidliipposilusEusebius, et TMarche- tus est S. BITIIIO sub num. 24, in Joannem. Exi-
sius edldeTum.nihil aliud esse; quatn eamdem \niie eiiiin Cltrisli diviniiatenl asserult, et Juda>o-
expositionem, videbunl.^ - __. - -- . • rum iiiGreduliiatem Chiisiiim. ptirum homiiicm
- LCCTIOS. EVASGEL.I SECUJiDUM .OANNEM (ffn. 14). ,. IjJaKpheinaiiiium veliemenler objurgavjl. Eodem
In ilto lempore ; Jam die feslo medianle, nscendit, "• liiodohomilia :ibEmiseiio htmi. "*
tom. II, pag. $2 describilur.
53,," eCa Marchesio
'-"
Jesus in lemplum, el docebal. Et reliqua. . B' LXCTIOS.EVANGELII SECUNDUM JoiNNEM(Vlll, 12).
Inc: Diximus superjus hanc festivilatem septem 'In illo letiipore: DicebatJesus lurbis Judworum : F.go
diebus celebrari, elc. sum lux mundi, elc.
Des.: Ipsa leslimonium perhibent de me. < hic. ; Ego, inquil, sum lux mundi, cgosum illa
HOMILIA L. itix, quce illuminal oinnem hoiiiiheth, etc.
'TERIAIVPOSTDOMINICAM IV~QUAD1UGES.M__3.' Des. : Eral igitur etTiora ejus in eju. pdteStalCj
ADMONITIO. —Prolixtim feriae liujns Evangelimn S. "iit tunc,'et non anlea venirel, quam ipse juberet."
Joannis nbnnisi prolixa oratione adoriiandum er.tl. ' HOMJLJA LIV. '
Eam ergo provinciam obivil ,S. Bruno suo in * .
coniiiieniario loto num. 27, et nihil prdfecto omi- DOMINICA' rjvssiONis.
sit, quod ad majorem hicem condueerel. "£dilion.»s ADMO.MTIO. — Prooe.nium jiomiliae quod iiicipit ;
lam Eusehii, qtiam MarchesUicommenlario ple- Prmceperal Densper Moysen, usqiie-ad illa_veiba :
iiissimc coiiformaiilitr.l _ _Qnare nonjreditis^mikj,,$iM\lum esliprosequitur
LECTlbS. EvANGELlfSECUNDUM .OASNEM (IV, 1L • la.nt.ii- perfecfe ,cpncofdans rcuni comment. per
hi itlo-iemiwre, praUeriens Jesus vidil lioriiinemcw- • "fbiiiinhiiiiierum 26. Hac de concione, ul de reli»
quis~bpiime meritum fecereEusebiUm"Emjsenuin
eum a nalivilaie sua, el interroyaverunldiscipuli ejus: ',- . lypograplii Parisienses, et inter. ejus stippositas
-
Jiabbi, quis peccavit, hic, aut pareiiies ejm, iM cwcus fj iiomilias num. M collocaitiiil. Edidit quoque
nascerelur 7 Ej Teliqua. , . Maichesius ]iro eadem Dominica
* passionis loin. If*
53. *
- Inc: Jpse Salvaior _nos.er apertissiiiic ostencnt, pag.
•etc. ' ~ •.>,._'' 41S LECTIO S. EVANGELH SCCUNbUMOANNEM
- _9es.,*<«eecatumnon haoeretis, qnia luCem a&ae- "(vui, M46)."In" itlo lempote," dicebal Jesiis lurbh Ju-
"' " > _i - dmorttm et principibus sacerdoium ; Qnis ex vobis
r.Tetis. .' \
HOMILIALl. • -' - irijuel me de peccato ? Si veiitaxm dico vobis, quare
417 von credilis mihi _?'J.Ireliqna,
.FERIAVT>0STDOMIMCAM IV QCAI)RAGCSIM.C.
ADMONITIO. «- Ab podem; pronfptuario comnienia- , Praeceperat Dominus per Moysen sacerdotibus
- lionimi S. Briinoii.sin__.vang. Luc.-_eililoresdiauc ,Jflda_oiTnn,ut ad nullum ouiiiitio mortudm accede-
Itomiliam-hauseriiiil; milltis ergo alius auoior, renl, nisi ad patrem et matrem, ad fratres*t spro--
•quam idem comiiiCnlator inscribalur. Apud Euse- rem, quae virum non haberet. Praebeperat praetere.i
bitun 'Emiseimm esl homil. 52, et in Slarchesio
de sumino sacerdole, ut nejpie ad patrem, neqiie nrf
-pag. 53, loin. II. Exslai >in commenl. in Lucain.
LECTIO S. EVANGELII SECUNDUM LUCAM (VII,12).' Jn matrem, neque ad aliquem omnino morluum acce-
illo iemporz ibai Jesus "in civitaiem, qiim vocatur "derel. Sed quidper morluum,.nisi peccatum ? Pec-
Naim, el ibant cum eojihcipuii ejus, elluiba coviosa. ji cattim enim mortis causa fuit, quOntam«isi primus
Et reliqua. . - , ^ homo peccasset, nemo unquam hominum roqrcrelur.
Inc.: Ha_caiilem \idua, quam turba multa_seqiii- Aecedere igitur -ad morlutim, hoc est accedere »J
lnr, elc. peccalum; etesteffecius pro causa. l*KEcipii igimr
Dfis. ; Manibus pedibusque ligatis prodiisse fer- _Dominus, ul sacerdojes ad moriiium.non acceda.il»
ttn. id esl ut peccata roortalianon coinroiliant. Q.ramvi..
HOMILIALH. slne peccato neroo esê possit, sine criinine_taiuei»
TERIAVPPOSTDOMINICAM IV QUU)R1GES1M,£. sacerdotem esse oportel. Sed quia sine orijginal*
ADMONITIO: — Ejtisdem generis esl sequens hoinilla peccalo nullus esse.valet, ad parentum et proximo1-
uisunljilures pr_ecedeiiies, eruta nempe'e.\ coiu- rtiin morlera sacerdotes accedere non prohibenlur..
menlariis jn Evangelia. Hujusce Joci exposilio Oinniunf enim commune est originale peecaluiii.;
iottim oecupat imm. 52, in Joannem, nullaqiie omnes
- facln estaddilio. Eamdem tribuerunt edilor*esejus igrtur ad illud accederc non dubinin est. Setl
_ Emiseno hom. 32 •>et Marchesius publicavit miid per sororem, qpae virum nonhabel inlelligcre
tum.il, pag. 31. tiebemus, nisi illas animas, quaj a palris domo et
L-ECTlO S. EVA>GELH SECtMDUM Jo.VXSEM (_XJ.\), In ab £eclcBia"sepafan_ur 1 Judaeinobis el h_cr___iei îut
mii S QRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS SOt
«i exempram, qui suas seqtientes voluplates extra A 56. lisdem enim v_ibis incipit, iisdem desinit. A
Ecclesiam pcreunt : jsli quidem sonl illse sorores Marchesio haberoits pag. 54, etc.
siiioiiu-e, ad quas «ccedere non licel. Hocaudiant LECTIOS. EvANGELIl SECUNDUM JoANVEM (vil, 1).
sacerdotes nostri, et ab onrni opere_mortuo, ab In illo tempore, ambutabat Jesus in Gulilwam, non
nmni peccali contagionc, se immunes.cusipdiant. enim volebal ambttlare tn JtCdwam, quia qumrebant
Omnia enim in ligura conlingebant illis; scripla.sunt eum Judmi interficere. El reliqua,
aulem ad correclionem nostram. JSiuncaulem de Inc.: Hoc enim faciebat Jesus, non quod mor-
sumino sacerdote videamus, per quem Dominumet lem, eic.
Des. : Non audebanl, quia magis homines, quam
Salvalorem noslrum intclligirous, sacerdolum om- -
niiim maximum. Ipse enim ad nultum morluum ac- Deum tiinebant.
cesslt, quia neque originale peccalum a parenlibus HOMILIA LVII.
ira_.il, neque a se peccatum aliquod commisit. Jpse FERIAIVPOSTJJOMlNlCAM PASS-OMS.
jenini esl, de quo scriptiiin est: Quipeccatum non ADMONITIO. — Copiose non minus q.iam docte ill.i-
fecit, nec dolus invcnius esl ... bre ejus. lpse igilur slraium iiabeinus diei hujus Evangelium in coni-
sohis est, qui ad pairit. et matris niortein, .el pecca- menl. super Joanncmnum. 51, nec homilia Euse-
U bio Emiseuo perpcram ascripta num. 57 alia
ttiin non accessits Dicat igitur, et coulidenter dicat : prseslat, quam quae S. Bruno eo in loco dbseruil,
Quis exvobis arguel me depeccalo? Hoc cuiin signi- Apud Marchesium esft. II, p.5(5.
ficat illa vacca nifa, quae sine macula desciibilur LCCTIOS. EVANGELII SECUNDCM JOANNEH (x, 22)»
Juisse, de qu.i modo in Aposlolo cum lcgeretur, Inillo tempoie, facta sunt encwniain Hieiosolymh
audivimus. Sic cnim dixerat Domiiius Moysi:« Piae- et hiemseiat. Elambulabal Jesus in temvlo in poi-
cipe, inquit, populo, ul adducal ad te vaccam rufam ticu Satomonis. El reliqua.
iion Iiabentem n.aculain, a_latis inlegrce," ct quae Inc. : Enc_euiaJicebaul Judaei illatn festivitai_.ni,
nuiiquam poftaveiit jugum (Num. xix, 2), i el quae eic.
sequunfur. Sed qnid vacca rufa,nisi caro Salvatoris Des.: Ut isli ad eum venirent, eum vljcrcm el
nostri de armento patiiarcliarum tt prophetarum in euni crcderenl.
assurapia inlelligllur ? Sed quare rufa, nisi quia HOMILIALVIH.
proprio sanguine crtienla'a ? Gur âutem srtalis FERIAV POSTDOMINICAM PASSIONIS.
integrae, nisi in
quia juventtite passus esl Dominti2? ADMONITIO. — Evangelicam narrationem mysleriis
Jugum. auiem iion traxil, quia peccatum non fecil. plcnain sapienlissime a Briinone illustralam re-
« Nolile, inquil Aposloltis, jiigum ducere etnn infi- ierl Evangelii commenlarium, cui similis omiiiuo
nlelibus (II Cor. \i, 14); i unde el immuculala di-, C est homilia hac die lara ab edilore Eujiseni num.
58, quama Marchesio pag. 97 assignala. In uirc-
cilur; hnde ct mbdo Dominus ait: Quis ex vobis <jue eadem Jeclio est, ne verbo quhiein immutaio;
argttel me de peccato ? ,' exouopalam fil non Euseijiura Emisenum, sed
Bruuonem Astensem aucttfrem habendum esse.
(Quw sequunlur videnda sunt in commentaiio sub
num. 26.) . LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM(VII,36).
In illo tempore, rogavil Jesum quidam Phariswus,
HOMILIALV. a. manducarel cum ilio. Et eccemulier,qum eral in
FERIAII POSTDOMlNICAM PASSlONIS. civilaic peccalrix, ul cognovil, quod accubuissel in
ADJONITIO. — Qiii commenlarium iu Jiunc Evangelii domo PJtariswi, allulil alabaslrum unguenli, et stans
- Joaimis locuro couferenl non tam cerliores (ient retro secus pedes ejus, lacrymis cxpil rigare pedes
- abeodem desuiiipiaiu homiliain a Marchesio tom. ijus, el capillis capilis sui
54 sed mulio emendatioicm coin- lergebat, el oscutabaUr
_ II, pag. editam,
jiaiaie polcruut. Nulla fldes lypugraphis Pari- pedes ejus, et unguento ungebat. Et reliqua.
L -ieii.siljus remanct, qui eam Eusebio Eiuiseno Inc.: Iu hoc Evangelio rharisa_i superbia repri-
supposueruni. niitur.
LECTIOS. EVANGELH SECUNDUM JOASNEM {v, 56). Des.: Ex corde conversis tam Tacile miserelur..
'/» ilto tempore : Miserunt prittcipes er Pltarismi mi- HOMIUA UX.
nt
•tihtros, apprelienderenl eum, Dixil ergo eh Jesus : FERIAVIPOSTDOMINICAM PASSIONIS.
Adhuc modicum tempus vobiscum sum, et vado ad — Satis praemoniti erunt leclores vix
ADMONITIO.
euin qui mhit me. Et reliqua.
iutelligant homiliam.dici Iiiijus non aliunde pe-
lnc.: In vanum, inquii, laboralis vos el principes - lendam quam ab eodem Evangelii commenlario.
vestii.etc. Evstat num. 35 apud Emiseninn hom. 59, in
Dcs.; Et reversi sunt, quia facere non poluerunl Marchesio pag. 57.
volunlaleih stiam. 420 LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM JOANNEM (XI,
&1),Inillotempore, collegerunl poniifices et Phathwi
' ,419 HOMiLIA LVI.
-concihum, eldiiebanti: Quid facimus,quia hichomo
[ FERIAIII POSTDOMINICAM PASSIONlS, multa signa facii. El leliqua.
—
.ADMONITIO.Ne ltidamus verbis, salis eiil diccre
eumdem commciiiaritim hanc pariler homiliam Jnc. : Audieranl poniifices el Pharicjei.
! exintegfo suppediture a iium. 20 in Joaimem us- Des. ; Non titeum occidaiig, sed ul uobiscum Li
_ _auc^d2J, eljsupposjtionem EusCbii aperle roani- eum ercdatis.
- iestaie, cuni similis onuihio m ea reperialur num.
*81J5 r ilO.MlLI/E. — HOMIL LXVI '8C6
•' ' ' "110MILTA LX. A gcnere populum suum pasccre satagil", et ad yir-
iuti'S iiicendpre. Snb Jiouiiliae litulo est in Emi-
SABBATO POSTDQMINICAM PASSIOMS. seno num. 62, et in Marcbesio p. 65.
ADMoMTro.— E\ iiibus saepe Iaudaii in Joamicu LCCTIOS, EVANGELII SECUNDUM JOANNEM (vit, 1).
commenlarii iocis composita est hoinilia a Mav- In illo
«hesio et ab editore suh nomine Eusebii Einiseiii, tempore, anle sex dies Paschm venil Jesus Be-
susciki-
ptiblicata; neinpe e. fine num. 34, ex nuni. 55, thanhitn, ubi fuerat Lazarus morjttus, quem
et fere ex tolojiumero 41.Cum enim plura inysteiia vtl Jesus. Fecerunl auiem cwnam tbi, el Mattha mi-
Evangelium •'complectalur, opporluna illuslia- nhlrabat. Et reliqua.
lione proseculus est S. Brano, eamque morali-
, bus documeniis, ul assolet, exoma\ii. An S. epi- Inc.; Mirum si cvangelistaomnia ha.c sinc aliqua
swiptts Signiensis sit homiliae auclor, quis indu- sigiiificatione.tum otiosa dicerc voluit. >
bium revocabil ? Des.: Sictit se habel ciipidilas honiinum, no\a
, Lr.cno S. EVANGELH SECUNDUM JOASNEM (XII, 12). videre et audiic cupiebal. '
In ilio lemporecogitaverunl principes sacerdotuin, ut HOMILIA,LXIV.
Lazarum interficerent, quia mulli propter illum ab FERIAIII MAJORIS UEBDOMADX'
ibanl ex Judwis, el ctedebanl inJesntn. Et rcliqua.
AMONITIO.— In praemissa commenlarii cdiiione
Inc.: Sltilli Judaeieum occtdere volebaEl, qtiem B loia haec homilia Teperiiur iium. 58. Nihil tilir.i
imper Dominus suscilaYerai. - addam ut suppositio Eusebio Emibeno, apud qucni
Des. : Hoc eral quod signiflcabal, quando se abs- snb ntim. 63, facia rejicialur. Marchesius ex co-
eondji ub eis. dice Casinensi edidil pag. 6V 10111.II, iiouduiii
" ' lamen -e tenebris eruto conimcntario in Evau-
IIOMILIA LXI. gelia. i
DOMINICV INPALMIS. LDCTIO S. EVANGLLIl SECUNDUM JOANNEM (xill, 16).
—
ADMOMTIO. Consulanl lectores commenlariiim *« illo tempore, dixit Jesus discipulis suts : Amen,
iii hoc Evangel.um, et quidqnid auctornd ejus amen dico
•st xplanalioneui elucubr.tvit-pro homilia decerptum vobis, non est servus major domino suo,
iii\eiiieiil. Exsi.it apud Mailhaei commenl. nuin. neque "aposlolus major eo, qui misit- eum. Si hnc
S5. Inter Eusebianas homil. esl 00, et in Marche scilis, beali eriih, si fecetitisea- Ei rcliqua. _- -'-
sio pag. 51). Inc. ; Si, inquil, scitis et inielligilis qnac fece-
ijEGTtoS.EvANCEUl SECU.NDUM MATTn.EUM (XXI,1) rim vohis, etc.
7H tllo lempore -cumappropinquassel Jesus Hieroso Des.: Non prius coenam complcvil, elsi priuscca-
lymis, cl venhsei Bethphage ad montem Oliveli, tuni, nare coepit. , <- ,
misil duosdhcipulos suos, dicens eis: Itein caslelluitt, HOMILiALXV- _
_..._._/ conlra vos esi, el ^latim invenielis asinam alii- C - FERIAIV MAJORIS HEBDOMAP.*,
•— sequenles hoiuiliarum, ut in
caium, el puilum cum ea, solvile, el adducite mihi. ADMOMTIO. Ordinem
Et reliqua. Marehesio, et in supposilo Eusebio descripia;
sunt, hancad coinmentariiim in Liicamsuh titiiii.
Inc.; Duos discipulos suos anle se Doroinus mit- 47 speciare asseriinus, ncque .aiiqtiid ydtlere *>o
tit, elc". - currit; ex integro enim ab co excerptaesl.
Des.: Ghrisli laudem et gloriam persoiiaoa.. LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LtCAM(XVII,l),
In illo lempore -; Appropinquabat auiem dies <._-_.-
HOMILIALXII.
mortim, qui dicilur Pascha, et quwreban[ principes
DOMINICA IN PALMIS. PASSIOD. N.J. C. SECUNDUM sacerdolum et Scribm
UATTILEUM. quomodoeuminlcrftcerent. Ti-
mebant vero plebem. Et reliqna.
—
"ADMOMTIO. Cum neino ignoret S. Mallh_euni ~ Inc. ; Venit aulem <iies
inler azymorum, etc. Mitiil
' hisibriam evangelislas loiigiorem de passione Domini DominusPetrnm et Joanuem
scripsisse, haud mirabilur, si A. N. parare Pasc .ia, clc.
breves interfmes suam expositionem non conli Ves.: Caetera quaesequuinur in M.tllhseoexposUa
nuit. Omnia enim verba cum mysteria enunlient. sunt.
ea apertareddereopoiluit, acnoslr.e reparalioni,.
sacramentum malorcm in lucem oroduceie. Vide D HOMILIALXVL
num. 104. FERIAVIN C0ENA DOMINI.
LECTJO S. EVAISGELIJ SECfiDUMMATTH.EUM (XXVI, ADMONITIO. — Quamvis aliis verbis incipi.ti li.ec
2). In Ulotempore, dixil Jesus dhcipulh suh : Scilis " hoinilia in Marchesio, el in Eusebio Einiseiio,
quiaposl biduum Pascha fiefy el Filius hominis lia- ubi est 65; aitamen cum non feranl nisi pcr-
breve compendium corum, quae auclor in pr.pce.-
ttl
delur, cruci/igaliir. Et reliqua. s denlisermone allulerat, dicimus proprie hoiliey-
Inc ; Nuntial Domintis Pascha post biduum, nam concionenf ab illis incipsrc : Sciens, iriquU,
ntinlial etpassionem stiam, etc. Jesus, quia venithora ejus, ete.,o,i.am hic Cxscff-
Des.: Dominum resurrexisse, et nullo modo sic bere optis non est, cum ex fonte ejusdem, nempe
. ex eomme!lt.• in Joannem sub num. 38 quihbei
posilum furari poiuisse. assequi valeat. Prooeniium illud omitlllur.
421 HOMILIALXIH. _ 422,LECTIO S, EVANGELH SECONDUM JOANNE_I
TERIA II MAJORIS HEBDOMAD-E. (XHI,1). _.».illo tempore, anle diem festum Paschti
ADHONITIO. — Tota moralts -est hnjusce, [sciensJesus quia venitejus hora, ut transeal ex hoi
evangelii mundo ad
interpretatio; nomina enim, et dicla ad spiritua- Palrem, cum dilexisset suos, qui eranl ift
lem sensum iraducil S. commenlator, quo dicehdi
mundo, in finem dilexil eos. Eli'eli.qua.
'807 S. Bl.UNONIS EPISCOPI SIGNIENSi? «03
Inc. : Naml supertus evangelisia, quod anle A Miseii Judaei, qnipanem quidem habent, sed qtii
diem festum Pascha. Salvalor noster in Belhaniam panem eis frangerel, non habenl. Nobis aulem frc-
venil, etc. git panem. Nobis Scripturas exposuit, el sensum
Des. : Dum enim per se invicem sancti orant, ipcruil Jpsus Chrislus Dopiinus noster, qui cum
" '
aller alterius peiles lavat. P.iire, el Spiritu sancto vi\it el regnal in saecula
' '
HOMILIALXVII. s_cctiIorum.Amfcn.
SABBA'nfi_A..CTO.' 423 HOMILIALXX. r
ADMOMTIO.—,Faclaa nobis cdlialione inler com- rCRIA111J.05TDOMINIGAM TASCII.C.
menl.iritim liiijus Evangelii Jitint. I05in Mailli. ct ADMONITIO. — Post" exposilionem superioris loci
liomiliam a Marrhesio editam tom. II, pag..ti8, ob evangelici immediate haecalia succedit inlerpre-
! oculos etiam, habentes Eusebium Emibenum, ~
lalio m cumdem Lticain, cnjiiS' Ieclio sub nnm.
uirumque perfecte converiire cum coriinieniaiip / '50 eadem esl-a'c homiIi_eapud Marchesium, p.71,
iestauiur; idem exordium, idem el flnis. Consu- atque plane consimilis hoinilia $9 inler Eusebianas
lant leciores pag".122, eic.,-elinlegrainhomiliam relata.
assequenlur. .. _
LECTIO-S.EVANGELII SECUNDUM LUCAM (XXIV,30).
,LECTI0S.EvANGELHSr,CUNDUMMATTHi;UM In' ilo _ X\VII,1).
lucescil Sabbati lempore, stclll Jesus in tnedio discipulorwn
^Vespere autem Sabbali, qum i> pfimg B suorum,'erdixil eis : Pax vobis. Et rcliqua.
veuit Maiia Magdalena, elMltera Maria videre sepul- Jnc.: Loquebauiur disciptili de Jesu, *l ea quae
ci um. El reliqua.
videfanl in cominune reterebant, etc.
Jitc.; Vesper en m, qui et hesper dicilur, stella Des. : Ideoqtte a Calholicis consignari praecipiiinl,
est, quae alio iiomjnelucifer vocatur. ab eis baulizaii siinl.
:
Des. Ecce iterum occiditis. durh -eum reSur- qui
' . _ T HOMILIALXXl."
rexisse, ct viverei.egatis._
- HOMILIA LXVHI. - FERIAIV POSTDOMINICAM T>ASCH«.
.ADMOMTIO. — Qui illiislralionem I. h. evangelici
IS DOMIMCA RESURRECTIOMS D.J.. 1. C Jegerint, jam et liomiliam hac pro die assignatant
—
ADMONITIO. InDominica Resurrpctionis iiluliisesl _.assecuti fctmt; nihil enim neque in Suppoi.iiol_.ii-
iioiiulia. hujus paiilor Euiiscno miiiciipaiar',cl po- scbio, ubi esl hom. 90, neque inMaichesiopag.
silae ntiro. 87; cacteriim plenein oninibus' conco.r- 72, tom. II addilum reperitur.
dat cum Marchesio pag. 69. Et cum comment. in LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM JOANNEM (XXI,i).
- Maraimnum. 7*' >"''_- _> ~ » . _
In itloiempoie : Manifeslavit se ilerum Jesusdisci-
LCCTIOS. EVANGELH SECUNDUM MARCCM (XVI, l). rju.iVsir.s/El
In illo tempo're : Maria''Magd'dlCne,el Maria Jacobi reliqua.
Inc. : Quideslenim, quod apostolus Petrus ae
ei Salome 'etnerunt 'aroinata?ui:veineli1esungereiu a Doinitio vocatus, elc.
! ,-»<- . _ piscatione
'«fesiim.El reliqua; ; • ' Des. ; De illis hiaiiifestaiionibus loquilur, tjuac
Jnc,; _Sabb_ato enlm neque vendere, neque emere vet omnibus vel
pluribus iri unum colleclis faciae
licebat aliquid.elc. "suhl.
Des.-: Ubi lecnnrsedeo etvivo, et regno in ste-
ciila sseculorum - ' ' HOMILtA LXXH.
' - flOMlLlA LXIX; ' '- FERIAV POSTDOMINICAM PASCHiE.
' A.DM0MTIO. — Superiori 'omnino similem dicimus
- TERIAII POSTDOMlMCAMr._SCH._E. lianc homiliam, cumJota eodem ex.commentai IO
—
ADHONJTIO. "Ex~duobus commeiitariorum locis crnta sil, ncc occurril, quod aliud de ea admo-
condila est homilia hoic diei 'festo assignala; - neanius. Sed num. 91 exstaljn Eusebio, el iii
-liempe-ex-commenl. |n Liicam iiinn. "49, et ex Marcbesio pag. 75, lom. II.'
commeiit. in cap.', 12- Exoditom. I,pag. 58-Apud "LEGTIO S. EVANGELII SECTODUM JOANNEM (XX,li..
ulrumque saiis sibi facere possunt lectores ; ctim
In illo lemporCi Maria slabat ad monumenlum. El
jam edita rursus producere iniitile ducimus. Ea- ~
dem est homilia in Emiseno num. 88, et in.Mar- reliqua.
ehesio paj_. 7i), qui atiqua.addil in fine. ' Inc. : Recedunl'
discipuli, slat lilaria, el plorat,
Ll.CTIOS. EVAI.GEL1I SECUI.DUM LUCAM (XXIV,15). D etc.
Inillo iempoie, "duo ex discipulis ibant ipsa die itt ,Des„; Quia vidi-Domiuiim, et lKecdixitmihi.
L " *" '
castellum. Et reliqua. >- HOMILIALXXIII. -
Inc, ; Unus aulem isloriim, qtii li_ec scribit bea- . ; EERIAM POSTDOMIMCAM PAscna:.
jtns Lucas fuis.se putaiur. ADMONITJO. — Homilia auclor S. Bruno, cuin pauca
Des.; Ei illi vicissim sibi sua gaudia nuntiarent. visa fueriul quae ad illusliationom hujusceE\an-
{ Ilaic in hpmilia sequuntur.) Nunquam aulem lam geiii alliilerat in commeniario, assumptis Xaniniii
bene cognoscitur Jcsus, sicul in fractione panis. " piiinis ejus iiicoutment. verbis, h_ecJit hicexscribimusâddi-
dit; leliqua Maati."sub 106, haheu-
iPaiiis isie spiritualis es>t, tion carnalis^; panis Isle lur. Apud Eusebiuni est hom. 92. et in Marchesio
cibus auiiiiar est: hoc pane nulritur "ani.iia, et pin- pag. 75. .
guescit inielligenfia. De hoc pane' scriptUro 'est: 424 LECTIOS. EVASGELH sccuNDtiM MATTU-ECH
t"Non in solo' paue vivil liomo, sed In dihni^verbo', (\XVIII, 16). In ilto lemvore, undecim' dtscipuli ab-
~'
fjuo.i procedii ite ore Dei (Matth. xv,!!).". "Deboc ierunl in Galitwam, elc
panc per prophelarii diciltir : . Parvuji petierunt pa- H_ecaiitem visio qtiando facla sit Incerlnm liabro;
ncm, el non crat qui_Trangerel cis(Thren\ IV, 4). > quohiam Thomas, qni unus eial ex istis anle dies
8C9 , , . mmuAl. — HOM.L. LXXYi. 610
,
ccio Don.inum vidlsse narrat.rr- Sed non vacat a A / HOMILIA LXXIY.
myslei ro,' quod de Judaea in Galilacam discipulos SAHBVTO IN AL«n.
s.iosDorainus irepra_cepit,Ihique seillismai.ifesiare ADMONITIO. — Bre\ issime .rae expediam aicns, non
voluil. .Sarrant euim evangeTisixc,mulicres ad sc- aliuude .qnjerendara homiliam hiijits di__i,-quam
in coinineut. iti Joan. niin>. Sl. iistiem teibisisi
pulcrum Domini venisse, et angelum eis dicentem snpposito Eusebio num. 95, ct in Marcheslo pag.
_
audisse : Kolile timere, scio enim, quod Jesum /iiegitur.
quseritis Nazarenum cruciilxum; surrexil, non est Lr_CT10-S. E. 45GELIJ£ECUND_iI JOANSEM (\MI, 1).
hic,~Sed,~ciio eunles, dicile discipulis*ejus efPeiro, In ilio tempote, una Sabbali Matia Magdalene venit
quia"praecedet \os in G.iiil_eam,Ibi cum videbitis, mane cmnlenebiw esseni admonumennim.Et reliqua.
sicut dixit vobis (Mattk. xxuii. S). » Quid suiem _fs_c.; Quanlum ad lilteram magnus amor compel-
lnivjicrcs sigiilficeni, el quar_."seiliis post resurre- lebai hanc muliereni, ctr. ,
ciionem piius Dominus mauifesiaie volucfit, cur Des?: Dixiraus' eiiim pcr Sciipturam linieamiaa
ctiam.Petrtis nomine vocelur^jam snpenus e\po_>tii- signilCaii.
nnis". "Diceiidunf est igiiiir quid per Galilaearo,e. ^HOMILIA LXXV.
quid "per moiilem, ad quem e"osvcnireconstiiuit/ D01I1MC4. 1N'ALBIS.
sigm1ice_iir.-GaL.a3ariaihque, iraae Iransmigralio in- ! ADMOSITIO. — II..11Ghomilinm similiior prwstat I leni
terpreialur, Ecclesiam signilicat. tingna quidem de commentariiis toto ntim. 51. Quania in co effulgeat
pcccaloribiis traiismigraniibus ad ipsam; niagna doctrina/dissercidique copia jam Icctorcs admi-
vero ct de juslis iransmigraniibus ab ipsa. Sed qutJ ralos opmor. Quod majus aignmciilum afferri
poiesl, ut evir.canliir de jilagio, qui haiuin hon-.-
ad Ecclesiam venisseproluit, nisf et monlem ascen- liaruin auctorem fcceruui Etisebium Eiuiser,uia
daiouSj in quo _seOomiiitis \idendum csse consli- inter quasesi di, Si fons ostcnital>ir a qua onmes
luii ? Mons iste, hoc Evangelium mihi csse \idel_r, eiiianarniii, Maichcsius afibitpag. Ti.
in quo Christl .passio et resurrectio nuntiatur, in 428 -LCCTIOS. E-.ANGELH SECUNDSiSt JoARNE'!
In illo lempoie, cum sero ess;l che illa una
qtto el-ipse suis discipulis manifesiatur. Sed vis (\\, 19).
sedire Jesum suis discipulis in hoc monte loquen- Sabbatoium, et foics esseni clausm, elc. El rciiqua.
tem"? Audi, ct ihle.lige: _ 0 stulii_ inquit, et lardi _ Inc.: Qiiicunque inieliigit illud, quod scriptuin
corde ad ""credendum in omnibus, qtiae Iocuti sunl est, e:c.
Des. .'Aliievangelista. caetera cjiis facta noa scri-
prophetre -*T.om«fsic oportuit"pati Clifistum. et
resurgero a moriuis, ct ita intrare ih gloriam snani? > psissent.
(Luc sxiv, 28.) _ Itaque patpale, et videte^qttia HOMILIA LXXVI.
'
spir.tns camem el ossa non babet, slcut trie videlis « DOMIMCA I TOSTTBiSCIIAM.
liabere (ibid,, 59). n TSuntauiem el multa alia, qui- " ADMONITIO. — Cum prte.eniis diei homilia eonstet
bus"se Dominuslti hoc monie suis discipuiis mani- ^tariim ex e\pot,iiio.ne in Jbannis evan_:elitim
fesiat. Vis ethm \idere Jesum In monte Ba\id, id nuni. 50, pag. 46S, partini cx addiiis tum in
est in Psalieriosemahifeslantem, et discipulos allo-" principio, lum vcrsus fmcm, eain ut Maiclipsius
publicavit loiii. H, ping. 73, KI Eusebii Emisci.i
queniem? - Ej_o,'inquit, dormivi, el_somnum cospi, ediiores num. M, 'sed mtiliis in locis emendatam,
ct resurrexi; quoiijam Dominus iuscepit me (Psal. lectoribus exliibemus.
JH,_6). J Et ilerum : _ Foderurit manus meas, et . LECTIOS, EVASGEI.II scCosDtja Jotwv (x, H)„
pedes nieos, dinumeraverunt omnia ossa mea. Ipsi In ilk lempore, dixit Jesus dhcipuLs suis : Ecjo suif
\eio consideraveruht, eiinspe\eruntme, ciiviserunt pastor bonus. Et reliqua.
sibi vestimenta mea, et super veslem meam-mise- Ego, inquit, sum paslor bonus. Audite hoc, pasto-
1'unl sortem (Psal. xxi, 17). i Sei quid dicimus ? res, ct a me uno pastore boni pa^tores csse disciie,
Tot sunl monles, quot ct propheta.; lot sunt mon- Boiius enim pasior est, qui auimam suam dai pio
tes, qnot et librorum volumina. De his cnim monti- ovjbus suis. lij^cest dcfinitio boni pastoiis, hocpgo
1us scripium est:" . Le\avi octilos meos acTmontes, _] leci, boc ei vos facite, si necesse fuerif e Majorem
_m_.eveniet aux^fliumjiiilii (Psal. cxxi, 1). > Et enim dilcclionem ncmo habei, quam ut aniinam.
alibi : c Ul quid suspicamini montes coagulatos, suam ponat quis pro amicis suis. Meic^narius autem,
mons in quo beneplaciluin esl Deohabitare ? i \Psal. et qui non estpastor, piijns non sunt ovcs proprjre, -
IAVJI, !".)€ Veuite, igitur ascendamus ad mon- videt uptim venieniem, et dimitii! o\es, et iugil.
lejn Domini, ct ad domum Del Jacob, et dooebit nos (Jvan. xv, 15).. Bonus paslor fnlt Jacob, bonus pa-
vias suas, et ambulabimus in semitis e]usiPsat. n, slor et Moyses, bonus pasior eral et David, qui pro
5), J Ideo enim el apostoli in Gatilmam abieiunt, el luendis ovibns, ttrsis ci leonibus, qitamvis puer esset,
in moniem, ubi conslitueral illis Jesus, et videnles adhuc se objicere non limebat. Nam el leonem, es
eum adoravernnt, quidam autetn dubilaverunl. Ego nrsum ipse interfecit, sicut ad SauLloquens ipse
quidem puto, quod iili, qui dubitaverunl, h-eretioos teslatur. lllieninmrsi, et leones vitia, el malignos
significabanl, qui ex nobis quidem exietunt; sed spiriius, hffirelic-os et schismaiicos significabai-t,
iion erant e\ nobis. Sequitur : Ei accedens Jesus contra quos nunc Eeclesi-C pastores pugnant et di-
Iccutus cst eis dicens : Bala est mihi emnis potcsjas * inicant. JS'oneralille mercenarius, qui dimissis ovi-
in ccelo,el in teti a, elc. - " < bus fugeret, et luporum impetus formidarct. tfe
(liujf.s homii. letiquum in comm. habelur,) igiiur bonu. paslor hunc paslorem opf mum bigni-
,1'ATROL i.LXA . ^
m S. BRUNOINISEPISCOPI SIGNlEXSiS s_2
ficabat, qui modo iti hoc Evangelio loquitur dicens: .A ctijus tion sunl ovespiopuw, vidit lupum venienlemet
Ego sutn paslot bonus, elc. Sed vis videre eliam ip- dimillit oves elfugit. Merccnarius enim est ille epi-
sum David bonj pastoris definitionem, quae hic de- scopus, qui in pascendis el regendis ovibus sola
seribitnr adimplesso, et pro suis ovibus animam lemporalia ettransitoria quaeii!, qui non amore coe-
ponere voluisse? Cum enim angelus ad populum lestis patriae, sed pro lucro ei mercede rertim tem-
descendissel, el evaginaio gtndio Wiltos inierfecis- poialium oves Domijiicaspascit.Elisle quidem apuS
sel, morti se ipse objiciens clamavit dicens . . Ego Deum pasior non est, etsi ab hominibus paslor di-
sum, Domine, qui peccavi; ego inique cgi; isti, qui cattir; hic aulemnon oves proprias habel, sed mer-
oves suni, quid feceruni? Verialur, obsccro, manus cede conductas. Si enim propriae essenl, diligeret
lua conlra me, el conira domum patris mei (II Reg. ul proprjas, el se pro eis periculis objicere non du-
L, 17). i Dical ilaque nostcr Da\id, filius aulem illi tiilaret. Sed videl lupum venienlem, videl diabolum
J)avid, sed forlior quam ille David, cgo sum paslor ejusquesaiellilesimmincn.es (satellites namque dia-
lionus. Quod auiem paslorem se Dominus dicil, di- boli haereliciet schismalici sunl, omnesque decepto-
guatio esl, non pi_esumplio; inclinalio est, non di- ies),etdimitiiloves, etfugit.Dimitlituliquenonauxi-
gnilatis alictijtts aliqtta sublimatio. Sed non dedi- liando, verilatem nor. praedicando, conslaiiliam et
gnatur se pastorem dicere, qui pastoris oflicium, 'H patienliam non admonendo, ct hac-resiresislendo.
injurias el Iabores non esl dedignalus obire. Ipse Unde per Ezechiclem a Domino dicilur : _ Non as-
esl, de quo propheta ail: . Sicut pastor gregcm cendisii ex adverso, neque posuislimurum pro domo
stmm pascil, el in brachio suo congregabit agnos, Israel, ul slareiis in plaelio in die Domiui (Ezeck.
ct in sinu suo levabil, leiasipse portabit (Isa. XL, XIII,5). s Omnia enim haecverba muri quid-tmsunl,
11). j Cui auicm non videatur injuriosum esse, ui quibus ab haerelicis o\es Ecclesiaedcrendiinltir; his
ngnos, el oves fetidas, el sordidas in sinu congregel, liipus pellitur, his vinciltir, et bis fugatur. Merce-
_el super ltumeros portet? Tales lamen erant oves narius autem fugit, quia mercenarius esi, el non
Christi, lales prius eraul omnes homines, quod ipse pertinet ad eum de ovibus. Non enitn fugeret, st
suo sanguine lavit, et aquis baptismaiis mundavit, mercenarius non esset, non fugerel, si pro araoreet
ct propriis bumeris ad pascua reportavil. Sed dicat chariiale, et non pro mercede servirel. < Perfecta
idempropbela qualis secundum divinitalem sit, qui enim charitas foras mitiit limorem (I Joan. iv, 18).i
secundum humanilalem lanlum se bumiliare voluit. Et ideo qtiidem fugii, quia non pertinel ad eum de
t Quis, inquit, mensus esl puglllo aquas, aut coelos ovibus. Ego sum paslor bonus, el cognoscoovesmcas,
palmo pondeiavil? Quis appendil tribus digilis mo- ,J el cognoscunl me mew. Novit enitn Dominus qui
lein terj_ce,et libravil in pondere montes, el collesIn sunl cjus. Cognoscere autem Deum, diligeie est.
'slaicra,? J_([&._..,12.)Ipse, inquam, qui injurias pa- Unde et quibusdam in judieio dicltirus esl: t Amcn
sloris sustihuil, ipse csf, qui fabricavil coelumet dico \obis, nescio vos (Matth. xxv, 12); J>Id esl non
terram. "Ipse est, qui pugillo metilur lerram, qni diligo vos. Alioquin qtii omnia scit, quomodo igno-
pliiviapgullas, ct slellarum numerum novit. Ipse esl, rare aliquid potest ? Quod igilur ait, et cognosco
qui vir.ule ornnipoientis Trinitatis quasi trium di- meas, et cognoscuntme mem, tale est ac si diceiet :
gilorunroperalione libravil in pondere monles, et El diligo meas el diligor a meis. Sed quomodo to-
colles in statera, ipse in medio firmamenlo lerram gnosco? Vis audire quomodo? Sicut novit me Paier,
slabilivit, quae suis librala pondeiibus, cum ntillum el cgo agnosco Palrem. Sic, inqtiit, cognosco, id est
habcat fuiidaroenlum, nusquam lamen cadere polest. dihgo ineas et diligor a meis, sictit diligor a Patre
©eniqiie ipse esl, qui in pondere, numero et men- et diligo Palrem. Unde et in sequeniibusail: .Sicnt
sura omnia fecisse legitur. Certum enim pondtis, et dilexil me Paler, ego dilexi vos (Joan. xv, 9). *
cevttim liumernm, cerlamque mensuram omnibtis Iiemque: _ Non pro his rogo taiitum , sed et pro eis
posuit, ultra quae se extendere nnlla valel creatura. qui creditnri sunl per verbum corum In me, ut om-
Tol igitur eiunt homines quos ipse disposuit, ejus [j nes uiram sinl, sicut et tu Paler in me, elego in le5
pondeiis gravilatcm cl forliliidinem, ejus virtuiis, ut el ipsi in nobis unum sini. Et animam meam poro
sapienliae, honoris, dignitatis quanlilaleni; el men- pro ovibus meis (Joan. xvn, 20). > Itide, inqtiit, pro-
suram unusquisque habebil, quam ipse anle tem- batur, quod diligam eos, quia animam meam pono
pora habere disposuil. tdeo enim el ventis pondus pro ovibus meis. Nisi eas dilexissel, animam pro
dedisse legilur, quia angelicis poteslalibus, el ju- eisnon posuissct. Etaliasoveshabeo,quwnon sunl ex
'
storOmanimabus eanfgrayiialem el fortiiudinem ti i- hoc ovilt, el illas opottel ad me adducere, el vocnn
buil, nt superbiae gravitate a propiio slaiu moveri meam audienl, el fiel umim oviie, et unus paslor. Hoc
non possinl. Hanc aulem graviiatem, el hoc pondus esl enim, quod Apostolus ail: _ Ipsa est pnx nosira,
ille noii habnil, qui superbiae le\itale elevatus dixit: qui fccit tilraque unum (Ephes. n, ik). i Junxit
42® s 1" cc£&umascendam, super aslra Deicxaliabo enim duos paiictes, unum ex circum/Jsione, el al-
solium meuni (Psal. xiv,151. _>—«In\oliinlateigilur terum ex pracputio venieniem. Judaeis euim loqiie-
•ttia, Doi..ine, universa suiil posila, et non est qui balur Dominus.quibus se gentiles jnngeiepromitle-
possil luaeresisteie voluntali (Esiher xm. 9). » Se- bai, ul ex duobus popnlis una domtis acdificarelur,
quilur: Meicenarius autem, el aui non est pastor, ei una Ecclesia construerctur. Fucla esl igimr pax
815 HOMlLIiE. — IIOMIL. LXXVIII. 814
inicr Judseoset gentiles : unum est ovile, unus cst A siuim confirmando, quanlum illorum corda conso-
pastor: unam legemtenent, unuro Deum adorant, lando. Si'enimnon abiero, Paracletus non leniel nd
ei iinius_paslorisvocem sequuntur-[Hos atiiem duos vos ; si aulem abieio, millam eum ad vos. Qiianli.ni-.
ovium greges, hos duos Ecclesiae parietes, Moyses vis enim el ibi, et ubique semper Paraclelus erai:
quoque significavit, quando ex decem coriinis, ju- si quidem Spiriius Domini replevit orbem lerr.\-
benie Domino, labernaculum fieri pracepil. Erant rum, aliier< lamen venturus cra_. Sic enim anie
autem quinque corilnae in pariele uno angulis hya- tempora prsedeslinatum fuerat, nt prius Dei Filius
cinihinis .sibi muluo conjunetae. Erantautem et aliae de virgine nasceretur, moreretur, reûrgcret, coelos
quinque in parieie altero simili modo sibi conlextae. ascenderel, el sic landera Spiritus sanclus conso-
Quinque vero, et quinqueidem duo parietes aureis landis discipulis miltereiur. Sic eral dispositum, sie
vinculis sibi invicem jungebantur, ex quibus vhle- pra_.ini.um, et aliler venire non polerat. Et cum
liceiduobusparielibusunum tabernaculum consiruc- vcnetit ille, arguet mundum de peccato, el dejusti-
batur. Omnes antem corlinae opere pluniario conlia, et de judicio. Hoc autem exponit, de peccalo
lexlae eranl, pulchraque varietale distinclae. llaec quidein quia non credunl in me. De juslilia vero qutit
aniein quid significent in Exodo exposuiinus ]. vado ad Pairem, et jatn non videbitis me. De judicio'
HOMILIALXXVII. B aidem, quia ptinceps htijus mundi jamjudicalus est!
DOMINJCA II TOSTPASCUAM. Ecce Iria posuit in quibus Spiritus sanclus.miihc.uni
ADHOMTIO. — Ex duobus parlibus inslruclam indi- redarguil : de quibus ipse quoque Filius 'Dei eW
eamushanc homiliam, quariim primam, ab iniiio prius redarguerat. Tale est ae si diceret f
seilicel, nsqne ad vei lia : Tanla soboles tam nobi- dsm ad ratrem Ego qui-
lium filiotum ubique gcniium germinavit videant vado; sed vobis Spirilum Paracle-
_ lcctores sub num. 47 commeni. in Joannein, et tum milto, qui mea vice vos doceat, confirroel et
alteram in expositione Apocalypsis cap. 12. Multo corroboret, qni in vobis el pro vobis loqualur, et
emendaiiorcin in editione nostra quara in Maiche-
sio pag. 7<5et 77 lecttonem habebunt. Eadem est per vos arguct mundun de peccato, et de jii_.li.ia, ct
in supposito Emiseno nuin. 57. de judicio. De peccato quidem infidelilalis, qnia non
LECTIO "S.EVAP.GELII SECUJSDUM JOASNEM (XVI,16). credunt in me; et qula non credunt in me, justi-
Jn iilo lempore, dixil Jesus dhcipulis suh: Modicum, tiam non operanlur; el ideo arguet eos Spiritus
el jam non videbtlis me, el iierum modicumel videbi- sanclus etiam de juslitia. Sed quare ipse vice mea,
~4h me. El reliqua. et non ego per meipsam? Quia ego ad Palrem vado,
Inc : Modicoenim lempore in sepulero Dominus etjam non videbith me. Ipse enim hanc redargu-
jacuit. lionem faeere ndn poteral, nisi quia secundum car-
Des.: El gaudium veslrum nemo tollel a vobis. nem coelos ascendebal, et quia corporaliter in hoc
HOMILIALXXVIII. mundo ullerius non manebat, et non solum de pec-
427
DOMIMCA III POSTPASCUAM. ealo, cl de jusliiia, verum eliam dejudicio arguet
__.DHO_.ITIO.
* — Pro hac insliiuenda homilia usus est munduin Spiritus sanclus. De quo judicio? De illo
auclor, ut in aliis frequenlissiine fecil, suis com- quidem,deo_uosuperiusait: Nuncjudiciutneslmundi.
menlariis Evangetia. Cum igilur Evangehum de- Nunc princeps liujus mundi ejicielur foras. Unde et
eurreii-is Dominic_e sil ex Joan. cap. xvi prior bene hic dicilur: De
judicio jquident, quia princeps
pars homiliae eadem est in e\posiiione lexius,
quemadmodtim extrema. Sed in medio plura ad- hnjus mundi jam judicatus csi, id esl foras ejeclus
tiidil S. episcopus, quibus ne priveniur leclores esl. De lali namque judicio ait Psalinisla : ,J Judica,
iiua curo prion parte a Marchesio pag. 77 exscn- Domine, judicium meum , el causam meam (Psal.
bere cura.imus, faelo priinum cuni aliis edilio-
"
lihus collalione, el expunciis erralis raullis; re- -LXXIII,22). i Itemque : . Judica judicium meum, et
liqua \ero ex commsui. in Joan. num. 46, com- redimc me (Psal. cxvin, 1S4). > Quid igitur judi-
paraie poterunl. lu Etisebio csl hom. 98. cium mundi, nisi redemplio mundi ? Quid est judi-
LECTIOS. EVANGELIl SECUNDLM JoAKSEM (XVI,5). cium mundi, nisi judicium, in quo judicatur, dam-
In illo tempore, dixit Jesus discipulis suis : Vado ad j,nalur, et de cordibus fidelium ejicitur princeps
eum qui me mhil. El rcliqua. mundi ? De hoc igilur judicio arguilur mundus; quia
Dixeratstiperius beatus Pelrus: _ Domine, qno va- lanti beneficii ingralus adhuc sequiliir principeih
dis (Joatt. xni, 56); t sed jam nunc cjus sermonibus mundi. Arguitur ergo mundus de peccato, quia iu
omnes edocti et instrucli, nemo eum interrogat quo Christum credere noltiit. Arguitur et de justilia,
vadit, quoniam certissime scivit quia ad Palrem q.iarn eo docenle audivil, el senare noluit. Arguilur
.adit. Ut quid iiilerrogarenl, quod sciebant, ei unde el de judicio, quia princeps mundi est damnalus, et
non dubitabanl: Sed quia loculus sum vobis, liisli- mundus ipse Iiberalus; sed lanli bcneficii ingratus
lia implevitcor veslrum. Videbat enim eos conluiba- nondum Ghristmn sequilur suae salulis auclorem,
tos de recessu stto, quem modo audierunt et cogno- sed polius diaôlum deceplorem.
verunl in sermone suo. Quis eniin non doleret a Potest autem el sic inlclligi, qiiod aif: Ipsear-
tali, ac lam bono, tam dulci, lamque sua\i Doniino guel miindum de peccalo,de juililia, el dejudicio, ac
separaii? Sed ego verilatdm dico vobis: Expedit vobis si dicerel: ^lpse arguet mundum de peccaio suo. et
icietjo vadam. Quid enim. V_.ri.as nisi verilalem di- de justiiia mea, et de judicio suaepravse eIec(iou..s.'
cere poiesi? Dicil igiiur hoe non tanlum scrmoncTi De peccato quidem, quia non crediderunt in mi. Si
815 - 6. imiLNOMS EPISCePf SIGJ.tEîIS 61§
cmm non venissem, "ct locutus cis fuissem, pecca- j_ procedens per aposlolos, Ecclesiaeqtiedoclores om-
- tum non haberenl, nunc autem excusationem non nem veritalem doceal et prsedicct. Unde el Dominus
Iiabenl de peccaio suo. Arguel auicm inundum de ait: _Non cnim vos cstis tjui loquimini, sed Spiri-
juslitia mea, quam cgo quidem habebam, tunc cum lus Palris vestri qui loqtiiltir in vobis (Matth. x,
Dei Filium me esse J_,_l@dieebam. Ipsi \ero econ- 20). t Quamvis igitur in lotam Tiinilalem peccei
tra ...juste clamabant, seeundum legem debet mori, qiilcunque in unam de tiibus personis peccat, ta-
qiiia Filium Dci sc feeit. Ha?c auiein mea jnsiitia men in Spiiitum sanelum pcccare \i..'ciur qtiicun-
nunc manifcstabilur, qtiia ecce ego nunc adPalrem que vcrilali non credens ejus doctrina., et magiste-
vado, ctjam non videbilisme. Neque enim ad euin_ rio conlradicit. Sequiiur : Non enim loquelur u
quasi ad Patrem ire potuissem, si ejus filiusnoii semelipso, sed quwcunque audiet loquelur, elc.
fuissem. Et alii quidem_pmncsibant ad eum, quasi ad ]" ~. IIOMILIALXXIX.
Domintim, solus autem filius ivil ad eitm quasi adJPa- DOMINICA IV POSTPASCUAH.
trem.|Arguel praeleiea nmndum Spiiitus sanctus cle. Ap.MosiTio.— Kihil profernnt Emiseims el Mar-
;clie>ius hae in hoinilia, quaiuprimiis sub num. 90
judicio pravce su_e'eleciionis, quo \idelicet juolcjo tradii, aller pag. 76, quod desil in conimentario;
nmndi pvincipi, qui jara damnatus et judiealus esl,. cnjus eiiamleciioraullo etiani perfeciior est quam
serviie elegit,et mesua_saluii&auclorem damnavitct- B inillis.Leclores igitur adeant injoannem num. 48.
rcprobavit. Sequitur: Adhuchabeo vobismulla dicete, LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM JoANNEM(x\T, 25).
sed non poleslisportare modo.Cum aulem venerilSpi- In illo tempoie, di.rii*Jesus discipuhs suh : Amcn,
rilus ille verilalis, docebitvos omnemveritalem. Multa, amen dico voLis, si quicl peliei ilis Palrem .« iiomine
Miqull.jamdixivobis, multaadhuchabeo dicere vobis, meo. El leliqua.
qu_ei{ieononpoiestispoi'laiemodo,quia illam lantam lnc.: Si consideremus, quibus liaec veiba spe-
roei Spiritus plcnittidinem nondum vobis infundere cialilcr, etc.
volo. Quare? Ul omnia suo tcmpore fianf, ul prius Dcs.; Qtti jam cum suo principc superatus esl.
ecelos ascendam, et lunc effundam de Spiritu meo 419 HOMiLIALXXX.
tuper omuem caincm, et propbeiabunl. Cum autem IN LIT.MAMAJOItl.
venerit Spiritus ille verilalis, qui niiiil docel, nisi " ADMONTTIO. •—Rursus occurrit Iiic alia lmmelia ex
veritatem de quibuscunque rebus, vos docuciil, sine diiobus-commeniariis in Lucam et in Mai.ha.iiin
conslans; pars piima, quae immediale sequitur
alicujus falsilalis admistione inlegram ei peiieclam E.angelii locum, est ex commenl. in Lucam a
omnem vos docebit verilalcm. El propler hoc qui- num. 24 usque in fmem; parlem allerum acceplt
"• auc.or ex Matih. connnenl. num. 21. Legilur in
dem quia Spirilus sanclus docel omnem verilalem,
Dominus el Salvalor nosler de Spiritu sancto diceie C Marchosio pag. 80.
LECTIOS. EVAKGELII SECUNDUM LUCAM(xi, 8). In
videtur, quod omncpecealum el blaspbemia rcmit-
lelur hominibus, spiritus autem blasphemi_e non illo lempote,Jesusdixil discipulis suis: Quis vesiruni
remitlelur. Et quidera quicunque peccaverit in Pa- habebilamicum, el ibit adillum medianocle.Elreliqtia.
Inc : llisenim vcrbis admonemur ut Spirilum sa-
trem, rcmiltclur ei, etqui peccaveiit in Filium dl-
mittetur ei, qui autem peccaverit in Spiiilum san- pienti-e.
ctum non climiltelur ei neqtte in hoc saueulo, ncque Des.: Mali vero roala dala pelenles a malo palie
in futuro. Uc«2J igitur peccalum esl, praeier ipsum mala data suscipiunl.
nullum aliud est, quod hominibus non remiltalur. HOMILIALXXXI.
Hoc autem est veritati ciedere nolle. tdeo enim IN NATIVITATE APOSTOLOKUM PUILIPPI
ET JACOBI.
— E\imia loci hujiis evangelici exposi-
pereuht Judaci et pagani, quia vcriiati credere no- ADMOMTIO. tio tania perspicuilate aiquc yerborum consolan-
lunt. Quicunque igitur est, qui vult ut dimittaiitnr tium af-Iuenlia esi scripta, ut legi neqiieal, quin
peecata sua, credat verilati, et si Christianus non -animusad maximam promissoruni bonoium spem
esl, converlalur ad fidem, et baptizetur. Hoc euim accendatur. Infinita diviui reparaloris chaiitas,
in consolandis discipulis triumphat, nos
Veritas dicit, quia non crediderit, condemnabilur. »1) qute etiam recreat et conforlal, curo cjiisdein dile-
Si vero Chrisiianus est, credal verilati, recedal a ctionis tieii parlicipcs possumns, si ei aequeobse-
jyvcalo, pa.ni.cal cl diniillelur ci peccalum. Dicit quen.es, et fulele» erimus. Homilia ex hilegro
Propheta de Spiiitu sancio : . Hodie si vocem ejus pi_ebel rommenl. in Joan. num. 59.
LECTIOS. EVANGELII SECUXDUM JOAMSEH (xiv, 2).'
audieiitis, nolito obdurare" corda vesira (^Psal. In illo
dixit Jesus dhcipulh suis: Non
xciv, 8). J Dicil et Apostolus per Spiritum san- lui belur~tempaie,
clum : _Secundum duritiam autem iualn, el cor cor icsli um. Et reliqua.
Inc.: Ego, inquit, vado, el quo ego vado, vos non
impoenitens ihesaurizas libi iram in die irae, et re- *
velationis justi judicii Dei (Rom. n, S). t Hoc autem polestis venire, etc.
Des.: Mullum enim glorificatur Fater in Filio,
vcrum esl, ut tjuicunque veritati i.iduralo corde
dum talia iiunt in nomine Fihi.
credere nolueril_,non dimittelur ei neque in hoc s_e-
HOMILIALXXXII.
eiilo,' neguc in fuluro. Sicut autem propritim est 3 1NH_VENTIONE SARCT.C CRUCIS.
Filio carnem suscepisse et mundum a morle pcr-.
ADMOSITIO. — Ne quod perssepe dicttim est, de hisce
pelua suo sanguinc liberassc, iia el Spirilui san-,- horailiis rcpelamus, quae lere omnes-SHnle_sdcm
cto propric perliiiere videtur, til a Palre Filioque* evangelic-e ej-posiikmes, satis cril admoneri-
" ?i3
317 HOMILI-.E. — ilOMH.. LXXXVH.
«equentera orouino haberi in comment. in Joan- A. HOMILIALXXXY.
_.em nuro. 7 a capiie usque ad finem, el collalam DOMINIC.A POST ASCENSIQNE5I.
cum Eusebio nihil ab illo diffeTre.
ADMOSITIO. -^ Eximiorcs inl^r liomilias hacc referri
LECTIOS. EvAKGLLlISECUNDUM JoANNEM (lll, 1). polesl ob praeclaram, quam Irailit de processione
ln itlo lempore, erat auteiri hotno ex Pltarhwis Ni- Spiritus sancti a Patre, el Filio doctrinam conlra
codeinusnon.ine. Et reliqua. Graeeos, qui Spiritnm sanctum a Patre tanium
procedere-coniendebant. Eadem esljn supposilo
Jnc.: Bonus homo iste Nicodemus _am credulus Emiscno sub num. 102, in Maichesio pag. 44,
quidem, sed nondum in chariiatc perfecfus. et in commcnt. in Joairaeni num. 45.
- Des.: Omnis qui credit in eum non pereat, sed • " LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM JOANNEM (XV,26).
habeal vilam teternam. In iilo lempoie, dixil Jesus dtscipulis suis: Cutn
IIOMILIA LXXXIII. venerilParaclclus, quem ego millam vobisa Palre,Clc.
Inc.; Seinper Salvator nosler ti islibus hiiscet laela.
IS APPARITIONE S. MICiUELIS ARCHAKGELI. • Des.: Hac lali consolaiione pracmunire necessa-
ADMOMTIO. — Facla collaiione bomiliae lnijits cum rium non esse.
comment. in Mallh. imm. 74, c. 1, in qtto Evau-
gehi locus riesumplus-esl, praeier pauca veiba in IIOMILIA LXXXVI.'
piincipio addila in Marchesio pag. 82, teliqua g 1NDJEPENTECOSTES.
camdcm referunl exoosilionem. ADMONITIO. — Non inferior superiore videbilur lio-
b. EVAKGELII _SECU_\BUH MAT- milia huic solemnitati assignata, d copia et soli-
480-.LECTI0 dilas 'dogmalum inspiciaiur, atque excellenlia
TUEUM (XVHI,1). In ilto leinporc, accesserunt dhci- moraliuro prasceplorum obscr\eliir, quibus diei
j.i.i atl Jesum, dicentes : Quis putas jnajor al in 1 biijtis mysteriuin illnslral auctor alque exposuil.
Conslal aulem ex fine num. IH comment.- in Joan-
jegno cxlorum. El reliqua. nem ab illis verbis : Qui habet mandnta mea,
Inc: Accesserunt uliqui^discipif.i ad Jcsuin non et servat ea, ipse esl qtd diViuit tne, ct ,tolo se-
loquendo, sed eogilando, etc. quehti numero M. In Emiseno, et in codice Lau-
Des. : Humiliavjl sen.etipsum factus obediens rentiano'proo_mioro illudoniissum cst, et inclpit
hoaiilia ab expositione le\tus Joannis, ,et dosinft
usque ad moilem. inde ut Marchesiiis habel pag. 85 ct seq.
HOMILIALXXXIV. _§_3.i LECTIOS. E\ANGELIISECUNDUH JOANKEM
15 ASCEZiSIOFE J>0"__U.I. (XIV,23). Respondtt Jesus. El reliqua.
AEMOSITIO. — Quamvis pauca admodum sint lraic Inc. : Doiiiinus Salvator nosler paulo supcrius
boniiii_ein principio addila Evanêlii exposilioni, diseipulis Joquitur dicens :_ Qui hubel mandala
ut habelur in cdiiione, quae pariier in Emiscno mea, eic.
hom. 82 Ieguniur; aliameu cuiu ex illis auctor ^ Des.: Coeluin
S.Bntno magls magisque dignoscal.ir, ca omittere attendite,quia Inde orii,iiiem babetis.
iion judieavimus; aggreditttr enim -Simoniacos, liOMiLIA LXXXVIf.
quod perpeluo agit, quaties ei opportunilas venit. DOMINICA OCTAVA PENTECOSTES.;
Est in MatchCbiopag. 85.'_
ADMONITIO. —Exscripsimus cx Marchesio pag. S6 ho-
LFCTIOS. EVANGELII SECU&DUM JIARCUM (\\T, 14). miliam hanc, cujus liullum csl vesligium in com-
Inttlo lempoie, recumbenltbus nndecim disciputh, ment. in Evang. Liicac Fatemur lainen aliqua
iihs el eo- excerpia esse a capile 6 lib. i sonlenlW.im, cui
appatuil Jesus, expiobravit incredulilalem litulus est De Mheiicoidiai In colieciione homilia-
ruitt, elc. Et reliqua. lum Ensebii Emiseni haoc noii icpciltur.
Inc.: Venit ad tEseipulos-suos Dominus |esus, LECTIOS. EVANGELH SECUNDUM Lucui (VI, _>6),
iu.euil eos recumbentes, invenil eos inanducaiites In illo tempore, dixit Jcsus dhciputh suis: Etlole
et bibenies, discubuit cum illis, manducavit et bibit misericordes. Et reliqua.
etiin illis, i.t se non phaniasticum, sed verum corpus Estote, inquit, miseiicorcles, sed quomodo? Sicut
jissumpsisse ostenderet, et sua prcesentia eos robora- el Pater vesler cmteslis mheiicors cst. Ipsc esl enim,
rel. Itedargui! eos deinfideliiale sua, confirmavit eos qui solem suum orin facit-supcr bonos ei inalos, et
colloquio suo. Et sicut scriplum esi: « Convescens Q pluit super juslos ei injustos. Ipse non solum mise-
praeeepit eis ab llierosolymis ne discedereiU, sed ex- ricors, sed ipsa quoque misericordia cst; qui nemi-
spectarenlpromissioncmPaiiis(Ac..i,i).!iQuicunqiie nem vult perire, sed onnies vult salvos licri et ad
igitur es,quiSpii'iiussanc.i'pi'oiiiissionem exspectas, agniiionem Verilaiis venire. Sic igitur efvos estote
noli ab ilieiosolymisdiscCderej-noli-EccIesiam relin- mi_.ei.cordcs, hanc misericordiaa regnlain tenete
quere, noli sanctorum cons'oriiuincdeserere, ibi e\- Magna est \iitus misericordice, omnibus aliis virtu-
_s_iccta,ibimaue,quianulli_e\tmEcclesiani daturSpi- libus sujicrior est. Undc et ad populum dicilur:
liius tanclus, et cos efiain.qui habenj-, ;si ab ea se « Suavis Dominus imiversis, el miseiationes ejus
-sepaia\er"mt,derelinquit. Rcdai guit autem eospropter super omnia opera ejus (Psal. CXLIV, 9J. J Undebene
duriliam siiam, reprehendit eos de inlideiilate cor- apud Graecos oteos vocaiur. Sicul enira ihliquoribus
dis sui. Quamvis enira Simon Petrus, ut Maiia oleum, ita et in bonis operibus miseiicordia e&lsu-
Magdalena, etc, his incipitexpositio in Evangeliura, perior. Quemcunque cnim Iiquorem jii oleum fun-
iisdemque prosequitur homilia usque in fincm: In das, oleum scmper desuper natat. Oleo baptismus
cmnem letiamexivil sonus eorum, et in finesjoibh sanetificalur, oleo Ecclesia consecratur. Nos quoque
tenwverbaeoruin. ideo oLeoloiies uncti sumii-?. ul seroper miseiicor-
8i'J S. BRUNONISEPISCGPI SIGN.E.NSIS '
i\ 828
dise memores simus, el nufiquam pietatis el mise- A slrtitn. His autem 432 verbis quid aliudsignificatur,
yicordiaeohliviscamuf. Hinc est elian', qtiod Donii- liisi quiu omnibus bonis, omni laetilia, omni digni-
nus ail: . Misericordiam volo, ct non sacrificiinii laie, omni beatitudine abundabilis, si et vos peccan-
(MallU. jx, 15). i Sunt autem et alia multa,qu3e de tibus diniiseriiis, et a pieiaie et misericordia non re-
niisericordia dici possunt; siquidem _ misericordia cesseiltis. Unde et subditur: Eadem mensura, qua
Domini plena esl lerra (Psa 1. x\.\n_ 5). > Sed quis mensi fuerilis, remetielur vobis. Dieebat autem et
sapiens cuslodiel hsec, et inielliget miseiicordias Do- illis hanc siiiiililudiiiem. Nunquid potest caecuscae-
niini? t (Psal. cvi, 43.) Eslote ergo misericordes, et cura ducere? Nonne ambo in foveam caduiit? Ac si
jta niisericordes sicut et Paler vesler misericers esl. dical: Non omnium est judicare, non omnium est
Omnes diligite, neminem odio habealis; orate pro coudemnare, non ad omnes pcrtinel sententiam de
persequentibus et calumnianlibus vos,« ut silis filii peccatis dare. Hoc solununodo judicum est, hoc st>-
Paliis vestri, qui in coelisest (Matth. v, 45). _>— No- lummodo praelalorum est. Caeciigiiur sunt, el men-
lite condemnare, el non condemiiabimini. Quaie ergo lis oculos amiserunt, quicunque id quldem, quod
judices consliluft sunt? Quare et leges positse stint? suum officium non est, el quod eis interdicluni est,
Gaudeanl igitur liomicidae, laetantiir adulteri, exsul- agerepra.sumunl.Talesau.em dum lemeraiie qui-
lent sacrilegi; nihil eis ulterius limendum est, si jam '.B dem alios, quam\is iniquos damnanl eijiidicani, si-
neque judicandi, neque damnandi sunt. Quare ergo mul cum eis in foveam cadunl. In foveam utiqiie
scriplum est: _ Matedictus omnis, qui prohibet gla- damnalionis aeternae.El illi quidem propter peccata
dium suum a sanguine (Jerem. XLVIH,10). . Quare sua; isli vero propler temeraiia, et iniqua judicia
laudantur filii Levi, qui zelo justiliae ne ipsis Suis sua. « Non est discipulus super magisfrum; perfc-
parentibus pepercerunl? Quare Dei sapientia dicit: clus autem'erit oinnis, si sil sicut magister ejus
<tDiligile jusiiliam quljuiiicaiis terram (Psal. n, 10). i (Matih. x, 24). J HOCautem ad superiora respicit;
Quare el Psalmisla ail:« Judicale egeno cl pupillo; el laleesl ac si dicat: Dixivobis: Estote misericordeSj
htimilem etpauperemjustificale? _ (Psal. L\XXI, 5.) et ita misericordes, sicul Doininuset niagisler vester
Quare toties in lege pra_.cipilur. Si quis feceiit hoc misericors est. Illuni sequimini, illum linitarainl,
el illud, morte moriatur? Atiler inielligendum est. illius formam el exemplum tenele. Ad illius formam
JNGIIjudicandi licenlia auferlur, non justilia prohi- el exemplum viviie. « Quid enim vides festucara ia
lielur; lemerilas tollitur, ambitio vetalur, ei crude- oculo fralris tui, irabein auiem quae in oculo tno
litas interdicitur. Tale esl igitttr ae si dicerel : No- est, non vides? El quomodo poles dicere fralri tuo;
lite judicare sine misericordia, ubi mi&ericordiaha- Sine, ejiciam festucam de oeulo tuo, ipse trabent in
Jberlet cuslodiri potest. Nolile eondemnare, nolite in (J oculo tuo non videus (Malih. vn, 5). i Nollie, inquit,
danda sentenlia esse praecipites. Exspectate duro ire (udicare, et non judicabimini. Judica piius tcipsum,
transeat; suslinele dum mensa furore conquiescat. quicunque es, damna prius, et corrige peccata lua.
Kon fnvoluntate.sed in juslilia sll judicium nostruin. < Ejice prius trabem de oculo luo, et tunc prospicies,
Kon secundum voluntatem judicetis; sed diu delibe- ut educas festucara de oculo fralris lui (Luc. vi/42;
rata sentenlia tandem nocenles et impios condem- Maiih. vn, 3). i.Hocenim inleresl inter festucam, et
netis. Sie enim facit Pater vester qui in ccelis est; trabem, quod interest inler peccatum -el crimen ;
_sic facit Ille, qni plenus roisericordia, qui etiam Apostolus auiem loquilur dicens : « Tu quis es, qui
xlamnando impios, nunqiiam recedit a niisericordia. judicas alienum servuni? Domino suo stat, aul eadit
llla, inqnahi, hoc faeit, qui . noit vull morlem pec- (Rom. xiv, i).» Slabil autem: poicns est Doniinus
caloris, sed ut converlaiur, et \ivat (Ezech. XVHI, statuere illum. « Nolile iiaqueante lempus judicare-,
55). > Quare igilur eos occidit? Quare eos damnat, quoadusqueveniatDominusûi illuminabil abscon-
et judical?Non vult quidem ut moriantur, sic lamen dila tenebrarum, et manilesiabil consilia cordium»
si convertanlur, si perverse agsre conquiescant, et El tunc laus eiit unicuique a Deo (/ Cor. IV, 5). t
ad po-mitentiam redeant. Hoc autem si fcceritis, el > Qui vivil, et regual in s_ecula saeculorum. Amcn.
st ila judicaverilis, neque judicabimini, neque con- HOMILIALXXXVHI.
demhabimini. Judicale iniquos, damnate superboset DOMINICA 11'POSTPENTLCOSTEN.
irapios. Eos videlicefel et
Impios snperbos, qui ne-
ADMONITIO. -—Bie\iler mon'tos lectores faeimus,
que ad poeniteiuiam redeunt, neque a sna impielaie liomiliacdiei prajseniis iiomuie Marche-
el quidquid
quicscunt. Impropriis autem causis, in quibus jusius pag. 87 pioduxil, id loltnii habeii in exjiosi-
dices constituli noif eslis, omnibus dtmillite, omni- tione EvangeliiLuc_entiin, 16. ILcceiiam houulia
hus veniam date, ul non pltis contra vos fraties esl jn Emiseno pro Dom. v posl Peiilecosten.
\estri valeant peceare, quam vos eis peccata dimil- LEGTIO S. EVANGELH SEGBNDUJI LUCAM (V,1). 1« illo
tere. « Si enim dimiserilis omnia peccata eorum, tempore, cum tutbw itruereni in Jesum. ut audiienl
Paler vester dimiltet vobis peccala vestra (Matih. verbumDei. Et rehqua.
vi, 12); > contra vero: . Nisi dimiseritis omnibus . Inc.: Stagnum Genesarelh ipsum est quod maie
peccala eorum, nec Paler vester dimittet vobis pec- GalU.ea..
cata vestra(ibid.). i—Mensurambonam, el confeilain, Dcs. ;i;tsubductisad lenamnavibiu., reliilis onij-
et coagiiatatn, elsupeieffluentem dabunt \n siimnxve- mbJS S'.' uti stmt eum.
<_21 H0M1LI.E. - IIOMIL.Xtt «»
*-. HOMILIALXXXI5L Abatur Sancla saiiclorum , nullitm a.ium in teinple
DOMIMCA lil POSTDENTECOSTKK. esse litebat._Quod quid significct, et Apostolus ex-
AOMOMTIO. —Homiliain Marchesio pag. 87 abinilio ponit in Epislola ad Hebraeos, et nos rjuoque in Le-
âd (inemeadem conlmet, quae in comment. in Lu- vilico (1659) de hac soleraniiate sufficienler dixi-
f am lium. 5S tradunlur. Sed lectio nosira menda jnus. aulem illi angelus Domini slans a
plura in veteiem Apparuit
impressionem ilrepta corrigit. a dexlris
LECTIOS. EVANGELH SECUNDTJM LUCAM(XV, 1). dexius altaris incemi. Siabal angelus. et
El Zacharias
Eiant aulem \apptopinquanles ad Jesum publicani et stabat, quoniam forlia nuntiabat.
turbalus est'videns , et limor iriuit super eum. Ait
peccaloies, ut audirent illam. Et reliqua. JVetimeas, Zachaiia, (.;««
Inc.; Apostolus enira Corinthiis scribens ait: Si autem ad illum angelus:
niam exaudila esl deprecatio luq. H_ecenim angelq-
quis ftatres non atnal, elc.
illis discernunlur,
Des.: Nonvenit vocare juslos sed pecea.__.s_ ad ruin consueludo esl, _i.quaetiamab
posnileniiain. qui se transfigurant in angelum lucis, quod in suae
433 IIOMILIA XC. loculioiiisprincipioeosquibusloquuiilur,consolaniur
el ne timeanl adhortautur. Quodautem ail, quoniani
DOHIMCA IVPOSTPENTLCOSTE...
ADMONJTIO. — Immutalo titulo eadom est conimen- exaudita est deptecaiie tua, jieroo putet Zachariam
lario in EvangeliuufLuc. num. 55. In Emiseiio BDeuinpro filio exoiare, praseriim cum de flHo,
legitur in 1'ominica n post Pentecosten; in suaeque uxoris uelate difiideret, et angelo id pro-
Marchcsio auiem pag. 88, utejus drdinem sequa- mitlenli non crederet. Quid igilur orabat, nisi id
mur, in quarta. Nutlam compeii inter eos dis-
ciepantiam. quod lex orare praecipiebat? Aitenim : « Erit hoc
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM(XIV, 16). vobis legitimum sempitcrnum , ut, oretis pro ftliis
In illo tempore, dixil Jesus discipulis suis sunililudi- Israel; et pro cunctis pecealis eorum semel in an»
tiem: Homo quidam fecil cwnam magnam. E. reli- no (Levit. xvi, 34). > Hoc igilur est, ut oraba'.
qtia. hanc deprecationem angelus exaudilaraesse dicebat.
Inc.: Ilic enim IiomoTpse est, qui haecloquilur Quod dixit Zacharias ad angelunT: Unde hoc siiani?
Jesus Christtis. Egp enim sum senex, et uxor tnea processit in diebus
Des.: Nemo slinul cum sanclls addelur , nec in suis. Et fqrlasse non recordabatur Zacharias,
cou.ivii epulas inlroiblf. quod Abraham , et Sara in seneclute filium genuc-
HOMILtA XCI. runt. Nihil enira Deo irapossibile esl. Credenii quo-
1NKATIVIIATE S. JOAKNIS BAPTISTJE. que omnia possibilia sniit. Angelus promiitil, ,et
ADMOMTIO. — Patiantur.lectores hanc homiliam sacerdos sigimm quaeril, quasi plus signo quam
duobusex lociscommentarii in Lucam eomponere 'C angelo credere debuisset. Et respondens angelus
qnorum primus est num. 5 et incipit: Nascilur dixit ei; Ego sum Gabt iel, qui aslo 'anle Deum, et
liodie Joannes Bapthla major prophelis, et sequi- - missus sum
tur usque ad haee. Et non poleiis loqui usque in loqui ad te, et hwc tibi evangelizare. Cur
diem, quo hcrc fiant. Aller pancis intermedjis ergo dubilas? Quarenon credis? Neque ille, qui
addilis exsial num. 2 elincipit : Unde hoc sciam? me misit, neque ego tibi roenliri possum. Sigmim-.
Ego sum senex, el procedit ad ha_c usque : Lo- -S-S^ q»aeris , Judaoi signa petunl. Dicis ergo undfr
quilur enitn Velus Teslamenium, sed jam non suo,
ei proptio sensu; et iierum a num. 5 adnectit sciam? Dabilur libi signum quod, postquam acce-
auctor reliqua ab illis verbis: Loquente autem peris, forlasse te accepisse poeniiebil. Hoc igitur
Zacharia , factus est limor usque in finem. Editam erit signum : Ecce erislacenset non
habemus homiliam e\ his-diversislocis confectam poleih loqui,.
in Marchesio pag. 89, et in Eusebio Emiseno num. usque in diem, quo hwc fient. Pro eo quod non
114. ctedidisli verbis meis, quw complebunlur in letnpore
LEC-IIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM (J , 57). suo.
In illo tempore, Elhabeih implelum est tempus pa- (Hic desinit addilio S. Brunonis • et sequilur homi-
riendi el pepeiit filium. Et rciiqua. lia^x commenlario Evangelii.) '
Nascilur hodie Joannes Baptisla major prophetis, Quia , inquit, verbis credere noluisli, vel signo
minor angelis, imo iiiinor ~eo, qui minoralus est *) crede. Ecce eris tacens , donec exlegenita vox
pauto minus ab angelis , etc. oriatur, El quia vooem gencraturus es, non te poe*
(Cwtera quw sequunlut legi possunt in commentario jiiieat aliquanlo lerapore iaeuisse. Ex te enim orie-
usque ad hwc: Eris tacens et non poteris toqui us- lur ille , qui dicat: Ego vox clamanlis in deseilo.
que In diem , quo h_ec fianl. Qum addunlur subji- Et erat plebs exspeclans Zachariam ,' el mirabalur,
cimus.) quod esset intetnplo. Egressus autem non polerat lo-
Ingressus est enim , uf superius legitur in -lem- qui adilluin, el cognoveiunl quod visionem vidhset
plum Domini, et omnis multiludo populi eral orans in lemplo: et ipse erat innuens itlis; el permansit
foris hora incensi. Appat uit aulem illi angelus Do- mutus. Possumus autem persenem Zachariam Ve-
mini stans a dextrisaltaris incensi, cui,quia cre- tns Testamentum, et per Joannem puerum Novum
derenoluit, linguam amisit.-Haecautem solemniias imelligere. Eo enim teinpore Velus Testamentum
decima die mensis septimi agebalur, quando solus vocem amisil, quo Novum ex Veteri fieri ccepit;
pontifex semel in anno non sine sanguine ingredie- qtiia postqtiam novam legem apostoli et doclorea
'
(i6a9) Cap. 16, cdit. Rom. S. Brunonis tomfl, pag. 157, c. 2.
m S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNJE-VSIS 8__4
jiraedicarc el exponere eceperuni, vetus legis intel- A Des,: Ad ct.jtis novibsimum quadranieni nunquaa
•.igentia cessavit. Sed vocem, <_uamaniiserat, tmic venitur, qux sempcr solvilnr, et nnnquam finitur.
tandem acccpit, q.,_indoNovo Testameiitojam naio, IIOMILIAXCV.
et ubique divulgilo ab co didicit, qtiid loqucreiur. DOMINlCA VIPOSTK.NTECOSTE''..
Loquilur enim Velus TesSaraenlum , sed jam non ADMOKITIO. — Homilia infradoscrilicnda lola esl ex
suo, sed proprio sei>su.*LoqueiUe auiem _?acha- Marchesio pag. 92, quod liiilta sit in conmwiar.o
in Mareum ioci bujus evangelici exposilio. Eadcni
iia, etc. lamen rcpeiilur in Emiseno pio Dora. 7, post
(Qum seqnuntur usque aifinem exstanl hi commen- Peniecoslen, ei in cod. Lauicntinno sub nomine
tano ucque ad illa veiba : Siiper quem \ii_eri_;Spiri- B. Brunoiiis episcopi.
tum dcsccndeniem, clc.) LECTIOS. EVANGELII srcci.Du.i MAECUM (\III, 1)
IIOMILIA XCit. In ilto tempoie, cum iniba muila essel -cuni Jcsu,
ix ".IGILIAS. rrTRi. nec haberent quod mandncaient. Et reliqua.
ABMONITIO. — Quae S. Bruno in evpositione hnj-us Legitur supeiius, cum vcnisset Jesus secus mare~
' Galilaeae,ascendens in montem sedehax ibi. Etacces-
Evangelii di\it num. 55, eadem nulla factaini-
nmiatione repetila stnit inhomilia; aique in ea serunt ad eum tiii'ba__miil__e, habeules secum mutos,
prafclamm liabetur tesiipionium de pnmaiu Pe- B caecos,claudos, debiles ef aliosmultos, et projece-
iri, suoruraque .uccessoium 111univei&aEctlcsia
jurisdictione. Edidil Maichcsius pag. 90 ilidcm- runt eos ad pedes ejus, et eura\ii eos ; ita ul tuib_e
que Emisenus. mirarenlur, videntes mulos loquentes, claudos am-
LECTIOS. E\A_.GELU SECUNDTJM JoA5-.r« (\\i, 15). bulautes, el c_ccosvidcntes, et magnilkabanl Deum
fnitto tempore, dixil Simmd Pelio Jesus :^Siinon IsraeL Mcritoenim Jesusjn montem ascendi.rtanla
Joannis, diligis me plus his? Dicit ci: Etium, Du~ ac talia miracula facturus, ut in monle, in quem
mine, tu scis, quia amoie. Et reliqua. ascendit ejus iioteslaiis allitudo, el In mir.tctilis
hic. ; InteiTOgat Doininus Pctruni, ad.se ditigat, quae fecit ejus divinilaiis majjiiifiecn-Ia appareret.
queni semper, etc. Sequanlur igilur eum super montem aromatum,
Des.: Quantum enim diiexerit aperiissime de- qtiicunque illuminari el sanari desiderani. De qui-
jiionslravit. bus monlibus Ecclesia dicit :i « Stirge, dilccte mi;
HOMILIAXCItf. assimilare capreae, hinnuloqiie cervorum super inon»
IS TESTOS. PETitlATOSTOLI. lesaromalum (Cant. .m, 14).""> Jesus autem, voca-
ABMONITIO. — Non minus elegantia, quam copia lis discipulis suiSj di\it : Bheteor lurbm, quia jam
dicendi clucet contmcnlaiius S. episcopi super liiduopeiseveimit mecum, et non habeitl quod man-
Imnc E\angehi locum cap. 16, in quo ngit dc '* ducent. Tres enim dies tria saiculi fempora siint,
assumptione Petii in pnncipem apostoloium, antc legem^scilicet, sub lege ct sub graiia. Tribus
qiiodqne etim Christus Domimis praccipuum Ec-
clesiie (undameiUiim posueiit, eiqtie oinnem li- igiUirdiebus tttrbre cum Domino persevewnl; quia
gandi ct absolvenJi in tenis potestatem iradide- toiis his tiibtis temporibus viii sancti Spirilu Dei
jit. Nihil in homi.li. lcgilur, quin totitm exhi- pleni in Deum credunt, Christum e\spectani, ejus-
beat leclionis e\angelica. expositio sub. num. 68.
Maiches.us eam rcl_rt pag. 9!). que panilms ei doctrina magno dcsiderio refici cu-
r LEGTIO Et non habebant quod niandueare.il., quia pa-
S. EVANGELII SECUNBLM MATTHJ_C.I (X\I, 18). pluiit.
In ido lctnpoie, venkJesus in pcirtesCmsutewPhi- nis\iv;is, qui deecelo de^cenin, noii.liiii. eis appo-
siliis fuerat, nondum lco de liibu Judalibrum ape-
itppi, et inleirogabat dhcipulos suos, dicens: Queni
iilicunl homines esse Ftlhim hominh ? Et reliqna. juerai, neque septem ejtis signaciil.t solveiat, Tcrtio
Jnc.; Inlerrogai Dominus discipulos suos, quam igltur die, id esthoc leriio suae iucarnaiionis tem-
pore tuibas reftcit, neqne ulterius eas fame perire
opinionem de co tiabenf. El diniiileis eos jejnnos nolo,
Des. : Qnam si praelatus recipere noluciil, lunc palitur. Unde etdicit:
ne deficianl in via. Omnes enim in\Iasuiniis, omnes
sciant sc csse solutos. _ ad pairi_im tcudimus. De hac euim via Psalmisla
535 IIOMILIAXCIV. ait: i Viam manda.orum iuorum cucurri (Psdt,
DO.:INICA v TOSTPHNTCCOSTEW
ADMONITIO. — His tribus bomitiis de sanciis SIICP^ cxvm, 52)-; i itemque: < Beati iinmaculali in via,
dii iir Marehcsio pag. 9t hoinilia supra_>igi>ala, qui ambulani in Iege Domini (ibid., 1). > In hac
lola dcscripla videttir in comnientario, cujus auleni via defieiunl jijjuni; per luncvitm currere
• quae
exordium su.nit a fine num. 12 in Maiih., usqne ijon possunl, qui Chrisli panenon sunl refecti. Piaj-
ad fincm seqneiilis num. 15. Cum Marchesio con-
seiuiunt codices Signinus, Laurenlianus ct Casi- serlim si de longe vciierunt: t Louge est a peccato-
ncnsis. libus salus (ibid., 55). > Sicut enim haic via brevis
I-iciio S. EVANGEHI SECTJN»UM MATTH/CUM (xxur, el iacilis est bonis, ita longa et difficihs fibt malis.
2). In illo lempgre, dixil Jesus discipulis suis : N si Et dicunt ei discipnli; Unde iltos poleiit qvis Inc
abitndavetit juslilia veslra p'us quam Sciibaium et satnraie pambus in soiitudine.' .Forlasse immemores
1'haihceorum, non inlrabtth in legnum cwloium. El eraut Chrisfi discipuli, quod ex quhiquc panibus
rcliqua. quinque millia liominum jam superius satiaVcral. Et
Inc. ,-Scribarum el PhaT.sa.orum injusfiiia fuii, ait illis Jesus : Quol panes habelis ? At illi dixnuni :
n\ bcne prsedicarent, etc. Septcm, ct piucos viscicuhs, Scptera enjin panes,
823 IIOMiLLE. — IIOMIL,XCVIlt. _3__f.
scp'tem libii-sanl Veieris Teslamenti, qnod heptali- A mulieres in mollitie et dobititale imilanliir. Unde
cum \ocamus; sive eliaro seplem gratise Spirilus Aposlolus : « Nolite, inquil, pueri cfiici scnsibus,
sancii. Pauci veropisciculi, pauci lfbri Novi Ti.sla- sed malitia parvuli estote (/ Cor. xiv, 20). >
meuti, ad Veteris Tcstainenli comparalionem. Isli IIOMILIAXCV*.
lamen pauci, si illis seplem panibus coiijunganlur, D0M1NICA VII POSTJENTECOSTEN.
cunctis tiominibus ad animarum refectionem stiQi- ADMGMTIO.—Cominenlariiimmrsus adire oporlet
ciunt. Sine illis neque comedi possiint, nequesatu- ad cognoscendam liomilhimDoihinicaehuic a Mar-
-rilalem, vel fortiiudinem comedenlibus tribuunt. chcsio pag. 02 assignataui. Ab eo _enim paucis
additis iiuermcdiis edttcla est." Yide exposiiio-
Sunt enim sepiem illi panes, sapienlia el inlelleclus, nemin Matlh. nuin. 22, c. 2. Ensebiiis Emisehiis
consilium el foililuao, scientia el piclas, el timcr quoque habet in Dom. MH posl Peiilecosien,
4..3Q Domini. Sed quis sjne sapientia sapjens? ilemque codexLaiirenlianus.
Quis sinc iniclligenlia inteltigens ? Quis sine consilio LECTIOS.EVAKGELII SECUNDUM MATTHCUM (vn, 5).
providus? Quissiiicfortitudinefortis ? Quis denique In illo tempote, dixil Jesus dhcivulh suis . Altetiilite
sineseicntia sciens ? sine pietate pius, ei sine -Dei a fatsis prophelh. Et reliqua.
limore limens? Kon igitur hi pisces sine illis pani- Inc.: Ailendite, iiiquit, et cavcie a lalsis pro-
bus comedi possunt. Et merilo pisces isti libri di- B phelis, elc. r
cuiiiiir, quoniamin uno fonle natant. De quo scri- Des. ; De quo naufragio uos -liherare dignelur
plum est: <~Quoniam apud le est fons vilae, et in Jesus Clirislus Dominus nosler. _ >
biminc luo videbimus Jumeii (Psal. xxxm, 10). > HOMILIAXCYL
Et prwcepiliuibwut discumberenl super tetram. Su- DOMINICA MII-ICSTPENTECOSTEN.
per tcrram enim discumbunt, qiiicunque pulverem ADMONITIO. — A labore exscribendi hanc tiomiliam,
et icriam se esse cognoscunt. Un.le et dicitur: quam MarchCbiusinter caelcras S. Biunonis relu-
« Quid supeibis, pulvis, el cinis? > (Eccli. x, %.)El lit p. 94', nos liberat ejus coiiimeniarii in Lucaut
cdnio num. 57, eainque quilibct consiilcre pote-
atci,ieits Jesus seplempanesj giutias agens fregit et rit. Deesl in Emiseiio, sicui in cod. Lnurentiano,
dedit dhciputh suis. Frangil aulera Domiiius el pa- non autem in Signino lmic Dominicae assignaia.
i:e_>elpisces, quoniam prout vult, ct sanclus Spiiilus LECTIOS. EVANGCLII SECUIvDUM LUCAM (xyi, I).
gratiam unicuique tribuil,-et prolunda sanctarum Ilomo quidam eral clives, qui habebal villicuni, el hic
Scripiurarum mysleria pandit. Scd quibus dal, nisi diffamaius est apud illum. Et reliqtia.
discipulis snis? Quibus haec pr_cdicam.a largitur, Inc.: Et vocavit eum Dominiis suus, et ait illi:
nisi episcopis et saccrdoiibus ? Isli enim stinl, quos . Quid hoc audio de te ?
conslituil Doimnus.super familiam suam, ul del iltis Des.: Si hiijusrideliialisvirlusinveniaturiiinobis.
cibum in lempore. Isli cenlum pascunt; isti pane 437 HOMILIAXCYII.
divini eloquii tolam Ecclesiae turbam reficiunt. El DOMlMCA I\ POSTTENTECOSTEN.
comedeiunl omnes, el saturaii sunt. Comedamus igi- ADMONITIO. — De tota homilia modo adnotanda,
iur el nos, et saluiemus; legamus ut inlelliganuis. proslcr pauca exoidii causa addita, nihil fradit
Hune enim cibum, qui plus come.lit, plus comedere Maichesius pag. 95, quod non ploiiissime in
commeii.aiio in Lucam num. 21 conlincaiiir. lu
appe.it. Hic cibus nientem exhilarat el stomachum editione Emiseni sub Dominioa xin posita, simil-
r.on graval; quanlo plus comeditur, tanto amplius lima est.
crcscit. Undeet subdilur : El quoitsuperfuit de fra.- LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM (X. 25). I;i
gnicnl'ts,luleiunl septem sporlas plenas. Plura sunt illo letnpore, quidam leghperilus sunexil lentuns Je-
fiaginema, quasipanes, quia plures suni, qui non $um diccns. Et reliqua.
fragmenta sustfpiunl, quam illi qui tunc illos panes Jitc.: Surre\il, inquit, tegisperitus legls condito-
et pisces comedeiunl. Nonne videsquanta librorum rem reprehendere volens, elc.
volumina ex his qiutuor Evangeliis multiplicata Des.: Magiia csl misei icordia, perqtiam vila _)0S-
sunl ? Sed quid per septem sporlas, nisi septem r»sideiur aeterna.
Ecclesiac signiQcantur, per quas omnes Ecclesise HOMILIAXCVHI.
intelliguntur ? Unde etJoannes-evangelistaad septem DOMINICA X POSTTENTECOSTEN.
Ecclesias sciibit; unde et Isaias ait: « Apprehen- ADMONITIO. — EmisenusJn Dom. xi posf Pci'lec,
dent septem mulieres virum unum in illa dio, dicen- et Marchesius pag. 96, qni eanidem _ini.iili.im
referunl, lam in piincipio quam in fine peilecie
tes:Panem nostrum comedemus(Isa. iv, 1). i Panem cum exposiiione in Evangclium ooncordanl, jicc
mododatum nobis, panern o,uo repletae et refectae \erbum tillum plus aut miiuisfaabeiil.
sumus. Et quasi dicerent: Nos enim sumus illje se- LECTIOS. EVANGEUI SECUNDUM LUCAM(WTII,9).
plem sporiae, quas plenasfragmenlis ohm in deserto In illo lempote, dicebal Jesus ad quosdam, 'qui m __-•
apostoli susluleiunt. Quia igilur panem habemus, confi !ebarit'tatiqtiamjusli, et aspernabanlur cwteios.
panem noslium comedamus. -Eraii. aulem qui man- parabolam. El reliqua
ducaverunt qualuot tnillia hominum, exltaparvulos et Incs: Nunquam arrogatitia ptacuit Deo, iiiinqua_n
mulieres. Quare aulem parvuli et mulieres non nume- superbia justificala cst.
raniur ? Nisi quia in Dei populo computari digni non Des. : itadjx oranitira malorum superbia, eusios
-Him, qui vcl parvulos ia siultitia el fa.uiKUe.vel .irlulum humiliias cst.'
957 S. RRUNON.S EPISCOPI SIGNtENSIS , m
aOMlLIA XCIX. - A. est posl verba : Non habel hwreilitalem in regno
DOMINIGA.XI POSTPENJECOSTEN. Christi et Dei, el confmet Zachariae propliPii.im
cap. v, 6, seu allegonara de muliere in amphora
—
ADMOMTIO. Eadem esl liomilia in commentario 511011183",quae avaritiam figurat, et prosequiltu-_
ac in saepe ciiatis edilioiiibus ; in Emiseno legilur usque ail llla : ldeo dicovob.sne solticiii sitisxmi-
pro Dom. xn posl Pentec. et m Maichesio pag. mm vesttm. Sequenlia omnia e\slanl in eommeii-'
96. Conlra lielerodoxos, qui ccereinonias, seu laiio nuiii. 18, c. 1. Apud Marehc.iiim homiti.i
ritum conferendi baptismumin Ecclesia ealliolica -;.t pag. 98, et apud Emisenuni homil. xv post
vilipendunl, sancla omnia quae aguntur, deihon- Pentecosieii. '
lslranttii'.
LECTIOS. EVANGELII SECUNDLM MATTD_EUM (\T,£4).-
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM MARCUM (vn, 51). In illo teinpoie, dixit Jesus disci,niiis suis : Neino
It: illo lempore ; Exiens Jesus de finibiis Tyii ven t
ver Sidonem ad mare Gatilww. Et retiqua. potehl duobus domtnis seiviie; aul enim unum oJA3
et altetum diliget, aut unum suslincbit, et
lnc : Describil evangelista, per quam viani in fvibebit,
allerum conlemnet. Non poleslis Deo seivire el mam-
<JaIil_eamDominus i-edierit.
moi w. Et reliqua.
Des.: -Quia obslructum est os loquenlium inijua.
h.c.: Modoenim superius Salvator nosler de the-
IIOMILIA C. sauro locutus est.
DOMINICA XII POSTPENTECOSTEN. ,B Des.: Si omnes honiines
— S. Bruno qui suos commeniarios in tales esse \ellent, non
ADMONITIO. '
J Evangelia scripsil, non solum ut cceUs.ia verLo deessel Deo unde eos pasceret. |
divino tradiia explanarei, sed etiam ul grogem D0MIN1CA XIVPOSl"PENTECOSTEN. I "
suuni salularibus momtis insiruercl, pr.eciaie id Eii idem evangehum et eadem homilia ut in fetia v
agit in Imjuscg liomili-eexordio. Ne eo caie nl hebdomadw posl Dominicam n Quadrageshnw,
lectoj'es, qui integiam Evangelii expositionem HOMILIACJl^
num. Sl habeni, illud jpsis" cihhnTuiiicamus ex
Marchesio pag. 97, et Etiuseiio in Domin. xiv post DOMINJCA XI?POSTPENTECOSTEN.
Pentec.
— Ilujusce E\angelii explanatio pro ho.
LECTIOS. EVANGELH sreu^DUMLUCAM(XVII,11). ADMONITIO.moralis cst institulio, merilo assuin-
miiia, qua.
J» Ulo tempore, dum itel Jesus in Jerusalem, trans- pla esl, cum plurima comnieiitaior doceal, tnm
ibat per mediam Samatiam, el Gahlwam. Et eum ad corrigenda vilia, tum ad Chiisiianas virluies
ingiederetur quoddam castellum, occurrerunt ei decem promo\endas. Nihlt additum esl Ipsi jieque in
Emiscno in quo tenet locum Dom. xvn posl Pen-
viri leprosi. El reliqua.
tec, neque in Maicliesio pag. 99. Eadem exslat
4.38 Inc' •' Omnes in via sumus, omnes ad pa- in cod. Signino.
triam festinamus, alii quidem ad coelestem Jerusa- .LECTIOS. EVANGELH SECUNDUH- LUCAM(XIV,1).
_em, alii vero ad terram jniseriae el tenebrarum. (p. Jii illo tempore, cum introhset Jesus in domum cujus-
Nulla mora est in ilinere, quolidie illuc quo tendi- dam ptincipis Phatisworum Sabbalo iranducare pa-
jlius appropinquamus. Hac auiem via Dorainus et netn, elipsi observabant eum. Et reliqua.
Sahator nosler currere non est dedignatus. Unde Inc, : In eo enim, quod ad pa.nem manducandum
ipse quoque alibi ait: « E\ivi aPatre, et veni in in domum principis Pharisaeorain introisse evan-
niundum, ilerum relinquo raundum, et vado ad Pa- gelista scribit, elc. [ _
trem (Joan. xvi, 28). t Ilanc aulem viam cum Do- Des. : Qui se exaltat humiliabilur, et qui se hu-
injnus leneret, cum relinqueret, et ad Patrem iret, jnilial exaltabiiur.
Iransibat per mediam Samariam et Galilaeam. Sed 439 HOMILIACIII.
quid pcr Galiljeam, nisi Judaeos? Et quid per Sama- DOMINICA XVIPOSTPENTECOSTEN.
riam, nisi gentiles intelligamus ? Inde enim es.-, ADMONITIO. — Ejtisdem dicendi generis se
praebet
ha_chomilia , cnjus nuper diximus
quod dicilur : « Non contunlur Judaei Samarilanis superiorera
esse commenlarium in Lucam num. 50 consuls.t
(Joan. iv, 9.. > Per medium autera illorura transibat leclor, et eximiara ex eo hahriet moralem doctri-
Jesus, quia hos et illos vocabat, liis et illis praedi- . nam. In Marchesio babeinus pag. 100; sed deest
cabal, hos el iltos sanabat, et ad iidem convertebat. in Emiseno.
Cum auiem hoe faceret accidil ut ingrederetur T_. LECTIOS. EVANGELU SECUNDUM LUCAM(XIII, 6).
quoddam castellum, per quod S. Ecclesiam inlelli- In illo tempore, dicebat Jesus lurbis simitiludinem
gimus." Tunc enim prius in eam ingressus esi, hanc : Atborem fici habebat quidam planlatam in vi-
quando eam praedicando, elpraedicando, conslruere nea sua, el venit quwrens in ea ftuclutn, et non ih-
ccepit. Unde ipse-ait: «Ego sto ad ostium, eipulso : venit, etc. El reliqua.
si quis aperuerit mihi, introibo ad illura, et coenabo lnc.: In hac ergo similitudine quanta sit Dei pa-
um ipso, ei jpse mecum \Apoc. m, 20). » Cur au- tientia.
_em Ecclesia castellum dicalur jnullae raliones reddi Des. : In verbis et miraculis Chrisli virlulem,
possunt. Sed quid sunt decem viri leprosi, etc. el gloriam cognoscebant.
(Hic incipit Evangelii expositio). HOMILIACIV.
HOMILIA Cf. DOMINICA XVIIPOSTPEMECOSTEK.
DOMINICA XIIIPOST.PENTEGOSTEN. ADMONITIO. — De praecepto -charitatis erga Deum ,
ADMONITJO. — Diximus alias A; Nost. homiliis ali- eipioximum lota disserit haec homilia,a com-
qu.i in prhicipio, aatin medio, vel in fine exposi- mentario in Mallh. num. 92, pro diei fatijuscon-
tioni su_e in Evangelia, qua plerumque utilur, cione usurpala. Singiildrem aucloris sapientiaia
addere consuevi&se.Hac iu homilia additio facia undique spnat, et ad perfectionom tluplicis amo-
S2« IIOMlLLE. — IIOMIL. CYtll. »50
ris comparandam inccndit. In Marchesio legitur A Inc. : Iste enim rcx ipse est, quiioquiturDeus, ""
]tag. 101. el in Emiseno suh. Dom. xvui post el houio Jesus Chii-lus Dominus nosler. , %
Peiitec. idem pilncipiuni ulerque babet, euro- Des. : Npn enim sufficit labiis dimilleie, nisi ora
demque finem. et corda conveniant.
LECTI0S.EVAI\GELIISECnNDEMMATTlI/EUM(xX]I,54). HOMILIA CVlll.
lr.illo lempote, accesserunt ad Jesum Piiarhwi, el
DOMINICA XXIPOSTPENTECOSTEN.
inlenogavil eum unus leghdoclor, lenlans eum :
esl mandalum in El ADMONITIO. — Celeberriniara ac sapientissimam
Plaghier, quod tnagnum lege. daiam a Chrisio DominoPharisacis
responsionera
lgliqua. eum de tribnlo solvendo Cacsari inlerroganlibus
• Inc. : Pharisaei autem audientes, quod silentium eximie illustrat, atque m.TgnificatS. Uruno suo
iniposiiisset Sadduejeis, convenerunl.in unura. Re- in h. 1. evangelii connneniario nura. 90, accepla
cedeniibus Pharisaais, elc. est homilia hujusce Domiiiicae.Eadem legilur in
Eraiseno Domin. xxui post Peniec. ct in Marche-
Des.: Neque ansus fuil quisquam ex illa die eum sio p. 104, apud quem sequcnlia addunlur.
amplius interrogare. LECTIOS.EVANGELIISECG_.DUMMATTH.EUM{XXII,15
HOMILIA CV. IniUotempoie, abeunles Phatiswi consilium inie-
DOMINICA XVIIITOSTPENTECOSTEN. " runt, ul caperent Jesum insetmone. Et reliqua. .,
AnsfoMTio. — Non indigel haec homitia probatione, Inc.: Stulti Pharisaei, qui in sermone Verbunt
" tu b. Brunoni noslro iidjudiceiur, cum praeler
LOiiiraeniaiiuinapud quem inlegra jaeet num. 91, Deicapere putant.
ADDITIO. — Faciamus hominemad imacfutem, el >
p;us etiani ejus niajor habelur in exposit. cap.
25 Deuteron. edit. nosliae, toin. I, pag. 220. In simililudinem voslram. Magnus honor, magna nobi-
Emiseno deest, sed Marchesins edidit pag. 101, ".ilasad Dei imaginem el similitudinem homiiiein
cui conforrais est codex Signinus.
LECTIOS.EVANGELII esse factum. Hanc aulem jinaginem In piimo homi-
SECU_.DUMMATTH.£UM(\XII,22).
accesserunl ad Jesum ne amisimus , in secundo recuperavimus. « Primus
Inilioleinpoie, Sadducwi, qui
enim homo, ait Aposlolus, de lerra lerrenus, se-
dicuni non esse lesurrectionem. Et reliqua.
Inc. : In illa, inquil, die, qua Pharisaei vicli eundus homo de co?lo coelestis. Sicul poria\imus
iniaginem,lerreni,poriemusel iinaginein coelesiis
rccesserunt, in illo Sadducaei vincendi accesse-
iiinl, etc.
' (/ Cor. xv, 49). s Reddamus Domino imiiginem
Des,; Quod prius secundum lilleram in Synago- suam ; reddamus Deo animas nostras. Nihilcharius
ga cuslodiebalur. habemus; hoc igilur tributum solvere debemus. Au-
diamus Salomonem , audiamus Sapientiam ipsam
nOMILIA CVL
.dicentem : « Memenlo Crealoris lui in diebus juven-
POMINICA XIXTOSTPENTECOSTEN.
— tutis suae, antequam veniat tempus afflictionis luse
ADMOMTIO. Breviter dicam Eusebium Einisenum, de quibus dicas non mihi placenr(Ecc/c.
el Marchesium pag. 102 banc homilsain sub eo- etdies, xn , 1). >El paulo post: « Anlequam funis ar.gen-
r dem iniiio et fine .edidisse, quemadmoduin
exslal in comment. num. 29. Oiniiia paiiter in- teus rumpalur, et recurrat vitta aurea, antequam
termedia peifecle concordant. confringaiurhydria super fontem, et conteraiur rola
LECTIO S. EVANGELII SECUNDUM M.ATTH-EUM (lX, 1). super cislernam, et pulvis reverialur in lerram
In itlo lempore : AscendensJesus in naviculam trans- suam, uude erat, et spirittis redeat ad Deum , qui
fielavil, el venil in civilatem suam. Et reliqua. dedit illum (1660). > Memento, inquit, Crcaloris lui, '
Inc.: Hoc enlm in loco civitaiem suam non Na- ad cujus imaginem et simililudinem faclus es. ip-
srarcth , sed Capharnaum intelligere debemus. sum imiiare, ne ejus simililudinem amittasr Quem
Des. : Et gloiificaverunt Deum, qui dedit potesla- enim imilaturhomo, ejusimaginem el siroilitudinem
lem lalcm hominibus. habet, antequam veniat teropus ailliclionis suae,
440 HOMILIACVlt. per quod mortis horam inlelligimus et dies, dcqui-
DOMIMCA XXPOSTPENTECOSTEN. ~. bus dicas: Non mihiplacent. Hos autem dies habent
ADMOMTIQ. — Similis omnino esl praecedenli ho- impii, et _elern_emorli condemnali, quia, postquam
milia huic Doiiiinicaeassignaia , scilicet quod ea- dehacvita e.\eunl,nihil videnl, nihil aiidiunt, nihil-
dcm sit loci evangelici -expositio. Talis equidem quesentiunt quodeis placeal.HoCjamem faciat homo
paiet apud Emisenum in quo esl pro Dominica iiidiebusjuveiiiulissuae,eiindiebuslaelilijeetprospe-
XXII post Penlec., el apud Marchesiuni pag".
103, in quorum edilionibus nulla a coiiimeiilario ritatisdequibiisAposlolusait:«Dumtempushabemus,
diversilas occurrii. Vidc niim. 77. operemur bonum adjomnes (Galat. vi, 10). >,Sequi-
LECTIOS. E\ANGELIISECUNDUMMATTHJEUM (XVIII,23). tur : « Antequam funis argenteus rumpalur, et re-
In illo lempore , dixil Jesus dhcipulis suis parabo- cuirat viita aurea. > Hoc enim iuleresl inter cor-
lam Uanc: Assimilalum est regnum cwiorum homini pus cl aniinam, quod inlerest inler argenium et
regi, qui voluit rationem ponere cum servis suis. Et aurum.ut per argentum corpus, peraurura vero
cum cwphsel rationem ponere, oblalus est ei unus, animam ipsam claram ct sapientem intelligamus. ;.A
qui debebatei decemmillia iqlenta. El reliqua. Haec autem vitta aurea tunc recuj'rit, quando aninia
(1660)Jbid., v, 6. Anlequam runipatur funiculus hydria super fonlem , et confriiigatur rota_ supcr
argenleus, et Tecurrat vitta atuca , ct coinciatur cibiemam et revermur pulvis in terraiii suani, e.e-
831 S. TSUUNONISEPtSCOPI SIGNIENSIS 632
\inculis corporeis absoluta coelesiia peiit. Inde A tres pnrabolas evpositas eodem ordinc tomple-
enini et funis vocalur corpus , quia quibusdara clinilur. Uniforrais videtur Emisenus qui hanc
liomiliam.iii Dom. xxvpost Peiitec. pOnit.>1
naturae legibus animam sibi ligal cl sliingit.
LLCTI0S. EVVNGELII SECUNDUM MATTHIUM" ^XIII,
Ilic aulem funis tunc ruiiipitur , qtiando 441
ln illo lempoie : Dixit Jcsus dhcipulis^ suh :
anima a corpore scparaiur, anleqnam confiin- 24).
Simileesl tcgmim cmlorumJiomini, qui seniinnvitbo-
gaiur hydria supcr fonlem, el eonlcratur rota
vum semenin agio sno. Cum aulem dormirent Jwmi-
supcr cislcmam, Hydria vocaiur homo, quia de
tcrra faelu.. csl. Frangiltir aiitcm liydria super fcn- nes, venil inimicus ejus, ct superseminavil zizania
in medio liilici, el abiil. Cum auletn creiissctIttiba,
lcm,'quando homo niinia iiiliimilaiegia\a(u_>, jam- el fiuclum fecisset, lunc appatuerunl cl zizania, elc.
que morii proximus, l.cc ipsam mortem suscipere El rcliqua. •-''->'.'
valcl, qiioniain alienis manibus \i\ de lecto erigi- JJIC.; Tunc dimhris luibis venil in ./oj)lam,a__lc.
lur, ul diu concupitam aquam stisctpial, quam ori
et incluso Des. : Iu qua aliud dicilur, et aliud rationabiliter
appositam spiiilu alicniialo, gutmre jani i ?.'
intelligilur.
glutire noii valel. El tunc qnidcm conierilur rola HOMILIACXL
siiper-cibternaro, quia scriptum cst : « tn illa dlc B DOMINICA X\1VPOSTPE^TECOSTEN.
jieriljuni omnes cogitaiiones eorum (Psal. cxi.v, ADMONITIO. — Qni Marchesii ediiionem cum.eom-
_). > Rota enira cogitalionuni nostraruin, qLieist montario comp.irabunl, non solum plura hujufee
super cislernam cordis nostri : « De corde en.ni homilije loca emondala comperient; sed jiiulta
cxeuni cogilationes (Matlh. xv, 19), > semper vohi- friieniur erudilione, qua eam doclissiniiis"cor_i-
menlator illusir.nil in Lucam imm. 46. Eajiideni
tur ct revolvilur, tunc primum quicscel, qoi.i jam
produxerc Eraiseiii ediloies Doininicja s. post
nllerjus neque"faculias est, neque\oIunias, ul vana Penlce.
et inutilia cogiiare dcbeal. « Novit cnini cogitatio- 442 LECTIO S. EVANGELII sr.cuNDUM Luc ii_t(xix,i\).
nes hominuro,r quoniam \ana_ sunt (Psat. xcui, Inillo lcmpoie,cum appiopinqtiaiel Jesus Jetusalcm,
11). > Pulvisaulcm tuiic reverlitur in terrani suam, videns ehilalem, fievil super illam, dicens : Quia si
umle erat. Quia' sicut primo homini Dominus ait: cognovissesel ttt. El reliqua. - -,t
. Pulvis es, et in putverem reverleris (Gen. m, Inc ; Suscitato nainque Lazaro \eniens jDoniinus
19);; > spiritns aulem ad Dciim redit, qui dedit Ilierosolymain, elc. , <,
Ipsuni, el •ejusjudicio atque senteiuia, vel ad poa- Des.: Quibus hoc sine detiimenlo faeeje_ valea-
nam trahetur, si Dei Imagincm el similitudinem mus. ,5_ ,
non liabel, vel ducelur ad gloriam, si Dei imaginem C i IIOMILIA CXIf.
et simililudinem cuslodivit. (Hic concludilm homi- DOMIMCA XXVPOSTPENTECOSTEN.
lia ihdem veibh qnibus exposilio hujusEvangeiii ab- ADKONITIO. — PraemiKitA. N. evposiiionem Danic-
sokilur in commenlaiio.) iis propheiiea., cujus roeinimt evaiigelisUC e.t
rieinde E\angelii inierpreiaiioiicm prosequilur.
HOMILIACIX. Cum tioac piior homillje pais desil in commenla-
DOMINICA X\II TOSTPENTECOSTEN. lar.o, eam ul Marchosius pag. 107 ptiblica\it, cx-
hibcmus. Omnes codiccs coufoiraes in hujiis ho-
ADHOMTIO. — Perfecliorem Iiuiushomiliae lectionem niitia. descriptione videutiir; cum ille a quo facia
habebunt lcclores in comment. super h. I Evan- est edilio iioniiliaium sub nomine Eusebii Emi-
gelii, qnam in Marchesii ediiione. Non rcfcri hic seni, eamdem Danielis inleipietalionem inlilo ir.i-
errala adnotare, §ed hoc diotuni sit pro illis, qui ~ dat, et slatuit in Dom. xwn post Pentcc. Nos il-
S. Brunoiiem editum a Marchesio possidentes, nolam praeteiirenon arbiiramnr; re.iqiiaiii hoiuilias
.am hancopertim ejus impressionem paruin sibi partem in commeniario litim. 100 tectores ha-
iililem duxerunl. Exstat in diclo commcnt. num. bent.
52, c. 2, idom priucipium, idcmque fims, ut in LEGTIOS. EvANGEI.il SECCNDUMllATTI.iEUM (XXTV,
Marchcsio pag. 104, ctin Emiseno oujus edilores
in Dominica xxiv posl Pentec. collocaruiu. 15). In illo tempoie, dixit Jesus dhcipulis suis :Cum
j. videiilis abominalionem desotalionh, qum dicla esl a
LECTIOS. EVAXGELU SECUNDUM MATTILEUM (IS, Danieteprophela, stantem in locohlo: qui legit, inlel-
48). In illo lempore, loquenle Jesu ad tutbas, ecce ligat. Et rcliqua.
yrinceps unus accessil, el adotabat eum dicens : Do- Yideamus modo, quid Daniel propheta de hac
ntine, filia mea^nwdo defuncla esl, sed veni, impone abominalione desotalionis videiit, audieril et dixc-
mcinumsupcr eam et vtvel. El reliqua. - rit: « Scilo, > inquii angelus, qui ei loqtiebatur, « et -
Inc. : Quid enim per hunc piincipem, nisi Abra- aniniadverle: Ab exitu
sermonis, utiteium ajdifice-
liam, Isaac et Jacob, Moysen et Aaion, etc. tur Jerusalem, usque ad Chiisium ducem_ hebdc-
:
Des. Et in voluntale lua deduxhlime, et cum mades
septem, et hebdomades sexaginla duae erunt,
gloiia suscepisli me. el rursum cedificabilur platea, el niuri in anguslla
IIOM.LIA CX. lemporum. El post hebdomades sexaginla duas occi-
DOMINICA XXIIIPOSTPENTECOSTEN. tletur Christus, ct non erit ejus populus, qui eur
ADMONITIO. — Quidquid exhibctur in edilione Mar- negaturus est. Et civitatem, et Sancluarium dias
chcsii pag. 105, pro homitia, tradilum est iisdem pabit populus cum duce venluro, el fmis ejus vasli-
\crbisiu comment. subiiuram, 53, 54 cl 55, qui las, et post finem belli slattita dcsolatio. Gonfirma
- ilOM.LL-E. — fK)...lL.-CXilL 63.
"_>-,_,_,
hit-siitem pactum muliis hebdomada una, cl in Arunt, et « ncr habemus rcgem nisi Crcsarcm (Joun.
dimidio hebdomadis deficiet tioslia el sacrificium. xix, 15) > dixerunt, non Domini, sed diaboli popu-
Etin lemplo eiil abominatio desolaiionis, et usque lus facli sunt. Videamus quod sequilur ; « Et civi--
:K!consiimmaiioiiem, cl finem perseverabit-dcsolaiio tas el"Sancluarium<dissipabiti)r cum dticc veiituro,
(Dan. ix, ,25-27). i Videamus jgilur isla quid signl- elfiiiis ejus vasliias,, etpost finem belii Tlesolalio, J
ficcnt, el j-ogemus Dominum omnipolentem, ut h_ec Posl quadraginta namque et duos annos civilas ct
sua_mys(eria lam occulta nobis revelare dignctur- lempliim dissipatum est, Dnx ,aii_cm~eorum "qui
Ten^pojihus Artaxerxis (1661) regis eral Nehemias vcniurus est, Anlichrislus Intelligilur, qiij, quamvis
pincerna ejus, sicul ipse lcslatur, qui cum ei nd multo post tempore veniat, lamen quasi dejir.e-
mensam minislraret, dixit ei rex : < Ctir facies tna senii loquitur, quia 'scmper eunf cotunl et vcneian-
lustioTsoiiloessevidetur? > (1662)Atille :n Rex, in- lur.Tinis autem civitaTis vasiilas eiil, et post finem
quii.-in aeternum \ive, quia civilas palrum noslro- desolatio sempiterna. Confiiiiialiii autem dux ilte
rum-deslructa esl. > Cui ilie : « Vade,- inquit, ct malignus pacturo hebdomada ima, qui se omni tem-
rea-diiica eam (Eidr. n, 2)._> Et hoc csl, quod di- pore \ivcre el regnare jiromiitcl. Quid esl cnim
cilur: Scito, inquit, Daniel,el-animadver-te :Abexilu hebdomada una.iiisi dicbus scplem.Qliid egl autcm
iliiusisermonis, quid Neheinije a rege dicetur, ut B diebus seplem, -nisi diel.us omnibus? Norf cnim
iterum aDdificeturJerus.;I°m, usque _ad-Clirislum sunl dies nisi sepiem. SI igitur esset cum eis hcb-
ducem hebdomadae sexaginla duae ernnt. Si quis doinada una, osset ulique cum eis diebus ohniibus.
enim_diligenler compulaie voluerit annos, mensos Sed jion esl ila. Unde hoc? « In medio enim heb-
et dies Tegum, qui ab eo iempore fuere, inveniet _ domadis dc.ieiet hostia el sacri.ichun. > Dimidium
sexaginta et duas hcbdomadas osse eompletas ab eo enim hebdomadis, si de annorum hebdoraada intei-
die, qiio hic sermo ad Nehemiara faelus est usque ad ligalur, tres annos "facit et dimulitim. Et tnnc qui-
CiiTislfpassionem. Quinque aulem -anni plus hoc dem, eo percunte, deficiet liosfia et sacrificium;
numero in chronica esse videnlur, quod .quideni sacrificium ulique Judaeoiuni, quod jpse judioabi!,
scriplorum ignorantia faclum esseputo. 1111 cnim in quia ad veteris ie§is cseremoi.jas, el consiietiidincs
nuroi.ro falli potuerunl, Daniel vcio falli non poiuit. imiversa transferre-conabitur. Uude el subdilur :
Quod_4jilemail hebdomades septemsic esseinlelli- « Et in lemplo erit abominatio deso.aiionis. >In
gendtim ac si dicerel : Ab exilu sermqnis, quoprae- templo qnidem erit, qnia quasi rex el sacerdos in
cipiiur, ttt ilerum aedificetur Jciusalem, cruntJieb- templQsedebit. ,De quo Aposlolus ail: « Quia e\al-,
doimules sepiem usque ad-integram murorura re^ tabiiur supra omne, quod ootilur, i)a ul in tempto
stattTatioiiera. Qiue videlicet hebdomades septem G Dei sedeat.-ostcnJens se tanqnam sit Dominus (U
usqnead diem quinquagesimum perveniuiit. Unde Thess. II, i), i IWcrito aulem abominatio vocatur,
et Nehemias ipse ait: « Quia compleljis cst murus quia ab omnibus abominandus,osi; per quein tania
\igesima quinia die mensis „Elul quinquaginta, et ubiqtic genlium abominaiio fiet, quae videlicct deso-
duobus diebus (II Esdr. vi, 25). > Eceliamque heb- l.itio, usque ad ejus consummationem, et usque ad
domadaedierum sunt; illaa autera sexaginta-duae, tinem illius turpissimuni et dignissimum pcrsevc--
Cum auwn videiith hanc abotnimtioiitm de-
qu_ea Nehemia usqtie ad Christi passionem perve- rabit.
niunt, annorum hebdomadaa vocanlur. Sicnt enim solationh, " ctc. (Sequeniia leganlur in commeiiia-
septem dies, sic et septein ahni unam hebdOmad;_pj lio.)
faciunl. Cohiplentiir igilur sexaginla duaehebdoma- ) • HOMILIA CXIII.
daein annis quadiingenlis ocioginla tribus, ei lot - DOMINICA XXVIPOSTPENTECOSTEN.
quidem compulaiuur a Nehemia nsque adChiislnm. ADMONITIO. —•"Hujusce homiliss exordium super.oris
SicJgilur se habet ordo". Scilo, inquil, Danicl, -ct finem excipil eodem in commentario, a qno ulia-
animadverte quia ab initio sermonis, qui factus est qite desumpia esl. ln Marcliesio pag. 108, immc-
Nebemiae, ui ilerum icdificetur Jerusalem, erunt. " diaie succeditprjecedenii; in Emiseno, ubl om-
nino concordat cum dictis editionibiis, locum te- _
hebdomad-e dierum septem usqne ad murorura com- netin hac suprasignata Dominica x_\\i, sed altera
plelioneiii.Siniililer auiem abinitio ejusdemserraonis, homilia ei piâ.cedll.
iisqueadChristumdueemenint licbdomad-fiannoriiin LCCTIOS. EVANGELH SiCCNDIIMMATTH<E_)M (\XIV, «
sexaginta duae.Ei quia in paucik diebus muri civi- 56).''In ilio lempoYe: Dixil Jesus discipulh suh : De
tajtis 443 sediQcalisunl, ideosubinfereiis ait: <iEt die aulem iilanemo scil,neque angeii cwiotuni, nhi
rttrsuiii -edifieabitur platca, et murj in angusfia Pater solus. Etjreliqua.
leroporum. > Sequilur ; « Et post bebdomadas Inc. ; Alius *auiera evangelisla addidit, ncque
sexaginla dtias occidetur Ghrislus, efnon erit cjus Filius. Magnum est igitur hoc secretum
populus, qui eum negalurus est. » Miscri Judsc-i,qui Des, : Modo Inlerim crucians animam, postmo-
isla non inlelligunt, qui quoniam Chrislum ncgave- dum vero el corpus et animam.
(1661) Hicfiiit Ariaxerxes Longimanus anno re- (1662) In Vulgala legitur II Esdrae dip. n, 2 i
gni ejijs 20, ut senfraiii racliores chronologi Pela- « Quare vultus tuus tristis est, tum te a.groiuro noit
vius, Cylinct, Berti el alii. \idcam?^>
R""5 S. BRUNOMS EPISCOPI SlGNii_._.SIS i&r.
HDMILiA CXIV. A vaiia est religio (Jac. w, 2). > Untle Psalmista a'u:
D0M1MC4 \XVHPOSTPEI.TECOSJEN. « Dixi. Cuslodiam vias meas, utnon delinquam in
AOMONITIO. — Non aliunde inquirenda est haecho- Iingua mea (Psat. xxxvm, 2). > Os quoque nisi
jnilia, quam eodcm in commentario num. 7i_,a cuslodialur, in nmltis peecal. Peccal in crapula, et
quo superiores iisdem verbis tradunlur. Man he- ebrietate. Quod quidem si
sius habel pag. 109. ln editione Emiseni deest. primi parenles bene cu-
de ligno vetito non comedissent. Hoc
LcCTIOS. EVANGEL!» 'SECUNDUM MATIH/EUM (X\H, stodissenl,
In itlo disit Jesus suis aulem Dominus nos regere docuit, qtii diabolo male
1). lempore, dhcipulis parabo-
lam hanc : Simile esl itgnutn cwlorum hotnini tegi, suadenti rcspondil : « Non \p solo pane vivil homo,
sed in omni vcrbo quod procedit de ore Dei (Matik.
qut fecit nuptias filio stw. Et rcliqua.
Inc. : Tunc enlm Dominus pater, qui et omnium iv. 4.. > Hoc el Aposlolus bene regebat, qui ait:
« Nunquam cominune et imraundum intravit in os
rex, et Dominus esi, etc.
Des. : Mulli enim vocanlur ad nuptias; panci meum (Act. x, 11). > Regamus etmanus, ut paupe-
vero inlroducaniur in^regis ihalamuin, et gloiiam. libus aperianlur, et ad furtum et rapinam non
exlendanlur. Tales mamis notabat prophela cum
444 HOMILIACXV.
diceret : « Manus vesirje sanguine pleiucsunt (isa.
DOMINIGA XXVIIlPOSTPENTECOSTEN. B ij, 15). « Rcgamus el pedes, ne -currant ad effun-
—
ADMONITIO. Una haocesl ex paucis .lomiliis, qnae
in Evangeliortiin exposilionibus non reperiiiniur. dendumsanguinem,sed poiius sempcr sinl parali ad
A Marchesio pag. 110, eara exscripsiiiius, eaiu- evangelizandura bona, el calcare valeant super ser-
deraque ediloiesEiniseni sub Dom. xxi po-4 Pen- pentes et scorpiones. De pedibus et Ecclesia dicit:
lecosten piiblicarunl. Eisdem \eibis incipil, sed e Lavi
ahis horoilia conchitlitur. His accedit codicis Lau- pedes meos, quomodo inquinabo illos ? _
renliani lesinnoniuro, qui prxsignato ejus nomine (Cant. v, 5.) Sic igilur rcgunlur corpoiis senstis. Sed
scilicetV. Brunonis episcopi illam, ut Marchesius quid de interiori familia dicam ? Et ipsa*quidem
iradidil, habel num. 145. regiinine indiget. Unde Psalmista ail: «Proba nie,
Lr.CTIOS. EVANGELH SECUNDUM JoANNEM (IV,46). Domine, ericnla me, ure renes meos, et cor nienrn
Inillo tempore, eral quidam regulus, cujus fihus in- (Psat. xxv, 2). > Itcmque : « Cor imindum crea in
firmabatur Capharnaum. Et reliqua. me, Deus, et spiritum rectum innova in vjsceribus
Digni sunl reges, qui evaudiantur. Nulli ita Deo meis (Psal. L, 12). >— s Ex corde enim, dicil Domi-
f.imiliares sunt, sicul boni reges. Valde bonam sinus, exeunl cogiiationes malae,homicidia, adulieria,
gnificationem tenent reges in divina Scriplura. furta, fornicaliones, blaspheini_e. Ha:c sunt, quaj
Omnis cuim homo, qui scipsum et virtulumexerci- coinquinant liominem (Mallh. xv, 19). > Ideo ra-
lum, qui in eo est, honesie sapienierque disponil et lionale super cor, et super pectus episcopi ponitiir,
regit, vera definilione rex dici potesl. "Si ergo le- ul beneregalur ei ctislodiaiur. Nerooigitur se rcgem
ipsum el farailiara luam bene regere el disponcre non esse dical, qui tanlaro habet ad regendura fa-
vis, cuslodi sensus corporis tui, neque eosperilli- miliam. Tales igitur reges iste regulus significabat,
cita vagari permiltas. Ipsl enim duces sunl, et in qui ad Christum accessit pro filio rogalurus. Elfor-
lota domo oblinenl principalum. « Averle igilur lasse ideo non rex, sed regnlus dicitur, quia nondum
oculos luos, ne videant vanitalem (Psal. _c\vin, perfecie credebal. Unde et Dominus ait: Nisi signa
57). > Dic simul cnm \irojusto : « Pepigi fredus et piodigiavideriiis, non crcditis. Si enim perfecle
cum oculis meis ne cogilarem de virgine (Job xxxi, credidissel, filius ejns infirnius non fuisset. Quid
11. > Audi eliam quid Psalmisla dicat: « Ocuti mei eniin per filium ejus, nisi spiritum ejus, el nisi ani-
semper ad Dominum, quia ipse evellel de Iaquco pe- inam ejus iiilelligamus? Hic auiemdlius reguli, id
des meos (Psal. xxiv, 15). > Qni enim semper ocu- estanima reguli, infirmabalur Capharnaum, quae
los ad Dominum habel, vana vidcre non desiderat; viila consolationis interprelalur. Mala \ilta, roala
sic ergo regiiur visu». Sed qnid dicam de auditu ? consolatio. ll.ec villa caro esl, in qua aniroa infirma
Nam el ipse regeiidus est. Claude igilur aures ttias, D.acet,ct inde raagis infirmatur, quia non bene con-
ne defraelionibus paleant, ne verba vana el inutilia solalur. « Spiritus, ait enim Apostolus, concupiscit
libenler audiant. Aperi eas ad Evangelium, aperi adversus caniem, caio-autem adversus spiritum
eas ad Verbum Dei. Ideo enim Psalmista.dicil : (Galat. v, 17). > Vull anima converii, et ad poenl-
« Audi, filia, el vide, inclina aurem luam (Psal, XLIV, tentiam redire : dicii caro, el quasi consolando
!i), > ideo et Dominus ait: « Qui habel aures au- dicil : Noli adlmc, exspeciemus usque cras, consilio.
diendi, audial (Marc. iv, 9); > et tsaias : « Audi, faciamus; juvenes sumus, mullum 445 nohistem-
ccelura, et auribus percipe, lerra, quoniam Dominus; poiis restat. Melius esl non,vo\ere, quam voia non
1 locutus esl (Isa. i, I), > Lingna quoque regiiuine reJdere. Sic Ioquitur Capharnaum, sic loquitur ca-
indiget, quam _qui non regil, rex dici non debef. ro, sic loquilur villa consolalionis. Bene quidem
Qui enim cuslodit linguam suam, cuslodit et animanii loqui videltir, sed _nonbeneloquilur. Unde el Saio-
suam < Mors et vita in manu linguae (Prov. xvm, nion : « Ne lardes, inquit, converti ad Doniinuni,
21). > — < Qui in verbo non offendit, hic perfeclus> cl nc differas de die in diem (Eccli. v, 8). > Qvi
est vir. Si quis pulat religiosum se esse, non refre- enim dedil hodientum diem, non promhit dubiutn
nanslinguam suara, sed seducit cor suura, hujiif; cias. Imitare igiiuristum rcgiiltim, ohomo qiikuii-
8U7 — H0M1LI.E. ~ HOMIL. CXVL 858
que es, cujus aninia ihfirmatur, feslina ad Jesum, __, ojusdcm sil in commentario in h. I. .Evangel.i,
tanlura quac desunl, hic subjieieinus.
vade ad medicum. Roga eum ul descendat, roga ut
sanet animam tuam , et llheret eam a morle sua. LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM JOANNEM (xn, 24).
Cave nejaceat Capharnaum, noli eam male conso- In illo tempote, dixil Jesus dhcipulis suhiAmen,
lerra
.lari, etTnorli eam perpelua. subjugare. Noli signa amen dico vobis, nisi granum fiumenli cadens in
solum manet; si aulem nior-
ciprodigia quaerere; crede lantum, el salvus eris. mortuum fueril, ipsnm
Insla simul cuni regulo, insia, et dio . Domine, de- luum fuerit, muilum fruclum affert. Et reliqua.
scende. priusquam motialur <ilinsmeus. Hoc enim si Hoe estillud granum fiiiraenli, quod virgo et in-
feeeris, audies el tu a piissimo Domino, quod ille arala lerra produxit, dcquo Psalinisla ail: « Vcritas
regulus lunc audirc meruit. Vade, inquil, ftlius de lerra orta est, ctjusiiiiade cceloprospexit (Psal.
tuus vivii. Verum esl igilur, et sine dubio verum xin, 5). > — t Eieniin Dominus dabitbenignitalem,
esl, quia « peccalor quacunque hora conversus fue- cl terra nostra dabil fruclum suum (Psal. LXXXIV,
rit,et ingemuerit, vila vivet, el non morielur (Ezech. 15). > Hujiis autem grani imniensa raulliplicalione
xxxin, 12). » Non enira dixit, vivet, sed vivii, qnia omnia Ecclesiaehorrea repleia suiil. Delioc frumenli
una eadcmque hora el poenilentia nascilur, el vita grano ille panis conficitur, de quo ct ipse Domimis
datur. Ctedidil Itomo seimoni, quem dixit ei Jesus. B ait: « Ego sum panis "vivus, qui de coelo descemii
et ibat. Jam non regulus, sed rcx iste dicen.lus (Joan. vi, 51). i Conslat aulem hoc, el ad litleram
est; regulus erat quatido venit, sed rex, el plenus verum esse, quod fruraenli granum si in arca serve-
fide recedit. « Credidit enim Abraham Deo, et lur,-iion crescil; si autem seminetur, si in lerrara
repiilalum esl ei ad justitiam (Rom. iv, 5). > — solvaiur el morialur, mtillum fruclum affert.
« Oninia possibilia sunt credenti (Malth. ix, 25). > (Huc usque comtn. in Joan. ~num.56). Nihil in^
Jam eo descendenle, servl occurrerunt ei, et nun- frueiuosiihi diligit Deus, nihil in horlo stio, nihil in
liaverunt ei dicentes quia filius ejus viveret. \inea sua, nihit in agro suo vult esse infrucluosum.
Jnlerrogabat aulem horatn ab eii, in qua melius ha- Unde efipse alibi ait: « Oinnis arbor, quae non facit
buerat, et dixerunl ei : Quia heii hora septima reli- fructum bonum, excidetur, cl in igno.ro niitietnr
quit eutn febiis,, Isti servi episcopi el sacerdoles (Matih. vn, 19). > El in alio toco : « Ego 4443
mundi esse videntur, qui peccaioii ad poeniientiam sum, inquit, vitis vera, et Palerroeus agricolaest :
converso vitam iiuntiani, et sanilalem promittunt. omnem palmilem non ferciitem Iruclura tollcl ciini,
Oranium enim ser\i sunt, rpii omnibus ex dcbito el omnem qui feri, purgabit eum, ut pluriinum fru-
servhmt. jUnde et Romanus episcopus (1665), epi- ctum afferal (Joan. __v,1). >Ha_cestenim illa ver.i
scoporum omnium maximus';«servus servorum Dei > " vilis, de qua tolum boc vinum profluxil, quod nobis
m suis epislolis se esse scribit. Neque enim vacat a in hoc Evangelio propinatur. Haec esl illa vili_-sem-
mysterio, qtiod septima -hora puerum febris reli- per fruciuosa, cujus omncs palmites fruciifeii sunt,
qnisse dicimr_. Seplima namque hora, el seplin.a quicunque ei (ideliter inhaerent. Ideo enim infiu-
dies homhiis ultima aetas esl, de qua Apostolus ait: ctuosi de ea tollunlur, quamvis per baptismi Sacr.i-
« Nos sunms, in quos fines sacculorum deveneniBt mentum in ca sinl, per vi.ae tamen merilum in ea
ttCor. x, 11). > Haecaulem seplima hora ad sa- non sunt. Talis onim arbor infrucluosa erat illa, tle
1'andtim et vivificandum Dominus venil. Anle h.uic qua ad cullorem vineae Dominus ail : « Ecce tres
horam nemo sanabalur. Quicunque -iiaque sanaiur, anni sunl, ex quo venio quterens fruclum in licul-
hac et non alia sanalur. Cogaovit ergo paler, quia nea hac, e( non invenio, succide ergo illam, ul quid
illa hora eiat, in qua dixil Jesus : Filius iutts vivit, et eliam lerramoecupat?> (Luc xin, 7.)Quae quidem
credidil ipse, el domus ejus tota. Cognoscamus igi- illico succisa fuisset, nisi quia bonus illaevinete cul- >
turet nos, firmiierqueeredamus, quia in hac hora, tor pro illa inlercessit, dicens : t Domihc, diiniue
in hoc tempore prsefinito, in hoc tempore ante prse- illani, el hoc anno, usque dum fodiam eirca illam,
destinato veiiit Jesus, el pio nobis passus, praccepit et mittara stercora,^lsiquidem fecerit fruclum, sln
ut vivamus, el ullerius non moriamur; sed sani cl " aulera, in fulurum suctides illam (ibid.). > Talis crat
iiicoiumes ad regna coelestia perducamur. Qui cum el illa ficulnea, in qua quia fruclum non invenii,
Paire, et Spirilu sancto vhii, el regnatDeus in sae- Dominus eam maledixit, el aruit. Tales sunt el niui-'
cula saeculorum. Amen laealiae arbores infructuosae, quae landem exciden-
HOMtLtACXVI. lur ei in ignem mitlentur. Et ego quidem non cre-
INTESTOS. LAURENTII M4RTYRIS". diderim aliquam arborem infrucluosam, in paradiso
ADMOMTIO. — Quia nobis proposuirous homiliarum cum primoiiomini Doniinu-r
Marchesiuni ut facilms le- plantaiam; praesertim,
ordinem juxta sequi,
ciorcs, quaevolueiinl, conferaul; ideo posl honii- dicat: « De omni ligno paradisi comede, de ligno
lias feslis mobilibus, el Dominicis assignalas, col- auicm scieniiaeboni etroali necomedas; in qtiacuii-
lectionem nostram edilori illi conformamns, pro- que enim die con ederis ex eo, morte morieris (Gen.
dttcentes, quae supersunt, Jiomilias de sanclis.
Ilomrliaiium Einiseui Iianc parilcr homilianf stib II, 17). > In eo enim, quod <leomnibus comodere di-
eod.ejn titulo-refert. Cuni auiem non e\igua pars cit, onmes illas arbores fiucluosasiiiisse oslcndiU
(1665_j Quam vetus sit Roraai.oium ponlificum suis in epistolis inscriplio.
8.9 S. KRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS - EiO
Cuiii igilur paradisus Eiclcsiam significct, Ecclcsiae A quam Maitha, ei fiequcntiiis ei m'mistra\it. Ips3
qiioquc aibores fnfcluosas cssc opoitet. Multaenam- denique. sieui Maiia, ejus verbum non solum aa-
que arboros stint in Ecclesia : ibi enim est lignum diebal, veruni cliam in coide suo conlcrcbat, no-
vitacde qtio quicomedeiil, si lamen digne comede- bisipie ad legcndum, el audicndum cuslodiebat. Sio
rit, non moiiclur, Dc hoc cnim ligno scripium Cbt: eiiim sciiplum cst : « M.uia aulcin conscrvabal
« Et crit ianqiiam lignum, quod plantaium est se- onmia veiba liaoc, coi-fcrcns in cordc suo (Luc. u,
cusdecursusaquarum, qnod fiucluiii suum dabil in 19). > Jpsa eum non "soltiin secundum tiuraani-
icmpore suo (Psal. i, 5). > Elalibi:« Vincenii dabo taieni, 44^ vcrum ciiam sectindum divinitalem
e.lere de ligno viice, quod est i.i paradifo Dei mei el conieii.plari, ct pius cogr.oscere nicruit. Ipsa
(Apoc. ii, 7). > Ibi cst cl illa aibor, quae .;it : _ Ego tgilur oplhnum patUm clcgit , qum non aufeielur
autem sicul oli\a fruelifera in domo Domini, speuui av ea.
in jnisericordia Dei raei hf setciTuim,et in s.oculum IIOMILIACXVIIL
sjeciili (Psnl. LI, 10). » Scd qtiid de iilis nobilisbiuiis IN DECOLLATIOT.E S. JOANMS BATTIST-E.
arboribns dicam, qmbtis Dominus ait: « Non vos me ADMONITIO. — Cuni commcnlaiio incipil, el cum P3
clegisiis, sed ego elogi \os, et posui \os, ui catis, et desiiiilhomilia lain lii Marches'0 pag. 112, quaa»
fri]eiumafFeralis,ei liuctus vpsicr maneal ? > (Joiin. B in Emisciio, qiiem imperiii libi.iiii iccetust
Tales arbores h.ibel .auctorero. E\slat in cod. Laincnt. hom. 119 sub
xv, 16.) igilttr Etclcsin, quam noraine Bitinoiiis, seu aliis veibis finciuhabei. ViJ.
iil_cpaiadisfaibores s'gnifieabaiu. Illain amcm ar- conu.i. niiiii. 60.
borem, de qua Deus priinum homincm comeJeie LECTIOS. EVANGELU SECUNDUM I.-ATTH
EUM(XI\V
interdixii, haeielicos significare pulo, quoium quidem 1). In itlo lempore, audivti Heiodes leliarcha ja-
Jruclum moiiifeii suiit, qtiorum poma veucnosa tnatn Jecu, el cftl puetis suis :Jiic cst Joannes Ba-
suiil, qtiorum doclrinam qui susccpciii, rooitcm in- ptisla ; ipse suiicxit a vwiiuis,, cl idco vhlutes oye-
cunel seropiiernam. Scquiiur: « Quianiat auiiiiaui ranlur tn eo. El reliqua.
suam, peuiet cam (Joan. xn, 25), > etc. Inc. : Cnjus opinior.is bcalus Joannes Bapiista
(Pars reliqlidhonnlim a comincnlarioaccipienda esi ) fueiil, clc.
- HOMILIACXVII. Deb. : El acccdcnles dhcipnli ejus lulerunl corpus
IN ASSUMPTIONE S. NARI.EVIRGINIS. ejus, ei sepehetuai illuil; ci vcnicntes nuniiaietunt
Jesu.
ADHONITIO. — Ex comment. in Luc. iiiini. __2peiie IIOMILIACXIX.
lolain sibi curabunllectores hanc homiliam, reli- „ IN NATHITATE DEl GEMTRICIS MVRIX.
quampartem, quain a Marchesio pag. Ut, cepi- APMOMTIO. — Usiis \idelur Marchesius in harmn
nius.hic cxscribimiH. Auributa etiam ftiil Emi-
-Seno, ut jam diciuni csi. Rcpeiilur in.cod. Lau- lioiiiiliarum culleclioiie imperfcclo codioe-ms.
rentiano ubi csl niim. 118 S. Brunoni asseila, ciim nonuisi exiguain parleni publicaveiit; qiiain
sicuti in cod. Signino. lamen integrani praeslal comnieul. in cap. i Matth.
Hnjus defeclus argui uequit codex Laiiicnliamis,
LtGTIOS. EVANGLLII SECUSDUM LUCAM (x, 58). In in qtio tota Iegiiur homilia iium. 120, sicut in
illo lempare : Intravil Jesus in qiioddam castellttm, Evang. expositione.
el mulier quwdam, Martha nomine, excepit ilttim in LECTIOS. EVANGELlI SECLI.DUM M4TTH.EUM (j, 1).
i domum suam. El huic eral soior notninc Mana, quw Liber geneiattonh Jcsu Chihli fihi Duvtd, El r<_li-
etiain sedens secus pedes Domini, audiebal veibum qua.
illius. El r_;liqua. JJIC.; Quare bealus Mal-li_euse\ange.isia a Chri-
Inc. : Oiniiia opera S.ilvaloris nosiii plena sunt sli generatione.
sacraincntis. Quidquid ub'que agit signiftca.ioest. Des. : Hoc auiem .eium esi, si una, eademqiis
Des. in commeni. : El fiiios parcie cospit. (Post pcifaonabis numcrctur.
hwc sequilttr homilia.) IIOMILiA CXX.
H_e autem du_c mulicres prudeii-ibsimas loiius IN TESTOS. MVTTII<£I AP<STOLI.
JJ,
ecdesiasiid excrcilus duces, el pr_c\i_esunl. Has — Pcrbie\is est loci hujus evangelici
ADMOKITIO.
caeter.i lurba sequilur. Alii post Marlharo, alii post c\posiiio,et lalis esl in Marcbesiopag. 113, quam
Mariam vadunt. Nulli cniin coelestemillam patiiara dixit hoiiiiliam diei huic assignaiam. JNihitpius
ingrediiinlui', nisi qtii Iianc vel illam sequuntur. ea e\hibent Emiseiius et codex Lauretitiamis lium.
Merito igitur SS. P.iiies consiiiiierunt, m in hac 122, ex qno patet ab boc fonie, neinpe ex cora-
niont. in Evang., onmcs honiiJi.is sub nomi_._t
solemnitatc B. __I_V. hoc EvangClram legcicitir, S. Biuiiouis \u!g:ti-ts liausisse. Evsiat roira. 50.
quaequidem per bas duas mulieres significalur. Ipsa LCCTIO S. EVANGELII SECUNDUM IllATTHXUM (lX, 8).
cnim inter omnes cieaturas beatissima Virgo ulrius- In illo iempore, cuin Iransiret Jesus per chilalem
que viiae, aclivae videlioel et conlemplativae pltis suum, lidit hominemsedenlcm in telonio, Maithcsuii
caeieris omnibus privilegia custodi\il. Ipsa quoque nomine, el ail illi : Sequere me; el snrgens secvius
sicut Marlha, imo roclius, quam Martha susccpit csl cuin, Et reliqua.
Chrislum, non soluin in domum suam, vernm cii.im Inc. ; Sic enim de se bealus Matthxus quasi da
infra claustra uleri sui. Ipsa cum coi.ccjiit, ipsa alio loquilur, etc.
eui.i genuit, ipsa eum pcpciil, ei poravif, el plus- . Des. : Qnia Clnisti saciificium misericordia fuif.
841 HOMILI/E. — HOMIL. CXXItl. 842
HOMILIA CXXl. A hac aulcm die qua baptizatus e&t, jam pene tolo
IN VIG1L1A S. A_.BItE_E APOSTOLI. anno evolulo, cum ires solummodo adhuc dies re-
— Copiani facimus lecloribus prioris slarent, venit itertim Joannes, ubi erat Jesus. Haec
ADMOMTIO.
hujus horailiae pariis, quae deest in commenlario, est autem altera illa dies, de qha modo in principio
' eamquea.Marchesio,pag. 114, exscripsimus; reli- hujus Evangetii audivimus, quia alteru ilerum die
qua cum eodem comment. collata perfecle con- slabalJoannes, et ex discipulis ejus duo, el vidil Je-
'cordant. De eadem elucubratione, sicut de supe- sum
rioribus, Emisenum optime merilum dixeruniejus ambulanlem, et ail: Ecce Agnus Dei. Altera au-
editores. Est inler homilias de sanctis 8, edit. tem hoc in loco non ad hesternam refertur, sedpro
Paris. 1575. alia ponilur. Proprie de duobus.dicitur aliera. Ab
448 LECTIOS. EVANGELH SECUNDUM JOAHNEM (I, hac autem altera die teriia venienle nnptiae faclae
55). In illo lempore, stabal Joannes, et eX discipulis sunt in' Cana Galileae,quaevidelicet dies nuptiarum
ejus duo, et respiciens Jesum ainbuiantem, dixil : anniversaria ei fuit in qua jn praeierito anno Domi-
Ecce Agnus Dei. Et reliqua. nus baptizatus fuerat, et ei in qua magi cura mune-
In exordio hujus Evangelii magna nobis quaeslio ribus ad eum veneriint. Sic igilur tria ista miracula
orilur : dicit enim evangelista quia altera ilerum -una eademque die facla sunt, quoniam eadem die,
die slabal Joannes, et ex discipulis ejus duo, et re-' H qua magi venerunl ad Jesum, ipsa eadem, jam trige-
spicieus Jesum ambulanlem dixil: Ecce Agnus Dei. simo anno incipienle baplizatus est, quo videlicet
In crastinum aulera ab hac die voluitexire in Gali- trigesimo anno evoluto, eadem ipsa die ad nuptias
laeam, et iuvenii Philippum, et dicit ei : Sequere me. venii. Dies igilur nuptiarum non quarla, sed potius
Terlia aulem die nupliae faclae sunt in Cana Gali- anniveisaria est a die baptismi. Constat ilaque Do-
l_e_e.Haec igilur dies nuptiarum, tjuae lertia dicitur niinum el Salvalorem nostrum ex anno quo bapli-
ab ea de qua modo diximus, quaita videtur esse ab zatus est,neque publice piaedicasse, neque miracula
illa die in qua Dominus baplizatus esl. Lege paulo fecisse, quo completo, venit ad nuptias, ibique pri-
superlus, et diligenler altende quae dicunlur. Dicit mum miraculum fecit. Deinde ejus nominis fama
enini evangelisla quia miserunl Judaei ab Hieroso- lotam subito terram replevit. Quod autem ait: « Et
lymis sacerdoles etlevitas ad Joannem, ut inlerro- crediderunt in eum discipuli ejus (Joan. n, 11), »
garenl eum, si esset Christus, si essel Elias, si esset non de apostolis, quos nondum babebat, sed de illis
propheta, quibus bealus Joannes se non esse re- discipulis inleltigendum est, qui eo tempore cum
spondil. Allera autcmdiepost hanc responsionem, illo erant.Hahebat aulem aliquantos discipulos, sic-
vidit Joannes Jesum venientem, et-ait : Ecce Agnus ,„ ut et Joannes, qui eum sequebantur el audiebant.
Dei, ecce qui lollit peccaia mundi. Et lunc quidem Nunc autem ad Evangelii verba redeamus. Alieia,
baplizavit eum. Allera aulem iterum die, de qua inquil, die ilerum stabat Joannes, et ex discipulh ejus
modo in principio hujus Evangelii dicitur : Slabat duo. Et respiciens Jesum ambulantem dixil : Ecce
Joannes, el ex dhcipulis ejus duo, et vidit Jesum Agnus Dei. El audierunt eum duo disciputi loquen-
venieniem, et simililerait : Ecce AgnusDei. In cra- tem, el seculi sunt Jesum.
slinum aulem invenit Pbilippum, et dicilei : Se- ( Huc usque addilio, seu pars prima hujusce ha-
quereme. Terlia vero-die nuptiae factae sunl in Cana miiim, cujus teliquam parlem lectori dabit commen"
Galil_e_e.Sed quomodo esse potest ut dies nuptia- tarius in cap. iJoannh, num. i.)
rum quarta sil a die baptismi, cum alii evangelisla. 449 HOMILIACXXII.
dicant: Quia slatim ut baptizalus esl, duclus est in INFESTO S. ANDREiEAPOSTOLI.
deserium a spiritu ? Si enim a die baplisrai qua- ADMONITIO. — Hac in homilia eiiuniianda paucis me
draginta diebus et quadraginta noclibus in deserlo expediam. Satis enim erit lectoris admonere eam
Dominus jejunavit, nequaquam fieri potest ut quarta ex duobus exposiiionibus in Evangel. Mailhaei sub
.num. $ el 9 aslruclam in Marchesio, pag. 115, el
die ad nupiias invitalus cum discipulis manducassel. in Emiseno, hom. de sanctis 9, cui pr.eeedil.eom-
Illud quoque quomodo verum esse jiolest, quod di- jn" pendiosa narralio Evangelii, et prima sequitur il-
cltur, quia viso vini miraculo ciediderunt in eum lustratio. Caelera, ul jacent in coinmentario, ab
homilia tradunlur.
discipuli ejus, cum apostoli ibi non essent? Nultum
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM MATTH_EUM (tv, 1).
enim nisi Philippum solum adhuc Dominus vocave- r
ln illo lempore: Ambulans Jesus juxia mareGalilaiw,
rat, cuimodo dicit: Sequere me. Denique illud quo- vidit duos
modo verum est, quod lola Ecclesia verum esse fratres, Sinwnem, qui vocalur Pelrus, et
Andream fraDem ejus, mitlenlesrete in mare. Et re-
credit, eluna eademquedie ha_ctria miracula facla,
cum ad nuplias Dominus venil? Haecest igitur qoae- liqua.
ijic. ;Narrat evangelisla quia Dominus et
stio, ad cujus solutionem inlentos vos esse volo. Ea- Salvalor nosler superius
cum audissei, etc.
dem namque, qua magi ad Dominum venerunt, id Des,: Vides et ipsji,spisces, eos scilicet qui bapli-
est tertia decima die poslquam natus est, eadem,
zahtur et credunt
in qua jam trigesimo anno incipiente veniens ad
I0M1LIA CXXUI. I
Jordanem, baptizatus est; unde et evangelisla ait: INNATALI APOSTOLORUM I.
« Erat aulem Jesus incipiens quasi annorum iri- — Non longo sermone opus esl, ut hanc
ADMONITIO.
$n.a,~ul putabalur filius Joseph (Luc. m. 23). > Ab homiliam Emiseno atlributain S. Brunoni vindice-
PATF.OI. CLXV 21
"
m S. BRUNONISEPISCOPISIGNIENSIS . m
ratis, cura proelerMarohesiiiro,qui eam edidii pag. A (imebuni occursum. Sed quid dicam? Isli sunt i!ii
llG,co(licesValIicell.inus,Laurentiaiius,eiSigniiius cceli, qui enarranl gloriam D&i.
pcrspicuis vcibis illi asciibant. Pauca addiia sunt
in pnncipio tioroiiiip,quibiisdecem praeiepia Ghri- HOMILIACXXV.
sii DDmiiiidisiinclemein«.r.il; reliqu.i ipsain com- INKVTALl APOSTOLORUM IIT.
roent.irii Evangelii S. Joannis iuleipreiaiionem ADMONITIO. — Prjaler pauca in principio, et qusadam
sub ni m. £3 coiiipleciiiniur. . inlerinedia, qua: omil.untiir, lola homilia excom-
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM JOANNEM (XV,12). iuenlaiio in Maithaeimi,iniin. 58, haberi polesi.
Dixit Jesus dhciputis suh : II'ocesi 'prmcCpiummeum, In Maixhesio legiiur pag. 118, el in Emiseno
ut diligcdh invicem, sicnl dilexi voi. Et reliquii. homil. de sanctis t__.
Inc.: Decem quidem suiit mandala Iegis, quorum LECTIO S. EVANGELII SECUNDUM MATTH_EUM (K, 16).
Inillo Jempore,dixitJesus discipulis suis : Ecceego
primum illud esl, quo diciiur: Non habebis Deum
uUennmiibsque tne, elc. mitlo vossicul ovesin medw luporum. Et reliqua.
Des.: Bene igilur exauditus est, tjui inde laetalur, Inc.: Dixeralsuperiusin hocEvangelio Dominus,
et Salvator nosler discipulis suis : Euntes prmdicale,
qnod exaudiltis non cst.
etc.
IiOMlLtA CXXIV, Des.: Nunquam enim nisi in bono .judicantur, quj
INNATALI APOSTOLORUM 11. g
semper in bono inveniunlur.
ADMONIT.O. — AdnoiasSestifticielpene (olam hujnsce HOMILIACXXVL
- Evangelij exposiiionom niim. 4-3pro homilia usur- ITEMDE APOSTOL.S IV.
pahifn Ea q'i.T desimt, leoloribus a Marchcsio,
Csl hnmili.i pai>. 117, •exscripla e\hi- ADMGNITIO. — Sequiinlur oxcerpta ex commenlario
aptid quoiti in Mallhseum nura. 80 el 81. Quae siniui jun-
beiiun-. Faota collaiiont! ciim Emiseno nbi esl 11
ile sanclis, consonans perfecle reperilur. cta tot.im compoiitmt hoiuili.im a MarchesiO
edilain pag. 118, sicul eliam ab Eitiiseno stippo-
LECTIO S. EVANGELII SECUNDUM JOANNEM (\V, 17). siio, apud queiii csl homilia 13 iu uaiati aposio-
In ilto leinpore, dixit Jcmsdiscipulhsuh: Hwcmando lortiiu ; iisde.n verbisintroducilur, iisdeutque con-
vobis, ul diligalis itwicenu El reliqua. citulilur.
Inc : Magna est virtus chariialis, quae loiies di- LECTIOS. EvANGELIt SfcCUNDUM MVTTIL£UM fXIX,.
scipulis a Dominocoinmeiidalur. 27). 7« illo lempoie, respondens Pelius dixil ei:
ADDITIO. — Confaideraicmodo, fralres mei.quanla Ecre nos reliquimus omnia, el setuli sumus te. Et
devotione sanclos aposlolos honorare debeamus, quos roliqua.
Inc. : Narratsuperius evangelista juvenem quem-
ipse Dominii1?fam non servns, sed amlcos voc.il, do
quibus ipse ait, quia non siinl de hoc -mundo elecii, C 3am aecessisse ad Jesura, eic.
mimdum viceriinl cum principe mundi, quibus ipse Des.: Qtiosenim multura diligimus, liit.nominibiis
leslimonium periiibet dieens :-« Vos e_.iis sal lerr_e. vocare soleraus.
Vosestis Iux munJi (Wutih. v, 133 i—« Vobis datum HOMtLIACXXVFI.
esl nosse mysleria regni Dei, ceieris autein in pa- ITEMDEAPOfaTOLIS V.
—
rabolis (Lnc. vm, 10). > Isti sunt illi fonies duode- ADMONITIO. tlt usi suniiis in praceden.ibns, a
afflueniia omnis lerra Salialur. « Marchesio,p.ig. ilt), desiiminiuspriorem hujus hOi
cim,qiioium Venit, roihae paiteni. ijiiaeii]Evangehi evposilionesecuri-
in.ji.il Moyses, popnlus in Elim, uhi orant duodeeim diim M.iilhajiiinnon repeiiiur, e.iiiique lecloiibus
fontes aqnaium (Execl. xv, __7).> 0 quantus fons coiiimiinicamiis. llehqua his atldila exsciipta snnt
a piAidicto commeiii. iuim. 56 ei 57, neque ulta
isie esfqui haoc-soripsiljbea.tisJoannesevangelisla! 'occurril diffeientia imer mramque ediiionem. ln
Isti snni diiodecim hnrae diei, el duodeciin poriae Eraifaenoparitcr \ulgalani habcnitis hoc tiiulo ;
coalesiis Jerusalem. De quibus diciltir : « Ab orienle In nalatt Aposlolonun lioniiha i, eadem verba
Inilialia reterens, eademque postrema conchisioiiis.
port-e tres, nli occidenle portae tres, a iiieridie-porla.
LECTIO S. EVANGELII SECUNDUM M\TTn*EUH
tres, et ab aquilone porlae tres (Apoc. X\TI, 15). > De (iv.,57).
In itlo lempore, dixii Jesiis dhcpulh stVs: Messh
quibus Prophcla ail: « Diligit Dnniinus porlas Sion
Slipferoninta (abcrnacula Jacob (Psal. ttuvi, 2). > 1j quiclemmulla, opeiarii aulem pattci. Et reliqua.
El revera magis dihgil Do-.iiiius solas Eoelesi.t1por- Bealus Lucas evangelistasic ait; « Qnia'designa-
tas, quam omnia redifieiaSynagogap.jsii sunl ..ipitles vit Domiiius el alios discipulos sopluagima duos, et
vivi, qui volvinilur snpor terram ; qui positi in ra- misit eos binos ante faciem stiam in oinuom eiviia-
lionali summi ponlifiois eiiam sine \oce docent, ct lem. el locum, quo ipse eiat venlurus , et ait iilis :
praedicant. Praedicanlenim non cl.imando, sed slgni- Messisquidemmulla, operarii aulempatici(Luc x, l).t
ficando. Nos semper in 450 peclore liabere debe- Diiodecim filios habuit Jacob, sepiuaginia vero et
inus, nuibiis corda nosira iiislriiantur el muniahtur. duosviios de seiiioribusIsraelJulienicDomiiio, elegit
A'l hos tolus populus respioial, el quid faigiiiTic.ini, Moysos,quoium consilio el auvilio tanii poptili oiius
d.tigenUTinquir'1. Isli sunt fiiiid.iiiienluiii,iurrcs, facilius ferre pottiisset. Sic igiiurDomiims et Salva-
ct rolummo Eoclosi.e; isli stint monles, qui e\sulia- tor noster, qut per hos duos pairiarch.is faignifica-
\oniiil, ii! arieles, isti eedii Iibani, isli ceni, qui balur, el diiodecim apo-lolos clegil, et sepiuaginla
vononum non timojil, ot serpentes inierficiiml. Isli diios diS'ipulos designavit. El aposiolorura quiilem
gilli in noo.p ranlanfs, cl leonos sx>\ienlPs,qni \ioem mojo (enent episcopi. Aliorum vero discipu-
succu.cti ien'.bus, et f_.-tissir.-ibes.iarum ad nulliiis loruiii officium gerunl pre.byleri. Binos sutem
Uo , HOMILUS. — HOMIL. CXXVIH. 846
misit eos Dominus ad praedicandum, quia duo sunt A,lem, inquit, cum jam diesassumplionis ejus comple
praecepla chariiatis. Insuper eiiam scriplum est : rentur, et lempus ejus passionis, resurreclionis e'
« V.e soli, quia, cura ceciderii, non esl qui sublevet ascensionis sive asstimplionis propinqnaret, firniavi 1
45! ellm (Eccle. i"v. 10)' * Duo sunl praeierea te- Dominus ut iret in Jerusaietn, si.cul In ejtis vuitu ei
stamenta, quae semper siraul pergunt, simul el do- facie nlanifeste appaiehat. Facile enim in vullu vo-
cenl el pr-cdicanl; quae si nostri pecloris civilalem lunlas dignoscitur, unde a vuliu volunlas dicitur.
-jnlraverint, Domin_ovenienti mansionem el hospi- « Et miserunt nunlios ante conspectuni stiuni, el
lium paranl, sicul el illi discipuli lunc faciebant. euntes inlraverunl in civiialem S.imariianoriim, ei
Miseri Judaei, ad quorum civilales non duo discipuli, non receperunt eum. > Quareê quia facies ejus erat
id esl nou duo testamenla, sed inium solummodo ut irel in Jerusalem. > Non enim, ut alibi dicitur,
venil, el ideo quid dicat non inielligunt. Hoc enim coiiluntui' jtidaei Samaritanis (Joan. iv, 9). Ideogtie
signifieabaiu illi dno cherubim, qtti positi super ar- Samaritani Jesum recipere iioluertlnt, quia se in Je
cam teslamenli se muiuo respiciebanl, versis vulti- rusalem velle ire ostcndebat. 3am quasi iniinicum
bus in propitiatorium. Cberubim namque scienlim eum depmanles, 'sicul qui eorum diligeret inimicos.
pleniludo interprelatur. Sed ubi; qtucso, tanla scien- Usque hodie naraque omnes iniqui ideo Jesum et
, tia.quanla in ulroque Teslamenlo? Quod autem duo B ejus nunlios, ejnsque Evangelium non acoipiunt,
ciierubtm mutuo se respiciuni, aniboruin Testamen- quia eos in Jerusalem ad pacem, ad misericordiam
tortim aniiciiiam et concordiam significat. Idem enim el pielaiem lendere et feslin.ite cognoscuiit. Jerusa-
teslaniur ambo, idein dicunl el praedicant arabo. lem visio pacis intorpretatur. Cum vidissent aulem
Habebanl autem vultus versos in propilialorium, hoc discipuli, Jacobus el Joannes dixerunl: « Do
quo tegitur arca, qttatenus ab qmnibus •videantur-el mine, vis.dicimusutdescendat ignis de calo, et con
_cognoscantin, nullusque in arca, id est in Ecclesia sumal illos, sieul Elias fecit? > (Luc. ix, _>!.)Ei con
el sanetoruro congiegatione sil, qui eorum faciem vursus increpavit illos, diccns : « Nescilis cujus spi-
externam el iiicognitam tiabeat. Hoc autem illi au- ritus eslis. Eilius hominls non venil animas perdere,
di.int, qui sacras Scripluras medilari negligunt. TJt sed salvaief/frirf.). >El abierunl in aliud caslelltira :
enim de aliis laceamus, ipsi quoque episcopi cheru- hesciebanl enim apostoli cujus spiiitus essent, qui
bira istos aliquando non cogiioscunt. Et quainvis ad se tanlopere vindicare cupiebanl. Si enim se spiritus
eos, ui cognoscantur, vultus convertanlur, ipsi ta- pieiatifa, patieiiliae el niansueHidinis servos el disci-
men eos videre despiciunt. Non pergant igilursine pulos esse iiovissenl, nequaquam aliqua sui spirilus
se, -qui lanlum diliguni se, simul eant, siinul prsedi- commoiione lol homines irali occidere voluissent.
cent, simul Gasiellis el civitaiibus Christum venien- Hoc eniin postea probaluin esl, cum pro inirairis et
,4em animiuieni. Scquitur; Messisquidem multa, ope- perseciiloribiisorarenl. Et ait illis Jcfatis: Qui vos au-
Sarii autem pauci, elc. dil me audil, et qui vos spei ml me spei nit; qui anlem
- iRomilicL'htijus continucitioexstat in eommenlario spernxl tne, *pernil eum qui me misil. Quod tale est
Stib prwsignalts numeih, ul diximus.) ac si dicerel: Noiivosianlum,sedme spievere Sama-
HOMILIAfJXXYHl. rIiani.[H_Pcitaque verbadiscipulis suis eortimquesuc-
~1N TiATALJ cessoribus, episcopis scilicel el sacerdotibus, loculus
AP6STOLORUM VI.
esl Dominus. Qiiicunque igitur es, qui episcopos et
—
ADMOMTIO. Nelecioies laedeal componere linjus sacerdotes audire conlPiiuiis, et eortini verbifaet es-
honiili* parles, qiiarmn aliqnai sUni in fcomnieii-
- taiio, unni. 50, super hiine Evangelii Joctim. alise hoilalionibus acquiescere despicis, 4S2 saltein
pltiiinia. legiinlur in Marchesio, pag. 12,1, o.tm Deiim ipsum non parvipendas, et euin audiie non
integrain exsci ijisimiis. Eadem supposila fuiiEnii- fastidias. Despicis audire sacerdotem ; sed non mi-
geno, inter honiiii.is de siiiieiis 1S, sub titulo; in
nutali plttiimorum martyiunii G.iudei liomilia terum, quia pauper esl, quia irabellis el humilis, quia
sliuioiiio codicis Signini, cum quo plane con- vilis el desjiicabihs esl, quia de p.nipenbus parenii-
jcordal. D bus natus esl. Audi vel Dominum in eo loquentem,
LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM(X, 16). per eum te admonentem, el ad \itatn .eiernam re-
In illo tempore, clixit Jesus dtscipults suis : Qui vos ducentem. Apostolus enim dicit: « An experimen-
audit me audii, et qui vos spernit me spernil. Qui tum quaeriiis ejus qui in roe loquiiur Cbristus ? > (J
aulem me spernit, spernil eum qui misit jiie. Et re- Cor, XIH, 3.) Sic igitur in episcopis el sacerdoli-
liqua. hus Christus loquitur, aique (n eis ab aliis honora-
Hoc aulem jdeo Dominus etSalvator noster dicere tur etab aliis ffeprobalur. Sustinet modo, nec facile
videlur, quia neque ipsum, neqtie discipulos ejus Sa- vindlcat injurias suas. Sed audi eum dicenlem :«Ta-
maritaiii recipere \oluenint. Sic eniin superius alt cui, numjuid semper lacfebo?» (isa. XLII,14.) Di-
evangplista:«Quiafactiim est.dura complerenlur.lies cal Psalmisia : « Deus, inquil, q.iis simihs lilji? Ne
assuiiiptioiiis ejus, et ipse -aoi.rii suam firinavit ut taceas, neque cmupescaris, Deus, quoniam iniraici
iret in Jerusalem, et inifailnunlios anle conspectum tui somierianl, ei qui le ouerunl, extulerunt caput
suura, et euntes inlraveruni-in civitaiem -Samarita- (PsaL LXXXII," 3). > Noli it&que spernere discipulos
norum, el non receperunt eum, quia facies ejus erat et nunlios Ghristi; hno noli t)eum ipsum spernere in
«untis in Jerusalem (Luc, ix_ 51). > Factum est au- disclpulis suis. Nisi entm ipse in iliscipulis sute spef-
M1 a. BRUNONIS EPISCOPI SlGNlEiNSls 848
neretur, nequaquam aixissel,: Qui vos spernit, me A fonles aquarum, et nonien stellae dicitur abslnlhius
spernil; qui aulem me spernit, 'spernit eum qui me (Apoc vni, 10). > Tolies cnim, ut modo diximus,
mhit. Hoc Judaei audiant, et audienles timeaiit, ct de cceloslella cadil, quolies aliquis ab Ecclesia per
limentes pceniieanl, vel si plaijare valeaut quem of- baeresim separatur. Sed quanto sapientior el astu-
fendere non limuerunl. Ipsi enim non sotum spre- lior est, tanlo niajorem llammam ferre videlur. Et
verunl, verum eliam cruciftxerunt Christum Domi- quamvis loius de coelo cadat, taraen non ubique
num. Reversi sunt auletn septuaginta duo cum gaudio cadit. Ubi enim erral, ibi cadit. Cadit autem in
dicentes : Domine, eliam dwmonia subjiciunlur nobis lertiam jiartem iluminum. Duo namque flumina duo
in nomine luo. Hos enim, ut superius dicilur, mise- stint lestamenta. Fonies aulem tot sunt quot et
ral Dominus binos ante faciem suam in omnem civi- doctorum libii. In his autem nemo cadit, qaoniam
latem et tocum quo ipse erat venlurus.] Quid autem nulla haeresis in eis est. Tertium autem flumen, in
isli significent, et quare ante se Dominus miserit, quod haeretiei cadunt, ipsum est quod ipsi faciunt.
cur eliam binos eos ire jusserit jam alibi exposui- Faciunt enim, quoniam eorum erronea doctrina in
mus. Nunc autem reversi Dominoomnia scienli cum pra.dic.is flun.inibus non iuvenitur. Multa enim flu-
gaudio referebant ea quaenon ipsi, sed ipse in illis m'raa""elmulla librorum volumina fecerunt haeretici.
fueral operatus. Gaudebant enim de nomine Christi, " Et merilo haec stella absinihius vocatur, quia ad
cujus virlutem experli erant; gaudebaiU de gralia illius herbae simililudinem, quae hoc nomine cense-
immensa sibi a Doniino atlributa, quoniam non so- lur, felle omnique amaritudineplena est, de qua qui
lura intirmitates curahant, veruih eliam daemonibus gustaverit, non morielur. Fuge igiiur has aquas,
iraperabant, el sibi subjeclos esse videbant, qui Chrisliane; noli ea bibere. Nota sunt flumina, noli
mundi hujus reges et principes, omnesque homines sunl foiiles aquarum salientium in vitam aelernam,
iniquos esse sciebant. Dicebanl ergo : Domiue, non de quibus si biberis non sities ultia.] Sequitur :
soluin languores et infirmilates, non solum homines Ecce dedi vobis polestalemxalcandi super serpentes et
iniqui, sed eiiam ipsi daemones subjiciunlur nobis scorpiones, et super otnnem virlutem inimici, el nihil
in noraine tuo, quibus subjecla sunt omniaquae Ionge vobis nocebit. Serpentes et scorpiones non solum
sunt a consorlio tuo. Et ait illis: Videbam Satan maligni spiritus, verum etiam lyranni, _&53 omnes-
quasi fulgur de cwlo cadentem: ecce dedi vobis pole- que Ecclesiae perseculores intelligi possunt, quoniam
stalem calcandi super serpenles el scorpiones. Coelum et venenosi sunt, et nunquam recla incedunt via.
enim, vel Ecclesia, vel sanctorum animae inlelligun- Virlus aulem inimici quid melius inlelligi pblest
tur. VideLrat igitur Dominus Salan de coelo caden- quam Nero el Simon Magus, Diocletianus et Maxi-
tem. Yidebat diabolum Ecclesiam et sanclorum ha- mianus, el ipse An.r.hrislus perditionis filius? Est
hitacsi/K fugientem, el hoc, quod ei discipuli narra- praeierea virtus inimici superbia, avarilia omnisque
banl, jam se praevidisse et cognovisse fnraabat. luxuria, a quibus multi vincuntur el diabolo subji-
TJnde et alibi ail: « Nunc Judicium est mundi, nunc ciuutur. Unde el Job, cum de eo loqueretur, ait:
princeps hujus mundi ejicietur foras (Joan. xn, 31).> « Virlus ejus in lumbis ejns, et forliludo ejus in
Nisi hoc praevidisset, quare in mundum venisset? umbilieo ventris ej'us (Job XL, 11). > Haec aulem
Et quare carnem suscepisset? Ad hoc enim Dominus Chrisli discipulis non nocebunt, Domino eos prole-
In mundum venit, ut diabolum fugarel, et de illius genle et ubique defendente. Non nocebunt utique,
impia poteslale animas bominum liberarei. Quod si conlra repugnaveriut eisque non assenserint. Se-
igilur nunc fleri incipiebat, anlequam fieret prae- .quilur : Vej-.m.aiiiei. in hoc nolile gaudete, quia spi-
videbat, suoque in tempore fieri dihponebat. Vide- rilus vobh subjiciuntur. Gaudeleautem quod nomina
mus itaque et nos usque hodie Satan sicul fulgur de veslra scripla sunt in cxlh. Multi enim sunt quibus
coelo cadenlem, et cum magno furore el indignatione daemonia subjiciuntur, quos non gaudium quidem,
sanctam Ecclesiam relinquentem. Quolies enim fla- sed luctus et moeror exspectat. Quibusdam enim in
gitiosus aliquis ad poenllenfiam redit, lolies Salan jy judieio dicenlibus: < Domine, nonne in nominetuo
de coelo cadil. JVIullienim adulleri, perjuii et homi- prophelavimus, dssmoniaejecimus, ct virlutes multas
cidaesunt in Ecclesia, quae regnum ccelorum voca- fecimus? > dicturus est Dominus : Ite, operarii ini-
lur, qui slalim ul converluntur, a diabolo relinquun- « quilatis, amen dico vobis , nescio vos (Matlh.
lur. Et non velocius de coelocaditfulgur, quam de VII, 22). > Non ergo gaudeant Christi discipuli
sllorum menlibus cadil diabolus. {Cadit autem et quia daemoniaeis subjiciuntur.Gaudeanl aulem quia
lunc de coelo Satanas, quando aliquis baereticus ab eorum nomina scripta sunt in ccelis.Illud enim gau-
Ecclesia separalur, qui prius in ea per doclrinam dium vanum et tempoi-ale est, hoc autem ulite et
magno fulgere splendore videbatur. Talis enim erat ae.ernum. Illud ad vanam gloriam respicil, hoc spe-
Sir.ion Magus, quem B. Petrus apostolus pro suis clat ad gloriam serapiiernam. Etillud quidem habere
iniquilatibus prius de Ecclesia ejecit, postea vero possunl el boni et mali, hoc au_em non habebunt
volare nileiuem de aere praecipitayit. Hinc est aulem nisi boni.
quod in ApocalyjisiJoannesait: quia «angelus luba ce-
cinii_,cl cecidit de ccelo stella niagna ardens, tanquam
facula, el cecidit in tcrtiam parleni flumiiiuin el in
849 ~ HOMILI__E. — HOMIL.CXXXIl SoO
HOMILIACXXIX. - i _ ttus hominis. Ubique palientiam el innoeentiam Do

miiius, elc. >
INNATALI PLURIMORUM MARTVRUM I.
(Huc usque additio; cwtera ex commentario, nnm,
—
ADMOSITIO. Praemittit quaedam auclor de- Chri-
siiana fuga suae exposilioni in Evangelium. Ne 39, habenlur.)
leotoreshis 'careant, exMarchesio, pag. 122,eduela 454 HOMILIACXXX.
hic exscribimus. Haec bomilia inler Eusebianas IN NATALI PLURIMORUM MARTVRUM II." ,<
non reperitur. ADMONITIO.—Ex coinmenlario in EvangeliumMatlh.,
LECTIO S. EVANGELII SECUNDUM MATTH_EUM (X,25). niim.40,pr_elerpaucaaddi_a illisverbis: Quinon ac-
In illo tempore, dixil Jesus rdhcipulis suis : Cum cipit crucem suamelsequitur me, non est medignus,
vos peisequentur in civitate hla, fugite in aliam. Et tota b_echom. educla est. Marchesius edidit tom.
II, pag. 123. In Emiseno item legilur cum eo li-
TPliqua. tulo, et conformis habetur. Codices supra allali
Talia sunt praelia Chrisli, talia sunt bella Novi Brunoni nostro suffraganlur.
Teslamenii, sic Chrisli fideles pugnare noverunt. LECTIOS. EVANGELII SECONDUM MATTH_EUM (X, 54).
Bixerat eis Dominus superius : « Ecce ego mitlo In illo tempore, dixit Jesus discipulis suis ; Nolile
vos sicut oves in medio luporum (Malth. x, 10). > arbilrari quia veni miltere pacem in terram, non ]veni
Praeceperat eis ut essent prudentes sicul serpenles; mittere pacem, sed gladium. Et reliqua.
nunc auiem dicit eis ut fugiant, et persecutorlbus se •* Inc ; Quid esl igilur quod Psalmista ait: Orie.Mr
sequenlibus non resisianl. Fugerunt lsraeliia. Mgy- in diebus ejus justilia el abundanlia pacis ? etc.
ptios, et vicerunt. Fugit et David, et rex a Domino Des.: Si hic mercede caruerint, ibi propler hoc
cons-itulus est. Hancautem fugara Jacob patriarcha mercedem non habebunt.
significavit, qui post magnam et multam servitutem HOMILIACXXXI. i
simul cum uxoribus et liberis, omnique possessione IN NATALI PLURIMORUM MARTYRUM HI.
sua Laban socerum suum fugisse legilur; quem La- ADMONITIO. — Perbrevem inlroduclionem ad hanc
han ipse seplem diebus persecutus, tandem invenit homiliam, quae in Marchesio legitur, lom. II, pag.
in monle Galaad. Laban enim, qui candidus inler- 125, omiltiraus ; cum reliqua orania praeslet com-
mentarius in Evang., pag. 70, elc. Celebres in eo
pretatur, iiunc mundum significat. Valde eniin sibi a Christo Dominocommendataebealitudines docle
proxima sunt, et idem quodammodo haec duo no- explanantur. Apud Eraisenum pariler invenies
niina significare ridentur candidus et raundus. Qui inter homilias de sanctis 19, pag. 217 edit.
Paris.
enim candidus est, mundus quoque esse videlur.
LFCTIOS. EVANGELII SECUNDUM MATTH.EUM (V, 1).
Puto aulem quod fabrlcam suam ideo tali nomine
In illo tempoie : Videns Jesus lurbas ascendit in
omnipolens Deus vocare voluit, quia « vidit cuncla
G monlem, et cum sedisset, accesserunl ad eum discipuli
quaeiecerat, et eranl valde bona (Gen. i, 31). > Si
enim omnia bona erant, niliil nisi mundum in eis _y'as.,Et reliqua.
Inc.: Multa turba sequebalur Jesum, et non sotum
erat. Ex eo autem tempore mundus est immundus,
sequebatur, elc.
"ex quoterra in sanguinibus corrupta narratur. Quod Des.: Si illorum vos bealiludo delectat. .
igilur Jaeob simul cum uxoribus et flliis, omnique HOMILIA CXXXH.
sua possessione fugisse dicitur, hoc significare vi- IN NATALI UNIUS MARTVRIS I.
delur, ul nos quoque mundum istum fugiamus, et ADMONITIO. — Succedit hic homilia altera a praece-
amicos, et propinquos, et quoscunque possumus de dente haud dissimilis, cum constet duobus Iocis
ejus servitute erlpiamus. Septem diebus Laban se- comment» in Matlhaeum numeris scilicet 64 et
initio 70. Introductio in homiliam, qua caret com-
quitur Jacob, quia, quandiu vivimns, mundusistenos ila a Marehesio. pag. 124, tom. II, tra-
noneessal. Nonenim sunt dies nisi mentarius,
persequi septem. , ditur; eamdem referlEniisenus in reliquis perfecte
Igitur qui septera diebus nos persequitur, nullo tem- concordans.
'porea pefsecutione quiescit. Quo igitur fugiemus? LECTIOS. EVANGELII SECUNDUM MATTH_EUM (XVI,
Fugiamus ad montes Galaad, ibique tentoria figa- 24). Inillolempoie, dixit Jesus dhcipulh suis: Si
mus. Galaad namque acervum testimonii interpreta- D quh vull posl me venire, abneget setnelipsum. El re-
tur, perquem ulriusque Testanienti librum intelli- liqua.
gimus, in quo omnia legis et prophetarum, apostolo- Paulo anle dixerat discipulis suis Dominus Jesus :
rum et doctorum exempla et lestimouia sunt collo- Quia oportet eum ire Hierosolymam, et multa palfa
cata. ln quo Joannes apostolus clamal: « Nolite di- senioribus, et scribis, et principibus saeerdolum, et
ligere mundum, -neque ea quae in mundo sunt (/ occidi, et lertia die resurgere. Et assumens eum
Joan. ii, 15). > Ubi haec Dominus discipulis ait: Petrus dixilei : Absil a le, Domine, nonertt libi hoc.
< Si de roundo fiiisselis, mundus qtiod suum erat Et conversus Petro dixit: Vade post me, Salana,
diligeret; quia vero de anundo non eslis, sed ego scandalum es mihi, quia non sapis qum Dei sunt, sed
elegi vos de mundo, propterea odil vos mundus quw hominum. lnde volens ostendere qualiler pri-
(Joaii. xv, 19). > Talia el his similia autiiuntttr in wum eum ire, et qualiter eum sequi debeamus, sub-
nionle Galaad. Illuc igitur fugiamus, et Dominum didit dice.ns: Si quis vull venire post me, abneget se-
dicentem audiamus : Cum vos perseculi fuerint in melipsum. Inco enim quodDominus futura praedicit,
xhiiale ista, 'fugite m ahain. Amen dico vobis, el se sponte pali ostendit, et eorum fidem confirmat,
non consummabitis civilates Israel, donec veniat Fi- secundum quod ipse alibi ait:« Et nunc dico vobis,
S51 S~BRUNON.S*EPISCOPiSIGNIENSIS 852
priusquam fiat, nf, ctim faclum fuerit, credaiis (Joan. A botatn hanc : Homo quidam peregre profichcens voca-
iiv, 29). » Quod vcro beato Pelro ait: Vade posl vil senws suos, et iradidit illis bona sua. F.t reliqna.
me, Satana. scandalum c. tnihi, lale est ae si dice- Inc. : Homo isie Doiiiiiiuset Salvalor noster inlel-
rel: Yade posl me, ui, sicul ego morior pro (e, iia iigilur, qui de hoc mundo ad Paireni lediens, etc.
et lu moriaris jiropier ino. Noli inihi oonlraiius esse, Des.: Et lunc inuiilis scrvus ejicietur in lenebras
noli meae volnntati resisiere. Noli divinis consiliis exieriores : Illic erit fleius, et stridor denlium.
obviare. Sic enim oporlei fieri, quia sic est anle HOMILIACXXXVI.
tenipora praedesiinatitu), eta prophelis pronunliaium. INNATALI CG\FESSORUM JI.
Hoc esi enim quod alibi nit: « 0 siulli el lardi corde ADMONITIO.— Qtii homiliair. a "'farchosio edifam
ad credendum in oniniljiis quae lociilisunl prophetae! p.ig. 129 cum ooninientario jn Lucani num. 45
confeire vohnriiU,plenam omnibus in verbis con-
noniie sic oporluil pati Christtim, et rciurgere a sonatuiani o'iservabunt.
morliiis, et intrare in gloriam suam?> (Luc xxix, 45S LCCTK" S. EVA^GELII SECUNDUM LUCAM (XIX,
25.) Sapiebat igiiur Pctrus quae liominum sunl, quia "12). lnitlo tempote, dixil Jesus dhciptdh suis paia-
linmanum consilium dabat; non sapiebat qnae Dei bolam hanc : Honw quidam nobilh abih in tegionem
sunt, quia h_oc secreta divini 455 consilii, -quibus tonginquam accipere sibi regnum, el revcrii. Vocaih
liowiorediniereiur, ignorabat. Tuiie dixit Jesus iJsisci- aulcm decem scivis suis, dedtl eis decem__iH._s.P_t re-
pulis suis : Si qtits vtilt posl me venire, abnegetsemet- liqua.
ipsnm. Debel enim unusquisque homo negare se- Inc : Ilomo isle nobilis ipse est, qui loquilur, Sal-
ipsum. vator noster, etc
(Cwlera videnda m commenlario). Des. : Quod vobh paralum esl ab origine tnundi.'
'
Des. Qualis post tianc vitam in regno suo cunctis HOMILIACXXXVII.
suis' fidelibus a|iparebit. INNITALICONTCSSORUM III.
HOMILIACXXXIil. ADMONITIO.— Peifecla concordia bac de Iiomilia,
_NKATALI UMUSMARTYRIS II, quae intcr Marchesium, pag. 150, eteomment. in
ADMOMTIO. — Cum pauca sini addita huic homilise, Lucni.i, nuiii. 22, reperiiur, nos ab ulteriori ani-
madveisione Iiberos reddit.
quaj absuni a commentaiio, ea praeierinuis. Exstal
npuii Marohesinm pag. 124, oi minl. 54 in com- LEGTIOS. EVANGELII SECUNDUM LUCAM (XII, 55).
inent. in Lucam. Inler Eroiseni homilias inserta JJJillo iempore, dixii Jesus dhcipulh suis : Sini lumbi
non videlur. veslti prwcincti, et lucetnwat detuesin manibus vesttis,
Lr.CTIOS. J-.VANGELII LUGAM
SECUNDUM (xiv, 26). In et vos similes Iwminibus exspectantibus Domimtni
illo iemporc, dixit Jesus dhcipulis suis : Si quh vcnil C suum. Et
j'eliqua.
ad me, et non odit palretn suum el malrcm. Et reli- Inc.: Quod enim lumbos praccingere nos Bominus
{_ua. praecipit, elc,
Inc. : Cum enim alibi Dominus dicat: Diligespro- Des.; Et unusquisque ibi super omnia constilua-
ximum tuttm sicut leipsutn, etc.
.tur,
Des. : Simul cum ipsa vita perdere non limebant. HOMILIAcxxxvtn,
DOMILIACXXXIV. •
IN NATALI CONFESSOUUM IV.
INNATALI UNIUS MARTYRIS III. ADMOMTIO. >—Pattcis immulaiis, et additis in medio
ADMONITIO. — Cntn tota homilia a Marchesio edila etm fine homihe, utj.icel in Marcliesio, pag. 151,
pag. 127 conslei pailibus, quae inler se non col- eadem a cominenlario reddiintur 1111111. 12. Hocex
liganlur, non a S. Brunone ad popuhim dictam, fonle Eraisenisupposili aucloreamomnino simitem
sed ab imperito auciore condiiaiu qiiistjtiaiiisuspi- hausit.
oari potest. Pars prinia incipit a coiniuent. in . LECTIOS. EVANGELII SECUNDUH MATTH_EUM (>, 15).
Jo.miieiii, iium. 42 : Eccevilis vocatur Chrisiwi, et
vilhvera. AIIPMPSI ex oommenl. in Matih., niim. ln illo lempore, dixil Jesus discipulh suh : Fos cst's
S9 : Amendico vobis, non relinquelur Jtic lapis super snl terrw. Quod si sal evanueril, in quo salietur ? Et
lcipidem.usi|iie ad illa : Ttadenl entmvosin :onci- reliqtia.
lih, ei tit stinaqogh suh. Terlia pars deniqrie ra- n lnc: Haec autem verba,ietalia
psoiliam appellabo. Eademestin Emiseno20 inler raulta, luncdisci-
. hom. de sanclis, pag. 218. pulis suis iu monte Domiiius locutiis est, eic.
Inc : Ecce vitis vocalur Chrislus, et vitis vera, Des.: Qui fecerit et docueril, hic roagnus vocabj-
etc. tur in regno ccolorum.
, Des. ; Magna esl virius palienti_e, sineqiia per- HOMILIACXXXIX.
ditur, el per quam anima posshlelur. INNATALl CONTESSORUM V.
HOMILIACXXXV, ADMONITIO, — Ex evangolioa exposiiione nnm. 17
INNATALI CONFESfaORUM I. «mniienl. in Mall.WM.mconsial I omilia, cui por-
J-DMONTTIO. — Im-uiitaia luntuiii vi leutiir verba ali- bre\e exordiuni, ui legiiur iu M.irche_io,pag. 152,
Cura reliquis Eiisebianis rie sanclis
511.1111iiiTiioipio: ijiiiilqiiid eniiii seqiiitur ex ' pncceilil.26 impressa luil; sed iisilem veibis hahet
1111111.
co-nnieiii. in M-.uili, nnm. 102, ilesumpium cst.
E.inidom leoiionera piaebet Eiiiisenus liom. iiiier iniiiipii et finein, ul 111coinnieni.
sanclos 22. LECTIO S. EVANGELU SECUNDUM MATTD.«UM (VI,29).
. LCCTIOS. EVANGELII SECUNDUM MATTH._2CH (XXV, Lucerna corporh lui esl ocultn luus. Si ocuhts iutis
14). Jii UIQlempore, dixit Jesus discipulis suis para-= fueiit simplex, lotum corpus tuum lucichtmerit. Si
- iiGMLm — IIOMIL. CXL. ,
ss5 m
autem ocutus luus mquam fuetit, fatuin corpus mum Asibi . erediiam terrae suffodiant. Non intra, sed exira
tenebrosum erit. Et reliqua. veluni, et mensa elfandPlabrum posiia siint; ubi et
Jnc. * Si eigo Ivmen quod in le csl lenebm cibi commiines sini oiiii'ibus, Cl lunien virtcaUir ab
sunl, elc. omuibiis. Qni al.scondit fiuiiieiltum, malediell.irin
Des,: Toiaque massa operationumiucidaerit. populis. Jii.erprcleiiir cpiseopvistiomcu suum, qua-
tenus in specula positns omnes et omnia destiper
417 HOMILIA CXL.
IN KATALI CONFESSORCH VI. vitleal. Adtioc in paradiso ptinnisiiomoposilus est
ADMONITIO. — Hanc eaindem hoiniliam edidit Mar- ut operarettir et ciisio.iiret iihim. Nunc aiitein de
clipsius in Iib. vi -SeiKenl.armn; sed cum leciio mentis noslrao octilis Aideanius, per quossapieuliam,
' ejus imperfecilssiraa sii, nt ex coltaiione codicis ei itnelleotiim, ei iiiieiilioiiem sanctam
100 Vat JReg cngnoviinus, ul jacei in diolo eoiljce rai.onem,
elinter homilias de confes- et i.iiiiplicem iiiielligimiis. De hoc enim oculo Sat-
pubhci jmis taciiuus,
~~ sonbus iociim dedinuis. valor noster dicere videlur: Si-oculus luus futnt
LECTIO S. EVAISGELH SECUNDDM LUCAM (\I, 55). simptex, tolum corpus luum lucidttm etit. Si autcm
Nemo accendit lucernam, ei ponit eam sub modio, mequam fuetii, toium ieitebiositniefit. Quanniseiiim
*
sed super candetabrum, ul luceal omnibus qni in domo mali cpiscopi plttrimum noceant, ot eornin nfcqui.Ia
sunt. Ei reliijua. -" infirmorum oculi tabescani, praecipue tamon meiuis
Ubi oculi non sunt, ibi lux nCcessaria non est. oculi, si nequam fuerint, loiuni liominem lenebro-
~Cbi iion suni aures. ibi superfluae resonant voces; suro facitmt. Quid enim luminis vel olarilalis in itto
ubi qtii comedaiit nulli suiit, ibi mensa et cibi po- esse potest, in quo ipsa saptenlia, ijjsa r.itio, ipsa
'
nendi noii sunt. MerKoigitur sancli canones nonln lnlelligenlia, lotaque inieiuio inata est? Ideoenim
vili et Iiumili loco, sed per civilates et loca popu- Imjns saecuii sapientes esse dicunu<r, quia tales
losa episcopos ordinari non perniiltant. Hoc est oculos liabeiit, el omnia opera sua f.iciunt ui vi-
enim super candelabrum lucernam ponere, in loco deantur ab homiiiibus, de quikis ipse Doniiuus ait:
excel_.oepiscopuni ordinare. Ojiare ? Ut luceat omni- * Ahien dico vobis, recopeniiit .iiereedeiii smwn
bus qui in domosunt. Non ergo ponatur sub roodio, (LHC.vi, 2). i llle igiltir ocultis, illa ralio, i.la sa-
ubi nulli sunt, sed polins ibi ponaiiir ubi mulli _ pientia simplex esl, quae peccaia fugii, bona trans-
' oculi sinit.
Quid aulem per luoernam Inlelligere dc- itoria dcspicii, aeiernadesideral, et iccio iramiiead
beamus, ipse Domiiiiis suhdidit, diceus : Lucerna • Deura -ducil. Merito igilur Domimis ail. Lucetm
eorporis tui esl oculus luus. Si oculus ttius fueril corporis tui est oculus luus; qrtod lale esl ac si dice-
simplex, tottim corpus luum tucidum erit. S. autem rel: Sicul tncerna roundi esi sol, ci Iuna, et lucerna
nequam fuefil, toium coijius tuum tenebrosum erit. Ecclesiae episeopi et dociores, ei Incenia coiporis
Hjbet muiidus lsle suos oculos, solem videlicet et tui est oculus tuus; ila el tucerua animae iuaj sa-
lunaui, quibus corporahier omiii.i illuminaiitur; de pieniia. est, raiio et inlenlio bona. Ilic eSl oculhs
quibus in Genesi scriptum est : < Et fecit Deus duo simpIeJt:.qni et homines errare uon peimittil Wemo
iuminaria magna, luminare majns, ut praoessetdiei, enim, ut ait quidam, cuni ratione itisaniro potest.
el luininare niinus, ut pracesset nocti [Genri, 16). > Et siout in Evangelio Doininus dicit :« Omnis qui
Habel similiter Ecclesia snos ocutos, per quos, ut "roale agil, odit lucem (Joati. m, 20), i idesia ra-
modo dixiiniis, episcopi signiflcaiilur. Gorpus quo- tione sapienliaque discedit. Qtiando a sapieniia
<juenostrum suos oculos habet. Similiter aulem et discedit ille, procul dubio oculum siropliciiatis 4SS
auima suis oculis decoraiur. ConsidGra modo ubi verilalisque ainiltit. I.alio igitur el sapiemia nuit-
Dominus mundi oculos posuit; in cceto, ulique in quam fallit. tnienlio eliam illa, qiise bona esso vide-
loco sublimiori, ul videanuir ab omnibiis, ei quasi lur, inulloties fallit.Bona enim inienlione Aposioltis
lucerna super candelabrum posila luceaiil oniiiibus Ecolesiam Dei peisequebaiui. qnin zelo legis lioc
qui in doino sunt. Nosiri qttoque oculi ubi posili faciebat. Eallebalur tamen, quia non sapicnlia, sed
-sunt? Nonne in capito, el quasi tucerna super can- rj errore ducebaiur. Similiier etiam et Etias bona
dcliibrum posita? lia quoqne episcopi nostii quasi iiitenlione, ul sihi videbaliir, prophelarum saugui-
luccrna super candelabrum, super loctira ntagmnn el nem et snas perseculiones \indicare \oleb.ii; non
populosum conslilui debent. Noluit Ecilesiam suain tamen illa ejus voluiiias, ot iIlnislaiUti« zclus Deo
caccam esse omnipotens !>ens: oculos ei dedit qui placebat. F.icius esi enira sermo Doraini atl Elitvn
e.un illuniinareni, qui veriiatis viam ei osteirderent, dicens :-. Quid hic agis, Eha ? Al ille lesijondil :
qui eam errare non permiiierent, et<jui rectoitinere Zelo_zo!anis suin proDomiiso Deo exerciluum. Quia
adregna eoslesiia eam perducerent.VidelP, homines, dereliqueriint pacium Domini (ihi Israel .Altaria
quantuni cpisoopos ei praotatos veslros diligere de- luadeslruxeitini, cl projihelas luos occitlprmit ^la-
healis. Luinina vestra snnt, oculi veslri et lucern_e dio, et quaeruni aniniam inearo, ut anferani eam.
veslra. sunl. Sic igilur quasi ocutos vos eos diligere Et ail illi: Egreriere, etsia iinnoiiie eoiiiin Domiiio.
debetis. Nihil esl quod honiines magis diligaut Egiesstis esiitle, el Sient m moiiie. Jitccce Domi-
quam ocnlos suos. Tîhiligiiur plus rfiligere (lebent nus iraiisiit, et -pir.tits giniuMi, tl fuilis suhveitens
qiiam pra'Ialos suos. Setl \ideanl episcojn"t<eoculos nionles, el conieioiis peiras anle Dominuni. Non in
claudant, ne lueernatn abscondant, Tie pecuniam - spirilu buminus, et posl spiritum commotio. Non in
855 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 8S6
commolione Dominus, ef post commolionem ignis. A dicere videlur, quam odio Jezabel, cujus jam perse-
"
Non in igne Dominus, et posl ignem sibilus aurae cutiones ferre non polerat. Dominus autemin Evan-
. lenuis (17/ Reg. xix, 10). J Ecce audi\imus modo gelio non eos qui persecutiones fugiunl beatos dicit,
tres zelos, id est tres aninii commoliones et perluj-- sed eos potius qui perseculiones patiuntur propter
bationes, qute Domino non ptacuerunt. Si enim pla- justitiam. Beatus denique Job cum tantis angusliis
cuissent, nequaquam dicerelur : non in spiritu Do- premeretur, non lamen ad impaiientiam provocari
niinus, non in commolione Dominus, et non in igne poluit, quanquam uxor illius diabolica persuasione
Dominus. Commoventur et conturbantur aliquando ad blasphemiam eum vocaret, dicens : < Benedic
\iri religiosi et contra alios, el contra seipsos, Domino, et morere (Job. vn, 9). > Cui ipse palien-
plusquam necesse sit. Quae quidem perturbalio tissime, el nullatenus commolus, ait: « tJuasi una
..-iliqiiaiido cito transil, aliquando in lantam flammam de stultis mulieribus locuta es (Ibid.). i Quod enim
exsurgit, ut vix exslingui et sedari valeat. Tanlo beatus Paulus dicit: _ Cupio dissolvi, et esse cuni
, enim zelo in prophetas Baal, et in populum praeva- Christo (Philip. i, 23), > non nlique laadio persecur-
ricatoreni Elias vir sanctus commolus erat, ut si ei tionum coramotus, vel contenebralus diceret;sed
a Domino poleslas data fuisset, omnes eos absque polius illius beatitudinis desiderio. Ilta igilur com-
misericordia inlerfeeisset. Sicut et atia vice eodem ^ moliomala est, quae patienliajbonum excludit, sive
- xelo quadringentos et quinquaginta prophetas Baal lyrannorum perseculione, sive qualibet alia corporis
juxla lorrentem Cison suis manibus interfecisse le- passione. Unde et discipplis Dominus ait: t In pa-
gitur. Duos quoque quinquagenarios, el bis quin- tientia vestra possidebitis animas vestras (Luc xxi,
«juaginta viros, qui cum eis erant, igne coetittis misso, 19). > Mullos homines lali commolione commolos
eum -consumpsisse sacra nihiloroinusnarrat historia. rooriem sibi imprecari audivimus. Non erat autem
-_Pr8ecef.itigilurDominusnt egrederetur, el in monte slla coramotio talis, qua quidam sanclorum in per-
Slaret; jn monte videlicet roisericordiae, in monte secutionibus positi, ut eorum spiritum Dominus
charilalis et pacis. Qtti enim in his montibus slant, suscipereti rogabant, quanquam martyrii passionem
.omnes homines ex corde diligunt, nullius hominis libentissime suslinebant; sed de sola carnis fragili-
moriem quaerunt, neque peccatoris mortem volunt, tale timebant. Scquitur : Posl commotionemvero
et poliiis ut converlalur et vivat. In hos ergo mou- ignis; non in igne Dominus. Iste ignis ille esl, dequo
les duetus est Elias, ut ejus animi lanla commoiio supra 459 diximus, qui tanta commolione aliquando
mitigarelur. Et ecce Dominus transivit; sedprius- inflammatur, ut exstingui non valeat; per qtiem
quam Dominus transiret, spirilus grandis et fortis ^ videticet ira invelerata et odium significalur. Hoe
, subverlens monles et conterens petras transiit anle autem vitio plerumque laborare videmas etiam eos,
Dominum. Hic igitur spiritus grandis el forlis, qui qui rcligiosi esse pulaiitur. Hoc igne Lucifer Calari-
et monles subvertebat et petras conlerebat, Eliaa tanus episcopus, cum Arianos suscipere noluisset,
spiritum et zelum signifieabal; qui quanlum in ab Ecelesia divisus est. Mullolies alii in S. Ecclesia
ipso erat, non solum populum, vernm Ctiam viros disputaliones valde necessarias facere \plunt, quas
poientes, qui îropter altitudinem monles, etpro- alii hoc igne succensi non patiuniur. Hoc miseri
pler forliiudinem pelra vocanlur, subverlere, eon- Donatislae igne succensi potius in sua perfldia perire
terere, delere el perdere volebal. Sed non in spirilu voluerunt, quam ad calholicae Ecclesiae pacem red-
Doniinus. Quia enira in illo spiritu Dominus non irent. Merito ergo dicitur non in igne Dominus, quia
eral, neque simul cum illo spirilu transire volebat, in lali ira el iracundia Deus non est. Posl ignem
manifesle Elias intelligere potuit, quia talis zelus autem sibilus aurce tenuis; ibi Dominus : Si oculus
talisque spiritus Deo non placebal. Similem autem luus simptex fueril, de quo hoc in Evangelio modo
spirilum aposlolos qnoque habuisse legimus, quando Dominus dicil: Si oculus tuus simplex fuerit, totum
iSamarilaiii Dominum recipere noluerunl, dicentes: corpus lucidum erit, Docet nos poeta ille nobilis de
f Vis, jubemus, utdescendalij>nis de ccelo, et con- _. hominibus ingenli aestii ol magno labore faligaiis,
sumat eos, sicut Ehas. fecit ? Quos Dominus incre- quam gralus sil sibiltis aurse tenuis. Ait enim Virg.
pans ait: Nescilis cujus spiritns estis. Filitis homi- Eclog. 5 sub fmem :
nis non venit animas perdere, sed salvare (Luc. ix, Nam neque me tanlum venieniis sibitus auslri,
54). J Nolandum quod ait, . oujus spiril.is cstis. t Nec percussa juvanl ftuclu lam iillora...
IIoc enim tale est ac si diceret: Spiritus, qui in , Quam lua cannina, etc.
vobis esl, et in quo regenerati eslis, non est zeli et Quid igitur per istum sibilum aur_e venienlis, nisi
uttionis, sed misericordiae et pietalis. Post spiritum saneti Spiriius afflationem intetligamus^ quj qnos-
aulein conimolio, non in coraniolione Dominus. cunque langere dignalur, iia ab omni irae indigna-
Commolio quoque non bona ostenditur, cum non tionis commolionisque aeslu refrigerat et coinpescit,
in ea Dominus esse videatur. Tali aulem commo- ut pro ipsis quoque inimicis sanctos orare compel-
tione idem Ipse Elias contra seipsum comrootus, lat. Sed hoc est quod Dominus ail: . Orate pro
ait: i Obsecro, Domine, lolle animam meam,neque persequentibus et calumnianlibus vos, ul sitis filif
«nitn melior sum quam palres mei (III Reg. xix, -Palris veslri, qui in cajlis est (Maiih. v, 31). > Hujus
i). > Hoc autem non tanlum allerius vitie dcsiderio _ lenuis et deleclabilis aurre suavitate ipse Doraiaus
857 HOMILLE.— HOMIL.CXLt. '858
et Salvalor noster afltatus, inier ipsa tormenta cum _A .legotialoji; quoniam sicut ille unius margarila.
paterelur, pro suis crucifixoribus orabat, dicens : desiderio omnia vendil, el eam 460 emil], ila et
< Paler, ignosce illis; non enim sciunt quid faciunt ista pro amore patriae coelestis, el aaternaefelicitatis4
(Luc. xxni, 59). J Beatus quoque Stepbanus lioc rion solum ea quae habuil \endidil; verum eliam
aurae sibilo conforlalus pro suis lapidatoribus inter seipsam serviluli subjugavil, ut eam emere et possi-
ipsos lapides clamabat, dicens : . Domine, ne sla- dere valeal. Callidus enim negotiator, qui ex his
tuas illis hoc peccalum (Act. vn, 5). t Et ut inlel- quce diu possidere non polesl, tale aliquid emit
ligas quid dixerit ibi Dominus, audi eum diccntem : quod nuuquam amitlere limeal, el in quo universa
•»_Eccevideo coelos apertos, et Jesum slantera a possideat. Possumus aulem per hunc negoliatorem
dextris Dei (Ibid.). J Cum autem vidisset Elias quod Dominum et Salvalorem nostrum inlelligere, qui,
in hac ultima commolione transisset Dominus, ma- invenla una preliosa margarita, per quam S. Eccle-
nifesle intelligere potuit quid respuere etquid leneie siam non habenlemmaculam_neqiierugam inlelligi-
debuisset, et quod magis misericordia quam vindicla mus, omnia quae habuit vendidil; id est seipsum
ei placuissel. Htec ullima commolio, haec pietatis vendi et occidi permisil, et emit eam.] Sic enim et
inlentio. Hic ille oculus simplex, de quo modo Do- Apostolus ait: . Empti eniin eslis pretio magno ;
minus ait: Si oculus tutts simplexfueril, lotum cor-1B glorificale, el portaie Deum in corpore vestro (I Cor.
pus luum lucidum erit. Et lalihus quidem oculis vivi,'20). > llerum : Simileest regnum cwlotum sage-
dcbiturDominus : lalesoeulos habent illi de quibus nw missw in mare, el ex omni genere piscium con-
dicilur : i Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum greganti. Qum cum impleta esset educentes, et secus
videbunt (Matth. v, 8). » lillus sedenles, elegerunl bonos in vasa, malos aulem
HOMtLIACXLI. foras mherunl. Merilo enim regntim ccelorum, id
IN NATALI VinGINUM I. est S. Ecclesia, sageuae simile dicitur, quia et pisca-
ADMONITIO. — Quam hic exhibemus lioniiliam, a toribus commissa est, et in aquis baplismalis quo-
Marchesio accepimus pag. 132. Major pars ex lidie innumerabiles pisces concludit et capit: de
cornmenl. in Maiih. condila est sub numm. §6, quibus ipse Dominus suis discipulis ait : « Venite
57, 58, in qtiiiius trium parabolarum exposiliones post me, et faciam vos fieri jiiscalores hominum
concludunltiF. Sed cum aliqua intermedia,etplura
atiaposleasauctoraddiderit, integram concionem (Matlh. JV,19). > Hanc autem sagenam lunc in mare
collatam eliam cum cod. Laurenl. producimus. Dominus misit, quando eisdem discipulis praecepit,
LECTIOS. EVANGLLII SECUNDUM MATTM-UM (xm, dicens : c Ite, docete omnes gentes, baptizantes eos
ii). In illo lempoie, dixii Jesus dhcipulis suis : Si- in noroine Patris, et Filii, et Spiritus sancli (Malth
mile est recjnum cwlo.rum thesauro abscondito in 'C xxvm, 20). J Mare enim vocatur mundus iste, de
agro, quem qui invenit homo abscondit, et prm gau- quo Psalraista : i Hoc roare, inquii, magnum et
dio illius vadit, el vendil universa quw habel, el emit spatiosum; illic replilia quorum non esi numerus
agrutn Ulutn. Et reliqua. (Psal. cm, 25). > Congregavit aulem haec sagena ex
Regnum coelorum Iioe in toco coeleslem patriam omni genere piscium; quoniam S. Ecclesia ad fldem
dicil, quaemerito thesauro in agro abscondito com- vocavit, et in sinu suo collegit ex orani genere ho-
paralur, quia'ejus divitiae nondtim omnibus mani- minum. Ibi enim sunt Judaei et Graeci, Latini et
feslae apparenl. lnveniiintur lamen, el si non ad Barbari, divites et pauperes, sapientes et insipienles,
plenum, quoniam sanctorum doctrina et praedica- fruinenlum et zizania, granum et palea, justi simul
tione, qualis quanlusque sil, magna ex parie decla- et pecoatores. Nondum aulem implcta esl; adhuc
ratur. Hunc autem Ihesaurum, Clnisto Domino pisces ingrediuntur, adhuc homines baplizanlur :
"praedicante, SS. apostoli invenerunt, el prae gaudio implebilur vero, quando plenitudo gentitnn in eam
illius vendilis omnibus eum emerunt. i Si vis, inlroierit, et quando Israel salvus flet. Tunc igitur
inquit Dominus, perfectus esse, vade, vende uni- eam educentes et secus litlus sedenies, bonos pisces
versa quaehabes, et da pauperibus, el sequere me, eligenl, malos autem foras projicient. Littus aulem
ethabebis thesaurum in coelo (Matilt. xi\, 21). > D ; maris iinis est saeculi: boc aulein ipse Dominus
Sic igilur ager isle cum thesauro suo perlectissime exponens ait :"Sic etit in consummatione swculi:
eraifur. Hunc autem thesaurum ille abscondit, qui, exibuni angeli,"et separabunt matos cle medio juslc-
cognito qualis sit, corde lenet.menle diligit, ejusque J..U1, et millent eos tn caminum ignh : ibi erit fletus,
nullo rnodo obliviscitur. lllud enjm abscondimus, et sltidor dentium. Gaminusiste infernus est, in quo
quod cbarum habemus, et amillere limemus. Iterum: neque vermis moritur, neque ignis exstinguitur, in
Simite est legnum cceloiumIwmitn negotialoii quw- flelu vero et dentium stridore, doloris nimictatem
lenti bonas margarilas, invenla aulem una pteliosa et pcenaium inloleraniiain significat. lnlellexhlis
niiirgarita abiit, el vendtdit universa quai habuit, et hwc omnia? Dicunl ei: Eliam. Atl itlis : Icieo otnnh
emil eam. Hcecaulem similitudo, el ea qu_esupe- Scriba doclus in regno cwlorutn similis est liomini
rius riicla sunt, pene idem significani. Pripler hoc, pattifamilias, qui proferl de thesauto suo nova et
quod rcgnum coelorum non coelestispatria, sicnl ibi, velera. Ac si diceret: Illis in parabolis loeulus sum,
- sed sar<_taEcclesia inlelligiiur. Qtiod vero ibi lhe- et non iiUelleveroiit; *obis autein paiabolas ipsas
-:saurus d;cilur, hic margarila vocalur. Simile csl exposui, et inlelle\islis. Et illis quidem, quia adiTue
igilur regnum cojlorum, id est S. Ecclesia homini veieres sunt, proluli vetera; vobis autero, quia novi
I 859 S. BHUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS '860
cstis, et nova, etvetera : illis-prophcianim cousue- A fera. Ifoc enim ipse Dominus faciebal: hoCel disci-
tudinc, vqbis doctoris el magisiri more loculus sum. pulos suos-facere doeuil; el ideo quiriem omnis
Sic igilur loquimini, sic docele; hanc loquendi re- Scriba rioctus in regno coolonim similis esse debet
gulam lenele. Aliler enim in regno coslorum; aliler hoinini patrifamilias; id est Domino nostio Jesu
in convenlu Scribainm et Pharisaporum; aliier in Christo, qui profert de iliesniiro suo no\a el vetera.
Ecolesia, aliter in Synagoga loqni oporlet. Icleo HOMILIA CXLtl.
omnis Scriba doclus in tegno CG.._>i_.iJi,omnisEcclesi.e IN NATALI VIBGINUM 11.
doctor el praedicator, si sapiens est, si doctus cst, ADMONITIO. — Quia a connncut. in 3i-U.lli.Tilocuni
sltnilh est homini pali ifamilias, qni pi ofciI de thesauto iium. 102maxiina hujus hopiiliai pais accepla c_4
el aliqua lanluin in roedio aiijuntta rie Dina tir-
suo, de thvitiis pecloris sui, dc scieniia cordis sui, gine siulta, et Iphigenia viigine prudenie, ne qua_
nova cl vclera. Synagiigae Sciibae, quia docli non jam exposita sunt tuisum afTeraiitur, ad ipsmn
1 conimeiiiariuro leoiores remitluiius. Ailiibiiia
sunt, proferunt veier.i; Ecclesiae vero Scribae, quia eliam fuit homilia Emiseuo.
docli suni, el no\a proferunl el velera. 111;solam
LrcTio S. EVASGELII SECUNDUM MATTHXUM (\XV,1).
Iitteram, isti et lilteram seqiuiniurel spiriuim; istis
JH illo lempore, dixil Jesusdiscipulis suis paiabolam
denique daluni esl nosse my->leriumregni Dei: illis
Itanc : Simile esi recjnum cmlorutn decem virginibus,
autem non est datum ut vidcnies non videanl, et Jg suas exierunl obviam sponso,
audientes non iiilellig.ini. Incrassatum est cnim oor quw accipienleslampades
et sponsw. El reliqua.
populi hiijus, et auribus graviter audieruiU, ci oculos h\c.: Dixeral modo superius Dominus et Salvator
et
claiiserunt ne videanl convertantur, el sanem eos: noster : De die autem illa, clc,
haae enini votera sunl, el de libro Isaiae prophelaB Des.: Nescire namque Dei, reprobare est: Vigi-
assumpla; caelera nutem nova sunl, qtias.in simili- lale itaque, quia nescilis diem neque hotam,
ludinibus loculus est Dominus ab eo loco, in quo HOMILIACXLHI.
ista ait. Sic igitur et EcelesLe dociores secundtim IN DEDICATIOM- ECCLESI.E.
magistri consuciudinem proferrc debciu de thcsauro ADMONITIO. — Duplici in loco hanc luciibralionem
suo nova et vetera. Irieoenim binos disoipulos anle exhihet Marchesius, sed plane di\ersam. Primo
se Dominus mittebal. Ideo ei duo Cherubim se invi- legilur in fine Iioniiliaiiini, camqiie hoiniliain ap-
ceni respiciebanl. Ideo abyssus invooat abyssum. pellaf Sectinilo in libro i Senieniiiirum, post ca-
Ideo Novum Veius, el Velus Novum invocal Tcsta- pnl 8, cui tilulus est: De Evangelns, et sermouem
vocal. Huiic el'gimus, quia exposiiioni m Evang.
menlum. Abyssus enim ulrumqne Tesiainentum Lucac num. kk magis coiiforin.ilur. Prioi aufeni,
dieilur propter altam sapientiae ei scienliac profun- ^ elsi plur.i ile eoriem comuie uario assiimal, lam
dilaiem. Inde etiam esl quod Psalmisla Ecclesiae disparaia el ab argtiraento exlr.inea congerit, ut
niillo modo genuinuin S. Biunonis ojius haberi
doctoribus loquitur dicens: Si dormiatis injer medios possit.
cleros, eriiis pennse colunibae deargeiitaiDe, Duo LECTIOS. EVANGELH SEGUNDUM LUGAM(XIX,4).
namque cleii, duo sunt Testamenla. Columba vero Ingrehsus Jesus perambutabat Jericho. El -ecce vir
Ecclesia est, quae Ideo deargemata dicitur, quia notnine Zachwus, el hic eral piinceps publicanorum,
cunclis virttitibus et praecipue veritale decor.ita est. el ipse dives. El reliqua.
Inter autcin hos duos cleros, Ecclesiae doclores et Ex quo lempore primus homo descendit ab Jeru-
magistri dorraierunt, si in ulriusque Testamenti saiem in Jericho, et incidil in lalrones, omnes per
'scienlia el doctrina, quasi in somno el quieie delc- Jericho arobulamus, quicunque hunc muiidum mlia-
ictantnr, ct nunc nova veteribus, ironc vetera novis bifamus. Jeiicho namqtie inleiprelalur hma, cnjus
confirmanlur. lloc enim faciendo fiunl pcnnae colum- iaiiia mutabililas est, ut niinquam in eodem stalu
bae, quia lam sapienli el rationabili praedicatione peimaneat. Unde et non immerito hunc mtindutn
S. Ecclesiam volare dicuiii, et secum aifccelestia significat, cujus muiabililas perpettta esl, et sine
itransferunt. Propter hoc de sanctis dicitur, quia mutationibiis stare non poiest. Uteniiu de coslo, et
t assument pemias ut aquilte, volabunl, et non D lerapore, et de diebus, et mensibus, et anno lacea-
deficicnl (Isa.-\L,M). >Propler hoc et labeniaculum rous, quas semper vohunlur el in se replicanlur,
imaxima ex parte opere plumario factum 461 Cbf iieque aer, neque terra, neque mare, neque ipsi
ufomnes alas suscipiamus et volare discamus. Se- homines suani peipetuo servanl figurani. Quorum
qnitur : « Et postciiora dorsi ejtts (Psal. LYVII,-14). > omnitim niuiationero quts unquaro valeat enarraie?
cquenlur er;ro VQSin specie auri; prima namque. Merito ergo inundum islum luna significat, qui nJ
pars EccibVKHi! apostoli fuerunl, et quicunque eorum illius siniilitudinem tanlis semper mutaiionibus va-
in tempore crediderunt. Posleriores vero nos stinuis, lialur. Hanc auiem mulabililalem Dominus el Sal-
et quicunque usque ad sacctili coiistimmalionem -.alor nostersecundum lmmanitaiemsusciperedigii.i
credituri sunt. Posteriores iiaque sequunlur primos, lus est, ui hominem a lalrombus \ulneratum sana-
ct coelestis ssnientias spleiidoê nitenles, eadem via ~rel, et mundiim a morle perpelua liberarel_; u-nde
post eos, eisdemque virluii.m alis ad coaleslia con- et meiiio per Jericho ambulasse diciiur, quia, cum
folabunt. Hoc aulem idco fiet, quia sapienies Eccte- sil imimilabilis secundum divinilatem, noslras mu-
lsi_e,qtii cos dooenl el pr_etiicant, inler medios cleros tationes Sncarne sua suscepil. Esuiivit enim atque
dormienles. de lliesauro suo proferunt nova e. >e- sitivit, el super ptiteum fatigatus sedit, Ef ecce vir
8Cf AOMILI^. — HOMIL. CXLIII. 862
nomine Zacha_us, qui digne salis juslificandus A diverlisset. Omnes enim sciebant Zacliaenm esse
interpretaiiir; qtioniam a Deo vocalus et_us.ifica.us peccatorcm, utpole publicanorum principein. Sed
esu tlic aiilem eral non solura publicanus, verum iste peccator melior eral qtiam flli qui murmura-
eiiani pnblicanorum princeps. Erat insuper el dives, banl, el se juslos esse dicebani. Hoc auiein sequeii-
qiieni diflicile est inlrare in regnum toelonim. Difli- lia raanifestani,dura dioiiur: Slans atitem Zachwus,
cile uliqtie et apud homines ImpossiFjiie; scd quae dixil ad Jesum : Ecce dimidiiimbonortim ineorum do
apud homitiessuiUimpossibilia, possibiliasunl apud paupenbns; el si aliquem dcfraiidavi, reddo qttaaru-
Deum. El quamvis talis essot, quairebal lamen vi- plutn. Hac enim una voce onines iilico a murmura-
dere Jehtim. Qu.crebai quideui, 4@2 sed videre nou tione cessaveniTil, lam subilam piiblioani poeiiii.n-
poleral. Sed quare non poterat? Pnv lurba, et quia liam el conversioiiem adiniranics. Ei foriasso neino
slatutapusillus erat. H.ec enim duo valtle impediunt ibi oi al, qtii hanc taiuaro profpssionem, eiiani co-
liominem, ne videre valeai Jesum. Maia luiba, quae acius facere voluisset. Dives enim eralial.le, qucm
a tanto lalique bono hominem deturbat. Tuiba ista ipse evangelisia tlivilem fuisse lesiatur. ~Et tamen
vitioium esi, qua qui circumdatus fueiil, Chrislum omnium bonorum stiorum medieialein se pauperi-
videre non poierit. Stalnra vero pusillus esl, qui ad bus tlare promillit, ei in quadruplura redrieie, si
scieiitiae setaiem, el perfeclionem nondiim pervenil. B aliqueni defraudavit. Virie ergo a quanla jterfeotione
Unde Aposlolusnos admonet, dicens : c Nolite pueri ccepit, qui tunc primiim Chrislum Doiiiinum viderat,
efflci sensibus, sed malitia parvuli esiote (I Cor. ei praedicanlem audierat. Verum est uiiqne quod
xiv, 20). > Et iterum : < Tanquam parvulis in homines \ident in facie, Dcus aulem corria intuelur.
Christo lac vobis polum dedi, non cscam. Nondura Qualcm Dominus Iiuiie, et quam jiistum post modi-
enimpoieraiis; sed nec niiiic quidempoteslis. Adhue cum fulurum videbal, quem lamen peccalorem Iio-
enim carnales estis (I Cor. 111,1). -> Qui vult Deum, mines judicabanl! Ail Jesus ad eum, quia hodie
exeat de lurba; fugial viiia et peccata; vitel malo- salus domui huic facla esl, et omni xgriludine, omni
rum consortia; ciigal se, et exlendal; crescat in niorbo, omni vifiorum conlagione fugaia el sanala
fide et scientia, et proficiat in omni bonilale. Hoc est, et tota exleriuset inlerius sanolificala esi; eo
enim significavit Zach_ens, quando praecurreiis -quoilipse, qtii hujus domns habitaior est, jam non
ascendit in arborem syconiorum. In aiborem quidem publicanus sit, sed filius Abrahae. Abrahae namque
asconriit, quaieinis inde videret quem per se videre filii sunt, quicunque Abraliam imiianiur ei opera
non poteral. Haecarbor fides est, ad quam mulii Abrahae faciunl: et Abraham cjuidem angelos, Zac-
venientes, quainvis stalura parvuli fiiissenl et non chaetis vero angelorum Dominum hospitio recepit.
jn seientia multiim cievisseni, inde lanien videreet C Venitcnim Filius hominis quwrere, et salvum faceie,
cognoscere Deum meruerunt. Unde et hic dicitur, quod perierat. Non venit vocare juslos, sed pccca-
quod eral illac transiturus. Haec est enim via, et (ores ad poenilenliam. Ideo venit, ideo de coelo
juxla hanc fidei arborem transit Jesus. Inde videlur descendit ut peccalores salvaret, et liberaret et ad
et videt; inde cognoscilur ei cognoscil. Eos enim poenilenliam vocarel. De talihus doraiis Dei aedificata
Dominus respicere, et ad se vocaie dignalur, qui In esl. De talibus S. Ecclesia fabricala esl. Hoc autem
hanc arborem ascendunl; ciijus fructus sanguiiieus et filiis lsraet prrecipilur, utsedlficent atlare Domino
esl, per quem mariyres significanltir, qui fidei ar- de lapidibus iinpolitis, el quos fcrrum non teligit.
bori adhserenies, propier fidei consianiiam cruen- lmpoliii lapides peccalores sunt, qui nondum ferra-
laii sunt. Tales itaqtie fructus ferl sycoinorus; lalia menlo Spiritus sancti ad piilchrituiiinis normam for-
poma fert arbor fidei, qnae lam firmiier ei inhaereiit, mali sunt. Attare Dei Ecclesia est, quae c\ talibus
ul poiius occidi el proprio sanguine crtientari quam Iapidibus quotidie fabricaiur. Ex peregnnis lignis et
a sua arbore, id est a Christi fide valeant separari. lapidibus aliunde adveclis teinplum Dei conslriictum
Inde igitur Dominus iransiens, suspiciens vidil Za- esl. Inde est quod bealus Pelrus aniinalia immunda
ch_eum, et dixil ad eum : Zachme, feslinans de- ,. manducare jubeiur (Aci. _., 13). Inde est quod non
scende, quia Iwdie in domo lutt oportet me manere. solum muiida, sed eiiam immunda aiiimaha in arca
Hodie, inquii, me quaerere coepisti, ad lidem venisti, servantur (Gen. vn, 2). Inde esl quod Moyses_4_lihio-
in arborem ascendisti; bodie in doino tua oporiet pissam duxit uxorem. Inde esl quod"Saloratiiii cum
roe nianere. Verum est, quod per prophelam diciltir: pavonibus el siraiae aflerniitnr. Denique quid faciunt
< Quia peceator quacunqtie hora coineisus fuerit, cilicia cum tabernaculo? Qtiare in deserlo iiiler
et iiigetnuerii, vila vivet, et non morictur (Ezech. cedios et abietes spinae quoque et ulmi plantalce
xxxiu, 12). v Quod enim tunc in Zacheo factum sunt? Si haocetsimilia inlelligere vullis, discitequid
esl, quotidie in atiis peccatoribus fleri non dubitim 4.33 sit, < misericordiam volo, el non sacrificium
esi; si lanien ex corde conveilanlur, Chrisuini quae- (Maith. IX, 15). >Si peccaiores Deus non voeasset,
ranl, et fidein leneanl. Sequitur : El festinans Paulum et Mal.h_cum, duo rnagna Iiiminaria et e*-
descendit, el excepit illtim gaudens. Jam igne fidei celsa non habuisset. Lege in Canlicis canticornm,
' inlerius ardebal; mtirium jara firie creverat, etsi et audi unde sponsam snam Domintis, et qua ex
statura pusillus eral. Et cum viderettl omnes, mur- genle ad se \pnire pricepil: i Veni, inqtiil, soror
murabantf dicenles quod ad hominem veccatorem mea sponsa, veni de Libano, veni de caoiie Ainana,
de vertice Sanir et Hermon, veni de eubilibus leo- A HOMILIACXLIII.
num, et de montibus pardorum (Cant. iv, 8), > ne
erubescas. Obliviseere populum tuum lanlummodo IN NATALI XII SS. MARTVRUM.
et domum palris uii, et coronaberis. Hic misericor- ADMONPTIO. — Non felicior est prsecedenti haecser-
diae pleniludinem Psalmista quoque admirans, dicc- mocinatio, qua Marchesius homiliis S. Brunonis
linem imponit; siquidem qu_e ex comment. in
bat: c Gloriosa dicia suiil de le, civitas Dei. > Et Matthoeum num. 81 excerpla sunt, nullo vineulo
quae gloriosa ? _ Memor ero Raab, et Babylonis cuni SS. marlyrum laudibus colliganlur. Est sane
scientium me. Ecce alienigenae, el Tyrus, elpopulus quid absolutum, aliaque pro causa dictum. Ea
| vero, quae de iis sanclis subsequuntur, nihil pecu-
-Êlliiopum, hi fuerunl in ea (Psal. LXXXVI, 4). > liare de eorura glorioso certamine perhibent, nec-
Haecest igitur causa, tiaecratio vobis sufliciat, vobis stylum S. Brunonis redolent. Caret textu Evan-
dico, qui indignamini quod ad hominem pecealo- gelii, etc.
lem Dominus divertissel, et quod cum peccatoribus Inc. : Non solum B. Pelrus aposlotus relique-
manducat et bibit magisier el Dominus nosler, qui rat, elc.
cum Palre et Spiritu sancto vivit el regnat in saecula Des.: Cum ipso in coelis gloriantur, perenniter
saeculorum. Iaureati.
S. BRUNONIS JLSTENSIS
EPISCOPI SIGNIENSIS
SERMONES TRES INEDITL
464 SERMO PRIMUS. B tio, quam fumus incensi; etHTcut Tumusllletentf.t

DE EPIPHANIA DOMINI. in altum, ila noslra oralio dirigilur ad Dominum.
A.DMONITIO. — Hunc sermonem ex cod. Biblioth. Per myrrham carnis nostrae mortificalio; unde in
Florenlinae S. Marci Membr. in i. stec. xiu erui- Canlicis canlicorum S. Ecclesia de suis fidelibus,
mtis, cum nutlaadhuc in edilione Opp. S. Bruno- usque ad mortem pro Christo certanlibus, dicit:
nis excusus fueril. Siyli ej'us similitudo, el nomen
S. episcopi, quo inscnbilur, salis conjecturae por- f Manus meaedislillaverunt myrrham (Cant. v, S). >
rigunl eidem auclori adjudicandum. Tunc igilur Domino aurum offerimus, cum ccetestis
Ad aedificationem ftdelium speclat, fratres cha- sapienlia. Iuce in conspectu ejus resplendemus; de
rissimi, exlremus evangelicae Ieclionis versiculus, quibus Psalmista dicit; _ Initium sapientise tiraor
qui modo vcstris insonuit auribus, quod magi, slella Domini (Eccli. i, W). » Timere siquidem Dominum,
duce, ab orienle Bethleliem venienies, ingressi do- esi, nulla, quae facienda sunt, bona praeterire; hine
mum in qua B. maler et virgo manebat cum puero, etiam alibi dicit : Timentibus Deum nihil deest.
aperlis tbesauris suis tria obtulerunt Domino mu- Thus, cum mundam orationem ante eum dirigimus;
nera, aurura videlicet, thus et niyrrham, quibus roynham, cum per abslinentiam carnemjiosiram
verum Dominum, et verum bominem, ac regem cum viliis et concupiscenliis mortificantes, crucem
confessi sunl. H_ec siquidem niunera Domino Sal- C post Jesum porlamus. Unde idem Dominus in Evan-
vatori suo quotidie S. Ecclesia oflerre non cessat. gelio ait: < Si quis vult post me venire, .abneget
Thus enim oflert, dum illum verum Dominum, semetipsum, tollat crucem suam quoiidie, et sequa-
creatorem omnium confitetur et credil; myrrham, tur me (Luc. ix, 13). > Crucem ergo propler Chri-
dum noslrae carnis subslantiam, in qua pio nostra stum Jesum porlare est carnem noslram affligendo
salule*pa.i et mori votuit. asserit assumpsisse; au- pro ejus amore mortificare. Nec vacat a mysterio,
rum, dum perenniter ipsum eum Patre et Spiritu quod raagi per aliam viam reversi sunl ad patriam
sancto regnare non dubitat, juxta iltud prophelae: suam. Patria quippe noslra coelestisJerusalem ci-
Multiplicabilur ei imperiura, et regni non erit finis. vitas sancla est, a qua ob priroi hominis culpam,
KHorum quoque munerum oblatio mysiice inlelligi id est superbiehdo, inobediendo, cibum vetilum
aliler polest. Per aurum designalurcoeleslis sapien- comedendo, in extremis finibus longe discessiraus,
lia, juxla illud Salomonis : . Thesaurus desiderabi- juxla illud Psalmislae dicenlis : . Mullum incola
lis requiescil in ore saj.ien.is (Prov. xxi, 20): > et facta est anima mea (Psal. cxix, 6) > in ierra aliena.
_alibi : _ Os justi medilabitur sapientiam (Psal. Hac igitur palria nibil invenitur pr_estanlius, cujus
xxxvi, 20). > Per thus, munda oralio; uude Psal- gloria nihil securius, cujus bealiludine nihil feli-
roisla : t Dirigatur, Doinine, oralio mea, sicut incen- D cius, cujus araore nihil suavius, cujus labore nihil
. sum in conspectu tuo (Psat. CXL,2); > jiuiiorem fertilius : centuplum enim novit reddere fructum.
namque odorem reddit Domino noslra munda ora- Quis unquam exsul ad patriam remeare nou appe-
'
S6S SERMONES. 866
Quis amissam h_ereditalem summopere sibi} \, beatorum simplicia corda significantur, qui saevis
restilui non Iaborat ?_Quisunquam amissae patriae irarum slimulis liheratem semper habentes, semper
oblivisci polerit ? Si ergo ad coelestem palriam ac- cceleslia meditanlur. lra siquidem venenorum con-
cepluri hsgredilatem remeare cupimus, nccesse est tagiis infecla, offuscata ralione, ne verum cernere
ut per aliam viam revertamur, hoc est, viribus tolis valeat, interiorem perturbat oculum; de qua Psal-
nosmetipsos Homino humiliando : cor enim conlri- misla : c ConlurDalus est prae ira oculus meus (Psal.
lum et humiliatum Deus non spernit: per multas x\x, 10); > unde Apostolus : _ Ira, inquil, juslitiam
namque Iribulaliones oportet nos ingredi regnum Dei non operatur (Jac. i, 20). » Per lurtures autem,
Dei, praeceptis divinis per omnia oblemperando, quae propriis contcntae viris alicnum noh appetunl
visibilia et carnalia desideria calcando. Hac igilur amalorem, uiique bominis exterioris scilicet et in-
via reversi ad palriara, perpetuae îlae gaudiis<in lerioris casiitas denotalur; unde Auguslinus in lib
coelis fruemur cumangelis, adjuvante nos Domino De civit. Del : _ Virginitas, inquit, .arnis eorpus
noslro Jesu Cliristo, qui cum Patre et Spiritu san- Intactura, virginitas animae mens incorrupta. > De
clo regnal in saecula saeculorum. Aroen. exteriori caslitate voee eliam Hominica dicitur :
« Sinl lumbi veslri pr_ecincli (Luc xu, 35); > et per
465 SERMO II. :H Moysen filiis Israel praecipit: _ Renes vestros accin-
IN PURiriCATlONE B. M. V.
— gelis (Ezech. xu, 11), > Lurabos seu renes praecin-
ADMONITIO. Eodem ex codice sermonem alterum gere, est omnia luxuriae et carnalia
inedilum in non inquinamenta
pariter publicamus, quo elegantia
minus emicat quam doctrina, suoque auelore di- desideria exstirpala firmis caslitatis nexibus vincire,
gnus omnino videtur. juxta illud Apostoli : t Moiliflcale coipcra vestra,
Humani generis conditor et redemplor Doroinus, quse sunl secundum iram (Coloss. m, 5). _•Absit
qui pro salule tolius populi de coelisvenit ad lcrras, ut aIienum,hoc est diabolum, amatorem appetamus!
nec .oluil legem solvere, imo'et adimplere, secun- postquam enim ad Chrislum venimus, nequaquam ad
dum legis ediclum, a parentibus hodie, cum nostrae eum redire debemus. Dicamus ergo cum Aposlolo .
carnis substantia in lemplo est praeseutalus. El « Casligo corpus meuni, et in servilutem redigo
quanquam ejus inlemerata genitrix B. V. M., quse (I Cor. ix, 27); > casligo illiciios motus corporis
non ex accepto semine conceperat, nullis legalibus calcando; licitis vero parce ulendo, et in serviluiem
instilutis aslricta leneretur; altamen, ut se Deum redigo. Dominoenim servire lulaliberlas est; etpro
hominem peperisseostendeiet, observalo huniilitalis ejus nomine mori, Jiovae aeternaequevitae inilium;
praeceplo: Quanlo maj"ores, humilia te in omnibus; unde idem Apostolus : . Cupio, inquit, dissolvi, et
acceptis muneribus, cum puero, juxla legis rilura; esse cum Christo (Philip. i, 23); > elDavid: c Pre-
liiiiinatemplipeiivithodie; et quia paupercula erat, tiosa in conspeclu Domini roors sanclorum ejus
necmagnis preiiosisque polerat nti muneribus, quae (PsaL cxv, 5); » itemque alibi : « Beati morlui qui
poluil pro filio, lurlures obtulit et columbas. Nec In Domino moriunlur (Apoc. xiv, 13). > Iuterioris
sine causa Dorainus talia pro se offerri voluit anima- quippe hominis caslitas est, meniem ab omni labe
lia, quod et fellis carerenl amariludine, et propriis peccalorum immaculalam custodire; unde per egre-
contenla viris, castilalis naturatem indolem obser- gium priedicalorem unicuique fideli animae dicilur:
varent. Inlueamur ergo diligenlissime horum anima- * Despondi vos uni viro virginem castam exhibere
lium oblalis quid myslice nobis insinualur. Sed Christo (II Cor. xi, 12);» el per Proplietam : < Cir-
primo de templo videamusr Lapides illi, ex qtiibus cumcidile corda vestra, el non corpora vestra
Salomonicum templum aedificalum est, alibi caesi, (Jerem. iv, <_).> Quod ipse Dominus nostcr vobis
quidam expoliii, ibique deportati ab a?dificaniibus, prsestare dignelur, elc.
apli in aedilicio inveniunlur; ita quod nullo mallei 4SS SERMO III.
sono aul securis in tanto opere sit audilus, sanclo- INNATALI UNIUS MARTSKIS.
rum significant aniraas, de quibus Isaias : . Lapides JJ ADMONITIO. — Si hoc tertio inedilo sermone editio-
vivi volvuntur super terrara. » Et Apostolus : Vos nem noslram S. Brunonis exornaraus, fatemur
hunc nos dehere suminae diligentiae ac laboris
lanquam lapides vivi superaedificamini domos spiri- reverendissimi hodierni praesulis monast. Montis
luales, qui alibi caedunlur, et sic in aedificationeapti Casini P. D. Thomae Caponialii. Illum quidem ex
ponunlur; quia sancla. animae in praesenti vita per cod. 194 Casin. aichivi deprompsil, a quo jilura
poenilenliam et cordis conpuncliouem atque proxi- alia, ut diximus, liberaliler communicavit. Aliqua
desunl In principio, sed rcliqua integra et per-
morum compassionem praeparantur, el ila poiitae ac fecta videntur.
mundaein aedificiotempli congruecollocantur. Tem- Insuper el ipse Dominus in eis erat, qui eorum
îluni itaque illud mirificum a Salomone aedihcatum seraini incrementum dabat. Nam, ut Apostolus ail:
civilatem sanctam Jerusalem significal, cum verus _ Neque qui plantal est aliquid, neque qui rigat, sed
Salomon Christus yidelicet rex pacificus ex vivis qui incremenium dat, Deus (/ Cor. m, 7). > Unde et
lapidibus, hoc esl ex fidelium animis sedificare non subdilur : «Quia sine me nihil poteslis facere. Et si
cessatquoiidie; unde illud Psalmist_e : « Jerusalein, quis in me non roanSeiil, miltetur foias sicut pal-
quae aedificatur ut civitas (Psal. cxxi, 5), > Per comes, et arescet, et colligenleura, el in ignem millenf,
tumbas vero, quae fellis amariludinera non geslant, et ardet (Joa«. xv, C).>Qui enim in Christi flde non
867 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS £68
nianet, de Ecctesia et sanctorum collegio foras ejici- h. adjicientur vobis (Luc. xi, 25). > Pelant in f.de et
tur. arescit et moritttr; a malignisspiriiibus rapiiur. nihil ha.siiaiiies, et ea pj.ant quae ad saluiein per-
in ignoin .aeleiiium, iiiexstinguibilem miitilur, elibi tinenl, et quce dispositioni el evangelicis verlns non
sinefiiiecriiciahiliirelardel. c Siroanseritisin me,et sinl coniraria. Sed haec specialiler dicuntur aposio-
verba mea in vobis manserint,quodcunque volueritis, Tis, quorum sanctas peiitiones semper et ubique
pefctis,el fiet vobis(/G'or.iii,7).> Illienim nianeni in Dominus exandi\ii. Rogavit enim Aposioltis Domi-
Chf.slo.quinequeamore, nequeiiinore.quiiieqiierui- num, el ler rogavit, seque a Domino bem. exaudiium
iiis,nequeblandiliisiqui abejusdilectione,ab cj-Jsfide intellexit, poslquam se eonlra seipsum peliisse co-
el aroplexibus nuila lationeseparari valeant. Taliter gnovil. Evaudiiur homo, si fiat quod vuii. Faclum
quidem Apostolus in Chtisto maneb.il, qui de seipso esl aulem quod AposioluS voluit, quia, posiquam
scribens, ait :_i Cerlus sum euim quia neque mors, suam petiiionem contra seip_.umesse eognovil, ex-
neque vila, neque angeli, neque principatus, neque audiri noluil. tJnde et ail: _ Libenter glori.tbor in
virtutes, iieque instantia, neque fulura, neque for- infirmiiatibus meis, Ut inhabitel in me virtus Chrl-
liludo, neque altiiudo, neque profunduin, neque sti (II Cor. xu, 9). t Nam neque hic simpliciler di-
creatura alia, poleiil nos separare a cliaritate Dci, cilur : . Quodcunque peletis, sed qiiodcuiique vo-
* lueritis cl petelis, fiet \obis. ln hoc clariticalus est
quae est in Chrisio Jesu Doinino nostro (Rom. vm,
58). » Manenl attlem in eis verba Christi, qtii prae- Paier meus, ut frucluin plunmum afferalis, ct effl-
cepla ejtis menle lenenl, corde credunt, el nunquam ciamini mci discipuli. In tioc, el proptor hoc, me
eorura obliviscuniur. Praeceplum namque Domini reyelante el docenle, Pater meus roanifesiatus et
est : _ Nolite limere eos qui occidunl corpus, ani- clarificauis esl vobis, ut \os qtioqne eum ubique
main auietn non posstint occideie. Sed potius eum pradicando el clarificando, irucium plurimum affe-
limeie.qui ei aniinajn el corpuspolesiperdeiein ge- ralis, el mulias genles ad eum converialis, el eilicia-
lieiinani (Luc.\u,<o).t PraeceptumDomiiii est: <Si quis roini mci discipuli, me iraitando, non solum \ila et
vult venirepost me, abneget semctipsum, tollat cru- doclrina, verum etiam in miraculoium oper.ilione.
cem suam, eiseqiialur me (Luc. i\,13)-> Praeceptum Vere enim discipuli illi,sunl, qui magislrum per
Domiiii esl: _ Si quis venil ad me,el non oditpaiiein omnia imitanliir; unde el Dominus alibi aii: Qui
et niatrcm, tiatres et sorores, eic, non potest meus credunt in me, opera quaeego facio, et ipsi facient,
esse discipt.lus (Matih. xiv, §6). > Haec igitur, et et horum quidem non solmn minora, \erum etiam
similia sunl illa verba, de quibus modo Domimis quaemajora suiit, facieni. Sic enim se Iiabet ordo et
dixit : c Si manseriiis in roe, et verba niea in vobis iiilelligentia. Sequitur : e Sictil dilexil me Paier, et
u
nianserint, qiiodcunque volueritis., peletis, et fiet ego dilexi vos; manele in dileclione mea (Joun, xv,
vobis {Joan. xv, 7). J Magna promissio, magnum et 9). > Si praecepta roea servaveritis, manebilis in
incoiiiprebensibile doniim. Qui nianeiil in Chrisio, et dilectione mea; sicut et ego praccepta Patris roei
in quibus mancnl verba Christi, pelanl quodcunque servavi, et maneo in ejus dilectione. H.ec iocuius
voltinl, et fiet ei_>.Si cnim male voluerinl, el male suin voijis ttt gaudiuiu meuin iu vobis sit, ei gaudinm
pelierinl, jam nee ipsi maneni in Chrisio. nee in vestrum implealur. ln illis esl gaudium Chrisli, qui
jpsis manenl verba Clnisli. Recordentur igitur ver- tale gaudiuin habenl, quale habet Chrislus; sive
borum Chrisli; iroo non lecordenlur, sed firmiter etiam de quorum sancla conversatione gaudet Chri-
leneaul; in meraoria habeani, et sic petanl, sicut slus. Plenitm igiittr gaudium habeul : siquMem in
veiba Cbristi peieie docenl: _ Qu_erile igilnr pii- tali gaudio mceror et tristitia esse non polest.
niura regnum Dei ct jufatiiiam ejus, el hcec omnia
467 GLARISSIMO PRJJSOLi
D. DOHI9HGO GOPFOIiA
EIT0UM A i5E£ini_T_;S
SkbkM CONGREGATIOHIS
EDITOR.
Vehemenler «ptabam, clarissime praesul, de luis in me meriiis testimoniuin aliqnod perenni a_vo con-
sccralumproducere; cum tu ipse lalem mihi opjiortuiiilatem pr_cbuisti, copiara faciens ej)isiol_eanonyraae
smno 17S8 Neapoli ettili», -Tud.tissimoque D, Xavcrio advocaio Matdieio nuneupal.e. ln ea, qui se piodit
mictor Caflhusianus, sex tibros vulgo seiiteiUiarum thclos stio inslitulori S. Brmioiii assefit coidia opinio-
neiii illoruni qui S. Biuuonem Asiensem Signieiisium episcopuui exarasse jure coiueiidunt. Tuaiu non
lttlet ertid.tionem hujtisiiiodi coiiiroversiam haud lecenler orUni, sed olim dioque Benedictinos scnplorcs
inler el Cirihusi-inos ojlpugiialam , et hinc inde pro siia uirosiiue sentenlia decertasse. Si PP. Beiiedictmo-
Asten-
|<raro parles pro veritale, et aierito causaesuiu sustiueudae, eas ego assuino, qui hovam S. Bruhoiife
869 SF-NTENTI/E. — MONIT. EDIT. ROM. S7-0
sis operum edilionem aggressus, singuta probare illique propria osienilere debeo, et si quae ei usurpaia
fueriiil, vindic.ire. J.tm anleijiiam episiola Ne.ipolil.ui.i ine.ts ad mami-. pervenissei, quaeslionem hanc ad
iruiiiiaiii revocaram, compiignaiUiuin scriplofum moroenta perpemleram, et icliqiia ojiisdem S. episcopi
Sigiiiensis scripia ailenle perlegcr.iin; quibus nvi cerliorein feci in arena scnplores Cdi.huM.inos aedifi-
citiui siuim-conilidisse ; cuin meridiana luce clanus appareat plagiuiu S. Biunoni Aslensi faelum ab hts
qui sauciura Brunoiiem Cariliusiaiium libioruiu illorura parentem asseruerunt, inlerque ejus opera pu-
biicaruill.
Primain illorum impressionem curavit Guillelmus Bibaucius, Carihusianorum moderator generalis, an.
1521, typis Parrsienviliiis Jodocii fi.idii Ascenlii; qfiaeeililio cum s.Uis nou fiiisseleam Itag.laniibus, alleia
Parisiis ileui an. 1524 venovaia fuil, et lerlia eli.im Goloniaehabita opere ac sludio enuliiissiroi Theodori
PeliM-i,-Carlhiisia.Colmiieiisisalumni, qnara clarissirao D. Lauieutio Alamandio Graiionopolit.ino episcopo
deilicavit an, 1611. Priores dti_eOpp. S. Brunonis Garthusiaui ediliones in duo vohnnina disiiibuije fuere;
lertia in uia dispaitiia, aique in eis sex Senieiiiiarum libros editores collocatunt. Ab eo igilur terapore
usque ad aunum 1049 in fide-editortim Garihiisianorum vigebat opinio sex librorum Senteiitiaium saiiciuni
Briiuonem Caiilnisutn.e famili<pinsiituiorein .iuelorem cvsiuisse.
Asl 'uin D M.mrusM.trchesius inon.iehus Casinensis prim.is ad collectionem Ojip. S.Biunonis, ejusdem
coanobii abbalis cl Signini episcopi, aiiimuiii inlendissel, iacla sibi opportunitale lociipletissimi mss. codi-
cum arclnvi, disseitationem edidit, qua S. Brtmoni CaiThnsiano supposiloslibros illos p.il.im fecit, validis-
simisqiie dociinienlis oslendii nou essp a S. Signiensi Bniiione abjudicandos. Eadein Marchesu elucubratio
iieriim in lucem prodiii anno lC51,cum Venetiis, apud lypographos BrenUiinos, S. Brunonis Aslensis opera
ediia in pulihcum apparuere.
His pro hujiisce coutroversiae apparalu absoltilis, praesiantissirae praesul, addenda sunt aliqua de vita,
deque scriptis iilriiisque Biunonis. Oicain igiiur hos sanciissiinos viros co.evos fuisse; sed Bnu.ouem
Caiihusijiiorum, paremem pritts vita funciiim in terns, anno 1101 ad ccrios migrasse. Bruuo vero Signien-
sis episcopus _igmii duobus anliis supervixit. soiuloqtie homan.fi carnis vinctiio, an. 1125 inler stiperos
Teccptus. Ad oorum seripia quod aiiinet, j.im plura in prolegomenis, cl in ie_.iimoniisscriptorum eccle-
siasiicorum prspnotata Miin, ex quibus cou->lalBiunoui Aslensi, neinitie refr.iganle, coneessos eoiiuneola-
rios iii Peiiidieuciium, in libro Job, in Psalmos, in Canlici caiiiicorum, iti Evaugelia, el in Apoealypsim.
Twciaius anteiii qui IJrtinoniCarihusiano aitiibiiuulur, non sunl nisi e^positio in Psaltnos, et comuifciita-
lio in Episiolabi). Pauti Toia .oniroversia vcrs.itur circa serinoues de latulibus, liguris, praerogauvisque
Ecclesi.e in se\ librosdislribitios, qtii vutgo Sentciiliarum libri ajjpell.inltir. Videudiim igilur cui exduobus
Brunonis siiiL-ascnbeudi.^Juis atileui (lelrectabil etira auctoreni admiitere, qni desuis ipse scriplis in lihiis
coniroversis lestiiiioniiim prj_bel, qui itlis persjepe ulilur, qtti plura de veibo ad verbum insirta habet,
qui argiinienia sibi propria ir.icttu? Cuin autein is sil sanctus Bruuo noster., salis comperlum exploralum»
que ha.iebimuseumsex'Senleiiliariiin hbros elucubrasse.
tiorum ouiititim jirobationem aggredior. Et qtiidein S. Bnino in lib. i, cap. 6, ubi agil de civitalc sancla
Jenisaleni, as niystice ejus de_.cripiioi.emexpunil, posi aliqua, h.cc tiabel : _&38 l ^^ oninia latius in
fipocalypsiin exjiiisiiimus, nec nioiio lempus est ut per siugula disseian.ur. > liein in eotlein tib. i, cap. 2,
qui Siiuoiiiacos el h.ereiicos persaepe snis in comiiieiilarns insecuiur, e.idera jirofert: <NuUum ainniat
ingrCiiiiiir in arcaui, nisi per o^liuili. Sed Simoniat'1 el h.erelici ahunde in Eccteswm inli__ie nitunlur.
lioclacinni, quia furessiiiit eilulioiies,» etc. Eodemcapue efctcsiasiicim hieiMrchiam dcscnbil; ex qua
noscuiir uon moiiacliuni, sed episcopum sciipsisse. Pauloinfia allereiis illa ps it. IAXW: «Meraor eiott.ihab
el B.tbytoms scieiiliuui me, > ipsisveibis expl_ur.il,qmbus JII comnieiit. hnjusce psahni itlustraveral. Vid.
pag. 488, loiil. 1. Pr_eler<_ain cip. 4, lib. u : De quaiuor vnlulilius cardinalihus inseupto, poslquain
Iradidtiqu.e iu sirnctuia et orn.ilti v.jleris labeinacuh suui iulelligenJa, his exposilioiiein afisolvii : c Qtia-
litor itli colores, qui tihique si.iutl, el nuiiqiiam se_iar.iliiupoiiebar.tur, i|tidiuor isias vir ules signilicabant.
tSiacy.itlni-svidelicel ei purpura, coccus tus tinclus, et byssus reloria; de qmbus in EvoJuni suiricie.uer
tliMiuus. > insiiper in c.ip. 5 ejiis.ieni libn agens De \irtule liuiuiliiaiis, ubi -t-f.-rte\ Levitici cap. XXIII
maml.ii.nil divi.mm de tcslmlaie T.tbernaeulorum, e.imdem myslicaiu iratlil sigiiiJicalionein, quain suo iu
Cimilneniariosuper euin.leiii Leviiici lociiin i__tulei-..l.Ileni in ca*p.7 lio. JI, cm liiulus «De pacc, > illa Can-
lici c.iniicoriimveib.'. c.ip. viu, t vinea ftiil pacifico,» haud dissimili modo illusir.it ac in coninieiu. evjiosue-
-ral. Siicteihtlib. m, et in cap. S : (De niari novo, el de pisoaioiitjus IIOMSinscnpio, > duiii jllo uiiiur
toco Jo i,-c.tp. xi.: *(.eclienioi, quero leci lccum, > ab inieipieialionc eo in Iibro trailila non disccdil,
e,.,mjtie n.leliiei repetit. Rurstini ui eap. 2, hh. iv, _serro. __De Tnnitate, divina. uatnrae essenii.ini iisdem
\eiius expnn.il, ui expiic.iAer.a in comineni. super illa v<_rbaExodi e.ip. ni: < Ego sum qui suiii: haec
dices lilns Israe!: Qui est roisil inc ati \os. > liem in cap, 7_eju_>denilib. iv, De ociavis Epiphani-t- me-
nioiai pi.vcepiiimDo.iiini Moysif.ictnni, oi duos Imcos in osijo uii_.ru icuh pro s icnlicio colloc.irei, e.iindem
afferi iiiterpretalioiiem, quani m comuicnl. sujier liinic Exodi locum attoler.il. Siunliiei in seim. 2 -Dolla-
Tiiis Pahiiaitiiii, > sub cap. 8 ejusdeiu libri, ubi Malth. tocum cap. 21 allegal, nihil .iliudquani eamdem
E\_n!gelii exposiiinnum •adJucii. Idem praesuil in seiin. 2, cup. 10, Jjb. iv, cui tilulus csl _ t ln Parasme,
Si>e m Resitrieaione Doiu.ui, ibi illiisliMtioiiemouiiieni cx coinmeiilailoruni suoruin proiupiuajio tlesu-
r.iu. Sequeiiies eii.nu tibri phirj sujipedilant toca, e.\ qiiilms apeileeviuciiur S. Bruiionera 111ilhs scriben-
<!is, bitit..liiierpieUtionibus in uiruinqne Test itiienttiiiiel.iboralis usiiin ttiisse. lta in cap- 2, hb. v_ .lfferens
-Juhi cap. XL,sic in !.eitn. 5, hb. vi, de Nativil. pluriiiior. raariyruin, non alisiuulis esl loci Apocalypsis
expl.iuaiio, (ju.ucjiis in conniieiil. legiiur. Sed nisi h<ec salis adhuc csseni, conlioversiain cerlissiine dni-
wu,,l seinioncs-4iel 5, lih. vi, qiu de eisdciii marlyribtis iiiscribuutur; cum planissime refjrant psalmo-
rirni CWMCIct,, exjiosiiioiienu Ne iiimis proiixtts evadam, oniiilo ineiitioiie.u faceie de serm. 6, hb. \i,
•cum e\pla'ii.ii«j cap. 28, lib. Exotli ex coiiiiiiciilario deseripta pwiittis .idealur. Cum igiltir luec unta,
-tamqiie pet-!>piciui smt argumeiila, ut S. Brunoni 'Sigmensi sex hbrt Seuleiiliaruiii asseraulurj absolulain,
Vicutnque c-tusamiicmo ajqinisjtidex roihi cmceilcie rccusabit.
5el [iiil..iida!nlesqtie-scjiptores ad\eis.ini audieudi siint, ne eos floccifacere videamurj pr.eclpue vero
er« .iiissiinus D. Bjiiedicitis Trombiiis, Caillmsi-c Neapoiiiaii_eS. Marinli aluiiinus, qtu anno 1775 ingenti
vclumiiie edhhi Neapoti t ilistor.din ciilicain, chroiiologi(,aiii, diphimalicain de S. palnarchd Brunone,
-deqne ejns or.iiue: > ct m ea, hh. x, cap. 252, a p.tg. ___1u_que ud pag. 250, tuse qii-esiiojiein de anclore
Sex libroiiim Seiitetilianim pmivactai, ^juos aJ suu.ii rasluiitoiein deceijnt ascnbe-.u.os. Qtiatuor pivecipue
suiu monien_.tratioiiiiin quiOiisCauhu.iaiii causara suaiii p.iiio.in<iiuur. Piinmra dcsuirainl ex anliquilaie
etnuraeio codicum mss. • secundum e\ longa lmiusce opi.iionis possessioue; icrtium ex auclonlate sacres
871 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 87S
coi.g-reg.Rituum ;~quarlu.i_,ex consensu nonnullorum scriplorum S. Brunoni Carlhusiano opus illud ascri-
beiiliura. Primo enim lot'o memoranl insignem codicem CarthusiaeS. Stephani de Ererao in Calabria, quem
diu possederuntraonachi Cistercienses, olim coenobiiejusdem incolae, eumque suo in discessu, versus fineiu
saec. xn, novisiiabitaloribiis Carlhusianis reliquerunl. Hicauleiu codev qui S. palriarchae nomen deferebat,
cttm ad magnam Carthusiam Gratianopoliianam delalus fuissel, ac similes, uniformesque alii codices eo-
dem in monaslerio reperli fuissent, spectatissimum D.'Guillelraum Bibaucium praesulemgeneralem, virum,
tu.airnl, sanctum el doctum, moverunt ut Senlentiarum Iibros cum reliquis sancti Insliluloris operibus
Parisiis, utdivimus, typis edere curaret.
Hujus arguroenti genus, quod olim aliquid ponderis habere polerat, modo valde leve reputalur; post-
quam Benedictini congreg. S. Mauri ab edilionibus SS. Hieronymi, Ambrosii, Aiiguslini, aliorumque Pa-
trum plura expunxerunt scripla, quae ab antiquis libranis, sed imperitis, supposila fuerant. Liccal lamen
niihi his o|)ponere testimonia aliorum codicum aeque antiquorum, in quibus inscriplum paritcr nomen
Brunonis Signini episcopi inspicitur. In primis duos-codices Vaticanos memorabo sig. n. 994, et 1264, in
4, qui non tam in fronte, sediniiio cujuslibet Sentenliarum libri hane epigraphen habent: « Domni Bru-
nonis Signini episcopi, > quorutn unus est saec. xu, alter saec. xm. Praelerea cod. afferam bibliolh. Yalli-
cellanaef. 56, membr. in fol., ct cod. biblioth. Florentinae S. Marci 0. P. in 4, item membran. nitidissime
exaralos saec. xn, quos cum Marchesii editione comparavi. Ejusdem aeviesl cod. Casinensis 196 [al. 317],
a litteratissimo prajsule Siejihaiio Borgia, roodo S. R. E. eardinali oplime inerito diligenter recognilus, ut
in praefatione dixi. His paulo poslerior est codex Taurinensis bibl. regii Alhenaei,sig. 787, c. 11, 25, qui S.
Brunonis 469 "ostri nomine insigniiur, et praedictos Scnientiarum libros compleclilur. Sed pleniorem
adhuc fidem taciunt tres alii codices, de quibus suis litteris iv Kal. Jul. an. 1786, me certiorem reddidit
clariss. melropol. EcclesiaeTaurinensis canonicus Philippus Amedeus Millo, pluries a. me. coramcndalus.
Primum se invenisse aitin finibus Sabaudiae, quem membranaceum asserit ojit. nolae saec. xu, sex libros
Seiileiitiarum continens, quoriim litulos et niimerum refert: 1 De figuris Ecclesiae. 2 De ornamentis Ec-
clesiae. 3 De novo murido. 4 De feslivilatibus. 5 De feslivilalibus B. M. V. et sanctorum. 6 Qui est de fe-
stivilaiibus martyrum, confessorum et virginum in tibro v conlinetur. Observavit autem in fronle scii-
ptum: .Libri magistri Brunonis Signiensis episeopi, » sed abrasa \erba illa : « Signiensis episcopi, > et
b_ec alia suffecta i institutoris Carthusianorum. > Duos rel;quos in scriplis dedit praeleclus bibl. magnae
Carlhusiae Graiiaiiopolilanaepersjiicue nomen Brunonis episcopi Signiensis deferenles, quos affirmat cha-
ractere Romano optime exaralos, eosque ad saec.xn consignandosjudicavit. Cum igitur multo plures co-
dices aniiquitale et auctorilate praesiantes S. Brunonem Astensem sex librorura Sentenliarum auclorem
proferant, Carthusianorum oppositio hoc ex capiie penitus concidit, .apqueevanescit.
Neque melius sustinetur aiterum cajmt dc longa pacifica possessione opinionis Brunoni Carlhusiano
libros illos iribuentis : cum enim ante Marcliesium nemo de edendis Brtraonis Signini scriptis cogilaverit,
et nemo etiam codices Casinenses hac pro causa consulueril, nullus controversiae motus facius esl. Ast
vix Marchesius usurpala agnovit S. Brunonis sua scripla, et Carlhusianorum palriarcha. attributa, staiim
plagium manifeslavil, probabilque Brunonera Signiensem, olim ejusdem Casinensis coenobii pr_esulem,
geiiuinura auclorem habendum esse. Quis obscuriorum lemporum iinperitiam aliquid probare dixeiil, cum
tam multa, tamque praeclara codicum lesliraonia habeantur, quae in Brunonem nostrum plenissime eoii-
senliunt? Hoc certe beneficium reipublicte litierariae serior aelas confert, quod incertae rerOm ôgniiio-
nes sludio ac diligenlia posterorum certiores fiant, et,- si aliquid irrepsit erroris, luce seYeriorisciilicae ex-
plodatur.
Peliint Carlhusiani, etpraecipue anonymus Neapolitanus, lerlium argumenlum ex aucloritate sacrae eon-
gregationis Rituum ; qualenus nonnullas lectiones peculiaris ordinis sui Breviarii, easque ex sermonibus
colitroversis desumptas, ipsis Carlhusianis recilandas indulsit. Ex hoc igitur arguunt sacrara congregatio-
nem lecliones illas approbavisse sub S. Brunonis Carthusiani nomine editas, non aulem episcopo Signiensi
nuncupatas. Facile 1I_PC refelluntur; quod comperiuin sit omnibus, sacram rituum congregalionem a judi-
cio hujusmodi controversiarum abstinere, quando nihil fidei obstat; etprivatis aliquibus Ecclesiis, veleoe-
tibus regularium aliquos ritus, ul lectiones parliculares indulget, quas lamen in Ecclesia universali inler_s
dicit. De consensu scriplorum quarto loco agendum essel; sed saiis superque sunt leslimonia quac in
prolegomenis cumulavimus.
Omissis aulem aliis levissimis, paululum illa in objectione immorari oportet, quae alicujus momenti vi-
deiur. Praemilto auclorem anonymum Neapolilanum, jiag. 24 epislolae suae, supponere in censu sermo-
num, etc, duo haberi hoc litulo inscriptos: «De basilicis, quce ab episcopis dedicanlur. > Primum dico
unum esse, el seplirao loeo posilum a duobus codicibus Vaiicanis in pnmo Senlenliarum libro, itemque in
aliis mss. codd., sicuti etiamin Marchesii editione eodem litulo inseriptum. Dico secundo S. Brunonem
Signiensem episcopum duas egisse ecclesiarura consecrationes, ul in Vila ejusdem cap. 7 et 9, quare veri-
sifnile est sermonem hunc in actione unius; aut alterius dedicationis habuisse. Addo U.rlio, toto illo in
sermone «De basilicis, > nihil apparere quod ad religiosos viros proprie referri possit; quinimo videlur
concio ad populum instilula, illaque verba : _ Fratres charissimi, > in meinoraiis codicibus, et editionibus
desunlomnino; quae tamen et si essent pro ipso populo usurpaii poluissent. Nihil vero probal docunien-
tum illud ab anonymo Carthusiano in cit. epislola pag. 25 editum, quod consecraiionem lefert an. 1094
aclam ab Archerio archiepiscopo Panormitano ecclesiaeCartliusianorum in Calabria, in honorem Dei el B.
M. V. dicatae: cum ex charla illa, utpraesentes tanlum dedicationi memorenlur i magisler Bruno, et La-
nuinus, ac c_eleri fralres eremit_e, qui dedicationi illi inlerfuerunl, et in prsesenlia bonorum honiiniun. >
Quod autem ea opportunitale S. Bruno palriarcha concionaverit, gratis .asserilur, neque ullo firmo argu-
1 menlo comprobatur. Econtra inviciissime ostendam sanclum Brunonem nostrum concionis t De basihcis,
quaeab episcopis ordinaniur » auclorem exstitisse. Dixerat enim ille iu sennone < De labernaculo foede-
ris, > qui tertius est lib. i Sentent., lunc temporis se nolle explanare singula quae a partibus ejuset figuris
significabantur, scd ea omnia ad ahud tempus reservare. Iioc Bruno noster dupliciter praesiilit: primo
quidem, in concione _De basilicis, > seu ut alii inscribunl, . De dedicalione eeclesia.; >secundo in pecu-
liari traelatu amjjlissime el eruditissimc exarato, quem hoc in volumine edituri sumus. Fa\eanl ergo
Carthtisiani docere opus illud abeorum institMore confectum, el unum afferant scriptorem qui ci conces-
serit. Si autem omnibus in edilionibus nomen S. Biunoms Aslensis, Signini episcopi, tractalui illi prauposi-
lum legilur, exjjloratissima res erit, de hujusmodi ecclesiaslica doctrina et eruditione S. Brunonem i\o-
strum opiime meritum asserendum esse, non autem S. Brunonem Carlhusianum.
- iidemadversaiii
' pra.lerea.uuM: Si propugnalores" S. Bruiionis Astensis libros SenUntiarum asciibere
_>=
875 SE_.TENTl.4E.— MONIT. EDlT._ROM. 874
conlendunt, quos S.Brunoni patriarchae sermones relinqnent; cum tamennon apaucis affirmelur,eum pr_eier~
exposiiiohes iri Psahnos, et in Epistolas D. Pauli, pluresorationes morales scripsisse ? Nolo scripior IJJJS
illis, leLongnempe, Gaveo et Mabillonio siiffragari, qui commenlarios illos tantum Brunoni Cflrihusiano
admitlunl. Sed dicam 470 potius coneiones illas sanciissirai viri vel laiere adhuc, vel cum aliis inecrti
nominis confusos. Elrevera "quiSententiarum libros altentepeilustraverit, non sermones aut tractalus ad
monacbos fratres, vel ad rudeni et.agrestem populum; sed perpoliias comperiet elucubrationes itraesulis
doceniis clerura, cultosque auditores, et sublimiora dograata explanantis. Unum sitpro omnibus, quod in
cap. 1, lib. vi _De paradiso > legilur. Praemissa enim loci paradisi expositione, in quo primus homo Adam
positus liiit, haec addil: c Sed quid per Adam nisi Ecclesiae custodes, episcopos scilicet et sacerdotes intel ,
ligamus? Audiant ergo isti quid de Adam Scriplura dicit, qni ad hoc in paradisum missus est, ut opera-
retur et cuslodiret illum. Non sint otiosi, quia operarii suni, vigiles quia custodes sunt. >
Quo autem tempore S. Bruno noster Sentenliarum libros exaraverit, qnamvis ille de aliquibus aliis ope-
ribussuis menlionem fecerit, dehis prorsus sileal; allamen argui potest, eos elucubrasse, ctim dimisso
coenobii Casinensis regimine ad suam Signiensem ecclesiam remeavit. Tunc enim commentariosin utruin-
que Testamentum j"amconfecerat,'iisque hosce scribendo libros usus est. Cumque posl redditum ad episco-
patum duodecim annos supervixerit, quemadmodum ejus in Vita statuimus, hoc Senlentiarom opus ador-
nasse verisimile est. Ad alterum Carthusianorum objectum mihi estrespondendum : Miror sane quomqdo
ipsi visi sinUvidere sensuum consonantiam alque diclionis similitudinem hbrosinter Senienliarum, et
commenlai ios in Psalmos, etin Epistolas D. Pauli; cum penitus Bruno nosler dissiniitis et dissonans fuerit
ab efs. Aliqua, ne infinitus sim, pro omnibus hie eolligam, el reliqua ab his argui polerunt. Capite enim
xni super illudPauli Epist. prima ad Corinlhios : <Si linguis hominum loquar, el angelorum, > explanato
liilerali sensu proprietaium cbaritalis, S. Bruno Carlhusianus, tractat de scieutiae evacuatione, scilicet,
rjiiodinvisioneDei scienlia bumana penitus destruetur, ete. De hoc autem argumenlo ne verbum quidem
habeiJlruno nosler, sed chariiatis exceltenliam mirifice exponit atqtte commendat. Neque in cap. 14 ejus-
dem comrneniarii aliquid occurrit consonans doctrinae Brunonis Astensis, qui de eadem disserit virlule;
scd iolus esl Carthusianus in verborum iltorum explanatione : cSi linguis hoininum loquar, i etc, cuiii de
diver&olinguarum genere alque de prophelia agat. Nullam pariter sinuliludinem, aut relationem quis-
comperiel praedictos inter commentarios S. Bruuoros Carlhusiani in cap.il, secundae ad CorjiUh., let ser-
monem Signiensis episcopi c De patfenliae virtuie. > Cailhusianus cnim exponit menlem D. Pauli, quod^
scilicei Corinilni debeant ejus insiiflicientiam sustinere, qua lamen eos docet \erilatem, ne pseudomagistris
et pseudoproplielis credant, qui falsa et perversa ad decipiendas ammas praedicant; Bruno vero Astensis
depaiienla, ut chrisliana virtuie maxime necessaria, et quae plurirnum merelur, concionem instituit. De
casliiaie conjugii agit Bruno Carthusianus in comment. cap. 7, ad primae Cormlh., alquS in primis loqui-
lur de fornicationis reatu, dein de conlinenlia, quando et quibus est necessaria. Quaerit utrum D. Paulus
UKoremduxeiil, an virgo permansit. Tandem quaerit an de virginilate pracceplum habeatur. Aliam auieni
viaro aggressus S. Bruno noster cap. 3, hb. n, excellentiam virlulis casutaiis sibi proponit commendandam;
continentiam ab omni opere carnis docel necessariam iis, _qui vel castiiaiem voverunt, vel eam pro vir-
tiute, absque religionis volo, sibi elegerunl. Quartum caput libri ejusdem a Brunone nostro inscribitur
c De -.irlulibus cardiualibus : > sed facta a me collalione cum iis, quae Bruno Carthusianus comracntaius
cst super psalmum 35, qui Incipil: c Dixit injtistus, ut deliuquat in semetipso. >ne ullum quidem vesligium
reperi, quo aliquid auctor nosler de doctrina hujusce commentarii accepisse videalur. Idem asserere non
vereor c De pace, > quae liiulus est cap. 7 ejusdem librj; nam tottis ille psalnnis nempe 82, ubi dispersos
canit Propheta hosles populi Israelilici, el pacera illi eomparalam. Bruno Carthusianus nihil aliud molilur,
nisi vocum et nominum exposiiionem, qu_c in psalroo conlineniur. Itec omnino praelerit A. N., sed pacis
utiliiatem atque eximium Dei erga bomines beneficium pstendit., Quae cuni salis perspicua et probaia sict,
Tieiniiiemmihi siiccensurum-arbilror, si asseram Carlhusianos sui palriarch_e defensores haud satis ejus
commenlarios, et libios SententiaTiim Brunonis Asiensis inspexisse; quod si in ejus lectione et compara-
tione vacasseni, a pairocinio hujusce causae absiinuisseiii. Neque mejirgerepulent, dicentes sermones
c De obedientia et de abstinentia, > qui sunl 10 el lt, lib. n haud obscurum indicium praebere non ab
episcopo elaboraios fuisse, sed a viro sacris contemplalionibus deduo, ut eral S. Bruno Carthusianus. In
primo eiiira deobedientia haecab anonymo Neapolitano pag. 28 refcranlur : . Quid igilur dic.mt monachi
inobedientes, et suas voluntates facientes : ac per hoc Deo non placentes cum tota monachorum religio
obedienlia sit, et sine obedientia nihil sil. i tn altero de absliuentia similiier eam monachis commendans
ail: c Majorum sententia esl: Sic comedat monachus, ut semper esuriat, ei_sic hibat episcopus ut an bibe-
rit, nescial. » Hosce traciatus vel conciones qui tegerint, hacc a Brunone Astensi, olim inonacho obiter
dicia fatebuntur; cura non ex profcsso deperfeclione abslinenlia. ef obedienlise, quibus operam dare lenen-
iur monachi, egeiil; sed communes doclnnas, etiam viris saecuh convenieiiles, ex sacris lilteris, jam anle
suis in commeniaiiis traclaias congesserit atqtte pioduxeiit. Ab hac utique repetilione locornm, el Sen-
teiitiarum uliiusqueTestamenli, quae iisdem pene verbis inhis, aliisque-sermonibus, siculi aliis in scriplis
eeriissime a Brunone nostro exaraios ctiniinenltir, lam validum pro raea confirmanda senteniia eruilur ar-
guraentum, ut de ea nullus ambjgendi loeus relinquatur.
Pauca remanent diluenda, quae ex Jodoco Badio Ascenlio affert idem anonymus auclor Neapolitanus.
Priraura quidem concionatorem in sermone c De basiticis, quae ab episcopis471 ordinanlur, > qui etiam in
dedicaiioiie Ecclesiaenuncupatur, pjane dicere se episcopnm non esse. Secundum, non invecte arguit ad^
jndicandos esse Brunoni Aslensi Senlentiarum libros, quod in illis de commentariis in Exodum et in Apo-
calypsim mentio habeatur; cum amissi, aul nondum e lenebris eruli dici possini. Teriium nihil melius
eoricluderc, quodfrequenteridem aucior se filium S. Benedicli dical, cumque suum pairiarcham et paren-
tem appellet; cum ilsdem liiulis Carthusiani se S. Benediclo devictos fateri possuni, 'cum ouiniura mona-
chorum pairiarchain Occidenle S. Benediclus fuerit, pluraque ab ejus legibus Bruno pro sua instiluenda
faniilia desumpserit.
Ad primam objeclionem respondeo sermonem illius auctorem nec monachum, nec episcopum se dicerej:
sed ex his quae peroravit, episcopi personam potius, quam monachi exscrjbere osientht. ln secunda mise-
rabile effugium collocatur; quod concessa eiiam jaciura coinmeniariorum in Exodum et in Apocalypsim,
qui Brunoni Carlhusiano ascribuiitur : nunquid idem de retiquis sacrarum Scripturarura interprelaiionibus
ceusendum erit, ex quibus aucloiiiates ei exempla passitn usurpal auclor, suasque lucubiationes illuslral.'
Idemne inforiunium subiisse atrirmabimus? Sed ridiculum esl liujusmodi somnia fingere, el probalissimis
Sfripioribus fidem non praebere.
PATROL. .GLXV. -
28
875 'S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS > 876
Pro coronidis loco dicam S. Brunonem Carthusianum nullibi S. Benedictum parenlem, vel patriarcham
siuim appellarc; econtra Brunonem Signiensem non lam iis litulis, sed perspicuis etiam laudibus exornare.
Unum vel alterum ex muliis lestimoniis proferam,-cap. 4, lib. n Sentenliartim inquil : _ Beatus quoque
Benediclus, cujus auclorilaS_ma\ima esl; utpote in quo Spiritus sanctus Ioquebaiur, praecipit similiter, ne
qUid nimis. > Et iii seimone i, cui liiulus de eisdem maiiyribus. mystice cxponens locum Jllum Genesis
cap. 26 ubi narrathr servos Moysi puleum fodisse, etc, haec de S. Benediclo hahet: c Sed quid dicam de
beato Benedicio, qui tam egregium puteum iecit, eujds aqua salubenima atqtie dulcissima Omnibussitien-
libus el bibere volenlibus' et refeclioni pioficit et saluii. Nullus post aposlolOs el evangelisias puleus
factus est, qui lol homines saliasset, et a mortis periculo cunctisque passionibus liberasset, > etc. Mitio
loqui de capile 16 Vitae ejtis, ubi dicium esi quania fuerit Brunonis nostri erga Benediciinum ordinem
dilectio, iquanlaqut. regularis obsi.rvantiae comhiendatio, quae ab alib tanto cum studio proferri non pole-
rani; nisi ab feoejtisdein fe. palriarcliae inslilulum professus fuissei.
Ul -iitteriilolam disserlalionem paucis colligamus, meminisse juvabit longe plures mss. codices Senten-
llarum libhjs S. Brtinoni Aslensi ascribere, atque in eis plurima ipso sensu, ipsisque verbis suis ex com-
iilenlariis transtutisse. Diximus eliam siyli simililudilieiiii omnimodaroque consoflaiitiam divinarum Scii-
pltiiarum inter_)retaiioncm hisce in libns ae in reliquis S. episcopi Signiensis openbus roanifeslam esse.
Pdlam aique fecimus nihil Brunohein nostiuin a eominetitdriis Garihu_.ianiin Sententiarum libros iradu-
xisse. Plotligala pariter penitusqtie deleia arbilramiir ohjecla, qtiae a scriploribus Carilrasianis ad suae
caiisaepalrociniuftiproducta suiii: nec quidquara piaeleiivimus, cui non sil plenissime saiisfactum. Tandem
cOnlroveisiam omhem concludii Nataiis Alexander, qui tom. VII Histor. eccl. saec.xi ei xn. art. 9, h_ee de
Brunone Astensi liabet : c Itera sermones plurimos fecii, quos inter Pelrus diaconus lib. De viris illusiri-
bus Gasinensibus cap. 34 enumerat; quoS Theodorus Pelr_eu_>Carlhusiae Goloniensis alumnus sub iiomine
S. Brunonis patriarchte edidil lom. 111operum ej'us; quos sane ipsius non -sutit, cum Petri Diaconi aueto-
litas; tum alia monumelila evincunt. >
Giattim igiiur acceptumque habeas rogo, eruditissime praesul, boc pro S. Brunone Signiensi cplscopo
vihdiciariira opll.., atqtie anonymum Neapohtanum admone, rae nihil aliud intendisse, quam veriiatem sen-
tcntiae meae, lot lantisque argUmenlis suffullam lueri, eamque apud erudilos sublala omni diibilalione fir-
mitis stabilire. Vale.
B* mmwmowm «asTEifsis
EPISCOPI SIG*NIENSIS /
SENTENTIAEUM ..
LIBEft. PRIMOS.
PE FIGURIS kCCLESIÊ.
472 PROLOGUS. .l cundum ordinem quo posiia stint non omnia qui-
Cum sinl multa et peneinnumerabilia in di\inis dcm, sed qtiae tempori roaleiia1. quid convciiianl,
voluminibus qute «ponsam Christi S. JEcclesiam Domino adjuvanle, in sequenlibiis exponcnuis.
significaiit, quaedam lamen sunl, in quibus ejus CAPUT PRIMUM. --
laiides ei inajora sacramehta manifestius el plenius De paradiso.
conlincri videnlur. Ul v. g. paradisus cum aibori- Scripsil Moyses in libro Geneseoi (1664) qttod
JjuS flumlnibusque suis, sicut et arca quam ex Dei « planlaverat Dorainus Deus paradisum voluplatis
pireccplo Noe 'fa.jricavil. Simililer aiUein taberna- a principio, in quem posuit hominem quem forraa-
cirlum quod Moyses construxit. Similiteret tcmplum vcrat, ul operaretur et custodiret illum (Gen. n,
quod aedificavii Salomon. Per muiierem quoque 8). » Ibi omne lignum pulchrum. visu et ad vescen-
liguratuT Ecclesia, quod Cantica canticorum mani- • dtim suave; ibi lignum vilce, lignumque scienti_e
fcSte'demonstraht. Civitas quoque S. Jerusalem el boni et mati narral esse planlatum. Inde qtiatuor
basilicje nuae nunc ab episcopis ubique dedicanluf flumina ex uno fonie procedcre dirit, qtiibus toia
Ecclesiam Dei aperie significant. De his igilur se- illa terra irrigatur. Dicendum cst igilur quid para-
(1664) Collatus lextus Marchesii cnm editione Ascensii an. 1554, iu-fol,, et cum codicibus mss.
Parisiensi S. Bi'unonis Cartliusiani Jodoci _Badii infia adnotandis.
' ' ' 878
877 SENTENim — LIB. 1 .
disus, quid Adam custos paradisi, quid illa tanta- __ A c Si in viridi ligiio haec 'faciunt-, inarido quid
-rum lamque nobilium arborum ênera, el quid flu- fiet? > (Luc -sxni, 51.) Videant igiiur, quibuspro-
mii_a illa signiiicent. Paradisus namque horlus deli- pter peccatasua Chrisli corpus, et sanguis inter-
ciarum interprelalur, de quo videlicet liorto iu Can- dicitur, ne forte ad lignum vitae aceedere pr_csu-
ticis eanlicorum Dominus ad Ecclesiam loqttitur, manl. Audianl Aposlolum diceniem : < Qui enim
dicens : < Emissiones lu_Gparadisus malorum puni- manducat et bibit indigne, j'udicium sibi manducat
corum cum pomorum fruclibus (Cant. iv, 5J; » quod -el bibit, non dijudicans coipus Domini (1 Cor. xi,
lale esl ac si diceret: Magna sunt munera tua, grata 29). > Lignum ergo viia; caro Chrisii est, de qua
sunl xenia iua. Ahi parlera roiiiunt, et quod vile est ipse Dominus ail: t Qui manducat meam carnem, et
aliis tribuunt; lu vero iotum horium das, el omnia "Jubil meum sanguinero, habet vilamseternam (Joan.
roeliora filiis tuis (1665) larga roanu mandas et tri- vi,,S5)_ » Lignum vero scientiae bonijel mali pec-
buis. De hoc hoilo (1666) in eodeni locoidem jpse calum inobedieniia. intelligilur. Quoties cnim pecca-
ait: < Horfus conclusus soror _mea sponsa; horlus rous, toties de ligno hoc manducamus, quoniam Deo
conclusus, etfons signains (Cant. rv, 12). * Recon- inobedientes sumus, qui peecareiiUerdixil.Magiuim
daiiturs(I667)igiiur Lilrones; recedal el diabolusprin- esl pcccatum jnobedjenl.ae, quo tolus periil muii-
cc}islatranum,quisempercii'cuilqii_erensqiiem devo- ^B J dus; magna est virtus
obedienii_e,qua tolus salvaius
ivt. Conclusns esl horlus, s;g«atus fons, nec poma, est mundus. Primus homo inobediens facius
seipsum
i'cc aquam subripere potesf. Hocenim ipse Dominus perdidil ct nosisecundus homo facius est obediens
lcstaiur,dicens : _ Oves me_e \ocem nieim audiunt, tisque ad moriein, ut salvaret nos. Vocatur li.ec au-
ei cgo Boniimis vitani aeiJiiiara do eis. NeqneTapiei ieni arbor
lignura scienii_e boni et niaii, qma tuno
eas quisquam de manu mea (Jvan. x, 27). > De bis piimi homines bona sua et mafa
autein <jui decipiunlur et a diabolo rapiuniur sua, id est beatj-
tudinem et miseriam suam Iiiiellexerunl, posiquani
"Joannes aposlolus ait j < De nobis prodiemnt, sed de hoc
eomederunt. Sicut enim per a_griludj-
non erant ex nobis; si enim «\ nobis -.lissenl, man- nem ligno
saniias, per amarum dulce/per lenebras tux
sissent utique «obiscum Ûoan. n, 19). J Ilem in
intelligiiur; ita etper miseriam bealiiudo cognosci-
t
"codem: Descendi in horturn meurat,ut vjdercra
lur. Neque'peffecte cognoscit quanlum bouum sll
poiiia convatlium, ut viderem sl floiuissent vineae
cl germiisassenl mala punica (Cant. vi, 10). > in sanitas, qui imnquam infirnius fuii. Sed qmd dc cae-
leris aiboribus dicemus, quibus ille locus deliciarum
Evangelio quoque-de Domino flicilur : _ Quia egres. - consitus est?
sus cstirjns iorrciitem Cedron, ubi erat horius, in Legiiur iu scnpiuris aiiiiquorum (So-
linus quoque hoc teslalur) esse arbores in partibus
qiiem mlroiut ipse et discipuli ejus (Joan. xvin, {_
-4). > liis-igiiur et sirailibus aianifesluin esi quod «pMbusdaii.,quaruin odoris suavitate homines sa-
per horiuin, id est per paradisum -Ecelesia significa- tiati cibum alium non requirunt. Quanlae jgitur
- tur. Sed quid per' Adam ni_>iEcclesiae custodes jucunditatis, quanl_c suavilatis, quam odotitcras,
episcopos sciticet et sacerdotes Intelligainus? Au- quamque fruclifcias paradisi arijores esse puiamus,
- si eliam ill_equae extra sunt 'tales sunt. Per has
diani>ergoisii ouid de Adam Scriplura dicit, qui ad
hoc in pavadisum mlssus est ut operarelur el custo- aulem arboies, Ecclosi_e fihos huelligimus. .Bona
'diret iliunir Non sint oiiosi, quia operarii sunt : atbor bealus Paulus, qui plus omnibus Jaboravit.
"ST3 Tigilenl, quia euslodes suiil. Hoc et Ajjostolus -Bona et ilte qui.dixit: t- Ego auiem sicul olivafru-
ficiebat, -qui(1668) el praedicaiioni insiabat, et ma- etifera in-don.o Dei (Psal. vi, 10). > Sic autem et
- nibuspropriis operabalur unde vivebal, QuarePsal- 3.111dc quibus dicitur : < Filii tin _.cutnove_l.e oli-
misla aii: < Labores manuum tuarum mandiicabis, varum in -circuku mens;e tuae (Psal. cxxvu, 3). >
beaius es, etbene tibi erii (Psai. cxxvn, 2). » Sed "Tales el illi qnibus Dominus aii : < Non vos _me
nolandum valde quod dictum esl a Domino de. -elegistis, sed -ego elegi vos, et posui vos ul-eatis, et
Adam, poslquam peceaveral (16.39).<Ke forie sumat' D fructum afferatis et fructtis vester nianeat (J-oan.w,
de ligno vilae, el vivat in aeiernum, etc. (Genes. m, 16). J Ecce lales sunt Eccksiae arboics : neque illis
~22),> Posi peccalum ei inlerdiciiur lignum vitas, inferiores; imo tanlo meliores, .(1670) quanto rae-
-quod prius quidein inlerdiclum non fueraf Lignum lior-csl res quam figura. Major -odoiis suaîtas,
vil-C Ghrislus est, dequo^Psahriisia : « Et erit, in- roajor fructus abundantia, el roajoris jucunditatis
quit, ianquam lignum quod jjlantatum est secus de- - dulcedo (in his reperitur. Videant Christiani, qui per
cursus aquwum, quod fiuclum suum dabit in tem-. arbores paradisi significantur, ne sini infructuosi;
pore suo (Psa/. i, 5). ->T5taiioi : < Ligrram vitaeest i quia nulla-arbor legilur fuisse infructuosa. Quid-au-
his qui 'apprehenderint eam, -et qui lenuerit eam1 tem qualuor fluinina de lonte manantia, nisi quatuor
"bealus (_Prou.ni, IS). > El Dominus in Evangelio :; Evangehstas de 11110 Cbnsti peclore fidei doctrinam
(1665) Cod. S. Marcl Flor. et amicis tuis; item ~ t (1668) Ead. cdil. : Qm sempa prwdkalioni insla-
Tllerque cod. Vat. bal. Item cod. Vat.
l (1666) Idem cod. S. Marci _F_or„De quo videlicet. (1669) Cod. rVal. 994, Vtdetejie fotie^clt.
hoiio. (1670) Cod. S. Marci Flor. ei edilio : Qvanlo tne*
i (1667) Editio Ascens. S. Brunonis Carlhus. Rece- tior esl verilas guam figura. ltem uterqiic rod. Vat.,
danl; iiera coJd. Vaticani. et edilio Ascensiana.
* "' '
«79 S. BRUNONIS EPISCOPISIGNIENSIS | -880
susc.pien.es, (1671)inlelligimus? His autem flumi- A lur, in qua qui in die nltionis inventus fueril, non
nibus lolus mundus irrigatur; horum doclrina3 peribit. Multi in ea esse videnlur qui ttinc extra eam
abundanlia 4ota Ecclesia fectnidalur et sanaiur. invenientur : sicut illi quibus Dominus ail (1672) :
Unde Psalmisla ait : < Fluminis impelus laelificat < Nescio vos (Malth. xxv, 12). > llli igitur ersnl in ea
civilatem Dei (Psal. XLV,S). > Etalibi : < Elevave- .de quibus Salvalor ait : iPaler volo, ut ubi ego
runt flumina, Domine, etevaverunt fluraina vocem sum, et ipsi sintmecum (Joan. xvu, 24). > Unde el
suam (Psat. xcn, 4). > Fcriur aulem quod itla flu- alibi dicit : « Si quis in menon manserit, millcttir
mina superius nominala lantam saporis dnlcedinem foras sicut palmes, el arescel, et colligem etiai, ct
iiabeanl, ut omnium polionum superent siiavilatcm; in igncm millenl, et ardei (Joan. xv, 6). > Sicut
et hanc quidem stia\iia!em non prius aniitlanl, enim piima per aquaro, iia el secunda vindicla per
quam in ea irrueniibus fluviis viiientun. Quoniam ignem fict. Sic igilur arca isla esl Ecclesia, Quid
ljene nostris fluminibus, sanctis scnicet Evangehis, ligna laeugala, nisi homines intelligunlur? Homines
hoc quoque convenire videtur : quoium quidem dul- utique Chi.stiaiii, homines fidei ferramenlo-dolaii,
cedo h-srelicorum aqnis saepissimeviolatur. et nisi et Spitilus sancli gladio laevigali, et cbaritatis bitu-
ab eis violala fuerint, nihil esi quod comparari mine inuncti el juncli. Talia Iigna erant illa de qui-
valeat. Miser bomo qui tantam bealitudinem, pro- B bus dicitur : < Mullitudinis credenlium erat cor
pter stiam inobedienliam amisit, miser qui tantas unum et anima una, et nemo dicebal aliquid esse
delicias perdidit, et de paradiso ejectus, post infini- suum, sed erant illis omnia communia (Act. u,
tas miseiias, in roorlem ruit. Sic enim sciiplum 32). > (1673) Gaudeant roonachi de lanto privilegio,
est quia ejecil Dominus Adam de paradiso, « El quibus spiritus unus esl, et proprium nihil esl. Bi-
colloeuvit ante paradisum voluplalis cherubim, et luminis enim talis ferlur esse nalura, ut ligna, quae
flammeum gladium alque versatilem ad custodien- exeoillila fuerint, indissolubititer jungal el incor-
dam \iam tigni vitae (Gen. m, 25). > Hoc enim et rupta conservel. Merilo itaque per bilumen cbaritas
in Ecclesia Dej videmus, et peccatores obedire no- designatur, quae oinnibus viriulibus major est, et
lenles veibi Dei gladio ab ea quotidie conspicimus sine qua nulla virtus aliquid est. Haecetiam inimi-
cos conjungit, el eos quos conjungit aeternos et
pelli. Si enim Detis primo homini non pepercit,
quomodo aliis eum imitaniibus parcet? Servemus incorruplibiles facit. Ilaec igilur et inlus per dile-
ctioneni, el extra per operalionem nos ungat et
' igilur obedienliam, iinitemur obedienliae magistrum,
e Qui cum in forma 474 Bei essclJ semetipsum jungat. Haec in corde compaiialur, et in manibus
humitiavit factus obediens usque ad raortcm (Phil. operetur. Hoc esl enim : < tnirinsecus, et exlrin-
II, 8). > Cui curo Patre, et Spii ilu sanclo est honor, C secus linies eam (Gen. vi, 14). > Mullaeaulem man-
el gloria in ssecula s_cculorum. Amea. siones in una arca, roultae gentes sunt in una.Eccle-
sia. Diverste sunt niansiones, et diversl sunt ordines
CAPUT H. el raores: nam el ipse Dorainus in Evangelio dicit:
c In domo Patris niei mansiones mult_e sunl (Joan.
De arca Noe.
xiv, 2). » — < Stella enim a stella differt in clari-
Merito ad ecclesiarum dedicationem lanta popu- lale (1 Cor. xv, 41). > Manent in mansionibus,ani-
lorum undique turba coneurrit. Si quidem S. Eccle- malia rounda el immunda : quiescunt, et pacem ha-
siaper eam arcam significatur, in quaro lam inniime- bent; nullum aliinocet, nullumalii injuriam facit; et
rabilis omnium animaliura mullitudo convenit. Sic quod valde dolendum est,hominessaepebestiiscrude-
scriplum habes in libro Geneseos (Gen. vi, 14) quod liores sunt. (1674) Sufficiunt istis possessiones suae.
-praeceperat Dominus Noe, |ut faceret sibi arcam de Si ergo inlra arcam nulla discordia velpersecutio fuit,
lignis taevigalis, et mansiunculas in ea facerel, el procul dubio de Ecclesia non sunl (quamvis in Ec-
bilumine inlrinsecus et extrinsecus eam liniret. clesia esse videantur) quicunque fralres odiunl -et
. Praecepit eliam ut oslium et feueslram facerel in chariiatis vinculum solvunt. Sed quid per oslium, et-
ea, et in cubilo consummarel summitatem ejus. D feneslram inielligimus ? Dicat ipse Dominus : < Ego,
_ Ingressus est aulem Noe in eam, et filii ej'us, et inquil,sum oslium, perme si quis inlroierii, salva-
tixor ejus, et uxores filiorum ejus cum eo, De omni- bitur (Joan. x, 7). > Non ergo salvanlur, qui per
busquoque animalibus mundis et immundis in eam oslium non intranl. Nullum animal ingrsdilur in ar-
isigressa sunt (Gen. vn, 7). > Videamus igitur, quid cam, nisi per oslium. Sed Simoniaci et haerclici
itrca isla significet, quid ligna laevigala. quid man- atiunde in Ecclesiam intrare niluiittir. Hoc autem
siones et bilumen, quid ostium et feneslia, quid ani- _ faciunl, quia fures sunt el lalrones. Feneslrac vero
malia munda el immunda significent. De hac cnim stinl illi, qui EcclesiacInmen subminislrant, unde et
arca scriplum est : < Surge Deus in requiem luam, Dominus discipulis ail: «Yos estis lux mundi (Maitli.
lu et arca sanctificalionis luae (Psal. cxxxi, 8).> Hcec v, 14). > Magna feneslra beatus Paulus, qui ideo a
igitur arca S. Ecclesia csl, extra quam nemo salva- Domino obcaecatus est, ut multos illuniinaret. Ncc
(1671) Cit. edilio : inielligamus? nachi. Ilem edilio Ascens.
(1672) Edit. cit. Atnen dico vobis. (1674) t.em cod. etc.luio Ascens. : Sujficiuntîllis
(1675) Cod. Val. Gaudeanl canonici de lanlo mo- pri- viansiones suw, el islis non sufftciunt posscsiones
vilegio, etc. God. Val. 12S4, habet. Gaudcuni suw. item cod. Val. 954, et co:L 1254.
881 SENTENTLE. — LIB I. 882
vacat a myslerio id quod ait: < Et ,n cubito con- A 1 commotam inlelligunt, mox humiliati et per omnia
summabis summitalem ej'us (Gen. vi, 16).-> Unus satisfacere parali ad eam redeunt, pacem offerunt
quidem cubitus unus est Deus, 'in quo tota noslra et roisericordiam. suppliciter deposcunt. Qui ergo
consummalio et perfectio csl. c Excelsus super peiire timel et salvari desideral, ab unilate Ecclesue
omnes gentes Dominus, el super ccelos gloria ejus non reccdat. Audiat Dominum dicentem : < Manete
(Psal. cvii, 4). >Ipse esi caput nostrum, nos illius >in civitate, donec induamini virtule ex allo (Luc,
memlira sumus (1675). Ideo enim arca inferius qtii- X5.iv,49). > Qui cum Palre et Spiiitu sancto \j\il
dem ampla,.superiiis vero arcla, et in cubito consum- et regnat in ssecula saeculoruni. Ameii,
mala esl. Quia ei S. Ecelesia in subjectis quidem
'lala et magna est.et in uno palre et roagistro con- CAPUT III.
summala est. Unde el Dominus ait: < Unus est enim De labernacuto fwderis. -,
47_SPaler vester, qui incaelisesl(Jt_'_..(/..xxm, 9).»
Denique mutlo plures sunt roali quam boni, plurcs <Quam dilecla labernacnla lua, Domine vhiulum,
qui lerrena quam ccelestia petunt. Angusta via est concupiscil et deficil (1680) anima mea in atria Do-
qu_e ducit ad vitam, aropla est quae ducil ad perdi- mini! > (Psal. LXXXIII,
1.) Cum pluraliler tabernacula
lionem. Si quis etiam Ecclesia. ordines considerare B 1 posuisset, mox non de mullis tabernaculis, sed de
velit quomodo super laicos clerici, super ciericos una domo subdidit, dicens : < Beali qui habitanlin'
presbyleri, super presbyleros episcopi, super ej>i- dorao tua, Domine, in saeculumsaeculi laudabunt to
scopos archiepiscopi, super illos patriarchae per or- (ibid., 5). > Unde et alibi ait: < Unam petii a Domlno,
dinem sedeant, el tunc landem Romanum pontificem hancrequir_Hii,ut inhabitem in domoDominiomnibus
super omnes sedere conspiciat, eliam islo modo diebus vitaemeae(Psal. xxvi,B). >De uibustabernacu-
inlelligere polerit quomodo arca Dei in inferioribus lisscribit Apostolus, quorumprimum in umbra est et
ampla, paulatim se angustando in uno cubito con- figura, secundum in figura et veritale, terliuni au-
sumraeiur. Jam vero animalia munda et immunda, tem in sola veritale consislit. Ait enim : c Taber-
justos pariier et pecealores significare videntur. naculum faclum esl primum in quo erant candela-
Nam et boni et mali, j'usti et peccatores, granum bra, et mensa, el proposilio paniim, quod dicitur
el palaea,-zizania et frumenta simul in Ecclesia Dei sancla. Post velamentura autem secundum taberna-
cenversantur, deunopane vivunt.de uno calice bi- culum, quod dicitur Sancta sanclorum, aureum ba-
busit, ut et se fralres esse ostendant, una et consona bens thuribulum et arcam lcslamenti circumleclam
voce omnes dicunt, « Pater noster qui es in coelis ex omni parte auro. In qua urna aurea habens
(J676) (Mallh. vi, 9). > Illud quoque non vacata. G manna, et virgam Aaron qua. frondueral et labul_e
myslerio quod homines et volucres superiorem Testamenti (Hebr. ix, 2, seq). > De leriio vero sic
locum in aica possederant; j'umenla vero, pecora et ait: c Christus assistcns Ponlifex luturorum bono-
similia infciius hahilabanl. Qui enim hominesvo- rum per amplius el perfectius tabernaculum, non
Iucrum naluram imilantur, lales in S. Ecclesia supe- manufactum, id cst non buj'us crealionis, iieque
riores conslitui debent. Det igilur operam sapienliae per sanguinem hircorum, aut vilulorum, sed per
et religioni, allius volet menle, el spiritu ad coeiestia proprium sanguinem inlroivit semel in saneta .eleriia
erigatur, qui super alios esse desideral. At vero 1111 redeuiplione invenla (ibid., 11). > Primum igitur
meriio inferiores sunt omnisque honoris et dignita- tabernaculum Synagoga, secundum £ccle_>ia,ler-
lis, qui carnis concupiscenliis solisque voluptalibus tium vero coelum ipsum inielligitur. < Ilabeiniis
dediiijumenlorum naturam sequunlur : quas quidein ponlificem qui penetravit coelum, ut Apostolus ait,
ipsa eorum nalurapronafiiixitvenlriqueobedienlia. Jesum Christum Dominum nostrum, el ibi quidem
Restat nunc de corvo dicere, qui de arca egressus nunc apparet vultui Dei pro nobis (Hebr. iv, 14;. >
ad eam ulterius redire neglexit; in hoc nimiruni illi Habet itaque primum labernaculuin, id est Synago-
ligurantur, qui pro suis offensis ab Ecclesia separati, ga, candelabra sua, per quae nimirum pairiarchas et
ad eam ulterius redire despiciunt. Talis fuit Arius ^ prophetas intelligimus, quorum doclrina et scientia
et Sabellius, laleset Donaiist_e, qui pro suis iniqui- populus ille iltuminabatur, quando caeterae nationes
latibus ab Ecclesia divisi (1677) ad eam redirc et in tenebris sedebant et in caligine umbrae mortis.
ei reconciliari noluerunt. Unde non inimerito omne Et Moysesquidem non caiidelabra, sed candelabrum
corvinum gcnus immundum esse dicitur (1678) : posuil, Christum 476 videlicel verum lumen si-
Qui \ero per columbam, quaecum ramo olivae(1679) gnificans; de quo quasi de uno hastili cuncla alia.
'\iieiilisad aicam rediit, nisi illi significantur, qui candelabra prodeunt. Hoc igitur candelabrum et
mites suni, et sapientes et humiles 1 Hi enim quia unum et multa est, et unum quidem ih haslili,
pacem el concordiam ditigunt, si Ecclesiam Dei et * multa vero in calamis d6 uno hastili procedentibus.
fralrum congrcgationem quolibet modo contra se Sed quid per mensam nisi tegis et prophetarum tibri
(I67S) Cod. S. Marci. In ipso unimur, et conjun- indigni.
gimur. el untim sutnus. Itein uierque cod. Vat. . (1678) Cod. Vat., Quid vero. Item, edit. Ascens.
{1676) Idem cod. S. Marci : Nec vocemini magi- (1579) Idem eod., foliis virentibus.
sii.i, quia magister vesler nnus esl Chrislus. (1680) Cod, Vat, 1254 : Concupivit el defecil ttni-
(1677) Idcra coti. S, Marci : Honoiis et dignitath r.a mea.
883 S. BRUNONIS EPISGOPI SIGMENSIS 8S4
designanlur? Panum vero proposilio ipsa eortira ^ purissimo intus etextra undique circumtecta erat,
intelligentia est. De hac autem mensa scriptum esl: quid aliud significat, nisi quod sancia Ecclesia ser-
< Fial mensa eoruin coram ipsis in Iaqueum, et in mone et opere, sapientia etreligione tola refutgel ?
retributiones et in scandalum (Psal. LXVIII,22). i Non sum, igilur ejtts roembra, qui viliorum conla-
i Liltera enim occidil, spirilus autem vivificat (II gione se sponte commaculant. De ipsa enini seri-
COC.III, 6). > Quod aulem candelabrum anle men- pium est : < Una esl columba mea, perfecla mea,
sam-slabat, ut liiensam illuminaret, el panes super- immaculata mea (Cant. vi, 8). > Urna vero aurea
posilos suolumine illusiraret, quid aliud significare habens manna, Christi humanilas plena divinitate":
putamus nisi id quod beaius Joannes in Apocalypsi ut per aurum, quod de terra esl, humanitaiera, per
sua sciibit, dicens : < Vidi librum signalum sigiilis manna vero, quod de c_elo descendil, ejus diviniia-
sejucm, et nemo dignus inventus esl, nequein ctelo, tem intelligamus. Sed quid per virgam Aaron quae
neque in lerra, neque sub terram, qui aperirel ii- fronduerat, nisi beatam virginem Mariam inlelliga-
brum el solveret seplem signacula cjus; el ego fle- rous, qu_e et sicca peperit florem, el (1685) incor-
bam mullumj el dictum est mihi : Ne fleveris : rupla peperit Salvatorera? In tabulis vero Testa-
cceevicitleo de tiihu Juda, radix Da\id aperire roenli oronis scientiae pleniiudo inlel.igalur, quia
librum el solvere sepiem signacula ejus (Apoc. v, " deceni verba in illis erant, per quaeomnia utriusque
4,5). i Si enim perlibrum mensa significalur, quid Testamenti hiandata figurantur. Quia enim omnes
est aliud solvere librum, quam mensam illuminare. liumeii In decem coiuinen.ur, non immerito pcr
Idem igilur ipse el leo et candelabrum est : si- decem omnia aliquando inlelliguiUur. Talia instru-
quidem libri solutio nihil aliud est, quam mens_e menla eranl in arca, tales reliquiae sunl in Ecclesia.
iltuminatio. Velum autem inler utrumque taberna- Ibi thuiibulum, bic aposloli: ibi urna aurea, hic
cultim posilum eral, ne forte illi qui in priori Chrislus Deus, ethomo: ibi labulaeTestamenli, hic
tabernaculo erant ea quae insecundo agebanlur bmnis scientiae plenitudo, ibi virga Aaron, hic au-
viderepoluissent (1681). Usque hodie naraque dum tem virga de radice Jesse. Reslal nunc ut. ad
legiiur Moyses, < velamen, ut ait Aposiolus, positum teitiuro tabernaculum transeamus, per quod coefum
esl (1682) ante faciera Judaeorum (II Cor. m, 15). > significarl diximus. Nihilenim prodestin isiisman*
lloc aulem velamen lunc sublatum est, quando vc- sisse, nisi ad iliud aliquando iranseamus. Ideo enim
ttim lempli scissum est. Et exlunc quidem omnibus in his laboramus, ut ad illud quandoque pervenia-
in Chrislo credenlihus revelala sunt Sancla sancto- mus. Ibi figura nulla esl: quidquid ibi til, vejitas
rum; c_cleri vero in sua ca_citale permanserunl, pi est. Non solum enim in Synagoga, verum etiam in
< ul videntes non videant, et audienles non intelli- Ecclesia multa in figura, et significatione Derivide-
ganl (Rom. ix, 8). > Nuncaulera de sectindo taber- nuis. Quoniam enim parietes aspergunlur aqua, ct
nactilo videamus. < Post velamenla, inqtiil, secuu- no-i simplici, sed salsa aqua, quod pavimenla scii-
dum labernaculum est quod dicitur Sancia sanclo- btinlur, quodlapides, et altaria o'eo unguntur quod
rum. > Quantum piioie tabernaculo secundum perloca duodecim loiidem cerei accenduntur, figura
iabei'naculum perfeclius (1685) sil, ipsum ejus no- K.1significalio esl; sed ha_calio tempore exponenda
men aperle demonslrat. Sed quid per tbmibulum servamus (1686). Nune itaque in illam domum in-
sureum, nisi apostolos etdoctores inlelligamus, qui irare fesiinemus, ubi non per speculum, _§,?!? el m
sui odoiissuavitateetcoelum repleverunt, et terram. aenigmaie, sed facie ad faciera omnia videamus.
Tale thuiibulum beatus Paulus porial, qui dc se et Dicamus iterum cum Psahnista, et iterum eadem
de aliis loquiiur, dicens : < Chrisii bonus odor su- vepelamus : < Beaii qui habitanl in domo tua, Do-
mus Deo in omni loco, in his, qui salvi fitinl, el in inine,in saeculasaeculorumlaudabunl le (Psal. LSXXIII,
liis, quipereunt. Aliis enim sumus odor vitae' advi- 5).» El: < Unam pelii, hanc requiram, ulinhabiiem
lam, aliis odor morlis ad moriem (II Cor. u, 15. > in domoDominiomnibus diebus vitaemere(Psal. xxvi,
ipse quoque Dorainus thuribulum porlal, cujus D 4). » Non esl lalis isia peiitio, quam oblivloni tra-
odorem Ecclesia senliens ait: « Trahe me post te, dere debeamus. In illa aulem domo quanla boua
et curreinus in odorem iinguentorum luorum (Gant. sinl parala sanclis, hreviter Aposlolus enumerans
i,4). > tlnde et scripfum quod accepit angelus thu- ait: < Quod oculusnon vidit, nec aurisaudivit, nec
jibulum, et implevil illud de igne altaris. i Et ascen- in cor hominis ascendit, qusepi'_eparavil Deus dili-
dit fumus aromaium in conspeclu Domini de manu genlibus se (I Cor. n, 9). > Quac ipse nobis prae-
angeli (Apoc VIII, 4). > Angeli doctores sunt, quo- stare dignelui, qui cum Palre el Sjilritu sanclo vi\it
rum peciora tburibula sunl, eoiumvero sermone. ei regoat in saecula saeculorum. Amen.
et oraliones quasi fumus aromaium Domino pla^
cent. Quoniam vero (1684) arca Teslamenii aun
(1681) Idem cod. S. Marci. Usque hodie dura le (Ii384) Cod. YaU Quod vero. El
gitur Moyses velutnen, nt Aposlolus ait, posilun (1685) Idem cod. S. Marci : incorrupla genuit
est, etc. Salvatorem. liem. cod. Vat.
(1682) Vulgala habei, super cor eorum. (1686) Haee omnia explanavit S. Bruno As.eniis
(H3S3)Cotl. Vat,, prwstanlius, al. polius. in tractaiu De mys.eriis et de sacramenljs. ,
883 SENTENTI-fl; — LIB. I. 886
CAPUT IV. An,9). Respice ad Slephanum, et Laurentium; con-
De templo Salomonis. fessorem quoque contuere Marlinum episcopum et
VoluitDavidpedifieare lemplum Dqmino, et dictum ' patrem nostrum Benedictum (1688), etmox quid illas
cst ei: Non tu aedificabismihi domuhj, quia mulliim signifieent irilelligere poteris. Neque enira decet iit
sgnguinem effudisti, sed filius tuus, cjui egredietur templum quis ingrediatur, nisi prius islas cogno-
de lumbis tuis, ipse aedificabil niihi domum, et ego veril.ldeoenimscriplum est:< Cogila\idiesaiUiquos,
ero illi in patrem, el ipse eiifmihi in filiura (// et annos aeternos in menle habui (Psal. LXXVI,6). >
Reg. \n;I Paial. x\ii, 22). JSdilicavit igiiur Sa- Horum igitur vilam et dpctrinam, horum Jidero et
lomon templum-Domino de tapidibus magiiis, et conversalionem, horum cpnstanliam ej, niores
eubilorum fuit longiludp ejus, semper in mente habere debemus. Sic credamus,
" quadratis. Sexaginta
et viginli cubilorumlaiiludo, et centum viginti cu- sic yivamus, sic Dproinoserviarous, sic ambulenuis,
bilps in altitudine habuit (III Reg. yi). Domus au- sic in bonoperseveremus, et sufflcit nobis. De reli-
tem dum aedificarejur, nep niafleus, nec seeuriss nec eulis vero et jnalis granatis qufie super capilelia
vox ferramehli in ea audiia est. Fec|lautem co- columnarum eranl, hoc breyiter modo dixisse suffi-
lumnas duas ante fores templi, guarum vocavit ciat, quod pa'tres nostri el retia seroper_ habueruiU
alleram Jathin, id est firmitas, alteram yeio Booz, quibus non pisces et aves caperent, sed audipntes,
idest inquo robur. Teropli autera parietcs (1687) J3l obedienies ad Dominum Jraherent. Hpbueruiit
cedrinis labulis vestiunlur, _quasdeauro purissimo, auicm ei inaja grarjafa guibps animas saliarent et
factis laminiSj cpoperuit. Sculpsil aulem cherubim, a libidinis aestu sanarent, Quia ergo colupinas yjjli-
ei palmas, aliasque caelaturas yalde promjnepi.es. mus, el quid significent, audivimtts, nunc teippluin
Duos quoque cherubm} fecjt Salompn &e>lignis pti- ingrediaprar, et quid illa lanla aurj cpmpo.sj.Joibi
varnm, quos sieut alia omnia auro purissimo Yesti- faciat, inquiramus. Nihil jjii videlur,' nisi aurum.
vit. Habebanl aulem duos cubilos in allitudine, qui Aurum in trabibus, aurum' in parjelibus; ipsa qup-
lectis pedibus ante oraculum stantes el in temptum que pavimenta auro purissimo refulgenl. IfcffQ Non
respkientes duabus alis se vicissim laiigebant, et esl hoc sine causa, mysterium est, significa|io esj,
duabus usque ad parietes extendebantun Unde ma- i.ol} ad visum inanem
pascendnm, sed ad inlelle-
nifeslum est quod loiam tempti lalitudinem alae cium spiriluatiter reficiendum : hoc loium ad Eccle-
cherubim cxpansaeoccupabant. fecit aulem el mare siam spectat, quae lola aurea est, el omni vitiorujn '
aeneumante terapium, quod boves duodecim porlare corrnplionelibera, super nivem .dealbala est. Aururo
videbanlur; quorum quidem ires adorienlem, tres Q hoc virlutes sunt, qnibus oronia menibra Ecclesiae
ad aquilonem, tres ad meridiem, tres ad occasum deaurata sunt. Teneanras ficjein-,spem et chariia-
respiciebant. txon esl autem hujus lemporis expo- iem, aureisumus; sine Jiis, nec ipsi angeli pulchri
nere omnia, quae in illo lemplo nobilissimo facia sunt; quod in illis facile probalur, qui perdiia hu-
sunt. Septem autem annis templum Bomini militaie ceciderunt, el omni alia creajtura lurjjiorps
a_dificalum est. Hoc lemplum Ecctesia esl, hoc facli sunt. Alii humjlUate^ alii patientia, ahi obc-
leraplum nos sumus, de nobis Aposlolus dicit: dienlia deaui-aiilttr et decorantur. Quanicunque
* Templum Dei sanctum, quod eslis vos (I Cor. virtulera habeas, ornamentiuii tjjji esl, et sine vir-
m. 17). > — < Dominus in leroplo sancto suo, lutibus nulla piilchriiudo. in anima est. Vidintus
- Dominus in coelo sedes ejus (Psat. x, .). > Sed! > aurum, el vidisse placet; restat ul hunc
paelalu-
quid sibi volunt iltae duaeeolumnae quae, ante fores; ras (1689) videamus. Erant, inquit, in parieiibus
tcmpli posiiae, cum nihil suslineant, otiosae slarei cherubim et palmae et ali_ecaelaturae'valde piomi-
videntur? Otiosum tamen non est quod alia firmi- iientes.Chertibiro ad sciemiam, palmae ad vicloriant
tas, etalia Tpbur vocatur. De his primum dicendumi nos provopant : in illis volare, in islis pugnare
est, quia lemptum ingredienlibus hae primu. occur- docemur. Niliil in lemplo oliosuni esl; quaecunque
ruiU. Et cgo quidera per alleram patriarchas, ett j) seripia, vel sculpta sunt, ad nostram doclrinam
proptietas, caelerosque Veleris Teslamenli duces etE scripla sunt. Ipsi parieles nos docent? et quodara-
principes inteitigo. Tates cotumnce fuerunt Abra- roodo loquuntur nobis. Sed quia de cherubim loqui
ham, Isaac et Jacob. Tales-Moyses, Josue, Davitl etf ccepimus, ad iljps respiciapius qiii ante oraculum
Daniel. Tates et multi alii, quiper fidcm \iccrunt i sianles ad nos resjiiciunt, iijanus habenl,
pedes
et
regna, quia firmi el robusti erant, nullo impetui hahent, faciem hominis habent _:totum hoc nobis
- lempeslalis, nullo veiilorum incursu, a jtistitia ett usiialum et familiare est.
A)_emejerr.eiilj quiaiu
verilale divelii poluerunt. jn altera vero apostolosi hominis imagine alas non video. Poterat Jiaec imaga
ei martyres, confessores et episcopos video, quii horoinis videri, si solae alaedcfulssent. Quia igiiW
quam forles el robusti fuerint, eorum acta mani- laleanimatin rerum nalura non est? flgttra lanlum
fesle ostenduni. Hespice "ad Pelruin, Jacobum ett " el sigiiifiealio esl. Non itaque (1690) quasi dii c*o-
loamiem, aui columnae Ecclesiae dicebanlur (Galat. lantur: sed ad ouod facta Sunt, hoc operentur.
(1687) Idem cod. S. Marci : labulis cedtinis ve- (1689) Cod. Vat., lespiciamus.
slivit. El «lerque cod. Vat. (1<390)Edii Ascens. : quasi Deuseotanliir, sed ad
(1088) S. Benedicius Pater-ab auctore appeltatur. anod lact>sunl, etc.
' S. BRUN0N13 EPISCOPI SIGNIENSIS 888
887
I)uo isti cherubim duo sunt Testamenla, el qtiod A praecipiens dixit: c Etintes doce.e omnes gentes,
Bignificant duo libri, hoc duo significant cherubim. baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiri-
Cherubira namque sciettlim pleniludo inlerprelatur. tus sancli (Mallh. xxvm, 19). > Quod aulem alii
Hanc autem scienlia. plenitudinem facilius quidem respiciunt ad orientera, alii ad aquilonem, alii ad
'
in libris, quam in illis simulaeris comprehendimus. meridiem, alii adîccasum; hoc est quod sequitur :
Totum autem quod in divinis Scripturis continetur quia < profecii praedicaverutUubique, Domino coo-
* mullissimulacris significalur. Tu quoque si vis peranle et sermonem confirmanie sequenlibus
' cheruhim fieri, poles. Melius enim ex hominibus, signis [Marc. xvi, 20). > Quoniam vero templum
quam linguis fiunt (1691) cherubira ; et multi qui- Domini septem annis aedificalum est, et scplem die-
' dem ex
' hominibus j'am cherubim racti sunt. Vis bus dedicatum est, quid aliud significare putamus,
videre cherubim ? Respice Paulum, omnis scientiae nisi quod S. Ecclesia quo tempore in liac vita
plenum, doctorem gentium, et magislrum Ecclesia- est, quae seplem diebus agitur, semper et aedifica-
rum, cui cum sapieniium et insipienlium debitor tur 479 el dedicalur; siquidem alii quolidie ad
sit, parvulis Iac subminislrat. Loquitur vero sapien- fidem converluntur, alii baptizanlur, alii per poeni-
liam inler perfeetos. Si vis eum videre volantem, tenliam el sanclam conversationera Domino conse-
audi dicentem : < Scio bominem in Christo " cranttir et a] peccatorum conlagione mundantur,
't ipsum
ante annos quatuordecim, sive in corpore, sive ex- Hoc igitur septenario finito, dies sequitur octavus;
" ira corpus, uescio; Deus scil raptum lnijusroodi dies videlicet resurrectionis, quando omnibus per-
usque ad leiiium co_lum (II Cor. xn, 2). > Qui sic fectis et consummalis, ad vilam'lransferemur_eter-
volat, alas habet, et qui ila loquitur Jion solum nam, quam ipse nobis prcestare dignetur, qui viyit
sapiens est, verum etiam scientiae pleniludo dici et regnat in saecnta saeculorum. Amen.
Sed de olivarum cherubim isii ~
* potest. quare lignis CAPUT V. ',
iacli sunt, nisi ut nos ad misericordiam provocent? De muliere per quam ftguralur Ecclesia.
*
Magna est virtus misericordi_e, sine qua nec ipsi Narrat beatus Joannes evangelisla (Apoc.xn, 1) se
'cherubim esse possunl. Quod enim Graece e),<ov, vidisse sanclam Ecclesiam in specie roulieris, quae
unde otehm, hoe nos misericoi diam dicimus. Nihil eral amicla sole,ei luna sub pedibusej'us,el in capile
est enim in cherubim quod magis allendere deejus corona slellarum duodecim, et pariens cruciaha-
beamus, quam ipsam maleriam, de qua facla sunt, tur ut pareret. Magna laus EcclesiaeDei, qucesole ami-
id sive misericordia. Unde et ipse Dominus cta perhibelur. Sole quidem amicla est, (1692) quia
* esl oliva
ait: i Estote misericordes, sicutPater vesler mise- (rj omni clarilate etpulchriludinedecoralaesl. Sunl au-
ricors est (Luc. vi, 36). > Multa sunt, qua. de mise- tem et illi amicli sole, quibus Apostolus loquitur, di-
ricordia dici possunt. Siquidem t misericordia cans : < Induite vos DominuniJesum Christum (Rom.
Domini plena est terra (Psai. cxviu, 64). > Bene xui, 14). >Ipse enim est sol justilife, de quo el alibi aif
autem sub alis cherubim arca Testamenti stare dici- t Quicunquebaptizati eslis in Chrislo Jesu,Cbristum
tur, quia nihil est, quod sic Ecclesiam Dei defendat induistis (Galat. m, 27). > Habet autem Ecclesia
et munial, sjcut sermo divinus et scientia Scriptu- lunam sub pedibus, quia mundum desjiicit, et pro
rarum. De arca Testamenti in superiori sermone nihilo ducit. Merilo mundtis Iuna vocalur, quia ad
salis dictum est. Merito autem in domo Domini, lunae simililudinera semper in molu est, semper
qtiando aedificata est, malleus, aut securis, aul vox mutatui', et variatur. Quid enim in mundo est,quod
fenaineiili audita non est; quia Ecclesia Dei, quae mulabile non sit? Et ccelum mulalur et terra; mare
per eani significabalur, non ferro, sed lingua aedifi- quoque semper mulabile est, et aer nunc serenus,
candaerat; nonvox inarliculala, sed sancti Spiri- nunc nebulosus esl. Sed quid de hominibus dicam ?
tus virlus eam conslruxit. Maluni ferramenlum Senliunl ipsi mutationes suas, nunclajii, nuncirali,
Arius, malus malleus Sabellius.mala securis Nesto- nunc tristes, nunc sani, nunc aegri, et mulla alia
rius_ qui non aedificare, sed deslruere.conali sunt. _D quae numerari non possunt. Haec omnia despicit
Nunquam lalium ferramentorum vox in Ecclesia niulier isla , quia ad ea lendit quae immulabilia
audialur; vox potius lurturis andiaturin terra no- sunt, ubi laetitia aeterna, sanitas aelerna, vita oeterna,
slra. Cantel nobis Maithaeus, Marcus, Lucas et et quia ibi omnia aeierna sunt, nihil ibi mulabile*st.
Joannes. Nam *t Pauli vocem semper nie audire Habet aulem in capile coronam stellarum duodecim,
delectat. Augustinus quoque, et Ambrosius mut- per quas duodecim apostolos inlelligimus; ipsieam
lique alii Ecctesiae filii salis modulale iuaviterque coronaverunl; ipsi eam el reginam et dominam con-
cantent. Restat nunc mare aeneum, de quo ruulta sliluerunt; ipsi in aeterni regis thalamum eam intro-
dicenda sunt; sed quia jam nunc sermo claudendus duxerunt. Et pariens cruciabalur ut pareret; hoc
est, lioc breviter dixerim, Mare aeneura bapiisma esl quod in Evangelio Dominus ait: < Mulier cum
est, duodecim boves duodecim apostoli sunt, super parit tristitiam habel, quia venit bora ejus. Cum
quos tunc mare aeneum Deus posuit, quando eis autem pepererit puerum, jam non meminit pres-
(1691j Ex cod.Vat.. emendantur ediliones, quae (1692) Item eod. S. Marci: Quia-omni splendore,
babeul Iwmines. omnique claritate. Jtem cod. Vat. .
889 SELNTENTI_£.— LIB. I. 890
surae propier gaudium, quia nalus est horao in mun- A . rit, sed qualis nunc sit et quo veneiit. Oido lamen
dum (Joati. xvi, 21). > Taniiim est desiderium pa- yerborum lalis est: veni de Libano soror mea spon-
riendi, lanlus esl amor filios generandi; parvipen-- sa : veni deLibano, veni; veni de capite Amana, tte
dit lormenta, non liinet cruciatus, mori desiderat, verlice Sanir et Hermon : veni de cnbilibus leo-
ut adoptionis iilios Dominoparial. Sic Rachel monum, de raonlibus pardorum; deinde vero subden-
riendo peperit; ut Synagoga Benjamin, el nos Pau- dum, coronaberis. < Nemo coronabitur. aitAposto-
lum aposlolum babearaus. De hac muliere Salomon lus.nisi qui legitime cerlaverit (HTim. n, 5), >Ipsum
quoque ait: c Mulieremfortem quis inveniel ? procul igilur venire, certare est. Neque enim ei faeile fuit,
-et-de ultimis finibus prelium ej'us IProv. xxxi,10).> patriam parenlesque.relinquere, prislinos mores,
Taiemmnlieremsuis temporibus invenire non poluit, antiquam conversationem, et eos quos coluerat
procut, et post mulfa tempora, genlium Ecclesiam deos, deserere. Pugnavit igitur, quia venit; vicit,
nasci. el venire cognovit. Cuj'us honor el gtoria quia teneri non poluii. Coronabitur igKur, el illa
omnisque bealiludo, quia in fine mundi revelabitur; corona coronabitur de qua superius dicilur : <Et
de ultimis finibusprelium ejus esse dixit: < Manuin in capile ejus eorona stellarum duodecim (Apoc xu,
suam misit ad forlia, et digili ej'us apprehendertrat 2). > Possumus tamen per illam qucede Libano ve-
fusum (ibid)., t ln hoc Ecclesiae sapienlia manife- Bjiit eos inlelligere, qni ex Judaeiscrediderunl. Quod
slatur : lam bene cuncta disponit: maniim suam, aulem Jerusalem Libanus dicitur, audi prophetam
id est eos, qui foriiores sunt ct sapientiores ad '4icentem : < Apeii, Libane, porlas luas, el devoret
majora negotia mitlit, talesque rectores, et episco- ignis cedros tuas (Zach. xi, 1). > Quta igitur nobiles
-jios constituit. Digiti vero fusum apprehendunl,quia arbores viros clarissimos, reges, et sacerdotes et
illis roinora negotia commiftit, qui imperfecliores prophetas intelligimus. Haec est autem illa mulier,
< sive polius illa regina {coronata enim est, quod
1sunt, minusqueperili: Os suum aperuit sapicnliae,
et lex clemenliaesub lingua ejus (ibid.). >Non vana" reginarum proprium est) de qua Psalmista loquilur,
el inutilia loquitur, sermo est sale conditus el sa- _dicens: < Astitit regina a dextris tuis in vestitu
nat et leficit auditores. Lex aulem clemcnliae illa deaurato, circumdata varietate. Audi filia, et vide
est qua etiam inimicos diligere et cunctis ex corde el inclina aurem luam, obliviscere populum itium,
dimillere jlibemur. Nobilis in porlis vir ejus, quan- et domum patris lui; quoniani concupivit rex spe-
diu sederit cum senatoiibusterrm. Haecuna laus Ec- ciem luam (1694) (Psal. XLIV,10). > Ipse quoque
clesisc, prae caelerislaudibus major est, quod vir ejtis Dominus el Salvator noster quod de ea dixerit, au-
tam nobiiis sit. Haeclamen nobililas nondum appa- ,, diamus. < Regina, inquit, austri venit a finibus
J terrae audire
ruil, bumilis vcnit ct in forma servi. Non vcnit sapienliam Salomonis (Matth. xn, 42).>
ministrari, sed ministrare, etponere aniniam suam Venit autem, ut Regum libri (ui, 10) teslanlur,
re.lemptionem pro mullis; quasi reus judicalus est cuin equitatu et apparatu multo. Oblulil aulem
et inler iniquos deputalus est. Tunc ergo nobilis munera Salomoni: aurum verum et aromala qua-
erit, tunc ejus nobilitas apparebit, cum sederit cum lia prius nqn allata in Jerusalem, instructa tandem
senatoribus terrae, cum Deus manifeste veniel.Deus de omnibus quae audire desiderabat, magnisque a
noster, et non «ilebit. Ipse enim ait: < Vivo ego rege ditata muneribus gauderis et exsultans ad pro-
dicit Dominus, quia curvabitur omne genu, et confi- pria remeavit. Non cst hujus lemporis exponere
lcbitur omnis lingua (Isa. XLV,23). > Senalores oronia quae istis verbis significari videntur. Imiie-
tcrrae apostoli sunl, quibus a Domino dictum est : mur hanc reginam: malerenim noslraesf seinper-
< Vos qui secuti estis me, sedebitis super sedes duo- que sapientiae operam deraus el sapienliam Salo-
'
decim, judicanles duodecim Irihus Israel (Matth. monis semper audire desideremus; illius videlicet
xix, 28). > Tunc portae aperientur : bonis quidem Salomonis qui ait : < Et eccc plus quam Salomon
porUe vitae: malis vero portae morlis. Haic autem hic (Matlh. xii, 25). > A finibus lerrae venit illa,
illa mulier, (1693) illa Chrisli nobilissima sponsa, I) finiatur et in nobis terrena omnis concupisceiiiia.
cui in Canlicis canlicorura Dominus ait: <Veni de Dicamus aiilem cum Psahnisia : <Afinibus (eiraead
Libano; \eni coionaberis de capiieAmana, de ver- le clamavi (Psal. LX,3). > Aurum aulem Deooffe-
tice Sanir et Hermon, de cubilibus Ieonum, de mon- rimus, si menle et corpore puri simus. Sed quid
libus pardorum (Canl. iv, 8). > Ecce audivimus, aromata, nisi virtutes intclliguntur? Noneslaliud
unde Ecclesia \enerit, ubi nala, et inler quos con- muntis quod dignius offeralur Deo, imo nullum no-
versala fuerit. Isti 4S0 raoiites, haec loca aiida et slrum mnnus sine his suscipit Deus. Nihii Deo
deserla, ferae et harbarae genles intelliguniur, ex ofierre possumus, nisi quod ab eo accepiraus. <Qttid
quibus in unamChiisli fidem sanclaEccIesia collecta cniin liabes, inquit Aposlolus, quod non acccpisii?
est. Leones et pardi maligni spirilus sunl, qui in eis Si aulcm accepisti, quid gloriaris, quasi non accc-
habiiabant, et domos et cubile in eis habebant. peris ? > (/ Cor. iv, 7.) Sua reddamus Deo, nostra
Non est ergo curandum quid fuerit, vel unde vene- non suscipit : (1695)' noslrum enim non est nisi
. _(1693)Ilem cod. S. Marci Flor.: llla Chrhti novh- cubila leonum.
sima sponsa. (1695) Ulerque cod. Yal,: Noslrum enim nihilest,
(1694) Cod. Yat,; Oblivisceremontes paidorum et nhi pecealuiii.
, SSl S. BRUNONISEPISCOPI SIGMENSIS 892
peccalum, quod <jui non habet, dives est. Divites. A et lunam, nunc nubes et tonitrua, nunc montes ei
igiltir essemus, si nihit de nostro haberemus. Sunt colles, et his simitia. Sic igitur hoc in toco fieri
autem et aiicpmulieres, quae Ecclesiam sanclam si- videmus; ubi sanctam Ecclesiam non ex hominibus,
gnificani, sicnt Sara, qn.e prius Sarai vocala est^ sed ex auro et lapidibus cedificari dicitur. Primi
quae ptinceps mea interpretatuf. Sed non eralcon- hujus aedificii lapides apostoti sunt, qui in funda-
vcniejis, ut princeps mea vocaretur, quae omnium menlo positi lotaip civitatem 'ferre dieunlur. Unde
princeps, {1696} et.maier erai, Dicatur igilur noa et Apostolus ait: c Super cedificali super ftitiaa-
pjinceps roea, sed princeps nostra, quia in fitjo, menlum aposlotorum etprophetarum, ipso suaimo
quem genuil, benedicunlur omnes genles. Similis angtilari lapide Chrislo Jesu, in quo omnis aedificatio
aulem et Rebeeca, quae mulla paiienlia iiUerprela" constructa crescit in templum sanctum in Domino
tur, et Lia, quae laboiiosa dieilur; oculis quidem (Ephes. n, 20). i Merito ergo ipso numero notanlur
lippa, sed venlre fecunda. Rachel quoque facie spe- et declaranlur; sunt enim duodecim, et cura
ciosa, et Sephora, quae interpretalur pulchra, Ec- cceleri quoque lapides preliosi sinl, his tamen nulii
clesice leneni figuram. Haec pulchra, illa |speciosa alii comparanlur. Njillus lapis in huj'us cedificii muri
vocatur. Idem tamen uirumque nomen sigiilficat. est, nisi pretiosus. Alii tanien aliis preliosiores
Pulchra mater pnlchros filios facil. Speciosa mater B sunt. Differt enim stella a stella in claritate, nec
speciosos filios (1697) parit. Si ergo parenlcs pul- omnia meinbra eadera membra, sulficiat omnibus,
chri suiif., cur lilii turpes? Negabunl aliquando quod pretiosi sunt. Sedquidper aurum purissimum et
jsti parenles suos esse filios, qui turpes erant vitrum (1699) clarissimum, quo platece stratce sunt,
et (1698) ejus imaginera et similitudinem non ha- nisi sapientiam inlelligimns? Sapienliam videlicet
bebnnt. Ad quam imaginem et simililudinem ipse illaro, qtiaa clamitat in plateis et inter sanctosrdat
speciosus forma prsi filiis homintim nos refor- vocem suam. Bealae platsee, in quibus fidelium
inare, -et jnnovare tljguetur, -qin cum Patie etSjJi- eonvenlps non fabulis vacat, sed sapienlice intendil,
ritu sancio vivit et regnai Deus in Sfeculalssoculo- el bibunt aquam non de fontibus iEgypti, quce ver-
rtun. Amen. j lunliir in sanguinem, sed de fonlibus Israel salien-
tem in vitam aeiernam.JNofandum antem quod iidem
CAPUT VI.
ipsi apostoli et fundamenta et porjce dicuntur.
De ciuftate smie4(tJerusalem. Fundameiila qnidem quia in tpto cedificioet primi
Super monieni mag«nm et alturo, in spiritu exalta- Sunt el cseleros ferunt. Portsevejrp, quia nemo iiisi
tusbeaiusJoanneSjSicutipseteslaturMpoc. XX\IH,2), per ipsos, id est per eprum fidem alque doclrinam
vidit ibi civitatem sanctam-Jej'Usalem, novo opere et ^ Ecclesice societati conjungitur, vel coeli palatium
jnirabili aiiificio cedificari. Muri ej"uslapidc preiposo, ingredilur, ipsis dalce suiit ejaves regni coslorum,
ct ipsje plateae ci\ilatis auro purissimo ui kilro ipsi et porlae et osiiliarii sunt. Hcecautem omnia
ct.uissimo conslroebanlur. Habebat auiera portas in Apocalypsi Jalius exposuimus (1700); nee modo
duodecim, 4®1 fiingnlas ex singulis composilas lempusestutper singuladisserajjtur. Et jjuisunquam,
margaritis, qnarum iies ad orienlera, fres ad aqui- nisi Spirilus sanclus , ista dictasset et Ecclesice
loneni, ires ad raeridiem et tres ad oecasum raspi- landes laniis praeconiis eviollere poiuissel? Sgd
ciebant. Haeccsl illa Jerusalem, _qu_csicut scripimn vidcamus quid eiiaro Psalmista de hae tam nobili civi-
•est, t cedificabatur ut civitas, cujus paiticipatic ejijs late loq.iatnr (1701) : < Fupdamenla, inquit, ejus in
iesl in idipsum (Psal, cxxi, S). > H.orum enim parti- montibus sanctis, diligit Dominus porjas Sion super
cipatio est in idipsum, quibus cst cpr unum et anima omnja tabernacula Jacob (Psal. LXXXVI, 1). > Jara
una. Intcr -_juos discordia nulla est, et concwdia superijis de fundaraentis dicluin est: . Fundamen
firmissima est. Exalteraur igilur _etnos siinul cum ium aliud, ait Aposlolus^ nemo polest ponere, prai
beato Joanne in montem magnum et allum, ui in ter id quod posilum esl, quod est Chrislus Jesns
menl.s excessu elevali, non adlitleraro, sed spiri- D (/ Coj'. m, 11). > Dequo etDominus ait: c Tu es
iu.iliter haec inleHigamus. H_eeciviias sancla Eccle- Peirus, el super Jianc peiram aedificabo Ecclesiaro
sia esl; isli muri et isti lapides preliosi, homines roeara (Mattli. xvi, 18). > Fundamenlum igilur fun-
simt: homines utique nobiles et clari, viriuiibus damenlorum Chrislus est; siquidem et apostofi
et sapienlia praediii, quales apostoli fuerunt et et piophetae fundaroenta sunt. Quae igilur civilas
martyres, et c_cteri <jui per lidem et sanclam super tales mbntes fundata est, merito de ea djcitur
convers-iiionem Domino placuerunt. Sic iloquitur < Fiiiidamenlacjus in moiuibus sanctis, diligit Domi
sermo divinus et his translationibus iuitur, nt nus porias ejus super omnia tabei'nacula Jacob
viros clarissimos et taudedignissimos, non homines, (1702). > Si solas portas Sion tantum diliglt,
sed angelos vocet; nunc stellas cosli, nunc s.olem dic, quaeso, quanlnm diligit totam eivilalem? Ta-
(1096) Cod. Val., Et Domina eral, exposuisse.
1 (1697) Cod. Vat., Facit., (1701) Cod. Ascens. addit.
(1698) Cod. Vat. : Qui lurpes erunt, et ejus imagi- (1702) Eadem ipsisque verbis hujusce loci expla-
,ncm el simihiudinem,non habebnnt. nationem dedit S. Bruno in eommenl. super psalm.
(1699) Edit. Ascent. male habet mlrutn. ' 86, ubi intcgra legiturcum in Marcbesii edit. lmiat
(1700) In Apocalypsi aflirmat hcecomnia eopioshis habeiur,
893 , SENTENTWE.— LIB. I. 8£4
bcrnacula Jacob; isli Judcei intelliguiitur, qui a hcec qttae ei justis et peceatoribus magnam spem
Domino recedentes ubique gentium dispersi sunt. dare possunt, et imiyensam ferre Iceiiliam. Vis in
< Gloriosa dicla sunl de le, civilas Dei (Psal. LXXXVI., Ecciesia suscipi ? Tyrios imilare, quorum opere el
5): > sed qucegloriosa? an forsitan illa, quodlpla ex auxilio templum aedifica_umcsl. Imitsre et ccniu-
aun>,elmargaiI_isetIapidibuspreliosis ccdificaridici- rionem, qui Synagogam Judceisaedilicavit. Moyses,
tur?hcccuiiquegloiiosa sunl, alia lanicn illa scilicet sicul legilur, _£lhiopissam duxil uxorem; pro qua.
gloriosiora, quce de' ea dicla sunl. Sed .is audire Maiia soror ejus, quia raurmura\it, lepra a Domino
-qua;? t Memor ero Rahab et Babylonis scientium peicussa, extra caslra eiecla est. Hujus .Ethio-
mc (Ibid., i). i Et revera gloriosa, et plus quam pissaa fiiii suiit jElhiopes isli de qtiibus nunc djci-
gloriosa smiilicec. Considera modo qttid vhi jusli tur: <Et popnlus __Ethiopumlij fueranl in ea. >
de Dei niisericordia sperare et prcesumere valeant, Ilcec est illa ..Eihiopissa, quaein Canijcis canticoruin
si etiara Rahab el Babylonis Dominus meinor erit? loquHui%dicens : « Nigra sum, sed formosa, filiae
Alteia meretiix -fuil; allera Dei populum captiva- Jerusalem (Cant, i, 5). t Ilanc autero, quia Syna-
tum sustinuit. Ei illa <juidem exploratores, ne occi- gogam odio habet, ideo lepra percnssa cst, ct usque
derciuur, abscondil. Hcec vero popuium pra_j'ar_- ad sceculi consummaiioncm iiUra Ecclesiae casira
caniem, atiquanto lempore ex Dei prcecepio iu 3}non suscipielur. Haec igitur gloiiosa, imo glorio-
seni.uie detinuit, Talium igitur Dominus meraor sissima sunt, quce dicuntur de chilate Dei, in qua
eiit, quia niemor eslomnium scienlium eum.Neque servi fiunl libeii, ignobiles gloriosi. Ei ibi, cl non
cnira istarura mcmor esscl, nisi quia cum scire, ct alibi est illa aqua, quce _£ihiopum possit muiaic
qnannis postroulta flagitia, in eum tamen credere colorem. Et haec -quidem lajilam hominum cur,",m
iiicrueruni. Yalde enim notandum esl quod aii, et diligenliam habel, el non jmmerito omniuni nia-
_ Scieiitium me. > Qualiscunque igilur prii!s_fiieii(, ter esse dicatur, unde el subditur: <Mater (170<I)
sive raeretiix, sive sancloruin percussor, si landem Siondicelliomo{Psn/.Lxxxvi,5).tAcsidicalur: Haec
conversus fuerit el Dominum cognoveril, salvus esi mater, ei vere mater, quaepietaiis siiium omni-
erit; nnde et ipse Dominus ait: < llcec est viia Jjus apeiit, nuJli materna viscera claudit, omnes
acterna, ut _&f§2icognoscant te verum Detim, ef suscipit, omnes ex alfectu fovet et nutrit. Sequiiur;
quem uiisisii Jesum Christura (Joan. xvu, 5). > < Et homo natus est in ,ea, et ipse fundavit eam
Audiamus nunc elalia gloriosa quae dicuntur de AUissiimis (tbid.). > Mulia superius gloriosa djcia
-chilale JOei.< Ecce, inquii alienigence, et Tyrus, Stint do-civitaie istp ; sed hoc quod modo dicilur
et populus _4_Uhiopum,hi qui fuerunl in ea (Psal. omnfg.oria gloriosius esi; nulla gloria hiiic gloriae
LXXXVI, 4). >-Hoe estenim (1705), quod Aposiolus ^C coraparaii polest; ipse Altis>siiiiusqui fundavii et
nil; < Non Judceoram Beus laiitum, imo et gentium fecji eam; ipse homo facius est et nalus est in ea.
i,Rom. ni, 29). > Simililer autem et apostolus Pe- Elundehoc prophelas? Vis audireunde? < Dominus
trus : < In vcritale, inquit, comperi, quia non esl narra\it in sciipturis populorum et principuni ho-
peisonarum acceptor Detts. Scd in omni genie, qui rum, qui fuerunl in ea (ibicl., 6).J Inlerroga palres
liniel Deum et opeialur justitiam acceptus est illi luos, etaniiuiuiabuiil tibi; majores luos, et dicent
(Aci. x, 54). i Quictuique igitur Denm limet et libi (Deui. xxxn, 7), Lcge Scripluras omnium
jusikiam operatur, undecunque veniat, ab hac populorum, prophelarum scilicel et apostoloiuro,
piissima ehiiale suscipitur, el non quasi alieni- quae oninium communes sunt, quce ad nosiram et
gena, sed quasi civis ct indigena habelur. Iia omnium dofirinam scriplce sunt, et docebunl le;
Cornelius ccnlurio susceptus est, qui piimus de lege Moysen, Isaiam el Jeremiam, el jnvenies : lege
gcniibiis Ecclesiae filius factus est. Koc et illud vas E\angelia quce non sunt minoris auctorilalis quam
significabai, <_uod immundis animalibus pjenum illa; lege Paulum apostolum Jesu Clirisli, qui t vo-
erat, qtiando apostolo diclum est : < Maeta, et eatus est apostolus et scgregalus in Evangcliura
mauJuca (ibid., 15); s hoc el illae simiae signifi- I>ei quod anle promiserax per prophelas suos in
c. b.uil, quac simiil cum pavonibus Salomoni affeie- Sciipiuiis sanciisde Filio suo; qui factus esl ei e\
baniur. Quid simia lurpius? Quid pa\one jiul- seraineDavid secundnra carnem (liom. i, 1). i Pio-
cliiius. In labemaculo Dominj et cilica eranl et baium csi igitur quod homo faclus esl, et ipse fun-
pii capraiuui. Neque hirrum in Jiolocauslum Do- tlavil cain Allissimus. Rcstal uniim gloriosum quod
m.mis icsj'uii. cui tdinen el agni offerebannir. Au- dicitim cst de hac ci\itate, et ipsum audiaiuiis :
ni-n cl lapides el ligna c_olciviqueqoibns templtim < Sicut lccianlium oiiinium noslruni habhaiio e_l
Ooi.iiniconstruclum _>sl, non ibi uata, sed aliunde in te(r*n_. LVXXVI, 7). > Nam el hoc valdc gloiio-
li anslald sunl, Sic jgitur et Ecclesia ex omnibus suin est quod hujus civitalishabiiaioios perpelin.il
geiiiibusa_dificata omnes homines lecipit, neminem lj. liiiam liabebunl. el nullani misei nni seniieni.
ad se venieniem repellit. «Et Tjrus el populus Ubi eiiim lmil.i miseria., ibi Icetiiiaomnis repetitiir.
'
--Eihiopum, ii qtii fuerunt in ea. s Gloriosa siint Ilcecauiem lcetitia spirilualis est; hoc gaudium non
(1705) Cod. S. Maici Flor.

(1704) Psal. LXXXVI,5, Vulgaia Iiabel : Nvnqujd Sion dicet.
'
rerum temporalium, sed aeteinapfelicilalis est. De A quas hic cernilis, significanlur. Habet antem et co<-
qua Apostolus ait: < Non sunt eondigncepassiones lumnas, quales Petrus, Jacobus et Joannes fuerunt,
hujus temporis ad fuluram gloriam, quaerevelabitur qui Ecclesiee columnas ab Ipso Aposlolo vocantur.
in nobis (Rom. viu, 18). > — <Laelamini ergo in Do- Has aulem cotumnas illae duae columnce sigtiifica-
mino, el exjsullate justi, el gloriamini oranes recti bant, quae ante fores templi stabant, quarum altera
corde (Psal. xxxi, 11). > — < Gaudete in Domino Jachim, allera Booz (III Reg. vn, 21) vocabatur.
semper; iterum dico gaudele (Philip. IV, i.) > Quod "Ilas et islce columnce signifieanl, quas bos parietes
ipse modo praestare dignetur, qui vivit et regnal in suslinere videtis. Per lapides aulem quibus parie-
saecula s3_culortim. Amen. tes conslruuntur, omnis hcec populi muliitudo signi-
483 CAPUT VII. ficaiur. Et sicut illi, nisi vel calce vel ferro colligaii
De basilich qum ab ephcoph dedicanlur (1705). fuerinl, facite ruunt et stare non possunt; ila et
Scilis, fralres mei (1706), qui ad liuj"usbasilicce isli, nisi chaiilalis concordia et paeis vinculo jun-
dedicationem convenisiis, quod domus haec ecclesia gantur et unianlur, totum ecclesiaslicum aedificium
vocalur; quoniam Ecclesiam sanctam significat. subito destruitur, et diulius slare nonvalet; unde
Non minus enim domus luec sive magna. sive parva et inter omnes merilo illi maledicuntur, et a Deo
sil, Ecelesiam sanctam significat, quam lemplum B odio habentur, qui inler fralres discordiam semi-
illud nobilissimum Salomonis, vel civitas sancta Je- nant. Sicut enim sola pax et concordia hos lapides
rusalem dicitur, vel tabernaculum testinionii. Eccle- ligat, ita sola discordia eos-dissociat. Isli igilur pa-
«ia nomen Graecum est; signilicat autem populi rietes nos doceant; isti lapides nos instruanf, qua-
Convocationem (1707); populi ulique Dominum li- liter nos diligere et pacetii et concordiam lenere
mentis et Domino servienlis. Sicul enim ex multis debeamus. Per feneslras vero episcopos et doctores
lapidibus ordine et ratione compositis ima domus omnesque alios intelligere possumus, quorum do-
efticiiur, ita ex mullis bominibus, dilectionis et fra- ctrina et exemplis hcec domus Dominiilluminatur.
ternitatis araore socielatis, una Ecclesia constilui- Adhoc enim fcnestr_e fiunl, el hoe illarum ofllciam,
tur. Quemadmoduin enim domus isla fundamentiim et haeculilitas esf, ut luminis claritatem praebeant
habel, lapides et parietes habet; portas et feneslras, el tenebrarum caliginem pellant. Talis feneslra fuit
et similia habet; simililer et-sancla Ecdesia, Apo- Gregorius, talis Hieronymus et Auguslinus, talis
I stolo dicenle, secundum quamdam similitudinem, Ambrosius et Hilarius, tales et mulli alii fuerunt,
hcec omnia habere dignoscilur. Sed ipse dicat: Ipse doclrince splendorc mundum illuminantes. Si quis
nos doceal; ipse ejus fundamenta et aedificiumfun- autem per singula currere velil, nulla pars in toto
j damenlis supposilum oslendat. < Jam non estis, in- C cedificioreperilur, quce suam non possit habere ti-
quit, hospites el ad\ence; sed eslis civcs sanctorura guram. De conslruclione domus hcec nos dixisse
et domesiici Dei, superaedificati sujjer fundamentum suIBciat: nunc de ejus dedicatione videamus (1708).
apostolorum et prophetarum ipso summa angulari Vidislis bodie quld episcojms egerit, cum ad hanc
lapide Chiislo Jesu, in quo omnis a_dificatio'con- aulam consecrandam accesseril. Primum ante
strucla crescit in_ templum sanclum in Domino omnia Jitanias fecit, et ipsum Deum omnipolentem,
(Ephes. n, 19). > Jlabet igilur Ecclesia fundamen- et Matrem Domini noslri Jesu Chrisli beaiissimam
lum, aposlolos videlicet et prophetas, el Jesum Do- virginem Maiiam, omnesque angelorum cboros et
mintim et Salvatorem noslrum, fundamenloruni sanclorum oninium exercilus sibi in adjutorium in-
omniura fundamenlum. De quo Aposlolus ail: <Fun- vitavit, quorum praesenliani adesse, el quoruro benG-
damentum aliud nemo polesl ponere, prceler id diclionibus hanc fieri dedicationem duhilare non
quod positum esf, quod esl Chrislus Jesus (/ Cor, debemus. Deinde vero sale imposilo aquam sancii-
iii, 11). > Isii autem dicuntur fundamenlum, quia ficavit, qua videlicel aqua templum hoc foiisbapti-
super eorum fideni alque doclrinam tota Ecclesia zarelur et paiietes aspeigerenlur. Foris autem
fjbricaia esl. Dicuntur ei porlae, quia per eos cce- dixi, quia alia aqtia inlerius praepaialur. Sal vera,
leri ingicdiunlur. Isli sunt ill_eporlcp de quibus di- ® quia sapientiamsignifical, ideo digne satis huicaqu_e
cilur : s Diliglt Domiuus portas Sion super oronia raisceliir, quce utique vero iioiiiine aqua sapientiae
tabernacula Jacob (Psal. LXXXVI, 1). > Habei et in- vocatur. Et revera hcec est aqua sapientia?, quce
fernus suas porlas de quibus Dominus ait : < Tu 484 s°la sapienies facit, et sine qua nemo sapiens
es Petrus, el snper lianc petrara aedificabo Eccle- Iieri potest. Soli baplizali sunt sapientes, quia ipsi
siam ineara : et pori.e inferi non prcevalebunl ad- soli a niundi vanitatibus et diabolicis astutiis liberi
, versus eam (Malih, xvi, 19). > Et in Psaliuis: c Qui ' sunt. Tribus aulem \icibus ab episcopo circumeuiue
exallas me de porlis mortis, ul aiiiranliera omnes parieles aspergulitur aqua, _quia non est possibile
taudationes tuas in porlis filiaeSion (Psal. ix, 19). > ul lota domus mergattir in aquara. llcccautera asper-
Tales igilur porlas habet Ecclesia, quae per islas, sjo fasciculo hyssopi tieri \idelup. ul adimpleatur
i
1 (170..) Tilulus. eod. Valicani est: In dedicalione (1707) Cod. Vat. Collectionem.
ecclisiw,, (1708) liane eamdem expositionem ritus intracialu
conse-
(1706) CodexS, MarciFlor, Sciiis fratm charh- crationeecclesice iradit S.Bruno in peeuliari
•
cui tilulus De wystetiis etecclesiaslicis lilibus.
mni.
897 _ SENTENTLE. — LIB.L 898
quod scriptum est _: < Aspergcs me hyssopo, et A Paucce quidem lillera. sunt : omnis tamen scienii.e
mundabor; lavabis me. et super nhem dealbabor pleniludo in eis conlinelur. Scribanlur igitur hcc
(Psal. L, 9). » Hccc bcrba humilis est ct naturali- litierce in pavimcnto pectoris noslri, per quas Dei
lcr nascilur. < Petra auiem erat Cliristus (/ Cor. x, voluiitatem cognoscere, et faeere valeamus. Duode-
i), > ait Aposlolus. Signilicavit aulem ordincm sa- cim vero ceraci, duodecim apoMoli sun(, quorum
cerdotalcm, quibus Dominus ait : < Discite a rae scienlia, fide et doctiina tola Ecclesia illuniinalur.
tjuia mitis sura el humilis cordc (Matlh. xi7 29). > Nunc vero ad allarc accedanuis, et quid ibi episco-
Qui oecidi quidcm possunt, ab hac petia (amen di- pns facial, videamus. Hoc esl allarc in Ecclesia,
velli noii possunl. Tales igilur digni sunl, qui Eccle- quod esl cor nosirum in corpore nostro. Nam et nos
siam Dei baptizare el aspergerc debeant. Percutit leinplura Dei sumils, et altare ulique in r.obis
eliain episcopus ccclesiae forcs virga paslorali, tit habere debemus. Allarc ergo tuiim, o Christiane,
lllius vicarium se esse oslendat, de quo scriplura corluumest. Hoc ila tingatur, hoc sacrificelur,_hic
esl; < Et peiculiet lerrani virga oris sui, et spiiilu sanctorura reliquice rccondantur : hicodorfial sua-
l.ibiorura suorum inierficiet impium (Ihess. u, 8). > \ilalis, hic offeraiur sacrificiura laudis. Olcuin mi-
Hac percussione diabolus pellitur, ut in umbraculis sericordia csl quo qui unctus non fueril lolus
domus Domini locum jam ullerius non habeal.Fugit 1B siecus el infirmus est. In boc igitur oleo semper
igitur sancii Spiritus verbis incalenalus, quibus nalenl corda noslra, ut ntinquain misericordiceobli-
dicilur : < Tolliteportasprincipes veslras, eteteva- viscamur. Accedat itaque pontifex nostcr ad allare
mini porlaccclernales, et introibit rex glorice(Psal. 'cordis nosiri; pontifexllle magnus Jesus Chrislus,
xxiii, 7). > Inde vero templum ingreditur, et aliam de quo scriptura est: < Tu es Sacerdos in celernum
aquam sanclifical, per quam Spiritus sanctus signi- secundum ordinem Melchisedecb (Psal, cix, 4). >
ficatur, cui non solum -sal, sed vinum misceiur et Accedat inquara, el oleum superfundat, et dical:
cinis. Quod aulem Spiriltisjsanclus pcr aquam signi- J < Estote misericordes, sicul pater vester misericors
hcelur, audi ipsum Dominum dicenlein : < Qui cre- est (Luc vi 56). > Hoc oleo ipse quoque abunda-
dil iii me, ftumina de ventre ejus fluent aqucevivce bal, cum pro suis crucifixoribus oiarel dicens:
(Joan. vn, 58); > quod roox evangelisla exponens, < Paler, ignosce illis, qula nesciunt quid f.iciunt
ait : < ltoc aulem dixit de Spiritu quem accepturi (Luc. xxin, 54). > Hoc igilur oleonon cordis altare
eranl credenles in eum (ibid.). _> Pulchre autem tanlum, scd omnia inembra nostra uncta esse de-
huic aqure, per quam Spirilus sanclus signiticatur, "hent. Manus arida non aperitur inopi, el quia uncta
et \inum miscetur el cinis; quia quos Spirilus non est, misericordiam facere nescit. Multa de hac
sanctus laval et langil, ilii procul dubio et scienlice C3 unclione, mulla de misericordice oleo dici possunt;
wno inebrianlur et po3nitenli_epulvere aspergun- siquidem < misericordia Domini plena esl terra
lur. Et valde quidein necesse esl ul noviler baplizati ' (Psal. xxx, 5). > Sed quce sunt Sanctorum reiiquiac,
tali vino inebrienlur et lali pulvere asperganlur. quce in his allaribus reponunlur? Ego quidein San-
Hoc vino aposioli inebriati.Iinguis omiiibus loque- ctorum reliquias eorum doctrinam et vciba intel-
banlur. Ad hujus vini ebrielatem nos invitans Do- ligo. Possumus igitur non solum Sanclorum, verura
minus, ait: < Comedite amici mei, el bibite-et ' eliam ipsius Salvaloris nostri reliquias habcre in
inebriamini, charissimi (Canl. v, 1). > De hoc et allare cordis noslri; unde ipse quoque ait: < Qui
Psalmisla dicit: c Inebriabuntur ab ubertate domiis habet roandata mea et servat ea ipse est qui dili-
luae, el lorrente voluplalis tuae polabis eos (Psal. git me (Joait. xiv, 21). > Has reliquias in cordis sui
xxxv, 9). > Pulvere vero aspersi sunt qui se pecca- aliari illi posuerat qui dicebat 4j,ggS: < ln corJe
- tores esse inielligunt.-Hocsuis in affliclionibus fre- mec. abscondi eloquia tua, ut non peccem libi (Psal.
quenterantiquos palres fecisse legimus. Tali pulvere cxvui, 11). > Beata illa allaria in quibus lales reli-
aspeisus Abraham dicebat : < Loquar ad Dominum quiccpositce sunt; beata illa corda quce lalcs reli-
nieum, cum <sim pulvis el cinis (GCJI.xvm, 27). > quias suscipere meruerunt. Magnae sunt istae reli-
Tali et Ninivilce aspersi (Jonw m, S) veniam acci- quice.et mullaenimiset mirum valde, quaeiu lantillo
pere meruerunt. Unde et in Ecclesiis consueludo vasculo includi possunt. Sed nunc j'am commciida-
inolcvii, ul initio Quadragesimae capita pulveie inus Deo bcec allaria noslra; ipse poss;deat et cu-
asperganlur. Et videquam ordinale et raiionabiliier stodial corda noslra, el dignetur habitare in tempto
omnia fianl. Exterius aqua, inlerius spiritu doraus pectoris nostri: Qui vivit et regnat, etc.
Dei Iavalur et baptizalur, ut adimplealur, quod CAPUT VIII.
Dominusait: < Nisi quis renalus fucrit ex aqua et
De Evangelih.
Spirilu sancto, non .polest inlroire in regnum Dei
(Joan, iii, 6). > Quoniam vero (1709) lolum alpha- Non est arborbona quce malos fructus f.icil,nc-
betum bis in pavimenio scribitur, qtiid aliud signi- que arbor mala faciens fruclum bonum (Matth. vn,
ficat, nisi quott is qui baplizaiusest uliiusque 17). Docetnos Domimisel Salvator noslerquomodo
Testamenli scientiam menioricecommendaredebet. bonas arbores et malas cognoscere debeamus. Bonce
1
li:0Ti C) Y.,_.Qt .' i ;o
«99 S. BRUNQNIS EPISGGPI SIGJ.IENSIS 90'6
arbores, boni homines sunt. Ex fructu suo cogno- A tori vinece ut eam succiderel (Luc. xm, 6). Quce
j scunlur arbores; ex operibus suis cognoscuntur tunc quidem succisa fuisset, nisi cullor vineae pro
homines. Boncearbores jiaradisi, quae et visu pul- ea intercessisset. Considerale ergo ei diligenler
chrce erant, et ad vescendum suaves. Tales arbores atlendite quantum culloiibus vestri., episcopis vi-
gignit Ecclesia, quarum pulchriludinem el religio- delicet et sacerdotibus, debeatis, qui pro vobis quo-
ncm nos legere ei audire deleclat; quarum verbis tidie iiitercedunt, ne forle succidamini el in ignem
el doclrina mentes nostrce nulriuntur et reliciunlur. roittamini. Per tres annos te exspectavit, modicum
T.ilis arborbeatus Pitulus, qui etvisu tam pulcher vel nihilum [ulterius te exspeclal. Exspeclavit le
esl, ul nihil sibi conscius sit; et lam ad vescendum in adolescentia, exspeelavilin juventute, exspectavit
stiavis, ut et parvos lactc et cibo solido nutriat sa- in senectule. Denique le exspectavit mala cogilan-
picnies. Tales arbores et cceleri apostoli sunt, quo~ tem, mala operantem et jam longo tempore in malo
rum fructus ab ipso Dornino commendaiitur; dura perseverantem. Quid amjjlius quceris ? Finiti suiil
eis loquitur, dicens : < Non vos me elegistis; sed anni, iiovissima hora'esl; tamen si hodie conver-
ego elegi vos, ul eatis , el fructum afferalis et fru- laris, quamvis indigno, venia promiltiuir tibi :
clus vester mancal_,(Joan. xv, 16).» Isli sunt illi < Peccaior enim quacunque die conveisus fuerit el
fruclus : hcec sunt itla poma de quibus ad sponsam B gemuerit, viia vivel el non morielUr (Ezech. XXXIII,
Ecclesia dicit: < Onmia poma nova et velera, dilc- 12). > Juslus quoque quacunque die a jusliiia decli-
cie mi. servavi libi(Cant. vu, 15). >Yeleraponia pro- naveril et se ad iniqifuaiem converierit, in iifqui-
phelarum el patiiarcliarum doctrina est; nova \ero tale sua qtiam operalns ftierit monetur: . A fru-
apostolorura Ecclesicequc doctorura; et isli quidem clibus eorum cognoscelis eos (Matih. vu, 16). > Ad
sunl, de quibus dicilur : Qui proferunt de thesauris fructus respiciamus, opera inlueamur, non fraalis
suis nova.et vclera. Talesauiera arboresja fructibus fuit, sed qualis est inquiramus. Hodie bonumfiu-
suis cognoscere non est difficile; quia omnis earuiw ctuin reddere ccepit, arbor bona est: hodie malum
doctrina et operaiio sancla est, vera est, religiosa frucluin agere coepit, arbor mala est. Quare hoc?
est, sine fraude et a_mulalioneesl. Bonce arbores Quia Yerilas ait: < A fruclibus eorum cognoscetis
-C. bypocrilce aliquando esse .identur; sedrjuia sola eos. > Magnum igilur et verum argumenium est in
.terrena et lransitoria quaerunt; el quia sanctorum arboribus cognoscendis, fruclus bonus et fruclus
bumililalem et palienliam non habenl, facile quidem malus. Tahdiu "bona csi arbor, quandiu fructus bo-
depreheiidnnlur el in ipsa sua aslutia manifestan- nus in ea est. Non 486 enim de spinis cotiigiuit
lur.PrceceperalDomiiius filiis Israel ulpromissionis -,' ficus, neque de rubo vindemiant uvas. Quod si ali-
terram ingressi illius rcgionis arbores cireun.cide- quando contigisset, et ego spinam ficum d.cercm
renl, et usque in quartum annum ab earum tisu §e el_rubum uvaro vocarem. Quaiehoc? Qnia unaqoce-
abslinerent (Levil, ux, 23). Nisi enim per arbores que arbor de frnctu suo 'cognOscilur : < Bonushomo
hoinines significareniur, jidiculum videretur quod de thesauro cordis sui profert bonum (Luc. vi, 43),>
arbores illce^circumcidijubeantur. Scd alience arbo- et malus bomo de thesauro suo profert malnm. -«Ex
rcs infideles homines suni, quos ad nos venienies abundantia cordis os loqintur (ibid.). > Quce in
circumcidere debemus, id est a suis iniquitalibus corde suht videre non poles, 'cordis arcana -clausa
pci baptismum et posiiiieiiliam em.indare, Quid veio libi sunt. Ad os respice, verba altende, et quod in
-pur quatuor annos, njsi qualuor Evangelia tiguran- corde est ore revelabitur : < exabiindantia cordas
tur, per quce quicunque Jiondtim iransiit el eorum os loquilur; » ex bono fontebonce aquaedeiivaniur,
doclrinam nondum audivit, adhuc immiindus es't; ex \enenoso fonte venenosae aquce emanant. Neque
adhuc ejus fructus suscipiendus non est; nondum fleri poterit ul suam arborem fruclus'quandoquidem
ejus verbis et doctrincecredendum esl. Quid vcro non manifeslel: < Nihil opertum quod non re\ele-
de malis arboribus praecursor Domini Joannes dixe- tur, el occullum] quod non sciatur (Maiih. x, 26). i
ril, >audiamus; < Jaro, inquii, securis ad radices D Quare vocalis me, Domine, Domine, et non facitis
aiboris posita est. Omnis arbor, qucc non facil fru- qnce dico? (Luc. vi, 46.) Si bonce arbores esseiis,
ctura bonum, evehlelur etin ignem miiielur (Maiih. ea quce dico faceretis; matfdala mea cusiodiieiis,
III, 9). J Talis erat illa ficulnea cui Dominus male- et non folia mihi redderetis, sed frucitts. Vcrba fo-
' dixit, ei aruii. Taleserant et illi palmites, de quibus lia suni; fructus opera sunt. llelius facere qaam
ipse ait:« Omnem palmitem in me non ferentem dieere. Dominum me vocatis, servos vos esse cogno-
fiuclum, toliel eam (Jodn. xv, 2). » Et quid inde? scile. Boni servi illi sunt qui Domini sui mantlata
Vis audire? < Si quis aiilem in me non manserit, custodiunt: < Quicunque audii verba mea el facit
mutelur foras, slcutpalmes, etarescel, et colligeni ea , dicam vobis "cuisimilis sii. Similis ost homini
eum, et in ignem raillent, et ardet (ibid.). i Mulli cedificanii domum, qui fodilin allum, et posuit fun-
quotidie a Dominomaledicunliir, et de ejus corpore, damenlum superflrmam pelram. Inundalione-autcm
quod esl Ecclesia, ioltuntur, foras projiciunlur el facla, illisum est ftumen contra domum jllam, et
in ignem -milluninr. Arborem fici planlaverat qui- " non cecidil; fundafa enim eral supra firmam pe-
dam in vinea sua, cumque jam per tres annos in ea traro (ifcid,.,49). D Ecce qiianluro potest observa-
fruclum qucesisset et non invenissei, prcecepit cul- tio mandalorum Dei. Magnam turrim sibi aodihcal,
901 SENTENTI& - LIB. l\. 902
cl mtinilissimaro arcem sibi conslruxil, qui Christi Ahoc in humero significalio 6st. Decies namqtie 12p
niandata cuslodil. Securus esl, nnllius tempeslalis vel duodecies 10 cenlum viginti flunt. Quicunqtie
tlmel incursus, el quia firniumposuil fundamenluin, igitur.per 10 ad 12, vel per 12 ad 10 se extendere
hec -lumina liinei, nec pluviaih, neCventum. "Sivis valel, satis altus el magnus est, altius ascendere
tit aedificium luum allibs ascendal, et sublimius non qucerat: Hcecilli niensura Sufficiat. Decem sunt
erigaluf, fiirtdamentum tibi in prbftiiido quaeren- verba legis; duodecim vero aposloli sunl. Per dc-
dum est. Mullum se liumiliet qui inultum exaltari eem igiiur ad duodecim ascendit qui per observan-
desideral. In fienlum el viginti cubilorhm altiludi- liam decem mandatorum pervenirc meruit ad viiam
f netn iemptum Dominl elevalum est, quoniam fir- el societalem apostolorum. Simihier aulem qui per
muni el altum babuil fundamentum, Ad hahc igilur 12 aposloloram doctrinam decem legis roandaia
hiensufaih nos exleifdamus; bonum fundamentum cuslodire didicit per 12 ntique ad deccm peivenit.
liabemus, fundameiilum hostfuin Jesus Chrislus Ad hanc igilur mensuram extenijere cl ni hujus
est: < Fundamenluin enim aliud, "ait Aposlolus, mensurce aliiludiiiemiKJserigcre ipse dignetur qui
hemo potesl pohere, prceler id quod positura est, templura suum nosessevotuiiJesus Ghrisius Domi-
quod esl Christus Jesus (1 Cor. iu, 11). > Non pule- *> nus noster; qui cum Palre el Spirilu sanclo yivit
rouscasu essejfactum, quod templum Domini hanc et recnat in scecula saeculorum.
altiludinis mensurara habuit. Aliqua et ipSapulchra
SENTENTIAROM
LIBEB SECUNDUS
DE ORNAMENTIS ECCLESIJE
' '
4S_f CAPUT PRIMUil. "el ih toelis, el quddcunque solveris super terrate,
De^Fide. erit 'solutum et in coelis (Matth. xvi, 19). > Magna
Primum Ecclesice oruaraentum fldes esl, quce in •festigilur virtus fldei, de qua ipse Dominus ait:
tolo virlulum exercilu prima est. Onmes aliae virlu- i Omnia possibilia sunl credenti (Jtforc. ix, 23). 4
,iss eam sequuntur, el siiie ipsa cccleslis regni-pa- Suceviriulispolentiam.non sibi, sed fldei ascribit,
latium non ingrediuntur. Si veniat humililas, sii etquod ipse facil, boc fidem facere atSrmat. Mtiltos
palientia, si castitas, si ipsa charitas, quce ab Apo- viros êt roulieres eum sanasse et a ^ravibus lan-
slolo roaj'or dicitur, hisi fides adsit, omnes repel- guoribus liberasse Iegirous, quibus hoc tanlum
luntur et ingredi non permilluntur. Quanti gentilesi dicere solebat: < Fides tua le salvum fecii; \ade
_e_phltosoplii his virlutibus claruerunt, qui tidei in pace (Mallh. IX, ~12).> Venit aliquando, dicit
ornamenlum non iiabentes Doinino non placue- "Evangelium, in patriam suam, et cum Jiomines illi
,runl ? < Impossibile est, ait Apostolus, sine fide de ejus omnipolentia dubitarent et lidein non ha-
placere Deo (Hebr. xi, 6). > Nam, ut -de cceteris berent, non multas, nt verbis evangelicis loquar,
'virluiibus taceamus, multi tanta charitale prcediti 'virtutes ibi facere potuit, nisi quia Infirmos iinposi-
fttisse legunlur: ut pro patria, pro civibus, et pro C tis manibus curavit, et mirahalur de infideJiiate
amicis, morli se tradere non dubitarenl; at majo- illorum. Ergone lanitimpolestfides, nlille, qui orania
rent quidem charitatem , seu dileclionem , dicit polesl, a potentia suajvirluiis illius absentia impedia-
Domiims, nemo haliet, quam ut animam suam tur? Siraililer autem cuin aliquando iret Jerusalera,
ponat quis pro amicis suis (Joan. x\r, 13). Omnes i-iccessit ad ai'borera 1ici, qua? ûxla viam piahtata
autem isti, quaravis muliis viriutibus claruissent, fuerat, et quia fructum in ea non liivenlt, maledixit
perieruiil lamen , quoniam fidem non habuerunl. eam, ct aruit. Cumque allera die discipuli illuc transi-
Meiiio igilur sancla Ecclesia neminem ad se rent et ficulneam arefacientem viderent, dixerunt
venieniem recipit, nisi prius fldei ornameiilo indulus ei : < Magister, ecce ficulnea cui hialedixisti aruil.
fuerit. Ecce venit ad Ecelesiam, baptizari. vull • quibus ips'e ail: Si habueiilis fidehi, nonsolura de
rogat ut suscipialur; inlerrogalur an-credat, an flculnea facietis, sed monles quoque transferie
calholicam fidem leneat. Si se credere, si fidem poteritis (Matlh. xxi, 21). J Mtillas ficulneas inrru-
.catholicam se tenere responderit, suscipitur, bapii- cluosas quotidie Dominus maleilicit, roultos homi-
z.Uur el fihis Ecclesiaesociatur. Si \ero aliter dixe- 'nesiniquos quolidie damnal, el arefiuhti Montcs
jit, nequaquam suscipilur, sed quasi profanus aulem iranslulit, quando raalignos spiritus iu por-
ai.jicilur. Quibus aulem E<'elesi_eporlce clauduntur, " cos misil el in abyssum "ire prcecepil. Hoc ttu-
illis co-li liunquam apeiiunlur. Sicenim bealo Pelro lem ei sanctorum fidem mullolies fecisse innume-
Dominus ait: < Tibi dabo claves regni coclorum, ris sauciarum Sclipturarttm docemur tcstimoniis.
et quodcunque ligaveris super terram erit ligatum Merito ergo discipuli eum pro fide rogabant, dicen-
903 S. BRUNONIS-EPISCOPISIGNIENSIS - 904
tes : <Adauge nobis fidem (Luc. xvn, 5); > quo- A procul dubio dignus est, qui et montes
transfcrat,
niam el perlidem te omnia posse, el sine fidc nihit et malignos spirilus ejiciat, et cui omnia possibilia
posse sciebant. Nam el bealus_ Petrus, cum fidei fiant. Nihil igitur est cui elegarilius quam grano
virtute super aquas ad Dominum venire ccepissel, sinapis comparari potuisset. Sed videaraus nunc
mox ut dubilavit et fides qua poriabatur ab eo eliam in sanclorum exemplis, quanlum semper fides
recessit; inter undas mersus est: quem Dominus posuerit. Abraham cum esset senex, el uxor ejus
manu appreliendeiis erexit, et sui mersionis causas secundum naturam parere non posset; tamen qula
proiinus eum dpeuil,, dicens : c Modicaefldei, quare credidit, filium contra ipsam naluram suscipere
eubilasli? (MaUh. xiv, 31.) > Ac si dicerei: Sj tu meruil. Quod ulique non potuisset, nisi fides ad-
non dubilasses,-et fldes a te non recessisset, secu- fttisset. Similiter et Moyses decem plagis admiran-
rus stiper aquas-currerepotuisses. Ecce si, Domino dis, multumque slupendis flagellavit .(Egyplum.
prcesenle, flde aulem absenle Peirus mergitur, quis mare aperuit, aquam -de petra produxit, mutiaque
unqtiam sine fide, cunclis etiam virtulibus circum- alia soli Deo possibilia operalus est; quce ulique
slaniibus securus esse polerit? Si sine tide impos- non fecissel, nisi fldes adfuisset. Sic et Josue
sibile esl placere Deo, quae alia virtus~esse polerit, Jordanis alveum siccavit; muros Jericho^tiiba-
quce hominem perducat ad Dominum? <Credidit' B rum sono a fundaraenlis diruil; soleni Ipsum
Abraham Deo, elTeputatum est ei ad juslitiam (Rom. stare coegit: quod ulique non potuisset, nisi fides
iv, 5). > < Sancti per fidem vicerunl regna (Ilebr. adfuisset. Quid dicam de Gedeone qui el ipse tuba-
xi, 35). > < Hccc est aulem victoria, quce vincit, rum clangore et lampadarum splendore Madianilas
mundum , fides nostra (Joan. v, 4). > < Qui credi- stravil, fugavit, superavit? quod ulique non po-
deiit et baplizalus fuerit, salvus erit (Marc. xvi, luisset, nisi fides adfuisset (1710). Sed parva suni
16).'> < Si quis indiget sapienlia postulet a Deo, hcec, si ad ea respiciat, quaeper apostolos, et mar-
qui dat oninibus atHuenter, et non improperal, et _ lyrcs, et confessores el virgines fides Christiana
dabiturei : postulel autenTin fide nihil hccsitans operala cst. Lege Evangelia, Iege Actus apostolo-
(Jac. i, v). > Quod enim ex fide non-est, peccatum rum. passiones et Vitas sanclorum, et tunc videbis
est. <Justus 48__! aulem ex fide vivit (Galat. HI, quid fides possil. Sed quid mirum, cum ipse Domi-
11). » Sed quid esl fides, docet Apostolus : < Fides nus eis promiseril, dicens : cQui credil in me, opera,
est sperandarum substantia rerum arguroenlum non qucc [ego facio, ei ipse faciel (Joan. x, 12). > 0 mi-
apparentium (Hebr. xi, 1). » Hoc autem tale est ac seri, et per omnia infelices, qui fidem calhoticara
si dicerel: Fides est virlus qucedam, per quam ea et apostolicam non habent, auferelur ab eis. Fiden.
C
quce dicunlur nobis, etsi nondum appareant, cer- namque leneamus, el Christum dicenlem audiamus-
tissime tamen credimus el fieri non dubilamus. Quce < Ego sum resurrectio et vita,"qui credit in me
sil auteni mensura lidei, ipsum Dominum audiamus: non morietur in _eternum{./'-)_ij!.xi)2_...>Quodelc
i Si habueritis, inquil, fidero sicul granum sinapis CAPUT II.
(Luc. xvii, 6), dicetis monli huic, lolle le, cl mille De spe,
-in mare, el tiet (Malih. xxi, 21). > Parva valdeii- MagnumEcclesiceDei ornamenlum spes esl, quam
delur esse fldes, si ad grani sinapis redigilur quan- qui non habet omni bonilale liudus esl, omnique
titalem. Et quid esl quod mulieri Chananecedici- crealura infelicior. Hanc maligni spiritus non ha-
tur: c 0 mulier magna esl fides lua (Mctiih. xv, benl, el idco summopereiiUuntur, ut quoscunquc
28), > si lanliHo grano fldes comparatur ? Aliquid decipore possint, ad desperationem usque perdu-
ergohisverbis significalur plusquara lillera sonare canl. Cui auteni malo suo hoccontigit, ilte non cx
videtur. Tria sunt in grano sinapis, _quam utique parte, sed lotus a diabolo possidetur. Hoc pecca-
digna esse videnlur, quae jiotare debeamus. Cum tum, quod non dimitlilur liorainibus, neque in hor
| enim granum_sinapis,sicut Dominus ait, minimum sil saeculo, neque in ftiluro (Matih. xn, 32). Nulluir
in cunctis seminibus.s crescit lamen el arborem fa- -p -j enim peccalum est quod pcenilentia non îmitia
cil, ita ul volucres cceli venianl et habitenl in ramis lur, et sine poenileniia nullum peccatum dimitle
cj'us (Marc iv, 31). Fructum autem non dicam tri- tur. Unde el Psalmisla cum dixisset: < Miserere
gesimuro , sexageVimum, sive cenlesimum ; sed mei, Domine, secuiidiim raagnam misericordiair
ullra millesimumplerumque reddere solet. Graraim luam (Psal. L, 1), > sciens hoc se sine poenitenti?
vero ipsum si non lcedalur aut conleralur nullam consequi non posse, protinus addidil: c Quoniair
videlur habere vim. Si vero contiitum fuejit, illico iniquitaiem meam ego cognosco (ibid., .4). > Illf
ejus virliis.el potenlia quanta sil manifestatur. Qui enim cognoscil |iniquilalem suam qui poenitet e'
igilur talem fidem habueril, quce ita semper crescal, erubescil de peccalo suo. Si igitur sinepcenitentia
ita bonorum operum fructum semper multiplicet, "peccata non dimiltunlur, manifeslura est qnod pec-
el in tempore perseeulionis et contritionis succ caiuin de desperalione nunquam dimittaiur; siqui-
, virtutis polenliam el forlitudinem manifeslel: ille dem omnem poeniientiam excludit, et miserum ho-
(1710) Cod. S. Marci Flor. el cod. Yatic. Ties non senliebanl; quod ttlique non potuhsent, nhi fidet
quoqtiepueri in camino ignis' illw&ideainbutabant. adjuisset.
cantctbant et iubtiabant. humnum dicebant el ianem
qj,3 SENTENTLE. — LIB.Jl. ,. §fsB
tuinein a sua miquitate recedere non permiltit. Salis A (Rom. II, 5). > Cum ergo, ul modo osiensum est
ergo convenieiiter Dorainus el Salvalor nosler, cum omne peccatum, orariisque inobedientia, specialiier
certissima argumeniatione non in Beelzebub, sed in maximeque conlra Spiritum sanctum fieri videaiur;
Spiritu sancto cuncta se faccreel dicere probasset, siquidem ipse, qui magisler est per omnes Ecclesice
mox addidit, dicens: < Omne peccatum, et bla- dociores, hoc quotidiefieri interdicit. 1111tamen soli
spheraia dimiltetur bominibus, spiritus autem bla- in malo perseveranles et de Dei miseficordia despe-
sphemiaenon dimillelur (Malth. xn, 31).> Quod lale ranles nunquam ad posniteiiliam CQiiverlunlur.,E£
ac si dicerel: Miseri Pharisaei (illis enim loqtie- hoc propier sceleris immensilalem, cui si ccetera
""fuit
batur) progenies viperaruro, arbores malae, fructum peecala «omparanlur, quodaramodo nec peccala
malura afferenles. sic vos diabolus exccecavit: quidem esse videntur. Multura enira interesl intej-
4S9 et in malitia obduravit, ut neque Spirilui eos qui peccant et mox vet aliquando eonvertunlur,
sancio aliouando credaiis, neque a roalilia receda- el eos qui sic peccant, ul nunquam ronvertanlur.
iis, el hocqtiidem peccalum nunquam dimillelur vo- Mulio melior est ille servus qui post fugam rever-
bis. Sed quia hoc peccatum desperationis soluin- tilur. illo qui post fugam nunquam reveriilur. llte
modo conlia Spiiilum sanclum fleri dicilur, cum sit quidem venia, hic autem omni supplicio dignus
inanifestum, el in Patrem peccare, et in Filiura B est. Quantam spem "quantamque l.elitiam pariunl
quicunque peccat in Spirilum sancluni; unum hcec verbat ecce omnepeccalum et omnis blasphe-
enim suni et Pater, et Filius, et Spiritus sanctus; ac inia dimittelur hominibus. Dominus tioc dicit :
per hoc qtiicunque unam personam offendil el om- Noli dubitare, unum tanlura peccatum est, quod
nes utique offendiu Difflcilis est ista quieslio; sed non dimiltilur (Matlh. x). Quod esl illud? In niali-
Sniritus sanctus, dexjuo Joquimur, ipse nos doceat lia perseverare, et propier boc de Dei misericordia
qualiler inlelligeredebeamus. lllud quidem, jam ut desperare. Neque enim bonum aliquod sperare po-
arbitror, manifestumesl quod prceter peccatum de- lesl, qui a peccalo non recedit et poeniteniiam non
•speralionjs, nuilum aliud peccatum est, quod poe- quaerit; jiraesertim cum Dominus dicai • < Nhi con-
nilentia deleri non possit. Hoc aulem ideo poeniten- versi fueritis, et efliciamini sicut -parvuli, non in-
tianon detelur, <juiapoenilentiam non admittit. Si trabiiis in regnum coelorura (Mallh. xvm, 3), >
enim poMiileirtiamrecepisset, hoc quoque sicul cce- Peccasli, desine; deelina a malo el fac bonum, et
tera per posnilentiam deleri poluisset. Sciendum esib secmus. Quid autem sit spes-amodo videamus?
est aulem, quoniam sicut ad solum Filium perti- est autcm spes fulurorum bonorum exspeclatio.
r.uil carnem reeipere, ut nos redimeret, ila ad Et hanc quidem exspectationem illi habent, pii
solum Spirilum sanclum periinuit in linguis igneis certissime se aliquando recipere sperant quaecun-
apparere, ut nos doceret el illuminaret. Unde non que a Deo promissa sunl eis. Iluic aulem exspecia-
solum in igne, sed in lingtiis pariter, et igne appa- tioni sola peccala iropedimentum faciunt. Tolle
ruisse dicilur, «l in lingua doclrina, et in igne il- peccata, et spes eertissima est. Tolles autem, si ad
iuminalio inlelligaiur; quandoquidem et per tin- poenileiiliam redis. < Peccalor enira quaeunque hora
guam doclrina, et per ignera illuminalio fii, Quod eonversus fuerit el ingemiieril, viia vivel, et non
aulem Spiritus sanclus a Patre Filioque procedens morieiur (Ezech. xxxni, 12). > Ecce conversi su-
doGeremundum et illuminare venerit, ipse Dominus mus, sublatum esl impedimeiiuim, expedila est via,
«d discipulos loqnens oslendit: *cCum \enerit, in- j'ara nunc securi cum Psalmisla dicamus : < Fiat
•qtiit, iite Spiritus veritaiis, docebitvos omnem_ve- misericordia tua, Domine, snper nos; quemadmo-
rilalem (Joan. xvi, 13]. > Hoc enira si volulsset, per dum speravimus in le (Psal. xxx,22)._s—«Inte, Do-
se ipsum Domiuus facere potuisset: sed sic placuit mine, speravi, non confundar in aeternum (Psal.
summae el individuceTrinilati, ut nos Filius redi- LXXI,1), > — < Domine Deus meus, in le speravi,
meret et Spiritus sanclus nos docerel. Peccat ergo salvum me fac (Psat. vn, 2). >—<Conserva me, Do-
in"Spiritum sanctum quicunque ejus doctrinara non mine, quoniam in te speravi_(Psa.. xv, l). > Audia-
recipit el talis laiitoque magistro non obedit. Ejtis museumdemipsum dicentem : < Spera in Donuno,
autem consilia suiit qticecunque in lege, et Prophe- et fac bonilaiem (Psal. xxxvi, 3). J—<Et speraie in
tis, et in Evangeliis seripta sunt. Qucecunque apo- eo, omnis congregatiopopuIi{Psat. LXI,9). >—<Me-
stoli et doelores prcedicant, caelerique omnes, qui lius esi enim sperare in Domino, quani sperare in
jro cordeêt sincera inlelligeniiaveritalem annun- principibus. Maledictus liomo, qui spem suam ponit
tiant, non hominis, sed Spiritas sancti consilia in homine, et ponit caraem brachium suum, et a
sunt. Cnde et ipse Dominus inquit : < Non enim vos Domino recedit cor ejus (Psal. cxvn, 9).» — « Spe
eslis qui loquiniini, sed Spirilus Patris vestri qui aulem, ait Aposiolus, salvi facii sumus. Spes enim,
loquilur in vobis (Matih. x, 29). > < Hodie igitursi quce videlur, non est spes. Nam quod videl quis,
vocem ejus audierilis, nolile obdurare corda vestra quid speral? Si auiem qnod non videmus sjiera-
(Psal. xciv, 8). > Audite Apostolum, imo per Apo- mus, per patienliam exspectamus (Rom. vm, 25). >
stoium loquenlem Spirilum sanclum : c Secundum, tpse quoque Dominus et Salvator nosler per Psal-
inquit, dantiam luam, et cor impcenilens thezauji- mislani ad Patrem loquitur, dicens : «In te spera-
zas tibi iram in die irce, et revelationis judicii Dei verunt pa.res noslri, speraverunl, elliberasli eos :
PiTnoL. CLXV. . _ 29
007 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS yf>8
ad te clamaverunl, el salvi facti sunt: in le spera- A quodquaracuiiqiiccloquentiamvel facundiam, quam-
verunt, _j_,9©et non sunt confusi (Psal. xxi,'S). > cunque sapienliani \el scieniiam, qtiaincunque fidei'
Speremus igitur et nos, ne confundamur. Imiiemur vel virlutura oranium pleni.iidinem labeat homo,
patres noslros ut et nos salvemur el a periculis li- si solam chariiatem non hahet, nihil es.1,nihil ei
bpremur. Speravit in Domino Noe, et securus iu prodest et pro nihilo repulalur. Sed mirum valde
diluvio fuit. Speravil In Domino Abraham el libe- est, si ad hanc tanlam, quce pulalur, perfectionem,
ravit eum Dominus de Ur Chaldaeorum. (1711) Fe sine chaiitale pervenire aliquis valeal. Impossibile
runt Hebraei, Abraham, qui ignem adorare noluii, enim videlur esse, el si fortasse impossibile pon
quem Chaldaei adorabant, in ignem ab eis fuisse sil, per fideni montes transferre (1712), omnia sua
praecipilatum et sine omni Icesione a Domino libe- pauperibus erogaie, corpus incendiis tradere, pro-
ratum. Ur enim ignis interprelattir. Speraverunl in phetice sjjiiiium habere el occulia Dei mysteria sine
Domino filii Israel, et liberavit eos de __Egyptiorum charitate inlelligere. De linguis \eio hominum et
durissima servitule. Speravit in Domino David, et angeloium quid diceraus? Fuit hcec gratia aliquando
eripuit eum, ut ipse testatur, de manu inimicorum valde necessaria, prcesertim in primiii\a Ecclesia,
cjus el de manu Saulis. Speravil in Domino Eze- quando omnibus gentibus verbum Dei praedicare
chias, et liberaius esl de manibus regis Assyrio- " missi sunt. Quomodo eiiim eos doceie poluissent, si
rum, et percussil angelus Domini una nocle cen- eorum linguam ignorassenl? < Loquebantur igilur
.ium ocloginia <juinque millia de caslris Sennache- apostoli variis linguis magnalia Dei (Act. n, 11). >
lib. Quid dicam de Job atque Tobia? quid dicam Unde el Apostolus dicil : < Gratias ago Dco meo,
|de Judith? quid de Esiher? quid de tribus pueris? quia omnium hominum liiigttis loquor (ICor. xiv,
quid de Daniele el Machabaeis dicam ? Qui omnes 18). > Modoaulein vel jjauci, vel nulli in\eniuntur,
sperantcs in Domino, a summis peiiculis divlnilus qui linguarum omnium periliam habeanl. Suflicit
liberali suni. De apostotis vero et marlyribus, de unicuique lingua sua, quia sufficit unuraquemque
confessoribus ct virginibus melius est tacere quam praedicare modo in pairia sua. Quoinodoautein an-
pauca dicere : qui iolam spem suam in Dominoha- geloruin linguis aliquis loqnatur Ael etiam quibus
benles, polestatem suscipere meruerunt calcandi linguis angeli loquanlur, dubitari polesi. Legimub
super serpenies el scorpiones, el super omnem vir- niultos cum angelis esse Ioculos, nos eos loquenles
lulem inimici, el nihil eis noeere poluit. Quortim non audivitnus, quomodo loquantur ignoramus.
spes quanla fueril si scire volueris, eoruni vitas, Ipsi, qui cum eis loculi sunl, quam facunde, quam
ct passiones lege, et videbis quam « inirabilis Deus „ suaviter, quam jucunde, quam expedile ei quam
in sanctis suis, Deus Israel, ipse dedit Virlutem ornate loquantur, inlclligunl. ,Neque ego dubito
et foriitudinem plebi suce, benediclus Deus (Psal. valde j'ucundius, suavius et expedilius eos loailos
i xvii, 36). > fuisse, quam humana lingua alicujus arlis perilia
CAPUT III. loqui valeal. Unde el Moyses, cum angelum sibi lo-
De charilate. queniem audivisset, inipediiioris el lardioris linguae
Quanla sii \irius charilatis, quantumque omni- (Exod. iv, 10) se esse dixit, postquam lii guce
bus hominibus necessaria, bealus Paulus aposlolus ejus diserlitudinem audivil. Non quod ejus lingua
ostendil, dicens: < Si Iinguis hominum loquar et e\ angelica locutione tardior \el impedilior facia
angelorum, charitatem aulem non habeam, factus fuisset, sed quia ad ejus facundiae el suaviialis com-
fciiiiivelul ces sonans aul cyrobaluro linniens. Et si parationera muttis ipse sibi, el sine lingua peniuis
habuero prqpheiiam, el noverira raysteria omnia videbalur. Possumus autem per homines philoso-
ct omnem scientiam, et habuero omnem fidem; iia phos ccelerosque hujus mundi sapientes intelli-
ut montes transferara, charitalem lamen non ha- gere. Per angelos vero, palriarchas et prophetas,
buero, nihil-sum. El si dislribuero in cibos panpe- cceterosque omiies designare, qui veibum Dei nun-
rum oimes faculiates meas, el si tradidero coipus I> liantes angelico vocabulo digni sunl. Dicat ergo
iiieum, ita ut ardeam, charitalem autem non ha- Aposlolus, dicet unusquisqiie nostrnm : < Si linguis
beam, nihil mihi prodesl (/ Cor. xm, 1 ct seq.). > horainum loquar, et angelouim, chariiaiem aulem
His verbis beatus Aposlolus apertissimc oslendit non habeara, factus sura velut ces sonans. aui cym-
(1711) Hanc tabulam ex Hebrceorum tradilioni- ferre. At apud Lucara sermo absolutus est, nulli
bus depromplam alias refulavinitis. circumslanlice alligaius; ei absolute ait Christus
(1712) Dttbitare videlur S. Bruno an possibile sit apostohs.quod per fidempotertinl eradicaremorum,
per tidem sine cliaritaie monies transferre; at ex et plantare in mare.
Evangelio Mallh. cap. xvu, 19, elLucce cap. xvn, 6, ldem videtur Biuno dubilare de propheiia, an
id possibile absolute dieilur, el causa impossibilila- quis sola flde, sine charitate possit habere spiritum
tis referlur in incredulitalem, sive In p.irvam fidem prophetice; al pag. 491 circa roed , ail, quod Ba-
discipulorum. Pagina autem sequenii, post medium, laain el Caiphas, rauliique alii sine charitate habuc-
ait, ejicere dcemones, hoc est transferre montes. rint spjriluin propheiicc. Paulo posl subjungit, quod
Forie inierpretatus est allegorice, qufa apud Mat- e\ Aclis apost. conslal quosdam non Christianos
tha?ttmserroo eral de ejiciendo daemone, quod non ejecisse per fidem daemones.Ergo et oer fidem siae
poluere discipuli Christi; quibus ipse respondit, chanlate montes possunl transferro.
quod si habereul fidem, potoiunt et moiilem trans-
"- SENTENT1_E. — LIB. II. 910
509
lialtim linnlens (1 Cor. xm, 1); > quoiiiam aliis qui- ,i < non cemulaiur, non agil perperam, non inflatur,
dem prodesse possum, mihi «uiem prodesse non non est ambitiosa; non quaerit quae sua sunt. Non
possum. __Esenim sonans et cymbalum linniens irritalur, non cogital malum, non gaudel super ini-
aliis quidem prodesse possunt, vocando, adu- quitate^ congaudet autem verilali (Ibid., 4, S, 6). i
nando, 491 delectafldo, ad praelia hivitando, sibi Ecce probalum est et egregie probaium, quod pa-
autem cum sint insensibilia prodesse non possunt. tiens et benigna est, hoc solum sufficere polerat.
Simlliier autera el Ecclesice doctores, qui caeteris t Patiens est,» quia nulli irascitur et nullisinjuiiis
omnibus meliores esse debent, etiam si linguis om- movetur, sed pro suis ipsis inimicis intercedit. Si
nibus loquantur, et non solum philosophos et ora- enim irascereiur vel moveretur, patlens non esset.
tores, verum etiam Ipsos angelos sermonjs eloquen- Etquia < benigna esl, > quibuscunque potest beni-
tiaetsuavitaieiraiteiitur, laraelsi solani charilatem gnitatem et niiseiicordiam facit. Cum igitur per pa-
non habeant, aliis quidem prodesse possunl, sibi lientiam cunctis ignoscat ct per benigiiitatem mise-
prodesse non possunt. Quando igitur ea iiiteiitioiie realur, quid est quod amplius facere possit? Quia
loquuntur, ul Deus glorificelur el fratres cediPiceii- enim benigna est: ideo <non cemulalur, > non in-
lur, lunc eis prodesse; et charitatem adesse non videt. « Non agit peiperam, i qtiod est lemere et
"duiiiumesl. Shvero de praodlcatione sua humanara ^ injttsie aliquid agere. «Non iiiflalur > in superbiam.
relribulioncm exspeclant, audiant Dominura dicen- "<Non est ambitiosa, > quia mundi honores non aj>-
lem -: <Amen dico vobis, receperunl mercedem suam pelit. <Non quccrit quce sua sunl, 4 sed quce sunt
(Matth. \i, 4..«—t£t si faabueroprophetiam", et no- onuiium, ul salvi fianl. Sua postponil el aliena pro-
verim mysieria omnia et omnem scientiam; et si curat. «INon irritalur, > alioquin paiiens non es-,
habueio omnem fldem, ita ut montes transferam , sel. < Non cogilat malum, » quod est conira beni-_
fharilalemautem non habuero,nihilsum (JCor.xm, gnilatera. < Non gaudei super iiiiquilalem, congau-
2). > Nam et Bal.iam, el Sibylla, et Caiplias, niulli- delautem êiil&ti, > quod ulrunique ad benignita-
que alii prophetice spiritum habuisse leguntur, qtti tem spectat. « Omnia credii, > quce credenda sunt.
quoniam cbarivatem r.on habuerint, nihil eis profuil. Quce sunl autem illa, quce credenda, sustinenda et^
Mulli quoque usque bodie magna scientia praedili . speranda sunl? Yis audire quce?Omnia illa qu_e
sunt et bene sanctaruin Scripluramm profunde ulruraque lestamenlura credere, et sperare, el sivs-
mysleiia exponunt, qui quoniam chariiatem non linere prceeipit. < Charilas nunquam excidit (Ibid.,
habent, nihii eisprodesl. Legitur aulem in Aclibus 8); > hoc esl aulem, in qtio, duabus virluti-
apostolorura de filiis Scevce (Act. xix, 14), quia, ., bussuperius dictis, id esl fide el spe, chariias ma-
quamvis Clirisilani nou essent, per Duem lamen dce- jor est; unde et subditur. < Major aulem (1713) his
mones ejieiebant, adj'urantes eos in nomine illius est charilas (Ibid. 13). > Major quidem, quia
qtiem Pautus prcedicabal : qui eliara in judicio di- < nunquam excidit, . quia ceterna est, quia semper
cluri sunt; < Domlne, nonne in nomine lito pro- est, ei finem nonhabet. Aliceautem post hanc vitam
pliela\imas,eldcemoniaej'ecimus? > Quibus Dominus necessanae non eruiit, qttia ad ea solummo_loperli-
dicturusest: «Araen dicovobis,neseiovos__Jf«.//i.vu, nent, quce exspectaniur ei nondum appaient. JSst
12). > Quod utique non audissent, si cliariialcm ha- enim spes exspectaiio fuiurorum. < Fides vero sub-
buisseut. Qui aiitem dceroones ejiciunl, hi moutes stanlia sperandariim leium argtimentum non appa-
transferie inlelligunlur. < Et sl distiibuero in cibos rentium(Hebr. xi,l). > Ubi igilurisice viriules eruni,
paiiperum omnes facultales meas, et si tradidero postquam iiihil sperabimu_>et omnia apparebunl ? Erit
eorpusmeuin.Iiaui ardeam, chariialem auiem non enim Deus omnia inomnibiis, et ea qucevidebunt et
habeam, nihit mihi prodest (/ Cor. xm, 3). > Quod habebunt, sufllcieiil omnibus. Sed audiainus quid
autem dicit, nihil sum el niliil mihi prodest, sic est etiam in Canlicis caniicorum 'sponsus ad sponsani
acripiendum, quod haec et simllia siiie charitale, de chariiate dicat: « Pone roe, inqiiit, ul signacu-
nihil ad beatitudinem accipiendam, quamvis multum fj lum super cor tuuni, ul signaculum supra brachium
prosint ad miliganda tormenta.Nolandumest autem tuum, quia fortis esi, ut raois dileclio, dura sicut
quod in facultaiibus disiribuendis "et eteemosynis infernus cemulaiio. Laropades ejus, ut lampades
faciendis, magis sincerus-affectus quam Iai'ga ma- ignis, alque flammarum. Aqu_e iuullce non potue-
nus a Domino qucerilur. Audivimus autetn de Dona- runt exslingueie chariialem, nec 492 Ullulil!aob-
lislis, quod frequenter se flaramls, ei pr_ecipiliis, r_!eniillam(Cajit.viil, 6el seq.) > PraecipilDominuSj
aliisque mortis generibus tradidissent, ul non Dei. ct Sahatornosier, ut quasi signaculum sempereum
sicuiipsistulteputabant, sed potius diaboli manyres super cor habeamuS et liiroquam eum oblivisca-
fierent. Sed, ut satis ostensum est, nullae\iitutes mur, quod quidem ad magnam perlinet dileclionem;
nultaque boua prodesse possunt absenle charilate. el hoc est, quid alibi ail: «Diliges Dorninum Deum
Ecce cognovimus quantum bonum sit habere cha- luum ex lolo corde luo (Malth. xxn, 37). >
litaiern; nunc autem audiamus de ipsa charilale, Hocigitur sit semper super cor noslrum; sil sem-
quahs sil.Dic igitur, beatePaule, qualis est chanias. per super brachium nostrum, ut non sil chariias
< Charitas paiiens est. > Et undejioc probas? Quia otiosa, ei amor, qui in corde est, in nianibus ma-
(1713) In Vulgata legitur horum.
S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS m
{9tl
uifestetur. Provocali nostibus occurramus el mor- A ipsa non est.cceca, lenebrosa et obscura sunl omnia.
tem non limeamtis, quia «forlis esl ul mors dile- Quis ergo regnuni suura, provinciam suam, terram
ctio, >imo vero forlior. Foriiorenim esl qui superai suam, familiam suam, vel eiiam seipsum sine ea
quam qui superatur : <Dura sicut infernus aemula regerevel gubernare polerit? Inielligi.e sceculi po-
tio. » Quid enim per infernum, nisi poenarun tentes, et sapienti_e operam date. Jusiiiia quoque
omnium genera intelligamus? Unde eos, qui ir quam necessaria sit, ipsae leges imperaloium, el
tormentis maximis videmus, in inferno esse dicere canones, et decrela saiictoriim, qnccad ipsius custo-
solemus. Quia igitur tormenlis dileclio superari non diam facla siint satis osiendunl. Tolte justiiiam, et
poiest, merito inferno et lormeniis ejus conslanlia perit mundus. Ubijusliiia non esl, iniquitas domi-
comparatur.'« Lampades ejus lampades ignis, atqu. Jiatur; ibi fraudes, et rapince, furla, homicidia
llaramarum. > Beatus Laurenlius el illi famosissim: limor, et angu&tiae,el securitas nulla. Timor ini
pueri sint nobis in exemplura, qui igne charitaiis quoruui_usiilia est, securiias bonorum ipsa. Dic igi-
accensi incendii flammas non iimuerunt. Sic eos lur quid esl ipsa?_ Justilia esl constans et perpeiua
lampas charilatis inflammaveral intus, ut ignem volunlasjus suura unicuique tribuendi (1717). > Qui
illius lampadis non senlirent foris_HJhdeet martyi enim hanc voluntatem semper habet, ut suum jus
Chrysli dicebat: tDisee, miser, quianon sentio tor- B unicuique iribual, et ea quae allerius juris sunt ne-
menta tua. > — < Aquce multce non poluerunl ex- minem usurpare permitlal, justus ille uiique est.
stingiiere charitatem nec flumina obruenl eam.i Sed nullum jus habel diabolus in humana nalura.
Aquce multcerpopuli mulii, nec unus vel duo, sei Deus el non diabolus hominem fecil. Dei iiaqiiej"uris
tota civiias in martyrem insurgebal, et lantiii est homo : ipse debei regnare in nobis, ipse debet
erat ille ignis charitalis qui in corde roariyrii possidere membra noslra. Sic enim Aposlolus ait:
ardebat, ul lota illa inundatio furentis populi illan < Non regnet peccatum (1718) in corpoie \estro
flammam exstinguere non valeret. Huic aulem ser- ntorlali, ul obediatis concnpiscentiis ejus (Rom. vi,
monlfinem non pono.quia eharilas-finem non habel 12). > Latro est, prcedalor esi, non est juris ejus
CAPUT IV. quod possidet, pelle eum a le : redde Deo pos-
De quatuorjiirtuiibus cardinalibus. sessionein suam, et juslus ciis. Siquidem ille
Quatttor sunl virlutes, (1711) quibus toius regi- justus est, qui suum jtis unicuique tribuil. tdeo
tur mundus, ita sibi conjunitce, ut sine se esse nor hoc nomen omnium sanctoi um commune est,
valeant. Qui unam habel, omnes Iiabei : cui una- et omnes sancli jusli dicunlur , quoniain hccc
qucelibef deest, nullaro habel. Quanim prima pru- in se ipsis jusiitiam operaniur, ei vitiis expulsis,
denlia, secundaj'ustitia, terlia forlitudo, quariaverc 4®3 quod suum est, Domino reddunl. Alioqttin
iemperaiitia vocatur. Estautem prudenlia, quce alk quomodo justi dicerentttr, ad quoiuro (1719) judicia
quoque nomlne sapieniia dicilur, divinaram Irama- ncmo venil ? Unde ei Aposiotus ait: <Si nosmet-
narumque lerum cognifio. Dico autem non sapien ipsos judicarenius, non uliqne judicaremur (lCor.
liam hujus mundi, quce siullitia est apud Deum; di xi, 31).» Ma.ime atilem propler jusiiliam impera^
qua el Aposlolus ait:Quia < siuliam fecit Dem lores, ct reges, et alicc poiestaies ab initio consti-
sapientiam hujus raundi (/ COJ.i, 20); i seu ean liiii sunl; qui et suum jus unicuique tribuant, et
sapienliam dico ,' qucead morum hoiiesialem et at injurias fieii prohibeant, iniquos coerceant, bonos
salutem perlinet animarum, Non eam, quam philoso' foveanl et cequecnncta disponanl. Quod si fecerint,
plii docent et oratores, sed eam quam apostoliprae- beati erunt. De ipsis enim scripitim esl: <Beati
dicant et doclores. Et isti quidem (1715) liaben: qui cusiodiunt jtidicium, elfaciunl jnslitiam in omni
cognitionem divinarum rerum ; sicui ipse Dominiii lempore '(Psalm. c\v, 3). > Itemque: t Diligite ju-
ait: < Qui diligil me, diligciur a P.ure mpo, el eg. stiliam qui judicalis terram (Sap. i, !).> Sed quid
diligam eum, et manifesiabo ei meipsum (Joan. xiv de foriitiidine dicam? sine qua et sapienlia_et j*ustitia
21). >Hcec est (1716) aulem veracognitio divinita- inuliles esse videntur. Esl aulem fortitudo non cor-
lis, vel illum cognoscere, qui esl \era sapienlia e: poris,sedmeiUisconslantia,quairijurias superamus,
sine quo nulla estsajjieniia. < Omnis euim sapienli. adversaomnia lolerarous et prosperisnon elevamur.
a Domino Deo esl, et cum eo fuit semper, et es Hanc forlnudinem non liabet quicunque superbia.
ante aevum (Eccli. i, 1). > Talis est sapientia intei ira, avaritia, luxuria, ebrielate el his similibus su
alias virlules, quale est aurum inter omnia meialla peratur. llli quoque fortes non sunt, qui in adver-
Unde non immerilo in divina pagina per auruni ple- sis posili contra salulem animaeliberari satagunt.
rumquesapienlia signiflcalur. Respice labernaculun Unde et Dominusait : < Nolite limere eos qui oc-
teslimonii;respice templum Salomonis, etcum pen< cidunl corpus : animam aulem non ppssunt occi-
omnia ex auro purissimo composila videris, luni dere (Matih. x, 28). > Similiter eliam ei illi qui
tandem intellige maximum decorem maximamqui in prosperis se exlollunt el superilua lcetiiia
sanctqrum pulchriludinem esse sapienliam. Ub resolvunlur, forles dici nequeunl. Quomodo eniin
(1714) Cod. S.MarciFlor. Co_.oi._in. (1718( Idem cod. S. Marci Flor. et cod. Yat.
(1715')Idem cod. S. Marci soh. cil. Non regnel peccatuin in *>esiramoilali carne,
(1716) Cod. Vatic. 1254. llwc est ergo vera, etc (1719) Cod.YTatic.cit. ad quorum iudicium.
11717) Idem cod. Yalic. Unkuique tnbuens.
SI3 SENTENT1.33.— LIB. If. 914
fortes sunt, qu. cordis impetum celare el relinere A j scriplum est: < Quia credidit Abraham Deo, et,re-
non valent? Fortitudo non vineilur, et si vinci- putalum est illi ad j'usljtiam (Rom. iv, 3). > Quce
tur. non est forlitudo. Hanc fortiludinem ha- enim justitia major^ quam Crealori .suo credere e?
bueruiil sancti, qui nec vitiis, nec tormeulis, nec obedire? Et quia bancunam virlulem habuit, ccetk,-
blanditiis superari potuertint. Reslal nunc de tem- ras quoque viriutesêura babuisse haud dubium est.
perantia dicere', qua? in suis actionibus modum non Fortis fuit Joseph, quise provocaniem ad libidinem
excedilj quoniam superflua nulla qucerit (1720). superavil; in qua forliiudine, sapiens, justus et
Haec sit igitur ejus definiiio, et hcec quidem tam ne- modeslus apparei. Justi erani tres pueri, qui contra
cessaria est, ut niundus ipse sine ea stare non -patrias leges idolum adorare noiuerunt: in quo
possit, Cum enim bomo ex ôntrariis elementis facto quara sapientes, quamque modesli fuerini,
coinposiius sil, nisi esset aliqua nalura, quce res revelalum esi. Sapiens erai Daniel cui sua secrela
contrarias eliniroicas lemperaret, in lanta dispordia" revelaverat Deus (1722); quani justus fuerjt, duo
el lam immeusa colluctatione diuiius manere non presbyteri probaverunt; quam fortis, quem in lacu
posset. Sed hcec dispulatiophilosophorum est neque jiosilum Jeones invadere non audebant. Quia enim
uno sermone coneludi potest. In oinnibus ilaque jam vilia superaveral; ideo leones eum timebant.
negoliis lemperaniia utilis esL Audi quid bealus B * Cujus vero temperantiae fueril, quibus vescebatur,
Paulus de ip»a sapientia dical et quoinodo eam legumiiia, ejusque longa j'ejunia 494 lestanlur.
teiiiperaniia indigere oslendal. < Non plus, inquit, Sed vis audirerde illis, qttibus, quoniam unam ex
tapere, quam oporlei sapere, sed sapere ad sobrie- his virtulibus defuit, alias quoque perdiderunl? Per-
tatem (Rom. xu, 3). > (1721) < Noli esse juslus didit David fortiludinem, quem (1723) visa Bersabea
multum, alias nimis. > Beatus quoqne Benedicfus, carnis voluplas superavit : a quo cceterce virtutes
cujus auctoritas inaxima esl: ulpote in quo Spiritus mox territce fugerunl. Quis eum lunc insipienlem,
sauctus loquebatur, praecepit similiter; ne quid injuslurn, et sinc lemperanlia fuisse dubilal, qui
nimis de forliiudine vero sic habet. Qui forliter libidine superatus, tam graviasimul peccata comrai-
premit ubera ad eliciendum lac, elicit bulyrum : el sit?Sed felix, quipcenUenlia ductusaudiremeruit:
qui vebementer emungit, elicit sanguinem. El hic < Dimissum est tibi peccatum luum (II Reg. xn,
igilur temperaiitia necessaria est. Ub<_ravero vehe- 13). > Salomon quoque amissa sapieiitia, qua prce'
nienter premit qui, posiquam lacte exhausta sunt, cieieris pollebat, idolis immolavit : a quo statim
adhuc ea premere, el quod non habent, ab illis omnis j'uslilia, forlitudo et temperanlia lecessit. Sic
exigere non cessat. Quicunque igilur jejuuiis, vigi- igitur qucereper singiila : el cognosces, quod quc-
liis, aliisque afflictionibus seipsum, ve! alios plus "* luor virtutes sine se esse non possunt. Si aulem vic
-quam sua, vel eorura natura ferre valeal, premere videre eas sibi bene conjunctas et socialas, respice
el affligere nitilur, ille nimirum vehementer ubera aposlolos etmartyres, respice confessores Ecchr
premil, et unde sperat fruclura vilce,"inde multoties siceque doctores quos quidem sic illce circuradede-
fruclum irahit pcccati et mortis. Unde Aposlolus runt el complexce sunt, ut occidi quidem possenl,
ait_:< Obsecro vos per misericordiam Dei, ut exhi- ab eis auiem separari oninino ei develli non pos-
bealis corpora vestra, hostiam viventem, sanctam, sent. Hoc aulem significabaut (Exod. xxv), illi qua:
Deoplacentem,ralionabiIe obsequium vestrum (Ibid., luor aurei circuli, qui in arca lestameiili erant, per
1). > Illud enim obsequium rationabile est, quo quos duo vecles inducti ntinquam ab eis separaban-
noii ipsa natura, sed vitia perimunlur. Ecce salis tur: erant autem illi vectes cooperli auiopurissimo.
breviter diclum est de quatuor viriutibus principa- Quoniam enim arca lestamenti Eccle_iani sanctam
libus. quales, el quam necessariae omnibus sinl significel, satis notum est. Qualuor vero circuli
maximeque potentibus, quibus mundi regimina cre- qualuor superius dictce virtutes sunt, aureae utiqne,
dila siral. Videamus modo quomodo se sequaniur, omnique pulcluitudine clariores, quibus qui ordina-
el juomodo sinese esse noii-valeani. Cui aulerahn- r, lus non fuerit, neque clarus, neque pulcher esl. Duos
r
possibile esse videtur, ut omnes habeat, det operara vero vectes Petrum et Paulum intelligo, ccelerosque
quanlura polest, ut vel unam habeat, quam si ha- sanclos, sine quibus Ecclesia Dei nec levari, nec
buerli, cceierae proatl dubio eam sequanlur. Fac poriari, nec regi potesl. Et isli quidem aurei sunl,
ergo, o pnhceps, quicunque es, ut jusliliam habeas quia viice immaculatce el sapienlice Iuce refulgent.
et teneas. Hcecenini libi magis necessana esse vi- Nunquam vectes a circulis
extrahuntur, quia vir
detur, et mox per hanc unam et sapiens, el foi lis sancti nunqiiam a praediciis virluiibus separaniur.
et bene moderaius omnibus apparebis. Yide lamen, His igitur portatur arca; quia islorum flde, doclrina
ut qui aliis j'ustitiam faeis tu ipsius ne obliviscaiis, et exemplis sancla Ecch>sia regitur, el viriutum
et qui ra populo exerces justiliam, exerceas etiahi in gradibus
episcoporum et sacerdolum ministerio ad
leraeiipso. Juslus fuit Abraham ; sicut enim de eo coeleslia sublevalur. Sed valde timenduro seroiier est
(1720) Cod. S. Marci habet.: Hwc sil igitut in (1722) Ex cod. Yatic- suppielur edilio , CIIJIIS
omrubus negoliis; sed cod, Valic. legit ul in edi- sapieniiae ipsi projihela- dant lestiinoniiira. Sed,quia
tione, hanc habuil, alice sibi non tieftfere viilutes,etquaiii
(1721) Idem cod. Vat. De juslilia, Eccle. vu, ve.o justus, etc.
sciiptuin esl: Non shjustus nimh. (1723) j_\ cod. Yatk.emcndalur edilio.
913 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS i '
916
episcopis et saceitloiibus, ne sine vcciibus arcam A"Moyses praecipit de turlure et cohmiba, quando
Dei ferre eoneniur. Sine veciibus enim arcam Dei immolalur, ut caput ad collum relorqueatur. Non
li_er<.iiciferunt, qui suas ncenias praedicantes apo- 495 recipit Deus saerificia superborum : «TSxcel-
stolorum atieioriia.es fugiunt ei a catholica fide et sus est, el humilia respicit^ et alta a longe cogno-
doctrina rcredun.. Sinl semper roemores qnid acci- scit (Psal. cxxxvn, 6). > Quid sunt alla, nisi erecla
deril filiis Heli, Oplmi videlicei, el Phinees, qtti et superba ? El hace quidem respicere dedignaiur.
arcamDei captivaverunl, el ipsi ihprcelio perierunt. Unus igiiur crinis, qui non erectus staf, sed humi-
Eranl enim repreiicnsibiies \alde et vila moribus- lis jacel, ipsa hurailitas esl; qua colltim Virginis
que protervi.UndenonimmeritoOphni discalcea.us, decoratur. Unum vero oculorum dixit, quia non de
Phinees vero os mulum interpretatur. Non enim esl pluribus, sed de una vlrtute loquehatur. Habet ta-
conveniens, ut Ecclesiam Dei regendam snscipiat men duos oculos soror el sponsa Cbrisli, quorum
jlle, qui miilus est el qui nondum pcdes calccalos altero lerraro, altero vero respicit ccelum. Per hos
liabelin prccparatjone Evangelii pacis. Tales igitur autem humilitas el contemplatio designatur, elplus
Ecclesiam Dei captivant et malignis spirilibus in saepe plaeet Deo oculus humilitatis, qui lerram re-
Kervitutem tradanl; sed ipsi quoque in prcelio mo- spicit, quam oculi contemplationis, qui ea quae scire
riuntur, qui cccteros a morte liberare debuerant. B noii Jicet aliquando perscrulaniur. Unde el alibi
Qualuor illi colores, quibus vela et cortince taberna. ait : <Averle oculos a roe, quia ipsi me avolare fe-
culi intexlce erant, qtti ubiqtie simul el nunquam cernni (Canl. vm, 22). > Si enim licitum essefom-
separalim ponebanlur, quatuor islas virluiessigni- nia scire, non diceret Apostoltis, < quce non licet
ficabant. Hiacyntlius videlicet, et purpura coccus homini loqui (II Cor. xxn, 4). > Quce enim loqui
bis linclus, el bissus relorla(1724) de quibus in Exo- non licet, neque scire licel. Egregie aulera factua
(lum suflicienler diximus : Nunc autem loqueiuli esl, quod humilera matrem Dominus elegit; humi-
solummoilo materiam rainislramus. Illis labernaculis filius humilem matrem habere debebai. Non
ium, islis vero Ecclesia ornalur et decoratirr, quia enim de lecena, sed de ove nasciluragmis : nihil in
sine sapientia, sine juslilia, sine foriitudine et tem- animalibus ove, et agno lramilius est. Percule, ma-
peranlia nulla anima ornari vel decorari potest. cta, j'ugula, occide, nec voce queruntur, nec conm
ilcec sunl illa ornamenla de quibus dicilur: <Asli- minantur, nee denle, vel pedibus se defendunt.
titregina a dexlristuis in vestitu deaurato, circura- Unde et eleganler de ipso Domino per prophetiin.
amicta vaiielaiibus (Psal. XLIV,10.. » dicitur: < Sicut agnus ad occisionem duclus est, et
CAPCT V. non aperuit os suum (Isa. L\II, 7). > Diabolus per
De humililale. superbiam, quanfum in ipso fuit, super omnes coe-
Docet nos bealissima virgo Maria hnmilitaiis tos ascendit : Chrislus per liun.ililalem in lerra».
maler, et filia, qtianla sit virtus humililas. <Magni- descendil; <hurniliavil emm se, ut ait Aposlolus,
ficat, inquit, anima mea Dorainum. Et exsullavit faclus obediens usque ad morlem (Phil. JI, 8). > Htt-
spiriitis meus in Deo saltitari meo. Qnia respexit jus humilitate salvali sunt, qui illius superbia per-
liiimililatem ancillce snce (Luc. i, 46). > Non dixit, ierunt. Ille Altissimo similis ficri votuit: hic au-
qtiia respexit palieiiliam meam, pieialem mcam, lem formam servi siroilitudinemque suscepit.^ E\a
misericordiam meam, innocenliam meam, virgini- per superbiam displicuil Deo, per Immilitalem Maria
tatera meam, el cceteras virlutes, quibus Virgo bea- jilacuit Redemplori. Illa supcrbiens obedire noluit,
tissima abundabat, quibusquasiregalibus ornamenlis nimisque audacter, et imprudenler ad lignura veli-
indula eral: sed hoc solummodo dicere voluit: quia lum accessit. Haec aufem verecunda et luimilis
respexit humilitalem ancilla? Jsuce. <Ad quem enitn obedienliam profitelur, diccns : < Ecce ancilla Do-
respexit Deus, nisi ad humilem, et quielum, et min;, fiat mihi secundum ".cibum lutim (Zwc.1,381. J
^1725)tremeniem verbis cjus? > (Isai. LXVI,2.) Mul- Ad hanc igiiur taniaro humilitatem respexit Deus,
tis ornameniis induta cral Virgo nostra; convenien- petideo hceeuna ex omnibus mulieribus, quaecunqtia
lins dicere polui, domiiianostra, regina noslra; sed sunt, vel fuerunl, vel futurce sunl, a Dominb elecla
hoc unum prce ccc.eris rutilabat, quod Deum el Do- csi, quce el Dei maler fierel et coeli terraeque regina
minum respexisse dixit. El hoc est forlassis quod vocaretur. Dicat igiiur Yirgo bcatissima : < Magni
in Caniicis caniicorum ad ijjsum specialiter Domi- fical anima mea Dominum; quia respexil liumilila-
nus ait : < Vulnerasli cor meum, soror mea sponsa, lem ancill"_esu_e (ibid, 47). > Dicai enim quid glo-
vulnerasli cor meum in uno crine colli-iui, et in rice, quid honoris, quid bealittidinis inde consecula
oroooculorum tuorum (Cant. iv,9). > Nusqtiam cnim sit, quod sic eam Dominus respicere volttit: « Ecce
humilitas lam facile dcprchendi potcst qttani incollo cnim : ait, ex hoc bealam me dicent omnes gene-
el in octilis. Hoc enim hiirailiiiin proprium esl, ut rationes. i Yide ergo quanla sit virtus humililalis,
incliiiUo colto et oculis ad terram deflexis in- qucc Deum in lerram descendere et hominem in
ccdan., Sicut e conlra superbi semper erecla co_lum.ascendere facil. Hcec est, quce"deponil po-
eervice et superciliis elevatis gradiuntur. Unde ei tenies de sede et exallal humiles. < Omnis enim,
(5724) Tesiimonium reddil se Exodum evpo (1725) Cod. Vallicel. cl cod. vaf 994. trementem
suisse.' %etmones e/«s.
§17 SENTENTLE.— LIB. U. 918
qui se exaltal humiliabilur, el qui se Immilial Ase terram \aleant occupare. H<ecesl enim illavilis,
exallahitur (Luc. xiv, 11). > Qnam bene inler se de qua scriptum esl : . Extendil palmiles suos
conveniunl hcec duo matris el filii lestimonia ; dum usque iid raare, usque ad flumen propagraes ejus
ea quae maler dixeral, filhis aiTirniai. Narrat Sitlva- ' (Psal. LXXIX,-12).> Si quidem « in oronera lerram
lor nosler, quod duo homines ascenderunt in lein- .exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae vcrba
jiluin ul orarenl; unus Pharisceus, alier Publicanus, eorum (Psal. xvin, 5). > Nulla 'arbor esi, quce<suo
unus superbus, el alter humil-is (ibid., xvm, 13). fruclu lanlum ulilitatis horainibus conferat, quan-
Alter omnes respiciebat, alter nec oculos ad coelos tura \itis, et si parva el huniilis sit. Granum quo-
Jevare audebal. Inclinatus igitur stabai, quod, sictit que non aiboribus, sed in humili nascilur herba.
superius diximus, magnae humililalis indicium esl. De quo similiter Domimis ail: < Nisi granum fru-
Et supcihus quidem nihil profecii: humilis autem menti cadens in terram morluum fuerit, ipsum so-
jtislificatus domum suam rediil. Qui npn inlelligfl, lum manet. Si aulcm morluum fueiit, mullum Tru-
quanlum bonum bumilitas est; hoc inlelligere sala- clum affert (Joan. xu, 21); > se niniirum granum
gat, quantura malum superbia sit. Facile enim una- frumenli esse significans. Nihil his duabus speciebus
quceque res per siium conlrarium inielligi potest. homiiium vilae in terra utilius, per quas, quia valdc,
Hiimililas autem et superbia coniraria sunt, et de B humiles sunt, seipsura Salvator noster signifieari
Eiiperbia quidem dicit Psalmista : « Non mihi venial voluit. Et nolandiim quce pene ill.c arbores, quas
pes superbice, et maniis peccaloris non moveat me. humiles sunl, fecundiores magisqne fructiferce esse
Ibi ceciderunt omnes qui operantur iniquitatem, probantur. Ecce dum ista perlracto, subito in men-
expulsi sitni, nec poltierunl slare (Psal. xxxv, 12). > tem venil illa arbor nobilissima quam ipsa sacra
Maluspes, n.ala manus. In illo eadunl omnes, ac Scripttira pulcherrimam vocal, quam quidem, quo-
expulsi cadunt oranes. Bonos pedes habebant primi niam et ipsa valde humilis est, silenlio prceterire
parenles noslri, anlequam per superbiam peccas- non debeo. (1727) Lege Le\iiicum, et invenies ubi
senl. Peccaveruni, cecideruni, et _pedibus illis in- Doniinus per Moysen loquilur filiis Israel de fesli-
firmis el podagricis slare non poluerunt. Quot vitale tabernaculoruin. Septem diebus hcec feslivi»'
sunl vitia, tot sunt et superbiae pedes, quce et pec- las agebatur; prcceepilque Dominus filiis lsrael, ut
catoris manus iiihiloininus dici possunl. Isle pecca- sumerenl fructus arboris pulcherrimae, spalulasque
tor diabolus esl, cuj"us invidia manus mullas mo- palmarum, et ramos ligni densarum frondium, et
\el, muilos impellil, multos ab honesiale el jusliiia salices de torrente, cl lcetarenlur coram Dbmino.
divellit, elin roorlis praecipitium ire compellil. Sin- (1728) Omnibus igilur diebus hanc leslivilaiem
gnlariier pedem et manum posuit, quia usitatissi- agere debemus, qui eam seplem diebus agere ju-
mum esl Scrijnurarum pro plurali numero singula- bemur. jQtiid esl aulem fesla celebrare, nisi ah ini-
rero ponere. Secundura illud <raisil in eos coeno- quilale cossare et in bono opere perseverarc? llli
myam (Psal. LXXVJJ,45), > (1726) id est niuscani vero in labernaculis perseverant, qui in hoc mun.'o
caninam, < et comeJil eos, el ranam, et disperdi- manere nolenles ad aliatn patriam festinani, dicen-
dil eos. Ibi ceciderunt omnes qui operanltir iniqui- les cum Aposlolo : <Non lotbemus hic manentem
talem : > ibi avarus, ihi raplor, ihi luxuriosus, ibi civilalem, Sed fuluram iiiquirimus (Bebr. xiu, 14). >
saciilegus, ibi homicida, ibi perjurus, ibl adulter Hanc enim feslivilatem nosiram digne agere non
et fornicator ceciderunl. Expulsi sunt eniin el dia- valeraus, nisi puldiprrimce arboris fructum habca-
holica manu commoti, quia jiun pedibus infiimi mus. Putclierriniam vero arborem, citri arborem
eranl, stare non polueruni. 'Non enim inconveniens, Hebrce! intelligunt, quce utique el odore, el sapore,
si quis eliam sic intelligere voluerit: < non venial et fronde, et flore, et ipsius fructus magnitudine ei
raihi pes supeibicc, > id esl, non sil superbia mihi pulchriludine (am nobilis est ut difficile inveniatur
pes; non ipsa me feral, quia in ipsaceciderunl om- quce ei digne comparcri possit. Per hanc igilur
ncs raaligiii spirilus qui ubique operaniur iniquila- n pulcherrimam, humileniqiie arborem bealam virgi-
lem. Evpulsi sunl de supernis sedibus", nec polue- nem Mariam intelligimus, de rjua scTiptura esl :
runl siare. Si quis auiem hoc diligenler conside- t Et lerra noslra dabit fruclum sunm (Psai. XLIX,
rel, qttare non cedrum vel abietem, quccallissimce 9); » itemquc : < De fruciu ventris tui ponam ûper
suni, se Dorainus 49S ôcare voluerit, sed poiius sedem luam (Psal. cxxxi, 11). > Qui arborera inlel-
viteni quie inter alias arbores humillima est, et ligit, de fructu non ambigit. Frtictus enira Christus
alieno egens auxilio, eliam in hoc cognoscere po- esi, ciyus omnis festivitas celebrari potest. Hunc
teril, qtianlum semper Dorainus humiliialem dilexe- igilur fructum suscipiamus in feslivitalibus noslris:
rit. < Ego, inquit, sum vilis, el vos palmites (Joau. hoc reficiamur, hoc saliemur, hujus carne el saii-
iv, 5), t discipulis lonuebaiur, quos ad humilitaiis guine impinguemur et inebnemur. Arboris quoque
gloriam invilabat. Et tale eral ac si dicerel: Oe hnjiis puleherjiin.e nunquam obliviscamur, ad
jiarva arbore parvi rami; de gracili afbore graci- ipsam semper lespiciainus, fructum \ iiceel saiuiis
les rami proceJunt, lales tamen, quce spatiosaecirca ab ea quceramus. 0 vcre ligmim pulcherrimum,
(1726) Ex cod. Valic. Idem alibi dicit S. Bruno. (1728) Confer quce Bruno in hune Leviliei tocum
.1727) Cod. Yat. lege in Lcviiico. Le\it, c. XXIII. dxii.
919. S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS m
quod latem meiuit portare fruclum ! Nos eam ar- A quat (!729), sic jtistiis est, ut misericordice non
Jjorem vocamus, sed Scriptura lignum appellal. obliviscatur. Facit misericordiam, sed poenitenlibus
Quia enim Yirgo peperit, non arbor, sed lignum di- et misericordiam facientibus. Fac igitur misencor-
citur. Hanc enim significavit illa virga Aaron quce, diam, si vis ut tui misereatur^ dimilte et dimiiteiur
cum sicca esset, et flores, el frondes, et nuces libi: da, et dabilur libi, ipse hoc dicit : < Si dimi-
amigdalinas protulit. Per spatulas vei'0 palmarum, serilis hominibus peecala eorum , el Paier vester
quce in hac festivilate requiruniur, instrumenla vi- cceleslis dimitlet vobis peccata vestra; et si non
cloricc designanlur. Spatula enim dirainutivura est a dimiseritis hominibus peccata eorum, nec Pater
~
spata, palma vero 'vicloiiaiiisignifieat. Yictoricevero vester dimitlet vobis peccaia vestra (Malth. vi, 14). >
instrtimeiita, virtutes et bona opera sunt, qiiilms vi- < Estole ergo misericordes, sicut et Pater vester
lia et maligni spiritus superanttir. Stint igifur hce ccelestis miserieors est: qui sotem suum oriri facit
spalulce valde necessariae in feslivilatibus, quia lunc super bonos et roalos, et pluit super justos el in-
maxiine inimicorum insidiis infestanlur. Rann au- juslos (JLttc.vi, 36). > Ad misericordiam nos pro-
lem aiboris densarum frondium, sanclorum volu- vocal Salvator noster. viam salulis oslendit r docet
inina, sermones, verba el exemjila intelligunlur. nos per quam viam nd patriam redeamus : non est
Talis arborbealus Paulus, eujus frondes densissi- B alia via per quam redire possimus. Sed vide quam
iiiae, cujus verba copiosissima sunt; cujiis folia non facilis via : dimilte, el dimiitelur libi. Nonvisdi-
eadent, cujus omnia verba adimpleri oportel. Et mittere centum denarios ul mille lalenta diiuillan-
ipse qtiidero tam necessarius vdbis in festivitatibus tur libi ? Scilo quod tortores te exspectant Tqui te
nosiris, iit sine ipso vix unum sermonem facere va- in carcerem tiudanl; neqne inde exire permiltent,
leamus. Si îs scire de ip'so quam humilis arbor donec universum debilum solvas. Heu! quot ibi
kiani sit, audi ipsum dicentem : < Ego enim niini- modo sunl, qui, quoniam in hoc saeculodimitlera
rous aposlolorum sum, qui non sum dignus vocari noluerunt, modo dolent, modo seipsos accusant,
•aposiotus (/ Cor. xv, 9). > Arborem autera densa- modo poenitet, sedtalis poenitenliasera,inulitis etin-
rum frondium, quantum ad litieram myrlum non- fructuosa est. Si modo diceretur eis : < Dimiitite, et
nulli inlelligere volunt, quce quidem arbor salis dimittelur vobis (Luc. vi, 37); t cum quanlo gaudu_-
parva et humilis est. Et piojiter hanc fortasse jhu- nune dimilterent; suisque debitoribus parcerent?
imiitatem , non spatas, sed spatulas patmarum El isti quidem non poterunt cantare misericordias
cljxil, quia, quam\is palma procera arbor sit, Doroini in aelernum ; quoniam tanlum in hoc scecu-
spatula atitem diminulivum esl', in quo aperlo misericordia ejus ; in inferno autem nulla est re-
lissime humililas declaralur. Reslant saliccs de demplio. Boni vero misericordias Domini in aeter-
torrenie , per quas meinoria figuratur, quia in iuim cantabunt, quoniam sine fine gralias agent
memoria qiicecunque in feslivilatibus fiunt et Deo: ipsum laudabunl, qui non ex meritls eorum ,
dicuntur, quasi in uno fascieulo vinciuntur, nt sed ex sua misericordia lantam beaiitudinem eis
a cerde non dilabanlur el semper in menioria prcrparavit. < Misericors el mlserator Doihinus, pa-
habeanlur. Salix enim lenacissima arbor est, tiens et mulium misericors (Psal. LXXXV,15), i
et prceler hoc, nihit in ea esse videtur, unde" cum pro nobis in crucepaierelnr, nimia misericor-
etiam, si velit, superbire valeat; bene autem de dia superabundans pro suis etiam crucifixoribus
dicens : t Paler ignosce illis, quia nesciunt
^S^ torrente salices assumunlur, quia illa roemo- orabat,
iia niaxime noslris in necessiialibns necessaria cst, qnid faciunt (Luc xxui, 34). J Unde el beiie sub-
dilur : « Suavis Dominus universis (Psal. CXLV, 9); >
qticede sanclarum Scripturarum fluminibus habetur.
Non enim jiosira, sed sanctorum verba narrare debe- universis quidem, quia ipsis quoque inimicis. < Et
i
mus, et non ca quce trahamus de corde nosiro, sed miserationes e_u"ssuper omnia opera ejus (Ibid).
lerram , mare, angelos et hoinines fedt
quce hauiiar.itis de fontibns Israel. Yidemus quod Ccelum,
omnia opera ej'us.
parvae arbores placenl Deo, videmus quod oranis „ Deus; sed miserationes ejus super
miseraliones propbela cdnsiderans , expa\it,
«npcrbiae alliludo displicet Deo (J Petr. m, 6.. Hu- Quas
iniliemur ergo sub polenli manu Dei, ut nos exaltel dicens : < Domine, audivi audiluin liium , et limui,
in lempore tribulationis, qui vivit et regnat in sce- consideravi opera tua, et sxpavi. In medio duorum
etila sceculorum. " ahiraalium cognoseeris (Habuc IH , 1). t Et revera.
CAPUT VI. Iiaeeejus opera , Istce ipslus operationes, super om-
De miseticordia. nia illius opera sunt, muliumque pavenda, quod
Misericordias Domini in celernum eantabo Rex regum , et Dominus dominanlium, qui ex ni-'
JAXXVIH, > Quid rex , et prophela David hilo omniaTecit, pro servis nequissirais inler ini-
(Psal. 1 ).
de misericordia senserit, satis his verbis declaraiur; quos depulatus esl, el morie lurpissima condein-
dum se misericordice laudes in celerntim cantaluium nalus esl, pulebre autcm Gr_eci oleon misericor-
sicul in liquoribus oleum supe-
'promitlil. De qua el alibi ail: « Misericordiam et diam vocant, quia
in cunctis Dei operibus miserieord-a
judicium eantabo libi, Domine (Psal. c, 1). > Sic iius'est,ila
miserieors est Dominus , ut juslifiaKS non derelin- suoerior est, sicuf ct modo siroeiius dixil, •qsiia.
(1729) Cod. YM.jeliitqual.

' SENTENTLE. — LIB. II. -JJ2,
921
niiseraliones ejus super omnia opera ejus. Quem- A alis extensis in templo stantes popiiium docebant-
cunque enimiiquorein oleo super fuderis ," oieuro Vis volare? suscipe alas miseiieordiac; isice le ferent
seinper desupernalat. Oleum igiiur misericordiam ad Palrem misericordice, et ad Detim (otius conso-
significal. hteo enim tolies uncti sumus , ui nun- laiionis. Ad j'udicium veniens Dominus, sicut verba
quam misericordiae 'obliviscamur. In verlice, ii: sancli Evangelii docere\iden.ur,de sola misericordi t -
fronte el in peclore omnes commiiniter uncti sumus, sermonem facit : alios de misericordia laudans,
Reges autem et sacerdotes alias prceter islas susr i- alios quia misericortliam non habuerunt repreheii-
piunt unctiones, quoniam judices in populo De: deus et damnans. < Esurivi, inquil, el dedistis
constiluti , plures et majores raisericordias, quan mihi manducare; sitivi, et dedislis mihi bibere.
cceleri facere debent. In verlice si qttidem uncti su- hospes fui, et collegistis me; nudus, et coo-
mus,'ut inde omni superbia excussa, ibimisericordia peruislis me; infirmus, et \isitaslis me Venite
sedemhabeat, cui omnes sensus nostri semperobe crgo, bencdicti Patris mei, pereipite regnum, quod
diunt. Quinque enim corporis sensus iu capile sunl, vobisparatum est ab origine mundi (Malilt. xxv,36). »
qui omnes misericordice serviie debent. Serviunl 11'isautem interrogantibus, quando sic cuin viderint,
autem, si et oculi snper egenttin etpauperem inten. vel sic et niinisira\eiiiit, ait: <Quod uni ex minimis
**meis feeisl.s, mihi fecistis llbid.). > Gce.eris vero,
dunt, el aures clamorem pauperum audiunt, et liir
gua sermones suosin judicio disponit. < Jucundtu qui hoc facere nohierunt, sola est damnatioiiis sen-
enim homo, qui miseielur, et commodat, disponii lenlia. Ecce qudmodo sunt miseraliones ejus super
serniones suos in judicio , quia in .eterjium -non omnia opera ejus. Quidquid compassione , quidquid
commovebilurtPs"'. cxi, 5). t Quaeaulem infronK Iargilale, quidquid liberalilate, Tpiidquidpietatc fe.i-
unclio est, lolam horainis faciem etexhilarare, ei mus, si lameii_pro Dei fecinins, lotum speciat ad
ad misericordiam praeparjre debet, nt bona volun inisericordiam. Omnes Scriplurae divlnae, omnes
las , quce in corde esl,in ipsa facie eognoscatur, aposlolorum - et prophelarum libri misericordiaj
< flilarem enim dalorem diligil Deus (II Cor. IX, laudibus pleni sunt, praecipue lamen liber Psalmo-
7)."> In peclore vero uncti sunuis, 4*18 ul miseri- rum. qui tantum misericordice laudibus superabur-
cordice bonuni nunquam a corde nostro et a niedat, ae si alia maleria non esset, de qua Ioqui po.
moria recedat. Manus auteni,, qucc unctae sunt, luisset. Confiteanttir igitur Domino misericordiae
pauperibus non clauduntur, rapere et ferire ne- ejus, et mirabilia ejus fllii hominum. Cohfilemini
sciunt, laborant semper quod honum est,ut habeanl Domino quoniamhonus, quhniam in saeeulum mi-
nnde tribuant necessilalem pailentibus. Qui ergc n sericordia ej'us. Dicat nttnc Aaron , quoriiara Loniis,
post lantas uuctiones se ad miseticordiam non ex- quoniam In sa^culum misericordia ejiis. Dicant nunc
tendit, sed durus adhuc, contractus, infirraus ei omnes, qui timentDominum ,"quoniam borois, quo-
paralytictts jaGet, quia a miserieoriha longe est, niam iii saeculum misericordia ej'us. Sed t quis sa-
qcam indulgenliam sperare polest ? Qui igilur piens, et custodit haee, et inlelliget misericordias
aliler non potest , vel affeclu, vel desideric Domini? > (Psal. cvi, 1, etseqi) qui vivil et re-
se extendat. Ipsi quoque parietes, ei raonics, gnat in scecula sceculorum. Amen
et Iigna ad raisericordiam nos invilant. Idec CAPUT VII.
enim altaria, tapides et parieles unguntur; ut ho- De pace (1730).
mines ,.qui per eos significantur, suas unctiones ii < Gloria in exeelsis DeO, et in lerra pax horaini-
eis iiuelliganl, et intelligendo cuslodianf Frequen- biis bonce voluntatis (Luc. n , 13). > llcec voxiion
ler Salvator nosler in montem Olivafum ascenden est hominis, hcec vox angelormn esl; boc angelo-
et oiaresolebai; inde efiam ccelos ascendil, ib rum cecinit mullitudo , quando Christus natus esl,
discipulos reliquit, quos tamen niinquam dereli ut Evangelii verba teslanlur. Et revera lunccccfe
quit. Sieigiturnon soluin verbis eiexemplis, veruin gloria, et lernt» pax reddita csl, quando princeps.
eliam ipso aclu ad misericordiam provocabat. Mon 'n pacis Salvalor noster de Virgine nalus esi, quan.Io
olivarum mons pacis el-miserieordi.fi esl. Valde sib jiopnlus, qui sedebalin tenebris, vero lumine illu-
conj'tinctcepax, et misericordia; unJe non immerili minatus est. Etrelicla idolorum cullura, Creatorem
utraqueper olivam significalur. Quolsunt virtules laudare ,'magnificare el glorificare coepit, illi soli
tot sunl monies, iu quos ascendere, el in quihu eam gloriam exibendo , quam d.emon'iis prius exi-
orare possumus. In montehumilitatis stanl humiies bere sotebat. Et lunc quidem homines pacem ha—
et orant: iu monle paiienlice stant el patienles, e bere cteperunt. Deum enim etproximura diligentes,
oranl: in monle obedientiae stant obedientes, e iram, etodium, el discordiama se repellentes, in
orant. Sic igitur inmonte misericordice staniespa unius fidei concordiam convenienles, sibi invieeih
cificij et misericordes, et orant; inhoc igilur moiu consentienies, vanam philosophorum et Jicereiico-
raaueamus. Hic discipulos Dominus reliquil: hin iiim doolrinain fugientes : ad ipsum otim apostolo.
esl \ia, qua ilur in coelum. Nec enim sine caus omnes dicenles, el nemini injuriam facienies (1731,).
de lignis olivarum Cherubim fuisse referunltir, qu Talispaxin Ecclesia Deiest: lalis pax eslhomini-
(1730) In cod. Vat. addiiur: De pace tn Nativi emm noslra pax,
(1731) Cod. Yai. 994 : Itla est secuiitas.
lale Domini, Hla stabtlts, el firma, et petpetua
hus bonaevo.unlalis. BesliaepaGemhcibere non pos- j&simae facta_sunt. Ad hcee satis convenienter aliquis
-Eiipt, quae sanguine gamlehl et creilulitate nutri- rcspondcre potcst: Forlis quidem ea, sed omnis
unlur. Non dalur hcec pax hominibus malce volun- haec tua forliludo in custodibus est. De quibussub-
tatis. quia < non eslpax impiis (Isai. LX\III, 22), > dilur : < Yinea fuilpacifico, in ea, qucehabei popu-
dicil Dominus. Illa pax sancioruri) est; isla concor- los, tradidit eam cuslodibus. > Isle pacificus Salva-
dia illorum cst, de quibus dicitur : < Mullitudinis lor nosler est, qui munduni Deo Palri reconciiiavit:
ûtem credenlium erat ^cor unum et aiiima una < Ipse enim est pax nostra,_qiii fecit ulraqueunum
j(Act. iv, 52). > — < Ecce quam bonum , el (Epltes. ii, 14). > Ctijtis vinea Ecclesia esl, inlra
499 quam jucundum habitare fratres in un.im cujus lerminos Ilebrcei, Grceci, et Laiini, et Barbari,
(Psal. cxxxn, 1). > Hanc pacem habuit Jerusalem, omnes genles, pojjuli et naliones conlitieotur. Hanc
quce visio pacis inlerpretalur. llla videlicet Jerusa- autera custodibus tradidii, apostolis videlicet et
lem, in qua ille Rex pacificus habital; < cnjus vul- doctoribus, qui eam ctistodirent, colerent, nutiirent,
tum dcsiderat universa terra (III Reg. x, 24).» < Et supeiflua resccarent, el alias viles pro aliis pastina-
factus est in pace locus ejus, habilatio ejus in Sion : rcnt, Quibus eliam custodibus vir afferl pro fructu
ibi confregit polentias, arcum, sculum, gladium et ejus mille argenteos, quibus omnia qucecunquein
bellttm (Psal. LXXV,4). > Nonne audis quoi omnia expensis debilisque solvendis jiecessaria suiil, per-
insirumenta discordice, omnia instrumenta lilis et solvere valeant. Millenaiius namque numerus per-
conlentionis confracta sunt in Sion; sola pax et feclus est, quoniam e\ solis denariis constat. De-
concordia regnai in Jerusalem (1732). Qni pacem cies namque cenltim, vel cenlies decero mille fiimt.
non diligit, pacis principem a se repellit. Non ha- Quibusigitur mille argeniei dati suni, illi niraii-jim
bitat Chrislus, nisi in Jerusalem, nisi in loco pacis omnem uiriusque Testamenli scieniiam, omnenique
ot quietis ; neque conveniens fuit, nt atibi, quam graliarum pleniludinem suscipere meruerunt (1735).
in loco pacis Rex paoificushabilarel. De quo vide- Vir aulem Chrisius ost, de quo alibi scriplum esl:
licel pacifieo rege in Canticis canlicorum scriplum < Beatus vir, qui non abiil in concilio impiorum
est: < Yinea fuit pacifico, in ea, qucchabet poputos, (Psat. i, 1). > Et ipse quidem ne vinece sucefiuctum
tradidit eam cuslodibus; vir affert pro fructu ej'us ainillat omnem, hanc graliaium pleniludinem ejus
milli. argenteos. Vinca mea coram me est. Mille lui cuslodibus largitus esl. Tota laus istius vinece in
pacifici, el ducenli his, qui cuslodiuntiructus ejus solo fructu est, ideoque laudatur, ideo amalur, ideo
(Cant. vm, 11,12). >Breviier autem sensus el ordo custodibus traditur et comniendalur, quia mnltum
, verborum lalis est. < Yinea fuit pacifico, > in ea (n et bonum frucium reddil. Sicut (1756) econiraiio
ênle, quae babel mullos populos. Quis isle paci- illa alia vinea, inde et damnata, et repndi.ua esi,
ltcus sii, palam esl, et < tradidit eam cuslodibii<;,t quia in amariludinem conversa, pro tivis labruscas,
apostolis \idelic.elel doctoribns (1733). < Yinea mea pro vino dedit aceltim (Isa. v, 4). Bonus fruclus,
coram nie esl, > djeil igiiur ille, qui loquiiur Eccle- virtules, et bona opera sunt, cum qtiibus et angeli,
sice, cui loquilur. 1111mille argentei tui pacifici, et el homines creali sunt. Quod antem ail : « Vinea
ducenli al i danlur cuslodibus qui cuslodiunt fru- mea coram rae esl, > tale esl ac si diccret: Custo-
ctus ejiis. Ego sic judico, sic mihi lmnum videlur dibus quidem eam tradidi; non lamen ab ejuscusto-
esse. Nunc autem singnla disseianms. Dixerat Ec- dia desiili, semper coram me esl, eam per me
clesia : < Ego murus, elubeia mea sieut lurris ex ipsum cuslodire non cesso : < Nisi enini Dominus
quo facla sum corani eo, quasi pacem repericns cuslodierit civilatem, in vanum vigilant qui custo-
(Ibid., 10). > Deinde sequitur: « Yinea fuit paci- diunt eam (Psal. cxxvi, 1). > Nunc autein videa-
fico in ea , quce habet populos, > Prius, inquit Ec- ' mus quid Salomon, sive poiius Spiritus sanctus, per
clcsia, qiiam pacem habuissem, priusquam paeifi- Salomonem de cusiodibus ad Ecclesiam dicat: <Miile
'cum regem cognovissem, infirma ac debilis eram, tni pacifici, el ducenti his, qui custodiunt fructus
ncque me ab hoslibus defendere valebam : nunc '.D ejus. > Ac si dicat : Mille argentei viri lui, regis
aulem fortis sum, et quasi murus inexpugnabilis tui, el pacilici tui, de quibus supra dicltim esl, et
facta sum, et nbera mea (1734), docirince metc, super illos mille alii ducenti denlur his custodibus,
quorum lacle nulrio filiosmeos, contra omiicro hu- qui custodiunt fruclus ejus. Digni euim sunl qui et
jus mundi sapienliaro, conlra philosophorum et illos et istos suscipere deheant: per miile argcnieos,
liaereticoriim argumeniationes quasi turres validis- gratiarum omnium, gQO et ..lolius scientiaepleni-
'
(1732) Editio Ascens. addil. «Ideo enim lanta igitur non temporalilcr, sed in actcriiunif.icla csl
pav, lahiae diviliae, lanla sapieniia, e! eloquenlia in Sion habilatio pjus, ct locus ej'us in Jerusalem.
*lli Salomoni dala esl, qui patico lempore habilavil Qui pacem non diligitur, > etc.
in Sion, et Jerusalem : quia istum nosirum Salo- (1735) Uterque cod. Yal : Vir afferi pro fuiciu
r.ionem vere pacificum, vere sapientem, et elo^ ejus mille aigentcos, dicens cle vinea sua.
quenlem, el diviliarum oninium aflluenlem signifi- (1734) Ulerque cotl. Val. >doctritta mea.
«abat, de quomodo diximus : Et faclus esl in pace (1755) Brevior est in commeni. super Canxicum
iocus ejus, et habilalio eius in Sion. Qui suis tlisci- canlic. ejusdem Brunonis exposilio, sed e_undeiu
• pulis promisit, diccns : Ecce cgo vobiscum sum om- spiriliim et doclrinam relen.
nibus diebus usqne ad coiisummationemswculi. Sic 1756) Cod, Val. 1254, e conira.
925 SENTENTIiE. — L13. II. 4f26
ludinemsigniiicaii diximus. Haecaulem mullos ha- A dera ignorantes. Si igitur sancla pax inter bestias
buisse legimus, qui ad ccterncebeaiitudiifs gloriam fuii in arca, quanta iiiter Chrisiianos pax -et con-
non penenerunt. Sictit illi, qtii in judicio diciuri cordia esse debet in Ecclesia? Audiamus igUtir
sunt: « Domiiie, nonne in nomine tuo prophctavi- Dominuro diceniem, el hoc, qtiod dicil roemoria
nius, dcemoniaejecimus,el virlules niullasfecimus? > commendamus : « Pacem relinquo vobis, pacein
(Matth. VII, 22.) Quibus a Domino dicelirr : < Amen meam do vobis, non quomodo mundus dal, ego do
-dico vobis, nescio vos. > Non enim sufiiuunl mitie vobis (Joan. xiv, 27); » pax nmndi temporalis est
argenlei ad bealiludinem suscipicndam, quamvis el cito transii, pax Chrisli est celerna, et nunqua
suf-icere videanlur ad Ecclesiam regendam. Deiiiur finiliir.
igiiur sanclisotalii ducenti,per quosoroniumaiiima- CAPUT VIII.
rum et corporum perfectionem et sufBcienfam De patieniia.
iiilelligimus, ut duplicia in terra possidentibus nihil Dominus et Salvalor nosier ad patientice conslan-
«d beatitudinem deesse possil. Centenarius namque tiam el forlitudinem aposlolos invitans, eis in Evan-
perfeclus est numerus; quoniam ex solis denariis geiio loquilur, dicens : « Beaii qui persecutionem
-coi.j'at, in quibns omnes numeri conlinentur, cuj'us paiiunliir propler juslitiam, quoniam ipsorum est
quiilem duplicalio ad utritisque homiiiis perfectionein regnum coelorum (Matlh. v, 10). > Non sunl igiltir
perlinere videlur. Si aulem velimus dicere, quoi, beali omnes, qui perseculionem patiuiilur (1737):
qualis, el qnanla sil pax, obviat nobis Apostolus, roulias enlm perseculiones et faciunt el paliunlur
dicens: <El pax Dei, quaeexsuperal omnem sensum, iiiiindi lmjtis amaiores, peijuri, adulicri et raplo-
oustodiat corda veslra , et-inietligcnlias vestras ros; taroen non beali, scd miseri sunl, quia 'non
(Philip. iv, 7). > Quis enim dicere \alcai, .qiiid, \el propler jiistiiiam, sed propter sttas concupisceniias
quale, vel qtiantum sil illud, quod oninera sensum cl voluptaies, propter mundi honores et dignilales.
exsuperal, et omneminlelligeiiliam transcendii? El et propter mullas quas taciunt iniquitales _talia
revera cum hcec pax, quce in primo homine per- inuliolies paliunlur. Quis enim eorum miserias el
ierat, ul in secundo homine Jesu Christo~reddere- crucialus, et exquisila omnium lormentorum genera
lur hominibus, lantum prelium solutum Sit, ul ar- valeat enumerare, quibus se vioissim isli iilii iniqui-
canum volunlalis Dei, neque dici, neque coghaii (atis excruciant el aflligtint, ut alter alterius bona
possit. Si eigo fieri polesl, et quod in nobis est ctim possidcat. Hic obscurce carceris tenebrce, fames et
omnibus hominibtis pacem babearous. Nam et si silis, frigus el calor, niembrorum abscissio, ocu-
aiter pacem fugial; lu lamen si eam offeras, el ha- C Jorum avtilsio, felor inlolerabilis , el ccetcra,qu_e
bere cupias, quanltim in te est, tti pacis heneficio tilii diaboli ejus mariyribns, ipso cogente, .insli-
non privaris. Unde Psalmista ail : < Cum his qui ganle, inferre possunt. Nam et Saianas snos ma_>
oderunl pacem, eram pacificus (Psal. cxix, 6). > lyies habet, qui quanto majora lormenta in illius
< Beali auiem pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur scrviiio hoc in sceculo patiuntur, tanlo fonioia [n
(Maiih. v, 9). > Merilo autem ctim adhuc in dihivio altero «ceculoeos exspectant. Haecesl enim propri_i
arca lliicuiarel, niliilque aliud uhiqtie, qtiam aijuce et singularis consueludo, ut qui plus ci scrviunl. et
app.r. rent, eutn ramo olivce columba rediii, per majora el graviora lormenla ab eo patiantur. Hujiis
quem pax retltlila, et iianqiiillilas significabalnr. roartyres fuerunl Judas Iscariotes, et Nero irapiis-
In ilia ai-ca eral lolura genus, omnes genles, oranes simus, qui seipsos digno suspendio el inleremptu
populi, el naliones ibi erant : quibus tunc in illa siiffocaverunt et occidertinl. Hnjus 501 el 's,i
colttmba Spirilus sanctus quodammodo loquebalur, marlyres sunl, qui usqne hodie eonira se non pjo
et dicere videbatur : Pacera habete, pacem lenete, justitia pugnant, sed pro sua avarilia et iniquitale
pacem diligite, srne qua nemo Deum .idehil, et sc vicissim impugnant, et iniquo odio persequenles,
Deuspacis el dileclionis eril vobiscum. Pauci quise qtiasi besliie crudeliter interficiunl. Non ergo
dem esiis, sed rcs parvceconcordia crescunl, inagnce D beati, sed miseri sunl, qui tales et laliter persceu-
discordia dilabuniur. Omnia animalia ibi erant col- lioncs paiiunlur, quoniam nunquam inlroibiint in
lecla, el pauca ex omnibus elecla , quce pacem ha- regnum coelorum. Soli ilaqiie snnt bcati de persecu-
berenl et tenerent, et sibi inviccm non nocerent. tionibus suis, qui piopter jtisiitiam eas paliunlur.
Puto autera hanc pacem, eliam poslea quam de Etunde hoc probajur, qnoniam ipsorttm est regnum
arca egressa sunl, aliquanto tempore inier eos ccalorum. Unde et Apostolusail: «Non sunt condi-
, fuisse. Leones enim el griffi. iigrides et pardi, lupi gnae passiones hujus tcniporis ad fuluiam gloriam,
et ursi, el ali_e bestiae, qu_c de rapina vi\ercso!enl, quce revelabilnr in nohis (ROJJJ.\III, 18). > Beali
cves et capras, boves et asino*, el alia raitia ani- igitur apostoli el mariyres, beali confessores ct
mal.a penitus consumpsisseiil; prtesertim ciim non virgincs, qui non pro rebus iransitoriis, non pro Ji-
lam cilo a se dividi et recedere potuissent. Quod vitiis fugaeibus, non pro vanis honoribus et dignila-
quidem etiam de avibus intelligi potest. Sed hanc tibus, neqtie pro snis offensis et iniquilalibus, sed
pacera eorum filii postea violarunl, pareiitum fce- pro sota juslith, quain prcedicabant, lam dura lor-
(1737. Idem cod. S. Marci Flor., et ulcique cod. Yat. : Sed itli soti beali, qui peisecuiionem paliunlUT
propler jtisiitiam.
n§7 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGRIENSIS 928
nilenla, taniasqUe persecuiiones passi sunl. tnlerroga A honiines, el jieisecuti vosfuennt, et oixcniit omne
^Pauluro de suis persecutoribus, et respondebil tibi: maluro adversum vos, menlienles propter me : gau-
<A Judeeis quinquies quadragenas, una roinus, ac- dele in illa die, ei exsultale : ecee enim merees
cepi; ler virgis ccesus sum, semel lapidatus sum, vcstramulla eslin coelis (Luc. vi, 23). > Sic enim per-
ter naufragium feci; nocle et die in profundum seeull sunl propheias, qui fuerunl anle vos : < la
marls fut, in ilineribns scepe, periculis fluminum, patientia vestra possidebitis animas \estras (Luc.
periculis lalronum, perlctilis ex genere, periculis xxr, 13). >JUnde et Aposloltis ail: < Qnaecunque
ex gentibus, periculis in civitale, pericuhs in soli- scripla sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt, ut
tudine: periculis in mari, perieulisin falsis fralri- per jiatientiam et consolationem Scriplurariim spem-'
tribus: in labore el ccrumna, in vigiliis multis habeamus (Rom. xv, 4). > Cum enim audimus pa-
(II Cor. n, 24, 27). > El alibi : < Nolo vos ignoraie, triarchas et proptietas mulias persecutiones passos
fratres , de iribufatione nostra, quce facla est nobis esse; cum Iegimus sanclos Palres, per multampa-
in Asia, quoniam supra modum gravati sutiius supra tientiam, quaro babuerunt, Dco placuisse, el de
virtutem, tit tcederet nos etiam vivere (II Cor. i, stimmis periculis raultolies liberaios fuisse, debet ei
8). > (1738) Inlerroga eum propter quid discrimina nos lalis Ieclio jnstrucre ct docere, et ad palieniiam
haec omnia passus sil, el audies pro nulla alia causa, B provocare, et magnam spem el consolaiioneiii in
nisi propler jusiiliam et \eritaiem, quam juacdica- tribulationibus (1741) habere. Tales fueruni Job et
bat, elquia Christum Dei F.liuni esse dicebat. Lege Tobias; tales Isaias el Jeremias; ^tales Aggaens et
In Actihus apostolorum, ubi Juda_i praecipiunt Zacharias ; lales ires ptieri el Danicl; talis piopheta
aposlolis ne amplius loqtianlur in nomine Jesti, el Ezecliiel; lalis JNceroias, et-Zoiobabel. Quceiein
audies Pctrura respondenlem : « Obedire oporlet libits Machabceoruin, et videbis Eleazarum vtrum
Deo magis qtiam liofiiinibns (Acl. v, 29). » Unde religiosum, et senera, el cujits laudes difficileest
In carcerem trusi et flagellati < ibanl gaudenies in explicare, qnani dura lormenla paliatur^ quia car-
conspeclu conciiii, quoniam digni habiti sunl pro nes porcinas mauducare noluit. Sed quare dico
nomlne Jesu coiitunielias pati (Ibid.). » Setl interim manducare noluit, cuni neque ad sinmlandum cogi
'
de apostolis taceamus. Ad marlyres veniamus: poluisset ? Seplem quoque fratres, simul _uro matre,
respice Laurentium (1739) super craticulam evlen- quia eibos illicitos el lege prohibilos comedere {JQS
surn, et sua sponte palienlem, alque Ctesari dicen- noluerunt, horrendis cruciatibus necati sunt. De
tem : Infelix, has epulas ego semper desideravi; et lalibus ilaque Dorainus ait : « Beati, qui persecn-
"interfoga quid fecerit, qtjitt peccaveril, ut sic assari * lionem paiiunlur proplor jnslitiam, quoniam ipso-
mereretur? Quid aliud respondere poterit, nisi quia rumest regnum coelorum [Mallh. v, 10),» Aliis suf-
juslitiam prcedicavit, el idola vana el falsa esse ficere potcruni preliosae mansiones quas ibi habe-
'dixil, quae nec sibi, nec aliis adesse possunl? Hoc bunt, de quibns Dominusâit: «In domo Palris mei
ipsum dicimus de aliis omnibus.|ln_erroga unum- mansiones multce suiil (Joan. xiv, 2), > Nos ve o
quemqtie, el nihilr-aliud respondebit libi. Beati igilur infelices, quid taciemus, qui non solum lales ertt-
isti, beati ei omnes alii, qui propter jtislitiam per- cialus, sed et muscas el pulices lerre non valemus?
secuiionem paiiuniur. Non dixilquibuspropterjusti- Qui ad facilem injuriam, aliquando ad unura ver-
liam perseeulioiies inferuntur, (1740) auia non il- bura incauie prolalura, mulioties eliam ad fraliis
latlo beatum .facit. Non qui eas fugii, sed qui pati- risum, et levem subsannaliouem, sic irascimur, ju
tur, beatns erit, quamvis et fngere aliquando licitura vix aliquando placari possimus. ln cibo quoque et
sit. Sed et alia caiisa beatitudiuis est fugienii, alia poiu ,sic plerumque impatienles sumus, ul neque
vero patienli. Aliud est pugnando, et aliud fugiendo horam, neque mensuram custodiamus, el nisi eos
hoslem evadere, quamvis ulrumque ad salutem per- quotidie non ad necessilatem, sed ad vobra.atem,
tineal. Melius est pugnare, quain fugere: melius et superfluitatem habeamus, detrahimus magistris,
6sl fugere,, quam negare. Sed <_unusquisque pro- | y et prcepositis nostris, qui nobis prceparare debuerant.
-prium dontim habel ex Deo (J Cor. vn, 7). > Ctrum- Natura (ait quidam [Seneca] ) paucis, imo minimis
qtie Dominus prascipil, et fugere el pugnare. <Si conlenla est, voluptati auiem nihil satis est. In ve-
vos, inquil, perseculi fuerintin una civitaie, fugiie slibus quoque paiieatiam non babemus, quia multo-
iii aliam (Matth. x, 25). > Econlra vero : «Nolite lies, et plnies, el prefiosiores qucerimus, quam ne-
timereeos qui occidunt corpus, animam autem non cesse sit, neque deest invidia, si forte aliquem fra-
possunt oecidere; sed potius enm timele, qui polest trem habere videamus. Si vero iniirmilas conlingat,
corpus ei animam perdere in gehennam (Ibid., ibi palienlia liulla esi. Cum utiqtie tunc magis ne-
28). > Bonus roedicus aliter iiifirmis, aliter sanis cessaria sit, quando mors proxima esse timeiur.
respondel. Bonus dux aliter equites ordinal, et Non possuinus omnia enumerare, quce contra pa-
aliter -pedites. s Beati erids, cum vos oderint tienlice bonum impatientes peccamus. Non simus-
(1758) Idem codex Yallioel.ei ulerque Valioanus : cialicolam quiescenlem.

Iiferroga eum propler Qtiamcausam, el proplet quw (1740) Ulerque cod. Yal. et Yalfcel.: Quonii
cnmina hwc otnnta passus sit. tion illatio.sed patitnlia bealum facit
(175,9) Ulcrque codex Val. cl Yalicel. : Super HIW Edil. Ascens., daie.
929 SENTENTIÊ. — LIB. II. 930
de illis (quod valde nobis timendum et dolendmii A expeditnubere, > snbdidit, diccns; «Non omnes ca-
est), sed ulinam aliquando esse mereamur, de qui- piunt verbum boc, sed quibus daliim esl. Suni enim
bus Dominus ait: < In palientia vestra possidebilii eunuchi, qui sic nali sunt; alii, qui abhominibus facli
animas veslras. > Et quam, quaeso, possessionen sunl, el alii, qui seipsos castraverunt propier regmun
liabebit, qui nec seipsum, nec animam suam habc- coelorum(Mallh. xix, 11).>Elhocquidem lale estacsi
bi(, nec possidebii? Valde igitur homini est necessa- diceret:Dicilis quod non expcdil nubere,verumqui-
ria paiienlia, sine qua perdil hoc ipsum, 'quod est dera dicitis, si quis est.cui haecvirtus a Deo 'data sit,
Laudat Aposlolus quosdam, qui rapinas bonorira ut se continere, et castitatem servare valeat. Sed non
suorum cuiii gaudio susceperunl. Et Dominus lo- 503 omnes capinnt hoc verbuin, non oranes huic
qiiitur in Evangeiio, dicens : < Si quis te percusse- sentenlice obediunl, scd illi soli qulbus hcec gralia
rit in unain ma\illam,'prcebe ei el alleram, et qif a Deo dala est. Sunt enim eiinuchi, qui sic nati
abstuleril libi lunicam ,-prcebe ei cl patliiim. Ei s sunt, id esf sunt afqui homines naturaliter casli
quis te angariaveril mille passus, vade Cum illo e suiil, elyoluplalis impelus non senliunl. Stint au-
alia duo (Malih. v, 39). >Ilcec quidem ctdlilleram dic lem aliqui alii qui ab bominibus fiunt, sicul 1111
videnfur; non tamen generaliter oninibus, sed llli. qui vi monasieriis, cceterisque locis religiosis sub
specialiler, qui ~sicmundo morlui sunl, ut in omn " disciptina ab aliis ila custodiunlur ut ita cos , etiara
humiltlale el paiienlia soii Deo placere desiderent si noliiit, castos esse et coniinenles necesse sit.
CAPUT IX. Talis aulem caslitas , quia spoulanea non est, r.on
De casliiale. magnain habel remunerationem. Sunl aniem eunu-
Bealus Paulus apostolus, doctor el magisler gen chi, et ipsi quidem meliores, qui neraiue cogerite ,'
lium, qui non in terris, sed in scholis coeleslibus sed Ipsi sua sponte seipsos casiraverunt propter
didicil sapieniiara, cum de casiilaie loquatur, sit regnum coilorum. El isli quidem quasi in praelio
ail: < Qui habent uxores, lanquam non habentei constiluit conlra cainis voluplalem, et luxurice Im-
srat, el qui solulus est ab uxore non ducat uxo^ pelusvlriliterdimicanlcs.confuieiuiamcasiiiateinqtie
rem (/ Cor. vn, 30). > Si igiltir qui non habenl, du- cuslodianl. Dislat aulem inter caslitatem et vh'gi-
cere non debenl, et qui liabenl sic liabere debenl, nitatem (1744), quia nec omnes casti virgines,
quasi non habeanl, quid aliud consequiiur, nis nec omnes virgines casti suiii. Unde Apostolus ait:
omnes continentice el castitati operam dare? Quic « Despondi enim vos uni \iro virginem castara exhi-
est ergo, quod paulo anle (1742) ibidem ail: < Yii bere Christo (II Cor. xi, 2). > Si eninf virgo et
uxori debilum reddat; siraililer el uxor viro? (Ibid.. /-. casta ideni significarenl, non esset necessarium si-
3.) (1745)> Et illud. « Quoniam si se non conli- mul ulrumque dicere. Etvirgo quidem dicitur, qui
nenl, nubant, tantum in Domino(/_u'rf.,9).> Conira- se a carnis pollutione cuslodil; secundum Illud :
ria sibi esse videnlur: vir uxori debiium reddat. < Hi sunt, qui cum mulieribus non sunl coinquinati
et sic-eam babeat, quasi non habeat. Sirailiter au- virgines enim sunl (Apoc xiv, 4). >Nbn suflicil enim
tem, et qui solulus est ab uxore, non ducat uxorera, virginilas ad beatitudinem sine caslilate, sufflcit
el qui.se non conlinel, nubat; conlraria esse viden- aulem multolies oastilas sine virginitale. Major igi-
lur. Sed unum_verbum posuit Apostolus, in quc lur eslâslilas, quani virginitas. Virginilas in uno
tota hcecquceslio videtuv esse solula, hoe videlicel, membro, casliias in omnibus membris considera-
quod ait: < Qui se non continenl. t Qui enim se lur. Scriplum est enim : « Eloquia Doinini eloquia
continet el caslitalem cuslodire polest (si taroen el casla (Psal. xi, 7). > Itemque: < Quis glorialur
uxori eadem ipsa conlineiuia sil), hic ulique sic casium habere coi ? > Sicutigiturlingua dicilur casla
debet uxorem habere, quasi non babeal, jd esl, sic et cor casium, ila oculi, aures,manus, pedes et
debet eam haberequasi sororem,non quasi uxorem, ccelera membra casla dicunlur. Castila* autera , et
nonad carnis voluplaiera, sed pro conjugii necessi- circumcjsio pene idem esse videnlur, ul ubicunque
tate. llle quoque, qui uxorem non habet, si a Deo D circumcisio sit, et casiitas locum habecit. (1745).
haecgralia ei data esl, ut coniinenliam cuslodire Circumcidite, inquit, prcepulium cordis vestri. El
valeat, uxorein ducere non debel; el quare ducore Moyses incircumcisum labiis se"esse dicit, et btatus'
nondebeat, hcec est causa, quia. qui solutus eslab Sleplianus, inctrcumcisos auribus, et corde Judaeos
uxore, cogitat, idest cogitare potest, quce Dei sunt: reprehendit. Arbores quoque circumcidi prcccipil
quomodoplaceat Deo. llli-vero, qui se contineri non Moyses.' Talis aiuem circumcisio caslilas est. Vide-
possunl, et uxorem ducere, el debilum reddere non lur caslus ab eo dici, qui stultitia careat; stultus
prohibenlur. Hoc quoque ipse Dominusdicere \ide- autem , qui de siatu suo tultus , id est subiatus sit,
tur. Cura enim dixisset ut excepla tornicalionis Lingua igitur, qtiaeIoquilur vanilatem, quia slulii-
causa, vir uxorem non dimitterel; cumque discipuli tia non caret, casta dici non polest. Similiter au-
responderenl: < Si ita csl causa viri cum Uxore non tem et octtlus, et auris, cor eiiam ipsum, qtiando
(1742) Cod. Vat. 1254 omitlit ibidem. nec otnnes viigines casiw suiit.
{1745) Id. cod. Vat. 1254 : Et Ulud : Qui se non (1745) Nou verba sed sensus desuroplus cst ex
conlinet nubat, lantum in Domino. Ep. al Rom. c. n.
(1744) Cod. Yal. 1234 : Necomnes castw virgines,
951 S. BRUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 932
vaiia cogital, eastum non est, quia stullitia non A qucc sua fortitudine omnes beslias Inierficiunt, quo-
caret. El ideo quidem non carel, quia de staiu suo lum doctrina el consilio onines Judaeos, genliles et
bublatum est, el in nalurali bonilate non manet. Iiaeieticos siiperamus. Duodecim vero leuncutiduo-
Hla iiaque virgo, qui corde et opere , manibus cl decira ajiostoli sunt, qui Saloinonis solium, san-
pedibus , lingua el oculis vaga esl, quain\is viigo c.ein videlicetl_.cc_esiamdienocleque'cuslodiun_. Ad
sit, casla tamen non e->l(1740). Beata virgo Mari.i hoc soiium , ctad euin , qui in eo sedet, nisi per
cum dixissel: < M.ignificat aniina mea Dominum, > gradus eburneos, id esl per eonliiieniiain et caslila-
mox suhdidil, dicens, < quia respexit huroilitalem lein, ascendere nerao polest: qui in lali solio sedere
a.icllae suce (Luc.i, 47). > Non dixit, quia respe- vult, castitalera cuslodiat. Solium tuum, el sedes
xil virginitatem, sed potiiisliumililatem , quoniara, animce luce caro lua esl, quco, si casta esl, ebiirnea
elsi ulraque ,virtus inagna est, humilitas tamen esl. In Caniicis canticorum (cap. v), venter Christi
potiorest. Multcevirgines tunc erant, sed hanc so- eburneus diciiur. Yenler in medio corporis csl, in
lam respexil Deus, quce prae c_e.eris humilior erat. medio vero esse spectat ad dignitalem. Quid eoim
Nescio an virgo in eo, quod virgo esl, magis vel Psalmista de gradibus eburneis dicit, audismus.
minus casla dici possil. Si ergo ad solam virginita- < Myrrha, inquit, et gutta, et casia a vestimenlis
tem Deus respexisset, mullce virgines crant, quae " luis a doraibus eburneis; ex quibus le deleclavc-
Christi mali'es lieripotuissent. Non igilur suijeibianl ruiit filiccregum (Psal. XLIV, 10). > Istat quidero
virgines de virginiiate ; sed intendant ad castitalem filicercgum, qucc legem deleclav runl per giadus
et humililatem. Audiant dicentem : < Quceesl maler eburneos , id est pei gradiis conlineiifce cl casiila-
mea, et qui suni fralres mei? Quicunque fecerit (isad Deum ascendebam (1747). Dicilur de ada-
volunlalem Pairis inci, qui in coelis esl, ipse meus inaiite, quod nec igne, nec aliqua vi frangi, \el dc-
fraler , et soror, el rriater niea esl (Malih. xn, mari possit, solo lamen sanguine liirci cabdo sol-
48). > Cum omnes Chrisliani conlinenliam et ca- vatur. Hircus fetidissiraum animal et luxuiiosum
slilatenihaberedeboant, maximelameiicleiicos hanc esl. Sanguis igilur ejus luxuria est. Per adainaaem
virluleni' teneie et observare oportel. Unde el vero viii forles intelligunlur, qui, qtjamus circa al a
Doininus Moysipnecepit, ut Aaron sacerdoti, et filiis forlissimi sinl, mulloties lanien luxuiia super.iiilur.
e]us feminalia faciai, sir.eouibus adaliare nuiiqu.ira Foriis erat David , nihilominiis \ib.i Bersabea, luxu-
accedereni, ne forte moriantur (Exod. m, 28; Le- ria resolulus est. Forlis et sapiens Saloiuon in solio
vit. xvi). Feminalia auiem castitalem significanl, eburneo , el inter teones setlebai; aliquando lamen
quja illa inenibia, in quibus inaxime luxuria domi- a solio separaius , et intei nralieies inventus , adeo
natur, coeicent, el casta custodiuni. ltli saceido- a luxuria mollitus esl.tu ceivicem miserabiliter
les et clerici feminalia non habent, qui hcecmembra' idolis inctinaret. Quicunque igiiur vuli esse seeurus,
non oiislringunl, sed.per iilicita vagari perroittuiit, a sede eburnea et leonum custo.lia non rece.lai, id
sed valde tiraendum est, quod dicitur : < ne forie est conlinenliam el castilaleni, el sancioiuni volu-
mojianlur. > Si non vis niori, aul casliialcm cuslo- niina non relinquat. Gaudeo super fortiiudine Jo-
dias, aut ad allaie nou accedas. Hinc est quod seph et Judith, quorum alter ab ipsa luxuria (174SJ
servi Salomonisiiiler ccetera,quce afferunl, ebur lenlari non poluil, sed ejiis inipias mantis nudus
quoque ei afferie legunliir. Servi Saloinonis nos su- cvasit. Altera vero ipsam cupidinem vinliler decol-
lnus, qui eboris pulchriludinem el candoreni, per lavil. David , quera uxor Uiice Celhei de sede ebur-
nuce castilas signific.iiur, Chrislo Domino vovere et nea excussil, poslea ctim Abisag Siiuamitide in
offerre debemus. Castissima animalia suni elephan- lecto eburneo quie\il, et qui ctim Bersabea inconli-
tes, eUion nisi semel coire d cuiUur. De nobis au- nenler vixit, poslea cum Abisag continentiaiii cu-
lem dictum esl, Sacerdotes mei semel nubanl. Le- slodivit. Hoc autem exemplum omnibus sil ad imi-
gitur de Salomone, qui solium eburneura sibi fi'ce- lalionem, omnibus sil ad coiisolalionem, quibus-
rit, cujus excellenli_enulluin aliud coraparari po- Q cunquede sede eburnea cadere contigeiit. Bene au-
lerat. Duo leones eranl ibi, unus a dextris el all.r lem Abisag paier meus superfluus inlerpretalur. Sti-
a sinistris ; inier quos medius ipse sedebal. narailis vero despecia , quia nimirum caslilas, qn_o
Habebal autcin sex gradus, super quos duode- per Abisag significalur, a David despecta fuerat.
eim leunculi posili eranl, sex hinc.et sex inde. quoniam superflue alienas uxores inseclabalur, qui
Dic mihi quce bestia illuc unquam accedere J§©4 lol uxores ei concubinas habebat. Fuit autein Abisag
auderel,"ubi lot teones congregati eranl, praesertini non uxor, sed filia David, quia non quasi cum uxore,
cum scriplum sit: < Leo foriissimtis besiiarum ad sed ut hlia cura ea dormiebat. Dicai Igilur Abisag
nullos pavebit incursus (Prov. XXX, 30). > Quot paler metts superfluus, sic enim interpretatur no-
sunl\iiia, tol bestiae, quae Salomoms solio insi- men ejus, castilaiem et coi tinentiam despexil in
diantur. Ego duos leones duo Teslamenta intelligo, Bersabea, in me autemearadilexii.el coraplexus est.
(1746) Cod. Vat. 1254 : Contra vero quicunque (1747) ldem cod. Yallicel. et cod. Vaticani : Con-
honesle el sapienter continentiw virlutes, suaque sideia iutlur, quama sil virius casltialis, quod si ali-
membra cuslodit,si uxori debitum leddat, caslus ler inlelligeienon valel,cogila sallem , quanlum sit
qutdem est; vitgo auletn non est. Ita eliani in cit. luxurtm malum,
edit. (1748) Ulerque cod.Yalie.: ieneti nor. poluil.
055 SENTENTI.E. — LIB. II. 954
CAPCT \. A Jidetes, qnia Sprrilui sancto obedientes fuerunl, ju
De obedientia.. coelesli Jerusalem corara Doniino stabunt in ceter-
Dominus el Salvalor nosler, ipse -nos docuit num. Non solumautem Jonadab, sed Rechab quoque
quanlum sit obedienticebonum^ De quo scriplum fllii isti dicuntur : illlus scilicel, de quo dicitur :
esl: Qula faclus esl obediens Palri usque ad raor- < qui ascendit super ccelum coeliad orienlera (Psal.
tem (Philip. u). Per jnobedienliam primi hominis LXVII,54). > Sicut enira iu filiis Jonadab probatum
perierat mundus , per obedientiam secundi hominis est obedientiae bomim; ila et in Saul, et filiis ejus
Jesu Chrisli salvalus est mundus. llleinobediens ad probari polesl inobedienlise inalum. Praeteperal Do-
lignum vetitum accessit: isle obediens lignum cru- minus Sauli ul pngnaret contra Amalec, el onmes
cis ascendit. ltleaccedens rapuitquod non debeb^r. interficeret in ore gladii, nec homini, nec pecori,
iste ascendens quce.non rapuit. lunG exsolvebat. nec alicui parcerel animali. Hle aulem expugnalo
Narrat Jeremias propliela (Jer. xxv.) de filiis Jo- Amalec pepercii Agag regi eorum, et quaxjue me-
nadab filii Rechah (1749), quod eo tempore, quo Iiora de gregibus eorum reservavlt. Unde el semen
Nabuchodonosor *cum -exercitu suo yeuii obsidere ejus a Domiuo reprobatum est, ne regnaret super
Jerusalem, fiiii Jonadab filii Rechab deagris, in Israel; dicente Samuele, quia obedienliam vultDeus
quibus liabitabant, fugerunl in civitaiem. Accessit ° raagis quam holocaustum, quoniam quasi peceatum
ad eos Jeremias ex prcecepto Dominf, et duxit eos ariolandi esl, non obedire, et quasi scelus idolola-
inunam hexedram leropli, et _anleposuit eis scy- triae, nolle acquiescere. tste esl Agag, de quo pro-
phos cum vino, quo non ulebanlur; et prceGepit phetaverat Balaam dicens :« Tolletiir propter Agag
eis, ut biberenl. At illi respondentes dixerunl: rex ejus, et aufeielur regnum illius (Ninn. xxiv,
Non bibemus, quia Jonadab picecepilnobis, ul vi- 7). > Ei hoc quidem in Saule completuin est, qni
nuin non biberemus, doraos non aidificaremus, fuit primus rex Israel, sed quoniam pepercilAgag
agros non colerenras, vineas non ptai.taremus, sed regi Amalec, regnum ej'us deslructum est, ne lilii
lantum in tabernaculis habitaremus , et ait Domi- ejus regnarent posl ipsum. Audiaut hcec inobedien-
nus : Praevaluit sermo Jonadab sermonibus meis. les, el nec ipsa saciificia sine obedienlia plaeere
'Ego die noctuque, per ser\03 meos prophetas, po- imelligant. Possuraus autera per Amalec, qui poptt-
pulum isium admonere non cesso, et non audiunt lus brulus inlerpretalur, vitiorum evercilum intelli-
vocem meam, et fitii Jonadab filii Rechab pr_ecep.a gere; cui uli _jueparcendum non est; seJ totus usque.
palris sui lam diligenler custodiunt, et transgredi ad internecionem deleii debet. Ilujiis autem rcx
formidatit. El dixit Jeremias fihis Jonadab : < Quia .- vocatur Agag, quiiectum interpretatur, per quera
ohedislis prceceplis palris vestri, hcec dicil Do- diabolura iiitelligiraus, cui lalis exerulus famulatur,
minus: Non deficietvir de seminevestro qni stetcoram lolusque in eo quasi sub uiio teclo, et una donio
505 Ddmino cunctis diebus{1750). > Populo vero colleelus continetur. Inde\eroin hujiis mundi lati-
sic ail: < Quia non audistis roandala Domini, et tudinem diffusus omnes lioinines ubique perlurbat.
prcccepta ejus non cusiodislis, omnia qucecunque Mala domus malos habet habilores. Sed quid dicam
loculus est Dominus, venient super vos, ct super de obedientia Noe : de quo sciipiura est: « Noe.viv
tivilalem islam omnes atfliclioiies, eleiitis inoppro- juslus atque perfectus in geneialionibus suis fuit,
brium cunciis genlibus. t Hcec verba, quamvis mag- cura Deoambulavit; elfecil oniniaq_iiaecunqucepra_-
num exemp-um sint, muliumque proflciant ad obe- ceperal ei Detis (Gmes. vi, 9). > Videquamobe-
dienliae custodiara, et observationem, aliud lamen diens vir isie fuerit, qni ea, quce sibi 2LDomino
significare videntur. Iste enim Rechab, qui Ascen- imperata fuerat, ciincia complevit. Quem enim non
dens interprelatur. illum mihisignilicare \idetur lcederet per centum annos in uno aedificiodesudare ?
de quo scrijjtum est; < AsceiidensjClirislus in akum Sed longa obedienlia longam ei diuturnam merce-
captivam duxit caplivitatem dedjl dona hohiiiiibus dem proraeruil, el cuni iotus periret niundus, ipse
(Psal. LXVII,19). t Jonadab vero, qui Domini do- j ) soluscum Uohio suain diluvio salvalus est. Abrahas
num, vel columba dedii, interpretari dicitur, quid vero obedientia quanta fuerit, paucis verbis expli-
melius quam Spiritum sanelum significare potest, cari nequit. Ipse esl enim cui Dominus ail: < Egre-
qui et donum Dei, et coiumba in sanctis volumini- dere de terra lua, et de cognatione ttia, el de domo
bus multoties vocatur ? Hujus autem filii sunt qui- patris tui, et vade in lerram quam monstiavero libi
cunqucex aqua et Spirilu saneio renati sunt. Unde (Gen. XII, 1). ..Fecil igitur Abraham, quod fuerat
el beato Pelro dicilur : < Bealus es, Simon Bar- Jona sibi imperatum, et qtiemadmodum postea aposloU
(MatlL. xvi, 17), > id est Simon filius columbce, fecere, relinquens omnia, ire ccepit quo nesciebat.
quia Bar-Jona filius columh_e inlerprelatur. Meriio Relinqiiamus igitur et nos terram nostram, relin-
itaque Jonadab, columba dedit, inlerprelaiur, quia •quamus concupisccnlias carnis noslrce, eamus in
nihil honi habemus, nisi quod haeccolumba nobis terram quam Dominus ostendit: de qua Psalmista
dedit. Isli ergo (ilii Jonadab, id est Ghristiani et loquilur, dicens : « Credo videre bona Domiiii in
(1749) De Rechabilartim obedientia agil S. Brnno (1750) Ex Jerem. cap. xxxv, non verba, sed sen-
Astensis in commeni. in psal. LXX,pag, 447 dii. sus depromptus est.
Rom.
935 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENS.S 955
terra vivenliifin (Psal. xxvi, 15). » Cum jam senex A , mini obedire volunlali? Inde est, quod < ccelienar-
essel vir iste beatissimus, el uxor ejus, quee eliam fant gloriam Dei (Pt. xvin, 1); > inde est qno.I
sterilis erat, processlsscl in diebus suis, fllium a Deo < venti et mareobediuntei (Matth. vni, 27); »inde
sijscipere merueruni. Qui cum adolescens faclus esl, quod terra nostra dedil fruclum suum;inde
e_.set, vocavit Deus Abraham, et dixit ad illura: est, quod omne Jignum dat fructum in temjjore suo.
< Tolle filium tuuin, quem diligis, Isaac, et offer Denique quod virga in serpentem, et aqtia mtilatur
illud mihi in holocaustum super unum monlium, in sanguinem ; quod mare aperitur, quod petra fun-
quem dixerO libi (Gen. xxu, 2). > Ipsum, inquil, dit aquas, qnod manna pluit, quod asina loquilur;
filium tuum, quem scio le justum diligere,' lion qnod Jordanis converlilur retrorsum; quod jubente
Ismaelem dico, scd Isaac : ipsuin tolle, elofler milii homine sol non niovetur, lotum liocobedienlia facil.
in holocaustum : sic volo, sic jubeo sic mihi placel. Sunl et alia Inqusmodi innumer.ibilia, quce in divi-
Et quid fecil lunc Abraham ? Considera viri obe- nis volmninibus inveniri -et colligi possunt: pr.v-
dientiam : non exspectavit usque mane; sed de scrlim qui divinas paginas tegerit, ibi cognoscei
nocte consiirgcns venil ad moniem visionis, id esl quanium obedienlia possil; ibi videbil ad bominis
ad monlem Sion, qui speculatio inlerpreialur, in imperium dcemonia fugere, moriuos resurgere, ele-
B
quo poslea Domiims crucifixus est; prseparabat se menta mutari, Ieprosos roundari, ccecosilluminari,
ul filiuin suum imraolaret. Dixitque ad eum Isaac : paralyiicos cnrari. Sed quid mutta ? Ibi videbimihil
« Ecce ignis et ligna: ubi esl victima holocauli ?[Ibid., reruni posse naluram, contra illius volunlatem qui
7.) >Slcut Joseph referl; jam illius erat ceiatis, nl naluram creavil. Sed o miseria semper lugenda, c%
si \oluissel a patre jara sene, se defendere potuisset. roagis lacrymis, quam verbis exponenda! Omnis
(1751) "Veruinlaineiiiioslquara Dei et pai'enlis volira- creatura esl obediens Deo, prceter illam, quce facla
iatem cognovit, non restiiit; sed sua sponle se ligari esl ad imaginem Dei. Solus diabolus, et homo in -
permisii, gaudens quod Dei hostia'fieri merebatur. obediens invenitur; cum ""
nulla alia creaiura inobe-
506 (1752) Uter libi horiim duorum majoris obediens inveniatur.
dientiae fuisse videtur; cum et Abraham Deo, et CAPUT XI.
filius ej'us parenli siniul obedirel et Deo? M.igna De abslinentia. - -
quidem in ulroque obedienlia fuisse videlur, et tali De virtute abslinenlice ipse Dominus in Evangelio
patri laliquc filio digna. Haec hisloria non est sim- nos admonet dicens : < Videte ne graventur corda
pliciler accipienda, sed niagnum aliquid aliud si- vestra in crapula et ebrieiale (Luc. xxi, 54). >Ne-
gnificarevideiur. Quid enim per Abraham nisi Deiim .J quaquam interdicil nobis manducare el bibere Do-
Patrem inlelligamus, < qui proprio Filio isuo nou minus, et Salvalor nosier, queniam ipse j.1754)
pepercit, sed pro nobis traditlil iltum ? > (Rom. \ui, < scit figmenlum noslrum (Ps. cn, 14). » Manducare,
32.) Quid verolsaac, nisi Dei Filium Sahatoiein et bibere non est peccaluni; siquidem et ipse man-
noslrura, qui tradidit semctipsum pro nobis obla- ducavil, et bibil. De quo scriplum est: < Qui pec-
tionem, el hosiiam Deo in odorem suavilatis? Egre- -catum non fecit, nec dolus invenlus est in ore *_us
gie aulera factum est quod non Isaae, sed aries pro (I Petr. ii, 22). > Crapula vero, et ebrietas pecca-
eo imraolalus est_, quia non Dei Filius secundum ium esl, quia superflua sunt, modtim exeedunt,
divinilatem, (1755) sed Filius hominis secundum corda gravant, corpus corriiropunt, libidinem pro-
liumanilatera, -<sicut agnus ad viciimam ductusesl, vocani, raentem everiunt, el simul exleriorem (1755)
ei non aperuit os suura (Iswi. tn, 7). > Audiamus hoininera debilem reddunl. Necessaria Dominuscon-
,itaqiie Petrum apostolum dicentem : < Chrislus pas- eedit, superllua prohibet. Unusquisquesui corporis
_ su_fes'l pro nobis, vobis relinquens exempliim, ul mensuram cognovit. Si quis parum comedens cra-
sequa_nini vesligia ejus (/ Petr. n, 21). » Quid esi pulatur, et parum bibens inebriatur, eiiam de ipso
tit spquiunini vestigia ejus, nisi ut discalis et custo- modico aliquid minuat, donec ad mensuram cuncla
___<fialis.obe'dien_iamejus ? Longum esl, ct uuius ser- D j suscipiat; et non voluplati, sed necessilali obedial.
-—^Kioiij-.quanlitatem excedit, si velirous omnes pone- Neque enim fieri polesl, ut qui in manducando, et
. _' Jre,'ljui per obedientiam Deo placuerunt. Qind dicent bibendo sequituri.1756-7) voluptatem, aliquando non
igilur monachi inobedienles, el suas volunlales vcniat ad crapulam, el ebrietatem. Maj'orumsenien-
facientes, ac per hoc Deo non placentes ; cum tola tia est. Sic comedat monachus, ut semper esuriat,
mohachorum religio obedienlia sit, et sine obedien- et sic bibat episcopus, ut an biberit nesciat. In la-
tia monachus nihil sil?cum viderinl non soluin libus ut puto crapula et ebrieias locnm uOn habel.
ralionales creaturas sicul angelos et homlnes, ve- Hinc est autem, quod beatus Pelrus .Aposlotus ail
rum eliam qucesensu ei raiione carenl jubentis Do- (Ibid, 11) : < Obsecro vos tanquam advenas et
(1751) Eadem habet S. Bruno in comment. in {17.53)Ulerque cod. Val. et Valljcel.': Sed potius
Genesim c. xxu, pag. 18. hominh filius secuudumhumanitatem.
(1752) Cod. Vat. 125. < Quis tibi horum duorum (1754) Codex S. Marci: fecit figmentum nostrum.
\ roajoris obedientiae fuisse videlur; cum-Abraham
Deo, et filius ejus parenli slmul obediret el Deo ? (1755) Idem Cod., et inieriorem S. Marci Fior. el
Magna quidera in uiroque obedienlia ; et lali patri uterque Vaiic.
taliqueiilio'digna. > (1756-7) Id. cod. et Yat., carnh voluntaiem.
937 SENTENTLE. — LIB. II, 938
et percgrinos, absiinere vos u canialibus desider-is A < biles deptilabani, quia diuiissis hiijits sceculi volup-
quae raiiitaiil adversus aiiimam. » quce bella spiritui - ialtbus in solittidine habitantes, non quasi homines,
lnovSnl. < Non quasi subjeclis \obis prificipio; sed sed quasi pecora et bruta anim<ilia vivere videban-
quasi exlraneos rogo, ut vos axariialibus desideriis tur. Nudi, ef sine teclo, frigus et calorem die noctu-
absliiiealis, quae militanl adversus animani, quai quepatiebanlur. Ab orani quoque mtimiana sollicitu-
sjiiritui bella movent, quae nientem impugnanl, dinetiberi, elviiiorum omnium, atque conrupisceii-
etc., el animcp niuniliones impugnant. Caro enim liarum vinculis abso!uti,per soliludinem vagabaniur,
concupiscit ad\ersus _spirilum, et'spiritus adyer- cantantes, et jubilantes, et soli contcmplationi
sus carnem, ul non quaecunque vultis illa facia- vacanles. Et hoc est, quod Dominus ait: <
Qu%isi
tis. > In hac tali pugna, alii carni, (1758) alii dedil in solitudine domum et tahernacula in terr.i
50_f spiritui auxiliaiilur. E conlrario vero spi- satsuginis (Job xxxix, 6). t Et isli quidem contemnunt
ritum oppiimunl, qui carnis desiderium spqiiun- mullitudinem civitalis, quia niuntld, inorlui, soli
tur. Ducesunt abstinentice, (1759) una animalis, al- Deo placere desiderant, el inente j'ara inter angelos
tera spiritualis; ttirceque roagnae, sed major altera, conversantcs, liorainum conversationeni non appe-
quia majus est abstinere a viliis quam a cihis._ tunt, dicentes ciim Apostolo : < Nostra auiem con-'
Quaiiivis et ciborum abstinentia magna sit, ut non ^ \ersalio in cnelis est (Philip. m, 20). > Clamorem'
solum a propheiis, verum etiara ab ipso Domino sil autem cxactoiis non audinnt, quia non venlri, sed
confirmaia. (1760) Primiira enira Moyses, deinde spirilui scrviuiu.^ Isle evacior, venter noslcr est,
Elias, poslea vero ipse Dominus nosler Jesus Chri- cui nisi debiiam annonam qnolidie persolvimus,
stus quadraginla diebus el quadraginta noctibus quasi implus cxaclor nos lorqtiere el crticiare non'
jejunasse legunlur. Beatum \ero Joannem Baplisiam cessat. Tam improbus enini esi, ut tola liostra?ub-
cujiis abstiiientia; tuisse putainus? qui vinuin et stantia vix ei suflicere possii. illi tamcn ci*non obe
sieeram non bibii; cujtts cibus iocuslcc et mel sil- diunl, ei alio cibo jefccii ojus clamores, el torlioiics
vestre fuisse narrantur. Primi parentes nostri ideo sic patluntur, qu.iri eos non seiiiiant.« Non > enim
nioriui stint, quia abslinentiam non habueriiiil. Jain < in solo paiie \ivii homo, scd in omni verbo, quod
niortis senienliam Nini\itae acceperanl. dicenle procedil ab ore Dei (Maitlt. iv, 4). i Circumsjiiciiint
prophela : < Adhuc quadraginla dies et Kinive igitur montes jiasoua; ej'us, 'et viienlia quaeque'
subverlctur (Jon. III, 4); > et liiduano jejunio li- perquiruiit. Isli sunl nioiuesiJli de quibus riicitur;
herati sunl. David quoquede sua absiinentia sic ail: < Levavi bculos meos a"d raonles, jinde veniet auxi-
< Similis f.tt-tus suni pelicano in soliludine (Psal. ci, /-, liura mihi (Psal. c\x, l). > Dtio roagni mo.iles duo
7). "> Pehcanus avis qucedam dicilur esse, cujus sunl testameiita ; oceteri vero tot sunl qtiol p.-ophe-
magiiiutdo est ad vulluris qiiantilalem, seroper lartim libri. In Iiis auiem in\eniiiiiiur pascu.f semper
sohlaria et in solitudine inoralur, quae tanlae absli- virenlia, et iiunquam deficienlia, quibus nulli cibo-
iteniia. est, ut slcul aliae aves saturitale, ilaipsa rtimapparatus, nullcpqne delicicecomparari possuut.
jojuniis dcleclalur (1761). Talis avis fuil Anionius, His igiiur "Dci onagri refecli clamorem cxactoris
ialis"Paulus el IIiLnion, lalis beaius Benediclus, non atidiuni. Ad hos itaqtie respicianl, qui absiineh-
quorum deliciccjejuiiium, quorum vila absiinentia ticebonura cognoscere quccrtint. De qua et Aposlo-
fuit. De lalibus autem,et Dominusad Job loquilur, tus aii: < Nox pr_ecessit, dies autem appropinqua-
dicens : «'Quis diinisil onagrum liberum, et vincula vil. Ahjiciamus ergo opera lenebrarnm, et induan.iir
ejiis quls solvit? Cui dedil in solitudine domum, et arina lticis, sicut in die' honeste ambulcinus, ncn
tabernacula in terra salsuginis. Conleninlt lnuliitu- iu comessationibus ei ebrietatibus, non In cubilibus
dinem civitaiis, clamorem exacloris non audit, cir- et impudicitiis; non in contenltoiie et _em>iIatione;
cunispicit moiiles pascuce suce, et vireulia quceque sett induimini Dominura Jesura "Chrfstuin, ct carnis
perquiril (Job xxxix, 5). > Qttos David per pelica- curam nefecerilisindesideriis (Rom, l, 12). > Nonne
num, eos Dominusper onagrum significat. Est auiera D | audis quod et Apostolus nou lieoessaria, sed super-
onager asinus silvester, nunquam a soiiiudine rece- flua jnterdiCil? Comessaiiones enim , ebriefates et
dens, qui propria uiens libertaie, oocidi quitlem carnis cura non in necessiladDus', sed ih desideriis
potest, viuculis liomiiium domari pon potesi. Per el voluplaiibus siipertluifsunt. Dominum autem Je-
asinum ergo, qui slultum' animal est, illi inlelli- sura Ghrislum Induilquicunque sapicn.ia, jiisiifia,
gunlur de quihus Apostolus ait : < Quse stulla sunt et veritate, caslitaie, hurailiiate, et virtutum ora-
niundi' elegit Deus, ut confuhdat fortia, el ea qiKB iiium honeslate \estitur. Ubi abstinentia non est,
iion sunt, uf ea quae sutu destruerei (/ Cor. i, 17). > ibi castiias et honeslas esse non possiml. Planlavil
llomines naraque bujus mundi quasi asiiios, et vineam Noe, inebriatus est, el nesciens veren_,a
sii'Jja"ainmalia hos yiros clarissiraos, et Deo ama- discooperuit (Gen. ix). Ecce verenda quce seinpef
' '
(1758) Iiem Ulerqne cod. Vat.: < ln hac lali pti- lur, * qui carnis desideria seqmmlur. i
gna, ahi cartii, alii^plrilui siiffragantur. Qui cariiis (1759) Cod. V.il. : una catnalh.
desideria fiigiunl sjiiriiui auxilianiur. E conira veio (1760) Cod. Y.il.: Prins enitn.
spirilum opprimuat, qui carnis servituli suujiciun- (1761) Cod. Vau : de-ecielut:
PATBOL.CLXV. 30
933 S. BRUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 910
ojidienda sunl, ehrieiale manifesianlur. El ideo A nalis aljsfmenlia conlinelur : el sine mentis catnis
Aposlolus ail : « Nolite inebriari vino, in quo est que desiderio raro videtur fieri peccalum. Fit
hixuria (Ephes. v, 18). > Si tantus palriarcba in- tamen aliquando, dum alii aliosetiam invitosvel vi,
ebriatus vcienda sua celare non potuit, quomodo vel blanditiis peccare compellunt.
ehriosus mcmbrortim suorum g§@ tioncslalem ca- CAPUT XII.
siilalemque servabit?l_oth quoque vino inebriaius Vbi, id est in quibus', Ecclesia ornalur.
* Diximus
fliaium pudicitiara violavit; quem lanlum vino superius de Ecclesia, el oniamentis ejus.
superalum, imo vino sepultum Scriplura comme- Restal nunc ut suis ornamentis eam indulam vidca-
morat, ut nialum quod feceral ehrius ignoraret. mus, cl in ejus specie el pulchritudiiie delectemur,
Undc el Salomon noji immerito ail: < Yislo Samue- de qua Psalmisla ad Dominum dieit: « Astitit re-
lis, qua erudivit eum maler sua. Noli, Sarauel, noli ginaa dexlris tuis in veslitu deaurato, circumdala
regibus dare vlnuni; quia nulluni secieium est, ubi varietate (Psat. XLIV,11). > HJCCreginaipsa esl de
Tegnal ebrielas; ne foile bibant et obhviscanlur qtia loquimur, Ecclesia Dei, quae bene a dexlris
jtidiciorum, et muteni causam filiorum pauperis slaie dicitnr, quia laeta et prospera ipsi parantur.
(Piou. XXXI,1) : > Samuel, in quo esl Deus, Iiiter- ln judicio, ut Dominus aii, slabunl agni a dexlris,
"
prelalur, per quem aposlolos iiitelllginius, qui aniici hcediaulem a sinislris. Mulla suiil ejus vestimenla,
Dei appellanlur, de quibus ipse Dominus ait: <Yos roulta suni ejus ornameuta; et ideo varietaie cir-
aniici raei esiis (Joan. xv, 14); > ct: < Sicut dilcxit cumamicla perhibelur; sed nullum ornamenlum
me Paler, el ego ditexi vos (Ibid., 9i. > tsti aulera habet, quod vel aureuin, vel deauratum non sit.
a nialre instrucii; maier enim eorum Ecclesia esi, NuIIuni sine auro est ei oruameniutu. Sccpe jam
viiiuin regibus inlerdicunt. Reges isii ejiiseopi, et diviraus quod per aurum, aui sapienlia, aul vilce
' sacerdotes siint, qtu alios regentes el corrigeiiies, inlegritas, et puritas designaiur, sine quibus nullum
ah orani vinoleniia ct ebriclate ut se custodiant ornamenium pulchruni csl, et quodcunque his non
iiece»se esl. Unde et plentts Deo bealus Paulus lales decoralur vile et aboiniiiabile est. Talibus orna-
ejiiscopos, ct sacerdotes eligi prcccepii, qui non vi- mentis (1762) ornala dicitur Rebecca, cui servus
nolenli scd niodesli; iion ebriosi, sed sobrii sinl. Abraliae in aure aureas, et armillas atireas, et aurca
Tiinolbco lamen ep".scopo dicit, nt utaiur modico veslimenla altulisse narralur (Genes. xxiv). Iugre-
".ino propier slomachum el .freqiienies infirmilaies dere in lemplum Salomonis (III Reg. x), et cir-
suas. Diaconos eliam non multo vino dedilos esse cumspice diligenler, nihU ibi nisi aurum, et ipsum
jiibet. Sic igilur Samtiel non dal vinum regibus, el n piirissimum videre poteris. Quare hoc? quia nihil
dat vinum regibus. Non dal utique ad ehiieiaiem el fatUum el slullum, nihil lurpe el irainundum in
superftuitatem; dat autem ad modestiam., et sobrie- domo Dei apparere debet. Regina Saba, per quaih
tatem, et corporis ni.cessitaiem_ Nam et Salvaior Ecctesia figuratur, veniens ad Salomonem, altulit
nosler sic a Judaeis reprehenditur, quasi poialor ei cenlum el viginli lalenla de auro purissimofPuI-
vini el amicus publicanorum. Nnn necessaria igi- chra igiiur In vestitti deauralo Ecclesia' describiiur,
tnr, et superflua prohibenlur; et vini el concupi- ul lota sapiens, lota niiinda et incorrupla inlelliga-
fcceniiccebrietas mala est; quia nullum seci-elum tur , de qua per Saloroonem Dominus ait : < Una
est, ubi vel hcec, vel iUa ebrietas regnal. Tales esl columba roea, perfecla mea, iimnaculatu mea
ebrii non possunt dicere : t In corde roeo abscondi (Cant. vi, 9), > de qtia et Apostolus ail : t TJt exhi-
eloquia tua, ul non 'peccem libi (Psal. cxvm, 11).» beret sihi gloriosani Ecctesiam non habeniem macu-
Et niullolieS amisso sensu, et intelligeniij, et bolam. aul rugam (Eph. v, 27). > Nullum jgiltir or-
nummalum.elraalumbonumdicunt,«ponenteslucem naroenluni itlius esi, eisi pretiosum, et pulchrttm
tenebras, .et tenebias lucem (Isa. v, 20) : > dieen- videiur, nisi aurum fuerit. Yidentur enim bceretici.
les dulce amarum, el amariim dulce, el utroque \ino pagani, philosophi, el Judcei eadem ipsa ornanienta
inebiiali pervertunl causani filioruin paujieris. lllius fj babere, quibtis sponsa Christi utittir; sed in liot
videlioel pauperis, qui cum dives omnium esset, diffei tiut', qnod aurea non suiit, qnamvis aurea esse
pauper pro nobis factns esl. Cuin igitur cibi potus- videanlur. Nulla enim alla sapienlia aurea est, nisi
que absfiiientia tam utilis sit, vitiorum, ct volup- ea qnae evangclica et aposlolica-doclrina g©0
latuin abstinenliam quam necessarjam esse pulabi- confirmalur. Quaecunque igiliir fides , qiifecunqoe
intis? « Ilaec esl enim voluntas Dei, ait Aposiolus, charitas, quaccunque humililas, misericordia, pax,
vcl obedientia fuerit, si apostoliea
,m abslhieatis vos a fornicatioiiej ut sciat rarasquis- patieniia, justiiia,
que vesirum vas suum possidere in sanctificaiione docdina auro non sptendueril, falsa esl, eorrupta
et lionoie; non in passione desiderii, sicul el genesi, imrounda esl, el tanquam niors, el venenum
ics quceDeum ignorani (J Tltess. vi, 5); > uno verbo fugienda est. Merito ergo hi \esiilu deauraio Eccle-
oraiiia vitiorum comprehendil. In eo aulem quod sia pingilur, cujus omnia ornamenla lara [juiisshno
nil < non in passione desiderii, sicut el gcntes, quae «tiro iulexta suni. Semper ^niiera sancta Eccles.a
Deum ignoranl (Ibid.) - % omnis spirilualis, et car- oranibiis sui= ornameniis rncltUa est, quamvis non
(1762) God. V_.f.antiUit^-oiaanientis.

«41 SEXTEVTIJE,— CIB. 11 - 3__!
_5imi.itomiiia videanUir; aliquando fideij aliquando A . nemo habel, dicit Doniinus, qiiam ul animam siiam
spei, atiqttando charitatis ornamento induia conspi- ponat quis pro .amicis suis (Joan. xv, 13). i Quoties
citnr, caeleris quodammodo sub una lalenlibu.. el Ecclesicc filii cliarilaiis vestibus induunlur, tolies
noii apparentibus. (1765) Quaiido aulem fidei incre- oilium, ira, invidia, indignalio,. furor, dclractio,
nittnium apparet, tunc tnirabile videas, daemonia conienlioiies, semulaiioiies, disscnsiones ftiganltir,
itigerc, inorluossurgere, caecosilluminari, paralyti- et perimunlur. Gonveniunl eniin, sibique vicissim
coscurari,ieprosos mundari, aliaque miracula ficri, •opilulantur charitas et concordia, pax et miserl-
quce ab his, qui eodem lidei ornamenlo veslili non cordia, coram quibus hsec talia porienla consistere
sujit, impossibilia esse crediiutur. Hoc autem fidei non pra_valcnl_.-Sunt alia quccdam Ecclesice orua-
tiriiametuo pqst Christi passionem longo lempore menia non artificiose inlcr se conj'uncta, ul unum
Ecclesia__filiiusi sunt, quoniam genliles el infideJes sine omnibus induere non valeat. Quatuor enitn
inaxime hoc videre delectabantur, hocad Christi sunt, quorum primuin prudentia, secundum
juslitia,
amoieni tr.iliebaniur; ita ul manifeste iiKelligcrenl terlium fortiludo, quarlum temperantia dicitur;.de
omnia possibilia esse credenli. Qtiando vero spei quibus superius satis toculi suinus. His aulem Ec-
ornaniciiium raanifestaiur, lunc lota in eojileinpla- clesice fitii prcecipue in Qttadragesfmis, el magnis
liunem erigiiur, et a terrenis ad_eoetestiastihlimalur. 1^ solemnilalibus, et si quando concilia celebranlur,
ut,quanivis corjjorein miintlosii, confidenter dicere indui solenl. Et tunc quidcin videre, et audire satis
audeat: < JNoslra convcrsaiio iu coelis est (Plalip. suave, el delectabile esi, sapientiam pra-tlicaoiem,
ui, 20). t — t Specnim sahi Xacii suiniis (Iloin, _an, jiistitiam judicantem, fortiludinem scparantera, ot
24). >El lunc quMem ,lam niagna promitlit, utquo- lemperanliam pro -quibusdam ulililcr interpellan-
dauimodo extra se dical.el in dcsiderio obediendi lem. At vero humilitaiis ornamentiini, quando
Ec^.
-inflaminelJiudieutes; ila ut cum Apo.lolo qttisaudicns lesice filii induunlur, lunc omnis •superbia confnndi-
dicat: < Cupio dissolw, elcsse etiin Cljiisto (PJtilip. lur, arroganlia dissipalur eum bcaiaeJlaiiae Yirginis
l, 25). > Et cum Psaliuista :_<Sicul servus deside- sentenlia : < Deponil potenles de sede,et exaltal hti-
ral ad fontcs .iquarnra, ita desidcral aniraa inea nd miles (£..(;. i,52);»etFiliusejusSalvalornosler eara-
tc, Deiis: si.iivil aniiua mea ad Detim fontcin \ivum, demsenlCnliam confirmanSj ait:< Omnisqui seeval-
quando veuiam clJijipaiebo antc laciein Dei (Psal. .tal,humiliabitur(/-Mc. xvi.:,i4).> Tunc virginum cho-
XLI, ij. > Sed ijiiid mirtim, cum ca indubilanter ros, el monachorum exercitus eoiispicias lana, et pel-
speranda proniiiial, < quce nec oculus vidit, noc libus indulos, quibus indumenlis raaxiine huniilitas
auiis auuhii, ucc in cor huniinis ascendil, quae gl.ori3t.ur, inter quos el Paler noster Beneditius su-
pr.cpjiavil Deus dili^ciitibus se? i (I Cor. u, 9.) J per eburneam sedens calhedram totum hiiniilitalis
lhccauieiiispoj contcnijjlalio facil, ul sponsus ali- ornamentum in duodecim membra partitur. Quando
quaiido de ea,dieai_: < Adjuro \os, filij. Jerusaletn, autem, cum misericordiaevestibus se manifeslal Eccle-
;per caprcas, cervosqiiecaroporura, iiinon susciieiis, sia,Uinchospitescolligiintur,nudi\esliuniur, (arceres
iiequec\jgilare faciatis dileclam, quoad tisqtie ijisa aperiunlur, visiianlur inliirai, faraelici satianltir;
telii (Cant. m, 5). > IIoc spef desidetio lenebaiur _et.Ipsamater humilis, el roiscricordiosissima, Do-
iila, -de qua ipse Dominus ail: « Maiia oplitnam miui sui exerapla sceula, pauperihus rainislrare, et
pariem elegit, quce non aufcrelur ab ca (Luc. x, pedes lavare non dedignalur. Niillum indumenluiii
H). > Si \ero in charilalis se ornnmciilo Ecclesia esi, quo magis onialara eam vidore desiderent, * qui-
revelaveiil, tunc \ideas omnes sc vicissiro salutan- cunqiie paupei talc, infirmilate , vet quacuijque
ics in osculo pacis, tunc inlclligas, < quaui bonuni .» calatnitale oppressi sunt. lloc auiem yesiirocnlo
sil, < et quain jucundum habilare fjalres in iiiium jpse Dominus el Saivator jrosler indulus dicebal:
(Psal. CXXMI,I), cl quomodo > multittidinis cre- < Venite ad me, omnes qui laboralis el one-
denlluui erat cor unuiii el aniuia una; eranique it- rali eslis, et JSIQ eg° rcficiam vos (Maiih. xi,
lis omnia eonimuuia, et iiemo dicebat aliquid esse j ) 8); > et: < Siniie parvulos venire ad me; ftlium-esi
suum (Act. iv, 52). > Qiiando Jioc ornamentiim ap- eiiim regnum coelorttiii (Marc. x, 14). > Sunl el ah.i
paiel__iuiic idein volunt, atque idcm noltint omnes. oriiamenta, qujbns liujus rcginae nobilissinice pnl-
s Idem eniro velle, el idem nolte, ait/juidai_i, flrma chriiudo et gloria niaiiifeslalur; <sed lanlilja nos
amicitiaesl(CicEiiO). i—< Majorsmauieiiicharhalem nio.io dixisse sufliciat.
(1763) Uterque-CoJ, Vat. : Qttando auiem fidei ornamenlum apparet, lunc mirabile dictn videat dccmonss'
fugerej moiiuos fesurgere. ctc.
353 S. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS Wi
SENTENTIARUM
LIBER TERTIUS (176i)>
CAPUT PRIMUM. lunam, et stellas novas, et nubes, et pltivias, ful-

DEKOVOMCMJO. gura, et lonilrua, niontes, et silvas, et honih.cs
Novus homo vcnit in niuudum, qui novum et ve- novos, cceteraque omnia, qucetamen per itla velera
tereni coiididit mmidum. Exivit enim a Patre et significala fueranl, et quc.mdaro cum illis sirailitudi-
vCnit in niundum, ut de immundo lacerel mundum, nem habent. Novi enim sunl coeli, de qnibus dici-
< qui illuminat omuem bomiuem venienleni in hunc tur : < Cteli enarranl gloriam Dei. el opera mamiuni
niundum (Joan. i, 9). > Sed quomcdo venil. qui ejus annunliat firmamenlum (Psal. xvm, 1). >
ubique est, el qui in mundo eral, et roundus per Nova lerra est illa de qua dicilur : < Et terra no-
ipsnra factus est? Quomodo etiam a Palre exivit, sira dabit fruclura suum (Ibtd. i,xxxi\vl5). > Vis
qui a Palre nuiiquaiu recessit? YenireDei apparcre videre novum solem ? < Yobis timenlibus Deum
esl, et ^juando se oslendit: lunc exire et \enire orietur sol jiisliiice (Malach. vi, 2), >el < fulgebunt
videlur. De quo eiiam_scriptum est: < Hic Deus j"ustisicut sol in regno Dei (Matih. xm, _5j. > Vis et
noster, et non exislimabitur alius ad eum, qui ad- novani lunam videre ? « Quce esi ista quaeprogredi-
'invenit omnem \iam scieniice. Posi hcec in terris tur, quasi aurora constirgens, pulclira ul luna, ele-
vistis esl, et cum bominibus conversalus est (Ba- cta ut scl, tcrribilis ut casii'oium acies ordinaia
ruch. ui, 37). > Visus esl enim per humaniialem, g (Cant. vi, 9). t Beatus quoque Joannes dicit se vi-
qui \ideri non potest secundum divinitalern; quia disse muljerem quae erat • araicia soie, et luna sub
<Deum nemo vidit unquam (Juan. l, 18). > Veniens pedibus ejus (Apoc xn, 1). » Nova el inaudila luna,
anlem innovavit omnia : sccundum hoc, quod ipse quam mulier sub pedibus habel. Nova stella Virgo
dicii : t Eccc nova facio omnia (Apoc. xxi, S). > Maria, qnae stclla maris hirerprclatur, et illa de
< Debemus igitur, sicul Apostolus ait, in novitate qua diciiur : i Oiielur siella ex Jacob, exsurgct
'vilceambulare (Rom. vi, _), > et non veierem, sed homo ex tsrael (Num. xxiv, 17). » Nt/vum esl hor,
novura hominem imilari. Cum a Judaeis Dominus ut ex hominibiis s.elije oiiantur. Vide eiiam novas
teiierelur, alteiius mundi se regem esse ostendens, nubes, novasque coltimbas. < Qui siinl isli, qui ut
aii: < Regnuin meum non est de hoc mundo (Joan. nubes volant, et qnasi columbce ad fenestras suas
xxvm, 56). > Quod enim de mundo hoc non esse (Isa. LX,8). > Ecce invcnimus novum mundum, qtil
dicit, allerius niundi regnura suum esse oslendii. solus vera definilione diciiur mundus, quoniam ex
Esl iiaque atius mundtis supra hunc mundum, valde aqua el Spirilu sancio, de iromundo faclns cst
excellonlioris naiuiae, el dignitalis, quam sit istc mundus. Hicsit igittir nobis raaleiia loqucndi, ei in
n.uiidiis,- qui in mahgno posilus e,sl; de qno ipsc Dei lauuibus sermones coraponendi: ipso adjuvanle
Domiiius ail : < Si de mundo fuissetis, mundus • qui vivit et regnal in sceculasceculorura. Araen.
quod suum erat, diligerel;-quia vero de nuindo non 5HCAPUT II.
esiis, sed ego elegi vos de mundo, propterea otlit
vos niundus (Joan. xv, 4). > Quibus verbis leilium De cwlis iiovh.
quoque oslcndit mundum, pcr quem Ecclesiam in-. <Ccelienarrantgtoriam Dei. el opera manuum ejus
tclligimus, qucc de mundo quidem elecla est, sed j'am annuntialfirmamenlum(Pso..x\in,l).»Coeli vocan-.
Winc tle miindo non est. Quia ot ipsc mundus est, tur sancti apostoli, et quarc cceli\occnlur dicendum
de quo videlicet rotindo scripiuni esl : < Sic Deus esl. Sicut enim illius.mundi qui abinitio faclusest,
dilexii mundum, ul Filium suum unigeniium daret, qui de cceto conslat, ei lerra, dequa aitMoyses:
ut oniiiis qui credit in illtim non pereat, sed habeat < In principio creavitDeus coelumet terram (Genes.
vilam aeiernara. Non enira venii, ul jiidicelmundum. i,l),> maximapars, (1766)etnobilissima ccElumesi;
sed ut salvctur mundus per ipstim (Ibid. u, 17). > iia et hujus novi mundi, de quo Dominusait: <Noi
Iste enini mundus, qui salvalur per ipstim, nulhis venit Filius hominis ul judicet mtindum, sed ul S3l-
alius, nisi Ecclesia imelligi potest. Hic est igiiur ille veiur mundus per ipsuro (Joan. m, 17); > maj'ores et
muiidus, de quo Doroinus dicit : < Ecce nova lacio clariores cceleiis aposloli stint. De quibus script-.un
omnia (Isa XLHI, 19.; » (1765) quoniam, si nova in ) esl: t Principos populorum (17(37)congiegali sunt
hoc mundo facta sunt oninia , habel igitur Ecclesia cum Dco Abraham (Psal. XLU, 10). > Isli sunt iJii
novum coelum, novain leirara. no\uni solem, novam senatores, de auibus Dominus : < Nobilis in porlis
(1764) 'Cod. 1254.: Incipit liber domni Brui.onis (1766) Cod. Vnt. : Elnobilior.
episcopl De novomuudo. (1767) Cod. V.it. 1251 : Conveneruttl cum Deo
^1765) Cod. Vat.: Quod si nova, etc. Abuiham.
SENTENT_.fi. — LIB. IIL " 9*C
t,45
virejus.quaruto sederitcum senaloribuslerrae(Pio». A j ilhut esse puiab.mus, euni Jinjus iiifcrioris tantaiu
xxxi, 25). > Qtiibus ipse Dominus : < Vos qtii seculi esse videamus ? El piimiim qttidem coelum slatiiit
estis rae, sedebiiis super sedcs duoderim,_udioanles eadem die Jaclum, el illuminaium est, dicente Do-
duodeciin tribuslsrael (Maiih. xix, 28), >[iroquibus mino : <Fial lux, et facla esl lux (G.iies. 1, 3). > Hoc
Patrem rogat, dicens : < Paier, ego volo, ut ub! ego auteni terlia die, postquam faclum est, solem,lu-
sum, et ipsi sinl mecum (Joan. xvn, 211. > Tolus nam el slellas suscepisse nanaiur. Eral igilur sine
mundus cceio concluditur, lota Ecclesia calholica lumine usque ad hanc diem prs-seilim cum aquis
-inier apostolica; fidei et doctrinae teuuinos conii- oinnia conlinenlibus uomlum apjiarerel arida. Ter-
nelur. Quicunque evtra hos tenninos esl, profanus tia naraqiie die diclum est: < Congregenlur aquac
et infidetis esi. Unde et per Saloinonem a Domino quae sub coelo suni in locuin iinuni, cl apparcst
diciinr: < Non iransgrediaris terminos quos posue- arida (Ibid., 9). > Noiidum igilur arida apparehat,
ruiil paires Uii (Prav. xxir,'__.8). > Merilo igitur quia noiidum firniamenUim lumoii habebal. Primum
apostoli cceli vocantur, cum taniam coeli simftiludi- vero coelum jam luce sua fulgcbal; illa aulcm luv
•nem habeant, ct nomen. Coelum aulein, ut quibus- dies a Doinino vocita est, dicente Scriplura : < Vo-
dain piacei. ex eo <tie'uur quod caelatum esl, id cst caviique Dominus hicem diera, el ienebras noclem
variis caelaiuris, sive sciilp.uris dcpictum, et varia- " (Ibid., 5); » dies autein sine luce esse non poluit.
luin est. Ibi eniin sot, et luiia, ibi slellae, et majores Quo autem inslriimento lux illius coeli, el illius diei
et minores positcesunt, quarum splendore et pul- facla sil; cunf nondum sol, et luna, vcl aliqiia lur
ebritudine sic decoralura est, ut nihil in crealuris minis instrumenla facla fuisseni, dubitari potesl.
.nvpnialur, quod pulchritudini ejus vateat coinpa- Legimus tamen quod mundtis illenon egeballumine
rari. Nam et in lemplo Salomonis palrace ccelalce, solis, cjuod nox non eratillic ; ubi eiliin angeli sunt,
et aliaerccelaiurcevatde proerainentes fuisse referun- lenebrcc esse non possunl. Nam de sanciis dielum
ti;r; quae quidera omnia apostolis quoque convenire eslj •quod < fulgcbunl sicut sol in regno Dei (Matth.
videutur. In eis enim el solem, ei tunam.et stellas xin, 43). » Ipse quoqtie diabolus iimic niger et te-
invenife nou est difficile. Ipsi sunt, quibus Dominus nebrosus, propler nimiani clarilatein, prius lucifer
ait: < Vosesti, lux mundi (Mrfth.Vfli); >sic eorura vocabatttr. Ubi igilur lot soles sunt, iste sot ibi ne-
ftde et doclrina tota Ecclesia illuminala est, sicut cessarius non est. Quoniam auiem nuiiidus isle ler-
solis hujus, et lunce sjilendore lota lerra (1768) illu- tia ciieilluininatus esl (piiinus enira niundus, 51.S
niinstur, in quibusêi virtulumomniumpulchriludo, utniododiximus, e\ quo factusesl nimquamlumine
quasi""stellce qucedam coruscant. Si vero a celahdo i~ carnii), liocnobib -.ignifieare \ideliirqt.od terlia (tit
cccli dicaniur, eo quod arcana celant coelestia, el ita dixerim) a'late, sol juslili_e Salvalor nosler natus
abscondunl, audio Aposlolum'quoque dicentem de de Yiigine niundum illuuiina\it. Piimus siquidem
suis arcanis, quod raptus in paradisum audierit ar- dics fuil ab iniiio usque adMoysen. Seciindusa Moyse
cana verba, quco non licel homini loqui. Quibus et usque ad Christura. Tertius vcro a Chrislo DeoDo-
Dominus sua secreta celare praecipiens : i Noliie, niino nostro usque ad finem sceculi. Et tiiuc quidem
inquh, sanclum dare canibus, vet margaritas spar- < populus gentium, qui sedebat in tcnebiis vidil
gereante porcos (Ibid. vn, 6). >_DeIslis ergo dicium lucem magnam : habilaniibus int regione umbice
est: <Cceli enarrantgloriam Dei, et ppera manuum moitislux orla esl eis (lsa. ix, 2). > -(1769) Cieleri
ejus annunliatfirmainentum (Psal. wiu, 1).»Quain- veio dies, qui prcecesseranl usque ad Chrisiuiii sine
vis elilii alii suo modo Dei gloriam enarrant, et nun- luce fuerunl.Primuiii igitur coelum, quod cum kice
tient: alios dixi; quoniam el illi mulli sunt secjmdum simul factum est. Neque cnim ccejuui postea lux,
iilud : < Laudate Doniinum de coelis (Psal. CXLVIII, sed eadem die utraque facla suiit, noii ad isluin, sed
1); >—i el coelicoeloruin, laudale Doniinum (Ibid., ad illum mundum pertinet, ciijus habilatores angeli
•_.).> Aposlolus quoque ires coelos ponit; Moyses sirat; cujus et-viri sancli posl hanc Vitam incot_&
duos.Ait enira : t In piincipio Deus creavil ccelum el D I futuri sunl. Per lucem autem, et tenebras, sive per
lerram (Genes. i, 1) : t ecce unum. Secunda die, diem et noctom, bonos el inalos angelos inlclligeie
< fecit Deus firniamentiim in medio aquarum, divi- possumus, qui, quoniam eadem die divisi sirai, su-
siique aquas quceeranl super firmamenlum ab his biiam malignortim spiritqum ruinam significare vi-
quceerant _>ubfirmamento, vocavhque Jirmamentum dentur. Unde Dominus apud beaium Joannem apo-
ccelum (Ibid., 7). »-Ecce allerum. El hoc quidem est slolura el cvaiigelislam, deeorum prlncipeaii, quod
illud cmlum. quod per sotem, lunam et stellas, qpce < ab initio niendaxfuit, et in verilale non stetit (Joan.
in eodem fulgent, el nosiris oculis revelantur. Pri- vm, M). t Dicil enimad Pharisceos
(1770) : < Vos
inum enim coelurade hoc mundo videre impossibile ex patre diabolo estis, et desideiia
palris vesiri vul
esl, quoniam hoc quod videmus, inler nos, ei itlud iis perficere (Ibid.). (1771) Quoniam loquitur, quia
posilum est. Sed cujus excellenticeel pnlchritudinis inendax esl, el non esl ventas in eo, Noslri quoque
vt768) Cod. Yat.: illuslralur. (1771) Haecaddit cit. edilio: <\Isie horoicida erai
(1769) Cod. Val.: i<2.5b,qitoniamCIirhlussoljinli- ab initio ; el in veritate non slelii, qnia non es'
tim natus est eis. Cceleri vero, eic. veritas in eo. » Quoniam loquilvr mendacium si ea~
(1770) ll_cc in Gotl. Vai. 1234 omittuniur. viovrio~loauilur : quia mendax esi, el naiei ejus.
55" S. BRUXONHTEPJSCGPI SIGMENSIS 918
coeli ad similitudinem nrmaraenti nequaquam simul A husque seinioniljus ea aniiuutiaiU, < Non suni, >
ct vocati, et illiiminali sunt; sedj'ara lerlio anno inqiiil, < loquelce, ncque scrniones, quorum non
postquaiii yocati Spirittis Sancii illuminalionem ac- andiantur \occs eortim (Pscd. vun, 5). > Hoc est
cipere meruerunt. Nondum eniro, ut beaius Lucas eniin, quod in Actibus aposiolortim legitur, quo-
aii, Scripluras intelligebanl, quod Chrislus a mor- niam < toqucliauiur variis lingtfis apostnli magnalia
luis rcsurgere ojiorleret (Luc. xxiy, 46). Erant Dei (Acl. II, 12). > Oniliibus linguis loqtieban.ur,
igitur sine lumine, lanta adhuc oppiessi caligine. id esl omnem scienliam docebant. Sed ubi ? \ is
Sicut ergo fir mameiinim iltuminatuni est die tertia, audire? < In oiniiem lerrain exivil sonus eorura, et
sicetapottoii anno terlio ilhiminaiisiint.In eo eiiam Iii fines oibis lerrce verha eorura (P&al. x.m, 4). >
quod aquse quce sunt supra firinamentum dividuntur Et qtiid dicebanl ? < tn soTc posuil labernaculum
ab aquis quce sunl sub firmaraenlo, firmameiiti si- sirain, etipse laiiqtiamsponsns proredensdeihalaino
mililudiiiein apostoli h.iljcre videntur. In inedio suo. Exsullavitulgigasadcurrendam viam (Ibid., (i).»
'namque quodamraodo positi, aqnas ab aquis dlvi- In sole, inquii, fd estin luce, in claro, in roauifesio
dunt, qui.t Novuin a Veleri separant Teslamenlum. posuiI_|E3lahernacuIuni smim,iil estcarnemetliu.
Aqrais enim ab aquls Aposlolus dividit, quando Ye- niaiiitateni guam, In qtia, v.itu in lahernaculo divi-
teris Tesiamcnll tloclrinam, eirituni inierdicit. Ail B nilas oecullata laiebaf, ul adimplereltir quod scri-
Apt>sloIus: < Ego Paulus dico Vobis, si circumcida- pltim esl : < Yideruiit onines fines lerrae salulaie
niini, Chrisius vobis nihil prodest Litleraj euim Dci noslri (ha. LH, 10). > Erat supra solem, el vi-
« oecklil, spiiitus aulem vivificat (Galat. v, 2). > deri non polerat, huiuiliavif se, cl descendit, ul in
Hoe eirira tirmamenitira, isii cosli nos docuerunt sole viderelur, et pcr carnero, qii.un assumpsit, ma-
qnaiiliimaquis legis elExaugclii iiquce difTeranlinter nifestaretur. < Et ipse lanquam sponsus piocedens
scse. Isli igilur suut illicccli, qui enarranl gloriam de thalamo suo (PsaL xvm, 5): > ccsullavil ad
Dci.ised quo doceiite, quove iuiiruente, dicat Psal- currendam viam faclusui gigas, foilis videlicef, et
tnista : < Dies diei ernclal verbtim, et nox noeti in- insuperabilis, ei non seeuiidum liominum opiiiionem,,
dicat scientiam (P_«f XMU,2). > Dies igilurest ille, sed seciindum rei veritalem dujjlicis nalurae, Deus
qui docet; dies sunt illi, qui docentur. lllequi docel pariter et homo.Gigantes euim secundum homiiram
uiius est: illi qiii doeentur mullf dies stint; sed bpinionem el dii, et horoines esse piiiaiuur; < po-
« roelior est diesuha in alriis Doroini super miliia tenles a sceculo, sictil scripttim esi, viri faraosi (Ge-
(Ibid. iAxxin, 10). i Dies itaque Ciirislus esl, dies ucs. vi, -i). » Processit igilur tanquam sponsus de
aposloli ejus smil; qnoniam ipse lux est, et lenebrce thalamo suo, quia non soltis, sed conjugalus de
in eo iion sunt ullae; qui stiis qnoijue discijiulis ait: uiero Yirginis exivit. In quo videlicet ufero J)ei
< Voseslis liixmundi[(Mnlih. v, 14).> Si autem lux, fitius nupiias fecii, tiXorem duxit, et priusquam na-
et dies, sic auleni supciius scriplnm esl quia < vo- sceretur, humanitatem noslram sijji conjunxil. Ex-
cavit lucero diem, et tencbras nociein. > Diesigitur sulla\it autem ad currendam viam, quia, ut b. mi-
eructai \eibiim Domini, qnia Doniintis Salvaior nein ledimeret el salvaret, ips.un-cum gautlio tm-
no_ter t vcra lux, qucc iilitmiiial oiiinem hominem tinuit passionem, et ipse quidein veiaciler di.cre
venicilem in liiincniuudum (Joctn.i, 9): >fidei doctri- potuit: < Viam mandafornm luorum cucurri, cuin
nam, et \crbnhi picctlicatioms discipulos docett et dilatasli cor ineum (Psat. cwin, 50). > Itic est enini
Ecclcsiam inslrtiii; qu:B quidera non imraerilopro- ille t bealus vir, qui non abiit in concllio impiorura,
pter uiiila.em fidci singulariler dies dicilur, quam- et in via peccatorum non slelil, el in caihcdra pesii-
vis raulsos in se el pene innunierabiles dies conti- leniiae non sedit (Psal. i, I). > — < Qui peccatum
neat : lot eniin sunt dies qtiot ei sancii. De quibus non fecii, nec invenlus esl doitisin oreejus (IPetr.
dicilur : < Dies formabunlur, el nemo in eis (Psal. II, 22). > In hac via cucurrit ipse, in hacjixsultavit,
c.wxviu, 16). » Nerao enira iiiler eos esl, uisi dies; in hac el nos currere doruil. < A summo coeto
nemo in eis nisi clarus et splendidus. Fulgcbuni ri cgressio ejus, et occursus ejus usque ad summum
enira slcul sol in regno Dei. SeJ, o stullitia ! o ini- ejus (Psat. xvm, 6). > Ilocesl enim, quod ipse ait:
pieias ! o insania"! Quamvis dies diei eruelet ver- < Exi\i a Patre, et veni in miindiira, lierum retin-
bum:quamvis ipsa veiilas perFilium Dei, etper quo nuindum, et vado ad Patrem (Joan. xvi, 28). >
ipsam s.ipientiam manifesleiur. Sapientia enim prce- Denique a suniino ad suramuin 'est occursiis ejus,
dical in plateis; tamen nox non crubescil suam quia per omnia aequalis est Patri secundiim divini-
indicare scientiam, sive potius insipientlam nodi. lalem. De quo et Daniet ait : < Aspieiebam in \isti
Adhuc enim scrihae, Phariscei prcedicaiit quia cceci noclis; et ecce in nubibuscreli Filius hominis venil;
sunt, et duces ccecorum, seipsos, et alios secum in et daium esl ei regnum, et honor, et poteslas, el
noctisignorantiae tenehras mergunt. Nox enim sunl usqtie ad an.iquum-dierum pcrvenil (Dan. vn, 151.>
isti cccci siiie lucc, iiihilque aliud quam teuebras Usque ad atuiquiim namque diernm porveniet Do-
Intbenr, ideoque nihil aliud quam errorera docenl minus, quando similis Palri et tequalis per omiiia
ei prcedicant. Dicltim est aulem, qui suiil coeli, quid apparebit. Si euim esset aliquid secuntlum divinita-
iniiuiciit, a quo acceperint ea, qucenarranl, el nun- tein, in quo differref ab ipso, non utique pervenirel
lia:it. Rcslai nunc, ut audiamus quibus tinguis, qui- usque ad ipsuni, Pervcnit igitur usque a0- ipsuro,
940 feENTENTLB.— LlB.Rt. §&<»
In.miUo disl»t ad Beall illi coeti, qui sic t\ aquilo dissipal plmiam (Prov. xxv, 25). > •— < Ah
quia ipso.
enarranl gloriam Dei. aquilone psiidentttr mala super omnes habiiatores
lerrce (Jer. i_ 14); >—<Ponam, inquit diaboltis, sedem
CAPUT III
meam ad aquilonem et ero similis Allissirao (Isa. xiv,
De nubtbtts novts.
14). >lpseest igitur, qui nubes tugal, qui sanclos-perse-
i t Posuil Domlnus lenebras latibulum suum in cir- quilur, qui deiilfidelium civitaiibus apostolos pellitet
cuilu cj'us, labcrnaculum ejus lenebrosa aqua in ad alias civilatcs fugere compellit. Hocenim et ijjse
nubibus aeris (Psal. xvn, 121. > — < Prce fulgore in Dominus eis praecipil: < Si vos perseculi fuerinl in
conspectu ejus nubes transierunt, grando el carbo- una civitate, fugile in aliam (Matth. xx, 23). > Sed
nes ignis (Ibid., 13). » Novus mundus <1772)novas si Dorainus surgens a somnoimperet venlis et mari,
lenebras habet, vetera transieruiu et facla suiit om- illico fiet iranquiHilas magna (Matili. vm, 26).
nia nova. IsleinundusEcclesia est, in quacceii no\i, Eldiceluraqiiiloni: t Surgenquilo, > imo fuge . < et
et lerra nova, et homines novi, el omnia nova et veni, auster, el perfla in horttim meum, el fliient
inunda sunt. Quid igitur nubes, nisi apostolos intel- aromata illius (Cant. iv, 16). > Sunt autem venti
ligamus ? De quihus scriptum est: < Qui sunj isti, boni et vcnli mali; nttbes boncc et nubes malae.
qui ul nubes volant, et quasi columbce ad feneslras B Maleenubes hceretici etschismalici.-qui noupluviani
suas (Isai, LX,8). >El coeli, ef nubes, et monles, et sed (1776) grandinem fertint. Ex quibus sagillae et
fonles, et niultis aliis nominibus vocantur sancli futgura procedentia, non'vitia, sed animas inlerfi-
aposloli,proplerquasdam sibi convenientes signifi- ciunl. Boni venti de ihesauris Dominiproducunlur,
caiiones. Sed quo volaul? Dicat Psalmista : • In de quibus dicilur : < Qui produril ventos de lliesau-
oiiraein lerram exivit sonus eorum, et in fines orbis ris suis [Psal. cxxxiv, 7). >Talis venius est chariias,
torrce verba eorum (Psal. xvm, 4). i Unde veniunl: pietas et misericordia, cceter.cque virlutes, quce tle
t Educens nubes ab exlrerao lerrae : fulgura in plu- coetestibus ihesauris producuiilur. His aulera ferun-
viam fecit (Psal. cxxxiv, 7). > Islce nubes pluunt tur nubes, bis apostoli clticunttir : istce cogtinl cos
sujier bonos et malos, et lerram inlecundam et volare,mundum peragrareei Evangeliumiiraedicaro;
infruciuosam doctrince pluviis fecundam faciunt. unde el apostoli inquiunt, non possumus non loqui,
lulsera illa lerra, quce harum pluviis non irrigatur. «a quae audivimus el ^cimus. < Gtiarilas enim Dei
Misera Judcca el Synagoga, de qua scriptum esl: urgel nos (II Cor. v, 14). > Valde conveniens <_st,
< Mandabo nubibus meis, ne ptuant super eanr ut lalibus venlis lales nubes circumferanlur, de qui-
imbri.ni (Isa. v, 6). > Unde et Apostolus dicil : bus scriplum est: < Viderunt te aquae, Deus, \idc-
< Vohis priroum oportebat praedicari \erbum Dei; « runt te aquae, llmucrunt, el lurbatae sunt abyssi.
£dd quoniam repelljtis illud , etindignos vos feeislis Mulliludo sonitus aquarum vocem dederunt nu-
aiierna; viice, ecce converlimuf ad genles (Act. xm, bes (Psal. L\X\I, 17). > Sed, quoniodo aquce Domi-
46). > Volant igitur aposloli quasi nubes (1773) num, vel quibus oculis videre potueruni?\1777) Qua~
ubique conipluenles, lotam terram fecundanles, ad re eliam timueruni? Quae sunt islae aquae? Insensi-
fidem vocanies, miraculfs coruscantes et fulgura in biles enim ros videre et liraere non possunl.
pluviara facientes. Fulgura namque in pluviam fitint, <Aquae mullce, dicil Scriptura, populi mulli (Apoc.
quando miracula doclrinam sequuiilur. Sic enim de xvn). > Merilo populi aquce vocanlur, qui semper
aposlolis in Evangelio dicitur : Quoniam < profecli ad inferiora ctirruui, et ad niorlem fesfinaiit. De
prcedicaverunt ubique Domino cooperante, el sermo- Jordane lainen dicitur : < El lu, Jordanis, qui con-
iiemconfirmante,sequenlibus signis (Marc.xvi,2b).> versus es retrorsum (Psal. cxni, 5). > Usque infe-
Per nubes igitur aposlolos, per pluviam doctiinam, rius currcbas; nunc le _ad sujieriora coiiscendcre
ot tonitrua voces, et per fulgura~miracula inlelliga- video. Qttid enim per Jord.uiera ntsi populus bapli-
miis. Unde eliam Jacobus, et Joannes Roanerges, id zatus significalur? Ibi coepil baptismi bacramciitunf:
est filii lonitrui vocanlur, quoriim altisonis vocibns, ibi Dominus baptizalus est. Solusigitur isle fluvius,
y.
quasi magnis quibusdam tonitniis mundus perterri- solus populus Chrisiianus superius ascendit et ad
tus abinfideliialead fidem conversus esl. (1774) Si- cceleslia scandit, caelerae vero aquae; c_eterique
mititer et Rartholomaeus lilius suspendentis aquas, populi in mare demergunlur el iu infernum praeci-
novas ntibes, atque fecundas, de fonte vitce, de fon- pilanltir. Istce aulem aquce, de quibus dicitur :
libus Israel aquas haurit, salientes in 514 "vilam <Yideruntteaquce, Deus, etlimtierunl, » boncc aquce
a_ternam, quas et tenere et fundere suo leinpore esse videnlur, quae Domimira cognoscere et limcro
no\it. His aquis irrigatur iota iioslra terra, Iavatur meruerunt, unde et turbatae sunt abyssi, quia mul-
corpus elanima nostra. Has autcm imbes ausier, et titudo facta est sonitus aquarum. llcec, inqnit, iuit
aquilo fugal, de quo scriptum est : (177S) < Venlus eausa, quod abyssi lurbarentur/quod infernus et
(1772) Cod.Yal. : Aij.ias nubes habet. vent, quoinodoleneant, el qttomodofundant, longe est
(1773) Cod. Vai. : ubique pluenles. ab humcinascieniia. Ai si ul BaiIholomwusfilius, elc.
(1774) Ulerqtte codcx , et cit. edit. Simililer el (1775) Cod. Val. : Venil aquilo, fugal nubes.
Bariholoiwus fdiur suspeudeiilis aquas inlerpreta- (1776) Cod. Yat.: grandines.
vir. Mirabjli enim e! incffubilimodo aquas in nubibus (1777) Cod. Val. : Quare ct timuerunt?<Quw sunt.
susjendit. Quas xidclicel aqvas qiwmodo tiubes cte- iske setibibiles, qvw vidcre el timerc posxuu ?
951 S. BRUNONISEPISCOPI SIGMENSIS m
nialigiii spirifus formidarent el confiintleientur, quia A aqua in nubibus aeris el valde obscura scientia esl
aquae jllce_,de quibus modo diximus, Domitram vide- in libris prophetarum, quce nisi per Spiritum san-
runt et timuerunt. Insuper el multitudo facla eSt ctura intelligi non valet. Noslrcevero nubes clara
sonilus aquarum Deum Jaudaiilium, et confitentium, el Iucidae sunt, quarura pluvia suavis esl, quarum
,et ad fiiiem convertenliuni.Hocaulem toiumfacium doctrina mellifluaest, quarum pr_edicatioet sapien-
est, quia vocem dedemnl nubes, quia apostolorum libus et insipieniibus conveniens est. Et hoe est,
lonitrua audiia suni; qtiia verbi Dei sagiltce (1778) quod dicit : < Praj fulgore in conspectu ejus nubes
jaculatce sunt et quia miraculorum coruscationes transierunt (Psal. xvn, 25). > Quo autem transie-
viscesunt. Hocest enim, quod ait : tEtenira sagittce rint, j'am superius dictum est: < ln omnein terram
tuce pertransierunt, vox tonitrui tui in rota. llluxe- exivit sonus eorum, et in fines orbis lerrae verba
runt coruscaiiones tuce orbi lerrce, commola est, el eorum (Psal. xvui, 3). > Sic igitur volant et sic
contremuil lerra (Psal. LVXVI,19). » Quid esl, transeunt nubes Dei. Illis autem transeunlibus,
coinmola est et coiitremuit terra? nisi hoc quod grando, et carbones ignis ubique, subinlelligilur,
modo djxil: < Yiderunl te aquce, Deus, viderunt le sparsi sunt. lstce sunt itlje nubes, de quibus dicitur:
aquce et timueriinl. > Bene igitur commota et con- t Nunquid nosti semitas nubium, maguas et per-
tremuit terra. vSic enim commoveri et sic contre- " feclas scientias (Job xxxvn, 6). > Viae namque nu-
miscere ad salutem periinel animarum. Yox aulem bium, magnae per.eclaeque sciehtiae illae sunt, qui-
tonilrui tuiin rota facta est, quia aposlolorum prce- bus nos apostoli coelestia peiere el terrena cuncta
dicatio {ipsi enim sunl loniirua Dei) per lotam despicere docenl. Has auiem vias sublimes, et
hujiis nrandi rolunditatem audila est. Isti ergo sunl, niagnas, el scientias plus quam perfectas ipse quo-
qtti ut nubes volant. Istse nubes clarce et .praoful- que Dominus alque Salvalor nos docuil, dicens:
gidae. Isli sunt illi cherubira, super quos Dominus t Si \is perfecttiS' csse, 'vade, vende oinnia qus_i
ascendit et volavit snjier pennas venlorum, Et qui habes, et da pauperibus, el veni, sequere me, et
prius posuit lenebras latibulum suum, siqtiidem ob- habebis ihcsauruiu in ccelo (Matih. xix, 31). > Nam
scura el tenebrosa erataqua in nubibus aeris, modo et ipse nubes est, sictil de seipsa .seripium est:
per nubes lucidas et prafulgidas cunclis est genli- < Ecce Boniinus asceudil super nubem Ievem, et
bus manifestatus. El quem anlea ipsum suum taber- ingredietur iEgyj.lum, et corrueiil omnia simufacra
naculum videre non poleral, roodo revalata facie ejus (Isa. xix, 1). >
ipsi geniiles euin cfignoscunt. Cherubim aulem CAPUT IV.
scientice plenitudo inlerpretalur. Sicut igitur vo- De montibus notis.
canltir apostoli rrabcs, quia fidei doclrinaeque aquis " t Levavi ocntos mcos ad montes uhde veniel auxi-
abundant, ila eliara CliPrubim vocanlur, quia sa- lium mihi (Psal. cxx, 1). > El isli raonies novi sunt
pipnlia el scienlia pleni sunt. Super Iios aulem Do- et de novo raiindo sunl, ad quos oculos levare et a
niinus ascendens \olavii, quod gloriam sui nominisi rjuibus auxilium exspectare debemus. Isli monles.
cunctis genlibus per eos rcvela\il. Volavit aulem palriarchae et proplieice,aposloli el dociores intelli-
snpef pennas ventorum, quia priucipes el sapienles; gunlur, qui a terrenis oranibus elevaii et ccelo pro-
hujiis steculi inilio dere.linqiiens, pauperibus elI pinquiores effecii, inundana onraia desp.ciunl.~De
insipientibus se manifeslavit. Unde Apo<_lolusait : quibus Domiiius ait : . Qui in Judasa sunl, fttgiant
< Yidele vocalionem \e=lram, fralres, quia non uiultii ad raonles: el dicant montibus: Cadite super nos, et
nobiles, non multi sapienles, sed quce stulta sunlL cotlibus : Operite nos (Luc. xviu, 50). > Isti sunt
roundi clegil Deus, ut perdat sapieniia, el infirroat montes,qui <exsuliavenral ut arietgs, etcolles sicut
mundi elegit Deus, ul confundat forlia, ut ea quce; agni ovium.» Sed quareexsultaveiunt,quia < a facLe
sunl deslrueret (/ Cor. i, 26). > Egregie aulemi Doniini niola est ierra a facie Dei Jacob (Psal.
5l5poteiileslnijussccculietsapieiites\eniivocanlur, , cxiu, 7). > Non sicul lupi el leones, -alioequebestice
qnia ipsi suni,'qui hoc magnuni et spatiosnm raare,, n exsultaverunl, quce sanguine gaudent et de erudeli-
id est mundura ubique ventilani et perturbani. La- late vivunt. Talis est enim lyraunorum «l haereti-
libulum aulem Dei, Iegis eiprophelarum libri Jntel- corum exsullatio, sed sicut oves, sicut agni, sicut
ligunlur, quia ideo quidem l.ilibulum vocanlur,, mites et absque macula exsultaverunt. Monles qui-
quoniani Dei virtutem el sapieniiam Jesum Cliristuml dera, sed non superbi, colles sunl, sed mites, et hoc
Salvalorera nosirum, ibi laieniein, Judcei compre- quidem per arieles et agnos significaltir, Lcetenlur
liendere neqiiiverunl. quamvis die noetuque eoss aulem, quod commola est terra, quia ab infidelitaie
lcgereiil ct meditarenlur in ea. Et hoc esl, quod ait;: ad fidem el ad \ilce pascua feslinant peccatores
< In circuilu ejus labernaculum ejus(Ps«/.xvii,12).i > Sjcut enim sancli vocanlur ccelum; ita et peccalores
Tabernaculuni Dei Synagoga fuit, quce circa ho< c vocanlur terra. Isti sunl monles a.lerni, de quibus
lalibulum usqiie hodie re_.idens, lolum vitcc suae dicilur : < A montihus celernis conturbati sunl insi-
icrapus casso Jabore consumil. Unde et Doininuseiis picnles corde (Psal. L\AV; 6). » Caeleri moiiles nor.
tflfcelial: t Erraiis non scientes Scrpluras, neqtiie sunt aelerni: t Prceleril eniin ligura hujus mundi
virtutein Dei (Matih. xxn, 2!)), > Tenebrosa 'eninn (/ Cor. vn, 5j). » — < Coelura et terra transibun'
(1778) Git. edit. habet: Totculatwsunt.
"
955 SENTENTLE. _ LIB. III. 9S4
(Luc, xxi, 3"5).> — < Jusli aulem in perpelmim A iiiique Selmon, t roons Doniini; mons pinguis;uf
Vivent, et apud Dominum esl merces eorum (Sap. quid siispicaraini raonles coagul.uos? » (Pscd. xxvu,
V, 16). » Ab liis auiem ornnes insipienles corde, 17.) Ul Sina mons esi iste,'< in quobeneplacitum
Judcei .idelicet et genliles, ore insipienles, insi- est Deo liabilare in eo. Elenira Dominus habitabif
pientes cortle, jjhilosophice loqiienles et nihil iulel- usque in finem (ibtd.). >Elisioqtii,lem mons Doniinus
ligenles tuibali sunl. Qnare turbati sunt? Propter esl,c_r-lerivero non Dominus,sed currus Dominisunl.
signa quce videbant, et qui.i eis resislere non v.ije- Illis -oquitnr propheta, qui Ellain, el Jeieiiiiam, el
bant. Non enim ipsi Ioquebaiilur, sed Spiritus san- Joannem proj.helam Cliristuin esse putabant. Prae-
ctus in eis, quibus os ct sapientiani Dominus dede- cedenlia videanius, ut hccc plailius imellig.traus.
rat, cui non poierant resislere el contradicere omnes '< Dura, inquit, discernil cceleslis reges super eain,
adversarii eorum. Turbali sttnt igilur, alii bene, alii ni\e (lcalbabuntiiriiiScImoii (/&i'rf.,lS). >{1779)Qnis
male. Alii tredentes et alii sae\ieules. El < propteiea est isie cceleslis? Noster DomiinisJesus coelesiiura,
noii limebjmiis, dum lurbabilur lerra, et transfe- teireslriura et inferiioruni rex et dominiis; qiii, duiii
rentur montes in cor maris (Psal. XLV,3)'. > Quia discernit, disponit el ordinat reges 01 magislios
< Dcus liostruni refugiiim est, et virtus, adjulor in super Ecclesiam suam, ea quce superius in hoc
Iribiil.iiioiribus,quceinvenerunl nosnimis (Ibid., 1).» " psalmo conlinenlur, loeuiiis esl. Lege a jirincipio
Quid enim cor maris, nisi regcs et pripcipes, cce- psalmuni, el intelligps. Jsli atitem reges nive tleal-
tcrique palenles hujus sceculiintelligahlur? Sic enim babunlur; hoc est ni\is candorem el piilcliriludinera
suni isti in hoc mundo, sicut cor nostrum in cor- suscipient. Huncautem candorenf el lianc pulehri-
pore nostvo. Eorum consilio credunl omnes, eorum tudinem siiscipiunl sancli, quan 'o baplizantur,
volunlati obediuiUomnes. lsli sirat enira cor maiis, quando supcr nivein de.ilbanlur et ab oiirai viliornm
illius videlicel niaiis, de quo dicitur : < Hoc mare raacula mundantur. Ilcec autem puiificatio fit 'in
roagnum, et spaliosum, illic leplilia, quoriim non Selinon, id est in Chrislo. Ipse esi eniin qui lavat
esl numcriis (Psal. c\xm, 25). > Quando ergo mon- nos a peccaiis nosfris in sanguine suo. Nemo'enim
tes nosiii, montes aclerni, sancii aposloii videlicel baptizatur, nemo"a coniagione peccaiorum munda-
tran.sferciuur in cor roaris, in hiijus pelagi profun- iur_ nisi in ipso.et per Ipsum. < Quicunque enim ba-
daro \oragineni, cum Iraheiiiur anle rcges et prin- plizali suniiis, inCIiiislo Jesu, in inorle ipsltis bapli-'
cipes, quando lerra contiirbabilur et Ecclesia per- zati sumus (Rom. \i, 5). > Selraon imago fotlitudinh,
lerrila contremiscel; liinc uliqiie non erit liinen- vei umbra offendiculi iiilerpieialur. De Chrislo enim
dum nobis, quia Doiiiinus refngiiini nostrum est. dicit Aposiolus: < Qui cum sil splendor glorii», el
Sontierunl quideni et tuibalce suiU aquaeejus, unde figura substiinticeejus (Hebr. i,_j) >Ipseqnoque l.ipis
ipsi quoque niontes ad momentum turbati *sunl ia otfeii&ioiiisesl, et petra scand.ili (/ Petr. ii, 7), in
forlitudineejus. Sed neque sic limendum, quiaDo- quo non illumiii&.i. sed caeci offendunt, qui nott
miniis adjutor nosler estjn tribulalionibus, 516 ipsum, sed ej"us unibram iniucntiir, id esl non divi-
quae iiiveneiuni nos nimis. Quanio niajor iribulalio nilaiem, sed solatn ejtts hiimanilatem cognoscunt.
cst, tanto amplior esl consolatio. Sonabant autem Umbra eniiii non spiritus, sed' coj-poris esl. Uic'eSl
aquce maris : non unus, vel duo, sed tola civitas in ergo <mons SeImon,'mons Domini; mons']jinguis,
martjies fremebal. Monles autem qnid faciebant, mons coagulaius, mons pinguis. > Tpsa veihorun_>
quid in tanta lemppslale mariyres agebani? t Con- replicalio manifestissime ostendit quania sapienliae
liiibali sunl, inqiiil, nionles in fortitudine ejiis et scientiaeubftrlate, quanta virluluin omnium fecun».
(Psal. XLV,4). i IIoc esl enim , quod ait Aposlolus ditate, quanlaque 'graiiarum pinguedine uions islo
de iribulatione, quce facla esl ei in Asia, quoniam abiindel. < In ipso > enira; ut Aposlohisait, '<liabitat
supra modum gravatus est super virtuiem; ita ut omnis plenitndo divinitaiis coiporaliler (Co/oss.'ii,
taederel enm \ivere (// Cor. i, 8), El quid faciebat 9). > Ipse esl Ilos de radice Jesse super quem < re-
terrce mons iste forlissimus" cum lot et lanlie insur- _p quiescit Spiriius Domini, spiritus sapieniiae, elin-
gerent in euni procellce? Audi ipsum dicenlem : tellectus; spiiitus consilii, et forlitudinis ; spiritus
t Quia neque mors, neque vita, neque aliqua fo*r- scientiae, el pietalis spiritus; limoris Domini' (Isaii
tiludo polerit me separare a charilale Domini, quae1 xi, 2). > Stulii ergh sunl, qtti alios montes admit-L
esl in Chrislo Jesu (Rotn. VJH,39). t Merito ilaque tunl, quamVisisli coagulati sinl, quamvis pingues et
supra tales monles Ecclesia ftindala esl, dicente uberes, quamvis mella et lacle lltiant, quamvis ar-
Scriptura : i Fundamcnia ejus in monlibus sanctis' bores multas nulriant, "quamvis oves,'el boves, et
(Psal. XLV,1). > Unde el ipse Doroinus ail: < Ego' multa animalia pascantur in eis; quamvis sapienliai
eutem consiiiuius sum rex a Deo supra Sioifmon- etscienlia. fonles deriventur ab eis. Siulli, inquam,
tem sancium ejus, prcedicans prccceptum Domini sunl, qui illum moniem hos esse_suspicanlur, in
quo
(Psal. ii, 6). > — < Venite ergo, ascendainus in' beiieplacilum est Domino habitare, non quasi diver-
montera Domini, et ad donnim Dei Jaoob (Isa. u, sum in diverso, sed quasiidem in eodem. Unde idem
^). > Nara et ipse Dorainus nioiis votal.'r. < Mons > ipse Doiniims ait : < Ego snro in Patre, el Pater iu '
' * '"*
(1779) Cod. Yalic. Quis est isle cteleslis. nhi Dominus Jesus, elc,
&>S S. BRUNONISEPISCOPl SIGNIENSIS 958
me est (Joan. xiv, 11); » et: < Ego et Pater unum A 19). > Mah montcs in qtnbus Lolb ine.jiialus filias
MIIIIUS(Joan. x, 30). > llli vero alii non Dominus, proprias violavit. Mali monles Gelboe, quos David
sed cttirus Domini sunt, nniiies Iromiiii, equiies et maledicens ait: rMonles Gelboe, nec ros, nec
equi Domini, de quibus dicitur: t Qui ascendit pluvia cadal super vos, ubi ceciderunl forles Israel,
ruper eqtios ttios. el quadrigcc luce salvatio [Habac. Saul, -el Jonalhas~(// Reg. i, 25). > Gelboe lubrieumf
m, 8). > Sunt au.em et alii monles, per quos \ir- inlerpretalur : < Fiant, inquil Psaluiisla, viceeorutni
tities iniclligirous, ad rjuos ascenderc nos oportet, lenebr_e et lubricum (Psal. xxxiv, f5). . Montes
si volumus vjdereChrisluni pugiiantera,el vincentem, igiiur Gelboe liaerelici sunt, monles voluhiles.
cl discipulos eligentem. Si volumus eum videre de monies luhrici el ihstahiles, in quibus verilas non
paucis panibus nnilla inillia honiinum reficieniem, est; facile cadunt quicunque in eos aseendunl, eis
et si volumus simul cum aposlolis eum vidcie supcr creduiu el ad eos confugiunt. Ibi ergo cecidere, ibi
co_los ascendeiiteiii. Denique et quaiulo iransfigura- usque hodie cadunt fortes Israel, sicut ipse Domi-
lus esl super nionlein, emn ascenJisse evangelisla ntis all : < Surgenl pseudochristi, et pseudopro-
lcstalur : < Assujnpsil_enim Pelrura, ei Jacobum, et plielae, etdabunt signa, et prodigia mutta; ila ut in
Joannem, et duxifeos in niontem excelsuni seorsum, errorem inducanlur, si fieri polesl, eliam elecli"
et traiisfigiiraltis csl coram eis (Matth. xvn, 1). > " (Malth. xxiv, 24). > Talis mons fuit Arius, talis
Secuius Abraham in monlibus habiiavil. In planiiie Sahelhus, talis Simon Magtts; tales el mulli alii,
Lolh ab hostihiis captus est, sed ab his iiheratus, inter quos ipsi quoque episcopi iiuiuinerabiles ceci-
qui in moiuibus habitabanl. Davld quoque, ftigiens dere. Tales monles maledicti sunl super quos si
Saulein, in locis luiissiiuis solisque iuicibus per>iis ros coeleslis glorice, vel pluvia verce spiritualisque
demorahauir. Sic ei Jacob immolalurus Doihino doclrince cecidisset, nequaquam nialedicli essent.
super niontem Bethel asccndisse Iegitur. Itis igitur Dos igilur iiionles fugiainus et ad monles calbolicos
ct similibus edoceraur, si securi esse \oIumus, si redea.nus, ad montes pingues, et uberes, el videa-
Domino phicere, et ejus gloriam videre desideramus", nius (JOBJI.xiv, 1) Agnum sianlem super montenl
aa moiitem hobis fugiendum esse.Mulii sunl monles, Slon, el cum eo centum quadraginta millia. < Ego,
mulicc sunt virtules, 517 >n quamcunque ascende- inquit, conslitutus sum rex ab eo super Sion mon-
ris, sccurus eris. Abraham in monle fidei salvatus tem sanctum ejus, praedicans praeceplum Domini
lcst; in monle milUaiis Moyses, iu monle mansuetu- (Psat. n, 6). >
dinis Da\id, in monte palieniice Job, el in monte CAPUT V.
misericordiaiTobias satvali sunt.Beata quoque virgs De atboiibus novis
Maria in monie humililatis ab angelo iuvenla est, Posiqnam de montibus loculi sumus, conveniens
sictit ipsa aii: < Magnilicat anima mea Dominum, erai, ut de arboribus loqueremur; sedquta satis,
quia resjjevil Iitiinililalem ancillce suce (Luc. i, 47). > sicut nobis vldetur, dearboribus superius diximus,
Aiidiainus prophetam, dicentem : t Supra montem illo videlicet in loco, ubi de bonis el dc malis ar-
exoclsum astende lu, qui evangelizas Sion (Isa. boribus Dotiiiniis loquilur, quibus boni et mali
3.L, 9). > Ego moiilenuexcelsum charitafem inlelli- homines significaiuur, eadem hic repetere non vide-
go, de quo Aposlolus ait: Adhuc cxcellenliorem viam lur necessarlum, el facilms csl cliartas revolvera
vobis osleinio, sequinitni charitalem. In Iuinc igiuir quain eadem ipsa Herum scribere.
monlem [\1S0j praedicanl, qtii evangelizant Sion. CAPUT VI.
In Ininc raontem oscendant picedicaloies Ecclesjae- De animalibut novis.
(jue docloies. In hunc beatus Pclrus ascenderat, t Atljtiro vos, filhe Jerusalem, per cajireas, cer-
qiiando ei Dominus oves suas eommei.davit. Prius Aosque caniporura, ut non suscitetrs, neque evigi-
eniin ter a Dounno de chariiate interrogatus est,, lare faciatis dileclam, quoadusque ipsa velit (Cant.
jprius chariutem tcr professus; el sic pascendarum iii, 5). > Nunquam sic filias Jerusalein Saloraon
o\ium curam suscepit. ln monlem Oliveti frequenlCr i i sapieiiiissinms adjurasset, nisi per hos cervos et
ascendere el discipulos secum ducere Domiiiuscon- oapreas aliud iiiielhgere \oluisset. Quis enim per
sncverat, ul nos quoque in montem (1781) olei, in islos adjuraius lali exorcismo a propvice voltintatis
i.ionleni pacis et misericordice ascendere, et illic inientione reducalur? Quae enim cervis et capreis
manere gaudeamus: et ita Domino ascendente, viam i-evereniia exliibenda est, ui lanla pereosadjuratio
iiotcinus, jier quam post ipsum scandere valeamus. fipri debeat? No\i igitur cervi el no\ae capreat apo-
Sunl autem alii moiiles (1782) in quos ascendere, stoli videlicet, et doclores per isios inlelhganlur,
et ad quos approjjinquare periculo_um est. De qui- qnos quidem lanquam palres honorare, et velut iis,
luis Prophet.t ail. < In Doraino confido, quoniotlo qui nos Domino genuere, omnem reverentiam exhi-
dicilis anima! me_c: Transmigra in roonlc, sicui pas- bere debemus. Unde Aposlolus ail : < Filioli mei,
ser (Psal. x, 1). > Et Dominus in Evangelio : t Si quos iieruin partnrio, donec formelur Gbrislus in
'liabueritis, inqtiit, fidera, sicut granuni sinapis, vobis (Galat. ly, 19). > Itemque : < Et si mullospoe-
inouies quoque tiansferre pblerilis (Malth. X.H, dagogos liabetis, sed non mutlos palres; in Christo
(1780) Git. ejjit , ascendatil. (1782) Cod. Val., */ ipsi maii.
ii7*I> Col. V.ti , in moniemOLveti.
937 SENTENTI__E. — LIB. IIU «"8
eniui Jesu per Evangeliura cgo \os genui (II Cor.. \ unani laiiluin proviiiLl.ini, sed ct lotnm nranduin
iv, 15). >Nihil igilur majus post Dominuin invenirca peragrarttnt. Caprccc cjuoquej-qiias Grapcidoreadas
potuit, cui filiaeJerusalera obediie debuissent. Sunil vocant, acuium visiroi babeie perhibciiitir; sfcd
autem fili_eJerusalein aniniaesanclorum, quccpaceiri acutioiemiHi habcnt, qui Dcum ipsum, et cuncla
el concordiam diligunl. Siquidera Jerusalem visicj iuvisibilia mentis oculos couleinphintur. Non sunt
pacis interpre.alur, et omiiem discordiam, Iilcs eil itaque aposioli cer\i, sed propier bccc, et similia
conteiiiiones a se repctlunt. Dilecta vero omnis ani- eervi vocanlur. < Sictit enim, ut Psahnista ait,
ma inieiiigi potcst, quceper fidei Sacrameii.uui. Dec -) cervus desiderat ad foules aquariira, ila desiderat
desponsata ei conjuncta est. Haecautem dilecia J$X8l anima mea ad le, Deus (Psctl. \XLI,2). > Ecce alia
lunc dormiie diciiur, -quando leirenoiura oniiiinii]l simililudo propler quam auiroa jusii cer\ns oppel-
obliia, quasi sua\i_simo somno in sola Doinini con- laitir. Vocanlttr aulein aposloli et leones, non quoa"
lemjilalioiiein_oporala qulescil. A lali igiiur somncj sanguine gaudeanl ct crudeles sint, sed quia fortis-
eam suscilare, et a l.inla quiele separ.ire, et ad] simi bestiarum, ad niillius ilmenl occasum. Hoc
mundi curas velle revocare peifecluin esl, ni.i forie3 «nim de leone sciipium est: Nuili teones lam fortcs,
ipsa velit, alio' zelo comiiiola, et non aliqua vi, sed1 qiiam agostoli fiieruiit, nulli lanias bestias inlcrfe-
fratrum precibus inclinala, ut pro niultoiuiii salute_ B certint, ntilli lanlos nigilus in deserto'detleruiil.iDe
ecclpsi.islici ie0riniina aliqir.indo stiscipial. Hoc_ islis leonibiis csl ciiani Marcus evangelisla. Isli
aulera apenitis in Evangelio significaiur, ubi, ciim) suiil, qui sua foi iiiudine sedem Saloroouis, Ecclesiam
M.irtha dixisset ad Jesuin : < Domine, non est libii Doraini defentluiii. Vocanlur aulem apostoli et uui-
curce, qiiod soior niea rcliquil me solara niiuislrare?. cornes, quoiiiara tino fidei cornu omnes veiifilaut
Dic ergo illi, ui me atijnvet (Matlh. x,"40). > Ncque> potestaies. Hoc enim aniinal unum cornu in fionle
eam surgeie coegil, neque surgere vetuil, illius3 super nasuin habere dicilur; untle el rhincfceros
voluntali derelinquens (1783), ulrum horum duoium_ Gicece vocalur, qualuor pedum attitudiiie ila vali-
polius clegissel. IIoc igitur exemplo lales viri rogaiii dum ei acuiuro est cornti, ut nulla alicujiis aniinalis
quidem possuiu; eogi aiilem nonpossunt. Dicalergo. forlitudo ei unquam resistere valeat; cuin etiaii»
projiheia : < Adjuro vos, liliceJerusalem, filise con- ipsos elephantes ejtis Impetti jieifoiet et prosternat.
cordire, filice pacis per capreas, cervosque caropo- Major lanien fortitudo esl in cornu et in fide apo-
rtim, > quorum fide et doctrina ad hanclantara gra- slolorum, quibus Doininus dedil poiesiaiem, sicut
tiain penenistis, ui de malis servis sponsce el filia_ ; in Evangelio dicitur, calcandi super serpcntes et
locemiiii, t ul non susclletis, neque evigilare l.iciaiis5 scorpiones, cl super oniiiem .irlntem iniiuicif Nulla
diteclam, donec ipsa velil. i Nullam vim ei facialis, C virius excipitur (1785), oiirais veio inimici hoc uuo
iti illius deliber.itioneni, el potestatem omnia (1784)) cornu proslcnninlur. Sancti enimpor fldcm vicorlrat
ponenies. Qu.indo atiiem aposloli., sictit cervi, velI regna. < Et omne, quod liaiuin est ex Deo, vincit
capreae, vel unicornes, vel caraeli, vel onagri, eqni; mHiidum; el ha.c est vicloria, quae vincit mundtim
vel boves, pves vel arictes, vel liujusmodi aliquidj fiJes noslra (Joan. v, 4). > Il.cc est igitur causa,
vocanlur, tunc in illis animalibus quaerendum esl, quare unicoriies apostoli dicaiitur; et non solum
si forlasse uile aliquid in illorum natura in\eiiiatur, aposloli, vei ura eiiani ipse Dei Filius unicornisvocari
quod virtuii conveniat et apostoliccedigniiati non sil_ noii dcdignetur. Unde esl illticl: < Etaedificavii (1786)
conir.iriuiii. Omni.i enim hccc et bonain et malam, sicut iinicorniura sacrificiiim suuin (Psal. LXXVII,
sigiiifirafonem liabere possunl. Ferlur quod Plalo -69). » Bcne atitem sicut iinicornis, quia < ipse Do-
Jeves hoinhies el iiistabiles, capi eas et cervos vocarej niinus forlis et polens, Domiiras polens iu prcelio
consueverat. Crudeles vero et immites, Icones; pi- (Psal. XXIII,8). > Talis virltts et fortiludo neces-
gros, faluos, et asinos; luxuriosos vero porcos et> saria fuit, ul laniuin ccdificium fundarelur. Alibi
liiicos vocabal. Unde facium est, ut quidam stultii quoquedeeo scriptum est: < Vox Doniini confiin
veiba ejiis mala intelligentes ad tanlam iusaniami r>genlis cedros, et confringel Doininus cedros Libani;
pervenissenl, ut homihes in besiias. et beslias ini et coniininuet eas lauquara vilulinu L hani, el dile-
homines post aliquanla saeculaconverti cre liderinl. ctus quemadhiodum filius unicoinitim (Psal. xxvm,
J Hoc illi dixerinl. Nos aulem
quare apostoli^ cceleri- 3-6). > Ecce attende quanta htijus unicornis sit
quesaiicli cervj \el capre.e munda animalia et iirao- fortitudo, qui sola voce lanlas latesque oedros con-
cua sunt, qu.c cum niullara ab aliis persecutionemi fringere polesl. Quid enim perhas cedros, nlsi miindi
patianlur, nullam laraen aliis persecuiionem faciunt'. htijtis viruites el potesfales inleliigamus, quariiiu
prcElcr hoc quod cervf serpentes intcrficiunl; quodI qtiidem, alice bene, alix male confraelae sunt, voce
quidem aposlolis convenire maxiine videlur; quiai 519 evangelica super eas inlonante'. El illcequidein
vitia, el malignos spiritus persequentes, aliami ' bene confiacice sunl, de quibus templuin ffidificaltn-;
discordiam habere nesciunt, cum ipsos suos diligant roalae vero, qtiae excidunluret in ignem mitiuntur.
inimicos. Sunt auiem cervi agiles ad currendum, Vitulus vero Libatii ille mihi esse videlur, qnl in
sett non quantuiu apostoli, qui jiaivo lemporc non festivis diebus ad teinplum oblatus, in frusta divisus
(1783) Cod. Val., Quod hoitim. eoium proslernilur.]
(178i) Git. edit., ponatis. (178ti) Cod. Yat, el cit. cdit., Sicut umcoinis sfl-
(1 /85) Cod. Yat., omnh vblit^ inimhiItocmw Mci criftcivm, etc.
<j..9 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 869
etcoiiiminulus, Doniinoofferebatur.Ad liiijiisigilursi- A arietes de quibns seriplum est : » Omne pcciis Ce-
railiiudinem arbores islcecommiiniuiitur, siveseipsos dar congregaliitur libi, afeles Nabaioth ministra-
immolando Domino, sivein igliem nittiantur jubente birat libi (Isai. LX, 7). > Et Saloinon : < Aiies, in-
Domino. Vocatur autem Libanus Jeiusalera, dicente quit, succincius renes non esl rex, qui resislet ei
piopheta : t Aperi, Lihane, porlas luas, et devorel (l'iov. xxx, 51). > Quales sunt jsli arietes, qui el
Ignis cedros luas(Z«i/i.xi, 1).» Quando eninipoientes Domino niinislrani et conlra reges pugnare non
Jerusalem, qui percedros.signilicaniur, in ipsa chilate fimenl?Tales arietes sunt Pelrus et Paulus, qui
ab hoslibus trucidabantur, mnc etiam quaii \ilulus gladio spiritus succincli_Neronem ipsttm regem om-
immolandus, cedri_Libaiii comminiiebaniur. QuoJ nium nequissimum el crudelissimiim stiperaverunl,
aulem sequiiur : t El dileclus filius, sicut filius et Simonein lnagum de aere pra_cipilaverunt. Inler-
uniconiium ; > lale esl ac si dicerei : Dileclus Dci pretalur autem Nabaioth prophela principii, illitis
Filius sic veniet, s;c pugnabil, sic sua forlitudine \idelft_el prineipii, qni ait: <Ego principium, qui et
orania proslernet ei superabit, sicut iinicornis, uni- loqiior vobis (Joan, xvi, 25). > De cujtis prophetia,
corninique filius. Nam et David, cceteriqne reges, et quicunque bibeiil, valde dignum est, ul Domino
judices Israel ex quibus secundum carnem Salvator uiinislret. Si velimus oronia animalia, per quae apo-
noster originem traxif, quasi unicornis, omnes N stoli figurantur, scribere, non serraoneni, sed ma-
gcnles circa se sua fortiludine vicerunt et prostra- giitini volumen nos edere oporterel. Addal igiiur
verunt. Diciiur autem de iinicorne, quod nullo }nge- untisquisque ad haac quod sibi placueril, nobls au-
nio capi vel leneii queal; sctl, si virgo speciosa lem lantula dixisse sufficiat.
opponitur ei, ad qtiam cum onrai raansueludiiie CAPUT YII.
couveniens, duni in ejus sinum se huroilial, a vena-
toribus capitur vel tenelur. Si.iiiliier auiem etS.il- De poleslalibtts novh.
vator noster nunquam ieneri poiuisset, nisi in < Ecce nos reiiqiiiinus omnia, et secuti sunius (e,
Virginem venissct et carnem de ea suscepisset. quid crgo erit nobis? Vos, inquit Dorainus, qui reli-
Vocanlur et apostoli onagri, asini silvestres; de quislis omnia et secuti eslis me, cenluplum accf
quibusjpse Dominus ad beatura Job loquitur, dicens : pielis in hac \ita, et post hanc, vitam ceiernam
< Quis dimisil onagnim liberum, el vincula ejus possidebilis. El quia seculi eslis ine, sedebilis super
qnis solvit? Cui dedi in soliliidine domuin et taber- sedes duodeeim. judicanles duodecim tribus tsrael
nacula in terra salsuginis. CoiUenmil mullitudinem (Matth. xix, 27). > Novtis mundus, novum impera-
civilatis, clamorcm exactoiis non audit. Circum- , torera, novos rcges, novos dtices, novos principes et
spicit niojites pasctice suae, et virenlia qucequejier- C judiccs habct. No\i autcm reges, dttces, principes
quirii (Job xxxiv, 8). » Ilcec aulem superius exjio- et judices apostoli sunt. El in Doniino quidem novi,
snimiis in illo sermone, qui de abslineiuia editus quia oranibus niundi hujus poteslalibus, quaecunque
esl. Et quod viri sancli onagri dicantur, salis luec fuerunl, sunl, vel eriinl sapidiiiores, potenlioies,
veiba manifesiarc videntur. Equi prceterpa el bovcs foiliores, justiores et ditiores sunl. S.ipiem.ores
vocaniur ajiosloli, quoni.ira per ipsos el bella sua quidem siinl, quia oiraiem veritalem edocti sunt;
iecil el agruin smun cotuil Doniinus. Nullum animal sicul ipse Dominus ait: < Cum atiiem venerit ille
tam idoneum ad belliim, sicut equi iinllum tam Spiiitiis verit.ilis, docebit vos omnera veritaleni
idoneum ad agriculturam, sicut bovcs, invenilur. (•Jotfji.xvi, 15). > Sapientiores itera sunl, quia os
Isii sunt illi eqni, de quibus dicitur : < Qni asc(.ndis et sapiciitiam a Domino susceperunt, cui non pos-
super eqnos luos, et quadriga. luje salvaiio. » Hos sunt resistere nec conlradiccre omnes adversaiii
ille eqiius albus significat in Apocalypsi super quem cjus. Uude Apostolus ail : < Sapientiam loquimur
Doroinus cum arcu sedere desciibitur, qui corona inter S2@ perft.clos (/ Cor. u, C). > Sunt auleni
dalur, quia ad hoc exivit, ut vincerei. Isti sunt, tle cl potentiores, quia non solum in terris, verum
quibus scriptum esl : < Neschi. Anima mea con- jn ctiam in caiis obtiiienl poteslalem. Sic enim ipse
mibata est propier quadrigas Aminadab (Cant. vi, Doiniiuis ait: t Qucccuiiqueligaverilis super lerram,
11). » Inlorpretatur auiem Aminatlab, spontaneus erunl ligalaet in coelis; et qu.TCiinquesolverilissuper
pcpulisui. Ipse est autem Salvaior noster, qui spon- terrani, erunt solnta et in coelis (Malth. xvm, 18). »
tancam roorlem suslinuil, ut populuni sutira a morie Non siifficil eis terra, ipsi coeli in eorum principalu
perpelua liberaro.. Hunc autera Synagoga non co- et iinperio coiuiiienlttr. Habenl potestalem claudere
gnovil; quia, sicut ipsa dicit, ciiin vili apparaiu el el aperire, suscipiunt qnos volunl, quosque volimt
ruslicano comitatu incedere vitlit. Isti siint illi duo- excltttlunt. Quid de corum fortitudrae dicam, quos
decim boves a quibus raare ameura portatur, qtiod eii.im ipsi roaligni spiritus formidant? Eis quidera
"ijaplisraasignifiealur. Isti sunt, de quibus Aposlolus venientibus fugiunt el ante eorum prceseniiam stare
ait: < Non alligabis os bovi trituranli (I Cor. i\, non possunt. JDedivitiis aulem quid allinet dicere,
9). > Canes quoque vocantur apostoli, quoniam oves ctim lam dhiles sinf, ul nihil amplius habere con-
Domini conira tupos lalioiiesque custodiunl. De cupiscaiil? Sunt enim, ut Aposlolus ait, t sicut
qiiibiis dicilur : < Lingua canum itiorum ex inimicis egenles, mulios autem locujileiante.s, lanquaiu nihil
ajj ipso (Psai. LX\IJ, 24). > Yocaiilur aulem et habentes. et omnia possidentes (11 Cor, vi, lOj, t
861 "SENTENTI_E. -LIB. III. S6-2
Ille diiissimus esl, cui sua sufflciuiU. Sol.i necessa- A judices, qui non solum homines, seJ ipsos qtioque
ria babebat Diogenes cl cunctis imperaloribns ditior angelos jiidicabunt! Hoc ciilm et Aposlolus ait:
eral, quia nihil amplius bubere volebat. Pauper est, < Nescitis quia ei angelos judicabimus? > (I Cor. vi,
qui mendical; menilicanl autem iraperatorcs', non 3) in illo .rcmcndo"judicio_ cui omnis raiioualis
qnitlem \occ (qtiamvis aliqttando el voce) sed desi- creaiura aslabil; quam.oel angeli.el bomincs omnes
derio- quia hnjusmodi pro una donio, quam babenl, siniiil in uniim con\enient, quando nobilis in porlis
ceniiim desiderant. Conlra aulem Doniinus ail : EecIvsi.T sjionsus, et Dominiis ctira his senatoiibus
< Vos qni reliquistis orania, > centum accipielis in lerrae jndicibns sedebit. Jlle quoque siiperbus ciim
bac vita, quia satis habebant et nihil amplius cupie- omni suo e\ercitu'ibi astare iiecesse habebil, qui
baiit. Jpsa aiiteni suflbienlia jilus quam cenlujiliim supia coelos ascendpre, el sedem suani ponere ini-
coiiiptilalur (17.87). Snsceperunt igilur sancli non nabatur. Ad islorum senienliain dauniahiiiir, ille,
soliim centuplum, verum etiam plus quam cenlti- qui cos ipsos accusare non cessal. Isti crgo soli
jjliini, quia cum Chrisio adhccrent, omne ipsorum reges el principes; isii soli duces el jiidices dicendi
dcsi.leritini finiium est, quod eis avaiitia suscitare siinl; isli sunt, de quibiis dicilur : < Principes Jutla
poterat. Major est suffipieiilia omjiibus divitiis. Qui duces eorum, prinripes Zabulon, principes Neplhali
igilursiilfiuentiam habel, bmnes, et jilusquam om- B (Psal. LXVII,28). » Isli sunt illi rcges, de quibus
nes dnitias hahel. Habent ergo non sotum centu- dicitur: <A leniplo tuo in Jerusalein libi offcrent
plum, sed plus qiiam centupluiii. Sequitur : -t Vo_s, rcges niuneia (Ibid. 50). » Sunt aulem aposloli et
cjui sectiti esiis me, sedebilis super sedes duodccim, paslores, non qui oves pascaul herbis, sed qni
jiidicantes duodecim Iribns Israel (Malth. x.x, 28). > animas rcficiunt spiiitualiljus \erl)is. Si pa&iorcs
illi soli digni siint judicare, qtii sequunlur Jesum; sunl el oves habcnl. Oves eoruifi nos siimiis, sl
qui catlem posl ipsum \i.i incedunl; qui v.riialem lamen oves sumus. Si-veio oves non sumus,
el justiliam diligunl,î liominis personam non resjii- de eoruni gregibus non sumiis, quoniam isii pa-
ciuirt. Tales sunt jttdices nostri, tales suiit sancti sidres non custodimit nisi oves. Unde et Pelro a
aposloli, qui sedciiies super sedes duoiecim judi- Doinino dicitnr : t Si diligis roc, pasce oves nieas
caitt duodeura tribus Israel. Sed quare sttper sedcs (Joan, xxi, 17). » Et Dominus de seipso ail :
duodecim ; quia iotidem sunl mundi p.uleSj secun- 5___lXt Ego sura paslor bonus, et cognoscoo\es meas
dum illud : < Quando divldebaf Allissimus gentes, (Joan. xi, 14). » Vis, e_>seovis? Esto buniilis et in-r
qurn lo sepaiabat filios Adam, consiiiuit terminos nocens: esiopatiens et mansuelus, petle superJjiain
poputorum, juxla numeruin filioruni Israel (Deul, r el rapacilaiem, roilli noceasj nulli lnjuriam facias,
xxxn, 8). > Hanc aulem dhi_>ionem lunc Dominus I.tcle luo vi\anl pauperes Chrisli, et tanis ittis cale-
fecil (1788), quando ad praedicandum discijmlos ire fiant. Tales pasiorcs tales oves diliguiii. Suiit aulem
prcecepit, dicens eis : < iie in universuin nuindum, negofiatores, ci liiles, qui terrena roelestibus, et
praedicale Evangelium omni crealurce (Matc. xix, iransiloria celernis comratilare valeant. lsli suni
20). > Nullam muudi pariera reliquit, qui munduin illi negoliatores, qui, invenla una pretiosa marga-
universum piaedicari jiissit. Sic igilur divisit Domi- lita, venditis omnibus, eam emerunt. tsli sunl, qui-
rois geiiles, el ita separavil filios Adaro, ut alii per busBoiiiinus peregre proficiscens tradidit bona sua,
Petfum, alii per Joaniiem, atque alii per alios con- dicens : < Negolianiini, dnm venio (Luc. XMX,13); s
verlereniur ad fldein. IIoc autem el illud slgnificare cui redeunli omnem pecuniam multiplicatam resti-
videlur, quod in Psalmis de Christo legilur: < Pro luuiit. Uiide et unicuique eoruin congiatulans ail:
patrihus luis nali sunt libi filii; conslitues eos prin- < Euge, serve bone et fidetis, inlra in gaudium Do-
cipes super omnem lerram (Psal. XLIV,17). > Pro mini t.ii (Mailh. xxv, 21). » De Ecelesia scfiptuirt
palnbus eniin Salvalori noslro filii nali sunl, qu'a, est, quia < faeia est quasi na\'is iiegolialoris, seu
secundum numerum palrum faclus esl el i.unierus inslitoris de longe porlans p.mera siium (Prov. xxxi,
fiiiorum. Duodecim quippe fuerunt fiiii Jaeob, ex p 14). » Isii negoiialores neminem falluiif, et incom-
quibus Synagoga tota raanavit. Duodecim el sunt paiabiles, magnasque divilias vili pretio vendtint. i
lilii Chrisli, ex quibus Ecclesjcemultitudo pullulavii. Architecli qnoque sunt sancli aposlosloli tion infe-
Non dedignatur Salvalor nosler eos dicei'e paires, riores Beseleel, el Ooliab, quos omni sapienlia
e\ quibtis secundutn carnem oiiginem duxil. Amli Dominus reple\it ad tabernaculum lesiimonii con-
ipsum dicentem : < In le speraverunt patres nosiii, slruendum. Illorum struciura, et ojicratiojam njmia
speraverunt, el liberasli eos (Psal. x\i, 5). J VO- veluslatfe consumpta el solula est; borum aiiiem"
cantur igitur aposioli ct reges, et principes. Voean- aedificium manel in cctenium. llli auro, et gerornis,
tur duces, ct judices, \ocamur et aliis nominihus, isli virlulibus induunl sacerdotes, de quibus dici-
quae viris convenire valeani. 0 judice= super oniiies lur: « Sacei-dotes tui induaiuur justiliam, el sancti
{1787) Cod. Yai. : Mendicanl autem itnperalores. lam habel, et sufficitsibi. Ipsa sujficienliain cenluplum
Non aulem voce, quamvis ahquando M voce, eldesi^ compulattir.
derio meiidicanl.Beite ergo Dominus atl : t Vos qui Cod. Vat.: Duodecim igilur parlesjeci',quia
omnia, > etc, tn hac (1788)
lehquisiis centuplum acapietis tantus esl numerus fihoium Israet. Eadem inleipic-
vtla, quia ctim omnin haberent, pauperes eimtt. Qui tatiolegilurhi cap. 52 coirorenl. Dcutcr.
habebat unam domum, cen um desidirabal.Modo uul-
963 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS _ S8i
lui exstiltenl (Psal. cxxxi, €). > Illi aulem islos (igu- VLegimus quosdampost mortemmiraculisciaruisse,et
rabanl, qunrum operalio, si spiritualiter inielligamr, laraen purgatorio depulalos fiiisse.Deqiiibusdubiiari
non illoium, sed juslorum est. Qualis arcliilectus non polest, et peccala eis diraissa fnisse, et poenam
bealus Paulus, qui dc scipso loquitur, diccns : < Se- peccali diniissara non fuisse. De l.ilibus igitur dictutn
cumUim graliain, quae data esl mihi, nt sapiens ar- cst :< Si cujusopusarscrit.delriineiiuira patieiur,ipse
cliiieclus, fuiidaineiiium posui. Fuiidaineiituiii autem verosalvuseiit.sic lanienquasi perignem (ICOI-.III,
sAhvl nemo potcsl ponere, prceter U, quod posilum 10).»Caeteri vero homines, cpiorumpeccataardebunl,
e_l, qued est Chrfstus Jesus. Si qtiis atiiem super- non uiique salvabuntur periguem, sed poiius aelernura
cedifical super fiindanieiiiiiiii hoc, auruiii, argeiuum, mitlentur in ignem; cceleri, iiiquam, homines, prae-
tapides preliosos, ligna, feiiuin, stijmlani, uniuscu- ler eos, qui poeniientiain egerunl de peccalis suis.
jusque opus liianlfeslum erit. Dies enim Domini Poenileniiam agere dico, sine pcenilenii_e remedio
declarabit, quia in igne revelabitur, cl uniiiscujus- de hac vila non exire; qui enim sine pceniieniia
que opus quale sit, ignis probabii. Si cujus opus nioriiuilur, sine fine cruciabunlur. Hoc est enim
wanserit, tjui superaedificaverii, meicedem accipiet. illud unum pcccatum, quod non dimiliiiur hoinini-
Si cujus opus arseril, detrimenlum paiielur: ipse bus, neque in hoc scrculo, neque in futtiro. < Vigi-
auiem sic salvtis erit, sic lamen qtiasi per ignein Bhte ilaque, dicit Domiiuis, quia nesciiis diera,
(I Cor. lii, 10). » Hcec verba longa indigent exposi- neqtie horain (Mallh. xvv). -» Stinl autem et alia
tione, in quibus' jam a pluribus laboraiuin est. Ego nomiiia aposlolis \alde conveniciUia, quac his, quce
tamen quod intelligo bre\iler dicam. Fundamenluni dicia sunl superaddere potest, qui longiorera \tilt
Christus est, super quod lola Ecclesia, el boni et facerc sermonem
mab fundati sunt. Unde ipse Dominus ait : < Omnem 522 CAPUT VIII.
patmitcm in me non' ferentem frucium tollel eum De mari novo, el novis phcaloi ibus.
(Joan. xv, 2), > oslendens etiam raalos palmites per t IIoc mare niagnum ei spatiosum : illic reptilia,
Laptismi sacramenlura in se esse fundatos. Et quani- qiiorum non esl numerus. Animalia pusilla, el ma-
vis aliquando lollendi sint, adhuc tainen in Christo gna : illic naves perlransibunl (Psal. cm, 25). >
sunt, quoniam in Ecclesia sunt. Aurum aulem, ar- Narral Matthceus evangelisla, quod Domir.us, et Sal-
gentum, el lapides pieliosi bona opera sunt, lignum vator noster transicns juxta mare Galilaeaevidit
vero, fenuni, et slipnla peccata inlelligunlur. Ma- Pelrum, et Andream et Joannem, el vocavii eo,,
gnam igittir iiijiiriaiii facinius huic tam nobili fun- diccns : < Yenile post me, faciam \os fieri piscato-
damento, quando illud In uobis peccala noslra poi- _, res hominum (Maic l). > Quaudo audio liomines
lare el suslinere cogiinus. De ijiso lamen spripiura J pisces vocari, el Christi discipulos piscatores homi-
esl, quod peccaia noslra portavit, et pro nobis do- niiiii fieri, quod ad lilteram quidem intelligi non
let (Isa. xin, 11). Suslinet enira, el libenler cx- potest,neeessario novum niareetuovareiiaêlnoôs
speclal, tantuni ut convertaniur, et poenitenliara piscaloreset novospiscesiiitciligerecogor.JSovum igi-
agamiis, el sarcinam inutilem abjiciamus. Quod si luriuareraundus iste, de quo raodo supeiius diximus:
fecerimus, salvi erimus, sic lamen quasi per igncm. <Hocmaremagnumelspaiiosum,illicreplilia,quori>n_
Quicunqiie enira digne comersus fueril ei pcenileu- non esl numeriis.» Retia Evangelis, pisces homines,
liam egeril, non solum a iiiinorihus, ut quidam •in- piscalores vero apostoli sunt(. Tanlum esl hoc mare,
lelligeie noluerunt, verura eliani a majoribus pec- quanius et niundus, in quo aniraalia magna sunt, ot
catis hberabiliir, el salvus erit. Omne enim pecca- ul in Genesi legiiur cele grandia, per quccreges et
tum, dicit Doniiims, et omnis blaspliemia remittetttr piincipes, cceterique majores, ei potenlioies homi-
hominibus, spiiilus auiem blasphemiae, per quam jies iiilelliguniur. Pusilla \ero animalia, et reptilia,
in malo perseveranlia intelligilur, non dimiueltir quorum non est liumerus, caUera hominum mtilti-
(Malth. xu). Ecce omne peccatum dimitlilur, dicit tudo infinila uniusctijusque sextis, c.ijusciraque aela
Doniinus, ununi lanlum excipilur, quod illi quidem Q lis, cujuscunque ordinis el conditionis, cujuscunque
faciunt, qui posnitere iiolunt. Diinillilur quideni per linguce el nationis intclligi pofesl. Sicui auiem pisces
pccniienliara omne peccaium, sed non penilus dimil- maris, alii niiles sunt, el simpliciter \ivunt; alii
titur pcena peccaii. In baptismo vero uiiumquedi- vero raplores sunt, qiii alios persequuiilur, el devo-
liiiiiilur. De roarijribiis qtioque nulta post niarly- ranl; ita el in hoc mundo ifiter homines fieri vide-
rium poena e\igilur. Poiens est igiiur Doininus, et mus, el simplicem turbam a latronibos et iniquis
breviare, quantum volueiil, el penitus dimlllere ctii hominibus quotidie devorari, multisque niodis devo-
volueiilpa_nam peccali. < Bealus jgiiur ille, cui non rari eonspicinius. Esl auiem Iioc in mari, et draco
imptilavil Dominus peccalum (Psal. XLI,,2). J Gau- ille magnus, serpens aniiquus qui est tliaboltis, et
deant itaque pcenitentes, quia peccata diraissa sunl Salanas, qnem Duininiis formavit ad illndendum ei.
eis; limeatii lamen, quia nescitini, an adhuc poena De quo et ad beatum Job ipse Domiiius Ioquiiur,
peccali diinissa sileis. Quacuiiqiieenim die conver_,i djccns : s Ecce Becbemoih, qiiein feci tecum, fenum
fueiint, si laineii digne conversi fuerini, salvi uruiil.El quasi bos coraedit. lpse est principium viarura Dei,
hoc quidem perignem. Salvi igiiur sunt, sed ignis nia- qu. feciteum, applicabil gladium ejus (Job XL,10).t
nei; peccatum dimissum est, sed non posna peccaii. Huic montes iierbas ferunt, oranes bestice agriiudent
963 ' SENTENTLE. -=- LIB. III, _ .,16
ibi. Creatura Dei -est diabolus, ipse enin forraavit, A XL, 15). > Besticeagri vitia sunt, etmaligni sphitus-
ipse eum fecit, sed non qualis esi, eum fecil. Quod 523 i,lae igitur bestiaeludiint ibi, id est in moiili-
-fiiiiraait: < Draco iste, qnem formasli ad illuden- bus supradiclls,-in coidibus vitlehcei iniquoruin. lbi
dumei (Psal. cm, 26), •> non de prinia" ejus crea- dileclanlnr, ibi sua\iier reqiiiescunt, ibi' ihealra
tione intelligendum est; sed qnia per sujjCrhiain ele- faciuni, et palaiia construunl. llluc socios iuliodu-
vaius in veiiiate non sielil, talis poslquam cecidil, ctinl, nl faciant no\issinia coruin pejora piioribus.
formatus esl Itleo ^d latem lbrmam, lalemque siice Misera ilta pccora, miserce illce aninice ottae lam
infiiiiiiiaiismeiisiiiam redaelus est, cui jara homines criidrlium besiiaruni bahiialio fact c suul. T,.le_,
illudere possunl. Nisi euiin sic ligalusa Domino te- pisces habitanl in hoc mari, ubi reptilin, qiiorum
nereiur, quis illitis stiperbiae asiiuiacque resislere uon esl iuunerus, ubi animalia pusilla el niagna,
poluissel? Uiide et dicilur : -t -Quifecit eum, appica- ubi ei draco isic, qiiem Dominiis lorraavit ad illti-
bil' gtadium ejus (Job XL, 14). » Si enim gladiiis dendtiiii ei; de quibiis usqiie roodo Iocuti sunius. In
ejus plicatus non fuissei, cjuis lanli acuminis vul- magiram el profundtim pot.igus railiuniur piscaio-
nera ferre potuissel? Gladii igitur applicatio \irtulis res aposioli, qui-in hoc raaie piscatilm veniimt.
iilius iiifirmilalera osiendit. Omnes autenf itli i'Ia- Difflcilis piscatio est, ubi et pugnare, et piscari
diint (1789),qiiicunquc eura fugiuiit, ct ad po?ni- 13necesse e»t. Ilinc pouiinl relia atl pisces capiendos;
leniiam redeunt. "Quouiam bene beaius Paulus ei inde gladios eMciitlunt ad hostcs pellendos. Quid
illusll,qni cum Ecclesiam pcisequcretur !n orc ejus, dicam, quod quidam pisces sua Sponie capiunlur,
et-inlra iliius dentes jam siringebaiur, niox atl fiel retia iitgiediuiitur, qtii poslea eadem reiia scin-
duin con\crsus, irisleni eum reliquil. Sie ct Maiia derc et dissipare iiiluiilui'?Tales pisces fuere-Arius,
Magdalena euni decepil, qucc convcrsa ad Dorainuin Sabellius, ei JVlaiiichcei,etinnlti alii, qui aposloli-
t opiiniara pariera elegil, quac non auferclur ab ea cain prcedicationem, ct caiiiolicanflideui evaeuare
(Luc. x, ii). > Uno-sermone illuditur ci, ct niio conali suiit; a qnibus sancla JEcctesin,_jiavesqi:e
verbo jaiu de\orata de ipso ejus vcntre rejicilur aposlolieae magis faligaiw el concusscesunt, qtiam
praeda. Suflicit peecaiiici suain culpani diccre, et ab ipsis eliam lyramiis, qni crucniis eaui gladiis
ab eo ulterius leueri non potesi. Yalde eigo illuditur persequebanlur. Ilanc lam immcnsam perlurbaiio-
ei, muiiiiniquc coinijlieaiusesi gladius ej'us. Yoc.uur nein prcevideral Propheta, ctim diceret-- < Qut
autem Becticuioiti, quod besiia iii_.crprel.ilur, quo- desccndtint mare in navimts, facientes operalionem
3'i?un;r«delisesl el sensu bestiali iiiitur_,_Aiigciica in aquis muliis. Ipsi .idcruni opcra Domiiii. et roi-
jiaiiique dignitale privalus, beslias crudcLs.imas rabilia cjus in profundo. Dixit, et sletit •spiritus
^"
per omnia iniiiaiur. Ecce, inqtill, BLcliemolh, qiieili procell.e, _et exallaii -sunt flucins ej'us. Ascenduii.
fcci tecuni, qtiemfeci sicul te {uitus esl enim ulritis- tisque ad coelos.el desceiultinl usque -ad abyssos,
que cieator) feiiuin sicut Los comedil. Dicai pro- aiiiroa eortim in malis labescebal. Turbati suiil, et
phela : < Vcre feiiura csi popultis, siccaluni esl fe- moti sunl sicul ebrius, et oninis sapientia corum
Jiuiin el cecidil ilus (Isa. xi.,' 8). >'Non ergo viros devoraia esl. Et clamaveiunt ad Dominum, cniii
et sajjieiiles, sed populum slulluin cl indisciplina < tribulareiiiiir, et de necessitaiibus eorum liberarit
Unn co.neifil Bechemolh. Jpse est cnini prh.c piun_ eos. Siaiuil procellara ejtis in aiiram, et siluerunt
viarum Doihini. Ipse an"iealias crcaltiras factus esse fluctus pj"us,et Icetali suni, quia siluerunt. el eduxit
crediiur; quod sic lamen intelligi potest. ac si diie- cos in porium voliralatis eoiiiin (Psal. cvi, 23 et
rclur:$p_e esl causa alque priucijjium ut via Do- seq.). t Paucis veibis aposioloiura prcedicaiioiifni,
iuiiii, quco tina eral, in clnas \ias dividereiur, ut miraculoriim eflicaciam, lyrannortiiii sceviliaro, et
j"aroiioii onroes per unnin viam co?!os ascenderciii, -CG-lilusdaianfconsolalioneni Psalmisla eomprolipn-
sed alii per aliam viam in inferinini dcscendcrenl, dit. Quando enim-sancti Apostoli, aliique doctoresin
dum aiiis dicalur : Ilc, ahis dtcauir, Vemte.Elliuic Imjus maiis profiiiidissimiiEi pel.igus ad praediean-
iisouies herbas ferunl. Mali raoiilcs qui diabolum ., dum descendebant facientes operationem in aquis
Tiutilunl, el dwconi cibum niinislrant. Cibus dia- multis, id esl in populis nmltis, per singulas vule-
boh, et lefeclio ejus peccatum est. Qui plus peccat, licet civiiales, mortuos suscitantes, ccecos il.timi-
roajora ei convivia parat. Nulli igiiur sic ei senlunl nantes, ieprosos mundanies, paralylicos curanles,
sicuti mali regeset principcs; siemi cmues avari el et alia rairabilia lacienles, tunc ipsi viderunt opcra
diviles, qui per moiiles signifieaiiliir. Isti enim non Domini, ei mirabilia ejus, quce in hoc profuiulo
solum peccaut, sed et alios secum peccare conipel- Domimis per eos opeiabatur. t Dixit, et stetit sp_-
i_mt. Consiilera raodo quanta homicidia, quanlce la- rims procellce, ei exaltati-sunt fluetus ej'us (173^;
pinae, quanta peiiurhalio per eos ubique fiat. Uutle (Ibid,). s Sic igiiiir, et tiinc eo-jubciite ttirbalum e«l
ci bene dicitur : < Omiies beslice agri ludunt ibi (Job roare, et cxaltati suntfluclus ejus, alii bene, alii
-{17S9) Eadem expositio habetur _in corameiilario n',si plicalus fttisspl, ne r?cta cuspidc se.uper feii-
super liiinc locura lora. 1, p. 295 c. 1: t Dei nani- rct, pei pauci ejus deceplioiiis gLidium etfugere
queriariun, id es( o|ieialioiiuro, ciiabolusptiiKipium possent. >
est; quoniani inter omnes cre.tXiiras prinuts Tlacius (i790l Hiijnsmoili exjiositio peifecte consonat
esi, ajiptica\it auiein Domiiiu_ gl.uhunt cjus, qnia cuiu ."mjiiiiejiUiio S. Brunonis in li-inc Psalmuiu,
'.67 S. Br.UNO.SIS EPISCOPI SIGNIENSIS 968
male (1791). Alii per ipsos, alii contra ipsos. Alii tii? A mini, ot rcplete aqtias maris, avesque nraltipliccnlur
eebant, diiniuaiiliir, quia boni sunt, alii dicebant, super terram (Genes. i, 23). > Pisces, cl aves unam
oecidantur, quia nialt sunl. Atii vidcntes signa, qii« origiiieiii habenl, ct ulraque e.v aqtiis creata sunl.
facicbanl, cleos eos vocabanl, el usqtie -aJ coelos Alieri profunda petunl, alterau ad co?,'estia clevan-
laudibus exallabani': alii indignantes el stiper eos lur. Boni sunt Uli, et ilLe, quia inter omnes alias
impelum fatienles, in abyssum mergere conabaii- creaturas isli primaui bencdiciionem accipere me-
lur; et hoc esl, quod ail: < Ascendit usquead cce ruerunt. Pcrhos igitur viri sancli slgniftcaiiiur, qui
los, el descendil usque in abyssum (Ibid). » Uinle ex aquis regeneraii sunt. < Nisi > eniin < quis
aniroa illorum in malis labescebat, tanlos aliquando renalus fuerii ex aqua, ci Spiiilu sanclo, in regnuro
crucialus ferre non valens. Inde esl, quod Aposioltis Doiniiii noniulrabil [Jocin. m, S); > qui et profunda
ait: t Nolo ignorare vos,fralres, de persecuiione Scripturaruiii, qticcperaquas signifiean.ur, penilus
quce facta csi nobis in Asia, quoniain supra moduiu riraanlur, ei virlnlum ahs id coelesiia eievantur.
gravali siimus : ila ut lcederet nos eiiam vivcre Sed s.tlis Ue piscibusmodo superins locuii sumus.
{// Cor. i, 8). Turbali sunl iiaqucei nioll sunl, Digiram est ut de avibus amodo loquannir. Nisi pcr
sicul ebrius, noti calice vini inebriati, scd calice istas aves, quae anle nos volare \idemus, aliae aves
passionis -ei aJtlictionis. El omnis sapienlia illorum significarentur, longe melioris digniorisquc nalurcr,
degluliia esl; sicul beattis Joh de seipso aii, di- nuiiquani Ecclesia columba vocareiur, dicen.e Do-
cens: < Cogitaliones mece dissipatcc siint, lorqueiites uiino : < Una esl eoluniba mea (Cant. \i, 8) : »
cor meum (JOJJ.XVII,11). > Bonae namque eogila- nuiiquam Joannes evangclisia aquila dieeieliir ;
iiones, qiiibus vir saiiclus in Dei contemplaiioi.e nunqtiaiii Da\id lex, el pelicanus, ei niciicornx, et
vacare solebai, laniarum angustiarum aflliclione passer vocarelur, sicut \ocalur, teslc Scrijiiura :
dissipatae eranl; faniaque eral vis passionis el do- t Similis faclus siim pelicano in solitudine, el sicut
loris numeroMias, ulnihil aliud cogiiare posset. Sic nyclicorax in domicilio. Vigilavi, et faclus sum
igiiur el in hoc loco oranis eoruui sapientia doloruin sicut passer solilarius in tecio (Psul. ci, 7). »
immensilate aliquando deglutila csi. Ciimque eam Et noii solum homines, vernm etiam ipsi angeli
ferre non possenl, clamaveriint ad Deiim, etexati- avium speciem, aique naluram suscipere vjdenlur.
dili sunt, ei eduxil cos in porlum volunlatis eoriim- Ubique alaios et pennaios cos esse \idcmus. Yolare
Aiiquando enim nec ipsa tormenla sentiebanl, qnae quoque magis, quam incedere desci lbunlur, i.uod
.U.s ah ipsis inferebanlur. Qnod betie quidcm in avium quidero proprium est. Ycla qunqiic tabcina-
Evangelio sigiiificatiim est, quando disciptiti cla- culi opere plumario facla leguiilur (Exod. xxvi).
maiites dixerunt: < Domine, salva nos, i>erimus. Qui El qualuor animalia in Ezecliiele, et Apocalypsi
surgens, iniperavil veniis, cl mati, et facia csl plena oculis ante et reiro senas h.tbere atas scii-
Iranquillitas magna (Matth. vm, 26). » Ilcpc auiem bunlur. < El primum quidem animal simile est ho-
rnaris lrajus tam inimensaperiurbalio a lemporibus mini, secundum simite leoni, tcrlium vero simile
upostolorura usque ad tempora Conslaiuim impera- vitulo, quartum aniem siniile aquiIae\olaiiti (£...;_:/..
htoris sanciam Ecctesiam instanter perturbavii, et i, 8, et Apoc. iv, 6). > Simililer aul.in et Isaias :_
vix aliquando quievit. Inde vero pax, et tranqtiitlilas < Vidi, inquil, Dominum sedenieni super soliura
lacla esl, Chrisli piscaiores quieti, el sectiri piscari. excelsum, et jjlena eralomnis lerr.i maj'esfate ejus,
jet sagenam ad ierram iraherc coeperuni. De qua in et ea qncesubipso erant, rejilebant lemplum. Sera-
Evangelio Idicilur : i Siniile est regnum cceloriun ptiira siabant super illud, sex alcc uni, el sex alce
sagenae missce in inare, et ex onrai genere piscium alieii (Isa. vi, 1). > Aves igitur in mari, aves in
coiigreganti, quani,, ctnn inipleta fuissel, educeiUes, tcrra, aves in ccelo, et a\es super cceluin. Omnia
el secus lillus sedentes,elegeruiit bonos in vasa sua, elemcnlanosvolaie docenl, omnia nos ad supeiiora
Ijnalos auteni foras niisere (Malih. xm, 47). » Sed el ccelcslia provocjnt. < Quis » igitur < mihi dabit
lnon sagena plena est, adlrac iiisces ingrediuntur; ]rj pemias sicut columbae, el volabo, et requiescam? >
< cum aulem pleniiudo genlium Inlroierit; 524 (Psal. Liv, 7.) Jam a\es facli sumus, quia in aqtiis
tunc omnis Israel salyus fiel (Rom. xi.SS); » uroc- regcneraii siniius. Alce solummodo desunl no-
Ique iiialis piscibus reprobatis, boni ad vitam ducen- bis{1792). Penua slruiliionis absiiriilis est pennce
tur aeiernam. accipilils cl heiodii, qui inler aliasaves veloeissimi
.CAPUT IX stiui; slrtilliio vcro propler alaruin infirmilatem a
De avtbus novis. terris se elevare non valel. Ilabet igilur alas, sed
Legimus in Genesi Doinraiiin pr.ccepisse ul infirmas, habel pemias debiles. Tales sunl hypocri-
aquce producerent el pisces secunduin genus suum, tcc, et hcerclici, qui accipitres, et herodii essevi-
et aves in species suas. Et factura est ita. < Bene- dentur, sed strulhiones sttnt, neque habent alas,
dixilque eis Deus, el ail: Grescile, el inulliplica- quibus volare valeant, vel ad ecelestia erigantur.
(179l, v.od. Vat. el edilio : Eo namque juoente Sic igilur, etc.

Bletii, id est non transivit, sed perseveravit spititus (1792) Cod. Val. el edilio : Illas quwiamus,quo-
ptocellw. Ipse esl enim de quo scriptum est: EgoDo- nican sine alis et vennis volare non possumus.
viinus qui conturbo mare, el tnlumescunt fluclus ejus.
' SENTJ_NTJ_E.— HB.-TH._ > W
m _
Aise igitur virtulesSunl, alse bona opera intelligun- k ct hona tenemus". Unde et Salomon aiu.» Sapieiflis
trtr, sine' qivibus votare non possumus. Ipsae nos 'ocnti in>capiteipsius :stullus Jn lenebrjs ambnla..
feranl, ips_e_adcceiestiaiele\ent. Habesliuroitilalem, (Eccie. n, 14). > Bclro vero oculos-tiabcnt, qufanii-
ata4ibi esl.-IiabesinisericoVdiam, ala-tibi-esi. Jlabes jqnDium meiiiores jpairum eoriim yilam «l sanclam
jiatieniiam,^la;libi est. ûol TJrlules -habes.uoi convers.Uionem imitari conantur; sicut ille ,qui di-
jalas habes. Si haties cliarilalem, ul Deum elîroxi- ccbal : <t Cogilavt dies aniiquos, et-^nnos a'lernos
Bitnii diiigas, du3_5"«lashabes, qnaelibi _advolandum in mcnte habui.{Psa/.!i,xx.\j, 6). > Hetroeniin ocu-
sufltcere possunt. Seraphim tamen etijuatuor ani- los -Jiabebat, quando dies antiquos cogiiabat: anie
raalibus n.n sufficiunlduae tiltc;_senas'enini habeirf, vero" ocuIos,^quando aniiGs-ceiernosin n.enjehabe.:
<juoniam atiis volant, iiliis capita pedesque tegtinti hat. Si sotum islura versiculum ctistodiainus, êi
^Percaput-et pedes, inititim et finero iiuelligiiims. ante et retro oculis pleni sumus: Nec vacat a roy-'
Yeianiigitur.-anima.ia eaput stuim, neJorle ab-eis sterio, quod animalprimumhoroinisfacicm liabere
quaerere velimus ea qtia; anle mtindi initiura-facia desciibilur, perquod-videlicei.Matiliaeum aposlolum
snnt. Velaiit-auiera'-similiier ei,pedes, quoniam ea «tcjns evangeJium-intelligiiiiiis.Jpseenim_a Christi
•quceposl -ji.midf finem in hoc nuirolo ftitura sunl naiivilate incipicns <peifeclum hoiiiinem,"et_de ho-
-nequaquam nobis pa tidere \oIunt. Uude-Isaias deos B minibus- nalum eum ostendit esse,_lolam ejus.ab
genliuin irridens, ait_: < Diciuf-mihi,' quae _prima A.hraham Jisquead ipsum gcnealogiara describcns.
iiiere, ei_ uliima__quce futura sunl, efdicanrquod -Marcnsvero leonis-facicm .iajjere \idetui', i.i cujus
dii esiisôs (Ua.xu, 1o). > Setfnon potesiis; et _evangelii principio voxin deserio ctamare.descri-
4deo nihil-estis. Superttuum igitur esse videlur, vel bilur. Lucas auiem beatns "hovisfaciem habct, quo-
*ea qiia.rcre,,quae âtile niundi( inilium fuere, vel ea jiiam a-:5acerdotio scrihere.incipil, quoif niaxime
quce posl finera futura-sunl. Name-tsi jpiaeras,Tie_no îropler sacriticia-insliUUum est. _Bosjaiucm hflsr
•esl qtti -iibi dical. Si posses a capiie ef a pedibus aliasacrificia jliajor estJiosiia. Quare autem.aquilae
ânimantium islorum alas'amovcre, tunc forle .p_3- ,-faciem •Joannes habeal ipsius Evangelii .initium
~ma et tilfuna scire posses. Solent onira_ homines aper.tissime.osiendijt.--<In.prijicipio,->dnqnil, $ erat
'iicec quaerere, et -quamvis ex superabundanii, in -Veihum,.e): Verbum erat apud Deum, d Dcus crat
lalibus iab"ontre,-sctie cupienies an post mundi Yerbnm^(/on«. i), t Qui sic loquiUir Jonge subli-
-finem ccelum -volvainr, sol,* ei luna, et slellce solito mius quam aquila. volai. Istae taroen quaiuor ani-
- jOire -circumferaiilur, an' tlumina currant, Jfoiites malinm faciesâm diversae
aliquid nobis eonferre
pro-umfiant, uirunnirbores elherbcc siiit,'einralta p videiilur_; qHoiiiamJioroo ad ratioiieinrJeoâd for,li-
'alia^qiiaeboraitiumxjuriositaiem movere-solent. Haec .•tudinein, bosadjaborera, el aquil.t ad contemplnn-:
attleiiViiilervdgaiUtbus honestisslme respondeiur : -dum (1795) nos provocat. Itoroo denique pracdfearc,
Seraphiui, -et quatuor animarmm pedes obvoJulos Jeojûgnare, bos l.iboiâre.elaquita volare nos docet.
«sse, etvideri non posse; ex-speciandum tamen-esse, llas igittir animahimi s|iecies imilcmur (A79i); ist_p
donec_aice arooveaiiiur.-Volaniantem duabiis alis, inobis înt in exemplnin, Non regjiiciflmus ad slru-
" illis videlicet
qute in medid -sunl, qliia -de oiiroibus thionem^ cujps alce infirmac-511111, noji atteiidamus
qticeiniioc-mimdo hunt a principio usquead Xinein 'ad hvpocritas, qui vsefingiint.esse quod uon.sunt,
-<picni'_s"mieloquuiiUir..Suntauiem pleniroculi.s anie qiiibus iuncal* deficicnt.quandq _«eis_ma\inie ne-
"B^5 el -reiro,-quia el-futura videni,-el prccleriia ccssaiice erunl : alas potins. accijiiirij. ,et herodii
-iion ignoranl. Quidquid in eis-esi. ltimen ei claii- suscipijinras,, non 4it aliqîd rapiamtis, vcriiin ut,
tas esi. Qiiot veih.i,tot oculi ineis sunt. Quieunque obedieuliam -ntibis jiijiro.ciam <elerriine faciamus.
v-aiion credmit, caeei el" sine luralne stmt-. Unde ct .T.tlinm ccnim âîunl, alaruinque omiiiuiji, rju.c (le
-quibusdain Doinhius ail- < Erralis, fjescienlcs Scri- , rajiirja vivtinl, ala. qiiidem, et pcnnae bonani signifi-
pliiras neqne viriulem Dei' (Matth. xxu,--29). > cationem halierc po^suiifjingues vero e. rostj-^, et
Suut IgUur eculi inScripltiris in.ielligeiil.aevidelvcel, [) aciionem, ct sigiiificalioneni impiam geruiii. ,Pe?
-spirituales; qiiibus viri sancti jlluininati errare'iion _la.es cnira signjficanitir mÎigni spirilus,_gupj\um
'iposstmt. llos auiein ocnlos Pharisaei non habciues, . oipiiis operaiio furtum el âjjjna cst. Istce siinl iltae
caecia Dominovocaulnr, el duces «ecorum. Diclum aves quas abigebal Abraham. Isjpe sunl qu_e
. est auiem qtiid per aninialiiim atas, -01 qnid per rap>uit boiram Dei veibum deeorde hominnm, np
'
«culos^gnificeiurfCtinani emos-alas ad volandum credenics^salvi fiani. Talib^js avibu^Sjtotus hic,aer
?liSbearaus,el-ocuIes anle, el relro, quibus ei reclo , plenusesl, quje_quonianiveloces-eliiivisibiles snnt,
' ilinere ad Deunf veuiamus, el
ppccalorum tnemores mngnam ubique cunciis hominibus per»ecuiioi)em
- simuleiim Psalraisla-dieanuis:<{|uoniainiiiiquUatem raciunt.*
' '
/•aieam cgo cognosco, ct delicUim me«m contra me ". ~€APUTX.
/
-est seinper'(Psal. t, 4). -_'Et .aiife •quidein -ocu.os- , . J5<?ftipmnibus^riovh.
iiabemus, si \ia"reg.a incedimus,'si mata ftigimus, t Flumiiiis Impeius I_eti(icalcrviiatcm Re : âc-
1 - -< f<\! - ^
{1793)CM.edil., ad coiticinjilalwncin
"" ' ,^ (179i) Ead. edit. Hasigitur
' ' aves imitfitiiur,
"f" '* "' etc,
PAIBOI.' CLXV,'~', _ *3I
- 971 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIE.NSIS 972
ctificavil taberiiaculum suum Allissimus (Psal, xi,v, _.\. inflammali omnibus linguisloqui <o_perunl?€j-oB
^'-8)1 >'Legimusin Genesi quod fluvius egrediebalur autem pectus interprelalnr. Hespice nunc ad pectus
de paradiso, qui deinde dividitur in quatuor capita. pontificis, el vide ibi rationale. .Qtiaereetiam rjuare
'Nomen primo Phlson : secundo Gyon (179S): ter- ponlifices de saerificiis peclusculum in partem-sus-
lio Tigris : quarto Euplvra-ies. His atitem irrigatur, cipjant; ideo foriasse, quia de pontificis pectore
- t.i ferlilis reddimr lola illa lerra. Lcgiiur atuem Gyon istefluvitiSj qui pectus dicttur, fluere debeat._
' similiter
(1796) in Apocalypsi, qnod de illa nobilis- El revera semper de peciore populus Chrislianus,
sima civitate, cujus vnuri exlapidibus pretiosis et Doroini-civilas lcetificetur el saiielur. Cor_ciiira
ajdificafrshnt.-cujus singnlae poTlceex shigulis mar- in peciorerest, in rjuoeslsedes et-fons totins-sa-
j,arilis factce sunt, cujus platece ex amo purissimo pientiifi et scientice.J3e Iioc fluvio bibebal heaius
slratce sunt : quod fluvius inde^giediebalur, cujus Joannes, quaiulo super pectus in coena recumbens
' aqua lucidissima est, quasi ciystallus. Stini ctiam vidit illud -fjviodposlea sciipsil: < In principio-eiat
et per ripam fluininis arbores nobilissirace, ouce Verbum, et Yerbum erat apud Deum, et Deus erat
ferunt fructus duodecim per singiilos menses, qua- Yerbtun (Joan. i). > Quandocunque de iltivio Gyon
rum ipsa folia genlibus sunt ad sanitaleni.-II.ec ad bibere volumus, ad pectora ponlificum.respiciamus.
ljtleram intelligere ipsa nalura prohibet, nobisque I8 Ideo enim.sic ornala sunt, ul magnura ibi sapieniias
aliud valde sublimius quara jd quod liltera sonat lhesaurum reconditum inlelligamus. _Tigris vero
significare videnlur; prceseriim cum alibi scriplum sagiita dicituu, quia hic fluvius qnasi sagitla velo-
sil : i Fturaina plaudent manibus in idipsura (Psal. cissimus est. Sed quid tantce vclocilatis, ut evange-
scvii, 8). Quoraodo aulem tlumina , quae manus lica praedicatio, quce quocunquediscuiicns, satis
niiiias habenl, manibus plandere possunf? INova brevi lempore niundum universura implevit? Jam
sunt ista fluinina, el de novo mundo sunl. Novus <abJerusalem usquelllirjeum nobilis ille sagittarius
mundus haec eivitas Dei est, quam flumiitis impetus .beatus Paulus prccdicaverat Evangeliura, cuin se in
Icetiiicat. IIoc autem flumen Chrislus est, cujtis Hispaniani proficisci velle dicehat, ut ibi .quoque
affluenlissima sapientia, el scientia sanctamEccle- Evangelii sagittas effunderel. t Misit> enim Dominns
siam lcetificant. Unde el alibi dicitur . 52© 5 Sa- .tsagillassuas,eldissipavileos.(P_;a..xvi.,lo).>Dequi«
et alibi dicitur : «Eleniin sagittce sucepeitransie-
pienlia praedicat, foris clamital, in plateis dat vocem ,bus
suam (Pior. vni, 1). > IIccc et in teraplo clamal, runt (Psat. LXXVI, 18.) >Quid enini aliud quamsagiila.
I dicens : < Si quis silit, veniat, el bibat, el de ejus sunt Evangeliorum verba, -quibus jnaligni_ spiritus
ventre fltient ciqucevivce (Joan., vn, 38). * Hic-esl C funganiur, et loius \iliorum exercilus periniiiur el
{
_,,jlle fons, de quo dicilur; < Quoniam apud te est dissipalur? Unde scripiuin est ; < Nisi c»-i?.3rei
- fons vitce (Psal. xxxv, 10). > Qui-et mulieri Samari- fueritis, gladium suum viJjrabil, arcum suumielen-
tance loquilur, dicens : « Qui biberit exuqua,quam dii, el paravit illum, et inipso paravit vasa mo.-iis;
dabo fiel in eo fons salientis in vitam el sagittas suas ardentibus effecit (Psal. vn, 13). >
ego ei, _>quce
«ternam (Joan, w, ii.) > Ilic igilur fluvius, quo Isiae suhl illce tsagiltce potenlisacutce, cura carboni-
hus desolatoriis (Psal. GXIX,4)._»—«Sieui>enim <sa-
paradisus mundatur, et Ecelesia ..eiificaiur, in qua-
tuor eapiia dividilur, per quae quaiuor Evangeha gittce in manu polentjs, ita filii excussorum. Beatus
significantur. Et primum dicitur Phison, quod oris vir, qui Implevit desiderium suum ex ipsis: nou
jn«r<i.)'oinlerpreiaiur. Evangelica namque pvaedicalio confundelur, dumIoqueIurininiicissuisinporia{P-Hif.
ora hominttm, linguasque nralavit, ul qui piius fal- c&xvi, i, 5). > Verba Dei in sagittas converluntur,
sos deos Iaudabanl et prcedicabant, nunc uiram et quibus nutlaeinimicorum munitiones resislere po>-
verum Deum, ejusaue inirabiha laudent ct prcrdi- sunt. Unde et discipulis Dominus ait : < Ego dabo
eenl. Xluid enim, nisi Evangt.lium, beati Pauli Os vobis oset sapieniiam, cuinon poieruntresislerect
mutavit? Ut qui prius circumcisionem praedicabal, .contradicere omnes adversarii vestri (Luc. xxi, 1S). *
< Bestatiiiine Euplnates, qui fertiliias inlerprelatur,
postea, mutato ore, loquilur dicens : Circuracisio
niliil est, et prcepuliuin Jiihil esl (/ Cor. vn, 19). > quce interpretatio quanlum Evangeliis conveniai,
oranibus palel. Bespice inmundum universum e\a«-
Lege sanctorum hisloiias, el videbis illum, qui paulo
ante Jovem ul Deum omnipotentem laudabat, mo\, gelica prccdicalioneab errore ad fidem conversum,
I ore mutato, Jovem ipsum hon Deum esse, se*ddce- el lune inlelliges quam fertilis fueiit Euphrates,
qtiantumque nobis sua ferlilitafe conluleril. Hanc
monium afTumal. Videbis et illum, qui vanas poe- autem fertilitalem Psalmisla admirans ait : < Mihi
larum fabulas ludendo, el iiisanientlo canlare sole- aulem nimis honorificali sunt
amjci lui, Deus, nimjs
bat, hymnos et psahnos jtibiiare. Hanc autem oris confortaius esl principaius eorum. Djirameraho ,eos,
el linguarum mutationem facil Phison, quia sermo et
super arenam multiplicabunlur (Psal. cxxxyni,
evangelicuselora nfuiorum solvit, ellinguas infan- 18 ei seq.), > Unde el alibi ail : < Aniiuniiavi,_et
tium discrtas facit. Quanla lunc oris niulatio facta
, loculussum, muiijplicati sunt super numerum (Psal.
esl, qtiando aposto1i,qui vix una liiigua, ulpote pau- xvxiXj 6). > llinc et Dominus discipulis ait: < Non
peres ct rusiicani, loqtii no\erant, mox di\initus vos rae elegi.lis; sed ego elegi vos, nl eatis, et
<1795)Cod. Vat., Geton. t (1790) Cod. Yat. omitlit simititer.
S.3 — LIB. IV,
.S.BNTI..NTL4S. . , «74
fruclum-am.ralis, el fructus vcster maneal (Joatt . A auiem el alia ftuniina, et ipsa»mortifcra, qiioriuu
sv, 16). > Hincest etiam quod per Saloraoncm di5 aquce, quia araarce sunt, homines inlerficiuiu. De
Ecclesia dicilur : < Yenler luus acervus triiici val quibns in Apocalypsi Joannes apostolus ai(, se vi-
iatas liliis (Canl. vn. 2). J Quoniam enim agcr Dei, disse 527 sfeltam roagnam ardentem, quasi facu-
vinea Dei, horlus Dei, sancta videlicct Ecclesia lair i lam in lerliam parlein flum.nuin cecidisse (.IJJOC.vui,
frnclifera esl, hoc facil isle Euphrates, cujus flumint! 10). Nomen auiem slellae dicilur absinlhium. Morlui
j_errundiiur el irrigatur. Ha.c*sunl quatuor fluminci sunl autem mtilli liomines de aquis, quia amaraa
paradisi de uno fonle procedeniia, et de uno Chrislii faclcesunt. Per licecatitem flumina o unium bcereli-
pectore emanantia, quibus totus irrigaiur mundtis, corum, pliilosophornni et poetarura erronea,.scri-
Ab his atitem ct multa atia flumina orta sunt. Toit plura inlelligikir. Quae qnoniam duobus Novi et
euim siint flumina, quot et librorum volumina, Yeleris Testaroenti fluniinibus non convenil, non
Habet eiiim et Yelus Testamentura suos fluvios, quii iinmerito leriia pars fluminum vocalur. Fuge has
nisi islis fluininibus commisti fuerint, sinuilqu.s aquas, Christiane; amarce et morliferae sunt. Nota
coiivenerint, mortiferi sunt, et Insuaves ad biben- siiui flumina, nota sunt sanclarum Scriptutarum
dum. < Liltera enim occidit, spirilus autem vivifi- voluraina, notae sunl aqua 1 salientes in vitain auer-
cat (II Cor. inj, 5); Apostoti verba sunt. Si auteu i JBnam, de quibus qui biberit non siliet ullra.
simul eonveiiiant, omnem superant polionem. Sunl
SENTENTIARUM
LIBER QUARTUS.
CAPUT PRIMUM. edita esl, sed solis sanclarum Scripturarum aucto-

De sancia Trinilale. ritalibus, noh ab homine invenlis, sed divinitus in-
i Audi,Israel, Dominus Deus thus, Deus unus est. spiratis finnata. Unde el Judaeis non credentibtis,
•NontiabebisDeumalienum absque me(Deut. vi; ExocL C silii conlradicentibus Dominus ait: < Si crederelis
_sx).>In Psalmis rjuoque scriplum est: dsrael, si me Mojsi, crederelis utique et mihi, de me enim ille
audieris, non_cril in te Deus recens, neque adorabis sciipsil (Joan. v, i$). > Si quis quaerat ubi de se
Deum alienura; ego enim sum Dominus Deus luus ipso scripseril Moyses, audiat ipsum dicentcm : < In
\Psal. IAXX,9). > HcccJudcei tegenles et non iulelli- capite libii scripium est de me (Psal. xxxix, 9). Ab
gentes iriidenl Chrislianos , quasi non ununi sed ipso coepit Moyses; Ipsum in capite posuit, ut-Jti-
tres deos colaul. Quibus digne salis Dominus in daeus cito f.icileque inveniat, quem invenire iioh
Esangelio ait : < Erralis, nescienles Scripturas ne- vuli, nec laborei qucerendo, cum nisi -jier ipsum ad
que \iriutera Dei (Malih. xxn, 29). » Nos eniro non ccelera, qucc ibi scripla.suiil, pervenircnon vateat.
tres deos, sed Oeuin uniim in tribus.personis coli- tegendo : < In principio, inquii, fecil Deus cjeium, et
raus, et adoramus Pairem, el Filium, el .Spiiiium lerram,etSpiritus Dei ferebatur super aqiias(GeJ(.j,
sanclura. Deus quidem unus est, sed personae tres 1,2).* Gonvenieiisforiasse fuerat ul nohien Pairis
sunt. Nam Pater Detts est, et Filius Deus est, et prius ponei-etur, qui ubique maxime ab ijiso Fitio
Spiriius sanclus Deus est: non tres tamen dei, sed honoi-alur; sed noluit hoc Moyses, imo Spiritus
unus est Deus. Tres eniiu islce personce una essen- sanctus, qui loquebatur per Moysen. Prius nomen
iia sunl, una -deilas, una virlus, una majeslas, una D Filii posuit, ne Judaeus quccrendo errarel. Sed diceo
sapienlia, una forliludo, una oranipoteniia, nnum forlasse, Quid esl princjpium ? Ipse tibi respondeat,
Jumen, unum principium, una claritas, et quaecun- -ipse libi dical. Pixit aliquando, êd non jniellexisii;
que aliaesunt, praeier personalem proprietaiem, quce iierum dicat, sfforle inlelligas : <,Ego principium,
.deuna nersona dicuiUiir_.elde omnibus pariler dicun- qui et loquor vobis (Joan. vm, 25). > Crede igilur
tm.El quahlerenimPuler, talilerel Filius,etSpiritus Moj"si,crede auctoritatibus Scriplurarum, vel ipsa
'
.sanetus Deus csi; oinnpolen., esl,foiiis, magnus, el sa- .auclpritas te cogai, et Spirjlus sauclus le coinpeltat,
piens est.el qiwcunque alia simili modo dici possunt. ul unuin Qeum in tribus jiersonis -confilearis. Ecce
Nontamcii liestlii,veUresoronipoleiiles sunt,sedunus siatim in eapile hujus, lihri, qui inler alios p.rimtis
J)eus,uniisoroiiiiJOieiis,uuusforlis,magnuselsapieJjs. est, iinus DetiSj et tres pcrsonae pnsilae sunt. Detts
Personalis aulem proprietas haec est, ui Paier geui- . videlicctPaler, quifecit coelum ellerram, etSpiii-
'.lor^jFilius gciiilus, Spiritus \ero sanelus nec geni- ttts Dei, per qnera P.tter, et Filius disposuit, el ortfi-
. tor, nec geniius, sed ab uiroque procedens credatur navitcjucccunque facia sujit in ccelo, et in lerra. Jloc
__et intelligaiur. Ilaec. auiem lides nostra iion argu- enim videiur s:gnificare, tjuod dicitur : < Spirilus
tneiilis, non syltogismis, non humanis lalionijbus Dei fercbatur super aquas (Gencs, J, 2) > Spirilus
S7S *• BRUSONIS EPISCOPI SIGNIENSIS $76
namqiie Sanelusa Patre Filioquc procedens utiius- \ baiit, qui eura noviter coepisse, antc malrem noa
que consUio vglunlaiequedisponii quidquid per Fi- fuisse, quadraginla annos nondum habuisse,_dice-
lium Paieroperatur. Qtiia enim Filius Sap:entia vo- banl. Ecce cogunt vos, o JuJ_ei,_libri vestil, aucto-
catur, ui lam'pulchruin ojius a sapienlia factum in- res vestri, el patres vestrj, qiijbsis cpnlradicere non
lelligalur; inerito per Filium, qui Sapienlia dicilur, audebiiis.-ut unum Deuni in tribus personis adorc-
faclum perliibeiur, quamvis -a tota sancta el indivi- tis. Sed forlasse adhucserralis, non scienies Scriplu-
dua Trinilaie faclum 528 ehSen0" dubitetuf. Bene ras neque viriutem Dei, etideo non -cieditis neque
autem Paler, et Filiusin Spiritu sancto, qui uirique Moysi, neque David^ quoium uierque, ut sup,erlus
communis est, disponere dicuiilur qiisecunque eis oslensum est, unum Deum el tres pcrsonas eonfite-
disponere placel, ut communis sil dispositio, qoo- lur. < Alia esi enirapersona Palris, et alia Fdii, ali.i
rum communis est operaiio. Fecil igitur Deus coe- Spirilus saiicti. > "Unde hoc? qula alia esl, quae 10-
lum et terram, per quem Patrem intelligimus. Deus quiiur, alia cui ioquitur, et alia de qua loquifur.
'cnim comniune noraen est, et siculttd Pairem, ita Loquilur autem JPaterde Fjlio, ubi a"rt--s Ipse invo-
el ad Filium pertinet, et ad Spiriium sanctuni. Sec cabit me : Paleivmeus es tu (Psal. i_xx\\ni,27). »
quia prcedixeral, in princijiio fecit, nccessar.o Patei L'Jquilur_el Filius de Patreûbi tlicil: « Ponunus
intelligilur, quia per principium, id esl per Fi- B dixit ad me : Filius mens es Tu; ego Jiodie gcirai ie
hum, operatus est (1797). Prima itaque persona (P-sal. ii, 7).» Loquilur Pater de Filio, -ubi ail:
Pater", secunda principium, id esi Fiifca, tertia verc i Ilic es,l Filius .nieus dilectus^ in quo mihi bene
Spiritus Dei, qui super aqtias ferebalur, per qnen: complacui, ipsum audiie (Ma'tli. xvn, S). > Loquilur
Spiritus sanctus manifeslissime demonsiratur. Si -etrfilius ~de Patre-, -ubi ail=s-<-=Pa_er=me4is=Hsque=
nihil amplius scripsissel Moyses, solum hoc, quod _ modo operalur, el ego operor (Joan. v, 17). > Lo-
in capite hujus libri scriplum est, sufficefe jioierai quitur autem et fpse Palri, ubi dicit: < Paier jiistc,
ad fidei nostrte asserlionein, ul unura Deum in tri- mundus te non cognovit; ego autem cognovi le, el
bus personis colere debeamus. Pulchre igitor pei Jii cognoverutit quia lu me misisli (Joan. xvn, 25). »
Psalmislam Dominus ait : < Holocaustum n _prc Et ibi : < Volo , Pater, ul ubi sum ego, iltic sil
peccato non postulasli; lunc dixi : Ecce venio, ui el minisier meus (Ibid., 2-4). > Loquitur aulem Fi-
faciam voluntalem luam [Psal. xxxix,.8). > Elcjuasi lius de Spiritu sanclo , ubi ait : s Cum veneiit
ab aliquo inlerrogareliir qtiis esset/ait: < In capit. Paraditiis, quem ego mittam vobis a Patre Spirilum
libri scriptum esl de me (ibid., 9). > Quod lale est ac veritaiis, qui a Palre procedil, ille lesiiintmniHi
si diceret: Egcsum illud principium, quod in capilc perhibebit de me (Joan. xv, 26). » Longura-est au-
libri scripium<est, in quo coelum Patcr creavit el C tera, si omnia lestimonia coltigere ve.imus, ubi Filras
4erram. Quia ideo nunc Palris volunlatem facere de Patre, el ad Patrem, et de Spiiilu sancto in
veni, qjioniam per- sacrificia el liolocausta mundus Evangelio loculus esl. Sed haec pauca dixisse_suffi-
'-salvari non potuit. Hancfidem habuil Moyses.tjuam cial ad credendum, el intelligeiidtim, aliara -êsse
iidem David quoque tiabuerit, videamus : < Yerbo personam Pairis, aliam personam FiH, aliam Spiri-
Bomini, inquil, cadi firmati sunl, et spiiiiu oris •tus sancli; siquidem alia persona est cjuceloquilur,
cjus oninis virlus eortira (Psal. xxxi, 6). > Nulla alia cui loquittir, et alia -dc qna ioquilur. Sad Judaei
differcnlia est inier cos: quod unus dicit, uicrque Fiiii Dei aucioiitaiem non suscipiunt; nos auteni
-dicit. Una fidcs ulriusque est; unum Deum in iribus iianc unam auctoritateni pr.p cunctis aucloiilaftbus
personis ulerqueadoraletveneratur. Dominus enim. habemus. Dicat igltur ijise-nobis quid credeie de-
el Verbum Domini, et Spiritus Doinini, tres personac heamus, ab ipso audiamus, ipse lios doceat fidem
smit, el uiuis Deus, a quibus cceltimcl lcrra ere.Ua noslram; videuius, quid dixeni, quando discipulos
sunl. El vide -quomodo unus Spiritus loquiiur in "ad prcedieandum misil: <'lie, inquil, doccte Omiies
sulroque. Yide-quomodo id, quodail Dominus : < IH gentes, baptizanics eos in iiomlne Patris, et Filii,
capile libri scripium est de me, > in ulroque con- et Spirilus -sancti (Matth. XS.MII,19). ^>Qnare- iu
.venial. <In capile ,> namque i libri scriptum est de nomine Patris, elJBilii, el Spiritus sancli? Quia a
iife : In principio erax Yerbum, et Verbum eral quo creali sumus, ab ipso uos restaurari et sancti-
-apud Deum , ct Deus erat Yerbum. t Igitur quotl ficari necesse full. Non di\it, ut baptizarenl m no-
in capite libri scriptum esl, Dei Filius intelligiiur, roine Palris solummodo, quia non sotus Pater nos
utetnosinvenlamus Chrisfumincapite libri nostri, creavil; addidit Filium, quia et ipse creatorest;
el Judaei eumdera inveniant in capite libri sui.el addidit et Spiritum sanclum, quia ipse quoque
iioslri. Quem enim Dayid, el Joannes < Yerbum > nihilominus creator est. Nihil amjjlius posull, tjuia
vocaverunl. ipsum Moyses < principium > dixit. caetera omnia creaturae sunt. Ab his' tribus per-
Idem ergo per Yerhum, et principium significatur. sonis creala sunt omnia; et ist_e tres personae
Sed nobis Veibum vocari debuit, qui docibiles su- 529 non lres dli, sea unus Deus snnt, Pater, Fi-
mus, qui ipsitis verbum ct doclrinam audire el lius, et Spiritus sanclus. Nunquam in hac parilitate
discere parati sumus. Illis vero certe dcbuit vocari has tves personas Dominusposuisset, nisi per omnia
princip.tim, qui eum principium esse non crede- ajquales csseni; nisi in divinitate, in majestale, i»
(1797) Cit. edit. habcl: operalits sit.
- - ~ 873
9f_ SENTENTLE. *—LIB. lY» ->.._".
in
oranipotenlia,- et id aliis .omnibus V miles essent. _.Cst, qutecunquc sit,qna'iina elcidem pnroerp plu-
, t Quatis enim Pater, ialis Fiiius^ lalisiSpiritus' san-" -ribus esse ptlssit; ut hic homo, hicoculus, hfepes,
ctus. lmmensus Pater, immensus^Filius; ImmeiiMis ' 'hacc marais,-hoe <_apul; cum unumquodque horum
„Spiritus""sant.tus. .Elernus ,Paler, ccternus Filius, sit uuum iiumero, iuillum eoruin in pluribus esse
lamen ires celerni, potest.' Si vero articulus inde lollatur, qui cerli
' a_leriius"Spiritus sanclus.* Noij
nec ires immensi. "sed tinus' aelertnis, et unus Im_' £ numeri significativus est, ul nondicatur hic, vel hcee,"
_hiensus. J Stultfel per omnia' insauf, "qui Plalonicis"" "vel hoc, sod tanlum sine ailiculis dicatur homo^
";sylloglsmis et arguroentis Arfsiotelicjs-desumfriaet: oculiis, pes, manus, caput; nihil est quod unum-
ojhnipotenii Triniiate dispuiare conaiitur. "Aliter quodque horum de pluribus pi-cedicari prohiheat.
. enira se habet subslanlia :De\, el aliler subsfatit.a Sic enim prolata, j'am non numero, sed cssenlia
creaturaruni omniuiii. llla enim sola aeterna, ca_(er_e iiiiuin surfi. ,Unde et philosophus ail: Participaiione
lemporales. Illa sola"immulabiHs est; caeleraeniiita-' speciei plures homines stinl unus homo. Pelrus
"Lbiles; illa sola contraria nonstfseipii, aliaS vero*- eniitt, Jacobus et Jbannes cum-sint plures numero,
eonirariorum susceptibites sunl. Sic enini Aristote- in ispecie, quce esthomo, unum sunl; quonism et
les substanliam deflnivit. Subslanlia'esl, quae~Jeum Petrus homo esl, el Jacobus homo esi, et JoannCs
sit una, eadem numero, susceplibilis est conlrario- "1iomo iesl. Sed si addalur arliculus, vel nomen
rum secundum sui 'mutationem. Tn hac âutem defi- proprium, el diealur ila, Petrtis, Jacobus el Joannes
nitione'DeI subslantia non continelur; <juia cura sif sunl hic homo, non erit verum. Siroililer autem
"tihaeteademnumero, neque conlraria, neqiterau-. non erit verum _sidicatur, hi Jres liomines sunt Pe-
lalionem suscipiens esl. Hanc aulem quceslionem, trus, vel hi-tres sunt Jacobus, vel hi tres sunt
quia in lioc serroone tractare tion sufficimus, in .foannes. Mauifeslum esl ergo qiiod nulla subslanlfc.
aiium traclandum differemus.'" tina eademquc ntimero, aut arliculo, aul proprio
nomine demonstralur. Quod aulejn universaliter
- __• CAPUTII. - ; dixi nulla subslantia, sic est accipicndtun, ac si
De eadem- dixissem nulla substantia lemporalis, milla substan-
Sunt -qucedam Sabbata, qu_e dicuntur Sahbata tia mulabilis et conlrarioruin susceptibilis. De hnC
Sabbaloriim, ut quccdam sancta dicunlur Sancla enim sola loquunlur philosophi, hanc solam defini-
- ianctorum, quia majora sunt, et qucedam eantica .it Arisloteles. JSuIla, inqtidin, talis substahtia, cum
dicunlur Caniica canticorum, qitia maj'ora sunt, et sit una eademque nuraero, de pliiiibus prcedtcatur.
beata Virgo Maria dicitur Virgo vlrginum, -quia Divina vero substanlia (quceuliqtie celerna' est, im-
cunctis~virginibus maj'or esl; ita qucedam festivila- - mutabilis est, et nulliiis contrarietatis susccptibilis,
tes possunt dici feslivilales fesiivitalum, quia omni- cum semper simplex et una sit, eaderaque numcro).
bus .a-iis festivitatibus raajores sunt. Tales sunt semper lamen in pturibiis esl. Semper eninf Deus
itulem omnes iltce"feslivilates, quas ad specialem unus, et qui ntinqnam potest esse sine numero, iinus,
Dei -omnipoteniis laudem colimiis et celebramus; hic videlicet (ut cum arlicuto d;cam) Deus nosltr,
sicnt esl bodierna fesiivilas, qucein honorem sanctce qui recit coelum et terram ; semper, inquam,'et Pa-
Trinitalis celebralur- Dividitur enira haec unitas inter est, et Filius est, el Spiiitus sanclus, et iotus
visibiliter (1798), quia quaravjs personce tres sunl, Paler, tolus Filius, lotus Spiritus 530 sanclus.
Deus lamen uniis esf, jjui non per parles divistis, Nunquam lamen Pater Filius, nunquara Filius Pa-
sed, lolus in singulis est. Qula enira una Dei sub- ler, nunquam Spiiilus sanctus, vel Paler, vel Fi-
stanliain singulis personis est, divisa qtiodammodo lius est. Et hoc quidem ab humana intelfgentia
esse videtur, sed ijuia lota in singulis esl, jndivisa longe est, quia lale aliquid in hac subslantia tempo-
esse probatur. Totaenim essenlia diviniiaiis cst in rali et mulabili inveniri non polest. Si enim hifc
Patre, lota in Spiri.u.sanclo, quoniam el Paier Tiomo, qtiem tibi digito ostendo, et Simon, cl Pelrus
Deus, el Filius Deus, et Spiiilus sancitis Deus, ei lii Q esl, et sempef Simon et Pelrus, seiliperque tolus c-t
ti-es unus Deus. Quia enira non est Deus, nisi urais, Simon, el Pelrus est, necessario concludilur et Pe-
non polest athisDeus praedieari de Palie, alius de trum esse Simonem, et Simonem esse Pelrum. Ihc
Filio, et aiius de-Spiritu sanclo; sed idem Deus.et enim collectione lalis syllogismns fieri polest. Si
unus numero de omnibus et de singulis prcedicatnr. Simon Petrus est hic lforqo",et hic homo esl^Petrus,
Koc aulem sic esse, credere quidem omniiio debe- ergo et Simon est Petrus. In flivinaautem elapternn
niiis; quomodo sit, vel fieii possit, quaerere penitus substanlia aliter fit. Seniper verura esl dicere: H c
_noa deberaus; q.oniam nullalenus" (nisi divitia in- Deiis nosler (quem libi non digito, sed fide ostendo)
spirationc) lnijns sacramenti prolunditalem inielli- el Pater, el Filius est; seraperque Pater, semperque
gere valemus. El hoc itloo (ortasse, quia in nulla Filius est; lotusque Paler, et Filius est. Non tamen ~
alia subslanlia lale aliquid inveniii polesl. Difflcile \ertim est dicere,
ergo el Paler, el Filitis est. Po-
enim creditur, quod milla siinilitudine, nulloqoe iest enim ex his talis ficri, sed non conctudit syl-
exempto coraprbbaiur. NuJla enim -alia subsiauiia iogismus. Si Filius Dei est hic Deus, et Deus Pater
<9
y
(1798) Cod. Vat., ita eliam edhio, indhisibilkcr. x
979 S. BKUNONIS CPISCOPi SIGNIENSIS §89
esl; ergO et Filins Paler, el Paler Filius est. QnoJ A Dei mirattir, et dicrl : t Generationem ejus ûis
quidem dicere et credere impium est et falsum. enarrabii ? (Isa. LIH, 8.) > Et Arius Infetix ab aliis
Hoc autem si Arius intellexisset, el duas islas stib- generalio-iibus hanc uuam singularem el admirabi-
stantias, aelernam et mulahilem, tam diversas ab lem differre non putal. Possumus aulem in ereatu-
invicem divisisset, neque ipse errasset, neque afios ris eiiam talia invcnire, In quibus ille qui gignit
tam mullos errare feeissel. Dum eniin a.ternam et non sit pritts ille qui gignitur. De Igne namque^st
incommutabilem substantiam intra terminos tempo- caJor el splendor simul cum igne. Unde elnonlra-
ralis mutabilisque subslantia. concludere voltiit, merito (1799) splendor Palris vocalur Filius Dei,
omnia in illa fieri arbilralus est, quce in isla esse co- dicente Apostolo : <Qui cum sit splendor gloriae, el
gnovit. Dixit igittir Filium Patre minorem, et Pa- figura subslanli_e ejus (Hebr. i, 5). > Sed roelius est
irem Filio antiquiorem, quoniam inler iiomines tioc ul in nobis ipsis, qaiad Dei imaginem el similiiu-
esse non dubjum esl. Nullus enim filius nascilur, dinera facti sumus, hane Trinilafis imaginem re-
qui palre minor non sit celate et persona. Slultus, quiramus. Nusquam enim Dei siroililudo tam f.icile
qui non consi leravit subslantiam simplicem et celer- reperrri debet sieut in illa creaiura, quce ad Dei
nam nequc majiis, neque minus suscipere posse. Iinaeinem et slmililudinem faeia est. Solus autem
Deus enim semper unus esl, ceternus est, imnrala- angelus, el homo Dei similitudinem habere perhi-
Iiilis est, et quod ei proprium esl, semper est quod beltir. Et de bonis quidem angclis tJubiiari non de-
est. Unde Moysi inteiroganii, et scire volenti quis bel, cum de malis quoque scriptum sit: <Tu si-
esset, ait : < Ego sum, qui sum. Ilaec dices filiis gnaculum similftudims, pleiius sapienlia, perfeetus
Israel : Qui est misil nie ad vos (Exod. m, li). > decoce, in deliciis paradisi Dei fuisli (Ezech. xx\in,
llle enim vera defini.ione dicitur esse, qui seroper 12). > De hoinine vero quid ? < Faciamus, inqu t
est, qui immutabilis est, qui iranquain coepit esse, Deus, hominem ad iinaginem el siroilitudinem no-
qui nunquain deslnit esse, cujus lota essentia una slrani (Gen. i, 26). t Hancigilur simililudinem ha-
semper esl, eadem est. Semper enim et lotus Deus benl angeli et homines ad Deum, quia naluraliier
sapientia est, semper et totus virtus esl, verilas est, sapienlia pleni sunl, et quia nulla alia creatura
lumen est, principium esl, et similia. Neque atiud ad hanc sapienliam pcrtingere potest. Est aolem
est ei esse, el omnipotenlem esse, et haec oinnia in hcec sapienlia divinarum hunianarumque rerum in-
ipso sunl unum. Omnia hcec esl Pater, omnia Fi- lelligenlia. 531 Hanc autem inlelligeii.iam,prceter
lius, omnia Spiritus sanclus. Quoraodo ergo Pater angelum et hominem, nulla creatuia Iiabere potesi.
roajor Filio, \el antiquior esse potest, cum Filius Ut enim de angelis taceamus, qucealia creatura vel
selernus sit, et ante celernum aliquid esse poiuit, et litlerarum peritiam{1800), velnumerorum scientiam
antequam Filius esset, Pater esse poluit? 15ed ante habere valel? Secundum hanc ergo ad imaginemet
-elerniim nihit esse potuit; non esfergo Pater ante- simililudiiiem Dei facti sumus, in qua ipsius quoque
quamFilius, praeseilim cum FiliusDei, veibnm Dei Trinitalis similitudinem quamdam habemus. Trini-
sit, virtus Dei sii, sapientia "Deisit. Neque euim tas aulera noslra haec est, < inielligenlia, memoiia
antequam verbum, anlequam \irlus, antequam sa- ei.usus. > Haectria quodammodo unum sunt, ct sine
pientia, Pater esse poluit. Qualis enim essel si foriis se esse non possunt, neque unura ex bis prius al is,
etsapiens non essel? Neque enim sine virlute forlis, vel posterius esl. El de inlelligeniia qtiidem j'am di-
neque sapiens sine sapienlia esse potest. Sajiientia clum est, qtiod divinarum sithumanarumque rerum
enim in Palre, el Filio, et Spiritu sancto una est, cognitio. Memoria vero est, qtia ea quae inlellexi-
et praeler ipsam nulla est. lpsa est autein de qua nras reiinemus. Usum auiem voco naluialero quam-
dicitur: <Omnia in sapientia fecisti (Psal. cm, 24). > dam potenliam, per quam ea quae iiilelleximus, et
Et ipsa quidein est Verbum Dei, per quod , sicut memoiiac comniendavimus, alios quoque docere va-
scriptum est, < Omnia lacta sunt , et siue ipso leamus. Gignitur autem quasi de Palre Filius, ita de
facttim est nihil (Joan. i, 3). > Si ergo h.ec soL, D inlelligenlia memoria. Neque enim nisi de re inlel-
et non alia sapienlia in Deo est, aut sine sa- lecla meinoriam habeie possibile esi. Usus aulem
pientia (quod nefas esl dicere vel cogitare) Pater simililudinem sancti Spiritus habere videlur, nuia
aliquando fuit, aul ante hanc sapientiam nunquam de intelligenlia menioriaqtic procedit. Neque enini
luit, impossibile est igittir anle Filitim Patrem fuisse. docere quis potesl id quod non inlellexii, neque
Sed dicit Arius : Prius est qtii gignit qiiara ille qui menioriaecommendavil. Non esl tamen intelligenlia
gignilur, quoniam eum qiii gignit necesse esl esse, priusquam memoria, quamvis de rotelligeniia memo-
neque enim qui non est, gignere polesl; ille veio _ria sil, quoniam nullius rei inlelligcnlla, eliamsi
ijui gignilur, nondum est; qui.i, secundum philoso- parvissima, sine memoria habeii polesl. Ulpula
phorum senlenliam, quod fil, non esl. Miser et in- nomcn dtiarum sjilabarum parvissimtim quidem esl,
felix, qui Vcrbi Dei generationem, sicut alias om- sine lnemoria laroen neque sciri, neque inlelligi po-
ues generationes fieri arbitralur! Prophela de Fitio test. Quomodo enim si memoriaenon affuerit, prinue
(1799) Cod. Val. De igne nantque el calor gignitur, el splendor. Vnde el tton immeriio, etc.
(1800) Edil, Aseens. habet: Cl enim de aliis laceamusv qum alia creatwa, vel qtiis nhi hotno hlietojmn
feultum.
~ S£NTENT_i3£ — LIB. 1T.
981 9S_2
«yHabcesecanda jungelur, vel ipsa prima sine me- A esse videtur de ejus nos esseulia judicare (1801);
inaria seielur? Slatiiu enim dicta, ob.iviscelur, pr_esei.ini ctira ijise dicat: < Non me videbil liorao,'-
imo non obliviscetur, quia liunquam sine memoria el vi.cl. » Invisibilis esl Deus; non enim corporis,
inleiligelur* Non est eigo inlclligenlia pritisquam sed meniis oculis videiur : mentis utique innovata.,
roemoria. Usus quoque, id esl docendi polciitia, el resurreciionis gloria illtiminalce, el omni eorru-
his duabus poslerior 11011 est, quia<non prius aliquid plione corporea liberalce. Talis tunc erit humana
iiiteltigimus, \el meinorice commendamus, qnam 532 natura, quaecorporeis oculis Chrisli humani-
eliam docendi poleslalem habemus. Quia ergo nulla latcra, et mentis oculis ejus divinilatem contemplaii
alia erealura lianc iriniiatem el uniiateni habere valeal. Considera modo quanta tunc lauitia esse po-
polest, non imnierilo secunduni iianc unilalem et terit videnlibus "Deum: cum el corpoieis oculis vi-'
trinitaiem angelus et homo Dei similiiudinera habere deanl Chrisii bumanitateni in uno loco manenlcm,
videntur. Sic ergo eiiara in crealuris invenitur ali- et menlis oculis contemplentur ejus divinitatem
quid, quod quamvis ex aliquo gignitur, lamen non omnia conlineniem. Neuter visus eril oliosus, uter--
esl posterior eo ex quo gignilur. que videbit illudbonum, in quo mtiltum valeatde-
CAPUT III. leclari, et quo \idendo nequeat satiari. Sedinterim
"
qui de lerra est, de terra loquatur; nemo se supra se
De eadem. extendere velil.DicamuscumPsalmista: <Domine,hon
Cum loquhnur de uuitate el liinitate, quce Deus est exaltalum cor meum, neque elati sunt oculi mei.
esi, invisibileni ceiernamque Dei noslri substanliam, Neque ambulavi in magnis, neque in mirabilibussu- -
caligantibusocuiis.infirmisque luminibus videre de- perme(P.a/.cxxx,l). >Ariusmisernon iniellexithcec
sideramus: valde limendiim esl ne forte nobis di- verba; sednimium exaltavil corsuum,nimiumqueex-'
eatur illud quod in Canlicis canlicorum : < Averle attavitocutossuos; eldum immundo eorde etimpuris
oculos luos a me, quia ipsi me avolare fecerunl oculis Dei niajestaiem videre el inlelligerenon po)0it,:
(C<m.vvm, 22). t Unde Aposloius ail: < Non plus bljsphemare cospit, et Filiura a Patre dividere co-
sapere quam oportel sapere, sed sapere ad sobrie- natus esl. Neque lirauit inlelix ambulare in uiagnis
tatem (Rom. xn, 5). > Et in Psalmis : < Accedet ho- et in rairabilibus, quae erant super se, quce'ejus in-
luo ad cor allum, el exaltabilur Deus (Psaf. LXIII, telligentiam exeedebant et ejus ingenium supera-
7). >El Salomon : <"Dixi: Sapiens efficiar, et Ipsa bant. Quid enim de Deo dici vet cogilari polest quod'
longe fugjt a me (Eccle. vn, 24). >Et alibi: < Sicut, magnum et mirabile non sil? Magnumenim mulluin-"
liiquil, qui multum mel comedil, non est ei bonum; <. qtte mirabile est, quod et Pater esl, ei Filio prior
ita qui scrutator esl niajeslalis, opprimeiur a gloria non esl. Q110-.quia isle intelligcre non potuit, san-
(Prou. xxv, 27). t Loquebalur facic ad faciem clorum auctorilatibus credere noluit, neque huniili-
Moysescum Domino, sicut loqui solet bonio ad arai- lalibus voluit consenlire, sed exaitavit animam suarau
cum suum. Ei lamen dicebat :-< Si inveni gratiam in Sprevit cpiscoporum consilia, et in superbiam ele-
oculis tuis, ostende niihi. faciem luam, ul sciam le vatus calholicorum damnavil seniehliam. ldeoque"1
(Exod. xxxni, 15). >Cum Dominus ail: < Non me sicut ablactalus est super matrem suain, ita'et re-
videbilhomo, elvivel(i_iio'.,20).>—<Deumnemovidit tribulio facta esl in anima ej'us. Et sicut puer abla-
unquam(Joi.n. r, 18).>Vocem Ivloysesaudire poteral, ctatus, a lacle avulsus, importune se ingerere solet
tpeciem velimaginem aliqtiamvidere non poterat.Au- super niatfem suam, ut ubera j'am diseccala penilus
divcre et aposloli vocem ejus,curo denubeloquerelur exhauriat; ita etmaligni spiriius cum omnf vitiorum
dieens : < HicestFiliusnieus dilecius, in quo niihi exercitu, hujus infelicem animam lacerare, cruciafe
Lene complacui (Maiih. xn, 18). > tpsuin quideiu el perdere sine fine non cessant. Fides eigo sanclo-
audivere, speciem aulem non viderunl. Nos quoque rum nobis sufliciat, neijue enim meliores"siimus
in sanclis voluminibus eum saepe loquenlem audi- quam patres noslii, neque ullra qnceramus ouce
mus sed speciem non videmus. Non enim eum vi- j ) illis divinilus sunt revelaia. Et qui nos ipsos, et ea
debit homo, et vivel. Non videiiilur in Iiac vita, quse in nobis sunt, intelligere non valemus, ad-ea,
quia istis oculisvideri non potest. Videbitur auteni quce supra nos suiu, nos extendere non laborehras.
post hancMiam, sicut Joannesapostolus ait: < Sci- Audiainus Prophetam dicentem : < Mirabilis facla
mus, quia curo apparuerit, similes ei eriinus; quia est scientia lua ex nie, conforlata est, el non potefo
videbiraus eum sicuti esl (/ Joan. m, 2). >Et Apo- ad eam (Psat. CXXXVIH, 6). > Coepi(inquil Prophela)
stolus : < Videmus nunc, inquil, per speculuin in meipsum considerare,et quid et qualis esset hurnaha
a_nigmale,tuncautem facie adiaciem. Nunc cogno- natura volui investigare, et taro miserabilem scich-
sco ex parie; lunc aiitem cognoscam, sicut et co- liam iu me ipso inveni, ul penilus ad eain rae c\-
gnilus suiii (7 Cor. xv, 12). > Si Moysesel aposnili, tendere uon valeam. Confoitata entm est, ommqife
qui spirilu Dei pleni erant, in quibus el per quos humano ingenio foriior, et sublimior facta esl, el
Doniinus loquebaiur, euin, sicuii esl, videre el au- non poiero ad eam. Ecee Prophela nescit seipsum,
dire, et intelligere noii poltiere, teuier.irium valde ei tu in liac vila vis videre cl iiilelligere ipsius di-
(1501) Cod. Val , de cjus esccnlia peisautaluii.

983 S. BRUNONISEPISGOPl SIGNIENSIS 984
vinilaiisnaluram? Dicuiihi, si nosti, unde oculis .__.hcecvirlus est, uUferrum adse naturaliter trahat.
visus est, unde auribus audilus; quomodo nares Dum ergo slaluajn medio posita esset., ej. ab ulro-
fldorem, quomodo fauces et palatum saporem sen- que japide cequali vimile, alteiuo pondere trahere-
tiunl?'Quod si isla intellfgis, aliius ascende. Qutre tur, neque surs"umascendere poierat, lenente eam
nbi lanla machina firmata sii, quis torus, qualis et inferiore, neque deorsumxaderetraheoie supeiiore..
quantiis circa ipsam sit. Nequealiter volvi potuissel, Stabat itaque in roedio fixa, et_sic vjriute lapidum
iiisi in aliquo loco inani et vacuo ab obslaculo fir- tcnebalur-iit in neulrain _pariem.declinare posset.
mata fuisset. Etego qtiidem laniam loci spatiique Sic de teira foilasse opinari qnoque-possmnus, quae
imineiisitatem circa hoc ceelum videre \ideor, ul •cuin in .niedio sila sil, naiurali ecelesli virtute in
tolus icle mundus parvuin qtiid mihi videatur. TJnde nullam parlem \aleat decliuafe, aul cum propter
et ipse quoque hic nieus visns magnum mihi roira- pondus ulraque pais centium petat, allera aliciara
quluni facit, quomodo sub tino nioroenlo taiiium suslineai. EgO tameiiimagis_eara._irraara_, immobi-
aseendere, t.imqne immcnsa spatia eirca sc com- lemqtte slare pule virlute Dei quam virtute cceli,
prehendere valeat; nihilque aliud senlire in nie, irade elvirlus cceli, si qua est, non coelirsed Dei est.
roagis omniura creatori Deo simul eum Psalmi_la CAPCT IV.
dicere debeam : n Mirabilis faeta esi Scieniia lua cx B De nativilaie PominL '
me. > Considera etiani leriain, quce suis libiala Maximus prophetarum Isaias.de incarnalione Filii
pondeiibus, sic in medio cceli firma.a est, ut cum Dei Ioquilur, dicens : < Et dixit Dowimis ad rae :
nullum habeal fundaroenlitm, in nullam lamen par- Suine libi librum grandem, el scribe in eo siylo ho-
tem se inciinare valeal. Unde bene per prophetam minis : Velociier spolia deirahe, ci;o praedare. Et
dicitur : < Quis mensus est pugillo aquas, el ccelos adhibui raihi testes ffdeles, Uria.n sacerdutem, Za-
palmo ponderavit? Quis apjiendil tribus digilis 1110- chariam filiura Barjchice;elaccessi adprophetissam,_
lem terrae, et libravib in pondere ^nionles, et colles et conccpil, et pepeiil filium.Eidixit mihi: Yoca no-
in sialera? (Isa. XL, 12.) > Considera, si poles, men ejus, AcceleraJspolia detrafcere, festina prcedari.-
quanta esl illa manus quce laniis aquis impleii non Quiaanlequam sciatpuer vocarepatrem el inalremr
valel, quanla e_>tillius forliludo qui ccelos palmo anferelur fortitudo Damasci, et ^polia Samarice
ponderavit, quales sunt tres illi digiti quibus lanta coram rege Assyriomm (Isa, vm, 1-1). >Nunc \ idea -
moles lolius lerrae appensa est. Tres isli digiii ires mus quid isla siguificent.- < Sunie, inquit, libi li-
personcc omnipotentis Trinitaiis suni, quarum ope- brura grandem, et scribe in eo slylo horainis. >
ratione unus Deus fortis el potens omnia perfecit. _ Liber isle grandis tolus iste jnundus intelligilur;
De quibus tribus digilis seriplum est: < Yerbo Do- tot sunt Iibii islius membrance, quot siint bomines.
imini cceli firmaii sunt, el spirilu oris ejus omnis Hcbc verba non in tabulis lapideis, scd in tabutis
virtus eorum (Psal. xxxi, 61). > Christi quidein ires cordis nostri scribenda eranl. < Surae, inquit, tibi
digili ad faciendnni honiineni invilanlur, ubi ab uno librum grandem, ct scribe in eo stylo horoinis (1802).
summo Deo diciiur : < Faciamus horainem ad ima- Quid est slylo hominis? Plano uiique facilique ser-
ginem et siniiliiudinem nostram (Genes. 1, 26.) > mone, et quidi homines inler se ioqui solcnt; et qiiem
jdeas enim, el Verbum Dei, et SpiritusDei liesper- omiies quicunque audierint^ intelligere valeant. Et
sonae sunt, et unus Deus. Et iste quidera est, qui forlasse hic propheta, ideo cceierisomnibus f.icilior
tribusdigilis appendit molem terrae. Iste quidem est, est. Alii vero jjrophetce non scribuiii stylo horninis,
qui libravit in jjondere monles et coltes in siatera. quia longe est eorum Seriplura a dictatu ca-le-
Et cum ex al.era muiidi parle taro imniensa raon- rorum horainum. Sciihe, Inqttil, _sljio tiominisr
.tiuni moles, pondttsque excreverit, ex aliera vero et lioc esl quod le scribere volo. t Yelociiei"spotia
planities sola remanserit, sic tamen lota librala esi, detrahe, cho prcedare. > Qiiam magmis liber, et
ui alleiius paitis pondera alteram pariem movere quam pauca veibat Hcec lamen siifficiuiu, si quis
non valeant. Coelorum aulcm nalura lalis esse pu- j) est, qui ea intelligere et custodire valeal. Prccpaie-
taiur, ui oronia ponderosa a se l-epellat. Unde solem mus corda noslra ad hanc Scripiuram suscipiendanu
ct luiiam, slellarumque gtobos sine pondere esse pu- Ulinam six paralum cor noslrum, haec in se susci-
tanitis. Sicut enim ponderosa omnia a se repellit, ita pere verba, et lali airainento ibi scribaniur ul iiiin-
el lc\ia ad se omnia trahit. Et inde est quod ignis, quam inde deleri valeant. Ecce audivimus et prte-
inibes et nebul_e semper superiora peluni. Ferlur ceplum accepimus,ut simus spoliatores el pi cedatores.
siraulacrum'fcrreuin dcauialum mir_e niagniiiidihis Hoc enim signilicalur iltis verbis, quibusvdicitur :
in quodam leiuplo in aere posilum fuisse: 533 <Accelera spolia delrahere, cito prtedari.» Haclenus
quod cuni nullis catenis, nulloque instruinenlo tene- fures ellairones hoc officiumhabuere; hoc, inquam,
relur, cunclis videnlibus, e'l quomodo sic s'aiet ne- bomines facere solebant. Vim tamen vi lepellere
scientibus, miraculiira fauebal. Eranl autein ibi nullce leges prehibeiit; latrones persequi, non est
uuo lapides lemperalce qualitatis, quo's inaguetes peccalum. Ulinamqui inj'us(espolialiel prcedalisunt,
\ocaht; quorum aller in pavinienio, alter in leslu- aiiquando se vindicare valeant! Recordare illius
dinis subliiiiitale fimiaius eral. Hujus aulcin lapidis Evangehi, ubi hohio ille, qui dcscendebat ah Jeru-
(1802) Cod. Val. el eduio Ascens.
985 SENTENTLE. — LI8, IV. '" 98(>
salem In Jerieho, incidit In tati ones, qui-etiam ex- Alum landem de Viigjne Malre nasci videret^-in
spoiiaverunl illnm (Luc %,59). tn hoc uno homiue quo, el per queiiManla-promissio compleretur. Hcee
omnes homines exspoliati el prcedati sunt. Hosigi- autem prophetissa beataiVirgo Maria esl, quce plena
tur latrones perseqiiaraur, el^polia nostra, in qujbus SpiiitusaiielOjpulctieirimaiiinobisediditprophetiann
gtoriantur, diripiamus. Dicamus cum Psalraisia . * Magnifical, inquil, ranima.mea Doriiinum. Et ex-
< Persequar iniinicos meos, et compretiendam illos, ; _>iiltavitSpiriius meus iit Deo salniari jneo,j eic.
ei non con\eilai djuec deficiant; confiingam illo.. (L_u;..,ii7.)Accessi. autein projjheu ad piophetissaro,
nec poterunt stare; cadent subtus pedes meos quandq.a Spiriiu sancto duclus est, ul-Chrisii nati-
(P-sal. xvn, 38). > Si aliani pr.edam, et alia spolia vitatis sacramenlum -in_ Spiiilu-videre _mi.rere.iir.
âb-eis anferre non ^josiumus; vel nosira_nobis vin- Siecnim aocedebaiii.proplielae adomnia-qtiaecunque
-dieemus; ad eorum imjiia servilule nos ipsos libe» yidebant. < Et dis.il milii :'Voca noinen ejus, Accc-
leinus. Credamus Aposlolo-diccnti: < Sicut exlnbiii- leraspolia deirahereffestinapraedari ;quia anteqtiam
. stis iuerobraveslraservire injusliliae, etiniquiia.fi ad sciat puer voeitre palrem ant matrero suam, aufere-
.iuiquitatem; ita nunc exhibete membra veslra sei- lur forlitudo Daroasci, et spolia Samarjaeeoram rege
i'ire juslitice in sanctifiealionem ( Rom. vi, 19). > -- Assyriorum. > Ecce.puer noster, .GujuS-hodiecele-
Boiiam pi-cedarofeciuius, et magna spolia dedinius, ^Jjiamus iiativitalero, antequamjcarnem suseiperci et
*j de istoriiin_serviiutemembra nosira liberavimus. de virgine nascereiur, et priusquan. secundum car-
Nullos aniicos picpinquiores habuiraus, pro quibus nem infantiam compleret et ad virilem anaiem per-
piignareilebtiissemus. Abrahara persecutus esl inirai- venijet, fortitudiiiem Damasci et spolia Samaricc
C0i,el)ibei'avit Loth nepoleinsiiuin de manihus eorum ,abstulii, et regem \icil Assyriorum. Isli_eniiii contra
- (Gen,
xiy). Eeee, Deo gratias, pugnavinuts, inimios Jerusalem pugnabani, et filios Israei inillis diebus,
c.\spolia\imus. Exsultemus igilur, < sicut exsultanl in qtiibus Isaias jjrophetabat, vehemeiuissime affii-
victorescaplaprceda.quando dividunlspolia(Isa. jv, gebaiil. Miseri Judaei, qui eura venienlem pon susce-
5). Amodo inembra-iioslra Jion viiiis, sed Deo ser- periinl, quem solum et non_alium, semper.adjulorera
viaul, cnjus ausilio liberati sunras. < Eladhibui, in- et dcfensorem habuernnt. Sed qiioraodo vocari debuii
qnil, lestes thieles. > Non eitiiu sine teslibus Jud_ci rex fortis el potens noster, nisi jspoliator el prceda-
ciedere_poluissenl; et homines jara superati, iani lor ? Ipse esl eiiim, de quo scriplum esl ± < Ad pr.c-
subUaiii de iniralcis vicloriam sperare non posseul, dam, filimi, ascendisli (Gen.j.Lix, 9). vilpseest qiii
ul eos, quibus j-esistere uon valebanl, imnc versa piius jEgyptum, et poslea infcinum exspotiavii. Illa
vice superarent et exspotiarenl. Bene igiiur fecil eniin prima -exspoliatio hanc secundam ftitnram si-
Isaias, testes fideles sibi atthibendo, qui se hcecveiba C gnificabal. Ipse est qui per angelum suuro-de castris
a Domiuo simul cum ipso audisse afftrmareiit. Iloe Assyriorum cenlum oGloginla quinque.millia inlet,-
auieni el nos facere nunc debeinus quando conversis fecit, eorumque spoliis fihos Jsrael diviles fecit. flcec
peccaioribus veniam, et de inimicis victoriam per Isaias, qui hcec scripsit, suis oculis vidtt, el hanc
pceriiteiiliamjjollicemur; si 534 verbis jiostris cre- vicioriam, hitnc puerum noslrum fecisse narravit.
dere uolunt, fldeles lesles adhibeamus, de qiiorum Senex est iste puer, elantiquus dierum, el anlequam
lestiraonio dubilare non possinl. Sed quos lesles ? Abraham fieret, ipse est. Paryulus-__juidemvidetur
'-< Ujl.iiflsacerdotem, et Zachariam filium Barachice.> modo, qui secundum carnem nalus est modo; cujus.
Isti duo tesles, duo sunl Testamenla, quorum -auclo- naiivitas secundum divinilalem jnullum lemporis
-rilale quidquid dicimus confimiare debeinus. Si habet modum. Ipse enim esi, de quo scriptum est _-
-
peccator miliijion credit veniam promittenti, et »e t In principio erat Yerbum, et Verbum erat apud
post tanta flagitla salvari posse diflidit, adhibebo Deum, et Deus eral Verbum. Hoc erat in principip.
Evangelium ieslem fideletn: t Qui crediderit, inquit, ,-apudDeura, Onraia per ipsum facta sunl, et sine ipsa
et bapiizalus fuerit, salvuserit (Marc. J_VI, 16). > factura esl nihil, quod faclum est. In ipso vila eral^
Adhibebo insnper et atium teslem : -<Peccator qua- et vita erat lux hominum. Et lux in leiiebris lucel».
cunque hora conversus fuerit, et ingemuerit, vlla et tenebrae eum non comprehenderuiU.,Fuit homo
vivet, et non morietur (Ezech. XXXIII,J2J. > Unde missus a Deo, cui nomen eral Joannes. Hic venit in
bene Uria ignh inlerprelatur, per quem legem in- lestimonium, ut lesiinioniuiii perhiberel de lumine,
ieltigimus, de qua scriplum est-: < In dextera_ejus ut omnes.crederenl per illutn (Joan.i, A-7).>Lege-
ignea Jex (Deul. xxxuj,-2j. jZacharias vero auxilium totum Evangelium, et tjxtende te, simulque cum
diciUnVper quem Evangelium signiflcalur; ctijus beato Joanne, cujus haec verba stmt, sume pennas
nlique magno el ineffabili auxilio liberali sumus; «aqtiitae,et asccnde super Cherubim, ut volare valeas
cnjus paterBarachias vocatur, qui benedictusDominus super pennas venlorum, et accedens usque.ad thro-
rnterpretatur. Evangchi pater Chrislus esl, qui super ninti gloi ice, ibi vidcas pueruin islum qui hodie._natus
omnia benedictus Deus el Dominus esl.,< Et accessi est; qui modo ad pra.dandum.el exspoliandtim venit,
-iitl proplietissam, q' ce coifcepii, et peperit filium. > in shiu-elcorde ceterni, summiquePalris regnaiitem
Egregie auieni, postquam hanc lantae memoiice, ct glorianlera, ul audi3s ipsura dicenlem : <Erticlavit
Tahtaeque i eatiludiins j r6 nlssionehi prophetj ac- cor meum verbnm bonum (Psal. xuv, 1);4—tTecuro
cejiit, se ad propheilssam aeces.i>se -dicit, tit il- principium in die \i_iuiis tucc iu splendoiibiis sau-
98? . S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 9&S
etorum: ex uteroanle lucilerum genui te (Psal. cix A slolus aii: * Ego Paulus dico vobii>,quod si cireum-
15). > cidamini, Christus vobis nihil proderit (Gatal. y, 2). >
CAPUT V. * Si eiiim data essct lex, quaeposset vivificare, veie
De circumchione Domini. ex lege essel juslitia, sed conelusil, inquil, Scriplura
t Postquam impletisunt diesocto, ul circumeidere- omniasub peccalo, ut promissio ex fide Jesu Chrisii
lurpuer, vocatumeslnomenej"us Jesus,quod vocatuin daretureredentibus^Gn/aj:.iii,2I).i—«JSiliil ad perfec-
est abangelo.priusquam in utero conciperctur (Luc.u, lumadduxillex (Hefri.vn,19).> Manifeslijmeslautem,
21). > Primus omnium honiinura, jubenle Domino, quoniam ex opei ibus Iegisnon j"ustif:cabituromniscaro
circumcisus est Abraham, de quo Aposlolus aii: <El coramDoraino (Rotn. m). Ad hocigiturvalulicircum-
signiim accejjit circumcisionis, signaculum justiliae cisio, quia quicunque in illo populo circumcisus ndn
fnlei (Rom. iv, 11). t Est ergo eircumcisiosignum, -fuit, periil de populo Dei, neque simul cum ahis
quo Judccorum popultis, qui tibique genlium disper- Cbrisii sanguine liberalus el retlemplus esl. Ccexeri
gendiis et in captivilatem ducenduserai, ab aliis nalio- vero omnes usque ad Christi jiassionem, non solum
iiibusdiscernereiiti- Esiautem signaculum, Idest si- ab originali peccato, verura eiiam ab aliis omnibus
iiea.io ggg qti.cdam justilice fidei, quoniam Chri- Clijisti sangaine liberpti sunt, quicunque iltara cir-
siianoruin jusliiia, quce non per circumcisionem, B cuincisioiiem acccperunt et legem custodieruni. Si
sed per fidem habeiur, in illa lali circumcisione enim circumcisione originale peccatura deleri po-
significata est (1805). Ncmo enim j'ustus verariter luisset, Chrisli passio necessaria non fuisset; sed
tliei poteijl, nisi ille, qui non solum unum membrum, impossibile erat sine effusione illius sanguhiis origi-
uiJudcei. sedomnia membra circuracisa habet. De nale solvipeceatum (1803), Undeel Joannes apostolus
hac enim circunicisione scriptum cst: < Scindite ait: < Quis esl, qui vincit mundum, nisi cjui credit
corda vestra, et non veslinieiila vestra (1804) (Joel. qtioniam Chrisius est Filius Dei. HIc est enim qui
In, 13). t Undeet Moyses incircumcisura labiis se esse venil pcraquam et sanguiiiem, Jesus Chrislus; non
dicit (Exod. vi); linguaequoqiiecircuincisionem neces_ in aqua solum, sed in aqna el sanguine (I Joan.
sariani esse significavit. Hinc et bealus Slephanus, v, 5). > Nonne audis, quia Salvator noster non per
quasi non bene circumcisos Judceos ledarguens, cireumcisioiiem, sed jier aqtiam et sanguinem venit
ait: <I ncircumcisi auribus et corde, vos seraper satvare et retlimere mundum? Et non iu aqua solum,
Spirilui sancto resislilis, sictil et patres ves.ri, ita quia impossibiie eral sine Christi sanguinis effusione
et vos [Acl. vu, St). > Sic igitur omnia memhra solo baplismaie hoininem libeiari, seJ in aqua et
tircumcidi, el omnia superflua etnociva ab omnibtis sanguine, uj, saiiguis ad pretium el ad tavandum aqua
'mcmbris resecari et purgari debent. Supcilliia au- " proficerel. < Quoniam tres sunt, qui (eslimoiiium
tem et nociva sola peccaia et vitia sunl. H_ecah danl in lerra, Sjjirilus, aqua el sanguis; el hi tres
oi.nibus membris auferanlur, et bene toius eircum- imum suiil. Et tres sunt, qui testimoniura dant in
cisus esl homo. Si oculi non videant vanitatem; si ecelo : Paler, Yerhuni et Spiritus sanclus; el hi
aures non audierinl detracliones; si lingua non tres unum sunt (._>i'rf., 7-8}.>El coeium nobis lesia-
fuerit loeula verba tJtiosa atque mendaciuin, cir- lurelterra quod Fiiitis hominis venitin liunciuuii-
cumcisa -esl. HJCCest vera ciicuracislo, si omiiia dum ul nos redimeret alque salvarct. Unde et
niembra circumcidantur. Hanc circurocisionem illa Aposlolus ait: < Fidelis sermo, et omni accepl.one
eircumcisio patris noslri Abralue sig ificabal, et dignus, quia Chrisius Jesns \enit in liunc nitindura
propter hanc ciicumtisionem illa talis cireumcisio peccatores salvos faiere, quorum priinus ego sum
data esl, sicut et ccclera omuia, quce in figura con- (/ Tim. i, 15). > Tres, inquil, suul in lerra, qui
fnigebanl iilis. Hoc sigi um, el hoc signactiliim jam nobis leslimonium danl, certosque uos faciuni dts
nunc necessaria non sum, quoniam ulerque populus .salute noslra, Spirims vidcliccl et aqua, ex quibus
tmus est, et paries iniinicitiarum de medio sublatus in baptismo regenerali ûmus, et sanguis Filii Dei,
esl, el ex duobus gregibus tinum ovile et traus pa- quo redempti sttmus. El de bapiismo quidem scrf-
|slor effeetus est, ct totum quod piius in significa- ptum est : < Qui crediderit, et baplizratus ftieiit,
iione agebatur, nunc ab oranibus intelligitur, el in salvus eril (Marc. xvi, 16). > De sanguine vero :
verifaie servalur. Quoniam autem Sahator nosler -< Qui diiexit nos, et lavit nos a peccalis noslris in
hanc in~cai'ne sua circuracisionem suscepit, hacc sanguine suo (Apoc i, 5j. > Itemque: < Qui roan-
pvaldc rationabilis causa fuii; quia non venit Jegem ducaverit meam carnem, el bibeiil meuin sangui-
solvere, sed adimplere. <Fmis cnini legis, dicit •neiii, habel \itani .e.ernam (Joan. vi, &2).>Et hi tres
Aposlolus, Chris'us est ad jusliliam omiii credcnli ununi sunl. Tres quidem isli, id esl Spirilus, aqua et
(Rom. s.,4). > In ipso lex completa cst; nihil profi- ganguis,nnum sunt, quoniam el Spiriluslavat, eiaqua
ciunl, quipost ipsum circuinciduiitur. Unde et Apo- laval, et sangtiis lavat. Omnes enim tres in. eo
(1805) lilem cod. S. Marci Flor. : Qiwniam Chti- III p. q. I, art. 2 ad 2, 5 quam exjjonit eardinaiis
stianotum juslitia, quw per chcuinchionem signiftcala "Gotti lom. XII, qu.est. De con\en. et nccess.
est,nonsotiiniin iiiiomemlia, sed in oinntbiis fit, .lncaiiial.,dub. II), § 1, ubj doccl quod si Deus ex-
(1804) Cod. Yat. Circumcidite corda veslia, el non <-gcrit salisfacliouein pro peccalo oiiginali, aliisque
'eorpora veslra. ab homine palratis, de rigore juslitia., eam nisi pcr
'
(iSQo. llcec inteUigenda sunt ad roeiilemD, TJio.nae "effusionem Christi sanguinls' fieri poiuis"se.
989 SENTENTLE. — LiB. IV. 990
unum sunt, in quo vicfssim a se non differuni. Sunt A uiram Dominumin liibus peisonis adorare debemus
igttur hcectria unum, quia uroim operantur-. Et ires omites, et in tribns miindi partibus babitabant om-
sunt, qui teslimonium danl in coelo: Pater, Verbum nes, quoniam ab uno creati sunl omnes {1809). Per
et 536 Spiritus sanctus; et hi tres non tantum •coelos autem, qui tianc jiovam slellain dederunt,
unum, sed subslanlialiter tinum sunt. Lege oinnes -aposiolos hileliiginius, de qiiibus dicilur j < Coeti
Scripturas ulriusque Teslauienli t_uce horum trium, enarranl gloriani Dci (Psdt. xvm, 1). >-Nova aulem
Patris videticet, ei Filii, et Spiriius sancti, inspira- stella eorum fides esl aique docirina. Coeli nobis
tioneeomposiiaesunl; el tuncInleUigesqtia_ia quan- prcedicant, coeli nos vocant, cceli nos invitanl ad
taque in coelode saluie nostra teslinionia h.ibeamus. Dominiiin. Multi sunl coeii, sed nna stella, quia
Quod si plura Jegere non vacat, illud nobis unum niulti sunt aposioli el doctores, sed una ftdes alque
interiui sufficiat: < Qui crediderit, etbapiizaius lue- doclrina. Unum enim dictinl omnes. Unam tidem
ril, salvus eril. > Quod eniui Filius dicit, hoc et praedicanl omnes. Unus Dominus, una fides, unum
Paler dicit, et Spiriius sanctus. Illa autem clausula, baptisma prcedicaiur ab omnibus. Hanc siellam se-
quae interposita est, qna dicitur : < Et Spiritus esl, quamur, hanc fideni et doclrinain tenearaus. Hcec
qui testificalur, quoniamChristus esl veritas (I Joan. nos ducet ad Jesuni; hoC lumine veniemus ad pro-
v, 6), > ad superiora respicit, ubi ait : < Quoniam " prium Dominura (1810). Neque nos errare in ilir.ere
Jesus est Filius Dei (/ Joan. iv, 15). > Quasi enim perraittel, tanium nos eam non dcserainus, semptT-
aliquis diceret : Uude hoc probas quod Jesus iste ijue ad eam respiciamus, et \ia regia incedaraus.
tuus, quem prcedicas, sit Filius Dei? subdidil di- Ad Herodein non divertamus, ejus consiliiim iion
cens: Spiriius, tjui in ipso est, in quo lanta et alia audiamus, neque Scribarum et Pliaribjceoruinre-
operatur, ipse apertissiine ostendil quod Filius Dei sponsa qu.Tramus. Si eiiim magi hoc fecissenl, si
est, et quia verilas (1806) est, et quia mendaciuin adllerodem non venissent, si recto itinerepencxis
in eo non est, et quidquid de se ipso "vel de aliis senl, ei in domo impiaCliristuni non requislvissent,
-dicit, tolum verum est (1807). nequaquam stellam perdidissent. Hoc enim ex ec
probari potest qtiod poslquam ab Herode magi re-
CAPUT TL
cessissenl, eorumqtie consorfrara reliquissent, con-
ht Epiphania Domini.
festim, ut ait evangelisla: < Stella, quam viderao'
Audivlmus modo, cum Evangeliura legeretur, in Oriente, anleeedebal eos, donec veniens starel su>
quod tres magi (1808) ab Orienle veneruni, qtios "pra, ubi erat puer. Videntes aulcm slcllam, g,tv"st
nova stella duxit adJfsum, quT mox, < aperlis the- r stint gaudio niagno valde (Muillt. n, 9). > lllor.im
sauris suis, obtulerunt ei munera, aurum, thus el igitur error sit nostra corrcctio, el qui no\ a stelia
royrrham; el responso accepto in somnis, ne redi- "et vero Iuraine, fide cathoiica el doctrina apostolica
renl ad Herodein, per aliam viain reveisi sunl in illurainali sunius, Herodis domum, h_creiicoi uin et
regionem suam (Matth. u, 12). > Dicendura est Judaeorum doctrinam, quae esl synagoga Satanac,
igilur quid tres isti magi, quid illa slella, quid tria fugiamus. In itineie posili snnt isli.et ad Chrislunr
munera, el quid itineris muialio signiticel. Non festlnantibtis parant insidias. Sed vide quanla est
enim vacat a myslerio, quod tribus soluinmodo vi- iniqultas Herodis, qtianta est aslulia diaboli. Fingit
ris exlraneae gentis sute nativitatis gloriam Salva- se adoiare velle, quem raolilur occidere. Miitil ma»
tornosler nianifestarevoluit. Tresfueruni fifii Noe, gos ad Jesiira, rogat ui ab ipso ad se redeanl. dlabei
qui teropore diluvii In arca salvali sunt, ex quibus enim fiduciam, sicut sciipltim est, quod inltual Jorda-
ubique dissenihiatuin est omnchominum genus. ln tres nis in®s cjtis (Jub XL,18).> Sunl enim escaeejus elec-
paries tolus divisusest mundus, in Asiam,Africam el tce , nequeinagno opcre cural alios devor.tre, 537
Europam. IVes mulleres veuerunlut ungereut Jesum: nisi eos qui jam per fuicm et hapiismum \ene-
Marla Magdalene, et Maria Jacohi et Salome (Marc. runlad Jesuro, et in Christi militia coraputaii ejus
xvi). Mulier quoque inEvangelio absconditfermentum p signaculum recipere meruerunl. < Et Inlraiiles do-
in farinae satis tribus, donec fermentalum esl toltim mum iiivenerunt puerum cum Maria matre cjtts, et
(Malth. iin). Sunl autero et mulla alia, quae eamdem procidentes adoraveruni eum (Matth. n, 11). > Ya-
habent significaiionem. Tres igilur isli viri veiiicn- lentiniani non iiiveniebant puerum cum malre Ma-
les ad Jesum, ex omnibus rauudi partibus, sancfam fia, quia non credcbant Chrislum habuisse malrem
Ecclesiam in unamfidem colligendam significabant; (1811). Nesloriani aulemdivinam malerniiaiem ne-
siquidera ex tribus Iiominibus oni sunt omnes, el ganles, dicebanl Mariam matrem esse Christi, ul
(1806) In edif_ Ascens. legitur unitas, sed co- inseparaia ab eis erat Trinitas adoranda. Caele-
dex Vat. habet veriias; ila el cod. S. Marc. ibid. ruiii in Evangclio numerus niagoruin non adno-
(1807) In edit. Ascens. lwc destiiu; scd habet tatur.
cod, Marci Flor.T iisqtie concludii scrmonem ut in (1809) Cod. Val.: El in tribus mund>pittibus habi-
Marchesii editione et cod. Vaticano. tant omnes, el unum Deum in tribus personh adorare
(1808) Aliquortim PP. fuit senienlia magos islos debemus otnnes, quoniam ab uno creali sunl om-
li.es fuisse ui S. Maximi Taurin. hora. x De Lpiph., nes. >
edit._R.om. 1785, p. 78, ubi ail: El bene, cliaus- (1810) Cod. Vat., veniemus ad Jesum.
shni, uno ilinere tres simut adoraluri venerunl magi : (1811) Mendosus est hic loctis in edit. Ascensiana.
quia in uno Chihio, qui omnium aedenltum via cst, Nou lucie Ncstonani, qtii uegaienl Chrifclum lia-
'
991 S'. BRUNOMSEPlSCOPl SIGNiENSlS ' "
S92
liominis, non ul Dei; unde in delestaiioncm liujtis- ;A videbalur. Ad nos, fraties, isia iispiciunt; nos su-
inotli erroris beata Virgo Maria vocata est iheotocos nnis vasa labernaeuli, diviiia» Dei, arcana Dei, sa-
(1812), id esl Dei, qui etiani bonio est, mater. < El pienlia Dei.,Si in coide tuo roppsila siinl, lu cs
apertis ihesauris suis, ohtiilerunt ei muncra, aurum, arca Dei; si cibis spiiitualibus.alios pascis, mensa
liiiiselmynham (/_//./.).>Geniiles erant isii, Iegem et es; si de lua sancla conversatione boniini odorcm
propiieias non noverant; Iegis lamen et propheta- circunfquaque diffjmdis, llraribulum es ; si Spiritui
rum dicla coinplebant. Scripiuin est eniin: < Non sanclo in^corde luo habiiaculumprceparas, lemplum
nppa.rebis vacuusanle coiis|iectum_ Dei lui (Deui. J)ei es. ltoc enim dicil Aposlohis : _<NescIUs, <juia
xvi, 16). > Isti suut, de quibus scriplumest:< Omnes leiiipliim esils Dei, et 'Spiritus sanclus habitat iu
de Saba vonieni.aurum ei flius dcfeieutes, el lau 'cm vobis?» {/ €or. m, ifi.) Aureos igilurriqs esse opor-
Dorainiiinnuutianles. (/sa.Lx, C). >Ei in Pcalrais <"Re- tet, sitjuidem labernaculi vasa sumusr. Scd videat
~_gesTliarsis,etiiisul_emunera offeient, regesArabura, unusqttisque quale aururo<jfferal Domino. Ipveenini
el Saba dona adducent. Et adorabunl eum onines falli non polest: f.iber esl, etfiliusTabri; 11011 Josejih,
rcges terrcc, oinnes gentes servienl ei (Psal. LXXI, ul Judcei dicebanl, sed illius qui 'fabriea\it ccclum
10). > Docent nos isti viri, qui priniilice genliiim et lerram, sicut nosdicimus. Ipse est, de quo-scri-
fiierunt, et per quos omne genus hominum significa- B pium esl: < Et sedebil eonilans, et emmidans ar-
tum esl (1815), -qualiter debeamus qucerere -Chri- genlum, el purgabit filios Levi, et colabil eos, quasi
stuni, et qiiomodo ad Jcsiim venire debearaus. Non aurum et qtiasi 'nrgenlum {Malac. "111,3). > < Si
debemus \enire sine muneribus, non deberaus ad cujus opus maiiseril, inercedem aecipiet: _si cujiis
euin accedeie sine aromatibus. Sic regina Saba opus arserii, deirimeiitum palietttr'; ipse vero salvus
(quae et ipsa Ecclesiam genlinin siguificabai,) venii ad erit; siciamen qtiasi per igiiem (I Cor. m, ii-l&).>
Salomonem, offeiens ei aujrum multum, et aromala Apostoli verba sunl. Quid nos miseri faciemus, rjui
pralta.-qualia pritts non sunl allata in Jerusalem (/// non aurum, sed pliunbum habeimis. Setl polens esl
jS^.xj.Sicei iljerouli r.'s,dequibusj'imsupralocuti Doraiiius plumbum iiostrum in aurtim comeneie,
straius, eraerunt aioinata ut venientes iiiigerenl qui in lol et lam diversa animalia solidam lerram
Jesum. Lege Caniica caiiilcoruin, et \idebis quod convertere poluit. Ecce audivimus quid Domi o
lotusiiberuugueniis oplimis et aroroatibus redoleal. oflViredebeamus. Audiaraus eiiam per quam viara
Ubi sponsa ungueiitis j.uavibus delibuia.sponsi odo- in patriam reJeamus : clicat evangelista : < Et admo-
libus delectata dieit: < Trahe ine post te, curre- nili, inquit, roagi in soinnis ne redirenl ad Hero-
inus in odorem iiiiguent.rum tuoruin (Cant. i, A). > dem, |ier aJiam viani reversi sunt in regiouein
Cuj'us et sponsus odoribus liiliiloniiuus deleclams suam (Matih. 11, 12). > Una via prohibetur, cceteice
ait: <Ea\us distill.ins labia lua, sponsa, mel et lac bonae sunt. Redire ad Herodem roalum est, hanc
sub lingua liui. ei odor \ esfraieniorum tuorum sicut \iaro fngiamus. Ihec via non ducil ad patiiam. He-
"odorl.iuiis (Cant. iv, 11). J De sapienlia qtioque rodes iste diaboius est, Herodes iste ggg peccatum
dicitur : Quia < iu plaleis, slcul .ciiinamomura et esi. Omnis via, quae ad ipsum ducit, ihala est. Alias
b.ilsarauin aroinatuans odoiem dedi', el quasi niyr- ergo vias leneamus, quce nos sine errore in patriain
rha elecla dedi suaviiatem odoris (Eccli. xxiv, 20;. > perducant. < Uni\ersae vice Domini jnisericordia et
liis el similibus apparet quantuni bono odore et veiitas (Psal. xxiv, 10). > Hae duce sufliciunl no-
s.inclis aioniaiibtis delectalur Deus. Bonus odor et bis; sed duae una sunl. Domlnus hoc dicil: < Ego
|" sancta aioin.ila vlrlules sunl, sine quibus ad Christi suin via, veritas et vita: neino venit ad Patrem
incu.iabula, et ad mairein lolius viigiuitalis acce- nisi per me (Joan. xiv, 6). > Omnes igilur_vi_8 in
dere non licel. "Fhles, spes, charilas, humililas et Uiani coiiveniunl, nulla nisl per islam ad Patreni
palientia, roisericordia et obedientia, aromata sunt, et ad patriam perducit. Hanc ergo leneamus, ut
cjuorumodor suavissinnis esl, in quo et Chrislus et I.eti landem et iucoluraes in .aniiquam patriam no-
inater Chrisii mulium delecianiur. Yalde sapienles jj siiam redire valeamus; ipso adjuvante, qui vivit ct
fuerniit hominesisli, qui laliamunera Domiiio oblu- , fcgnal insaecula sceculorum.Anien^
leruni. Hos igiiur iinUemur; et auriim, et aromata
Domino offerarous. Omnium raei.illorum auruinpie- CAPUT VII.
tiosissimum est, nec igne minuitur, nec velustale De oclavh Epiphanim,
corrumpittir. Oinnia vasa lahernaculi aurea sunt, 1 Defuncto Ilerode, ecce angelus Doinini apparuit
mensa, allare, candelabrum, iliuribulum, labulae, in somnis Joseph in _4£gypio, dicens : Surge, ei
cratera., scyphi, el ipsi cherubira de auio puns- accipe puerum, et matrein ejus, et vade in lerram
' Siino facti erant. Nihil iu toto
teraplo nisi auruni l6iae), defuncli sunl enim, qui qtiaercbant aniraam
\
,- buisse malrem, sed Valeniiniani, cum Chrisii cor- flS12) ldera cod. S. Marci Flor. Id est, Dii el
I'pns m coslo formalum, ot'in siiium Mariae Virginis honiinh matei. Ita el cod. Yat.
ilelapsumiilasphcmariitt. Nesiorianiaiiicm negabani {1813) lcleni cod. S. MarciFlor.: O felices gcniium
M.inam Deiparani appcllaiidain, cum Clirislum pu- populi, cum quibus cl inler quos omne gcnus liominutn
iiin hoiiiiiieni ab ca conccp uui dkfrc.l. liaqtie' bignifiialum esl'!
resliUiendus, ut hic lcgiiur.
995 5ENTENT1.E.—LIB. PT. J 991
pueri (Mallh. H, 13). t Sicut Joanncs evangelista A fidenter, et.hoc c-sl nomen, qiiod vocabnul enm
dicit: < In propria venil > Dpminus elSalvafor no- Doininusiiisliis^noslcrfJ-T.xxxHi, 16) >.—<Si enim
-
sler, el filii. < eum non receperiinf(J_fltz. i, 11). > ftierit niimerus fitiortim Tsrael sicut areiia mafig;
fielicla Igilur Synagoga transivjl ad gchtes, cl aliiil reIiqiiiaesaJvaeîcnf(Rom. ix, 27).--* Undi. et in
in _Egypiumrubi_patriarch_e el prophelce peregri- P&alm.s legiiur-: < Coiivertcntur ad vcsperam, et
nali sunl,_utadimp'erelur quod dictimi est per pro-' famem patienluf, ut cancs, et tircuibunl civiiatem
jilietara diccntem : t Ecce Dominus ascentlel stijier (Psal. LVIII,ll>). > El tnnc quidem arrhisynagogi
nubem lcvem, et ing.eJicltrr _EgypUim, et corrueht fiiia exsiiscitabi.ur. Tunc iile, qui hircnm seucaprum
-timnia simulacra, ejtis (Isa. xix, 1).'> Undeet ipse emissarium, laiito terapore vagabuhdus per deser-
Do.iiinusait : < Ecee relinqtieliifvobis dorous veslra toirnduxifn.t8l7). loUs vestibus, aqua munda, aif
deserta (Luc. xv, 58). > El In Psaliiiis : i Ecee elon- casli'a reveflelur. Obscura sunt hcec nisi clarius
ga\i fu£;ens, etmansi iiisoliiudiiie{Psaf.x'xxiv, 8).>' disseraniur. Narrat Moyses(Leuft. xvi, 7) Dominum
lu ten'plo_quoquej ut Josephus "ref_i't, audit-e Btint praecepisse ul antc osiium labernaculi duos'*hiroos
voces «ngelonim dicentitim : Relinquamus has sialuerel, quorum alterum immolarel Domino, altc-
sedes. Undeet Aposlolus aii:'< Yobis oporieb.il rtim vero indeserlum milieret per honiiiiem adlioc
primura preedicari verbum Dei;""sed quia repulislis B officium prcpparalum (1818). Homo vero illeimniun-
illud, et indignos yosfeclsiis aeternaevilae, eccecon- dus erat usque advesperam, el lunc tandein lolns
verlimnr ad gentes (Act. XIJI,4t>).'> Hoc igimr fuga' aqua ad cistra reverteliatur. Qtiam frivola hacc
Domini significavit. Yenilln _Egyplum, ul populus, esse videreiiiur, nisi magiium aliquid significarenl.
qui sedeliai in lenebris. videref lucem. De quo vide- D.io hirci Chrislum el AiUichri.luui siginficaiil.''
licel populo per Prophelam anle prcedixerat: <'Po- Hircus inlege propcecatooiTerebaUir, muudum qui-
pulus, quem non cognoyi, servivit mihi, in audilu dem aniraal,'sed fetidnin et luxuriosmn.= Muiula
auris obedhit roihi. Filii alieni mentiti sunt niihi, enim animalia sunl, quaectnique ufigulam divitiiinl,
filii alieni inveterati sunl el claunicaverunlasemiihf efruminaul. Nos quasiliircum Antichristura abon.i-
suis (Psal. xn, lli). t Etatibi : fVocabo non ple- namur. SimiJlter et JudceiSalvatorem nosirum sedu-
bem plebeni nieam, ct non Tnisericordiam consecu- ctorera et 'peccalorem dicunl. In quorum -persoiia
lam, misericordiam consecutara (Jiom. ix, 25).> Et Isaias piophela loquitiir, dicens : < El nos""re-
quibus prius dictura fuerat Non populus meus vos, putavimus etini quasi Jeprosum., et percussum
ipsi vocaroini lilii Dei vivi.'< LaudaicprgcDoroi- a Deo, et humilialura. Ipse aulem vulneratiis
num, omhes gentes, laudaie'eum, omnes populi: cst propter iniquitates noslras, attriitis cst
quoniam confirmala est super nos miserieordia ejus, 'C 539 propier scelera noslra (Isa. LI, i). >Hic igi-
el verilas.Domini manelinaeiernura(Psal. cx\i, 1).> tiir hircus ad ostium tabernaculi, et aute porlas
0 felices ilJi genlium (1814), cum quibus et in qui- lempli. duclus el dainnatus est, et pro peccalis no-
bus Dominushabilatl Miseri Judcei, qui eum recipere Slvis Domino iraniolalus. Minc aiiiem de alicro \i-
noluerunl, et clamantes dixerunl: < Non habeiiius deamus, super cujus capui filii Aaron manus suas
regem, nisi Ccesarem! > (Joan. xix, 16.) Miserunl poncnies.-omncs maledicliones imprecaLanlUr. Fihi
jnsuper legalionem posl ipsum, dicentes: < Noluraus Aaron nos"Sumus, qui quolidie Antichrisium daro-
bunc regnaie super nos (Luc xix, 14). > Nondum namus et nialedicimus. Huic euim Aphsiolus inale-
iiiis morluus est Herodes, adliuc stiper Syn- dicens, ait: < Et ttracrevelabilur ille iniqtras lilius
agogam diabolus regnat. Nonduin niorlui sunt perdilionib, tjui advernaiur el exloltilur sliper onine
omnes (jui Chrisli aniraam qucerunt, et ejus qtiod dicitur Deus,aut quod colilur {// Iliess. u.~8).t
nomen el.fidem in cordibus fidelium occidere Simi-U-r autem PI bealus Joannes In Apocalypsi
conantur. Sed sciant Judaei, nisi onines isti .prius mtillis roaiedicltoiiibiis ci maledicit. Homo vero ille
niorianltir, et diabolus_iii eorum cordibus regnare qui etim in deseilum ducit, poptiius Judaicus est,
desislat, ad'terram Israel {1815) nou veuiet Jesus, qui per toiiim iiiuudum in captiviiatem duilus, et
Hedignaiur enim Dominus cum lalibus habiiare, ' quasi per roagnuni quoddam desertum -divisuSjAn-
omnesque ilios fugit, super quos Herodes el diabolus tichrisltim, qtiem ijisi Messiam vocant, secura jjortat,
regnat. His autem mortuis reverlelur ad eos, qnod iHtimprcedical, illum anininiial, illum ad sui libe-
quidem juxta (1816) saeculi consumroalionem Jere- ralionem veiilurum esse dicil (1819). Sic igitur
mias prophelaTuiurum esse leslalur. Ait enim : < In usque ad vesperum, usque ad ii ijtis diei saeciilique
diebus illis salvabilur Juda,- et lsrael liabllabil con- fincm, simul cum hirco stio populus ille in huji.^
(1814) Cod. Val.: 0 felicesgentium populi. esl Ghrislus: securolus aulera Anlichrislus. Priniii&
(1815)Xod. Val. el ad Synagugam. eniin sorte exiit Doniino, et iinraaculatus est pio
(181tJ)Cod.Vai., corrigit edit. Marches. cl Ascen- pecc-ilo ; serunilus aulem mtiliis precibus, imo
sianam in quibus tegitur secundam. miillis maletliriionibus stisceplis in sohludinein rail-
{1817)"Cod.Yal., perdet,erJum ducil. tiuir : Judcei eniin uhiqiic terrarura divisi liircmn
(1818) Cod._¥al. corrigil edilioues supra citalas, sihim in capiiviialera et in sohiudinem feiunt. Hie
qute habeiil pro homine adhoc offtciumptwparttlum. enimesi ille Messias qtieni
' ipsi piccdicint et oxsyc-
^
(1819) ln commenl. ad cap. xvi Levii. eanidem' ctanl. t
exposilioncm habelS.Biuno: <Piiiiitis hircus,Iiiqtiit,
891 S. BRUNONISEPISCOPi SIGNIENSI5 99S
deserti amjilitudine erraliit, et tunc tandem lofus A Utraque enim raala est, se.l aiiimaepej'or. Qui enin.
aqua, et bapiisroale •sancfificaliis, el mundaltis Ec- viiiorum calice incbriati sunl, faciJe a diabolo piai-
clesi_ccaslris sociabitur, et sictil snperius diximus : cipie.nilnr. El tali quitlera calioe cbrii ^sunl onines
< Ulis dicbus salvabitur Juda, et Israel babitabii supcrbi, omnes avaii, onines luxuriosi, omnes ra-
confi.Icnlcr; > ct tunc landem re\erielur Doniinus ptores, omnes qiiibus fmor et iia doinlnalur. Ipse
hi-terram Israel, et habitabit in civilate Nazaretb," enim imjielus irr.iiionabilis ebrios eos esse oslendit.
qua? vinnditiw iulerprelaiur. Hcecuna civilas duo- Non est igitur Nazar.eus, qui a tali se non continet
bus populis sulficit (1820), ut simul omiiibus in ebnetale. Vinura bibit Jesus (1824), et Nazaiaeus
nnuin collectis, fial soluramodo uiium ovile el unus eral. In quo ma\irae prob.ilui per \inum cl siceram
pastor. Ei tti igitur quicunque es, si vis suscipere aliquid sigiiificari. Inlerdiciiur quoque N.izarasisad
Chrislum in domiim tiiam et in templum pectoris mortuuni accedere, id est criminalia et mortalia
lui, esto Nazarelh; eslo donms ptilchritudinis el peccata coniniiitere. Q.iannis sine peccato nemoesse
rnundiliaruiii. Dic simul cumPsalmista : < Cor miin- possit, sine criraine lamen Nazaraeura esse necesse
dum crea in_me, Deus, el spiritum recitim innova in est, quoniam si crimeri conimiseril, jam 540 Naza-
visceribus meis (PsaL L, 12). > Audi Dominum in raens non esl. Unde ei Nazaraeis praecipilur sic, si
Evangelio dicenlem : < Beati mundo corde, quo- B qualihei occasioue ad roorluum (oto teropore conse-
niam ipsi Detim videhunt {Matth. v, 8). > Congrue cialionis accedeiint, statim ea~die radantur, et se-
igitur per Niizareih Ecclesia lota ex uiroque po- ptima simihtor. Dies quoque irriti fiebant, quos
JJUIDcongregaia siguificaiur; quoniam tola muiida usque ad illam diem pro voto cuslodierant. Nun-
est, tola pura est (1821); ut adimplerelur quod qiiara ante lenniuuni consiilulura Nazaraeis capul
scriplum est per prophelas, dieenles : < Quo- raderelicitum erat, nisi prius foriasse ad morluum
niam Nazarccus vocabifur (Maith. n, 23). > Pulchre acccssissent. Qui igilur ante terminuin capul rade-
autem a Nazareth Nazarceus dictus esi, quoniam, banl, nolebani apparere foris, quod se cognoverani
sicul dixiraus, Nazareth mundiliw, el Nazarceus intus perdidisse. Ilos et nos imitari debemiiSj ul
tnuwlus inlerprelaiur, et mundus quidem a mundi- quando peccatmn aliquod magnuin commitlimus .
liis derivaiur. Multa aulem de Nazaraeis loquitur slatiin eadem die ad poenilenliam curramus, neque
Moyses, qui sicut \iri valde religiosi, seijisos Do- in alieram diem differamus, sicul scriptum est:
mino vovebant et co.isecrabant, et ah omnibus qui- < Non lardes conveni ad Dominum, ncque differas
hus Iex abstinere praecipil, se cuslodiebanl, neque dedie in tliein (Eccli. v, 11). > Radamus capita, ut
vinum, neque siceraro, neque aliquid quod incbriare __tota nuinda appareat conscientia, el dolor, qui jn
posset, bibebant; comam capitis sui non radebant J corde esl, in facie manifesleliir. Sicut boncecomce
et ad niorluum non accedebant. Tandem autem per- liulriendj? suni, i(a et malce iadend_fi.Bonce comae
acto leinporc, quod ex volo debebatur, lolitis pro- bonaesunt cogitationes, de quibus dicilur: <Quoniam,
fcssionis (1822j hosliam Domino offeiebant. Quod si cogitalio hoininis confitebilur libi, et reliquiae cogi-
forte lempore consecraiionis suce qualiboi occasione talionis diem leslum agent libi (Psal. LXXV, 11) ; >
ad morlutim aceessissenl, otnnes priores dies irrilj quas videlicetbealus Job se perdidisse ftebal, dicens*
eranl, el mox eadem die, similiier auiem ei die se- < Cogitationes mece dissipaiae stint, torquentes cor
ptima radebant capita sua (1825). Die vero ocuvo lneuni (Job xvu, 11). > His oinaiur caput interioris
offerebanl par itiiiunim, aut duos pullos colutnba- lio.iiims; liis amissis infirmalur auiina. Ideo Samson
rum. Aliler in Synagoga, aliier in Eeclesia Nazarai perdidit foriiludinem, quia talibus comis subrasus
fiunl. El patici qtiidcm fiuiii in Synagoga; mulli vero luerat. Mala.veio coinceillaesunl de quibus in Evan-
in Ecclcsia. Sunt enitn Nazarcei quicunque bapli- gulio Dominus ait: < Ex corde exeunt cogilationes
Eantur. Quoniam ab omni peccato lavaiilur ct san- malce, fuita. adulteria, perjuria, el similia (Matth.
Clificaiitur. El qnainvis omnes Chrisfani in baptl- xv, 19). > H_eraiicndce sunl, quia hce sunt ouce
tinaie Nazarasi fiant, ad episcop >s lamen cccleros- coinquinanl hominem, el quce Nazaraeos immundos
0
cl
que clericos, prccciptte ad monacliorum ordinem faciunt. Hcetollantura corde; his animaecapul rada-
tiaec pcrfmere videtilur, qni arctiori voto Domino tur, et lotus hoiuo inundus eril. Dcbel autem caput
conjiincli ab on.ni.uis immundiiiis, se prae cccieris radere qtii peccavil, el priraa et septima die, quo-
cuslodire debent. Talcs igilur a vino el sioera aliis- niam« quipetseveia\crit usque in finem, hic s.ilvus
<jue onraib.is quce incbiiarepossunl, abslineie ojior- eiit (Maith. xxiv, 15). > Seplima namquedies ultiina
,iet, ne Ibrle inebriali sensum amitlanl, sucequepro- est. Ociava vero die olferat par turlurum, vel duos
Jessionis obhviscanltir. Hoc autcm non tanluin de pullos columbarum; per quod videlicet iiileltigimus
corporis, quanlum de aiiiiiur.ebri-lale inlelligi debet. quod cum vcniei ad rcsurjectioiiem, quae utiqte
.1 -(1820)Cod. V;tt,, sufficieL quoniam, sicut tliximus, N.tzarelh mttndiliw, Naia-a

(1821) Edit. Asceniiau.c dheisa.csl Icclio : Tota ia;us _7i«HctHS(inicrpreialur,ct ininidus quidem
pttlchra esl, lota super nivem dealbala esi : de qua rounditiib tieii\alur, elc.
ip.se Doiniiliis ail : Ecce lu pulchia es, amica mea, (1822) Cotl. Vat., tolms perfeclionis.
et tnacula tton est in le. Ab liac ergo Nazarelh Salva- (1825) Cod. Yat. cnni,i'u cthl.
_©rnostcr, ut dicil c\ang«lista, Nazcitwus dxtus esi, (1821) Cod. Vat, Vinum btbcbal Jesus.
9-57 SENTENTLE — LIB IV,- S98
octava die fnlura tsl, iotus, corpore ci anlma mun- A j leslamcnto Dei-sua corpora tradiderunt. Inde-SS.
dus, rjuasi digna et acceptahilis hoslia Domino offe- confessores ramos de arboribus caedunf ,* diim
relur. Mulla-siuilquaede Nazarceis dici possunt; sed exeinpla bene vhendi de libris Novi et Yetcris
pauca nos dixisse sufliciat. ' ' Testainenii nobis assumuiit. Clamant omnes : <Ho-
CAPUT VIII. sanna filio David >nnhi oranes 541 sancli una
; voee unoque spiritu laudant Deuin, qui per-roi-
-SEMIOI IN JIAHISPJ.LMAI.UM (1825). sericordiam suam nos a-poleslaie diaboli iiberavjt.
< Cum venissel Jestis Beihphage ad montem Oli- Cum qiiibus, fialres, et nos morlificanles carnein
veti (Mallh. xxi, 1). >El reliqua. Dominusel S.dva- noslraro, cum viliis et coucupiscenliis, palroam vi-
lor noster, fratres ciiarissimi, veniens ad passionem clorice per veram paeniienliam et per opcra nriseri-
prq liumani generis redemplione, accessit prius ad cordiae, quam oliva designat, contra diabolunv ha-
monfem Oliveti; inde praemisit duos discipttlos stios beamus, ut ad coiesiem Jerusalem, Redemptore
Jerusalem, ei ait iltis . < Ite in castellum quod con- nosiro duce, quandoqtie pervenire et illic gaudere
ira vos esl, el ibi invenietis asinam alligalam, et valeamus in-sceculascectilorum.Amen.
pullumi soivile e( adilucile niihi (ibicl., -2). > Qni- SCUUO H. ITCMDElUMISPALM\nUM,
bns adduciis, dum Chrisius supersedisset, el Jerusa- " Narrat beatus Joannes evangelista quod turba
lem veniret, universa civiias in-adventu rjus cohi- muJta, quce conveneral ad diem festum, cum audis-
mola, ohviam illi venit, taiilamque devoiionein set quia Jesus vcnil Hierosolyraam, acceperunt ra-
exhibuil, ut quidam vesliinenia sua ih via prosterne- mos palmariim et processerunt obviam ei, et clama-
rent, alii ramos |iahnaruhi et olivarum proslernen- bant: < Hosanna filioDavid,benediclus qui venit in
dos caederent, onraesque et- prcecedentes _el subse- riomine Domini (Joan. xn, 13). > Bona turba, quce
quenles, una voce in laudem illins, cum pueris siad dtera festuni convenerat; bona Jtirba, quae Sal-
mul clamarent^ < Hosanna filio David; benediclus valori nostro obviam processil, quam ipsi quoque
qui venil in nomine Domini, hosanna In excelsis Scrihce el Phariscei limenles, quamvis Christum
(ibid., 9). > Quceomnia sic sunt actualiter gesla, ut occiderecupiebant, ineum lamen manus raittere non
tamen aliquid spiiitualilersignificarenl. Monsquippe audebanl; unde et dicebant: < Non in die feslo, ne
Oliveti, cuiltedemptor riosler prius appropinquavit. luinultus fierel in populo (Matlh. xxvi, 5).,> Ad
qultl aliud significaf tjuam ipstim Salvatorem 116- fesiura namque diem venire, Dei Filio obviam ire, et
strum^ Quia sicut mons, cum de terra sil, terrce ta- non solum exire, \erura et citra palmis obviani irc,
men erninpl : sic el Salvalor nosier, horao, qtti si- p( ad religionein et virtutem peninet. Septem diebus
milis fiiit nobis, moitalis; sed quia-sine peccalo fuii,' faciebanl Judtei banc niaxiraani soleinniialeni, jn
qtiia Deus et honib, super omnes est subliraaliis et qna ferinentum coraedere el opus servile facere non
cxallalus; de qtio Propliela ait: < Monsin quo bene- liccbat. Sed sicut Aposlolus ait: < Omnia in figura
placiium eslDeo habitare 5n eo; elenim Dominiu contingebaiil illis: scripla siint aulem propter JIOS
habitabit in finem (Psal. LXVI(,17). > Ipseêst rnoiis (J Cor. x, 11). > Hcecfeslivilas nosira esf. Jud<ci
Oliveli, quia, sicut ail Aposlolus : < Paler est mise- Chrisltim occideriint; sed nobis et propler nos occi-
ricordiarum, ct Deus tolius consolattonis (// Cor. 1, sus esl Cliristus; nobis ei propler nos immolalus est
o). > Oleon enim, seu eleon, Grcece dicitur niiseri- Agnus, qui tollil pt'ccala mundi. Nos igittir Jianc
eordia. Duo aulem animalia, asina etpullus, signift- festivilatem celebrare debemus : < Non in fermenio
eanl duos populos, Judaeos et gentes. Sicttt cnim malilix et nequiliae, sed in azymis sinceritalis et
asina erat dorniia jngo el solila supcrsedenlem sus- veritaiis (/ Cor. v, 8); > id esl non in veiuslateliileicr,
cipere, pnlhis \ero 11011;iia Jud_eorum populus quae occidil, sed in novilale spirilus, quia spiritus
jugum legis ei prophetarum habuerat, et unius Dei vivificat. Debenius aulein eam celebrare septein dic-
eullum : geniium vero poptthis nec jtigtim legis el bus, hoc est omnihus diebus, el quatito tempore in
prophetarum susceperal; non "Deum,sed -dcemonia1T\hac vita sumus. Quia_enim non siinl dies nisi se-
adorabat : arobo iairien popuh sub j'ugo peccati plcni, ideo jier septem dies orane tempus et omnes
eranl, sicul ail Aposlolus: < Omncs enim peccave- diesjnlelligunliir. Scrvilia aulera opera sunl, non illa
runl, et egenl gloria Dei (Rom. 111, 25), > a qud quidem quce servi faciunt, sed polius illa.quae etiain
jugo, ut possent solvi,misil Christus duos discijjulos, liberos servos faciunt. Non esl enim seryile opus
id cst duos ordines discipulorum, unum in Judceain-, ignem in Salibalo accendere, calinum lavare, infir-
alleriim iu genlililaiem. Unde healtis Paulus ail: nios sanare, paralyticos curare, sicut Judcei Silva-
'< Qtii operatns est Pctro in aposlolatum circnmci- tori nostro delrahentes dicebant: <Hichomo nonest
sionis, operaitts est et mihi ihier gentes (Galat. n, aDeo.quiSabbaium non custodil(Jo(Ui.ix,16).>Sicut
8). >Hoc enim aposloli converlendo a peccatis solve- et arcliisynagogusindignans dicebal: <_Scxdiesstiut
runt, ettemptum el sedem "Dei feceruiil; undcdi- iu quibus licel operari; in,hisi.rgo venite, et curamini,
'vina Scriptura ail: Anima jiistisedes est sapieiiliae. et non in die Sabbati (Luc xm, H); > servije scili-
Post aposlolos subseculi sunl et sancti roariyrcs, eet opus exislimans sanare el ipsos niiseros homines
qui prosternebant vesliincnla sua in via, quia pro A daemorobusliberare. Sed si vis scire qucesunt ser-
(1825)Tittilus cod. Yat. esl Dominica in Patmis.
399 S. BRUNONTSEPISCDPLSIG-NJENSIS ' 1060
vilia opeTa, audi eyangelistamdiccntem : «Nonocci- A Pharaonisl De illis enim seriplum csi : t Gumis
|des, non mo?chabeiis, non fnrlum facies, non fal- PJiaraon.s el"exereHiim ejns proj'ecil in mare (Escod,
sum teslimonnim dices; JIOII eoncupisees _rem_ xv, i), t De istis anlem ..jJBeali pauperes _spir,t«,
proxiroi .(«j,i{Lac,_x\_in,20; Exod. xx, 13 et seq.; quoniam ipsorum est regmim ctgloram (Matili. v~
Deut. y, 17 efseq.). t Jlaec s.U)l,serviti.i opera; haec 5). J Denique super quotl ahud atiimal debnit sedere
faciunl hoinincs servos, iha^c.iradunt niiseros homt- Jesus, «irai ad crnceni, jiergerei, nisi super illud
ncs ad dialwli sOrvitu.om. itcec ergo elîmiliafugi.i- ^juod crucem uattiraliter supej- sc fcrre \idciui?Na-
mus, ab Jiis jiosiCiisiodiamus;ej,<iioiirfaGiemusopus tmaiiter enira _hoc animal crucis signnm super se
servile in fesiivilaiibus nosiris. Et iilj ?quidetn qui dcsignatum habel. Audlaraus-eli_amquid illi signifi-
sic fesla _eelebranl, digni sunts _qui processionem cent, qui jamos de arborihus caedcntes, yiam Domino
Douiino, facianl el ei cura palrais oh\iam perganl. pi.eparabani. De lalibus prjecurscir Domini aii _
Keqne enim-sine palrais <Jicei Chrislo obviam ire, < Parate viara, Domini ^ fecias facite sejniias Dei
•quoniam JnjpaJmis ,vioioi_aisignificatnr. Umje et iii nostri {Lne. m, ij. > Non omniuin csl lioc officium,
lege praecijitur ncjudices jikjmJicio peiysonanirespi- neqiieomhibus dala sunl ferramenla, gnibus hnjiis-
ciant; sed"uuicuntnie j-islam «ansam habiierit, ei modi rarai de arborihus succidanlur. Episcopowira
palmam dabunl. Yadanl ergo.iUi obviauuJosn, qui hoc estet sacerdolnm : ipsjtales ramos de arbqribiis
vielores suiit et suos-vicerunt iniroicos. Si vicisii cajdere el viam Doinino piveparare uebentj, per
superbianj,-_iujam"palmiuiihabes;-si vicisti itixmiam, quajn-et nosâd ipsum ire possinras, et ipse ad nos
aliam -liabes, ici, quot^vilia snpeiasii, lol -palmas vcnire dignelur. Arhores atitero palriarcliEeet;pro-
Ihibes. Si-autcm imlJum vicisti, null.ira habes. Noli plielco,apostoli ei e\angelislJD intelliguniur. Dehls
ergo ire obviam Christo, non lc suscipiet, quia indi- putem ramps suceidiraus, quando eorum fidem ei
gnus es, qui-iiiiati triiiinjjho-snscipiaris. lideamus doctiinam corum, \ilam et sanclam conversalioncm__
modo qnid.asiiifis<'ille eliani significet, super tjucm aliis exponimas et ad imilandu,m profionimiis. Tales
rex-iste Iramilis ei inaiisoclns sed-re dignatxts est. fije,«uil aihores Jsaias, Jereinias et Daiiiel. Tates
Animal stulUnft, .vifis pretii, iguojjile, oujnibus jnju- fpernnl Pelrns, et Pauliis, ei Joairaes. Talis et i.te
j.isômiiiquei-subdnuroservjt«ti esfasiims. Dersanciis qiii ait i 4 Ego sicul oliva ^fruclifera in domq Dei:
aulemdiciiAposiOlus : <YidelevocalionemTeslram. speia\i in mjst.!icordia Dci roei hi ylerniini, et in
frolres; qtiod ndn multi sapientes inter vos, non sêculum sneculi (Psal.-Liu, 10). 1 Ex- qua wdelieet
liiiilii iio!,i.es; «ed qucestulta-sunl mundi elegilDeus, arliore ramj succidunlur, qujbus illa vla paratur, de
til conftinrial forlia :'etea qiia. non suiil, uiea quce .r. qua dicilttr :« Beal) iminaculali in via, qui amljulanl
smll 'destrheiel (/•COJ\ a, £13).> Et in alio loco^ in lege Domlni (Psal. cxvjn, 1). t Prsccipiiur filiis
<"S1qiiisividciur sapiens esscin hocsceculo,«11111118Isr.ael ut imfeslivilale labornactilouira fnictura arbo-
fial, ui sii sapiens (/- Coiv, m, .18). > Be lahbus ris pulcberr(iin_asuscipiant, spatulasque palmartun et
fjiioque Isaias ait . _Cognovitbos possessoiem suiinij ramosligni tlensarura Irondium, etsaliees oelorrenle,
<et asinus praesepe doniini (Isa. 1, 5): » unde .ail et Inipsis Jceteiuur<_'oramDomiiio (Levtt,^xxjii). Qul
Debora (q.tce inteipieialtir aph) < t Qui asceiidislis isl.t inielJigunl nou ignoranl quid avbores et rami
super niienles asinos, benedicite Doinininn (Judic. arborurasigiiificenl,
' <• qmbus.Donhni
' -^ ad nos et, TibJiis
%>', 10)." >'Nitenl<_!S asinf illi sunt, qui "apostolorum ad Domiirani via prccpaiaiiii-Qtiid illce qitoque dti_3e
vCSlibus-ornati •suifl. qnalis isle est, super "quem turlue sigiiifircnt aiidiaiiius, de qtiibus hic diciluf :
jnodo Domlnus-sedet. Be quo-evangelisla ait: Qaod f TuiJjaeauiein qtice-pr.cibani el qti.e sequeljaiUur,
<irB_posueuint'> aposloiu supereumvestimentasuael cl.iinabant, diceniesj Hosanua filip l)a\id ; henedi-
oum destiper sedere feceruni (Matlh. -xxi).»Aposlotq- «ttis qui venil in noniine Domiiji(Malih. \M, 9)^_» tila
rum vesiinienia el«oinamenta virluies-simi einiores lurba quce pixibaj, patriarchaiuin el projjhfiariira
honesii. Fitfes, spes.-chariias.Torlimdo, lemperaiitia, exerciius esl, ommumque illorum qui a primotio-
liiuiiilitas, ih.seficbrdia.,"pax, palientia, el siroilia, ,jQroiiie nsque _ad Chrislum Doiniiio placucrniil. llla
ornameiila sunt, qliibussancli-apostolioniali suuiet vcro jjuce seimcbalur. lolaTidelimii JScclesiaintclligi-
alios ornant, ul apti et pulchri sint, super quos Deus iur a Salvaloris adventu usque ad fiuemsceculi. Lege
scdere el in <juibus toabitare diguctui'. Qui igitur propheiarnin libros, el videbis qnomoJo pnecedens
lalibus ofinamerilis oraali sunt el alios oriraul, illo- liiih.} laudet Dominuro et benedica]. Lege evaugciio-
rlim qrodeni-iniiiiice1 super nilentes .asiiios"sedei e j'tmi volumina et aposlolornm Actqs, ei lunc Iiitelli-
<1icuntur.--Llsii itaque sunt sedcs Hi_.2 Dei; isti de gcs qsiantujii .11Clivipiilaudibus jScqucnsjurba quo-
ignDbilibus"-tlvilissirais anlmalihus facli sniii.ihro- Jidie peisonet, Isgrcgicjtaqne facium cst^ quod
tius Dei. Novein §uiiivaugelosum ordines,-sed super _§,.ilvatornost"i' in metlio positus esi.inter utrumque
thionosîiulltis ordo 'esi*: quanto -melins est cu«n \idelicei Teblamenluiii; Synagoga praccedil, Ecclesia
simplicibusêt^roansiielis asinos^Chrisli fieii, quam _f_eijiHti:r. Ipse \cro in niedip suu, ef uierque popu-
fcum supeibls et arroganiibiis equos,'el ctnrtis f.eii Iusira:)ei<_onM!na\occemiil_fludnleibenedicii_1826.J,
(1826) Wem auclor hujus-niyslicoa intorpielaiioiiis hoc ,iu serraoiiG ct _in commenlario in Matibaeum
Hianifeslaiur.
1001 -SENTENTLE. - LIB. IY. 10.5S
qai esl benedietus m ssecula S3sculoruai. Anien. A nus noster discipulis suis ait: « Amen-dico vobis,
non bibam de hoc geniinine vifis usque in- dicm
CAPUT IX.
illum, cum lllud bibam vobiscum noVum in regi.o
IN COENA. DOMIM.
Dei(McH/j. xxvi, 29). > Vetusigiturvlnumspernilrjt',
Prinia die azymorum, qnando necesse eral come- jio-um-{lS29) proinitlitur. Non quod vetns le\ ocii-'
dere Pascba, Dominus el Salvator iioster Pelmni el irino deslruaiur, sed qubd novo et -spi<'iinali sonsit'
Joannemanlesead chilaiem rnisil, qui eihospitium intolligatur ; boe auiem in regnoDei, qtiod cst Ec-
ei coenam prsepararenl. Hacc aulem coana finis est clesia. Chnslus'autem et agnus es.t propter innoccn"
Yeleris el inilium, Novi Teslamenli. Unde et Salva- liam, et h~edusdicitur propter siimliludinein carnis ~
lori nostrc unani ccenam in duas ecenas divideic peccati. De hoc cnim dicitur : « Ecee agnusDei,
placuit, ut per primam Vetus, -ei per secundam eece qui lollit peccala mundi (Joan. l, 29). >De hoc
Novuffi Tcslainenlum intelligamus. De Iiac auiem simililer-diciiur: * Non coques hcedum in lacte ma-
coena locutus e=t Dominus ad Moysen et Aaron 111 Iris sute (Exod. x\m, 19). > Ad hunc «rgo vescen-
jEgypio, dicens : « Mensis iste vobis piincipium dum, vicinos et proximos invilare debemus, ut qua
iiiensiuin, primus eiit in mensibus anni. Loquiuiiiii -charitate omnium saluiem desideramus, innoteseai,
ad universuni coetnni filiortim Israel, et diciie eis: " Y.cinus enim noster oninisChrislianus est, et qui'
Decima die mensis Lujus lollat unusquisque agnum cunque ab Eeclesia longe non est. Est autem agnus
per familias el domos suas {Exod. xii, 2). > (1827) isle absque macula, quia sicul seriptiim esl: « Per-
Mcnsis, inquil, iste aliorum inensium. principium catum non fecit, nec dolus inventus est in ore ejus
esl, qui apud nos Marlius vocalur. Hic autem sit (/ Pelr. n, 22). > Est autem niasculus, aiiniculus,
nobis primus, id esi maximus el principalis amii, quia nihil hahet inoUe, nihil-(1830) esl feniiiieum,
quia majora in hoc mense quam in c~eteris flunl nihil corruptioni obnoxium, nihiLcarnalis senliens
sacramenla. « Loquimini ad eoetum filiorum Israel, lilillationis. JEt agnus quidem per do.mos «nnedu
et dicite eis z Decinia die tnensis liujus tollat unus- "tur; hoedus vero ab omni nmlliludine immolatur,
quisqiie agnum per familias et doinos suas ; sin au- per quod apertissime designatur-et hoc sacrificium,
tem minor est numerus, quam ut sufficere possunl quod modo in Ecclesia assidue sumitur, et ilhid
ad vescenduin agiium, assumet vicinum suum, qui -qnod a Judajis insanienlibnsinara crucis estimniG-
coiijiinclus esl doinui ejtis, juxla numetum aninia- latum. -Quamvis enim el hoc, et illud unum jsil, ta-
rum quas suffieere possuul ad esum agni. Eril aulem men aliter, el aliter (1831) est. Unde et 1111litediiiii
agnus absque macula, masculus anniculus. Juxla « oecidunt inter iniquos el peccatores mundi Salva-
<juem ritum lolletis et hoedum, el servaLitis eum torem deputantes, sicut scriplum est: «El inler ini-
usque ad decimum quarlum diem mensis bujus. quos deputatus est (Luc. \\\, 57). i Itemque,-
Immolabilque eum universa mullitudo filiorum Is- - Nisi hieessetmalefactor, non tibi tradidissemus
rael ad vesperam (ibid. 5 el teq.). t Decima namque eum (Joan. xvm, 30). > Nos autem quiainnocentem,
die lollunlur agnus et haedus, et servantur usque sanctum, et justum, el sine omni contagione peccaU
ad quarlum decimum diem ejusJeni mensis, el lunc Dei Filium esse credimus, agnum absque maeula es
f§&3 innnolantur. Nam qnia tabulse leslamenti de- immolamus et sumimus. Ideoque quauivis agnns, ei
cem verba, id est decem prceceplaprineipalia scripta hcedus invmolaiur, solus tainen agnus a populo man*.
liabuerimt, m quibus lola lex -quodammortoconli- ducatnr. lllud enim saciificium in isto sumitui,
nebitur, ideo frequenler per decem totum Yetus <piia hoe in illud con\'erlitur (1852). < H330esl enim
Testamentum inlelligimr. Quia vero quatuor sunt •mutatio dexterse Excelsi {Pm\. ixxvi, li). > Onuiis
Evaugrlia, in quibusNovnm TeslamenUim claudilur, aulem mullitiido filioruxn Israel h~edum inunolavii.
ideo per quatuor Novum Te*lamentum designalur. Sed quando ? Ad vesperum : quia proditor Juil.is
Cccima igitur dies Yelus Teslainen.um, quarta veio circa hanc horani cum Jiuiels locutus, Ghristum
post decimam Novum designat. Decima autem lolli- D vendidit, nummos accepil, aique altera diecirca lio-
ttir agnus, sed usque ad ~qnariain decimam immo- ram vesperlinam, id esl posl nonam 'Salvalor nosler
landus servatur, quia Clirisli passio In Yeteri Testa- spiritumemisil.UndePsalmislaaiitnEIeyatiomanuiiin
inenio (1828) pneOgurau et in senigmale sigiiificaia, mearum sacrificium vespertinum (Psal. mL, 2). »
iandem in Novo veraciter est adimpieta. Ibi Ciiristus (1835) Etsnment de sanguine-agni, et ponent sup-r
monstralur, liic immolatur. Ibi signiflcatur, Iiic s.t<- utrumque poslem, et in supeiliminaribus dornorun<,
criflealur. Ibi denique agni immolalio narraiur, liic in quibus eomedent illum. Super-utrumque elenim
vero Chrisli passio prsedicatur. Yelus namque Testa- poblem agni sanguinem ponunl, qui et ore el corde"
menlum eo tempore flnem fecit, quo GhrislusDomi- illuui suscipiunt. Qui vero vebjndigne suscipiuiit',
(1827) Tola eisdemque verbis.desumpta est iisec 1850) In cdi. Yat. esl nonlegilur» »
jnierprelaiio ex commenlario ejusdem Brimoms (IRM) Cod. Yat., fil.
super hunc Exodi Jocum in edil. tom. I, p. 58. (1852) Cod. Yat. •Nunquam mhn illuil comedere-
(iS28)Cod. V.,per figuias,el amigmalasiynificala. tui, njsi hoc initlud veriereiur. Hmc eht aulem, etc.
(1829) Corrigenda esl cdilio Ascens. ubi legitur (1835) Huc usque commeniarii iectio. i
nprminilm
r .
PATROL. CLXY - 32
1003 S. BRUiSONISEPISCOPI SICNiENoIS {0U.4
ve"l eiiam suscipienles Chrisii sangujnem esse non i iit fidei peclore non ciaudatur. Mane autem vitie hu-
credunt, istj super tinum tanlummodo poslem san- jus finis intelligitur, quando Chrislus sol jusliliaj
guinem Chrisli poinmt. De quibiis Aposlolus dicit: apparebit, el fugalis lenebris nox ulleiius non erit.
t Qni enirn mandueat et bibit indigne, judicium sibi Tunc autem non eril tempns converlendi, vel agni
inanducal, el bibit (I Cor. xi, 29). - Nos igitur et carnes comedentli, qnia qui lunc credere incipient,
ore sumentes, et corde sanguinem Chrisii esse crc- cum fatuis virginibus audienl : « Amen dicevobis,
dentes super utrumque postem etim ponamus; et nescio \o\,(Mallli. x\v, 12). — «Si quid residuum
corpore, et mente suscipianius. Cum autem crucis fuerit, igne comburetis {Exod. xn, 10). > Residua
Fignum, qniseChristi sanguine cruentaia est, in no- enim sunt, quse comedi jiequeunl, ut esl pellis et
stris frontibus facimus, lunc quiJem in superlimi- ossa. Pellis etenim agni caro Chrisli est, qiue qui-
naribus domoruni Chrisli sanguinem ponimus. Se- dem qnaliter Deo unila, id est qualiter Yeihum c.iro
quilur : « Et edeui carnes illa nocte assas igui, et faclum est, neque dici, neque inlelligi potest. Sed
azymospanescumlaclucis agreslibus(E~Mirf.xii,8). > quis illa ossa comedeie, vel (ul ita dixerim) "corro-
Llem enim hoc loco el per carnes, et per azymos derevaleal, ut qualiter ante omnia tempbra sil a
panes intelligimus, et hene nlrumqueposuil, quia Palre genitusdiuiisslme si licuerit, semperque Iine-
depanibus liaj carnes fiunt. Hasautem cum lactncis stigando intelligatrSunt aulem alia multa, qujequp-
niam comedi el intelliginon possunt, charitalislgne,
agrestibus comedunl, qui corde compunclo et humi-
liato eas suscipiunt, el crucis amariludinem Christo fldelque ardore comburantur. Sufficil enim credere,
compalienles in cordis palato quodammodo sentiunl. si non dalur inlelligere Plures enim credendo magis
« Non comedetis ex eo crudum ,quid, nec coctum quam intelligendo has carnes comedunt. Comedanl
aqua, sed assum lanlum igni (ibid., 9). > Agni enim ergo qni possunt, qui vero non possuni, credant,
carnes, vel si crudce, vel aqua coct~eedantur, facile el charltatis igne comburant. Sequitur : « Sic aulem
Momachum pervertere solenl. Si vero assse fuerint coniedelis illum. Renes vestrosaccingetis', et calcea-
el confortant, el avidius (1834) eduntur. Qui igitur menU habebitis in pedibus, lenenles baculos In nia-
eas a cseteris carnibus jion discernit, et omni cibo nibus, et comedetis festinanter. Est enlm phaseV
suaviores et salubriores esse Jion intelligil, el quasi id esl Iransitus Domini (Exod. xn, 11 el 12). > Re-
faslidiens, digne eas sumentibus salutem el viiam nes quidem accingere est castitalis et conlinenliffi
«as prsestare Jion eredit, is vel crudas, vel aqna citigulo luvurum refrenare. Unde ipse Dominus
coclas hascarnes coinedil. Ule vero assas igni eas ait: « Sint lumbi vestri pracincti [Luc. xn, 35). >
manducdt, qui vilam JJ44 ul e's esse eTedens avi- 2 Calceameuta vero in pedibus habenl, qui quasi
dissime suscipit, elsuscipiendoChris'ipassioni com- -(1855) alio pergere paraii, peregrinos se in hoc
inunicat. Ipse enim Dominusdicit : « Qui manducat mundo esse cognoscunl. Et isti quldem viam man-
jiieam carnem, el hibil meum sanguinem, habct ditorum (1856) currenles, secure, et sine limore,
«itam aHernam (Joan. vi, 54). > Non sunt praeterea utpote hene ealceati super serpeniescalcanl el scor-
h£ carnes erudaj edendse, quia passus est Christus, piones. Baculos autem in manibus teneant, ut se ab
ne |tie iu aqua coctie, quia non occulte, sed palam, incnrrentibus adversanis defendere valeanl. Habes
et onmibus videntibus est crucifixus. Redolet caro, huinilitatem, baculusest libi? floc enim stiperbiam
cum nssatur, redolet et passio Chrisli. Caput cum vincis. Habes castitaiem, el h~ec baculus est, quo
pedibus ejus,, et inlestinis vorabitis, nec remanebit luxuria superatur? sed quid multa ? Quot virtules,
ex ca quidquam usque mane. « Caput euim Chrisli, 4.otbaculos habes. Sic igitur praeparetur, sie munia-
sicul Aposlolus ait, Deus est (I Qor. xi, 5). > Pedes tur, sic cremetur, qui lias caines comedere venit.
vero, qui lerram langunl, ejus carnem signific.ini, Cilo autem, el leslinanter comedetis eas, ul cuni
quce de lera assumpta esl. Quid vero ejus Dominus veniet, jarajileni et saturi sitis, nec tuiic
inlestina omnino occulta ? Omnia profunda my- credere ineipiatis, quando libeiari per lidem debe-
sleria. Caput igitur illius cum pedibus et intesli- D tis. In fide autem susclpienda, nulla mora debelesse.
nis voranl, qui^t Deum, el hominem esse credunt, c Yigilate itaque, quia nescilis diem, neque horam
fit qutecunque de eo scripta sunt, digne fidelilerque (Muith. xxv, 15). > Postquam autem (1857) illam
suscipiunt. Non enini sufficit, si et Deum el homiiiem coeuam, el agnum iilum significativum Salvaior no-
eum esse credamus, nisi inteslina ejus quoque susci- stercum aposlolis comedit, ad verum Paschae trans-
pienles, el de Yirgine nalutn, et circumcisum, et ve- it sacramentum, ut quod prius fecerat in flgura,
raciter passum, et die tertia surrexisse, el caetera, iterum facerel in veritate; et prius guidem fecil se^
qure de eo scripia sunt, indubitanler erediderimus. cundum ordinem (1858) Melchisedech, ut se ulrius-
Unde subdilnr: « Nec remanebil ex eo quidquam que leslamenti auclorem esse oslenderet. Alterum
usque mane (Exod. \u, 10). > Omnia sumantur, igitur sacerdoiium complendo finivit, alterum autem
omnia credantur; nihil de hocagno remancal quod in ajtenium fieri et manere constiluit. De quo scri-
(1854) Cod. Vat., msumunlur. (1838) Cod. Val.
~ Secundum ordinem Aaron, posten
(1835) Cod. Yat., alias> " vero secundum ordinem Melchisedtch. ltem edit..
(1856) Idem cod.~,Dei. Ascens.; quse loco poslea habet poscau:.
(1857) Cod. Vat., prinatm ccenam.
1005 SENTENTIiE. - LIB. IV. «068-
ptum est: « Juravit Dominus, etnon poeuitebit cum, A et ego miroi de te, quomodo ciims luus, et potiis
tu es sacerdosln -elernum secundum ordinem Mel- tuus mutatur in carnem et sanguinem tuum. Nen
chisedech (Psal. cix, 4). » Surgeiis igilur a ccena, facil cibus luus carnem tuam, qua; jam facia est,
et actipicns liiiteum pra;cinxit se : deinde niisit sed nutrit, et mulalur in eam; videlicel carnem
aquam in pelvim, coepit la\are pedes discipuloium. tuam, quam habes, et quam suscepisli de matre'
Pedes quidem, quoniam qui lolus est, non indigel,' tua. Sic iglluf et panis iste, et vinuni, quod supcr
nisi uipedes l.ivet, sedesl mundus toins. IIoc aulem allare consecratur , ad imperium «et" poteslaicnV
laciebat, ul puri et niundi essent ad lantum acce- coelestis beiiediclionis in Christi sanguineni "corn-'
dere sacramenlum; nobis quoque exemplum tri- mulatur, non in aliam camem Gbrisii, qula aliam
buens, ut prius nos abiuamus, ad ejns carncm et non habet, iiisi illam quse nala estdc matre Chrisli.
sanguinem accessuri. Qui enim, ut Aposlolus ait; Ergone poluit digestio tua mulare cibuln luuin in
« Manducat el bibit indigne, judicium sibi mandu- camem luam, et ccelestis henedielio non potest
cat el bibit {1 Cor. \v, 29). > Probet igitur se panem et vinum mulare in carnem et saiiguincni
prius bomo, lavet pedes el conscientiam, et sic Christi? Qitomodo ergo verum esl: « Ipse dixit, et
accedat. Postquam autem pedes eorura iavit; cuni facta sunt; ipse mandavil, et creala sunt? > Con-
iteruui lecuhuisset, antequam secundam coenam B cedas igilur necesse est, quod sicul digestione mu-
agere coepisset, ait: « Scitis quid fecerim voLis ? tatur cibus in carneni tuam, quam tu suscepisii ex
Yos",ocatismema|>isier, el dominus, et bene dici- malre lua; ita et panis iste coeleslis benedictione
lis; sum elenim. Si ergo ego doniinus, el magistcr muialur In carnem Cliristi, non in aliam quidem,
lavi vobis pedes, et vos debelis aller allerius quia r.on habel aliam, nisi illam, quam de Yirgine
lavarepedes (Joan. xm, 13). > (1839) Etpaucis ver- inatre suscepit. Audi adhuc qnod mirabilius est,
bfs interjeclis, accipiens calicem bibil, et ait : cuin tanlus" panis, qui per totum mundum qiiotidie'
545 * ôn bibam amodo de hoc genimine vitis, saciificatur coelesti benedictione muletur in ârnem
donec bibam illud vobiscum novum in regno Dei Christi,' cl comedalur a' fidelibus Christi/ ipsuin'
(Joan. xni, 15). * (1840) Ojiod lale fuerit: Velera tamen corpus Clnistimeque augetur, quando panis
Uansierunl; ecee nova facio omnia. Hinc est enim in illum muialur, neque~minuitur, quando mandu-
qJ:oJ Lucas evangelista duos calices ponil, dicens : Calur. llli quinque panes sint nobis in exempium,
t Accipitej et dividile inler vos. Hic est enim calix ex quibus Salvator nosler quinque millia hominun'
sanguinis mei; novi lesiamenti, qui pro vobis et saiiavit, pxceptis parvulis et mulieribus, qui in hoc
pro niullis effundetur in remissionem jieccaiorum r iiumero non computanlur (Joan. vi). Si unusquisque
(Liic. XM,17, 20). >Ac si dicerel : Dixi vobis ali- ex illis panibus solummodo in milte parliculas divi-
quando : « Nisi manducaveritis carnem Filii homL- sus fulsset, ego non puto unam particulam os uiiius
nis, el hiberitis ejus sanguinenv, non habebilis vitam hominis implere poluisse. Illud tamen tanlillum,
in vobis (Joan. vi, S4); > sed iion inlellexislis : quod singuli susceperunt, tantum in ore uniuseu-
modo quod dixi, expono; et quod nunc me facere jusque multipiicatum est, ut neque denlibus ad mo-
videtis, illorum verborum exposilio est. Ojiidam ex lendum, neque venler ad implendum mlnus esset
jdiscipulis h~ecverba lunc audientes, et non inlelli- usque ad peifectam satietatem. IH~equoque pafvis-
gentes scandalizati sunt, et conversi abierunt re- simse micse, qnte de panibus, cum frangefenlur,
irorsum, et amplius eum non snulsecuti; putabant ceciderunl,"el his, qui comederant necessarise non
enim, quod ejus carnes membratim concisas, vel fuerunt, sic multiplicalse sunt, ul duodecim ex eis'
crudas, vel coctas comedere debuissent. Nimis adhuc copbinis impleri potuissent. Et certe poterat Domi-
carnales eranlisli, nimisque carnaliter inleliigebaut. hus, si ipsi placiiisselj ex solis islls reliquiis pascere
Ecce modo cum discipulis sedet Jesus : manducat omnes homines hujus mundi, quanto tempore fuerit
el bibit cum illis, et cum nihil patiatnr in membiis Isle mundus; liinta esl polentia Domini, et lantum
suis, ejus lamen caro comedilur, et ejus sanguis Jii- JJ valel beuedictio Chrisll. Ecce invenimus aliquid ad
hitur a discipulis suis. Hoc facit potentia divinllalis; evemplum valde conveniens', qiiod a mullis come-
illa videlicel, de qi.a scriplum est : « Omnia quse- daltir, et non minualur. Sic igitur corpus Clirrsti
cunque voluif, Doroinus fecit in coelo, ei in terra, in cum quotidie comedaturab omnibus, nullam lamen
"mari, el in omnibus abyssis (Psai. cxxxiv, 6). ">— palilur diminutionem; quia sicutÂposlolus ait :
«Ipseenim dixil,êt facta sunt, ipsemandavit, el « Cbrislus resurgeiis a morluis, jam non morituf;
creata sunt (Psal. xvxu, 9). > Sic igitur, et modo mors illi ultra non dominabitur (Rom. vi, 9). > Yidi
cum dixissel:« Hocest corpus meum; et hic est san- ego aliquos, et quales multos invenire non est diffi-
guis meus(Luc. xxn, 19); > tanta luit polentia in verbo cile, qui nulla ciborum'abundantia majores et cras-
ejus, ui iliico et panis mutarelur in carnem, et vinum siores fiebant, quamvis non mulll cibi in eorum
mutaretur in sanguinem. Miraris hoc? Hoc scio, earnes cbnvertebantur. Hoc autem 'dixi, quamvis
quod miraris (1841). Mirabile enim est; nihil enim fortasse non videatur competens exemplam, ut tu
iecit Deus, quod mirabile non sil. Similiter auiem, inlclligas aliquid csse, quod non augealur, quamvis
(1859) Cod. Yat., paucis verbis intefposiiis. Iicui cit. edit. v
flSiO) Id. cod. : Quod late fuit, ac si diceret. (1841) Cod, Yat. el edit : Scio quod miraiis.
4W7 S. T.RUNONISEPlSCOPl SIGNIENSIS 1008
ei quolidie aliquid addalur. Si igilur hoc in carne ,A quaj hodie babentur, et cias facile amitli possui-l.
mortali fieri polest, quanlo magis in carne Salvato- « Facile inbuanl, > ul de his, quibus abinuiaiii,
ris, el ipsa jam per resurreclionem clarificala ? inopi.im fratris sublevaie sttideanl, ut de eornm
"Nondum enim constimmalum el perfectum esl quod unoquoque dicatur : « Hilarem dalorem diligii Det'S
in aliquo augeri, vel miiiui polest. Sed quare nos iu (// Cor. ix, 7). t Et hoc esl, quare cum Doininus
isiis laboramus? Ipsius verba nobis sufficiant. Ipse dhes esset incoelis,
pauper voiuil es-.e in teiris.
cnim dixil. i Hoc csl ccrpus meum; » poslea dicit : Quoniam vero eliam passioneni et crucem
« Ilic esl sanguis meus. > Ipse dicil : * Caro mea subiil, per ipsam morlcm suam de sponte
polebl.ite diaboli
vere est cibus, el singuis meus vere est potus nos eripuit, atque in cruce pendens pro
peccatori-
(Joan. vi, 56). > Ipse dicil : t Qui manducat meam bus oravit, ubi nobis exemplum dedil, v.dde sequa-
carnem 548 el l,'ml meum sanguinem habet vitam nimitermala aproximis iilala, hoinincs ab homini-
-elPi-nam(Joan. vi, 53). > Si Christo non credimus, bus perpeti, cum ipse omnium Dominus a
servis,
cui credemus? Ubi lanta auclorilas esl, ibi argu- jiistus a peccaloribus lanta tam
benigne perlulen '.
nienta neeessaria non sunl. Et nos. fratres, in IribuIalioniLus posili, oralio-
CAPUT X. hibus inaxime insistere debemus, quse liibulalioius
SERMO I INPARASCEVE. B geminse sunt. Esl enim tribulalio, cum pailni' r
damna temporalium, et est tribulalio, qu,e longe
De imitando Clnislo in paupeilate, misericordia,
chaiuaie, ei caitens vhlulibus, liac die, aul qua- major est, quando ad qusectinque crimina ineliua-
tibel aha hubendus ad fralies. mur. Yerumtamen sic orandum est, ul oratio nostra
, t Estote imitatores Dei sicutfilii charissimi, et non verlatur in peccatum. Eleemosynas pariter lar-
ambulatc in dileclione, sicul et Chrislus dilexit nos, giri debemus, easque perfecte facere. PerfeclK au-
et iradidit semelipsum pro nobis oblaiionem , el lem eleemosynse sunt in duobus; dando scilicel et
hostiam Deoin odorem suavitalis (Epltes. v, 1). t In din'iliendo; unde Dominus dicit in Evangelio :
omnibus, qu~eDominus nosler Jesus Cbiislus gessit, t Date, et dabitur vobis, dimitlile, et dimittetur vo-
fi.Urcsrharissimi, eldixil, nobis formatn humililalis, bis (Luc. vi, 57). > Iiem : « Beali misericordes,
el doclrinam bonse conversalionis reliquil, sicul (lUoniam ipsi misericordiam consequenlur (MaltL,
ciiim vcrhis nos voluil docere, ita et exemplis. v, 7). i Alioquin, Scriplura lesiame, frustra a pec-
Unde scriptum est: « CoepitJesus facere. et doccre catis liberari rogans, manus ad Dominum expandil,
(Act. l, 1). >Et quantum ad liuinil.tatem ait ipse qui eas ad pauperes, pro posse non exlendit. Et si
Doiniiius : « Discile a me, quia mitis sum et hu- quis vos offendit, dimittite ex corde, ut Deus rc-
inilis corde (Mallh. xi, 29). > Quia eliam cum ipse *C mittat vobis vestras offensas; quia « nisi dimise-
iit omnipolens, atque Dominus, pro nobis pauper rilis, nec Pater de coelis dimitlet vobis (ibid. vi,
esse voluit, honores respuil, passiones sponle subi.t, 14) : quoniam qui odil fraliem suum, homicida esl;
el eliam pro perscculoribus exoravit. Et hoc it.tuni et scimus quod omnis homicida non liabcl vilam
tecil, ut in omnibus eum, pro capacitale nostr-e seternam, neque parlem in regnu Chrisli et Del
infirmitatis, sequi non negligamus; alioquin veri (Joan. Hi, 15). >Hsec sunt, quibus perveniendum
Christiani non sinius. Nam qui dicit se Chiislum est ad regnum coslorum. Ad quod perducat nos
dil:gere, debet sicut ille ambulavit et ipse ambulare. Christus Dominus nosler, qui vivil el regnal in s~e-
in hoc ergo, quod ipse pauper esse voluit, nec nos cula srectilorum.
divitias pro maguo habeamus, neque eas immode- SERMO II IN PARASCEÊ, SIVEIN RESURRECTIONE
ratius appetamus, salis aperle docuit. Nam bomines DOMINI.
! Fulelis sermo, el omni acceptione diguus, quia
hlijusmodi comprobanlur esse avari, de quibus dicit
Dominus nosler Jesus Christus venil in htinc nuiii-
Apostolns: « A\ari, fornicalores el immundi re-
dum peccatores salvos faeere (i Tim. iv, 9). »
giium Dei non possidebunt (I Cor. vi ,11). > ldem-
Doctor et magisler gen-
«jne alibi : « Qui volunt in hoc mundo divites fieri, Bealus aposlolus Paulus,
incidunl in lentalioues el in laqueos diaboli (11 im. 'D lium, verba sua vera et fidelia esse dicil, omniqne
et nemo unquam contradi-
vi, 9). » Ecce qui volunt divites fieri, dixil, non qtii acceptione digna, quibus
sunt. Cupidilatem damnabilem oslendil, non divi- cere debel, quod Dominusnosler Jesus Christus ideo
lias. Possunt diviles esse, etboni; sed illi, de quibtis in hunc niundum venit, ut peecatores salvos faceieU
dicilur : « Divitia- si auhiant, nolite cdr apponeie §47 Non eniin venil vocare justos, sed peccatores,
sani sunt medico, sed malfe
(Psal. LXI, H). > Quales legimus fuisse Abraham, quia non indigenl,' qui
et Jacob, el David, quos el divitias cognoscimus ha- habentes. Tota enim inlenlio Salvaloris nosiri, qucd
buisse, et eas cum non habenlibus communicasse. Yerbum caro factum esl, quod de Yirgine natus est,
Elin Aposlolo sciiplum habemus : « Piseeipe divi- quod inter homines conversalus esl, quod passus
illius imentio luil,
Jibus hujus sseculi,non sublime sapere, neque sapere est, etresurrexit; lota, inqtiam, ir
in incerlo divitiaium, sed in Deo vivo. Divites sint ut peccatores redimeret, alque salvaret. Hod e ig t
in operibus bonis, facile Iribuaril (/ Thn. vi, 11). > completa est hsec inleniio tam pia, baec \olunias
Ecce isii sunl boni diviles, qui non superbe sapiunl, lam sancta, bsee rnisericordia tam immcnsa. Hoc et
ait: « Ecce ascen-
neque speramin incerto divitiarum, id esl fiduciam ipseoslendit illis verhis, quibus
suan» non ponuul in dnitiis, qu~e sunl in incerio, dinius Hierosolymam, et cousummabuntur onmla,
{309 SENTENTLE. — LIB. IV. 1010
q 'vos-ripta sunt per prophetas de Fil-io hominis. A Herodes quserit me inlerficere? Ite, et "dicite vulpi
Tiadeiurenim geutibus, et illudetur, et flagellabi- illi; dicile illi callido insidiatori: Ecceejicio dasnio-
l.ir, ei crueifigelui, el lerlia die resurget (Matih, nia, qu;e illo forliora et polentiora sunt, et ipsura
sv, 18j. > Noime audis quod in resurrectione cou- si volo ejicio, el de regno et de corporis tabernaculo
suiiiiiianlur, quae lex el prophetse de eo prse,iixe- ejieerepossum. (1845) Hoc aulem facio Iiodie,,et
r-iit? Non erat jalia via, qua hpmo in pairiam cras, et quanto tempore mihi placuerit. Cras enim
rj\ ertereiur, non erat alia medicina, qua sanaretur. frequenler in divina pagina pro futuro lempore po-
0 clemenlissimum medicum, qui de proprio sanguine nitur. Secundum quam significationem Jacob ad
lecit medicinam, ne infirmi perirent, quos sanare Laban loquilur, dicens: « Respondebil mibi cras
venerat! lpseest enim de quo scriptum esl: « Qui jusliiia mea (Gen. xxx, 33). > Sed quid prodest
dilexllnos, ellavitnos a peccatisnostris in sanguine Herodi, si me inlerficeret; cum ego staliin leriia
suo (Apoc. i, 5). > Sanguis igilur Christi pretium die consummer, id esl a mortuis resurgam. Tantum
est, quo redempii sumus, el lavacrum, quo lavali enim, el non amplius temporis erit, quieunque me
suinus, et antidolum, quo sanali suinus. « Si enim interfeceril, inter passionem el resurrectioneni
daia essel lex, quse posset vivificare, vere ex lege meam. Yerumlamen quamvis Herodes hoc facere
esset justiiia; sed nihil ad perfecluni adduxit lex " quserat, quamvis hane voluntalem stultam et impiam
(Gal. in, 21). - Hanifeslumest eniin, quia « ex ope- b.ibeal; oportet me lamen hodie, el cras, el se-
iibtts iegis uon justificatur omnis caro coram Deo quenli tempore posl cras, quanlum mihi placueril,
(ibid. II, 16) : > Aposloli verba sunt: « Hlcest > ambulare, et prsedicare, ae Palris facere volunia-
igilur, dicit bealus Joannes, « qui venil per aquam, lem. Quare hoc? quia « non capit perire propbelam
et sanguinem redimere, lavare, el salvare (Joan.-v, exlra Jerusalem (Luc. xm, 33). > Non capit, inquil,
C). ->Non in aqua solum, quia non solo baptisroale non recipit, non patitur sermo propheticus, et di-
hsec tanlasalus, lania redemptio, taniaJiberalio fieri vina disposilio perire prophetam extra Jeiusa-
poterat; sed in aqtta et sanguine, ut sanguis ad lem (1841). Ibi, el non alibi passurus sum, quia et
prelium, et ad lavacrum aqiia proficeret. Unde el locus, e" tempus, el dies, ubi, et quando, el a -j-.ibHS
delalere «jus-simiil curn sangume aqua profluxit. hoc fieri debeal slalutum et disposilum e»i, el aliter
3sm Salvator nosler ohierat, et adhuc in ipsa stii fieti non potest. Stultus igitur esl Herodes, qui alte-
sangulnis effusione nos docehat, et prjedicabat, ubi rius officiuni, ei peccalum sibi vindicat, et locum,
nostrse redemplionis auxilium quserere, et credere et tempiis, ei cselera immutabili.i mutare contendii.
debeamus; cum suse passionis mysieriuin aliquando p WultoliesJtidsei voluerunl teneie ct occidere Jesun',
discipulis revelasset, el bealus Petrus iniellexissel, et non potuerunt. Unde etiam eisdem ipsis signa
ipsique displicuisset, alque dixisset: « Absit hoc a quserenlibus, et cum stiperbia Ioquentibus, ait :
le, Domine, non flat istud; respondil ei JesusN: «_Gcneratio prava, et perversa sigmim quserit, et
Vade posl me', Satana, quia non sapis ea quce Dci signum non dabilur ei, nisi signum Jonseprophetaj.*
siinr, sed quse hominis (Matlh. x, 22). > Non (1842) Sicut enim fuil Jonas in venlre ceti tribus diubus.
e-iimbeatus Petrus cognoverat illud magnum et et tribus noeiibiis; ita eril et Filius hominis in eoide
iiêffabilesacramentum divini consilii; non intelle- lerras, 548 tribus diebus^ et tribus nociibus (Lvc.
xerat, quod peccatum originalenisi Christi sanguinei xi, 29„50). > Ecce audistis, quid ampiius quseiifis?
silvi non poterat. Nondum sciebal, quod « oporte- Tribus enim diebus, ct trlbus noctibus, et nou am-
b l Christum pati, et j-esurgere a morluis, el ita pliuserit Filius hominis in cordc terr*. (1845) Quid
inlrare in gloriam-suamjLuc. xxiv, 12). > Si enim est in eorde lerrse? in affectu et desiderio peccato-
1oe imellexisset, nunqtiam ejus voluntali Satanas, rum. Tribus enim diebus, et tnbiis noclibus desu-
id est coiitrarius, exstitisset. J~it tamen ipse post per Judseis daia est poteslas, ut facerent in eum
Chrislum, quia non solum in inorte, verum etiain qnod facere cupjebaut. Sicul enim cosli vocantur
<uin seculus esl simili morle. Illis diebus, quibus: n justi; iia et terra vocanlur peceatores. Uxide primo
Jnannes Bapiisla decollalus esl, veneruntquidamad hominl diclum est: « Terra es, et in terram ibis
Jestmi dicentes: « Exi, et vade hinc , qnia Herodes: (Gen. nt, 29). > Fuil igiuir Filius hominis in corde
quseritteinieificere (ibid. xin, 31). > Et isli quidem,t terrje tribns diebus, el tribus jiortibus, quamvis nou
ut homines loquebanlur, et humanum consilium. inlegris tribus diebiiSj et iribus noclibus. Nocte
dabaut. Qtiibus Dominus respondens ail: « lte, di- enim illa, qua a Jnd<eisiiisanienlibus, el super euin
cite vulpi illi : Ecce ejicio dsemonia, el ânilates imientibus caplns est, ex qtio ipse ait: « Si me
perficio liodie, et cras, et lertia die consummor. quseritis, sinite hos abire (Joan. xvin, 8); > i» po-,
Yerumtamen oporlet nie et hodie, et cras, et se- lestate illorum luitSalvatornoster. Similiter autcin,
cuenlidie aiiibulare(i(»irf. xxxn, 33). > Quid quod et illis -duabus aliis noctlbus, quse post illam se-
(18*2) Co.I. Vat. Soudum. piojhetarum, peiire el mori enlra Jemsalem , elc.
(18i5) I Jcm dixil in expDSilione'Evangelii Lucse. Idein S. Bruno coninicut. inLuc. cap. xm, \\\:.
(1844} Hunc au:em noncapu, non suscipii, non îSiS) Eamdem exposilionem babcl S.' Bruno
cchiciitit Dci piovidenlii, Dei disposiiio, el sermo Astdsib ni traclalu De iiicanialione.
*0H , S. BRUNONIS EPISSOPl SIGNIENSIS I0!1
«imiiuur usque in diem Dotninicam, ne recurgerel. A peccati esl, illala scilicet toli huniano grneii pro
cnstoditur cjus corpus, quod dunUxat in eoram peccato primi hominis; cuia Deo dictum est: « Ex
potestale fuit. Trcs quoque dies ita compulantur, el omniligno paradisi comede; de Ilgno autem seien-
sexla feria, el Sabbatum, et leriii diei initium, in tiae boni el inali ne comedas. In quacunque enlni die
quo mundi Crealor et Dominus yalde mane a mor- comederis ex eo, morle morieris (Gen. n, 115),> id
luis resurrexil. Usitatissimum oniniiim Scripturarum est morlalis corporis effieieris. Homo enirn illo die,
esl, totum pro parte, et parlem-pro toto aliquando quo^dam hoc comedii, non niortuus est corpore,
ponere. Unde et Propheta muscam et ranam sin- sed morlale corpus co?pil habere; qui si non pec-
gularilcr posinV, cum muscas etranas pluiaFler cassel, immortale eorpus liabtiisset. Altera vero
jliceie debuissel. « liumisit, inquil, in eos mupcain mors est animse, scilicel per ouani anima peccando
caninam, et comedii eos.et ranam,et disperdidit eos a Deo separalur. Unde el Ezechiel propheta ait:
{Psal. LXXVII, 45). > Sttfficiat vobis hoc signum, o « Anima qttaa peccaverit, ipsa morletur (Ezech.
Judsei : neque ulteritis qtiseralis aliud signstm. Ma- xvni, 20). > Sieutenim eorpiisex anima vivil; sic
gnum enim, et admirabile signum esl, quod maio anima ex Deo vivil: et sicnt recedenle animacor-
vostro, et bono nostro ad perniciem vestram, et ad pus morilur; sic recedenle Deo propter peccatiiiii^
saluiem omnium gentium ilium lenere, et ligare, et B anima morilur. Nos igitur, qui duplici niorle, scili-
occidere potuistis, qui simul ex nihilo cuncfa crea- cet corpmis et anim-e, tenebamui, Ghiistus nou
vit. De quo scriptum est: < Qui manet in seternum ulramque suscepit; quia sic netitra nos IIberasseir
creavilomniasimuT (Ecr/i. xvm, 1) ;> in cujus pole- sed tamen tinam morlem, videlicelcarnis, suscepit,
state, et voluntate universa sunlpObita, et nort esl, el per ipsam nos ab ulraque morte liberavit. Pro-
i|tti ejtis possit resistere voluntati, quia Dominus el pterca enim in monumenlo nonnisi-uno die el dua-
Ctealor universorum ipse est. Sic igiturquanlo lem- bus noctibus jacuit, ul per diem unum significare-
pore voluil, fuit Jesus in corde lerr~e. Nec aniea, tur duplex mors noslra ex pecealo illo illata. Per
nec poslea se alicujus tradidit potestati, qui die unicam ergo mortem Ghristi nos a duplici nostra
terlia « a morluis resurgens jam non mori'ur, ei liberati stinius, eo qnodperipsum in anima et cor-
inors illi ultra non doininabilur (Rom. vi, 9): > qui pore resurgere possumus. Merilo igitur Psalniina
•
cum Patre, et Spiritu sancto vivil el Tegnal in soe- pro gloria resurreclionis nos admonet r dicens
cula sfeculorum. Amen. < Hsec549 dies, quam Fecii Dominus, evsultemu-r,
CAPUT XI. et lcetemur in ea. > Licel enim omnes dies fecerit
DE DIESA\CTOPASCILE. ereaiido Deus; hanc tamen diem pvsecipue dicitur
- «Hsr-cdies, quam fecit Dominus; exsultemus, et " fecisse, dum in ea liominem in melius per sangui-
lsetemur in ea (Psal. cxvn, 24). > Inler cunctas nem suum recreavit, et eum ad immortalem lanr
solemnitates, charissimi, quas ad honorem Redem- corporis, quam anlm~e per utiiusque restirrectionem
ploris nostri S. Ecclesia colit et veneralur, ut prse- revocavit. Unde in ea exsultare debemus, qtiia
cipuam el egregiam, et omnibus aliisexcellenliorein absorpla est mors corporis in \icfcoria per resurre-
praesenlis diei solemnitalem celebral et contempla- clionem Christi: et lseiari debemus, quia a morte-
tur : sicut etiani Saneta sanetorum per excellemiam anim~e per triumphum resurreclionis Ghristi Iiberali
olim dicebaiitur, quse summus ponlifex non nisi sumus; cuiDomino, etDeo resurgenii, et spem no-
semel mlrare quolannis audebat; sic et festivitas bis resurgendi donanli sil»laus, et gloi ia in sseculo-
ista per exceHenliara polest dici feslivitas festivita- rum ssecula. Amen.
tum : quia per hanc exspoliatus esl infermis justis, CAPUT XII.
qui ibi detinebantur, et reserata fuil janua paradisi, SERHOI IN ASCENSIONE BOMIMCA
quseper cherubim gladio igneo contra tolum genus « Dominus Jesus pos'quam Iocutus esl discipulis,
humanum cuslodiebatur. -Quid enim homini prodes assumptus esl in coelum, et sedet a dexlris Dei{Maic.
selVerbumnalum, nisi per mortem infermim trium- ~ xvi, 19). > Redemptore noslro, charissimi, hodie in
phasset, et per resurreclionem suam spem nobis coelum secundtim formam coipoiis ascendente,
resurgendi dedisset? Du~e quippe vitse erant, qua- gaudere nobis convenil, el exsullare, quia nos, qui
vum unam mullis miseriis subjacentem, omnes exper peccatum primi hominis a cceli gloria dejecli
perimento cognoscebamus. Alleram vero, quae in- eramus, jam cum capile noslro ad coolipalatium,
visionem
cognoscibilis et immortalis, ignorabamus. Suscepit ad angelorum consortium, ad ineflabilem
igitur Christus hanc morlalera vitam nascendo; Dei reducimur et porlamur. Hodie siquidemim-
iccepit alteramvitam imniortalem resurgendo. Cn'e plela esl illa prophetia David dicentis : « Ascendens
Paulus ait: « Christus resurgens a morluis jam non in altum captivam duxit captiviiatem, dedit dona
morilur, mors illi ultra non dommabitur (Rom. vi, hominibus (Psal. LXVII,19). >Nos quippe, fratres,
9). > Sic, et dtiplex mors est: una corporis, per fuimus isla caplivilas, quia per peccalnm fueramus
quam ab anima separatur, quse est communis om- a diabolo captivaii; sed hanc caplivitalem, scilicet
nibus hominibus, et juslis, el injuslis. De qua David nos, Christus cum ascendit in coelum captivam du-
ait.- « Quis est homo, qui vivel, et non videbit mor- xit, id est in sua potestate secum recepit, ad suni-
lem? > (Psal, LXXXVIII, 49.) Hsec aulem mois pcena lUudinem alicujus piincipis tiiiimphanlis, et suos
'
1013 SENTENTIiE. - LIB. IV. 1014
liberanlis, ut fecit Abraham. Bona quidem cst, A t nascamnr; in \iiiis vidut viltili moriajnur, el contra
fi-aties, ista caplivitas Chrisli, qna nos captivamur, vilia forliter resistentes ad meliora resurganuis,
el in coelumreportamur; sed mala captivilas diaboli, pennisque virlutum, velut aquilse per conlemplatio-
per quam irremediabiliter snffocamur.Yitemus ergo, nem sublevemur; adjuvanle nos ipso Christo, qui in
charissimi, hanc caplivitalem diaboli, seilket pec- ccelis eUibiqne regnal in saecula, etc. (1846).
«ata, et amemus caplivilalem Christi, quse nos de SERMO JI.
terris ad coelum elevat, de tenebris ad inaccessibi- Hodierna die,* sicut scriptum esl (Luc. xxiv),
lem Dei lucem portat. Sed ad hanc lucem nullus Christi discipuli in montem Oliveti convenerunt,
noslrum polest ascendere, nisi imaginem ipsius Re- ibique recubuerunt, et apparuil illis Jesus, et recu-
dcmptoris nostii in nobis sumamus, ut scilicet sicut Imil cum eis, qui poslquam de eorum incredulilate
ille ambulavit, et nos ambulemus. Unde et Ezechiel eos 55® redai-guil, et in universum mundum ire,
propheta cum esset in caplivitaie Babylonis posilus, "omnique creaiuise Evangelium eos prsedicare prse-
vidit visionem Dei, in qua inter csetera vidit speciem cepil: « Yidentibus illis elevalus est, et nubes sus-
eleclri, et in ea similitudinem quatuor animalium, cepil eum ab oculis eoruin (Act. i, 9). > Omnia
quorum uuurn babebat siniiliunlinem hominis, se- opera Salvaloris noslri plena snnt sacramenlis;
cundum similiiudinem vituli, lertium leonis, quar- " quidquid agil, figtira et significalio est. Non «nim
nim vero gestabal similitudinem aquilse. Quid enim, vacat myslerio hoc lam felix, tamque Iselumconvi-
fi'atres, per speciem electri, nisi naturam Redem- vitim; in quoflex regum, et Dominus dominanlium
ploris noslii significal? In electro enim dum duo _ simul cum universae lerrse principibus recumbeije
diversa melalla, scilicet aurum e' argenluin, jun- dignalus est. Nam el ipse locus, ipsiusque Ioci voca-
guntur, aurum a suo fulgorc temperatur et immi- bulum magnum aliquid signifieare videtur. Vocalur
nuiiur; sed argentum niajori claritale illuslratur. enim mons Oliveti, per quem excel-,a misericordise
Sic Redemptor noster electrum fuii, ex auro divini- virtusdesignatur; siquidem Grsoceeleon,Laline mise-
latis, el argento humanitatis conjuncius; scilicet ex ricordia vocalur. Frequenter Jesus cum discipulis
duabus naluris, divina et humana, in unam perso- suis in hune inonlein ascendere el manere solebai,
nam. In quo Chrislo aurum, id esl divinitas a suo sicut in Evangelio scriptum est, quod diebus in lem-
splendore quasi iniminuta est; sicut legitur in psal- pio pr~edicabal, noclibus aulem manebat in monte,
ino : « Minuisli eum paulo minus ab angelis (Psal. qui vocalur Oliveli (1847). Notandum, qtiod ail,
vni, 7). > Sed argentum, id esl httmana nalura, in secundum consueludinem suam. Hanc igiturMagisiri
niajorem splendorem excrevit; qui.j sicut ibidem (p consueiudinem ipsi quoque discipuli cuslodiebant,
legitur: « Gloria et honore coronasti eum, Domine, «lirequenler inhunc montem olei et misericordise
et conslituisli eum super opera manuum luarum. conveniebanl: et hinc est forlasse quod ipse Domi-
Omnia subjecisti sub pedibus ejus ; oves, el boves nns filius olei voealur, dicente prophela : « Yinea
iiuiversas, insuper el pecora campi; volucres cceli, facta est dileclo meo in cornu filio olei (Isa. v, 1). >
el pisces maris (ibid., 7-?), > clc. Et beatus Pau- Quid est enim filio olei, nisi pacis et misericordise
lus ait^ « Propier quod Deus et exaliavit illum, et fllio? Considera modo, quanto rnisericordise oleo
Jonavit illi nomen, quod est snper omne nomen; jit ahundet, qui ut servo dimitteret (1848), fllio jioh
in nomine Jesu omnegenu flectatur, coelestium, ler- pepercit? Ad montein iiaque misericordiarum (1849)
reslrium, el infernorum (Pliilip. w, 9). > In specie Dominus nos invitat, in monlem pacis et miseri-
autem hujus eleclri videbat Ezechiel similitudinem cordiae nos ascendere jubet. Hincest quod propheta
quattior animaliiim. Ista <pioque quadrifaria simili- ail: < Siiper montem excelsum ascende lu, qni
tudo Redemptorem noslrum significat, qui hahuit evangelizas Sion (Isa. XL,9). T Nemini priusevau-
similitudinem hominis, quia verushomo, et in simi» gelizare conceditur, qnam super hunc monlem ex-
li udinem hominum factus est, el habilu inventus celsum ascenderit (1850). Nam et si mons excelsus
ut homo. Habuit simililudinem viluli, quia erat sa- ID non esl, virtus tamen illa, quse per ipsum significa-
ccrdotaiis hosiia, in ciuce velul vilulus hostia mo- tur, altissima est., Merito igitur tunc aposloli in
rien-lo. Habuit simililudinem leonis, teilia -die re- hunc jmonlein ascenderunt, quando evangelizandi
surgeudo de sepulcro, et corpus suum, utleo calulos officium accepturi erant. Hodie enim dicliim est eis :
r lgitu vivificando. Habuit similitudinem aquilse, jn * lle in universum munduin, prsedicale evangelium
coelosquadragesimo post resurrectionis diem ascen- omni creaturse (Marc. xvi, 16). > Hoc audiant epi-
dendo. Nos eigo, fratres, secuiidum Paulum dicen- scopi, hoc audiant quiGunque ofliciuhi (1851) susci-
tem : * Sicut portavimus iniaginem texreni hominis, piunt, neque_prius evangelizare praesumant, qtiam
porlemus imaginem «osleslis hominis (I Cor. xv, in monlcm pacis et misericordiae ascendant. Neqtie
49), > Id est Christi; ut in rirtulibus, ut homines, quisquam sibi licitum esse praesumat, quod ip»is
(1846) Duosttperiores -sermones in cod. Yat. de- (1848) Cod. Vat., ul servumredimeret
stmt. (1849) Id. cod.: Ad monlem itaqtte miseiicordia!.
(1847) Cod. Yat. ; Et in alio loco dicilur, qui (1850) Id. cod., ascendal. .
ascendh secundum consueludinem suam in montem '18511 Id. cod., alficiumevangelizandi.
Ohveli.
1|K5 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS «Hfl
aposiolis licitum non Ifuit (1852). « Esloie ergo nii- A. fugerint, securi erunt. In monte obedienlise salvatus
sericordes, sicut el Pater vester misei icoi s esl (Luc. eslNoe;55!i"monlBfideiAbraham;inmonlecaslita-
vi, 56). K— « Misericordia Doniini plena est teir.t tis Joseph; inmontemansuetudinis Moyses.el David,
(Psal. xxx, §). > — « Miseiicordiarn et jndiciiim ahique (1854) salvati sunt. Hodie tainen specialiter
ranlabo libi, Domine (Psal. c, 1). >-—« Confltcmini in niontem Oliveli, in montem pacis et misericordias
Domino quoniam bonus, quoniam in saeculum mise- aseendere debent Clnisliani, ul "aiim panperes pro
[ricordia ejus (Psal. cm, 1). J Magnus est iste mons, Cbris)o suscipiiiiitripsum qtioque Chrislum suscipere
de quo Christus ad coelos ascendit, et ex quo via in mereantur. Diximus quid nions Olivefi, el quid eon-
coelum erigitur. In hunc igilur ascendant quicunque vivia, quse in eo fiunt, sigiiiiieenl. Ntmc ad Eian-
Cliristi et aposlolorum eonviviis interesse cupiunt. gelii \erba redeamus, el qtiid Dominu»; discipulis
Si vis Chiistum venire ad comivia, lua recumbein jusserit, audiamus. « Ite, inquit, in uuiversum mun-
inonie Oliveti, recumbe in monte misericordise;,ibi dum, pioedicaie evangelium omni creaturse (Marc.
cum aposlolis convivia praepara: « Frange esurienli xvi, 16). > Quod alius Evangelisla planius exponit
p.inem luum, el egenos \agosque induc in domum dicens :« Ite, docete omnes gentes, baptizantes eos
luatn (Lsa. LVIH,7). > Aderit sialim Jesus, et dicet in nomine Patris, el Filii, et Spiiilus sancii (Maltlu
iibi: «,Quod, uni ex minimis meis fccislis, mihi B xxvin, 19). > Per omnem videlicet creatuiam, om-
fecisiis (Mattli. xxv, 6). > Ubicunque pax et mise- nes gentes signilicari volei.s. Unde et Apostolus ail i
neordia est, ibi est et iste mons Oliveli. Sicut oleum « Oninis creatura ingemiscit, el parlurit usque ad-
inler alios liquores, ita et misericordia inier alias huc (Rom. vin, 22); > quamvis non de omni ciea-
virlules suprema est. Unde Psalmista ait: « Su.ivis tura, seJ de solo homine loquerelur. « Qui credi-
Dominus universis, el miseraliones cjus super om- deril, et baplizatus fueril, salvus eril, qui veio m.n
nia opera ejus (Psal. xcix, 5). > Hinc est enim quod credident, condemnabitttr (Malth. xvi, 17). > Crc-
tot unctiones in nobis habemus. Hinc est quod lot deie auiem in boc loco, quid est, nisi fidem cnni
ujictiones in Ecclesise consecratione fieri videmus. operatlone cuslodire? Quia « fides sine operibus
iSemper igitur in hoc monie fianl convivia nosira, hiortua esl (Jac. xx, 26). >— « Ei Dominus quidem
aemjper in oleo misericordiaj natent corda noslra. Jesus postquam locutus est, assumptus est in coe-
'Suiit et alii monles ad quos ascendere, et in qnibus lum, el sedet ad dexteram Dei (Marc. xvi, 19). >
simililer habitare debemus. De quibus Propheta Unde scriplum «st: « Ascendens in altum Dominus
ait: « Levavi oeulos meos in monles, unde veniet captivam duxit captivitalern (Psal. LXVII, ISX i
auxilium mihi (Psal. cxx, 1). > Ad qtios et J.icob Ascendens quippe in altum Dominus, capiivilalem
" nostram sua duxix caplivilale captivam, et qui
palriarclsa Domino immolaturus, fllios invltabat, prius
dicens : « Yenile, ascendamus in Bethel, ut innno- sub dura lenebamur captivilate diaboii, ab eo \a
lemus Domino (Gen. xxxv, 3). > Bonus mons, in quo melius capli et liberali sumus. Considera modo ctim
transfiguratus estDominus; bonus el ille, in quo quanta gloria, quanta lselitia, quali triumpho et
dtiodecim apostolos elegit, et oeto beatiiudines prse- quali apparalu , oninis illa mililia coeleslisexercilus
dicavit. Mali monles 1Gelboe (1855), quibus David creatori suo Salvatori noslro obviam venerit, quibus
maledicens, ait: « Nec ros, nec pluvia venial super laudibus, qtiibus hyiunis et jubilalionibus, usque
vos, ubi ceciderunt fortes Israel (// Reg, i, 21). > ad throuuni glorise eum deduxerit. Videor videre
Mali et illi, jn quibus Loth inebrialus filias gravi- illam lotam \iam, per qtiam Salvator noster asten-
das fecil. Isii mcntes hserelici sunt, qui omnes ad dit, onmium supemorum ordinum a lerris usque in
se venientes perdunt|| in quibus ipsi quoque fortes coslum undique slipatam militibus. Yideor videre
\iri multoties corrumpuntur. « Corrumpunt enim ma'ignos spiritus illo lam magno, tamque teiribili
bonos niores colloquia prava (/ Cor. xv, 5">).> — evcrcitu perlerritos, omnes in fugam conversos, et
s Quomodo ergo dicitis anhnse meae: Transmigra in se in tenebras prsecipilanles, lotumque hunc aerem$
nionles siculpasser? > (Psal. x, 1.) In Domhiocon- quem possidere solebant, vaeuum et bberum relin-
fido, qtiia non ad hos,fsed ad monles aelernos trans- qu°iites. « Ascendit igittir Deus nosterin jubiiatione,
migrabimtis. Monles selerni propheta; et aposloli et Dominus in vcce tubae (Psal. XLVI,6). > Qui cum
s.int, super quos Ecclesia fundata est, secmidum P.Ure, el Spiritu sanclo vivit et regnat in ssecula
illud : « Fundamenla ejus in montibus sanclis (Psal. saeculorum. Amen.
\ni, 1). > Tolsunt isli monles, quot sunt uiriusque :APUT X:II.
iTestamentiyoluniina.Quia inhis monlibus poteris re- SERMO 1 DE ADVENTU SriMTUSÂNCTI(1858).
perirequsecunqueadsua"ilalem,ad jueunditatem,ad Hodierna solemnitate, dileetissimi, recogilare-
siiiitaUmeladbeatitudbiemperlnenl. Fidesquoque, monemur, quanta dileclione Redemptor iioslererga
spcsetcharilas,ca.'leraeque virlutcs montes suni,quo- nos (eneatur, qui el primo per li.tbitum assumptae
ram altiiudinemDominus conspicit. Ad quos qui con- carm5 nobiscum conversando nos ad cceleslia con-
(1852) Id. cod.: Neque sibi quidquam licicum esse vaucis panibus tol miUia hominum satiavit.
putet, quod,ipsis aposlolis illicilum fmt. Ilem. edit. (1854) Cod. Yat., el ahi in alits.
Ascens. (I855j Titulus coi. Yat. : In die sancto Penle-
(1855) Cod. Yat.: Boni et illi montes in avibus ex cos!es.
f/M- 5ENTENT1J5. — LIB. IV. 1,{)IS.
foruvil, el postea de coelo Spirilum stium miiteiitlo, ,4 Pater. Nos ergo, fralres, si biinc Spiritum sanclum
de promissione sua nos certifleavil. Hodie-siquidem habere in nobis volumus, in coenaculo maneamus,
discipulis Christi in unum orantibus, Spiritus san- ul quse sttrsum stinl quseramus, pon quse super ter-
cius in specie ignis advenit, et ipsos, qui prius in ram, et unus spiritus simus cum Domino, adhaeren-^
passione Christi titubaverant, sic niodo iulerius ar- les ipsi per omnia ssecula sanculoruni. Amcn._"
dere fecil, et «mfirmavil, ut jam non solum vocem SERMOII IN PENTECOSTE (1856).
nnius ancillae non limerent, sed nee flagellati con- < Cum complerentur dies Pentecosles eranl omnes
spectum Judaicl concilii formidarenl, nec eliam discipuli pariter-in eodem Ioco, et factus est repente
ipsius Romaemundi dominse minas perhorrescerent. de coelo sonus tanquam advenieniis spiritus vehe-
Propterea enim Spiritus sanclus in speue ignis mentis, el replevil lotam domum , ubi erant seden-
-idvenit, ut omnem sernginem peceatorum consume-, tes, et apparuerunt illis dispertilse linguae lanquam
ret ct purgaret, el eos conira oinnem mundi princi- ignis, seditque super singulos eorum Spirims s.tn-
pntum, fories faciendo aecenderel, et in omni eos citis (Acl. II , 1-5). > Sunt qusedam apud Hebrseos
spirituali sclentia illuminaiet. Sicut enim ignis tii- fesiiyiiales, etipsae quidem maximse et principales,
picem naturam habet, ut sciiicet consumal, eale- quales sunt omnes illse, qtise septenario nmueio
f.,ciat el illuininei; sic ei Spiiifis sanctus, quj ignis B celebrantur, in quibus bodierna quoque fesiiviias
oonsumens est, et consumpsit, et purgavil in apo- confinelur, quae septies septem completis diebus, iti
slolis-omnem peccatorum velustatem, et calefeeit, est septem hebdomadibus peiactis, el anobis, et ab
et accendil eos ad lantum amorem Dei, ut flagellali illis colilur, et veneiatur. Prima eorum fesiivitas
gauderent, quoniam digni habiti eranl pro nomine esl, quae omni die seplimo celebratur, de qua illis
Jesu contumeliam pati. Illuminavil eliam eos ad in
lege praecipltur, ut colanl dies Sabbatorum. Se-
tanlam scientiam , ul omnium linguis magnalia Dei cunda vero Pascha vocalur, quse
primo mense coli-^
loquerentur; ul linguaegenlium, qu~eolim in fabri- tur duabus hebdomadibus adimplelis. Terlia veio
catione lurris Babylonis fuerant eonfusse per super- Peiileeosles,
quse sepiem completis Fiebdomadibus
biam, unirentur modo per humilitatem apostolorum. celebralur. Quarta autem septimo iiiense eolifur,
Ul quia lotus mundus ad agnilionem unitts veri Dei
quae dicitur festivitas Tabernaculorum. Seplimo
rediturus eral, una lingua per ora japostolica reso- vero anno
quinta festivitas esl, qui annus tolus ex
iiarel, et laudem Chrisli in omnem terram diffun- hitegro festivus habeiur._Sexla \eio festivitas ipsa
derel: quoniam aulem Spiritus sanctus quinquage- est Jiibilseus,jquseanno
quinquagesimo celeberrima
simo die a resurrectione Chrisli super discipulos custoditur,
sepiies-seplem annorum cuniculis evo-
advenit, figuram designat Yeteris Testamenti. Legi- (u lnlis. -Inde autem seplima, el scterna feslivilas in
mus enim, quod populus Hebrseornm a transitu ccelis exspectatur, quae in islis omnibus aliis pertot
maris Rubri, usque ad diem illam, qua dala est lex et tanta ssecula significatur. Conslal
igilur non^so- _
p-r Mojsen in duabus tabulis lapideis, quinquaginla lum apud nos, verum etiam apud hujns stfculi sa-
dies fuerunt; unde et illa dies dicilur, Penlecosles, numerum sacratissimum, eS
pienles septenai-ium
qnia quinquagesima dics est a resurrectione Christi. perfeclissimum esse; quoniam, el omnia tempor.i,
Ethsecomnia decenterconveniunt. Sicut enim trans- et omnes numeri in eo conlinenlur. Constai enim
iio nwri Rubro populus Dei liberatus est, el hostes ex
pari, id esl quatuor, et ex primo impari, id est
jEgypiii 552 submersi sunl; sic ei iti morle fte- tribus. Onuiis aulem mumerus.aut par esl.faulim-
demploris nostri., et resurreciione liberali sunl de par. Omnis igilur numerus ex seplenarii parlibus
ififerno, et dsemonessua ppienlia demersi peiierunl. construitur, ac per hoc omnes alii nuraeri in hoe
Unde per Oseam prophetam Dominus dicii :« 0 numero conlinentiir. Hine est Igilur quod Judsei st-
injrs, eio mors tua, et morsus tuus ero, inferne ptem diebuscomedunt azyma: hinc est-quodsepifin
(Ose. xni, 14). « Mors / enim Chrisli fuit interitus diebus celebrant feslivitates : hinc est quod,ma5ius
raoriis, dum in eleclis sui» eam penilus extermi- sacerdotum, quando ordinanlur, septem diebus un-
navit. Momordit iiifernmn,~dunrmorc moidenlis ® tmnlur et consecranlur '. hinc est
quod ponlifex
panem, partem reliquit, scilicet malos, el partem tangens in sanguine digitum seplies projicil contia
evtraxil, scilicel bonos. El sicul illa lex data esl in
propiliatorium, et fores labernaculi : iiiiio esl quod
nionle, cum sonilu el igne quinquagesimo die, sic lepiosus concluditur seplero diebus : hinc est quod.
et iiostra lex graiise, scilicet Spiritus sancti, dala M.iria soror Moysi seplem diebus mansit exlra
est in ccenaculo, el in ignis specie, et repentino so- castra : hinc est qttod muri Jericbo septies cireum-
isitu. Unde in Actibus aposloloium dicitur : « Fa- dantur et conuunl: hinc est
qnod septies in die
clus est repenle de coelo sonus tanquam .spiritus Iaudem Domino dicimus : hine esl quod non solum
vchemenlis {Act. n, 1). s Sed illa lex in labulis la- septies, sedusquesepiuagies seplies noslris debito-
pideis datur, designando dura corda Judseorum; ribus dimittere jubemur : hine est quod' lemplum
noslra vero dala est in labulis cordis, non in spiritu Salomonis septem annis aedificaiur, el in septem
limoris, ut Paulus dicil (Rom. vm, 16), sed in spi- diebus dedicaljir. fl'oc sepiem Ecclesise, seplem
riiti adoptionis filiorum Dei, in quo clamamus Abba, candelabra, >~eplemlucernse, seplem sigilki, septem
(1856) Titulus est huic sermoni pracfivus in cod. Vat.

jnio, R. RitilNnN-R EPISCOPI SIGNIENSIS 1*20
angeli luba canciites, septem panes turbam jnullam A non servilia, sed Jiberalia opera faciunt. Estautem
in deserto refieientes, el seplem gralise Spiritus servileopus, non quod servus facil, sed illud quod
sancti significare videniur. Sunt autem et multa eiiam liberos hommes in diaboli servilutem trahit.
alia, quae eamdem significalionem habere possunt, « Si non regnat peccatum in nostra mortali carne,
quae sludiosus Iector in divinis voluminibus polerit Jiberi sumus, et liberalia opera facinius (Rom. \i,
treperire. Illae igiiur festivilates per septenarium 12).'t Slatim autem incipienle Jubilseo per tolam
-numerum disponunlur, quse inlegram et perfectam terram sacerdotes personabanl tubis, quibus lotus
habent celebrationem. Siquidem hic numerus lam populus ad tolius anni fesiiyitalem se pr-eparabat.
perfectus est, ut omnes numeros, omnesque dies in - Hoc aulem et in nostro jubilaeo faclum est, quando
seconcludat. Nunc ad Penlecoslen, et ad Jubilajum nostri quoque sacerdoles,-sancli videlicet apostoli
redeamus, el quali quanlaque diligeniia celebrari tubis primilus sonare, el gentes ad fidem et ad ba-
debeanl,'videamus. Hae duse fesiivitates proximae plisroum vocare cceperunt. Sicut scriptum est. « In
sunt, quarum allera qninquagesimo die, allera vero omnem terram exivit sonus eorum, et in fines or-
trainquagesiino anno celebratur. Non possumus modo bis lerrae verba eorum (Psal. xvm, 4). > El alibi :
de omnibus festivitalibus dieere, quoniam unaquaeque « G-.nile in iniiio mensis luba (1858), in inîgnl
tanta est per se, ul non communem, sed propriuin H die solemnilalis vestrse, quia praceplum in Israel
velit habere sermonem. Diclum esl-enim, et adbue 3si (Psal. LXXX , 4). t Sed si ad illam festivitatem
dicendum esl.quod Deus omnipotens per septena- respiciamus.eladillum jubilseum menlis oculoseriga-
rium nunierum has omnes festivitates ordinare vo- mus, qui post hanc vitam, omnibus jam complelis,
luit, quare etiam septimum et ullimum diem fesli- hebdomadibus, in coalis fulurus est, lolahsec nostra
vnm et celebrem .consliluil. Quod enim significat feslivilas umbra qusedam et imago esse videbittir.
553 septimus dies, hoe significat septima hebdo- «Miltet Filius hominis angelos suos cumiuba et voce
mada, et septimus mensis, et seplimus aniras. magna, et congregabuut elecios ejus a quatuor ven-
Quod igitur seplima die fe»ta celebranlur, hoc silis , a summis coelorum usque ad lerminos eorum
gnificare videlur, quod (inita bac vita, quae septem (Matlh. xxiv, 51), >el isti quidem erunt, quia aeter-
diebus agitur, relinquelur, ut Apostolus ail, Sab- niim illum jubilseum anniintlabunt. * Canet °nim
hatismus, et requies populo Dei; ut sicul ipse tuha, el morlui resurgent incorrrupli (ICor.w,
requievit die seplima ab operibus suis, ita et nos 52). > Et lunc quidem incipiel illa feslivilas, qtue
lunc requiem habeamus a laboribus el fatigationibus feterna erit, et finem nunquam habebit. De qia
Jioslris. Per septenarium numerum, jn quo istse videlicet feslivitale melius est =ilere quam pauca
festivitates ordinatae sunt, in quo etiani dies el (2 dicere, quia nulla lingua sufficiens est ejus gloriam
numeri omnes conlinenlur, quin aliud significari praedicare. Nunc aulem quid ilie ignis, et quid illse
debet, nisiquod feslivitalem noslram continnam et linguse significent videamus, qtisesuper Christl di-
perfeclam esse oporlet, ut quanto lempore in hoc scipulos apparuerunl; cum omnes, ul evangelista
mundo sumus, nuhquam servilia opera faciamus, dicit, in uno essent loco congregali : «J)eus autem
sed in Dei laudibus et bonis operibus vacare stu- nosler iguis consumens est (Hebr. xn, 29). > Merito
deamus. Male enim celebrat Sabbatum, qui vacat a itaque Spiritus sanetus in igne apparuit, iil peccaia
honis operibus. Aliter autem iubilaeus, qui annus consuraerel, mentis oculos illuminaret, et tolum
remissionis, interpretatur, celebrari non potesl, nisi hominem iu Dei araorem inflammarel. Hic esl ille
conlinuam habeal celebralionem. In hoe anno servis baplismus, quem Joannes promittebat, cum dice-
reddilur libertas, dominis haereditas; omnibns om- rel: « Ego vos baplizo in aqua; sed alius venit post
nja communia flunt quaecunque in agris, in vineis, me, qui vos baptizabit in Spiritu saiicto el igni
in arboribus nascuntur. Totus hic annus feslivus, (Malth. ni, 11). >In Hnguis quoque debuit apparere
jucundus et celebris est. Nulli servile opus facere Spirilus sanclus, quia ipse est qui in aposlolis lo-
licet, ut ex ipsa sua imagine ostendat, non tanlum qttilur (1859). Quis enim loquitur sine lingua? Hoc
se ad hanc vilam, quanlum ad alleram pertinere. officium non est alterius membri. Qui hac lingua
Quamvis in bac vita temporibus apostolorum jubi- loquunlur, non habent necesse cogitare quomodo
laei festivilas in sancta Ecclesia continua celebra- aut quid loquantur. Hac igitur lingua suscepta, «Io-
rctur (1857), inter eos praecipue, quibus est cor quebanlur variis linguis aposloli roagnalia Dei
unum et auima una, quibus non fructus arborum, (Act. i, 12); > qui vivit et regnat in ssecula sceculo-
ui Judaeis, sed omnia ex integro communia sunl rum. Amen.
Chrislianis; quia jam liberlale et hsereditate donali
i
(1857) Cod. Yal., celebrelur. (4859) Editio Ascens : Quia ipse est qui loquilur
(1858) Vulgala legil: Buccinate in neomenia luba, in nobis. «Lingua igitur est Spiritus sanclus ; siqui-
etc. iem ipse est, qui in aposlolisloquitur. >
1021 SENTENTLE. — LIB. V. . . itfS
*
-
SENTENTIARUM
LIBER QUINTUS
DE LAUDIBUSBEATlSSIMiE VIRGINISMARIÊ.
554 CAPUT PRiMUM. A ruit in lemplo, et nuces amigdalinas produxit sine

De laude B. Marite civitatis Dei. ' aliquo humore (Num. xvn). Significahat enim, qu6d
Ad faudem Matris Dominiinvilat nos,'dileclissimi, haec gloriosa virga, quae secundum Isajam (cap. xvi)
Spiritus.sanctus per os David palrisipsius virginis, fuit virga de radice Jesse, genuit florem, id esl Chri-
dicendo : « Gloriosa dicta sunt de te, civilas Dei sluiri, qni est flos campi, id est mundi, el lilium
(Psal. LXXXVI, 2). > Solel quippe civitasvocari quae- convallium, secundum Salomonem, et eum nonex
Iibet magna hominum collectio,munila undique muro sestu menlis, sed-ex superveniente Spiritu sancto
et lurribiis, ul illius munilioiiibus hostes repellant, concepil. Unde Salomon in Canticis canlicorum glo-
et se per illos defendanl. Non incongrue ergo virgo riam istius virginis decantal, dicens : « Hortuscon-
Maria civitas Dei appellatur, quam virginitas mentis ulusus soror mea, sponsa, hortus eonclusus, fons
et corporis, quasi murus ita ex omni parte vallavif, signatus : emissiones tuse paradisus (Cant. iv, 12). >
at nulitis unquam libidinis accessus adessel, et om- Yirgo quippe Maria fuil horlus, in quo varii flores
nis inimicus a suae virginitatis corruptione deesset. virtutum erant, et conclusus, quia Tindiqiievjrgini-
Unde et in laude ipsnis Salomon applaudil, dicens : tate munitus. Est et fons signalus siglllo s~icrosaii-
«Pulchra es el decora, filia Jerusalem, terribilis ut clse Trinitatis. Et emiss>iones, id esl fructus ejus
easlrorum acies ordinata (Cant. vi, 9). > Virgo I- sunt paradisus^ id est "delictse, quibus deieclalur
qnippe Maria merito filia Jerusalem vocalur, quia Deus; cuj'us odorem Ionge ante odoraverat Isaae,
ipsa fuil filia visionis pacis, id est filia et mater dicens : « Ecce odor filii mei, sicut odor agri pleni,
illius, qui fecit pacem, ils qui erant longe a Deo, cui benedixil Dominus (Gen. xxvn, 27). > Et
id esl geulrlibus idololalris, et iis qui prope, scilicet Isaias : « Ecce virgo concipiel *t pariet lilium (/««.
Judaiis qui propinqui eranl Deo per cognitionem vii, 14). > Et Jeremias : « Faciet Dominus miracu-
legis. Unue ln nalivilate ejus ab angelis canitur : lnm super lerram, femina circumdabit virum (Jer.
« Gloriain allissimis Deo, el in lerra pax hominibus xxxi, 22); > id esl virgo Maria portabit in utero
bonse voluntalis {Luc. n , 14). » Hsecfllia Jerusalem Chrislum, quem iotus mundus capere non potest.
]iulchra est per internarum decorem ~virlutum, et Et Ezecbiel (cap. XLVI,12): Vidi portam in domo
decora est pei exeniplum virginitatis, quod toti ex- Domini clausam, quam Dominus iniravit, et exivit,
hibuit mundo. Est eliam lerribilis iit caslrorum et clausam reliquit quia virgo ante et posl partum
acies ordinata, ad quam omni \irtute xjircummuni- (1860). Unde Angelus ad eam^. « Ave, graliapleha,
lam non audet aliquis hoslis aceedere, ut quse Spi- Dominus lecum : ecce concipies in nlero, et paries
litus sancli protegitur obumbraiione. Unde et de haC _ filiiimj sed Spirilus sancius snperveniel in te,
civitale jure gloriosa el magnalia dicuntur, non so- et virlus Altissimi obumbrabit, libi (Luc. i, 28 ,
Ium ab hodiernis, sea"etiam-ab antiquis Pairibus el 31, 35). i Recte ei-go dictum esl a David»:
angelis. Nonne enim valde gloriosum est, quod de « Gloriosa dicta sunt de "le, civitas Dei (Psal.
ea ipse David paler ejus in hoc eodem psalmo dicit? LXXXVI , 3). > Et nos ergo , fratres, Matrem 555
i Homo nalus est in ea, et ipse fundavit eam Aliis- Domini gloriosam cum palriarehisêl prophetis et
slnius {Psal. LXXXVI,5). > Impossibile est enim angelis praedicemus, et laudemus, ul eam apud ft-
quantum ad alios homines, ut ahquis sit fundator lium suumpronobis oranlem sentiamus, et ipsum
ci-Itatis, in qua nascilur; quia antcquam sil natus, fllium el pro nobis annuenlem agnoscamus in saecula
non potest fundare clvitalem. Sed Chrislus, qui est sseculorum. Amen.
Altissimus, perhoc, quod Deus esl, ante omnia teie- CAPUT II.
pora iundavit civitatem hanc, id est malrem crea- De nativitate B. Mariai Virginis.
rit, el tamen rut homo in flne lemporum natus est « Liber generationis Jesu Christi filii David, 'lilii
in ea, sumendo carnera ex ea. Mirabile est ergo el Abraham. Abraham genuil Isaac. Isaacautemgenuil
gloriosum in hac civilate, quod illeûi fundavit eam -J.icob. Jacob autcm genuit Judam et fratres ejus
natus esl in ea. Gloriosum enim fuil et admirabile, (Matth. i, 1). > Et reliqua. Audivimus modo in le-
p.
quod in figura islius civitalis \irga Aaron snbilo flo- cllone evangelica, de qua genle^dequa irjbu, et de
(1860) Non verba prophelse, sed sensum vcrborum afleil.

1025 S. BRINONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 1024
1
qna stirpe beallssima Yirgo M.iria oiiginemduxerii. A catum aliud provocare non poluil. Unde etiam
I)e qua ipse Dominus et Salvator noster seeundum scripttim est : « Quia in omnibus his non peccavit
carnem factusesi. Et valde quidem adTem pei linuit, Job labiis suis, neque stubum aliquid conlra Deum
titEvangelistse hanclineam Chrisii generalionistam loculus est {Job i, 22). > Quod aulem fenum popu-
longam componerenl el ordinarenl, qualentis seia- los signifitet, testalur propheta, qui ait: «Yere fe-
miis non solum e\ quibus palribtis nalus sit, veruni num est popiilus (Isa. vn, 8). >Êl quare fenum?
cliam unde morlem, el unde vitam habeamus. Pri- Quia ciio florcm el ptilebritudinem amitlit, sicealur
mum hujus linese caput csl Adam; secundum vero el perit. Absorbet autem Behemoth isle omnes flu-
Cbristus. Hsec Iinea incipil ab Eva, et desinil in vios, et non miratur, sed insuper habet fidtieiam,
Mariam. In principio mors, e£ in fine vila consistit. quod iifluat Jordanis in os situm. Quid per fluvios
Mors per Evam facta est, vita per Mariam reddita iutelligere debeamus, Scriptura nos docet ubi ait :
a diabolo victa est; hsecdial-olum Iigavit et « Aquse mullse, populi niulli (Apoc. xvn, J5).> Sed
est* 111.1
vicit. Cura enim ab Eva usque ad ipsam Mariam non miratur Behemoth, neque pro magno hoc ha-
linea exlendalnr, in ipsa landem ille harous ligattis bel, quod alios fluvios ab-.orbet, nisi ipse quoque
«?lincarnatiiE est, per quem captus est ille Leviathan, Jordjnis, in quo Dominus baplizattis est, et per
serpens ai-liqims, qui esl di.ibolus el Satanas, ut qui B quem baplizalorum populus designatur, influat in os
per feminam in regnum intravit, per feminam de ejus (1861). Suntenim, sicut scriptum est, escae ejus
regno extiaheretur; et qui feminam illusil, el snis eleclse. Ipsos Clirisii discipulos cribrare non tlmuii,
sibi vincitlis ligavit, ab 1i«c nna femina illuderelur et ad proditionem Judam concitavit (Luc. xxn). Non
<t ligareltir. Hoc est enim quodDotnintis ad bealum . ctiral lalrones et adulteros, non curat vulgus igno-
Job loqniiur, dicens : « Nunquid exlrahere poteiis bile : monachos el sacerdotes persequitttr, el ipsos
Leviathan hanio, et fune ligabis linguam ej'us? Nun- episcopos devorare conatur. Non est poleslas sub
ojiid illudes ei, quasi avi, et ligabis £um ancillis coslo, quse ei compararc valeat. Solas igitur eas
luis? (Job XL, ~20.) > Non lu, -qussl dicat, .anciHjs poleslales timel, quae super coelossunt, et has et
liiis eum ligabis, quem nec ipsi viri fortes Iigare illas jam experlus esl. Islas quidem vicil, sed ab
poluerunl. Ego tamen per unam ancillam meam eum illis superatus est, secundum illud : « Michael et
ligabo, etfonitudine privabo.ll.ec est illa nohilis angeli ejus prseliabanlur cum dracone, &l draco
ancilla, de qua modo loquimur, beatissima virgo pugnabat, et angeli ejus, et non praevaliteirunt, ne-
Maria, quse etiam de seipsa loquitur, dicens ; i Ma- que locusest invenluseoruniampliusin cceIo(Apoc.
gnificat, anima mea, Doininum. Et exsultavit spiri- XII, 7), J Cnm illis igitur pugnai, 55S <lni Slli)
tus meus in Beo salutari meo. Quia respexii humi- " coelo sunl, et qui adbuc vanilalibus subditi suui.
litalem aneilloesnje. Ecceenim ex hoc beatam me Oinnet.imen siiblime videl, cor ejus.exaliaium esi,
dicent omnes generaliones {Luc. i, 46, 47). > Yide oculi ejus elati sunt, adhuc in magnis aiububt, et
humilitatem; ancillam se vocat, quse coeli teirseque in mirabilibus super se, nescit humilia cogitare.
reginaa Deoconstituta esl. Legerat enim : «Quanto Sed si vis scire quam sublime videat, ipsum inter-
niajor es, humilia te in omnibns, el coram Deo in- soga, et ipse libi respondeal : « In eoeluin, inquit,
veniesgraliam (Eccli. ni, 20).> Sed Consideia po- ascendam, super astra coeli exaltabo solium meum.
tentiam Dei, qtii tantam superbiam per unius virgi- Ascendam super aliitudinem nubium, et ero similis
nis humililalem domuit. Noluit ad eam super.mdam Altissimo (Isa. xiv, 13). » Pro hac superbia deje-
«.oelesles^foriitudines miltere, unamex anciilis man- clus est, nondum lamen liumihatus esl, aclhuc in
davil, cujus huiniliiale el sapientia" ille ligatus est, eadem perseveral. Unde non iminei ito dicitur, quod
ct-superalus, de cujus potenlia el fortitudiue ipse ipse e»t rex super omnes filios superbise. Omnes
Dominus ad eumdem Job loquimr dicens : «Ecce enim superbi, supeibjseqtie filii serviunt ei, oLe-
Behcmolh, quern feci lecunj, fpnum quasi bos come- diuntei,eumsequunturelab eo regumur. Hic tamrn
dst. Habet autem fiduciam, quod influat Jordanis .p. tam superbus et tam arrogans, tam-polens, lam lor-
in os cjus. Non est-poteslas sub coelo, quse efcom- tis ab una anciba caplus, et illusus, et ligatus est.
paraii possit. Omne sublime videt, et ipse est rex Obeatissima inler mulieres hsec ancilla, Iwec Dei
super omnes fllios superbirc (Job XL, 10). > Yerba maler, cl superni regisnobilissima filia, cnjus hamo
tonsolatoria sunt, quibus Doniinus beatum Job de Leviaihan caplus est, cujus numilitale qtiasi avis
suis lanlis affliciionibus eonsolatur, quibushic hostis iilusus est, cujus sapientia, quasi lali'0 el vile man-
superbissimus et iniquissimtts eum afllixit. Qusedam cipium ligalus est. In carpe enim, quseex ipsa nata
siquidem consolatio illi «st, dum audit, cum quanio est, quasi hamus in esca Yerbttm incarnaium el
hostebellum gesserit, elDoroino protegente supera- absconsum est, quia «Yerbum carofaclumest(Jo«;i.
lus non fuerit. Ecce enim ille, qui quasi bos fenum, ij 14). > Quidigilur Yerbumin carne, nisihamusin
ila omnes populos et nationes devoral et perdit. esca? Hanc escam viditLeviathan, concupivit, nihil
flunc lamen «num hominem totis suis viiiims su- intus lalere cogilavit, purum hominemesse credidii,
perare ad blaspliemiani, sicut pulabat, vel ad pec- lingu.im extendil, qusevidelicel Iingua SUKperditio-
(1861) Haud aliler interprelatus est luinc locum S. Bruno in commenl, super caput XL,lib. ioh.
1025 SENTENTI.-E. — LIB. Y. 102G
n<s funeligaiaetsuspensa est. Lingua draboli Judas A . Domini, quia omne masculimiin adap-jiiens vulvam
fuil, quia per eum sumniis sacerdotibus loculus cst, Sanclum Doroino vocabilur; et ut darenl bostiani
diceiis :« Quid vultis mihi dare, et ego vobis euin sicut in iege Domini scripltim est, par turlurum,
iradanf?! (Maltli. xxvi, 15.) Sed hcec lingua fune aut duos pullos columbarum (Luc. xxn, 24). > Duo
bgala est, qtiia prodilor infelixslatim ahiens laqneo sunl, de quibus in hoc sermone locuturi sumus- de
se susppiidil. Onines illi sunt lingua ciiaboli, per muliere parienie, et c'e hostia; quam oflerre debel.
qtios ipseIoquitur, et sua consiha revelai. Sed has Dicilenim M<'yses(Levit. xn, 1), quod niulier quje
lirguas Dominus Jigat, quando corum consiha de- -susceplq semine pepereril masculum, immuuda erit
struit, etperviios catholicos eos superatos lacere septem diebus, el octavo die circumcideluv pucr,'
compellit. Sic enim Arius, ul liiigua 1une \eii:alis Ipsa vero manebit triginta tribus diebus in sanguine
ligalns esl, quando ejus impia haeresis a concilio putifiealionis suse. Si autem filiam pepererit, im-
(ainnata est. Quod autem ait : « Nunquid 'Iludes ei munda erit duabus bebdomadibus; ipsa vero sexa-
qnasi avi? > (Job XL, 2i.)Eadem senteiuia est. N.im ginla sex diebus manebit in sanguine purifieationis
efavis dum ad escam altendit, mulloiies illudilur, suae.Duse istae mulieres, quarum altera masciilum,
ei suspensa laqueo sufibcalur. Unde ct in Psalmis aliera \ero feminam parit, duse paites Syhagog.p
<:i(itiir : «Braco jste, quem formasii ad iliudendum rtsunl,
: quarum allera bona esl, alteia \ero niala.
ei (Psal. cin, 26). > Qui enim fecil eura, ipse pli- M.ila qiiidem pars illa esl, de quain Apocalypsi
cj\il gladium ejus, et ad talem formam redegit eum, Joannes aposlolus 557 Smyrnensis Ecclesix'epi
cui noiisoliirowi, verum etiam mulieres iiludere scopo dicit:« Quia blasphemaris ab his qui se Jii-
pussunt. Qtianli lalrones, quantse meretrices, quanti dseosesse dicunt, el non sunt, sed sunt Syn.tgoga
•adulteriet homicidse ei quotidie illudunt, quos dura Saianae (Apoc. n, 9). > Sic igilur Synagoga in duas
se j"amde\orasse, el in venirehabere laelalur, sub- pailcsdrvisa esl; in Synagogam Dei et in Synag-i-
ito ad poenitenliam conversi, ex ejus impio uleio gam Salana3, in populum Dei etin populnm di.i-
foras erumpunt, et eum inanem et vacuum dereliu- boli. Illse ergo raulieres parles sunt Synagogse;
qutinl. «Peccator, ait prophela, quacunque boia illa nempe pars illius populi bona erat, quae sti-
conversus iuerit.vita vivel,el non rriorietur (Ezech. scepto semine verbi Dei masctilum pariebat, illa
xx\iii, 12). > Tribus nominibus in hoc loco vocatur vero pars quse feminam pariebal, id esl nec tilla
dhboltis. Yocalur Behemoth, id csl beslia propler legis observatione, vel quacunque j"usiificatone
crudelilalem, quia «tanquam leo rugiens circuit lenebalur; inala erat, et non bona. Fibi masculi
quoerens<juem devorel (IPelr.y, 8).> Ipse est enim, bona opera sunl: feminsevero niala opera inlelii-
qui ait : «Circuivi lerram, et peramhulavi eara 'G gunlur. Sancli prophetse mullos filios, et paucas
(Job n, 2). > Yocalur el draco, quia callidus et ve- filias habuisse leguntur. Sed prius de illa mulier/3
nei.osus est, et nunquam recto ilinere incedil; si- dicamus, quse bona erat, quse masculos p.niebat,
qtiidem « a principio mendax fuit, et inveritatenon qu~e non duabus, sed una tantum hebdomada fuit
sielii (Joan. vm, 44). > Yocatur el avispropler su- immunda. Dusehebdomadse duo tempora sunt, sub
perbiam, quia quamvis ahgelicae dignilatisalas ami- lege videlicet etsub gratia; una Veleris', altera Novi
serit, adhuc lamen se erigere conalur, et quantum Testamenti. Prima a Moyse usque ad .Chrislum,-
in ipso esl superba inlentione super coeioselevatur. secunda a Cbrisli nativitaie usque ad finem ssecuh.
Considera modoquanlasgraliasdebeamusbealissimsa Illa ergo muherbona, illa parspdpnli, quae mascu-
Dei Genilrici ; considera quanlis laudibus eam ex- los pariebal, quse legem custodiebat, in bonis opc-
tollere etpraedicaredebeamus, si tamen digni sumus, rSius se exercebal, septem diebus immunda fuii,
quorum laudes inter oranes crcaluras pulcherrima qtiia usque ad Christi nativitatem, quando illa
suscipere dignetur, cujus humilitate el sapientia liic hebdomada finila est, a peccato originali solvl nou
tanlus hostis captus, et ligatus, et de regno, quod poluit, neque circumcisione, neque filiorum gene-
lanto tempore injuste possederat, ejeclus esl. Sicut ratione, iieque alia qualihet legis observatione.
ipse quoque ejus filius Salvator et Redemplor no-1D « Nibil cnim adperfectura, ulApostolus ail, adduxil
ster ait: « Nune j'udiciurn esl mundi, nunc princeps lex IJIebr, vn, 19). > Non ergo loto illo tempore
hiijtis mundi ejicielur foras (Joan. xn, 31). t Ipsam niulier illa munda dici potuit, quce tanla- macula
ig;ilur laudemus, ipsam praediceinus, simulque cum soidebat. Habebat originale peccatum et mundmn
Gabriele arcbangelo dicamus. « Benedicta tu inter esse impossibile erat (18C2). Sed dicis. Ergo nato
mulieres, et benediclus fruclus venlris tui,(Luc i, Clnislo mulier ista muudata est, siquidem in ejus
48). >Qui cum Patre el Spirilu sancto vivil el regnat nalivitale hebdomada finiia est? Non esl ita.Quare ?
in ssecula saeculorum. Amen. Quia triginla tribus diebus adhuc eam rnanere qpor-
CAPUT III. tsiit in sanguine purificationis suae. Noii enim
De puiificalione S. Marice Viiginis. nalivilate, sed passioneet sangume Christi soluluni
«Posiquam impleii sunt dies purgationis ejus «si peccatum originale. Trigesimo namqite teiiio
secundum legem Moysi, luleriinl illum in Jerusalem, anno a nalivitale sua Salvator noster p -.ssus esl, ut
til sisterent eum Domino sicut scriptum est in lege per tiiginta tres dies tolidem annos inielligasnus»
(1862) God. Yat. Etmundam eum esse. Item cdit. Ascens.
et lunc quidem ab originali peccato mundati sunt, jinunquam oblala f.ierai. Nos quoque, -qtii digii.t,»
iquicunque legem cuslodierunt, et masculos genue- volumus offerre Deo oblationem, hanc reginani et
runl, id est in bonis operibus perse\era\erunt. dominam noslramlinilari debemus. Offeraraus igitur
Sanguis igitur Chrisli el eos redemit, qui fuerunt et nos par lurlurum, el duos pullos columbarum, et
ante eum, el eos qui fuerunt post eum. Qiiicunqtie animse, corporisque Integritatein, et innocenliam
enim anie passionem Chrisli iidem lcnuerunl, et Domino"reddamus. Docet nos Moyses, qualiler hanc
leêm custodierunt, ejus sanguinis effusione et oblationem facere 558 debeamus. Yult enim ul
mundali sunt, et redempli sunl. Similiter aulem illi sacerdos, qui eam suscipil, capul a\ium ad colluni
de quibus Aposlolus ait : «Ite, dbceie omnes retorqueat, el l uplo vulneris Joco super crepidem
genles, haptizantes eos in nomine Patris, et Fi- allaris sanguinem decurrere faciat j vesiculam \eio
Iii, el Spiritus sancti. Qui crediderit el ba- gutturis, el plumas ad orienialem partem projiciai,
plizalus fuerit, salvus erit (Marc. xvi, 7). > ascellas frangat, sed non penitus abscindat. ilsee
Nunc aulem videamus de muliere mala, de flla oblatiopeifecioiuin, el prsecipue nionachorum esse
qttse iion masculos, sed feminas parii. Mala filia videtur. Yenil homo cum oblatione, rogat ut susei-
sipeibia, mala fllia invidia, a\arilia quoque, pialur, offeit turtures el columbas, promittit corpo-
luxuria, jJiscordia, iuobedientia, 'nialae filise sunl, *3 ris et animse integrilatem, et ul beali Benedicti, qui
quas qusecuiique animse pai iunl, niunda' esse non hnj'us rei perilissimus esl, exemplo loquamur, pro-
possunt. Cessent igiiur a lali parlu, si limndse esse mitlit obedientiani, stabiliialem el morum conver-
\oIunl, alioquin duabus bebdomadibus immiuidae sionem. His paucis verbis vir ilie beatissinius loium
eiuhi. Diximus jam quod piima hebdomada fuit us- hoc saciificium nohisexponit. JJece homo turlur, et
que ad Chrislum, in qua nulla quidem iiiiindaii po- columba factus esl, retoiqueaturcapul ejus ad coi-
ttiii; sjcunda vero usque ad finem saeculi.Qusetun- iuiii, el iiiclm.ito capite incedat, quod est signuhi
qne igitnr anima neque veterem legem cusiodivit, humilitatis.Auferaiur ei \esieula gulluris, ubiclbuui
neq«e novtim leslamenluin suscepil, duabus hebdo- reponere solebat, ut discat amodo jejunare, qui
madibus immunda est. lnsuper auieni, qnia sexa- priusciapulteoperam dabat. Sanguinem vercsuper
ginla sex diebus manet in sanguiiie„pui'ificationis altare sordis ejus deeurreie faciat.ul semper memor
snae, longe ab omni purificalione csse videtur. Ipse peccalorum suorumcum Psalmijta dicat:,« Quoniam
enim iiumerushoc indicat, qui tales animas praeva- iniquitalem meam ego cognosco,etpi'ccatum meum
ricaliices esse oslendit. Decem quidem sunt verba contra me esl semper (Psal. L, 5). > Sanguis
legis, quse quicunque liansgiedilur, praivaricalor ^J enim peccala signiflcat, secundum illud: «Liberame
esse prpbatur. Sexies aulem uudeciin, sexaginta sex de sangtilnibus, DeusDeus,salutis inese (ibid., 16). >
fiunt, in quo quia denarius numerus transitur et Exspolialur plumis, quia omnes possessiones relin-
prsevaiicalur, decalqgi prsevaricatio mauifesiissime quere, et nihil proprii uilerius habere jubelur, quas
denionstratur. Sexies nanique deccm decalogo con- ad orienlalem plagam prqjicit, ul post dorsum eas
lineniur, sexies undeciin decalogum iranseunl. Quid liabens, earum amplius non recordelur. Quia enim
eslaulem decalogum transiie, nisi legem praevari- semper ad occasum et ad flnem tendimus, brienta-
care? Tales igilur Cbrisli sanguinenon red'munlur, lem plagam, quasi post dorsum habemus. Fraiijgan-
neque la\aniur. De quo in Apocalypsi Joaiinesail: tur ascellse, quia vagandi liceillia lollilur, el loci,
« Qiii tbiexil nos, et l.t\il nos a peccatis nostris proposltique slal/ililas imperatur. Sed non penitus
(Apoc. i, 5), > jjl Dei mandata cusiodireul el ma- abscinduntur, quia si quando necesse fuerit, pro
sculos parlurirenl. Non videnlur autem pertinere loci utiliiale adhuc iterum voTare perniillilur. Feli-
ad bealam virginem Mariam ea quae de praediclis ces illi qui turtures et columba; fluut ;qui simul cum
niulieribus dicla sunl, quamvisêl ipsa legem cu- Dei Filio a Matre Domini Domino olferunlur, et in
slodieik, praeserlira cuin non simpliciter diclum una eademque oblalione Domino socianiur. Qui, elc.
sii: mulier, quae peperil masculum, sed cum addi- j-} CAPUT IV.
tamento et determinaiione, quae suscepto semine De annunlialioneB. Mariw Vinjinis,
peperil et masculum. Hoc enim specialiter dictum «Missus esl angelus Gabriel a Deo in civitatem
est propter ipsam , quia ipsa sola nullo suscepto se- Galilaeae,cui nomen Nazareih, ad Virginera despon-
inine peperil,quse virgo anle partum, virgo inparta, salam viro , cui nomen erat Joseph de domo David,
el post paiium virgo perniansil. Oblatio autein illa et nomen Virginis Maria'. Et ingressus ,angelus ad
iinluiiini el columbarum, quain simul cum filio Do- eain dixil: Ave, gratiaplena, Dominus lecum, bene-
miiio oblulil, maxime ad ipsara pertinuisse videtur,~ dida tu in mulieribus (Luc. i, 26, 29). > Considere-
qji.fi et castitalis el mansuetudinis praecellil virlule. mus (1865) personam mittentis, el personam lega-
lloc enlm in his avibus slgnificalur, quarum altera lione fungenlis, et personain illam ad quam lu-c
de castitate, altera de innocenlia coniiuehdaiur. legalio facla esl. Si etiam consideremus ipsam le-
Oblulit igltur hodie bedtissima Virgo Maria obla- galionem, qnalis el quanla sil, et qu~econsilia»
tioiiem gralissimam Domino,, quse quideni per mul- quse secrela, quales et quanlas ulilitaies in se con-
tas aliasoblalionessignilieataprius fuerat, sei lalis lineal, profeclo inlelligemus ex <fuo mundus istu
(1865) Cod. Yal., Si consideremus.
1029 SENTENTliE. — LIB. V. 1030
f.-clus est nttnquamâliam legalionem faetam fuisse, A Si non audisset, non credidisset. Audivit et credi-
qme htiic legationi valeat comparari. Nunquam dil, el credendo 'concepil. «" Eece, inquil, anoilla1
lalia \erba, lam Isela consilia, tam profunda my- Domini, iial inibi secundum verbum tuum (ibid.,
sieiia huic mundo prius, vel poslea nunliata sunt. 28.) > Talis fuitconceptio Chrisli, laliler conceplus
iniiaclegaiione traciaitrm est de incarnatione Filii esi, el lahtpr Yerbum caro factum ett. « Et ol liri-
D£i,demundirenovaiione, de huroani generis rc- scere popuhun luum, et domum pairis lui. > —
itaiiiatioue, dc sancloruin liberaiionej de coelestis * Surge, et accipe puerum, et fuge in JSgypiuin
palriae recuperalione. Hodie i evelatuin esl consi- (Mattli. ii, 15). > Fmge ad gentes, quia populus iuus^
liutn, qt«oniors occiderelur, quo origin.sle pecc.iliim el doinus parentum iitorum non.suscipiei te ; seti
lolleieiur, quo vila reddereiur, el hoino diaboli ieiv simul cum fllio luo perseqnelur, etodiei le. Et re-
viiuieliberaius,et a I>eo in filium adoputus in anli- \eranulla creatttra est, quain sic Judsei odio habeant,
quam pati iam reduceretur. Si inlelligerel mundtis, sicul malreni hanc et filium. Neque enim malTem
qnanUm gloriain sibi hic dies peperisset, supra ddigere possunt, qui lam iniquo odio filium perse-
amnesjiies feslivum etcelebrera hunc diem haberel. qm.iiiur. Unde Joannes aposlolus ait: « Jn propria
Hodie Verbuni caio facluln^sl, hodie Dei Filius in- \enit, el sui eiun non receperunt (Joan. i, 11)." »
cainalusesl; quoi? quidemnisi factum fuisset, nun- B Dominus auleni quid dicil. « Populus, quem non
quam nasceretur, iiunquam pateretur, nunquam cognovi, servivil milii,in audilu-auris obedivll milii
— « Obliviscere jgiiur populuin
rcsurgeret, nunquam inferiium^ spoliaret, nunquam (Psal. xvn, 44). »
«.oelosascenderei, nunquam Spiritum sanctum apo- tuum, et domtim patris tui. > Oiniiia jvelinque, satis
stolis mitleret. In quo baplizati sumus, in quo et libi sit filius tuus, qtiia ipse cst rex luus, etDonuiius
per quem flt remissio peccalorum. Hjec est igitur Ueus luus, quia dilexit speciem luam *t pulchrltii-
piimafesllvilas, hsec esl principium el causa alia- diuem luam. Ipse libi suffieial. Non amor paiiije,
i iiin omniuiii festivitaiuih. Hanc ergo fesiivilalem non propinquorum affectus te^retinere valeat. Ui
siiniil omnes cclebreuius, ei cum beala virgine Ma- illum solum habeas, dives es, et in illo omnia pot,-J
ria de lanto nuntio graluleinur. Aufliamus modo sidebis. « Et adorabunt eum fili.e Tj'ri \n numeri-
qnid Gabriel archangelus dixerit, quce verba, quam bus (Psal. XLIV,15).' > Oinnes pulchrje el nobiles
It-gatio-iem, el ut Ita dixerim, quas novellas Yirgini virgines eise<"onjungeredesiderabunt, et cum ma-
nostraede coelisallulerit. Fidelis legatus isle, verax gnis muneribus ad eum properabunl, qusecunque
iile aquo mitiilur. Qui hanc legationem veram esse sunl, quibus mundi hujus voluplas non placct, ct se
non crediderit, sit anallierna jnaralhana. Dic ergd in angusliis et in carccre esse cognoscunl. Tyrus
Gabriel, Ioquere ad Yirgiiiem, ut audiamus. «Ne li- C enim a«jjf«s(i(Eiiiierpreialur. Illse vero animse, qn;e
ineas inquil, Maria, invenisti enim gratiirm apud vagaesunl, quibus voluptas etconcupisceniiaplaLet,
Doniinum : Eeee concipies in utero, elparies filium, quse non per anguslani semiiam, sed per amplani
et vocabilur nomen ejus Jesus. Hic eril inagnus, et viam gradiunlur, non Chrislo, sed diabolo nubeie
(ilius Altissimi \ocabitur, et dabil illi Dominiis concupiscuni. Et adorabuutigitur eumfilise Tyri iii
Deus sedem Da\id patris ej'us, el legnabil in domo muneribus, seipsas,'el sua'omnia offerentes. Et
' Jacob in seternuni, et regui ejusnon eritfii.is (Luc. < vultum tuum deprecabunlur omnes diviles
plebis
i, 50, 54). t Ecce audivimus legalionem, nudivimus (ibid.). > Quid enim mirum si divites et nobiles vir-
sacramenium ~elerniconsilii,audiviinus el verba no- gines malris vullumetpulchritiidineni desiderabunl?
slrse liberationis • audivimus etiamquod rex etpro- Cum modo superiu-, dixerit, « quja concupivit rex
pheta Bavid huic reginae noslrae, filiaevero suae de speciein luain (ibid., 12). > Valde enim pulchra esl,-
hac leg.nione loquatur. «Aucli, inqiui, filia, et quse sua pulchriiudine Deum ipsum ad amorem sui
vide, et inclina aurera luam, et obliviscere popu- provocare poiuit. Yalde quidera conveniens fuit, ut
jum 559 t»um, et domum patris lui, quia concu- speciosus forma prae filiis hominum, sjieciosam
piviuev speciem luam, quoiiiam ipse"esl Dominus ^. suam eligeret riairem (1866). Considera modo cujiis'
Deus luus (Psal. XLIV,11, 12). > Audi, iiiquit, iilia pulehritudinis fuerit, cujus splendor et pulehritudo
mea de genere meo, de progenie mea, nobilitas et coelos penelrabat. Inde angeli eam admirabanluri
gloi ia mei generis, audi ^juae augelus loquitur, quae inde Gabriel reclo iiinere venit ad eam. Ad eam
eoeleslis nuniius libi promiltit (1864). Esto cauia, enim missiis est, quae prje cseleris fulgebal, quse
csto sollicfla, diligenler ausculla, quia magna valde piilebra ut luna, electa ul sol, omnem pulchriluai-
suni, qute libi nuniianlur. Yide ergo, et inlellige, el nem sua pulchritudine vincebal. Non possumus modo
suscipe Yerbum in corde, et in ulero tno, virgo dicere omnia quae de ipsius Iaudibus in hoc psalmo
coneipies, et virgo paries, quia per aurem ingre- confmenlur. Ad Evangelii verba redeamus. t Hic,
dieiur in te, qui nasceiur ex te. Yerbum enim esl, inquii, erit magnus, et filius Altissimi vocahilur
et via verbi auris est. Non enim aliier concepil (Luc. i, 32). > Valde eniin magnus" est, quoniam
beata Yirgo Maria, nisi audiendo, el creJendo(1865). Palri 3equalis est. « Et dabit illi Dominus Deus se,-
f,1864)Hsec eadem, ipsisque verbis habel -S.-Bruno < (1866) Cod. 'Yat., speciosissimam sibi etigeret ma-
ia comnienl. in hunc locurn psalmi XLIV. Iretn. ,
1865) Huc usque cilal- commeniarius.
1031 S. BRUNONI3 EPISCOPI SIGMENSIS 10*2
dem David paltis ejus, et regn.tbit in domo J.icob in A sol in conspeetu meo, et sieiil luna peifecla in seier-
seternum (ibid.). > De bac sede in illo psalmo scri- nutn, el leslis in coelo fidelis (ibtd., 55-59). > Et
ptum est, ubi de ulrospie David Dominus Joquens qiiidem conveniens eral, ul sine juramento cre.Ieie-
ait : •« lnveni David servum menm, oleo sanclo mus quod Dominus loquiiur; piacuit lamen ipsi sub
ineo unxi eum (Psal. LXXXVHI, 2!). > Et paulo posl: jiiramento verba sua firmare, quateims de saluts
« Ipse invocabil me, pater meus es lu, Deus meus, nostra nos redderelcerliores.JScee qui non habu»t
et susceptor saluiis mere. Et ego 'primogeniluin majusper quodjurarel, juravit in'veritale sua, in
jionam illuin, excelsum prse rcgibus terrse. In aeler- sanclo suo, in dilecto Filio suo, in seipso, quiaunum
num servabo illi miseiieord'am meam, et testamen- suntFilius et ipse. Sedquid jtiravit? Quod non no-
tum niemn fidele ipsi (ibid., 27-50). > Erit igilur ceat membris Filii sui, quod non proranet Testamen-
ihr.mns selerniis, siquidem : « El ponam in-~saecii- lum suum, quod ncm faciat irr-ita verba sua, quod
liun sseculisemen ejus, el thionuin ejns sicut dics semen Filii sui, el sedes pjus maneat in selernum.
coeli {ibid., 50). > Eiit igiiur ibronus reteriius ; si- Qtiania laetiiia redundat iste psalmus, quanla in eo
qnidein et dies cceli in tolernum erunt. « Si deli- spes dalur peccaloribus, quicuuque in Ecciesia man-
queiint Jilii mei legem meam, et in judieiis meis seriui, ei ab ea non recesserint. Ipsa est enim cor-
uon ambulaverint Si jusiiiias meas profanaverini, B pus Chrisli, ipsa esl semen, et sedes Cliristi, qu.e
el mandala niea non custodierint (ibid., 51, 52). > sii ut junaium esL, in seternum manebit. Alioquin
Quid faciam eis? Nou ulique occidam eos, neqtie piofanum esset Testamenlum, quod sub juramenlo
sepaiabo a regno meo, non auferam eis grati.un firmatum-ebl, si vel fallacia in\enirelur in eo, vel si
meam. Quid igiturf « Yisilabo in virga iniquitatcs non omnia complcreniur, quae contineniur Iu eo.
corum," ei in verbeiibus peecaia eoruin (ibid., 55). |> Hic psalmus est Ecclesise testamentum. llic solus
H"C est enim, quod Aposlolus ait : « Si cuj'usoptts sufiicerej"ossel, si nullas alias charlas habuisiei.
arsent, delrinientum palielur ; ipse aulem salvus Gaudeal igilur de Tesiamento stio, gaudeal quod
eiil, sictamen quasi per ignem (/ Cor. m, 15) ; > •sedes Dei constilu'a esl. Illa \idel:cet seile% qncc
quasi per virgam, quasi per coirectionem. « Mise- sicut sol fulgebit in conspeciu Dei, et sicnl luna per
licordiam auiem meam non dispergam ab eo (Psul. fecla in seternum, el ipsa horum omniuui lestis crit
JLWXVIII, 54). > Et cerle de flliis loquebattir. Qtiarjj fidelis in coelo. Non enim leslamentum vel lesialo-
ergo ab eo dixit, etnon ab eis, nisi quia omhes m rem reprehendere poterit, qui hseredem ibi in lanla
eo unum.sunt, qtiicunque in ejus corpoie sunt. In gloria esse videbit.
ejiis autein corpore non sunt, qui fidem non babent, CAPUT V.
vel qui in maliiia perseveranles, ad eum per poeni *J De assumplione bealce Marice virginis.
lieniiam redire noncurant. « Neque nocebo ei in ver « Quia respexit bumililatem ancilla?. suse'(L«c. i,
ritate mea, neque profanabo lestamenlum meum, ct 48). > Docet nos beatissima Yirgo Maria humilitatis
quae procedunt g@© de labiis meis, non faciam irri- mater, el fllia, qnanU-sit virlus huiniiil-alis. Hunc
ta. Seinel j'uravi in sanclo meo, si David menliar, sermonem quaere-.Mperiiism secundo libro de orna-
,semen ejus inselernum manebit. Elsedes ejus sicut menlis Eeclesise, caj. Y.
1
SENTENTIARUM
LlBER^SEXTUS
IN FESTiViTATIBUS MARTYRUM, CONFESSORUM, ETC.
561 CAPUT PIUSSUM D oimiia' Ectlesiae horrea repleta sunt. De hoc ru-
DEMAR-IYMBUS. iiienii giano ille panis conficilur, de quo ipse Do-
SERMO I. niimis ait: « Ego sum panis vivus, <pii de coelo
« Nhi granum frumcim cadens in lerrain mor- descendi (Joan. vi, 41). >Constatautem hoc, el al
tuum fuerit, ipsum soluin inanet (Joan. xn, 24). > htleram verurn esse, quod frumenll granum, si in
|Si autem niortiium fuerit, mullum fructtim affert. terra solvatur el moiiatur, muliuni fructuniaffeit.
iioc esl illud granum fiumenli quod virgo et inai ala Nihil enim infruciuosum diligitDeus. Niliil in bono
terra produxil. De quo Psalmisla ait: « Veritas de suo, nibil in agro suo vull esse infructuosum. Uiide
terra orla est, el juslitia de coelo prGspexit (Psal. et ipse alibi ail : « Otnnis arbor quse non facil fru-
LXXMV,12).> —« Elenim Dominus dabit benigniia- ttum bonum , excidetur el in igncm mitieiur
teiii,* el terra nostra 'dabit frucuun suum (ibid., (Mallh. ni, lOj. J Et in alio loco : « Ego saui, In-
13) > liujtis autem grAui immcnsa multiplicaiioiie quii, vilis \eia, et Pater meusagiicola esi. Onmem
1053 SENTENTIJE. — LIB. VI. 4054
muliiludine numerari non possit. Unde
paimitem in me non ferentem fructum tolleleum, A ut supra
et omnem qui ferl fructum, ptirgabit eum, ul fm- Psahnista ait : « Amiiiniiavi, g@2 et loculus smn,
clura plus afferal (Joan. xv, 1). > Hsec est enim illa mtiltiplicaii sunt stiper numerum (Psal. xxxix, 6).>
\ilis\era, de qualotum hoc~vinum profluxii, quod t Numerabo eos, el suppr arenam muliiplicabuntur
nobis in hoc Evangelio propinalur. Hsec est illa (Psal. L\\VII,27).> —«Filii tui sicul novellseoliva-
viiis, semper fruciuosa, cujus omnes palmites fra- rum in" circuitu mens~e luae (Psal. cxxvn, 5). >'
•ctiferi sunt, quicunque ei fldeliter inhaereut. Ideo Hoc est illud semen quod Abrahae prophetae pro -
"eniminfructuosi de ea lolluntur, quia qtiamvis per niiltebafur , cum ei a Domino diceretur:« Et eril
baptismi sacramenlum in ea sint, per vitse lamen semen luum sicul stellae cceli, el sicut arena quae
nierilum in ea non sunt. Talis arbor infructuosa est in littore maris, quse piae muliitudine numerari
erat iila, de qua ad cullorem vineaeDominus ait: non polest (Genes. xu, l"7^ > Unde el Propheta ait:
<Ecce arini trcs sunt, ex quo venio qtiserens fru- « Attendite ad cavernavn, de qua cxistis, cl ad,
cttim in ficulnea hac, et non invenio : succide ergo Saram quoe genuil vos (Isa. LXXI,1). > Cui eniin
iliam; ul quid eliam terram occupal?> (Luc. xm, 7.) mirabile non videatur, de uno venlre lanlam he -
Qusequidem illico succisa fuisset, nisi bonus ille minum esse multitudinem ? « Laetare igilur, sleri-
Vinese-cultor pro illa intercessisset, dicens :« Do- g lis, quse non paris ; erumpe, et clama, quse nonpar-
mine; dimitle illam et hoc anno, usquc dum fo- luris, quia nmlli filii deserlae, magis quam ejus
diam circa illam, et miilam slercora, et si quidem qusehabet virum (Galat. iv, 27). > fotus aulem hic
feceril fructum ; sin autem, in fuluro succideseam acervus tritici, tola hsec sanclorum omnium multi-
ijbid., 8). i Talis erat el illa ficulnea, in qtia, quia tudo de uno Ecclesiaeniatris ventre progenila, liliis
fructum non invenit, Dominus eam maledixit, et vallata est. Quid enim hlia, nisi angelorum praesidia,^
aruit. Tales sunt el multre aliaa arbores infrucluosse, virtutum odores, el doclorum candidatum exerci-
quse landem exciduntur, el in ignem millunlur. lum inielbgimus ? Isti enim sunl, qui hunc acervum
Et ego quidem non ciedideiini aliquam arborem tritici cuslodiunt, et fllios Ecclesise a malignorum
infruciuosam in paradiso- esse plantaiam ; prseser- spirituum insidiis defendunl, et lali quidem cusio-
tim, cum primo hominum Dominus dicat : i De dia populus Dei dignus csse videlur, cujus sempcr
cmni lignoparadiai comede. De ligno autem scien- odorem et pulchritudinem Jmitetur. Tola Ecclesia
lise boni ^l mali ne comedas : in quacunque enim fecunda est, nulla pars ejus infrucluosa esl. Hoc
die comederis, morie morieris {Genes.n, 17). 11n enim ipse Dominus ostendil, ubi ad eam loquiiur
eo enim, quod de omnibus comedere dicil, omnes diceus:« Dentes tui slcul greges ovium, quse ascen-
illasaibores frucluosas esse oslendil. Cum igitur Q derunl de lavacro, omnes gemellis fetibus, et sle-
paradisus Ecclesiara signlficel, Ecclesise quoque rilis non est in eis (Cant. iv, 2). > Unde et ipsa ait:
arbores omnes frucluosas esse oporiet. Multae nam- « Omnia poma nova et vetera, dilecte mi, servavj
<jue arbores sunt in Ecclesia. Ibi enim esl lignum tibi (Ibid. vn, 2). >—« Omnis enim scriba doctus in
vilse, de quo qui comederit, si lamen digne come- regno coelorum similis est homini patrifamilias, qtii
derit, non morietur. De hoc enim ligno scriptum proferlde thesauro suo nova et velera (Matth. xin,
est: « Et erit tanquam lignum, quod planiaium esl 52j. i Inde est quod illa animalia quse non gene-
secus decursus aquarum, quod fruclum suum dabit rant, el stcrilia sunt, offerri Domino prohibenlur.
in lempore suo (Psal. i, 5). > Et alibi : « Vinceiili Bonus fruetus humililas , bonus fructus miseri-
dabo edere de ligno yitae, quod esl in paradiso Dei cordia. Tales fruclus de paradisi arboribus' colli-
mei {Apoc.n, 7). > Ibi et est illa arbor^ quae ait : gunt, talia poraa diligil Deus, et lali ipsi offerre
« Ego auiem sicut oliva fruclifera in domo Domini ; debemus.
speravi in misericordia Dei mei in aelernum, et in SERHO II. (1867) INNi.T4.LI
UNIUSMARTVRIS.
ssecnlumsseculi (Psal. u, 10). > Sed quid de illis %Ego sum vltis vera, el Pater meus agricola esl.
nobilissimis arboribus dicam, quibuslpae ail: «Non Oninem palmitem in me non ferenlem fruclum, lol-
vos me elegistis, sed ego clegi vos, efposui vos, ut D let eum; ei ouinem palmitem qui fert fructum,
ealis, el fructum afleratis, etfiuctus vesler ma- pnrgabit eum, ut fructum plus affcrat (Joan. xv,
neat? > (Joan. xv, 16.) Tales igitur arbores haLel 1). > Ecce vitis vocatur Christus, el vitis vera. Sed'
Ecclesia, quas illse paiadisi arbores significabanl. quare vilis, et quare vera ? Vitis \ocalur, quse vi-
Sic igitur cie»cil Ecclesise frumentum, et sie in num ferl. Omnia enimhaec Evangeliorum verba vi-
irigesiiimni, et sexageslnium, et cenlesimum fru- num sunt, et non qualecunque; sed oplimum vinum,'
ctum exuberal. Cuj'us venler non immerito acervo non de alia, nisl de hac vite vindemialum et ex-
tritici comparalur. lpsa esl enini de qua scriptum pressum. Inde enim est qtiod in suse prsedicationis
esl: « Yenler luus sicut acervus triticj vallatus initio aquas Dominus converlit in vinum, quatenus
liliis (Cant. vn, 2). > Tanta enim sanclorum mul- nova vilis novum vinum effunderet, quo illas nu-
litudo ab hoc uno grano fruraenli muitiplicaia est, ptias el architriclinnm (1868) teelificarel. Dicilur
(1867) Titulus editionis Ascensiante : De Christo (1868) InMarchesio legitur, inebriarel; itain cod.
vite, el ejus ,vinea ; qui poiest ad quenivis piarty- Val. Melior est lectio Godicis Casiuensis 194., ubi
lemapplicari. habetur Iwlificarct.
PATHOL. CLXV. 33 ' '
aulem et vitis vera, fortasse ad illius vitis distin- A , bona, sed 'quia in amaritudinem conveisa est, et a
clionem,-quaeet pro uvis labruscas, et pro vino dedit prima bonitale' degeneravit, ideo « Exlerminavit
afcelum.-flujiis 'vintim duice, semperque suave, hu- eam aper de silva, et singularis fertis depaslus est
iils verba semper vera, et (1869) nullius falsitalis eam (Ibid., 24) ,> ut|adimpleielur quod Doniinus-ail:
admislione corrupta. (1870) Paler autem ejus agri- «'Amen dico vobis, non relinquetur lapis super la-
cbla est. 'Sed-quid facit isie aTgricola? (1871) Steriies pidem/qui non destruetur (Malih. xxiv, 2). > Haec
abscindit pahnltes, fructuosos qtioque purgat, ut est enim illa mala vinea, eujiis pessinii agricolse,
magis Mfctificenl. Quol sunt Clnistiani, lot sunt prius domini siii servos diversis lormeniis intere-
palmiies hujus \itis. Alii quidem boni, alii autem nieruiit; posiea venienle hsercde dixeiiinlVc Hic
niali. Et boni-quidem frucliferi ; niali auiem infiu- estbseres,\enile, occidamus eum, et nostra eiitiiae-
clUosi. "TolluiHur Infnicluosi , et incendunlur ; redilas (Luc. xx, 14). > De qua ellpse Ddmihus
iructiferi \ero purgaiilur, ei gladio spirilus pu- non immerito ait :"« Yuliis scire quod ego "faciam
Janlur, ut frucluuii plus afferant.' Gladius spiri- vinesemeaa? Mandabo nubibus mels ne pluant super
tus es-t \erbum Dei ,"ei sermo iste evangeiieuS. eam, auferam sepenfejusêt eritin conculcaiioneni.
Quales palmites isti fuerunl, quorum hodie festa ce- Diruam maeeriam ejus, et erit in direptionem, et
Miramus! Quam purgali, <juampotali, quam diii- H J ponam eam deseriam. Yinea Dei Sabaoth domus
genter abomni supeifluitaie mundati! (1872) (1875) Israel esl (Isa. v, 5). '> Cujus palmites Jiidaei sunt,
Talis namque vilis lales palmiles babere debel, qui qui propter suam iinpielatem per universum mun-
ci fructuum abundantia, ~el saporis suavilale non dum dispersi cuiictis genlibus in opprobrium sunt.
degenerenl. Non omnis vinea bona esl, neque orane Bane aulem malam vineam illa vinea sienifieavk,
vinumbibere delectat. "Malumvinum bserelicorum, de q"uo Noe Inebriatus verenda dormiens discoope-
de quo Nazartei bibere formidanl. «"Fel draconuih rhit. Cuj'us nuJilatem quia filius junior irrisit, per-
vinum eorum , 'et ven'eiuim aspidura insanabile petute serviluli cum emni posteritate subjecius esl.
(Deuter. xxxii, 55)."> (1874) Nulla alia vinea bona, Alii vero, qiiia sapienter et verecunde patrem ope-
iiiisi iila quaede viiis g'enere est. De hac scriplum ruerunl, debila benediciione donati sunt. Hsec au-
'est: « Vinea dilecto Tacla'esl m corhu fllio olei leni ad Salvalorem nosirhm respiciunt, qui passio-
nis calice inebriatus, mortis somno in cruce quievit.
(lsa. v, 1). > De qua ei Salomon ait : < "Yinea fuft
pacifico in eo, quse babet populos, et tradidit eam Cujus ulique vefenda, mortem ipsani, sputa, fla-
ciistodibus. Yir affert pro ea mille argenteos. Yinea gella, et cfucis ignominiam inlelligunt. Hsec eniin
mea coram me est. Mifle lui paciflci, et ducenti his Judsei nobis objiciunt, efquasi malura verenda no-
"
'nul cuslodiunt rructus ejus (Cant. vni, 11). > Haec bis impropeianl, qui hominem mortuum, el tam
autem exposila suht in illo sermone qui de pace ti- lnrpia, tamque verenda passum, pro Deb adoremus.
tuIatur/Quaere superius in libro de oVnamenlisEccle- Nos aulem palrem ndstrum operienles, dicimus
siae. 563' 1U8B qutfque vineaebonae sunt, de quibus haecnpn verenda, sed veneranda esse. « Oportebat i>
'Ecclesia dicit: « Filii nialris ineaepugnaverunt con- enim « pati ICliristum, et sic resurgere a morluis.
tra me, posuerunt me custodem in vineis. Vineaifi Quomodo enim implerenlur Scripiurae, quia sic
ineani non custodivi (Cant. i, G). > Quanta charilas, opoiluit fieri (Act. xn, 5)? > Hoc enim propheiaj
ut pro commufli omnium nliliiale, vineae suae, sui- praedixerant; hoc nobis necessarium erat, quia aliier
qtie ipsius aliquando aliquis negligenliam habeat! originale peccalum solvi non poterai. TIoc tameu
Hoc autfem faciebat ille qui ail: « Nemo quse sua Judaei non credunl; sed in sua malitia pcrsislenies,
suntquserit, sedquseomniuni, ul salvi fianl. Qui crucis ighominiain et Christi passionem Irridere
omnia omnibus factus est, ut omnes lucrifaceret non cessant. Sed quid dicit Scriptura? « Excitatus
(I Cor. ix, 19). > Fuit el illa vinea aliquando esl tanquam doriniens Dominus, lanquam poiens
bona; de qua scriptum esl: « Vineam de jEgypio crapulalus a vino. Et percussil inimicos sttos iii
transtulisti, ejecisti gentcs, et planlasli eam. Yiam r, j posteriora, opprobrium sempiiernum dedit illis
fecisti in conspectu ejus, et planiasli radices ejus, (Psal. LXXVII, 55). > Hoc de Judaeisdiclum est, quo-
et implevit lerram. Operuit montes umbra ejus, el rum omnis poslerilas propter suam impielalem,
arbusta ejus cedros Dei. Extendit palmiles suos cunclis gentibiis in oppiobriuni iradila esl. De ahis
usque ad mare-, et usque ad flumen propagines ejus auiem quid diciiur? e Laudale Dominum, omnes
(Psal. LXXIX> 9). >Fuit enim hsec vinea aliquando «"enies : et collaudale eum, omnes populi. Quoniam
(1869) Idem êod., Nullis 'Jalsitatibus. Edil. vero bus abundarent, et in saporem non degenerarent:
Ascens. habel : nullius fahilatis annexione sicut illa de qua j'am superius diximus, quse pro
uvis dedit labiuscas, el pro vino acelum. Non omnis
{1870) Ex eod. cod. Casin. vinea bona esl, > etc.
(1871) Cod. Yat.:« Vis audhe quid : omnem pal- (1874) Idem cod. et edilio:« Nulla alia vinea bo-
mitem in nie non ferentem fruciuin, tollel eum, ut na, nisi illa quae de hac vile pasiinala est, quae
fiuctum plus afferat. Quot sunt Chrisliani, lolsuut modo in hoc Evangeho loquitur : Ego ium vitis
et palmites bujus vitis, >-etc. vera,el pater meus agiicola est. De hac vile scri-
(1872) Ex eod. cod. plum esl : Vinea facta est dilecto in comv, filio
(1875) Cod. Yat. el cit. edilio: « Talem enim olei) elcr»
yilein tales palmites habere decebat; qui el frucli-
105? SENTENTl^. — LIB. Vl. 1058
confirmata esl super nos misencoroia ejus, et veri- A verba alque senlenii.e sagittce quaedain sunt, qui-
tas Domininianel in aeternum (Psa/.. cxvi, 1). > Qui bus vitiorum et malignorum spiriluuni/ugalur exer-
viiit, et regnat, etc. citus. Istse sunl illje sagitlse de qtiibus dicitur :
SCJIHOIII. « Sagittse tuae potentis aculse cum carbonibus deso-
(1875) DE NXTIVITA.TE PLUR1M0RO5I UAltTYRUM. laloriis (Psal. cxiv, 4). > Per coronara, qu:e ipsl
« Deus, venerunl genles in haereditatem luam, datur, quid aliud nisi vietoria significatur? « Ncnio >
polluerunt templum sanclnm luum, posuerunl Jeru- cnim, inquil Apostolus, « coronatur, nisi qui legi-
salem in pornorum custodiam. Posuerunl morticina time certaverit (II Tim. n, 5). > In singulis sanclis
seivorum iuorum escas volatilibus eoeli, carnes coronalur Chrislus.-quia omnis eorum victoria ipsius
saiielorum luorum bestiis leirae. Effuderunt sangui- esl. Et hoc esl quod ail: « Exivit vincens, ut vin-
nem sanctorum sicul aquam in circuilu Jerusalem, ceret (Apoc-.vi, 2); > cum el sancli marlyres alibi
et non erat qui sepelirel (PsaL LXXVIII, 1). >Hsere- dicunt: « Tn Deo faciemus virlutem, et ipse ad ni-
ditas Dei, templum De[, civitas Dei, el hortus Dei, hiluin deducet inimicos noslros (Psal. LXXVII, 59). >
saucta Ecclesia est, quaeper totum mundum diffusa, Post istum aulem equuniexivit alius equus rulus, et
lnullas a lyrannis el malignis spiritibus patitur per- qui sedebal super eum, datum est ut sumeret pacem
seculiones. {1876) Videns igitur Prophela per Spi- ]B de terra, el ut invicem se homines inlerficerent, et
-i itum sanctum hanc nobilissimam civitalem (1877) gladius magnus datus esl ei. (1881) Rufus aiitera
ab impiis hostibus disslpari, ejus tanlae calaiiiitali equus, qui seculus estv eum cuj'us sejssori dalum
compatieus ait: Deus, venerunt gentes in hseredi- est, ul pacem de lerra suineret, lyrannorum exer-
tatemtuam violenler,-ei cum nimia crudelitate ir- cilus intelligitur, sanclorum sanguine cruenlatus;
riiperuiH lyranni in Ecclesiam luam. Hsereditas tua -super quos diabolus sedens, ad sanclorum necem
dissipatur, templum luum polluitiir, civilas sancla impieeos-compellit. De his equis diclum esl: « Cur-
destruitur, el sancti lui interficiunlur. Sola cuslodia rus Pharaonis el exercitum ejtis deineisii in mare
reiicta est; pauci admodum relicli sunt. Hoc plan- (Exod. xv, 4). > Iste autem seibor iniquus ille est
gebat Elias, cum dicerel: « Domine, prophetas luos qui pacem de terra sumil et aufert, quoniam, iit
ureiderunl, altaria tua suffodeiunt, et lelictus sum distordiae princeps et pacis ininiicus, humanum
ego'solus (111 Reg. xix, 10) > pro custodia. (1878) genus semper insidiando el tentando inquietal. Hic
Quasi 564 dicerel : Non sufficil eis quod sanctos facit inse homines interficiant, et inier se bella
crudeliter occiderunt; sed nec eorum corpora sepe- civilia gerant. (1882) Hic magnum halel gladium,
lire permiliunt, preliosusque sairguis luorum san- dum alios aliis alligans vitiis diversimode jugulaie
ctoruni pedibuscoiiculcaluriniquoruni. Propieieaque (j coutendit. (1885) Hujus ergo consilio, huj'us ductu
ait Aposlolus : « Propier le mortificaraur lota die; sanguis fuhdiiur per manus lyrannorum. De quo
«siimali sumus sicut nves occisionis (Rom. VIH, nunc per Prophetam dicilur : « Effuderunt sangui-
15). > Narrat bealus Joannes in Apocalypsi, ubi nem sanctorum sicul aquam in circuitu Jerusalem,
oraiies mariyrum passiones, tibi omnes Ecclesiae et non eratqui sepelirel (Psal. LXXVHI,"5). > Et hr.s
pcrlurbaliones plenissime describuntur, se \idisse quidem sanctorum martyrum passiones, eorum tan-
equum album, el qui sedebat super eura habet ar- tam sanguinis effusionem, illa holocausla et illae
cum in manu sua, <Hdata esl ei corona, ct exivit -hosliac signiiicabanl, quas quotidie SS. Palres sine
vincens, ul vinceret. (1879) Equus ille albus, super numero immolabant. Yide modo quantus aniinalium
qtiem qtii sedebat, hahehat arcum in manu sua, sanguis efftisus est, quando lemplum Salomonis de-
Salvator noster inlelligilur, qui exhil praelians pro dicalum est. Ad cenlum enim el viginti duo millia
maiiyribus suis; siculscripmni est:« Quiascendis oves, et boves ad viginti duo millia maciaii refe-
super equos luos, etquadrigse luaesaivalio (Habac.m, 1'tinlurin illius lempli dedicatione, praHer illas ho-
8)t- ilSSO)Habel enim arcuni in manit sua, perjjuem stias quas quotidie offerre consueverant, quibus
ejus praedicalio significatur; cujus praedicalionis Christi passio significabalur. Sic igilur in Ecclesiae
(1875) Titulus cod. Vat,, et edilionis de marlyri- (1879) Cod. Vat. et edilio : « Equus isle albus,
Ims. pulcher lotus et immaculatus, sanctorum martyrum
(1876) Ex eod. cod. Casin. texlus Marchesii exercilus intelligiiur, in qnibus Salvator noster se-
emendalur. dit, et pro eis prseliatur. Sicul scrijitum esi. >
(1877) Cod. Yat., « ab impiis et iniquis hominibus (1880) Eadem interprelatio exslat ia comnieniario
disperdi. > super Apocalypsim.
(1878) Cod. Vat.: et ediljo cit. « Et quserunl ani- (1881) ld. Cod. et editio : « Hic equus rufus san-
mam meam. 0 eriuleliias! 0 impieias! Non suflicit ctorum sanguine et sasvieiitis inimici calcaribus
cis quod lain duris el exqtiisilis lormenlis sanelos cruenlatus, tyraiiiiorunitexercilusinlelligitur, super
interJjGiunl, sed ad suae iniquilalis malitiaeque cu- quos diabolus sedens, In sanclorura necem, eos
mulum eos sepelire nou permittiint. Sanctoriim car- sine omni misericordia ruere facit. In istis illi equi,
nes avibus exponuniur, et bestiis lerrse devorandae, de quibus diciiur : Curius Pharaonis et exeicitum
et laniandae iradunlur. Sanguis pretiosus effundi- ejus dejicil m mare. ln istis illi eqtii ei muh in qui-
lur; si quidem pretiosa iu conspectu Dominimors bus non est intelteclus. Hic auiem el ille iniquus qui
sanctorum ejus, et quasi vile aliquid iniquorum pe- pacem de terra sumit, > ele.
dibus conculcatur. In his completum est quod in (1882) Ex eod. cod. Casin.
Evang. diciiur : Ecce cgo mitio vos quasi agnos (1885) Cod. Vat. el ediiio : « Huic gladius ma-
inler hipos. Et Aposlotut, > elc. gnus daium cst, quoniam multis moihs miseros ho-
4059 S. BRUNONISEPISCOPI'SiGNIENSiS lOlO
dedicaiione, muita sanctoium millia pro-Christino- A quoniodo sua cuncia pauperibus erogavciit, qtiantas
miiie maelala sunl, quos ille animalium sanguis et per ipsum virtules et miranda Deus fecerit, quatn
illae hoslise signiflcabant. Quid est enim quod-ibi forlis in passione fuerit, el quam \iriliter omnia
legitur, « odoralus est Doniintis odorem suavitalis lOrmenla sustinuerit. Talis (1886) lrajtis hosiise or-
*{Genes. vm, 21), > nisi quod Psalmista ait : « Pre- dinalio in sacrificiis esse debet, et sic tandenrigne
tiosa iu conspectu Domini mors sanctoruni ejus supposito, vorax flanima omnia consummal; per
. {Psal. cxv, 5). >Niui eiiiin tantum illo fumo ei ani- quod videlicet inlelligitur, ut fideliter credantur, ct
malium sanguine delectatur Deus, quanlum sanclo- cum amore suscipiantur, quaecunque ad martyris
rum marlyrum passione, quse illis sacrificiis signifl- l.tudem ct gloriam reeilanlur. Lege marlyrum pas-
vabalur. Noe palriarcba, posl diliiviuin de arca siones, el isto ordine scriptas in\enies. Sicut In
egressns , de cunclis animalibus mundis niagnum E\angelio bealus Joannes prius ipsum caput posuil,
Deo holocauslum el sacrificium nbiulil. Solus tunc dicens : « In principio eral Veibum (Joan. I, 1): »
horno immolalus non cst, quia nondum venerat deinde per oidinem usque ad pa-,sionem, cjus verba,
plemludo teiiiporis, quando Salvator noslerinimo- et niiracula, el csetera posuit. Fuit aliquando in
landus erat. Omnia illa animaiia munda, quse lunc sanclis tantus manyiii amor, tantoque desiderio ad
uno sacrificio ablata sunt, banc SS. marlyrum pas- B martyrii gloriam feslinabanl, ul ipsi sua sponte se
-sionem el oblalionem significabain, (1884) quae de ingererent, el non interrogati Cliiislianos se esse
niroque sexu, de omni aelale, de omni conditione dicerenl. Torquebalur aliquis duris lormenlis, et
pro Chrisli noniine poslea roaclaii sunl. Tria SS. ecce subiio alius de populo clamabat : Chrislianus
marlyrum sacrificia legimus : primtim in significa- sum, el pro Christo mori desidero. Unusquisque
-tione, secundum in passione, lerlium in commemo- illud in corde ~suo prophelicum diceb.il: « Quid
ralione. Et primum quldem faciebant sacerdoles reiribuam Doinino pro omnibus quse retribuil mihi?
Yeieris 'Teslamenli. Secundum autem lyranni. Ter- Calicero salularis accipiam, et nomen Domini in"vo-
'-tium vero nostri sacerdotcs quoliflie in Ecclcsia fa- cabo (Psat. cxv, 5). > Quivivit, et regnal in-sxcula
îunt. De lerlio scrlplum esl~: «Inmiola Deo sacri- sseculorum. Amen.
flcium laudis, et redde Alrissimovota tua. Et sacri- SEBMO IV. DEEISDEM.
ficium laudis honorificabit me; illic iter e-l, in qno
-oslendam salutaie g@{$ Dei (Psal. XLIX,14 et seq.)i « Ecce quam bonum Cl quam jucuudum habitare
--et Propheta : « Omnem, inquit, aufer iiiiquitateni, fratres in uuum ! Quoniam illic mandavit Dominus
et accipe bonum, el reddemus viiulos labioium no- benediclionem, el vitam usqtie in saeculum. Sicot
slrorum (O&emxiv, 5). > Et Aposlolus : « Per " unguentum in capite, quod descendil in barbam,
ipsum, ait, offeramus hostiam laudis semper»Deo, baibam Aaron. Quod descendii in oram vesiimenti
id est, fruclum l.ibiorum confilenlium nomen ejus ejus, sictu ros Hermon, -qui descendit in montem
(Hebr. xiv, 15). > Hoc igitur sacrificlum, quod Ec- Sion (Psal. cxxxi, 1 el seq.). t (1887) Sic enim se
clesia quotidie facit in SS. marlyrum laude et com- hahet ordo. Nunc aulem significationem videamus.
memoraiione, inilla hoslia (1885) significalum esl, Beati isti fratres, super qtios Dei benediclio el tanla
in qua Moysespraecepit sacerdolibus utprius Iigno- abundanlia gratiarum descendil. Isii sunt illi fra-
ram congeriem faciant, deinde hoslia, quae immo- tres, de t|uibus Doniinus aii : « Nunliabo fratiibus
landa Cst, parliculatim divisa, prius super ipsam meis (Malth. xxvm, 10). >Et alibi : « Omnes vos-
slruem lignorum caput ponant; postea vero caelera fratres eslis, et palrem nolile vocare vobis super
membra usque ad eaudaro desuper ordinentj quae terram. Unus esl enim paier vester qui in coelis est
sicut in loto corpore uitima cst, ita et ultima po- (Ibid. xxni, 8). > ipse est autein cui quolidie di-
nendaest-Lignorum vero congeriem facimus, quando cimus : « Pater nosler, qui es in ccelis (ibid. vt,
in unum locum populum adunamus. Quando vero 9). > Et dives et pauper, nobilis et ignobilis, do-
mariyris passionem in populo nuntiamus, tunc uti- j) minus et servus, imperator el mendicus; ojnnes
que super lignorum congerie jubilalionis hostiam una voce dicunt:« Palernosler, qui es in ccelis, > ut
ordinamus. In qtia videlicel hostia prius capul po- se unius paiiis filiosesseostendant.Illenobilior, quia
nendum est, quia unde nalus est, et ex quibus pa- melior. Mulli bic sunt servi, qui in altera vila erunt
renlibus, el ejus vitae primordia prius dicenda sunl. domini, et conlra, multi bic domini, qui in altera
Deinde vero qualiler vixerit, quod sapiens et hu- vila dura servtlute comprimentur. Quales fralres
niilis fueril, quomodo ab infantia Deo servierit, isti fuerunl, quorum hodie fesla celebrantur? Boni
niines j'ugulando decipit, dum alium per superbiam, sacrificii : taliter jubilalionis hosliaimmoianda est?
alium per avariliam, aliuni per ltixuriam, alium el sic tandem, > etc.
per invidiam, atque alium alio modo occidii et per-
dit. Hujus igilur consilio, > elc. (1887) Qui Brunonis exposilionem in huiic psal-
mum legerinl, tolam iisdem \eibis hic exseriptam
(1884) Cod. Yat. « Quae de omni gente, de omni invenient a capile usque ad fiiiem. Differl autem
sexu, >etc. omniiio a commentario S. Brunonis Cailhus. super
(1885) Ex cod. Yat. emcndanlur ediliones ujise fe- eumdem psalmum.
runl sacrificium est.
(1886) Cod.Vat. et editio Ascens.: t Hic est ordo
iOM SENTENTLE. — LIB. YI. 1041
fraires beati Sei'gius el Bacchus, qui tanla pro, A quid gloriaris quasi non acceperis? > (I Cor. iv, 7).
Ghrislo lormenta passi sunt. Boni Cosmas et Damia- « Alii enim daiur per Spiritum sermo sapientise,
nus boni Joannes el Paulus, boni Mauritius et so- alii sermo scienlia?, alii prophetia, alii discietio spi-,
cii ejus, boiii et multi alii, qui pro Christf nomine rituuni, alii fidesin eodem spirilu, alii gratia sani-
morli se tradiderunt» t Et istorum quidem est re- tatum, alii genera linguarum, alii interprelaiio ser-
gnum ccelorum, qui conlempserunt vitam mundi, monum. Hsec autem operalur unus aique idem,
ei pervenerunt ad prsemia regni, et laverunl slohs Spiritus, dividens singulis prout vult (Ibid. xxn,.
suas hisanguine Agni (Apoc.~m, 14). > Tales autera 8). > De aposlolis aulem haec tanta gratiarum abuu--
fralres habitant in unum, talibus est cor unum, et danlia per lolum corpus ecclesiasticum in caelera
anin'a una. Nemo dicit aliquid essesuum, sed sunt membra diseurrens, usque ad veslimenli oram per-
illis omnia communia. Fratres mali, qui corpore venil. Vestimenti ora, extremi illijnlelliguntur, qui
simul sunt, sed perodium a se invlcem longi suni. omnium ultimi in fine saeculi futuri sunt, Yide ergo
« Bonum est, > inquit, i el jucundum habitare fia- quanla sit hujus unguenli abundantia, quae lam,
tres iii unum.» Unde hoc? Quoniam illic, id esiin longo cursu defluat, el tot gentes ungal el sanet.
lales fratres, mandat Dominus benediclionem suam, Ifoc unguenlum Simon raagus ab aposlolis emere
et \itam quae non babet finem. Quomodo mandat? B voluit; unde el merito cum omni pecunia sua dam-
< Sictit unguentum in capite, quod de,-eapiie de- naius est. Vocatur Aaron salvalor noster, omnium,
scendit in barbam, de barba vero usque ad, oram videlicet sacerdotum primus el maximus, cujus
vestimenti ejus. Et sicul TOSHermon, qui descen- fllii sacerdotes sunl, et qui filii ejus non sunl, sacer-
dit in monlem Sion (Ex eod. psat.). i Caput Ecclesise dotes esse non possunt. Interpreialur aulem Aaron
Chrislus esl, eujus §gg mernbra omnes nos sumus'. nions fortitudinis; quae interpretatio illi maxiuie
De hoc sautem corpore Apostoltis ait: iSicui enim convenire videtur, qui Doininus fonis vocatur, et
in uno corpore mulia membra habemus, omnia au- Dominus potens in praelio. Sequilur : « Sicul ros
teni membra non eunidem ~actumhabent; ila multi Hernion, qui descendit in moniem Sion (Psal. cxxxn,
unum corpus sumus in Christo, singuli autem alter 5). > Hermon analhema, id est divisio; Sion verp
alierius membra (Rom. xis, 4). > (1888) (1889) Barba speculatio interprelaiur. Et Ilermon quidein aposto-
Christi aposioli sunt, qui in loto corporcprimi sunt, los, Sjon vero Ecclesiam significal. Merilo auteni
ul ipsi capiii uniti. (1890) Barba cmidem, quia ut Hermon vocanlur, qui piimi omnium a Synagoga
nrasculifortes. et viriles fuerunt-; juxla quod prseci- divisi et separati, Christum Dominum seculi suni.
piebat Apostolus, ut barbam non raderenl, quia \i- Uude Aposlolus ail : « Cum autem placuit ei qni
rilem fatiem Ijabere debenl qui sacris sunt dedieati. *-"roe segregavit ex ulero matris mese, et vocavit pei-
Et non solum aposloli, sed-el SS. martyres Christi graliam suam (Galat. i, 15), >el reliqua. Non solura
barba vocari possunt, qui £t vjriliter pugnaverunt, auiem apostoli, verum etiam omoes Chrisiiani boc
et hostes potentissimos vicerunl. Unguentum igitur nomine vocari possunt. Omnes enim in bapiismq
de capile in barbamdescendit, quia sancli Spirilus hoe nomen suscipiunt; quia ibi, diabolo et pompis
gralia de Salvatoris noslri diviniiale prius in apo- eju;>abrenuntiantes, a peccalis-omnibus, et a viliis
sioios et martyres venit: De hoc enim unguenlo Do- separanlur, et a siuistra in dexieram transeunles, ab
niiniis aita: « Spirilus Qomini super me, propter haedis ilivisi, agnis el ovibus associantur. Unde et
quod unxjt roe; evangelizare pauperibus misit me in Esahno dipitur : t Ad meipsum anima mea tur-
(Luc. iv, 18). > De hoc el Esahnisla^ « Dilexisli bata est, proplerea memor ero tui de lerra Jorda-
jusiiiiam, et odisli iniquilatem, pr~pterca iinxit le nis, et Heinionis a nioule modico (Psal. XLI, 7). >
Deus, Deus luus, oleo lselilise prae consortibus tnis Tena Jordanis el Heinionis illi sunt qui per bapti-
{Psal. XLIV,8).J Hoc et Ecclesia senliensait: «,Trahe smuro a vitiis separati sunt, quoniam per Jordanem
me post le, et curremus in odorem unguentorum baptismus, et per Hermon divisio el separaiio si-
luorum (Cant. i, 4). > Hoc unguento sananlur JJ gnificatur. Solje igitur baptizalorunl anirace de lerra
infirmi, hoc omnes languores, et omnes infirmi- Jordanis et Hermonis Deum laudant; dequibus, et
tales sanabat Jesus. Hoc et sacerdotes Ecclesise alibi dicitur : « Thabor et Hermon in nomine tuo
consecrantur ab hoc chrismate, el Chrislus ipse, et exsuliabunt (Psal. LXJ-XVIII, 15). > De monte igitur
Chrisiiani vocantur. Hoc igitur de capite descendit Hermoii descendit ros in montem Sion, per quem
in barbam, d,eChrislp in apostolos. Nihil enim vir- fides, jdoctrina, el evangelica praedicalio iuteliigiltir,
tuliun et gratiarum habuerunt aposioli, quod ab quae ab aposiolis in Ecclesiam venit. Hoc aulem
ipso non acceperint. Unde et Aposlolus ait : « Quid rore et hacpluvia tota sancla Ecclesia irrigatur,
«nim habes quod non accepisti ? Si autem accepisli, fecundatur, lavatur atque mundatur. Mali nionles,
(1888) Ex eod. cod. Casin. potiusbarba voeantur. Pwcipit auleln Dominus sa-
(18S9) Cod. Vat. et editio :« Habet igiiur barbam cerdotibus ut barbam non radant, etcomam non nu-,
Chiislus in corpore suo, habei manus, et pedes, et triant., Nutrire coroas, et barbam non habere,
cselera membra. Barba Christi apostoli > etc. mulierum esl. Sacerdoles autem non muliebres,
(1890) Id. cod.el edilio :« Barba quia nibil molle, sedviriles facies habere debent. Non solum apcr
nihil femineum in se habenies viriles, el fortes, et stoli > elc.
niasculi «unt. Unde et meriio non barbati, sedipsa.
1045 S. ERUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1044
Gelboe, quibus David maledicens, ait: « Monles A « Laudate eum secundum mullitudinem niagiii-
Gelboe, nee ros, npc pluvia veniat super vos, ubi - ludinis ej"us.>
ceciderunt forles Israel, Saul et Jonathas (II Reg. Semper laudetur, qui nullo flne lenetur.
i, 21). > Per hos enim hasretici designanlur, qui non Tfescisfortassequanlum eumlaudare
rore apostolico, sed turhine diabolico perfunduntur. debeas, coiv
sidera quantus est, et secundum ejus quanlitaiem
Beati illi fralres, qui tali rore, lali pluvia, lali laudes multiplica. Nunquam
igitur a laude quieseas,
unguento, et tali gratia perfusi audire meruerunl: quia immensus est ille quenrlaudas. « Laudatio-
« Ecce quam bonura ct quam jucundum habi- nem ilaque Domini
loqualur os nieiim, et benedicat
tare fr.itrcs in unum! Quoniam illuc mandavil omnis caro nomen sanctum
ejus (Psal. C\LIV,21), >«
567 Dominus benedictionem, et ritam usque in non ad tempus, sed usque in &-ccuIum,s~ecuIi.
saeculum (Psal. cxxxii, 1 et seq.). > Quod nobis prae- « Laudate eum in sonoiubae._>%
plare dignetur: qui vivit, eic.
I V. (1891) (1892) DE EISDEM. Nunquam nostrarum siieat vox alla tubarum
SERMO Est tuba voxalta. sonus estlaudalio sancla.
« Laudate Dominura in sanctis ejus, laudale ctiin
in firmamenlo virlutis ejus (Psal. CL,1). > Ccelum, Post laudandi roateriam consequenler inslrument»
lct tcrram, et omnes crealuras quae in eis sunl ad g posuil, quibus laudare debeamus.
laudes Dei Propbela invilaverat; nunc autem ma- Tuba namque, psalierium, et cithara, tympana
leriam de qua eum laudent, et instrumenta quibus quoquechorus, eichorda?, organa,ctcymbala,inslrit.-
menta stint musicse artis, divipis laudibus eorrve*-
laudent, eis ministrat. Sumat unusquisquequod sibi
nientia. Non omniuin est tuba canere ; hoc officiuin
placet, et quod sibi conveniens et utile esse vide-
tur. « Laudale, iuquil, Dominum in sanclis ejus. > episcoporum est, et doclorum. lllis enim dicitur:
Hanc laudandi maleriam suscipite, qtiia in nulla « CanUe in inilio mensis tuba (Psal. LXMI:,4); »
alia re «audabilior esse probatur. Dicite ergo: et: «, Clama, ne cesses, quasi tuba exalta vocem
«Mlrabilis Deus in sanctls suis. Deus Israel dabit tuani (Isa. LVIII,lj. > Ipsi sunt angeh in Apocalypsi
virtutem et foriitudinem plebi suse : benediclus Deus luba canentes. Tubarum sonilu niuri Jericho cor-
> Si 1 enim considerare velit ruerunt, el ingrediendiadilum undiquepnpuloprae-
(Psat. LXVH,56). quis
sanctorum fldem, et sapienliam, constantiam, et buerunl. Tubis Israeliise ad prseliui/iconcitabantur,
ct lubis a proeliis revocabantur. Tubis Jubil«us an-
palienliam, et alias virtules, quas a De6 suscipere nus nuntiabatur, et ad loiius aiuii solemnilatem
liierueruiit, facile cognoscere polerit.vakle in san-
clis suis Deum laudabilem et niirabilem (1895). populus parabatur. Hoc sacerdotum minislerio fie»
Unde alibi, in sua el aliorum persona, ille qui liic (C bat, quia episcoporum et sacerdolum vocem signi-
modo loquitur, ait : « Mirahilis facta esl scienlia ficabat, quibus per Prophelam dicitur : « Si non
tua ex me, conforlala est, el non oolero ad eam nnuutiaveris iniquo iniquitatem suara , animam
(Psal. cxxxviu, 6). > ejiis de manti luarequiram (Ezech. m, 21). iu
-i Laudate eum in firmamenio viitutis ejus. > « Laudale eum in psalterio. >
Pio firmameiito Dominumlaudare memenlo Psalterium portat homo quem nova vita reformat
Terra fide forlis, quam dat tibi Conditor orbis. Ut valeal denis verbis insisiere legis.
Omnis chorda sOnum reddej. bene torta canorum.
Hoc enim - firmamentum, quod coalum vocalur,
Canlare in psalterio perfeciorum esl. Hoc instrn-
quod sua virtute el polentia ineffabili Deus fecit,apo- roentum Deus ipse consliluit, el decem chordas suo
stolos ca'terosque sanctos significat, qui tanla vir-
tute el clarilale ita praediti sunt, ul nulla creaiura digilo in eo ostendit, per quas deeem verba legis
significantur.Vocalur autem Deus unus prima ehor-
ei&valeat comparari. da. El non lrabebis Deum alium absque rae. 568
« Laudate eum iu virluiibus ejus. >
Secunda vero : Non facies tibi simulacrum. Teriia :
Non lua vir virtus, qua pugnas, sed libi Cbristus Non accipiesnomen Dei lui in vanum 4uarla vero :
f,i cruce donavil, in qua moriens superavit. J Cole diem Sabbalorum. Al êro
quinia : Ilonola
Sis igitur certus quia pugnas virlutibus ejus. pairem et malrem. Quinque aulem quse sequuntur,
SiVe virtutes ccelorum intelligamus, sive virlures hsec notnina sunt : Non nccides. Non mcechaberis.
imraculorum, quac persancios operatus est Deus ; Non furtum facies. Non fatsum testimonium dices.
sive etianj sapientiamjustiliam, fortitudinem.tem- Non «oncupisces rem proximi lui. Inter has autem
perantiam, caeterasque virlutes, quibus sanclos or- lanta concordia est, nl qiiicunqne offendit in una,
natos fuisse, quibus vitia et malignos spiriius om- necessario offendal in omnibus. Unde Jacobus apo-
nesque suos adversarios superasse legimus. Yalde slolus ail: « Quicunque observaverit tolam legem,
qtiidem conveniens est ut in omnibus his Deus lau- jffenderit autem in uno, faclus esl omnium TCUS
detur et glorifieelur. (Jac. II, 10). > Aliquando in duas chordas pec-
(1891) Titulus edilionis Ascensianae sic habet: exceplis inlerjeclis versibus, desumplus est ex e\-
e Pe laudando Deo insirumentis uiusicis, per quae posiiione ejnsdem Brunonis in hune Psalmum; et
mariyrum cruciams, et confessorum afilicliones, et penitus diveisum est comnienlarium S. Brunonis
confessiones designantur. > Cailhusiani supef eumdem psalnmm.
(J892) Tolus hic sermo de \erbo ad verbuni, (1895) Cod. Val., mhabilem ezse.
1015 SENSEOTIJE. — LIB. VI. JC46
caverat David, adulterium simul e| hqmicidium per- A anima una (Ibid., iv, 52). > iUi-enim clerici, el mo-
petrando, et psalterium lotum ainiserat. Sed posl- nachi, qui se diligunt, qui seiionorant, qjii sibi mu-
quam ei dictum esl: «Dimissum esl jjeccalum tuum tuo obediunt elserviunt, qui sibi assurgunl, quK
(JJ Reg. xii, 14), > mox ad psallerium accedens, invicera alter alterius onera porlant, qui sub» re-
ait-: < Exsurge, gloria mea, exsurge, psalterium et gula et nisciplina vivunt, illi, inquam, in choro
cithara (Psal. LVI, 9). >_ Deum laudant. Non enim lanlura ad vocuin conso-
Yere magna gloria illi est qui haec decem verba nanliani, quantum ad aiiimorum menlisqiie coneor-
cuslodire potest, et qui has cbordas sine offensione diam respicit De.is.
langitêt modulatur. Unde Apostolus ail: « Gloria « Laudale m chordis. >._
nostra haec est testimoniura conscienliae nostrse (U
Cor. ij 12). > Ille enim in psalterio non delinquit Torquenlur sancti manibus si quando tyranni,^
quem conscientia non accusat. Chordis laudalur Dominus; nam chorda vocalur,
« Laudateeum in psallerio.el jhihara. i Carnis lortura, cordis vexatip dura.
Iu cilhara canlat, qui cprda clemeniia placat; Per has igitur chordas nulla alia instrumenta,
Nam citharse furiis solyerunt peclora regis._ aisi ipsa sanciorum martyrum corpora intelligimus,
quae mulloiies in equuleo, in calasta, el in cruce,^
Decem chordas,siculmodo diximus, habet psalterium. chordae in psallerio extendeban-
tanquam qna-dara
Iii cithara lres'chord-e sufliciunt, per quas Trinilatis IUT. Illi igilur, qui lalia paliebanlur, in chordis
mysterium signatur. Unde quatuor illa animalia, ei
die et nocte modulando dicunt: procul dobio laudabant.
ipsi Seraphim"
« Sanclus, sanclus, sanctus Dominus Deus Sa- « Laudale eum in chordis, el organo. \
baoth, plena esl ,omnis lerra majestale ejus Organa nostra Deum laudent sine fine dierum.^
doctorum voces dicunlur eorum. '
(Isa. vi, 5)'. > Mulli aulein in cilhara canlant, qui Organa
psalterium ferire non valent. Psalterium ad operi Quos respnant linjjuis conceptos fqllibus imis.
tionem, cithara ad sermonem pertinet. Qul bene Organaet lympana unam habent signiflcalionem,
prsedicat, et male vivil, is ciiharam quidem ha- Ujraque enim significant morlificalionem carnis
bet, psalterium aulem nOn habel. Est autem psal- sive per abstineniiam, sive per marlyrii passio»cm.
lerium j'ucundum cum cilhar.», qnando vox ope- IUae namque episcoporum prsedicaliones, in organp .
ralioni, el operalra voci concordat. Alioquin paruni flunt, qusede corpcjre -pecabstinentiam .desiccato et
cilhsrsedus proficit sibi, quamvis muHis aliis can- r morlificato procedunl. Unde Aposlolus ait.: * Castigo
igrdo proficiat. cprpus 106010 el in serviluiem redigo, ne forte
« Laudate eum n tympano. >/ duta aliis praedicaverim, ipse reprobus efliciar (J
Tympana nos clara mortalia morlificare Cor. ix, 27). ». Illa igitur prsedicalio reproba esl.
Membra docenl carnis, corium quia est animalis. quse non de corpore casligalo et, niorlifieato, -sed
de carne impinguala et delicala procedit. Organa.
Hoc instrumenium propne marlyrum est, quamvis enim.exTnorluprtiin p.ellibus, et slccis coriis ronft-
e( iHorumesse videatur qui carnem suam crucifi- ciuntur. Unde et merito illos signiflcanl qui in
gunt cum vitiis et concupisceniiis. Tympanum enin: fftiltis abslinenliis vivunt.
veiberibus sonat, et nisi ferialur et percutialur nor 569 " Landate eiim in cvmbalis jubilationis. >,
&onat.'Esi-ci)im corjum siccuiu et extensum, quoc
frequenti percussione longius resonal. Si aulem lt Cymbala quippe Dei resonantia sunt duo .cleii:
delecial audire vocem lympani bene sonantis ei Hicnovus,IUe vetus; hic,PauluSj ethiebene Peti us
Beum laudantis, audi Apostolum dieentem : « A Ju- Olim cantavit, cum nos, Judamque vocavit.
dceis quinquies quadragenas una minus accepi, ler
virgis csesus sum, semel lapidatus sum (11 Cor. n, Ille enim in cymbalis bene sonantibus Iaud.it, qui,
25). > Beati quoque Stephani tympanuin cum per- verba et sermonem suum ulriusque Teslamenli au-,
eutereiur, et a Judaeis lapidaretur, tam inagnuni etoritate conflrmat. Duo namque Teslamenta duo
sonum reddidit, ul anle throhum Dei sublimis au- cymba.a sunt, quse tunc quidem suavitcr sonant
(litelur. Ait ergo : « Eeee video coelos aperlos, ei quando allerum alterum tangit, sibique niuluo re-
Jesum stanlem a dextris Dei (Act. vn, 55). > Tales spondent. Hincest, quod abyssus abyssum inyocat;
igttur in tympanis Deum laudabant, qui carnerc hinc est, quod inler rnedios cleros dormire j"ube-
suam prius jejuniis afllictam et siccalam iyranno- mur; hinc esl, quod duo ^herubim se rauluo re"-
rum verberibus flagellandam-lradebant. - spicrant, et bini discipuli a Domino miltuntur.
t Laudale in lympano et choro ; > « Omnis spirilas laudetDominum. >
No i chorus ullus erit, ubi clero regula desit. Spirilusomnis eum benedical nunc el in aevuin.^
Qrdrne nanjque sedent, ergo ordine vivere debent. Laudet, amansque colat, quem Rachel mater adorat,
llii ilaque laudabanl in choro, de quibus dicitur : Nuncfecunda quitêmêi sierilis sine seminepridem.
Hoc Pater, hoc F*amci\ hoc Filius aiidiaj, AiJieii^
t^Muliitudinis aujem credentium erat cor unum et
1047 S. BB.UNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1048
CAPUT II. A diam et alias virtutes; sed quia hanc sapieniiam
*non habent, quidquid habent, inutililer habent.
DE CONFESSORIBVS (1894).
H~ecenim sola ducil homines ad rrgna coalorum,
SERMO I.
de qua ipse Domiims ait : « Habele sal in vobis, et
Audivimusmodo, cum Evangelium legerelur, Do- pacem habele inter vos (Marc. \K, 19). > De qtia
piinuin dixisse discipulis suis : « Yos esiis sal ter- similiter dicilur : « Omnis igne salietur, «st omnis
iae; vos estis lux mundi : non potesl eivitas ab- \iciima sale salietnr (Ibid., 48). > Unde et perMoy-
scondi super monlem posila (Matth. v, 15, 14). > sen dicitur :« Non auferes sal feederis Domini Dei
Quam pulchra et quam convenienlia nomina suis tui de sacrificio tuo. In omni oblatione tua offeres
discipulis Dominus ponil! Quam dignum et conve sal (Levit. n, 15). > Manifeslum est igilur quod
niens eral ul talibus talia nomlna imponerenlur, nullura sacrificium, nullum servitium,nulla nostra
qui ad eondiendam ct illuminandam totius mundi niunera Deoplacenl sine hoc sale, sine (ideli et hu-
amplitudinem miilehanlur (1895)! Yos, inquit, eslis niili sapienlia. AquseJericho, sicul legilur, amar-e,
sal lerrae, vos estis hominum condimentum ; vestro et steriles, et infirmae erant; sed niisso in eas sale
exemplo inslrui, vestra sapientia doceri, veslra ab Eliseo sanatae sunt. Quid esl autem (1899) qnocl
humilitale et palientia caeteri homines componi '} istse aquse sine sale sanari non poluerunt ? « Aquse
debenl. Sal etenlm non solum in divina pagina, setl multse, dicit Scriptura, populi multi (Apoc. xvn,
eliam in litleris saecularibus sapienliam signiflcat. 15). > Tolus mundus infirmus erat, slerilis, et ama-
Unde et quidam comicus ail (1896): « Qui hahel riludine plenus, Sed venientes apostoli, quibus
salem, qui in te est;> salem videlicel pro sapien- niodo dicitur : « Yos eslis sal terrae; > poslqiiam,
tia ponens. Unde et de alio quodam dicitur (1897), hujus sapientise570 sale aquas condiverant, et po»
quod sale mulio uibein defricuit; pro eo quod sei- pulos asperserant, (1900)omnis amaritudo fugala est;
licet sapienter, et digne, redarguit quoscunque in iique populi, qui aquis illis aspersi sjini, ex sterili-
tola urbe rcprehensione dignos esse cognovit. Eg"-e- bus fecundissimi in bonis operibus facli sunl (1901).
gie'autcm sal pro sapientiaponilur; quia sicuti cibi Jlinc est etiam quod omnes (1902) ecclesite sine
sine sale fatui sunt, el saporem non habenl; sic sale dedicari non possunl. Non enim potest ecclesia
cseiersevirttttes sine sapienlia inuliles sunl, mini- alia aqua lavari et bapiizari, nisi illa -qusesale
ineqnc proflciuni. Unde et pueri ad fidemvenier- condita et aspersa esl. Ipsa est igilur aqua sapien»
tesrstaiim a principio sale cibanlur, quia nec fl- tise, qua et polamur, et lavamur. Ei bene aqua sa-
dera haliere, nec Deum ipsum cognoscere sine sapienlise dicitur, quse sale sapienliaecondita est, qua?
pieniia possunl. Non loquimur modo de sapientia *-"sola homines sapientes facil, et sine qua nemo sa-
mnndi, quseslultiiia e*l apud Deum, sed polius de piens esse polesl. « Nisi enim quis renaius fuerit ex
illa sapieniia quae dutit homines ad vitam seter- aqua, et Spirltu sancto, non inlrabil in regnum
nam. Non loquimur de illa quam docuit Plato, el coslorum (Joan. m, 5). >Slulta est omnis sapienlia,
Arisloieles, sed polius de illa quam per Spirilum quae alio tendil, ei aliam vianrnstendit, (1905) quse
sanctum docueruni Pelrus et Panlus. Hsecsapienlia ducit ad regna cceloruin. Quoniam uxor Lot iu
facilediscitur, quia credendo inveuitur. (1898)« Nisi statuam salis-conversa est, multum nobis ad exein-
credideritis, ait prophela, non inlelligetis (ha. vn, plum et cautelam proficere debet, ut illius poena
9). > Yis esse sapiens? Time Deum, el observa man- nostra salus el medicina fiat. Neque relro respicia-
data ej'us : quia initium sapientiseest timor Domini mus, vel ea, quaejam reliquimus, niente el deside-
(Eccli. i, 16). > Sapienliores sunt piscalores, et ru- rio quseramus; sed ad ea qute anle nos suul exieii-
stici Deum timentes, quam epi&copiet sacerdotes denles, ad promissam nobis beaiiiudinem festine-
ivaldeliueraii, salulem negligentes. Hjec est igitur mus. Quoniam autem,sal terrse el Jux mundi vo-
sapientia Christianorum, declinare a malo el facere cantur aposloli, unum idcmque .sigmflcare viden-
bonum. Hanc sapieniiam non habent Judaei, neque ttir: quoniam divina sapieniia, etlumemiobis esl ei
gentiles, el ideo caecisunl et in lenebris ambulanl. condimenlum. Qui ipsam nflii habel, csecus esl; qsii
Omnis cibus sine hoc sale fatuus est, omnis virtus ipsam non habet, insul&us,inepius et fatuus esi.
sine sapientia inulilis est. Habent enim et alise gen- Sigmficanlur etiam SS. aposloli et doetores_per
tes humilitatem, patienliara, justiliam, misericor- illam quoque ciyilalem quse super inonlem pobita
(1894) Titulus in edit. Ascens. ita legilur : De rilitalem sanaret. Accepiligitur sal, cl misil in aquas,
sale el luce ex verbis DoMiini,et eivitate in monte et mox ab omni noctua incomtnoditalesanata sunC
posita, de aposlolis, et cseleris docionbus el con- Quid est autem, elc.
fessonbus. (1900) Ex eod. Cod. Casin.
(1895) Ex Comment. S. Brunonis iH Matlhaeum (1901) Cod. Yal. et edit.: Omnis infirmilas sa-
hsec eadem verba desumpta stint. nala est; et qui prius 'sleiiles eianl fecundissimifacti
(1896) Terenlius in Eunucho. sunt, el fruclum bonum leddeie cwpeiunt. M(illh,m\:
.(1897) Hot-aiiusdeLucibo Serm. Iib. i. t\Omnis enim arbor,qumnon {acitjiuclumbonum ex-
(189t>)Vulgala habet: Si non credideriiis , JIO-; ctdelur, el in ignem iniltelur. t Hoc_igitui iltad sal et
peunanebitis. illw aquw significabant. Hinc est eliam, ctc.
(1899) Cod. Yat. et edit. : Sed vcniens Eliseui (19'I2) Edil. Ascens. oiuitiil omncs.
rogutus est ab hominibusillius locr, ut aquai mn stc- (1905) Cod. Vat„ non ilinw.
1049 SENTENTLE. — LIB. VI. 1050
est. De hoc autem monte .scripiuni cst *,«Yenile, A nuclus, et eooperuistis me; et in carcere fui, et ve-
ascendaraui ad montem Domini, et domum Dei Ja- nisiisadme(Ji>/d., 55 elseq.) >Haecautem opera cujus
cob, et docebil nos vias suas (Isa. n, 5), > etc. Ej, sunl?nisi misericordhc, charitalis, el pietalis, el pa-
abbi: « Super montem excelsum ascende lu, qui cis,acsanctimonise, sine qtta,til Aposiolus ait, neroo
evangelizas Sion. Exalta in fortiiudine vocem luain, Deura videbit. Dicat igilur Prophela, et iterum di-
qui evangelizas Jerusalem (Isa. XL,9). > Ipse quo- cat:« Supcr montem excelsum ascende, tu qui evan-
que Sahator nosier de sejpso loquitur, diceus : gel zas Sion. > Yis prsedicare ? Yis e\angelizare?
i Ego aulem constilulus sum rex ab eo super Sion Vis ut, credatur tibi ? -"Yis ut luus sermo et
Hionlem sanctum ejus, praedicans praeceplum ejtis tua ptjcdicatio suscipiatur? Ascende prius in,
(Psal. u, 7). > Mons igilur Ecclesia, civitas vero hunc montem exceKum^ eslo misericors et
apostoli et doctores, quorum munimine et fortitu- pius; dilige pacero , et pictatem, et charilaiem,
dinecseleri defendunlur, el ad quos, quasi ad prse- et tunc praedica, et confidenter loquere; omnes
sidium inexpngnabile, omnes confugiunt. Tot sunt enim obedient libi, et verba lua libeuler su-
igilur civitates, quol sunt episcopi et doctores, quo- scipient. Mtillienini benepr-edicanljsed male vivunt,
niam qui super rnontes positl sunt, abscondi et cede 571 ôibus Aposiolus ait: « Qui prsedicas, non
Jarl non possunt. Unde esl illud : « Fili hominis, " furandura , furaiis ; qui dicis,non nisecbandum }
speculatorem posui te domui Israel (Ezech. m, 17). > niaecharis; qui aboroinaris idola, saciilegium facis.
In monie sedebat isle qui in specula positus eral. Quaie ergo qui alium doces, le ipsum non doces?
Inde episcopi supeividenles, vel inlendentes inler- (Rom. n, 21, 22). > Isii tales in nioitienj excelsunj
preiantur. Non solum auiem Ecclcsiae, \erum eiiam non ascenderunt. Propheta lamen omnes prsedica-
singulsequaeque vlrlules montes dici possunt. Ma- lores in montem excelsum ascendere jubel. Domi-
giras mons humihtas, magnus mons misericordia, nus auiem , et Salvalor noster non yoJuni pras-
simililerpax etpatienlia. Ad hos igilur monies in- dicatores, verum etiam omnes homines secuni
vitantur episcopi et sacerdotes, quando per prophe- in nionies trahit el ducit : « Cum, inqnit ,
tam diciiur : « Super montem excelsuro ascende tu exaliaius fuero a terra, omnia traham ad me
qui evangelizas Sion. > Prius ilaque in monlem ipsuni (Joan. xn, 12). > Cui1eliam Ecclesia dlcil :
ascendal, qni vull evangelizandi oflicium suscipere. « Fuge, dilecle mi, assimilare capreae, hinnuloqiie
Hocenim significabat Salvator noster, cum toties cer\orura supermoiilesaromatuin (CanL vin, 14).i
non solum discipalos, verum etiam turbas, quae eum Yidenius igilur quod montes diligit Dominus.
sequebaniur, in montes secura ducebal. « Videns, r < Qui eigo in Jndea sunl, fugiant ad inonles (Matth.
inquit Evangelista, Jesus turbas, ascendil in moiitem xxiv, 16). > Non omnibus ad omnes monles ascen-
(Matlh. v, 1). i Et in alio loco: « Assumpsil Jesus dere datum est; multi euim sunt. Ascendisti
Petrum, et Jacobum, ei Joanuem, et ascendit in in montem fidoi, transi in montem misericordiae ;
montem (Ibid. x\n, 1) >-Unde el Evangelisla dicit sequere Jesum ascendentem (1904). Qui sequilur
eum, secundura consueludinem, in moniem Oliveli eum non arobulat-in tenebris, sed habebit liimcn
ascendisse. Notaudtim autem quod ait, secundum vitse (Joan. YIH, 12). Quod ipse prtestare dignei-
consueiudinem suam. Hanc auiem consuetudinem lur : qui, etc.
discipuli quoque lenuerunt, el frequenier iu hunc SERMO II. DEEISDEM.
montem conveniebant. Ibi eos recuuibentes invenit « Nemo accendit lucernam el ponil eam sub
Jesus, quando coelos ascendit. Mons Ohveti, mons modio , sed super candelabrum, ui luceat,omn'ihus
misericordiw interpretatur, quoniam Graece oleon, qui in domosunl (Luc. i, 55), > Dominusel Salvator
Latine misericmdia dicitur. Beaia Illa civilas, bealus nosterpaulo superius in hop Evangelio dicit, quod
ille episcopus, quiin hoc monie positus est. Hic est regina Saba a flnibus vcnil lerrseaudire sapienium
nions excelsus de quo Dominus ccelos ascendii, de Salomonis (Mallh. xn). Eral igitur Salonion lu-
quo nobis recla via pra-paratur in ccelum; qui in D cerna ardens el lucens, qui super lotius regni can-
hoc monte habitat, securus est. Requirelur in ju- delabrum positus, cunelas in circuitu gentes suo
dicio, in quo unusquisque monte babiiaveril. Sed fulgore illtistrabat, suaque sapientia illuminabal.
nullius montis liabiiatores taniam in judicio gloriam Yenil autem Iiaec regina, sicut in libris Regum
hahebunt, quanlam qui habitaverint in nionte Oli- scrip'umest, cum comitatu mullo, camelis diviiias
veti, in monte misericordiaeet pacis, in monie cha- mullas porianlibus. Dedit auiem Salomoni cenlum
ritatis el pieiatis; pax enim, pietas, misericordia el et viginii lalenla auri purissimi, multosque lapi-
eharitas pene idein signifieare videntur. Et vide des preliosos, cl aromata multa, et qualia non sunt
modo quid in judieio diciurus sit Doininus : « Ve- illala priusinJerusalem. Yenit aulem ul inlerroga-
nile, benedicti Patris mei, percipile regnum (Mat h. rel regem de mullis quaeslionibus quas habebat
xxv, 54). > Quate? « Quia esurrti, et dedistis niibi in corde suo. De quibus omnibus poslquam stifli-
jnanducare; sifivi, et dedislis mihi bibei-e; bospes «ientem responsionem accepit, ait: Verus cst sermo
fui, et collegislis me; Infirmus, et visitaslis me; quem audivi -19051in terra mea, et dimidia pars
(1904; Cod Yat. ,-tn cmlum. (1905) Cod Yal. 1294, dctc.
1051 S. BRUNONTSEPISCOPI SIGNIENSIS 1052
sapientise tuse mihi nunliata non est (III Reg. x , A quse regitia 572 Saba, sancta videlicet Ec-
8). > Yidens autem domos, famllias, minislros., clesia, mater nostra, quolidie 'Salvalori nostro,
cibos regios, el holocausta qnseofferebanlur, non vere Regi pacifico, qui per illum Salomonem si-
erat in ea ultra spiritus. Bedit aulem ei Salomon gnificabalur, offerre non cessal. Psalmus ille,
quaecunque petivit ab eo, praeter illa quae nblule- qui pro Salomone litulaiur, de hoc Salomone
rat niunere rcgio. Dicendum esl igilur quid signi- inlelligi debet, quoniam de primo Salomone
ficat regina Saba, quid comilatus , et cameli ej'us", intelligi non vaiet (1907). Quomodo enim de illa
quid diviliae, quid lapides preliosi, *t aromata, intelligetui' ? « Adorabunt eum omnes reges ler-
quaesecum attulit: dicendum praetera qtiid Salomon rae, omnes gentes servienl ei. Et dominaliitur a
quid doraus, familiae, ministri, caeteraque signifi- mari usque ad mare, et a flumine usque ad ter-
cenl. Hsec regina sancta Ecclesia est, de qua PsaU niiiios orbis terrarum (JW. LXXI"11,15). > Huic
I roista : «Astitit regina a dextris tuis in vestilu deau- ergo offeiamus aurum noslrum, huic servial sa-
rato circuniamieta varielate (Psat. XLIV, 11). > pientia nostra, puiitas ei religio nostra; si quos
Hsec autem venii a finibus terrae. Htec venit ab mores honestos habemus, huic offeramus. Sem-
oitusohs et oecasu, etmeridie (1906), ut audirel per eum odoribus, semper cum arotnaiibus ve-
"
sapientiam Salomonis, illius scilicet Salomonis niainus ad eum ; sieut fecit haec regina Saba, et si-
qui de se ipso ait: t Ecce plusquam Solomon Jiic cut fecerunt Maria Magdalene, el Maria Jacobi, et
(Luc. x, 31). > Illi autem cameli tantas divitias af- Salome, quae emerunt aromata, ut venienies ungc-
ferentes, patriarchae et prophelae esse videntur. rent ipsum, scilicel Jesum. Inlerrogemus eum -de
Isti sunl illi caineli dc quibus eidem Eeclesiae di- qusesiionibus nostris; ipse nos doceat, ipse nobis
eitur: «Inundalio camelorum operiet le, dromedarii respondeat; alium magislrum non guaerainus. Quem
Madian el Epha. Oinnes de Saba venient, aurum verilas docet, errarejion potesi. « Omnis sapientia
ct ihus deferenles et laudem, Domino annunliantes abipso est, et cum eo luit semper, ei est ante
(Isa. LX, 6), > Omiies , inquit, venient de Saba, aevum (Eccle. i, l). > Yidimus domos ejus, vidimus
sequentes hanc , de qtia loquimur, reginam Saba. famulos, et minislros ejus, gusta\imus de cibis
Si vis videre divitias quas isli cameliafferunl no- niensse ej'us. Accessimus ad holociusia et sacrificia
bis, et regno noslro, aperi thesauros] quos isti ej*ns,quorum omnitim cura solam figuram videret
porunl, et videbis divilias inseslimabiles.,Thesau; regina Saba, prse nimio stupore et admiralione
ibs auiemlibros vocamus , in quibus auruur puris- spirilum amisit. Amittamus igitur et nos spiritum
siiiium, lapides preliosi, aromala rsulta reposila inflationis et snpeibise, ul ejus spiritum habere
sunt, per quae Videlieet onmia, divitias spiriluales, jnereamur. « Beali enim pauperes spirilu, quoniam
omnisque sapieniiae scienliaeque pleniludinem , el ipsorum est regnum coelorum (M-alth.y, 3). > Ille
omnia quaecunque ad ornatum -et sanilatem animae spiiilus beatus esl, cujus paupertas bonaest. Tfe
suflicere possunt, inlelligimus. Tot sunt igilur ihe- quo et alibi dicilur: « Yelociler exaudi me, Do
sauri, quot et sunt prophelarum libri. De his au. mine,defecit spiritus meus (Psal. CXLII,7). > Do-
,i lem thesauris ipse quoque Dominus et Salvatoi musejus, famuli el famulae, et minislri ejus noscsse
noslei' aliquando sibi necessaria suscipiebat. Cun) debemus. Non solum domus , sed et lemplum Dei
enim posc resurrectionem suam duobus discipulis, dicuntur sancti. « Nescitis, inqtiit Aposloltts, quia
de quibus Evangeiium loquitur, in specie peregrini templum Dei eslis, et Spiritus sanctns habitat in
apparuissel, ad eoruni fidem corroborandam, inci- vobis (J Cor. in ~16). > De lalibus autem minislris
piens a Moyse el omnibus prophetis, interprelatui ipse Dominus loquitur, dicens : « Yolo, Pater, ul
~ illis omnes Scripturas quse tte ipso erant. IIoc au ubi ego sum, ibi el sit minister meus (Joan.
tom faciens , in thesauros utique prophetarura ma- xn, 26). > Minislri igitur apostoli snnt, mi-
imm miltebat, et divilias illas inde trahebat, qui nislri cpiseopi, et sacerdoles sunt, diacones
b s inflrmas discipulorum menles sanabat, el ii etiam minislri interprelanlur. Nam el ipse Dominus
fidern amoremque suum corroborabat. Camelorun minister fieri dignalus est, sicul ipse ait: « Non
auiem unicum et singulare officium esl oner- veni ministrari, sed minislrare, et ponere animam
meam redemplionem pro mtillis (Matth. xx , 28). »
] porlare, cui servitio nullum aliud aniraal tatn ido-
neum esse putatur. Si quis haec lam magna camelo- Menste lllius ulriusque Teslamenli paginae sunf. De
liiiu noslrorum onera considerare velit, merito pei hac mensa scripluni esl: « Parasli in conspecln
ramelos , sanctos patriarchas et propheias signifi meo mensam, adversus eos qui tribulant me (Psal.
care intelliget. Solus eniniMoyses, quinque, ut ils xn , 5). > Duas mensas niagnas habemus , Novum
di"am, saccos altulit nobis lantis di\itiis referlos et Yelus Teslamenium ; quarum cibi suavissimi
itoque auri pondere plenos, ut vix omnes hujus et refectioni et sanilati proficiur' Super hanc men-
tnundi homines levare et porlare valeant, quoi sam per singula sabbaia panes calidi poni jubenlur,
J solus iste camelus ferebat. Similiter etiam Isaias antequam candelabrum positum est, ad illas lanlas
Jeremias, Ezechiel, cselerique prophelae magro delicias illustrandas. His cibis, Deo gralias, jam
noLis cunctarum divitiarura "pondera allulerunt assueli sumus, eorum dulcedinem atque saporeiri
(1906) Cod. Y.U., ab aquilone el maii. (1907) God, Yat., nullalenus inieWgi valet.
~ SENTENTLE. — LIB. VI. 10S4
«53
cognescinius. Haec mensa oslendit nobis panetn A de hoc homine dicunt, quod ex bonis iniiiis malum
vivum, qui de coelo descendit. Haecdocuit et inon- finem habuil. Sunt tamen (quod ulinam veruin sit!)
stravil nobis calicem Novi Teslamenti. Ad hanc qnieum poslea et disciplinam elegisse", el pcenilen-
mensam ministranl aposloli; ad hanc minislrat liam egisse aflirmenl (1910). Clemensenim est Deus,^
Faulus seruis Jesu Christi; de hac suscipit illam et facile ignoscit, pcenitentes recipit, el neminem
sapienliara quam loquitur inter perfectos. Tajiium ad se venientem repellil. « Peccator enim in qua-
asrum allulit regina Saba, ul si dividatur, unicui- ctinque hora conversus fueril, \ita vivet, et non
qtie apostolorum decera i.ilenta in partem veniant. morieiur (Ezech. XLHI, 12}. t O si regina ista Saba
Ccnlum namque et\ingintiduodecies decem faciunt. venisset ad beatum Benedictum , et audivisset sa-
-Qui vero decem talenta habet, quid amplius habere pientiam ex ore ejus , et sf vel nunc venire possel,
potesl ? Illi enim, qni babebat centum mnas, cum et videredomosej'us,-lihos et fratres ejiis, inensas
Dominus-dari jussisset, responsum est: « Doniine, etcibos ejus, qualiter omnia sunt ordinata, quam
habel deeem mnas (Luc. I, 51); > quasi dicerel: bene disposita, quomodo omnibus est cor ummi ef
Quid huic amplius dari potest, qui ad lotiusper- aninia una; etnemo dicit aliquid esse suum, sed
fectionis siimmam pervenll ? Simililer aulem el rex sunt illis omnia communia; quomodo se diligunt'
Tyri cenlum et \iginti lalenta de auro purissimo B omnes; quomodo sibi invicein obediunl oinncs ,
Salomoni altulil, e quibus vasa lempli fabricala quanlusamor, quanla charilas est mter emnes,
snnt. Non fuit hoc sine mysterio , quod rex Tyri quanla dileclto : si,iinqiiam, illa regina Saba, tam
el regina Saba in hoc numero concordarunt. Domi- prudens, lam sapiens, tam rcligiosa,' lam Deo de-
iius et Salvalor nosier , cui nihil aliud nisi Paler vota, haecoiimia videre potuissei; vere lolum prio-
solus el Spirilus sanctus coniparan polest, cum rem spirilum amisissel, quia sancli Spiiitus gratiam
dixisset: « Regina Saba venil a finibus lerrae au- suscipere meruisset. Yenit-tamen quolhbe ad nos
dire sapieniiam Salomonis , > egregie salis addidit, regina Saba, imo non venit, quia~semper nobiscum
dicens : « Ecce plus quam Salomon hic. > Quomodo est; cujus menibra non sumus; ipsa est mater no-
enim Salomone roajor non erat, qui ipsius S'alomo- slra, sancla videlicel Ecclesia, xjuseper illam i-egi-
nis creator, et Dominus erat (1908) ? Qtiod quidem nam signiflcala est, ferens et offerensaroniata mtilia
veraeiler de se ipso intelligl voluil; atiamen cgo de Salvalori nostro Jesu -Clirislo; cui esl cum Palre
seivoejus, cujus hodie festa celebramus, beato et Spirilu sancto honor el gloria in saecula saeculo-
Benediclo vere dicere possum : « Eece plus quam rum. Amen. '
ISolomonhic. > Qiwris forlasse in quo rnajor sil ?In SERMO III. DEEISDEM.
sapienlia,inj'ustiiia, in foililudinc, in leniperantia, C Legitur ln Gene=i(Gen. x.wi, 15) qucd servi
et super hsec omnia dilior illo et potentior illo. Abraham-fodiehant puteos, Pbilisthiim \et'o iniplc-
Non dico de sapientia bujus mundi, quae sluliilia bant eos lerra. Mullos aulem puleos fodeiunt seivi
esl apud Deum , ad quam isle nunquam accedere Abraham, quos diversis nOminibus ipse vocavii.
voluit; sed de illa sapientia quse vera 'esl, el quse Alium si quidem vocavit Calumniaro, alium Inuniei-
ducit homlnem ad vitam aeternam. Neque dico de tias, aliuin Laliludinem, alium Ber»abee, id est
divitiis temporalibus quae de lemplo sublaite sunl abundantiam, vel satietatem; alius Yiventis, et Vi-
ab îgyptiis el Chaldaeis ; sed de divfiiis aeternis , dentis vocatus esl. lsta nomina, quaepuieis imposii.i
semperque mansuris, quae ab angelis reponuntui sunt, apeitis&imeostcnduntaliud prseterlilteramiioc
in coelis (1909). His diviiiis abundavit bealus Bene- in Ioco esse quaerendum. Dicarous ergo quid Abra-
diclus : His semper ditissimus fuil, ibique eas re- ham, quidservi, quid Philislhiim, quid putei isti
posuit, « ubi fures non efludiunt neque furantur signiflcent. Abraham, qui paler mullarum gentium
(Malth. vi, 20). > De talibus xlivitiis Aposlolus ait^ inlerpretalur, Deus omnipotens est, cmniuin creatu-
« Sicutegentes, niullos autera locupleiatiles-, lan- rarum paterel Dominus.Ejus autem servi, de illis dico
quam nihil habentes, el omnia possidentes (1 Cor. qui puleos fodiuni, aposloli inlelliguniur, episcopi,
\i, 10). -» Ego sapientem et justum illuin vocare u et dociores; inler quos bealus Paulus in tali opere
non 573 audeo, qui relicto Deo patrum suorum, perilissimus fuil, muliamque bujus artis peritiam
piaeler qiiero alius Deusnon esl, deos gentium , qui fciio nobis ingenio et exercilio dereliqtiit. Isii putei
nihil aliud suilt quam dtemonia, coluil et adora\il. propheiarum ,lihri, et alia illa diviliarum sapienlite
Quis roililudinem ei lemper.iniiam habulsse dicat, etseienliae Dei profunditas lnlelligi pote&t, ad quam
qui inierfeminas effeminalus adeo a libidine supe- pauci fodiendo pervenire poluerunt. Philisthaei au-
ralus est, elmulierum blanditiis emollitus, uluxori- lem haeretici sunt, Judaei quoque et pbilosophi, qui
bus suis lempla «onslrueret, in quibus suis idolis aposlolorum ef propbctarum docirinam non Inichi-
immolareni. Yerum est, quod sancli Patres nostri gentes, et exponentes, semper has aquas obslrueie
(1908) Ex Cod. Casin. M.irche&iuseinendalur. Co- lebramus, bealisshnoBenedicto: « Eccep.usquam Jo-

dex ulerque vero Vatic. hsec addit: Ipse hoc dixit nas hic . s etc.
de se ipso:« Ecce plusquam Jonas hic. > El egodico, (1909) Idem Cod. Vat. addit,
elDeraciler dico, non de se ipso, sed de seivo ejus, (5910) Aliquorum Palrtiin opinio, quod Snlomon
de ilto sciticel seivo ejus, cujus hodie feslivitatem cein fine vilse poenilentiain egeiit
*055 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGMENSIS 1056
conanlur. «jndeet meriloPhilisihcei cadenles poculo 4 gralite Spirilus sancli significanlur, quas quidera
interpretantur, quia de vinea Sodomorum, et ca- nulli alii prteler Christianos vel dare, vel_aecipere
lice Babylonis inehriati per errorem ubique caden- possunt. Nullo alio modo inter nos et illos pactum
lcs, firmis gressibus in via veritatis incedere nou et concordiam fieri licet. Soli illi has agnas susci-
valent. Putei autem et niulli sunt, et unns; quia piunt qui ex aqua et Spiritu sanclo regeneranlur.
quamvis multi utriusque Teslamenli Jibri sint} Hae sunl nobis in leslimoniiim, de quo puteo hsec
ununi tamen dicunt omnes, unam fidem, unam doc- bibemus, el quaju fldem teneamus.| Servus.Abrahse
trinam nuntiatil omnes; simiiis aqua, similisque ad ptiteum inveuif.Rebeccam (Gen. xxni), per quara
scientia inveniliir in oninibus Nwmina quidem S. Ecclesia significabatur; qute inter hos puleos
diverâ sunt; scd fides, et docirina una est. Ubi habitatura, et niinquam ab eis recessuraerat. Cum-_
igilur in divina Scriptura aliquid esl .quod Judtei que j'ara rediens domui appropinquaret, ecce Isaac id
ei haerelici male el perverse inlelligentes nobis inedilandum in agrum exierat, pergebalque per ii~
cahininiantur , et ibi nimirum puteus ille est qui lam viam quseducit ad puteum, cui Viventis, etYi-
Calumniavocatur. Yelutcum de Triiiiiale loquimur, dentis nomen esl. Non esl sine causa, quod omnes
ijiico Judaei adversum nos calumniam facienles vii i, et mulieres ad puleos tendunt, ei ad aquas
Scripiuram illam nobis objiciunl, qua dicitur. B fesiinant. His enim lavamur, el satiamur, elquod
« Audi, Israel: Dominus tuus^ Deus unus esl (Deut. maj'us est, Crealori omniiim associamur. Similiter
vi, 5). > Siiniliter auiem et Ariani, cum dicimus et Jacob fugiens Esau, elveniens in Mesopolamiam,
Palrem et Filium css;e sequales , ipsius Filii aucto- jnxia puteum invenit Rachel (Gen. xxix): ipsa enim
litalem nobis subjiciunt, ubi ait: « Paier niajorme pascehat oves; et amoto Iapide ab ore pulei, quo
<-st(Joan. x, 28). > Inde eiiatn inter no? el illos puieus claudebalur , et adaquavit oves, et oscula-
inimiciliarum puteus ponitur, nobis fodientibus^ lus est eam, indicans ei, quod frater,ejus esset,
illis implenlibus. De illo puleo , qui Laliludo \oca- Non vacat a myslerio , qjiod vir sanclus sororeni,
lur, dicil Sciiptrrra, Philisthteos contendi&se. Hic el uxorem ad puleum invenisse narratur. Nulla
estigitur ille puteus Ljuitudinis, de quo dicitur: enim anima Salvatoris nosiri, qtii per Jacob signi-
< Lalum jnandatum tuum nimis (Psal. cxwn, 96). > calur, soror, vel uxor esse poterit, nisi prius ad
Pauea enim snnl in qnibus harreticj, et Judsei no- haptismatis aquas, et ad sanclarum Scripturarum
bis contradieui)t, si ad eamptim sanctaium Scriptu- puteos accedens, bibat de fontibu&Israel. lpse est
raium, earunique amplis&imamlaliludinem respjr -enim, qui ab ore putei ulriusque Testamenti lapi-
ciamus. Nam el ipsi Salvaiori nostro, cum adhuc dem amovit; ipse esl leo de tribu Juda, qui librum
inter eos conversareiur, tle hoc solo Judaei calum- apernit :ipse estPastor bonus, c qui dilexit nos,
niam facere, solebant, quod in Sahbatocurarel, el et lavit nos apeccalis nostris iu sanguine suo (Apoc.
Dei Filium se esse diceret. In illo ergo puteo, qui i, 5). » Moysesquoque deÊgypto fugiens (Exod.
Latiludo \ocatur, tot.i illa Seriplura inielligilur, in ii), ei veniens in lenvain Madian, ad puleum ulique
qua el nos et illi ideni seniimus , nobisque ad invi- invenit Sephoram, jjuam postea duxil uxorem.
cem non contradicimus. Ubi 574 ver0 'nler nos et Eranl autem septem filiae sacerdoti Madian, et ip-
illos contentio est, ibi caluraniarum (1911) et ini- sse paliis sui oves pa&cebanl, qute cura vellent ada-
miciliarum pulei sunt. Al vero puteus Bersabee, quare greges, supervenerunf pastores, el ejecerunt
qui -salietas et abundantia interpretatur, totam eas. Tunc igiturMoyses defendit puellas, paslores
utriusque Teslamenti plcniludinemjsignificat, qua ej'ecit, et polum ovibus dedit. Significabat Salvalo-
quotidie ahundantissime reficimur. ldem aulem si-. rem nostrum, qui S. Ecclesiara duclurus eral in
gnificatpuleusille, qui Vivenlis, el Yidenlis dicitur. sponsara, quam illa Sephora signiflcal: si quidera
Omnis enim divina Scripiura, omnisque sapienlia Sephora pulchra inlerprelalur. De Ecclesia vero
i illius esl, qui semper vivil, et omnia videt Unde scriptum est, quod non habet maculam, neque ru-
eliam scriplumest quoniam « Oranis sapientia a Do-- D gam (Ephes. v). De qua el in Caniicis canlicprum
mino Deo est, etcum eo fuit semper, et est ante dicitur : « Toia pulehra es, amica mea, ei macula
aevum (Eccli. \). > Juxta hunc puteum Bersabee non est in te (Cant. vn). > Et jpse quidem a mal s
habitabat Abraham, quando Abimelech venit ad pastoribus eam defendii, per quos hsereiiti signifi-
eum , ut cum eo paclum faeerel: Deditque ei septem cantur : de quibus ipse quoque Dominus aii: « Si
agnas; quas cum ille de matni ejus suscepisset, ait ignoras le , o pulcherrima inter nitilieres, abi et
Abrabam : « Haeerunt in leslimonium mihi, quia pasce htedos luos juxta labernacula paslorum (Canf.
cgo fodi putcinn istum (Gen. xx\i). > Sic igitur et i, 8). > Narrat historia (iY«»n.xxi), quod venit po-
nos , si quando haerelici, Judaei, gentiles nobiscum pulus in torrenlem Arnon, cumque ad bibendum,
paclum facere volunt, ad puteuro accedamus , ad aquas non habuisset, prsecepil Moyses, ul soli dur
Evangelia veniamus, simulque omnesde uno fonle ces populi cum suis baculis puteum foderent. Quod,
bibamus, etunara fidem leneamus. Suscipiant sep- cum illi fecissent, exivit aqua in abundantia. Unde-
lem agnasde manibus nostris, per quas septem canticum simul omnes cantabant, dicentes^- « As-.
(1911) Cod. Vat., calumniai.

1057 SENTENTI.E. —LIB. VI. 105'8
cendat puteus. Concinebant: Putens quem fode- JA diffleileest, non immerito etiam puleus Vocatur. Cu-
runt principes, el paraverunt duces muliitudinis j'us aquas el cloclrinam quia non celare, sed cuni
~in datore legis, et in baculis suis (Num.7L\i, 18 r omnibus Chrisiianis communes habere debemus-,
19). > Inhis populi ducibus apostoli, episcopi, ohi- ideo bene dicitur : « Deriveniur fonies tui foras, et
'
nesque Ecdesise prtelali Cgurantur. llli enim sunt in plateis di\ide (Ibid.). > Sed quia scriplum est t
t Nolite sanctum dare tanibus, vel miliere marga-
qui baculos feiuirl (1912), quamvis quidam Illo-
rum non inlelligentes cur baculum feranl, neque rilas ante porcos (Mallh. vu, 6), >digne addituro esl t
puteos fodere volunt, el fodere volentibus aliquando '*.Habeto eassolus, ne sinl alieni parlicipes tui. >
impcdimenlum faciunt. Ecce Mdyses praecipit, imo Alieni namqtle sunt, quicunque nostrae fldei non
Domhius, qui per Moysensiguiflcatur, ut prihcipes, sunt. Cum lalibus au'em htec aqua participanda
el qui baculos ferunt, puteos fodiant, Scripluras non esl, quae de rllo fonte nobilissimo maiial; de
aperiant; et baculos episcopi abscondunl, el pecu- quo scriptum est: « Quoniam apud tees% fons vilfe,
niam sibi credilam lerrae infodiunt (1915), et sfti "ei in luminetuo videbirausiu<.iien-(Psft/."xxxiii,10). >
'populum -perire permiltunl. Quales fossores olim Quod ipse nobis praestare dignelur, qui vivit-, el re-
frierunt, quaies"el quantos puleos foderunt, quas gnat, efc
'de profundo aquas eduxerunt! Aquas utique vivas","f-J . SERMO IV. D"ECiSDEM
et salientes in vitam seleinam. Talis fuit beatus Gre- « Sintlumbi vestri prteciiicti, et Iucernse ardcn-
"gorius, lalisHieronymus etAugustinus, ettalis Ara- tes ln ftianibus-veslris (Luc. xn, 55). > Non possunt
brosius "et Hilarius. Tales et mulli alii, qui sdii cssejtfcernte ardentes-, nisi illi qui lumbos prte-
'otiosi eSse noluerunt. Sed qtiid dicam de bea- Ginctos habeirt. Lucernae quidem esse possunt, ar-
to Bcnedicto, qui tam egregium nobis puleum dentes esse non "possunt. Nisi %nim ignis inferior
575- fecii, cujus aqua saluberrima atque dulcis- ex&tinguaiur, -superior Iucere ndh poiesl. Inferior
sima onroibus silieiilibiis, et bibere volentibus, et ignis luxuria «stj^superior, quis alius nisi gratia
'refeclioni proficil et saluli. Nullus post aposlolos Spirilus sancii ? Lucernse antcm ipsi siinl, qui nisi
et evangelistas puleus facius est, qui tol homines contirieniiam et castitalem babueiint, noil lumen et
saliasset, el a mortis periculo cunctisque pa-.siorii- claritateni, sed tenebras ministrant et caecilaicrn.
bus liberasset. Quicunqiiefiatres, quocunque laborc « Ctccus enim si caeeuni duxeril, ambo in foveam
faiigati sumus, festinemiis ad puteos; ibi Jcsum caduni (Matth. xv, 14) > Domini senlenlia esl. De
inveniemus, et ipsum faligatum super puleum setalibus lucernis dicit Propheta : «Ifluc producam
denteni, et cum muliere Samarilana "colloquentem. cornu Davjd, paravi lucernam Christo meo (Psal.
Hoc enim dicil evangelista, quod « Jesus faiigatus' C c\xxi, 17). > Unde et in Evangelio dicilur: > Erat
ex itinere sedebat super puteum. Ei ecce mulier autem Joannes Iucerna ardens, el lucens (Joan. v,
venit de Samaria haurire aquas (Joan. iv, 6). J 35). i De lalibus et Dominus ait : «Nemo acccndil
Magnamysteria tunc lemporis revelatasunt, quando lucernam, etin abscondiioponii, neque sub*inodio,
Salvator noster super illum puteum mulieri illi se sed super candelabrum, ut luceal onmibus, qui in
•mtnifeslare dignatus e»l. Hoc lantum nos modo di- riomo sunlîac. xi, 55). > Qjii ergo Jucerna esse
cere sufllcial, qnod si Jesus faligatus ad puleum vtill, lumbos praceingat, couiinentiam et casiiiaiem
venil, quanlo magis nos de omnibus faiigalionibus cuslodial. Sic enim prtecinclos esse oportet, qui Sa-
el laboribus nostris apud sanciarurn Sci-iplurarum lomonis cuslodiunt lecttim. Lectus Salomonis esl
puleos omnem consolationem quaerere debemus! El Ecclesia, illius videlicel Salomonis qui ait « Ecce
sicut Aposlolus ait: « Per patieuliam et consola- plusquam^Salomon hic (Matth. xu, 42). > Unde ct
lionem-Scriplurai-umspem habeamqs (flom/xv, 1).» in Canticis -canlicorum dicitur : « En Icctuluin Sa-
Ibi enim semperimenilur Je«us : ibi ejus consolatio lomonis sexajjinta fortes ambiunt, ex fonissimis
preslo est: ibi omnes fatigali recreantur, consolan- Israel: onines lenemesgladios/ad bella doctis&imi,
lur et lsetificantur. Ecce de puteis salis diximus. n uniusciijusqueensis super fenmrsuiim propter timo-
De cisleruis nihil locuti sumus. Habent enim et res nocturnos (Cant. 111,7). > Illi bene praecincii
ipsse honam aquam, utpote de sursum venientem sunt qui super feinur stium, suum gladium habent,
et a nubibus descendentem. « Omne enim daiuin illuin videlicel gladiuni, quo castissima Judilh Ho-
oplimum, et omne donum perfeclum de sursum est, lofernem interfecil (Judith XIII). Apostolus non so-
descendens a Palre himiimm (Jacob. 1, 17). > De _lum episcopos et sacerdotes, verum etiam omnes
cislernis autem Salomon loquilur, dicens : « Bibe Christiaiios, sanclos, castos el conlinenles esse ju-
aquam de cisterna lua, el fluenta puiei tui; deri- bet. Ait enim :« Qui habent uxores lanquam non
venlur fontes lui foras, in plateis aquas divide. Ha- habenles sinl, el qui solutus esl ab uxore non du-
heto eas solus, necsint alieni participes lui (Prov. -cat uxorem (J Cor. vn, 27). >
v, 16). > Cislerna raea Evangelium est; de hoc me SEItHOV. DEEISDEM.
semper bibere deleclat. Quod qula in quibusdam « Homo quidam peregre profisciscens vocavil serJ
(1912) Cod. Vat. et edit. Ascens. : Manifestissime que apostoli et isti sunt, omnesque Ecclesia prmlati.
-nobis exposuilMoyses, quod perservos Abraham pu- hti enim sunt, qui baculos ferunt, ete.
teos fodientes intelligeie debeamus. Principes nam- (1915) Cod. Vat., Suffodiunh
*059 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1060
vos suos, et tradidit illis bona sua. Et uni dedit A tum lalentum posuit; quodnon talentum, sedainam
quinque lalenla, alii vero duo, abi autem unum, vocavit. Ail enim : « Homo quidam proficiscens vo
tiiiicuique secundum propriam virlutem, et QJQ cavit servos suos, el dedil illis decem mnas (Luc.
profeclus est slalim (Mattli, xxv, 14, 13). > Homo xix, 15). > Decem eranl talenta, decem eranl et
isle Salvaior noster esl, qui verus Deus et verus servi. Non decem singuiis, sed singulis singula de-
hoino, lion secundum divinilalem, quse ubique est, dit, Hoc autem ex eo intelligitur quod revertenti
sed secundum hunianitatem prnfectus peregre, car- Domino dicunl: « Domine, mna uha decem mnas
nem nostram ad coelestia vexii, et ad Pairis dexiram acquisivit; et : Mna tua fecit quinque mnas (Ibid., -
collocavit. -Felix percgrinatio, ubi peregrini, mox xvi, 18). > In eo enim, quod unam shigulariler po-
ches facti, tanlis divjliis ditantur, ut praeteriloi ura ntint, non deceur, sed unam se accepisse oslendunt.
oinnium obliviscanlur. Quinque autem lalenla^ et Et bene deeem lalenla, et decem servi esse dicun-
duo, el niiuni idem signiflcanl, et quantutn duo, lur, quia omnes numeri in hoe numero 'eoniinenlur;
lanlum el unum. Sunl aulem qui per quinque ta- de quo j'am ssepe locuti sumus. Qtiod auiera ait,
Jenta, quhique corporis sensus inlelligere volunt: quod homo isle peregre proflciscens vocavit servos
visum ridelieel, audilum, gtistum, odoratum et la- suos, et tradidit illis bona sua: si de quinque sensi-
cium. Qui ideo quidem corporis sensus dicuntur, H bus inlelligatur, inconveulens esse fortasse videbi-
qtiouiani edrtim inslrtimenla in corpore sunt, et lur. Quomodo eniin tunc Salvaior noster suis di&ci-
ipsius corporis inembra sunt; sensus autem ipsi noh pulis hos seusus dedit, quos jam in ip&a naihiiaie
corporis, sed animte sunt. Tolle animam, el vacua acceperant, el quos uon solum Christi, sed servi
renianeul instrumenla; quia neqtie oculi vident, neque «fiioque diaboli habeni? Hoc igitur non de coiporis,
(f. crdd.aures] audiunl, heque ipsius visus el auditus sed de animse sensibus inleHigaturs per -quos, ut
inslrumenla sunt: simililer autem el in aliis. Unde jam diximus, spiriiuaiis inlelligentia significatur. Et
tnanifestum esl, inslrumenla quidem ad corpus, banc quidem dedit Dominus servis suis^ peregre
s,ensusautem ipsos speeialiier ad animam pertinere. proficiscens, quam nullus borainum habere potesi,
Quinque auiem sensus m aiiima sola inlelligenlia nisi ab ipso et per ipsum. Hanc autem inlelligen-
consistunt. NuIIa alia inslrumenla ibi sunt quibus tiam non habel Judteus; haec proprie Christianorum
sensus varieniur. Ipsa sola pro oculis, pro auribus, est. Unde Apostolus ail: « Lillera occidit, spirilus
pro naribus, pro ore, et pro manibus habelur. autem vivificat (U Cor. vi). > Hanc autem intelli-
Anima autem solo jiitellectu videl, audit, olfaeit, gentiam illi babeni, qui non terrena, sed coeleslia
gusiai et langil. Neque diversis sensibus diversa quserunt, et in oinnibus quae agunl, semper Deo
instrumenia, quoniam solus iutellectus in omnibus placere desiderant. Ecce pecunia data esl, \iderit
suflicil. Unum igiltir lalentum intelleclus est, in raiusquisque quomodo operetur in ea. Cito, et post
quo solo, -et quinque lalenta, et duo «onlinenlur, modicum venlurus est Dominus ralionem ponere
quoniam et quinqiie &ensuss el memoria, et volun- cum servis suis.« Sed quis pulas est fidelis servus
tas in solo iutellectu consislunt. Qui igjtur habct et prudens, quem consliluil Dominus super fami-
unum talentum, id est inlelleetum, ipse habel ct liam suam, ut del illis cibum in tempore? Bealus
duo talenta, id esl memoriAm et intelleclum. Ipse Jlle «ervus, qnem cum veneiit Dominus, inveneiit
babet elquinque lalenla : vistim scilicei, audiiitm, sic"facientem (Matth. xxiv, 46).» Beatus quem
guslnm, odoralum et lacium. Qui eniin unum illum pecuniam suam, eibum suum, annonam spiritud-
habei, omnes habel, el qui non omnes habet, illum lem, ekepulas-divini eloquii fldeliter ministrantem
ununi.habere non poiest. Uleniin de raajonbus la- • inveniet. Ipse «nim audire merebitur : «Euge,
ceanius, unum verbum duarum syllabarum non serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fide-
possumus nos sine memoria inielligere. Ut, verbi lis, supra mulla le conslituam; inlra in gaudium
gratia, cum dicilurhomo, nisi primam syllabain me- Domini tui (Mallh. xxv, 25), > Et lunc quidem alii
inoriECcommeridemus, utsequenti syllaba eam con- yysuper decem civitates, alii super quinque civiiales
jungere 1valeanius, nunquam procul dubio totum constiluenlur. In quo nimirum ipsa sanclorum
nonien inielligeraus, cujus partes in memoria non gloria, quamvis magna salis omnibus sit, aliis
liabemus. Manifestum est ergo quod sine memoria lamen niajor, et aliis minor esse monslralur.
intellectus haberi non 'polest. Qui igilur unuro la- « Differfenim, ait Apostolus, stella a siella in
lenluin habet, el duo quidem necessario habet; duo claritate ; sic et resurrectio monuorum. Alia
vero, memoria et intelleclus, sine quinque sensibus esl enim elaritas solis, -alia claiitas Iunae , et
esse non possunt. Quod enim insensibile est, neque alia clarilas slellar.um (I Cor. xv, 41). > Sedquam-
inielleclum, neque raemoriam habere potesl. Habet vis claritas in gloria diversa sit, beatitudo tamen
igitur el quinque, qui duo habel. Idem igitur signi- 577 non diversa, sed omnino eadem erii, quoniam
ficatur unum lalenlum, quod per quinque, el per uniuscujusque gloria omnium communiler gaudium
duo significalur. Cui ergo dalur intelleelus, ilii da- el Iteliliaerit; qualis cnini nunc concordia eslinter
tur meinoria simul et intelleclus; illi prselerea dan- omnia roembra corporis nostri, lalis eriuinter om-
tur et quinque sensus spirituales. Unde alius evan- nia membra illius supernae civiiatis. Videamus niodo
geli&la non quinque, vel duo lalenla, sed unum lan- quid ilii quoque Dominus diclurus sit, qui talentum
lOGi SENTENTIiE. — LIB. VI. 1062
suum abscondit, et pecuniam Domini sui lenae atif-.A rantur. Modo taleulura suura quilibef abscondere
fodil. Accedens, uiquil E\angelis-a, et ille qui unum polest; sed venturus est Dominus, qui id quod de-
talentumacceperat,ait: « Domine, unum talenlum dit non ignorat; ab unoquoque requiretur. fjuid-
tradidisii mihi, quodin sudario repositum cuslodivi. quid facere potuit, el facere noluit. A malis scrvis
Eece habes quod tuum est. Timui le, quia homo el pigris auferelur tunc lalenlum, et relributio ta-
«usterus es; melis nbi non seminasti, el Congregas lenti, et dabilur ei qui habel decem laleiita. Qtii
ubi non sparsisii (Luc. xix, 14). > Cogitavi ergo veio fidelis fuerit, et in lalehio sibi (1914) tradfio
mecuni, ac si diceret, in corde meo abscondCre bene laboraverit, gaudens el" cxsultans a Domino
-eloquia tua, jie si in vanum peeuiiiam tuahi expeu- audiel : «"Eoge, &ervebone et fldelis, quia siiper
derem, efverba lua non obedienlibiis nuntiai-em, -pauca fuisti fidelis, supra mufla le constiluani, in-
mihi quidem labor solummodo esset; illis *vero"~ma- tra in gaudium Domini tui, "t etc. Qui vivil €1 re-
-jor inde poena fuisset, quod j'am ulterius excusa- •giiat, > etc.
lioneni babere non possent; utpoie illi, qui et SERMO VI.—*BEEISTDEM. '
'scirent, etintelligerent voluniatem Doniini sui. Cum i Yigilale, quia nescilis quaiiora Dorainus vester
enim eliam illos judicaturus et damnaturus sis, ventuiusest. lllud autem scitote quia si scirel pa-
super quos non seminasti, ei super quos verbi lui B lerfamilias quaiiora fur \enirCt, vigilarel hlique,
semina non sparsisli^ quidlllis te"~faelurum e&se *etnon sinerel perfodi dOniumsuaJn (Mmth. xxv,
' - J '
$utamus, qui verba qtiolidie audierunl, illis lamen 13).'»
obedire noluerunt? Talis famen excusaiio jjuam '« Deus manifeslus (1915) feniet, .Delis ifostfer, et
vana elinutilis sit,ipsius Domini re^sponsionemon- noii silebit (Psal. xxxfx, 1). > Hoc autem erit in
•slraiur. « Serve male el piger, sciebas quod ego "judicio, Sed et nunc quotidie venit Uominus, quoli-
liomo auslerus su'm, melens iibi nOn seminavi, et die servos suos vocat, et eos,"quos i epeiit vigilantes,
colligehs ubi iion sparsr; quare ego non cfedislipe- et in bonis operibus perseverantes, secum ad Ccele-
tuniam meaihad nrensam, et ego veniens ulique slia ducil, et slcut sequentia manilesiaiilx(1916) :
-eum'usuris -exegissem illam? > (Ibid., 22). Si me, « Stiper oninia bona sua '"coiisiitueleum '{Matth. xxi,
~mqoit, talem esse seiebas, quomodo me offendeie 48j. > Si ad ultimum adventum respiciamits, et
non timebas? Non limor hoc, sed pigrilia fecit., bonos, et malos bmnes VigilaiiiesinVenieu Non eril
"« Piger t enim «-propter frigus aiare noluit; meft- iunc leinpus dormiendi, siveboni, sive niali aliquid
dicabit igitiir aestale, et non dabilur ei (Prov. xx, agendi; sed solummodo limendi, el j'udicium ex-
*4). » Sive ergo obediant, sive non obedianl subjeeti 'spectandi. c Ergo dura lempus habemus, Jit ait
p-'jcialis, lamen tacendum non est. Unde ad lEze- Apostolus, operemur bonum ad omnes (Galat. vi,
cbielem Dominus ait: \ Fili horoinis, speculaloreni 10). > Hocestenim \igilare, in bonis operibns per-
posui le domui Israel. Nisi annuntiaveris iniquo severare. llla anima dormil, imo quasl morttia
iniquitatem suam, animam ejus de manu tua requi- jaret, qute negligens et desidiosa esl, et nibil boni
Tam. Si auteni annuntiaveris, et ipse te audire no- operatur. Yigilant homines, ul cuslodiant domos
luerit, ipse in iniquitate sua inorietur; lu autera g7g suas. Et lunc divitia? majores, et lalrones
animara tu*am liberasti (Ezech. m, 17). > Nemo ' ferociores sunt hic quam ibi. lllae divitise tempora-
igilur pecuniam sibi Crediiam, nemo talentum sibi les sunt, istae telernae. llli lali-ones \isibiles sunt,
commissum absr-ondere velil. "« Qui abscondit fru- isti videri non possunl. « Inimicus enim nosier dia-
mentum, maledicitur in populis (Piov. xi, 26). > c bolus, lanquam leo rugiens, circtflt qhaerens .quem
Nemo lueernam sub' modio pdnat. Mensa quoque -'J devorel (I Petr. v, 8). > Sed vigilare quilibelpolesl,
propositionis non intra veltira reeondita, sed extra si quidem etlalrones vigilant. Unde quidam aii:
posita est. Dicitur de sacerdoie, quando ingreditur Ut jugulent Iwmines surcunl de nocte lalrones.
vel egreditur de sanctuario, nisi tlntinnabula audita (HOEAT.,Epist.)
fuerint, niorlemoriettir (Exod. xvviii). Tinlinnabula j[) Ul teipsum serves non expergisceris ? Sed islte vi-
sacerdotum linguae, voces et sermones sunt. Isii gilite sunl malae. Ille auiem beiie vigilabal, qui ail :
sunl quibus dicilur :« Qui reminisciiniiii Dominum, ' « Media nocte surgebam ad confilendum tibi (Psal.
ne laceatis el delis silentium ei (Isa. LXII, 6), > cwm, 62). > Iste non soluin
vigilabal; .sed etvigi-
Omnes de laleniis istis aliquod habemus; nemo se lando Deum laudabat. IHse vigiliaebonae sunt, qtite
excusare potest, nisi forje qui sen&um et intelli- olioste non sunt, et in Dei laudibus fiunt. De quibus
genliam non habet. Quse qui non habet pecora infe- et alibi ait : « Si dedero somnum oculis meis, et
riorest; si quidem et pecora habent sensum, et paipebrismeisdormilalionem,ei requiem temporibus
intellectum. Quod esl seusus in corpore, lioc intel- meis; donec inveniam Iocum Domino, tabernaculum
leclus in anima est. Neroo sine his bonuni aliquod Deo Jacob (Psal. cxxxi,
- 4). >Iste ergo ideo vigila-
vel malum agere potest. Neque ad justiliain, vel ad baf,ut in suicorporishabilaculo dignam Deo domum
peccatum eis impulaiur, qui sine his aliquid ope- aediflcaret, non ut verbis otiosis, et vanilatibus
(1914) Cod. Yat„ Credilo. sua illos consliluit. Bealus, inquil, ille servus, quem
(1915) Edit. Aseens., manifeste. cum venerit Dominus, inveneril vigilanlem. Amen,
(1916) 0~)d.Yat. et cit. editio ; Super omnia bona dico vobis, supervmnia bona sua constituel eum, eic.
J(|«S S. BRDNOKISEPISCOPI SIGNIENSIS iOG4
Vacaret.Tales \igilias et Apostoliis quseril, ubi ail : A esse non poluerunt; quomodo dor.miente, vel non
« Hora est j'am nos de somno surgere, nunc eniin vigilante pastore esse poleruntoves securse? Noedor-
propior esmoslra salus quatnicum eredidimus. Nox miens verenda discooperuit, quod Cham ejus filius
prsecessil, dies amem appropinquavit. Abjiciamus vidit et irri&il. Yigileni igilur prselaii, ne forte
ergo opeia tenebrarum, el induamur arma lucis, subjeclorum risus et opprobria flanl. Lot quoque
sicut in die honeste ambulenios (Rom. xm, seq.). J dormiens filias corrupit, qui si vigilasset, sui ipsius
ElTevera ille bene vigilal, qui diaboli el lenebra- memoriam habuisset, et nunquam tanium scelus
ruin operationes fugit, et lucis veritatisque armis fecisset. El tu igitur homo quicunque securus dor-
indulus, honesle et composite Deo servit. Unde el mis, et ulramque liliam, auimara videlicel, el car-
•alibi dicit : < Yigilate^ justi, et noliie peccare. > nem violas et perdisj dum eas per illicita vagari
Meliuscsl enim non vigilare, quam vigilare el pec- et fornrcari permitlis. De diviiibus scriplum est;
care. « Yigilate el orale, 'et slate in fide, viriliter « Dormierunt somnura suum, et nihil invenerunt
agite, confortamini in Domino, et omnia in charilate omnes viri diviiiarum m manibus suis (Psal. LXXV,
flanl (1 Cor. xvi, 15). > llle bene vigilal qui hsec 6). > Quoties ergo divites dormiunt, quoties ipsi
•omnia operatur, qui iia vigilat, non est otiosus. De sapientes s qui coeleslibus ihesauris divites sunt,
v
ipso enim Salvaiore dicil Scriplura, quod perno- otio et negligeniiae se tradunl; toties veras el spi-
clabat in oratiOne in monle Oliveti, id esl mcnte rituales divilias amitlunl. Duae meretrices coram
pacis el charitalis, in monie misericordiae et pie- Salomone contendebant inier se, qtiaium altera
ta~tis. Hli qui in hoc monte vigilant et orant, in Slium interfecerat ; dormiens quippe oppressit
judicio audiluri sunt : « Yenile, benedicti Pairis eum; altera aulem tain negligens et homnolenla
mei, percipite regnum quod vobisparatum est ab fuil, ut de sinu ejus ipsa nesciente filius ejus sub-
origine mundi (Maltlu xv, 54). > Quare? quia bene trahi potuerit. Ambte malae, anibaemerelrices erant
vigilastis et oraslis, quia simul mecum in monte istse, quse tam negligentes et tam somnolentse fue-
niiseiicordiae habitasiis. i Esurivi enim, et dedistis rant. Altera lamen pejor, qute poslquara filium
lnilii maiiducare sitivi; et dedistis mihi bibere; inlerrecerat, alterius quoque filium occidere cona-
ho&pescram, ei collegislis me (IJiid. v, 25). >Tales balur. In Evangelio etiam scriplitm est.quod « homo
vigiliiB bouae sunt, tales otiosse non sunt, lalcs Do- quidam seminavil bonum seincu in agro suo, et
mino placent, el tales no» facere jubet. Tales vigi- dum dormirenl hOmines, venil inimicusboroo, el su-
lias iaciebat Juditli, quae Holophernem dormieniem per seminavit zizania in medio tritici, el abiit (Matth*
inieifecit, rehnquens nobis exemplum, quatenus ct XIII,24). > Gaudeanl igilur vigilanles elpiovidi, in
nos si lornieaiioni& spiriium perdere voluintts, jc- 579 quorum messem inimicus inlrare non valet,
juniis el «ralionibus operam demus. His arrais quorum bona opera suaefal&italissemine \ioIare non
vrcit illa, his superalus esl ilie. Dicilur de muliere pofest. Timeanl aulem dormientes el negligenies,
Jorli, per quani Eetiesia intelligilur, quod « non ne bonum semen verbi Dei, quod in suis pecioribus
exsiinguetur in nocle lucernaejus (Prov. xxxi,18).> seminalum est, ab hoc inimico diripialur. Et sicut
Dicilur eiia-s, quod « de nocte surrexit, el dedil alibi inEvangelio legilur : « Yenit diabolns, ut lollat
prtedam domesticis suis, el cibaria ancillis suis; > verbum de corde eorum, ne credenies salvi fiant
in quo himirum ejus vigili.fiapertissime comraen- (Luc. viii, 12). > « Beati enim qui audiunl verbum
daiilur. Salvalor noster, quando natus, non dor- Dei, et custodiunt illud (ibid, xi., 28). > Quod ipse
mientibus, sed \igilanlibus apparuiU Dicil enin i nobis praeslare dignelur, qui vivit, elc.
Evangelista, quod « pastores eianlinregioneeadem , SERMO \1I. DEEISDEM.
custodiciites vigilias noctis super greges suos (Lu& Dorainus et Salvator noster in Evangelio loqir.ttir,
ii, 8). > His autem appaiuit angelus Domini, el ai ; dicens ; « Beali mundo corde, quoniam ips* Demn
illis : < Ecce annunlio vobis gaudium magnum i videbunt (Matih. v, 8). > Unde Psalmista ait:« Gur
quod eril omni populo; quia nalus esl vobis hodiis mundum crea in me, Deus* et spirilum rectum
Salvator mundi, qui est Christus Dominus in civf innova in visceribus meis (Psal. L, 12). > Illud cor
taie David (Ibid., 10). I Audiant ergo paslores Ec mundum non est, quod odio et iniqtiitale et maUs
t-Iesiae,audiani hoe episcopi el sacerdotes; vigilen t cogilationibus plenum est. De quo ipse Dominus
super greges suos : vigilent semper, et solliciii sin t ail: «Ex corde exeunt cogilaliones malte, fornica-
super populum sibi commissum. Audiant Aposloluni tiones, furta, homicidia, adulteria, falsa le&iimo-
dicentem : s Prseler iMa quac exinusecus sunl , nia, et similia, qute coinquinanl hominem (Matth.
instanlia mea quolidiaua, solliciludo oinnium Ec xv, 29). i Taba ergo corda munda non sunt. «E\
clesiarum (II Cor. xi, 28). > Ipse Salvator nosle abundantia enim cordis os loquitur (Luc. vi, 45); >
ad discipulos veniens, eosqtte dormientes inveniens, quod ex corde abundat, manifestaiur. lllud cor JIIUII-
- dum esl, in
vigilarecos prsecipiens, ait: « Yigilate et orale, in quo non vana el falsa, sed sermones
inlretisin lenlalioncm (Malth. xxvi, 81). > Muliunl et eloquia Dei reposita sunl. .Quales videhcei habe-
ergo conlra omnes diabolicas tcnlationes possun t bat ille qui dicebat : «In corde meo abscondi eio-
vigiliae el orationes. Si Domino in navicula dor quia lua, ut non peccem tibi (Psal. cxvm, 71). >
aiienie discipuli timuerunl, et donec vigilaret secur i Unde et Salomon ail: - Onini cuslodia serva cor
1065 " SENTENTLE. — LIB. YI. 1066
i Publicanus perculiebal peclus suum dicens : Deus, ,A gioriam, qute in rationale continetur. Si quadrangu-
piopiiius esio mihi peccatori (Luc. xvm, 15), > qui lum rationale non essel, libri speciem, el formam
cordis consilio se peccasse, efDeurn offendisse in- non haberet. In ejus qualuor angulis quatuor E\an-*
teliigebal. Hine est, quod sacerdoies de omni ohla- gelia posita sunt. ilabes~ergo Novum Testamentum,
iione pecluseulum, et armum dextrum suscipiunt habes el Yetus, qute libi ostendunt Ula duodecitn
(Levit. vn), ut bene cordali, el peclorosi, cunclis nomina filiorum 580 Ii-rael, ex quibns Synagoga
ad se venientibus de bono thesauro cordis sui bona tola processit. Duplum est rafionale, ut et lu in
etutilia consilia reddere valeant. Mulla corda illis utroque Teslamenlo duplicem inlelligenliam quteras.
necessaria sunt, qui aliorum hominum CQrdasuis Non enim ad litleram solam intelligere sufficit; nisi
consiliis replere, et onmibus se interrogantibus et spiritualis addatur inlelleclus.~Yides ibi aifrum;
de muftis quasstionibusrespondere-debenl. HIc esl ad puritalem et pulchriludinem, ad tolius animsp,'
utique ihesaurus noster ; hic reposilte sunt diviiite corporisque decorem, el <"lariiatein le iuvitat.
nosirte, ideoque omni cuslodia et diligeniia serve- Exemplum tibi dat, quara purus, et ab omni cor-
nnis, et cuslodiamus corda uoslra. lnler alia orna- ruptione mundus esse debeas. Si qua adhuc cor-
menta sacerdotalia, ralionaie j'udicii, jubenle Deo, ruplio est in le, toile illam, donec ad"auri purita-
facium est, quo peclus, el cor pontificis ornaretur !B tem et pulchritudinem 'totus redigaris. Quatuor
el muniretur, el quasi signo superposito thesaurus aulem colores, quos ibi vides, qualuor sunt virtules
internus reposilus ostenderetur (1917). Erat auiem principales; prudentia, juslitia,-fortitudo", et tempe-
rationale judicii quadrangulum, el duplex ad meu- ranlia. His quatuor virtulibus regitur mundus qnte
siirain palmi, facium ex auro, et hyacintho, purita interse conj"unelaesunt, ut una sine reliquisesse
pura, coccoque bis lincto, et bysso relorta, opere non valeat. Uhi enlm sapientla est, ibi justiiiam,
polymito. Habebat autem lapides duodecim in qua- fortitudinem et temperantiam esse oportet. Simili-
luor ordinibus positos, in quibus sculpta erant no- ler aulem ubi j'ustiiia est, ibi sapienlia' esl, forti-
mina duodecim filiorum Israel . ipsum nomen ejusa ludo et temperantia., Si~ces*lin aliis. Et hyacinthus
magnum aliquid in hoc ornamento sigmficari osten- quidem, quia est aerei CGloris, ad sapientiam le
dit, in eq videlicet, quod non solum ralionale, sed provocat, qute de sursum esi; quia « omnis s pien-
Tationale judicii vocalur. Considerare namque de- tia a Domino Deo esl (Eccii. i); de qua Salomon
het ille cujus jjectus tali ornamenlo ornalum est, ait: «Mitte eam de sede magnitudinis luae, ut me-
ut judicia, quse inde exeunt ralionabilia fiant, et cum sit, et niecum laboret (Sap. IX, 10). * Ipsa enim
nunquam ajuslitia et ralione recedanl. Respiciat cjeleris virlufibus allior est, et ejus fulgore -cseieras
semper episcopus ad rationale, legafin libro pecto- illustraniur. Purpura vero justitia esl, quoniam et
ris sui, videat quomodo vocelur; magna sapien- purpura, et j'uslilia ad reges perlinet, qui el legum
tia est, multum proficiens cognoscere nomen ejus. condilores sunt, et purpura specialiler ihduunluri
Hic solus Jiber «uflicere posset, si tamen esset, qui Quibus etiam dicilur : «DiligHe justitiam qui judi-
intelbgeret, quod peripsum, et in ipso signili- catis lerram (Sap. i). t (1918) Coccus auteln qui
catur. Yidebant Judsei raiionale hoc, sed'non inlelli- rubri et sanguinei coloris est ad fortiiudiiiem nos
gebanl, quod per ipsum signlficarelur. Illi hoc invitat,jjua sancti martyres armati "occidi quidem
inlelligunt, quihus Dominus ait: « Yobis dalum est potuerunt, vinci non potuerunt. Est aulem cdcclnn
nosse niysleriuin regni Dei, caeleris autem in parabis linclum, quia dtiplex est mailyrii genus, qiio-
holis (Luc. VIII,10). > -Quidquid in utroque Tesla- niam non solum illi martyres sunt, quos lyranni
nfieuloconlinelur, lolum hoc in ornamenlo flguralur. interliciunt; verum et illi, qui carnem suam cum
Unde et bene super pectus, et cor ponlifleis ponilur, vitiis, et coiicupiscenliis crucifixerunt. At vero per
«t iu illo divini voluminis secrelario lotius veriiatis, lini candorem temperantia figuralur, quae semper
et scientise pleniludo esse inlelligalur. Hue omnes laela et asperuni nihil ostendens, omnia ad concor-
aceedanl, hic jjmnes sapienliam jjuserant ad ponli- \Q diam, ei pacem tiahere conatur. Yalde ulile est,
ficis pectus, -et ad ornamenlum superpositum; et hos colores semper inspicere, el quid significent
non tanlum ejus pulchriludinem videre suuicial: in- intelligere. Quid vero lapides significent, ipsa, quse
terrogent per singula, quidjlli colores, quid au- in eis scripla sunl nomina oslendunt. Duodeciin
rum, quid lapides, et cselera quaeque significent. igilur lapides duodecim patriarchae, per quos duo-
Nam neque ipsa meusura significatione caret. Ad decim apostoli significantur. Hos aulem videre,
mensuram palmi factum est, illius videlicet, de hos semper ih~memoriam habere, horum fidem, et
quo sciiptum est : < Quis mensus est pu- conver&ationem lenere, quara utile sit, quaro iic-
gillo aquas, et coelos palmo ponderavit?> (lsa. cessarium, quid attinet dicere? Non solum aulem
XL,J2.) Cqeliergo, el rationale unius mensura":sunt: duodecim patriarcha', et duodecim apostoli in illis
< Ccclieuarrant gloriam Dei, et opera manuum ejus lapidibus significali sunt; verum etiam et ioia \
annuntiat flrmamentum (Ps. xvm,l). > Hancscihcet ulriusque Testamenli sanctorum omnium mullitudc,
(1917) Eamdem J"xposilio«em prtestat commen- (19IS) Edit. cit. habel: Coccumrubn
' et sanguinsi
lai ius S. Brunonis in cap. xxvm Exo"d. coioiis, elc. • -f
PAIRO-.. CLXr. 34 :
_1067 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1068
qtiseab istis viginli .qualuor senioribus originem dti- A diiigit, nunquam in itinere ad eam veniendo crrare
cit. Inler hos omnes, et marlyres omnes et confes- polest. Et quod valde laudabile in ea esl, ipsa a
sores computantur. Ibi Stephanus et 'Laureniius, pericuio eos defendit, qui eam amore et deslderio
fbi Martinus et Benedictus, inclusi auro, mulio emere veniunt. Neque magnopere curat si corpore
splendore, multoque ,'candore fulgenles, magnain occidantur; quia facile ipsi est eosa mortuis susci-
noslris menlibus iucem infunduni. Ad hos sempet tare. Hostes visibiles parvi pendit, qnl in solo cor-
intendamus, ad hos raenlis oculos dirigamus, sinml- pore potesialem habent. At vero invisibiles hosles
.que cum Psalmista dicamus : «Cogitavi dies aml- magnum impediinentum faciuntJiegotialoribusnuie-
quos, el annos seternosin mente habui (Psa/. IAX-U, rentibus eam. Insidianies enlm in ilinere diversi
6). t Beali qui hos lapides senrper inpeclore ferunl. generis beslias post eam millunt. Alios avaritia,
Beali, qui hqrum niemoriam in corde semper, ei alios luxuria, alios superbia, alios invidia, alios
in peclore gerunl. Utinam beali Benedicti nomen, vana gloria, alios ingluvies, alque alios inobedientia
el memoriam semper in coide habeamus; qualenus reiardant. Sunt et inulise alite bestite, quas raaligni
dum ejus meinoies sumus, ej"ns vilam, et sanctain spirjtus negolialoribus opponunt, ne ad hanc desi-
conversalionem imilari semper, ct tenere jiqssi- derabilem margarilanr. pervenire valeant. Hic est
mus. Quod aulem in quaiuor ordinibus terni lapides " ille ealculus, quem Dominus se dare promittit. Hoc
per singulos ordines dispositi eranl, cjuid aliuc enim in Apocalypsi Joannes-apostolus ait: « Vin-
signifieat, nisi quod quatuorEvangeliorum libri Tii- centi dabo calculum candidum, et in calculo no-
niutis mysterium laudare non cessanl, sed simu' men novum scripium est, <raod nemo scit, nisi qui
.concordiler una \oce, sine inlennissione die nocle. accipit (Apoc. n, 27). > Datur ergo ~vincenlibushtr-c
que clamant et dicunl: « Sanclus, .sanclus, sanctus margarila, et nisi vinceniibus -non datur; ibi vi-
Dominus Deus omnipotens, plena esl omnis terra cloria, ubi pugna : < Nemo enim coronatur nisi,
j_ioria ejus (lsa. LXI).> Qui vivii, et regnat, etc, qui legitime cerlaverit (II Tim. n, 5). > Sic pugna-
vil hsec virgo, cujus hodie festiviias colitur, et ideo
CAPUT III.
calculum candidum accipere meruit. Hsec ighttr
JjEBMO I. DEQUOVIS SA!\"~" '
margarita, vitaaelerna, beatitudo, summum bomim
-< Simile esl regnum coelorumhomini negoiiatori intelligi potest, quod ulique quale git, nemo scit,
quaerenli bonas margarilas; inventa aulein unt nisi qui aecipit. Unde Aposlolus ail: «Quoniani
pretiosa margarita, abiit, et vendidit universa, qua oculus non vidit, nec auris audivil, jiec in cor ho-
habnii, etemit eam (Malth. m, 45). > „ minis ascendit, qusepraeparavil Deus diligenlibiis se
In exeinplo et similitudine unius negoiiatoris (J Cor. n, 9). > Nemo id scire potest, quod in cor
docet nos Dominus, et Salvalor noster quales Ec- bominis non ascendit. Tales sunt negoiiatores Ec-
clesise negotiatores fieri debeant, Dicit enim UIIUIK clesise Dei, qualis iste negoliator esl; quem Domi-
jiegotialorem fuisse, qui in emendis margarilis nus ad exemplum proposuil, qui inventa una pre-
operam dabat, cumque una preliosa margariia liosa margarita vendidil omnia bona su2, elcompa-
jmullum ei laudata fuissel, et provinciam ubi eam ravil eara. Sic Petrus et Andreas, Jacobus et Joan-
quaerereu ct hominem a quo eam emere didicissel; nes, quos de piscalione vocavit; mox relielis reti-
abiit, jH vendidil omnia quae habuit, el emil eam, bus secutisunl eum. Sic et caeteri apostoli, sic mar-
Talis margarila non invenitur ubique; proprium tyres, el confessores, sie et monachorum ordo, qui
enim locuro habel, in quo sine labore non i eperi- non solum sua relinquunt, verum etiam seipsos
tur. Yia quoque longa ~et diflicilis est, qua ad eam bujus margarilse desiderio serviiuti subjiciunt. Uic
pervenitur. Multi latrones, mulla pericula, loca deest ille thesaurus in agro absconditus, quem qui
,serta, bestiaediversi generis sunl in itinere, ||g|__ el invenil homo, abscondit, et venditis omnibus eum
ipsa via angustissima est, qusenegoliatores ad eam emil. De quo et Salvator nosier cuidam se intefro-
perducit. Sed beatus ille, qui ad eam pervenire el rj ganli respondil: « Si vis perfectus esse, vade,
eam habere polest. Non «st maigna qusestio de vende omnia quse habes, et da pauperibus, et habe-
jnagno, vel parvo pretio, 'quo ebihparalur; divjtes bis thesaurum in eoilo (Matlh. xix, 12). > Quid est
.namque et pauperes emere eam pos.smit; el mul- enim habebis thesaurum in ccelo, ~nisi hahebis
loties pauperes melius quam.diviies"eam acquirunl, margaritam illam preliosam, habebis vitam-seter-
JWagisaffectu, et animo, quam pretio adipiscilur, nam, beatitudinem, summum bonum,-calcuium can-
trantuin valel,quanlum habes. Ille digneeam emere. didunr, et in eo nomen scriptum est, quodriemo scii,
et possidere meretur, qui vendnis ommbus eair nisi qui accipil? His verbis aperlissime docemur,
emil. Ne timeas omnia dare; ipsa libi sola sufiiciel: quod Salvalor noster ipse' esl, qui et margaritam,
jiihil tibi deerit, si eam hahueris. Qmnia iu illa et locum ejus, et pretium ejus, et vitam per qtiatn
possidebis, quaeeunqije libi in desiderio fuerint, ad eam venirelur negoiiatoribus oslendit. Nam et
hypoerilas .fugit, avaros respuit. Qui vel ficle ean ipse negotialor est, et tales margaritas vendere
ildterunt, vel plus quam ipsani; qtti aliud cum es solel. Unde et in Apocalypsl Laodiciae eplscopo
diligunt, eain habere non possunt. Sponte .seofferl dicit: < Suadeo libi emere a me anriim igniiuin,
ex ainore qtisereniiLus. eam, et qui mudlum eam "probatum ut locuples fi.ts (Apoc. m, 28> * Sed iste
«iifM SENTENM.--LIB.Y1. W70
bonas negotiator nmni pietale, et misericordia A sunt propler,quae Sal\ator noster in mundum venit:
plenus, conlra aliorum consueludinem vilius vendit, unum videlicet, nt oves emeret, alterura ut nego-
et charius emit. Yili prelio vendilsua,tnagnoaliena. tiandi artem doceret. Utrumque factum est, quia
Unde, et nobis, qui ej"us sanguine empti sumus, illse emplae, el redemplae sunl, et isti doctl, -et -
Apo&tolusloquitur dicens : t-Empli enim estis pre- Inslrucli sunt. Iste est, qui « peregre proficisccns
lio niagno, glorificale et portale Deumin corpore voeavit servos suos, et Iradklil illis bona sua, di
ve&lro(I Cor.vi, 20). > Si enim in hac commuta- cens (Matlh. xxv, 14) :i>—' Ncgoliamini dum venio
lione, qute inler ejus sanguinfem et noslram re- (Lue. xix, 15). > Docuit eos, quid debeant, et ubi
tkmplionem-facta~est, considerare velis, quid da- veras divilias inveniant. Dedit pretium, viam ostea-
fann, el quid acceptum sit, facile intelliges maxima dit, et ubi margarita lam preliosa invenialtir, edo-
pro minimis eum dedisse. Yenitjgilur isle nobilis> cuil illam quterendamj illam emendam, illani tc-
negoiiator, afferens secum maximas merces, quibusi nendam, iilam cunctis divitiis el honoribus prtefe-
mundus perditus ledimerelur. Sed quid emil? Resi rendam docuil, quia illa sola .cst, rjuae possessr-rcs
vilissimas, oves debiles et infirmas. Non quod eli suos bealos et tclernos facere potesl. Illa ducit ho-
necessarise essent, sed ul eas sanaret, recrearel, mines ad summnni bonum, supra quod non esl aliud
et in loco pascuae collocaret. lpse enim est iller^bonuin, quo habentur, et possidentur omnia bona,
pastor bonus, qui posuit animam suam pro ovibus; Hoc bonum in hoe mundo inveniri non polest. Nemo
suis; qui relictis nonaglnta novem in tleserto, unarni enim in hac vila tam dives, et lam felix, et tam
^venit quserere, qute perierat. Unde el ejtis naiivitass polens aliquandofuit, cui aliquid non deesset, quod
primtim pastorihus nunliata est. Decebat enim, utt habere voluis&et. Cui vero aliquid deest, ci cui siu
homines ej*usdemofOciiprimi venienti occurrerent. non sufficiunt, nondum ad ullimum, et stiniinum
Talis esl enim hominum consueludo, ut ad locai bonum pervenit. Si enim ad ultimum bonum per-
«xlranea venientes primuni sui offieii homines quse- venisset, nullum bonum essel, quod desiderare po-
rant. Dalo igitur magno pretio, paucas oves cmit,, tuisset. 0 quanla bona sutit, quae dilissimi, ot polcn-
sed bonas etfecundas, et ex quibus mulli greges> tissimi hujusmundi ardenlissime concupiscunt,ct ha-
bvium nati sunl. De qualibus in Canticis canlico- berenonpossunl!Autenimsanilatem,auisapiciitiam,
rrlm dicitur : < Dentes tui sicut -gregcs tonsarumi aulaliquid aliud, quod enumerare longum est, sein-
ovlum, quae ascenderunt de lavacro omncs geroellis> per hi lales minus habent. Non sunt igilur bcati;
foelibus, et slerilis non est in Cis (Cant. iv, 2). >' neque' ad summum ct ultimum bonum pervenire
Bonae oves, quaebaplizatae et super nivern dealbafte! P valeni, qui in lalibus bonis, tantisquc dcflciunt.
sunt. Bonte oves, quse tonsae et exspoliatae, omniai Soli itaque nostri negoliatoresTegni cceliiu n sunt
propter Deum relinquentes, nihil propriuni habere3 sapicntes, qui caduca, transitoria et fugitiva bona
volunt. Bonae oves, inter qnas ntilla sferilis est,, despicientes, mundi liujus honores et dignitates
5S2 quarum unaquceque gemellis fetibus, doelrinai pro nihilo ducentes, acl illud solummodo bonum
scilicet, et operatione decoratur. Et tales quidemi tendunt, quod est sumnmm, el supra quod non
debent esse Ecclesiae dentes; lales debent esse3 est aiiud bonum, in quo se possidere confidunt oni-
episcopi et sacerdotes, et quicunque in EcclesiaJ nia bona. Quod nobis, etc.
dentium officiuni suscipiunt, et qui cibis splrituali- SERHOII. EE ATOSTOLIS, ET E\AI\GELJSTIS ET -
bus aliis nuliinnt, ita candidi, ita mundi, ita fe- DOCTOIUBUS.
cundi,~~itaomni sarcina superflua, el nociva exspo- « Simile est regnuni coeloruni sagense misste in
iiati esse debent; omnes ^nim ad illarum oviumi iuare, el eJ OFini genere piscium
congreganti, quam
pulchriludinem formandi sunt, quaeprinite de lava- cum Impleta esset educentes, el secus liitus seden-
cro aseenderunt, per -quas videlicel sanclos aposto- ies,
elegerunt bonos in vasa suii, malos aulem foras
los inlelbgimus, el caeleros, qui illis temporibuss miserunt, elc. (Matth. xm.
47). > Qusere in lib. De
crediderunl,< quibusomnibuseratcorunumetanima J D novo mundo, et sennone qui de mari et piscalori-
una, et (1019) nemo dicebat aliquid essei=uum, sedI bus novis inscribitur. Cui tituhis : Hoc est maie
erant illis orania conimuriia (Acl. iv, 32); » undei
et Apostolus ait: « Imiiatores mei~eslole, sicut eit magnum.
SERMO III I>E, EVANGELICJE
1 LEGISPRvCDICATIONE.
ego Chrisii (J Cor. xi, 1). > Has igitur oves imitarii « Omnis scriba doctus in regno coelorunf similis
debemus, quia ex illis geiiili sunius. «In Christo> esl patrifamilias, qui profert de thesauro suo
enim Jesu, ait Aposlolus, per Evangelium ego voss, etvetera nova,
(Matth. xm,52). >
genui (I Cor. iv, 15), > in grege enim Dei, inpo- Regnum coelorum, regnum angelorum, regr.um
pulo Dei, non nisi oves sunt. Esio paliens, etinno- aposlolorum sancla Ecclesia_ est; quoniam coelis
cens; eslo humilis, et mansueius; Iacte tuo nu-- niunilur, coalis [clatiditur, coelis regitur, etjiefen-
Mantur infanles, et l3iiis luis vestiantur pauperess ditur. De
quiLus scriplum e.st: « Coeli enarrant
Bona ovis beatus Paulus, qui lupus fuerat, nala de3 Dei. > Oinnis igitur scriba doctus, nmnis
tribu Benjamin, qui lupus rapax interprefalur. Duc3 gloriam
Ecclesia? praedicalor, qui in regno cceloruro,*in regno
v»»/ wu, iai. ;«« qmsquam eorum, qum possiaeoat, ivceiiat,eic. > i
i071 S. BRUNONIS EPISCOPI SIGNIENSIS 1*72
sanciorum aposlolorum jntfdicandi, et docendi ofli- A poneuir in ea murus, et antemurale (Isai. XXVJli. *
ciiun suscipil, similis debet esse homini palrifaml- Ilanc autem suam doroum vendit, qui criminalia
iias, qui profert de thesauro suo, de secrelo peciO' peccala commillit. In cujusetiani persona Apostolus
ris jsui, de secreiario cordis sui nova, et velera ait: « Lex quidem spirilualis est: ego autem car-
Considerare debet ubi sit, in quo regno et in qn; nalis venundatus sub peccato. Qui enim faeii pec-
domo sermonem facit. Aliler enitn in regno coelor.im caluni servus est peccali (Rom. vn, 14). > Anntts
etaliterin SynagogaJudteorumloquendumesl; alilei autem, in quo redimendi potestas datur, tota tinius-
inpalaliisiniperatorum, etaliter in lugurijspauperun cujusque vita praesens intelligere esl. Potesl igittir
djviiice dispensandae sunt. Cogitet, qui magistri, qu; homo redimere domum suam, carnem suam,seipsuus
prineipes, qtii dispensatores in illo regno , e lolumquanto tempore in hac vita esl\ Hac vero vita
583 '» i"a f-miilia fuerinl ante se. Illos imitetur flniia, jaro redimendipoiestaiem non Iubet. Redem-
illorum mores, et vilam sequatur; illorum lingua plio autem in sola pcenitentia est, et ideo qui siue
et sermone loqualur. « Non sunl, inquit, loquelse poenilenlia moriunlur, nulla eis redemplio manei,
neque ser inones, quorum non audiantur voces eo- nec in tpso quidem Jubirseo; quoniam ullima senten-
rum (Psat. xvm). > Proferebantigilur de ihesauris lia suscepla, ad selernsefeslivilatis gloriam transfer-
suis nova et veiera, sed de omni lingua, ct serrnonc B renlur sancli. Huie aulem sentenliae siraile illud esse
loquebanlur. Modo Novi, modo Veteris Ttslameni videlur, quod in Evangelio Dominus ait: « Ambu-
divilias proferebant. lnde igilur est quod spon&aat late, dum lucem habelis, ne vos tenebrae compre-
sponsum loquilur dicens : « Oronia poma nova e hendant (Joan. xn,- 55). > Et Apostolus : « Dum
vetera servavi tibi (Cant. \n, 15). > Si nova poma lempus habemus, opererour bonuin ad omnes (Galat.
et velera sunt, novas quoqueet veleres arbores esse vi, 10). > Et alibi: « Secundum duriiiam luam, et
necesse est. VeiereBarbores patriarchae et prophe- impoenitens cor luum, tbesaurizas tibi iram in die
tse, novte vero apostoli et dociores inlelliguniur, irte, et revelationis j"usiijudieii Dei, qui reddet uni-
Habenl illi sua poma, habenl isli et sua. Ulraqttc cuique secundum opera sua (Rom. n, 5). > Ecee i&la
bona sunt, el hsec el illa servanda et cusiodiendt nova, et illa velera sunt. Sed si velimus videre ditis-
sunl. Sicul aibores diverste, ita et poma diversi simum palremfarailias de thesauro suo nova, et \e-
.generis uiveniuntur. Qntedam enim sunt, quae cruda, lera proferre, audiamus Salvatorem noslrum de
et simul cum cortice manducari possunl; qtttedam ccelo dicentem:« Audislis quia dictum esl antiqtiis :
vero nisi corta et corlice exspoliala fuerint, ac Non occides, qui auiem occidii, reus erit judicio.
xomedendum idonea, el suavia non sunl.IIoc autem Ego aulem dico vobis,.quia is qui irascilur fratri
in arboribus nostiis, et in arboribus ulriusque Te- *- stio, reus eril judicio : qui auteni dixerit frairi suo
stamenli reperire non est difficile; qiiorum quidem racha, reus erit concilio ; qui autem dixeiit fatue,
poma sermones snnt, et senlenlite. Lege in libris reus erilgehennte ignis (Matlh. vn, 21). t Et illa
Moysi, et diversi generis poma invenies, qute nequc quidem, qute aniiquis diGla sunt, velera sunl; qune
^b omnibus, neque uno modo comedi possunt. Quae- aulem ipse dixil, nova sunt. Vetera prtecepta homi-
dam enim ibi sunl, quae ipsi quoque infanies sine cidium inlerdicuni; nova vero non solum liomici-
TcKfficullatesuscipiunt; qualia snnt: t Honora patieni diuro, verum eliam iram et omnem injuriam prohi-
ictinaiiem; non occides, non nioecliaberis, non fur- benl. El quicunque fralrem suum -offenderii, el
Jum facies, non falsum te&limoniumdices, npn con- contra se commotum et indignalura inlellexerit, si
cupisces rem proximi tui {Luc. xvm, 20). > HJCC in sua^malitia el &uperbiaperseveraverit, et fralri
enim, quia secundum litleram inlelliguniur, nulli suo leconciliari despexerit, quia cbarilatis pacisque
ad •comedendum diflicilia sunt. Ipsum autem inielh- vinculum solvit, sine qua, ul Aposlolus ait, nemo
gere, comedcre cst. Qtitedam \ero ibi reperies, quse Deum videbil, reus erit non solum judicio, velcon-
vix ipsi juvenes rodere possunt, ei paucorum est ea cilio, verum eiiara geiiennte ignis. Hoe enim ipse
i
eoquere, et cortice exspoliare. IIoc enimepiscoporum j, Dominus manifestal cum dicii : J5i offeras manus
et saeerdotum officium est. Velul cum leg.tur de luam ad altare, et recordalus fueris, quod fraler
domo leprosa, de arboribus circumcidendis, de agiis tuus habel aliquidadversum le, relinque ibimunus
non diverso semine serendis, et mullis aiiis, qus. si luum ante altare, el vade prius leconciliari Iratri
ad litieram intelliganlur, vana esse videnlur; si au- luo; el lunc \eniens offeres munustuum (Malth. y,
lem spiritualiter, infirmis menlibus sunt proficua, 25). J Qui enim peccanl, et poenitere nolunt, eonim
Dal legem Moyses in quodam loeo (Levit. xxv), ut munera abominatur Deus. Ilemque audistis, quia
si quis In civiiate, quse muros habet, domum suam « dictum est anliquis, oculum pro oculo ; ego aulem
vendideril, usque ad completum annum, redimendi dico vobis non resislere malo, sed quis le percus-
habeat poteslatem. Finilo vero anno nec redimere, seritin unammaxillara, praebe illi et alteram (ibid.,
nec in jubiltco recuperare polerat. Haeclitieraliler a 59). > Dicjergo, cul non licet resistere, quomodo
Judaeis observabalur; sed spiritualis sensus in ea injuriam facere licet ? 4 Audistis, quia diclum est
coniinelur. Est enim htec civitas Ecclesia, cujus anliquis, diliges amicum luum, et odio habebis ini-
murus ex lapidibus preliosis est. Unde etiam scri- micum luum. Ego aulem dico \obis : Diligite inlmi-
ptuin est : « Urbs forlitudinis nosfrse Sion, Salvatoi cos veslros, benedicite his qui odeuuii vos (ib.,
10'3 -SENTENTLE. — LIB. VI; •- 4074
44). >Haec autem, et his similia salvator noslerÂ IIIIIII diligentes aures perforatas habenl. Siiniliter
cum diceret, denobili illo sui 58&«ordis ihesauro autein el jjustus ille sapiens est, cui non crapula, et
nova et vetera proferebat, et scribas doctus in re- ebrietas, sed jejuniurfl, etabslinenlia delectabilisest.
gro ccelorumsibi similes esseôlebat. Proferamus Qm non cibos superfluos, et delicatos, sed mensura-
igitur et-nosnova, et vetera, non aulem de thesauro los, salubres ei necessaiios quserit. llle quoque
noslro, sed dalo nobis a Doraino Deo nostro. Duos odoratus sapiensesl, qui non trdhit aniraam ad pec-
magnos ihesauros habemus, alier novus, alter ve- caudum, nequeillicilis odoribus delectalur. Et„',ego
tus; de his et aliis necessaria nobis suscipiamus; quidem nullum corpori sensum esse puio, in quo
de his nova, et vetera proferamus, jjuibus Dei fa- niinus homo delinquat. Manus quoque illse sapienles
- lniliam nutriarous, vesliamus, regamtis, doreamns, siinl, de quibus dicilur : « Manussuas aperuitjnopi,
simul cura ea ad aeiernam beaiiludinern penenire et palmas suas extendit ad pauperem (Piov. xx\ir
valeamus. ipso adjiivante, elc. 20). > De quibus et Psalmisla ait : « Labores nja-
SERJ10IV. DEVIRGINIBUS. niiuni tuarum manducabis, beatus es, et bene libi
< Simile^st regnum coelorum decem virgiuibus, eril (Pso/.~cxxvji, 2). > ElAposjolus : «Qui fnraba-
quse accipienles lampades suas exierunt obviam lur non furetur, magis aulem laborel manibus suis,
sponso, et sponsae. Quinque aulem ex eis eranlTa- B quod bonuin est, ul habeat, unde trlbuat necessila-
Uiae,et quinque prudenles. Sed quinque fatuse, ac- tem patienli (Ephes. vi,~28). > Manus sapienles non
ceptis Jampadibus, non sumpserunt oleura secuin : sunt otiosse, sed semper in aliquo opere ulili vojunt
piiidentes vero accepeiuiil oleum in vasis suis cum cssc occupatse. Hoecaulein de virginibus sapienlibus
lampadibus, etc. (Matth. xv, 1). > dicta sunl; quas qui cognosejf, faluas qooqueigno-
Regnum ccelorura Ecclesia est, cujus onines fllii, rare non potesi, quia enim tales non sunt, fatuas
et si peccatores sint. .ad comparationem aliarum esse necesse est. Unusquisque homo suam virgineni
genlium virgines sunt,quoniam ipsi Christi sangtiine cognoscil; alienas cognoscere, diflicile est. Multse
soli redempii, elex aqtu el Spirilu sanclo regcne- enim faluce sunt, quae sapientes esse pulaiilur. Sed
raii, a prima illa corruptione mundati sunt, quia haec fatuitas jii judicio manifeslabitur; quia quse
otnnis humana natura suani virginiiaiem amisil. prudeiites, ct qttte fatuse suut, lunc omnibus inno-
Ctnn autem omnes istse virgines uon sunt pluies, te&cel.Hociiutem in Iampadibus cognoscetur, quae
qtiam quinque, ei qninque deeein esse probanlur, et vel cttm lumine, vel sine Jumine apparebunl. Quaa
IIOIIplures. Qtiiiiquecnira sunl corporis sensus, qui atitem virginesin hac vita non corriguniur, nec de
per Isias \irgines significaniur; vi&usvidelicet, au- faiuiiate ad prudentiam Iransferuntur, quales de hac
ditns, gustus, odoratus, ei taclus. Sed quia in duas viia exibunl, tales, et niliil in melius conimutatae in
parles isli diViduntur, id esl infaluos, elprudentes, seternum supplicium ibunl. Cum eniin dixerinl ipsae
in denarium numerum eum conscendere non dubium sapienlibus, « Dale nobi&de,o!eo \eslro,~ quia Iam-
ebt. Omnis igitur homo quinque virgineshabel, si\e ! p.ulesnoslrte exsiinguunlur (Matth. xxv,,8),; dignani
laluse, sive prudentes sint. Prudenles aulem illses suis meritis responsionem accipient, ncquo poonU.
&ui.l,~qusepeccare tmient, el bona agere concupi- leniite fructum recipient, quia poeuitere noluerunt,
scunl. Chi enim prudcnlia est, ibi peccalura locumi ne forte inqiiiunt - illse, « non ûfficial nobis
non habet. Unde et philosopbi t ixerunl,quod sapiei.- ei vobis, iie poiius ad \eudentes et. emile vo-
te&non pceniiebit. Quem enimpoenileal, qui pceni- bis (ibid., 9). > Jltecverba non compassionis , ,sed
tenlise opus non agit? Hac enim sapienlia praeditusi irrisionis esse videnlur. Bonum tamen consi-
erat ille, qui dicebat: <.in omnl vita mea non re- lium es&el , si hoc illte faceie possenl. Nolue-
piYhendil me cor meum (Joan. xx_\n, 0). > Sapienr. runt hoc facere, quando jiotuerunt; voiunt modo ,
les sunl illi, de quibus dicilur : « Oculi mei semper sed non po&suiil. Sed quid mirum si irricleantur
ad Dominum (Psal. x>iv, 15); > eiille de quo scri- 5S15 a meinbris Chrisii, quas , ut Psalmisla
ptum est: « Defeceiunt oculi mei in eloquium rj a:i, irridet et subsannai ipse Chrislus. < Quihabi-
tuuui (Psal. LXVIII,4). > El, « ad le levavi oculosi lat, inquil, in coehs irridebit eos, el Dominus subsan-
nieos, qui habitas in ccelis (Psal. CXAH,i). J Beatusi n bit eos (Psal. n, 4). > Suscipiunt illse consilium,
quoque Martinu&sapienles oculos habebat; de quoi sed sine utiliiate suscipiunt. Booum quidem esse
legitur. Oculis ac manibus in coelum semper intentusi seiuni, sibi lamen serum et inutile esse cognoscunl.
erat. Tales habebat, qui ait: « Pepigi foedus cttnii Pergunt ad olei vendiiores, non autem pedibus, sed
oculis meis, necogilarem de virgine (Joan. xxxi, i) i ile&ideriopergunt. Quid est autem desiderio per-
Sapienles quoque aures vaniloquiis, mendaciis.-de- .geie, nisi pigre desiderare ? Sic nmnes, qui in in-
liaclionibus, et verbis otiosis nun delecianlur. Eti ieino sunt, quotidie ad nos revertuntur, quoniam
lalesquidem aures requirebat Doniinus cum diccret:: boc solo desiderio faligantur, ut -eis rGveilciuii
< Qtii habet aures audieudi, atidial (Luc. vm, 8). >i licentia, id est commeatus dctur. 0 si liceniiani
Unde et amici beati Job omnes eiinauiem aureami habere poluissent, quanlo sludio virgines suas \aui-
ynam, el ovem unani detiisse legunlur. Bervus quo- taies et sensiis suos ab illa piima fattiilale ad pru-
que Abralae inveniensRebeccam, inaures aureas etl dentiam. rcvocaie laborasscnl? Quomodo oculos a
anmllas ei dedis&eriarratuf. Boni cl :lh, qui Domi- \,tnitatibu& aveitercnt. auies deii.KUoiiibiifa ct
1075 S. BRUNONIS EPlSCOPTSIGNIENSIS 1073
_ malis consihis clauderenf, gustum a crapula et A spiritus prteliari el resi-ilere sanctis angeiis potuis-
ebrietate compescerent? Quomodo nares ab illicitis sel, nisi forte pnseliandidesiderio et prava volunlale?
odoribus amoverent, et manus eleemosynaeet mise- Non facile patet. At vero in Ecclesia manifeslum est,
ricordise operibus pra>pararenl? Non ullra despice- lalia quolidie prselia fleri. Est aulem inler bonos et
rent olei venditores, non ulfra despicerent episco- malos angelos iste mundus divisus, et aliquando
pos el sacerdotes. I&tienim sunt, qui oleum vendunt; boni angeli super malos, abquando malisuper bonos
isti sunt, qui nos misericordiae opera facere docent; praadam, et rapinas non modicas faciunl. Unde infi-
quse videlicel opera, quicunque non habuerit, lam- nitse liles et implacabiles, et magna quotidie-prtelia
pades quidem habebit, oleuin et luminis nutrimen- sunt inler eos. Unde el quidam angelus ad Danielem
tum in judicio non habebit. « Dum autem irent loquitur, dicens: « Noli limere, Daniel, quia exau-
emere, venit sponsus, et qnae paralse erant, inlrave- dita sunt verba lua, et ego veni proptcr sermones
runt cum eo ad nuplias, el clausa e&tjanua (Matih. tuos. Princeps regni Persarum restiiit mihi viginli
xxv, 10). > Nunquam hoc iter finietur eis, quia nun- uno diebus: et ecce Michael, unus de principibus,
quam hoC~desidenumrecedet ab eis. Sed dum illse primus venit in adjutorium meum (Dan. x, 12-15). >
in hoc deslderio laborant, dum miseri homines Princeps autem iste regni Persarum untis aliquis
seip&osaccu&ant,el siia facia reprehendunt, subito " de"malignis spiritibus intelligiltir, qui Persarum
veniel Dominus, qui reddet unicuique secundum regno et populo prsesidebal, et ad suaevolunlatis et
opera sua. Et lunc quidem janua cceli aperietur iniquitatis opera concltabat, et Dei populo, qui
bonis, et claudeiur nialis. Ibuht illi in suppliciuui caplivus ibi detinebatur, magnum- impedimentum
aeternum, justi atilem in vitam teternam, Quod ipse faciebat. Sed Michaelis arcbangeli auxiiio, et Da-
liraestare dignetur. nielis oralionibus, quas auditas dicit, princeps iste
SEKMO V. DE SAKCTO MlCHAELE ARCHVJ-.GCLO. iniquilatis superatus esse ostenditur. Ecce quoniodo
« Faclura est piteliura magnum in coelo, Micliael iuterseboni et mali angeli prselianlur. Ecce quo-
et angeli ejus prseliabaulur cuin dracone, et draco roodo regna et provineias, quibus pra?posiii sunt
pugnabal,et angeli ejus, et non praevalueiunt, neque defendere et expugnare contendunt. Sunt enim qui-
Jocus invenlus esl eorum amplius in ccelo (Apod. dam gradus inter bonos angelos et 5S6 inler
xn, 7 et 8). > Et projectus esl in lerram serpens ille malos, quibus nimirum praeferuntur; unde elbeatus
antiquus, qui est-diabolus, el Satanas, el omnes Dionysius Areopagita in libro De liierarcbia tres
angeli ejus in lerrara missi sunt. Magnum praelium, angelorum dispositiones esse dicit (1920). El in
in quo Michael princeps angelorum pugnat cum piima quidem disposilione cherubim et seraphim,
diaholo principe dtemonioruin. Hoc prtelitim quotidie ^ el thronos. In secunda autem potestates, virlutes et
fit m Ecclesia; quoniam Ecclesia coeiuin vocalur. dominationes. In tertia autem, quseullima est, ange--
Lcge in Evangelio, el ubicunque Dominus dipit: los, archangelos et principatus. Et sicut ipse ait,
Simile est regnum eoelorum illi, et illi specialiler et qtisedamsecreta divini con&iliialiquando revelaniur
pioprie de S. Ecclesia intelligiiur. Simililer autem illis qui in priraa dispositione sunt, qute lamen infe-
et in Apocalypsi frequenter Ecclesia coelumvocatur. riores disposiliones ignoianl. Qusevero inferioribus
De Ecclesia igitur boc inlelligitur, quamvis etiam si revelaniur, superiores ignorare non possunt. Qna
de alio eoelo hoc intelligalur, non omnino inconve- in re non p.uva iiuer eos differenlia esse monstra-
niens esse videtur. Manifestum enira est quod inde tur. Et spiritus quidem omnes vocaniur, angeloinra
propler superbiam suam draco projeclus est. De quo vero nomen officii esl, non nalurse. Unde scriplum
ei Propheta ait : « Quoinndo -cecidisiide ccelo luei- e&l: < Qui facit angelos suos spiiilus, et minislros
fer, qui mane oriebaris : qtii dicebas in corde luo. suos ffammam ignis (Psal. cm,4). > ~Qui enim ibi
In coelum a&cendam,super aslra coeliponam soliura spirilus solummodo .suin, quando miuuntur angeli
iiieum : scdebo in oionie testainenti, in laleribus fiunt. lsti igitur vero nomine angeli vocantur, qui
aqmloois, et ero similis Allissimo (hai. xiv 12- ft ad hujus mundi regimina el custodiam nobis a Deo
-14). > De quo in Evangelio Joannis Dominufeait: missi sunt, inter quos beatus Mkhael obtinet prin-
« Qtioni.im ab initio tnendax ftiil, el in verilate iion cip.ilum, qui non solum angelus et archangelus,
stetit (Joan. vn, 44). i De qi:o el Dominus alio in verum eiiam angelorura et archangelorum piinceps
Evangelio : « Yidebam inquii, Salanam, sicnt ful- vocalur. Multos enim angelos el archangelos habet
srur de coelocadentem (Luc. x, 18). > Constat.igiiur ipse sub se, et per regna, el provincias, el per civi-
quod inde cecidit, sive angelorum vntute et pote- tates ordinatos. Siout enim in mundi hujus potesia-
slale, sive sola Dei vnlunlaie eum ad inferiora prse- libus videmus; iia isti alii super mulios, ahi super
cipitante. Mulla enim angeloiiiro roinisterio operatus paucos, alii -super nullos obtinenl principaium. Et
est Deus; qui si voluissel, solb nuiu facere poluissel. isli quidem ab his qui majorcs sunt, ad smgularem
Qujd enim esi quod ipse non possil? Omnia in ej'us cttstodiam dali sunl; sicut Dominus in Evangclio
\oIunlate suiH posila, el nihil esl qnod ejus volun- ail : « Yidete ne contemnatis unum ex his pusillis;
tati rcsistere possil. Quomodo enim ibi malignus dico enim vobis, quia angeli eorum semper vident
(1920) Lib. l, cap. 6, 7, 8, 9. Yid. dissert. Nicojai editam a 13. Placido Sprengher, lom. I Thesaur.,
de Nounyjde operibus S. Dion. Areopag. itertim pag. 255, edit. YVirceburgi an. 1784.
"
1077 SENTENTL-E. — LIB. VI. 1078
faciem Puiris mei, qui in coelis est (Malth. xvm, A inf-uat in os ejus. Sunt eniin escte ejus electte, TIOII
10). > Et Aposlolus : « Omnes, jnquil, sunl adinini- vulgus et populum indisciplinalum; sed oplimos
ilialorii spiritus in ministerium mTssi,propter eos quosque persequilur.: ipsos qcoque episcopos et
qui hsereditatem capiuntsalulis (Hebr. i, 14). > Smit sacerdoles mulloTles invadil (1924). Nulluni aiium
igilur principalus, qui archangelis praasunl; archan- - fluvium sic absorbere desiderat, sicuti illum in
geli vero suiil, qui solis angelis dominaiilur. Vide quo Dominus baptizalus est, per quem videlicet
ergo quanlas gralias beato Miehaeli archangelo de- baplizatorum populus figuralur. Aquae mullae populi
beamus, a quo angelos accepimus nobis ministros niulli; multi iluvii mulise gentes sunt. Unus vero
ad custodiam ordinalos. Dequoêt Danieli idem, fluvius Jordanis, unus est solus populus Chri&iianus.
qui modo superius angelus ait": « Nunc annuiilio Htinc persequitur draco iste, et propter liimc cum
tibi, quod expressum est in Scriptura verilaiis; et angelis prseliatur, qui aliquando, sicul scriptum est,
tierao est adj'ulor meus in oinnibus his, nisi Michael tracluius est caudara, el separabil leriiam partem
archangelus princeps vesler (Dan. x, 21). > Iste slellarunniceli. Cauda draconis Anlichrislus erit; ipse
igitur cum angelis suis non cessat die ac nocte prse- ultimus et maximus filius perdilionis dabit signa ct
liari contra draconem ilhim, qui est diabolus, et prodigia miilia; ita ut in errorera hiducantur, si fieri
Satanas, qni quoniara in coeJo, id est in sanctis 8 potest, etiam elecli. « Quem, sicut Aposlolus ail, Do-
lioininibus habilare non polest, in terram projeclus rainus fSB7 Jesus interficiet spiritu oris sui, et au-
eal. per quam peccalorcs significanttir, ul eam co- feret illuslratione adventus sui( (II Thess. n, 8). >Et
niedat eixievorel, el disperdal omnibus diebus vitse tunc quidem, sicut in Daniele scriplum «st: « Con-
.snse (1921). De quo ef Psalmista ail: < Draco iste, surget Michael archangelus princeps magnus, qui
quem formasti ad illudendiim-ei (Psal. cm, 26). > slat pi oTiliis populi lui; et veniel lempus, quale non
De quo et ipse Dominus ad bealum Job loquitur, fuit, ex eo qtio bomiiies esse coeperunt usque ad
dicens: « Et nunquid poteris extrahere Leviaihan tempus illud (Daniel. xn, 1). > In tempore illo, ut
iiamo, et fune ligabis linguam -ejus {1922)?» (Job dicitur Danieli, « salvabifur omnis populus luns, qtti
\L, 20.) Nunquid illudes ei <juasi a\i, aul ligabis invenltis fuerit scripius in libro vilse . > Et mulli de
eum ancillis suis? Non esl potestas super terram, iis qui dormiunt In terrae pulvere, evigilabunt, aliijn
ojise ei comparari possit, qtii facius est, ut neminem vilam aeternam,et alii in opprobiium, ut vivant sein-
iimeal; omne sublime videt, et ipse est rex super per. Qui autem docti fuerint, fulgebunl quasi splendor
omnes" filios superbise. Abborbebit fluvios, et non firmamenli, et qui ad justiliani erudiunt multos,
inirabilur, el habet flduciam, quod influat-Jordanis quasi stellae irr perpeluas aeternilates (ibid., 1-5). >
in os ejus. Gonsidera modo qttalis est isle, .quam Ecce lolum prtclium factum est, et draco iste ina-
foriis et quam potens.cum quo Michael archangelus gnus superatus e&t,et simul eum omni exercitu suo
praeliatur. Sed quia Michael, qui sicut Deus inler- in lenebras praecipitalus esl. Restat ut bonis el malis
pretalur, ipso suo nomine nos ad prselium confor- venial tempus, ex quo bomines esse cceperuut. « Vae
lat, qui_quoniam Deo similis esse voluit (1925), mundo a scandalis (Matth. xvm, 7); i seo bonis ne-
prsecipitatus est. Adhuc tamen non-quiescil, et qui cesse multumque ulile est ut veniant scandaJa;
siiasuperbia lalis faclus esl, ut timeie nesciat, el « verumtamen vse liomini 1111per qiiem scandalum
nisi potestates quae^supercoelos sunt, qute a ccelesli- venit (ibid.). i Si ergo manus tua, vel pes tuus scan-
bus veniunt, ejus superbite et iortitudini resisterent, dalizal le, si pater, vel maier. vel frater, vel ali-
nulla super lerram potestas est, qute ei resistere quis alius, qui quasi propiia membra libi sunt, et
poiuissel. Nemo enim in suis viribus glorielur; quia quos quasi pedes, manus et oculos diligis, aliqno
neqtie qtii plantal esl aliquid, neque,qui rigat, sed malo consilio, vel prava conversatione te a Deo se-
qtti incremenlum dat Deus. Qui draconis hujus parare voluerit, hunc a te separa, et quasi hostem
steviiiam etfortitudinem evadere potuissel, nisi suo- fuge. Melius enim est libi ut solus vivas, qiiam cum
riim nos Doroinus cuslodia angelorum nmnivisset? JJ parentibus et propiuquis pereas. « Videte no con-
Absorbebit enim fluvios. et non mirabilur; pro temnalis unum ex his pusillis; dico enim vobis,
niJiilo ducil, quod omnes mundi hujiis populps et quod angeli eoruin semper videnl faciem Paltismei,
n.itiones devorat et perdit, nisi et Jordanis ipse qui in ccelisest (ibid., 10), > Qui vivil, el regnat, etc.
(1921) Cod. Vat. et edit. ciu : Behemoth, quemfeci fortat, el ne illum limere debeamusliorlatur. Qiii
leeum, fenum quasiiios comedel.El imnquid, etc. quonidm Deo similis esse voluit, etc.
(1922) Ntinquid iiludes ei quasi avi, el ligabis eum - (1924) Cod. Yal. :Sedmelioresquosqueper-,
4iictllistuis ? cqmtutf
ipsos guoque episcopos, etc.
'1925) God. Vat. el edilio.: iVos ad piailium con-
1079 S. BRUNONISEPiSGOPl SIGNIENSIS 10S0
INCIPIUNT TRAGTATUS
S. BRUNONIS ASTENSIS.
"
TMCTATUS PRIMUS.
DE 1ISCARNATIONEDOMINl ET EJUS SEPULTURA.
Verbum Dei siculin principio in sexiaferia crea-' A proderit, verum etiam saepissimeobesse manifesta-
vit borainem, ita in fine lemporum, sexta hora tur, velut eiiam in Yeteri Testamenfo muliolies
sexiae ferite, sexta quoque aetaie redeniit euindem. declaratur. Cum Moyses monlem-ascenderet, ei pro
Sed in hac prsecipua et admirabili redempiione, lege accipienda quadraginta diebus cum Domino
quaiuor esse consideranda videntur : Quare Filius loquerelur, suaque vjsione jucundissime frueretur,
Dei incarnalus sit, et non alius. De requie sepultu- Israeliticus populus non Deo, sed conflatili vitulo
rae, quibus etiam aucloribuscredatur ipse descendisse s.iciifieia iinmol.tbat (Exod. xxn, 4), eique insultans,
in infernum, et quanlum spatii in sepulcro jacuisse. ab ipso Domino legilur perculsus, et valida morte
Bjmo a Deo quasi mane est conditus, qttia retinens damnatus; laiitum ut ex illo peccato amisit viginti
Dei simililudinem verae luei proximus videbatui. tria rnillia hominuni. Quod denolat Psalmisla, di-
Poterat euim de propinquo Deum cemere, scilicet cens : « Et feeerunt vitulum in Orel), et adoraverunt
ih se et per se, nulla re exlrinseca inlerveniente. sctilptile (Psal. cv, 19),->etc. Deinde sequilur: «Et
Sed el propinquitatem pariter el similifudinem ami- dixit, ul disperderel eos (ibid.). i Propier peccaium
sit, dum se inobedientitc malo subjecil. Solel enim enim illtid a serpentibus sunl dispersi. Unde diligen-
sol et bumorem propinquus contrahere, el receden- . tissime htec hoslia, cui immolaretur, oportebal per-
do relaxare. Sic et verus sol, id est Dominus noster, 1' scrulari. Quidquid est, autcrealura aut Creatore^t.
« qui illuminal omnem bominem venienlem in hunc Videamus utrum Creatori an creaturaedignum fue-
Ejradum (Joan. i, 9), > fragilitatern, id est conia- rat immolari. Juslum vero et ralionabile videlur, et
gionem, quse inhteret hominl de limo plasmato, habetur ab omnibus, ut non creaturte, sed Crealori
*icul sua prteseiitia desiccaverat, sic recedendo rela- debeatur oblalio. Reslabat igitur ul cum magna di-
xaraf. Unde posl culpam a, Domino audire meruit: spensatione creatura Creaiori immolarei. Sed quo-
«- Adam, ubi es? > (Gen. m, 9.) quasi et longinquus niam creaturarum magnaesl differentia, qtiia alia sen-
propinquitate, et diversus similitudine. Occiderai sala, alia insensala crealura habeiur, sublilifer
enim etsol jusiitite, incumbente peccati nocle. Ye- pensandum est, si a sensata, vel ab insensata offer-
rum omnipotens el -misericors Deus, ne ad impo- Ietur hoc sacriflcium : quoniam scepis&imeaecidit,
tentiam, velinsipieniiam sua facla redireut, quoniain ttl si sacrificium ab indigno oblalum fueril, revera
ipse vere potens et perfecte esl sapicns, angelictim ct ipsum sacrilicium nou accepfum, et illum qui
ordinem per malitiam lapsum, quoniam de honiine obtulerit inveiumus condemiiatum. Sicut in Numeiis
juslojam reslaurare non poteral, de iivjusto, quod legilur (Num. xvi, 52) Dailian et Abiron contra Dei
erat diflicile, stabilivit redimere. Igitur prius ipsuni volunlalem adversus Aaion, etejusfilios iusultasse,
hominein a potestate diaboli eripere, et sie denium el sactificium iu tabernactilo Dei obtuli&se. Yerum
ipsamnaturamangelicani iecuperaredisposuil(1925); quoniam eidem sacrificio indigni aderanl, aperta
el hoc non sine immolalione. Sed quia in unoquo- terra, obruti sunt, et lllos qui ibi aderant ab igne
que 588 sacrificio, quatuor videnlur eonvenientia. devoratos esse manifestalur- sicut in Psalmo dici-
scilicet, cui ofleralur, a quo, et quid, et pro quibus, tnr: « Aperta est terra, el deglulivit Daihan, et
in hoc quoque, quodpro sahile totius generis humani apeiuit super Synagogam Abiron. Exarsil ignis in
fieri opoitebat, eadem competentia non immerito Synagoga eorum, et flainma combus&itpeccalores
aderant. Nam si horum aliquid in qualibel immola- (Psal. cv, 17). > Quoniam idem ignis, quo piitabalur
tione defuerif, non solum idipsum sacnficium non punlri peccata, ab ara elalus ad injuste immolaiites
(1925) Contra esl doclrina D. Thonite docenlis Si veio illis verbis; « ipsam natiiraiii angelirain
ip., q. 64, art. 1, irremissiljile fuisse peccalum ange- recnperarc dispostiii, > iulellexit S. Bmno cogitasse
kjrum, non ex gravitate culpte, sed ex conditione na- Deum salvaie lot homines, quoi angeli m snperbite
turse, seu stalu», ubi afferl illam Damasceni senlen- peccaium piol.ipsi peiiernnl, consonans est cumcse-
Siani:«Roc esl hominibus niois„quod angclis casus.) icrjs Paiiibus ejiis dociiin.1.
1081" TflAGTATUS DE INCARNATIONE,ETC. 1082
penenit, eosque cremavit. Etgo indignum erat ut AreJimere venerat, Deus et Jiomo immolareiur. In
ab insensata hoc saerificium offerretur. Restabat divinilaie vero, quia personarum distinclionem ca-
ergo ut a sensata Immolatio fieret: sed quia inier thoiica credil adesse Ecclesia, videlicerPatris, et
sensata pluriiiium distat, quoniam -cum alia raliona- Filii, et Spiritus sancti, non immerito consideran-
lis, alia irrationalis creatura habealur, videndum est dum est htecassumptio cuiconveniebal. Pateraulem,
ulrum si ab irrationali creatura hoc sacrificium si inlra virginalem uterum assumeret honiinem, et
offerri debeat. Sed incongruum et nimis absurdum ab eodem nascerelur, idem essent Pater et Filius.
esl, ut ab irrationali pro rationali ut quid immolelur. Pater secundum divinilatem, Filius vero secunduin
Conslat ergo ut haee immolatio a rationali fial. Ye- - humanitalem; quod et credere et dicere nefas est.
rum quoniamadhuc et inler ralionales distat pluii- Aliud quoque niajus esset nefarium, quoniam duo
mum, si ab angelica creatura htec inimolalio fieri filii adesseni in divinitaie, scilicet Pater filius se-
oporleret. Immolatio \ero visibilis esse conslal; cundum hunianilatem. et Filius Dei filius secundum
angeli autem invisibiles sunt: verum visibile aliquid divinilatem. Tanto ergo errore viiato, prsediela
neqttit offerri abinyisibili (.1926).Constabal igitur ut assumptio Palri non conveniebal. Adhttcrestatage-
ab hominehsec fieret oblatio. Duabus aulem parti- " re, si Spiritus sanclus compelens ebsel ad immo-
lionibus consummatisj agendum est -de reliquis , l.indum. Si aulem idem Spirilus hominem acciperet,
scilicet quid immolandum sit, et pro quibtis. In au-> et pro eo vellet iinraolari, supradiclns error in divi-
ctoritate \ero compertum est, ut hoc sacrificium par, nitaiem caderet; revera etenim dtio filii et ciedc-
aut exuherans esse debeat, pro quo offertur, el boc rentur, et baberentur in ea. Filius Dei &ecundum
saerificium quod, ut diximus, aderat pro salule hu- divinitatem, quemadmodum diximus, filiuselSpirilus
mani generis, aequale, el non niinus debebat offerre. sanctus secundum humanilatem filius. Ergo utrique,
Ergo insensaluin excludeiidum est et irralionale^ P.ilri scilicet, et Spirilui sanclo prseiala assumptio
sed rationale pro rationali condecens hostia aderat. noii congruebat; quoniam neuter horitm in tali ne-
Inter ratlonale vero, quouiani adhuc differl nimium, gotio admiiti valebal. Igjtur solns Filius ad hoc
anlmadvertendum esl,.si atil de honiine, aut de an- agendum condecens aderat, cui et per justitiam in-
gelo immolari oporteat, uterque etenim ralione viget. eral hominem per secreatumsalvare.et diabolo suam
Honio vero tanla hostia nullus inveniebatur dignus, polestatem pelenti obviare, eumque ipsmn hominem
quoniam omnes homines et originali, eiiam elactuali decipienlem decipere, etablato totius oibisimperio,
peccalo non erant immunes; velul ail Propheia - petpetuo in inferno religare (1927). Legilur namque
« Omnis homo mendax (Psal. cxv, 11). > Ef sicul r in Evangelio beati Joannis, quod « omnia per ip&uni
per beatum Evangelistam Joannem dicilur: « Si fnci.i sunt (Joan. i, 5): > ergo et ipse honio. Adhaec
dixerimus quia peccatum non habeinus, nos ipsos si ab alio quam ab ipso, per quem crcaius fuerat
seducimus, etverilas in nobis-nonesl (IJoan.\, 8). > homo, redimeretur, impotcntia eidem Filio revera
Unus ergo homo, et iden peecator indecens hosiia posset ascribi, quod per ipsum crealus, et per eum-
fueralpro totius humani generis redempiione. Ergd" dem non esset redemplus. Si vero Pater, -eui po-
solus homo ab hoc sacrificio expellebatur. Angelus lenlia atiribuitur, incarnarelur, duo filii essenl, quod
vero in sui nalura admitli nequiveral; qnia quod sacris Sciipiuris de uno Dei Filio loquenlibus repu-
est in\isibile, nec feneri, nec pati, nec etiara occidf giut. Idem qtioqne el de Spiritu sanclo, qui beiiigiv-
jiotesi. Et forsan per assumptam naturam posset las est. Sed boc soli sapieniise, scilieet Dei Fiiio
immolari, angelica charilas pio iiijusfo puniri fiige- conveniebat, ulsapienier diabolus deciperetur. Qute
sceret: et hoc non Immeiiio; quia aliquis jtistus auiem causa hac reclior, quaeveju&lior? Ul Yeibo
vix pro justo morittir, ne duiii pro iujiisio daraiielur. plasmalus homo, a Yorbo scilicet, el a Dei Filio
El eliam ante advenlum Christi homines propler per assumptam carnem in prislitio reverleretur slatu."
peccalum ab angelis M\o Iiabebanliir. El forte si Igilur jiire facium est, et justo ordine conflrmattim,
idem homo ab angelo essel redempiu&, euradem an- U ut non a Palre, nec a Spirilu sanclo, sed a Dei Filio,
gelum pro Deo veneraretur, qttod ne cui impnssibile qui in divinitale et humanitate Filius vocarelur,
\ideatur, dum pro certo praedicli homines stepissime homo rediinendus fuisset, etin piistinam beatiludi-
iiiveniantur, lapities, ligna, et tciamenta pro Deo ' nem, unde nrcevaricando coriuil, ingrederelur. His
ajlorare. His igilur et aliis phirimis lnijiscemodi Ila apte cl convenientcr exposilis, restat de reqtiie
ralionibiis angelica viclima exchiclebatur. Qua pro- scpulturte traclare.
pter solus"resiabat Creator, qui sua miseraiione, et Qtiia Dcl Filins, Yerbuni Palris, splendor__lorite,
sulila oenij-nilaie humano compatiens generi, supra- Iiouiinuni Creaior, condolens munduin in prsecipi-
dictum hominem liberaret, ei adiabohca fauce per- lium euiileni, Patie, et Spiiilu sancto cum ipso
piexum eriperel; et hoc non in sua n-iiura, sed per cooperanle, desccnditad nostram accipiendo huina-
5S9 Jissurapium honiinein, ul qui solum honiineni niialeiti, 1 homo factus e&i, et tum honiiiiibus con-
(1926) Docet S, Tirom., m p.,.q. 4, arl. 2, Deurn liat p.unhus raiionibus, convenienlis&iminn fuisse.-
poluishe novam producendo angehcam nalurani, personam Fiiii incarnari. Aperiius auteui mcas S.
coptilarc enm sibi in unilate peiv&on»-. doct. declai.tttir a cardinali Gotti lom. XII, q. 5, De-
(1927) Yid. D Thom.,tnp.,q. 5,ait. 8, ubi pro- convcn, el necessil. Inc.inial., lib. i,.§ 2.
h. BRUK03IS EPISCGPI SICNIENSIS 1084
mi
\ersalu~- esl (Bai. 111,58): > comedit, bibit, esurivit, A hominum; qui vero morsum in aliquod dat, nOn
fle\il, el ctclera quae homhiibus conveniebant, egit, totum, sed partem acciplt. Sic Chrislus morsus
praeter peccatum, quia ~qui hominern'veneral ad inferni fuit, quia parlem redemit, partemque reli-
salvanduro, el illi peccaia dimitlendum sine peccalo quit. In alio auiem I0C0 David dicit : «Doniine,
esse condecebat. Unde de illo dictum est: « Qui abstraxisti ab inferis animam meam, salvasli me
peccatum non fecil, nec dolus invenliis est in ore a descendentibus in Iacum (Psal. xxix, 4); > id est ab
ejus (I Petr. n, 22). > Si vero pro liomine natus, illis qtii aelerno igne cremabuntur.
ctetera superiora narrala ordinative peregit, eonve- Quol koras fuerit in descensione, el ascensione.
niens erat ut morerelur, quia quis homo non visurus Expeditis quibus aucloribus in infernum Dominum
inortem, el humaniussepeliretur? El quia raiiona- descendisse credalur; expeu-itadhucimanlum spatii
bile eral. .Ilaque mortuo sepullurte sum t.a 'cuin in sepuicro j'aeuisse scribere indagando. Plenlssime
vigilanti diligenlia, ul evangelistce narranl, Joseph ac vere apertissimum esl, qtiia^ Dominus ex illa
ab Arimatluea corpus Dominieura peiendo habuit, hora suse expirationis, Joseph ejus Dominicum pe-
et in monumenlo suo novo sepelivit, prophela David tens eorpus, habitum suo in saroophago collocavit,
alleslante, qui ait: «In pace in idipsum dormiam, «in quo nondum quisquam positus fuerat (Luc. XXIII,
el requiescam. quoniam IU, Domine, singulariter in " 55), > et jacuil ab illa hora usque mane Dominici
spe cQiistiluisli me (Psal. iv, 9). > Yere singulariter; - diei. Opponunt alii: si ab illa hora usque Domini-
tjuia moriendo et in sepulcro quiescendo \ icit dia- cum diem Dominus in sepulcro quievit, ergo non
bolum. Quis alius moriendo in praeliovincere posuit, tres dies, sicul ipse prtedixerat. Solvilur hac proba-
nisi ille qui omnia potest ? fgiiur singulariier a Patre bili ralione : Yerilas., quse Chiislus est, nunquaro
In spe constitutus fuit. El iterum Propheta : « Caro mendacium protulil, dicens : « Sohile lemplura hoc,
mea requlescetin spe (Psal. xv,4),> tertio dieresur- el in iriduo excilabo illud (Joan. 11,19); >et: « Sie-
ircclionis. Muliis aliis hahemus confirmattim auclori- ut luit Jonas in ventre celi tribus diebas,-et tribus
bus, qualiler Dominus Jesus in sepulcro quievit, Sed " nociibtis; ila et Filius bominis (Malth. xn, 40), >
ista de pluribus nostrae fidei sufliciant, scilicet evan- qui e&lChristus. Yerum dicens, el verissime confir-
gelistarum, acDavId aucloritates, qui verissime mavii, quia per tres diesêt tres noetes in corde
iiltim in sepulcro jacuisse el requievisse in ipso terrte fuil, et jiosl triduum excilalus. Revera ex illa
iiiaii&olteoin pace. Qui in pace dormil, maximain hora, qua Domiuus apprehensus fuil, et morle dam-
hacct fiduciam speratam surgendi. Unde ipse ob- natus, jacuit in corde lerrte, id e&tin corde terreno-
donyiieiie dixil. rum, peifidotumqtie, oicentium: ubi sunt verbaejus, "
1 De sepv'llurte
requie tractalum est. Inslat nobis , quibus dicebat: « Antequam Abraham fieret, egp
Iquibus aucloribus credatur descendisse in infernnni. SIKII(Joan. vni, 58), > el mullaalia. Jacuiteiiam in
Salvalor enim mundi, sapientia Patris, mauiia pa- c~H*de terrse, id est in corde aposlolorum, qui adhuc
btens, pelra dulcissima, ac abundanter aqtta ma- lerreni erant, el dubitabant de ejus resurreclione;
nans, mortem nostram pro saltite aecipiendo, et illum morti traditum videndo ftigcrinu, irisiissime
isepulttisest, et a Nicodemo inteiiilus myrrha et aloe" manenles ; sic jacuit in corde illorum, quia illum
ut adimplerelur illud Saloroonis : « Fasciculusmyr-, Dominum in raente retinebant. Yel alitcr, j'atuii in
ilue dilectus meus mibi (Cant. i, 15). > Yere fasci- corde lerrte uiLus diebus, el tribus nociibus, quiaa
culus fnlf myrrhte Dominus,et non niaxima sarcina, sero, qua appreo&iisus ftiit, tola illa nocle, et die
ijtite quamvis amara \idehalur B. Virgini et disci- parasceve, el nocte Sabbati, et Sabbato, ac Dominica
pulis ej"uspassio; tamen fasciculus, quia moinenta- nocte, et usque mane Dominici diei, revera in se-
nea. Sed non licet nobis niniium per ambages pulcro quievit,quia ex quo damnatus fuit morti,
decurrere; sed diligemissirae adverlendum esl, quasi jam in sepultura j'acebal. Dicunt, quia et sic
q'iibtis credendum sit ancioribus, ipsum Dominurn tres dies non luere iroplelae. Ad quod dicimus, ibi
U9© ad infeina descendisse, etsua benedicta po- esse figuram synecdoche, id est pars pro loto, quia
tenlia fidelcs suosab&iraxisie. Dicil de ipsa descen- maneDominici diei pro totadiehabetur. Nunceviden-
sione David proplieta : « Nou derelinqties animam tissime, proui nost.a adfuil possibilitis, propositse
kveam in inferno, nec dabis sanctum lutun videre qutestiones solutse sunt. Sed ille, qui htec omnia pati
corriipiionem (Psat. xv, 10). i Et alibi, propheta pio noslraplacuil salule,cnos suos redemptos ado-
aiieslanteOsea, dicilur : « 0 11101'%ero 11nrs lua, ptivos filios li.ibeal in pace, scilicet iu se et ej'us
morsiis tiuis ero, inferne {Ose. xm, 15). > Vere Doini- sancia incarnaiione, el morte ab omnl peccalo uos
iisis mors fuit morii, quia in perpelua morte eam erual, et in suo sanclissimo regno collocel, ut posl
tiimisil (1928). Morsus fuil eiiam inferni Salvaior, hujus vilae transitum hilari vullu prospicere ilhrm
ei Dominus Jesus Chiislus, qui uon 0 imes, sed suos queamus regnanlem cum Palre elSpirilu sancto per
taiHtim itide exlr.ixit (1929); si eniin otniies inde infiuita saeculorura saecula. Amen. Deo gralias,~ qoi
ab&liaxisset, non e&set morsus, scd conglutinans nos de tuis tu nos [fort. destitulos] «atias.
(1928) « Tciieamus lirmissime quod fides habet (1929) Ita sensit idem S. Aug. qui «.quodscripium
fundalissima aucloiilale firmata quia Cbrlsius est, solutisdoloribus inferni non in omnibus, sed 111
apudinferos ftiil. » D. Aug. Ep. 164; al, 09, c. 5, 11. qtiVbusdamaceipi pojest, quos ille dignos ista libe-
U. r.uione judicabai. > Ead. ep. c. n 5, 5^
1085 - TRACTATUS DE SACRIFICIOAZYMO. 10S6
591 TRACTATUS SECUKDUS.

DE SACRIFICIQAZYMO, AD LEOÊM MONACIIUM.
Uorlaris stepissime.charissime, magisque noslr.nn A flgura Tuii, ergo noslra tempora pdrlendebaiil, et
percogis bumililalem, fralei' Leo, alque \enerabilis quod in umbra lalebai, iu iuce novi testamenti jam ,
inonache, ut dominis spirilualihus fratiibtis-mona- "pr-efiilgebat, ac proplerea scripla eranl, et ab ipsis
chis in JDonstanlinopolitana urbe constiiutis, cjtii eiiam fidclibns observanda. Nam quoniodo in agni
crebro a Graecoium superflna loquacitate, imniode- immolalione passio noslri iigurabalur Redemploris,
rato zelo arguuntur, aliquid de sacrificji tb.ena- - in marniubro bapiismus, in columna nubis Spirilus
lione summaiim breviierque describeiem. E\ tuo, jsancius, in manna coelesti gralite donum : in petra,
iiaqtic aliorumque multorum recitatuin est one, quod qtitc cos consequebalur Christus; ita in azymopane
ab episcopo ejusdem sedis, vel ab ipsius clericis nostii temporis monslrabalur sacrificiuin. Ipse Crea-
frequenterblanda suasione, srepe furibunda Iocutione lor alque 'Redemptor bominum veniens in hunc
indiscrete decipiantur,ut rilus no&lrisacrificii azymi miindum indulus noslram mortalilaiem, non ainit-
derelinquatls.-et more Grtecorum fernienialum sacii- tens suam divinitatem, poslquam universa, qute de
ficium Deo offeralis. Quibus atl h.oc imperlerriti *eo fueiant praedicta, essent impleta, et paterno cen-
non ex noslra insolentia, sed sancioruin aulbenlica suisset consilio, ut lnundum sua redinieret morle,
theologorum Patrum scientia, e conlra respondea- R ipsumque mundissinmm aique sacratissimum, quod
inus. Licet illorum religiosis? Patres ae doctores de iiinnaculala Yirgine susceperatxorpus, prtefinllo
studuerunl ex fermentalo pane Deo omnipotenti lempore \oluisset noslra pro vita Deo Patri offerre
jsacrificium offerre, tainen nunquam invenimus illos in illa tunc sacrosancla ccfena,tjjiando Pascba ctim
nostram oblaiionem evacuanies ae deridentes. Quid suis discipulis celebravit, panemque accipiens in
ad hsecdicinius? «J\'unquid divisus est Cbrislus in stiis sanctis nianibus fregit et dedit eis, dicens~:
eorpore suo (J Cor. i, 15), > ul alius sit in Romai.o « Arcipite el eomediie : hoe est corpus meuin, quod
saciificio, alius in Conslanrinopoiitano? Qtiis hoc pto vobis tradeluf; hoe faeitCin meam eommemo-
sapiens dixeril? Nisl ille qui Dominicam no\il scin- raiônem (1 Cor. xi, 11). > Dicani, nbsecro, fralres,
deie veslem, ul Arius el aiii hsereiici. Nos vero quaiis fuerilpanis ille; azymus fnil, an fermentalus?
veraciter tenemus, imo firmiter erediinus, quia Si dixerint, fernienlatus, ergo falsa e&l Dominisen-
qtiaimls sinl diversi niores ecclesiarura, tamen una teniia dicentis: « Non veni solvere legem, sed adiiu-
est (ides quam indissolubiliter unilur capiti suo, id plere (Matih. v, 17). > Quomodo ille, qui legem
esl Cbrislo : et ipse unus, idemque permanel in suo dedit, benedictionein usque nohis inferret, si ea quse
corpore, quod pro nostra salute Deo Pairi sponte Iegis sunt, ndn obsenas&et (1950)? Si hoc fecissei,
oblulit. Resijiiscant ergo ab hac chacbelon famosa m transgressor legis juslepuniretur, nec pro nostra
dlicrcalione, Latinse mundilise delrahere desinanl. oiuniiim redemplione moieretur. Cum ipse Dominus
Nam si ipsi obturatis auribus nostrae veritati non Jcsus per Moysen dical, ut quaria decima die primi
consentire volunl, sine omni dubilatione oslendimus niens;s, 592 <l110upbase oceidebaiur, usque'ad
'io&lium sacrificium, quod prius sinceriusquc sit vigc&imamsecundani diem ejusdem mensis, quicun-
illorum sacrificio, non solum ex Evangelica, aposto- queinvenius esset in populo Israel, qui i"ernienltiin
licaque auctoritaie, sed etiam ex legali Yeleris h.iberetin doino sua, periret de coelufiliorum Israel,
Tcstamenti institutione prseliguraiutn. Leginms nam- quia pactum Dei irritum fecisseL-Sufliciat nobis jam
que in libro Exodi (cap. xi, 1), ubi pwcip.enie Dco ex legali observalione mandati testimonia proferre.;
Moysi sanclo, ul quarta decimaluna piimi mensis ad Evangelii gialiam, el novi tesiamenti- lunien
ad vesperam TtliiIsrael inimolarent agiium Domino subscquens sermo percurrat* Neque enim alifer illo
"sine macula, ei ihandiicarenl carncs illius assas igni teinpore solus sine omnibus Pascha illud celebrare
cuin azyuns panibus. Inlerea si vobis respondeniit, poiuissel, quod conunune omnibiis eral dalum, et
(luia illud \etus pi--jecepiumftiit, jam defecil, jam lainen utrumque Testameiitum in se adirapieret.
perlransiil, confidenlerillis beali Pauli aposloli obji- Santli quoque e\angelistse de ipslus celebrilate Pa-
cite seiilenlianV, qua dicilur : « Oinnia in figura D stli.e, atquepanis observatione ita loculi suiil. Unus
coiilingebanl illis; scripta sunl auteni ad coirepiio- ail: « Appropinqttabat -dies feslus azyraoruni, qui
nem noslram, in quos fines sseeuloriim devenerunt dicilur Pascha (Lttc. xxn, 1); >alier idip&umrepli-
(J Cor. i, 11). » Notale dilecti. Si veleris teslamenti cai, dicens : « Erat Pa&cha, el azyma oost biduuin
(1950) « Cum legilur de Domino, quando corpus quia res quse fiebat boc cxigcbat, sed quoniam coena
suiini-de pahe fccit, quia accepit panem, el bene- i.i qua Jioc facium, hoc e.xigebai. > Anselmus
dixit, non additur azymum vel fermenlalum. Cer- Caniuar. liact. De azymo el feraientato, cap. 1.
-tttm lamen est~quia azymura bcnedhit, iorsiian non
'4087 .' S. BRTJNONTSEPISCOPI SIGNIENSIS . 103S
(M-arc. \iv, 1). > Jteiumquc : « Prima autem die A 1 Ecclesia, quse capui, ct fundaiiientum, ac speculuui
azYinorum accesserunt ad eum discipuli ejus, di- dicitur, ef probafiiF esse omniuiii Eetiesiaruni, quani
cente&: Ubi vis paremus libi comedere Pastha? > Deuset Dominus noster Jesus Chrislus per semet-
(ilatih. xxvi, 17.) « Sciens Jesus, quia venil hora ipsura sedificare dignatus esi, ac promillens &peeia-
-«jns, ut transeat ex hoc mundo (Joan. xm, 1). > liter suo dilecto diseipulo Pelro apostolo, dicens :
Ergo si Pascha, quod Hebraice dicilur phase, a « Tu es Pelrus, et snper hanc pelram sedficabo
ir.insitu nomen accepit, et non a passione, ut pleii- Ecclesiam meam, ei poriae inferi i on piaevalebunl
que male interpretantur; profecto DominusJesns in adverstts eatn, el libi dabo claves regni ecelorum
suo transilu, id est in monle sua, non alium pauem (Maiih. xvi, 17). > Aique iterum : « Ego rogavi pro
iradidii discipulis suis, nisi illtim qtiem paterna tia- te Patrein, ut non deficiat fldes tua^ el lu aliquando
ditio prteceperat cuslodiQndum. Non /tanium anle conversus confirma fratres tuos (Luc. x\n, 52). >
passionem suam boc egil, quantiim et posl resur- Absit a totius mundi Domino, ul idcirco cum He-
rectionero hseceadem repetens fLuc.-xxiv, -51), in hrteis j'udaizes, eo quod de azymo pane sacrifieium
Emmaus non valenlibus eum cognoscere discipulis, .,. Bomino dicitur ,offerre. Ab&it, ut pro tali re sancta
nisi in fractione panis, coaolus, ut cum ipsis mane- hoe agat Roniana Eccle&ia, ut suis oslendat per
ret, eumdem panem azymum eisdem fregif, detlit- B ' orbem fidelibus constitutis, agnum, qui abstulit pec-
que ad manducandum. Iij_lola Judtea certe fennen- cata mundi, sine omni corruptione, pollutione, alque
tum deerat, quia adhuc Pascha celebrabant, nisi ut xonlagione culpse, sinceraro sanctamque ex imma-
apertius cognoscaiis, quia illuni panem post resur- cnlata Yirgine suscepisse carnem, leslanie angelo,
iêclionem eis dedil, quem jani siinilem, el aote' qui Ipsius Domini incarnalionem eidem Yirgini ve-
jiassionem dederat. Satis sit huc usqtie e\ evangelica ner.ibiJi annunliat, dicens:« SpiritussanctussuDer-
leclione vobis accommodasse senleiitiara. Nunc att- veuiet in le, et virlus Altissimi obuinbrabil libi,
tem ad beati Pauli apostoli nos oporlel Epistolam ideoque et quod nascelur ex tesanctum vocabittir,
lleclere animum, ubi nos de ipso sacrificio, quod Filius Dei (Luc. i, 55). > llla obumbralio, qute vjrgi-
azymum, et non fermentum sit, vigilanter hoitati.r nalem uterum dicitur obumbrare, non aliier iulelli-
dicens : « Fratres, expurgate velus fermentum, ut jjenda est, quani ttl al) onmi seslu concupisceiilia-;vel
sitis nova conspersio, sicul estis azymi; eteni-a corruptione ajicujus facinoris illud caslissimiim
Pascha nostruni immolaluseslGhrisius. Ilaqtie epu- Domini templum, in quo habilare dignalus esl, in-
Ieinur non in fermenlo veleri, neque in fermento lacitim, purumque, quod est azyma, semper custo-
inalitiae, et nequitisp, sed in azymis sinceriialis et ( dieiil, dicente Salomone : « Sapientia tedifica\it s'bi
verilalis (J Cor. v, .7, 8). > Sed cnr ,hoe, fialres .JJS3 domum (Prov. ix, 1). > Nam, ut ea quoe su-
cliari&simL,sanctus prtcdicavil Aposiolus? Ut.osteu- penus diximus repelamus, cur non nobis sacrifi-
deret quia iu fermento, id tjgt, ut nullo dogmale ciuin de veleri prscepto tenendum est? Cur ea, qute
lisereticorim sive scliismalicorum panis Clirisii iilis carnalia sttnt imperala, in nobis spiritualiter
exsecrabilis el abominabiiis corruplionis^conlaiioi- \ideatnus adimplfia? Nunquid ex ip&isnon lenenius
naretur; sed in puritate ei simpJicitale cailiolicte lep.pltim, saceidoiium, unclionefn, incensum, sa-
fi.lei illibaiae semper custodirelur, non indigne ab ccidoialia indumeiita, ei quadragesimam? Si lia-c
nliquo comesto pereat ariima eju&de comenlu digne ciincta piius ipsa Israebiica plebs tcnuit, el po^lea
filiorum Israel, hoc esl salvandortim. Item Dominus D Hiihio cooperante, nobis concessa siinl; quaie non
per Amos Joquilur dicens : « Yeniie in Betbel, el azymum eilam inler reliqua pra'ccpta_saciificium
impie aglte, et sacrificate de fermeulato laudeni Domino offerendum est?Cum, ut ssepe jam tesfati
(\inos iv, 4). > Quid per Betliel, nisi idolum, nisi _sumus, purilalem, simpliciiaieni, atque miinditiani
corrupiio sacrilegii exprimitur? Ex quo Dominus in significel. Et ipstim jirincipium, caputque omnitim
Evangelio admonet dicens : « Cavete a fermento aposlolorum, post Domini ascensionem primum ob-
'Pharisaeorum, quod est hypocrisis (Luc. xn, 1); > ]iv itilisse inveniinus saciificium, iion aliter, quam illi
i.I est a doclrina carnali eorum,'et lnflata-scientia, a Dotnino, et magislro suo jussum esl offerri. Post
de quo Apostolus ail: « Scienlia inflaf. cbarifas vero ipsum beatus Clemens, cui bealus Peirus tradidit
ivdificat (1 Cor. vm, 1). > Et- iterum : « Modicum poiiiifieaiiim, in Epislola stia (1932) ad Jacobtim,
ftirmenlum lotam massam corrumpit (Galat.y, 9). > qui Ilierosolymam regebai Ecclesiam de ejusdem
Suffieiant pauca de plutibus prolata lesiimonia. An sacnficii observatione laliter admonel agenduni,
adhuc irreverenti fronte audebunt conlra uos obirc dicens : « Cum milii dominus, et niagisler nieus
senientiam, dicendo ut astruant nos cum JLebreis Petrus summi ponlificalus traderet dignitaieni, el
Jiidajco more azymum comedere. Gui iitsaiiae obje.- inler multa hortamenla, quibus ab ipso adhorlabar,
ctioni cum -sano re&pondemus inlellectu (1951) : ftini ad Domini sacrificium penenisset, iia de.illo
Absit hoc .ab calholica, afqne apostoliea Romana niihi dixil: Yi,de, Clemens, ne aliler agas de con-
(1951) Hahc eamdem objeclionem diluit S Ansel- pnneni in corpus ejus, divina virlule sacrificemtis .
Titis cap. 3. « Cura ergo, inqtiit, nos panem azymuni neqiiaqitani in hoc Jegis vclustaiem seiVJmus, sed
Siacrificamus,non ut pef azymi figuram laleiii Do- Ev.mselii veritalem cei('braitms.'>
minutn Ipsiim fuli.ruin sisniuceiiius; ?ed ul ipsum . (1952) Haiic u'j.enu'"n im iion agnoscunt cuidifi.
_C89- TRA-CTATUSDE SACRAMENTISECCLESI.E. 1090
poreDomini, qnaffi quod ego tibi prcecipio, quia ego A \iriliter in soliditate; ac finnamento orihodoxac co-
non hoc ameipso, sed qnaliler ex ore Dominvcl lumnae, et nemo cttm suasoribus verbis a sanctac
magislri mei Jesn Christi audivi, taliter illud lo- fidci caiholicte, et aposlobcse prsefatse sedis, matris
quor : similiter el luis successorjbus,_qui posl te in Ectiesise Romanse consueludine vos separet; qnia.
lianc~aposloIicamsuccessuri sunt sedem, In perpe- lesteAuguslino luculentissimo doctore, ac epincopo
luuro liocexem[dum relirrque. > Sicqiie posl ipsum Afiicano, non esl alia sedes in coelo aul in teria di-
S. Silvesler, qui inclitum Augustuni, .alque perfe- gnior, sive prior, nisi illa quam Romana teuetEc-
clumFxclesiae filiumConstanlinum Romsebapiizavix, clesia. Ilanc tenete, banc puro corde diligile, el ab
eadem jussa perfecle adimplens, eliam in posleros ejtis unilale non receditej cum scriplum sit: « Ter-
custodire mandavit. Denique S. Gregorius, e\imiiis minum, qtiem anliqufposuerunl Patres, neiransgre-
doclor, qui Eutychium Constantinopolilanum epi- diaiK(Piov. xxn, 28); ~>el « qtii dissipat sepem,
seopum cum suis fauloribus in prtesenlia Matniiii mordebil eum coluber (Eccle. x, 8). > Serpens ille
imperaioris, mira cum ratione cxsuperavil, alio scilicel, qni ejecii Adam de paradiso, ex<"ujus p.--
modo non celebravit, alque nobis eelebrandum sa- siiferoore Dominusperiniercessionein apostolormn,
crjficium prtecepit, quam iliud, quod omnes stii alque sanctorum oinnium vos semper erual, l.tr-
prtccessores sanctissimi papte, quos enumeraie B gieute Do.nino noslro Jesu Cbristo, cui est honor cl
longum est.in sanctissima seae aposlobca jussi stinl' gloria cum Paire, Flamine saucto, in omnibus SEC-
celebrare. Quapropter, amanlisslmi fralfes, sta:e culis. Amen.
534 AD TRACTATUMSEQUENTEMADMOSITJO.
Supteiuissime,piissimequeexaratum.hoc opuscutum exeo evincitur quod non tameditnm fuerit Veneliisa

Mauto Marcliesioan. 1651 inter reliqua S. Brunonis Opera, sed tterum excusum ab cdiioribus Bibl. Max-
Vet. lypis Lugdtiit. 1677, Tom. XX, p. 1725, reperitur, ilerumque a D. Litca Dacherio, tonu XII, edtt.
Paris. 1725, III Spicilegio, el Tauiini in separato parvo volumine, absquenola anni. Sed multo ejus "exisli-
malionem augel edilor CodicisLtturgici clar. Philippus Zazzera, quem inier mss. Btbl. Vaticana' comperit,
suisque doclts adnolationibus illuslralum, el sanclisstino-pontifici D. N. Pio VI dicalum Roinas publici jttiis
fecil an. 1784. Cwn aulein quidquid ad perfectionemIwjusce S. Brunoms elucubralionis novam edtlionem
mihi comparare proposuissem, non piguit Florenliai codicem ms. Bibl. S. Maici 0. P. Scec. xm, alteium-
que Codicem aichivi Vaticani ejusdem circiler wvi exaialum consulere. Ex his igilur tum codicibus, ciitn
edilionibus pluies varianles lecliones deprompsi, quai quamplurima errata pncsertim in Maiche&io, et J;J
eSitione'Taurinensi coriigunl, et niiidioiem completioremque lecttonem leddunl. Peropporlunus hic tnihi
aditus palet notiliam praibendi, ubiignoralur, prceclari operis, cuiinsciiplus est litutus S. Ecclesio! Ritttnm,
_ dtvinoiumque Officiorum,explicatio,cujus autographum, ut dixi, in Btbl. Vatic. asservatur, deque Eccle-
siasticis insliluttonibus mixime meritus cl. Philippns Zazzeta habendus esl, qui eum copiosis eiuditisqve
commentariis exornatum publicavit. In fronie, adnolatur, explicationem illam ab Anonymo smcido xn.
scriptoreelucubiatam fuisse, el£X Vaticano Codtce num. 5046, lunc piimutn eruiam. Unum admonendum•
superesl, scilicel, qnod auclor Anonymus suam liluum explanalionem ab hoc Brunonis opusculo ausj icalut
ex qno inferri polest, magno illud in pretio jam tunc haberi ab Ecclesiasticis viris, ut cmteris de saciis ritibus
sctiptoiibus piwponeretur, quasi ipse duclor chotuscwleroriini fueiil.
-595-TRACTATUS TERTIUS.
DE SAGIUMIiNTlS ECCLESLE, MYSTERIIS ATQUE ECCLESIASTICISRITIIiUS.
(Ex editione Tautiiiensi.)
(1953) Dilectissimo fratri GALTEMO, Magalonensi remus, coepistl mirari lu, ctepi mirari etego, quod
-episcopo,Bruno Signiensis episcopus, salutern. aliqua illis similia adhuc in Ecclesia Deri videanius,
Uum Romsequondam in Insula in domo episcopi .cum j'am vetera 'iransierinl, et 'facla sint onuiia
Torluensis-simul essemus; cumque in libro Exodi -nova. Multa enim flunl in ecclesiarum dedicaiioni-
de laberuacuio testimonii, et de vestibus Aaron, ly- "hus, mulia et in aliis Ecclesise sacramentis, qu*a
pica quaedam, et magni mvsterii significativa legenon minus quam illa, sub umbra, et fisura fieri \
.1955) Hanc inscriptionem secundum clarissimum Tauiinensem, ferenlem : Dilectissimofrdtri Galterigi
Caroium Sebastianum Berardi (radimns, qtii part. Magalensi episcopo; qute eliam in JVlarchesio,aiiis-
n, lom II, p. 116, emend. Grat. ejus episcopi men- que editoribus legiitir.
iionem babet, non secundum erratam edilionem
1091 13. BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS im.
dentur. Pelisli igitura me, ul sicut illa expostienim, A QvAdaqua significel.
ita et ista exponere lentarein. Piomislme factu- - Manifeslum est iiaque quod hsec aqua âptismum
rura, sed aliis negotiislmpeditus; ei luse pctiiionis, significel, cuj'us aspersiorte eeclesia consecratur, et
et mean promisslonis jam pene oblituV erani : cum -_jiodammodo baptizatur.
Helbertus eremlta, et presbyter venerabilis, a vobis Qutd significet ecclesia.
ad nos veniens, id, quod promiseram, quasi debitum
Memor tute Ipsa vero eeclesia eam titique Ecclesiam designat,
exigeBat. igitur dilectionis, quamvis in ea continetur, id est multitudinem : unde
mullum impeditus, f.icere aggressus snmtruod f scere quse
et am ecclesia vocatur, eo qnod Ecclesiam contineat.
jussistl. Hcecenim figtira a grammaticis melonyraia dicitur,
596 ®e consecralione ecclesiw. quando id qttod continet, ponilur pro eo tjuod
(1934) De sacrameulis Ecclesite locuturi, prius cotiiineltir. Quale est illud, quod in Evangelio Do-
sacramenla ipsa ponamus; postea vero quid signifi- minus ail: «Jerusalem, Jerusalem, qtite occidis pro-
canl, prout Dominus dederil, exponanms (1955). pbetas (Malih. xxin, 31): > cum ulique non ipsa
Quando enim ecelesia-conseeralur. solus diaeonus Jerusalem, sed e.us habiialores piophelas occideiint.
eam ingreditur,januasc!audens (1956), ibidem ex- „ Sic ellam dicere solemus : Illa domiusbona est, eo
spectat episcopo responstirus. Tunc episcopus de-, quod bonos haheal habitalores ; el illa raala est, eo
foris aquas benedicil, non «ine sale, acceptoqne quod mali habilatores habitenl in ea. Secundum
fasciculo hyssopi ex a^juis, quas modo sanctificave- hanc igllur significalionem, htec ecclesia ex lign:s,
rat ecclesite parietes ler circumeundo"aspergh : ler lapidibusque conslrucla, eam Ecclesiam designat,
quoque cum virga pastorali januaspercutiens dicit: quse ex vivis lapidibus sedificatur; cujus lapides non
« Tollite portas, principes vestras, et elevamini, calce, sed charitaie j'ungunlur et uniuntur; cujus
porlae telernales, et iniroibit Rex gloriae (Psal. fundamenliim Chrisius est; cujiis porlte apostoli
xxut, 8). > Cui diaconus de intus respondetdicens : sunl; cujus coliimnte episcopi sunt et doctores, in
.«Qitis e&t iste Rex glorise ? (ibid.) > Et jlle : « Do- quo unusqiiisque lapis tanto amplius rutilat, quanlo
minus forlis, el potens, Dominus potens in prselio fidelior et melior est.
(ibid., t)). > Posl feriiam percussionenij, paucos ex Quid sal significet.
ministris .seeuin ducens ecclesiam ingreditur, esetera Quia igitur diclum esl quid aqua, el quid domus
muliitudine foris exspectanle. Tunc episcopus telum sigtiificet, dlcamus eiiara curhaec aqua sale miscea-
alphahetum inniodutn crucis his in pavimento delur. Cum enim Salvaior nosler de baptismo loque-
scribil; ac deinde sicut prius alias aquas sanclificai, C retur, nullam salis fecit*mentionem;non enimdixii.
quibus non iantum sal, sed el ciuerem quoque Nisi qtiis renalns fueril ex aqua salsa, vel sale m'xla,
miscet eninum. Ilisaulem altare, etecclesia asper- vel aliquid iiujus modi; sed tjuid dixit? «Nisi qti;s
giiur, et consecratur. Postea vero super aliare olco, ~renatus fuerit ex aqua et Splritu sanclo, noninira-
«t clnisroaie fusis, lapidem ipsum episcopus ungiu bit in regnum Dei (Joan. m, 5). > ldipsum auiem
(1957) Et tunc landem ibidem reliquias ponit, alque el de oleo, et de ehrismate dici polest; sed de his
componit. Hisigitur'expedilis, significatlones videa- alias '. interim de sale dicaraus. 5S!? Sal enini in
mus. Sed prius quserendum est, t;ur aqua benedi- divino eloquio frequenler pro sapienlia ponitur;
catur ? Quare lapides el parietes asperganlur ? Cur rinde est illud : « Sermo vesler sale sit eondilus
etiam potius lapides, et Ipsi parietes per se non be- (Coloss. iv, 6). > Ei Domintis discipulis : « Habele,
'nedicantur ? Cur sine aqua non sanctificantur ? Cur inquit, sal in vobis, et pacem habete imer vos {Maic.
eadem ipsa benedictio, qure aqua datur, Iajiidibus ix, 45). > Itemque : « Yos e&lis sal terrae; qttod si
non dalur ? Iloctottnn habet significaiionem (1958), sal infatualura fueril, inquo condielur? t (Malth. v,
Audi igitur qnid Dominus dical: «Nisi tjuis rena- 13.) Hinc eliam secundum legem (Levit. u, 25)
llus fueiit ex aqua, etSpiritu saneto, non intrabil iii nulla hoslia sine sale offertur, sed in bmni sacrificio
regnum ctelorum (Joan. m, 5). > Aqua enim lavan- D ponilur. Unde manifestum est, quod sal (1959) pro
dis corporibus idonea esl: laniara viriutem acci- sapienlia ponitur. Sic est enim sapientia condimen-
pere meruit, ut sicut corpora lavat a sordibus, ila lum omnium virlutum, sicut sal est condinientum
et animas niundet a peccatis. omnium ciborum. Sed quae sapienlia ? Non utique
• cur etiampotius lapides et parieles

(1954) In edit. Taurin. deest hic tifuliis, quem rietes aspergantur,
codd. et edil. Rom. afferunt. Apud Dacherium legi- ipst pei se nOn benedtcunlur; cur sine aqua nonsau-
turexposilio De consecralione ecclesiai. D. Philiupus ctificentur; cur eademipsa benedidio, qum aqua du-
Zazzera epistolam S. Bruuonis ad episcopum Maga- jur, lapidtbus non datur? Hoc tolum significatio
•onensem omisit. est.
(1955) Lucas Dachenus habet: Postea vero quid In aliquibus differt Dacherius : Sed prius, ail.
quwrendum est cur aqua benedicalur, qna tapiues el
feignifuent, exponemus. et
(1936) Ideni auclor, januas claudit. par <ees aspergunlur ? Cnr eniin potius lapides -isti
(1957) Htec periocha deest" in edit. Yenel. Lugd. paiielesprece non benedicunlur? cur sine aqua non
el Taurin. . sanctificanlur. In reliquis concordat.
(1958) Alia estcod. Vatic. leclio : Sedprius quw- (1959) Edii. Roin. addil sal, quod deesl in aliis
rendum est cur aqua benedicatiti, qua lapides et pu- ediiioniLas.
4095 TRACTATUS DE SACRAMENTISECCLESLE. 1094
sapientia roundi, quse « stultitia est apud Deum A mius Christi fldel inhteiere debent ? Etper hos qtu-
(J Cor. iii, 19), > sed illa sapientia, de qua Dominus dem spargitur aqua : per hos ei ab his baplizaniur
aii: <Confileor libi, Pater Domine coeli el terrse, fldeles : his datum esl perficere baptisraalis sacra-
quia j-bseondisti haeca sapieniibus, et prudentibus, menta. Nec illud quidem pi-eleretmdum esl, quod
et revelasti «a parvulis (Luc. x, 11). > Sed vis au- ter episcopus ecclesiam cireumit, et ler parietes
• -
clire quse sit ista sapienlia, .qtiam slmiilex, quam aqtta aspergit.
facilis ad discendum ? Veniat modo aliquis ad haiic Quid in circuilu eundo significel.
aqiiam; veniat nurc aliquls ad baptisrntim, audiat Apparet etiam in lioc ftgtira bapiismatis. Audi igi-
lianc sapientiam, gustet de hoc -sale, neque enim tur quid suis discipulis Domimis dical : « Ite, ih-
prius baplizaiur aliqttis, quam sale cibetur; hoc quit, docete omnes geutes, baplizanies eos in ito-
enim omnihus notum est; ad litleram dico. Infan- nilne Tatris, el Tilii, el Spiritus sancti (Matth.
tibus ad fldem venientibus statim in ore ponilur xxvm, 19). > Hinc est igitur quod sacii canones tcr
sal: (1940) ul' quod actu habere non possiint, ha- inaquammergipraecipiunteosquibapiizanlur(l944).
beant vel significalione sacramenti. Interrogo igilut Quia itaque Ecclesia non potest roergi in aquas, ler
modo aliquem hominem b.vplizandum : « Credis in abepiscopocircumeunteaspergituraqua Yides ergo,*
Deum Patrem oninijioleniem, Creaforem oihnii-m " qnam bene omnia, "qusesuperius dicta sunl, baptismi
visibilium et invisibilium ? > dicil: « Credo. — Cre- conveniant sacramentis ? Hinc autem illtid quoqtie
dis et in Jesum Christum' Filium ejus, unicum Do- videamus, qttod ler cuni virga paslorali ecclesia?ja-
niinum nostrum natum elpasstim?>Inquil:«Credo — imas episcopus percuiil.
Credis et in Spiiiium sanclura, sanctam Ecelesiam 598 Qu'd virga significel.
eaiholicam, sanctorura communioneni, earnis re Quid enim virga pastorali-;, nisi sermo divinus, et
surreclionem,~el vilamtelernam?i Ailille: «Credo.» prsedicaiio evangelicaintelligitiir? Quod auie nsermo
Bene instructus est iste, sapiens est, et sufficieiHer virga vocetur, prophela de Domino testatur dicens :
sale cibatus. Hoc est igilur sal, tjuod miscelur aquae; tjuia « perculiet lerram virga orissui, et spirilu la-
htec sunt prima fidei rudiraenta : sine his non valel bioruhi suorum'inlerficiet hnpium (Isa. \t, 4). >
baptismus (1941). Siveenjm tollas aquam, sive tollas Viiga oris sermo esl. Yirga igiiur j.inuas percutere,
hsec verba, non est baptisraus. Hoc autera dum dico, est aures audientium pra;dicalion;s voce rerire : aii-
nullum prsejudiciuni facio infantibus, et nondum in- res enim porlte sunl, per quas ad corda audienliuin
lelligentibus, qui non sua, sed aliorum .fide bapti- sanelse praedicalionis verba inlrodticimus. Unde
zanttir et salvantur. Salvantur utique, si vel pritts Psalmista ait: « Qui exallas me de poi tis mortis,
Q
obierint, vel ad selatem venieutes fidem pro eis prout annuntiem oinnes laudes luas in porli&filioeSion
missam fideliter crediderint,'et custodierinl; alio-
(Psal. ix, 15). > Quid est enim in portis filiae Sion,
quin non valet baptismatis aqua, quia non est con- nisi in auribus et auditu fideliufn ? Illud quoque non
dita (1942). Dlctuni est itaqtie quid aqua, quid sal, vacat a
mysterio, quod ler episcopus jantias percu-
et quid <lomusdedicanda significel. Nunc autem sutit. Numeriisiste et nolissiinus el sacratissimus-csf.
perest ut de hyssopo dicamus, eum quo ecclesite pa- In omni enim dedicatione ter semper episcopus j:>-
rieies supradieti aqua aspergifntnr. nuas percutere debet; quia sinc invocatione Tiiniia-
Quid hyssopus significel. lis liulhnn in Ecclesia fit &acraraenlum. Percuiiu-
Hyssopus naturaliter in pelra nascitttr: < Petrt musigitur ecclesisejanuas, et prsedicationi iiisieimr-.
autera, ail Apostolus, erat Chrisius (J Cor. x, 4). i quateniis nsque ad cordis secrelarium accedere, el
Bona herba Ityssopus, qu~e na&cilur, el renascittir, Chrisii fidem adducere valeamus.
ei radicatur in Chrislo. Per hanc eninretsi tota fide- ' ' '
Quid liuerw.
lium muliitudo intelligi possit, prtecipue lamen illi Expositis Igitur omnibus, quse in ccclesite dedtca-
per byssopum Cgurantur, quiin Chrisli flderadicaii lione exlerius episcopus agit, hinc eliam quid inle-
et fundati, ab ejus amore divellj et separari non T\ rius faciat, \ideamus. Ingressus enim in ecclesiam,
possunt. Per quod quid melius, qtiam episcoposei bis toluin aiphabelum scrihil in pavimento, P-cr
piesbyterosinieHigerepossumtis, qul (1943) qnanlt quod \el ulrumque Testamenium, vel duplex san-
majoreufin Eeclesia obtinenl dignitatem, tanto fir- ctarum Scrlpturarum iiitelligenlia flguraiur. In his
(1940) Yidendus Theodulphus in libcllo De ordinc 68, art. 6 el seqq.

baplismi cap. 5 apud Menardum in nott. ad Sacra- (1342) Nempe, et si baplismtim suscepermt, ad
menlarium S. Gregorii M. col. 364, ct ipse Slenar- aHernam vitam minime peiveniuni, ex defectu ope-
dus ad illud 577, el seqq. rum,"qtise fidem consequi debent.
- (1941) In eap.
btinc locum optime haec adnotavit clar. (1913) Cod. Arch. Vat., quia.
Pbilippus Zazzera : « Non quod validus, inquit, nor {1944) Uirum Irina imroer&iosit de necessilale
sil bapiismus, ubi materia, formaque a Chrislo pr.c- baptismi agit D. Thom., m p., q. 66, art. 8, et ex au-
scripta adminislretur, s'ed quod, si justiliae et s.dutis clorilaie S. Gregorii docet non es>senecessar.um,
graliam speclenms, fruslra-suscipiiuf ab adulio, sed simplicem aqtiae ablulionem sufficere : « Qina
qui prteler baptismi volunlaiemjjet fidem, htale anlc unicaimmersione significaltir unilas morlis Chiisii.
iciae vitte pteuitenti.tm, ei firmtiro abslinendi a pec- "et unitas deitatis; per irinam aulem immersionem
catis proposilum non afferai. > \id. Catech. Rom, significalur iiiduum septillura Chrisli; el etiam Tu-
De sac. bapt. n. 35 ct seqq., el D. Thom., in p , q. nitas pcrsonarum. >
1095 • S. BRUNONIS EPiSCOPI SIGNIENSIS
1098
eifam paucis liltcrife omnis scientia conlineliir, quae A lem, quod ei addilur, superiusdiclum est. Dixinms
i semel in synagoga, et bis in eeclesiae paviroenlo enim, quod prima fidei rudimenta signifieet. Pole-
I scribunlur; Judtei enim unum (1945) tantummodo rant ista sola suflieere ad baptismi sacramenium.
retipiunl Testamenium ; quod non dupliciler, ul-nos, sed sancli Patres nostri, qui Spiritu ggg Dei isla
sed simpliciter lanlum, et ad solam iiileram inter- constiiuerant, voluerunt nobis satisfaeere, uon so-
prelanlur. Al vero Ecclesiae filii, et ulrumquereci- lum in his quse pertinent ad virtulem sacramenli,
p:uni, et tilrunique dupliciler, id est adiilteraro, et verum eiiaro in illis quse perlinent ad significaiiG-
spirittialiler intelliguiH. Bis igilur in pavimento ' nem : suflicit enim aqua, et Spiritus ad baptismi '
corporis nobtri alphabclum scribitur, si uirumqi.e perfectionein :-cselera vero, qu«e adduntur, ad sj-
Tesiamentum stiscipimus, et ulrumque dupliciter gniflcatioiiem pertinent. Non enim oleum, vel chri-
inlelligimus. llinc est cnim, quod illa anitnalia im- sraa habuit Philippus apostolus, quando eunuchum
niunda dicunttir, qute neque ruminant, neque ungu- baptizavit. Haec tamen jam nunc praetermillenda
lam findunt : illa enim animalia, qute ruminant non sunt, quaa ad sigiiifieandum aliquid, saucto-
(nolum est \alde quod dico) bis eumdem cibum co- riun diligcnli expositione, addita sunt (1949).
meduiil. Cibus animse esl-Ieclio sacra; hanc amem Quid vinum significet.
bis comedimus, quia semel ad liileram, el iierum B Dicamus igiiur quid vinum significet. Vinum
spiritualiteream exponimus et intelligimus. Ungulam ^nim in boc loco majorem, et spiritualem divinaele-
iquoque flndere, esl sacram Scripluram dupliciter in- gis intelligentiam designal. Undead nuptias vocatus
terprelari: quae ideo quidem ungula dicitur, quialn Salvator nosler in vinumaquas converiit, quatenus
\ia bonorum operum pedes nostros flrmat et munit. majori intelligentia nos erudiret, et spiriiuahs no-
Quid quod in modum crucis scribilur. yteque doctrinas nectare satiaret. Divina namque
Sed quiJ est, quod non in directura, sed in obli- Scriptura, ad liiieram iniellecta, aqua est sine sa- ,
quum, et iiijnodum crucis hte liiterse scribuntur ? pore et jucunditale; quse si spiiilualiter intelliga-
nisi quia sacrarum Scripturartiralnielligentiaiii per- lur, vinum fii, et quidem miri saporis, majmteque
lingeie non valet, qtii crucis mysteriura non reeipit, suavitatis. Quod enim inlerest Inter-aquam et vir
et Chiisti passione non credit se esse salvaluna. Soli num,hocinierest inter litleram etspiritum; unde
enjra Cbrisliani banc intelligeniiam habent, qui cru- Aposlqlus inquit i « Liltera occidit, spiritus auteiu
cis sjgnaculo iusigniti sunt: qtiibus i vicil leo de tribu yjvificat (J Cor. jn, 6). > Hoc autem vinura P&al-
Juda, r.idix David aperire iibrum, et solvere septem mista olim promiilens ail:«lnebriabunlur ab uher-
signacula ejtis (Apoc. v, 5). > ln Christi namque _ laledomus luce, et torrente voluplaiis lusepolabis-
passione (1946) verura lempli scissum est, et revelata eos (Psal. xxxv, 9). > lienique: * Calixtuus lnehiians,
sunt Sancla saiictorum (1947). Caetera videamus. quam prseclarus est! > (Psal. xxn, 5.) Et ileium :
Quid aquaintaius benedicta. « Hunc humiliat, et hunc exallal, quia calix Do-
Post hoecaulem episcopus aliam iiem aquam be- miiii vini meri plenus misto (Psal. ixxiv, 8, 9). >
nedicil, cui non lanlum sal, sicul priori, de quo Jlurailiat enim Dominus Judseum, exaltal gentilem.
supra diximus, sed vinum qnoquecum cinere (1948) Quare? quia ille litteram sequitur, tjuae occidil: hic
miscet. Haecauiem aqua Spiriium sanctum signifi- merum vinum et spiriiualein intelligentiam bibil.
cat, sine cujus afflatione nihtl nnquam sanclificatur, Tota enira perdilio Judaeorum in hoc esl, quod lit-
et sine cujus gralia non flt remissio peccatorum. terse creduli spiritualeiu intelligenllam recipere no-
Quod auiem Spirilus sanctus aqua vocetur, ipsa Ye- lunl. Undei-sahnisia : -t Fiat mensa eorum coram
litasoslendit, dicens : « Qui credit in me, sicul di- ip&isin laqueum, et in relributionem, et in scanda-
cit Seriptura, ilumina de venire cjus fluent aquse lum, obscurentur oculi eorum, et dorsum eorum
vivae (Joan. vn, 58). > Quod quid signifitei, niox scmpef incurva (Psal. LXVIII, 23). > Ha~;cenim
Evangelisla exponens ail: « Hoc aulein thxil de spi- mensa dhina Scriptura esl: de cujus deliciis anim~e
rilu, quem accepluri eraiit ciedeutes in eum (iW.,; D uutrittntur, dcquibus quodcunque animal comede-
S9j»> Aqua igilur Spiiitus sanclus. El vide ordinem rit, velbiberil, nisi ruroinaveril, non vivet. Bonum
sacramenti : exterius aqua, inteiius Spiritu sanclo c&lIgitur hoc vinum, sed illis bonum, qui bene, et
tonsecratur. Hoc.estenini, quod Doininusait; «Nisi fideliier Deo utuiilur. Ad hoc enim bibendum jn
quis'reiialus fueril ex aqua, el Spiritu sanclo (Joan. Caniicis canlicorum ipse Domlnus nos invitat, di-
in, 5). > Ecce aqua, ecce Spiiilns. In baplismaiis 'cens : « Comedite, amici mei, el inebriamini, cha-
igHur,sacranieino necaqua sine Splritu, nec Sjiiri- rissimi. Ego dormio, elcor metiin \igilal (Cant. v,
lus sine aqua, quod quidetn ipse Spir.lus s gsiiflca- 1,2). i Nunc igilur nos inebriari Dominus jjibet,
bat, qui in prinia muntli cicaiione t ferebalur super cum ahbi de ebrielate fugienda dical: t Videle ne
aquas (Gen. \). > Hac igitur aqua et Ipsum allare, coida \estra £,ra\ei)lur in crapttla et ebrielaie
et tolum inierius lemplum aspeigiltir. De sale au- (Luc. xxi, 54). > Est igilur et bona. et mala ebrie-
t.l945)1Dacherius babet, veitts. (1949) Iia definivit Tr dentina synodus sess. vade
(liS&b)Cod. aicbiv. Yatic. :ln Chrhli euim moite. Saciamentis, can. 13, Ecclesite rims iii sacrameh-
(1947j-Cod< Vai., revelala sanclviumcoipoia, toriim ailfninislraiione-onmino esse-ohservaudos.
(1948) Cod. arcbiv. Vat., et aneiem.
4097 TRACTATUSDE SACRAMENTISECCLESLE, ETC. iOBS
tas;nequeenim polest esse nisi bonnm, quod Do-A Sic coepit prsedieatio Joannis, sic ccepit praedicatio
iniiius j'ubet; el iterum non potest e's&enisi malum, Chrisii. "In his autem omnibus soli parvuli exci-
quod'Dominus prohibel. Bona est enim ebrielas piuniur, et c~eteri, qui inieHigeniiam non habent.
inentis (1950). Et de vino quidera quid significel, ILec est igitur causa, quare htec oronia, id est aqua,
sufficienter dictum est. &al, viuum, el cinis sitnul misceanlur, quia, ut
Quid cinis significet. diximus-, si vel unum defuerit paivulis, nibil caeter.i
Restat nunc ut de cinere dicamus. Sed quid ci- prosunt (1955). Quibus ita perniislifeaccedit episco-
nis, nisiptenitentia? Sedere namque in cir.ere, ci- pus ad altai-e, et accepto fasciculo hyssopi, bac,su-
iicio indui, poenilenlium est. Hinc est enim quod de' pradicla aqiia aspergil, atque sanctifical ecclesiam,
Ninivitis pcenitenlibus drcitur : « Quia rex ipse sur- et altare.
jexit de solio suo, et mdutus est sacco, etsedit in Quid altate.
cinere (Jon. m, 6). > Hinc et David : « Quia cine- Sed qtiid altare in lemplo fcignifical? Aposlolus
rem, inquit, lanquam panem manducabam, et po- eiiim dicit; « Templum Dei sancluni est, t[uod eslis
lum nieum cUm Deiu temperabam (Psut. ci, 10). > vos (I Cor. iii, 17). * Si ergo templum Dei sumus,
Hinc et Abraham : t Loquar ad Domiuum meitm, et allare habemus; allare cor nostruni est : hoc
cum sim pulvis el cinis (Gen. xvm, 27). > Hinc et B>enim cor in bomine, quod est altare in templo. In
peceanli homini dicitur : « Quid supeibis, lerra et hoc enim altare fit sacrificium laudis, et j'ubiIatio-
cinis? > (Eccli. x, 9.) Babyloniae qnoque Dorainus nis (1954); unde Psalmisla : « Sacrifieium Deo spi»
perprophelam loquiiur (1951): « Descende, inquit, rllus contribulalus, cor conlritum el humiliatunt
sede Inpulvere, virgo filiaJBabylonis,non est solium Deus non spernit (Psal. L, 19). > In hoc altari fit
ulira libi (Isa. XLVII,1). > Unde et consuetudo in commemoratio corporis et sanguinis Christi. Hine,
Ecclesia inolevit, ul per singulos annos in initio prcces astendunt in cteluro, quia ad cor respicil
'quadragesimaecapita nobis cinere aspergamus. His Deus. Ho"e igitur altare aspergilur agua, quandr,
atitem el simiiibus facile ostendilur, quia per cine- corda hominuin evangelica prtedicatioue inundaiilui
rem pcenitenlia designatur. Quia igiltir diclura est, a peccalis.
quid aqua, quid ~sal, quid vinum, cl qtiid eihis Aqua est prwdicatio.
siguificei, dicamus modo quare &imulniisceanlur, Nam et prsedicatio aqua est, seeundum illud :
ut eorum aspersione ecclesia consecretur. Ptilo « Omnes sitientes, venite ad aquas (Isa. LV,2). >
enira, quod siue his, quod si vel unum defueiil, po- iLemque : « Aqua profunda verba ex ore viri (Prov
pulus Ddhiini, quod esl Ecclesia, neque sanctifica- xvsn, 4). > Et item (1955) : « Beputetur ut plu\ia
tur, neque solvitur a peccalis. Et de aqua quidcin J eloquiuin tuum (Deui. xxxn, 2). > Hac Jgitur aqua,,
Mianifeslumest: Qttia « nlsi quis renatus fuerit ex id est evangelica prtedicalione, et a S. Spiriius
aqua, et Spiritti sancto, non inirabil in regntim sanclificatione cordis aliare, el lolus homo muuda-
coslorum (Joan. nr.o). > De salequoque non dubium tur et sanctificatur. Ecce altare aspersum est, aquis
esl, quia siue fidei condiroenlo, quod in sale signifi- baptizatum est. Restal igilur ut confirmelur, et
caiur, nemo unquam salvari'poteiii, etiamsi aqua chrismale Iinialnr. IIoc enim in hominibus rpsis
baptismalis aspergalur. Sed quid dicam de vino, fieri videmus. Prius cnim baptizanlur, et sic postea
per quod spiritualis inielligeiiiia designalur. Qtto chrismate confiimaniur.
qui aspersus non fuerit, quicunque de eo non bibe- Quid oleum.
rit, \el propinantibtis non clethderit, ad \itdeseiernte Dicamus Igiiur quid oleum, et chrisraa significet.
bealitudinein non peiveniel. Cineiis quoque aspersio, Non enim sine causa jara baptizali, et a peccalo-
per quam ptEniteiitia intelligitur, QQQ tam neees- rum sorde nitintlaii oleo unguntur , et chrismate.'
t,aria est, ul sine ea jion fiai 'renitssio peccatorum, Oleum enim misericordiam designat quam qui non
(1952) : per ipsam enim pervenitur ad baplismum, habet, id ipsum amisit, quod baplizatus est. Undo
ips t e&lunicum el singulare refugittm peccaloribus jr. ipsa (1956) Verilas ait : « Si non remiserilis homi-
post bapiisinura. Unde et non' iinmerito bapiismits nibus peccata eortim, nec Paler yesier' diiniitet
vocalur, dicente Evangelio de Joanne : « Quia venlt vdbis peccata vestra (tiatth. vi, 15). > Hinc est
in universam regionem Galilaeaepraedicans bapli- quod servus ille damnalus, qui centos denarios
smum posnitenlitc in remissionem peccatorum (Luc. conservo suo diinittere noluit, dicente Domino :
m. 5). n Bicebal enim : « Pcenileutiain agile, ap- « Serye nequam, omne debilum diinisi libi, quo-
piopinquavit enimj-egnum coelorum (Matih. m, 2). > riiani rogasli me : nonne ergo oportuit el te mise-
(1950) In edilionibiisdesunlquse habel God. Val., (1955) Cod. Yat. legit parum vel nildl. Ediliones
mala est ebtielas venlris. omnes, nihil cwlera prosunt.
(1951)Htecin Cod. Yat. desunt, non autem in Cod. (1954) Dacherius, saaificium laudis et tribuh-
Arcliiv. Yat. lionis.
•(1952)Hic inielligendus est S. Bruno loqui de (1955) Cod. Vat. et Cod. Arch. Val. babent: Ex-
aduliis, quibus ad baptismum accedentibus, necessa- spectetur. Yulgata tamen ex vers. LXX iegit: Fludl
ria esl pajnitenlia, quemadinodum etiam docet D. ut ros eloquium tuum. '
Tliom. 5 p. q. 68-, art. iv et v., et Catecliis. Rom.- (1956) in Codd. Yaticanis tijsa non Iegiiur.
Dc saaam. bapt. u. 40.
PiTROL. CUS.Y. «33
10S9 S. BRUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS IfOO
rCri conservi tui, sicut el ego lui misertus sum? > A telligaraus. Quamvis enim nesciamus, quomodo Spi-
(Malth. xvin, 32.).Bene aulem oleum misericordiam ritus sanctus a JPalre Filioque procedal (hoc enim
'significaf, quia sicut i'Hud in Iiquoribus, ita el rai- in hac vita, in qua non videmus nisi per speculuni
s~ericordiain*bonisoperibussuperiorest.Quemcunque et in aenigmate, nulli revelatur), eerlissime tamen
cnim liquorem in oleum fundas, oleum semper desu- scimus, et millatenus dubitamus eum procedere a
per nalat. De misericordia tjuoque scriptum est: Palre el Filio, id «st de subslantia Patris et Filii.
« Suavis Dominus universis, et misericordia ejus Hoc enim ei proprium est et de nulla alia subslantia
super orania opera ejus (Psat. xiv, 5). >—« Super- procedit, a nullo alio miltilur et a nulio alio dalur
e\altat enira misericordia judicium (Jac. u, 15). > Spiritus sanctus. Dalur enim offlcio sacerdolum,
Hinc est ellam quod Dominiis ait: « Misericordiam sed non a sacerdoiibus : sic enim adest virtus Chri-
volo, et non sacrificinm (Matth. ix, 15). > Mnlta sii per insufflationera, quse fit a sacerdqlibus in ho-
sunt, quae de misericordia dici possunt. Siquidcm norem sigtiificationisSpirilus sancii, per verba qusa
« Misericordia Domini plena est terra (Psal. x\xn, dicunlur ih noinine suo (1958).
5). >—«Sed quis sapiens, et cusiodiel hsec, et iniel- , Quid cerei.
liget misericordias Domini? > (Psal. cvi, 43.) Hac Duodecim autem cerei dtiodecim apostoli sunt,
igifur ungatur, hoc oleo linialur allare cordis nos- B quorum doctrina fugatse sunl tenebrse, quorumque
ir\, ul seinper misericordite memores, aquse asper<- prcedic. tione illuminalus est mundus. Lapis aulen»
sionem, el baptismi regeneralionern non amiilamtts. altaris hon solum Chrislum, sed Christi quoque
Quid enim prodest, quod hyssopo aspersi, et a sa- membra significal. De quo Iapide scriptum est i
cerdotibus baptizati suinus, si Paler noster, qui in i Erexit Jacob lapfdem in lituium fundens oleum
coslis est, non dirniseril nobis peccata noslra (1957)? desuper (Genes.xxvm, 18). > De quo et Psalmisla ;
Seniper igitur in misericordite oleo natenl corda « Spetiosus forma prse filiis hominum, difftisa est
noslra, quaienus nobis diniillantur peccata, noslra. gratia in labiis tuis. Dilexisli justiliam el odisti ini-
Haec autem de oleo. quitalem, propterea unxil te Deus, Deus tuus, oleo
601 QuM balsamum Isellliceprse consortibus tuis (Psal. XLIV,5). > Ergo
Si huic balsamum addamus, fit chrisma quo reges non solum ipse, sed etconsortes ejusperipsum oleo
nnguiiltir et sacerdoies, balsamuni enim itinc j'ungi- Iseiiliseuncli sunt. Unde mauifestum est, quia in
lur oleo, quando bonus odor addilur misericordise. illo lapide et ipse significaiur et membra euis.
Sed quid est bonus odor? Lselitia spiritualis el bona Quia vero sanclorum reliquise in altari ponuniur,
volunlas. Undj Aposlolus ail:« Qui miserelur in hi- aliare quoque cordis nostrj sine sanctoruni reliquiis
lanlale (Rom. xn, 8).»—«Hilarem enim datorem di- esse non debet, saiiclortim namque reliquias in
ligit Deus (11 Cor. ix, 7). > Tali igilur chrismale corde gestamus, si eos in menle habemus; si eorum
ungantur Christiani, ut vero nomine vocenlur Chri- dicla et exempla tenemus, et eorum verba raemo-
sliani, quoniam Chrisliaiius a Cbristo, et Cliristtis rise cornmendamus, Beata illa allaria., beafa illa
a chrismale dicitur. Ille enim tali chrismate uiiclus corda, qtite tales reliquias suscipere meruerun;.
est, qui vitte lionesiate et merilo sanctae conversa- Quantas nobis beatus Paulus reliquias reliqnii;
liijnis longe. circuniquaque sute bonae famae spargit quantas et alii sancti reliquerunt? Quibus uiinam
odorem. Unde Aposlolus : « Christi, inqnit, bonus nostri cordis altare repleatur et condiatur. Haecau-
odor sumus Deo, qui odorem noliliaj sute manifestal fein de consecralione ecclesite dicta sufficlent.
per nos in omni loco (II Cor. xiv, 15). > Sic igi- De ritu in conferendo baplismale.
tur Ecclesia consecralur; sic Dei populus innovatur_ His igitur ila disposilis, dicendum est qualiter
benedicitur et sanclhicatur. haec sacramenta suscipiet qui ad fldem noviter
Quid sigriificet consecratio ehrismatis el olei, venil; is cnim, qni ad Ecclesiam venit, prius de
i\une aulem dicendum est t-ur in -olei et chri- fide interrogaiur. Qui postquam se credere respon-
smatis consecratione ter super eam episcopus halal. JJ det, sacerdos eiin faciem insufilat, ut JSpirilus san-
Legimus enim in Evangelio quod Dominus in disci- cj,us ingrediatur et a Spirilu sanclo maljgnus spi-
- ritus ejicialur (1959). Adest enim, ut modo dixi-
pulos insufllaveral, dicens :«Accipile Spiritum san-
clum : quorura remiseritis peccata remiituntur eis, mus, Spiritus sanctus, non solura verhis^quaedicun-'
et qtiorum leiinuerilis, retenta sunt (Joa-*.xx,22).> tur in nomine -suo, verum eliara significaltonibus.
Hicigitur halilus illam insufilaiionem significat, qui i quae fiunt in hohore suo. Deinde in Ecclesiam intro-
ideo tcr qiiidem fit, quia Spirilus sanctus a Palre ducitur et fidelium populo socialur; ac sacerdos ei
Filloque procedil, et a seipso non venit. Poterat salem ponit in ore, per quod quid significetur isope-
enim Salvalor noster sine onmi insufflalione dare rius diximus. Hoc enim sal prima fidei documenta
Spiriium sanclum, quem ideo insufiiando dedil, ul significat, sine quorum condimento insulsus est
ab ipso quoque, sicut et a patre ejus-procedere in- omnis homo. Postrnodum vero ejus nares ei aures
(1957) Hsec qute in ulroqne Cod. Val. habenlur ctificatione, sictiti per verba qum dicuntur in honore
in Dacherio desuiil. suo.
1,1958) Cod. Vat. edilus a cl. Zazzera habet : (1959) Cod. Yal.: JJl sphilus sttpeibus pellalur,
Qate fit a sacerdotibus in honore ct Spiiitus sui sanet a S. Spvitu, etc.
_._.." TRACTATUS DE SACRAMENTISECCLESLE, ETC HOX'
cumsalivatanglt.quod ipseDomimis elSalvalor602 ^ debatur; semper enim superbia superior~i' appetit.
A
noster tunc nobis exposuit, quando exiens de finibus Unde inclinalo capile hnmiles, el recia cervice su-
tyri et veniens per Sidonem ad mare Galiljese sa- perbos slare videnuis. Hos humiliias inclinat, ilios-
navil hominem surdura et mulum : expuens enim superbia erigit. Sed quid dicit Scriptura? Yeromta-
leligitlinguam ej'us, etponens digitqs suos in auri- men «Deus conquassabil capila inimicoruni suorum,
cuia ejus dicit : «Epheta, qttod est adaperire, et super verlicem capilli perambulantium in delictis
slalim,> ut ait evangelista, tapertse sunt aures ejus, suis (Psat. LXVII,22). > flac igitui' unclione super-
et solutum est vihculum linguae ej'us, et loquebatur bia lolliturethuniililas commendaturt
reele (Marc. vn, 55). > Saliva igilur Chrisli, dulce do De confirmalione.
eslverhorum defluenlium ex ore Chrisli, el lpsa di- Nunc atiteni sola confirmalio reslat, qute ab epi-
vinitasflhrisli non sanat. Nares itaque eitangunlur,' scopis fieri jubelur, in qua loliusChristiaiioru.il re-
ut divinam veritalem suscipial, qua bonum a malo ligionis mjsleiii plenitudo completur. ln bapiisnio-
discernat, odorem et sanam docirinam separare nainquC per Spirituin sanclum dalur remissio pec-
valeat a fetore hserelicaepravilatis. Hinc enim Eccle- caiorum. Hic autera ipseSpiiilusinvitaturut venial,
siae dicilur: « Nasus luus siciit turris Libani, quae et domum ipsam ijuam sanctificavil, defendcie et
respicit conlra Damascum (Cant. vn, 4). > Tangun- B habilare digneiur . Nam et ipsi apostoli posl bapti-
tur autem et aures, ut verhis evangelicispaleani, et smum acceperunt Spirilum sanclum, quem uiiqua
vanas, el inuliles fabelias a se repellant. « Corrum- «i ipso -baplismo jam acceperant in remissioncni_
punt enimhonosmores colloquia prava (/ Cor. xv, peccalorum. Neque eniro credendum est eos bapli-
35.. > Deindead baptismum veniens prius in pectore, zalos non fuisse (1960), qui et aliosbaplizabant, ct
et inter scapulas oleo ungilur, quatenus intelligal, ipsum Dominum dixisse audieranl:« Nisi quis re-
sinemisericordiseoleo, etiamsi baplizatur, se lamen natus fueril ex aqua et Spiritu sancio, non intrabit
Deo placere non posse. El de oleo quidem superius in regnum Dei (Joan. m, 5). > Acceperunt autem
diximus. Bene aulem quidem in peclore nhgitiir, ubi iterum Spirilum sanctum, quo ligarenl et^solverent
eslcor. memoria, et ra'.io, et inlellecius : quaieuus a peccatis. «Insufflavit enim Dominus in eos,> ul ait
semper misericordiam in cOrde habeal et nunquam evangelista, tel dixil : Accipite Spiritum sanclum:
pielaiisTet niisericordise obliviscatur. Sed quia non quorum remiserilis pecc.da, remiitunlur eis, et
stifficit ul misericordia in mente solummodo habea- quorum relinueritis, relenta sunl (Joan. xx, 22), >
lur, nisi et corpore cxercealur, ungilur eliam et Receperunt etilerurn in die Pentecosles, ad lolius
inter scapulas , ut audiat Apostolum dicenlem : , virtulis et scienliae perfectionem, Ad <;uj'us utique
« Alter alterius nnera porlate, et sic adimplebiiis similitudinem et significationem hsec ultima confir-
legem Christi (Gatat. vi, 2). >'In scapulis, et stiper matio fieri jubetur. In quo manifestum est quod IIQC-
humeros feruntur onera. Hoc enim ipse Dominus sacramenlum iion iteralur, siquidem propter aliud,
oslendit, dlcens de Pharisteis : «Qui alligant onera el aliud datur. (1961) Quamvis enira prius in ver-
gravia el imporlabilia, et imponunt in humeros ho- tice ei postea in fronte chrismate ungatur, non ta-
ininum (Malth, xxm, 4). > Oleum igilur a eorde men iteratnr chrismatis sacramentum, quia ut
fraiisferfur ad scapuhs, qtiando misericordia, qtiae superius ostendimus propter aliud, et aliud fit,
menle concipilur, opere perflcilur. De baplismo au- sicutet baptismum iterari non dicinius cum Iplies
tem satis superius dictum esl. aqua aspergamur. Ibi enim reiteralur --sacramen-
Posfquam autem baptizaius est bomo, suscipit tum, ubi idipsiim dalurpropter idem ipsum.Yeluti
vestera candidam, per quam inleriorls el exterioris si quis baplizatus iierum in aquis bapiismaiis merjj
homiraVcasiiias et pnritas stgnalur, audiatqne Scii- gerelur, 603 qualenus ab originali et aliis peccaiis
pltiratn dicentem : i Omni tempore sint Vestimenta solverelur; alitereniro non rebaptizamr, elsi mul-
(Ua candida (Eccli. ix, 8). « Ungitur autem etchri- tolies aliquis baptismalis aquis mergalur. Hsec au- _
smate a. sacerdole in vertiee, in quo simul nomen D t lem ultima consignatio (1962) ideo quidem-in fionte
Chrisii el humilitalem suscipiat. Utrdmque eninret JlL,Tjiija perfeeiorum est, non in occulto, sed}>al,mi,,
Gbrislusr el Chritianus a chrismate nominalur. El etin manifestpChri&li nomensenipetjiabere (19b5J, ,
bene quidem signum crucis, et nomen humilitalis Hinc est, quod Joannes aposlolus ait: « Yidi supia
in yerlice describitar, ubi ipsa superbia sedere vi- mbntem Sidn agnum stanlem, et cum eo centum-
_(1-960)S. Aug. in epist. 26g al. 108, ad Seleu- tns ftierit ex aqna, et Spirij.u sancto non inirabit in
jeianam de baptismo el poeiril. Pelri II. 4, loin. II, regnuin eoeloruiii. >
rol. 897, edit. Paris. haec hahet : Sciiptumesl,
(1961) D. Thom. rn_ p. q. 72. art. 1, ila conftr-
quando baplizalus sit aposlolns Paulus, el sciiplum mationem| a baplismo dislinguit '. Vitam spinlurtT'
non est, quando baptizati shtl alii apostoli: verum- lem hoivo acciptt per baptismttm, qui est spirituatis
tamen eliam \ipsos baplhatos inlelligeie debemus], ngeneralio. -Jn confinnatione autem Jiomo nccipit
quemadnwdum scriplum esl _, quando baplizalm quasi quamdam perfeclam wlatem spirilualis vjta'.
sint plebes Ecctesiarum in Jerusalem et Samaria,
"(1962) Cod. Vat., confirmatio.
quando autem baptizatw sinl aliw phbes gentium, (1963) Quare in adininislranda conflrmalione nn-
quibus apcstoti epislolas miseiunt, non eMutique scri- ctio chrisinatls iial ah ppiscopo in iionte, vid. D.
ptuni, et lamen elianvipsas baplizalas ulique tninime Thom. iii, p. q^ 72, art^ 9, in corp.
dubitamits propier illam senlentiam; «Nisi quis rena-.
1163 S. BRU.NONISEPISCOPl SIGNIENRIK VtHS
quadraginta qualtior roiJIia, habentes nomen ej'us, A iniquis cogiialionibus non cort umpatur; quod si
~et nonien -Patris ejiis scriptum in frontibus suis aliqttando corruptum fueril, iie male tamen cogilata
{Apoc.xvi, 1). > Stare enim, et in monte stare, et foiis erumpere \aleant, lineus amiclus colluin cin-
cum agno stare perfeclorum est. Ipsi enim apostoli, git el striiigit. Semper igitur collum episcopi lineo
anteqOamungerentur, nondum slabant,nondum.per- slringatur amictu, quatenus eloquia ejus sint elo-
fecii eranl, adhuc timebani el nondum Christi nomeu quia casla, et inde mendacium transire non yaleat.
in fronie gerebant (1964). Siiniliter autem et per epbod casiitas corporis fi-
De vestibusepiscopalibus:quid siqnifitent sesl'inen'a gnratur; quod in renibus quidem cinclorio strin-
episcopulia(1965). gilur, quia ibi praecipue luxuiia dominalur (1966).
Exposilis oninibus, qute superius dicta sunl, de Unde ipsa YTeritasait : « Sint lurobi vestri praecincii
vestibus sacerdolalibus, et quid sandalia, quid ami- (Luc. xn, 15). > Lumbos enim praeeingere est Juxti-
clus et ephod, quid cinclorrum et suhcinctorium , rise impetus caslitatis imperio refrenare. Hinc et de
quid orarium et lunica, quid dalmatica et planela, diabolo dicitur:« Yirlus ejus in lumbis ejiis, et
tpiid pallium et actis, quid miira, quid nianipulus foililudo illius in unibllico ventris sui (Job i\, 11).>
sSgnificent,videamus. Legiraus in Evangelio Chrisli Necesseesligitur, et ephod.id est virtus, et foitiiudo
•'iscipulos sandaliis calcealos a Domino niisins **caslilalis illis in locis slringatur, etfiguraitir, in qui»
(Mare. vi, 9): calceatos ulique inpraeparatione Evan- btis niaxima luxuiia dominatur. Cinctoriuin eniro
gelii pacis. Si enim calceali non essenl, quomodo significal legem etjusiiliam, quia sicut ciucioriuin
supra. serpenles et super scorpiones calcare poluis- subslenlat vestes,ne a stercore terrae tangantur: sic
senl. Respicianl igitur sandalia eplscopi, respiciant iex eljustiiia conslringunt lideies, ne vergant @§&
c.tlceainenla apostolica, cogitenl cur ita calceati sini, animara ad niundi hujtis delicias. Ab hoc autent
iniilentur eorum exenipla.quorumimilantur caleea- cingtilo, sive cinctorio duplex subcinctoiitini p<3udei-,
menla; instenl prcedicationi, quatenus et ipsi cal- quia duo sunl, quibus caslitas roboraturet sinequi-
ceati sint in praeparatione Evangelii pacis. Ilsec cal- bus diflicile couservalur, id est oralio et jejunittm.
ceamenta non sunt honoris, setl lahoris ; non ad Attendant igitur ad subcinetoriuni epi&copi,instent
quiesceiidum, sed ad iter agendum calceantur, qiii jejiiiiio et orationi; his arinis se defendant ab im-
ealceantur. Il.ec csl igitur causa cur sandaliis epi- - peiu Jibidinis el &piritufornicalionis : « Hoe etenim
scopi utanlur. geiitts non ejicilur, nisi in oratione,eijejunio (Maith.
De amictu el ephod. xvii, 11), > Doniini \erba siinl.
Amicius auiem, et cphod, et csetera intliimciit.t,-. De maiio.
sacerdotaha, qusecx lino conficiuntur,pene eaindein Sed quid per orarium inlelligimus, nisi id qtio.l
significationem h.tbenl. Significanl enim, ulriusque Dominus ait : « Tollite jtigum nieiiiii &uper vos, et
hominis castitatem et puriiaiem, qute quia prae tde- discite a me quia miiis sum et huroilis eoide, ct
teris candida stinl cl frequeutius abluunlur. Eamdem invenietis requiem animabtis veslris; jugum enitu
siguificalioneitt habent in Novo, quam habueruni in meuni sua\e esl, el onus meuin leve(JSJa»/i.ix, 28).>
Yeteri Tesiainento. Et amiclus quidein, quo et collum Orarium ilaque simul jugum, simul et onus esl;
sliingilur et peclus tegitur,inlerioris hominis casii- ttnde fit ut sacerdotibus cirea collum et supra pe-
tatem designat; tegit enim cor, ne cogilel yanita- cuisinmodunicrucis, tilsemper memoriam Crucifixi
1 ut
les; slringit collum, ne intle ad linguam transeat habeant, et diaconibus supra liuroeros ponaiiir;
mendacium. His enim duobus, id esl cogitalionihus tjnim collo portaiur juguin, sic et humeris onera
et mendacio corrumpitur anima; his amitiit caslita- porlanlur. Lege in Levilico, et videbis solos Levilas
teni el incipil fornicari. Unde ipse Doroinus ait : ferendis oneribus desiinaios (Levit. i et n). Yocaitir
« Quce autem ex corde exeunt, haec sunt, quse coin- autem orarium, quia quamvis sine aliis indumentis
cpiinanl liomiiiein; ex torde enira exeunl cogila- sacerdolalibus et baptizare, et cou&iguare, et alia
tiones malse, adulteria, iurta, perjnria, homicidia, j•\ mttlla orando farere liceat, sine orario lanien, nisi
ct similia : haec sunt, quse coinqttinant hominem : magna-necessitate cogenlCjniliil homm agere liceat.
uon lolis manibus manducare non coinquinat ho- Et quod extendilur usque ad pedes, virtus humiiita^
iiiinein (Matlh. xv, 18-20). > Senliaf igiiur cor lilis et perseveranlise exprimitur.
iieuni amictum et candidum indumentnm, qtiopre- De limica.
iiiitur el inielligat quod in eo significaltir; el &ie Tnnica aulem in Yeteri Testamento byacinlhina
seniper caslilatis, et munditiiCamor luxuriosis, et solummodo eratet alterius colorisnon erat,per quam.
(1964) Id. cod. Vat. perfectiorem leclionem habet; scriplores, qui de vestibus ponlificalibus, seu sacer-
« Ipsi enimaposloliantequamungerentur, antequain, dolalibus egerttni, qttos Philippus Zazzeia recensel
Spiritti sanclo confirmarenlur, nondtim stabanl, non- pag. 579, S. epi&copusergo lumen caHerispraeluIii,
dum peiiecli erant; adlrac timebanl, el nondum ut quce in ritu sacrorum veslimenlortmi mystite
Chrisli nomen in froniibus gerebaiil. Haic aiilem continenlur, explicarent.
confirmaiio septem diebus observari debel, propter (1966} Ephod significat indumentum saccrdotale,
sepliforraem graliam Spiriius sancii. > quod In Exodo et iu Levitico dicilur superhumeralft,
(1965) Posi. S. Bruuonem Signieiiiem plures sunt quasi sit indiimenium.
HU5- TRACTATUS DE SACRAMENTIS ECGLESIJE, ETC. 1106
rmgelica vita et cceleslis conversalio designalur. A ornando el operiendo sttfljceret. Habet igilur paljium
Cceli namqite t:olorem habenl hyacinlhi {1967). Et eamdem cuni superhumerali et ralionali signific?,-
tati quidem tnnica Apostolus indulus dicebaU «No- tionem,quamvi&eamdem non liabealcomposilionem.
slra conversatio in coelis est {Philip. m, 20). > Ad Dicamus itagtie quid supeihumerale et quid ralio-
lianc igitur lunicam respiciat episcopus, lotusque nale sighificet, et boc breviler, quia de liis sufficien-
mente et desiderio ad tjcelestia transleraiur. Si enim ter in Exodo diximus. Quid enim superhumeraie,
candida fuerit, significat, quod omnes, qui Scriptu- quo bumeri episcopi ornanlur et oneranlur, nisi
rarum cibos Ecclesjce subminislrant, candidi esse episcopalis dignitatis onus significal? Magnum onus
debent ei immaculali. Si autem alterius coloris tu- est dignitas episcopalis : isti bumeri lolius Ecclesite
nica fuerit, sil el alterius significationis. onera ferre,etoveslanguidas et populi peccala ferre
De dalmalica. debent. Illi episcopi superhumer«le non babenl, qui
Dalmalica (1968) vero magis ad ornatum quam aliorum onera ferre recusant: quales eranl illi de
ad significationempertinere videtur, quae et post al;a qujbus Dominus ait: « Alligant onera gravia, et im-
indumenta sacerdotalia inventa esse probainr. Firo- poriabilia, el impomint in humeris hominum, digito
Lrise lamen, quse in-dalroaiicis a sinisiro latere pen- R auiem stio nolunt ea movere (Matih. XXHI,4). >
dent, hiyus vitte impedimenla, superfltiilates et sol- Summtis autem Pontifex ille nosier lali supethume.
l.ciiudines signifieare possunl; qute, quontahi in raii ornatus cral, qui rcliclis ovibus nonaginta no-
altera vila non sunt,merito neqtte fimbrise in dexlero vem, unam, qute pcricrat, quaerere venit, quam
Litere ponunlur:per dexleram namque, et sinistram invenlam propriis luimeris imposuit el ad pascua
uiramque \ilam significari usitalissitnura est, unde rednxit. Ralionale \ero quid significet, et nomine
el iilud: « Lseva ejus sub capite meo, erdexlera ipso et foco super quem ponilur, iniclligi polcst.
illiiis aniplexabilur me (Cant, n, 6). > Qni igitur Ponitur cnim super pectus ponlificis, ad cordis the-
dalmatica iitduilur, utriusque vilte recordelur, eligat saurum et sapienlite secrclariura cuslodiendum. Hon
meliorem, illam videlicet quae impediiuenta, super- enim rationale super peclus habet ille, qui uicebat:
fJuilales, curas et sollici.ludines non babet. < In corde meo abscondi eJoquia lua, ut non peccem
De planela. libi (Psal. CXVIII,2). - Ubi est enim ralionale, ibi
Sed quid planela, quae et casula vdcamr, nisi cha- esl raiio, et sapieniia, et scientia; hoe enim raiio-
titatem significat (1909)? Unde et merito superior nale significal. In quo igitttr pectore etcorde ista nou
o&t. Siquidem Deus.charitas est. Haec enim veslis fuerinl, ibi rationaie poni non debet: si enimponi-
omnlaaliavestimenlainlraseclauditelconiinet.sicul r lur, iimtile est et quasi sigillum jniliit cuslodlens. Di-
ci in cbarilale oronia legis et propbetarum mandala cilur autem ralionale jutlicii; ul qui eo ulilur ratio-
conlinenlur,dicenie Aposlolo: «Pleiiiludolegisehari- nabililer judieet, sapienter judieet, vera judicet, nihiS
tas e&t(Rom.xm,10) (1970)>, etDominusin Evange- temere, nihii incaule, nihil inordinate judicet. Htec
lio: -cDiligesDominuniDeum luum ex foto cordejtuo, autem de rationali ct superhumerali dicimus, qua-..
ei proximum, sfcut teipsum : In his duobus mantla- tennsper hsec, quid pallium signiftcet intelligatur.
ti->universa lexjjendel, el prophelse (Matlh. xxn, 37 Esi autcm pallium in sinislra duplex, quia quandiu
et seqq). t Quia igitur jilaneta omnia alia vestimenla in hac viia sumus, qute per sini&tram significalur,
ontinet intra se, merilo illam virlutem-significal, dnplicitate carerenon possumus, siquideln nuncpro-
quae omnia legis et prophelarum mandata coiitinct speris exlollimur, nunc adversis frangimur; nunc
in se. lerrena petimus, nunc coelestibus adhseremus; nunc
Quid pallium significel, carni, nunc menti servimus. In dextera vero pa!-
Reslat nunc ut de pallio dicamus, per quod simtil linni duplex non est, quia in altera vita duplieilas
ulrtimque et superhumerale et ralionale (1971) in- nulla est; ibi enira est .prosperitas sine adversilale,
lelligimus. Quia enim super utrumque pontificis lm- gaudinm sine tristitia, felicitas sine mlseria; Hla
merum j"acet,superhumerale dicitur. Quia vero inde D igilur vila caret Juplicitale, non habens maculam
descendens in ipso pontificis pectore jungiiur, ralio- neque rugam.Fitautem palliuro ex Iana, vili scilicet
nale vocatur. Habebat enim Aaron superhumerale el maleria, ut babeat prelium non a se, sed in eo quod
raiionale, quceealenulis aureis simul jungebantur; et significatur in se, ut non oculis, sed menle specla-
biiperhumerale quidem ab humero usque 605 ad bile sit, ut hon ad ornandum, sed ad aliquid signir
1'iitnerum exlendebatur, Ralionale vero quadran- ficandum indui intelligatur.
gulum erat et duplex, sicut et pallium duplex est. De viltis.
Ilabebal aulem mensuram palmi tam in longiludine Viilas autem, qute in pallio posilte anic, et retro,"
quam in Ijiiiudine, qtrte nien&ura pcclori poniilicis rationaleet superhumerale ad infeiiora irahunt, hu-
(1967) Cod. V&L,liyacinthinum. Fimbrise, > etc.
(1568) Cod. Yat. his incipilhujiismorii explicatio- .(1919) Edit. Yenet. Lugdu. et Dacherius habeni
nem:« Per dalmaticam, qute candida duabus lineis
coccinels anie, et~retro, a sitmmo usque deorsum designal.
(i970) Plenitudo ergo legis esl diiectio. Ila D. Pau,-
decoraiiir,nieniismunditiactim utriusque Teslameiiti lu&ad Rom. xm, 10.
prsedicatione, et Dei, et' pioximi designaiur dilec- (1971) Cod. \t\\., significatur.
ijone, quibus fulgere debei sacenlos et diaconus.
1107 S BRUNONIS EPISCOPl SIGNIENSIS 1108
jus vitte curas et solliciludines signifieare putamus, A lionis in praesenti \ita, quse per sinistram signtflca-
quibus et cor et humeri ponlificis sic stepissime lur, obliviscatur. Nisi enim aliquid significaret, ri-
gravantui et impediuntur, ut a proprio statu eum diculum quoddam videreluresse in manu manipulura
avertanl, et vana qusedam et transiloria eum cogi- ferre. « Est igilur hoc, sicut &oriplum est, signum
tare etporlarecompellant. Ilas igilur vittas inspiciat aliquod de manu nostra, et quasi appensum cjuid
Cpiscopus, et earum jniquo gravamine ccr humeros- anle oculos noslros (Exod. xm, 16) (1975). >
ijue exculiat. De chirotecis.
De acu. Quaeris fortasse cur manus quoque chirotecis in-
Acus autem non ad pungendum, id eslnon pro- duantur? Breviter respondeo : ut casise sint, miindse
pter vitte httjus puncliones, ut quidam putant, sed sint, el ab omni sorditate itnmunes et nilidto sitit.
ad planeiam palliumque jungendum inventae sunt. De anttulo.
Qutedani ansuise anliquitus in planela posilse-erani, Annulus quoque in digi to episcopiquoddam signum
quibus acus inferebantur et pallium simul cum pla- esse videtur, per quod Christi vicarios esse intelligU
neta firmabant, ne a suo loeo pallium movereiur. tur, ulej'ussponsam, qute est Ecclesia, regat et cu-
Possumusauiemper acus.,quiatres sunl,fidem, spem slodiat. De hoc enim sponso etsponsa Joannes loqui-
et chariialem iutelligere, sine quibus pallium ab B ' tur, dicens : « Qui liabet sponsam sponsus est
(Joan.
cpiscopo leneri non pole&t.Qui igilqr babet palliura, ni, 29) ; > amicus autem sponsi quis?... Est igitur
habeat el actis, qtiibus liget et stringat, et teneat episcopus et ainicus, et \icarius sponsi: quod si
pallium. El de pallio quidem lantiim, nos dixisse suf- vicarius est, el ipse quodammodo sponsus est.
iiciat. De summo ponlifice.
De milra. Summus aulem poniifex propter htec et regnum
M tra aulem, quia linea est (1972), castilatis can- portat (sic enim vocaiur> el purpura utilur, non pro
dorem mundriiamque significat, îcul et amicius et significaiione, ul pulo, sed quia Conslantinus impe-
ephod, de qttibus superius dictum est. Bene autem rator olim bealo Silveslro omnia Romani imperii in-
tolus a capite usque ad pedes Uno 608 episcopus signia tradidit (1974). Unde et ih magnis proeessh>
operilur, tjuia omnis ejus honor el gloria, ca&tilas nibus omnis ille apparatus ponlifiei exhibeiur, qui
et munditia esi. Hoc aulem ornamentum multuni quondam imperatoribus-fieri solebat. Hsec autem da
erat capiti neces&arium,quia ibi sunt quinque cor- veslibus sacerdotalibus dicta sint.
poris sensus, quibus corruplis facile ca&litasviola- De consecralionibus episcoporum.
lur. Unde Psalmisia : « Averle, inquit, oculosmeos, Nunc autem dieendum est quid in episcoporum
lj
ne videant vanitalem (Psal. cxvm, 37). >Et beattss consecralionibus Evangeliorum liber humeris impo-
Job: «Pepigi,> inquit, «fteduscum oculismeis, ne co- situs, el capitis, et manuum -unctio designet. Haec
Igiiarem de virgine (Job xxxi, I). > Neigitur sensus enim sqb figura fieri videntur; non aulem ad sortes
episcopi violentur, merilo mitra castilatis ejus caput quserendas, ut stulti opinanlur, Evangeliorum liber
ornaliir et opeiilur. ejus, qui consecraturliumerisimponilur, ut perhoc
De manipulo, inlelligatur cul-labori et oneri subjiciiur (1975), ^t
Sed quid per manipulum, nisi bona opera intelli- ut pondus prsedicationis eum circumquaque ferre
gamus? Unde et illud:« Eunles ibanf, el flebant mitnon pigeat. Et quia non solum episcopus, sed et rex
tentes semina sua, vcnientes autem venient eum in Ecclesia constiluitur, secundum aniiquorum con-
exstiliatione portanles manipulos suos (Psal. cxxv, suetudinem, ejus caput ungilur ej"usquecorona ehri-
6). > Cogitet igitur episcopus quid in eju&manu si- smate consecralur. De hoc enhn unguento scriplum
Inistra manipulus significet, ne quando bonte opera- est: « Sicut unguentum in capite, quod descendil in
(1972) De Mitra linea Josepbus Catalanus in Pro- (1974) His, quce ex Brunone decerpsit auetor ex-
lcgom. in Pont. Rom. cap, 19, de Miira lom. I, plicatioms divinorum ofiiciorum a Philippo Zazzera
editus, hanc idem apponit adnotaiionem pag. 396.
pag. 24. Milrm usus, inqnil Cseremoniale episcopo- I0 Dominicus
•trtim, lil). l, cap. 17, § 1, antiquissimus est, ul ejus Georgius tleLiiurgia Roroan. ponuf. cap.
'speciestriplex est; una qu,w pretiqsa dtcilur, qttia 27, lora. I, pag. 240, hcec habet:« Vulgus scn-
gemmis, el lapidibus pretiosis, vel lamnis aureis, vel plorum oiigineni htijus regni gestandi deducendtim
ttigenteis conlexta esse solet, allera auriphrygiata ab emenliia Conslamini donatrone ptital, adeoque
sine gcmmis et sine laminis aureis, vel argenteis,«-.ed primuin S. Silvestrum usum fui&se,Daniel Papebro-
yel ex aliquibus parvis margariiis composiia, vel ex chius hanc originem.minime referendain esse spu-
Iserico albo, auro intermisto, vel ex tela auiea sim- rite Conslanlini donationi acriter conlendit, bcet
plici sine laminis et margarilis. Tertia simplex vo- exordia electionedeferendte liarse S. Silvestro adseribal, qui
catur sine auro, ex simplici serico Damaseeiio, vel propria pileum sumpserit Romano moie,
a!io; aul etiam linea, ex lela alba confecia rubeis seu libertatis symbolum eumque atiro phrygio,"SPu
ilaciniis, scu fr .ngiis et vittis pendeniibus. > Vid. diademate exornavit, qua ad capiit accedit ad regafe
pluia loco cit. aii. 13. His Iocum hunc illustravit sacerdotium; sacerdotum omnium maximo collatum
'cl. Zazzera pag. §9,6. a Cbristo signifieandum. A Bonificiovero VIII aliain
coronam additam, ut regni spiriiualis ac teraporalis
(1973) « Priscis temporibus sudarium quoque prserogalivam exprimeret; teriiam vero mystici ni>
appellabatur: lunc enim sudarium seu linteoluro in meri causa ab Urbano V addiiam, >
Jsevagestabant ad sudorem vel lacrymas extergeu- .1975) Cod. Vat., ut per Iwc inUUigat cui labon
et i
Idas, prtecipue ad vasa polienda. lla Zazzera. ei oneri subiiciatut.
4109 VITA S. LEONIS IX.- 4Hf
barbam, barbam Aaron (Psal. cxxxn, 2). > Fir- A lionis longe circumquaquc cunctls suavem et-deie
missime- auiem credendum esl, quod hac un- clabilem spargal odorem. Quse enim mens tali oler
ctioneêt Christi benedictionem et Spiritus sandi tmcla fuerit, nmnium miserehilur et super omnef
majorem graliam suscipiat. Unguntur tiuiem et cordis .compassione movebilur. Sed quia non suffi-
manus, ut qutecunque benedixerint benedicantur, citraente lanium "et vohinlate miserefi, ungunlul- *
et tjuaecunque sanciiflcaverint, sanctificentur. Haec et manus, ut misericordia, qute mente concipitur,
aulem unclio in episcopo oliosa *esse non manibus.quoque exei-ceatur. Unganlur igitur ma-|
debet. Ungitur exlerius, ungatur et interius : nus episcopi pielatis et misericordise oleo; nemirth
607 nngitur in capite, uhgafuretin menle; nam claudantur, omnibus aperianlur.' Audial quid de|
et mens caput est; caput utique, sed melterisel in- Ecclesia dicitur :«Manum suam apeniit inopi, eif
terioris- homiiiis. De hoc enim capile Dominus ait: bracliium suum extendit ad pauperem (Prov. xxxi,
«Tti autemcum jejunas, unge caput tuum (Mnith. 20). > Manus arida, manus avara, manus lenacitala
vi, 17). > Unge, inquit, sed quo oleo? non-olivae, contracla hon poiest aperiri. Ungalur igilur et sane-
sed misericordias. Ungalur igilur mens pielatis et ltir; ungaltir etaperiatur, et indigenlibus eleemosy-
misericordia" oleo, ut bonae vilse et saneise conversa- nas largiatur.
S. LEONIS PAPiE IX VITA
AUCTORE S. BRCNONE.
SOTSOSigniensis episcopus omnibus jidelibus el & ' que, magnificate Dominum mecum, et in bac lanla
eatholicls universis. j-olemnitate Beati Leonis summi pontificis el univer-
Gralia (1976) vobis, «tpax a Deo Patrenostro, et salis papse exaltemus nomen ejus in idipsum.
Deo nostro Jesu Cbristo. Psalmislaloquilur^ dicens: Mundus {1977) tolus in maligno positus erat; de,-
t Magnificate Dominum mecum, et exallemus no- fecerat sanclitas, jtistitia perierat et verilas sepulta
inen ejus in-idipsum (Psal. xxxm, 4). > Qua in re erat : regnabat iniquitas, avaritia, dohiinabatur;
nianifestissime docet, uj nos quoque ad Dei laudem Simon Magus Eeclesiam possidebat, episcopi el sa-
et niagnlfieenliam, quoscunque possumus, invite- cerdoles voluptalibus et fornicaiioni dediti erant.
inus. Omnis enim laus, omnis virlus el gloria san- Non erubesceljant sacerdoles uxores ducere, palam
ctorum ad illum referltir, qui est mirabilis in san- nuptias JJiciebant, nefanda malrimonia contrahebant,
ctis suis; qui suis quoque discipulis ait : « Sine 608,etlegibus eas dolabant, cum qiiibus secundum
roe nihil poteslis facere (Joan. xv, 7). > Ipse in leges, nec in una domo simul babitare debchank
singulis coronalur et in omnibus honoralur, ipse in, Sacri namque canones nullas alias mulieres sirtiul
«is Ioquitur, ipse in eis pugnat et vincit. Unde et eum hoe oi'dine liabitare permiltunt, nisi eas solas
ipsi fideles, et servi ejus non immerito dictint : In quse omni care~mfcsuspicione. Sed__quod his oinni-
Deo faeiemus virlutem (Psal. cvn, 14), et ipse ad bus delerius esl. vix aliquis inveniebatur, qui ysl
nihiJum deducet iniraicos nostros. Laudemus ergo,, Simoniacus non esset, vel a Simoniacis ordinatus
sanclos Pei, lionoremus amicos Dei: siquidem ipse non fuissel (1978). Unde etiam usque hodie feiv*.
laudatur, el magnificafur in eis, qui hanc tanfam glo- niuntur quidam, qui male argumentantes ab illo jam
riam, virtutes et magnificentiam dedit eis. Rogo ila- tempore sacerdotium^ jn Ecclesia dejfecisse cont.en-
(1976) De hac S. Leonis papcelX Yita, a S. Bru- Chronico Casinensi insignia ejusdem pontlficis acta
none Signiensi episcopo exaraja, meniionem faeiunt perscepe summa cum laude commemorat.
Bollandiani ad diem 19 mensis Aprilis, pluribu&que Clariss. Ludovicus Ant. Muralori part.n, tom. III,
iu loeisejus lestimonio utuntur. Erudilissimus eliara Rerum Ilalicarum Brunonis Vjtam S. Leonis reliqua,
prsesuf Stephanus Borgia, nunc S. R. E. cardinalis inter monumenta memorite dignissima retulit.
amplissimus ejusdem Vitse meminit tom. II Hi- (1977.).Mirum esse non debet, si Bruno pJenus
stor. Benevent. pag. 295, 511 et 313. Eamdem zelo domus Dei hujusiiiodi loculionibus utatur, quco
ilem commendat prteciaia in defensione dominii videntur per se unfversum orbem Chrislianum vitiis
lemporalis apostolicte sedis in ntraqiieSicilia, anno mullis deformalum, prtecipuevero Sirnoniaftcrimiiie
proxime elapso typisedita : ubi-plures refert seripto- JJ infectura ostendere. Verum quamvis error i!le,~et
les in laudibus Brunonis consentientes. corruptk) lalepaleret, allamen ex historia eccle-
Wiberttis Eccl. Tullensis archidiaconus gesta siaslica salis coinperlura fll plures episcopos, alios-
pariier S.Leonis publicayit. Huic addituranonymus que ecclesiasticos vifos illo aevo vilte inlegritate
scriptor, cujus viiam sandi ponlifieis ex cod. ms. coruscare,etsacrarum ac canonicarum legumcuslo-
Benevenianoprimus in lucem prolulit-idem eminen-. des oplimos se pnebere, Alii quoque Patres.simiH-
lissimus Borgia iu cii. Bistor. Benevent. tom. II, bus in circumstaniiis sjmili usi s,vat loquendi mbre^'
pas;. 299 et scq. Leo simiiiter cardinalis Osliensis in (1~97"S)Primas inier/curas Leonis JX, eum jtd i_0;
WA S. BRUNONIS EPISCOPf SIGNIENSIS 5112
i danl- Aiunt enim : Si omnes laics crant, id esl, si A Convcneruut iiaque viri religiosi simul eiitn
oinnes Siinoniaci eranl, vel a Simojiiacis crdinati, Uenrieo imperatore(1980), viro per omnia pruden-
vos qui nunc estis, undchticvenistis? Per qttos, nisi tissimo, el legalis'Romanorum, ûi tunc temporis
per HIos transislis?JSTon fuil via aliunde. Ergo il'i, ibi erant, prtefaluni episcopum mullum deprecantes,
qtti vos ordinaverunt, ab ilJisel noji ab. aliis suos ut pro amore principum apostolorum Petri el Pauli,
ordincssusceperunl qui \el Simoniaci erant' vel a RomanteEccIesiassubveniret, seseque pro fide et
Simohiacisordinaii erant. His autem posiea respon- religionc chrisliana periculis Iradere non timeret
debimus.qiioniam htec quaeslio non parvam quaerit (1981). Timebai enim gens illa lijijus noslrte lerrte
.dispulationem. Nunciiiterimea, quce ccepimus, pro- habitalionem, ulpole qute de locis sanissimis ad
scqiiamur. loca infirroa t.ransmearet.
Talis erat Ecclesia, tales erant cpiscopi et sacer- Beatus autem jlle episcopus, non loci infir-
doies, lales fueranl aliqsii ex Rom.inis ponlificibus, mitalcm, sed tantte Ecclesise sublimitatem ascen-
«jui onines illuminare debebanl: onme sal erat infa- dere mctuebat. Sie enim et Moyses fecisse legi-
tualum, neque erat aliquid in quo condideretur. tur; quem cum Dominus Israeliiico populo praepo-
Et nisi Dominus Sabaoth reliquisset nobis semen, nere voluisset, ait : « Qbseero Domine, roillo
"
quasi Sodoma fuissemus el quasi Gomorrha similes qtiera missurus es (Exod. iv, 13).> Yictus laudem
essemus. In hae igilur fanta tempestale beatusLeo eornm pfecibus, quod illi. postulabant, se sub
apostolici culminiscathedram asrendit'J979),iuhccc haccondiiionefacturum esse promisit. «Ego, inquit,
talis laniaque lucerna, univer&.ilicandelabrp supcr- <3©9 Romam vadoj ibique sl clerus et populus sua
posila, luceret omnibus, qui in domo sunt. sponie rac sibi in pontificem elegerit, faciam quod
Erat enim hic TullensisepiscopusBruno nomine, rogatis: aliter electionem nuliam suscipiam (1982).>
nobilis genere, forma speciosus; sed speciosior san- At illi gavisi confirmant sentenliam, et laudant con-
ctilale, litteris instructus, doctrina potens, moribus diiioiieni. Illis autem diebus,erat ibi monacbus qui-
ornalus et qusecunque huic ordini necessaria sunt, dam Romanus, Hdebrandus nomine, nobilis indolis
simul in eo omnia convenerant.El lalis quidera mar adoIesceiiSjClariingenii, sftnelaaejuereligionis (1985).
Inerat autem ille, lum discendi gratia, tuin etiam
gister necessarius crat, qui tali lempore, ci iales
ut in aliqtto religioso Joco sub beali Benedicli Rc-
di&cipuloshabiturus erat.
manam sedem ascendit, htec fuit ul Romcc conci- lorn. II. Correct. G.ratiani pag. 575, qui Leonis IX
lium episcopoium haberel, in quo de eortim ordina- electionein collocat anno 1048.
tionibuspet' quamdiligeiilerperquisifum estetpltues G (1980) Fuit Henricusll, anno regni ejus m.
epi&copiiminunesa Sunonia reperti sunt; aliqni ad (1981) Defunclo igitur (ut diclumt"st) Daraaso,
pceniientiam revocali, alii conlumaces ab everciiio et Benedicto sedem rursum sibi vindicare niiente;
ordin'& interdicti. Hujusce S. Leonis sollicitudinis fit ne lale monstrum iterum subire sancta Ecclesia
yientio in canone i conciiii Rom. ab Alexandro II, cogeretur, necessaria missa est a Romanis in Ger-
an. 4065, coacti, in quo ileruni Simonia damnata maniam legatio ad Henricum imperatorem, qua
fuit. Hic ergo canon ita se habetapud clariss. Caro- petieruntpoiitificem ab eo dari. Sed bujusmodi ie-
lum Berardi part. n, lonj. II, pag.401 : Piimo nam- gatio a cardmalibus missa fuit, non ut ipse impera-
gue inspectoreD,eo,sicul a S. papaLeoneel a S. mer lor papam eligeret, sed quem sibi ulilem fore puta-
ywr. Nicolao piimum statutum est, erga Simoniacos rei, Romani roitterei, ul ex more consilio' cardina-
nullammisericordiam in dignilaleservanda habendam linm in ipsa Urbe pontifex eligereiur. Soondanus
essedecemimus; sed juxta sanctiones et decreta SS. ad,an. 1049.
Palmm , eos omnino damnamus, ac in Ecclesia non Splendorem aulem pristinum apostolicse caihe-
piwesse apostolica auctoritate decerwmus. Cum eliam" drae reddidil S. Leo IX antea Bruno Tullensis epi*
ad rem noslram faciat canon. n, qui de tllis Siino- scopus, electus in convenlu Yormaliensi. Qui Sinm-
niacis agit, qui gratis ab episcopis Simoniainleclis niacis pluries damnalis, Berengarii pioscripia
ordinaii sunt, cumeisdem pro circumstantia tem- hteresi, amolo a sacerdolii honore Gregono Yercel -
porum indulgendum esse dicit; proindeque ait: len&ireo adnjterii, ac perjuni, devictisqne hoslibus,
'Eos, qui usque modo gratis sunt a Simoniacis ordi-• religione potins, quam armis, dum ageret sexiuiu
nali, non tam obtenlu juslitiw, qaam intuitu mi- D ponuficiimtineris aniitun, ad coelesteregnum migra-
sericordiw, in acceptis ordinibusmanere permutimus; vit an. 1054 die 19 Aprilis. Berti Histor. Eccl.
nhi foite alia cutpa ex vita eprum secundum canones; tom. 11, pag. 6.
ei? obsislat. Tanla quippe lalium muililudo esl, ul: In nola ha?c addil: Leonis IX electio contigit
rigorem canonuhi super eos servare non possumus, an. 1048, sed ea condhione, ul ejus electio appro-
necesse sil, ut dispensalione ad piw coitdesceusionis bareiur a clero, popuioque Romano. Adveniens ila-
sludtum noslros anmos ad prwspts inctinemus, que Bomarn omnium consensu, plausuque thronum
eic. ponlificium conscendii proximo anno 1049, pridte
(1979) Successitin ponliftcatu Romano DamasoJI, Idus Februarii. Fuitfilitis comilis Daspurgen&is,na-
qui Romamim sedem 23 diebus solum tenuerat, tus anno 1002. Creatus est Tullensis episcopus ex
riatuoque itteiat successor Benedicii lX,po&tejus i monacho Ord. S. Benedicii anno 1026. Plura de illo
recessum ad agend.un suorum peccaiorum pceuilen- Richerius in Chronico abliaiite Senoniensis, edilo a
tiam. De hoc pontifice scriplores ilhus' temporisi D. Dacberio tom. Jl Spicilegii.
referunt, polenlia comitum Tusculanortim ad S.Pe* (J9S2) ltem confirmant Wiberlus cap. % lib. cit.
tri catbedram evecluro seinel, el iterum depulsum, et anonymus Beneventanus, qui pomp.un Urbis, ce-
lerlio eam occupasse. lia Spondanus ad an. 1045 et lebrilalemque eo die quo Leo puulicis suiftagns et
Fieurius lib. LIX,post Leonem Osliejisem, aliosque aeclamalionibus pontificatum Rom. dssumpsit, de-
plures idem asserente&. Dissemit ab his daris- SGribit.
liiiius Carolus Sebastianus Berardi in ^joarl. n, (,1983)Iiic nationeTuscus, patria Suanensis dlscl-
.113 - ViTA S. LEOiNISIX. 1114
gula mililaret. Hunc igitur bealus episcopus vocavit A sit, quia multoties Ecclesise reclores' ea tolerare
ad se, cujus propositum, voluntatem et religionem cogil, qute corrigi non possnnt. Quanta ei benigni-
moxutjcognovit, rogatns eum ut simul cnni eo Ro- las circa omnes, quanta humilitas, qtianta manstie-
mam rediret. Cuiille: «Non iacio,> inqnit. Respon- tudo, quam laigus, quam affabilis, quam omnibus
dilepiscopus: *Quarenon?> At ille: «Quianon secun- compatiens fuerit, quisdicere valeat-? Omnibusom»
dum canonicam institulionem, sed per steculaTem nia faclus est, ul omnes luciifaceret {I Cor. i\).
el regiam poleslaiem Romanam Ecclesiatn accipere Sprmo ejus sale condilus, etmulcebat pios, et ter*-!
vadis. > Ille autem, ut erat nalura simplex atque rebat impios (1986).
mitissimus, patienter ei satisfecit, reddita de omni- Sed j'am nunc ad ea veniamus, quse per eum Do*
bus, sicut jlle voluerat, ralione. Quo nimirum in minus operatus est; non tjuod omnia scribere veli-
faclo beati Petri apostoli, «ujus successor mox ipse mus, qute de t;o audivimus, vel etlam scripla repe-
fiilurus erat, imitalorera se gessit. Cum enim Cor- rimus (1987). Multa nobis bealus Gregoritis papa,
neliura baplizasset, hominem scilicel gentiJem, et a cujus superius mentionem fecimiis, de hocviro nar-
religione Jtid,~conim extranetim, ab aliis apostolis rare solebat, a quo et ea, quse usque jnodo dixi,
reprehensum, -quod adhominem intravitprsepuiiitm magna ex parle jne audisse memini. Qui cum nobia
liabentem, non dedignalus est de omnibus reddere " audienlibus aliquando deipso loquereiur, ccepit nos
rationem (Acl. x). increpare, ct me prtpcipue, ut mihi videbalur (siqun
Et tunc episcopus Romam veniens praedictuni mo- dem in me oculos inlenlos habebal), quoniam beati
nachum secum adduxit, multum in hoe ipso B. Petro Lconis facta silenlio .perire patercmur, elquod ea
apostolo serviens, quod illum hominem sectim renon scriberemus, qutc Romante Ecclesite 610 a<l
ducebat, cuj'us consilio et sapieniia Romana Eccle- gJoriam, el muliis audienlibus forenl ad humililaiis
sia aliquando-regenda el gubernanda erat. flie est exemplum. Scd quoniam in communeveiba funde
enim Gregorius YH papa, cujus prudentiam, con- bal, et nulli.noslrum specialiier boc agere jubeba-
stantiam-et fortitudinem, cujus pugnas _el labores tur, nemo fttit tjui ea scriberet quae omnibus scri-
enarrari aJterius temporis el operis est (1984). Et benda mandabat. Nec ego quidem nunc ea scripsis-
secundum Rumanam consuettidinem cum magnis sem, nisi quodammodo, ut eascribere coaclus essem,
laudibus a clero et populo injpontificem electus est.. sjcut in sequenlibus manifestaho. Parcat jnihi uier-
Deinde vero inR. Petri aposloli cathedram eleyatus, que pontifex, quoniam ulrumque me in hoc offen-
divina, ut opinor, operanteprQvidenlia, mutato no- disse cognosco. Hoc igitur primum dicamus, quod
mine, Leo vocatus est. Yicerat enim Leo de trJbu r, in pariibus Gallise, admirabili Dei providenlia per
J-ida, a qua isle Leo originem ducens, factis fortis- eum faclum "audivimus. Cum enim beaitts Leo ibi
simiSj besliarum adtiullius timeret ineursum. Cujus concilia celebraret, multique ibi episcopi de Simo-
quidem jugitus mox terram commovit, terruit sa- niaca bseresi accusarentur, inter cteieros accus.Hus
crilegos, turbavit, el comjrgalorum exercifum vul- est quidam, qui prse cteteris suspectus amplius hahe-
neravit. (1985) Isle enim beatificus pontifex, sancti hatur : sed -cum ejgs accusalio certis indiciis pro-
Spirims igne inflammalus maxitne contra Simonia- bari tion possel, adjuravil eum pohtifex, ut ipse de,
ros exarsif, el ut clerirrrum ordo caste et religioso seipso diceret veritatem; qui cttm veritatem dicere
\iverel, anliquos canenes confirmavil, mullunfhoc nollei, el suam iniquitatem modis omnibus celaie
ipso, ubinecessarium fuit, dispensatorie condeseen- conarelnr, aitad etim bealus Leo *.« Si"ergo, ut as-
dens, et parva indicla pcenileniia, apostolica aucto- seris, Simoniacus non es, el si in Spiritum sanctum
ritale, ^le prseieritis parcens, ne lale ulterius com- non peccasli, dic mibi, si poles : Gloria Palri, et
milterent-admonebat. Hoc auiem in exemplum Su- Filio.et Spiritni sanclo. >Cumque ilje dixisset «Gloria
scipi non oportet, quod ponlifex non volunlate, sed Patri, ei Filio,> qtiamvis multum conaretur, nullo
necessitale agebat, nisj ef causa fortasse et similis modo et Spiritui sancto dicere valebat, atque id-
D
pitlus fuerat Gregorii Ylpnnlificis, ab eoqtie dtictus facta, inqnit, primum sjrnodo, quomodo Ecclesiarum
in Germaniam, cuculltim S. Benedicli in monaslerio paslores in suis se ordinibtts haberent, sollicile per-
Chmiaeensi acceperat. quisivit. El quos catholicos reperit, magis ac magis,
(1984) Hic patet Brunonis vohintas S. Giegorii depiecabatur verbis, ut unusquisque super gregera
VII Gesla scribendi; quodutinam perfecissei! nemo suum siudiosius vigilaret. Quos vero Simoniacos^
enim diulius et iamiliarius cuni eo conversalus esl. seu Simomacorum participes invenit; vel indicta
Sed haec pauca, qute de co tradidij, et quse ab aliis poenitenlia, qnam debuii, ingradum pristinum rcvo-
scriploribussunlexaraia, de invidia et de teraeri- cavit, slve prorsus ordine irrevocabiliterpriv;t\il. >
lale eos omnes salis evincunl helerodoxos prcciaro (1986) Hocin teslimonioeximias veroBruno S. Leonis
ejus noraini oblrectatores. Confundunl eliam Ie\ria- vinutes complexus esl, prtecipue prudeniiam
lem illorum, qui nostris diebus jcelebritaiem diei ei liberalitatem, quibus omniumanimos sibi mirilice
ejus festi abrogarunl. conciliavit. Nonne admiranda est ac snmmopere
(1985)Duas synodos ponlificalus sui anno i habuit commendanda divina providentia, quse talem ponli-
Leo, primam Romae,alieram Pjtpiae, in quibus plu- ficem suae reparandte Ecclesiae dedii ?
res canones proreslauranda Ecclesiae disciplina iacli (1987) Omitlere rioltimtis finitam a Leone contro-a
sunt: praeeipue conlra Simoniacos et inconlinentes versiam a pluribus diu agilalam de reordmandis
clericos. Romanam synodum Leonem staiimcongre- Sirooniacis ordinatis, de qtia Pctrus Damiani scn-^
gasseanor.ymus Renevenfanus pariierretuljt^t Nam pserat, et asserenles.iierandam ordinationem refu-
1115 S. BRUNONIS EPISCOPISIGNIENSIS UW,
ipsum sx-pius repetens cura aperto ore Spirilum A i phus fraclus esf.> Dixitquebealtis Leo: «Yere fra-
sanctum nullalenus nominare potuisset, omnibus, clus ?>Et pincerna: «Fractus,-mi domine.iGui ipse:
qui aderant, manifestum apparuil, in Spirilumsan- «Affer,Inquit, illum ad me. > Qui cum altulisset, susr
ctum eum deliquisse, cujiis nomen dicere non va- cepit eum pontifex in manus suas, et coaptans
lebal (198S). Gmnes igitur in eommune Deo gralias particulas ad se secundum convenienlias, quibus
^gebant, qui lam novum signum, tamque tnaudilnm prius ad invicem sibi hserere videbatur, lenuit eum
miraculum eis ostendere dignalus fuerat. Ilujus paufisper "in manibus; deinde vero santun etinte-
Uaque j'udicio nonnulli perterrili, ipsi per se ad pon- grum reddidit ininistro, et ait: « Yade, et misce >
tificem veniebant, seque ipsos accusantes suas con- Huic autem miraculo bealus Gregorius inierfuit,
Ecienlias ei revelabanl. Tunc quoque Cluniacensis nobisque narravit. Cui alius quidam non lania~au-
abbas, bonte spei adolescens, cum a beafo Leone clorilatis vir, se nihilominus interfuis&eet vidisse,
interrogarelur si de illa -sua -tanlLjcoenohiipcscla- _- jiesleamihi dixit.
lura aliquando ambilionem habuisset, ul veritalis Cum auiem bealus Leo Romce esset, et sedem
discipulus, id quo.i eral respondit, dicens : « Secun- aposiolicam in pace rexisset, multi ex ApuliseJinibus
dum carnem quidem habui,-secundum spirilumnon veniebant, oculis effossis, naribus abscissis, manibus
habiii.) Qnseresponsio tam grafa, famque laudabilis *B pedibusqne truncalis, de 1STorthinannorumcrudeli-
omnibns fnit, nlslalim prae nimio gaudioin omnium tate miserabiIitervconquerentes. Unde faclum est,
corde scriberetur; seque vicissim, quid responderit ut vir mitissimus, pietate et misericordia plenus,
interrogabant, el eadem ipsa verba tenere valuis- illi lani immensce miserorum afflictioni compaiiens,
seul. Ipse autem non senex, el plenus dierum, cun- illius gentis superbiam conaretur humiliare (1989).
tlis venerabilis, cunctisque amabilis, idcm Jpsum CoIIeclo igilur inodico quidem, sed fortium mililum
lnonasterium venerabile sapienlis&ime regit adhuc, sute genlis exercitu, &uper Norlhmannos prteliatu-
\ir per omnia laudabilis, difflcilis comparationis et rus vadil (1990); zelum quidera Dei liabens, sed
singularis religionis. Aliud quoque miraculum de non fortasse secundam scienliam. Ulinara non
eodem poniificebeatumGregorium dicentem audivi; 611 ipseper se illur ivissel .1991). Sed ajnd multa?-
quod ego quidem nullalcnus prseterniillendum puto. Coiiveniunt utriusqne parlis exercitus, multi cum
Habueral, inq.iit, bealus Leo magjstrum quemdam, paucis pugnaturi (1992). Fit csedes immensa, mul-
\irum sapientem, et bene religiosuni, qui unum tus hinc el inde sanguis effunditur; isli forliludine,
«cyphum ligneum ei mandavit, poslquam Romante iili multiiudine inslant. Polerant isli dicere in morle
Ecclesiteponiificatumsuscepit.Hunc autem scyphum /> ,"" &ua, quod Salvatorem nosirum dixisse legimus in
poniifex vcnerabililer charum habebat, et pro beati passione sua^ Non haberent in nos potestatem, nisi
Kcmigii veneratione, cujtis ille scyphus dicebatur, datum eis fuisset desuper. Sed quid est hoc, quod
libenlius in illo, quam in vasisaureis et argenleis boni vincuntur,' et mah vincunt? « O altitudo dhi-
bibere solebat. Faclumestautem. ul incaulepositus tiarnm sapientise, et scientiae Dei, quam ineompre-
in terram cadens, in duas partes dividerelur. Cum hensibilia sunt judicia ejus, et investigaliiles vite
aulcm secundum consueludinem beatus pontifex ejus! > (Rom. xi, 53.) Superantur illi, qui pro justi-
vinum siol aflerri jiississet, stabatpincerna facietur- tia pugnant; superanl illi, qui justitiain impugnanl.
bfllus, sibique eonscius de damno, quod sibi accide- De talibus iamen Apostolus nos consolatur, dicens :
rat. Cui ponlifex: «Quidhabes.?> At ille : «Qtii.iscy- «-Scimus quoniam diligenlibus Deum omnia coope-
taverat. Slaluil igitur S. t_iCO,nt referlGregorius (1991) Brunonem Signien. hic Ioci profeclionem
Yll ep. 45, valide esse ordinatos quibus Sinioniaci ad bellum conlia Norlhmannos S. Leonis non pro-
episcopi nianus imposui.s&enf. basse pridem aniinadverlil clariss. Slephantis cardi-
(1988) Maniiosio portenlo episcopnm de Sitnonia nalis Borgiain tom. II. Histor. Benevenii § VII, p. 25
fQiivicit, -qui ejus reatum conliieri noluer.it. In sy- iu not., ejusdemque senteniiae sectatores pr.-ecessisse.
nodo Romana coacta ab eodem papa Leone IX ,tn. Peiiura Daiiiiani el Hermannuni Contiaclum : sed
1019, Kihanus Sutrinus ejiiscopus ut-gaus juieju-C [) ipse dociissinius hisloriographus, ut sui nioris est,
rando admissum a se crimen Simonite cum oninium copiose eterudileS Leonem ab omni crilice defen-
leriore divinHus percussns esi. Idem BertiBre\. dii, oslenditque liciinm esse Romanis poniificibus,.
toiu. II, pag. 11. qneniadmodum scccularibtis principibus cogere exer-
(1989) Redux fueratLeo exGermania anno 1055, cilus, instruere agmina, viqtte annorum uti ad ec-
poiitincaiiis v, ubi inter alia Batnbcrgam ab Henrico c'esiastica, suaeque sedis dominia, vel vindicanda ab
I imperatore S. Roraance Ecclesite donatain flagi- usurpaloribus, vel ab inimicis defendenda. In exem-
lanie Henrico II cum Benevento ejusque comitaiu plum enim adducil foriissimos Machabteos summos
coromutavit, ab eoque exercitum oblinuil contra saroerdotes et principes, qui contra jdoiolairas et
Noithmannos Apuliam aliasque terras Romanaedi- regem Antiochuro pro tuendis patriis legibus Jonga
tionis Jiosiiliier occupantos. praelia iniverunt. Memorat eliam Moysen, qui Ainor-
<[1~990) Refert Leo Ostionsis'de Gebehardo, lunc rhtcos allasquegenteslsraeliticum populum vexanies
episcopo Aristetensi, quiLeonenipontificem redetin- aimis suis compescuit ac profligavit, Sod constat
tern in Itaiiam comilabatur, doloso consilio, cum anie Leoneni IX, S. Leonem IY et Joannem X con
jam mulium ilineris confecissei eum maximam t^ Saracenos, uti plures successoies poniifices, ad
exercilus partem ad defeclionem impulisse^ cttjus repellendos hostes bona tempoialia Ecclesite suco-
reatus tolo vitse suae tempore creatus pontifex invadentes propriis adscitisque \iribus nsos faisse.
sub nomine Yictoris H poeiiitentiam ogit. lia Sjion- (1992) Gjjninussum fuit hoc prselium tlie 1SJiinii.
damis. Consutbat Ecclesitc exercilus partiin ex Gerraanis.
1117 VITA S. LEONIS IX. 1118
ranlur inhonum (Rom. vm^S); > sive morianlur, A Gaudeo vero vehementer, quod vidi ibi inter mar-
sive vivaut, quidquid eis accidat"honum est illis; lyres Christi illos fratres, et amicos meos, qui me
Omnia cooperanlur in bonum. Et quidem melior est in Apuliam secuti pro defensione jiislilise mortui
niors quam vita iis de quibus dicitur : t Preliosa in sunt. Erant aulem bene ornaii, palmas in manibus
conspeclu Domini mors sanctorum ej'us (Psal. GXV, habentes, ul per hoc eos victores esse inlelligant,
6): J quod omnes, qui pro justilia nioriuntur inter qui eos victos ©12 esse putabant. Et revera« omne
martytes compulantur : « Collocel eos Dominus cum «enim, quod nalum est ex Deo, vincit mundum, et
principibus populi sui (Psal. cxn, 8). > Multa prte- «hsec est, vicloria, quae vincil mundum, fides nostra
terimus, et ex mullis pauca colligimus; qtioniam i(Joan. v, 4).> Clamabant autem omnes magna voce-
non tolum, sed parlem de toto sciibere jussi sumus. ad me dicenles : « Yeni, dilecle nobis, et mane no-
Ecce subito fama volat, replelur lerra, narratnr ubi- «biscum; quia hanc tanlam gloriam per te coiiseeuli
qne prselium esse factum, Chrisli milites et sanclo- - «jsumus.> Audivi autem ex adversa parte alios quos-
rum exercitum esse superatum. Tunc vero miseran- dam dicentes : «Nequaquam, sed die terlia venies ad
dus ponirexBenevenlum peiitcivitatem utique beafo <nos.> Si ergo post diem tcrlium inhac vitafuero,
Petro (idelem et familiarem (1993). Audito itaqde Sciafis, boc non fuisse verum, quod vidi.> Nemq_au-
advenlu pontificis, lola civitas obviam ivii, viri et B tem miretur, si maligni spirifus eum, cui tam laeta
niulieres, juvenes et virgines, senes cum jttnioribus, nuntiabanlur, in visione lerrte oblectari voluerunl,
non quasi ad processionem, sed velul ad Iacrymas et qui ipsnm Dominum et Salvalorem nostrum quon-
plorationem; slant altonili, speelant de longe ve- dam adire ausi fuerunt, Sic enim ipse Dominus ait:
nientes; et jam ponlifex appropinquabat, episcopis « Yenit errim princeps mundi bujtis, et in me non
ei clericis iristi \ullu et inclinata facie procedenti- habet quidquam (Joan. xiv, 30). » Deinde vero ait ?
bus (1994). Posiquam aulem papa venerabilis venit «Ile, fratres mei, unusquisque in domum veslram,
inler eos, et elevala manu eis benedixit, clamor et crasiina aulem die reverlimini ad me.> Jola autem
ululatus lollilur in coelum,tota terra resonat fletu at- illa nocte oravit ad Dominum procumbens super
que plangore. Tali itaque processione civilatemin- genna sua. Mane autem facto, tumulum sibi parari
greditur, lalique psalmodia -ad ecclesiam venit. Ali- jussil. Convenerunt iterum episcopi et sacerdoles,
quanto autem lempore ibi commoratus, Romam sicui heslerna die,vir ille bealissimus eis prseceperat;
r<-vertitur, alque per singulas -civilates flelus el Ia- quibus in ecclesia~residenlibus, ipse in leclo sedens.
crymse innovaniur (1995). Quis enim se a lacrymis ait: «Audite me, fraires, et coepiscopinoslri, simttl-
cohibere potetat, qui euni cum tali exercitu etinlem que omnes, qui huc convenistis : anie omnia prte-
videral; ppstea vero illa tam nobili mililia desola- ~~cipio vobis ut terras Ecelesiae, vineas, caslella, do-
tum, cum solis clericis redire videbat? mos, creterasque res Ecclesiaenon vendalis, nuilus-
Yeniens igitur Romam, ad beali Petri,aposloli qne sibi per possessionem eas defendere velil. Non
ecclesiam quantocius feslinavit, suppliciter roultum- habeatis usum jurahdi : cavele a consanguineis
que devote eorum animas ei commendans, qui pro vestris. Servis B. Petri, qui lrac veniunt, b';.iriani,
ejus amore, sibi usque ad mortem obedientes, pro non faciaiis, nec eos in negotiis decipiatis. Dase de-
defendenda juslitia, proprium sanguinem fundere cimas libenter de omnibus quae possjJctis.> Deinde
non limuerunl. Cumque ibi morarelur, per revela- conversus ad crucem, magnas preces pro omnibus,
tionemin sofnnis ostensum est illi quod cito de hoc ftidit ad Dominum, suppliciter rogans, et deprecans,
mundo exire dehuisset. Jussit igitur episcopos et ut omnia eorum peccata eis dimittere dignarelur.jEt
cardinales, aliosque clericos vocari ad se, et benigne cum hoc fecisset, ileruin aspiciens in ccelum, dixii:
satis horlalus jest eos ut, caste viverenl, et conlra «Domine Jesu Chrisie, Pastor bone, qui pro nobis,
Simoiiiacam haeresimvirihter pugnarent, el ait eis : servilem formam induisti, et ad conversioncm gen-
«Sciatis, fralres mei, quod postpaucosdies egodehoc tium duodecim apostolos elegisti, et beato Pelro
sspcnlo exiturus sum; hac enim nocte ego infelix, et ^ apostolo tuo dixisli: « Quodcunque ligaveris super
hnjtis Ecclesite sede indignus, per visionem fui in « terram, erit ligalum et in ctelis; et quidcunque
a_ia vita, pro qua jam tsedet me habilare in isfa. « solveris super terram, erit sojulum et in coelis
partimexltalis; prirni valide pugnarunt; sed cum curn perlinenliis -sujs, elc. Httmfredo Northmanno-
Ilali posi primos impetus terga vertissent. North- rum principi ejusque successoribus concesslt in
manni plenam victoriam retulerunt, caplivo facto feudum. Yid. Borgiam locis citatis.
eodem poutifice, qui prsesens pugnae non fuerat, sed (1994) A Northmannis vicioribus Leo Beneven-
in quodara proximo castrose receperat. intn dedticius fitit, sed humanissime cnm eo ac.um,'
(1993) Hoc S. Brunonis testimonium de subje- sanetilalem lanti viii admirantibus. Statiin curam
ctione civitatis Beneventante S. Pelro, Romanae egit ponlifex, ut inleremplorum militum cadavera
nempe sedi apostolicae, ejusque fidelitate erga pon- sepullura, et precibus Ecclesise fruerentur, et. opi-
lifices, plurimi penditur a scriptoribus, qui tempo- lulalus est singulis, qui vel cajilivi,
~ vel vulnerati a
rale dominium, el pervetustam illius provincite cerlamine supererant. . .,
possessionem Romanis pontificibus asserunt, ac jure .(1995) Ab exilu mensis Junii an. 1055 usqtie ad
defendunt. Vid. clariss. Borgiam Histor. Benevent., diem 12 mensis Martii an. 1054 in polestate Norlh
tom. II, pag. 53 et seqq. Item de dominio temporali mannorum remansit Leo papa, a quibus tandem
S. sedis in uframque Siciliam pag. U% Ipse S. liberiate donatus Uibem remeavit.-
pontifex Leo IX pr.mus fuif, qui-urbenrBenevent*.
1119 S. BIIUNONISEPISCOPI SIGNIENSIS 1120
« (Matlli. xvi, 19)|; » ego indignus vicaiius ej'us de- A nius. Tunc omnes ©23 I*"»aderant, !n
sluporcii *sl
prccor ininicnsaro clcmeniiam luani, ut illos servos admiralionera conversi, cteperunt clamare et dicere :
Jiaircs nieos, qui pro amorc jtisiiticcinterfecli sunt, «SancteLeo, parce nobis; sancteLeo, indulge nobis;
ah omiiibus corimi-pi-ccaiis absolvas, et in beatorum et quia mullum peccavimus, miserere nobis.> Eadem
requiem introducas. Hos eniin, Domine, quos ego aulem bora cluo quoque contracti sanali sunt, qui
cxcommuiiicavi,tuabsolvc, eladveritatcmconverte: per se ambulare non poteranl. Ipsa autem eadem
Simoniacam hcercsimac omncm Iiaereticampraviia- die jam circa vespcram, yenil ad lumulum beali viri
tcm desiruc : fideles tuos Bencvcntanos, qui in tuo homo quidam surdus et mutus, qui eliam ad cumu-
iKunine tam honcste me susccpcriint tamque af- lum tanti mali paralysi gravissima lenebatur. Stalim
flticnter mihi scr\ierunt, et cteteros onuies tuos aulem ut ad lumulum accessil, sanns el incolumis
fi.lcles beiiediccre, ct custodirc tliguare, quoniam factus, loquelam pariler et auditum recepit. Multa
tu es Deiis benedicius in sxetila sacculorum. Amen.> qnidam et alia miracula eisdem ipsis diebus per
1'flStijuaiii aiiiera a loeutione quicvit ponlifex, -pau- beatum Leonem Christus Dominus opera«us esi, ut
Ifiluin ibi commor.ni. rcdieninl omnes unusquisque cnjtis meritis esset nobis suis fidelibus revefarei.
in domuni snam. Tota autcm iiia nocie, sicul ct in Illud quoque miraculum prcelereuiidum non esl,
v
" quod
superiori, in \igiliis, ct orationc perraansil. Altcra Joannes, vir egregius, Porluensis episcopns, mihi
aincm die, tertia videliect, qutc beali Lconis summi narravil. Dicebat enini qtiod de partibus Transalpi-
pontificis in lnc viia ultima erat, mtilto majori frc- nis curite civitalis epi&copus, eisdem fere diebtts
qneniia coiiveiierunl omncs. Surgens atitcni beatus Romam vener.it, in cujtis comilatu eral quidani
pomifcx perrc\it ante altare, ci quasi unius liorte bonittnculiis, qui ab infantia mnius nunqiiam locu-
spalio intiltum lacrymans perstitit in oralione; inde lus fuerat. IIuuc aittem servienies episcopi inler
vcro ad Icctuin rotlicns, brevcin scrnioncm fccit eis. sarcinarios secuin forebant, quoniam ad sarcinas
Quo peracio, vocavit episcopos ad se, el facta con- custodiendas fidelis valde el idoneus erat. Die autem v
fessicnc, susccpit corpus et sanguincni Domini noslri quadam, cum adhuc prtedictus episcopus in Urbe
Jesu Cbrisii. Tunc rcclinavil se ad Icclulum, et paulo morarelur, mulus ille, de quo diximus, beali Pelri
post obdorniivit in Domino. Surgcns atitem unus ecclesiam ingressus est; ûi ctim ad beati Leonis
de cpiscopis lciigil eiini, putans quod adhtic viveret sepulcrum turbas omnium undique confluere con-
et ilormirct. Ctimque eum jam obiissc cognoscerent, spexisset, ipse quoque accessit illuc. Tunc vero cir-
ntox nndiqiic convencrunt, ct fccerunt planclum cumstanies iBielligenies quod mutus esset, ut talibus
iiiagmiiii super cuni. Obiil aulem beatus pontifex nQ hominibus facere solent, signis ei quibusdam innuere
xin Kal. M.iii (1996), regnanle Domino nostro Jesu cceperunf, ut se ad heali viri sepulcrum humiliaref,
Chrisio, cui £11111 Patic, ct Spiriiu sanclo esl honor, et pro sua salute Salvatorem omnium exoraret, si-
ci gloria in saccula stcculorum. Amen. gnificanles ei hoc esse sepulcrum, in quo beatus Leo
Altera aiitein die posl cxcessum beatiLeonis, ad- quiescebat. Palam enim illius virlulis fama ubique
vcnit imiHerqti.cdam de Tuscijc parlibus : qute cum divulgata erat, et multi undiqtte illuc \enientes a
per gradus sursum asccnderel, ccepit vexari a dae- variis tegritudinibus sanabantur. Cumqtie diulius ibi
inonio, et diras voces magnosque ululatus emittere. jaceret, somno gravatus obdormivit. Post paululttm
Cuinquc bcalum Leonem nominasset, ad lumulum vero expergefaclus surrexit, lamqne absolule loqni
ejiis ab'his qui ibi erant, tracla esl. Unus autem ceepil, ac si iiullum lingute impedimentum alio-
cpiscoporum inleirogavit daemonem quieamvexa- quin passtis fuisset. Slupent omnes, gaudent et ex-
bat, dicens : «Adjitro ieper vivenlem et regnanlem suifant, nec eum semel audivisse suflicil: juvat enim
in sccculaut dicasnobis si Leo papa ii.ter sanclos ha- interrogare, et eum loquenlem et respondentem att-
bel poleslalem.> Al ille respondens, ait: «Yere inter dire. Tandem ad socios revertilur : qui postquam
sa.iclo.s est Leo de quo interrogas, et magnam inlcr efim loquenlera audiunt, lteli valde, cum magna
eos habet polcslaiem, el ipse maleficus hodie nie de D 1 admiratione ante episcopum eum ducunt. Interrogat
hac domo ejicit, quam ego jam per novem annos, et eum episeopus qualiter haec ei omnia evenissenl?
n.enses duos in mea habui possessione. Narrat ille cuncta per ordinem, et dicit: se vidisse
Tuncautem mulier alia qutedam infelix, quse ibi beatum Leonem; -et cum ante ejus tumuluro obdor-
erai.ccepit beatoLeoni derogare et dicere: «Leo papa misset, ille veniens, in ore illius digilos posuit, el diu
fugabit daemonia, qui tot homines occidere fecil? ligalam linguam absolvit.
Illa namque bora, qua ipse dtcmonia fugabil, ego Nunc autem ternpus admonet, ut quod superius
nlique ero regina cl omnes eos resursere faciam, promisi, exponam; videlicet quod ego non sine
quos ipse suo facinore interemit.> Vi\ autem illa imperio ista diclaverim. Hac enim prseterita Quadra-
verba fmierat, et slalim a daemonioarrepla, mirabi- gesima cum Romse essemus, vir valde venerabilis,
liiervexari ctepit. Mox aulem ill.i alia mulier libe- Joannes Tuseulanensis episcopus, quodam die cum
rataest, quam-de fusciae panibus convcnisse dixi- ad Ecclesiam convcnis&emus,venii ad me ubi ego
(1996) Differt Bruno ab aliquibus aiiis scriplo- auni 1054. Yid. eruditiss. Borgiam Histor. Benever.f.,
Ttbus qui obilum S. Leom&coUocanl die 19 Aprilis tom. II, p. 59.
1121 RESP. DE STATU ECCLESl^. II^
fctabam,prtesenfe Ubaldo, viro religiosissimo, Sabi- A conveniat: hcec est enira pecunin lua, neque ipte
neusi episcopo, et aliis quibusdam, el dixil niibi : alia pecunia indigere videlur. Placnil mibi qtiod meo
«Ego ad tenumius missus sum.> Stabam autem ego intellectui aliorum quoque inlellectus concordabaf.
allenlus quid mihi dicere voluisset.Tunc ille: «Man- Et «elenlia in pecunia significalur, qnod in Evange-
dat, inquit, libi Leo papa ut des illi centum millia lio quoque eo loco inlelligiiur, ubi Salvator nosler
solidorum.>Atego : «Quidnarras, inquam?> Et ait: servis suis lalenia parliiur. Sed quare centum mil-
«Verum dico libi, sic libimandal.> Eltuuc ea quae lia, vel quinquaginta nuTia reqtiiril? Horuin enitn
\ideratmihi per ordinem narrare ccepit. «Hac, in- duoruni niiraerorum alter est perfeclus, aller ira-
quil, nocte, cum ego dormissem, beatus Leo cum peifectus. Ceniies nainque mille, velmiliies cenluni
pontificali apparatu milii in somnis ajiparuit, dicens : fuint cenlum millia, qui ulerque numerus, id est
«Yade, el dic Signiensi episcopo m det mihi centum cenlum et niille, ideo perfecius est, quia non habet
«millia solidorum.> Cumque ego inlra me cogitarem • ubi crescat. Omnis enim res tandiu impcrfecla est,
te tam divitein non esse ut tanlam pecuniam ei dare quandiu in aliquo crescere potest: cenlenarius au-
potuisses, ille meam cogilationem intelligens, ait: tem, vel millenarius ©14 nuraerus replicari quidem
«Yade, el dic ei ul det mihi cenlumniillia autquin- potest, crescere auteni non poiest. Esl igitur per-
«quaginla-millia.> Hcecmandal libig:vide"ergoquid B faclus : omnis enim quinumeral, postquam \enit ad
ci respondeas. > Tunc ego solliciius cogitaie coepi centura vel ad raille, ibi finera facit, ilerumque ab-
quid hceetalis visio mihi significarel. Tit post pau- uno numerare iticipii. Qtiinquagenarius auiem nu-
lulura inlerrogavi episcopum, si bealus Leo me illam nierus iinpetfecius esi, quia in raedio cciiienario
pccuniam darc, aut muluari, aul reddere j'ussissel? positus est, neqiie flnem facit, et ulira se lendeie
El iilerespondit: «Non, sed dare.> Tum ego aliquan- potest. Quod igilur vir beatissimus mandavit.mihi
lulum confortatus suni : roullum enira dislal an ut dareni sibi quinquaginla millia solidorum, quo-,
daie, an reddere aliquid debeamus. Timebam enini niam, ul sibi \idebalur, et ei, cui ipse loquebatur,
ne forte-jn aliqtio eum offendissem, quod ex debilo cenium millia dare non poleram , quid aliud sigui-,
solvere et necessario reddere debuissero. Memineram ficat, nisi ea quce ad ipsius IaudemiH gloriam per-
praeierea quod ejus festivilas olim in nostra ecclesia tinenl perfecte narrare incipcrem? Dedi igitur ei
celebraretur; i« qua, quoniam ego me negligenter solidorum quinquaginla millia, quia dare non •polui
habui, lota ibi fesfivitas ipsa cessavit. Parcat ipse centum millia, id est quia peifecte oniiiia narrare
ii;'hi, quoniain non parum rae in hoc peccasse co- hon potui. Precor aulem, beatissime ponlifex, ut
gnosco. Cum autem ab eeclesia domum redirem, et grata babeas hscc munuscula mea; tuisque sauctis
bane visionem nostiis clericis narrassem, eadero 'u precibus obtineas apud Jesum Christum Salvatorei»
mihi exposuerunt quse jam ego ipse mente coneepe- nostrum, ul diroiilat mihi delicta mea. Qui cuin
lam. Dixerunt enim : «iNosnullam aliam pecuniam Patre, et Spiriiu sajiclo \ivit et regnalDeus in Jsse-
banc esse putamus, qttam beatus Leo a le requiril, cula sseculorum. Amen.
nisi ut de eo aliquid scribas, quod ej'us memoii.e
RESPONSIO
Ad eam queslionein : Cur corruplusJunc temporis Ecclesicc status,
Resiat auiem ul nunc ad eam qusestionem respon- fuit via aliunde : eigo jlli, tjui vos ordinaverunt, ab
deamns, ~ad quam nos supeiius responsuros fore ilhs-el non ab aliis suos oidines susceperunl, qui ve*.
promisimus. Divimus enim : Jam nunc a lempori- Simoniaci eranl, vel a Simoniacis ordinati erani.
bus beaii Leonis sic Ecclesiam fuisse corruptaro, ut Haec est igilnr qutestio cui nos wspondere debe-
vix aliquis invenireiur quivel Simoniactisnon esset, inus.
ve! a Simoniacis ordinalus non csset (1997). Unde Sed piins, quid sint Simoniaci et unde dicantur,
ellam usquo hodie inveniunlur quidam qui, male dicere oportet; deinde vero, quia mullum disiat
argutnenlanles et Ecclesiaedispensationem non bene inler Simoniacos el eos qui ordinanlur a Simon'a-
inlelligentes, ab illo jain teinpore sacerdotium in cis : si tamen non eos Sinioniacos esse ctignoscui.l,
Ecclesia defecisse contentlanl. Aiunt enim : Siom- quis enim episcopumaliqueni Simoniacum esse non
nes tales erant, id esl si omnes vel Siraoniaci, vel a dubilat, &i ab eo ordinatur, parum quid in ordine
Simohiacis ordinati erant, vos, qui nunct;slis? aut dislat abeo a qud oulinatur (1998). Scit enim eum
unde tenistis? Per quos nisi per illos inlrasiis? Non furem esse el lalronem, nihilqtte aliud in sua ordi-
(1997j Idem laslalurFlettriusiib._t,xii, nttro. 65,Gr-e- (1998) Clariss. Petrus de Marca docelstib Gotbo-
goi-iumYII S. Ugoui Cuniacensi abbati scnp&isse et rum regno, et letnpore Theo('oiici regis invectam
cuin eo dejiifelicisslnio Ectles'te statu tjuas umesse.- Sunoiiiam in sacris ordiualioinbus, quo j ab -eleciis
1125 S. BRUNONIS EPISCOPJ SIGNIENSIS AlU
nntione siiscepisse, nisi maledictionem el maledi--Aiuidquidj velint; fundant saneium ehrisma super
cendi polestalem (1999). Sic enim Simoniaci omness capita eorum, Simon lamen Pelrus non mutal sen-
ordinanlUr, sicut ipse Simon ordinatus est, cui inl lenliam ; quia non ignorat quid sibi attulerint: illi
:psa ordinalione bealus Petrus ait : « Pecunia luai benedicunt, iste maledicit; decipiunlur illi, hic au-
tecum sil in perdiiionem, quia existimasli donum_ tem decipi non potest. Pulant illi eos esse catho-
Dei pecunia possideri : Non enim est libi pars neque• licos, putanl canonice eleclos, ac per hoc eis bene-
sors-in sermone isto (Act. vm, 20). > dicunl: si enim eos cognovissent, ipsi quoque cura
Funt igilur Simoniaci, ^qui donum Dei, id estt apostolo dixissent: « Pecunia lua tecum sit in
per-
>
gratiam Spiriius sancti, emere contendant : sive dilionem. > Merilo igitur eorum benediclio in male-
enim emanl, sive non emant, si lantum pecuniam of-. dictionem convertitur ; quia non ad labia, sed ad
ferant et aliquid pro hae gratia dare promittant, Si- cor respicit Beus. Hoc enim timebal Jacob, ctnn a
moniaci sunt. Nam neque ipse Simon aliquid emit: . malre ad patrem niillereiur ut ei nescius benedi-
non eniih fuif, qui venderet; sed (amen quia emere. ceret, ait: « Nosti, quod fraler meus Esau liomo
voJuii, maledictus esl; quam ulique maledictionem[ piJosus sit, et ego lenis. Si attrectaveril me pater
oriinibus suis discipulis hsereditariam reliquit. Ab lioc. jneus et senserits timeo ne putet me sibi voluisse
aulera Simone Simoniaci dicuntur, quicunque ini B * illudere, et inducat super me malediclionera
pro
J.oc facto imitantur. flic enira Simon baptizatus; benediclione (Gen. xxvn, 11). > Sed non erat ei .
a Philippo adhterebat ei. Qui cum vidisset ab apo- timendum, quia a nialre mittebatur. Isti autem non
slolis multas virlules et roiracula fieri per manus( miitunlur a maire. isli non mittunfur ab Ecclesia,
impo&itionem,oblulit eis pecuniam, dicens : « Date( qui Isaae illudunt, qui episcopos decipiunt, qni fur-
vos hanc polesiaiem mihi, ut cuicunque roanum im- lim el per latroeiuium patris benediclionem subri-
posliero, accipiat Splritura sanctum (Ibid., 19). > pere voluut. Unde (el non imrnerito) inducilur super
Cui, ul modo supeiius dixiinus, bealus Pelrus ait: eos inaledictio pro benedictione. llli enim soli mil*
« Peeunia lua lecum sit in perditionem;
quia tuntur ajnatre, illi millunlur ab Eeclesia, qui non
©11} exisiimasli donum Dei pecunia possideri. Non per pecuniam, non per aliquam promissionem, non
est "enim libi neque pars, neqtte sors in sermone.;. per saecularem poiestalem, sed sola cleri el
populi
islo.->'Hsec est igitur ordinalio Simonis. Sicordi- electione (2001), et ipsa pura et sine pravitate, mit-
nantur Simoniaci, qui pecuniam offerunt. Quare? tunlur ad patres, mittunlur'ad episcopos ut ab els
Qtiia existimant doitum Dei pecunia possideri. Sed benedicantur el consecrentur.
t-uani"bencdiciionem suscipiunt"" Dicat beaius Pe- - Diximus igitur de consecratione Simoniacorum,
trus, cnjus vox eflicacis&imaest, cuj'us maledictio J
quomodo ordinantur, quomodo consecranlur, ^quo- fl
interiora penelrat: « Pecunia, inquil,tua lecumsitin modo apostolus Petrus eis maledicit, quomodo epi-
perdiiionem. > Htec bencdictio datur eis; htccoia- scoporum benedictio in maledictionem e s converta-
tio eorum nefandis capilibus imprecatur : sic bene- lur. Sic igitur ordinati, sic consecrali, sic maledicli,
dicunuir, sic consecranlur, sic ordinantur (2000). sic Jucro infecii ad sibi commissas Ecclesias ve-
Sfatim enim ut pecuniam offerunt, cuique offerant, niunt: ubi, si tamen manifeste lales sint, prseier
adeslaposlolus t?orum consecrator. Nam etsi a ca- baplismum el sana consilia, quaeipsi quoque ssepe
tholicis sacrenlur episcopis quod quidem scepe con- dant,quidquidagiinl, vanumet inutile esl(2002). Htec
tingit), adesl Lamen apostolus inler eos : dicanl illi auiem qualiter intelligantur , rmod\) disseiemus.
i
ad episcopalus pro conlirmalione eleclionis certa (2001) Id est approbatione, tanquam lestimonio
auri quantiias expelebaiur. Monet autem j'ara a morum, non propiie dicta eleetione*
constitutione 30 inter canonesaposiolicos sub pcena (2002) Sacramenta a Simoniacis facta et collata,
depositionis fuisse damnaiain, itemque ex canone 2 rala quidera habentur, sed effeclu gratise prorsus
eoncilii Clialcedonensis. Vid. De concord. sacerd. «t carenl, nisi ea recipientes ad minislrum Simonia-
imperti lib. vm, cap. 13, colum. 1159. t cuni ignoranler, bonaque fide accessissent. "Quaui-
'(1999) Hic habenda esl, ratio tcmpons, quo S, U £ vis plures ex llieologis hanc senteniiam lueantur,
Bruno Jisec ,scripsii; nenipe IIIis diehus, quibuS jion desunl tamen quidain alii de ecclesiasticisdo-
Simoniaca peslis late per Eccle&iamsacrorum rni- clrinis oplime meriti, qui juxla conciliorum defini- '
nistros labefaciebal. Ad eos itaque deterrendos adeo liones, et deereta ponlificura docent Simoniaeas or- '
ejus praviialis vim efferre studuit, ut Simoniace dinationes irriias ac nullas prorsus esse; innixipra> "
collaios ordines, irritos, nullos et sola inaledittione^5 cipue canon. 4 concil. Rom. v sub pontif. Greg.
plenos dixerit. Verum Ecclesisedocirina est, ordi- YH, an. 1078. Morinus certe De sacris ordinationi- '
nationes a Simoniacis episcopis factas, vel Simo- bus p. 3, exercit. 5, cap. 9, p. 82, hanc admitiil in
mace receptas validas quidein esse, sed lllicilas; Ecclesia potestatem, aliquas in sacramentis confi-
proindeque ordinaioies el oidinaios subjici pcenis clendis ponendi conditiones; quce si desint, materia
susjiensionis, excouiniunicatioiiis, privationis bene- eorum inepia leddaiur et ad eflectum inedicax. Ita
iiciorttro aique irregulariialis a concil.is stalutis. conciliutn Tridentinum inalrirnoma clandestina pro-
Yhi. Berar. De Sim.,'dissert., p. 1. c. 2, et in ca- hibuit non solum, sed nulla alque irriia declaravil.
non. Gratiani.; Coneuia De Sim., diss. 2, c. 3; Eodem ergo modo, iiiquiunt, potuit Ecclesia inordi-
Yenespen. lil. 2, lit. 3 De Sini.; Lazzarius in com- nalione personas Sitnoniaca labe infeclas ab ordi-
Bienl. Biunoiiis super cap. x Joan., p. 459. ^nibus excludeie, el incapaces ordinaliontim decer-
(2000) De defeciu gratLe sanclificaniis hscc sunt nere; ita ut nihil ab eisrecipiant, nisi divinam_,ut
intelligenda, nondedefeclu chaiacleris ordinis, qoi ait S. Bruno, malediclionem. « QuaedanJ, aiiÎoii-
etiaiii ni peccatoie iiiipriniitur ad majorem sui daih- nus, sunl ecclesiastica"-instiiutionis, quse licite mu-
nstiouem, si non resipiscitur. lari possint, et pro lempornm, ei regionum laneiats
1195 RESP. DE STATU ECCLESWS. 1I2S
Baptismus namque a quocunque delur, bonus esl; Â nijltent et ardel. > Si ergo ille peril qui aliquando
quia non in fide dantis, sed in suscipientium fide in Christo fuit, sed in eo non manet, quomodo ilie
consistit. Ubi autem fides cafholica non est, ibi non pereat, tjui nunquam in eo fuit, nec in eoman-
baplismus non operatur. Unde et qui exlra Eccle- sil?Qui enim extra Ecclesiam baptizalur, nisipiius-
siam baptizalur, non solvitur a peccatis. Wusquain quam de hac vita exeat, Ecclesiaesocietur, hicnun-
enim, nisi in Ecclesia fit remissio peccatorum, sic quam fuit, vel erit in Christo; quia nunquam fuit,
tamen, si corpore quoque el conversatione ad eam vel erit in corpore Christi (2003). Meinbrum nam-
redeat, a qua mente non recesserat; alioqtiin si que Christi non e&t,nisi in corpore Chrisii. Si enim
exlra Ecclesiaju baplizatur et exlra maneat, 616 separelur a corpore Christi, non est membrum
et cum baptizalur, redeundi voluntalem non habeal, Chrisii. Corpus aulem Chrisli extra Ecclesiam non
huic tali homini nec ad momenlum quidem fit rerais- - est, alioquin ipsa Ecclesia esset extra seipsam (si
sio peccalorum. Sed quid mirum ? Cum illi quoque, quidera ipsa Ecclesia esl corpus Chrisli); quod est
qui intus baptizanlur (qui etiam absque dubio a inconveniens. Baptismus igilur extra Ecelesiam'dari
peccatis omnibus emundaniur) si inde eveanl, et potest, prodesse autem non polest. Bapiismus enim,
priusquam moriantur, ad etim non redeant, jiereant qui extra Ecclesiam dalur, Jormam quidem sacra-
in telernum. Hoc aulem significavit illa arca, in qua " menti habet, virtuiemautem sacramenli non habet.
intus posita, salvata sunl omnia, extra vero invenla, Formam quidem habet, quia fll in noinine Patris,
perierunt omnia. Audi eliam quid Domlnus dical: et Filii, el Spirilus sancli. Yirtutem autem non ha-
< Ego sum vitis, et vos palmites: qui manel in me, bet, quia remissionem peccatoruni non dperatur
etego in eo, hic fert fruclum mtilium : si quis in me (2004).
non manserit, mittetur foras sicul palmes, el are- Quafe ergo non rebaptizantur, qui ab hsereticis
scet, et colligent eum, el in ignem miticnt, et ardet veniunl ? Yis audire quare ? Quia formam baptismi
(Joan. xv, 5). > Si ergo-Chrislus vitis est, palmites haJient, id est; quiaj'am ad invocaiionem Trinitatis
vero Chrisliani : sicul palmites vivere non possunt, ex aqua regeneraii sunt. Restat nunc ut et Spiritu
siseparenlura viie, ila neque Christiahi si separen- sancto regenerenlur, qui operelur in eis remissio-
lur-a corpore Chrisli. Corpus Christi Ecclesia est: nem peccatorum, quod illa forma visibilis dare non
qui ergo non vult separari a Clirislo, maneat in poluit: « Nisi eniin quis renatus fueril ex aqua ct
corporc Cliristi, ut possit esse mcmbrum Chrisli. Si Spiritu sanclo, non inlrabit in regnum Dei (Joan.
enim non manseril in corpore Ghristi, si non man- 111,'S). > Utrumque ibi necessarium est, et forma
serit in Ecclcsice unitate, « niitientr foras, sicui Q-i sacramenti, et virlus sacramenti. Ulrumque neces-
palmes, et arcscel.> Et quid amplius ? s Et colligent sarium est, et aqua, ei Spiritus : nara neque aqua
ctitn malignispirilus.> lllis enim tradilur, qui ab Ec- sine Spirilu, neque Spirilus sine aqua solvit liomi-.
clesia separatur. Sed quid illi facienl ? « Ei in ignem nem a peccalis. Forma sacramenti et inlus et exlra
millenl. > Ad quid ? « Ut ardcat. > Yerba Chrisli dari potest; viiius aulein sacramenti nonnisi inlra
siint, alios canones iion quscramus. Ecclesiam dalur (2005). Unde SS. Romani ponii-
Manifestum cst itaquc quod ab Ecclesia divisus, ftces, Spirilu Dei pleni, admirabili provideniia eon-
nemo salvabifur, sive in ea, sive extra eam bapti- stiluerunt, ut hi qtii ab hsereticis veniunt, quoniam
zatits fuerit. TJndehoc ? Dicat iterura ipse Dorainus: formara baptismi habenl, non rebaplizenlur; quia
< Si quis in me non manserit, mittetur foras sicut vero virtulem bujiis sacramenli non habent, ad in- ,
palmcs, el arescet, et colliger.t eum, el in ignem vocalionem sancti Spiritus, qul ab hterelicis dari
aliter alqtie alitcr observari, tanti tamen sunt mo- nuperrime eruditus Bergomensis Jo. Bapt. Loca-
menli, quandiu ab Ecclesia revocala, aut abrogata lelii Zucchala in op. De poteslate prcsliyterorum in
non sunt, ut eorum omissio ordinalionem non modo adminis. sacrptcnit., p. 224, edii. Bergomi 1787 m
inhoiiesiam et illicitam, sed etiam irriiam et nullam 8. Haecauiem dicta sint, non ut recedamus a sen- '
omnique effectu et graiia cassam reddat.Jlla autem D3 lcnlia, qnam patilo ante adamavimus, sed utS. Bru-
onmia ejusmodi condiliones sunt, maleriam sacra- nonis opinionem excusemus.
nienli sic afficientes et deternriinanies,ut eariirn de- (2005) Quomodo infelligendus sil hic Brunohis c'
feclu jnateria reddatur ordinalioni iiiepta.lllae autein locus infra explicabitur. Non enim de parvulis ba-
tam speclare possuntordinantem quain ordinandtim. plizaiis vel inira,>ei exira Ecclesiaiji accipi poiesY;'
Ecciesia enim, meo judicio, delinire pote&tquibus scd de adultis (de'quibtts Ipqui se S. Bruiio supe1-''
conditionibus ordinans episeopus auctorilale sua riori § dteclaTa\it_l,qui si absque necessaria dispo- 1
utidebeat, quibusve cufn donis etqualibus ordinan- silione baptismum suscipiunt, corpori quidem-Clrri- '
dus sese ordinanti sislere, !it~valideel efficieiitertir- sti per characlerem sacramenti uniunlur, non autem
dinalionem ab eo recipiat; ila ut si ordinansaut effeclnm gratfse consequuntur.
ordinandus definiiionerohanc neglexerini conliaque (2004) S. TJrunonismens hie quoque est aperien-
egerini, actio sit nulla et irrita, atque ut effectus da. Ex stiperius dictis satis constal, etim de adulio-
producantur iteranda. Idem de IIOGsacramenloana- rum baplismate loqui, in quibus asserit sacramcn-
logiee dicendtim quod de niaiiimonio ei pceniientia, lum viriulem non habere, id est gratiam sanctifi-
quorum materias videmus Eeclesianfstepe suh in- caiionrs illos niinime consequi, quoties sunl ab"Ec-
lenniuatione irrili sacranienti restrinxisse, dilaias- clesia sejuneti, eju&que membra fieri per fidem et
ise, vario lempore, variis modis deierminasse. J poenilenliamnegligunt.
Morino consentil Berardi in correcf. Gralian., i p, (2005) Extra Ecclesiam rite collatus parvulis ba-
«. 22; Dupinius in tlefensione Brunonis Astensis, et ptjsmus eos regenerat ad vjiam sternani Sj'cuteiuua
im S. BRUNONiS EPISCOPl SIGNlENSlS II2S
non polest, per nianiis imposiiionem, sacrosancio A Quod vero qucedam sacramenta reiterari li-
chrismaleconfirmeiitur (2006). Quteris fortasse au- ceat (2008), et frequens usus Eeelesise, el ui.am
ctoritatem ? Dabilur tibi; et hoc quidem necessariura beati Gregorii exemplum aperlisiime manifestat. '
est, quoniam in hac senleiilianon oranesconcordare Qnotidie namque ecclesiarura consecrationes, non
videniur; Videlicel, ul quia ab htereticis veniunt, re- solum pro necessiiale, verum eliam pro episcoportim
bapiizariquidem non debeanl, sacro autemchiismale voluniate reiierari videmus. Unde et quldera cano^
Confirmariilerumdebeaiit;pi~esertimcumbealusAu- nes de ecclesiis prtecipiunt, ut si allare molum fueril,
guslinus dicat, §17 quod *nulli sacramenlo injtiria denuo consecrelur. Bealus qttoque Gregorius, sicut
ifaciendasit; > in qua re multum ab aliis dissenliie ipse testalur, consecravil Romcequamdam ecclesiam
videtur. Quideslcniminjitria sacranietiti, uisi sacra- in Suburra, quoniam Jongo tempore ab Arianis pos^
menti reiteratio ? Quod aulem qutedani sacraroeiita scssa fuerat : ctrjus consecralio , vel reiieratio,
leilerentur, elexeiniilo abiindamiisetaucloritatibus: quantum Deo accepia fuei it, virlutes et miraeula
quaadam atttem dixi; quia bapiismi et sacroruro or- Ostendunt, qute ipsis diebus, quibus conbecrata fue-
dinuni reiteraiionem flen non licet; ttnde et in con- rat, ibidem Dorainus operaius est. Quomodo ergo
ciliis Africanis legilur : «Nou licet fierirebaplizalio- verum esl, quod nullo sacramento injuria facienda
nera et ejriscoporum iranslaiiones.>Aivero in conci- B sil ? Similiter atilem, quod chrismalis consignatio
LolMiGano praecipitur dePauliani&lisuiad Ecclesiara in hteretic*s reiterari debeat, stibsequenti saneiorum
venientes iterum baplizentur, quia ut Sabelliani auctoriiale probatur. De qua videlicelconsignaiiorte
realem divinarnm personariiro di&tinclionemnega- Eusebius papa sic ait: « Hterelicos omnes, quicun-
baiil. Et eorum clerici, si digni fnerini, ileium que Dei gratia convertanlur, et in sanclse Triuitalis
ordijienlur. In quo manifeste osiendiitir hoc in his nomine baptizati sunf, Romanse Eecle&iteregulatn
lanlum, el nonin aliis fieii debere. Isli enim non lenenles, per manus imposilionem reconciliari prae-
secundum Ecclesite formam baplizabaniur. Si enira cipimus : manus quoque impositionis sacramentura
secundum hanc formam , quam modo diximus, ba- magna veneralioue lenendutn est , quae ab aliis
ptizali fuisseni, non uiique lalis lex de eis specialiier perfici non polest, nisi a sumrais sacerdotibus. Nec
promulgala essel; pitesertim cum de aliis omnibus tempore aposiolorum ab aliis, qtiam ab ijisis aposto-
htereiicis dicalur, ul ad Ecclesiam venienies, nee lis legilur, aut scitur peractam esse; neque ah aliis,
rebajuizeniur, nee rcordinenlur sed sola episcopalis sicul jam dictuin est, quam ab illis_qui eorum locum
manus impositione Ecclesise reeoncilienlur. Qubd lenent, perfici polesl autfieii debet. Nam si aliter
autem bsec duo sacramenla, id est baptistnus et prjesuniptum fuerii, irriiutn habeatur el vacuum,
ordinessacri, reiterari non debeant, lota Ecclesia id k-nec inler ecclesiastica unquam reputabitur sacra-
sentit, nullaque inler sanctos dissensio est (2007). menla (2009). » Audiamus eliam, tjuid tempore
Unde ci beatus Augusiinus ait : « Manus aulem beati Sylveslri Romaede hac re in concilio statulum
imposiiio, sicut ei baptismus reiterari non debel; > est (2010)-: « Eodeni, inquit, tempore xm Kalend.
de illa uianus imposiiione loquens, de qua ad Ti- Juliarum die, quandomemoralum magnum con iliuin
jnothettm Aposlolus dicit : « Manum cito nemini in Nicaeacongregatum esl, canonica jam faeia a papa
imposueris (1 Tim. v , 22); > nam et chrismatis vocalione in urbem Romani, et ipse cura consilio
consignaiio et posnilentium reconcilialio, manus Constanlini Augusli, congrcgavit ducenlos septua-
impositio dicitur. Unde el sacri canones prohibent ginta seplem episcopos, et damnavit iterum„tani
ne inler alios pcenilcnles uianus abepiscopis cleri- Calixtum quam Arium atque Sabellium, et consli-
cis impouatur. tuil ul episcopum Arianum resipiscentera non ali-
adulti Christiani fiunt, non lamen justi, nisi per debere. Nemo aulera ~juxta canones ad ordines
fideni corporis Ecclesicecaiholicae uniantur. admiililur, nisi prius eonfirmalus fuerit. Quod si,
(2006) Fttit enim bsec olim opinio Cypriani qui, manus imposilio lum in chrismatis consignatiOne,
ep. 70, ad Januarium hsec habel: « Quis autem dare eum iu pcenitenliam reconcilialione fial, aperlissime
polesl, quod ipse nonhabeat, aut quomodo potesl " fatetur Bruno illam reiterandam non esse.
bpiriiualia agere, qui ipse amiserit Spiriium san- (2008) Sacramenli voceni lale sumi hac in disser-
clum? > Qnia S. Biuno lotus erat in impugnanda latione a Brunone clare patel; cum ecclesiarum
vahdilate Simoniacte ordinationis, parilalem veluli consecralioni sacramenli nomen ascribai. Proprie
sumpsil a conlirmatione, quam ab htereticis colla- namque illa sola stint sacrameiita, qute a Chri=io
tam, nullatn aliqui voluere, hoc fulli principio, quod insiiiuia suttt, el annexam habenl sai.tiifitaiiteui
nemo dare valeat quod non habel. Yerum, ut nemo graliam; caetera sacramentis -aflinia,saci amenialia
nescit Cypriano sese opposuit S. Slephanus ponli- vocantur, et quo eis opus fuerit reilerantur. Quibiis
fex, cui universa consensit Ecclesia; unde S. Au- de causis ecclesiarum consecrationes iterari possint,
gust., lib. ni De bapt. inquit: « Sacramenla, si vid. Berardi in emendatione canonnm Gratiani
eadem sunl, ubique integra sunl, etiamsi prave in- part. i, cap. 7, pag. 97 et seqq.
telliganiur, et discordiose traclenlur, > etc. Ad op- (2009) Apocryphuin esse hunc canonem a Gra-
portunitaiein causte sute hsec raeininisse Bruno di- liano allalum, el est 5 De cons. diss. 5, et Isidori
cendus esl, non quod confirraaiionem inler sacra- Mercaloris invenium probat Carolus Sebast. Berardi
lnenia reiierabilia babueril. p. n, 1.1, p. 171.
(2007) Hic clarius S. antistes menlem suam ex- (2010) Eodem viiio laborat hic alter eanon Syl-
pressit, quatenus docet, exceptis Paulinianistis, at vestro allributus. Yerba TSerardihsecsunl: « Satis
iiaerelicis qijibuscunque ad Ecclcsiam venientes nec inihi videlur judicaie hoc concilium appamisse pri-
sacro renovar 'avaero, nec Heralo ovdines recipere mum in coIJectioue Isidoris Mercatoris_ ut statmi
1129 RESP. DE STATU ECCLESLE, _ 1150
tjuis .su&ciperet, iii&icpiscopus ejusdem Joei, ettm A _ SoIa,sancliflcalio S. Sjiiiitus iuvocanJj, ei tjuod ab
, reconciliaret, el «acrosancto eiij-ismale jîernepiseo- liaereticis nemo accipil, a^ catliolicis- .sacerdoiibus
palis maiius imposilionem S. Spiritus 1018 gratla, consequalur. .>,lu Laodieerjsi qupque concijio sic
tjuse aj) hKrelicis dari non potest, eum" confirma- -scriptum csl: « Dehis, qui ah haerelicisjionverttin-
ret(2uii),--_Quid -nperiius, guid n_anife;slius dici , ^tur, id est Noyaii.tnis J5t Plioliuianis, -sive baptizali
pofuit? Nnnqijid nam hoc saeramenlnni non reitera- ,siut iiii_, sive caiechunieni,,non ahte. suscipi.iiitur
.turtDemus adhucêt glia exempia? ,qualenus, li.ec t. quam -oniues liaereses anathemalizassent, ei pr.uci-
sent"entta,'cui a,pluribiis coutradiciiur, manifesiior ;_ pue |ilanu qua derinebaijlur, et tune deinum )ii,
et certior fiat, Dicai igilur papa Siricjus ;,«-Priuia qui apujl eo"sttIicebanliir Jideles, nq&trte fidei syni-
igilur pagiuce, tuse fronie signasti, baplizalos plu;i- *bolo inibhajitur, el uncli sancto"chnsmaie sic
mos ali iinpiis Arianis ad fldejnrcatholicam feslinare, mysleriis coinjiîiiijcenlsacrosaiictis (2014). > Pos-
" et
quosdam de fralribus noslris eosdem derrao ba- semus de iiis alias .adhuc auclorilales daie, ised, ut
plizare velle, quod non licet; tjuraJioc et Aposlo- "putOj isliesttfliciun
lus Vetet, et canones conlradicant, et post tjassaitim .. Duhitari au^tem.poiesi ae eo quod healus Augusti-
Ariihmerise concilium, missa-ad proyincias a-prte- nusait : $ JNullisacramento iniurla 1'acienda est. »
decessore.nostro Liberio, venerandse mei-nprjac-,, ge- ' .Tumjdem ip&e djeat:,« Ho^, quj ab liaeretiris.ve-
neraria"decretaproli.ueajit^ûos.eoSiCtipi ^pvalia- _ jiifuut, jdeo per manus impositionem episcopornin iu
nis, aliisquehtercticis sicut ,iu synOdo^cqnslitutuni ÊccIesiam-leeipi, ne, forte, sibi ab Ecclesia nihil
est, per invocatiojiera .sqlam sepjjforniis ^piritus collatuni pufcrenl, quodex_tra EGcIesiamnon habue-
episcopalis majrtusimposiijone catholicoruni^cojiven- lunt. » Quid auiem sit inanus impositio, ipse quotpie
tui soclamus, quod etiam loltts Oriens, Occidensqije definiens, ait -: t Quid, inquit, est manus iroposilio,
cuslodiQ20T2). |rVid,eamus eliam qtiid Leo dicat, nisi oralio super homiiiem, et ipsa raanus imposiiifi
qui fideni jam perituram sua^constaniia et foitiin- reiteralur. > Ijiquidem njhilr aliud est roanus impo-
"tline cofroboravil, cujus sejileulite cqnlradieere, ui siiio, qu)ani.oraiio super hominem. Non Igilur jvei-
t_pinoj\, nemo audebit. « Hi_ûtem, de quibus scri- tcrctur oialio super hominem in illis &acrameniis,'
psisti/non se bapfiMitos nesciuiit, sed cujus fldei ^quce reiierari non Iicet. Diclum esl autem, quod
-siiit, qui eosTiaptizaveriulT J»e nescire, profilenliir. qutedani sacramCnla reiierare licet, quajdam atitem
Uude qnoniam quolibel, niodo formam baptisniaiis nohlicet,V,t boc quidem auctoritatibus piobaiuni
acceperunl, baptizandi non.suht. sed pei; niamis esl. Dicluni est etiain, quod ab hsereticis venientes
imposiiTonethvirtnteRpIriius sancli, quam ab li.r-re-,' inon nisi per manus impositionem suscijii debeaut.
licis ifccipefe non poliierunt," ctttliolicis cojuilandi C E;t3illud qtiitlem diclum est, quod omnia sacramenfa
sunl (2015). > Ileni idem ipse : « Nam hi, qui ba- exlraEccIesiam formani quidem habeant, virtutem
'plis"mum~ah htereticis aeceperuitl. cum baptizati aiitem non habeant. Illud auiern diximus, -quod extra
ante non* fuissenf, solaS. Spiriius invocalione per Ecclesiara nemo salvetur. Diximusetde Simoniacis»
JiniposiUonem manuuin confirmauai stinl, quia for- quando con&ecrantur, quod omnis benediclio in
mam t-antumbaptisnii sine S. Spiiilus viiluie suiri- liialcdicllonem eis couverljtur. De paryulis autcrn
"pseruni."El hanc iegulain, ut scitis, fservaiidam in ha-rettcorum si quis inlerroget, quare pereant, cnm
"omuibus Êcelesiis pr.edicamus,' ut lavacruui scniel babtizali 'sinl (2015)? rcspondeo : Quia 619 in
iniliim nttlla reiteraljone violetur, dicenfe Apostolo : Eccle&ia non sunt. Quod si dicat, quid illi, peccavc-
Untis Deus, ttna fldes, iinnni bapiisma, ctijus abluiio -ruht, uf In J5ccle&ianon sint ? .Dico el ego : Qtiitl
'uiilla lieRaiione teiherariJa esl; -sed. ul diximus,: paganorum et Judteorum parvuli peccaverunt, ut
lalis stiboriatur stispicio, ex qua inler _appcrypha Nicelam episc. AquiJeten.; qu:v>in ordine est 129.
politis lhbmmieiHa-recenkentirr, > p. J, c. 6 De Roin. Qnod -siqira prodticittir Imc iii ejiisi. hon reperiliir,
jconciliissub Syivestro, p.'A2.~ ' »* L»* •* Jiee alrbi. milri occttrril. Quid ergo siatirii S. Leo?
- .(2011), Arianoi_im l.apljsma^quoruradain, qui in D ] l->B.iplizaios-jiebila fornia abiiaereticis non esse
nomlnePaiiis.per" FTlittih in Spiritu sancto bapti- rebaptizandos _ 2« eos sola roahtis imposilione indi-
zabant, reprobavfl EceleSja, jdeoque-ab litere'si Jiu- jjere, velqnia ah ipsis tiirismailo non fiebat, vel
jusmodi recedentes, el probarl jih ejiiscopis, el il*'- quia ipse"Leo sentirei illos virtniem Spii'itu,s sancti
riim baplizarl alqne confinnari debuere'. iKon item conferre non'~posse. Non i-eiterabatur ergo in sensu
veuienies ab aliis bterjjticis recie de SS. Trhiilate Xieonis confirmaiio : sed tunc primum ab episcopis
icntientes,
" seu "recfam bapti_smiformam, usujpan catholicis couferebatur.
tes. ,. , v (2014) Esi canonr 7, ex quo lamen niliil infern
(2012) HoC est eap. 1, episl. Siricii papte ad Hi- potesl pro slahilienda confinnationis reiieraiioue.
ilieiiuin Tarracon. episcopumj*qtii Damaso Siricii (2015) Cyprianicam- opimonem de invafidiuie
jir.cdecessore^cripserat, et referfiir in cod. cano- baptistnatis ab Iitcreticis collali hic iierum producii
Huni, etconstitut. .Eecl. Rnm. Qtiid atifehi ex eo in- Bruno; qui tamen supra dixerat : * Baptismus a
ferri polest,^nisi, quod supposito', quod Ariani et quocunque detur-boiitisesl; quia nonin fidedantis
Novafjani, aliique hicreiici debiia Tnrtua in colla'- sed in suscipienliuiii fide consislit. > Pro infantibiis
lione haptismi utaulur, non 'e'ssc veuieiitibns ad snpplet fides EcClesiSe, alias invalidus et illicitus
Ecclesiam Iterandum sacrameuium, sed oporiere essel eoruin bapt"smus, quod est conlra praxim <>i
ipsis adminisirari confirmaiionem,~ qtitc ab cpiscopis' doclrinain JHcclesite. Per baptismttni CliTisio rr-ge-
per manus jmposilionem tlatmV nerati sunt, in Ecclesia sunt,; et hteiedes l.icti \ohii
(2015)-Hoe est cap. 7, eptst, Leonis papiel, ad Dei.
PATEOL. CLXF. 3S
'
1131 S. BRUNONtS EPISCOPl SIGNIENSIS . 1152
baptuan nonmerereittur {2016) ? Ipse tameh Domi- A hccresi suoque pecealo, -el ei, quam aceeperanl ma-
iius ait:« Ego scio, quos elegerim (Joan. m, 18). > ledictionirecohciliantur?Non quceraiHigilur reconct-
.Excommunicatoruiii autem filii, si in Ecclesia bapli- iiationem, he forte incuifanl maledictiohem. Qusc-
j-antur, nihil eis nocet parenltim excommunicaiio : rant gratiam Spirilus sancli, non ad episcopalem
_.«Films non portabit iniquitalem patris (2017) dignitatem, sed ad delendam iniquilalera. Merito
, (Euch. xviii, 20). > Postquam tamen ad seiaiem ergo Simoniaci in suis ordinibus noh suscipiunlur,
veniunt, ut j"arn sua peccala cognoscere Ivaleai.t, quoniam in ipsis ordrnihus peccaverunt. Ariani vero
nlferius a peccatis vindicari nequeunt. Quod si exlra non in cpiscopali dignitate," sed in flde' TrlnilJlis
Ecclesiam baptizantur,"sunl exlra Ecclesiam omnes eirabant, el peccabant, el alii hseretici similiter,
excommunicali; nisipriusquam de liac vita exeant uniisquisque in suaiiceresi. Soli autem Simoniaci
per ejiiseopos reconcilientur, in maj~.no periculo in emendis sacris ordimbus peceanl; unde et nierito
milii esse videnlur. His ergo sic expeditis, de illis ipsi soli nulla ecclesia&tica dispensatione" in his,
nunc dicere debemus, qui, quamvis non Simoniaee, quibus peccaverant, suscipiuntur. Alios aiilem prtc-
a Sinioniacls famen ordinati sunt. T)e Sifnoniacis ler hos hseresiarchas mullis locts ecclesiaslicse
namqiie. nianifestum esl quod huflo modo in suis hislorisein suis oidinibus susceplos legimus. Nam
ordinibus aliquahdo suscipi debeant. « Non est eiiiin JJ ei Nictenum concilitim Gatliaros, sTve Novalianb&-
eis neque pars, neque sors in sermone Dei (Act. per inaiius impositionein suscepil et eoram clerlcos
vnr, 21). > Aposlolus esl, qui loquitur. Sed dicis : in suis ordinibus tnanere praeeepit.
Quare ergo alii hserelici in suis ordinaiionibus sus- De hac aulein nianus imposilione, sihe qua htere-
cipiunlur, el Simoniaci non siiscijhunlur? Nuiiqtrid licinon suscipiuntur, satis superius dixiinus. Beafus
Simoniaci sunt pejores quam Ariani, qham Novatia- quoque Gregorius Hiberis eplscopis'de Nesloriants
ni, xfnam Donalislte, qttam Nesloriaiii elEutychi.in" ? scribens, ail: « flanc~igilur verilatem Nativitaiis
Ex his cnini in ordinibus suis omnlbus et episcopos, Chtisii, quicunque a'perverso errore Nestorii coii-
et presbyteros suscejuos legimus, nec piopria digtfi- yeitnnlur, coram sanctafratcrnifatis veslrtc congre-
tate'privatos. Dico ergo : Ulrum Simoniaci pejores gaiione fateanlur, eumdem Keslorium cum omnibus
sint, nescio, Unum lamen scio, quia magnum seelns "sttis -sequacibus, ac leliquas htereses analhemati-
-est vendere, yel emcre Spiriium sanclum. Si enim zaiiles; venerandas quoque synodos, quas unlversa-
magnum peccatum fttil vendere vel emere CJirislum, lis Ecclesiai-ecipil, -se lecipere et venerari promil-
magnum utique peccatum est vendere vel emere tant, et ahsque ulla dubilatione sanctitas veslrat
"Spiiitum sanclum.,.£"'qua;es enim suntelPater, et servatis eis propriis ordinibus, in suo C03tu"~eos
'Filius, et Spintus sanctus. Judas esl, qui vendil; C reclpiat, ul dum et per sollicitudinem oeculta menlts
'Judaeus esl, qiij emit; utrumque auiem et venden- eoruro discernitls, atque eos per scientiam veram
tejn, el emenlem de templo Domintis ejecit. El mul- recta, qttte lenere debeant, docetis, et per mansue-
-fa quidenij dicpgnsatorie in Ecclesia fiuulpro lempo- ludinem nullam eis contrarietatem _yel difficuliatcin
ris necessitale el negoiii qualitate, qute utique noi de propriis ordinibus facitis, eos ab iniqui hosiis
'fierent, s\ dislricto caiionicoqtiejiidiciofierenl(20I8). oie iapiatis. > Sunl atiiem et raiilia alia, qtiibtts
*Gum de fruraenlo et zizania Dominus loqueretur, hoc ipsum probari potest. Sed de suscipiendis 620
ajt.;: -«,~Sjnileutj-aque cresegre usqae ad messem baerelicis, et de propriis bonoribus non prhandis
"(Matth. XIII, 30). > Magna tamen consideratione htcc haec duo exempla sufficiant.
'
~talis dispensaiio fieri debet. Et alii quidcm |hterelici Mullum digiessi sumus : nunc ad.proposiium
In susGipiendis tirdinibtis non errabant; sed alia revertamur, et de his dicamus, qni a Simoniacis
causa eralatque docirina, qute eorum fidero impe- ordinati sunl. Qtii enira a Simoniacis ordinanlur,
diebat. Simoniacorum vero haeresis {2013) et pecca- aut ^ciunt esse Simoniacos, airt putant esse calho-
tum, ipsa eoium-ordinatio est. Si ergcsute ordina- licos. Si sciunl eos esse Simoniacos, et se ab il'is
tioni reconciliantur, q_u~eul.que, ut snperins oslen- ordinari permiltuni, nulla-venia digni sunt, ut pro-
"
diniiis, nihilHa'iud quain malediclio est, cui, hisi sute priis servatis ordinibus susclpianlur (2020). Multi
^2016) Pereunt autem paganorum et nebrteorum puiat.detesiabilem rerum sacrarum, autsaeriscoliae-
filil, qui bapiismo carueruht, sed adversa eornui renliiim incicaiuram. » Qtiare sic accipiendo Sitno-
sarsja-libera-; eliiioiUnjusia Dei eleciione estiepe- niain Innocentitis ill, cap. 52 De Simonia scnbere
tentt/i. De pilidiiate «baptismi parvulorum, qiiam\is iion Thtbilavit, laniain esse « immaiiitaleni hrr-resis
desitiides et_yoIuirtas,qflereniiuin, si riie adroini- Simoijiacc, ttlad <]us comparalionem
r caelera -cri-
stretnr agit Bcfardi disserl. II, p. iv, p. 56.' iiiina pro nihilo repiilentur. » _.
;(2017) Ipse.etianrBruno lract.De sacram, ait : (2020) In concilio iv Rom. sub Gregotio VJJ,
« Tlocauiem dujn dico, nullum prcejudicinm f.icio quod an 1018 ferlur celebratum, inlerfuere ceiilnm
infejitibiis, qtii non sua, sed aliorum fide baptizan- Tere episcopi, prteler abhates aliosque ex cleiicis
tur, ol salvantur. > laicisque quamplurimos. In eo primuro dm.inaii simt
(201S) Ita canoii-coiicilii Rom. sub AlexandroII, episcopi quidam alque a gratlu suo dejecii, qnod
-supra. Sinioipace oidin.Hi fttissenl, aliosque xJtiain.Sinio-
-(2019) Vid. Berardi p. i, diss. III, c. 2, De Simo- niace ordinavissenl. Hi Itterunl ^ThealdttsMcdiola-
nia, ubi ait tifsacris cajionibus Simoniam, hteresim nensis, Guiherlus Ravennas, Rolandus Tarvirensis,
I passim appellari, afque ea infectum hterelictim ha- Hug^ cardinalis-j et G-aufredus Narbonensis.
iieuduni esse « qui non tain faeii, qtiam ficii posse
1155 HESP. DE STATU ECCLESI/-"". 1134
enim. aniLitiosi es5e probanlur, qui alicujus honoris A ipsos sacros ordines non cmeruni, se Simoniaro»
gratia ab iliis se sacrari permillunt, a quibus se non esse eonteitdunt, tjuanivis ecclesias yel ectie-
maJedici non dubilant. Qttis enim dubilat Siinonia- siarum partes emissenl. Sed velini respondeanl: Si
cos esse hccrelicos (2021) ? Quis igilur ei parcat, per illam eniplionera el vendilionem ad sacros ordi-
qui se ab illo ordinari permittit, rjueni hteretictim nes pervenerunl : vel si in illis ecclesiis, quas cnie-
.essenon dnbilat? Si ve o Catholicus csse putalur, runt, per illam emptionem sacra niysteria celebrandi
eliSimul curo Caiholicis in Ecclesia conversaiur, polestalem su.sceperunt. Si eniin ita est, vix se
ralum tlebcl esse quod agit: qtioniam non ad ipsum, defendere polerunt, se Sinioniacos non esse. Simo- -
sed ad illius devolioiiemct (idem respicit Dcus;qui niacus enim est qui^per prelium ad sacros ordines
,se lilius inaiiibtis cubjecil, quasi calJioJico cpiscopo venire contcndit, Simqniacus csl el ille, qui eam
propier Deuni. Resjijcil etiaro ad Ecclesiam. &-uos poteslatem eniere nititiir, per quain sancii Spirilus
fi'ios ei sintplici corde ofleienlcin. Quia cnira intia doua jiaranlur. Hic aulem episcopus quasi canonicam
Ecele&iam esl, adesi uliqoe Spiritus canclcs, qui cleclionem, vcl consccralionein, non pio saciis
eiiam per nialum hominein s.icros ordiucs opcralur. ordinibus, ut ipse fingil, sed prp terris et vineis,
Jlotno c&i, qui loquitur; sed Sjiirilus sanclus esl, pro castellis el villis preiiuin dedil vel promisit. Si
«jai sanclifical. Hoc autera lotum suscipienlis el H hoctali moiloepiscopus flcri disponebat, perpielium
olTereitlis fides facit. Multis cniio ipsum Doir.inujn nlique ad sacros ordines venire contendebal. Neque
divisse lcgiinus uisccundttin eortimfidein fiei'el illis. eiiim ideo hoc faciebal, ul ca soluinniodo quasi Lii us
Si ergo "llisua fide sanabanlur, quarc isti sua fidc possiderel, sed poiius ul episcopalem tlignitatem
jton cpnsetraiilur ? Nibil cnim hic conlra fldem agi- aliquaudo pro ea haberet. Mulloinslanlius hos lales,
tur, sed fidele esl lolum, quod agiltir. Si cnini qni canonice eJigiiniur, post hanc talcm invasionein
temerevel contra fidein facerc.H, mcrito abcsset iiislaie videmus, ul quanlocius ad 621 sacrosordi-
Spirilus sanclus; siqaidem Spiritus sanclus discipli- iies pervenire valeant. Qtta in re suam intenlioncm
nte lugiel ficturo (Sap. l, 5). Diximus superius de apertissime manifeslanl, el quod illa emplio signifi-
-Simoniaco; quia duin &e Catholiciim esse fingil, & caverit, oslendunt. Quocunque igiiur lenipore ad
calholicis episcopis con&ecralur, tota illa bencdiclio consecrationem veniaul, aderil ibi beatus Petrus,
in 'maledietioiicni ci vertltur; tjuoniam nou ad qui eis more soliio dicai: « Pecunia lua lecum sit
l.ibia, sed ad cor respicil Deus : non enini est in in perditionein, quia exisliraas:i tioiium Dei pecunia -
corda eoruro, ut Simoniaco benedicanl. Simililcr possideri (Act. vin, 20). > Quod si ad conseci-aiionem
igitur cconira Jicere possumus, dum Simoniacus non venerint, sed prius poenitueritil, el illa lam
Gatholicuin se csse ftngens, Calholico benedicit, prava exislimatione caruerinl, dubitari qttidem polest
quamvis ejus bencdiciio raalcdictio sil, omnis lamcn an in aliis Ecclesiis prteponi aliquando debcanl,
ejns malediclio in beitcdictionenieonverlilur : adcst Considerari lamen con\enil id quod bcatus Petius
cnlm Spirilus sanclus, qui non ad Ioquenlis cl dixit ad Simonera : « Pceniteiui.im, inquit, age ai>
consecraniis hterciici pclirtones, scd ad-suscipienlis hac tua nequitia, el roga Deum, si fortereinilta-ur
ihcnlein cl devollonem rcspicit. Quod si cxtra Ec- libi htec cogilatio cordis tui (ibid., 22).» Si enim
clesiara lale aliquid coiilingat, non debet Jiaec ratio pceiiiluisset fortasse, gratis poslea habuisset, quod
ei subvcnirc, qui cxlra Ecclcsiam a Simoniaco prius prelto habere non potuii; quanivis in his
ordinatur, quainvis non Sinioniacum esse putel; \crbis aposloli sola peccati remissio significctur.
qiioniain neque a niatrc Ecclesia offerlur, nequc Quod aulem de toto episcopalu dixirous, id de
ejusdevotio bona cst, qui cxtraEcclesiam aquocun- singulis ecclesiis, vef earuni "parlibus iiilelliginnis :
<iucoroinalur (2)22). Manifcslum esl ilaque de lns, &imilenamqnc peccatum esl el ctini diviic, el ciim
qui inlra Ecclcsiam a Simoniacis, quos lamen paupere fornieari. Qui enim unam ecclesiam, \ei
Cathoiicos csse pulanJ, non Simoniace ordinanlur, ejus parlem emit, quaulo libeniius, si possel, loiimi
qnoil coruiu ordinatio rata csse tlebct__ D emeret episcopatum ? Qui enim aliquam ecclesiaiu
Taceanl igilur, qui a temporibus beati Leo- emil, illam ulique poteslatem .ernii, de qua Simon
nts (2025) papsejam sacerdotium in Ecclesia defe- M.igus apostolo dicebat : « Date vos mihi lianc po-
cl-ise garriunl, co quod omnes aul Simoniaci cssent, lestatem, ut cuicunque manmn imposueio accipiat
aui a Simoniacis ordinati: siniiliter aulemet de aliis Spiritum sanctum (ibid., 19). * lile enim, qui eccle-
lucrcticis Inlelligendum csl; quia si intra Ecclesiam siain einil, priusquam eam emeret, liberam polesla-
ordinati sunl, ct Calholici esse pulanlur, quandiu lem in ea non babebal vel baplizaudi, vel sacriflcan-
ilii sunf, sacramenta qutc agunt, rala esse debent. di, vel alia qutelibet celebrandi mysleria;' qiue
Nune aulcm lllis respondendum est, qui quoniam tjuidem omnia el dona sunt, et operatioites Spirilus
(2021) In sensu supra cxposilo; nam ut (radit detpsiahilem rerum sacraruni, aut sacris eoncereii-
ipse Bernardi, « qui pro cerlo habet, &*; sacras emi li.ii»11 inercaluriim. i ,
\endi\c uon posse, ittterea lainen alitid agil, cl re& (2022) Yalida hahettir, sed non Jicita ordinaiio
sacras prelio emil'atit \endii, non vitio inlellectns , scjiismaiicormn et hsereiicorum episcoporum, dniu-
sed vplitnlaiis, gravissime quidem peccat, se.l non modo lamen eam ip&Irite et validc acceperinl.
esl haereticus. Al Simoniacam hreresim nominabi- (2025) Hic loquiinr de B. Leone iX, qtti paulo
iiius, cuin quis nmi lam I.icit, qitam fieii possepttlat atue Bruiionem floittli.
"1153 S. BRUNOMS lLi'lst.OPI SIGNIENSIS i!3(>
'saiicli. Emit igitur illara potestafem : siquidem A sunt, qui phst-ordinatioiies ecclesias eihuul. Si enlm
baptizandi vel sacrificandi poleslatem emil, quani ante ordiiiaiiones eas emunl, etperillam cmptionein
uliqne in illa "ecclesia non babebat, priusquani ~ad'ordines veniaht,- Simoniaci ulique sunt', et
omcret. Sicut enim impium est exisfimare quod maxirae1!!!!,Ijui ecclesiam emendo ad sacros ordines
Spirilus sanclus pecunia possideatur, ila et illtnl ryehire'contendunl. Si atitem non ad ordines ipsos,
exislimare impium est quod ejnsdona el operaiioncs "sed]ad ecelesiarum beneficia per pecuhiani' venire
-"- -desiderant'(multosenim' tales videmus, qui postquaui
•pretio dari et excrceri debeant.
- Sed dicis : Ego hanc" poleslatem (scilicet bapli- ecclesias' emunt, ordinari omnino despiciunt, hi
zandi etsimilia agendi) habebam, prius etiaro qnain quidem non lanlurn Simoniaci, qnantum fures e;
ccclesiam emissem. Gur ergo eraisti? Quia non lafrones dici videntur. « Qui enlm non inlrat per
concedebatur mihi lisec agere ih ea, priusquam ostium, ille fur estet lalro (Joan. $,~l). > Qtii vero
einissem. Jam cognosco inlentionem tuam, el video perpecuniam intrat per ostium non inlraf; fiir igitur
'lntenlionl Simonis quam maxime convenrre. Habebas est et latro. Serl 'sive hoc nomine, sTve illo alio v6-
tjuidem polestatem, sed nolebas babere otiosam ; centuf, Ecclesiam tainem tenere non debent 1 omnes
quoniam aut parum, aut nibil libi eonferebat, nisi enim vendenfes etementesDominus templi ejecit de
" lemplo.~Iif niagno quoque t^naleedonensi concilio
«bicunque eam exerceres : nunqnam eam cmeres,
nisi Iticrum inde sperares. Hjec igiiur est inteutio consiilulum esl:« Ut si quis quemlibel clericuhi,
'Siinonis, sic ille faciebat: volebat -eniere , quod vel Eeclesise dispensalorem,' sive minislrum pef
jnullum se vendere posse sperabat. Neque' enim pecuniani ordinaveril,' uterque et dans, et aceipiens
•dixit : Date mihi hanc potesiatem ut habeam Spiri- 'deponatur, cohsenlieriles vero, analhemale ferian-
uim sanclum, sed quid dixit? t Dale mihi hanc tur. > Yide igilur, quia non solum clerici, yerum
potestatem, nt cnicniique maiiuniImposuero,aCcipiat 'etiaiii-disperfsatores de Ecclesia ejiciuniur omnes,
SpirittmJ sanclum. > Nulla enim Idcrandi spes ei "qiii sacros ordines, et qui ipsas ecclesias earumque
remansisset, si eara soluhimodo liabuisset, et dare partes emunl vel vendunC Cum ergo ptena simiiis
aliis non potuisset. Similiter autem et tu silianc sit,- tiur de nomine contentio fiat ? Sive enira
poiestatem solummodo habeas; ubi eam lucralive Simoniaci dlcantur, Sivenon, pcenatamen eadera est.
non exerceas, nihil libi videiur esse' quod habes : Haecautem ad illam qusesfionem nos respondisse
quomodo ergo Simoniacus non es? Si in hoc fanlo sufliciat, ad qiiam superius rios responsuros esse
malo Simoni similis es. Haac autem de iilis dicia proraislmus.
; 'J . . i .
r '
; TITA SA,NGTi TETRI '! -.
EEISCOPI ANAGNINI °~ ' < -
Ex «?a qusva S. Brurto-fepiscopus Signinus eomposuH, per reverendum dominum Gasparem
Vivianum Urbinaiem, episcopumtjue Anagnignas ejusdbm Ecclesiae breviter descripla.
" "
ADMONITIO. '/- i-
622 Oinnes auctores consentiunl Vilam S. PelH Anagnini ab vptscopoBrunoneSigniensi conicriptamessel-
quvtimo idtpsum in supradiclo canonizationis privilegig seu diplomate afjirmatur. Al oportel eam omniuo
raram esse, cum Maurus Marchesius inter opera S. Brunonis jiigniemh, quw an. 1651 Venetiis edidit, illam
vmiltere coaclus fuerit, elejus loco ccmpendtum teverendhsimi Gasparis Viviani, qui ab ~ait.lo79 aAan. Ib05
Anagninus episcopus fuit, exhibueril. Piwterea Mabillonius in Annalibus Benedictinh testalur, eamnec dum
inlegram typis vulgatam esse. Nos qtiidam integra, nijallimiir, -acla-S. Petti Imbenius; ptopierga lamen
S. Brunoni Signiensi iittt certo ascribere nondum audemus; ut enim parachronismos r et alta -mierpolalwnis
argwnenla prmlermillamus, iniisdehocipsoBiunone narrantur nonnulta ' quw
' •
verosiniilitei
' ' -
S.lltuno de s&-
ipso nqn scripsit. , _ , i
Et iiigilur Baronius in Annalibus ecclesiaslicis sub nomine Brunoiiis Siguiensis' licei»iaique~1iujus Vilw
fragmrnfa, quwcuninosli'o'lexlu fere ad verbum conveniuw, nihilominttsActa nohlra ab.aliquo auctnet intcr-
polata esse existimantUs.Oplaiidum sane esset ut sciiplores Benedictini SlBrnnonlts \Siqniensis lucubrationem
tnvenirent.Nos interim Vitam hujus sancli edimus, ttt quimus, dum ut volulnus, non hcbt. Denique cum ama-
nitens,isveterum cliaraclerum, et forte eliamMnguw Lalinw imperilus, Aclvilla misere luxaverit, tit supta mo-
, miimus.maluhms ea sine cerlo aucloiis homine vuigare, quam docto Brunoni Signiensi temeie atliibuere.
Nnnc lanlnmmodo siiperest, ul hanc ipsam S. Pelri Vilam, Itinc inde uncis suppleiam, el ex conjeclura no-
sira emendatam, prmlo el lecloris judicio subjiciamus. InVtta de qnHtabeiur crtj>."5,n. 54, Ui uno vero Si-
aniensis episcopusprmlibalus, dum in ecclesia S. Petti sttw. cwilaiis noctumis Mleniits oiattombvs 'excubaiet,
eju specnla cernens'ciccensam tucem super civitatem, el Ecclesiam Anagninam, el ccelestemin aere audiens
cantHenam,praisagie>isobilum S. Pelri^ clienlelam solliciuit, etsubvectiowbus prwparaiisAnagniampropetavit:
post piw compassiouislaciymas obituniB.Pelri praisnlis Sulvatori omninm tlignis-commendavit exsequiis, et
infra ccclesiam suis, el sacerdotum manibus honotijice inididit sexmilurw. Deinde diseilissimam vrationem in
> ' » <' ' l
e;usJaudemhabuit,etc..(W2,i). . •
r t 1 >
(20M) Il.rc c\ Bollandiauts sub die 5 M. Augusii Pctri Anaguini episeopi a S. Brunone S'tgnien»i,v
h.itisimtis; rtec leetores inouereomiitimiis D. Jo. IIXTetuul seiipioies uon pajici eâraiani, compate-
JI.tptisMm Federicium arcliivr Casinensis (n.vle- ici; sed fiuslia impcitsi sui.t laljoies tmmes.
cluin, rogatu no&tioniliil fecisse reliqm, rt \'iiav,i S.
1157 COMPENDIIXWVlTiE.S. PEIKI EPJSC, ANAGNINl. Hf»
COMPENMl$I VfT^;S. EPISCOPI ANAGNIHI.

ÊTRf
- ' - • - •'.. .. & < A
623Pelrus Salerni, ex illuslrissuna prmcipum egit. Petfus interea nonnullis ecclesiaeXonis recu-
familia nalus, a parentibus jiairui jejustlehique abba- pefatis," cum iet suo clero et egentibus palerna
tis coenobiiSalernitani S.Benedi'cl_jluteT.aetidejque clianlate T)rospicere,t, node quadam rn templo de
conimitliuir. Puerulus"liifdque' drbatus" pareiile, a more orans, Magnum episcopum, magno splendore
religlostiquodam proboque sane eruditus^ dernde _ fulgenlera, ad se cum Dei malre venientem cou-
jjdolescens oplimis moribus ac litieris pr-edtus, stias spexisset, qui ei praedixit fore ut in Oiientem ad
facullales eidem monasleriojr-tdidil, ct S. Benedicti imperalorem^missus, ab eodem morburn dititttrmim
disciplinam amplexus, se jpse quoque Dotnino diea- -propulsaretj «t^nd tertiplum instaurandura qusccuii-
vit. Suave igilur Clirisli jugi-nTal) adolescenTiaTe- "quevclTer impelraret. Non ita multo post ad Mi-
rens, eterga omnes liumanus erat ac milis, el reli- cliaelem imperatorem Petrus €onstantinopolira le-
-giosoevit~e cultor egrcgius; quippc qtti nionasticas gnius aposlolicus mitlilur. Cumque suo jam funclus
B. Uenedicii leges, quas cl nictnqri~e m;_ndarel_ac- 'officioca quoque exponerel trase in templo Anagnise
euraic servarei, aique in jejuiujs, uprecibu<i,_sapris , noetu vidissety-imperalor priino respondit, se quis
lectionibus tcinpusomne cpnstiinerei, jti juris tjno- Leolii*,Magrufs et qusenam Aniguraa essel ecclesia
que jscleniiam ad rerum dj\ inarujii jjogjfrtioiiein B penilus ignorarc. Deinde vero ea fiocte imperaioiii
adjunxeril; cum iiaillura Dojninus.nec ppinantgm grav igsime Jaboranti,~ut jam prope morluus pntare-
ad episcopalis, oiBciiJIHIJIUS instrueret. (}iiare_cuni. .-. tur., beatos Magrius pontificiis valelus infulis. ei
aliquaudo Salernum Aldebrandus S. R^ E.\cardipa- sacraiissima Dei Gienetrix astiierunt, monenies ui._
lis_ac logalus venisset, «aiicti viri.fam» permotus, si sah us-Cssc velif, iegato aposlolico morem -geraiv
eiim ab abbbale palruo sirapetrat, Jlomanique ad IniperatBr, iSlalim .uts loquendi faeultalem recepil,
Alexandram IIpoitlificem perdueit; a-q.to primum episcopum "fconqtaericjiibet. Cui advenienti, -caten-j.
ecclesiastlcis negoliis-prajposiltis, deinde Anagnina" (ulÔBaticmporibdsillis usitatum) obducta, in attla
Et-clesUc, licet invitus, creatur episcqpus inagna regia iin repcnte. eiFracta est, ul si Jragilis materia.
cTeri jiopuliquelseliiia. Paslorali igilur munere sus- scinderettir. Ergo itnperaior supplex ab episcopo
cepto__,cum de sacris sedibus jnslaiirandis ac -de per Dei Parjjnlera »e S. Jlagnum valeludinis bcne-
rccnperandis Ecclesia^possessionibus oogitare coppit, j ficium Jlagitare, ac simul visa narrare cceplt. Ttrm
tiim de sanclorum rehquiis <"onqiiirendis__Jpra_ser- sailetitsac vere <.lemensepiscopiis_~implotvatt)~sai)
liin vcro tle sacro B. Magni corpore, .Citjiisprirsentia clissimaj Tnnitalis auxilio, bealissimce Yirginis,
decorari Anagnina ecclesia djcebalur, nec lamen „ sanclj'Magni, sanclorumqueoninium, quorum sacra
salis conslare videbatur. . Verum _j)eus iita 7omnem 'Ossa Jn Anagnino lemplo asservantur, contractisque
sustulil dubitattoneiii. -Peirus enim ^paralyticam levifer inale,affectis membris : Surge, inquit, pra>-
flttamdam per id tempus ad se-perd_ietam_ab4psitis clarissime princeps, et perpetua incblumilate lai-s
viro, cui nomcn Franco, jttbel ad sepulejjnn, in quo tare. Surgit illico imper-alor, etad episcopi pedes
S. Magni cofpus recontli putabalur, • preCes efftin- procidens, pairem illtim appellat, quem pridie, ut
dere. Cumqtie mulicr ibj cinn Francone viro suo exlernum liominem prope repulerat. Ad exlremimi
nrofusis lacrymis in precafione- pernociafiset, ac fabris, et magna vi auri, vasisque inauralis eideip
iri&lcsambodornum rediissenl, jtosiero _die_'bealus. iiberaliter attribulis, pollicelur se et alios suniptus,
Magnus eidem mulicri visus esl, poniificio-splendi- ad basilicam absolvejidam stippedilaturum : quod ei
doque vcslitu, qui eam valelt-dini restitulam jussit reipsa preeslilil. Beatus vero Pclrtis, cum tres cir-
episcopo denuntiare/ne amplius de spi corporis iir -citer annos et quadraginla suam optime rexisset Eo-
Ecclcia qniescenlis prsesentia dubitaret. Paruit-illa, clesiajitj tenio Nonas Augusli migravit in coelum.
ct Icta cum beato Petro, ac frequenlissimo.popjilo; v."Pas-ihali II ponlifice a quo eliara cst In vsancloruni
excito lanti fama niiiaettli ad sancti Magni sepnl- numertun
- ascriptus (202&). ^
\
crum Deo benignissimo de acceptis Jjejjqfiejisgralias
PRIVllEGIUM CANONiZATiDlNIS BEATI PliTRI EPISCOPI ANAGNINI.
624 Paschalis episcopus, servus servorum Dei, l" qtii in amicis &uislatiflaftir et tfenedicitur.et consi-
v«nefabilibusTratribus Anagninis, et aliis per Cam- derantes proplerea strenuse probatfcque ViXae merifa_
paniam consliiutis, «alutcra et aposiolieambenedi- quibus virsaiictus Pelrus, quondam AnagiiinJis
clionem. Dominum excelsuni Jiabenles prse octtlis, t"pIscopus, deregula monachali assumplus inpaslorftli
(2023) Mabillonius itt Anijalibus Benedictinis ad' jntegram typls vulgalam esse. ^Yid.Acia apud Bol-
an. CbristillOS, adnotavit Vitam S. Pelri Anagnini landianos sul) die 3 Aiigusll. Dicilur Petrtis îhnos-.
cpistopl, fjnam scrijisit S, Bruno Signiensis' iion 45 Anagninam Ecclesiani adriiinislrasse. '
»-9" S. BRUISQNISEPISCOPI SIGNIENSIS EPISTOL^. UW
oflicio purc,-simpliciter, solerti vlgilaniia el exemplo A teriio Nonas Attgiisti diem rial,iIi&~meraorandi-ej'iis-
Deo deservivit; admiranles eliam niiraculorum insi- dem confessoris et prsesulis numerandi sanctorum
gnia quibus sanclumsuiim ante el post obiium divina calalogo congrue celebrem recolatis, qnalenus in
gratia decorayit, prout per Brunonem Signiensem prte&enligratiam el in futuro, opitulante divina cle-
episcopum fideliter adnotalur, et usque ad nostra nientia, pii&ejus inlercesstonibus mereamtir glo-
tempora decorare non desinil; auctoritale pr~esen- riam sempiternain.Data Signia- secundoNonasJunii,
lium nobis licere voltmius et mandamus, quatenus pontiQcatus nostri anno undecimo. Anno D. 1109.
EPISTOLiE S. BRUNONIS
" " ordinaius est, ut rex per eum oblinere .poluis&ei^

©25 1- -
ADPETRCM PORTLENSEM EPISCOPUM. quod sibi a parenlibus suis relicium essediccbai;,
PETROvenerabili Porluensi episeopo BRUNOpec- investiluram scilicel, et Ecclesiarum ordinaTiones.
«ator episcopus B. Benedicti êrvus, salutem. IIoc enim erat quod ipse tjuserebal, hoe erat. quod
Audivimtis quod quidam de fratribus noslris non per Guiberlum obtinere sperabat. In aliis enim non
solum iiou daranant ea qucc njodo conlra Ecclesiam multum a nobis differre yidebantur. Damnabant
facla sunt, verum eliara imprudenler defendere co- enim et ipsi Simoniacos, seti el alia vitia asperna-
nantur. Omnis autem qui hseresim defendit, hsere- banlur, sicut et nos. Sed ipsi servitutem, nos Eeele-t
licus est. Nemo autem hanc non esse haeresim di- sia» 626 liberlalem quserebamus. Quicunque igitur
cerepolest, quia sancta et apostolica Ecclesia in dicit Guibertum baerelicum non fuisse, neg.it nos
nuillis conciliis haeresim nominavil, et eiCommuni- catholicos esse. €alhoIiei enim sunt, qui t-alholica~-
cavil. Sed illje quidcm specialiler dicuntur esse Ecclesise fidem et doclrinam laudant et defendum :
hsereses quce in conciliis judicat~e el damnai~e suni. sicut econlra hseretici, qui eatliolica: Ecelesise fidei
Unde Guiberltis non immerilo Iiseresiarcba dictus el doctiinae obstinato animo contradicunt. Quo-
esi, siniulquc cum suis sequacibus damnatus et ex- -, raodo aulem conlra fidem et doclrinam caiboIic~e
communicalus. Quicunque igilur caiholicam Eccle- Ecdgsise ibi maliiiose pngnaverunl, in sequeniibus
siam relinquentes, ad pariera Guiberli tran*sierunt, ostendemus. Eral inter nos et illos de inve&tiiuia
et ejus impiam h-p.resim defendunt et lenent, eos . «jnaeslionon parva. De Simoniara namque lisercsi,
"
hicrelieos, excommunicalos, et apostolicis vinculis ul jam supcrius diximJts, nulla inier nos et illos
ligalos esse non dubium esu Qui vero excommuni- qtueslio erat, et quia a nobis. et abJpsis paiitcr
cati, et Iegati sunt, neque seipsos, Jieque alios li- illa hseresis damnabalur....
gare vel solvere po&sunt (2020). (Desunl retiqua in codice Riccardtano a quo epistotam
II. hancexsaipsimus.)
ADEPISCOPOS ET CARD1.\AL1.S S. R. E. III.
ADPASCIIALEM SUMMUM PONTIFICEM. ~
Eplscopis etl cardinalibus S. R. E. BRUNOSi-
PASCHALI summo ponljflci BRUNopeeeaior-episco-
gniensi&episcopus saluleiu.
Jam pridem misi litleras Portuensi episcopo, di- pus B. Benedicti servus quod tanto domino etPaui.
lectissirao amico meo, in quibus eos qui hteresim Inimici mei dicunl libi quia non le non diligo, et
êfendunt hrereticos esse dixi. Dixi propterea om- quia de le male loquor, sed mentiuntur. Ego enim
nes illos hserelicos esse, qni catliolicam Ecclesiam 1•>sic te diltgo, sicut Ralrem et dominum diiigere de--
etc. Vide i« Paschali II, supra ad an. 1118.
relinquentes, ad partem Guiberli transierunf, et beo,
ejtis irapiam hseresim defendunt, el lenent. Neque IV.
vero ad partem Guiberti eos transisse inlelligo, tjui ADB. FRXrOSlTUM ET CUNCTOS TOATRES S. GEORtni.
cjus hseresim nunquam laudaverunl, neque defen- (Ex eodem codice Riccardiano.)
derunt, et si cogente necessilale, vel aliqua alia ra- " 627 Dilectissimo fralri B. prseposito S. Geot-
lione ad horam consenlire visi fuerint. Hcee auiem gii, et ctinctis fratribus qui cum eo sunt~saluiem el
haeresis, qua3 est de inveslitura.Jdeo Guiberli et benedictionem.
Henrici specialiter esse dicitur, quia ad hoc Gui- Significastis nobis per lilteras vcslras,, qttod S. e|
bertus ab Henrico rege, iino ab ipso diaholo papa \enerabilis episcopus Lucensis et Parmensis. et sa-
(2026) Huic epislolse sequentia addidit S.Bruno a oos diligamus. Diclum fiamque fuerat nobis quod
Baronio et Marchesio relala. Haslitleras misi ego Por- illi qui itnpii regis proditione capli fuerant, omnei
ttiensi episcopo, in quibus nullum aiium hseietictim praeter paueissimos, una et consoita vece diceb uiu
esse dixi, ni&icos tantum qtii ha-resim «dcfendunl quod prsedicavimus, pra-ulieamus,-et qtiod damnavi-
ei lenenl, el eos quideni fugicndos osê jndicavi, mus, dainnrmms. llos alitem qui boe dictint, quisdti-
etj-mjî affeclu parentum tl oculoiuin, ct ni.itmum bilate&se catholicos?
IIH ODDONISASTENSIS MONACHIEXPOSITiO IN PSALMOS. 11i%
crarum congregalionum minislri Camaldunensis el A lia firmissime maneo, et spero de omnipofentis d£h
Yallisumbros~enoslram volunlatem cognoscereyo- , iniseiTcordia, quia in hac volunlate usque in finenC
lunt de liaeresi, quae diciiur de investilura, et an i permanebo. Misi autera vobis hunc parvum TibeT-i
dominus papa nostrum consilium susgepit, et sus- lum, et rogo vos utj sicul alias ^lilleras nostras-
copturus esl. Primum autem hoc sciatis, quia domi- supradictis veneraliilibus episcopis, cseierisqnen
nus papa neque me diligil, nequet:onsilium meum. Chrisii fideltbus ostendistis, ita istas quoqtte ostens.
Yoiunlas autem bonanmtari non debel.Et ego quidera datis, etc. -• -
quoddixi, hoc dico, et in Gregorii et Urbani senlen-
"QDDONISASTENSIS
MONACHIBENEDICTINI
IN PSALMOS EXPOSITIO
Per contemplationenj exarata
, AD BRUNONEM EPISCOPUM SIGNINUM
(Ojip. S. Brunonis cdil. Venel. 1651. cur. D. Mauro MARCIIESIO)
»5lutorenive subsannando qusesierit (vix enim sfne

BRCSONI episcopo ODDOnionachus.
Quoniam tjuidera luiBJussionisdulcisqueadmoni- rugosa cujuslibet subsannalione, aliqua ~\el parvav
lionis opus inchoatum imperfeelum omisijjjuod nou componi possunt), lali tu,pr~esul venerabilis, quse-
superbiae quidem, irao nostrse selalis mulabililati slfoni facilis mihi solutio fueris. Si quis aulera ve-^
olioque impulandum *sl), in hoc jnullo djligentius nenato dente, Psalterium luum rodere prsesumpse-
t-oropositu,me satisfacere libique placere arbilralus rif, pastoralis piissima cura resistat, neque te in-"
sum, praesertim «unv el .secundum velle luum, com- colttme, vim aliquando innocens pallatur. SI quid
pendio&escripserim, et, juxla mei ingenii pattper- autem absurdum, superfiuum,niinus\econIinens jn"
lalem, -quadam providentia ordinaverim. Sic enim eo invenilur, lua luique Oddonis pudica diligenlra
versuum fere omuiuni vitavi confusionein, ut sen- corrigat, abradat, et apponat. Ego aulem non lan-J
teitliarum 4iusquam jnterrumperem perpetuitatem. ~lumsedificanlis, verum etiam initnum lapides undi-
Plurjbus denique in locis et sine obelo nocilura sub- que deferenlis officiosus sum. Tilulos autem ideo
r
traxi, et absque aslerisco profulura apposui. Jn prseposuijiitPsalmorum voluntas faciiius breviusque
propriorum prseterea sedem me aliquolies sola aaqui- coniprehendalur.
pollentia posuisse non sum oblilus ; nec sine labore C " "'
EXPOSITIO TJTULORUM. ;
quidem : sciebam enim quia quanlo Iabor gravior,
lanto acius gratior. Quocirca non verbis adulatoriis Psalm. iii. < Domine.quid multiplicati sunt. Cum'
•
(quae in me quidem novit Dominus, nulla sunl), fugeret David a facie filii sui AbsaTon. David manu
verum eniin vero in tuorura obedientia mandalorum_ fortis interprelalur. Significal auiem Chrisium ,
tibi me commendare stndui. Unde faclum est ut eojus manus adeo semper forlis fuit, ut diaboliim
tantum lam fugienlem tamqtie Iabenlem pei-sequerer \inceret, infirmitates repclleref solo taotu,'j;-ecos
cervum, qui nunc sui cursus velocilate,v meum pe- illuminaret, letigit deniqtte Joculum et niorluum
nilus fruslrabatur intuitum, nuifc sese petenli cer- , susciTavil.. Absalon, qui patris pax diciiur,- Jtidani.
vino more ultro repraj&entai.is, tandem capius vi- significat: liic aulem arboris ramis suspensus in-,
ctusque tjuievit. .Susclpe igiiur Davidicam omnium leriil; Judas vero laqueo se suspendit., IIIQ morltia
\enaiionum dignissimam praedam ; quam ego qui- pacem habuit David ; nioiluo Juda , paceni-
'
dem legati inopia, tardius libi quam debui offero. Si habelChrislus. Hocautem ipseji)ani~Cestsab|ii, quo-
quis aulera meas scapulas lanti ponderis non esse, ties post .passionem snam, pacem discipiilis com-''
«bjiciat Mallh. xi~: « Jugum Domitii esse suave, mendabat, dicensLucse xxiv : < Pax vobis; » acsi
ejusQtie oxus Ieve,_>respondebo : Quod si consilium diceret : Morluus estjjuinos conlrislabat. Iienique,
U_5r DDONISASTENSIS MONACIII - MU
Joan. xiv:« Pacem meam tio vobis, paeeriTreTinquoA oclava dies jddicii inteHigilur, in qtia in ctrouitu
vobis. t Hoc enini ipse non dixissel, nisi -pacem irr.pii anibuTabuht, -quibus cceleslis ' civitatis jairoa
IJiabuissel. _ claudelur. Est aulem et tlles octava "Domini resur-
- ' -
Psalra. iv. * Cum invoearem. In finem, in carmi; reclio.
nibus. - In finem, inquit, isle psalmus referendtfs Psal. xv. t Conserva me. ln tituli Inscrlptione,
est ad Rom. x : « Finis autera legis, ut ait AposTo- -jpsi David.»* Tituli namque inscrlptio fuit Lucse
c
lijs , Chrislus est. »Ipse ehim" et legem oranino xxm : Hie est Jesus Nazarenus rex Judseorum.»
Latinis^t Hebraicis litteris' scriptus,
romplevit, et in eo littera finem~ fecit. Cessavit -Qui"Grsecis,
enim jmmolatio , vert) Agno jmmolalo. Ipse est omnium gentiiim advbcalionem signlficat. Sed quia
« NoJi scribere rex Judreoruin, »
alplia et.omega,, primiis et novissimus, principinm et Judsei dixerunt:
linis. « In carminibus, »id elt in"la¥dibus,^quoTiiain —ideo in hoc~psalmodicilur: «Non ctmgregalkrcoDven-~~
- liculaeorum de sapguinibus, >.quodde illis intelligitur,
|jjisius laudes hic nunlian_tui_.
Psalm. v. « Yerba mea. Pro ea "quse iTseredilateTni qui prophelas occideruiitr::Sive--t_^::sangiiiiiibus,id
est exhis ex quorum slirpe secundum carnem nattis
consequitur. i Synagogse-quidem promisit Domi^/
JIUShseredilatem, sed quia venientem hseredem in—B est. Degenlibusûtem slcTTicitur : < Funes cecide-
ronl mibi in prseelarls. >
lerfecit, Mailh. xxi: « Malos male perdit Domlnus,"
ct vineam suam Ioqavit aljis agricolis. > Conse- Psal.xvi. « Exaudi, Domine, usliliain meain.»
^sicut Oralio David , illius videflcet de quo syperius
ijuitur igiiur, Eccle&iah~ereditatenuduee Jesu,
in lioc psalmo dicilur; « Ego autem in multitudine locuti s5hius,~qui diabolum^forlissima jiianu supe-
misericordiseYuseintfoibo"in domum tuam.» ravit. _, ___j _^ _ __
Ps.al. xvn. « Dilit»am te, Domine. In finem, puero
Psalm. vi. t Domine, ne in furore luo. Pro oc-
can-
tava.» Hac enim fmita vila, hoc septenario trans- Doraini David, quae loeulus esl Domino verba
tici hujiis, die qua enpuit eum Dominus de manu
acto, sequitur illa dies octava in qua ad judicium inimicoriim
Dominus veniet. Pro' hac igitur octava die dicit ejtts, et de manu Saul, el dixit. i In
scilicet puero Domiui
Ecclesia : « Miserere mei, Deus, quoniam infirmiis iinera, inquit, referenda-sunt,
Hic aulem est, de quo dicilur Isaia; ix :
sum.- Yalde enim in hac die ei tirnendum erit, David.
« Parvulus nalus est nribis. * Yerba canlici hujus,
cujus ipse non miserebilur. « quse ipse David loculus est Domino ;» sed quo
) P&alm. VH. « Domine Deus meus, in te speravi._»_
in diequa eripuit eum Dominus demanu
'jn fmeni,psalmu_ David, quem canlavit Domjno pro -tempore?
inimicorum ejus, id eslde potestate Judajorum, t H
'verbis Cliiisi filii Jpmini. Finem seniper tid Cbristum
de manu Saul. » Saul appetilus xel.ieiremm *&-'.
injendit, sed mpdo passjohem jllius, modo resurre- sub cujus noniine diabolus,'.
cum gnum inlerpretatur ;
clioneiiKdesignat;. psaliifus dicitur Davjd, Chri- inlelligilur, cuj"usregnum -terrenuiji esl_ imo terjB,. •
islo appropriatur» Cljusi silentiumr inlerpretatur ;
caro et sanguis, qu~e xegnum Dei non posside-^ -,
Jemini, dextexa. ûnt autem Cluisi, quicunque ori -
hunt, qui a pluribus appetitus.sequitur,tjui Chrisium.
suo cuslodiam ppnunt, tjnj iputilia el otiosa verba
"tionfundunt: qui enim custodit linguam suam, cu- Dominuml nsquead crueem*dolis et insidiis'persecuti
"" _ - ' ' ' -
sunf-r
slodit animam suam. Hi autem stint.. filii Jemini, '
Paal.>xxi. 4-Deus Deus meus.êspicein_ me. J»IJV
sunl filii dextr-e, psal. cxvii,:' « Dqxtera Dohiini
Tecit virlulern. t Hic Jgiiui' psalmus pro perfe- fiiiem, pro-assumptione matulina/tjuodTIebraice,
"
«tis et a perfectis canilur, qui non solurn" facere, pro cervo-matttlino dichnrt(Marc. xvj).-Assuinptio
verum eiiani dicere, male non noverunt,. quorum maiutina, resurreeiio fuit, tjuaj valde mane uua *
- Sabbatorumfacla esl, qua Chri&lus imniortaliiatein -
consilium ulile, quorum Tides est firmissima.
-
Psal, vm. i Domine Do.mmus nosler. In finem, a&sumpsil.Idem ipse(<et cervusimalutinus tlicilur,'
torcularibus. i In hoc autem et ^quia-quosdam sallus maximus-dfedit ^de jcoelo^n--
pro veibo, torcu- de Yirgine in -prsesepe, de pr£ese~piin =-
n Yirginem,
laria, et lorculares inlelligi posse, etlegi putandum
crueem, de; cruce ift 'Sepulcrum, -de sepulcrt) in
est, ut toreulares dpetores, torcularia »wro Eccle- - iiifernum Patrem-.reineavJl
.--indeâd " (Greg. pap.
sia.ni dicamus. ,ln Tioc aulem psahno deEcclesi~e > - '->.,'""
doctoribus locqtio fu, qui infantes_ et lactenles .hom.-ae). Psal. 4.XIH.« Domini esu tCrra.» Prima Sabbat,
appellanlur, , * Prima
namque* Sabbati dies-T)ominicuB accipiiur,
Psal. ix. «"Confilebor tibi, Domine. In finem, - Chrislo Domino a monuis resurgenie . ab -'
quo
pro filii occullis. » Occulta Filii Dei Aniichri&li aposlo-Iis *t angelis et hominibos-pro triumpbo
adventum etdiem judicii intelligirniis, -queni a di- et victoria canitur. Domini est lerra, resurrexii
soipulisinlerrogatus, aperire noluit, Snni igitur.ista Dominus, viclus est> inimicub, regnat Gondilor^t>t
roccuita, si quidem nec aposlolis manifesta fuerunt. Salvator. - - . -.~.
Dei n,anique Filius, qui caetera aperuit omnia.istuin Psal. xxvi. t Dominus illuininatio rnea. 'Psalmus
diem occullgm -esse.voluit. __ David,"priusquam linirettir.'»'Hic psalmus in fineuT,r'
- Psal. xi. 5-Salvum me fac, Domine. In fiiiem,
pro in lilulo non habet,quia de pnino David intfelligiltir, -
octava. J Hoc autem superius diclura est, quod dies queni ipse David ad Dei landem cecinit in inente -
iliC . - - EXPOSJTIO IN PSALMOS. 1146
babeiis qualis essel piiusquam Tiuirelur. Eral enim \ liiiein, pro Idilhuu canlictim DaMtl.>1Ioc canticum
fralrum suortim minimus, oviumque pasior. Yidens D.ivid in Jinem reFerendum esl, id esl in Ecclesiam,
ergo sese a Saule cseterisque persecutuni iuiraicis, in ullimam selatera Cor.-i: « Nos enim sumus, in-
ait :«Aquo trepidabo?4ueni timebo, cum, Dominus tjuilAposlolus.in quosfmes sseculonimdevenerunt.»
niihi proleclor sit. et iliurainalio, tjui me de post ldilhun transiliens eos inlerpretalur. Hi autem sunt
feiantesaccepit?_» , viri perfecti, qui cseleros \irlule et sanctitale trans-~
Psai. xxviii. «AffcrTeDomino. In consummalione cendunt, qu'ique jn -coelis lliezaurizantes dicunt:
bernaculi. >Jste.Juquit, psalmus in tabernapuli « Et nunc quse esl exspectalio mea? nonneDomi-
consuramatione referendus est.^TabernacuInm istud mis,.et subslanlia mea apud te esl ?-.»
sancta" Ecclesiajjntelligilur , -cuj'us Chrislus ett Rsal.xu. tQuemadmodum desideratrcervus ad
fundamenium,qni eara in scipso beatificavii,quaiido - fontes 5cqy,arum. In finem, inlellectus (iliis rCore. *
arca de Pbilislliinorum captivitate reducta esl, id , Gore quippe decalvalio dicitur, .Chrisltisauteni in '
est ipsaEcdesia depoteslale diaboli. Sed qviiayerum inonte Calyarise crucilixus futy: hic jgilur.inlellectus
sacrificium exira Ecciesiani non fit,ideo ea cpnsum- filiis Core altribuendus^st, id esl Jiiiis Chrisli, qui
maia dicilur : « AfferteDoniino.» cos in Calvarise loco genuit, et redeniil. De his erjgo
Psal. xrix.« Exaltubo le, Domine, Psalmus-can- B intelligitur :« Quoniam transibuni in loeum taber-
tici, in dedicatione domusDavid. > ChrislusEcclesia, naculLadmirabilis usque ad doiijum.Dei,_ in voce
vel caro assiimpla. Hanc aulem ipse -dedicavit exsullalionjs et confessionis.», ,
confinnavilque, qusndo
* cbnciso sacco kelilise cir- r. Psal.i, XLIII.t< Deus, .auribus nostrls audivimus.
-----
cttmdalus est. ln :Tiiiem, pro filiis Core ad intellectum. » Non
Psal.~xxx. « IriTe.DoriuW, speravi. In exstasi. » vobis,_inquil, <jul litlerara sectamini, sed Chrisli
Hic autem psalnius de passionejloquilur, ideo in filiis ad inielligenliam, spiriiualiter bic' psalnms
exstasi ihtilatur, qubd meniis excessum signiflcat. componilur. ,Opera enim , quse in diebus anti-
Unde et sequitur : < Ego dixi in excessu "meniis quis Dominus operatus esl, in figtira illis contigisse,
niese.i ~~ "sibi_'autem ad correctionein scrjpla Lesse non dubi-
Psal. xxxi. « Beaii quorum remissae sunl iniqui- taiur.
tates. Intelleetus David. > David, ul jain ssepe~dixi- Psal. XLIV. « Eruclavit cor menm verbum br>;;
nitts, Cliristus esT, cujusinleUeclus* in hoc psalmo . nuni. In finem, pro aliis liliis Core, qiii commu-
scribitur. "Quicurique igitur non ex" suis merilis_. îauuntur ad intelleeluin, canticum pro dilecto. »
sed ex fide, et miserkofdia, 'peccalorumque confes- Hoc autem canlicum pro eo et tie eo, dileclo
sione se salvari Iritelligfil, suum jntellectum non canlatur, de quo scriplum est. Matth. III : « Hic
humanutn^ sed divinum esse _cogrioscat, ejusque est Jilins dilectus, in quo mihi complacui. » Sic
qui in hoc psalmo dicil: < lntelleciuin dabo libi, el auiem est pro Ecclesia, tjuse sunm populum suiqtie
insiruam te.»• palris domum nblita, ad fidepi et inlellectum com-
Psal. xxxm. < BenCdicamDoihinum in oriini Tetn- inulala est. . , ... r
pore. PsalnTus David, cuin "immulavit vulium suum Psal. XLV.« Deus, noslrtim ^refiijjium.,Tnfinem,
coi-aui Abimelecli, et dimisit etim et aniit.» Xbime- f filiis Core jjrc arcanis. > Vereutiquerproaicanis, ,
Icch, regnum palris inlerprelatur ; ""Judseavero et qttia Christi nalivitaiis.conilnet mysteritim. Unde
Jerusalem illius antiquitus i-egnura fuit, quiomnium et « Dominus virtulum nobiscum > liic dicilur, id
"
Pater et Dominus est.- Ibi' autem Christus vultura esl Emmanuel, qui nobiscum Dominus inlerpieta-
-suum mutavil, servilem suscipiens formam, sive tur. Hie auiem psaimus fibis Core ad-prsedicandum
quia in passione sine -specie el decdre, morluusque dalur. n r
appartiil.« El dimlsileuiiTet abiit.»— «Iterum, in- Psal. XLVI.« Omnes gentes, plaudile manibus.
quit Domintis, relinquo mundum etvadoad Patrcm Pro Tiliis Core, » id est apostolis, tle quibus dici-
Uoan. x\'i). > - -- r\"tur : « Priricipes populqruni congreâfi sunt cum Deo
'
Psalra. xxxv. « Dixil injnslus. In finem, puero Abrahaml »l
Domini ipsi David.» De illo, jnquil, puero Domini Psal. XLVII.« Magntis Domiiins.*P&almus cantici
David isla JitleHigunlur,quide virginali ulero nalus, iiliis Core secunda Sabbal'. » Piima Sabbati resur-
cthomines, el -funienta salvavii. Yel, « in fitiem, rexilDominus; secunda vcro Sabbirti, filiis Gore, id
,servo Domini ipsi David, > quia cum in forma Dei esl sancti apostoli jatnconfortafret de resttrreclione
e&set,forniam servi accepil. creduli, dixerunt: « Magnus Dominus et Iaudabilis
Psal. XXXMI.< Domine, nein furore ttto. Psalmus nimis. >
David, in rememoratioue diei Sabbati. » Sabbaluiu Psal. XLVIII.«Auditelioec, omnes genles. TiiTineir.,,
requies inlerprelatur. Huneigittir psalmutn cantant filiis Gore. » Subaudilur, credite, et obedite.
quicunque illius requiei, illius pacis, illius felicilatis Psal. XLIX.« Deus deorum Dominus. Psaliuus
quam in paradiso amisimus recordanlur,seraperque Asapb, > qui congregatio vel synagoga inierpretatnr.
Dei miserieordiam postulani, ut hac vita Tinilasab- Hic aulem psahnus dicit: « Congregate illi sanctos
"jaiismttm inveniant. ejus. » Yides igilur quoniam A&aph suum officium
Psal. XXXMII.t Dixi: Custodiam \ias meas. In coniplct.
11,17 ODDONISASTENSIS MONACIII JTIS
Psal. L. < Miserere mei. Deus, secundum magnaiu JA bere gauaem Auophyli, qui sine capile interpreian-
m*sericordiam tuani. In finem, psalmtts David, cum lur, eosdem ipsos Judseos -designant qui, oiiiniuTn
venlt ad eum Nalhan propbeia, quando intravil ad viiorum caput? Christuni, spernenles, sine rege
tfethsabce. » Qnia in finem dixil, suam nos poeni- vivnnt el sacenlolio. Hi aulem eodem in tempore
teniiam docere voluit, ut quotiescunque vel a Do- tenuerunl ChrisluraiiiGeth, id e&t in lerra propria)
mino, vel a saeerdote, vicario suo, pro quolibet liabitationis. Geiii enim Grsece, terra Laiine, sive .
crimine redarguiraur, simili modo pcenilenliam lorcular.
agamus. > . __ Psal. LVI.« Miserere tnei, Deus, miserere mei. In
Psal. u. « Quid gloriaris in malitia. In fineni, in- finera, ne disperdas, David in (iluli insciiptionem cum
tellectus Da\id, ctim yenil Doeg Idumreus, et annun- fngerei -a facie Saul in speluncam. 1 — «In.Bnem,» _
lisvit Sauli -et dixil: YenitDavid in donium Abi- iiiquit, et ad Chrisium haec referenda sunt in cujus
inclech. » Doeg -nofHs;vIdumseuslerrenus vel san- lijuli inscriplione dixit Pjlatus : «,Ne disperdas, *
gttineusinterpretatur; Saul, lerrenum regnum ; Abi- id esl, Joan. xix, « Quod seripsi, scripsi. » Ttmc
nielech, regnum~tPaDis. .Domimis autemjsle esl qui aulem David, id esl Safvalor nosler fugil a facieJa- •>
dixil Joan. xi s « Eamus in Judseam iterura, > id est „ daeorum, clausus in spelunca sepulcri. r -
indomura Auhnelecli : &iquidemPalris suiregnum, Psal. LVH.« Si vere ulique juslillam loquiniijii.lti,
Judsea erat. Doeg autem Idumseus, molus sangui- , finem,_ne disperdas, Davidin tituli inscriptione. >
neus, operator iniquilalis, prodilor magistii,, pessi- Non enim Pilatus disperdere potuit, quod_ Joliesi
inus mercaior cucurrit ad Saulem, cucurrit ad.PHa- spnctiis Spirilus disperdere conlradicit. __ _ .
luni, cucurrit ad -principes jerra?, et dixil : Ecce Psal. LVIII.« Eripe me^dg ininiicigjineis,, DejiSn
Cliiisttts adesl, Mattb. xxvi: « Quid vultisrmiai da- 1' meus. In finem, ne disperdas, David iij Jituli in-_.
ic, et ego eutn vobisrtradani ? » Sed quia intelle-- - scriplione, ^quando rnisit SauT, et-custodivit.-t5j'us
clus Davidsproponilur Chrislus, nihil is-norans ait domum; nt eunv inierficerel. t TaceteJudxi,~nihiL
Maitli. ibidem : « Unus ex vobis rae tradilurus-est.» proficitis, noncoirnmpetur lilulus, aliud excogilale,-
Ilic aulem eral, cuitlicitur : « Quidgloriarisin rna- niiltite custodes, qul sepulcrunrmistodinnt.
lilia. »- 3 -_ r - Psal. LIS. « Deus, repulisii nos. In finem, pro jjs"
Fsal. LII. < Dixit insipiens in corde suo, none&l qui eommutabuntur, in tiiuli inscriplicne ipsi David
Deus.ln fiiiem, pro Maeleib, inlclligentia David. -» in dooU-inam, cum succendil Mesopoiamiam Syria
Maclelb partuiieps interpicialur : idem jpse David et Sob-i1, et converlit Joab, el percussitJdumseam iu
qui composuit pro Maeleih hunc psalinuin cauit, id C valle Salinarum duodeejpi millia.j—< In finem, >in-^
est pro invenienlibiis et partiirieniibus iniquiialem; quit, id est, c.ipsiiDavid »Tste psalmus ailribualuiv
qni de Chrislo Dei Filio dixerunt : « Non esl Deus.» Composilus pro Jiis, qui j in lituli inscripiione, -t id-
Psal. im.v< Dens, >in noniine luo salvum nie fae. est, per Christi passionem, in doctrinara sanclamet
ln finem, in carminibus, intclleclus David, cum ve- apostolicam comniuiabuntur. Hoc autein erit eo
nissent Ziphaei cl dixi&senlad ,Saul: Nonne D.t\id tempore quo Doiniiius Luc~exn : « Qui ignem in
I.tlilal apud nos ? i Zipluei, qui fioienles intcipre- lerram mittere venit, » succendet Mesopoiamiam
tantur, Judaei sunt, qui omnium tlivitiarum copiis Syrise, id est elalionem, iiiflniionein, nialaquecon-
florebant, terram lacie elmelleilueniem inliabitan- sdia superborum. Mesopotamia quippe elalio, Syiia-
tes. Hi autem, c';jn audissenl Clirislum in domiim \eio sublimitas inlerprelatur. Et Syriam Sobal.dioc
Simonis leprosrvenisse, sacerdolibus lerra-que priiK esl elevatiojsra vanse velusiaiii, ui qui in super-*
eipibus hoc ntintiaverunt. Ipse autem hoc intelligens biam et vanitalem, erroneamque philosopborum
aiti « Deus, in nomine luo salvum me fao. Quoniara doctrinam antiquorum eriguiitur, sancto Spirilu ac-
alieni insurrexerunt adversura me. » censi, non plus sapianl quam sapere oportet. Sobal
Psal. LIV.•«Exaudi_~Deus,oralionem nieSra, et 113 quippe vana vetustas -dicitur, < Et-convertet Jo.tb.»
despexeris deprecationem meam. I11finein/in car^- id est inimicorum^xercilum. Joab enim --itmicusin~
miiiibus, intellecius David. » Consilitim inter se lerprelatur. El percuiiel Edon, id est terrenos, ut
Judsei faciebant, prodilioui Judas '.jstabal. Christus divino amore percussi et conipuncti, non •lerrse et
aiijlem omnia intelligens ait : « Tu vero homo una- carni,-sed animse obediant. Sed ubi-converlelur?
nimis, dtix nieus, et nolus meu&, qui simul mecuin « In valle Salinarum, -» id est *in sancta Eccleshiy-
dnlces capiebas cibos, 1 meam morlem machi- in humililatein sajioriferam; ubi apostoli liabilant,
naris. qui sal terrw appellanlur. « Duotlectm millia, » fini-
Psal. LV. < Miserere mei, Detis, quoniam concul- lum pro infinilo, unde et ex omni tribu, « duodeeim
cavit me homo. Jn finem, pro populo, qui a sanctis millia signati » dicuntur Apoc. vn.
longe faclus est, in tittili inscriplione David, cum Psal. LX.«Exaudi, Deus,<leprecalionem.In finem,
lenuerunt eum Allophyli in Geth. >In liiuli "namque in hymnis David. > Qui psalmus per omniaGhrislura
inscriplione, Judseorum populus a &anclislonge fa- personat. _ -•
ctus est, damnans titulum, non debere dicere regem ''
Psal. LXI. -«Nonne Dco subdita erit unima mea
Jtidseorum illtim, quem omnes sancfi se regem ha- ln fincui, pro Idithun. t Ubi Idilhun ooifiUir,JiuI
1149 EXPOSmO LNPSALMOS.- 1150
transitiens cwteros interpretalur, (d est, amatores A-< - Os non comminuetis e\ Co~>—«Psalnius Asaph, j c
Dei peifecli inlelligunlur. Est igitur psalmus isie hoc enim apostoli el doctores in principio dicuhf:
perfeclorum, qui se Deo subjectos, ab eo amplius « Confilebimur tibi, Deus, confiiebiinur, eT irivoca--'
non moveri, non parieles inclinatos esse dicurit, bitnus nomentuum,narrabimusniirabilia tua. »
Psal. LXII.« Deus Deus meus,"ad le de luce vigilo. Psal. LXXVI.« Yoce mea. In finem, proldiihun, _-
Psalmus David, cum esset in deserlo Idumseae.> psalmus Asaph. _»PciTccti enim sunl qui hoe i*n
Iduuisea sanguinea vel terrena interpretalur. Ex eo psaltno loquuntur. ^ l . . 1 "t .
igilur lempore, quo indcserto IdumseseChrislusfuit, PsaT. Lxxviii fiAttendile, popule meus, legem
id esl in mundo isto, vigilat EccJesia, prius enim • mfeani.lTileTleclusAsaph. Infinem,proaTcanisCoreW )
dorraiebat, quia iu nocle eral, scd veniente luce Non simplex sicul, inquit,videtiir,narralurhisioria/
-dix.it: « Deus Deus meus, ad le"de luce vigilo. > yerum maigna eoruin in hoe psalmo-continelur in-_0
Psal. LXIV.<-Tedecel hymnus, "Detis,5n Sion. ~In- lelligentia, quLDei popultimcongregantes etpascen-,)
finem canlicum Jeremise et Ezecbielis, vel Aggsei,de tes, recle-Asaph appellantur. . - _ < __ _ . "
\erbo peregrinalionis, qtiandoincipiebanlproficisri.» Psal. LXXX.« Exsultate Deo adjulori noslro. In
Jereinias excelsus, Ezechiel/oi liludo Domini inler- .finem,pro lorciilaribus,'psalmus ipsi Asaph in quinla
prelalur. Illis igilur is'e psalmus convenil, qui atf Salibatir^jTtirciilares ettorcnlaria aj)osioii-s«nt>=et-
toelos exaltanlur, et DomiiiiToriitudine yictis inimi-, Ecclcsise; calcanlaposloli uvas in Ecclesiis, ne vini
cis, corona accepturi sunlr "Cumautem de inlindi - inopia dehiseanr torculaija Isai LXIU:« Torcular,
lutjus peregrinalione, ad supernam Jerusaletn pro- inqnil Dominus, calcavi solus, cl de genlibus non
ficisci incipiunl, hoc suse peregrinafioniS(verbuih , „esl vir inecum. »» „ . , ,,
dicunt. --_-._ _ Psal. LXXXIIU«' Qifam .dileeta labernacula tua,
Psal. LXV.< Jubilale Deo omnis terra. In finem, Doniine virlutum. In fineni, pro lorcularibu& ; ftliis
canlicum psalnti rcsurreciionis. i Gaude.it mundus,, Core. » Filii Core, filii Caharise, filii Chrisii, lorcu-
laeletur Ecclesia, < jtibilate Deo omnis terra, » quia'[i lares ettorcularia sunt. Cbrisliis, prinius loreularis,
mirabililer amaior tuus resurrexit. di&cipulos suos torcularesTeeit. Hi-atftem, Ko\i
Psal. LXVIII.< Safyum meTac, Deus, quoniain, in- Yelerisque Te&lamenti racemos exprimenlesr_~eipo-
Iraverunt aquse. In finem,pro iisquicommuiabuiiUir ncntesque noslrispecloiibuslrifuderuni. .. v_c ~„£
ipsi David. » Pro iis, inquit, qui ab infideliiate ad( Psal. LXXXIV. « Benedixisti, Domine.terramiuam.-
fi lem et David commutabuntur. Dicil in hoc psalmo> In finem, psalmus filii&Core.o Lsetanfur fiiii Core,
Salvalor nosier :« Non erubescant in rae qui exspe-. „ quia-« verilas de terra orta est, et justiiia deccelc
ctant le, Domine, Domine virlulum- non confun- prospexit. > £s ~
dantur super me qui quoerunlte, Deus Israel. >' Psal. LXXXVI. « Fundaraenta-ejus 1n irtonlibuSsan-
Psal. LXXI.« Deus, judicium luum regi da, In Sa- eiis. FiliisCore, psalmus caJiliei'. >'UbipsalmasesT
' J~S t '
lomonem,f)salmus David. t Salomon paciftcus inler- otfcanticum,"ibi latis et Operalio. r\,
pretatur; «ipse autem est paxnoslraqui fecil utra- Psal. LXXXJX. « DonTine.relitgium factus esnbbis.'
qtie unum (Ephes. n). » Dequo in hocpsalmo di Otatlo Sloysi hominis"Dei. > Merilo eninf bujus psal-
citur. « Descendet sicut pluvia in vellus; > et: : nii narratio Moysidicitur, ut qhi nos liouiiiiistlocuil
cOrieturin diebusejusjustiiiaetttbundantiapacis; i cdnslilulionem, miserias qttoque
> doceat el inle-
' " - " '
et: « Dominabitur a mari usque ad mare. i E(,f riitiin. -- , .' ~c " •
lsaise XLV: « Adorahunl eum omnes reg.es lerrse,, Psal. vci. « Bontiin cst confileri Domino. Psal-
omnes genles servient ei.» Quod de primo Salomone- jiius caiuici in die Sabhali. >~S-jbb:Uiinnei7Ui«-Tn-
faistim est, de Cbrislo attlem scimus quoniam omneB leipretatur, iu quo servilia facere npera interdictiiro
genu sibi curvabitttr. - „ e&i. Quicunque ergo Iiunc psalmumicaiiii, al-npe
Psal. LXXII.<Qtiam bonuslsrael Deus. Defcceruntt rlbus nittndi -quiescal, servilia hon exerce;»!, sesh
"
hymni vel lattdes David filii Jesse ; Psalmus Asaph.», |, quasi miles strenuissimus Domino f.iiriuleiur, „
Non ideo i defecerttnt j, dixil, quin aniplius non silt Psal. XCHI. « Deus ullionum Domlniis. Rsaltntts
Joculurus, sed quon.am hic secundus liber explicil. jjisi David, qtiarla Sabbali. > Quarla namque Sab-
« Psalmus Asaph > hic autem hujus psalmi liluluss b.tii fecit Deus coeli ]iimiiiaria~>so1eni,Itiiram, et
esi. Asaph loquilnrbic, qui congregatio vel synagoga- stcllas. Hicautem psaumis conlra cosToquilur qui,
interprelalur. Signifieal aulem doctores, qui in liiijuss Dei popultim aflligenles, dicunt : t Non videbu Do-
psalrni fine dicunt: « Utannunliem omnes laudalio- niiiius, nec inielligetDeus Jacob. i Sint igiturisii
nes luas in porlis fili~cSion. > memores quartse Sabbati, in qua Deus tanla lumina-
Psal. LXMII.« Ut quid, Deus, repulisti in finem.;. lia feeit,-ut el videre omnia eum intelligant, el in-
Intelleclus A&apb.>flocenim docloresinlelliguiilnr,, teriorehomineilliiminenlnr.
ei, quod Deus «in medio lerrse sil salutcm ojie- Psal. xcv. < Canlale Dontino canficum novnm,
Tatns. > cantate Dohiino omnis terra. €anlicum ipsi Davtd/
Psal. LXXIV.t Confitebimur tibi, Deus. In finein,, quando -domus ~cdifieabalurpost caplivilaiem'."J F-ui-
ne corrumpas, psalmus cantici Asaph. » De Clnisloo mus iii Babylonia, fuimus in
caplivitale, sed j*am
isfe osiijnms iiilr-ltalur. de quo tlic'Hir. Jo.m. xix : domus noslrsc, quas 'antiqnus Iiosiis destrtixcrat.
""
USi 0DD0NI3 ASIENSISMONACHl HS2
aqua baptismatis sunt rccedifieala-. Canlemus ergo A Psal. CXLI.< Yoce mea. Intellectus David, <:um
Domino canlictim novum, tolhnnus, eique offeramus csset in » Hujtis psalmi iiitellectum non
spelunca.
hoslias jubilationis. ,.
Judsei, non cseleri, qui litteiara sequunlur.liabent,
Psal. cui. t Parattim coi' meum, Deus. Canticum verum David el alii,
qui Spiritu sancto simili niodo
psalini. >Laus operuin. -imbuli -et repleli stint. Speluncam, 'sepulcriiitl Do-
Psal. cviu. < Deus laudem-meam. InTinem, psal- mini intelligimus. Unde- Iiic dicilur: « Edu&tle cu-
mus David. >In Christiim. siodia auimam meam. »" - "-
Psal. «x. « Confilemiiii Domino quoniam bojitis.. ' PsaL cxiv. « Lauda, anima niea, Dorhiiram.Aile- '
Quisloqiielur poleniias Domini 1 alleluia, alleluia, > luia psalmus Aggaeiet Zacliarise. > Aggseusfeslin'us,
QuDdtfl«rf«i€J3om!Htt-»iinlerpielatur.AIIeluiainNovo, Zacliarias auiem memoria Domini interprelatur. Tlli
alleluia in Yeieri Teslamento. Primum alleluia pTse-
igiltir liunc psaTmum j~anlaiil qtti Domini semper
cedenlls psalmi est, sequens sequentis.
Tnemores, sumraa cum festiriatione ei serviunt.
Psal. cxix. < Ad Dominum cum tnbularer. Canti-
cinn giatluum. > Ascensionisque ad coelos.
O&BONIS ILSTENSIS
EXPOSITIO m PSALMOS.
, EXPOSITIO PSALMl PRIMI B fl.uic atilem voluit Chrislus, hahc docuit, Tn hac
,
Berilus vir qui non iibiil in consilio impiorlitii. » "cathedra sedit.
« Et in scilicel in ista meditabitur die
Quid esl ambjilare in con&ilio inipiorum, nisi ini- ac nocle. »lege ejus et in
Naraque die, e In nocle prsedicavii
quis assenlire consiliis?
< Et in via peceatoruln non sietit. » In via atitein Christus. In die enlui lurbas, in nocle autem disci-
esl <in malis pulos docebat. Unde scriptum e&t,Matth. x : « Quod
pectatorum stare, operlbus perse-
' t , * Tn cubilibus audiiis, prsedicale super tecta, > vel, in
\erar«.
< El incathedra pestilenlise non sedil. >ln cathe- die ac nocle, id est in omni tempore. Aliter aulem,
dra tjtiidetn pestilentise sedent qui mala qnse agtint perdiemel noctem, prospera et adversa intelligl-
alios facere docent. Dical impius consilium suuni. inus. In prosperis enim erat, quando ex quinque
millia hominum satiavit (Mallh.
Occide, inquil, furare, fac sacrilegium, el similia. panibus quinque
enim ei obsequebantur. In adversis
IIoc autera 'consiliuin malum êsl, huic tamen quam xiv). Oranes
assenliunl; non erunt. Hsec aulem, cum Judoei persequebanlur et quando ab-
plures quaproplerbeati
scondil se, et exivit de lemplo. Joann. vm.
eadem, qtise diximus, via sunt, per quam peccatores < Et erit lanquam lignuin quod planlatum est__
~itl,perditionera vadunl. Hanc autem viam ntulti C secus decursus > Qudd nunquam yiridi-
non in ea siant, sed aquarum.
ingrediuniur, qui poenitcnllain
comerluniur retrorsunt. Hi bea- tale', nuiiquanThumore caret. Cui quamvis Chrisliu
agenies, equidem eodem dicente Lue. XXIII'
tiladine non privantur. qui vero iu ea sleterunl, vel < comparari ppssit, ipso
Si in viridi ligno Jioc faciunt, in arido quid fiet? »
perseveraveiunt, procul dubio beati esse hon pole- Est lamen aliud
lignum, cui convcnienlius assirailari
runt. Sciendum esl autein quoniam alia cathedra esl
alia- vero salutis. Calhedra enlm Petri .polest. Legimus enim, Genes. n, in paradiso esse
pestilenlise, esl eliam decursus quatnor aqua-
el Pauli apostolorum pastorumque salulis e&l; hrcre- lignum vilse, ubj
ruin, qnsesunl, Gehon, Phison, Tigris,et Euphrates.
ticorom, rion "nisi morlis el pestilentise. Hsec eniiii De hoc aulem
illa vero saluiem affert. illi ligno dictum est Gen. in : < Yidele
inoriem; Ergo beati, ne forte sumal de
Jigno vilse, et vivat in seternum.-»,
isti vero miseri erunt. Sed hsec quse dicla sunt cui Si
coriveiiientius quam Chrlsto applicari possunt, de jnerilo ergo de hoc ligno sumentes in seternum vivent,
huic ligno Christus comparatur Joan. vi,
quo scriplum est, I Pclti n : « Qtti peccalum non
est panis vivus, cui quicunque adh~eret, vita
iecil? < Si enim, quod veruni est, peccalum non fecit, qui
in consilio utique inipiorum nonabiit, in \ia pecca- \ivet,«l iTonmorielur.
< Quod fructum suum dabit in ternpore suo. »
lorum nonslctii, nequein cathedra pesiileniise sedil.» i5
Iste quidem Iructus pra"raiuin erit alque corona, qu~e
Opposila sententia. dabantur juslis in die judicii. Dedil etiam Tructum
« Scd in lege Domini fuit voiuntas ejus. > Esl
aiiiem lex Domini immaculala convertens-animas; prajdicalionis et virlulis, Dal prseterea fructus, quo
Iiomines et cuncta animalia pascunlur quse otnnla
p&nlXVIII.Est equidera lex Domini dimiliere dimit- dt&crelis et tongruis tentpoiibus e\eniiciion du-
iciiiibuSjqiiinimodetliinicanisloci facerc bonum.
bium est.
E-YPOSinOIN PSALMOS." H^
m3
etinide n ij-rumtlicen-
« El folinm ej'us uon defluet. s Qttid per folia, nisi A 0 miseri, ctir non intellexislis
< Coelum el terra lem,: j Jugum enim meiimsuavet"st,£l onus meum
yerba inielligimusx' eiiim, inqtiil,
_ v, __ l. , ot >>"
trahsibunt, verba autem mea* non prseieribimt leve (Matth. 11).>_
« Qui habiiat In ctfilis irrjdebil eoêl.Dmitinus
(Mattli. xxiv). » Si «rgo folia vcrba sunt, etVerba
non transibtml. nec folia qtiidem defltient. subsannabiteos. » Quia^jugum "Chrisii.sprcvei unl
sub-
«Etomni. uaacirnquefaciet, prosperabunlur. » et diabolicum sumpserunt, dignoslrrisione.et
sanctis Quod enim natus, quod sannaiione oslendel eos Dominus In tlie iudicii.,
quidem.
' Qnibus? < Tnncloqueiur.ad eos in ira sua.-> Misâutem
circumcisus, quod bapiizaius,, quod passus, qtiod
prsedicavit, quod resurrexil, quod ceelos- ascendit, irrisis et subsannatis.loqueliir ad eos in ira sua.
oinriia sanctis prospera sunt. Cuni enim tot millibus hominum dicef Majlh. xxv:
Nonlsie impii, non sic. » Non erunt, inqiiil, im- lie, maledicii, in ignem. selernuni, quainvis Iralus
videbitur. _ _ ,, , _ «>
pii beali, non medilabuntur in lege Dei, iion prospe- non sil, iratus lamen esse_
lahuiiiur. <Sed enmt tanquam-pjilvis » miseri, om- « El in ftlrore suo conturbabil eos. • Qui enin)
nibus subjecti, inslabiles, qui _omni_vento doclrinse inferno posiliLlerunt, jjbi pqn.est~nisjfletus etslri-
- _dubip conturba-
circumferuntur; quos ventiis et inflatjo ~superbise " dor denlium-(MaK/i. xyi)„ procul
separavit a terra vivenlium, illatio. r„ bunlur. j ~.~ . < _ _ ; ~ . - ?"•'7-- \ ^rr
< Ideo non resurgent impii in tjdicio.j_.ldeo, _< Ego au}em conslilutus <sumrex ab eo. » Tunc
quia litles.sunt, npn resuigeiil impii Tri"judieio,janT tandera -< Deus .manifeste veniet, iDeiis, nosler, et
enirirjudicati "stTnt, non ergd judicabuntur,til_yero non silebit, » sed dicef: Ego quem crucifixistis_
nec judicabunt, quomodo denique.resurgenl, quj in queinpei Filium.et regera essejnegijistis, constitutus
omni lempore morientur? « Neque peccatores"rin sfim rex,ab eo. Uhi?s< SuperSion montepi_sanct.lm
concilio j'uslorum. » "Dicet*aliquis : Quis" in tanta ejus.,,» Sion t specutalif» ijiêrpretatur ;n*ignifiqat
liominttm multitudine, "justos a peccatofibus discer- autem sanclam Ecclesiam, quse npn an imjs, non.Sn
net. Dominus quidem. Sequitur : lenebris jaeet, sed in nionie, elTn allaimenlisispe^
« Quoniam novit Dqmlnus yiam jusloratn. > cula posita, nunquam ab hoslibus_ inctirrentibus
« Novit Domiuus qui suntcjus.utipseait (II Tim n").» quasi jncaula praeoccupari, potestr In hac aulejn
— r Ego sum paslor honus, et cognosco dves ineas Chrislus jex constitulus proecepta Dnmini pi-aedi-'
(Joan. x). » '. cavit. .---_, _ - ' J, - '' >t
< El TterTmpTorumperibit. »lmpil qtiidem sem- « Dpminus dixit ad me,. F,ilius, meus-es tu,cgo
per erunl: nequelia peiibunt ut non sint; iter vero _J hodie genui le. > Ac si dicat : Dojninus, qui _anl(j
illorum omritno non erit, quia jam~ peccare non temppra genuit me, êniporaliter quoque per Spiri-
poterunt. Melior esl ergo via juslorum, quse semper tum sanclum de Yirgine me nasci voluit :<hodieCtiini
k ,
erit, quam iler impiorum , quod prorsus de- tempus signifioat. c,-
siruetur. « Poslula a me, et dabo tibi genles hreredilatem
-Potest aulem, et de unoquoqne justo intelligi, ul luam. » Quia Filitis meus es tu, inqttit Pater, po-
sicdicatur: Omnis vir eiitXealus, qui non coguavii, stula hsereditatem, el dabo libi gentes; Judsei cnim
11011 feelt, non docuit mala; cujus voluntas, el ine- sprcverunlie et possessionein.luam, non unam, ve>
dilatio in lege Domini fuit. Hic ligno vilse compiira- duas provincias, quiiumo terminos .terrse.
bitur quod spirilualilerChrislus intelligiiur. Merito < JVeges eos in virga ferrea, » id est forfi, invi-
cnim Cbristo comparalur, qui ad ejus imaginein sibili, insuperabili Jmperio, cui inemo reslstere
faclus cjtis siinlliludinein non nmisit, sed semper polerit. -~ i
sanctus fuit cum sanclo, el immaculalus cum imnia- < Tanquam vas figuli confringes eos. »_Acs
culato. •- dicat: Si qui autem te regem esse negaverint, si qoi
" "
EXPOSITIO PSALMl U. luo conlraire Imperio conati fuerinl, tanquam fra-"1
« Qnare fremuerunl gentes. » Cum, inquil, ialis D giles, el viriute yacuos confringes, vel lali modo
es&ei,ul superius dictum est, quare contra eutn gen- occides et disperdes, nt*nunquam amplids vivificari
tes frenraerunt, dicenles:«Crucifige?» —« El quare possinl, vas enim figuli semel confracturn, redinte-
jiopuli meditafi s*unt inania' > putantes oecidere grari impossiblle est.v x I . ' .
iraiiiortalein?« Quare aslilerunl reges tenae? iHero- « Elntinc, reges, intelligitei t Iulelligile', o regeS,
das \idelicet et Pilatus, et ptincipes Anna el Cai- et ab lioc uno Rege reges esse discite/ et nolite sn-
pitas coiiyenerunl in tiiiuni loctini adque consilium perbire; habetis enim \osqtioque Regem.Sed quid
advcrstts Domihuiii Patrem, et -adversus Glirislym intelligere debe([s? Sequilur :
Filiuni ejus, dicentes : « Diruinpamus vjncula « Servite Dqmino in tiraore, et exsultate ei cuiiT
eorum, et projiciamus a iiobis jugum ipsorura. » iremore. » Titrior animsc tremor vero corporis est.
lloc auicm lale est, ac si dicerent: Hic iiomo cum Nullus igitur iiitellecttis lanlum prodest, tjuautuuTiit
suis discipulis ligavil nos, j'tigum cervici noslite anima et corpore serviamus Domino.
iriqiosuit, putat vinctos post sc trahere_et in novam « Erudimini, qui judicalis lerram, apprehendite
Ifgemnos inducere. Quod ne iial, dirumpamus vin- disciplinam, ne quando irascatur Domlntis. » Hic
cula eorum, et jirqjiciamusa nobis jugnni ipsorum. evidentissime*apparet quod nemo ad Et-clesia3regi-
il»3 ODDONIS ASJEN&IS MONACHI 1136
niina accedere dehet, nisi prins disciplinam appre- A Mentiti suntcrgo Judsei. Unde ipse coneludens, aii:
licndcrhv- Unde, el Iq episcoporunr ronsiilutione, « Ergo Domint est salns. >Êt se salvato, benedicit
tales eos Apostolus ordinare jubel, qui bene sciant suis, dum dicil:«Et superpopulum iuum benedictio
providere domtii suse (I Tim. m). Quomodo cnim lua. >
Ecclesiam Dei judicabil, et alios edocebil, qui in- EXPOSITIO PSALMIJY.
disciplinatus est et seipsum regere nescit? Hu|us- ' vox CHRISTI.
modiergo iralus esl Dominus. Ideoqne^ peribilde < Cum invocarem exaudiyil mc Deus jusliii.e
via .justa, > id esi de via juslortun aberranles, pro- mese. »rMedialor Dei et hominnm, Dominus nostei
cttJdnbioin aelernuinperibunl. « Quia cum exarse- Jesus Chri&tils, in hoc psalmo nunc Patri, nnnc
rilDoniinus in brevi ira sua, » quse in momento hominibus loquilur. Loquilur auiem Patri cum di*
(J~Cor. xv) et ictti oeuli finietur, «Jieali oranes, et cit : Deus , conscius amoris semperque raemor
soli qui confidunf in -eo. i Unde miseros fore non jnsliii-e, cnm invoearem le, exaudisli me.
dubiiainus qui-dejustoriim viaegredientesin Doniino < In tribulalione dilatasli mihi. J ld esi dilatafum,
uon confiilunt. amplificalum et Isetum cor mihi dedisti; dilalatum
-j -*"-. J5XPOSITIOPSALMIIII. ~- „ enim el coanguslatum, quasi conlraria sunl. Meriio
'« Domine, quid mulliplicati sunt qtii tiibulant B ergo se dilatalum diril, qtti de tribtilalione et an-
me.? multi irisurgtiiit adversum me. » Multiplieatos gustiisliberatur. Citm.inquam, invocarera te, exau-
ideo-dixil, qiihtjnon solum Judsei el .geiiiiles, verum disli me. Sed qurd invocavi ?
etiam etdiscipttlus suus levavit contra eum calca- ' <
Miserere riiei. » Namque ex ea parle qua erat
neum -suum. - ~
homo fragiiis, morlalis erat alque passibilis, idco
r « Multi dieuiil' animse inesec Non esl salus
ipsi in misericordiam quscrebal, qttia misericordia indige-
Dcolejus. > Mtilli mjlii et vita> mere morlera probal. « Eiexaudioialioiiem meam, > exaudi, inquit,
miltunt, nequettliquetn esse putant, qui de manibus meam orationem, quara, el pro me, ct promeisad
eorum eam eripere possit. Sed mentiunlur, quo- le fundo. Hucusque Palri loculus, nunc autem con-
niam <lu, Domine. susceptor meiis es, > quiatne versus TToiriinibusloquitur.
suscipiendo ab inimicis liberabis. t Elgloria mea, > «Filii hominum, usquequo gravi corde. » Acsi
qtiia,nie glorificabis.-*,Et esallans caput meumi. » dicat: Ego qtiidera pro vobis oro, vos antem filii
quoniam die lerlia me suscitabis (partem pro tolo hominum, et non Dei (quia non Dei, sed liomimim
posuil). Jlinc lotam passionein. et resurreetionem opera facilis), usquequo eritis.gravi corde? Quod
exordineproiiuniiai, etpraierilo pro futuro ulilur, _, enim lapideum est, grave est; lapidea aulem cordi
dieens t _ ~ stini, in quibus Deus, et amor, el verba salulis im-
i * Yoce mea ad Dominum clamavi. > In cruce, primi nequeunt; sunt igitur gravia. « Ut quid dili-
inquil, posilus, clamabo ad Dominum_-nt non iradat giiis vanitatem, » id est quareidola surda, muta et
me in animas^lribulanlitini me. « Et exaudivit mc vana adoratis? « Et quseritis mendacium, » el non
de montejsancto stto, » id est de secrelo susedivi- ver.bnm Domini.
niiatis. YeLeliam clamavil cum dixil: « Paier, cla- < Scilole qtioniam miriftcavit Dominus-.sancium
rifica me in hac hora, J et Pater audivil, imo, et stititn. » Quasi dieat: Inlelligile quas relributioncs
exaudivit eum dieens : « Clarificaviel ilerum~claii- rcddat Dominus, omiltenlibus vanilafem et quseren-
ficibb {Joan. xn). » libtts se, quoniam mirificavit eos, mirificos eos
-. -« Ego dormiviiet soj-prnlus sum. » "Dormiam, fucif, et virlutibus et sanclilale exornat. Ne ergo
quia pro carne assurapla inoriar, in sepulcro quasi qnser.itis mendacium, sed verilalem Domini, ut ct
soporaltis-quiescam, tertia die resurgam, « quia vos quoque sancii et miiifici sitis, quod-si iacere
Dominussuscepit me. Ergo non limebo millia populi volueritis. Ego quidem pro vobis orabo, ei« Domi-
circunidantis, et.afjligenlis me._» Tu enim, Domine, nus exaudiel me, cuiit clamavero ad eum » pro
exsurges mihi in adjulorium et salvabis me , scio .. vobis.
quoniain tu pe_r,cussi&ti,el atfernse morti damnasii « Ergo irascimini, » vitiis, inquit, et diabolo__
< omhes adversantes mihi sine causa. » Yere sine principi; ej'us huctisque amici fuislis. Quibus, ne
causa. si.-juidein et fruslra faciebant,,et ei cui ini- ntea oralio frustra fiat, nunc irasciniini, < et noliie
nime deberent.jUnde ipse ait Joan. xviu : < Si male deinceps peccare. »
loeutus isum le&limonium^perhibe de nialo; .siii De his autem « qtise dicilis in'cordibus-vestris,
au em bene, cur me cscdis: >— < Dentes percalorum elinciibinbusvestriscompungimini. » Estenimcor
contrivisli, > contrivit Dominus dentes peccatorum cubile cogitalionurn. < Ex corde enim cogitationes
qnia Scribse_et Pharissei, roultiqne falsi tesles, sen- cxeunt (Matth.xv),» siquidem ibi jacent; ex quibtis
lentiolis quibjis Cliristum corrodere conabatiitir compungi, et pteniteniiara nos admonel Dorainus
mcas&umemissis, vicii recesserunl. agere. Posl compunclionem autem.
< Domini est salus. t Dixeru.nl Jndsei superiiis tle t Sacrificate, inquil, sacrificium j'tislitise. » Non
Chiisto. « Non esl saltis ipsi in Deo ejus; > ipse hiicoruni nec lauroruni, sed sacrifrcium laudis el
atiieni econtra sc exauditum, resuseilatum a Doml- jtibilationis, hostiam \ivam el immaculatam. Eiitt-
no,i salvatum, in cooTosassumpiiini lestaiti'- est. de « sperate in Doniino, » meritum .recipere, bona
ii;,7 . „ _ _ EXI'OSIT'0 1N PSVLAIOS. ( ,, *I58
5ciiicel~a"terna. « Sed rinuhi' sttilti, incrcduli sine A pro verbis posfiily Scpttlcrum \cro patens mfernum
medicunt: < Quis-ostcndit nobis bo-ia? » qnis iiidc significatrtjuia moi*ti dedito neniini claudilur. Ciim
cerius^ nuntius \enit. Hoc^slulii. Sancti auiem ct igitur Jiscrelicorum verba, peccatortim animas in
caibolici viri qttidem dicunti - -- infernum perducanl (quein septtlcrum palens cs&e
.« Sigaatum est-super nos lutnen vullus tuiv Do- diximus)-, quid aliud sunt ipsa verba, nisuinfernus
mine. »-Ac si dicant -• Hactenus csecitas ~el diabo- etsepulcrum palens? Sic enhn diabolum mortem
licseleriebrse nobis impressse oculos nostros caliga- yocariTus, quia ad inortem.animas perducil. < Lin-
verant, nunc aiitem lumen, claritas, intellectus, guis suis 'doloseiiagebant, > id est dolose profeie-
imago et pulchriludo vultus tui- signata sunt super bant. -«.fudicaillos Deus,»Id est, a-ternoManuia sup-r
nos, quia jam uoii transitoria, sed aHerna quserlnitis. plicio. « Nisi decidant a cogitatioiiibus suis, secun-
« Dedisti Iseliliam In corde meo.» Calholica, inquil, dum inultiiudinem impietatum eorum expelle eos, >
congregaTio,quia me iHuininasli, de lenebris ev- hoc est, nisi a perversis suis cessaverinl cogllaiio-
lraxisli_,„magnam qttidem cordi meo dedisli Iseli- ifibus, a-eonsorlio sanclorum expelle eos in tenebras
tiam. f- - , . - , -, - . , e\,teriores,"propler eorum multas impielates. « Quo-
, i A fruclu frumenti, vini, et oiei siu muliiplicaii - n_am irriiaverunt Je, Domine, » id e&tvad,jram j_ro-
sunl. > Ac si dical : £go .qtiidem ilhinlinala, -el in B vocaverunt. r - . <
~eiernorum bonorum -«pem indncla, ottinia lempo- - «,Ei Iseienuiromnestjni^perant in le. t Omnes,
ralia parvipendo;t illi anlem_ qui , ut dixinms, inquit, qui sperant in te,_keieiilur de te. « In fleter-
spenijion Jiabenl, nequc bona selerna esse credunl,' num êxsullabunt,!,» quia scmper ieciimuertinf, qui
spla lemporalia amplecienles, a fruclu frumetili, illoi-uniês gaudiupi'eT 'exsultaiio,, « ET~habilabi'.
vini el ol>*iniuliiplicaii el diyiles facti sunl, -qu.e iiiieis; >?sancti enim templurn.jDei sunt. Unde
qnia cadtiea sunl, ipsi -quoquecum eis cadent. . t Apostolus I_Cor. )n :-« Nescilis quia lemplum Dei
-i In pace in idipstim dormiairi el requiescam. » esfis, el Spirilus sanctus habijal in yobis? »
Ego, inqttit, t-urrens -el leslinans, non ad caduca, .' < Et gloriabiinttir omnes qni diligunt iiomen
ycl mutabilia, iino in idipsum, ad Deum, qui non tuum. r» ,AJiidnri'uriibus eleqttis, jn divltiis, ssecu-
mtitatur,-dormiara -euequiescani cum ipso.iif aj.terna lique honoribus glorianiur; illi \ero qui nomen
' _ ^- • -
pace, et merito.- luiim diligunt, non -njsT iii le tj;!oriabiiniur. JI-QUO-
- < Quia tiij Domine, singtilariter in spe consii- njamlu benpdices j'usto, > id estuorum juslitiae. ,(
inisti ine,» id esl ego soltis et singnlaris el speravi, « Domine, nt sculo_bon-e volunlatis tuse coronasli
«i sperata recipiam; ifli autern, ttt diximus", no:j nos._> Coronani pro vicloria posuit, quia posl \jclo-
speraverunt. Quid ergo recipienl? - .,z _ i " riam- sequiturircorona. Et sic est Jnielligendum,
~
._ --' - EXPOSJTIQ JSALMI _Yi- - Domine, ut-sculo bonse voluntatis tuse coronasli nos,
--.< Yeiba mea auribus percipe, Domine, inlellige jd esf, iproteclione >lu.a nqs coronas, quia non ex
c]amorera menm.'» Yov-tjnjuslibet jusjl 1: Qnod a«* meritis noslris, sed ex Dei proieciione coronam
tem.esl^verba meaauribus percipe, Domine,'id esl acquiriinusf . .
jnlellige clamorein raeum, a quo rion differt: - < Iri- - EXPOSITIO PSALMI YI.
tende voei orationis mese.'» Hoc aulem cur facere y -» . VOXrXCLESIX. ,, t
4ebeat, subjtingit causam, TJI enini «.rexmeus et « Domine,'ne in furore4uo_ai"§uas rne, neqjte in
Deus meus. » Ipsemet qul hane oraliojiem-fecil,' ira lua corripias me. »'Aciri dicat :~YoToeqiridem,
ijuare notr exandiatur, _et quo lCmpore exaudiri Domine, ul me arguas^,et corripias, sed non in ira
debeal adnectit. Aitenim : In noeie oravi, non suin vel furore, argtje me ul pater, corripe me ut nia-
cx;ndiius_ ergo mane, id esl nocte transacta orabo. -gister.-Arguitur ejiim latro, quando suspendiiur;
' • < Quoniam nd le -orabo, -00011115, mane esaudies «corripltur, aduller, duni excaecatur. Hoc autem
vocern meam. » In noelc quidein sumus, -diira -in r modo ne me porripias.-Domine, imo jn"misericordia
Tilioriim lenebris jacemus.-postqnam autPmin niane -et pietaie, hoe esf quod sequilur : '
suintis, confidenler orare possuinus. j, < .Miserere mei,'Domine.'j Namque lua-indiges
- -« Mane aslabo tibi et-videbo. » Nociem relin- misericordia. < Infirmus enim "Stim, sana me, Do-
quam, diabolum-ftigianijad,_mane veniam,ia mane mine, -quoniam conlurbala sunt ossa mea, > Jiabet
atiiem tii -fuero, non jacebo, uoii oiiosus ero, sed enim corpusr ossa, babet e\ anima. AnTnite aulem
aslabo,-Cnm vitiis dimicaho,-Jn bonis operibiii per- ossa sunt memoria, jntelleclus, spes, patieniia,
severabo." El-Iioe,-tibi, id est ad honorem tui. Et jihstinenlia, bpna volurijas; his autem infinnatls,
vidcbo < tjtioniam jion Dens volens iriiquilatem,,tii anima slare nbn potest. Cadil igitur, est ergo corri-
es, J tjtilatequusetjustus es, inlquilalem nonjvis. pienda. Qui eniin peccat, corripi debet. Anima>au-
~
t-Qi-oniam non est in*ore eortim veritas. ~>Pro- tem, dum quatiuntur et a vitiis conturbanlur, qui-
pler inimicos dixit, quorum decepllo valde limenda busresistere debttissent, ipsa anima jam stare non
cst; veritas enim in eisnon esT. Quid mirum? nam valens, cadens peccat el inlirniatnr, hoc esl quod
« cor eorum vanum est,» el quia a vanilate veiitas dicit:
quitlem progredi non potest. « Et anima raea lurbata esl valde. »'Ac si dicat:
« Sepulcrum patens est gtttiur eonim. > Gutlur Capta esl civitas, inlus fil conturbalio inimicoriini,
" '
H.">!> ODDO.NISASTENSIS MONACIH Jiea
jxpulsi sm.t h.ibitatorcs. Sic ergo capta e&t animn. A in areu nieo speravi, non in amo, vel argento, JIOII
.egnant yiiia. pellunlur virtutes. Quid igltur? Sus- in meis viribus, sed iu teisperavi, qui es Deus, et
pendettir ut latro? absit! aitenim : « Sed lu, Do- Doraihus meus, ideoque « salvum mefac. » Tu Je-
niine, ,nsqiieqtio? > Subaudiiur, differes _ medici- sus, lu Salvator, lu salva, quia salvare potes. Gla-
oam. dius enim meus uion «alvabit me. < Ex omnibus
ri Convertcre, Domine, et eripe 'animam meam. » persequentibus me libera me. t Persequitur 'avarl-
Ac si dical^ Longe faclus a me, qtiia «'longe est a lia, superbia, luxuria, perfidra, discordia, «xihis
peccalorlbus salus (Psal. cxvui). » Sed converlere, omnibus libera me. Quare? - ' - ' „- r ~
'Domine, ad me, el eripe* animam nieam, qujp ab < Neqnando rapiat ul leo jnrimam meam. * Inimi-
niimicis detinetur; < -salvum me f;ic, » non e^x me- cus nosiert« diabolus tanquam leo rugiens, cir-
rifis
I meis, sed propler niultam inlsericoidjain cumit tjuserens quera jdevoret {IPetr. v),,n ctijus
U
ftiam - relia snnt vilia. supradictai Ipse auiem pessimus
< Quoniam non esl in morle, qui memor sil tui. > venalor, aninias persequens, alias in avaritia, lalias
Esl aulem niors, corporis animaeque disjunclio. in superbia, -alias iu lnxuria irretitas deprehendit.
Moritur tamen, qtii a nnimlo ejusque concupiseentiis « Dum non est t_ui redimat,~iieqiie qui salvmn fa-
5e separat. Morilur eliain; qhi a Domino sequestra- ciatv> lu redime, qui redimere potes, quia aliusjton
1
lur. Unde" liib dicitur, quoniam non esl in moile est, qui possil redimere, vel salvare. - . r -' ,'
qui memor sil tui. Quasi dicat Tlh viflils-suiii,~tiia- < Domine, I)eus meus, si feci istttjL » Hoc,JCSI,
oolo suni conjiinclus, a le divisus, llbi morluus, < si esl-iniqiiilas iu manibus meis. t Qiiid per ma-
tuique iinmemor : ergo jiistifica me, urtui sim me- nus, nisi opera jnle*!igimus?,manibus enim opera-
tiior" « Non enini morlui laudabunt te, Domine, mur : « Si reddidi.retribuenlibus niihi- inala. > 0
iieqtie omnes qui descendunt iu infernum. In in_- quanla viri perfectio, q.ti nedtu» Tacere, jsecl i.ee
ferno aulefn quis coiifllebilur tibi? » Omnis Jjnim etiam mala sibi -pro bonis relribneniibus.r mala
qui diaboli calena constringiliir, ihinrerno est; qui reddere nescivil, Luesevi: non oculmn,pro.oculp,
stulem in vitiis esl, 1 diabolicis'calenis «onstringi- denlenri pm denle, ,nianum ,pro liiaim abstulit, &cd
cur. Est ergo in iuierno. Defim ergo laudare non ex uria niaxilla percussus alleram prsebuit. Si, In»
potest. quam, hoc feci ,;el.jllud, < decidam,-) non sursum
! < Laboravi iri gcmitu meor > Peccavi, inqitif, in ascendam,"non ad le veniam.,-sed cum peccatoribus
fO~-calis lamen nori persevero, sed pcanitenliam in hifernuni cadani. Et hoc iriertio, quia talis, vc»
ago, in gemilu laboro.r Quocirta mTserere mei. tale feci peccatum, « ab jnhnicis meis inanis, »ût
« Lavabo per singplas noctes lectuni meum? > lecltis imbellis el inanis, ut viribus vaetnisrut ab uimicis
<mjnia~-,corpu$ esl; hoeauiem.qiiiamuliasnocies.vi- devictus cadara. '
- l« -. ' L~'
tiaque et tenebrassibi attraxii, pro unoquoque iavari Persequatur miniicus anitnam meam. > Jam re-
oportel. Hepetitio : t Lacrymis meis stratuin meum lia telendit, jara prsedam venalor inyenit; Iianc jierj
rigabo. > sequatur, hanc comprehendat. < Et conculcet in
< Turbatus est a fttrore oculus ineus. > Oculus, terram vitam meara, > conculcet in carnales cttpi-
pro mente ponitur, quse nisi constans fuerit, furore ditales, et cum terrenis, et pecccatoribus eam oc-
ct vitiorum impelu conturbatur. «Inveteravi inter cidat. < Et gloriam niearii ii) puTveremdeducat,> quid
omnes inimicos meos; > ac sT dicat: Mirum non per gloriam, nisi resurrectiojiem? quid per pulve-
sst qtiod oculus meus conlurbaiur, inyeteravi enim rem nisi carnis resurrectioncm? Cujus ergo ^loria
inter omnes inimicos meos; longo enira tempors in pulverem deducitur, cam justis ad gloriam uon
ab inimicis obsessus et incilatus sum. resijrgit.
| < Discediie a me, omnes qui operamini iniquita- < Exsurge, Domine, > Quia pecca(a praedicta non
tera.» Geniitu.inquit, etlacryniis Domino, ela^qui- feci, exsurge,' Deus^ itiilii in adjutorium; adjuvanlis
tali conjunctus sum. Quapropler discedite a me, 0 eriim, non sedere, sed stare csi. < In ira lua, ?
omnes qui operamini injquitalem, ego enim amodo oslende le iratum, &Ienim te pro nobis iraluin iui-
eam non operabor. Simile aulem simlle quccrat. inicis noslris oslenderis, non ainplius Isedere non
« Quoniam exaudivit Dominus vocem iletus mei, » audebunl. t JLxallare in iinibus inimicorum meo-
pro sequilate flevi, cui me jungere desiderabam, ex- rum, > omnes, inquit, lines lerrse ininiici no&tri
audilus sum; ab ea ergo non movebor amplius. haclenus possederunt, nunc Domine exsurge, car-
t Exaudivit Doininus deprecalioaem meani, Do- nem sume, iinmano generi succurTe, prsepara le -a-
niinus oralionem meam suscepit. Erubescanl et bellum, oslende te iratum, et exaltare per omnes
conturbentur \ehementer omnes tnimici mei. » lerras. Corrlgas et regas qnos diabolus premebat:
Coiilurbeiitur vel Teterna damnatione, vel conlra < Exsurge, Domine Deus meus, in prseeeplo quod
vilia, el fianl boni. Converfantur in infernum, sive ad mandasti. » Judteis enim pra>cepisti : < Solvite tetn-
bonum. El eruliescant pro peccaiis, valde velociter. plum hoc, et in triduo rcedificabo illud (Joan. n). »
EXPOSITIO PSALMI YII. El: < Sicut Moyses exaltavit serpentem in eremo,
| VOXPEKFECTOMJM. ita exallari tmorlet Fihum hominis (Joan. m).» Sol-
I « Doniiiuis Deus meus, in lc speravi. > Non enim yalur cigo templum hoc, exaltetur Filius Ito-ninis,
1161 EXrOSITIO IN PSALMOS. , 1 ifit
exstirgat, et crucera a=ccndal Donnntis Detts meus A j Yetus Teslainenium. Hie auieni arcus anie Clni&ji
in prsecepto suo; aliler in apo&lolisprsedicare pra~-- incarnalionem iensus non tjrai. Cltrisitis aulem ut
cepisli, ergo illorum prsedicatio prjeceplum tutira vciiit, etim tetendit, chordamadliibuit; Novum enira
fuit, in hoc autein prsecepto resutrexit, crcvit et Tcstamenium chorda, veteiis legis ausleritatem No-
exallata sunl regnum, imperiuni et potenlia ftta. vum Testamentum mitigavit. Dicebat --"enihilex
< Et synagoga populorum circumdabil le, > id est Exod. xxxi :^Si quisiioc fcceiTl velillutl, morialttr :
omnes genles credent in le. Hic aulcni sermo nimium durus et r^gidus e&l, sed
< Et propler hancln allum regredere. » Propter quomodo miiigatur? Yis audire quomodo? Si qui&
hanc congregalionem (synagoga eniin congiei/atio hoe, vel illttd feceril, tot ~annis poeniteat, et salvaTTi-
interprclalur). in allura regredere, coelos ascende, lur. Hoc habet Novum Tesiaraenluin, Iioc habeut
quia cum a lerrls fueris exaltalus, omuia posl le canones, hic sermo est dulcis, qui non desperare,'
trahes (Joan. n). Regredere igitur in altuin, « et sed sperare facit (II Cor. vu).
trahe nos posl te, el curremus in odorem unguenlo- < Et paravitillum. > Paravil, quia intelliglbilcni
rum luorum (Cant. i).»—«Dominus judicans popu- Tecil;paravit, quia obscuritatem el tenebras adeniit:
ios.»—«Paier non judicalquemquam , sed omne judi- < El in eo paravit vasa morlis. « Per vasa mortis
cium dedit Filio (Joan. v). t Est igilur Filius Domi- B ~ aposlolos inlelligimus, qui viva aqua pleni erant.
nus j'udicans populos. « Judica me, Domine, secun- Hanc aulem aquam alii bibebant ad salutem ; alii
dum j'ustitiam meam, > quia judex es, judica me, vero nuasi toxicum et \oneuum. Unde Aposlolus
et quia j'uslus, juste j'udica juslum. « Et secuudura II Cor. n :« Aliis sumus odor vitse ad vitain, altis
innocentiam meam snper me, > id est secundum odor morlisinraortem.»—< Sagillas suas ardeniibus
innocentiara super^me consideratam. __ - effecit,» quod enim per vasa idem per sagittas signi
« Consumelur nequifia peccatorura. » Quoniam Jicalur. Sagitlse cnim sunt aposloli, quia occulte
quidem judex es_, juslos judicabis el peccalores. diaboiuin el \ilia deslruu>i'. Has auleni sagiitas
Peccatores autera quomodo ? quia in nequitia sua perfecit Dominus, el composuit eorura ulilitaii,~-qui
consummabuntur. Judicium autcm justorum quale amore spirilus-el igne accensi sunt.° i .
eiii? Sequitur : < El diriges j'ustos. » Ubi? ad te < Ecce parlurhil injustitiam. » Hic versus ei
quidem. Quid igilur est juslorum judicrum, nisj conjungitur, qui all :'•«Ne quando rapiat ul Jeo
eleclio? < Scrulans corda el renes Detts; » in corde animam raeam, >qttia valde timeo.Esl enim iniquus,
enim, el renibus sunt cogiialiones. Quia ergo non _dolosus etinjuslus, hoe esl quod dicil: < Ecce par-
solum facla, verum etiam cogiiationes scrutatur lurivil-injusliliam. >Iste malignus paler cum ani-
Deus (Sap. \i), Ideo verus esl j'udex, quia et de mabus jurigilur, filiosprocreat, sed qttos filios? in-
factis judicat et de cogitationibus. ju&litiam quidem dolorem et itiiquitatem.
< Jtisluin adj'ulqrium meuin a Domino. » Quiaad < Lacum aperuit. > Quo «niin lempore primum
se ditigit Dominus jiistos, jusluin est juslorum judi- -liominem peccare Tecit, infernum quidem et lacunt
citnn. Yocabo judicium, an adj'ulorium? non judi- aperuit. Aperitieliam onini die, duni miseros in
ti ~ni,sedadj'utqrium; qtiippe tjuo et miseria fuga- peccala inducit. TNonlaitiensoluni aperiro ei suflicit,"
ttir el beatitudo acquiritur. sed insuper < effodil eiim, > aliis eniin ininorein,'
< Qui salvos facit rectos corde. > Qui enim corde aliis vero majorem foveam prreparat, quia qui-plus^.
recitis esl, torlum quidem, nec facere, nec cogiiare peccalin majora tornienla cadit. •--
'
potesl. Si enim cogilat, rectus non esl; &i aulem «Et iucidil in foveam quam fecit. t JElernus enim
facil, camelus esl. ignis, et diabolo el angelis ej'usparatus esl, nullique
« Deus judex j'ustus. » Vere ulique justtis, qui et major poenaquain poenarum principi debetur. <Con-
j"ustos salvat, et peccatores daninal. < Fortis el pa- vertetur dolor ej'uj3 in caput ejus, »non enim sine
liens. > Fortis, quia itenjo sibi resislere potest; dolore eril, 'qui doloris auctor fuil. «Et inveilicem J
paliens, quia non slatim puiiit. < Nunquid irasciiur jr. ipsius iniquilas ejus descendet. » Postquam eniin
per singulos dies ? > Yere paiiens est, qtiia qttam- nullus erit, qui peccet vel peceare velil, onniis iifi-
vis omni die, imo oinni Tiora eum offendamus, ipse quilas in eum converletur, eritque ei non parva
tamen omni dienon iraseitur poena, ipsa mala volunlas, quam exercerc 'non po-
' < Nisi
couvCrsi fuerilis, > peribitis. Ettale esl ac terit
"feidieerct: Quamvis patiens sii, lamen ni&iconversi < Ego autem confilebor et laudabo Dominuin,
fueriiis, peribitis. Et merilo. Nain gladium suum secundutn jusliliam cjus, etpsallam nomini Doiuini '
vibravil. Quid pergladium, nisi Chrisium? i&tejsnim altissimi.» '
gladius diabolura trucidavil. Ergo quia gladium EXPOSITIO PSALMi VIII.
\ibravit,*-el TTiliumsuum in mundum misit, qui < Domine Dominus nosler, qnam admirabile est
conversus non fuerit, peribit. Unde ipse ail Joan. nomen luum in universa-terra! Quoniam elevata icst ^
xv : « Nisi venissem, et Ioculus fuisscm, peccaium magnificenlia tua super coelos. » Yox prophetae. de
non haberent, nunc aulem eicusalioncm non ha- -Chrisli ascensione graljilaniis. Magnificeniia Det,
bent. » Chri&tusest,quiapereumma_gnificaturDeus.Namque
'« Arctim suum letendil. > Quid est arcus -ejus"? anle Christi ascen&ionemin Sola Judjea nolus eral
PXTRQL. CLXV. 37
UG» ODDONISASTENSISMONACIH MGt
Deus,< inlsraelmagnum nomen ejus (Psat. LXXV). JA EXPOSITIO PSALMIIX.
Nur-c aulera, quando Filius ejus supcr coeloseieva- < COiifHeliortibi, Domine, Tn toto cdfde ifteo. »
tus esl (Act. 1), valde admirabile est nomen suum, Confttebor, inquilEcdesia, tibi, Domine; liOnlabiis
vnonin sola Judsea, sed in universa terra. tantum; non ut illi de quibus dicilur Tvialth. rv •
•<'Ex ore infanliuin el laclenlium perfecisli Iau- « Hic populus labiis me honorat, cor autem eoruiii
dem. » Hoc de Hebrscorum pueris inlelligi potest. longe est a me-, » sedJn loto corde meo le adorabo,
Po*ssuinus etiam, per Iiifantes et lacfenles, aposio- ie laudabo, libi pcccala mea coiifiicbor. 4 Nafrabo
los intelligere. Jnf.mtes quidenierant, quia ut tuslici omnia .mirabilia tua, • .omnia quideni enarrabo,
et indocti, vix fari noverant; lactentes aulein, quia quce in Novo et in Ycleri Testamenlo scriplalnve-
Novumel YetcsTestamenlumquasi dtio ubeia &u.\e- niam.
rti!:t. Ex ore autem islorum laudem suam peifceit « Lsetabor,et exsultabo in te. » In'te'I-elabor, iri
bcminus, quia horiim prsedicalione crevil Ecclesia. le exsultabo, sieiu scripfum esi Psal. xxM : < Lse-
« Propter inimicos luos. > lnimici Dei, Judsei-sunt, lumini in Doinino. » Itemque II Cor. * : < Qui
tjui, poslquam filium Dei crticifixerunt, nomen qtio- glorialur, in Doniinoglorietur. >—< Et psallamno-
qtie ejus omnino delere conati suni. Propler hos igi- mini tuo, Allissiine. » Ilaclenus enim qusccunqtie
lur inimicos, ex ore infaniium el lacleulium se " fcci, iu noraine Jovis, Mercttrii, Salurni, coelero-
Dous laudari fecit. < Ut desliual iniinieuni el ulto- runique fecl^deiiicepsautent quccfaciain. in nomine
Tem,» ullores et defensores Scripturarum erant Jtt- luo faciam.
dsei, ne aliquis super Chiisto eas inlelligerel._Apo- < In convertendo inimicuni metlm relrorsum. >
(sloliaulem econtra Christum laudabanl; el in eurn Dura, inquam, iiiitnicum meum retrorsum conver-
S-ziipluras iiiierprelabanlur. Ergo, quia aposiolorutn lam, in noinine luo psallam, quia non meas vires,
saiitenlia prsevaluit, a Deo inimici el ultores de- sed le de triumpho laudabo. Bene atilem dixil, dum
strucli sunt, ut nec unus qiiidera ad\ersus Chiisium conveitam, quia anie Christi Tncariiallonem, jjuasi
jani loqui audeat. piincepset dux. itineris nos diaboTusprsecedebal;
t Quoniain videboccelos tuos. »Ac si dicerel Pro- nune aulera velul lairo el pessimus "cauis,retro ser-
pheta : Gaudeo, Deus, quoniuni scio me visurura pens, calcaneo'noslro insldiaiur.
< opera digitorum tnoruiii, » qitse in filiis luis fidem « Infirmabuniur el peribunt a facie ttia. » Quera
< fundasli, » videlicet ccelos, < lunam et slellas; » enim stipeiiusinimicum dixil, non unam, sed lolam
pcr coelos, aposlolos, per Iunam, Ecclesiam, per inimicoruni congregationem inlellexit. Unde piura-
slellas autem, doctores iiiieTii..inuis? _ Iiler hic dieitur-: Infirmabunlur et peribunf. In-
< Quid est homo quod niemor es ejus? » IIoc fismaii sunl inimici nosiri, qui virtulem, im]ieriom
autetn, quamvis de uuoquoque juslo intelligipossit, el potentiam amiserunl; peribunl auieiri indieju-
deChristo tamen in Epistola ad-Hebr-aeo& Aposloius dicii a facie Domini fugienles, quia cum satellitibus
inferpretalus est. « Quid e&l bomo qiiod memor es suis, seterro damnabuulur supplicio.
«jus? » ac si dicerel: Magnificentia iua elevata esl, « Quoniam feeisli j'udicium nieum el causam
lionio, et Filius hominis exallatus est (Hebr. n). meam. » Yere inhnicum relrorsum coiiverlam, qu;a
JSednunquid homo tanltim? Si enim simplex homo ad hoc moituus es, ut ego viverem; ad lioc pr~elia-
essel. non sic illiusmemor fuisses. < Aul Filiusho- lus es ut ego vincam; j'udicium luum, esse meum,
ininis, quoniam visitas eum, » vere Filius hominis, et causatn tuam, meam esse feci&ti,quia ob meatn
quia filius virgtriis- visilas eum, tjuia minquam dc- salulem et ulililatem a Judseis judicatus es. Nunc
relinquis. scdes super thronum, quia angeli et archangeli,
< Mitiuisli eum paulo minus ab angelis. » Nam- ihroni et dominaliones libi sunl subjeeli. « Quijudi-
que quia mortalis fuit, ab angelis est diminutus. cas j*ustiiiam;jjustltiamquidemsemperjiidicas, quia
« Gloria et honore coronasti eum, » gloria quidem, superbos semper humilias et ^xaltas humiles.
«juia resurrexit; honore vero, quia vicii, imperium |D « Increpasli genles, et periii impius. t Increpavit
sumpsit, et coelosascendil (Acu 1). enim Dominusgentes apostolica prsedicalione. Dice-
, « Et consiiluisli eum snper opera manuum lua- banl enim aposloli Luc. xui: « Nisi posmlenliani
rnm. » Qttia « in noraine Jesu omne genu flectittir, egeritis, omnessimul peribilis.» Iiemque TMatlh.111:
ccelesliutii, terrestiium el infernorum (Philip. n). > < Jam securis ad radicem arboris pooila esl. » His
< Omnia subjecistisub pedibusejus. > Quse?«Oves et similibus increpavit Doinlnus gentes, unde facium
et boves universas, insuper ei pecora a campi, vo- cst ut perirel impius, id est impietas. « Nomen
lucres coeli et pisces maris, qui perambulant semilas eoruin delesti in seternum, el in saaeulumsseculi, >
maris. » Per oves, simplices honiines; jier bovos delcvil enim Dominus nomina impiorum, tjuia qui
doctores; per pecora campi, bonos conjugaios; ,per piius impii, idololatriae et Jiiii diaboli vocabanlur,
volucres coeli, jdiilosophosel sapientcs _;per pisccs iiunc et sancti et justi el filii Dei voeaii sunt.
maris, divites negoliisque saeeularibiis itnplicllos in. « Inimici defecerunt. » Quomodo? « Framea. »
telligimtis. Ergo quia omnia libi sunt suiijecl», Quvesl ista framea? Chrislus Je&us, qui eosinter-
< Domine, Dominus noster, quam aUmirabile c&f fecil. « In finem, > id esl e.\ tolo. « Et civiiates eo-
nojiien luum in universa terra!» lum destruxisli, > mullas quidem civitales elcon-
~
4j6_i - - EXPOSTTIOJN-PSALMQS. - Hi,(y
gregaTiones liauuil, et habet raalignus «piritus, quas \ videTitinrilitatem,» sl aSliclioiieiii nieam h.tbiium*
Douiinus qttoiidie destruere non cessal; omnis enira « de iuimicis meis. » . - t ,
lirereticorum, lalronnm, paganorura, et superborum <, « Qui exaltas me de ponis raorlis. > Porlse morjis _
congregalior diaboli ci\itas est, Iircc autem, dum vitia-sunl, haeretici et peccatores, quia ppr eu&,„
Doniino assoeiamur secundum priorem staTura, quasj per_quasdam portas, niors alque pcena -1101111-
deslruunlur." - ' nibus inducilur. Ex his aulera exallanlur sancii,
< Periit memoria eorum cum sonilu. » Magna , dum erudiuntur, qupmodo eos eviiare possint. Bena
enim eiat nienioria, Iaus ^t'fama malignorum autem dixit, exaltas, qnia quicunque ab his &ejun-
&pirituura in pr~ediclis civitalibus quse apostolorura gitur cceleslia regna petit.
soniiuomninodeleia est (PsaL -xnii). Prsedicatione . < Ut ajinur.liem omnes laudutiones tuas in pprtis,-
namque apostolorum, et idola fracta sunt, et itempla filiseSion. » Sion, quse, uldiximus, speculalio intei-(
destrucia, el deoruni religio abomjnata. «-Et Domi- pretatur, Ecclesiam signiflcat; filise aulem Siou.
nus in tetenium permanetf »«jn quibus diabolus quicunque fideles Inlelligtinlur. Portse autem aures
regnabai, in -eisdein^Domiiius^quidem rex in^seler- sunt, per qtias verba Divina nientes nostras ingrc-
num perniaitebii. Sed qui Dominus?-Seqitiiur: diunlur. Nuniiaiil ergo apostoli laudationes Dei in
< Qni paravit in judicio thronum suum.»Throniis B porlis~~ ' dum in auditu , fidelium->,E\anee-
filise Sion, ° ,.]
( .
Dei 4iposioii sunl, quia in eis sedet et habitat, Ilos lium prsedicant.
autem ad judiciuin paravit, qtiiacumttd judicandum 1 Exsuliabo in saliitari tuo. »In salute
__, ^_ , et in (TLo^
,
venerit stiper duodecim sedes sedebunl, duodecim luo exsultab/D, neminem tiniebo, pro morle_ nou
tribus Israel judicantes {Matih. six). < El ipsejtidi- tacebo, quoiiiam t inhxse sunt genles 111inferiiu^
cabit orbem terra" in sequiiale, jtidicabft popttlos in quem receiunt. »
jtistilia. ~»Nunquid. ipse sohts jndicabit? nonne el <In laqueo quem absconderunl, comprehensu&est,
aposfoli judicabunl? Dicium-esl enim, jqnoniara ipsi pes eorum.»Mihiquidem vitam praeslant, silii auletr
judicaluri suut .{ICor. vi). Judieabiinl ulique jipo-i supplicium et interilum, me de laqueis expediiuiu,
sfoli, judicabit el Domini.S : Dominus jjuidein _ul seipsos autem in laqueos inextricabiles jnvolvjini.
judex, apostoli aulem ul Jex. _ -'-* Cognoscetur Domlnns judieia faciens. 1" Hoc.
< Et factus est Dominus refuginm pauperi. » qulppe lempore peeeatores Dominumsuumiieque^co-
3tidieahlt,"inqttain, Doniinus orbera terrae; inlerim gnoscu-n, neque cognoscere voluerunl; cognoscetur
atilem f.telus esi refugintn - patiperi, eui pauperi? lamen abomnibus.cunradjudicandum venerit.Eliunc
lulnlquidemliabeuti, elomuiapossidenli (/lCor.vi), _ laiidein» in operibu's nianuum suarum compreliensus
fjiioniain qttse Itabuit~vendidiret pauperibus distri- est peccator,»comprehendcnlur utique peccalores in
buit, quique lerrenornm facius est Tnops, ur coale- operibus suis, quando banc regalein censuram supci--
istitimdives fiat. i Adjulor in opportunilatibus, in seintonare audient: « Convertantur peccatores in
tribulalione, » nihii aliud quidem est.in opporluni- infernum. » Et : < Ite, maledieti, in jgnero teter-
tatibus, in tribulalione, quam inopporiuna tribula- nura (Mattli. x\\j. » Pulchre djxit,~convertanlur.
lione; sanclorum quippe tribulafio opportuha~est, quia nunc in infemo sine corporibus sunt, in lemporjj
' ,> justi judicii carne recepta in infernum.convertenlu^
qua \itaperpelua adipiscilur.
< Et sperent in te qui noverunt nonien tuum. » < oranes gentes, tjuse oblivisctinlurDombium. » 7
< Qtioniam non in finem «blivio ej.it patiperis.*»
Qula adjutor illorum facltis es, qui nomen luum
noverunl, etqui Christiani yocantur, ideo lum in Ac si dicat: Scio quoniam peccatores, qui Doniiui
tribulationibus et aiigustiis ftierinl, io te sperent, et creatoris sui obliti sunt, -a Domino obliviseentur;
lu euim cos liberabls, « quoniam lion dereliquisti pauperis-atilerasupra memoraii, qui bona sua omnia
vendidit el pauperibus tribuit, in felernum non erit
quserentes te, Domine. »
< Psallile Domino qui hahitai iiTSion. » Qtioniam oblivio.
se non 'D « Patieniia pauperum non peribit iirfinem. > Non
quidem qu-erenTes deieliiiquit_-vos aposloli ut
et doclores, qni eum qujeriiis, psallite Domino. aliquid paiianlur, setl quia semper de palientia
< Aimuntiate inler genies sludiaêjus, > in geniilms gratulabuniur. Hucusque in persona Ecclesiae Pro-
loculus csl . hic autem in propria persona
annunliaie studium, amorem et dileclionem quam plieia Anfichristi advenium ej"iisjjuedominationem et inor-
erga yos habuit, quoniara < proprio Filio suo jion lem denunliat.
pepereit, sed pro nobis omnibus Illum morli tradi- EXPOSITIO PSALMITX.
dil IRom. VIII)."» , «,Exsurge, Domine, non conforêlur homo. >
- < Quoniam requirens sanguinem ôrum rccorda- Quasi dicat : Quis
est, Domine, homo iste qui Janio
tus e&t.»liem, uposioli, annunlialeDominum, prse- faslu, tanla ponipa
taniaque snperbia consiirgit?
dicale Evangelium, ne limeaiis nionem, quoniam jQuis est Jiic filius perdilionis,
tjui supra omtie quoa
requirens sanguinem eorum, tjui pro-eo jnoriunlur, ^ folitur se exlolhl, ostentans se janquamsilDeus?
rccordalus est, non quod oblilus _esset, -sed^quia (Illhess.
n.)Quis est hicjudex, ^nte cujus coiispe-
oblitusessevidebatur.-t Non est oblitus tlamqreni ctum omnes gentes judicentur? Exsurge, Domine,
pasiperum > tiiceiilium : « Miserore raei, Domine, succurre sanctis tuis, neoue, qui peccatoribus
p?;»-
1107 ODDONISASTENSIS MONACiil 1l«S
valult, justis tjiioque prayaleat homo, « jtidicenltir A famulis eis imperabit. Per ejus quoque ininiito^,
gentes in conspectu tuo.» sanctos intelligere possumus.
« Constilue, Domlne, legislatorem snper eos. » « Dixil enim in corde suo : Non movebor a gene-
Juslis, inquam, au*xiliare, inque sanctorum adj'u- raiione in generalioneni sine malo. > Quanta ejus
loritim exsurge; super eos autem qui euiu exspe- fuerit iniquitas, quamque perversa ejus erit cogiia-
ctant, quique de illius adventtt 1-clanlur, huuc legis- tio, in his verbis deprehenditur; uunquam de gehte
latorem conslituas. Legis qttidem lator erit, quia in gentera, de regno in regnum, de generatione vivo-
ipse quoque suara legem prsedicavil. rumingeiieralioiiem-niorluorum sine inalo transibii.
< TJt sciant gentes quonlam homines sunt. » Ho- i Cujus maledictioneos plenum esi, > Quia onmia
mines enim pro slultis et peccatoribus, in divino veiba iilius maledicta sunl; « el antariiudine, > quia
el morlifera ûnl; « et dolo, » quia cum
elnquio frequenter inveniunlur. Unde Apostolus toxicala,
1 Cor. i: « Cura alius, inquit, dicil : Ego sum deceptione fiunl. < Sub lingua ejus labor et dolor, »
Pauli, ego autem Apollo, ego aulein Ceplise, iioiino quia admonitioncs linguse ipsius ad labores et dolo~
homines estis? > Sic igitur el isti, cum ad judicium res homines perducunt.
venerint, slullos se et peccatores esse cognoscunt, « Sedet in insidiis. ->Quid est sedei? id esl persc-
qui iiominem el non Deum adoraverunU verat. Cuin quibtis? < Cum divilibus. t Ysevobis,
< Ulquid. Domine, recessisti longe? » Yidens diviles, qtti cum diabolo sedetis. In tjuibus insidiis ?
< ln occultis. » Ad quid? < Ut inlerficial iimoceii-
Prophela, per Spiritum sanclum, nimis duram ju-
storum afflictioneitt, exclamal : < Utquid recessisli tem, > quia nocentes diligil, innocentes odio hahet.
« Oculi ejusin pauperem respiciunt, insidiatur in
Jonge? » qtiare sanclos luos dereliquisti? cUrsic eos
affligi permitlis? Scio equidem, scio, < despWs » abscondito, quasi leo in spelunca sua. » Sicul enim
et non curas eos liberare in lam opporluna tribula- leo in spelunca sua milibus aniraalibus, ila et iste
tione. inabscondito eordis sui innocenlibus insidiabilur,
« Insidialur, ut rapiat pauperem. > Quid est ra-
<Dum superbil impius, incenditurpauper. » Vere
pere pauperem? « rapere oauperem > est, « duta
opporluna esl tribulatio, quse igne •spirilus in Dei altrahit eum, » allraliil aufem, si quundo decipit.
dilectionem sanclos aocendit. Unde scriplum est « In laqueo suo huiniliabii eum. » Prius, Iiiquii,
Apoe. xxu : « Ui justus justificelur adhuc, et qui insidiabilur, deinde Vero rapiel; rapium autem ~A
iu sordibus est, sordescat adhuc. > Cum enim ad-
laqueo stto humiliabil, mullos enim fame, ferro, eai-
versus justos superbit lmpius, dubium iion est quin „ cere,
aliisque lormenlis aflliget. « Incliuabil se, et
magis sordescat. Pauper veroduni accendilurjuslus cadet cuin dominalus fueril pauperum. » Sancti
qtiidem juslificabilur. < Coniprehendentur in consi- qttidem..humiliati el afflicli super coelos exaliabun-.
)iis, in tjuibus cogitant, t mala xptidem cogitanl, el ttir;ipse vero inclinatus ininfernum cadet, eimeiiio.
in jnalo compreliendentur. < Dixit enim in corde suo : Oblitus est D_eus,
< Qu uiiam laudalttr peccaior in desidei iis aniiiise avertitfaciem suamnevideatin linein.» Quia Doraiui
suse. » Desideral peccator semper male agere; lau- oblitum esse dixil, sanctorumque fiiiem, el mortem
datur eliam a pecealoribus semper de male actis. non inspicere, ideo j"usle in infernum cadet, el ibi
Unde fit til nunquam resipiscat. In malis ergo consi- suse iniquitalis meritum iecipiens Donf.num uon
iiis coniprehendeiur. « Et iniquus benedicitur.» A oblitum fuisse cognoscal. Possumus etlam pro fihe^
tjuibus? ab adulaloribus quidem et iniquis. Iniquus lerram intelligere.
esl enira qui de iniquiiale henedicit iniquum. « Exsurge, Domine Deus. » Antichristus quidsm
< ExacerbavilDominum peccalor.» Non cessa~.it, cadel, lu aulem, Deus, exsurge. « Exalteiur manus
inquit,-a malo, sed omnibus modis Dominumoffen- lua, > ideslvirtus, polentia etgloria ma. Yel«ina-
dil. <Secundum niulliludinem irse susenon quserel,» nus lua, > id est Ecclesia. « Ne obliviscaris paujie-
ilonne quseret, inquit, Dotninus illius perdilionein, j) rum, > ul istc iniquus putavil.
jjuserei uiique secundummultiludinera irse suas. « Propter qttid irrilavit impius Deum. > Expro-
< Non est Deus in conspeclu ejus. » Si enim ih bralio. Yidens casum ejns, dicit hoc nierilo sibi
"eoiispectuejus Deus fuisset, nunquam euni exacer- accidisse, quia Domiuum irrifavif. Quomodo5rri-
basset. < Inquinataj sunt vise illius in orani tem- lavit? « Dixit enim In corde suo : Non requirel. »
pore, > quia Deum non cognovit, onini lempore sese Quid?mortem sanciorum, quia desanctorum auT-
viliis coinquinavii. ctione nullam pcenam «e a Dominorecipere opinaius
' '. AuTertinlur
judicia lua a facie ejas. » Apostro- csl. In hoe, inquii, Dominurairritavit.
phe. Judicia tna, Domine, omnia vera etaqua suut, « Yides?» quid vides? quod iste quoque le non ,
\era aulemjudicia abeoauferunlur. videre -putabal, sanclorum videlicet allliciioiiein. ,
«Omniuminimicorum-suorum'dominabiiur. i hii- Quare ? < tjuoniam laborem et dolorem consiTe-
mici quipjie illitls erunt, qtti nunquara quiquam ras, »<juem pro te ab iniquis patiuntur. Ad quid
ymici esse poleiunt, vitia scilicet, mallguitiue spiri- cou6ideras? < Ul tradas eos inmanus luas, » id-est
ttis. His autem 'omnibus dominabitur Anlichri'lus, in potestalem ttiam, vel in sanctOrura coiigiegziio-
quia tales*servienlessecuin-senipcrhal)ebit, el quasi iioni,et hoc mcrifo.
EXPOSITIOIN PSALMOS *'"a
HG<J
« Tibi enim dereliciu* esl pauper. > Aquo?'a dia- ^ qute sunl setles ejus? Sancti quidem, in quibus^
bolo quidern, a quo prius delinebalur. Quaraobrem sedcl el Jiabitat. Hos aulem in suo sauclo lemplo
< orphano tu erisadjtitor. i 0 nimiura beali qui Utli consliiuel, in qno sine Jine secum gaudebunt.
viduati,Domini adjulorium promerenlur I « El oculi ej"us in pauperem respiciunt. » Dei-
patre
< Conleres brachium peccatoris, et maligni, » id namque respicere raisereri est. « Palpebrse ejus iu-
est virtuiem, poteniiam et dominalioneni supra terroganl filios homiimm, » id est solo inluitu jnslos
dicios homines. < Quseretur peccalum illius, et non cognosclt el peccalores. Vel palpebrae ejus, id est
invenielur. -» Quid est peccatum illius? superhia, divinre Scriplurse, qttse fiicul palpebra, aliquando
auteni
regnique exallaiio; hanc aulem si quseras, invenire clauduntur. itliquando aperiuntur,lnterrogant
noii polcris, quia cum eo destruetur. - fdios hominum, quia quasi in sDeculo se quilibet in
< Dominus regnavil in seternum el in sseculum eis cognoscere potest.
ssculi. » Yere peccatum el Tegnum istius cilo peri- < Dominus jjiterrogat jiistum et impitim. » Dei[
ibil; Domintisautem regnabit in scternum. Cum qui- quippe interrqgatio, cognilio est-, utsicdicalur : Do—
bns? cum sanclis quidem. De malis aulem quid fiel? jninus cqgnoscit justum et inipium. Sed quis est im-r
Sequitur : <Peribilis gcntes de ierra illius, > quia pius? < Qui diligit iniquilatem, » impitis est, et
HHUIIS iUorura lerram vivenlium ingredielur. Tunc B <_oditanimam suam, » odit quidem, qnia occidit.
landem : «.Exaudiel Dominus desiderium pauperis. » < RJuel super peccalores laqucos.» Justis cognitis.
Qui pauper melius hic quain Apostolus intelligi elpeccatoribus, sanctos, qiiidem iu coeleslibus re~jnis.
potesi, qiii se dissolvi desiderare dicit el esse cum secun) conslituet: stiper peccalores aulein laqueos-
Christo? {Philip. 1-.)Hoc auleindesiderium lunc ertt pluet. Quare dixit, < pluet?» quia innumerabilia tor-
exauditum. « Prseparalionem cordis eorura audivit mentorum genera in judicio super pcccalorcs'effun-
auris lua, > id est, corda eorum prseparala viliisque del, a quibus semel delenli, nunquam amplius expb-
mundala. Quando fient ista? cum judex quidem diri poierunt. Pluil etiam in hoc Bseculo, quia di~
aniversalis venerit, < Judicare pupillo et humili. » versis vitils, quse diaboli Iaquei sunl, illigari cos»
Ilsec autem dicta sunt, « ut non apponat ultra ma- permillil. JI Tgnis^ sulphur, et spiritus procellarum
gnificare se horao super terram. » — < Omnis enim erunl pars calieis eorum. » Per calicem mortem iij—
qiii se exallal humiliabilur, el quj se humiliat exal- telligas. Unde in Evangelio Dominus ail: < Paler, sl
tabilur(J/aH/i. xxm). » possibile est, transeat a me calix iste (Jonn. \x\i),».
EXPOSITIG PSALMI X. ignis inexstinguibilis, sulphur, el fetor inlolerabilis..,
< In Domino confido.» Responsio bonorum contra r Spiritus procellaruni, id esl imjietus pluritim tor-~
Jttdseoset hsereticos : Quare me, ohserelici, subver- menlorum erit pars morlis eorum. Possumus autem,,
iere niiimini? quare deceptionis similitudines mihi et pro qualitatc operisiioc figurare, ut qui irasci--
narratis, dieentes : « Transmigra in montem sicut tilis et invidus^ fuit, in igne, qui luxuriosus et
passer?-».Passer enim in convallibus posilus, si aduller, in sulplmre, quique in omnibus promiscue
quem versus. se sagiltarium venire pr~esenserit, in peccavil, in spiriiu procellarum mori dicamus. Sed-
monlem advolat. Yps aulem, qui horaines et ratio- &ihsec omnia, ut ait Propheta, < eorum pars mor?
nales eslis, cura perversos sagiltarios super vos iis » ennit, manifeslum est quoniam alia el forsilan.
vcnire conspicilis, quare ad nos, qui ingenio alti, el pej'ora eos exspcclanl. ,
sapientia muniti sumus, et ad insuperabiles senlen- < Quoniamj*usuis Dominus, eljtisiiliam dilexit. >
tias noslras non confugitis?vHoc enim. inquii vir Juslitiamquidemdiligif, quiaunicuiquedigna operibus.
sanctuSjSineinterraissionemihi narratis: Ego antem merila tribuit: repetitio,sequilatem vidit vullus ejus.
1n Domino confidens fabulaliones veslras non fimeo. EXPOSITIO PSALMI XI.
< Quoniam ecce peccatores intenderunl,. arcum. », «, Salvum me fac, Domine, quoniam defecil san-
Teccaiores eliam eoa vocalis tjui sancti et justi ctus. » Yox-juslorum anle Chrisli incarnalionem :
snnt, arcun deceptionis eos intendisse dicitis qui pro D Salvum me fac, Domine, ne ab iniquorum vanitale
universali salute semper laboranl. « Paraverunt sa- decipiar, Quoijiam delecit sanclus, id est sanclilus
gittas suas in pharelra,. ut sagittent in obscuro in omnibus,,,
reetos^corde. » Sagiltas, utiqjie paratas, prseclaras < Quoniam diminul-e sunt veritates a filiis homi-
*t utiles in cordibus habenl sed non ad hoc, ut num. > Diniinuta est verilas, quia crevit jnenda-
reclos corde occulle decipiant, quod vos diciiis. cium,« Vana loculi sunt unjisquisque ad prtiximuiii
« Quoniain quse perfecisti deslruxerunt. » Apostro- suum, » quia omnes loquuntur vana, ideo pereuijl
phe. Yides, Doraine, quia verum et sanum Scriplu- verilates, habentes labia dolosa, id est deceptione
rarutn inlelleelum, quem in sanctis luis.perfecisti, repTela. < In corde, et corde loculi sunt,»id esl in
jara fere destrnxerunt et ubique errorem prsedi- duplici corde, quia aliud dicit, et aliud intelligit.
«ando Ecclesiam desfruunl, et ad se imperfeclos Upde quidem hisloriographiis ait: < Aljud: habet
convertunt. Hoc, inquit Propliefa, dicentjusli : clausnm Tn peclore, aliud depromplum in lingna. >
Jusltis aulem quid fecit < Disperdal Dominus universa labia dolosar et
< Dominus in templo sancto suo, Dominus in
linguam magniloquam. » id est magna de te lo-
«oelo sedes ejus, i subaudilur, con&tituilur. Sed qtienieiibjlocum
qui dixerum - « Linguam nosiram
1!7I ODDOMS ASTENSTSMONACHl 1172
"
jnagniftcabimus. > Hoc fecit Arius, hoc Sabellius, _A dentem in finem ? id esl, ad te, qtti es alpha e;
boc Simon Magus, loqtiacilatem suam stiper Eccle- oniega, principium et finis. «vUsqtieqno averiis fu-
siarj magnificantes. « Labia nostra nohis suiit, » id cieir. luam a me? > Usquequo, mquil, meis indigna-
est senlentias, quas jiroferimus, nosipsi invenimus. tus peccatis, dedignaberis me vidcre?
< Quis est nosler Dominus? » hic nimium magni- < Quandiu ponara consilium in animam meara, »
ficalur. id esl, tandiu iralus mihi eris, quandiu sneam, et
< Propter miseriara inopum ct gemitum paupe- noh ttiam fuciam voluntalem, quandiu humanum,
mm, nunc exsurgam, diciiDominus. » Audivil Do- et non divinnm corisilium sequar. < Dolorem in
mintis jusforum vocem superius clamantium. Sal- corde meo per diem, > id est, quandiu de amissis
vum me fac.Domliie, nunc autem in adjuloriuru rebus vel de miseria supervenienti dolebo? Aliler :
lllis exsuigere sese promitiii. Quandiu ponam eonsilium in animam meam, id est,
« Ponam in salttiari, J id est, hoc ofliciiim me" nlsi in aiiimam, et non in carnem eonsilium ponam,
adjutorii, ponam in Filio meo. « Fiducialiter agam ut non corporis, sed anlmse faciam volnntaies, omni
in id prselium vestraj salulationis eo duce tempore mlhi eris Iralus. « Doloreni in corde meo
"" eo,» « nonost,tiinebb.
lacere » perdiem, » id est,nisi ptenilenli doleam el plangam,
^« Eloquia Domini eloquia casta. » Lsetanlur sancli i» quia Christum; et diem amisi, et diabolum et no-
tie Doriiini proraissione, quia sciunl, se revera cteii) sum imhalus.
.itcipere quod promisit, quoniara eloquia el pro- « Usqiieqtioexaltabiiurinimicttsmeussuper me?»
missa Doniini casta sunt, neque ulla falsitale cor- Usquequo ab inintico meo diabolo, el a \itiis sti-
ijipta, qtiasi« argenlum igne examinafum, proba- perabor?« Respiceetexaudimc,Domine Deusmeus;»
nim lerrse, > id esl quod probalum et ratum esl, quia meis viribus inimico re&islere ncqueo, lu, Do-
iiulla lerrena admisiione plumbi vel seris corruptum. niine, ne averlas faciem tuam a me, sed resjrice, et
« Ptirgalum septuplum, > id est mulioties : finltttm exaudi me.
pro infinito. Aliter probalum lerrse, id est a ferre- « lllumina oculos meos. J Quos diabolus, ne le
nis hominibus, ab Abrabam videlicet, lsaac, et Jacob cognoscerem excsecaverat. « Ne unquam obdormiam
cseterisque, quibus pioraisit quia in nullo eis men- in morie,» id esi, ne in peccalis moriar, vel, ne in
lilus esf. Purgatum septiiplum, id est sepliformis morle, id est in diabolo delecler, vel ne dormitio
gralia Spirilus. Namque per Spirilus sancli graiius, mea, mors, ad impiorum similiiudinem fiat, sed
quas habtierunt aposloli, erroris intelligeniiam a perpetua quies ad bonorum imaginem. « Ne quahdo
Novo Yelerique Testamcnlo ptirgaverunf^ quse sine , dicat iniraicus meus, prsevalui adversus eum. >
~
dubio sunl eloquia Domini. Ergc quia sic verax est Quod ulique fuceret, si vita finila, nie in peccafis
Domintts, qui Filii sui incarnationem nobis proraisit, inveniret.
traod Christus venial, dubilandum non est. * Qui tribulant me, exsiillabunl, si mortuus fuero, t.
< Tu, Domine, servabis nos, el custodies nos a id est inimici mei, qui me in has miserias et serum-
geneialione hac in seternum. » Ac si dicat: Te, nas de paradisi gaudiis impulertint, si alte et a fide
ClirSle, desideravimus, te diu exspeclavimus. Tan- tua molus fuero, exsultabunt : « Ego autem in
dem venisti, lu salvabis nos, tu custodies*nos ab misericordia lua sperabo. » Tu me, iiiquit, a supra
Jiac prsesenli generalione in ssccula s~ecu'onim. Im- dietis inimicis defende, ego qttidem non in nieis
piis aulem quid fiet? Sequilur : viribus, sed in tua miseiicordia sperabo.
< In circuilu impii ambulanl. t Quia eliam nunc « Exsullavil cor meiim in salutari luo, » id est
circa Ecclesiam vaganles in eam inlrare nolunt; de saluletua. Scio quidem qnia in le speravi, qtto-
vel in circuitu, terrena negotia excrcentes. Yel, niam salvabis me. « Canlabo Domino qui liona tri-
qttia in circuitu Scripiuraruin laboranles, solam buit mihl; » quia bona et salulem iribuit mihi Do-
supeiTIciem, el ea qure circa sttnf, considerant, niinus, hominis inlerioris el8,exterioris voce cun-
medullum aulem, el ea quse interius lateni, penilus ... 'labo.« Et psaTlam noiniiii Domini altissiiiti. > id est,
ignoratiles. Vel ideo in eircuitu, quia, quasi canes bona operabor, ct sine inlermissione nomen ejus_,
i-ireumcirca obambulantes, in illam selernamcivitalem quo~ab inimicis defendor, laudabo.
inlrare non poterunt. . EXPOSITIO PSALMI XIII. -
< Secundura altiiudinem luam multiplicasli -ftlios i DixiJ, iusipiens in corde stto : Non esl Deus. «
Iiomiiimn. » Quod fihi hominum el peccalores san- Insipiens Judseorum populus, vidensCIiristum leclum
<tis el Dei filiis superabtindani, hoc secundum allam carrie humana, Deum non esse cogiiavit. Vel eiiam
«t inenarrabilem scieniiam facluni est. Vel secun- geiuiles allum Detim non esse affirmavei tiiil, nisi
dum altitudinem luam.id estperexallalionem crucis, forlunam et animum. Unde < corrupti sunt et abo-
inultiplicasli, et crescere feeisli Ecclesiam. Yel etiam mhiabiles facli sunl in studiis suis, i id esi, a lam
ltitiliiplieasli filios hominum vivlutibus el sancti- perversis cogitalionibus coinquinali ei corriipii<sunt,
iate. ct In lege el cseremoniis, In quibus maxime sltide-
EXPOSITIO PSALMI XII. banl, Deo abonnnabiles facii sunl. « Nou csl qitl
« Usqueqiio. Doniine, obliviseeris me in finern, > fucial bonuni, hon est tisqtte ad unum. » Merjfo
11 rsl, onmiiio*1 Yel usquequo obliiisrerU "mrion- qiTtdcnj aoominali sunl, quia nemo'illorum liona
1573 EXPOSiTIO IN PSALMQS. - 1171
agit, qttintrao nec aliqttis usque ad unuoi, id est A plebera nieam sicut escajn pauts, > id e&ilyruuui. E\
usque ad illos, qui unum Deum, unam fidem, uuura illi qui videnles Christuni « Dominum non iuvoca-
baptisma colunt, quibusque est cor ununi et anima verunt, jsed illic irepidaverunt limore, ubi non eiat
una. limor, » quia nisi Christum occidereni, el locum ct
« Domintis de ceelo prospexit super filios homi- gpnleni sese amittere pttlabant (Jvan. xi). Yel, quia
num ul videat, si est inteliigens aut requirens aliquando idola adorantes, quasi Deum ea limcsanl.
Deum. >_Prabatio est a divina auctoritate, quod qusc ulique limenda non erant. Yel, quia adhuc le-
netno ah Ecclesia separalus, ullo in loco bona ope- gem et proplielaslegentes, spiiitualem intelligenliam
relur,, quia Dominus supcr ftlium hominum aspiciens eis apponere non audeni.
nullum intelligentem aut requirentem Deum vidit. '« Consilium inopis confudisli, quoniam Domintts
Qnales igitur invenit. Sequitur spes ejus est. > Hueusque Deus Paler. lNuiic Eccle-
« Omnes declinaverunt simul, » id est uno modo sia loquitur, dicens s Yos Jud.el, tonsilium inopis._
abj)x_celso„<Dei imperio" decidentes, diaholi jugo se id esl Chrisli, qul, «cum oninium Jives esset, pro
siibmiserunl. Unde «intililes faeti sunt, » Inuiiles nobis pauperfactus est {// Cor. VIH),> confudisiis,
fucti sttnt Deo, qnia filii placita non opeianlur. id est, x~eteris consiliis commiscuistis, neque prja-
< Non est qui faciat bomim, nun est usque ad H tulislis yeslis, imo vjlius liabuislis. «Quoniam. Do-;-
iinum. > Q :oddivina probavit auelojTtate, cui nemo minus spes ejus est,» quia in Domino speravil, ct
refellere atidet. Hoc jam quasi ratura concludens, qtiod vcrum esl Maltli. xxvn, se Dei Filium con-
ait. Ergo non est qui faciat bonum, non est usque filebatur, ideo nec verbis ejus credidislis, sed,~quod
ad uiiura. nequius esl, morli eum adjudicastis.
» Sepulcrum palens est gutltir eorura. » Qu^ni; < Quis dabil ex Sion salulare Israel? > Quando-
dam di\isionem"\idelur hic facere, ac si dicat: quidem Clnislum interemislis, quis alius vefiiel es
Malorum alii sunlsepulcrum pateiis, id est liseretici. Sion, ,ut aiunt ve&lri proplictae, et dabit salttlare-
Al.i «\eloresad effundeudiun sanguinem, » id est Israel? Legitur enim in prophelis quonjam ex Sion-
Uianni; alii autem qui < viam pacis non cognove- veniel, qui auferet et averiet capiivilatem a Jacob..
rnnt,»id est Judsei. Horum aulem nemo Tjonnsest. Quod fiet, < cum averterit Doniinus captivilalciii
Unde constat quod nulli ab Ecclesia separato inest plebis suse.» Hoc aiilem jam ex parle luciutn est,
J-oj-tTas._Sepulcrum patens est gutlur. eorura, tjuia quia redempla esl Ecclesia, quse a diabolo ca, livit
exlrinsecus djilcia el dolo tlealbaia sunt iljorum detinebalur. In quoalio ? < Exsultabil Jacob, et lse-t
veiTta. Yel, ut superius dixhnus, sepnlernm patens, labitur Israel.» Aliter, per Sion Ecclesium anima-»
i I esl infernus, esl lingiia eortim, quiain ijifernum, " rum, qua>jam in ccelisposilse suni, per Jacob aulem,
qtii neqiini cla.udiiur, animas inducil. «Linguis suis et j-lebem suam lcrrenani, Ecdesianique. quam
ilolose agebant, t id esl dolosa verba proferebanl, adhuc vilia supplanlant. Per Israel.ve.o, quoscun-
t Yenenum aspidum snb iabiis eorjim, » quia niel que sanelos et Deum videite_s inleHigimus..Qii'~!
et dultedinem labiis pronunliant. In cordibus aulem jgitur alius in die judiqii veniens ex Sion, id est ex,
et intelleclu venemnii lalet ct amariiudo, qua, qui ccelesti congregatione sanctorpm animarum dalit
semel in butus ftterit, \ix amplius mederi poterit. 6alulem Israel? Et quando Dominus converleril
-« Quoruni os raalediclione el amaiitudinepleinim captivilatera a populo suo, qui eodem in.lemports
esl.»Majedictione quidem, quia omnia iilorum veiTia fiel, Apoc. xxi, quia < neque mclus, neque cjaracr,
a JJeo sunt maledicla. Aniaritudhie autem, qtiia, sednec ullusdolor amphtis eril. > Jn quo, ipquam,
quasl toxieum el yenenuni, animas moriificajit. alio tunc lemporis < exsultavjt Jucob » id esl Ecclc-
< Veloces pedes eorum ad effundendunusanguiiiem.) sia «el lsefabitur »idem ipse ? jam faclus <lsrael,».
Hoc de tyrannis dlciiur qui sanctornm sanguinem quia Deum videbit? Nullo a.ljo. Dpceptj sunl igilur
silienies, prompti et veloces sunl ad effundendum, Judsoi. "
« Coniriiio el Jnfelicitas In" viisêorum. > lloc de EXPOSITIO PSALMI XIV,
D
Jud.eis videlur esse dictum, quia ad contritionem < Dftmine, quis habiiabil in labernueulo luo?.- lit-
el summain infelicitatcm, pio sttse iniquilalis opersi bernaculum* Dei esl Ecclesia quse in hoc mundo
devenierit. « Et viam pacis non cognoverunt, »°visi peregrinatur. In hqc.aulenj habilaiij, qui in bcnis
pacis Cliristus ,est, lianc autcm non cognoverunli operibus'p.erseveranl, inultj eniin in Ecelesia suiii,>
Jitdsei, « quia %\ cognpvissent, nonquam Dominuini qui non In ea habilanl, sed iu, diversis vitiis, quusi
-rlorisecruclfixissenl (J Cor. u). >—% Non est limoi in diversis civitalibjis stationem faciunt. Yel laber-
D.-i anle oeulos -eorum,» non -titiqtie timuerunt, nacuiurii Dei, Chrislusest, in Chri&loatilem habitat
quaitdo Filium suum crucifixerunf, nec niincquidem i qui ineo delectatur. Yel, « in tabernuculo tuo, * id,
limeul, cum de lanto scelere non pcejiiieani. Inere- e&l in rcelesli Jerusalem. Hepetilio. « Aut quis re-
paiio. quiescet in inoqle sanclo luo?» id est, in exctlso.
< Nonne cognoscenl omnes gui operantur iniqui-• coelorum habitaculo, sive de luo scriptutn esls in,*.
ialenv? » Hic vqx Putris induc fur loquenlis et mj- Chrislo : « Yenite, ascendamus in montem Doraini.
nanlis : < Nonne cognoscenl omnes qui operanlm _ (Isai.u) (Responsio.Quiingredilursinemacjjla. Ma;
iitiquHtjteiii, » id e&l hseielid? « El qui dewrJiH cul.im pro ciimjnali peccaio posuit^ nam sine a!'tjiia.
117S ODDONISASTENSIS MONACHI IHS
macula nullus csse potesl, nec iniius diei infans, ,A niuni bonorum meorurn non eges, > conserva, nec
<"eToperaturj'usliliam',».non enim sufficit alicui esse dicas, non sunt digni, non milii servierunt, ncn
sinc maeula, nisi et justiiiara operetur. Jusliliam enirn tu eorum indiges servitio, sed ipsi polios tuo
qtti iem opcraitiT qui nec se, nec aliura injusle cor- beneficio. I
lutnpil, qulque se et aliuivt pro iniquilate doini- < Sancti qui sunt In terra ejtts mirificavi oranes
navit. voluntaies meas in eis. > Qure fueruni voluntaies
1« Qui loquittir veiitatem in cordesuo. » Qui non ejus? incarnatio, nalivitas, passio et resurrectio, et
deceptionis mendacia cogilat. sed aidificalionis similia. De his aulem non soluminfideles, sed ctiam
veritaleih conjpensat. <TQUInon egit dolum In lin- sancti admirantur. Infidelcs quidem admiruntur et
gua sua, s dolum quidem in lingua agit qui verhG- negant, sancli aulem admiraniur et credunt. Tale
jum duplicilaie alios decipit. est igilur ac si diccrct: Conserva eos, Domine;
< Nec fecit proximo suo maltim.» Proximus no- nolc enim amittere. Adeo enim eos diligo ul lanta
sler, qtiicunque fidelis est. «Et opprobrium non pro eis passus sim, quod non solum de passious,
tccepit.» Quod fierel adversus proximos suos, non verum etiani de passionis voluntale admireniur.
r.ccepit, non mente concepit, non acceptabile ha- < Mulliplicalse sunt infinnilates eorum. > Ac si
Jbuit opprobrium proximornin.«Ad nihilum deductus 1B dicat : Conserva eos, oinnino enim tua indigent con-
est in conspectu ej'us maiignus,» quia pro nihilo servalione. Et est aniipophora reddiliva. Indigent,
apud etim reputatur.- Yel, quia pro nihilo Iiabuil ciiim medico, quia mullas habent infirmilates; in-
tos a quibus ipsemel occidehatur. Sire, in die digent, quia multa peceata fccerunl; indigent, quia
judicii, ^jum ante conspeetum ejus venerint, <ad a niuliis liibulaiilur; indigent, quia mulia idola
nihilum, et ad morlern reducentur. Timentes aulem eolueiunl. In Hebrseociiim, pro infirmitalesj l.oc
Dominurn giorificat Dominus, > glorificat quidem in loco, idola scriplum esl. Aliler: Conserva co~s,
qnia, el coronat, elde inimicis vindical. q>iia sttas cognoscunl el confilenlur irifirmiialcs.
« Qui jurat proximo suo, et non decipit. > Pro- « Postea acccleraverunl. > Prius, inquit, pecca-
nvissio namque justi, juramentum est.«Quipecuniani verunl, idola coluerunt, et infinnaii sunt, postea
suam non dedil ad usuram, > hoc ad litteram intelligi acccleraverunt, el festinanler ad meverum medicum
potest. Danl lamen, et prsedicatores pccuniani suain concurrerunt. Yel postca aceeleraverunl jtisti, vide-
ad usuram, si pro munere vel favore aliquo Evan- lieet ad 'pr-entiiim; injusti aulcm ad stippliciiiin.
gelitim prsedicant. Dant et illi pecuniam ad usuram, Quia pritisquam medictts venissel, et jttsti el in-
«|tii ideo eleemosynas faciunt ut ab hominibus vi- jiisfi ad infcrniim ibant. Sive poslea aecelcravcrunt,
^-
«kiantur. Qnia, sicut scriplum esl, « receperunt mer- quia pristinam vilam dcflenles, omnes ad Dei ser-
cedem suam (Ma(th. vi), > id est usuram. «Etmu- vilium se accinxerunl.
nera super innocentem non accepit. » Super inno- « Non congrcgabo conventicula eorum de san-
centem munera accepit qui vel pro munere reeium guinibus.» Quia, inqtiil, hoc fecerunl, et illttd et t\-
delorquel judicium ulfaciat < bomim malum et ma- ltid, desanguinibus et peccatis corum convcntictila,
Ittm bonum, et album nigrum el nigrum album > ut vel j'udiciumnon lcncbo. Yel, congregationes ecrum
:tit prophela (Isa. v). Yel_ qui pro inunereet lucro lales crunl, quse « non ex sanguinibus, neque ex
lerreno, innocentemdeprsedatur alque occidit.« Qui volunlale viri, neque ex vcluntaie carnis, sed es
facit hac, > videlicet, qtii ingredilur sine raacula, Deo nali sunl (Joan. i).»
qui operattir j*ustiliam, qui loquilur verilutem, qui < Nec memur cro nominumcoriimperlabia mea.»
non agil dolum,«non movebittir in setcrnum,» quia Hoc etiam ad litleram observaiidum esl, liainque.el
in nlon!e• prsediclo, sine fine cum Doinino ma- Simonem Pelrur.i (Joan. i), el Saulum Pauiuni (Act.
nebit. xni), vocavit. Spiritualitcr autem sic intelligiiur.
EXPOSITIO PSALMI XV. i"on vctabo peccatorcs, non idololutras, nec se-
« Conserva me, Doinine. > Yox Medialoris pro Q ] nien Chanansei, scd justos, ct sanclos, ei filios
Ecclesia loquenlis. Ut enim pro servis loquiiur do- charissimos.
miiius, et lingtia pro unoquoque membro, ifa pro < Domiuus pars hsereditalis mcse.» HsereditasDei
tota Ecclesia loquitur Christus. « Gonserva me, Do- Ecclesia cst; hujus auteni pars Domhuis csl, f.uia
mine, » id estconserva eos quos mihi dedisti, quo- de duobus, sibi in parlcm clegii. Alii vercelege-
jniam iu te speravi, ideo-cnim in t.* speravi, et ab rtinl diabolum. Namqtte Deus et diabolus ita a euti-
angelisme minoravi IPsal. vm), uteos conservares. ctis nccessario dividuntur, ul sine aliero isloruin
Prius enim quam homo Jierel in nullo se majore nulltis esse possit. Ergo quia lalem sibi pariera
sperare poterat : ergo quia carnem sumpsil, iu sancii elegcrttnt, merifo filii Dei vocabtiiilur. « Et
Domino speravit. Nihil igilur aliudesl, quoniam inte calicis mei,»id est meorum; mortis namqtie sancto-
speravT, nisi quia in tui obedientia carnem assum- rum est Dominus pars, quia parlim pro eo, pariim
psi. Yel, in le speravi, id esl eos in te sperarefeci, pro acquirenda beatiludine jnoriunlur. Yel, calicis
qiii prius in bomine ^perabant alque principibus. mei, quia cibus et potus. el summa honoruni refe-
« Dixi libi, Domine, Deus meus cs tu, » qtiia tc ctioesl. «Tucs, qui reslilties hreredilalem meam
Pciitn el Domiiuim yocavi, ideo couserva eos. «Quo- piihi, i qttia pro Iudj>orimi amissione, gentiles niilsi
1177 EXPOSiTIO 1N PSALMOS. UTiS
snbjicies, vel reslitues in diejudicii.quia corpbribus A in dexlera tua usque in ilnem > delectalioi»'iriT,'id
animabtis conjunclis, dieam -sanciis : « Yenile, be- est Infiniise delectaliones.- Hoc quoque de smciis
nedicli Palris mci (Matth. ~xxv),» vel, quia milii Tntelligi potestquia vias vilce noverant, et devuJiu
eam claritalem reddes, quam priusquam mundus el claritate Dei Jselabuntur, et a dextris ejusposiii,
fieret, tecum liabui (Joan. xvn). seternas susci|iienl deleclalloifes.
«Funes ceciderunt mihi in prsccTaris.» Ad eorun EXPOSITIO PSALMl XVI.
simililudinem loquilur, tjttibus, prsedia dividentibus, «_Exaudi,'Domine,j'ustiriam meam.» Hoc repetit,
aliis in honas terras.aliis Tn iapidosas, funes elper- «Iiitende deprecationehi mcam. > Hsecvox Domini^,
ticse caduni, quibiis esedividenlur. Et 1-elalur, quia, ul hominis est, pro se el pro suis Ioquentis. «Auri-
amissis Judseis, lam prseclaram gentium sortiius hus percipe. oraiionem nieam^, » faeiam, < non in
est hreredilalem. < Etenirn Jjaereditas niea praeclara labiis dolosis,» ulalitid dicamus el aliud cogilemus.
est mihi,» niihi quidem praeclara est, etsi aliis for- Quod hserelici faeiunt el adulatores.
tasse vilis videatnr. Yel, hseredibus meornm, Id est < De vtiltu luo jndicium meum prodeal. » Predeat
in terra vivenlium prseclara est in eis. et manifestelur judicium, quo anle Piiatum jtidica-
< Benedicam Dominum, qui tribiiit niihi inlelle- lus sum (Luc. XXIII). De"vultti tuo, id est, sectin-
cium. » Ex hoc, inqttitj Dotuinurn benedico , qtiia w dtira voluntatem tuam facium esse, ne hoc aliquis
fldelibus meis intellectum, "qui prius indocti. erani, illorum vlribus, vel inese imbecillitati deputet, ve-
elmanuum suafum opera slulte colebant." Insuper rum tuse "vdluntati, ctti nemo resistere valet, quia
el usque ad noctem Increpuerun'. me renes mei. » non haberenl in me polestatem nisi hoc a te sibi
Insuper ex Iioc quoque benedicani Dominuin, quod daltim fuissei (Joan, xix). Aliter dg vuliu fuo judi-
renesmei, id esl Judaei (ex quorum renibus patves cium meum prodeal, id esl secnndutn voluritatem
mei, et ex qnorum earne naius suiu), me inerejjando tuamjudica meos; sic lamen ut « oculi tui videant
et blaspheinando usque ad mortem, et infsrnuni ire -cquifalem. » '
"!"*<,
compulerunl. Velex JiocbencdicamDcminum, quod < Prohasti cor meum, et visitasti nocte.» Meriio,
renes mei, id est, inielleclus et eogUat.ones nieo- inquii, meatque meos exaudire debes, quia el me
rum, usque ad mortem pro fide conservanda eos ire etillos, cuin etiam in ipsa nocte, tribulaTionum *ad-
docuemnt. versilale visitasti, tibi fideles.elperomniatibedien-
«Providebam DominumU conspeclu meo semper.» tes nos esse prribastl. « Et non esl invenla in me
Ac si Jitat: Quamvis in mortis passione, et ego, et iniquitas; » sequum enim est ul filius palri, etser-
mei fuissemus, tamen in conspeetu meo et meorum, r vus domino obedial, ideoque el ChrTstus, qui Fillus
Deuni adjutorenr. sempei inspexi. Et« quoniam a ' est, t factus est ohediens usqtie ad mortera (PkiUp".
dexlris esl mihi ne ccmmovear, propter hoc Iseta- u), » et nos quL servi suraus obedire debemus^ qno
tttm est cor meum. » Propter Iioc; inquit, lspialur fit utiniquitas in nobis non inveiiiatur. Alia causa.
cor meum, quia Paler, et divinapielas mihi a dextris « Utnonloqualur os mettmopera homlnum, pro-
astilit, ne commoverer, et ob mortis dolorem ira- pler vejTia labiorum tuorum, ego rcuslodivi'\ias
sceror, sicque omnes genles interficerem. Yel etiam dtiras. » Labia Dei sunt prophetae/aposloTi el docTo-,
inde Iscfor quod Dominus a dextris, et in adjttio- res, qnia per eos loquiliir. Propter istorurii aute-n,,
rism esl sanclis, ne aliqua tribulatione ab ipsius fide yerba.Tnquit Ecclesta, ego custodivi vias dtrras,
comraoveanltir.-<Et exsultavit lingua mea,»id est tjuoniam qtiae isti ore dixerunt^ ego opere iniplere
BbCstoliin praedicalione. t Insuper et caro mea re- conalus sum. < Ut non loquatur os meuin opera
quiescat in spe, » videlicet resurrectionis. lioininuin, >id est ea quse Ioqtior, non me jactahdo, ,
< Quoniam non derelinques animam meam in in- vel leincusando, Joqttor, sed ut meani oralionem
~ferno. t Yere
resurgam (Mattli. xxvn), neque cuin e.\audias,~quasi ad memoriam reduco. AJiterj-adcd.
pcccaloribus ah inferuo et morle deiinehor (Ephes. equidem custodivi vias duras, ut~ non solum facere,
iv), sed gaudens, el triumphans, capla pnseda coelos ]D sed nec eilam ore opera hominum pronuniiaTe
ascendam (Marc. xvi). tNec dabis sanclum luuin Toluerim : neque sermo temporis, vel verbam
Yiiere corruptionem. » Quia netjue Chrislus anima otiosum e% ore meo processil. lloc autem de se
vel eorpore corrnptus est. Neqne sancli, efsi cor- jjuoque Chrislus dicere potest, qui legis et pro-
poris detrimenla palianlur, anira~e tamen non cor- phetarnin cojnpleiismandata, dttrain et asperam a
nunpuntur. Judseis pertulit passionem. Deprecaiio :
< Nolas mihi fecisti vias vitas. * Ideo, inquit, non < Perfiee gressus ineos in semilis tuis. », Qjia,
deiinebor a morie, quia cojgnita est mihi via viise, inqnil, Jam incoepi, ut usque in finem perseyerare
non errabo in\ia, sed recto itinere ad Patrem ibo. possim,_perfiee gressusmeos in semilis iuis. Juslit-ia
Vel-eiiam, meis fecisfmotas vias vitse, id est opera uamqiie pax, palienlia, majestas, concordia semif-tv
quibusitur advilam. sunt, per quas ad Domintini ittir. In his aulem
< Adimplebis me, Iselilia cura vuliti tuo.> Quia, in- perficiunttir pedes nostri, quando ab eis divelli ne-
quit,yiani novi,sine impedinienlo aliquoad teveniam. queunt. Hoc e&t qtiod sequilttr : «_Ul non motean-~
Cum aulein tectim fttero ,4e vultu et claritate sum- tur vesligra mea. >
jsla h>Uhor Exposilitj. < Dcleelalioiies etiarn nithr « Ego ciumavi. • Ego, inqtiil, honio Domitilcus,
1173 ODDONISASTENSIS MONACHl IIS^
jnc.-uce posiius ad te, Paler, clamavi (Luc. xxin), Amaluerunt. Vel orulosin teritt «laliicrunt, quia tcr-
Tu aulem « exaudisti me, Deus; Inclina aurem lu.ttn ram et purttm boniinein GJirisPj-n csse opinaii
mil i; et exaudi verha mca, > id esl nieorum : Nequo sunl.
enim profttit me exaudisse, nisi et eos pro quibus < Susceperunl me, sicut leo paralus ad prsedam.»
sinn passus exaudias. Pulchre autem dixil : In- Me, inquit, quem, ul Denm, honoiilice, &ummaqne
fiina; omne enim quod inclinaltir, ei qui se inclinat cum reverenlia suscipere debucrunt, qtiasi leones
aj-propinquatur. «Mhiiica mlsoiicordias tuas. > Fac? leonumque caluli ad prsedam,parali, cruentis fatt-
inqfiil, miserirordias luas miserabiles esse, dando - cibus suscepertint. In abditis qnidem habitant, qttia
servis eamdera quam Dominus habet potestatem. < omnis qui male agit lucein fugit et odii-Joan. m) »
Yel niiiifica, id esl, cljaras fac et accepiabiles; quod « Evsnrge, Domine, » clc. Mihi in adjtilorjtim
eniin miraraur, quodammodo extoUimus. Miruntur e\surge. lllttm atilem populum Judaicum prajvetii;
ergo Dei misericordias, qtti nativilatem, passionem qui sempcr incautus esl, quique nihil timet. <Et
eij'csurreciionem dil gitnt : «A resislenlibtts deK- suppianta eitm > id est, da gentibas h~credilalein,
terse luse custodi me ut piipillam oeuli. » Dexiera quair. iste sibi promiltebat, < Eripe animam meam
Dci Chrisius esi; resi&leniesaulem, quicunque infide- ah iaipio, » videlicet a supradiclo Judseqruni populo.
les. Kogal igilur FTIius Putrem, ut a sibi resistenli- ™< El eripe frameam luam ab inimicis manus ittse. »
bns enm defendai, quasi cup.llum oculi existentent.' Me, inquil, eripe, qtti sttm tita framea, qui anliquum.
Pttpilla oculi djcitur Chrislus (Zach. n), quia, et in inimicum trucidavi, quique juslos a peccatoribus irt"
omiiibus clarior esl, el Iumen quo omnes homiiies judicio dividam. « DoniTnc,a paucis de lerra divide
illumitiantur. Aliter, custodi, Puter, raetnbra mea eos. > Putici enim stinl boni ad malorum compara-
ab Jiis qui mihi resislunt, qttia, qnasi oculi pupilla, lionem. Unde eliatn dicitur : «Multi sunt vocali,
cito frangi possunt. Hoc etiani in perfeclorum Ec- jiauci Yeroelerti (Malth. xx_.»'Ac si dical: «Divide,
ciesia dicere potest, ut sic eam ab hsereticisDeus de- Domine, lios inimicos manu polentise tuse,» a ~san-
fcnd.it, quemadmodum pupillam oculi, id est apo- ctis qui in Ecclesia habitant. Magna enim eril divi-
fciolos, in tjuibus totum Ecclesise corpus illurai- sio et separatio, cum illi infernum, isti vero coele-t_
naiur. siia regria petent (Matth. xxv). < In vita eorum de
« Siib u;hbivaalarum prolege me. > Dileciio Dei absconditis tuis adimpletus esl vcnler eorum,»
el proximi.et Novum el Vetus Teslanieniiim. Ilem- quandiu, inqull, sancli vixerunt, ccelesli pane, el se-
que jitslilia, -charitas cselerseque virtules ahe Dei creta Scriplurarum inleUigentia impleri cupierunt-.
sunt, quia sinc his nemo ad eum volare potest. Q Illi autem (Judseiscilicet) < saturati sunl filiis, » id
UndehicdiciiChristus :Protegeme,Domine,sub ala- est vitiis et peccaiis, "quseipsimet sibi genuerunt»
rtim tuarum umbra posilum. Si eniin vilia et con- « Et dimiserunt reliquias suas parvtilis suls,» -no-
cupisceniiseevurunt, merilo unibram et refrigerium luerunt enim crucis deliclum in se esse finiluni, sed
jsia prsebere dictintnr. Vel sttb umbra alarura tua- clamantes : « Sanguis ejtis super nos et filios no-
runi, id esi snb prolectione tua prolege me a facie stros (Matth. xx\n). >ln posleros miserunt. Aliler,
inipiorum qui me afflixerunl, id esl in prseseniia saiurati suntfihis, id esl sicut diviiiis, ita el pro-
Jtidseonim. Hoc qiioqiiesuper Ecclesia intelligi po- lixa fecundilate repleti sunl. El dimiserunt reli-
tesl; namqiie el sub eisdem alis constat Ecclesia, et quias suas parvttlis suis, quia panem vivum et Chrisli
ab inimicis ipsa quoque persecula est. corpus faslidientes, humili genlium populo4idman-
t Iuimici mei anlmam meam circumdederunl. > diicandum reli.uerunt. « Ego autem, dicitEcclesia,
JudaT videlicet iu passione. < Adipem sunra con- in justilia, appareho conspectui luo, > illi quideni
cltiserunt, » id est supcrbiam viliortimque copiam filii salurali, ego autem secretis tuis jeplela, ante
aniplexaii sunt, quibus verus medicus' cos eurare conspectum tuum manifeslabor, el lunc tandem.
ivolebat. Vcladipem suum concluserunt, quia Cliri- < saliabor cum » Filii tui « gloria apparuerit. » Yel,
smmoceideiues,etin sepuIcroclaudenles(LMc.\xin) ;Q eliam hoc Gbrislus dicere polest. Me Judsei injusluin
lomnes illius •ieivne, lacte et nielle fluentis, dhiiias etpeccalorem vocanles, cuni injuslis-et peccaiork _
amiserunt. < Os meum loculum est superbiiSm, > btts ab inferno defineriopinali stint. Ego autemtuui -
quia <rais est morlis,»et <crucifige,'rrucifige >dixe- jtt&litia ccelos ascendens, luo conspeclui, Pater, apr.
ruiil (Maith. xxvn). « Projieientes me nunc circum- parebo. Cum autein gloria lua sanclia raanifestabi-!
rieilerunt me, > quondam, inquit, me extra civita- fnr, tuncaeterna bealitudine cura eis sociabor.
l >mprojecerunt, nunc quoque projiciunt, dum non *,
EXPOSITJO PSALMl XVII.
se nisi tsesarem rejjera hahere dicunt (Joan. xix).' - « Diligam te,"Doinine, » elc. Huc aulem in psalmo
Sed non sicut olim; olim enim projicienles rae, aliquando Ecclesia , aliqttando loqnilur Chrisius.
ii.coluineraabire permiserunt, nuncaulem proj'icien- <Fortittido mea, » quia per le forlis sum. < Doriii-
tes, eiiara circumdederutit, < oculos suos sieterunt nus firmamentum menm,» quia seeuudum carnem
dcclinare in terram, > non ltlique ea quse tursum fragilis sum. < Et refugium meum, > quia In aliis
aspexentnl, sed ad sola lerreni oculos fleclentes, armis ~velmunitionibus non confido. « Et Tiberalor
qttia et locum el fenlem (Joan. xi) et lcrrena3 di- roeus, > quia u Judseismcliberabis, Deusmcus, sccun-
t\uii.s sac aniliicre puiabanl, Chilslum octidere dum hocquodhomostim. <Adjutor metts,»in jc-rj>ore
1_3_ EXPOSITIO 1N PSALMOS. *«-_
flere - Et
coeperunt.
tribjliiiionis. «El sperano in atitn.,» Inlalem, in \ dati, lacrymosa compuiicUone > ignis"namque et feivor
<Protcctoi ignis a faciet-jus exarsit,
quit, speraho, Jion in-alium adjntorcm. sancli a facie Domini procedens, in oiuui-
nieis, » quia me protegit, el defendit. < El corni Spirilus
« Et sus- bus exarsit, quia et vilia excussit, et sanclos iilu-
saluiis niese »id*stfortis el alla defensio.
< minavit.
t;eplor meus, t quia die tertia me suscitavit.
< Laudans" invorabo Dominum. i T-ropler prre- «Carbones succensi suntabeo, » carhones tjui-
homo quando pec-
dictas causas; in lempore erucis laudando invocabc demexstinclieranl, quia primos
< et ab inimicis meis salvus ero. »~Habesne ini- cavit, lumen,' fervorem et clarilalem numahri ge-
te,
niicos? Seqttilur • neri abstulil, eiqtiecsecitalera, mortem ctnigie.li-
<Circumdederunt me dolores morlis. > Pr-eleri- nem intulit. Erant igitur homines sic exslincli, ouos
luin pro fi.luio posuii, ae si dical: < Ecce ascendi- Spirilus sancti gralia ardcre fecit.
mus Hierosolymam," el consummabuntur omnia, < Inclinavit ccelos et descendit. > Prins, inqttit
quse sci ipia sunl per prophetas de Filio hominis Ecclesia, jnclinavit Dominus ccelos, id est mj&it
(Maiih. xx). > Circumdederunt dolores mortis,-1d prbpheias et angelos, qtii suttm adventum muiido
esi Juthei, dolores moriis inferenies, vel 'doloies, , huniiarent. Isalas enim dixit: «Ecce virgo concipiet
qu in morte hahentur. -< Et torrentes iniquifatis (Isa. vn). > Gabriel atilem ad llarlain : « Paries,
conluibaverunl me, » qttia ccce lurla, ct quivoca- inqtiit, filium, et vocabis nomen ejus Jestim (Matih.
batur Judas, veuil. V-enit torrens, el iniquorum im- \). r Deinde descendit, el carnem assumpsil. «,Et
— « Co3lum,""iiiqiiit,rnihi
pelus ad discipulorum gregem conturbandum, qtiia, caligo siib pedibus ejus.»
pasiore pcrcusso, dispergenlur oves -gregis (Marc. sedeV'esr,' terra aulem scabellum pedum meortim
iiv). (Ail. vu). > Ergo quia terra esl seabellum, sub pe-
- < Doiores inferni circumdedernnt me, > ia esl illi, dibus ejus est; per 'lerram aulem, quam sub pedihus
quos infernales dolores exspecianl.« Prseoccupabant ejus'esse diximus, corptis Dominicum inielligimus.
nte laquei morlis, > quia Gum gladiis ei fuslibtis In Ti6c auiem lanta caligo fuit ut vix pauci in eo
undiqtie supervenient. Laquei morlis ideo dicuntur, divinitaterii lalitanlem* cognoscere possent. Fuit
quiu diabolicse fraudis decepliones inîs erant. « In eliam caligo in hoe corpore, quia omnis Scriplura-
tribulalione invocavi Dominum, et ad Deum meum rum profundiias, omnis sapiehth"" efscientise pleni-
clamavi. > Claniavil Ghristus' in cruce posiius, di- mdo~in Christo permarisit (Joan. i).~ Aliier : Sicul
cens: «Eloi (Matc. xv); > el ^: «»Deus meus, in per ccelos, aposlolos, ila pcr peccalores, Tnf-srnum
nianus luas coromendo<spirilummeum (Luc. xxm).» • inielligas. lnclinavit Dominus igitur ccelos, qnando
« El exaudivilTle templosancto suo~vocenuneam. > inler peccatores ad prsedicandttra apostolos „misit
Pertempluni-sanctum ejussuae divinitatis secrelum, (Marc. xvi). Quid cnim magis inclinalur^quam qni
vel, ipsum corpus Dominicum intelligimus. « Et de ceslo infernttm descendit. Et descendit, qilomodo
clanior metis, semper existens in conspectu ejus, descendii?J)poslolica pr~edicafione. Ubi descendii ?
introivit in aures «jus. » in omnes lerras.<Unde alibi dicilur : « Drsecndit
Posi haec, inquit Ecclesia : < Commota esl eteon- sicutpluvia in velltis (Psah IAXI). >—<El caligo sub
tremuitlerra.»HocetiamseGundum lilteramfacium pedibtis ejus; > iidem enim apostoli ptdes ejtis sunt,
est, quia in Christi passione omnis lerra tremoit in-qniliiis caligo et Seriplurarum omnium proftin-
(Matth, xwn). Spiriiualiter aulem commota esi et ditas. Vel/quia diabolum, et vitla <~lpririclpum_.ml-
conlremuit lerra quia illi simplex lerru erant, qtti- nas ~subpedibus conculcavcrunl,' ideo -stib ejus jie-
que deanima nihil curabanl, ab Tnfidelilalead fidem dibtis caligo esse dicitur. «UndeAposlolus : « Deus
comtnoti, cum fimore et tremore, Domino servire auiem pacis, iliqiiil,>eontcret Saianam sulypedjbus
coeperunt. <Fitndamenla moulium conturbata sunt, vestris velociler (Rom. \VI).~Î Hlc-lauTem ^merito
et comm-.ta sunt, » sicul enim Chri&tus, aposloli et caligo dicitur, siquTdcm <Tenebrariim' princeps est
propheite Eccleslse sunt ftindamentum, ita divitmn (EpJtes. yi). > — <El -ascendil super cherubirii; »
ct superhorum, qui per4 moiltes inielliguiitur, ipse «herubim scienlim plenitudo inlerpreialur,,significat
majgmis spiriius, superbia j-seleragtic vilia ftmda- aufem eosdem apostolos, qui omnis scientise fonle
menlum sunt. Hsec autem sunt comntoia elcontiir- lncbriaii" erant. Inclinavit igitur Dominns cceios,
hata, quia bapiismo et pcenitenlia sunl-confusa. Vel 'pr-eparavil ad ilinera. equos, âscendil stiper clierti-
eliam, tunc fiferunt commola eu-onturbata, quantlo liim, astendit super equos suos. * Elvolavit. > Lbi?
Cliristus tartara "~spoliavjt (Ephes. iv) : « Quoniara •fSuper pennas ventorum, » id cst, supcr inslab.les
irattts esl eis,»id esl qnoniam se irattim illis osten- el superbos, quia in eis non invenil babilalionis
dcl;nisi enimsuamiram-Chrislus^propalirei, ma- locum. PossUmus eliam per ventos, animas intelli-
lignus quidem, vitlaque prsedicla, plus solilo non "gere; perjiennas aulera virlutes. VolaVil'igitursuper
- • r
conlurbareiUur. pennas veiilorum", quia omnes animas sanctiiaie
< Ascendit fumus in ira ejus;-» Qnia ftimo exci- Iranscendjl. Super asceusionem tjuoque iste versns
tanitir lucryrase, pro lacrymis fumnin posuit, ct cst Inlelligi -potesl quia ab angelis super fctelos «xjlta-
causa pio eTTectu,ac si dical : Domino irascenle, lus *si,univenti ascendere ijeqtfeanT.*« Et postiit
viliis-jtiecvpulsisct eoirnrb-rfis, honiincs jani cmun- lencbras ktlibtiluih suum. . Per icnebras, obscura
1183 ODDONISASTENSIS MONACHI *.er
doconim et prophefanim verba intelligimus. Hsec .A egeiitis, moriemini. Hic Dominus, itiqttit
Ecclesia,
autsm laiihulum Deisunl, quia in liis verissiine de- t uiisit desummo,»
qttia de seipso. Sedquid misii?
prehenditur. « In circuitu ejus tabernacultim ejus » misericordiam stiam, Salvatorera et prepugnaioreKi
id est, Dei Ecclesia. Hoc aulem tabernaculum circa qjtiaPalre exivit, etinmundum venit
(Joan. xvi).
Dei lalibiiiiim maaet, quando nos Circa Psalterium <Et accepil me, elassumpsit me de aquis niuliis, »
stimus, vel quictinque fideles in Scripluris se exer- tjuia ex muliis populib me conslitu't, vel, quia ex.
cent. « Tenebrosa aqua in nubibus aeris, » quia lc- muliis viliis me
exjersii, sive, quiaex multis liibn-
nebrosa el obscura est Scriplura prophetarum, quos lationibus nje liberavit. <
Eripuit me de inimicis
nubes significanl, inde cognoscilur quod suum la- meis fortissimis, » id esl, a pei-secutoribus vel
fibtilnm Dominus tenebras posuit, Possumuseliam malignisspirilibus. « Ab his qui oderunlme. » Et
fier lenebrosam -aquam , erroneam hserelicoruni foi tissimi qtiidem erant, el peniliis. me oJio habe-
sapientiam inlelligere. Aliter : < Posuillenebraslali- banl. < Quoniam conforlaii sunl sttper me, » quia,
hitlum sutim, » uuia carnis indumento assumpto non quasi viclores, snper me conforlali -sunt, inde for-
ab omnibus cognilus est. <In circuitu ejus labernacu- tissimi eomprobantur. < Prsevcnemnl me in die af-
iuin ej"us,»id estaposlolica congregaiio, vel ipsa caro fliclionis mese,» id est, in temporje quo me afllixe-
assumpta. Objectio. Qtiare cogniius non est, cum B runl insidiis, adulalionibus e( opprobriis me nccti-
abiomnibus prophetis esset annuntiatus? (Jer.w.) paverunt. < Et factus eslDominus_proleclor meus,».
Cui ipse: < Tencbrosa aqua in nubibus aeris, lidest, in necessitate probatur amicus. -
quia non onmes prophelarum dicla inlelligunl, 4 El eduxit me in lalitudinem. t Qui enim in
« Pra: fulgore in conspectu ejus nubes transie- latitudinem deducitur, de angustiis trahittir. < Sul-
rnnt. » Prse fulgore, una pars est, ut sic dicalur : vuiii me fecit, quoniam voluit me,» qitia amitlere
<Prse fulgoie,»id est prseclarse el splendidtenubes in noluit, ideo salvum me fiecit. < Et relribuet mihi
conspectu Domini semper existenles, apostoli scilicel, Dominus secundum jusliliam meam, »»quia jtislus.
ad genles transierunl, sicut scriplum est: < Vobis inquit, Jui, juslilise meritum reclpiam. Repelitjo.
oportebat primum loqui verbum Dei, sed quoniam < Secundum puritatem manuum niearam,» id est,
lvpnlislis illud, et indignos vos judicatis selernse _ juxta pttritatem operum meornm, quse vitiis non,
\itie, ecce convertimur ad genles (Acl. xm). » sunt admista, <Tetribnet mihi. » Et hoc merito,
t Grando el carbones ignis,» ac si dicat: Transie- tjjuia cuslodivi vias Domiai,» id est, in mandatis.
iiinl nubes, sed quomodo traiisierunl? clamando, ejus non erravi, <nec impie gessi a Deo meo.».,
ininando , fulurum judicium prsedicando, ignem Quid miruni"? < Quoniam omnia judicia ejus in con-^
"
ubique miltcndo, huraana corda fidei ardore accen- spectu meo, » sciebam, inquit, judicia ejus, quibus,
dendo, Hoc estquod scqtiilur: < Elintonuitde coelo secundum opera, merita relribuel. < Et juslitias
Dominus,» quia aposlolica [Voce docuit gentes, ut ejtis uon repuli a me, » quia j'udicetn cognovi, jusli-
ipse ait : « Non enim vos estis qui Ioquiraini, sed tiam observavi. <Et ero immaculaltis ctun co,» ac
spiritus Pulris vestri qui loquilur in vohis (Matlh. si dicat: Etfeci, et faciam,et semper ero imniacn-
x). > Repctiiio. < Et Alsissiraus dedit vocem suara, > lattis cum eo, qui maculam nonltabet, < El ah ini-
ex qua, ut supra, processerunt grando et carbones qnitate mea observabo. » Nec abs re. Scio eniin
ignis. quoniam < relribtiet mihi Dominus, secundum jusli-
< El misit sagittas suas et dissipavil eos. » Qtiid tiam meam et secundum purilalem manutim inea-
per sagilias, nisi doclores inlelligimus ? Miliens rum, » existentium < in conspeclii oeulortim ejus; »..
igiturDominus doclores, t dissipavil eos, >id est vitia bonorum namque opera semper in conspectu Dei
in leis. < Fulgura multiplicavit, » id est miracula et sunt, malorum aulcm non Tespicit, sicut scripiuni.
snse polenlise clurilatem. < Et conlurbavit eos,» est: < Respexit Dominus admunera Abel, ad mu-
tjuia tjuid facerent nesciebanl. Ul illi jjui dixerunt nera vero Cain non aspexit (Geii. jv). » Apostro-..
ad Peirnm : < Quid faciemus, viri fralres. >Qttibus D Plic
ipse ail : < Pceiiiieiiiiam agile, el haplizetur uiitis- < Cum sanclo sanclus eris. » Tu, inquit, sanclus
quisque vestrum (Act. n). » eris cumsanclo, < et innocens cum innocente > ha-
< Et apparuerunt fonles nquarum, » quia ex hiiabis. -<Neque enim habitabit juxia te malignus
paucis pnedicaloribus mulli exorii, ubique terrarum (Psal. v). »—t Et cum electo eleclus eris,» prius
oirbe prsedicare cceperunl. Vel, quia Novnm ei Yelus; Ecclesiam elegisli_ deinde ipsa elegit te; lu auieni
Testamentum multarum aquarum sunt fonlcs, lunc fileclus semper eris oum- ea electa « et cum per-
pritniius intellecla el manifesta fuerunU Exposilio. verso perverleris. >
< Et revelata sunt fundamenla orbis lerrarum;» < Qtioniara tu illuminas lucernam meam, Detuk
fundamenla terrse sunl lisec duo Teslamenta, ell meus, illumina tenebras meas. »Quia, inquit, in liis
o_
apOstoIi et prophelse, quia super fundamenlum apo- qute scio, me illuminasli; in his quoqne qme ignoi
sloloruni el prophelarum fundata esl Ecclesiai me illumina. Vel quia aposiolos illuminasti et pei fe-
illti-
(Ephes. u). Sed quo ordinerevelatasunt ?JsequIlur:: elos, illumina idiotas el imperfeclos. Sive, quia
< Ab ittcrepalione tua, Domine, ab inspirationcj miiiasli jusios, illumina cl peccatores. < QiioniunJ
te
spirilus irce fusc. » Qui dicehas : Ni<"ipcenilenlian i in le etipi.tr a lenlalione,»idco, inquii. tieprctor
'" "
«83 EXPOSITIO JN PSALMOS. il«6
*t non alium, quia apud te solum a vitjorum tenta- \ bellura,et sujipluntasli insurgentes in lnesublusme,
tione Iiberabor. » Et in Deo meo transgrediar mti- etinimicos meos dedisti niihi dorsuin,» quia in fn«
luiii, »Idest peccalorura obstaculum, quod ne ad te gara conversis sola posteriora deslruinius el vulne-
vecire pessem , inimicus mihi opposbil. Yel, viam ramus. Vdx capiiis.
quse cseteris arduus murus, nimisque difficilis esse <Clamaveruiit, nec erat qui salvos laceret.» Huc-
videtur, tuo adjulorio suffullus, facilepertransibo. usque Ecclesia , nunc Christus loquitttr, el :tb eo
< Deus metts impolluta via ejus. » Oei conimen- versu incipil, quo loquendi ilnem superius fecll, ab
dalio, ac si dicat: Hic Deus meus, non est, Sicut hoc videlicel: « Et exaudivit de lemplo sanclo stto
cseteri ; namque el \i~e illius impoiltilse sunt, el' \ocera meam : > Eg;o qnidem clamavi, inquit, et
veiba ejus vera. « Eloquia Domini igne examinala,-»" exauditussum; illi autem clamaverunt, « necexau-"-
idest, in ipsis lribulationibus, sunl verba probata, dhit eos > Dominus. Claniabunl,"Tnquit, ad Doitii-
quia non deserit sperantes in se.-Hoc esi quod senum, Judsei -et peccatores in diejudicTi, dicentes :
quiitir : « ProTector est Omnium sperantium in se.i « Domine, Doniine, aperi nobis (Matth. xxv), » nec""
Et in eo tjuidem sperare debemus. « Quoniam quis erittjui salvos eos faciat. quia Salvalorem 11011 re- ^
Deus prseter Dominum, aul quis Deusprseier Deuin ceperunl, nec exaudiel eo& Dominns.
uostruni ?» Unde ipse ait: t Ego Dominus, el non B « Ei comminuam eos ut pulverem ante faciem
est amplius, extra nie ncn est Deus (ha. xiv). » venli. » Non salvabo, inquil, sed -contritos ci com- „
Et isle estille « Deus qui pisecinxil me virlute » minutos, magno quidem" lurbine in infernum deji-
id esl fide, spe et charitaie. A Et posuit hnmacula- ciam. « Cl lutum platearum delebo eos, > quod cilo,
lain viani meam,» id est opera mea. < Qui perfecit siccaluni, non comparet.
pedes nieos tanquam cervorum, »"âdt"uivrenduntagi- «vEripies me de coulradiclionibus populi. > Quiu"
les, et qtii in bonorum operum cursu non cito defi- alii dicebant: « Bonus e&t; » alii vero : « Non, sed ..
cerent, quique persequenlium oculis se ultroinfer- seducit lurbas (Joan. vu). » Vel, de conlradicenii- '
renf. < Et super excelsa staiuens me, > id esl in cce- bus. Unde scriplum esl: < Tola die expandi mamis
Jesiibus regnis," ubi sanctorum esl liabilatio. Ideo' meas atl populum non crederilem, sed conlradicen-
psalmi graves sunt, quia persona cito mutatur; lein mihi (Rom. ~x).»—«Conslitues me in capul gen- -
mamque modo in secundam, nunc In teriiam tiuui, » quia Judseis amissis, genlibus ijnperabo.*'
coiiver~ius_, Doraino loquitur, ejusque beneficia « Populus quem jion cognovi, servivit niihi, » co-
enumet-at. gnoscere namque Dei, diligere esl. Unde peccalori-
« Qui docel manus meas ad prselium. » Juslilia
Q hus diciiirtts est : < Amen dico vobis, nescio vos
namque pax, patienlia, cseterseque virtutes, qua&i (Matth. xxv). ">Ut sic dicatur : Populus gentiujn,
inanus nobis sunt, quibus diabolum exptijgnamus. qtietn minime dilexeram, servivit mihi. < In auditu'
Unde Apostolus : < Induile vos armalurain Dei auris obedivli niihi, > quia apostolica voce audiio
(Ephes. vi). > — < El posutsli arcum sereum bra- Evangelio credidit.
thia mea, t dileclio Dei el proximi, duobrachia ro-
< Filii alieni mentili sunt mihi. » Filii Dei fueruivt
his suni qui Deum et hominem his amplectinrar
eiiatn vilia su- Jridsei, sed Chrislum interficienles, filii tiiaboli factl
quibus quasi foriielinsuperabiliarcu sunt. < Mentiti sunt,» quia in \eritaie non permanse- _
peramus. «Et dedisli mihi proiectionem salutisluse,» runt. <Filii alieiii invelerali sunt, J in primi homi- J
id est Filii lui. t Et dextera lua suscepil me, > quia
nis peccato invelerali sunt, quia novum hominem
iriundum in inorte jacentem ad se traxit.
noluerunl. < Et claudicaverunt a semllis
< Eliliscipliria lua correxil me in iinem, »id est ret-ipere
> id est alege etprophetis, sive in suis inlel-
ad plenum. « Et disciplina lua ipsa me docebil. * suis,
leclibus; vel in fide, in uno solo pede nitenles, id
Qui enini-sacras Scripturaslegit, in*quibusDei tii-
est Palrem -et non Filium adorantes%, vel Vetus et
stlplina continelur, eta vitiis con ipitur, el de Virlute nbn Novum Testamentum seq*uenles~; sive etiam,
in \iriuiem ad fflnemire docetur. " Titleram et non SDiritum. His enim^pedibus
< Dilatasti gressus meos subtus me. » Ego, ipquit,- gradtlur
Ecclesia.
in arcto persequi vitia ccepi, tu autem dilatasl' et
fecisli eis « Vivit Dominus. » Qui me de illis vindica-il.
ajiles pedes meos, vlgoremque dedisti, ne
in lali cursu fuligentur.« Persequar igitur inimicos « Et benedictus Deusmeus, et exalletur Deus salulis
me~e»jam deniuni ad illos perdendum. Aposlrophe.
meos, »Id esl vitia el malignos spirilus ;« et com-
< Deus, qui das vindicias mihi. » JDeiniquis Ju-
prehendam illos, i comprehendam et ligabo, ne fu- daTs. <Et subdis <subme; > qui es
giendo crescant. < Etnon convertardoneedeficiaiil,» populos» gcniium
< liberator meusde inimicis meisiracundis,» lu, in-
idest, Hon cessabo earnem atfligere, donec omnes
hoc Jacis et facies. Qui sBquitur:
copcupisceitii-einterimanlur. < Confiingainillos, nec quam, qui
potuerunl stare, » contra riie, sed-< cadent sublus « Etab insurgentibus In me exallabisme. > Qtiia
pedes meos,» quia TJonisoperibus mortificantur. resurgens coelbs ascendam. < Et a viro iniqtio cri-
Qttomodostarent? Ego enim vjrluleprseciiiclussum, piesme,» idiest a prsediclo poptilo. t Piopterea con-
illi autem janrsujiplanlaii fugiunl el disperdunlur. fitebor tibi in jiationibus,T9omine, »Id esl per meos
lloc csi quod dicil r <-Etpiseciiixisti"mcviitutc ad lidcles ubique Xerrarum te kuulabo, n el nonilni tuo
1187 ODDONISASTENSIS MONACLI _ 1488
psahnum dieam, » quia hi tuo noinine bona agent. A < Et occuisus ejus usque ad.suinmuni jsjus, >
YoxPatris., quia iterum reliquit niundum , et hilad Pairem,
< Magnificans salutem regis ejus.» Magnificans, in- (ibid.).,A summo ad suinmum est -occursus ejus,
quit, magnificabo salutem rcgis ejus, poptili supra- qtiia deitate et poteutia requalis est Patri. Unde
dicli, ac &idiceret: tûoniam populi solo auris au- -alibi dicilur:«0 sapientia, qu.c ex ore Aliissitni pro-
dilu suo regi obediunt, ct regis el populi salutem tliisli, allingens a fine usque ad finem (Sap. \m). >
magnificabo. < Et faciens, » faciam < misericordiam < Nec -est tjui se abscondat a calore ejus,-» cum alii
chiistosuoDavid, >quia die lerija eum a morluissu- igne spirilus, alii vero igne gehennaecomburaniur.
sciiabo. <Et semini ejus, >id esl Ecclesioe,inansu- Yel, ut quidam "vplunt, ab aliqua Spirilus sancli
ra~! < usque in sseculum. » -> _ gralia cttni nnines inlellectum IiabeaiUêl ralionem.
r» EXPOSITIO PSALMI XVIH. < Lex Doiniiii intmaculuia, t Alia pj-aedieaiio.apo-
< Gcelienarraut gloriani Dei,»id esi, apostoli an- stoloiura : Legem Dominicuslodite, quiaJex Dei ju-
nunliant gentibus naiivilaiem, re&urreciioneni, et stos, sanclos et immaculaios vos jeddat. < Comer-
a&censioiiem, in quibus Deus gloiiflcatur. Conlir- lens animas. » Unde et quo? ab iniquiiate.ad jusli-
maiio. - - tiam. < Te&timoniumDomini fidele, j ideoque lenen-
Êlpperamanuuni-ejusjnntiniialfirmamenluni.» B-tluni esl. Fidele quidem, quia non memiiur. Sunt
Idera enim est firmamentuni, quod et ccelum. • autem tesliinonia Domiui :« Dateet dabitur vobis,
« Dies diei eructat veihu-m, » id est, Deus Paler dimitljte el dimillelur vobis (Luc. vi), y et siinilia..
rai&il Filium suum aposlolis. «Ei nox nocti indicat , < Sapientiain prse.slans parvuTis, »id est hnuiHibus,
scienUam,''» id esi, Judas Chrislum Judseis tradidil. uude scriptum esl:« Siniie parvulos venire ad me;
Indicavit aulern, cuni dixit: « Qtiemcunque oscula- taliuni est enii)) legiuun ccelorum (Marc x). > Et
lus fuero, ipse est, lenete eum (Maith. XXVJ).»Ali- - alibi:«Quia abscondislihsec a sapjentibuselpruden-
ler: « Diesdiei eruclal verbum, »idest doclores an- tibus, et revelasti ea parvulis (Luc. x). >— < Justitise
liuiiliaiilEvangelium Eccle&ise.<Et nox nocti indicat , D.oiiiinirectse, » quia « reddel unicuiquejuxtaoperu
scientiam, > quando hrereticus eirorem hsereticis sua (Rom. \\). > — « Lêtificantes corda,» bonorain.
iiisiniulai. Yerciiain, t dies diei eructa.l verbum, > < Pr-cceplum Domini, J id esl Novum Testamentuin
quando Yeibi incarnaiionein, el altam Scripturaruin Jueidum; quod- nullo velamine tegiiur. < Illuminas
intelligenlium, .sapicniibus el perfectis apo&loli nia- oculos, > cordisyidelicet. < Timor Dominisancliis,j
nifestanl.UndexVpostolus ait:« Sapienliain loquimur quia sanctos facit, ideoque timcndus esl. < Iniiiuiu
iiite-r peilectos {/ Cor. i). > — < Et nox nocli indicat sapienlise timor Domini{Psaf. cx). >—«Permanens in
sclentiam,» quando idemaposloli, qui abyssus erant, " sseculum sseculi, t quia cum dileciione fit,jj«sesem__
et alia profuriditas,"qualemcunque mediociem scieu- per erit.
tiam impeifectis aiinuiitiabani. Sicut scrjptum est: < Jttdicia Domini, vera, juslificata in semelipsa.»
< Lac potum detli vdbis, non escain (I Cor. in). » ~Nonabalio. Nam quia naluraliter justus eslDeu--,
Non -smit loquel.e neque sermoues qiiorum non naluraiiter justa suut judicia ejus.t Desiderabilia su-
audianlur voces «oruni. » Quia el omnibus linguis per aurum, et lapidem preliosuin multum, » Td esf,
lot[uebanlur,eloniiiemscieniiam prsedicabant, debi- in oniiiibussixicularibusdivitiis, prajferenda sunlju-
ies parvo lacle cibantes, validos pane. < ln ohinen dicia Dei. < Et dulciora super mel el favum, » tjuia
lerram exivil sonus eorUm. t Dixit superius qrii pr.e- ad ineffahilem deleetaiionem atque dulcedinem san-
dicarent,*l quid et quomodo, nunc auiem dicit ubi: ctos perducunt. Sed quibus sunl dulcia ? sanctis
Quia in oranem lerram exivit illorum proedicaiio. quideni.Undehoc? nEtenim servus luuscustouilea,»
Itepeiitio. « Et in iines orbis lerr~c verba eorum, » " ac si dicai: Ntsi dulcia qtiidem essenl, sancli uri ea
dicentium t nou custodireut.« In cuslodiendis illis retributio
< In sole posuit labernaculum. » Quia carnem, niulta^ J-—«Si cuslodierilis, inquit Dominus, prse-
qua Deo Patri militavii, oinnibus \i&ibilem ptsebuit. r. cepta mea, manebilis.in raea dilectione (Joatu xv),»
Yel tabernaculum 'suuni, id est uterum Yirginis; _qua major retribuiio essenon polesl.
l\laiia namque siella matis inlerprelatur. Posuit ,« Delicta quis Intelligit ? » Quis se, inquil, pecca-.
igilur tabernaculum sutim in soleni, quia -de hac lorcm esse cognoscit? quis sua peccaia Domiuo con-
slella lecit solem. Omnibus enim hsec margarita pre- fiteltir, nisiille qui dicit: « Ab occultis meis munda-
clarioresl. « Elipse lanquam spousus procedens 4e me, Donnne, » id esl ab his quse in seereto cordis,
thalamo suo, » quia diviniiale carni conjuncta, de \-el4tIionescienie, peregi ? El ah alienis parce seno
\iiginali utero Chrislus processit. « Exsultavit lil tuo, id est ab his qu* puhlice flunt, vel quae non-
gigas ad currendam viam. >De uiero, inquit/proce- dum feci.
dens exsullavil, faciu&uigigas, fortiselin&upeia- . « Si mei non TTierint dorainati lunc immaculaius
bilis. Sed ad quid exsullavii? < ad currendain viam, t ero.j Si, iuquit, ista peccata non fueiint meidoini-
idestad omnes mundanas adversiiates lolerandas. nali. Tunc enim noslra sunl peccata_, quando ab eis
Unde ipse ait: < Desiderio desideravi, hoc Pascha tlouiinali et de\icli iuerimus, aliter essent alicna.
(Luc xxit). >—«A summo ccelo egressio ejus, > qula Tunc Jfflmaculalus xjro, « et eraundabor a delicio *
a Pafre exivif, ct venit in niunduni (Joan. xvi). maximo,».quod cstsuperbia, qase eiiam inhene aciis
IIS0 EXPOSITIO JN PSALMOS. _ 1190
cavendaest, « Eterunl ul coraplaeeanl eloquia'oris A dominabiiur (Rom. \i). >Ycl qtioniain quos ipsesnl-
mei.» Si, inquit, peccatismundalubfuero, luiic mea vabit, potentes erunt.
eloquia taliaertintquseiibiplacerepossinJ.,quia « non < Hi in curribus, et hi in equis. > Peccatores, in -
est speciosa laus iiiorepeecaioris(Ecc/i. xv).>—«Et quiij in diviiiis sseculique honoribus Ifelanfur, et in
ineditalio cordis inei, > posiea semper erit in con- -forluna qure in rolis describitttr. Partem illam qnse
speclu tuOj Doniine, adjutor-meus el redetnptor digniore&l^prse csuterisposuit. - -
ineus. «.Nos autem in nomirieDofiiiniDei no&tri invoca-
EXPOSITIOI-SALMlXIX., himus, > per Douiinum noslrum Jesum Clirislum;
« Exaudiat leDoniinusiii die tribulalionis. » Yox seraper djcenfes., _
Prophette : Ycni, Chrisle, veriisll Salvator , vadis < Ipsi pbligali sunt, el ceciderunt, > Obligali vitiis
pro nobis ad immolandum, homo es, auxflio jndiges,, el divitiis, sseculique houorihus el compede mortis.
deprecai-e Puti-em, et Dominus exaudiel le in die tri- El ideo inpeenani et in morlerii cadunl. «INosautem
hulationis, id esl in lenipore passionis.« Protegat le sitrreximus, >ab infideliiale, de limo profundik %Et^
nomen Dei Jucob. » Quia tu Tn nomine Domini ve- erecli sumus, >adcoelcstiaet divina contemplanduni,
- -
nisti. Unde ipse ait: < Ego a meipso hon loquor ea quse sur&umsunl, aspicienles.
(Jo ni. xiv).» < Domine, salvum Jac regem nostrum, ei exaudi
< Mitfat tibi auxilium de sanclo,» id esl de seipso. nos in die qua invocaveriinus te,»in nomine ipsius,
<El de Siori luealur te. » Sion, specula interprela- quia ipse ait: < QuodcunquepeiieriiisPatrein In no-
tur. Significat aulem, et Ecclesiam, el ccelestem Je- mine meo, det vobis (Joaii. xv). >
lusalent. Et de Sionlueatur te, idest de«xcelsa coe-
EXPOSITIO PSALMI XX
lorum specula, iu qua residel le deferidat. - "" . VOX PROPHETJE.
< Memor sit oranis » el universalis < sacrificii
< Doniine, in virltile lua I-eiabltttr rex, > id est,
»
tui, quia pro omnium saluie ohlatus est. 1 in divina\irtule
qua diabolum superavit. < Elsuper
< El holocauslum tuiim piugue fiai, » id est ISB-
salutari tuo exsultavil vehemenler,t id esl de salulo
fum et acceptabile. Yel pingue fiat, hdc e&tomnes in
sibi vel suis per se altribula. < Desiderium cordis
te credentes redimat et salvet, sive Judsei fuerint,
sive ecniiles. cjus tribuisti ei, > quia super velle suum resuTrexif,
t fribuat-tibi secundum cor tuum,»id estdeside- inferjium spoliavil, el mundum redemit. < Et vohut-
fraudasti eum, »-Jabia Dei;
riura tuura, et voluntalem liTam.< El omne ^consi- tale labiorum ejusJ,non
volehant prophetse, ut
lium lutim confirmel. » Petat aliquls'coiisilium a ^ prophelse et apostoTi sunt;
de inferno ei ipeiet;
Cluislo : < Magi&ler,quid faciendo vitam aHernam Christus carnem sumerct eosque
Doniinuin Deum luum ex aposloli' vero resuireciioiiem desiderubant. Hicc
possidebo? Diliges, inquit,
tolo corde tuo, et proximum iuum, sicul teipstim *omnia facta sunt.
< Qiionjam prsevenisli eum in benedictionibus dul-
»
(Luc. x). IIoc est consihum Chiisli, quod inpluri- cedinis. » Ac si dicat: Otnnes ejus voluillales coni-
bus quidem adeo confirmatiimest nt~~ pro Dci,dile-
ctionemorereniur. plevisii, quia multum et ultra omnes dilexis']; di-
< Lseiabiniur iri salutari tuo. » Ideo, inquil Pro- lexisti quidem, quia in benedictioiiibus illtim-prse-
veuisli. Prius enira qttam Iiomo fierel ab omiiibus
phela, tibi saluiem et
deprecor, quia ego, el cseieri,
pairiarchis el proplieiis benedictus est. «Posuisli ia
qui tuum advenlum exspeciamus detua salute Iseta- J > Diabolura
bimur. ILTncauiem et uansilive el inlransiiive intel- capite ejtts coronam de 1-tpidepreiioso.
« Etin iiomine DoiiiiniDei nosiri qttidem \icil, regnum ahslulii, ccelos cotonalus
ligeie possumus.
» « imocaveiil no- aseendii. Eccle&iain autem coronam vocavit, qttia
inagnificaTilmur, quia quicunque et episcopi
men Domini, salvus eril (Act. n), » vel per rionien aposloli, martyres, confessores, virgines
in ea fulgenl quasi lupides preuosi.
Christi, quia Clitisl'ian'rvocubimur. ' « Et
« Impleat te Dominus'omnes petiliones luas. i -) « Yit.un petiti a le, »id esl resurrectionem.
in s-eculuiii sseculi,»
Audi peiitiones Filii : «Clarifica me, Pater", ajmtfte- tfibuisliei lon£iludinem dierum
« qttia« qttod mortutis esl peccalo mortuus esl semCl;
metipsum.»Cui Paler: Clarificavi, inquit, et iterum
est
cljuficaho (Joan. xu). » Itettique": «Paler, serva quod autem vivil, vivil Deo (Rom.vi). t—«Magnu
>
eos qttos milri dedisli (Joan. xvn). » HJBaiiiem gloria ejtis in salutaii lito. Magna est, inqtiit, glo-
lia in ie, quia resurrexil, co;los ascendii, et a
petiliones suul intpletse,quia el ipse esl clarifica- dexlris luis sedel. < Gloilain et
et isti conservati. magtium tetoicm
lus,
imposuisti super eum. >^Jloriosos et decoros super
< Nunc coguovi quoniam salvum fecil Dominus eum
qui Ecclesiseest fuudameiitum a'diiicasli; iun-
chrislum suum. > Providens, per Spifilum sanclum, dainentum enim aliud, ulait Aposlolus, netiio poiest
resurieclionem et ascensionem. Et prseteiito pro
ponere, prseter Cbristum {I Cor. m). Yel gloii.tm,
futuro utiiiir. « Exaudiel illum de ccelosanefo suo, >
quia resurrexit. Honore aulem, quia tib ojnni')us
id e&lniittet illi auxiliuni desancio. houoratur.
« In potenialibus salus dexterse ejus. > Qula el per < Quoniam dabis eum iu tienediclionem in srrctt- .
hanc omnes gentes credenl, « elmorsilli ulira upn lum sseculi.» Et hoc, inquil, scio quia ab onin"bus
HSl ODDONIS ASTENSIS MONACHl HS'2
Jionontbllur et venerabilur, quia in a-lernum omnes A i surge, et mane in sequalilate Patris. Vel ostende po-
etiiii benedicent. Nulia namque dies est, in qtta in Teiiliamet inajeslatem, qui pritis veinsti in humili-
Ecclesia Dominus Deus Israel, et henediclus qui ve- tate. jNos aulem « canlabimus, et psallemus virlutes
nil jn noinine Domini non decanlalur. Yel, dabis" tuas, >
eum gentihus in benedictionera, quia < in eobenedi- EXPOSITIO PSALMl XXI.
ceniur omnesgenles(Gal. m).»—« L-elificabiseumin <Deus, Deus meus, respke in me.» Yoi Domhiici
gaudio cum vultu luo. > L-elabiturChristusin die ju- hoiuinis in cruce pendenlis. Respice, inquit, Paier,
dicii, cum vulttis et gloria Dei, quara ~inse creden- et videhuniiliialem meam; respice quse,"etquanta in
tibus promisit, Ecclesise manifeslabilur. « Quoniam cui obedieutiani hiundiqne redemplionem malu pa-
rexsperavilin Domino. » Meriio, inquif, eum, Iseti- tiar, respice Filium luum in cruce peudenteiii, re-
ficabis, quoniam in le speruvit, secundum liumani- spice clavos, re&pice coronam, respice servos in Do-
taiem. liiinuni insullanles. « Qnaremedereliquisii? » Nun-
« Et in misericordia Allissiuii non conunoyebilur,» quid PaierderelinquereFilium potuit? Nonne semper
quia nunquam sine mi&ericordiaest, veieril, Filius est in Patre, el Pater in Filio esl? Ulique.'
« Inveuiaiur raantts tua omnibus ininiicis luis. > 'Quoniodo eum dereliquil? Ipsemei dicat, qui solus
Ilic conyertit se, ad ipsum regem, atque iia fatur : Jf II verax esi, cui maxiine credenduni est. < Longc a
Iijveniaiur, o rex, vinus, potenlia, et majeslas lua salute mea. > Audis quid dicit. Se derelictum coh-
ab his qui le humilemrecipere noluerunt. Yel eiiam, querebalur, salutera superius postulabat; hoc enim
imeniunt el cognoscant, et le Deum esse credant. prsedicta verlja sonare vhleutur. Nunc autein, supe-
Repelitio. « Dexlera tua invenial omnes qui te ode- rius factam oralionem a sua salitie longe esse dicit.
runt, » ad salvandum vel perdendum.« Pones eos at Quid igitur erat quod poslulabat, quandoquidein non
dihanum ignis, > quia selerno comburenlur igne. sibi salutem qurerebal? Sequ.tur: «Yerba delicloiuin
Quando? < In tempore vultus lui, > id est in die ju- ineorum.» Ac si dical: Quod me dereliclum dit-O,
dit-ii, cum facie ad facieih eum videbunt, et lunc quod saluieni deprecor, non mereo, sed hsec vcrba
revelabllur vullus el gloria Domini, < el videhitom- deliclorura meoruin sunl, id estprsedeliclismeoruin.
nis caro salulare Dei (Luc. JII). > — < Domiims in ira « Deus meus, clamabo per diem, el 11011 cxau-
sua conturbabit eos, >dicens-:<Ite, maledicti, in igneni dics.» Quasi dicat vere iueos dereliquisse videris,
aeiernum (Matth. xxv).»Ignis autem qitid facrel? Yis quoniain clamantes eosnonexaudis.« Deus, clamabo
audire quid ? < Et devorubil eos ignis. > per diem ct noctem,»id esl inel sine Interniissione
~
« FrUelum eoruin de terra perdes. Quia cum omni tempore clamabunl, «Et 11011 exaudies. »Vel clu-
oper*bus suis eos destruet. Vel linitatores illorum a^** mabant per diem, id esi pro prosperiiale umissa, ul
consortio sanclorum et a lerra viveiitium separabit. ea rehabealur, et non exaudies. «El nocie, » id est,
Confirmalio. < Et senien eorum a filiis liominum, > * pro imiuinenle adversilale, ul ah ea liberentur, « et
id esl a sanctis. Et merito. < Qttohiam 'declinaverdtft non exaudies. El non ad iiisipieiitiam milii. > Quod
iu teinala. » Quoe sibi videlicclfulura videbaut, ne- lion exaudiuntur, inquit, hbc non ad insipieniiam,
que occideie malueruiit quam locuni et gentera sed ad maxiinain saplenliam eis conlinget,quia, dtim
amittcie. Vel iu te mala declinaverunt, quia otiineiii 'hujus sseculi prospcra petenies non exaudiuntur,
luroreni, omnemquc nequiliam suam te cruclfigendo scient se in mundanis quidem et transitoriis, vitse-
libi ingcsserunt. Vel quia mortemet ptenani, quam que hujus blandiliis tibi placere non posse. Itemque,
primus homo promeruit, te pati el solvere comptile- dura pro adver&itale,~ut ab ea Jihereulur, oraverinf,
IUIU. « Cogitaverunt consilia quse non potuerunt stael nou exaudies. Peiv mullas quidein Iribulationes
biliie, > cogitaverunt enim iionren tuuin de terra au- sese in regnum ccelorum oporlere iulrare (Act. xiv)
ferre, et &epulcrum,ne forte resurgeres eusiodire. cognoscent,quod soluni est sapere.
Hoc auiem imu potucrunt stabilire, quia et resur- < Tu autem in Sancto habitas, Iaus Israel.» Quia
lexisli, et iioinentuum ubique manifestalur. Unde jn sttperius dixil, quare nie dereliquisli, me in Iiujus
scio quia « poues eos deorsum,» id est in fugam, ut vei'bi aiubiguitate qui, errarel? Adjecit: Tu autem
neque resipiscant neque salventur. Vel dorsuni, ut in Sancto habilas : Non nie, inquit dereliquisii, ut
in omnibussiiitsubjecli.Vel dorsum,tit sola lerrena Judsei putabant, dicentes: < Deus dereliquit eum,
et Iraiisiloria diligant. {Psat. LXX).» Sed seniper mecuui fuisti, a quo uihil
< In reliquiis luis preparabis vullum eorum. > in.deitaie differs. < Laus Israel,»id est, quemlaudat,
QuTaad, ea qtia; lu omnino dereiinquls, el non vfs, vel per quem laudalur Ecclesia. < In le speraveruul
llli pr~cparali et volunlarii sunt. Quod enira tu vis illi paires noslri, >patrlarchse ei prophelse «speraverttnt
nolunt. Ahler. In reliquiis tuis prseparabis vultum et liberasli eos» ab initnicis et adversariis suis.« Ad
eortiin, Quia Elias et Enocli, quos Dominus ad prse- te clamaverunl, in tempore tribulationis, el sahi
ludendura cum Aittichrislo, vivos reliquit, errorem facti suni; ih te speraverunl, et non sunt confusi. »
et niaculas a vullibuf eoruni abslergent, et Ecclesias" « Ego aulem sum vermis, el non hbmo, »id est -
conjungent, quse nec maculam habet, nec rugam. Et vilis et despeclibilis. Quid enim verme viIius?Ah'.ei:
ul iioc fiat. HIossalva&iioui in peccatis nati fuerunl: 'ego au! isri,-
|< Exaltarc, Domiue, in virlute tua, > jd esl rc- qui -ermissum, et non simjdicilcr homq, sum fa-
_H95 EXPOSITIO-IN PSALMOS. 1194
cius < opprribrium hommum el abjeclio plebis. » Ut A ApostolPaulem tn medio Ecclesise quasi eera liqtie-
enim verrais e\--solo liguo sine patre nascitur, ita et scens erant, auia alios illuminabanf, el seipsosjeju-
Christus ex sola Virgine, sine virili semine natus -niis el orationibus alifiigebant, el ab impiis tribula-
est. Unde Isaias ait: « Noli timere, vermisJacob bantur. Yel cor suum, id est tota Ecclesia, quani
(Isa. XLI).t Opprobrium hominum Jactus est, pro- pr~e omnibus dilexit, cui suum consilium dedit,
pter crucem et spineam coronam.-Et«abjectio plebis,» quam divina sapientia imbuit, piTus lapidea et dura,
tjuia Barabbam elegerunt. Omnes videntes me deri- nunc est humilis el pia. omnique misericordia
seruntme, dicenles: «Yah,qui deslruistemjiIuniDei,» _plena.
ei: < Si Filius Dei es, descende nuncde cruce (Marc. « Aruit tanquam testa virtus mea.» Quia prius
-sv).»—< Locuti sunllabiis, tTd estcogiiaveruntet )o- mortalis et corruptibilis erat, poslea vero immorta-
cuti sunt nequiliam, « et moverunl capttl, » quia lis et incorruplibilis faclus est. Yel etiam aruit,
prseiereuntes illudebanl ei, moventes eapila sua. Yel quia se mortuum ei sine vigore ostendit, neque se-
moverunt caput, quia Cbrislum respuerunt, el sibi ipsum defendit,qui aliis auxiliari solebat.« Etlingt;»
aliudcaputfeceiunt, diabolum scilicet, vel Csesarem. mea adhsesitfaueibus ineis. » Quia < quasi ovis ad
i Speravit iu Domino, eiipial eum, » de manibus oceisionem duelus est, et non aperuit os suum
nostris. ~« Salvum faciat, quoniam vult, eum, » B (ha.u\\).t—«Etin pulverem moriis deduxisti me, >
tit ipse dicit. Ironice de Chrislo dicebant Judsei, et id est in locum sepulturse, vel~ininfernura.~«Quoniam
verum tamen dicebant. circumdederunt me canes multi, >id esl Judsei sine
< Quoniam lu es qui -extraxisti me de venlre. » causa lairantes, neque a perigrinis Iatrones decer-
Extraxit qnidem, quia contra legem naturse de vir nentes quiqueBarabbam latronem congaudebant, e/,
ginali uiero tjum deduxit. Vel de Synagoga eum ex- contra me custodera et amicum latiabanl. < Consi-
traxit; quae turpitudinis et imquitalis est recondilio, lium malignantium » Judseorum < obsedit me. Fo-
ei Ecclesise conj'unxit_ in qua ccelesles thesauri re- derunl manus meas et pedes uneos, » hoe ad litte-
ponuntur, < Spes mea ab uberihus malris raese, t id ram. « Dinumeraverunt omnia ossa mea, t id est
est, ex quo homo fui; prius enim quam homo fuisset, dinumerabilia fecerunt, me in cruce exlenso. YeL
in nullo se majore sperare poterat. « In le proje- omnia ossa mCa numeraverunt, quia numerantes
clus sum ex ufero,» id est in tuam lutelam, ex quo discipulos, dixerunt^ Tot sunt, videle ut onines ea-
ex ulero proce&si; a diviniiate namque tuebalur hu- piantur.
manitasj, t De ventre matris mese, Deus meus es lu,» « Ipsi vepo consideraverunt etjnspexerunt me. »
et ideo « ne discesseris a me, » quâ semper mecum Idem ipsi, et non mulati ab iniqnitatis proposito,
eris. Quod oportet, < quoniam tribulatio proxima considerubanl qualis essem, et solura corpus viden-
est.» Unde in Evangelio: c Surgite, eamus. ecce tes, purum hominemtesse putabani. « Diviserunt sibi
appropinquaviiqui mctradet (il/««//j.-xxvi).»—«Et vestimenta mea, t secundum litleram. « Et super
non estjjui adjnvei, » neque angelus, nequeliomo, veslem meam miserunt sortem.» Quod aulem \esti*
ni&itu solus. menta diviserunt, stiam di&cordiamet errorem re-
« Circumdederunt me viluli multi. » Judsei pin- gnique divisionem significabant. Quod vero inconsu-
jjiies, luxurianles, indomiise eervicis, « lauri pingues tilem et meliorem veslem non diviserunt, Ecclesiaa
obsederunt me. » Anna et Gaiphas, cseterique ma- concordiam significabani, quse raacula carel et ruga.
Jores, lauri quidem, qttia superbi; pingues autem, « Tu autem, Domine, ne elongaveiis auxiliura tuum ,
quia malilia pleni eranl. « Aperuerunt super me os a me, » quia die terlia resurgam.« Ad defensionem
suum, » palam et alla voce nie blasphemanles. Yel, nieam aspice, » ne ntihi inimici prsevaleant.
os suum, id est inlenlionem el affecium, quo me oc- « Erue a Jramea, Deus, anjmam meam. » Erue,
ciderunti « Sicut leo rapiens, et rugiens, sieut aqua inqtiit, animam meam, vel sanclam Ecclesiam, pro
effusus sum,» ad tolius videlicet genlis purgalionem. dilectione qttani erga me habel, a framea, a morte, _
QuiasanguineeJusmundalisumus.Sicut aqua effusus . , a diabolo, ab insidiis hserelicorum. « Et de manu
sttni adruinam etmortem multorum; aqua enim effusa, eanis untcam meam, » anima ejus unica, "quia solu
pedibus labentibus, homines multqties cadere facit. sine peccato est; Ecclesia unica , quia sola .oedit.
Vel, sicut aqua effusus, quia doctrina Evangelii, a Canis infernus intelligitur, qui more canino avide _
me quasi ab uno fonle procedens, ubique ferrarum cuncta vorat. Yel, erue de manu canis, id est po-
stcca gentium corda germinare facit. t Et dispersa testate Judsei populi sine eausa latrantis. _*
sunl otnnia ossa mea. t Ossa Christi aposloli sunt, « Salva me ex ore leonis. » Per leonem, eumdem
quibus corpits ejus, qttod est Eeclesia, sustineiur et populum signifieamus qui omnibus nequilia prse-
roboratur. HECCautem dispersa sunlquia, « reliclo eminet. « Et a cornibus unicornium humiiitaiem
eo, omnes fugerunt (Marc. xiv), » Yel etiam dispersi mearo. » Unicornis eratpojiulus Judaicus, quia solus
sunt ad prsedicandum.. uno corpu erigebatur, jd est delege et leslaniejito, j
„ « Factum esl cor menm tanquam cera liquescens.» stiperhiebal, quo cseleras gentes veniilabat attjue
Promorlis dolore intelligi potest ,"quia dixit: < Tri- vincebal. Quod si feceris, « Narrabo nomen tuuin
slis estanima mea usque ad mortem '(Mallh. xxvi).» fralribus meis. » Hocfecit Chrislus post resurre-;lio-
Vel, cpr Cliristi aposloli sunf: venler ejus, Ecclesia. nem, quia aposlolorura sensus aperuil. ut Seriptiiras
"" 3»
PAraQL. CLXY,
*m DDONIS ASTENSIS MONACIH 119(5
-inlelligerenl (Ltic. Xxiv).«In medio Ecclesise'laudabflA qui in terrani descendnni, qui sola terrena eoncu-
le, » quia in onineni leirum ajioslolos pi~eilicaie piscunt, quiccelestia non eontemplanlur, in con-
miltam. Yel, in congregaiione apostoloiuni laudubo spectu Domiiii, et eo vidente, in die judicii in infei-
le, quse est primitiva Ecclesia, dicens : « Qui lime- niim cadent. < El animameailli vivet,» quam Judsei
lis Dominum laudate eum; » vos, iuquit, apostoli, mortuam esse pulabant. Yei anima mea, id est Ec-
iaudale Dominum, qui eura limelis. « Universum cle&ia, p.oquapassus sum, quia omnia quse habet
gemen-Jaeob, glorificate eum. > Jacob, qui viliorum homo dabiipro anima sua; nihil enim hominis ha-
supplanlalor, Ecclesiara significat, qusequolidie pce- buil Christus quod pro Ecclesia non dedit. Ulivivet,
lfitendo diabolum suj-jUanial.-Uiiiversiim atilein se- quia, non sua quseret, sed quse Jesu Christi, quse
men Ecclesise_aposloli sunl, quia ex his, quasi ex omnibus suni ad salutem. Repeiitio. « Et_semeii
paucis granis exorta, totura mundum implevit. Hi meum serviel ipsi,» id est, filiis promissionis.
aulem glorificaveruni Dominum, quia ubique euni « Annunliubilur Domino generaiio venliira. i
proedieaveruni. « Timete eum, omne senien Israel, t Namque, elsi aposioli prsedicarent, sibi tamen vel
idem est I&raelseraeii quod semen Jucob.«Quoniani seipsos nonprsedicabani, sed Dominum el Doniino
non sprevit neque despexit deprecationem paupe- Evangelium nunliabanl. Sive generalio per fjdem et
ris, > cujus pauperis? de quo scriptum esl: « Qui, B baplismum venlura Domino annuntiabilur, et do-
cura omniura dives esset, pro nobis pauper faclus cebitur ab apostolis. Coiifirmatio. <Et aiinunliabuut
esl (II Cor. vui).»—«Nec avertit faciem suam a nte, coeli, »id esi aposloli, « juslitia-ti ejus. * Quibus ?
cl cum-claraarem ad eura exaudivit--me. » Ilic evi- « populo qui nascelur, » et fonle baplismalis rege-
denlissime apparet quoniam nonde se superius dixil; nerabilur. « Quera fecit Dominus » esse suum, et
Deus meus, clatnabo per diem, et non exaudies; con- anle ssecula pivedesttnavit.
traria eniui suut exaudiri, et non exaudiiT. Hic enini EXPOSITIO PSALMl XXII.
se e&audiium dicit: ibi veio non exaudies.
« Dominus regit me. > Yox Ecclesiae : Hacteims-,
« Apud te laus mea in Ecclesia magna.i Mutatic inquit, dum diaholus regnavil, misera fui, omiiibus
personse, quod ego, inqoit, in magna et universall indigens; nunc aulem, eo devicto, quia Domintss
Eccle&ia laudor, a le est. Yel, laus quse in Eccle&is regnal, qtti dives est, et omnium copiosus, « nihii
esl, de te quideni fil. Uude Aposloius: < Qtti glo- mihi deerit. In loco pascuaa ibi me collocavil, » quo,
riaiur in Domino glorielui •// Corx). >— « Vota mes inquit, niodo mihi aliquid deesse poterit, cum in
reddam in conspeclu limentium eura.» Nunc, inqfiil. loco pascuse, inque omnibus divitiis sim coltocata ?
ili conspeclu jiidseorum oblalus sum, dehinc auteir _ In Ecclesia enim, et Novtim el Yeius Teslamentum
in conspeclu &anctoruiuqui Deum timent, in Ecelcsis est, et Deus ipse qui est panis \ivus, qtiibus sancto-
quotidie Tmmolabor. « Edent pauperes, et satura- rtnn aniinse reficiuntnr. « Super aqua refeclionis
buaiur,"» de'guibus_dfeiiur:« Iie.Ui pauperes spiritu educavit me, » quia divina sapientiapascitur Eccle-
(Matth. v). i HPpauperes edent corpus Christi, el sa- s*ia. Unde dicitur: « Omnes sitientes, venite ad
turabuntur pane, neque aniplius -famem patienlur. aquara (Isa. LV).» Yel super aqua refeclionis, id
« Et laudabunl Dotninum qui requirunt eum. Vivenl est in baptismo abluendo peccata. « Animam meam
corda eorura in sseculum sceculi,» quia vivum panem convertit. » Ad se, inquit, converlit animam nieam,
comedent, idcirco in -eternum vivent ; unde etiaui qusepondere peccati gravala erat.
dietuni esl: « Nisi niairducaveritis carnera Filii lto- < Deduxii mesuper semiias Jtistiiia?. » Super se-
minis, Jion habebilis viiam in vobis (Joan. vi). j mitas me dedttxii, per quasad ccelestia jusii gra-
« Reminiscenlur et converlentur ad Dominum. i diuntur. t Propler nomen suum,» non ex nteis nie-
Oblili, inquil, diaboli, rerainiscentur Domini, ctijtis liiis, ideoque jani nihrl liraeo. « Si entm Deus pio
per liguum velitum oblili fueiaul. Et converteniui nobis, quis contra nos? t (liom. vm.) < Nam, et si
ad Donibmnj. reliciisviuis,-etinivei&se lines lerrse.» ambulavero in medio umbrae inortis, non titnebo
<Et adoralmni%in conspectu ejus uni-ersse familisc 0 mala. » Quamvis, inquil, ingerantur mihi passiones
genlfflin, » quiain nomine Jesu omue genu fiectelui mortis, quse aliud non suut quam rnortis umbra,
(Phil, ii.). « Quoniam Domini e&tlegnum, t qnia, cum nonmortem, sed potius vitam prasstent, tamen
devicto diabolo, regnum accepit. « Et ipse domina- nihil limebo : vel per umbram morlis, id est per
bilur omnium gentium. » niedios peceafores, quibus mors et diabolus prse-
« Manducaverunt et adoraverunt omnes pinguef erainet. < Quoniam tu mecum es, » sicut scriptum
lerrae. »De supradicto, inquit, sucrificio, manduca- esl: «Ecce ego vobiscumsum omnibus diebus u&que
bunt omnes sancti, qui niontes sunt coagulati et ad consuramatioiiem sseculi (Matth. xxvm). »
pingues. Et adorabuni Dominum. < Yirga lua et baculus tuus, ipsa me consolala
< In conspectu ejus cadent omnes qui descendunl sunt. » Per virgam legimen et scepirum, per baeu-
in terram. > Nullus enim nascitur, nullus in hunc lum autem suslentaiionem et adjutoriura Inlelligi-
mundum yenit, nulltts in terrara cadit qui aliquo mus. Ergo quia Dominus regil et suslenlat defen-
tempore Deum non adoret'; vel, omnes qui a super- diique Ecclesiam. nullum timet ininiieum (anlo
biseelaiione in lutmilitaieni et Ecclesiam descendunt, adj'tttojvecon&ohua.Possumus aulem, per virgam el
ia conspectu Domini simpliciler cadunl; sive oinnes baculum, discipliiisecorreclionem inielligere.
»97 EXPOSITIO IN PSALMOS. {{98
< Impnigtiasli in oleo caput meum. » Per caput A culat. « Nec Juravit in dolo
proximo suo, > qno-
mentem, per oleum vero sancli Spiriius gratiam, modo euni decipere possel.Hicqtii lul.s esl? « Acci-
vel misericordiam, figuramus, ul sic dicat : Impin- piel benediclionem a Domino, »
quia inter illos
guastiinaleocapul raeum, quia in lua mi&erieordia, erit quibus In die Judicii diclurus est Dominus :
vcl sancti Spiritus gratia, mentem lselificasti. « Et « Yenite, benedicti Palris mei (Maiih.
xxv).»—« Et
calix tuus inebrians quam prseclarus esl I » Calix Dei misericordiam aDeo, salutari suo;.» quia misericors
. divinse Scripturae intelligitur. His autem spiriluales fuii, niisericordiam invenit. « Hsec est generutio
viri inebriantur : qui enim patrem et malrem fugit, quserentiuin Dominum. » Ex talibus,
inquil, consti-
domumque propriam, aurura, tirgentuin,. agros et tuiiur Ecclesia; hi sunt qui Dominum quueruut,
vineas dereliquit, et vilissimis indutus vestimentis
qui faciem Dei Jacob videre cupiunt. Diapsalma.
In eremum fngit, nonne ebrius his esse videtur ? Hoc « Attollite poilas, principes, veslras. » Unus-
enim mulli sanctorum fecerunt, iali\,aHceTnebriali.
quisque homo quinque porlas habelf habei enim
< Et misericordia tua subsequelur me.- > Subse- visum, audilum, gustum, odoralum, et tacium. Hse
quilur nos misericordia Del, quasi custos et paslor, aulem porlse, nisi singulis virlulibus, quasi singulis
ne a lupo et diabolo rapiamur- < Omnibus diebus g cuslodibus, custodiantur, per eas diabolus frequen-
vitse me~e,jidest,usque ad saeculiconsummatioiiem. ler ingreditur et regreditur : sed, quoniam prsedicla
Etiioc ideo fil, <nl inhabilem in domo Domini, » generatio Jam Dominum quserit, eldiabolus el ejus
id est in ccelesli Jerusalem. < ln longitudinem die- porlse ab hominibus fugerunt, portseque ailernales
rum.» Quandiu, inquit, super me diabolusregnavit, levatse sunt, quia soli aterno Regi prsedicti sensus
cum eo quldem babitavi in inferno; nunc autem quia aperiunlur. .Aliter. Postquam primum hominem de
< Donrinusregiime >,in admiiabiii domosuain seter- paradisoantiquus hostis extraxit, quibus in infer-
num manebo. num prorumperet, porias ei aperuit : alii enim per
EXPOSITIO PSALMI XXIII. avaritiam, alii per superbiam, alii per luxuriam
< Dominiest terra etplenitudo ejus. » Dominus, moriem et poenam ingrediuntur : hsec sunt illse
rex sua esl porlse quas inalignus spiriius nobis aperuit; lue
inquit Ecclesia, est, ipse regnet; terra, < Et elevamiiu,
nullus in lerreno regimine glorielur.Vel,«Domini est sunt, qusehic auferri precipiunlur.
porlse seternales, » fides, spes, charitas, cseterseque
lerra,» id est, caro buitiana in baptisroo innovafa,
virtutes, quse aeterni jegni januaj sunt, unde et
quia Jam < non regnat peccaium in nosiro mortali
seternales dicimus. Hseautem aperlce sunt, quia per
corpore (Rom. vi.)» — « Orbis terrarum el universi 1
has, et Deus in nos, et in coele&tempatriam nosiii-
qui habitant in ea,»id est totus mundus cum habi-
I latoribus suis. Vel, Domini est terra, id e&l, uniyer- troducimur. Itemque.« Tollite portas, principes, ve-
salis Ecclesia, quse, quasi in medio maiis posita, siras,»id est, vos, nialigiii spirilus, auferie potesta-
tem et retinacula, quibushactenus in iuferno sanctos
uudique adversitalibus concutilur. « Quia ipse super
maria fundavit eum. » Super inaria fundala esl Ec- detinuistis; vos auiem, pairiarchse et propheue, seter-
nales portse, elevamini, coelos ascendile. « Et inlro-
clesia, quia Juxtaamaras hujus sseculi fiucluationes ibil rex
sita est. Sive, super maria, et non sub mari fun- glorise » vobiscum in gloriam.
« Quis est iste rex glorise? t Yis audire qualis?
data est; quia nullis impiorum tormentis supera-
« Dominus » qui omnibus dominalur, « lorlis » quia
tur. Vel, quia nonei vilia, sedipsa viiiis dominalur,
« Et super flumina prseparavit eam. » Prasparavit diabolum vicit, « potens, » imo et omnipotens
Sed ubi « in praTio, » ubi quales fuerint
ulique Dominus Ecclesiam superJTuinina, quiasinper vires potens?raanifestantur.
inultos populos doctores constiiuil et episcopos. cujusque
Possumus eliam, per maria el JIumina,prophelas et EXPOSITIO PSALMl XXIV.
apostolos intelligere,quiEcclesisesunifundameniuin. « Ad le, Domine, levavi animam meam. » Vox
« Quis ascendet in montem Domini ? » Constiluia I) Ecelesiae. Tunc ad Dominum animam elevamus,
estEcclesia, prseparalus est mons domus Domini in quandoinbonisoperibus perseveramus. Recipe, in-
verlice montium. Sed quis, inquit, in hunc moniem quit, Domine, animam meam, quam ad te elevavi,
ascendet? Quis se Ecclesise associabil? < Autquis, libique obtuli. < Deus meus, in ie confido, » non in
(poslquam ascenderit), siabit in loco sanclo ejus? » me, noninhomine,noninmeisviribus.sedin tecon--
Ascendere namque cujuslibel esl; stare autem, prtt- fido. Ideoque, _<non erubescam, > siculilliqui idola
«lenliumet perlectorum. Ascendit enim Judas, sed coluerunt, dequibus dicitur : « Quem igitur fructum
minime stetit. Ascenderunt mulli alii, sed conver&i habuistisinilbsinquibusnuncerubesciiis?»(R<-H~.vi.)
abierunt relrorsum. Quis igUur stabit?Sequitur : « Neque irrideant me inimici mei. » Irridebant
« Innocens manibus, et rr.undo corde, » id est, namque genliles sanctos, et idola sua digito mon-
qui neque cperatur neque cogilat mala : in manibus strantes dicebant, Ticentes: Ubi est Deus vesler
enira, opera; in corde autem, cogitationes inlelh- quem credilis, quem exspeclatis, et hoc fiusir»?,
gimus. « Qui non accepit in vanum animam suam,» .«Elenimuniversiquiteex&peciant non confimdenlur.
haptismaiis fonte purgatam. In vanum namque ani- Confundantur oranes iniqua agenles supervacue. >-
uiam puram recipit, quT eam poslea vitiis comma- Omnes quidem inique agunl. non lamen onmes su-
11-93 ODDO.NISASTENSIS MONACIII 1205
enim menlitur, « Omnis A Scripturis. < Proptei nomen luum, Domine, propi-
pervacue. Qoi inique agil.
auicm homo niendax (Rom. iti). > Omnis igiiiu' liaberis peccalomeo; > quia, inqtiit, duae sunl vi.e
liomo inique agit. Ergone omnes confundentur per quas itur ad te, altera attlem solummodo perfe-
Absit! Quis igilur? Qui hsec supervaeue quideni etorum est, idest, veritas, propler nomen et miseri-
eordiam tuam mihi propitiare, < multa enim sunt
agil, id est qui in malo perseverat.
mea. >
< Vias luas, Domine, demonstra ntihi. » Quia, peccata
« Quis esi homo qtti limet Dominum? » Gandens
inquit, inique agensperibit, monstra mihi viasiuas,
confundar et Eeclesia de Dei dulcedine elbonilale, dicit: « Qus
ne erroris via deceplus, ego quoque
edoce nie. t Vias esihomo qui limet Dominuro? i Lseielur, nibil ti-
peream. « Et semitas luas dixi,
« est meai; si peccalor est, nondesperet, sed pceniieai;
riuncautemsemiias voco, quia arcla via quse
convertatur, et salvabitur. Hanc eniin « legem &la-
ducit ad vilam (Matth. vn). » tuit ei Dominus in via quam elegil : » jusliiia eiiim,
» Tu, inquit, rectus
l<Dirige me in veritate lua. pax, pailenlia., charitas, benignilas, vise sunt per
ell verax es, ego autem mendax et lorluosus ; dirige quusineedere debemns. Hsec est illa viaquam Do-
meergo, Domine, ut seeundum veritalem luam in- minus elegtt. Sed si quis ab bac via quandoque de-
eedere valeam ; edoce me evilare malum el eligere B viaverit, legem sibi posiiam recognoscal.
bonuin. « Quia lu es, Deus, salvator metts, el qtiiate
m .« Anima ejusinbonisdemorabilur, ihujtis qttiper
suslinui lola die. » Te ex anliquis temporibus hanc viam ingredielur. «Et semen ejus hseredilabiE
inundum venturum esse prophelse prsedixeranl, le, etimilala-
doce. terram,j,quiaelipseper opera quse feeit,
Clirisle, exspeclavi. Tu, me dirige et res ejus, terramviveniiuminh&biiabuni. «Firmamen-
t Reminiscere miserationum tuarum, et miseri- tum est Dominus limenlibus eum, » per nos enim
cordiarura luarum qtise a sseeulo sunl. » Semper, fiagiles sumus. Sed qiiiasuprafirmarapelramsumus
ul car-
jnqtiil, misericors fuisli, et adeo misericors firmali, niinassequoiis non limemus. «Ettestamen-
nem sumeres el cnieent pio nobis subires. Hujus ttim ipsius, » el ipse qttidem noslrum firniamenlum,
igiiur lantse misericordi~e ne ohlivi&caris. el lesfamenlum ipsius, quo bonis exemjilis corrobo-
« Delicta juventulis mese, t quse per ignoranliam lamur, dalumadhoc < ut manifestetur illis > qui
commiii, « et ignorantias meas ne memineris. Se- Deum limenl; per hoc enim lesiamenlum manife-
cundum misericordiam tuam memenlo mei, » quia stalur el cognoscitur Dominus.
merila nulla snnl,« propler bonitatem luam, Do- t Oculi mei semper ad Dominum. » Solel fieii ui
nrine. Dulcis el rectus Dominus. » Dulcis quidem, n aliquis ad aliquid intuenduin, intentius non conside-,
quia Telle et amariiudine carel, vel quia oiniubus rans ubi pedem ponat, in foveam cadat. Quod isie
Jjona promitlit. Reclus aulem, quia,« reddet uni- omnrno non limens ail: «Oculi mei semper ad Do-
euique juxla opera sua (Rom. n).» —« Propler hoc mintim,» nec Iaqueum limebo, « quoniam ipse evel-
legem dabil delinquentibus. » In via mandalortitn let de laqueo pedes meos. Respice in me.» Respic^,
itiorum posili sumus, per hoc iler ambulare dehe- inquil, in me, qttia ego qutdein non respicio nisi ad
mus. Mulli lamen, devianles et per viiiorum pi-as- le. e Et miserere mei,» quod debes, « quia unieus
rupta se praecipitantes, delinquuiii. Sed, quia Domi- etpaupersum ego/i Unicus qtiitlem, quiasolus, ei le
nus nosler dulcis est el rectus,in hac via delinquen- solum adoro ; pauper veto, quia nihil habens omnia
tibus Iegem dedit duleissimam. Hsec eniin lex delin- possideo. Hoc autem el de Chri&loaplissime inlelligl
qiienlibus allribula est, ul pcenileanl, converlanlur potest.
«
el salventur. Diriget mansuetos in >
Judicio, cum, « Tribulaiiones cordis mei muitiphcuise sunt, »
inquit, in Judieio universali mansuetis annuntian- <_uiamuliis_modis affligor. « De necessitaiibus meis
dum fuerit, eos ad se Dominus diiiget. Sive, illi qui erue me, J ducens ad illud regntim in quo neeessi*
eum in hocs-eculo ab infidelibus inju&tejudicanlur, lates nonpaliar.
in palientia et mansuetudine lamen persistunt, nec D « Yide humiliiatem meam el laborem meiim, »
adversiiatibuslranguntur, recto ilinere ad Dominum Yide, inquit, quia in magna tiTbulalione et 1-abore
vaduni. Dirigit etiara mansuetos in Judicio, quia sum, unde fieri polesl quin aliquando fraclus- in?
recte judicandi eis tribuit discretionem. « Docebil peccata cadam, et ideo « diraille «niversa deliefa
niiies vias suas, > quibus ad se pervenire possint mea. Respice inimicos meos, quoniara muHiplicati
Sed quse sunlvise ejus? Sequitur : sunl, » et mulli quidein sunt. « El odio iniquo ode-
« Universse vi* Doitiini, misericordia et veritas. » runl me,» quia non vitia in me, sed ipsain naiurain
Nullus cnim a Deo eligitur, nisi vel sola misericor- odio habenl. « Gu&lodi(ergo) animam meam > al>
-dia, nt Jacob, vel misericordia et veritate, ut Job. illornm fraudibus, < et erue me, ul non erubescam,
Sed quibus sunt hse yise pr-eparalae? Sequiiur : quoniam speravi in le. Innocentes et recti adhsese-
t Reqmrentibus leslameiitum ejus et tesiimonia ruut mihi,» aliler enim innocentes non essent nisi
ejus.» Teslamenlum Domini requirunt qui ea qttse Eeclesise adhsererenl,-«quiasuslinui le. Libera,Deus,
dicunl spiritualiterinlelligunt. Vel, qui ad hoclabo- Israel, >idest Ecclesiam; oe se quasi de alio loqui~
r-ant, ut testamento el adoptione Dei digni fiant. Et tur,« ex omnibus tribulationibus suis,» quas et a
tesiimonia e|us,4n psalrois, et propbetis cseterisque viliis et ab hominibus patiiur.
1231 ESPOSITIOIN PSALMOS. - 1202
EXPOSITIO P3ALMI XXV. A stitatem. Confirmalio. t Et locum habilaliOnis glorite.
« Judica me, Dominc. » Vox perfeclormn. Non tuae. t—«Nescilis quia templum Deiestis, etSpiritus.
enim Judicium limet qui se Judicari rogat. « Quo- sanctus habiiat in vobis {I Cor. ni). »
niam ego in innocentia mea ingressus sum. » Ideo -< In quorum manibus iitiquilales sunt. > Quia om^
inquit, judieium non limeo, quia innocenter vllam nia Illoruin opera injusta et iniqua sunt. < Dextera
egi. « Et in Domino sperans non infirmabor. » Non eorum replela esl muneribus, » quibus decipiant
infirinabor in opere, sed, sicul inccepi, usque in finem innocentes. «.Egoautem in innocentiameaingressus '
operabor. sum, > quia innocenter vitam egi. «-Redirae me, i
< Proba me, Domine, et tenta me. s Proba me, ab omnibus inimicis , « et miserere mei. Pes meus
inquit, cognosee an \erum sit quod me innocenter stelit in directo, t quia a reclo tramitenon claudi-
\iiam egisse dixi. Et lenta, ul probes qualis et cavi. Eiquandiu ero, « inecclesiis » et sancliscon-
quaiiia; conslantise sim, tjuoniam quidem promisi, gregationibus « benedicam te, Doraine.» •"
el me non infirmaturum esse spopondi. Quod, posl- EXPOSITIO PSALMI XXVL
quam feceris,«ure renes meos et cor meum.» Post- t Donilnus illuminatio niea. » Yox Eeclesi&e. l.i
quam, inquit, me probaveris, sitjuam in me viiio- tenebris quondam eram, in csecilale jacebam^ sed >
rum maculam inveneris, hanc exuie, hanc snncti veniente Christo, « populus quisedebat in tenebris»
Spirilus igtie deslruej^sin vero nihil repereiis, ad vidit lueem magnain (lsu. w), t Venit lux vera ,
niajorem me dileclionem accende. - quse illuminat omnem hominem venienlem in hunc
< Quoniam misericordia tua ante oculos meos mundum (Joan. i). « Et SJIUSmea, « ipse me illu-
est. » Quia aeque ego misericordi~e , neque miseri- minavit, ipse me salvavit: < quera » igimr < ti-
cordia mei oblivisckqr. < Et » quoniaui « compla- mebo ? Dorainus protector vitse mese. »„ RedemU
cui »tibi < in veritatelua. » Quod enim verum dico, iuqtiit, Dominus animam meam , illuminavit, sal-
tuum est; quod autem mentiof, meum est: lua est vabit et proteget eam, ne amiltat. t A quo (ergo)
igilur veritas, meum autem mendacium. Tua es trepidabo? > Yideo hostes, video malignos spiri*
ergo veritas, in qua tibi complacui. Et quoniam tus,video incurrentes ty.rannos, sed neminemli-
< non sedi cum concilio vanitalis ,» id est cum con- meo, Dominica admonitus consolulione; ait enim :.
silianlibus vanitalem; et quoniani « cum iniqua t Nolite limere eos, qui oecidunt corptts animam,
gerenlibus'non introibo. » Qttid est non introibo? aulem non po&sunloccidere (Mattk. x). t
id est, eamdem iniquitatem iacere non aggrediar. < Dum ajipropianl super me nocentes.» Appropin- c
Sive mortem et poenani non introibo , quam illi pro* quant nocentes, invadutjl me hosles, obsidenl me,
p
cul dubio ingressi sunt. Et quoniam < odivi eccle- inimici. Adquid?«"Utedanl carnesmeas,» ulinelace-
siam malignanlium, » id est, congregalionem malo- rent et occidant, utcarnales et imperfertos decipiani,
rum. «Et cum impiis ndn sedebo,»id esl, ad eorum elnefariocorpori suo conjunganl; animseenimel ossi-
'
similitudinem, in impietate non perseverabo. Yel bus nihil ofiicerepossunt. Yel eliam, quia appropin-
efiam, in tormenfis cum illis non ero ; quoniam hoc quant, inde fit ut earnem edant, carnisque concu-''
feci vel illud, ideoJudicium non timeo, quin eonfidenter piscentias secum auferajit, animitm auteni puram,
dicam -. <Judica me, Domine. t Et quoniam < lavabo eiprobalam mihi relinquunt. « Qui tribulani me
inter innocenles manus meas, » Cum innocenlibus, inimici mei, ipsi inliiin.iti sunt et ceciderunt.»,
inquit, habilo , quia malignantium odivi ecclesiam, SubJungilcausam curei Tuneiiduinnon sil:Infirmati
inler quos positus, a cuncUs viiiorum sordibus sunt inimici perscculores , vel maligni spiritus de-*
opera mealavabo^ manus enim opera siguificant. victi sunt, morluo Christo. Et ceciderunt ab imperid ,
El quoniam « eircumdubo altare luum, Domine. »_ et potentia. quia Clirislus resurrexit. Ideoque « si
AUare Dei Ecclesiaest, sheNovum et VelusTesfa- consislant adver&um me caslra , non timebit cor,
meiUum , quia in hi&fit coannemoraiio naiivitaiis , meum. » Si, inquit, impiorum exercilus, si vitio-
passionis, resurreetionis, corpoiis et sanguinis ry rum impetus, si dsemoniorum coetus mihi adversen*
Domini. Hoc autem altare ciicumdant sancii; sed lur, nihil lamen "timebo; Dominus eniin mecuni est
cur circumdant? ut laudisDei vocem audiant, hoe tanquam bellalor fortis.« Si exsurgat adversum me
est quod sequitur. < Ul audiam vocera laudis tuse,» prselium t a prsedictis inhnicis meis, « in hoc »
Quicunque laudes Dei audire tiesideranl, ad hoe adjulore « ego sperabo. »
altare concurrant, hsec duo Testamenta circumdent: < Unam petii a Domiiio. » Unain, inquil, petkj
hic enim apostolos; patiiarebas et propheias Deum lionemfeci, unum rem a Domino pelivi, « hanc,
lattdanies invenienl. « Ut enarrem uuiversa mirabi- reqttiratn, » huic peiilioni insislam, Sed quse est
Jia tua. > Hic Domini sui pecuniam abscondece non ista petitio?« UtinhabilemindotnoDominiomnibus
vnlf; isle peram non portat ubi thesaurum recondat, diebus vitse mese, »id est, nt, eorpore mortifieato-i
scd quse gralis accepit, gratis cunclis impertire in ccelesli Jerusalem perpeluo requiescam. Unde
desideral. Quoniam, inquit,et"hsee et illa faciam, Apostolus aii:« Scimus eniin quoniam, si terre&tns,
itleo in Domino sperans non infirmabor. domus nostra hujus habllationis dissoly.Uur, habe-
« Domine, dilexi -decorem domus tua:, » id est blmus domum noil manufaciam a-lernam in ccelis
aniuiani viitulibus ornatam, mentis et cotporis ca- (IICoi.\').t—-t Utvideam voluplatem Domini.» "deo
1203 . ODDONISASTENSISMONACHf ISMi
fnquit, in domo Domini habitare volo, ut ejus .§_tatem cognoscam, et in tua pr~esentia consi&tam.
voiuptatem perfecte videam et cognoscam. Yideo i Ne avertas faciem tuam a me , ne deelines in ira
eiiim nunc < per speculum et in senigmate, luncauiem. a servo tuo. » Quia ego, inquit, servus tuus faciem.
facie ad faciem; nunc exparte cognosco, tunc au- tuam requiro, noli earii mihi abscondere, noli quasi
tem, sicut et cognitussum (I Cor. xm).»—« Et vi- iralus a me separari, sed fac quod sequitur : « Ad-
sitem templum ejus, > illud scilicet jnenarrabile, jutor meus eslo, ne derelinquas me, » "netpie hic
illud clarissimum Divinitatis _secretum, quod ab nequein futuro, « neque despicias me, Deus, »-
humano ingenio, quale sit, perscrulari non quia, quamvis homo et corruptibilis sim , cceleslia
potest. t.mien et divina qiia.ro.
. SLQuoniam ahscondit me in labemaculo suo. » < Quoniam pater meus cl mater niea derelique-
Ordoest: « Circuibo et immolabo in labernacnlo runt me.i Pritis, inquii, quam carnem assumeres»
ejus. t Quid circuibo? me ipsum ei animain meam, diabolus mihi paler erat, maler vero gentilitas,
Hlorum similitudinera sequitur, qui caslra vel ci- Rabylon et confusio. Hi aulem, poslquam credidi
vilatescuslodientes, die noctuque circumeunt, ne et eoram actus dercliqui, de mea salute dolenles,.
aliqua ex parte inimici furtim subintrent. Similiter dereliquerunt me. « Deus autem, » qui verus est
ft isle : Circuibo , inquit, domum mihi commissam, I3 pater , « assumpsit me. » — « Legem pone mihi in
fjus porlis custodes ponam, qui avaritiam , luxuvia tua. t Quia, inqtiil, assumpsisti me, da mihi
"riam, superbiam cselerosque inimicos ab ea longe legem vivendi, ul in via tua firmiter persistens, ne-
repellant. El immolabo in labernaculoejus : taber- que ad dextram neque ad sinislram declinem.« Et
naculum Dei unusquisque fidelis esl. Sed quid im- dirige nie in. seraitam reclam, » ne a Judseis et hse-
molabo? i hosliam vocjferaiionis. i Quia, inquit, relicis decipiar. » — < Propter inimicos meos, s qni
Dei sum tabernaculum, in me ipso sibi hosliam me decipere conantur, « ne tradideris nte in animas
immolabo, non hircorum, non vitulorum, imo tribtilaiiiium me, » ul ex loto animum el desiderium
laudis et Jubilationis, hostiam vivam et immacula- suum facianl, quia , quamvis corpus, animam la-
lam. « Cantabo, psalmum dicam Domino. » Cantabo men non superabunt. « Quoniara insurrexerunt \n
inquit, prsedicabo, Jaudes illius annunliabo. Et me testes iniqui. »Mulloiies enim falsi testes Judueo-
psalmum dicam, quia faclis verba complebo. Et hoc rum conlra apostolos insurgebani, etprsevaiicato-
merito, « quoniam abscondil me in labernaculo res legis eosvocabant.
BUO.» Tabernaculura quidem non abscondit, sed < Et menlita est iniquitas sibi. » Sibi quidem ini-
me in tabernaculo occuluit, quia exteriorem homi- quitas menliia est, quia in verticem ipsorum ini-
iiem cunetis visibilem prsebuit, et a cuncEis aflligi quitas eorum descendit. Hoc eiiam de Christo in-
perrai&it. Vidit enim Decius Laurentium, vidit Dei telligi potest, in quem iniqui testes insurgentes
tabernaculum, templum Dei violavil, donii.m ejtts dicebant: « Hic tlixil: Possum destruere lemplum
combussit. Sed, sictil aitAposlolus,«si quis templum Dei, et in triduo resedificare(Matth. xxvi).»—«Credo
Dei violaverit, disperdet illuin Deus (/ Cor. m). J videivebona Domini in terra vivenlium. » Cntle stio
Inteiiorem lamen homjnem non vidit, quera Deus quia non tradesv me iu animas tribulanlium me:
in tali tabemaculo absconderat. In lalibus taberna- Jam Mediator ascendil; jam mihi locum prajpaiut
culis absconditi sancli, a viliisvel malignis spirili- Salvalor, quia, eliam in sanctis Scripiuris, quotidie
bus inveniri non possunt. «In die malorum protexit me admonel, dicens : «Exspecla Dominum , » qtti et
jne, in abscondilo tabernaculi sui.» Dies malorum laboris merila retribuel, el de inimicis le \indica-
voeanlur illi in quibus mali nequitiam suam exer- bit, «Yjriliter age,» confortare et esio robustus, Loc_
cent. Unde Apostolus : « Quoniam dies mali sunt est quod dicit. « Confortetur cor tuura,» in operi-
(Ephes. v).»In his autem diebus, etsi tabernaeulum bus honis. < Etsustine Dominum,» id e&t, exspecta
caperent, corpus affligerent, me tamen, id esl ani- donec veniat.
mam meam, invenire non polerunt. B EXPOSITIOPSALMIXXVII.
El quoniam « in pelra exaltavit me, » id cst, in < Ad le, Domine, clamaho, Dens roeus. » Yox.
Chrisio et per Chrisium a ierrenis eupidilatibus me Chrisli, vel Ecclesise. Clamavil Cliristus in cruce,
sublimavil. « Et nunc exaltavit caput meum super quando dixil: « Eloi,Eloi (Matlh. xxvu).» Clamal et
inimicos meos. » Tunc caput nostrum super iiiimi- Ecclesia, quia non cessat quotidie laudare nomen
cos nosfros exaltalur, quando mens, suam consi- Domini.« Ne sileas a me, » id esl non tacebis a
derans dignilatem, nullis adversitatibus succumbit. me, quia semper laudabo te. Vel, ne sileasa nie,
< Exaudi, Domine, vocem meam qua clainavi.» id esl, responde mihi, et exaudi oralionem meam.
Evaudi, inquit, meam orationem, redde prsedictam < Ne quando taceas a me, » coniirinalio est. c Et
peiitionem qua dixi: «Unam pelii a Domino. » Confir- assimilabor descendentibusin lacum. » Si, inquiiEc»
malio. « Miserere mei,elexDudi me. Tibidixit cor _clesia, non Iaudavero te, sinulis , ero impiis el
meum. » Ac si dicat: Oratio illa qua me clamasse, peccatoribus, qui in lacum et in infernum descen-
nonin labiis sedTn corde fuit. « Exquisivit te fa- dent. Chrislus auiem : Si me , inquit*', non exaudie-
cies mea. » Expositiopetilionis. Nibil, inquit, aliud ris, inter impios et morti deditos computabor. Quod
neto, nisi ut faciem lirara videam, utque luam vomp- ne fiat, < Exaudi voceni deprecationis mese, dtira
1203 EXPOSITIOIN PSALMOS. 4205
oro ad te, » pro universaH tolius mundi salute. ^ exhortanlis gentes ad IU'idemDei. Jam, inquit. filii
< Dum extollo rnanus meas ad templura sancluai Dei estis, et in adoplionem vocali. Eigo « aflerte
ttium, » id est, manus in cruce cxa.to, ut luum Domino.» Sed quid affene debetis? Sequitur : < Af-
sanctum len-plura, quod est Ecclesia,, sedificem. ferte Domino filios arietum. » Arietes apostoli di-
Ecclesia autem Dominus. exorans manus suas ad cuniur, quia totius Ecclesise sunt doctores. Yel,
lemplum Dei elevat, quia bona opera sua ad Domi- quia Novo et Yeteri Testamento quasi duobus cor-
nuin miliit, vel. quia seipsam gradibus virtutum nilius sunt muuili. Filii autem arietum, animse
usque ad templum Dei exaltal; vel, quia elevalis fideliutn sunt, quos aposloli in baplismo Domino
manibus Dominum deprecattir. genuerunl. Unde Apostolus ail :-< Nam in Ghrislo
« Ne simultradasme cum peccatoribus. » Ne me, Jesu ego vos genui (I Cor. iv). > Iteinque : < Filioli
inquit Ecclesia , simul cum peccatoribus, tortoribus mei, quos iterum parturio (Galat. iv). > lios igiiur
tradas, quia omuia qu-e debui solvi, neque con- filios arielum, id est animas nostras, Domino affe
servum pro denariis auTixi. « Et cum operantibus ramus, quia njhil majus Deo afferre possumus :
iiiiquilalem ne perdas me, » quia iniquitatem ego afferimus autem , quando eas virtutibus ,exal-
opi-ralus nonsum. < Qui loquuntur pacem cum pro- lamus. ,
•kjmostto, t quia verhis aniiciliam et pacem simu- < Afferte Domino gloriam ct honorem, > id' est,
iant, < mala autem in cordibus eoium.» In cordibus lales vos exhibele, iu quibtis Deus honoretur et
inquit, iatent mala, insidise, doli et proditiones. glorificetur. Cnde dicttim est: « Luceat lux vestra
< Da illis secundum opera eorum, et secundum coram hominibus, ut videanl opera vestra hona,, et
nequitiam adinventionum ipsorum ; secundum opera glorificenl Palrem veslrum, qui in coeiisesl (Matth.
i-nanuuin eorum tribue illis : redde retribuiionem v).»—«Afferte Domfno gloriam nomitii ejus, t Tdest
eorumipsis, » id est, prout merili sunt recipiant. glorificatc Deum, quia Chrisliani vocamini, et no-
< Quoniam non inlellexerunt opera Domini ,t ul famen ejus recepislis. Unde in Canticis canlicorura
-cerent ea, « et in opera manuum eorum destrue dicilur : « Oleum effusum nomen tuum, ideo ado-
illos, » id est sectindura opera quse operati sunt, lescenlulse dilexerunt te nimis (Canl. i). » Vel, glo-
pereant, « et non «difieabis eos. » Cum, inquit, riam nomini ejus, id est ad honorem noniinis ,ejus.
"supernam civitatem Jerusalem ex vivis lapidibus « Adorale Dominum in alrio sanclo ejus, »,hoc est
eonsirues', noli eos in ejus muris sedificare. in Ecclesia noviter sedificata. Yel, in cordibus et
i Benediclus Dominus, quoniam exaudivit vocera consctentiis vestris, sicut scriptum est. « Inlra in,
deprecalionis mese. » Seiens ea evenire quse postu- n. cubiculum , et clauso^ ostio, ora Palrem tuunj.
lavit, quasi jam exauditus benedicit, et gralias (Matth.w). K
Pomino refert, quia Dominus est « adjutor rneus < Vox Domini super. aquas. » Dijiit superitis :
t~t prolector meus, > adjutor, ul vincamus, prote- «AfferteDominofilios arietum;»et: i Afferte Doraino
clor, ne vulnerati deficiamus. « Et in ipso speravit gloriam et honorein.» Hêc autem vox Domini est
cor meum et adjutus sum. Et refioruit caro mea. t super aquas inlonaniis. Quid per aquas nisi popu-
Rcflorui 1 quidem, quia in baptismo aihissa vetustale Ios? sicut scriptum est: « Aquse multse inultiplir
nova et Jinenis facta esl. Yel reflorehit in die Ju- catse sunt. » Intonabal igilur vox. Domini. super
dicii, qtiando « corruplibile hoc induerit incorru- multas aquas, qiirando sequenlibus lurbis. Etange-
ptionem (/ Cor. xv). > —« Et ex volunlate mea con- lium Aposlolus annunliabal ; vel quando aposloli
Stebor illi.» Confitebor, inquit, el ex vohintate per omnes terras prsedicabant. Intonuit eliam vox
contitebpr, tjuja nulla servilia diligit Deus, nisj Doraini super aquas: quia in Jqrdane super Chii-
quse volunlarie fiunt < Quia Dominus est forliludo sium vox Palris audita esl : « Hic esl Filius meus
plebissuse, t quiaper eum forlis est, « et prote- (Mallh. xvn). t Intonat nunc quoque super aq>;as
ctor salvationum christi sui est. » Salutare dicitur baptismatis, quia in nomine Palris, el Filii, et Spi-
qui dat salutem vel cui datur. Est igitur Deus salva- D ritus sancli baptizant sacerdotes. « Deus majesiatis
lionum christi sui prolector, qttia eos protegit quos iiilonuit. » Ule, inquit, per se ipsum prsedicavit,
Christus salvavit. qui Deus majestatis, polestatis, et excelsse virtutis
« Salvum fac populum lusim, Domine. > Quo- intonuij. « Dominus super aquas multas, » quia
niam, inquit, Deus prolegil, lu, Chrisle, salvum ipse el per se, el per discipulos, universo mundo
fac pomtlum tuum, ut ipse prolector, lu vero Jesus E\angeliuin annuuiiavil. « Yox Domini in virtule,
et Salvator voceris. Vox Domini iu magnificeptia.» Haec, inquit, vox
< Et benedic hseredilati luse.» HseretlitasDei Ec- Domini esse comprobalur per virtutera et magnifiV
clesia est, de qtia dicilur: < Et dabo genies hseredi- ceniiam. Tanta enim liuius vocis virtus erat, quod
tatem luam. » — « Et rege cos in virga ferrea (Psdl, et morluos suscitabat, csecos ltiuminabai, lepvosos
n). » — « Et extolle illos, » de virtnteiiivirluiem. mundabal (Mullh. IJ),paralylicos curabat (Marc. ui
< usque inseternum, » id est donec ad -cternitafem Conslat igilur quoniam bujusmodi vox Domiru es'.
perveniant. Sed cnjus Domini? Sequilur :
EXPOSITIO PSALMI "XXYHL « Vox Doniini confringentis cedros. » Per cedros,
c Affeile Domino, fihi Dei. » Yox Prophetae superbos, di\i.tcs el poientes inlelligimus. IIos au--
120i ODDONISASTENSIS MONACIII 1208
lem confregit vox Domini, quia mulii sub jugo Cliri- A mas ignis, quia vilia carnisque concupiscenlias
sli humiliali sunt, sicut scriptum est: « Monles et Evangelii annunliaiio ab audieniibus resecat.
colles humiliabuntur (Luc. m). s Fregit igitur"vox < Yox Domini concutieniis solitudinem, et com-
Domini cedros, quia superbos et divites Evangelium movebit Dominus desertum Cades. » Cades commotip
liumiliavil. Franget eliam in Judicio; nam vox illa linew interpretalur; significat aulem hunc mundum,
Domini eril, quse dicit:« Ile, roaledicli, in ignem qui prior a Domino derelictus erat, sed veniens Dei
aUernum (Maith. xxv), » Hac autem voce quanti Filius, mundum concussit, desertutn Cades commo-
frangantur dici non potest. Constat igitur quia ce>= vit, quem tinea et malignus spirilus comraoverat
dros franget. Sed cujus cedros? Sequilur: atque corruperat, excussit lineas, commo\it vitia,
« Et confringet Dominus cedros Libani,» quia in fugavit peccata. Aliler, Cades legem et Yetus Te-
sseculi divitiis, mundique cundore et felicilate natos slaroenlum significat; quidam enim Cades sancta
partim ad se convertet, partim seterno supplicio interpietalur. Yeniens ergo Chrisius commovit de-
iradet. « EH;omminuet eas tanquam vitulum Li- sertum Cades, quia sanciariuegem et prophelas ob
bani. > Nulla terra, secundum hujus nominis inter- niraiam obseurilatem a cunctis fere derelictos con-
pretationem, convenientius quam tcrra Judseoruni, " eussit. aperuit, litteram amovit et inlelligibiles fecit
Xihanus vocari polest, quSe omnium diviliaruin ILuc. yxiv).
« Yox Domm prseparantis cervos. » êrvi aposlo-
pulchriiudine florebat, et Iacte et melle manabat
sacriucio los designant, quia fiagiles erant ad currendum, et
(Deut. vi).Yitulus auierapro ponitur, quia
de vitulo sacrificium fiebat (Lev, IV). Corominuit Evangelium nunliandum, qnique morlifera diaboli
venena parvi pendebant. < Et revelahit condensa,»
ergo Dominus vitulum Libani, quia sacrificium Ju-
dajorura adeo deslrnxil, utnullo in loco e&sedicatur. quia el Scripturas illis aperuit, el divina mysteria
Ad hujus ergo similitudinem comminuenlur mali, manifestavit. Unde Aposlolus : «Audivi, inquit, ar-
cana verba, quse non licet homini loqui (// Cor.xu).».
quoniam alii omnino peribunl, ut hoc sacrificium;
alii vero a snperbia et iniquilate .cessabunt, ut hsec « Et in lenrplo ejus omnes dicent gloriam,» quia
lerra a sacrificio. omnes in Ecclesia Dominura laudant
« Dominus~diluvium inhabitarg facit. > In templo
« Et dilgctus quemadmodum filius unicornium, » Dei habitat
diluvium, quia in sancla Ecclesia, pro-
Hoc auiem, sicut et superiora, et ad bonam el ad
phetse, apostoli, episcopi et doclores inveniuntur.
malam parteni converti potest: ad bonam autem Hi aulem diluvium dicuniur,_qtiia affluentia sancii
hoe modo. Aposlolos filios unicornium ialelligimus,
,' Spiritus et omnium Scripturarum pleniludine redun-
quia ex Judseis processerunt. Hi autem adeo (
paupe- dant. Yel eliam, quia homines abluunt a peccatis.
res et diminuli fuerunt, ut nihil proprii eis reman- < Et sedebit Dominus rex in seternum,» quia sem-
serit, iisdem testanlibus : « Ecce nos reliquimus Ecclesia regnavit, et in saneiis suis sedebiu
pntnia et secuti sumus te (Matih. xix). » Ad liorum perin sunl enim sancii sedes Dei.« Dominus virtutem po-,
j-omparationem, multi ssecularium commutati sunf,
alii alii alii vero pulo suo dubil,» neab inimicis et vitiis superetur.
quia monachi, eremitse, peregrini « Bominus benedicet populo suo, » tendenti < in pa-
Cfljciuiitur, Dominica voce admonili; ait enim : cem, >id est ad semetipsum, quia, « ipse est pat
« Quicunque reliquerit patrem et matrem, agros,
noslra, qui feeitutraque unum (Ephes. 1).»
et
pervos ancillas, ceniuplum accipiel (ibid.).»Ifec
EXPOSITIO PSALMI 'XXIX. -
aulem est vox illa noslri Redemploris, quse cedros
confringil. In roalorum aulem parte sic inlelligitur, « Exaltaho te, Domine, q<ioniamsuscepi&li me. »
Judsei Judseorumque filii, quj Christum crucifixe- Yox Chrisli: Exaltabo te, inquit, Pater, quoniam
runl, unicornes vocanlur: hos aniera non parva de hoe mundo me suscepisti, et ad deUeram luam
pcen.t ei conditio exspectat. Quicunque ergo seternse residere fecisti (1/at-c. xiv). Exaltat Filius Patrem_,
morli damnantur, eos dileclus. Dei Filius, quemad- quia per Filium laudalur Paler. « Nec delectasti
)
nioduiu filios unicornium comminuet. In quibusdam inimicos meos super me. > Inimici Christi Judaji
autem codicibus invenilur : « Et dilectus queroad- sunt, vel
maligni spiritus. Jud-ei-quidem, non &ttnt
inodum filius unicorniura, » Hoc aulera sic interpre- deleclali de morte Christi, qtiia et contra eorum
tatur : Dileelus Dei Filius, qui adhuc Patii, inquit volunlatem
resurrexit, el, ob hoc facinus, gentem et
JPropheta, per omnia requalis est, in lempore prsen: Socum amiserunl. Maiigni vero spiritus et regniun
finito in tanlum comminuelur, ul, quemadmodum et animas quas caplivas detinebant.
perdideruni,
iinus ex filiis Judscorum, peni .us purus homo esse « Domine Deus meus, clamavi ad te. » Clamavit
fredutur. autem, cum dixit: « Pater, clarifica Filium inum. i
« Yox Domini intercidentis fiammam ignis.» Hsec, « Et sanasti me; » erat enim infirmus pro parte
inquil, vox est illius Romini, qui flammas ignis carnis. Sanavit igitur eum Pater, quia resusciiando
intercidit. Omnes enim infernales flammas ignemque ipsam carnem immorlalem et incorruptibilem fecit.
"nexstinguibilem Ingredcrentur, nisi quia Christtts « Domine, eduxisli ab inferno animam meam. >
carnem sumens, ot infernum a nobis, et nos ab Exspoliavit infernum,el animas sanclorum secum in
jnfenio separavit. Intercidit eliam vox Domini flam- ccelos devexit. « Salvasti me a descendentibus in
1209 " "" EXPOSITIO JN PSALMOS. 1210
lacum, »id est, ex manihus Judseorum me liberasti, A est carnem qua anima erat involuta. « El circumtle-
quia"sua sponte in irifernum, et mortem, et fauces disii me lsetilia et selernitaie. » Unde fit« ut cante.
diaboli descenduut, tibi gloria mea.» Quse esl gloria Domini, nisi resur-
« Psallite Domino, sancli ejus, et confilemini me- rectio et ascensio ? Hsec atttem cantel Domino, qnji
moriae sanelilatis ejus. » Vos, inquil, sancti ejus, in his glorificalur. « El non compungar > aliqu'
laudate Dominum et suse sanctitatis memoriam, tribulatione, quia « mors illi non doinlnabitiir (Rom,
quia veslri recordatus, me Filium suum in mundum VI). » Vel eliam, sancli jam non compungantur.
misit (Gal. iv), et pro vestra et onmium salute niorl qtiia stimulus diaboli confractus est. Unde Aposto-
permisit. « Quoniam ira in indignaiiune ejtis.» Lau- lus : « Ubi est, mors, inquil, stiraulus tuus*1»(/ Cor.
dale, inquit, Dominum, et^nolite InoTTedientesesse, xv.) « Domine Deus meus, in selerpum conlitebor
ne indignatus vohis irascatur; ira namque et mors tibi. »
in Dei jndignatione llt, « El vila in volunlale ejus,» EXPOSITIO PSALMI XXX.
quia quisunque ejus volutitatem feeerit, vivet in « In te, Doraine, speravi. » Vox Dominici ho-
seterntim. minis : Quia in te, inqult, speravi, qui opliinus
« Ad vesperum demorabitur fletus, et ad maluti- es auxiliaior, vide ne ego et mei aliquando con-
num laelilia. » Aposlrophe ad apostolos. 0 aposloli ! B fundantur. «In jusliiia ttialibera me. > Libera me,
ad vesperum demorabitur fletus ; pro morte namque inquit, ab iinpiorum iniquitate , qttia lu Ju&ltis
Salvaloris, qui eirea horum nonam spiritum einisil es, el ego a Jusliiia non di&cedo.« Incliha ad me
(Matlh. xx\i), liislantes flebanl aposloli; sed mane, aurein luam, » id est exandi orationem meain .
orto !jam sole, Giirislo resurgente, immensa inter « Accelera uteruas me,»id esl cilo mihi succurre\
illos est nata Isetiiia. Aliter. Per vesperum Adam, « Esto mihi in Deum protectorem, et in domum re\
per raane autem Chrislum intelligamus. Adani nam- fugii, ul salvum rae iacias. » Sis, inquit, mihi Domi-'
que diem et lucem fugavit, et noctem et tenehras nus proleclor et domus ad quam confugiam, quia in
miindo intulit, quod vesperi propriura est. Christus nulla alia proteclione coufido.
-autem noctem ademit, et verum diem hominibus de- «Quoniam fortiludo mea et refugium mcuro estu.'»
dil. His igitur qui ad vesperuro converlunlur et Tusolusmea forliludo, lu solus es riieum refugium,
primumTiominemimitabuntur, fletus eril aique tri- tu solus ergoTibera rae etprolege me. « Et propter
siilia;his autem qui ad mane confugerint et Chri- nomen luum deduces me. »In nomine tuo in mun-
stum sequentur, gaudium erit atque lsetitia. Possu- dum, in nomine Domini, veni ; nomen Domini an-
mus etiam, per vesperum etmane, diem judicii iigu- p, nuniiayi, propter nomen tuura quod invocabo, me
rare. Dies namque Judicii et vesperum erit malis, et '- reverientem ad le deduces. Vel, deduces me per
manebonis. Tuncenim mali noctem el dolorem, boni apostolos, ul luum nomen in universa terra annun-
vero diem et seternitatem recipient. Ad vesperum tietur. Et enutries me, dulcedine videlicet summi
ergo tnncvenientibtts erit flelus,*et ad matutinuin bdni, non Tellis amaiitudine, sicut Judsei (Maltli,'
gauditim eril et Iselilia. xx\n). Vel, enulries me eodem cibo spirituali, cor-
Ego autem in abundanlia mea nou movebor in pore ac sangtiine meo. « Educes me de laqueo hoc
seternum. » Adam, Inquit, in selernorum bonoruiji quem absconderunl mihi. » Multi fuerunt Iaqttei*
abuitdantia positus de paradiso miser exivit; ego multue fuerunt decepliones, quas Christo Judsei abs-
autem ad Patris dexleram reversus non movebor in conderunt; sed semper divinilate munitus a niillo
selernum, et dicara : decipi poluit. « Quoniam tu es protector meus. t
< Domine, in voluntate tua prsesiilj&ti decori meo < In manus luas commendo spirilum meum. > Hoc
virtutem, i id est, secundum voluiitaiem tuara de- atitcm completum luit, quando in cruce positns
disti mihi virlutera, qua ipsam mortem superarem, dml: «Pater, in manus luas commendo &piiituni
quod ad decus roihi conligil. < Avertisli faciem iuam nieuni (Luc.xxm). t — c Redeniisti me, Doniine Detis
a me. » Mihi, inquit, virtutem dedisli, a meis autem -. veritalis.» Propheiica interposilio. Yidens Propheta
faciem avertisti, quia in eadetn non constantia per- Christi passionem, quia raundus ledimendus eral in,
severaverunt, sed, merelicto. fugerunt onines (Maltli. ipso exitu vilse nostri Salvatoris, gralulabundus,
xx\j). « Etfaclus stun conlurbatus. » Ilocquoque de inquii: «Redemisli me, DomineDeusverilatis,» jain
aposlolis dicitur : « Ad te, Doinine, clutnabo, et ad cruciftxus es, jam spiritum Patri commendasii,
Dettin meum deprecabor. » Clamabo, inquit, et de- mundumque redemisti. Unde verax Deus esse com-.
piecabor Dominum, ut eornni tristitiam in gaudium probaivis,tjuia complesii ea quoe proinisisli.
\eriat. Num < tjuse ulilitas mea, dum descendo in « Odisti ooservantes vanitates supervacue. »Vox
corruplionem?» Qnse, inquit, in mei sanguinis effu- Chrisli.. Supervacue observabant Judani vanitates,
sione ulilitas erit, si illi quos redemi iierum cor- qtiia, ne Chfislusfesurgerel, sepulcrum ctistodiebant
rumpantur? Hanc vocem « audivit Dominus, et mi- (Mattli. ~XXVH). Illi quoqiie supervacne custodiunt
sertus est mei,» id est meorum.« Faclus est adjulor vanitates, qui sic leri'enis inhsereiil, iit cnelesti--
meus, J id est meorum. Conversio personse : « Con- obliviscanlur.« Ego aulem ihDomino speravi,»ideo-
verlisti planclum meum in gaudium mihi, » pivopler que sine limore de sepnleio exivi, ct secundum
resurrectionem. < Conscidisti saccum meum, » id meum velle resurrexi (ibid.).« Ex&ultabor et l«la-
.1211 ODDONISASTENSIS MONACHI 1212
hor in misericordia tua. > Quse fuit illa miserjcor- A-1 niiiltorum commorantitim in* circuitu"; > nara sicttt
.dia? Sequilur_: «Quoniain respexisti humiliialem lairones , ita el Christus a circumstantibus vi-
meam, salvasti de necessitatibus animam meam.j tuperaiur. « In eo dtim convenirent simul adver-
Necesse esl enim liominem mori. Ex hae aulein ne- sum me, aceipere aniraam meam consiliali stint. i
cessitate liberalus esl Chrislus, quia «raors illi non Dtim simttl, inquil, adversum .me iniqui Jtidsci
dominabilur \Rom. \i). » convenirent, in eo eonvenli nihil aliud consiliaii
< Nec conclusisli me in manibus inimici, > quia sttiil, nisi ut animam raeam perderent. < Ego autem
neque ab his qui septilcrum euslodiehant, neque a in te speravi, Domine; dixu: Deus meus es tu. in
maligtiis spiritibus in inferno detenms est,« Slatuisli manibus tuis sorles mece, > id est, in poleslale tua
in loco spatioso pedes meos, » quia non in sola atint qu-ecunque,vel bona, velmala, mihisunt futu-
Judsea, sed per omnia regna mundi, aposioli prsedi- ra. t Non enim haberent"m me potestatem, nisi a le
canl (Malth. xvi), quibus in sola Judsea prius praj- datum illis fuisset{Joan. xix).» Quapropter,terue me
dicare pr-eceptum ftierat, , de manu inimicorum meorurn,el a perseqiieniibus
« Miserere mei, Domine, quoniam tribtilor. t Ego, me. Illuslra faciem luam super servum luum, »id
inquit, a Judseis; aposioli vero a gentibus quibus _. est, clarifica el nianifesta diviuilaiem in Filio tuo,
prsdicant, tribulantur. Idcirco tu, Domine, miserere ne semper tantum homo intelligatur, de quo scri-
mei el mearum. t Conlurbatus est in ira oculus pium est : « Qui cum sil splendor glorise, et figura
meiis, anima mea et venler meus,» quia et perfecti subslantise ejns (Hebr. m). »—«Etsalvum mefac in
et imperfecii in ira malorum affligebantur. Unde misericordia tttu. Do-.siine,non confundar, quoniani
superius dixit: < Dum superbit impius , incendilur invocavi le. Erubescant impii, » Jjidsel scilicet, qtti
pauper (Psal. ix).»Oculus enim et anima, perfeclos; Dominumsuum cruclfixerunt; vel gentiles, qul idola
venier vero, qui corporis melior pars est, imperfe- coluerunt_. erubescent enim in judicio, quia ad
ctos significat. nuptias intrare volenles non permitlentiir, sed janua
< Quoniam deficil in dolore vita mea. » Christi clausa deducentur in infernum, quem in hoc sseculo
namtjue vha in cruce fiuii: de homine enim loqttor; sibi paraveruiit. Tune tandem :« Mttla fiant labia
aposlolorum vero, el in cruce et in aliis tormenlis dolosa, quse modo adversus jtistum loquuntur ini-
defecit, in dolore igilur. « El anni mei in geraili- tjuilalem in superbia, etin abusione.» Superbe enim,,
bus, J qui usque ad exitum vilse in adversitatibus et ahusive, id est, conlra servorum usura loqueban-
fuerunt. Sive etiam, pro peecatis suis et aliorum tur Judsei adversus Dominum, dum « Reus est mor-
-ploiabant.«Infirmata esl in pauperlale virlus mea. » iQ tis (Mallh. x-xvi), » el : « Crucifige, crucifige (Luc.
Yirtus Christi Evangelium est. Unde Apostolus : x\ui) » dicebant. Prophetica interpositio. Yidens
« Non enim erubesco Evangeliura. viiltis enim Del per Spiritum sanctum hos ila miseros et dejectos,
e&tad salutem omni credenti (Rom. i). > Hoc attlem "vidensque sanctos in nealiludine tanla collocatos,
Iii panperlate credenlium infirmabatur, quia tsede- exclamal: « Qitam magna multiludo dulcedinis iuse,
ITat ipsos doctores evangelizare, sicut"scriptum esl: Domine,» qui tantain beatitutlinera,lantam gloriam,
« Domine, quis credidit auditui nostro ? »(Isa. Lin.) tam magna prsemia sanctis tuis praparasti, eisque
,Yel. virlus Christi in pauperlate infirmata esl, quia bonadedisti, quscneqtie diei, neque cogiiari possunt!
T>eus in horaine, qui per se quidem pauper esl et (/ Cor. ii.)
omnlbus indigei,~virtutem sttam non manifestavit, < Quam abscondisli timenlibus le.»Nondum enim
sed derideri se el affligi permisit. < Et ossa mea videmus quid erimus. Abscondere eliam pro reser-
Tonlurbata sunt, t id esl apostoli, qui Ecclesise sunt vari ponitur, ut sicdicatur: Quani reservasli timen-
firmamenlum. « Super omnes inimicos meos faclus tibus le. < Quara perfecisiis eis qui speranl in te, in
sum opprobrium vicinis meis valde, ei tiraor notis conspectu filiorum hominum. » Hanc, Inqitil, beali-
meis.» quia. nisi me ocriderem, se vicluros non ptt- tudinem perfecil Dominus. id est, perfectam fectl,
tabant (Joan. xi). Yel, nolis meis, id esl aposlolis D eis qnidem qui in hoc sseculo non sperunt, el in
factus sura linior, quia jam nomen meum conlileri conspeclu filiorum impiorum eura confessi sunt.
timent, ut ipse princeps aposlolorum, qui ad unius Undeipse ait: < Qtti me confessus fuerit eoram ho-
ancillse voceni Chrislum negavil (Joan. xvm.).« Qui minihus, confitebor et ego ettm coram Patre meo
videbant me foras, fugiebanla me. » videb-int enim (Malth. x). t —« Abscondes eis in abscondito faciei
apostoli Judseos capere Cliristum, et, relicto eo, lusea conturbalionehominum. » Jam, inqtiit, a pec-
omnes fugerunt (Matth. xxvi). < Oblivioni datns sum catoribus non turbabunlur, sed ante' faciem lu.tm
tanquam mortuus a corde. » Sie, inquii, a corde Iseii persistent. « Proteges eos in tabernacttlo luo, >
Jud-eortim oblitus sum, ac si mortuus essem, alque id e&lin ccelesli Jerusaleni, « a contradiclione Jin-
de illis vindicari non debuissem. «Factus sum tan- guarum, »jam subauditur. ercptos.
quarn vasperdilum» elnulli ulilitati idoneum : vasa « Benediclus Dominus. » Quoniam quidem fanta
perdila erant latrones, quia et a Deo et ab homini- diuna secrcla vidii Prophela, gratias agimus Do-
_ hus odio habebantur. Faetus est ergo Cluislus tan- mino. inquil. Beiiediclus sit Dominus, < quoniam
, quam vas perdilum, quia inter iniquos compufatus; mirificavit miseiicordiam suam mihi inciviiate
est (Matth. xv". « Quoniani audivi vituperalionem[ munita. » Satis cnim mirabiles hrtbere potuil niise-
1215 EXPOSITIO1N PSALMOS. 121J
ricordias Der, quando honunes et.peccatores Jam A-vere confessus fui, misericordiam indulsisti. Vere
JustiflCatos, in ecelesli Jerusalem residere vidit. enim confitetur qui scipsum damnat, et adversum
Ilabuit etiam mirabiles misericordias Dei, quando in se loquilur. « Pro hac (remissione) orabit ad le
Jerusalem, quae satis fortis ct munila erat, pro hu- -omnis sanctus. - Nullus enim sanctorum est,-qui
niana Cinistum salute passum inspexit. Hucusque asstdue non dicat: < Dimitle nobis debita uostra
Propheta. Nunc-autem loqniiur Cliristus : (Matth. \i). » — < In tempore opportunoj » idesl iu
- < Ego aulem dixi in excessu menlis mese ; Pro- hac vita ; unde dicitur : « Dum tempus hahemus,
jectus sum a vnltu oculorum meorum. » Judrei, in- operemur bonum ad omnes (Gal. v). »
quil, conlra me superbe et abusive loquebantur; < Verumtamen in diluvio aquarum rouliauim,
ego aulem in exslasi, et in excessu mentis videns ad eumnon approximabunt.» Orant quidem assidue
illorum dispersionem - et incredulitatem dixi : Pro- sancii pro remissione peccalorum; lamen quia in
jecltis sum a facie oculorum meorora, dereliclus sura diluvio aquaruni lnullarum sunt, a quilms puivgan-
a meis; vocabo ergo non plebem meam, plebem lur et abluuntur, ad eos peecata approplnquare non
meam, quia Judseis spreitts, a gentbus suin eleclus. possunt: purgantur enim eleemosynis, oiationibus,
< Ideo exaudisli vocem deprecationis mese,"diimcla- Jejuniis, lacrymis el monilu Scriplurarum. Quare
marem ad te.»Derelictus surii, Inquit, a Judseis, pro " igilur orani? ne a diabolo tenteniur; onde Dominus
geniibus exoravi, et exaudilus suni. < Diligile Do- discipulis ail : < Orate ne inlretis in tenlalionem
ininum, omnes sancti ejus, qtioniam veriiaiem re- (Matth. xxvi). » — « Tuesrefugiummeum a tribula-
quiret Domintts, _» qui, inquil, verus -esl: qui euin lione qttse circumdedil me, » de hujtis sseculi ad-
dilexeril vere sahabiiur. <El retribuel abnndanter versilatibus loquitur. Exsultalio niea, quia de te
facienlibus superbiam. Virihter agile » ea quse incce- « Erue rae a circumdantibus me, » id est
gaudeo.
pislis. <Ei confortetur cor veslrum, » ul morlem a vitiis et malis omniuiis. Responsio Dominica.
non liineaiis , « omnes. qui speratis in Domino> "' « Inlellecluni tibi dabo. »
" %'itain Noli, inquit, limere,
,iecipei'e selernam. intellectum tibi dabo, qno consoleris et inimicos
~
EXPOSITIO PSALMI XXXL devincas. «Instruam te,» in operibus Tionis. «In
< Beati qtiorum remissse sunt iniquitaies. » Vox via bSc qua gradieris, firmaho super te oculos meos,»
Ecclesirr, de lautle confessionis : Beuti illi qui pec- ne aliquis liM nocere pos&il.«I\'oIite fieri sicul equus
caia Dominoconfifenies remi&sionem lecipere me- ei mulus, in tjuibus non est iniellectus; » equns
ruerunt. llii quoqup sunt beaii < quorum » per di- enim superbos signlficat, et fuxuiiosos, sicut scri-
leclionem < petcala lecla sunt, » et a Doniino oblita. (_ ptum esl: « Compulruerunl jumenla in slercore suo
< Charitas enim multitudinem operit peccatorum (Joel. i).» Multisaiilem pigros et infecundos signili-
(/ Petr. iv). t—< Beaius vif cui non imptil.tvit Do- cal. Tale esl igilur ac si dicat: "Nohesse superbus,
minus peccaium,~nec est in spiritu ejus dolus. » et luxuriosus, noli esse piger, quia propter frigus
JNulIienim aqua baptismalis regeneraio itupiilatur piger arare noluit. Noli esse vacuus virtutibus et
originale peccatura; omnis TTaptizatuseiil bealus, sterilis.
sic lamen, si in vita ipslus dolus non fueiit. « lu chamo et fivenomaxillas eorum constringe,
< Quoniam lacui,inveieraverunt omnia ossa mea.» qni noii approximanl ad le. » Si, iuquit, aliqui fite-
Ac si dicat : Confitealur unusquisque peccala sua, rint qui Evangelium recipere et ad te appropin-
crescunt enim peccata sine confessione, expetio quare rioluerinl,eos in chaino et frenoTegis,in duris
credalur.Ego quidem tacui, neqtie ut debui peccata et minanlibus Scripturarum sententiis constringe,
confessus sum, ideoque in peccaiis inveleraveiuiU ut vef sic Ecclesise eonjtinganiur. « Mulla ffagella
ossa meu, id esl lola virlus et forlitudo mea istorum peccatoris. » Ideoque ce»sa peccare, et noli fiet»
niole fuit deprc&saalque gravata. < Dum clamareni sicut equus et mulus, sed spera in Dommo. Quia
~lola die, » uullus clamor, nullaque oraiio piodest « sperantem in Domino raisericordia circumdabit.
nisi confessio proecedat. Q Lsetamini in Domino, » non in mnndo, non in rebus
< Sed, quoniam die acnocic gravata esl shper me transiloriis, « et exstil! ue, justi» de proraissa mi-
manus lua, comersus sum Tn serumna mea, dum sericordia; « el gloriatnini, omnes recti corde, >
-coufigitur spina. t Quia, iuquil, tacui, ideo mauus, quia «qui gloriaiur, in Domino glorietur (II Cor. x).»
baeulus, et con-ectio lua gravala est super me; nam EXPOSITIO PSALMI XXXII.
< Jqui parcit vii-gse, odil iilium (Prov. xui).» Ego < Exsultale, ju&li, in Doinino. » Vox Ecclesise :
-uiiem slalim in ipsa serumna \el miseiia ad te Hucienus, inquit, in auivoet argenlo sseculiqueho-
conversus sum, dum mihi spinas aspera correptio noribus exsuliasiis ; nunc autem, quia Jusli eslis, in
iinprimerel. -«Delictum meum cognilum tibi feci, et Domino |et in Juslilia exsultate. « Rectos decet col-
jnjtislilias measnon abscondi.» Postquam te.inquit, laudalio. t Ideo, inquit, vos exsultate, el laudale
mihi iratum comperii, non ulterius lacui, sed quasi Dominum, quia lalium laudem diligit Dominus.
coaclus dixi : « Confilebor adversum me injusliliara «Confiteinini Domino in cithara, » id est in dulcilo-
'meam, Domino. » Peccavi, Domine, nimis, confileor tjuio, t)t Sauleni placare possitis. «In psallerio de-
peccatum meum, cesset Jam manus tua. Hoc di\i. cem cliordaruiii psallite illi, » in decem chordis
T« vero <reinisisii iiupielatera peccati mei, » quia decem pr~ecepla legis inielligimus. Ergo in psallerio
1215 T3DD0NISASTENSIS MONACHI _ I2It3
decem chordarum psallite Dom'no,-qu!a in his decem & A pum. t Consilium-namque eorum fuit, ut-Ecclesiain
praeceptis ei servitur. desiruerent, el deorum lenipla aidificarent. < Con-
t Cantate ei canlieum novuro. » Novus homo siliura aulem Domini jn seternum manet, » qttia
venitin mundum, novam legem dedit mundo (Greg. semper erunt sancti, qui ipsitis consilio Jjberali sunt.
honj- 52). Cantale ergo canticura novum, videlicet Confirmatio, « Cogitationes cordis ejus in genera-
nativitatem, passionem, resurreclionem et ascen- tionera et generaiionem. » Quia quidquid ipse dixit
sionem; hsec enim orania jjova sun{ et t prioribus et cogitavil, et in hoe sseculo jiet; et in fuiuro.
inaudita. <Beata -gens, cujus est Dominus Deus ejus, » et
-«Bene psallite ei in vociferalione,» id esl in verbis bealus populus genliura, quem isle Dominus < elegit
prsedicationum. Bene autvemin pivcdieaiione psallunt in hseredilalem sibi. De ctelo respexil Dominus,
qui verbis opera conjungunt. « Quia recium est vidil omnes filios-hoiniiitira. > Repelilio. « Depise-
'Verbum Domini. » Jdeo, inquit, cantate caniicum parato habilaculo suo respexit super omnes qtti
noviim, quia reclum est-verbtiui Domini. Et bene hahilant terrara. » Respexit. inquit Dominus, desuse
psallite ei in vociferaiione, quia t omnia opera ejus diviniiatis secreto, viditque genus humanum gravi-
suut in fide. » Recta quidem sui-tverba diyina, quia ler a lalronibns-vulneratum, qitem nec sacerdos ad-,
yeritatem cunctis annunliant. Opera vero ipsius- 1Bjuvit neque Ievila. Misit ergoFilittm suum, misiiqu&
fidelia sunt, quia neminem falluiit. « Diligit miseri- Sumaritanum, qui ihjus mi&erereiur (Luc. x).Respir
eordiam et judicium. » Cantate, inquit, el dicite cere jiamqtie Dei, misereri est. Yeniens igtlur Dei
quoniam et misericors, et justus est Dominus. Et Filius in hs_.redilalempop.ulumgemium sibi eiegit.
quia misericors esl, nullus desperet; quia vero c Qui finxjl singillatim corda eorum.» Quia aliis
Jusius, omnes bona operentur, treddetenim unicuk dedit sermonem sapientise, aliis interpretaiiones
que juxta opera sua (Malth. xvi). -_ < Misericordia sermonum, aliis vero genera linguarum (I Cor. xu).
Domini .plena est terra.» Per terram Ecelesiam Finxit eliara siugulariter in hoc corda sanctoruni.
inielligimus, cujus in tantum misertus est Dominus, quorum alii monachi fieri desideranl, alji eremiise,
ul etiam Filium suum pro ea morli traderet. « Verbo alii humilitatem custodire nittmtur, alii vero casii-
Domini cceli Drmati sunt. » Hoc quoque nunliate taiem. < Qui intelligif omnia opera eoruro. t Scit
quoiiiani Yerbo Domini facli sunt aposloli, -et in eniiu Dominus qui puro corde, quique pio vatta glq-
Trinitatis fide supra finnam petram finnati. Yel ria bona operentur. Qui enjmpro vana glorii castus
etiam ipsum firmamentum, quoniam t omnia per et hmnilis apparel, potius Iiypopriia quam casfus et
ipsum facta sunt (Joan. i). » < El spiiitu oris ejus _, humilis dtcendus esl. «_Nonsalvabilur rex per mul-
piimis virlus eorum. » Quod enim aposloli vitia su- tas \irlutes. » Populus, inquit, gentium salvaT)itur,
perabant, tjuod mortuos suscitabant, quod caecos quemsibi in baeredilatem Do;ninus elegit, qui non in
illuminabant, non viiibus eorum, sed Spirilus sancti suis viribus, scd in nrisericordia coufidil. Terreni
gralia fiebant. vero reges, superbi gigantes, polentes,_in se suaque
« Congregans sicut in utre aquas maris. » Et eoe- foniludine confidentes, non salvabuntttr. Quis rege
los, inquit, firmavil, el quasiaquas in ulrem, hujus poteiuior? quis gigante forlior? Cum igitur isti sua
saeeuli peccatores in Ei-tlesiam congregavil. Vel potentia et forliiudhie non salvenltir, neino nisi Dei
eiiatn, quasi aquas in utre, jla impios et petcatores misericordia ad saluiem quaeral pervenire.
in ,sua potesiale constringit ut, nisi quando ipse per- < Fallax equus ad salulem, in abundantia virfutis
miiiit, in sanctos ssevire non possint. su.e non salvabilur.» Equus animse corjius inlelligi-
« Ponens injheaauris abjssos. » Quia in sanclo- lur, hoc atttem fallax esl ad dundam salulem, quia
i ttm numero, et in Ecclesia peccalores adunat, quia
sulns, -et lu3tilia carnis, mors esi animse atijue Irisli-
abyssus sunt, el in vitiorum profund tales siibmersi. lia, refrenandus esi igiiur equus, ne laxatis habenis
Ponit eliain in ihesauris abyssos, qtiando in coelis in foveam cadat.
PossumuseJiam,per equos, super-
collocat sancios; ibi enim est sanctorura thesaurus, D j bos et reealcitrantes intelligere. <Ecce oeuli Domini
quia in coahs thcsaurizanl. « Timeal Dnminum om- super timentes eum,» ac si dical: Kec rex per
nis terra, » Quia talis, inquit, est Dominus, ideo viiiulem, nec
gigas per forJitudinem, nee ab, eq«o
oninis terra eqm timeat. quidem salvabilur quilibel. Quis igilur, et per quem
< Ab eo aulem commoveantur omnes inhabitun'es salvabilur ? Sequiiur : « Ecce oculi Dominv» id est
orbem. •»Jam enira ex parle coniuioii sunt, quia ejus ipsiusjniserieordise
respectus super limentes eum,
monilis ab infidelitate ad lidem transierunt; niove- t el jn eis
qtti speranl, » non in suis \iribus, sed
buntur auleni in die judicii, quia al os ad se votabif, <<iii misericordia
ejus.» Ad quid? < Ut eruat a
aliosauleraininfernummittet (Matih. xxv). « Quo- moite animas eorum, >idesta perpeiua damnaf.ione.
niam ipse dixit, el facta sunt, ipse mandavit. et <Et alat eos in fame, »
quia, et in hac vita^spiriiuali
creata sunt. » Quia ipse orania fecit (Joan. \), om- doctrina refic et, et in fuiuro, summa eos beaiiiudine
nia ejus sequuntur imperium. replebil. Unde dicitur :« Beati quTesuriuni et s".iiunt
< Dominus dissipat consilia genlium, » quibus Justitiam,
quonium ipsi saluiabuntur (Matih. v). >
Eoclesiain destruere piitabanl. « Reprobal autem Ideoque « anima nostra sustinet Doniinum, quoniam
r cogitationes populorum, el rcprobat consilia pijnci- adjulor etproleclorîiostcr est, et qttia 5n eo IaetaUi'
12'7 EXPOSITIO1N PSALMOS. 1218
liit cor iioslriii)), > cnm pro operibus merita reci- A1 « Quia non csl inopia limentibus eum. -Divitescgue-
piemus. Et in limore, «Tu nomine sancio ejus spe- lunt, et esurierunl, » ex quibus ille fuit qui gult.im
rabimus.» Spes auiemnon confundet.« Fial.Domine, aquse a Lazaropelcbal(Z.«c, xvi).«Inquirentesauletn
inisericordia lua super nos, quemadmodum spew\i- Dominuin non minuentur omni bono. » Non enim
nms in te,»id esl, quia speravimus, sicut speravimus, aliquo bono indigchui l qui suninuiiii et-universale
ntiserere nostri. boiium habebunt, a qtio bona siinl 'omniu, et sine
EXPOSITIO PSALMI XXXIII. quo nihil est.
«TSenedicam Dominum in omni tempore. > Yox « Veniie ergo, (il.i, audite ine, timorem Domini
doclnrum : « Semper laus ejus in ore meo. > Ouiui, docebcvos. » Quia, ul jant diclnin esl, iniiiuiii sa-
irqmt, tempore benedicam el pra?dicabo Dominuin, pieniiu-; tiiuor Domini, ul filios stios jn sapieniiam
seinper laudabo eunvnec prae timore aliquid tacebo. Ecclesise doctores introducere possint, a timore Do-
< ln Doinino laudabilur anima mea.» Non laudabilur mini docirinam incipiani. *
in se, non in sapienlia mundi, non in subliinitate < Quis est homo qui vull vitam. > Jam quasi
verborum, sed in Domino a quo et virlutem et omnibus coadunalis, quibus superius dixit: Venite,
poientiam sumpsil.«Audianlmansueli, eilselenlur. » alloquitureos,et dic t:« Quisesthomoqiii vtiltvitara,
Atuliaui, inquit, mansueli Iaudem Domini, elljuen- H ' et diligtt videre dies bono>? s Aliquis iali interro-
lui in neneficiis ejus. gationi respoudens, inquit : Ego. Cui ipse loquitur :
t Magnificate Dominum meeum, » Vobis dico , < Prohibe ergolinguam ttiamamalo, etlabia tiiane lo-
mansneli, qui lattdem Domini -el hunc sermoneui quanturdolum,»quiascrip!umesl:«Mors,elvi[ainma-
auditis : Magnificate Domintim meciim, id est ad nibuslingua-(Pio-j.xviii).» Quienimeustodiilijiguam
mei similitud.nem eum laudate. « Et exalieinus suam, cuslodii et animain suam. Itemque : «C.ultus
nomenejus in idipsum,» ui concorditer, una \oce, justili~e, silenliuin (Isa. m).» Et alibi : « Si quis pu-
el greges et paslores Dominunr laudent alque nia- tat se religiosnm esse, non refrenans linguam suam,
gnifioent. «Exquisivi Dorainum, el exaudivit rae, el htijus vana eslreligio (Jac.i).»—-« Diverle a malo, et
ex omnibus tribulalionibus meis eripuit me.» Ac 4 fuc bonum. > Non eivimsaus est a malo abslinere,
dicat: Mei exemplo discite quam ulile sit \obis nisi eliatn hona operentitr. « Jnquire paeem, t id "esi;
niaajvifieareet qua-rere Dominiun. Ego quideni quse- Chrislum : « Ipse emm est pux noslra, qui fecii
sivi, eiexauditus suni, et ex oranibus tribulationibus ulraqueunum (Eplies. n). » — « Et sequeic eatn. >
ereptus. « Accediie» ergo et vos « ad eum, et Sequi namqueTOominum, imilari est. Undeipseait:
illuminamini. » Accedile, inquif, ad lucem ut iilu- « Qui vultvenire pnst me, abnegcl scmctipsuui, et
minemini vero Iumine. « Et facies vestrse non con- tollal crucera suam, ef sequaiur ine (Matlh. xvi). »
fundenlur.» Confundentur euim qui illuminati non Et alibi: « Qui sequitur me, non amhulat in iene-
fuerint, quia, exslinctis lampadibus suis., oleiun bris (Joan. vni). » — « OculiDomini suj-er justos, et
quajrenies, dignam reptilsam palientur. aures ejus in preces eorum. » Sitperius dixit: «Im*
t Isle pauperclamavii.ci Domiutis exaudivil eiun. > mittel angelus Domiiii in circuitu timeniium eiiin. >
SicJe seipso, quasi de alio Idqtiitur : Ego quidem nunc aulem dicit, tjuia ipse iimentes respicii alque
damavi, et Dominus cvaudivit me; clamate eigo et cuslodit. Ecce quantus fruclus 1eddilur illis qtii mafa
\os, ui exaudiamini. fuginnt el recle faciunt! Vullus autem Domini super
< Immitlel angelus Domini in circuitu liraenlium facienles mala. Ad quid? « Ut perdat de lerra me-
eum, et eripiel eos. » Persuasio limoris et accessio- moiiani eorum. » Dissuasione, quia mala facienies
nis ad.Dominuni. Cum, inquil, limenies se adeo de libro \itse delebuniur, nequein terra viventiuni
Ddminus diligal utangelus, pisesidiis eos custodiens, de eis nienioria fiel,«'Ciamaverunt Jusli, el Doniiiuis
ab omnibus inimicis eripiat, merito quidem ad e.im e\audi\it eos. » Probatione, qtiia aures ejassemper
accedere, ipsumque timere-debetis. Quod euim ab suiit in preces eoium : qiioniam quolieseunqiie cl.t-
tuigehs custodiantur sancli, mauife-Uumesi; namque rj lti.nii ju&ii, seroper a Doniiiioexaudiunlur. « Et ex
ipsa Veritas ait:-«Amen dico \obis, quia angeli oniiiibus tnbulatioiiibus eorum liberabit eos, ~>qtiia
eoruin semper videntfaciem Patrismei, qui in coelis carne disseluta i:i cceleslibus regnis coilocautur.
est (Maith. \rm\). » — t>Gustale, et videfe quoniam ~Sed quid mirum si eos Dominus exaudivit ? < Jttxta
suavis est Dominus. t Multis namque raodis raultis- esl Dominus his qui tribulato sunt corde. » Quia
que blanditiis debent pastores subdilos admonere. seraper juxta est nec unquura eos derelinquii, id-
Unde Apostolus : < Argue, obsecra, increpa, insta circo clamantes exaudit, ei quia < cor cotitrilum
opportune, imporliine (// Tim. iv). » Quod genus et Iiumilialum Deus non despicit (Psal. L). » Corde
loctif.onis saiis aperte iu hoc psairao dignosciuir. enim iribtilanlur tjuos conscieuiia remordet, uttle
Gustate, lentate, yidete, el ccgnoscite duleedinem peccatis poeniieant. « Et homiles spirilu salvahit. »
et suavitatem Doinini , qua « non vult mortem «Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum estregnum
peccatoris, sed magis ut converlatur,-el vivat (Ezech. ccelorum (Matth. v), » pauperes enim spirilu sunt
xxxin).» —« Bealus Vir qui sperat in eo, » el non.in qui de nihil prsesuniunl. * Mullailiibulationes justo-
ineerlo diviiiarum. «Tiinete DonTnum, omnes saucli rura, el de his oinnibus liberavil eos Dorainus. -Cus'0-
ejus,» Inilium sapieuti-e, tiu.or Domini (Psal. cx).> dit Doniinus omnia o&sa eoium, » id est omnia ro-
m ODDONISASTENSIS MGNACHI 12-20-
liora viituttim, quia neque liuniilitas ab ira, neque A ut non videant quo fugere po&sint. « Et lubricum, i
castiias a luxuria superatur. « Unum ex Ius non ulfugientes cadant. « Et angelusDoaiini persequent
conteretur, » quia « omni habenti dabilur, el abun- eos, » ul facile capiantur, et hoc merito. < Quoniam
dabit (Matlh. xxv). i grutis, » id est sinc causa, ipso eodem Pilato teste,
« Mors peceatorum pessima, » quia nunquam de- (Luc. xxiu), < absconderunt mihi inlerilum. » Abs-
ficienl, sed semper moriendo vivent. < Et qui ode- conderuniutique, quiacum proditione eum occide
runljuslum,»id estChrislum, qui justificat impium, runt. <Superyacue exprobraverunt animam meam, >
vel unumquemque juslorum. In juslo enim nihil est id e&isine onmi illorum utiliiate prohjavertint quo-
quod odiendum sit, quoniam et hominis natura, et niam Cbrislus resurgereposset; vel etiam exprobra-
ipsa Justilia bonaest;'in peccatore aulem.sola vitia verunl, qnia raiilla ei opprobria inferebant, dicentes:
odienda sunl. « Delinquent, » quia super iniquita- < Ave, Rabbi, (Matth. xxvi).» Et: < D-enioniumlia-
tem apponenl iniquitatem, ut qui sordidus est sem- bes (Jaan. vni).»
per sordescal. < Redimet Dominus animas servorum « Veniat illiTaqueus, quem ignorat, » Ego qtiidem
suorum. » Jam enim redemit sanguine suo, redimil non ignoravi illorum laqueos et deceptiones, ipsi
eliam omni die, dum eas a vitiis et carnis liberat aulem, quse pcena, qui laquei eis fuluri sinl, omnino
necessilaiibus ; redimet etiam in fuiuro, quia a se- B ignorant. « El captio, qtiam abscondit, » ad me ca-
cunda morte eripiet. « Et non delinquent omnes qui piendum,«compreheudat illum,»—«unicuique enim
speranl in eo, > quia semper de virlule in virlutem secundum mensuram, tjua mensus fuerit, remetie-
conscendenles, omnia vilia sub pedibus conculcatur (Mallh. vn).»—«Et iu laqueum cadal in ipsum,»
bunt. quem mihi paravit. Unde diciltir : « Foveam, quam
- EXPOSITIO PSALMI XXXIV. fiairi luo parabis, in eam cades (Piov. xxvi).»
i Judica, Domine, nocentes me. > Yox Chrisli in < Anima autem niea,» exillorum exempla insidiis,
passione: Judica, inquit, Domine, nocenles me, < exsultabii in Domino, » et deleciabilur de salute
redde illis Juxlti opera sua. « Expugna impugnan- sua. Tunc landenu omnia ossa mea dicent: .Domine,
tes me, » ne semper in forliludine sua glorientur. quis similis lui ? » Per ossa, foriiora^nembra, id est-
< Apprehende arma » ad me defendendum et illos apostolos inieliigiuius. qtii, postquam Christus re-
pcrdendum. < Et exsnrge in adjntorium mihi. » surrexit, ubique terrarum Dominum Iaudare tet
t Effundeframeametcouclude. » Effunde, inquit, prsedicare cceperunt. < Eripiens inopem de manu
framea, Tiluni ct Yespasianum, meritam \ indi- forliorum ejus, » id est, Chrislum de manibus et
ctam, el gladios quibus perdanliir. « Adversus eos potestaie Judseorum; inops enim in hocmundoTuit
''
qui persequuiutir me, » et conclude eos ab hostium Christus, tjuia nihil proprii habuil.-Unde ipse ait:
muliiludine, ut nec unus qnidem de civitaie egivedi < Yulpes foveas liabent, et volucres cceli nidos,
vel ingredi possTt. « Die animse mese: Salus lu-i ego Filius atitem hominis non habel ubi caput suuin
&um.» De qua ipsi dicebant: « Non est salus ipsi in reclinel (Mallh. xvi). >i~*t Apostolus X< Qui cttin
Deo ejus (Psal. m). » Possumus eliam per frameam oinnium dives esset, pro nobis pauper factus esl,
animam Dominicam intelligere, cujus effusionecon- ul illitts inopia nos diviles faceret (// Cor, vm). »
-cltisisunl Judsei.tjuia garrulitas el disjnilalio eorum < Egenum el pauperem a diripienlibus eum, » id
omnitjo cessavil. « Confundantur et revereantur. * est, a Judseis, vel a principibus teneDrarum. Foi-
Gonfundanlur, inquit, de mendacio, cum me vide- liorcs auiem dixit, quia oninisqui verherat, eo qui
rint resuscitatuin. « El revereaniur,» non enitn erat vcrberatur fortior esse videtur.
in rem quod limerenl Romanos, nisi Christum in- < Surgentes lestes iniqui, quse ignorabanf, inler-
lerficerenl; sed poslea revera limuerunt, oum incur- rogabant me. » Testes iniqui dicuntur pnncipes sa-
jveniiuinhostium conspicerent gladios. Yel confun- cer.dolum, qui inlerrogaules dicebanl: < Adjura-
dantur el erubescant de peccalis. Unde Apostolus : raus teperDeum, ul dicas nobis si lu es Christus
< Quem ergo fi uctum habuislis in illis, in quibus nunc i ) Filius Dei. < Chrisloaulem respondente : Ego sum,
erttbescilis? »(Rom. vi.) El revereanlur, non dsemo- clamaverunt dicentes -. Ipsiiaudistis blaspheroiam
nem, sed Doiniutim. « Averiantur retrorsum etcon- (Matth. xxvi). » Quae uiique non blasphemia, sed
ftindantur. » Averianlur, inquit, retrorsum, ut se- veritus erat. Euerunt igitur testes iniqui, quia ve-
quanturDomintim, qui nunc diabolum imitantur. rilalem bjasphemiam csse teslanlur. Ignorabant
Sive retrorsum converlaniur, ut iiunquam de fuiuris autem an eisel Ftlitis Dei, quja Spiritus sancius itt
«ogiienl, sed sola praseniia et transitoria concupi- eis non erat, qui hoc illis revelaret. < Relribuehant
scant, el confundantur, vel in melius, vel selerna mihi mala prohonis, » quia ego -de illorum salute,
tonfusione, « cogitanles mihi mala. Fiant tanquam ip&iyero,quomodo rae perderent, cogitahaut. « S'.e-
pulvis anie faciein venti, ».ut sieut nec pulvis veiuo, rililatem animse roe~e, » id est penuriam viite, qtiia
ita nec hostibus ipsi resistere possint. « Et angelus ineinterfecerunt. Yel, quia cum debereiu dare fru-
Domini t< maJus sit < persequens.eos, » ut ubicuu- menlum, exorla esl zizania. Prseierea semen -quod
queJudeei fuerint, eis diabolus dominetur. Sive an- supereos seininavi, quasi in durosjapides versum,
gelus Donihii. id esl Tiius et Yespasianus, qnos nullum mihi protulit fruclum. 0 vjnea raea electa,
supia niemoravjmus, t Fiant vise jlloium tenebwe, » ego te plautavi, quomodo conversa es in ainarilu.
1221 EXPOSITIO 1N PSALMOS." mi'
dinera, pro uvis .abruscas, pro \ino acetum Domino A inique. » Supergauderenl namque adversarii Chrisli,
dedisti! si moriuus non resttrgeret. « Qui oderunl me gra-
t Ego autem, eum mihi molesli essenl, > flagel- tis, » id esl sine culpa. « Et annuunl oculis,» alteri
lando, conspuendo, « induebar cilicio, > quia non enim alter oculis ul feriret innuens, Chrislo Dotnino
divinitaiis polentiam, sed solius carnis fragilitaiem eolaphizalo dicehanl: < Prophetiza nobis, Chrisle,
eis manifestabam. Nam quasi cilicio indulus, earne quis estqui te percussit? > (Maltli. xxvi.) lnnuebant
quia leclus, inter peccalores reputabatur; cilicium eliam oculis, quandosein facieamicos'nonslrabant, "
enim peccatoribus convenit. Unde Apostolus ait: hoc est quod sequitur -. __
~<Ut depeccato peccatum damnaret in carne (Rom. < Quoniam mihi q«idem pacifice loquebanlur. »
VIH).I — <Hurailiabam in jejunio animam nieani.»In Dicenies : « Magister Jjone (Matth. xix). » Et :
Jsjunio, inquit, aflligebam meipsura, quia neminera "«Scimus "quia verax es (Matth. xxu). »SEi: « Non
illorum , nisi unum ex latronibus, mihi incorporare Tespiciens personam Itominum (ibid.). > Hsec enim
potui. < El oratio mea in sinu meo converlelur, >in et similia,pacifica verba sunt sub adulalionis figura.
jsinu namque oonvertitur oratio, quando eadem t El in iracundia lerrce loquentes dolos cogitaLant, i
deprecalio frequenter in corde revolvitur. Yeleiiam, loquebanlur utique Pharissei el sacerdotes in ira-
Tdeo oratio, quam Christus in sui cordis secreio fa- B cundia terrse, quia sedilioriis verba fundenles, lerre-
ciebat, conversa est, quia, sicut priuspro Judaeorum nos et peccalores ad iracundiam provocabanl, ut
salute, ita el pro confusione postea Deurn rogare ille qui dicebal-: « Expedit vobis ut umis homo mo-
ecepit. et merito. rialur pro populo, efnon tola gens pereat (Joan.
« Quasi proximum, el quasi fratrem nostrum sic xi).» Hoc auiem nulla alia de causa dicebant, nisi
complacebam. » Sic, Inquil, diligebam Judceos ut ut Chrisium dolo lenerent et occiderent (Murc.
fratrem, et secundum carnem, proximum.^« Majo- xiv). « Et dilataverunt super me os suum, •»omnes
rem enim dileetionem nemo liabet quam ut animam palam hlasphemanles < dixerunt: Euge, euge, » in-
ponat quis pro amicis suis (Joan. xv). » — < Qnasi sullatoria laus est."<Viderunloculi nostri, t vidimus
Iugens et conlrislaius sie humiliabar,» vel ablpsis, qttalis esset, et tandem cognovimus-. ubLsunt virtu-
vel pro ipsis. « Et adversura me luelati sunt, > id tes~ quas faeiebai*- cur tjui alios salvavit, seipsum
est de his tjuce niihl contraria etadversu fuerunt. non saivat? (Matih. xxvn.) Cur tjui Lazarum sus-
< Et convenerunt. » Convenerunt utique pontifices cilavil,-seipoum non susciiai? « Yidisli, Domine, »
el PhariR-fii in unam voluntatem alque « consilium Tnsultatlones, et opprobria eortim, « Domine, ne
nt-Chrislum caperent et occiderent (Marc. xiv). » _ diseedas a me, Tntende jndiciutn.mcuni, >id est,
< Congreguia sunt super me flagella, s quia < cum diffunde et manifesta cunctis genlibus Judicium q~..o
gladiiselfustibus supereumveiierunt (Matth. xxvf).» Judicalus suin, ut nullus aroplius desperet, tali sa-
<Et ignoraii, > nulla enim causa fuil cur eum cru- crificio immolato. "<Deus meus et Dominus meus, in
cifigerenl (Luc. xxm). Unde ipse ail: «Quiaodio ha- -causam meam, » veni, id est, discerne meam Jtisii-
liuerunt me gralis (Joan. xv). » tiam, el illorum iniquilalem. « Judica meseeundum
< Etideo dissipali sunt.»id est. ubique dispersi. justitiam tuam, Domine Deus nieus, > id esl, quia
Vel, secundum inleriorem homineni disiracti. Yel Justus'es, discerne me injuste eondemnalum, et fac
eliam a charilalis vinculo divisi.«Nec rompuncli,» quod Justura est « Et non supergaudeaitt raihi, >
jjuia nec pceniient, neque credunt. « Tentaverunt quod ulique facerenl, nisi Christus a morte resar-
me, » muliis modis lenlaverunt Judsei Chrislum. gerel.
Unde ipse aii : < Quid me lentatis, hypocrit-se? » « Non dicanl in cordibus suis : Euge, euge, » iea-
{Mallh. xxii). < Suhsannaverunl me siinsannatio- tse < animse nostrse; necdicant: Devoravimus etitrr,»
-ne: t — < Yah ! qui deslruis lemplum Dei (Matlh. id est omnino delevimus; quod equidem nec Tacere
~xxvj). » — < Fienduarunt super me deiuibus suis, » potuerunt, cum audirent eum resuhexis&e. « Erube-
< Crucifige, crucifige, dicetttes (Luc. xxm). >—« Do- \yscant, et revereanlur simul, qui gralulanlur mahs
mine, quando respicies »iniquitatem illorum ?« Re- meis.» Ecce hic converlilur oralio;.jion enim jam
jjtilue^nimam meam » pristino gradui et tuse cla- rogat ul Pater illis ignoscat, sed eruhescant et re-
ritali. < _Aleonibus unicam meam » auferensasu- vereanlur. Erubescant, inquit, de mendacio suo, et
perbia et violentia Judseorum. Quod si feceris, "revereahtur pcenam suique confusionem, el repen-
< confitebor tibi in Ecclesia magna, » id esi in Ec- linum interitum tjui gratulantur malis meis, id est
clesia catholica peroibemlerrarum diffusa, consona non solum qui faciunl, sed qui facienlibus consen-
-omiiiuui sajiciorum te voce laudabo. Confirmatio, tiunt, nt ipse Pilatus, qui dieeljat:«Innocens ego suin
jJn populogravi teuda'Joie,_» id est in gei.tilms : a sanguinejusli htijus (Mallh. xxvn.).»—« lnduanlu?
quem nullus venlus, nulluqtie doetiina a te divellere confusione' et reverenlia, qui maligna loquunUir
poiest; non in ltisqui leves sunt et faciles ad peccan- super me, » confusione quidem et verecundia induli
-dtiii), quos velut pulverem < venlus projicit a facie fueiuni, quia invltis custodibus resurrexit; induen-
lerrse (Psal. i), » nunquam hurailia, sed semper lur et In Judicio, cum Judicem videbunt, quem tit
.superba cogitante&. hominem flagellarunt. Hinc pro Ecclesia loquilur.
t Noiisupcigaudeaiu mihi, qui athersa- tur roihi «Exsultcntet 1-etenliirqui veluiU justiliam meam. >
1223 ODDONISASTENSIS MONVCHI Wli
Judaai, nquit, induantur confusione; illi aulem ex- A « Justitia tua sicut roonlesDei, » subauditur, ho-
snltent ellsetenlur, -quijustiliaro meamsequi volunf, mines facil. Omnes euini qtii Dei jusliliam.imiian-
vel, qtti me justum dicttnt. « Et dicanl semper: lur et colunt, quasi montes elficiunlur; ut enim
Magnificetur Dominus, /jtii volunt pacem servi ejus.» monlesa sole, ila sancli semper a Christo illumi-
Semper enim Ecclesia Dominum magnificat, quse nanlur. Qiiacunque enim ex purte volvalur sol,
ulique eamdeni pacem habere desiderat quam et monte-' qnidem semper illuminat. «'Judicia tua
thrislus habet, qul, pro parie carnis, servus est abyssus multa, » id esi, alla cl ohscura profunditas.
Patris. < Ellingua mea medilabiturjustiiiara luam,» « Quis enira cognovit sensum Domini? Attl quis
id est apostoli_ et doclores, per quos , quasi propria consiliarius ejus fuit? (Rom. \\) » Yel, t incompre-
lingua, njeas Ecclesise denunlio voluniales. « El tola iiensibilia sunt judicia ejus-(iii'rf.).» Qttia alios elegit
diclaudemtuam,» donec enim tempus fuerit, sera- misertcordia, alios damnal veritate, sicttt scriptura
per Ecclesja Dominum luudabit. est: Jacob dilexi, Esau odio habui (Rotn. ix). »
EXPOSITIO PSALMIXXXV.' . « Homines et Juinenia salvubis, Domine. » Quam-
« Dixit injuslus, nt delinqual in semetipso. » n vis, inquii. in ccelo sil miseiicordia lua, lamen et
semeiipso, inquii, Tn corde, in cogitalionibus ; dixit liomines, et jumenta salvabis, id est sapientes et
iniquus : Delinquara, furabor, occidam, innqceiUes B ralionabiles, el brulos et idiolas, sive, homines et
cl proximos accusabo, et sic dives efficiar. Vel, in jumenla, Id esijjjslos et peccatores. Vel, efiam ho-
seraeiipso, id esl contra seinsum ; omnis enim jqui mines, id est, carnales : el impeivf8ctos,ej jtimenia
peccat, sibi contraria operatur. « Non est limor Dei hominum, id esl apostolos, qui lotius Etclesise sar-
•unieoculos ejus. > Quid mirum, si se peccarepromit- cinam sustinent. < Quemadmodum niultiplicasti mi-
lit, qui ante oculos cordis Dei timorem non habet? sericordiam luam, Deus. » Yidens quod homines
titnor namque Dei, frentim estpeccali. et jumenta, ei jusios et peccatores salvavit Dominus.
< Quoniam dolose egil in conspeetu ejus, > id est tantam adntirans misei icordiam , exclamat: Que-
in Interiori homine, quem Deus videt et cognoscit, madmodum multiplicasii roisericordiam tuam,-
vel etiam, Judsei in prsesentia Chrisli. Unde fit < ul Deus.
invenialur iniquiias ejns ad odiura, » quia semper, « Filii aulem liominum,'» id est lola «sccjesi-e
inquit, doloseagit, sine odio qtiidem iniquilasillius coniinuatio usgoe ad ftnem sseculi, t ic teginine
irrei>iri nonpotest. « Verba cris ejus iniquilas et alarum tuarum t id est in lua proleciione.
sperabuni,
dolus, »- verba namqtft: eortim dolo et mendacip Yel, dttas alas, duo crucis cornua inlelligimus, quia
plena sunt, quia aliud ore dicujit, et aliud corde .C signo crucis muniti inimicum a nohis repelli.nus.
Volutanl. < Noluitintelligere nt bene ageref.» Multl
Sive, dtiaaalse duo sunt Teslamenta, quibus erudiii
enim bona el Scripturas inlelligunt, sed non ad hoc hscreiicos
nteas CHSlodianLUndeApostolus : « Non audilores, superamus. Possumus etiam per duas alas,
Dei etpro\iroi dilectionem significaTe, quibus qtii-
inquit, 'legis Ju&iificabunturapud Deuro, sed faelores
cunque caret, non habel unde volet ad regna ccelo-
>
(Rom. n). Iiemque :« Si vis perfectus esse, serva ruin.
mnndtila {Matih. xr\). >
•< Iniqullatem medilatus est in cubili suo, » itl «lnel)riabuiitur abiiberiateaomus iure, » id e&t,
est, in secretario-cordis &ui. « Aslitit omni visenon afOuentia graliarum Spiriius sanCli, sive plenitudine
bonse, » quia in omni malitia perseveravii: hoc est Scriplurarum : namque Sjiiritu sanclo pleni eranf
dicehaniur
quod sequiiur : « Malitiam autem non odivil. > Qui aposioli, quando musto madere a Judseis
inalitiamnonodit, mis*ericordianinon amat. (Act. u). « Et lorretile voluptalis tuse polabis eos, »
« Domiue, inocelo misericordia lua. » Lt supradi- id est impetu misericordise tuse, summique el ineffu-
ciis, inquit, iniqttis, non esl nisi doltts, inlqiiita& et bilis boni feliciiale. Quod Tacere qtiidem polesl_-
ideslChrisltis apud
malilia; in sanctis auiem, quos per ccelurn intelli- «qtioniam apud te estfons vitse,» «El
dicitur : Verbum eral
gimus, miserieoj-diu et,veritas. Misericordia quidem ,3 Patrem, ut in Evangelio
esl in sanclis, quia a magistri Jussione non^ disce- apud Deum (Joan i). » Fons vitse Christus est, ut
[ tiunt, qui ait: « Estote misericordes, sicut et ego ijise ait: « Aqua quam ego do, qui~hiberit ex-ea,
misericors sum (Luc. vi). t Et alibi: « Jueundus ho- "non siliet ullra (Joan. iV).» —«El in lumtnetuo vi-
nio qui miseiveiur et commodat (Psal. CXJ).» Ye- debimus lumen. » Lumen de lumine Chrislus esl,
ritas quidem, quia ..nemiiieinfallunt, ut tlle de quo tjui < iiluminal omnem bominem venientem in hunc
supeiius dixinuis:» Yerba orisejus iniquiiasetdolus t mundum (Joan. i).»ln hoc atiiem lumineyidebimus
In lalibus enim verilas non est. « Usque ad nubes,» lumen, quia ipseo&t lucerna pedibus nostris, lucens,
nisi anle Patris faciem et clarilatem, Quod ut fiat, fac
subintelligitur, perveniens. Quid pernubes, tuam
apostolos. doelores et prophelas? ul eniin nuhes quod seqniUir : < Prseiende misericordiam
Confirmatio.
pluviam, ita et isli docfrinam dislillant. Usque ad scienlihus te, » id est Filium Uium.
hos ergo pejvenit veritas Dei, quia nullus ad ple- "< Eljttsliliam luam his qui reclo sunt corde, » ut
veniat
,nura divina secreta cognovit, nisi cui sanctus Spi- jtisli et misericordes ad te perveniaiil. < Non
lTUis revelavit. Unde ipsa Veriias ait: < Nejno novit mihi pes superbia;,» pes enim principinni et suslen-
Pairem nisi Filius, et cui Filius .voluerit re\elare tamenlum supernire diabolus est.« Eunanus pecca-
non moveal me, » id esl suggeslio otdial.o-
{Mciith.\i), _> voi.im
1225 -' EXPOSITIO IN PSALMOS. i22S
lica tentatio non scparet me a chitritate Dei, < Ibi A magnaconslanlia adversus eos qnl se angustiaveruiit
ceciderunt qtti operaniur imqiiitaiem, » iidem (Sap. v). » Quos mali in tanta gloria videntes di •>
inal gni spnilus, qui iuiquilaletn operari non ces- cenl : < Ecce quomodo computati siiitt inter filios
sant; iiam propier superbiam de cceloruni setlibus Dei. Nos insensati, vitam Illorum seslimabamus in-
ejecti sunt. < Expulsi sunt a te , nec~ poluerunt saniam (ibid.). t — < Subdilus eslo Domino, el ora
stare. » eum. » — < Dominum Deum luum adorabis, et illi
EXPOSITIO PSALMI XXXVI. soli servies (Matlh. IV). »
<Noli semulari in malignanlibus.» Vox doctorum <Noli semularTin eo qui prosperalur in via sua,»id
ad Ecclesiam : iEmuIari, multas habet significatio- esiinhominefacienteinjtistitias; multi enitnin dolo,
nes. Aliquando enim pro diligere poniiur, ut: mulliinrurio.multiiiiperjurio.multiqueinrapinapro-
< Êmulpr enim vos Dei semulalione (/7 Cor. xi).» speranlur; li-ecauteinnonDei,sedhominis,vise sunt.
Aliquando autem pro imilari, ul : < jEmuiamini < Desine ab ira. » — «Ira enim viri jusiiliam Dei
charismata meliora (/ Cor. xn). » Aliquando vero non operalur (Jac. i). » Et:« Sol non occidal super
pioinvidere, ulin hoeloco : t Nolisemulari in mali- iracundiam vestram (Epltes. iv). » Repetilio. < Et
gnantibus,"» id esl. noli habere invidiam in male derelinque furorem. » Vel eliam, ira animi, furor
agenlihus, ut idem facias. t Neqtie zelaveris facientes B vero corporis est; furor enim est, qui homines in
iiiiqtiilatem. » Hilige, inquit, hominero, noli diligere aduiieriuni rapit. < Noli senmlari, ul maligneris, »
laironem; dilige horoinis naturani, sed non diligas sed polius ut bona agas.
adullerium : ntalutn enim ubiqtte repudiandum est. < Quoniam qui malignantur, exlerminabunlur. *
< Quoniam lanqtiani fenum velociler arescent. » Exlerminabuiilur quidem, qui extra hseredilalis
Ad lempus enim Isetantur el florent, sed cilo sic- lerminos permanebunt, sive, cilo de corporibus
cantttr et in pulveiem redigtintur. < Et queraadmo- ejicientur. < Sustinenles autem Dominum, ipsi hse -
dunTolera herharum,» id esl viriditates, <eito deci- reditabunt lerram ;» qui enim Doininumexspeclanl,
dent. i Unde Isaias : < Omnis caro fentnn, -etomnis lerram vivenlium liseredilahunl, vel eiiam carni
gToriaejus quasi flos feni. Siccalum est fenum, et sttseiniperitabunt.
cecidit flos (Isa. XL).»—_<Spera in Domino, el fac < Et adluic pusillum, et non erit peccator. >
bonitatem. » Koli, inquit, malignanlibus invidere, Adhuc, inquil, pusiJlum leraporis erit, et poslea non
rie et lu lam cito pereas. Sed spera in Doinino, non er.l peccator, quia oranino destruetur. < Et qtt-ercs
in dailiis, noniii pulehritudine, non in mttndi fiore. locuin ejus, et non iuvenies, • id e&lsi forte locum
Ei lac boniiatem, id est misericordiam in omttibus. ejus qusesieris, invenire non poteris. Quod oiiim non-
< Inliabita terram, » id est sanctam Ecclesiam, < et G esl, locum habere non potest. < Man&tietiautem
pasceris in diviliis ejus, > id est in sacris yoluinini- liceredilaTiuniierrum.i— <Bealimiles,» etmansueii,
bus. Yel, iiihablta terram, id est dominare carni, < quoiiiain ip&i possidebunl lerram (Mallh. v), »
neque secundum suas concnpiscentias eam vagari ' eorum namque erit li-ereditas. Po&sidentetiam car-
pennittas, et pasceris in divitiis ejus. < Deleclare nem suam.ne inviliis deleclentur : tEt êlectahun-
in Domino, » non in concupiscenliis carnis, non in tur in multitudine pucis. » Nulla enim ibi sedilio,
momenianeis bonis. < El dabit (ibi » quse isla qui- nullaque discordia eril, qua el spirilus carni, elcaro
dem dare non possunt, scilicet < petitiones cordis spiriiui consentiet.
tui. > Si enim, quod verum est, « spiritus concupi- Interim autem, < ohscivabit peccator ju&lura.» Ut
scit adversus carnem, et caro adversus spiriltim euni capiat et perdal; ad hunc naraque modum in
(Gal. v), j ali~eqttidem sunt petitiones carnis, alise Evangelio legitur : < Et ipsi observabanl eum (Luc.
vero spiritus, id est cordis. xiv). » — < El stridebit super eum denlibus suis, »
« Revela Doraino viam luam. » 0 quara salulifera 1 slridebit super euin denlibus nequitise et impiela-
mandala! Non invidere malis, non diligere iniquitatis, quibus euin devorare nitilur; per corporisnam
tem, in Domino sperare, in Doinino deleclari, vias JJ que motum, affeclum animi intelligimus. < Dominus
el opera noslra Domino confileri, , admonenl nos aulem irridebk eum, quoniam prospicit quod ve-'
sapienlissimi, et miseric6rdes Ecelesise doctores. niant dies ejus;» irridet namque Dominus peccalo-'
« Et spera in eum,ot ipse faciet. > Quid faciet? rum gaudium et exsultationem, tjuia quando, «t
Sequilur : < Eteducet quasi lumen juslitiam tuam,> quse de eis pcena sumatur, agnoscit.
ul nunquam in lenebris et vitiis obscurelur; non < Gladium evaginaverunt peccalores, inttmderunt
enim a lenebris comprehendifur lux. Vel, quasi lu- arcum&uum.» Per gladium, aperlamet manifesianr
men Justiliam educei, quia de hac obscuritate ele- perseculionem intelligimus, per arcum vero, occul-
\aus, angelis eam et hominibus manifesiam faciet. lam et dolosam decepiionem, qua sanctis Insi-
< Fulgebunt cnira sanctl sicut sol in regno Dei diantur. < Ut decipiant pauperem et inopem, ut-
(Matth. xin), » Confirmalio. < Judicium luuni tan- trucidenl reclos corde. t Arcu namque decipiunt,*
quam meridiem, » omni obscuritale lenebrisque gladio vero trucidant. Estautem pauper, qainihiT
elucidaium faciet Judicium illud quo Dominum imi- habet; inops vero, qui, quamvis sine opibus sit, ali-
lari, et fidem sequi, et operationem decrevisli. Hoc quid lamen possidet. < Gladius eorum iutret ia'
autem ent in die Judicii, quando « sancii slabmit in cordu ipsorum, et arcus eorum confringalnr. > Om
i-ATROI. I UVV > , 39
1227 ODDONISASTENSIS MGNACHI 12v>g_
nis enim quicunque alium lsedere molitur, primum .A «,Quia benedicenles ei h~creditabunt terram. -
seipsum-proprio Jaculo perculit; arcus auleui con- Hune Telributionem recipiunt jtisti, quia terram vi-
fringilur-, quando dolus et mala voluntas non inve- ventium hsereditahunt. « Maledicentes aulem ei
nil efleeluni. « Melius est modicura Juslo super disperibunt. iVereuliquedisperibunl, quia et aninia
tlivitiaspeccatorummultas, » acsidicai: Melior est et corpore morientur. < Apud Dominum gressus
Justorum pauperlas quam divilise peccatorum ; iste hominis » (timentis se) dirigenlur, quia de virtule
enim paucis abundal, ille .aulein plenus sitit; iste in virtutem ad Deum ibil. < El viam ejus volet, »
animam salval, ille aulem corpus el animam odit. quia secundura juslitiam gradilur.
Sed < quid-prodesl honiini si universum mundum
« Cttm ceciderit, non collidetiir, » qnia slaiimnt
lucreiur,-animse atitein SUSP d etrimenlum patialur?
(Matth. -x\ir) t Melioresl enim huicfides, qttse grano peccai,cum pceniiet, et ipsa pcenitenlia corroboraiur.
Sive, in aliqnas hujus sseculi ceciderinl adver-
sinapi comparatur, quam illi perfidia quse ubique
siiates, in interiori tamen homine non t-ollidenlur.
vagatur: < Quoniam brachia peccatorum conleren-
id in Quare? « Quia Dominus supponit roanum snam, »
itur,-» est, viilutes, potentise diviliseque qui- a Justis aliqnando separatur. * Junior fui,
Ibus confidunt. « Confiunat aulem juslos Dominus, » rieqne
etenim senui: et non vidi juslum dereliclum, nec
ne ah injuslilia vincanlur. « Novil Dominus dies 'g
semen ejus quserens panem. » Non vidi, inquit,
iraniaculalorum, i novil enim quomodo vixeriiu, et a mese -elatis-priiieipio a Domino derelictum,
vjtani finieiint. Vel dilexil. Unde Justuin
qnibus novil, quia
econira malis diclurus esl:« Amen dico vobis, nespio nec semen ejus indigens pane. Qui enim qu-erit in-
vos (Matjh. xxv).»—« Omnisenim quiignoral, igno- digel; jtisttis auiem non quserit, quia non indiget.
rabiiur (/ Cor. xiv). » — «Haerediias cortim in seter- Seinina naroque, id esl imiialores Jusii, jionindi-
iitim erit,» id est in Chrisio, vel in vita perpetua. geni pane, quia-gtoarnali et spiriliialfsemperabun-
« Non confundentur in tempore malo, > quia repro- dant; paucis eiiiin et minimis natura contsnti est.
Unde et in Evangelio Dominus ait: « Noliie soliicili
bis dicelur : « Ite, maleriieti, in ignem selernum. »
« Et in diebus famis salurahuntur, > <lies namqtie esse dicenies : Qttid mandueabimus, -aut quid bibe-
mus ? (Matth. vi.) i>
famiseodem in lempore fient, quia, omnes siveboni,
wve mali, -eternum suscipereguudiuradesiderabunt; « Tola die miserelur et commodat. * Quia alio-
sed, malis oronibus expulsis, solis honis prandium rnm miserelur el commodal, inde comprobatur nou
ei imptise parabunlur, quando econtra soli « pecca- indigere. Qui enim non habet, quomodo dare potesi?
tores peribuitl. Iniraici namque Domini mox ut ho- -,' Habel igilur justtts, siquidem dare potest, miseretur
noraii fuerint, » inani el temporali gloria,« el exal- et coramodat. « El semen cjus in benedictioneerit,»
iaii » in opes ei divitias, < qtiemadmodum fumus quia et opera, el iraitalores, et oxhorlalio ipsius a
deficient, » quia nusquam apparebunt. Peribunt Domino benedicunlur. « Declina ergo a malo et fac
igilur peccalores. Vel ideo, ul fumus peribunl, quia honum, » ul et tibi idem contingat. Declinaa malo,
ijnunloaltuis ascendent, tanto majjis evanescem, et -diverle a pcccato, ftige diabolum, sequere bonum,
meriio. iraiiare Deuro.«Etinhabita iiis~eeulumsseculi.» Ubi?
«Mutuabilur peccator, el non solvel.» Nihil enim in Ecclesia, in unitate fidei, in eoelesli Jerusalem,
fiuhel honio "juod multio non acceperil, sicut scri- in judicio reclo, ul nunquam devies a veritate.
j "tumesl: « Quid enim habes quod non accepi&li? « Qttia Dominus amat judicium, » id est verilalem.
(/ Cor. iv), » nudos enira nos naiura creavit. Nihil « Et non derellnquet sunclos suos, » prohalio est
ergo habel horao quod muluo non acceperit, Unde, qui» verilaiem diligat. Non aulem derelinquit, quia
et in Evangelio Doininus dicit : < Homo quidatn in -eternum eos conservat. <. Injusli punienlur, »_
peregre pioficiscens vocavit servos suos, et tradidit id est, seternaliter damnabunlur, « et semen
illis bona sua; et uni dedit quinque talenla, alii impiorum peribit, » id est opera, vel sequaces.
duo, alii vero unum (Mattk. xxv). » Eece pecuniam „. « Jusli atitem haereditabunt terram » vivorum, non
domini mutuo servi acceperunl; qui aiitem in Loc mottuorum, vel incorrupiibilia corpora sua. < Ex
fideliler eam dispensaverit, et cum usura domino Inhabilabiintin sseculums-eculi super eam. Os Jnsii
revertenli solvere poteril, hoc ei a domino diceiur : nieditabiiur sapientiara, » et in hoc sseculoel in fu-
< Euge, serve bone et fidelis, inira in gaudium do- turo. Non meditabitur injufaliliam, non dolum, quo
mini lui (ibid.).» FideJiter namquedispensant divi- fratres decipiat, sed soli semper sapienlise vacujdi.
tes, qtti de divilris eleemosynas faciunl; fidelifer « El lingua ejusloquelur judicium, » id e&t,non su-
autem dispensant doctores, qui nec sacculum nec perbiam, sed ratam veriiatem. « Lex Del ejns in
peram portant.Peccatores autem. divilias, et sapien- corde ipsius, » quse-et peecare veiat, et bonu facere
tiam, vjrtutes, et intellectum a Domino muiuantes, docet. « Et » ideo oon supplantabuntur gressus
neque ei graliam referunt, peque pauperibus suppe- ejus,» ab iniquis et pecealoribus. « Considerat»
diiant, neque cum lucro pecuniam solvunl; merito namque < pcccalor Jttsium, > ut eum supplaniel,
igitur ut fumus deficient. « Juslus aufem miseretur, ejusque detorqueat gressus. « Et quaftritmortificare
et tribuet. t Miseretur, inquit, aliis, ut et Deminus eum, » quod utique non faciet. « Donrinus autem
Bui miserealur, misericordisoqucleuibual mcritum. non derclinquct eum in manibus ejus, >'quia,quam-
1229 , . EXPOSITTOIN PSALMOS. > __ ffiO
vis corpus, animain famen capere non potertt jA rumque in&idicenos contiifbant. Restat igiinr,- si
(Mallh. x). nobis iralus fueris, ut non oinnino pereamus.
« Nec damnahil eum, cum Judicabitur illi,»id est « Non esl sanitas in carne mea a fucie irse tute. »
ad ipstus gloriam et honorem : tjuod in Judicio fiet. In prima, inquit, radice peccavimus, inimorlalitaiem
* Exspecta » igitur < Dominum, » qui te vindicabit. amisimus, iram luam cognovimus, inorialesqne facii
Unde Apqstolus : < Mihi, inquil, vindictam, et ego suraus : qnse igitur sanilas, vel consianiia in nobis
relribuam, dicilDominus (Rom. xu). t—«Et custodi tessepotest ? < Non esl pax ossibus meis.»Perterrita
viam ejiis, » id est serva mandata. < Et exaliabit suntossa roea. Idcirco pacem habere non pos'sunt.
te,» ad coelestia. < Ut hseredilatem capias terrse, » Quis enim inter hostes pacem Tiabebil? Per ossa,
illins scilicet quam nullus hostilis turbo tibi auferre memoiiam, inlelleclum et rationem inlelligimus;
polerit. « Cum perierinl peccatores, videbis, » non hscc autem quia a viiiis coniurbantur, nuiltoties pa-
peribis, sed pereunles videbis. cem amiltunl. Hoc autem -eliam de pcenilenlibus
« Yidi impium superexaltatum etêlevatum sicut inlelligi polest, tjui, Dei iram suaque recognoscentes
cedrosldbaiii, et transivi et ecce non erat. > Satis, peccata, jejttniis semper et vigiliis vacanles, \ix
inquil/magnos, el excelsos, el lerrenis honoribus ™ossilius hserenl.
prujdiios impios ad lempus vidi,..el slalitn a-lerna « Qu>niam iniquitaies mese supergressse sunl
cogitans, ad ipsorum vilae exitum transivi, et ecce capul meum. »ldeo, inquil, pax non est ossibus,
non erat. Si quis enim ad intellectum transeat, et quia iniquilates prsesunl, el dominantur menti;
cogitando dical: Ubi nunc est €aasar2 Ubi Pom- caput enim pro mente ponitur, quse animse jirinci-
peius? Ubi Ociaviamis? UD*Ipotentia Neronis? non palior jiars est. Unde in Evangelio legitur : «,Levale
utique eos invenjel. « Ei quaesivi eum, ei non est caplta veslra (Luc. xxi).»—« Sieut onus gravegra-
'Inventusiocus tjus, > qui enim non esl, locum non valse sunt super me, » illos enim gravant pcccala
habet. < Cusiodi » ergo < innocenliam, el vide qui "ea. deponere volunt, sicul econtra illis Icvht
sequitatem, » ne ad impioruin simililudineni pereas, sunt qui in eis deleclanlur.
< quoniam sunt reliquisehomini pacifico. > Sed qu~e « Ptitruerunt el corruptse sunt cicatrires mea>.»
reliqtiise? Yifa post mortem. Possuraus autem, per Olim, inquit, pro suavi odore vitiorum pulredine
homines pacifieos, aposlolos intelligere, quorura usus sum, sed Jam nunc quidem peccala mea mihi
doctrin-»pacatus est mundus. Ilis auiem sunt leli- feiere incipiunl. Quod ideo quidem fit, quia cica-
quiua el selerna relribulio. Unde Aposiolus : < Si trices corriiplse suni. Tunc cnim corrumpuiitur ul-
cujus, inqtiit, opus manserit, quodûpersedificatttm cera el cicairices, quando peccata manifeslanlur.
fuerit, mercedein recipiel (/ Cor. jn). > — < Injusti <A facie insipieniise mese,» pntrueruiit vitia inci&a,
disperibunl, simul reliquise impiorum interibunt, » et aperia sunt ukera, quia meam cognovi insipien-
qttia noit relinquilur eis vita post mortem. < Salus liam. Qttis enim nisi sapiens insipientiam cognoscil?
autem justorum » erit < a Domino, » qui vere sal- < IMiser factus sum, et curvaius sum usque in
yare polest. < Et » Dominus eril < protector eo- finem. »Miserum enim se Aposloltts esse sciebat
rum in tempore lribulationis. Et adjuvahit eos Do- cum diceret: «Infelix ego homo, quis me liberabit
minus, » In s-eculi tenlaiionibus. < Et eruel eos, a de corpore morlis hujus? (Rom. vn.) t Usqtie in
peccatoribus, et salvabit eos, » in die judicii, fiuem curvanlur qui, ex lolo se snb jugo Cbristi
« qttia speraverunt in eum. » humiTianles, in cinere et cilicio pceiiilentiani agitnt.
EXPOSITIO PSALMI XXXVII. « Tola die conlristatus ingrediebar, » quia semper
< Domine, ne in fnrore tuo argnas .me, neque in pro pcccalis flebam. Quid mlrum? < Quoniam Iumbi
ira lua coiripiasme. » Argue me, inqttit, sed non mei impleti sunt iilusionibus. t Parlem pro toto
in ira vel furore, quinimo in misericordia et pie- posuil. Quia dsemonum, inquil, illusionibus pleua
tate. Vox ciijuslibeipcenileiitis. eral ciro mea, ideo sine irislitia esse non poteram;
< Quoniam sagiitse tuse infixsesunl mihi. » Quid j) <~El» quoniam < non est sanilas in carne mea,»
per sagittas nisi correclionis verba intelligimus ? quse semper a viliis vulnetalur. Unde, < afllictus
< Et confirmasti super me manum itiam, > quia sum et humilialus sum nimis, » sciens qttod < per
magislrali \erbere me casligasti. Noli igitur me in mullas tribulaliones in regnum ccelorum » me < in-
ira et furore amplius flagellare, quia doctrinse tuae trare necesse sit (Act. xiv). >—«Rugiebam a gemilu
non sum obhlus, sed qttasi actuissinia sagilla cordi cordis roei. » Rugiunt namque et amare deflent
meo infixa est. More diseipuli loquitui-,' inagistri mi- sancli, quia semper corda eorum pro peccatorum
sericoruiam imploranlis. POSSUIPUS etiam, per sagit- conscienlia gemunl; quod lu qttidem nosti. « Do-
las, hnjub sseculi ajrumnas intelligere, ut sit vox mine, anle le omne desiderium raeurn, et geuiilus
humani generis de tol raiseiTis conquerenlis, quasi - meus a te non esi absconditus, » Scis igitur qtiiu
dical: Ne irascaris, Domine, populo.luo, qui tanlis , liumiliaius fui, et pro peccaiis gemui. <Cor nteuiii
nudique miseriis el angusiiis obsitus est; hinc conturbulum est in me, » M est anima mea. Sed,
enim sagittaetusedebita vindicla, morbi, pestilentise, - quare conturbaium e&t?Quia « dereliquit me virtus
fames, aliaequehujus sseculi adversitales nos vulne- mea, » id esi Deus ipse, sive immortalitas. « Et lu-.
rant et affligunt. Ilinc \ iiiorum inipeius d-emonio- men oculorum meorutn, et ipsum non est mecum, ».
m\ ODDONISASTENSIS MONACIII Vm
jjuia, via vcrltalis amissa, diabolum et errorem-sum A ipsa aliquem aggrediutur, sed -quia ab aliquo ag-
seeuius, gressa esl.
< Amici mei et proximi mei, adversum me appro- < Inimici aulem mei vivunt. > Non utiqne vivenl,
pinquaverunl, et steterunt. > Yox capitis, quasi sed morle moiientur. < Et confirmaii sunt snper
•dical: Nihil est, o homo, quod quereris*, nihil est me, »ipsi namque Judsei testes sunl quoniam, ex
-quod de miseriis lamenleris: vide rae afflictum, vide quoChrtslus passusesl, semperviles eldebiles, sine
me crucifixum, vide me peccata tua portantem, vide honore et foriitiidine fuerunt. < Elmuliiplicati sunt
mundi miserias ferentem, et auferenlem. Consolare qui oderunt me inique, »non equidem raultiplicali,
igilur, spem habeto, non frangaris adversis. < Amici sed et prole et divitiis minorali sunl, elmerilo. Naro
mei»(ironia est. Sic enim, et Judam amicum vo- « qui retribuunt mihl mala pro bonis, delraliebant
cavjt: <Amice, ad quid venisti? [Malth. XXVJ] » cum mihi. t Quis enim omnia bona enumerare polest
utique araicus non essel),« et proximi mei, t secun- tjiiie Judaico popuio Dominus fecil? Quis derisiones
dum carnem, « adversum me appropinquaverunt, el opprobria explicare valeat, quseFiliosuo Domintj
el stelerunt; » non enini appiopinquaverunl utere- no&lro Jesu Christo Judaei intulerunl? < Quoniam
derenl, sed potius ul occiderent. sequebar bonilatem. »Hsec enitn major et princi-
"
« El qui Juxta meerant, de longe sielerunt, » id palior causa fuit ul morercltir, quia « Filiitm Dei
est, discipuli, quia « relicto eo omnes fugerunt se fecit (Joan. xix), el qttia Sabbato curabal (Joan.
(ibid.), t sicul in Evangelio dicilur :« Cum autem ix). > Quod nihil alitid qtiam bonilas erat. Et ideo
apprehendissent, slabanl oranes noti ejus a longe < non derelinquas me, Doniine Deus meus, ne di-
(Luc. xxm). > — « Et vim faciebant qui quserebant seesseris a ine.» Ciim, inqtiil. infernum exspoliavero,
animam meam, > quia el me posl se trahebant, et ne derclinquas me, sed « iniende in adjuloriun
Jacobum, relicla sindone, nudum fugere compulerunt ftieum, >nt vit-lor etim triumpho ad te veniam,
< Domine, Deits salutis mese. >
\Marc. xiv). Pelrtis quoqtie in lauluin sibi constii-
cftis, lcrnegavit (Matth. xxvi). EXPOSITIO PSALMI XXXVIII.
< Dixi: Cusiodiaro vias meas. > Yox Ecclesiset
« El qui inquirebant mala mihi, loeuli sunt vani-
Yias suas custodivit, qui a vitiis bona opera defen-
tates, » quia falsis teslimoniis me vincere pulabant. < non delinquam in litigua mea. » In lingua
<jKl dolos lola die medilabanlur, » quibus me ante dit. Ut
sinctum dant canibus, et
Pilatum accnsare possent. < Ego autem, lanquam namque peceant qui
non > nemini ulluin margariias anle poreos mittunl (Matth. \ri); iste au-
surdus, andiebam, quia respon- tem
suin dabara. Unde quidam eorum ail : « Nonne an- opera sua sic cuslodire promitlil, ul neque in
dis qitanta adversuin le dicujit lestimonia? (M-aith. opere, neque in sermone delinqual.
' « Posui ori ineo cuslodiani. » Non
improperantibits
sivu). >—<Etsicut ninlus non aperiens os suum, > respondi, non nialedicentibus
sicut scriplum e&t: < Tanquam ovis ad occisionem custodiam maledixl, sed ori meo
postti, secundum illud : Pecuuiam cl au •
duclns esl, el non aperuit os suum (Isa. iuu). » ruitt
< Et factus suni sicut homo non audiens, el non iuumalliga beite, el facoii tuo ostium eise-
ram. < Cum consisleret pcccalor ad\ersum me, >
habens IJI ore stto rcdarguliones. i Expositio est qui' non sedificationis causa, verum ul mecuin
versus < in le dispu-
prsecedenlis Quoniam Domine, spe- laret, meque reprehendeiei, audiebal. < ObmuU.i,
ravi. »Ideo, inqttit, non me defendi, qtiia non in el humilialus sum, » quiu , quasi viclor, eonim per-
me, sed in lesperuvi. Unde eliam qu.tsi imprope- tuli garrulilalein. « Et &iluia bonis, > verilati
ranles dicebs>nl Judsei : « Confidii in Deum, liberet obedire nolebanl. Huic atitem simile quia
— quiddum in
ettm si vult (Mattk. xxvu). J t Et lu exaudies nie, Ezechiele
legitur, qui cttm Ju.laeis prseueaie \ellet,
Domine Deus meus. t Sed unde exaudies? Sequi- ail ei Dominus : « Linguam luam adhfeierc faeiam
tur :
« Quia dixi : Nequando supergattdeant mihi ini- ~ palalo luo, quia domus exasperans e&l(Exech. m). »
— «Et dolor meus renovalus est, > id esi. amplius et
mici mei. » Quod utique facerent nisi lesurgeteni, intolerabilius crevit. « Concaluit cor nieum inlia
« El dum commovenlur jiedes mei, super me magna
me, et in meditatione mea exardescet ignis; » tali
locuti sunt, » quia, discipuUs in fugam commotis,
namque ira, et Isaias accensus erat, quantlo dicebat:
eiim deridere cceperunl. Quid inirum? < Domiire, quis credil atidilui noslro? (Isa. LIII.) »
« Quoniam ego in flagellaparatus sum. »Ul Pelrus < Loculussum in lingua mea, »id est, in lingua
' ait : « Cum nialedicerelur.non maledicebal, cum
coulis, in cogilatione, quam peccator redarguere
palerelurnoncomraiiiabalur(/Pe()'. u). t— « Eldo non valet. Sed quid dixi? « iNotumfac niihi, Doraine,
lor meus in conspectu meo semper, » non pro mc fiiieni ineum.» Nullus cnim in hac vila finem sutiin
taniuni, sed et pro meis. cognoscere polesl, finem namque stium videre desi-
« Qnoniam iniquiiaiem meam annunliabo. » Non derabal Apostolus, cuni dicerel: s Cttpio dis&olvi,et
quod iniquitatem fecisset, sed quia in eum iniquitas esse ctim Christo (Phil. i). »—« Elnumerumdieruni
factu est. < Et cogilabo pro peccato meo, > id est, meoritm quis est; » illi quippe dies vere dicuntur
solliciliis ero pro peccalo quod in me Judsei fece- esse, qtti semper sunl, el nulluni finem habenl. < Ul
rutU. Sic enim dicimus, aggressum tirbis, non quod sciatn quid desit mlhi. > Ncmo enim in hoc sreculo
1253 EXPQSITIO 1N PSALMOS. - 1255r-
positus ad p'enum scire 'valet quid ei desit; sed cum A defieianl, et carnis robur amiltant. Unde Apostolus--
aTUllam stipernum et incffalrilem beutitudijiem per- « Crueifixus, inquif, sum mundo (Gal. vi). > Confir
\enerit, lunc se miseruin et bonis cunclis egentem matio.«In increpationibus, propler hiiquitatera cor-
in hoc sseculo fttisse.cognoscet. « Ecce mensurabiles ripuisti hominetn,» quod enim liomo corripitur, non
pobiiisii dies mebs. » Singula singulis respondent: sine causa fit.
IIlos, inquil dies mihi demonslr,a, quia isti quidem « Et labescerefecisli sicularaneam animam ejus,»
'tivanseurit, et nullius numeri sunt. Ul sciam qtiid tjuia indumenUnn juslitise sibi texendo atque fiiando,
desit mihi, quia hsec mea quidera substaniia niihi pro operis sludio alque insianlia ab omni vitiqrum
est, sed a te pro nihilo reputatur. Unde scripium pinguedine defecit. Hu3cenim est illa veslis nuplia-
esf : « Omnes t__en'esquasi non sint, sic sunt eorani lis,qua qui indutus non fueril, Christi prandium
eo (Isa. XL). » Yel eiiain, tanquam nihilum est sub- non merehitur. Unde Salomon ait: « Qusesivil la-
sianlia et esse sanciorum, ad illius esseniise conipa- nam el linum, el operata est consilio manuum sua-
raiionem, quam ante Dominum habebnnl; « fulge- rum (Prov. xx\i). »Itemque : « Manum suam misii
hunt » iiamqtie c sicut soi in regna Dci (Mallh. ad fortia, et digiti ejtis ajiprelieuderuul fusum
xni). » (ibtd.). t Hanc aulem lanam et linum.ejus viri, qui
< Verumtamen ttiiiversa vanitas omnis homo vi- ^loquitur, anima, sibi filando, ab omnibus canus
vcns : verumtamen ki imagine peitran&il homo, sed concupiscentiis defecit. < Verumlamen vane con-
el frustra couluibaUnv.„»TslJ duovversus prqximo turbatur omnis homo,"»quia pauci suntqui bonoruro
superiori versui respondent. Qtiauiyls dies, inquil, exempla* imitanles, a saeculi vanitate separcnlur.
mensurahiles et transitorii sinl, huniana tamen t Exaudi oralionem meam, Domine, et deprecatio-
jfragilitas nihilominiis in \anitatepersistit. Honiinem nem meam; auribus percipe lacryroas meas : ne si-
in hoc loco pro pcccatore posuit, et quamvis hsec leas, » sed responde mihi, « quoniam advena ego
subsfantia nulla sit, veiumtanien in imagine per- sum, »in lioc muiido manens. < Apud le, » quia a
^-"transit homo, qttia, ut iniaginaria el falsa honacon- -yolunlale lua non diseedo. < Et peregrinus sicm
greget, de regno in regttum, maria, el cuncta pe- omnes palres mei,» quia < dum in corporc stimus,
rjcula homo perlransit, et ^vere homo, quia non a Domino peregrinamur (// Cor. v).»Nara pro trans-
ctrlum, sed huinumet pulverem petit. Sive, ad ima- eunlibus fil iste psalmus, qui, de lnijiis mundi perc-
ginem Dei faclus homo (Gen. 1) perlransiit, quia grinalione ad palriam transeuntes, meiito peregrini
uon Dei, sed diaboli similitu-linem imilalur. Sed et vocanlur,
frttslra conturbatur. _, « Dimiite mihi, ul refrigerer, piTusquam abeam. »
< Tliesaurizat » enim, < et ignorat cui congrega- Prius, inquit, quam moriar, dimille inihi pecsata
Ijll ea. »Ideo, inquil, fruslra conturbatur, quia, mea, utin illa ccelesti b°atitudine refrigerittm ha-
quamvis mulla suramis periculis ipsaque morte hona beam. « El amplius non ero, t quia in infeivnonull.i
conquireret, cui tamen ea congregasset ignoral, est redemplio; siquidem non dimissis peccatis iilup,
uii um furibu&, hostibus, an privignis. inquit, si pervenero, scio quia amplius non ero
< Et nuuc qtise estexspeclalio mea?» Non auriim Melius enim e&tnon esse quam infeliciler esse.
\el ai-gentum, non prsedicise diviiise, in qnibns ac- EXPOSITIO PSALMI XXXIX.
tjttireiidis homines desudant. « Nonne Domiiuis? » < E\speclans exspeclavi Dominura. » Vox Eecle-
Yere Dominus, qtio qtiidem accepto nihil defuerii» si-e : Diu, inqtiil, exspeelavi Doiriinum qui de hujiis
< Et subsiantia inea apud te est_ > quam nec tinea saeculi miseriis me liberaiel. IIoc enira Abrahani,
demolilur, nec fures eflbdiunt vel furantur (Mallh. Isauc et Jacob, lioc Isaias, Jeremias, hoc ipse Du-
vi). « Ab omnibus ergo iniquilatibus meis erue me, t vid, htijus diclaminis composiior, exspectavit. <Et
quoddebes.nam topprouriuminsipienti dedistime. » intendii mihi, > id cst, ad metun gaudium el ulHi-
€ttm enim ad prsedicandum discipulos misit, tunc tatem in mundum venit. Unde ipse Dorainus ait:
eos insipieniibus in opprobrium dedit. Uude ipse U « Multi prophetse et reges volueruiU videre quse vos
ait: « Si me perseeuii sunt, et vos peisequenlur. videlis, el non viderunl (Luc. x). »Itemque :« Abra-
Sed hsec oiiinia facient vobis piopjet. iioinen inetim ham, pater \ester, exsultavit ut videret diem meum,
(Jonn. «\).,» 'vidilet gavisus esl (Joan. vm). t"—« Et exaudivii
« ObmuUii, et "non -aperui os nieum , » sed cum precesmeas. » Veriit, inquit, el exaudivit me. Nullus
patieniia et %ilentio cttncta inimicorum pertuli tor- enim Chiislum deprecalus esl, qui misericordiaiii
inenta : Mtigisirum sequens, qui sicul ovis ad victi- non hiveni&set.< Et eduxit me de lacu miserise, » id
mam ductus est, el non aperuit os suuin (Isa. estde inferno, vel de vitiorum profnnditale. Conflr-'
LIII). < Quoniam tuJeeisli, araove ame plagas tuas.» matio. « Et de luto Tecis, »id est, de crrore litterse,
Tua factura sum, luum plasma sum, tu me fecisli, vel jjentilitatis.
misereremei. « Et slatuit supra pelram pedes meos. » Pedes,
<A Jbrtitudine manus ttise ego defeci. > Sicut inquit, meos, sensus meos, opera mea statuil, it
aurum in fornaee j)robat Dominus elecfos suos (Sap. firmavii in seipsum, et in fidem suaro, ne in Iacum
m). Flagellat euiin omnem fiiium quem recipjt ot in lulum Tecis immergerenlur < El direxit grcs-
{fl«?6r.xn), uttde fit ut a fortiludine potentisc su~c sus meos. » Neque enim me suprii petram positum,
"1255 ODBONISASTENSTSMONAClll 123fi
otiosum esse permisit, sed ad Evaiigelittni jn-sedi-.A Tu, inquif, me exspeclans exspectasli, ego autem
candum pedes meos direxit. Sive, operu niea, quse uunc dixi:Ecce venio, carnem asstimo, lequedeluto
prava et aspera eranl, in directa et vias planas fecis expedio. Apostrophe ad Patrein: Yenio, Pater,
convertit, < El imraisil iiros meum canlicum no- sicut prjscepisti mihi: «ut lacerenivoluniaieni tuam.
vum. » Gressus quidem ad evangelizandum direxit, Et legem tuam in medio cordis mei,» quod equidem,
Tieque os vacuum, mutuum, el elingue esse voluit, Deus meus, volui, sieut « in capite libri scriplum
!>ednovum canlicum mihi dedil.-tjuia novus homo esl deme. > Sic eniin se habet ordo. Nunc autem
venii in mundum, et novam Iegem dedit niundo inlelligenliam expediamus : in capite namque liiijtts
(GREG.hom. 52). < Carmen Deo nostro. » Carmen, libri sciiptum est: « Sed in lege Domini voluntas
'inquit, mihi dedit quod Deo nostro accepiabileesi, ejus (Psal. i). » Hoe aulem esl quod hic dicitur, ut
non vanam philosophiani, aul coinicorum scurrili- facerera voluntaietn tuain, « Et in lege ejns roedi-
ttttein. tabitur die, ac nocle. (Ibkt.). » Ilie atiteni scriptum
« Videbuni niulii, et lin.ebunt. » Qui enim cseci esi: « Et legem tuam in niedio cordis mei. » Hsec
eranl, el de Deo nihil intelligebunt, hoc quidem au- autem satis sequipollentia sunl.
dienles illuininali sunt. Vos igitur aposloli, Iux eslis . < Anuunliavi jusliiiam tuam in ecclesia roagna, »
niuiuli (Malth. v), quaudoquidem csecos ilfumiiiaiis. " quia et perge, ei per apostclos, univer&aleinEctle-
Et tunebunt. Quid tiniebunl? uon utique prislinam siam docuif (Marc. xvi), qure ex omnibus muudi
vanilatem, sed Domiiium ipsum, cujus « timor ost parlibus collecta est. « Ecce Jabia nieu 11011prohi-
inilium sapientide (Psal. cx).» — « Et sperabunt in JTebo.» Labia Dei, apesloli stinl, quia per eos lo-
Doinino, » non in incerto divitiaruni, quse hodie ha- quitur; hos autem ad teinpus prohibuii dicens : « lu
bentur, et cras non invenies. viam geniium neabieriiis, elin civitates Saniaiita-
« Reaius vir, cujus est nomen Domini spes ejus.» norura ne inlraveritis (Malth. x).» Poslea \ero non
In Doniiuo quidcra sperahunt, et liealus ille vir, cu- soltim [non] prohibuil, sed etiara oinnibus geniibus
jtis spes erit nomen Domini. Nomen auiem Domini prajdieare pracepil.' Ait enini : « Itc in uuiver-um
est Jesus, qui Salvalor inieiprelatur. Beatusergoille mundum , prsedicaie Evangelium omni cieattt x
<|iii se a Jesu sulvaii spei'at. (Marc.î). t —« Domine.tu scisli. » Teilem ex lioc
< Et tion respuxit invanilales, el insanias falsas, > Deuni invocal, quia in oinnibus genlibu-, aposiolos
ui idolu adorarel el avarilije deserviret, vel dhTtias prsedicare Jussii, ut nullain Judicio possit fieri ex-
&a3Ciilii|ue lionores, quse homines iiisanos faciunt, cusatio.
cpncupiseeret. « Multa feci=ti, lu Domine Deus, mi- "/• « Justitiam luam non abscondi in corde meo. »
rabiliu lua. » Yidentes prsedicalores bodie mullos Cnde ipse discipulis ail: t Qusecttnqueaudivi a Palre
credentes, qni heri idola adorabant, exclamabant: meo, nota Teci vobis (JO-JH.xv). » ideoqueet aposto-
Ilulia fecisii, lu Domine Deus, mirabilia lua, « et Ttspr~ecepit, ul neqtie saccuJum iieque peram secum
'cogitalionibus luis non est qui simiJJssit libi.» Ecce defcrrent (Luc. x). Saccitlum naroqtie portat, qui
allende. •erba divina in corde celat. < Yeiiiatem luain el sa-
« Annimiiuvi el loeutus sum, multiplicati sunt miare tuiini dixi, t quia me luum esse Filium coti-
iuper numcium. > Aiintinliaverunt aposloli, credi- fessus ftii (Marc. xiv). « Non abscondi misericor-
ilerunt genles, nala esl illa soboles, qu;c slellis cceli dium tuam cl \etilatein tuam a concilio niulto, »
«'Oinpariitur, quarutn pra. nuilliludine nullus est nu- qula coram Judceis, coram Pilato, et anie princijjes
iiierus. et sacculolesse Chiislura esse diccbal(/1/<r//A.JSAVI).
« Saciificium et oblationein noluisii, t Quia non «Tu autera, ne ionge facias iniserut'.o..es iuas a me.»
«Tudajos,sed genlium populum elegisli. Unde ipse Hoc aulem secundum homiuem loquimr. « Misen-
Domiiius Judu:os interrogans ail : « Quiil esl, roise- eordiu lua elvciilas tua semper suscepertml nie, s
ricordiam volo et non sacrificium? (Malth. ix.) > In prseieiitutn pro futuioposuii. < Quoniain ciicumde-
ijttibus verbis non Jtidseos, qui hircorum ei tauro- j derunl me mala quorum non est numerus, > quia
rum sacrificium faciebant (Levit. xvi), sed gentiles, pro lolius mundi deiiclismortuus est(// Cor. v). Setl
qui sola inisericordia salvaniur, sevcluisse in&inuai. quis omuium deliclorum numeriis esse polest ?
« Auies aulein perfecisti mllii, > quia solo audiiu i Comprehenderunl me iniquilates mese,» id esi,
credideruiil apostolis (Maic. i). Legerunl namqtie iniqnitates mihi illatse, Judusi videlicel, qui lanla
"n prophetisJudsei, audieiuniet viderunt Christum, negtiiiia pleni cranl ut non solum iniqui, verum
ison tainen credideruut (Joan. x). Gentes aufem noii eiiam ipsa iniquilas rite\ocenlur. < Emon poiui, ul
viderunt, sed Evangelium audienles creditlere (Act. viderem. » Non, inquil, aperui oculos, neqtieapetire
ut aliquos viderem, nisi inimicos ol nijlii
xni). « Holocauslum, ei pro peceaio non poslulasti,» potui,
qttia nec etiam pro peccaiis tale sacrificium offerri adversos.
tiebet. Possumtis eliam sic inlelligere, neque holo- < Multiplicati sunt super capillos capilis mei, et
ruuslum volui&li, nef|uehosliain piopeccalo, « tunc cor raeum dereliquit me. » Nam quia et mei me de-
i'i\i: Ecce venio. > Ilueu&qtieEcclesia, nunc atiteni reliquerunt, et inimici innuuierahiles erant, idcirco
Ijoquilur Chrisltts, et piiori hujus psalmi \ersui te- nisi inimicos viderenon polui. Cor~Chrisii vocautur
sspotidel: aposlo!i,'qtiiaonines sapientijc cl scienlios ihesauros
1237 EXPOSITIO1N PSALMOS. 123!»-
in eos recondidif, utque seipstira cos dilexil (Joatu A « Dominus opem ierat iili super-lectum doloris-
w).« Complaceat tibi, Domine, ul eruas me. Do- ejits. t Lectus doloris, caro est"- secundtlm quatn
miue, ad atljuvandumme respice.» Rogal humanitas Chrislus aflligebattir. « Universum stratum ejus
diviniiatem, ut eam ab inimicis eripiat, tjuia'ipsa versasti in infrrmitaie. » Ideo, inquit, ut in leelo
secunddm se infirma el tlebilis erat. « Confundantur ^dolorisei auxilieris te deprecor, quia lotus In infir-
el revereanlur sitnul qui quserunl animam meam, mitate versaluK Unde Isaias : «A plania pedis us
>ii "auferant eanu Avertantur relrorsum,» vel, a que ad verticem non est hi eo sanilas (lsa. i). »
pecealoadjusiitiam. \el, ab his tiuse sursum sunl, Tolum igitur corporis ejus in infirrailale erat di-
utsemf.cr inftmapetant, vel etiam, quia in faciera cens :
•>'!aTnceciderunt (Joan. XVJH).< Et revereanluj', « Ego dixi : Domine, misereremei, » id eslmeo-
-ijni volunt mihi mala. > Quid revereanlur? Yel rum. « Sana animara raeam, quia peccavi libi.»
Deuro, vel peenam, qua-jllis subilo superventet. Nunquid Christus peccalum fecit?labsit. Sed animain
« Feranl confeslim confusionem suam, qui dicunt suam Ecclesiam dicit, quam prae omnibus dilexit.
iriiiii : Enge Euge, » sive, ul de peccatis erube- Unde scriplum esl: <Pelleni pivopelle, elomnia quie
~scentes pceuiieani, seu, quia ciio ab hostibus subver- habet homo dabit pro anima sua (Job n). » N"hil
tentur. < Exs dient, etl-eienlursuper te omries qttse- ® enim hominis habuit, quod pio hac anima non de-
rcntes le. » Omnes, inquit, qui per iideni et dile- dissei. Peliem quoquepio pelle deJit,tjiiia pro carne
-ctionem le quspruni, cxsultent 11011in se, sed in le; no&tia, suam morli tradidit. Rogal igitur Patreta
ul «quigloriattir iiiDoinino glorietur(/Cor.i).»—«Et ui Ecelesiani sanet.-quse a peccalorum nuilludme
tlicant seinper; Magnificelur Doraiuus, » id esl, ini- infirmata e&vt.
•periufh, et potentia, et eredentes in emn. « Qui „ < Inimici mei dixerunt mala mihi: Quando morie-
diligunt salutare tuutn, » id est Chrislum Filiuiu tur?» Hsecenim mala cogilabant et dicebant Jtid.ei de
lumn , per tjtiem ttniversorum salulem operaiis. Christo : Quando morietur isle, qui miraculorum
•*Ego autein mendicus sura et pauper. > Merilo, operalionetotum post se mundum trahil, et quando
inqttit, me diligere debeiit, qnia, cuni oinniura di\es « peribit nomen ejtis, » ut nullus eum confiteatttr ?
«sseni, pro eis pauper factus sura (// Cor. vm). « Sed Unde in Evangelio dicitur : « Juin eniin conspira-
"Dominussollicitus est mei, » quia omnibus supera- ver-ant Judsei, ut si quis eum confiteretur, exlra
hund-utr« Adjulor meus el proieclor ineus lu os : Synagogaro licret (Joan. ix). »
Seus meus, ne tardaveris,'» sed cito subveniens ' < Etsi ingrediebalur, ut videret vana. «Nuncad
auxiliura prsesla. ipsum capilalcm convertifur iiuTnicum , qui eum
- - "
EXPOSITIO PSALMI XL. pessima proditione tradidil. Et&i, inquit, aliquando
« Beatus qui Intelligil super egenum et patipe- - ingredieliatur in prsetorium, inier inimicos, et
rcm. » Yox Prophelse : Ego quidero psahnos com- Judseoriim consilium, ille pessimus omnium ini-
pono, super nie tamen intelligendi uon sunt. Bealus micorum Judseorum Judas, ut viderel van.i. quse ah
ille eril, qui non ad litieram, sed spirilualiler, et ipsismaehinabanlur, «loquebalur cor ejus, » id est
psalmos ei caeieros prophetas super egenum, ei pau- cogifabal quid diceret et responderet. « Congregavit
perem intelligit. Per egenum autem, et pauperem, 'iniquitatem sibi. » Sibi quidera, id esl- ad perdiiio-
Chiisiumdesignal, qui cum omnium diyes essel, pro neiii sui congregavil iniqultatem, quia « bonum illi
nobis patiper factus esl (// Cor. vm). « In die malo eral si nalusnon fuissel(i!/aH/i.xxvi).»—«Etegredie-
liberabil eum Dominus ; » dies namqtie Judicii, et balur foras, » quia ttudito coiisilio, de prsetorio
malus erit malis, et bonis bonus. In hoc autem die exibal. < Ei loquebaiur in idipsum,» id cst, deea-
liberabilut Ecclesia, qtiasChrisluir. credidit et intel- -demre.
Icxit. Vos atilem perlidi Judsei, malunr diem exspe- < Adversiim me susiirrabanl omnes inimici mei, »
clate, qui super aniichrislum psalmos inlelligi- id est, in mese morlis consilio exercebaiilur. < Ad-
tis. p versum me eogilabant mala niihi. Verbum iniquuni
< Donuntis auteni conservel eum , et vivificet eonstituerunl adversum me, t dicentes, « Crueifige,
etim. » Yideo, inquil, egenura el pauperem. Jam crucilige (Joun. xix),» sicul scriptura esl :*«Mitta-
carnem sti'ii:t, eccc venil. Sed qucenam est illa ma- nitis lignuni in panera ejus, el eradamus eum de
lorum mulliludo, qui ei adversantur? 0 nefus, servi terra viventium (Isa. xv). » Sed « nunquid qtii
iu Dominum iiisurgunl,hairedemagricora3inlerfieeive dormit, tton adjicitut resurgal? t Yere surgel. « Et-
tupiunt (Maic. xit), pontifices et sucerdotes illuden- enim liomo pacis mese, in quo speravi, qui edebat
les circumstant (Matth. xxvn). Dominus aulem panes meos, magnificavit super me, supplantatio-
conservet eum, ne ah his cunibus nntis Agnus nem, » quia eum osculo tradidil (Luc. xxii). « Ttt
diripialur; et vivificet eura die lertia. «Ethealum "auiem,~iniserere mei, et resuscila me, »'a inonuis.
faciat eutn in lerra » viventium, eum sibi claritatem *«El retribuam eis: » hocerit in Judicio, quando eos
reddens, quani priusquam mundu& fieret' sectira in infernum prsecipilabit.
habuit (Joan. xvn). « Non tradat eum in aiiimain «In hoc cognovi quoniam voluisli me, quoniam
iiiimicorum ejus. » Quod equidem esset, nisi a non gaudebit inimicus meus super me. » Nam neque
iBijrtmsjesuriexisset. Judeei, neque maligni spirilus de morle Chrisll
m3 ODDONISASTENSIS MONACHI 1240
gavisi stmt; iltienim el locum et genlem amise-_A ire voiebat, In se igilur animam suam effudit, qtiia a
i unt; isti vero pr~edam , t_nam captivam deline- prava voluntale eam relraxit, dicens: <Spcra in Deo
banl. quoniam adhuc eonfilebor illi. > Hsee autein quse
« Me aulem propter innocentiam stiscepi&ti.»Illos dicta sunt, non ita sunl accipienda, quasl alteii alter
atitem propter illorum raullas iniquilales oranino loquatur, sed ipea anima seipsaro horlauir,ot in Dei
perdes. «Et confirmasii me in conspeclu tuo in servilio conforlal. Aposfj'ophe : < 0 saluiare vulijts
-eternum, » quia ad Palris dexlram sedet. Unde mei, et Deus metis I » vide qtiia ad meipsum anima,
<Benediclus sit DominusDeusIsi'ael a sseculo,el usque mea contuibata c&t,proplerea iiieam consoler.is,nie-
in s-eculura. » Nos autem « Ainen, Amen » respon- mor ero iui, venienlis < de lerra Jordanis, et Her-
deamus. moniini a jnonte inodico. > Hoc autem ad litlerajiu
Hic primus Psallerii tiber finil. Spiritualiier sic inlelligilur Jordaiiis descensio,~\el
EXPOSITIO PSALMl XLI. Ittimilialio; Hermon aiitera, anaihema inlerprelatur..
< Quemadraodum desiderai cervus ad fontes Memoresl ergo Domini de terra Jordanis qui in liti-
aquarum, ita desiderat aniina mea ad le, Deus. > milit.tte carnis, veTinoorpore baptizato Doraino ser-
VoxEcclesise : Quemadinoduin,iiiquit, cervtts aliquo \il. Qui vero diuboluin anatheinalizai, vel a \itiis
venenocontactus adaquarunifonfesveiiiredesideiai, ',U separalur, de terra Hermoniira Domini recordalur;
iia anima mea ad le, Deus; quam serpens antiquts ln nioiite auiem modjco erat Apo&tolps,quando di-
inortifero veneno percussit. < Sitivit aninia mea ad cebat: < Ego aulera sura nilnimus aposlolorum,
Deum foiilem vivuni : quando veniam, el apparebo qui noii suni digntis vocari aposlolus (I Cor. xy). »
aule faciem Dei ?» AnteDei faciem venire desideiabat < Abyssus abyssum invocal in voce calaraetarum
Apostolus qtiaiulo dicebai: < Cupio dissohi et esse luartim. » Ac si dical: Tui quidein semper memor
ciim Ghristo (fkil. i). > Nufla eiiim alia decausa ero, pro quo abyssus abys&uniinvoeat, id est, No-
laborabant saucli, msi tit t.nte Dei faciem Iseliperve- vttm Testainenium Yelus Testamenlum tradit, quse
nirenl. ob inielligentise profundiialem, ulraque abyssusvo-
<Fuerunt mihi l.icryma? inese panes dieac nocle.» catilur. El hoc qiiideni inypce caiaraclarum luarjim^
Toxicatus fui, aquain silivi,ad te venire desideravi, Namque ealaracloe, Tenestrse cceli esse dicunlttr.
hoc desiderto llevi, die noctuque lactymavi, et pio Aposioli aulem cceli sunl._ Sunt ergo ora apostolo-
dulcissimo pane Iacrymas habui. Sed nunquid rtim cataraciae. cjeli..Per hos auleni abyssus in\o-
lacrynioe.panes fiunl ? iiunl equidein ; ut eniui pane cat abyssum. tjuia evangelica pj-uidicatio a.Yeteri,
salialur corpus, ila compunctionis lacrymis reficilur Tcslanienlo per apostolos confirmaiur. Yel eljain
anima. « Dum dicilur mihi quotidie: Ubi est Deus C ' abyssus abyssum invocat,-quando pcenani et infer-
luus? > liiim peccatoribus aposloli deiiuniiaut. Utruinque
Ordo est. « Dum dicilur mihi quotidie : Ubi esl enini diversis de causis abyssus dicilur. Quibus"
Deus tuus, quare trislis es anima mea, et qtiare prujdicantibus, « oinnia evcelsa tua el fluctus ttti,
rontmbas nie? Hreerecordalus suin, qiioniain trans- super me iratisieiunl, > quia eliam invisibilia illius
iho in locum 4abernaculi admirabilis usque ad creainra nuindi appslolorum prsedicatione aperia,
domum Dei„ in voce exstiltationis et confessioais, sunl. De his aulem Jlqclibus el alibi dicilur ;
sonus epulantis, et effudi in me animam ineam, « Eiuminis impettis lselifical tivitalem Dei (Psal.
dicens : Spera in Deo, quoniam adhuc confitehor LXXXVI). > Transierunt ergo excclsa et fluctus Dei.
illi.j Sic eniin sehabetordo. Significalum videamus. sujier Ecclesiain , quja el invisihilia vidil, ct saneii.
Pagani namque, deos suos digiio demonslrantes, Spirilus iiiundalioneiu rccepil.
<.limsanctis dicere solebanl: Yides deos nosfros?' «_Indie raandavil Doniiiius miseiicordiam suam,
Vides Jovem, Salurnum, Mercurium, Yenerem, et et nocte eajuicum ejus. > Quid esl miserieordia
Dianara ? Tu autem dic nobis ubi est Deus luus ? sua? Chrislus. , Quibus manda\it in die? nobis.
Ilsec audiens yir sanctus, paulisper cominotus ait: _, quidem. Quibus autem in nocle? Judseis. Judseis
<Quare lristis es anima mea? > Atillu : Qttia Deuni namque, nisi in nehula et caligine, nunquara appaiuit
meum videre non possum,ei«quare conlurbas ine?» (Exod. m, xni, xix, xxiv), significans quia carne
Nunquid illorum persuasio pravaluil? nuuquid ea sumpia ab eis cognoscendus non eral: nobis autera,
rjuse dicunt vera esseaibiiraris? Recordare, qnseso, iu die mandavii, qui in eum eredimus. PUIIIcogno-
quoniam transibis «inlocum tabernaculi admirabilis,> scimns el veneramur.Undedictum est: Yobis autem
et nsque « in domum Dei,» el tunc landem Deum credenlibtisFilium,» nomenmeum linieniibus.oricuir
tuum videbis. Sed quomodo transibis? < in voce ex- soljuslitise(il/flL iv), > Si igiitir sol jndie, el nocie
sultalionis,) el ineffubilis gaudii, <el confessionis,» et canticum ejus,quid autem esiquod in diemisericor-
luudis, quse vox nihil aliud erit, quam < sonus epu- diam, innoclevero tsanticum mandavit, iiisitjuia.,.
lanlis » nihilo indigenlis, semperque gaudenlis. credenlibus autem, leg^m et prophetas dederat?
« Hsec,inqtiit, recordatus sura, et efludi in nie ani_- Aliter : In die mandavit misericordiain, in nocle
mam meatn. » Nunquid anima sua exlraeum eral? canlaverunt sancti. Quid canlaverunt sancti? Quid
Nunquid jam eum dereliqueial ? Yere dereliquerat, canlaverunt? Canlicum ejus. Quid est autem in
-'quiaprspdicfastiasione-Iccpta, Jaro posl deos alienos uocie, nisi intcr petotiloies, in carceribus et ia
I2ii - EXPOSITIO IN PSALMOS. um
adversis. Ideoque « aptid me * e&l < oratio » ii) cordc A musicoruin inslrumentis. qui est «/salutare vultus
in homine inleriore, quam debeo «Deovitseme-e,» tju mei, el Deus nieus. »
me Jam morluum vivificavit. «Dicam J)eo:Suscepio EXPOSITIO "PSALMl XLHI.
nieus es,» quia nunquam in te sperantes derelinquis < Deus, auribus nostris audivimus. > Vox marty-
El dicam: < Quare oblilus es mei? » Non snm rum;Deus, auribus nostris audivimus."A quibtis?
i.iqint, ohlitus. Al ille: « Quaie eigo -eonirislal-i •t Palres nostri annunliaverunf nobis. > Quid nun-
» 1
iucedo, dum affligil nie iniinicus. Quo aequipol tiaverunl ? < Opus quod operalus es in diebtis
lens est" ac si dicerel : Quare ergo nie ininiicu eorum,el indiebus anliquis. > Quid est illud? «Mairus.
irialignus spiriius, vel terrenus persecutor affligit 4ua gentes disperdidit, et plantasii eos, > patrCs
qttamobiem non sine dolore alqne trislilia vitam ago nostros, in h-prediiaiem.« Afflixisti poptilos, > gen-
Aposirophe ad seip&nm: «Dum confringunlu tium. « Et expulisti eos > a 'teria "lacle et melle
ossa raea.» Hoc ad lilleram. Et tlum «exprobraverun ilueme. Qualiter de Pharaonis potestale Judaicus
mihi, qni tribulant me iniiniei mei. Et dumdicilu: populus exieril, maximus nos prophetarum lloyses
mihi per singulos dies : Ubi esi Deus luus Quan ?
docuit; peragni naraque introolatiimem exisse de-
trisiis es, attinia mea, et quare conlurbas me? _ nuntiavit
(Exod. »xii). Sic igitur el nos per Clirisli
Noli, iiiquil, conltirbari, sed < spera in Deo passionem de diaboli polestate eiepti sumus (Co/.i).
quoniani adhtic coiifiiebor illi, » qui est « Sulutar llli quidem ntare Rubrtim livaiisieruiil"(E-t;o'!. XJV).
vulius mei, et Deus ineus. > Vulius pro volunlsl Ncbis aulem dicium est: «Ni&iqui renatus fuerit ex
ponitur, quia in \tilltt volttntas dignoscilur. Est Igi aqua el Spiritu sjncto, non potest inlrare in re-
tur salulare voltmtalis illius _ quia etrm, ul srtpr; gnum Dei (Jwm, w). » Illi per quadraginta -annos
di-.imus, a boua voluntaie separari non perniisit. an deserto fuerunl (Exod. xvi), nos auiem proatl a
EXPOSITIO PSALMIXLH. . patria, in hujus seculi peregrinutione -degimus
« Jtnlica me, Deus, etdi&cerne causam meam. i (ilebr. xinL Illi jnann?i(Exod. XVJ>,iili aquam de
Yox fidelis anjmse:Non ine, inquit, judieel Iiiimi- peira sumpserunl (Exod. xvu); nosautemvivuin pa-
JCUS,non falsa hominum opinio, quse bonum maneni, iiosDeiFiliicarnem(JoaH. vi),nosvivam aquam
luni, el e converso inalum bonum facit, sed lu mt de petru recepimus.Petra aulcm eral Chrislu.s(J Cor.
judica, qtii juslus es alque misericors. Et disceine x). Illis lex in moute Sinai (Exod. \s), Jiobis au-
cattsam meam^ quam si Justam coroperieris, « eripe lem Evangelium in,monte Sion datttm est (Matth. v).
nie de genie non sancla, ab homine iniquo et llli arca fcederis deslruunt urbes{ios. vi); nos aulem
doloso, quia tn es Deus et fortitudo mea. > Tu nie, - cruceDomini, qua pacatus «st mundui, vincimusirii-
uiqujl, ab iuimicis libera, qui mea virlus es el for- micos. llliHelhseum.Amorrh-eum.Pherezseum, Jebti-
iiiudo.-<Sed quare me repulisti?> Non te/inquif SseunijCliananaeupiquepopulumdesliuxertint (Jos. n);
Dominus repuli.« Qitare » ergo «trislis incedo dura nos auteni superbiam, luxuriam, et avaritiam, et
aflligi' me inimicus, >ac si tlicat: Nisi lu me repu- discordiam supplantamus. llli, cunclis ihostibus de-
lisses, neque me quidem inimicus affligeret, nequt victis, terrain promissionis ingressi sunt; nosauteni,
ego etiam afljielus, conslristarer. Qnod ne ampliu' omnibus \iliis superatis, lerram vivenliura intrahi-
fiat, fac tjupd sequiiur •. mus. Hoc ajitem esl quod audivimtts.' Hoc apo-
< Emitle lucera luam, el verilatem tuara. » Aufci sloli, hoc prophetae, hocpatres nostri aniiuntiave-
lenebras et da lucem; aufer errorem, da veriiaiein. runt nobis. Hoe opus in anliquis temporibus feeit;
ut et iliuniinati sequatnur lucem, et credentes veri- Jioc in nostris temporibus Dominusoperatur. < Non
latem teneamus. < Ipsa me deduxeruut.-> Unde? aL enim in gladiosuo possederunl terram, el nrachitttn
errore, ab iniquitale; nam lala el spatiosa via, eorum non salvavit eos, .sed dexlera lua,etlua-
qttseducitad raoriem. tEtadduxerunt» ubi?«,in mon- chiuni tuum, el illuminalio vuilus tui, quoniam.
l_emsanclum luum, et in labernacula tua,-> id e&l complacui&iiin eis.»Hsec autem omnia jn figura con-
in Ecclcsia, in consilio jusiorum et congregalione, D tingebant Tllis. Nulltts igitur lerrara suaro, carnein
< Et inlroibo ad altare Dei. » Nou idolis ampliuj suaro, corpus &uum, se suis viiibus a vitiis defen-
sacrificabo, non eorum allaria venerabor, .sed in- dere arbitretur, sed dextera Dei, brachio Dei, el
troibo ad altare Dei, ibique Tiostiam vivam el illumiualione vujius ejus. Unde Apostolus: < QttiT
immaculatam ei imrnolabo. Allare Dei, Eeele&ia cum sii, inquil, splendor gloiTse,etfignra substanti_E!
e&l,vel ftdes, id esl Novum et Vetus Teslamentum, ejtis (Hebr. i).» —-« Tn es ipse rex meus, etDeus
sjve anima tiniuscujusque; in Iiis enira omnious, meus, qui mandas sulutes Jucob. »Tu ipse, inijnii,-
corporis et satiguinis Domini corameraoralio fit. per qttera patres nostri inimicos destruxerunl, ês
<AdDominum, qui lsetificat juvenlutem meam. > rex meus, quTa non Jam peccaium, non diabolus/
Qitia, vetere extilo, novo_ horaine indulus sum. non superbia inihi dominatur. Et Deus jneus, quia
«.Confitebor tibi 4n cilhara, > jd est in o"ulciloquio, alium non adoro. Quia mandas salutes Jacob. ~Quid
in -curnis tortura el afDiclione, in concinnantibus". per Jacob nisi Ecclesiam? Quid per salntem nisi
« Quare ergo tristis es, anima mea, et tjuare con- Christum? Mandavit igitur Dominus salulem Jaeoh,
turbas me? Spera in Deo quoniam adhuc confilehor quia per Filiuin suum salvavil Ecclesiani.
ilji, > et in cilhara, el in psallerio, crclerisque i In tc iniraicos noslros venlilabiiniis cornu. *
mZ ODDONISASTENSIS MONACHI -1241
Erga, quia rex nosler es. per te inimicos noslros A « Posui&liiios iii oppi obiium vicinis. » Repeliiio :
cornu, minanli voce, hellico iimore, ventilahimus t Subsannarionem et derisum Iiis qui sunl in
et concutiemus. <Et in iiomuie luo t ônfidentes. otreuilu nostro.»
« spernemus insurgentes in nobis, » id esl vitia, «Posuisti nos in simililudinem gentibus. » In tui,
perseculores, spiculatores, et malignos sph-iius. -~ inquil, slmilliudinein nos geniibus dedisii, quia, si
« Non enim in arcu meo sperabo , i siquidem Jacob te perseculi sunt, et nos persequentur (Joan. xv), si
esl, raerito cum arcu de&cribiiur; Jucob cnim te inierfecerunt, et nos interficient. Vel in simililu-
supplantalor inlerprelatur. « Et gladius meus non dinem genlibus sanctos suosdedit, quia ad tantam
sahahil me, » non meus, sed luus, tuo namqtte quodam lempoie miseriam perveiieruni, ut si quis
gladio pugno, tuoque gladio tibi viiico. T<ms est &'icui mala contingeie vellet, &ibi Chrislianortim
gladius, spiritus siquidem est veibuin Doinini calamitaiem irrogaiet. < El commoiioncin eapiiis
(Ephes. vi). , - in populis. i Quis enira paganoi um ligatos, alfliclos,
< Salvasli enim nos de affiigenlibiis nos, et nudos, deconjcatos oauctos vidil, et non continuo
odientes nos confudisti, » ideoque, <in Deo luudu- cum derisione caput concussil? Hoc enim et in
hiiuur tota die, » ut« qui gloilalur in Doniino glo- Chrisli passiorie Judsei fecisse leguniur (Uaah.
lieiui (II Cor. x).u—« Et in noniineluoconfiiebimur xxvn). Sive eliani, cum a superbia,, luxuiia. et
jii sceculum si~eculi,» quia a Chrislo Chrisiianl vo- avaiTlia, qu~e multorum capul cl doroini eiant,
camur. quamplures apostoli liberarent, quid aliud erat
« Nunc autemrepulisti el oonftidisti nos. > Quid quam capilis commolio?
est autem quod superius se saTvatura, nunc vero « Tota die verecundia raea oontra me est, el con-
repiilsum alque confusum esse dicit? Pro lempo- -fu&iofaciei mese cooperuit me.» Yox Cln isti: Quid
Tim diversilate loquitur, quia aliquando in prospe- est, martyres, quod plangilis? Quid niihi veslsas
TU, aliquando -aulem in adversis erant sancti; miserias nuntialis? nunquid et vos meas atidire
ahquando a populis venerabanlur, aliquando a Tullis?To!a namque die, loto passionis teropore,
lyrannis aflligebantur. Quod aulem se repulsum verecundia mea, cluvi, crux, veibera, spinea coro-
tlicit, secundum malorum reputaiionem loquitur. na1, Judaai insdltantes, capita moveiites, genu flexo
« Et non egredieris in virtutibus noslris, » id est salutanies coram me sunt (Matlh. xxvii). Etcon-
«on videiis egiedi,eum nos iribulari permittis. • fusio fuciei mese, non vos lanlum, sed et me coope-
« Avcrlisti nos retrorsum post-inimicos noslros, t ruit. «A voce exprobranlis, et obloquentis,» Judaici
iit'caieriis vinctos nos post se traherenl. Unde Q populi. ( A facie inimici, et persequenlis, » JudoDn
Aposlolus dicit : « Obsecro ~vos ego \iuctus in Do- « Haec'omnia venerunl super nos. t Hsec orania,
inino (Ephes. rv). t Yel tjuiamulli, morlis timore, a dicunt mariyres, quse tibi accidisse dixisli, soper
via \eritalis retrorsum conversl sunl. Sive etiam, nos quoqtte veneruiil. « Nec oblili sumus te,» sed
aute, et 11011post eos, erant inimici, quia non Jara in his omnibusûperamus. « Et inique non egimus »
occulte, sed in Tucies el manifesle eos oceidebant. mortis timore «in lestamenlo luo, » sed semper
« Et qtti odeitinl nos diripiebaTit sibi, » alios flagel- verjtalera annuniiavimus. «Et non recessit retro ce-r
lantes, alios, occidentes, alios in carcerem ira- nosiium, » sed scmper adea, quse anle sunt, nos
dentes. exlendiraus, ad promissum braviuni feslinantes.
< Dcdisii nos lanquain oves escarum, » el soli < Nec dedinasli semitas nostras a via lua, » id est
morli dcstinalos, \el qniacrucem Domini defeien- opera nostra de via tua exire non perroisisti. Sed
tes ejusque exemplum observantes, &icut oves ad dico : Quid est ergo quod-querimur? Sequiltir :
"viclimani duclisuul, non reclaraantes, nonseipsos « Qiioiriam humiliasii no& in affliclionibits, » id
defendentes. « Et in genlibus dispcrsi&li nos; » est in hoc sseculo, in corpore nostrse peregiinatio-
nainque el Pctrus Romse esl crucifixus, et Tliomas nis. « Et cooperuil nos umbra monis, » id esl,
in India occisus; el, ne longe pelantur exempla. D carnales tribulationes, quse non mors_ sed qusedam
B. auclor libri fuit Asierisis : B. Secundus, in hac moriuis significalio sunl. « Si lamen obliti sumus
nostra Aslensi chitale interemplus. noinen Dei nostri, et si expandimus manus nostras
< Yendidisti populum tuum sine pretio.» Nainquei ad Deura alienum, nonne Deus requirei ista?»
sine prelio vendehanlur sancli, cum, pro alioiitn Requiret uliqtie; « ipse enim novil occulta cordis.»
salute quibus prsedicabaiit morienfes, nulli, jn illo> Sed quoniam propter te morlificamur totadie,el
linnmorie, ad Doiiiinum coinertebantur. Lauren-• --esiimaii suinns sictit oves occisiouis, « exsurge, »
lius auiem non sine prctio vendiius est, quia ei; nos oves, tu pusior; ecce canes, ecce lupos; exsurge
Komanum, et Hijipolytum, el Lucillum multosqiHs igitur puslor, custodi oves : qttare igitur dormis?
alios in ipsa passione Doinino acqui&ivit. « El noi i « exsurge el ne repellas in fiiiein , » id esi omnino.
fuirmullitudo in cominutalionlbus eorura. » Com Yel ne repellas ad le venienles, qui principiuro es,
lnutabanlur sancti, quia de morte ad vilatn truns . aique finis {Apoc. i).
ibanl: in hac auiem niulalione, nulla aliquandt i « Quare faciem tuam » a nobis « averlis? » an
ciedenlium ei-al mulliludo. Hoc auicin el de Judseij; « oblivisceris inopise nostrse et tribulalionis, t quain
iiilelligi polest. pro le peiferinnib? «Exsurge, adjuva nos, el redime
m$ EXPOSITIOIN PSALMOS. ms
nos propler nomen tuuro,»id est, gratis, non ex A : capulChri&lus(/ Cor.nJ» Corpus autero csl Ecclesia.
meritis nostris. « Quoiiiam huniiliaia est in puheie Est igitur manus ejus, pes ejus,"venter ejus, fennir
anima nosira _>id est ab impiis et peccaloiibus.gra- ejus, et ad Iiunc modum cseteia.
vali sumus. «Conglulinalus est in lerra venler no- « Specieluaet pulchriludine tua intende,»id estin
ster,» quia in terrenis rebus molliores, el Ecclesise speeie et pulchriludine cre&ce.Sed nuuquid intendi,
imperfeeliores facli sumus. Yel eliain, leri'se con- tiut iemiltipolesl? Polesl utique. Quo pacto?Secun-
gluiinaiur venter, cum sancti non solum geniibus, dum nos qui, ut diclum est, corpus ejus sumus.
sed tolo corpore in oralionibus pFOSlernuiilur, Nobis igilur,_jn specie et pulcluiludine crescenti-
PXPOSITIO PSALMI XLIV. bus, iiuendilur et corpus ejus, quoeirca et ipse.
« Eructaviicor ineum verbumbonum. »Yoxdocto- Possunnis autem et sic intelligere : Intendein specie
rum. Quid per verbum ionum, nisi Evangelium? elpulchriludii.e lua, ulimaginein el simililudinem,
namque bonum nuntium inlerpretatur. Est igitur qttam primo nostro parenli dedisti (Gen. i), in filiis
verbuin boiuim, siqnidembonura nuntium. Hocautem eain renovare el refoiroaredigneris. «Prosperepro-
eruclanl, e. afilucnier sigiiificamerque prsedicant do- cede. » Prosjiere, inquit," a Paire ptoeede, pio-
ciores. «Dico ego opera mea regi. t Siquidem spere, ex uteto virginali piogredere, prospere de
Evangelii operarii sunt doclores, non immerito B I sepukro consurge|, prospere ab inferis ad Palrem
eorum ojius f vangelium dicilur. Sed nisi operarii revertere; Jia?cenim orania nobis prospera el feli-
quidero essenl, nunquain de eis diceretur : < Dignus cia sunt. < Et regna,» lolitis mtindi itr.perio pre-
est operarius mercede sua (Luc. \). » Hoc auleni lioso sangttinetuo redempto.
opus dieant regi, hoc annuntianl ad laudem Dei. « Propter veritaiem, ei mansueludinepi, eijusti-
Unde Aposlolus : « Non enini nosnietijisosprsedica- liam. » Hsec enini omnia regem decenj : tu jgitur
isas, sedDomijmmJesum (HCor. i\). » regna, qui verus es, et mansuelus, et justus. « Et
-<Lingua mea calamus scribse. t Cujus scrilise? deducel tenrirabiliterdextera lua, J id est foriitudo,
< vclociler seiibeniis.» Si igitur apostoloruro linguse virtus el potentia tua. Sed ubi deducel? ad Patrein.
scriptoris calami sunt, quse erunt tabulse el chartae Quaremirabililer?quia moriuusdiaboluro snperasli.
ubi scribuntur, nisi fidclium jiectora? Quid estergo Aliter, propter verilatem Evangelii, et pr-edicanlium
quod scribunl? \el tjuo atramenlo hoc faciunl? mansuetudinem, et Jusiiiiam quam operanlur, de-
Evangelium quidem , ct hoc spiritu dhino. Unde ducent le per omnes gentes, ut tuum nomeii ubiqiv>3
Apostolus : « Epislola noslra. \os esiis, non alia- annunlielur. Mirabiliter dexlera tua, id est aposloli
menlo in labulis lapideis scripta, sed spiritu Dei tui, qui prsedicti corporis principaliGr pars inve-
vhi in cordibus carnis (II Cot. 111).sYelociter aiilem niunlur, a quibus eliam Ecclesia esl fabricata.
scribebanl, quia, ul in Actibus apostolorum secundo < SagiKse luse acutse. » Jam mittuntur apostoli,
legitnr, ivreiler tria tuillia una die^rediderunl. jam adornantur equi, utregem Regumubiquededu-
.« Spicio&us forma prse filiis homintun. t Con- canl, jani acuunlur sagiltae,Jam fides in bello cum
\ersio persorise. 0 Christe, qui prse filds hominum idololutria eommiscebilur. Sed quoniani tui aposloli,
forma es speciosus!« accingere gladioluo. »Prse fiiiis tuse sentenlise, luseque sagillse aculse suni, ideo
namque hominuin ipse forma speciosus est, quia < populi » devicti < sub te cadent, t leadorabunt,
nulla viliorum macula eum decoloravit. < Diffusa libique liumiliabunlui*.YeJ, populi, id est vilia, sub
est gialia in labiis luis. » Tanla quippe gralia illius te cadent, de quibus alibi dixit: < Cadent sublus
labiis fuit, ul dictum ejus pro factis habereiur. pedes meos (Psal. xvn). » Infixse « in corde inimi-
Pisecepit namque Lazaro ui resurgeret, el resttrre- corum regis;» adeo enim islse sagitlse aculaefacrani,
xit (Joan. u). Praecepit cseeo utvideret, et vidit ul dura et lapidea gentium coida peneirarenl, vi-
(Joan. ix). Piuecejiit leproso mundari, el mu.idalus liisque expulsis, regis inimicos amicos facerenl.
est [Matik. vni). «Propterea benedixit le Deus in < Sedes tua, Deus, in s-eculumsoeculi.> Oquania
seTe-uum; t namque el iii ccelis,et in terra, semper r, Dei pielas et misericqrdia! qtti modo inimici, etc.
Christub Iaudulur et Jjeuediciiur. Reliqua desunt.
« Aceingere gladio tuo .super femur tuum. » Per EXPOSITIO PSALMl LXXXYL
gladium, Evangelimn intelligilur. Unde Apostolus : < Fundamenta ejus jn montibus sanctis. » Yox
« El gladium spii itus^ quod est verbum Dei (Ephes. Propheise. Cttjus, ejtts? neque eniin cujtis piarpo-
VI).J»Per feratir vero, corpus Domini, eura inlelli- suil, et taiueJi ejus dixil. Quid cst autcm quod ejtis
gimus. Accinxit igitur jjladium super femur, quia in tam absolute posuh, nbi quia piophetaium est
carne assumpla Evangeliura prsedicavil. Et hoc cogitalionibus verba conjungeie?TaIc est ergo ac si
« potenlissinie, » quia, sicut in Evangelio dicitur diceret : Fundamenta illius oivitaiis, de qua semper
iion ut Pharissei, sed quasi polestatem haTens cogilo, cujus pulchriludinem adrairor, cujus turres
prsedicabat. Accinxit eliam gladiura super fenn.r, ad ccelum sublevantur, cujus fundamenta non iu
quia virluluiucpnslantiam sauctis allribuil_ qua et vallibus, sed potius in montibus stabilila sunt. Hsec
luxuriam, quu; in lumbis êst et circa femur domi autem civitas sancta Ecclesia intelligitur, quse super
natur, et csetera vitia resecareni. Christus enim fundamentnm aposiolorura et proplteiarum, in ipso
eaput est, iinde Apostolus : « Gnini&, inqtiit, viri summo angulari lapide, Chrislo J"esu,&iiacst- lii
,_ ODDONIS ASTENSIS MONACHI . 1248
~~nrflnioirtu3eTOBfsl-ats"nwn.i,qnornm fide etexem- jA EXPOSiTIO PSALMI LXXXVH.
plis cst Ecclesia constituta. « Diligil Dominus portas •' < Domine, Deus sahuis meie.» Yox capiiis. Men-
Sion superomnia labernacula Jacoh.» Porlsequippe tiunlur eigo qui dicunt: « Non est salus ipsi in Deo
Sion dbctores sunt, qui in Ecclesiam alios introdu- ejus (Psal. m), » siquidem tu es Deus salulis mere.
cunt. Yel etiam virtutes, quihus de Sion intraltir < In die clamavi, el nocte coram le. > Prsedicatio,
in Iliernsalem. Has aulem diligit Dominus super Tnquil, mea in die ac nocte, in prosperis et adversis
omnia labernaculu Jacoh, id est prse omnibus Jtulseo- in conspeciu tuo fuit. < Inlrel in conspeclu tuo ora-
rtim conventiculis. Aposlrophe : « Gloriosa dicta tio mea. > Olim, inquit, claniavi, nunc aulem oro.
siinl tie le, civiias Dei. » Hoc enim dicit Dominus": < Inclina » ergo' < aurem tuam ad precem meani.
« Memor ero JTaab et Babylonis. » Raab quippe, Quia repleta esl malis anima mea, » id est passionis
sttperbia; Babylon, confusio inlerjiretalur. Quid est dolore mortisque amaritudiue, sicut ipse aii: < Tt i-
ergo qtiod ftaab et Bahylonis se memoreni fore pio- slis esl aninia mea usque ad mortem (Matth. xxvi).»
niiiiit? Prsesertim ctim hsee meretrix, iila vero sem- < El vita mea inferno appropinquavii, >non moi-
jier populo Dei atlversalU fueril? Audi quod seqtii- luis, quiaad infernum ivit, el unius[/'. exuviisjeum
tur : « Scieniiiim me. » Ergo non scieniittm iiiime- exspoliavit (Epkes. IV). >
ntor est. Si qius ergo Raab vel Babylon esl, nihil " ~riEslimatus sum cttin descendenlibus in lacura.»
despeiel, quinimo det operatn ui Dominum cogno- Putayerunt natnque Judaei, ul sicut cseleri homines,
scat; est enim memor scieniium se. Peccator fuisti, ila et Chrislus ab inferno detinerelur. < Faclussum
aduller et foiviiicalor,recordare Dei tui, ut et ipse -sicut homo -sine adjutorio- > Omnes enim : < Deus,
tui roiseretilur. Babylon eras, confuse el indiscrcle -dereliquit eura (Psal. LXX)» clamabant; iiullus ei
vi\ebas, habeas ergo ralionem, ttl tui Doininus re- ex lanta hominum niuliiludine subveniebat. < Infer
cordelur,. Sed quid bis glorio&iu& inveiiitur? Si enim morluos liber, » quia liber ipse, qui fuit ligatus,
peccalores htijus civitalis eliguntur, quid fiet lapi- liberos fecit; non esl ligatus a morte, sed ipse ligavit
tlibns preliosis? Ubi non virgines ertiiit sanclissimse, morfem. De quo Joannes ail: •«El post mille antios
qii.in.lo quidem meretrlcum menioresl Domiuils? 6olvelur Satanas (Apoc.xx); > cum enim solveretur
« Eece alienigense, et Tyrus, et populus jEthio^ dixit, ligatum esse probavil.
putti, hi fiterunt illic. t Nonne et iste versus quid- « Sicut vulnerati dormientes in sepulcris. > Sine
dain gloriosissiinum ponil? Suul eniin in Ecclesia Dei, subaudi, adjulorio esse credunlur, ita et ego^
11011 soli Jtidsei et indigense, veruin eliam alienigense, t Qttorum non es memor aroplitis. > Ctijtts enini
Tyri el Êthiopes ; « Non esl petsonarum acceplio aniraa, ao"iabolo vulnerata, jam -quasi morlua In
apud Doininum (Rom. n), » qtti nigros vocai, et *" dealbala carnis sepuliura dormit, Iiujus merito Do-
contrisiaios. « Populus enim quisedebat intenebris, miuus oblilus esse dieiiur. « Et ipsi de manu ina
vidit lucem niagnam (lsa. ix). » repulsisunt; t repttlsi siinl de manu Dei, ut nianu
« Nunqiiid Sion dicel: Hoino, ct homo nalus est diabolica constiinganiur. < Posuerunt me in lacu
iit ea, et ipse lundavit eam Aliissimtts. > Non enim inferiori, > quoniam inferno el morii eum siibjacere
sola Sion hoe dicil, sed et ipse Dorainus hoc nariat arbilrabantui', < Iti tenebrosis, et in umbra niortis,»
in scriplnris populoruni. Vera suntergo et credihilia in locis lariare's, qubs mors obscurat et obumbrat.
apostoloruro verha, non ficta ei invenliiia, ut Judsei < Super me coufirmaitis esl furar tuus, et omnes
ptitant. Quod cnim aposloli pr.cdicant hoc ipseDo- fluctus luos induxisii super me. * IIoc atilem -est
inimis in uiroque asseril Testamento. iNciieigo sola quod alihi dieit: « Quse non rapui, tunc exsolvebam
Sion dicil: Homo, et horao naius est in ea. Duo (Psai. LXVIII).» Huraano quippe generi erat Deus
quippe honiinum genera orta sutit in Ecclesia, Ju- iratns, qui ob unius iioxam pessumdalurtis erat; sed
daenrum videlicetel geiifjlitim. Unde Aposloltis ail,: maluil Filium suuni crucis niortem stibire, quain,
« Num Jud-eorum Deus tantum? imo, el geiilitini omnes genles inlerire. Unde prophela ait: <NPro-
(Rom. ni).» Sive, homo etliomo nalus esl in Sion, JJ pter peccala populi rael percussi enm (Isa. LIH).».
id est liomo qui sitnpliciler est homo, et homo qui — < Longe fecisli nolos meos a me, t aposlolos,.
ct Deus est, nerape homo Chrislus Jesus Dominus sive Judseos. Aposloli enini a longe slabant; Jndsei
noster. Et Ipse fundavit eam Aitissimus. lpse hotno autem penilus ab eo longe facli stinl. « Posuerunt
qtii nains esl in ea, ipse idem Altissimus esl qui fun- me aboroinationemsihi, > Judaei scilicet, qui necdum
davil cl fecit eam. Hocenim in scripluris geniiuin, nomen ejtts audire volebant.
id est in Novo Tesiantento, hoc in principum et < Traditus stim, et non egrediebar. » Proditore
proptielarum, qui prius in hac' venerabili civitate captus sum (Jl/a»ft.xxvi),quamvisncmineni ftigiens,.
fuerttnt, voluminibus coiiipronatur. « Sicul Isefan- coiara eis in Synagoga pr;Bdicarein (Matth. iv_
lium omnium nostrtun hahitatio est in *te.> Hujus, IX, XHl).
inquit, civitatis habilalio, non lselanlium, sed sicut « Oculi mei Ianguerunt pra> inopsa. »~0 quanins
lseianiium est. Nunc eniin sola spe et solius pro- oeulus Petrus erat, qui a Deo Ianguit, ut eum.nega-
missi desiderio Iselantur. Hsec autem non perfecte ret! (Malth. xxvi.) Langueraiit et alii, qtti eo.reiJeiQ
Lel'tia, sed-quasi Iselitia est; -cum autem bravinni ftigeruiil (Matlh. xxvi). Sed prse inopia, nondu~n.
sun pserit, tunc inefTabiliter gratulabilur. eniin inielligebuni Sciipturam, quia stiTiuccarnales-
H19 EXPOSITIO1N PSALMOS. 1250
eranl, ei inopes divinitatis. Languisli et fu, Thoraa, A guinilatem. < Et notos meos a miseria, > ruoniam,
qui ettm resurrexisse minime credebas (Joan. \\). percusso pastore, dispersrc stinl Oves gregis. ipse
Hos jutleni ex inopia occidisse ex eo comprobatur, autem solus miseriam pertulit, qui cseleros a "mfiseria
qttia, Spirilu sancto acceplo (Act. n), nttllo inodo liberare poluit.
superari poluerunt. < Clamavi ad te, Domine. t Cla- EXPOSITIO PSALMI LXXXVlll.
iua\it eleuim, cum dixil, «Eli, Eli! (Mallh, xxvn.)» < Misericordias Doniini in aeiernum cantabo. »
— < Tota die expandi ad te manus meas, >in cruce Vox Ecclesise Jn selernum, inquit, cantabo mise.-
affixas. Unde, et alibi dicitur : < Tola die expandi ricordias Doiniui, quas adeo magnificavit, ul pro -
manus meas ad populum non credeniem, el conlra- prio Filio 11011 parceret, sed pro nobis omnibus euifl
dicenlem mihi (Rom. x).» - morti iraderel {Rom. vm). « In generaiionem et
t TNunquidmorluis iacies mirabilia?» Qnare, Ju- geiieraliuuemannuniiaboveiilateinluamiiioremeo.'»
dtei, me mortuum esse opinamini? Si enira, sicut Donec enim generationi generatio succedel, semper
cseleri, morluus essem, non ulique hsec miracula in Ecclesia-Chiisluslaudabiiur.
facere possem.« Aul mediei suscilabunt, » quos ego « Quoniara dixisti : In -eterttunfmisericordia sedi-
uon suscitavi? <Et coiifilebuiUurlibi,»qui niihinon licabHur in -coelis.» Setnper enim in sanctis, qui
confiientur? I» cceli nuncupantur, misericortlia sedificalur, qni nun-
-< Nunquid narrabilaliquisin sepulcro misericor- qnain a misericordia sepurantur, Domini sui pra;-
dianituam, euerilaiemiuamhi perdiiione?»—<Paier, ceptum custodientes, qui ail: < Estote misericoides,
conseiva eos quos dedisti niihi (Joan. xvn), »illu- sicut el Patcr vesler mi&cricors est (Luc. vi). »
mina oculos qui prae inopia languerunt. Isti enim — < Prseparabiturverilas tua in eis. > Eral enim veri-
suni qui niisericordiam luam, vcritatein luam, et tas Dei in psalmis et prophelis, sed aspera et iitve-
mirahilia quse operaris, per omnes terras nuntiare sligabilis. Hanc aulem aposloli pr.eparaverunt,
debenl; qui eniro in sejmlcris dormiunl, et inier qttia, spiritualiter exponendo, inlclligibilem reddi-
perditos contpulaulur, opera tua harrare non pos- derunl.
sunt. < El disjiosul teslamentum eleclis meis. » Hoc
< Nunquid cognoscenlur in tenebris mirabilia, qtioque-Dominus Teslamenium sanctis suis Novum
tua, et Justilia lua in lerra oblivionis? » Nam in ordinaviljin quo non inaluro-pro-malo, imo pro nialo
Cliristi passione, et lenebraj in Judsea faei-e-sunt, et bonum reddi prêcipilur (Malth. v). t Jtira-i Davltf
-jmtlta.alia mirabilia (Luc. xxiuj. VeruJutamen ^n- servo meo: Usijtte in acteniniu piseparabo senien
dseorum csecitas non est diroinula. Notandum qtiod luum. » Quod aulero hse non priino David, iroo se-
in passionis lempore, lenehrse faelse sunt, monu- G cundo, id e&t Cbristo, promis&ion&sfiant, cerlissi-
menta "aperla, elanulla "sanctorumcorpora surrexe- mis in sequentibus argumeniis approbabitur : seiueii
rtint (ibid.). TIoc enim isli tres versus projjheiasse namqtie qtiod isle David senunavil, liunqiiaiii vete-
videnlur : < Nunquid mortuis facies mirabilia?Nun- rascet, sed usque in sseculiconsiunmalionem in Ec-
quid narrabit aliquis in sepulcro misericordiam clesia^pricparabifur, 'siquidem ETangelium seroper
luam? Nunqtiid cognoseenlur in lenebris mirabilia legetur. < El sedificabo in generalionera et -genera-
tua? » ac si dical: Quid prodesl le mortuos resusci- lionem sedem luara. » Cl]risiinanique'sedes,E_ccle-
tasse, monumenta aperuisse, lenebras fecisse, cnm sia esl. Ilsec autcm omnl tempore melius tBihfiea-
dnra Judseorum pectora non compunganlur? < Et bilur, per prspdicationein, baptisinuin, el ptrniien-
ego ad te, Domine, clamavi, » ut me prislina cla- iiani. non enlra ejus sedificatioab aposlolis coropletrt
ritateelarificares. « Etmane oratio mea prseveniet fuil, iiec equidem fuerit, « donec atiferaiur lnna
te,» me die lertia resurgenle. « Ul quid, Deus, re- (Psal. LXXI),»
pellis oraiionem meam, et .averlisii faciem tuani a - < ConlUebuntur cceli miivabilia tua, Dominc. >
ine?~» Ait enim ; « Pater, si possibile est transeat a Quia hsec beneficia ccelis, id esl sanctis promisi&ii,
nie calix isle (Mau/t.xxvi). > Hanc autera orationem U ideo tna mirabilia cceli confilcbuniu-'. 1 Etyenliilein
repuiit Puler, quoniara pro cariiisliinoreabhoniine luam, » id esl verbum prsedicalionis, vel Christum
fiebai; potuissent enim marlyres forlasse morljs Filium tuum, qui ait: « Qui rae confessns fuprit
calicem timeive, nisi ipse primitus eanrgustasset. ooram hominibirs,confitebor cl ego eum coram Patre
« Pauper sum ego, > pro lui obedientia, 4 Et in meo(MaUh.]>.).t—«In Ecclesia sanctorum,» id est iri
laboribus a juvenluie mea, > id est ex quo homo fui.- congregatione justorum; et hoc nieiiio, qtioninm
< Exaltalus autem, »in crucem, <Iiuniiliaius sum, » quisin nubibus sequabitur Domino' 1Multi enim Joaii-
in sepulcrum, tet conturbatus sum, » in morle. <In nem Baplistamdirislum esse putaverunl (Joan. 4),'
me transierunljrse tuse,» quoniam pro cteteris pas- sed nec is"te,nec aliquis prophetarum, qu: per nnues
sus, iras ttias mitigavi..ti'Et lerrores lui conturba- intelligunlur, ei eoaequari potuit, sicul ipse pra--5
verunt me, » -quog hiiniano generiJndidisli. Nisi cursor Domini ait:'« Non sum ego Christtts, nec
enim peccassej Adam, hos terrores non paleremur. ejus cafceamenti corrigiain solvcre digntis (ibid.).»~
< Circumdederunt mesicut aqua tola die, circum- Nnllus tamen inler natos mulierurii major eo fuit
dederunt me slmul. Elongasti a me amicuni el proxi- (Malth. 11). Quis ergo in nubibus aiqtiahiUir Do-
mum.» Aposlolorum csetum, et Judseorum oonsan- nJino? auHjuis « similis erit Doniino in filiis Dei?.*
42S1 ODDOMS ASTENSIS MOJJACfll (£52
Omncs enim adoplionis filii sumus (Roni, vin). Ipse A in Chrjslo pr-secedunl.ul nulla ipsius opera his duo-
tamen primogenilns fralrum (ibid.J; frairem enim busvacent. « Bealus populus quisciljubilaiionem,»
confidenier eum vocabo, ul naluralis fllius omnes quae non in voce vel mulliloquio fjl, quinimo i;i pia
prsecellit. nienlis cordisque conscienlia.
Hic esl aulem ille Deus, « qui glorifieaiur in con- « Domine, in lumine vultns lui ambtilabnnt. »Qni
cilio sanclorum niagnus, » quia Dominus omnium, enim hunc facem sequitur, iu lenebris ambulare non
t et terribilis, * quia judex omnhim, c super omnes potesl. Ambulemus ergo in lumine imaginis Filii
qui in circuku ejus sunt, » sive a dexlris sive a si- Dei, quatenus domum ccelestem ingrediamur. « Et
nislris collocati. Apostrophe : in.nomine luo «xsullabunt lola die. >Quis enim in
« Domine, Deus virtutum, quis similis libil i lanto palrono non glorielui ? de hoe autcm in Canli-
Nullus.quidem. «>Potenses, Domine, > quoniam po- cis canlicoruin dicitur: «•Oleum effusum nouiea
tentem diabolum superasli. <Et veritas lua in cir- luum, ideo adolescenuil* dilexeruni te (Cant. i).~»
cuilu luo, r» id «esl aposioli pradicalores veritatis, — t Et in justilia tua exallabunlur. i Taceanl ergo
de quibus ipsa Ycritas ait: i Paler, volo ut ubi ego Jud.fi, qui se sua justiiia exaltari aibiiranmr.
snm, et ipsi sinl mecum (Joan. YVH).» ' « Quoniam gloria virtutis eormn iu es. » Non enim
« Tu dominaris poxestali maris, » id est, princi- in suis viribusEccIesiaglorialur, aposlol'ca. instrucla
pibus linjus saeculi. « Motum amcm flucluum ejns doclrina, ut « qui gloiiatur in Doinino glorielur
tu miligas, » -impelus irarum, quibus in sanclos {11 Cor. x). » — « Et in hene placito » lilio « tno
iiisnrgenl. « Tn bumiliasli sicnl vulneratum super- exallabilur cornu iios.trum,» id virtus est et potentia
l)um. i Yulneialns esl snperbus, el gladio spirilus, dimicandi. « Quia Domini esl assumptio nostra.
quod est verbum Dei (Ephes. TI), trucidatur diabo- 0 ineffabile mysterium quod munili Condiior et
lus; in lenebris er.lerioribns huniilialus vinctusque Dominuscarnem sen i sumeredignatus esi",(Pliil.u). t
jac^l. « In. brachio juslilioe tuae, dispersisti inimicos «Et sancli Israel regis noslri. t Hicrev vivatin aeler-
tuos;» in fortitudine namqae virluiis Dei, suntper num, nec in nosiro nioiiali corpore peccalum re-
oibem tcvrarum dispersi Judaei. i Tni sunl coeli, et gnare permittat.
tna est lerra. » Tui sunt aposloli el Ecclesia, jusli « Tunc lociilus ^s in visione sanctis tnis. » In
et peccatores, porfeeti ct iroperfecli. « Orbem lerrse tempore namque assumpiK carnis est Domlnns lo-
et pleiiilmlincm ejtts lu Jundasli; » boc auiem ad eutiis sanctis suis, in visione Spirilus sancli, sicut
liiteram. Sive, orbcm lerra, id est liumani corpo- Zachariaa el Simeom (Luc. i, n), qui consolalionem
ris soiiditatem. Et plenitudinein ejus, idestvirtu- * Isrciel annuntiabant et exspectahanl.—Annaquo-
tum eoiislaniiam. « Aquilonem el mare tu creasli,» que prophelissa hoc idem confilebatur (Luc.n ). <Et
Aniichrislum, imitalores; quamvis enim se creato- dixisti: Posui adjuiorium in potentem, >ac si dicat:
rem fiiig.il, crealura tamen erit : de quo scriptum Nulli amodo limendum esl, quoniam non jam in
est: « Ab aquilone pandelur malum super omne« prophetas, verum in proprium Filium, qui omnia
liabitatores lerrse (3er. i).-» polesl, Iiberalionis adjulorium posui. « Etexallavi
«Tliabor, et Herraon in nomine luo exsiiUabtuiL » electum de plehe mea, i id est, Chrisium Dominum,
Thabor, lumen veniens; Hermon autem anuihemn, qtii de Judaica plebe carnem sumens (ibid.) in eru-
interpretai.ur. Sed quid per Tbabor, nisi aposloli, cem legnique impeiium, xlenique et in coelum
•qui sunt luinen veniens, quibus Domimis ait : exaltatusest (Marc. xvi).
« Vosestis lux mundi (Matih. v). i Quid vero per « Jnveni T)avid,sei'vum meum. » Multos, inquii,
Ilermon, nisi Ecclcsia, quoe in suse fidei principio, adjulores et defensores decli, nemo tamen illoium
diaboio el omnibus pompis ejus abreuntians, ana- fttil qui a primitiva capiivilate vos solvere poluil.
lliema et dhisioiicm confiieiur? Hi auleni in nomine Nuncaulera David,servum meum, ad hoc pairandum
Domini exsultatil, qttojiiam uliqueChristiani \ocan- idoneum inveni, qui in bracbio «xterilo nmndum
liifi i Tuum brachium cum potentia, > id est forii- D liheravit. Senus autcm pro parte carnis dicitur.'
tiulo, qiiain diaboloalligasti. « Firmelur manus lua. « Oleosanclo meo unxi eum, » hic enim esl ille flos,
et evaltelur dexicra tua. » Apostolorum enim mami inquo septem Spirilus sancli gralia3 requiescunt.
ccetuqne confirmalo, Christus Domintis ccelos « Manus enim mea auxiliabitnr ei, el hrachium
ascendil. « Jnsiilia et.judicium pr-separalio sedis roeum conforlahit cum; » semper enim divinitab
tuse;» qui enim seipsumjudicateljiistiiiam sequitiir. humanilKti conjuncla, eam in omnibiis consolabatur.
hic sine dubio sedcm Domino prreparat. Esi « Mhil proficiet inimicus in eo: » trihus enim vici-
cnim aninia justi, sedes sap enli.e (GRCG.hom. 55). hus anliquus hoslis Dominum tenlavil (Maith. iv),
Quod auiem nos ipsos jutlicaie debeamns, audi nil tamen profecil, quia viclus abiit. « El filius
Aposlohim: «Si, inqtiji, nns ipsos judicaremus, non iniquilaliv Judas mercalorpessimus, non «apponet
uiique judicaremui'(2 Coi. xi,).,» nocere ci ,» quia rejectisnummis Iaqueo se suspen-
« Misericordia elverilas praicedenlfaeiemtuam. i dit (Malih. xxui).« Et eoncidam a facie ipsius ini-
in judicio, quaniio
Quicunque, inquit, laciem suam haberc et viderc micos ejus. » Hoc aulem erit
riesidcvat, eum misericordiam verilatemque sequi ulltonis gladio iniinici Dci irucid.ui sblerno Uaden-
sporlel; sic enim miscicordia el \erilas sempci lur supplicio. « Et odientes cum in fugam conver-
.235 .EXPOSITiO IN PSALMOS, - mi
lam. » Fugient ergo Judaai, nunquam victores exi-. A charius habuii,* hoc in juramenlum posujl. « Si
sleni. Fugiebant namque et daemones ab oi.sessis David mentiar;'> non enim mentielur. qui meniiri
corpoiibus, qnando,jubente Domino, exire cogeban- nonpotesl.Credamus igilur, el fortissime credamus,
lur (Matth. vm). « Elveritas mea, et misericordia quod lam constanter promittiltir. Sed quid promiui-
mea cum ipso;» nunquam enim non vera dicere, lur? Sequitur : « Semen ejtis inselernum manebit., >
nunqtiam in aliquo nientiri poluit; nunquam «ne Semen est veibum Dei; boc atuem manebil iniseter-
misericordia fuit. « El in nomine meo exallabiiur Bum,-quoniam « necunum ioia, aul unus apcx prse-
coruu ejus, » quando mundum vicil inimicum. leribitex' Jege, donec omnia fiani(lf«tt//i. v). »—« Et
« Et ponam in mari inanum ejtts, ct in fluniiiiibus thronus ejus sicut sol in conspeclu meo. > Gaudeat
dexteram ejus. » Merilo quippe pro operibus inanus iste ihronus, qui solis clarilalem 'recipere dcbet.
ei dextra ponitur, siquidem manibus opera Jiunl. Gandeant aposloli, qni ante Domini conspeclum
Nos auiem mare et fluminafuimus, quibus venlus siatuendi sunt. « Et sicut luna perfecta in aeler-
superbise .domiuabatur; nunc autem,virtutem et num, > quse jam minui non polest, alvero necefe-
opera Dei cognoscimus. « Ipse invocabit me, »^li- scere. Quiauicm perfecte beatus est, in quo, inquam,
cens: « Paler meus es -lu, Deus meus, et susceptor angeri potest? « Et lesiis in ccelo fiddisr » Hicenim
sahitis meae. t Confundanlnr eigo Judsei, qui eum B ihrenus, ha?c beatissima sedes, in vero ieslimonio
ideo arguebani, quoniam Palrem Deum vocabal luundum judieabil. "VoxEcclesise:
(ilalih. x). « Tu vcro repulisli, cl despexisli. > Quid esl, in-
'. D. piiniogenilum ponam illum excelsum prse nuit, Domine, •quod lanta scrvo tuo David beneficia
rcgbns lerise. > Hic enim est primogenitus morluo- promisisli? quidest quod sub juramento ejus, filio-
rum, et princeps regum terwe (Apoc. 1). Huic au- rumque ipsius, le superius miseieri dixisti, ctim
lem oumia regna mundi subjiciunlur. « In selernum jam repulsum et a cieleris genlibus dcspeclum eura
servabo iJIPniisericordiam ineam. » Misericordiam videamus? (Mallh. xxvn.) Nunquid in le falsilas esse
s'iam Ecclesiam dicil, qute in sola Dei misericordia potuil? absil! « Dislulisii enim Chrislumluum,» cui
lidit. Hancautem conservabit Dominusin anernum, in temporis pleniludine hajc omnia daturus eras.
propter Filii stii oralionem qui ait: «Paler, conserva Iline primi David subversionem dcscribil, ue quis
eosquosmilii dedisti (Joan. xvn). i supradicla super eo inlelligal.
_« Et leslamenlum meum lidele ipsi. » Nos sumus « Everlisti teslamenlum servi lui. > Nusquam
teslainenlum Dei, si lamen fideles inveniamur. « El enim nune laurus, et hirciis, et agnns immolauii.
ponam in ssecnlum sseculi sedem ejns; > semper « Profanasli in omni lerra sanctuarium cjus ; > ubi-
enim Ecclesia erit. « Et ibronus ejuserit sicutdies que enitn Synagogam abominaitir. « Destruxisti
*ce_i, » fulgebunt namque sancli sicut solin regno omnes sepes ejus, » quoniam nullis munitionibus
Dei (Maiih. xin): erit aulemîculdiescceli,ul cla- confirmalur.
ritas angelornm, ut per ccelos, angelos, per dies J Posuisii sibi firmanienlimi ejus forniidinem, >
aulem eorumdem clarjfatem inlelligamus. quoniam nec in Jerusalem, neo in arce Sion defendi
« Si auteni dereliquerinl (ilii ejus legem roeam, » potuerunl. Sive, quia Christum mundi firmamenluiii
etad lenipus « in juiiiciis meis non ambulaverint «i vivere limuerunl (Joan. xi).
justificaiiones meas profaimerinl * aliquo erroris « Diripuerunl eum omnes transeuntes viam, t id
mendacio, « el mandata jnea non cuslodieiini, > est, lerminum fidei. « Facius esl opprohiium vicinis
non uliqueoccidam eos, sed « visilabo in virga ini- suis, > id est, geiilibus, qun in circuitu liahitabant.
quilates eorum, > id est, in pcenilenli;e correclione, « Exallasii dexteram deprimenlium eum, Isetificasii
« et in verberibus peecata eorum. > 0 «leincntissi- omnes inimicos ejus; averlisti adjutorium gladii
mmn Patrem, qui, non mortificans, facili nos virga ejus. > Expositio: « Et non cs auxilialus ei in 1ello.»
casligat! « Destruxisti cum abemundaiione. > Emtindalio^
« Misericordiam autem _meam non dispergam ab D ; i.is enim sacrifioium faciebant Judsei, hireum pro
eo, nequenocebo. > Non enim nocere, sed adjuvare peccatis immolanles. Hoc aulein evacuatum el de-
novit Dominus,« el in veritate mea > pceniteant pec- structum est. « Et sedem ejus in lerra collisisii, »
caiores, nullus unquam desperet. Eccc enim non so- iJIam poniificalem calhedram, stiper quam Scribu;
lum se misereri Domirmsdicii, sed et« nequepio- et PharisEeisedebant.
f.mabo testamcnium mctim. J Exposilio : « El qtiae « Minorasli dies temportim ejus, > quia Iiarutn
procedunt deJabiis meis, non faciam iriita; > pro- opinione frustraia, -sine rege et sacerdote vivunl
f.inaret enim lesiamentum suiim, si aliqua inNc.o, (Ose. m). « Perfudisti eum confusione, > lemporali
vel Veleri falsitas inveniielur iTeslamenlo. Sed, et seterna.
ut ipse Dominus ait: « Ccelum el leira traiisibum , « Usquequo, Domine, averlis in finem? > Usque,
veiha atilem > ipsius iraissire non nossunl (Matlh. inqujt, in sjficuli consummalionem JudaeisDominiis
xxiv). . _ eritiratus? Cum autem pleniludogenjuini introienl,
- « Semel juravi in sancio meo. > Semel enim et tunc Israol salvus fiet; sed usqiie ad illud icmporis.
firiuum jur.imentum audivinms, qnod in veritatesua, «.exardescel velut ignis ira ejus. >
iu sancto stto ei in diieclo Filio fecit. Quod enim « Memorare qua; mea esl substanlia. i Nmsc au
I25S ODDONISAbTENSIS MONACHI 3256
tem pro se loquitur Ecclesia, et de suis miseriis A . fieret in juventute, qtiia flos Jetalis iransiaiive diffr
Domino conquerilur: Memorare, inquil, Deus, quia nitur; cilo advesperam.ld cst, ad senectutem iransit.
fragilis et permulabilrs sum, neque supra id quod Yespere autem decidit, quia occasus vitaeseneciusdi-
possum me tentari permittas. « Nunquid enim vane citur:tnncindurat,tolus asper hispidusqueeffieiiur;
eoTisliiuisti omnes filios hominum. > SI enimomncs denique et arescil, et pulvis in pulveren comeniur.
vincimur, et diabolieis lenlationibus subjacemus, Meriio hsec oratio Moysi perhibetur, ut qui de arid.i
nihil nisi vanit.is est hominum conslitutio. «Quis hominem faeturam-dixit, in aridam conversum are-
est homo qui vivet, et non videbit morlem, et eruet scere falealur (Gen. m).
ailimam suam de niann inferi? » Nullus, inquit, Sed « quia defecimus in ira lua, et in furore luo
morlem evadet, nullns ex inferno liberabitur, nisi «onlurbaii sumus; » el quia « posuisti iniquiiates
tu nostrse imbecillitalis memor ab inimicis nos nwiras in eonspectu tuo, et sseculum noslrum in
tnearis. illuminatione vullus tui, » ei * <juoniam omnes' dies
« Ubi sunl misericordise luae antiquse. sicnt jurasii nostri defecerunt, el in ira tna defecimus. anni 110- -
David in veriialelua?» DecolIalurPaulus,crucifigitur stri sicut aranea meditabuntur.» Recte anni oostri
'Petrus, undique Ecclesia tua pemiiitur.ctii selernam araneae comparaniur, quoniam loto lempore viiae
niisericordiain nuper promiiltbas : uhi ergo sunt I13noslrse in vanilalibus desudando, (andem inutilia,
misericordise tuse aniiquae, Deus?nobis enim non est nec nobis ipsis profulura, el, ut ila dicain, araneae
Deus recens. « Memor esto, Domine, opprbbrii ser- lelam texisse videmur. Hocaulem, lu Adam, toiius-
vorum luorum, quodconlinui in sinu nieo, multarum humani generis radix, ieeisli nobis, quia cum lanius
gentiiim. > Iilius, inquam oppiobrii sis memor, qtiod, taiisqueesses.DominicumprseeepUuii transgredien io
a muliis geniibus servis iuis illatum, a memoria uiea (Gen. m) iram' incurrens, defeclum filiis intulisti.
la i non poiest. Hoc aulem est quod dicil: Quia defecimusinira tua.
« Quod exprobraverunt inimici ttii, Deus, quod et in furore tuo conlurbali sumus: deficiimis carne,
exprohraverunt commutalionem Chrisli tui, > id est luibainur iiifirmilaie. Posuisli iniqttilales noslras in
inorlem Filii lui. Hoc enim inimici Dei sanclis im- conspectu tuo. Evposilio : Sseculum nostrum in illu-
pioperabafft, quod hominem morluum et commu- minaiione vulius tui. Vidit enim Dominus sseculiuii
labilem adorarent. < Benedictus Dominus in a3'.er- noslrum, vilam quam agimus, et quidquid in owullo
nuin. » llli derideanl ct maledicant, illi nobis operamur. « Dies annorum nosirorum > non multi,
crucifixum improperenl, nos auletn graiiilabundi qiioniam, ut jam dictum est, omnes celeri cursu
dicamus : « Benedicius Dominus in selernum. Fial, defieiunl; « in ipsis > forlasse erunt « sepluaginla
LJ anni, >hoc enim
fial. » ssepe coniingh.« Si aulem in po-
EXPOSITIO PSALMI LXXXIX. tentalibus ocioginta anni, > alicui «venerint,«et am-
« Domine, refugitim factus es nobis. >Yox Eccle- plius eorum labor et doIor.> In tanlum, inquil, con
sise.Yicti, inquil, eramus ligati ab hostibus, in tracta et breviata est v\u nostra, ut jam supra
carceres Iradebamur; sed lu, summse misericordiae ocloginta annos in Iselilia, qualiscunque sit, car-
Dominus, nobis refugium factus es, ab hac lusein- nisque biandiliis \ivere non possimus, sed quidquid
carnationis generalione, usqne in peneralionem suporabtmdat labor esl el doior, lussis et anxielast
sempiternam. praesertim cum ipsa senectus iniiruiilas sii.
< Tiiusquam montes fierenl, et formarelur ierra « Quoniain supervenit mansuetudo. » Quod enim
el orbis, a sseculo et usque in sasculumtn es Deus,» olim impaliens fortisque fuisli, velis nolisve,-jam te
acsi dical: Tu qui ev virgine temporaliier carnem sei:e3lus mansuetum et humilem faeil, non jam su~
sufnens, Iiumano geneii lacius es refuginm, aiiie pe/tii:um eiigis, sed curvus tenam iuspicere co-
lempora et per omnia saoculapermanes Deus. « Ne ger>s. « El cornpiemur. » Qui, inqnil, in adolescen-
a\erlas hominem in humililatem. » Tu, inquit, qui li.i superbus fuil, saltem in seiiectule corripialur.
talis es, susline el confirma homineni, ne in mortem r> . « Quis novit poiestatem irse tuse. t Qui enim pote-
et pcenam hiuuilietur, sed tua poleiui dexlra stiper Staiem irse Dei cognovit, ipsam iram incurrere per-
coelos exaltelitr. Nam dixisli : « Convertimini limescil. « El pr_e timore irani tu.tm dinunierare »
fiiii hominum, el ego sanabo conlritiones veslias. » quis curavil ? Sancli enim, Deum timenies, ipslus
Sanelur igitttr, siquidem couliiius est homo. iiam dinumerant; inielligunt enim qtianlo piuravilia
« Quoniam niille anni ante oculos tuos, lanqiiam sequuntur, lanto majori irarnm niulliludine dam-
dies heslerna, quae prseteriil, et tanquam cuslodia nandi sunt, ideoque lales iras devilani.
iti iiocle, qusepronihiloliabenlur, enruin annierunt; < Dexieram luam sic nolam fac,» sicut, subau-
ciim mane sicut herba transeat, maue floreat, et ditur, transgressionis ira fecisti,"ut, qui per Ad m
pertranseat, vespere decidat induiet, el arescai. > moitem cognovimus, per ClirisUim vitam suscipia-
Non immerilo coni.ecliiiir horoo; cum eniiu finili ad nius. Jam nunc dexlram eognoscamus, qui hactenus
iufiniium nulla sit comparaiio, non soltim dies vel sinistram seeuli sumus. « Et eruditos corde in sa
Iiora mille noslri anni dicendi non sunt, sed et om- pientia. » Hi autem sunt propl-else, quando\a:a
nino non ehse, cum pcenitus pereanl: cilo enim, philosophia decepti, sed Spiritu sancto rcpl,-ti fue-
\ehit herba, de non esse ad esse iransit homo, ciio runi. Hosauiem nolifioavil Doniinus nobis quoniam
4_._7 EXPOSITIO IN PSALMOS, f12S8
eorum volunlales/et obscura cordis", mysteria pro- A palerna viriuie -prolccjus , niillitis adversltatis ta
'palavil (Luc. xxiv). « Converlere/Domine, nsque- sestns exurcl, pennse Palris le siislinebiinl, quibus,
quo, el deprecabilis esio super servos luos, >omnino, quando -vdlueris, ad ccelestia <regna volabis; una
1
inquil, convertaris, onniino peritura gentis misc- enim eademque poieslas est ei cum Paire (Joan.
rearis, exaudi oraeones nostras, Chiisto pro nobis xu), qua et impossibiiia facere potesl. « Sculo cir-
interpellanie. « Repleti sunitis mane misericordia cumdabitle ventas ejus.» Nulla, inquit, mendacii
tua > — «Nox, inquit, prsecessil, dies autem appvo- tela libi pisevalebunl, nulla te faisorum lesiium
pinquavil (Rom. xm). > Gratias . gilur Domino agi- teslimonia siiperabunl, quia naluralis veritas insu-
mus, qiioniam ipsius miseiicordia ab iiujus lucis perabilis scuti nmnimine uiidique le vallabil. < Non
lempore repleti sumus. « Et -exsuluvimus, el dele- timebis a lieiore noclnrno, » quando Judas.irodilor
ctati sumus omnibus diebus noslris. > Hoc aulem veniet, et cnm eo iurba mnlta eum facibus, et la-
sequons veisus exponil.' lernls et fusiibus, quo discipuli lui limore perlerriti,
« Lselati sumus pl'0'diebus quibtis nos humiliasli, omnesjle relicio fugient (Matth. xxyi), tu aulem nbn
el pro annis qulbus vidimus mala; > non -jam -de fugies, sed ullro impavidus ibis.
marialiialej dierumque brevilaie, deque infelicitaie " « A sagilia Tolante in die. » Mulisein die, multce
eonquerimur, qtiia misericordia tua Tepleli suimis . coram, el manifesie sagitt.e vnlabnnt. Mulii: «Crti-
ul>ienimabundavil deliclum, superahundat el gra- cifige, crucifige.i clamabunl (Luc. xxm). t A negolio
ti.i (Rum. \). «Itespice in servos luos, > ne aliqtto perambul.inte in tenebris, > in lenobris quidem
peccato ab assumpta miseiicordia privari possint. principtim et sacerdoium, Scribarum et Pharisseo-
« Etin opera tua, dirige filios eorum,» id est ipsorum, negolia et prava consilia ambulabant, -sive,
Tum animas, vel, seqtientem posieritatem. « El sit ^nia sectse fiebant, sive (qnod credibilius est., quia
splendor Domini Dei noslri -super nos, » <iuateiii!S in eorum cordibtis, quse diaboli laiebrse sunt,inach_-
-diabolicaeimaginis obscuntate fngata, in prislinam nabanlur. « Ab intursu et dsemonio "meridiatio. >
figuram el imaginem reformemur, ne si tortuosa Non enim illud qnoque Ecclesiseabsurdum esl, quod
fuerinl, nosper deviaelaiidicarefacianl. cEt opera in"Christi passione, sicnt angelorum, ila^l maligno-
Tnanuum noslrarum_dirige, > sanciorum namque rum splrilmim -multitudo adfueril, cuin enim jeju-
opera, et mulia^sunl, et unum, qusecunque enim fa- nantem eum lentassent (Maith. iv) fortasse morien-
ciunl, uimm opus sunl, quia in< bonitate lion tem, et in cruce cum laironibus pendentem,aJiquod,
differunt, sed ad unitm idemque propositum ten- sicut jiefarii, nefas cogilare prsesumpserunt. Hoe
dunl. _ > aulem ipse non timuit, quia-limoris opera nulla
EXPQSITIO PSALMl XC. fecil, sicut ipse ak: « Yenil enim princeps mundi
* t
Qni habilal in adjuloiio-Altissimi, > Yox Pro- hujus, el in menon hahet qnidquam (Joan. xiv).»
pheia?: Video, inquit, Clirisitim nasciiuium, video Polest aulem, et de fnturo judicio hoc intelligi
diaholum el salellites ejus, qui ei aslule insidia- quandodaemonum incursus, quasi leones ad proedam
buntur; sed quoniam ipse in civitate sua carne- parali, peccaiores in foveam nrsocipilabunt. Meri-
queasstimpta non sine dhino adjuiorio habUnil, dianum autem dicit, propler nimis sesluantem af-
et quoniam <in>ccelesli «Dei prolectione commora- iliclionem. « Cadent a lalere luo mille. » Finitum
biiur, > eorum insidias parvipendet. <Dicet Domino: pro infinilo posuil. « Et decem millia a dexlris
Susceplor meus es tu, el refugium meuui, Deus luis. > Potuisseinus_enim et dexlram et sinistram
meus, t non limeai inimicum qui Domini refugium in latere Jnlelligere, nisi ipsc, de quo latere lo-
habet, non timeal ponere carnem qui suscipiendus querelur, delerminasset. Innumerabiles ergo erunt,
esl a Palre, <iicalin<;iuce: « Deus meus, injnanns qui ttia virtute praecipitabuntur. Dextera tua inve-
tuas commendo spiritum meum(L..c. XXIII).>—«Ego nietjomnes <jui te oderant (Psal. xx). ûicunque
auiem, inquit Propliela, sperabo in eum, quoniam enim hac dextra impelletur, nulla forlitudine, quiu
ipse liberavii me de laqueo venantium el a verbo j) cadat, stare^valebit. « Ad te aulem non appropin-
aspero. > In Chrislum sesperare dicit, quoniam per - quabit, >— «neque enim habitabit juxla le nialignus
etim mundum salvari inieliexit. Hie autem et a ve- (Psal. v). * Quis ergo? «omnes qui reelo sunt corde
natoribus liberavit, et a verho aspero liberalurus (Psal. xcin). >
esl. Venalores isli maligni spirilus inlelligunlur, « Verumtamen oculis tuis consideraTjis.> Confir-
qui peccalores persequentes, alios in superbia, alios matio: « Et retribulionem peccaiorum videbis, >
in av.irilia, alios in Inxuria, quasi in sirigulis Ia- quam sibi in hoc sseculo pravis operihus acqiiinint.
quois coniprehendunl. Veibnm aulem asperum illud • « Qnoniam lu es, Domine, spes mea. > Et quoniam
-erit, quod in judicio dicluius est Dominus : -«Ite, « Aliissimum posuisti refngium tuum, non accedet
maledicti, inignem auernum (Malth. xxv). » Ab hoc ad le malum , et flagellum non appropinquabit
aulem liberali sumus/quoniam illud dulcissimum labernaculo luo, > singulis siiigula referuntur.
audire debemus: <Yenile, benedictiPatris mei (ibid.).> Tibi, inquit, timendum non est, ad te malnm acce-
Aposlropba. dere non -valebit, -quoniam in Aliissimum tuum
- « Scapulis suis obumbrabit tibi, et sub pennis refugium posuisti. M vero.nec tabernaculo luo,
-ejus sperabis.» Secums, inquit, esto, Salvalor, «juia quod nos sumus, flagellum appropinquabit, qubniam
PiTROL. CLXV, kO
nm ODDONISASTENStS MONACKI . ___60
spes omniumTiostrum lues, cui nemo resistere po- A tis Chrislum confitebanlur. Is aulem in psalterio
leril (Esther xm). et cilhara Deum laudat, quia quod ore prsedicat iu
' « Quoniam angelis suis mandavit de le, ut custo- deeem legis mandatis adimplet. Hoc autem ideo fieri
dianl le in omnilms viis luis. > Hoc el ipse maligmts debel, quoniam in faclura Deideleclamur. Quis enitn
spiritus inlellexit, qnod inalumad-Chrislum acce- in-cceloel in terra,sole et luna et slellis, cseierarum-
xiere noquii. Ait enim : « Si Filius Dei es, miileie que reruin concordi ordinalione non delcclelur?
deorsum , quoniam angelis suis mandavit de te Bonum cst eigo laudare Factorem, qui lam admira-
(Mattli, IV). > — «In manibus loilent te, ne forte of- bjlis in faclura declaralur; « invisibilia enim ipsius,
feiidas ad lapidem pedem luum. > Te, inquit, quia til ail Aposlolus, a crealione mundi, per ea qtiaj
huroana forroa tegeris, non cognosco, §ed de unige- facla sunt, iniellecla conspiciunlur (Rom. i). >
nilo Dei Filio haec verba pr.vdico, quod nulla ci '« Quam magnjficala sunt opera lua , Doinine! » In
adversitas unquam nocebil. ijiiapropter si te Dei openbus Domini, quse modo subtiii cnnsideraiione
Filinm esse faleris, milte te dcoruim, quoniam ab scrutabatur, deleclalus esl. Sed.-quoniam rationem,
angelis susteniaius in lapidem non offendes. ([tialiler vel unde sint, invenire non polesl, quadam
f Super aspidem et basiliscum amhnlabis,el con- cxclamaiione Creatoiem laudai. Cur enim oculus, et
_culcabis leonem ei draconem. > Qnare hunc quoque " non auiis videat; cur autem auris et non oculus au-
\ersum, diabole, non dixisti? sciebas enjm advev- dial? solval qtii poiesl. MagnificanturergooperaDei,
-suin te esse. Tu enim es aspis, cujus venenum est si a quolibet singulariter iuquisila fuerint. Nullus
insauabile. Tti es basiliscus omnium yiiioruiii, 0111- ergo os suum in ccelum ponal, quandoquidem de
nisque nequitise rex el pnnceps. Tu es ille leo, qui lerra ralionem reddeie nescit. .< Nimis profundse
semper rugiens quseris, quein devoies (1 Pett. v). faclae sunt «ogitationes iuse.» — «Quisenim cognovit
Tu es ille draco qui lerliam partem stellarum de sensum Domini? (Rom. xi), > Allsestint igitur cogi-
ccelo cauda traxisti (Apoc. xn). Peieat hic filins lationes, siquidem ab aliquo sciri non possunt.
perdiuoni», quij in fine sseculi nascitiirus, cauda < Yir insipiens non cognoscel, el slullus non inlel-
dialoli nuneupatur. Cum hoc, diabole, tacuisii, non ligel bsec, cum exorti fuerinl peccatores sicut fe-
hoc libi tamen lacuisse profuit,siquidetn conculcaius num, et apparuerinl omnes qui operantur iniqu.ita-
e( in baptismo contrilus es. lem, ul inlereant in sieculum sseouli. > Non sient
« Quoniam in me speravil, hberabo eum. » Tibi, sol, sed quasi fenum oriunlur peccalores, quouiam
, inquii, dicelur a Patre : Quoniam in roe speravii, qualicunque sesiuvel pruina conlracti, cito deiicmiU;
iiberabo euro, «elprotegam eum,» souto divinilatis, f, qui enim heri florebat bodie morluus esl, qui heti
«quoniam cognovit nomen ineum. Clamabil ad me,> Jjetabalur nunc plorat, qui beri currebal nunc clau-
in cruce posilus; «et ego exaudiam eum,» reddens dicat.Hoc autem insipiens non cognoscit, hoc slullus
illam claritatem quam jnihi qusesivit (Joan. x\n). non intelligit, ideoque operatur iniquilaiom, ut qui
t Cum ipso suin in iribiilalione. > erubescant ergo, mullum in hoc flore vivere pulat, inlereal in ssecu-
qui Deum eum dereliqnisse dicunl. «Longiiudine Iuin sseculi, « Tu autem Allissimus in Meinim.,
dierum replebo euro, » quoniam in seternum vivel, Dcnnine, > .sinnens, subaudilur, vindielaiii ex eis.
nec ei niors ultra dommabilur. t Ei oslendam illi « Quoniam eCee uiimici tui, Domiue, quoniam ecce
galulare metim, > id esl, salutem meam, nl qui alios iiijmici tui perihunl, > el, le vindictam facienie,
safvavit, ipse quoque salutem el immorlalitatem « dispergenlur omnes qui opeianiur iiiiquitaiem. >
suscipial. «El exallabilur sicut unioornis cornu nieuni. >
< EXPOSITIO PSALMI XCI. , Unum enim cornti habebal Ecclesia, quo super om-
« Bonum est confiieii Domino. > Vox Ecclesise : nes- inimicos exallabatur. de quo Aposlolus ail:
Bomim est ut Domino confiteamur, laudemus et « Sancli per fidem vicerunt regna (Hebr. xi).» San-
pi<edicemus, qtioniam « beali sunl pedes evangeli- ciorum euim cornu, fides est, quse semper exeelsa,
z.intium pacem, evangelizaniium bona (Rom. x) > U cunclis adversis supereminet. « Et seneclus mea in
« El psallere nomini tuo, Altissime, » id esl, in miseiicordia uberi; » cum -enim ad senectulem
, corde jubilare : « Corde eniin creditur adjusliliamj Ecclesia venit, ut in selernaro juvenlutem renoveiur,
ore aulem confessio fit ad salutem (Rom. x).» cumque homo dies lemporales flnieiii, ui «elernos
« Ad annunliandum maue miser"'cordiam tuam, suscipiat, lunc in uberi miseiicordia,super coelos
el veritaiem luam per noctem. In decachordo psal- exaltabilur. - -.
lerio cum canlico in ciihara,» et hoc ideo, « quia « El despexii oculusjneus inimicos meos. > M«I-
deleclasti me, Domine, in factura lua, el in operibus los, inquil, me circumslanies inimicos vidi; lamen
manuum tuarom exsultabo. > De aliis quomodo sit, . qnia prsedicto cornu munitus eram, sicut inibelies
inquit, ego quidem miserieordiam, et .verilalem omnes despexi. « Et ab insiirgenlibus.in me ma-
luain annunlians, in te solo exsultabo. In mane ligiianlibns audiet auris mea, » quoniam «jnslus
quippe Dei misericordiam aposloli nunliabant, i ut palma florebiu > Non malignanlinm , inquit,
quando plena luce, manifeste et p"alam omnibtts decepliones clamoresque et minas audivi, verum^
Christi passionem prajdicabanl. Verilatem aiitem quoniam justus <_uacttnqtiehora pro Domino ocei-
n i:ocle dieebani, quando in carceriLus ct lormen- dilur, SIGUI palma florere incipit, tunc candorcm
i_M>l , EXPOSITIO IN PSALMOS. < 1262
et .pulchriludinem, decorem et viriditatem recipit. A surgunt. <A vocfbus aquarum multarum, mirabiles
« Sicut cedrus libani mtiltiplicabilur, > quando clationes maris.» Aquse mullae, populi multi. Cuin
«nim mori vjdenlur, lunc crescere incipiunt sancli; enim magna gentium raulliludo, tres vel qualuor
non enim putrescere el perire possunl, sicut ce- prsedioalores viderent, qui velerum deoruin cultu-
-drus, qui imputribilis est naturse. « Plantati in domo ram destruere volebant. magno fremitu in eos in-
Domini, in atriis dorousDei jiostri florebunt.) Modo, surgenles,-maris hujus procellas. cunclasque affli-
inquii, in domo Domini plantantur, modo super ctionum lempeslales super eos inducebanl. Tunc
Ecclesise fundamentum a_dificanlur. Hujus enim aulem < mirabilis in aliis Dominus, » videbanlur,
plantationis sapiens Aposlolus ait: < Ego planlavi tot et tanta, lam alta tamque magnifica per sanclos
(I Cor. IH). > In atriis domus Dei noslri florebunt. suos faciens mirabilia; lempla namque ruebant,
Quia enim quasi sicca arbor in hoc saeculoconspi- idola confringebanlur, lyranni denique amitlebant
ciunlur, ibi quidem florentes; et sicut sol fulgentes jus suum, etc.
apparebunt, <Testimonia lua credibilia facta sunl nimis.»
< Adhuc niultiplicabunlur in senecta uberi. > Permiseras enim quod opera, quse tu fecisii, ipsi
Prius, inquit, quam ibi floreanl, uberi senecta et quoque facturi essenl (Joan. xiv). Hoc autem verius
virtulum severitale mulliplicabuntur. Sanclus enini, B nihil esse potuit. Vera snnt ergo, et credibilia iesli-
quamvis malilia puer, sensibus lamen omni tem- monia tua. « Domum tuam decet sancliludo in lon-
pore senex est. < Et bene sapienles erunl, t sunt gitudine dierum. » Decet enim ut Ecclesia semper
enim et latrones patientes, sed non bene; qui enim sancla et muuda sit, siquidem et tu sancius es :
patiunlur, non pro amore, sed nequitia paliuntur. qui eam semper inhabitas. Unde scriptum est:
< Ut annunlienl, quoniam reclus Dominus Detis « Sancli eslote, quoniam ego sanclus sum (2
noster, et non est iniquilasin eo.> Ad hoc, inquit, Petr. i).»
iu corpoiibus sancli delinenlur, ut Christum in Ec- EXPOSITIO PSALMI XCHI.
clesia laudent et annunlienl. « Deus ultionum Dominus. > Vox Ecclesise: Quam-
EXPOSITIO PSALMI XCIl. vis terram suam ad lempns popularf Deus permil-
< Dominus regnavit, decorem induius est. » Yox leret, quamvis dura nos aliquando comprimi servi-
Eeclesise : Vicli sunt inimici, de regno diabolus tuie paiereiur, tamen de Yirgine nalus (Luc. n) ultro
expuisus esl (Apoc. v). Dominus autem regnavii, apparuit, et Iibertatem in populo fecit. « Exallare
vexillo crucis ante aciem sublimalo. Decorem indu- qtii judieas terraro, redde relributionem superbis. >
lus est, quoniam resurgens a mortuis, immorlalis- Tu, iuquit, qui terrani judicalurus es, exallare, et
que facltis (Rom. vi), in prisllna alque paterna cla- in excelsa luse divinitatis apparens majestale, redde
"ritate refulgens. < Indutus est Dominus foriiiudi- unicuiquejuxla-opera (Psal. LXI).
nem, > quse jam corrumpi non polest. -t Et prsecinxit « Usquequo peccatores, Domine, usquequo'pecca-
se > virlute/quoniam non corruplibilem, sed for- tores gloriabunlur ? > Non eis peccare suflicit, quin-
lem, et immorialem carnem de sepulcro super ccelos imo in peccatis, nempe sanclorum nece gioriantur.
evexit (Jllarc. xvi). Usquequo"« effabuntur et loquenlur Iiiiquilalem ? >
« Etenim firmavit orbem lerrae, qui non commo- semper'ne «loqueniur omues, qui operaiitur injusti-
vebiiur. > Jam enim firmus orbis lerrse, et super fir- liam ? Populum luum, Domine, » in diversis lor-
mam pelram fundatns, nullo ventoium flamine, mentorum generibus « humiliaverunt, el hseredila-
nuilo iniquorum turbine a fidei proposito commo- lem luam vexaverunt. » Hoc autem injustitia est.
Yelur. « Parala sedes tua exlune. » Aposlropha: « Viduam et advenam inlerfecsrunt, et pupillos
Ex quo, inquit, orbem terrse firmasti, sedes lua pa- occiderunt. » Hoc enim ad liileram verum est.
rata est; «est antem anima jusli sedes sapientise Spiritualiter, vidua inlelligitur, quicunque per ali-
(Greg. hom.38).»— «A sseculo lu es.> Quamvisenim quam seduciionem Domino morilur ; advena autem,
propler hujus sedis proeparationem îe AHrginena- D qui non firmiler Ecclesiam inhabital: Pupilli vero,
seeretur (Isa. vn) tamen in principio, el anle ssecula. qui, per baptismum filii, per pravam operalionem
Deus erat (Joan. i). orpliani fiunt. Tales autem ab haerelicis et pecca-
« Elevaverunt fluniina, Domine, elevaverunt flu- loribus occidi dicuntur, quando eorum inventionibus
mina vocem suam. » Per flumina doctores inlelli- facile acquiescunt.
gunlur, in quibus Spiritus sancli gralise redundant. < Et dixerunl: Non videbit Dominus, nec inlelli-
Hi-autem levaverunt vocem suam, Christum Domi- gel Deus Jacob. » In faclis quidem dignoscilur
num prsedicando, el silienlibus polum salutis pro- quod in corde et ore ipsi pronunlianl. Scd quideis
pinando. respondetur ? «Iiilelligite, insipientes in populo, et
Sed econtra < elevaverunt flumina fluclus suns. > stulii aliquando sapite. » Nisi enim insipienles et
Ecce fluminibtis fitimina adversanlur. Qualuor sunt slulli fuissent, nequaquam yisu el inlelligentia Deum
flumina paradisi (Gen. n), innumerabiiia suntflu- privarent. «Qui planlavit aurem non audiet, aut
mina mtindi. Quatuor sunl Evangelia, sine numero qui finxil oculum nbn considerat ? > Non audiet
sunt philosophi elha.relici. Hi autem argumentis, juslum et peccatorem qui eis et aurem, et auditum
quseslionibus et inundanii garrulilale in sanctos in- prsebuit; non videbil qui fecit visuin 2
1263 ODDONISASTENSIS.MONACHl . 4t«J4
« Qui eorripit gentes, non argttet, qui docet ho-- A porlat qui el carnem morltflcat et pro Cbrisii ao-
minem scientiam ? > Qui sanclos, -inquil, corripit, minemori non dubilat.
docet et oroendal, vos de iniquitate arguere non « Captabunt in animam jusli, el sanguinem inno-
valebit ? Hoc ergo bornines jam cogitare desinant. ccniemcondemnabunl.» Hsec, inquit, sedes iniqui-
« Dominus enim scilcogiiationeohoniinum, quoniam talis, semper conlra juslorum animas faeere desi-
vanaesuni. > Hoc autem, utrum verum sit, nonextra derant, et sanguinem innocentemmoriicondemnant.
me exempluin qtiaesierim, 'multa enim cogitavi quse « Sed (actus est mihi, » inquil juslus, « Dominus
aliier evenerunl. Conversio personse : in reftigium, et Dens meus in auxilium spei mese.
* Bealus homo quem tu erudieris, Domine, et Et reddet illis iniquitaiemipsorum,»idest meriltim
de lege lua docueris eum. > Miseri enim sunt qui iniquitatis. « Et in maliiia eorum disperdel iiios
nosler. »
seipsos docent suarumque cogitationum vanilaii- Dominus Deus
bus credunt. Qui vero tali magislro erudilur legis- EXPOSITIO PSALMl XCIV.
que uheribus nulrilur, suinma bealiludine bealur.
« Ut miiiges ei a diebus malis, donec fodiatur pec- < Yenite, exsttltemus Domino. » Yox Ecclesise:
catori fovea. > Qui enim in hoc sseculo corripilur Fugite , genles, idolorum culiuram , rclinquile
et docelur, fleque saeeuli sapientia decipilur, mitis- B opera mundi, discedite ab iniquilale, fesiinale ad
viiam. Quid slalis ? Yenile exsultemiis Domino ,
simumque sibi is Doniinum inveniet, quando mali <
dies iniquos exurent. Donec fodiatur peccalovi fo- jubilemus Deo salulari nostro, » hunc humililer
mundum sua morle redemit (Gal.
vea, donec enim fovea, el debita pcena paratur pec- adoremus, qui
catori, legis institutis omnibus sancti erudiunlur. m).
< iaciem ejus in confessione , >
« Quia non repellet Dominus plebem suam. > ne Prseoccupemus
imparaii inveniamur. Quseramus euin intuilu
Mitis, inquit, erit in diebus malis, popuium suum menlis, quem « facie ad faciemi visuri sumus (ICor.
a se non repellel,« et haeredilatem suam non dere-
xm), ut cum venerit ad judicanduro, non quasi
linquet. Quoadusquejusliiia convertaturin judiciiim,
ignoti ei occurramus. « El in psalmis, > hymnis,
et qui juxla illam omnes, qui reclo sunl corde. Quis laudibus el canticis
milii adversus ? > Tu spirilualibus,>-<jubilemus ei.
consurgel malignanles solus, Qiioniam >hic est « Detis> noster, «
es auxilialor. Probatum est magnus Do-
qui oplirous ergo, mmus, > m univevsa ierra. < Et Rex niagnus super
quoniam hseredilalem suam non derelinquet. t Aut omnes deos. > Reliiiquaniur ergo ca?leri dii, et isie,
quisslabil mecum adversus operanles iniquitatem? > qui solusubique esl, etsua magniludine omnia con-
tu quidem stabis, si quidem adjuvahis ; stare enim J
linel. ab onroibus veneretur, « Quia in manu ejus
adjuvanlis est (Gieg., hom., 29). Unde et sequitur: sunlonmes fines lerrse. > In manu namque,'et po-
< Nisi quia Dominus adjuvit me, paulo minus tesiaie ipsius omnia regna mundi concluduniur.
habitasset in inferno anima mea. > Sed, eo adjuvan- « Et altltudines moiitium ipsiussunt. > Aposlolorum
le, sicul ipse resurrexit (JlfaH/f.xxvm), et ego quo- namque virlutes, allaque eorum Scriplurarum om-
que resurgam. « Si dicebam niotus esi pes meus, » nium inlelligentia, illius esl qui fons vivus recie
el malorum impelu a prislina firmilaie casurus vocaiur. < Quoniam ipsius esl niare, et ipse fecit
sum, snccune cadenti, reline Iabentem. « Misericor- illud, et siccam manus cjus fovmavevunt, > nihil
dia tua, Domine, adjuvabal me. Secundum mulli- enim esl quod ipse non fecii. « Veniie » ergo« ado-
tudinem dolorum meorum in corde meo, consola- remus et procidamus, el ploremus anie Dominum
tiones tuae lsetificaverunl animam meam. > Quis qui fecit nos, quia ipse cst Dominus Deus noster : i
igilur in hoc sseculomulios dolores mullasque tribu- < Beaii qui nunc fletis quia ridebitis (Luc. vi):»
lationes non desideret, siquidem, secundum doloium < El nos populus pascuse ejus, > quoniam in loco
numerum, coiisolatioiiutn multiiudinem recepturus pascuse, et inler divilias Scripturarum collocali su-
est? n mus.< El oves manus ejus, * quas una eademque
< Nunquid adhseret tibi sedes iniquitaiis. > Sicul manu el fecit, et redemil cujus ejus? qui dicil:
enim in sanclis sequitatis, ita in peccatoribus sedes < Hodie si vocem ejus. » Cujus oves estis, jllum
est iniquitatis. Hi auieni Domino non .adhserebiint, « audieritis , nolile obduvare corda vestra, > sed
quoniam soli recto corde stabunt juxta illud : \ Qui cognosciie vocem pasloris. « Sicut in iinialione
flngis laborem in prseceplo.»— «Qui vull, inquit Do- secunduin diem lentalionis in deserio, ubi ienlave-
jninus, venire post me, abnegel semetipsum, et runt me patres vesiri, probaveruut, et viderunt
tojlal crucem suam et sequalur me (Luc. ix). > Ha- opera mea. >
bemus ergo prseceptum, consideremus et Iaborem. « Quadraginta annis offensus fui gerierationi illi,
Quid est sequi Dominum, nisi ipsius opera imilari ? et dixi semper hi erranl corde, et lsti non cogno-
Hoc aulem non sine labore fii. Denique seipsnm verunl vias meas, quibus juravi in ira mea : Si
abnegare, crucem portare, magnus labor est. Se- introibunt in requiem meam. > Hoc autem exponit
ipsuni namque abnegabat Pattlus , cum fdicerel : Aposlolus in Epistola ad Hebrseos, et eorum cada-
« Mortuus sum muiido(Ro»i. vii),» id est non sum vera in deseno proslvata dixit (Hebr. m), el quia
qui fui, non sum Saulus, sed Paulus. Crucem auiem terram promissionis inlrarenequiveruiu. Aperianius
I26T> EXPOSITIO IN PSALMOS. 1260
igitur aures nostras, «t vocem'ejus, quos quotidie A 1 imago ei similitudo eslis, toilite ergo a vpbis, siquid
in Ecclesia admonet, inteJligamus. Neque leniemus terrenae corruptionis habelis, ul loli ccelici el spiri-
"eum, ne nobis quandoque iralus, a lerra viyeniium Uiales efficiamini.« Et dicite in genlibus : Quia Do-
nos repellat. rainus regnayit, » hujusmodi principe deviclo, infer-
'
EXPOSITIO PSALMI XCV. noque exspoliato (Eplies. ivj.
« Canlale Domino cahUcum novum. > Vox Pro- ' « Elenim correxit orbem leir.E. » Qnein, liiquil,
phelse : Novushomo venit in mundum, novam legem dinbolus tortiiosum el pravttm mortis fecerai blan-
tiedii mundo (GREG. P. horo. 5§). Hanc ergo dimeniis, bunc iste mjgisirali seveiilale corvevil.
novam iegem, hoc novnm canlicum canlale, prse- « Qui non commo\ebilur, i noc ab ipsius (ide am-
dicate, et ad ipsius Iaudem cunctis genlibus nunlia- plius sepavabituv. « Judicauilpopulos in sequitate,»
re. « Cantate Domino, omnis ierra, > Judsei et gen- qui ovbem correxil, idein lpse populos judicabii.
tiles, justi et peccatores. « Cantate Domino, et be- « L.etentur coeli, et exsuliel lerra. » Lsetenlui apo-
nediciie nomini ejus. » Nomen ejus Yerbum est sioli, Isetetur et Ecclesia. « Coromovealur mare, et
(Joan. i), sermo ejus Clivistus est. Ilunc autem plenitudo ejus, > ul nulius in eo pisciculus invenu-
omni lempore nos benedicere, et laudare debeinus, lur, qui in ianto gnrgite baptizatus Doinino suo
bic esl enim de quo dicitur : « Ecce nomen Domini o' J.ctns non occurrat. «.Gaudeburii c.impi, et omnia
venit de longinquo (Isa. xxx).» — « Annunliate de quse in eis sunt;> gaudebunl animce, ei corpoia
die in diem salnlare ejus, > de die in diem, per sanctorum, a quibus spiiiis et IribuJis _eradiealis,
singulos dies, de virtule in virtulem, de Novo in ipsa quidem uberi roesse flortimque pulclniiudine
Yetus, de YTeteriin Novtim Testanienlum iranseun- decorabuniuf. « Tunc exsullabunt omnia ligna sil-
lem, nuntiemus salutare ejus. HIs enim duobus pe- varunv, > quae quando frncium boiium reddiderint,
tlibus prsedicatio incedere debet, et Iiac gemina luce non excisa in ignem mitientur sed in ccelesiis Jeru-
siibdiiorum corda illuminare. « Annunliale inter jsalem pavielibus sedificaLmnluv.< Omnis enim arbor
genles gloviam ejns.»IHain, inquit, gloriam gen- qu3e nonfacit fiuclum Iwnum excidelttr et in ignem
tibus nunliate , quam Jttdsei reeipere jioluerunt. miiieiur (Matth. m). > — « A facie Domini,» in prse-
« In omaibus populis mirabilia ejus. » Nativitalem seniia Salvatoris. « Quia venii,» lempus redimere.
videlicet inenarrabilem, resurrectionem et 'ascen- El « quoniam venit, > secundo -« judicare terram. >
sionem, dicentes : < Quoniam magnus Dominus, > Sed quomodo judicabil?
siquidem omnium Dominus. <Ellaudal>ilis nimis, > Judicabil orbem lerrse in sequitate, et populos
in cunciis quse fecil.""«Terribilis estsupci' omnes P , in veriiale stta, » superbos humiliando, et humiles
deos, » quoniam ejns injussu nihil facere possunl. exaltando.
-Sunl enim « omnes diligenlium daemonia ; Doininus
EXPOSITIO PSALMl XCYI.
auiem ccelos feeit. >
< Confessio et pi.lcliritudo in conspeclu ejus. > < Dominus regnavit, exsullet terra. » Yox Pro-
Si quis, inquit, cum Domino habitaie desiderat, plieiae : Exsultet jam lerra, lseteiur humanitas, in
confileaiur peccala sua, cunclisque criminibus mim- qtia non peccalum, sedDominus regnat.« Laetenlur
del corpus et animam suam. Est enim sola confes- insiilse mtillse. » Mulise sunl insulte, mulloesuntEc-
sioet pulehritudoiu"Conspectu ejus. « Sanciimoiiia, clesicC_quse in hujus sseculi liiari sunt disperiiise.
et magnificenlia in sanelificatione ejus. > Qui enim Lselenlur ergo, quoniaro, etsi loco dividaniur, sub
ab eo sanctificalur, et caslitale prsecipuus et vir- unius tanien Imperatoiis regiinine colliguiiiur.
lute magnificus irivenitur. « Nubes, etcalijjo in circuilu ejiis. > Nubes cnim,
Afferte Domino palrise gentium. > Quasl dice- qua? Christum circumdedil, sive caroin qu,<latebat,
Vet: i Afierte Domino gloriam et honoiem, afferte sive aposloli sapientise aqua pleni, she et nubes
Domino gloriam nomini ejus, > qui a Christo Chri- illa quse abeorum ocnlis eunrsuscepit (Act. i), in-
sliairi vocainini. « Tollile lioslias, et inlroite in 1) lelligi possunt. Ulerum quoque tuum, beala Virgo,
alria ejus. > Non enim sine hostiis plenisque lapi- solius Dei gratia madefaclum, hanc nubem vocave-
tiibus in atiia Domini intrare possumus. Sed quse rim. Tu enim es illa nubes levis, super quam Do-
sunl ista atiia?In domo Domiiri, Inquit Dorainus, minus venil in _4)gyptum (Luc. n). El caligo in cir-
Pairis mei mansiones mulise sunl (Joan. xiv). In cuitii ejus, Dominus est in cal;gine (Exod. xxiv),
"iTuillas aulem mansiones multis lmstiis inlratur ; « lux in tenebris lucel (Jomi. i);» el Salvatornosler
alii eniro hosiia pietalis , alii hoslia humilitalis, in Judsea praedicat (Matili. xix), ^sed tenebrae earii
alii oblatione iargitatis, - alii vero sacrificio chari- noncomprelieiiderunt (Joan. i), nec pominumsuum
talis, has preliosas domus ingrediuntur. Sed, sictit Judsei cognoverunt. «Juslhia, el judicium, covveclio
liosiise, ita et domus diversoe sunt; alia est enim sedis ejus. > Qui enim justitiarn sequitur el seipsum
cJarilas solis, alia lunae. e Adorate Dominum in iudicat, hic sedem Dei corrigil. < lgnis ante ipstim
alrio sancio ejus. > Interim, inquit, in Eeclesia Do- pracedet. > Qui, incfuit, in primo adventu in nube
minum adorale, donee ad eum venientes, manipulos venit aique caligine, in secuudo qnidem in igne~ve-
ih manibus ei offeralis.« Commovealur a facie ejtts niel et luce manifesta. Hio. auiem ignis «t malos
universa terra. > Yos enim, ac si-dicat: Dei facies, comburel st bones IHumiBabit. Hoe est quod-se-
.207 ODDONISASTENSIS MONACHI ^08
> hoc aulem bracbio dicilur. Et
quilur : « Et inflammabit in circuitu inimicos,A sanclum ejus. De
ejus. brachium Domini cui revelalura esl? «Notumfecit
«IUuxerunt fulgura ejus orbi terrae. > Ipsa quoque Dorainus salutare suum. > Filius quippe Dei, qui
temporum permulatio insinuat quodnunc deprimo, olim omnino, iguolus eral, nunc noius, et prae
nunc de seeundo advenlu loquatur. Quia,inquil, omnibus notus Ecclesiaefactns est. Hunc ennn Apo-
tunc in igne veniel, olim fulgura multa prsemisit. slolus bene noveral qui ail: e Nibil judicavi me
nisi Chrislum Jesum, et hunc cruci-
Ftilgtira quippe in terrarum orbe lucebant, quando scire inier vos,
apostolorum miracula ubique declarabanlur. Hoc fixum (1 Cor. n).> —«Inconspeciugenluim revelavit
i vidit ierra, et commota est;> alii namque ad fi- justiiiam suam. > Justilia Dei Chrisius dicitur, quo-
dem, alii conlra sanctos commoli sunt. niam sine hac justitia nemo juslifioari poiest.
« Monles, sicut cera, fluxernnl a facie Domini. > « Recordatus esl misericordise suse , et verilatis
> Ail enim : «In
Divites, superbi et elali qui prius duri el lapidei suse, quam promisii domui Israel.
diebus illis salvabitur Juda, et tsrael habitabit eon-
erant, apostolica prsedicatione emolliii, evangelica
verba in suis pecloribus divino slylo scripta rece- fidenter (Jer. xxxin). > Mentor ergo Dominus bujus
A facie Domini omnis > veritatis promissse, magna sua miseiicordia mun-
perant.« terra, hoc, inquit, «
lacies el cognilio Domini omni lerrse fecit, ul mar- JJ dum, redcmit. Yideruni omnes lermini terrse sa-
inor in ceram converlerelur. « Annunliaverunl cceli iutare Dei nostri, > lola praefata caulio nova j'am
jusliliam ejus. >— «Ccelienarranl gloriam Dei(Psal. complela esi; hsec auiem est quaa adhuc fuiuva
xvm). > Aposloli prsedicant Christum (Aci. n). exspeetatur. Multi enim in primo adveniu Cliristum
« Et viderunl omnes populi gloriam ejus, >intel- viderunl, non omnes tamen, cum aulem secundo
lcxerunl jam venisse, qui et mundum salvavit, el ad judicandum veneril, tttnc omuis oculus eum
^.loriarn daturus est, « Confundanlur ergo omnes videbii(LMo.xx... Jubilaleergo Domino, omnis terra,
canlate el exsuliate, et psallite. Jtibilemus corde,
qui adoranlsculpUlia, etqui glorianturin simulacris
suis.» Yos autem « adorate eum omnes angeliejus» oaHiemiis ore, exsullemus in Domino cunctis moti-
omnes Evangelii prsedicalores, quem, vobis prsedi- bus corporis; psallant manus, pedes, ocnli. servien-
tes Doniino in oflioiis suis. « Psallile Domino in
cantibus, audiverunl. Et in quo «lsetata est Sion, >
idestsancla Ecclesia. «Etexsultaveruntfilise Judse.» cilhara, in cilhaia.iDuaseiiim ciliiaiashabentdoclo-
alleram in covde alteram vero in ore, quae aulem
Et Sion, inquil, laelataest, el filiae Judse, id est con- res,
in corde consislii, ineffabili harmonia soli Domino
fessorum animseexsultaverunt, «propterjuliicia lua,
Domine,» quibus cuslodilis.se salvari speranl.« Quo- cUbarizat; quse vero in ore superbos et irascibiles,
el quemlibet Sauli similem suavi Scripiurarum mo->
niain tu Dominus aitissimus super omnem terram, 'Q dulalione mitissimum reddit. Et vocepsalmi, psalmi
nimis evaltatus es superomnes deas.»Tu soluslaude
veneratione nainque vox, non nisi in psalierio fil, qui auiem iu
omnique es dignus, qui homines,dajmo-
psallerio canlal, in decem quidem legalibus prse-
nes el angelos superexcellis. Doiujno servit.
« Qui diligilis Dominum, odite malum.» Quicun- «eplis « iti tubis ductilibus, et voce tubse cornese. > Du-
que Dei vuil esse amicus, inimicorum ejus fial ini-
cliles tubse de argenlo fiebant, quibus in unum
micus.«Cuslodil Dominusanimas servorum, suorum
Israehtieus populus veniebal, sed neque sine argen-
de manu peccatoiisliberabit eos.>— «Fidelisautem, teis
cornese. neG absque corneis argenlese canant;
seetindum Apostolum Deus est, qui non palielur vos in sermonum puritas, in corneis vero
id Cor. »—t Lux argenleis
lentari supra quod poleslis (2 x). virliuiim robora maniieslanlur. Non fit ergo in ser-
oria est juslo, » id est Ghristus Dominus, ad Ec- mone
mendax, nec contra hajrelicos sine cornibus
clesiaesalutem. « Et reciis corde lselitia, quem >
> prsedicatur : Hos veris sermonibus miliget, illos
diu desideratis, ecce venit. « Laelamini ergo autem duris cornibus terreat. « Jubilalein
conspeeiu
«jusli in Domino,» non in hujus sseculi dignita- regis Domini. > Quod autem non in ore, sed in
tibus. < Et confilemini memoriae sanciificalionis .D corde
jubilatlo flat, in hoc loco deelaralur; « bomo
.ejus,» eum confuemini atque laudale, qui vestri aulem in facie, Deus autem in corde videt (2 Reg.
niemor vos sanclificaviu
xvi). > Fil ergo in solius Dei conspectu jubilatio,
EXPOSITIO PSALMl XCVIL siquidem in corde.
< Canlate Domino canlicum novum.» Vox Pro- « Movealur mare et pleniludo ejus, orbis lerra-
phel* : Qui novum eanlicum canlare desiderat, rum et qui habitant in eo. > Omnes, inquit, com-
sequentia legal, ut nova reperiat. « Quia fecit, » moveantnr, omnes ex se, lineis omnibus excussis,
nunquid hoe novum est? Quid enim fecit Dominus ad Dominum confugiant.
quod mirabile non sil ? Non est ergo novum, quia «Fluminaplaudent manibussimul. >—«Siquis sitil,
mirabilia fecit, nisi aliud apponatur. Sed vide quid ait Dominus, veniat, et bibat, ei de ventre ejus fluenl
sequilur : « Salvabit sibi dexlera ejus. » Hoc autem aqtiae vilne (Joan. vn). > Sancli sunl ergo flumina,
novum est el anle Cbristi resurreclionem penitus quando quidem ex eorum venlre aquse decurrunt.
inauditum. Quid est autem salvabit sibi dextera ejus, Manibus autem plaudere, est in Domino lseiari. Mos
nisi ad sui laudem et honorem iilium suum resur- enini erat aniiquorum ut prse Iselitia manibusplau-
gere fecil? (Marc. xvi.) Confirmatio:«Et brachium derent. Yel eiiam, bonis operibus sine inlermis-
1_>G9 _ EXPOSITIO 1NPSALMOS. S270
sione Dpera bona conjungerent. « Monies exsulta- jV vator hanc vilam fmivit [Mailh. xxvu). « Moyses
bunt4n conspeetu Domini, quoniam venit judicare et.AaTonin sacerdolibus ejus : et Sarouel intev.eos.'
tervam.» Tunc enim gaudebunt sancti, tunc exsul- qui invocant nomen ejus.» lllum, inquit, quem nos
tabunt moiites, quando : Cadile super nos, ejs in scabello r,jsldeiuem adoramus, Moyses, Aaron,
dicetur (Luc. xvin).-Super quos enim isii monies Samuel omnesque propheU\prophelavuni ot ado-
ceciderint, hi -a ventura ira inveniri non poterunt. raverunt. «Invocabant Dominum. » ipstim quidem
< Jifdicabit orbem lerrse in juslilia. > quasi Dominum in\ocab.ini, « Ipse aiitem exaudte-
EXPOSITIO PSALMI XCVIli. bat eos. Et in columna nubis loquebatur ad eos.«
« Dominus regnavit.» Vox Prophetse vel" Eccle- In nube quidem atque caligine loquebalur eis. quia,
sise: Dixi sernel,-dixi ileruai, dico terlio : Dominus in carne venlurus, lalibolum suum lenebras factu-
regnavjt, ut « in medio duoTum vel trium lestium rus erat. < Cuslodiebant teslimonia ejtts, et pv.)e-
stet omne verbum (Deut. xvn). > V_»saulem increduli ceptum quod dedit illis. > Hoe autem ad veslram
Judaei, hoc negatis quod vesler Prophela consianter confusionem, Judsei, dicilur, qui ei, quem patres
affirmat. vestri adoraverunt (Joan. iv) insultatUes dicebaiis;
-elrascanUirpopuIi. 5 IrascanturJudsei, confundan- « Tu de teipso teslimonium dicis. Tesiimonium
lur dolore, quoniam, velint, nolint. Dominus regna- •* tuum non est verum (Joan. viu). * Quare crgo
vit: irascanlur et Cbvistiani qni eum oecidebant, Moyses,-et Aavon ejns lestimonium custodievuni ?
cui quondam serviebant, receptoque alio rege jain « Domine, Deus noster, lu exaudiebas eos, >Tu, iiv
in se peccatum regnare non paiiantur. Sed quo quil, qui nunc homo faclus scabellum dioeres eos
Dominus regnavil? Sequilur : t Qui scdet super quondam exaudiebas. «Deus, lu propiiius 1'uisti eis,»
cherubim, s Cherubim scienlice -jrtenUudointevpre- in omnibus quse cum fide et dilectione postulabant.
lalur. Sedet igitur Dominus non solum in angelis, « Et ulciscens in omnes adinveniiones eorum,» sicut
qui boc nomine nuncupanlur, verum etiam in san- in viiulum quem in deserio colueruiit. «.Exaliate
eiis sapientise, el scientise spiritti ropletis. «llo- Dominuin Deum nostrum. > 0 quania uniiis verbi lae-
vealur terra,»4dest irascaniur popnli. Hic .auleiu litia, qui omnium Deus et Dominus est, »>oslerDeus
«Dominus est in Sion, magnus, > quoniam per ct Dominus principaliter appeliaturi
singulos dies in sancla Eeclesia laudatur, et magni- < Et adorate in monte sancto ejus, > id est,- in
ficatur. «£t excelsus super omnes populos, > quem Ecclesia, vel in cordibtts veslris, quse a teiretia
semper suam Judsei in scpulcro dormire pulabant \anitate sublimala, non immerito nionlis vocabulnm
{Matth. XXVJI).Aposlrophe: P acquirunt. Et dicile'. « Quoniam sanclus Dominus
<JGonliteanlur nomini tuo magno, quoniam terri- Deus noster. >
Me et sanctum est, > Nomen Domini semper laude- EXPOSITIO PSALMI XCIX.
tur, eique occulta el manitesta confiteanlur, qtto- « Jubilate Deo, omnis terra, > Yox doeiorum :
niaos et malis est lerribile, et justis sanctum et Jubilate Deo omnis terra. Hoc auiem et Pattlus
delectabile. « Et honor rcgis j"udicium diligit. > dicelial: « Gaudele in Domino semper, ilerum dico
duicunque Regem regum vull honorare, seipsum gaudeie (Plul. iv). >— «Servite Domino in laeiiiia. >
- Serviebanl
prius dijudicet, el furium, adullerium, perjurium nainque Judsei non in lselilia, sed ex
et homieidmm, cseteiosqtie sui corporis malefacto- - necessilate ; nisi enim servirenl, legis maledictio-
res oecidal moriique condemnet, sic autem in sui nibus subjacerent, nos anlem uon limore, sed be-
pectoris sedem cum honore et pace venienlem su- nedieiioms amore serviamus. «Inlraie in conspeclu
scipiet hospitem. ejus jn exsullatione, » semper eniin in conspectu
« Tu parasti directiones judicium. > Quandoqui- Dei sumus. quando digna visionis ipsius opera
<_em omnia judicia Dei directione et sequilate prse- facimus. Qui enim eleemosynam facit, qui orat,
parantur, dhiganlur et judicia Jiostra, Non enira quique aliis rirsedieat, ante Dei conspeclum extstit;
recie ille dijudicat qui superbiam vivificans in se j) lwc autem, nisi in exsullalione fiant, ingraia esse
occidil humilitalem. « Et justiliam in Jacob tu fe- videntur. « Scilote quoniam ipse est Deus,» non sol.
cisii.>CumenimjudicalJacobsuppIantat(Ge«.xxvn), non ltina, non ccelum vel terra, non alia qu_c_tbel
jusliliam opevaiur. Hanc tamen j"ustiiiam facit Do- creauira Deus.esl, sed ille est Deus qui omnia
minus, quando supplanlationis aslutiam pr«eslat. fecit (Joan. i)s « tpse > euim < fecit nos» et non ipsj
€onversio personse: nos, >
« Exaliate Dominum Deum nostrum. > Ut qui s « Populus ejus et oves pascuae ejus. » Ipsius enim
naluraiiler est magnus in vestris cordibus excelsus ovessunt, quicunque ejus vocem audiunt (Joan.*x).
«juoque habeatur. * Et adorate -scabellum pedum «Introite portas ejus in coufessione, * nl enim hoc
ejus quoniam sanctum esl. » Quid per scabetlum, breviter dicam, illum jpsius et meam porlam vo-
nisi corpus Dominicum intelligamus 2 In hoc autem, cabo, qui me aqua baplismatis lavit. Hanc autem
quasi scabello, sedet divinilas. Hoc autem omr.es ego quidem intrare non potui, donec Dominum
aJora1>unt_sicul ipse ail: « Yivoêgodicit Domhius, confessus diabolo abrenunliavi. « Atria ej'us in
quoniammihi curvabilur omne geuu (Isa. u»), » .bymnis.» Et ut hoc lolum in mei exemplo exponam,
Potest aulem ot de cruce inlellj_|i, in qua Sal- supra dictam, Dei gralia, ego porlam ingressus. jam
*27i ODDONISASTENSIS MONACHI - 1272
in ejus alriis , bymnos qualescunque depromo. A rapax, cumJiujusmodi nee cibum snmere (1 Cor.
« Confiiemini illi. » Vldete quam recto ^ncedat v). » Dhinaresponsio:
ordine : Oves dixil. pascua "posnit, porlas adhibuit. « Oculi mei ad fideles terra;. ut sedeant mecum. >
Ovisergo esse dcbet, qui hancpascuam ingreditur; Noti le, inquit Dominus",lioc fecisse pceniieat. VidJ
ingredi autem, nisi per porlam,, neniini licet; qui opera lua, cognovi fidem luam, veniam ad le, ei
enim aliunde intraverit, fur appellabitur (Joan, x): cum cseteris fidelibus in ccelestem sedem le collo-
ingressus "aulem, laudibus vacei, et confessionibus, cabo. « Ambulans in via iinmaeulata, > quod . te
« Laudate nomen ejus. » Quicunque Christianus fecisse coufessus es, < hic,» el non alius, <mihi
vocaiur, taletn se exhibeat, ut in eo Christi nomeri ministraliat. Non habila\it in medio domus meae, >
glorificeturi « Quoniam suavis est Doroinus,» sicut id esl in ccelesti Jerusalem, « qni facit superbiam, »
enim mitibus esi suavis, iia el snperbis asperus et destruit huroililalem. « Qui loqullur juiqua non
erii. direxit in conspeclu oculotum meovum, >-< ttt sit
«In a.ternum misericordia oj'us, et usque In gene- dignus meam faciem videre.
ralionem et generationem veritas ejus. > jElerna < In matutino interfioieb<.m omnes peccalores
misericordia, seterna est et veiitas, semper enim terrae.» Maliitinum auiem diem judicli appellavit,
eruni sancti, qui misericordia salvi fiuni, semper B in quo omnes peccatores perdendi sunl. Matullnum
erunl et peccalores, qui veriiaie damnantur. autem ideo dicilur, quia huie noslra_vita3 succedit,
_ quse reclo vocabulo nox appellalur. Denique ille
EXPOSITIO PSALMI C. dies sanclis Iucere incipiel, quem nulla noctis
<Misericordiam et judicium canlabo libi, Do- ealigo inlerrumpere valebit (Apoc. xxi). « Ul disper-
mine. » Vox pevfectorum. Tibi Deus et redemptio- derem de elvilate Domini orones operantes iniqui-
nis misericordiam, et verilaiis cantabo judlcium. latem.»
Misericors esi, nullus desperet; vertis est, nemo EXPOSITIO PSALMI CI.
superbiat. « Psallam el intelligam, > multi enim « Domine, exaudi orationem meam. t InJiocpsal-
psallunt, qui non inielligunt, sed aliud in lin- mo, prius EccJesia, deinde Christus, postmodum
gua dicunt, aiiud in corde cogitanl. Lingua psalmos vero Propheia loquilur. Domine, exaudi oralionem
canlat, mens atiiem denariorum numerum compu- meam, « el clamor meus ad le veniat. Non averlas
lat. «In via immaculata,» psallam, Inquit, sic tamen faciem tuam a me; in quaeunque die tribulor, in-
ut intelligam, ambulans in via immaculata. Mullse elina ad me aurem tuam, in quaeunque die invoca-
sunt sanctorum vise, orones quidem immacuJatae. vero te, velociter exaudi me. » Quanto animi affectu
'
« Quando venies ad me. > Cur venies dicit, qui cum Domimim Ecclesia ipsa deprecelur, ipsa verborum
eosemperesl? Yenies igitur, ad seeundum refer- replicatio manifesiat, in qua umim idemque loties
tur adventum, -qui lanto desiderio a sanelis diciuir: « Quia defecerunt, sicut fumus diesmei; >
exspeclalur, ut semper veni, veni, dicere ore- prsesens enim vita cilo dilabitur et evanescit, pra>
danlurr tciitus namque dies, nt fumus deficiens, j'am inve-
« PerambuJabam in itinocenlia «ordis mei.J niri non potest. Deficiunt, ut fumus, dies sanclorum,
Quia se in via immaculala superius ipse dicebat, quoniam sine lacrymis non polerunl. Summopere
quse esset illa via, hoc in loco manifeslat. Peram- ergo deprecandu-, est Domlnus, ut seternos nobis
bulabam, inquil, in innocenlia cordis mei, existen- iribuat, quandoquidem, ad fumi simililudinem, tam
tis « in medio domiis meae, > id est corporis mei. ciLo noslri deficiunl. < Et ossa mea sicut cremium
Hsec autem via penitus est immaculala; cordis enim aruerunl. > Ecclesise namque ossa, apostoli dicun-
innocentia, si cum jaiione fuerit, totius hominis lur, qui in muliarum tnbulalibiium frixorio secun-
est perfeclio. « Facientes prsevaricationes odivi. » duin carnem arueruni. Hoc autem qui non intelligit,
Neque ego, inquit, prsevaricatus fui, rieque prseva- ci aticulse Lanrentii recordetur.
Ticatoribus-consensi. « Non adhsesit mihi cor pra- n « Percussus sum ut fenum. > Olim, inquit, in me
vum.» Sed, sicul cor meum in omnibus reclum juventus florebat, sed senectule veniente, flos juven-
erat, ita reclis corde solumniodo adhserebat. « De- tutis mox excisus decidit. « Et aruit cor meum, »
clinantem a me malignum non cognoscebam. > quoniam simul cum juveniute omnes corporis vires
Non -cognoscebam malignum, ut sibi in maluia amisi.« Quia oblilus sum comedere panem meum »
assenlirem, sed sicutipse a viis meis, sic etegoab Dati, inquir, panis oblilus, Interdiclumjnanducavi,
ipso declinabam. * DeiTabenletn secrelo proximo quonlam coeleris paradisi lignis omissis, solum \eli-
suo, huncperseque"bar, » spe correclionis, non eon- tum comedi (Gen. m); nisi enim Ad.im, qui oorpo-
sensu malignitalis. " ris hujus ecclesiasiici principium fuit (Gen.i) proprii
< Superbo oculo.» ln oculis namque et supercilio panis oblilus fuisset, neque primo flore privareiur
faeile cujiislibel superbia deprehenditur. « Et insa- homo, neque in viribus ullis deiicerel.
liahili corde. > Hoc autem litulo avarus prsenolatuv. « A voce gemitus mei adhsesit os meum carci
«Cum hoc non edebam. » Sic enim et Apostolus meoe. » Cum, inquit, dieruni" _eteriiitatem, florisqne
ait: « Si quis fraler nominalur inter vos fornicator,' pulchritudinem, et virium robur-amisissem, qnid ni-
aut avarus, aut idolis serviens, aut maledicus, aut Iiil aliud g_uam dolor ei gemitus lemansil? Gbliii
1275 EXPOSITIOLNPSALMOS. 1274
ergo panis, memor prislinaeque felicitatis, pcenitere JA liosos nieo corpori associabam. Unde qitidam vini
el gemere ccepi, soliusque Dei misericordiam implo- polalorem, et amicum publicanoruin (Mallh. xi) eum
rare. Ad hunc antein gemitum et caro spiritui, et esse dicebant. < El poculum meum cum flelti misce-
spiritus carni adhscsii, el quse sibi invicem prius ad bam, » quia elpro natorum neoe dolebat, el cum
versabanlur, jam concordiam habere -cceperunt. Et illis di\inum huroanumque cibum -communicabal,
quoniam, sicut in Evangelio legilur, duoin me con- qui pro peccatis suis assidue flebanl. Ex quibns
senseiant, omnesmeas peliliones exaudivitDominus. mttlier illa peccalrix una fuit, quse pedes ejus Iacry-
Vox Christi • - mis rigavit (Luc. vn). VoxEcclesise :
N
< Similis faclus sum pelicano solitudinis. > Una, < A facie irsc indignalionis tuae, quia eievans alli-
inqnil, eademque culpa, et tu dierum K_ternitatem_r sisli roc. Dies mei sicnl umbra declinaverunl. > Me,
Deique imaginem, el similitudinem amiMSli,el ego, inquit, de iinio terrse fecisli (Gen. n), et in angelo-
restaurationis causa, pelicano shnilis faclus sum, ruin elevans dignitatem, quasi Dominnm consliine-
qui nullo alio medicamine, nisi proprio sanguine, ras, sed prseceptum iransgrediendo, luje indignatio-
nalosmeosvivificavi.Prseicrea idololairas immundos, nis iram incurrens (Gen. III), in lerrenam illistts
e'l peecatores in corpus meum, quod est Ecclesia, sum debilitaiem. Sic eigo a facie iise indignaiioiiis
induxi. Pelicanorum duo genera esse dicuniur : al- IR luse, «dies tnei sicut unibra deLlinaverunt, >-id esl,
lerum in aquis, alterum in solitudine. Qui vero soli- summa cum fesiinatione, immorlalitate amissa
ludinem iiihabitaiii, hanc naluram habere~perhiben- evainieruiit. < El ego sicut feimm arui. > Verc
tur, ut immundis animalibus,utpoteraniset lacerlis, fentini esl populus, « siccatum est fentim, et eecidit
vivant, nalosque suos interficiant, el per triduum flos (Isa. XL), > amisimus florem, redigimur in
dolenles seqtteipsos vulnerantes, sui sanguinis asper- pulverem. t Tu aulein, Domine, in aelernum per-
sione, eos ilerum ad vilam reducant. Hsec autem nianes. et memoriale liunn in generalionem, e*.
simililudo satis congrue uosiro -convenit Salvatori, geneiationem. Tu exsurgens, > sicut promisisli,
qtti nobis ob -primi parenlis transgressionem, im- < raiscreberis Sion, > quia pelicani sninpta siroili-
mortalitatem auferens, et de paradiso ejiciens (Gen. ludine, proprio nos sanguine vivificabii (Ilebr. ix).
iii) mortis nos legibus subdidit. Sed hic nosier Peli- « Quia lempus niiserendi ejus, quia venit tempus. >
-canus, natos suos revisitans, per iriduum mortis Yenil, inquit, nostrae redemptionis, liiseque incar-
dolore contrislalus, (rooriis auiem non lantum sn_e nalionis lempus.
quanlum noslra;) proprii sanguinis effusioiie vivifi- « Quoniam placuerunl servis luis l.ipides ejus. »
cavil. Yide ergo quam pulchre haec simililudo con- Lapides vivi volvuntursuper terram ; hi aulem sunl.
veniat superioribus. Conquerebalur Ecclesia, omne- -*de qnibus dicilur : « Tempus lapides colligendi-,
que genus humanum, et de paradisi expulsione. tempus spargendi (Eccle. III). » Prius enim Domi-
dierumqtte brevitate, el virium imbecilliiate. Cui stc nus aposlolos collegit (Luc. vi), poslea vero ad
Salvalor dulcissima consolatione respondet : Similis praedicandum divisit (Marc. xvi). Placeanl nobis
sum Pehcano; ego occidi, etvivere faciam, percussi, lapides isti, eorumque soliditatem imitemur. i Ei
et ego sanabo (Deul. xxxn). Ne timeas igilur, homo, terrje ej'us miserabuntur,» terrse namque suae ille
quia le iierum ad vitam reducam. miserelur, qui carni suseseter-numpraepavalliabilt
< Facttts sum sicut nielieorax in domicilio. > Ora- culum. «El limebunl genles nomen lutim, Do-
nibus quidem notum est quod .nicticorax sive noclua mine. > Quod non in vauuin jurare audebunl. « Et
a c.Telerisavibus odio liabeatur, quam etiam garru- onines reges lerra? gloriam luam, > id est, Filium
litate -qtiadam peiseiiuunlur, doiree in aliqno repo- tuum. « Quia aedificavit Dominus Sion, et videbiiur
naiur loco : Huic auiem comparauipGhrislus, quem in gloria sua. » Quoniam, sicut ait Aposiolus,« cuni
usqne ad crucem cum magno fremitu Judsei perse- Chrisius apparuerit vila noslra, tuno.ei nos appare-
culi sunt (Joan. xvm, xix). Merito aulem crux bimus curo ipso in gloria (Col. m). » —«llespexil iu
Christi, doroicilium appellatur, quae nobis in f.on- *• ^ orationem humiliiim, et non sprevit preces eorum.»
libus nostrique corporis imprimiltir domicilio. Nec Hujus autem exposilio in supei licie est. Vox Pro--
mirum, si nocluse assimilalur, qui se etiam vermem phetae :
voca\il (Psal. xxi). «Scribanlur hsec in generatione allera. » In
<Vigilavi. > Quia die terlia resnrrexi (2 Cor. xv). fuliiia scilicei, quam sua Dominus incarnalione re-
<Et facius Sum sicul passer, i agilis ad volandum spiciet, et \isilabil. « Et populus qui creahilur. >
< solilarius in tecto, i quoiiiaui nttllus mecum in aqua baptismalis et Spiiitu sancio, < laudabit
carne ccelos ascendil. < Tota die exprobrabant mihi Dominum. Quia respexit de excelso sanclo -suo,
inimicitnei. > Judsei videlieel, qui quasi niclicoia- Dominus de ccelo in terrani prospexit,» ut ejus sua
cem eum persequebanlur. « Et qui laudabant me, > visitatione misererclur. « Ut atidiret gemitus compe-
manifesla adulalione. < Adversum mejurabant, > itl tlilorum.» Patviarcliae namqtie, et propheloe in
esl in ejus inlerilum conjurationem faciebant. Sed inferno compedili tenebantur.jquorum geiiiiius sunt
qua ralione? exatidili. Erant etilli compcdiii<juivifiorum calenis
« Quia cinerem tanquam panem manducabam, > ligali diabolum sequebaniur. « Ut solveret filios
id est, ad pelicani simililudinem, immundos el flagi- .hileremplorum. > Non crgo solummodo patres no~.
1_!75 ODDONISASTENSIS MONACHI I27{5
siri, qui inierempli el morlui sunl, compediii erant, A _ redimil de inleritu viiani titam, > quam diabohjs
sed nos quoque ipsorum vincli eramus. Quis enim comprimebat. « Qui eoromit te in misericordia, >
solvilur nisi ligalus? vincli ergo eramus siquidem dans prius miseiicovdiso foitilndinem, ut demum
a Domino soluli sumus (Psal. cxxm.. < Ut annun- Iribual el covonaui. < Qui veplel in bonis desidevium
lienl in Sion noroen Domini, et laudem ejus in luuin,» pvavis cogilaiionihtis evacuatum.
Jerusalem. » Ad hoc, inquil, ex diabolicis laqueis i Renovabiiuv, ut aqnilae,j'uvenlus tua. > Aquila
soJuii suinus, ullandem Domini in Ecclesia decan- naroque ad seneclulem deveniens, a solis caioiibus
temus. plumis ainissis, in froniem aliquem dil.ipsa, in
« In conveniendo populos m unum, j id est, dum jii\enluiemreparalur. Sic aulem el sancta Ecclesia,
in iinius (idei unitatem orones gentes congvegabun- solis juslitise accensa ealoiibus, in fonte baptisma-
luv. : El veges, ut scnianl Domino. Respondil ei in los submersa, veterem horainem exuia, no\i induit
via vivlulis snse, » id esl in opeve pvjedicaiionisquae, j'uventutem. Renovabilur autem, et in judicio, pri-
scciindmn Apostohun, Dei viitus appeil.Uuv(Rom. tnitiva rcsumpla imagine.
i). « Paucilaiem dieium lueoruin nunlia mihi. » , « Faciens misericordias Dominus , et judicinm
Cui vespondil: Jevusalem. Nam cumapptopuiquaiet omnibus injuriam patienlibus : noias fecit vias suas
DoroituisJevtisaleni, qtiasi dievum p.uicitatem ab eo 15 1 Moj'si, et fiiiis Israel volunlaiessuas. > Misericordia
inteviogaret, sic fiendo respondit : « Quia si cogno- quidem ieeii, quod niundum redemit (Gal. m) ;
visses, et l'u, quoniam venienl dies in te, el circum- judicium aulem fecit, quia innoceiites vindicabit.
dabiint le inimici tul vaJlo etc ,» (Luc. xix). Sicergo Unde Aposlolu» . « Mihi, inquit, vindictam, et ego
sitorum dierum paucilatem ei prsenuntianl. Apo- reiribuam, clicit Dominus (Rom. xn). > Ejus vias
slropha : cognoyil Moyses, idest apostoli, qui aqualici pisea-
_«Ne revoces me in diraidio dierum meorum. » tores el baptizatores fuernrit. Filii autein Isr.iel ejus
Sed permiiie me, non tantum mediare, verum eliam vohinlates cognoscunt, hoc est viri sancli, qtti etim
in 1110serviiio continuate. Sive, ne revoces me de menlis oculis coiiteroplanlur. <Non in perpetuum
bae vila, praeoccupalum aliquo judicio_,anle lermi- irascelur? Quoniam miseiator^, el mlserieors est
num prsedestinalum. Qtiod quidem perlimescens air. paliens et mulium misericors. Neque in seternum
< Ego dixi in dimidio diernm meorum, \adam ad comminabilur, > cjuoniam sicut sciiplum esl: < cum
poitas inferi (ha. \\\vin).i— sln generalionem, et pateretur, non comminabaiur (2 Petr.ii). i —« Non
geiieraiionem anni tui. » Tui, inquit, sunt anni, secundum peccala noslra fecit nobis. » Cum enim
_ dies, et teu pora, el menses, cunclaque tuse volun- digni essemus morte, pro nobis subiil mortem.
tali obsequunlur. « Initio lu, Domine, terrain ^ < Neque secundum iniquitales nostras retnbuit no-
fun.lasti, et opera manuum tuarum suntcceli. > Hoc bis, » ad meliora conversi fuerimus.
atitem secundum lilteram verum esl. Quod et super « Qiioniam secunduin aititudinem cceli a terra
Ecclesia el aposlolis inielligi polest. «Ipsi peribunl, > eorroboravit misericordiam suam super limenies
quoniam in nielius muUbunlur. « lu aulem perma- se. » A Deo namque confirmala est in sanclis
nebis, » qtti mulari non potes. « Et omnes ut vesli- miseiicordia Dei, ul super ccelos delati, angelis
nieniura velevascent, > carne dissoluia. « Ei sicul associeniur. « Quanlum dislal ortus ab occidente,
operiorium mutabis eos, >ut a vltiorum sorde mun- longe feeil a nobis iniquitales noslras, > ut enim
dali, pulchriores fiant. « Et mulabuniur, i ad seler- mortiius a vivo, sicjuslus diffett ab iniquo. « Quo-
,iiilaicm. « Tu autem idem ipse es, > penitus inconi- modo niisereliir paier filiovummisertus est Domimis
niulabilis. < El anni lui non deficient. Filii servo- timenlibtts se, » vevberibtts castigando, non lelis
rum tuoium habiiabuni, > Ecclesiam, j'am ccelis morlificando. « Quoniam ipse cognovit figroenlum
'
.quodammodo cominu.laiis. « Et semen eorum in noslrum, » quod figuli, vasis recla coroparalur,
saecttla divigettiv, > nunquam enim sanclortim opera Cognovil qtiidem, quoniam servi formarn recepit
~
depravantur. jj, (Phtl. n). «Jlecordalusesl, quoniampuhissunitis, >
EXPOSITIO PSALMI CII. qtiein nisi suae misericordlse aquis irrigasset, a
« Benedic, anima mea, Domino, el omnia quse quolibet ventorum flaraine prqjicevetur. Homo sicut
intra roe suiit, nomiui sancto ejus. > Vox Ecclesiae: fentim, qui facile privaiur floiibus: « Dies ejus
Noli enimNlabiis tantum, verum etiam anima et tanquam flos agri, sic efflorebil, > non \ongo tem-
corde, niciite C inlelleclu, cunctisque viribus Domi- poris spatio. « Quoniam spiritus pertransibit in illo,
' nnra
benedicere, et laudare dehemus. < Benedic, et non snbsislel, non cognoscet amplius locum
anjma mea Domino, el noli oblivisci omnes relri- suum, » simul enim cum spiritu, el vigor amitlilur
bulioiies ejus. » Quis enim Dei beneficia numerare etpossesMO.« MisericordiaaiilemDomini abseleruo;
po,tesl? Solem namque et lunam, ignem et aquam, el usque in seiernnm, super timenies euro, et ju-
ctcaeteras crealurasin olh>equiumnostrum creavit. 'sliiia in filios filiorum in his qui servanl testamen-
iisec larnen nihil sunt, si futuris bonis comparen- tum ejus. i Filiovura quippe Dei filii smil auicunque
tur. « Qui propiliatur omnibus iniquitaiibus luis. > aposlolos iniitantur. Unde Aposiolus ait: t Filioli
_ Expobitio : « Qui sanat omnes infirmitaies luas, > mei, quos ilerum parlurio, donec Chrislus formeiur
quib.ts vel corpus, vel anima debililatur. < Qui in \obis (GaL IV). » —« El memoressint mandalo-
1277 EXPOSITIO!N PSALMOS. 1278
rum ipslus, > non ad legendum, sed ad faciendum, A nttbes suscepit eum aboculis eorum (Act.i).t—« Qui
-quoniam, ut Apostolus ail: < Non auditores legis ambulassuper pennas venlorum, > nulluseriim ven-
juslificabunlur apud Deum, sed faclores (Rom. n). » lorum ibi unauam ascendil, ubi Chrislus clela-
< Dominus in ccelo paravit sedem siiam. ><_uia tus est.
resurgens a mortuis ccelos ascendil (Marc. xvi). « Qni facis angelos tuos spirilus.» Quando enim
Sive in ccelo, lioc est-in apostolis, quoniam « anima. ad Mariam Gabrielem riiisii, de spiritu quidem
jusli, sedes esl sapienliae(Gnce. bom. 35). >—« El angelum fecit. « Et ministros tuos ignem tireiiiem. >
Regnum ipsius omnibus dominabiiur. > Principes Ministri quippe Dei, nonsolum angeli, veruin eliam
namque regni ipsius, quod esl Ecclesia, apostoli omnes doctores dici possunt. Qui nieo vgws vocan-
suni, qtii cseleras gentes judicabunt. « Benedicite tuv, quoiiiamaltosilluminanl. t Qni fundasli 'enam
Doroinum,Jimnes angeli ejus, > doctores, qui eum super slabilitatem suam. » Stabiluas quidem, et
annuniiaiis. « Potentes virtute, » quia nos confir- fundamenlum Ecciesise Cbrislus est (Psal. LXXWJ),
manl, « Facientes verbum illius ad audiendam super quem fundala, non inelihabiiur in saeculum
vocem sermonum, > qui ad hoc praedicalis, ul ipsius sseculi, sed semper ad alliora virtutum conscendei.^
prrccepta cusiodianlur. « Abyssussicul vestimenlum amictus ejus. »"Quid
«Beneditite Dominum ,'omnes virlules<ejus , » B per abyssum nisi Novi Yelerisque Testamenli iuiel-
angelorum et hominum. i Ministri ej'us qui facilis ligentia? Tali autem vesie Ecclesia rircumdata, in
volunlaiem ejus. » Hic auiem iniquorum benediclio nullum lalus cadere polest. Jiaec enim lorica nullis
refuiaiur. « Benedicite Domino omnia opera ejus. » adversariorum telis perforari valet (Matth. xvi),
Nunqtiid lapides, el ligna Dominuni henedicere pos- < Super montes stabuiit aquae.» Quid per montes,
sunl? possunt utique. Lapides namque benedicunt nisi doctores; quid vero per aquas, nisi pecalores
Domiiium, qnando nos. in hac erealura Jienedicimtts inielligimus? Stabanl igiiur supra monles aquas,
Dominum. «In omni loeo doininationis ejus,» hn- quando iniquoruin turbulenta commolio, diabolico
mensus esl Dominus (Psal. cxn), immensa ergo sit lurbine exagilata in sanclos insurgebat; il!i autem
laus, et henedictio. « Benedic, » et tu « anima mea utriusque abyssi sculo muniti, clara liroa personan-
Domino, » ut et ipse te selerna benediclione remu- tes, omnes sequoris minas mitigabanl. Hoc est quod
neret. sequilur:
EXPOSITIO PSALMI CIII. ' « Ah
increpat.one tua fngienl.» Dicebant enim :
«Benedic, anima mea, Domino. Domine, Deus <Poenitentiam agiie (Matth: iu). i Itemque : « Ni«.
meus, magnjficatus es vehementer. » Yos Propbe- „ poenitentiam egeritis, moriemini (Luc. xm). » Et
tae: Quoniam quidem vehementer magnificatus est' J rursum: « Jam securis ad radieem arboiis posita
Dominus, vehemenier laudelur ab omnibus.1 est (Matth. m). t Abliac aulem increpatione fiigier
« Confessionem, el decorem iriduisli. > Qui enim bant aquse,.quando vana deorum religione omissa
Judaeorum vituperationecarnisque infirniitale quon- sese Domino genles subjiciebant. e A voee loniirui
dam circumdalus fuit (Malth. xxvn), nunc angolo- tui formidabunt. » Vox aulem tonilrui aposlolorum
rum et hoininum laude stipalur, seternoque decore est prsedicatio, quse siroul cum sono fuigorem hu-
et clariiaie illueescit. « Amictus lumine, sicul vesli- manis pectoribus inferens el limorera, ipsum dia-
niento. > Cum enim sicul sol in regno Dei sancli bolum gladio spiritus inlerlioiebat.
refulgeant (Matih. \m), quis ipsius Salvaloris cla- « Ascendunlnionles. » Decreseentibus aquis. Cre-
rilatem vei bis aperiat? dentibus namque turbis, crescebant Ecclesise. « El
« Extendens ccelum sicul pellcm. t Facile nam- descendtroi campi, t qitoniam vanis-saeeulidignitati-
que, etsine onini difficullale, altain cceli rolundiia- bus derelietis. sub Cbrisio jugo populi humiliantur.
lem ipse extendit, atque peregit. Ejus enim dicere, «In loeum q.uem fundasti eis. Terminnm posujslb
facere est. « Qni tegis aquis superiora ejus. "»Unde quem non transgredienlur. » Qui enim furatur ter-
scriplum esl: « El divisit aquas quse erant super minum illum transgieditur, quo diclum esl: «Non
firmamenlum ab his quae erant* sub flrmamento l lurtum feceris (Exod-. xx). > Unde el transgressores
(Gen. i). > Hoc autem, si mysiice intelligalur, cceli dicunlur,' Est autem,'alius terminus cpjeni nullo
apostolos figurabaiil, qui, qnoiiiam novi uires eranl, modo transgredi licet, unitalis \idelicel triiiilaiisque
ad novum vinum capiendum in tanlum extenti sunt fides. Hoc autem etiam de tiniuseujusque oblitu iri-
ut lolius vineae vindemiam ipsi reciperent (Marc. telligi potest. « Neque converlentur "operire" ler-
xvi). Quidquid enim novseet veieris legis habemus, ram, » ut corruptibilis carnis sequanlur voluplales,
eis propinanlibus, polavimus. Per horum superiora sed solas nupliales vestes sibi parabaui.
propheias signa\il, qui,altiori lempore nali fuerant. « Qui emitiis fontes in convallibus,» baptismum,
Hi aulem tanta aquarum legebanlur profunditaie ut el doctores in Ecclesiis. «Inier medium monlium
nullus super eos navigare posset, sed quia Petrus, perlraiisibunt aquse.» Per meJium Eeclesiarum,
sicul piscator (Matth. iv) aquarum omnium perilus quatuor Evangeliornm flumina cliscurvent. « Pota-
fuerat, transfretandi nobis iler aperuil. « Qui ponis bunt omnes beslise agri; >quippe Dei"nos omnes be-
nubem ascensum tuum. > Sicut scripium est: « Et slise sumus. Ad hane ergo aquam cttrramus, quse
cum hoc dixissel, videntibus illis elevatus est, et sine pretio cunclis tribuiuir. « Exspectabunt onagri
«79 ODDOMSASTENSIS MONACIU 1280
in sili sua,» non enim solis sapieniibus, vermn A cervis, cervi apostoli, agtlcs ad currendum et L>an-
eliam insipientibus hsec aqua minMratnr. Unde gelium nunliaiidiim, qui seipentes tollant, quibusque
Aposlolus : < Judseis, inqnit, et gentilms, Grseeis ac nunquam roortifera nocebunt (Marc. xvi)_. <His
harbnris, sapienitbus eX insipienlibus debilor sutn autem montes, Novum et Yetus Teslamentum, el
(Rom. r). > ipsi ccelirefugiumsunt. «Pelva vefiigmm hevinaceis,»^
-*<Supor ea volucres coeli habiiabiint. » Yolucres herinaceus, animal quoddam esl spinainm densiiale
oceli apostoli siiul, qui virtuium pennis caeleios vo- circumdatum . his auiem illa Pcira refngium est, quse
Iare"docelil. Hi autem super monles et valles habi- ait : «Non veni vooare juslos, sed pecc.Uores ad
lanl, quoiiiam in omnibus Eeclesiis lenont piincipa- posnitenliam (Maith. ix). »
lum. < De mediopelrarum dabnnt voCes. » In meilio «Pecit lunam in lempore, sol cognovjl occasum..»
Eeelesise apci ient os suum (Etcli. xv), ut Paulus in Eoiiamquelempore, quo sol jusiitise,pro toliiismundi
Covinllio, Peirus'5n Roma. saltile in eiuce obdormivit (2 Jonn. n), de Jaiere
«Rigamus monles de snperioribnssuis. »--iRepIeii ipsius fabiicata est Eccles a, qnem Adam praefigu-
silnl omnes Spiritu sanclo (Act. n). >— «Defmclu ravit, de eujus laleve dormieniis una cosla sublracta,
operiim luorum satiabitur terra. > Diviuis namque formala esl Eva (Gen. n). Apostroplie : t Posuisti
beneficiis pascilur Ecclesia. < Producens fenum " ienebras, el facia est nox. > In Cbiisli namquepas-
jumenlis. > Tu, inqtiit, lerram satias, ipsa aulem sionelenebrse factce sunl, quando verum lumen in
jumentis tuis femim producil, quoniam, el cibo J<id.ieaoccidil (Malih. xx\n). Ei factaest nox, quse
corporali aposlolospasui, etflornm pulcliriludine eos Judaeorum populorum excseca\il. «In ipsa pertrans-
delecial. Unde Aposlolus ait: « Si nos vobis spiii- ihunt omnes besiise silvse, » iranseunl ergo, per
tualia semiuavimiis, magnuni esl, si nos eavnalia Judseam, quoniam illa Judaeorum nox nondum est
veslr.i meianius (I Cor. n). > Confirmaiio : « El iihiminala, « el ealuli leonum, » benise silva., leo
heibam seniiuli-ihominum. > Q.ios jumenla dixit, lconumque catuli, Beclzebub dsemoniovum principe
botniiitim serviiulem appellat. Ilacc enim juinenla, (Malth. xii) ciim omiiibtis subjeclis; hi auiem per
nobis adserviendum daia, vi.uicum, peregrinanlibus -eos iranseuni, qtti, Christo resurgente in nocte
tibum, plpnasque de qnhicjue panibus ,et duobus pcrsiiieiunl. « Rugienies, et rapiant, » sicut 6cri-
piscibus cliiellas asporlant. Dig.ium est evgo ut pium esl : «lnimicus noster diabolus, lanquam leo
jtimenia conducal qui absque j'uinentis vivere ne- riigiens cii cuit qiuei ens quein devoret (2 Pelr. vj. »
qucunl. « Ul edticas panejnde leira. > Terra nam- t Et quaeraril a-Deo escara sibi, > id est suaevolun-
qne de lerra panem eduxit, qttando fidei corrobora- tatis effeclum. Quscsierunt Job (Job j), sed minime
lionein, ipsumque panem \ivitm, qui de ccelo dede\ovare potuerunt. Yaa tibi Juda, qui eorum esoa
scendit (Joan. \j).~ab aposlolis quidem Ecclesia luisii'(J2af(/i. xxvn). Pqlesl aulein et de aposlolis
recepit. « Et \inum quod Iseiifical cor hominis, > hocintelligi, qni, Chrislo Domino crueifixo, mullis
Scripiurarum piofnnda mysteria, ipsiusque Salvalo- modis ab inimicis tentali fuerunl, in lanlum ut ille,
lis sanguinpin apostohcis maiiibtis divina benedi- qui fojtior videbatur et coeleios confirmare debeba.,
Clione eonsecralum sigmfkai. ier eumnegarci (Maith. x.wi). Orius est sol, resur-
« Ul exhilaêl faciem in oleo. » Eoclcsiae namque rexil Domiims (Marc. vi), ei congregati siint unde-
faeies, el pulchr.ludo, spiiiiuali oleo ei saltibil un- •tim discipuli in Gahlsea.
ciione laetifiGalur, quia apOslolorum credidil \eibis. « Et in cubilibus suis collocabuntur. .» Petras In
vEtpanis cor-hominis, confirmet.» Ideo enini quoti- Roma, Joanries in Epheso, Thomas in India. Sive
dianum panem sempcr deposcimus ; ut mens noslra etiain, in ccelesiibus habil.ioulis, non in foveis quas
firmala, nullis succumbal tentationibus. t Salura- eisdiabolusapparabat. «Exibil liomo ad opus suum.»
bunltir ligna campi. > Campus iste Eeclesia inlelli- Quouiam quidem nox prjecessli, justiliaeque sol
gilur, quem aposloli colenleSj multa arborum genera exoilus est, prjacingant se aposloli ad pvjedicatioms
"^jn^co^planiaycruntqucesupradicto pane reficiuntur. opevalionem, til jjev onuies lines ievrse sonus eorum
ln litiieîutem deficimil, qui liilcTsesttnt amatores. atidiatur (Marc. xvi). « El ad operationera suam
« El cedri Libani, quasplanlavil,» id esl illl qui me- usqtie ad vespevam, > id est usque ad lerminum
ritis 'altipres sunt, sive reges et priucipes sacculi vilse, si\e saeculiconsummalionera. Excl.iniatio :
ciignitaiibus pvsediti. « Qtiam magnifioala siinl opeia tua, Domine! »
a piscaioribus
I '< Illic passeies nidificabunt. » Per passeves, fide- Homo, inquit, ad opus suuro exiil;
lium jiauperum muliiludo designantur., Hi aulem capiuntur urbos; a ruslicanoi exercilu superantur
aedilicanl in cedris, quando in divitumpo ses^hnibus reges. «Omnia in sapienlia fecisli,j non armis
cellnlassuas inlnbiiant. Quod de monaUiis quidern ssecularibus, non tyrannoriim multitudine _ sed
aperlissime jntelligi potesi. .morteFilii tui,«per quem omnia factasunt (Joan. i); >
« HerodiSdomus dux est eorum. > Herodius, a\is mundum converlisti. «Impleia est terra possessione
qusedam est. Hujus aulem domus petra ost; atque lua, > quse nuper ab inimicis possidebatnr.
-petra Chrislus est (2 Cor. x), quem ducenn qui se- « Hocmare magnum, et spaliosum manibus. > TiM
quilur, non ambulat in lenebris, sed babebit lumon soli deservii. Manibus quidem est roundus spaliosns,
\itse (Joan. v.n). >— «Monles excclsii sunt rcfugiimi id est genlium divcrsitaiibus; alia est enim manus
i281 J_XPQS1TT0 IN PSALMOS. 1282
>
Graicorum, aiia Lstinorum. «Illic reptilia, quoram A quserenlium Poiiiinum. Quserilfi Dominum non
non esl numerus, > ubi sunt < animalia pusilla cura sseculi honores. «Et eonfirmamhti, » <in fide et <ii-
> IIoc enim secundum litieram verum esl. Jectione. < Qnseriie faoiem ejussemper, > quomodo
magnis.
- Animalia tamen pusilla et magna, perfeeti et jinper- eum videre possitis. « Memenlole^mirabiliuni ejus,
fecli, sapienles et insipientes, divitcs et pauperes "qua?fecit, > in ,<EgYplo.<Et prodigia, cl .udicia oris
mementoie quia
intelligi possunt. «Illic jiaves perlransibuiU; > bic ejusi quse nnnquam menliuntur.
eniin Petrtis, et Andreas, e_tfilii Zebedaei navigaruni. estis, semen Abrahae servi ejus, sic tamen si ejus
Navisjn hoc loco humana caro inlelligiiur. Necnon, opera facilis, < Filii Jacob electi ejus. > secundum
et « draco, iste, quem formasti ad iiludendum ei. > illud -. < Jacob <lilexi, Esau odio habui (Malac. i)r>-
Hic aulem oVaco, malignus spirilus csl,_qui de pa- < Ipse autem est Dotninus Deus nosler, > quia non
radiso in hunc mtindum dejeelus (Apoc. xu), et de- nulhjm alium adoramus. «In riniversa lerra judioia
vivos et mortuos judicabit
cipil el decipitur, iiludil el illudilur : Evam deeepit ejtis, > ipse enim, el
lalis esl. « memor fitit
(Gen. JII), sed a Maria illusus esl (Luc. i). Praeterea, (II Tim. iv}. Jlic auiem, qui
verbl seiJieet, quod man-
quicunque Jacob fuerit ei muliis modis illudere po- 4n«ee.iliim JestameiUtsui.
lerit. _« Omnia a le e\.speclant, ut des IIIi escam in davit in mille generationes. > Quis Iiujus versiculi
tempore. > Omnes enim ille pascit, < qui super bo- B cognoscit sacramentum? forsitan idcirco jnille dixu,
nos etmalos solem suum oriri facit, elsuper juslos , quod in millesima Abialiam -generaiione, quae per
et injustos pluil (Malih. v). » Quod autem boc or- maxime distal, hujus saeculi finis raisit constilutus.
dine discrelisque lemporibus faciat omnibus nolum « Qnod disposuit ad Abrahain ,j dicens-ei-: «,Ta^
est. Dabil etiam escam in tempore, quia fructum trem multorum gentium le eonsliluati. (Gen. xvn).»
suuni reddet in tempore stio. « Danle le illis colli- <Et juramenlum suum ad Isaae.»—< ln semine tuo
^—
genl.>—iOmni enim datumopiimum.eiomne donum benedicenlur omnesgenles Jfieii. xxvi). > <Jit sta-
perfecium desursum est (Jac. i). > — « Aperieiite te tuilillud Jacob in praeceplum, etlsrael in tesiamen-
manum iuam,> id esl copiam pleniludinis lute, toiii- tum seternum, dicens : Tibi dabo lerram€lianaan,-»
nia implebuniur Jjonilale, > quihus ianta manus hoc auiem esl quod disposuisii adÂbraham. « _?>.-
aperla fueril. « Aveiienle aulem te (urhahuntur, > niculuni haereditalis vestrse, > loci lemporisque qi.an-
illi videlioel, quibus a\ersus fueris. « Auferes spiri- iitatem. < Cum essenl numero bvevi paucissinii, <et
lum eorum, eldeficienl, > s])iritus hpminum vilaesl, ineolse ejus, > elsi pauci -et inquilini essent, tanise
qua ablala sit eclipsis. < Et in pulverem suum re- lamen pvomissioni cvedidevunl. «Et perlransierunt
verlenlur, > sicut scripium esl: < Terra es, et in de genle in gentem, et de regno ad populum alteruin.
'terram ibis (Gen. m). >—« Emilte Spirilum luum, > C Non reliquil lrominem nocere eis, > ut Pharaonem
qui auferri non potesl, t el creabuniur > in fldei in Saram. « Et corvipuit pro eis roges, > dicens >:
flrtilatem. < El renovabis faciem lerrse, > id est < Noliie langere christos raeos, et-in prophetis meis
bominis imaginem, quse in Adam deperieral. Ego nolile malignari. > Simililer aulem, el illi a Domlno
aulem dicam : < Sit gloria Doihini in soeculum.Lae- custodiunlur, qui in terram vivenlium per muliaB
labitur Dominus in operibus suis. > Quse jam sibi tribulaliones proficiscuntin'. < Et vocavil famem
_.ervireincipiuntr« Qui respicil terram, el facit eam superterram, et omne flriuamentumpanisconlrivit.»
tremere. » Beatus ille qui sic respicere, ut peccala « Hoc auiem fuit iu lempore Jacob (Gen. XLH).>
" sua
eompunctus, tremiscat. Qui tangit montes, el < Misil ante eos virum, > priusquam jn iEgyplura
fumigat calidum est. Fumigant evgo monles, qui pervcnirent (Gen. XIVJ).»— <Jn seryum venundaliis
sancli Spiritus ardore ebulhunt. < Cantabo Domino est Joseph, »lsmaeliiis a frairibus suis (Gen. xxxvn).
In vita niea, psallam Deo meo, quandiu sum jucuiir <Humiliaverunt in compedibns pedes ejus,r» quo-
dum, et acceplabile est ei eloquium meum. Delicianl niam adulteritimperpelrare iioluit, «ferrumperlrans-
peccatores a lerra, > id est a terrenis cupidilalibus, iit animam ejus,» id esl dolor morlisque -liinor.
et spiiitui deserviant. < El iniqui, abiniquilaie.sua. « Donec veniret verbum ejus.i quosoiiiiiia<.xposuit.
Ita < ut non sinl > iniqui, sed jusii. <Benedic, anima D < Eloquium Domini inflatumavit eum, > id e»t spintus
mea, Domino. >Omni tempore hic psalmus canlelur, prophetise. < Misil rex,» ministros suos. « Et solvit
quoniam quidem finiii non polesl. Ubi euim finis cum, > de carcere in quo teriebatur. «Jrinceps po-
putatur, ubi principium repelilur, levolvalur ergo pulorum, et dimi>it eum. Conslituit eum dominum
Dei benedictio, et nunquam ad finem perducatur, domus suse, el principem .omnis possessionis suae.
EXPOSITIO PSALMI CIV/. Ul erudirel principes ejus, sicni semetlpsum, et
« Confilemini Domino. > Yox Propheise : Confile- senes ejus prudentiam doceret. Et intravil Israel in
mini Domino peccata vestra. « Et iuvocale nouien jEgyplum, et Jacpb accola fitit in lerra Cham. Et
ejus,> ulvobis miserealur. <Annuiuiaie inier gentes atixit Dominiis populum' suiun vehemenler, et fif-
opera ejus, > quia non Judseorum Deus tantuin. ma\it eum super inimicos -ejus, > in nniltis pJagis
< Cantate ei, > ore, et corde. < El psallile ei, > in veiberans JEgyptum. «Convertil cor eorum, ut
operatione. < Narrate omnia mirabilia ej'us, > vobis odirenl popuiiim ej'us, et dolum faceret m servos
manifesta. <Laiidamini iu nomine sancto ejus, » ejtts. > Haecaulem jdeofaoia sunl, uttantaamantu-
non In opeiibus vestris. jLaelabilur, in Domino, « cor dine dclibata beneficia, quse sequ ihturj-sini dobis
"
_.28> ODDONIS ASTENSIS MONACHI 1284
duIciora.vtxMisit Dominus Moysen servum suum, et A nices, carnem videlicet nostri Salvatoris, habemus
Aaron quem elegit ipsum, Posuit iu eis verba si- el panem vivum, qui de ccelo descendil (Joan. vi).
guoium suorum, et prodigia eorum in lerra Cham.» « Diripuit pelram, el fluxerunt aquse. » Noslra quo-
iMoyses, ei Aaron aposlolos designant, quos ad noque petra,lancea percussa,sanguinem nobis producit
sirae servilutis soluiionem Dominus misil, qui signis el aquam (Joan. xix).
muilis alque prodigiis in universo mundo clarucrunl. < Abierunt in sicco flumina. > Similiter auiem et
< Misil lenebias, et obseuravit eos, > ut oculorum per aridas gentes, baptismus et Evangelium. Sed
luniiue amisso, suse menlis CGgnoscerentcoecilatem; cur hoc ? « Quoniam memor fuit verhi sancii sui,
boc auiem eis occidebal, qui ab apos.olis prjeiiicati, quod hahuit ad Abraham puerum suum. » — t In
se errasse confilebaniur. « El non exaeerbavit ser- semine luo benedicentur omnes gentes (Gen. xxvi).»
mones suos, » sed \eiilaii _acquiev'u. «Convertit Unde Apostolus : «Non dixit, et seminibus quasi in
aquas eorunfin sanguinem, » quoniam hujus ssetuli multis ; sed quasi in uno, el semini luo, qui est
sapienlia, qttasi venenum et peccaium a sanclis Christus (Gal. nt). >—«Et eduxil papulum suumin
repulatur (2 €or. m). <Et occidil pisce? eorum, » exsullatione, «l electos suos in lselitia, et dedit illis
nt morlui mundo Domino vherenl. « Edidit lerra regiones geiilium etlaborespopulorumpossederunl. *
eorum ranas, t id est haereticorum loquacitatem, B Si quis igitur in Iselilia venerit, et nullis saeculi
qut sola voce sine ralione sanctis resistebanl. In conlvislabilur adversis, isle in regionibus illis babi-
penelraiibus regum ipsorum, in quibus, uli inos tabit, ex quibus maligni spiriius sunt expulsl. <Ut
esl, obleclaminis gratia confabulabsntur. cuslodianl j"usiificalionesejus, el Icgem ejusexqui-
> « Dixit el \enit ccenomyia, el cinipbes in omnibus ranl. > Hocaudianl nionachi, qui ideo in monasteria
Jmibiis eorum.» Nam qui verilaii credere nolueruul, iniroducunlur. ut cunclis solliciiudinibus adjectis
tiadidiieosDonrinusin reprobumsensum. Coenomyia, solius Dei lege el servitio peifruanluv.
et einipbes eos persequilur, qui semper a luxuria et EXPOSITIO PSALMI CY.
-curiositaie slimulantur. .« Posuit pluvias eorum ' < Confileniini Doniino quoniam bonus. >Yox Pro-
grandinem , » quoniam poelarum doclrina polius plielae : « Quoniam in saeculum misericordia ejus. >
morteni quam saluiem inferebai. «Ignem comburen- In hoc ergo sacculo fial confcssio, in qao et miseri-
teminterraipsorum.» JDienimaposlolorumignisillu- cordia fieri potest, In inferno enim nulla est redem-
minal ila bserelicorum exurit. < Et percussit vineas ptio (Luc. xvi). « Quis Ioquelur poientias Domini, »
eorum, et Oculneaseorum, etcontrivit lignum finium quis eum , inquit, ad plenum laudare valebil ? < Et
eorum. Dixit, et venst Iocusta,et bruchus cujus non auditas faciel omnes laudes ej"us; > sicul enim ipse
erat numerus, el comedit omne fenum iu terra *J immensus est, _ila ei laus ejus finiii non polestr
eorum, et comcdil oinnem fmctum in teira eovum. « Beali qui custodiunl judiciuni, el faciunljiistiliam
El pevcussil omne primogenilum in terra eorum in omni tempore. > Judicium emin Domini est:
piimilias omnis labovis eorum. > Hoc aulem ideo t Diliges Dominum Deum luum ex lolo corde tuo, et
sciipla sunt, ul quicunque Dei volunlali resislil,-se proximuui tuum sicut leipsum; * lioc auiem, sicut
mullis doloribus peviturum cognoscat. ipse ait, « est maximum cl primura mandatum
. « Et eduxit eos cum argento el auro. > Qiiamvis (Mailh. xxn), • et qui custodierit hoc, procul dubio
-enim _£gyplum lugiamus, aurum lamen et argentura beaius erit.« Et faciunl juslitiam in onmi icmpore, >
oblivisci jion debemus. Habent enim et quidam pa- Id csi qui nunquam ab ejus jusiificalionibus sepa-
-gani aurum el argentumrquia buiniles, \eraces, el rantur.
casti inveniunlur; hi autem, quoniam Dei cogniiio- « Memento noslri, Domine, in beneplaciloîopuli
nem non habentes idola colunt, evilandi a nobis lui. » Tali, inquii, modo sis memor noslri, ut bene
sunl; lrumililas lamen. verius, el casliias spernenda placeat populo tuo, qui nos sumus. Sive, in bene-
non esl. « Et non erat in Ivibubus eoruminfinnus. > placilo populi tui, ut inler eos sim qui bene in Novo
Yidcamus ergo et nos, qui _Egjpium fugientes ad Tesianienio tibi placebunt. « Yisila nos in salutari
.nostrje promissionis teriam fesiinamus, ne infivmi- D iuo, >id esl, in Filio tuo. «Ad videndum in bonitate
tate giavati in itinere morlamur. «Lsaiala esl Êgy- eleciorum tuorum, >ul nosmelipsos in ea perfeciione
jplus in profectioneeorum, quia incubuit umor eo- videamus, in qua electi lui consistunt. « Ad lselan-
rum super eos. > Hoc auiem maxime-de Judseoiuro dum in helilia genlis luse,» ut qui ntinc eum fulu-
sacerdolibus iutelligilur, qui usque adeo poptilmn rum esse pronuniiamus, cum populo innovato quando
jncHabanl, donec de civitaiibus aposlqli pollerenlur, venerit, in eadem redemptioiiis Jseiilia gaudeamus,
4iuos ideo metuebant, quoniaro si populus converie i et lauderis > a nobis quoque « cum » csetera < hse-
iouii, omne oblationis lucrum sese amittere seie- reiiitaie lua. »
liaui. « fnpandil nubem in proieciionem eoiuni, ci i IVccavirous cuni palribus noslris. »Confilemur.
.gnem Jil luceret -eis per nociem, > pei ignem, ei Domine, quoniam « injusle egimus, el inlquilalem
jiubem, Spirilum sanotuin demonsiiat, qui eos, el i feoimus. Paires nostri in jEg.pio non iiilellexeiunt
viliorum aesiu defendebal, el iu interiori homint mirabilia ttia, » viderunt quidero (Exod. vn, \m, ix,
illuminabal. < Petierunt, el venit coturnix, et pam x, xi), sed non ihieliexertinl, erant enlm in _Egypto
-ccjeli(.aluravit eos. » Ilabemus autem c.t nos cotur stiseque menlis cseciiale, peccavcrunt. Ergo « non
, 12§3 EXPOSITIO 1NPSALMOS. 128G
fuertijit memores multitudinis misericordiae luae.Et A opera eoruin, el senierunl sculptilibus eoruni ,-et
jrtilaverunt > eum < ascendentes jn mare Rubrum, . faclum esl illis in scandalum. Ft immolaverunt filios
et salvavit eos propler noinen suum, ul noiam fa- suos-et filias suas dsemoniis,el.efliidemiil sangiiiuem
ceret potenliam suam, et increpuit mare Rubrum, et innocentem, sangttinem filiorum suorum et filiaruiri
exsiceatum esl, et eduxil eos in abyssum sicut in ,suarum, quas sacrifioaverunl scitlpiilibus Clianaan.
deserlum. El salvavit eos de manu odienlium, el re- El interfecla esl lerra in sanguinibiis, et coniaminaU
demil eosdemanu ininiici, et operuit aqua tribulan- est in operibus eorum, et fovnicati sunl in admven-
tes eos, unus ex eis non remansil, et crediderunt lionibus suis. > Est ergo fornicalio eliam in pravis
vei bis ejus, et laudaverunt laudem ejtis. >Hoc aiuem, . inielleeiibus. Unde malos pisedicaiores verbum Dei
el in Ecclesia fit, quando nobis baplismum trans- adulterantes Aposioltis dicit (II Cor. u). « Ei iraius
eunlibiis, peril diabolus cum omni suo «miitam. est furore Dominus in populum suum, et aboininalus
« Cito fecerunl, oblitisunt operum ejus. > Ideo enim est hsereditatem suam. Et tradidil eos in manus gen-
cilo feoerunt, quia cilo -dcfecerunl. Hoc enim locu- lium, et dominali sunt eorum qni odernnt eos_,et
lionis modo illi arguuntur, qui inceptum opus ante Iribulaveiunl eos inimici eoium, el bumilisli suiit
lempus omiliunt. « Et non suslinuerunt consilium sub raanlbus eorum. Saepe libeiavit eos;'ipsi aulem
ej"us,et concupierunt coiicupiscentiam in desevto, et B. exacerhaveruiit cum 3n consiho suo, >pravacogi-
teiUaverunl Deum in inaquoso, etdedit eis peliliones taules. « El humiliali sunl in iniquilalihus suis, (tt.
ipsorum, el misit salurilates in animas eoruni. et vidit Dominus cum iribularentur, et audivit oralio-
irritaverunt Moysen in castris, Aaron sanclum Do- nes eorum. > Nulla unquam peccatoiibus tlespeva-
mini. Aperla esl terra, et deglutivil Dalan, et ope- lionis datur occasio.«Ei roemorfuil lestameuli suj,»
ruitsuper congregalionem Abiron, et exaisit ignis id esl, promissionis Abrahje (Gen. xxn), «elpcenituit
in synagoga eorum, flanima corabussit peccatores.» eum secundum muliitudinem misericordise sua. > ut
Nullus ergo in Dei sacerdoles insurgat j ne forte et enim irascilur irascenli, ila pcenitet piEnilerili. non
sibi idem conlingat. s Et fecerunt vilulum in Horeb, eniru pceniiet vel iiasciiur, ivsetamen, elprenilentire
et adoraverunt sculplile, et mulavertinl gloviam in eo oujcium invcnimus, cum evgo punii, iralus;
suam m similiiudinem vituli comedeutis fenum, > cum aulem miserelur, misericors appellatur. « Et
qui, inquit, in Domino gJoviavidebueranl(22 Cor. \j, dedil eos in miseiicordias, in conspeclu omnium qtii
in vilulogloviabantur (Exod. xxxn). Sed, si sese fe- ceperanleos; sahos fac nos, Doniine Deus riosler,»
num esse inlelligerent, quod a vitulo devoralur, for- quos multo majori pretio redemisli. « Et congroga
'tasse suum fugerent inimicuni. «Oblili stinlDeumqui nos de nalionibus, > ut simul in nnam coeleslem
salvavil eos, > qui « fecit magnalia in .ffigypto, mi- r sedem conveniamus, sive, in Ecclesi* unilatem.« Ut
Tabilia in terra Cham, lerribilia in mari Rubro. Et confileamur nomiiii sancto luo, el gloriemur in laude
dixil ut disperderet eos, si non Moyses electus ej'us lua. -Benedietus Dominus Deus Israel avsaeculo et
sielisset in confraclione in con.speetu ej'us. > In ma- usque in saeculum, et dical omnispopulus : Fial,
gnavenerationebabendisuntsacerdotes, quiiiam Dei liai. >
frangerepossunt. < Et avertil iraro ejus ne disper- EXPOSITIO DSALMI CVI.
derel eos, et pro nihilo habuerunt terram-desidera- « Confitemiifi Domino,quouiam bonus, quoniam
bilem, » quoniam jn eam intrare nequierunt (ibid.), in saeculum misericordia ejus. » Yox Propheiae ^
t non crediderunt verbo ejus, et murmuraveruiu iu « Dicant nunc qui redempti stinl a Doroino. » Quid
taberaaculis suis, non exaudierunt vocem Domini. dicant? hane conlessionem.« Quos redemil de manu
Et eleva\it manum suam super eos, ut prosterneret inimici. » Proprio nainque sanguine rederait nos
' eos in deserlo, ci ut dejiceret semen eorura in na- Dpminus de diaboli polestale (Col. i). t Et de regio- -
lionibus, et dispergerel eos 111regionibus. Et initiaii nibus congregavit eos. » Judaei enirn atque geniiles,
sunt Beelpbegor, > Deum monlium, < et comederunt iEgypiii et Britanni ex-Tam diversis regionibus sub
sacrificia mortuorum, et irriiaverunt eum in adiu- D unius Ecciesise flde congreganiur. Quod apertissime
ventionibus suis, et multiplicala est in eis ruina, et in sequeniibus demonstratur.
steiit Phinees et placavit,,> occidens adulteros. < Et « A solis orlu et occasu, ab aquilone et mari. t
cessavit quassalio. > Sic ergo el episcopus surgal, Dum haec.qualuor mundi climala posuil, omnes re-
slel, evaginel gladium spiritus, quod est veibum Dei giones comprebendit.Mare enim, cum tolum circum-
(Ephes. vi), et destrual fornicalionem, ut ei hocad eat mundum, pro sola ausirali parle, in boc loco
justiliam depuieiur. < Et irriiaveruni eum ad aquas ponitur, quaeideo non nominatur, quoniam Judaicus
contradiclionis, et vexatus est Moyses propler eos, populus qni in hac plaga hahilabat, non uliqtie eon-
quia exacerbaverunt spiriuim ejus, et distinxit in gregatus, sed dispersus est: congregahilur aulem in
labiis suis. >Pro eis, inqtiil, orationem fecit, ut ab lnij'us sseculi coiisuminatione, quoniam cum plenitudo
irrilationispeccalosolverentur.s Non disperdideruut gentium iniroieril, iunc Israel salyus fiet (liom. xi).
gentes quas dixeral Dominus illis : > Nos autem sti- « Er-vaverunt in soliiudine. » Hse, inquit, genera-
perbiam, luxuriamravariiiam caHerasque genies de- tiones, quaj sub una fide ex oronibus mundi parlibus
siruamus, quas nobis Dominus perderejussit (Malih. adunanlur, olim erraverunl, quoniam in deserlo, et
v). < Et commisti sunt inier gentes, el didicerunt soliludine erant, locisque a Deo dereliclis. < In Ins,-
1287 ODDONISASTENSIS MONACIH -_.*88
qtioso, * Idco-eniin erra"bant, quia supcrnse sapien- A cordise ejus. Quia contrivit porlas sereas, > Id est
tianiondumalligeranl aquam,<le qua diciiur-: «Om- diaboli obstacula, a quibus retehti,in patriam reverli
nes sitieiues veuite ad aquam (ha. L\). » — « Yiam non polerant. Confiimatio : « Et veelos fei reos"cori-
habilaculi civilaiis 11011 invenerunl. > Nondum ve- fregil, suseepil eos de vialniquilalis eorum, » con-
-nerat iHe, qtii dicit: t Ego sum via verilas, et vita verlens ad se, qui veritaiis sequiiatisque esl via.
(Joan. xiv). > Nisi cniin luec via inventa fueril, nec « Propter injustilias enim suasbumiliali sunt; > haec
coelesjis quidem habiiaculi civitas inveniri polesl. autem humiliaiio, non corpmis, sed animae est.
t Esurientes > erant « et sitientes, > quaimis enim -<Omnem escam abominata esl anima eorum, et
corporeuin cibuin habuisseiU, spiriluali tamen pe- appropinquaverunt usque ad porlas morlis, > qtiia
nilus ltidigebaiu. Jdeoque « auima eorum in ipsis de- omne prsedicationis verbtim abominaii fueranl, ideo
fecit; * {lelecil aniuia, quia caro dominabaxur; dein inlroitu moriis aslabanl. « Et clamaverunt ad
fecit, qttia I.une periit; 11011uliquedeficeiel; si vi\o Dominum, cum tribularenmr et de necessilaiibus
pane educala fuissei, qiioniam ligno vitae deguslato, eorum liberavit eos. > Quomodo liberavii? « Misit
non inorerelur In auevnum. « Et > landein « clama- -Verbum suum , el sanavit eos. > Quoniam omnem
verunt ad Dominum cum iribiilarenlur. > Poslquam, escani, omnemque docirinam fastidierant, idcivco
inqtiit, fainem, tribulaiionem et necessitatem eogno- B Fdium suum misJt (Joan. m), cujus eloquia super
" inel et favum dulciora sunl.
verunl. cordis clamore ad Dominum clamaverunl, Quapvoptev?« confi-
Mel de necessitalibus eorum eiipuiteos jDominus. teanlur Domino mispricoidise ojus. >
* El eduxlt eos in viam rectam. » Hoc autem in < Et sacriflcent sacrificiuro laudis, > 11011 hirco-
tempore aposlolorum completum esl, quo elfamelici rum vel tauvDViim,non\ittipevaiioiii vel vedavgutioni
saluraii snnt, et ab erroie ad viam veritalis populi obnoxium. « Et aimuniieiit opeva ejus in exsulta-
sunt conversl. « Ui irenl In civilatem habitationis, » lione, > neque pia. timoic vel amicitia, celent vevi-
idêsl. in ccelesiem Jerusalem, cujtis snperius in\e- laiem, illi vsdelicet ' qui descenduni roaie in na-
iiire viam non polerant. Hsec aulerohabilalionis civibus. » Hi autem sunt apos.oli el doclores, qui in
vitas recle vocatur, quia ejus habiialio nunquam non fragilis camis uav.culis resideuies, el per lirijus sae-
erit. Ideoque « eonfiieantur Poniino miseiicordise culi fflariana\igaiiies.magnam piscium inulliludinem
ejus, >id est laudetttr Dominus in stiarum copia ani- \eibi Dei hanio cceperunt. « Faciemes operationes
niarum. « Et mirabilia ejus, > facta « filiis Iiomi- in aqtiis mullis; ipsi viderunl opevi Domini, et mi-
num. > i.ibilia ejus in profundo. » Cum enim inter iinpios,
< Quia saiiavit animain inaiiem. » Inanes animas el peccalores fuissenl, et diversis iribulationuiiiflii-
saliavil Doroiuus, quia diviuo mnnere et ccelesii G ciibus -qiiaierenlur, niirabilia mulia, quae per eos
graiia eos icplevit (Aci. n). «Ei aniniam esurienlem ipse Dominus operabaiur, cernere merueruiit (Act.
saiiavil bonis, > quihus ennirila nunquam deficial ui, xin, xiv).
t|Sedonies in lenebris, et umbra morlis, victos in « Dixit etslelil spiiitus procellse. » Stesil, itiqitlt,
mendioUate et ferro, * libera\it Doniinus. In tene- pVocellartim impetus adversiiatumque ineursus ,
bris siquidem et uml.ra morlis sedebat genns liuma- quia ille praecepit, cujtis dicere facere est. « Et ex-
Trant, qtioniam vei itatis lumine perdito, jn erroi is altati sunl fluctus ejns. > Hoc auiem secunduin tem-
obscitvitaie pevsevevabal. In pauperlate et rcvvoerat poiumdiversiiatem diciluv, quia aliquando in pro-
ligaiuin, /jtiia dttra criminum catena vincluin, 0U1- spevis, aliquando in advevsis eranl sancti. « Ascen-
nitini bonoriim inopiam patiebatuv. Hoc atuom el de derunl usque ad coelos, el descenderniu usque ad
illis imelligi poiosi, quos secum ab infeiis Doroinus abyssos. i Maris simihludinein sequitur, quod in se
cduxit (Ephes. IV).Sed qu.ire vincii evanl? Sequiiur: quidem naVigantibus, modo ad sidera consurgere,
« Quia exacerbavernnl eloquia Doinini. » Sinl ergo roodo ad larlara descehdere videlur, cujus limoris
nobis initia, divina prjecepia, ne patium nostroium iromensitas, recte omnibus praeferlur quse liroenda
caiena conslritigamur. « Et cbnsilium Aliissimi h- ,-.el evitanda sunl. « Anima eorum in inalis tabesce-
ritaverunl. > Qtti enim ftiratur, illnd Dei consilium b.il. > Hic aulem limoiis el afilictiouis modus de^
l.lcit irriium, quo dictuni est: < Non fuilum feceris claraiur. N.on, sicul Aposlolus ait,' tanlis multolies
(Malih. xix).»—«Et humiliatum eslinlaboiibns cor piemebantur adversitaiibus ttl eliam \ivere eos tse-
eoium. >Bimis quippe operibus lininijialur nunquam deret (11 Coi. H). « Turbati sunl, el nioli sunl sictit
aniiua, sed quasi gradibus quibnsdam semper ad al- ebrius, » pene toiius ndei oblili.« El omnis sapien-
tiova ascendil. El « infirmali sunl, nec fuit, qui liae eorum de\orala esl, > non valentium lot et ianfis
adjuyarel. > Nulla enim eis medicina auxiliabatur, lesisiere adversariis. Vel eti.im, sicut ebriuscom-
quia veri medici ignorabanl auxilium. « El > tandem moti sunt, quoTiiam, elsi occiderentur, flecii tanien
< claiiiavevuni ad Dominum cum tribularentur, > non erat possihile, quia superno "\ino iuebiiaii.
qui solus salutem conferre potest. < Et de necessiia- mundi hujus amiserunl sapientiara, ideoque eovum
libiis eorura liberayil eos. Et eduxil eos de lenebns,> el mundi sapienliam o"eVoraiam dicil: < _El clama-
in quibus sedebant. < Et umbra niortis, » qua eiaut vevuni ad Dominum, cum iribulareniur, et„de ne-
involuti. < Et vincula eorum<lisiupil, > quibus irre- cessitaiibus eorum eduxit eos. Ei statuil procellam
tjji "eranl. Quocjrca, < confileniini Domino miscri-» ejns in aurain.et siiuernul fluctus ejus, i ut qui ETmi
__f_i_~- EXPO5IT10 1N PSALMOS. "~~ 1290
fluclibusjaetabanlur in allum,Tnilissiini fa\onii spi- A paiaius sum -in opcribus, paratus sum in scnsti et
raniiue ducerentur ad-portum. < EtLelaii suni,quia inlelleeui, Veteiibus cunciis exutus. « Caniaiio ct
siluerunt, el > quia < eduxit eos » Dominus «'in por- psallam in gloria mea. > Canlabo ore, psallam ope-
tum voluntatisêovuin.-} Ideoque «-confileantur Do- ribtis. Hoc aulem non In me, sed in le, qui es gloria
mliio 'inisericordise ejiis et 'mirabilia ejUs'filiis lio- nioa. Quidquid -enim boni facimus, in gloria, et
iiiinum. > ' - -' - - J~ '' corona iiosliaque f.iciinus exsultatione.
« Et exalteiil eum in ecclesia iplebis, >;id est in ' « Exsurgo, psaltevhiro. > Suvge, operalionis per-
'
gentium congregalione. « El in calbedra seiiioium '' feclio, nl in deccni pvseeeplorum concordia modo
landent eum,-> id .esi'ih 'Ecclesia aposiolortim el serviain GvealorK Exsut-ge «'cilliar.i, i ne dorniias,
prophetanuT). Qui* p«isnit flumina in deserliim.'V • dulcis modnlaiio, Jauda Duminiiui, placa Saulem,
quatuor Evangeha. in genles. Jlepelilio : « Et e\ilus fugas^piriuini Pyllionis. Ego antem t exsurgam dilu
-aquarum in siiim, » idJesl. in *os't]ui silim palie- culo,' > id est in lmjns s.cculi consumniaiione,
Jiaiilur. El -<lerram fructiferam in salsuginero.» Iri quniido verus dies maiiifettabilur. Bona ergo opera
arenosarn', inquit, slerilemqne lerram ,' misifDoml- ''prjemiliat quicunque in diluculo \igilare et smgore
nus aposiolcs «uos uufructiferam facerem.' Sed desiderat.Jnteiim auiem, < confileLorlibi in populi-,
quare steiilis eralt. Seqnitur^ « A maliiia .iuliabi- ^ Doinine, et psallam -libi in nalionibus, » dicens -.
laiiiiumin ea. jJSam, quiavifiorum muitiluJo eain < Quia magnasuper ccelos, » venit snper nos < nii-
inhabilat. ideo spinas el trjbulos germinabal.,« Ro- ~ sericordia ttia, el iisque ad nuiies > ad plenum pcr-
suit <3esertumjnrstagmaquarnm,.* mevgenslpecca- venit « veritas lua. > Unde Apostolus ait: « Et
lores in aquambiqr.ismatis. Coiifir.nia.io:«Ettervam audivi,-inqi!ii,,arcana vcrha, qnrc 11011licet lioinini
sine aqna inexitus aquaiuro, > uljnultis aquis irvigata • loqui (ILCor. __n). > Venil ergo Yeritas ad nubos,
steiilitatem amidcrel, *_El collocavit ilhc esurien- (.usensque ;id lerramdesoendeie nequil. « Exallare
le§, » uispiviiiialil.us pascerentnrcibis. « Et consij- •i super occlos Deus, > elc. Ilsec attlom quae setjuuu-
ttterunl civitalem habilationis, jsanctam Ecclesiam, _ tur, «quoniam in alio loco exposiia sitnl, nulla hic
vej coelestem4ei'usalcin, in qna semper habiialiunt. indigenl.enuolealione.
< Et seminaverunl agros, et plantaverunl vinoas, > EXPOSITJO PSALMI CVIII
< senifme.%1 vevbiimDei (Luc. vin); > per agroset vi- <fDeus, laudem meam ne tacueris, quia os poo-
neas, Ecclesias intelligimns. <Et fecerunl J>iictum caioris, et os dolosi isuper me apcrlum est. > A7oi_
iialivitatis,' > non mprtis et ruinse, ut pecoalores. capitis : Vides, inquil, Paler, quoniam Judas pessi-
< El benedixil eis > Dominus, < et muliiplicaii sunt r mus consiliarius, machiiiator iniquitaiis supcr me
nimis. » Quoniamexjduodecim apostolis, innuiiiera- os suum aperuit, prodilioni inslal, crticem mihi
bilis Ecclesiarum "crevit iriulliludo. « Et jumenla eo- prseperal.nomen meum exslinguere oonaltir (Matth.
rtim non minoravit, »id est (Joetores, quibus propa- xx\i).-Sedlu, Paier, laudem meam ne taceas, re-
gatis, "agri el \inesecolerenlur.«El pauci f.icti sunl.» surreclionem non abscondas,-cunctisgi'iilibus inro-
Qiiid esl quod iiunc'mulliplicaios,nunc paucos faclos tescat qualiten a mortuis resurrexeriin. < Locuti
esse dicil? sed prius multipli calos, deinde paticos. sunt adversum me dolosa. » Isiius, inquil, consilla,
Nulli enim suiit, qui motlo Ecclesiam doceant ad reporlo.Scribse el Phaiisaei, pontificos el sacoidotes,
^ l •-
prTmitivormricomparalionem. linguis suis dolosis adveisuiiCine locuii sttnl, me
=<Ei\exaiisunta tribulalionemalorum etdoJore > damnanles, me aecusanies, me reum mortis una
Unde < effusa esl -conteniio. _ jra^ et indignaiio, voce claiuantes (MaUh. AWI). J Et sermonibus odii
« sUper > -Iiujus saeculi « prim.ipes. El erraie fecit circumdederuntme, » falsis und.que adhibilis tesli*-
eos, >dux eovunrspiriius-maJignus,"«"In invio et non bus (ibid,). jt Eljexptignavertinl me gr.ilis, » graiis
in via, * diiigere eos penmsit. -t Et adjuvilDoininus quidem, quiasinecausa e'«Talione, gratis, quia fru-
pauperem de inopla; > ferculis eum salians seternis. " stra suiquejul dispersicnein.
< El posuil sicul oves famiiias,-»ut unaquseque suum D , .5 Pro eo, utme diligerenl, dctrahdbantmihi. >
liuniiliter-sequereUir pastorem.-< Videbunt recti, > Millta eis bona conluli, de îgyplo Iiberavi (Exod.
non in' iniiiiicornm'cseciiate Tnanebunt, < erlaeia- ' xiv) in deserlo manna pavi (Gen. xvm), terram eis
btintur. > de Teperia visione.« Et onniis iiiiquil.is promissionis dedi (Jos. xiv), mo.rluos eis susCiiavi
oppilabit os suum,'» Jit sicut ,iniquitatem claniavit (Luc. vn), leprosos mundavi (Luc. xvu), csecos SIlu-
iniquus ad tempus, -ilamulus econlra sileat in seler- minavi (Luc. XVJII).Nonne hsec dilectionis, et poti
IlUlll. odii causce suni5Probi_ lamen quibus el me diligere
« Quis sapjensl > ille utique qui « et custodiet debuissent, delrabebant mihi.Ego aulem quid facie-
hsec. * quseet in hpc Psalterio replicaia sunt. « Et» batn? brabam. 0 qiiaiitamiseiicordia! quanta nbstri
iu his « intelliget, > muliaset magnas essetmiseri- Redemploris ItumiJitas! Non nialedicenlibus maledi-
eordias Domini. > xii, sed pro se calumniantibus ol persequeritibus
EXPOSITIO PSALMI CVII. oravit. Ait enim: t Pater, ignosceeis (Luc. xxui).,»
< Paratum cor meum, Deus. > Vox Ecclesise : « Posuerunt adversum memala pro bonis, el odium
Paratussum, nou janlum ut serviam, verum eliam pro dilectione mea-. » Ego vitam (Joati. i), ipsi mor-
ut m luo nomine inoriar. paratus sum_in moribus, lem (Jmn xix). ego medicamenlum iNitm. xxi), ipsl
PATBOL. CLXV< ii
-f_.91 CDDONIS ASTENSIS JIONACH! 4-SS2
veneiium (Rotn. 111);ego mel et favum (Nmn. xitt), }S Jius novit. < Fiat.i n.iii ejus in interitum. » Muiii
ipsiaeeliim (Joan. xi*) cum felle misluin (Matth. enim j'am ex eas sunt inierempti; major tameii, iu
"ivui) mibi porrexcrunt. judicio exspeciatur inlenlus.
'j "ldeoque « conslilue super eum peccalorem. > « ln generaUone una delealur nomen ejus i l*i
r.Quoniam quidem peccalovem Csesarem (Joan. xi\) lanium iu hoc s.ecuio vivant, viiamque post moricm
*et Barabbanv (Joan. xvm) el ipsum diabolum om- non Ji.tbeant. Sed tu, Judaeus, qui lilteram quseris.
nium vitiortun prineipem elegeiunt, sub ipsius nonne post quadiagiiiU et duos atinos, in quibus
'jilgo alque imperio comprimantur. Conftrmatio : una peifioitur generaiio, Hierusalem delelam CQiui»
'« Et diabolus siela dexlris ejus. > Quid de sinistra leiis? Qui eigo quseiis lilteram pereas secuiidum
fiet, quando quidem manus ejus dexlra a diabolo litleram. « In meuioriam redeal jniquilas patrum
dtUihelui ? Quid illius sinisira opevatur, in cujiis «jus in conspeclu Domlni, » ut qui post quadraginla
liextra ihabolus astal? Cognosciie ergo, Judael, qno- aniiorum diveilicula non suni conipuneii, Chrisli
-niaiii diabolica sunt, in quibus maxime Domlno vos passionis et pamim iniqujwiis ciinnne leneaniur,
iervire pulatis. .Sive.-cmn ad judicium veneriiil, nec originale pee»
-< Cum judicalus, exeat condemnalus, et oralio calum neeceieia quse eommiseniiileisuiiuitlantur.
vjus ii.tlin peccalum. > Noliteergo orare, Judsei, ne I[j < Et peccatum malris ejus, » illius scilicet Jertisa-
-logalis Psalnios «l prophetias, peccaium enira est. lem quse prophelas occidil (Act, u) non deleatur.
4 Detimque offcnditis, omuisque vestra oratio iu ana- < J?iant j:oniraDomlnumsemper. » Seroper enim
tfcema converiiiur. Hoc aulem -erit nraniloslum, Chrisio Domino conlrarii fuerunt. < Et dispereat
'"«pisndo-de.udicio condemnati exibitb. (Mauk, xxv). *de lerra memoria eorum, » ne simul cUin -sanciis
<•<Fianrdies ejus pauci: » Pauci fiterunt oies Judse, scrilianlur in libro vitse, c pro eo <juod populus iste
-'.quoniam se eadem dielaquco suspendit; paucifue- non esl recordalus faoere misericordiam. > _}nia in
•Tiint dies Judseorum, quia post quadraginta et duos 'operibits confidit Biiseiicordiam pafvipcndit < £t
-«nnos locum et genleni amiseiinil (Ose. m) ; dimi- persccutus esl honiineni p.uipeiem el meudieuin, ei
"iiuli sunt dies, quoniain creverunl noctes. « Et compunctum coi de, inortificaTe. » Inops enim ei
'-^«pi-.oopalUn.ejus accip>al alier. » Judse Mathias mendicus fuit quoniam, nt ail Aposiolus, < cum
- iUlo?.t), SynagogaeEeelesia succcsslt. Amisit enim omnium~di\es esset, pro nobis
panper factus est
. jSynajgogjponiiiices, suscepit Eoclesa apostolos. (11 Cor. vin). » Corde aulem fuit compunctus.
< Fiant filii ejus orphaui, et uxor ejus vidua. » qnarido dixil^ « Tilsiis esl anima mea usque ad
Hoc autem eliam ad litlcram conipletum est, quo- movtem (MaUlu xxvi). > Sive quaudo Palrefn pio
c jiiam, ieraporihus Titi, magna Judseorum inieriit' disupulis
rogavit. Ait eniin . « Patev, consevva"eos
iiiultuudo. Spirilualller autero, hujus populi iilii quos niihi dedisti >— i Et dilexil male-
- dicnntur orphniii, qnia Patrem suum crucifixeiuni (Joan. xvn),
diciioiiein, > quae super imtpios futura est. t El \eniet
'(Mulih. xxvu); malervero, id est Synagoga, vidua ei. Et noluil benedictionem, > quse in nostram Ec-
, remansit, libello repudii receplo a tanto iahque clesiam deducelui'. t El
i viro dissociata. < Nuianies, > labenies £1 morienies, elongabiiuv ab eo. Ei induit
malediclionem sicutvestimenlum, * ut quasi lalari
f>'<arausferanlur filii ejus, de genie in genlem-dni- vt-sie ea tegerelur. « El inlravil sicut aqua in ossi-
d.uilur, vendanlur, cunclisque genlibus subjician- bus ejus, > nt qni foriiores ease videntur, corru-
>>l.uv«. Et mendicent, »-qui enim indigel, pauper esi.
non effugiant. « Fial ei sicut vesiimeiiiuiu
ildeoque Judsei mendici jliciinlur, quoniam cceiesils ptiones
" et sicul zona, qua semper prsecingi-
panis diviliai umque spiiilualium sunt pauperes. quo operilur,
- « Ejiciantiiv de habitationibus suis. > Nonne iia lur, > oinnl iemporecircujudalusea, qua sit sine fme
iuclum esi? imo quia ila est. coustiictus. « IIoc opus eorum qui delraheni mihi
« Scrutetur fenerator omnem subsianliam ejus. > apud Dominum, > quicunque Dei Filiuni ine esê
Peneralor isle nialignusspiiiius intelligitur. Yenial " negant. « Et qui loquuiitur mala adversus animam
>hie 'imporUinus feneraior, scrutelur substanliam meam, » dicenles : « Deusdereliquiiejm(Psal. LXX).>
el : < Non esl salus ipsi in Deo ejus (Psal. iu).-i
'popuhjiujtis, et quse sua sutit secum evellai. Expo-
.siijo : . Eldiripiant aljeni lajioies ejus, » ut quid- < Et tti, Domine, iac mecom propier nomeii
_. quid„est(operaiuSj a dsemqnibus dinpiatur. $ _Sonsit tuuiri. > Quodinvocavi, ut ipsi mendaces jnvjenian-
illi adjulor. » Quis enim Judaeis auxilialur? Fueruiit lur. « Quia suavis est misericordia tua, Libera juji.,>
Jin. .Egypio. Jiabuerunl Moysei. ctÂaro.n(Exod. 1vn). de hujus carnis iiifirmitale. « Quia egenus et pauper
rJQua)i.eraulem Dominus eps adjuverit, loiigum -est * ego sum, » quandiu in carnis invol\or corrupiions.
, eiiarrai;e. Fueruni^ et in JiabyJouia? ibi Paniel uos « Et cor meum conturbatum esl in me, » quod
|consolabatur. Cum ergo jam per milleannos sintin "carnis quidem inlirmitasJacit. i ^ ^
i .caplivitafe. etnop.sicul prius adjuventur, inipleliir 5 Sicut umbra, cuip declinal, ablatus sUm.t >
Jquo^dicUin. esl. iJSiqn, sit, illi adjutor, nec _sit qui Quoniam nuilam Judseorum partem inhabi/lo^ Vel
-iniserîur pupillis(ejus_,»_HoQ auteoi de sensibili- } jdeo sicut umbra, quoniam Jqdoei, si velinl,,nie
|_Jus,no| yegijm esse scimus^de.invisibiiibusanteoi, tamen fugere nequeunl. « Et excussus.suni.sj.cut
iuiljuabus viMeJ^cet,quid JJoniinus facia., ipse me- locusta, > id est ut populi regnique vastaior, cui ipst
-._«. EXPOSITIO 1N PSALMOS. i¥H
dloebant: < QuousqueaniniBS nostras perdis, si tu A __ EXPOSiTIO PSALJIl CIX; „ v
e_ Christus, dic nobis palam (Joan. x). > < Dixit Dominus Domino meo. » Vox Propheta. :
< Genua mea infirmala sunl in j'ejunio_ caro mea < Sede a dexlris meis. Reverlenli, inqpit, Domino
immulata est prbpler oleum. > Quia ossa, cor et meo de 13dom dixil ei. » Pater ej'us, qui( illius et'
anima, ob fidei firmilaiem, alias appellaniur. Genua Dominus est: Sede a dextris meis. Dominus enj m
hoc in loco aposloli propter inflexionem, dicuiilur; estPaler; Dominus esl FiliuSj Doiniiitts est Spirln.s
f,enuliamque fuit Petrus, qui prius: « Elsi opor- sanclus. Non tres lamen, sed unus Dominus.,Ut
tuerit me mori leeum,non le negabo (Mauh.\wi),t enim in personis triniias, sic in majestate permanet
promillens, ad unius ancillaevocem leviler inflexus, verilas (S. ATHANAS. I i>ymb.). Quis igilur vel cui
« Non novi hominem > dixit \ibid.). Hoc auiem a dixit: <Sede a dextrisrneis?» Paterdixit, et Filio di-
jejunio fiebat, quia « nondum Scripturas intellige- xil. Hoc aulem secundum carnem ul qtiem Jtidaeiin
bant (Luc. xxiv). » Defieienie oleo nuilata estcaro, sepiilcrum humiliaverunl, idem ipse a dexiris, Dei
quoniam veri luminis fomenlo exsiincio infivmali sedere intelligatur.
.sunt aposloli. i Elegofactus sum opprobrium illis,> < Donec ponam iniiuicos luos, scabellum pedum
qui me in cruce pendentem videninl, et illudentes, tuoruni. > Donec inimici lui omnes tuo subjicianttir
capita sua moverunt, dicenles : < Vah ! qui deslrois B* jmperio. Omnia autem qusecunque hic vel promitlun-
templumDei (Matth.-xxvu). >—< Adjuvame.Domine lur, vel prsecipiunlur, ad hominem referenda smii.
Detis meus, salvum me fac propier misericordiam < Virgam viiliuis luseerailtetDominus ex Sion._>
tuam. El scianl quiamanus luahsec. el iu, Domine, Propbeia est quiloquilUr. Ideo el fuluro proprtetcri-
fecisti eam, i — < Potesiaiem enim habeo ponendi lo iuiltir vevumque ordinem non observat. Sion et
auiniam meam, et iterutn sumendi eain (Joan. x). » Hievusaleui uluiiii sunt, uisi quod Hierusalem loia
Nou ergo eorum virtus, sed manus lua isia pere- civitas, Sion vero quaedamci\ilaiis turris et defensio
git: «.JNon enhu haberent in me polesiatem, nisi erat. De bac aulem SiOn et riicnisalem exivil lex,
Iioc a te datum illis fuisset {Joan. xviu). » Non vos et veibum Domini (lsai. n) quocirca el virga yii-
cxcuso, Judsei, sedDei omnipoientiam prsedico; vos tulis ejus. Yirga virlutis ej'ns, Evaiigeliuin intelljgi-
enim quse potuislis, fecistis, et quae non potuistis, lur de quo Apostolus ait: < Non enim erubesco
. voluislis. < Maledicenl fIII, et lu benedices. > Nihil Evangelium, virius enim Dei esl (2JOIH.i). . flac
enim in eum Jiominum valet maledictio. « Qui in- autem virga corrigtuiiur, hoc sceptro venerabili
surgunl in me confundanlur, servus aulem Mtus reguntur, quicunque Dei virtulein et omnipolcnliaiu
laeiabilur, »«_uia « semetipsum exinanivit, formam , recognoscunt. Misil evgo Dominus banc virgam ox
- serviaccipiens (Philip. n) »—«Induanlur, qui delra- *-"Sion, quoniam aposiolica praedicatio ibi exorta jn
iinnt jnilii pudore, » ut me die lerlja rcsurgenle omnes fincsierra: processil (Psal. xvtn). >
(Matth. xxvni} de mendacio erubescant, quo mihi Tu aulem < dominare in medio iuimicorum tuo-
anle Pilalum detrahebanl. Dicebant cnim : « Re- rutn. > Quicunque enim diabolo servit, Domini est
-eordati sumus, quiaseduclor illedixitadhucvivens: ininiicus. Aut, quia lolus mundus ei serviebat.
Post diem terlium resurgam ; jube ergo cusiodire priusquara carnem Chrisuis assumeret. Erant ergo
sepulcrum, ne a discipulis furelur (Mattli. xxvn). > ejus inimici, qui nunc amici facli, de ipsius itnpeiio
Erubescant ergo, quiaresurrexi. Induanlur pudore, el domiiiio giaiuJanlur
quia mendaces comprobantur. Hoc autem non ego, < Tecum principium. l Tu, inqutU TJnfnia TCUM
sed eorum propbela teslatur : < Operjanlur sicut Paire fecisti, lu oinnium creaturarumes priucipium.
diploide confusione sua. > Est autem diplois, duplex « Omnia per le facla sunt, el sine te facium est nijii'
gcnusyestis. Merito ergo Judseoruni-confusio diploidi (Joan. i). > Confundanlur ergo Judsei qui eum dse-
assimilalur, quoniam duplex est, si quidem in aniraa monium habere clamabant, quoniam se priusqnani
et corpore, in hocsseciilo et in futuro propagaiur. 0 Abraham fieret esse dicebal (Joan. vm). . "
iniseri et per omnia infelices, qui, nuptiali vesle .,I Hoc aulem manifeslabiiur « iu die virlulis fuse; >
amissa, confusione induuntur! Ego aulem < confi- id est « in splemJoribus sanctorum. > Cum.unquu,
tebor Domino nimis in ore meo, et in medio muk Uisevirtutis diesadvenerii, in quo etmaii peribunl,
torum laudaho eum. » Non enim jam in sola Judsea et sicul sol in regnoDei sancti fulgebunt(Prow. vm),
latidaiur Dominus, verum etiam in omnibus miindi - lunc principium omniumque Creator manifesta-
parlibus, < quia astilit a dexiris pauperis. > Cujus bitur.
pauperis?lllius qnSail: < Vulpes foveas hahenl, et Tu enim es, cui Pater dicit: « Ex ulero ante luci-
volucres cceli nidos, Fiiius autem bominis non habet ferum genui te. > Te. inquit, ex tne genui anie tem-
ubi caput suum reclinel (Luc. ix). > Sic autem de pora (Joan. i) qiiem ex Virgine et nasci et gigni
se quasi dealio Joquilur Dominus, quod nos scquen- volui in tempore (Luc, »).
tia docepl. « Ut salvum feceral a persequenlibus < Juravit Dominus et non pceniteblt luni, j> Quld
animam nieam, > jd «st a Juda_orum impielalibus, jnravii? Sequitur : « Tu es sacerdos in aternum. ?v
qul eum armala mami circa sepulcrum obsidebant Unde Apostolus : «PJures facli sunt sacerdoles se-
(itauh. xsvii). CBndtim legem, et ideo plures, quoniam iriort*
profeibcutur permauera {Hebr, vn). » Tu aute»n,
?295 €I>DONlS,ASTENSlSLMGNACHt '.293
Christe, qttia j'am inori non potes, cris sacerdosjn A __ _ EXPC-SlTid PSALiMICX.
seternum, Quo oidine? < Secujidum ordinein Mel- < Coiifiiebor"libi,.Domine. > Vox Propheloe
:L"au-,
diisedech. t Cessent igitur sacrificia mortuoium. dabo le^niagniJGeabo tcynon in~labiis lanlum, sed
Quls est iste Melchisedecb ? cujus paier, et roaier. et ^« in loto corde meo.YUbi? « ]n eonsilio jiistonim,
goneratio ignoralur. Chrislus eniin,nequesecundum ,o et congregatione, » ot dicam : «,MagriV» parebiiiU
Deum, malvem, neque secundum hominem babuit « qpera Domini, ,»j.i fuejinl « exquisila. > Non eriii»
_>alrem de quo dicitur : « Geiicratjonem ejus, qui soliiinmodo in soie, luna laniique firmamenli vo*.
eriarravit? > (Act. \m.) Est eigo sine paire, et uia- lubiliiale, verum etiam in riiinuiis rebus Dei _sa-
kre, et genealogia. Melcliisedeeb sacrificium panis pientia, virlus el operalio celeberviroa reperiturr
et vini fuit (Gen. xiv) : Chrislus aulem, sui corporis -. « In omnes voluntates ejus, confessio el magnifi-
«tsanguinis. Unde ipse ait : « Caro mea veie-est - centia > incurril. Nori enim aliud ex nostris vuli
«ibus. et sanguis meus \ere csl poius (Joan.m). _> Deus, nisi confessionem~et lpagriificenilam. Qui erg»
< Dominus a dextris luis. »Piius Eiliutn a dexiiis ipsi pJaceredesideraljSemperconfessionera in menio
Palris, niinc autem Patrem a dexlris FjliLesse dicit._ babeat, ut et Dominurii laudetêl peccala confitea-
Qua^n re una majeslas, una sequalitas, una virtus „ lur, hoc eniiri ulrumquesighifical confessio. SequaUir
&
eademque polentia demonslraiur, quae reges, el magnilicenlia ul sibi ipsi.semper tribual incremenin,
priuceps saeculique tyraiinos in judieio frangei, po- boc aulem vult Dominus,~iU assidtie cvescat, eiile
test autem et, sic inieJJigi, Dominus « confringet virliiie in virlulem magnificeiur qiirad etim veniie
reges, in die iroe suae, > qui libi a dexiris fuerini, coiicupiscil, unde, sicjil lufia peifeeiay In nullo cte-'
quasi ad prsulianduin accincti. Unde in Zachaiia _ ficiens invenialur, « opus ejus. >
legitur : quod a dexiris Jesu diabolus slelisbel, ut < Erjuslilia ejus nianeiin S<ECUIIIIII soeculi.> 1» "
cum eo pugnarel (Zach. m). Regem autem ipse hoc 'aulem cseteiis operibus disiinguuntur opeta
asserebat, quoniani univeisa regna mundi Domino Domini, quoiiiam IISLCsemper eriini, alia vero Igne
promitlebal; ail enim : « Haec oinnia tibi dabo. si consummabunlur.lla_cergojusiilia el opera seqttiin-
procidens, adoraveris me (Matlh. iv). » Hic auiem tur, quse imitatores sulernos facei'e possunt. -
rex tune confringeiur, quandojdies ira?, calamitalis « Menioiiaiiifecji mirabilium suorum, inlsericors-
et miseriae revelahiiuv. et°miserator Dominus, > scribens ea el praedicairs
« Judicabil in naiionibtis, implebil itiinas. > Opor- per propheias. Qui enim" docel, memoriam iaoit.
Scl enim ut ruinas impleal. qui t in ruinam posilus quod enim omniuo ignoratur, "uuhquam in memoria
est,'et in resurreelionem mullorum (Luc. u). >Fe- £„ habelur. Qusecunque"ergo scvipia sinil, ad nostiam
*ii Dominus ruinain, cum malignortim spiriluum dsclrinam scripla sunl (Rom. xv).
exercitum de ccelis expulit (Apoc. xn), sive, cum L « Es>camdedit linieniibris se. > Ut enim pauis
Adani de pafadiso eum uxore ejecil (Gen. m), she corporum, sic Scriptiiratnni roemoria, esca cst au_-
curo, filios Israel in deserlo slravil (Exod. xx\n). lHarum. Unde ipse Domitms ait: « Kon in solo pans
Complevit aulem, quando diaboltim ejusque ange- vi\it iiomo, sed in omni verbo Dei (Matth. i\). i
los Tgni tradidit inexstinguibili, el nulJa exinde Dedit el aliam escam. illum Vldelieetpaiiem vivum^
ruina flet. Implebil etiam ruinas. quia sanoti IIluc quideccelo descendit (Joan. \i).
ascendent, unde angeli ceciderunt. < Conquassabil < Memor erit in sseculuin le_lamenti sul. > Noft"
capita in leria niultorum; » Capiia conquassabit, enim sola littera, \erum etiain lit.erse obsêryatores,
superbos humiliabil; boc aulem in lerra. Si enim sunl lestainenlum Dei. « Virtiilem operum sttorum
in ccelo et spirituales fuissent, non tilique coneu'- aimuiHiabil populo suo. > Jusliiia namque,~~pax,pa-
terentur. rienlia, bumililas, chariias, opera Domhii sunl. lla-
1< De torrenle in via rum autem viilulem, eo doeente, cognovtilius. Sci-
bibel. »In via eraf. peregri-
mio eral,-ad Patiem Christus festinabat. In.ii.ic mus eiiim quoniam tanla ki lus virius habelur, ut
ergo via oporiuit -de lorroBte bibere Ghristuro., De JJ I vilam possinl pvoeurare aelernani. Hocênim ipse
torrenle bibil, moriis amaritudiiiem gustavit_(JIJ.aMft. - Chiisius «locebal, quand6' oclo be.uiludines prjedica-
~v - - "
xxvn). De hoc calice ipse ait: < Pater, si possibile bal \Malih. v).
esl, transfer calicem justmn a me (Matth. xx\i). i «-Ufde IJiis I&re'dilatem gentiiim. »'ExpuIsse siini
Quid est autgm quod.in Evangelib dteitur. « Et gentesde supernalisereditate, <_uahibe"ile in \inea
cum guslasset noluit bijbere (Maiiji.^_xxvu)..» Hjc laliorantibiis,, daturus esl 'Dominus. < OperrfTiia--
autem de lorfenie bibisse, dicllur, }iis| ut morlem, nuum ejus veritas et judiclum,'> cuncta enim<]uai
isiam faoilem etciio transeuntem oslenderel.« Pro; Jocil, vera sunt neque mendaeil dolus in suis"opcri-
pterea exaitavit caput, » id est, die leriiaresRrrexit bus rcper-IlUF.Siquid jtuteitfeorrupîmi) esl, hoc jam.
(Mallh. xxvu), quia se ipsuin'e.tinaniv.1 (PJiilip.ji); ,i ipslus opus non,est;ijorrupii6 enim^bona noii istL'
il.se e't caput exaltavit, non japuit in sepulcro, sed Qosearilem Dei'suiiiJboiia*suiTi. âlsilate efgo qtia§
super ccelos poienter ascendil (Marct xv_;). Qui lo- surit Corrupla,'ejusnon sunt. Jhdicium auleiri%_aM
lius mundlTex el cat.ut cuni Palre ei Spiritu saneto--.- suis operibus, quoniam sine discrel;oiie' et ordme
' -' -
*2>>il«t regnat. 1 nibil fecit.
< Fideîa omnia mandata e]us. i Oauiia ergo fi-
J2VJ INDEX 1N S. BRUISO.SEM. 1298
.lem naneani, el ab omnihus credanlur, ,quse vel in A jEternus est Dominus, selernum est et testameu-
^JNIpvovel In Yeteri inveniuntur Tesiaiiicnto. « Con- _um. € Sanclum el lernbile nomen ej'us. > Sam t'im
firmata iif saeculumsseculi. » TJn3e']psa"VeiJias ail: est s¥rictis, terribile malis. «lniiimn sapientiae limor
- t CceJum et ler-raT.ransiuuniv^veilMaitiera niea nou Domini. » _Qui ergosapiens fieri incipit, ut Detim
_ iransibunt-(ITarc. xiu),c» Ernnt.ergo in sseeulum- tlmeat" prius oporlel. < Inlellectus bonus omuibus
"-sseoili "«,facta in veriiale, el aaquilale, vquoniam, . facienlibus eum. » Non ergo bene inlelligit, qui
.". et vera sunt, _et ^jusfiiiam J-pr,edicant, non 5 autein " "quod inielligit, non operatur. Inlelligat ergo honio
"ôiinievevuui, eii-amji.st.iin_. . . •--_... ."_" quoriiam jnihum.sapientiie csl timor Domini. El ut
~\ Redempiiprieto inis.tjwpulo sun, -> id esl'GIiri- ' inlellectus 1,'onus'sit,timeat Dotiiimun, sicul iiiieili-
. siiiin,-'qui suo sansmiue mtnrdutn -ledcuiil \lfobr. . gitj qnptl si^feccrit,*« lamjalk) ejus manebit in sa>-
" -
,_j\jv" ._- „ _. '- ;_-/
-
-; : cilJufiisscculi.' > Hoc eniin apostoli fecerunl quorum
- ~* Mandavit in selernum leslanieiUum suum.
>., c laus ab oriinibus.
.BERUM ET. SENTENTIARUM MEMORABILIUM.
Revocafur lector ad nlimeros crasstari cliauiclere textuiinseitos^
'. . =-" „ A__- IHumnondum eireumcisumQde'sjustiflca\H,I, 25>Prs_dt

- AAWSS levites erat. Quia prjmpgenitusfrater Jlo.si a .citur Abrahaecaptivi.asHebr_eoru__i__n ^g^plo, I, 23. Ite<
Dco eligilur/ ut ad. popuhim loguatur_Tet \erba sua, et rum apparuit_DeusAbrahaB,eique daturus progeniemm-
prjeceptaad eumdeierat, 1,51. CoramPharaone, quem '_ numerabiiem promisit; cui cum credidisset, ad juslitiss
cnmMoj-se.comenit, \irga, quam gestabat, projecta iri. incrementumiides ejus reputata est, I, 2S. Accepit Abra
.erram \ersa est in ralubram,I, 35. Ommaportenta, qui- liam praeceptumaDeo, ut eircumcidal cavnem prseputii
Pharaonem.percussit, per Aaronemacia sunt^ sui, et hujusmodicircumcisiocunctismascuhsHebv_eoruinJ
Jbtts'DfiusTtumster
-quiaejus eiat, 1,54 et seqq. Aaron cumfilus* sub pa'iia mortis mandata est, I, 23. In \isione tnum An.-,
suissaeerdos eonstituilur, et saerjsvestibus pro sacfbrum gelorum sub humana specie. quse Abrahss facta est, ut
admuustratioueexomatur, I, 102et seqq., 56 \es_ium il- cumtres viderit, unum lantum adoravit, non paucorum
larum significationes«xplicantur. Qnare-Aaronnominafl- fuit opinio Palrum sjmbolum SS. Trmitatis ei pnmura
liorum Israelsenpta in rationall j'udiai deferre debuerit, ostensum fuisse, I, 25, m adnot. Abrabam duas u:\ores ha-
et tintiniiabula in-flmbrns\estimenti sui ,7I, 103ef seq. bmt.Saram, etAgar;que juxta Aposlolumad Galatas.
Jtitus -omnes,et ca.remonise,quae In exercitiosacevdotali duoTeslamenta signiiicamnt; Saraenim figura fuitJEeele-
-observandserant a Deo-ei prffiscribuntur,1,1D7 et seqq. sise; Agar auteiri Sjnagogae. Hasccopiosecxpoiiuntur,J,
4>ostAaronemqui nt Pontifex maximus habebatur, fiiii 27. Prohatur fldes, et obedientia AbraTiae in mandatosa-
«yus inuncti sunt sacerdotes. propriisque sui olliciivesti-.- f
cvificandi saacDlium suum. I, 28. MoriensAJjrahamdixit,
bus insigmti. Sollicitatus ab Hebvaeismoram Movsi in Isaac ha_redemtoiius substantisssua?; iilhs autem concu-
monteSmainon ferenlibus, rituJum aureum erexit, cui binarumbona mobi.iaTeliquit. Quomodohascmtelligenda
-insanuspopulus saGnfica\it.Teta_\erdDeo rebellem se smt, I, 50.
iecrt.1,11S_. A Moyse redarguitur Aaron de patrato cri- ADUI Formatus eslprimus homoA.damex limo terriB,
nrine. Quiad liUidscelus iucitarunt, et cousorlessacrile- recepitque ilatmn Dci rreatoris, scilicel spiraculumvitsbj,
gii fuere, quasi ad viginti tria millia gladio percussi, quo lactus est m animamvi\ entem, et spiritualem, ut exl
exterminali sunt, t, 120. Inieufico totus «eremoniarum duplici substantia conslaret homo, ex corpdrenempe,.et
ordo pro cultu Tabernacuh, pro âcnficiis, diebusque fo- spiritu, 1,8. ln paradiso omniumdelieiarum locoeum col-
sfivis.iii.Deihojioremconseeratls,Aaron, etfilus~ejustra- Jocavit, ut operavetur, et custodiret lllum, I, 8. De -omni
dittir, eisqne commendatur. _arhorumfruclu copiamei fecit Deus; verumtamende li-
_ ABEL mmornatu. Ads3ut«xemplum justitiae, et inno- guo scientiseboni etmaline comederel, Interdixil, Hli-'
centte prqponitur.T_kmelionbus gregis sui-felibussacn- qiie mortis pcoiamcomminatusest, I, 9. Cnmautem sa-^
ficia"0eocum oiferret, oblatioaes e.,us gratiam, etâcce- pientise, etprophetie&spintu replelus esset, statim\isa,
ptatiooem apud Bomiuumpromeruerunt,I, 14. Interem- muliere, quam eo dormiente ex una ejus costa Deus for-
^ptuspropter invidiama Cam,Christum sigmficavil,qui-a mayevat,quid erat, cogno\it,' dixitque : Hoc nunc-osex
Judasisfratribussuis odio, etlhore succensism mortem ossibusmeis,elcaro de carne me%; duos sciiicetin cariie
tfaditus est, 1,14. Quomodointeliigendus sit clamorsan- una futuros prsenunciavit, maritalisque \inouh legem ,
gjinis ejus, quo meliordicta fuit ab.Apostolo ,ox sangui- expressit, 1,10. Propnum etiam nomeu omnibus .nima—
- iiis Christi,I, 14. libus imposuit, 1,10. Per fraudema dsamonein serpente
ABniHui.JSgressusAbrahamjuxta prasceptumDomini loqueute decepti primi parenles Adam etE\a fructum
de-terranativitatis-sua;,relictisque omnibdsconsaguineis, \etitum comederunt, quoprsecepto, cognoverunt, quid
et pj-ofectusin terram sibi a Deo indictam, pater multa- 1.oniamiserint, et in quod malum offendermt, I, 11. Oc- '
Tiun"gentium fleri meruit, I, 22. Hujusee promissionis cnltawt se Adampost peccatum,et-appareve anle Domi- •
oraculocum credidisset,tanto magiST^ninam sibi diiectio- num timuit. Quomodose Deo absfeondipotuit, feumei pa- 1
_nemeonciliavit, utdignatus sitDeus ei apparere, non ln teant omnia? 1,12. A paradiso voluptatis di\jni mandati
se, id est, mpropria substantia, quaaineffabilis, et invisi- prse\aricatoresejiciuntur, 1,15, et prssclarissuse condi-,
iliisest, sedsiibspecie trium virorum, atque possessio- tionis prasrogativisexuiintur, 1,-419.GTaviov facia' -
nem terr_eChanaanilli, suisque posterjs .polliceri, I, 22.1 est eorum culpa, quodide \iolato-pr_eceptoinsuper -\emam sup1-
«Juare iumonumentum tanti teneflcii lbidem erexit al- plices non implgrarunt,sed excusalionempva3te>e,unl,i,
taw «t sacriiicium Deo obtulit, I, 22. "Abrahamprogres- 12. P,ro Abel a Cain interemplogenuit Adam Selh, CUFS
ûsm ,-Egyptumpr_ecepitSareene se uxorem, sed SOVQ-
rem-suamdiêrct :-iuquonon mentitus est, cumSara êve . primogenilus fuitHenoCh.De quo cum scriplumisil: Hfca
wjvcr ejus esset. de patie quidem, xon de nialve, I, 2,"2 gost ccepitmvocarenomen Domhn, esl inielligpndum, quod
morlejn AJsel, iste digniusDeum in\oca\ent, ciquo
mi « JUNDEX m s. DauisoNEjf, 3300
sirvlerlt, 1,16. QuapropierfilliSelh fli.iDei pvseeseteris cumeo adinferna ducentur, I, 261. De hocperditionisB-
appellati sunt, I, 16 Cum dicat S. Br-unobommemnon ho scriptumest, qma post se mullos hommes trahet,-et
ex alia, quamex Adamslirpe desCenaere,I, 16, lilprum ante se mnumerabiles.Kisi breviatifuisbentdies illi, non.
conU.iUtopmiouem,qui Praeadaimtassomniarunt; et qui essetsaha omniscaro. Regnabitenim, sicu seriptumest,
ahos mundosexcogitarunt. per tempus,el lempora,el aimidiumtemporis;id est non
Angelorum crealionem put,nt omnes fere Patres a amphusquammbus ann.s cumdimidio,1,516. DeAnti-
Moyseexpnmi lliis verbis, cumdixit : In principiocrea- chnsto vaticinatusestDavid ps. xij eumque ommumho-
vit Seus cceiumet terram; hoc est omnes virtules coe- nilnum perditissimumdixit, quia Dei adjutoriumuun-
iestes, angelos videlicet«jeh a d
incolas, ejus ministerium quamquaesivit,quitotum se ad servieudumdiabolotradi-
paratos, 1,1. Per lucem autem, etnoctem, bonoset ma- dil, et a sua impietate npmen accepit; ul quia Christo
los angeloslntelhgere possumus,qui quoniameademdie Dominoper omniacontrarius futurus erat, Antichnstus
divisl sunt, subU-ammalignorumrumam sigmficare w- diceretur, I, 405. DommusJesus interficieteum spiritu
dentur, II, 312. Unusex eisln superbiamelatus, cum se oris sui, et auferetlllusiratione adventussui, 404. Ejus
Allissimo, hoc est Deo Crealon se coaequareconlende- adventussub fineseculi iterum describitur,quanlaqueab
rel, -a supern,. sede cum suisassechs prsecipjtatusest. eo iiet Cbrislianorumsubversio,II, 114, etc , II, 205.\ e-
.Hlc deindehomimsfeucitatiinvid"nsab ea iraudulenier met Antichnstnsm nominesuo, se exaltando,quia nona
-"dejiceretentavit. Serpentis enim calhdissimiammaiis D™,seda suasuperbia missus praedicareveniet. Hunc
speeiemassumpsit, factusquediabolus, hocesl tentalor, aalem Judaeirecipient, et quasi Deumad tempus venera-
cumEva sermonem inivit, et per blandas polhcitaliones bMitjr, II, 235. Quamvastilatemfacturussil mEcclesia,
eam, etAdam-adviolandumdivinumpva3ceptum indu\it, H, 356,-etc.Prophetasfienoch et EHam\mcet, et mat-
1,11. Cherubimigneo armatus gladioante paradisumeol- tyrio consummabit,537
locatur, ut mgvessumAdaeprolnberet,I, 15. Tres angeli Apostoli.Duodecimfontibusaquarum,qui repertisunt
humana in specie Abrahasapparuerunt, et cum eo con- in Eiim assimilanturduodecimapostoli,ex quorumaquis,
\evsati, cibum etiama Sara ejus uxorepreeparatum_,um- sive doclrmistotus mundus irrigalus est. Ita septuagiuta
pserunt, cui stenlitate laborantifiliumprsedixerunt.Quo- discipuii, qui primi secuti sunt Dominum,septuaginta.
modohsecfacta fuerint, docet S. Bruno, I, 25. Angeli palmasrepra^sentant,quas Hebraeieodeminloco \irentes
t-ustodes,et protectoresunieuiquepopuloa Deoassignati mvenevunt,I, 63. Bepentina apostolovumimmutalio,ul
«tint, I, 121. Per aifectum, et desidenmu Dei videiidi, sapienle., omnibusquelinguis loquenle?evad.erent,non
.,-igedpraesentes,vel absentesab ejus aspectu dicunlur, nisi a Deofien potait, I, 70. Duphcem cororiammerue-
1, 225. Vocanturangej filii Dei, rn quan,um Deo per runt aposloli; primamquidem, quia vitia, et maiiguos
p.irticipalionemglonaeassimilantur,I, 225,in adnot. Ar- spiritussuperaruut; alteram Sutem, quod verhum Dei,
ehangelusGabnelad MaiiamVirginemmittilur, ut ci di- EvangehumscilicetChristiper um\ ersum mundum pro-
vmammatermtatemaununtiaret,I, 3'83.Angeiorum\oces pagarunt, I, 90.Pelrus et Andreas,aliique postlpsos ad
_;itemplo Hlerosolymitauoaudita?ejus eversionem, to- nuiiidi-con\ersationpmsub nomme piscatioms\ocantur a
Umquevuinamprsemonuerunt,I, 409. Quia emm angeli Chnsto, m qua vocalionenon tam subiimeconsiliumejus
nuntii Interpretantur, llli, qui naturaliter spintus sunt, est agnoscendura,quam admirabilissoseexhibet illorum
dngelifiunt, quandomittuntur. Tanta est igitur potenlia obedientia,quas ad unius jussionis \ocem omniareiin-.,
Cnrisli, ut quando yult, de spiritibusangeios faciat, et quentes secuti sunt Clmstam, II, 19. Pio tentorio,quod
ipsiJseraphim,q>uardentes, vel incendentesinlerpretan- in mtroitu taberuaculifaclumeet, apostolorumchovusin-
_tur, ai id quodvolueril ministrandumrmtlat, I, 520. telligitur, quibus cuehet terraecUrvesiradua.,quibusli-r
Amma. Cr-ealoprimi_homimsAdamicorpore a Deo, . gandi, atque solvendi potestas, qmbus paradisi januas
priiicipiumvi,iae,hoc est animamspintualemei largitus apenre, el claudere concessumest, I, 97. Apostoh suis
est, quodverbailla doeenl: Inspiravitin {aciemejus spi- documentis,et praedicatione,quasitubis, de cunctismunr
racuiumwtai/l, 8. Quareibid.dixit S.Bruno: Totusemm di partibus populosad EeclesiamconvocaTunl:his nos ad
homoex amma constat, el corpore, corpons materiam bellaparare, his contrahostes dmaicare,h;s nos et vitia,
posuii, animsenonposuit. Quibusanimssimmatetialitatem et maiignosspintus supcrare docent, I, 179.Apostolidie
ooulessuses,t.-Et quamvisdiverssede origmeamnvaeopi- Pentecosles, hoe est qmnquagesimop>"stChwstiresur-
nioncsf. r<uitur,divmserevelationi confovmiorilla -vide- reclionem dieinSpiritu sancto et Igne baptizantur,j,
t jr, quamsequitur S. Brono,nempe quod ad simililudi- 469.A ChristoDomino,antequam ad cceiosascenderet,
l,em priml hominis,csetenquoque immediai.ea Deo,post ejus vicarii, totiusque Ecciesiseduees constituti sunt,
lbrtnatioiiemcorporis, cveataset inspiratas habeant, 1, suaequevirtutis, et gloriaeparlicipcseffecti, I, 190.Non-
'<_.Animanou est pars Divimtaiis,ut poetaialiqui, et phi- dum cocli,id est sancti aposlohornati evant; sed Spirilu
1.osophiethmci docuerunt, I, 8. Quoniamanima possidet satictoadvcmente,slatim et scientia, et dnersitale liil-
latellectum, consilium,etrationem, quodcaronon habet, guarum, et virlutum eflicacialocupletati sunt, I, 267.
jiljter vicitsiaiconvenire non poterunt, nisi aniniamcaro Aposlohnunc cceli,nunc Cherubim,modonubes, etc, el
sequatur, I, 28. Animseolium contra Dei ordraem est. ains nominibusdivevsisex causisillis convenicntibusvo-
Statim ac formaviteumDommusin parad.socoilocavit,ut canlur. Ascendit lgilur Dominussuper Cherubim,id est
operaretur,' I, 9. "Mens,seu cogitatio caput est animse; super apostolossuos,quibus,sicutipseait, dederat os,-et
quare qui in Sanctismeditatiombusse exercent, ad vilae sapientiam, cui non possent resistere advcrsariiejus, I,
perfectionemaspiraut, lotoque desiderio slbiacquivere 529. Apnstohsprsedicantibus,recordatisunt horaines]5-
concupiscunt,1,176.Quiasolseanimsehominummorinon lius beatitudinis,quamln Adamprimohomineamiserunl;
possunt, mento inter caetevaterrse animantia, soh homi- et convevsisunt ad Dominumumversiiines lerrs, I, 541.
nes vivenlesdicuntuv,13, in iine. Spiritus,qui est m ho- Isti sant, qui caeterosilluminant,et \iam \eritatis ostcn-
minediversa?natuv33est ab ejus carno; est emm substan- dunl, et in \iam mandatorumDei divigunt, et ervarenon
tu spintuahs informans,et prin.ipium vitae ei pra.bens. permittunt, I, 535. r{onsine maximaadmirationevecogi-
Et quod habel, totum a Deo habet, I, 4i5. Animajusti tari polest, quomodoper simplices,et illiteratos \iros,
ardet desiderio\idendi, «tposs.idendiDeum,I, 421.Ani- aposlolos scilicet, mundiunivevsicon\ersio facla fuent,
ma immortalisest, quseduiuipeccatmontur, et a vera vita, idolorurncultus, et profanaphilosophorumtot j. er saecula'
quseChnstusest, bepiratur; gladiislamenoccidinon po- domiaatnx sapientiapenilus eversa fuent, atquejit fi-
tesl. CarniScesin soiocorpore,Deus autemin corpore, et gmentumcontempta,I, 577et 588.Annuntiantibusitaque
in amma polesta,em habet: illorumpoenacito transit, apoîtolisverilatem fidcmqueChvistipr«dicantibus,mul-
isiijs nunquam fimliir, II, 55. Ammanostraimago.est liplicati sunl fideles, tantaque fuit mullitudo. ul sicut
jDei. Sua evga iraagoveddaturCassari, etsua lmagored- stellsenumeravinon possit,1, 577et^!88.ln omnememm
rfaturDeq; ad imagmemenimDei factusest homo.Bed tervam exivitsonuseorum,quando per smgulas provhi-
Deo lmaginemsuam, reddamus Deo animas no-
jdiimisiiihilcarius cias, per singulasgentes, et nationesDominusad pvaedi-
stras, habemus,II, 105.Aniraajusti sedes est candum eoslre iuandavit,!. 457,Apostoiia Chnstodefe-
Lsapientiae^ II, 309. cevunt, cums?°\Ientibuscontvaiilum Judaeis,terrore per-
- Antiehristus.In sacns ScriptUrispraedicfusest Anti- ternti ab eo fugerunt,I, 4i5. DeditDominus donahomi-
clrristus,ethomo peccatiappellatus,Judasospraecipuesm nibus, et maximaiiona,quandoSpintumsanctumaposto-
'sectatores, et proclamatoves faciet, I, 138.Quantseiniqui- !is misit, et tantamgnaijam illisd(>dit,ut lmguis omnium
tatis futuvussit, ibidem descvlbilur.Totus Judaicus po- ioquereniur, onmesque languores, el iniirmitatescura-
'pulusjuxta mundihujus consummationem_4ntichrislum ipnt, I, 459 Quarcet de ipsis aposlolisdicit S. Bruno,
reiinqnet. et ad fidemconvevsus,aqiia baptismalisjege- dumpMdiCar-ent,eos jnultasfecissc virtutes in populi<;
jieratus Ecciesia castris sociabitur, I, lb'8/ Anlichnsti -mulUs,1, 551.Isii rautem passionistempore, mortis ti-
quicunqueejus opera faciunt. His autemDeusser- rnoreadeomfirmatisunt, utIpse, qiu inler eosfortiorha-
- sunt,
v&tdolorerapatris, qui siraul cumeo damna.i eadempa- bebatur Petrus ter eum negaret. Et quidempra2,inopia,
%tientur tormenta, I, 260 Ommbus iniquisopera ejus_ et copia etinopia,conlrarla suut. ^Copiaapostolovum erat
(.oerfina placobuut, et quicuhque ei crjsdidennt. simul Christus,qma wiutem. constaj,tiam.et fortitudinevn,et
.301 I_\DEX JN S BRU ONEML iSOS
quj3cuiiqueeis necessaria erantin ipso habebau', el pos- hitentiam egerint: spirilcs autcm blasphemioeucu reniit-
sidebant. Quia igltur copiam fugernnt omniumbonorum lctur homimbus. llla ^nim blasphemia-non <3imi|tctur,
iaopiarahabuevuiit,f, 488. "qusesupepbiaespintu inflata,\iviiicata, et roborata adjca-
ArcaEOC tlca. Arca, quam Koe ex J3ei praeceptocendi- . Bitentiam aon mclinatur. et humihatuv.Est autem'_.las-
d.t, f-jura fuit Ecclesiae,in quaniper tidem ingressi -sal- phemia, dicereâliouidadfevsusDeum, II, 61, ^ ,"
vantur, pereunt aut_.uiqui surit extva lpsam,IJ, 474. Tve-
centorum ûbitorum dicitur ordinala; quae c
lougitudme
mensuraIn sex partes divisa, sex mundi futuras seiates _An.primogenitus Adam agviculturae deditus invidit
sigmficabat.Pvimaearum ab Adamusque ad Koe; secun- fratn suo Abel, quod Deus munera illiusgrata habere
da a Koe csque ad Abraham; tertia ab Abrahamusque ad ostenderet, sua autem despiceret. Hoc autem (cgnqvit.
Moysem;quartaaUoyseusquead David. qumlaaDavide quia fratrls sacrificiuniab igne e coeloemissoconsuiuptuni
nsque ad Christum;sexta a CSiristo usque adhnem saseuh, vidit, suumaulem nou ilem, I, 13 et 14. In boc auieri,
I, 17. M.slice expiicatur, quare latitudo areaefucntcubl- \ivi sancli sua sacriCcia.Deo placuisse putabaht, quod
torum quinquaginta; altitudo vero tvigmta, I, 17. Quod igne ccelitusmissoea consumividebant, I, 15 ct 14.( In
aulem arca ab wgruenlibus diluvii aqms hmcinde agitata mdignationemejatus contvafvatrem juslum et innocen-
fuerit, futuvos p. Ecclesise laboves praesignabat; quae tcra, eumin agro mterfecit, eod. loc. Fuil aulem Caid
adversitatum procellis, et aquis pertuvbatiomvmassidue figuvaJudasorum,qui mChristisauctissimi, elbencficeiiy
concutitur, atque turbatur. Sedperirenontimebit, quip- lissiminecem coiispiraruntI,43et 14. De fvatricidioCama
pe Christus Dominus eam non derelicturum proimsit, et Deoredavguiturâquosiêniampelissetjeamimpetrasseti
usqueadfinemsseculiservalurum, 1,18. Omnes arcaspar- sed desperatione sua maximam bijuviam Deo irrogavit;
tes sicutstructura ejus mysticeexplicantur.It, 474et seq. «icoquepcenatemporali et setei-Daniuitalus est, I, lS,*Dlr
Arca lestamenti.' In arca Testamenti, quamper Dci tllur egressus a iacie Dei, cujus misericovdiama se perii-
oraculumfecerat Moyses,cireunitectaimdique auvo, con- tv.sa\ertitl 15.Ex Deotamen audit sub"eoes=seajppetitutn
tinebantuvurna auvea habens inanna, vivga Aaron, qus suum, utsi asseusum illi pvspbuevitvim suam.exerceliit
fi onduerat, et labulae legis. Siajrifieat aulcnr Ecclcsiarn m ipso. siaautem pesliterit, recedel_44.
cathoh_cam, oon quse adhue in hoc munciodegit, jnultas- <astitas carnisinutihsest, nisi et castitas men(isfiabe,i»
que patitur iu.juv.as, lmo ijlam, qnae cujli.\ elanierituin lur ;_cttuuc sane exceilens esl, quandoncque caio a"fof;.
transgressa, jamhabitat, etmoraturin s?nc'a sanctorum, mt atiOne,neque ainn,aab ha?ieticapva\itate,\el \lliorum
I, t>7 Deaurataest inius etforis auro punssimo,-perquod imore corrumpitur,1,111. Oculorumconlinent.a niaxiii,a
ssgnificanlurilli, qui sapientiamb;beiit, non intus tantum necessaria estad virtutis castitatis custodiam.Qui ea 'ca-
teunere debenl, sed fojis praedieandomonstrabunt, I, £7. Tentpartemin Dei hs?Beditai-e non habehunl; cumlnmar
Duo-Cherubim aurei super arcam posfti, muluose respi- lum pvavisdcsidevnsfaciic prolabanluv,I, 2_5. Omne,")u-
«sntes, duo testamenta-oranisapirntia condita, et plena •xuriaipeccatum abommablleest; foviiicaLioiiiSj\eladui-
ijiter seconvementia repra sentanl, 1,89. Quare haecarea levii cvimenmevito lgnis usque ad perdiliGperadevdrahs
propitiatoriumapppllalafuit, explicatur, I, 88. appellalur, 1,175. Bonum estconjueium,êd melioccon
Arcus coeleslis.Dt Koe, et posieri e.us non amplius ti- tinentla, oplimaHerovirgimtas,I, 69.. , .,,].,.!
jjierent diluviumaquavum,quo genus humanumextevmi- Calechumenus.Cumcatheeumenus adEcclesiam' acc^-
naretur a mundo, posuit Deus arcum ex refraciione lucis dit baptismumposlulaus,legitur/ei symbolum,legituf;.ei
tn nube rosinda efrormatumin signura hujvsee"promissio- fides catholica :mterrogatur,-si ila credat4 resptridet se
jiis, et fosderis Hocdivinsebonitatistestlmonium perma- cvedeve.Et tunc Jesus.tangit oculos eius, lunc .11*miuat
pet adhne, et usque ad finemmUndiperdurabH,I, 20. menlem ejus, tunc baptizatuv,tunc illumiiialuv,II, 51.
Avaritia.Definitura\ari ia insatiabilisamcr hab<-ndidi Charitas.Ab igne, qui juxta ritum \eteris legis sepipcf
îlias, II, 185 arderedebehat toram tabemaeulo, in quodivina Majestas
' repr^sentabalur.tlocemurDei clilectionemnunquam a po
B hii esseinlenw'ttendam.126.Iucumhilpvaecipue adsacevdc*-
BALAAM. QuamvisTmpiushomo esset Balaatn, el sacer les hocigne-iempev accendi; si enim ah eis a! f erii,
dos deorum gentium, prophelavlt, EODtan.en dc-suo, «miieeovumoificiumpvorsusinurjleev|t. Curet evgo, s,a-
sed SpivituDci. loiam vidit Ecclesiam, etse rr.orle justi cerdos,nt chavUatislgnem continuonutriat,et per.smgu-
mori, et ei similisfierijperopta\it. iToriatur, dixil, anima ios dies hgna, hoc est sanctasjpperationessubjicial. Be-
tvea morle juslorum, I, 488. Celebre valicimumproluiit cordetur diwnaemisericordise,lecordetur qujd fecerit et
_ipadventuDomini: Orietur slella£x Jacob, el consurgel quiddiligenlibusseprsebere promisevit,I,.156, In «vn-
s:rqa delsrael. Chvistiadveniumiion.tantumut Saivatons, taloDei, et proximi tota lex adimplelur, I, 252. Charitas
*=pdctiamutjudicisMdit; quod illis\erbis teslatus.cst: est et boni maiique discretio. Haecenimsemperardet. cjt
YJdeboeum, sed non modo, inlueborillum, sed non pi ope, m Dei proximiquedilectionesic accensa est, nt exliiigri
1, 189.Praavaricarefecit lsrael cum filiabusiloab, et sa- ncu \a eal, II, 307. Si antemâcerdos, aul pr3;"lat,us"\.f-
crihcare Beelfegor,1,1 '9 et S287 ram ammaTupihahuevit, caveat, ne propIev,ajjquairijm-
Bapusmusnonab homine a-quoministratur, sed nomen.. Jintitiam, velodiumeavumsa1utem;negligat,1,81. Chari-
ex \irtutem ab_Eccles:aliabet; uifde peccalores, et haere- tasomnes vivtutcsaht,promovel, et exorhat, 1,81. _(.«_
t'ci lllum adminislraDlesfilios generantEcclesise, I, 5... charilalem habent, et spem suamnon in incerto diyitia'-
1'eccatoorigmah infectm_,scimuromnes,quod Christisan- rum, sed m Deo poiiunt, et \irtuti operam dant, quani
gume expiatum est, applicatur autem viftus in baptisma- \is ln hoc-mmidodivites siDt,mundi tamen atnatpresnop
t«, eoqne lavamur, piumamque-justiliamrecuperambs,I, sunt, II, 273. Divma mjsteria, et sacvameiitaiis revjj-
C0. Baptismus pavvuiorumin more est Ecclesiae, alque landa sunt, quorum pectora ignechaxil.tis videantur "ac-
pco eis palrlni ficlempollicentur, 1,116. Quid catechu- censa, 126. Qui proxlmumdihgit, et Decm diligit, si ta-
iiipoi pra.slare debent, cum ad b?ptismum accednnt, _, men vera dilectione eumililigat. Konest«nim \era dile-
129. Antequam elemento aquaeabluantur, se TenuuliaVe clio, quaetemporalesntllitates altendit,etnon ad sete|iise
\o\eantdiabolo, pompisetopeSbTis ejus, 1,176. Bapti- bealitudinis gloviamiendit, II, 278.Kunia illa Salvalofis
smurp sangmnisjlli recipiunt, quibus Deusfortitudinem nostvi pielas, etlmsev.eofdia-ergasuos ipsosinimicosest
"tvibuil, ut lgne passionis, et martyrii expientur, qnair.vis rememoranda,U raagisrcagisquead amovemDei accejir
lavacro undas sanctificatinon «int, f, 253. Ivemotesram damur, et ad ejus pietatem et niisencordiam iDcitejripf,
\iventium intrabit,"qui priusperbaptismuninon transio- I, 127,Konsolumamici, sed ipsijniriiic:noslvi ex Chfjsli
rjl, et DOV aelegis fidemalqu_rdoEtv.namnon susceperit, praeceptosunt diligendi. et beneficiisj'uxia vircs^nostvis
I,J2il. Jesus Christus. ut Josue, Jovdauem apevuit. atque cumulandi.Hoc auobis legis ChTistianae profeclio exigyt.
nos docuit, quid Jovdanis aquasignificet; quoniam lhi si emm tantura diligeremus, qul nos diiigunt,~npn absi-
suis
&ap*izatust3iscipulis omuesgeDtcslaptizavepracrpplt, miies lnfidehbusessemus. II, 26 et* seq. Carnali amow
_I,211r Baplismus filiosDei facit. Filii eaimhominum llii 'spintuahs amor praeTerrI-debet.-TEo,em_n an.orer els fra-
dicunluv,qui unam solummodogenerationemhabent, qui ires, ojnnEsquepvopinquosnostros.diligereêbeinus,quo
veroex aquaregenerati suntDeumpatrem-habecevncnie- malrem, et iratres suos Christusdflexit, 1,68.J3e prsece-
jcunl, I, 305. Quod dicituv_j_bAposloio I, Cor. \: Qnia pto dilectiouis erga Deuno, et preximum copiose agit
emnesin Moiisebaptfcatisuntin-nube, el «i mari;\& cst S. Bruno, II, 107, Chantasesl virtusquaDeum^higimus
ex aqua, el SpJutu sancto,ut pevjriare aquam,per nubem propter se ipsum, etproximumsicutnosip§os%K;ulla3d-\jr-
.Spiriium saricluraintelligamcs, I, S26. Joannes praedica- tules, nullaque boDapvodessepossunt absente pharjtatc,
bat haptismumpuniten.tisein remissionem peccatovum, II, 491.Kihilaliud odiohabendum est, nisi malum;-quia
sed nou.dabatremissionempeccaôvum,II, 164, et Deus nostev omnemsuam diligil_creatui>am, et solum
Bpatitudines.Quaesinfbeatitudinfsad quas omnisChri- malumodio habet. Qui Igitur diligit Deum. omnein^crea-
siianus aspjfarerdebet, exphcantur.II.-19. et seqq. turam Dei diiigal, nojiautem malum; quia creaturaJifi
^BIaspheroia. Omne 'peccalurii_ omnisque"blasphemia ' llon esl, I, 503, Cumquidquidhabot'mundus_transegt, ct
4Biiij.iciorJipjnmlbiis.§i se_.leecasse cogn6\eririt,êt'pm^ concupiscpntiaejus,dcleciari, in Dtiniiuo-^debpmujsfcu»
'4505 . II, DEX 1N S,- BSUNOjSfc.M. __.<,_'
ipse silonine bonum. Qui»enimdn Domhio_deiectalur, -hocest^per se aliquid-prsestave,pro ejus,remissioiie,£,
feempercum Do'mno'esse et habilare desiderat. Hoc au-
tem dabftur Saoclis, quia-simulcum eo sine fine Diane- Christus Hdysis ihstar BucdecimApostolos"\eluti"suse
buut, 569. CharaeterescharitatisaD. Paulo assiguatiexi- ,-militiaepnncipes noraina\ii. 1,172. Ipse irigesimo anno
mie explanantur,II, 49. . - , -_ aquas sanclificansbaplizalusest; die verOquinqaagesmio
CBMSTDS. Primus homoad Christiimagiuemfactusetiam -post ejus resurreclionemin Splritu sjgnctoet igne Apo-
corporaliter dicilur, I, 6. Lignum vitse appellalur Chvi-r stoli baptrzantur,I, 169.Pigura Christi Domini m cruoe
slus, quia ipse ait: Qui mmwiwalmeam carnenv,el bibit -exaUatifuitserpensseneus, quemMoysesex Dei_p__£ce-
meumsanguhiem, vivel in mlernum,I, 9. Pnmam ejus pto engerefecitindeserto, 1,187. Immolatiohirci tjpus
figuram gessil Abel,qui lnnocens, et JJeo gratus. a.Cam> fait Chnsii, qm cum impnsdaranatusesl, et 'quasi s>Seie-
fvatveOCCISQS est, 1,14. Posl diluvjumde omnibusaujma-_ vatus cuni latronihus cvucifixusest,J. 19I.,Chvisti satrifi-
hbus a MoyseDeo fit sacvificium,etôlus homonon lm- , -ciiimquotidiea suisministns mystice iiiriovatuv,_et ab
molatur,quia Christus\'6rus agnus suo tempore eralim->, ommbusnnnistris offerlur,J. 222.lu passioneChrlstima-
molandus,ut tbllerel pectalainundi, 1,19. ln ntu' immo- i,'gnafacta est teulalio, ut ipsi discipuii"terrore_pertulsi
lalionis agm paschalistota Christi'passiofigurataconspi-: . .eum reliquefint, I, 224. Chvfstiregtiuni, cadente Sjna-
citur, 1, 58etseqq. InKoe etiannnebrialo vmo conspici- ,goga, ho^ esUudaeorumdommatioue, srabilitum-fult. - I,
tur typus Christi,qm consumplosuarpassiomscalicesom- - r22o _
num mortiscepit. Imsenmt ei Judsi^t contumehiseum •".r, Christuspostpassionem^suamdesceod.t ad infetos, ut
ailecerunt, repulantes'crucera, elmortem quam tulevat, justorum auiraas enpevet, acbberavet, 1/248. et-295 e.
scandalum,et lgnomimam,I, 21 Isaacsacrmfandusa pa-_ testamenii497 etll, S7- Desiderio eum-Videndijustiomries-veleris
tve Abrabam unaginem Chvisti prsemonstravit,d. 18. exarsevunl,lllumque utunicum bonunfsuspe-
Quando Dominusnatus est, magnapaxubique evat; toio xerunt, I, 2i8.Tlinslus iu ccelo splendor, et"dium"_natio
inundosub Homanolmpeno constituto. Unde statnn m Sanctorumest, I, 227.Del_\irtus, et sapientia.Dei_Jol:,fi~
ej'usnativitate angelovumvocesauditaesunt, clamantwm, .. ,tudo, et pVudentiaChristusest Hic aujemincaruatui dia-
et dicentiuni: Glo)ia in excelsisDeo,ecL,1,451.SaluUvo bolumpercussit, et de regno, quod jaindiu possederat,
DeiChvistusest,qui de Vivginenatusmmultisargumentis>, e,ecit. In unamfidem, eljn unamEcclesiamumnfesmun-
notissimusnobis factusest, I, 503. Ipse in pevfectione dihationes congregavit,I,J2Q7.Quam\isnemomortalmm
selatis suse, scilicet tviginta annovum baplrzari \oluit, ,, compvehendeve\aleat, quanta sit in Ghrislo diviriitas,
sua_queprsedicalionissumpsit exovdium,1,17. Quare di- -portenta tamen,praeceplorum sanctitas, et omnimodaj'u-
catur filiusMaviseprimogenitus, quamvispost Christum stma ejus mamfestant,I, 285.Molliter-viventibus,et vo-
aliosfiliosnonpepevevit,II, 8. Mysteria,quaein \ocalione~; luplatibus deditis jibn jpliabitat Chvisfus,I, 269. Quara
Magorumad Chnsti pvaesepeconcludebanlur,totaque se- i ternbihs erit Christi senteutia supevlmpiosIn die _udi-
ries eorura adventusm Bethlehem eximie explanantur, cu; qua prolata conl'estim m bavathrapra;cipitabuntur,I,
II, 9 et seqq. Diesobitus Chnsli designatur, I, 58. • -~ 28i
ClivistusDominusnosler et Deusêst, elhomo, qiii se-
Christussanguine suo peccata nostra delevit, et genus cundum
humanumuniversumDeo Palri reconciliavit, I, 61. Me- - etiam asehumanitatem quidemDOIIsoluma Pafre, \eruin
moria passioms ej'usomnem mandalorum amaritudinem , stitutus est. ipso, elSpirilu sanctoet rex el Dommuscon-
dulcem reddit, ut lignum, quod"Moysesin aquas Maralh factus,nequeIpse emm, qul secunduradivinitatem rieque
creatus
lUiecit, easqae Hebrseissitientibus ex amaris dulcesfecil, '( cvea\it, etfeclt,l, 502.est.secundumhumamtatemseipsum
ConfTaFelicem,et Ehpandumad-
I, 65. Assimilaturpetra?, ad quam venil populus Isvael, senlur Christus non adoptive, sed substantialiterFihua
qusequebis percussa dedit aquas; similiter percusso Ia- Dei ab aelermtategenitus, Jioe est anle tempora, et sino
tere Christim cvucependentis exivit sanguis, et aqua.' inilio; et lioc valentilUnerba: Egohodtegenuile,
Quare optime dixit Apostolus Chnstum esse petram ex Si Fihus Dei aliquidposlulat, non secundumtlivinitateni, 1,302.
cu|us irrigatioue mundusumversus restauratus, ctmun- sed scoundumbumamlatemposlulnt. Postulatsutem non.
datus est, I, 67. In nube, qua tectus Dommusc-amMoyse soljmi a Patre, sed a seipso_et a divimute, quse in ipso
loquebatur, futuKeIncarnationismvslenum praesignatum est, 1, 502. Suscepit Patev Eilium adse, inftainatum,et
Jiut Canie emm \elata divimtas a Juda_isviderinon po- bommemfaclum,ad
tuit, I, 69. AnteClmsti passionemmilh velj"usto,\elpoe- 1majestatissedem exaltavit,I,sere\erteiileuiglorifica\it,etiDsuae
nitenti ingressus in coelum concedebatur.sed In smu sto quaepvopriasuntDei, etquse 505.JJistinguuutur m Chri-
AbrahssoranesTecipiebantur,donecvenirel Christusoni- 524.ChvistusPatvemsuam \irtutem, propviasunthominis,I,
nium liberator, I, 75. Impiusre\ Herodes Chnstum lri- suum adjutovem,et prolectorem suum suum fivmameDtum,
tmtem occidereteotavit, 1,85. Fuga Chrlsti in _Egvptuni, tam dicit. Hseeautem in coTdedixisse,esse per Prophe-
credendum'
ut ab Hevodese enperet, docet DOSdiabolum ejusque cumadcrucem-ducevetuv,iu qua se inimicos omues est, su-
membvafugevedebere, II, 11, Quare Chnstus Kazarenus perave, et deJpso humam genevis~hosletriumpbavenoa
tippellatus,II, 13. dubiLabat,I, 327. Ejus passio desenbilur, in qua \erum
Chnstusest Angelusteslamenli a Patve missus^rujus hommemse ostendil, nou phantaslicum,aul specieappa-
nomen est m lllo Patris emm noraen in Fiiio es't,quoniam rentem, ut qmdamhaerelicihlasphemarunl,1,528. Ailera
et Filius, siout et PatevDeus est. Hle nos p'vsecedit,jios die ChnstusDominusposlquamsacramentuniEuchanstiai
custodit, etm setevnatabernacula nos inlroduut, I, 85. instituit, se ipsum iu aracrucis pro nobis immolavit; et
Qiiantafecit,tulitque ChnstusDominusnostev,ut eoelija- tunc quidem fecitilludpingue, etsua\e, et Deo accepta-
nuam nqbis apeviret, I, 83. MacUtiovituh ante ostiiun bile holocaustum,quoprimum,et originalepeccatumde-
tabPvnaculi,qusejuxta legem Debat, figura fuit sacvificii letum esl, I, 336. Dignumergo fuit, ut Salvalor noster
Chnsti Dominiin cvucepvonostra salutejt, 106. Quau- coronaretur,cujus prsehum,et' victovialam famosissima
tam erga nosdileetionem, misevicordiam,et pietatem. narvaluf. CoronaChristiEcclesia est, qusetota de lapidi-
Christus habuevil, ex boo mlelhgere debemus,quod su- bus prelioSisconslructa, etfabricata esl, 1, 557.Sic Chri-
tier cvucisaltave, dum seipsum olevret, pro persecutcvi- sti divinitashumanitaticonjunctaest, ut nunquam ab ea
bus suis Patvemora\it, ead. pag. el col Dum Chnstipas- discedevepossit; et sic eam m omnibus adjuvavevaleat,
sionemm mente hahemus,magnumad expianda peccata utnulhus adjulorioegeat. CumautemPatremrogasse le-
nostra-sacriDcium Deo ofTenmus,1,115. Chnstus passione gatur, hoc egisse mtelligendumest, utnostram naluram
sua non tantiim eos,quiei tredere mcipiebant; sed omncs iu eo esse sciamus,etverumhomiDemesse cvedamus,et
Sanctos, et Patriarehas vetens legis, quos fides, et spes qualitrr omniafactacognoscamus,1,559.
ia ipsum .ustosfecit, a morle redemit, 1,152. .Quomodo Chrislusclamavitin cruce pro fidehbus,quos pro suo
Chnstus etvoto, -etsponte seipsum obtulit,1,159' Pn- nominepassuros esse conspiciebat; ejusquepassio futura
nntias Teluti passiomsChristi, sui oblatione,'dodit"oouUs erat eausa,propter quam tam dura lormentapev_uHsser>t.
latro, qai primus inipsum rredidit, I, 159. Chnstus et Insupevetpvoilbs clamavit,quilanto-suiângumispretio
voto, et~sponte se ipsum obtuht: voto quidem,quia sic tedempti peccaTenoncessaDt,el m suis iniqmtatibuspev-
riisposuerat,sic ordina\erat, sio ipse de se ante tempora se\erant, 1,558. Christi\erbasuntqua3Cunquein utroque
pr.edestinaverat; sponte vero, quia omnipotens est, I, "Testamentoscripta sunt,1,540. KomenDominiest Jesus
i59. EaderAbemgnissimavoluntatepassus est se tentari Jesus autem Salvator interpretatur. Salval igitur Domi-
a diab61o,utdoeeret,qiiomodoeumdeminfensumhostem nus, propifiatur, et miseveturfidelibussuis propter no-
vineere valeamus,II, 17.Christisanguisipsi oiyerenti,el mensuum,id estsecundum signiDcationemnominis sui,
JDcelesiae universaeprodest, II, 141.Idem Christl sanguis I, 345. Qui tnbuIationibuSjet adversitatibusafficiiintur
\isquead consummationemsaeculicunctisdiebuspro nobis ad Jesum Chrislum cruafixum oculosconvevtant, ut con-
interpollatadPatrem, I, 157.JuxtaJJrunoms senlontiam soientuv,1,375. Divniitas, ethumanitas Salvatovisnosln
plurimovumque Patrum, et ScviptorumChvistusDominus mivificepro npbis in -ejus passionem consenserunt:illa
iiuno55 aelatissuae nnmolatus est, 1,148. Ante Chn.li_ \PUiendo,quodpromiserat, implevil;et haecobedienclo,
Iheajjia.ioiiema_peccatoongiuali nerao mundan potmt, ejus voluntatemfaciendo,Uosmoriendo tcdemitj I, 578.
JNP£X ^ s- BRtJNOSEM,
r505 4506
MovsOiristi dormitio fuil^ dormivit, quan.um voluit, "166.JSofumprimitte, vix per baplismumregcnerali, sunt,
âircxit* ^quaUdo" Voluit; quod-si uoluisser, jiunquani. hqBpd-oredeT*,sp_a'are,DeumqueiIihgeTedel-ei.t,iadepque
obdgv-uissef,-I,r580.MoTs€hristivoluntatis fuit; nolt jm- tides;
- becillitatis. spes, chavitas;novamiMtam>injlJis.cpDs.ituant,
sed
\
Mortius 'est, quia~voluit. qui, sij noluisset; 83?"Ko_i auguviis;autdhinatiombus, diyjina,legis,prae-
-iuDquamoccidipotuisset,"I, 503. '- . , <eeptis,etprophetarum,etapostpiorum erblsjcfedantChri-
\
ChTistusa-mortttisresurrexit, suisque discipulis admi- stiani,Î, 16i.-Caveantetiam a-prayjs-eogitatiopibus.; et si
TantibnsTedivivusapjfeTuit,If40o. AscenditDominusad qusebonse,ac3anct83menti obveniuut.iructuosasreddere
- ccelumifrmaximo gaudio",-etlaetitia Apostolovum.quL *cuvent,"I,IBl. V-aldepiJTiculosa pinstiams est ,*!.miliar>s
"euinin*tanta gloria, et vlvtute ascendev-evidebaDt.-Sive ^communiocumJusqui ahamdegemjahaque dpgmatapro-
=etiamin3__b_Jationeaiigelorum7 quos omnessumma cum. - fitehtuv;jautietiamde.catholicaveritate uoi.pevfecte sen-
1
"BxsultafioiieobvianiWemsse dubitare'iion-debeiiius, et -- tiuut, I; 68.i Ohvistiam,qui 'Chrlsti prsecgptaJion^custo-
, "ammasabjnferis liberatas tciumphahtessecum m ccelum>" dmnt,_ejusquenoininis.^contemptoresifiunt,adeOqueno- rei
_."pevduxit,I_,1592, 497.Cuffiipse suo;sanguinemundumre- coram lpsoveputantuv,I;7I:>Cum_veroq«asi,p.gn_is
.demerit, -primgmpobis
5 possessjonem"restituit, pafadisi men Domin_'tibi credituv, recovdave pignovis,~et non
jaiuas fideiibus suis apevuit, quam beatitudinem-sancti abjuvaTepromissum, I,i71aQul bQms,movjbus reclaque
~postlianeTltam'_liabeb_m't, 1,-188. CumJudseisad se ca- Jlde-t.hristianEe religiom rloncoirfojmantur,lanimpab eo
piendumvementibus obviamperrexisset, onmescfueuno< discessissesi\e \ideutur, .1,-74:OmDis-ammaJ}de,hsijiye iu
- -jerbo-incterrani stfavisset; statim manifeste ostelidit, et piospevis, in(advevsis'.sanotam,ie<»hcam, ej, arigeli-
JseBOB,timere.êt..-quidquid in
volebat, potestate habere.' cam vitam ostendere debet,:I,d74, <__uid jequivai.Chr_-
_ JJH eriim__aBta7potentia,e'str~ibi timor locumJiabeve- • stiana pevfectio?"Muadum comtemneve debcjt,,-eLDeum,
jioQpot_stÎj4fi8. ffisericordiaDei, et et \entas"Dei Salva- etproximura toto'icovde dibgere, 1, 201. Qui iad"\ilara
"_ tOTiosterest^quiaomnrmisericordia \eritate plenus' . 33tevnam,'aspirantr Jiujus tnundi dies pro njhiio.habent, I,
-
_ est, etiiiipso, et peripsimv Patrismisevic6vdia,et vevi- 237.--Viamsuam justi tenent, qnod assueto,,justitiae-ppevi
"tas canetis geptibiis-Te\e.!ata-est,I, 41-4.Quo3 Chvistus semperînsistuDtrl,'<2_l5. iSemilam justilise jieseiunt Ju-
,Gvans.et"<JeprecansDeumexhfbeatuf ,~lioc nobis docu- ^dsei,hsereiiciet pagani. Hsec~solummodo Chnstianpvum
nrentum"est, ut Dominum"noslrum -depveeemuf;' ipse est, quia lpsi solivevitatem sequuritur teaejit, jpsj soli et
_«iim"oTarenonTndigebat; cum omnia ln ejus voluntate ' nomenJ)o_uinisuscipevemevuevunt,etitantopa,tvoD\mico
"" posita essent: nobJs dedit exeinplum,n t sequamuv\ esti- digni a ChvjstoChristiatiivoeantm. I, 541. Sacerdotalis
1= _jiaejus, I, 416rChrlstusnouDeus tautuni, nec bo_matan- "digmtas ad ChvIstianQS tvansit,Judaeissme lege, sine re-
lum; sed simuljSeus et bomo, temporahs et seternus,I,* stiam ge,.sme sacevdotiopermanentibus,I,,51. Quot sunt_Chtl-
'425.Annus itje.mgnitatisDei ex'eo tempore coepit."ex quo totsunt et palmiteshujus vitis,_nempve ChTistr.Ahi
"Sa'vatorinhuDCinuadumvenit, I, 430.Totttsinundusjsoiy 'quidem bom,-alii auteuimah : Jet bonijljuidemfriictiferi,
-. .maledicto
erat;-sed vemente Christobenedictionemacci- mali autem infructuosi.TollnutuTlufructuosi,jet jncen-
, pevemerolt, I, 454. Est autemest Chvistus_via Patvis, quia duntUr: fructifevjvero purganturf fet gladio,spjritusam-
pev ipsum^vejiiturad Patvem; autem et salulave,quia" putantur, ut fructumplus 'afferant. Gladius spirit,us est
- s
-Ipej-ip.snmutequegenlium salutem operatur,J. 451. De- - \efbumJ5ei, II, 277.." .',»-, ,
s_ensiisChristi ad iDferos el justoruro ommumJibevatio;r Concihum.Qdaridoin Dei nomlnein uiwmccetumcon-
- ut susenctorlae triumphus exaltatur; sed non minus re- 1 gregantur .ppiscopi >pro causis fideij et Ecclesise.rtunc
fulget ej'us potentia in hberandisa sepulcns peccatovum -eovumcopgregatio concihumapud theologos appeljatuv.
qm jb Jpsisjacent.J. 475-et scqq. Quid"faciunt ^piseopi Ecclesiseque doctoves?Accipiuut
Chvistijevflptts.iquaipvisomne tempus suae incavaa- giadium spivitaSjquod est -vevbumJDei, conyepiunt in
tionis intelligi possit,illud prsecipue'intelligitur, m quo uuuiif, mvadunt convenlicula haereticovum,deteguntur
jiia_ovemmlsencovdiamoperatusest, tempusvidehcel suse haeveses,patefiuntsimulalioneSjamaximojusque ad minl
passioms,T,"414.ConsubstanliahtasChristi, ut Eiln Dei, "Tnumâuttapmnt, autoccidunt: occidunt autem, quoniara
"_ cumPatre et
assejrituv, deelaratuv, I, 430. Goiifirmatur eos aoathemate percutientes, «tevna morte condemnant :
autem'ex hoc, ubide eo dicituf : Et permanebilcum sote, eosvero vaptunt,'quos-ah haereticapravitate ad'fideni
el anteiunamin svsculumsaiculi;quod«gmilcat in eodem • Christi convertere vaient, I, 58.JI_3resis'Ananacum au-
' j:ilumineretIneademclaritate.Perniauet itaque~euinsole ctore'suoin couciho Nicseno-pvimo'damuatafujt, J, 23,"
s<Eculumsaecpli,qnia nunquam recedit a Patre, sem- 59lrCoDcilium"Anmiuj3nseIuter conciliabula habetur,
p°ique in eadem_gloria,et clantate rivanptcumPalre,. I, quod m eo onmlaper-vvm,etfraudem acta sant. Deccpli
fi-
4J0. Captuj diabdli evant omnes, sed captiviaCbvistiiacti quidem fueve plures ex episCopiscatholicis; -attamen
.suntpLures,JKnronines7_rflulllehim^dhucineaptivitafe tles Mcaenanon defeclt,I. 251, 441»Concihahoc ex fine
delinentar, tjuisi\oluissenf, in captivitatejion-essent,I, convocantur, ut ventas dogmatum, damnalis erxonbus
3i9. Quare Chvistusproprie ChristianorumDeus appella- stabihatur, summamque - obtinent
~ " iu Ecclesia auctorita-
iuret sit Deus, Domini-exitusTnortis,I, 459.Chvistus tem,J, 452.- *- , • .
gvatuiia bomtate sua conversus est ad nos, et nos, qui Confivmatio.Bitus"Mosaicusaspergeudi_hominem die
mnltumxum offeDehmus, respiceve dignatus est, I, 482. -terlio,et die septimo,nt muudetuv, eo quod-,cadavei'
ISemosahavipotesl nisi pev Chrislum: nemo sahari po- mortui ietigevit. et manus supev eum a Sacerdotedirapo-
_ test, jiisi qui credat m Chvistum, I, 4-7S.Jpse est per ' natuv, figura fuit sacraineuti oonfirmatiopis; cum post
tjuem <;ognoscimus,et invocamusDeum Patvem. cum trinam inimersionem baptizatus,'qua a^sorde onginahs
Verbumjal, et sapientia Patns, I, 517. OrnariientaSalT culpappunficatur,per mailus lmpositiouem septem gra-
\"atorlsnostri sant confessio,decor,lumen, chavitas,pul- tiis Spivitus sancti repleatuv : prius aspergitur aqua, vel
chritudo.His addendaeimmoTtahtas,potentia. fovtitudo, immergituv in ea,1 quia nemo ah emscopo confirmatur,
cseteraeqae\irlutes, 1,519. Misericordia Dei, et "ventas nisi anteln Trimtate Sit baptizatus,1,186. ' - *
J)ei Sal\ator nosterest, qui omnimisericordia,et \erilate COISSXU.TIKT.S M , qui primus jmperatorum Teligioneui
plenns est, -et in ipso, et per ipsum Patns misericordia, -Ehristiaiiam publice professusêst, ab exsilio revocavit
et verilas cunetisgentibus Teyelataest, 1,333. Quomodo omuessanctos,quiapvincipibusldoloIatvisietEcclesiae^per-
Chrisi cofpas tribas diebus, et tribas noctibusfuerit in secutovibusm Insulas Jocaque inhospitalia velegati t'ue-_
S^puicvo. II, 65. Yenitprius humihs, ut jndicavetuvFi - rant. Admonitus a \islone quo Ja\acro deberet nti, ut
liusbominis ; Teniet autem iterum subhmis,ot excelsus' niufidaretufalepraa S. Sih esiro poatificebaplizatur, et_
Jii-glovia_ethonore, et majestate, utjudicetiDundura, II, s.-iialur. Idem impevator ornamenta impenalia." chla-
81. Transfiguratusest in monte Thabor. et cumeo appa- mvdem s"ilicel, et purpuram eidem S. Silvestro cpucedit,
riievunt Movses,et Eiias, H,J33. Exemplo suo docuit qmbusipsp ejusque successovesiu magnis festivifatibus
Hdeies, ut tvibula prmcipibus mundi solvant, II, 87. Ut Jituntuv. (Htncopirao vulqo ferebatur lemporibusS. Siu-
tjiumphator uvbem Jevusalem mgveditur, II, 99. Toties nonis.) Idem lpsepacem Ecclesiae univcvssededit, "I,<4I.
Dominus_f_emoDia perdit, quoties viresj et nocendi po- CoustantiniM tcmpove Ecclesia ubiqiie -genliumdilaiaia
testatem els aufert, II, 168. t_uidsignificet sudovllle san- est, 1,89. Eadem confifmantur,H, 323 v
gnhieus,-quemChristusjnGethseniaDihortopassus est,II, D '
207.De Christi-Hvinitate praeclaraJiabetur doctvina,II,
211.Taditad Patremper humanitatem, quia ubique est DEOS.Exnihilo Deus onmia-condidil;in principioau~
per divir_itatem,"H,273. tem ommumcreatuvavumcoelum, ettevram cveavit,I, et
Christianifilii sunt Abrahae,non carnis, sed promissio- qua.ssequnritttr,-l. Deilocutio est ejus \oluntas, 2 Du-
nis; DODonmesJsraelitae ad haocfiliationemadmittuntuv, Hvmanientumseu coelum fecit; unum quod Deus
sed qui fidem pTofitentuv;hi jproprie Abraham patrem plex cum augehshabitat; altevumin quo sidera, etpiane-
Gredentium_abeDt,et ID semineJacob computantut, I," ipse ta?volvnntur, 5. In Deo nulla facta est mutatio, ex quo
51, Primitiae messlsapostolovumilli fuerunt, qui in pn- in mundi cceationemprocessit -QuaJitum ad se uihil novi
mitivaEcclesiaJa^Christum cvediderunt; hoc auteni ipsi agitDeus; sed qnseante tempora disposuit, quomodo,et-
aposlolipej_se ___cerdoti. Jioc e_;t Dommoobtsleruut, J, quo m loco, \$1 tempore disppsitasnnt, fier'. jubet, I, S,
1317 INDEX 1N S. BROONEM. _ tm
Omnia in sapientiafecit. Creavit hominemad imagiuem, et Dominusagit, 262. Omnem \i__ennostram ipse novil,
ctisimiiitudmemsuam.Eras corpusde Jimo lerrselorma- et per tempprales -calamitates,quasi aurum per ignem1,'
\it, anlniamautem ei dedil, cum mspiravit jn faciemej"us cum placet, rios purgat, ut nihil vifiosumet lmmundum
«piracuium\itae, carnismaleviade limosa tevva assumpta maneatia nobis, 265.Dei setevnitatemnuJlus mtellecfus
ex
est; amma vevo ore ipsius Dei processit, 8. Facius creatus comprehendevevalet, 264. Kihil ignovatDeus,
est lgituv homo Inammam \iventem, et ue solus esset, ipse «Diuscujusquefinemagnostit, 296. Kou pavcit mter-
.tdjutoviumei simile creavil, Evam scihcet, quam ex to- dum ad tempus, ut iu aetevaumpavcat.'Beatiqui sic pu-
sta dormientisAdae tondidit, et lucoujugem tvadidit, ut muntuv in hoc mundo, ut salvi fiautiu abo, 1,268. Ser-
jnater esset omuium \iveiilium homiuum, 10. Utevque \ire Deo est ipsum rredeve, Ipsum coleve, et aaorave.
singulanbus doms pvaditi a summasuaeovigmisfelicitate Hocautem cum servltute, et amove inordmatocreatuva-
excideruut, pvoptcv divim pvseceptitvausgvessionem,11. lum copulavi nequit, 276. Judicia, factaque Del reclis-
Deus sex diebusmundumcondidit: \ictit cuncla,quse sima, et sapientissima sempev suut agaoscenda, 27&.
fecerat, et eraat valde bona; die septimo reqmevit ab QuodDeus aliquaudo non exaudit, aut ideo fit, quia non
omni opere suo, diemque lllum sanclificavit,ld est san- bene petitur, aut qma Tneliusnoa jjxaudiendo fidehbus
ctum haberi voluit, 7. Cumvero, multiphcalishomimbus, suis facere disposuit,281.Plures eliam nou statim exau^
ma'ilia eorum cvevisset in tevva, omnisque cavo\iam diuuluf, ut iu virtute perficlantur, 281. Injustus non ha^
suam corrupisset, poeaituitDeum iccisse hominem, eum- heudus est Deus;si justum ahquem, ut S. Job affligiper-
que cum ommbuspro eo creatis deleve constiluit, immil- imllit, nou enim pvopter illius peceata ipsum affiigebal;
lens diluviumaquavumin terram. Cum tamen vellet sedquiamde eum maj'ovemetclaviorem, etmeritis excel-
ciem servave hominjs cuoclorumque animahum, spe- Roe lentiovem faceve \olebat, I, 281. Deus occulla inspiva-
\iro justo mandavit, ut avcam fahvicarel,atque in ea se_ tione fiaelibussuis peccata eovumiadicat, et ad memoriata
et familiam suam refugeret; jussit eliaiu ut de singulis reducit. Auremquoque meutis eovum revelat, et aperit,
Miimalibussiugulas spqcies a naufragioeripiendas m ea I, 282. QuamvisEccleslapeccatadiraittat; quodTJominus
collocaret,J6, 17. Cumquepost _hlu>ium__i__i Noe muiti- ostenditdicens : Quommremiseiitts peccala, remittunlur
plicassent, ne iterum altero diluvioperimereutuv,turrim eis, el quorumretmuertlis, retenta'sunt; attameu Deustst
usque ad coelum perlingentem erigere cogitarunt, quoqui illa vemittit; cum ipse solus habeat poteslatcm, et
rurh supevhiam,ut repnmevet Deus,confusionehnguavum dedevit Chrlsto suo dimittendi peccata,D, 48.-QuidquI_i
coeptumopus dimiltere coegit, 21, 22. Dispevsievgo io [iro Deo iacimuslion ex uostris \iribus, sed ex Deo est,
diversas levras, divevsospopulos ac civitates fundavunt, I, 295.Sieutnos qptaado,et deprecandoDeumintefroga^
22. Ex KachovfilioSem Thare, ex Thave autem gemtus mus; ita ipse nos'exaudiendo, et donandoresponde1,J,
fuit Abvaham,qui pater credentium appellatus fuit. Ej'us 297. Quam\is Deus ubique sit, est tamenJocus aliquis.
filiusIsaacfilius promissionisdictus. ex Rebeccaduosfi- ubl gloriam suam clanus, et mauifestms re\eiare digua-
liosliabuit gemellos""Esau, et Jacob. Huj'us filius Joseph tur, qui paradisns, regnum Dei, gloria ccciestisappefla-
pnst vaviadiscviminatraductus iu Êg.ptumgtatiam Pha- tuv, 1,304. Et si viatovibushominibus lateat Leus , atla-
raonissibi coaciliavit. et pnnceps totuis regni ab eo con^ menabhis, qui pio desideiio eum quavuut, facleTere-
stitutus tolam famifiam,hoc est patrem, et fvatres, uxo- nlur, 1,327.Qusesit Dei misericordiaex illis manifes'atur,
resqueêovumin _Egvptumdeduxit. Hi autem omnes ex ubi dicituv : Non veni vocare juslos, sed peccaiores. Ad
Abraham pvofecti, cui Deus semen ejus, supev arenam quaa S. Bvuno; Quod enim peccatores vocantur, etsal-
maris jnultiplicandumpromisevat,mirumin modummul- vaatur, misericordiaest; quod \ero illi Teprohautur,qui
tiplicarunt, ut de illis timens Phavao,gravisslmasevvltute se juslos esse iujuste arbitrautur, justilia est. Keii polun
eos oppvimevetleliberavil,28 et seqq. Misevtusest tamen salvarimundus pev sacrificium; salv„tus\ero est per mi-
Deus populi sui, et Moysensuperna virtute munilum e_us sericordiam; quia sacrificiummisencovdiaest, II, 49. Do*
liberatorem elegit, 49. Quis designatur, etquae ldea de minus sanctus, sanctosnoa deseret. et qma mnoceusest,
iilius esseuliahaberi possit, desenbitur, 49. Exphcantur non uocebit; et quia populo sud" electus est, eleetwa
i'ia verba, ego indurabocor ejus, 55. PrsedicitMojsiPb >>- suum noo derelmquet, 1, 551. Taota est misericovdia
raoms induratiohem; qui exitum -populi Hebraici de Creatorisnostvi, ut wnaeadem-ue hoia Datetpccmbentia,
Egvpto permissuius non erat, nisi ltc-rata povtentissima el vemissio,1,555. ConsiliumDomimmanet in setevnijm_
signa eum cocgennl, 84 et seqq. Deus, qui armovum\i, (ogitationes covdis ejus in sseculumsaeculi. Sicut lpse
aut fovtiorimodoPhavaonem oppvimerepotcrat, muscas, -disposuit, et ante tempovapraefinhit; sic et nou ahtcS
cuhces, vanas, grandines,etc, in eum aiiltii, utquld sit fien oportet. Et malorumpcena, et justornm gloria sic
apud ipsum liumaua potentia appareat, rcgisque obsima- dispositasunt, ut omniuoioimutari nou possit. Beali igi-
tio jnexcusablhs fiat, 56. DrvuiaominpotenUain divi- tur llli qui ia lllum cvedunt, et qui ab ipso pra_elecliet
sione marisltubri maxime emtmt, et m transitu, quem praedestiaati sunt; quia uullo modo pvaedestmatasibi
siccis pedibus populusHebraeorumper eum fecit, 54. Al- beatitudme cavebunt, I, 300. Ead. pag. e\piicatur quo-
tevum avguraeatum divmaepoteslatis fuil Pharaonis, to- modointelligeada sit doctrmaS. Bruuomsde praedestina-
tiusque exercitus eodem in mari subnievsio,et pevditio, tiolie. Magnamadsent qusestionem,quare Domimisahos
B4.J elegerit, et aiios reprobavent; et maximam solutionem
Deus, qui Baturahrvisibilisest, se quodammodo\iden dicit, ita placuisseDomiuo,D, 60.HihilDeum latet, aulla
-permittit, dum qualicuuque similitudiuesuam poientiaai simulatioejus ocuhs absconditur_omuiavidet, cogitationi
uemonsivat,I, 85. Quautasit Dei misevicordiaevgapec- re^pondet, II, 44. Quamvispersabjectam cveatuvamDeus
catovesveve contntos, el pa>inleiilesdeclavatuv,I, 113, ahquando videri, et audiri potuisset, nuuquamtamen in
155,518. Solus Deus est, qui nos mundosfacevepottst; propvia essentia vel videri, vel audiri" potuit, II, 255.
cum immundinascamuromaes, 123. Deus est naturaliter Deus commuoe nomen est, et sicut ad Pavrem, ila etad
bouus. Deus enim a se ipso, et substantialitefbonus est, riiium pertiuet, et ad Spiritum sauetum.Sed quia pr_»_-
cseteravero non a se ipsis, neque sunt, neque boua-sunt, dixeral«mpnncipio fecit,» necessario PatenntelligUur,
sed a Deo sunt quidquid sunt, I, 526. Deus poenitenlis quia pevpiiuclpumi,id est pev Filium operalus est. Pnma
affectumrcspicit; et unicuique poenitenti, ei satisfaceie ltaque pevsonaPalev, secunda pvmcipmm, id est Fihus,
volenti indulgentisejanuam apont, 170. Kunquam Domi- tertia vero Spivitus-Dei, oûi supev aquas fevebatuv,
ittis qualis fuit, vel evit, sed quabs est hommemjudical, per quem Spiritus sanctusmanifestissimedemoBStvatBr^,
I, 84.Deo cujus sunt omnia, dandumest, si quid furatum II,'528. < -> -
-est,uec sit dominuspvopvius,'cui resliluatuv,I, 81. Kon , Diabolus.Kominaquibus nuncupatuv.diabolus,êrpeas
tam bonis openbus, quam boms cogitaliombus coliUiv IUe aatiquus, exphcautuv,11,334. Quae s«nt ejus arfes,
Deus, eique samficatur, Jt 177. Doucc idolumnon esl in ut Ecclesiam,sauctasque animas perdat, 555. Cibus dia-
nobis/Deus nobiscum cst, nec in malumtrahi pevmittil, boli, etTefeetio peccatum est.-QttipluspGccat,majoEaei
188, FlagelUsnosaliquando visitat,ul spinlum elalioms coayvia parat. Kulli igitur sic ei seFviunt,"sicutimali
&nobis avevtat, et m humilitate confivmet,I, 235. Auxi- Teges, et pvintipes, «cut omues avavi, et dirites. Isti
Ihiitt tameu ejus petendum est, ut Iribulalioiicsserum- eaim noa solum peocant, sed aTiosseeum peccare com-
nasque patientersuslmeamus,1,254 1.iquid boni agimus, pelluat, II, 522.
ex Deo est; adeoquemerila, "etmeritorum retributio ab Dies festivi.Sabbatumsanctificareest a bonis operibns
fjus liberahtate derivare fateamur, I, 257. Quare malis uonCessare.Cumenim Sabbatumper se sanctumsit, qui
Deus bona confevat, bonis aulenamalaiu hoc muudo, si bene,opevatuT,"fit sanctus, I, 71. In diebus-festiyisetiam
non intelhgjmus,ejus tanienpro, idenlia.subjiti humiliter a licitis vacandum"jest,cum uvgeat EcclesJaemandatum;
debomus, I, 259. QuandoqueDcus Justos afihgil m hac Chvisliaoiscilicct abstinere debent a solemnitateneptia-
vita, ut nielioves fiant; malos aulem setevniscvuciatibus rum, choreis, et clamoiosis\enationibus,'I, 72. Dies sep-
reservat, I et seqq,', 240. Si quis animadverieret se sub timus, in quo Deus Tjuievit ab bpere cveatttmls,qûodpa-
ocnlos Dei esse, aiunquama virtuto deflecteret, 241. In 1varat,sanctififatusdicitur ab go,Jd esf declaratussanctus,
SolaDei misericordiasalus nostvaest, 248.l ut ab omoibushominibussaaetusbaberetur. et unusqms-
J>eus'omn]g-pr__senfi-t habet, et ln omnibustit creaioi, que «b-opnnDHs-iseniiibus-cessaTet.efmultc magis*
I3GS INDEX IN S. JBRUiSOM-M. 1510
maio, 172. Qui dles solemniter colendiia lege Moysi sacviflcium,uulla absiinentia,nullaque canus Tnaeeratlo
pvaescriptifueriot, declavantuv,I, 84. Ut autem Deus pvo<?estad sai^lem, 15,0.Qua. bit Ecclesisespiriluaiis
ostendevetquantiiutevoratobsevvantiadie Sabbati,et ces- 1, 149. Ejus est sepavarenoxios Chnstianosa
u t
saln a quocumqueopevesevvili,pvsscepitMoysi, lapi- Eotestas, onis, et fidelibus,et \arii suut mcdi hujusseparatiouis,
dibusobrutusiatenret homoille, qui die Sabbatiinventus aut excommunicatioms, I, 149. lisque ad consuramalio-
m
Juit colligerisligna soliludine,1,185. Hebrseishltei- nem ssecuii tota Ecclesia Clinsti sanguineexpiatur, et
diclus fuit usus pams tevmeptatia pnma die Paschatis, sanctificatur,I, 158.BonaEcclesiaealienarinequeunt, I,
usqueîdseptimumdiem. Hiij"uspraeceptisiguihcatioex- 169.In lege veteri semcl Dco consecrataepossessiones
pomluv,I, 60.Solcmnisagni Paschalis lmmolatioverurri nec vendi, necTedimi potcraut,I, 171. QuiEcclesiaeuiu-
Chrislisacnficiumpro humani generis redemptioneprae- vevssedocenti contradicit, maguaesuperbiaeaTguitur,I,
monstrabat,I, 58_. J85. Qui ejus constitutiones,quaeel Dei sunt, custodire,
, Diluvium.JPropterpeccatahominum,qui in malumuui- et observarerecusant, ab Ecclesiapelli, et ab ommbus
\ersi, et in depravalionemab.evant,misit Deusdiluvium damnari,et excommumcaridebenl, 183. Ecclesianullius
squarumin tervam.Meritoomniapevduntuvcumhomine, gentls fidemsuscepitj-et ipsa quidemtandem dominabi-
t_u_ecunquefacla sunt pvoptevliominem; hoc est enim tuv ommbus, cui praeler Deum nemo dominabiUuv
quod ait:Fims univevsaecavnis\eoit covamme; id estsic 1,167
mihipiaeet, sjc a me disposilumest, ut omms caTOfinia- Ecclesia nulli «lauditur; quicunquefidem catholicam
iur, el simulcuraterra dispevdautuvJiommes et
; ea, quse profitevipromittat, admittituvIn ea, I, 207. Kuuquam
lacta sunt proptev hommpm.In hoc enimlpsamtevvam Ecclesia episcopocareat; et nuuquamhocnomenmea
dispevdiditDeus,qoianiulloplus ante diluviumfecundior deliciat,I, 210, SanctaEcclesia pvsetefjustos, ex impiis
fuit. Imde et post diluviumcavuesad \esceudumcou- etiara, et pecealoribus,et msensatisconstitutaest,1,212,
cessaedicuutuv,I, 17. Quidpevfootes ab_ssi magaae,et Contvadiabolumfidelis pugnare iion intermisso pvaello
quidpev catavaetasroeli,quseapertss in diluviodicuntuv, debet; quia ei pev haereticos,et per jnalos {.hristianos
iutelligeudum,I, 18. Recovdalusest aulem Koe, etc. contmuoinsidiatur,1,12. Cum aliquis propler peccatum
Deus nuuquamobliviscitur; sed recordavidicituv,cum suum de paradiso, ld est de Ecclesia ejicitur, ne ad
peccalovibusmisevetuv. Quave diluvii fiueni lmpooere ligoumvitae,id est ad Christi catnem participandamac-
\o;eus, adduxilspivitnmsuper tevram,et lmminuleesunt cedere praesumat,ab ejus mimstris mterdicitur, I, J5.
aquae;scilicct\ eatum seremtatis liiduxitjn terram, mvi- Ecclesia semper loqui debet; etiamsia malisnouaudia-
sibilique virtute tanta aquavumcopiadisparuit,et lelluvis tur. Tunc enim vel boni meliores fiunt, mali autem de
facieslterumhabitabilisreddita est, 19. Posuit msuperet iniquitate nulLm excusationem habent, I, 251. Extra
Bignum,quodlater Deum, ethomiuemomnitemporema- Ecclesiam catholicam^ nec recta sacrarum Scripturarum
jieal iu aeternum,areumscihcet,de quo suo locodictum inteiligentia, nec meritum bouorum operum haberi po-
esi, 20. test, 1, 268.Lucet semper m Ecclesiacolumnaventalis,
Divcs,-qui nou in Deo, sed io huj'us mundi diviliis cujus spleudore omnes iliuminari possunt.Ommacnim
spem habet, postquamdormierit, el movtissomuooculos manifeslantur credenlibus, I, 280. Quamvis plurimas
tlauserit, oihilsecum aufevet. Apeviet oculosia rcsur- aerumnas,et laborespassasit Ecclesia,ab his tamensem-
rpctioue, ct nihil invemet. Tolljt enimde hac vita veoLus per emersit; quia nemo ex tyrannis, et persecutonbus
ureus; id est mahgnusspintus, qui et violeuter animas suis lerminos a Deo positosest praetergressus;Jiam vel
toilit, et quas tollit, a_tevnislovmentis exuvit, I, 268. morle, \ el coovcvsioue,vel potestatisamissione,vel aha
Kemo erga divitiasnimioaraoveaffieiatur;muitoquema- qi.alibetoccasioneab insama,«tuiiquitate quievit, I, 287
gis caveat,ne mjuste eas congevat,I, 425.Omnesdivitiae Callioheiprmcipes custodes,et pvotectovesEcclesiaere-
Iuiqua.sunt, quaea\averelenla. propriis domimsnocent, licti sunt, utm ea fidei et doctrmseintegriias servetur,
\ei quae ex a.qualitatenon expendcntu. Tuncenime\ I, 290. Mdllisunt in Ecclesiapietatem simulantes : sed
lequalitateeas expendis,si et tibitantum vesevvs, quan- ,Deusnon verba, sed cordaintuelur, I, 295. Plus in tribu-*
tum sufiicere possit, et caetera indigenlibus largians, lalionibiis,etadversitalibus sancta Ecclesiadilatata est.
II, 194. Cujusquidem termini sunt a solis ortu, et occasu,ah
Doctrinamevangelicamnon solum ad mensuram,sed aquilone,et mari, 1,305.
EUO temporedare oportet. Kon eniui orane tempusaptum Ecclesianonsolum electovumest, sed ex malis eliam
estdoctrmae,neca;quahteromnibus,nec omuiaomnibus et peccalovlhusconstat,sicutiex sapienlibus et insipieo-.
praedicareopovtet U 182, tibus, I, 551.LausChristicaniluvin Ecclesiamagna,quao
E Eeeicsia catholicaet univevsahsest, non in una parto
mundi, sed m loto n.undo difiusa,I, 540. Ouamvismuitse
Ecclesia.Paradisusvolupiatis,quem a pnncipio Deus sml Ecciesiaeper totummuuduradispersaj,unatamen esl
plantaverat,sanctamEcclesiamdesiguat. Et bene aprm- Ecclesia, quia una est fides ouinium;et qm nondumin
cipioeam plantassedicitur, quia ante mundiconslitutio- hanc sanctamEcclesiamintraverunt, adhuc iu tenebns
nem eam elegit, 8. Pevtinent ad Ecclesiam, qui ejus et errove sunt, et ooudum*adlucem et veritatem pe;v
lidem pvoDtentuv;in ea immolatur,in ea sacviOcatur,et venerunt, I, 584.DiciturEcclesiahsereditasChnsti, e.us
extvaeamnon est vevisacrificiilocus, I, 49 Ecclesia in sponsa,gloriosaacquisilio,quamiuo sangumesibi com-
Chvistouascitur, el reoascituv,sola Ecclesiam Chvisto para\it, I, 392. Ex Judseiset Genlilibusfactaest, etin
fundatur,I, 61. Uno eodemquetemporeet Ecciesia,quse ea, uterque populus sub eodem duce et paslore con-
per lunam significatuv,ifiitium habuit, et Chvistussol juuctus. ln finess?culiexhis uuus grex fiet, I, 595.Sufii-
justitiae\emt-adoccasum.Sicut enimde lateveAdamdov- et rex nosterin Ecclesia
cil nobishoc praedicare;quia CliTislusDeis
mientisEvafacta«st: ita de lateveChristiin cvute pen- est iu selevnum;et quialpse nos vegit et
dentisEcolesiafabncata.est,I, 521. Qui in ea usme m ddigi, nunquamde ejus regimme recedamus,neque un-
ilnemnon remanent, peribuot, I, 61et seq.. Sohs Eccle- quamadali".mdoctvinarotranseamus,et quoecunquepvse-
siaefiliisde agiio comederelicet; caetens \ero, qui sunt cipil humiliterfaciamus,etnullum aliumxeclOTem susci-
exlra Ecclesiam,vetitum est, 62. Diviaamvindictamsibi piamus, et sufficitnobis, I, 395. Multipliciter Dominus
provocant, qui ad ecclesiaslicas dignitates ambitiose diue Ecclesiamlocupletavit;quiasapientia,etscientia, fbrtitu-
ascendunt,69.PrimitivaEcclesiaa Chnsti passioneusque et _pietate, virtutibus et honestate, glona, -etho-
ad terapovaCoostautimlmpevatoris,maximaex parte de nore, et omnibusboois eamditavit,1,450. icclesia unam
SS.Juavlyribusconstructaest; inde vero usque ad lem- eamdemquedoctvinamab mitio usqueiidhuc docet~et
poraAntichristi tota Ecclesiataberoaculi atriumvocatur. annuuliat, 1, 456. OmucsEcckslae per tolum mundum
uode insohto modo.multo maj'usest atrium tabecnaculi, «onstitutaeunius, et univevsaliset cathohcseEcclesiss
tmamipsumtabernaculum.Est Igitur atrium tahernaculi membvasunt. I, 457.Domus Del Ecclesiaest, cujus amor
ieclesia coufessorum,quaea tempore praefatlpnncipis Chvistumcomedit, el insepavabiliteTsibi conjunxit, I,
444.Tota S. Ecclesiacolumbavocalur; quia simplex et
uhiquegentium dilatata est, 49. Ecclesia Splritus saocti inoocensest
oleoungitur, id est saactificaluT,ut nou sit iu e.a nec Ministrorumejbs praedicationovanoosit,
inacnla, neque ruga, I, 152. Maximain venerationeha- et pevegvma,sed fivmaet auctontateplena, I, 437. Fecil
.beridebeutecclesiae,quoaraeishabilptDomiaus,et dum igitur Dominus\iam sibl in mavi, et stmitas in aquis
sacraperaguntufsilentium bmnibusadstanlibusprsescri- multis, quoniamex quo muudusisle ad fidcm ejus con-
ptum est, 1,158,QuiEcclesiamdiligunt, eamquetuentur, \ersus est, prr eum imisibililev ambulare, el Ecclesias
<inddectioneejus, el defeiisionecoofirmentur,quia"rirlus suas ubique visilavenon'Cessat, I, 464. rirmuto habct
mrraeulovum, alque Spirilus sanotigratia usque ad.con- Ecclesia fuDdameulum;ideoque nec pluviastimet, oec
summationemsseculLjliinon tJeent, I,"95. Konsolun.mi- 'flumina,nec \entum. In omniaS3ecula"fundata est Eccle-
litans Ecclesia,sedetiam triumphans,etgloriosa in arca sia. quia ejusfundamentumChnstusêst,I, 470. Ecclesia
testamenti figurata est, 87, Dsque .ad consufnrnationem 'castellumest, et non qualecunque,-sed forlect insupe-
«EcpliChristi corporis,et sanguiniss,acramentum ptTevre rabile, utpote supramontempositum,murocirctimdatuni,
.IOB cessabit,113.His, qul _.unlextra.Eocleslam,nullum et anyeloruniexerdtu, \iriu.ti_uque.pr__sidhs anitktuui.
1311 INDEX.IX S. BRUiXOMLM. _____
'
II, 177, Sicut ex multis lapidibusordine, ei fafione com- jntev.angustias, et affiictionesesse permltlil; sed ut ejus
positis un,( domuseticitur ; lta ex multis homimbus auxihum lmplorant, eo non destituuntur, II, 45.'Merce
dilectionis,'et frateniilalis amove soclatis, una Ecciesia uavius autem est ille-epistopus,-quim pasceodis,.etre-
constituilur,II, 483. gendis uvibussola tempuvaha, et tvansilovia-quaevlt;qui
Eleempsyna. Qua*ntum Deo sit
accepta - eleemosyna, oon amovecoelesLi palriae,sed pro lucvo, -et mercedere-
«7.
quamquemevcedemaccipiat3I, cumllovse in v rum temporahum es don.imcaspascil, II, 2oL 7
o\
EuAspvophetaappavuitaposwfiis monte, EuehavistisesatTamentum.Ccm ineommunioiieeucha-
quando Chnstus tvarisfiguratus,est aote eos; JI, 85 luJ' tislioa ccrpus, cl saugumem (hnstiDomini accipimus,
'" Jirie mundiTenluvus est -ad pvsedioandum - JJvangeiium ojus'passiom commiimcamus.Ille enim_\erus esl .ignus,
", Chrisll, ettunc Judseicofnertenftir, II, 86. , qul ln crnce pro -iiobis immolalus est, cuj"ussacrificium
Episcopi. Quantum ad tulelam lidei eamdemcuramde Jmystice in missarpnovatur, et sub speciebus-paois, et
' 'omnirjussibi subjecLVo, de
quaih pvopiiis-filiispraelatum imi'substaolialiter, et spiriluahler traditur. I, 58 ot 59.
liabere,opovtet, 1, 77.-Episcopus,et" si quem-schevitpTava Declaral S. Bruno,quare duos agnos,marieuuum, vcspe-
io populosuo, compeseeTenonstu- le" altevomDeus sacvificarisibi jussevit. Ouamvis",ait,
"spavgevedogniataseductionisin
.duevit,peccatUm episcopumTeduodabit,77. duoagni.unumideaiquesignificpnt.(siquidem illumagnuiu
'.
" Quarifa jnesse opovteat-episcopissapieutia, <_uautusque SigoiUCai, quitollitpeccala oiundi)-ahtevtameo quqtidie
oraiuuih virtutum spieiidor.I, aD. Kisi.perfCctarnDei,et in Ecclesiaj alitev m cvuce immolatus"estGhvistus.Hic
, pvpxirai-dilectiouem, quae_in coccobis tincto Iiguratuv, esini a fidelibuscum pielale, lbi \ evoa Juda?iscum ciu-
t insi pev mentis, e,t covpons"candoTem, <eXcastilaiem,quai delilale mimolalusesl Etqu.dem mane, el vcspere nc-
, m bysso signilicatuv, onus" olliciisibi mipositi episcppus" stfevquoqueagnus lmmolatus esl; quouiam ChnstusDo-
fevre nonyalel. 1,102. Apostolorumexemplapvaeocuhs "minusnpster jnane a.Judajisjudicatus est,- condemnattts
habeaot episco/pveoruniquegionosagesta imilentuv,I, - est; .espeveautemm cvucepeodeosemisit spinlum, 113.
.103. Semper ergo, lta S. Bvuno,SanclofumPalrum sit" "De immolationevituh hsecaifevt.A. K."adcap. I. Levit.,
, jiiemor'anlisles,' semperqualiter vixerint,'et Deo seime- 125. Doumeumdemque\itulumetMoyscs, et Judaeovum
rhit, recoidelur: inutetur eorum mtam,scqualur doctii- poi_ulus,etEcclesiaimmolat: Moysesqu'>demsignifican-
nqm, teneat operationem.Quomodohis satisfaciet, qui "do, Judaei peccando, Ecclesiacommemovando. Konove
eorum -gesla, et opevalegeve uou cuvat?Ibid. Maxim;,ui tantum, sed corde, id cst cum fide, et puntale ammaj
sanctavum Scvipturavumintelligentiam habeve debent corpus, et sanguiuem Christisumcredebemus. Qui sunt
episcopi,ut divmevevbo populumsuum Iih evuoive valeant Jodigue participaates,J,b9. lmquissacerdolibusIcleroi-
ad S3jutem, 103. Kubibus assimilanlur. «nim sunt, citur, ne corpus, et sangmnemChvisticonficiant;Ileraque
qui super tevvam pliiunt,567. et piu\iis doctvioaespirituahs malis chnstianis ne recipiant, I, 82. Quemadmodumlic-
" - lotam teiram irrigaut, I, PonliGeallaepiseopivndu- brsei lpsodie, quo comederunt Pascha -e"gvessisuiit de
menta ad .excelsam, quasiet coelestem ejus digmtaleni Êgypto; ita qui covpus, ol sanguinem Chnsti Doreini
ostendendampvaescviptasunt, I, lOo.Oumpopuli ad pev- participaut a peccatis pva\isque consuetudinibusvete-
cipiendasacvameota conveniuntio Eeclesiam; tuncprse- deve tenentuv,f, 82. Berengaviusbasvesiavcha pvimusqui-
cipues pasLovibus inslituendi el
sunt, praeparaudi,1, iOd. demfuit qui \evum Chvisli covpus m eucharistia coutineri
Quld signiCcent \ erba illa Sanclum Domino, qua. m auro negavit: impiigua\it etiam m raissaesacviiicio fievijvau-
scripta ponlifex ui fvoute deicrl, I, 106.' Quanti referat substautiationem panis et vioi in corpus et saDguiuem
- politificemsapientem esse,I, 106.Liber Exodi prsecipue Domini, I, 159.1'ra.clara est JJvunomsad -episccposet
ab episcopis et sacerdolibuslegendus est, et medilao- sacevdotesalloculio,qua lutulentuio pvsebettestimbnium
dus, 1,111. Saoctificaturautem episcopus,quando sacvam de acla in altavi IvausubstaotioDe panis et \ioiiD corpus
legem, et divioa\ oluminaad meditandum, et docendum et saUgumemDomini.Hujusautem Aaroo, inquit, \os et
suscipil, et .nonselabiis tantum, sed toto covdesevvave evuscopietsacerdotes fihi eslis : accediie ergo, etimmo-
pvomittit,1,111.Poslquam descvipsitS.Bvunoqualitates. lale : effuodile sanguinem vituli per circuilum. Qmd
quaein eligendisad opiscopatum covuscave^debenl^Tita' aliud Uamquefacilis, quotiescumquesauguiuem vestvo
scilicet ilhbata, puviSsima,et numquamvepvebeusibilis, mmistevioconfeclumnobis ad bibeodum tnbuistis, nisi
' de episcopi eleclionehsechabet:ab & popuroCjmcem tucerna ad instar fihovumAaion civca altave covdisnoslvisaogui-
episcopiscu'em tonse- neoi funditis' 126 De hoslia, qusein Chvisticommemora-
e'igitur,'el ftontificibusoffeilur; coliocatur.
ctutur, et ordinatur, et in sedfi Quomoduau- tioncmrnirabilitevdt, comedevehcel; deilla \ero, quam
tem se gerere debeatin episcopatu,ua pioscquUuvidem ipse Jesus ia ava cvucisobluhl, uulh secuodumse come-
S. aotistes,: luccal auletn usquemane coram Donuno,et oeie Ueet, J, 158. Meraovaturd'scipulovTmi
donecde hac misera, el'tene'oros>i vita exeai, Dei po;idum qui cummale nilelligerent Christum,quod eis seandalum, dicevet,se
prcedicare,et illuminaie non cesset; v! hac iwcle finila, datuvum cis cavnemsuam ad mauducaudum,abierere-
el
oriaturei sol justitiw, ingredhduf Ulum dtetfi, quo trorsum, quod caroem Chvisti,quam\idebaut, uooin sa-
ae
Psalmita ait ps. LXXXIII : •Quiame ior csl dies una super cvamenlo, sed m fvusta conasam se comedere deheve
millia, 1,101. Demde eos sie hoftatur: Audiant episcopi, aTbitrabanluv,158. Ofievi Chnstus se ipsum in holocau-
quare ovdinalljsiint,quare, el aquo consliluti sunt. Kon stum, quoniam et si Sacerdotumrainisleriofiat, lpse ta-
utique ad t.raumcarn, et serularem potestatemexercen- meocarnem, et sanguiuemsuum immolat, et satrifkat.
dam, sed ad speculandum, et pvaedicaudum,et contra Non enim sacerdotis, sedipsius est \ox, quaedicit: Hoc
hsevetieo §, et malignos spivitus pugnandum,I, 502. Lni- est£orpus ineum, et, Hic esl calix novileslameiitiin meo
cuique episcopussatisfaciat,maximesi potest, 1,128. ianqmne, qui pi o vobis, et pro mulhseffundeinrin remis-
Episcopovumet sacevdotumest, qtiotidiese melioves sionempeccatorutn.Hac eoim\oce totum sacrificiumim-
reddeve, 1,157. Quid cvedere, et pvaestavedebent episco- motatuv,el saoctificaluv,1,141. Hic notari potevittvadilio
eovumconsecvatione,I, 141.Eovummuiius est ma- forma.cousecvatiomstum panis, cum\ini m missa,ut iila
pi inEcoleslaesacvamenta
ôva conficeve, et administvare,I, clemenla covpus-el sanguis Chnsli eifidantur. Eadem
174.Vevumqui gva\iora palraver.nt cvimina,juxta cano- etiam pag. dicituv,quod si poutifices,et sacevdotessuper (
jies id \ etaules, adsacvos ovdmes non admittant,I, 161. Clivislicovpusexpaosas, et elevatasmauus habeant; unus
Quare qui ad saevunfministtnum Ovdinaripelunt, testi- tamen est pontifex Jesus, quisanctificat, et beoedicit,
pioniura boni nominls habeanl; quo constet nihli tuvpe, cujus virtute iueffabiliia sui covporissanguinisque sub-
aut lrihouesiumeum egisse, I, 162. Disciplina,qusedoc- stauliam pams, et vmumeoovevtilur.Ouid io euchavistia
tvlna, et iaslilulio religionis dici potest, cum ommbus conlineatuv, et quomodoad eam sumendamaccedevede-
hombiibusnecessaria sit, illis au'em quam maxime,qui beamus,T, 157.Castitasmaximecuvandaest saerameDtum
alios regere, et Jocere debent,J, 305. Episcoporuriicon- corporis et sanguinisDominisumeDlibus, 157.Qui Chri-
spnsus, et conformitasin tradendisEcclesiaedoclnriisma- sti couficit sacraraentum,qm .ad ejuscarnem, etsaogui-
t.uam Ddelibuslaetitiam,et Deolaudemparit, I, 452. Quia Tiem sumeudum.accedit, morum honestale,'elvlrtutum
Chvistus ad suam cfulcedinemapostolos Infovmavit, ut suavitate jedoleat, 157. Christus,qul estsacerdosmagnus
, -omnespopulosdiligerent, eLsanarent, et adbeatiludraem secunduni ordinemMelchisedechadmirabilipotentiapa-
invitarent; episcopi,qui sunl eorum successoTeseadem Taem et vhium ra sui corpons et sanguiais substantiam
' in dulcedineeoslmitari,curent, 1,457.Konsiteorum pvae- vertit, suisquediscipulisdedit, diceos: Actipite, et come-
dicalio nova, et pevegvina,sed firir.asit, et auclovitale dile : hocest corpusmeum,etc. Qmdde se sentire debeot
plena. Dovmianlmter jpedios clevos, hinc novum, inde ad satrameuchavistiamaccedentes; eorumuiajor erit gra-
êtus habepl testamenlum, inde suscipianl,quod 457. alus tia. acquisiLio,quo profuudior fuent humilitas, II, 45.
riraedt,ent, inde cibum'sumant,quo alios tiutriant, "KaiiquamChristi caroemantehocsacramentum covpora-
.Eadem de studio sacvavumlitteravum,cui vacavedebent liter quisquaoicomedit;numquam,njsi hoc sacvamentum
,rpiscopihabet, II, 179. Ecclesiaua\iculsein medio maris Jiev°t covpovaliter,eam.comederetquisquam.'laboc igi-
a furentibusvenlis agitalaeassimilatuv,cuiimpevioChvisti tur comedituv,otcooicsta nou minuitur; quseottmquam
.domini6edalisflnclibustrauquillitas veddiluv,II. 4-JD. Vi- cumedevetuv,nlsi panis iste Christi bejiedictione in eam
.deluv-alionando<_,nvistu. in ca dorinui., cum ildelcssuos substantialitcr mularetui. Est emmhascmuUtlo dexterse
17,15- _J . .- _INDEX IN S. -BilUKONlMf. - - ioi..
Evcelsi, H,"257. QuimandueatChristicorpus, etbiblt do. Huj'us possessioadeo est necessana, ut smejeasa- '
ejus sauguinemfit-cnumcum ipso, II, 258. pieutia",et justitia iuutiles esseVideautur.JNon jn corpove.
EVA.Ex-iraaAda?costadvvinusopifex Evammulierem sed lb mente, sedet hsec fivmitas, seu constautia, quam-",
in
formavit,dedr.queei adjulonum, ut filios procreavei, "urias Sttperamus, advevsa pmniatDleramus, etpvospevis'
et iiviividuam \itae consuetudinem secum duceret, 1,10.'" noa elevamuv. Hac fovtitudme qpi caveantqui sint, II, "'
A diaboloteritala de Xructu.velito gustayit,porre>itque 493. Jila taa.cn habueri.nl Saucii, qui nec \itns, oec lor-
\iro suo Adam, qui paviterde c.0 comedit, et uteique ~meutiS,oecblanditiissttptTaiipbtUeruni, II, i95.
cum-maximasui, suorumque- descgndentiumvuraa, el G ' - " 1
calamitalein Dei offeosammaieruot, l, 11. Idemconiir- ,': i' '
matuv,I, 457, Dbi pvotauturummalorumcausaadducilur iubitu Gigantes.Confutatur-eorumopinio, qttigigarlcsacon-
collaquium,qnod cum serpente habuil E\a"cujusassenta- malorumangelorum, seu ditironum PUPImujiorl-",
tiooes,iel polius insidiasvitare debuerat. ous pyocreatos"oxcogitanmt. FueriinLlionniies non larii
Jivangelia.Evangeliovumconseusus cum libvisVetevjs - jtatufa "* quam viviumvobore,'elpotpstatefamo-'"
proceves,
Testamentidhinae eovumauctovitatisest argumeotum,I," .i, I, 16. ,,
85. DnymquodqueEvangelium per se umversojnundu , Gvalia Dei. Spivitus,sancti,gvatialumen ac pvsesidium
sufiicevetad-iidem, doctrioam, et salulem, I_ 91. Kuo- nobispvaistat,neminemquedeserit, nisi prius deseralur."
quam evangelistse a veritate deviant, uumquam falsa In colurnnanubis per diem, et ifi coliimnaJgoisper uo- i
loquuDtuv:-quaecumque-dicuut, vera sunt,cjusta sunt, ctem, quaepopulumIsraelmcumpraecedebat,hgurdbatur. i
munda et nimls-cvedibiliasuut, I, 97,Curofinvevitate . I, 65. HaecautemcolumnaS. Spintus gratia est, qutsejios
docendapleue concovdessint, omoem fideifi sibi \iodi- et avitiofum sestutJefeodit,et ne errorumvitlis mvolva-
cant, I, 97. Evangelium testimomum reddif Ecclesise, mur, lllummat,I, 65,âncti quidquidsaocte aguot, divi-J,
sicat Vetus J"pstamentumTabernaculo, I, 117. Divioae uaegratiae virtute operantur, I, 68. Sarctorumdies Jra-
Scnpluraenon nisi sancle, et a sanctis tractandaesuut, 'plen tlicunlur, cum per gvatlaiu. qua ante sihculapta.de-
1,97. GloviaKovi Testamenti louge spleodidior lege stinatisunt adgloviam, \iventinseternum, 1, 85. Electio
Moysi,1,125. Semperviget evangelicaelegis propagatio, adglonam, et misencordiatota mDei voluntate est, J,
novasquegentes,et.populosad Ecclesiamadducit,T, 288. 122. Quautasit Dei miser,cordiarerga peccaloves,lacry-
Perfecte coneordant evangelistaeiohisquae de passione mis, etvera pojnitentia eam Implorantes, ex hoc doce-
et
Chvisti cum PvophetiSjpraesertim David, Isaia",qtod mur, quodsanguisChristi"pietateetJViisevicordiapleDus,
vevum-esse illorum testunoDium nullo moclo dubitari et qui sola "pielate et nusevicovdiafusus esl, eis gvatiam"
potest, 1,359, _ • "impetvatvemissionis,etiam si magoispeccatisgravatifue-j
E\ angehslae.In quatuor auimalibusfiguratiiuefe Evao- rmt,"I, lb5 et intadnot,Duohusmodisoiundatuvpeccatov.
geliorum scriptores.In primo ammah, quod faciembo- - seilicetpoemtentiacontvitsonis,etm bonse\itae perseye-
iniais habevedescnbituv, S llaltha.us apostolus repras- rantia, fideiiqueDei adhaesiope,I, 156. QuidquiJ boni
sentatuv,ipse enim a Chvistiuativitate lncipieospevfe-, agimusa Dei gratia accipimusêigue^redderejflebeiaus, '
ctum hominem,et de hominibusnatum eum ostendit 1,177. Iterum doGeiriuv,.bona opera npstra uoo' oostrse
esse, totam ej'usab Abrahamusquead ipsumgenealogiam poteslalis esse, sed ab.ejusSpinlu, av_laiite,etadjuvante '
descvibens.Marcusleomsfaciemhabere videtur, m cujiis proycnire, I,; 176. IteHi262, 264, iibi dicjtur : Defesse
Evangeln pnnciplo vox in desertd elamareJ"descnbitur. cornostrumêniollireet adbene agendum inclinare.Do-
Lucasautem heatus boris faciembabet, quoniama Sacev- num Dei esse ,remioisceotiam,et dolovemaole actsevitae,'
dorio scvibeve mcipit, quod maxime pvopter sacvlficia et prseparatiooemad salutem, I,"262. A justo nuuquan^ :
mstitutum est. Bosautem intev alia sacviuciamajor est aufevtDeus oculosmisevicordiae.id est gratiaesu_e.adju-
hostia. Quareautem aqailaefaciemJoaimeshabeat,_psius - tonumj nunquam ejus*obliviseitur, sed sempef eum aspi-
Eiangehi initium apevtissimeostendit. In principio, m- cit. Ha.c recogitans lu angustiis non cooeidat ammo, I,
quit, erat YerUim,^t Yerbum«•«' apud Deum,el Deus 282. Remimscentiamalseante actaevitae, utcompunga- -
erat Yerbum,II, 525.- mur, donumDei est, et fulurseglorisepraeparalio,1, 282.
Excommuoicatio.Quibabeut potestatem excommuui- Quamvispraedicatoresverbi Dei retia tendant; ipse tameii
et
calidiia Ecclesia, quo ordine mdicendasit excomriiu- inteviuscovdacouyertit; ex quo necessitasgratiaeevinci-
nicatio,II, 89et 90. tur; cum scriptumsit Joau., 15, 6:^Sine me nihilpolestis
F, [acere,I, 289.GvatiaDeioullis pvsecedeotibusmevitisda-
tuv, quave omoisvivtus, constantia et fortitudo sancto-
Fides.In fide suscipiendanulla moTa esse debet, I, 52. rum, nonipsorum, sedDei"est, I, 553.Si ergo unusquis-
Homiinsenim pnmogemtumest fides, sme -quaimpossi- que sanctovum,qui iucrehs est, vel postjudiciumfutuvus
bile est placere Deo. Hsec omniumvirtutum prima In est, singulaviteriuterrogetuv, Quomodohucveuisti, \el
mentibus fideliumnascitur: hsecprima a -sacerdotibiisin quomodohucintrasti? Quid aliudresponderepoterit,msi.
Christianovumcordibusgignituv.Sed quia fides sioe ope- Misevicordiame adduxit, I, 367, Beatus ille, quem Do-
nbus movluaest, bis~vi\a,et opevansveddifuv,I, 63. Per minussua pietale elegitj et de tauta homiuummultilu-
hdei fovfitudmem.et baptismi gvaliampevvenituvad co- diue sibi assumpsit : Iste enim penve non polerit; sed
ronam, I, 64. Solaventate reveiata coptenta esse debet, absque ulla dubitation&bouasibipvaedestinatapevcipiet,
nec cumhaeveticisouriosa, et absooa"consectavi. Omoes I, 429.'Gvatia Dei,'quae pluvia cceli dicituv, non est""
enimillorum-coaatus a divinarum Scviptuvavum lumine coacta, sed voluntaria, quia et sponte datuv, et spontex
coutevunluv,et dissipaatuv,I, 66.Fides est velutl ostium, . suscipituv,I, 456. Ubique.,et in omnibusDei ad utorittin
per 4iiod noslvipectojristabevnaeulimiChvistusmgvedi- quaevendamest; tjuia ubique, et in onimbusnecessavium
tuvj1,126.-Qua.de Christocredendasuat, diserte ibidem est;,quiasine ejus adjutovio"rnhil facere possumus,I, 416.
exponuulttr. Errores m fide leprseassim"iantm\Quicun Omniavili^, _et peccatamacliinamenta-diabolisui.t, quo.
que evgo deipsoDeo, etde fide chvistiaoamale credit vefbo Dei obsistunt,ne ad covhommis penetrave valeat.
ille-in capife habenslepvam,in capite etiam povtat, I Viocittameu vartus, et potentia Dej, et quamvismiser
131. Quamgvavesitincvedulitatispeccalum, 1,187. Qu homom via iuiquitatis clausus et ligatus sjt. iude tameu
fidehijion habent, oullum.eovumoptislmpulatovadmeri - jum tralnt, et ad \ iam veritatisrevocat,I, "551.
tum vita. seteruae; eumrfdessit pviocipiummerjti, 522. - - ' H
Qaod ex Ddenon est, malum dicituv, non quod omniain-
hdellum opevamala sint, sed quia caventbomtate super- Haeveticirahis assimilantur,qui et loquacitate omnes
uatuvalimeventeTitamsetevnam,necordinantuvad Onem ioquietant, etsua immupdiiia cuncta commacuiant; noo"'
ullimum, I; 406.Nulla alia Ddesest, quae salvare possit,^ <-almode veniuut, sed de aquis ascendunt, quomam male *
nisilides Chrislianovum,I, 406.MevitoS. Ecclesianemi-"" ScripturasJntelligeridOjpervevsequeexponeudoibi errQ-
_Dem*adse vemeutemrecipit, nisipvius fidei ovoameiito res concipiunt,et ibi haereticifiunt,I, 5i, Cisterna4q'uo-_
indutus fuevit,II, 487.ChristusppmrauSsuae\ivtutis po- dammodoad aliorum iolerilum ,eiicdum. Jiaeveliei,qui",
teotiam, noasibi, sed fidei ascfibit,, etquodjpse facit. Ecclesiaedogmataabomm aiu,iquitatefivmala.!acstabilita *
hocfidemfacere affirmat, I, 487. Propter moaieam fidcm scvjptissuis vel impugiiant,'\el ln dubiumreYocant,1,1%
Pettus lo-fluctibus niergitur, II, 487. Fides est vir.us Siuion magus Bomananvplebemsedpxit, viplavit, covrii-.'
qua3*dam,perquam ea, qu_e_dicuntuv_nobis, etsi uoridum pit, inultisque/magicis illusiooibus sibi devioxit,I, .0,
appaveant,cevtissimelimencredimus,et fieri non dubita- *" - Quidagendumsit cum haeveticis,de quoYumervove liul- .
mus, II, 488. . - lum dubiuin est, J,>155.Vix cognoscituvhaeresis,ut JJOV-
Filius si bouusfuerit, non poftabit iniquitateoipatvis; ribihs effetida delestaodafquare veritatis, et fidei ini-
si veromalusfuerit, et suamet patrislniquilatem lueudo- micise ostendunt,qui eoslibenter audiunt, ecrum scri-
sustinebil?Quodsi et pater bqnusfuerit, «t apatvjsbooi- ptis delectafitur,eoruraqueversutias csmmendant,1,175.
tate filiusnonrecesserit, multo maioribushonis ditabitur," Quemin fide suspiciosumhabemus,adsacCvdotem,seu-ad '
1,71, concilium-episcoporum deferrc debemus, utsUa.doctriTise"
Fortitudo.Terlia cavdinaliumvlviutumponitur fortiiu- ralionemreddat, 1,174tSimul cuin hasTeliclsomnem eo
*-i3j8 1?JDEX IN S. BRUNONEftf. 1516
runi peversam seienliam,et uoclnnam abominari debebat autem mortuosiilorum, lllumiuabatweeos, eurabat
-«ms, qaatenus sicdestruatur, ut ultenus m memorianon paraiyticos, muudabat leprosos, sanabat hydropicos.Ilii
Jiabeatur, 1,196. Emgunt multoties hseveticise Ecclesiae vero e contra benefactovisuo detvahebant, I, 556.
compati, ejusquemiseTevi,quasi io Dde aegvotaatis,et a Homo.Cveatiohummis totius Trinitatis opus fuit, fa-
vevitate deviantis, Dnde quasi sauare eam voleutes, sui ctusque ad lmaginem,et similitudinem Dei, sapienliam-
>errovis ei prsedicantdecepliones, I, 226. Hoc modo se justitiam_ et bouitalemaccepit. Ejus conditovDeusDmnl-
gessit Lutheruspraedicans Ecclesia.reformationem.Hae- bus creaturis terrcms prsestaatioremhommemfecit. Con-
retiei sieia teoebns quasi iu luce arabulant; quouiamaon stitiitus homoin pavadiso\oluotatis,siorigioalem iono-
minus ia tenebvis errovisdeleclantuv,quasi sancli, et <;a- ceutiam sevvasset,beatam vitam in tevris habuisset, et
] tholici \in in luce vevitatis, 1,265. Fidei terminosha_re- post eam sstevuaoiin cOelisfelicitatera. Quaescnpta sunt
tici transeunt, quando plus, vel miaus, quam cathoiica aJMoyse,ad imaginemDei creavil illum,juxta S. Bvuuo-
Ecclesiahabetcredevepevsuadent.Gvegesetiaoidivipiuut, nem iutelligi pussuat,ut talem covpovaliteTquoque ho=
et pascunt,quia quoscumque fideles Deo subnpere, et mioi imagmemdaret,qualem Filius, qui utiqueDeus est,
!decipere possunt,sui ervovisdoctvmapascuntet nutviuot, quandoquesuscepturus erat, ante lempora disposuevat.
I, 2fai.Hseveticisacras ScnpLuiasadiiiievaot,qusevectea Sic igitur non soluminteviov, verum etiam et exteriov
Catbolicisexpositaecontvalpsosretovquenlur, 1, 268. Bo- homonoster Deo quodammodoadsimilis esset, I, 6. Kon
[uBis
autem opevibuss.eriies sunt, quomamveraedoclrmae ad quielem, et voluptatem,sed ad Iabovemnascituvhomo.
egestatem, et famempatiuutur. Koduntautem in sontu- Extva pavadisumiactus in paradisoponitur. Et quia otao-
dme, quooiamiu deasasnva sanctarum Scnpturavumea, sitas iuimicaest auimae,ne otiose vivat, opevavijubetnv,
[quaeiutelllgcre aon possunt,violeatev roduiit,etlaceraat, J, 9 et 251.Ab esu vetiti fruclus aguovevuutpvimipaveo-
I, 272. Serius, aut ocius omneshaeresesoccidere, el ca- tes, quid boui amiserint, et iu quod malum offendevint,
thohcaventas tamquammurus mexpugnabilisvictnxeva- I, 11.ImmoTtalilatemquidemqua donati fuerant propter
sit, I, 273 Plures haereticornmde Ecciesia exieruot, qui peccaturaperdiderunt et carae caduca,et traDsitonasub-
rnajores dignitates io ea habere non potuerunt, I, 272 jfectisuat, 1,16. Et Adamquidem, atlA. K., mox ut co-
Multopericulosiorestmors-ammae,quamhaeveticimter- medit, mortuus est; lioa quod de hac \ila confestimexi-
ficiunt,quam sitniors coTpovis,ab homicidislllata; quo- ret; sed utquandoque exiret, inse suseepit, qui î non
niamilia aeternaest; hsecaulemteuvporahs; illa separat peccassel, nullatenus nnquam movtuusfuisset, 1,10. Co-
ammama Deo, lsta solummodoa covpore dnidit. Mento goovevuutautem Adam,et Eva, ex quo peccaverunt se
igituv taiis homoabominatuva Deo, qui omnifeva crude- esse oudos; quud et si pnus nudi essent, nudilatem ta-
Jior est, I, 507. Haereticiergo t.rannis saeviovessuut; ilh men in se non cogooscebaot;quoniamipsa eorumnitidis-
ammas, isti corpora oecaot,!, 508. Portaemortis haeretici sima caroaote peccatumquidemomui\estead latueodum
sunt, et quicumqueadmortem,etperditionem auimasom- delectabihorevat,1,12. Item, 589.Talis est evgoconditio
niumtrahunt. Talis povta fuit SimooMagus,tales Anus, fvagilitatishumanae,ut necessilatem habeat Dei auxilii.
et Sabelhus, et tales muiti aih, quovumdoctrioaet pev- ne in peccatumpvolabatur,1,19. Quicumquehomlmsiion
suasione multaeammaepevieve,I, 515 Sedivausomuis.et timet effunderesanguinem,saltemin eo venerari debet
versutia detecta. et confusa est; cum eorum evvoves, imaginemDei;fitqueveusmovtis, quifvatvi suo movteni
l„aliovumqueomniumin fideervantiumin publicisôoeiliis iufeTt,ut supra, 20. Hommesm sacns htteris pro specca-
proscripti, eidamaatisunt, I, 570. Kestorius,etEutyehes tonbus pevssepeaccipiuntuv,1,116. Dovmithomo, i Deo
male ia Ghvistodistinxevunt divimtatem,I, xl2. Mavcio- oon servit; et cumOOD opevatuv,oiium ei labovest, aon
riitae,Mauichsei,Pviscilhanistae,et cum eis Simon Magus requies, I, 255.Kemoautem terram inhabitaosse defen-
Chvistumnon vevumbuminem,sed apparentemdicejatit, dere potest, ut tervaepulvevenon tarigaluv. Militia evgo
I 1,458. Omoeshsefeticietrovis caligme obscurati Kovum est vila homioissuper terram. TJousquisquefidehumsua
Testameritumcorrumpere nituotuT, pag. ead. Adversus io coaditioue mihtare debet, ut coronam glonse couse-
Deummiqiiitatemilii loquantar, qui de ipsa divimtate quatuv, ead pag. 2. Otiodediti lorporis taedioafficiuntviT;
tJisputantesperversa dogmataintroducuut,i, 459. Haere- laboriosis autem perbreve semper est tempus, I, 256.
tici docLnnasde longe oon affevunt; a patribusjnon acci- Haecest homimsviatoris conditio,ut ouraqnameodem ia
piunt; sed ipsi in se ecrorem concvpiuut, I, 605. statu pevmaneat; cum autem compveheosovfuevit, haud
Hebraei.PrimogeoitusDei Filius dicitur Isvaelnoujia- amplrosimmutabitur,!, 247. Cooditionisnoslrae assidua
tuva, sedgratia. Ha?cenimgeos.a Deo electa prseceteris cogitatio teotationibus claudit iogvessuui,1, 248.Ex Jaoc
-dilectafuit, I, 52.Hebraeim ÊgypLoquantum multiph- Tnundomigvauteshominesnihil aliud secumdefevuril,nisi
cati fueriut uavvaturio I cap. Exod.; ubi dicituv quod \el consolatiouemde boms, \el cvuciatumde malis opevi-
ex 75 aaimabus, quae ex femoreJacob exievuat, tauLum bus, quseegevant, I, 249.Pevlectaomoiumverumcogni-
cvevevat populi hujus mullitudo, ut facta numeratione tio homiaiiuhac vita non datur; hoc nobis iopatria coele-
.eorum, qui ad bella procedere poLerunta 20 aooo et su- sti reservatur, 1,278. Cumcorpus inflrmitate,\ el sece-
pra, sexcenta tria miilia virovum. et quiugenli sexagiota ctute destpuitur; tuncmajon roboreaoimusobOrmaride-
sex reperti suot; cseterorum vero numevusmulto major bet. Defectiocarnis sit aoiraaefortitudo, I, 278. Cujuscun-
videtur exstitisse, I, 47. Hujusmodi gentem exlraneam, quegeoens, autconditionis tuerit homo,si Deum Umet,
quasi ittflumerabilemrex Phavaofovmidansoppnmefe, et et justitiam habet aceeptus est illi, 1,180. Kem6 scit se-
e.xtevminaTecogitavit; quare mandavit pviraumobstelii- mitas suas;si enim sciret, domum noa ignoraret: domus
eibus Hebrseis,ut mascuiosomnes projicientesm fluvlum autem aut lofevuusest, aut pavadisus.Sed,qm_modoter-
occideveat,et feminassolumvesevvavent,I, et 48. Miltitur mioumsciat, qui pvincipiumignovatjInDPl namque di-
ad eos liberatov Mojses, quos IncvedulOs, .mdociles spositiODeuDiuscujusquenativitas, dies, et anni, tota vi-
optimenoscetts,petit a Deo, ut missionemejus portentis, ta, et vita. terminusdispositasunt, I, 287.
signisquecomprobarevaleat, I, 50. Io Ismaele,Hebraeo- quifra- Homohi pvosperiLatibus facile sepavatura Deo, 1,300.
trem suum Isaac seraper persequebatur populus Siue inoocentiamiserisumus; felices vero, si eamhabea-
rum desigoatusest, qui Chnslum cujus iigura fuit Isaac mus, I, 511.Ad hochomofactus est, utDeum timeat„et
persequi ad uecem usque non destitit, ejusque fideles maodataejus custodiat, I, 362.376. Quaesit humana couditio*
Chnstiaoospevpetuo odio insectatur, 24.Duclus io Capti- pev Adaepeccatumviolata,I,sedideoMalihomioes in Jibro
vitatem, quoties se peccasse confitebatur,et poeuitentiam •vivenliumscripti non sunt; ex eo delentur, qnia
cagensDei misericordiamImplorabat, mox a misericordio- in eo scnbi nco pevmittuutur. Liber aulem ille iiifiil
sissimoDomlooexaudiebatur, I, 51. Quam maniler He- aliud est, olsi memoviaomnipoteotisDei,lu quaKimian. simiil
braei gloriabaoturse filiosAbrahseesse, qui tameu ejus- omnia etpvima et novissimaconlinentur, 1,-445.
demopeva, et praesertimfidemnon seouebautuv,vitulum U, 14. terrenarumrerum solllcitudiuemnou curandamabhoini
HebfcBovummfidelitas, et effrenata lmpatieotia nibushis praeclaveadmonetS. Brano, II, 35. Kullumanl -
auv-eampro vero Deo sibi erexit, atque adoravit, I, 118. mal In boc mundoJDeuset cveavit,quodpluvlsamoris,et di-
Velamenpositum est super cor eorum, ne Scviptuvasiu- leciionis, pluris pvelu, honoris sit apud Deiim, quam
telligant, 125.Quotis vicibus HebrsaiDeum tentaverint, homo. Si lgituv ea qusepropter hominem facta snut, et
el a fide defeceTint,408. Hebraeovumregnum, virtus, et quaead Ipsius comparationemaut pavva,aut nulla «unt,
pltestas m tribas aetadbu':,quasi in tribus annis pevseve- sine laboie, et sollicitudineomnipotens Dominuspascit,
ravit, viguit, et floriiit. Prima siquidem aetasabAbvabam quanto magiseos non dereliDquet,qui ad ejushomims jmagineni
est
usque ad David; seeunda a David usque ad transmi- COT factiejus^catia. siutTeconeiliati. Tbesaurus
ej'us : ibi e lm -ei,boua, et mala reposila suut: inde
grationem Babvlonis; terlia a transmigratiooe Babylo- benedictionis,etmaiedi-
nis usque ad Christum, I, 23. Eotempore, quo Sal- honesla>is,et tuvpitudinis.iude
vator noster occubuit, teuebrae factai suot, quibus et cfionis\erba prorumpunt.II, 6""
inUis, et extva miseri Judaei sunt excaecati,et facla est i ;
noxsuper eos, etcaligo tepebvaTum, I. 521.Ex hoc Ju-
daeiChristumpraeeipuediligpre debebaut, quod diceret se Incredulitas. Quare Chvistianialiqnl ex flde ad ln^>e-
pfo lpsis tanquamperditis o\ibus missiunfmsse. Suscita- dulitatem transeunt. ratio est, quia numanasclentiaiuuafi
ir.i7 INDEX tlN S. BKUNOISEM. 4518
Dei sevmonemaonservant, ejus manoatanon custodiuot, melius esl a \itiis abstinere, 17. Jejuuiam -iiostrumeum
^tpiusmuodum, quam Deum dihguot. Quj autem vevi spirituah laetitiaest copulandum, ut hilariler J3eo dare
Chnsli discipulisuot, et fideles,digui sunt ut Chvistuseis \ideamur, quod nobis perutile est, noblsque seternam
manifestus fiat, ut cognita sapienlia sint sapientes, co- compavatveLvibutionem, 31.
gnitajusliliasint.iusti, cognita verilate sint veraces,II, JoAiraEsBAPTISTA. Hic est angelus a pvophetis pvaenTm-
274. _ tiatus, qui Cbiisti repavalorispraecursovdeslmatus, ejus
iBfernus.Postquam homo peccator io inferuumdesceo- \iaspevpoenitentiam, etcomevsioneoi hominuoi praepa-
dit, jam peccatasna Jlere aoo valet. Jseque huc reverti rare debebat. Quis ergo IS erat, de se dixit: Ego voxcla-
licet, ut ltei um pceoitentiamagat. Ibi autem oon est msi munlisin descrlo,II. 15el seqq. Misit discipulos suos ad
caligo, et tenebrae,nisi uiiseria,et umbra movtis,nisi hor- Christum,.ut eum intewogaTent,an esset, qui ex Patvu.n
lor,-et timor sempitevuus,I, 245. Afihctiooes,et cricia- iide, et Scripluvavumtvadilione venluvus erat, II, 57.
tus \ita_ hujus nullo modopcenissetevms sunt comparao- QuaveS. Jo. Bapt. plusquam propheta dicatur, II, 58.
th, I, 56. Sempevrepvobi in infevao,et m teuebvis erunt, Pluvima de eodem habentur, 59. Quare Elias dictus iue-
eosque, et eorum propinquos,et famihaveslgins aetevnus'. nt,H, 115. Chnstum Dominum baptizat in Jevdane,II,
et inextiogiiibiliscvuciabit,I, 230. Damuaodovumaspe- 114.
ctus in extvemojudicioipsos sauctos levvove conculiet, JOARSES Evangebsta. Joannes non occisus fuit, sed in
I, 273.KovissimahaecuLuiama mente fideliumnon dele- ferventis oiei dolio imssts, etin Pathmos insula in exsi-
reotuv,I, 254.Loeus ille poeualiset coelo,et levra, pvo- lio relegatus, magn_e.filitlioms, et amaviludhiisrcalicpm
fundior est; mevitopvofundissimus lofevous appellatuv,!, bibit, 11,97. Joannes Evangehsla quasi aquila prse ecte-
254. fgois ille mexliuguibilisesl, et semelsucceosus,uon ris alLius\oiaus ClirismmDel Fihum sioe irutio Deiii»
indiget, ut ultenus acceudatur.Rehctus autem damnatus esse demoastravit,II, 510. Beatus Joauoes Giaece Evau-
ia taberuaculocarnis suaesemper affligetur; quia caro et geliumsuum, et Apocalypsimscvipsit,II, 359.
anima in aeteroum cruciabuntur, T, 259. Cogitatiomferoi JOB.Quanlafuevitcuvaejus in iiliovum educatiooe, 1,
qnaotuai lewovis excitare debet in peccatonbus, ut coa- 222. TypusfuitChvisti patienus, I, 221. Inricta ejus pa-
vertautur, I, 285.Jnfernus locus est, quem lpse diabolus tienlia commendatuv,quod magmsaffiictts calamitatibus
et fecit el aperuit; iu solis enim lormeotis, -et tovmen- Deumsemper benedixit, et adoraut, I, 225. Ex diaboli
torttm' locis conslruendis delectatur. Kon cessat quo- sa.\iiie totamsui covporiscorruptionemJob passus est, \T-
tidie alns ma„orem,alus minovempavare fo\eam. Sed 226. De Cbri.to plura testimomapvsebuit;eum sibi adju-
ipse quoque cadet iu foveam quam fecit : quia lgnis tovem implovavit,et vehemeutevdesidevavefassus est, I,
ae.evnus ei pavatus est et .angelis ejus, I. 312. Di- 276. Mediatoremapud Deum Chvistumdicit, et conciha-
vevsis tormentis punientur impii pvo diversa pecca- tovempacis,I, 279. L)tJob talis esset ia sanctitate, _ion
torum quahtate , I, 519. Item, 596. Ptena maioTum ase, sed a Deo dispositusest, I, 286. Job bona omniave-
oullam finem ba-bebit,I, 460. Magnaquidem est misevi- stituta fuevunt,et pleous dierum, «c mevitorummortalis
oordia quaeex Infemo iaferioriaaimam libevat. Sicut in vilaecursum absolvit,I, 598.
illasupefna beatitudine alii ab aliis differunt in glona; JOSEPH. PraediligiturJoseph a Jacob patre supra reli-
Ita in inferno alii ab aliis differuat in tovmeotis, 1,485. quos fvatves suos; etpraeclavaveste doualuv.IHiiuvideo-
TSAAC saerificandusa patve Abraham Christi figavam tesfvatves, e.usque \isionespvo somnlis,et delivamentis
gessit, tjuod, audito Dei maodato,sponte se ad immolan- habeDteseum
stumetad
pevdevecogitaTunt.Hsec omiiia ad»Clin-
dumdedit, I, 28. AccepitBebeccammuxorem, ex cujus osleodilur Judaeos sigoificaodostraducuntur,J, 39. Tjbi
progeuiejuxta divinampromissionemorituvus erat Mes- sti necem quanta luerit siraihtudolnler Judaeosad Chvi-
sias, id est Chvistus,1, 29. Duplex fuit conceptus ejus aohelantes, et ivatvesJoseph, qui m ejus exi-
jensitqi.e'matev-filiosoascituTOS tum
m utero pugnaotes Intev Judas coujuvaruot.VendiditJudasfratrem Joseph, veodidit
"je,T, SI.Dominum consuluitBebecea, gui el revelavit, seph, qui apostolusChnstum. ]Pe.rRubenfratvemalterum Jo-
fatuvampopuiorumdmsioaem ex duobusinfantibus ab ea eum hberave nitebatur, illapars populi intelligi
Tiascitiiris; .Tacobscilicet, «t Esau, quoruoi prioius popu- potest, quaein movte Salvatovisuon fult cousentiens.Per
lum electum pvcesignabat,alterum populumreprobandum Jiaedum,quem occidevuot,movsClinsti; pev timicara ve-
jndicabal. Jacob allexi, Esau autem odio Jtabui, 1,51. ro, quam in ejus sanguinetiuxerunt, caro Chnsli propno
Hovli pvoximusbenedixit Jacob, benedixit etEsau; sed -sauguinecrueDtatadesigoatur. Liberaturfgitur a morte
dh-evsabenedictione,I, 52. Complelis180anois movLuus Joseph, si ejus tuuica cruentatuv; quoniam et Christijs
est Isaac, sepullusque fult a duobus Dliis suis Jacob, et secuodumcavnempassusest, qui secundum dhimtatem
Esau, I, 59. tnori non potest, ead. 39. Koiuit consentivein malum
uxoviPutiphav, innocensaccusatuscavcere tvaditur, nec
J vmcitur ejus probitas, sed patieutia et abstiuentia «u-
JicoBTninovEsau fratve suo, juxta Dei electionem ab stentatur. Tandem,quia Deus justos oppiiml numquam
Isaac patve movtijpvoximo benedictionem primogeniti siuit, Pharao rex _Egypti,de virLute quadam divina Jo-
obtmet, pvincepsfamiliaesuseconstituituv,a cujus semine scph admonitus, uou solum a carcere liberat; s'edsecun-
pvodituvusevat Chrislus muudi Salvatov. Quid significat dumm regnosuo consLiluit,plenamquepotestatemsuper
omuem
iapjssupev quem dormivil Jacob, quidscala, quaeei ap- versi salvator. tevraoi suamei tnbuit; fitque Joseph jEgyptiuni-
pavuit, quid angeli per eam aseendrnles, et descenden- Magnamsapientiamm Joseph Pnarao co-
/'tes, 1, 53. QuiaEsau frater odevatreum, ex praeceptopa- minum oslendilur, quem totius terrae prmcipem, et do-
gnovisse
tvis, et matvls-profectusest Jacob In Mesopotamiamad constituit, et ad docendos majbrps et senioves
Laban avuneulumsuum, I, 35. Ducitiu uxovem Rache- ovdmavit,I, 525. Cuuctasacrameota, qiise io hisce gestis
lem, quaecumel fihosnon pvocveavet,Liamsovoremejus et figuris continentur, m lucem proferunlur, 1,40 et 41.
sibi etiam despousayit. Koo absque figuva, et m.stevio Venit Jacob seu Isvaelin _Egyptum,venevuntetiam om-
hsecgesta Cssedeclavaatuv,I, 54 et 53. Dum vevevleretuv nes fvatres Joseph, et habitavitin terra Ge3Sen,ubimoi'-
Jacob cumomnifaoiiliasua, uxovibus scilicet, et filiis m tuus est, I, 40 et 41.
terramsuam, obvjam ei fuitangelus, cum quo fovtiLev Jubilaeum.Quid mtelligendum sit de jubilaeo vetevls
luctatus est. Idem mysterium exphcatur, 36; sieut man- legis, quod quiuquagesimoqnolibet annosdlemmtevindi-
snetudo ej"us. et humilitas, qui pvecibus, etmunevibus cebaLuv,1,168 etc. Hicannus spiviluahtevcoepit, quando
Esatt placare studuit, ne quid otTensionism utviusqueoc- Clinstus Dommusnojter de diaholiservitute suosanguhie
cnvsucoatingeret, I, ."i6"et57. Cum Jacob pervenisset in juundum redemit, et primamnobispossessionem, id est
Befhel, quaedomusDei interpretatur, prascepitdomesli- suis regnum lelpruum reslituit. ac paradisifpovtas fidehbus
eis sins. ut idola abjicerent, vestimenla mutarent, et aperult, 1,168.
mandaveatur.jJovumsignificalio,1,57, «xponituv, De CP- JUDA SCARIOTH. Quam scelesta et sacrilegafuevitJudse
Iebri Jacobiovaculo: jVonauferetursceptrumde Juda, etc pvodilio ChvistiDooiini et pvaeepptovissui, qui eum ad
copioseagituv,43. De duobusfihis Manassp, et Ephvaim, aposlolatum elegerat, io exposjlione ps. xtv descvibitiT,
qijospalri-®grotaatiJosepIipva.sentavprat,quaveEpjivalm I, 580. Rursum inPs. LIValtevumde eodempvodilove\a-
miaoTemjialiibeaedicensJacob pvaotulevit,deciaratur, I, ticimum habelurlnillis vevbis; Quonimnsi mimicustneus
42.Prjeclara est etiam expositio singulavumhenedictio- maledixissel mihi, supportassemutique, etc. Supat qusa
num.-qua-iB. patriarcha moriturus smgulis uliis suis a S. Bviinohaec pvoLulil:Vulgaveest, UtmimicuslmmiCum
Deoe\oravit,'-jjiquibiis utriusqne testameoti figurae, et maiedicat, etpvosequatuv, et de eo male loquatur. Sed
mysleri_Lmirifice:adumbfar_lur, J, 42 et 45, etc. uiaraicusdominum, etmagislrum aliquis tradat, pefse-
quaiur,
JejuniumChristus nos docuit, quippeipselnnocens, et extraneum, et maledicat, omnino absiirdum, InconvemenSj-
sanctus40 dies, et 40 ooctes jejunando transegit, quare ad id et impovtabileest- Eratautem Judas usqut
nos peccatores pteDileolia mdigemus, ut jejunio temporis unanimiscum Domino,slbique famlliaris,
expiemus, _et'€Urisium-Dominiim peccata ejusque secretorum, et consilhparticeps, queai sieut css-
prseceptoremJiostrum teros diiigebat, quamvis ""talem aliquando futnrum esse
iflute-mnr,-!!,16,-etc. Bonum est jejunium a cihis, scd stiebat, 1,-409. - - "-'
im * INDEX IK S. "BBUAONEM. 1320
JudiciumextTemum..Quaepraeeedentsigna estvemi ju- Ma'rimonium. L'mo \ivi cum femina, quavn suramus
Bicii,quantusque timovuniversi orbis, 11,115, 205, etc. -creatov Deus ad bumani generis propagatiooemAdae*so
Adveait ira Dei, et tempus mortuorum,nl alii m setemum ciam dedit, 111viduammlereos \itse consuetudioeiiijm-
cvueieutuv.-etpeveant;etalhjoste judicati bonovumope- porlat Hoe ex ipsius femiusecveatloneeviocituv;cum ex ,
rum mercedem reclplant; malivero exterminati etiam vivi"costaeam fovmavent;adeoque una carocum viro sup
ipsam saivaudi,et HipatriauiTCverlendispem amittaot, habeatuv.A DcovevelautepevcepitAdam,quid secum->u-
II, 331. tura esset Esa ejus muhev; dixitque: Nuncos cleossthis
Turameotum.De juramento * quid sit sentiendum agit meis, et caro demrne mea. Secuadumhocitaque, quia de-
S. BvUoo,II,i25_etseqq. . >-- \m-costa facta est mulier, uonmagis cumuxore, (juam
Justitia. luter virtutes cardmales secunda recensetur cum omni muhere uoa caro est ommshomo. Sunl-auleni
justitia,, qua. est constans,ac perpetua voluntasjus suum duo m oaroe uoa, quadam naturali delectationis com-
umcuiquetribuendi, II, 492. Impnmis justitia erga Deum mixtione, uDilatisqueamove.I, 10. <_uaralione matvimo-
habeodaest. "Sullumjus habet diabolusm humana.uatu- mum ab Apostolomagoumsacvamentumm Cllvisto,et_in
ra. Deus, et nou diabolushommemfecit. Dei utique juris . Ecclesia dicatur, eod. loc. DesigoaturêtiamvatiiKcuvriia-
est homo,ipse debet regoare in oobis, lpse debet possi- - tvimoma inter conjunctossangume^pvohibeantuv,1,159.
dereaoembra nostra, JI, 492.Jlle justus est, qui jus suuai Vetita evantio lege Mo.si malvimoma,quotics iottr con-
unicmque tnbuitj Ideo Jioe oomea omuium sanctorum trahentes esset religiomsdispantas, et si nepsevmt, ex-
coramuneest, irt omneS'sancti_usli dieuntuv, quonlam commuuicationepiectebaulur, 1,165.
haeejase ipsis 'ustiliam opevaatuv, et vltiis expulsis, MELCHISEDEGH, rex Salem, sacerdosDeiallissioii,panem
quodautem-suumesl Domiuoreddunt, II, 492, - - et vmum Deo obtulit, benedixitqneAbTaham,quipatCT
- L exeelsus interprelatuTj santtamque Ecclesiamdesignat.
- MelchisedechTero figura fuit Christisecundumapcslolum
LAJSIECH. Qnod duas uxovesliabuitLamecli,pvjmosbiga- Paulum ad HebTseosjcum sevpsumprms Deo Paiviin sa-
musdicliur. Cainin \enalione inlerfecit, et adolesceolu-- cvificiumobtulit; demdecoiuivmatosacevdotio,quotidie
lum, quem secum habebat, ut scelussuum celavet.Ma- pevsevvossuos pauem, et vlnum. cavoemscihcet -etSdii-
jori pcanamultalus fuit a Deo, tpiam Cam fratvisjsui m- guiuem eodemDeoTatvi ofievreoon cessat,I, 25. Sacvili-
teremptor, J, 15. , _ ciumMelchisedechjpariisetvinumJuit, m quibus Christl
Lex {Bomini.Decem praeeepta-aDeo populoIsrael data covpus, et sanguissigmficabatuv."Magnussacerdos ma-
iu mouteSinai mtev toojtvua etfulgura 10 signumthvjnse-- gnum saevificiumJeGit,m quo uuivtrsum muudi.m Dco
pjtestatls, cui omnes hommesparere debent, promujgata- Patvi recoocdiavit,I, 559
fuevunt, I, 71. Pvimtmfautepihovum estf, ul muus Oi I ' MbvsSententiam movtisa Deo accepitAdam,pcstquam"
adoratores siraus, nec alium Deumeum eo_coleaduuiao- peccavit, niis vevbls: Putvis es, et in pu'veremseveileiis.
bis propouamus.Hoc prseceptumcum vehqms successive Lude dixit Apostolus: Peccatum mtruvit in nmnctum,-ci
f-\pacatur, -I, 7Ietseqq.-LexDomiui-saoeta,_et ivvepve- per peccatummors; cui ooines hbmiues subjaceiit. cum
heosibilisest, non.subsertens,, npndecipieus, aeque_m- omuesiu Adampeccaverint, 1,13. Movlissigna sunt ccr-
levficiensanimas; sed pulius con\evleus, et salvaos,etad extrema debihlas, el spiritus exmamlio, 142. Vita.
beatJtudioem_perdueens,I, 534 Omnis -Seriptuva quae Eons vevitastvibulatiouamaogustiassubievat, et conso!au,r
maium intevdieit, etbonum agere pvsecipit, lex Domini -: Desemita autemmovtisuoo vevevtimur; cum uisisen;cl
est. -Cuivldelicetlegiqnicuoqueobedit et cvedit, secun- quiSTnoviatuv,I, 252. Quamvis pva\a intelhgeotia impii;
dumiDteviovemhominemet Jaetificaturiet hilaratur. Si- aliquandoluceat, et veva esse putetur, exlmguetur la-
cutecontra lex -evaDgeheamulto_perfectiovaprsecepta* men In ioleritu ejus, et dissipabitur,254.
tradit, quamlex Mosaica,quod ChvistusDominus28. ejus au- MOISES orlus est io _Egypto;pvojectus aulem io tlumen
ctov-sanclores vivtates exeveeveoos jubeat, H, luter j"uxtaPhavaooisTaandatuma fiha Tegis salvatnv,et io fi-
hsecjnjuviavuniotvensiQuumque obhviopvaecipuemculca-' lium adoplatuv,I, 48.Eactus adultus fvalvumsuovum al-
tur, ut quibus cum aliqua "mtevcessent quevela Jiat re- flielibnem,\exatiouemquecommiseratusest. cumquevi-
coneiliatiQantequamad ohlationemsacvificnnostvi acce- disset ab jiEgvpliohomioemHebvaeumpevcuti, suamaou
danius. II, 24. Dludcevle adnnvandumest m Evangelio., cccidit et sabuloabscoodit.Id ut nuSit Pharao Mo seo
quod ommbushommumconditiombusvitse\evba prsebuit, mtevficevecogitavit,qui m tevvamMadianfugit, duSitque
ut uuusquisquesuo in statu salutem aetevoamconsequi iii uxovemSephoramfiliamSaeevdotisMadian,1,49. Dum
valeat, II, 62. Qui ahtev agit, caecus est, et m -tenelivis pasceret gregem Jetlivo cogoati sui, et admontemDrcb
ambulat, et magnus mocvov,et tvistltia eum exspectat, asceodisset,appavuitei DomiousiDfiammaigois de medio"
335. vubiavdeutis. Siugula mysterla, qaaehac m apparitione
Luxuvia. Quamvisluxuviacavnidulcissit, animastamea obumbrata sunt, explaoaatur, I, 49._Mittituva Deo in
venenosa et amavissimaest, J, 579. jEgyptum,ut populi sui IibevatOTfiat, suumqueTuiniste-
~~ rium cumAarooefvatvesuo dhidit, I, 51. TDitinere pr«-~
. * '- M
cipituvei a Doraiao, ut filiumsuum civcumcidat,ne apud
Manichaeiet-Ebionitse. Hovum pvimi Vetus Testameo- fratres suos divioi prsevaricatormandali appaTeat. jfiop.,
tum noo suscipiebant, alteri utrumque admittebani. sed proximls nostris bouum exemplumpraeberenos ddcet. .,'
cum baptismo civcumcisionem,et-vehquas caevemouias= 52rMo\ses, et Aaran ad Pharatmemse confevuLt,eiquB
legales observaudasdicebaot, 1,154. Dei voluntaterailecjavant, utHebvaeospopalum'suum a
MABIA Vivgo(B), A MaviasovoveMo.si Maria Virgo- servitute libeiet, eumqueab jEgyptoegredi peTmitiat,I, *
Mater Chnsti nooiea assampsjt,quaepostFihum suum to- 52. Quid sit mtelligendumm eo, quod ei dixit Domiiins:
tius Ecclesiaecaput-est,1,63 EigtivataatttemfuilB M. V. Ecceconstituile Deum Pliaraonis, I, 53. Facta est ei a
io vivgain avcatestamenti reposita, quaesiccafioudaevat,- Deo potestas, nt juxta voluntatem.suamPharaouem affli
I, 88 et 184.Ejus mtemevata vivgmitascumdivjnamatev- gevet, et sigms,'etmivacuhs eum humjliaTet; nec rex
nitatex:QDjuDela pva_uunliaturia praeceptoLe\it. cap. \u contra eum ageveposset, ut oocevet, J, b5. llagnus vlv
puvilicatiQnismuhenbus dato. Huic euim subjiciuntuv, Moysesfuit io_Egvpto; magausquidem io vevbis. ma-
'quQtquotJiominissemen susceperint. uonautem qusem- gDUS io mivaculjs,maguusin couslantia, et ideo maguus,
\ioiata ftusset.D_uQd pviyilegiumsoli MatviDei concessum _ qoia Chfisti figuvamgevebat, I, 57. Moyseslegisjaiof, et
est. 1,147, B. M. V. Christum filium suum iu templum •Delpopulrmediatov, mediatovemDei, ethominum Jjesum
adtuht, Deoquepvaeseotavit,J, 81. Pvae.lavumvaticimum Chfistuiosignificat,utriusqne Testamenti datcrem,J, 91.
de eahabetuvm ps.-xuv,pj-aecipue vevoavevs Husque io QuamvisDeuspersaepe Moyseosuo aspectu digoatussil;
finem,et edmie ab exposjUoredeclaratuv,I, 589 etseqq. - attatrieonon uisi pev figuras et Specieseuoi vidissediceo-
Ibi de cultu pictavum.lmagmum B. M,iV_._menliohabe- dum est; j*uxtaJoaoois oTacuInm: Deumrnemovidtl un-
tuv, ex qua pevvetustus, et laudabilis mos Eccleslsseas quamj 1,181. A Dommo omois terra prfamissionisel os-
coleodi evincvtuv.B. M..V. et>tervavocatur, et-coelumr tensa fuitj sed m pocnamdefectusiu fide, quaodopercus-
tevvaper natuvam,'t;celum pevigratiam : tevra, quia e sitpetrafu. ad lliam uon iutra\it. Jubeote Dommo obilt
tevratactaêst; ceelum, qula Del hahitatio est: Yeritas " Moysesio terra Moab; sepultusque est; sed sepulcrum
igitur delerrafflctaest; quiaSalvatov uostev de Virgioe ejus Deus occultavit, I, 220. Anteqnam moreveturbeoe-
iia.ust.st; ipse emm et via est, etvevjtas, et vita, I, 485. dixitfiliis Isvael; hoc est siogulis tvibubus suambenedi-
Affeiuntur rationesquibus Josepho vivo justo desponsata tionem impevtitusest, -I, a 216 usque ad 219.
fiierit, II, 6 et seqq. Ut beatissimaVivgo-hacex vita mi- Mundiaetates.Sex dies, quibus omhiumrerum creatio
Kravit, super ehovosangelovum exaltata fuit, H, 345. facta est, sex mundiaelatesiodicaut, et tempus duratioms
Pvsefiguratamassent Bruno cum aliis Patvibus Maviam yisibilisorbis prsBmonstraut.Prima quidem aetasnumera-
isaJictissimamio virgaAaron,qu_epnsita m arca Domini, tur ab Adam usque ad Koe,~~ usque ad
Secundaa JSTo'e
iicca^didjt florem. et incovraptapeperit Salvatorem, U, Abraham.Tevtia ab Abrahamusque ad Dayid. Quarlaa
476. v _ David usque ad transmigrationemBabyloriis. Ouinta a
lo2i INDCX IN S. BRUNONEM. 1312
IransvfligraLione Babylonis usqae ad Chvistum.Sexla ab possidereaouposseul Acperhoc sola eorum novissima
adveulu Chnsli usque ad Duemssecuh,1, 7. coosideraudasuot. Sed de his dicit Prophela psal. -ixxit,
I, 455: Yerumlamenpropler dolos dtsposuistieis maln
N Quae.mala?Dejeeisti eos dum allevarentur. Subilo cnrm
%
*" NOE dumm majonbusprosperitatibus isti talesesse \idenluv,
pater fuit Sem, Chamet Japhet, I, 16. Ej'usjustitia caduot, ct oioviuntuv,elsme ullo misevicovdiaevespectu
a Deo pvomevult,ut in excidio omniumhominum, quod
maximam pvopteveovum oequitiamstatuevat, ipsc cura ad poaias tfahuntuv.Et cognovi, et vidi, quia Sanctovum
familiasua sevvaretmpohimem.Pvsecepitei Domiaus ut gioviaevil m aetevnum, et malovumtormenta finemoon
avcam iabneavet, ejusque altitudmem latitudmemque habebunt. Banc considerationemdebeot habeve onmes
pvaescvipsit;itemqiie mandavit ut species siugulas am- 469. boni, et banc suisin aigustns accipere consolalionem,I,
malium omuiumin ea collocavet. Quidquidm avcamclu- Aiiter bonisaufevetuvspivitus, ut m pace quiescanl;
sum fiiit, eveptumesl ab mteritu; caeteraomoia lfl com- malisvefo, ut tabesceodo deficiant, cvucientuv,el per-
muuijiaufvagiopevieve,1,17. Utcessavit thhrviuiii, Koe eant, I, 522
ab avcaegvessusobtuIitDeoholocaustumde ommbusaoi- Opera bona necessaviaadsalutem. Extva pavadisumfa-
maolibus mundis; quia nihil nisi sanclum et mundum ctos, m pavadisopomtuvAdampvimushomo, ut operave-
Deo offevvidebet Solus autem homohoc sacvificionon tuvm eo Id auimadvertant ejus descendentes, ne oiiose
est immolatus,quia reslabat ut Chvistussuo lempovelm- praebeant,vel ingesla proeedanl, qusead pavadisumi on
molavelur,\ evi>sagous,qui abstulit peccata muudi,T, 19. thicaat, 1,9. llsqne tlum sumus ln hac \iia, vmeamr>o-
Hocpaclum posuilDeus cum Koe, cunctisqueammaiiti- slvam,etoliretum,hoc est cavaemaostvaoi, exereere de-
bus, ut ulleviusiion lnducat aquas diluvn snprr tevram. bemus, o,uateous et fvumeutumboni opevis, el ijlium
Quod ut fivmiuscvedatuv,etnullalenusdubileLur, posuit quod Taetmcelcor houiinis, et oleum misevicovdiaeetp.e-
msupevsignum,qtiodmaueat io leslimomuni, arcum scl- _ talis Deo fvuctificemus. .Septimo autem anno requiestil,
licet, quem et Deus iotueos, sui ficderis vecordavetur,«t 82. quiapost haocvitam beatitudo et requies sequitur, I,
homooumvidevet, cogoosceos Deum oou immemovem Affectuset bona voluntas oblationes nosivasDeo ac-
sui, omni expulso timove, lanti testimoon illustvalione ceplabiles vedduot: ns destitutsemevito pvovsuscaient,
consoletur, 1, 20. QuomodoKoe figuvam Clinsfi repvse- non I, 86. Iii coeleslem patviamnullus inlrabil, qui bona opeva
sentavit, I, 21. Proptev ivveveventiama minovi filio egevit, I, 207. Haocvivlutemhabenl opefa DPI, ut ea
Champatn lllatammaledicit Chaoaanej'usfilio, oumibus- facientibusvitam possrat pva;5La'reseLefoam,I, bll.Qui
que ab eo descendeutibus, et senum sevvovumfacltfva- ad ostenLationem omnia facit, ut vidijatuv,et laudettT, et
tribus suis, J, 21. De Sem,qai jnento aomioatas mlevpve- hoaoielur, ilhco arescit, 1,258. PeniLusraleveunlactio--
tatur, oatus esLAbvaham,omoisqueHebva.ovumpopulus; oes quam\i£booae, quae in Dei houorem prsecipue uon
unde Patnarchae et Prophetaeovti sunl. Ipse quoquese- fiaut, quave osLeotatioel vana gloviaomninoest Mtaoda,
euodumcarueui Sahator nostcv, omnesqueapostoh ovj- rie ni exitu vitselocassumlaboravevideamus.QuavcChvi-
ginem ducunt, quibus uonsolura Chananseos,vevumetiam stusDommus docet, quod, fattente te eteenwsynantnescul
omnesgentes sevviveindubiumest. Ex Japhet, qui lati- sinislra tua qutd facml dextera tua, II, 26ct 27.
tudo intevpretatuv, Genlilispopulus ualus est, qvu non Ovatio.Ipse ChvistusdocmLnosorave; ab ipso babcmus
solum Chananseissed omnibusgenlibus lmpevaviL,I, 21, illain optimam,etplemssim.m orationera, quamquotidie
Tide ATca. faeimus.Pater nosler, qui es in ccehs,elc QuandoSah ator
JvTomen Domini.Magnumquidem esl nomen Christi, et nosievhauc orationemdiscipulossuosdoccbat, cvedoquu
terribile, etsanctum, ad cujusinvocaliooemmorfuisusci- extunc io spintu ibi eval propheta, et io hac tam pulchva
taolur, dasmomafugantur, leprosi mundaotuT, et onmes el compendiosaovationedeleelabatuv. Quorlsi ovefacevfi
languores et infivmilatessanantuv; quod nimivumseniper nonpossumus, desidevjotamen, el bona intentioue fa
etlaudave, et pvaedicaredebcmus, I, 310. cevepossumus, II, 452.DbmmicamhujusmodiovafirneiH
Kubes. Quid significetcolumna nubis a qua Domiuus eximie expooit S. Bvano m Comm6Dt.supev Evang.
loquebatuvMuvsi,I, Sil. Matth., IT,29 et 50, Explicat etiam,II, 29 et 30 , quomo-
do i_itelligfni*asmt llla Aposlolivevbaad Thcssalonic.\,
o 17 Sine iniermissioiteorate, II, 29
Obitus justorum et malorum. Ut justovum dies lm P
plendi promittuntut, ita malovumvita dimidiabitur; qula
quantnm se\Ivere speraot, ooo superstites evunt,I, 85. Pavadisuscoeleslis. Pavadisus est habilatio santtcvum
Sanclorum\evo dies miplebuntuv,quonjampevpvaedesti- in ccelo,ubi visionejjei fruuntuv; sed ommmodambeati-
-nationem, quaante-ssecula pvsedestmatisunt, \iventin tudinemooo babebunt saocti, dooec fiat conjunctiocov-
«tevnura, T,83. Qui io gratia Dei usque ad mortem pev- porum cum ammabus,et supev ccelostola eovummiiHi.n-
severaat, slatim offerri l)eo, et ia saaclorum ccetumre- do elevetur, o,uauipleoam glovificationemppst judicmm
cipi possuol; vel deioceps,si purgatoriomdiguermt. Kon obtmebunt,J, 87.Ante Chvislipassionemnemovel "ustus,
omues qui salvautuv,moxut obievnilin beatitudmemve- vel qtu totam poeuitentiampersolvissel, ingve^sumin pa-
ripiuotur, I, 164.UtilisesLilla moVs,quaehominema la- tnam ccelestemobimebat, I, 195. Dicilur fabevnaculum
hove sohit, et ingaudium, et in quietem mducit, I, 187. Dei, in quolpse sanctis sms reveJatuv,valfusqueejus, ut
J\on esttlolendum demorle eorum qnl beoevivuot, qul iu se esl, conLeuiplatuv.Ibi ln pevfeclapace, (.iiimumque
ad Deum vaduot, ut booovumopefum mercedeiipacci- iooofum possessionecumDeocveafovesme fme gaude-
piant. Ille quoque non "beoe dolel, qui super miquo bunt, 1,556. In illam hseveditalem, sive chilatem, ul
morluo dolet: de mali uamquepevditioneuon dolendum, scviptumest, nouintvabit ahquis coinfjuinatus,et immun-
sed gaudendumest, dolendumpotius evat de vita ipsius, dus; quave ante obitumcondignapcemteDtiapeccata sunt
quaeJaonitati^tjustitisecontra erat. De talibus tamendo- expiaoda, I, 572. Io cado pro meritis retvibuetuv pvae-
lere etileve debent saueti, si fovte eoriim orationibus mium; premdequedicitur ln coelomaosionesmultas csse;
convertanluv,1,196. Movssanctovumest vila. sempiternae jlias scilicet supevioves,alias iofeviores, in quibus fulufl
initium, I, 244.Eievantur autem ab Ecclena ad pubheum sunt saneti, I, 372 Verum, quamvis claritasjn glprla di-
cultum, vivtulibus et miraculis vitae pro*.atis; el tunc versa sit, beatitudb tamen nondiversa, sed omnrao ea-
honore et cultu suot prosequendi, I, 241. Cupit justus dem erit, quomamunasquisqueglona omniumcommunl-
dissohi, et esse cumChristo; ideoquesuumfinennidere tev gaudmm et laetiliaevit : qualis euira nunc concovdia
desiderat. Cupit praeterea \idere et numerom dieTum est inter omnia membvacovpovisnostvi, talis evit infer
suovum, Illum scihcel oumevum, qui est, el sempevest, omoiamembvasnpevnaeillius civitatis, II, 577. Qnanla
et finemnon habet. Tstienim nonhabent numerum, quia laelilia'evitiacGelo\ideotibus Deum, cum et cbvpovejs
quandounns est, altevj'amtvaosit, ct altev oondum csf. oculis Chvistiliumamtatem \idebuot io uno locoTiianen-
9
Quando autem oon est, quomodo numevari potest Po- tem, et meutis oeulis coutemplabuntufejus -divini atem
testenim dici, quiafuit, \el futuvumest, sed non potest -omnia contioenfem,II, 532.
dici, quoniam est, I, 575.Justorum exitus -de hac vita Pavadisus tevvestvis.Plantavit Dominus Deus pavadj-
jucnndus, felix eis esse debet, I, 412..Qui de hac vita sum a pvmcipio, ln quem posuit hominem,
exieriot peccatores, ouuqnam eis amplius placabitur Adamvoluptatis scilicet, quem fovmav evat, ut opevavetuv, et custo-
Dens, 456. Isti emm omnium lormcotorumfseeemquo- -divetillum, II, 472 Hortus dehciavuminlevpvelatuv,ubi
fidie et sme fioebibent. Jusli \ ero, cumio j'ustitiaobie- -omoegenus avborum et fructuum repeviebatuv.Et flu-
riot, io seternumgaudebuot, et iueffabilissuavitatis dul- -vius egvediebatuv, qui in quatuov capita dividebatuv.,
«edme inebnabuntur, I, 460. Quis enim videat potentes . quovumpfimumappellatgm fuit Phison, seoundum'Ge-
"lujussaeculibonlsomnibusabulidare, eosque non judicet . lioo (i), tertium TygriSj quaTlumEuphrates. Expulsus
«sse felices? SolenVenim hominesdiceve,T_U . d tales a * ab eo Adamproptev suaminobedieotiam, collocatus fuit
Domuiodiligantur, et alio modojila tanfa bonahabere, et ante euoicherubimflammeogladio avmatus,ut nulll ho-
(1) Cod.Vatlc. Geron.; lectio Bvpoonis,Gyon,;VuTg.. Gelion-
PATROL. CLXVr" hl
1523 INDEX IN S. BRTJKONEM. 152*
mmumingvessumpermitteret, II, 473. QualuorDummum aoimos, adeoqj'e pra?cipitDeusio Exod. cap. n ne acci-
iionnn.,quaee pavadisoegvedilegu tur, totamque tevvain piantur, I, 81. Meiilvi nuuquambcet; sed ventatem di-
irngant et fecuodant,mysliceexp lcautuv,II, 526,, eere aliquaado noa licet, I, 87. Frequentev homo prr
Patcv aelevnusKotioPatns aetevm,ut pevsonadistincta lgnovantiampeccat; quia facile bonumab homloe de-
a duabu.salns, Filio nempe, el Spivitu sanctodatuvmtei- spicitur, elpvo booomaium eligituv,1,155. A tvibusnr-
i Ge_esis: In pnncipio creavtlDeuscmlumel
ligi m cap. vcvbo uiuuditiaaoimse provcmre polest. Ab haerelicovum,et
lerram In DettsdcsignatuvPatev; m piincipto Fi- quovumcuoqaemalovumhommamdeceptioneeL sugge-
hus ab seteruo genevatus; el in'Spiri._. fovmaoiecoelos, suone. A seipso,quaodoio ahquamhaevesim,aut iu gvave
Spintus sanclus\ivtus eorum expvmntuv,I, 6. Viasalutis pecealumhomopvopviavoiunlatepraecipilatuv,et a niimo
retevnsefidesin Tvmitatem, Pafvemsciiicet, et Fihuiu, et tevrenarumrevam affectu; uode ad supevna togilandj
'Spivitumsaoctum, sme qua Deo uemoplacevepotest, I, ouuquamevigiluv,etsolum leirena lolo ammiconalude-
50. CumPatrem DeumChvistusse habevepevsaepedibci- siderat, I, 154.Violatiovei sacrse,quse sacvilegiumdici-
palos docuisset, idera lesLimoniumovans m IiovLopvas- tuv, peceati.causamniducit; quave iutev sacnlegos l.ic
huit; cum tvistiliapleous dixit: Pater, si possibileest, graviuspeccat, qui divioamysteviaevaeuat;aut integram
transeata me caltx iste; sed cum voluotasejus Palvis\o- hdem uouadhibetjsacrameolis,aut noo secundumquod
luotali pevfectecoorovmisevat, statim subjunxit: veium- potest graJam acqaivitab nhs, adeoque maximam sacvi-
Umennonmea, sed lua voluntasfiat, I, 4i5. Quamvi.alius legiam commilUL,I, 155.Faceve cootvamaodalumDei
sit Palev, et ahus Fihas, non est lameo ahad Palev, cl pcecatumesl, ooofaeeve\ evo quod maodatumpvaec vpit.
aliud Fihus, cumsmt ejusdem natuvaeef subslanliae; el delictam.Unde dehctum,quasi devehctum dici \idetui.
diciturPatev In Filiohabitaveusque in finem,quianeque 1,159. Ubinou esl \ oluntaspeceaudi,noudebet essepce-
Pater, neque Filius habebit finem. Semper m Fiho Pa- ua peccati,!, 130.HabiLusmali, pvaecipuecoacupisceotia,
tev, et sempevin Patve Eihus, eLhi ulrooue Spirilus sau- jejunus, etvigilns, eletemos.ms,lacvymis,el ovatiombus
•clus,I, 458. \me_tur, et cavo ab OOIDI Immunditia muodatuv,1,146,
PACLUS aposlolus (S.) Quomodo\evificeluvS. Paulus Quanms omma peccalaquodamconcnpisceotiaeigne ho-
Domiiiiamantissimus,quahs a Jacobdictusfuit Benjaiam, mmemmcendant,propviumtamen hbidimsest urere per
ciim ipsi benedicevel, I, 217. In hoc Aposloio\ideLav coucupisceutiam,I, 150.Fovnieatioitaqae tantum couti-
'leddila vevilatipvopheliaJacobde Benjammoato ullimo: oetpravitalis, ttt cseLerapeccata turpiludice sua et im-
Ilenjamhi lupusit.pax; mtne comeiielprwdam,eliespere muiidillasuperet, 1,152. lureeogilationepcecatovumpe-
diihdet spoha. Benjamlnallegonce Pauiura aposlolumsi- riculumdelectatiooisesse potesl, I, 153. Homicidiumm-
gnificat,qul de ea Lvibu ovigineraduxiL.Hic autem, quasi ter gra\ lora factipeccataeompatalur.Plerumque\ ero per
Iupus vapa\, magno furove S. Ecclesiara pevsecuLusesl. homicidascorpovis,ammavumhomicidasaccipimas. Am-
Manoaulem, et vespere lale esl, ac si diceiel, pnmum, mavttmquidemhomicid83,maximeJudaei,et bsevelicnnlel-
etposlea. Prioium eiiiiocomedcbat pvaedam, pevsequendo, KguotuVjO.ui falsapevsuasioue ammasa Chvislosepavanles
-vastando, et dilamando Ecclesiam;postea vevodividebat inlerficiuril,1,194. Distinguuntuvqui volenies,quiqaeno-
spolia ChvisLi,pvsedicaodo,sacvos ordioesdistvihueodo, leotes fiaot ad malumpalvaodum.Maximaioiquil<.s(st de
per episcopaluset Ecclesias episcoposel pvesbj Levosov- salute despevave,pvoptev lujuviam quae Deo ivrogaluv,
uiiiaudo,I, 46.Pev lgoovanlianisepevseculumesse Eccle- "etpeccalumllludnonremiLlilurneque m hoc sseculo,ce-.
siam dixil, ideoque misericovJiama Deo oblinuissesae- que m fuluro, I, 14. Quodpeccauoo doms Dei sbuluuur,
ravit, 1,155. ideomagnammjuviameiivvogamas,I,244. Qui abioiqm-
Peccatum ovigioale.QuanlumDommushomhiemdile- tate noncessat,quodammodosemper cnm Deo pvsehatuv,
xent, ex hoc quoquemlelhgi polesl, quod lalem liabiLa- I, 250.Dc laqueo m laqueum tvaoseuntpeccatoves,si a
tioois locumei pvaepavavevat, m quo si noo peccasset,et pvimolapsu non vesuvgunt,I, 253.lufehces impii hoc in
caslissimo coivjugiosine oomi concupisceotiaiilios pvo- saeculosaot, mfeliciovesln fuluro, I, 239. Peccatovum
cveasset, ex qaibus, completoelectovuoiJeTusalemcoo-
namero, nuila mabiam aelevioLaspceuavumdemonslrat,I, 259. Iguo-
movlisamaviludmedegustala, supernam vantiaaifectatanon excusata peeca'o, et eovum est qui
descendeus,oecmenlo,oecoumeroab angehs discrepans vias Dommiscivenolunt. Per semitam virLutum,quse ar-
selevuabealitudine fvaeretuv,I, 9. Ubi autem commissnm cla est, ooo ambulanl,sed per amplas\illovum viaS ad
foita pvimis pavenlibus peccatum m esu veliti fruclas, mcrtem teoduot, I, 260. Kon pravaecogitaliuOes,qafc
qaibus bouis caruerunt, 9. qaibasquemahs subjecevuulcon- obveaiuut, sant peccata,sed cousensuspeccalum esl, I,
feslim intellexevuot,I, Diabolusesl, qui coalvaoos in 287.Tnlllis regr>atpeccatum,ct doinmaLuv, qtu non sO-
pvmiohomvnepugnawt, et\mcit, et non parvama noms lum malumcogi*aut,et facmnt,vevumeliam ia ipsopef-
jjvsedamtulit; dumipsa immovLalilaleprivavit,1,187. Pec- sever^nt. Hoc esl euim peccatum,quod noo ditmllelar
Ciium intravit mmuhdum, et per peccalummois. AoLe hommiDusneque m boc steculo,aeque io fuluio, I, 355.
ChviSliincavnationema peccalo onginah nemo muodan ParumIUscelevediffevuotfacientes ot coosentienles,I,
potuit, lioc est, per se aliqaid prsestarepvoejusvemis- 400 Pejus esl peccavecum audacia,i uam cum lioiove,
Siooe,1,161. ChvisloDomioocvucifixo, postquam Jesus, I, 426. Magoumpeccatumest detractio, pvoquo Ecclfe-
luchaato capile, tvadidit spivitum,movluasjnl oniniapvi- sia tanlumcommovPluv, ut ipsis delvaclovibusfacialper-
mogemta ui levra lEgypti, quoniamonginale peccalum, secationem. Ecclesiae aulem pevsecutio intcvdiclis ft
pev unh ersum munduoi, m ommbus ilhs pevnt qui credi- excommumcaliombus fit, I, 515.Detraheveest de pvopvia
devunt etbaptizati sunt, ulpeccatum, quodpev hguum bonilatedimmuere\el!e, 1,515.Peccalovesqui ooluerunt
concupisceutiaecoepit, pev hgoum cvucis destvuevetuv,I, reeipere ClivistumSahatovem, Aolithvislum suscipiaot
<50.Sicutmali, ila et boui de niassa peccali ongioem deeepLoreoi,I, 556.Luxnvia.\itium, quia de cavne est,
ducunt I, 166 Pro condemnatione solum peccalum et natuvahtevcavniadbaevet,oon sine labore, et Dei au-
origmale sufficit, I, 240. Humaoaemm natura a pvimo jutovio \lnci el fugavipotest, I, 525.Etsi peccator fue-
homiue pev peccatum vitiata et covrupta in ormiibusho- vit homo,pos'quamlamenomnibusvivihusmentis et cor-
miinbusvepevituv;el nonuisia Chvistisaoguiuesanaviet pons, pos>quaminteviovibuset extevionbussensibusDeo
lvbevavipotuit, I, 547, ln ps cx\.Et m eodempsalmoile- servire c,i pent, iamoon lufidehs vocabitur,1,65. Qui in
ruoi pecc.tum oviginalevmculadiaboli appellatuv, quaea corde affngitur,bene se maclare eoraiu Deo dicitur,ho-
solo Chvislodisrumpipolevaot In pvimogenitisiigyplio- mo siquidem videt in facie, Deusautem cor intuetur, I,
Tum,quosDominuspevcussil, pvimumet oviginale pecca- 153.
jum in cunctis fidehbus se suo sangume, et aqua bapli- PETRCS (S ) apostolusRomamvenit, et eamquequasi vir-
'smatis deieve significavit,1,173, 526. Qui a peccato ori- glnem \ acantemsibi 10uxtvem duxit, ex ea fidei vevbiDei
ginali Christjsaogume470. hbcratus aon fiient, proculdubio pvaedicationeeLSpiritus saoctigvatiapluvimos fihos
ln aeteraumperibit, I, genevavit,I, 80. A negatiooe Jesu Chnsli magistvisuicx-
Peccstorumcausae.Omniuoi\itiorumturpissima estli- euâiur, quod oblitus fait verbi ab ipso Jesa eiindicli:
bido, et ad plura peccalaimpulsum, eLfomentampraebel, Pihtsquim gallus cantet,ter me negabis.Kamcam ecm
1,6-5.Qui indurato cordeio mahtia persev eraot, leiiebns respexeiil Chnslus, vecovdatusest Pelvns vevbi Jesa,
iovolutioihil videot, et quasi lapides lmmobiles pevma- qaod dixevat,I, 155.Fides Petn super quam fundala est
nent, I, S7. Koo solam pvava lntelligentia legis, vevam Ecclesia,a CbristoDomiuoconfirmata,non deficit io ipso
etiambmoiscovvuptela,ommsquedepvavaliomentis fer- Petro, neque m successonbussuis, 1,122.Quodei dictum
meutum dici potest, quod plunmorum causa est peccato- est macla, et manduca,Act. X, xi, illud significat,S. apo-
rum, 1,60. Gulaevitium,quod est exquisltiovum ciborum stoTumad pouversipoemgenlium destmatam esse. lofi-
appetitus, et iulempevantia multis vivlutibus adversatur, deles ergo cooverteudiet lolroducendi erant in Eccle-
etin sordidaspravitatesimpellit, I, 66 0 quanlumab ll- siam,I, 165, item 444.Petrus omniumdiscipulovumma-
Jicitis abstiuevedebeat, quibusipsa quoque lipita joter- ximus dicituv,el cuimandalumfaevatut eos confirmarct,
dicuntuv! I, 69. Maguumest peccatum aufevvemisevis I, 445. Sopra netram a Cbristoelec'am,hoc est super PP-
homimbusea, quibus vilam sustentant, I, 80. Sunt etiam trum fnndataTicflesia assevitav; unde pvxcipuuia eias
imunera peccatorumcausie.quod excseeant,et subvertunt fundamentumPetrus apos'o!ushabevidebet, I, 485 Lc-
'
1325 INDEX IN S. BRUNONEM, * ioW
clesiaPetri uxor vocatur, quoniamei.a_DomiuospeclaJi- calor non obtiaendi\eniam, I; 509. Siquis pev pcemlen-
itcr tradita est, diceote Domioo, Si diligis me, pasce oves tiam, inooceotiaai,aoimaequesaoitalem recupevat, hoe
pieas. Cbieunqaeest Ecclesia, ibi est domus Petvi, H, non suisMvibustvibual; sedsoliusmisericordisebenehcium
'44. QuamfidemS. Petvas habuevit, qui Chvisto Domiuo fateaturj, 546.Kon adossedadcovrespicit Deus.Incovde
mvilante, ad eum pevgere supevaquas, se pelago commi- igituvestpoeniteiitia,incorde est vevaconfessiosecundum
sit. Ambulavititaque supevmave; sed ad tlatumeontrarii illud Ps. 50. Cor conirilumet humilictumDeusnon spei-
\ entus, cumei ardovfidei defecisset,mevgi timuit. Quid nit. Covdeigitur clamat, qui rje peccalipevpetvationem -
hoc faetum signlficet II, 75. De Petvi pvimatu in tus affligituv,et ex tolo covdepeccatumm quo pvios de-,
Ecclesiafase io commeut. et in adnot. cap. xvi Matth., leetabatur a- se vepellit, I, 557.Si veve couvevsifuevint
il, 82 etseqq. Quaado\oluit Jesus lavave pedes discipa- peccatores, etm Deimisevicovdia spevaverint; credaut,
lovumsaovum,veuitpvius ad SimonemPetrum. Ipse emm et uiillatenus dubilent, quiaspevantes Dommomisevi- in
ipler alios majov evat,n, 269. Expieatur m.slerium, coruia clvcumdabit.Eccequanlum valet pcemtentia etve-
quarenollet Petvus sineveChvistumei la\avepedes, II, ra peceatovumconfessio, 358. Ita eliairi"II, 41. jElerno-
269. vumsupphciovummeditatioadtevrendos peccalor.es,eos-
PHAKAO rex jEgypti. Muitiplicatumvalde suo in regno que ad paeoilentiamperducendos\alde oppovtuna,I, 372,
Confessionissacvamenlalisinlegvilas inculcatur, et \evse
HebraeorunipopuiumtimetPharao,ejusqueinteraeciouem paolteutiae fvuctusdeclavaotuv,T, 425. Et si quis dufam
agere molitur,ac pvimumeovamiofaates mergi IDflumme agatpoemtentiam, uon pvoficitad saluteoi,oisi ab ommbus
jubet, I, 47. Itl audivit Mojsen hominem/Egvptmm cum pvuvsusgravibuspeccatisabslioeat, I, 573. Qualiscunque
Hebvseorixaotemoccidisse,eum neeavemediiatur.Fûgii-
vus Moysesju tervam Madiam,exDei pvaeeeptovevevtituv pvius fuerit, si\e mevelrix, sive sanelovumpevsecutov,
in_Egypiumsuosfvatves a t.raumderegislibevatuvus, sed si taudemconvevsus fupvit,el Donnnumcogno\enl mise-
in manuforti et brachio extento factus povLentovunimul- vicordem, salvus fiel, 486.Praeclavusesletiam commenta
tovumpatvatoriusigms.Sed Phavaollla ommaDeiomai- nus supevllla525, verba psal. ciu- Qui tangtt monles,et (u-
I, ubi de po?iuleuLiahasc habet: Bespi-
potentissigna contenmens,cor ejus induratuv,ut mhil ad migabunt, sua iospiratione
eum emolhendumyaleat. Quomodomtelligenda smt llla cit tevvam,et eam.tvemevefacit,quando
et ad pcemlenliam convertit, ut ui
Dei vevba : Ego mdurabocor Pharaonis, I, 52. Decipiluv peccatorem.Yisitat,
et Lremoresibi deservial. Per oiontes aulem
ab hariolis, qm pev diabohcasincantatioi.esvivgassuas in Iimore el
diviLes, poteptes sigmficaotuv,qui, quanquamdifhcilo
serpentes corameo convertunt; necillummatur, qu«mvis intventiavegiiam
videvita serpentibns Aaroomaleficorumdvaames devo^ Dei, tacli lamen Spivilu sancto, fami-
ratos, 53. Siogulaeplagse,seu fiagella, qaibus Phavao et gave fovis, el mtus ardeve lncipiunt.J"ons autem fturii-
est pev lacrymas et compunclionemquolidie pa-
.rEgyptiipercussisuol, I, 55 usque ad 57, descnbuutur. gare Kisienim iolus igois avdevet,!'u-
DecemplagisflagellavitDommusJEg^ptum,quibussigm- oilentiamdemoostvave.
exteviusnoo appavevet.Chrislus Dommus prsedica-
ficavit,qaibusmodis, etpvoptev quam causam mimdam mus tionemsaama poeoilenlialncoepil,ut eamhomioibuspec-
flagellatuoh evsum,I, 55 catonbus quam maxime necessanam osteodevet, II, 18.
Pbilosophi. Non lam stulta quam impia habeoda est cavnismaceralione,vel lem-
illorumpbilosophovurascientia, qusevoluptatemsiuamum DigriapeemtentiaiiontaiiLum quaatum eovdis contvitionecompensa-
bonum prsedicat,mundi gloviam,et honoves,et delicias povisiongitudme,
II, 64. Idem habet, IT, 108. Kon estad peccalorum
laadat, qaa_quevitia, cavmsquecoucupisceutiasoon repve- tuv, numerumdefimtaa Deo absohendi apostolis et
hendit, I, 5*. Sil-i ad iiicveduhtatemviam pavant,qui in saeerdotibustradita, scd potes'asamphssimaest, quolies peenitens
povteulis Dei atque nnrabiiibus rationem quseraot, I, veve de peccalis doieat, II, 91. Polcstas a Chnslo aposLo-
232. Lioguamsuaromagnificabautgentiles philosophi,qui hs tvadita absolvendi et vetinendi peccata, lnteiligitur
sapieotioresin populohabebantuv;qui, quoniam In om- abhis exevcevi,eumpevbaplisrnum,siv e pevpceiiiteutiam,
nibas ad caltum Bei pevtmenlibas etrabant, non omnes velpev saaetamcGnlessionemvemiltuntur peccata; sed
uoumidemque, sed smguli smgulas'atque diversas seu- allqaorum propter mfidelitalem, she cor imoa-mtens,
lOntiasdabant, I, 520. sive mobedienliam relmenlar, II, 291
Pffinilentitesacv.nientola\ antur peccata; fitque eorum Pargalonum. Qui per baptismum Tegeneratus a Deo
r-emissiocom secrela peccatorum coufessioneIdooeo sa- nunquam lecessit, vel reatus suos plene acpevfecte ante
cerdoti, cm pectora aostra apenmus, ut consiliis et do- obitum expiavit, statim post hanc vitaoi Dooiino offerri,
etrina ejns\itam nostvam moderemuv,1,140. Qui con- etiosaoctorum coocilium recipi potest; vel deiuceps, si
scientlam suam peccatovum lepra infeclam eognovevit, porgatorio iodiguerit. Kon"omues,qui salvaulur, mox ut
pev diutuvnioêmpcpmlenliamet emendationempvoban- obieriut, iaJjealitudmemvecipiunluv, I, 164.His quisal-
di-sunt, I, 150.Peracta popoitenliaabsolvitur Jiomopec- vaodi stmt omne peccatum remittiluv, sed nou ommbus
cator, quia saceruotisabsolutiooe lavatur atque muoda- remitlitur pceoapeccati,qusem purgalono expianda est,
tur, 1,152. Qui \ ero pceuitere uegligaut, et m peccatis I, 376. VisitatDooiiuuslu vivgalmquilates oostvas, etln
perseverant, damnauLuv.I, 152. Quando agehatuv ve- vevbemms peceata oostva,quaudo pvo pcccalis nosLvis,
couciiiatiopubhcapeccatovum,I, 155. Veva"pamtentia quaegvavissimispcoois,vel ipsa eliam morte multauda
est commissaileve, etflenda noo comnntteve,1,153.JPUCJU-essent, facdi nos covrecLionecasLigat,sive- m hac vita,
tens debetpeccata sua lavaveinaquis \iventibus;iu ope- sive in alia nos misevicordiler affligere et castigare di-
jjbus scilicet spiritualibus, eleeoiosyois,jeiunus, ovatio- gnatuv, I, 495.Multapeccata facile solvuntuv,majova\e-
nibus. lacvymis,quaeviva opeva\itam oblmeve valeant, ro, msi dignapo_mtenlia,non vemillunluv,II, 64.
et salutem,I, 156. Cumoos Dei imaginessiinus,cos ipsos II
Deo offevredebemus, lavantesmaculas peccatorum,quia
jmmundumet maculatumDeusnon vecipit, 1,16i. Rapto- xtesuvvectiomovtuovum.Dogma vesuvrectiomsmortuo-
ris vei alieu33,nisivestituat, immlis est pjcmtentia, 1,174. rum ex teslimomoJub plemssime assentur, cujus spem
Pcenitentes confessaviisinlevvog.ntibusmteviorasuama- r-epositamsebabeve m smu suo dicens; ldem valet,acsi
nifeslaveteoentuv, I, 175.Qui peccavit,et pjemteado sa- dixisset: Sic cvedo,sic spevo,sic cevtus sum, ul ilhus rei
Usfecit,innocentev.vhevedcbet, utDeo accepla,et fvu- quam in sinu etpectove habeo, I, 257. Avguituvetiamhu-
tluosa sit ejus pcenitentia, I, 174. KPOertbescat pceoi- jusmoai vevitas ex eo quod imph io pvopvia cavuem
Jere, qui oonevubuit peecave,1,176. Peveant iastitiae selevoum cvuciabuntuv;dieente Job de danmato: De\o-
diesIUpeccatisconsequeolibas;sed ex coodignap0?mten- vabit enm igois qui non exslmguetuv, afiligeluvTehctus
Ua veviviscaat, 1,177. Qai sepeccasse consciusesL, msi jn tabernaculosuo, I, 259. Poslquam enim a covporese-
anle sase\itae tevmmam egevil ptcnilentiam, m movLe paratur aoima, oisi di\iuo ofaculousque ad lempus omm-
eam agevenou valebit,I, 168. Opovlet autem at a Deo bus coostitutum,nuuquam ad illud revertetuv amplius,I,
pevfeclamsuavumculpavumcogmtionem et conlTitionem 468. Sadducaeivesuvvectiooemcavnis negantes a Christo
exeret, 137. Qul peccavit,cum mcertussjt de remissioue. Dommo confutautuv,H, 106. To genevaii resurrectiona
tolosnse\itse tempovedoleat, olindulgeutiamio fiue pvo- onmiuiahominumcorporaperfecta, ommbusquepartibus'
nevealuv, I, 242. Vivuma mala vitae sufe eonsueludme mtegra ad claogoremtubaea monumenlisresurgeut; as-
?J bonam frugem cou\ersum upmocontrislet, nemo eam sentTioc A. K. cootra baereticosid negantes, II, 292.
n'epvaelevitispeccatis redaTguat,I, 207. Sed aisi iolegr S
pldolens sit coufessiopeccatorum,veniam nonobtiuebil,
1,558.Qui se errasse cognoscit,io iavilla et cinere ptem- Sabbatumsaoclificaveestaboms opevibus non ressa-
teotiamagat; hoc est, avdeat amoveDei, et humilietuvco- ve Cumemm Sabbatum pev se sanctum sil, qui hcne
vameo, 1,297. Quotieshomopeecat, tolies animaiofivma- opevatuv,fit sanctus, I, 71 CcofuLanlutJudsei,quia _;hri-
tuv; et quotiesad pon,itentiamredit, toties ab lufivmilate stum de inobservanliaSabbati rcdavguebanL,quod m co
tonvalescit.Qui magnacomoimt peccata, magms et con- segvoloscuiavel, I, 71.
tinuis flelibusdelevesludeat KODemm adiinem\ ilaepvo- Sacevdotes. Elevatiomenlis ad Deum in revum coelcs-t
traheuda est pceoitenlia;cum peviculo m exponat pec- stjuoi eoiitemplalione ptopua est ?acc^"«tis ojVatio,1,
1323 IMDEX1N S. BRUMOMEM. ' 13-28
1">7.CovamDominohbamiuaoffevredicuntur sacerdoles i>ivp»tnmest m llhs Qui tnbu.aulur, quomodose gevevo
qm m Dei pvaeseofiasempei exlstuol, et nileviialilusLia- debeant, addiscaut,I, 523. Onmes sancti jusli dicuntuv,
tiotteîllummanluv. Cum populisveibum Dei dispeiLsant, quiajusliLiamfaciuut,pvsedicantet custodmol.Ideo eoim
et lanlummodopopulu pvaedicaudovevelent,qua?eovum persecutionespaliuniuvsancti, quia justiliam pvaedicant.
11lelhgeolije sutiiccve posse coguosceiit,I, 157 Ibidem etdefendunt; quovum afflictio etpevsecutio mhil aluid
ue modotiacLandia sacerdotibus contvuvevsias fidei agi- esL quara sacvificiumgvalumDeo el acceptabile, I, 505.
tur. Le a.aou episcopiovdmaulispvesbyLevi E\ angeliovum Egeiu et paupevesevant sancti, et liumanoauxiiiodesii-
ltbrum accipiuut,ui vevbiDei exponendi et pvaedicandi tuti; qma praelerDeum nemoerat eis auxihumprae-
habcant potestatem, I, lii. SacevdoLesad allaie nou stare auderet, I, 447.Dextera Palrisqui Filius est, quia per
accedant,msi loti, hoc esL oiuodalia peccalis,I, 116. ipsum omniaoperantur. Haecautem dextera facit omnem
Sacevdotumaccusatiouesnoo facilesuut accipieodae,I, hanc sanctorum \ivtutem, quandoSalvatovnoster movle
149. Oflevreviclimasliommessseculi possuot; lmmolave sua diaboluuisupevavit;ibi euim omoessaocti coostaolia
vevoagnumadaltav-esohussacevdolisofiiciumest, I, 155. et fovLiludiuesupevsuos mimicosomnes exaltali sunt,
Qtue differenliasi>.mlev clencovum ovdmem, et veh- et ab aeternaemorlis peviculohbevali, I, psal. cxvu. Al-
quum populum,I, 172. Nonommbus evaogeluavelioet, tana Dei dicuntur saucti,quia Deocoosccvalisuot, et la
sed quibus miuisleriamverbicommissumest, 1,177. Ilhs eis habilat Deus; m eis quolidiefiunthoiocausla elsacn
aulem m pnons scieotia et pvadeiuianecessavia est, I, ficia Dei, 481. Qui sanclusest, dignus est qui a Domuio
230. Seveve a Deo puoiti iuevunt,qui sacevdotiumsibi custodiatur. Sedegoornnes illos\iros sanctos intelligo,
usuvpavevoluevunt,I, 184. Ad sacevdolalemovdmem qui sacramenlis Ecclesisesanclificatifidem teoeul, et ab
cvimmosinon sunt admittendi; altameoab Ecelesia ooo Ecclesianon vecedunt,I, 484. Mullasigna fecit DOOIUILS
suol sepavaodi,I, 198.Keque sevyovumfiln ad sacvosov- cumsanctis suis, et omoia in bonum, quia maxime pvo-
dines suscipiuotuv, quia non est EeciesiseDei aliena plev signa,quse fiebant, ad fidemgeotiles coa\ertebau-
\ioleutev vapeve; si\evo eovumdominicoacessevml,ne- tuv. Supev illa veiba psal. LXXII:Dies pleni invenienlw
mo eos pvoptev servilutem a sacns ovduubusvepelht in eis, ha.ebabet S. Intei pves.Diesplcjii llli suot, qui bo-
SerVitusenim non estpeccatum; lpsi quoquemox ut or- ms ommbusabuudant.El tales post haucvitamhabebuut
dmaoturlibevifiuot, I, 204. AbHebvajissumoioDeo fide- sancli, quando boms omnibusm dla bealiludine supev-
Iibus, qui fvaLvessuosldoIoIaLrase\ Dei pva.cepto,uullo abuadabunl, I, 451. Omnes eos qui pvaedeslmalisuut,
vesevvato,intevfecevunt,sacevdoiesDommi gladiumspi- eLiamsiei mimici eL conlvaviiahquandoexslilevunt, sal •
ntus, quod est vevbum Dei, evagioaoles, uulli dehn- vabit tamen, el vesuseilabitJesus, II, 456.Kihil est qtod
quenli pavcevediscant, Dei amovemomni amoviaotepo- plus io memoviasaacti Dei habeaot, quam memoviasui
uaot, I, 217.AvcaDei capta fuit pvoptevinsolentiamfilio- Salvatoris,H,511.SaoclidabuntgloriamDeocceli,qui eos
rum Heli, qui suo sacevdolioabulebantuv, et quia lpse aole saecuiaad viLampraedeslmav it, et a crimioeliberavlt,
Heli eos, sicul debuit covrigeveoeglexit, I, 469. Qua se- ue simul cum peccatonbus similia palerenlur, II, 000.
vevilatepunientuva Deo, qui SaoeLuarium,et mmistros Sapienlia. Quaesil vera sapieolia, et qui usus de ea
ejus, hoc esl secerdo.esconculcarintot contumehis affe- ficri debeat, I, 572. Commeo_latur regma Saba, quae ad
cermt, I, 240. regem Saloraooemse cootuht, ul audiret sapieotiamej'us.
Sacvificium.Ab exovdiooiuodiccepevuolhomioessu- De pluvibusavcamsSaloinoiiemiutevvogaut, atque ple-
pvemuoi vevumcoadilovem coleve, eique sacvificaveIn uamde ommbus co_uiliooem cooseeuta est, I, 572.Sa-
signumsui cullus et adovationis; quod iilii AdamCaioet pientia eliam slve prudentia,qusereliquas vivlules cav-
Abel pevfecevuot,1,11 Demdemosiste in omoesgentes dinales pvjecedit,el esLdiviuavumliumaoavumque vevum
pevvasit,ut mtenovemreligiouemeliam exlcvmsacLibus, cogmtio, a Dei cognitioneet confessioueincipit, quaie
saeviDcnsoeiapp, eLc, compvobaveul.Kullumammallm- ditituva Deo data, movum honestalem modevatur,et ad
vflaudumlmmolabaluvIieo, quia soli saucli, eLa peccalis salulempevLiuetauimavam,I, 492.Tahs est sapieotiam-
mundati Deoplaceut, I, 19.ImmaculaLamagoaoiDomioo tev ahas \ivlules quale esl auvum mtev omma uietalla.
olfevl,qui se apeccaiorum malilialmmaculalumcusLodit, Uode nou immeriLoiri*divinapagiaa per auvuoisapieulia
1,15i. Inceosumet lgnem ahenum covamDeo offeruiil, significatuv,I, 492
qui coutrafidem proedieaiit,et dogmala oova,falsa, aut ScandalumGravitaspeccatiscandaliexponituv,quaeque
periculosam populo pvoraOverit,I, Mi. In vetevi lege poenasit ei iiiDicta,II, 88.
sne agnus, sive vitulus, sive liivcus pvopeccaioiramola- Scviptnvsediviuae.Ia aquis amavis,quas Hebiseovum
retuv, Ghvistipassionemsigmficabat,I, 16J. Kihil msi populus bibevelionpofevat, et qusedulcesiacisesunl pev
saoctmoDeooffevvipotest, 1,166. Sacnficiaefoblaliones hgnum quod ln eas Moysesinjecit, mtelhgendae suut
vetevislegis usque ad Chnsturasuumteoipushabuevuut, sacraeScvipiurse,quseante Clivistumuou nnelligebantuv;
quia Chvisli passionemsignificabant.Deinde oecessavia sed passio Clvnsti,etcvucis Iiguum eas ex amavisdulees
nou fuevuot,quia debuit cessave uiubva,*\enieute ven- veddidit; hoc esl eovumseosumapevuil,I, 65. Quomodo
tate, I, 578."v,eleva sacvificiaa Deo acceptabantuv,ooo liu usmodiamantudodulcisfiat, explicatuv,I, 65. Mo.\sti
propler saugulois efiusionem, sed pvoplevsigaificatio- spvmonesDomim scvipsit, ut lempovislongitudioe obli-
oem, I, 599.De saenficiomissaevidem Eucharistia. vioiii uon tvacleventuv.Et quouiamiu movte testaloris.
Sanclorumvita est vevumtevrenavum contemptus.et teslameatum coofivmatav,luc autem tesfatov moii non
studiosaccelesliummquisitio,I, 47. Sancti vivijejumis, potevat, aliquidfievioecesse evat, quo leslamentumlllud
\igilhs, ovatiouibuscavnisquemacevationeomuem libidi- coafivmavetuv.Confivmatumest aulem sangume \ itulo-
ms impetum a se veoellunt, I, 55. Vivisauotipev oiultas vum, donec vemrelille, qui pev \ilulum sigoificabatuv,I,
tvibulatiooeslaLvabuuLiavegoacoelovum, I, 87.Juslovum 84. Quidqmd io Velen TeslameuLoMojses scvipsit de
est nihil velle, msi quodplacilumesl divinaevoluntali, I, Chvistoia figuva,eum fecissetvaduntEvangeiia; de veri-
88. Laetocovdeilli morti occurrunt, cura optimamspem tale gestorum nemo amhigevepotest, II et seqq., 85.
sua.salulis habeant,I, 229. Saocti quandom oratiombus Vetus Testameulum, iu oube datum, ejus obseunialem
suisDeuai exovant,quamviscovpoveln tevvasint, spivitu pva:signabat,86. Mensa,quam Deus Mojsenjussil consli-
tamen lpsum coelum\ olandotrausceoduot,I, 251. Quaoto tueve posLavcse fabncalionem, el eherubim, divinam
virtutum gradilms altius ascenderioLsaucLi,lanlo magis Scvipluramdesignal. Chevubimscilicel, cum scieotiae
muodiadversitaies despieieotes,spem sibi pvospevilatis pleriiludmem sigmfitet, quibusdam\ eTocibasalis subilo
iu futuvumpromittunt,f, 19. v,w_.cuiitquolidiesanctiin \olaos omoia rpplet; et oieosa vocatuv,qaia Toullis
\ivtute, et non solum hommibu sed ipsis dsemooiissuot diversisqae dehcns aoimampascit, 89.Sunt quadvjgmta
tevvori,I, 20. Sancforumovatioies pluvimuoi\aleotapud duo hbri Velevis Testamenli; oovi \pro sex, quibus si
Deum, ad oblinendampeccatp um \emam, I, 297. Haec eplstolaePauh, et episLolajcauoiuoa.,quselibvi duobusvolu-
est sanclorum DOOmodica co. solatio; quia stalim post minibus contioeutui, jungaolur, omnes quioqua-
martyviumcovooabuntuv,glovifieabuiitav, et m aetevnam ginta iient. Libev S.
emoiKulh, sicut Hievooyoiusdicit,
beatitodmem recipieotav, I, 505.JusLieliam omnesde ia Tibro Judicum computalur,et Esdvas,et Keemiasm
hu.us Vitaetenebvisexeuliles m aetovnaehitisbpatitudi- uno voluminecoarciautur,95. Quid pro circulis auveis,
nem lutvabuot,I, 353. OpevadigitovamDei saoctidicun- quos Deus fievi pvaecepit,ut his tovlmavumvela civca
tar, qui Spintus sancti gvalia m hac laula pleniludme tabernaculumjuiigeventuv, pvaeclavedocef S. Bruuo, 95.
forliiati sant, utsifiil sol fulgeaut in vegoo Dei, I, 313. Tabuiaelegis, tabulaetestimomi dicuntur,qood quulquid
Solhs Dommas haeredifassauctorum esl, quia spveLis velit, nohtque Deus teslairiuv, HD. rranguniur aIdorola- Mo.se
oiiiinbusquaein mundo suol, solumDomimunm pavlem tabdlaelegis, ne ns Cxstauiibusngore ejusdem e\em-
sibi elegevuiit Eonacommulatio,ut eLipsi sinl haeveditas ; tvumpopuiam omoioo deleret, 119. Pvaebethoc
Domioi,etmhaeveditatembabealiLDominum, 1,524.Pvo- pl'im ns qui praesuat,ut ne pejus conlmgat,iodulgentia
bautuv mterduma Deo sancti, quemadmuduiuAbvaliara. titaiitur, 119 Pviovumcoofvactiotabalaruio sigoumfiut,
Job, Tobias, et ipseDavid, cumoiultis alus, etvisitavit ivi venluvumlempus fims ejusdem. Quodvero praecepervt
nocte aiigustiavum,et tribulaliohis Iu ipsis aUtemtvibu- DPUSnovas labulasfieri a Mo3se,.significalopvain le-
latiombus,gvaliasDco aêbant; ade^que nilljlmiquitabs gi.Jalioncm vetpvi substiluendam,I, 122. Glpvia 2So\i
VB INDEX IN S. BRUNONEM. 1330
Testameuti longe spleudidiovlege Moysi, 123. Amor mious dulcissimamoobis staluit legem. Et certe pauci
discendi Dei mivabitia,et \evilatem nxvestigaadi,pvo- \el oulli sahari potuissent, msi hane dulcissimamlegem
iimtla Scnptaravumm_stevia quodammodoviucit, et ad Dominus slatuisset. Sed et rectus est, e"t nunquama
iotelligeatisefkcilitatempevducit,1,136. Qui sacvasScvi- rectitudioerecedit. Dulcisigitur est, sed pceuiLen.ibus;
perscvutatuv,maguamlu eis veperitjocuuditatem, reclus vero in mahlia pevsevevantibus,I, 345. Nunquam
Fituvas
, 155. Beali, qui ia sacvis volumiuibusulvmsqueTesta- desevitDeus spevantesm se; ac pvomdetantam consLan-
oieoti dclectantuv,sempev manna abundant, ouuqoam liam dabal marlyribus,ulmorieoao ipsos suos vincereot
pane cceleslicareut; nuoquameis deficit paois vivus, qui mimicos, et nullis tormentis vincipotuissent,I, 343. Si-
de CCEIO descendit, 1,193. cut despevatione nihil est deterius ; Ha fivmaspe oihil
Scriplura divina et frumentum nobis, et oleum mioi- est mehus, I, 554, Spes Christianorumin passione Do-
strat et vinura.Iu qmbusdamenim locis,quasi pams diffi- mini est. Ilanc spem habet Ecclesia,donec mundustraus-
<nfe edilur; JUquibusdam,ut \iuum facile sorhelur; ubi- eat cUm niiquitatibus suis; demde vero jam spes UOD
que autem quasi medicamenlumet oleum aouosemede- -- erit; susceptis ommbusquaesperari pcssunt,I, 415. Qui
tur, I, 209.Cootigitaulem ut haereticilibros compouant, iu Deo speraotjiullum de hommibustimovemhabevetie-
el in sua defensionesaoctarum Scnpturavum testimooia beiit Kiliil eoim polest humaua fovlitudocoutta Dei pu-
colligaot,qusese ad defendeadam, cumad concihacom- tentiam etvoluutatem, I, 412. Di\ina promissa, si bene
eisdem ipsis, quasi suis gladils superantur, considereutuv,magnam fiduciamaostvse salutisin oobis
fortaveviot,
, 268. Quanta sit divioorumIibvovumauctovitas, ex hoc acceiiduot,I, 422.llla covdatimeol Deum, qusespivituali
' etiam colligitur, quodlpsi haeveticillhs pevperammtel- suDtlsetitiapeviusa; quae vevo spivituah lastilia pevfusa-
lectis ad suos evrovesdefendendosutantuv, exsultent, si suot, jaui ooo tevveaa,sed coelesliadihgunt et spevant,I,
aliquid novi in eis compevissevideaotuv, 1, 275. Quia 485. Quid vivij'usti de Dei misevicovdiaspevaveêt pvse-
obstuvsesunt utviusqueTestameoti Scriptuvae,ideo teoe- sumevevaleant, si eliamBaab et BabjlonisDommusme-
brae \ideolur, et nou nisi a fidehbus peoelMJ possuot. movevit? 1, 486. Qui spem non liabet omni bonitale nu-
Qui igitur Deum quaent, el eum coguoseerodesiaerat, dus est, omniquecvealuva infehcior. Haoc maligmspivi-
has tenebras ingvedialuv, et ibi iiiveinel lllam luceta tus uoo habeot; et ldeo summopevenituntuv,ut quos-
quaelllummat omnemhomioemvenienlemni bunc mun- cunque decipere possiot, ad dpspevationprausque pev-
dum, I, 529. Begis Davidislempovenoo oisi seplem pvio- dueaot, II, 488.Praelevpeceatum despevatiouis, nullum
res Scvipluvavuoilibn, Heptaticum dicli, legebantuv; ahud peccatum est, quodpoenitentiajdeleri oon possit.
qma Pvophetavumlibvi noudum compositieraot, I, 347. Hoc aulem pomilenLianou deletuv, quia poeuilenliam
VetevisTeslamenli sigaificatio in Kovo qusevendaesl; non admittit, II, 489. Spes est futuvovumbonovum ex-
est enimWias expositio,1,539. Valde paucasuaepassionis spectalio. Et liauc quidem oxspeclationem llli babeut,
tempore locatus est Domiuus, qusenobisevangehstsedi- qui cevlissimese ahquaodovecipevesperimt quaecuoque
bgenter navrant.Multaautem ia psaioioi.x\m, etio alus aDeo pvomissasuiit eis, II, 289. Tnsigflesjusti qui spe
dicit Propheta Domioumlocutum luissequae in E\ange- clavuevunt in sacns Scnptuns enumcvanluv,n, 490.
liisnon iuvemuntur.Uode maoifestumest quia siimiiter Spivitussanctus. In pviocipiocvealiouisrevuoi ooinium
scnbit Propheta ea"quaeDommuslocutus est corde, sicut manifestatus est Dei Spintus, de quo diciluv quod f*
ea Iocutus estove. Ulraque simili modoel audiebat, et rebaluv supev aquas, quasi coopevator cum tiuobusal s
\idebat, el quas Dominus et
loquebaluv, quse Dominus pevsonis unhevsi mundi, I, 2. Fcevunt haerelici, uem_ic
\el
volebal, cogitabat, I, 444. Tanla estclavitas Kovi Te- Macedoniain,qui cvedebant InPatvpm,et Filium, sed non"
stamenli,utVetevisTestamenticlavitaspvotenebvishabea- admittebant Spivitumsauclum,euniDeumuegaiites; quos
tuv. Ulvumquetameo Testamentumuoaoi est, el utvum- damnavitEeclesiam concilio ConstaiitinopolUaao, II, 50.
et si
que clavum, spleodidumest, spirilaaliLevintelliga- Advenlus ej'ussupev apostolosdie Penlecosles figuratus
tuv, T, 458. DelivabautManithsei,qui alium DeumKovi fuil iu descensu Dei flaoums el loiiilribusobslrepenlibus
Teslamenli, alium Vetevisesse dicebaiit.Ulriusque au- super Siuai, cum Mo.si tabulaslegis tvadevet,I, 70. Spi-
cior Salvatoi fuit, I, 458.Eontes et torrentes legis , et ritus saocti pvocessioa Patve liiioque aflivmaluv,I, 114,
prophetavum, et uLviusqueTestameoli volvminamlelli- Pvo divevsagvaliavumcollafiooedivevsaSpivilui sancto
guntur; qui videlicet fonles pnus clausi et oblurali nomioaallvibuuotuv; uuustameu et ideoi SpiviLusest,
efaut; sed corum venas Dominusapertnt, et avctissima I, 402. Septem sunt donaSpivitussaucli, scilicet sapieo-
\incula, quibusclaudebaotuv,disvupit,et aquavume\ eis tia, consilium,intellectus, fovtitudo,scientia, pietas, Dei-
afiluenliamemanavejussit, I, 437. Le\, quaeJuda?isdala que timov,quse spplem spivlLibusimmuiidisoppouunluv,
fherat, ad gentilesusque pevvemt, Pt magisin hoc popu- II, 67. VocaluvSpinlus \evitatis, quia nihil docet nisive-
lo, quamin illo opevataest, et quotidie opevatuv,I, 46p. vitalcm.Vevasunt igituvpvophetarumdicta, et qusecun-
VoluitDeus ut Sevipturaefievent, et sacra volummascn- que a Spiiitu saocto composita suut, II, 173. Quod Chvi-
hevpnttirad suovumopevumvecovdaliouem,I, 341. Quo- stus, cuiutradevet apostohsSpivitums,anclum,insufflasset,
oiododivinaeScripluvaBlegendse sint et intevprelaiidae, eisque dixisset: AccipileSpirilum sanctum. Ideo insuf-
H, 61. Evangeliaet aposiolorumEpistolae,Mojsi, etpro- flaut, inquit S. Bvuno, ut pev hcc iiilelligamus, fivmi-
phi.tavumlibri, quasi quaedamfercula dehcus ommbus tevque cvedamus,quia Spivitussanctus, sicut a Patve, ita
re.cvta appouuutuvoobis, II, 186. etab ipso pvocedit,II, 291.
Simoaia. Simon Bomanam plebem seduxit, violavit, Supevbia. A supevbiaquaequevitla originem ducunt.
covvupit,et ab eo emptio et \editio rerum sacvavum, Superbisepeccatum Deuspvimopunivit io angelis pvaeva-
et spirilualiumsimoniadiciluv, 1,80. Qui apostolis gva- vicatovibus;secundoin Adam, qui cvedidithallucinatiuiii-
tiam, et \ivlutem Spivitus sancli pvetio emeve po- bns sevpentisei divinitatempvomitteolis;tevtio in homi-
siulavil, atqae ab apostolo Petvo audivit pecuolam Jiibus tuvvim usque ad CCPIOS
suam \ ersuram ei ia perditiooem. Simoniacisacvasepi- 21. Ubi S. Bvuno h*c habet: evigere pvsesuraeutibus.I,
Sempevenim Deus super-
scopovum ovdinationes , aliaque sacvamenta vel pvetio biam odit, ldeoque supevboshumlliat, et exallathumiles.
emunt, \el coufevuot, quo cvimioeextovresfiuot ab Ec- Sic enim et diabolus,cum supev ccelovuoialtitudmcmse-
clesia, 116. Simomaciet Ecclesiaeiivrasovesexemplo pu- dem suam exaltave vellet, dej'ectus est. In nullo veva
niiioms Chore, Dathanet Abnwi a tanto scelere deter- poemteotiaesse potest, msi se humiliaveritanteEeeni, ct
veaoluv,184. CumDeus non dat msi gvalis, ldeo-dixit: superbiaespivitumdeponat, I, 61
Gratisaccepislis,gratis date : ideoque rei simoniaefiunt,
qui sacramentagvalis oou eonferunt, et qui gvatis ea uon T*
aceipiunt,II, 55. VehementissimevedavguuntuvaChvisto,
a'que pellunluv a templo Dei emenlcs et vendentesin lempevantia. Vivtusilla quaesuis in actionibusmodum
illo, in quibus simoniaci intelliguutuv, II, 100. non excedit, et supevfluauulla quaerit, temperaiiliaeuo-
Spes. Qui juslitiam sunulaot, etjustiliaj iaudpm, quse mine dooataest. Haecquldem adeo est necessaria,ut ipse
solisjustis meri'0 tvibuiluv. aucupant, aetevjiaevelvibu- mundus sine ea stare non possit. CumemmTiomoex toii-
tionis spemncn habeat, I, 267. Qui ia Deo fivmiler spe trarhs elementis compositus_.it,oisi esset aliqua nalura,
rant, etsi pevsecuLiones,cvucialas, et movlem ipsam ab res contravias et iuimlcastemperavet,IO taata dis-
ioimicispaliantur, a Ddeislabilitate, et pvopositojus>ili33 quse
cordia, et tam-immensacolluctationediptius maoeve nou
divelh nequeuot; quia Deus ouoquamdesevitspevantes posset, II, 495. lo omoibus negotiis tempevanlia utilis
iu-se, I, 510 IIU qoi. devehctodhmo adiutovjo,lu ssecu- est; et ipsa sapientia lnler fioes lemperaotiaese conli-
lavibusauxilils spem suampoount, iode obligati et impe- oeve debet, n, 495. Apud pvudeates saeculitvitum e°t
diti citius cadunt, ujide\icloviaifl exspeclaut. Saocli\e- pvo\evblum: ne tjuicl nimis.
vo, insolo Deospem habeoles,Huoquamej'us ail\iho et -Teroplum êvosolymitanum.Templumet urbs Jerusa-
tonsolatiooedestiluentur, 1,1.56. CumquidquidbODiagi- lem juxta Chvistlpra?dictioneinextremamsnbievuntvasta-
mus, ex Dei miseiieordia praeveniente et adiuvante la- tioncm et Tuinam a Romamsanno 42, oost ChvistiDo-
ciamus,spem salulis oostvaein ea collocavedebemus, I, mini passionem,II, 202, et m notis.
512.Kusquamlocus despcraliopi; quia dulcissimrs Dor Teotalio. Quot modis dubolus ncs teiitat, et quomodo
il551 ORDO REB.UM 1532
pravss ejus suggcstionessint pvophlsandae. Sicut Christus non tamen nisi semel dieitur Deus omnipotens,ul qui iu
occidiluvnonsibi, sedaobis; ita etiam teotatuv non sibi, pevsouisdividituv, m majes.ate tamen, poteutia, etsob-
sed nobis. Ejus teotalio duplex beoeficiumnoblsatlulit: stautia unus esse cvedatur, IJ, 510Êl super illa vevba,
alterum quidem, ut sciamus quomodo tentatoribus,no- lsaiaecap. XLVIU, 11, Ego Dominus,hocest noinenmeum,
stvis, et hisqui uobis iojuviamfaeiuot,respoodevedebea- gloriummeumalteri non dabo,quaeiu exposilioueps.cxn,
mus; allevum vcvo, ut IU uulla uostva virtute et sa- vefevuotur, I, 545,haecde SS. Tvjoitate habel. Hocoo-
pientia coafidamus,sed omnem iiduciam nostramin Dei meo totius Trioitatis est, quia et Pater Dorainus,et Fi-
adjutorio pouamus, H, 16. bus Domious,et Spmtus saoctus Domiuus, aou tres ta-
Trioitatis (SS ) joysterium.Hoc augustumpvaecipuum- men.Domiui,sed unus estDominus.
que SS. Trmitatis mjstevium, quod Chvistiauavehgio
Dvofiletur,ex illisverbis, 1, Geoes. In prmcipiocreuvil
Deusccelutnet terram, evui posse docet S. Bvuno,lisque
exposilis,ita dissevit: Habes evgoDeum, ld est Patvem, Usura.Vetila est usura a dhinis litteris, quooiaraio-
habes et prlucipiuin, id est Fihum, sic enim ipse ait: iusta. Coutigit euim ut pavva pecunia muluata tolam
el
Eqo principmm,gui loquor vobis.Joau. 8. Sed quid se- bvevi tempove substantiam paupevum devovet, 1,169.
qiutuv? Et Sprilus Dei ferebatur super aquas. Babeset Quidqmdsuper solutam auvi quantitatem exigituv,nec
Spirituoi saoctum. Tola ergo TrmiLas agoosciLur, id est e,\ solulodebitum exstioguituv,usavaest, I, 208,
Deus, etVevbum oj'us,etSpintus epis, unus Deus, I, 2.
Aitevumejusdcm\evilatis lestimoviiumpvaebetcaput 18, V
ejusdem Geuesis,ubi habetuv, quod cum stavet Abvahaoi
ad ilicemMambre ires viros \idit,et unumadovavit. Ecce, Virtus. Quatuor sunt \Ivtules pvincipales, in quibus
inquit A. K., quod aute ld tempovis omnibusincognitum csplevaeomoes\ivtutes contiaeotuv,etsiae quibus vanso
fuerat, iu Tvioitate Deum ceioit, et ia uoitate adovat. etioutiles esse probaomr; spnt aulem hse prudeotia,
KonquodTviuitatemipsamvident, sedquia pev hoc, quod justitia, forliludo, temperantia, I, 86. Virtutes labove
videvat, io Tvimtate, et uoitate Deum eogaosceTeme- acquieitaeotio. amittuntuv. Sui custodia et vigilantia ia
ruit; uade, cum tres vidervt, altamea noo oisi unum quahbet aetate omoibusnecessaviaest, 1, 179.Humiliavi
adovat,noa msi unum Domioum \ocat, I, 25; etm Com- se ante Deumin floveuteprospevitate et fovtuna,\ivtus
oient. supev ps. xcvm, I, 510, eadem habel. Pv«eterea estj in tribulatiomhusautemaut vilitas, aut defeetioanimi
illud idem mvsteviumvisum est Bvunouipfsenuntiatuma esse potest,1,283 Tvibulationeshujussaeeuli,cum patien-
Davideiliis vevbisps. XXXIII : Quoniamipse dixit, et jacta tersustipeaotuv,expiationessuntpeccatovum,1,285. Sum-
sunt; quaeita exponit :Si enimdixil; Yerbodixil. Dscere ma sapieutiahaecest ut homo iu vivtute sua ooo confidat,
autem ,vo'uisse juit. Yerbum aulem Dei,et voluntasDei neque iu divitiissuis glorietuv,ut misericovdiamdiligat,
wse Filius esJ. Quidesl enim Uominus,et Yerbumejus, et se lpsum cognoscat.etcarnemsoam luxuriis, et volupta-
Smritus ejus, nisi Pater, et Filius, et Spiritus sanclus? tibUsnoo subiiciat, I, 395.Polchvavia est, de\ivtute in
Unus igitur Deus, cujus volutdateeoAi facti snnt, I, 559. virtiilein ambulave: de fidelo spem, de spe iu ehavitatem,
Tn psalmoaulem tix omnimodamFilii cum Patve cequa- de chantate m humilitatem,de huimlitate in patieotiam,
litatem aonuatiat ldem Proplieta illisvefbis. Tecumpfm- de obedienliain conlinenliam,el sic tvansivede vivtute"
cipium in die virltilis tuai in splendoribussanctotnm, ex iovirlulem, donec\cniatuv ad summam\ivtutem, id est
utero' ante lucifetum genuite. Et hoc mquit Pvopbeta, Salvatovem noslvum,qui est Dei vivtus, et palienlia, I,
subjieil S. Bvttno,DIXIL DominusDomioomeo, quia ipse 481. Quisunt, qui amlulant io lnnocejrtia? 1, 485.
cum eo omniumcveaturavum prinoplum est. Qua in ve Votum In lege vetevi \ ota, quaeadimplevi noo poie-
nihilomious Patvi aequahs ostendiluv,Qnod autem ipse vant, pvetiovedimebantuv,1,169.Qui male vo\it, aliqmd
pnncipium sit, et ad Patns dextevam sedeat, iu die \ir- bool pvaestavedebet pvo eo, 1,170. Jmmutatio \oti non
lutis suae,et m splendonbussaoctovum,cuuctis geutibas est iu avbitviovoveotis; sed fievipotest ab habeole po-
revelabitur, I, 559. Pvaeclaveetiam de Trmitate disserit testatem, eodem loco. Vota lllovumqui alicui veligioso
S. Bruuo, II, 60 et 273.Alius est Pater, alius Filius, ordininomeii dedevunt,non sunt adtempusjsed usqte
a ius Spivitussaoctus.Sed non esf aliud Pater, abud Fi- advitaefinem eos illigatosteaeot, T, 171.Qoahs votovum
lius, et aliud Spivitus sauctus. Omoeseoim unum sunt, et j'uvamentovumobligatio; etqui de iis judicare pos-
sed unus noo suut. Uoum enim ad essentiamsppctal: sml, 1,192. Irvita suot juvamenla etvota cootvajusti-
unus vevo ad pevsonam et uuiiierum Te'evluv, II, tiam; sed peccaotqui ita\o\ent et j'uvaot.Uousqulsque
529, 550et seqq. Quodccolltesnnn cessantclamave, Sao- in seipso, et 10 eovdesuo habet, quod Deo \ oveve et
ctus, saoctus, saoctusDomioasDPIISomiupolPiis,mjste- veddevepotesl Hoesitsemppi-in volo tuo, elin deside-_
rium indicant Tvimtatis; cum emm tev dicatuvsanclus, vio tuo, ut eum laudes, et sufilcittibi, I, 412.
ORDO ItEItUlI
QUM m HOG TOMO COKTINENTDR.
S. BRUNOASTEKSIS, SIGNIENSISEPISCOPUS. HOM.XIV. — In Nathilate fS. Innopentum. 762

' 9 —
HOM.XV. In CireumcisioneDomioi. 765
Pvolegomena, —
etviLazzanS 01ioi1heologipva>fatioiaCommeotavh.39 Hovi.XVI. —Io die Epiphaiuae Doimni. 766
COMMENTAIU4. IN M".TTIT/EUM. 63 1
Ho\i. XVIT Domimca posl Epiplianiaoi. 767
COMMENTAB-LA IN M4RCUM. 513 HOM. XAJII. — Domioiean post Epiplianiam. 767
COMMENT4RIAIN LUC4AI. 554 HOM.XIX.— Domiaicam posl Epiplianiam. 767
COMMENTATUA IN J04NNEM. 431 Hovi.XX.— Dommicaiv post Epiphamam. 768
EXPOSITIOIN AP0C4.LYPSDI. 603 HOM.XXI.— In PuvificationeS. Mariaevivginis. 768
HOMILLE. HOM.XXII. — Dominicain Septuagesima. 770
Ho.viiLiA I. — Dooiinica1 Adveulus 47 —
HOM.XXHT. Dominicaia Sexagesima. 772
Iloji. II. — Domimcaeadem. 749 HOM.XXIV.—DomimcaIn Quinquagesima. 773
HOM.III — Dominican Ad\ entus. 752 HOM.XXV.— Feria iv Cinerum. 777
Ho\i. IV. — Dominicam Adventus. 752 HOM.XXV*.— Feria v posl Cineres. 77'T
HOM.V. — Fevia iv QnatuovTemporum. 752 HOM.XXVI.— Feria \i post Cmeres. 779
HOM.VI. — Feria \i QuatUorTemporum. 753 HOM.XXVII.— Sabbatoaote Domioicam
' 1Quadragesi-
Ho\i. VII. — Dominicaiv Adventus. 755 mae. 779
HOM.VIII. — In VigiliaNathitalis Domini. 755 HOM.XXVIII.— Dommlca1 Quadragesimae. 782
HOM.IX..— TnNathilate Dommi. "756 HOMXXIX.— Ferlanpost Domiuieam1 Quadvagesi-
HOM.X. — In eadom solemailate,et in 11mis"i., 756 mae. _ *785
Ho\i.XI. - In eadem solemnila'e, et mmissaui. 756 HOM.XXX.— Feria 111posf Dominicam1 QuadVagesi-
- ifOM.XII. — In festo S Slephain 757 mse. 785
HQM.XIII. — Iu festo S. Joannis apostoh ctesange HOM.__"*KI. — Feiia i\ post Dcmimcarai Quadvag.'\-
listae, "" 761 mx. 787
1533 QDM m IIOC TOMOCONTINENTUR. 1554
"
HOM. XXXII.- Fevia v posl Dominicami Quadvagesi- Hovi.XCFV.—Dominica vpcwt Penfpcmtpn 825
mae 788 KOM. XCV. — Domiinca \i posiPeoli costen 824
Hovi.XXXIII.— Feviavi post Dominicami Quadvage- —
Hosi.XCV*. Domimca\u post Pentccoslen. 8i6
sim_e. 788 —
HOM.XCVI. Dommiea\ m post Pcofepos'ru 826
HOM. XXXIV.— Sabbato uost Domioicami Quadrage- —
HOM.XCAJI Domioicaix post Peatecostpn. 820
simae. 789 — x
HOM.XCAIII. Domimca post Penlpccslpo. S_.6
Dominican Quadvagesimae. Ideoi Evaogeliuiu.eteadem HOM. XCIX. — Dommica xipost Pailetosleo. 8_:7
homiliautio die pvaecedeuti. Ho\i. C. — Domimca xn post Peotecoslen. 8__7
HOM.XXXA*. — Feviau post DomiDicam —
u Quadvagesi- HOM.CI. Dommicaxm posLPenlccosleu. 8_.7
mae. 792 —
HOM.CI*. Dommicaxi\ posl Pentecosten. 828
HOM. —
XXXA'1. Fevia iu post Doraioicamu Quaavage- HOM.CII.—DomioicaxvpostPeotecosleo. 828
sim33 793 HOM. —
CIII. Domimca postxvi Pentecoslcn. 828
— n
Hoa. XXXVH. Fevla v post Domluieam Quadvage- Ho.vi.C IV.— Dommica x\n post Peuiecosten. 828
shuse. 793 —
Hovi.CV. Domimcax\ m posl Peotecosteo. 829
HOM. XXXVUI. — Fevia \i post Domimcamn Quadva- HOM.CVI.—Domimcaxixpost Penlecosfen. 829
gesimae 793 —
HOM.CAJT. Domimcaxx post Penlecosten. 829
HOM. —
XXXIX Sabbatoposl Dominicamu Quadvage- —
HOM.CVIII. Domimcaxxi post Pentecoslen. 850
simae. 795 HOM. CIX.— Donnnicaxxu post Penlecosten. 851
HOM. XL.—Dominicam Quadvagesimae. 794 HOM. —
CX. Domimca xxiu post Pentecosten. 851
HOM. XLI.— Fevla u posl Domiuicauim Quadva"gpsi- HOVI. CXI.— Dommjcaxxivpost Penlecosteo. 852
mae. 796 Hovi.CXII.— Dooiimcaxx\ post PpatecosLeo. 852
BOM. XLII.— Fevia m posl Domimcamm Quadvage- HOM. CXIII.— Domioicaxx\ipost Pcotecosteo. 854
simse. 797 HOM.CXIV.— Dommicaxx\u post Peotecosten. 855
Ho\i.XLIII.— Feviaiv posl Dominicamm Quadrage- HOM.CXA'.— Domimcaxxvmp~st Pentecosten. 855
siitaj. 797 HOM.CXA'I. — In festhitate S. Lauveotnmavtyvis.857
—
EOM.XLTV. Feria v posl Dominicamiu Quadrage- HOM.CXVII.— Iu AssumptiODC JI. M.V. 839
simae. 797 —
HOM.CXAJII. IDDecollationeS. "oannis Baplista..
HOM. — iu
XLA\ Feria\i posl Dominicam Quadvagesi- 840
ma_. 799 Hovi. > —
CXIX. In NatjvitateDei gemtvi.is Mavise. 8 _0
HOM. XLVT.— Sabbatopost Domioicamm Quadvage- HOM.CXX.— In ieslo S. MatlbaeiaposloI. 810
sinioe. 799 —
Hovi.CXXI. In \igilia S. Andvea?aposleli. 841
HOM. —
XLVJI Dominicaiv Quadragesimae. 800 —
HOM.CXXII. In feslo S. Andveaeapostoli. 842
HOM. — n
XLA'111. Fena post Domioicamiv Quadragp- —
Hovi.CXXIII. In nalah aposlolovnmi. 842
simse. K00 Hovi.CXXIV.•—In natah apostolorumu. 845
HOM. XLIX.—Feria mpost Dominicamlv Quadrage- HOM.CXXV.— In nalali apostolovumm. 844
simaj. .01 HOM.CXXA'1. — In nalali apcstoicv,m iv. 844
HOM. — —
L. Feria iv post DominicamJVQuadragcsimae. HOM.CXXAII. In natai apostolovumv. 814
801 —
Hovi.CXXAJH. Innatali appslolcrumvi 855
HOM. LI. — Feria v post Domioicamiv Quadragesimse. HOM. —
CXXIX. In riatahpluvimovuinmarl. vum 849
i.
801 HOM.CXXX.— In natah plurimovuramavtvvumn.810
HOM. LU.—Fena \i post Dominicamiv Quadrag.si- HOM,CXXXI.— In natali pluvimorummavljvum m.
mse 801 ' 850
HOM. iv
LIII.— Sabbatopost Dominicam Quadvagesi —
HOM.CXXXn. In naLaliumr.smavt\visi. 850
mse. 802 HOM.CXXXIII.— Io nalali unius maft.Tisn. 851
HOM. LIA*.— DominicaPassionis. 802 HOM.CXXXIV. — Innatah unius mart.vis m . 851
HOM.LAr.—•Fevian post DominicamPassioms 803 HOM.CXXXV. — In nalah coufesscvum i. 851
HOM. — m
LA'I. Fcvia post DominicamPassioms. 805 —
HOM.CXXXA'1. In nalaliconfcssovum n. 852
BTOM. — iv
LAJI. Fevia post Dominicam Passionis. 804 —
HOM.CXXXVII. In nalali confessovimi m. 852
"HOM. LAIII.— Feviav post Dominieam Passionis.804 HOM. —
CXXXAIII. Io nafalicoofessovum IV. 852
fioM.LIX.—Fevia vi post DommicamPassionis. 804 Hovi.CXXXIX. — Tooatali-cpntssovumv. 852
HOM. —
LX. Sabhatopost DominicamPassioms. 805 —
HOM.CXL. In natah confessovum \i. 855
HOM. —
LXT. Domioicain Palmis. 805 —
HOM.CXLI. lo natah vivginumi. 857
HQM. •—
LXil. Doiomicain Palmis.Passio Domioino- —
HOM.CXLII. In natali \ivgmumn. 860
stvi JesuChvisti. 805 —
HOM.CXLIII. In Dedicitioneecclesiae.
" - 800
HOM. LXIII.— Feviau majovishebdomadae. 805 SERMONES. 863
KOM. LXlA".— Fena ni maj"ovis hebdomadae, 806 SERMO I. — In EpiphaniaDomini. 863
HOM. —
LXAr. Feviaiv maionshebdomadse. 80C —
StraioII. In PuvificatioiiebealaeMaviae\ivginis.865
HOM. —
LXA7. Feria v iu CoeuaDoraini. 806 SEBMO. III. — In nataiiunius mavtvvis. 866
HOMLXA'11. — Sabbalosaiicto. 807 SENTENTLE
HOM. LXVJII.— In DomimcaS. ResurrectionisD. N. MonitumeditovisRomani. 867
J. C 807 LIBEHraiMUs. — De figuris
* ecciesim.
KOM. LXIX.Feria u post DominicamPaschae. 807 Pvologus. 875
HOM. —
LXX. Fevia m post DomfnicamPaschse. 808 —
CAP.I. De pavadiso. 876
HOM. —
LXXI. Feviai\ post DomimcamPaschse. 808 —
CAP.II. De avcaNoe. 879
HOM. LXXII. — Fevia v post Domimcam Pasehae. 808 CAI>.III. — De tabevnaculofoedevis 882
HOM. LXXIII.— Feria \i post DomimcamPascL»j.809 CAI>.IV. — De temploSalomonis. 885
HOM. LXXIV.— Sabbalom Albis - 810 CAP. Ar — De mulieve pev quam hguvatuvEcclesia.
HOM. LXXV.— Domimeain Albis,oclavaPaschse.81t 888
HOM. LXXA'1. i
—Dominica posl Pascham. 81i —
CAP.VI. De civitate sanctaJevusalem. 891
HOM. —
LXXATL Domlnica posl n Pascham. 815 CAP.VII. —De basihcisquaejib ep/seopisdrdicantuv.
HOM. LXXATII. — Dommicam post Pascham. 815 893
HOM.LXXIX.—Domioicaiv post Paschaoi. 816 CAP.VIII. — De Evangeliis. 898
HOM. LXXX.— Io Litauiamaiovi. 816 LIEEB SCCCISDIJS.— DeomamenhsLcclesiai.
HOM. LXXXI"—JuKativitaleapostolovumPhiiippi- - et CAP.I. — Defide. 901
Jacobi 816 —
CAP.II. De spe. 904
HOM. LXa.XII.— In InventioneS. cracis. 816 —
CAP.III. De charitate. 907
HOMLXXXIII.— ln AppavilioneS. Micbaelisavchan- —
CAP.IA'. De qualuorvirtutibuscardinalibus. 911
geli. 816 CAP.V. — De humilitale. 915
HOM. —
LXXXIV. In AscensioneDomioi. 817 CAP.VI. —De misencordia. 919
HOM. —
LXXXV. Dominicapost Ascensionem. 818 —
CAP.VII. De pace. '"'32
HOM. —
LXXXA'1. In dieTentecosles. 818 —
CAP.VIII. De palientia 926
HOM. LXXXA'11.—Dominica octavaPentecostes. 818 —
CAP.IX. De castitate. 929
HOM. LXXXVIII. — Dominican post Peotecosteo. 820 CAP.X. — De obedienlia. 955
—
Ho,vi.LXXXIX. Dominicam post Pentecosten. 821 —
CAP.XI. De abstmentia. 956
HOM. —
XC DominieaIVpost Pentecosten. 821 —
CAP.XII. Ubi, id estin quibus Ecclesia«rnatnr. 940
HOM. —
XCL In NativitateS. JoannisBaplisise. 821 LlBEETERTICS.
HOM. —
XCII. In vigiliaS. Pelvi. 825 CAP.I. — De novomundo. 945
Hoa XCIII.— In festo S. Pelri. 823 —
CAP.II. De ccelis novis. 944
135S ORDO RERUH QU*£ IN HOC TOMO CONTlNEXTUR. _5_"6
CAP._Tl.--~De"nubTbusnovis. 949 JNCIPIUNTITtACTATUS.
CAP.IA".—J3e montibusnovis 952 TBACT. I. — De incavnationeDominiet eiussepultura
CAP.Y. ,—De avbovibusnovis 956 10*
CAP.VI. —.De animalibus novis. 956 TRACT. II.—De sacrificioazymoadLeonemmonacliuiK
CAP. V IE — De poteslatibus novis. 960 108.'
CAP.A'IIL-^-De mari oo\ti et novispiscatoribus. 964 Ad traclatum tertium editoris Romaniadmonltio. 1089
CAP,-IX.'<—De a\jous novis. 967 TBACT. HI.— De SacramentisEcclesiae, myslevnsatqu_.
—
CAP.X. De flumimbusnovis. 970 ecclesiasticisritibus. 108°
-LlDEV. QCARTClS. De coosecvationeecclesiaSi 1091
Quidaqua significet. 109.&
C\r I.—De sancla Trinitale, 975 TJuidsigoificetetclesia. 109C"
CAP.II: — De eadem. 977 sat
Quld sigoificet. 109**
Cu>.III. — De eadem 981 Quidhj ssopussigoificet. 1095
CAP.TV. — Denalivilate Domin'.. 984 Quidio civcuilueimdosignificel. 109*
C.vp.A"—Decivcuoicisionp-Domim. 987 Quidvirga significet. 109»
CAPA"I— In EpiphaniaDommi. 989 QuidIitleva. 109*
C\P. AII. — De octavISEpipiiainoe 9.92 Qmdquod in modumcvucis scribituv. 1093
CAP.VIII. — SermoI io Itanns palraavun 997 Quidaqua mlevius benedicia. 1095
Sermo II Item in V,inns palmaVum. 997 -Quid vinumsigmficet. 109C
CAPIX. — In Ca-naDotmni ' 1001 Quidcmis sigmlicet. 1097
CAP.X. — Sermo I In Pavasceve. 1007 Quidallave 1098
SeTmoII item. 1008 Aquaeslpvaedicalio 1098
C.AP.XI. — De die sancloPaschaa. 1011 Quid oleum, 1098
CAP.XII. — SevmoIJo Ascei^srooeQomiiuea. 10!2 Quid balsamum. 1099
SermoH. - 10U
CAP.XHI. — Sermb I de achenlu Spiiilus saocli. 1016 Quid significetconsecraliocTivisontisel olei. 1099
Qmd cevei. 1100
—
LinniiQUIMUS. De faudibus beatissimwvlrgmis Sla- De ritu in confcvendobaptismale. 1100
rtw. De coofivraatiooe. 1102
I. — De laude B. MaviaecivilatisDei. De vesfibus :
ppiscopalibus auid sigmDcentveslimcota
- CAP.
CAP.II — DeNativilateB. Maviipvivgims.
1021
1022 cpistopalia. 1103
CAP.III. — De PuvificationeS. Alavi.evivginis 1023 De amictu et cphod. 110"*
CAP.IAr.— De AnnuntialioueJl Mari_e\ lrsmis-. 1028 De ovavio. 1104
CAP."V.— De AssumplioneB. Maria.virgmis. 1052 Detunica. 1104
De dalmafica. 1105
—
LIBERSEXTUS. In festivitatibusnuirtyrum, coafcsso- De pianeta. iiOb
ru>n,etc. Quidpalhumsignificet. 1103
CAP.I. — De martyribus. 1051 De vittis. 1106
SevmoI. 1051 De acu. i 107
SevmoII. — In natali unius martvvis. 1054 Demilva. rilffl
Sevmo III. — De nalivilate plufimovum Demampulo. 1107
oiavtyvum. 1057 De cbirotecis 1108
SevmoIV.—De eisdem. 1040 Deannulo. 1108
Sermo V. — De eisdem. 1013 De summopontifice. 1108
Dcconsecrationibusrpiseoporum. 1108
i CAP. I I. — De coofessovibus. Sevmo I. 1047 S. LEONIS PAPYElXrAIT4.. 1T09
SevmoII. —J)e eisdem. 1050 RESPONSIOad eam quaeslionem: Cur corruptus lune
S_evmo —I II. — De eisdem. 1034 Eeclesue slalus. 1121
SevmoIV. De eisdem. 1058 tempovis
AdmombomA ltamsanctiTelvi episcopi4nagnini 1155
Serme-V.— De eisdem. 1058 COMPENDlUM AITJ2 SANCTI PETRI EPISCOPI
Sovmo VI. —De eisdem. 1062 1157
" Se-vlnoVII. — De eisdem. 1064 ANAGNINI.
Pvivilegiumcanoui7ationisbeati Petvi. 1157
CAP.III. — SermoI. — De quovi*sancto. 1067 EPISTOLi!.
SevraoII. — De apostolis,et evangelislis I. — AdPetvum Povtuensemepiscopum 1159
et doctoribus. 1070 II. — Ad cpiscoposet cavdmalesS. R E. 1159
SermoIII. — De evangelicselegis praedi- III. — Ad Paschalemsumraumponlificem. IU0
catione. 1070 1A'.— Ad B. pvaepositume*cunctos fvalvesS. CeovgiL
SermoIV. — De virgiiubu*. 1073 1110
SevmoV. — De sancto Michaele avch3ii- ODDO ASTENSIS MONACHUS BENEDICTIXUS.
o-Clo. 1075 IN PSALMOSFAPOSITIO 1142
FLNIS TOMI CENTESIMISEXAGESIMl OUINTI.
.E\ typis MlGNE, au Pciii-Moutrouge.

Migne. Patrologia Latina Tomus CLXV.

Încărcat de

Informații document

Titlu original

Drepturi de autor

Formate disponibile

Partajați acest document

Partajați sau inserați document

Opțiuni de partajare

Vi se pare util acest document?

Este necorespunzător acest conținut?

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Migne. Patrologia Latina Tomus CLXV.

Încărcat de

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Bruno, Saint (d'Asti). Saeculum XII. S. Brunonis Astensis,...

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

OMNIUM SS. PATRUM, DOGTORUM SGMPTORUMQUl EGCLESIASTICOMM

PATROLOGL35 TOMUS CLXV.

S. BRTJNO ASTENSIS, ABBAS MONTIS CASINI-ET EPISCOPI SIGNIENSIDM.

EXCODEBATDR ET VENIT APDD J.-P. MIGNE EDITOREM,

ABBATIS MONTIS CASINI ET EPISCOPI SIGNIENSIUM

JDXTA EDITIONEM ROMJE ANNO 1791 CDRANTE BRDNO BRDNI DATAM

ODDONIS ASTENSIS MONACHI BENEDICTINI

EXPOSITIO II\ PSALMOS

S. BRUNONI AB IPSO AUCTORE DICATA

Quam ad calcem OperumS. Brutwnisedidil D. Maurus Marchesius,Casinensisdecanus,Veneliisanno 16S1

VENEUNT2 VOLUMINA14 FUANCISGALLICIS

EXCDDEBATDR ET VENIT APDD J.-P. MIGNE EDITOREM

AUCTORUM ET OPESiVM, QUMK HQO TOMO CLXV CONTIHEKTUR.

S. BRDNO ASTENSIS SIGNIENSIS EPISCOPDS.

Ex typis MIGNE,au Petit-Montrouge.

IN DUAS PARTES DISTRIBUTUM

Exposiiiones S. Brunonis Astensis,_qu3e exslant, Aexslitisse noverant, lalente adhuc iu Mbliolheca

- (4-5) Quoflagraveritzelo S. Bruno contra Simo- ' .illa verba :

PETRI LAZZARI S. OLIM TBEOL0GI

INCIPIT PROLOGUS S. HIERONYMI.

! Posl Pentateuchum Moysi, ul nm a veteribns j"mi- A MATTHjEDS IN SECUNDA PARTE.

(299) Animadverlunl hoc Maldonatus, Jansenius (302)Hilarius:« Coelesfuimenim verborum arcana

(308) V. hic Maldonattim. lus, qtti secundiimLucam dexieram habebat aridam

- LXXVIII. El accesserunt ad eum PJtaiismi iettian- snatn, nisi ob fotnicaiioncm, et atictm

44(5) Y. Morimim de sacT.-Ordinat."ExcrcIt. V. trislis recessissel? > elc.

- (478) Yid. prrefalionem ad h. op. et animadver- -obediensusqtte ad mortem. >

(523) Bcne A. non de simplici apriell.uione,j3cd hiimilitalis virlute jdisserenlem.

SJUTCTI MBMW^WIB JLOTIllf gffi

(795) Rufinus comment. In Symb. Apost. ex re- H (796) Hactenns homil.

congregareni, ne quos spiritualium

pacis:viiium,exbortatioad operandumferventlssimo nisi forte duo testamenta, quae iinaginem in se lia-

247XXIV.[CAP.VIH.]/rei'«tn igilurlocutusestJe-' C telligendum de lenebris noetis, sedpoliusde tenebris

(1226) Ambr. 1. all. « Maledictio eorum , benedi- alios.

(1250) Haecveiba, cum ahis quaesequunlur, iiidir-, 0 |t

(127«) Atignst. lib.'m ;De doctr. Chr. e. JG : 51 in Juan.

_ (1317) Hanc quseslionem et AuguSlinus proposuit (1318) Haclenus tiomuia.

EXPLICIT LIBER DILIGENTIS LUCirLEQUf- EXPOSITIO.VS.

CAPUT PRIMUM. ' 1 iiiiim peihiJtiil Veibo Dcf ? Quale lcslimoniuni-

(1407) Ne Cjuistiani j"iid.iizarenl, aposloli diem pha!ilasi-eejusobj'ecl-fiii, et per angeli minislerium

vel in suam Iiaeresim adigebant, contendentes, ut

(!455_ Cod. Yal._ idem dicuuh

(1458) D.cilnreliam hic agnus mediiis staremedia-

(1502) Prosequitur S. Joannes statum Ecclesise obscuiitafe remaneant. anle xd

- (T519) Cod. Yal. : El oudivi vocemde cwlo iterum

(1555) Cod. Vat., videbantur. et in omni seduclione. »

(1572) Placet'aliquihus-iiitcrprelihus, ul nolat Misit igittir,. etc. -' J " -

(1655) Hsecex cod. Vat. supplevimus. (1636) Id. cod, suppletedilionein.

(1638) Cod. Vat., concludi. .'.- ^ .< *

" (1645) Hoc excori. V. supjrievimus. dicuntur,

(1647) -Cod. Vat. Et qui sitit, veniat.

INDEX HOHILIARUM ET SERMONUMT

373 HOMILIA I. — Dotninica i A<.ti_>.....s. U HOMILUIV. —•Dominica ni Advenlus.

Sermones inediti S, Brunonis episcopi.

381 HOMILIAPRIMA. C rum induentur, ut tolus integer et Immorialis homo

^ (1(555)Prosequilur S. Brtino ex commentarioin (1G51) Ilucusque commcntarius.

HOMILIACXXIX. - i _ ttus hominis. Ubique palientiam el innoeentiam Do

SERMONES TRES INEDITL

464 SERMO PRIMUS. B tio, quam fumus incensi; etHTcut Tumusllletentf.t

467 GLARISSIMO PRJJSOLi