Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXXIV.

Bernard de Clairvaux (saint ; 1090?-1153). S. Bernardi,...
Opera omnia, sex tomis in quadruplici volumine comprehensa, post Horstium denuo recognita... tertiis curis D. Joannis
Mabillon,... Editio nova. Accessere appendices amplissimae... Accurante J.-P. Migne,.... 1854.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

PATROLOGLE
CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA DNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
OMNTCM SS. PATRUM, DOCTORUM SCIUPTOMMQUE ECCLESIASTICORUM

QUI
AB M\0 APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA
FLOIlUEnUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
DMNIUMQUiE EXSTITERE MONUMENTORUM CATIIOLlCiETRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECCLESI.E S.ECULA,
JUXTA EDITIONES ACCURAT1SS1M*S, 1NTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIDUS MANUSCLTLPTIS COLI.ATAS,
PERQUAM DII.IGENTER CASTIGATA;
DISSERTATIONIBUS, COMMENTAITLLS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER II.I.USTRATA',
OHNIBUSOPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES QVMTRIBUS NOVISSIMIS S.ECLXIS DENENTUR AI1S01.UTA8
DETECTIS, AUCTA;
INDICIBUS PARTICULARIBUSANALYTICIS,SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICLJLS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA;
CAPITULIS INTRAIPSUM TEXTUM IUTEDISPOSITIS, NECNON ET TITULISSINGUJ.ARUM PAGINARUM MAITULNEM
SUPERIOREH DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADOKNATA ;
OPERIOUS CUMDUBIISTUMAPOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE 1NORDINE A D THADITTONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;
DUOBUS IND1CIBUSGENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSCLTO, QULLLQUID
UNUSQUISQUE PATRUM INQUODLIBET TIIEMA SCRIPSERITUNOINTUITU CONSPLCIATUIT ; AI.TERQ
SCRlPTURiE SACRiE, EX QUOLECTORI COMPERIRE srr ORVIUM QUINAM PATRF.S
ET 1NQUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBBORUM
SCRIPTURvE TEXTUS COMMENTATI SINT.
(DITIOACCURATISSIMA, CETERISQUE OMNIBUS FACII.E ANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR I f.ltARACTF.ItlJMNITIKIIAS
CIIARTi£QUALITAS, 1NTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM IIECUSOIIUM TUMVAIUETAS
TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE1NTOTOOPEltlSDECUIiSU CONSTANTKJt..^-^
PRETllEXIGUITAS,
SIIIILIS, PR.ESERT1MQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METIIOIIICA ET CHRONOLOCIC/f^^gBlJifev
SKXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE IIACTENUS 1I1CII.I.IC SPAItSOIHJM^ J^KU&\
PRIMUM AUTEM1N NOSTRA BIBLIOTIIECA , EX OPERIBUS AD OMNES ^TATF.S , f & (i-^^9££\
LOCOS,I.INCUAS FOHMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATOHUM. f /,' «<Vai".\
SERIES SECUNDA,
IN QUA PRODEUNTPATUES,DOCTOKES SCRirTORESQUE ECCLGSM2 I,Al IN/SIy-
A GREGOUIO MAGNOAD INNOCENTIUM III. \Z„
Stccurantt %'*$. SOli^ne, W
BIBLIOTHICC CI.EII DHIVE1I«, \
SIVB
CUIISUUM COMPLETOIIUM 1N SINGULOS SCIE5TI.EECCLESI ASTTC.fc RAMOS. KDIIOltK
PATB.OI.OGIA
BINA EDITIONETYPIS MANDATA A. —
KST, AI.IANEMPE LA.TINA,Al.IA Gl\J2CO-LATIN
VENEUNTMII.LE1TIANCISDUCENTAVOLUMINA LATIN.D; OCTINGENTIS
EDITIONLS ET
— MEIIELATINAUNIVERSOS
UILLETllECENTAGB.ECO-LAT1NJ2. AUCTOHE8 TUMOCCIDENTALES, TUM
OHIENTALES EQUIDEMAMPI.ECTITUU; Hl AUTEM,IN EA, SOLAVEBSIONELATINADONANTUR
PATROLOGI^ TOMLS CLXXXIV.
S. BERNARDUS ARRAS CLARiE-VALLENSIS.
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN YIAD4GTA&AMBOISE, PROPE PORTAMLUTETI/E PARISIORUMVUl.GOiTEiVFi/iNOMlNATAM,,
SKU rETIT-MONTHOVGP.
1854
SiECULUM XII
S. BERNARDI
ABBATIS PRIMl CLARJI-VALLENSIS
OPERA OMNIA
SSX TOMISIN QUADRUPLICI

VOLUHINECOMPBEHENSA
POST HORSTIUM DENUO RECOGNITA, AUCTA ET IN MELIOREM DIGESTA

ORDINEM, NECNON NOVIS PRJEFATIONIBUS, ADMONITIONIBUS, NOTIS ET
OBSERVATIONIBUS JNDICIBUSQUE COPIOSISSIMIS LOCUPLETATA
TERTIIS CURIS
D. JOANNIS MABILLON
PRESBYTERI ET MONACHIBENEDICTINl E CONGREGATIONES. MAURI
EDITIO NOVA
ACCESSBRE
APPENDICESAMPLISSIM*TJTAM SANCT!DOCTORISET SJVS JiTATEH ILLUSTRANTBS
ACCURANTE J.-P. MIGNE

BlBLIOfHECiE CLERI UNIVERSK
SIVG
1» SINGULOSSCIENTIJt ECCLES1A8TICSBAMOt EDITOIB
CCBS0UMCOMPLETOBCM
VOLUMEN TERTIUM
S. BERNARDI OPERUM TOMUMV COMPLECTENS
VENEUNT4 VOLUMINA28 FRANCISGALLICIS
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

JN \IADICTAVAMBOISE,PROPEPORTAM LUTETLE PARISIORUMVULGODENFERNOMINATAM
SEU PETIT MONTROUGE
185%
ELENCHUS
AUOTORUM ET OPEB.UM QUl Qf HOC TOMO CLXXXTV CONTIWEHTUH.
S. BERNARDUSABBAS CLAR^-VALLENS
OPEBDBTOBUSV. — Aliena et tuppositia.

Gilbertide Hoilandia Sermones in Canlicn, col. 9. — Ejusdem tractatus quinque ae contem
platione rerura ccelcsiium, col. 251 — Ejusdem sermo de semine verbi Dei, col. 288. — Ejus-
ilem cpislolae, cot. 289. — Guigonis prioris VCarlhusiae majoris epistolaad fralresdeMoiiie-
Dei, col. 298. — Guillelmi S. Tlieoderiui tractalus <lecontemplando etamando Deo, col. 565.
— Ejusdem de natura et dignilale amoris, col. 579. — Ejusdem commentatio brevisin Can
tica, col. 407.
Gaudcfridi abbatis D;ctamationes, coi. 455. — Scala claustralium, col. 475. — Meditatio
nes piissimse de cogniiione luimanaeconditionis, col. 485. — De interiori domo, col, 507. —
De conscientia, col. 551. — l)e ordine vitaeet morum instilutione, col. 561. — De cliarilale,
col. 585. — Viiis mvs ica, cot. 655. — Meditaiio in Passionem et Resurrectionem Domini,
col. 741. — Lamentaiio in Passionem Cliristi, col. 769. — Instructio sacerdotis de pracipuis
mysleriis noslne rcligionis, ibid. — De slatu virtulum, liumilitalis, obedienlix,
—
limoris el
cliariialis,'co/. 791. —Exposilio in oraliouein Dominicam, rol. 811. Sermones varii in
qu;nd.im festa et Dominicas anni, col. 817. — Aelredi abb. tractalus de Jesu puero duodenni,
col. 849. — Sermo in Dominica Palmarum, col. 869. — B. Ogerii abbalis Lucedii Scrmones
XV, col. 880 — Sermo in Coena Domini, col. 919. — Sermo de Vila et Passione Chrisli,
col. 955. — Sermo de duobus disciptilis Emmauntos, col. 965. — Sermo de sanctissimo sa-
cramcnto e.t dignilate sacerdotum, col. 981. — Sermo in Nativitale S. Joannis Bapiistae, cet.
991. — Sermo in AssumpiioneB.Mariae, col. 1001. — Sermo panegyricus de B. Virgine, col.
1009. — Sermo de B. Virgine, iti illud, Ave Maria, etc, col. 1015. — Sermo de villico ini-
quilatis, col. 1021. — Seinio in illudsapientiae, Sapientia vincit maliliam, col. 1051 — Sermo
in parabolam de decem virginibus, col. 1045. — Sermo Nicolai Clarx-Vall. in feslo
S. Andre», col. 1049. -<—Seimo de S Nicolao episcopo, col. 1055. — Sermones in antipho-
iiam Salve, Regina, col. 1059. — Meditalio in eamdem antiplionam, col. 1077. — Sermoad
clcrura in concilio Remcnsi, col. 1079. — Sermo item ad pastores in synodo, col. 4085.—
Item alius ejusdem argumenti, cot. 4095. — Sermo de fugienda cordis et cot-poris immuudi-
tia, col. 1101. — Sermode miseria humana, col. 1109. — Sermo de—septem donis Spiiitns
sancti, col. 1115. — Sermo de duodecim portis Jerusalem, col. 1117. Sermo in canticum
B. Mari;c, col. 1121, — Sermo in illud, Ecce noi reliquimus omnia,col. 1127, — Homilia in
illud, Sintlumbrivestripraicinctitcol. 1131. — Sermo in illud, Indicabo libi, etc, col.—1155.
— Liber sentenliarum, col. 1155. — Dispulatio justi cujusdam cum Deo, col. 1155. So-
liloqulum, col. 1157. — Formula honestse vitse, col. 1167. — Instructio qualiter homo pos-
sit prollccre et placere Deo, col. 1171. — Documenla varia ad pie vivendum, col. 1175. —
Item alia ejusdem argumenti, col. 1175.
Arnulphi monachi de Boeriis Speculum monachorum, col. 1175. — — Alia documenla vitaeie-
ligiosae, col. 1177. —Octopuncla perfeclionis assequeudae, cot. 1181. Epistola de docti ina
vilaeagendfe, col. 1185. — Opusculum in illuJ, Ad quid venisli? col. 1189. — De modo bene
vivendi, ad sororem, eof. 1199 —CarmenparaeneticumadRainaldum.co/. 1307. — — Rhylhmus
decontemptu inundi, col. 1515. Jubilus rhythmicus de nomine Jesu, col. 1517. Rhylh-
mus ad singula membra Chrisli palientis, col. 1519. — Oralio devota ad Dominum Jesum cl
B. Mariam matrcm ejus, col. 1325. — Rlivtlimi veteres de vita miuiastica, col. 1527.
£x typi» MICNE, au ru.l-Muiiiiouai}.

PRiEFATIO IN TOMUM V ET VI.
I. Genuinis sancti Bernardi Operibus omnibus in primum volumen congcstis, superest ut in lioc alterum
supposililia ct aliena concludamus. Quod qua ratione, quove ordine fiet, liic paucis explicandum est.
II. Iloc posterius volumcn duobus tomis constat : in quorum altero Gilleberti Continuatio iu Cantica,
aliaque ejusdem abbatis OpusculaetEpislolae; simulque dubia seu controversa, elBernardo falso ascripta
continentur : in altero cxstant Guerrici abbatis, sancti Docloiis discipuli, Sermones, Bernardinis stylo et
pietale affines; Guigonis ejusdem amici quaedam epistolae; varii libri de S. Bernardi Vita et miraculis;
Gaufridi abbatis quaedamopuscula; nonnulla de S. Bernardi Canonizationc; denique Testimonia virorum
illustrium de sancto Doclore eodem, nec non diversaeVit;e S. Bernardi, etc.
III. Primum in tomo quinto locum sibi vindical continuala per Gillebertum Exposilio in Cantica can^-
corum : ut quam proxime Bernardinos in eadem Caniica Sermones, qui exlranum in superiori volumine
locum occupant, haec Conlinuatio subsequatur. Gilleberto cognomen fuit de Hoilandia, quod vocabulion
est insulae seu provinciolae, Anglis et Scotis contermime, qtiam Velandus es Lindus fluvii circumfltiunt s
qua in insula situm erat monasterium Swinhetense, cui Gilleberlus abbas praefuit, Jbincolniensi dicecesi
attributum. Duplex videtur fuisse illud monasterium, virorum ac virginum, quod tum ex iElredo abbate
Rievallensi, tum ex ipsius Gilleberli sermonibus nonnullis ad easdem virgines habitis colligitur. jElredus
quippe sermone secundo in Isaiam mentionem facit de mon isterio virginum, « quae sub vcneraliili, et cum
svmma reverentia nominando sancto patre Gilleberto uberes pudicitiae fructus quotidie transmittunt ad
ccelos.> Et quidem Gillebertus ipse Sermones quosdam in Cnntica apud illas virgines peroravit, nempe
17 ct 18. In priori enim inter alia leguntur haec verba, num. 8 : • Tibi, Domine, commendo hunc Liba-
num, egregiumhuncchorumvirginum, sacrarum coetum feminarum.i Iiaque partim ad monachos, partim
ad sanctimoniales habiti sunt isti sermones, numero octo et quadraginla, qui paulo minus habent succi,
sublimitatis, et virtulis ad persuadendum, quaro Bernardini. Hos porio Gilleberti Sermones, qui in nova
hac editione innumeris mendis repurgati prodeunt, cum veteri exemplari Vallis-Clarae diligenter conlulit
rogatu nostro religiosus ac pius vir D. Joannes Baptista de Noinville, ejusdem loci Prior, amicus meus,
qui et Gaufridl Sc Bernardi notarii libellum adversus Gilberti Porretani errores ex codice Longi-Pontis
nobis suppeditavit. De Gilleberto abbate quod superest, eum in Gallicann Trecensis dioseesis monasterio
Ripatorio decessisse tradit Chronicon Clarae-Vallense his verbis : «Anno Domini 1172 Gillebertus, quon-
dam abbas de Hoilandia, qui fecit Sermones super Cantica canlicorum in modum beati Bernardi, apud
Ripatorium obiit.» His Sermonibus subjiciuntur quidam Traclatus, et nonnullae ejusdem auctoris Epi-
stolae: quac omnia Joannes Pitseus in libro De illtistribus Angliaescriptoribus indicavit cum aliis ipsius
Gilleberti commentationibus in Psalterium, in Matthamm, in Epistolas Pauli, etc, ubi librum item unum
De Vita S. Bernardi eidem tribuit post Gesnerum : qui liber fortasse non alius sit, quam liber Guillelmi a
Sancto-Theoderico de hoc argumenlo. Plura de Gilleberto videsis apud Sixlum Senensem, et apud Manri-
um ad anniim IIG3, cap. 3.
IV. In istis Gilleberti Sermonibus mulla occurrunt in primis lectu ct observaiione digna ad morum aedi-
(icationem, non solum pro monachis, sed etiam pro ecclesiasticis viris. Contra eos qui plus lectioni quam
prncationi tribuunt, in sermone 7 praeclara habentur, num. 2. Qualis debeat esse concionatorum oratio
docet sermo 16, num. 5. Sermo vero sequens praidicationis oflicium non ultro a quoquam captandum.
At sermone 26, num. 2, cgregie perstringit aticlor concionalores, plausum et gloriolam sectantes. Ibidem
etiam utile eisdem monittim dat, ut conciones suas ad captum et utilitatem auditorum conforment. Huc
etiam pertinent sermo51, num. 4, et senno 36, num. 5. Admirabile vitae religiosaespecimen exhibet sermo
23; et sermone 45, num. 8, apprime reprehenduiilur praelati, curis et rebus temporalibus plus aequodediti.
Ad hajc, scribendi studium in monachis commendatur sermone 47 : at scribendi nihilominus facultatera
noncuivis esse concedendam subjungitur. Caeterum iheologi elogium, quod recentiores eidem.Gillebcito
tribuunt, comprobant varia in eisdem Sermonibus loca, in primis quae de libero arbilrio Icguiitur in sei-
PATBOL. CLXVXIV. i
11 GILLEBKRTl AltliATIS 12
inone 39, et quae dc sanelissiniae Euchavisti;i:sacrainenlo in serinone 7, iuini. 8. Ardentem ac purum ejus-
dem auctoris /elum commendat senno 30, tibi Alexandrum III pontificem arguere non veretur. Dcnique
non minoris momenli sitnt ejusdem Tractatus et EpistoUc
V. De subseqiiciitiljiis Opusculis non est necesse ditilius pracfari hoc loco, quando singulis praefixa;sunt
Admoniiioncs, quaclongioris Praefaiionis vicem sttpplere possunt. Horum omnium argumenta fusius expli-
cabil Index utrique toino exeunti subjeclus.
SANCTI BERNARDI
ABBATIS CLARÊ-VALLENSIS
OPERUM TOMUS QUINTUS,

COMPLECTENS
OPERA SUPPOSITITIA ET ALIENA.
GILLEBERTI DE HOILANDIA
ABBATIS ORDINIS CISTERCIENSIS
SERMONES IN CANTICUM
SALOMONIS,
Aii oo loco ubi beatus Bornardus iiinrd; iM.Erentus desiil.
S SERMO I. A de montibus, inquam, illis ad convallem lacrymarum,

adlectum doloris relapsa, ad lectumet ad noclem de
IMlectulo meo per noctes quatsivi quem diligit anima moniibus lttminosis. Quidni sic recidat ipsa, tibi sic
mea (Cant. m, 1).
recedit dilectus suus? ipse enim sponsae suae salus
1. Varii sunt amantium affeclus, quia casus va- et illuminatio. Ideo recedente ipso, illa recidit ad lc-
rii. ldeo sponsa; verba aliquoties interrupta vidcn- clulum infirmitalis, et ignorantiaenoctem. Jam ver-
tur, sicut ipsa dilecto suo vel ex voto fruitur, vel satur super stratum infirmitalis suae. Super hunc
prscler votutn fraudalur. Nunc ut.super montes re- tame/i &tratum memoratur dilecli; et jam non in
vertattir invitat : nunc in lectttlo quaerit elapsttm. matutinis, sed in nocte meditatur in ipso, quaerens
Qtiam hic assignabis consequentiae seriem ? quae do- quem diligit anima sua. Non pigre agit in hoc lecto
cebitur ordinis ratio ? Non videtur ratio, sed inter- ad quem relapsa est. Non lascivit, non delcctatur in
ruptio. Vota amoris uniformia non sunt. Ideo sernio lecto concupiscentiae: sed magis reluctatur memorata
«crie non tenelur. Affectus in amore loquitur, ct dilecti solius; non obnoxia infirmitali, sed charitati.
vcrba interrumpit : qtiia nec ipse sibi scmper in uno Sic interprctctur cui sic videtur. Ego tamen non hic
statu cohscret. Jure et ipsc sponsus hinnulo compa- " accipio lectum doloris, nisi forle doloris illius, qnem
ratur, sic fallens, et sic fugiens dilectam. Varietas amor parturit de absente sponso : debciari videtnr
haecnec consequenlia, nec ratione caret. Vcrba tam vclle magis quam sanari, et amicum quaesisse,non
subito commulata continuationem servant, dum af- medicum. Juxla liuiic sensum sic conlinuare potes.
fectuum ordini serviunt. Videte jam qtiaesil in hac Demontibus se raptim contulerat ad lectulum spon-
varietate series conlinualionis. Elapsus erat dilecuc sac, ubi illa cxcrcitata, et deficiens ubertate delecla-
suaesuper montes, quasi hinnulus vagus el volitans: tionis obdormivil, exhausta inter amplexus dilecti.
et ipsa ad se relapsa de monlibus illis in quilius mi- Oblectata obdormivit somnum dulcem, sed (;xpergc.
rabiliter illuminata erat, ct illustrala visione dilecli; faeta non invenit illum haec mulier delic:ar:::!i in
13 1N CANTICASERMO I. U
manibus suis. Gaudia itaqtie illa, gaudia iiteffabilia A { sum amoris divini. E conlra insensibilem pene red-
silentio transiens, in hanc tandem vocem erupit : dit affectum frequens cura mundi, et quasi callum
In lectulo meo per noctes qnmsiviquem diligit anima qucmdam menti obducit. Animtim cura implicat,
mea. Pro continuatione nunc ista sufficiant. quies explicat. Explicita desideria in quae putas in-
2. Jam verba singula considerenius. In lectulo meo crementa sc dilataiit?
per noctes quaisiviquem diligil anima mea. D.ulcesa- 3. Vides quanta bona contineantur in lectulo?
tis est tc, bone Jesu; quaerere, dulcius tenere. In uno Quies, libertas, illecebra. In lectulo enim quietis et
pius labor, in altero perfecta laetitia. Dulcis utique vacuitatis vota magis inardescunt. Locus accommo-
est attrectatio ttii : nam et ipse tactus fructu non datus oblectamento charitatis sponsam ad quaeren
caret. Mulier illa evangelica felici furto attigit lim^ dum urget ardentius. Illic enim segrius caret dileclo,
briam Jesit, et stalim stctit in illa fluxus sanguinis ubi poterat uberius frui. In tec.tulo,inquit, meo, ct
(Matth. ix, 20-22), fluxus carnalis illecebrae,carna- per noctes. Quaeper noctes quaerit, non videtur mihi
lis delectationis et curae; et restricla et desiccata lam aspectus quam amplexus seclari. Tenere magis
sunl qnae prius in illa fluida erani : et tolum hoc optat quam intueri. Bona quidem visio cst, sed ad-
contigitcx contactu fimbriae. Quid, si capul ipsum haesio arclior. Nam qui adhaeret Domino, ui.us est
amplexari contigisset? Non modo slaret et exsicca- B spirilus (/ Cor. vi, 17). Melior tamen utraque. Nam
retur sanguinis fluxus, sed emanarel impetus flumi- conjunctaevicissim incrementis se cumtilanl gralia-
nis illius, quod laetifio.itcivitatem Dei (Psal. XF.V,5). rum. Utramque si te apprehensurum non arbitraris,
Bonus ergo taclus, scd altrectatio melior. lu ttirba, sectare tu quod sponsa scctatur. Amplcxus quaeie
in publico vix langitur Jesus. Ideo sponsa quae non dilecli. Ignorantiae tuae nox, imo noctes ignoranlia •
tantum tangere , 2 SCI'amplexari et attrectare Ver- rum luarum, serenam tibi visionem adimit s.'crclo-
bum vitae dcsideral, devitans publicum, secrclum rtirn coeleslium. Tu suavia scquere. Qtiaeie tit per-
clegit, sccrettim et lectuli el noctis. Bonttm opus vel senlias illa, si scire non poles. Nox non pranscribit
quaerere Jesum, vel tenere: sed opporluniias et loci dclieiis, nam et ipsis aliquoties illustratur. iY«.r.in-
et tempotis huic adhibenda est operi. El quae major quil, illuminalio mea in deliciis meis (Psal. cxxxvni,
et aecommodatior ad iisum amoris, quam lectuli et 11). In deliciis, ait; non,Tn scientiis. Ila et ttt no-
noctis opportunitas ? Nisi quieta mente qttaeri non ctein. si non potes scientiis, pertenta illuminare de-
potest delectatio sapientiae,necintranquillus in illani liciis. Quidquid hic videnms per speculum et in aeni-
aspectusdirigitur. Nihil iiiquinaliim incurritin illaiw, gniate, tolum in nocte est. Et in hac nocte potest
nec impacatum quidem. Illa vero in animum quie- Jesus mcus magis dulci quodam affeclu suavif r
tum et ptiruin ultro incurrere solet, cl gratis in- sentiri, qtiam sciri ad 3 purum. Ideo etsi nondum
fluere. In pace enim locus ejus, et habitatio ejus in ad contuitum admitlitur, contactum lamen seclaltir
Sion (Psal. LXXV, 3), hoc est, in spcculatione. Pax dilectum in Iectulo et per noctcs quaerens.
praeponitiirquasi praeparalio quaedam speeulalionis. A. Quid, si ad invcntionem dilecti ct nox o[*jra-
Oculus lurbatus vel ira, vel cura, quomodo lucem tur? Cooperalur plane, et accommodate satis. Sicut
illam inaccessibilein inluebilur, quaenisi serenis non in lectulo sanclae quietis accipis otium, sic oblivio-
attingitur menlibus, nec illis tamen semper ad lihi- nein quamdam intellige in noclo. Utrumquc sapien-
tum?Quid, inquies, paci ad Icctulum? Mtiltum phine tiiC et contemphtionis negotio npportunitatcm ini-
secundum hunc modum, quod sicut in lectulo, sic nistrat. Ncc Salomon vult te scribere sapientiam,
in pace dormitur et quiescitur. ln pace, inqnit, in nisi in tempore olii (Eccli. xxxvm, 25) : nec Pau
idipsumdormiam ei requiescam (Psal. iv, 9). Quidni lus in anteciora extendilur, nisi prius eortim qu:e
libenter requiescat anima sancla, ubi locus est di- retro sunt oblitus (Pliilipp. m, 13). Miraris quod
lecti?In paceenim locns ejus. Ideo hunc tibi locum bona nox, ct dies malus est? Diem hominis, inquit
primo acquire, ut in eo, qtiem diligit anima tua, vel propheta, «on concupivi (Jerem. xvn, lfi). Nescio
allapsum teneas, vel elapsum requiras. ln lectulo p qtto pacto sibi adversanlur, et alterutt p se obscu-
enim et seereta quadam menliscjuiete potest invesli- rant dies Domini, et dics hominis. Siquidem dum
gari liberius, inveniri cilius, el tutitis teneri; forle aker exeritur, alter reconditttr. Diem, inquit, /lomi-
ct diiitius, si tamen polcsl diutius niorari in deliciis nis non concupivi, hoc est, bumanum favorem, ho-
illis quse fere solent in ipsis inlercidi principiis. Nam minum gloriam ; et inter reliquos, imo prae reliquis
et lisecvelul inter ipsoselapsa amplexus, et fugien- spectabilis videri. Recle hanc diempropheta abjurat,
tes insectmisdeiicias, dilectum rursus anxius quaerit, quaeperttirbalionis minislrat inateriam. Melior ergo
et hoc in lectulo. Bene collocaris in lcctulo, si otio haecnox die : siqttidem nox a pcrlurbatione aLseon-
qtiodam ab occupationibus niensliia lihere feriatur. dit, dies exponit. Deniqiic primi parentes nostn
Libcrtale et otio quid accommodalius ad usum amo- slatim ut eorum oculi in hanc apcrli sunt lucem,
ris? Et libertas illecebram parit. In otio et expedittir erubescentes confundebantur (Cen. m, 7). Quanto
aflectus, et non parum impenditur illi. Sic cst. felicius clausa piius tenuere lumina, et melioii
Quanto fuerit expeditior animus, tanlo quidem im- coopcrtauocte, jieccatipruriginem nescienies! Abin-
pensior erit in illud quod amal. Lsu cvcnil ut cmn de sumpsit hie malus dies originem, qui vitiorura
fuerimus olio reddili, tunc sentiamus acriorem nior- dcnudavit semitas, illicientes species demonslravit,
r; GILLEBERTI ABBATIS 15
tieiilo concupiscenliae sollicilanlem ingessit maie- A ; 4 y- Per nocles, inquit. Multaesunt noctes ejus,
riam. lleti me! quomodo me ciieumfulgel dies isla, nec est una nox illi jugis et continua. Noctes ejus
quomodo affeclum meum ad se abripuit! quam cla- frequenlcr interpolantur prasentia sporisi. Cum ad-
ro versantur in lumine arile menlis oculos, et qui- est, lux est : cum abest, nox est. ldeo: multae sunt
dem satis importune impacat» siiiul et impudica! noetes sponsae; quia multi suntelapsus sponsi, mul-
Nusquam fere declinandi, nusquain delitcscendi colie latebrae. Beata plane, quae dileclo adhaeret tota
pia; nullaesatis tutaesunt lalebrae. Ila ubique erum- die, et quaerit illmn totis noctilms. Provocenl stu-
punl et emcrgunt in cogitatum cuncla quae spiritum dium tuum qui audis ista, et i.istniclus excmplo
vel turbent vel deturpent, sive diligenter alireclala, sponsae, Consurge el tu in nocte, in principio tigitiu-
sive tacta leviter. Licet eniin animiis castigatiorc rum tuarum, et effunde cor luum (Tkren. n, 19),
repellat illa proposito, solo tamen irruenliiim cogi- uliiqueliat et currat, et decurrat usque in conspc-
tationum sordidatur altacltt. Qui tetigeril picem, iu- ctum Dei tui. Uli liba principia vigiliarum tuaruni;
quinabitur ab illa (Eccli. xni, 1). Denique seiun- nihil in te peregrinae curae deccrpant. Quaere pti
dum legis scita quarumdam rerum lenuis eliam singulas nocles dilectum luum. QuiJ dico, per sin-
inquinat atlaclus (Levit. iv-vm). Non imputanlur gulas? Totas nocles tuas in hoc opus conlinua. Ne
cum violcnter importantur, culpam non inferunt ta- B I cesses et ne qutescas, donec egrediatur ut splendcr
lescogitalus; aliquam tamen injuriam irrogant af- dileclus tuus, et ut lampas accendatur tili. Tur.c
feclatae munditiae. Quid, cum se contemplanti ani- poleris illud Pauli dicere : Nox prascessit, dies aulctn
mo corporcae oflundunt imagines? Forle carnalem appropinquavil. Nam quod sequilur, Abjiciamut
appelitum non provocant, sed tamen spiritualem opera lenebrarum (Rom. xm, 12), huic non potest
tardanl intuitum. Alia turbant, alia deturpant, alia nocti adaptari. Nescitenim hajc nox opera tenehra-
tardant; hoc est, lacerant, alliciunt, illudunt. Non- rum, sed magis lucem ministrat iis qui permanent
ne melius [supple essef] hujusmodi omnia obscurari in agone quodam quaerendi dilectum. Bona qttidem
quam illustrari, caeca oblivionis involvi caligine, nox, quando absconderis a conturbatione et ab iu-
quam memoriter recenseri? cursione imaginationum. Et quamvis nondum ab-
5. Bona ergo nox, quae prudcnti oblivione dissi- sconderis in abscondito faciei dilecti tui, bonum ta-
mulal omnia temporalia, ad illum qui aeternus est men estut abscondalur libifacies et pompa inanium
quaerendum tempus expediens, el explieans oecasio- et carnalium cogitationum. Nox est ut illam non
nes : qtiaemtindi concupiscenliam abscondit, curam, allendas, non videas; sed lamen in hac nocte non
cogilatum. Hoc csl enim miuidum habcre abscondi- exstinguetur lucerna tua, ut dilectum quaeras.
tum, vel inundo abscondi. Sic etiam abscondi po- 7. Utinam ego tales mihi possim noctes nume-
terimus in abscondito faciei luae, Domine : non dico rare, tam latebrosas, ct tam luminosas! Ei quis
plena notione, sed lamen tota devotione, et libera noslrum gloriabitur omnes se tales noctes haLere?
investigalione, elaliquanta inventione. Hancabscon- Quisquis est, felix est, cui omnes noctes in usum
sionem, hoc secretum, has latebras, quibusmunda- talem decurrunt, qui in occullo suo nihil agit occul
nidiei declinamus vel amorem vel imaginationem, tatione dignum. Unusquisque suam comeniat cor.-
quibus humanum diem aut ablatum non repeti- scicntiam. Quid enim mihi aliorum percutere con-
mus aut oblatum respuimus, noctis nomine appel- scientiam infirmam? Non percutio nec discutio
lari nunc a sponsa crediderim. Denique in superio- quidem : elsi infirma est, foada saltem non sit.
ribus dicil : Sub umbra ejus quem desideraveram Non agat in occulto, nec cogitet quidem quae
sedi,et fructus ejus dulcis gutturi meo(Cantic. u,3). turpe est et dicere. Ad talem stralum Jesus dc-
Fructus iste suaviter pascit, si tamen prius umhra clinare non novit. Offendit illum, et fugat confusa
protexeril. Bona umbr3, quae carnis prudentiam conscientia. Confusio conscientiaenon invitat illum,
obscural, concupiscentiam refrigerat. Intelligis quae sed magis evilal. Charitas autem de corde puro et
sit umbra? Inde tibi refulget occasio, quomodo et j) conscienlia bona (1 Tim. i, 5), ipsa est quae quaeril.
hic noclem inlelligas; nisi quod quaedamoccultiores Sic cnim habes : Quasivi quem diligit anima mea.
latebrae et inagis abditae, et accommodata: niagis ad Nihil bona tutius coi.suienlia. Bona conscientia au-
invcsligationis ct contemplationis usuiii snb noctis det, et charitas ardel. llla non formidat; ista in-
exprimunttir, quam sub umbrae vocabuio. ln um- flammat: illa pro dilecto non confunditur; ista con
bra, renun visibilitim oblivionem aliquantani aeci- fidit superdileclo. Magna vis amoris. Alieno non niti
pe . in nocte, omnimodam. Quis milii dabil sic ttir suffragio, propriis contenta meritis. Semper
advesperascere? quis, inquam, dabil mihi ut rerum arnari se praesumit, quae amare se sentit. Denique
temporalium mcmoria oblivionis biijiis vergal in non respectis aliis majestatis nominibus, solum
vesperam ? Bona quidem noX, quando imaginatio- sponsa dileclum memorat, quae singulariter intus
nes vanaeanimum non vexant, nec versantur in eo ; tolerat aestum amoris.
quando absconditaesunt ab oculis quaerentis dile- 8. Hoc autcm atlendendum quam frequentcr di-
ctum. D.lectio ipsa hanc noctem inducit, quae reli- lecti recenset vocabulum quocunque ex mysterio.
qua omnia nec respic.t, nec nota reputat, dum ad Dtlectusmeus candidus et rubicundus: ct, Talis esl
illuin qucm diligit inlenla suspirat. dilectusineus (Cantic. v, 10,16): et in praesenti, Quem
»7 IN CANTICASERMOII. I*
tiiligil anima mea. Magnacerte scrmonis hujus gra- A dilatalio in probrum verlitur? Dilatasli, inquit Do-
lii Nec mirum si frequentalurin ore, quod i'ncorde mintis per prophelain, slratum tuum, juxla me su-
fervet. Ideo et animam commeinoral. Non cnim scepisli adultcrum (Isa. LVII,8). Vides quomodo ob
verho tantum diligit, sed volo : nec solo actu, sed jtirgando ct exprobrando slrali dilalatio objiciliir
magis affectu. Quid vero sibi vult quod animam, non animae adultera:. Bonum est ergo non dilatare, sed
spiritum dicit? Forte quiadilecto quem ndhuc quae- inagis contrahere stratum cogitationis, et cordis le-
ivhat, nondum adhaerebat: qui enini adhaerel Do- ctulum. Ideo sponsa jure sibi applaudil de leclulo.
liiino, unus est spiritus (I Cor. vi, 17). El quidein Coanguslalum est, inquit prophela, stratum, ita ui
r.usquam in toto hoc cantico spiritum nominat : atler decidat : et patlium breve utrumque operire non
sed, Anima mea liquefacta est (Canlic. v, 6), ct Ani- potesl (Isa. xxvin, 20). Utrumque, id est virttni et
mameaconturbavit me (Cantic. vi, 11); et hoc ipsum adulterum. Breve enim et anguslum est cor hotninis
frequenter, Quem diligil anima mea. Id quoqtte fere ad concipiendas Dei verbi delieias, etiani eum in illa
nusquam , nisi cum absentcm quaerit, vel abesse totum extenditur. Quomodo non mullo brevitts, si
queritur. Solent his nominibus gradus quidam di- fuerit ad alia distentum? Stiflicialdilccto tuo vel bre-
slingui animaeperfectioris, et minus perfectae.Apo- vitas ista. Noliillam magis breviare, leclultinicommu-
stolus dicit : Animalis homo nonpercipit ea quwsunt ° uicando alteri. Bona quidem haecbrevitas lecluli, qua?
spiritus Dei (I Cor. n, 14). Ego animam hanc ita nescit nisi dilcetum suuin, id est Christuni, susci-
amantem et aettuantem, fervenlem et quaerentem, pere. Est enim brevitas, quae nonnisi illum susci-
nunquam non spiritualem dixerim :quippe quae licet pere novit; ct est brevitas, quae illum piene susci-
nondum plena visione, voto tamen propensiore illi pere nequit. Illa charitalis est el disciplinae; h:ee
adhaerebat, quem vehemenler diligebal. Possumus vero, infirmitatis et naturae. Utraque brevitas intel-
autem non inconvenienter sicut in spiriiu subtilem ligi potest in lectulo, vel qua cum plures non dile-
et altenuatum intellectum, sic in anima suavem et clo sttscipit, vel qtta nec illum plene. Magua cerle
tenerum affectum accipere. Per propbetam in pro- voluptas lectuli, sed magna brevitas : et ideo bene
missione Dominus dicit : Dabo vobis cor carneum lectulus magis quam lectus dicitur.
(Ezech. xi, 19). Si ergo carnis nomen in bono ali- 2. Deleetabilislectulus est de quo legis in Prover-
cubi accipilur, cur non magis animae? Ego bealam biis : Secura mens quasi jnge convivium (Prov. xv,
hanc auimam ut licenter loqttar, non lapideam sed 13). Forisnox, foris turbatio, sed tranquillitas intus
carneam magis judicaverim et nihil habentem in se quasi quietis leclulus quidam. Non esl hic illud la-
rigoris vel duritiae; sed mollem , teneram , tractabi- P mcntabile dicere : Foris interficit gladius, et domi
Iem, el sensibilem ad singulos divini verbi 5 acu- mors similis est (Thren. i, 20). Imo si foris gladius
leos. Denique quaedicat: Neque caro mea aeneaest: est, intus gaudium. Spe, inquit, gaudenles, in tribu-
sed quam spiritualis pertranseat gladius, et chari- laiione patientes (Rom. xn, 12). Ad noctem tribu-
tate se vulneratam gaudeat. Jnre ergo animam suam latio refertur, ad lectulum spes et gaudiiim. Forle
diligere dicit, exprimere volens intimam quamdam propter hoc non lectum, sed lectulum appellat,
et vividamet animatam affectionem erga dilectum parco [id est diminutivoj vocabulo; quoniam tolum
suinn Jesum Christum Dominum, qui vivit etregnat gaudium nostrum fere in spe est adhuc et ex parle.
in saecuiasacculorum. Amen. Bonus ergo leclulus conscientiae,quies et munditia.
Cor impii quasi mare fervens, quod quiescere non
SER.MOII.
polest, sed rcduudant fluctus in conculcationem et
ln lectulo meo pet nocles quwsiviquem diligit anima liituni. Est
mea (Canl. m, 1). ergo cor impii turbulentum, et tabi-
dum, etlutosum, et securn semper colluctans. Si-
1. Super hesterno capitulo hodiernum vobis in- . quidem non est pax impiis (Isa. LVII,20, 21) : re-
slatiramus convivium. Nec enim ibi cuncta dicta gnurn vero Deijttstitia est et pax (Rom. xiv, 17). /«
sunt quacdicendaoccurrunt: quaedamvero nec tacta D pace, inqtiit, in idipsum dormiam et requiescam,
quidem sunl. Illa hoc sernione discuticnda suscipi- quQniamtu, Domine, singulariter in spe conslituisti
iiius, id esl curdical, In tectulo; et non, In lecto : me (Psal. iv, 9, 10). Utrumque complectitur spei
el cur, In lectulo meo. Nam alibi lectulum nostrum nomen, et leclulum et gaudium : quia in spe gau-
dicere consuevit iCant. i, 16). Haec reputate vobis demus, et in spe requiescimus. Sed unde spes, nisi
in sorlem. Si vrjnidautem novaedisputationis super de securitate conscientiae? Jure lectulum dixerim
iis quaejam discussa sunt adjecero, in lucri ratio- mentem securam el liberam : securam proplercon-
nem (ut sic dicam) referte. Quid putalis mysterii scientiae bonum; liberam aulem a tentatione, libe-
signat lioc ipsuni quod dicil, In lectulo ? laudisne ram ab exteriore occupatione, liberam a levi cogi-
abquod occultae continet, an suggillationis? Etsi latione. Quanta tamen esse polesl in hoc corporc
iitrumqne potest, libentius tanien hic laudem acci- qtiies et libertas mentis? Brevis et exigua, et leclulo
pio : et ideo primitus in hunc seiisum inflectamus similis angusto. Multttminde decerpil reliciendi ne-
sermonem. Ego plane in hoc verbo coarctationem cessitas corporis, multum conquircndi quaenecessa-
quamdam inlelligo, ut soli secum dilccto suffieiat. ria sunl cura, mttltuin consumendi hora, rnultuni
Cci eiiim unn in bono coarctalio accipitur, si strati animsecasusimmincns, nmllutn causa latens. Cloria
19 GILLEBERTlABBATIS 2C
nost-a hoecest, inquit Paulus, leslimoiiiuiHconscien-A ctuli sensum delleclere velis ; nee erras, nec laboias
lice nostrx (II Cor. i, 12). Suavi certe se colloca- sic assignando. Solius cnim sponsae sub hoc intel-
rtt in lectulo. Q Niliil, ait, milii consciussum. Sed lcettt lectulus est, nec communicatur sponso. Nam
quanliini illtim dilatat et extendit; magis istum ar- cisi novimus Clirislum secundum carnem, secun-
ctat et cnntrahit : Sed in lioc, inquil, juslificatus iluin carnis concupiscenliam tamen non novimus.
non sum. Qui autcm judicat me, Dominusesl (I Cor. Communis quidcm carnis natura, sed non est com-
iv, 4). Vides quomodo Pauliis audet, et dicit, Cor inunis illi carnis illecebra. Non refutavit lectum do-
noslrum dilatatum est (II Cor. vi, 11). Vides quo- loris nostri, sed nou se rccliuavil usque ad sensum
modo gloriain et lestimonium conscienliae, divinac delectalionis nostrae. Ideo cum istum designat, in
coarctat respectus sentenliae. leclulo meo dicit; non communiter, In nostro. Alibi
3. Boiie ergo lecltilus nieiis sectira, sed minime siquidem legilur : I.ectulus noster floridus (Cimt. i,
superha ; quieta, non claia ; bona de se senliens,sed lii). Qui communis est, floridiis est, vetustatis niliil
alla non sapiens, niagis autem suspectam semper habens, nil corruplionis. Quando vero proprium
habens incerti noclcm judicii. In lectulo, inquit, per suum leclultim dicit, nulla ibi ftt mentio floris.
nocles. Miiltaenoctcs, scd unus lectulus. Multaeenim Suus sponsae hic est, sed insuavis est : non flori-
tribulaliones jtistorum (Psal. xxxm, 20) : sed ta- B dus,sedliorridusilli videtur.Durasatisconditio,si vel
nien qinsi non scntientcs nec respicientes uno dor- sola corruptio foret : nunc vcro ad tnfirmitatem ae-
miunt et requiescunt in leclulo, in ea iu qua vocati cedit adversitas, duplicatum incommoduin, lcctuliis
sunitis una spevoealionisnostrae. Transitnoxetnox : et nox, inlirmilas el adversitas. Sed magna vis
sed illi non deserur.t tranquillitatis suaelectulum, do- amoris, quam neulra compescit, nec illa innala,
nec tola transeat iniquitas. Multaenoctes, et altaelc- nec ista illata. Non enim vel leelulo tenetur, vel
tcncbrae : sed tamen ab altiludinc r.octisnon liment, lerretur noclc, sed in lectulosuo cl per noctesquae-
ncc lurbantur, quia speranlin Domino. Non timent rit queni diligit anima ejus. Claustralittm videtur
a noclibus, qui in htijits spei lectulo quicscunt. vox isla maxime fratrum, qui et quieli a solliciln-
Nam ct ipse novit dare carmina in nocte tribulatio- dine, et quasi pcrditi ct absconditi sunl in mullitii-
nis (Jolt xxxv, 10 : et in nocte rnandat canticum dine, habentes in altero lectulum, in altero noctis
ejus (Psal. XLI,9). Acrepistis quare sponsa dicit no- obscurum. Quodam modo enim abscondilur cujtis-
etes; et quarc plures : quare lectulus dicatur, et libet quamlibet excelsa conversatio, ubi in aequalem
(piare unus. alliludinem tola se fratrum numerositas attollit,
4. Nunc accipite quare dical sponsa, in meo. In juxta illain de Salvatore prophetiam : Ambulanl i\
lecttilo suo, et quasi singulaiiler suo est, quandiu ^ tcnebris, et non esl eis lumen, sed hiinianaelaudis lu-
singulariter in spe est. Cum vero ad spcm res ao- mcn,ut liberius sperent in nomine Domini, cl inni-
cesserit, vel magis successerit spei, ctirn jam ex tanlur super Deum suum (Isa. i, 10). 7 Quorinn
parle tenuerit dilectum ; non jam suus est hic leetu- abscondilus est vultus eoruni. Unde nec repulavi-
lus sponsae, seJ magis communis sponsi et sponsae. ii)U5cos, imo qui se ipsos iiilus non repulant; qui
Suus est, cum quasi sola sine dileclo quiescit: com- se rnundi ad usus foris non aplant; qui nee homi-
munis est, cum ipse adest. Suus est sponsae. cuin num ab ore gloriam exoptant, sed illam quaeex solo
quictalis, cl pacatis, el compositis moribus intra se Deo esl, juxta quod legilur : Eqo gloriam meamnon
collecta quiescit : comiiiunis est, cum jani incipil quaro (Jonn.\ui, 50). Ei, Qtti gloriatnr. in Domino
oblectari in sponso. Forle esl el aliquis proprius glorietur(HCor. x, 17) : hoc est, non pro donis Do-
sponsi, quando sui oblita pcnitiis, el se exula tota mini in hominum favore quiescat ; nec linis hujus
transit in ipsum,et quasi induitur ipsodilccla ipsius. admistione, spirilualis gloriae adullerel in aliquo
In leclulo suo nec effluit extra se, nec turbatur in se. ga.uriia,-sed illi referat graliam, cl quaerat in illo
In lectnlo communi affluunt illi deliciaequaedamde gloriam hoc est enim ipsum quaererc. llabel iste
praesenlia sponsi. ln illo qui solius est, sponsi amo- U in tranquillilale lecliilum, in humililate noclem.
ris exagitata incendio ebullit, et excrescit effusa et Non illtini mnrdaces cur:c circinnvolani.,iiiquietiidi
effluens. Tola transfundilur in ipsum, et in similcni iitim non cxasperant iiijuiiic; sed toluni lectulus ct
absorbeltir qtialilatem. In primo pcnes se est : in nox, toluni pax ct quies, et latcbrac.
Kcrundopcnes illam sponsus : in tertio peuiius ist 6. Numquid salis esl? Forlassis satis, sed labo-
ipsa penes ipsum, et, si dici potest, non est eisi latili; nani non salis atnanli. Dulcis cniin laboranti
Ipse. In primo quaerit : in secundo adhaeret: iu soinims (Ecftcs. v, ll). Amantis anxietas illuin
lertio unitur illi. In primo tranquillitatem propriani dormire non sinit, somiioleiitiaiu excutit, vigilias
possidet : in secundo quamdam meretur eonimiini- inducit. Amor de quiele ipsa inquietior rcdditur.
latem cum dileclo : in tertio assumitur cl absorbe- Quicscit teiuatio, quiescit occupalio, quiescit affli-
tur in quamdam charitatis et gratiae uiiitatein. Me- ctio, sed quiesccrc dilectio nescit. Tunc magis vires
lior hic lcclulus terlitis quam secundus, quantoex- cxercet dulce incendium, et flamma voraxde lati-
pressior cst unitas quam conimunilas. lionus tabulis evadens vacuo libciius evagatur in aniino, al-
mcn primus, per quem ad istos paratur accessus. lius possidcns, ci:aviilius depascens. Oecasione ac-
5. Quod si ail carnalis infirmitiv.isiilecebras le- cepia suiiiu siescil amor non excrcere negotiuiB.
«I IN CANTICA SERMO III. ^
Semper enim quem amat, vel praesente eo se oble- A i huc inchoatum. Propterea et initium aliquod dici-
ctat; vel absentem desiderat. In die, inquit, tribu- mur crealurm Dei (Jacobi i, 18), et tantum primi-
lationis mece Deum exquisivi manibus meis (Psut. tias accepisse Spirilus (Rom. vm, 23).
LXXVI, 3). Longe differentior quaerendi ratio nunc a 8. Ternerarius forsitan videar, qui conor inex-
sponsa proponitur. Illam non impellit afflictio, sed perta 8 exponere et de sponsaelectulo, quae illum
trahit affectio. Hle in psalmo quaerit adversus tribu- suavius forsan et secretius collocavit, quam coii-
lalionem ; ista ad amoris usum et oblectationem. jectura nostra possit atlingere. Quapropter de my-
Ad hoc enim refcrt et quieiis lectulum, et noctis steriis ad mores descendamus, et dicamus hoc esse
latibulum, ut quem diligit, et inconcusse recolat, et dilectum in tectulo, et per nocles qttxrere, cum post
sincere sapial, et dulciter sentiat. Ergo mullo po- cordis slrcpitum ct carnis moluin , quietis et prae-
tior in diligente quam in indigente quaerendi ratio : sentium obliti, primitivas quasdam futurae dulce-
quamvis jure dici possit quod sancta quadam dtiiis caplamus delicias. Habes ergo (ut brevitcr col-
semper eget amor avaritia. Semper enim ad secre- Itgam) in hoc capitulo occasionem, actum, et cau-
tiora exxstuat, et qtiaetenet non reputans, volubili sam. In diligente causa, actus in quaerente; oppor-
se raptat in anteriora rotatu; et vitalis instar rotae taoitas^.ero et occasio in lectulo et nocte innuilur.
spirituali levilate ad superiora toto conatu a<tolli- " Breve atitem capitulum, quoniam bonus lectulus, in
tur, de terra vix paululum aliquid altingens. Deni- quo suscipit mens fatigata fomenlum, irno fervens
que et in Paulo nondum se comprehendisse arbitra- incendium, in quo amor dum offendiculum r.on ha-
tur : sed ipse ad anleriora extensus, quasi rationa- bet, dcsiderii usum exercet ardentius. Sed jam nos
lisrota sequitur, quo illum rapit spiritus lerventis hic paululum quiescamus, et in illo utinam Iectttlo,
desiderii (Philipp. m, 13). Siquidem et cum con- in quo sponsa dum quievit, dileclum quaesivit : ut
summaverit homo, lunc incipiet (Eccli. xvm, 6). In experientiae sensu in nobis ipsis ediscere possimus
praasenti quoque sponsa dum tenet lectulum, non quod nunc alios docere conamur, quam dulce sit
hoc contenta, ardenlius requirit dilectum. Ille illi in hoc lectulo quiescere, etdilectum quaerere Jesum.
leclulus : ille dilectus. Lectulus, dum infirmam et Christum Dominum nostrum.
atigatam suscipit : dileclus, dum inflammat et suc- SERMO III,
ccndit. Lectuluset dileclus, quia quicscit in illo, el Quwsivi illum, et non inveni (Cant. III, 1).
concupiscit ct deflcit in ipsum. 1. Non solet sponsus semper, vel pro tempore,
7. Miraris quod dico lectulum ? Audebo et adji- vcl pro quantitate aniniae se quaerentis voto respon-
ciam vilius aliquid, imo sublimius super omnem p( dere. Qumsivi, inquil, et non inveni illum. Gratuin
gloriam laudis ejus. Quanto enim pro m'e egit vi • cerle verbum, qumsivi: sed, noninveniillum, grave.
liora, tanlo bonitatis suae dedil indicia majora. Quidni grave et inlolerabile sic quaerenti, el sic
Ipse parvulis lectulus, ipse pullis est nidulus : Ete- amanti? Nemo enim eo quod ardenter quaerit, nan
nim passer invenit sibi domum, el turtur nidum ubi anxie caret, tantoque cumulatiore anguslia, si vi-
ponal pullos suos (Psal. LXXXIII, 4). Vis audire qua- cina spe jamjamque apprehensura fraudatur.,
lis lectulus ? Jacta cogitatus tuos implumes adhuc Quanto magis illa, quam expertae et perditae inter-
et infirmos in Domino, et ipse te enutriet, donec naedulcedinis provocat esuries! Credibile est secuiir
formetur et firmetur Chrislus in te, et ocurras in dum multitudinem retractatae et revolutae in cordc
virum perfectum qui fluctuare non possit. Bcne dulcedinis, acriori ad quaerendum ictu everberari
ergo lectulus, qui mihi factus est a Deo justitiaet animum amantis. Deniquead dilectionis mensuram,
pax, et redemptio, et sapientia. Quis dabit mihi tali non invenientis pendatur affectus. Si quis in se un-
collocari in lectulo? quis, inquam, dabit mihi istos quam talem expertus est vel dilectionis vel desiderii
pulvillos , et cervicalia hujuscemodi assui sub cu- senstim, proprii aestimare potest conjectura exein-
bito et capite meo? Felixcervical, quod sibi sponsa pli, quam querulo sponsa corde protulerit : Non
supponit: Lmva ejus sub capite meo, et dextera illius D I inveni illum. Nusquam conscdatjo, nusquam refri-
amplexabitur me (Canlic. n, 6). Alterum jam possi- gerium, sed ubique tribulationem et dolorem in-
del, alterum sibi pollicetur. Laevam tenet, sed dex- veni, dum illum quem ardenter diligo, et instanter
tram quaerit. Deleclaliones enim in dextra lua usque quaero, non inveni. Denique posuisti me, non dico.
in finem (Psal. \\, 11). Quasi de lectulo tendit ad tibi contrariam,. sed a tequasiexlraneam, et facta
lectulum. Suavissimum mihi cervical, bone Jesu, sum mihiraetipsi grayis (Job vn, 20;. Gravis plane,
spinea illa capitis tui corona. Dulcis lectulus illud quam taedet vilae, taedet luininis hujus, quoniam
crucis luae lignum. In hoc ego nascor et nutrior, lumen oculorum meorum et ipsum non est mecum.
crcor et recreor, et super passionis tuae altaria me- Ubi erit foris consolatio, si intus in mc ipsa le ab-
rnoriae mihi nidum libenter recolloco. Quod si ma- sente turbatio? Conturbatum esl cor meum, dereii-
jora datuf et arcaniora persenlire divinaemajestatis quit me virtus mea, el lumen oculorummeorum meo-
mysteria, nrbil illud a lectuloet nocte differt, si quis rum et ipsum non e»t mecum (Psal. xxxvn, 11).
ad futuram contempletur plenitudinem , non for- Tria haec tecum abierunt, virtus, veritas, identitas.
mulain pcrfcctionis luunanse. Nam et perfeclius no- Quomodo enim virtus eratin doloris lecto, in noclc'
strum lniperfectum csl, el (ut vcrius dicam) vix ad- lumcn, ct in divisione et separationc id ipsum? Ad
23 GILLEBERTIABBATIS 24
me nuiic respicit illa prophetalis exprobratio :.A mililas, quam ainor el majestas. Paululum majesta-
Quousquedissolveris,fitiavagu?(Jerem,xxxi,22) De- tis obliviscere, ut misericordiae recorderis. In te
nique et Cain, ex qtto egressus est a facie Domini, omne desiderium meum. Utquid non ante te? ut-
vagus factus est et profugus. Ego quidem non ita quid absconditus est a te gemilus meus, qui tolus
vaga et profuga : magis enim quaerens quam fu- est pro te? Dissimulas et differs, et avertis faciem
giens; et, utlicentius loquar, tibi fuga pluscompe- tuama me, el factasum conturbala. Propterea que-
tit. Annon vaga, quae de lectuli angustiis transeo ror et causor, et clamito : Non inveni illum.
ad ambitum urbis, discurrens per plateas, per vicos, 3. Felix conditio, quando dicere datum fuerit :
per vigiles ? Qui adhaoret Domino, tinus est spiritus Dilectus meus mihi, et ego illi. Nunc vero ego dileclo
(/ Cor. vi, 17). Dulce hoc ipsum , ct ideo dura se- meo, sed nondum ad me conversioejus (Cant. xi,
paralio. 16, etvn, 10). Amara quidem amanti commutalio.
2. Quomodo dissipata esl haee idenlitas, dissiliit Idcirco pro vice vocem commuto : Non inveniitlum.
unio, et ad me dimidiala rcdii? Nam tota a te non Omnia tempus habent, ct suis spatiis universa sub
discessi. Desiderio enini in te feror, sed a praeseu- sole transcurrunt. Quando eril ut cum sole perma-
tia differor : habeo aliquod in desiderio solalium, neant, et ante mulabilitalem lunae, ul in aeternitate
ted totum illud abscondil et absorbet de dilatione: " stent, et non transcurrant cum tempore?Nunc vero
supplicium. Quo paclo non absconditur omne sola- omnia tempus habent, et habet forsilan suum tcm-
tium, quandiu abscondis faciem tuam a me? Dc- pus aeternitas ipsa. Dicuntur cnim ct tempora aeter-
uiquc, sicut ait propheta, Consolalio abscondita est! na. /Etema ergo in se aeterna sunt, sed nobis parala
ab oculis, quia faclu est inter dilectos divisio (Osee; sunt tempore suo. Omnia tempus habent : tempus
XIII,14, 15). Sed mihi abscondita, qttoniam mihii amplectendi , el tempus ab amplexu longe fieri
fuerat haecunio indulta. Tu enim bonorum meorumi (Eccles. lii, 1-8). Quod ergo eril aptum magis,
non cges. Rona enim mea, dona tua sunt : ideoi quam nox, aniplectendi temptis? imo quis erit aplior
mihi incumbit desolatio, dum a te separari contin- ad amplectendum, vel lectulo locus, vel nocte tem-
git. Tu virtus mea : tu lumen oculorum meorum : ptis? In pace Iocus luus : et ideo quietis tempus; el
tu mihi ipsum : tu mihi totum. Denique defecitt pacis tibi paravi in corde meo lcctulum. Veniat di-
caro mea et cor meum, ut de reliquo in me nec: lectus mcus, veniat deleetatio mea, et requiescat in
carnalis affeclus nec cordis mei sensus respiret; ; cubili suo. Tu forsan dispensatorie differs : sed
sed sit Deus cordis mci, et pars inea Detis in aeter- non capit amor impatiens de dispensatione solaiium.
num (Psal. LXXII,26). Si hanc partem perdidero,, p Scio mihi repositum tempore suo : sed de fugacis
inanisctvacua remanebo.quasi terra sitiens, etquasii tarditate temporis amor causatur. Tu differs : ego
vas perdilum., Assume, assume, qui ebrius es, siti- quidem diutius non fero, sed surgam et circuibo
ctitem, et vacuo vasi tuae plenitudinis 9 portionemi civitatem. Contemno lectnlum, et initium sermonis
infunde. Quid parcis torrenti illi uberlatis tuae? Heui derelinquo, ut ad pcrfectiora ferar.
me! quam raptim transit torrens islc nostris iu con- 4. Nam etsi sponsa sum et perfecta pro regulae
vallibus! Cito quidcm transit, scd Irahunt me post modulo humanx, inilium lantum accepisse mc re-
se in aelernumdcsiderium imparlitae deliciae.Deliciae : puto, ad quod restat respiciens : Surgam, el circuibo
abeunt, sed desiderium relinquunt. lllae excurrunt,i civitatem, qumram per vicos et plaleas (Cant. m, 2).
etistudexcruciat. Quanto sunl enim praerogata dul- Jesu bone, quid est quod alicubinon inveniris, qui
ciora, tanto molestior de dilatione mora. ltane, Domi- ubique crederis ? Multaequidera mansioues in domo-
ne, suave videbitur tibi miseram mora tali torquere: Palris tui sunt: sed numquid alias deseris ad alias
animam, etde pcenis diligentis et quaerentis le ri- transiens, qui infinitus ipse et immensus es? Ubi-
dere ? Si majestas te abducit, misericordia inclinet. que erealurarum totus es, creans et conlinens : sed
Si te non indulges dilectae, miserere vel affiictae. infinitatem tuam creatura nttlla polest exprimere,
Afllictasum et humiliata nimis, et a gemitu cordis>D qttamvis virtutem nulla non possit ex parte in-
mei mecum illud rugiens : Non inveni illum. Ubii nuere. Ubique lotus es per existentiam : sed non
nunc multitudo viscertim tuorum et miserationumi aequaliter in singulis per effieientiam. Nam etsi ex
tuarum? Diu etnimisdiu continuerunt sesuperme. toto te tibique opereris, non tamcn totum quod po-
Dilecta tua abscntis desiderio iu dolorem se fundit, tentiae tuae est ubique, imo potius nusquam, ope-
•»ttii te contines? Joseph malemeritos de se mise- raris. Indifferenti enim virtute eflicisin minimismi-
ratus fratres, noa poterat se continere : sed com- nima. et in magnis majora. Cum ergo virtus tua
mota sunt viscera ejus, et quis esset, blande inno- ubique et tota operetur, nusquam lamen tota ex-
tuit (Gen. XLV,1-3). Et quidem tenerior esse solet peniiitur : quia cum volueris, suppotit tibi efflcere
ad gratiam sponsi pielas, quam fratris. Tu mihi majora; nec tota exprimitur, quia veritatem non
plus quam Joseph. Tu enim frater; tu sponsus. possunt ad integrum aemulari simulacra. Omnia er-
Quis dabit mihi te fratrem meum? Ego me totam ad go le mihi monstrant ad cognitionem, sed'non om-
quaerendum impcndo, et tu me suspendis, sponsus nia me movere possunt intus ad devotionem. Ubi-
et frater? Ergo eris in dilectione minor, qtii es ma- quc in te impingo, sed non ubique compungor. Ubi-
jestatesiiperior?Magis sibi respondent amor et hu- que le mihi ingerit rerum spccies et usus et ordo.
*5 IN CANTICA SERMO IV.
sed Verbum sapientiam, non Verbum salulem. Ver- A num, adest. Ubique te sequilur curiosa scrulati ii,
bum aulem sapientia et salus, id est Christus Je- et per singulos operum tuorum gradus discurrens,
sus, tantum in civitate Dei nostri, in 10 monle qund fide tenet, conatur transfundere in affectum,
saucto ejus. Propterea surgam, el circuibo civita- et admirandae majestati devotione respondere. Ad
lem. Surge, inquit Paulus, <jr«idormis, et exsurge a dilectionis incentivum omnia Evangelii documenta
mortuis, et illuminabil le Chrislus (Ephes. v, 14). deducil: nt in quibus verilatem suscipit, virlutem
Surgam ego, non de mortuis operibus, non de pra- persentiat te ipsum sponsum suum, Christe Jesu,
vis moribus : sed de bonis ad meliora, de moribus qui vivis et regnas per oinnia saecula saeculorum.
ad mysteria, de mysticis ad manifesta, de serenis ad Amen.
suavia. Surgam, et circuibocivitatem illam, de qua SERMO IV.
dUnur : Magnus Dominuset luudabilis nimis, inci- Surgam, et circuibo civitatem, per vicos et plateas
vitate Dei noslri, in monte sancto ejus (Psal. XLVII, qumram quemdiligit anima mea (Canl. m, 2).
2). Ergo surgendum est ei qui in monlana vult cum 1. Circuilus iste nou est pervagationis, sed inve-
Maria conscendere (Luc. I, 39). Et prodigus ille II- sligationis. Ad si vagatur quae circuit, IIOII evaga-
lius in se reversus : Surgam, inquit, et vadam ad tur tamen, non excedit terminos civitalis, non loca
"
patrem meum.Prudenter ait, surgam, ittirus ad eum, quse dilectus perambulare solet. In circuitu ambu-
qui in coelisest, Patrem. Sed nimis exilem et ma- lat, sed intus ambulat per vicos et plateas civitatis.
cilentam spem reposuerat in sinu suo, mercenariam Sapientia enim in his viis se ostendit hilariter, ct in
conditionem patrem rogaturus. Modeste qtiidem pro plateis dat vorem suam. Ideo in istis circuit, quia
meritis, sed de paternae miserationis copia humili- novil ubi soleat illi uberior occursus esse dilecti.
ter nimis el injuriose seuliens, vere famelici dans in Circuibo, inquit, qumrens per vicos et ptateas. Fre-
hoc animi indicium et inedia confecti. Dicam, in- quens tibi esl, o felix anima, talis circuilus, et ac-
qttit, ei: Pater, fac me sicut unum de mercenariis cessus familiaris, et nota sunt tibi omnia civilatis
tuis (Luc. xv, 18-19). Non enim poters.t jejunam et hujus, circuitus et recessus intimi, angusla vico-
maciam spem ad majora porrigere. Surgam, inquit, rum, ct lata platearum. Introduxit te rex in cellara
et vadam ad palrem meum. Iste de quaerendo nil vinariam : numquid non et in omnes alios secre-
niovetur patre, tantum de fleciendo sollicitus. Quae liores recessus ? Omnia tibi sunt aperta et pervia, et
sponsa est, ccrla de gratia postulat praesentiam tan- ttsu quodam ad bcatum hunc expeditam le sentis
lum, Surgam, inquit, et circuibo civitatem, el qum- circuilum. Ideo non cunctanli, sed confidenti simi-
ram quem diligit anima mea, iuvenlionem stiflicere „ lis dicit: Circuibo civitatem. Et quanlum putatis,
reputans. fratres, quantum solalii confcrl invisere interim et
5. Vide si non in prsescnli haec possit observari crebro conterere H gressu loca in quibus slare so-
distinctio, quoniam patris exposila est et parala lebant pedes ejus quem diligil? Nescio quo pacto
cunclis indulgenlia : deliciae vero fugaces et recon- loca, in quibus aliquid boni experli siimus, expres-
ditae, et latibulis gaudentes. Ideo ille dicit: Surgam sius id ipsum imprimunt memoriae, et ex ordine
et vadam. llla vero : Surgam et qumram. Denique ante mentis depingtint oculos, et quod jam experti
ct pater occurrit pcenitcnti, sponstis se subducit sumus in ipsis, iterato speramus. Ego loca ista uon
diligenti. Misericordia sui profusior est, deleclatio corporalia, sed spiritualia crediderim, opporluua ad
parcior. Id autem non incongrue ab utroque posi- animae exercilationem spiritualem ; propterea in his
lum intelligitur, quod dicitur, surgam. Non permittit accipiamus circuitum.
te Paulus quae sursum sunt qua;rere, nisi prius re- 2. Circuitus iste aut recordationis esl, aut invesli-
surrexcris (Coloss. m, 1). Non poles quae sursum gationis. Circuit enim qui vel nota reeolit, vel ex
sunt sapere, nisi prius illa quaesieris. Quid euim est ipsis notis colligit quse nondum sunt nota. Cir-
iila bona quae sursum sunt, invenire, nisi quodam cuit quodammodo qui uota recordatur, vel per-
dulccdinis ct experientiaeguslu persenlire illa? Ideo D scrutatur nova. Circuitus quidam est, cum ea quss
cuncla pciiustrat et scrutatur, ut quod amat, alicubi jam fide et intelligentia tenemus, ordine retracta-
degustet. Surgam, inquil, et circuibo civitulem, qum- nius. Circuilus quidatn est, cum ex his quaejam
ram per vicos et plateas, quem diligit anima mea. tenemus, ad occulliora tendimus et penetramus.
Multum sibi liduciicsanclus amor assumit.Quantum Circuitus ille oblectationis est, iste rationis. Ille
enim putas diligehat, qu» tantum praesumebat? amicabilior, iste aculior. Et quamvis ille circui-
Surgam, inquit, el circuibocivitatem. Non veniet iu tus magis accommodatus sponsae videatur, neu-
conspcctum liium, Domine, omnis hypocrita. Ab- trum tamcn iili negabimus. Sive enim nota et
scondit se Adam, ex quo bonae conscientiae ausum comperta levisit, sive investigat nova, in omni-
ainisit (Gen. m, 8), et iuventum sedoluit, qui mabus amoris tantum fomiteui quaerit. Bonus qui-
gis quaerere debuerat. Qui liete diligit, fugit conspe- dem rationis circuitus : sed quando ratio ipsa in-
ctum luum : quae vero sponsa est et charitatis do- tra tidci regulas se coiiiinet, et ejus terminos non
tata munere, eliam fugitantem inseclatur. Quo ibis, exccdit, de fide ad fulem, vel de fide ad intelli-
hotte Jesu, a facie vehementis desiderii? Si ascen- geniiani perlingens. Intelligentia quidem, elsi fidem
derisin ccelum, illic esl : si desccnderis in infei- exccdil, non tamcn aliud cotituetur qnam quod
.47 GILLEBERTI ABBATIS 2S
flde continelur. In ii.telligcr.lia quam in ftde non A sequentiam in ordine, ut et in se ipsa ptikiira sit,
cerlitudo major inest, sed serenilas : neutra vel et in universitate supervacua non sit, et cuni re-
erral, vel haerel. Ubi vel error vel Inesitatio est, liquis inconsequens et repugnans non sit. Sive enim
intelligenlia non cst : tibi baesitatio est, lides non res naturae agatur motu, sive libero arbitrii 12
est. Et si fides admiltere posse videtur errorem, nutu, sive divinae inslinctu gratiae, sive singulis
non est vera nec catholica fidcs, sed erronea cre- his rationibus, sive conjunctis res agatur, qua;-
dulilsts. Fides, ut sic dicam, veiitatem reclam te- libet a divina inlus invisibilitcr operante eflicacia
net et possidet; inlclligenlia revelatam et nudam et modum accipit et motum : modum el quasi le-
contuctur; ratio conalur revelare. Ralio inler fi- gem quamdam ordiuis et motum actionis. Non
dem iiiiulligenliamque discurrens, ad illam se eri- modo enim ab eo cujuslibct motionis nativa fa-
gil, sed ista sc regit. Ratio plus allquid quamcre- cullas, sed cujuslibet facullatis administratur motio,
dere vult. Quid aliud ? Conspicere. Aliud est cre- ut simul ab ipso sit et viitus, et motus virtutis.
dtre, aliud est cernere : non tamen aliud, quain Moltis vero intentionis pravae, et ab ipso habet quod
quod fide concipit, conspicere conatur. Et si non- motus est, et ab ipso non habet quod pravus est.
dum sincerc videre potest, quibiisdam lamen ac- " Neque enim ab ipso est, quod in minus ordinatum
commo.latis experimentis conjicere tentat, quaejam finem dirigitur : sed ab ipso cst, quod inordinatio
soliila fide concepit. Ralio supra fidem conatur, ipsa mira prorsus ralione in ordinem redigitur.
lide tamen nititur, fide cohibclur. In primo devota 4. Vide venditionem Joseph, deseensum in iEgy-
est; in secundo prudens; in tertio sobria : et, ut plum; egressum et insectationem Pharaonis, sub-
sic dicam, fides lenet, tuetur ratio, intelligentia mersionem exercitus, et ereplionem Israel, quo-
intueiur. Bonus isie circuilus, in quo mens ralio- modo incarnationis et passionis Christi, el ere-
nis duclu pervestigando procedit, sed a fide non plionis nostrae serviant mysteriis : et mtiltis quidena
recedit, instructa a lide, et restrieta ad fidcm. Er- in locis similia diligens reperies. Non ergo possent
ronea plane, si non cuncta ad ejus referat examen, antiqua delicta novis dcservire sacramentis, nisi
et citum ratiouis ineessum ad fidei maturitatem ca- occulta ratione divina intus operante providentia.
stiget. Bonus ciieuitus, ubi justitia Dei revclatur Nec enim illa anliqna casu quodam et indifferen-
ex fide in fuiem. Bonus circuitus, ubi quis trans- ter ita provenere, quibus nova postmodum a pru-
formatur a clarilate in claritatem tanquam a Do- denti dispensatore et observatore diligenti adapta-
miiii Spiritu (// Cor. ur, 18). Bonus circuitus, ubi rentur mysteria : magis autem illa ad hortiin sunt
quis posteriorum oblitus, ad anteriora exlendit seri significationem (non hominc illud inlendente, sed
metipsiim, si quo modo comprehendat (Phitipp. m, Deo disponente) praeparala, quam haec illis aptata.
12, 15). Boinis certe circuitus, non modo cumnova Quid denk[ue,quoii Dominuseo polissimum teinpore
semper et occultiora comprehenduntur, sed cum ad passionem addiclus, quod hac hora, hoc die,.
jitm apprehensa novo et recenti semper affecture- hoc morlis affeclus genere ? quis istc aut negct my-
volvuntur : cum non modo quod restat, penetra- stica, aut credat forluita ? Quo die est homo con-
tur; sed quod jam penctratum esl, freqiicnler itera- ditus, co reparatus : qua hora sententiam pertulit,
lur. Jucundus circuittts, et sponsae non ignotus. indulgentiam meruit. Per lignum mors inducta,
Ideo coufidcnter dicil: Surgam, ct circuibo civi- per lignum vita reslituta. Et nescio quis ista non
tatem. divinitus dispensata, sed humanilus adminislrata
3. Quae aptius esse poterit civitas quam illa, de contendit. Ilabes agni paschalis tempus, habesim-
qua dictuin est : Gloriosa dicla sunl de te, civilas maculalam hostiam; habes ereptionis Israeliticae
Dei': (Ihal. LXXXVI, 3.) Et quidem universitas crea- de îgypio horam, habes ercptionis luae gratiam
turae dici polest non inconvenienter civitas Dei, ab de saeculi errore, de vanilate, dc nativilate corru-
eo condila, et ab eo disposita. Gloriosa plane et pta : et hoc simpliciter contigisse credis, Deonon
pro speeie, et pro ordim;.. Nam pro actibus ini- D dispensante, sed Judaeo operante, quanivis non ob-
nus justis, quos dcpravatae menlis producit liber- servante ? Hacc, inquam, quae tam apte concurrunt.
tas, quantum in ipsis est, mrnus [al. nimis] in glo- de crucis ligno, de tempore, de hora, de die, ct
ria : nec ex ipsis est, quod ordinem divinae dis- reliquas quae observari, prudenter possunt, circum-
positionis non effugiunt, quem non intendunt. Soli stantias, Judaicae deputas de:nenliae, non divinae
atitem vere gloriosi sunt, qui divinae disposilioni sapientiae? Prorsus in eam salubri remedio, et cum.
supponunt studium, sollicili primae conditionis in- antiquis in unam formam concurrente sacramen-
tegram servare gratiam, vel resarcire corruptam. tis, et forluitus casus cxcluditur, et humanus in-
Isti gemino quidem modo gloriosi efliciunlur : na- tuitus, sed nori divinus nutus. Et in Isaiae pro-
turali cum caeteris condilione, et voluntaria prae phetia invenies ad Ezechiam dictum : Data sunt
caeteris coaptalione ad ordinantis el dirigentis Dei omnia hmc in manus Chaldworum (Isa. xxxix. C).
nutum. Dicitur ergo civitas Dei universitas crea- Ubi data esse dicit, ostendit non tantum prophe-
lurae; quippe legibus administrala dispensalionis lice praedieta, sed etiam judiciaria quadam aequi-
ipsius. Ipse universaecrcatunc speciem existenliae l;ile diclata. Ex his ethujusinodi passimperomncm
praestal in proprio gencre, in usii cllicaeiam, cor.- Scripluraruni lexluin, cui dubiiim residcbil, divi-
29 IN CANTICASERMO IV. 3l>
nam paiiter virtutem et sapientiam juslis legibus A (Isa. xi.ni, 18,19), Jure nova, qu:e ab anliquo
pravas ralionalis creaturae non inspirare quidem, currentis naturae nequaquam conclusa sunt legibus.
sed dispensare voluntates? Quod si ita est, mullo Laus ejus in ecclesia sunclorum. Quodam utique
minus ambigi potest motus caeteroruui animan- excellentiaeprivilegio, non taiilum cequilatisdispeu-
tium, quaenaturali ducuntur affectu, et sensuum satione, sed gratuito sanctitatis dono et munere.
vel imaginationis tantum aguntur judicio, non ar- Lans ejus in ecclesia sanctorum: quoniam ita laudcm
bitrio lationis i divina dispositione minime exem- ejus sanctorum ostendit actus, ut illam allendat af-
plos. El ut semel concludam, universarum vel es- fectus. Sancti enim excellenter graliaruin dona
seniiam, qua inbocaulin hocrerum generesunt, vel suscipiunt, devotionem persenliunl, gratulalionem
exislenliam qua sunt, vel usum quo aliquid efilciunt, persolvunt. Ideo quodam laudatur privilegio in
justissimus, potenlissimus, prudentissirnus mode- Ecclesia sanctorum : extra Ecclesiam laudatur mi
rator aelernis et immutabilibus movet, el mutat, nisterio insensibili et muto rcrum, vano homiutim.
et continet decretoruin regulis, el cunctam crea- In rebus insensatis conditio; in homiuibus non re-
turam nusquam exorbitante regit justilia, quasi natis aliquanla cognitio, in neutris lamen dileclio.
ordinatissimam et dispositissimam civilatem. Nam dilectio Conditoris sui in primis nulla, in se-
5. Haeccine ergo civitas est universitas crea- B cundis non sancta. Luus ejus in ecclesia sanctorum.
turae, quam sponsa circuiluram se proponit? Cir- Sanctus enim ct quje condita sunt, ul naluraliler
cuierunt sapientes hujus saeculi rerum naturas, et sinl, ct quae dispensata sunt, ut inconvenienter et
in artifieio suo operantem adverterunt sapientiara inordinate non sint; et quae praedeslinala sunt, ut
Dei. Operantem dico, sed non opus de quo legitur : beate, sint, universa perscrutatur el aeslimat quan-
Deus autem rex nosler ante sascula operutus est satum datur: ut per haecauctoris juxta vires colligat
lutem in medio terrm (Psal. LXXIH,12). Cognove- notionem, migrct ad ajmulationem, rapiatur in affec-
runt in opere arlilicem, sed non glorilicaverunt, tionem.
aut gratias egerunt (liom. i, 21). Fidelis anima 7. Haecergo civitas spirilualis esl, haec Ecclesia
omnia replicat et recenset in laudetn Dei.et omnem sanctorum, quam circuiluram sese sponsa prae-
creaturani provocat ad glorificandum, ut se ipsam sumit. Deus bone, quanta hic utilium copia specu-
excitet in gratiam, el universiiatis contuitu divi- lationum ! Quis cnim satis existimare possit, quata
nuni stimttletur in amorem. Circuivit Salomon, et pulchra ef quam plurima sint ubique speclacula i>i
de cedro jLibani dispulavit usque ad hyssoptun sacrameulis, exemplis, miraculis? Priina salvatio-
(/// R?g. IV, 33). Circuivit in Ecclesiasle, el de r nis, secunda conversationis, attestalionis sunt lertia.
clemeiitorum postquam disseruit circuilu. ad hu- Qttid vero, cum de mysteriis, cum de moribus ad
manos actus disputationem derivavit, ut de traES- remunerationes aetemas temporalium meritorum
eunle rcrum vanitate adpermanenteir. transiret vc- adtniratura mens assurgit ? Qttantum ibi profusis
rilalein. Circuivit Job, imo circumductus est ma- votis refundiliir gaudii! Filii liominutn, utquid dili-
gis a Domino per terrae fundamenta, 13 per mea- gilis vana, el qumritis mendacium? (Psat. iv, 3) ut-
suram, per lineam et bases, el lapidem angula- qtiid aniinum ad aliena oblectamenta convertilis, la-
rein, et astra matutina, et liliorum Dci jubilum : boriosc quaeritis labentes delicias? Quasi ad manum
per niaris ostia, ct vulvam, et vestimentum, et ca- maleriam fidei noslrae lcnetis mysleria, ad memo-
liginosos infantiae pannos : per terminos, vectes, riam prompta, ad meditandum profusa, ad sub-
et ostia, pcr ortum diluculi, et aurorae locum, et sislendum perpetua, ad sufficiendum plena. Filii,
cerlas quasdam caeterarum rerum naluras (Job inquam, homintini, imo filii Excelsi, alumni religio-
xxxvin, xxxix). Omnes enim numerare longum nis, qni regularis disciplinae limina leritis, ulquid
e.at, quae omuia prudenter intuenti admirationem arida fauee aquas coenulentas sititis, coelestesfasli-
Conditoris facerent, et pie considerauti amorem. dilis ? Utquid cogitationcs admittilis in animum, ad
Et baec communiter omnibus proposila sunt ra- 0 quarum actiones non millitis manum ? Qttod agere
tione utentibus, et Condiloris sui majeslatem ma- penilus detrectatis, ulquid studiosa mente retra-
nifesta pulchritudinis suae specie commendant. Sub ctatis ? Experti frequenter estis quod omnem hanc
tam pulchro lamcn velamine pulchriora sunt, quae inanem pompam recogitataelurpiludinis citus exci-
Jatcnt salvationis nostrae sacramcnta, et multiplicia pere solet exitus poenitudinis. Denique et pudor est
spiritualium dona gratiarum. prodere, ct pcena reticere. Meditationis ergo mulate
6. Denique et David in llne Psalmorum cum om- maleriam, sed servate instant:am. Quam fcedum est
nem creaturam in Iaudes Dei concitassel: Cantute, tunc studia vestra minui, cum mulantur in melius?
inquit, Domino canticum novum, laus ejus in eccle- Hoc autemdico; sicut exhibuistis animum ad cogi-
tia sanclorum (Psal. CXLIX, 1). Vere novum, cujus lalus affectuosos fcedae turpitudiiiis, ita exhibete
uescit antiquitatem materia, faslidium gratia: quae nunc ad fecundos circullus pulchrae veritatis. Cir-
semper est amore recens, usu recenlior. Vere enim cumdaie Sion, inquit Psalmista, et complectiminieam
novum,quod hominum animos ad aclernaminnovat (Psal. XLVII,13). Circttmdate meditando, complecti-
beatitudinem. Deniijue legitur : Ne memineritisprio- mini amando. Complectimini eam, ut ejus sit et
rum, ct aniiqua ne inluenmini; twra mtoqueegofacio coinpniiciisio integra, rt colloeatio intinia. Plus
Sl GILLEBERTI ABBATIS 35
nliquid Innuere videtur complexus quam circuitus. A / hendere lolum. In mcdiostinl admissa per gratiam,
Compleius simul continet lolum, circuilus de alio et in circuitu sunt exclusa per differenlemnaturam.
in aliud facit transitum. In hoc tamen circuitus In medio sunt, quia unita pcr coutemplationem: ct
praestare videtur, quod ea quaecomplectimur, indif- In circuilu, quia disjtineta per comparationem. Quae
ferenter et involute conslringimus: ubi vero circui- est enim sedcs ista, nisi ea dc qua loquitur Apos-
tus est, singula serialim discutimus. Ille contentus tolus, lux inaccessibilis, quani inhabilat Detis
cst summa, iste discurrit per singula. (/ Tim. vi, 16)?Denique quantumlibet oculata sint
14. 8. Esuriens enim et quacrens animus, dum bcata ila animalia , et illuminat illa ut quanlum
illum non satianl aliqua, semper rapitui ad reliqua: possunt, capiant; et excedit, ne ad tolum suflicianl.
el quodam volvitur circuitu, currentisdesiderii pro- 0 quam ampla ibi speculatoria, quam laiae plateae
tractus rotatu, donec replealur in bonis esuries in illa luminis iufinitate patent, quam coarctati et
amoris, ei occupet in illo cursus sui statum, in quo counili el protensi in illa simplicitate, charitate,
tcrminum non invenit. Nulla enim quae creata sunt, aeternitate vici! Viae illae,viae pulchrae,et semitae
in conditionis sua; statu infinila sunt: et ideo mens pacilicae.Non est in illis vel errare vel laborare se-
quae circuit, uuiversa pertransit, nusquam requiem niitis. Undique occurrit ibi sponsus, ct laeto, ut sic
capiens ubi finem reprit. Solus ille requies est dicam, vultu se offert et influit cordi dilectae, ut de
amanti et refectio, qui linis est omnium, et cujus caeteronon indigeat quaeri Jesus Christus, qui vivii
nullus est finis. Propterea sponsa, in circuitu suo ct regnat in saeculasaeculorum. Amen.
cuncta pcrtransil, ut pertingal ad ipsum: Surgam, SERMO V.
inquit, circuibo civitatem. Circuibo in cunctis, eum Per vicos et plateas qumramquem diligil anima mea.
quem diligo quaerens, sed nusquam reperiens. In- (Cant. 111,2.)
visibilia ipsius, per ea qtiae facta suut, intellecta 1. Longum hesternus sermo in exsequcndo spon-
conspiciuntur (liom. 1, 20): sed tainen nullius crea- saecircuilu liaxillimilem. Gratiaelibi, Domine Jesu
turae quamlibet excellentis, et ad ipsius accedenlis Christe, quod fecisti tam dulcia faucibus meis elc-
imitationem, plene vel instruor indicio, vel incendor quia lua, super mel ori meo. Ideovix ab ore quaese-
oflicio. Tanlum enim et pigrum, et tardum, et inef- mel gustata sunt discedunt, ut alia sticcedant: cum
lieax ad Conditoris commcndalionem eorum quae mora ruminantur, et si deglutita fuerint, suavi quo-
condita sunt, redditur ministerium, quantum no- dam ructu denuo redcunt ad ruminandum. Poierant
scitupa verilale dislare simulacrum. Ergo circuibo baecomnia breviter etcursim dici; sed materiae quae
civilatem, univcrsa perlingens, universa perlran- C ( tiactatur gratia , comedentis blanditur palato, et
siens; perlingens, qua ex parte ipsius imaginem quamdam sui appelentiam facit, non facile cedens,
ditlerenter praeferunt; pertransiens, ubi citra per- cum semel addticta fuerit in discussionem. Nam et
fcctum subsistunt. Circuibo civitatem, ubique ca- quem mandendum infantulo nulrix comminuit
piens refrigerium, et fastidium patiens. Quonam panem, 15 jam satis studioso dente subactum ali-
euim modo non me refrigerat, quod amoris mei quoties eum in ore detinet, gustus illecta sapore.
pigntts aliquod portat, praefertindicium, indicit me- Et nos Cantici hujtis solidos aliis, si qui forte iu-
moriam, noliliam inducit? Sed iterum quonara digent, comminuentes cibos, gustatae suavitatis ja-
pacto 11011 tolero taedium, dum quadam me recogilo cturam facere nequimus : sed ita alieno inservimus
praeludiimagine, el umbra detincri, nttdam et sim - usui, ut et noslro satisfaciamus in parle desiderio.
plicem non tenere veritatem ? Circuibo civitatem, Denique cum terminatum reor sermonem, et coni-
quoniain in lolo ejus lam pulchro ambitu ubique petenti fine conclusum, impatienti exhalatione epulae
refoveor, sed nusquam reficior. verbi redeunt ad labia : et dum abundantiae suavi-
9. Nec me fatigabil iste circuitus, douec paleat tatis eructatur memoria, ad discussionem revoeatur
plenior aditus, ut intrcm in sancluarium Dei, et materia. Quidenim? cur non ficus freqtienler con-
intelligam in novissimis ejus. Habebit ibi circuitus: D cutitur, cujus fructus plenc iiunqtiam excutitur?
tcrminum, cuui repleti fuerimus in bonis domus Quid mirum si convellitur saepius, quaepropria ex-
tuac, Domine; cum intellexero in novissimis ejusi spolialione fecundior effecta, cum vellicantis videtur
illum qui primus estet novissimus, iuitium et fmis. certare manu, et decerpentis aviditatem ubertate
0 qualis ibi circttitus erit, pergere ab ipso in ipsum, convincere? Non talis illa cui maledixit Dominus
ire etredire : desiderio ire, delectatione redire; dum1 Jesus, nihil in ea fructus inveniens, pro sterilitate,
semper ejus, quod experientia desiderat, prsesentia1 ariditalc aetcrna condemnans illam (Marc. xi,
satiat: ut mens possidentis el contuentis, et illi sitt 13, 14).
per appctentiam intenta, et illo sit sufficienter con- 2. Vide quomodo aridas fecit fides Cliristi Ju-
tenla! Sic enim pennala illa et oculala auimalia in1 daeorum traditiones et dogmala philosophorum.
medio et in circuitu sedis Dei legunlur (Apoc.IV,6). Quomodo arefecit flumina A£gypti.Non est in eo-
In medio, quia voli sui perducuntur ad intima: ln1 rum doctrinis et interpretationibus fructum invc-
circuitu, quia redivivo semper volo fcruntur iu1 nire, dc quo legitur in Psalmo : Terra nostra dabit
«•.uleniipsa. /11medio, quia eorum jam complelum1 fruclum suum (Psal. LXXXIV, 13). Non potesl in eo-
est votum : In cirûitti, quia 11011 suflieiunt comprc- riim vicis ct platcis Christus inveniri. Jam, 0 Judaei,
33 IN CANTICASERMO V. 5*
eragravit a vinculis vestris: jam dimisit domum A piam in hoc genere distinetio, et arciioris respectu
luam, dereliquit haereditatem suara (Jer. xn, 7). alia reputatur latior. An non tibi videtur latitudo
Denique facti estis quasi tugurium in cucumerario, mandati, ubi nerao compellilur ad perfectionem, sed
quasi civitas quae vastatur (Isa. i, 8). Sed el de pla- infirmae non modo valetudini, sed etiam voluntati
teis nihilominus legitur, quia corruit in plalea veri- inferioris gradus permiltitur licentia ? Gratias tibi,
las (Isa. LIX,14). Siquidem de Gentium philosophis Domine Jesu Christe 16, quod nobis salutis occa-
diclum est quod veritatem Dei deliuuerunt in men- siones paras, et ita vegetis et alacribus proponis
dacio (Rom. i, 18, 25). An uon tibi videtur congrue consilium, ut etiam a;grolis disponas remedium, et
accipi in vicis, Israel secundum carnem; quoniam pigris dispenses ascensum. Non modo vicos districte
de uno erant semine Abrahae,et in unum compacti viventium habet civitas tua sancla Jerusalem, sed
et coarctati rilum, una lege conslricli? Sapientes eliam plaleas humiliora et planiora diligenlium. Sic
auiem Gentium jure adumbrantur in plaleis; quo- in omni professione et ordine, quae sponsa est, ejus
niam effrcnala liberlale et licenlia, extra vcritatis quem caste diligil, vestigia quaerit, quatenus habeat
evagati sunl tramitem, de raajestate divina sentien- undecunque ct operationis exemplum, et amoris
tes et asserentes non minus absona dignitati, quam incendiura. Non dedignatur ab his etiam qui foris
reluctantia veritali. Judaei paupertate inlelligentiae " sunt, qui nulla arctioris disciplinaeregula constrin-
circa divinae singularitalem constricti substantiae, guntur mutuari virtutis insignia : reputans ferven-
usque ad Filii el Spiritus sancti personas non po- tiorem ibi frequenter affectum, ubi inferior fuerit
luerunt fidei incrementa dilatare. Genlium philoso- ordinis gradus.
phi per planum diffusi, et nullo divinae eruditionis 5, Quid dicemus de his qui nusquam salutis oc-
obice tardati, deorum induxerunt numerositalem in casiones quaerunt, ubique causantes et remissioncm
naturis, infinilatem in personis, sentientes inter se in pbteis, et in vicis indiscretionem? Denique tales
singuli varia, univcrsi vana. multi sunt, qui omnes perscrulautur professiones et
3. Sed quaejam auima in istis vel vicis vel pla- ordines, sed in eis nulla invcniunt quaeillos trahaut,
teis iuquirit sponsum? Concubina est, si qua est, sed cuncta quibus ipsi detrahant, calumnianles qtiod
aut adultera, quarum altera contubernium cum dislrictio in aliis sit nimia, in aliis nulla. Islorum di-
sponso non -habet perpetuum, altera malefidura. cereest,et quidem quammiseretarn vere: Non inveui
Quid enim ibi quaerat, ubi casta non occurrit sa- illum. Pravus certe sensus, ut dicas : Ecce Christus
pientia, sed peregrina et meretricia? Talis tibi de- hic est, imo ecce illic. Pcssimus vero, si dicas : Nec
pingitur in Proverbiis, occurrens vecordi juveni ubi r hic, nec illic. Utrobique quaeritsponsa, et hic, et illic.
transit in platea prope angulum, advesperascenle Qumram per vicos et plaleas, quem diligit anima
die, in noclis lenebris et caligine, mulier ornatu mea. Per vicos districtionem accipe, per ptateas di-
meretricio, praeparata ad capiendas animas, garrula spensationem. Neutram in ministris Ecclesiaesini-
et vaga; nunc foris, nunc in plateis, nunc juxta stre interpreleris. Utramque Ecclesia recipit, in
angulos insidians (Prov. vn, 7). Suspecta est mihi utroque sponsa quaeril Christum. Noli in altero tan-
talis platea, in qua mulier tam varia et versipellis, tum; in utroqtie Christura quaere. Vicis plateas in to
blanditiarum suarum insidias vecordi machinatur ipso conjunge. Quaeris quomodo? Si te coarctat af-
juveni. Nescio enim quid obscurum et distortum et fliclio, aut voluntarie suscepta, aut violenter im-
fucatum mihi significat nox, et angulus, et ornatus pacta; intus in cordc gaudio dilalare spiriluali, et
meretricius. Suspecta est mihi omnis doclrina, aut jam vicis platcas copulasti. Nonne libi videlur
certe despecta, quae nullam inducit de Christo n-:cn- utrumque tenere, qui in tribulatione dilatatum sibi
tionem : quae ejus me nec sacramentis renovat, nec ketatur? (Psat. iv, 2.) Apostolus in arclo tribulatio-
praeceptis informat, nec promissis inflammat. Nam nis quamdam lalitudinem optabat illis quibus ail:
Judiei qiiidem habent in pagina ilium, sed in inter- Spegaudenles in tribulalione patienles (Rom. xu, 12).
pretatione non hahent. Adhuc enim velamen est ma- D Denique ad spein latitudo refcrtur : Habentes, in-
gis in eorum menle quam lege. Nec enim auferri quit, tantas promissiones, churissimi, dilatamini *t
potcst, nisi cum conversi fuerint ad Dominum. Su- vos (II Cor. vi, 13). Angusta est nobis in praesenli
specta est milii lam in divinis sensibus quam in hu- res, spcs vero lata. Arcta possessio, cxspeclatio qui-
manis usibus unius licentia, alterius reslriclio, ob- dcm profusior. Ergo ad latitudinem spei plateas istas
slinatio utriusqtie : unius in divina naliira numero- referlo. Spe gaudentes Apostolus dicit. Piopheta
sitas, altcrius singularitas, utriusque caecilas. ldeo vero : Adhuc replebuntur platem tum choris luden-
sponsae non dedcrim in istis vicis et plaleis quae- tium (Zac.lt.vin, 5). Vides quomodo sibi de spe et
rere dilectum. Alios illi assignemus vicos, alias pla- plateis sentiunt consona Apostolus et Propheta?
teas, quam sibi Chrislus dcsponsavit in fide et veri- Utcrque enim gaudium assignat.
tate. 6. Simul etiam hoc adverlendum juxta aliam di-
4. Et quidem gemina quaedam est conversatio fi- stinctiouem, quod etiam in vicis mansio est ad do-
delium. Alii lalam sectanlur viam : alii arclissimae mesticas utilitates : in plateis, ferialio qusedam ad
se Lradunl disciplinae. Nam ctsi scribitur, Arcta via jucundilatem. (n plateis enim chorus est et conven-
auceducitad vilam (Mattlt. v, 14) : est lamen qttae- tus ludeiitium, Ergo vacationis et laelitiaeusus ir>
3S GILLEBERTI ABBATIS 3S
plateis est. Bonae quidem plateae, in quibus alacri jA clrinam Patris inlelligitin angusliis illis, ct proteii'
satis agilitate in leves contemplationis saltus animus dil a fme usque ad finem forliter, donec de vicis ad
se spiritualis exagitat. In plateis ergo quasrit sponsa plateas evadat: et qui perfectiores sunt et plateis
quem diligit, dum domesticis evoltila curis, dum ex- assueti, aliquoties ad angustias vicorum subito si-
tra corporis effecla niansioiicm, el domum terre- nunlur relabi. El quis perfectior illa qttaesponsa di-
strem quantum datur deserens, quam libere, tain cilur? Ecce ei ipsa per vicos et arclos quosdam
laete contemplari studct. ln vicis est mansio diulur- meatus quaerit dileclum. Non est otiosa diflicultas
nior : in plateis quidem brevis, sed dulcior. In vicis ista qua;rendi. Per banc enim et exercetur ejus hu-
virtutum usus esl et exercitium, quae necessaâe militas, et desiderium excitatur. Quoties in inextri-
nobis sunl, dum in corporis hujus habitaculo mo- cabilibus me scnsi quasi vicis crrantem, et angu-
ramur ; in plaleis vero, feriata quaedam felicitatis, sliis animi conclusum, cum subilo vicinas in plateas
futurse praeludia. Et vide nune verborum seriem. evasi, et eduxit me in latitudinein bonus Dominus'
Primo ponit vicos, consequenter platcas. Habes ct In vicis exspiravi fere, sed in plateis respiravi sta-
in Psalmo simile : Quam dilecta tabernacuta tua, tim. Latiludo quaedamet liberlas exoccupata;et ex-
Domine virtutum! concupiscit et deficit anima mea peditae mentis in plateis tibi commcndatur.
in alria Domini (1'sul. LXXXIII, '
2, 3). Miiaris spon- B 8. Sed considera ne libertatem istam dcs in oc-
saesedulitatem ? ordinern sequere. Noli te pruden- casioneai carnis, ne coacerves lutum in plalea tua,
tiorem vel promptiorem sponsa praesumere. Primo, luium illicilaecogitationis. Alioquin sicut lutum pla-
exerce te in opere virtuali, ut deinceps ad veritatis( tearum delebit le Doininus. Lubricaverunt, ail pro-
speculalorium conseendas. Quid iliac iugressuint pheta, inplateis vesiigia nostra (Thren, iv, 18) : lu-
paras qua exitus est? Cum sponsa per vicos ad pla- tosas volens intelligi eas, in quibtts sil lubricits in-
teas veni, el cum Psalmista post tabernacula virtu- cessus. Non luto, sed auro sternanliir plateaeUne.
tum ad ampla veritatis atria : alioquin ordinem sii Non ibi sit lutum, nec tamen siccitas et aridilas
convertis, pervcrtis. Quanto magis coangustali sunt quiedam sit tibi; sed fluant flumina ibi aquae vivae,
vici, tanto uberiora et liberiora sunt intus olia men- spiritualis quaedam fltientia metlitationis. In plateis
tis. Quid otia dico? devotionem dicerem justius. aquas islas divide in latitudine liberae mentis Sa-
Arcta exterius disciplina anitnam intcrius dilatat. pientia, Quasi platanus, inquit, exaltata sum juxta
Sive libertatcm, sive laetitiam in plateis intelligas, aquas in plaleis (Eccli. xxiv, 19). Non iu plateis
ubi ampliores quam in hoc Ordine noslro platcasi solum, nec solum juxta aquas, sed juxta aquas, et
rcperies? Sed ncc facile dixcris ubi sint arcliorcsi r( in pluieis exaliuta sum, inquit. Ut laeta prodeant
vici, ubi major libertas, et ad usum et ad exerci-. genimina sapientiae, quantum putas cooperatur et
tium virtutis, quam in hoc Ordine et conventu san- otium liberum, et irrigatio crebra sanclae meditatio-
cto. Et ideo major ad bonum liberlas, eo quod sitt Bis? Jure quasi plalanus exaltatur, quae sie planta-
minor licentia in malum. Quo major districlio, eoi tw. 0 beatas vere plaleas, in quibus sapientia sic
major direclio. Arctiores 17 vici, ampliores plateasi crescit, sic exaltatur et supereminet, perspictiam se
eflrciunt. Quid ergo cst per vicos et plateas Jesumi ostendens, et non indigens quaeri! El vide quomodo
quaerere, nisi hc.c se modo ct restringere et exteu- s*:ctilari prudenliae aliqui totam sui cordis lalitudi-
derc ad capicndam de ipsius illustratione laetitian?? nem exponant, quantum distendant animum et di-
7. Vis ut titraquc intus in menle assignem, pla - latent in plateam, ut plantent ibi plantationem in-
teas cl vicos? Nonnc tibi videtur in vico quodam ett (idelem, hoc cst germen alienum : quomodo el coa-
velut in arclo positus is cujus vexalur palienlia, ea- tinuis exercitiis et meditatione frequenti el doctrina
slilas arcetur, coanguslalur charitas? Qui in nullo> illam irrigent. Ideo cernas in illis laelam ei uberem
virtutis studio libere et sine labore versatur, sine; et exaltatam saeculi sapientiam, et frutificantem
laboie el anxio conatn animi, num libi quasi in viciss bujus mundi sensum : sapientiam vero quae ex Deo
loratus videtur? Et quamvis non sine labore, noni D est, humilem et obscuram, et inveniri non posse pe-
sinc conatu quaerttnt, lainen eliam qui tales sunt,» nes ibos.
quictem in illo quem diligit anima sua, quasi pcr 9. Exi in plateas et vicos civitatis : otia discute,
vicos qtiaerunt. De quibus propbela, Domine, in an- scrulare ncgolia eorum qui judiciis vacanl, qui le-
gustia qumsierunt te : et, /n semila judiciorum luo- nenl cathedram, qui scdent pro tribunalibus; con-
rum, Domine, sustinuimus te. Rudibus et novitiisi templare quid aganl in publico, quid in cubiculo.
istud sacpiuscvenit, qui solent vel variis tentamcn- Nunquid apud illos pura cl vera coelestis cminet
tis, vel quodani taedio laborare, quando eos aut car- sapieutia? Numquid expressa est in moribus, quse
nis desideria coarclanl, aut virtulum non exhilaratt in sermonc versatur? numquid in prospeclti iuvenies
oblectatio. Et beatus qui non cst scandalizatus ini illam? numquid exaltatam sicut cedrum in Libauo,
istis, qui non offenditur, qui non perdit Jesum, sedI ct sicut cypressum in monte Sion ? nam et in bis
magis quaeritper vicos lales, qui in angustia quaerit,, montibus exaltalam se gl&i'iattii'(i6irf.,17). Noaiiua
non sicut dc quibusdam dicitur : In angustia qum- ipsa mysteriiim continent: ncc otiostis est etiam
sierunt te; in tribulatione murmuris doclrina lua eiss ordo verborum. Praeeedit Libanus in laude sapien-
(lsa. xxvi, 8,16). Imo et exercitia virtutis, et do- tiae,Sion subnectitur : post covdis mundi eandoreiti,
31 IN CANTICASERMO VI. 38
ad conlemplandaeverilatis fulgorcm ascendis. Mun- A . nomine. Nobis satis est, si nostris in claustris saltem
ditia meretur notitiam, non hanc litteratoriam tan - adaraetur. Nusquam coramoditas major : ideoque
tum, sed quamdam dulccm et intimam, ac ipsis major confusio nusquam, si penes nos non inveni-
animae medullis infusam. Denique puritas veritalis tur Christus. Non iuvenitur forma justitiae, si piorum
socia est, et comes est, et praeviaest. Idcirco montes operum non est intentio pura. Nam ipsa Isetitiaest
istos, Libanum et Sion, in laude 18 sua sapientia mentis quaedam divina alacritas, quae de ipsius prae-
eopulat. Montes islos apud quos illorum assignarc senlia cpncipi solet, et quam vere possumus praesen-
poteris, qui litibus aut exercendis aut dirimendis tiam ipsius interpretari. Haec, inquam, coslcstis ct
vacant? Non potest apudillos inveniri sapienlia, in excedens affeclio, non est res facilis et passim obvia.
quibus non invenitur locus sapientiae. Aniat Liba- Hanc praecipuesponsa, ut pnto, designat, dicens.
num, amat Sion, amat plateas, liberlale gaudet et Qumsivi,el non inveni illutn quemdiligit anima mea,
sublimitate. Quanta perversitas, si sapientia qttae Christum Jesum qui vivil et regnat in saeculasaecu-
litibus vacat, quae lucra sectatur, supereminet, et lorum. Amen.
divina latet? Supereminet litigiosa, et ea quaepudica SERMOVI.
est, quaepacifica, quaebonis consentiens, contempta Num quem diligit anima mea vidistis? (Cant. m, 3).
delitescit velut in obscuro. IUa excolitur, ista negli- R 1. Sponsa moram in quaerendo patilur, et quam-
jitur, ac sisterilis et.parum lucrosa. Neglecta plan- dam illi diflicultatis umbram sponsus oblendit, co-
latio in altum non crescit. Raro in plateis quasi piam sui non statim indulgcns. Illa lamen, cnlente
platanum exaltatam inveuies. Non est obvia, non studio, sedulitatem conlinuat, querelam ingeminat:
est frequens. ldeo dicit: Qumsivi, el non inveni Non inveni illum. Fratres, si sedulitas subrnovetur,
illum. desidia quando admiltclur? Si non invenit amor,
10. Ubique teritur, ubique vertilur in quaestione, quando inveniet tepor, quando rarilas orandi,
ubique venerabile est nomen Jesu. El utinam quod quando remissio? Quid ergo nunc conlra raritatem
vox sonat, vila dcpromat, exprimat imilatio, emi- oraudi et remissionem inter vos disputo? Non est
neatel eluceat in moribtts! Qui penes te sapicntiam opus medelam adhibere morbo quo non laboralis.
quaeritassidentem , inveniat illam in ipsis foribus Peregrina sunt a vobis haec vitia. Quis enim ve-
tuis, in ipsis sensibus, in modestia et compositione slrum, qui non sit ct frequens et fervens in ora-
hominis exterioi is. Nam quasi fores sunl, per quas tione?Et li torpor abest, videte ne vos dilationis
interioris prodeunt habitatoris indicia. A fructibus laedia defatigent, et infringanl desideria vestra.
cognoscitur, si apud te Jesus moratur. Accedit ad ,^ Utrobique reatus est, si sit anima vestra vel in po-
te sponsa, folia vertit ficttlneoetua;, quaerit in te fru- slulatione remissa, vel in exspeclalione defieiens.
clum, quaerit dilectum. Hic est enim fructus dulcis Sponsae desideria audis dilata : et tu ad primum
gutttiri ejus. Felix es cum hoc abundaveris fructu, 19 oralionis luae pulsum, inspirationis divinaedeli-
cum Dominitui sponsam isto satiaveris cibo. Esca cias libi uon affluere querulus causaris? Nunc cce-
ejus, esca electa. Deliciaeejus sunt tecum esse diler pisli, et tam cito a directione sua tuus infringitur
ctum suum. Non invidet, non zelatur. Dilectura spiritus? Quid si tibi illud de Evangelioimpropere-
Stiumomnium vult esse dilectum. ldeo apud oranes tur: Sic non poluistiuna horavigilare mecum?(Malth.
quaerit, ut illtim apud omnes aut inveniat, aut in- xxvi, 40). Vigilate crgo et orate, quia nescitis qua
vitet. Quoeriteniin apud illos Jesum, quorum quaerit hora dilectus vester adveniat. Pertinax oratio per-
profectum in ipso. Quaerit per vicos el plateas, sed tingit ad finem. Et si tibi in initiis sicca et velut sa-
iion iri omnibus invenire potest. Qumsivi,inquit, et xea videatur, oleum tamcn gratiarum elicies de
non inveniillum. Paulus omnium sitiebat salutem, hoc saxo durissimo, tantum si perseveres, si te lon-
in visccribus omnium Christum invenire cupiebat, gior mora non dissolvat, si non dilatione tua vota
omnes cupiens in visceribus Christi. Sed enim audi lcntcscant. Molesta plane amanti dilatio : sed solent
quid dicit, quomodo quosdam deplorat. Neminem, I) ] protracta desideriaamplius crescere. Quid vobisnota
inquit, unanimem haheo. Omnes qum sua sunl qum- ingero? Vexatio crebra ipsa vobis hujus rei dabit
runl, non qum Jesu Cliristi (Philipp. u, 20,21). intellectum, imo jam dedit, idque frequenler. Cre-
Ptttas quod apud eos inveniri Cbristus queat, qui bro vos exercitatos inveni in hujusmodi studiis. Non
ipsum ut inveniant, non quaerunt? Et multos quidem possum gloriari hos me genuisse affectus in voliis :
sic qux'rentes reperies aliud praeter ipsum, sed ta- gaudeo tamen invenisse vos in istis. Et si non haec
men per ipsum. Tractatur in consiliis, disceptatur in vobis studia formavi, utinam in illis fovere vos
in judiciis; in scholis disputalur, canlatur in eccle- possim! Et ipsecustos sum; ideo illam mihi sponsae
siis. Religiosa sunt li.-ecnegotia : sed vade ad exitus vocem saepe replicatis: Num quem diligit anima
aquarum, ct pensita quis generalior istorum fmis mea vidistis? 0 beata anima, quam tam sancla desi-
est operum. Vide si non per haecomnia quaedam deria exercent! Desideria dilectae,dileclae qusenescit
exerceantur mercimonia de Christo. Qiiaestuosares nisi de Christo rogare, quae lalem invenla erumpit
nomeneslChristi. Nil pensius, nil opiatius. Felix in voceni : Num quem diligil anima mea vidislis?
tamen qui nominis hujus virtutenr seclalur. Apud 2. Dcnique sponsa est, quae talibus invenitur oc-
illos tractetur, discepiciur, dispul^tur snper h"c rupata scrutiniis : Invenerunt me, inquit, cuslodet
39 GILLEBERTI ABBATIS 40
dvitatis. Qui ficti et fallaces sunt, nihil tam refu- A lantes 20 suam , vel ex tepore proprio aviditatem
giunl, quam ab his inveniri custodibus , ct si dc- alienam metientes. Languidus enim et remissus
prehenduntur, non facile convincunlur. Cain factus amor, culpabili quadam patientia non tamoptat,
est vagus et profugus super terram, inveniri for- quam exspectal futura bona. Qui vero ferventior est,
midans. Omnis, inquit, qui inveneril me, occidet mc ardenti fertur desiderio, repositam pleniludinem
(Gen. rv, 14). Non vult pcccatum occidi, non vult furtim et ex parte deflorare tentans. Quia lalcs plu-
pati salutarem in eonfessionne verecundiam, medi- rimos novil sponsa cuslodes, quodam sub ambiguo
cinalem castigalionem magistri. Non vult inveniri, interrogationem librat : Num quem diligit anitna
quia non vult mori. Nam ubi non veretur interfici, mea vidislis? Sit prudens, sit fidelis, sitcustosse-
sed magis se fovcri confidit, impudenter se jactat duliis, et disciplinaediligentia hostium coerceat ir-
indisciplinatus affectus. Sed sponsa ullro se offert, ruplionem ab ovili. Non lamen slatim sciet amatoria
laeta sponsi occurrit sodalibus. Quidni laeta? Non canere, et sponsi internuntius ejus monstrare prae-
invenitur quasi fugiens ultorem, sed quaerens ama- sentiam, et in recessus secretos raptim admissus
torem^/jitieneruitt me custodes; non sunt iuvenli, stillare de intima aliquia dulcedine. Valde enim est
sed invenerunt. Diligentia ipsorum in hoc commen- irnparis gratiae, furliva et fucata adulteri deprehen-
datur. Pigri cusiodes et male fideles nullam in hoc; " dere lenocinia, et legitimos sponsi adventus conci-
adhibent diligeutiain : non circumeunt, non quaerunt liare. Malorum quia frequens'est experientia, facilis
si quem inveniant caulcriatam habentem conscien- est notitia. Spiritualium vero sensuum quia rarus
tiam, signo atnoris casti et studio quaerendi pro- usus esl, et exile judicium, tenue satis est indicium
dentem dilectionis incendium. Non conveniunt sub- de ipsis, nec possunt spiritualia nisi a spiritualibus
ditos, ct forte molestum ducunt si compellantur abi dijudicari. Et ideo non possunt nisi a spiritualibus
i,>sis. Nonnisi interrogati proferunt verbum solaliii demonslrari, quales sunt de quibus legitur : Quam
quidam, nec tunc quidem. Liltera quod habet inL putchri super monles pedes annunliantium pacem,
pagina, tantum proponil, nil superadjiciens vel in- annuntiantium bona! (Isa. LII, 7.)
duslrix vel diligcntiae. Alia est plane custodis ratio: 4. Num quem diligit anima mea vidistis ? Non
praeveniredebet, non tantum reponere: excitare magis: est una nec simplex nec uniformis visio sponsi.
et
quam exspectare quaesituros ; quasi de specula su- Exsultavit Abraham ut videret diem ejus : vidit
per lilios prospicere, qui sit intelligens et requirensi gavisus est (Joan. viu, 56), Vidit Jacob Dominum
Deum. Custos tuus sum : da mihi, Domine, linguami facie ad faciern, et salva facta est anima ejus
eruditam, ut sciam eum qui lapsus est sustentare: r (Gen. xxxn, 30). Vidit Moyses, sed posteriora vldit
verbo, et ad verbum dirigere. (Exod. xxxui, 23). Vidit Isaias Dominum sedentem
3. Et qtiid aliud optat sponsa, cum dicit : Numi super solium excelsum (lsa. vi, 1). Vidil Exechiel
quem diligit anima mea vidistis ? Vides illam noni (Ezech. i) : vidit Daniel in hominis similitudine
tam fatigatam quam excitatam sludiis spirilualibus. (Dan. VII, 13, 14), cum nondum hominem susce-
'ntellexisti pertinaciam ejus in quaerendodilectum : pisset. Sed omnis ante incarnalionem hujusmodi
vide nunc humilem prudentiam. Nescit custodes> visio in corporali monstrata est specie, non in cor-
conlemnere. Nec enim tutum arbitratur inconsultosi poris humani veritate. Viderunt Apostoli in ipsa
praeterire, quos scit dominici et conscios secreti, ett carnis veritate, et palpaverunl et atlrcctaverunt.
nuntios mandali. Num quem diligit anima mea vi- Utrique tameu intus flde Deum viderunt. Diclum est
distis ? Quid tamen sibi vult haec interrogatio sub> Philippo : Qui videt me, videt et Patrem meum.
ambiguo posita? An in hoc admonere te voluit utf Quae visio quia referatur ad fidem, quod a-ijun-
non credas omni spiritui, sed probes si ex Deo sitt ctum est declarat : Non creditis quia ego in Palrc,
spiritus? Denique non omuium est certura sponsii et Pater in me est ? Alioquin propter opera credile
praestare indicium, qui cuslodis ollicium vel susce- (Joan. xiv, 9-12). Quae enim consequentia, ut ad
perunt vel arripuerunt. Multi enim sunt quorumi D ; probandum quod Patrem viderit, inducat quia se
est oculus in universa lerra, ct juxta alterius locii viderit, nisi quod in utroque eam voluit visionem
Provcrbium, i» finibus terrm (Prov. xvn, 24). Noni intelligi, quaeper fidem fit? Propterea et de credu-
est lumen eorum cum ipsis, nec possunt illud ultrai litate consequenter adjungit : iVon creditis quia
terrae porrigere limilcm, levare ad ccelum. Satisi ego in Patre, et Pater iu me est ? Alioquin propter
quidem fideles sunt et seduli, sed hucusque ut ter- opera ipsa credite. Sj cnim habitat Christus per lide.m
lena coacervent, et terrena servent. Oculus, inquit,, in cordibus npslris, et st ipsa corda noslra mun-
eorum in universa lerra. Inexplebilis aviditas in uni- dantur per fidem, cur non et in cordibus nostris
versa terra se extendil: proplerea terrenis incras- videlur per fidem? Superiortim vero visionum ,
sata mens curis, et illius mensae serviens qui peritt quarum altera facta est in imagine, altera in
sibi, ccelestis epulae nescii dispcnsare viaLicum, ett carne, ulraque plena est vel jucunditalis vel utilita-
de supernis theoriis aliquid serenum temperaree tis; sed cum tertiae, quae est per fidem, servatur
subjeclis. Nam etsi forle qui tales sunt, de spiritua- integritas.
Jibus rogentur secretis, planam lidei et morumii S. Nam ut de Verbi apparitione, quae iu carne
respondent siifficere viam; in hoc sterilitatem soerat, loquar : praeter vitae vcrba, quae de ore ejtis
41 IN CANTICASERMO VII 42
procedebant, quantum putas virtutis insigne iu A Augmentum tamen affert gratiarum si nova an-
ipso exteriori rcnitebat habitu? quam manifesla ejus, nuntias. Denique quod non est vel ignolum vel in-
quaeinlus erat, dabant indicia oculus, vox, vultus? solitum meditationi, sponsae nova quadam gratia
denique gestus omnis quomodo divinam spirabat dulcescere solet. Non fastidit auditus, quando fer-
gratiam? Jucunda plane visio iila, sed Deum in ho- vet aviditas : tantum de sponso disputa, et uova
mine credenti. Et quidcm illa quae Prophctis et protulisli in auribus spensae. Non suppetit tibi de
patribus ante Lhristi incarnationem facta est, divi- illo excellenti et excedenti visionis modo sempcr
iium quiddam spirabat in apparente iraagine, quan- respondere. Sublimis illa et subtilis est, et subito
tum mea se habet lides, inaeslimabileradelectatio- praeoccuparesolet aniraum, quem mundum et cxor-
nem et menti et sensui infundebat cernentis : nec cupatum invenent. Subito praeoccupat, sed non oc-
nisi quorum mtindus erat animus, apparebat obtu- cupat diu. Subtilia ista non adsunt ad volum, dul-
tibus. Nam et post resurrectionem in ipsa carnis cia deducit in medium. Simplicis ftdei capitula sin-
su* vcritatc nonnisi testibus praeordinatis a Deo gula quodam dulci disputationis tcmpcramento
apparuisse legitur (Act. x, 40, 41). Felices illi custo- suavissimos gignunt in audiente menlis afftctus et
des, si quibus tamen apparet frequenteret familia- excessus. Delicata est sponsa : dulcia vult magis
riter talis visio.praesertim illa quae est in carnis jam B
" quam fortia, nisi quod omnia potest in eo qui eam
glorificatae aspectu, qualem ettm Petrus et Joannes confortat sponsus. Narrent alii fabulaliones, con-
viderunt in monte transfiguratum (Matth. xvn,l, 2): troversias meditentur. Os tuura meditetur sapien-
sed tamen et illa prior non vera, et ista non plena. tiam, et lingua loquatur delicias, qui.sponsae loque-
Nam illa Moyses delectabiliter detentus, non tamen ris. Nam et illa tales vult qui de dilecto narrent et
contentus : Ostende milii, inquit, le ipsum (Exod. nuntient. Labia sacerdotum custodire debent scien-
xxxiti, 13, 18). De altera vero ipse Dominus : tiam : ideo legem requirit ex ore eorum (Matach.
Expedit vobis ut ego vadam; alioquin Paracletus n, 7), legem videndi el inveniendi dilectum. Num
non veniet (Joan. xvi, 7). Rona ergo visio, quani quem diligit anima mea vidislis ? Dc visione illorum
Paracletus adyeniens inducit: spiritualis est; quia se visuram praesumil: ideo diligenter investigat cu-
facta intus per Spiritum. Denique ct spiritus ante stodum visionem, eorum sperans al'oquio vel jn.
faciem nostram Christus Dominus (Thren. iv, 20). secretiora reduci, vel dulcioribus affici. Id enim est
Visio haec vel in revelata spiritualiter veritate per videre quem diligit, Dei sapientiaro et virtutem pro-
intelligentiam, vel in suavitate infusa per gratiam. penso aflectu et pura concipere mente. Bene illum
Nam et hoc ipsum experiri videre est. Gustate, in- Q conspicit, qui hoc utroque concipit modo, pure cer-
quit, et videle quoniam suavis est Dominus (Psal. nens, et pie sentiens. Dulce, puto, susurrium, quod
XXXIII,9). Suavissima certe haec visio, ct quamvis inter sponsam custodesque vertitur : et grata colla-
futurum juxtamodiim nondum plena, vicina lamen; tio, si tamen collatio. Nulia enim illorum hic respon-
21 vicina qualitate*,non aequalitate. Visio haechu- sio memoratur. Secreta valde est, si qua est, quani
manononestsupposita ingenio, vel proposita sludio, alto tegendam putat silentio. Secretum sibi : secre-
etsi aliquando desiderio gratis indulta. Dcnique non tum suum sibi (Isa. xxiv, 16). Nec audemus hic ali-
esttalis quaeintelligentiaeconcepta viribus, continuo quid inde conjicere quod sponsa curavit reticere.
tenore moram in animi memoria protelare queat. Cum eorum silentio claudamus nunc serraonem,
Subitanea est et sui juris haecvisio, in spirilu ve- prorogantes in crastinum sponsae transitum, quo se
hementi vadens et veniens. Subitanea est et mo- vigiles paululum pertransisse dicit, et invenisse
mentanea, repente veniens et repente vadens : ct quem diligit aniraa sua.
si moraentanea est, manent tamen reliquiae cogila- SERMO vn.
tionis, tam succensae, tam serenae, ct diem feslum Paululum cum pertransissem eos, inveni quem diligit
agunt in animo recordantis. Manet quidem memo- anima mea (Cant. m, 4).
ria deguslatae et deglutitaevisionis : cujus suavila- D 1. Improbi exactores estis, et nimis instanter re-
tem qui gustare possunt, eructare norunt, et hora petitis debitorem vestrum ; dignuni tamen venia esl,
liac maxime. Eruclal enim bonum verbura cor re- dummodo jusla postuletis. Sed vos exigitis ut sol-
centi adhuc incalescens gratia, et fervida medi- vam ad quod non me obligavi. Tractaturus eram de
tatio similes effundit sermones. Multum enim transitu sponsae. Ad hoc enim et ordinis et sponsio-
intimae dulcedinis sapit m verbis, et gralissimi nis nostraa ratione teneor, et vos adhuc mihi inge-
sunt sermones , qui de gratiarum uberlate pro- ritis illud cum sponsa : Num quemdiligil anima mea
rumpunt. vidistis? (Cant. m, 3.) Sed illa modestius interro-
6. Si custos es, scito quoniam talia te opor- gationem temperat ambigenti similis, quaerens ma-
tet praeparare in occursum sponsae. Utquid oc- gis quam urgens. Novit enim nec omnibus, nec
curris, si nihil dulee, nihil novum nunlialurus omni tempore de hac visione adcsse sermonem. Ex
venis? Si nova non poles, velera profer. Ingcrc quo enim abscondit vultum suum, quis cst qui com-
nota, si uova non habes. Non tamen ingeritur templetur eum? Vos autem urgetis me, ut legeni
quod exigitur. Non quaerit qualem videris, sed vobis ponam contemplandi dilectum, et disciplinam
si videris. Suflicit nunliare qualem ipsa novit. invenlionis hujus el visionis tradam. Quid crgo ?
PATHOL.CLXXXIV. 2
vuliis ut muneris divini largitatem concludam sub A ditate et dcsiderio supergrediens quidquid dici po-
regula? 22 Visio haecnon est industriae,sed graliae: terat. Cum perlransissem illos, inveni quem diligit
revelatiouis est, non invesligationis. Si quid tamen anima mea. Pertransivit illos vcl evcntilandodoctri-
ad haec potest industria cooperari, illud primum nam, vel aestimandu naluram. Pertransivit et quod
obscrvate quod scribitur : Lavamini, mundi estotc potuit ab illis dici, et quod potuit in illis conspici.
(Isa. l, 16). Secundo, ut scribatis sapieutiara tem- Quilibct cnim sint custodes isti, licet Cherubim in-
pore olii. Qui enim minoratur actu, recipiet eara terpreteris, licet Seraphim, non possunt totum quod
(Eccti. xxxvm, 25). Tertio, ut violenti sitis, etgau- de Christo est, nec eloquendo depromere, nec aemu-
dium regni, quod vobis diutius subripitur, praeripia- lando exprimere. Cunctae res difficiles, nec valet
tis (Matth. xi, 12): id est ut habeatis cor purgatum, homo eas explicare sermone (Eccle. i, 8). Si tanta
paratum, improbum. In primo efJQcierisdignus; in diflicultas est in rebus conditis, rerum Auctorem
sccundo, devotus; in tertio, vehemens : hoc est, quis indicabit, vel digne, vel plcne? Ideo dicit: Cum
idoneu3, obvius, urgens : idoneus gratiaepercipicn- pertransissem illos.
dae, obvius venienti, urgens morantem. In primo 3. Utinam nos tales simus auditores verbi Dei,
praepararis, in secundo assimilaris sponsaeexspc- qui non succumbamus his quae dicuntur, vel tar-
ctanti dilectum quando revertatur a nuptiis, in ter- B danle mgenio, vel tcpente voto; nc nos illa per-
tio properas, et sponsa non exspectat, sed properat, transeant, ne nostram excedant lam avidilalei»
et ipsos praeterit custodes. Dixissem melius, si quam capacilatem; sed magis docenlis quam com-
dixissem, Pertransit. Quod enim praeterimus, non monentis perlranseamus conatum, majora etsi non-
respicimus, non altingimus, sed contemnimus : quod dum capientes, conjicicntes tamen, aut certe con-
vero pertransimus, intelligimus illud discuiere, el cupiscentes. Quadam enim ratione pertransit quod
quasi disquirere ct penetrare. Nec inutilis haecper- sibi proponitur, qui ampliora sectatur, quamvis non
transitio. Paululum enira cum pertransisset, invenit eonsequalur Istatim. Sponsa vero eorisecula est.
dilectum. Videtis, fratres, quid proficiat consultatio propter quod electa [alias , laeta] decantat, Cutn
custodum? Devotam, sed vagam animam ad inven- perlransissem illos, inveniquem diligit anima mea.
lionem dilecti perducil. Utilis quidem consultatio : Quidni pertranseat illos, quorura et scientiae est
et frequenter quod non confert eorum qui consu- numerus, et naturae modus? Ille vero qui qucrilur,
luntur eruditio, consulentis meretur humililas. Bo- magnus et immensus, et noi. aeslimabitur alius ad
num cst ut sis ad quaerendum sedulus, non tamen illum. Non ergo potest alicno documento. aut exem-
assiduus. Nam et sponsa non tam ex studio, quam plo ex aequoperpendi. Reliqui omnes pertransibiles
occasione custodes interrogat, ct id in transitu. Tra- sunt: solus ipse pertransiri 23 non potest. Deiii-
hcbat enim illam ullcrius amor dilecti, nec vacuum que dicil: Transile ad me, omnes qui concupiscitit
esse sinebat ex otio conferre cum illis. Currebat in me, et a generalionibus meis adimpletnini (Eccli.
cordis sili, hausto iorsitan de sponsi vicinia spiri- xxiv, 26). Transile, inquil, adme; non, Pertran-
tu : et ideo minus iniendebal in bis qui benedice- site. Quonara enim modo pertransiri potest, quod
bant ore, tendens ad illum qui benedicit in spirilu, immensum est? Mensura bona, et coagitota, et con-
qui est super omnia benedictus in saeculaDeus. ferla, et superefftuensdabitur, inquil, in sinum ve-
2. Advertite istud, vos qui in transitu oratis, et strum (Luc. vi, 58). Vobis immensitas dispensatur
cum mora legitis : qui ad legendum fervelis, in in mensura : nam in se immensa est. Non ail, Re-
oranda tcpetis. Debet lectio orationi servire,'proepa- plens; sed, supere§uens. Si ergo mensura capi non
rare affectum; non horas praripcre, nec succiderc potest, immensitas ipsa quando capietur? Quo pa-
moras. Cum legis, erudiris de Christo : orans vero, cto pertransiri poterit, qtiod nec capi plene potest ?
familiare cum ipso seris colloquium. Et quanlo sua- Denique nec sponsa pertransire vult, sed dicil :
vioris est gratiae cttm illo, quam de illo loqtii ? Si Tenui, nec dimillam illum. Paululum cum pertrans-
quaedam spiritualium detrimenta suslinent visilalio- p issem illos, inveni quem diligit anima mea. Forte
niim, propter orandi raritatem, qui lectioni vehe • propinqui erant sponso vigiles hi, quos cum paulu-
mentitis vacant; quid dicemus de his quos aut iu- lum pertransissct, invenit dilectum. Quodsijuxta
disciplinatae colloculiones dissolvunt, vel anxiac divinam ejus accipimus dici naturam, quis creato-
quaestiones scindunt? Denique monachorum cs' nou rum spirituum ad immensitatem et majestalem il-
colloquium, sed silentium : uon quaestiones, sed lam proxime accedit? Nam etsi similitudo inesse
quietem seclari. Aut si admiltenda est inquietudo, inlelligitur, longe lamen infenor et dissimilis digno-
dilectionis esse debct, non contentionis. Habet enim scitur. Non est enim, Dominc, quis similis tui.
amor sanctus inqiiietudinem suam, sed qualem lc- Proximitatem forte ergo hanc, quam excludit con-
gis apud prophetam : Non lacebo, et non quiescam, ditio, cognitio admittit.
donec egrediatur ul sptendor juslus, et salvator ut 4. Sed quis audeat abyssum illam divinae sapien-
lampas accendalur (Isa. LXII,1). An non similem tiae, cujus non est numerus, ingcnio creati spirims
animi sui passionem intimal isla cum dicit : Cum perceptibilem definire? Lucem, inquit Apostolus, lia-
pertransissem illos 1 Ferebatur impetu ferventis bitat inaccessibilcm(I Tim. vi, 16). Lux ista nobis
aiuoris, ideoquc pertransisse se perhihel, quasi avi- inaccessibilis est, scd nos non surnus inacccssibilcs
45 IN CANTICASERMO VII. 1«
illi. Proptcr quod dicit : Prope fecijustitiam meam, A dicet conditionis. Sic illum habct prlncipem 24
et salus mea non elongabitur (Isa. XLVI, 15). Prope gratiae, ut confiteatur participem naturac.
facta est, quia incarnata : proximior, quia revelata : 6. Quod si et ccelestes illos angelicos spiritur
niagis autem proxime facta, quia donata. Prope contuitu sanctissimae quam sortitus est animae, ip-
facta est justitia Dei Patris Christus Jcsus carnis sum supereminere dicamus; non erit a lide alienum,
nostnc susceptione; sed gemino hominum genus sed omnino congruum dignitati ejus personae. Et-
omne cxcessit privilegio, quantum speclat ad hu- enim si minoratus est paulo minus ab angclis pro-
manaenaturae statum, aequitateet integritate : quia ptcr partem, qua indulus est, carnalem : par tamen
praeter illum nemo mundus a sorde, nemo immunis cst illis secundum substantiam spiritualem, et supe-
a corruptione. Dotatus est ergo duplici hoc munere, rior secundum praerogativamvirtualem. Et hos ergo,
praecessitqucparticipes suos. Itaque et reliquos om- sponsa, pertransi. Nam et illi custodes tui, et cura
nes fidcs tua pcrtranseat, ut in illo solo perpendas tores tui sunt qui dicunt in propheta : Curatiiwws
aequitatcmjusliliae, et intcgritatem consimilis natu- Bubylonem, et non est sanata (Jer. LI, 9). Hos, in-
rae. Sed tamen paulttlum pcrtransi : quoniam sicut quam, pcrtransi, et in dilecto tuo privilcgii singula-
nos longe excedit justitia et incorruptione, sic prope ris dotes contemplare. Illi administralorii spiritus,
factus est naturae indifferentis conditione. Nescierunt B non operarii salutis : ipse vero magni consilii An-
Judaei in illius existimationc pertransire Moysen, gelus, qui operatus esl salatem in medio terrae.
pertransire Abraham, pertransirereliquos vel patriar- Propler quod et Deus exaltavit illum, et donavit illi
chas vel prophetas : qui illum sicut ununfde reliquis nomen quod est super omne noiuen. Jucunda con-
aestimabant, nec aliquid habere gratiae praecellentis* templalio, in ccelesti familia contueri esscntiae sim-
Denique dicebant: Abrahamet prophetmmorluisunt, pticilatem, serenitatem mentis, et mutui suavitatcm
et tu dicis : Qui manducat meam carnem, non morie- amoris. Jucumla contemplatio contiteri perpetuita-
tur in mternum? Quem te ipsum facis? (Joan. VIII, tem exislentiae, puritatcm intelligentiae, scientiae
52, 53.) Noluerunt Joannem pertransire, sed dice- profuuditatem : tum etiam humilitatem in obedien^
bant, quia Joannes ipse est Chrislus (Luc. III, 15). tia, tranquillitatem iu diligemia, facultatem in effi-
Non passus est tamen eos in se remanere Joanncs, cacia. Omnes tamen pertransi, et intuere quantus sit
sed opinionem infideliter praesumptam a se avertit: iste qui ingreditur ad salvandas gentes. Quem in-
iVilfl$«»« igo. inquit, Christus : medius aMemveslrum gredientem in orbcm terraeangelicaelaudes inducunt,
stut, quem vos mrscilh (Joan" I, 20, £6"). et triumphaliter regredientem, cum 'admirationis
5. Nescit Synagoga pertranslre, sed ad caetero- cantico rcducunt : Quis est iste qui venit de Edorn^
rum mensuram sestimavitillum : efquasi blasphe- tinctis vestibusde Bosra? iste formosusin stola(Isai.
miam opponebat ci, quiacum homo esset, se faceret LXIII,1), utique carnis suae.
Deum. Sed Ecclesiaepertransivit fides, et invenit il- 7. Jure quidem formosus in stola sua, quae sine
luiu unctum oleo tmlilim prm consorilbus suis (Psal. commistione concepta cst, et de Virgine nata est, et •
XLIV,8). Et quam uberi unctus eral oleo, de cujus ab omni non modo corruptione, sed etiara corru-
plcnitudine omnium noslrunVinfuditvulneribus !|Nos plionis fomite immunis conservata est, et in sepalcro
cnim sumussauciusille quidescendit in Jericho, qui dissoluta non cst, et die tertia resuscitata, quadrage-
incidit in Iatrones,qui exspoliatusest,ct vulneratus sima in coelum assumpla, omni dic (quod stipcr om-
est, el semivivus relictus. Pertransierunt plurimi, nia mirandum et amandum) in salutis cibum cre-
et nullus erat qui salvaret. Pertransiit magnus ille dentibus proposita. Quis non ad singula ista mire-
patriarcba Abraham : non enim erat ille justificans, tur amanler ct dicat: Quis est isle tam formosus(n
scd tantum justificatus in fide futuri. Perlransiit sua stola ? Cucurrisli per haec omnia admirationis
Moyses : non enim erat gratiae dator, sed legislator, gcncra, imo stupidus per singula substitisti, et ecce
et ejus legis quae neminem ducit ad perfectum. Nec dcnuo nova tibi admirationis materia inde cxsurgit.
cnim ex legejustitia. Pertransiit Aaron. Pertransiit 0 Satis in illis exercitatus fueris : hic iterum ad stu-
sacerdos, et eisdem hostiis quas indesinenter offere- pendum cxcitaris, quasi illud tibi dicatur prophctae,
bat; non poterat mundare conscientiam ab operibus Ne memineris priorum, nova ego facio (ld. LXIII,18,
mortuis ad serviendum Deo viventi (Hebr. IX, 14). 19).
Pertransiit patriarcha, pontifex, et propheta arido 8. Quid magis novum, quam quod in mysterio
tam auimo quam opere; imo et illi in hoc saucio Dominici corporis mutatur materies, et species ser-
saucii erant. Solus illc Samaritanus vcrus viso illo vatur? PrisTina manet forma, sed nova gratia, quia
misericordia motus est, sicut misericordia tolus est; nova substantia. Nova quidem non in se, sed in hu-
et infudit oleum vulneribus, se ipsum cordibus, jusmodi specie. Novum plane quod carnis Dominics;
mundans per frdem corda omnium. Ideo Ecclesiaefi- substantia, in aliena specie sumpta, sanctificationis
des omnes perlransit, pertingens ad illum qui solus virtutem anim* confert, et spiritualem emundat
illam perlransire non poteral, imponcns in jumeu- substanliam in mystcrio altaris immaculata caro.
tum suum (Luc. x, 50-34), etfaclus ctipsejumen- Novttm quidcm, ct supra reliquomm usum sacra-
tum. Et paululum pcrlransit ut invcniat illum, quem mentorum, quod non modo sanctiticattonis nova
sic crcdit exsoricm corruptionis, ut consortem prae- gratia datur, sed substaiitia naturalis mutatur. Nam
per sacramenti benedictionem accipit oblatus panis A consortes et participes suos : consortes naturaf,
hanc ineffabilem mutalionem, et ex myslica eonse- parlicipes gratiae. Pertransisli illos, et pcrvenisti
crationeet Verbi viventis copulalione haecvivificalrix ad Dilectum. Quidni illos perlranseas, qui et ipsi
gratia in carncm Christi redundat. Caro enim non pertransirent quasi fumus, nisi in dilecto suo sta-
prodest quidquam, sed spiritus est qtti vivifical rcnl? Invenisti Dilectum, et invenisti illum unrtum
(Joan. vi, 64), sacrosanctae carni conferens in solem- oleo Spiritus prae consortibus suis. Perpendisti ia
ni sacramento spiritualem efficaciamad vivificandos illo virtutum privilegia quaedamin consimili natura.
tanti participes mystcrii. Formosus ergo in stola, Invenisti sanctam ejus animam quaedamhabere dona
hoc est, in carne sua; scd multo formosior in as- singularitcr, quaedam excellenter. Ideo pertransisti
sumpto spiritu, qui uliqtie carnc praestantior, quia illos, quia illum praetulisli; et paululum pertransisss
Verbo vicinior. Et in boc spiritu unctum eum inte dicis, quia consideratio tua in hac praelationenon-
tellige prae consortibus suis : id cst, non modo prac dum recessit a generis ejusdem communione. Sed
filiis hominum, sed etiam prae angelorum agmini- nunquid hic subsistcs?ln ulteriora et altiora ex
bus. Quidni unctus sitprac illis oleo gratiac, qui non hoc gradu urgenda est profeclio, pertingendum in
sicut alii participatione, sed personali unione uber- linem. Sapientia cnim attingit a fine in finem (Sap.
rimae illi consertus est olivae, ex qua unctio omnis " VIII, 1). Denique ct haereticus, ut superiorem di-
emanat? An non libi velut oliva videtur Veritas et lecto tuo gradttm conferat, hunc lollit. Tantum
Vcrbtim Dei, cujus unctio docet nos de omnibus, carnem Verbo copulat in Christo, animam negat :
cujus molliti sunt sermones super oleum, cujus un aut si hanc non audet (propler evidens ipsius Chri-
guentum effusum nomen est? Huic olivaepersonali sti teslimonium dicentis : Nemo tollit a me animam
unione conserlus conditionis, non corruptionis no- memn, sed egoponoeam, et iterum sumo eam), ani-
strae oleaster, ut sic dicam, et pinguedinis illius famam sensiflcantem donat, sed ratiocinantem tollit
ctus particeps. spiritum. Correxit in parte errorem, sed non potuit
9. Quid luminis, quid dulcedinis, quid suavitatis, longius ab Êgyptiis recedere tenebris. Non potui*.
quid omnimodae virtulis acceperit, operum ejus in- tridui iter conficere. Ecclesiaefides humanitatem nec
dicia loquuntur : nisi quod longe excellebat quod solam constituit in Christo, nec dimidiam. Utramque
sensit in spiritu, quam quod expressit in aciu. Deni- uaturam collocat in Christo. Et quia divina simplcx
que ad omnia virlutis indicia dicere potes, Oleum est et distinctione carens ; in homine triplicem il-
zffusum nomen tutim; absqite eo quod intrinsecus lam, quam ponil Apostolus, distinctionem fatetur :
tatet (Cant. i, 2). Ncc cnim consentaneum est, ut r id est integrum corpus, et animam, et spiritum (/
quamlibet miriucum foris animae opus illius virltites Thess. v, 25). Alioquin non hominem, quem refor-
exaequct. 25 Non possum, Domine, quaein prospe- maturus in se fuerat, suscepit. Denique et ratio-
ctu sunl, omnia opera tua comprehendere. Confor- nalis animae pars htimanae indiguit mediatoris re-
tata enim sunt, e.t nequeo aestimare illa : et eam raedio : quia ignorantiae fuscata nubilo, ct concu-
quae intrinsecus latet quonam modo experiar gra- piscentiae succensa igniculo, utramque naturatn, id
dain? Oculus non vidit, bealissima anima Chnsti, est bumanam et (liviiiain, integram fatetur inChristo
praeter le munera quae divinitus collata sunt in te. Ecclcsia ejus, et sicut evangelica mulier in satis tri-
Ideoangelici spiritus delicienles in comprehensione, bus humanae farinae, divinae sapientiae fermentuui
non desinunt ab admiratione : et quasi nescientes, recondit (Luc. xm, 21).
sed stupentes in laudem supra posilam erumpunt, 2. Sed quid? indigebat rationali spiriiu Christus,
Quis esl iste sic formosus in slola sua.gradiens in Verbum ipse Patris et sapientia et veritas? Nec quod
mulliludine fortitudinis sum?Hanc considerans prae- laleret ipsum aliquid esse poterat, sed ipse illu-
rogalivam virtutum in dilecto, jure sponsa cuslodcs minat omnem hominem veiientem in hunc mun-
se pertransisse dicit, et paululum pertransisse : quia dum (Joan. i, 9). Qua ergo consequentia creato et
sic in eo singularem miratur gratiam, ut tamcn j) JJ illuminato indigeret lumen creans et illuminans?
communem constituat naturam, beatamquc illam Nulla plane. Illc non indiget, sed mea est haecin-
Christi animam esse cum reliquis ejusdem quidem digcntia. Ratio hoccest meaecaccitatis, non claritatis
generis, sed differentis excellentisquc virtutis. Para- iliius : non assumenlis Verbi, sed assumpli spiritus.
bom adhuc alitim vobis cxplicare transitum : sed Ego indigebam, ut ct hoec naturae meae pars Vcrbo
quod materia opportune suggerit, vel magis exigit, uniretur, et sic clarilicatae in Deo portionis merita
scinio refugit jam urgens ad exitum. Nos interim ad in univcrsos pcr lidcm refluerent. Omnes nos me-
quod veninuis, in eo permaneamus; qnatenus ex diante eonsubstantiali noslro reformamur in|Chri-
hoc gradu, cum otium dabitur, ad altiora transeamus sto, accedentes per fidem ad ipsum. Et ideo totum
mysteria sponsi EcclesiacJesti Christi, qui vivit et oportebat assuini, ut gratia refttnderetur in tolum.
rcgnat in saeculasaeculorum.Amen. quia corruptio fermentavcrat totum. Manent ergo iit
SERMO VIII. una persona naturae geminae, sicut integrae, sic ei.
Paululum cum pertransissem eos, inveni quem diligit impermistae. Divina enim inconvertibilis 26 et *n~
anima mea (Cant. m, 4). commutabilis est : nec potest converti in aliam,
1. Pertransisli, o sponsa Doiuini, custodcs tuos, ncc in S2 sinit aliam converti. Non vakt in aliam
«9 IN CANTICASERMO VIII. 50
c.x sc delicere. Defectus siquidem iili foret om- A t 5. Questio haec non jam circa unam Domini Jesu
nis mutatio : nec magis in illam alia proficere solam restringilur animam, sed se dilatat ad
potest. Non commulare, sed communicare illam omnes quae alicujus sunt participes sapientia; ;
possumus, utendo [pro fruendoj certe non exis- ut similiter quaeri possit, an omnes unam ha-
tendo. beant cum Verbo Dei sapientiam, imo an om-
3. Manet itaque naturis istis sua cuique tam in- nes aliam non habeant quara ipsum Dei Verbum
tegritas quam proprietas. Consequentcr etiam com- sapientiam. Quod si ita est, una jam ei. indivisa
petentes his comprehensiones, et affectus, et con- erit omnium sapientia. Et qua ralione dicitur
lemplationes, et beatitudines impermistae sunt, et omnis, si nonnisi una est ? Quid, si ideo nu-
dislinctae,et differentes, et numerabiles sine numero merose dicitur, non quia in se numerabilis sit, scd
personae.Nam quisassereretbealissimamChristiani- propter numerositatem habcnlium eam? Nam et
mam aut nihil sentire penitus dulccdinis et gaudii; una dicitur fides, propter unam rem creditam, cum
aut iterum, gustum intimum illi permittere suavi- tamen cuique sil sua. Quare ergo una res non di-
tatis et saporis, et beatitudinis illius qua beatissima catur numerose, cum multae singulariter dicantur?
perfruilur Trinitas? Majoris siquidein est excel- Denique et multae scientiae, et multae voluntates
lentiae esse illud vitale bonum quam participale, B ' ejusdem personae dicuntur, et eodcm tempore,
longequeexpressior est experientiaetdomestica ma- propter multiludinem rerum quas vel scit vcl vult
gis in essentia qttam in usu ipsius. Esse utique id etiam simul. Ad res ergo scitas respicientes, non
ipsum uti est, non tamen usus essentiam confert. ad ipsius mentis vim, qua quisque scit omne quod
Quomodo ergo essentia perfruitione sola non poscit; et unius mullas, et multorum dicimus unam
lior, quia proximior? Deinde Iicet anima baec in scientiam. Cum itaque dicilur, Omnis sapientia a
Verbo omnia videt, et ipsum Verbum in Verbo Domino Deo est, nihil oflicit ad astruendam unita-
videt: tamen quia admissa non est in societatem tem sapientire : quia hoc non ad ipsam, sed ad illa
essentiae, nec admilti potest in aequalitatem notitise. quae sciuntur per ipsam , refertur quod dicitur,
Nam hoc ipsum essentialiter Deura esse, et sapien- omnis. Neque enim quia multa sunt, quae illumi-
tiam esse, et summam bonitalem esse, et virtutem nantur ut videri possint, aut multi ut videre pos-
summam, et solam, et sempiternam, quid habeat sint, ideo multiplex lumen est, quod et visa illu-
delectationis et gaudii, cui dabimus nosse, nisi minat, et videntibus lucet. Quid ergo? dicemus
cui datum est et esse ? Verbtnn ergo Patris lanto unam et eamdem esse scientiam aninue Jesu cum
magis intime et sincere et simpliciter se ipsum no- ( Verbo, imo 27 omnium ralionalium spirituum,
vit, et universa per se ipsum, quanto meliore niet inter se, et cum Dei Verbo unam esse sapien-
litur privilegio essentialis unitas, quam unio per- tiam, quia Dei Verbum? Jam ergo de sola auima
so.ialis. Jesu non erit haec disceptatio : et nullus jam erit
4. Haecaa hoc replicamus, ad discernendas sci- nobis exiius ad tuendam superius positam diver-
licet unius Jesu Chrisli virtutcs, pro gemina in sitatem scientiae inler Verbum et animam Jestt. Et
Christo natura; id est Verbi essentialiter ex Patre quomodo patebit exitus, cum hoc modo omnium
nati, et spiritus ex tempore creati : maxime propter una convincatur sapientia, quia unum lumcn quod
illos qui de unitate personae aequalitatem, vel magis illuminat omnes? An forte quia diverso modo illu-
uiiitatem inducunt et virlulis, et scientiae. Qui tamen minatio fit, etiam diversae inter se iliuminationes
cum omnia dicant animam habere per gratiam, quae sunt, et ab eo per quod ftunt luminc diffcrunt :
habet Verbum per naturam f ipsi videntur quasdam ita etiam in animis rationalibus, et divinitus illu-
distantias el gradtts, ut sic dicam, inducere per di- minatis, et lumcn quo illuminantur, et ipsa illttmi-
stinctionem nominum istorum, id est naturam et natio quaeper Iumen flt, ab invicem discernentur?
gratiam. Quantum illi denegant, qui hoc ipsum non Nam illuminalio quidem lit in illuminato, ct ex
dant per naturam habere vel nosse? Nam etsi anima j) 1 tempore fit : lumen autem ipsum non lit, sed est,
Jestt Verbo unila, excellenter et per gratiam illunii- et ex seterno est. Hoc modo in una mente quis neget
nata sit; nunquid et illud babere dicetur ex gratia', multas scientias esse, in qua intelligit multas com-
ut naturaliter ct essentialiter et simpliciler lumen prehensiones esse, quamvis una sit mentis vis quae
sit, et illuminans sit? Aut quonam modo erit na- comprehendit etvidet; et unum lumen illuminans,
turae quam gratiae notitia prxslanlior, si non ex- ut coniprehendere et videre qtteat? Haecergo distin-
pressior ? At iliud adducunt quod legitur, et ve- guenda sunt diligenter, lumen, et illuminalio quae
rissime legilur, quia omnis sapientia a Domino per lumcn fit in animo intelligentis. Nam hoc
Deo est, et cum illo fuit semper, et est unte mvum ipsum intelligcre, et illuminari, et scire est. Quis
(Eccli. i, 1). Si omnis sapienlia a Deo et cum illo itaque non videat: quamvis nisi subtilissime non
est, et ante aevuin : quomodo ergo muitae sapien- discernatur .propter nonnullam similitudinem :
lue sunt curn illa, quae a Deo est, et illi coceterna quis, inquam, non videat differre inter se lu-
est, qttia cum illo ante aevum est? Non multae nee men per quod illuminatio fit, et illuminationcm
vaiiae et diversaesapientiae, sed una sola et invaria- qua; per lumcn fit in quovis illuminato ? Alterum
>>iliscst. enim crealum cst, alterum creans; alterttin il-
luminatum, alterum illumlnans. Nec potest es- A nata illuminanti, juslificanti justiflcata? quid simi-
senlialiter esse eadem sapientia quae fit per gralius alii, quam causativum causae,formalum formse?
tiara , cum illa quae per naturam existit : illai Nam in formato fere nihil aliud altendilur quam
quae fit in tempore, cum illa quae nata est ab» forma. Denique et quod dulce est, super omnia si-
aeternitate. mile videtur dulcedini; et quod lucidum est, luci.
6. Si haecdistinxisli in Dilecto, o sponsa, et ab) ltaque proximum non injuste videtur, quod illi tanta
his quae juxta slatum humanae substantiae in illot semulatione cnmponitur; proximum, quia nihil in-
sunt virtutcs, ad Verbi perlransisti divitias, tunc; terponilur. Nam etsi finitum nostrum incomparabi-
jure et excellcnter dicere potes: Paululum cum per- litcr excedit divinae immensitatis infinitas; imaginis
transissem illos, inveni quem diligil anima mea. Sed1 tamcn ad veritatem nonnulla dignoscitur esse alfi-
quomodo aptabimus illudquod ponitur, scilicet, pau- nitas.
lutum ? Inaeslimabilitcr praerogat omni creatifraedi- 8. Jtire ergo dicit : Paululum cum pertransissem
vina majestas, et quasi vicina cl familiaris sit, di- illos, inveni quemdiligil anima mea. 0 quam fclix,
cit: Cum perlransissem illos paululum, inveni quemt quam laetus provenlus tam longi circuitus! Beati
diligil anima mea. Denique chaos magnum firma- gradus illi, per quos in talem evaditur terminum.
tura est inter nostram et ipsius nalupam. Quale; " Quaesivitin lectulo, circuivit civitatem, jnterrogavit
quseris chaos? Utique inanitatis nostrae. Omnesgen- custodcs. Primo loco quaerit per se et perics se. Se-
tes, ait prophcta, quasi non sint, sic sunt coram eo,, cundo, extra se, sed per se. Tertio vero, nec per se,
et quasi nihil et inane repulatm sunl ei (Isai. XL,17). nec penes se. Et hoc loco quanto humilius quaerit,
Jure inanis reputatur nostra substantia, in cujuss lanlo quidem cfllcacius; quanloque a sui confiden-
assumptione exinanisse se dicitur illa plenitudo. tia longius recessit, tanto reperit citius. Inveni, in-
Quaeergo poterit assignari convenicntia et vicinitas5 quit, inveni illum: qui me prior quasi ovem erran-
inanis cum solido, nihili cura immenso? Qua ergo) tem, et quasi drachmam perditam quaesivit et invc-
ratione dicit: Paululum cum pertransissem illos, in~ nit, ct misericordia ejus praevenit me. Me, inquam,
veni quem diligit anima mea 1 An forte pennigera estt prior invenit perditam, praevenil nihil meritam. In-
charitas, et pracpeli volalu ardentis desiderii inter- venit errantem, praevenit desperantem : invenit dif-
jaccns hoc, dequo loquimur, praetervolal vacuuni?? ferentem, praevenit diffideutcm: invenit qualis cs-
Utique sic assenlior. Nam amare, jam tenere est;; sem mihi indicans, praevenit ad sua me revocans:
etiam assimilari et uniri cst. Quidni, cum Deus cha- vagam invenit in erroribus, vacuam gratioe praeve-
ritas sit? P nit muncribus: invcnit ut non ego ipsum, sed ipse
7. Sed aliam hic ego paro rationem. Post ratio- me cligeret; praevenit ut prior diligerct. S:c ergo
nalis contemplalionem creaturae sursum ascendentii clecta et dilecta, quacsila ct acquisila, invenla et
primo se slatim gradu divina offert et occurrit na- praevenla,quomodo non secundum vires conatu, et
tura, nulliusque alterius praestantioris nalurae inter- supra vires affcclu illum et diligam et quaeram?
ponitur distinctio. Non enitn inier imaginem et ve-> Quaeram, donec voti compos vocem laetitiaeprofe-
ritatemmedium assignari quid potest, superius uno,, ram : Inveni quem diligit anima mea. Ego inventio-
infcrius altero. Quod enim vcritas non est, quomodoy nem hic ad veritatis et gratia; non refero initium,
proximius acccdit ad cam, quam ut ipsius simula- sed augmentum. Pergcns enim et proliciens anima
crttm ct character sit? In quo crgo attenditur in rade viiiute in virtutem, dc vcrilate in veritatem,
tionali spiritu ea, quse ad divinamcst naturam, ima- durn ubique novis informatur mysleriis, et infundi-
go? Primo quidcrn Ioco, quia cst veritatis ct justitiaee tur gaudiis, per singulds profectuum gradus dicere
capax. Secundo, si capiat illas, ct fiat verus et ju- potest: lnveni quem diligil anima mea, Verbum Pa-
Stus pcrgratiam, quod Deus est per naturam. Triaa tris Chrislura Jesum, qui est supcr omnia Deus be-
hic mihi distincta sunt, id cst, capacem esse bonid nediclus in sxcula sacculorum. Amcn.
sumrai, ipsum haberc, etesse ipsura. Imago atten-- D SERMO IX.
ditur in primo, similitudo in secundo, veritas in ter- Tenui illum, ncc dimiltam, donec introducam illum
Vio.Primum commune est omnium inlclleclualiumn i» domum malris mem (Canl. m, 4).
«pirituum; sccundum, eleclorum tantum; tertium,I; 1. Tenui illum, ncc dimittam. Ego hujus capiluli
solius increati spiritus. In primo prope accedimus,;> sensum ad futuram volui tantum fclicitatem re-
in secundo proxime, tcrtium ipse est. Prope acce-:- fcrrc, quando sponsus dilectae manifestam praesen-
dimus per aplitudincm, proxime per coaptationcm. liae suaeexhibebit plenitudinem; ut nihil sit qttod
Prope pcr natura? primaeva, proxime per virlutiss interrumpat perpetuitatem. Nam et quod praemitti-
privilegia. Prope, quia capaces; proxime, quia ca- litr, Cum pertransissem illos, non incongrue ad id
pientes. Quonam enim modo non de vicino accedit it rcfertur: Cum evacuaverit omnem principatum et
immortalilas ad immutabilitatem, incorporalitas add potestatem, ut sit Deus otnnia in omnibus (1 Cor xv,
simplicitatem, illocalitas ad immensitatem; ratio add 24, 28). Ante illud cnim tempus, quis ex sententia
veritatem, virtus ad bonitatem? Et ut expressius lo- i- diccrepotesl: iVon dimittam illum? Sed huncarctat
quar, quid esse vicinius el similius potest quam sa-i- et evertit intelleclum, ct ad ptaesens facit refern,
picnliasaiientjac, justilia jusiilhe; 28 quam illumi- i- illud qnod scqtiitur : Dottecintroducam illum in do-
53 IN CANTICASERMOIX. 54
mum matrts mem. Sed jam vigilantcr singula consi- A inquit, tapienliam, et amplexabitur te (Prov. IV,
dcremus. Primo considera quam sint laetilia plena 5-8). Denique et de quibusdam dicitur, quod tenuit
haecverba: Inveni, inquit, tenui, nec dimittam. Ma- eos superbia. Quid est tenuit, nisi, Irretivit, et impli
gnus ille patriarcha Abraham legilur vidisse Domi- cavit, ct inolilae consuetudinis indissolubili [al. de-
num, non invenissc. Apparuit enim ei ultro stanti licato] obligavit vinculo ? Iloc enim est quod sequi-
in ostio tabernaculi ad meridicm. Denique egressus lur, Operli sunt iniquttate et impietate sua (Psal.
de tabernaculo obvius, sedulus sub ilice cxbibuit LXXII,6) : ut non facile evolvere et explicarc ab illa
oflicium (Gen. xvm, 1-8): in tabernaculum vero inse possint. Et ut amplius dicam, quasi cute qua-
troducere non meruit, netlnm in cubiculum. Vidil dam, si aliqui prava operti et involutisunt consue-
et Moysesapparentem sibi in Horeb Dominum, sed tudine viliorum, ut illam dediscere ct desuescere,
tenere non meruit, qui nec permissus est propius non tam exspoliari sit, quam excoriari. In cujus rei
accedere (Exod. xix et xxxiv). Vidit Jacob Domi- indicium, forte institutio legis continet hostiae pel-
num, sed vidit in somnis, et de longc vidit scalae lcm abstrahi (Levit. i, 6).
innixum (Gen. xxxvm, 12, 13). Nam etsi apprehen- 3. Nam e regione, auod stricta sacerdos indui ju-
dit angelum, non tamen retinuit: sed quadam luctac betur linea; Verilatis te vult illius quaede terra orta
violenlia benedictionis cxtorsit gratiam (Id. xxxn, " est, habilu arctius astringi, ut per se castimonia; et
24-29), amisit praesentiam, et idcirco dicere non puritatis et innoccntiae libi virtus inhaereat, et ag-
potuit: Non dimiltam itlum. Invcnit illtim Maria glutinelur tibi: sed et omnia saccrdotis indumenta,
Magdalene, sed prohibita est non dico tencrc, sed vel catenulis, vel balteis, vel vitlis astricla et colli-
eliam tangere (Joan. xx, 16,17), quia penes monu- gata sibi vult esse lex (Exod. xxvm): ut cum indue-
mentttm vitam quaesivit. Suscepit diu exsjiectatum, ris Dominum nostrum Jesum Christum, cum te in-
ct insperato inventum scnex ille Simeon in ulnas dueris viscera misericordiae, bcnignitatem, charita-
suas, et gratulationis laetus erupit in canticum, sed lem, et reliquas quas apud Aposlolum legis virtutes
vocis hujus usum sibi non praesumpsit: Non dimit- (Coloss.in); cum Chrisli le lide memoritcr vestieris,
tam illum. Denique sic ait: Nunc dimitlis servum et contemplandae [veritatis invisceraveris affeclum;
tuum, Domine, secundumverbum luum in pace (Luc. omnia tibi coaptentur et cohaereant, et constricta
ii, 28, 29). Utique in pace dimitlitur 29 solutus el sint, nihilque circa te vagari et fluctuare possit, et
scquestralus a carnc, ut non amplius concupiscat tentationis vel dissoltttionisvento follicare. Qui se lali
adversus spirilum et illi rcpugnet. Ille ad novi am- virtulis vestierit habitu, ut ei in naturam versa vi-
plexum pueri, scnescentis deposuithominis vctusta- r deatur, non ego hunc tam tenere quam teneri dixe-
tem, et in tranquilliorem statum a corporis corru- rim. Tenuisti, inquit, manum dexleram meam, et in
plibilis pcena, et carnis pugna dimitli se, vel poslu- voluntate lua deduxisti me (Psal. LXXH,24). Tenuisti
lat, vel exsultat: sponsa vero dilectum a se non di - ne pergercm in dcfectum, deduxisli in multiplicem
mittendum praesumil. Et quanto praecellentis est profectum. In voluntate tua deduxisli me; id est in
gratiae non diraittere quod ames, quam evadere voluntate quse a te est, et quse secundum te esl. In
quod horreas ? volunlate quae magis trahens quam tracta est. Nam
2. Omnes hi etsi in carnc, vcl carnis specie vide- et bonam voluntatem cum multo labore nonnunquam
rint; quosdam vel visionis, vel apprehensionis gra- atlrahcre nitimur, et magis prosequimur quasi fu -
dus distinguunt humanis in mentibus. Quod nulli gienlem, quam sequimur ducentem. Sic enim legi-
eorum indultum lcgimus, ista usurpat, cujus tentatur: Concupivirfesiderare(Psa/.cxvin,20).Bonatalis
mus eventilare sermones. Inveni, tenui, nec dimit- voluntas,sed nondumplacens; jusla, sed nondum ja-
tam. Inveni per aspirationem, tenui memoriae re- cunda.Involuntaletuadeduxistime. Inillaquaeblando
tractatione; non dimitlam continualionc jugi. Tenui conslatbpniipsiusgustu :nectantum,utsic dicam, pi-
illum. Et tu cum inveneris Christum, cum invene- gra nititurralione.quampia boni ipsiusoblectalione.
ris sapientiam, cum invcneris justiliam, sanctita- D 4. Tenui, nec dimitlam illum, donec introducam
tem', redemptioncm: haec omnia enim nobis factus illum in domum matris mew, et in cubiculum geni-
est Christus (/ Cor. i, 50): cum ista inveneris, tcne tricis mem. Multo planior videretur sensus si ita
affeclu, tene studio. Quod intelligentia invcncris, dixisscl: Non dimittam illum cum introduxero in
diligcntia tene, et retine, ul sic dicam, rcnilenlesvir- domum matris meae, illius scilicct quae sursum est
tutcs, et lubricas species arctiori tibi astringe am- Jerusalem ccelestis, quaeest mater omnium nostrum.
plcxu, doncc vice versa ullro tibi inhaereant, et ain- Nam ante illud tempus omnia hic incerta sunt, et
plexentur te gratis, et sine sludii tui labore te tc- inter spem et metum fluctuant, et pendulo nituntur
iicanl, nec sinant vel longius abscedere, vel diutius gradu. Et qttaeerit certitudo de gratia, dum muta -
abesse. Et si quando declincs ad oflicialiumanaene- bilis est natura ? Denique et ille ait: Ego dixi in
cessitalis, ibi te insectentur et revocent, et arri- abundantia mea, Non 30 moveborin alernum. Aver-
piant ad se, ut si non possint assidue studium, tisli faciem luam a me, et factus sum conlurbalus
semper habcanl obligatum affectum. Nam nonnulla (Psal. xxix, 7, 8). An non tibi similia dixisse viden-
inihi videlitr distinclio, an tu teneas Christum Dei tur Psalmista cl Sponsa? Qtiid cnim aliud est, Non
virtutem ct sapicniiam, an lcnearis ab iuso. Ama, tnovebor iu (vlcrnum, quam qnoil bic ponilur, Non
dimittam illum ? Sed ibi quidem rnanifesta proesum- A familiaris iu lpsa usus. Omnia quae agit charilas,
ptio, quia vicina ultio. Averltsti, inquit, faciem tuam quamdam habent indefessae orationis et gratulatio-
u me, et faclus sum conturbatus. Cum sit ergo in hac nis vicem, el eflicaciam. Sed tunc ista profusius ct
carne facilis casus, et frequens impulsus, citus la- excellentius exsequitur, cum singulariler in istis
psus el certus labor; quomodo non videbunlur prae- exercetur. Absconde eleemosynamin sinu pauperis,
sumptionis et nimis promptulae devolionis esse haec et ipsa orabit pro te ad Dominum (Eccli. xxix, 15).
sponsse verba : Non dimittam itlum ? Quis enim hic Eleemosynsevocabulo non incongrue censentur uni-
in eodem slatu permanere poterit, praesertim illo versa.quaeindigentibus misericorditer impenduntur;
subtilissima; conlemplationis, qui vix atlingi potest non inodo isle corporeus cibus et indumenlum, sed
tenuissimo mentis ictu ? Forte ergo verba haec non etiaiu doctrina, exhortalio, correctio, consolalio, et
securitatem, sed sollicitudinem sonant. Nec enim se- universa quae solius ad animae commoda speetare
curitas esse potest, donec introduxerit dilectum in videntur. Opera sunt haeccharitatis, et orationis vim
domum matris suse, et in cubiculum genitricis suae. obtinent, cum solius Dei ftunt intuitu : sed non sunt
Non erit tunc retinendi sollicitudo, quia erit certi- baec specialia etpropria ipsius. Quid enim tam pro-
tudo inanendi in illo fclicitatis statu : absque sludii prium quam dilecto soli intendere, et libere in amo-
nostri usu et disciplinae custodia ullro nobis affluent, B ris se exercere negotio? Ab hoc spiritualis jucundi-
imo intrinsecus de quodam inexhausto animae ven- talis excessu et ebrietate sobrium fieri, et propter
tre flumina fiuent aquae vivaeet indefessae delecta- fiaternas necessitates ab alienatione mentis tempe-
lionis. NuMa hinc erit necessitas in aitum fodere, rare, quid nisi vullum in diversa mutare est? Deni-
liullus labor vel purgare puteos, quos Philistsei re- queet Martha sollicita erat, et turbata circa plurima.
pleverint (Gen.xxvi, 18), vel propugnare ne repleant. Illa circa mulla turbatio, videtur quaedam vultus in
llic ille labor exigitur, nam inde excluditur. Quod diversa mutalio. Maria oplimam partem elegil, qum
crgo dicit: Non dimitlam iltum; studium polliceri non auferelur ab ea (Luc. x, 41, 42).
videtur et diligenliam, ut seinper sollicita sit, quoad- 312- Optima pars contemplationis et dileciionis est
usque plcne possit esse secura : ne sibi elabatur de usus. Nam etsi illa sunt opera charitatis, quaeexhi-
reliquo dileetus suus Dominus Jesus, qui vivit et bebat Martha; ibi tamen servit charitas necessitati,
regnat in saecula sa;culorum. Amcn. non charitas sibi. In sublevandis alienis necessitatibus
SERMO X. bonum opus, sed molcsta causa. Bona enim miseri-
\on dimittum illum, donec inlroducam itlum in do- cordia, sed molesta miseria. Bona curalio, sed circa
mum matris mem (Canl. in, 4). quem versatur, non bonus languor. Bonus in hujus-
1. Quae infirmitalisexemplasunt aptavimus spon- modi compassionis affectus; sed non bona compas-
sae prseterito sermone : hodierno quae sunt virtutis sionis occasionem ministrans alterius passio. Fra-
aptemus de Scripturis sacris. De Anna legitur, cum ternis in necessitatibus charitas intuetur cui condo-
intentc profusoque exoraret affectu, quod non sunt leat, quo moveatur ad miserationem, quid amovere
vultut ejus amplius ih diversa mutati (I Reg. i, 18). nitatur. At cum dilecli contemplantur virtutes, totum
Vultus animi interpres est, et ab intimo affectu ha- placet, totum delectal, toturn allicit: nihil ibi videt
bitum trahit. Ideo ab ejus constautia, interioris quae quod horreat, sed cui dulciter adhaercat. Hic pro-
iu anhna est, perseverantiae ducitur argumentum. prius amoris usus est, hoc ejus officium, ut totus sit
Non sunt vultus ejus in diversa mutati, quia nihil in amando. Sic est plane, cum una et individua ju-
iraminutum est desiderii semel concepti. Et quid cuuditas omnia convolvit et complectitnr : ofliciurn,
atiud sonat quod dicit: Non dimittam illum; nisi, finem, et causam. Oflicium amor est, causa visio,
Non mutabo m diversa vultum, et intuitum mentis finis utrumque : neque ullus esse potest beatior iinis,
alio non divertam ab ipso ? Sed et Apostolus simile quam ipsa visio et dilectio Dei. Omnia ad hunc finem
quid hortatur, Sine inlermissione orate (I Thess. v, sanctorum vota suspirant. Finis iste ipse sibi finis
17): et idem, Gralias agentes semper(Ephes. v, 20): j) p est, se ipso contentus in melius aliquid exspectatio-
i!lud quoque, Gaudete in Domino semper (Phitipp. nem porrigere non valens. Hoc est illud unum quod
IV, 4). Continua et non interrupta haec vult esse nccessarium dicitur, quod a Maria non tollitur, in
Apostolus : orationem, gratiarum actioncm, et gau- quo Psalmista gratulatur : Mild, inqttit, adhmrerc
dium in Domino. Sed quis ista ipso mcnlis habitu, Deo bonum est (Psal. LXXII,28). Hic est ille mentis
ct affectu animi indefesso explere sufficiat, nisi cui excessus, qui usque ad tertium ccelum Paulum ra-
dicere permissum est; Quis nos separabit a contem- puerat (// 6'or. xn, 2). Haec ebrietas teraulento si-
platione Christi ? Apostolus dicit: Quis nos separabit milem Annaevultum expresserat (/ Reg. i, 13). Hoc
a charitate Christi?(Rom. vin,55.)A contemplatione musto madebant apostoli, cum illos vehemens reple-
dicere non poterat. Nam aliquando a contemplatione verat Spiritus (Act. n, 1-21), et illius, quod novum
scgrcgari Christi illum compellebat charitas. Sive, pollicitus est Jesus, vini virtutem prlmo sensere|
inquit, mente excedimus, Deo ; sive sobrii sumus, (Maltli. xxvi, 29). Hoc vino infusus Noe, spiritualis
robis. Charitas enim Christi urgel nos (II Cor. v, passus est soporis excessum, et carnis cttram post-
13, 14). Chaiitas ergo quadam dispensatione con- habuit (Gen. ix, 21), totus factus in spiritu, poste-
^.inplationi se subducit, cujus tamen proprius est ct riora contemnens, qttem anteriora tencbantex inte-
157 IN CANTICASERMO XI. 58
gro. Felix si instar Annae hujus vini nunquam di- A tas illas perambulare regiones, et visentis instar
gessisset virtutera. Illa enim foris castigato corpore volucri calcare vestigio locum omnem, quem ac-
mentis est passa temulentiam, et sanctam quam po- cepturus esl in possessionem : cui licet stare non
stea non evacuaret ebrietalem. Nam hoc sibi vult permittitur, ascendere tamen datur in montem Do-
quod non nlteriusvultus ejus sint in diversa mutati. mini; et quamvis per umbram adhuc cursim, ta-
Talem sibi apprehensae jugitatem praesentise sponsa mcn perluslrare cuncta, et se tali visu refovere.
polliceri videtur cum dicit: Non dimittam illum. 4. Quse autem vera est et plena introductio, hic
Quid enim prseclarum, quid spirituale, quid sponsa innui videtur cum dicitur : Donecintroducam illum
dignum diceretur, si ad fidem, si ad justitiam, si ad in domum matris mem. Felix omnino quse adeo illi-
humilitatem, ad continentiam, ad beneficentiam, et gare potuit Verbum Dei, et arctius agglutinare sibi,
ad reliquas, quaeChristus esse dicitur, virtutesid re- et in exsilip collaterare, quousque copulari in cubi-
ferret, quod ait, Non dimiltam itlum ? Nam nec his culo detur. Non dimillam iltum, donec introducam
vacua credenda est etiam cum dilectum quaesivit. in domum malris mem, et in cubiculum genitricis
Denique et communes hujusmodi virtutes, et ita ha- mem. Quod tunc fiet, quando corpore et mente plene
benlibus commodae,ut caruisse nefas credatur. porlabit imaginem coelestis, ut domus intelligen-
3. Eximium ergo et singulare quidpiam haec in- " tiam ad corpus, cubiculi vero ad mentem reducas.
dicat inventio, per quam dilectum et comprehensum Aut si magis placet, in domo possessionem accipe
applaudit, et non dimittendum praesumit. Forte pri- securam ; in cubiculo, secretam : in domo, sempi-
mitise aliquae sunt futurae contemplationis et gloriae, ternam; in cubiculo, internam ; in domo, ut dicit
propler quod adjungit, Donec introducam illum in Ecclesiastes, aelernitatis (Eccle. xn, 5), et in cubi-
domum matris mem, etin cubiculum genitricis mem; culo charitatis. In cubiculo, ubi clauso ostio non
in illam ccelestem Jerusalem quse mater est om- jam ores Patrem, sed de cseteroadores in spiritu et
nium noslrum, cujus muros salus occupat, et portas veritate : In domum non dicit patris, sed matris; et
laudatio, cujus in pacem positi sunl fines. In illum in cubiculum genitricis.Novitilla mensuram suam, et
locum lucis et lsetitiae, laboriosaevitae hujus intro- ideo spera suam extendit ad illam aeternitatem, ve-
duci non possunt virtutes : quae si ingrediuntur per ritatera, charitatem, quam assecuia estEcclesia pri-
meritum, tamen excluduntur per usum. Ccelestem mitivorum in ccelis. Nam quantum ad ea quae Dei
ergo aliquam affectionem et supermundanum sa- sunt speclat, solus habet immortalilatem; et ipse
porem in dilecto experta, non jactando, sed gra- lucem habilat inaccessibilem (/ Tim. vi, 16), et su-
tulando dicit: Non dimittam itlum donec introdu- r{ pereminet scientiae plenitudo charitatis Christi, qui
cam in domum matris mem. Sed nunquid non jam nos impleat in omnem plenitudinem in sc ipso
ascendit ad Patrem ? nunquid non prsecursor' in- (Ephes. ni, 19), qui est benedietus Deus, et regnat
troivit pro nobis ? Et quomodo tu introduces quo in omnia ssecula "aeculorum.Amen.
ipse prior ascendit? Tu magis indiges ut ipse te SERMO XI.
ducat, cui dicilur : Deduc me in via mandatorum Tvnut, nec dimitlam illum, donec introducam illum
luorum (Psal. cxvm, 35). Vado, inquit, parare voin domum matris mem, et in cubiculum genitricis
bis locum; cum paravero, ilerum venio et assumo vos mem (Canl. III, 4).
ud me ipsum (Joan. xiv, 2, 3). Quomodo ergo in- 1. Delicata est srecies amoris affectio, et tenui
lroduces illum quo jam ipse ascendit? Ascendit qui- occasione laeditur laetilia spiritualis. Amor occu-
dem per se, sed adhuc in te foris existit: in te in- pationum externarum impatiens est; suis satis ha-
troducilur, quo per se prior ascendit. Quidni? In te bens inservire negotiis : otio gaudet, quiete fove-
nascilur, in te formatur, et in te nou introducitur? tur, ad internam delectationem libera habere tem-
Filioli, quos iterum parlurio, donec formelur Chri- pora volens. An non hoc ipsum libi videtur sponsa
stus in vobis (Galat. iv, 19). In nobis ergo Christus innuere, dileclum suum ad cubiculi secretum tra-
et parturitur, et perficitur; nec semel, sed saepius, D ] hens? Novit illa dilectum suum non posse foris se-
et iterata credo parturitione. Neque possumus om- cure possideri, nec integre quidem. Et quam durum
nes Christi simul virtutes adaptare nobis, equidem est amanti animum dimidiare cum Christo et mundo!
ne unam quan.libet ad plenum. Idcirco semper in- Quam durumest, inquam.indilectionisjuraperegri-
sistendum est, quia nonnisi sensim fit in nobis spinas admitlere curas et cceleste secretum ssecularibus
ritualis parturitio Christi. Qui ergo in membris suis infestare turbis! Memor fui, inquit, Dei et delectatus
in sponsa sua nascitur, cur non introducitur ? Non sum, et exercitatussum, et defecitspiritus meus(Psal.
cnim vel parturitio haec, vel introductio ad Chrisli LXXVI, 4).Sidelectatio memoriae Dei negotioseexer-
potest referri 32 personam, sed ad virtutes et gra- cet, et exhaurit spiritum Prophetae; quomodo plura
tiam. Ideo frequens est sicut parturitio, sic intro- potcrit et peregrina cum isto complecti negotia ? Jure
ductio. Nam et consedere dicimur in ccelestibus ergo sponsa cum dileclo cubiculum petit, ut libero illi
cum Christo (Ephes. n,6). Sed sicut una est vera et intendat studio, et ex animi sui arbitrio perfruatur,
aeterna sessio in ccelis, sic et introductio. Perambu- et quielo pectore penitus amplexetur. Apparet illain
favit Ahraham terram promissinnis antequam pos- spiritu charitatis duci,et ex sponsaeaffectu locutam,
Sideret (Gen. xn-xvn). Fclix omnino cui datur bea- opportunitatem exercendi quae sic quaerit amoris.
2. Et quomodo nos, sl quid vel tenuiter atlingi- A j opcre institutionis; septima reqtticvit a labore resti-
nius de Christo, de sapicnlia, de suavitate, de con- tulionis: in illa, postquam mundum condidit; in
templationis gustu, non contcnti gratia, nec men- ista, quando se in monumculo recondidil: in ilia,
surara conlemplantes noslram, statim crumperc postquam fundavit mundana; in ista, postquam re-
conamur, et cubiculo fastidito feslinamus egredi a formavit humana. Si quaesisti, si invenisti, si tenui-
requie, et ab illa requie? In pace, inquit, in idip- sti diiectum tuum, tene quem tenes; tene, inhaere;
sum dormiam et requiescam (Psal. iv, 9). Maria ad imprime te illi, ut ejus in te velut expressa refor-
Domini pedes scdens id ipsum tenebat: turbabalur metur imago, huic fias conformis sigillo. Eris autem
Martba circa plurima. In multis turbatio; porro si adhsescris: qui enim adhacretDeo, unus est spi-
unum est necessarium (Luc. x, 39-42), imo et ju- rilus (/ Cor. vi, 17). Forte sicut durae materisedif-
cundum. Denique quam bonum ct quam jucundum, ficulter in te primo fil ejus impressio : elsi laboriosa
habitare amantes in unum ! Alioquin non est habi- impressio, sed dulcis adhsesio. Laboriosa est refor-
tatio in unum, nisi in amore, qui inhabitare fatit mationis luse scxta, sed dulcia sabbata quietis sc-
unius moris in domo (Psal. i.xvn, 7). Quid est unius quuntur.
moris, nisi foedercconformes amoris? Amor huma- 4. Consepelire ergo cum Christo per hunc sanoa-
num animiim Deo conciliat, et unit. Similes, inquit, R ' tismum in morlem. Beati cnim morlui qui in Do-
ei erimus, cum apparueril (I Joan. m, 2). Quidni mino moriuntur : amodo jam dicil Spirilus, ut re-
similes? commendat se ipsam mundis revelata men- quiescant a laboribus suis. Spirilus Iioc dicit, collalae
tibus majestatis divinae insestimabilis pulchritudo, utique quietis exhibitione cteffcctu graliae,quomodo
el intuentis 33 '" se affectum rapit, et quadam ra- et ipse testimonium reddit spiritui noslro. Spiritus
tione sibi facit similem, dum aliud cogilare non hoc dicit, quia spiritus hoc eflicit. Ipse dicit, quia
sinit. Odore trahimur, transformamur autem visio- ipse donat. Amodojam dicit Spiritus, ut requiescant
ne. Bonus ergo contemplationis usus, qui unius a laboribut tuit. A laboribus, inquit; non, Ab ope-
moris cfficit ct conformat humanam mentem, et ribus : Opera enim illorum sequunlur illos (Apoc.xiv,
summam majestatem. Bona hic mansio, ultra quain 15). Opera sequuntur spiritum, sicut calor ignem,
nec vota nos trahunt, nec cilra tcncre nos debcnt. umbra corpus, lux solem, effecluscausam. Qui sab-
Quis dcl mihi ut haec sit requies mea in sseculum batizat in Spiritu, non habet opus sectari opcra :
«eculi? Felix qui ex corde potest diccre : Hic habi- opera enim scquuntur illum. Opera illorum. Quau
tabo quoniam elegi eam! (Psal. r.xxxi, 14.) Maria sunt opera illorum? Qusesunt opcra quiescentium,
optimam partem elegit, quie non aufcrclur ab ea P ( opera mortuorum in Christo, consepullorum cum
(Luc. x, 42). Scientiae dcstruenlur, evacuabuntur Christo, opera sabbatizanlium ? Festiva sunt, feriata
proplietiae, linguae cessabunt (/ Cor. xm, 8): sola sunt: otium valent opera ista. Feslina ingredi in
contemptatio non excidet in futuro. Ideo hanc tibi banc requiem, in hunc sabbatismum. Sed videquod
partem elige in praesenti, quae non auferelur un- non relinquitur sabbatismus nisi conscpullis cum
quam, ul dicat anima tua : Pars mea Dominus, pro- Christo, non rclinquilur nisi post scxlam diem, post
plcrea contemplabor eum. Propheta dicit: Propter- sexlam illam, in qua aut vclus homo crucifigitur,
ea exspeclabo eum (Thren. m, 24). Recte quidem. aut novus pcrficitur. Nam proptcr illum dicilur, ut
Exspectat enim boni plenitudincm, cujus portioncm qui mortui sunt in Christo, rcquiescant a laboribus
jam tcnct. Qui contemplationis bono hic fruitur, suis; et propter istum, quod novo condito hominc
amplius quid exspectarc potest in hoc genere, sed die sexta, septima requievit ab opcribus suis Deus
aliud quid non debct. (Gen. u, 2). Et tu quoque sabbatum tibi compara,
3. Bona haec, bona sunt reposita in annos multos, redimc tempus, ct liberas ab cxtcriori occupatione
imo in annos cunctos. Idco, fclix anima, quae bono horas vindica tibi.
hoc frueris : epulare, comede; quia pars haec non 5. Sed vidc ue hoslcs derideanl sabbata tua, nc
ropetetnr a te,-sed refundetur et reformabitur ube- D illis serviant olia tua, ne illis vaces, qui vacarc Deo
rius. Haecrequies tua in saeculum sseculi, bic habi- debueras. Vucate, inquit, et videte quoniam ego sum
tabo qunniam elcgi eam : hic inhabila, ul cum illo, Deus (Psal. XLV,11). Bonum est olium, scd sapien-
inhabitcs, qui sedet super Cherubim, super scientise. liam scribe in tempore otii tui (Eccti. xxxvni, 25).
pienitudinem, qtii lucem habitat inaccessibilem. Et Scribe illam super latitudincni cordis tui. Laltim
iuoo in speculationis luce sil locus tuus. Hic matrisi emm cor, quod curse 34 Il0n arclant. Imprime in
tuse Ecclesiaeproprius ct domesticus locus, haecejusi inlimo cordis ttti littcras quse non dcicantur, et exara
domus : csetera quse excrcent temporalis necessita- in tabulis spirilualibus signa sapientise, ut dieere
tis ollicia, istum ad fmem rcspiciunt. Actionis ofliciai possis : Signalum est super nos lumen vullus tvi,
transeunt: pcrmancnt confemplalionis. Bonum estl Domine; dedisti tmlitiam in corde meo (Psal. iv, 7).
hic tibi esse, hic tibi tabcrnaculum fac. Non tibii Lactarcet diem feslum age cum dilecto, elepulare,
tinum, et dilccto tuo tinum, scd libi et ipsi unum. sicttt scriptum csl, in introitu gloriae hujusmodi.
In hoc cubiculum dilectum tttum inlroduc, ingrc- Sttbbatum, juxta quod dieit Isaias, delicatum est, et
dere in requiem tuam, ut rcquicscas a laboribus5 sanclum, et gloriosum (Isai. LVIII,15). Delicutum,
tuis, sicut et ar suis Dcus. Scptima rcqnievit ab) inqttit, ct sancium. In dcsideriis est otnnis otiosus
M 1N CANTICASERMO XII. «
(Prov. xxi, 25) : sed non sunt omnia sancta desi- A et opportunitatcm extcrioris quietis in voluptatem
deria, qualia eorum qui volunl divites fieri, et per convertat visionis internae. Hi sunt qui assumentur
hoc incidunt in desideria multa inutilia el nociva ab hoc Ecclesise cubiculo ad illud coelcsle, ul ubi
(l Tim. vi, 9). Vides quomodo Apostolns multitudi- Christus est, et ibi sint cum ipso. Dcnique ubi fuerit
nem desideriorum in vitio ponit. Quidsietimmunda corpus, illiccongregabuntur et aquilae (Matth. xxiv,
fuerint ? nam et multi qui agere non possunt, in 28). Esto tu quasi aquila, et acutis uterc lttmini-
occulto cogitant quaeturpe est et dicere, tenui se in bus : spirituali assuesce contemplationi, commane
lioc solantes remedio. Ad horum distinctionem non in petris, et in praeruptis commorare silicibus, imo
conlentus dicere sabbalum delicatum, adjecit, et in singularisilliuspetrse, quaeChristusest, cavernas
tanclum, et Domini gloriosum, ut non sit in confu- ingredere. Intra, juxta Isaiaeverbum, in cnbicula lua,
sione gloria tua. Si vacas, sabbatum habes: si vacas ctaudeostialua,et absconderemodicumadmomenlum,
ct vides, et contemplaris delectationes Domini, jam donec pertranseat indignatio (Isai. xxvi, 20). Magis
sabhatum tuum delicatum est et sanctum, et sabba- vero abscondere, in aeternum| ut delectatio maneat.
tum Domini gloriosum : sabbatum ex sabbato. id Intra in cubiculum pacis, in potentias Domini; quia
est vacatio de vacatione. Prima vacatio est bona, pax in virtute ejus.Memorare justitfee ejus solius, ut
6i mundo non vacas. Secunda quidem cst melior, B in te sibi obvient pax et Justitia. Memorare justitiae
si tibi ipsi et vaces, et cogites quomodo placeas cjus solius, quia quid liabes quod non accepisti?
Heo. Tertia est et optima, si etiam tui oblitus, soli (/ Cor. iv, 7.) 35 Justitise ejus soliiis. Bonajustilia,
Deo vaces, et cogites quse Domini sunt, quomodo quam advcrsus tilillantia vitia tibi pugna quadam
tibi placeat ipse. Non sit desidiosum sabbatum tuum, dcfendis. Felicior, ubi non dimicas pro justitia, sed
operare in sabbato tuo opera Dei. Opus enim Dci magis deleclaris in ea : ubi non conflictationi studes,
est ut credas in eum. Fide vides. Videmus enim sed deleclationi; non seris cum viliis jurgium, sed
nunc per speculum : ideovaca utvideas. Delicatum eommercium cum virlute contrahis. Istam possides,
plane opus est visio et visio Dei. Non est tibi ne- non impugnas illa; ubi posteriorum oblilus, non
cessitas de reliquo dimicare pro fide, sed tantum cogitas quae hominis, sed quac Domini, et memo-
deliciari in-ea. Erepta est jam de contradictionibus raris justiliae cjus solius, cum justitia et pax in te
perscquenlis populi, et pervertenlis haeretici. Con- osculatae se fuerint. Regnum enim Dei justitia, et
stitue eam in caput cogitationum luarum, ut cogites pax, et gaudium (Rom. xiv, 17).'Si regnum, quare
cogilationcs fideles antiquas. Amen (Isa. xxv, 1). noa est domus ct cubiculum? In pace enim factus
SERMO XII (1). r est locus ejus, et habitalio ejus in Sion (Psul. LXXV,3).
Tcnui, nec dimittam illum, donec introducam illum Ingredcre in cubiculum pacis, hujus quidem exte-
in domum matris mem (Cant. m, 4). rioris, sed magis illius interioris, in habitationem
1. Nesciunt cogitationes antiquas habere, qui speculationis : quia Sion Speculatio interpretatur.
novitatcs-verborum exquirunt, qui nova excudunt /n pace, inquit, in idipsum dormiam et requiescam
dogmata, qui juvenilia desideria non declinant, qui (Psal. iv, 9).Idipsum ad speculalionem refert, quia
nihil habent gravitatis, nihil aucloritatis, nihil auti- hsec est
pars optima quae non auferetur. Denique et
quitatis plenum : non est ibi Amen, ubi est aut sponsa obdorlhivit cum dilectoin cubiculo malris sure,
disceptatio, aut deceptio cogilationum; ubi aut infi- et qucmdam passa est soporatae menlis excessum ii:
delilas est, aut fluctuat fides ipsa. Ingredere in lutos amplexu sponsi. Ideo
scquitur, Adjuro vos, et caetera.
recessus fidei, introduc dilectum in cubiculum ma- 3. Et tu ergo si sponsum apprehendisti, tene nec
tris tuae, ut quidquid de Christo sapis, quidquid dimittas, donec introducas in domum et in eubicu-
senlis, intra Ecclesiaeconstringas regulas, ad ejus Ium matris tuae. Quid ego nunc tibi persuadco, ad
castiges censuram : hujusmodi opera operare in quod tc ipsa experientia perceptse duicedinis multo
sabbato tuo. Alioquin si vacas, cttalibus non vacas magis invitat et allicit? Si quis enim feriato animo
studiis, facile in vacuo animo cogitationes vanae et D furtim et quasi in raptu praelibare potuit liberaeme-
venenata eruinpent consilia. Denique sicut habes, dilationis festiva gaudia, nescio si quid unquam
Agrum hominis pigri urticm ct spinm obsident (Prov. libentius agat, quam ut htiic totum et ex intcgro sc
xxiv, 30, 31), et Evangelia libi dicunt quia duo sludiu tradatet expcdiat. Denique traliebant sponsam
erunt in lecto; unus assumetur, alter retinquetur prima pulchrae contcmplationis blandimenta, et ad
(Luc. xvn, 54). Quasi Icctus quidam est otiosa vita quictis provocabanl cubiculura, quo dileclum intro-
ct quieta in Ecclesiae gremio degentium, corum qui ducturam sc laeta gratulatur. Non dimiltam illum
nullo sunt ecclesiastici muneris onere occupati, nec donec introducam. An non tibi videtur quasi dicere
providentiac et dispcnsationis sollicitudinc distenti, his verbis illud de Psalmo : Si dedero somnum oculis
sedlihero ulunlur otio sub alieno regimine. Nontamen tneis, et palpebris meis dormitationem, donec inve-
hoc otio omnes rile et jure debito fruuntur, sed niam locum Domino? (Psal. cxxxi, 4, 5.) Omnia
libertatem quam oblincnt temporis, dant in occasio- dimitlo, ne dimittam illum. Omnia detrimcntum fa-
ncm temporis. cio, ut Christum lucrifaciam, propter supercminen-
2. Bonus cnim Icctus, si quis eo legitiuic utalur, tem laetitiam praesentiseejus. Si dormierint duo, \on
(!) Jlic scnno in codice VaUis-Clarpeconliiiualur cum superiori
mntuo: unus quomodocalefiet? (Eccl. iv, j\ SERMO XIII.
* tebuntur
11.) Ecclesiastes hoc dicit. Bonum estfoveri et in- Tenui, nec dimittam illum, etc. cunt. m, 4).
flammari in amplexu Verbi (ignitum enim eloquium 1. Adhuc capiluli bujus nos discussio tenet. Te-
Domini vehementer), et spiritualibus sestuaredeside- nui, nee dimittam illum. Itane adhibenda est dili-
riis: ideo non dabo somnura oculis meis, et palpe- genlia et sludium, ut dileclus luus apprehensus re«
Lris meis dormitationera, donec introducam illum tiueatur? Si sponsus est, amanti respondet el
ii cubiculum malris meae.Tunc quicscam, ct suavis sequo : quomodo non ultro cohaeret tibi, et astrin-
crit somnus meus. Quasi dormivit Joannes recum- gitur gratis? Denique hoc habet impaliens zelus
bens in pectore Jesu, ubi reconditi sunt omnes the- amantium, ut eliam expulsus importune se ingerat,
sauri sapienliaeet scicnliae Dei. Ibi verae quietis lo- et pudorem dediscat aemulatio dura. Nunc autem
ctis, intelligentiaeserenum, sanctuariura pietatis, de- dicis, Non dimittam illum, quasi declinare vo-
lectationis cubiculum. Hic dormi, ut videas quod lentem si non instantius rcliueatur. Quomodo si
ipse vidit Verbum in principio, Verbum apud Deum, amat, aut declinare volet, aut avelli sc sinet? An
et Verbum Deum (Joan, 1, 1); et intelligas in forte suspicionibus amatoriis moveris, et super-
Christo cum Patre existendi coacternitatem, perso- vacuo quodam metu amitlendi, pro multo affectu
nalem diversitatem, el unitatem consubstantialem. retinendi? Non est tamen supervacuus timor, ubi
Quid tibi videtur similius somno? Huc se non pos- exitus in ancipili pendet. Non est supervacuus inter
saitt humani jaclare intuitus, irrumpere ratio. De- pericula metus. Sed domestica tibi magis metuenda
uique non videhit haec homo, et vivet. Bonum est est levitas. Nam Deus ille, et non mutatur. Innata
tvgo te obdormire, et huraanorum seusuuni et affe- tihi levitas vicina est [lapsui, et instabili quodam
ctuura oblivione sopiri, ut hujusmodi somnia som- vagaementis motu facillime abriperis, si non firme
niare possis. Hoc apostolorum cubiculum est, qui adhaeseris
nos genuerunt in Christo. Quasi mater est Paulus, 2. Sed nos jam ad primitivam verba haec refera-
ctim dicit: Filioli mei, quos ilerum parturio, donec mus Ecclesiam. Ejus enim esse videntur, ftdei et
formelur Christus in vobis (Gal. IV, 19). Matrem ha- charitalis jura adversus perseculionum injuriaspro-
Les : vis habere cubiculum? Nostra, inquit, conver- phetica quadam praesumptione sibi defendentis.
tatio in cmlis esl (Philipp. nr, 20). Vis somnum? Videetenim quam mulli conati sunt spirituale hoc
Mente, inquit, excedimus, Deo (II Cor. v, 13). Christi et Ecclesiae,vel divellere, vel adulterare con-
4. Huc ergo transi cum dilecto, hic mane, hsec nubium. Contemplare adhuc initia lactentis Eccle-
meditare, in his esto : aut si isto pertingere non po- „ fiiae,quando velut inova nupta in primos Chrisli
tcs, temperatius age : si non potes recumbere in properabat amplexus. Quid furoris, quid fraudis
pectore Jesu, ubi indefessse puteus sapientiae; re- illis, Jesubone, sustinuit diebus! Oportebat quidem
quiesce inter scapulas, ubi patieutiae ejus exempla haereses esse, oportebat et persecutiones esse, ut
ct mysleria contempleris. Inter humeros ejus : quia tanto adhsereret dilecto tenacius, quanto ab ejus vel
principalus factus est super humerum ejus (Isa. ix, fide, vel confessione veltementius se abrumpi vide-
6). Et de Benjamin dictum est, quod amantissimus bat. Quis nos, inquit unus pro universa Ecclesia,
Domini inter humeros requiescet. Requievit quidem tepurabil a charitate Christi ? (Rom. vin, 35.) Deni-
ct obdormivit Jesus in cruce, ut et tu cum ipso iu que non est in illis vel fidei corrupta veritas, vel
passionis ejus fide et memoria dormias : vel potius confessionis obturata liberlas. Propter Sion, inquit,
inter islas sortes discurre inter pectus et humeros, non tacebo, et \propler Jerusalem non quiescam(Isa.
inter fidei mysteria, et manifestalionem veritatis. In LXII,1). Csesisin synagoga discipulis denuntiatum
altero fac tibi domum, in altero cubiculum. Aman- est ut lacerent. Sed illi propter Sion non tacent, et
tissimus Domini Benjatnin quasi in thalamo morabi- propter Jerusalem illam carnalem non quiescunt
tur tota die et inter humeros requiescet (Deut. (Act. v, 40-42). Vcre carnalis Synagoga, quae vivifi-
xxxin, 12). Vides quomodo inler humeros thalamum p cantem in se exstinxit Spiritum, et Ecclesiaeextor-
collocat? Quid ergo er.it in peclore? Utrobique plane quere conatur. Non probavit Christum liabere in
tontemplationis pulchrae locus, 36 et inter hu- nolitia; ideo tradita est in reprobum sensum. Re-
meros, et inler ubera. Sed uberior gratia in pectorc, probavit enim lapidem probatum, lapidem electum :
ubi amoris locus, cogitationum sedes, amplexus tenuit legem, sed Christum nescivil : tulit clavem
occasio, et ccrnendi copia vultus. Bene ergo in pe scientiae, nec ipsa introivit, nec alios intrare per-
clore Jesu thalamus, imo et thesaurus. Ibi enim et raisit. Quid nobis claudis, quibus Christus aperuit?
deliciaeSponsi et divitiaeVerbi; quia in illo abscon- Super humerum ejus clavisj domus David', |quae
diti sunt omnes thesauri sapientise et scienliae Dei. aperit, et nemo claudit; claudit, et nemo aperil (Isa.
In hos ingredere thesauros, absconde te in abscon- xxii, 22). Aperuit Gentibus, et clausit Judseis. Cae-
dito faciei ejus a conlurbatione hominum, et nemo citas enim in Israel contigit ex paiie, ut gentium
te exsuscitet neque cvigilare faciat, donec ipse velis. plenitudo intraret. Csecacst Judaea, el in litterae vc-
Dcnique et hoc habet ca quae subsequitur adjuralio laminc oslium lnvenire nescit. Synagoga praedicat
sponsi Christi Jesu, qui vivit ct rcgnat in sacculasac- velamen, reprobat veritalem, non recte vel offerciis,
cutoruiu. Aiucii. vel dividcus. Rcctc enim dividerct, si littera; obscr-
C5 IN CANTICA SERMO XIII. 08
vationem ab ejus interpretatione distingueret: sii \ non est amplius m cruce Chnsti scandalum, sed
aliud tempus illius antiquitati, aliud hujus novitatii gaudium, et facti sumus mundo huic non theatruiu
daret. Tempus enim suendi, et tempus scindendii contumelise, sed triumphus gratise; post tot enavi
(Eccl. in, 7). Simul enim et illa prsecepta sunt, ett gata pericula; nonne tibi videtur, quasi de campo
ista praedicta sunt. Sed in illis ligura, ista sub figu- quodara pugnae et laboris, in pacis et quietis intro
Tis. Ecclesia jam ista dividit et scindit quae fuerantt duxisse cubiculum dilectum suum Ecclesia Chrisli ?
consuta : et si novit litteram aliquando secundumi 5. Vides ergo in initiis Ecclesiae nascentis neces-.
carnem, sed jam non novit Synagoga qaem involu- sariam diligentiam, ne dilectus tandiu desideratus,
tum quasi tenuit, revelatura dimitlit. et tandem apprehensus posset extorqucri. Quid
3. Ecclesia iicit : Tenui, nec dimitlam. Synagogai ego nunc de caetero fiet, quando in tulum introdu-
reprobat, imo et exprobral: sed Ecclesia non vere- ctus est, etquasi in thalamum per fidem? Dabitttr
tur a voce,exprobrantis et obloquentis, a facie ini- de reliquo desidia?-locus, et diligentiae valedicemus?
mici el persequentis. Denique servus ille nequam, periclitabilur in tranquillo, qui in tempestate non,
dicit in corde suo : Moram 37 fac>1 Dominus meuss potuit ? An non periclitatur qui moritur ? Sine ope-
venire (Malth. xxiv, 48, 49). Et ideo percutit puerosi ribus, mortua est fides (Jacob. n, 20). Commendat
Domini, quia jam ejus noverunt et nuntiant adven-. B Apostolus fidem, sed illam qumper dilectionem ope-
tum : sed illi propter Sion non lacent, et propler. ratur (Galat. v, 6). Ubi dilectionis opttsest, vel di-
Jerusalem non quiescunt. Corpus possunt percutere,, lectio operis, ibi vita est fidei. Quid, si est in cre-
non possunt ab animo Christum •excutere. Flagellisj dulitate veritas, in confessione liberlas, et non ibi
lirmius ligata est in corde eorum affectioChristi. ln, per dileclionem vita? Funiculus iste triplex non est,
synagogis flageUati sunt, in cuslodias traditi, adl et facile rumpitur. Denique imaginaria libertas est»
cathedras tracti : sed gaudent in his omnibus, quiai quse de radice non oritur charitalis : nec tam nititur
digni habili sunt pro nomine Jesu contumclias pati. confessio talis Iibertatc sua, quam aliena licentia
Tenui, nec dimillam illum. Tenuit, quia non limuit. utitur. Precaria est, non propria; ex principum
Non timuit dum turbarelur omnis terra, el majoress favore pendet, non procedit de calore fidei. Fidcs
mundi bujus potestates transferreiitur adversus il- fervore charjtatis animatur ad vitam. Pigra plaue,
lam in cor amaritudinis. Agglulinala cst sponso fu- ubi discrimen impendet, si non confessionis sibi
niculo qui rumpi non potcrat, funiculo charitatis5 vindicet libertatem beneficio dilectionis. Alioquin
qui nescit excidi, quia iila nunquam excidit: fiducia-. a raortuo, quasi qui non sit, perit confessio. Est cr-
liter egit, quia charilate adhaesit. Qui enim adhaerett go sine charitate et lides mortua, et confessio vaua.
Deo, unus est spirilus (/ Cor. vi, 17) : ubi autcmi Apostolus dicit Christum habitare per fidem in cor-
Spiritus Domini, ibi libertas (// Cor. m, 17). Ideo> dibus nostris (Ephes. m, 17). Nunquid per mor-
libere egit, et spei stiaeconfessionem tcnuit indecli- tuam? Si intus est veritas, et foris vila, divisus est
nabilem. Et lunc quidem faluitalis res fides videba-. Christus : ipse enim est veritas et vita. Nondum ex
tur, et confusione digna confessio. Quid confusio- integro introduxisti dilcctum tuum, nbi dimidius est
nem nomino? Extremi res erat periculi. Non lameni foris. Quid, si nec dilectum ? Quomodo enim dile-
timere polerant eos qui oecidunt corptis. Spiritus3 ctus si fidei non fuerit sociata charitas? Christus
cnim vitae ante faciem illorum, Chrisliis Dominus5 resurgens ex mortuis, jam non moritur (Rom. vi,
(Thren. IV, 20). Ideo et a carnc avelli se facilius> 9); sed sibi non moritur : vide ne tibi, aut magis
passi sunt, quam ab ejus charitale. Nihil sibi dc scj tu ne illi moriaris ; alioquin quse poterit esse mor-
relinuit, ut illum teneret. Ideo dicit: Tenui, nec; tui, vel cum mortuo dilectio? Quanam ergo ratione
dimittatn illum. Plane inler tot pervertentes et per- dilectus esse dicetur, ubi dilectio non est? Sihabi-
sequcntes tenuit strenuc, cl dum adhuc tcnera eratt tat Christus in corde luo pcr tidem, sed 38 f°ris
noslrac fidei aetas. est per dilectionem, vereor, imo verum est, quia
4. Donecintroducam illum in domutn malris mern. JJ j vel dimidius in te est, vel mortuus. Yivo, inquit
Jam introducta est lides nostra in lulum. Non est; Paulus, jam non ego, vivii veroin me Chrislus (Gulat.
qui palam impugnet illam : sed qui fuerant perse- ii, 20).
quentes, facti sunt obsequentes; et qui pervcrtcn- 6. Potes et tu tim vocis hujus usum assumcre, si
tes, facti sunt dirigentes. Jam introduela est de; tamen cum eodem dicere potes : Charitas Dei dif-
campo in domum, de pelago in portum. Jam in fa- fusa esl in cordibus nostris per Spirilum sanctum qui
vorein versus est persequentium furor principum,, datus est nobis (Rom. v, 5). Sed est in aliis haec vita
et versutae haereticorum cavillationcs, catholicae fi- laboriosa, in aliis libera, et in spiritualibus quibus-
dei sincera verilate redargutas siluerunt. Jam ereptai dam deliciis agens. Quod si adhuc in carnis jura
est fides nostra, ereptus est Christus de contradi- totus transisti, et principibus tenebrarum in cordis
clionibus populi. Janv constitutus est in caput gen- tui recessus facilis et familiaris aditus patet, et
tium, necpositus est nunc in signum cui contradi- immundis amatoribus animani tuam prostituisti;
catur. Post tot desudala martyrum pro fide Christii quae erit tibi conventio Christo ad Belial? quae so-
certamina; postquam tot fregit persecutorum vio-- cietas luci ad tenebras? Si vero viliis et incentori
lentias, et haereticorum refellit versutias; poslquami vitiorum indixisti pro Christi charitate conflictum;
67 GILLEBERTI ABBATIS C8
jam quidem dilectum tenes, scd nondum tibi res A et non etiam m singuus noois: tuus enim crii cui
esl in tuto. Turbaris adhuc, etthalami tranquillitatc sicut verae et indubitatae fidei, sic etiam aflectuum
non frueris. Fides in portu est, sed pravae consuetu- piorum intcgritas constet? Magnus plane est, si
nis impetus, et lentationum vel emergentium, vel quis est, qui sicut nunquam titubat in fide, ila pas-
frequcntium cumulus adhuc tibi frangendus, aut sionibus animi nullis turbetur. Plane talem ego
certe fugicndus est. Tene constanler inter discri- dixerim cubiculi secreta ingressum. Bouum cubicu-
niina ne te effugiat, donec introducas dileclum in lum cordis tranquillitas. Cum aliis laborat sapien-
domum matris tuse, et in cubiculum genitricis tuae. tia; sed cum humili et tranquillo quiescit Spiritus
Tene cum labore, ne minus caulo et parum curioso Domini, et in pace locus ejus. Scd hic quiescat in-
citius elabatur. Fide tenes, professione tenes : tene lcrim sermo noster, magis vero sensus noster in hoc
moribus, tene conversatione, nec dimiltas. Non cst ulinam requiescat secrcto cubiculi: ut quod expe-
de caetero nunc pro fidei veritate conflictus, sed spi- ricnlia docuerit, expressius rcfundat sermone se-
ritualis hujus certaminis aestus adversus mores bo- quenti, praeslante Domino nostro Jesu Christo, qui
nos et vitam hpnestam totus incanduit. Instant his cum Patre et Spiritu sancto vivit 39 et regnat Deus
diebus novissimis tempora pericuiosa, quando sunt per omnia sscculasrcculorum. Amen,
Iiomines se ipsos amantes, cupidi, elati, inventores, B SERMO XIV.
imo et incentores malorum (// Tim. III, 1-5). In Adjuro vos, filim Jerusalem, per capreas, cervosque
exortu fidei christianae persecutio nominis hujus camporum,ne susciletis neque evigitare faciatis di-
grandis erupit: hodie, pestilentia morum fceda sa- lectam, donec ipsa velit (Cant. m, 5).
tis et lenta nimis exhalat. Corrumpunt enim mores 1. Patctillam obdormisse, pro qua lalis est facta
bonos exempla mala. Trahe nos, bone Jesu, in odo- adjuratio. Quidni dormialcum dilerto ingressa ma-
re unguentorum tuorum, ne pestilens aura dc vicinoi tris cubiculum, deliciarum recessus? Dormit cum
crumpcns, salem sapienlise in nobis infatuet. Sermoi patitur mentis excessum de accessu dilecti. Adjuro,
vester, Paulus inquit, scmper in gratia sale conditus; inquit, vos ne suscitetis dilectam. Beata plane, quse
tit (Colots.iv, 6).Nunquid solus sermo,et non potiusi dilectum hunc et tenere permittitur, et dimitterc non
visus, auditus, incessus, omnis denique exterior ge- compellltur. Tene quod tenes, tene et attrecta mo-
stus sale condiri debet? Placete, lnquit, omnibus per rose ct diligenter verbum vitae: revolve volumen vi-
omnia, sicut et ego (I Cor. x, 32, 33). Quod si in- tae, volumen quod revolvit Jesus, imo quod est Je-
fatuati sunt Ecclesiae principes, plebes in quo sa-- sus. Involve tc illi, involve te illa qua involutus est
lienlur [al. salient] ? ipse sindone; quia amictus est lumine sicutvesti-
7. Et nos, fratrcs, qui religionis professores su>. " mento. Induere dilectum tuum Domiuum nostrum
mus, sal esse lerrae debemus. Si ergo el in nobisi Jesum Christum. Excide tibi memomle diligenter
gal evanuerit, in quo salietur? Factus et sacerdos3 in petra, monumcntum novum, in quo nondum
sicut populus, ut licentius populus sicut sacerdosi quisquam positus fuerat. Christus cnim petra. Sem-
fiat. Mundo se raonachi studioseconformant : etquii per nova reperiri possunt in Christo. Ad nova po-
in inundo sunt, errorem suum nostrorum satis ver- tesl penetrari. Multi sunt in illo recessus, thesauri
sute et nimis vere tuentur exemplo. Mutuis ad vitiaa sapientiseinnumerabiles. Non est uno contentus vel-
sesc, aut informant, aut fovent exemplis, pastoress lere; saepius tonderi potest. Bona vellera sunt sen-
ct populi saecularcset religiosi. Prompluaria plcnaa sus mystici, sacrati affectus. Talibus abundat Jesus;
sunt hujusmodi, eructanlia ex hoc in illud, aut tur- nudarietexspoliarinonpotest. Lmtabor, inquit, super
pis, aut tepidae convcrsationis spiritum peslilcn- eloqnia tua, sicut qui invenit tpolia multa (Ptal.
tem. lleu! quam avido cordis ore pravum huncc ,-.xvm,162). His te vesti spoliis, involve velleribus,
attrahiutus spiritum, et corrumpentem haurimuss ut calefiant, sicut scriptum est, latera tua (Job xxxi,
auram! Peslilenlia haec passim influit per fenestrass 20): eloquium enim ejus ignitum (Psal. cxvm, 140).
nostras. Jesu bone, quando erit, si tamen aliquando o j)
j In his quiesce, ut suavis sit somnus tuus, sicut Sa-
erit, sicut fides integra, sic et incorrupti morcs?i loraon ait (Prov. m, 24). Denique et sponsus istum
Quando continget ut sicut cum veritate pax, sic nonn dilectse suae somnum tuetur et fovet, illam exsu-
sit pugna pro virtute? Quando inlegrum te, et ex x scitari vetans. Adjuro vos, inquit, per capreas, cervot-
arbitrio in contemplalionis et quietis cubiculo com-i- que camporum. Nova plane adjuralio, nec plus ha-
pleclemur? Pauci sunt inEcclesia qui inhunc stai- bens admiralionis in specie, quam in virtute my-
tum pervenerunt, sed tamen pro parte prolitemur : sterii.
Tenui, nec dimiltam illum, donec introducam illum M 2. Quaerensquid in se sacramenti involutum conti-
in domum malris mem, et in cubiculum genitricis is neant haec animalia; quamdam liberaementis alacri-
mem. Non est tota talis Ecclesiaefacies, sed tamenn tatcm, et agilitatem spiritus, cursim se et saltuatim,
multatalis, ut dicere possit : Tenui, nec dimittam M ut sic dicam, ad superiora ferentis, intclligo adum-
illum, doncc introducam in domum matris mem, et ft brari in illis. An non et tibi velut capreae ct cervi
in cubiculum genitricis mem. Fidcs profusior cst, t, quidam videntur, qui licet in corporc commorantes,
coniracta sunt negotiacharitalis.;Nunquid in univcr-
r- corporis tamen cvaserunt incommoda, ct spiriluali
sitate credcnlium lianc advertcre cst dislinctionera,
i, levitatc pondcra carnis pene non sentiunt et lerrenae
69 IN CANTICASERMO XIV. 70
molis materiam nesciunt mentis beneficio? Hi sunt A bunt; ambulabunt, et non deficicnt (Isa. XL,31). Mu-
qui spiritu ambulantes, ultra non sentiunt desideria tatio hsecprofectuum videtur innovalio jugis sine de-
carnis : aut si sentiunt, languida certe ct quasi pal- feclu, sine fatigatione. Bona quidem foriitudo quae
pitanlia, ad extremum ducentia halitum. Vos, inquit currens licct cum labore, ad defectum tamen decli-
Apostolus his qui hujusmodi sunt, non estisin carne, nare non novit. Mclior plane, quse nec laboris sentit
sed in spiritu (Rom.vm, 9). Denique etsi cognovimus molestias; sed oppositarum diflicullatum transilit
Christum secundum carnem, sed jam non novimus scandala, et velut in campcstri planitie cxplicitis
, (II Cor. v, 16). Jam totus spiritualis factus est, jam gressibus utens, juxla quod scribitur, Cursor levis
se ad soliludines ccelestes contulit, jam conscendit explicat vias suas (Jer. n, 25).
ad superiora. Ideo dicit Ecclesia : Similis est dilectus 4. Hoc est quod in praesenti cervos camporum
tneuscapremhinnuloquecervorumsuper montesBelhel dicit, quod illis quaelibet aspera et ardua quselibet,
(Cant. n, 9, 17). Ad hos te montes invital qui dicit: plana sint el pervia, et inoffensis exposita cursibus
Si consurrexislis cum Christo (C»loss. III, 1), etc. quasi planioris sequor» campi. Vox Domini, vox in-
Quasi caprcam te spirilualem fieri vult Paulus, qui tima; inspirationis menlis auribus suaviler illapsa.
ad illos te ccelestes montes provocat, qui singularis Illa est utiquc quae cervos hujuscemodi praeparat,
illius hinnuli te vestit imaginem. Sicut, inquit, por- B • quae revelat condensa. Nam si
qua condensa sunt, ct
tavimus imaginem terreui, porlemus et imaginemejus crebris scandalorum quasi spinarum aculeis obsita,
qui de cmloest (I Cor. xv, 49). Bonus cervus et ipse illis condensa non sunt, quorum Dominus pcrficit
Paulus, qui ait: Nostra conversatioin ceelisest (Phi- pedes quasi cervorum : qui nullo injuriarum obice
lipp. m, 20). Bonus plane cervus, quem spiritus Do- lardari possunt, magis autem complacent sibi in tri-
mini vegetat et agit. Spiritus enim Domiui subtilis bulationibus, et acceptas babere norunt injurias, aut
et mobilis. Boni cervi, quos vox Domini prseparat, nec respicere penitus, ex vehementia desiderii ad
quibiis revel&t CC«lde_Q8a mysieuoruni., .cojidensa in superiora properantis, et intendentis in anteriora. O
quibus benediclus ille lalitat hinnulus. Bona certe misera hacctempora nostra ! quomodo ab hac regula
caprea, quae ad omnia, quaevel sibi proposita sunt, in contrarium omnes pene rcsilimus, etiam qusepie-
vel imposita, impigra et indefessa devotione spiritus tatis plena sunt specie, ad injurias intcrpretamur?
dicere potest, Paratum cor meum, Deus, paratum cor Ubique fere obicem palimur, et impingimus in pla-
meum (Psal. LVI,8) : quae ea quae relro sunt obli- nis, et lubrica facta sunl in ptateis vestigia noslra,
viscens, ad anteriora extenditur. sicut dicit Jeremias (Thren. IV, 18). Omnia nobis
3. Audisti communia : audi singularia, ut aliquid (r obstrusa querimur, siquidem iter pigrorum quasi
distinctionis inter hsec assignemus animalia, ncc sepes spinarum (Prov. xv, 19). Ad querelarum oc-
copfusa et indifferens sit de ulrisquc disputalio. In casiones gratulamur, ad suspiciones parati, ut, quera-
cervis antiquitatem attende vivendi, et vidcndi acu- admodum scriptum est, terrere nos videatur sonitus
roen in capreis. Cervi quadam arle naturali a senio volantis folii (Levit. xxvi, 36), et animi molestias
se tueri perbibentur, et vergentem in defcclum vi- manibus et v.erbis accersire nitamur. Inde est quod
tara rediviva novitate ab interitu revocare. Christus spiritualium virorum nirais crebro inquietamus
singulariter non tam cervus quam hinnulus dicilur : quietem, interrumpimus otia, et mentis ad superiora
qui nititur seterna novitate, nec habet aliquid vctu- intentse perturbamus soporera, et a gratissimo sponsL
statis admisluin, quod subinde renovatione indigeat. avellimus amplexu.
Ille singulariter caprea videndi 'privilegio. Denique 5. Hujuscemodi ergo molcstias, quas vel perver-
nemo novit Patrem nisi Filius, et cui ipse voluerit sitas quserit, vel infirmitas parit, a dilecta sua spon-
revelare (Matth. xi, 27). Omnia 40 aulem nuda et sus avertit, lilias Jerusalem ad spirilualem quamJam
aperta sunt oculis ejus. Ergo el hi quoquc quasi alacritatem invitans. Hoc enim sibi vult quod pcr ca-
capresequaedamspirituales iutelliguntur, qui revela- preas el cervos adjurat, ut spiritualium ad aemula-
tos habent mentis oculos in agnitione Dei: qui spi- ID tionem provocentur virorura, et ab infestatione ira-
rituales effecli dijudicant omnia et perscrutanlur : portuna dilectae quiescant. Adjuro vosne exsuscitetit
qui revelala facie gloriam Domini contemplantur. ditectam, donec ipsa velit. Utile vobis est ut dilecta
Cervi vero sunt in eo quod iu eamdem imaginem evigilet; sed exspectate donec ipsa velit. Ejus exspe-
transformantur a claritate in claritatem tanquam a cteturarbitrium, ad cujus cura vestri spectal officium.
Domini Spiritu : qui veterem deponentes hominem, Tunc volet, cum Spirilus illam velle docuerit. Un-
novura induunt cum, qui creatus est in justitia, et clio Spiritus docebit illam. Adhaercnsenim dilcclo,
sanclilate veritatis : qui senescentem devotionem, unus cum illo effectaest spirilus. Ideo dicere pot st:
et quodam languentem tsedio, in novum denuo fer- Spiritut Domini super me, eo quod unxerit me, evan-
vorem rcducunt, et perscverantisc fastidia nesciunt gelizare misit me (Isa. LXI,1). Ergo evangelizabit
reparatione frequenti. Qui, inquit Isaias, confidunt vobis, cum acceperit tempus a Spiritu. Interim bi-
in Domino,mutabunt fortiludinem : non quidcm ttt bula hauriat quod refundat uberius. Contemplatio-
veterem perdant, sed ut novam adjiciant. Mutabunt nis gratia compassioncm non evacuat, sed infnrmat;
fortitudinem instauratis frequenter incremcntis, Mu- ct mentis excessus temperantem reddit infirmis.
tabuntf iuquil, fortitudinem : current, et non lubora- Deniquc cura dormit Adam, virilis costa in infu-
miorem mollescit scxum; et proptcr socialem copu- A \ decurtare vultis? Niltil tam exiguo imrainuendum
lam de latere viri formata est mulier . imo in so- est momento. Fruatur interim libere hora fugaci.
ciam mulierera Adam ipse convertitur, et conforma- Exsuscitare eam vultis, et avellere ad vos quaui
tione quadam transiit in conjugem. Ideo dum evigilat Christus exsuscitat, et in se evigilare facit? Deui-
charitatis vocem primam emiltit, in compari sua se que etsi dormit ipsa, sed cor ejus vigilatinChristo.
ipsum agnoscens : Hoc nunc os, inquit, de ossibus Petrus et qui cum ipso erant in monte gravati sunt
meis, et caro de carne mea (Gen. n, 21-25). An non somno, et cvigilantes viderunt majestatem Jesu.
libi Paulus videtur virilem diguitatem in humilio- Bene gravali somno, in quibus humanus reprime-
rem sexum, deflectere cum dicit se factum inlirniis batur sensus. Gravabalur et reprimebatur in ipsis
infirmum? (/ Cor. ix, 22.) Quasi spiritualis Adam •quod erat ex ipsis, ut ad ea quae mundi sunt caeci
Eva eflicitur, dum subjectis compatitur apostolica et hebeles, tantum ad cognosccnda quae Dei sunt,
firmilaS : et sublimitas 41 virtulis et scientise so- spiritu evigilarent excitali divino. Evigilantes, in»
brietate quadam capacilati tempcratur infirmorum. quit, viderunl majestatem (Luc. ix, 32). Bene ergo
Et si mente exccdit Dco, sobrius tamen fit Jaliis vigilat, qui talia videt, qui videt gloriam Unigeniti a
(// Cor. v, 13). Mentis excessus bonus est sopor : Patre; qui audit arcanaverba, quaenon licet homini
non superbiam inducens, sed sobrietatem docens. ^ loqui. Non licet ei dici in quo Filius Dei nondura
Adjuro vos ne exsuscitelis dilectam, donec ipsa velit: resurrexit. Videle, inquit, nemini visionemdixeritis,
et si mente interira excedit Deo, iterum tamen sobria donec Filius hominisamorluis resurgat (Matth. xvu,
fiet. Si modo dormit, evigilabit rursum, et vina 9). Non potest ei dici visio, in quo nondum Christus
quae reperil, cum temperamento quodam vobis re- resurrexit. Denique simile dictum est Mariae: Noli
fundet. Ipsa novit quando dividat praedam domes- me tangere; nondum enim ascendi ad Patrem (Joan.
licis, el cibaria ancillis. Quomodo nOn miscrebilur xx, 17). Non licet ei dici, qui non est raptus in pa-
filiarura uteri sui, quae nec ancillas prsetcrit? Bonae radisum, in locum deliciarum, in locum de quo Pe-
tamen fitiae ancillas se repulant, et naturalem ne- trus dixit: Bonum esl nos hic esse (Matth. xvn, 4).
sciunt libertatem, dum veritatis spiritu liberalas se Bene exsuscitatur, qui in huuc cum Paulo rapitur
esse recensent. Vere enim liberse sunt, quas liberat paradisum (II Cor. xn, 4); qui ascendit cum Petro
veritas : et ideo aliam libertatem ignorant, quaeper in montem, qui vel una cum Christo potest hora vi-
adoptionem liberatas se gaudcnt. Denique quanlo gilarc, quem non homo tangit, ut exsuscitet el evi-
magis est gratuita adoptio, tanto est abjectio devo- gilare faciat Christus. Et Petrum ipse teligit, ideo
tior. Eaedemergo et ancillae sunt, et filiae; quia ubi r evigilavit et vidit majestatem ejus. Denique et hsec
niajor esl in adoplione dignatio, ibi justior in suh- ipsa dilecta vide qualis exsurgat de sponsi amplexu.
jectione devotio. Qum est isla, inquit, qum ascendit quasi virgula fu-
6. Ne suscitetis eam, donec ipsa velit. Ipsa novit mi? (Cant. m, 6.)
quando dividat praedaro domesticis, et cibaria an- 7. Sed nos jam hic ascendentem revoCemus ser-
cillfs. Non est de ista metuendum quod legittir: monem; et capitulum hoc alleri servemus principio,
Filia populi mei crudelis, quasi slruthio in deserlo imo illi qui de se ipso dicit: Ego principium, qui et
(Thren. iv, 5). Strulhio pennaespeciem habet, carct loquor vobis (Joan. vm, 25). Qui utinara nobis sit ei
tamen effectu volandi. Nescit per mentis excessum sermonis principium, et cordis verbum ; ut qux lo-
volare; propterea speciem non visitat suam. scd cuturi sumtis de ipso, prior ipse loquatur in nobis.
derelinquil in terra ova sua. Obliviscitur quod pcs Loquere, Domine, loquere mihi, et loquere pro me.
conculcet ea, bestia conlerat. Non novit in contem- Increpa pro mc filias, non Jerusalem, sed Babylonis:
plationis soporem assurgere struthio. ideo secom- dic 42 ut sedeat et taccat filia Chaldseorum. Deus
passionis affeclu non induit. Ad comraodum enint bonc, quantae sunt hodic filiaeBabylonis, quse nc-
spectat filiarum in mentis excessu dormitio matris, sciuntcanlicaSion. propter quas organa nostra sus-
et totum de compendio est quod spiritualis ejus 'Opendimus! Quanti sunt lilii Edom, qui nos exina-
somnus protrahitur. Ideo dicit : Adjuro vos ne ex- niunt et exhauriunt lsetitia spirituali! Compescis
tutcitetit dileclam, donec' ipsa velit. Bona adjuratio filiasJerusalcm ab infestatione dilectae.Utinam mibi,
per quam et malri parcitur, et profectus quseritur Domine, a filiabus parcas Babylonis. Dispar enim
filiarura. Quanto enim liberius .vacal et videt. tan- est, el satis molestior vexatio malignantiura, quam
to uberius adolescentulas revisit. Quanio sublimius amantium. Sed tamen nescio qua nostri temporis
suspenditur, tanto descendit humilius, condesccndit hujus miseria ipsi amantcs facti sunt malignantes.
utilius. Quid vultis tcmpora dispensare, quaesponsus Quanla malignatur hodie amicus in sancto ? dixissc
posuit in voluntate dilectae?JVeexsuscitelis, inquit, debui, Inimicus; sed dixi quod magis dolet. Ipsi
illam, donec ipsa velit.Tunc volet cum ab oculis ejusi amici facti sunt inimici. Amici professione : inimici
cvolaverit visio dilecti. Lubrica est cjuspraesentia, et affeclione. Specie amici: sed amicitisevirtutem dif-
elabilur subilo, Ego, inquil, dilecto, elad me conversio1 fitenles. Amicus Absalon, quia filitis; sed quanta
ejus (Canl. vu, 10). Quid lam sanctum tenlatis com- inalignatus est sceleratus in sancto, filius in patre,
merciura ante icmpus divellere? Beata collatio, sed . Absalon in David? Absalon Pax palris dicitur. Bo-
brevis hora. Suflkint ilii brevitas sua : quid illam nura plane nomcn:sed ipse noininis hujus vututem
rS . IN TANTir.4 KF.RMOXV 71
abncgabat. Affectavit regnum, incestavit cubile. A nunc querelis his ulterius immoror? Non id nunc
Felix tamen David, cui inter tot lilios, nonnisi unus gero propositi, ul nostra defleam, sed ut aliena ean-
persecutor eiupit. Quem mihi dabis hodie inler ma- tem. Sufliciat paucis nostra deplorasse. Jam a !a-
gistros.cui nonnisi unus Absalon insidietur? Annon mentis reverlor ad cantica, illo nobis animnm praes-
quasi \bsalones sunt quidam, qui, sicut scriptum tante el os et otium, qui cohibet inquietos a spousac
est,pacem prmdicanl, etmordent dentibut?(Mich.m, somno Christus Jesus, una cum Patre et Sjiiiiln
5.) Affectant locum palris, fcedant cubile, dum pra- sancto reguans per omnia saecula. Amen.
vis susurriis socios corrumpunt:et subvertunt corda 43 SERMO XV.
inu centium, in quibus patris spiritus suaviter Qum est ista qum ascenditper desertum quasivirgula
qipescebal. Imitatione .Absalon est, qui magislri et fumi ex aromalibus ? (Cunl. m, 6.)
loeuin sibi arrogal,et vitae derogat; pacem prsedicat, 1. Qum est isla qum ascendit per desertum quasi
et mordet dcntibus. Malus est morsus derogatio, virgula fumi ex urematibus? Videle, fratres, sicul
malus cibus de quo dicitur : Dulce est enim in ore et videtis, quam sil eflicax ad incrementa graiiarum
ejus malum, et abscondit illud sub lingua sua (Job tranquilliias mentis; quales metal fructus de in-
xx, 12). Abscondit donec evomat in tempore virus terna quiete Christi dilecta. Videte, inquam, qualis
cdleclum. Quanla maligiiatur atnicus in sancto? De- procedat de spousi amplexu.Qualis ergo progreditur,
nique quae nou videt suspicatur. Posuerunt, inquit, a me ne qusesieritis: sponsi potitis super boc so.iales
tigna tua signa, et non cognoverunl.Ponunt quae non consulile. Quid, si et ipsis quasi nova et insolila de
inveuiuiit: ponuiilquae prave postea exponunt. Signa, secreto dilecti sinu procedit? Nova plane. Nam ipsa
inquit, sua. Se ipsos enim in signum ponunt, cum novitas admirationem inducit. Qum est ista qum
ex siue pravitatis regula alios metiuntur. Signa, in- ascendil ? Attende profectum. ln stiperioriltis cus-
quit: quasi dicat, Tanlum signa, et non veritatem; todes interpellat, et de visione rogat dilecli. Ilic
signa non certitudinis, sed suspicionis. Et non co- ipsis custodibus adrairanda prorumpit, et nova sub
gnoverunt. Non enim cognitione, sed conjectura ni- specie. Quidni nova procedat de complexu tlilccti?
tuntur. Malignatur inimicus in sancto (Psal. LXXIH, ipse est cnim qui de se dicit: Ecce ego omnttt uova
3-5). In quo sancln? ln Sanclo sanctorum; in Sancto facio (Apoc. xxi, 5). Etiam quae nova sunt, ipse rc-
qui dicit: Qni vos tpernil, me spernit (Luc. x, 16). novat. Puta caminus est:aiirum admove; si piirum
Temcrarium cst, utdicitApostolus, alienuw servum est, purgatius reddit, et rutilans metallum receittcm
judicare (Rom.xiv,4). Tu ergo quis es qui dominum de fornace fulgorem educit. An non caminus Chri-
ttium judices? Qui enim potestatem dijudicat, ordi- Q slus? Ignitum, inquit Psalmista, eloquium tuum ve-
nalioncm Dci dijudical. hementer (Psal. cxvui, 140). Hoc camino decocta
8. Denique conqueritur et dicit: Tulerunt a me non potest nisi nova, et velut altera prodirecreatura
hominesjudicium meum (2). Filii hominum, utquid in Christo. Denique et ipsius dum oraret specics
diligilis vanilatem, et quaerilis mendacium? Vauita- facta est altera (Luc. IX, 29) : sed tibi altera, cum
tem utique diligitis prselationis, et ideo quaeritis in oras, ejus fit species. Nara iu se mauens uuus, in-
praeiatis vcstiis mendacium pravse suspicionis. Vani novat omnia. Altera facta est corporalis Domini spe-
enim Ulii hominum, mendaces in stateris (Psal. LXI, cies cum oraret, et voluit per hoc in mente tua ora-
10), mendaces in judiciis. Et utinam pro minimo tionis comraendare virlutera, quod illa sit qtix te in
mihi s.t ab litimano die judicari, dum selerni diei intimis alterum faciat, et novum comrautet in homi-
exspecto judicimn, Cum, inquit, accepero tempus, nem el meditatio innovet. Nos, inquit Apostolus,
ego juslitias judicabo (Psal. LXXIV,3). lpse juslus revelata facie gloriam Domini speculantes, in eumdem
Judex lempus exspectare se dicit, ut justitias judi- imaginem transformamur (II Cor. m, 18); boc est,
cel: et ttt tibi anle tempus assumis judicium? Pater in eamdem quam intuemur, transformaraur.
omne judicium dedit Filio : et lu tibi quod non ac- 2. Forte et sponsa de speculalionis arcano eam,
cepisti judicium assumis, et hoc in patrera? Vide D quam intuebatur, sponsi imaginem vestita prodiit.
ne forle in eum Patrem, a quo omnis paiernitas in Nova plane. Nam sodalium circa ipsam admiratio
coeliset in lerris nominatur. Viperea generatio ma- novitatem protestatur, Qumest ista qum atcendit ? ac
trem suam co nedit, et dente venenalo doctoris vitam si dicat, Non est cum illa sicut heri et nudiusiertius.
corrodil. Non sunt islaefiliaeJerusalem, pacis filias, Non jam amplius circuit civilatem; non discurrit
sed Babylonis. Quando increpabis illaS, et dices : per vicos, per plaieas, per vigiies. Non errabunda
FiliaeBabylonis, nolile flere super me, sed super vos vagatur, sed itinere directo ascendit. Quae est in hac
ipsas flete? Siquidem improperia eorum qui vices ipsa haec tam subita novilas? Quce etl is.a qum at-
tuas gerunt, in te redundant: nec est murraur eorum eendit, et ascendit per deterlum ? Desertum vere et
contra nos.sed contraDominum.Parcite ergoa mur- aridum et sterile reputat sseculum omne hoc per
niuratione, quae non prodest vobis et aliis nocet. quod ascendit. Et quanam ratione nobis factus de-
Tu, Domine, tu potius obstrue os loquentium ini- scrti hujus odor, sicut odor agri pleni, et quasi ci
qua, et ne olaudas ora te canentium. Sed quid jam benedixerit Dominus? Quantos trahit ad se deserti
(2) Yidede hocloco in Doctr. PP. lib. contra Judic. temerar,

PATUOL. CLXXXIV. *
"B GILLEBERTI ABBATIS 76
Iiujus odor, et tenet ne possint avelli?Odor iste est A conversalionem sibi in ccelo collocant? Sed ipse
odor mortis ad mortem. Inanitas est quam putatis spi ciali ratione ventus, qui reliquorum ambulat su-
ubertatem. Denique terra sitis est, et imago mortis, per p nnas venlorum, el spiriluum omniuui virtutes
sicut dicit Jeremias prophcta (Jerem. n, 6). Terra, exccdit. Jure ergo venturn eum vocat, et vcutum
inquit, silis. Cupiditates enim mundanas magis irri- ureutem, quod ejusflalupeccati sinlin nob sfrigura
tal, quam satiat. Infrurluosa est ista quam ,piilas resoluia, etcaplivilas nostra conversa tauquain lor-
plenitudo : et si uuid est fructus, id fluxum est, el rens in auslro. Hujus se aeslu exiislos discipuli
mutabilitate sua morlis prsefert imaginem. Quomo- senserunt, cum dicerent : Nonne cornoslrum ardens
do ubi mortis vides imaginem, odorem vitaesentirc eral in nobis dum loqueretur? (Luc xxiv, 32.) Et ne-
te rcputas?Odorem vilae Christi spirat ubertas. Ipse scio si uspiam libcntius spirat, quam in castae et il-
enim est ager vere plenus, ager fertilis, ager cui be- laesaeintegritalis desei to et invio. Ilaec loca libenter
nedixil Deus Pater. Alium prseler istura agrum perflal, el casti corpnris animam charitalis fervorc
sponsa nescit, sed desertum reputat, ct terram decoquit, et spirilualibus liquefactam desideriis te-
salsuginis. nues resolvil in vapores, et veluti fumi virgulam
3. Qum est ista quce ascendit per desertum? Bo- exsurgere facit.
num eril certe deserlum, si non fuerit cor tuum in- "' 4. Qum est,inquit, ista qum ascendit per desertum
suleatum inimici vomere : si non fuerit ejus irri- quasi virgula fumi ? Et honum deserlum caro casti
guum stillicidiis, impinguatum rore; si non quse latis exhausta et desiccata virtute, quae nullain de-
superseraiuat zizania in te laeta luxurient, imo re- lectationis immundae nebtilam exhalel, nec ignem
nascanlur quidem quasi fecundo snlo. Sterile sit cor exstinguat, sed nulriat, quein Domiiii flalus succen-
Cttum, ne tale vel germen proferat, vel semen stisci- dit. lgnis hic aromaticam si invenerit animani, suc-
piat. Anima, inquil, mea sicut terra sine aqua libi cendil, el alteram commutat in specicm, et quasi
(Psal. CXLII,6). Bonum desertum talis anima; bo- virgulam fttmi cxhalat in superiora. Quasi virgula,
iium etiam desertum caro integra, caro inlacla, caro inquit, quod per cogitationum disciplinam ab exte-
immundis non exarata concupiscentiis, caro carna- riori sit ad interiora conslricla, et ab inferiori ad
lis voluptalis nesciens semina. Qui enim seminat in superiora directa; quasi virgula, quod sese et ad se
carne, de carne metet corruptionem (Gulat. vi, 8). ipsam colligat, et supra se porrigat. Sed quid sibi
Bonum denique desertum alvus virginalis. Talis erat vult, quod illam fumi virgulae comparat? An forle
bealae illius et specialis virginilalis uterus, quem per hoc innuere voluit, quod nou sil perpetua ac so-
nullius impudici motus affectionis immundaeteme- „ lida spirilualis hujus suavitatis gratia, et meniis as
ravit lsesio. Caro ipsius sicut terra deserta, et invia, census, sed facile sicul fumus liquescat? Suavis est
et inaquosa, in qua Christus apparuit. Non tamen plane et oranino spiritualis vapor fumi, in quem se
deserla penitus, quae Christum parturivit: irrigua aromata concrcmata relaxant. Sed ego virgulae isti
cst, sed fluentis virtutum. Ideo quasi puteus dicitur tenerae et delicatse lurbines meluo, ne illam vento-
aquarum viventium, quse fluunt impetu de 44 L'~ rum flabra diverberent, ne circumferat procella cu-
bano, quod virginalis munditise candor spirituales rarum, ne tentationis aura illam dissolval, et cedat
rcfundal gralias. Hortus conclusus venter ejus casli- omni vento. Exempla nobis melum suadent. Multos
moniae virginalis disciplina , eo quod inlegritatis enim videmus et dolemus tam inspcrato ce&sisse,
sepem carnalis desiderii non dissipaverit ardor : quam subilo erupisse. Meditalionesubliles sunl, ora-
propterea in talibus irriguus aquis fructum dedit in tionis impensi studio , pingues gratia, tlevolione
tempore suo. Vis audire qualera hsec terra deserta quadam dulci uberes, effusi in lacrymas, cum subito
fructura dedit? Osee te docet, qui dicit: Adducet levis i:r>patienti;e occasio quselibet spi.ituales has
Dominut venlum de deserto urentem, el desiccabit ve- Contrislat delicias el exhaurit. An non ergo qtiasi
nas mortis (Ose. xm, 15). Quis alius mortis desic- fumus tara facile evanescens gloria? Jure quasi vir-
cavit venas, nisi Christus Jesus, quem nobis inte- D gula fumi talis ascensio, quae vel propria mulabili-
merati ventris desertum refudit?Et bene venlus : tate delicit, vel accidenti molestiaecedit. Ego tamen
quia Spiritus ante faciem nostram Christus Domi- non audeo super Sponsae pcrsona fumum pro de-
nus (Thren. IV,20). Denique dictus est secundus feclu interpretari. Al si lu contentiose rcsistis, eum
Adanuin tpiritum vivificantem(I Cor. xv, 45). Hu- tibi do defectum accipere, quem t.bi Psalmisla com-
jus flatu aposlolicae nubes volant, quas Isaias mira- mendat: Defcceruntoculi mei i» eloquiumtttum. De-
tur (Ita. LX,8). Quid mirum siventus dicitur, quem fecit \n salutare luum anima mea (Psal. cxvm, 82,
et nubem legis? Ascendel, inquit, Dominus super gl).
nubem levem(Isa. xix, 1). Nec hic levera quasi va- 5. Utinam hoc, Domine, defeclu aticnuentur
gam et inslabilem accipias : sed levitalis intelligen- oculi mei et deliciant. Utinam hoc defectu deficial
tiara ad spiritualem apiiiudinem trahe, quod corpus anima mea, deliciat el liqueliat, et eloquio tuo cale-
incorruplibiie nullam animae gravitalem attulerit, facla, eloquio vehementer ignilo, ab omni crasso
nec depressent terrena commoratio sensum multa,, intellectu in tcnuioremspiritualishabitudinis auram
imo cuncta cogitantem. An non quasi venli sanctii laxelur. Utinam si quid fuerit in me corpulentae[at.
funt omnes, qui spiriluali levilale a terrenis elapsi, torpulentse]intelligentise,et hebetis desiderii, in sub-
77 IN CANTICASERMO XV. 78
tilioris gratite usum deficiat, et attenuatione qua- AJ cila cnhibet appetitum: sed alterius est suavitatis
dam, et acuminc spiiituali a crassitudinc sua verta- et gralise, qtiando charitatis ardore liquescens cras-
turin virgulam fumi.lntalem iilinam defieialfumum sum omnem et carnalem nescit affectum. Qu.d vero
animaenieaevirttts : et nnn deficiat sicut fumus, ne thus? Nonne ipsum est odoris exigui, dum inte-
dical, Defecerunl sicut 45 fnmus d:es mei (Psat. grilas illi et corpulenlia sua manel? Cum vero
ci, 4). Aliud est omnino ita delicere sicut fumtis, ut flammis sulactum elfluere cceperit, in odorifeios
omnino non sis : aliud ita deficere, ut sicut fttmus tolum fumos exspirat. Simili ratione nonne tibi vi-
allenuatus animo, et spiritualis sis. Bene defecerat detur crassa et pi^ra oratio, et corporea quadain
Psalmista, cum diceret: Concupiscil el deficil anitna lardllale segnis, ignili et inlimi eloquii si non fuerit
mea in atria Domini (Psul. LXXXIII,5). Quonam virtute succensa? Utique in thure ego accipio ora-
enim modo non deficit, quem Christus inflammat? tionis materiam, et in fumo gratiam. Dirigatur, in-
Ignis ipse est, sicut scrihilur, et ignis consumens qttit, oratio mea sicut incensum in ccn peclu luo
(Hebr. xu, 8, 29). Qui, inquit, approximat ad me, (Psal. CXL,2). Nescit ilinere dirrcto ad De im ire
approximat ad iguem. Quis mihi dabit, ut hunc pos- oralio quae snccensa non fuerit. Oratio qi ae frigido
sim ignem ligare in sinu meo, ut inflammet cnr ftierit de cortle expressa, subito rdabiiur: nec
meum, renes commutet, et ad nihiluin me redigat? " potest esse perpetua, quae non est prompla. Vim pa-
Jure quasi virgula fumi ascendit, qu»3 de calore titttr, et non est sui juris. Sed nec sui juris est plane
processit cubiculi, de Verbi igniti complexu. Suaves succensa oratio. Illa contra conaiim leprimitur;
tua flamm.t, Christe, vapores evomere solet, etodo- ista supra conatum abripitur. Illa conaiur, et re-
ris aromatici fumum producit. Quasi virgula, incidit; istapraeter conatum ascendit. Ula violenter
quit, fumi ex aromatibus. Et fumum lego, qui de dirigitur; isla volunlarie fenur. llla vix exbibetur;
Leviatan ore procedit (Job XLI,11). Et item fumum ista i:ec cohibetur. Illa laboriosa; ista libcra. Illa
de puteo abyssi prodeuntem (Apoc. ix, 2): sed non tristis ; isla laeta. Illa bona ; sed ista oplima. Denique
ibi virgulam, non aromata lego. Nihil ibi directum, est orjtio lemperate mciiia inter frigidam et fer-
nihil dulce; sed horror summus, et ordo nullus. vidam , illam exceciens, sed non accedens ad istam.
Fumus erroris est, qui de puteo procedit abyssi. De Et, ut sic dicam, prima coaeta est; secunda, di-
hoc fumo impii dixisse leguntur : Fumus afflatus est recta; terlia, abrepta. Prima, ut sic dicam, sitiens;
naribus nostris, et sermo scinlillm ad commovendum secunda, sobria: tertia ebria est. Ista enim est, quse
cor noslrum (Sap. n, 2). Meis utinam, Jesu bone, menle excedil Deo: ideo ascendit quasi virgula
naribus fumus alflelur, quem tuus ignis agit: et de fumi ex aromalibus myrrhm et thuris et universi
camino ttio sermo scintillae ad commovendum, imo " inquit, pulveris pigmeniarii.
et ad commtitandum cor meum. Ignis tuus ignis 7. Mire in pulvere pigmentario humilitatis ex-
consumens est: vitia si invenit consumit, et con- pressit virtutem, quodea de magnis merilis nil
fessionis fumum emittit. Sed non isle fumus ex aro- magnum sentire noverit, non allum sapere: sed
matibus. Qui tangit, inquit, montes , el fumigant humili aestimatione rcliquarum 46 attenuel me-
(Psal. CHI,32). Bonus ignis qui tumores extenuat rita virtutiim, et earum soliditatem quasi ai quam-
animorum, et attactu suo elationes terrenas per dam pulveris exigtiitatem dedueat. Et bcne post
emissos pcenitentiae fumos evanescere facit. Sed al- orationis commendationem sub figura pulveris pi-
terius odoris el gratiae fumus est, quem aromata gmentarii de humilitate su'junxit. Oraiio enim
virtutum cremala refundunl. Ignis iste, ignisqucm humiliantis se, nubts penetral (Ecc/i. xxxv, 21): im:»
Dominus misit in terram, et voluit vehementer ac- sine humiliiatis gralia cralio quatunnihb-1 acuta,
cendi (Luc. xu, 49), non tantum vi.ia consumit, sed hebes tamen est; et trislem refundii odorem clatae
virtutes ipsas in suavioris graliae affectum commu- myrrha castitatis, neque fluxos ca nalium ! ene
tat. Aromata cura integia sunt, olent suaviter; sed restringit raotus cogitationum continentiae myrrlia,
hoc igne liquefacta alium longe spirant odorem. . quae animum in superbiae fumum lascivire perm.ttit.
r.
6. Hujus odoris fragrantiam sentientes in sponsa Contritione multa pi^meata rediguiitur in pulveiem.
sponsi sodales mirantur et dicunt : Qum est ista, Et bona contriiio, quoniam cor c.onlritum cl liumi-
qum ascendit per desertum quasi virgula fumi ex liatum Deus non despicit (Psal. L, 19). Boi:a plane
aromatibus myrrhm et thuris, et universi pulveris contritio, quae nihil relinquit indiscussum, nihil
pigmentarii ? Habes in myrrha continentiaevirtutem : tumidum, nihil non liumiliatum, nee in vinuti :ii;>
in thure, orationis sludium, in pulvere pigmentario, ipsis : justitias ipsas dijtidicat, et argttit non modo
inlervirtutumcopias cordis contriti huiiiililatem. Et de peccato, sed de justitia, et de judicio. An non,
bona myrrha, quae carnalem petulaniiam reprimit, quasi comminuitu:' quo.J redarguilur? an non quasi
et fluxos motus lascivire non sinit, et carnem non humiliatur justilia quae tiijud ..: r? In veritaU,
esse carnalem compellere nitilur. Sed eontinentiae inquit, lua liumiliasii me (Pstil. CXVMI, 75). Non
nostrae myrrha corpulenta videiur, et minus casti- omniiim est hocdicere. Infirmiores in vanitale sua
gata, et quasi vicina carni, nisi fuerit hoc igne humiliantur; perfectiores , in verilate Dei. Non
ccelesli, hoc amoris divini fervore liquefacta. Bona potest vanilas veritatem dijudicare, sed veritas va-
fjuid.emcontinentisemyrrha, quae pergcnlem ad illj- nitatem, et veri(as veritatem. Spiritus enim diju-
dicat omnia. Quod humano solidum et integrum A fectui. Molestus stimulus carnis, sed non charitatis.
videbatiir judicio, cum venerit spiritus veritatis, Etpassio amara, et discussio severa: utraque vir-
cvacual cl comminuil illud. Iu spirilu enim vehe- tutes humiliat.
nienli co:.leruulur virlutum pigiiienla in pulverem, 9. Sed omnia dulcius et eflicacius prodeunt de
Flamma haec ncn
eljusiilia jndicaltir. ln lurbine, inqtiitJob, conteret camii.o qttodam suecensi amoris.
me: in turbine spirilus sui, spirilus vehenicnlis, in modo virtutes 47 humilial. sed eliarn iinmulat, et
lurbiue SLiiitum meurn abripientis. In hoc turbine in novam convertit speciem, et de spir tualibus spi-
contcrel me, el mulliplicabil, inquil, vulnera mea riluali res facit. Conlinentiae myrrha, orationis tbus,
omnium liuiiiilis con-
\Job ix, 17). luU-^ra milii videbatur, aniequam ve- et in pttlvere pigmentario,
n.rel spirittis vehe.iieus, juslila uiea : sed ipse di- scieiitia virtutum, omnia magis serenum proJucunt
vullum ct gralani specicm, cum de hac prodeunt
jiidical, ipse conterit, ipse vulncrat, et multipliciter
scd concrematio me-
coiifringit bonoium praesumptionem meiitorum , oflicina. Bona enini conlritio,
sauciam cl languidam bumanain docet esse vir- lior. Suavs pulvis pigmentarius, sed fumusexcellit.
tntem. Nescio enim quid magis suave et spiritualc ma4s in
8. Utinam mihi boc modo conteri obveniat, re- fuino quam in pulvere signilicatttr. Ideo qttodam
digi in pulverem oniniuin bonorum affeclutim, pia- igniti verbi beneficio intcr sponsi flagrans amplexus,
rtim ni 'ditalionum. Ulinam, Jesu bone, lurbospi- de pulvere pigmentario in fumi tcnuitatem liqucscit:
ntus :ui talem animae me:e piilvercni afflet de pla- de humilialarum pulvere vitiulum in fumum gloriae.
leis cudcslis Jerusalem, ul in boc pulvere caleliam, Qualis est, putas, pervenlio; cum lam delica'us sit
in pulvere sedcani, in ptilvere dormiam, sed pulvere asceusus .'Quo lcndil qu;e lalis ascc-ndil? Quantus
pigineutario. Beatttsqui in hoc pulvere moraiur; cui deliciarum est locus, in quem ascensiones i^tas
suaves, et spiritualiter pulvereae cogitaliones undi- disponit ? Lectulus lo te diiecti est. Naiu ad illum
et laudate, praccipue sponsa debet aspirare. Ita plane est. Ideo
que allabuatur. Expergiscimini, inquit, et scquiltir: En lectulum Sulomonis sexaginta ambiunt
qui habitatis in pulvere (Isai xxvi, 19). Denique
de le t:lo
sponsa de felici expergefacta somno, quasi virgula ex forlissimis hrael. El pulchcr ordo, tit
fuini exsurgit ex aromalibus universi pulveris pig- ad lectulum veniat: de leciulo suo, de cuLiculo
menlarii. Universi, inquit. Et veritas ipsa bonorum matris suae, ad sui leclulum Salomonis. Nec rninus
universitatem operum ad quemdam le docet pulve- congrua varicias quo.l deliciis islis iiiini scet fortia,
rem el velut sterilitatem deducere. Cum omnia fece- et lecliilum suum Saiomon lam niunita cuslodia
rilis, inquit, dicile: Servi inutiles sumus ; qum de- r vallat. Scdveibi prorueulis jam reducamus hauerias,
buimus [ucere fecimus (Luc. xvn, lOi. Felix qui tan- novo eapitulo nnvum dedicaturi serinonem, prae-
tum et lalcm sibi colligit pulverem, ut quae jubentur sUnte Doinino nostro Jesu Chrislo, qtii vivil et re-
faeiat omnia, et repulet quasi nulla: qui universa gnai in saecula sscculomm. Amen.
bona quae colligil, per humilitatem illa conterit. SERMO XVI.
Paulus ad Corinlhios operum suorum aromala Lectutum Salomonis sexaginla ambiunl ex fortissimis
In itineribus, inquit, smpe; peri- lsraet. (Cant. tu, 7.)
mulla enumerat:
culis fluminum, periculis latronum, periculis ex ge- 1. Oquam delicata sponsa ascendit, quam pene
ixere,periculis ex Gentibus, periculis in mari,periculis sine mole corporis, et quam penilus sine corru-
in civitale, periculis in soliludine, periculis in fulsis ptione carnis! Quaenamerit corpulentia, ubi fumo
conferlur? quae corruptela, cum illum non caro
fratribus, Quid deinccps ? Quolidiana e'}USsollicitudo
omnium Ecclesiarum. Quis, itiquil, infirmatur et ego fluxa, sed aromata cremala exhalent? Delicate as-
non infirmor ? quis scandalizatur el ego non uror ? cendit, el digna lectulo Salomonis. Eslher et lotam,
bo- et unctam lego, ut regios unguenti suavitate mulceret
(I Cor. xi, 26, 28, 29.) An non velut quemdam
norum operum pulverem tibi collegisse videtur amplexus (Estlier n). Haccvero jam unguentis non
Vis D utilur in sponsi gratiam, =ed liquefacta cff cta est
Apostolus haecet hujustnodi plura percurrens?
adhuc sublimiores aliquas virtutuin ejus species odore ipso unguenti. Sed non omnes verbum hoc
audire ? Veni cura illo ad visiones et revelationes capiunt, non omnes his possunt deliciis perfrui. Si
Dei, ad raptum in paradisum, in leiiium ccelum, ad omnes fruerentur, omnes fraudareiitur: et in hoc
bealam illam ignorantiam nescienlis ulrum in cor- estetpulchra varielas, et pia charilas, quia alius
pore an extra corpus extasis illa facta fuerit, non est qui fruituir, alius qui tuetttr. In hoc aliorum et
jam pulvis, sed fuinus. Sed ne lamen fumo huic tuta, et laeia sunt olia, quod aliorum stinl muuita
spiritualis conlemplalionis se jactanliae fumtts im- custodia. Ideo 'sclulum Salomonis sexagintu ambiunt
misceat, audi quid sequitur. Ne magnitudo revelatio- ex (ortissimis Israel. Non vult Sab) i on nosler lccluli
num exlollal me, datus est milii stimulus carnis mem sui turbari delicias, dulces altenuari affectus, ne
(II Cor. xn, 1-7). Paulus sliraulatur ne extollatur: atteutari quidem : pacata diligit qui pacificus dicitur.
et quoinodo qui hsec audis, refugis stimulari? quo- Quisnoster Salomon, nisi Jestts Christus?Ipseest pax
modo te ipsum inler uberlatem donorum aut conte- nostra, ipse qui fecil utraque unum (Ephes. n, 14).
rere desinis, aut conteri non sinis? Molestus sti- Ipse pacificavit sanguine suo non modo quae in
niulus, sed tamen vexalio praeslat humilitatem pro- terris, sed quae iu ccelis sunt (Coloss. i, 20). Disci-
8i 1N CANTICASERMO XVI. 8*
plina pacis nostrae super eum (isat. LIII, 5). Disci- A Deo, et confimtimcum mundo; contimum cuni spi-
plinam debilsenobis pcensesustinuit, ut nobis justi- ritu, et confiniiim cum carne. F.t si qiiibtisdain di-
tiae pacem refunderet. Ipse punitus, lu repropilia- ctum est, Vosnon estis in came, sed in spiritu (Rom.
ttis : el ut punitus, sed poena tua pacem tibi partu- vui, 9); confines lamen sunt carni vel propter sub-
rire noii potuil. Hostia immunda contaminalos mun- stantiae naturam, vel propter carnis curam. Hoslis
dare non polerat, non modo alios, sed ne se ipsam ergo carne noslra quasi castro utens, regiones spi-
quidem. Disciplina crgo super m s, sed non eral illa ritus de vicino infestat, et de conlermino prsesidio
nobis ad pacem disciplina. Erat in nos mortalitalis insidias machinalur. Sed eril isle, id est Christus,
et affliclionisillala sententia; sed non erat injustitia pax, cum Assyrius calcaverit fines nostros. Ille Sa-
rev cata Tu quidem judiciaria senlentia ligatus, lomon noster, pacificus noster; qui praestat nobis
sedtuus non erat solutus reatus. ct pcena erat, et pacem super pacem; paceni ciim Palre, pacem ab
pax non erat. 0 misera et gravis disciplina super fi- hoste; ipse ponel lines nostros pacem (Psal. CXLVII,
'ios Adam ! conteris et non prolegis; punis et non 14). 0 confiniiim et confiniiini, quantum discrepatis
purgas; consumis, et non concilias; tonsumis, sed ab inviccm ! quanlis tu abundas gaudiis, el quantis
carnis subslantiam, non culpam. Quid tibi e/ paci? tu es vicinum et obnoxium scandalis! 0 linis et fi-
Quando pacera conferes, cui est cum peccato com- nis! tu quam Lete teneris, et tu quam labonose
mercium? quandoconferesgratiam, quae non aufers regeris! UlrobiqiieChristus limes est medius:islhinc
culpam? Justitia enim et pax osculalaesunt (Psal. separans, illinc fuederans: isthinc inchoans, illinc
LXXXIV, 11). Disciplina pacis noslrae super eum, qui consiimmaus. Sapienlia enim attiugit ab hoc tine
nobis attulil fructus pacatos justitiae. Dictusest ille forliter usque ad linem illuin, disponens in illo fine
solus Salonion noster verus pacilicus, quod in die- cuiicla suaviter (Sap. vm, I). Finis ille lecliilus est.
bus ejus orla nobis sit justitia, et abundaiitia pacis Ideo de muli re forli dieitur : Procul el <leultimis fi-
(Psal. LXXI,7). Abundans vere pax, quae non modo nibus pretium ejus (Prov. xxxi, 10). Pretium ejus
prseterita suffecerit repropitiare delicta, sed omne esl; propter quoil ipse se impendil, quod ipse se <esti-
etiam abundet in saieulum. Abundal cnim donec mal, quo ejus explctur avhlitas. Quid id aliud est,
auferatur labor mutabililalis nostrae, labor morlali- nisi spousi amplexus el le<tulus? Ullimus liids est,
tatis nostrae, altcrnantium labor defectuum. Vere ultra qiiein se non poiest avidilas extendere, nec fa-
ahundaus pax, quae non est data ad mensuram me- cultas conipreliendere suflicit. Finis esl, ubi ipse a
riti. Non enim meritum invenit, sed conlulit. Quo- te deficis, ubi exbauriiis, ubi alius esse iucipis, lo-
modo non abundaus pax, quteet remisit 48 offen- r tus in Cluiblo, et solus in te Christus. 0 vera pax,
sam, et priorem cumulavit graliam ? Erat homini et plena pax, quando de rcgno D,i lollentur scan-
priino in paradiso pax, ut non posset invitus abduci: dala; quando non erit linior in finibus nostris;
sed lion erat virtus, per quain postea posset, cum quando non erit finis et linis, sc ; unui taiitum finis,
vellet, reduci. Erat gralia, ut posset non eîre; sed et supradielus linis. Finis Deo fuederans, el conlor-
non eral tit posset, ctim vellet, redire. Mo;lo pax mans tanluui : linis lectuli gaudiis fiueus, non gla-
uberior in gratia Christi, quae posi iteralos excessus diis agens.
ultro offertur, et ptenilenles non repudiat, sed re- 3. Nnncvcro ut quiela sint quantulacunqiie suct
vocat. Bene pax abundans, qtiae nulla potest exhau- lectuli gaudia, necessaria quidem est custodia for-
rin injuria, paralior ad veniam qtiam ad vindiclam. tis. Ideo lectulum Sitloiuonis scxaginttt amtiiitn ix
Pax lia;c a remissione peccatorum incipiens, usque forlissimis Israel. El in Evargclio haliet: Cnw [viis
ad divinaeparticipium abundavit naliirse. Qui enim urmalus custodit alrium suum, in pace suul eu iff<v
adh:eret Dco, unus spiritus est (/ Cor. vi, 17). possidel (Lnc. xi, 21). ULerior hic coiiini, nin ;,|, ,
2. Vides quanla repropitiationis abunilanlia, ut custodia, quia uberior est gralin leeluli quam .u i ;
non jatn paxcum Deo, sed magis unitas cum eo dici et sponsae sollieitiido major quam p; ss -, > < !'
possil. 0 bealiim confinium, ubi sublatus est inimi- ,» , ad poiiam paradisi angeliiam cuslo.i.ain i n
citarum paries. medius! Bealum quideni coiifiniiini, dio flammco pos tani lego ((.en. m, 2!;..'.
sed itondum tutura. Adhuc hostis ncster hos lentat qtiidam paradisus lectulus Saloniouis? Lectulu ,
pcrvaJere lermi:.os, fin s convellcre. Est nobis in quit, nosler floridus (Camic. 1, 15). De, iqne ipsc i.o:,
C!i:islo pax cum Deo Palre, sed nondum pax ab campi, ipse lignum vitae. B ne paiadisns del.ciaiiiin
hoste communi. Abundabit aulem pax 1I;EC,donec leclulus talis. Vidcs quomodo aniplae diiciae arcta
destrualur novissimus iiiiiniciis, mors. Interim etsi cinguntur custodia? Lectuliim cnini Salomonis am-
i on est pax ab ipso, protecfio tamcn est contra biunt sexaginta fortes ex fortissimis lsrael. Non
ips iin. Eit ipse pax nostra, cum Assyrius venerit mullum nuiicde numeri hujus disputo ratione: illos
i. lirram nostram, el ealeaveril in finibus nostris. tamen videlur siguare, qui prserogant et justitia ope-
Proximos siLi polest Assyrius fines infestare spiri- ris, et notitia lcgis. Deforiibus lsrael suut, qui (ide
luales, ulleriores non potest: calcare potesl, sed fortes sunl, qui stant in fide, el viriliter agunl; qui
Stare non potest in finibus nostris. Erit enim Chri- omnia possunt, sed in eo qui eos coufortat Christus.
stus pax, cum calcavcrit in finibus nostris Assyrius. Male 49 fortis est, qui adversus scientiam Dei sa
flabemus conlinium et confinium : conlinium cum extollit; qui adversus illam inffexibilis et rigidus
est: cui fortitudo lapidum fortitudo ejus, et cor rjus A \. clum exlollentem se adversus scienliam Dei (//
siMieum ; utnec vexatio det intellectum audituiejus: Cor. x, 4, 5). Versalilis sit in manu tua gla-
qiniles ceuique s:;nt quibus Paulus ait, An mmula- dius spiritus, ut ad onrne quod tibi einergil ne-
mur Djminum ? Nun quid forlioret illo sumus? (ICor. golium famulelur ; nec te desiiluat sermonis saeri
x, 22.) Non cst de fort.bus Israel, qui cum vulne- facultas, cum temporalis et subita deposcit occasio.
ratur non dolet; ciim verberatur non sentit, stupi- Jn labiis libi sit, non in foliis verbum validum etcf-
dus manens ad omnes stimulos ancipitis gladii verbi licax : Labia enim, nou folia, sacerdolis cuslodiunl
penetrabilis, et gloriatur si contra sapientise slimu- scienliam. Gladius verbi tibi sit a latere, non in late-
los calcitret. Non talis Maria, cujus aniraara , ac si bris : proximus tibi sit. Accingere eo super fem ir
niollem maleriam, gladius pertransivit. Me utinam tuum, ut potens sis et prompltis, el exhortari ii:
facile oblineat ve;bum validum; in me operetur doctrina sana, ct coiilradicenles redarguere. Non tibi
ejus elficacia, el animain meam bic penetret gladius, sit ensis sub femore, et verbi sacri studium carnis
ut et ipsa quasi in gladium convertalur contra spi- rrudentiae non supponas. Vniuscujusque en&issuper
rituales pugnatura nequitias. femur suum (Canl. m, 8). Alii dattir sermo scien-
4. Quid mitlismanum ad fortia, qui cx fortissimis liae, alii serino sapicntiae, et unicuique doclori sua
non es? Custodiam utquid suscipis, qui desidiam " dalur a Spiritu gratia (/ Cor. xn, 7 10). Uniuscu-
non excutis? Quid leclulum anibis, qui gladiitm non jusque ensis super femur suum : ul ubi cst tentatio-
habes; aut si gladitim habcs verbi, habes illuin in nis vceasio, ibi major verbi praeoccupatio liat, com-
vagina [al. pagina], non hahes in lingua? Non lencs monilio crebrtcr. Uniuscujusque ensis super femur
manibus linguae, verbi Dei versatileni gladium. Vo- suum : ut se ipso primo corripiai, se ipsum custo-
lubilis est sermo, spiritus flammetis csl: sed nescio diat, se ipsuin dijudicet. Docet te Paulus quasi
quomodo contra naluram suam pigrcscit in manu super femur tuum ensem habere : Consid&ra,inquit,
tua: reslringitur et hebelatur, qui acutior csl el pete ipsutn, ne et tu tenteris. Ensis cujusquesupet femur
nelrabilior omni gladio ancipili. Non esl vclox ver- suum, propter limores noclurnos, piopter lapsus su-
bum in ore tuo; non currit velociler; nou csl vcr- bitos, prseoccupatos casus. Quasi limorem noclur-
saiilc in manu lua pro varietate negotii, quod tamen ntim Apostolus innuit dicens : Si prmoccupatus fue-
ad oinnes spirituaiis cerlaminis usus abundal. Quid rit homo in aliquo dtliclo (Gal. vi, 1). N, clurnum
tibi usurpas oflicium, cujus usum non hahes? Omnes est enim quod improvisutn est, quod subitum:
tenenies gladios, et ad betta doclissimi (Canlic. m, nocturnum 50 eliam quod insidiosum est. Idco
8). Sine causa gladium portas tu, qui bellandi sufli- rQ dicit: Ul non circumveniamur u satana. Non enim
cienler nou habes peritiam : aut si doclus es belli- ignoramus insidiqs ejus (II Cor. n, 11). Idem Paulus
gerare, magis te exerces ad negotia saeculi, quam ad alibi timebat a timore nocttirno. Timeo, inquit, nc,
negotis. Chrisli; forensi jure plus uteris quam ec- sicut serpens seduxit Evam, ita corrnmpanlur sensus
clesiastico, pltis soeculariquam spirilitali certamine vestri a timplicitute, qum est in Chrislo (II Cor. xi,
ca'lcs. Paratum vull virum ecclesiaslicura Princeps 3). Bona siinplicilas, ul i Chr.sto adhaerens tiiuis cst
Ecclesiae, paralum eiini vult ad rcddcndani rationem cum illo spiritus. Simplicilas est ubi unitas est:
<leea, qu.e tst in no'.:is, fide et spe (/ Petr. m, 15). simplicitas est, si jam non ipse vivis, sed vivit in
Kl (itio::i:im pacto |>i„'erel imperitus ad ista gloria- tc Cli.istus; si le devoret sapienlia Dei, si le spiri-
ri.s, si pro.i.pte respondeas dc jure publico? Decen- tualis absorbeat Lelitia, et inlimis recondattir vis-
tiu^ nuilt' in oie clerici, in ore monachi sacraquam ceribus. Et ubi est tanta simplicitas nisi in lcc-
s;ecularis littera sonat. Quid in Jerusalem vis loqui tulo?
liugtia ;t;gyptia? Non sic lsaias. Entnt, inqu.t, quin- 6. Uniuscujusque ensis super femur suum. Super
qne civilutes in terra jEgypti loqucntes lingua Cha- femur, uon propter feniur, sed propter limores noc-
naan (hai. xix, 18) : scilicet qtiia penitus hebiaea turnos : foiie quia non est illis colliielalio advcrsus
iiou poieranl, ea loqiierenttir quae est vicina he-' D I carnem et sanguinem, qui signaiur in feniorc, sed
brse.t:; quia lingna sancta non poleranl, vel ea lo- adversus mundi rectores, tenebrarum harum (Ephes.
quer ului' qn.e sanclaealfinis est. Quid vis media ex vi, 12). Ideo propler limores noclurnos, contra sp.r'-
par.e ioqni azolice, qui judaice debes? Sic enim ha- luales nequilias. Qtianlo feliciorem sortita esl luc-
bes in Esdra (// Esdr. xui, 24). Loquere linguis> tam, quse Salomonis contineris in leclulo? non con-
nou hominiim, sed Angelorum. Angelus cnim Deii tra camales nequ lias, nec contra spirituales qtti-
es, qui sacri proliteris verbi minislerium. Labia( dem, sed cum spiriluali laetilia, cum Salonone, q:ii
enim sacerdotis cutlodiunt scienliam, etlegem requi- paciflci nomine praerogat. Ideo pacilica colluclalio
rent ex ore ejtts, quia angelus Domini exerciluum estt cum ipso. Et pacifici nomen, et sapientise per-
(Mataclt. II, 7). Bonam Salomon gerit. Ama, inquit, sapientiam
5. Evangelice ex toto loquere, qui vir evangelicus s el amplexabitur te. Amplexus, colluctationis quam-
es. Sermo ergo tuus legem redolcat, Propheta»,, dam spe: iem praefert. Amplexare, ut amplexelur te.
Apostolos; eorum verbis linguam tuam exacue,, Clorificaberis ab eu, cum illam fueris umplexalus,
mutua ex eis arma potentia Deo, ad debellan- sicntdicil in Proverbiis (Prov. iv, 5-8). Amplcctere
Uas munitiones, ad redigendum omnem intelle- verbuiu, ulcrc eo sicul in leclulo, non sicul in bello.
85 IN CANTICA SERMO XVI. 86
In lectulo locus est non cnsibus, sed amplexihuss A , qui peccata nostra tulit in corpore suo, ut peccatis
strictis. Noli fortis esse, ne tibi foris esse contingat.;. moriui, justitias vivamus (/ Petr. n, 24). Tu enim
Intus utere verbo, non quasi gladio, sed quasii quod seminas, non vivificatur, nisi prius moriatur.
sponso, ut verbo ipse oblucteris. Oblucteris veri- In hoc resuscitato intelligimur 51 omnes, et ideo
tate ipsa, non contra errores oblucteris et vitia;; communis resurrectio haec. Sed privala qusedam in
aliis hoc munus et oflicium rclinque. Quid libii lectulo Salomonis gratia, et solius sponsse prsero-
cura conflictu, cui lotum de affectu constaree gativae servata.
debct? Quae sponsa est, non disputantis et confli- 8. Etiam nunc si quis matris nostrae (conventus
gentis sectatur negotium, sed otium amplexan- hujiis sancti), viduse apud qtiam utcumque susten-'
tis. Alii lectulum ambiant, tu cupitis amplexibuss taris, Jesu bone, si quis filius ejus moritur, tu rc-
fruere. suscita. Mortuus est qui vel tsedii, vel desperationis
7. Quid tamen est quod de ipso lectuli nobis ap- mole obruilur, in quo niliil et vividae devolionis,
paratu nil dicit? quod ejus vel in modico depromitt fervidi spiritus: qui etsi legis praeceplanun deserat,
delicias ? Forte verbum hoc verbum ineffabile est,, et intra Regulaegremium se concludat, frigido lamen
et quod non licet bomini Ioqui. Qui experitur, in- et moribundo languet affeclu, in opere sancto suave
telligit : et tantisper dum experitur, ne memorial B ] nil senliens. Tolius illum Ordinis tristis exauimat
quidem prseteritas iutegre recenset delicias. Quodi facies. Molli et femineo matris est sinu fovendus,
potuit Scriptura expressil. Lectulum dixit, et lectu- ut non exasperatus abundantiore tristitia absorbea-
lum Salomonis. Satis dictum est, sed sapienli. Ett tur. Non expedit ei extra materni sinus ambilum
thronum lego Salomonis (/// Reg. x, 18-20), et fer- reperiri, ne forte non lollat illum verus Elias in <:u-
culum (Cant. m, 9): sed utrumque ambitioso ex- biculum suum. Quos resuscilat Christus, mttlierum
structum apparatu, et sicut regias decet delicias. ubique flelibus donat. Sic viduae iilium (Luc. vn,
Numquid ergo lectulum inlelligemus neglectum?? 12-15 ), sic sanctarum fratrem mulierum (Joan. xi,
Absit: sed sufficiebat scribenti, ut lectulum diceret,, 11-44), sic parentum precibus suscitavii puellam
qui sponsaeloquebalur. Illa enim nihil in lcctulo di- (Luc.vm, 49-55).ToIIe, bone Jesu, el hunc mortuum
liget nisi quod lectulus est, et quod in eo copia sitt nostrum de matris gremio. Regularis haec et exte-
suum araplectendi Salomonem. Magnum et multi- rior observantia neminem ad perfectum adducit. In-
plex mysterium reperies in tectulis per oranemn troduc iilum ad molliorem lectum melioris spei, per
Scripturarum textum, sed non est comparatio ad1 quam apprnximet Deo. Experiatur quod exspectat,
Jectulura Saloraonis. Est leclulus, quem sibi JobJ r quoniam bonus Dominus exspcclantibus se, animae
sternit in tenebris (Job xvu, 13); etest leclulus,, quaerenti illum (Thren. m, 25). Unius horaeexperien-
quem David rigat in lacrymis (Psal. vi, 7): est lec- tia, multonim temporum labores exhilarat. Tunc
tulus, in quo languens decumbit (Matth. vin, 6);; redditur matri quem illa prius amiserat, dum non
et est lectulus, in quo defunctus resurgit (Marc. v,, tenerel ejus affectum, sed mortuam devotionem de-
40). Talis Elisaei, talis lectulus Eliae. Uterque de- fleret. Novus redit ad nos, postquam tu illum te
functum hospitae mulieris filitim in leclulo suscila- ipso vestisti. Ideo te super ipsum expaudis, ut quod
vit (IV Reg. iv, 32-37, et /// Reg. xvn, 17-25). Illee est in eo fcedum, operias; quod nudum, vestias.
expandit se super mortuum, iste incurvavit. Unuss Bonum hujus lectuli usus, qui brevi hora in tempora
in utroque Christus. Hle exinanivit se, ut formam n sequentia viialem alacrilatem trausfundit. Major in
servi susciperet, et seternilatis suae longitudinemii Salomonis lectulo gratia, in quo sponsa matrem
intra temporalis brevitatem nalurae contraxit. Ipse e carnalem derelinquens, perpeluo jure dilecto adhse-
expandit se, cum Spiritum sanctum abunde in no-<- ret, et unus cum ilio efficilur spiritus.
bis infudil. Sinus ille matris defunctum premeree 9. Bonus ergo Iectulus, in quo nullus languor est
poterat, non vivificare. Liltera enim occidit, spirittiss nisi forte ianguor amoris : qui non vcrsatur in infir-
autcm vivilicat. Sed verus Elias illum in ccenacu-- D milate, sed in jucunditate. Bonus leclulus, qui non
lum tulit, ad spirilualem provexit intellectum. Fri- rigatur laerymis, qui non in tenebris sternilur, qui
gidus erat litterse sinus, nec polerat ejus intelligen- i- nihil habet iu se triste, nihil tenebrosum, sed totum
tia vitaleru spirare calorem. Bonus Eliae lectulus,>, lux et laelitiaest: qui non indigel sterni tapetibus de
qui defuncto vitae calorem iufudit. Justus ex fide e jEgvpto, quibus iu Proverbiis mulier haerelica lec-
vivit (Hebr. x, 38). Ideo tribus metitur vicibus, utit tuluin sternit (Prov. vn, 16). Nihil enim in se habet
Trinitas cognitionem conferat, et dividalmensuramn lectulus Salomonis alieni ornatus; nihil picti, nihil
fidei. Plangit lex litterae sensum exstinctum, sensum n mundani; sed lotum sancta voluptas et solida veri-
carnalem : sed Chrislus hunc sensum tulit, spirilua-i- tas. Magnum et varium sacramentum in sanctorum
lem resliluit. Novum et vitalem intellectum reddidit it lectulis; sed sponsae lectulus huic valet comparari.
litterae,quem suum vere agnoscal ipse Elias, qui ti In lectulo suo quem quaerit dilectum non invenil;
restituit omnia, et nova facit: et Paulus legi se ie ideo surgit et circuit donec ad istum pertingat. Fes-
moiuum dicit, ut vivat in Cbristo (Gal. u, 19, 20). ). tina, filia, sacrata virgo, festina istam ingredi re-
Bonum est, ut et tu moriaris non modo veteri legi, i, quiem. Noli strictas iu circuitu enses vereri. Enses
sed et veteri homini, ut suo te vivificet in lecto, ), isti, enses verbi super femur, et propter timores no-
«7 GILLEBERTI ABBATIS 88
Cturnos, vel carnis conllgunt lasciviam, vel timidi A coramoditatem, ut vel pauca inflectant capitula. Sa-
cordis abscidunt ignaviam. Hoc quidem in aliis : te pientibus et insipientibus debitor est Christus. Nihil
vero suavius vulnerant, ut cbaritate transflxa no- vobis imminuilur, si aliis prn suo sensu abundet.
Ciurnum ignores timorem, nee quidquam habeas fri- Estote contentae lectulo : inferioribns vel ferculi
gidi lnnoris admixtum ; sed tola transeas in affec- permitlite usum inservire. Illius gratia parcior, hu-
tum igniti amoris, quae in solum amoris es usum jus popularior. In illo includitur, in isto ingreditur
dicata, ct in charitatis Iacttm ascensura stratum di- Chiistus. Vobis se uberius et quadam specialitate
leeti, lectum Salomonis veri Jesu Christi, qui vivit indulget: sed tamen alias non obliviscitur, quse ve-
et regnat per omnia saeculasaeculorum. Amen. stwm nondum valent ad mensuram pertlngere. Po--
testis et vos ferculi participare sacramento et vice
SERMO XVII. perfungi, s; Sponsum quem inclusum tenetis, ad nos
Ferculum tibi fecit Sulomon de lignit Libani. quasi reportetis. si deferalis pacem, si annuntietis
(Cant. 111,9.) bona, si gaudia foris praedicetis quae intus videtis.
1 Audislis, sacrse virgines, sponsse Christi, au- Quidni ferculum erant.de quibusinEcclesiacanitur:
dislis liesterno sermone de lcttulo vestri Salomonis: « Portantespacem et illuminantes patriam? (InOfJic.
ullenus ho lierno pergitis quserere de ferculi sacra- B de Apost.) Sed nemo vel prsetiicationis oflicium as-
m 'iito. Omnes vullis hujus Canlici sermones ad sumat, nemo sibi sumat honorem nisi vocatus a Deo
amorit; usum deflcctere, et ad vestras interpretari (Hebr. v,4).Quid teipsum super candelabrum ponis,
dcli<ias. Vobis solis haec putatis esse conscripta qui te ipsum non accendis? Hle te ponat in sublimi,
carniina ? Nullus sapil vobis sermo, qui non amato- qui lucernam te fecit. Per illum ascende, qui te ac-
riis vernet affectibus ct dulcem charilalis odorem cendit. Denique nemo se ipsum ferculum facit, sed
aspiret. ilabelis ergo et hic aliquid quod ainatorium ipse Salomon fecit sibi ferculum de lignis Libani.
•onal blandiineiitum : de ferculo vobis alludit sermo Est et ferculum, si quis non solura in ore, sed et
divinu*. Nullam vobis residere patitur dilectus ex- in corpore suo Christum portet. Gtorificate et por-
cus:mdi maleriam. Grata quidem sunt promissa le- tate Chritlum in corpore vetlro, dicit Paulus (/ Cor.
ctuli gaudia, sed poterat aliqua in vobis adliuc su- vi, 20). Portari vult a vobis Christum, sed gloriose,
spicio de perveniendi difficultat* submtirmurare. non cum taedio, non cum murmure, non cum indi-
ldeo vobis sermo sacri vehiculi, quo estis ad lectu- gnatione et fluctuante proposito ; denique portari,
lun: oorlandse, pulchra varietate describit 52°rna~ non trahi. Trahenti enim onerosus est Christus,
tum. Eliam in ilinere sponsus vobis procurat ipse onerosa castitas, onerosa humiliatio, obedieniia
delicias. Ferculum hoc quidein gratum est materia, gravis, pauperies sordet '.:deformiter portas qui sic
sed auctore cst gratius. Ipse eniui Salomon ferculi conversaris. Fascis quidam grandis libi videlur li-
hujus estauctor etarlifex. Fercutum enini sibi fecil des, et pietas ponderosa. Non potes dicere : Fasci-
rex Salomonde tignis Libani, columnas fecit argen- culus myrrhas dilectus meus mihi (Canl. i, 12). Quid?
leas, rectinatorium aureum. Audi, filia, quam glo- Fenum tibi videlur fides tua, sub ctijus onere sic
vioso apparatu portaris ad leclum. Non sinit te strides, sic gemis, sic murmuras, quomodo plau-
sponsus sine reclinatorio, et illo aureo, fortasse ex Stum stridet onustum feno. Non est fenumChrisiUi,
illo auro de quo legis : Caput ejus aurum oplimum sed flos est, sed fructus est, sed lignum vilae, li-
(Cant. v, 11). Multus reclinatorii usus esl, sed infe- gnum quod dat fructum in tempore suo : et tu non
rior quam lcctuli. In reclinalorio habet spes fessa vis exspeclare ? Beati qui vescuntur tempore suo
jucundum susteulainentum, oblectameiitum in le- (Eccle. x, 17). Denique patientia necessaria est, ut
ctuio. Hic sponsae volum fovclur, ibi votis fruitur. reportetis promissiones (Hebr. x, 36). Portate ergo
Quantus te, putas exspectat apparatus, qusetali de- patienter onera, imo onera pietalis. Pietas enim et
duceris ornatu? Quid ego nunc sermone frequenti ipsa pattem jam habet repramissionis, sicut scri-
ctintta exaggercm, ligna cedrina, ligna Libani, co- Q ptum est? (/ Tim. iv, 8.)
iuninas argenteas ? Ipso audilu se nobis isla com- 3. Ergo portate imaginem ejus qui de coelisest,
mcndant.etcorporalis pulchiittidoinliguramadducta et gloriose portate. Onus enim ejus leve. Estote
spirilualem, quemdam et intclligibilem cnnatur in- non ignominiosum offendiculum, sed gloriosum ve-
dicare decorem, et sanctaeanimse designare vehi- hiculum, quale fecil sibi rex Salomon. Miro autcm
cultim. Haecenim corporalia inteHigi, lectionis cir- modo ita virtutum distinguit varietatem, ut primo
cumstantia non sinit. Quid enim aurura materiale loco elationis vanitatem excludat. Quid enim habe.s
charitateconslerneretur?Sed omnia spiritualiasunt, quod non accepisti ? Si autem accepisti, quid§loriaris
quia spiritualis est amor, cui tam ambitiosus ferculi quasi non acceperit ? (I Cor. iv, 7.) Si ferculum es,
blaiiditur apparalus non tu te, sed ipse te fecit. Ferculum enim sibi fecit
2. Possem hsec et similia de ferculo hoc ad no- rex Salomonde lignis Libani. Et ligna ipsa quis fc-
slrtim derivare sensum. Sufliciat isla breviter dispu- cit? nonne ipse ? Ipse planlavit cedros Libani. Quod
tasse, ad vestram vel satiandam, vel provocandam si tu cedrus es alta Libani, noli tamen altum sape-
aviditatem. Quid? vobis solis vultis haec cantica ser- re, sed time, ne forte inde evellaris 53 proptei ela-
vire? Sinite adolescenlulaepascantur:sinitead suam tionem, ubi plantatus es per elcctionem. Non enira
89 IN CANTICA SERMO XVII. 90
tu te, sed ipse elegit te in opus ministerii: ipse mi-• A maculatus, venter impollutus, venter intactns, ven-
nisterii oflicium, ipse minislraiidi confert gratiam, ler non incisus. Non incisus est, rujus manet inte-
i,l est facultatem el dignitatem. Agnosce a quo1 gritas, cujus non sunt resignaia claustra pudo-is.
planlaiits es, et non libi veniat radix superbise, ut Propter mundiliam Libanns : propter integritsiem
nou moveat te manus tentatoris. Non ascendat, ul; non incisus. Merito non incisa, qtiae non est di-
snccidat te sccuris inimici, cujus ne novacula qui- visa. Vis audire incisam ? Mulier nupta cogitut
dem supercaput sanctorum ascendit. Ferculum Dei qum mundi sunt, quomodo plareat viro, et divisa
ille sibi praeripere geslit, et in usus suos de Libanoi est: ulique in Deum el virum divisa; et forte non
ligna s ecidere. Denique apud Ezechielem gloriatur sequaliter divisa, sed in virum propeesior. Mulier
el dicit: In cathedra Dei sedi (Ezech. xxviu, 2). autem innupla el tirgo non cogitat nisiqum Domini
Vide erjjo ne per elationem de cathedra justitisei sunl, quomodo placeal Deo (I Cor. vn, 34). Quasi
efliciars cathedra pestilentiae et ferculum scandali, Libanus non incisus evaporavi habitalionem meam.
et per te vel exempla, vel sermo malus ad multorum Malris Domini specialiter haec verba videntur. Illa
perniciem ut cancer serpat. Esto ferculum Dei, ut vere Libanus, et Libanus non incisus. Illa vobis
ejus in te imaginem porles, et odorem nolitise suse evaporavit, sacrse virgines, habilationem suain, ha-
per te manifestet, Tale Paulus ferculum eral, de D bitationem ccelestem, habitationem angelicam,quan-
quo Dominus ipse profitetur : Vaseleclionis est mihi do virginalis conversationis exempia in vos transfu-
i te. ut portet nomen meum (Acl. ix, 15). Ipse qui dit, et perpetui pudoris inspiravil amorem: et satis
elegit, ipse ferculum fecit. expressit habitalionis suae gratiam, quam evaporare
4. Ferculum sibi fecit rex Salomon de lignis se dicit. Qttid enim habitatione virginea vapori si-
Libani. Ligna haec ligna cedrina sunt, et natura sui milius? Niliil habet hsec conversatio carneum, nihil
et nomine loci nescio quid magnum commendant. mundanum, sed totum cceleste. Supermundanum
Libanus candorem sonat, cujus ligna nulli obnoxia totum, spiriluale totum ; et ideo simile vapori : sed
sunt corruptioni: et sicut substanlise suae non ad- quali vapori? El lanquam balsamum, inquit, non
mittuntpulredinem, ila suavissimum spiranlodorem. mixtum odor meus. Tanquam balsamum non mix-
Bene Libanus Paulus, qui serviebat Deo, ut ipse tura, lanquam balsamum non corruptura, tanquam
dic t, in conscientia pura (lITim. i, 3). Quid enira: balsainum non adulteralum. Est mixiura, qu:e bal-
pura candidius conscieutia? quid imputribilius illo, samum simulat et mpiilitur : et est nuxtura, quae
quem nullacreatura separarepotuit a chaiitate Dei?' etsi non habet balsami similitudinem, bonum ta-
Momcntaneaevirtutes, et quaead horam subsistunt, , r men 54 contristat odorcm. Est ergo, ul sic dicam,
mihi non videntur tam ligna quam olera, qu.-ecitoi balsamum verum et solura; et est balsamum elsi
decidunt. Al in Paulo quaedam erat indefesseecha- verum, non solum : et est balsamum, nec verum
ritalis impulribilitas. Ideo bonum cerlamen certa- nec solum. Primum in perfectis est : hoc ullimum,
vil, cursum consummavit, de csetero exspectans eo- in deceptis-: medium, in illis qui eisi nttlla illudun-
ronam jnstitiae (// Tim. iv, 7,8),coronam de mani- tur fallacia, aliqua tamen virtutis gratia deslituun-
pulis, cujus jam quasi devicino altraxit odorem.De- lur. Merito ilaque illa quae sola gratia plena erat,
oique et ipse bouum exhalavit odorem, odorem vitsei quasi balsamum non mixlum odorem suum dicit.
ad vitara, odorem notitiae Dei (// Cor. n, 14, 15). 6. Quod si tu virginitatem oles, si orationum in-
Bonus odor fama bona: bonus etiam odorconscien- stantiam, si jejuniorum abstinentiam, bene oles, el
tia bona. Illa aliis benet olel, ista sibi. Haecenimi balsamum oles. Si vero impalieulise adhuc morbo
gloria sanctorum, testimonium conscientiae (// Cor. laboras, si vaniloquitim, si levitas consiliorum, si
i, 12). Futurseenim bealitudinis fructusjamnobisin i ardor explendse propriae voluntalis, si tristitia, si
bonitate vitse coeperunt olere. Et bene imputribili- laeulium,si horum aliquod unum in te nominalur,
tati bonus odor adjungitur : nam e contrario pu- mixtusest jam odor tuus, et non purum balsamum
tredo fetorem emittit. Qui enim seminat in carne, D spiras. Modica enim stilla admixtionis peregrinae
de carne metet corruptionem, de corruptione tri- tolam balsami massam coiitristat. Bene quidem cnm
stem odorem, sicut de inlegritate suavem. illo agitur, qui si quid trisie fortuito et velut >-uUio
5. Et beue de integritale inducta est mentio, quodI redolet, statim abolet. Nam in multis offendimus
virginalis candor exprcssus videatur Libani lignis. omnes, dicit apostolus (Jacob. m, 2). Ex subito qui-
Nam el bonum virginalis continentia vaporat odo- dem lapsu, sed statim conecto, nulliis est odor ses-
reui, et ejus est perpetuus usus. Sive enim conjugiii timandus; magis vero ix eo in quo quis est sedi I::;
servitus evacuabitur, sive desolatio viduarum ces- vitio. Periculosa et pessima mixlura est, quando vi-
sabit, virginalis vero integritalis liberlas et graliai tium quodlibet virtutis mentitur speciem ; et ange-
non excidet unquam : quia qui non nubunt, nec nu- lus satanae in angelum lucis se transligtiral (// Cor.
buntur, jam suut quasi Angeli in ccelo(A/a/(/i. xxu,, xi, 14), et quasi balsamum facit vencnum spirare.
50). Denique et Libano in Scripluris legitur compa- Unguentarius est Satanas, nolite ab illo oleum eme-
rata virginitas, Ego, inquit, quasi Libanus non inci- re. Non enira tam confector est quam corruptor un-
mt evaporavi, el ticul baltamum non mixium odor guenti. Denique sicut scriptttm est, Fervescere facil
meut (Eccli. xxiv, 2:). Merito Libanus venler im- qnasi ollam mare, et ponit sicul cum unguenta «'"•'
liunt (Job XLI,22). Mors in hac olla. Ollam hanc A 55 SERMO XVIII
sucecnsam vidit Jeremias, el faciem ejus a facie
s Ferculum sibi fecil rex Salomon de lignis Libani.
aquilonis (Jer. i, 15). Qual uiigucnlorum artifex, (Cant. III, 9.)
qui de mortis olla vitae vaporcs exire simulal? qua-
lis artifex, qui ollae succensae faciem quasi ab au- 1. Lignis Libani incorruplio carnis, el munditiac
stro fe:vere facit, perquam potiusab aquilone mala vobis est candor expressus. Bona quidem esl casti-
cxardescunt in terra? Aut filius prophetae est, aut tas : sed quod non est ex fide, peccatum est (Rom.
ccrte propLela, qui mortem in olla deprehendit, et xiv, 25). Fide, dicit Scriptura, purificans corda eo-
vapores ejtis ab aquilone venire. Sulphurei sunt va- rum (Act. xv, 9). Non enim sola carnis continentia
pores, quos ol!a carnis tuae succensa evomil : et tu caslilas censetur : cordis multomagis est sestiman-
in h s balsami tibi videris odorcm sectire? Si per te da puritate. Jam vos, inquit Jesus, mundi estis pro-
nescis Lalsamum merum a mixto discernere , veni pter sermonem quem locutus sum vobis (Joan. xv, 5).
ad Prophetas, veni ad filios Prophetarum Apostolos, Bonus fidei sermo qui mundat: el ideo in hoc fer-
qui te uiixturai ura differentias doceant, qua in olla culi cultu post ligna Libani columnas producil ar-
niors sit. Talis Paulus, qui dicerc ausus esi : Non genteas, et virînalis mentem munditiae ad sacri
ignoramus aslutias ejus (II Cor. n, 11). Si non suf- B provocat meditationem eloquii, eloquii casti, eloquii
licit maiius tua, ut purum habeas balsamum, sancti quod argento examinato confertur (Psal. xi, 7). Bo-
te dtccant quomodo misceas. Attulit Nicodemus nae sunt in pectore virginum ereclae columnae, si
mixturam myrrliae et aloes quasi libras centum sacraefuerint Scriplurae suffultaeet cognitione fideli,
(Joun. xix, 59), et Mariaeemerunt ungiienla (Marc. et recogilalione frequenti. Bonus Libanus es, si
xvi, 1). Sed Maria Domini maler unguenta non tam mundum cor habes, mundum a cogitatione fceda,
comparat, quam spirat; quae unctum oleo laetiliae et a cogitatione inlideli. Magna foeditas spiritus, fi-
ipsiiin parturivit Christum. Tanquum balsamum, dei corruplela. Quod si sana fuerit in te firma forma
inqtiit, non mixtum odor meus, fidei, jam unam habes columnam. Noli tamen esse
7. Si niixturse rationem ignoras, veni ad doclores haccontenta, adjunge et allerain : meditare inlege
Ecclcsia>,ad eos qui columnae quaedam sunt et fir- Domini die ac nocte. Infidelitatem et fornii ationem
mamentum veritatis, et columna; argenlese in Do- pula, si raens tua vel modicum a fidei reoogilatione
mini ferculo, et sacri dispensalores eloquii: ab his declinet. Bonsecolumnae sunt divinaenotitia ct me-
disce quomodo cogites quae Doinini sunt, et quo- moria legis : recta credulitas et recordatio fidei. Co-
modo sollicila sis pro Christo ut sibi placeas. Tunc _ lumna cs, si fueris in lide Urma : argentea, sidivini
el tu columnas habcbis in te argenteas, si ulrius- fueris usu instructa sermonis. Rectum est, inquil,
que teslamenti fueris sutfulta scientia. liico et hic verbum Dominielomnia operaejusinfidc(Psal.xxxu,
pcst Libani ligna, columnas sublexit argenteas ser- 4). Bonaecolumnaefides ct verbum fidei.Verhum Loc
niodivinus, ut habeas mysterium fidei in conscien- propc sit in cordo tuo; nam in ore prope est: pro-
tia pura. Mysterium lidei, quam saci uin tibi prae- pe sit et perpetuo ibi sit. Ex abundanlia cordis oris
sciijitcloquium, eloquium argenteuni est: ut evan- sermo erumpat. Seplies in die, inquit propbeta, lau-
gcl.cis et aposlolicis subnixa p:seceptis, illa medi- dem dixi libi (Psul. cxvm, 164). Vos, sacrae vir-
teris, illa conserves et conferas in cortlc tuo; nec gines, dicile semper. Septies quidem dicite laudem
patiaris incrti situ cohaerere el obliterari, et oblivio- propter horas solemnes : semper autem cantantes
nis aeruginedenigrari divini veibi argenlum. et psallentes in cordibus vestris.
8. Sed noii possumus nunc in seimonem bodier- 2. Argentca; sint linguae veslrae. Argenteae siint,
num has inserere columnas. Ilunc enim Iractalum si de sacra Chrislura pagina sonanl. Non miltatur
Libani praeoccupaverunl ligna, et in corum odore massa plumbea in os vestrum. Plumbeuni os est,
longius quam putabam noster sermo excurrit, sua- quod nil subtile loquiiur, nil acutuni, nil de super-
'itatc illectus materiae. Tibi, Domine, hunc eom- n nis; sed tntum reniissum est, tolum bebes, lottim
niendo Libanum, Libanum egregium, hunc chorum deimis, fortasse etde iniquis. Nam init|iiitas sc.i, t
virgineuin, sacrarum ccelum feminarum. Tu cus- in lalento plumbi (Zach. v, 7, 8). llomo illc <;vang> -
todi ut non succidalur, ut non incidatur, sed sua licus pereg.c prolicisccns, non lalia servis suis la-
illi servetur inlegritas, scrvetur caslitatis candor, lenta distribuit (Matlh. xxv, H, 15). Nolile de lali-
quia Libanus candorem sonat : servetur purilas bus negotiari talentis, in thesauris vestris hu;usiiio-
menlis, ut sanclae sint et eorpore et spiritu. Cus- di non inveiiiantur. Paulo dicenti inlendite : Omnis
lodi Libanum luiiic, cttjiis ligna in ferculi tui dedi- sermo malus ex ore vestro non procedal, sed qui bu-
casli malcriam. Procttl ab illo sit prophelica com- nus est ad mdificalioiiem fidei (Ephes. iv, 29). Ad
minatio : Aperi, Libane, porlas tuas, comeial ignis miificationem, inquit, non ad eversionem fitlei. Fer-
cedrosluas (Zach. xi,l). Portae islaeelaudanturaliis, rcum os csl quod fidera evertit, quod sanclam sub
soli aperiantur tibi. Tu illi clavis sis ct claustrum, ruit coriversalionem, quod instrumentura est beili,
tn signa el resigna, ul nec signaculttm nec clavem seminarium litis, quod mitrmur et amariludincm
pr;cter le recipial, Christe Jesu, qui Deus cs bcne- sonat. Bcsiia lalis in Daniele describitur, denles cl
dictits in saeculasasculorum. Aincn. ungues ferreos habens, cominandeus et couimi-
93 IN CANTICASERMO XVIII. 94
riuens omnia (Dan. vn, 7). Nulla inter oviculas, imo A fessio, inquit, et pulchriludo in conspectuejus (Psat.
mler ainieas Domiiiibestia talis reperiatur. In hoc xcv, 6). In Libano pulchriludo, in argento confessio,
grege virgineo iiulla virulenta, nulla violenta sit: in auro divinae conspcctus praesentiaelibi commen-
nullus in hoc paradiso serpentis sibilus sonet. Vir- datur. Qtiam magna est confessionis et pulchriludi-
gineum os virulenta verba non decent. Quid? pravis nis hujus gratia, qtt;e in conspectii tant;e majestatis
polltita verbis osculum in sponsi labia porriges? admiltitur! Vis alibi in Psalmo hanc distinclionem
Candor ipse lucis selernae,et nil inquinatum altingit audire? Cor, inquil, mundum crea in me, Deus, et
illu.n. Memento os tuum ccelestibus osculiset ora- spiritum rectum innova in visceribnsmeis. Ne proji-
culis consecratum. Sacrilegium puta, si quid non cias me a facie tua? (Psal. L, 12, 13). Vides quo
dulce, non divinum, non de sancta pagina sonet. modo abyssus abyssum invocat; qiiomodo diversa
Buccinale, inquit, in neomenia tuba, in insigni die Scriplurae capitula sib: concinunl. Prinium ad Li-
solemnitalis veslrm (Psal. LXXX,4). Omnis dies vo- bani candorem refcr. Beali enim mundo corde, quo-
bis solemnis debet esse; semper neomenia, semper niam ipsi Deurn videbunt (Matth. v, 8). Secundum
sabbalum. Ideo os vestrum quasi tuba sil ductilis, ad argenti coluinnas. Reclum est enim verbum Do-
tuba argentea : tuba quaenon lites, scd laetitiam so- mini. Terlium ad aureuni reclinaloiium, ubi Domini
net, sed solemnitatem, sed canlica spiritualia. facies sine velamento sincere videlur : et iu auro
5. Nescio quomodo de columnis argenteis ad tu- rutilat majeslas regia; Loc est, purgatum, instrti-
bas nostra deflexit oratio : nisi quod oplima coctum, et, ut sic dicatn, praestiiclum spiritum sibi
lumna est in doino Domini, qui tale os poiiat. Bona postulat dari. In Libano purgatur, in argento in-
columna est in quo fessi sustentantur. Habes in struitur, in auro praestriiigitur. Prsestiingitur enim
Isaia : Dominus dedit mihi linguam erudilam, ut vere in contemplaiido quaelibetpurgalae mentis acies :
sciam eum qui lapsus est sustenlare verbo (Isa. L, 4). el coruscationcs iiUiinaeiucis ad modicum sustinct.
Erudila plane lingua Christi Jesu, annuntiantis pa- Hos profectuum gradus relege tu, quse speculationis
cem, prsedicantis bonum. Lingua placabilis lignum aspiras ad graliain. Niliil in le foedum, nihil infidele
vitae (Prov. xv, 4), columnaetfirmamentumveritatis. resideat, ut ntida tibi possit fulgurare veritas. Primo
Et tu virgo in hoc sponsi imaginem porta, ut habeas emundare, secundo exercitare,ieiiio inltiere. Emun-
linguam eruditam, linguam placabilem; non erro- dare a iege carnali, exercilare in lege fidei, inluere
neam, non vagam, nonlabilem ad otiosa, sed quaelo- et perspice in lege perfcclae libeiiatis, in lege spiri-
quaturjudicium;quaeverbumsolatiiproferat, quaeco- tuali. Ubi enim spiritus Domini, ibi libertas (// Cor.
lumnaquaedam sit et firmamenlum ad aedilicationera , III, 17). In lege quae litterse velamine caret, in qua
'
56 ê\,ve' tuae,vel alienae.Prope sitverbum fideiin nec errori, nec ignoranliae, nec senigmati locus est.
ore tuo, et in cordo tuo (Rom. x, 8). Vis columuam Error nbi est, seducit. Ignorantia ubi est, non ducit.
audire argenteam ? Lex, inquit, Dei ejus in corde jLniguia ubi esl, clsi ducit, non tamen perducit.
ipsius : ecce argentum. Et non supplantabuntur gres- Quis ibi erret? Reclinatorium enim est, et quies, et
sus ejus (Psat. xxxvi, 51) : ecce columna. Jure co- votorum linis. Quis ignoret? Aurtim enim est, et ru-
lumna, quaesubverti non potest. Verbo Domini cali tilat ad lucem. Qttod ibi senigma? Volorum finis, et
firmali sunt, inquit Psalmisla (Psal. xxxn, 6). Hoc serena veritas, aenigmatura figuras non recipit. Ibi
verbo confirmetur cor virginis; ut coslum sit, ut niliil falsum, nihil occultatum, nihil figuratum : au-
sedes Dei, ut reclinaloiium possit aureum fieri. In rum esl, et fulgel; reclinalnrium est, et fovet; dul-
argento, lidei rationem et scienliam accipite : in cis fomcs, sed hora fugax. Et fulgor iste fulguri
auro, intelligenliae et veritatis fulgorem. Reclinalo- comparalur. In momento lit, in ictu oculi, in novis-
rium hoc aureum super hujusmodi columnas irapo- sima tttba. Novissima tuba est, quando non jam in
nitur. Nisi enim crediderilis, non intelligetis (lsa. pagina, sed in ipsa praesenlia innotescit; quando
vir, 9,sec. LXX).Fideieruditioadintelligenliaepuri- quis eflicitur docibilis Dei; quando post Aposlolorum
tatcm gradtim prseslat. Fundamento huic contem- £^ et Prophetarum sermones novissime in se ipso Dei
plationis innitilur gratia. Dom in sermone Dei me- Filius Patris Verbum loquitur. Tuba haec ncscit in-
ditaris lideliter, et per palienliam et consolationem certum sonum dare; non sonat nisi ad solcmnita-
Sciipiurae ad spem te supernam erigis, columnam tem, nisi in neomenia, et novaelucis exordio.
te exhibe3. Reclinalorium aureum tunc exsurgis, o. Buccina nobis tu, bone Jesu, in neomenia tuba,
cum nuda tibi sine sermonis iuvolucro raptim inci- in insigni die solemnitatis nostrae. Vere insignis dies,
pit coruscare verilas. ubi divina majestas se manifeslat: nihil insignitis,
4. Sed jam perfectius ordinem intuere, et pro- sed nil succinctius. Diem dixi: hora est. Hora vcrc
veclum quemdam de Libani lignis ad columnas ar- insignis, et vere solemnis. Eructa tu nobis, Jesu
genteas, et aureum reclinatorium. In Libano cordis bone, aeterni illius diei horas aliquas. Diem illum
munditia; in argento divinae legis notitia; in auro slalim efficies, cui tuse lucis verbum eructas, qoi
sive sermonis minislerio mysteria sacra manifeste dies es aeternus. Fulgura nobis coruscationes tales.
resplendent. In prinio mentis oculum purgas: in Fulgur eflicitur, cui tu fulguras. Similem tibi red-
secundo prospicis : perspicis autem in tertio. Vel si dis, si quem irradias, Similes, inquit, ei erimus ctu.i
mavis ita dici, mundaris, mcditaris, specularis. Con- opparuerit (I Joan. IH, 2). Montes quos tali radw
tangis, non fumigant, 57 se(l fulgurant. Aurei fiunt, A ad aureum : quouiam humilibus et quietis contem-
liiiim quihus aurum r, fnlgct. Caput tuuin atirtim plationis debctur graiia, a sapientibus autem et
opli imin recliiialoritim aurenm r.on invenit, scd priidciilihus absrnndilur, revelanda parvulis. Pur-
reddit ubi se recliiiat. Jiim non'esl illud de Evange- pu:a h;cc inagnum quoddam cst pignus amoiis,
lio dicerc : Filius lioniiiiisnon liabel tthi capul re- quem libi dilecius exliiLuit. Vere ma^num pignus
clinel (Lnc. IX,58). VLIesne, Doinine Jesu, quot liic amoris niortis passio. Majorem hac dilectionem
liabes reelinaloria? Nunquain.se majeslalis tiiie ca- nemo habet, ut animain suam ponat quis pro amicis
pul. libeutiiis reclinat, qiiam in virgiiiilatis ameo suis (Joan. xv, 13). Tale praestitil, tale pignus r; po-
sinu. Respice virginea peetora b;ec, peclora varan- stuial passio tua, huniiliaiio tua. Quid pro le per-
tia tibi : in his freqnenter reclinas, et recumbis, et lulil, menioria tibi rcducat, ct quantum adamavit,
cubas in nieridie, ct aurco claritatis qtiodam scrcno. pro qua se taiitum LumiLavit. Ama ergo lu illum
Non hic vulpcs foveas habent, nec nidilicant volu- qui prius el pltts dilexit. Non exigunt hsec tcmpora
cres cueli. Soli.lius cst recliii.-.toriiimlioc, quam ul ut sangiiinem effundas. Eflunde aniniam iiiam; ci-
hic. subdola valeal vulpes iufoJere. Nullns dolositatii funde sicul aqiiam cor tituni. Nam etsi tradideris
reliiiquitur hacreliciBlocus, ubi se. ena fulgurat ve- " corpus liiiiiu ita ut ardeat, chaiilatem non liabcas,
ritas. Subliinius est quam ut huc aut subdola vulpis,, ' quii tibi prodcril? (/ Cor. xm,3.) Deniquect ultimo
aul superba volucris accedere qtieat. Abscoiulitai locoquasi finalis omnium clausula gratiarum poni-
sunt haec a sapicnlibus et prudenlibus, et rcvclalai tur charitas; et niedia, velut ornamento quodam,
stmt parvulis, qui huniilcm sectantur ascensum, charilale constrala dicuulur propter filias Jeru-
asceusuni purpureum, et passionis Christi vestigiis> salem.
insUlunt. Vere purpiireus ascensus, qucm Cluistii SERMO XiX.
signavil cruor, ct passionis ejus coloravil fides. Mcdia charitale constravit propter filias Jerusaltm.
,6. Sed illud altendenduin, quumodo, imo quami (Cant. III, 10.)
congruo modo siLi concinunt coluinnae argentcae' 1. Novum aliquid vultis audire; sed ego novuni
et ascensus purpureus. In illis sapis fideliter : in islo> quid non habeo, nisi ut vos innovet amor. Manda-
seutis humililer. In ill.s medilalio, in isto imitatio. tum 58 noc nnvum do vobis : nibil vobis notius,
Non enim in scrmone tantum est regnum Dei, scdl et niliil est novitis. Non estis in isto rudes el inexer-
in viitute. Quid tu istic dices, qui huinilialioneiul cilatae ncgotio. Vestrum hoc proprium oflicium cst.
servilutem putas? Servilis non est, quam regalis5 In amoris enim praecipue muntis estis dcuicatae.
nobilitat purpura. Ornaineulum csl etenim purpural ,P Denique et proptcr vos fercula Salomonis media
regium. Ilos si tu vel dedignaris vel horres gradtis,, cliaritate constrata dicuntur. Media, inquit, chari-
respice quod purpurei sunt. Huinilitas suscepta pro-> lale constravit propter fitias Jerusalem. Quorlam
Cluislo regiam pvaefert dignitatem. Tu vero, sponsai quasi privilegio hic sermo vobis dclegavit usum
Chrisii, candido preme pede gradus purpureos. No- amoris. jEmulamini, fili;c Jerusalem, charismata
bilis est semita quam dilcclus tuus prior incessit. meliora, magis autem ul ametis. Amor omni sttper-
Quam pulchri sunt eienim gradus purpurei, quoss eminet gratiae : et in hujusmodi desciplione fer-
pede sacro Christus prior signavit pedibus illis,, culi, charilas reliquarum quasi ornamentum et <:lau-
quibus nullus pulvis adhaesit, pcdibus niveis, quoss sula superponitur gratiarum. Plures in hoc ferculo
cnioris sui signavit vcsligio? Haectu ardenter vesti- enumerantur gratiae, scd charilate cumulantur
gia relege : aufer calccauienlum carneum de pedibuss omncs. Charitas cumulus est, charitas lundamen-
tuis. Sauclus enim asccnsus est, quem libi disponis.i. tum. In charitale, inquil, radicati el fundati (Eplies.
Nudo et cxpedilo insiste vestigio gradibus istis. Pur- ni, 17). Iila in primis, illain ultimis, illa in intimis:
piKaiu hanc non eonciiylii, sed Christi sanguis ia-i- illa inchoat, illa consummat, illa communical cha-
tinxil. Hic lu pedem libenler pone, ut pes tuns in- rismatibus caeteris : ideo in medio collocatur quasi
tingalur in sanguinc Christi. Non vcniat tibi pes su- i- D ornamentum quoddam commune, et lotius clatisula
perbiae, si humilem secteiis asceiisum, qui Sponsi ii ferculi. Et color purpureus, el auri fulgor obscurior
lui cruorc saero signatur. Iluictu non modo pedein, i, esset, si non charitale vestiretur. Quanta ejtis est
scd etiam manum et caput intinge, ut tota purpurea,i, gralia, quaeipsum contemplalionis aurum exornat f
i- Ipsa media est et reliquaruni quasi medulla gratia-
tota rcgalis el passionc Christi lota nobilitata ascen-
das. Nam si compateris. couregnas. Noli te saeculi li rum. Nulla tamen cst intima virtus, nulla sic ani-
nobilitate claram reputare. Vilior eris si respexeris is mos penetral et perfundit, et arcanos eordis implel
ad illam, si natales luos Sponso imptttes, si te pro •o recessus. Ipsis animi medullis amor imbibitur, el
saeculi fastu praeferas aliis, attt aliquid haberepri-i- secretis influit venis. Mediu, inquit, charilale. Beno
vilegii putes. Contra humililatem propositi de pro- >- media, quae sic inlima cst. Plenitiitlo legis est chari-
sapia carnis evacuaris a glotia Christi, si alia re re tas. Ideo lex vacuatur, si fueiit deslilula chariiatc
nobilitari praesumas. Haec tibi purpura sufliciat ad id Vitalis qusedam vena legis est et reliquarum cliari-
fasluin, sufliciat ad ascensum, sufiiciat ad gloriam,n, tas virtutum. Caeteraequasi in partem se contra-
ul non gloricris nisi in cruce Domini tui Jcsu Chri- i- hunt: illa omni communis est gradui. Sive meni".
sli. Ascensus le purpureus reclinaloriuiu perducet et exeetias, sive sobrius fias; ubique charilatis et nt«
Vt IN CANTICA SERMO XIX. 93
cessarius et jucundus est usus. Reliquarum officia A Super omnem enim ptilchritudinem pulchritudo
varianturgratiarum, et vicibus alternantur : chari- cjus. Super omnem pulchritudinem, inquit, dilexi
tatis coniinuanlur jura quodam jugi tenore. Sive sapientium (Sap. vii, 10). Quomodo non decorus,
mente excedamus, Deo ; sive sobrii simus, urget qtii candor est lucis seternae. Fraler mi Jonathu,
nos charitas Chrisli (// Cor. v. 13, 14). Vos quam amabilis es et decorus valde? (II Reg. l, 26.)
vere, sicut arbitror, urget charitas Christi. In Volebam Jesum dicere, sed de consueludine Jona-
quid vos urget? In se ipsam. Aliorum alia sunt of- thae produxi vocabulum : et tamen gratus error, qui
ficia, vestrum speciale munus est amor. Improbus gratiam expressit. Error in nomine, sed in re no-
sui provocator est amor et dulcem agit in palien- minis hujus est servata proprielas. Jonathas co-
tes tyrannidem. Amor se ipsum in proveclus sem- lumbaeest Donum, illum significans qui spiritua-
per urgel uberiores. lis gsatiae est plenus, puerum qui datus est nobis :
2. i-Enuilamini, UliaeJerusalem, charismata me- sive Jonatham, sive Jesum dicam, Jesum intelligo.
liora, magis autem ut ametis. /Emiilatio vos h;ec Quam amabilis es, frater mi Jonalha, et decorus
semper ainplius urgeat. Mandatum hoc vobis sem- valde! Praestimplionem putalis quod fratrem eura
per sit novum. Et novum est, nisi in vestro dttlcis dico? Verba haec non mcam temeritatem, sed ejus
Jesus veteraverit affectu. Utinam semper in vobis " charitatem sonant. Prsesumptio fuerit, si non ipse
tlle reccns sit, ncc mora lemporis aliquid imminuat hunc mihi indulseiit ausnm. Denique et ipsecogna-
gratiae. fJlique recens in vobis vester Jesus est. tionis hujus et assumpsil Labitum, et exhibuil af-
Ipse semper recens, sed non Deus alienus. Vere refectum; et jtixla Aposlolum, Non confundilur nos
cens, in quem semper anxio inhialis amore. Deni- fralres vocare (llebr. n, 11). Si non confundilur, cur
que itl solum habetis in volis, ut vobis semper am- non et tu ipse confidenter dicas, Frater mi Jonatha:
plitis placeat. Quantum placet, qtti satis placere non aut si domcstico magis vis uti vocabulo, Frater mi
potest? Nnlla magis vos ratione placerc poteslis, Jesu, amabilis es et decorus valde; amabilis es su-
quam si vobis piaceat ipse, Animum vult, aliud per amorem mulierum ? Anxio et vehementi affectu
non quaerit. Solus sufficit, si lamcn totus impendi- veslra, sanctae mulieres, in Christum inardescunt
tur. Saiis est pro viribus tuis, sed parum est pro vola : sed ipse mullo magis est amabilis, quam
ejus meritis Si te libi conleras, et lua metiaiis ex amatur a vobis.
regula, sufficit : sed si de te, nil libi relinquitur. 3. jEinulamini crgo charismata meliora , magis
Si autem ex ipsius tc rngula metiaris, et velut in autem ttt amelis. Enumeral ligna Libani, coium.;as
libra colloces, qnid tn momcnli adversus illum te- argentcas, reelinatoritim aureum, ascensum purpu-
nebis'' Si infra vires luas anior se cohibct et con- rciini, ad ultimum charilatc cumulans omnia. Quid-
trahit, iniquiisest : el si juxta vires luas, exigutis. ni? Adhitc, inquit Paulus, cxcelleniiorem vobis viam
Quidergo? snpra vires casso te exlendes conatu ? demcnstro. Bonae sunt etenim columna; argcntcse,
Quidtii? atnor non capit de impossibilitatc reme- el sacri magua quidem est eloquii gratia. Scd si
dium. Nulla salis rr.rgna snnt amori officia, ubi linguis liomiimm loquar et Angelorum, charilatem
lainen ipse non intepuil amor. Quoiiiodo eril in suo autein non hubeam, factus sum ut cymbalum tin-
parcus, qui in alieno Udelisexislil? Qtiomoilo erit in niens, vocis inancm dans soniium sine sensu clia-
ofliciis propensiis, in se ipso parcus? Amor se ipso rilatis. Reclinatorii aurei ingens est gloiia, per
niliil impciulit libentius, nihil ubcrius polcst. Qttae qnod tibi niysleiiorum arcana signanlur. Sed quiti?
major ubertas quam ubi nihil deceipilur? Amor iSinoverim mysleria omniuet o»inem scientium, cha-
exaestiiat, se ipsuni non capit, superfltiiisibi, im- rilatem autem non habuero, nilul sum. P, r grailus
mensilatem aemulatur, dum melam nescil affeclui ascendis purpureos, et passionis Chiisti te gaudes
ponere. Oleuin est quod stare nescit, nisi cum habere insignia ? Sed si trudidero corpus meum ila
vasciiliiin desit (/ V Reg. iv, 6), ni.-.iquod nec liinc ut ardeam, charilutem aulemnon habuero, nihil mihi
novil compesci. Mnsti praeferl amor insigne, quod r. prodesl, inqtiil Apostolus. Ckarilas non inflatur, non
nalivilalis su;c fervore quodam el vclut astatis lasci- est ambitiosa, non qumrit qum sua suut (I Cor. xn,
via excrescil et superfluit, capi nesciens. et novo xm, 5) : medio gaudel, et quasi in cominiini sua
semper exfervescit et fermenlatur affectu. Anior in- bona proslituil. Media enim charitate constravit.
lirmilatcm non catisatur, sed magis accusat. Amori Non inflatur, inquit, non est ambitiosa. Non enim
nihil salis est, nihil minus se ipso. Aino" se ipso charitatis bo:ium singulare : aul si habet, amat;
satiari non potest, et tamen nisi se ipso pasci non aut si nou haLet, optat. Non vull aliis p aeteilre,
potesl: ipse sibi dulce satis est pabuliim. Amor nil sed nec ipsum magis habere bonum. Mulli merito-
magis vult quam amare. Quam dabit bomo coinmu- rum siiorum inlirma cognoscunt. IJeoque de se raa-
talionem pro amore? quam dabil, vel quam acci- gnum nil sentientes, non inflautur isti, sed forte
piet? Nihil gratius amore impenditur, nil dulcius ambiunt. Unde iuilentur, non Iiabent: sed inflate
sentitur. 59 Amor et dulciter oplat, et dulciter satis optantut habeant. Privatam et hi amant excel-
utitur; dulciter delicialur, et dulcilur dolet. vere lenliam, dum aut concupiscunt ut sit, autcontabe-
dulcis amor, et solus dulcis amor; et omnis scunt quod esse non possit. Charitas vero cum in-
dulcis amor, sed non est amor ad amorem Christi. vidia contabescente iler non babet, non quserit quod
suum est : et quomodo poterit quod est alienum A quidam aliarum inducitur gratiarum. Media, inquit,
decerpere ? charitate conslravit. 0 quam molle est stralum eha-
4. Quidtu invidia alienumviscorrumpere bonum? rilalis. Proximi charitas livore, charilas Doniini ti-
Numquid tibi adjicies quod ab alieno decerpis? Ita more caret. Nihil habel pcenalecharitas, liinor pce-
forsilan; sed si corporalis aliquid pecuniae subtra- nam habet: ideo non est in chaiitate timor, sed per-
has. Non ergo in claustralibus rapacitatis hujus vi- fecta charitas foras mittittimorem (/ Joan. IV,18).
tium vereor : est subtilius quoddam rapacitatis in- Quid enim limebit charitas? Veteies offensas? Sed
vidse genus. Quid enim rapacilatem non putas, si charitas opcrit mullitudinem peccalorum (/ Petr. iv,
pccuniae parcis, famam decerpis? Non concupiscis 8). lnfirmilas propriae conscientiie timelit ne deci-
possessionem, et laceras opinionem. Quid tibi dat? Sed fortis est tit mors ililcctio. Ulrumque me-
eniolumenli alicna diminulio confert? aliena si cor- tum chariias foras mittit. Sed nec perfecsa charitas
rodis bon3, quid tibi inde acciescit ? Evidenti temporales pro Clnislo timeLit inolestias. Sed ne
forsitan veritate aliense virtutis conterunlur in ore qtiilem aeternaesi fixrint, defatigari et tvai.es C:e
tuo denles, quos ad derogandum paraveras. poterit consummata dilectio. Non potest scmcl
Non audes corrodere, non lamen potes collau- hausla cognilione taitae non dclectari dulcedinis.
dare. Jam alienum bonum verbo non carpis; B ' Non ideo amat charitas ne pe:eat: sed mavultforis
ntimquid ideo n;m rapis? Quomodo non rapacitas, pcenabter in aeternum perire, quam usu amoris
ubi evidens bonura debito defraudas testimonio, eti setcrni privari. Si enim dederit homo omnem sub-
veram alterius gloriam etsi mendacio non corrum- stanliam pro cbaiilate, quasi niliil despiciet eam
pis, silentio tamen supprimis? Vis aedire in sola( (Cant. vni, 6, 7). Vere hoc molle stratum, in quo
etiam aeslimatione rapacitatem esse? Non rapinam,( eliam inter injurias tam suaviter quam sancte quie-
inquit Apostolus, arbilralus est esse se mqualem i sc.tur. Da mihi, Jesu bone, ut super £t atum boc
Deo (Philipp. n, 6). In invidam animam non potestt memor sim tui, et meditT in te in niatulinis. Dulcis
intrare sestimalio bona de bonis alienis. Non vultt plane memoria, quam amor inducit : grata medita-
enim intelligere quod alius bcne agat: etsi palam! tio, quam suggerit chai itas. Nihil er,.imest quod non
non audet, penes se lamen vel dissimulat, vel atte- jam dulciter et grate de Christo co..ii.ettir. Amor
nuat allerius merita. Utquid islud, 60 "'*' qu0(l '•- proximi compassionem hab;:t, et quemdam minus
vor, dura privatam semper excelleiuiam cogitat,, suavem gustum, dum gementibus novit condoisre.
alienam obscurat? Charitas autem non cogitat ma- Christo in quo condoleas? elsi crucilixus estex in-
lum, non gaudel super iniquitate; et, ut sic dicam,t ,- firmilate, sed vivit ex virtute Dei. Non co. dolendi,
super inaequalitate: congaudet autem veritati (I Cor. sed congaudendi in se vobis undique materiain prae-
XIII,5, 6). Privatum non cogitat; medio quodam et>t stat. Totus desiderabilis, et concupiscentia totus, et
commuui laetalur : qttae sua sunl non quaerit, sedi quasi charilate constratus. Quid enim videbis in
quae Christi Jesu. Ejus in omnibus gloriam, vel,i Christo, quod non ejus nobis et cliaritatem exhi-
amat, vel optat. Cominunis est Cbristus; meiialor,. beat, el nostram exigat? Totus nobis est charitatis
enim est (/ Tim. n, 5) : et ideo ejus non sunt quae e illecebra, irritamentum amoris. Nullum in se meti-
media non sunt, sed in partem se restringunt. Quid d culoso relinqnit locum affectui. Totus amari vult,
fd livore Chrislum vis in parlem conlrahere? Ava- !_ qui lotus mcretur amari. Noli, virgo, ad tormen:a
ram vis esse gratiam Spiritus, cujus circa te solum ,, respicere, cui tanta proposila sunt o! iec amt nla in
optas beneficia restringi? Sine utexcreseat et exube- sponso. Otiosus debet esse limor, ubi tot insignia
ret, et effundat se super oninem carnem Spirituss relucent amoris. Dedignatur rharitas timoris com-
Domini, et repleat orbem terrarum. Noli commu- mercium, cogi nesciens, quse nequit compesci.
nem omnibus beneficentiam intra cordis tui angu- {. 6. Ideo charitas perfecta foias mittit timorem,
slias incarcerare. Divesesl enim in omnes (Rom. x, t, velut inutilem et snpervacuum; sed non timorem
12): et tu minuere tentas aflluenliam gratiae, et im-- D illum,qui castus permanet in saeculumsaeculi(Psal.
mensitatem redigere ad minulias? ./Emuli cordis is xvin,10). Estenim timor, quemforasmittitcharitas:
avaras dedignalur Christus angustias. Nescit aemii- i- et esl timor, quem mittit verilas : et est timor, quem
latione lua ejus bonitas dctineri. Proflua esl : nonn intromiltit et charitas et verilas. Primus cautus; se-
tibi soli, sed vicinis ctiam se vasis cjus olcum in- i- cundus castus, sed non permanens insaeculumsaeculi;
fundit. Fac ut illa muluo tua sinl. Eruut aulem, si tertiusetcastuselpermanens.Primusvereturpoenam,
communi fueris bono laelatiis: alioquin et animae ae secundus offensam, lertiustotus liberaquaedainet se-
tuaeoleum evacuas, et illis nihilominus tamen infun- ii- curareverentiacst. Etprimus quidemtimcloffensam,
ditur mediator Christus; et ideo quae sua sunl me- i- sed propterpcenam : secundus offensam, sed propter
dia vult esse. In hoc, inquit, eognoscenlomnes,quia ia ipsam. Et quidem injuria quaedam juslilise est, si
mei eslis discipuli, si dilcctionem hubueritis ad in-t- nietu poenarum in graliam veniat. Salis ipsa per se
vicem(Joun. XIII, 55). ineriti oblinet, ut hominum in se studia provocet, et
5. Vides quomodo charitas speciale quoddam est st coaciliet affectus. Q\ Hunc crgo timorem cliarilas
insigne discipulatus Chrisli, et doclrinae ejus singu-
i- perfecta excludit. Quomodo enim perfecta charitas,
Jare iiidicium? Ideo hic in ultimo loco quasi ornatus
is quse timoris stimulo indiget ad cultum justiliae?
101 IN CANTICA SERMO XX. 102
Periecta dilectio mentem in solidum possidet, om- i- \ obsequendi necessitas jure conditionis, sed necessi-
nia soli sibi justitise munera deputari volens. Fri-i- tatem ignorat libertas dilectionis. Quid esi timor ille,
gidus timor est, et pigre incedit, satis habens tan- nisi temeritatis et negligentiae maîs privato, quaui
tum irapune evadere. Amor fastidium nescit, fervi- necessitatis coactio? Vides quanlum timor iste ap-
dus est, et in anteriora extentus : metus contrac-:- proximat ad charitatem? pene illa esi, sed plene non
lior, necessitate tantum juslitiae subit oflicia. Amorr est. Causa distat, par est affectu. Quteris qua causa?
perfectus soli quod agit debet justiliae, nihil in eaa Inferioris conditionis respectu obsequendi ad oinnem
juris relinqnens timori. Quidni? An non satis in sec nutum lanlse majestati. Incumbiltibi j itta ncc;S>i-
obtinet meriti ad omne bonum opus justilia? Chri- tas, sed ad causam istam charLas non respeclat:
stus enim nobis factus estjuslilia. Quid ergo?Chri- divinae majestatis admiratione rapilur, non contuiti*
stus non satis in se habet dotis ad placendum ? infimae conditionis. Ergo rationem quam timor re-
Alieno ergo et ipse, ut placeat, indiget adjumento?? spicit, charitas nescit causis praeventa potioribus.
Si non ejus obtentu solius obtemperatur ipsi, quo- 8. Causis ergo distant timor et amor, obsequio et
modo eril ejus perfecta dilectio ? Diligam te, bonee affectu libero cognali. Priinus ergo limor metuit pu-
Jesu; diligara te, virtus mea, quem non possumi niri : secundus, privari : tertius, neutrum. Primum
gratis diligere, nec possum tamen salis diligere.. B illum perfecta charitas exierminat : secundum ad
Dirigantur in te ex integro studia mea, nec alieno) tempus lolerat : tertium sibi indivise collalerat.
deducantur et distrahantur affeclu. At quam exigua! Hunc vos, filiaeJerusalem, timorem captate. Priinum
sunl, etiam cum integra sunt, in te studia nostra!t cavete illum, quem charitas foras mittit : Media,
quomodo ergo diminuam, quod cum inlegrum est,t inquil, charitate constravit. Ubi media dicit, totum
lam exile est ? Totus in te, Deus bone, ex desiderioj dat inlelligi. Et vestri cordis medium charitas con-
ferar.Trahe mc lu in te ipsum, utnulloindigeam timo- slernat, charitas vestial. Vestis haec est et ornamen-
ris impulsu, sedpeifectacharitasusumejuscxcludat. tum 62 nuptiale. Quae si a nupliali exigitur convi-
7. Quid igitcr ? non sunt meluenda seterna suppli- va, quanto magis a nupia?Sola praeoccupare et
cia?Meluenda plane suut, et cavenda. Nemo enimi possidere vull omnes mcntis veslrae reccssus. Nolite
unquam carnem suam odio habuil (Ephes. v, 29) :. illos degeneri et alieno communicare aff.ctui. Molle
sed vehementior Christi dilectio motu timoris non( quidem et dclicatum est stratum charitalis, molesto
•get in aflec um justitiae. Amor iste nihil lam vere- ne ad modicum quidem vult metu contristari. Pro-
tur quantum offensara : sed propler offensam, noni pler fitias, inquit, Jerusalem. Jure quidem : pax enim
propter posnam. At istud quidem, quamdiu in in- mulla diligenlibus legem luam (Psal. cxvni, 165).
cerlo humanse res fluctuant, el non est tula laus ho-. C Si qtiis de indulta glorialur gratia, quanto magis et
minis in vita ipsius. At cum ad veritalem post vitami vos? nam etsi constat spiriiualium donorum magnas
fuerit inlroduclus, hujusmodi de reliquo inetus ces- esse divitias, sed charitas supergressa est universas.
sabit, timori tertio faciens locum , qui prioribus( Non modo supergressa, sed etiain complexa. Et
quidem succedat, sed nulli cedat: permanet enim dulcis et dives est charitas. Denique sicut habet
in saeculum saeeuli. Primus ergo timor metuil ne te- Psalnuis, Inler medios virlutum cteros (Psal. LXVII,
meritalis offensam luat: secundus, ne infirmitate: 14), ct in spiritualium communione graliai um super
offendal : lertius, quod metuat non habet. QuidI stratum dorinitur charitalis. Charilas quasi media
enim melitat coniplcta felicitas et consummala cha- omnibus communicat, et quasi melior oniues curr u-
ritas? Timor hic de planlario orilur charilalis. Non lat virtutes. Êmulamini ergo, filiaeJerusalem, cha-
auieo dicere quod charilas esl, nec tamen audeo ne- rismata meliora. Magis autem ut charilatem habealis,
gare. Quid eniin nisi amor esse conatur, qui jam et abundanlius habeatis, totaeinaffcctum amoristran-
ncscit affeclum liinoris?quoinodo non amor, qui site.TotiiseriimamabilisestdilectusnoslerJesiisCliri-
jam pene limor esse desiit? quanam enim ratione stus, quiviril.et regnalin saecula saeculorum. Ameu.
timnrnil metuens? Timorem illum tam tutum no- D j SERMO XX.
niine iinparlirem amoris, nisi quod Deus ipse ibi Egredimini, el videte regem Satomonemin diademate
quidem amat nos, non tamen limori in tanta maje- quo coronaviteum mater sua. (Cant. m, 11.)
stale perniitlitur locus. Sed in nobis quomodo a cha- 1. Audislis quo invitalaesunl liliseSion : sed unde
rilate limor ille separabitur? Et quid aliud est ibi jubentur egredi, nondum audistis. Id enim cst quoJ
timere, nisi non tumere adversus Dominum maje- non exprimit littera. Unde ergo? numquid de Sion?
statis? Qtiid est timor ille nisi votiva subjeclio, ob- Sed videbilur Deus deorum in Sion (Psal. LXXXIII,
edientia non coacta, ultro impensa reverenlia? Quo- 8). Non ergo de Sion eas vocat, qtias ad videndum
modo tinior qui offendere non tiinet?non enim va- Deum vocat. At forle non ad vis]oncm Dei, sed ad
let. Sed iterum quomodo non timor, qui oflendere vivendum Salomonem in diademate, quo coronavit
iion audct? Et timor ergo non videtur, quia nihil eum mater sua? Ideoqtie nil obstat, si Dlias -Sion
vel peccali vel periculi raetuit: et timor est, quia ni- egredi jubeat de Sion. Sed numquij non bomo ille
hil audacter vel lemere praesumit. Quid esl timor natus est in Sion ? Ergo si de Sion evocanlur, non
ille, nisi reverenlia humilis ex debiti quasi necessi- tamcn vocantur nisi a;l Sion : de Sion superiori ad
tate impensa, sed necessilatis nihil passa ? Est enim inferiorem Sion. Necenim dignura aut consentaneum
vidctur, ut filise Sion egrediantur de ea, praesertim A Dina, non educta, et egressa est non ut regem Sa-
ad vivendum ipsiim, ctijus habitalio in Sion, et qui lomonem, sed ut mulieres videret regionis itiius
natus esi in ea (Pstil. LXXXVI, 5, 7). Memini diserlum (Gen. xxxiv, 1). Quid invenerit, vos nostis. Vos
el eruditum quemdam virum, c.um super hoc dispu- egredi nolite, nisi quando vos aut sponsus, aut
laret loco, dixisse : < Malelocalae videntur quae ju- sponsi invitant sodales. Egrcssus est Lazarus cum
• benlur egredi. » Satis commode pro tempo;e illuni Dominus evocaret ad vitam (Joan. xi, 43, 44).
dixit, ad audieutium quod proposueral utililatem Egrcssus est Noe de ea quse ipsum intcr hujus
deflectens. Mihi lamen nimis bene localae videntur, mundi fluctus illaesum arca conclusit; sed egressus
ad quas praesenlis verbi hortatus intenditur. Ubi est cum ei reclusit ostia Dominus (Gen vm, 16).
qtiaeris? In reclinatorio aureo, de qtto praecessit scr- Egressus est Ahraham de lerra sua, ut repromissio-
mo hcsternus. Deleclabilis ille locus est, ei uberior nis terram videret; sed vocatusegreditur(Gen. xn,
ad Iseiiliam, quam htimana queat affectio capere. i). Et vos egredimini, filiae Sion, invitatae ad feli-
Delcctationis nimielas se ipsam exhaurit, et ebibit cioris gratiam visionis. Conclusiis est, el conclusus
aniinum voluptas exttndans. Vicibus alternatur hoc misere, qui beatam ad hanc visionem egredi nec ni-
gaudium, nec patest esse continuum, quod est nitilur, nec meretur. Servilis conclusio, egressio libe-
miuin. Bonaetamen vices, ubi non disceditur a spon- B E ra. Denique cum fueris, inquit, conversus ad Domi-
so. Nou dattir in carne commoranli haeredilate pos- num, auferetur velamen, velamen ignoranliae et igno-
sidere reclinalorium aureum. Ideo juLentur egrcdii bilitatis : Dominus enim spirilus esl. Ubi spiritus
filiae Sion, sed qiioinodo si dicat, Ne longius abeatis. Domini, ibi libertas. Ubi major abundanlia spiritus,
2. Egredimini, inquil, el videle regem Salomonemi ibi libertas uberior. Qtii concluditur et involvilur,
in diudemale quo coronuvit eum maler sua. Non vultt tenuem habet respirandi liherlalem.
eas a Christo discedere, sive niente excedanl, sive; 4. Egrcdimini ergo, filise Sion, ut cum Paulo di-
sobriac liant. Bo.na sobrietas simplicitas fidei, qiiaini ccre possilis : iVos aulem revelata facie glorium Dei
intueiiliuni possit aspectus ferre, et qua possit fove- speculantes, in eamdem imaginem transformamur
ri. Felix qui hoc gratlu cum descendil, excipilur; ; (// Cor. in, 16, 18). Visio Dei, quodam est cum
el cuin ascen.lil, incipit. Asccndenlibus eniin hic: affectu semper accipienda. Et vere efficax est et vio-
spectilalionis locus primtis occiuiil. Bona eniin spe- lenta visio lua, bone Jesu, quae intuentium in se ra-
culationis aemulatio : sed scientia necessaria est. pil affectus. Nonne dulcem quemdam desiderii sui
Reelinatoiiuni ad illud aureum succenderis el suc- passus est violcntiam Moyses, ui transiret et videret
cingeris, locum vere speculalorium. Sludium pro-- v.sionem illam magnam? (Exod. m, 3.) Vis accipere
bo. sed exspecta ul componani t bi grcssuni et gra- qtiam sit efficax? Cum exaltatus fuero a terra, om-
dum ponara. Specula est, et speeula vere sublimis,, nia traham ad me ipsum (Joan. xii, 32). Quid vero
specuia omnis lerrenae exhalationis supergressa ne- cum humiliatus fueris ad terram? nonne omnium
bulas. lnassuelus quid illuc salliim paras? Manibus» ad te trahis animos? Ego, bone Jesu, resurrectionis
(sicut sciiplum est) nilerc, ut assuescas morari inI tua; non exspecto gloriam, nec admirationem meam
sede regis (Prov. xxx, 28) Salomonis. Iiiteiini repe,, ascendentis in coelum reservo potentise; sed statiin
douec rapiaris. Non eniui sallus, scd ascensiones, , in initio annuntiationis, vel nalivitatis tuae voces
inqnil Psalmus, dispo.juil in corde suo. Erit auteml angelicae aures meas percellunt, et ruraor novus
qtiando asceusto iu sallum, magis vcro in assumplio- stupefacil me, et ad se rapil insueta lux exorta in
nem convertctur. Qtia?sunt aulem islae ascensiones,, lenebris. Nuda visio, et quae se in affectus condi-
nisi quaedain mculis purgatioiies? l.leo in vatle la- gnos non transfert, ignorantiae et caecitati coniiume-
trymurum (Psal. LXXXIII, 6, 7), quoniam delicta quaee ratur. Vultis visionem fructuosam accipere? Vide-
plorantur purgantur. Felix qui satis lavit leclulumti runt insulm, el timuerunt, et extrema lerrm obslu-
corais, qui SuflicieiUer ploravit: cujus complela estt puerunt, el accesserunl, ait Isaias (Isa. XLI,5). Videlis
tristitia, cujtis ad cor consolationes inspiratio loqui-- D
| qu°s vii tutum fructus Dei visio pariat: timorem,
lur 63 divina, el de convalle plorationis evocal,, sluporem, amorem. Viderunt, inquit, et timuerunt,
cujus a furore Judicis nou turbatur oculus, ut vi- obstupuerunt, et accesserunl. Viderunt te ad iutelli-
dere valcat regeni Salomouem tranquillo aspectu inn genliam, timuerunt ad reverentiam, obstupueruni ad
die liclitia; cordis ejus. novitatem, accesserunt per conformitatem. Visio
5. Egredimini, fitice Sion, et videte regem Salomo- comprehendit, timor comprimit, suspendit stupor,
nem. llli eniin habentur digni hac laeta visione, quili rapit et unit accessio. Illi eniin acceduat qui setnu-
se quadain puenitenliaelege concluserinl, et discipli- latione accenduntur. Videnlis animum timor humi-
n;e coarclaverinl custodia, quorum renuit animaa liat, stupor quasi infatuat, amor couglutinat. Cassa
coiisolari. Vis nosse quam bona sit conclusio? Hor- visio est, nec contemplationis digna vocabulo, quae
tus conclusus, fons signalus (Canl. IV, 12). Surge, ;, talibus non e.st vestita affectibus. An illum videre
oropera, amicamea, etveni (Cant. n, 10). Videsjamn delinies, qui de mysterii coguitione nec timet, nec
quomodo iliam invitat, et araicam vocat, quae see stupet, nec ardet? Timore sobrius fit animus; stu-
ipsam concludere novil? Quod si conclusaeestis, noi pore, absorptus; accessu, consertus et consociatus.
lite egredi, donec Christus vos invitet. Egressa cs. s. Hujusmodi virtutibus coutemplationis gratia copstat.
105 1N CANTICASERMO XX. 106
sed stupore magis et amore. Nam stupore et admi- A et aquae mistura profluxit. Hodie Synagogae dedit
ratione mens excedit, amore accedit. Nec aestimanda libellum repudii, et a priore odiosa ad posteriorem
est virtus conlemplationis tam ex materia, quam ex dilectam transivit. A veteri transivit ad novam,
modo. Utraque attendenda sunt, et genera rerum quam sibi ipse exhibuit gloriosam non habentera
contemplandarum, et gradus effectuum. Sed satius maculam aut rugam, aut aliquid hujusmodi (Epfies.
inferiori in genere amplius affici, quam in superiore v, 27). Novitatis signum est quod ruga caret. Ex-
minus. Visio haec abscondita est a sapientibus et plicuit Christus litterae rugas, et quod inerat novi-
prudentibus, et revelata est parvulis (Mattlt. xi, 25). tatis elicuit. Quid vultis vos, Sion el Synagogaeliliae,
Ideo dicit : Extrema terrm obstupuerunt, et accesse- rugas contrahere, quas Christus explicuit? Novis
runt. supervenieutibus, quid veteribus adhuc gloriamini ?
5. Quod humiles capere sufficiunt, id magis solet Egredimini,filise Sion,de cavernislitterae.de angusta
afficere, et quaradam sui admirationem et amorem et ignobili intelligentia. Egredimini, et videte regem
importare. Cum exaltatus, inquit, fuero a lerra, om- Salomonem in diademate quo coronavit etim mater
nia traham ad me ipsum. Omnia quse in te sunt, sua. Corona nobis est Incarnatio, quam vos putatis
bone Jesu, quamdam habent 64 alliciendi effica- conturaeliara. Et videte jam quomodo benedixit
ciam, et cogitantes sollicitant iii affectum : sed ad coronae anni bcnignilatis suae, quomodo campi
omnia non possumus omnes attingere. Sublimia so- ejus repleti sunt uberlate (Psal. LXIV,12). Videte
lis subliraibus sunt; humilia, omnibus. Qusemajor coronam, videte et copiam : coronam victoriae ,
humilitas, quam exaltari in crucc?Eliam de hac ait: virttilum copiam. Unde haec, nisi quia granum fru-
Cum exaltatus fuero a terra, omnia traham ad me mer.ti cadens in terram mortuum fuit? Denique ha;c
ipsum. Efficax ad trahendiim humilitas ista. Quidni? est victoria , quae vincit mundum , lides nostra
Quis non ad simplicem cogitalum hujus rei stupore (/ Joan. v, 4). Et ipsa credentiuin inuHitudo corona
et exstasi repleatur? Cujus non affectum fides haec est et ornamentum Christo. Eris, inquil, corona gto-
exhauriat et infatuet, et reddat insufficientem? Faci- rim in manu Domini, et diadema reyni in manu Dei
lis ad contemplandum locus, scd fecundus ad gra- tui. Numquid boc diclum vobis usurpatis? an non
tiam. Simplicitas fidei hujus minus habet intelligen- per vos nomen Dei blasphematur ? Egredimiui, filiae
tise, satis magnum et admirationis et amoris incita- Sion, et videte quam gloriosus sit Deus in sanctis
meutum hahens. Accessibilis locus, vel excessus suis, si forte visio haec ad semulalionem vos addu-
dulcissimos pariens. Nolite hunc conten.plationis locat, et de solitudine vestra ad Ecclesiae frequentiam
cum dedignari. Non est difficilis ad recogitandujn, ,r transirefaciat. Etsi desertafuisti, sednonvocaberis,
et. est dives ad gloriam. Milii, inquit Paulus, absit inquit, ultra derelicta : et terra tua non vocabilur
gloriari nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi (Ga- amplius desolata (Isai. LXII,3, 4).
lat. vi, 14). Et quid vultis audire? Crux ipsa corona 7. Sed jam desistamus ad eos-qui foris sunt ser-
est gloriae, diadema regui. Denique in cruce trium- monem proferre. Ipsi polius videre delectemur, quo-
phavit.exspolians principatus et potestates, et mundi modo jam pinguescunt speciosa deserti, quomodo
principem ejecilforas.Gloriosa visio triumphi ipsius. credenUium corona Christus in Ecclesia cingitur.
6. Egredimini, filim Sion, et videte regem Salomo- Qum est spes noslra, et corona glorim ? Nonne VOJ
nem in diademale quo coronavit eum mater sua. ante Dominum? (I Thess. n, 19.) Si Paulus hoc dicit,
Videte carnem, quara humano surapsit ex genere quomodo non magis Christus? Vivoego, dicit Do-
triumphanlem in ligno. Et felix caro, quam sihi minus, quia his omnibus velut ornamento vestieris
Christus non quasi carcerem, sed quasi coronam (hai. XLIX,18). Advertisti quomodo credeutium
assumpsit : quae fuit ornamento, non oneri. Nos agmina ornamentum esse 65 Chrisli in Ecclesia
omnes in carne quasi in domibus carcerum abs- definiat. Quare non et corona suut? Sed corona
conditi sumus, compediti et servientes legi peccati. habet quamdam insignem et illustrem prae caeteris
Infelix ego homo, quis me liberabit de corpure mortis lD ornamentis dignitatem : quia caetera cum sint cor-
hujus? Gratia, inquit, Dei per Jesum Chrislum poris, ista est capitis. Et temporis ralio ad ejus com-
(Rom. vii, 24, 25), Deus enim mittens Filium suutn mendationem aliquid affert. Solemnibus tantum
in simititudinem carnis peccati, de peccuto damnavit usus ejus est accomodatus feriis. Jam ereclam video
peccatum in carne (Rom. vm, 3). Veritas carnis in alacritatem vestram : jam ad vos hujus verbi in-
Christo , peccati pondus non sentiens, nobis omni- terpretationem deflectitis. Jam vestrum in coronae
bus de peccato victricein palmam advexit. Bene praerogativa intelligitis privilegium, qui purioris
et exercitio ins-'
quasi diadema accipitur corpus immaculatum, cor- estis vitse et professione astricti,
et otio festivi. Jure
pus triumphi, corpus honoris et gloriae; corpus cujus tructi, et indefessi studio,
cruore peccati deletur chirographum, justitiae et diadematis censentur nomine, quos jam non tam
salutis signatur conscriptio, nuptialia sunl instru- pugna sollicitat, quam triumphus laetificat : quibus
menta confecta. Denique hic dies desponsationis, non est colluctatio adversus carnem et sanguinem,
veteres ritus, nova EcelcsiaeSa- qui serpentis jara caput non observant, sed Christi
quando repudians
cramenta instituit: quando in perpetui matrimonii exornant. Vos estis corona Christi et gaudium :
sic state
signum et copulaenuptialis, de lalere ejtts sangttiiiis et ideo sicut ccepisiis, sic state, charissimi,
PATUOL CLXXXIV. 4.
GILLEBERTI ABBATIS 1G8
,,57
in Domino,imo sic capite Dominum. Sublimis locus A discipulis desponsavii Ecclesiam. Desponsavit eam
in cordibus eorirm
est, nihil illuc vilioris afferte materiae. Videtevoca- in Ude, desponsavil eam dando
tionem vcstram, videte quem estis in usum as- arrham etpignus, et primitias Spiritus. Et despon-
dicitur participatio Spiritus, quando adhaerens
sumpti. Nihil feni, nihil ligni, nihil slipttlarum in satio
Domini velitis diademate texere. Nihil denique quod Deo jam non duo, sed unus spiritus est (/ Cor.
et est homo qui reliquit patrem
ignem mereatur vel vereatur. Spina; complexseigne vi, 17). Denique ipse
comburantur. Noli aemulari in malignanlibus, nequc et matrem, et adhaesit uxori suae, el facti sunt duo
zclaveris eos qui spineam capiti Regis nostri impo- in carne una (Ephes. v, 31, 52). 0 bcatum com-
suere coronam. Tale diadema non honorem, sed mercium! facta es cum sponsa in carne una, et ipsa
horrorem adducit. Horret Christus magis asperita- cum sponso in uno spirilu.
tem morum, linguae stimulos, quam aculeos spina- 9. Quomodo oportuerat de tali te gaudere con-
rnm : in his praescrtim qui in silentii vocati sunt jugio, Udelisanima? qtiomodo laetari, et diem festum
simplicitatem, in charitatisnegotium, in otii quietem, agere? Induere, induere veslimentis gloriae tuse,
in humilitatis scholam, in subjectionis votum, et civilas sancta (hai. LII, 1), 66 sponsa agni -.
vinculum unitatis. Sed non est bontim vinculum, " gaude et laetare, Sion, adjuncta Christo. Quomodo
'
quando sibi muluo confederantur, et in aliorum ob- lu non gaudebis, cum gaudeal ipse? Gaudebit spon-
-trectalionem dexteras conserunt, Judaeorura more sus, iuquit, super sponsam, et gaudebit super le Deus
diccntes : Tollamus justum, quia inutilis est nobis, et luus (ha. LXII,5). Sed quanto gaudio? In die, irw
contrarius operibus nostris (Sap. n, 1?). Vos autciti «;uit,desponsalionisejus, el in die tmlitimcordis ejus.
semtitamini pacis bonum in bono semper. Non levem dedit intelligi laetitiaemotum, quem esse
8. Denique species coronae quoddam unitatis cordis expressit. Laetitiam dico ? deliciaesunt. De-
praefert indicium. Non sola coronae esl oestimanda licim, inquit, mem esae cum filiis hominum (Prav.
maleries, sed et forma ejus pulchrae intelligentiae: vm, 31). Quam care tibi, Jesu bone, conslant illae
raliones administrat. Ea enim est coronae species, Iaetitiae! Non gratis eas possides, quas carnis pas-
quae ct in orbem cohaeret et in altum se erigit. Vis sione comparasli. Idco cordis tantum hanc dicit
Tiabcre cohaerentiam quaradam communem et id laetitiam. Injuria est sponsi, si ipse laetatur, ct tu
ipsum? Credenlium, inquit, erat cor unum, et anima non ex cordc applatulis, non congratularis, non
una (Act. iv, 52). Quis hujus unitatis finis? Propter congaudes. Vel fastidii, vel dcspectionis inslar est,
spem utique, quae reposita est in coelestibus. Jam cum gaudente non gaudere, et boc in desponsatio-
ergo habes cohaerentiam in unitate : ereclionem ini r. nis die. Affectum tuum cujus alliciat species, si
spe. Et Apostolus : Galeam, inquit, salutis assumite: non ejus qui speciosus est forrna prae filiis homi-
(Ephes. vi, 17). Et bene de galea introducta est; num?Gaudens gaude in Domino, et exsultel anima
mentio, eo quod habeat quamdam cum coron.i vici- tua in sponso tuo, in Dao tuo : qui si Deus non
niam. Nam utraque capitis est; sed altera muni- esset, et homo purus csset, quantas tamen haberet
mentum, altera ornamentum. Ideo nihil impedit in se amoris illecebras homo talis, tot graliarum
spem ad utramque referri : Spe enini salvi factii abundans mttneribus? Nam si a radice conceptionis
sumus (Rom.vm, 24). Ista nunc de forma perslrictat ejus recensere cceperis, totus tifcistellatus videbitur
sufliciant. De inateria quid qnaeritis? Ipsi cnimt juxta conditionem humanam , tam singularitate,
scitis quod fragilcm et obscuram matcriam dedi- quam excellentia virtutum : homo innocens, impol-
gnatur locus sublimis. Aurum vult et lapides pre- lutus, segregatus a peccatoribus; ut interim sileam
tiiisos. Posuisii enim in capite eyuscoronamde lapide', quod excelsior ccelis factus est (Hebr. vn, 26), inftr-
prctioso (Psat. xx, 4). Aureas in Apocalypsi coronas5 mitatibus nostris polens compati, tentalus per omnia
legis (Apoc. IV, 4). Pretiosa materies, sive solumi pro simiiitudineabsque peccato (Hebr. iv, 15). Diffusa
sit aurum, sive quaedam auri gemmarumque mis • est gratia in labiis, misericordia in visceribus, vir-
tura. Sed nescio quid majoris gratiae signiflcarei INtus in manibus; convcrsatione singularis, sermone
videtur, qtiod auri mentione sublala de lapide, in- eommunis; prudenlia in responsis, vita in verbis.
quil, prelioso posuisli in capite ejus coronam. Ett Quid, qnod conceptus est ex fide, natus ex Vir-
adhtic excellenliorem vobis demonstro materiam. gine, non consumptus in morte, et assumptus iu
Apparuit signum magnum in cmlo\,mulier amictai gloria ?
sole, el in capite ejus corona stellarum duodecimt 10. Reticco nunc credentium numerum, et merita
(Id. xn, 1). Apostolorum libi et numcro et spcciej populorum, quos misso Spiritu sibi in fide et cha-
cborus monstratur. Qui eniin ad sapientiam erudiuntt ritate sociavit. 0 vere magnum pietatis sacramcntum
mttllos, quasi stellm splendenl ad perpetuas mlerni- Christus, irritamentum amoris, qui manifestalus et
tutes (Dan. xu, 3). Haec corona fralrum stetit inl infestatus est in carne, justificatus est in spiritu, ap-
eircuilu Jesu, sicut scriplum est (Luc, xxiv, 36). paruit Angelis, praedicatus est gentibus, crcdilus est
F.l in Apocalypsi diadcmata multa in capite sponsii mundo, assumptus est in gloria! (/ Tim. iu 16.)
(Apoc. xix, 12), seeundum diversitatem gratiarum) Quis det mihi istas discurrere et recurrere frequen-
>;tgraduura : sed illud praecipuum quo coronalus; ter per lineas, et per singulos virtutum ct operiun
est in die desponsatiotiis suse; in die quo sibi inl gradus dicere : Domine,guis similis tui?(Psal.\\xi\.
109 1N CANTIJA SERMO XXI. 110
10.) Quis mihi det ut scribanltir sermones isti in A que praevenitisei instruitis apostolos? Ubiquc seduli
corde meo, ut exarenltir slilo, et qnasi in silice scri- estis ad admiratoreset annuntiato*resnovilalis istius.
bantur, ut non deleantur? Bonus stilus digitus tuus, Angelus concipie:idum nunliat Mariae(Luc,i,20-38):
Domine, digitus quo scribebas in terra verba ar- natum pastoribus angelus nuntiat: imo et ipsis An-
cana, verba quorum virlutem calumniantes ferre non gelis, uon tantnm pastoribus angclus nunliasse vi-
poterant (Joan. vm, 6-9). Inclina te ipsum. Deus delur. Unus praedicat, alii applaudunt. Facta est,
meus, et ineide in corde meo legis tuaetabulas. La- inquit, cum angelo multiludo cmleslisexercilus lau-
pideum est cor meum, sed durus lapis nalurae obli- daniium, et dicenlium, Gloria in uliissimisDeo (Luc.
viscitur ad digiti tui impressionem; facile cedens, ii, 9-14). Unus annuntiat, quod aliiseque noverant:
ubi tu incidis. Scd jam multa diximus pro eo quod et tamen quasi novum et recens audiunt, quod illis
oportebat sponsam laetari et gaudere in die despon- ignolum esse non poterat. 0 beala haec novitas, quae
sationis, et die laeliliaecordis sui dilecti. Magna in angelico gaudium praestat audilui; et, ut sic dicam,
hac die laetitiaeratio, et quaecordis et affectus hu- delectat illos ab alio audire, et quasi discere quod
mani fines excedat. Nec est huc peregrina inducenda eos abinitio ipsa Veritas edocuit! 0 humilis et inde-
lactilia, sed diei isti suflicit laclitia sua. Duleis es, fessa devolio, et ad Deum, et ad invicem!
Domine, et directus est ad nos spiritus tuus, spiritus R I 2. Est hic aliquid, quod nos ulinam obscrvcmus,
suavis. Humanas tibi animas pcr fidem et amorem irao el servemus. Quid illud? Ut angelico exemplo
qtiodam sponsi associas affeclu, et de conversione humilem el attentum prsebcamus auditum alieno ser-
laetaris.Durum cor quod sibi laetitiaehujus materiam mom,.etiam in illis qusenon ignoramus. Non tamen
subducil, occasiones attenuat, imminuit rationes. 0 alienus est, qui de Deo est, nisi nos a Deo alienos
wie inipudentem ct ingralum, si non ego lalem dili- repulaverimus. El si alienus est, auctoiitalem illi
gam, tam absoluttim a corruptione, et tanta circa tribuit divina materia. Nota fastidire, aut curiosita-
me adst.-iclutn compassione, necessilati non ob- tis cst, aut contumacise signum. Angelici spirilus,
noxium, et pietale obnixum ! Diligam te dulcis Do- qttibus a principio innotuit sacramentum lncarna-
niine, ctsi non pro me, pro te tamen ; ut tuo satisfa- tionis, non abstincnt ab admiratione in novitalis
ciam desiderio.deliciarum tibi caus*assubministrem, htijus exhibitione; et antiqua cognilio non modo vi-
argumenta laetitiae,in die desponsationis, el in die sione nova, sed novo gaudet ct laetatur audilu. In
laetiliaecordis tui. temporum fine egressus est Christus, ideo egrediun -
SERMOXXI tur et ipsi. Et egressus ejus a diebus aelernitatis
Egredimiuirel videteregemSulomonem,etc. ( (Mich. v, 2). Sed in temporum fine de utero ejus
(Cant. ni, 11.) egressus est, quaecircumdedit eum, feminae. Ideo
1. Et vos audeo confidenterad visionis hujus invi- egrediuntur coeleslisfiliseSion, admiraturae in com-
tare laetitiam, fdiaeccelestis Sion Jerusalem quae in pletione quod semper admiralae sunt in exspecta-
coelisest. Vos veraeet plenaeliliae Sion, quaesemper tione. Angelus in annuntiatione (Luc. i, 26-38), an-
intucmini faciera Patris. Vos, inquam, multorum gelus in nativitate (Id. n, 9-14), angelus in bapti-
inillium Angelonim frequentia, vos invito et voco. smate (Id. m, 21): angelusapparuil oranti (Luc. xxn,
Egredimini elvidete:egrediminide recondito ille sinu 43), testis est resurgenti (Luc. xxiv, 4), astat ascen-
intimae visionis, de secreto lucis inaccessibilis. No- denti (Act. i, 10). Quam vehementes, putas, amato-
vura vobis terra nostra pracstat spectaculum :novum res sunt tam seduli annuntiatores, et indefessi adnti-
enim fecitDominus super terram.Ab67 seternis ad ratores? Per omnes hujus sacramenti gradus cir-
lerrena vos provoco. Mira liaecinvitatio : sed nescio cumeunt et immolantbostiamadmiratioiiis, hostiam
quo paclo seterna illa, quae in se ipsis semper et vociferalionis; cantant, et psalmum dicunt Domino.
nova et miranda sunt, in eo quod factum est in Et omnis haec veneratio extrinsecus exhibita est,
terra novum, nova niagis et mirabiliora refulgent. absque ea quae intrinsecus latct. Et si novtim fecii
0 beala haecin terris novitas temporalis, quae anti- .rj Dominus super terram, eoelostamen novitatis hujus
quam illam et aetemam novitatem angelicis in aspe- odor replevit. Femina circumdabit virum, quomodo
ctibus amplius innovavil! Novum faciet Dominus circumdat corona caput. Capul enim EcclesiaeChri-
tuper terram : \emina circumdabil virum (Jerem. stus (Ephes. v, 23). Gloriosus planc in illo splendora
xxxi, 22). Quem virum? Ecce, inquit, vir Oriens no- gloriae,et paternae figura substanliae: sed super ad-
menilli (Zach. vi, 12). Oriens splendor lucis aelernae dilo nostraequodam velut fueo nalurae, et colore in-
femineo, sed virgineo circumdatur utero, ct carne ducto, dum sublucet, plus placet: nec illis tantum
vestitur. Hoc cst illud novum, quod ipsa sui novi- qui secus ferre non polerant, sed in his etiam qui-
lale nimia credulitatem obstrueret, si non esset bus pure se splendor ille refundit.
inauditis prius signis fides elicita.Denique inter tot 3. Haec atttcm dico, quod dignalio haecipsa, qua
et propbetiarum et prodigiorum manifesta testimo- voluil incarnari, qttemdam videtur attulisse decorem
nia-, ad novilatein istam adeo quorumdam sensus dignitati majestatis. Quomodo enim non plus place-
ohstnpuit, ut dum novitali lidem abrogant, signis bit bumiliata stiblimitas, exinanila immensitas, et
evidenlissimis non accommotlent credulitatera. Sed divinitas incarnata? Ista varictate quid pulchrius?
quid vos ad cgredienduminvito, qtii ipsos eiiam ubi- Varietatem dico ? coulrarielas videtur, eo ad cou-
111 CLLEBERTI ABI5AT1S 112
teinplandum pulchrior, quod haec.sese eoiiiraria non A i tionis, an efficaciamsalvaiinnis. Utrumque in beneli-
impugnanf, sed congrnunt sibi. Mirabilis in se dicio gratum est, et volunlas, et eventus. Atbleet ler-
vina simplicitas ; scd ut sic dicam, mullo hxc com- tium, tnodum ipstim et raticncm.Nihil volunlatc !:ac
posilio mirabilior, quia novior. Non possum mixtu- affectuositis. Quce dilectio major, quam ut ponat
rac hujus artem satis mirari, et pulo nec Angeli. Et quis animam suam pro aniicis suis? At hoc fecit pru
quidem illis mirandi ratio major, quibus divinae na- inimicis. Et inimici erant in se ipsis ct amici, quia
turae mera simplicitas sincerius innotescit. lila in- ante mundi constitutionem dilecti. Quid operis hu-
comparabiliter nieracst, cl ideo mixluram hancmi- jus eventu uberius? Larga effusio Spiritus super
rabiliorem reddit. Quaenam haec mixtura, cum sua omnem carnem, salis manifestat. Effusio sanguinis
ctiique naturae constet integritas ? Nam nec ilterutra Christi spiritualem nobis effusionem impetravit.
in alteram 68 transit, nec ex ulriusque quasi tcrtia Quos lavit sanguine suo, quomodo non pcrfunderct
ct nova qutedam consislit. Novum tamen esl quod Spiritu sancto suo? Ideo prius raundavit, ut essenl
in una persona conveniunl. Conlemplalio utiaque super quos allius poslea Spiritus inundaret. Ad or-
qtiaedam est velut cella vinaria. ln illam introducti dinem quid coiiscquentius ? Coarctor in bujus maie-
sunt angelici spiritus cellam nectaream majestatis riae consideratione; et quid potissimum ad contem-
aeternae, imo a conditionis suae initio positi. Jam B 1 plandum e tribus eligam ignoro : pietatem, an piu-
nunc iii temporum fine haec noslra in terris cella dcnliam, an proventum. Certant haecinter se in con-
mustum novum eructat. 0 promptuaria plena, templatione nostra; et cum in alleram partem in-
promptuaria exundantia et eructanlia ex boc in il- tendilur, in alteram trahitur. Blandiuntur baec rnihi,
lud! Egredimini, fiiiae Sion, de cella vini meri ad et affeclione diversa permulcenl. Inardesco, stupco,
hoc mustum, quod miscuit sapientia in cratere no- gaudeo. Gaudeo pro utilitate, adprudentiam stupeo,
vo. 0 calix inebrians, quam praeclarus es, et ideo inardesco propter impcnsum mihi pietatis amorem.
claritale inebrians! Liquor aeternus novo huiciufu- 5. Quid ista disperlior?Confundtintur haecinter
stts calici majore cum cliarilale hauritur, quamvis se, et in uno quoque genere permiscentur frequen
cum elaritate temperata: idcirco etiam amor esse deter. Nam et modus, et commoditas, et affectio, sive
bet intemperalus. Quis enim se ab amando tempe- malis sx dicere, prudentia, proventus et pietas : hacr
ret, quando nostrse se capacilali conlemperavit iin- inqttam tria sive simul, sive sigillatim considerata,
mensa majestas? 0 calix non hominum tantum, scd animum ad se meum et trabunl citius, et tencn»
ct Angelorum menles inebrians, et in se a conlem- ditttius, et quamdam in admirationem et exsulta
platione merae divinitatis mixtura hac nova conver- tionem convertunt. Matris Eeelcsiaelides talium va-
tens ! Egredimini, liliae Sion, de copia illa vini meri C rietate virtutum cjtis diadema contexuit. Hunc ii;i
ad hunc calicem temperatum. Egredimini, et gustate numerum, hoc pondus, hanc mensuram assigniint.
quam suavis est Dominus. lbi suavitatis divinsesira- In ordinis ratione ct consequentia numerus dcpre-
plex natura prospicitur; hic suavilatis ejus usus et henditur, et concordiae modus. In pondere pietatis
indicia proponuntur. Ibi in se videtur; hic in affectu afleclus vehementior. Et vere vehemens. pondus gra-
suo : hoc ultimo in genere, utrumque mirabile esl; tiae, de cuelis ad terram majestatem immensam de-
cl nescio quid niagis mirer, in una persona natura- ducens. Immensitas haec omnem incomparabiliter
rtim compositioneni, an compositionis causam. Quid excedens creaturam, ad mensuram se contraxit,
jam in unilate divinae essentiae tres esse miramur mensuram pertingendi usque ad nos. Non cnim quasi
personas?Plures jam ex intcgro in una persona na- non condescendens 69 a(l nos supcrextendit se
turas mirare. Quid non bic ad contemplandum suave, ipsam, sed in mensura nobis dislillat dona Spiriius.
quidque non alficiat? Mensuram inlerpretor in effectu munerum. Ad nien-
4. Denique ad adniirationis cumulura causa acce- suram enim dat nobis Dcus Spirilum. In mensura
tlit. Causa nec conseqtienlia raiionis, nec salvatio- contra meiiMiram : in niensura gratiac, contra men
nis cflicacia caret, nec gratia compassionis. Vis au- r, suram injustitise. Nam sicut abttndavit delictum,
dire consequentiam ? Sicut in Adam omnes moriun- abundavit ct gratia. An non bic mensura contra
tur, ita et in Cltrislo omnes vivificabuntur(1 Cor. xv, mensuram? Certe et supra. SuperaLundavil cnim et
22) : el idein, Sicul per unius inobedientiam peccalo- gratia. Numquid tantum super mensuram delicti?
res constituti sunt mulli, ita et per unius obedienliam Non utique tantum super mensuram delicti, scd
jusli conslituunlur mulli. Quid consequentius?Magna etiam super mensuram gratiae. Et contra et supra
consequentia, sed ex parte justitise efficacia major. mensuram injustitise abundat gratia, ut supra men-
Denique, ubi abundavit delictum, superabundavit et suram gralise, sed non contra abundat gratia. Ubi
gratia (Rom. v. 19, 20). Ubi dclictum, ibi seductio enim una abundat, necesse est et altera superabun-
et fallacia intercessit; et ideo non omni ex patie vo- det, et detur abundanlius abundanter habenti. Men-
luntariuni videlur. In gralia vero nihil non ex propo- sura haecmensura bona et conferta, et coagitata, et
sito, nihil non libitum. Quomodo ergo non effica- supcrfluens. Superfluitas videtur, quando non lan-
ciora sunt voluntaria bona, quam velut aliqua ex tum necessaria suppetunt, sed ctiam exuberant vo-
parte coacta mala ? Et vere eflicax gratia et artili- luptuaria. In donis Spiritus quaedam expediunt,
ciosa. Nescio quid magis mirer, arlificium coapta- quaedam docent, quaidani delectant, sanant, exor-
113 IN CANTICASERMO XXII. 114
nant, exhilarant. Quomodo non stiperfltiunt quae sic A ncm cum expressione lanta sponsus commendat.
cxcrescu-nt?Sed haec jam suflieiunt de numcro, et Frequenter ex multo placendi desiderio subest mctus
mensura,-et de pondere diadematis, quod Salomoni displicendi; et propeosior devolio conscientiae secu-
regi mater ejus composuit. Quo.idam enim illi quasi ritatera imminuit et luratur. Quid ergo mirum si
sertum gloriae confcrt : dum coaptat quod a nobis sponsus applaudit illi de pulchriiudine, affectumqtie
assumpsit, et quod nobis exhibuit. Videtis quibus blanda allocutione demulcet, quem metus invexerat?
hoc diadema dotibus gratiarum constet. Sed quid de Quanam enim ratione deformitatem non vereatur
g.atiis ad diadema? Dabit, inquit in Proverbiis, ca- 70 suam hominis anima quaelibct, quse nostri Salo-
pili tuo augmenla gratiarum (Prov. iv,9).Paterdat,et monis in matrimonium asciscitur? Audivil illum in
mater coronal. Ipsa coronat, quia ipsa credit, ipsa diademate suo, in dic desponsationis et laetitiaecor-
circumdat, ipsa coronat Mater. Ecclesia se ipsa te, dis, in illa abysso gloriaesolito festiviorem, poterat-
Jesu bone, exornat, se ipsa te veslit, se ipsa te cal- que jure vereri repulsam, si deformitatis et abjectio-
ceat el coronat. In profectione calceamentum est, in nis suae respectaret ad causam. Oportuit itaque ut
perfectionc corona. Miramutatio, ubi excusso pulvere, securior reddita resumeret animum, et infusa ala-
si quis adhaeserat, de calceamenlo corona eflicitur. critas mentis faciem vivido quodam calore perfun-
6. In die desponsalionis el twliliw. Vide ordinem, 1II deret. Nam tolitis vilaeel operum pulchro vultui plu-
Unus dicitnr desponsationis et coronalionis dies. Si riraum adjicit mentis hilaritas. Propterea in hunc
istud scis, beatus es si sequaris. Convertis ordinem, modum amicam sponsus alloquitur : Quam pulckra
si vis prius desponsari quain coronari : si prius vis es, amicamea! Similia fere dicta sunt supra in prse-
ad juciindilatem et quietem devinciri Christo, quam cedenlibus, ubi sic legitur: Ecce tu pulchra es, ami-
cum Christo vincere. Anticipatio quidem beata, sed ca mea, ecce tu pulchra es (Cantic. i, 14). Idem
non ordinata,siaiitelriumphum thalamum tibi optas pene videtur : Ecce tu pulchra es; et, Quam pul-
collocari, si ante laborem praesumis laetitiam. Unus chra es! Utrobique pulchritudo praedicatur ipsius,
est his tribus conslitutus dies : diademali, desponsa- et iterata commendalio confirmationem declarat.
tioni, et lsetitiaecordis. Et quod est cor Salomonis Scd quam.um ipse advertere possum, aliquanta hic
nostri? Vos, inquit, estis corpus Christi, el membra innuitur distinctio. Nam ubi dicit, Ecce lu pulchra,
de membro (I Cor.-xn, 27). Felix plane quodcumque agil tantum de pulchritudine ; hic vero de nimietate
membrum capitis hujus; sed qui cor est ejus, de pulchritudinis, Quam pulchra es, amica mea, qudm
prsecipuis est. El vide, si non cor esl, qui quodam in pulchra ! Ibi simplex atteslatio quasi subito depre -
vcntre secretorum Dei fovelur, in vitali affectionum r hensae pulchritudinis; hic aulem admiratio niraie-
calore, in medio meJitationum. De corde enim co- talis : ibi attestatur quam pulcbra; hic oblectatur
gitationcs, non operationes exeunt (Mattlt. xv, 19). quod tam pulchra. Hic enim majore pronunlialur
Jure ergo cor est, qui in medio spiritualium locatus cura pondere affecluque mirantis, et prolationis mo-
cst cogitationum, in pinguedine gratiarum, in quo- dus motum oblectataementis declarat: quum pulchra
dam ventre veritatis, in utero sapientiae, cujus in es, amica mea, quam pulchra! Et quidem i'n processu
typo Salomon ponitur. Et quidem una eademque vel Cantici perfecliora ad sponsam dici oportuit. Haeca
Ecclesia, vel anima, et corona est, et cor, ct sponsa. nobis de siniilium distinctione verborum. Nam quae
Cordna in capite, sponsa de latere, cor in ventre : super pulchritudine sponsse interprelanda fuerant,
corona in summo, sponsa in proximo, cor in inti- copiose et accurate suis explicata sunt locis. Et quse
mo Quid hic non optimecollocatum? quid non festi- vir (utrum eruditior, an eloquentior nescio) suis
ve? Egredimini hinc, nostrae filiae Sion et videte, disputavit in homiliis (BEIINARDUS, Serm. 40 in Cun-
ut et vos transealis in affectum cordis hujus, in lic), nec minimo, ut sic dicam, digito decuit a nobis
sponsaegratiam, in diadematis speciem. Nolite no- ad discuticndum attingi.
mine casso gloriari. Estote quod esse dicimini, spe- 2. Hoc vero non negligenler atlendendtim, quod
culationis filiae.Usus ipse attestelur nomini. Festus D post generaleni comrnendationem pulchritudinis, par-
enim est desponsationis iste dies, et Dei susceplionc ticulalim amicam depiclurus, loeo primo ab oculis
dignus, et ab hoc ad festiviorem, qui nupliarum est orditur. Prudenter quidem, quoniam si simplex ocu-
dies, pertingitur : in quo non datur libellus repudii, lus fuerit, lotum corpus lucidum erit (Matth. vi, 22,
non intercedit divortium; non abit vir via longis- 23). Et ideo columbarum comparat oculis, ut juxla
sima, ne brevissima quidem, sed est semper in domo Evangelii doctrinam, suam amicam simplicem do-
sua sponsus Christus Jesus, qui vivit et regnat cum ceat sicut columbain (Malth. x, 16). Denique univer-
DeoPatre et Spiritu sancto per omnia saectilasaeculo- sum corpus operationis simplex illustrat oculus in-
rum. Amen. tentionis, et facit ut coram Deo luceant opera, qu;c
SERMOXXII. per se coram hominibus poterant lucere. Nam quan-
Quaiu pulchra es, amica mea, quam pulchra! oculi do foris bonum lucet opus, sed operis bonitatem
tui, columbarum; absque eo quod inlrinsecus la- nonintendit animus; quasicorpore claro oculus cae-
let (Cant. iv, 1). catur. Opera quidem ipsa aliquolies in genere sue
1. Non veretur ne suis intumescat laudibus, et hu- bona snnt, et aliis co.mmoda; sed operum bonitas in
militatisjacturamfaciat, cujusipse sibi pulchr-itudi- actorem non rcfunditur, qui simplicem oculum iu
115 GILLF.BERTI ABBATIS 116
lpsis non habet. Ideo tenebrosa sunt, quod mlentio- A nos, glonetur se habere milvinos? Si Christi
nis sincerae luminc carent. Bonus itaque simplex amiram diei le velis, quid tibi cum prudcntia car-
oculus, non habens ullam partem tenebrarum, con- nis, quae inimica est Deo? (Rom. vm, 7.) An istas
versalionis corpus totttm serenans. Aut totus enim inimicitias evacuare conaris, ut utrasquc carnis ct
tenebrosus est ocnlus, aut totus lucidus, aut ha- spirilus prudentias condas in le ipsa? Modicumfer-
bens aliquam partem tenebrarum admistara. Tolus mentum totam massam corrumpit (/ Cor. v, 6).
tenebrosus est, cum operi malo propter inalum in- Qttrd ergo fict, ubi mullum esl fermentum, massa
tendit: totus lucidus, cum operi bono nonnisi pro- modica? Quse socielas legi cupiditatis, et legi chari-
pter bonum intendit. Cum vero in opere bono non tatis? Non dcbet illa huic esse conjuncta, quia nequit
tantum in ipsum bonum, sed eliam in alium ali- esse subjecta (Rom. VIII,7). Prudentia enim carnis
quem finem intcntio dirigitur; vci cura in opere legi Dci aut repugnai, et inimica est: aut omnino
non bono, quod inesse credebatur bonum, errando perit, el nulla est: aut resistit, aut ex loto desistit.
diligitur : aliqua ex parte oculus caligat, et non est Potest perimi, ut penitus non sit : non potest pre-
mera simplicitate purus. Quid, cum opus bonum mi, ut ei contemperata sit. Tuum ergo ct os et cor
praetendilur, et non ipsum bonum, sed aliud tolum hujusmodi exercitatum optas habere prudentia, quae
intenditur? oculusne iste tenebrosus dicetur, ex legi Dei non potest vel associari, vel subjici. Pru-
tolo, an ex parte caligans? Mibi quidem magis te- dentia spiritus vita cst et pax. Vitalis est eniin pru-
nebrosus ex toto videtur. Nam etsi lux deputetur in dentia spiritus, usum habens vitae qttse nunc est et
opere, nulla tamen agnoscitur in intentione. Quo- futurae. Prudenlia vero carnis in prsesenli tanttini
modo aulem intcntio bona, quae bonum non optat? exercetur vita, nullum in ea quae sequilur, habitura
aut quomodo simplcx, qitae sub boni velamine se locura. Cupiditatis eniin apud inferos nec opes, nec
ipsam occullat?' In oculis vero sponsae utraque usus est, sed excruciatio. Ista pax est, illa litigium.
commendatur, ct simplicilas, ct spiritualilas : ideo Et bcne pax, cui hoc, est evacuari, quod paci non
columbarum dieuntur. Et bene in araica sua primo vacare. Talem prudcntiam ad sponsae pulchriiudi-
lucem commendat, ul sibi demonslret similcra, qui nem Chrislus commemorat. Talis in oculis coluni-
et ipse dicitur lux mundi (Joan. vui, 12), et in qtto barum dcpingitur, qua? simplicitatem et spirilualita-
lenebrae non suiil ullae(/ Joan. i, 5). In sex dierttm tem redoleat, eo quotl in columbaefigura Spiritus san-
condilione lux omnittm prima creata dicilur (Gen. ctus intelligi soieat. Non solet esse vacua talis sim-
i, 5), ct in describenda pulchiiludine'sponsae, lucis plicilas : multum cnira subcst Iatentis gratiae.
inprimis inducta decentcr est raenlio. 4. Oculi lui columbarum, ubsque eo quod intrime-
6. Oculi lui columbarum. Quid te amicam esse ctis latet. Magnum nescio quid illud cst, cl vere
praesumis, tu quae nescis oculos habere columbae? niaguum, quod manifesle vel diei non debuit, vel
Opera quantumcumque fuerint bona, si iinpurus dici non potuit; nec aliquo, ut gratiae caeterae.simi'i
est animus, de pule^riludine frustra tibi applaudis. figtirari, scd iu suspicione et eonjectura sola relin-
Quoniodo amica cs, quae pulcbra non es? Sed quo- qtiitur iis qui similia forte patiuntur. Absqueeo, in-
modo iion cs inimica, quae maliguaris in sancto? quit, quod intrinsecns ttitel: quasi non sint inlrinse-
Malignatur in sancto, qui malignatur in bono sivc cus aliae gratiae el dona Spiritus. Et quomodo ora-
in 71 suo, sive in alieno. In tuo malignaris bono, nis gloria filiaeregis ab inlus? (Psal. xi.iv, 14.) l)c-
cum bonum ipsum noii conspicaris : in alicno, cum nique et intrinsccus ipsi oculi columbarum, ul i
de bono male suspicaris. Et prava inlentio, el pcr- simplieitas fidei corda purilical, et illuminatos red-
versa interprctatio; utraque malignatio esl : utra- dit octilos cordis : ubi non inodo oculus, sed totus
que fellea, utraque falsa, nihil habens cum colum- absconditus homocordis dicitur (/ Pctr. m, 4). Scd
barum natura commune. Oculi columbarum sunt, licet ab intus omnis sit gloria gloriae rcspcctu inte-
<|iii nec falli volunt, nec fallere normit. Nescis quod rior : et sicut in ipso homine exteriori, sic et in illo
sponsus tuus veritas cst? Quomodo dicet tibi, 6o- n| interiori alia aliis niagis sunt intima, ct latentia
tumba mca, amica mea (Canlic. n, 13, 14). Amica penitus, soli lantum nola dilecto : fortasse et aliqua
est veritati simplicitas : idco cum simplicibus ser- etiam ipsi sunt sponsseignota, nec collaloriim divi-
mocinatio ejus (Prov. m, 32). Deruque simplicitati uitus ad plenum habet notiliam munerum. Quid
amicae applaudit dicens : Oculi lui columbarum. Bo- cnim si occultatur siiblimitas, dum servatur humi-
ua enim est oeuiata simplicilas, ila simuiationem litas? Secretum ttiiim tibi, Jesu Lone, secretum
cxcludens, ut non caliget in veritate. Rara haechodie tuum tibi, et in abscondilis sponsse solus deliciaris.
in terris avis : et si qua est ejus usquam frequen- Ctir non vel ad inodicuia illud nescio quid latens
tia, occulta salis, el latcns in foraminibus petrae, ini nobis communicas, et occuliam, qua deleclaris,
cavcrna macerise, ct de super rivos aqiiaruni. Quo- liguras pulchritudincm? Plus nos ad quserendum
modo autem obscuratus est aut occultatus esl ocu- allicis, dum illud lalere intrinsecus dicis : ct curio-
lus .olumbinus? Quis est qui sacculicalliditates noni sitatem nostram amplius irritas, tanlum silcnlio
sectet-jr, qui illis se uti non gaudeat, qui noni mysterium premens. Plus nos dum taccs, trahis.
amet habere, aut salteni noiniiiari in se non vtiit''' Qtiam magna multitudodulcedinis htijtis, quam abs-
Quis est qui non verecundetur oculos columbi- condendam judicas, dum non explicas! Quidquid
1P IN CANTICASERMO XXIII. 118
illud est, latet intrinsecus : sed de lalebris istis sua- A compescunt: medisese ad id quod spiritualiter con-
vissimus odor aspirat. Nescio enim quo pacto dum cupiscunt, adhuc componunt: ultimse, imo intimae
illud admirabiliter dulce esse conjicio, admirabili- optatis avide jam utuntur. Deus bone, quautum lu-
ter dulce jam sentio : jam illud pensat affecttts, ad cis et deliciarum in illis est Iatebris! quanlus exces-
quod non penetrat intelligentia. Conditum est hoc sus in recessibus illis! Ulinam tales me concludant
penes sponsam, et signatum in thcsauris ipsius; latebrae, ut illud de Psalmo dicere possira : Nox hmc
soli fas est dilecto istos ingredi, et gloriaelatenlis illuminatio mea in deliciis meis (Psal. cxxxvm, 11).
arcana revolvere. 7. Ecce nunc aliquid latens attigi in hoc ultimo
72 5. Hoc autem dico quod non facile est virtu- gradu, et forte vel hocest, vel aliquid simile quod
tem cujusquam ex indiciis definire. Frequenter enim sponsus signavit. Volo de caetero deferre mysteriis :
exiguis exstantibus signis, eximia sunt quae latent nec enim fas est audaci sermone orationum arcana
intus secreta. Ideoque manifestas debemus sic vir- nudare, et minus sanclis manibus linguaeconvolutas
tutes laudare, ut hac in singulis adjectione utamur : delicate Sancti sanctorum revolvere species, et re-
Absque eo quod inlrinsecus latet. Deniqite ipsam conditum manna contrectare, quod aurea et urna
hanc, de qua nobis est sermo, commendatam in coutinet, et arca recludit. Et ipsum mannse nomen
B
sponsa columbinam inspicite simplicitatem, quam aliquid ostendit arcanum, et de quo magis possit
gratifica, quam est in se ipsa suavis et placens : quaeri, Quidest hoc?quam dici quid sit hoc. Et cui
majores tamen in se reconditos habet thesauros, et melius quam mannse latens illud comparaverim?
dulci est, ut sic dicara, medullata secrelo. Quseritis Dulcis quidem. et ccelestis est raanna cibus : sed vi-
quid sit illud? Dixi jam, et si adhuc vultis audire, detis quam secrete reconditus in urna, in arca, in
ignorare me fateor. Possem piam hanc vobis com- sanctis sanctorum, ut curiosus et minus idoneus ab
mendare simplicitatem, elad ejus vos aemulationem bujusmodi aspectus arceatur, oculus ille qui colum-
hortari, quae tam inexplicabile et dulce inysteriuin binus esse non novit, quem non dirigit et pia cre-
continet, forlasse et confert. Id autem ipsum si fuero dulilas, et intentio pura. Rogamus autem vos, fra-
conatus evolvere, forsitan ad aliquid occullum et tres, amplectimini sanctam simplicitatera, quietcm
latens pertingam vel experientia, vel conjectura : menlis, meditationes puras, liberas orationes; quo-
sed nuraquid illud erit cujus tam involute meminit niam in talibus vasis, et, ut ita dicara, in arca san-
sponsus in laude dilectae? Quamlibet potuero occul- clae medilalionis et interiori orationis urna, divina
cum eruere, aliquid adhuc latebit intrinsecus. Altis nobis est locata refectio, et portio glorise, de qua ie-
illtid Iatet in tenebris : ncc nostro subjacet vel sly- gitur: Saliabor cum apparueril gloria tua (Psat.
lo, vel studio. Venerabor ipsum silentium'tanti my- xvi, 15). Cujus plenitudo vitam nobis aeternam con-
sterii. Nam quamvis non est datum definite nosse feral per Jesum Christum, cui est bonor et gloria
quidsit, eo quod siletur, satis relictum est credere per omnia ssecula sseculorum. Amcn.
quod aliquid singulariter dulce et sponso gratum sit. 73 SERMOXXIII.
Non potest investigari quale sit, sed potest aestimari Capilti tui sicut gregescaprarum qum ascenderunt de
quam magnum sit, vel eo ipso quod verbum tam monte Galaad. Dentes tui sicut greges tonsarum,
arcauum dici non licuit. elc. (Canl. IV, 1, 2.)
6. Ut tamen aliquid dixisse videar, et non ex toto 1. Ecclesise, ut bene nostis, haec blandimenta di-
siluisse (ad hoc enim instatis), accipite quod mihi cuntur, ct de spirituaUbus ejus oculis prsecedenti
videtur in hac parte vere dici posse : ulrum accom- disputatum est sermone. Sed quia tales sunt, nuna-
modate ad praesenscapitulum, vos videritis. Virtutes quid rari sunt?Vide totum corpns ejus quomodo
ipsaesuapte natura intus in animo locatae sttnt, sed plenum sit oculis ante et retro. Oculi ejus Prophetae,
usus quarumdam in exterioribus viget: qusedam oculi ejus Apostoli, qui vel futura praedicunt, vel
vero suam in interioribusexercent potenliam. Et illa jam facta praedicant. Oculi ejus sunt utrorumque
quidem carnales deelinat illecebras, ista vero spiri - n interpreles et doctores populorum : quorum officio
tualium deliciarum latebras amplexatur. IUavel sol- spiritualia animse vel commoda, vel scandala, et
licitanles occasiones refugit, vel insolentes affectio- cernimus, et discernimus. Sed nescio, si omnes qui
nes compescit; et quamvis interim necessario, mo- oculi habent officium, teneant et usum. Ducescseci,
lesto tamen exercitio laborat: isla tali delectatur nec tantum caecorura, sed, quod indignius est, ct
materia, qttaenonjucunditate magis, quam honestale videntium, nonne videntur oculi habere et locum et
prsecellat. llla simplici intuitu et oculo columbino . speciem, sed virtute carere? Utinam vel id suflice-
exteriores dum percurrit species, vel odit vel despi- ret, et virtute providendi bona carerent, essentque
cit: ista curiosiore prospectu caelesles peiiustrat ad communes utilitates caeci, dum non ad privatas
species, perspectis amplius inardescit. Possumus arguti commoditates. Nunc autem et cseci sunt, et
talem quamdam distinctionem fonnare, ut dicamus callidi; hebetes ad Ecclesiaelucra, ad propria acuti.
alias axteriores esse, alias inleriores, alias intimas. Sed quomodo oculus est columbae,qui columbse non
Aliseenim se a carnalibus retrahunt, aliae spiritua- inservit, columbse non videt, columbsenon providet:
libus intendunt, alis quasdasn jarn tenent primitias. qui columbam non ducit, sed magis abducit Eccle-
Primae se a mundi illecelra, quam contemnunt, siam, et quantum in ipso est, pravis praecipiiat
119 CILLEBERTI ABBATIS 120
exemplis ? De lalibus Apostolus loquitur: Omnesqum A de monle Galaad, operum Christi majora sibi sempcr
sna sunt qumrunl, non qum Jesu Christi (Philipp. n, ad irnilandum exempla cumulantes. Utinam lidei
21). Tales occupant locum, et pervertunt usum : quam habco in Christo, omnia opera mea attcsten-
cum e divcrso sinl alii, qui oculi non habent officium tur, et jugi profectu congesta acervum mihi asccn-
ex promotione, sed usurpant ex praesumptione. Et sionis constituant. Quam paucos cgo mihi teslimo-
quidem frequens hsec turba. Quem dabis nunc ex nii htijus contuli lapides! Vereor equidem, ne et in
niiinero discipulorum, qui praelatorum opera penes contrarium multos congesserim. Quid enim?nonne
se, velut quodam locatus in tribunali, non carpat, tibi videntur non pro fide, sed magis contra lidera
non corrigat, non castigct? Isti non jam sunt oculi testinionia congessisse, qui sic vivunt, ul altcrius
membrorura, scd quidam oculi oculorum : quomodo videanlur fidci, quam chrislianae? Denique tales
si pennse ct plumae in corpore columbae ipsa vclint quam mujtos vidcmus, de quibus jurc dici possit:
oculorum dirigere lumina. Nolo locum hunc nimis Isli non sie coiiversantur, ut qui Christi redemplos
urgere, ne vos, fratres, exagitare videar. Estote ve- se sanguine credant, qui aliam sperenl vilam, qui
stra conlcnli mcnsura. Nihil omnino in corpore co- futurum vereantur judicium, qui tandem cvangclica
lumbse officio vacat, nihil caret honore : ct ea quae praecepla divinitus data fateantur! Talia tilinam pe-
abscondila sunt, abundantiorem habent honorem. A nes me testimonia pauca reperianlur : mallem nulla,
Denique et capillis sponsae suus est honos. Si enim ne modicum fermentum acervum fideliuni operum
in oculis praelati; in capillis qui sunt intelligendi, tolum denigret.
nisi discipuli? Et boni discipuli, ov! se capillorum 3. Et, fratres mci (ut modicum de comnumi glo-
more tractabilcs et flexibiles exhibenl ad omnem rier, qui de privato non possum), si lotius vitae ve-
nutura magistri, sicut ad motum venti: qui graciles, strae respexerilis ordiucm, et rcgularis observantiae
et spirilualibus extenuali disciplinis, pene sine cor- cursum; non erit exiguus, quem boni teslimonii co-
pore sunt, et penitus sine carne, ad omnem insensi- aedificatis, accrvus. Nam si a nocturnis Vigiliis,
biles injuriam, utnec l.ondcntis instrumenti senliant quas impigro velut primitias quasdaiu prselibatis af-
laesionem; iu hoc tantum passionis sustinentes mo- feclu, et effunditis a principio vigiliarum sicut aquani
leslias, si a capite cui iiihaescruut, contingat evelli. cor vestrum ante conspcclum Dei: si, inquain, a
Reliquo enim cinortuo corporc, vitalem ibi tantum capite singulos per gradus conversationis divire
sensum retentant, ubi capiti, de quo oriuntur, jun- seriatim velitis incederc ; quid ibi reperielur quod
guntur. Qui ipsi vicini cerebro, ubi sapientiae dici- disciplinam non soncl, quod non cbncinat fidei no-
l.ur recessus, qtiasi ad intima ipsius arcana nituntur r strae, quod non vcl corpus atterat, vel menteni cri-
intrare: quibus hoc eradieari et quasi inde evelli gat, vel dirigat crectam? Inler psallendum quanla
videtur, ad exteriores qualibet occasione curas vo- est disciplina in corpore, et quam major quorumdum
cari. Nam qui inde sine sensu doloris cfliuunt, quo- in inente, dum ne ad modicum, vcl certe tantum atl'
modo ibi aut nati, aut radicati credentur? modicum a sensu verborum illam sinuntabire? Nam
2. Denique quod non decidant capilli sponsae, sed ibi, id est in ipsis quae canlantur vei Lis, aut ligatam
assurgant, audi quod scquilur : Capilli lui sicut tenent, aul ad cognala relaxant, ad peregrina ne-
grex caprarum, qum ascenderunt de monle Galaad. quaquara. Quod si coiitingat (fugax est enirn ntens
Quasi grex caprarum , eo quod in sublimibus pasti humana), quanta statim castigant censtira, et mor;e
et positi, tendentes scmper ad alta ut capra;, alttim hujus usuras a se reposcunt? Sed nec ipsa cominu-
lamen nil sapiunt, sed carnalis conscii sunt irtfirmi- nium Lorarum intcrvalla noeturna vacanl. Deus
talis. Elatio namquc ipsa descendil, asccndit humi- bone, bora illa noclis, qttani sine nocte est, quam
litas. Idco quasi capra;, quod scmper el alta petant, nox illa illtiminalio in dcliciis! Orationcs illac pri-
ct ad infirma stia rcspeclent. El benc de nioiile Ga- vatim fiunt, sed privata non pcltint. Submissior qui-
laad ascendunt: sed tanicn nonitisi in monte Galaad, dcm vox, sed mens iuicnsior, ct preces l.aciUeniul-
qui teslimonii Aeervus interprelatur. Et quis ille D tum habent acuminis. Denique frequenter vocem eri-
nisi Chrislus, super quem oinuia Prophelarum coa- pil oratio vchemens : ct verbis nec eget, ncc utitur,
cervata sunt testimonia, cui Prophelae, cui Joannes, qtisepuro cl pleno ferlur affeclti. Ainor in aiiiibus
ctii Paler, cui opera ipsa tesliinonium reddunt?Hic Domini solus obslrepens, corporaliuin slrepitus de-
inons Ecclesiaecaput cst. Noli dc hoc montc defluere, dignaturvcrborum, qtiaesicut incboanti cxcilainenia
si capillus es. Quid nobis separationem minaris, <t sunt, sic impedimcnta solent esse perfecte oranti.
vtiut avulsum iri a reliquorum grege capillorum ? Quid deinde? ipsis horis matutinis quasi de recenli
Numquid casus lutis Ecclesiaecalvationem intlucet ? orationes instauranl, frcquciilanl confessiones, et
Nescit illa decalvari. Nam et capilli ejus omnes nu- verecunda, sed manifesla revelationc etiam exigubs
iuerati sunl. Ad Synagogam illa iiilerminatio facta purgant exccssus. Non tamen exiguum reputanl, si
cst in prophela : Erit pro crispunti crine calviliitm a Christo vel tenui rnemoria litiibanl. Hostis callidi,
(ha. iii, 24). Crispi 74 sunt Ecclesia? crines, ad si quid fueril improhilatc suggeslum, sibi imputant
stium semper reeurieiiles eaput, cirea illud ambitu iniqtii iu hac parte acstimatores, dum iiropriura ar-
amico revoluti, in ipsa capitis secrcta conanles in- bilrantur casuin, quod alien.e sunl fraudis casso co-
trare. ldco capilli ejus non deciduiit, sed ascenduni tialtt laiiluni provocali. Qniil quolidianus iiianuuiii
121 IN CANTICASERMO XXIII. 122
labor, quo corpus et satis alteritur, et lenuiter pa- A in cavernis terrm; et hi omneslestimonio fidet probati
scitur? Labores manuum suarum non soli mandu- sunt (Hebr. xi, 37-59). Vides quanto sit eorum fides
cant; sed de insuflicienti partiuntur egenis, ut et illis probata scrutinio, quibus lestimoniis exarainala ?
sit tribulatio, dunuuodo aliis abundet. Intervallis Quid a vobis tale vel cxpetitur, vel exspectatur? Et
quibusdam levant Iabores, sed fesso corpore fervet veslra hsec inferiori genere testimonia credibilia
affectus. IHic lacitae lacrymae uberlim volvuntur, satis, eo quidem credibiliora, quod non ea necessi-
prodeunt gcmitus, erumpunt suspiria : ut qui juxla tas imposuit, sed supposuit sc voluntas. Voluntas
sedent, si forte ex se frigidi sint, vicinis possint ergo voluntas sit, et primae libertatis jure nitatur,
scinlillis accendi. Quid denique, quod non de cra- liberam se ad persistendum exhibeat, non sestimet
stino cogitant, nec de hodierno quidem? omnem ad recedendum. Agnoseat necessitatis debilum, sed
curam projicientes in ipsum qui eis praeest: non non senliat jugum. In bono libera sit, et ad bonum
praemium,sed solum quaerentes regnum Dei. Quid? nihilominus libera; in illo quod jam tenet, et ad il-
quod pene praeterieram, in capitulo singulis diebus lud quo lendere debet: sed ad ea quae retro sunt,
examinandi abbatis astant judicio, quasi ad Christi liullam sibi licentiam permissam exislimans.
;>raesentatitribunal. lbi quisque in primis accusator 5. De quanto acervo lestimonii Paulus ascenderit,
est sui, accusanti se locum aliis praeripere festinans. tandem audite. Ipse, inquit, quidem Spiritus testi-
Quid ipsum continuum silentium, et quaedam com- monium reddit spirilui nostro, quod sumus filii Dei
positionis gravitas? noniie totam conversationem (Rotn. vni,- 16). Quantus uno in hoc teslimonio
venustat, et quadam sanclitatis pulchra vestit facie? acervus! Sed foris nunquid non perhibuit testimo-
Ipse somnus quoque sanctitatis tcstimonium reddit, nium ? Deo, inquit, altestante signis et prodigiis et
nec in acervo testimoniorum est lantorum sine con- variis virtutibus, et Spirilus sancli distribulionibus
fessione. Nam reliquiaecogitationum confilcnlur 75 (Hebr. n, 4). Et tamen tanto constitutus in acervo
Christo, ubi somno corpus obruitur. Quomodo enim virtutum et allestantium gratiarum : Nondum, in-
dormientis poterunt non versari ante oculos totius quit, me arbitror comprelicndisse.Unum quidem qum
diuniae conversationis imagines depictae,et in animo retro sunt oblitus, ad anteriora extendor (Philipp. m,
vigilare ? 13). Et nos ergo tantam (habenles imposilam nu-
4. Non tibi magnus hic videtur testimonii acervus bem teslium, deponenles omne pondus et circum-
erigi, nisi quod non acervatim et sine ordine fiunt stans nos peccatum, per patientiam curramus ad pro.
ista, sed serie certa, et suis singula sunt distincia positttm cerlamen; aspidenles in auctorem fidei et
temporibus? Nonne haec testimonia credibilia facla (* consummalorem Jesum, qni proposito sibi gaudio
sunt nimis, eo quod domum tuam talis decet sancti- suslinuit cvucem, confusione contempta, atque in
tudo, Domine? Utinam cordis mei radices super dextera Dei sedet. Recogitule enitn eum qui tulem
istum densentur acervum. Nescit sterilis csse lantus suslinuit a peccatoribus adversus semetipsumcontra-
bonae conversationis cumulus. Locus est al',us et diclionem, ut ne fatigemini animis vestris deficientes.
uber, qualem propheta comraemorat: Vinea facta Nondum enim usque ad sanguinem restitislis (Hebr.
est dilecto in cornu, in loco uberi (Isa. v, 1). E* ma- xn, 1-4). Hlorum enim testimonia praerogativa qua-
gnum plane fertilis soli lestimonium, fructuum pro- dani dicunlur tcslimonia, id est martyria, qui pro
vcntus uberior: sicut e contrario loci ubertas, ar- fide Chrisli sanguinem fuderunt. Videte primum
boris qualitalem redarguit de infructuositate sua. ipsum martyrcm Stephaniim de quanto lapidum
An non arbor mala, quae lerram bonam occupans, acervo ascenderit ad Chrislum, quem et omnes se-
fructus condignos non parit, sed nec ullos bonse quuntur animaejustae. Quasi grex, inqtiit, capraruni
spci paiiuril flores? Forsitan et ficulncam illam ste- quw asccnderunl de tnonle Galaad. Gestabanl the-
rilem, quam Doniiuus' jussit succidi (Luc. xm, 7), saurum fidei in vasis fictilibus, sed sublimilas erat
fertiles de vicino vinesecondemnabant. Periniquum virtutis Dci. Ideo quasi ascendentes dicnntur, quod
est, in sancta conversatione planlatum, nil sanclum I> eos imntania toruienla non tam iufregcrunt, quam
moliri , et excusationes praetendentem cognatis firmaverunl ad reddendum testimonium virttile nia--
exemplis convinci, et inde descensiones disponere gna. Quid hic eis animi est, qui nec unam, et eam
in corde suo, unde alii ascendunt. Sufliciat tibi qtti levem, et amicam praepositorum increpalionem su-
(alis es, descensus tuus. Quid bonorum acervum stincnl; sed ad unum austerius verbuni totus lique-
operum, quem alii alacritate conscendunt, detrahere seit boni propositi, quem sibi firmaverant, rigor?
moliris, et regulares observantias immutare, qua- Istorum lot suffulta adminicuLs testimonia vix stare
rum et numerum, et rigorem causaris? Noli prohi- possunt; 76 illorum tot repressa lormentis uberius
ijerc eos qui bene faciunt; si potes, et ipse ascende. eruperunt. An non quantus numerus suppliciorum,
Xudide quanto et quali acervo sancti ascenderunt. lantus et acervus testiraoniorum? Etsi morte affecti
Jaticli ludibria el verbera experli, insuper el vincula lota die, et aeslimati sicut oves occisionis, in omni-
ct carceres, lapidati sunt, secti sunt, tentati sunt, i» bus tamen supcravcrunt, ct velut superascenderunt
occisionegladii mortui sunt. Circuierunt in melotis, de Galaad, de acervo martyrii. Non enim de conser-
in pellibus caprinis, egenles, angnslinti, afflicti, in vanda corporali vita certamen inierunt sancti, sed
loluudtnibus errantes, in montibuset in speluncis, tl dc vila lidei, cx uua iustus vivii. Ideoqtic in omnibus
125 GILLEBERTl ABBATIS 124
non jam lacte opus est, sed
superant quibus salva causa consistil. Quomodoi A intellectus, quibus
enim non superant, cum aut persislendo in confes- snlido cibo, ipsumque quodaminodo attenuare et
sione redditi suut aelernitati, aut perstiadendo perse- infirmare possunt, et quodam temperamento vel
CKloresinformaverunt veritati? Denique etsi sesti- dispensalionis vel disputationis illis sobrium red-
mati sunt sicul oves occisionis, quibusdam tameni dere, qui ad solidum per se insuflicienfes erant,
innocuis dentibus ab inlidelitalis radice hostes prae- sed tantummodo lactis participes. Quodam enim
ciderunt suos, ul inter Ecclesiaevitalia reconderentt solidioris instrumenti ad mandendum iitunturmi-
visceia. nisterio, qui exercitatos babent sensus ad discre-
6. Au non hoc sibi vult quod subnectitur? Dentes,, tionemboni et mali: imo etiam boni et boni, non
intcr noctcm et diem, sed om-
inquit, lui quasi grex detonsarum. Adverlis quales; tantum judicantes
oves istae sint, quse possunt quidem detonderi; sed1 nem judicantes diem. Et jure de lavacro ascen-
dcnles earum non possunt conteri. Occidi possunt,, dere dicit, ut mundando cordi studiosos probet,
et flecti nequeuiil. Imo ipsi persecutores infregeruntt eo quod mundis corde divina sit repromissa co-
suos, et invincibilis doctrinae sermonibus emollitos} gnitio. Vides quomodo lautos et irreprehensibiles
quasi dentibus mansos, in fidelium trajecerunt uni- esse oportet eos, qui aliorum excessus debent re-
tatem. Petro dii tiim est, Macta et manduca (Acl. x,, B mordere et corripere : quomodo lautos et mundos
ali-
13). Et Moysidentes non sunt moti (Deul. xxxiv, 7). corde, qui divini sermonis dispensare debent
Dentcs enim eorum arma et sagittse: arma spiri- moniam, et arcanos secrelioris verbi discutere sen-
tualia, potentia Deo ad debellandas munitiones. An! sus, sapientiae intiraa rimari, et ruminare vi-
non quidam Ecclesise dentes, de quibus dicit Apo- sccra.
slolus : Intret infidelis aut idiola, dijudicatur ab om- 8 Dentestut quasi grex detonsarum. Quare ergo,
nibus, convincilur ab umuibus, occulla cordis ejus! quasi grex? Utique quod sese non impugnent, et
manifesta fiunt, el sic cudens in faciem pronuntiat1 adversentur 77 S'D'>se(l '" simplicitate et uuitate
quia vere in vobis sil Deus (I Cor. xiv, 24, 25). sensus sui concinunt ct concordant Ecclesiaeden-
Nolite, fratres, istorum vereri morsus dentium : tes, Quasi grex detonsarum qum ascenderuntde la-
non sunt caniiii, sed ovini. Dctonsarurn enim gregi1 vacro. Veterem enim deponentes homiuem, et onere
conferuntur. In canibus non dilaceratio, sed latratus' supervacuo levati ac loti, alacrius ad superiora
commendatur. Canes muti, dicit lsaias, non valentes s conscendunt. Siquidem ipsi pili veleres oneri jam
latrare : canes impudentissimi, nescientessalurila- esse incipiuut, eum primo nova veilera germi-
lem (ha. LVI,10, II). Ac si quibusdam exprobret1 nant, cuin hiems transiil, cum iraber abiit et re-
Q
quod in altero se canum officiocxtiant, in altero se
; cessit. Ideuque si veteri et supervacuo levium et
canes exhibeanl: latrare non valentes, et non desi- inauium rerum vellere te involvi adhuc neccssarium
iteules lacerare Tales stint qui invicem mordent ett ducis, nondum tibi hiemalia congelatae mentis fri-
comedunt, et consiiinuntur ab invicem. Utinam huc3 gora transierunt. Bene ergo detonsi et de lavacro
usque sufliciat ul invicem tnordeant et comedant,» ascendunt, quasi nihil veteris vel sarcinsc vel sor-
nec lenlent ipsos detonsarum lacerare dentes. Ipsi' dis habentes. Altendis quod non tibi sufiicit de-
doctores Ecclesiaeet piaeposili iionnc tibi videnturr tonderi, non suflicit exoncrari, non suflicit lotum
Jantes quidam, qui redargutionis lienevolaevelut' el uovuui fieri, nisi statim asccndas, ct spiritu iu-
morsibus subjectos convincunt, dijudieaut, inanife- cedas, qui rcnovaris in spiritu * Si spiritu, inqtu',
stant, et ad meliorem cmolliunt statum? Quod si tu' vivimus, spiritu el ambulemus? (Gulat. v, 2?.)
praedurus es, et emolliri non potes, quid reinordcre* Tu igitur si ascendere disponis, ascende semper
paras' An non remordes, qui vcl in occulto delra- de lavacro, semper novus et mundus. Lava per
liis, vel palam conlradicis? Quid dentem conlra den- singulas noctes lectum tuum lacrymis. Aut si te
tem paras, dentem improbum contra denlcm pium?? peccatum non quasi nox involvit, scd sicut nubes
Mor.lere potes, sed consumere non potes. Denles5 r\ prsetervolal; tu tamen lavare per singulas nocles,
enim sunt: et duri sunt et firini; et detrahentes non1 eliam levium vestigia delictortim lacryrais dele. Hic
raetuunt, inemores se cum propbela inter scorpioness eitim in convalle lacrymaruni locus est lavacri.
et incredulos commorari (Ezcch. n, 6); et, sicut' Quid e.st quod sordcs congesias, et peccati purga-
oves, missos inter iupos (Matlh. x, 16), ut ipsos> menta futuri rescrvas lavacro saeculi? Quid scis si
lupos in oves rationabili tolerantia e.t exbortationc- non erit illic conflatorium magis, quam lavacrum ?
comniutent. Et bene deionsarum dicuntur, quod il- Nara qux hic facile polerant ablui, ibi non tam in
lorum non sint niorsus fugiendi, qui bonorum ope- misericordiae, quam in spiritu judicii et ardoris
rtim exempla, sicut vellera qusedum, subjecti mini- purganttir. Et feiixqui de sseculo, non quasi dc
strant. coeno, sed quasi de Iavacro ascendit, non habens
7. Non tamen usus dentium in alienis tantunii necessc ut aliquid in se Iavet, sed est mundus to-
remordendis et convincendis erroribus aestimatur. tus. Isle plane dignus habebitur dealbatis denu-
Est etpotior quidam eorura usus, siqui idonei suntt bus, id est animae sensibus, panem angeloruin
solidum ccelestis edulii mandere panem, et subli- manducare : non jam panem doloris, sed panem
mioris doctriuae secrctos dijudicare et disccrnere; qui lx'lilicat cor hominis, illum ulique panem
125 IN CANTICA SERMO XXIV. 128
quem significavit propheta dicens, Satiabor cum ap- 9- A lis est intelligentia, quam non coseva et germana
paruerit gloria tua (Psal. xvi, 15). Sic enim illa la comitatur devotio. Ubique ti&i in Scripluris spar-
gloria dum non apparet, pascit; reficit dum re- ;- gitur quasi semen quoddam, unde gemellum hunc
velatur. Hujus siquidem gloriaerevelatioplena, quid ;d possis fetum concipere. Non tantum subtilia, scd
est, nisi sapientia vera ? Quse nos ad se ipsam n suavia ibi sunt omnia. Et prseceptum Domini luci-
cdendum invitans, non alias a nobis mandilur,r, dum est, et ignitura eloqtiium. Sterile est in te
nisi cum illam meditamur velut vitales purae men- i- verbum Dei, ex qua parte horum alterutrum non
tis delicias, el indeficientem refectionem. Hic ergo0 operatur. Si per intelligentiam vides, sed gelido
purgatos et exercitalos animi sensus habeamus,i, adhuc riges affectu; nonne sterilis et inefficax re-
non jam ad discretionem bojii et mali, sed tan- putatur in te verbi Dei virtus ignea ? Denique etsi
tum ad perceptionem tanli boni. Actitcmus hicc ad ignem spectat ut illuminet, mttllo amplius ut
crebro quod ibi continue agemus : praeoccupemus ;s succendat. Verbutn, inquit Dominus, quod egredie-
frequenter, in quo indesinenter occupandi erimus.i. tur de ore meo, non reverletur ud me vacuum, sed
Summum nobis hic n gotiura sit, quod solura ibi )i factet et prosperabilur in his ad qum misi illud
erit. Contemplatio namque sapienliae, aeterna re- (hai. LV, 11 ). Ad quae? Habes in Evangelio:
fectio est. Nihil omnino spirilualibus animae den-- Ignem veni miltere in terram, el quid volo nisi ut
tibus dulcius ruminatur, quam ille Panis vivus,i, succendatur ? (Luc. xn, 49.) Semen est veibum
qui Patri ait : Hmc est vita mterna, ut cognoscant \t Dei, et in eo, sicut apud Job legis, el lux, etms-
te verum Deum, et quem misisti Jesum Christum n tus spargilur super terratn (Job XXXVIII,24). S'd
(Joan. xvu, 3); qui vivit et regnat Deus perr nescio quo pacto lux amplius germinavit, et dile-
omnia saecula saeculorum. Amen. xerunt homines magis lucem, quam fervorem :
SERMO XXIV. nisi quod ipsi magis sibi de luce placeant, qui id
Omnes gemellis fetibus, et slerilis non est in eis. ipsum quod Iucet non amplectuntur. An non tibi
Sicut vitta coccinea labia tua (Cunl. IV, 2, 3). videlur perdidisse aut dedidicisse naturam ignisnon
1. Audistis - prsecedenti commendalos sermonei succendens ? Cum audis aliquem quasi gloriantem
sponsae dentes. Jure qnidem : quod non exiguat et dicenlem : Non me ille Scripturae sacrae sermo
sit pulchritudinis ratip in dentibus posita, si can- sedificat : quid aliud videtur tibi dicere, quam,
didi sint, si aequaliter conserti. Nec tantum ap- Perdidit in rae eflicaciam verbuin ignitum ; non
tiludo, sed et utilitas in denlibus placet. Quid1 me succendit, non infla mmat, non exercet in me
enim ? Joannes in Apocalypsi involutum, quod sibii r vim genitalem ? Sterilitatem suam imputat verbo,
ab angelo porrectum est, quomodo comederet vo- quod, quantum in se est, crescit et fructificat.
ltimen (Apoc. x, 9, 10) sine idoneis ad talemi Quam gloriosa, frater, jactantia, quod non tesermo
cibiim denlibus ? Durus videbatur cibus liber in- divintts aedificat, qui ista loqueris! Forsitan eversa
teger : et ideo dentibus opus erat, qui illum com- et evulsa nondum sunt: vetera ideo nova superse-
minuorent integrum, et emollirenl durum, ut levius> dificari non valent, non germinare, non gighi. Fe-
deglutiri posset. Et bonus plane dens inlelligentiai lix in quo amoris mundani desiccatus est humor,
exercitata, intelligentia spiritualis, quae omnia diju- et vigor deficil : in eo facile igniti verbi vis opera-
dicat, omnia discul.it, omnia ruminat et scrutatur. Verbum Dei et lucet, et ardet. Neutra in te
tur, eliam profunda Dei : quae etiam ipsam invo- virtute privetur, sed geminum de isto semine con-
luli libri rnedullam mandit, et intima sapientiae co- cipe felum. Sterilis reputatur uterus qui istis fe-
medit viscera. Slultus, sicut scriptum est, compti- tibus non gravidatur. In Christo Jesu neque cir-
cat manus suas, et comedit viscera sna (Eccle. iv, cumcisio aliquid valet, neque praeputium, sed fi-
5). Cibus iste cruentus, cibus carnalis est, cibusi des quse per dilectionem operatur ( Galal. v, 6).
qui perit, imo qui perimit. Quam dulcius et uli- Bonus plane fetus dilectio, quia charitas in fru-
lius viscera sapieutiae comeduntur, et sacri verbi D ctibus Spiritus connumeratur. Denique velut ge-
arcana ? Non potest cruenlis attingi dentibus, sed melli fetus gemina cbaritas. Diliges Dominum Deum
lotis et candidis, quia candor est ipsa lucis aeter- tuum ex tolo corde tuo, et etc tota anima tua, et ex
nse, et ipsius sponsi dentes lacte candidiores dicun- tola mente lua. Iloc cst maximum et primum man-
tur. Propterea tales in sponsa commendat, qui dalum. Secundum simile est huic : Diliges proxi-
suis sint siiniles : Dentes lui sicut grex 78 **«- mum tuum sicul le ipsuin. Illud primum, istud
lonsarum, qum ascenderunt de lavacro. Non modo secundum : utrumque niaximum, quia istud simile
lotos, sed et liberos oportet mentis sensus habere, illi. Boni et sufficientes isti fetus gemelli quia in
si quis illos ad divini verbi scrutinium parat. his totalex pendet et Prophetm (Malth. xxn, 37-40).
2. Omnes gemellis fetibus, et sterilis non est in Denique et finis prmeepli charitus (1 Tim. i, 5),
eis. Sterilitas reputatur, sh vel uno fueris fetu con- qttae etiam alibi vinculum perfectionis dicitur (Ca-
tentus. Si potuisti ad sacratum aliquem in Scri- loss. iu, 14).
pturis intellectum pertingere, unum jam peperisti 3. Et cougrue de coccineo vinculo sequitur, de
fetum. Bonus profectus et ingens, sed insuflicieils quo iri laude labiorum sponsae assumpla est simili-
sacralo sensui, si affectus non respondeat. Sleri- tudo. Sicut. vilta coccinea labia lua. Ea enim labia
ligant et rutilant, quae de lali vcnlris fructu loquun- A i* 4. Hujusmodi labium in sponsa Christus commen-
tur. Concepta in corde charilas, quasi ignis flammi- dat, non tantum in oratione, sed etiam in exhorla-
gerans, coccineo colore labia inficit, per quse erum- tione, ut potens sit exhortari in doctrina sana. Quae
pit. Calor de excclso missus in cprde, germanum enim selabia in ejus alloqttio adstringunt, jure qui-
labiis prsestat colorem. Quid enim aliud sibi vult dem salutarem diffundunt et disseminant scientiam,
qttod coccinea dic.intur, nisi quod in hoc flammea si dulci et fervida ulantur oratione, ut audienlium
demouslrantur, eo quod coccus igneo rubet colore ? corda excitent : coccinea sunt, quiajinflammantia.
Labia baec non jam altaris carbonibus purgari indi- Si vero simul exhortentur et doceant, et ea doceant
gent, et exteriori igne aduri. Ipsa enim de interiori quaesanam deceant doctrinam, quae regulis conci-
flammajam flanunea sunt, et conceptum visceribus uant fidei; jam quasi_yitta sunt, et non solurn sa-
igncin dc excelso aliis seminant. Salutarem utique lutarem, sed etiam insolubilem disseminant scicn-
disicminant scientiam, legem igneam , quam Domi- tiam. Quid enim tam sibi cohaerens, tam tenax, tam
nus venit in terram mittere. Bene coccinea labia, insolubili contextum nodo, quam ralio fidei? Talia
quae hunc ignem non solum in tcrram , sed et in Paulus discipulum informabat dicens : Altende
ccelum mittunt. Denique et ipsum Dominum coeli exliortationi et doclrinm (I Tim. iv, 15). Sed et in
succendunt. Ideo coccinea commendat labia, quod ^ sermone communi, ubi lidei non tractantur myste-
llli coccinea sunt, quod illi calentia videnlur, quodi ria.etiam sic vittae coccineaelabia tua conferuntur,
illa flammea sentit, et in mutuam amplius suecensi fuerit sermo tuus sublili mensura dislrictus, et
dunt charitatem. Mira res : ignis ipse est, et no- discretus, et parcus, et grato verecundise rubore
stris tamen inardescit scintillis. Quidni? Et gladius' coloratus ; si Crucis Christi eo frequenter, quo li-
est Verbum Dei (Eplies. vi, 17), et tamen vulncra- benler mentionem usurpet. 0 beala haeclabia, Chri-
tur. Vnlnerasli cor meum, soror mea sponsa, vulne- sti et osculo, ct alloquio vere digna ; labia tam sin-
rasli cor meum in uno oculorum 79 tuorum (Canl. cera, et tam succensa ! in fide sincera, et in &more
iv, 9). Ita et ignis esl, et tamen inflammatur. Vulne- sitccensa. Succensio ista de intimis et de summis
ratur oculo, labio inflannnatur, etiara et ligatur : est, nil habens de infimis.
ideo vitlae comparatur. Sed chaiitas vulnusest, 5. Nam est succensio qusedam de inferis erum-
charitas vitla est, charitas coccus est. Vides quam pens. Jacobus ait: Lingua, modicum membrum, in-
acuta, quam tenax, quam ignea esl cbaritas? Tali- flammat rotam nalivitulis nostrw, inflammata el ipsu
bus in orando utere labiis, tenaci veltit vitta vinculoi u gQ gehenna (Jacob. m, 5, 6). Quomodo potest
memoriae cordi tuo dileclum astringe, agglutina, bcne inflainmare lingua tam pessime inflammata?
succcnde illum succenso affectu. Qtiam dulce, si Vitiataenalivitatis mobilis corruptela per se nimis
clical et alludat tibi: Ignilttm cloquium tuum vehe- rotatur aJ malum, et volubilitale propria fertur in
inenter, er, sponsus tuus diligit illud ! Osculare me praeceps : [et quid necesse esl inflammare rotani
osculo oris tui. quia pulcbra sunt labia tua sicut banc, quae firmari non potest, sed per se fcrtur in
vitla coccinea. Osculandi siquiicm desiderium la- nialttm? Denique diligenter appositum est : Cor ho-
biorum innuit commendalio. Labia sua tuis deside- minis in malum ab adolescentia sua (Gen. vui, 21).
rat imprimi, ut fial os unum et labium untim, et A prima nativitate impulsa ncscit cursum inflectere :
post impressionem dieat tibi : Hoc liunc os ex ore: et tti illam lingua prava impellis amplius et inflam-
mco, ct labium de labio meo. Diffusa gratia in lamas? Lingua prava iracundise et indignationis oc-
biis ejus in lua se refundit, et dc cocco suo tua sunt; casioncs requiril; injurias vel falsas simulat, v<T
effecta coccinea. Bona impressio, quae tantam cx- veras exaggerat, qtias debiierat dissimulare : ad of-
primit gratiam in labiis sponsae. Memineris tameni fensam officia etiam interpretatur, et venenati ser-
non mc nunc labia significare carnalia, sed spiritua- monis scintillas adhibet ad eommovendum cot
lia, sed interiora , sed illa de quibus Apostolus lo- suum. Quid lingua ncquam cordi luo talem adhi-
<juilur: Cantantes et psallentes in cordibus vestrisi D besflamniam? Sufficiat illi flamma sua, sufficiat il!i
Domino (Ephes. v, 19). Si sponsa es, in hoc iinuini concupiscentiaeardor carnalis, et levitalis calor in-
debent esse conslricta, debent esse succensa labia natae, quibus cor tuum, ac si volubilis rota , impel-
lua, ut dileclo luo supplicent, ut confabulenlur litur. Hanc tibi flammam nativitas prima ingenuit,
cum illo, ut illi canant, et dicas cum propheta : sed renascendi gratia restringit. Noli ignem igni
Exsultabunl tabia mea cuin cantavero tibi (Psal. adhibere, et concupiscentiae addere malitiam. Ignem
LXX,25). In tam sancta confabulatione nil sit in la- htinc quein evomis, hauris de gehenna. Iude iiicipit,
biis luis fluidum, et quasi vitta suut : nil frigidum, et illo rapit. Lingua, inquit, inftummala a gelienna.
et habes illa coccinea. Quis mihi det, Jesu bone,, Lingua haec mala coccinea est, sed vitta non est.
taiia habere labia in conferendis tecum sermonibus,, Non enim ligat, sed dissipat. Male succendit, quia
tam pronipta, tan exscrla, tam succensa ; succensat succidit unita, qui dissidii verba scintillat: et flam-
et exsultantia, ut tantum tibi cantent, et de te can- ma talis de inferis est. Nam flamma quae desursum
tent? Talia sint utinam labia mea, quae subtili quoest, pudica est, pacifica est, bonis consemieiis, et
dam ductu et succenso affectu indiruptse niedilalio- bonos faciens. Verbum enim dulce et multiplicat
nis, funiculi coccinei specimen cxprimant. amicos, et mitigat inimicos. Quasi Uammumflamma
Ii9 IN CANTICA SEBMO XXV. 130
consumit, lnfenorem supenor, iniernaiem cceiesns : A a citer albcit, et suam m alios transfundit passionem.
dum sapiens et suave verbum vincit malignum , ett Non possum non dulciter movcri, dum talem per.es
dulce durum eraoilit. Et ideo dicit: Sicut vitla coc- me vultum depingo : et amatorise geitae in me simi-
cinea tabia tua, ef eloquium tuum dulce. Non enimi lem gignunt affectum dum recogitautur. Quanto
decent Sponsam nisi verba dulcia, verba amoris, , magis dum videntur? nam expressior visio quam
verba quse delicati funiculi vice funguntur, verbai cogitalus. Pulcbrse omniiio genae, in quibus lanta
quseSponsurn irretiant et trahant vinculis charitatis. venustas cminet, quas grata commendat bumilitas :
Felix anima, quae hujusmodi novit dulcium verbo- nil in se allum habenles, nil rigidmn, seJ quae sur.t
rnmnectere retia, quibus Jesum illaqueet, alligett ad modcstae humilitatis coinpositioneni quodam d-
Verbura Patris animi affeclibus, velut affatibusi sciplinse exercitio infractae.
Christum includat, amatorio detineat sermone ett 2. Sicut frugmen, iuquit, mali punici, sic genm
delectet, ut ejus eloquium dulce sitei, qui habetl tum. An non tibi quasi fractas habuisse genas vide-
verba vitaeseternae, el est Verbum aeternum, quodI tur ille, qui eas dedit percutieniibus, dcdit vellenti-
cum Patre et Spiritu sancto vivit ct regnat Deus per bus, et non avertit a conspuentibus (ha. L, 6). Bona
omnia ssecula saeculorum. Amen. quidcm haec fractio, per quam inlerior coepit virtus
SERMO XXV. r eminere, el quae iutra carnis corticem concludeba-
B
Sicut fragmenlttm maliPunici, sic genm tum, etc. tur, erumpere gratia. Quasi confracta vitletur tanta
(Cant. iv, 5.) dignitas, ad passionis inaniens se ipsam injurias :
1. Quam suaves sunt, putas, sponsse genae, quae ; sed per haec81 fragmenta salulis se nobis ubertas
naandi possunt, quae salubris fructus obtinent gra- efludit. Et tu si adimpleas ea quae desunt passioniim
liam ? Et revera etiam corporales genas alicujus itai Chrisli in carne tua (Coloss. i, 24), si portes
stig-
grata videas venustate refertas, ut ipsa exterior fa- mala Christi Jesu in corpore tuo (Gal. vi, 17); jarn
cies ir.tuentium animos reficere possit, et de inte- tibi dicit Christus, quia sicut fragmen mali punici,
riori quam innuit, cibare gralia. Venustas vultus; sic genw tuw. Si confraelae sur.l, et quasi crucifixae
inentera interpretatur, et inter nos affectus faciesi gensetuae, si quadam edomilse et excullae disciplina,
loquilur. Vides quam consequenter post candidosi nonne libi videntur velut fiagmina cujusdam boni
dentes et coccinea labia, genarum inducitur men- fructus? Et in consequentibus ad sponsum d citur
tio. Gensesatis germanae sunt labiis, et ipsis tacen- quia genw ejus sicut areolw aromalum (Cant. v, 15),
tibus quodam visibili verbo mentis arcana dcmon- eo quod exaratae siut et cultae et compositae aroma-
strant. Genae ipsae vocis usum habent; et o is aull tibus co:ifovendis. Sic et hic sponsae genas sicut
supplent oflicium, aut amplius exornant. Quantuni-• '' fragmen mali punici esse dicit. Et Lona confraclio,
\is fuerit dulcis et fervidus sermo, omnem ejusi perquam nonmors ingreditur,sed spiritualis fruelus
gratiam procax vultus exasperat, et levitate suat specimen elucet. Bonse ergo gense, qu;e per humili-
eloquii gravitatem imminuil. Ideo de genis se- talem ita confractae sunt, ut fructus interni non per-
quitur, quod earura modesta maturilas cnccineii dant, sed magis prodant gratiam. Denique et ipsa
labii accumulet gratiam. Deniqtte quamdam earumi mala punica gratarn modesti vultus veieeundiam,
niaturilatem tacite videtur innuere, quas fructuii corticis rubei colore designant. Optiinum plane in
comparavit. In fructibus enim semper grata matu- Christi sponsa decoramentum, verecundia. Verecun-
ritas. Et in praecedentibus genas ejus descripsil utl dia, quasi aurora quaedam, omnium actuuui colorat
turturis, eo quod nihil lascivum, nihil leve, nihil[ principia, et vitgineo virtutes reli.uas venuslat pu-
petulans in ejus appareat vultu, sed desideriorumi dore. Verecuiidia bona sua non pclulaiiter jact;.t,
aestus genas dulci gravitate dejiciat. Affectus anxiii sed parce ebquitur, contenta lenuiter innuisse, et
vultum lascivire non sinunt, et amatoiise medita- cum urget necessitas. Jesu bone, quanta tibique ve-
tiones omiiem a genis levitalem ablegant. Turlur si- recundia in sermonibus liiis! quam propriis parcus
quidern avis sollicita est, avis gemebunda. Talem pfj in laudibus, quas poleras sufficienler eloqui, tam
vult Paulus virginem esse, ut sollicita sit quomodoi sinc humilitatis jactura, quam sine damno veritats!
placeat Deo (I Cor. vn, 32), quae dicere soleat : Si- Et cum propria exprimeret, tamen nomen suppres-
livit anima mea ad Deum fontem vivum; quando ve- sit. Poterat plenius eioqui, sed ipse ad sponsse exem-
niam et apparebo anle faciem Domini? (Psal. XLI,5.) plum modesti pudoris colorem assumpsit. Non hanc
An non tibi videtur vox haec esse gementis? Gemi- modo praedico verecundiam, quse corporali rubore
tus luus dutcis, quem genuit amor. Quomodo non solet ora suffundere, sed eam quse totius conversa-
graves et matttrae gense, quas gemebundus informat tionis venustat faciem. Nam sicut corporis, ita et
affectus? Gemitus isti non tantum gemitus, sed re- conversationis genae sunt quaedam, iu quibus niLi.l
fectionis gratiam tenent. Cibabis, inquit, nos pane est eo oolore gratius, si operum omnium habilus
tacrymarum (Psal. LXXIX, 6). Et in praesenti malo humiliiatem redoleat, si plus occultet in corde,
Punico sponsi genas assimilat, eo quod sollicitus et quam ostentet in facie. Denique et hic dicit: Sicut
amatorius affectus cognata quadam maturitate, et fragmen mali punici, sic genm tum, absque occultk
vullum vestiat, et cibet intuentes. Relucens enim in tuis. Bonae genae,quse sicut nihil habent simulatum,
facie mentis gralia, videnles quasi reficit, dum dul- ita mullum habent occullatum; quae sicut nihil fin-
gtint, sic nec toltim cffundunt; quse minus prteten- A ejus. Jam .fides ttiis rubet in genis, et vitse colorem
clunt in specie, quam tenent in virtute. infundil; sed adhuc lidci res est in occulto. ldeo
5. Possunl haecad interiores animae genas referri, sicut fragmen mali punici, sic genm lum, absquc.oc-
quae in eonscienliae facie stint, ubi non homo, sed cultis tuis. Grala satis fidei facies, sed de occullis
Deus videt. llabct cujusque conscienlia quadam pro- luis mihi commendabilior appares. Patientiae virtus
priam faciem. Ejus genae verccundo huniililatis ruin evidenti, el quasi in genis luis satis jam placet;
bent colore, si penes se opera non jactet, non ma- sed ego de posteriore te magis aestimogloria. Et re-
gnilicct merita, non illa exiniia pulet, sed tam cxi- vera, fratres, non sunt condignse, non dico passio-
gua pudeat. Quis enim gloriabitur castum se lia- nes, sed et ipsa palientia hujus temporis, ad fulu-
berc corj? (Prov. xx, 9.) Si accepit, quomodo gloram gloriam quae revelabitur in nobis (Rom. viu,
liabitur quasi non acceperit? Et tamen ipsa quae ac- 18). Cujus jam quaedam in nobis jacta suni semina,
cepit dona, quis intelligil? Nam si dclicta non in- quae occulta operatione se ipsa ad maturilatem per-
lelligit, quanto minus dona? Dona desursum sunt, ducunt, et.ad perfecti fructus substantiam. Subslan-
descendunt a Patre luminum. Quae vero Dei sunt, tia haec per quamdam scminalem gratiam nunc oc-
nemo novit, nisi Spiritus Dei. Ideo si cui Deus per cultatur in nobis. Subslantia mea, inquit, in itferio-
Spiritum suum revelat, non tam ipse novit, qttam ribus lerrm (Psal. cxxxviu, 15).Vides ubi occultatam
Spiritus Dei in illo. Nos, inqttit Paulus, accepimus eam dicil? itt inferioribts lerrm. Feliciter cum eo
Spirilum qui ex Deo esl, ul sciumus qum u Deo do- quod non in intimis. Ego quaedam terrae superiora
nala sunt nobis (I Cor. u, 12). Numquid omnia? aut accipio, quaedam inferiora, quaedam infima. Supe-
si omnia scire potuit, numquid omnino? Ne unum riora stint ipsa corporis bumani natura : inferiora,
qtiidem, ut arbitror, ex integro : et si in flagello, ipsius naturae corruptela : infima, quaedaminiquilas
non poluil intelligere donum. Utiliter ipsa sibi con- et culpa de corruptela procedens, et ipsam magis
scientia absconditur in parle, et ipse proficiendi corrumpens. Ideo non dicit substantiam suam in
amor nimius incrementa sui profecttts ignorat. De- infimis, quod nulluin habeat spiiitualis gratia (quae
uique non ipsa yirluttim velut pomorum integritas, sununa Propbetae subslantia) cum iniquilatt; coin-
sed tantum fragmina in genis sponsaeeminere di- mercium : sed, in inferionbus terrm. Substantia mea,
cuntur; quia quod in genis est, in evidenti est. Et co quod inedicinaliter gratia Spiritus in infirmitate
si novit quis veram in se virtulis alicujus graliam, carnis sit occultala, et quasi fermentum abscondita
numquid vehcmcntiam, numquid conslaiitiam, liiiin- sanans ct operans, donec absorbeatur morlalitas a
quid pcrseverantiam? Non est, inquit, occultatum os Q vita. Nam non debet massa fermentum eorrum-
tneuni a te, ijuod fecisti in occulto (Psal. cxxxvm, per,?, sed magis a fermento in similem converti sa-
15). El si milii occullum est, non tainen libi. Spiri- porem.
tus euim tuusoinnia scrulatur, eliam occulta mea. 5. Sed el alibi idem dicit : Substantia mea apud
Utinain lalia in me occulta multa habeam cognila teesl (Psal. xxxvm, 8). Ergo et in inferioribus terrae
tibi, Jesu bonc, et reposita in thesauris tuis. Peri- ejus substanlia esl, et apud Dominum. Distautibus
culosa repositio is orniii in mca scientia, ideo luae esl in locis abscondila, in superioribus cceli, et in
inagis tuto ilfa commiito. Scd non ego lam illa com- inferiotibus terrae; in scternitate, et in inlirmitate :
inillo libi, quam tti nou committis inihi. Pcncs te ibi per providenliam, hic per inoperantem gra-
adhuc lulius foves quod fecisti in occulto. Nec liam. Et bona gratia, quae sic virtutum profe-
sponsse pcrfcctio lanta sinitur ipsi patere el prodirc ctus operatur, ut quemdam perfectionis sapo-
in gcnas. rem nobis vieissim aspirel, et eructet abscondita
4. Sic, inquit, genm luw, absque occullis luis. ab origine mundi, abscondita mundo, ct ab-
Sunt quaedam occulla tenrpore congruo producenda scondila in Deo, ubi vita nostra abscondita
in lucem, et in facie collocanda. Inlerim lalent in estcum Chrislo. Et vere magna multitudo dulcedi-
semine, temporc suo plenam acceplura speciem. D nis tuae, Domine, qtiam abscondisti, sed timentibus
Nunc igitur sponsa es, sed nondum apparet quid te, non amantibus. Ideo nec sponsse forte haecfur-
eris. Quis, putas, similis inei 82 cura apparuero? tiva diilcedo. llla ipsa occulta sunl sponsae, de qui-
Et nunc sintilitudinem tenes in parte, quia ex parte bus dicit: Ila genm lum, absque occullis luis. Ideo
cognoscis. Revclala facie jam gloriam meam specu- non propter illam lantum haec vox faela est, sed
laris, sed tamen adbuc transformaris a clatitatc in propter circumstantcs, magis vero propter longe
claritatein (// Cor. m, 18). Dum transformaris, stantes, et propter resistentes : propter illos qui sc
nondum inlegrc tcncs. Transformari proficerc est, timide retraliunt a sancta conversatione, et propter
non esse perfectuin. Perfeclum autem tuum non- illos qui invide dclrahunt. Qnorum alii vilam se-
dum tui; sed jam oeuli mei vident: penes me jam cretam, vilam sanetorum, vacuam pulant et sine
es qnalis fulura es. Jam in libro descripta e.svita?, honore. Alii quidem et si non vaeuam, tamen toluin
et in manibus depinxi te. Facies tua coram me sem- ejusexcursum cuin summo horrore; nam exitum
per, Coram me fulgel, quae in te nunc est obfuscata. sine honore suspicari non audcnt. Alii vanam, alii
Jam drachmam imaginis meacin te invcni, sed ad amaram religionem putant. llli non venerantur, et
huc quadam squalcl rubigine, el occultatur specios isli vercntur acccdere. Ideo de occullis sponsa: cu-
!:•* IN CANTICASF.BMOXXVI. 154
ravil tenniter innuere, quasi ex obliquo illos tan- A ttis Domini, ibi libertas; libertas qua nos Christtis
gens, et istos trahens, dum sic latenter de intimis liberavit : libertas data, non innata. Nam a nativi-
ejus admonuil deliciis : Sic, inquit, genw tum, ubs- tate eorum grave jugum super filios Adam. Vcre
que occultis tuis. Ac si dicat : Si cognovissent et gravc, quod mulicrem illam evangelicam annis de*
alii quibus absconditis adimpletus est ventcr tuus, cem el octo incurvaverat, ne sineret sursum re-
u sponsa, quam facile orania detriinentum facerent spicere (Luc. xm, 11) : multuin dissimilem ab ista,
ut illa lucrarentur !.quam libenler et bona perderent, quse cervicem in turris modum sustulit in ccelum.
et mala perferrent ut absconditsedulcedinis participes 2. Grave planejugum, quod totum humanum
eflicerentur! Nuncautem abscondita est ab oculiseo- genus in hac inclinata muliere excutcre non polerat.
rum, quac sanclis animabus in occullo per vices al- Non poterat deponere et non desinebal apponere et
ludit. Grata tamen vicissitudo, quaeniultorum mole- iniquitalcm super iniquitalem, et inlirmilatem su-
stiasmitigat lemporum : necexiles deliciae,quae in per infirmitatem, ct utramque super alteram : fe-
ftitura tempora abundant. Quid egestatem in illa ve- cunda satis, sed infclici nimis fructificalione. Vis
remini? Deliciaein occultis ejus, et abundantes de- audire apponenteni jugum super jugum? Audi quali
liciae. Abundantia enim in turribus tuis, o sponsa. se excusatione unus de invitatis ab evangelica snb-
Denique sicut turris David collum luum: el s: latent B duxerat coena : Juga boum emi quinque (ibid. xiv,
deliciae,sed virtus eminet. Quomodo 83 non era'_ 14). 0 stolida anima, tam invalida cervice, et at-
nens, turri collata ? Sed difleramus hunc in crasli- trito collo! unum illud portas, quod tibicorrupta
num sermonem, dicturi de hac turre quod ipse Da- imposuit nativitas, et plura comparas? Non indiges
vid dederit auctorcjus et tutor Jesus Christus, qui emere quod gratis innascitur. Alia adjicis emere, ct
vivit et regnat per omnia ssecula saeculorum. Amen. ab hoc quo premeris, collum exiraere non potes.
SERMO XXVI. Juga, inquis, boum emi quinque : et unum hoc tain
Sicul turris David collum tuum , qum mdificata est grave, tam generale gratis excutere non potes. Nec
cum propugnaculis. Mille clypei pendent ex ea, tibi tamen pretium suppetit unde te*redimas. Nescis
etc. (Cant. iv, 4.) quam gravi jugo teneris? nisi sanguine Christi au-
1. Jam fortia ad sponsam el de sponsa loquitur; ferri non valet. Abundas ut plura eraas; non abun-
nam delicata in superiotibtis, ubi sic ait : Cotlum das ut ab isto te redimas. 0 miserae divitiaetuae !
tuum sicut monilia (Cant. i, 9). Et simile quid ha- satis es Iocuples non ut mitiges, scd ut multiplices
bes in Psalmo : Dominusdecorem induit, induit for- vincula colli tui, et compedes aggraves. Sufliciattibi
liludinem (Psal. xcn, 1). Bona haec indumenta, illud jitgtim grave quo premeris. Jugum hoc, si ne-
'
quorum unum ornat, alterum armat. Primun» illud scis, quaedam est delinquendi necessitas, et impos-
posuit quod magis proprium sponsaevidetur. Nunc sibilitas resurgendi. Jugum hoc diflicultas est ad
se ad cjus quamdam fortitudinem convertit. Virtus bonum et aviditas ad malum. Jugumhoc et iniqui-
fcrlitudinis lanto in sponsa preliosiorquanto rarior. tas est qua reus teneris ad supplicium, et iulirmi-
Rara plane : mulierern enim fortem quis inveniet? tas qua pronus iu vitium traheris. Originalia tibi
(Prov. xxxi, 10.) Et si potest, tu tamen, Jcsu bone, sunt ista , et de propaginis vitio : et tu adhuc vc-
non tam invenis quse talis sit, quam praevenis ut sit. luntaria accumulas onera! Curiositate quinque sen-
Non & ipsa haec turris aedificat, sed ipse sine quo suum dumexteriores intendisin species, interiorem
in vanura laborant aedificantes.Et vide quam fortem concupiscentiae flammam provocas, quae nisi san-
velit intelligi, quam turri David assimilat. Sicut guine Christi exstingui non potest. Concupiscentia
turris, inquit, David collum luum. Noli in hoc collo cum sola cst, satis inardescit : cxterior voro mate-
inflexibilitalem et duritiam accipere. Haecenim non ria si acccdit, insanit. Gcminum incommodum, na-
possunt ad laudem deflecti, sed maledictionis sen- turae corruplio, et curiositas quaedam exterius ejus
tentiam provocant. Malediclus, inquit, furor eorum, irritamenta explorans. Duplicatura incommodum,
quia pertinax : et obstinatio, quia dura (Gen. XLIX7). iD 84Pr0Pr'us impetus, et hostilis impulsus. Dupli-
Nervus , inquit, ferreus cervix tua (hai XLVIII , 4). catum incommodum, flamma concupiscentiae, et
Ad condemnationera inlorta sunt ista, non ad com- flatus incentoris.
mendalionem prolata. Rigida pervicacitas solet 5. Juga boum, inquit, emi quinque. Bene utique,
liberlatem mentiri, quam in his verbis accipio : boum, quod brulas menles curiositatis atterat labor.
Sicut lurtis David collum tuum. Libera plane cervix, Jtigum si optas, non habes necesse comparare.
etservilisconditionis ignara, tam erecta, tam mu- Tolle supcr te jugum Christi, jugum gratuitum, ju-
nita ut turris David. Non puto quod aliquo abjeclae gum gratum, non gi ave. Jugum enim, inquit, meum
servitulis jugo colltim istud atteratur. Gravejugum suave est, el onus meum leve (Matth. xi, 30). Juguin
super filios Adam a die nativitatis eorum (Eccli. hoc non cst jugum boum, qtfia jugum ralionale est;
XL, 1) : sed baecjam non videtur de filiabus Adam. jugum non quod laborem infligat, sed requiem coin-
Jam veterein nativilatem regenerationis novitate paret. Et vide quomodojugum hoc leve dicat. N.tm
mutavit, carnalem nesciens Adam, ex quo transivit illud supcrius grave, quod est super filios Adam .t
ad Christum; ex quo secundo adhaesit, unus spiri- dic nativitatis usque ad diem mortis eorum. Cujus
»us effectacum illo. Ideo libera, quoniam ubi spiri- putas mortis? utique ejus de qua liabes : Mortui
<55 GILLEBERTI ABBATIS 136
«sfis, et vita vestra abscondita esl cum Chrislo in \ ris David, ut dicere possis : Fortitudinem meam ad
Deo (Cploss. lii, 3). Bona haec mors , quae vetcrcm tecustodiam (Psal LVIH,10). Ipse enim David, ipse
sepelit nativitatem, novara inducit. Mors bona, qttae Salomon, Christus scilicet Dei virtus et Dei sapien-
servitutem absorbet, generat libertatem. Nam hujusi tia. Ejus turris es, si non infime, non infirme sen-
nalivitatis liberi sunt filii. Bonus hic exitus, utt tias circa ipsum : sed si subliraitas virlutis Dei, non
veterem exuentes Adam , simul grave jugum abji- ex te ipso. Quasi turris est, non turris David, sed
ciamus. Hic vilae carnalis exitus captivitalis nostraj; magis adversus David, qui inflalus sensu carnis su;e
jugum dirumpit: ultra gravare non potest, scdI extollit se adversus scientiam Dei. Sublime hoc
computrescit a facie olei, ex quo ccepiinus nominc3 collum : sed superborum et sublimium colla sa-
alio vocari, et invocatum cst super nos nomen se- pienlia calcat, hurailium exaltat. Humilitas ipsa
cundiAdam, cujus ut oleum effusum nomen ejuss sumptus necessaiios subministrat ad sediticationem
(Cantic. i, 2). Vis audirc titrumqne jugum hoc gra- evangelicae turris. Nec verendum est ne sponsse
ve etdirumpi, et pulresccre? Qui propilialur omni- sumptus dcsint, quos abundanter de sponsi potest
bus iniquitatibus tuis, qui sanal omnes infirmitaless arca mutuari. 85 Discite, inquit, a me, quiu mitis
tuas (Psal. cn , 5). lniquitas tota el semel dimitli- sum et hutnilis corde (Matth. xi, 29). Nondnm iutel-
tur; diruptuin est juguin : inlirinitas adbuc sanatur; ; B H ligis qua ratione sumptus humilitas praestet in aedi-
jugum compulrescit. Deniquequod computrescit, len- ficationem lurris? Qui se, inquit, liumiliut, exalta-
te deficit, non desinit scmcl. Propositum volur.tatiss bitur (Luc. xiv, 11). Et bene de humilitate in prae-
prsccidi quidem potest, el quasi dirumpi; sed inve- cedenti lalcnter est suggestum capitulo, ubi sponsae
terata passio non tam dcciditur quam dediscitur. occulta commemorat, eo quod humilitatis pulchra
Et quando operand;e salutis impossibilitas aufeiiurr sit species, meritorum laudes occullare. Si ibi de
per gratiam, ttincqttasi dirunipitur captivilatis ju- 1 umilitate, consequenter de sublimitale istic anne-
gtim. Sed quse rcsidet adhtic boni difficultas, dumn ctit. Non polest abscondi diu turris in humililate
paelalim sanatur, ejus videtur juguni computre-:- fundata.
scere. Computrescet, inquit (hai. x, 27), ut quam-i- 5. Sicul lurris David coilum tuum. Vide privile-
vis non semel totum, tamen quandoqjie putredineie gium sponsae. Apostolus Petrus hortatur nos coae-
conficiendum donet intelligi. Quod computrescit,t, diticari in domos spirituales (1 Petr. n, 5) : haec
utique corrumpitur? Quomodo non liber, cujus ju-i- vero non tantum in domum, sed etiam in turrim
gum vel seincl dirumpilur, vel sensim corrumpi-i- sedificalur. Paulus in habitaculum Dei coaedilicari
tur? Et jugum, et vinculum corrtiptum, ulrum-i- nos optat (Ephes. n, 22) : sed sponsa hoc non cen-
que usu suo privatum videlur. Nam nec graviler;r lenta, etiam propugnacula adjungit, ut sublimis et
premit, nec tenaciter stringit. Felix plane, cujus is securior sit babitatio. Forte et haec una de illis tur-
compulruerunt vincula, ut nulli sint usui; eujus is ribus est, de quibus dicitur : Fiatpa» in virlute
computruerunt et corruptae sunt catenae a facie ie tua, et abundantia in turribus tuis. Omnino convenit,
olei. ul iu turre non desit uberlas. Dtira quia duplieata
4. Sed dices : De collo sponsae sermonem in- i- necessilas, ubi foris obsidio, fames intrinsecus.
stitueras ; quid nunc circa jugum immoraris? Quid id Quid proficit clausos et munilos esse aditus omnes,
dc jugoad collum? Utinam nihil. Nunc autem conii- si inlus saevus hostis fames cuncta contristaf? Mala
tritio magna. Jugum enim ad quid, nisi ad collum[t? fames, faslidium. Clausae sunt januae et exteriores
Sed non ad collum sponsa;, quia jam solula vincula la muniti adittts, si per sensuum luorum fenestras
colli ejus, jam nescit servitutis jugo contineri. Sic- c. mors non ingreditur, nec experientia indisciplina-
ut lurris, inquit, David, sic collum tuum. Exuberan- u_ torum sensuum de exteriori matcria mali incentiva
tissima per hoc monstratur libertas, et depressione ,c admittit. Si projicis avaritiam ex calumnia, si ob-
ab omni libera, non tamen nuda, sed quaehabeat at luras aurem ne audias sanguinem, si claudis octilos
aliquid fortitudinis admistum. In turre non sola j nevideas malum, jam clausus es, jam babitas in
la 1)
crectio, sed munimenti fortiludo attcnditur a facie •je excelsis, et munimenta saxorum sublimitas tua.
inimici. Restitula est quidem libertas, sed securitasas Numquid satis est ? Quid prodest tam munita subli-
tibi nondum permittitnr. Caplivitatis 'contritus est st mitas, si quae intus sunt, fames et fastidii vastat
laqucus. Hostis aliunde quaerit innectere : jus per- r- crudelis egcstas? quid prodest dura saxorum et in-
didit, non deposuit recuperandi spem, non pervi- ,i- accessa sublimilas, si non ibi panis est, si non aqua'
n- fideles sunt? Bona quidem proteclio, si tamen non
raciam infestandi. Liber effeclus es, liberlatis ttteii-
dae de caetero tibi incunibit negolium. Collum am- n- desit refectio. Bona sunl munimenta saxorum, si
plexibus sponsi dedilum noli ne in modico quidem ;m tamen talia sint de quorum possit duritia et mel el
degeneri exponere jugo. Denique revertenli filio lio oleum elici. Et quidem ipsa observantiarum duritia,
paler obvius procidit super collum ejtts. Pia sar- tr- et petra disciplinse, frequenter largos effundit rivos
cina, ei jugum dulce : quod tamcn sustinere nec icc olei, et mentis faucibus dulcedinem devotionis mi-
sentire meruit, donec primo in se reversus scrvilem 2in nistrat Ordinis quidam lapideus rigor. Denique sic
coiidilionem dirupit, sic rcgrcssus ad patrem (Luc. lic. habes : Fiut pax in virtule tua, et abundanlia in tur -
xv, 20). Erccta est eervix tua : esto fortis sicut tur-
rr- ribus luis, o Jerusalem, sed abundantia diligsntibut
137 IN CANTICASERMO XXVI. IS*
te (Psal. cxxi, 7, 6). Alioquin, qtii non amat, etsi A tolum iilum de charitate loctim; nonne tibi tot pro*
inius sit, esurit tamen. Quomodo autem egestas pugnacula videntur exsurgere, quot gratias distin-
erit in hac spiriluali turre , in turre David, in collo ctas enumerat? Nonmmulatur, non agit pr.rperamt
sponsse.in quo jugi commercio spirilus vitalis tra- non inflatur, non esl ambiliosa, non qutcrit q'tw SB»
hitur et refundilur; in quo verbi sacri cominealus sunt, non gaudet super iniquitate, congaudel autem
assiduus est, et voealis spiritas discurril ? quo- verilali, elc. usque non cxcidit (I Cor. xm, 4-8)*
modo fames in collo, per quod abundanlia suavila- Vides quot propugnaculis tttrrita consistat? num-
tiseructalur, et verbum bonum de cordis libertate? quid non ista concorporalia charilati videntur, et
Colium quoddam videlur commercium, et quoddam velut de fundamento ejus exsurgere? Et tamen istos
glutinum, et cordis cum ore, et corporis cum capi- affectus, quos charitas quasi naturaliter gignit, do-
te, ulriusque ad alterum. In collo vinculum est et clrina dirigit, disciplina regit, crigit exercitatio ; et
via. Quod aliuderit vinculum nisicharitas,per quam bonum originale, quantum ad charilatem , ordo hic
capiti corpus cohaeret, Christo Ecclesia? Qusealia ab expertis praescriptus, vel fovef, ne deficiat; vel
via spiritus nisi charitas? Haecenim excellentior promovet, ut crescat: ideo cbaritas interna inspira-
via, imo hsecest spiiitus vadens el rediens, et ad tione non contenla , sermonis sacri undique sibi,
suam recurrens originem; unde nascitur, illo rcver- velut clypeos, inslilutiones memoriter appendit,
tens. Ab hac lex pendet et prophelae. Ipsum inspice Sponsum, qui mediator et sequester
6. Ideo mille clypei pendent ex ea. Omnis cnim qtndam est inter homines et Deum, quasi collum
sermo Domini ignitus clypeus est, et propugnacula medium inter corpus el caput, turris fortitudinis a
ipsa ad sermonem referunltir. In sequentibus dicit: facie inimici : ipsum, inquam, inspice, qui propriis
Si murus est, mdificemussuper eum propugnacuta abundabat, quomodo assumpsit Scripturse clypeos,
argentea (Cattlic. vm, 9). Propugnacula de ipsa so- et velut ad auctorilalem se contulit, scuto vcritatjs
lent esse turris materia, et quasi de eodem cum fraudulentas interpretis maligni propulsans insi-
ipsa corpore. Et vide quomodo charitas consubslan- dias.
lialia et sibi concorporalia propugnacula gestat. Vi- 8. Tu auoque si fueris mediator quidam et se^
de quomodo innata sit charitali sollicitudo quaedam, qnester inter homines et Deum, et velutcoilum cor--
prudentia quaedam, et pervigil cautio ad declinan- pus et caput conjungens; mille clypei in te pen-
das vel depellendas infestationes et maehinas hosti- deant, omnimodi clypei divini sermonis» Sacra tiH
Ics. Habent propugnacula aliquid clausum, habent praesto sil aucloritas, et ad omne patrocinetur ne^
ct apertum aliquid. Per islttd insidias cxplorat; fj gotium, non tantum ut tibi sufficiat, sed ut reliquis
per illud assuilus declinat: illic providens; istic se abundet. Estoparatus ad reddendam rationem omni
protegens. Talibus est charitas cum propuguaculis poscenti de ea, quac in te est, fideet spe (/ Petr.
aedificalaquia talis est ei tam fortis, tam prudens 1», 15). Quasi poscere videtur fidei tuae ratio-
sollicitttdoinnata. Ipsa magnum esl sibi finnamen- nem , qui fidei contraria persuadere coiiaiur , et
tum quoddam. Deniqtiefortis est ut lurris dilectio. ipsaih iufringere. Bonum ergo a collo tuo scutum
Ipsa novit tentamenti occasioues et cum opus est pendet, si fueris sculo fidei munitus, sctito veritalis,
/igere, et ubi fugiendi non subest copia, forliter scuto bonaevoluntatis, sacri scuto sermonis, Omnes
ferre : et cum ipsa tantum firmamenti habere videa- hos in Scripturis clypeos legis. Sed ct si fueris
lur, aliena tamen adjumenta non refugit. Propu- in sublime per charitatem erectus velut turris ; si
gnaculis ipunila assumit et clypeos. Bonus clypeus per contemplationis gratiam, quasi eollum, reli-
conversationis ordo, et lex ab hominibus tradita. quum corpus excedens, accedas ad caput Domi-
Haecetsi non est 86 charitati necessaria, non tani , et abscondaris in abscondito faciei Domi-
men reputatur supervactia, nec onerosa quidem. ni, in secretario sponsi , in thalamo veritatis :
Spiritualis est charitas : nec iudiget lege, nec tamen iwnne tibi videris delicato proteclus dypeo? Et ne-
legem dedignatur , sed legitime ulitur, ea prote- D sdo si quod sciilum ad protegendum efficacius sit,
rta, non oppressa. Boniiseliam clypeus sacri me- quam talis amplexus dilecti. Igneus est, et ideo om-
ditalio verbi. Omnis enim sermo Domini ignitus nia tela nequissimi ignea exstlnguit, et ignis ignem
clypeusest (// Prov. xxx. 5). consumit. Si fidei scutum illa exstinguit, quomodo
7. Nnn est conlenta charitas spiritualibus, qiias non magis veritalis bono protegitur clypeo, qui ab-
ipsa gignit, meditationibus : et cum ipsa Domini sconditur in calore ejus? Est enim Veritatis ferviila
lex sil, in ipsis tamen legis sermonibus meditatur ; meditatio, suggestiones inimici male ignitas ante
inde sibi testimonia assumit, inde se [al. sensa] exstinguit, quam ad mentem pertingant. Inter sponsi
tuetur, ctmultiplici protegit clypeo.Et cum raagnum amplexus et charitatis negotia, non vacat sponsae
habeal intus lestimonium Spirilus, ab ipsis tamen peregrina tela suscipere. Bene talis clypeus a collo
Iilleris sacris patrocinia sibi decerpit, El bona . sponsaedependet, eo quod tam succensi amplexus
protectio,quam vel charitatis experienlia suggerit, gratiam experitur sola dilectio, sola tales novit ex-
vel sermonis sacri peritia tradit. Paulus in Epistola cessus : et mentera faciens adhaerere Deo unuin ad
sua qtiaedam charitatis libi propttgnacula depingit. horam curo illo spiritum effieit. Bealura plane col-
Cltarilas, inquit, patieus est, benigna est, Pcrcurre lum, in quo serroo Domini igneus moratur; a quo
PATROL.ayxxiv. &
velut scutum gratis dependet ampiexibus Patris A duo hinnuli capremgemelli,qui pascuntur in liliis. Vi-
Verbum, veritas, et viiius. An non tibi delicate detis quam multiplex uheruni commendatio. Si ma-
protectus videttir, qui talibus coronatur et circmn- ter est, maternttni pectus uberibus carere non de-
tlatttr undique scutis anle et relro? Fidelibus paxil- cet. Ubera noverat Paulus habere cum diceret: Fa-
lus, in quo tot diversa vasorum genera peudeni. cti sumus parvuti in medio vestrum, quomodosi tiu-
Bene hsec a collo charitatis pcndciit, quod ipsa sit trix foveat ftlios suos (I Tkes. n, 7). An non tibi vi-
unclio qtiaenos docet <leoinnibiis, el omiiia sugge- detur factus quasi liumulus, qui factus est quasi
ril : quod in ipsa omncs gratkc conferunlur, ct re- parvulus? Unde fovebat lilios quasi nutrix, si non
feruntur ad ipsam, ct ex ipsius pensantur et pen- liabebat ubera? Quasi duo hinnuli capreae duo filii
duntur mensura. Mille cltjpei pendenl ex ta, omnis Ecelesiae: altcr de Circunicisione, alter de Gentibus.
armatura fortium. Aimatura plauc, qttani Paulus Vide quomodo Paulus utrisque ubera coaptat. Fa-
ad Epbesios numerat (Ephes. vi, 13-18). Omnis ar- clus sum, inquit, Judmis quasi Judwus : liis autcm
malura fortium, id est amanlium. Eorlis est cnim ut qui sine lege eranl, quasi sine lege essem. Omnibus
mors 87 dilectio (Cant. viu.G). Quid ergo? lantum omnia factus sum, ul omnes lucrifaciam (I Cor. IX,
ibi sunt arma fortium, non infantium ubera? si ex- 20-22). An non ubera liinnulis istis coaptaverat,
cedit qttasi turris qtuc.dam, cliaritas non condes- B omnia factus omnibus? Omnibus omnia factus est
cendit? Sive menle exccdimus, Deo; sive sobrii su- non siinulantis astu, sed compalientis affeclu et La-
mus, vobis.Charitas Christi urget nos (II Cor. v, 15- bitu coaptantis. Denique utrisque sc conformabat,
14). nunc se cum illis a licitis cohibens, nune ad licita
9. Audistis excedenlem : vultis sobriam et con- condescendens; ulrorumqueubique declinans scan-
desceiideiitem accipere sponsam? Ubera, inquit, dalum, ubi fidei non obsistebat injuria. Omnibus
lua sicut duo hinnuli caprem gemelli. Bona turris omnia factus est, nec Judaeis ritum in initiis licitum
sponsa, quae se pcr conversationis disciplinam un- tollens, nec ad eorum irritationem Gentiles com-
dique clattdit, et per Scripturarum doclrinam sibi pelleus. Omnibus omnia faclus est, pro audientium
clypeos copiose appendit, et per contemplalionis ex- capacitateet praecipiens moralia, et disserens mys-
cessum in sublime assurgit. Ipsius etiam contincn- tica. In hac duplici materia velut duo ubera porri-
lia fortis, ct doctrina fidelis, et excessus ccelestis : git doetrinae planioris lactea ubera parvulis tempe-
tamen et ejus subliiiiitas condescendere didicit, ei rans. Interna compassio ubera quidem habet, sed
doctrinae copia ad s:)brietatcm deduci, et rigor li- coaptatio foris ubera exhibet. Illa miseretur, sed
tjuescere in quamdam ralionabilis lactis dulcedi- ista medetur. Quid enim raihi prodest si lantuiu
nem, etarmafortium in infirmorum ubera converti. compateris, et inlirmitati et quasi infautiaemesecou-
libique illam urget charilas Christi, sursum ad il- temperare te commode nescis? quid rnihi prodesl
lum rapiens, deorsum propler illuin trahens, sed si coinpatientis affectu causam in te meain trans-
non tenens diutius, dum ad suas subinde delicias fers, si curam quam debes non affers? Utraque ne-
iu excessum recurrit. ldeo dicit, Ubera lua sicttt cessaria est, et cornpassio, et quaedam disciplinaeet
hinnuli caprem gemelli; quod semper circumspicit, ciectrinas compositio. Compassio affectum confor-
montes pascuae su;e, quod ad pascuae locum illani rmt, compositio te ad lactandum parvulos uliliter
convertat et rapiat nola refectio, quod ad sponsi u- iacurvat. Neutroin genere saneii doclores auditoii-
lia Ievi saltu subilo relabalur, undc delicate refecta bus desunt, facti sicut illi, et pietatis affectu, el con-
ccelestium succis hcrbarum, distenla ubera ad par- formationis usu.
vulos iterato reporlel. Sed qtise de uberibus istis di- 2. Ulinam istud altendant qui facturi stnit in
cenda sunt, non possunl aures faiigatse forsitan ct conventu fratrum scrmonem. Student magis alla
hora fugiens portarc modo, ct polum lactis ab ube- quam apta dicere, 88 facientes apud infirmas in-
ribus istis exprimere. Uberius otium et horam li- telligentias miraculum sui, non ipsorum salutera
beriorem orantibus vobis, cum Dominus dederit, j) operantes. Erubescunt humilia et plana docere, ne
oris nostri oflicium non denegabo,ipso,in ejus prae- sola hsec scisse videantur. Erubescunt ubera habe-
conia praestante copiam, qui praestat affectum, Chri- re, nudare mammam, laclare parvulos. Quid istud
sto Jesu, qui cum Deo Patre et Spiritu sanclo vivit; esl? ldeone cousedisti in medio calhedram tenens,
«stregnat per omnia sseculasaeculorum. Amen. ut scientiam jacles,an ut teneram subditorum lactes
SERMO XXVII. infantiam? Sttbtilia texis : artem qui audiunt mi-
Duo ubera tua sicut duo hinnuli caprem gemelli, qniI raiilur; eloquentiani laudant. Bene quidem, tamen
pascuntur in litiis, donec aspiret dies, elc. (Cani. Mgraliam senliunl, si te disputante audicntiuni mo-
iv, 5-0). veatur affectus, intellectus instruatur. Alioquin quid
l.Vidctis, fralres, quomodo ncc ubera sponssej ad praesens negolium peregrina quaedamadducere,
laude privantur. Et quidem uberum usurpatio fre- quae auscullaiUes non capiant? Magna eloquentise
quens tum in aliis locis, tum in istis praecipueCan- lausest, causani quam susceperis apte exsequi, ad
ticis. Vino ubera praefert (Canl. i, 1), botro confcrtt cjus commodum cuncla refcrre, suscepto inservire
(Cant. vn, 7), assimilal turri (CentJvm.lO): el.quodl negotio. Nusquam evidentius eloquentiae luse si-
11U.11C in praesenti est, Duo, inqtiit, ubera tua cicut! gminj dabis, quam si luimilem materiam exseouaris
141 IN CANTICASERMO XXVII. 1*2
ornate; et sermonis lemperamento attollas, quse A vitas inlirnatur, sicut in gemellis, in regeneratione
id est EcclesLc
per se jacere videbantur, et velut contemplibiles parilitas. Qui bene caprewdicuntur,
sentcniias commendabilioreseflicias. Nec-iamdcbes filii, propterea quod sicut capreae acute cernant
attendere quaete dicere deceat homincnilitteralum, Acuta sunt enim Ecclesiae lumina, contemplantis
quam quaedebeant audire quos instruis. Quid euim non quaevidentur, sed quae nonvidentur.
inde consequuntur, si ambulas in magnis et in ini- 4. Ubera lua sicut duo hinnuli caprem gemelli,
rabilibus, non dico super te, sed super eos qui as- qui pascunlur in liliis : si tamen liliorum sentiaut
sident? Noli altuin alte sapere, sed condescendehu- gratiam; si ipsis lilia redoleant ut Iilia, et non in-
milibus. Sublimia loquens, sed non in tempore, suavem odorem refundant. Bonuset gratus est odor
quid aliud affeciarevideris, nisi ut tibi soli taceant lilii: sed tamen ipsum lilium aliis redolet lilium,
homines, et dicatur de te quod diclum est de Sal- aliis absinthium. Lilium convallium, lilium singu-
vatore, quia nunquam sic locutus est homo?(Joan. Iare Christus : lilia erant ipsi imilatores ejus. Audi
vn, 46.) Ascendisti cathedram, ut alios aedifices, quid liliorum unum loquitur : Christi bonus odor
non ut te ipsum infles : ut impleas, non exinanias sumus: aliis odor mortis in 83 mortem; aliis, vitw
te ipsum, nisi forte eo modo quo se Salvator exina- " ad vilamr(II Cor. n, 15, lt>). Vides quomodo sin-
nivit, fonuam servi accipiens (Philipp. n, 7), ut " gulare lilium illud, in quobonorum omnium pleni-
nos carnis suaelacte nulriret in salutem. Bonusimi- ludo olebat, tristem tarnen videbatur quibusdam
tator Magistri Pattlus ubera non occultat, sed ha- odorent spirare. Isti sunt qui ponunt dulee in ama-
bere se jactat. Tanquamparvulis, inquit, in Christo rum, et luccm in tenebras. Sed ille vere inter lilia
lac vobis potum dedi, non escam (I Cor. m, 1,2) ; pascitur, qui liliorum odorc politur. Lilia sunl,
ct item, !Vi/n7mearbitror scire iltter vos, nisi Jesum exempla castitatis, quae non solum moderna et prae-
Cltrislum,el hunc crucifixum(I Cor. n, 2). Ipse novit sentia, sed et praelerita et longc posita optime redo-
cui mensam parel, et quibus ubera porrigat. ldeo lcnt. Lilia sunl ctiam sacri serniop.es, in quibus
ubera ejus sicut hinnuli, quia doctrinae suaeverba acternsevitaeolfacimus gaudia, et odorum atlrahi-
[at. ubera] emollita sunt, qualia parvuli in Christo mus spiritum. Quam multis, fratres, eslis hujusmodi
capere possunt. vallali liliisiEtsi omnes Ecclesisefilii, vos copio-
5. Audisli jam qui sunt isti hinnuli, et quare duo. sius : quorum naribus singuiis fere momentis nunc
Vis nosse quare gemelli? Quia in fide non est di- proplietarum, nunc apostoiorum, nunc evangelista-
stinctio Judaeiet Grseci (Rom. x, 12). Vacant tibi rum spirant casta eloquia, tanquam lilia, et verba
privilegia meritorum, et regeneratio nullos distin- et vila eorum grato fragrant odore. Quaeenim lilia
guit, quse cunctos sequaliter absolvit. Omnes enim suavius redoleant, qusepoterunt illorum aequare fra-
egent gloria Dei, justificati gratis per gratiam ip- grantiam? Qualem tibi refundit odorem Maria, qua-
sius (Rom.ni, 25-24). Fides utrosque populosseque lem Joannes, qualem Petrus, qualem alii evangelici
nobilitat; sed Judocus aliter reputat : in communi viri, qualem denique ipse Jesus, qui singulariter et
clementia jura sibi privata dcposcit. Quid mirum si in se redolet, et in reliquis omnibus soius ipse sen-
vult esse primus, quando voltiit esse soltts? Uni- titur, quidquid suave fragrat in ipsis? Ejus verba
genitus esse non potesi, affectat vel primogenitus. novum mundo spargunt odorem, cum mysteria re-
Videquanta objecta sint Petro in Actibus Apostolo- velant Trinitatis, cum Redemptionis graliam, cun
rura,quod adhominespraeputium habentes introiis- copiam virtutuin, cum gloriam Resurrcctionis, cum
set, quod illos suscepisset ad fidei mysteria (Act. aeternaevitae statum cxponunt. Verbavitm mternm
xi). Vide quantum in Epistola ad Romanos Paulus habes,Petrus ait; et, Ad quemibimus? (Joan. vi, 69.)
desudet adversum Judaeos, quod in gratia sibi fidei Et nos idem dicamus dulci ejus odore perfusi. In
privilegia vindicarent qusedam, et quos una fides te, Jesu bone, Patris dcitas olet, qui cst in te. In te
conjunxit, distinguerent gradibus. Ibi affectabant gralia Spiritus, qui unxit te : in te Matris virgini-
esse in gratia soli hic summi, nolentes habere com- r> tas, in te propriae carnis integritas, in te nostri
pares, quos non poterant non babere participes. medela languoris. Omnia haecnobis olent in te : et
Gentesautem fecit Deus cum lsrael eoncorporales ad quem alium vel amore, vel memoria ibimus? In -
et comparticipes lestamentorum, et in nullo di- juria est plane talium liliorum, si aliquis peregrinus
screvit, fide mundans corda earum. Ideo dicuntur odor se illis immisceat,qui suavitatem illorum con-
gemelli, quia fides nullis gradibus separat, quos tristet, animique afflatus naribus ipsum cprrumpat,
aequeregenerat. Alioquinqui nesciunt esse gemelli, et convertat ad saeculum,et post coeni fetorem cur-
cffectisunt nulli : et in convivio locum Occupantes rere faciat- Injurist est, sitibi suavius fragrant vitia,
primum, jam nec habent novissimum. Quaeratio quam virtutum lilia. Fastidiosus est vere.qui lacte
non inter illos tantum vertitur, sed se dilatat ad et in liliis pasci non delectatur. Non est enim omne
oranes, tit nemo alii in gratia, quocumque in gradu lac parvulorum. Nonne tibi quasi lac yidetur ornnis
fuerit, aut participium, aut parilitatem invideat. doctrina, omnis affectus pius animo illapsus dulci-
Quis enim merita praetendat,ubi in munere sola est ter? Quidquid facile et dulciter sugitur, lac. yidetur.
gralia? Non debent vetera praejudicare, ubi nova 5. Tali lacte abundabant ubera sponsee: et.ideo
facta sunl omnia. Et in hinnulis regenerationis no- dicuntur sicul hinnuli, quod sit in illis receus, et
)i3 «1LLEBERTIABBATIS i{4
quasi semper nova el reuascen? eonso<atiov«rbi,, A t tamen hac umbra se dicit, tantum in speculo et
et doctrinae alacris copia. Ubera hsec vetustatis nill aenigmatevidens (/ Cor. xm, 12). Magnus mons, el
habent, ideo meliora sunt vino (Cant. r, 1), sed si- tamen facile raptus intertium coelum. Felix raptus,
milia musto. Ubera, inquit, tua bolri (Cant. vu, 7),, ct muito felicior illo, quo urons ilie evangelicus ad
non habentia scilicet ausleritalem vini, sed mnslii apostolornm imperium in mare miltitur. Raptus
novam dulcedinem. Ubera alia pascunt; ista inc- est, quia sapientia Dei immutavit sensum illius.
briant. Benc ergo ubera sicut hinnuli, quia nullaa Ideo raplus in tertitim ccelum, in ccelum intelligen-
vetustate infracla. Magnum sponsae pecloris <><•:.*- lisepurae, unde umbrae et aenigmataproc.ulablegata
mentum, si ubera integra habeat; non laxa, nonn sunt. Inferiores sunt umbrae, et reclinatae quodam
fractas mammas in ImjusvEgyplo sseculi.Ideo dixit- raodo ejus respectu, qui in ccelum rapitur. Raplus
Ubera mea lurris (Canl. vm, 10). Incxpugnabilia a in ccelum est, raptus et in paradisum. Serenilatis
iibera hsec, ct lactis ubertate lumentia, quae in tnr- iocusest coelum, paradisus voluptalum. Pulchre in
ris excreverunt modum. Bona crgo ubera ta:n di* utrumque rapitur, eo quod semiplena sit contem-
stenta, ubera pietatis, ubera gemina, eo quod piet.ts s platio, quaealternlro caret. Denique in quodam pa-
consolalionem habeat vitaequae nunc est, et futurse. ™radiso deliciarum et voluptatum locata videtur, quse
Gaudele, inquit, gaudio magno, ut potemini a lacte,, pascilur iiiter lilia, donec aspiret dies. Antequam
et satiemini ab uberibus Lonsolationisejus. El cumij aspiret dies, nox est. Sed nox ista ncscio quid vide-
avulsi fueritis a larte, epnlemini ab introitu glorim B tur habere diei : iVox, inquit, Hluminalio mea in
ejus (hai. LXVI,10, 11). Videtis quo lactis usus ad- deliciis meis (Psal. cxxxvm, II). llluminationis
ducat? Ut epulemini, inquit, ab introilu glorim. An n etenim vicem lenent ex parte delicite. •Pulcherrimus
non tibi videnlur ubera sponsi epulari ab inlroituu contemplalionis locus est, ubi simplex consideralio
glorise,quae sicut hinnuli pascuntur in liliis, donccc fidei coelesteset suave olentes aspergit affectus. et
aspiret dies, elinclinentur umbrse? Quam dulciterr aeterniluminis gratiam spirat.Non sunt istse delicise
sugunlur ubera qtiaesic pascunlur, ubera de cuelo o quas beatus Job commemorans de sapientia dicil,
n quia non invenitur in lerrn suaviter vivenlium (Job
plena,quia ccelestibus refecta in liliis! Ipsa Iilioruin
fragrantia pascit. Odor eorum cibi graliam tenet.'„ xxvin, 13). Quaedam sapientiae portio est in istis
Odor enira quidam fructus est: Ego, inquit, quasi it deliciis. Quomodo non sapientiseporlio est, ubi ipsa
vitis fructificavi suavitatem odoris (Eccli. xxiv, 25).I, veritas uondum iiilellecla, sed jam credila dulciter
Vide quomodo Sapienlia odorem suum in fructibuss sapit? Ipsaespirituales deliciae experientia sui salis
reputat. Spirilualis iste cibus cst, nil habens corpu- i- edocent, et quantum expetendum sit quod de ipsis
lentiae, nec dente tactus, nec labore mansus, sed d " restat.etquantum respuendum quidquid illis obstat.
haustus spiritu, ipsis statim uberibus iitfluens, et :t 7. Tria hic observanda occurrunt: tempus, opus,
ubera distendens. Unde etenim fragranlia dicunturr et locus. Tempus, id est nox, tempus quietis el
unguentis optimis (Cant. i, 2), nisi quod in ipsis dee vacationis est. Opus refectionis est, quia pascuntur.
vicinis hauslus liliis spirilus redolel, donec aspirct ;t Locus deleclationis est, eo quod inter lilia. Jufe
dies, et inciinentur umbrae? dislenta ad parvuios reportat ubera, qui sic pasci-
6. Dulce quidem inter lilia exspectare auroramn tur, qui in medilationibus pascitur fidei, liberrime,
surgentem : et forte vicinus est dies istis liliis, et;t uberrime, voluptuose. Pulas quodSalomon in omnl
inter lilia ejus frequenter aura qusedam ct vapor >r gloria sua vestilus est sicut sponsa, quae inter lilia
hauritur; et ipse sponsus in liliis pascitur, qui ipsee pascitur? Quomodo non gloriose vestila, vallaia
et lilium est convallium, et lunien dici. Dulce est it liliis? Nam, etsi umbra obscurat speciem, sentit ta-
ergo compascendocum ipso prsestolari ipsum, prae- >- meu odorera, senlit vestimentorum fragrantiam : el
stolari intcr lilia, donec diei lumen aspiiet. 900 in his sapientiaequasi famam odoralur, donec aspi-
Tempus illud declcrat, de quo dicitur : Satiabor cum n ret dies, et inciinenlur urabrae; id est, donec aspiret
apparuerit gloria lua (Psal. xvi, 15). Tunc verus et >t ,n dies, et sempilernus dies. Quamdiu dies et nox vices
aelernus aspirabit dies, cum senigmatum in quibus is aliernant, non videnttir umbrse reclinatae ex toto,
adhuc videmus, umbrse inclinabuntur. Plures hic ,c dura statum habent. Ubi ergo reclinatse sunt? Apud
umbra? sunt; urnbra fallacise, umbra refrigerii,, Patrem utique luminis, apud quem non est vicissi-
urabra figurae.In priraa serpens dormit; in secunda a tudinis obumbralio (Jacob. i, 17). Omnis vicissitudo
sponsaquiescit; in tertia sponsus delitescit. De primaa obumbralionis instar habet, et dum alii aliud stic-
dicitur : /n umbra dormil (Job XL,16) :de gecunda, i, cedit, quodaramodo abscondit et obumbral quod
1n umbra ejut,quem desideraveram,tedi (Cant. u, 3). ). prsecedit. Hoc ergo est quotl dicit, donecaspiret dies,
de lcrtia, quia tapientia in mysterio absconditur (I1 et inclinentur umbrm; id est doncc aspiret dies, et
Cor. li, 7). Omnes islse reclinabunlur umbrse cum TI plenus sempiternus meridies, qui umbras omnes
aspiraverit dies, umbra fraudis, umbra fidei, umbraa annihilet. Qui pascuntur, inquil, in tilHt donec aspi-
mysterii. Tunc erit umbra nulla, quia veritas nuda. i. ret dies, et inctinentur utnbrw; hoc est, qui sapien-
Tunc ergo reclinabunlur, qttae modo sunt exaltatae. p. tiaeoblectanlur ct pascunlur odore, donec ipse lueis
Viiltjs nosse quam aliae? Operuit montes umbra ejus <s seternse candor illucescat. Utrumque commcndatur
(Psat. LXXIX,tl). Magnus mons Paulus: opertum iu in Uliis,cantior, ct odor. Et odor quidem quid aliud
14» fN CANTICASERIIO XXVHL 14S
nisi gratia fldei; et cuudor, nisi gloria speciei? In A spectat, tu alio vadis? Uln pascitur etexspectat in
nocte odor sentitur, sed candor non cernitur, donec liliis, et lu vadis ad monlem myrrhse? Quare non
aspiretdies; quia candor ipse est dies, non habens magis ad lilia vadis, ubi sponsa moratur doncc
ullam partein umbrarum. Hle cum aspiraverit dies, aspiret dies? An forte lilia haecnon sunt aliena, ncc
jam noi.erunt ubera neccssaria, Oinrics enim eiunt longe posita a monte niyrrhaeKsed magis oriuntur
docibiles ipsiusdiei. Interim ergo sponsae ubera.sunt in illo? Ita quidero est : nusquam laelius naseuntur
sicutduo hinnuii qui pascuntur in liUis, donec as- lilia, quara in inonte inyrrhae, nusquam magis illsesa
piret dies de die, Chrislus Jesus. servanlur, In monte myrrhae nec corrtiplioiii, nec
91 SERMOXXVIII. coiriiplibililali locus ullus relinquitur. Ibi in monte
Vadam ad monlem mgrrhw,, et ad colLemtliuris inynine, ubi carnis universi mortificantur affectus,
(Cant. iv, 0). ubi lilia castinioniie, liiia gratiarum et pure nascun-
1. Ubera, inquifc,lua sicul hinnuli caprem gemelli. tur, et perpetuo florent. Ergo et in liliis, et.iq: monte
Videtis quanta gratia sponsae: parvula est et quasi myrrhae sponsa.m satis dclicate localam advertis,
juvencula,et ubcra habet. Quid enim nisi juvencu- Nam alterum tibi sermo praesensexpressit, alterum
lam notal dum hinuulis comparat? Ergo et raater tu ipsepotes per inlerpreiationem exprimere Quo-
est, et parvula est, alios pascensv et pasci indigens, B oam enim modo alio. iturum se diceret, quam ubi
Et si quis sil Paulo similis, nondum tamen evacua- dilectam essecognovit? Sicut enim illaavide exspe-
vit quae sunl parvuli, in carne commorans, Et si ctat, sie ille ardenter properat. Vadam, inqu.it, mi-
aliis abttndal, nonduiii tamen se arbilratur compre- hi. Qujd ergo? sponsaenon vadit? an ideo sibi ipsi
hendisse. In speculo videt, in senigmate videt.: ideo vadit quod ad illam vadit?Vadatn ergo, inquit, mihi,
kicut parvulus, sicut Jiinnulus in umbra pascitur, Mihi vadam, non soli illi vadam. Non illa sola. de
donec aspiret dies. In urabra, sed inler lilia pasci- meo capit adventu lseliliam, sed et mihi nibilomi-
tur. Infelix plane qui quidera inter lilia positus, in- uus a)3critatem refundit. Mihi dulce, mihi jucundum
ter lilia sanctae congregationis, ubi variae undique est quod ad illam vatlo. Jara vadam mihi. Mihi sfc
virtutes redolent, nihii tanien suave, nihil liljorum. ire proficit, me delectabiliter aflicit, idco vadam mi-
simile novit odorari. Bonus plane et sponsaeprivile- bi. Jam mihi de monte myrrbse suavis aspirat fra-
gio gaudens, cui ipsa intrinsecus virtutum nascuu- grantia, ideo vadam odore illeclus. Vadam mihi,
lur lilia, qui inter liliapascitur, inter liiia reficitur, quia deliciaeinese cum sponsa morari. Itane, Jesu
lilia esurit. Beati osim. qui esuriunt et sitiunt lilia bone, de spousaecolloquio obleclamenla tibi captas,
justitiae, lilia castitatis, omnium lilia gratiarum. Si r„ ideo tibi vadis.nec velut fastidiosus araator decli-
esurire beatum, roulto magis iuter lilia pasci. Et ipsa nas cum excludcris, sed stas ad ostium ? Stas ct
virtutum esuries paseit, et deleclat aviditas. Odor puisas, et quamdam repulsaepassus injuriam, stas
cibat, sed nonduin satiat. Satiabor cum apparuerit 92 taroen et puif.as, tantuin ut aperiatur. Asperge,
gloria tua (Psal, xvi, 15). Denique ipsaruin virlu- Sponsa, asperge cubile luuro myniiia et aloe. Chri-
tura, ut sic dicam, gloria latet adhuc. Toturaquod st«>sin odore currit unguenloruiii tuorura. Asperge
inde hauris.iu odore est. Occultatur lorma, sed fa- ctibile luum niyrrha, quajn Paulus coruraemoral:
mam audimus. Tenuis quidero in fama, in fumo, in Mortui, inqtiil, eslis, el vita vestra absconsa est cum
odore cibus; dulcis, sed tenuis. Ei nos jam saturati Christo (Coloss. m, 3). Tali myrrha.asperge, irciga,
sumus, jam divites facli, solo virtulum odore con- perfunde cubile tutim, velpotius esto mons myrrhae.
tenti. Nescio tamen si vel odoreiu haurimus, quosi Uberior enim gratia, ubi myrrha nascitur, quam ubi
perfcclionis non trahit aviditas. Suavis quidem U!io- respergitur. In hoc monle colloca cubile tlbi, imo
rum odor, sed cumulata in specie gratia. Suavis quir dilecio, in quadam myrrhse copia, ubi.haeG.species
dem liliorum odor,. sed suavitas tenujs, si odor taji-- uromatica magis oritur quam adveliitur.
tum. Denique qui pasmntur, inquit, in liliis; id estl 3. In multis Scriptiuae locis usus myrrhae ad
interlilia, non in ipsis liliis;-sentientes viciniani,, D ] mysteria sumitur. Cum myrrha Magi ad Christum
non fruentes substantia. Exigtius virtutum usus ex - veniunt (Matth, n, II). Venil et Nicodemut ferens
primitur in.odore, non copiosa, non solida el quasii tttixfiiraqi myrrliar, quasi librus centum (Joun, xix,
corpuleiita refeclio. Nou enim oinnimodis reficiturr 59). Magna hic copia :. sed quid ad collationera
qui pascitur : ideo non dicit : Qui reliciuntur; sed,, roontis? Ferens, inquit, id est secum ferens, non ex
q*i pascuntur in liliis, donec aspiret dies, Deliciosa i sc proferens : portans, non paliens. Bona utraque,
lanieii exspectatio lucis inter lilia. Et vide qualibusi, tl quse offertur, et. qua» oritur, sed isla potior. Oe-
sptmsa pascatur in liliis. In liljis non caducis, inv nique illa ad Christum advebitur, ad Lanc ipse va-
litiis non marcescentibus, in liliis denique quadaml dit, Vadit enim sibi ad montem myrrhae. Bene mons
incorruptibilitate myrrhatis. Nam myrrha ijicorru- myrrhae, qui mortem (ihristi circumfert in se ipso,
ptionem demonstrat. non in parte; nec quasi respersam, sed uberem, et
2. Jure postliliade myrrha subtexitur, utsponsae e continuam, et eminentem : nec ad horam et quasi
lilia quadam incorrupljonis perpeluilatecommendet. veterascenlem, sed magis reuascentem, Bene IPOIIS
Vadam, inquu, miUiad monletn myrrhw. Quid est,;,. myrrhse, qui Christi in se mortificationem et incor-
bone Jestt, ouod sponsa tua, dilccta tua, alibi ex- rupiibilitatem quamdam, et resurrectiouis futu»»
imaginem non lam geslat quam gcrminat. Nunquid A 1 Etquaeconventio93 collibus thuris adphialas?quae
libi mons myrrhae vidcri potest, in qtto fulurae in- enim phiala capial coliem thuris? Bona phiala plena
corruptibilitatis nil rnaginficum, nil eminens, nil odoramentorum. Scd ecce plus quam phiala hic.
nisi ad horam apparet? Beatus planc mons, qui Ascendit, inquit, fumus aromalum in conspectu Do-
htijus myrrhae gcrmine undique vestitur. non resper- mini de manu angeli (Apoc.vin, 4). Sed quaemanus
gitur per partes, nil in se nudum, nil habens sterile, intcgro colli sufliciat? Quae, inquam, manus, nisi
sed lotum hac felici fecundum specic.Quomodo non tua, Jesu bone, manus, qui montes ponderas, et
beatus, qui Christum ad s.e trahit in sui odore aro- terrarn palmo concludis, qui libras montes in pon-
matis? Bonus odor non tantum Leprosi domum re- dere, colles in statera ? In manu tua, Domine, omnes
plens (Matlh. xxvi, 0, 7), sed etiam ceeli palatium, fines islorum collium, et si fas est dicere, in siinituo.
thalamum sponsi. Boiuis odor plane sponso Cliri- Dcniqne in sinu tuosanctorum oratio convertiltir, in
sto, inter ipsas deitatis gratus ilelicias. Denique conspeclu tuo intrat: ibi conversatur, ibi convertitur :
super tantas delicias, delicise tamen ejus csse in iili in te,cttuinillis.Proptereai'adflmmi/ii,inquis,flrf
monte myrrhae. Ideo dicil: Vadain, inquil, milii ad: colles tlmris. Veniergo, Domine, vcni et noli tardarc,
montem myrrhm. veni et ne transilias colles istos. Quid si et ad te trans-
4. 0 beatum montem ad quem vadis, Jesti bone, iliunt colles thuris? Mobites^suiitmontcsmyrrhae, et
ad qucm venis, qtiem perambulas, quem inhabitas, colleslhuris,ubi ipse adveneris. Quomodo non mobi-
el.inhabilas in finem : qtiem solus inhabitas, et boc les, qui liquescunt, qui fluunt, qtii fumigant, qui
tisque ad tcrminum loci. Veni, Jesu, incipc liiinc: aseendunt sicut fumus aromatum in conspeetu Do-
montcm possidere. Nullus libi qtiacslionem moveat, niini de mariu tua? "Vadeergo tibi ad colles tburis;
nullus dicat: Nunquid habitabis in boc monte ttii ubi incensa multa sunt, uM incensa ciincta sunt :
solus?Mons iiber, mons pinguis, mons abtindans, nam in colle thuris nil sine incenso. Incensa hsec
mons aflluens unguentis. Haec unguenta exinaniii i data tibi sunt, ideo veni ut adoleas ea in conspectu
non possunt. Magna cnim ungucnli moles in monte! tllO.
myrrhae, Non deficient unguenta dehoc mouic: ido i 0. Vadam milti ad montem myrrhm, el ad collem
qui vadit ad montem myrrhae, unguentis non indi- llntris. Veni de Libano, veni. Jam exclusum est cur
gebit, ne odoramentis quidem, qui vadit ad colles; vaclat : ulquid enim, nisi ul vocet, ut inlret, ut dical.
Libarii. Non enim delicient thura de Libano. Nam etl Veni ? Ecce qtiam bonum, et quam jucundum babi-
Libanum dicunt thus intclligi. Veni, Jesu bone, adI tare in collibtts istis, ad qOos*Verbum Dei vadit,
lios colles, ut fluant thura a facie tua. 0 quanttts in-- C quos revisit : de qitibus sponsam vocat, et vocat ad
censi fumus asccndil de collibus istis cum tuo, imoi coronatn! Veni, inquit, de Libano,veni, ccronabe-
cum te fuerint ignc succensi! Magnam habet in col- ris. Libanus candorem sonat. Quidni candidus de
libus lliuris ignis tuusmatcriam pabuli, ct magntimi nive ccnlesti? JVoncnim deficiel, sicttt scribitur, nix
incensiforailem. Non cito consumuntur ha*ctlmra. de Libano (Jerem. xvm, 14). Nix illa, quae descendit
Incensi hujus fumus non facile evanescit. Tantai dc ccelo, qttre infundit terram ct incbriat, ct germi-
tliuris motes, lanta copia collis thuris non polcstt nare facit. Beali montes, super quos nix ista cadit,
pugillo concludi, non coniprehendi ihiiribitlo : va- et colles quos operit. Sic, inqttit Dominus, erii, ver-
sculo non capitur, mensuram ncscit, quia nescitt bum quod egreditur de ore meo, non revcrtetur ad me
i.ntermitti. Bene ergo collis thuris, qui sine inter-- vacunm (ha. i.v, 11). Videturne tibi vacuum revcrli
wissione orat, et, quod satius est, sine remissionc : verbum, quod vadit ad montes myrrbac, et colles
qui in oralione nihil habet remissum, nil exile, sedI thuris, quod cadit. sviper lios montes, ct colles opc-
velut cujusdam fornacis magnsc fumus pinguescit,, rit? Nescit vacuum rcverli. Ideo vocat et dicit, Veni
sic pinguescentiuin votorum ctdesiderii exuberantisi de Libano, veni. An myslerio vacare putas, qtiod
agit volumina, Veni ergo, Jesu bone, ad colles thu- post montcs myrrha; et colles lliuris cornmemorat
ris : copiosum orationis incensum fiimigantmoii1.es, , D Libanum? Quae res animttm sic reddit mundum ct
quos tangis. Quid simile, fratres, habent orationesi candidtun, quomodo orationis usus? Primo quidem
nostrae? quam cito tlmra nostra inanescunt! Ett myrrha mortificat, deinde thus purificat. Nec enim
quodammodo vix succenduntur, et statim exstin- pura poterit emanare oralio, si non omnis pravus
guuntur. Utquid istud? Utiqtte quoniamexiguam no- primo fueril otlor repressus, et cxbalatio earnis. In
bis incensi congessinuis materiam. myrrbse unguento mens stringitur,ut ad quamdam,
5. Ego spiritus angelicos, et si qui inter bomines; imo omnimodam tinitatem se coarctet : per thus in-
illorum aerauli sunt, quosdam velut coltes tlmris incensum dirigitur, et dilatatttr, et se diffundit, et cov
terpretor, quorum oratio quasi incensum dirigiturr lestcs repiet regiones ex odore incensi. IUic se li-
semper in conspectu Dei : qui devotionis suavissi- berae verilatis aurae immiscet, et confundit: etquae
raos vapores gignunt, ccelcstium glomerant nubes> primo ad se anima ipsa contracta est, ibi rarescit
affectuum. Bealus utique sacerdos, qui thura tantai et atlenuatur ct deficit, suspensa el suspiciens in
offert, quem tam suavis nebulse vapor operit et in- excelso.
volvit. Jn Apocalypsi legis phialat plentis odoramen- 7. Oratio uttiusque, et myrrha;,et thuris, minis-
torum, enm sunt oralioncs sgnclorum (Apoc. v, 8), terium explet. Orantis affeclum in primis colligit,
U$ JN CANTICASERMO XXIX. l.*;0
et stringit in te ipsum : deinceps diffiinditet trans- .A Iucis aelerna: candor iinmensus emanat. Bene tola
fundit in Deum. Quid myrrhse similius, ubi tanta in pulchra, et superpitlchra, in quam uberi iltapsu sese
divinam unionem transfusio? quid incenso similius, transfudit omnis pulchritudo Domini. Exaltata qtti-
ubi tanta divini cujusdam sensus diffusio? Jure tota dem cst super sidera, species tamen pulchritudinis
pulchra vocatur et sine macuta, quam orationis ar- ejus in sponsa. Species,inquit, ejus in nubibus cceli.
dor incandtiit, quam coloravit et candidam rcddidit Quamdiu sponsa nubes cceli est, nubes lucida et le-
candor lucis aeternae. Tola pulchra es, amica mea, vis, et quasi ad solem accedens, et ipsum suscipiens,
el macuta non esl in le. Tota pulchra es, quia tota tamdiu in ea solus Solis splendor rtiucet, et pul-
pulchra es hac hora maximc, hora orationis, hora chrittidinis ejtis species manet.
incensi. Tola pulchra es, amica mea, tola pulchraes; 2. Plane ttinc nnbes est sponsa, quando spirilua-
quia tota amica es, el solo amoris candens affeetu. lis obtinet affectionis levitatcm, et lucem intelligen-
Totu pulchra cs, et sine macula, peregrini nil ha- tise. Quamdiu spiritualis anima per orationis et con-
bens coloris admixlum. Veni de Libano, veni de Li- templalionis usum in supernis suspenditur, sicut lu-
bano, veni de Libano. Veni de Libano, quia sine ma- cida nubes ct levis; tota inlcrim pulchra est, quia
cula es; venide Libano, qtiia tota es pulchra : venide lota amica est; et macula carens, quia in fervidse
Libano, quia plene lota. Veni de Libano, ex loto il- charitatis versa estcolorem : hora ista gloriosam siisi
ltistrata : veni de Libano, carens culpa : veni de Li- sponsam exhibet, non habenlem maculam vel ru-
bano et candens gralia : vcni,coronaberis. Felix om- gam, mundans illam non lam in sanguine, quam in
nino qui de Libano candenlis affectus, de colle thu- lumine suo. Quomodo non tota pulchra, in qua tani
ris, de oralionis intentnecopia vocalur ad coronam. expressa divinae ptilcliritudinis species apparet?
Felix, inquam, anima, qusc hnra inceusi ascenditad Quam mihi dabis animam, quam audeas cx loto pul-
latrem, qttaesine intcrvallo de Libano ad coronam chram definire, nisi in hac hora tanlum, quando per
vocatur, coronam gloria', quam reddet iUi in hora amoris aestum plus imbuifur/qiiam induitur specie
traiisilus juslus judex el dulcis sponsus Jesus Chri- Sponsi ? Aliis quidem horis sine macula deputatur,
stus cum Deo Palre per omnia saeculassculorum. dum culpa non imputalur. Hoc atitem momento quod
Ainen. sine macula dicitur, non est indulgentise, sed dile-
94 SERMOXXIX. etionis, seddesiderii, sed devotionis. Quis enim da-
Tota pulchra es, amica mea (Canl. iv, 7) bitur, veniae locns, ubi vola charitatis tanlum exae-
1. Tola pulchra es, amica mea, el macula non est sluanl? Amor indulgentia non eget: totum enim gra-
»nte : venide Libano, sponsa mea, veni de Libano; Q liosum est, ubi solus est. Denique vide nunc quo-
veni. coronaberis. Quis mihi dabit istud triuni (ut sic modo et offensa excluditur, et gralia commendaiur
dicam) dierum iter conficere? quis, inquam, dabit et sola gralia. Tota, inquit, pnlchra es,amica mea,
inihi hanc viam indefesso incessu percurrere? Viae et macuta non est in te. Blandiraenta luijusmodi non
istse, viae pulchrae, ct scmitse pacificaesunl, venirc videiiturindulgentis, sed diligentis, scd amantis, sed
<leLibano ad Libanujn.de Libano ad regnum. Nam admiraiitis. Oblectalus piilchriludipe, optat praesen-
spoHsa ad coronam vocata, invitata videtur ad re- liam. Venide Libano, veni de Libano : veni, corona-
gnandi consortium.Dulcis esl hic viae lerminus, sed beris. luvitatio crebra prodit affectum, vota mani-
nihilominusdulcis est transilus. Quidni dulcis, qui festat.
nescit a Libano deflectere? Non baec est via lata, 5, Alii trinse vocationis serutenlur sacramenta , et
non hoec est via laica, nec potest per eam transire gradus assigncnl : milii qtiidcm sufficit divinae ma-
pollutus. Non est currentis, nec volenlis, scd mise- jcstatishumanam adversus auimam affectummirari.
rentis Dei (Rom. ix, 10). Miserentis curdico? dixis- L«ud siiflicit; sed ipsc succumho. Utinam mihi nih.il
sem melius, Desiderantis. An non aestuantis desiic- incumbat negotii, nisi suspenso semper stupore
rii vota designat vocalio tiiua ? Veheinentis affectus mirari impensam graliam, ila lamen ul admirationi
argunientum est quod lertio vocat. Pcrcurre animo ry huic vota jtuigantur, etgennana si.tcharitas. Affeetns
praecedenlia Cantici huius, nusquam-reperies vel enim affectum merelnr, et abyssus abyssnm similem
lam crebro vocalam, vel lam expresse commenda- provocat in voce profluentium cataractarum (Psui.
tam pulchritudinem sponsse. Ter vocat et lolain xt.i, 8). Bonae siqttidcm cataraclse sunt, quae tiium,
pulchram dicit. Denique in prsecedeiilibus sic ha- lione Jesu, distillaut aflecliim, infundunt amorem,
bes : Ecce lu pulchra es, amica mea, ecce tu pul Amor miitus non esl, iisuin habet vocis. Quodtw.m
chra (Can. i, 14). Et ilerum alibi : 0 quam pulchra conlinet omtiia, scienlium Itabet vocis (S«p. i, 7). De
e-i,amicamea!quampulchraes! (Cant. IV,l.)Hocau- Spirilu scriplum esl hoe, ct beue nosti quanta
tein tertio iu loco totam pulcbram definit. Illisin lo- sit 95 aflinitas, si non potitt.s identilas, charilalis
cis vel demonslrat quod pulchra cst, vel niiratur ad Spiritum. Illa conti.net,omnia, qttia plenitudo
quod tam pulcbra est : tioit lamen delinile determi- legisest charitas (Rotn. xui, 10). Spiritus loquitur
nat quod ipsa sit ex integro pulchra, sicul in prae- inystcria (/ Cor. xiv, 2), et amatoria plane loquitur.
scnli: Tota putchra es, amica mea. Quomodonon lota Ipse Spiritus reddit lestimonium spiritui nostro
pulchra pulchritudini, ct toli pulchriludini collale- (Roin. VIII,16), iitique et lilandimentum loqui.po-
rata ex lolo? Qiiomodon.on lola pulchra, in quam tcsl. Sonus cjus senstis anioris esl el desideiij, viii.i.
«1 GiLLEBERTI ABBATIS. 155
ii.Mar habens vocis. Expeiirnentuiu giaiiae ipsum est, \ senti esl, iiiquit Aposlolus, momentaneumel levetri*
ulique quod loquittir, quod invitat, quod dicit: bulationis nostrm, supra modum in sublimitate ater-
Veni de Libano. Ter vocat, fortasse idcirco quod num gloriwpondus opcratur in nobis (II Cor. IV, 17).
funiculus triplex diflirile rttmpitur. Tenax enim fu- Passioncs ergo hujus lemporis cooperanlur qtiidem,
niculus, amor, Amor affeeluose Irahit cui estid ip- etsi non comparantur, ad ftiluram gloriaecoronam,
.um alloqui, quqd est allicere. Nihil amoris tena- quae reservatur nobis. Ciimuiala plaue materies
cius vinculo, nil trahcntius. Audi quomodo lex di- praemiorum, quando inter tolius puritalis merita
\ina triplicem hujus ostendil nexum funiculi. Dili- passionibus variis alleritur. Pulcherrimus coronae
ges Dominutn Deum luum ex lolo corde luo, ex tota nexus, quando puritas vita;, et hurnilis pressuraruiu
anima tua, et ex omni mente lua (Matth. xxn, 37). tolerantia sibi coha;rent. Magnumquidem est pres-
Ac si dicat: Diliges Dominum Deura tuum cordis stirarum pondus : ideo forsilan montium est expres-
proposito, animaeaffectu vitali, integro ct rationabili sqin nominibus. Ingens moles, sed lides supeifeitur
quodam mentis arbitrio ; ut anioris in te eL propo- nesciens opprimi. Capita montium istorum concul-
situm sit, ct ipsum propensum sit, et perspicax sil. cat, et percutit ipsum capul de domo impii. Jure
Bona siquidem cordis in Dcum intentio pia : scd ergo caput ipsum triumpbans coronatur de capile,
"
si
quid, pigra sil, si ernortua, si nihil habens in se quia et tenlalionum initium conterit, et iribnlalio-
vitale, nil animatum ? Rona ergo intenlio pura, num vehemenliacnon cedit.In oinnirequasi captitest
quara vividam retldit et velut anitnatam fervida et quod vel ptimum est, vel maximum. Sic ergo capul
dulcis affeclio. Affecturn liunc, qtii est quasi quse- hic accipc, quasi rerum quaeliis monlibus liguran-
dain anima boni propositi, inforraat medilatio, si tur, vel principiuin vel cumulum donet intelligi. De
discrela est; et refovet, si crebra est. Funiculo sic capite Amana coronatur, de vertice Hermon et Sa-
tripliciter nexo, ad ineritum repositae coronae quid nir, qui injiiriarum cumulum quemdam cxsupe-
iiberius, ad experimentum quid expressius? An non ral, et tribulationum molem extollentem se adversus
tibi videtur invitare, et quasi tripliciter dicere humilem scienliam Christi. Sed 96 moles ista lanto
Veni, haectrina dilectio? videtur minus ponderis habere, quanlo totura esL
4. Denique quasi invitat, dum confert ct auda- inomentaneum qtiod tumet.
ciam pro merito, et aviditalem pro expeiimenlo. 5. Denique etsi mons cst, tamen scriplum legis,
Veni, inquit, de Libano, veni, coronaberis. In Apo- quia mons cadcns defluit, el saxum transfertur de
calypsi quasi de Libano venicnles sic legis : Hi qui loco stto (Job xiv, 18). Et vide quomodo defluxe-
(imicti sunt ttotis atbis, qui sunt, et unde venerunt? _ runt, quoraodo translati sunt monles isti. Translati
Sli sunt qui venerunt de magna tributatione, et lave- suut, quia transmutati sunt. Quasi trauslatos et
runl stolas suas, et candidas eas fecerunt in sunguine triumphalos indicat illos Apostolus, quibus loqui-
Agni (Apoc. vn, 13,14). Stolas, inquit, suas candi- tur : Et hwc aliquando quidem, inquit, fuisli; sed
das (ecerunt in sanguine Agni : ulique el credendi abluli eslis, sed sanctificati eslis, sed jusliftcati eslit
fide, et conversandi forma, qui in tribulatione sua (ICor. vi, 11), hac ablutione et cmundatione quja
sequuntur hunc Agnuin, non apcrientem os suum, ftl per verbum fidei. Pardus deposuit varielates suas,
cnni ad occisionem duceretur, et coram tondenle se totus immaculalus cffeclus, tolus unius cnloris, id
obrntitescentem (hai. LIII, 7): qui non sunl tristes est unius fidei et moris. Vciut pardus quidam vide-
neque turbulenti, doncc ejiciaut ad victoriam judi- tiir honio haerelici doginatis varietate respersus :
cium (lsa. XLII,4; Maith. xn, 20), et certamen ad sed et nihiiominus pardo simiiis est homo dissimilis
coronam. Non enim coronabitur, nisi qui legitiine sibi, homo varitts et inconstans, et subinde mutans
cerlaverit (// Tiro. n, 5). Et quia de certamine co- consilia. Quasi enim, ut ita dicam, vult et non vult
rona, ideo forsiian dileciam sic inviiat ad coro- pardus. Trahe ista ad conversionem Gentium, ct
nam , ut exprimat causam. Ait enim : Coronaberis mox intelliges quotnodo per unitatein fidei ct spei,
dt capite Amana el Sanir, de monlibuspardorum, de n unum induisse colorein videnlur qui convcrsi sunl
cubilibus leonum, Nescio enim quid asperum, quid ad Dominum : necmodo varielateni, sed et ferila-
ferum, quid fraudulentum in liis vel nominibus, tem exuisse perspicies, et non in cubilibus leonum :
vel naturis datur intelligi. Ideoque dc his coronarii non in cubilibus, inquarn, et impudicitiis, sed in
dicitur, dum haec triumphata coronae minislranii cubilibus et in liortis aromatum, et cominorari in
materiam Ille quidem per tribulationis toleranliami lectulis non ferinis, in lectulis non fcedis, sed flori-
coronatur, qui mitis, qui inansuetus, qui velult dis. Floridus enim lectulus sponsi et sponsae.Non
Judsea
agnus de tribulatione magna venil, qui in chari:at<; videtur sponsa de Libano libens egredi, et de
venit candidatus, non consuinplus, quem nulla ira- transire ad Genles. Abscedit enim invita, quse toties
palienliaeet murrauris raacula denigrat. Hi sunt qu i vocalur; non vult deserere Libanum, ut transeat ad
de Libano veniunt, et coronanlur de capite Anutn:i montem Amana, ad verticem Sanir «t Hermoa. Sed
et Sanir, de cubilibus leonum, de monlibus pardo- transilu suo montes hos steriles, raoiites barbaros
rum.PerhsRcenimcoronanturjquiperhaectentamen- convertit ipsa in Libanum.
tortim gcnera probantur. Numquid non colliguiit 6. Sed jam montiuin islorum nomina intuere.
isti de spinis uvas, de tribulis ficus? Quod in prm Amina populus Vanus intelligitur vel Coangustaas;
1"3 IN CANTICASERMO XXIX. f"A
Sanir, Hispidus; Ilermon, Anathema. Quid va- A hospes ad coirtmorandum. Commoractur autem in
nius illo poptilo, qtiorum ipsi doctores evanue- eo pardi, daemonesquidera varii et versipelies, et
rtint in cogitationibus suis; et dicentes se sa- leones cubant ibi. Non circumcunt ut transvolent,
picntes esse, stulli facli sunt? Quid angustius illis, sed securi possident, et cubilia collocant. Sed qui
qui desperantes semelipsostradideruntimmunditise ? lales sunt, desperandi non sunt. Eteiiiin mulli is-
Angustum enim cor, quod finem volorum intra tem- tiusmodi in sponsi praedestinantur, oinatum. Ideo
poralis jucunditatis metas contrahit, nesciens spem dicit: Veni, coronaberis de capite Amana, et 4e ver-
ad acternadilatare. Quid magis hispiduin et magis Hce Sanir. Veni, iuquit, de Libano, veni. Yide si
incomposilum illis, de quibus Apostolus dicit: Sine non morose egredilur de Libano, quaetoties vocatur.
affeclione,sine fatdere(II Tim. 111,3), in malilia etin Mora tamen haec non esl conlumacise, sed cuutcla;.
invidia agentesl (Tit. m, 5.) Nonne isti velut Sanir Quis cnjni a coiileinplalionis candore, a quietis iu-
repulandi sunt? Nam Hermon accipiuntur qui sunl lernae et puritatis sereno libens discedil? Ctii noj»
alienati a sensu Christi, proniissionis spem non ha- erit molestum, vel ad momenlum de loeo deliciarum
bentes, non cives sanctorum, non domeslici Dei, sed secedere? Forsitan sperata in discipulis lucra blan-
oranino sine Deo in hoc mundo. Et haec quidem, diuntur, sedmolestuslabor. Optanda quidemlucra,
Gentes, fuistis; sed abluii estis, sed sanctilicati sed meluendus esl lapsus. Suspecta mihi sunt lu-
eslis, sed juslilicati estis in nomine Doinini noslri cra, quorum incerlus est provenlus, vicinum pro-
Jesu : ideo de vobis sponsa coronatur,'quae de vestra priue periculum salutis, certum inlernae suavitatis
inimulalione gloriatur. Bona mutatio, ubi Sanir damntim. Quid miriim si moretur venire, cum et
convertitttr in Libanum. Et Libanus quidem, ille niolestttm sit de Libano discetlere, et meluendum
prior Libanus Judaicus conversus jam in Sanir visit ad montes illos barbaros et bestiales accedere?
detur et Hermon : ideo veni de Libano, et veni, et Et forsitan sponsae mora, feslinationem nostram
vide pro Liliano illo exiguo et brevi quanti tibi ex- suggillat et arguit, qui nimis prompti et parum pro-
surgant Libani. Leva in circtiitu ocutos, et vide, vidi, vires nostras mintts pensantes, feslinamus in-
omnes mundi istius montes tibi sunt in Libnnusi gredi in labores praelalionis, in solHcitudinummo-
convertendi. Molestumplane gentis tuac detrimenta lestias, et materiam lapsus : nec exspectantes vel
et desolalionem videre; sed molestiam hanc tam semel vocari, ultro nobis ipsi honorem sumimus,
lucrosa commulatio compcnsat, ut uiiius darana re- vocationem vel praevenientes, vel arte procurantes.
cimat proventus uberior. Noli ergo moram nectere, Nondebet essetanti muneris improvidapraesumptio,
sed veni de Libano, qui jam desinit esse Libauus : r sed nee pertinax metus.
veni, ut de Gentium fide et conversione coroneris. 8. Denique praesumendumest ubi Christus jubet,.
Vis omnes hos montes non in Judsea et Gcntibus, uld Sponsus vocat, et proventus uberes pollicetur»
sed in Ecc!es>atantum intelligere? Non erit disso- sicut in boc loco : Veni, inquit, coronaberis de capite
ntis iutellectus, si interpretatioiiem in hanc partem Amana, de verlice Sanir et Hermon, de cubilibut
velis deileclere. Invenies hicet Libauum, etAmana, leonum, de mantibus pardorum. Cum in subjectis
et Sanir, el Hermon. lnvenies hic et raonlcs pardo- rautatur morum barbaries, ctim de cubilibus et
rum, etleonum cubilia. impudicitiis ad florida ct honesla transferuntur
7. Ulinam in hoc Libano nostro, in hoc sacro cubilia, et in hortos aromatum; ad cttbilia, in qui-.
inotiaehoium convcntu , quein et professio, et con- bus non cst fremitus, sed fletus; ad cubilia, in
versatio venustat et candidat: iu hoc, inquam, L\- quibus compunctio est cordis, non pugna cogitalio-
bano , utinain non detur cernere capttt Amana, num: cum aufertur maculosaevarietatis velamen, et
noii verticem Sanir et Hermon, Cum videris in coetu nuda succedit siinplicilas, mori!;us minislerio suo
et congregalione sanctorum quemquani cfferen- i.n melius cominutatis; coronari sponsa satis apte
lem se ipsum inflatum sensu carnali, jactantia va- accipilur. Bene quidem de lalibus coronatur, cum
num, intus et foris tumidum et turbidum, otiosilatis DJam vertuntur in ornatura, quorum antea mores
anxium vanitate (otiura enim acediam parit); horrebat cum ordine quodam charitatis sibi cohse-
r.im talem videris, quid aliud quain caput Ainaua rent in unum, qui ferinis prius affeclibus disside-
cura Libano cemis ? Nil otio vanius, nil anxius ace- Lant. Grala plane sponso est haecunitatis cohaeren-
dia, nil tumore turbatius. Nam et Amana populum lia : ideo forsitan sequitur, et vulneratiim se dicit
vanum vel lurbidum sonat : ideo de Araana venilur in uno oculorum, in uno crine colti ejus, scilicet
ad Sanir, adhispidum et pilosum. Ubi enim accdia, sponsae. Capituli bujus ratio in aliud differenda est
ibi turaor : ubi 97 turbatio, ibi nil lene, nihil com- teinpus. H.OCautera in fine admonuisse sufliciet, si
positum, nihil ordinalum, sed totum horridum : el; quem iilieni cura profectus ad gradumaRiorera sol-
qui talis est, sine fcedere est, sine affectione, inimicii licitat, non dissuadeo, nee suadeo plane. Unura
sensus et alienati, imo anatheinatizati, quod Her- aiilein hortor, quisquis is es, semulare et cuncta-
liioii sigiiilicat. Non hic domesticus Dei, non civis, tionein, et candorem sponsse,quaenon est conlenta
ne advena quidem et hospes : propter quod nulla acl1 seinel vocari, nec dig.na perdtus , nisi de quodam
eum gratia, devotio nulla declinat. Non divertit acl pnrse et dealbataeconscientix Libano. Non enim nisi
iilum sponsus, ut vel in transitu visilet, et sicul de Libar.odileclain vocal ai coronam Christus Jesus
Bponsusejus, qui est Dcus benedictus in saeculasae- A remissius agcre, noli contcnta esse dilectttm vulne-
culorum. Amcn. ' rare semel, sed concide ipsum vulnere super vulnus.
SERMO XXX. Felix es si sagitta? tuae infixse sunt illi, etamores
Vutnerasti cor meum, soror mea sponsa, vulnerasti lui militent in Chrislo, si oculus luus defixus inde-
cor meum in uno ocuiorum luorum, etc. (Cant. fesse sit in illo. Bonum vtilnus, dc quo virtus egre-
iv, 9). ditur. Tetigit mulier fimbriam, et virtulem de se sen-
1. 0 cor durum, ct male durum, in quo verba ista cit Christus cxire (Luc. vin, 45-46). Quanlo magis
vulnera non generant! Stupidum plane est cor, qtiod cum cor ejus non leviler langiltir, sed vulneratur,
verborum islorum virtulem nou persentit, quod non gratiam de se emanare scntit? Vtilnusislud non est
stupet ad dignalionem taatam. Quid dignationein sine sensu : ideo puri aspectus in illum spicula
dico? etiam pltts est. Et quantum esset, si vel di- vihra : remila illum quasi signum posilum ad tales
gnatio essel? Magna cnim res, et omui admiratioru sagiltas. Tales favorabililer excipit, quia tales jacit.
digna, si vel dignatur tanla majestas humanam in- Respexit Pctrum, et cor ejus percussit, et compnnxit
• lirmitalem sororis et sponsae impartiri vocabulo. ad poenitcnliam(Luc. xxu, 61, 62). Vulnerali cordis
Nunc autem non lam dignatio98 cst quam devotio. lacrymae uairt signa. Denique clementi respeclu
Vultis autem devoli et propcnsi affectus argumentum " cor illud vnlnerat, quod ad aliquem virtutis movet
audire? Vulnerasli, inquit, cor meum, soror mea affectum. Talia in me utinam multiplicet vulnera a
tponsa, vulnerasti cor meum. Cordis vulnus vehc- planta pedis usquc ad verficern, ut non sil in me
menliam designat amoris. 0 vere dulce cor, quod sanitas. Mala enim sanitas, ubi vulnera vacant quae
nostris movetur affectibus ad rependendam vicissi- Christi pius infligit aspeelus. Aspectus aspectum
tudinem dilectionis. Et necessitudo haec,et vicissi- provocat: ideo tuo illuni tenta vulnerare prospectu.
ludo : necessitudo in sororis et sponsae nomine, Oculi tui semper ad Dominum, ut amoris ttti nuli-
vicissitudo designatur in vulnere. Magna necessi- bus capiatur, illaqucetur criniculis.
ludo sororis, sponsae major : illa cognationis, ista 5. Non tamen dicit, In oeulis, et in criniculis,
dilectionis. Ibi significatur quia dc uno sunt: liic. quasi in pluribus, sed quasi in uno : Vutnerasti,
quiaunum. Soror est, quia divinaeconsorsnalurae : inquit, cor meum, soror mea sponsa, vulnerasti cor
sponsa vero, quia in singularitatem assumpta per- meum in uno oculorum tuorum, el in uno crine colli
sonae. Expressa plane neccssitudinis baec vocabula tui. Si plures liabes oculos, omnes alios claudc; ut
sunt, quae vel naturam, vel graliam sonant. Quan- hoc uno utaris, quo solo dilectum intueri soles, et
ttun amare oportet, quae tanlis aflinitalibus foeiiera-P quo solo vales. Qui directius iutueri voltint, alterum
tam Christo se novit? Quanlumcunquc amat, nor oculum claudunt, alterum intendunt, et eum ipsum
amat, sed redamat. Ipse enim prior dilexil no; quo cernunt slringunt, ut striclo efficacitisconiem-
(/ Joan. iv, 10). Amor ad illum noster quantumcun * plenltir acumine. Oculus litiis uuus rsl, si purc.s
que propensus fuerit, non iinpendilur, sed rependi est : unus est, si ad plura non csl: unus est, si
lur : debittts est, non gratuitus; aequari ei, qui jau quodam modo siniplilicalus et strictus et dircctus
impensus est, amori non potest. Et quonam mod< in uuum est, non fissus, non diffusus, non sparsus
mereri potest, quomodo obligare potest qui m in iTittlta. Oculus luus unus est, si intendis et iu-
plene quidem solvere sufficit? Non potcs, sponsa tueris seniper in unuiii, ct in illuin unum. Denique
amalori luo vicissiludinem plenam rependere. Ips< si ainoris octilus est, unus est. Unam, inquit, pelii
tamen non desinit superimpendere. Qtiod impendi a Domino, lianc requiram, ul inhabilem ih domo
tibi, nondumplene solutumest, tamen obligatura s< Domini in longitudinem dierum, ut videamvotttpta-
putal. Quidquid illi rependis, amoris, non accipi tem Domini (Psal. xxvi, 4). Oculus iste unus est,
quasi debitum, sed quasi gratuilura. Quasi provo unum petens, et iinum prospiciens. Et in uno crine
calum ad dilectionem se persentit, dum cor suun 99 f0"* ,M!-Non oportet ut crines fluitent, ut sine
vulneratum fatetur. D lfige evagentur, et sparsi et errantes oculorttm ef-
2. Quid est hoc miraculi, fratres? Nonne beatan fundantur luminibus. Non decet ut strictus sit ocu-
hanc reputatis anirnam, quae ipsum cor Domin lus, ct crinis laxus. Oculus enim offenditur, cum
nostri Jesu Christi piis affectibus transfigit et pene crinis effunditur. Si intentio in oculo inlelligitur,
trat? Acutus et effieax, et vere violcnlus aflectui quid in crine nisi cogitatus designatur? Vis unum
ille est, qui tuum, Jesu bone, meretur et move habere utrumque, et crinem et lumen, et intentio-
affcctum. Magua et violenta estvis charilalis, ipsun nem et meditationcm? Cujus esl in lege Domini vo-
affectumDei attingens et penetrans, et velut sagitl: luntas ejus, et in ea meditatur die ac nocte; iste
jecur ejus transfigens. Qtiidmirum, si regnuiii coclo- ctiam in volunlate uniformi unum possidet oculum,
rum vim patitur? (Mailh. xi, 12.) Ipse Doniinusvio ct crinem unum in meditatione. Alioquin, si unifor-
lenti ariioris vulnus sustinet. Sed vide quiotis jaculis mis et simplox intentio in Deum tibi non fuerit, si
viilnerctur. Vulnerasli, iuquit, cor meum in utu cogilationcs tuse sine disciplina fluitent; intentum
ocul rum luorutn, et in uiiocrine colli lui. Ne |)ar retundunt oculum et simplicem intentionis diver-
cas, sponsa talibus Sponsum teiis»appeiere. Aspv- ltcrant aciem, et cor dissipant peregrinae et indisci-
clilius oiis quasi spiculis utcre. Nofi in hoc ncgolir pliuala; mentis vojni.itinnes. Iiiteniioni purse cwgila-
157 JN CANTICASERMOXXX. 158
tus respondeat, unus sit, sicut et illa uniformis cst. j|A sponsaeambitioso comptoset collectos ornatu? Magis
Bonus enim crinis qgi fusus non cst, non incultus, subest plangendi copia quam applaudendi.
ged collectus in unum, et collo inhaerens, collo 6. His diebus cernimus divulsos misere ctlaceros
ulique illi de quo dicitur : Collum tuum sicut tur- sponsae crines, et inter se pugnare Ecclesiae plebes
ris, de qua mille clypei dependenl(Cantic. iv, 4). pro Ecclesia. Cernis hoc et tu, Jesu bone, et nihil
4. Collum lioc sacram Scripturam intellige, per ,« movet ista divulsio ? non te sponsaetuae vulnus
quam ad nos divinse nuntia voluntatis verba pro- tam grave vulnerat ? Si unitas ad gratulationem cor
fluunt. Bene ergo crinis colli, cogitatus assiduus in tuum vulnerat, dissidium ad compassionem vulne-
lege Dei. Ideo colli dicitur, quia omnis cogitatus rare te debet. Movet te unitatis et uniformitatis di-
tuus, omnia sensa tua et intellectus tuus sacro non spositio : moveat te eorum quae unita fuerunt dissi-
debent praejudicare sermoni, sed ex ejus prsescriplo patio. Divisi sunt crines tui et disparati ab invicem,
pendere, et prodire ab ipso. Quod si divisi et quasi imo et contra invicem. Utrique a sponsae 100 couo
laceri sunt crines tui, et nibil in se compositionis pendere se jactant, et de proprietate gtorianles alios
habentes; collo licet inhsereant, non tamcn placent a se divellere tenlant. Novit Dominus qui sunt ejus,
fponso, nec ejtis cor vulnerant; non movent affe- et discedat ab iniquitate omnis qui nominut ncmen
ctum, nec gratiam merentur. Utrumqueexigit, utet R I Domini. Geminum boc habens signaculum, ut Pau-
couniti sint, et collo inhaereant. et obtineant in se Ius loquitur (// Tim. n, 19), immobilismanet sponsa
tam ordinem, quam auctoritatem. Quid cnim profi- ipsius inter impias raanus undique couvellentium
cis, si meditationes tuae in lege Dei sint, et ipsae in illam et lacerantium. Beges terrae et principes con-
se ipsis sine lege sint? Sine bge sunt, quae sine or- venerunt in unum adversus Christum Dominum
dine sunt, et passim feruntur. In uno, inquit, crine (Psal. n, 2), et adversus sponsam ejtts. Sed sponsa
colli tui. In collo, sacri sermonis aucloritas intelli- Sporisum novit, ut non sequatur alienum, sed
gitur, quse cogitationes informet: ordo autem in ipsum. Non ignorat se ipsam, non ignorat cujtts
unitate. Bonus enim ordo, ubi colliguntur in idip- sponsa sit: ideo non vult egredi, nec abire post
sum, et ferunlur in unum, et in unum illud quod greges sodalium. Et si sodales fuerunt, jam quidem
non aufertur. Vel ideo dicit, In uno crine cotli tui, non sunt. Exierunt ex nobis, sed non sunt ex nobis.
ut liberam et revelatam significet sponsae faciem. Quomodo sodales sunt, qui amici non sunt? Amicuf:
Crines enim pro velamine habentur. Vult ergo in enim sponsi stat et audit, et gaudio gaudet propter
sponsa exertam et revelatam faciem ad speculandam vocem ejus (Joan. 3, 29). Isti vero non audiunt nec
gl&riamDei, ad intendendum sine offensioneoculum gaudent ad vocem sponsi, scd magis ad voccm im-
contemplationis : ideo commendat crines composi- peratoris Romani. Nisi (quod verius fatemur) non
tos, et reduclos a vultu ad collum. tam gaudent, quam timent ad rugilum ejus. Sed
8. Quid hoc in una singulariter intclligimus ani- novit Dominus qui sunt ejus, non qui sunt lrapera-
ma? Derivemus hunc sensum ad Ecclcsiac statum. toris. Ideo moveri non possunt ad fremitum Leo-
Gratius est enim quod commune est. Denique nihil nis (5),quia immobilidivinaenotitiae conlinentur si-
sponso gratius communitate, imo unitate crcden- gnactilo.
tium, et compage Ecclesise. Multa bona in sponsae 7. Bonum enim signaculum notilia Dei. Notitia
cumulavit praeconium, quibus se deleclaltim osten- quae secundum propositum est, secundum quod vo-
dit: sed nunquam sic expressit congautlentis affe- cati sunt sancti. Firmum csl signaculum hoc noli-
ctum sicut hic, ubi et luminis crinis commemorata tiae ejus, quia nihii ei deperil. Non tantum non de»
est unitas. Quomodo non maximum erit ejus gau- perit ei nihil : sed ipsa salvandos parit, ipsa praede-
dium,ubimaximum conservatur mandalum? Manda- stinat, ipsa signat quos suos esse velit. Geminura
tum, inquit, novumdo vobis, ut diligatis invicemsicut signaculum, divinum propositura, et humanum stu-
dilexi ros. OculiEcolesiae,doctoressunt,quos qui lan- dium : divina providcntia, et bumana diligentia.
git, tangit pupillam oculi Domini. Crines vero, ple- iQ Nam de diligentia subdit Aposlolus : Et discedat ab
bes credentium. In ulrisque est sponso grata unitas. iniquilate omnis qui nominut nomen Domini. Vide
In Itoc, inquit, cognoscenlomnes quia mei eslis disci- duas hujus signaculi partes : unam divinsetantum
puli, si diteclionemhabueritis ad invicem (Joan. xm, ; gratise.alteram et graticeet libertatis; illam propositi,
34, 35). Consensus duorum vel trium preces impe- hanc adjulorii. Secunda hsecpars libertatisnostrse in-
trabiles facit (Matth. xviu, 20); quanto magis totius firraum arbitrium dirigil; nam prima prsedestinando
Ecclesiaein Christo consensus? Quomodo non impe- disponit. In prima quisuntejus Dominus prscvidendo
trat unitas, quaeipsum cor Doraini penetral? Vulne- novif: in secunda nobis innotescit. Illa causa, hsecest
rasti, inquit,cor meum, soror mea sponsa, vulnerasti illius effectus. Illud signaculum immobile cst; hoc
cor meum in uno oculorum luorum, et in uno crine probabile. Illud signaculum est, istud signaculi si-
colii lui. Quid enim in tolo mtiiiebri ornatuplus al- gnum. llla radix est, hic fructus; ct a fructibus istis
licil el aflicit amantis affectum, quam crines compo- cognoscetis eos, qui nominant nomen Domini. Nara
sili ? Sed quid conamur laudibus cumulare crines ipse in Leneplacito suo novit qui sunt ejus, et ponit
(3) Alludit ad antipapam Petrum Lconis.

«Bi> GILLEBERTI ABBATIS IC.0
eos ut fructum hunc plurimum afferant. Ideo dicit, ALmedium i relinqutt: aut colligis cum illa, aut certe
Discedat ub iniquitale omnis qui nominat nomen Do- < dispergis; autcum illa es, aut contra iliam. Tu au-
tnini: qui ejus esse se dicit, non discedat ab unitate. tem i dicere (ut aitint) soles: Si non vis dispergere
JNec<ii.<cedere potest quisquam illorum qttos divina mecum, sallem non colligas cura illis. Si non esme-
formavit et firmavit notitia. Denique et capillus de cum, sallem non sis conlra rae. Sufljcit.si uccnoster
capile Ecclesise noq peribit. Capilli enim ejus omncs sis, ncc adversariorum (4).
numerati sunt, omncs signati signaculo prsedesli- 9. Sed non ita noster Jesus, qui ait,. Noster
nantis notitiae. Sine pcenitentia.est ista nolitia : ideo es, an adversariorum (Josue, v, 15 ?) medium nil
firmum stat fundameutum, Doniini habcns signa- relinquens, Numquid, Jesu bone, non est resiua
culum, divini propositi adjulori.um, el arbitrii 110- in G.alaad? Quare ergo non est sanata, Domine,
stri conaUim.Islo qui Ugantur crincs signaculo, non eontritio sponsae tuae (Jerem. vni, 22), vulnus
paleril eos quisquam raperc de capite sponsae,.ln et livor et plaga turaens non est circumligata,
manu tua, Doinin;, omnes crines spoi:s;e, et non nec curata medicamine, nequefota oleo? (ha. 1,6.)
rapiet eos quisquam de manu tua. Tene, Jcsu bone, Polasti, Domine, satis dilectam luam vino cotn-
quos tenes, et rt collige quos nosti: et qui tuum se ." pttnctionis ? quando oleo fovebis, oleo sancto tuo ?
novit, qui dicit, Domini ego sum; qui nominat no- Oleum aulem peccatoris non impinguabit eam.
men Domini, disccdat ab iniquilate, accedat ad uni- Nam et qui ex adverso sunt, oleuin habere se ja-
tatem Ecclesi;e, ad unitatem capilis et corporis, id ctant. Quid enira nisi oleum vcndilant, dum blan-
est, sitcrinis colli, et crinis unus. diuntur, dum pollicentur honores, duin mttnera
8. Nihil sic sponsi cor vulnerat, nihil permavet proponunt ? Olcu.m istud non sanat, sed magis
oflecium, et animum penelrat, quomodo unitas scindit. Ideo, sicut vinum eo. um, ila et oleum eo-
sponsae, el ea ipsa iuter diripieniium servata, et riiin, jEqua htnce pensaoda sunt verha cl verLera
quasi solidala conatus. Episcopi religiosi proprias eorum. Renuit consolari anima inea ab uberibus
deserunt sedes, dc civilate in civitalem fugiunt a consolationis eorum. lpsi cnim sicut laraia nuda-
facie persequentis. Deodevoti et clerici, ct monachi, verunt mammas : lactant iiide catulos suos (Thren.
tribulalionibus et contumeliis affecti, rapinam bono- IV, 3), non Ecclesiae filios. Ecclesia euim mam-
rum suorum cu.m gaudio sustinent, cognosceutes se mas suas habet. Idcirco in laudibus ejus statim
meliorem haberectmaitentem siibsiantiani in unitalc sequitur : Quam pulchrm sunt mammm tum, soror
fraternae et ecclesiasticaecharilalis. Si cnim omneni mea sponsa! Revoca, Domine Jesu, filios tuos,
substantiam suam dederit homo pro charitate, quasi rC qui. aberrant, ad Iactis hujus dulcedinein; ut ex
nihil dcspiciet eam (Cantic, vm, 7). Quidara equi- ore laclentium perficias laudem, cum deslruxeris
dem liberlalem ecclesaslicae communioms muneri- iuiniicum et victorem. Ideo festina et ejice ad
bus redimunt. Bona rederaptio, sed venclitioturpis. vicloriam judieium, ut habilent in unum qui in-
Quid vcndis quod ipse condeninas? Si scbismaticos vocant nonien luum : quoniara in hac unitate maik
repulas qui a te separati sunt, non debueras pretio das benediclionem cl vilara per omnia saecula sae-
inductus erroris sui illis permisisse licentiam, Si culorum. Amen.
scliisma reputas,curlibertatem ejus muneribus ven- SERMO XXXh
ditas? Si autem ecclesiasticaeunitatis aptid nos ve- Quam pulchrmsunt mamnm tum, soror mca sponsa !
ritas est, quid illam divellere 101 tentas? Si Petri Pulchiiora sunt ubera tua vino, etc. (Cant. IV,
6edem successionis jure tenes, cur non Pelri senten- 10.)
tias vindicas in eos, quos schismaticos arbitraris? 1. Leniter sunt a nobis perstruigenda nunc
Pecunia, inquit, tua lecum sil in perdilionem(Act. ubera sponsae,quaesuperius non uno in loco studio-
viii, 20). Nunc vero dicis : Pecunia lua salva mihii siuspressa sunt; etnescio aji ex lofo expressa, For-
sit, auima vero eat in perditionem. Quomodo enim, tasse et niodo tacta novum aliquid nobis effun-
non perditio est, ubi ab unitate corporis separatio, l) I dai.t, Quis non avide et cum spe bona ad ubera
cst? Nec mihi, inquit, nec tibi sit, sed dividalur (III r curral, quae sic sponsus laudare curavit ? Haec
Reg. III, 26). Ita et tu pecunias (oltis, cum auimass ubera sunt, quorttm nos Pelrus quasi modo geni-
non potes. Tolle quod lollis : munera tolle libi, ani- tos infantes lac ccncupiscere hortatur (/ Pelr. n,
mas Ecclesiserclinque. Nam et ipsa nisi animas noni 2). Et commendatio praesens nonne vim quam-
quserit. Corporalia aulem apud te bona spargar.t, neB dam invitalionis videiur obtinere ? Quam pulchrm
bona animaedispergant lecum. Qui cnim non colli- sunt, inquain, mammw tuw,soror mea sponsa '.
git cum Ecelesia, dispergit. Signanter satis ait: Quii Non est simpliciter et sine expressione laus l.anta•
non colligit mecum, dispergit. Collectio I amque uiii- profusa, sed ipse pronuntiationis modus adniira
latis rationem conlinet, sicul dispersio iunuit sepa- tioncm ct oblectalionem profcrenlis demonstrat.
raliouem. Ecclesia cum sponso diccre novit: Qui ii Qttae tamen esl hujus ordinis ralio ? Cur post
non est mecum, contra mc est (Mullh. xn, 50). Nihil il oculum ct crinem staiim ad inanimas sermonem
(4) Non alius hic ntim. 8 pungi videlur, quam in fine sermonis: ubi ultorem antea legebatur, r.on
Alexander III, cui objeclus fuit a Friderico impera- Victorem, qusc gcnuina kclio est cx codice Valiis.-
tore antipapa Victor. Hunc auctor dcstructum cupit Clartc.
161 l.N CANTICASERMO XXXL 152
deflectit? aut cur in illis unitas commendatur, ir A iv, 8). His uberibus geminls erga subdilos abun-
his commemoratur pluralitas ? Mihi quidem in ca- dare debet, qui docloris et patris in Ecclesia lo-
pitulo superiori menlis quidam et cogitationum cum occupat; his muniri mammis a dcxtris et
excessus ad Deum videtur innui; sobrietas vero a sinistris, ui qui ei commissi sunt potentur a la-
et temperantia ad parvulos in isto. lhi unum ne- cte, et salientur ab uberibus consolationis ejus.
cessaritim est; hic sollicitudo, et sermo doctrinse Harum alleram reputa sinislram, alteram dextram :
partiendos in plura. Ibi intemperanlia fervidi amo sinistram, in temporalibus subsidiis; dextram, in
ris et cOllecta in 102 unum, et constricta, et spiriluali consoIaLione: qtii miscrelur, in hilariiale;
penetrans, ipstim dilecti pectus sauciat : hictem- qui tribuil, iri simplicitate (Rom. xn, 8), Qui juxta
perata doclrina, et sermo sobrius lacleo quodam Apostolorum prmcipem gregi comraisso providet
potn parvuios satiat. Vides quomodo nihil menon coacte, sed spontanee(/ Pctr.v, 2), mam-
dium relinquitur in laude sponsae : sed cum Paulo mam hic sinistram exhibet:. et Ecclesiae promit-
autmenteexcedit Deo, autcondescenditnobis.C/wri- titur in prophetia Isaise, quod regum mamilla la-
tas enim, inquit, urget not (II Cor. v, 13, 14). Ad ctabitur (hai. LX, 16). Mamilla, inquit, et non
quid urget nos ? Numquid ad excessum ? Non utique Mamillis, eo quod regum est temporalibus prse-
ad excessum, sed adeondescensum. Resilla est voti, " cipue bonis Ecclesiam fovere : hsec cnim sinistra
haecobsequii • illic intemperanlis affectus summus, ejus est, in qua sunl diviiiae et gloria (Prov. m.
Iiic contemperanlis. Bonus odor plane haurire ibi, 16). Dexlra quidem mamilla sic nos Paiilus in-
et hic exbauriri. Primo ibi infundi, postea hlc ef- format: Consolamini, inquit, pusillanimes (I Thess.
fttnderi : inebriari ibi, et hic inebriare. Bona vi- v, 14); et, Consolamini eum qui hujusmodi est,
cissitudo talis, si tamen modo talis. ne abundanliore tristitia absorbeatur (II Cor. n,
2. Ordinatione tua, Domine, haec vicissiludo 7); ilem, Vos qui spirituales estis, inslruite hujus-
perseverat, vicissiludo contemplationis et consola- modi in spiritu lenilatis <Galal. vi, 1). Et, utila
tionis. An non beatus, cui omnia vilae momenu in dicam, sunt qui sinislram tantum mammam ex
hoc decurrunt, ut vel Chrislo vulnera charitalis oflicio habent, sicut ii, quos supra diximus, reges
-
infigat, vel pietatis ubera porrigat subditis? Ego, et principes. Et sunt quibus ex ofiicii sui jure im
si quando (si taraen aliquando) inebriatus ab ube*- pendet dexteram maxime praebere mamillam, sicut
tate domus tuae, Domine, distcnta ubera inde re- sacerdotes Domini et doclores, quorum labia cus-
porlare videor; lot, tam variis et tam molestis ex- todiunt scienliarn , et lex Domini requirenda est
siccantur negotiis incurrentibus, ut mox areulia ab eis ( Malach. ci, 7 ). Hi enim magis a subdiiis
reddantur, quae prius eruditiouis et gratiarum plebibus carnalia metunt, quibus spiritualia semi-
ubeitim lacte rorabanl.*Fclix quidem qui sanota nant. Qui vcro possessionibus cunctis renuntiant,
interpolatione aliqua talia in se continuat studia, qni rebus temporalibus valedicunt, se snaque omnia
ut vel in ipsura (ac si ita dicam) sapientise cor et monasterio tradentes, et ex toto in jus abbalis
secretarium penetret; aut ubera inde referat volu- transeunt, nullani sui sibi curam relinquenles de
eonsolalionis lactandi
ptalis illius ubertate referta. Sponsa plane est, quje caetero; tales titique gemino
novit hujusmodi variare vices. Ideo in laude ipsius sunt ubere. Ideoque neiitro hoc carere debent qui
velut detruncatum
post contemplationis excessum, de consolationis et talibus praesunt, ne mutilum et
doctrinse uberibtts scrmo statim contexitur : Quam videantur pectus gestare, una 103 deformitei raa-
pukhrm sunt mammw tum! Purus oculus, et pul- milla contentum. Qui vero utroque deslituuntur, lo-
chrae inammae. Ille sponso, et hae filiis sponsi. Illc cura hunc in Ecclesia et sibi damnose tenent, ct
ideo unus dicitur, hse plures : quia varia dehet quantuin ad alios periculose, ne forte lingua lac-
esse uberum temperatura, pro stigentium qualitate lentis adhaereat palalo, dum arentia sunt nbera
diversa. Vide qunmodo Paulus Judaeis factus est matris. Peregrina est plane hacclaus ab illis in prae-
Judaeus, et iis qui sine lege erant, quasi et ipse n senli facla ad sponsam : Quam putchrm sunt ntum-
sine lege esset, infirmus infirmis (/ Cor. IX, mm tum, soror mea sponsa! Simulque adverte,
20-22). Nonne veltit tot applicat discipulis ubera, quod non omnes pulchra; sunt mammae. Non est
qui se in tot trausformal genera ? Quid aliud mo- enim speciosa laus in ore peccatoris (Eccli. xv,
lilus esl temperatura tam mtiltiplici, nisi ul le- 9). Fiii, iiiqnit, si te lacttiverint peccatores, ne ac-
niter et lactis more teneris auditortun ejus doc- quiescas eis (Prov. i, 10). Vide quomodo qtiorum-
trina influeret animis ? Tot videtur abundare dam ubera non modo non vult speciosa haheri, sed
mamrnis, quot modis arle ingeniosa capacitali se vult suspecta. Idcirco isla commendat, ut bene no-
infirmorum coaptabat. Factus sum, inquit, in ris ad quae te debeas tulo confeire.
medio vestri tanquam parvtdut in medio parvulo- 4. Quam pulchrw sunt mammm tum! Meliom
rum, quomodosi nutrix foveal filios (I Thess. u, 7). sunt ubera ttta vino. Duo sunl quas ponit in taudd
3. Et si vultis, duas vobis mammas maternse uberum istorum ; pulchritudinem, et virtutem. Al-
pielalis assignabo; imo idem ipse Paulus assignat, terum convenit amanti; allerum lactenti. Quid
cum dicit quia pietas ad omnia ulilis est, consola- enim lactentis refert, si pulchra , sunt ubera, dum-
lionem habens vitm qum nunc est, et fuiurm (I Tim. modo sint ubera, et redundantia lacte salubri ? Pui-
103 GlLLEBERTl ABBATIS 164
cliritudinem ergo pro se commemorat; et lactis A j modice lamen, ut habeant auctoritatis quanlum sat
gfatiam pro suis. Et si non ipse melius sapis, pul- est, austeritatis nihil.
chritudinem ad conversalionis venustatem rcfer; 5. ldeo et vino meliora dicuntur ubera. Sic enim
ad doctrinam et erudilionem, quod restatin commen- in laude eorum slatim sequitur : Meliora sunt ubera
dationemamraarura. Dulcius sugitur.ubi vita vcnu- tua vino. Ubera gratiae, ubera consolationis, austeri-
stat sermonis virtutem. Et si spirituale aliquid tatis et duritiae vino meliora sunt, quia eflicaciora,
vis, et expressum de pulchritudine earum audire, el accommodata magis ad commulandum tristes et
ad mulierum te studia mitto, quae corporei decorisi exasperatos affectus, et ad confovendum imbecillcs
et cultus et operam gerunt, ct asseculae sunt artem. et teneros. Facilius movent, et fovent suavius. Ver-
Quid enim magis affectant in ornatum pectoris, bum enira dulce, et mitigat 104 inimicos, el ami-
quam ne mammae superexcrescant; et deformiter cos mukiplicat (Eccli. vi, 5). Dulce Evangelii ver-
flnitent, et pectoris ipsius occupent spatia? Ideo1 bum, duriitn Legis. Et vide quoraodo verbum dulce
excrescentes et fluitantes fasciis pecloralibus strin- effera gentiuni corda convertit, et quasi marinos et
gunt, naturae vitio arte medentes. Pulchra sunt• salsos fluctus in lactis saporem. Inundationem, in-
enira ubera, quaepaululum supereniinent, et tumentt quit, maris quasi lac sugenl (Deut. xxxm, 19). De
"
modice: nec elata nimis, nec taraen aequata carnii apostolis hoc diclum est sub typo Zabulon et Issa-
reliquae; quasi repressa, sed non depressa; leniter char. Ilodie quis arnarus et turbidus fluit ? ne
restricta, noiifluitanlia licenter. Hoc qtiidem exemploi despercs, adhibe ubera, instilla lac, forte et ipse
qui verba bona, verba spiritualia [Al. consolaloria] dc- cras laetetisfluet. Quis scit si non modica stilla totam
bet proferre, niulierum imiteluret studia, et indus- massam convertat? Dabit cnim Dominus verbum
triam.Castigatoutatursermone.verborumiioiifluitent evangelizanlibus virlule multa. Sterilis et infirma est
ubera, non sine lege ferantur; non pectus el quod- severitas legis; et sine gratia prsecipit, et sine venia
dam secretarium mentis magis occupent, quam or- punit, utroque ubere caret. In praefiguratione haec
ncnt; non habeant plus maleriae quara gratise; noni coiitinet, sed in actu non exhibet. Memento non
plus carnis quani lactis. Purus el prudens sit sermo pro1 Legis, sed Evangelii rainistrum te esse, ministriim
lempore.Aceedalhucpielas,etpulchritudinisnumeros Jcsu, qui in passione acetttm, et in ccena vini vete-
teneat. Non habeat plus oris, quam pectoris, nec: ris reprobavit acorcm. Novatianus non habet mam-
lactis fluxum patiatur. Ex pectore debent ubera pro- mam veniae, nec Pelagius gratise, Ille naturae inve-
dire, et inhaerere illi, non ipsum converti in illa. leratse et corruptse bona praedicat, et ad justitiam
Ex abundantia cordis os loquatur, loquatur-ex illa, Q ( stifllcere dicit: hic divinac naturae bonitatem tollit,
non lotuin efiundat. Restringenda sunt ubera, ne dtim pcenilentiani negat. Ille, ut sic dicam, revoeat
nimis extiberent. Videas aliquos dnm verba conso- petentes, hic non suscipit'poenitentcs. Vetuslatem
latoria plus aequo sectantur, in vana devolvi: et; ilie propinat, hic austerilatem. Non babet ejus do-
dum audilores longo pertaesos silentio, et quasii ctrina gratiac lacleant novilalem, nec hujiis dulcedi-
quadam subtristes acedia exhilarare volunt, pela- nera. Parasti, inqtiit Psalmista, in dulcedine tmt
lantis lascivia linguae post utilia profluunt ad scur- pauperi Deus (Psai. i.xvn, 12,11). Pclagius dives est,
rilia, et inodico frumento multum zizaniorum aut: non eget hac dulccdine: innascitur ei, non paratur.
praeserainanl, aut superseminant. Loquuntur pla- Pelagius dicit: Non indigeo : et Novatianus, Non in-
centia, et doctrinae panem in risu faciunt, sicut1 dulgeo. Atter prsedives esl, alter praedurus.Para, Do-
scriptura est (Eccle. x, 19) : sed paulo post risum, mine, parc. in dulcedine tua pauperi tuo, Deus: Tu
siiie pane, sine pane verbi salutaris. Non est adul- para, tu repara, et nonnisi in dulcedine lua. Magna
terandum verbum Dei (// Cor. iv, 2), nec admixtione: multitudo dulcedinis, quse de uberibus luis, Donnne,
corrumpendura peregrina. Suis sit conlentum ube- sugitur. Quoties post graves excessus ad ista acces-
ribus, uberibus utriusque Testamenti. Hsec tibi me- si, pressi instantius; et quantam lactis expressi co-
moriter in pectore haereant, haec tibi consolato- D I piam, tu, Domine, nosti. Ubi abundavit delicltim,
rium et quasi lacteum sermoucm ministrent, istai abtindavit ct gratia (Rotn. v, 20). Sufficiebat mihi
suggerant quod alii sugant. De peclore luo erum- ut divitiae compularentur, si vel mererer veniain : et
pant radicilus, ut non sint affectata quae dicis , sedi ecce abundavit el gratia. Mammarum pressi unam,
de puro et praecordiali prolata affectu, juxta illud • et utraque influxit ubertim. Ideo sponsa tua gratiae
lacte potala, et satiata ab uberibus consolationis,
Si vis me jlere, dolendum est didicit et ipsa ubera magis praebere quam vinum.
Primo ipsi tibi.
Meliora enim sunt ubera ejus vino. Vinurnvetustate
(HORAT.Art.poet. vers. 102, 105.) acescit: ubera totum novum, dulce totum effun-
Compassionis et congratulationis affectus intus na- dunt. Denique et timor foras miltitur, et charitas
scatur tibi, sed per Scripturae sacrse verba, ac sii nunquam excidit (/ Cor. xm, 8). Hoc est mandalum
uberajquaedam,ad educalionem audientium profluat. novum ejus, semper recens dulcedo. Non potest
Pudice quidem, ut in re seria; et pctulantia absit, amor esse, et dulcis non esse.
et serenitas adsit. Ad pulchritudinem enim mam- 6. Meliora ergo sunt ubera tua vino. Vintim non
uiaruiB accedil, si se paululum ailollaiit, et lumeant,, inalum, sed ubera meliora Meliora quidem sunt,
165 IN CANTICA SERMO XXXli. 1,;3
mixturam tamen non rctugiunt vinr. Nam in se- A ti dicum quod habeo olei vasis ingcntibus, atque uti-
quentibus aliquanto post dicet: Bibi vinum cum nani aliquis Elisseus jubeat, cujus virtus nostro
laete meo (Cantic. v, 1). Melius taraen si bibat lac proventuni bonum conatui tribuat (/ V Reg. IV, 1-7).
solum, et sine vino : quia in vino terror est, in ube- Quid ergo? nonne hic niulli assident Elisaei, multi
ribus compassionis et gratiae lene blandimentum. prophetae, aut certe filii prophetarum ? et hi oranes
Nam vinum licet in bono valeat et soleat accipi; jubent; et si merita inferius essent, numerus ipse
hic tamen ex coilatione ubernm aliquid durum et magni unius alicujus poterat vicem supplere, insti'-
forle significare videtur. Meliora sunt ubera ejus labo ergo aliquid de reliquiis unguentorum. Nam
vino; quia melior esl dnlcis et fraterna compassio, ipsa in capite libri copiose et suflicienter effusa inc-
quam indignairlis animi durus et immitis affectus. ministis, et forte fiex illorum nondum est exinanita.
Quasi non habentes ubera Paulus notat, quos sine Numquid et ego rnodo sum exhausturus illam ? Ne
affectioncvocal (Hoin. i, 51). Non potest in humano speretis id a me: nec enim praesumo. Fertilis apud
pectore uberibus carere pietatis sponsa sponso suo sponsam est unguenlorum apotheca. Non esl quod
adhaerens. Ipsi enim mons uber, mons incaseatus, dicatis : Exhaurite, exinanile usque ad fundamen-
monscoagulatus, inonspingiiis.Quomododetantalac- tum in ea. Ulinam contingat mihi in hac faece in-
lis copia nil sponsa capiet, cui beneplacitum est in hoc B
H figi, nec solum pedem inlingi in oleo, sicut scriptum
motiteliabitare ? Et si ii»hocmonie sineinterniissioite csl de Aser (Deut. xxxin, 24). Fralres, si non nie-
habitare nondumpossuinus.recurramusfrequenter: remur in olei dolium, in unguentorutn copiam, ctiiu
ascendamus, inebriemur uberibus. Sic enini Scri- evangelista Joanne imraergi, si non mereinur tam
ptura habet: Ubera ejus inebrient te omni tempore,et uherem unctionem; numquid despcrabimus vel in-
in amore ejus delectare jugiter (Prov. v, 19). Videle tinctionem, ntimquid sallem odoreni? Nam et odor
ad quem sensum uberum interpretationem defleclat: hic lantuin commendatus est. Et odor, inquit, un-
ad ebrietatem et obleclationem amoris. giientorum inorum super omnia aromata. Ubera pro-
7. Quid necesse est diulius in quaerenda uberum sunt ul crescas, unguenta ne deficias. Meliora sttut
ratione morari? niagis vero quaeramus ipsis iue- uberu lua vino, et odor unguentorutn luorum super
briari. Melioraenim sunt ubera vino quia raelior omnia aromata. Et ut hodiernum capilulum cum
esl misericordia super vitas (Psal. LXH,4) : meiior hesterno copuleraus, dicaraus ubera tenerorum esse,
esl amoris affectio quam afflictio carnis, et lacteus uuguenta fortium.
potus spiritualis novitatis, compunctionis vino. Ibi 2. Conferamus inler se ista tria : vina, ubera,
enim ostenduntur et gustantur dura, dum vetus unguenta. In vino, veleris hominis defeclio; in
homo repellitur et destruitur : hic in novitate vitae, ^" ubere, novi refeclio; in unguenlis, quaedam delecla-
divini favoris lactea capimus blandimenta, nec fngae tio. Vino carnalis sensus inebriatur, et eonsopitur,
sed reiugii significaliouem. Bonum quidem vinura, et obruitur; ubere novus nutritur ; unguenlis adul-
sed ubera duleiora : bona compunctio, sed melior tus deliciatur. In primo bomo vetus conlicitur; in
unetio. Odor enim unguentorum tuorum super secundo novus reficitur; in terlio jam appropin-
omnia aromata. Jam studia 105 vestra ad audien- quans ad perfectionem ineffabili Laetiliaallicitur. An
tlum redintegrata video. Avidilatem vestram excita- non ordo bonus, ut de refeclione ad delectationera
vit odor ungucntorum sponsae. Indiscreta quadam accedas, post laclis primitias ad unguentorum deli-
esurie illa vultis hodie uberibus superaddi: date in- cias? Et a principio Cantici hujus utraque ista, un-
ducias usque mane. Hodie sufliciant ubera, crastino guenta et ubera, et commemorala et copulala siint
accedemus ad unguenta, eo votis nostris praeslanle in praeconiissponsae. Nec exigua horum gratia, qtise
effectum, qui uberum el unguenlorum sponsae suae toties replicat in laudem dilectse, non contentus
et commendator est et dator, Jesu Christo, qui vivit commemorasse semel. Nonne delectatum putas lau-
el regnat in sseculasacculoiuin. Amen. dibus istis, quas lanto affectu, tam frequenter recen-
SERMOXXXII. D set? Est et quod ad te trahas de tanta sedulitale
T,
Meliora sunt ubera tua vino, et odor unguentorum ileratae laudationis : invitationcm tuam puta hanc
tuorum super omnia arotnata (Cant. iv, 10.) iterationem. Curre et tu in odore unguentoruin isto-
1. Exiguum est raihi olei et unguenti, fratres, et rum; imo cura magis ut haecin te unguenta redo -
vos hodie vasa afferlis tanta, tam vacita? Nec diica- leant, ut el tu audire dignus sis, quia orfor unguen-
tis ad injuriain, quod vacua vasa vestra dico. Ego torum tubrum super omnia uromata. Nec tantura se-
non inania per hoc, sed magis capacia vplo intelligi, mel hoc audias, sed iterato has tibi laudationes os
eo quod et avida, et idonea sint vobis ad capienduin dilecli loquatur. Recentia in te sinl et quasi nova
ingenia. Qttis ista implere stifliciat? Attenditis ad semper unguenta : non arescant, non exsiccentur,
unguenta sponsae, quanta sit illi aromatum copia : non exinanianlur. Oieum exinanitum nomen dilecli.
quasi non et instrumenli habenda sit ratio, pcr Sed vide ut exiiianiatur usque in te, non exinania-
quod ad vos manare debent. Copiosa quidem mate- lur a te. Bonum est, si cuin sponsa inchoes ab un-
ria; sed nihilominus attendite quid minisler queat. guentis : sed non bonum nisi consummeris in un-
Fiat quod vtiltis : non causabor inopiam, ne vos me gnentis. Alioquin tibi dicit Paulus : 106 Cum SP'~
non observatse sponsionis incuselis. Instillabo mo- rilu cmpcrit, nunc carnc cotisummarit (Galat. m, ?)•
i',7 GILLEBERTI ABBATIS IGS
Bene ungeris, si splrku ungeris. Ideo sic ungere, ut, A rit eara. Omnes emm resurgemus, sod non eint.w»
caro in te imniutelur prepter oleum./Meum non im- immutabiraur (/ Cor. xv, 51).
mutetur aut minuatur propter carnero. Oleum, imoi 4. 0 quanta virlus ungucnti illius, a ctijus lacie
etunguentumnon deoapite tuodiscedal,sed exuberett corruptionis tara vetustac jugum computrescet, et
etdescendat usque ad pedes : quia utraque in Christo» caro quaeconsumpla fuit a suppliciis, revertetur ad
Jesu non tam uncla quam perfusa sunt unguento. ln- dies adolescentise suse, adolescentiaequse non disce-
tret oleiim intcriora lua, ipsis imbibatur afteclibus,, dat alia aetate succedente. Eflicax omnino unguen-
ut carnalilas oninis in te mutetur propter oleum. tUm, per quod tam inveterata sanabitur conlritio, ct
Ei:it enim quando et caro imrautabilur propter• tam annosa sanies in sanitalem incorruplibilem
oleum. Unctus est et perfusus cdeo laetiti* prae ; converletur. Ecclesiae proprium est hoc unguen-
consortibus suis (Psal. XLIV,8). ldeo solus anle retum : ideo Christiani dicuntur filii ejus a Sponso suo
surreclionis lempus diccre potuit; Caro mea immu- ChristO) id est unclo. Et jarn acc: pimus boc un-
tata est propter oleum (Psal. cvm, 24). Jure antici- guenturn in Baptismate. S;;d sicul ibi operatum est
pavil communis horam iminutationis caro iminuniss ad sanctifieationem, ila et in fine temporum opera-
a carnalilale. 0 hora oplabilis, o dulce uiiguentiim,, bitur ad gloriosam illam immiilalionem, quando
"
quando et per quod caro dissolula ascendet in incor-- caro immutala erit propter oleum. Quis scit si non
ruptionein! Nam anle illuiri staltim qttidni descendatt interim morbus sinatur desaevire, ul ex violentia
in corruptionem? morbi virtus declaretur remedii? Bene ergo un-
3. Vidistis hesterr.o die, fratres, aspexistis lacry- guenti hujus odor coramendatur, eo quod graliam
mabilibus oculis carnem miseram commutalam,, ejus, ac Si de longe adhuc, odoramiir. yuod aliud
carnem descendentem de corruptibilitale in cor- dabis antidotum tam eflicax ad miligandum omncm
ruplionem : et qtiidem satis Ienle et cura moraa rnentis, quae potest accidere, desolationem, quo-
descendentem, nec posse pcnitus corrumpi. Videba- modo fidissima spes est resurrectionis futurae, et fe-
tur velle, corpus quod occupaverat, haereditate pos- licis illius commutationis? Non habet doctrina Gen-
sidcre ipsa corruptio; el ne desineret putrescere,:, tilium resurrectionis credulilatem, et Judaeoruni
non sinehat perpulruisse. Cohibebat vires, quasi,i tradilio non tenet 107 qualitatem. llli non cre-
nollet suhstantiam celeriter consumere, ut diutiiiss dunt; isti minus plene, sed parum pure de spiriluaii
inlicere posset. Nam, cum fueril caro redacla in pul- |- resurreclionis gloria, et angclica similitudine stn
verem, quid habet ultra corruptela quod faciat?? tiunt. Genfdes unguenli hujns odorem non trahunt:
Omnis caro fenum, et omnis gtoria ejus quasi floss r Jtidaei quidem non ipsum et proprium, sed nescio
feni. Exticcatum esl fenum, et cecidit flos (Isui.i. qnem aliuin et adulterinum pro eo. Apud solam
XL,6,7). His verbis prophcta velocitatem dcfectiouiss Ecclesiam unguenti illius odor ct integer, el pro-
expressit, qua facile caro florida et vitali pubescens ,s prius existit. Ideo odor unguentorum ejus super
calore, et roseo eolore piilchra, sed de tern succisaa omnia aromata.
viventium, exsiccatur quidem subilo, sed non com- i- 5. Bona unguenta, impassibilitas et patientia. Per
putrescit tam cito. Ergo feni collatione celeritalem n iliam caro resuscitala laedi non poterit: per istara
subitae commutationis ostendit, non lentaectputridae g. mens pia inler provocaliones et injurias illaesa con-
corruptionis expressit horrorcm. Videres in illo ca- i- sistit. Per illam quieto et inconcusso jure carnis
davcre ossa quse tecta fuerant, qtiaedam denudata, i, nostrse terram haereditate possidemus : per hanc
qusctlamquidem adhuc non tam tecla quara polluta la vero, ipsam animam. In pulienlia, inqttit, vestra
el involuta pittrcdine. Grassabatur in carne miseraa possidebitis animas vestras (Luc. xxi, 19). Ipsa pa-
longa corruptio, et attingens a fine usque ad linem m tientia qttid aliud est, nisi velut quidam futurse im-
fortiter, miserabiliter dissipabat oninia. Poteram et et passibilitatis odor?IUic inala ntiila inferuntur: hic
ego dicere: Disponebat omnia carnis ejus, eo quod >d vero palienlia; beneficio,,ac si unguento quodam nii-
dissipalio illa nutiii divinae dispositionis serviebat.
it. D
I tigitorio, etiam quae illata sunt, non sentiuntur.
Misera commutalio, scd pulchra ratio, qua Deo p!a- a- Eflicax et utile omnino ungucntum, quod ct inter
cuit ut carnis gloria nonnisi per putiedinem dedu- j- carnis vexaliones animum ab injuria luetur, et eon-
caiur in pulverem. S;eviat mors, saeviat et grassetur rr tinet ne fatiscat, ne deliciat, ne laboret. Ego utilita-
ipsa corruptio in carnem humanara: depopuletur ar tem unguenti hujus prsedico, lu forte vohiptatem
cara quantum potest, deducat eam primo in saniem, n, quaeris. Ne in hoc quidem decro, et adhuc vobis
deinde in cinerem. Nam huc usquc polest, et non m excellentiorem unclionem demonstro. Omne gau-
amplius, quara in pulverem deducere, scilicet carnis lis dium, inquit, exislimate, fratres, cum in tentationes
gloriam: Non ad nihilum consumere valet carnis lis variasinciderilis (Jacob. i, 2). An noritibi videtur ex-
subslanliam, nec penilus consumere, nec perpetuo tio cellentiori unguento perfusus, qui novit in adversis
possidcre. Donec atteratur ccelum, non consurget ;et gaiidere, quam qui didicit in ipsis uon contristari?
(Job xiv, 12), sed tamen tunc consurget. Tuncenim im Minus enim est quo dolor excluditur, quam quo
eluindel Dominus de Spiritu suo super omnem car- ir- lsetilia suadetur. Denique et inimicos non modo lo-
nem (Joet n, 28), tunc caro sanctorum erit immu- u- lerare, sed et amare jubetur sponsa Christi. Diligke,
tata propter oleum, eo quod Spiritus Domini unxe- ;e- inquit, inimiros vestros (Lttc. vi, 35). Bona ergo eju*
409 IN CANTICASERMO XXXll. 17d
unguenta, quse in tristibus lselitiam redolent, ct A potest gratis suscipi, quod non cum gralia offertur.
hostibus dilectionem praestant. Dilectio enim major Charitas radix est: quasi ranu viriutes caeteraede illa
esl omnibus sacrificiis et holocaustomatibus. lderi pullulant; ct ideo pinguedinis illius parlicipes esse
odor unguentorum tuorum praecellit omnibus aro- debent. Quid prodest ramus in bOnaoliva, si non iii
matibus. Bonum plane orationis aroma, bonum ineo sentitur radicis pinguedo ct gralia? Ita quidem
censum; sed audi quid Evangelium praeferat: Si nec virtutes, nec opera virtutum, si non in eis cha-
offers, inquit, munus tuum ante allare, et ibi recor- ritatis et dilectionis virtus redoleat.
datus fueris quia fraler luus habet aliquid adversum 7. Maria, cujtis etiam modo tibi nomen de Evan-
te, dimitte ibi munus tuum atite altare, el vade prius gelio sonuit, quid in ea aliud quam dilectio redole-
reconciliari fratri luo (Matth. v, 25, 24). Advertis bat? Dimisia sunt ei, inquit, peccata multa, quoniam
satis quomodo unguentura reconciliationis aromati dilexit multum (Luc. vu, 57, 47). Bonus hujus un-
praefertorationis. Quid esl reconciliatio, nisi iterata guenti odor, cujus gratia veteris corruplelae feioreui
atiiniorum dissidentium conciliatio? Et de concilia- delevit omnino, et totam Ecclesisedomum suavitate
iione et charilate fraterna dicit tibi Psalmus : EcCe grata perfudit. Dum esset Rex in accubitu suo,
qitam bonumet quam jucundum, habitare fratres in nardi pistici alabastrum confregit, et effudit super
unum! (Psal. cxxxn, 1.) Hsecest excellentior via •8 J caput recumbentis (Marc. xiv, 5). Et nardus illa de-
juxta Paulum, et aliis major charismalibus (/ Cor. dit, et adhuc dat, et in finem sacculidabit odorem
xn, 51, et xin), quasi cunetis aromatibus. Unguen- suum. Boniim in ara pectoris sui Christo domino
tum hoc descendit de capitc in barbam et oram ves- incendit aroma, ac si unguenlum exinanilum cor
timeiiti (Psdl. cxxxn, 2). Chrisltis enim capul no- ejus, et liquefactum flamma charitatis. Sepulto Do-
slrum prius dilexit nos, ut nos diligamus eum. mino, vide quam ofliciosa, quam sedula monuroen-
6. Ideo et sponsa se currere dicit in odore unctio- tum frequentat. Itet redit, videt angelos, apostolos
his, id est in aemulationedileclionis, Non dicit, Un- invital, abeuntibus illis non abiit illa. Ardens est,
guenti; sed, unguenlorum: eo quod gemina sit di- inquit, cor meum; desidero Videre Deum meum :
leclio. Una, qua diligimus ipsum, quoniara ipse qnaero, el non invenioeum. Norinetibi anxielas ista
pViordilexit nos: alia, qua diligimus invicem, sicut quaerentis, exiraiae dilectionis videlur odorem spi-
et ipse dilcxit nos. Utriusque dilectionis habemus rare? Haecverba dum in ejus memoria cantantur,
ab ipso et exemplum et donum. Ipse cnim dilectio- nonne qui cantant et ipsi quoque inflammantur?
liis el viairi nionstrat, et ministrat virtutem. Ideo Denique ct ipse Jesus, qui desideratur, unguenti
scriplUmest: In odore unguentorum ejus curremus illius fragrantiam odoratur ; et quasi currit ad illara
(Canlic. i, 5). Ipsa conuexio et suavitatis, et amor in odore vehcmenlis amoris. Quidni ad cognata li-
Patris, et Filii, et mutua coraplexio per Spiritum benter recurrat unguenta? Quasi in matutino festi-
amborum, nonne grato nos odore perfundit, et ad nat ad illam, et surgens manc prima sabbati, primo
similem nos invitat aemulalionem,ut et nos unum apparet Mariae(Id. xvi, 1-9), et ungit eam oleo lse-
simus, sicut et ipsi unum sunt? Felix quidem qui titise praeconsqrlibus suis, dum sejam resurrexisse
sequilur et currit in odore cbaritatis illius, suavi- manifestal in gloria. Jam aromata illius in unguenia
tatis iUius, dileclionis illius, unctionis illins. Ipse convertit, et desideria ejus in delectationem com-
enim Spiritus uirosque quasi perungit, quos lanta mutat,
amoris dulcedine conjungit. lrnitemur unctionem 8. Aroma mihi videtur offerre, qui orat et optat.
istam, curramus in ejus odore. Divinse illius et es- Tunc autem unguento perfunditur, cum ejus quem
senlialis unitatis semula cst, et qtiasi imago fraterna amat, potitur copia, cum praesentia delectatur. Bo-
charitas, et qusedam velut umbra unguenti illius et nura quidera orare et desiderare Dominum; sed
dulcedinis,et amoris mutui, Ecce enim quam bonum amare, et habere, et frui melius. Et, ut ila dicam,
ct quam jucundum, habilare fratres in unum! Sicut cum non habes, bonum est mendicare, sed melius
unguentum in capite, quod descendit (Psal. cxxxn, p] manducare* Si potes absentem amare, quanto magis
1, 2), etc. Atqtw utinam de capitc nostro, quod[ ciim adest, cum copiam sui indulget, cum experien-
sursum est, qusedamunguenti istius in nos umbra, tia dulcis alimenta ministrat araori? Tunc enim et
descendat, ut et ipsi audire mereamur, quoniam, spiritualius et profusius ungitur anima, cum illi qui
odorunguentorum ttiorum super omnia aromata. Pcr- Uncluscst spiritu etvirtute, arclius jungitur. Tunc
curre anirao virtutes reliquas, usum et opera sin- praecipuedilecto placet, tunc suavius redolet, cum
gularum recense; nihil in illis tam suaviter redolet; tota fuerit in ipsum transfusa, cum adhaerens illi,
quantum pura de corde charitas. Quem odorem tibii unionis fragrat unguento, unguento illo quod de
spirent jejunia, quem odorem 108 elecmosynse, sii sponso redundat in sponsam. Jucunde Omninoet
non in illis charitas olet? Gastilns ipsa et tolerantiai suaviter redolet cohabitatio ista in unum, ticut
passionum, si non fuerint charitate condita, qttid unguentum in cdpite, qttod descendit, etc. Ideo odor
tibi suavis odoris refundent? Si tradidero, inquit; unguenlQrym.ejus super omnia aromata. Et si un-
Paulus, corput meutnila ut ardeam, et quasi aromai guenta ipsi'etiam sponssealia sint; nulla talia sunt,
incensum liquescam lotus in igne, charilalem autem quale illiid quod descendit in ipsam, hora hac
non habeam, nihil mihi prodest (I Cur. xm, 5). Non maxirae qua dilecto cohaeret, quando inter ejus
PATROL. CLXXXIW 6
171 GILLEBERTIABBATlS 174
ubcra moratttr, quando cubat in secrelario eordis : A Domlno, quod nec oleo quidem caput cjus perunxe-
denique quando rex est in accubitu suo, lunc nardus rit, cum illa caput ejus perfuderit unguento (Lue.
sponsaespargit odorem suum, odorem bonum super vu,46). Vides quomodounguenla oleo praeferuntur,
(.mnia aromata, udorem sponsi, magis vero odorem et odorifera unguenta? Nam prseter hoc quod un-
sponsum. Ipse est enim dilectae suae unguentum, clionis habent effeclum, quodam odoris spiritualis
ipse est odor : nam ipse in dilecta sua complacet heneficio praerogant. Unctio quidem parcior est, sed
sibi, ipse redolet. Atquc utinam unguentum hoc dc fragrantia se diffundit in plures. Etiam qui solus
capite'nostro non discedat, et odoris ejus fumus ungitur, non solus odorat. Virtus ista communis
ascendat de cordibus noslris in saecula saeculoest, si in omnes se spargit. Ergo unctio tibi, odor et
rum. Amen. aliis et tibi. Bene ungituret bcneredolet, qui diligit
SERMOXXXIII. bona coram Deo, et providet bona corara horainibus.
Odor unguentorum inorum super omnia aromata. Gaudete,inquil Paulus, in Domino semper; et iterum
(Cant. iv, 10.) dico, guudete : modestia vestra nola sit omnibus ho-
1. Dies ista DominicacResurreclionis annua cele- minibus (Philipp. iv, 4, 5). Gaud.um ad unguenta,
brilate solemnis, de unguentis repetito tractalu me modesliae notiliam ad odorem referlo. Audi quo-
B
compeHit instaurare sermonem. Veniunt hodie mu- modo ipse Paulus odorem ad notitiam trahit. Et
licres cum aromatibus (Marc. xvi, 1), venit et Nico- odorem, inquit, nolitim snm per nos manifestat in
demus ferens mixturara myrrhsr 109 et aloes quasi omni loco (II Cor. n, 14). Bonum ergo unguentum
libras centum (Joan. xix, 59) : Maria Magdaleneipsa etbonus odor, spirilualis in Doniino exsttltatio, et
prsevenit ungere corpus Jesu in sepulturam (Marc. modesta exhibitio : laHiliael notitia. Bene ungitur,
xiv, 81.Videlis quanta mysteria celebrantur in un- cui Dominus in conscicntiae interioris gaudio pla-
guentis. Magna mystcria, et quis ad islaidoneus? cet, qui dcleclalur in ipso : ct bene olet qui cura
Quis digne uugueiitoruin assignabit distinctionem, Paulo omnibus per omnia placet (/ Cor. x, 53), et
proprictatem exponel? Dispuiatio haec experientis non placet nisi in Domino ; in cujus modesto ha-
est, non conjicientis. Non est enim facile cuiquam bilu, discreto opere, sermone docto, interioris ala-
de unguenlis tractare, nisi quem ipsa docuerit un- critatis etgratiae fragrant unguenta. Bene ungitur,
ctio. Hodie unclus cst Dominus oleo lactitise prae qtii gloriatur in Domiiro: et bene olel, per quem
cnnsortibus suis, non tamen sine consorlibus suis. Dominus glorificalur coram hominibus. Et ipsi qui
Quoinodo enim consors csl, qui non congraliilatur, redolet, odor suus suaviler fragrat, si non gloriatur
non congaudet, qui resurgenti non consurgil in no- .-<se
( ipsum commendari, sed per se Dominum.
vam laetitiam? Opportuna quidem occasio de un- 5. Odor unguenlorum luorwn super omnia aro-
guenlis vobiscum disscrere, sed multo magisoppor- mata. Vullis iit inter unguenta et aromala differen-
ttma tinguentis redolere. Vos cxigitis a me sermo- liam vobis assignem? Ipse erg") sermo Cantici dis-
nem, etegoavobis ungucntorum odorem dcposco. linguere videtur, non reprobai-s aromata, sed un-
Qua ratione cura sanctis mulieribus Domini Jesu guenta praeponens. Quantum e 'go in consimilibus
frequentalis momimentum, si nullum spirituale de- cl eonjtnictis rebus invenire disiantise possuro, un-
fertis ad illud ungnentiim ? Caro Domini hodie glo- gtienla vioeri possunt dona gratiarum quae in Spi-
riose est immulata propter oleum. Nonne condignum rilu sancto conferuirtur: aromata vero ipsa officia
vidctur ul corda nostra immotenlur et convertan- quse devote referuntur. In operibus et in ofliciis ho-
tur in oleum spiriluale, in oleum exsultatienis ct nestatis quaedam naturalis species grata est, in un-
Iaelitiae?Institueram dc unguenlis sermonem, ct ecce guentis gratia Spiritus. Dominum Jesum legis un-
(lispulatio nostra haesit in oleo. Et quid oleo cuin ctum spiritu et virlule : ila et sponsam ejus in hoc
unguenlis? Multum quidem, et si non per omnem deouit assimilari, ut et ipsa spiritu ct virtute unga-
inodum idem est, accedit tamen ex parte aliqua et tur. Bona qtiidem sunt aromata virtutum, et per se
assimilalur eis. Oleum enim, quamvis non fragrat, D I redolere videntur: sed cumulatiore gratia fragrant,
mitigat tamen : non bene olet, sed bene ungeris ex cum de unclione Spiritus suavitatis 110 asper-
eo. Hic atitem non tam unctionem quani odorem guntur odorc. Opera ipsa et virtutes cum his qui
commendat in unguentis sponsae. Et odor, inquit, foris sunl communia nobis esse possunt, unguenta
nnguentorum tuorum super otnnia aromatu. non possunt. Denique etsi per se pulcbra sunt, pltts
2. Non omnis anima odoriferis abundat unguentis, placent citm proceduni de Spiritu. Quomodoviden-
sicui et mulier illa in Regum libro loquitur ad pro- tes opera bona glorificant Deum, nisi quia intelli-
rjhetam : JVonett in domomea niti paululum olei quo gunt quod ipsum opus bonum ei a Deo venit, et ad
r.ngar (JV Reg. iv, 2). Non habet haec mulier un- ipsum vadil? Si qua sane in mc bona sunt, gratiora
guenta odoriferis speciebus composita, sed oleum ad mihi quidem sunt, cum deputantur gratiae Chrisli,
•wctionem simplex et exiguum. Maria Magdalene, cum ejus in me unctio commendatur, cum Spiritus
«MHI Legis, sed evangelica mulicr, unguentum defert redolel, magis quam cum naturalis arbitrii prsedi-
nardi spicati pretiosi, nec exiguum, sediibram in- catur facultas, aul frucltts industrise. Denique sine
tegrara (Joan. xn, 3). Et ipse Simon redarguilui a iinctionc Spiritus, el nalura liberlate deslituitur (5),
(5) Vide scrm. 59, nn. 5, 4.
175 IN CANTICASERMO XXXIII. {74
ct virtus veritate, et opus merito. Nam sine gratiaa A . cordiara in munere; ipsa c.liam in mandato, ut sit
Spiritus et fide Christi, et voluntalis conatus effectul ministra miscrationum. Bonum quidem misericor-
caret, et virlus quoevidelur fucata est, et opus seter-- diam ministrare, sed mclius misereri. Misericor-
nae mercedis non assequitur fructum. Ideo odor un- diam, quam debes ex loco, ex aninio solve. Exprirae
.guentorum luorum super omnia aromata. Eteniml in te Christi affectum, cujus ofliciumet vicem susce-
qualiacumque aromata fuerint, non merse suavitatis8 pisti. Minister es ejus qui divcs cst in misericordia.
spargunt odorem, nisi cum in eis spirilualis gratiae ; Noli in alieno prsedurus inveniri. Eroga conversis
redolent et redundant unguenta. tuis unguenti hujus mensuram in lempore. Si in
4.Vultis ut aliquod vobis unguentum proponam, alicno infideles estis, quod vestruin est quis dabit
cujus odorsuper omnia ecclesiasticorum donorum, vobis? Affeclustuus sit inisericordiae: nam Domini
excellat aromata? Quis odor in Ecclesia suavius fra- cst effeclus veniae. Qui laesam conscientiam gestat,
.grat odore misericordiae et remissionis ? Quanti cu- teclum [al. caecura]vulnus sub peclorc, lulo se tibi
•currerunt in odore unguenti istius, et per hoc Chri- commiltet, si penes te unguenti hujus odorem prse-
slo concorporati el agglulinali sunl? Bene redolet[ senserit. Si sciretis quid est, Misericordiam volo et
quod veteris corruplelse et peccati ab antiquo inolitii non sacrificium, nunquam condenniasselis innocentes
sub momento delet fetorem. Mulier illa quse erat ini B I (Mallh. xn, 7). Non sic tu, Domine, non sic; non
civilate, Maria nomine, quam fetida erat quandoi modo non innocentes, sed ne nocentes quidem con-
accessit ad pedes Jesu in domo Simonis leprosi!; demnas, sed emendas eos. Emendabit, Hl inquit,
quantum ipsi fetebat Simoni, qui prsesenlise ejusi me juslus in misericordia, oleum aulem peccatoris
iion sustinuit borrorem portare! quam fetida, in- non impinguet caput meum (Psal. cxi., 5). Distinguit
qtiam, accessit ad Jesum! et eccejam in loto mundoi hic Psalmista inter oleum et oleura; inter oleura
et pcenitentiae, et dilectionis, et gratiae, quam re- adulalionis, et oleum miserationis. Illud demulcetet
portavit, spargitur odor. Non est sera gralia Chrisli: sauciat: islud demulcet et sanat. An non libi super
in ipso convivio quo mulier haec Domini pedes ri- omnia aroraata bene redolct unguentum, per quod
gavit, tersit et perunxit, et lota et extersa et per- universa delicta lam facile delentur? Filius illeju-
uncta est, et ipsius Domini testimonio Pbarisaeo nior in se reversus, unguenti Iiujus uberein copiam
prseferlur. (Luc. vn, 37 -50). Non est enim parca odoralus cst in patre de regione longinqua, et inter
clemenlia Christi, nec pigra quideni: plus rependit, greges porcorum patris ei coepit fragrare clementia.
et sub hora rependit. Quid mirum si poenitenli.oc- Ideo atlractus est, et currere ccepit ad palrem in
currit indulgentia, ubi ad posnitentiam patientia _ odore ungucnlorura ejus. Vide facilem, vide profluam
"
adducit ? Mulier illa deprehensa in adulterio et re- Domini Jesu gratiam: cum pcenitente filio gaudere
licta in medio, vide quomodo clementiam Jesu redo- eum oportel et epulari (Luc. xv, 11-52). Manet in
lebal, quae mcechiaeculpa prius felebat (Joan. vm, domo Zacchaci, publicanum in discipuhtum asciscit
3-11). Revolve Evangelium; ubique Jesum invenies (Id. xix, 2-10) :ct cum Lazaro post tumulum instau-
ct citum et copiosum ad veniam. Denique etsi qua- rat convivium (Joan. xn, 1-2). Quibus propitiatur,
triduanus mortuus est, et publicati criminis fama improperarenescit: dimidiata uli non novit clemen-
jam ielet: ubi Jesus evocat et educit de tumulo tia; familiarilalis in gratiam suscipit quibus indulget.
pravae consuetudinis, ubi Jesus solvit, et remissio- 6. Bonum ergo misericordiae unguentum, quod
nis infundit unguentum; statim a facie ejus fugil pcccata remitlit, praevenit merila, comitatur, accu-
omnis fetor antiquse putredinis. Quis enim retra- muiaf: super omnia fragrat aromata, eo quod omnis
ctabit quod non imputat Dominus? Quis tenebit er- Ecclesia sanctorura plus misericordia quam meritis
rata quse ipse remittit? Non potest male olere quod nitilur. Denique remissionis unguentum ultimum
ipse abolet. Domine, inqijit Martha, qualriduanus Sacramentum. Unguentum hoc et peccatoribus et
est, etjam felet (Id. n, 39-44). Erras, Marlha, Jesus justis et commune et commodum est. Nam sunt
uon tam fugit fetida, quam solet ipsum felorem fu- D rj alia quaedam specialia sanctorum, et solis ipsis ac-
gare. Exeraplum dedit Ecdesiae puae,ut, quemad- cnmmoda. Sunt enim unguenta quse sanant: sunt
modum ipse fecil uobis, ita et nos iovicem faciamus: unguenta quae fovent: sunt unguenta quse sancti-
haecilli reliquil unguenla. ficant: sunt quae delectant. Et prinja' quidem aagri-
5. Quanli desperantes semetipsos tradidissent im- tudinem depellunt; secunda jam sanis conferiity
munditiae omni et avaritiae, omniumque vitiorum alacrilatem; tertia sanctificant in opus miriisleriij,
praecipites se dedissent in gurgitem, si non medi- sicut regium, et sacerdotale unguentum: quartri
caminis hujus retraherentur odore ?« Tribularer, i non jam in opus sunt, sed in otiurii; non in adijni-
inquit, i si nescirem misericordias Domini (Resp. nistrationem, sed in amorera, sed in gloriam*.sed in
t Eccl. Dom. 1 Quadrag. juxla Brev.Rom.): » mise- delicias, sed in usum sponsi et sponsae. Boriumest
ticordias in capite, et misericordias in corpore ejus commorari in unguenlis; sed quoniam alibi satis
quod esl Ecclesia. Nam et ipsa accepit a Domino, disputatum est super unguentorum distinctione (6),
quod et filiis tradit: ipsa, inquam, aceepit miseri- unguendi modos nunc breviter distinguamus. Alii
(6) Bernardi scrm. 10 in Cant.
'73 GILLEBERTI ABBATIS 176
languntur, alii asperguntur, atii inungunlur, alii A guentum, ctijus, ut sic dicam, liquor carnem immu
perfunduntur. Relege Pentaieuchum, Evangelium tat, et odor spiritum recreaf.
revolve; et diversitates istas unguendi, qtias corpo- 8. Et ut summalim haec recapitttlemus, unctio est
raliler ct extcrius factas advertis, ad raores defleete. nicnlis exsultatio; odor, oratio., Unctio, spiritualis
Non ego nunc de natura ungucntoruin, sed de men- laetitia ; odor, quscdam eorum quae animo geslantur,
sura ago unguendi. Et alii quidem serael, alii ssepiu>, cxterior per famam notitia : unctio, intcrna delecta-
alii semper unguenta frequenlant. Bona quidem lio ; odor, quoddam de gaudiorum experientia desi-
copia, si adsit et grai.ia. Neutra deesse videtur in derium suaviter profluens. Ideo odor unguenloium
unguentis sponsae, nec suaviias ntc ubertas, qtio- luoruin super omnia aromala. Orane enim orationis
riim odor omnia aromata supcrat. incensum, etdesidcrii vehementiam excedit deside-
7. Ad Ecclesiam generaliler hanc laudem deriva- lium illud quod de coelestium blandimento gaudio-
vimus : ad specialem aliquam in Ecclesia personam rum gignitttr, et concupiscentia quae de Spirilus
declinemus sermonem, quaesingulari quodam amo- tinctionc quasi suavissimus qtiidam odor ubcrtim
ris ct familiaritatis bcnelicio, sponsse debeat no- exhalatur. Bonum hoc desiderium, quod vim habet
raine censeri, in q;ia non modo necessitatis, scd Grationis, et non habet afllictionis molestiam. Sponsa
dignitatis et voluptatis ubcrtim unguenta aspirant. est, cui privilegium hoc unguenli et odoris dcfcrttir.
Non hanc crediderim ego sacro ungttiiie vel lactani Quid mirum si praccellentiusredolet, quae specialius
in parte, vel respersain per parlcs , sed per- ungitur? quid liiirum si avidius optat, qtise gustat
fusam et perunctam abundantius in sponsi de- suavius? jEquum enim est ut amplius oret, qua;
licias. Copiosae penes hunc sponsum aromatum arctius haeret. Adhserens Sponso» unus cum illo ef-
ccllae eructantes ex hac in illam , sicut regales fecla est spirittis. Idcirco nonnisi Spiritus redolel in
oporlet habere divitias. Sed credibilc est excel- ea, qui unxit eam, cl orat pro ea affeclibus inenar-
lentioribus reginam unguentis redolere. Nihil tamrn rabilibus. Propterea odor unguectorum ejus super
nobis de virtttte unguentorum exprimilur, practer- omnia aromata. El in Apocalypsi iegis phialas ple-
quam quod solus odor commendatur in ipsis. Non nas odoramentorum, qum sunl orationes sanctorum
eloquilur quid effieiat unclio, delicias solas nicmo- (Apoc. v, 8). Aromata, sicut Exodtis docel, geminos
rasse contentus, ct eas delicias quse spiritualem nsa- in usus distiibuiiiilur; id est, clirisimuis, el thy-
gis charitalem accendunt. Unctio solo taclu sentittir, mianiatis (Exod. xxv, xxx).
cum fueritcarnisuperfusa.Odor vero, tacliim diffu- 9. Nonne libi videnlur eliam iiiinc in laudibus
giens, lantum spirilti senlin se patitur. Ei uugucnti (-, sponsae haec utraque conjungi? Unguenia ejus, ct
quiJem liquor sensim in inferiora liquatur : odor unguenta sunt, et odorifera valde : odor enim eoruin
vero cum omni facililale superiora petit, cerebro super omnia arom&ta. Uiiguentum, tit dictuin es!,
illabitur, sensuum scdem dum occupat, recreal. donorum perceplio : odor, de percepiioiie actio gra-
Mullo ergo subtiiior et sublimior, miilto magis un- liarum, desiderium aelernorum, et quidam inter sn-
guentnrum est odor quam liquor. Et in blandimenlo blimia bona sensus humilis. Oralio enira humilian-
sponsaemagis delicata et magisaccommoda spiritualis se, ipsas nubes penetrat (Eccti. xxxv, 21). Vides
libus oblectamentis, et faeculentiacminus habenlia quomodo ascendit odoramenlUm humilis orationis?
oportuit commemorari. Aiise unguentis et oleo indi- Ascendit Pharisseus ille in lemplum ul oraret: sed
gent, ul motus carnis aul railigcnt aut immutcnt. orationis ejus odor nescivit ascendere. Dona gratia-
Haecautem jam non in carne, sed in spiritu, ut Do- rum sibi divinitus collala secum reputat, et quasi
mini sponsam decetj spiritualibus abundat deliciis. tinguenla recenset. Non sum, inquit, sicut cmteri
Odor ungttentorum tuorum super omnia aromala. hominum, raptores, injusli, adulteri. Audis praequ'.-
Etsi solus odor commemoratur, forte non solus ope- bus unctum se gloriatur? gioria ejus in confusione
ratur : operatur et unctio. Qui sunt Christi, ait Apo- aliorum. Non magna gloria, magna tamen ipsi vide-
Stolus, carnem suam crucifixerunt cum viliis et con- j) tur. Ipsi redolet, non lainen super aromata, sed su-
cupiscenliis (Galat. v, 24). Ubi 112 unctio est, per sulphura caeterorum. Audisli quibus praeferan-
non videlur crticifixio necessaria. Illa morlificat, et tur : audi nunc quid in se gratiaepracferant unguen-
haeciramulat. Et quideni crucifixio doloris senstim ta* in quibus Pharisaeus gloriatur. Jejuno bis in sab-
habct, unclio lenitatem. Suavis unctio est, eflicax bato, decimas do omnium qum possideo, et si qttent
tamen, quae sine laesione olco exsultationis el Iseti- defraudavi, reddo quadruplum. Bona haec legis cle-
tise a cnrruptione carnem illaesain conservat, cor- meuta redolent, non evangelicam doctrinam [al. per- |
rtiptionem aufert, et cruciatum non importat. Do- fectionem]. Non jejunat per omne tempus, non re-
mini Jesu passionem ungtienta prsevcniunt,unguenta nuntiat omnibus quse possidet, ut non habeat unde
subsequunlur; ul discas et tu carnis tuae, si quis possit vel primitias, vel deeimas dare. Defraudata
est, cruciatum unguentorum exuberaniium perfu- reddit in quadruplum, non se patitur defraudari,
sione lenire. Bis unctus est, ttt et crucis non senti- uoii quod reliquum est cxponit partem auferenti,
ret injuriam; et resiirrectionis siwenovitatem conse- non acceptas se habere dicit injurias. Pharissee,
qtieretiir, et ut quasi per Iioc sacramentum spiritua- inter infirma opera supra modum tumes. Pharisaee,
IU unclionis gratiam comniendsrei. Bonum crgo un- non rogas, sed prope astanti Publicano injurias ir-
477 IN CANTICASERMO XXXIV. 178
rogas. Tti de te ipso perliibes teslimonium, exiguum A nat in oflicium, Spiritus et os aperit, et forutal in
est testimonium luum. Duo qusedam in oratione usum. Idcirco in laudibus sponsae, priusagit de uti-
lua non tani redolent quam fe(.ent, tumor et tepor. guenlis, deinde de dulcedine labiorum cjus; quia
Tumor est in eo quod Pttblicano improperas : tepor ctsi dulcia loquitur, non ipsa est quse loquitur, sed
quidcm, qttia o.mnino nihil rogas. Quomodo enira Spiritus sponsi qui loquitur in ea, Denique audi
non tepebit oratio, elationis vento et inanitale satia- quid ipse sponsus Jesus priraitivae poliicetur spon-
ta? Pharisaee, non oras, sed effers te ipsum. Tu de sae, id est Apostolis, qui primitias Spiritus acccpe-
te ipsoperhibes testimonium, et testimonium tuum riinl: Ego, inquil, dabo vobis os et sapientiam, cui
noii est verum. De operatione tua exiguum est, de t)on poterunt resistere omnes adversarii vestri (Luc,
praelatione non verum. Audi enim lestimonium Ve- xxi, 15). Magna quidera virtus sermonis divini, et
ritatis : Amen, amen, inquit, dico vobis, descendil adversantes revincere potest, et non adversantes al-
hic juslificatus ab illo in domum suam (Luc, xvm, licere. Ethoc ipsum de praeconiis efus : quod nunc
10-14). —Non enim qui se ipsum H3 commeudat, in dispuLatione vertimr, ad blandiraentum pltis
ille probatus est, sed quem Deus coinmendat (II spectat, quam ad redargutionis effectum. Favus
Cor. x, 18). Ideo felix anima ad quara ab ips« veri- distillant labia tua. Familiare qttidem est illi, et
tale tam excellens commendatio proferlur: Odor B quasi innatum dulcia loqui. Si quando aulem incre-r
unguentorum tuorum super omnia aromala. Magnum pal dure, peregrinura illud ab ea, ctde longeasci-
exhibitum est Publicano testimonium, huic autem tun), et non insitura, nec sic cst affecta, sed raagis
cui laudes istae canuntur, multo majus. Descendit coacta. Cum dulcia loquitur, de propriis loquitur :
Ule juslificatus a Pharismo, hoc est, ab hnrnine ctim vero dura, non babct hoc oris cjiis qualilas,
elato, ab homine injusto, in domum suam: hujus sed pravjtas audientium. Ergo de proprio et de fa-
autem unguentorum odor omnia excedit aromata. miliari laudat sponsam, cuin dicit: Favus dittillant
lngens praeconium, sed ipsa non ab homine testimo- labia tua.
nium accipit, sed ab illo qui corda scrutatur, qui 2. Sedquia.de conlinualione aliquanta jam audi-
per fidem et dileclionem in corde ipsius et inhabitat stis, vultis ut el de conliiicnlia commendationis hu-.
et operatur. Non se commendat, non improbat aiios, jus edisseram ? Tria qusedara laus ista coinplectitcr,
Favus enim distillans labia ejus. Capitulum hoc or- dulcedinem, plcniludinem, parcitatem. Dulcedo con-
dine sequitur, sed hodie tractari non potesl. Crastina sideratur in genere; plenitudo, in copia; parcitas,
disputatio auditui vestro et aviditati dabit gaudium in effusione. Quil effiisionein dico? distiilatio magis
el Lcliliam in Domino Jesu. Quod ipse prseslare di- est quam effttsio. Favus enim dislillans labia lua.
(
L .i
gnetur, qni vivit et regnat per omniasaecula sa:cu!o- Quid necessc cst in assignandis singulis lmmorai i -
rum. Amen. Ipsi eniin scitis quia favus nonnisi dulcedinem effiiu-
SERMO XXXIV. dit, nec nisi de pleno effiiiulit. Et de pleniludine qui-
Favus dislillans labia tua, sponsa, elc. (Cant. iv,
11.) dem ipsa, non totam ipsam. Ideo favus non effuii-
1. Favus distillans labiatua, sponsa; metellac dens, sed dislillans labia tua. Esl ergo in labiis spon-
tub tingua tua, odor veslimentoritmtuorum sicul odor s;e et dulcedo sola, et dulcedo plena, et dulcedo so-
iuuris. Vehementer dulcia snnt quse nunc dicta sunt bria. Plene quidem possidelur, sed non plene effun-
ad sponsam. Sed quseritis quomodo superioribus ditur, 114 sed proul auditorum capacitas exigit.
ista conveniant. Semel vos commonuisse sufQciat,a Vultis eliam ipsius sponsse de labiis suis habere le-
necessitate continuationis liberam esse legem com- stimonium ? Quam dulcia, inquit, faucibus meis ela-
mendationis. N.on tenct seriem, sed utitur vaga li- quia lua! super mel et favum ori meo (Psal. cxvm,
centia. Ubi laudum ratio vertitur, non potest ordo 105). Dulcia quidem sunt labia sponsse.Eloquia enim
quidem exigi; sed nec debet respui, si- assignari Domini distillant ab eis. Eloquiorum Domini est ista
queal. Post unguentorum laudes statim labiorum dulcedo. Non enira de s.uo loquitur, sed quasi ser-
gratia profertur in medium. Quid enim scis, si non n mones Domini; idcirco diffusa est gralia in labiis
d.; unguenti virtute hsccin Iabiis diffusa est gratia? ejus. Accipite jam ex parte qualja mella sacri favus
Evangeliumrevolve, etaliquid tale de sponso ipso distillat eloquii, et unicuique sicut Deus.divisit vasi,
dici invenies, Spiritus, iuquit, Domini super me, e.o cui instilletur, mens.uram. Remitlit, permittit, prc-
quod unxerit me: evangelizare pattperibus misit me. mittit, praemittit. Delicta remittit, inlirma permittit,
(Isai. LXI,1; Luc. iv, 18). Oportuit ergo et spousam aeterna promittit, et ipsorum primitias quasdam prae-
in hoc assimilari sponso, ut et ipsa in opus Evangc- mittit. Sapientiam loquitur inter perfectos, sapien-
lij unctione Spiritus ungeretur. Spiritus enim et ad t.i.amqui.dem iiort hujus mundi, sed Dei sapientiara
oflicium ungit, el ad eflicaciam. Utrumque ab illo in mysterio absconditam, et inier minu^ spiritualiter
est, et minislcrii gradus, el gratia ministrandi, Sine sapientes nil arbilraturse scire nisi Chrislum Jesuro,
gratia gradus inutilis, et sine gradu prsesumptuosus et hunc crucilixum.Cohortatur adperfectionero, non
est usus gratiae. Quomodo prmdicabunt, nisi mittan* cogit; sed magis consolatur pusillanimes, stiscipit
tur (Rom. x, 15)? aul quomodo mittentur, nisi ttn- inlirmos, et, si inquietoscorripit.correptio ipsa du!-
gantur? sicut scriptum est, Spiritus Domini unxit ccdinem sapit maternam. Peccanti compatitur, coa-
tne; evangclizarepauperibus misil me. Spiritus ordi- verso indulgct, nec indulgcntiarum numeium ct
quasi terminuni quem non Iransgrediatur prsefigit, A met et tae sub tingua lua. Ideo eructat verbum bc-
cui prsecipitur septuagies seplies in die dclicta toties num : verbum tam melleum quam Iacteum, propter
confitenti donare (Matth. xvm, 22).' 115 Deitatis majestatem, et propter Incarnalionis
3. Vide quam magna multitudo dulcediuis in la- mystcrium. Lingua et labia ac si quidam argenteus
biis sponsae, quaequoties ipse pereffluis in malum, canalis sunl, per quem de cordis fonle rivuli iaclis
toties, si convertaris, ipsa tibi distillat in bonum, et el mellis erumpunt. Utrumque dulce, sed distincta
praebendaeveniae vicibus non exliauritur. Deuique dulcedo. Lac parvulorura est, ut Paulus loquitur
instar angelorum Dei non insultat, sed exsultat su- (/ Cor. ni, 1, 2). Et idem inter perfectos dulcem cl
per peccatore peenitentiam agente (Luc. xv, 10). divinam et quasi melleam sapieutiam docct (idem
Bonuro ergo est labiisejus auditum prsebere. Nam ct n, 6).
Dominus precibus ejus aurem accommodat, sicque 5. Aliimel tantum habent sublingua, einon lac :
tuum provocat et iuvitat affectum, ut prodat et suum. alii tantum lac, cl non mel. Mela-jtem et lac utraquc
Loquere, sponsa, quod loqueris, quia audil cum de- pariter sub lingua sunl sponsse. Nec mel fluit, sed
siderio dilectus tuus sive disputantem de se, sive magis distillat. Nec enim passim et intemperanter
colloquentem sibi. Sed cum ipsi Sponso sponsa lo- r. profundit sublimes illos et reconditos sensus sccre-
qttitur, tunc loquitur in loquela dulcioris labii, et tortnn ccelestium et Deitatis arcana, nec lactis potum
lingua altera. Tunc corilis labia vere mella dclecta- sine delectu propinat. Mel, inquit, et tac sub lingua
l.ionis stillant divinac; imo non lam distillant quam lua. Non enim sermo est vel interna dulcedine va-
fluunt, quoniam hora illa in melleas affectionesanima cuus, vel internae dulcedini coaequalus. In proraplu
tota "onvertitur. Reata vicissitudo, quando de corde est illi dulcia loqui, sub cujus lingua mel et lae.
sponssequaedamfluenta mcllisemanant in dilectum, Beala lingua, quse velttl favus dislillat, et velut ubera
el ab ipso redundant in sponsam. Ad locum enim quaedam parvulorum lacte distenditur; qtiaemel di-
unde exeunt haec mellis flumina, revertuntur ut ite- stillat, et lac fluit. Omnis clamor et amaritudo et
rum fluant. Bani favi in labiis sponsi et spousaeeru- blaspbemia longe ab istis proscribitur labiis, sicut
ctantes ex hoc in illud, et invicem rorantes amoris Apostoli suadet hortatus (Ephes. iv, 51). Nec esl,
dulcedinem. Ille desuper irrorat gratiam : illa de juxta Psalmum, suf>lingua ejus labor el dolor (Psal.
deorsum actionem gratiarum. Ipse Jesus in anima IX, 7) : sed mel el lac, inquit, sub tintjua tua. Fatus
dilccta roris hujus mellei stillas genuit. Dulces om- dislitlans labia meretricis, et nitidius oieo gutlur ejur.
nino stillaeroris, affectiones illaedivini amoris, quan- Non tamen mel et lac sub lingna ejus; non in inti-
do sponsa tiquefacta tota distillat a facie ejus quem fj mis ejus, non in uliimis cjus : sed novissima ejus
diligit, a facie Dei sui. Ideo qttasi favus dislillans amara sicul absinthium, el acuta ut gladius biccps
labia e)us, eo quod veliemenler dulcis est sic affcctse (Prov. v, 3, 4). De muliere vero forli hoc idem in
mentis succensio, sed velox succisio, propter illurn Proverbiis inquit : Fortitudo et decor indumvntum
dulcem in excessum mentis raptum, et propter ci- ejus,et ridebit in die novissimo(id. xxxi, 25). Spiri-
tam interruptionem. tualem illum et vere beatum risuin jam nnnc par-
4. Favut distillans labia tua. Purgata omnino hsec turit os ejus, et quasi dulcedo ejns sub lingtia lati-
ego crediderim labia, de quibus ipse Jesus dulcedi- tat. Ebullient autem quae nunc subsunt inel et lac,
nem inelteam haurlre se reputat. Isaise labia forcipe in plenam laetitiam in die novissimo. Tunc nulla ex
ct carbone de altari tacta purgantur (ha. vi, 6, 7). parte quasi sub lingua premetur silentio, sed pres-
Misit, inquit alius, manum suam Dominus, et tetigit sum diu prorumpet gaudium, et implebitur os ejus
os meum (Jer. i, 9). Qusesponsa est, non carbonem, risu : os, inquam, muiieris, cujus forlitudo et decor
non digitum optat, sed oris contactum. Osculelur indumentum ejus. Vide quomodo non oporlet nudam
me, inquit, oscuto oris sui (Cant. i, 1) : labia labiis inveniri, quae promissa sibi exspectat gaudia reddi.
debentur. Nec enim de sponsae labiis exprimerentur 6. Quis scit si non bsec ipsa sunt indumeuta, de
dulcedines, si non labiis impriraerentur dilecti. D quibus in hoc eodem Cantici loco subsequitur : Quia
Quid autera nisi osculi suavitate, quod de labiis odor vestimentorumtuorum sicul odor llturis ? Operui
sponsse rapit, se delectatum gaudet cum dicit, Favus inquit Psalmista, in jejunio animam meam (Psal.
distillant labia tua? Propter utrumque, et propter LXVIII,H):ilem,Humiliabo injejunio animummcani,
osculum charitatis, et propter oraculum veritatis. et oratio mea tn sinu meo convertetur (Psal. xxxtv,
Favus, inquit, distillans labia tua; mel et lac sub 13). Bona vestis jejunium, in cujus sinu quodara se-
lingua tua. Istud jam proprie ad eloquii gratiam re- creto oralio commoratur. Veslis est qusesinum ha-
spicit. Nam labiorum usus eliam ad osculum est: bet : Oratio mea in sinu meo convertetur. Habes hic
linguaevero, ad eloquium tantum. Non tanlum dul- utrumque, si advertas, et in jejunio indumentum
cedo in lingua sonat, sed met et lac sub lingua tua. fortitudinis, et in oratione odorem thuris. Oratio,
Simulata dulcedo est, quse tantum sonat in lingua, inquit, mea in sinu meo convertelur. Citr vero ait, in
et non sentitur sub ipsa. Exigua est, qtise tota esl sinu? An forte defectum oralionis tepidse et infractae
iu labiis et in lingua, et non pars ejus major sul dedit intelligi, in ipso primo evnnescentis processti;
lingua. Non est dulcedo tantum in ejus lingua, nec ideoque dicitur in sinu suo converti, ibidem scilicet
tota est in lingua, sed sicut ipse qui novit testatuv ; occidens ubi exhauritur? Sed quomodo convcrtiiur
181 IN CANTICASERMO XXXIV. 182
et redit, quae perit? Magis quidem in sinu convertii A ipsi universa haec, quortim tam gralus est sensus,
videtur, quse celerem precis rcportat effectum, etsii et perfruitio dutcis. Erunt, inquitDavid, ut compla-
nondum plene; ex parte tamcn humilis et- devotse! ceant eloquia oris mei, et meditatio cordit mei in
petitionis fructu politur. Habet eniin dulcedineini conspectu tuo semper (Psal. xvm, 15). Habetis hic
multam vehemens et devota oratio; et dum dirig'tur utraque hsec : et ne quid desit ad cumulum gratiae,
in conspectu Domini quasi incensum, suavem ipsai suh vestimentorum voeabulo operum qualilas tertio
edoris sui sensum haurit. An non bonum indumen- loco profertur in medium. In labiis stillant eloquia :
tum, cum vapor hujusmodi nebulae ipsam offerentisi sub Iingua meditationes melleaefluunt: vestimento-
operit et vestit animam? Bonum plane. Sed nos, sic- rum ornatus thuris spirat odorem.
ut ccepimus, vestimentorum interpretationem secun- 8. Quid illi censes deesse ad gloriam, in qua haee
dum exteriores actus exsequamur. tria. complacent, os, animus,. opus? Hoc nuniflio
7. Opera enim bona et priorem deformitatem ope- omnia comprehensa sunt, sed ordine conversa sunl.
riunt, ne ad noxam imputetur : et decorem quemdarai Ab operibus enim inchoandum est, non ah eloquio.
et venustatem conferunt, ut ad gratiam reputeiur. Cornelii centurionis primo opera et orationes exau-
Bona ergo vestimenta, hona sunt opera;, quse simul ditse sunt: fide corda mundata sunt : deinde super
ornant et orant. Et quod orneni, manifestu-m qui- B ipsum et super suos Spiritus cecidit, et erant lo~
dem est: sed non omnkim ornatus redolet thura, quentes linguis (Act, x). Ipsi Apostoli post Ascen-
non orationis specimen tenet. Denique cujiis opera, sionem Domini unanimes perstiterunt in oratione .
et patienlia, et publica, ostentationem cl inanemi completjs promissionis diebus repleli sunt Spirilu :
jactantiam redolent, non supplicationis instan- postea profecti praedicaverunt ubique. Primo in ora-
tiam, non sollicitudkiem placendi Domino, non tjone profusi sunt, deinde Spirilu infusi sunt; et
impelrandse vota gratke : quomodo enim ap- sic quam susceperant aliis gratiam ipsi profundunt.
tabitur odor vestimentorum-:tuorum sicut odor Primo exspectatione et desiderio oonversi sunt ad
thuris ? Qui vero omnia agit ut ei placeat cui Deum':*Secundo ad ipsos facta est Dei conversio :
se probavit Deo, ut ejus mereatur favorem, uti- tertio ipsi conversi conformantet contirmant fratres
que odor vestimentorum ejus sicut odor thuris. suos. Sed sive sanctitatem vitae, sive visilationeni
Et quidem thura nisi Deo soli nec oflerri solent, divinam, sive verbi ministerium in Apostolis atten-
ncc debent : ideo odor vestimentorum ejus sic- das; omnia haec vestimentorum vicem tenent, his
tit odor thuris; cum quidquid sive palara,. sive omuibus operti et ornati sunt. Quid in illis relictum
clam agit, ad impetrationem placationis refert divi- est aut nudum, aut vetuslatc pristina sordens, qui
v.x. Idera videtur, H'6 esse oleum in vasis, et in ^ tam festivo et verbi et virtutis cultu resplendent?
veslimentis odorem, sed odorem thuris. Quid aliud, Eximius itaque cultus in illis, sed nec copia minor.
quam gaudia illa spiritualia et seternam delectatio- Quidnam haecvestimenta redolent? qualis est odor
nem Deum exorat, qui omnem aliam abjurat et hor- corum? Numquid non sicut thuris? CumDominipe-
ret?S.;lit>ii, inquit Psalmus, in te anima mea, quam cuniain conservis erogant, non inde penes se qui.d-
multipliciter tibi cara meal (Psul. LXII, 2) Vides in quain vel furtim residere passi sunt, nihil iude frau-
his veibis quomodo et ipsum carnis vestimentum dulenter sibi decerpentes: etiam a laudis munere
quasi orntionis habet vicem, dum Deo sitire dicitur. manum excutiunt, omnia referendo ad gloriam Dei.
Caro vobintariis afllicta disciplinis, nonne Deum ad Quasi ccelidecoro vesliti sunt lumine, sed coelienar-
propitiaiionem flectere nitilur ?• Ipsa ejas propter rant.non suam, sed gloriam DeL Ipse tibi Paulus
Di-ain supplicia, quaedam ad eum supplicationes subtiKa et indissolubilia qusedam vestimenta»verbis
sunt. Eleemosyna pauperi misericordiler impensa suis contexit, et pro capacitate tua, luminiset intcl-
exorat: carnis proprise delcctatio discrete repressa, ligentise coaptat amictum, non tamen in persuasi-
cur non et ipsa orationis habet effectum ? Volupta- biljbus humanae sapientiae vetbis, sed in doctrina
tis repressio, quaedam est votorum expressio, et>D Sptritus (ICor. n, 13). Ideo vestimenta quibus vel
desiderii delcctationem aliam suspirantis. Orationis ipse tegitur, vel quae tibi contexit, nonnisi thuris
fervidae effectus in sinu cordis vertitur et converti- habent odorem. Naro affectata verborum lascivia et
tur. Thura in exterioris abstinenliaevestimento sua cultus, inanis et levis gloriae redolere videtur affe-
viter fragrant. Et bonura oranino vestimentum, ctum. Et qui non leporem eloquii, sed lubricas et
quando aniraa non tam carne vestitur, quam carna- fallaces disputaliones subtilioris seclantur roaterise,
iium jejunio quodam et temperantia votuplatum. dum se nimis propter. inanem fayorem exlenuant,
Bonum omnino veslimenlum continentia virginalis: aliquoties intexunt blasphemias. Non ergo. odor
suavem redolet et velut thuris odorem, velilli quem vestimentorum ejusmodi sicut odor tburis. Nulium
diligit, vel sibi quse diligit. Quidquid cum dilectio- in vestimentis sponsse excipere videturj dum indefi-
ne ofiertur, non potest ejus delectalione non per- nite pronuntiat: Odor veslimentorum tuorum 117
frui ipsa quae offert. Omnis enim haec dulcedo quse sicut odor thurit. 0, me felicem, si vel. unum, vti
praedicatur in ea, sentitur et ab ipsa. Ab ipsa manat, alterum in me vestimentum, integruin reddat tlitnis
et in ipsa manet. In labiis favus, sub lingua mel, et odorem, nec aliqua adroixlione peregrina corrti-
in vestimentis ejus redolentia thuris. Proxima sunt ptum ! Nam ad hauc raensuram, ut onmia eius in-
dumenta velul ihura redoleant, iieminem accessisse A scrval illaesa. Circumda ergo hanc horto luo sepem,
puto, qui necdum in sponsarum sortem meruil ne, si fuerit ablata sepes, deslructa maceria, in di-
ascisci a DominoJcsu sponsarum sponso. reptionem et conculcaiionem fias. Non erat ille re-
SERMOXXXV. clusus hosti: ejecto et exsuli inde quam graviter est
Hortus conclususes, soror mea sponsa, elc. interclusus? Cum diflicultale regreditttr unde in-
(Cant. iv, 12.) cauta facilitate profapsus est. In sudore vtiltus pane
1. Hortus conclusus es, soror mea sponsa: hortnt vescitur
suo, qtii in paradiso de vitseligno ad libi-
conctusus, fons signatus. Primo ex verbis suis lau- tum Ilic vescitur pane suo, ibi vitae
poma carpebat.
datoris hujus affectum pensate. Oblectalus videtur,
fiuelibus. In paradiso produxit Dorainus omne li-
qui nonest contenlus laudasse semel. Et quantum1 gnuni pulchrum visu , et ad vescenduni suave.
essel, si vel simpliciter et sine repetitione ejus quam1 Laborat in terra ejeclus Adam ; et non Dominus, sed
alloquitur eloqueretur praeconia? Nunc autem et ipsa terra spinas et tribulos germinat operanli. Pa-
exquisitis ad iliam utitur blandimentis, ct congra- radlsus gratis dal fructus suos : tcrra laboranti ncc
tulando ipsa congeminat. Qtiidni ? quam in matri- suos. Commutatio misera, sed tu, Domine, perdis,
monii delegit graliam, non ejus dotibus eximiis1 et oiniics qui fornicanlur abs te (Psal. LXXII,
juste,
aggaudebit? Non potcrat in tam dulcis necessitu-' B 27). Jure perditur, qui tam cltaras necessitudines
dinis jura nisi digna eligi, nec jam clecta lepide di-
perdit fornicanilo: nec ultra meretur haec blandi-
iigi. Numquid non acquura est ut ct ipsa in talibus' menta audire, ul vocetur soror, ut sponsa, ut Itortus,
ei placere studeal, qui sic ipsam probavit? Ipse pro- et horlus conclusus, qui neminem nisi dilectttm ad-
bat, ipse talem parat, ipse plantat sibi paradisum1 mittat. Porta paradisi tui semper clausa sit, soli
voluplatis, ipse qui talem eam parat, ipse comparat1 principi pateat. Non dejiciatur in securi et ascia
paradiso deliciarum. Ecce, inquit Isaac, odor fitii1 janua ejus. Unus sit ibi adilus, et hic commissus
tnei, sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus5 H8 Cherubim. Nihil admittatur non examinatum
(Gen. xxvn, 27). Haccautem non agro eonfertur, sedI prius gladioflammeo, uihil quod verbum Dei repro-
horto; ubi spiritualis videtur plantatio florum, et' bet, quod non approbet charitas, quud non ad per-
aromatum cultus uberior. In hunc hortum, JesuJ feclionem et pleniludinera legis acccdat. Plenitudo
bone, iibenter descendis ad areolas aromatum; ut1 ergo scientiaeChcrubim, et plenitudo legis cbaritas.
cubes in eo, ut colas et custodias illum. Hortus,> in qua omnia concluduntur mandala. Haec sit tibi
iuquit, conctusus,soror mea sponsa, hortus conctusus. custodia flammea, ut quidqiiid irrumpere indignum
Per hortum internas, fratres, intelligiie delicias;; „ tentaverit, sub rnoinenio ct non lente consumal.
per conclusionem, disciplinam cnstodiae.Quem da- Numquid non commode dilectioni est assignata con-
bitis horto similem, nisi cujus aninia spirilualibuss clusio, quae sponsae seraper constringit affcctus, et
sic affectibus rcdolet, sicut aromaticis floiibus hor- concludit in id ipsum, ad inleriora semper conver-
tus? Quam jucundum penelral, quam suavis reces- tens, ubi deliciaeejus sint esse curaFilio Dei ? Bonus
BUSin pectore sponsae, in peetore taai il-owgeio,utt dilectio murus: sed hahet hic murus anlemi.irale.
horlo comparelur! Nulla in eo radix amariludiniss Dilectio quasi murus est, antemurale regularis di-
swsuni germinans, per quam horti hujus impedi- stnctio llla cogilatiories sanctas, et affectus duk.es
antur delicise.Omnis planlatio quam non plantavitit includit; haecoccasiones delinquendi repellit et ex-
Pater meus cuiestis, non invenietur in eo. Denique e cludit. Hsec opportunitatem vacationis ad amoris
ipse plantavit hunc hortum voluplatis, ut solus ope-- praestat oflicia; illa perfruitur. Ille murus gratus est;
retur etcuslodiat illum. Gemino quidem operaturr hic necessarius. Ille te ccelestes intcr delicias clau-
modo, plantans et purgans. Planlat, ut sil omne ei-i dit; iste proscribit mundanas. Si tibi votivtim est,
semen verum: purgat vcro, ut fructum pltis alferat.t. cor tuum velut hortiim deliciarum prsestare Christo,
Et plaritatur ut semen verum sit, et piirgatur ut it non segre feras hoc antemurali si concludaris. De-
semiplerium lioii sil. Quid proderil plantalio factaa ij) licias perdcrc vull quas habct (si tamen habel) qui
ad verilatem, si ptirgalio. desit ad ubertatem? Nihilil de muniiione submurmurat. Hortus nescit esse, qtii
conferel cuitura ddigens disciplinae,si custodia desit.
t. nescit esse conclusus.
Neulro destituilur qui assimilatur horto, ct horlo O 3. Hortus conclusus, fons signatus. Emissionestuw
concluso. paradisus malorum punicorum, cum pomorum fruc-
2. Hortus conclusus, soror mea sponsa. Male hor- r- libus. In tribus hujus horti laudes absolvit, conclu-
tum, in quo positiis erat, custodivit Adam contraa sus et irriguus, et aromaticus. Primum securitatem
lubricum fraudulenli serpei.tis ingressum. Jucundus is conferl: secundum, fertilitatem : tertium et ad ger-
quidem ille corporalium paradisus ligiioruin : sed :d mina quse producit respicit, etadgratiam. Nonr.e
ego multo meliorem in ejus animo plantatum intel- 1- nobis gratus horlus iste videtur, tam integer, tani
ligo. Nihilobfuisset in illum corporalem irrupisse, e, uber, tam utilis? Nec lantum ulilis est, sed aroma-
si non irrepsisset in istum. Admissus est coluber, r, ticis eliam abundans deliciis. Quis nostrum has ad
et stalim ejus persensit venena. Qui enim dissipat at sc laudes audeat attrahere? quis haecsibi dici blan-
sepem, mordebit etim coluber (Eccle. x, 8). Bona 13 dimenta prsesumat? Atque utinam sicut irrigatio-
custod.a sepes, qua; culla ab incullis separat, et nem et germinationem optanuis aromatum, sic coa-
185 IN CANTICA SERMO XXXV. 186
cludi signarique non deireclemus. Non enim immis-- A figuris. In Apocalysi liber ostendilur in manu se-
siones illas aromalura producil, nisi horlus con- dentis super thronum, signaculis septem signatus
ctusus, el fontis signati fluentis irriguus. Signetur (Apoc.v, 1). Utriusque ratio, et fontis, et libri, ad
ergo fons tuus, ut non effusione prodiga lotus ex- sapientise spectat intelleptura ; sed uterque signatus
siccetur, signetur, ut ad irrigandum libi sufliciat. est figuris, et senigmatibus involulus. Signatus est;
In plateis tuis aquas tuas divide : habelo eas solus,, quibusdam enim nobis intimatur indiciis, et occul-
ut non sint alieni participes tui (Prov. v, 16,17). Ini tatur in ipsis : et sicut in Apocalypsi libri signati lo
plateis, inquam, sed in tuis aquas divide, ut virtu- gis apertiones, ita et hic signati fontis emissiones.
tum aromata libi accrescant; acsi juxta aquarn ini Emissiones, inquit, tum paradisus malorum punico-
plateis. Quomodo non erit fons signaLus, qui de; rum cum pomorum fructibus. Fons iste signatus
fonte illo vitse profluit, quem signavit Deus Paier ?? quidem est, scd cxsiccatus non est, cujus tam gra-
Qui, inquil, biberit de aqua hac, quam ego do; fiel ini tiosaesunt «missiones. Signatus est fons sapientiae,
eo fons aqumsalienlis in vitam wternam (Joan. iv, 13,, sed ab emissionibus ejus coguoscetis eam. Erit, in-
14). In fonte hoc quem signatum vocat, signatami quit, fons patens domus David in ablutionem pecca-
quamdara, et spirituatem, et propriam, et a saecu- toris et menstruatm (Zachar. xm, 1). Ille patet, hic
lari sejunctam doctrinam intellige: aut doctrinam, **signatur ; ille abluit, hic alluit : ille lavat, hic ri-
aut certe devolionem privilegio dulcedinis signa- gal : ille purgal delicta, hic producit delicias : ille
tam, etquasi singularem, copiose fluentem et jugi- coramunis mullorum, hic spccialis est sponsse. Ibi
ter. Haecest quae omnia virtutum lacla reddit geni- remissiones fiunt, hic emissiones. In psalmo pro
mina. Haec esl fortium operum exhilaratio, ac sii pctava vide quomodo primo lectum lavat, deinde
quaedamirrigatioossium. Gaudium enim cordis ex- rigat (Psal. vi, 7). Non enim est satis a foeditate
hilarat hsec singularis et insignis devotio in Deum, lavari, nisi et fecunditas sectetur.
quasi fons signatus et proprius, segregatusque ini 5. Emissiones tum paradisus matorum punicorum.
hoc ministerium, ut cor sponsse, ac si hortumi Iia, Jesu bone, ita est. Emissiones istse, iminissio-
quemdam irriget in sponsi delicias. Signetur ergo, nes sunt tuae, immissiones per angelos bonos. Non
ut non flat juxta quod scriplum est: Fons tuus lur- posset tales emittere delicias, nisi tu intrinsecus de-
butus pede, et vena corrupta (Prov. xxv, 26). Alio- leclationes aquae vivae immisisses. Signatum est su-
quin nescit tuusdilectus de purofonte potare. Signa- per nos lumen vullus lui, Domine; dedisti tmtiliam in
tum est, inquit, super nos lumen vtdtus tui, Domine; corde meo (Ptal. iv, 7): Signatum est super nos,
dedisti Imtitiam in corde meo (Psal. iv, 7). Laetitiam p quod desuper nobis impressum est. Cui divini lumi-
ad irrigalionem deflecte. Denique in stillicidiis fontis nis imago desuper imprimilur, intus in cordc laetiliae
liortus laetabitur germinans (Psal. LXIV,H). Nonne spiritualis ubertas exprimilur. Ideo gloriosae emis-
recolis de Genesi, quod fons ascendebat, et irrigabat siones filiaeregis ab intus sunt. Emissiones tum pa-
lotam. faciem terrm? (Gen. n, 6.) Adliuc terra dedit radisus. Non sunt exiguae deliciarurn inirinsccus
fruclus suos, nondum novit spinas et tribulos. Quis copiae,de quibus inleger paradisus emittitur. Utrum-
dabit hortulo meo hanc aquam,et areolis meis hunc que habes, et paradisttm conclusuro, et paradisum
fontem signatum? Quis dabit ut tota hortuli mei fa- ernissum. Ille est in puritalis affectibus; hic in acti-
cies irrigua sit laetitiaect Iucis rivulis, ut nihil in bus pietatis. Ille inttis est, hic de illo procedit, et
eo aut sterile sit, aul quadam indevotione triste ? probat illum. Ulriinuedelectabilis est, el conscientia,
Vicina sterilitati videtur operatio tristis, et spiritua- et conversatio sponsae. Omnia enim et proponit
lis gaudii carens irrigatione. Denique et si quid na- utiliter, et disponit suaviler. Ideo quasi paradisum
scitur, quasi radix ascendit de terra sitienti. Quasi quemdam cernas in ejus habilu et opere exleriori,
radix, non quasi flores, non quasi fructus. Quasi dum honestas placet in singulis, et series in colla-
radix , hoc est aut parum aut nihil plus tiabens tis, et suavitas in dispositis. Modesle et cum tran-
in radice. I)
; quillitate omnia agit, ut virginalis in ea verecundise
4. Ideo fontis inducta est mentio, u.t gerraina laeta non violetur sercnitas. Deniquc et paradisi dotes
credas erumpere in horlo irriguo. Et cst equidera enuineraturus incipil a verecundia, in ejus designa-
hortus, cujus aquae fortuitae sunt, et quasi deforis tionem, propter colorem similem, punica mala pro-
ascitae, non perennes, non propriae. Bonus, aulcm ponens. Emissiones tum parudisus malorum pur.ico-
hortus, cujus fons 119 in ipso nascitur. Fons rum.
signatus ei proprius, Fons, inquit, et fons signatus : 6. Potest et in malis punicis marlyrum intelliî
id cst jugiter intus erumpens, e.t non valens cor- paticnlia, eo quod proprio sint sanguine rubricati.
rumpi. Fons, quia ubertim fluit; signatus, quia ne- Et bona pudiciiiae comes palienlia, quae in laude sa-
quaquam perefffuit. Atit ideo dicitur fons signatus, pienliae sibi conneclunlur, sicul scribitur : Sapienlia
quia etsi aliis alii fontes sunt, sorori et sponsaespe- quw desursum est, primo quidem pudica est, deinde
cialis fons et proprius, et quadam praerogativa pacifica (Jacobi m, 17). Pudicitia modeste se et pro
signatus. Boniis omnino fons sapientiae, sed adhuc dignitate temperat : patientia alienam immodestiam
sub signaculo nobis eroanat : dulciter sapit, sed sequanimiter portat. Illa proprios motus informat,
nondum dilucide scilur. Signatus est, et clausus sub haec alieno5 impctus infringit. Illa decor est, IMBC
187 GILLEBERTl ABBAT1S 1?8
fortitudo. Ideo dicitur : Fortitudo el decor indumen- A j| et crocus, fisiula et cinnamomttm cutn universis /i-
tum ejus (Prov. xxxi, 25). Primo, inquit, pudica gnis Libani, myrrha et atoe cum omnibus primis
etl, deinde pacifica ; et post aliquanta subjungit : unguentit. A cypro incipiendum est; nam ibi ter-
Plena operibut bonit. Bonum est enim persecutio- minavimus. Seplem hic enumerautur arborcs aro-
nem pati, sed propter justitiae fructus. Ideo cmis- maticse, quae dicuntur emilti de fonte signato. Et
siones ejus malorum punicorum sunt, sedcum po- quidem verba haec videntur verba libri signati. Ita
moruin fructibus. Bona quidem pudicitia; sed si est, signata sunt et obserata. Quid nobis, Jesu
otiosa non est, non affectata, non iicta, sed fruc- bone, sponsae tuse laudes proponis, si non quid
tum afferens in patientia. Illa disponit suaviter, ista virtutis [al. verltatis] intus continent, ipse depro-
protegit fortiter : illa modesta; haec longanimis. mis? Tu tenes clavem hujus horti conclusi; tu si-
Ideoque his duabus nunc annectuntur, quasi con- gnasti, tu resigna, tu solve; tu, inquam, solve
summatio etfinis operum, fructus pomorum. septem ista signacula. Nemo novit quae sunt illa
7. Transeundum jam erat ad arborum aromatico- intima sponsae, itla abscondita tua, quibus adim-
rum disputationem, ad delicatiores species, ad pletus est venter ejus. Nemo novit illa nisi tu, et
emissiones cypri cum nardo; nisi mala punica cui volueris ipse revelare. Utinam et nos simus,
odore suo nos adhuc traherent, et festiuantem ad I*- qui facie revelala gloriam sponsae, quse »b intus
alia retinerent sermonem. Nos malorum punicorum est, specutari possimus. Magna gloria ejus in my-
parabola respicit, qui regulares 120 celebramus slerio tam numeri quam nominum istorum. Et
conventus, qui sub uno continemur Ordine, quasi quidem hic, quantum donante Domino quimus in-
grana sub cortice. Atque utinam hsec grana imite- spicere, septenarii sacramentum, aut spiritualita-
mur, similiter in cohaerenlia cordis unanimes, sicut tem aut universalilatem indicat gratiarum. Idenim
in conclusione quadam Ordinis. Pene indiscreta frequens et usitalum est in sacris Litteris, ut se-
facie hujus sibi mali grana cohaerent: numeri sin- ptenarius numerus interpreletur dona illa, quae
gularitaie magis distant quam specie. Diseamus et pcrfecta sunt, et quae dcsursum sunt. Divisiones
nos ab invicem nuinero differre, non animo. Non gratiarum sunt, et divisiones ministrationum sunt,
rixantur invicem, non contra corticem murmurant, et divisiones operationum sunl : idem autem Spiri-
non tentant illutn perrumpere; patienter se sinunt tusdividens singulis prout vult (/ Cor. xu, 4-11).
cjus quasi alvo concludi, ut quodammodo dicere ii- Alias aliis dividit, sed in sponsa quasi colligit et
lud videantur : Ecce quam bonum et quam jucun- confert universas. Non particulatim dividuntur illi,
dum,habitare fratres in unum! (Psal. cxxxu, l.)An r quasi divisse sint! in illa. Aliis et dividit, et do-
non, fratres, in hoc Ordine nostro, ac si in cortice lut; illi non tam dividit, quam totum donat:
punico, passionis Christi per iroitalionem color ruti- nisi in hoc eum dividere illi lntelligas, quod scle-
lat? Denique velut quaedam hujus mali grana sunt, ctim et praerogative confert illi, vel in eodem ge-
qui sibi nativum ducunt sub discipiinse regularis i nere gratiarum amplius, vel specialiter in alio.
corio contineri, nec tam premi se censent, quami Posset alias arbores aromaticas enumerasse; sed
prolegi. Absit amor proprietatis, absit amor privatsei sufficit septem, propter eam, quam diximus, vel
potestalis, et hujus te mali granum exhibes. Di- spiritualitatis vel universalitatis signilicantiam.
scant alii noslro invilati exemplo quam bonum siti { 2. Nunc arborum istarum nomina et naturas
et quam jucundum habitare "m quodara arcto comin discussiones adducamus : et sub umbra ista-
munionis, el sub munimine corticis. Charilas uniat, , rum immorari jucundum videtur, et fruclus ea*
et cortex muniat. Quot videtis ordinata collegia,, rum dulcis erit gutturi nostro. Umbram, figuram
tot iBtelligite velut quaedam mala punica, quse def ipsara inlelligo : fructum, veritatera earum. Quo-
fonte fluxere Baptismalis. Denique credentium, utt modo non dulcis sensuum fructus, 121 quantlo
legimus, erat cor unum, et anima una (Act. iv, 32). ipsa verborum grala sunt folia ? Et scitis quan-
Gx illis quasi granis tantaruro congregalionutn ordi-• D*lam
| auditui vestro dat affectionem et laetitiam
nate et unanimiter vivenlium mata punica prodie-- tam dulcium frequentia vocabulorum. Poterant ad
runt: Illos primos credentium conventus non ad- permovendum afiectum ista suflicere : suflicit qui-
stringebat adhuc institutio Ordinis, sed inslincluss dem affectui simplicitasista : nara inteliectui suf-
amoris. Noh modo ducebant utile, non modo bo- ficere nequit. Mos gerendtis est ipsi, qtii pasci vult
num, sed etiam jucundum habitare in unum : sensuum verilate. Dulciter auditur hsee duleiuM
sieut ungucntum quod descendit in barbam, barbaml inculcatio verborum : Cypri cum nardo, nardus ct
Aaron, in oram vestimenti (Psal. cxxxu, 1, 2), abn crocus, fistula et cinanmomum, myrrha et aloe.
ipso capite Chrislo Jesu, qui vivit et regnat perr Absit autem ut non multo dutcius iritelliganiur !
omnia ssecula saeculorum. Amen. Magnse sunt corporales in arboribus hic enume-
SERMO XXXVI. ratis deliciae, sed quanto majores spirituales sunt
Emistionet tum paradisus malorum punicorum, etc. quaefigurantur in istis ? Emissiones, inquit, tum pa-
(Cant. iv, 13.) rudisus malorum punicorum sunt: sunt etiam cy-
i. Emissionet lum paradisus malorum punicorum n pri cum nardo. Bonus enim ordo, post labores
eum pomorum fructibus, cypri cum nardo; nurdusj palientiae, post verecundiam pudoris, ad unguer.ia
180 IN CANTICA SERMO XXXVI. 190
prolicisci, et unguenta regalia. Nam et de cypri A quamdam habet, in quo verbum Dei figuratum ac-
se.mine regale confici solet unguentum. El quia cipimus. Utrumque enim et manna, et cypri se-
iu malis punicis rcgularem interprelati sumus men album est, et simile semini coriandri. Lex
unanimitatem; consequenter his verbis et ungtien- Domini iramaculata est (Psal. xvm, 8 ). Haecnon
tis regiis excellentem quamdam sublimilatcm intel- vult aqua ssecularis discuti sapienliae, nou ejus as-
lige. Qtti se, inquit, humiliat, exaltabilur (Luc. xiv, sertionibus firmari, sed oleo Spiritus, ul spiritua-
11). In patientia et in unanimitate, quid, nisi bti- lis senstis, ut unctio Spirilus exprimalur ex ea.
militas? Humilitas nec contra injuriantes tumet, Hujus meditatio et conlemplationis laetitia facillime
nec supra consortes se tendit, In malis ergo puni- commiscentnr, cum sibi conjungitur verbi stu-
cis humilitas, in cypro sublimilas : in illis labor, dium, et gratiae oleum in contemplatione : et dum
in his deliciae, Cypri, ut aiunt, semen decoqui oleo illud per istam decoquitur, facillime ex hac con-
'
solet, ut unguentum exprimatur ex eo. Alii se- fectione spiritualis exprimifur intelligenlia, et un-
minant in lacrymis, sed sponsa in oleo Semina ctio quae docet de omnibus. Et vide quia non ait
nostra, opeia nostra sunt. Hsec si habent hilari- simpliciter, cypri; sed, 122 CW* cum nardo. Nar-
tatem, quasi in oleo decoquuntur. Non satis est do se Dominus fatetur prseunctum in sepulturara
oleo intingi, nisi sint cocta et confecla in oleo, B (Matlh. xxvi, 3, 8). Quid ergo in nardo, nisi men-
et quasi in ipsura oleum conversa. Quod in oleo tis quietem intelligis ? Ideo cum cypro jungitur, eo
calente decoquitur, olei ipsius imbuilur natura. quod omnis contemplationis usus quiete mentis in-
Coquuntur et conliciuntur semen cypri el oleum digeat.
in unam unguenti qualitalem. Mira quidem con- 4. Cypri, inquit, cum nardo, nardtts et crocus.
fectio laboris et lanitiae, eo mirabilior, quod in Bona connexio. Crocus enim flos quasi aurei colo-
labore non labor, sed lactitia sola sentitur. Opus ris, ad sapientiae rutilum refertur colorem. Ergo
enim exsultationis in nleo decoclum, in ejus tran- in cypro intelligitur vestigatio; in nardo, vacatio;
aitnaluram. Opus ipsum, ttl sic dicam, oblivisci- in croco, visio sapientise. Jure nardus ponitur in
tur opus se esse, dum amoris pinguedine totum medio; utrique neeessaria, id est vesligationi et
inlicitur. Sed et ipsa interior exsultatio de opere visioni. Nam nec investigari sine vacatione men-
capit augmentura : sic enim et oleo semea confert, tis veritas potest, nec videri cum inventa fuerit.
et oleum semini, quando cum exsultatione opera- Accipe ergo in cypro studium; in nardo, otium; in
tur sponsa, et de ipso opere magis exsultat. croco, ulriusque fructum. Noli de csetero, sponsa,
3. Unguentum hoc regium est. Jesus ipse li- noli dieere, Quia fusca sum; noli amplius le deco-
benter ex hoc inungitur : hilarem enim datorem **loratam vocare (Canlic. i, 5). Jam enim sponsi
diligit Deus (// Cor. ix, 7). Etsi unxit eum Pa- ipsius testimonio croceo colore resplendcs, quas
ter Deus spiritu et virtute, elsi unclus est oleo crocum emittis. Bene croceo nitet colore, quem non
laetilise prae consortibus suis; vult taraen a con- infuscat fatuitas, quem non tsedii et delicienlis
sorlibus suis ungi, et devotionis nostrse optat un- animi moribundus pallor inficit : sed sapientiae
guentum. Quis dabit mihi tantam olei copiam, in fulgidus, et rulilus cbaritatis color exhilarat.
qua omnes operum meoriim fructus decoqui pos- 5. Si velimus haec ad Christi personam reflectere,
sint, et cor meum totum confrigi ? Evangelista congrua plane interpretatio sequitur. Quis magis
Joannes sub typo vitae contemplativae, sub sponsae oleo decoetus est gratiae? lpse in manna intelligitur,
iigura, in plenum oleo fervente dolium descendit ipse semiuis cypri speciem tenel, ipse passionis
(HIERON.De script. ecctes. ). Qu.s dabit mihi cruce pressus sacramenta salutis et unguenla gra-
tantam abundantiam olei, et olei ferventis, ut to- tiae profudit: ipse in eypro patitur, et in nardo se-
lus immergar et conficiar ? quis dabit mihi tantam pelitur, et de corde terrae resurgit in croco. Quasi
abundantiam olei et seminis cyprini, ut unguen- iiovtis flos etrutilus, quando per resurreclionem
tariae confectioni sufficiat? Non omne semen haec i) ejus caro refloruit. Et fortasse in fistula ascendit ad
olei decoctio recipit, non omnem vull fructum. coelura. Haec enim arbor in altum excrescit; et
Denique non omne opus contemplaiionis immi- sponsa ejus quasi compatitur in cypro, consepelitur
sceri laetitisepotest. Opera exterioris sollicitudinis, in nardo, et in croco conresurgit. Quid ergo con-
et usus contemplationis conlici simul non possunt, sequens est, nisi ut coascendat in fistula ? Si eniin
nec in unam coagulari qualitaiem, Quos ergo fru- conresurrexit sponso, quae sursum sunt quserere
ctus haec confectio recipit ? lllos plane quos Apo- debet, quae sursum sunt sapere, ubi sponsus ejus
stolus enumerat: Fruclus aulem Spirilus, gaudium, estin dextera Dei sedens (Coloss. m, 1, 2). Fislula
pax, patientia, longanimitas, fides, mansueludo, mo- et cinnamomum. Fistula exsurgjtin altum,cinna-
desiia, continentia, castitas (Galal. v, 22, 23). momtim parum quidem excedit a terra. In iistula
Hi fructus cum oleo conlemplationis conveniunt, altum cernit, sed in cinnamomum altum non sapit.
et quasi in unam coeunt naiuram. Sed et illud se- Illa ascendit, illud condescendit. Fistula est quando
men huic confectioni maxime convenit, de quo le- sponsa excedit Deo : cinnamomum , quando con-
gitur : Semen est verbum Dei (Luc. vm, 11). Deni- temperans est nobis. Etsi se contemperat, lotuin
que et semen cypri, cum manna similitudinem tamen est spirituale quod profert. Cinnamomum
enim cum frangitur, visibile spiraraentum emitt.it. A davit, nec tide candidura fecit : ideo non sunt Li-
Quando frangitur, nisi cum aperitur, cuin exponi- bani ligna. Omne quod non csl ex fide, peccalura
tiir? Sic enim Jesus cum accepil panem, fregil et est (Rom. xiv, 25) : quompdo non multo raagis quod
dedit (Marc. xiv, 22). Tunc ergo doctor contempe- est contra fidera?Non sunt ligna Libani, quae fidei
rans se ipsum quasi frangit, cum se coeperitape- non irrigat purilas. Steriles sunt virtutes, quae non
rire; cum eviscerare illa quae intus de supernis la- fecuudantur per lidcm : sed et ipsa fides sine vittu-
Ventsecreta : cum memoriam abundantiaesuavitalis tibus morlua est. Candorem ejus nulia incontinen-
eruclal. Hoc esl quod cinnamomum fractum visi- tiae fcedat putredo. In ecclesiasticis lignis utraque
b le cicitur spiramentum emittere. Quare spiramen- obviant sibi, forma fidei, et operis fortitudo. Talis
tum, et quare visibile? Spiramentura, quia spiri- cedrus nosiro plantatur in Libano. Hic est, et alibi
tualia sunt quae dicit : visibile, quia manifeste do- non est puritas fidei, et pcpelua et quasi incorru-
cet. Qui enim de sublimibus ad ludicra et vanas pta perseverantia virtutis.
fabulationes prolabitur, non condescendit, sed ca- 7, Hic enim emittitur myrrlta et atoe cxm omnibut
dit. Fracte qttidem loquitur, sed spiramentum suave primis unguentis. Hse species ea etiam quae per se
non emittit. Quasi fislula quae crescit in aquis, ita corruplibilia sunl. a corrupiione illaesa servare uo-
inter orationum lacrymas exsurgis in altum. Pul- " scuntur. Quid enim hsec post ligna Libani unguenta
chra ascensio : sed vide ut descensus cinnamorao produceret, si nihil in eis essel distanliae? Nam etsi
sit similis. Cum te ab ascensu illo et excessu aliqua videntur similia, disliiictioiic.nilainen rccipiunt. Ula
rationabilis causa revocat et restringit, esto velut enim, id est Libani ligna, incorruptibilitatem in se
cinnamomum. CoIIoquiatua, conversatio communis habent: ista, id est myrrha et aloe, non habentibus
gratiam spirent. Et si de voluntate tua et proposito exhibent.Ula imputribilia sunt.ista impulribililatem
aliquolies reflecteris, ad. senioris arbitrium reflexa conferunt. Bonum ergo lignum, et vcrc planlatum
ct quasi fracla sil voltinias : non murrour resonet, in paradiso Doinini, in monte illo egregio, in monte
n in querimonia. Esto cinnamomum : eraitte spira- Libano : quod et ipsum se conlinel ne per illicita
mentum gratix, non responsum injurise. Ideo con- defluat, et sermonis sui myrrba a tali lltixu alios
f actum visibile spiramentum emittit, eo quod vir- reddit immunes; cujis corpus quasi cedrinum est,
tis humilitatis in infirmitate vexationis, et velut et a labiis myrrha distillat. Myrrka, iuquam, et aloe
fraclionis, proficit et probatur. Et spiramentum, et cum omnibus primis unguentis. Possumus quidem et
visibile dieitur. Spiramentum , quia tranquillitas hsec ad quatuor cardinales virttites interpretando
servatur in corde : visibile, quia relucet in facie. r deflectere, si intelligamus in cedro fortiludinem; in
6. Ilis, annectit et omnia ligna Libani. Et vide Libano, fidem, qtiaeipsam prtidentiam informat; in
quod nulla nisi Libani ligna pomt, nec aliqua quae; niyrrha, tempcrantiam, conlinentiam eljustiliam;
sunt Libani prsetermittit. Cum omnibus, inquit, li- in aloe, puritatem. Nam hujus arboris gummi dici-
gnii Libani. Ligna Libani et imputribilitatera ha- tur stomachum purgare. Per myrrham crgo exte-
Lent, quia cedrina suiit; et puritatem, eo quod suntt riora conslricta sunt, per aloe interiora in hypo-
Libani. Sola Ecclesiae ligna sunt, quae habent my- crisi licia non sunt. Habes jam in his haacquatuor
sierium fideiin conscienlia pura, et quamdam quasii expressa. Primo constanliam, ne ad lempus credas,
impu|ribilitatem contineiuiae : sola ejus ligna et pu-- el in tempore tentationis recedas. Deinde pruden-
rilalem et perpetuitatem habent. Bonura plane li- tiam, ut sit rationabile obsequium tuum. Sic myr-
gnum vir ecclesiasticus, in quo concurrunt ett rha mortificandsecamis sequetur, cum habueris ze-
Dbviant sibi 123 forlitudo disciplinae, et decor fi- lum secundum scientiam. Quarto locoaloe, cum
dei. Fortitudo et decor induraentum ejus (Prov. ipsum cor offertur et adoletur : ut simul sit ct in
xxxi, 25). Eruperunt bis diebus ligna quaedam,quae e myrrha mortificatio carnis, et in aloe emundatio
non plautavit Pater ccelestis, ligna quse non suntt conscientise ab operibus mortuis, ad serviendum
plantala in Libano nostro. Fortitudinem prseten-- D . Deo viyenti; ne simus servientes ad oculum, nec
dunt operis, injuriarum insensibilitatem , parcimo-- quasi hominibus placentes, sed raagis Deo, Nonne
niaetoleianliam. Cedrina videntur : sed Libani nonn beatavere sponsa, cui tot blandiraenta dicunlur?
sunt, quia iramunda esl eorura raens et conscien-- Hultum immissum esj ei, quae tot emitlit munera
lia. Infi<lelibusenim nihilest mundum (Tit. i, 15). grata dilecto. Nam in his omnihus ipse gloriatur
Fortitudo quidem quaeostentatur et virescit in con-- et spnnsse suae applaudit munerihus Jesns Chri-
versalione, in confessione putrescit. Quod ibi qua-r stus, qui vivit et regnal per omnia ssecula sacctilo
si fulget, hic fetet In opere quidem vidctur pietas,>, rum. Ainen.
in interrogatione infidelilas paiet. Forliludo lapidis,'. SERMO XXXVII.
forliludo eorum, et caro aenea est. SciUcet non de- :" Fons Itortorum, puteus aquarum viventium, etc.
generant a patre suo, de quo in Job scribitur : In-:- (Canl. IV,15.)
duralum esl cor ejus quasi lapis, ttringitur tanquam« 1. Fons hortorum, puteus aquarum viventium, quw
malleatoris incut (Job XLI, 15). Male fortes sunt,t, fluuntimpetu de Libatw. In capituli principio istius
non prn fide, sed contra fidem. Non enim emollivit it fons dicla est sponsa : el nunc in fine, fonlis eam
Oonipotens cor eorum, non emollivit, non emun- i- impartit vocabulo dilectus sutis. Ab ubertale in-
1<3 IN CANTICA SERMO XXXVII. 194
choat, et in senecta uberi multiplicatur : origini. A sponsae dedeceat; nullus sit hic hortus olerum, quia
finis respondet. Multaesunt emissiones ejus, sed olera herbarum cilo decident (Psal. xxxvi, 2). Qui
ipsa emissionibus oon. exhauritur. Non arescit mo- enim, inquit, infirmus est, olus manducel (Rom. xiv,
ra, non exsiccatur emanatione. In initio hujus capi- 2). Vos autem oleribus non indigetis quasi inflrmi.
tu-Iidicitur fons signalus (Canl. iv, 12); hic innuitur Quod enim infirmum est in vobis, fortius est ssecu-
non exsiccatus. 124 »bi quales sint emissiones laribus. lilorum infirmitas quiescit in licilis; adl
ejus, hic quara sint indefessaedocetur. Copiosi ex perfecta vestra laborat. Ulorum infirmitas est uti
hoc fonte rivuli gratiarum emanant, et semper ta- concessis; vestra quidem, citra perfectum stihsi»
men fons manet. Ab eo in quo inchoat non se co- stere. Quid est in vobis esse infirmum, nisi non
hibet: ideo hic et ibi fons dicitur. Sed et jam vide esseperfectum? quid est in vobis esse infirmum,
quo in loco ejus aquae fluunl: ubi, nisi in horlis? nisi sumraum non apprehendere? Et quid forte,
Fons enim est horlorum, et delicate fluit, qui non nisi, ut apprehendalis, conlendere? Ideo infirmum
ab hortis egreditur, qui non lavat, sed rigat: cujus nostrum fortius est saecularibus; et, ut sic dicam,
in hoc omnis usus est, non ut auferat fceditatem, melior est infirmitas moaachi, quam saecularis
sed ut fecuuditatem afferat. Bonus quidem fontis benefaciens. Opera quse penes nos putantur infirma,
usus mundare, sed melior fecundare. Ille abluit in- *- ' quanti crederentur, si ab ipsis fieri viderenlur? Per-
quinamenta : iste quasi alluvione quadam, gratia- feclorum solidus cibus est: quotquot tamen in nobia
rum comporlat aiigmenla. Ule germina lotareddit : imperfecli sunt, esumolerumdedignantur. Qusesaec-
hic Iaeta. IUe palens est in ablutionem peccatoris et ularibus licent infirmis, nostris nec exhibentur, nec
menslruatae : bic signatus est in deliciis sponsce. ipsi exigunt. Apud nos perfecta professio quamvis in-»
Tuta pulchra es, amica tnea, et macula non esl in te firma expletio. Perfectae plantationes, sed incremeula
(Ibid. 7). Ideo nonnisi fons hortorum dicitur, fons infima. Irrigandae sunt ut crescant, sed spirituali-
deliciarum. bus aquis. Paulus bene novit quibus aquis quemli-
2. Denique quam varius et maltiplex est ccele- bet hortum irrigel. Conjugalis copulae marilalis
stium deliciarum modus, tantus videtur et numerus usum dispensat (/ Cor. vn, 5, 6), consolalur pusil-
Lortorum. In alio rubent rosse, in alio candent lilia, lanimes, susciepit infirmos (/ Thess. v, 14), carna-
coloremque flores violae purpttreum reddunt. Tot libus potum lac prsebel (/ Cor. m, 2), sapientiam
horti siinl, quot'virtutum plantationes simul colle- loquitur spiritualibus qui dijudicant omnia, sapien-
ctae : ubi tantum flos unus est, quis ibi hortum esse tiam autem non hujus saeculi, sed quse ex Deo est,
definiat? Sic nec una castitatis planlalio, sed nec rc sapientiam absconditam in mysterio. Et ,«i quis
una justitiae horti pOtest integritatem explere. Salo- alius loquitur decorem domus Domini, locum ha-
mon qui delicatus et lenellus dictus est (Prov. iv, bitationis gloriae ejus, thalami delicias, gaudium
5), ipse sibi fecit hortos ct pomaria, ct consevit ea quo gaudet sponsus super sponsam, et qun vicissim
cuncti generis arboribtts. Non, Arbore consevi, ipsa gaudens gaudet in Domino; plane 125 D'c nou
inquit; sed, arboribus : neC, Unius generis; sed, hortum olerum irrigare talibus debet aquis. Ani-
cuncti generis. Exslhtxi, inquit, mihi piscinas aqua- malis enim homo non percipit ea quae sunt spiritus
rum, ut irrigarem silvam tignorum germinantium Dei (/ Cor. n, 6, 7, 15, 14). Et omnino quisquis
lEccle. ii, 5, 6). Dives quidem in deliciis, qui non spiritualia vei agenda praecipit, vel intelligenda
rara ligna, et quae prae paucilate numerari et scribi proponit, nonne tibi videtur aromaticis in hortis
possent, sed integram possedit silvam, silrara li- quasi fons pttrus manare? Et bene purus, cui ncn
gnorura gerrainantium. In horlo quippe sapientise est necesse propter auditorum perfeclionem, qui in
nihil sterile, nil non germinans. Sic et sponsa plu- hortis auscultanl, nisi dc spiritualis vitae puritate
res habet hortos, et cuncti generis virtutura copiose disputare, et quasi paradisi incolis de paradisi pro-
virgullis est consita. Et in sequentibus sponsae piiiare flucntis.
sponsus applaudit dicens : Qum habitas iit hortis, •, 0 4< Jtixta hunc sensum, horlum audilores intel-
amici auscultant le: fac me audire vocemtuam (Cant. lige, fontem doctores. Sed si fons sunt, quomodo
vin, 13). Jure omnino. Quid enira nisi dulce auscul- puteus ? Nostis enim quantum inter se dislent hi
tare illi, quse in hortis moratur, et de hortis loqui- noti fonles et putei. Puteus infoditur, fons gratis
lur? Non aiiditur foris vox ejus* nec extra hortum : tluit. In illo aquae reconditae sunt, in isto quasi
ideo amicus est qui in hortis commoratur cum ea. propositae, et se ipsas offerentes ultro. Magna est in
Nec lam in hortis est quam horlus ipse. Ipsa hor- istis differeritia, nec possunt utraque in alterutris
tus, et ipse fons, hujus hortos doctrinae suse ffueu- inveniri. Non polest vel fons putei, vel puleus fontis
tis irrigans. Felix sponsa, quse non habet nisihor- propria et domestica vindicare sibi: uterque naturae
tos irrigare. suae continetur limitibus. Corporalia et terrena an-'
3. An non in hoc frequenti conventu tot horti, gusta sunt, spirituales abundant divitise. Ad spiri-
quot animi? Propter unanimitatera hortus unus : tualia si referamus ista, in eodeni erit invenire fon-
propter differentes gratias horti plures. Utinam in tem et puteum, et alterutra ab invicem. propria
his hortis nulla radix amaritudinis sursum germi- communicari. Communicemus ergo haec, si vultis,
net, nuilum sit lignum inutile, utillura quod hortum invicem propria, et in eodem assignemus utraque.
lf;5 GILLEBERTI ABBATIS 19G
Accipiamus in fonte suflkicniiam doctrinae; in pu- A 6. Isaac post Calumniaeputeum, post puteum Ini-
leo, secretum : in illo, abundatiam ; in isto, alta mieiliarura, post hos, inquam, duos puleos reliclos,
mysteria. Et quidem bonus doctor, qui quasi de duos 126 puleos effodil; puleum Latiludinis, ct
quodam allo puteo, ita dc abdito sapientise the- puteum Satielalis (Gen.xxvi, 20,21,22,25) .ln illocce-
sauro copiose profert nova et vetera; Puteus est, pit non rixari cum vitiis, in isto ccepitfruclu deliciari
quia quae Dei sunt, nemo novit nisi Spiritus Dei. virlulis. Noluit cum Philislaeisputeum habere com-
Spiritus enim omnia scrulalur, eliam profunda munera, qui inlerpretantur potione Cadentes. Pu-
Dei (/ Cor. n, 11, 10) : et quasi fons qtiidam pro- leos inimicitiarum et caltimnisereliquit PhilisUvis.
ducit in medium, et virtutum hortos irriguos red- Corruunl plane, qui bibuntde erroris el schismalis
dit. Habetis ergo in puteo occukaiionem, in fonle puteo. Tales puteos fodiuut auctores, bibuut audi-
copiam : profusionem in fonte, et sensuum profun- tores. Sic infodit Arius, sic Donatus. Aller fidei ca-
dilatem in puteo. Puteus altus est, sed non indiget lumniam induxit. Alter fralernilatis copidam in
haurilorio: fons est, et gralis fluit. Qui sitil, veniat, parlcs diduxit. llle Trinitatis sequalitatem haere-
ct bibat de aquis sponsse, de aquis Bersabee, ut tica defmilione distinxit gradibus; iste Ecclesise
novus ex ea Salomon nascatur. Et Bersabee Puteus unitatem sua praesumplione distraxit parlibus. Pi-
D
septimus interpretatur : id est puteus quielis, pu- than et Abiron puteos calumniae foderunt adverstts
teus sapientiae. Nam sapientia in spiritualium cata- Moysenet Aaron, et incideruntin foveain ipsi quam
logo munerum ascendenti sursum septima occurrit. fecerunt, quos terra vivos absorbuit (Num. xvi, 1-
5. Sicut et puteus sapicntiae, ita et fons sapientim 35): potione quam ipsi foderunt, prsecipitati sunt,
legilur (Eccli. i, 5). Et forte in his duobus gemi- nomen Philistaeorum interpretantes eventu. Bomis
nus ejus modus cxprimitur : untts qui fit per in- autem puteus, de cujus aquis qui biberit, exaltabit
vestigationem, alter qui fit per inspirationem. Fontis captit, non potione cadct. Quasi foveam fodit, qui
aquse ultro prorumpunt: in puteo vero terrse per- terreni sensus acumine Scriplurae soliditatem pene-
rumpiltir moles, et soliditas penetralur, ut ad1 trat, et violenter scindit horlulum Ecclesise, quod-
aquam vivam pertingas. Utraque alteri necessaria dara incognitum dogma producens, et obscnra
est, et industria gratiae, el gratia industriae, et vica- mysleria. Sed et qui sublili scrulinio et dolosa ma-
riain opem sibi corainunicant. In vanura enim labo- chinatione fraternae charitalis [ul. unanimitalis] so-
ral qui puteum fodit, si non ipse fons vitae gratis; litla perforat, et discordiae venam aperit; qui se
affluat. Sed et tibi gralis foderis puleum, et rece- conspirationum claudit et signat in puleo, non ac-
piaculum aquarum praeparaveris, si fuerit negleclus1r quiescensegredi,sedmagisacmagis ingrediensinin-
puleus luus et silu squalens, non descendent in1 teriora schismalis, et ejus effodiens abyssum : Phili-
illum aquae vivse, non flueiit impetu de Libano. stseotum est bic pulcus ; nihil tibi sit comrauiie cnni
Aquaequae descendunt de Libano nesciunt colligii illo. Sensim primo et secreto crescunt, et de terreiue
nisi in puleum candidum : et aquaequaecum irapetui cl brulae mentis erurnpunt visceribus, donec postca
fluunt, volunl puteum habcre capacem. Altum ett cura impetu fluant: sed non fluuntde Libano. Non
capacem eCQciescordis tui putcum, si curas terre- haeaquse fideles sunt, non aquse vivae. Non potest
nas egeras; si locum efficias in animo tuo laetitiae ' sibi constare discordia, non potesl inlcr parientcs
spirituali; si os tuum aperias ul attrahas spiritum,, schisma perpelua pax servari. lpsum schisma inti-
et fluant in ventrem tuum flumina aquse vivae. AdI dum est sibi, nequit sibi cohaerere diutius, quod
hoc opus prmparala sunt foramina ttta in die nalivi- charitatis pertental dissolvere glulinum. Si quis le
taiis tum, sicui scriplum csl de principe Tyri (Ezech. ad hos puteos invitaverit, dirumpe, si potes, puteos
xxvui, 13). Capacilas intelligentiaenaturalis, qua in1 Philistinorum, et aquas peslilentes exsicca : re-
die creationis tuae prae cseleris animantibus privile- linque Philistaeis puleos suos, puteos inimicitiarum.
giatus es, ingentis receplaculi vicera lenet ad com- 7. Sectare puteos ccelesliura deliciarum, puteos
prehendendas cnniinendasque aquasvisioniset vitse. :- D
] aquarum fidelium, et aquarum vivenlium, quae
Legiraus enira Viveniis et Videntis puteum (Gen. fluunt impetu de Libano. Esto flos horli, et horti
xvi, 14). Qni si post peccatum viliis, vel innalis,'. conclusi, tit non diripiaris : et videbis quomodo tibi
vel superadditis, obstrusus videtur, aperial illum1 dirumpet Doroinus fontes et torrentes. Conversare
fides, spes in altum instanler diffodiat, dilatet amor. in horto, si forte et ipse converlaris in puteum, et
Otium et exoccupatio cohserere situ turpi non sinat.'• de ventre.tuo flumina fluanl aquae vivae. Qusenam
Siquidem ferialas mentes ab anxiis curis volunt ' sunt aquaevivse, nisi aquse non de(icienles?Et qui-
habere festiva gaudia, et vacationem sibi vindicat ,l dem bonae aquse, haustus quarum aestum desiderii
visio Dei. An non tibi quidam puieus ailus videlur ir sine defectu refrigerat. Sseculi oblectamenta univer-
ille, in quo recondili sunt omnes thesauri sapientise * saliter falsam praeferunt refrigerii speciem, et saecu-
ct scientiaeDei? an Mariam quasi puteum aquse pu-i- larem concupiscentiam sedant ad horam: sed
risssimae iniiciaberis, quae conservabat omnia verbaa quasi sttb ipso ortu statim arescunt, nec fluunl vena
de Cbristo, conferens in corde suo? (Luc. n, 19, 51) 1) perenni; quasi torrens iaptim transcunt, et non est
Esto et tu lalis puleus pro modulo tuo, puteus altusis invenire in hoc torrente aquas vivas. Alio quodam
ct aniplus. Isaac fodil in lorrente, ci aquas vivas inveiiit (Gen,
107 IN CANTICA SERMO XXXVIII. 19»
xxvi, 19). Est enim torrens qui suavis videtur, sedd A considera puteum, Libanum, impetum, aquas vivas.
salutaris non est, nec sempiteruus quidem, siculil Deprehendes in his (si animo advertas) aquas istas
ssecularis ille quem praediximus, fluxus voluptatis.i. et serenas esse, et secretas, et vehementes, et non
Et est lorrens salutaris quidcm, sed non sempiter- deficientes. Puteus secrelum designat, serenitatem
" nus : si tamen effoderis in
eo, aquas viva^ reperies.i. Libanus. ln impetu omnis alius exhauritur affectus,
Ilabemus, inquil Petrus, firmiorem propketicum ser- aquse vivsenesciunt exhauriri. Bonus etiam Libanus
monem, cui benefacitis attendenles, lanquum lucemm E fides, eo quod fide corda mundcntur. Ab hoc Libano
lucenti in caliginoso loco, donec illueescat dies, ell .serense intelligentise aquae vivse fluunt; qui* nisi
lucifer orialur in cordibus vestris (II Petr. i, 19).l. credideritis, non intelligetis (hai. vu, P, sec. LXXV.
Non exstinguetur in nocle ista lticerna : interim enimn Intellectus autem bonus, cujju» contemplatio manet
usus ejus necessarius es't. Sed cum dies seternuss in saeculum sseculi. Hic; est vere vivens. Nam vila
cluxerit, propheticse lucerna cessabit doctrinse, et ;t seterna haecest ufccognoscamus unum verum Deura,
litterarii sermonis exsiccabitur torrens. Sive enimn et quem ip»? misit Jesum Christum (Joan. xvn, 3).
prophetiaeevacuabuntur, sive lingusecessabunt, sive e Et ipse Christus noster est Libanus, delectationes
scientia deslruetur; ftiturse manifeslaiionis rcspectuII vivas fundens cum impelu in sinum dilecta?. Ipse
turbidus, ut sicdicam, in iqpdum torrentis fluitsa-- " Libanus, et ipse rivus; siquidem ipse est candor
crae sermo Scripturse, instruens nos per speculum et:t lucis seternae, el emanalio sincerissima. Delectabilis
in senigmate. lilius autem, quae est facie ad faciem,i, plane puteus affectus est sponsae, in quem seterni
visionis (/ Cor. xui, 8, 12), verae, purae suntetpe- - candoris radii, ac si quidam de Libano rivuli et col-
rennes aquae. Non deerunt illaetibi, non tu illis. Cumn liguntur et effundunlur, ut flores et hortos irrigent
mortalitatis hujus Iransieiil lorrens, transibunt cumn sponsi. Bonus ergo Libanus, in quem niliil inquina-
mortalitate mysleria nubiia; ct sine velamine serenaa tum incurrit: et magnus iropetus, qui nullo com-
veritas, proplcrquam hic torrentem effoderas, hila- pesci obice potest.
riter erumpet. Islic locus estspeculo, illic directse e 9. Denique iili aquse cum impetu fluunt, quem
speculationi. Solet tamen aliquo modo liaecspecu- nec persecutio, nec fames, nec periculum, nec nu-
latio locum alienum pervadere : et in loco peregri- ditas, nec gladius, separare potesta charitate Dei.
iiationisse viantibus hilariter ostendens, invitat add Tot credentibus populis objecti sunt obices scanda-
patriam. Vere quidem festivus, sed furtivus adhucc lorum, tol oppositse moles tormenlorum, et tamcn
istius 127 rcierni el luminis radius, et fluminis ri- scmper fluunt aquse de Libano. Aquae enim populi
vus. Non eraicat, non emergit nisi in borlis, et ini sunl (Apoc. xvn, 15). Magni obices, sed major im-
p
horlis aromaticis. 0 altitudo divitiarum sapientiae ctt J petus. Si coneris compescere, plus increscit, et per-
scientise Dei, quam similis es puteo! Non poless rttmpit obstantia. Repulsus exsurgit in cumulum, et
exhauriri, aqoas vivas cffundis et aquas salubres ett impedimento lucra conquirens, sediffundit uberiu?.
sberes. Puro amori etiam ipsi obices cooperantur in bonum,
8. Quis dahil hnrtulo meo has aquas, et cordi meo> et incrementa capil vexata viilus injuriis. Nonne me
linirc puteum deliciarum ? Ab occullis meis munda» silente ista possunt percutere conscientias eorum
nte, Domine, et ab atienis parce servo luo (Psal, quorum amor incertis et locis et horis fiuit; qui
xvm, 15, 14). Fac me Libauum : asperge me, ett quidem ad tempus diligunt, ct in tempore tribula-
mundabor; lava me. et super nivem dealbabor (Psal. tronis recedunt? Quid dico tribulationis ? Eliam exi-
L, 9). Emunda me a delicio maximo, el erunt ut com- gtiaeet dubise tenlationis nunquam molem, sed obi-
placeanl eloquia oris mei, et medilatio cordis mei ini cem passi, facile compescuntur, ct reflexo proposito
conspectu tuo semper (Psat. xvm, 14, 15). Fac mes impetu irrevocabili ad saecularia ruunt. Si inclama-
Libanum, ut has libi scmper aquas effundam. Erunl, veris juxta prophetam, Slate, stale (Nahum n, 8);
inquit, ut complaceant. Quid est complaceant, nisi ut; non est qui reverlatur. Nulla illos persuasio revocat,
utraque placeant, el ulrique placeanl? Cui utriquc,, D | iraii persecutio pia magistri, non infelicitas, quse
iJsi mihi et tibi? Qtiseutraque, nisi eloquia laudis, frequenter el fere semper est in viis eorum. Fliiunt,
et meditatio cordis ? Aquse islse vivenles sunt, quiai ct ruunt et corruunt, ut bibant in via de torrente
semper complaceni, semper flutint: scd non fluunt, voluplatis, quae non exaltabit, sed conquassabit in
nisi de Libano, nec leute quidem, sed cum impetu. terra capita eorum. Beali quidem immaculati in via,
Magnus impetus violenli sensus amoris : dtilces la- qni arabulant in lege charitatis, qiii ambulant in ira-
men, non difliciles aditus babet. Magnus impetus petu ubicumque fuerit impelus spiritus, et non re-
ejus, quia usque ad affectum pertingit eflicaciter, et vertunlur, nec aliquo separantur obslaculo a chari-
exhaurit suaviter. Magnus impetus ejus, cnjus vehc- tate Dei, quse est in Chrislo Jesu Domino nostro,
nienliseresislere nil potest: Cunt impetu, inquit, de qui vivit et rcgnat per omnia saecula saeculorum.
Libano. Expressit causam redundantise, noinine Li- Amen.
bani. Mundilia locus est redundantis laetitise,et aquas
128 SERMO XXXVIII.
sapieutiae salutaris effundit: de candido prorum- Surge, aquilo; et veni,auster,perfla kortum meitnt.
punt, et candidius reddunt. Congere in unum, et (Cant. iv, 16.)
quasi in acervum accumula dclicias istas. Vidc ct 1. Affectiones dulces et sanctae sunt sponsae aro-
m GILLEBERTI ABBATIS 2i>0
mata. Nam ipsa est hortus. Austro fiante isla fluunt A donum gratiaj ad proprise inflectunt effeciura iudu-
iu delicias sponsi, sed aquilonis hsec iterum incle- striae. Quid impensa desuper vobis beneficia impro-
mentia sistit. Frigidus est enim ventus aquilo, et ad peratis nobis? An quia clementiae divinae circavos
flatum ejus aromata congelantur. Quandiu, Domine, oculus bonus est, ideo vesler erga nos nequam estt
adversilatis aquilo regiones nostras premet? quan- Cur vos rlivina beneficia pbratiores reddunt ad de- "
diu incumbet hortulis nostris ? qiianditt, Jesu bone, rogandum, quam ad erogandum?
constringet aromala nostra rigor aquilonis? Parce, 5. Vides, Domine. quot ex partibus aquilonis nos
Domine, parce ab aquilone sponsae luse. Diuest quod flabra molestant; undique perflant incommoda, mur-
urget, quod premit, quod incubat spiritus hic durus mura, probra. lnter hujusmodi dolOres distractus
et vehemens. Cumulata nos undique premit adversi- et conslrictus animus, austri lenia iiescit flabra
tas. Dic ei, Domine, ut surgat, ut cedat, ut sinat lo- recipcre. Exsurge, Domine', non prsevaleat aquilo ;
cum esse respirandi. Infortunii paupertas sterilis satis est quod jam diu insurrexit, quod incubuit :
est, et graves undique parturit casus. Res inlirmae dic ut surgat, ut discedat, utcedat austro. Succensa
facile laeduntur. et infelicitatis abyssus aliam invocat jam pridera estolla a facie aquilonis (lerein. l, 15),
in vece cataractarum tuarum (Psal. XLI,8). Occulte sed tu, Domine, austrum emitte, qui faciat medium
adversum nos vocas adversa; et quomodo si dicas "* fornacis hujus quasi ventum roris flantem. Noii au-
aquiloni, Insurge, preme, posside. Fumus, inquit deo continuos austri flatus rogare . suflicit si vel
Isaias, ab aquilone veniel (hai. xiv, 51). Nobis au- interpolalione ejus aquilonjs malignilas lempeietur.
tem non tam fumus quam flamma jam imminet ollse Extendis (sicut in Job legimus) aquilonem super va-
succensse a facieaquilonis. Ab aquilone frigus, et ab cuum (Job xxvi, 7), non 129 super hortum. Non
aquilone flamma. Ita est, Domine. ln duritia manus est vacuus hortuluS sponsse, in quo superius annu-
tuae adversaris mihi,misericordiae tuse venas restrin- meralae plantanlur lot aromaticse species. Et quo-
gis; ideo cxaestuat animus mcus, et in meditatione modo quibunt meditalionis aromata laeta profluere,
mea exardescet ignis. Gravis iste anxiae sollicitudi- ubi a moerore libera non sunt studia, ubi contristat
nis ignis est, et calore ejus aromata non fluunt, scd adversitas, aquilo stringit? Esto, Domine, zelotes,
magis, si qua sinis fluere, siccantur fluenta : prsc- semulare sponsam, dic aquiloni ut surgat, et cum
sertim ubi magis magisquc sidversitatura aperire sc austro dimidiet tcmpora sua. Sic quidem fiet secun-
videtur occasio. dum multitudinem dolorum meorum in corde mco,
2. Doraine, dolor meus in conspectu tno est, et si consolationes tuae Isetificentanimam meair».Vide-
gemitu8 meus a te non est absconditus. SolUcitu- tis, fratres, qualiter aquilo ad mensnram sui cu-
dinis meaeratio nota est tibi : sed moeroris magis strum parturiat : et forte ubi abundavit aquilo, su-
dicere debueram ; sollicitudo enim in moeroremjam perab'indabit et auster. Auster enim ef prospere fla •
conpittota transire. Ubi consilii non fulget occasio, bit, et quas intulit aquilo compensabit injurias. Er-
ubi bonaespei se vel umbra non offert, ibi non sol- go surgat aquilo, saeviat quantumlibet, fremat,
licitudinis, sed mceroris sunt partes. Multi gemitus dummodo occasionem ei quasi vim [at. nialeriam]
mei, et cor meum mcerens. Parvuli petunt panem, praeslel flatibus austri. Nonne tibi videntur graves
et non est qui frangat eis (Thren. IV, 4). Deest enim pertulisse aquilonis flatus, quos in Epistola ad He-
qui frangalur, non dico de verbi pane, sed de hoc: braeosPaulus alloquitur? Magnum, inquit, certamen
quolidiano corporis alimenlo. Non polest tamen cce- sustinuistis passionum: et in altero quidemopprobriis
lestis illius panis pinguedine repleri anima mea,, et tribulationibus speclaculum facti; in altero socii
dum quotidiani hujus panis inopia maciem quam- taliler conversanlium effecli. Nam etvinctis, inquil,
dam mceroris inducit. A voce gemitus islius oblitus; compassi estis. Sed inler tanta aquilonis flabra nul-
sum comedere panem illum ccelestem. Dtirus aqui- las sibi vices vindicavit auster? Imo plane. Denique
lo, exlerior adversilas, sed mullo durior mentis an- audi quod sequitur : Et rapiham, inquit, bonorum
xielas. Altera, fratres, vos urget: ine premitutra- _, vestrorum cum gaudio suscepistis, cognoscenlesvos
que. Ego communi attrilione laboro in vobis, et do- habere meliorem el manenlem substanliam (Hebr. x,
meslica quadam prse vobis, qtiia pro vobis. Hinc: 52-54). Quitl? cum Apostoli irent gaudentes a con-
inforlunii casus, hinc forenses insurgunt calumniae. speclu concilii, quoniam digni habitisunt pro nomine
Alii submurmurant, ct alii insultant: et quod noni Jesu contumeliam pati (Act. v, 41); nonne tibi vi-
est humanse industriae providere ne contingat, im- detur contra aquilonis graves impetus leniter ipsis
properant cum acciderit. Quidam irritant, qttidami auster spirasse ? Considera tristia illa sabbata se-
irrident, adversam fortunam ad fatuitatera trahen- pulturae dominicae.Nonne velut ad aquilonis flatum,
tes. Successus bonos quibus exuberant, sibi impu- Apostolorum corda infidelitate et limidilate quadam
tant, et quasi aut providenlise, aut meriti crednnt,;, diriguerunt? Resurgente Domino ccepit ausler lenin
non muneris esse divini. Abundant, inquit Job, ta- bortum ejus perflare. Totis his denique quadraginti
bernacula prmdonum, et audacter provocant Deum,, diebus in multis argumentis dominicseresurrectio-
cumipse dederil omniain manus eorum(Job xn,6),, i:is et veritatis fitles, et libertatis fiducia sensim in •
Quidara et praedones et provocatores sunt, qui quodd creraenta sumpserunt: Ipso diePentecostes, quando
Dei est, ipsi toUunt, dum sibi tribuunt; et divinae e factus est spiritus veheme»s in ccenacujo ubi
201 IN CANTICASERMO XXXVHl. 202
erant apostoli sedentes, soluta est omnis conge- \ reat. Modicumenimet consolationis ausler succedet,
lalse mentis frigiditas , sicut torrens in .austro : etsi non interim intercidat. Ubi enim abundavit af-
et deinceps verbi virtutumque profluxerunl aro- flictio, abundavitet gratia.
mata. 5. Sed quid vobis, fratres, de exteriori disputo
4. Sed numquid idcirco aquilo durus quievit? tribulatione? Alius solet vos aquilo perurgere. Ab
Nonne multo vehementius pcrsecutorum insurrexil hoc vobis Deus aquilone parcit, alios interponens ,
procella, etimpetus haereticsetempestatis? numquid qui ssecularis tumultus ct tribulationis impulsus
non aemulationeqtiadam tentationis aquilo, austro . frequentes excipiant. Exterior vos cura gravis nulla
se opposuit graliae? Quasi solus hortura perflare perstringit, quia de jure nulla contingit: nec tameu
coiiatur quodam rigore duri spiritus, aroraata re- immunes esse vos sinit. Quos exlerior cura non
slringere volens ne fluant; sed tanto latius ffuunt. valet, interior aflicit taedio. Bene cum illis agitur iu
Adversilatis et prosperitatis alteruis motibus nunc hac parte,quod exterioribus non patent; sed nihilo-
provocata, nuncpacata sponsa Christi Ecclesia ejus, minus aquilonein non effugiiuif, dum sibi in inle-
aromata virtulum proferre non deslitit vel non de- rioribus non placent. Festiva prius gaudia vertun-
sinit. ln perseculione virtus eniluit, in pace auctus tur in fastidium, ct bilarcm menlis faciem tristitia
est numerus. In illa fortes probantur; in ista foven- B conunutat. Felix cui non est hacc commutatio. Sed
tur iniirmi. Quid ergo primitivam Ecclesiam nunc quis tamcn cst? quis enim est quem uon aliquoties
memoro, cum adhuc, clsi non tam vehementes, fre- et taediura coniiciat, et exuicerct trislilia? Denique
quenles tamen aquilonis impetus sustinet hortus ubi prqspero fcrebamur navigio, ibi paulo post va-
sponsi ?Alternant circa illum vices auster et aquilo. dosa incurrimus, et secunda fercnlibus aura turbo
Gravis impetus hoc tempore Ecclesiam impulit, et adversus erumpit. Etiam ubi non exstat ratio, instat
quidem ab aquilone. Nam inde est origo schismatis: turbatio. Causa non eminet, et ira imminet. Irasci-
inde oritur, et ibi moratur; solus illic aquiio pre- lur bomo irse quam irraiionabiliter patitur, et cujus
mit. Dic ei, Domine, ut surgat, ut discedat. Voca et deteslatur motum, nescit exorlum. Spiritus hic du -
dic austro : Veni, perfla hortum meum, et fluant rus ubi vult spirat : et nescis unde veniat, et forte
aromata illius. Non dico austrum felicitatis et secu- quo vadat. Anmagis quo evadat? Nam ex se ad rna-
rilatis terrenae; nani bic auster frequenter aromata lumtalis affectio vadit,sed frequenter evadit ad bo-
stringit et exsiccat : sed austrum voca graliae tuae. num. Non pertiiigit quo pergit, sed facit Deus etiam
Et si ita necesse cst, et aquitonem in illniii sterilem de tentatione proventum. Quando vult, ipse inducit
hortuin mitte, non obstinationis, sed vexationis aquitonem, quando vult dicit, Aquilo, surge. Et si
"*
aquilonem , ut ipsa vexatio det intellectum auditui interim de ejus molestia quereris, scito de tali ma-
ad obediendum. Aquilonis rigore flagella hortum gisterio et commemora/i et commoneri. Comme-
tuum : hoc quasi verbere excita torporem ejus, ut moraris ut aquilonis viciniam altendas, commo-
avidius ad austri se lenia spiramina conferat. Tam neris ut rigorem ejus effugias.Non subest tibi, duni
partibus quam temporibus atister et aquilo circa in laleribus aquilonis situs es,ejus viciniam fugcre:
hortuin nostrum vices alteruanl. Sicut enim nunc sed tamen violentiam evadere potes. Dum hic su-
flat ausler, nunc aquilo : ita hic auster, et illicaqui- mus, semper vicinus est. Non est seraper violentus :
lo. Aiiquotics autein el simul flant: sed alter foris, sed postquam gyravimus peraquilonem, saepereflec-
et alter intus. Foris a<tuil«, et intus auster : ille fu- timus per meridiem.' Eliam ,cum impulsum nou
rens, et iste fovens. Frcmat aquilo, et turaultuetur sentis, habe suspectam viciniam ejus.
foris : tanlumraodo horium inlus non perflet, inlro 6. Quando tamen ejus turbines evades , nisi lenis
non penetret, intimam quae est in Christo, non con- ausler vocatus adveniat, etsic expandas adaustrum
stringat cordis laetitiam. Quando, Dominc, ex inte- alas tuas, ut in coelestem plumescas volatum? Si ta-
gro gelidus ille spirilus quiescet ? quando erit ut men se intermiscere nititur aquilo, et nascenles in
jam non timeatur a facie frigoris ejus? Fundala novilate pennas gelido rcslringere spiritu, pennas a
est civitas tua, hortus plantatus in lateribus aquilo- volatu, et aromala restringit a fluxu. Stringit, in-
n;s. 130 R'c v.enlus in Scripturis dexter vocatur. quam, non tollit. Veheniens eniin laediiimet amari-
Ideo Job taiera super eo deponit querelam : Ad dex- ludo cordis virlutes ipsas exercet, non evertit. Hic
teram, inquil, Orieniis calamitales mem illico sur- turbo proposilum sanclum impellit quidem, nontol-
rexerunt (Job xxx, 12). Jure ventum illum dextrum lit. Stringit Isetiliara, non tollit constanliam. Taedio
vocavit, qui nihil ei quivit sinistrum inferre : quin aflicilur animus, sed non conlicitur. Tristatur, sed
etiam gloriaeviro justo comporlavit augraentum, obluctalur tristitise suae.Non est minus fortis sic af-
quando virtus et probata enituit, et provocata ex- fecta virtus, sed minus felix. Quid illi cum vitio
orevit. De vicino in hortum tuum impingit; situs cum quo rixatur, cui bcllum indicit? Quasi suum
est enimiu lateribus aquilonis. Efficeiilum nobis, non est fastidium, ciim quo fcedus non contrahit.
Domine , dextrum; tempera illum flalibus auslri. Molestum patitur, non propitiatur illi. Denique non
Cooperatur enim nobis etiam aquilo in bonum tuae ipse animus hoc operatur, sed magis srquilo, in cu-
dilectionis, etiam austro afllante. Sive jussus, sive jus lateribus habitat. Ideo detestatur illud, eo quod
perinisstis surgere aqtiilo tribulationis, non nos ler- adversus virtulem ejtis molimina sentil. Qui sentit,
i PATROL. CLXXXIV. 7
«03 . GILLEBERTI ABBATIS 804
ipsc scit quanto cum tsedioillud bonsc conversationis sA J juveni, qui apud Dominumde legis observatione gio-
taedium lolerat, quomodo fastidit fastidium illud,, riatus, evangelicaeperfectionis coarctatione propo-
quanta cum amaritudine obluctatur amaritudini illi,, sita, tristis abscessit (Maltk. xix, 16,22); nisi quod
amaritudini violentas,quae de jugitate exercilii disci- ille tristis abscessit, hic, quamvis tristis, accessit ta-
plinaris invito se ingeril. Ad austrum animus ex voto» men. Videte tiraoris aquilonem flantem sub lcge :
se vergif; et ecce aquilo adversanti et invito se im- ideo de prsecipiiiseleclisque aromatibus rara fluxe-
portune immergit. Durum est sustinere a facie fri- runt in ea. Ideo die Pentecostes, quando Spirilus
goris hujiis, et fugere non subest ad votum. Laboratl vehemens flavit ab austro, tot hominum millia ve»
animus et disciplinae laedio,et bujus taediiodio. Mo- ritate, verbo, vita spiritualiter profluxerunt (Act. n).
lesta est utraque affectio, ct non diilcescere quod clc- Non eos rei familiaris cura constrinxerat de reliquo.
geris, el senlire quod 131 oderis. Moleslumntrum- 2. Libera quidem ab hoc aquilone satis duro,
que, et propugnare disciplinam, et propulsare de- corda largius profluunt in conlemplatione et chari-
sidiam. late Dei. Non accepislis, inquit, spiritum servitults
7. Quomodo, Jesu bone, tantam landiu tolerass iterum in timore, sed acccpistis spirilum adoplionit
vexationem dilectse sponsaeluae?Desidiam invita pa- filiorum, in quo clamamut, Abba, Pater (Rom. vin,
tilur, et quasi voluntariam in se sic punieodo perse-- "* 15). llle aquilonis spirilus erat, hic austri : ille grsv-
quitur. iEgerrime toleral quod non ad votum in te,, vis, hic gratus. Ideo illi, tanquam gravi et pondr-
qui bonum ejus es, solum deliciari valet. Sibi impu- roso premenlique dicitur, Surge; hictanquam teetos
tat quod suffert invita. Stimulator ab aquilone venitt gratusquc invitatur, ut veniat et pesflet hortulum
illi, sed stimulus iste ad preces sponsam ibstigat. sponsi. Illepcenam habel, hic proQua j-audia. lltc mi-
Hocstimulo castigata, ad supplicaliones se confert,, nax est, hic blandimenlis deliciisque manans. Ro
quseseprius in amplexus paraverat. Mitiga sponsae e gabo, inquil, Palrem meum, el alium Paracletum da.
luae, Jesu bene, a dicbus his malis. Nisi enim adju- bit vobis (Joan. xiv, 16) : hocest austrum invitare, et
ves eam, habitabit in aquilone anima ejus. Quisenimi dicere ut veniat, et pei flet hortum suum. Perfla hor-
consurget adversus aquilonem, nisi tu, Deus, quii tum tneum, el fluent aromala ejus. Quidam fructus,
venisabaustro? Bonum aroma, propositum sanctumfi nisi pressi coaclique, liquorem non fundunt. Fru-
et conscientia pura : sed non fluit illi, qui boni istiuss ctus autem qui sunt in horto tam delicale depicto,
deliciis non fruilur. Veni, Jesu bone, veni; perflaa pressionem non exspectant: cogi nesciunt, sed aus-
hortuin tuum, ut fluant aromata ejus sicut torrenss tro perflante fluunt ultro. Intuemini mundi sapieu-
in austro. Ipsaest hortus, esto tu auster. Te irriganlee p, tiam. Nonne violenler expressa videtur, et longo ela-
crit anima ejus sicut hortus irriguus, et te flanle nonl borata lam exercitio quani studio? At in nostraeau-
tlelicient ejus aromata, qui vivis et regnas in ssecula » ctoribus philosopliiae,et velox et vehemens sapien-
siccuiorum. Amen. *
tiaeprorupit abyssus. Vultisvelocitatem audire? Cum
SERMO XXXIX. tteteritis anle reges ct prmsides, nolite prmmedilari;
Lurge,aqniio; el teni, auster; perfia hortum meum, 132 dabilur enim vobisin illa kora quid loquamini.
et fluant aromata illiut (Cant. iv, 16). Vultis vehementiam ? Ego, inqu.t, cia*orodis ot et
1. tixple, Jesu bone, quod jubes, transfer austrum» tapientiam, cui non polerunt retittere advertarii vet-
de ccelo, el induc illum in hortum tuum, in animami tri (Matth. x, 18, 19; Luc. xxi, 14, 15). Quomodo
sponsse tuse. Hoc flalu leni solve taedium, solve tri- hsectam subita et tam serena profluerent, nisi hoc
stitiam abejus affeclu.Nam utrumque in vitio est, ett austro aflJante? Audivistis jam unde veneruni aro-
prsefert speciem aquilonis : ulrumque mentcm ligat,, mata veritalis tam proflua et parata tempore suo.
et praepedit a purae profluvio quodam lactitia:. Quidd 5. Charitas nonne et ipsa diffusa est in cordibus
limor? nonne ct ipse rigorc gelido constringit affe- noslris per Spiritum sanctum qui datus est no-
ctus? Ab alienis parce, Domine, sponsse tua?. Qttid d bis? (Rom, v, 5.) Multa sunt aromata quaeprofluunt
magis alienum ab ea, quam timor qui non est in cba-- D I per Spiritum, nec nis* per Spiritum, gaudium, pax,
iitate, cum ipsa tota sit in cliaritate? Ille servilis esl,, patieutia, longanimitas, bonitas, benignitas, lides,
llla in libertatera vocata. Vidistis, fratres, hesternoo mansuetudo, modestia , continentia, castilas (Gal.
sermone virum meticulose incedere, ut institutioniss v, 22, 25). Haec non modo provenerunt, scd etiam
prima subiret elemenla; quam moranle, el quara n profluxerunt.Quod profluunt.copia designatur : quod
nutante proposilo disciplinserudimentis sc passus cst it ad flalumaustri, coaclio tollilur. Charitas non po-
insigniri! Et bene nostis, dura adbuc saeculariserat,t, test cogi, gralis fluit; non necessitate, sed arbitrio
quam largos elcemosynarum rivulos manus ejus fun-- fertur, auslro lamen flante. Arbitrii enira quid cou-
debant. Quid crat causse, nisi quod mentem ejus in n ferret libertas, si non aspiraret auster gratise?Nam
liac parte timoris perstrinxerat aquilo? Ausler scili-- elsi arbitrium ubi est, semper liberum est, non ta-
eet illara ex parle afllavit, sed non perflavit; ideo o , men liberum ad omnia id esse darnus : nec elettio-
eleemosynarum prompteprofuditaromala. Scdabie-:- ncm, nec exsecutionem omnium liberam habet. In
uunliallonis pretiosissimus ille aromaticusque liquorr eligendo semper est libertas, sed non est seinper ad
post multos conatus vix tandem ab ejus animote-- eligciidtiiii. Eligere namque nisi libere non] potes»:
uuiter exprimi potuit, Plane similis erat evangclico o êd est aliquid, quod non eiigere per iepotes». Jwt
805 IN CANTICA SERMV/XXX.A W,
ad quse naturaliter poten-
juris voluntas est; libera est cum adest : sed non A lud posse. Multa siquidem
est animus ad omnem quam oportet adcsse voluntales sumus, non statim illa possumus, ubi connata
tem liber, cum abest. Nec magis sui juris est, quod facultas aut infirmitatc praepedilur, aut arte usurjua
intensam habeat voluntatem qtiam habet, nec quod destiluilur. Frequenter ad horam oculus videre ncu
habeat voluntatem bonam. Sed quantuntpost lapsura potest, cum tamen naturali non delicitur potentia
in libertate consistit arbitrii, quod vult animus, sem- visus : adest habilus, et abest usus. Naturaliter po-
non potcst. Sic et na-
per libere vult: sed non est Jiberim ei quodlibet, tens est videre, sed actualitor
etiam quod oportet, velle. Est enim libertas, quse turalis libertas arbilr i manet quidem, sed impedila
sine voluntate non est, et sine qua non est voluntas: peccato : idcoque non valet habere] tcrtiara illam
et est libertas qusedara, quam non semper comita- libertatem, quseest in bono, nec secundam quae est
tur voluntas. Illa est in voluntate; hsec est in qua- ad bonum. Prima manet mutala quidem, non.immi-
dam volendi facultate. Hla est*i t ipsa; hsec quasi nuta : reliquse nec mancre dicendae sunt. Non enim
ad ipsara. Istam possumus, etillaJi cogimus. Et vi- post peccatum , liberum nobis relinquitiir bonum
stis qusedam est videndi virtus ii. oculo, et visus ni- velle; ideo necresidua libertas est, qtise consistit in
hilominus quaedam passio in videndo. Sic et in bona voluntate: sed per gratiam hsecultima inspiratur,
animo dicilur intelleclus et potenlia naturalis ad in- R et secunda reparatur, et prima naturaliter crealur.
• telligendum, et usus potentise. In arbitrio similiter 5. Dicta haec sint de libertate, qua bonum volu-
hae.coecurrit dislinclio, ul uno sub nomine et apti- mus, quoniam est cx gratia. Sed est alia libertas
tudo intelligatur et actus. Utrobique arbilrii libertas nihilominus per gratiam, qua non modo bene volu-
est, et ad arbitrandum, et ii*arbitrando : et cum in mus, sed bonum ipsum affectuose. llla libertas sem-
malo est, semper serva esl. UUquidem eo ipso serva, per in voluntate csl, ista non sic. Semper enim li-
quo inlirma, tam ad bonuni quam contra malum. bcre volumus, affectuose non semper. Affeclus ad
Libera est voluntas mala eo ipso quod voluntas : sed liberlatera rion spcctant arbilrii. Nec tamen plane
servilis eo ipso quod mala.Oniniseniin qui facit pee- libera est bonas voluntatis libcrtas, si affectuosa non
catum,seivusestpeccati(/oan.vin,54)Peccatumeniin fuerit; scd cum auster afllaverit, statiin affectiones
quera occupat, stringit et Iigat: captivat dum|cogit. aromatica; fiucnt. Non premunlur ut expriraantur;
4. Sed tu, Domine, converte captivitatem nostram Iibere ttiiunt.Volur.tatem sanctam frequenter taedium
sicut torrcns in austro (Ptal. cxxv, 4). Emitte spiri- quoddain et tristitia comitatur; sed affectiones dul-
lum luu.n, el reuovabitur autiqua libertas : renovabi* ces cuin iUis iler non babent. Aromaticsesunt odo-
tur.inquam.nonrecreabitur.Nametsioblitterataest, r ratu, ct tactu pariter gratae : dtilciter sentiunlur, et
ablala tamen noncst.Manet qusecreala est, sed movere dukitcv reeohinlur, dnlciter fluunt, et dulciterpro
se nequit ad quod est data; vivit, non viget. Sic et in fluunt. Sibi tiuiuit, et aliis profluunt. Aromatici
phrenclicis non minuiturinnata rationalitas, sed in sic utrique sunt intus affectus; ct foris affatus. Ad ista
affectismilltisejus motusexistere valet. Cum fuerit u- potest aspirare lihertas arbitrii, sed de arbitrii libcr-
rala gravis passio.non redditur,sedresuscitaturcon- tate non pendeut. Sicut affecliones malaecontra bo-
sopita ratio. Sic et concreata hominilibertasarbitrii, nam voluntatcin s.-epesunt, sic bonse, cum adsunt,
non est penitus vel cxparte ablata, sed peccato li- etsi cum ipsa sunt, ex ea tamen non sunt: libera
gata : cadem cst quae facla est, sed est aliler affecta. est sinc istis, el quasi tiberalis reddilur ex istis.
Et, ut sic dicam, est liberlas conditionis, est Iibertas Voluniatem ipsain liberiorem efficiunt, sed ex ejus
disposilionis, esl liberlas affeclionis. Prima naturae libertate non fluunt. Fluunt auieui cuin ausier per-
est, et ideo semper bona est; sed nisi sanata fuerit, fiaverit. 0 dulcis auster et vere optabilis, cujus spi-
nec sccunda eril ad bonum, nec tertia in bono. Pri- ritu hiemalis rigoris horiida solvitur facies, et ju-
ma iu naturali aptitudine consistit; secunda, in ha- cuitdaenovitatis verna tcmperies arridet in hortis, el
bitu bene vel male conslilutaementis; tertia, inusu. nova lemperies, et autumnalis ubertas! Nani in
Idconisi fuerit aptitudo naturalis adjuta per gratiam, j) fluxu aromatum, fructuum signattir maturitas. Ecce
nec habitus, nec actus volunlatis ad virlutem spec- quam bonum, et quam juciinduin in cubilibus et iit
tabit. Invalida est arbitrii libertas : propterea ubi hoiiis aroraatura auram hanc exspectare tam dul-
arbilrium succumbil, afflct auster, et stalim aro- cem, rcnovantem et recreantem fructus Spiiitus,,
ntata fluent. Non babet genercsam banc libcrtatein profundeniem aromata, spargcntem odores ! Mitte,
et vere liberam, quae esl ad bonum el in bono, nisi Domine, hunc Spiiititm nobis, qui post aquilonis
Spiritus liberaverit. Idcirco, Domine, eniilte Spiri- liorrorera hortulum noslrum nova facie vestiat, lu-
tum tuum, ut conferat et posse et velle per gratiain, ctum nostrura vertat in gaudium. Aut si quid bon:
qui primo possibilitatem ad utrumque coutulit, duni siguificat aquilo, illum cum austro siniul invita.
naturam hominis condidit.Tressupra enumeravimus, Jungant oflicia, et partes suas assequalur uterquc.
libertates. In tertia velle quidem adest, in secunda Aquilo stringat, auster resolvat. Stringat ille lasci-
subest, in prima consideratur ad duas reliquas po- viam, hic animum in gattdia proflua laxet. Ille con-.
lentia naturalis. Ergo prima vocetur. potentia; se- tinentiam praestet, iste conscientiam exhilarct. UJe.
cunda, potestas; tertia, voluntas. Non videlur idem, contineat, et iste repleal. Factus sum, inqtiit, sicut
naturalem potentiam ad aliquid habere, et 133 '•- uter in prttina, el justificaliones tuus non sum oblitut
?207 GILLEBERTI ABBATiS 208
(Psal. cxvin, 85). Bonus uter sic congelatus et in- A I displicenl.Felixhortuscujusomnesfructusttnatura
-fttsus. Foriscontinenlisc pruina, intus replelio jusli- boni sunt, et tempore congrui. Neutrum deesse novit
liae. Bene iiterque flat, quando exteriora gelido quo- pomis suis sponsa, ad quorum comestionem dilectum
•dam continentiae spiritu rigent, et interiora rigantur provocat. Veniat dileclus meusin hortum suum, ut^co-
nrofluis gaudiis. medat frucium pomorum suorum. Vide quam morose
6. Et ut atistri ffatum ad interiora deflectas Per- et modeste, et post multa prseconia facta sit haecin-
fia, inquit. Qui pcrflat, in intimis flat, et impenetra- vitatio. Non enim praesumit haec dilectum invkare:
bile nihil est illi: spiritus istc subtilis cst, acutus, non sitit delicias, donec delicate satis se novit de-
et mobilis, perllans non inflans. Scienlia inflal (/ scriptam. Quid enim?putatisne Jesum delectabilem
ifior. vni, 1) : charitas perflat. Charitas inlerior est illum adventum praesentiaesuae illis indulgere, qui
qnam seienlla, et ad secretiora pertingil. Omnia in- praedictis non sunt praediti dotibus, nec laudibus
leriora perfiat Spiritus, qui scrutatur etiam profunda digni ?Temerarise praesumptionis puta, si, prius quam
Dei. Ubi perflaverit, et quasi perflaverit ista; ibi apttis sis ad contemplationis usum, Jesum invitas.
scientiarum aromata utiliter fluunt, mnditaiiones, Tu illum ad deliciancium tecum sollicitas, qui forte
orationes, suspiria, singultus, lacrymae, ipsa collo- sordes adhuc delictis ? Horlus tuus senlibus horret
' et sterilescit,«t illuc Jesum invitas? Invita
B
quia. Omnia velutaromata fluunt, quse de charilate illum.non
ducunt originem. Omnia quae procedunt de ea, ut jani delectelur, sed ut deleat quod plantavit dex-
quasi aromatica sunt, gratia plena. Chara stint, el lera tua. Invita iliuin ut purget primo, postca plan-
copiosa sunt; aromatica sunt et fluentia suiit. Plena tet. In utroque labor est, sed cuni delectatione de-
sunt quae de charitalis pleniludine procedunt. Plena cerpere veniet fructus maturos
sunt. et expressa non sunt, nec lorcularis violentiam 2. Veniat, inquit, dileclus meus. Non tantum
patiuntur ejus aromata. Torcular in hoc horto non blanditur et applaudit praesenti, sed etiam in absen-
lcgis cxstrvctuiri : nam vicem torcularis oblinetau- tem inardescunt vOta ipsius. Falsus amor et simu-
sler. Afflaia quam calcata melius fluunt. Graluita latorius absenlem obliviscitur, praesenti blanditur.
cnira. ut dkimus, sunt, non extorta metu, sed spi- Non sic sponsa, non sic; sed absentem desiderat,
ritu fusa. 134 S|jnt qui aquilonem et austrum ad prsesente lsetatur. Venial, inquit, dilectus meus ih
bujus saeculi adversa et prospera trahunt. Et quidem hortum suum. Ad me quid austrum invitat? Ipse
gemina hac tentatione vexata Ecclesia Bei, bonse veniat, et sufficit mihi. Ipse auster est meus, ipse
sc.nper afiectionis el opinionis abundat afomatibus. aroma esl meum : ipse auster meus, ipse ainor
Tleo his tentationibus perflandum dimitlit, eo quod (Q meus. Deus ab austro venit, et auster.veiiit cum eo.
abundare novit, etinopiampati.Locus iste latiorem Denique ipse plenus esl gratiae et veritatis. Bene au-
exsecuiionem exoplat : sed in calce hsec tanlura *ter meus, qui serenus illustrat, et suavis illabitur.
quasi leviter tetigisse sufliciat. Scquens sermo ad Auster meus est Cbristus meus, ipse hortum pcrfial,
rntituas invitationes sponsi et sponsic transibit, si ipse comedit poma. Yeniat dilectus meus in hortum
gratiam nobis praestare diguetur Jesus Christus, qui tuum, ut comedat fructum pomorum suorum. Pula-
vivit et regnat Dens. tionis lempus jam transiit; flores peperernnt fru-
SERMO XL (7). ctus quos parturierunt, hiems abiit; recessit ver,
Veniat dilectut meus in hortum suum, ut comedat ffisiatem jam inclinatam maturior auturanus impel-
fructum pomorum suorum. Veniin horlum meum, lit. Venial jam dilectus meus in horlum suum, ul co-
sbror mea sponsa. Mestui myrrham meam, etc.
medal fruclus pomorum suorum. Ecce jam venit plo
(Canlic. v, 1.)
1. Quamlonge, fratres.a conversationc mea sunt nitudo temporis ; ideo veniat dileclus meusin hortum
verba voiorum islorum. Aviditatem Dominus novit, tuum. Poma praematura sunt; ideocomcdat fructum
sed ansu destituor. Quidni?non est hortus mihi, pomoruln suorum. Ficulnese prima poma desiderat.
Cum nonduni temptts csset ficorum, accessit ad fi-
qualem supra Christus depinxit : non sunt poma,
I cum secus viam, vertit folia, et nihil fructus invenit
D
quibtis avide vescitur; non fructus aromatici; non
fons irrigans; non aitus puleus aquarum viventiura: (Marc. xi, 15). Anlc tempus comedendi, et ante lem-
ad eam maneesuiiens. Novi
magis atitem in hortum meum ascendit horror spi- pus fructuum, acccssit
iiarum et veprium. Non audeo le, bone Jesu, in talem ego ficulneam malutinos a prima puerilia fruclus fc-
hortttm vocare, nisi forte ul cvellas, et disperdas, et rentem, fructus piimitiarum, fructus gratiae virgi-
sed in
dissipcs pi-imo, et plantes poslea; et sic lempore con- nalis. Nec erat hsec ficus plantata secus viam,
in Iiorto quem
gruo de plantatione comedes dexlerse tuse. Felix horto, 135 et i" horto concluso,
et arcta custodiae
animaqueeteinvilaredignaest ad fructus jam malu- circumdat disciplinse maceria,
ros, ad fruclos paralos, et accrbitatis nihil habentes. sepes. Fecunda plane ficus, et pulcherrima inter alias
ad cam Dominus Jesus,
Atque ulinam acerbitas sola ncstris accusetur ini specie. Frequenter declinavit
fiiiclibus; utnam imraaturi sint, dtimmodo malii illtt I forte dicens: Sub umbrdejusquem desideraveram
]ionsint. Frequenter poma quae genere bona sunt, sedi, el fructus ejus dulcis gulturi meo (Cantic. H, 3).
iemporenonduin grata.sunt, sed immaturitate solai 3. Se.-i utinam fructus quos protulit servassct.
(*") llabitus est in feslo S. Laurenlii, ul ex co?tt?.>'.'.u

apparet.
209 IN CANTtCA SERMO XL. 210*
Ltinam impro'a fjris manus non deprsedala esset \ror mea sponsa. Messut myrrham metttn cum uroma-
t»m. Nunc at.terr, optimos fructus tulit, et eos qui tibus meis. Dtirus est affectus quem non permovent
i-«nascinon possunt. Alii succreverunt in locum eo- inviialiones el reinvitalioncs istse tam dulces. Quii
rum, id est pro virginali continentia, aniara poeni- hac vicissitudine gratius? qnid mirabilius est b.oc
tcntia. Quain dulcius illo nativo fructu, quam hoc commcrcio ? 0 admirabile commercium ! Dilectus
sjbsecutivo, ct te et dileclum cibabas ? Vaeraiserae Dei Patris, gloria cceli, Angelorum dclicise, ad hor-
tibi! quando veniet dilectus tuus, quae tibi mens, tulos noslros invitari se perroittit, et ad suos reinvi-
quae facies, quis vullus erit? Quo te vertes prae tare non praetermittit. Et qui noster est hortiis, ve-
pudore, quae pudicitiae fruclus perdidisti ? quo te rius dicilur ipsius. Non enim ait, Veniat dilectus
vertt s .•cum accedet, cum vertet folia tua, el solitos mettsin hortum meum; scd, in hortuin suum. Jiire
fruclui non inveniet, pudebit illum prse confusione quidcm , in suum, quoniam ad ipso datum , ct ipsi
lua. I .ecoleverba voti virginalis, consecrationis tuse debitttm , et certe deditum. Veniat dilectus. Veni,
verba recense. Sttb his foliis attende, quia jam non soror mea sponsa. Magna dulcedo, et apta dislinclio..
est prtprius fructus, fructus intcgritatis, fructus Illa desiderat, el ille imperat. llaec dicit, Veniat :
virginitaiis. Tales consecrati sunt, sedjam ablati hic dicit: Veni. Ego, inquit, slo ad oslium, et pulso :
sunt. Non benc conveniunt consecratio el corruptio. B si quis aperuerit mihi, inlroibo el cmnabocum illo,
Laesa virginitas condonari solet, ssd redonari noi et ipse mecum (Apoc. m, 20),Non babes neccsse, <»
valet. Gloriosa dicla suntdete, civitas Dei, sed igno bone Jesu, morari ad 136 ostium sponsae: ipsa
miniosa facta sunt in te. Cum confusione duplici ct enim te votis ultro interpellat. Redde vicem, rein-
rubore de caetero in planctu agnosee parlein tuam. vita illam. Sedisti ad mensam ejus, vide quantasint
Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem apposila tibi, sciens quia et tanta oportet te prscpa
lacrymarum, et plorabo lapsam non vilcm de plebe, rare. Tanta, inquam, et suflicit ei. Hoc autein dico :
sed quasi piimam in virginali grege ? Quis, inquan., totam sc impendit, tu te totum repende. Quomodo
dabit mihi fontem lacrymarum?Nam ipsa quae lapsa totum erit, si illa se totam dat, tu te dimidias? Exi-
est, lacrymis tota pereffluit, per ora irrigua lacry - guum liium, plus est toto illius. Totum ejus, portio
marum rivi dcfluunt Alta suspiria et anxii gemittts est quaedam graliae tuse : ideo et suus tuus esl, ct
produnl quod contigua semper culpae confusio sup- luus suiis est hortus.
primit. Vidi in misera facie dejectum vultum, fra- 5. Veni in hortum meum. Ego, fratres, in horlo
etas genas. Singultus sermoncs intercidebat: a sponsi copiosum illum, ct delicalum, et gloriosa
lapsu continere noluil, a lacrymis continere non va- consilum paradisum virtulum Chrisli libenter acci-
lel. Age quod agis, fructus dignos poenitentiae.Inno- " pio, quas secunduin geminara naturam vel ab seter-
vet te dolor, mcerore consumere, cum propheta dic: no habuit, vel aceepit in tempore. Ergo secundum
Nolile incumbere ul consolemini me, amare flebo hunc modum hortuin sponsaestatum animaevel Ec-
(Isa. xxn, 4). Flebo et ego tecum. Forte dileclus îesiaeinlerprelare, et virtutum affecluumque dotcs,
tucs et ipse cotlacrymabitur tibi, qui Lazarum fle- quibus ditatur a sponso. In isto considerantur bona
Vit (Joan. xi, 55). Forte plus ille flet. Plus dolet qui corporis ; in illo, capitis. Pulchra utrobique con-
plus diligit. Miserationes ejus multse sunt: ideo, in- templationis cibalio. Sed quid illa ad istam ? Quanto
quit prophela. non sumus consumpli(Thren. m,22). gloria Chrisli, vel animae, vel Ecclesiae prseccllit
Denique nec tu consumeris, quia coiisiliaritis est virtutes, tanto delcctabilior in hunc hortum ingrcs-
tibi 5*consolator, convertens animam tuain. Quo- sus. Ad illum operatio plus spectal, ad istum, con-
modo (ut dicam quod intelligi vix potest) non per- templatio sola. Sponsa, ctsi laetatur de illo, laborat
movebit ipsa, dissimiliter tame», ejus affectum, lu- cuin illo, et in sudore vescitur poniis stiis : in istuni
ctus tui miserabilis facies ; dum ipse, qui retracto cum introducla fuerit, nihil reliquum est nisi deliciaa
mceroris tui seriem, dolore cordis tangor intrinse- tantum. Suum tuetur, et istum intuetur. Nec lm.ro-
cus? Si feceris dignos pcenitenliaefructus, revertc- jj miltitur in isturo nisi de illo, hoc est, de actionead
ttir iterum dilectus tuus in hortum suum. Nam pce- usum speculationis. Aut sicontemplationem ir, illum
litentiae poma libenter comedit. Beatius tamen, si sponsae hortum admittimus, similis est actioni. Uli-
primaevaepuritalis fructus intactos quis servet.Bo- quc de illis mullis ordine commodo venilur ad hanc
numest in maluritatepraevenire,et perseverarein ea. myrrham. Non enim nisi in abundantia virluluni
4. Ideo sponsa prsevenit in maluritate, et dicit: iugredietur in hoiium dilecti. Ingredieris, inquit
Veniat dileclus meus in hortum suum, ut comedat Job, in abundantia sepulcrum (Job. \, 26). .fleliua
fructum pomorum suorum. Veni in hortum meum, tamen hic sonal i» hortum. In sepulcro innuilur
soror mea sponsa. Vehemens amator est Dominus quies el qusedam a curis occultatio ; in horto ex-
Jesus : ad unam invitationis vocem advolal libens in primiiur intuilus et epulatio : in septilcro feria-
kortulum sponsae. Qtiasi praevolat et praevenit in mur; iu horto fruimur. Sicut ergo in sepulcrum.
maturitate, Veni, inquiens. Accipiatur noc verbum nonnisi in abundanlia ingrcdiniur, sicut scriptum
imperalivi sensus, et apte cohaerebitquod dicit, Veni. est; mullominus inhortum. Ideo sponsain de]hort*i
Non est piger, non parcus rctributor, sed inconti- in hortum invitat : Veniin hortum meum, soror mea\
nciiti sponsam reinvilat: Yeni in liorlum nteum, so- sponsa Ingredere, ingredcre, sponsa, in contempla;--
tioneni virtulura dilecti tui; ingredcre h delectalio- A } nteasponsa. Tunc gloriabitur plcuocuni aromaiibus
nes eja3, memorare justiliae ejus solius. Ibi Deus, suis se myrrham messuisse. Tunc cnim et passionis
Deus tuus docebit le in jucunditate, et deducet te suae,et precum, quae in aromalibus signanlur, potie-
mirabililer dextei a sua. Cibabit te pomis vitaeet intur effectu. Cum clamore siquidem valido et lacry-
tellectus. Myrrbatn el aromata messuit tibi. mis preces offerens, exauditus estpro sua reveren-
6, Messui, ir.quit, myrrham meam cum aromatibus lia, factus omnibus opteraperantibus sibi causa sa-
tr.eis. Immorlalitatem cnim et ineorruptibilitatem lutis seternae(Hebr. v, 7, 9). Volo, inquit, ut ubi ego
messuit post mortem. Myrrbse siquidcm bcneficio sum, illictit el minitter meus (Joan. m, 26). Ubi,
cerpora morluorum perdurant illaesa. Myrrham, in- nisi in horto suo? Erit hoc in generalis resurrectio-
quit, meam. Bene suam, quam et primus accepit, et nis completione : nihilominus tamen et modo fit
solus impartit. Primitiae enim Christus.Jdeinde qui per contcmplationem.
sunt Christi. Per illum resurrectio mortuorum, qui 7, Quasi enim in hortum ejus ingrediraur, cum
primus resurgens jam non moritur. Bona taljs affectuose condigncque ct desideranter speculamur
myrrha, et melior quam lisec usitata, quae carnera quales fuluri sumus pcr ipsum, et qualis jam re-
mortuam non slnit putrescere; nam ista redivivam surgens factus est ipse pro nobis, et in exemplum
non sinit deflcere. Erat et myrrha ejus praecellens nobis. Quid dico, Resurgens? et ante resurrectio-
ct singularis iUa castifas virginatis, quae nullum ti- nem omnis conversatioejus, horti ptilcherrimi gra-
liilationis molum surgcntem sensit, nec fomitem tiam praefert; sed quod ante plantavit, postea mes-
liabuit; tn quo nec mofus est talis repressus, nec. suit. In resurreclione, et maturitatis et raessionis
fomes remissus : prseventus est enim in unctionihus est tempus, quando unusquisque laborum suorum
myrrhae, et myrrhse suae. Aliorum eatenus est effi- fructus percipiet. Quod ergo nos in hortum suur.i
caxmyrrha.et conlinentia pertingit, utservel a cor- vocat, quod myrrham cl aromata sua se messuissc
ruplione : hseca corruptibilitaie carnem dominicarn subneclit; ad contemplandam resurrectionis glo-
custodit intactam. Aliorum myrrha corruptionem riam hortatur, quse fuiura cst per ipsum in nobis,
cainalisincentivi subscquifur: haecincentivura p.rse- vel quaejam in ipso prsecessit pro nobis. Nonne ju-
venit omne. Illorum excludit, et hujus prarcludit. cundus et vere dcleclabilis progressus introire in
In Jestt nec causa, ncc corruptio : in ejus Matre elsi horlumChristi, introire in plantationcs Dojnini quo-
rausa , iion tamen corruptio : in aliis omnibus dam prospeclu de virtutc in virtutem ejus? ProspeT-
ft causa et corruptio. Myrrha nostra motus ctu, inquam; non audeo provectum dicere. Nam
«•xsurgentescarnalis concupiscentiaereprimit: myr- , ad virtutum ipsius veritatem et plenitudinem quis
rha Marisetales motus nescivit: myrrha Jesu tali- sibi provectumpollicetur? Jucundusdigressusplane,
terraovendi nec causam, nec originem habuit. De ct commodus quidem. Nusquam magis humanae
plenitudine ejtts omnes acccpimus, et myrrhara dc menlis fastus reprimifur humilialione, nec fames
myrrha, Myrrha noslrae castitalis, munere et imi- contemplatione satiatur, nec faslidium excilatur
. tatione ipsius est: ideo cum in nobis myrrham me- semulatione. Comparatio humiliat; imitatio exercet;
tit, suam roclil. Utinam in me multara myrrham consideratio delectat. Prima premit; secunda pro-
invcniat, quam metat. Myrrham cum aromatibus: vocal; terlia pascit. Premit immensitas; provocat
id est abstinentiam mali cum affeclibusboni; distri- honestas; pascit veritas.
c;ionem carnjs, el dcvotionem cordis ; sive tempe- 8. Denique paulo post ipse dilectus, ipse sponsus
ranliam a lic.itis, sive toleranliam in injuriis acci- amicos et charissimos sibi invitat, ut comedant et
piamus. In mytTlia benc utriusque virtutura aro- bibant, et ir.cbrienttir : quoque major illis innasca-
mala sociantur. Ilaecest cnim grafa si baiiefacien- 'ttir avidilas, de suo prius blanditur ct proponit
tcs flagellamur, si, ipsi nosnieiipsos foris alTHgent.es, convivio: Comedifavum cum mellemeo, Tuum, Jesu
137 e<>'Ps0 suavitcr intus affjciraur. Mullam tlo bonc, ulrumque est, et illud mel quod das, et illud
inaiiyrts Laurentii, cujus festa nunc agimus, agro fj | quod es. Sed hoc in loco mel illu.d quod es ipse,
myrrham demessuit, aromata multa; confossioiiis nostrae intelligentise so promptius offert. Cur non
ntyrrhara, confessionis aromata. Ad ignem enir.i dicis favum tuum, sicut mcl tiuini? Cur hac distin-
applicatus Christum confessus est; corpus suum ctione nunc uteris? Et favus tuus est, sicutet nlcl
tradidit, ita ut ardcret; facultales dispersit pait- tu.um : quamvis manifeste istud expriinas, cum il-
peribus. Caro ejus cremata cst propter Christum, Iud sileas. Ttia est atraque natura; sed divina tua,
sed cor magis in Christo : ideo dc craticula voca- et quasi naturaliter tua, humana non esl quasi
Kir ad hortum. Et dum in craticula erat, ab horto naturaliter tua, sed magis assumpta, cl dignalioiu:
non aberat. Nunc tantura in borto, non tamcn tottis tibi cffecta est naturalis. Comedifavttm cutn metta
i:i eo. Caro ejus adhuc in corruplione tenetur, non- meo. Ante sacrac conceplura Virginis quasi mel
dum refloruit: reflorebit autcm cum fuerit corpus solum erat, et sine tavo, nondum incarnata Divini-
huinilitatis nostrae conforme corpori clarilatis Jesu. tas. Poslea mcl in favo, Deus in homine : nunc au-
Tunc metet immorlalilalis myrrham, quam ipse tem favus in melle, homo Deitate veslilus. El si co
praemessuit, et axomala multimodse giorise. Tiinc gnovimttsClnislum sccundutn carnem, sed iam t:on
Xereinvitabit el dicet : Veniinhorlum meum, toror cognovimtis, ait Aposloltis (// Cor. v, Ilj). Sicut
213 IN CANTICA SERMO XLI. fctt
oiat Deus reconditus in carne, sic niinc vice versa A ptatis, ad fructus maluros, ad fruclus jam perceptoS
ipsa caro est occultata in Deo : et si glorificata est a se, et a le percipiendos. Tunc bibes vinum cum
caroiila, ut jam spiritualis sit, et infirmitatis nil lacte, ut obliviscaris prioris angustiae,. et novse re-
habens, tamen cst occulta qnodammodo, dum ma- surrectionis degtistes duicedinem, prsestante Do-
gis eum, in eo quod ipse est Deus, attendimus et iniiio- nostro, qiii vivitet regnat in ssecula saeculo-
adorainus. Quodammodo carnis favus deitatis in rum. Amen.
melle reconditur, dum adrairalionem nostram et; SERMO XLI
lidem ad se traxit ex integro manilestatae reverentiai JlfessHimyrrltam meam cum aromalibus meis, etc
majestatis. Jam ergo post resurreclionis gloriam, (Cant. v, 1.)
Christus comcdit favum cum melle suo, etsine car- 1. Messui myrrham meam cum aromatibus meit,
nalis infirmitalis injuria in assumptse carnis sub- comedi favum cum melle meo, Mbi vinum tneum cum
stantia 138 delectatione divina et sibi sola nalivai lacte meo. Veni in hortum meum, toror tnea sponsa..
perfruilur. Comedi favum cum.melle meo : bibi vi- Putate, fratres, vocationem hanc ad saeculi finera
tr.im meum cum lacte meo.. Jam dicis luum esse; referri, quando, completis omnibus sacramentis EC-
utruroque tam lac quam vtnum. Tua stint cnimi clesiac, ipsa invitatur ad regnum; quando mitlet
utriusque jura naturae, utriusque propuia, non: B E Dominus messores angelos, eo quod -regiones albae
alterius vitia : et sicut bibit vinum novum , tunc erunt ad messem. 0 felicia tempora primitivae
ita el lac novuim Cum lacte, inquit, meo; id1 Ecclesiae! Quam uber lunc erat ager illius , quam
est, cum lacte novitalis tuse, non infirmitatis no- copiosos producebat fructus! quanta in martyribus
strse. erat fecunditas myrrhae, quot apes perfectioris el
9. Curre, sponsa, propera ad tam amce convi- mysticse doctrinae favos operantes! Putares inter
vium, ubi vinura est sponsi, ubilac, ubi favus noni ipsa inilia fidei, cum verbi semina mitterentur,
inanis, non vacuus, sed inelle plenus. Mel invenisti,, messionis jam esse tcmpus, et quasi maturas ad
comede qv.od sufficit; nam tu ad totum non suflicis. falcem regiones albere^ Quid moraris, Jesu bone?
Ipsc autem Jesus non comedit ad mensuram , sed1 cur sponsam non invitas in hortum ? Nonne jam di-
totum comedit, qui suflicit ad totum. Tibi dicitur,, cere potes : Quia messui myrrham meam cum aroma-
Ne sis scrutator majestalis, ut non opprimaris a glo- tibus meis, comedi favum cum melle meo, bibi vi-
ria (Brov. xxv, 16, 27): ipse scrutatur omnia etiaml n»m meum cum lacte meo ? Ubi nunc martyres iu
pralunila Dei. Nemo novit Patrem nisi Filius, et cuii myrrha, ubi doctores in favo, ubi ferventes spiritu,.
voluerit Filius revelare (Multh. xi, 27). Ipse totuml qui signantur in vino, et simplices in malo quos
comedit, ipse cui vult, et qiiantum vult imparlit: : laclis dulcedo figural ? An non ager Ecclesiae luaa
quasi participium tibi pollicetur hujus cibi, se re- jam tanta gloria nudafus videtur? Multiplicasti gen-
fectum gloriando. Si datum fuerit in escam tuami tem, sed non magnificasti laetitiam ? (Jsat.. ix, 3.)
fel, et acelo in siti fueris potatus, mernento quiaj Multi credentium fructus, sed aromala pauca. Prarv
talia passus est Jesus. Gustavit illa in cruce , noni cessit autumnalis ubertas primis illis nascentis Ec-
bibil (ibid. xxvn, 34), velocem amaritudinis transi- clesiaediebus : nunc hiemalis horror perurget. Prae-
lum signans. Bibil autem vinum cum lacte suo. cesserunt ubertatis anni, nunc sterilitatis incum-
Noi. turbaturamplius ad monumentttm proLazaro,i, bunt. 139 Post spicas florentes et lsttas, sleriles .
non tristatur usque ad mortem, non sub ipsa mortee et uredine confectae exsurgunt. Cur non dicis janK,
aeeto et felle potatur. Vetcra transierunt, nova suc- bone Jesu : Veni in hortum meum, soror mea sponsa?
cesserunt. Turbatio illa, tristitia, taediutn, dispen- Quid exspectas? cur morasnectis? An ut.post hanc
sato*ie ad horam suscepta de homine veteri.in la- hiemem aulumnus redeat? laetabuntur adhuc coram
Ctis dulcedinem novam demigrarunt. Bonum vinum,i, te, sicut laetantur in messe. Tunc benedices coronae
quo hausto oblivioni traduntur priores angustiae, :, anni benignitatis tuae, et campi tui ubertate reple-
et non aseendunt super cor; sed novis, etpuris.et :t o buntur. Pinguescentspeciosahujusnostri, quodnunc
Sacteisin carne jara rcsuscitata polatur affectibtis,i, videtur, deserti (Psal. LXIV,12, 13); et perseeulio-
qjando nulla jara dereliquo injuria, moleslia nulla,i, nis fervor novissimae, maturitatis canam albedineia
aut in anima, aut in earne, sicut prius, vel assumi-- messibtts noslris indueet. Multiplicabuntur in sene-
tur, vel susiiiietur; sed acetum cum felle mixtum,i, cta non deficiente, non confecta, non sterili, sed in
qitotl degustavit praelibans non bibens, in vini et:t senecta uberi : et bene patientes erunt, ut annuii-
lactis transivit saporem. Hanc et lu, fidelis anima,i, lient. (Psal. xci, 15, 16). Patientes, propter marty-
quae spousse dignitatc perfungeris, hanc, inquam,i, rium ; annuntiantes, propler verbum. In palienii-
et tu tibi commutationem fuiuram confide. Ideo o bus myrrhara metes,, in annuntiantibus comedes fa-
hacc in se complela praedicat, ut tibi tu similia di-K- vum. Tuuc electos tuos compunctionis vinopotabis,
scas sperare : tecum enim eomivari vult, tecum n consolalionis lacte immixto. Nisi enim abbreviasuct
"bibere : Non bibam, inquit, de hoc genimine vilis, s, Dominus dies illos, salva esse non possetomniscai r..
donec bibam illud novumin regno meo (Matlh. xxvi,i, 2. Metit etiam nunc Dominus, etsi non quanlam
29). Hoc tibi regnum significat, cum ad horlura tee tunc myrrham, tamen lnultam myrrham- aftlictioiiis
vocal, ad horlum deliciarura, ad paradisum volti- sponlanese. Favum comedit eum melle, et exgrcs&Jt,
213 CILLEBERTI ABBATIS 216
splritualium dulcedine sensuum, coutincntibus fi- i- A ejus qui congregabuntur illic, aninter cos qni con-
gwris nos facit oblcclari. Vinum cum lacte bibit,;, gregabuntur in congregatione unius fascis in la-
quia sublimes sensus et cxcedentes contemplationcss cum? inter zizania, an inter aromata? An forte
lidei et morum simplicitate temperat et indulcat.i. etiam vestrum de vobis arbitrium. haesitat? Quis
Zeli fervorem diligit, si tamen adsitnt lactea quae- gloriabitur in agro suo se nihil habere zizaniorum?
dam fomenta parvulorum. Cum fuerint expcnsa hsec c Felix in quo parum quid est, et id ipsum non excul-
oronia, cum pertransierint tempora martyrum; cumn tum, non folum, sed furtivum et latitans in quadam
doctores quasi quidam favi sapienliam conlinenless aromatum ubertate, et quod, 140 statim cum ad-
in mysterio abscondilam, minislerium compleverint it vertit, avellit homo ab horto suo. Vae mihi, Domi-
suum, et, disputationibus hsercticorum pressi, mel- ne, ab imperfectione mea, si homo durus es, si
leam doctrinam profuderint; cum numeros suos et:t exaclor austerus, si lollens quod non posuisti, et
dics compleverint vel parvuli qui lacte foventur, veli metens quod non seminasti! Vaemihi, si totum metis
ferventes spiritu qui inebriati vino gratiae obli- quod seminasli, sine remissione et pietatis respectu!
viscuntur quse retro sunt: cum consummata haec c nam non totum, quod in me semiriasti, excrevit.
omnia fuerint [non enim transibit unus apex autt Utinam myrrhae meae acceptum digneris habere
unum iota de lege donec omnia (iant (Matth. v,, B fasciculum, ut in medio uberum tuorum eommore-
18)], tunc exsultabit omnis Ecclesia sanctorum a» tur. Utinam aromatum meorum vapor exiguus ad
tam dulci audilii, Veni in hortum meum, soror meat modicum parens ad te ascendat. Nam quando tibi
tponsa. Messtti myrrltam meam cum aromatibuss offeram integrum favum mellis? quando tibi offeram
meis, comedi favum cum melle meo, bibi vinummeumt meditationem assiduam in lege tua? quando puram
cum lacte meo. Messui, cotnedi, bibi: prseterili suntt et plenam intelligenliam spiritualium sacramento-
temporis baec verba, et consummationero comptctami rum?quando sapientiam melleam, quam Paulus lo-
signiflcant, ac si dicat, Consummatum est. Veni int qititur inler perfectos? (I Cor. it, 6.) Nain sicut
horlum tneum, soror mea sponsa. Messui myrrhami cetlulis favus mellis, ita purissimis figurarum sacra-
meam cum aromatibus meis. In hortum illum, ubii mentis coelestis sapientia continetur, ut mtttua cot-
prope erumpcns nulla urtica litiorum gratiam con- latione et sacramenta veritas figurata commendet,
trislet, ubi vernanlem rosam asperitas spinarum noni et non parum gratiae trahat ipsa verilas talibus
violet, ubi arbor nulla est cujus sit interdictus ac- quasi cellis expressa. Quando tibi in quodam cordis
cessus. Veni in hortum meum, soror mea sponta. mei cratere, vini et lactis illam potero temperalu-
Mettui myrrham meam cutn aromatibvt meit. Audile _ ram miscere? Rara est mixtura baec, ut qui mente
C
quia non metit nisi quod suum est, nisi quod ipses excedit Deo, sobrius esse diseat, ut alta sciens
praeseminavit. Vere servus ille malus et piger, quii consentiat bumilibus; parvulus fiat, qui puriori ine-
pigritise suse causam in dominum interpretaliones briaturintellectu.
maligna transfudit: Scio quia homo austerut es,, 4. Quantus favus, quam ingens, quam uber ad
tollens quod non posuisli, el metens ubi non seminastii ccelcste liis diebus est translatus convivium, dom-
(Matth. xxv, 24). Bene piger, in quo dominus noni num Rievallensem dico abbatera (8), cujus nobis
invenit quod meteret: ct vere malus, qui diligendum locum istura tractaraus, nuntiatus est lransitus.
tiam metentis domini in duritiam perverso sensui Videtur mihi in illo, dum sublatus est, hortus
convertit, infrucluose quod acceperat servans, et! noster esse nudatus, et grandem agricolae Deo re-
injuriose de bono domino sentiens. Non raetit Do- signasse fasciculum myrrhae. NuUus talis in alveari-
minus Jesus nisi quod seminavit, non metit nisit bus nostris relictus est favus. Ulmmque in illo cer-.
suum. Quod inimicus homo superseminat triiicoi nere erat, et mellis favum, et myrrhae fasciculum
suo, non metit illud, sed mittet Angclos qui colli- cum aromatibus bonis. Quis illo vel vita pttrior, vel
gant zizania, el faciant fasciculos ad comburendura, doctrina prudentior? Quis magis illo vel aegrotus in
qui colligant de rcgno ejus orania scandala (Matth. ij) carne, velalacer in spiritu? Sermo ejus, quasi ce-
xni, 24-30, 37-42). Ergo prius regnum suum pur- reus, melleam cffundebal scientiam. Ca.rne laiigui-
gat a scandalis, agrum suum a zizaniis, et hortum dus, magis tamen inlus in spiritu coelestium amore
suum ab inutili germine, ut nonnisi suum metat et languebat. Myrrhata carne, mente aroraalica, cre-
colligat. matione conlinua, indefessi amoris odoriferum in-
5. Si modo veniat Jesus, sonet vox angeli, terri- censum offerebat. Corpore desiccato et arido, anima
tdliter intonet novissima tuba, producatur judicium, ejus sicut adipe el pinguedine replebatur: idco la-.
ignis in conspectu cjus exard^scat, advocetur ccelum biis exsultationis laudabit Dominum semper os ejus,
desursum, et terra discernere populura suum (Psul. favus dislillans labia ipsius. Nam totus conversus
•;LIX,3, 4), si jam haec omnia subito vos praeoccu- in labia, modesto vultu, el totius corporis habitu
pent; de meritis vestris qtiam teneretis sententiam? tranquillo, serenos animi prodebat affectus. Sensu
Ubi vestro essetis.collocandi judicio? inter sanctos perspicuus erat, sermone non praeceps. Modeste ro-
'''<) Aelredum abbatera Rievallensem in Anglia, noias ad epistolam priraam S. Bernardi. Aelredi
qui omit anno setatis suaequinqtiagesimo, sub Hen- opera habes in Bibliolheca SS. Patrum/el in Bk
nco II, rege Anglorum, anno Domini 1166. Vide bliotlieca Patrum Cisterciensium, tomo 111.
217 1N CANTICA SERMO XLI 218
gabat, reddebat modestius, molestos sustinens, mo- A qui potabatur, jure Jicere poterat; Quia bibi vinum
lestus nulli; acute intelligens, morose referens, cum lacte. Irao in lacte noverat ista temperate
requanimiter ferens. Memini frequenter illum, cum miscere, et in altero utrumque largiri. Facili ad
coepium <le assidentibus aliquis interrupisset ser- sedificandum utebatur materia, scd vehementiam
monem iraportune, verba suspendisse, donec alter inebriantis gratiae sentircs in verbis. Facilis incrat
totum effudisset spiritum suum : et cum importuni ei intellectus, sed affectio vehemens.
sermonis impetuosus defluxisset gurges, eadem qua 7. Dolendum quidem quod tanti viri subtra-
sustinuerat tranquillilate, suspensum verbum recta est nobis copia, sed nibilomintis gloriandum
sumpsit, opportunc foquens, et opportune silens. quod talem de hortulis nostris fasciculiiiti myrrhae
Velox ad audiendum, ad loquendum tardus, sed non ad ccelestem 'illum horttim prsemisimus. Illic
tardus ad iram (Jacobi, i, 19). Quomodo ad iram ornamentum est, qui nobis hic fuerat adjumen -
dicendus est tardus, ad quam magis inventus est, tum. Et si vacuata videntur alvearia nostra,
ut sic dicam, iiullus? et horlus nudatus; multos taraen reliquit manipti-
5. Bene favtts, quia sinceris undique compositus los, de quibus potens est Deus per virtutnm incre-
et consilus cellis, in omni actu, sermone et gesta msnta creare fasciculos. Qttod et in tola ope; atur
internae putabatur dulcedinis mella sudare. Felix in » Ecclesia, donec per successiones continuas, omnitim
quo Jesus integrum favum, quem comedat, invenit, graduum dispensalione completa, sponsae suae jam
crassum, non cxsiccatum. Vide naturam favi: quasi perfeclse et consummatae dicat: Veni in hortum
galeato capite est, propler formam vasculi cui in- meum, soror mea sponsa, Meffoi myrrham meam cuth
nascitur. Deinde de superioribus pendet, et de supe- aromatibus meis, cometii favum cum melle meo, bibi
rioribus prodit. Bona, secundum Paulum, galea vinum meum cum lacte meo. Comedite, amici, et bi-
spes salutis aeternae(I Thess. v, 8). A spe siquidem bite; et inebriamini, charissimi. Quod quidem etsi
supernorum, oraniurn actuum caput et totius inten- in generali illa Ecclesiae introductione in Domini
tio vitae incboare debet, et illi cohacrere, ad hanc gaudium, quse post resurrectioncm fiet, perfectis-
fcndere, et hac se contra omnia tenlamenta tueri. sime speratur; quotidie tamen augelicos cives ad
Si videris hominem, propter spem supernorum, in congratulationis convivium invitari credimus, cum
omni actu, etiam adverso casu, repleri gaudio spi- sancta quselibet aiiinia (sive qualem supra memini-
riuis, qui super mel dulcis est; quid hunc nisi fa- mus, sive inferioris perfeclionis et gratiae) in para-
vuin credideris in cunctis cellulis melle redundan- disi amcenitatem transfertur, in hortos semper vi-
tim?Quid? cum hominera cernis capacem sensu, rentes, in locum tabernaculi admirabilis usque ad
conversatione compositura, actuum et vitse aequa- 'J domum Dei.
bili coramensuralione cohaerentem sibi, talibus un- 8. Haecrecolite, fralres, haec recordamini, et ef-
dique vasculis conserlum, vacuis tamen, et spci fuudite in vobis animas vestras. Ignita est haec re-
quae est reposita in coelis, melleo exhaustis liquore; cordatio : liquescere faciet animam tuam, ei in dile-
numquid aliud tibi quam favi arenlis siccitatem de- ctationes et desideria effundi, ctim transibis in lo-
pingit? Duplicatum 141 quidem incommodum, si cum tabcrnaculi admirabilis. In voce enim cxsulta-
simul fuerit et dissipatus dissolutione, et indcvo- tionis et confessionis sonus epulantis (Psal. XLI, 5).
tione quadam desiccatus. Aliud tamen est si servat Dulcis ibi uterque sonus, et amici epulantis, et Do-
speciem, ut menliatur virtutem: aliud si integritatis mini invitantis. Invilantis est enim vox : Comedilc,
formam, et infundendaefavorcm spe bona gratiae re- amici, et bibile; el inebriamini, cltarissimi. Amiei,
fert, ut dono spiritualis dulcedinis receplacula inquit, el charissimi. Bianditiarum haec sunt nomi-
apta non desint, et idoneaecellulse melli superno. na : sed hce blanditise adulationem non sapiunt; offi-
6. Noster autem hic favus, de quo loquimur, in- cii et dilectionis sunt plenae. Et hsec ipsa a Doraino
teger erat, et interno liquore exuberans. Plenus erat blandimenta prolata, inebriaudi non carent effectu :
celiularum, hac illacque distillabat dulcedinem, ser- ... eflicacia sunt ad emulcendos eorum quibus fiiint
nionis divini assiduus operator favos componebal. aflectus. Habent tamen inter se distiuclionem, et ali-
Boni favi, quibus adhuc integris multorum quolidie quid amplius gratiaepraefert eharissimi, quam amici
indulcantur fauces. Moiestam nou sectabatur subti- vocabulum. Fos, inquit Apostolis Dominus, amici
litatcm, quae plus contentionis, quam instructionis mci eslis, si fecerilis qum prmcipio vobis.Jam non,
niiiiistrat maleriam. Circa moralem operosus scien- inquit, dicam vos servos, sed amicos, quia omniu
tiarn, cullissimis illam.verborum cellis committebat. qumcumqueaudivi a Palre meonola feci vobis (Joan.
P.iidcns erat eloquii mystici, quod inler perfectos xv, 14, 15). Videte et hicquamdam dislantiam. 111c
dispensabat. Lactea in salutem ct consolationem dicuntur amici,el hic, sed differenter. Ibi, quia fa-
parvulorura exuberabat doctrina, cui tamen laetifi- ciunt; hic, quia sciunt: ibi, propler minislrclio-
cantis et inebriantis sermonis vinum saepe latenter nem; hic, propter mysterium : ibi comedunl, hic et
immiscuit. Ita est. Lac ipsius vini obtinebat virlu-. bibunt. Ulrimque amici, nondum tamen cltarissimi.
fcm. Simplex ejus iiistitulio, et sermo lacteus ani- Charissimis in potalionera cedit ebrietas. Ipsa no-
inum audiloris in qucmdarri inebrianlem alienatae minis forma superabundantiam quamdam lalentcr
luenlis cxccssuin funini ar. ipore ronsuCMt. Uude insinuat, e» significat pleniiudineiE charitaCs. Cha-
rissimus est"qui charitate pienissinms est. Charis-- A sponsionis sernio infertur? Tune -rat generalls invi-
simus est qui charitale infusus et imbutus 142 | tatio, haecest responsio quasi singularis. Ibi plurcs
est, cujus medullaeet ossa et omnia interiora chari- invitanlur, hic unus respondet. Ibi dicitur, Inebria-
tatis liquore rigantur. Nec quia charissimus estinc- mini, charissimii: hic quse charissima est, quia
briatur, etsi inde charissimus est quia inebriatur. sponsa est, dormire serefert. Ego dormio. Quid mi-
Denique, quid aliud est inebriari, nisi charitatis> rum si ad commtinem vitationem rcsponsum red-
perfectissimse delectatione repleri?Aut forte sic di- ditur singulare ? Multi charissimi, sed omnium est
slinguere volumus, ut sint charissimi plenissime di- cor utium, et anima una. Una est, inquit, columba
1 gentes; inebriati, pcrfectissime delectati. Comedite,, mea (Cantic. vi, 8). Amor unit, et amor inebriat.
amici, et bibile ; et inebriamini, charistimi. Amicii Vides qnam juste fit omnium unica responsio, qnos
sunt qui vel agunt vel audiunt; ekarissimi, quii in commune charitatis veheraens lknior infundit?
adbserent. Amici agunl pro eo, et audiunt ab eo;; Vere vchemens virttts amoris, mebrians el abalie-
charissimi inebriantur eo. Amici sunt, quihus notai nans. Vultis audire quomodo eharitas abalienet ani-
fecit quseaudivita Patre: charissimi, quibusplenami mum quem inebriat ? Ego, inquit, dormio: ac si
ipsius Patris infudit notitiam. Ibi multa docentur,, " dicat dilecto -.Tu me ad ebrietatem vocas, et ego tota
bic diligitur unum. In charissimis non est operumi huic muneri vaco. Ego dormio, et cor meum vigilat.
vel doctrinae distensio, sed diffusio sola, et summai Ab aliis dormio el quiesco ncgotiis : ideo cor metim
amoris. Amici sunt qui contemperantur divinsevo- liberius vigilat ad sectandam hanc ebrietatem, et vi-
luntati: charissimi, qui inebriantur et imbuunturr num potandum. Ordo mirabilis. De ebrietate dor-
amoris divini voluptate. mitio, et de dormitione vigiliae. H!e dicit, Inebria-
9. Comedite, amici. Jam non dicitur, Edent paupe- mini; el illa dicit, Ego dormio. Bonus sopor mentis
ret, et taturabunlur (Ptal. xxi, 27); sed, Comedite,, excessus, et alienatio ab affeclibus carnis, et (si id
amici, et inebriamini. Quomodo pauperes, qui ine- ctiam dicitur) a sensibus corporis. Tuncmagis viget
briantur ab ubertate domus Domini? quomodo pau-- et invigilat amor spiritualis, cum consopitur penitus
pertas ubi ubertas? Comedite,amici, et bibite; et ine- omnis passio et affectus animalis. Et dorraitio ct
briamini, cliarissiini. Amici vos et charissimi mihi:: inebriatio, utraque alicnationis 143 Ticem praefert.
amici, propter dilectionem socialem; charissimi,, Et quiddam in hoc ipso ad invicem tenent commune,
propter sponsalem. Inebriamini, charissimi. Intro-- quod mentem tam haec quam illa sibi abripit, et pe-
duxi vos in cellam vinariam, ut ordinarem in vobiss ncs se mancre non sinit. Utraque slatum pristiuum
charitatem. Nec est charitas ordinata, nisi cttini ipsi animae, ut sic dicam, furatur, et novos infor-
inens vestra fuerit vehementia charitatis inebriata.. *-•mat affectus. Ego dormio, et cor meum vigilat. Dor-
Non est ordinata, nisi cum omnibus aliis ftierit af- miunt alii somnum suum, ct delectatio eorum in
fcctibus superordinata. Bonus ordo, supereminet.liaa propria volunlaie et voluptate quiescit. A talibus
amoris: supereminens amor charissimos eflicit. ;. cgo dormio, et vigiiat cor meum tibi. Ab increpa-
Charissimi sunt, in quibus nitiil est vel charitale va-
i- tione tua, Domine, dormiunt alii (Psal. i.xxv, 7),
cttum, vel alii negolio vacans. Ordo plenus est, cumii ego ab incrapulatione. Dttra hxc increpatio satis,
de charis in charissimorum gradum transitur. Ordo o quando dissimulando suae hominem permillis desi-
plenus est, cum charitatis cumtilo nihil adjici potest.t. diae, sicul cstmagna increpalio deserlionis signuin.
Comedite, amici, et bibite; el inebriamini, charis-;- Ab hac increpationc dormit, qui ex dissimulatione
timi. Omnes ibi amici, et omnes charissimi. Omnes s divina somp.olenlaesecuritali se tradens, dissimu-
potantur, et omnes inebriantur. Non sicautem in hacc lautis palientiam non allcndit parlurire impceniten-
convalle lacrymarum, non sic: sed multi amici,i, tis rcpulsam. Patientis longanimitas, et interim non
pauci charissimi; multi potantur, non inebriantur,•, pereutientis, in verecundis menlibus vim habet; et
omnes; et qui inebriantur, ilerum temperantes liuiit.l. eadem Domini toleranlia, qtiac mentes honeslas fa-
Ad horam mente excedunt, et ad -obrietatem soli-- p cit sollicitas, duras ipsa reddit securas.
tam denuo redeuut. Soporantur et excitantur; som- 2. Ego, inquit, dormio, et cor meum vigital. Dor-
nolenli fiunt, et post paululum iterum vigilant. Idcoo niio non incrcpata, sed incrapulata a vino, ad quod
sei.uitur: Ego dortnio, et cormeum vigilat. Hae ta-i- vocas chaiissimos tibi.Craptila ebrietatistuae mundo
nien vigilisenon videntur dormilioni succedere, scd d me tollit, ct libi tradit: soporat, ct excilat: saecula-
ipsam comitari. Prscstct r.obis Dominus Jesus quse 3e rium oblivisci me facit, et tui non sinit. Ego dormio:
super haecsunt dicenda vigilanter intelligere, et vo-i- dormi mecum, juxta illud quod ipse in Salomone
bis audire, qui vivit et regnat Deus per omnia sac- ;- dcfinis, Si dorntierinl duo simul, fovebuntur mutuo
cula sseculorum. Amen. (Eccl. IV, 11). Sic fiel ut ex dilecli prsesentia ob ve-
SERMO XLII. hementiam amoris cor meuni vigilet amplius. Cor
Ego dormio, et cor meumvigilat. Voxdilecti tnei ptt.- mcuin vigilat, cum tuus amor in eo"'amplius viget.
tantis : Aperi mihi, soror mea, etc. quia caput <it Ego dormio, et cor meum vigilat. Dormio proptcr
meum, etc. (Cant. v, 2.) amici requiem, propt^-.rraptura invigilo. In somno
1. Ego dormio, et cor mcum vigilal. Post licster-r- dulci quielis meae, sollicitudo vigilantis te vigilan-»
num capitnlum, qui nuionis conscqucnlia lalis re- e- tiiis-s<Knniat.Dulcis somniis, ct ditke so:i<niiiin,nc-
221 IN CANTICASERMO XLII. 222
scire tilia, soiuni te scire: vacare tibi,'et te videre, A vox nola est, baec mihi grata : ad ahas obsurdesco
siculhic datur per somnium, ut sic dicam, et um- voces, ad hanc expergefacta sum; stalim cum inso-
bram et senigma. Bona crapula, copia vacationis et nuit in auribus meis, exsultavi praegaudio. Multae
visionis islius. Visio ista habet aliquid somnio si- voces obstrepere solent, el falsas insusurrare blan-
mile, eo quod nou humano arbilrio et industria ditias, sed non sicut vox dilecti. Magna, fratres,
fiat, non ex invesligatione nostra, sed ex visitatione prudenlia sponsse, et discretione spiritus pollens,
orienlis ex allo. Paulus quasi dormit, cum mundo quae sic distinguere novit inter versutias daemonum,
iiiorittir: quasi vigilat, cum vivit Chrislo. Dormiat et blandilias veras dilecti. Vox, inquit, dilecti pulr
ulinam, fratres, anima mea dormitalione ista, ct sanlis. Quaetalis vox qualis Jesu? Numquid philoso-
fianl vigiliaemeaetalium similes. Utinara juges sint, phorum? numquid haereticorum? Num Legis?num
non interpolentur. Nunc autera versa vice ego vigi- Prophetarum ? Valida vox ejus est, stultam fecit hu-
lo, cor meum dormil; dorrait spiritus, caro vigilat: jus mundi sapientiam (/ Cor. i, 20). Lex et Prophe-
et si caro dormit, non tamen statim spiritus vigilat. tae neminem ad perfectum adduxerunt: vox Jesu"
Indulgetur animo requies, nondum tamen ab illa consummationis summam complectitur, vox ejus
gloriosa ebrietate sorbetur et rapitur. Dormit tenta- consummationis prsecepta conlinel, vox ejus movet
mentis, nondum tamen excitatur illis inebriantibus affectus. Vox, inquit, pulsanlis. Pulsat enim et pe-
blandimentis: et quamvis frequenter gustentur, re- netrat efficax inslar ancipitis gladii: leniter illabi-
diviva tamen novitate animara, quara inebriant, tur, et blande persuadet, quod nulla potuit alia do-
excitant. ctrina obtinere. Non altus sermo, sed alla mystcria.
3. Jure vigiles dicti sunt qtii nunquam vinum Humilitalem conscientise, morum contcmperantiam,
illud inebrians digerunt, qui semper madent aelernae oblemperanliam obedicnliae,carnis mundiliam, con
delectalionis ubertale. Tales in Danielis libro vigiles tcmptum mundi, concupiscentiam seternorum, divi-
legis (Dan. IV, 10). Bene vigiles, in quibus nihil est nitatis notitiam, quae unquam disputatio, quse di-
quod soporatione indigeat, sed totum invigilat Deo. strictio tanta aut sermone tradidit, aut ir.spirando
Bene vigiles, quorum non interpolantur vigiliae.Nul- persuasit ? Resurgendi gratiam , impassibilitatem
lus in eis animalis affectus sentitur quem deceat resurgentium, aeternitatera vitae, majestatis revela-
consopiri, ut expeditiores sint cordis vigiliac. Sttnt tionem hac docente sperare didicimus, et suspi-
quaedamvigiliaesollicitudinum repletae moleslia, de rare. iVoiusin Judma Deus, in Israel magnum nomen
quibus Petrus, Sobrii estote et vigilale, quia adver- ejus (Psal. LXXV,2). Nunquid tantum ? nunquid
tarius vesler diabolus tanquam leo rugiens circuit lam cxpressum? Nunquid tam impressum? nun.
qumrens quem devoret (I Petr. v, 8) : et Paulus inquid tam sparsum ? In Israel magnum nomen ejut.
quit, Vigilate et state in fide (I Cor. xvi, 15). Sed sed non eatenus raagnum vel evidenti doctrina,
illse vigiliae nlhilominus sollicitudine non carent, vel vehementi devolione, vel numerosa populo-
quibus Ecclesiaevexanlur doctores, sicut evangelici silate credentium. Olim loquens Deus patribus in
illi pastores vigilantes et custodienles vigilias noctis Prophetis, novissime diebus istis locutus est nobis
super grcgem suum (Luc. n, 8). Vigiliaeistae quain Filio (Hebr.i, 1. 2).Ideo vox valida, vox virtu-
dam torquentur moleslia ob imminenlis mali caule- tis, vox dilecti; sed Judaeorum convalescere ne-
lam. Vigiliaesponsae dorraientis non contineut mali quivit in auribus. Audivit Gentilitas, ct confessaest,
cautioncm, sed copiam boni. Exoccupatae enim et non negavit dicens : Vox dilecti pulsantis. Ut:um-
menti vehemens amor aviditatis inexpletae vigilias que agnosco esse dilecti, vocem et pulsum, verbum
indicit. Vigiliaequsedam sunt vel desiderium optatse ei virtutem. Utroque mibi gratus dilectus meus,
praesentia»,vel delectatio indeptae.Vigiliaebonse, vi- utroque me demulcet et movil, voce et pulsu, et, ut
gens et non somnolenta devotio, sivc in copia di- sic dicam, cantico ct psalrao. fiene pulsat et quasi
lecti praesenlis, sive iu concupisccntia absentis. Hsec tympanizat, qui verbi et operis concordem movet
nec vigilal, nec viget, nisi inquieta, et quantum ad rj symphoniam. Tympanumputa Jcsum: aceede, tange,
sseculivel sttidia veldesideria consopita mente, Ideo discute, pulsa mores, opera, verba, vitam. Oinnes
dicit: Ego dormio, et cor meum vigilat. Et in Job lein eo cbordse cxtentae et sonorae sunt, tactre me-
gilur, quod in visionenoclurna, cutn sopor irruit su- lodiam dulcera resultant. Jesus ipse pulsat se
per Lomines,el dormiunt in teclo, tunc aperit Deus ipsum. Nemo, inquit, lollit animam meam, sed
aures (Job xxxm, 15, 16.), tunc loquitur, lunc ego pono eam, et iterum sumo eam. Polestalem
pulsat. Ideo liic sequitur : habeo ponendi eam , et poteslatem habeo iterum
i. Voxdilecti pulsantis : Aperi mihi. Jttre vigilat, sumendi eam (Joan. x, 17, 18).' Vide quid tibi
neseiens 144 <Iua'10l'a venit dilectus ejus. Quasi sonet ista posilio, sumptio, et utriusque potestas;
conlinuse sunt vigiliae sponsae, ct vox dilecti. Cor, quid ipsa sic pulsandicausa. Nonne el ipsa maxime
inquit, meum vigilat: et statim adjecit, Vox dilecti ad cor nostrum pulsal et excilat, ut nos, velut citha-
pulsantis : Aperi milii. Cor mcum vigilat, et dilectus ra quaedam effecli, sic sonanti consonare nitamur?
ineus r.on dormit. Vox ejus pulsat, et dicit: Aperi 5. Vox dilecti pulsanlis. Bene dilecti inquit, quasi
milti. Cor meum vigilat, el. ipse slatini advolat, et ex dilectione sola et gratia loquentis et pulsantis.
aiuditiir vox ejus : Yox, inqnii, dilecti. Hsec mihi Ancri mihi, quia capui mcum plenum cst rore, ti
cincinni mei gultis noclium. Refrigescit in Judsea A j tas, quae non vis lam eniiiiere foris, quain in-
cbarit.ts, jara transmigratio fit, juxta Scripturam, lus te tenere, aperi mihi. Aperi mihi, aperi mihi:
ad Genles (Act. xiu, 46). Uli missum est verbum quse quseris, nisi me ? Tota es mea : tota mea,
salutis, scd repulit illud, indignam se judicans acter- et mulliplici jurc mea. Quam mulliplici? Audi
nae vitse. Exclusus sum ab ea, tu aperi mihi; quia qiiani mulliplici : Soror mea, proxima mea, co-
caput meum plenum est rore, et cincinni mei gutlis lumba mea, immaculata mea. Soror mea, quia in
noclium. Caput Cliristi Dcus. De DeoPatre glorian- assumpta carne cognata. Proxima mea, quiade Ia-
tur Judsei, ejus sc jactant habcre notitiara, Filiuin tere, cum in cruce dormirct, de secundo Adam Eva
reprobant et blasphemant, tu aperi mihi. Caput nova est creata; ut non jam sint duo, sed una caro-
tneum plenum est rore. Nou tales desiderat, non si - Ibi est cognatio naturalis, hic conjunctio personalis.
tit, sed magis faslidit: ideo plenum esl. Plenum est Ibi soror, hic sponsa. Columba mea, per spiritus
rore, eo quod sensu lcves sint, rationis carcntes gratiam : immaculata mea, pcr remissionem et dis-
ponderc, non habentes aliquod in asseriionc rno- ciplinam. In carne soror, in sacramcntis sponsa, in
mentum : ratione levcs, obstinatione graves, quasi spiritu simplcx, immaculala in sanctilate : in hb
ros et gullae ineflicaces el pertinaces. Elcincinni mei omnibus mea, Aperi milti. Age quod agis, aperr.
guttis noctium, quaegelidse sunt et tenebrosae. Nam "- mihi. Tibi intus sum, sed aperi mihi in illis in qui-
est quidam rvis qui noctis non est. Jtbs tttus, ait bus adhuc foris commorer, Aperi illis, invita, in-
Isaias Deo, ros lucis (Isai. xxvi, 19). Et cincinni mci troduc in locum tabernaeuli admirabilis. Pulsa, ut
»tnl pteni gullis iioetium. Figuris adhseserunt, scien- aperiatur libi ostium magnum et evidens, sicut Pau-
tes littcraturaro, nescientes sensum spirilualein. Dc lus dicit (I Cor. xvi, 9), ut pateat iutroitus persua-
unius 145 scicntia Dei, de ligurali legis observa- sionibus tuis ad affectus eorum. Penetra ad illos, ut
tione Judaei glorianltir, inysterium inficiantes Trini- ad te post hacc introducas. Exi ad illos, ul intrcnt
tatis, et praefiguraliouis veritatem, de supcrfluis et a.l te qui foris congelato frigescunt affectu. Exitus
emortuis signis se jactant. Molesti sunl milii, disci- tui damna aliorum introduclione redime. Quid <li-
pulos meos premunt, qui stiiil velut quoddam capi- cis ? Exui me tunica mea, quomodoinduar illu ? Quid
tis mci ornamenlum ct decus : idco fugio, apuri dicis? Lavi pedes meos, quomodo inquinabo illos?
mihi. Exuisti te tunica lua, limica carnalis curse, tunica
6. Quidam haeretici Christi divinilatem, ad quam certe molesta, et forte polluta. Tunica tua le cxuisti:
nec fide volunt nec ratione possunt atlingere, co- mca induere. Zelus doraus meae comedit te: ideo
iianlur exsliuguerc. Subtilia ct consona litterarmn r/ juxla Isaiam induere pallio zeli (ha. ux, 17). Insta,
lcstimonia, et quae divina nilunlur auctorilate, quasi argue, praedica, obsecra, oppormne, iinportune
quosdam ciucinnos capitis, non cohaerenfibus di- (II Tim. IV, 2). Non est pedes polluere, hac ince-
sputationum suarum argutiis, et velut quibusdam dere via. Si quis adhsesiL pulvis, exculias ilium de
roris insiar minuliis, inficiunt, corrumpunt, oppri- pedibus luis. Non pollulos, sed pulchros comnieii-
munt. Hi quoqtte notiliam Dei praesumeutes et spi- dat Isaias pedes, cum dicit : Quatn pulchri super
ritualium subtilitalem sensuum, quasi in ipso Dei monles pedes annunliantium pacem, annunliantium
capite et capillis supcrbc localis, rori conferunlur, bona\ (Isa. LII, 7.) Ne cuncteris; operum meorum
ct guttis noctium; ul intelligas cos minutos, gcli- cxcmpla te moveant. Tangat manus, si pigrilaris ad
dos, fluidos, el non cobaerentes sibi. Sed et si qucm verbum. Zelotes ego sum; tu quoque pro me zelarc.
videris sanain, quasi caput ipsum, teneie fidem, Sa- Otia dulcia sepone, paululura meis implicare nego-
cramcntis superficie tcnus communicare, subtili tiis. Omnis militans Deo, istis, cum jubetur, se im-
vigerc scnsti; gelida tamcn est propter malain con- plicet oportet negotiis. Cum dives essem, pro oinni-
seientiam, ct propter hypocrisim obscura, et probus pauper factus sum; aequalis Deo, exinanivi me
pter velocem transilum fluida. Gaudium cnim hy- ipsura, minisirandi formam accipiens. Pro omnibus
pocritae instar puncti (Job. xx, 5). Hunc talem Jesus D] mortuus sum, ut qui vivunt, jam sibi non vivant,
foris esse judicat; opprimenlem, et quasi gravem scd mihi.
sibi rcfugit. Hujusmodi non tara anibulant, quam 8. Altentis talibus in dilecto sponsa, et his mota
volitant in maguis et mirabilibus super se, superba cxemplis ad aemulandum, sic ait: Dilectus meus mi-
elationependulo vagi in aere. Ambitiosa quidem ne- sit manum 146 *nam Ver foramen, et ad tactum
gotiatione perambulant in tenebris. De rciigione lu- ejus inlremuil venter meus. Per arctnm paupertatis,
cnim venantes, spiritualem se simulantes habere persecutionis, et mortis foramen, operum suorum
doctrinam, fluidtiin instar roris cloquiuin, incerta et ad me intromisit exempla. Hxc me tangunt, haecrae
occulla <t quasi uoclurna nosse mysteria, sapientise: inovent. Nain tremor ventris molus csl menlis.
Dei sanctilatis tenere caput et culmen, et in ipsoi Audi denique raotionis effectum. Sequitur enim :
Clinsli hacrcre verlice, eminendi magis quam in- Surrexit ut apcrirem dileclo. Audite et intelligite qui
trandi studium gerunt. praepropere satis et proterve nimis ad Ecclcsiaepro-
7. Istos molestc ferens et fugitans Jesus, di- peratis honores. Sponsa cnim, ad quam Cantici hu-
cit: Aperi mihi, soror mea. Quae intus es, quaei jus blandimenta cantantttr, morose ct cunclanter
con vagaris foris, qux non in sublimibus voli-• accedit, eliam postquani se sororein, proximam,
225 IN CANTICA SERMO XLIII. 225
«olumbam, immaculatam audivit vocari. Contem-. A nunc; sed aperi mihi, ut amplius intrcm. Apeii
ptare si haec in te sint: et si sint, verere ne perdas; mihi. Jam quasi novus accedo, et recenti rorans
si non sunt, magis verere ne non accipias. Atlende affectu. Ut ros tibi fluet eloquium meum, cum dei-
post quot et invilationes et commendationes sic ditatis meae tibi instillabo arcana. Caput meuni rore
cit: Surrexi ut aperirem dilecto meo. Et tibi vanum abundat, et contemplatio divinae in me naturse sub-
sit surgere antequam voceris, qui delectalionis illius tiles ct fecundos parturit sensus. Quid circa huma-
sanctse panem manducas, et bibis vinum, de quo nitatis mysteria solum rooraris? quid tamdiu solos
supra dicitur : Comedite, amici mei, et bibite; eline- ad pedes resides? Surge, ascende ad caput, illi
briamini, cltarissimi. Vanum, imo verendum sit aperi. Aperi mihi in hoc, quia caputmeum plenum
tibi, nisi cum invitata sis, surgere, cum dormis est rore. Humanitas gratiam comparat, divinitas
somnum dulcem, donec tibi dicat dilectus : Aperi confert: humanitas fudil cruorem, divinitas infim-
mihi. Non ambitionis, non avaritise, non inquietudi- dit amorem. Caput meum plenum est. Ipsum est
nis, non elationis vox moveat animum, non demul- 147 ros 'Pse- Hlabilur aniraae, et ejus medullas
ceat blandimento fallaci. Istaetibi ignotae sint voces, irrigat. Usque ad aliquid ingressus sum : aperi
non tibi istae opus bonum suadeanl; sed tantum ad mihi, ut pertingam ad inlima, ut divinitatis n eae
dilecti tui vocem assurge, qui vivit et regnat, etc. "' dulcis notitia influat, et inficiat totum quod est in
SERMO XLIH. interioribus tuis. Aperi mihi, ut divinilalis meae
Aperi rnihi, soror mea, etc. Capul meum ptenum est subtilis ros cordis tui terram infundat, et inebriet
rore. Exui me tunica, quomodo induar illa? clc. eam. Et revera sic est, fratres. Ubi in materia ma-
Manumsuam misit per foramen, etc. (Canl.v, 2-4.) jor est gloria, ibi in meditatione major est gralia.
1. Superiore sermonebunc locum ita discussimus, Quod plus habet excellenliae, plus sibi exigit reve-
utdiceremus Jesum sponsaesuaeimplorasse solatia ad- rentise, plus refundit et gratiae. Quod quodam na-
versus molestias eorum qui fideinostra? sinceritatem turse suae merito praerogat, perceptio ejus oblecta-
humanse et perfidse doctrinae corruptela tentant infi- tionis plus erogat. Plus omnibus plf.cet, quod om-
cere, et sublilium persuasionum immadidare rore nibus praestat. Singulari materiae peculiaris dcbetur
iioclurno, quem princeps lenebrarum, princeps aeris cerncndi modus. Non est humani juris : non est
hujus, latenter etleniterinstillat.Nam et alioScriptu- enim moris humani. Quietae el pervigili donatur
rse ioco queritur quod aquae inundaverint supercaput menti, non tamen ad votum, sed cum ipse vult et
suum (Thren. m, 34). Heri ergo inductus est a no- dicil: Aperi mihi. Quid cst dicere, Aperi mihi, nisi
bis Dominus Jesus moiestias fugiens; hodie indu- r quodam blandimento affectum illicere, movere con-
celur gaudia ferens. Heri inductus est solatia im- cupiscentiam, ut mens ex parte tacta tantae lucis
plorans; hodie, secum solatia portans : heri, plenus corusco, ad pleniorem perceptionera se praestet pur-
injuriis; hodie, gratiis. Illa interpretatio rarasrespi- gatam? Sic lux quasi oculo dicit: Aperi mihi; quse
cit, ista refertur ad plures. Non omnes ad praedica- ex modica perceptione ad majus participium sui
tionis opus vel idoneaestint, vel delegatse. Non enim quamdam aviditatem praegenerat.
omnes corruptelas fidei repellere vel sufliciunt, vel 3. Aperi mihi, soror mea. Quid est, Jesu bone,
buic muneri praeficiuntur. Non possunt omnes esse quod rogas aperiri? Tu ipse habes clavem David:
matreset sponsae: omnes possunt sorores et sponsse. aperis, et nemo claudit (Apoc. m, 7). Apparitio tua
Non omnes possunt partus sustinere injuriam : owi- apertio est. Appare, et nemo tibi claudit. Cui ex
nes debent amplexus gratiam. Fuerat secundum minima parte majestatis tuae coeperit gloria scintil-
hesternam interpretationem roris illius nocturni li- lare, animum ad se subito convertit et rapit. Non si-
quor molestus; hodiernus iste sit gratus. Ibi loqui- nit sibi claudi, dum ipsa coruscat. Cor quod pene-
tur Jesus querelas deponens, hic loquitur blanditias tras, aperis tibi: apertum tenes, dum te non sub-
suggerens. Ibi fugit infestos, hic solum ad sponsam trahis. Et forte utraque necessaria est, et cognatae
feslinat. ,JJ sunt sibi apertio sponsi et apertio sponsae. Apertio
2. Aperi mihi, soror mea, proxima mea. lJiscipii- sponsi apparitio ejus est: apertio sponsae, apparatus
nam hic atlende custodise, ubi janua passim non ejus et coaptatio ad tam dulccs usus. Capnt meutn
patet. Qttis illuc intrabit ad arbitrium, ubiJesus sine plenum est rore, el cincinni mei gutlis noclium. Caput
interpellatione non intrat; nec nisi cum fuerit au- plenum esl, et eo madent qui adhaerent illi. Delecta-
dita et nota vox ejus? 0 ine felicem, si de mea dici bilis est Deus in se, et delectabilis in sanctis suis,
anima queat: Porta haecclausa est, et per eam nec qui de ipso per gratiam oriunlur, et ordinatione sua
furtim nec fortuito indisciplinatus affeclus immit- quasi quidam distincti cincinni perseverant in eo.
litur! Soli principi patet, si ponam ori meo custo- Pulchra utraque conteinplatio, vel gratiarum quse
diam, ut soli principi paleat, ciim assistit ad illud. procedttiu dc eo. Divisioncs enim gratiarum sunt
Aperi mihi portam justitiae: et ingressus in eam (I Cor. XII, 4), ac si quaedam distinctio cincinno-
convivabor tecum, comedam in ea, ct bibam, et rum. lnvisibilia enim ipsius quamdam prseferre di-
inebriabor; denique et ego inebriabo te gtittis meis. stinctionem vidcntur, ad nostrae tamen capac.tatis
Non accedo sterilis, sed madens suaviler illabente mensuram. Nain distinctis signis et sermonibus
rore gratiarum. Apcri mihi. Intus jam tibi sum aliud et aliud significare conantibus, quse in ipso
227 GILLEBERTI ABBATIS 22«
sunt unum, quasi plura et varia innotescunt nobis.i. A esse responde. Quse illi cognata est, immacuiata
Quaedam ad solam ejus magniludinem rcspiciunt: non est. Prava cognatio, quam contagio sequRur.
unum hoc cincinuum puta. Qusedamad solam potcn- Christus quam sororem dicil, immaculatam sub-
tiam: sic et hoc quasi unum intellige. Similiter quse e jungit. Ausculla quando dicere possis : Vox ditecti
ad sapientiam, quaead bonilatem, qusead praedestina- pultantis. Hostis primo aggressu timide agit : ten-
tionem, ad providentiam, ad gratiam, ad indulgen- tantis modo deprehendi timens, palpat, non pulsat.
tiam, consilium, cogilationes Dei generaliter quae e Dilectus tuus innotescere volens, pulsat audcnter :
una signiflcationis complectilur ralio, et quasi add Aperi mihi,quia caput meum, inqnit, plenum ett rore,
unam pertinent, pro uno ciucinno inlerprelare: quse e et cincinni mei guttit noclium. Ac si dicat : Aperi
ad aliam, pro alio crede. lnvisibilia ipsius, ait Apo- mihi, quia rore gratise refertus illabor. Aperi, aptam
stolus, per ea qum facla sunt, intellecta conspiciun- te praepara tantae praesentiae.
tur; tempilerna quoque ejus divinilas (Rom. i, 20). 5. Tunc illa : Exui me lunica, quomodoinduar il-
Illa plurali protulil, hanc singulari intelleclu. Hancc la ? Lavi pedes meos, quomodo inquinabo eos? Tu di-
ergo velut caput accipe : illa velut cinciitnos. NamI cis, Apcri mihi : ecce apcrui, paratasum; sed do-
divinitas in sc una et simplex cst; secundum affe- mcslicis turbari dcnuo curis refugio. Nolo quam
clutn autem in subjeclis, et effigiem particulariterr "- semel exui, reindui tunica. Quomodo induar ea?
irnpressain subjectis, variae significationis recipitt Quomodo? Nullo modo. Non acquiesco, non possum
numerum. Idco essentialia nomina mutuo de se dicii non aegre reinduitionis verbum audire. Laneamexui
possunl, non sic autem denoininata. Esseniia Deii vestita subtilibus. Novi quam laboriossesint parles
scienlia ejus est, cum conversionis verilate, el sub- Marlhse, qtiam onerosa operta sit tunica : quomodo
stantise identitate : non tamen, cum verum estt circa frequens discurrendo ministerium, inquinatos
Deum uosse aliquid, et sequenter verum erit illuma oportet illam affectuum pedes habere, et operum
id esse. Sic et potentia cum voluntate in Deo unura(i gressus. Non possum de Maria in Martham degene-
idemque essenlialiter est: denorainata vero ab hiss rare. Optimara partem elegi, apertum et paralum ef-
non se mutuo consequuntur. Denominaliones enimd flcere cor meum ad adventum dilecti. Non videtur
istae cum aliquem circa creaturas effectum conti- in parlibus Marlhse passus molestias, qui scmel ab-
ncnt, cognatam ab illis multitudinem trahunt, et sea solutus ad illas iterum reverli festinat. Nuda ab
ncqueunt comilari. Mira idenlitas, et mira diversi- omni maleria mundi, et sine impedimenlo vctarr.i-
tas : utraque inexplicabiiis, utraque admirationiss nis, libera el quasi revelata facie gloriam contem-
est plena, devolionis et reverentise occultissimas ett platura dilecti, surgam ut aperiam ei. Via hsec via
eflicacissimas causas continens. pulchra est : non polest per eam pes pollulus in-
4. Accede, sponsa, ad hoc caput dilecli, ad cin- cedere, nec pollui in ea. Bievis via : nam diiectus
cinnos ejus : slringe rorantes crines; mullum indee stat ad ostium vociferans et pulsans, quasi morae
dulcissimi liquoris elicics. Pleni sunt guttis noclis,, impatiens. Pulsat ad ostium, explorat aditus, et ar-
guttis occultis, guttis non ignota dulcedine refrige-- dentius diligens properantem praevenit me
rantibus. Erit quando guttae tales expresssefrequen- 6. Manum suam misit per foramen, et ad tactum
tius integri fiuminis eflicient impetum. Bonus qui- ejut venter meut inlremuil. Quid sibi vuit boc loco
idem, qui desiderium aestuanlis amoris refrigerat. quod sponsa, quae clauserat ostium cubilis [al. cu-
Sive supradictis modis caput cincinnosque 148 \ biculi] sui, non hoc quoque obturavit foramen, ne
intelligas, sive in capite illam deitatis nudam noti- ad illam quid ingrederetur incaute; in cseteris cau-
tiara quse est facie ad faciem, cincinnos autem il-- tius agens, cur hic locum negligenlise reliquit? An
Iara quffiper spccultim fit et in velamento senigma- forte hoc in se miuus ipsa novit foraraen? quis enim
tis, in utroque refrigerii uberem rorem reperies. in se omnia potest nosse foramina, omnes aditus,
Idco forte capiti ros sirapliciter assignatur, gutlae e omnes aptitudines, nisi ille qui, sicut in Ezechiele
vero cum adjectione noclis cincinnis altribuuntur,, D ; legitur, in lapide pretioso foramina praeparavit?
q :od hsec visio quae per speculum fit et aenigma,, (Ezeeh. xxvm, 13.) Ipse foramina.ubi vull, paral;
nocturnse quiddam liabct qualitatis, minus fulgens,, quia, ubi vult, ipse manum mittitper foramen, per
et minus fervens. yEnuilare, sancta anima, spon- aplum adilura, inspirationis occultsevirtutem. Per
sum, capul et capilli devotionis rore madescant: : (oramen, inquit, id est per aptum, per abdilum, per
caput, inientionis; cincinni, cogitationis. Ad mo- arctum ingressum. Arctus enim ingressus satis, ubi
dura madentiuin capillorum striclae sint, extenlse e manum tanlum immittit Jesus, ejus respectu pcr
sint, pingues sint, continentiae extenuatae disciplina,, quem oslii aperlionem sibi fieri petit. Non movere-
continuationis perseverantia protentse; exsultalionc3 tur ille venter sponsae, non surgeret, non aperiret
spiritus pingues, ne ad modicura tenebroso cl gclido> dileclo, nisi ipse prior inspirationis suse manum
malitiseet nequitiae rore inficiantur, quem princepss immisisset occultam. Occulla ratio vocatiouis pri-
aeris hujus leniter et latenter aspergit. Cavefallaces3 mae, latens causa, et nondum latus ingressus. Dila-
infectiones ejus; sponsi tui illurn ccelestemse men- tatur autcm cum praeoperanli sponso anima coope-
titur habere rorem. Claude illi : etsi dicat, Aperii ralur, conatur, assurgit el aperit. Prima solius Dei
jnihi, soror mea; nullam tibi cum eo cognationerai manijs agnoscilur; sccunda, Dei simul et homiuis.
220 IN CANTICASERMO XLIH. 250
El cum magis Dei sit propter niunus, soli taracn A panis ater, plag;e virgarum volunlarie susccptae, in
homini deputaiur ad meritum. Arcta est etiam et matulinis psalmodiae vociferatio, et silens oralio,
quasi per foraraen conccpla cognitio Dei, ea quaeper utraque in spiritu cordis vehementi, sed hsectanlo
operum ejus coiitemplationem percipilur, et quasi vehemenlior, quatuo corporalis spiriltis minuscst
taclus manus, non visio vultus ejus. Adverte trinum conlinens; quidni distillant nobis , dttm vicissim
contemplandi modum : 149 in capite, in cincinnis, succedunt sibi ? Jure conferunlur myrrhae,quia carni
in manu. ln capite naluram, in cincinnis figuram, amaritudinem vexalionis infcruiit, et devotionis ve-
in roanu facluram. Dc lioc ullima sic ait: Delectasti lut unguento mitigant animum. Et ut discrelionem
me, Domine, in factura lua, et in operibus manuum adesse intelligas, et obsequium raiionale : Digiti,
tuarum exsullabo (Psal. xci, 5). Possumus etiam inquit, mei pleni myrrha probatissima. Manus opera
sic illa vocare : essentiam, signa, opera. Divinae il- sunt; discretio, digili. Myrrha lam aclio carnis,
lius naturae notitiam signa per quamdara in suo ge- quam unguenlaria exhilaralio cordis. Haecmyrrha
nere similitudinem depromunt, opera probant. Si- probata est: nam est qusedam myrrha quaercproba
gna, ut sic dicam, exprimunt, el opera astruunt. est. Cum videris quorumdam puerilium bominuiu
Ultimushic conteraplationis modtis simplicium est; digilos probibila passim signa distillare, agileic
secundus, erudilorum ; primus, purissimorum. Ve- B manum undique pctulantis vel perversi affectus in-
rumtamen, sicut jam dixiraus, imraissio manus per dicia spargere; ut arbilror, indisciplinatae conver-
foramen, immissionem illam latentem ct occultam salionis amaritudinem, quasi reprobam myrrham,
significat inspirationis, quam divinae virtutis tactus istos fundere non negabis. An non quasi myrrha
operatur. lascivia talis, quae et fratrum disciplinatos mores-
7. Hic etiam est advertere tria qusedam in spon- contristat, et sibi in posterum confusionis et pceni-
sa. Quae tria? Primo quod tremit, secundo quod tentiae est paritura moestitiam? Probatissima vero
surgit, tertio quod aperit. Primum lit quidem in myrrha est, quae in multis fargumenlis cxerci-
ipsa, sed non ab ipsa : duo sequenlia sic fiunt in tii regularis est reperta laudabilis. Et regularis
ipsa, quod eliam ab ipsa. In primo prseoccupatur, exercitatio et hostilis vexatio, utraque probabilis
in secundo conatur, in tertio captat. Cum tremit, est, cum paticntise virtus, scrvaia iutegritate sua,
nil ipsa agit, sed magis patitur : cum surgit el ape- amariludine niinia non corrumpitur ac degene-
rit, propriae aliquid induslrise adhibct. Tremit, cum rat. Recole tempora quibus juvencula adhuc Ec-
motum occuitum inspiralionis sanctse dulciter sen- clcsia ad aures pulsavil GenUlium, ut dilecto suo
tit : assurgit, cum consenlit et sequitur quo illa r. Christo ad corda ipsorum oslium aperiretur, pate-
ducit: aperit, cum huic totam se operi mens in- ret aditus: quam innumeros desudavitagones, 150
dulget, et reddit capacem. Verumtameii quanlo ma- qttanta confecit martyria, quam continuis est vexata
gis se huic usui aperit, tanto cx nimia affeclione et suppliciis ! Vere digiti ejus pleni myrrha probatissi-
vehementia citius deperit.Memor fui, inquit, Dei, el ma, eo quod omnimodarum passionum argumentis
delectatus sum, el exercitalus sum, et defecit spiritus honestata est virtus ejus in labotibus suis.
meus (Psal. LXXVI,4). Memoriam ventri, tremori 9. Cum hujusmodi roanibus satagite, fratres,
delectationem, exercitationem surrectioni confer aperire Verbo, speculalionis dulcedini aditum prae-
ct apta. Nam quod dicit, defecit spiritus meus, ad parare. Bonorum actuum meritis, mentis vestrae
iilud spectat, quod hoc sequitur in loco : Pessulum recessus Chrislo uberius reserabilis. Videte si labo-
ostii mei aperui dilecto, et ipse declinavit. Tunc deris et faligationis vestrse myrrha mullis esl experi-
clinat, cum tu deficis, ferre non valens. Cum tu inentis reperta laudabilis, sicut atirum quod per
aflicerisvehementius,tunc ipse citius avolat. Quanto ignem probatur. Digiti mei. inquit, pleni myrrha
affectuosius captas dilecli amplexus, et quasi aperto probatissima. Discretionis significatur sublilitas, et
corde lotum absorbere et deglutire conaris, tanto unciionis ubertas : et digitos enim dicit, et plenos.
veiocius declinat labilis praesentia dilecti lui. j Distillant, et pleni sunt: vicissiludinem habent, non
D
8. Sed jam redeamus ad seriem litterse. Surrexi evacuatiouem. Interpolantur jejunia refectione, la-
ut aperirem dilecto. Manus mem dislillaverunt myr- bores requie, vigiliaesorano. Vicissitudo refectioneni
rham : digiti mei pleni myrrha probalissima. Quid est affert, non defectum. Digili, inquit, mei pleni sunt
quod de apertione locutura prscmittit de manibus? myrrha probatissima. Contemplationis optas deli-
An forte suggerere voluit, quihus te manibus opor- cias, sponsi amplexibus ex otio perfrui, illum soltim
teat aperire dilecto tuo, quibus operum meritis con- cordis tui continere secreto? noli ad apericndum
templandac veritati aditum praeparare? Bonaequi- vacuis, noli aridis occurrere inanibus. Actio con-
dem myrrhatae manus, quse carnis mortificationem templationem prseeurrit. Quanlo niagis myrrha con-
eperantur, quaefluxum ejus compescunt, slringunt tinenlise et afflictionis morlificaveris affectus anima-
lasciviam, ut latius influat oblectatio verbi. An non les, tanto uberioiem aditura dilecto paraveris. Deni-
vclut quasdam myrrhae stillas censes opera haecre- que scquitur : Pessulum ostii mei aperui dilecto. Nou
guLar.isconversalionis, quae vicissim sibi succeden- possumtis in anguslia lerminandi sermonis hujus
tia mentem ungunt, et carnem stringuni? Vigilix, oslium aperire capituli. In alium difleramus traeta-
jejunia, castigalus et parcus victus. asper pannuset tum, gratiam ab eo expelentes et exspectantes, qui
231 GILLEBERTI ABBATIS ?5i
babet clavem David, sine qua nemo aperit, Jesus A aperuisse se novit, qui dixit : Paratum cor meum,
Clnistus; qui vivit et regnat per omnia saeculasae- Deus, paralum cor meum (Psal. cvn, 2).
culorura. Amen. 2. Quomodo ostio eget Jesus, qui in Evangelio
SERMO XLIV. ait: Ego sum oslium? Miranda ratio. Ostium est, et
Pessulum ostii mei aperui dileclo; al ille declinaverat pulsat ad ostium. Intrare vult per quem quisquis in-
ulqne transierat. Anima mea liquefacta est ut locu- troierit salvabilur, et pascua inveniet (Joan. x, 9).
tus est (Cant. v, 6). Magna est ostiorum distanlia. Esi enim oslium quod-
1. Hodie vobis, fratres, dc apertione ostii disser- dam in arguroentis naturae, esl ostium in Sacra-
turi sunius. Nara hesternus sermo de operatione, menlis Ecclesiae, est ostium in experimentis gratiae.
quse velut quaedam ad apertionem est via, ultimura In primo illo ostio naturalis rationis ductu innote-
traclaitis nostri digessit articulura. Bona plane ope- scit nobis per opera operans sapientia, et ad aliquid
ratio, quse immorlalitatis et incorruptionis spem ct verilatis intromittitur : divinitalis colligimus noti-
speciem seraper praeferl, quse non seminat in carnc, tiam, non tamen personaiem in deitale dislantiam.
ne corruptionem inde melat. Utinam in veritate cgo In hoc ostio non dislingititur persona, nec confertur
dicere possim, quiamyrrha in manibusmeis semper! gratia. Ideo non debet esse assidtius, non nimius ad
Si quit, inquitJesus, fecerit voluntatem Patrit mei, ' hoc ostium pulsator. Per secundum, iti co quod sa-
eognotcet de doclrina mea (Jqan. vn, 17). Ecce qua- lutaribus initiamur Sacramentis, ad Ecclesiae unita-
liter pietatis actus aditum referat veritalis. Boni tem intramus, ad communionem sanctorum. In hoc
certe aclus, qui ct quadam contemperantia et mode- secundo oslio, sic quidam intus sunt, ut tamen quasi
ratione discreti sunt, et unctionis devotione repleti. foris sint, donec ad tertium accedant: quod faroilia-
Jure manibus unguentariis aperitur Christo, qui de rem
inlerpretamur accessum per charitatis affectum,
unctione nomen accepit. Et forsitan nisi per unctum in copiam quamdara et dilecti.
contemplationem
ostium ingredi nescit. Ideo in templo de lignis oliva- Ostium hoc lara secretum, tam
intimura, non omni-
rum ostiola facta sunt, per qtiae in Sancta sanctorum bus palet, sed soli sponsae prsebct acuessum. In
a.lilus pateret (/// Reg. vi, 31). Hujusinodi enim et Ezechiele multas ostiorum distantias
lcgis (Ezech.
ligni maLeria unguentarii eslministraliquoris.OstioIa XLel XLI),quas modo longum esset prosequi. Ve-
dicta sunt, et olivarum arctus introilus : scd in pin- rumtamen parum quid interesse
sinc difliciiltate ubi subtilis reputo, tuiic ad il-
guedine gratiae illaberis, lum ingrediaris, an ad te ipse : nisi quod tunc vide-
est intelligentia, et secretum mysterium. Non laboris
riosus palebit ingrcssus, si devolionis et charitalis ingredi ad ipsum, cum tu quasi praevenis el prior
vero ad te, cum ipse te praevenit, pulsat
oleo quasi ostio volueris uti. Et puto quod conve- C rogas; ipse
illabitur, et nil tale medilantem
niens est de templo teslimonium prolatum: Temptum affectum, improvisus duleedinis movet altactu.
enim Dei sanctum ett, quot estis vot (I Cor. ui, 17). insperatse
Habe ergo in terapio tuo ostia, per quse suramus 3. Quando pulsat hoc modo ad ostium luiim, rioli
Pontifex solus ingrediatur in intimum cordis tui re- morari : surge, festina, ne forte declinet. Nam et in
oessum. Claude ostium, obde pessulum, nisi quando hoc Ioco sic habes : Pessulum ostii mei aperui dile-
dilectus tuus pulsat ingredi volens. Si ostium non cto; at ille declinaveral atque transierat. Cur abis,
est, passim patebit ingressus omni transeunti. Sii Jesu bone? cur declinas? cur defraudas dilectam a
ostium clausum est, sed pessulo nnn obseraturo, desiderio SUo?Tu desiderium inducis, tu delecta-
facili cedet et palebit impulsui, clausuram non ha- tionem subducis. An fortc.hoc modo in majorem
bens firmiorem. Habe uti umque ostium ciruumstan- aviditatem et ardentius desiderium concupiscenliam
lise, et pessulum constantise. Prospice circumstan- protrahis, dtim copiam subtrahis? Ita est. Planc ita
ter, resiste conslanter. Oblivioet ignorantia non su- est. Istae amoris fallacise ipsum amorcm magis in-
bripiat, improbitas non irrumpat. Et si ita mavisi flammant, ad ejus cumulum proficiunt duin sic de-
distingucre, sollicilam prsemeditationem rcputa, Q ] cipiunt. Ulaedominicse resurrcclionis appariiiones
ostium, orationcm quasi pessulum. Tali firmatum quam breves erant, quam subitae, quam succisae!
repagulo, hoslili non patebit impulsui ostium ttium. Quibusdam vix jam agnitus est, ct statim elapsus
Confortavit, inquil Psalmista, seras portarum tua- est. Non se palitur ab aliquibus tangi. Aliis clausis
rum (Psat. CXLVII, 13). Nonnc in seris et portis velut: illabitur januis, ostii apertionc non indigens. Illud
oslium et pessulum tibi videris audire? Ulrumquc: enim ostium maxime illi aperitur, quod aliis omni-
necessarium est, sed contra insidias inimici. Ubii bus negotiis claudilur. Cum putatur leneri, quasi
vocem et pulsum audis dilecti, ubi manus cjus sub- furatur praescntiam gratam : furtim accedens, et
tilem, et per foramen sentis attactum, aufer pessu- furtim recedens. Gaudiura enira contemplationis in-
lum, ostium aperi, cttncla cedant obstacula : si lierii star estpuncli. Velociter recedit, et excellentcr trans-
potest, 151 niedinm parietem totum aufer, ut li- cendit omnem humanse capacitatis virtutem. Quo
bere se libi dilectus tnus infundat. Sollicitudo ad- ipsa vadit, non possumus aequis eara in hac carne
versus tentamenta dsemonum in securitatem verta- passibus sequi. Dixi, inquit Salomon, Sapiens effi-
tur de prsesentia sponsi : cautelam hostem repel- ciar : el ipsa longius recest.ila me, multo magis quam
lendi in perfruendi dilecti copiam verte. Ostiumi aniea erat (Eccle. vn, 24,23). Perceptio ejus melius
23-3 IN CANTICASERMO XL!V. iU
quam privatio docet (9), qtiam sit transcendens \ lccti transitum, nihil prtcsumens in ejus praesentia.
ejusmajestas.Eo ipso quo vehementior est, velocius In voce exsullationis liquefacta sum slalim ut locu-
transil: Jpse, inquit, dcclinaverat atque iransierat, lus cst ipse. Anitna mea liquefacta esl, inquit. Quid
Ideone, Jesu bone, declinasli ad spousam, ut lam esl, tiquefticta esl? 11 est, crescens facta cst, cur-
cito dcclinares ab ca? Ipse, inquit, declinaveral at- rens, clarescens. Cresccns supcr se, currens ad
que transieral. Quid esl, transieral? Transierat mc, ipsum, cx ipso clarescens. Viiiute crcscens, currens
transierat vires meas, peiiransiit me. Lleo qnasi volis, veritaie clarescens : hoc cst, lala, labilis, lu-
ferre et subsisterc non valenlein transiit me. Gtadius cens.
est verbuin Dei (Epltes. vi, 17), gladius est Jesus, 5. Ex hac forle liqucfactione praestitum illi cst
animam sine mora ct diflicullale periransit : tion qtiod mantis suse inyrrham dislilla;.t, mens liquefa-
subsistens, dum ejus vehemenliam liquefacla mens cla est. Cur lciiitim pra:lerimus, quod canticum il-
sustinere non valet. Flammeus hic gladiusest. Ideo lud appouil? Ilal.et enim siccoiinexum cx orJine :
sicul cera fluit a facie ignis, sic anima succensa a Venter iremit, distitlM maiius, animu liqttefactaest.
facie ejus. Aniina, inquit, mea liqnefacta tst, ut di- Potest istic etiam, leviter hanc le.-lionemtranscur-
lectus loculus est. Videtis qualiter ad ignitum elo- rens, ordinaluin quoddam augmenlum advertere :
quiu:ii liquefecit animam. B non lamen facile esl ct plancui gradalae distirciio-
4. Pessulumoslii mei aperui dilerto meo; at ipse nis rationem assignare. In omnibus quidam modus
declinaverat alque transierat. Ita in manifcslatione signalur, sed major in sccuiido quam in primo : et
Dnminicaeresurrectionis, quae facta esl duobus illis miijor in lerlio quam in secundo. Plus est enim di-
eunlibus in Einmaus, ut aperti siintoculi corum a.l stillaro quani treraerc; sicut liqucscerc quain dislil-
cognoscendumJesum, sub ipsa apcrlionis bora eva- lare. Tottiin prscslat praesentia sponsi sponsnesuae,
nuit ab oculis eoruni, et quasi pcrtransiit cor illo- quod cjus venler tremit, dislillact manus, anima li-
rum, ut ipsi faleiitur. Nonne cor nostrttm ardens qujfatia est. Totura est ex taclu manus ejus el vo-
eral in nobis, dum loquerelut?etc. (Luc xxiv, 13-32.) ris auditu, totum est ex tactu, et, ul sic dicam, ex
Ardens 152 elal '" 'Ps's '" colloculione, sed in pcrtransitu ejus. Quia tangil, tremil: distillat, quia
apparilione liquefacluni esl in illa visione veheinen- perstringit ct pertransit illam in spiritu vehementi,
ti, solidilalem et conslantiam non oblinens. Quid cujus vocem audis, sed nescis unde veniat aul quo
enim est Jesum evanuisse, nisi illos in gloria appa- vadal. Ideo liqttefacta cst anima ejus, ut loculcs
ritionis suLsislere non valuisse? Declinat in dile- cst ipse. Vox stiLtilior manu cst, vehementius mo-
ctam ut fluinen pacis, sed ut glorisc torrcns pertran- vet, et velocius transit. Sermo Jesu subtilioris et
J
sit, sicut lorrens igneusliquescere faciens animam, sublimioris doctrinae plus continct, quam aliqua
quam inundat, quam relicit, quam transit. Quam operum prodere qucant exenipla. Omne transit
dulcis hora, quando anima huic igneo lorrcnti liquc- exemplum de majestate Deitatis sermo, quem inler
lacta miscetur! quam subtilis est in illo inoinento, discipulos ftidit~: omnem expeiieiiliara jmllicilatio
quam extenuaia, quam mobilis! Nihil lunc teporis glorise futura;, quaercvelabitur in nobis. Huic intel-
liabcl, niliil duritise reliquum, nihil rigoiis : tan- ligentiseet perceptioni si aperis ostium ut compre-
tummodo calens el liquens. Cognala sunt sibi invi- hendas, stalim declinat cl pertransil : ideo el tu
cem liquidura cl calidum. In his duobus cuntempla- transi in affeclum liquefacli cordis. Ad lianc vocem
tionis usus consislil. Quod liquidum cst, calorera dilecti dic : Mirabilis facla est scienlia tna ex me;
prmnpliiis concipit: et conceplus calor vice versa conforlata est, ct non polero ad eam (Psal. cxxxvm,
quod liquidum reperit, liquidius reddit. Quod dico 6). Et aninia mea liqtiefacta cst, deliciens a conipre-
calidum cl liquidum hoc esl, ac si aliis dicatur no- hensione, et non sufliciens ex vehemenli el violenta'
minibus, succensuui et sinccrura. Calidum cst, eo duiceuir.e persistere et morari in admiratione. Pro-
quod aroat: sincerum et liquidum , quia qtiaradam pter hscccl hujusmodi, inquit : Anima mea liquefa-
amati in se speeicra repraesenlat. Calidum, quia ar- [)] cta est, ut dilectus loculus est.
dct: tiquiduni, quia videt. Calidum, quia inflam- 6. Quid pulatis, ut aliquid practer sericm el quasi
matur : liquidtira quia tiilccli imagine iuformatur. cx abundaiiti ad cohorlalionem pifesuiuam ; qtiid ,
Quod liquidum cst, nil babet impurum, nil pigrum; inquam, putatis, quod non hic sermo quortimilara
faciie ceruens, el facile sequens. Sed lanla gralia suggillat diiritiani, quorum viscera gclido ausleritu-
liquidi non ea cum calor non cst. Bene liquidum, lis nimiae rigescunt aflectu, quorum viscera nuilum
quod et cx puritate dilecti claritalem perc;pit, et raiseri<:ordiacdislillant liquorcm, ncc exijuo lie-
quasi percitum el prompium extra sc effusuni post munt et moventur aff.xiu 153 elSa pcenitentes;
d.lectum festinat, qui jam pertransier.it. Ipse, in- misericordis mantis taclum non scntiunt, piissimi
quit, jam perlransiil ame, qui lotam pcrlransiit me. Jcsu non igniiinlur alloquio, pulsantem in pcenitente
Velux transitus; sed viulentiseiisn paruva haiiens iu Je.u::i foris non audiunl? Vereor ne dedinel ab eis
tactu, liquefaclain post sc rcliquit animani mcaro, el pertranseat, ne non inveniant cum quscsieiint, et
effusam uberius, ct conantem transire usque ad dicum clamaverint non exaudiat eos. Cur durautur
(D) Vide an iegendum, Privatio ejus, mrlius quatn pereeptiodocet, t

PATKOI..CLXXXIV. S
4»r~ GILLEBERTI ARR.\TIS £35
Xigccra tua ad filios, quasi non sint tui? Potcras A cum quasi masistrum. Audistis loqucntcm Domi-
fqrsitau ttios inc|ementi qculo rcspiccrc, ct rcstipinp liiuij : audite liqncfactiim affcclum discipnli. Ego,
(astu prsetcrirc, si tamcn lui laiUtun csscnf, cl iitni iiquil, noit coulradico, relrorsum non cbii. Ai; lilis
Pomiui tui. Qnam durtis fo.cs, si do 'tio largiri de- qumiiodo sequitiir, audilp jjam ad quani infima..
bercs, qtti Douiinisubslaiitiam tam ay:\ro cl iniiiii- Coi7;«swcttiiidedi perciiiicntibv,s,el g?nr.&meat vel-
nutp vliatn (i(iisaffecli'dispa: tiris?, Dupetsit, ii.quit, leniibus : faciem inenuii;cn averti ab ittcrep.Mibus et
<f<>di' paitneiiliits(Psti(. cxi, £). Sed (u forsilan pau- ccttspuculibusin nte.(Uai. i., 5, ti). .\n uon islequasi
peres nescis. Qnid, si dical libi Deus: Iniperfectjiin a,1 aspeia el ab|ecta,dcsccndit, UOJIrigi !e resistei.is,
nicuin»non vidcnuil oculi tui? In lib/o (\>,ni-cn-iisi sed liqtirfacHys, cfften:sqre liarlal \lis ad auditutn
perfec|i 5t|iit sc ipti (Ptal. cxvm, \% dc perlicien- ca^cntiseloq-iiiÊrgo <--( l.ujusmodi huniiiita.tis ct
djs iiulla te cu,ra teiier,e co;;stievi*. ^laUis mp.lictjs., obedic-jlUc|t<mescit affectu, "QiiiCrigi!«Huueii,liqu,e
Ijui I;Q:*est opus le.groHs.se-I h ne li;.b,eulcsfoitasse inole immobilis et iigcscej:s, pro suo itire, huji'.s
«<Xu\cev»U%- *>'\W vi9 eii-vnlctH<'U'C,r<*.;i*,saltem oc- sjbi vei;H u.;u,u*gloriose priCSKinU •' Anima mea li-
curre, reyet*eul,i.A^pciiiamiam uis,e-'i<;o:'di'V\ct si qu'fucta est, ut (j(illcclu,s. locut-usest. Quiira vis vcr-
nqn uaejjêijtj*-** prft-i'<*rChvisliim, s-i^ciuevcl Chri- ti, et ignita velieu,ieijC'r! I;nilammal,co)',conimulat
tluui in,p.eefli'cnle.v.iqiescat. a-iiiua lua -«iscriiQr-. ' rcnes, in iiiliilum in conspcct,usuo respcclu Dei sui
dia* rp,r<*, cl a,! cja.-uaiii<;s..
cl pulsantis. Jesû,s,uccei)- cmiiiain rcdigil; a. se ipso liqucsceic ct ckdiccrefa-
datt-y ctynqiuin,.\<jx •*of-*ileiitis,vo,--pauperis, vox cit, ut j[amanima, non sil serun,\, sed siciu SGqi^ci.tia
Cstl^s.u,. \,leocum auiis lia,i:cY<jcem,ckiucnti af- conlincct hiijjus ycraicu'.i: Eyo sempar lecum (Vsal,
(ecljUIi(ji-essca.ta.iun'3,tua, ut ct t" cu.ui sponsa tii- LXXII,21-23). I!<jonoii iii sc, nojus;'cum, scd cuin
cei;e.O^cas^:A'{•••/*njt-aQquefac'<•«••, II( dj,lettus U- Deo.stj.ocsl; 154 seinper obsequcus, ct qvvuutuu
tfttut, est,. A^sculta et recole ijuid luciites Maria? datur, sequens, saii nou asseqitcus seijirjevpro volo,
Hagdalftijac, qu.Ll,-pl.ieri \a a,duHeiio dcprclic-i- ncc illo exccUenti moclo qui spons:c cum spoiso
|a*, qu,id &tiiiarilaiisn, ChanaiiacB, Z.tcclixo , competit. Nam et bic sequilur : Quaitiri, ct ticn in,-
f*elro, CentmioiH. A;1 lul pieuijs scriiio.ies eitle- veni illum : vocavi, el non respondit inihi. Sed capi-
me^tia*.c-jju;%\:%\ raoU.es.cataflcctus, visccra liquc- ttium hoe alteiius lemporis eget lracl:U,u,cx clio
»jca,iH?,Adta-u. velitiinenl.esflalus austrinos, eliaui dc discuii volens. Snflieienl isUvuon pro roag .ilicentia
d1-vissimopectorc (*uan,'u:uUbt;lannosa poterai gla- sui, seil pro licsiris di^pulala viiibus, qij-iliier a;ii-
cies solvj. %eutittme alfiueBlisolei liquo.e perfuiui, nia spousic 1-qjjescit ad loi|in,iani dilccii sui Jcsu
et simiti ajaclu liquescere, q.uolies misericordjie p- Ch.ri*>ti»<lM.i vivit, cl regual pcr saccula.satculorum,
Uiqeopeto, vevla, pra*cepta recenseo. Igi.ittuu elo- AuwiV
tjuiuui luuuikoc vekementcr, et sc.rvusUtusdiligiliilud SERMO XLV.
(J?s«/.GXVUl,i4U). Diiigit, qnia Uidiget: iileo amat Qua'siri, et tioninveui illum : vuc.trt, el iionrerpoi.-iit
auima mea, el praegaudio liquescil uli lu loqueii.-. milii. liiveuenuit meciislodcsciriialis.percusseruut
7. Istam Liquctactionemopnrlci ul scntial omiiis et vuliterarertint me, luterunt pulfmn ineum.,ctQ.
sanctiis. Nam iila supmiusuispul.ua iiquefactio i:on- (Cant. v, Q, 7.)
nisi i>ei'feclonun est, ct eovum non semper, sed in 1. Cum tiii ftieril dihct:is IKIISikipsns, r.on,tibi
lempnre opportnno. Et ne iuf ucluoso subducain redit ad liLiiuin : vcxatio liarc<lnl'uilcDcciiimainori,
tulentio quoJ mihi sug*erilur, brevitei' vobis absol- ct augmenta affecfuum. Nui*c visit.it., nu'.c cvaner
\am quod adbuc de bac liquefactionc iiittlleclu con- sceuls visilalione vexal amicani. Va;iias b;cc
eepi. Hon cernitis qtuid liquefit, qualiier de quodam amantis cor et (icsijeiium rapit, cl. r.cnarat ad
rigore el immobililale moveri incipil, se ipsumcgre- iisiun. tl diieclus locutus est, bqiiescil aiiiiiia l;:a.
di el dcserere nilitup, de tumore el molc prislina de- Aninia tua Uquefacla.di ficil, fe;re non vatns; ct
fluil 61 descendit, ct evajtescil, se ipsttni ducentcm dilectus tuus dt-cbnaL Defetlio tu,i, fu a ii»sij:stst,
et ad humiliora li.ca facile seqtiitur; vtI cadcm per 1&Prscseiite et loqucnle dilccto |i<*..ues.cis, rjdicis, ex-
se ipgum sectatur, majcurrcns ficqucnler ducenlis spiras : absejile eo respisare porniitieris.. Ab.sens
conatum. Magna in. liquefaclis aJ sequcndun) inobi- vires reparaT, qttas i r.es2iis cxhauril, Oe:cctatiq.iiim
l.las, ef prompla voluntas. liitclligilis jam, ul aibL- veheinentiam iutervalla teniperarit, cu]us,coiuiiiua,-
tror, in liquefactis ad obcdiej.duin apliluilinem lioi:em ferre non poles, Quid caiitini:a<ioiiemdico?
grandcm, humilis aninuc affecluin trai tabiltiii.lla;:c ionr.e ipsa le inchoalio rcdiiil exl.austaiu? Statiin
humililalein non inelas ii.lbgil, sed oalor amoris ii:- ciiiiu ut lo.uitur tlilecuis, liques.cilaniuia lua. De-
f^rmal. Meuis inenteiu viulenter iufriugit, amor nique et iu scqu iilibus d cil,: Ori<//fi<i nrotare tne
eraoilil, el leneram :tc liqnidain rcddens dfi.igit aJ feceiunl (Canl.vi, 4). Quo o,!o d.kcluui avoiarc fcce-
libitum. llumilitas <!ecliaritate profluens, nil mole- vuut, nisi dum tiimio uffectii in cutu de.cc, iiu.t?
slix palilttr, iillroai iiiuiin tendil, quiesceus cum Modum ncscis : iJco dileclus tnus mo '.(iatur, tl
apprchendcrit inferiora. Ilabclis jain in liquefarlio: praescnlia;sua; mcusuram libi dislribuil in iciupore.
Jie, humililatis illins gcnerosa:, l.ub;iis tt obetli.ii- IJto quxris, cl uon invenis; voca.s,ct r.on rcspo:i-
tjae cxpressam sub brrvilatc naturaiii. Vcl.is ct tc- det. AUcnd te, fralres, vclicme.liam el vim amoris.
siimonia? Domims. uperuit tiii.ii au.em, ul audiam Nec abcsse diicclum susliuct, uec suQicit precscjiU.
237 IN CANTIGASERM0 XLV. 23S
Ibi vola anbcla labor.inf, hic rxhaiisla dciiquiura \ jam spoliata sum mc jpsn, jam i.lonM dilccln yesliri.
patiu; lur. 0 fclix amor, qui coniiuiiii qunilam vicis- Spuli.ua ct cxqpcupati| mens langnel ainorc, i\>u-
s:t:;dinr aul liqiieseit in ipsn, aul qir.ircns nnliilat ; ttule dilccto guia aiiiore langtteo. Fiatrcs, si v :s i;i-
ad ipsuui! Quwsivi, et non ittveni illitm, iuquit: ci:.epal<):iiisdp<lpiissp ;ui> langere spwii.lilei v.de-
vccavi, cl non respondit n.ilii. Al.hi sci ipliiiu cst ht.c, tnr, vrji.os p.vp:cs e fc|i|i* inor s, ineiitis ycstiic
lioc iiio.!o: Qtiw.ent me mdi, et non inrenient: roea- niida e vilicra, vej o<<illata:, v.| exc:c.a!;u con-
bttnl, el ncii eriindiam .P.ov. i, 28). Qi i.h:am est scieiilia: Kiierc pal|ii:m ; a I ii.cciilivum amo.is, uon
hoc quoi lioc ipsiuu lam ci niinuiie csl I nnis <t ad odi illiid iiiveilifu fo:ii:ti'ni. Cur privat i,n irahi*
'
nialis? Cur iiidifferenler iitrisqut' le, J.-su l;o;ic, sub- ad injiirlaiii, qutxl in (•tiiiiiuiinep t;f.ji. r a onnes?
ducis? Veruni qiiidem non ii:dift'roiil.-r, seit miil- FoisUiin at| te qiifid dic.tiir r sp.cil, ie liimtu i.pmi-
tiim iliffeieiiter. De nialis dieitur : Qumrenl, et non iial.iu i.ini e.\p|Mii:. Anors la gucriii gcucral s
invenient. Sponsa vcro non sc iiiveniuram diffi lil, libi nii islrel ccrrcclio. non ini;iniu:is pa* io.iein.
sed uon invenissi; ca:isalu .-. Qnmsivi, el non inveni Et si iiondiiiu diicis illius amori.s desi U-riola: giies,
iilum : rocayif el non respondil mihi. boniini csl si inlcrini laigues pinbic d lici ; s}
2. p quotles quacsjvi f)()t|:ii;iiinJestim metiilando, l.f gucs pnpnil |l ia, si limo e ju.;;cii (Oiili.unair
It ra ius li:;c. Couvciieru iu aiiiiuiia, tua duui co:i-
invocayi oando : sed nec ine.litalio cff.Tla c-,1 diil-
I nec figltur spi. a : d litt m cqnli.eic, cl opeiiiiiei li pal-
cis, ncc piuguis oriilii)! !eo no:i i veni iliinn, iijuslilias tissinuil pl<r a scondii, sino
liiiir, t|i:o
respoinlit inihi. Pjec invcui iiiiiin ipsiim, ncc sua ; ut libi lilial; iifili |erii:.acii s, r.oli sliici s 1) p>-
sed supra luoliini iii'cia siinf qu:c respnndit niil.i. rrisis le
palUo iiperi.e, inyolvee lc. IIIIICI11. Nnn
At utinani iiiihi frcqnenter nespoiideatciiiii v.j lego, rouvciieliir ad te
Jesus, nisi sitntilalioi.is el f-ill.ici;e
•veloro! ll-i, Jesn bonc, rcsponde milii quanlas liar a lc liieiil a! laaini
\ti;;p)cn, t;u tl lil.i C):-l'iisio
lieo iniqtiiutcs el peccala, sccjera mca el delicta
quaedamet displ.cciidi liicliisp:;c[cxn'.!. Qjicniit *o;i-
mea ostende uiihi. Ahscon le paulisper farieii* luam fnsio faciein conscicnli;e l;:;c : a:.fr vclaii.K|i «•>I|-
(Job xiu, 32-24), iil uica iuihi feeliias salubriler iu- fnsionis, coi.fcssionis iiiduerc. Nam cl Pon:ii.::s
nolescal vtl in medilaiionc uica, vii in leciioiiesa- conf; ssior.rm iiiilnil, rnnf. ssiou; m i;o:i sijaii', sed
craiuni Sriiplurarum. Tunc cniin iue inveninnt tiiam. II c seornaUim pallio rcp; lal.lioc a tciniuiia-
cuslodes civilaiis, dorlorcs sancti, cuni nicis ifi ttir : l.oc illi palJiiim trade, q;ipd aff ctiipse tol.it
corum scriplis morcs iuvrnio. Tnnc mc j.i.vcuiuiit, qnasi pijiius auioris, li rccciiciiialipuis si,.liiiiu.
c:im nieos morcs el vilia depi:ig:inl; perciitiunl, Tinic incipics amore laugucre, cum priis pccnilen-
cum disctitiuiil; vuliicrai:!, cum incrcpanl. Sacii' tia; fueris aff cti: us laiiguida. Tiwic lc jiuijiiciil liliarj
sniplores, ac si quidam custotlcs civilitis sancfe Jcrusalem coramendarc dilccio : tnuc caieslcs ;pi-
Jerusalcni, qu« est iiicdesia, varios animoium invc- rilus el aiiiniie spirituaies congialulaiitps Jangio: tp
stigant affeclus, ct invcnuini siugui<*ii'm passioncs, nur.tiabiiiit amoris.
bnuos mores, et morbum qun qnisqnc lalornt: iiijl- A. S d nos ex abuntjlantl snper poenilentisc ctatii
iius vel cogiuuio non iiiveniiur ab il|i$. Quotips illa. vcrsamus bunc tnr.um, cujus lota facies rfcrtipra
pt
iego, quasi UivcnUim irie ei drprehcrsum pulo. |IIa qu;e;!am vicclur spirare, ct ejus congona gratia*,quie
tnc exhoiiatiomim jacnli.s fciiunl, ilia vnliierant,
sponsae nicrcttir condilione ruuscri. Quteshi, influift
duni qnod iiitcgiiini arbilraba:', saucUiJii cssc cpn- it nvn inrcni illum; rocai, ef non
respondit inihi:
viurunl. illa siiiiiilaiim-is i.olliu:! veiaiiien, ignoran- iiivenerunt me euUodet citf.atis. Mc.liltfiido
qujiit,
ti;e vel o! livio, is iiivoliieuini, falsje palliiim gloria*. vocal oramlo : nuiiciiilo (loclorcs iavenilcr,
pertu-
Ill.i ac si pallio qttodaiu, sic ilissiint:|;Ui<;iiisspnliant litur,
vulncralui', exuilur. lil i:e quid dcsi: nd cu-
np Timeiilo, ct liat.onis ornamciilo. Illa me quoiam miilum, tiliaruin Jer::salem, fidellum sc.iiel ani-
pra*sunipt;e fallaeiter gloti;c pallio spniianl, dum inarum , cotnineiidalior.c iidjuvatiir. Q::aluor hic
conseicniisedtitu:iant infnira. Utililcr ergo a custo- D qiKcdam advciie, vcl iu i!la, vcl crca i.I;in : inj,-c-
dilius iu liniiCninduin inveiiior, qiiaiuvi» 155 di- st;gationes, voia, praccc;Ha, cl p.cces. Invcstlga-
letinni ad voium invei.ire non queam. Denique jara lioncs nicdiiiilioiiis, dcsidejii vota, pijcccpta doiio-
mii.us in me in quo glorier, miaiis in quo qui seara rtini, ct santiorum [al. snc;o:ui:J oratlcn s. Aiiiinu
iiivciiiens, amnris in tlHitiuin facil us inardesco. dociorum praeiepta ct ixlicraitioiies frequcnlcr
3. Fi.im Jerusalem, nuntiale (tileC.oquia timoretatt- coniiuode sentiunlur ab his qu .s ct nxia invesli-
gttco. l'er nic non audeo accedere, non ha::cfainil a- gatio, ct sinceia oratio poleral lassarc? Kiujti? p.gra
ri ateni nii!iip;';csiiin.<),no:i suieopiam r.iiliiatHmcJc- vota, verborum saepittsstimclis excilarJur? DeiuV,'*i
susiin!iilgi'l:ideo, lil.tcJciiisaleni, a;l vosaccedo, vos qu;e fcrvida suiit, lils foniili ii:; cfliciuirur frrv n-
aiiibin, vobisia.isam eominen.Io,cominillo negotiuni, lioia. Invensrvnl me cvs.todetciritpis. B ni.cl pni-
nui..tiale>d.li'(io. Qi-asi ignorat, dum dissiinnl.u. deiilcs n itî^lii vago qjiod ;m ci q::a-i vcn; tiro
Cuslo.ies spolienl, lili;e nunlieiil, doclores exhor- generc tlicendi uimitur, ct va iosatl nieii iuin slalr.s
(enlur, exorent lilite. Fitiw Jerusulem, nunliatc di- vcrlunt sermoncm, si foili' iuwnianl qiiem langii..t,
lecio qniu amore lungtico. NiiiiliaU*,ingeiile • f.e- quem slimulciit, quein permovi ani, si quis audien-
qucns suggesllo diLcluui inllcclt l. ia:n exuta sura, tium glorietur, ct dical: Itmnerunt me custodes chi-
250 GILLEBERTIABBATIS 240
lotis, percusserttnl me, et vutnerave.runtme. Quo A moda expressius loquar. Novi quid sit Itoc pallio
quis perfectior est, vulncratur facilius, ct lenrr af- premi, quam arenlcm sortiliis sum terram, cl licul-
feclus vertorum citius senlil aculeos. 0 f licem neam slerilem. Jam iuulli clapsi siiut anui, quod
animum, ad quem tam sul liinia exhoiialionis ja- vc:;io,in:mo asto, quaerens friicluiii inra, ctnon in-
cula veniunl, quem inveniuil suis apttim vulncribus; venio. Quot.es spes noslrascliisil, <i feftilit operara,
q-iando non abetinl relrorsum, audilorum vel duri- cxspectaiioneni nostram frustravit ? Jure oiicrosum
ti.'., vcl stolidilatc repulsa! Non sunl passim hujus- hoc pallium dieo. ct eo magis onerosuni, quo minus
modi jacula ftindcnda, nec in nmni mulliliidine, sed ulile. Nam onera sollicituJinis lcviora siinl, qu;e pro-
taulum ubi idoneaenicr.tes cre;!ur.iur inveniri, quas v.iiluum levat ubertas. Vaeinihi, quud invenerunt
tam cxccllens dorlrir.a non cffugiat. Quasi fulgura me custodes civilatis, <;uo;laliqttid in me tali di-
•unt b;cc : siimnia fcriunl, sulmiissa cffugitinl; gr.uin onere se invcnisse putavcrunt! Pcrcusserunt
summa invcniiiut, sumina (eriiint. me, vulneiaverunl me, tulcrunt pallitiin meum, et
156 »>•-l'eo -i'01' : Inrenernnl me custodes civi- plajis iinpositis abicrtinl semivivo me reliclo. Tu-
tatis, percusserunt me, rulneraverunt me, tulerunt lerunt pallium incuni, pallium siinpl.citalis, pallium
pallium meum.Tulerur.t pallium qtio involutus crat lucis, amictum helitia:, ardenlis vesliinenliimaffc-
pcenaliicr Adam, prioris simplicilalis splendore nu- B ctus. Quolies soleljam hujusmodi palliis lolus in-
dalus: lulerunl imagiuationura operim i.ta, quibus volvi, foveri in croceis? Nunc auteni to:a die inente
impciiicbalur inlrinsccus; paUiuin ligurarum vc- amplcctor et verso qua*Paulus arbitralur ut st.rco-
lamen tulerur.l, vcrilalem inlulerunl. Rcvelala, nura. llscc dulcia, hsec gloriosa milii pall a tulerunt,
dala, simplex verilas gignit Crvorem ainoris. Ideo, onerosa inluerunl. Quando hacetollentur a me?
fiiim Jerusulem, nunliute dilecto quia amore Liugueo. quando projiciam hsec, si lamen p-.ojiccre licct ?
Quandiu non placet, non rapit affecluni, non suc- Felix dies, quo hoc exulus et expcditus paltio, libe-
cendit pcrspccta vcritas : qiiaiitumlibcl siucere se i iorc vos ad congraliilandum mihi iuvitabo aflectu,
frui quis putet aspeclu intelliger.tise,velamen pati- liliseJeriisalem ; cuin vos, qux niliil eslis expeitsc
tur, operimeiiluni l.ppiluilinis, obdtictionis pallium. htijusmodi quale nunc deploro, pro renovato iu vo-
Cum autem ablatum hoc velamen fueril, lunc ruti- bis amoris languore gratias referelis. Miser quidem
lat verilas, lunc scinlillat, et succendil amoicni; est qtii hujiisniodi pallio spoliatus, roav.oreet mo-
tunc alios ad congratulandum, qui hoc palitur, po- leslia labescit, non lauguet amore. Qusesponsa est,
terit invitare, dicens : Nitnliate dileclo quia amore sic spoliata vcl olflcio soll citudinis, vel usu, non
langueo. Videte Judaeam, quandiu sul> legis operi- fastidio languet, sed amoris siudio. Ideo ipsa alias
menlo lalebal verilas, quandiu caecilalisipsa tole- ad congaudendum sibi et gratias agendura dilccto
rabat velamen : mctu tOrpebat, affectu rigido nil po- cxoral.
terat dulce senlire, ncc vulnerari jaculo charitatis. 7. Ecclesia priniitiva cum quacreret Christum in
Cum aiitcm conversa ad Dominum velamen depo- Judsea, rcpulsam passa, non invento ei loco in eis,
suit, cum ablalum hoc illi pallium erat, tunc ccepit non invento ibi Jesu, transivit ad Gentes : quacsivit
gloriosac hujus confessionis verbum usurpare : Fi- in eis, vocavit, ct in raullis non invenit, non accc-
lim Jerusalem, nuntiate dilecto quia amore langueo. pit rcsponsum, 157 "'si mortis responsum. Deni-
Tunc gloriata de novaeet insolilsedulcedinis gustu, que a principibus hujus mundi.quasi custodibus ci-
filias Jerusalein ad gratias agcndum invitat, et stio1 vilatis, quomodo vulnerati, spoliaii bonis, laniati
gentis consoiies exemplo sollicitat. Audi deniquc corpore, carnis suac exuti pallio in initiis mailyres
quid tali sollicitalione provocalserespondeanl: Qua- nostri? Inter tanla et tol flumina ct gurgitestornien-
lis esl dilectus tuus? et quwremuseum tecum. Yides lorum non esl in eis exstincla charitas, sed magis
quomodo parlicipes fidei luijus cl doclrinx' ficri ge- augmento qiiodam languebant amoris. Jucunium
rant in votis. Doce qualis est dilectus luus, cl qux- plane videtur, ex prsescnti occasione verbi, maity-
remus enm fectim. Fac r.os lanlaeconsoitcs graiise,, -. rum inter lot vexationum cl morlis genera charita-
ul quaerendisttidio amoris incipiamus affeclu lan- lem indefessam recolcre; quomodo passioncs corpo-
guere. Sufliciat inlerpretatione mystica hsec pcr- fis passione intrinseca tempcrafanl amoris. Nam si
strinxlsse brevitcr. ad illos liiinc loeum referas, non est qucrelsc, sed
6. Jara ad id redeamus, cujus ex occasione ini gloriaevox isla, qua dicunt : Percusseruul mc, vul-
bunc sumus locum ddapsi, diim ablati pall.i utilita- neraverunl me, lulerunt pallium meumcusludcsmu-
tcro cxpostiimus. Nam indc eslsumplaoccasio quodl rorum. Eo modo nos oportct nou aegn; ferre si
ail: Tulerunl pallium meum. ilsereamusadliuc pau- quando nos spoliant vel molestaesollicitudinis, vel
lum hoc in loco, explicemus lioc pallium. Non cst'. non bonseaut pcriculosaeacii.mis, quo slricle invol-
enim simplcx pallium, quo eliam sa:.cl;c meiitesi vinitir, pallio, custojes iiiuroruu). Jecit Elias pal-
invotiuntur. Esleuim diplois, i,l esl duplex pallium, lium dum raperelur (/ VReg. n, 13) : fugit Joscpli
fortasse el trii.lcx. et quajruplcx. Quot votis pallio- dtim l. nereliir (Gen. xxxix, 12) : sponsa ttilil dum
luni gencra proposuimus? Annon adhuc gravc cll lollerclur. Spcculi ct iinaginis vclamcn projecit
onerosum salis est pallium animaruni cura, el ad- Elias raplus ad faciem. Mundi ornamenia velut
nrinistranclu;necessitaiis sollicitudo? Propria iitcom- magna onera fugit Joseph seuticns fomitem..Solli-
141 ES CANTICA SERMO XLVI. SJ2
eitudine exuta, dilecti liberius captat sponsa favo- A
158 SERMO XLVI.
rem. Imaginatione quasi velamine teneiur intelle-
rot, fitimJerusalem, si inveneritisdilectum, ut
ctus, nesinccram confcmpleturveritatpm. Ilor.orum Adjnro annuntieiis ei quia amore latigueo, etc. (Canl.\, 8.)
et dignilattim affectus otvolvitur pallio, ne libere
1. Ordo convenier.s. Post exbortationem docto-
pergat in ca qua* Dei sunt. Solliciludo omncin in
aniraa laetiliamobnubilat, imaginatio obscurat, horum, orationum a sodalibus suffragia videtur roga«
nor lentat. In primo tenebrse, in secundo illecebrae, re; ncc simpliciter rogare, scd ctim obsecrationisob-
in tertio labor. In primo caligo, in seeuntlo cupidi- testatione : Adjuro vos, filimJernsalem, si inveneri-
tis dileclum, ut annuntielis ci quia amore langueo.
tas, in tertio cura. Ttilerunl pallium meum custodes
mttrorum. Buni custodes : benc norunt cui curarum Adjuratio vehcmentiam prccandi inamfeslat. Anxia
vola suis nesciunt esse conlcuta ineritis: ideo aliena*
impedimenta tollant, quaro exonerent animam, et
ad deliciandum cum dilecto suo reddant expcdilam precis mcndicant suffragia. Perfecta humililas de
ad deleefandum ct ad quserendum. Nam frequenter meritis semper alicnis pracsumil. Adjuro vos, in-
elabilur, nec quseri polest nisi expedito affectu. No- quit, filim Jerusalem, si invenerilis dileclum. Condi-
runt crgo boni custodes cui parcant ab oneribus et lio ista non dubilanlis est, sed tcmperamcnUiin ro-
actionum angustiis molesliisque, ut cxpeditius in U ' ganlis : ac si dical, si invenerilis; lioc est cuin in-
occursum amplexumque propercnl verbi, cui pal- veneritis: coriditionaliler suspendo, non ambigens
de invenlione vestra, sed magis consulcns verecun-
liura persuasionihus aufcrant suis. Exui me, inquit,
diae. Nam sub coifdilione ancipiti liaec vobis dici
tunica mea (Cant. v, 5).
8. Hoc quiilem in anterioribus, nunc atitcm dicit: temperantius auditis, quam si dicalur prsccise, Cum
Tuleruut pallium meum. Ntidscet purae se simplici- invenerilis. Non vcretur ne suspcnsivain rogationem
tatis innotescit, et libero affectn iu amoris negoiiis. ad injnriam trahant: novit verecundiam liliarum
Tulerunl pullium meum, quodam modo diccnles : Jerusalem, novit humilem spiritum, et quod tene-
Quid compedita curis qtise;is dilccttim ? quid islis te rum pudorem plus hederet prsecisa definiiio, quam
convolvis molestiis? Si non penitusdeponis oflicium, suspensa conditio. Si, inqiiil, invenerilis. Dico, tt
cur non sollieilitdines ad horain saltem seponis?, inveneritis; r.on dico, Cum invenerilis. Illud dico,
JNondctractamiis sludiis, sed inslanliae vnluraus dc- sed istud inttiligo. De meo affectu dubitatio isla
trahas. Noli nimielatem quseslus neccssilatis verbo non prodit, sed affectui veslrocl luimillimae existi-
de vobis ipsis morem gero. Si invenerilis,
prsetexere. Quid bonum in te sinis ingeuiiim terre- mationi
nis obrui? quid illos semularis qui, in honoribus , hoc est cum inveneritis, inemcntotc mci, cum bene
C vobis fueril: tunc memeutole mei, til
posili, juraentis comparantur, terrcnis inhiant, ter- aniiuiilietis dilecto. suggeratis, ut
rena uiandunt, studio ruminanl, vorantaffectu, po- Non oportet in huj ;sloci dispu-
nunlur in stiblimi, sed volulantur in liroo? Noli se- talione moraii : ad mores vestros, fratres, vos niitto.
mulari in istis vcliemcnlibus; nec zelaveris hanc 2. Recolite qualiter ab invicem, quam humiii
facientes iniquiiatem. An non iniquilaset inscquali- affeclu, quauia volorum liisianlia, et ciim adjura-
tas multa, atl iransiioria iiitcnsum impendere ani- lionc, orationiiin n emlicalis soiatia : no.i quoJ om-
mtiin, ad aeterna remissunt? Quid quod non scmper nes auderelis petere nuntiari de vobis quod silis
iotenJunt negotiis? Quid quol qui.Iam sub obtentu amore 1 nguenles; ulium soletis invicem languorein
protidentiae nccessitatis, et abopere manuura, et a deplorare, non gloriari de isto. Etî potesl quis ad
meditatione ac sltnlio scrulandse verilatis excusant hoiani gloriari, non expedil qiiidcm, neforteira-
se; plus dant negotialioni qtiam quieli; plus scur- missioue inauis gloriae gloria vestra nihit sit. Stint
rilitali verborum quani Scripturne sacrse collationi; tameii iionnnlli, qui et conversalionis indicio, ct
plus otio quam operi? Fratrum oflicinas circumcuut; oiis oflicio, divini in se languorem amoris occul-
et cpllas, oliose, curiose, vcrbose. Noli scnuila i in sic. lare nnn possiint. Conceiita vola non polesl non
negolianlibiis, nec in sic otiantibus. Olia, vel ob- U I aliquaiiiio amaulis os pariurire. Nam ad aliormn
lata, vcl parata, in usiim ainoris, in sapientia* me- consulalioncm vcrbuni lalenler elicit spirilus inte-
ditalionem, in dilecti vti quscrcntli studium, vel in- liora replens, infusse graliae copiaiu eruclal. Deni-
venti complexum toia converte. llis et liujiismodi que et in Iioc loco sponsa uou loquitu , sed Spirilus
hortameiilis liilerunl pallium metim cuslodes muro- csl qui loquitur in illa. In coilatiouibus santtis sus-
rum. Cuslodes isli sunt dc quihus ait Isaias : Super piria, singultus de imis proJeuntes praecordiis, cre-
muros Jerusalem custodes constitui, tola dic et toia bri geinitus, nonnc sunt qusedam eruclalioncs spiri-
nocie non tucebunt (ha. LXII,6). Sed nos jam hic lus ei concepiae gratiae? Tulibus indiciis nonne ia
•accamus; taceamus a sermone hoc, oralioniini et prodit languor ainoris? Non est occultatus languor,
laudtim <!ebita solventes, ore aliquando taciluri, quamlo gemitus nou est absconditus. Ipse se pro-
animo semper reddentes solemnia laudum Dominoi dit languor, cum hsec proJueit indicia. Quid crgo
Jesu regi el spouso cuslostiper infinita «secula sse- percepia signa? nonne quamdani aJmirat.onis vim
culorum. Amen. Jiabent, ut eos qui h:cc deprehendunt, ad congra-
tulationis pcrmoveant affectuin ? Eiiamsi serrao
sileal, conversalionis pim sanetitas rogat. Coai-
213 GTLLEBERTIAIIBATIS SU
mcmlari vult, «Uim se qui-usdam prnlit indiciis. A ,\ vesiram, ut refovrat voin mra. AfiHiinri.ifequia
Qiiidcnim? <um in aliquo cdelestem htiuc <!epre- ttmbreItmquto. Nonlangiui an:or, scd langlicl amar.s-.
Iiendcro amorem, Vionmn quasi aljuratum piitein, Uti vigcl 3(1101% ili Vigct la: giior, Sfal sit qno.! air.a-
ul propensas pro eo graiias agam? Nuiu coinnieiida- tui-. Qtiis esi hic liingttor, nisi nffec:io qmeilain dc
bo precibus pis conccpium languorem, queni geini- absei.le dit-tio, amactem lOiincieus.'
tns all.:'s proiit? Duriis ego si noh lam sanctam ct 4. Amor Verteme S palleiitis s<inlilaflitit et eai-
divinam iti fratribus passioitcm qiia possiim bVnlio- ncm (i iccat m. llliiis cxslirignlt lasfiviam; hiijus
nl* ihsfaiilia rdVeaih, Vuppii'cali'<kccoiiihiciuierii, et kriiii-m prxst;iugii : Crtrnis cxsiiugiiit moitis;
Vcplicemet anniiiniciii diietio, si c.tipladeliir. Quid menlis liiiarilatim prrcsiringii qutMlnmilsli tfflertu,
\\\, 'ijui rfairVtiiiir.aVisVliirihtiiiierare quaiii virtules, etdcsiderio absenlis dilccii. L;atigu I («ro, (Itim ejus
daiin.a quaiii dor.n, cdi:<ienir.areqi:am <'<:miii<ntlart * langtiiiior ct remiss.or noius (fliciinr : lauguel
Si t'; ad eoiiimcn.lht onein aiijirratiim niih srn:ias, nbn aiiiiiius, dum a*stuantis Voti ninii;Uttfi eonflcitur'
cs jahi je; iisuliit filia, scti liiii Maliyloiiis.Fiiia Ba! y- Carnis langnOr est niotns ijtis, vel nuUus, vel per-
lonis tn.sfra, quis reiritui'1 lib! rci itiilinucni isiain • exiguus : nnim.-e laiigunr est molus ejus niraius.
reliibiielur enim iibi. Dedisre BiiVylohisfiiia esse, No:;ne eo ipsoca-o ca.ifieitur{ qno iriens^ .ibstraeta
burbaros dcpoiie ir.ores. Desiiie in sauctis iiiimerard: "* iili ejus amore, in nlia qujeJam aveiiitui ? Carilis
jniiîs dctrimenla quaiii lucia. Suliiciat libi vcl nu- moltis nmi sei.llttir, dum rtnimus v; hemcntinr fatlus
rti6rrinditiialilia. Noii sallem fdrjs luintiare, noli prae- vix sii8'iiietur. Aliquoiics qnidem nec sustineri po-
dirare s'olalilms tuis. Nam sodaics spousi aiirem i:on test, quantlo iiimius exiestuans aihor patienlis animi
arroinmd liiui, siderbg<'i>sprintib. IpSespoiisus ;egre virbs esbnuiit. Qt:a*est enim huiiiiina; nieiitis ftir-
auiiit iiijiiriiis dil <i;i'. Cciiinqtie dLis, illi tlicis : t.lildn ul snsilneai, ctiin enni ille Cueicstis amor
niiris cniiii ieii audi' oiliiiia (S.rii. i, 10). teincra- sponsi impaliei ler exagital? LiqtlCfact-jsin liae eser-
fiiim e»t dil.'Ct;imcoriieiri.tafe 159 dllecto : bona eiiatiune se 1'ngilaniimis, anioris Violei.liam ferre
iiU maVult huiiiiari dtVsponsa, el coiiinieiidatioui noil valens. Sit enilii in tonsulupin inatt ria ei jam
pfaniptiiis aulT-iiip;;i:bel. deJictiiti'; langiiiliora reddtiiitur igiiis inteiidiii. Et
8. NoVitiulcspiinsa : iiieodicil. Adjltrb vos, fiiim Dciis rtoslcr igi.is eonSuhints csi (Deiii. iv. 44). Sen-
jtirusaiem, ii i/itVtiieiifis ditccium, ttl t.itimntieiis ei lit oniiiino vim serinouis hujlis qiii Velu-iJiemib:-*
IjUiitfliiiBWlahjhe'0. Vt diinttii:ie is, iiiqnit. Aiintin- lAtigiicitiiteHU, iu ihedil.iliftfieDei siii OJrcfaliis. ct
liiilit) p ecatioitis leiict cffclc.iii. Uumanum recogi- cxeicitatti^ el dtlicich». 0 polehs ct piir|>r»t'iis jiiis-
tiite iiittr.-iii in rbgah le. No.iit- apu I iuiseraioreni »C sib cliiiiiiatis! si iimi tenipcratur, liou ioleiaiur,
ali^tijus «minirhiiirare liiiseriam, ipstim rogareesl? Jitre p .iiis, qliie iiniiiiliiii ijiilill pnSSHdcrilsili ip-
Efllcax precaiio i*'siinodrsla suggesl o, oppressi i;>- Sins tiiicil iiiipiuiii. Ciiin srnifcl fufcril rtcrnsi» in
lirma espdivre, Idiiuiiie ii:fciicitalein, ins :!iitiniii hitiite, a:ii ir.it t llite itst;iie ii;! Itt.eiii fortier : facii
l.o.iliiiui. Ilifcct iitqrtam, r-xpdiiere in aufe (totentis, a.l (|HOdvellll, tt prt^peialnr, ct crescit, nefcdeflcit
quid aliutl t»sl qtia , ipsuni Veitciui !a tpia.laii pnte llttilcfcdcfiiieiileih ifcddiileriianiluaiii. Sa-tsl(*niiuhic
atl aiixilian luin ii.iiefciec? QuOi iu Itftis itpul 1'sai- corpB:ali9 hiiiglior uiiii esl seinper afciptalisvehciiieii-
niistam l.iuii' jlrecis nln Itiui invciii, s; ln fevriiijjeiio litfcjsed est flliquolies I-JBSiulensior passib; sie ct
inqiiil Mariii ad JeSiiii : VilittM iion l.nbiiil (Jor.U. aiiii) is Bffet-r.o,tisi jiigi dcsidcrio se leiidit iii dile-
it, 3). Nmi prrcittui- t)uini:.uifi, liec impeiat Filio, ctiini, all<|iiai;doquidiiii Inlcntioritils votis cx:fesii<at,
dcf.Hitlm Vinilaiiliini luiiitiasst! cohientii. CUIiite- lioviioialioiiis illaxiine. TUIicliuidein laiigiiii anians,
neflcis <:1 rlj libcralitatcm ph.pi-fiSis ifa hgfendiun quia «tiiiilus veheniriis peiiiaiisii iii illb, el r.Onsub-
tsi. Ntih <<stciiiiu gralia violenler cxprliiienda, sed sistit. I:i cxilii liiint? illius dicerc potcft : Fitim Je-
prnpnicii 'a ociiisit). Coniiiieitda spohsilm sponsb, fnstiUm, fittii:/.'iii!ditetto quin hinbie I qilesro. Amo
do es cjns Cnuiiiera. Niiiiie hoc vsl cjus iiilla;iunare banc hoiaiii langimr csl, s tl in exilii cjc.s in liqn.:-
ronfiipistii.liain, stimulot a liibert ? Xuniiate ili- D I i";tctit)ii(!iiivertllur laiiglidi'. IJco iuiii lii o as, noii
fYi-fo.,'Iirc iniiitiaie, Ipsrih piovociire rSlill repeii- sinas aiiinitini llnctiiarr, nOn declinaie .i;l nliajul,
ileli laiii vifcjiii.al refocllau liini auiiire liiugueiitem. cuin fclici fucrit liac passionO latiuS, ad illaiii se
I|Se t-rtiistiliiiit)tcs dispotiit lu eor!e suo, se,l itos- striiigal, (lonet: pleuiiis ii.lleialur, ei pcrctinatur, ci
tiis cxspecial piriibiis ccinpcili. Quod facil, lncict coiisiiniaiur. \Q(i Non ciiimdisinet quousque toiuiii
citius nrtl.is pnlsiinlibits, foiiasse cl iibclics. Dilalii' peiTiinat ei cbii .it l.oniinis spiiiium. Sie vir <l î.le-
IiW-tiuiiaiiiiii niiti prtiit s1*;!ct)' solat onis paiiuiil ri ruiii r-liirigliitDaii.el et visioi:e (tidest , tit liliil
cumiililii). Mlillipliciili.s pi-i(;i!iiic,exsp;ctala solatiai viriuih rctiiai.eict ili ipso (I)ali. x, l-Kl). Ciim per-
ttlrfeiitt-rcfuiiftet. Xuntiate diteclo quiu an.ore L.n- traiisi.v.it illa Veheniehs passio, aJ lo.iial.ilio em
giteo Vos iuii.tiiile. quittis paiet a;l tl.l, ctum lami- qii'erri:4a:UM huinaiiuiii iiiagiS languorem sponsa
liaris nreessti*. Vris niiiitiale, (itue csiis txpetiaji rcdil, qui ri coi.tinuiis rsl, (|\;ia lam cont ilalus i.on
qtiaiila sit ain.iiori viiius lnngiioiis, <|uam sil forlis> ,st. Ilie plahe elsi IIIIIItteflcit, labescil lamen a sen-
lil niors ilileCIO, quam sil t;l ii f rr.us ;cniiiliil'.o ) tis auioie dilecti. Ilonus hic langu :r, per queni rar-
diira. A(//tt."'ofos t<! annuiitietit ditcclo qitia amore; .lalis affjcius se langiiiile ino\ct. Alimlest si impe-
Ungueo. tNanalc et aniiuntiaie, el cxaudiet voccm> tus caruis foiiilcr surgeus, fo:tioic supcrveuieiiia
145 IN CANTiCA SEftMO XLVII. t!«
repnmitur : aliud, si langucr.s ct quasi cxspirahS A i. rtisalem. Illa se rbgnt rlimmfrndari spofiSo : ista* 66
tHjriribtindopulsu mollilcr lenlat. iiistrui rtigar.l de spensb; ncc siinf/liiifer : sed illa,
8. Setifio a:!lu:t* alioS qnosdnin liinguofes tuoli;- fcum ndjuratione; li;c, ruiii ingfcniiiafioiie. Noii esi
Etos-,onines utiles tamen : langiio:fctii liniorifc, lan- enini levitcf-rognnlis, VelqriOililla adjurni, vci qfittrl
g<W> em ta*;!ii,laiigtiovemtvisiiti.e. Qiiidni fc:nsiimiir ist;e ifigeminni.i. Qinlisist, inqliirrrrt, Htivctui tuui
liittbi«ct WdBioreprre cOllsCienlialleqif.teHrattsafcliB ex fiHvctb,o pulcherrimu mttllirtm ? qttulik est dite-
vitse; timcre pHofacilitate la|isiis vit* inler laqittbs cltts luits ex ditecio, tjUoniumsic kttjtirabil tibs? Uti".
agendre, Vitict*dio, ih iniSsinejifcitraiisetthlis vltte? liter adjurat* stmt, qn* "rteSitiiriiiifesurrt. NfJrtCst
Univcfsa enim variitas omiils hbiiio ViVens(Piitt. ixigliil sfintfac colliitidrirs titilitas. Veifctim esi, el
kxxvnt, 7,B). Utiiinm tibi, Doihiiie, nliqu.t; lilla»}<*• qttb cliafitatis laHgtto*rgeiierifiuT, et q(i<iMrmftatii
liisalem miritiehl larigtibfe* triebs, si qui siint in riie .iaratur. Novit etfifuf-io' viin tfiedentlt emVracenrHlf
qhi cOnlmfeiidarifilii digni sihl! Nam niiilli Kiintiti vfcrbo; idet) dlfcit: JMetatttnttt terbi) [MHiih.MiSf.
me indigeiiies cUrai-i.0 me felifccm,si iiliqiiig efefi- l61 2.66rioiii fcsi st dtcfjfiitir Vttba.sedniiiiWi-
t:trio cteliisMs dient tilii : Bomine, pitir mc\tt jatei ttflnus h/jrfirtn Hl fel *<iilbiihtur fSM. Tolrrt efttii
pavatDliaib Ih ddmo, et ihate tbrqitvtnr! Utinaiii; irreVbfcabiieVcrbtifn, riisi scffpto ifcgliar. Scripturi
Dotiline) slatim respbhdfeas: Enb rehiani, et tnhiU »- ^ vciturff et iitabtle fftfcif,fctvislbil';; man<Miirii pjt-
rum! Difc,Dortiiho, Vfcrtb, tt saiiabbr. Yerto eiiim gir.se fcpfiscctur fctimiiircs. fiot.us dcpifsitanu» est
sties; qiiia Terbtim fcs. Mngna ciiralionis Vlrtus Iri liter, intcgrfe (itibd titcepei it icsighnirs: ctrm ttJles
Vfcri0,11 rfnbd tu es, Domlne, et qr.od a le p<-fluos siiinfcs, tii;i vblfcSIcgfcs, qtlandid voies mtjrabfciis.
rt. Seiisithcc fcehldria qul dixit: Bofmnt*,tffb taii- Scriptui-a memO:ifcTepifrairlxesi, qiiiftferBIffcprfe--
itim verbo, et skndliinr ptter 'tnetti (MaUh. vtii, 6-8). sfentntiix pJrt. Titto vcilii ttifcdieamfctilaitlifccondis}
Sed vafcaui est tariien oiitiiisseiiuo dbiieniis, si tu-, sciVanliir fcniitii!l*sa. K verltlifi rnedendi vitii liabes
Doriiiiic,intds hdri loquaris. Dic verbo, fctsahatitiil" ctuti dicilur, cttr nttn hfibcl fetitif lefitiir? Si bona
laiigiior riifetis;ibrlb bt gei:erabiiur iii nie langubr le fciuatio cum dicis; cur hon boira, cum legis? Nu*
) iqueiile, «i el ego llicere audcaiii : Fitim Jeriisulcm; curetur hoc modb lalIgno'f•liic*ts. HOc fest difcefe^
nuiuiate diierfo tfuia atmre i.mQheb. 13oi:iistitfciqtie Qtil primo andit, vri Li tttilitatelii tapint, #4 posK>»
lahglicf. sive Vtjfiemensei fcbiitiialus, sive liie cbtt- ios <i loiige ptisilos iion peHingat: UWpfimd mttat,
tinuus el lemp 'ratns : r.isi quod iii fe»Iste fcor.tinuus ibl sufTocelur: exhniiiiatnr omnis ejus cfcrmmediiiiiS
tioii fcst, ijtifid frCiiUer.lerfeveftittir ad ipSUm, pro- auditii prixo, rclcrno prfematiir sileuiiO. JSoiiitertifn
ptcrincoi;iim*Htihmiirdentis dcsiderii excfcscens, fet fcndnt in tcrrnm bonnrii ut frucftim faciat. Hoc me^
hft.i Se crmpcsfceiis.Nou convfcitiltir drihfccdeliciilt C *" dicainentum qlii piitnus acccperil, convalcscat icgcrj
itarum. Si ad liornm diligis, ct post libram liesistis, viiiiilem fejuSpost illum perscntiat nlillus. In f»-
noh cst amof: sl diligis, fctcx amore absentis di- sciua illa posl aqn:e hintum snnabattir tiriuS, sed
lecli non tabescis, iion est laiigttbr. Ut ergo aniOr in tino illo signatii esl cbaritas, noit sirigularitalj
iangiior slt, iiab; al tilrtihii|lic, fctcb!ititn:.iii::helii,fct Pbst priiiium curate.m non tst dittum «le piseina
coiiffectiiniii. Nunliate, inqni, iftiYc'»quia dhioi* illn : Kxinaiiitp, exinar.itfe iisquc ail fandarrienurtH
(.nigueo.Q:)i in litllrni UUibtlSsliiit, lahgtibres limi- in cS; hqli* sniuiiiris htC (estigititn maiieat. BOnfjfi
tiari voluiil medico; fjusb dilfcctioniSteti:t, ahiifcbi af|ii* riibiiis, disputnlio et ciagilalio satfte pagiroe*
illi (-iiidetn, ut cuifciilni', isti ariiem iii fecrefciittlK belifefchini hiijvfclur, ruiit jintJfcnti tenlilatiorie »A
jEiimlaiiiiiii, fifitres, niclidlem Imiic langiiOrrjlri, spiiitiifilempibtnlivdiil' ititcllefctfilri: behfcfeiiiinmo-
quem slfcut filseiitahils se dilecll dcSidcrium fcrent, Mirf, ciilil ejli? disciissione audilor pfomotetHf-i
sic sc pra-sontiiiilis dclefctati) rrcreat Doiniiii jcsit-, feicut riieditiaitifei.tum,sie « fcibfiSesl vferbUiH;K
sponsi Efccltsiect finimfbsahcuc, qui Vivitci rfepai qliOmbdodltiitis, tfibfis (jilSmvriS np«fafriiiii frfifMt
per Oiiniiasajtuia Siefciilornm.Amen. ridri pefinantnt: Sed Iniiiett nofi fcStpassim f>inl(ikij#
feKRMQXLVII. hrcc peiiniltendh licenlin; libfcfiqiireIribtiis Sriu«b*U
^
(tiirills esi dilectiis liins ex dileclo, ric. (Eunt. v, &.) l.isi cinii a::giius llcScfcliilcnstelnporfesMO«itftrisiwi
i.Qualis est ditectiis tr.us ex dilecto, o 'pntcltertittid fcam(Jvr.li. V, 4-i). 111• tiliqtte iiiigfcltiS,fenJiiS1*1*1
iiiulieruiii? qtlalis esl dilecius tntts, quohium tfc rtrfjti- ciisio!iunt scifeiniam, fcx (ujils or* e.t fexqtiiffeiiiia
Ivisii'nos? Maglio pofusa; vi.lcnlur alTcciuinlerro- I.-giS.sciciitia. Efgo (qiuid tliiltliiii firteWdiitHm)
galioiies ist;e lain Velicrnentes. Arbitror in filiabiis miigna lexendi tferl.i saltiUHisulililns : «fed,t-tmtfi-
Jriiisalera ex confa! ulatlblie sponsit languentls si- fctiihoc 0;>iiSpelniiltiltir, vfcltiingis fcfiinMijjltur ali
n.ilein Inngr.orem aul creaiiim ct sit, h;:t exfcitahnn eo. 1'co hon vidcltir ntisiioruill ffcdargueHdat&Q-
til autiior sit. Kl in soqccniibiis t!ifci:iit: Qi;b ttblit lcla ma]orum (<|UxSiipt*ra!;ii:idansnoit nocet), qti*
diUdits iuus? et quwtemus cum tectilU (Ctthiic. V, gfencialilef iillpouit siltiiliiitn : lie nliqiilbiiS lltiliter
17). Quasi dieant: Qu;e;emus tecuiii, sed ct r.bbiS inJulla lictilitia, aliis pra;suil<pti«itistcnietiifia; Stan'-
qii;erciiiiis, illo tecinu f.ui voleutes. Denique nOfi daluni flat; siinul ne Ipiis, UtitH iri onfefe liuiltoii
diciint: Qumremus libi; scd, qiimrehius leciim, par- imposito occupalur, oticlur ab impOsitO;
licipiuin iiivenlioiiis beaue oplautes et sili. Magna 5. Et, ut levertamuf ad pitjpttsitfim, multutt w»
utrimque liumilitas, cl in sponsa, et ih filiabus Je- cittiUfiet aniOjataj surtt ex eoUocutfeui dtllîaif*
Si7 GILLEBERTl ABBATIS 548
tiotiti sponsa; filix Jerusalem. Quomodo non ani- A i homo : idco lotus dictns est Deus, et lotus dictus
menlur ad rogandum de pulehriiudine ipsius, pro cst homo: non lotum quod ipsius est, sed quod
cujus amore sponsam languentem ct ferc exanima- ipse lolus : nec quasi in omni parte sil Deus, rl in
lam vident? Depiehensus in sponsa langiioramoris, omni parle bomo; sed quia non est pro parie Deus;
iu hanc illas quaerendi curiositatem protraxit. Vi- et pro partc homo. Quoil ergo dicitur totus Deus
dentes enim iu sponsa amorem esse vehemcntem, ct lotus homo, magis parles excludit quam colligit,
causas ct irrilamenla tauli alTeclus arbilranlur in cssciitialem simplicitatem in ulraque nalura indu-
sponso. Affecluose qua;runlqualis sit in sponso pul- cens : non quod utraquc essenlia simplex sit, sed
chritudo, de quo non possunt non praesumere quin quod ipse simpliciter est utraque. Propter quod et
admirabiliter pulcher sit, et sponssc pulchritudincm habitu invenlus diclus est ut homo (Pliilipp. n, 7);
in argumenluui assumunt pulcherrimi sponsi. Qua- quhi.cum non sit connaiuialis divinilati humanilas,
lisest dilectus tuus ex dilec.o, o pulcherrima mti/te- per susceptionem lamen in persona Jesu quasi ha-
rnm? Pulcherrima mulicrum Ecclesia est, quae sin- bitu quodam est vesliens et coopericns eam. Non
gularum animarum pulchriludo est. Pulcherrima1 cst divinse nalurse liumana r.atura connaluralis, sed
est, in qua omnis pulclnitudo cst, et deformitas tantum personse ipsius Jesu, qua> Imnianaenaturse
non inest. Denique et qua ex partede Ecclesia sunt, ' propria sunt, naturaliter insunt. Sic est in natura
deformcs non sunt. Si quitus videtur inesse de- bomir.is, quod naluraliler est homo, verus homo, et
formitas, eisi aliquibus mcmbris ejus ad horam1 vere homo : vcius bomo propter verilalem animae
respergitur deform.s niacula, non tamcn impulatur ct humanoe carnis : vere bomo, quia vcre conslans
dum l.on immoratur. Forlassc plus accipit pulchii- cx anima liumana et carne; ex veris constans, ct
tudinis post maculam dclersa, quam defoiinilatisi vere conslars, non tanlum veras babens, ct vere
contraxit suLilo respersa. Benc itaque pulclierrima,i lialcns paitcs l.unianitatis, sed vere etiam existens
et omnem. pulchiludiuem haLens, <l omni fceditale! cx ipsis. Naluralcs babens, ct naltiralilcr habens,
carens. Sed ,et mulla; lideles et spirittialesaniina; in1 s'.cut iiaturaliter Dcus, sic ct naturaliter, et non lan-
eo pulchenimne sur.t, quod aut per sanclam eonveisa- tum habitu hoino. Jureergo sicutin vcritate divinos
lionemmarulum non admittunt; aut pc; solliiilamct : dicilur exslare nalurae Jesus, sed [fort. sic] in veri-
sinceram coiifesîoncmsuLiude diluunl. Pulcl.en inia1 tale humansc natu.aj crcditur, utrasquc naluras ha-
estquodam modo,uo;i oinnes aliasexccllans, tej i;on1 bens, et naiuraliter.
eicedens. Quasi c.\ci ssus nou cst, ubi ciius regiessus> 5. ldeo filix Jerusalem distinete quajrunt qualis
cst..Puiciicrrima eigo esl, decorrin et coufissioiicin1 {], sil secundnin tiliamque gencrationem, de ipsius
induens, amicta luiiiine sicut vcsliinei.lo. Pulcher- optanles natura docr-ri. Qualis esl dileetus tmis ex
rima cst, qua; vd ipsum liunen esi, vd ainitia lu- dilecto? qualis esl dilectus tuus? In nativilate divina
Wine : per confeiS oikin auiicta laiiiiiic, pcr con- esl dilcctus ex dilecto, in nativitatc buniana faclus
versalioncm existendu lumen ipsiim. est dilcclus ex dilecta : nisi quo.l non lam est ipse
i. Qualisest diLctus tuus ex dilecto,opulclierrimu1 dileelus ex Matre, qiiain ipsa esl eff.;ila dilecla per
mulierum? qualis est diUctus tuus? Non vacal inuito1 ipsuin. Tottim babet quoJ babet dileclus ex dilecto,
affcctu 162 naiC ingeminatio, nec niysterio vacat. sed non tolum a dilecla; magis autein lotum habct,
Quod si ita dixisscl : Qualis cst dileilus tuus cx di- quod babet ipsa, ab ipsn. 1leo cuin primum rogant
lecla? sieut dicit: Qualis est diUclus luus ex dilecto?' filhe Jcrusalem, Quulis est dilecius tuus ex dilecto?
ncmo ambigeret quin alterum relVrendumcsset adI Nou siniililcr a ijungunt, Qualis est dileclus tuus ex
eam generationem quai esl tx Palre; alleium, ad1 tlilecta? seJ simpliciter, Qualis esl diLctus tuus?
cam qu;e cslex Matre. lu utraqiiee;,im mirabilis cstt Quod ibi supra capacitalis suse vires vola po.rigunt,
etconcupbcibilis uimis, sed ex conjuiiclione iuirabi- corrigttiit incoi.tinenti ad liuinanioiem qva;aionem
lior mullo. Natuiarum duarum allcrur.am, auicumi el magis modeslam se eoiiverlentes. Possumus au-
Patre habet, aut cmn Malre cominunem. Conjuntiio) D I tem uiroque sensu boc inlelligere, ul aut interro-
ista propria est ipsi. Personalis ejus prop:ietas> gatio propter geminam in Jesu naturam accipiatur
communiler consideratur in islis, quia integialiter: congeininata, aut illa prior quasi incapahilis hac
coitficilur cx islis. Constat cnim cx duabus nalui is;; se:|iienli sit revocala, ac si dicar.t : Qualis est di-
sed nihilominus constat in duabus illis : ex con- lectus tuus ex dilecto, o pulclwrrima mulierum ?
junctis conslat, et in siugulis constat. Ex conjun- IIujns le fidei veritas, quain tenes de generatione
ct.s, et non in singulis, couslat proprielalis ejuss dil-cti de dilcelo, inter omnes omnium professores
integrilas, per quam simul distat et a Paire ct al sectarum te pulcherrimam faeil. Isla liiles tj mun-
Matie. Non eniin in allerutro, scd in copulalis disiatt dat, ista ventislat, qua dileclum tuum dilecto, ei
ab uiroquc, et a quolibet qui non csl ipse. In sin- quo est, sequalem defendis. Talis est qtialis ipse a
-yulis, et non in copulatis, consislit naturalis ejuss quo est. Mira aequalitas, et mira qualilas. /Equalitas
«ssenlialilas secundiim quid : el sinipliciter et perr illa identiiatem valel, qualitas subslanliali.atcm. Si
se Deus est, sicut et Pater; ct simpliciter, et perr essent dua; nalurie, utraque sttinma, una in Patre.
*e homo, sicut et Maler. Non csl ex parle ct secun- in Filio alia; essel quidem icqualilas, non esset iden-
dum quid Deus, nec est ex parte et secundum quid1 litas : secl«qualem sibi alia-mdivina natura non ad-
549 IN CANTICASERMO XLYIH. !S0
mittit. llna nuniero in utroque est qualitas, el A qualis est dileclus tuus, quoniam sic adjurasti nos?
eubstantialis qtialitas, imo subslantia qttalilas. Ideo' Judaeoriim, fiatres mei, nonJum tempus adver.it,
Filium, qualis est Paler, talem esse, est id ipsum nostriim atitem semper paratum est. ldeo omissis
quod Pater cst esse 163- Qnalis Pater cst, talis et frivolis et f.audulenlis sermonibus, bujusmodi admi-
Filius : et ipsa qtialilas est uterque, consubslanlialis ralionum, vel interrogationum comniercia celebre-
est illi, el eadem est cum illo subslanlia. Subsiantia mus in conventibus nostris.
uon tanlum subsislere coiiferens, sed el ipsa subsi- 8. Utinam vos tales sitis filiac, qttaelalia dogmata
stens, vivens, potens, intelligens. dcsiderelis auilire! ulinam et ego talis sim sponsa,
C. Talem pnedicas dileeium tuum ex dilecto, ta- a qua valealis parat* talia petere! 0 beata vere
lem definis. Si lieri potest, hujus fidoi nobis ralio- maier quae sibi dici auJire meretur : 0 pulcherrima
nem edissere, et suQlcit nobis. Ostende nobis Pa- mulierum! B ata plane, si piilcliritudinem tantam
trem, et sufficit nobis. Quomodo sciemus qualis est integram servet. Cundidinres, inquit, Nazarcei ejus
dikcius tuus ex dilecto, si non edoces qualis est nive : nitidiores lacle, rubicundiores ebore antiquo,
dileclus, ex quo esl? Sed non est hoe aul hujus lem- sapphiro pulchriores. Denigratu est super carbones
poris, aut hujus capacilatis noslrae: sed sullicit cre- facies eorum. Magna certe collaudalio, sed misera
dere qttia talis est qualis est Pater. Quamvis non " commulalio. Candor nivis, lactis nilor, rubor ebo-
sufficimus comprehendere quaeilla qualilas est, doce ris, puritas et pulchriluJo sapphiri, carbonis ob-
qualis securidum hiiiuauitalem esl, secundiim quam ducttnlur nigredine. Denig>-ataest super earbones
dilectus est ex dilecla. Doce et dic qualis est dile- facies eorum, el non sunl cogniti in plaieis. Non suat
ctus tuus. Delectat nos de ipso jam auJita reaudire. utique pro Nazaraeis cogniti jam in plateis. Silcbo
Replica nchij quae de dilecto tuo vel credi debent, de aliis. Ordinis nostri cernite viros, quam admi-
vel capi vilent. Ulraquc audita nos vehemcnter de- rabile erat nomen eorum in universa terra. In ini-
lectant : e' qua: incapabilia nohis sunt, nos tamen tiis, quando vix erant visi in plateis, statim cogniti
capiunt illa; eo ipso admirationis ct amoris aeslu pro sanelitatis signo eraul in eis. Nunc autem nullo
caplaesumus, quae te sic captam, sic a reptam, sic relijionis discrimine, nullo privilegio convertatiouis,
sestuantem videmtis. 0 qualis est, o quam amahilis aut nullo aut praelenui distincli el signali sunt a
est dilectus tuus! cttjus in te semper amor capit caeleris. Idco non sunt cogniti quasi Nazaraei iu
auginenla, qui tibi sit seinpcr de dilecto dileclus, plateis. Frequentia platearum decnloral Nazaraeos,
imo de dileclissimo semper dileclior : cujtis te fa- 164 et peregrinam speriem inducit. Mulatus est
cit amor pulcliiam, experientia avidam, aviditas color optimus; dispersi sunt lapides sanctuarii in
anxiam. Anxii est enim et affectus votivi quoJ sic capite omnium plalearum [Threu. IV, 7, 8, 1.): ideo
Atiiurasnos.Quulisestdilectus tuus exdilecto,quoniam non sunt agniti in pluleis. Non agnoscilur in eis na-
tic adjurasti >tos?Qnam psilchcr est.qui in lefteJum tivus candor, non nitor, non rubor, non pulchri-
uihil esse suslinel, ideoque le piilcherriiiiain effecit tudo. Quidquid enim isla significent, pulchritu-
mulieium! quam atnabil.s el gratiosus, sine quo nec dinem inagnam depingunt. Ueo non sunt cogniti in
adhoraniessesustines,propierqiiem sicudjurasuos! plateis. Hi Nazarxorum colores suut, hi sponsae
7. Rogo vos, lilia: Jerusalem, filiic hejus terre- eliain et sponsi sunt. Nam et sponsa hoc in loco
stris Jerusalem, cur non has ad Ecclesiam iulerro- loquilur et dicit : Dilectus meus candidus el wbi-
gationes ingeminalis ? cur hauc utramque nativi- eundus. Talis est Nazaraeus nosler, cui assimilatur
tate.n in Christo, quem detractatis credere, dissi- Nazarxorum color, assimilalur et sponsae color.
mulatis adliscere? Cur vos non s ntitis adjuratas Illa enim Nazara>a est, Domino sc Jesu Nazarseo
ab Ecclcsia, prola:is contra vos Scripturae vestrae devovens et desponsans : quam cum talem invene-
cum fidc testimoniis, collatis iu fiJe spirituum rimus, collaudcmus pulchriiudinem ejus, consnla-
gratiis, perlalis pro fiJc passioiium martyr.is? cur mus peritiam. Quatis est dilectus luus ex dileclo,
IIOIIvos quasi adjuratas sentitls ab Ecclesia aplio- p o pulcherrima mulierum ? qualis est dilectus tuut,
ribus, quas freqiienlut, caeremoniis; acutioribus, quoniam sic udjurasti nos ? Sed jam ipsa dilecli sui
quas tractat, scnleiiliis; attioribus, quae exspeetat, lauiles retexal Domini Jesu, qui vivit e-t regnat per
praemiis; arctioribus, quihus scse inslituit, votis? omnia saeculasajculoruni. Amen.
Disciplina restriclior, doctrina instruclior, expedi- SERMO XLVIII.
tior rilus, eminentior virtus tibi poteranl zeltim ge- Diteclus meuscandidusel rubicundus, etc.(Cant.v,10.)
nerarc, provoeare affeelum, et ad movendam setnu- i. Dilectus meus candidus et rubicundus, eteclus
lationem adjuialionis habere vim. Sed veniet tempus ex- millibus. Studium quaerendi dileclum intermitlit
(iiondum est eiiiin) cum conversis vobis ad Domi- ad lempus, sed a J tenipus modicum, ut lilias in-
Jium, atiferelur ignoranlise et dissimulationis vela- struat. Delectabilia necessariis inlerrumpit; nec ta-
men. Tunc quasi sensibiles effeetoe,acceplo.Domini men sine dilectione est quod sponsi memoriler re-
spiritti, adjuralionum isiarum seniielis viriutem : censet pra;conia. Dulces enim faucibus sponsse lau-
tunc, in sanctam expergefactae curiositatem, avide des sunl sponsi. Pia maler cl sponsa prudens filias
has interrogationes frequenlabilis, dicendo, Qualit informat, commendat dilectum. Jure prudens, tam
ett dilectus luus exditecto e vulcherrima mulierum? parata ct tam profusa habeus quas eioquatur de
tSl CILLEBERTI ABBATIS . 151
tponso. Diligenter illi s'nguli ipsius et notatu SMIII,A , ânJore in vestimento Jesu. Qitcm', inquit Isaias,
et recogilata sunl, quae lim in p omplti snit. T a- ritbntm esl vettimentum tititmt (Isai. LXIH,2.) Ve-
hiinl singnla aff-cluin rjtis, qn;c iitetuuriu; tam te- slimentnm DominiJesu natiira virgin::;e geneiatio-
naciler luerenl. Color, cupul, comie, oculi, g nt>, nis. candcns munJitia et innoccntia sanotilalis,
Iabia, nianus, vculer, crura, pcs, guitiir, outuia nuilto dcc; nlins colore passionis voliinlariae in rre-
hacc fijiirale desc. ibunliir in lau.lc spo.isi. Et qttasi deiiliiuu riibH afficlibns. Qualis rulior, cjni ileal-
in «knStila cl brevi capilulo totuin tontiiidcus, lauii non caicl uffjctu? Lnveiunt, iuquit, stolas
T»tut, inquit, desideraliUs : ulquc in his amoris sttrts, el canditlas fccerunl in sanguina Agni (Apoc.
sui parota altincnta edoceal, Tali< est, aii, dilecius vn, 14).
M«a«, tt ipte ett amicm mvut. YiJ lj in his om- 5. Itubor hic in Jesu mee candorem inveuit, non
nibus doctrinam sponue, videle dcvotionem, videte fecit : in nobis facit, iiott iuvenil. Rubor hiccruen-
ditigclUiaiu, \cl qneerendo dilecluin, vel instruendo t;e nalivitalis et propriie iniquitalis supcrimiucius
fiiias, vel recele.;do latides ipsitis. Olniixe ailjural, cobre, ruborem rjttsin canilorem conveitif, fide
parate rcspottdet, figurat omate, cistiucte puitilur, corda mumlans. Jtislificali cnim sumus per fidem in
Miceiuciepertram.it, s,:ni iiatim sl ingit, et ncscio an ™sanguine Jesu. Beue tibi rubcl pro te cruorefftisus,
suflicienter exprimit. Scio quid-m quoj aflecluose si in animo ttio vkussiludinis accendit affectum.Bene
contlu.lit: taiit ett dilectus miiitt, et ipse est amicus tibi rubet, si tibi rutilat in effnso sangtiinc pro le
tneiti, Leuduni istartim niagnus amLilus, ct inagiuis nimia charitas Dei. Sicenim dilexil sponsam 165
plane an.or lauJautis. suain Jesus, ut lavarctcam in sangiiinc suo. Ilani-
8. Jam :iujulos laudis buj is arlicutos revolvamus. mea est charilns, hiec mihi Dominum Jcsum rubi-
iHieetut meuscfudulm ct ruiicuntltis, rtectus ex inU- cundum facit. l.i eo niibi et verilas candet et rubet
litue. Sirifularis misiura est «olorum, qui in sola charitas. Dicclus^ inquit, nteits tandidns et rubi-
pcreOia Dsrnini Jesu operalone divina convencruut cundus. QuiJni candidus? Dcus enim lux est, et in
in unum, nre «ic ul sint mius, scd ut sinl in unn. 0 co teiitbia; uen sur.l ulbe. Qiiidni rtibicttndus? Deus
t,raliosus sp msui et amabiiis vatJe iii que generiiiio eiiim Lgnisest, tl ipse igneni venil mittere in lor-
divina ramiel, et rubet humaiia! Ipse est eniiu rain. Si tibi mUiistrat iutelligenliae lucem, caiiLidus
eindor lueis ttternai (Sap. vn, 25^ : ipst\ clsi non csl libi : sed si non animum accendit ad amorem,
(I «anjuiiiibi 8, utque ex volunlate canris, neqne no;i eum^sentis re! inmduni; lu se ipso utriimque
rk voluital: viri, de sanguiue lamcn Malris natus est; scd iibi non est, nisi eum euruni in te se):lis
est,et iHhil in eo ntbois iilius de qtio »it Isalns : r cflcclHin. Si sponsa es, cemuJare iiii-.ltir.yu -jemini
Si [uerint ptceaa retlra rukra ticut rtmU,ulus, telut coloris hujus a sponso tuo, ut simililer candida et
lana ulba erunt (ha. i, 18). Non «ibi conveiiiunt, rubicunda sis( id esl sineera ct succensa. Nain ipse
non se patiuntur lauae albe !o, ct rubor verinicuH. sieut serrnandi, ita ct sucreivkiidi vim babel. Qui
Alius eslqui a.n rubor, qui iitvcnitur stnnil cuw approximet illi, app oxiuial igni.
finh «HnbrtiiirtGtUebetAabbalii !h Cahtita, tjuos mbrtt similiter lircpfehliis absbhere n»it pbitiit.
— •i i» — ' '"i*
EJUSDCM GILLEBERTI
TRACTATUS ASCETICI.
ffUtTATtftt D ratitiitem coilbtjuii paîiia compehsaret prolixior.

ib (JUEMDAM n. (10) httttrosci ile autem octupatioties catisaiue luas, Lslidioquo
De ccntemjlatione terunl ttetestiutn htt trttirttm phrtScndiiniesse lectolis, tti de reliqilb jubebas esse
ecviptus. secarum. Harjn^,ut prd Inb fatvar, nihil mllii iucurt-
I. Saltsiifi pfotractum iibi videftf scrmbttem ;tt>- (!ius!it)ccoiti!iiercio,»iiihilstiavius; diimniodo ipsnm
xliiSse, Ct quod in sitperlorililis dccurtatum fueiat, sermo.ils habcamus ihateriain, queni ambris tr.u-
Siipplesse in isto? Niniius fortasse ei in hahparlc iam : si ipse sonet in bre, screnct in orde; intui
fueriiii, ct oneii lilii nuric sit noslra prolixitas, qui parturiat, qnoJ deproinat foras. Deniqtie el legis,
priUs de ItiCVilUtecausaburis. Bretes cnini ii ine Si ijuis toquiiur, ijuasi sernionesDd (1 Petr. lv, II):
tibi dari noii Cpistblas, sed ciailsblas vc^bdrtitn tqtrabia D>b dutos, et quasi aJ ipsdm reiatos. .*b
queslus es, mi R., ct, dum adhuc ordirentur, succi- ipsb enim est grhlia,.penes ipsum causa, in ipso
>as : illud adjitlens peijuctiiiduin libl lorc, si ainict materia copiosa planc. Quis illam cxplicet? quis, ut
(10) fmnu% RBgemm, »i «w tnHtaMif w.

853 TIUCTATUS ASGETICL 85V
inlerim dc essentia sloam, cjns loqt:a!tir beneficia, A iicns oinnia suaviter (Sap, vm, i). A fine ad linem ;
ejus el jtiliciu? NIIIIIIShic serino i.imius : liullus a fidt; ad speni, utiingcms quasi via; disponens,
eatis mulliis. Exultate, iiiquil Scriptt.ra, bomimtm qiiusi vita. fct/d siim, inqiiit, ria, et veritas, et xita
quatt UIIIpote*tk; majur est cuint (F.ctli. xi.m, Zo). (Jottnn. xiv, 0). Via dediicenS, veritas dilcens, vita
Dives snne maleiin, dulce nt-gotiuiii. Qni 1 eiiim dulcesccns. Ila:c cuiin tsl vita aelerna, ul cogno-
diilc.ii»? quiJ bac oc; npaiione gialius, qua: sola siaul te verum Deuni (Joan. xvn, 5). Cognilio lueo
fiuilioHis angelica: el futiir.u convrrsalionis super- plena diilceilinis. Adimplettt me Iwiitia cum vuilu
in.lu.l el vcsiil imagincm? Ptnum esl, inquil Psul- iuo : detcctuiioues \n dcxlera iud usque ad fincm
mus, eon/iieri Domino, et psr.lt re nomini tuo, Altis- (Psat, \\,M). ln lioc line dispbneiiiiir siiaviler,
siinc. Quit del ctasti niein fuclura tua, et in operibus qiiaiulo ipse rtieril Omnia in oinnibus; delelisque
maiimm tuarum aoullaho (Psal. xei, 2, 5). Si sic oninibus veteris lioniinis rcliqtiiis, absorpia eril a
deli-Clat, sie ln-lilicut magnificenlia lua, Dnuiine, vita muiiuiitas, a virtiile infirmiias, a verilalecaect-
ess T.tia quid faeiet? si eoinplaces iu operiuus tuis, tas; elciirhalis cbiicupiscentia ah abuudanti-i eiirU
in le ipso qual s uobis eris? tuali.
2. Feliees qni U pradibarc possunt: vacare et 4. Qi\x quoniam sibi duni iiic vivltur adversan-
. videre quam siiavis rst Dominus! Ilen me! quod D iur, pugnanJiim csi fortiter, ut pauseinus felitiler,
non iu hoe ipnum libere lahuniur tempora : qued ct pugna veriaturin paceui, sicut scriptum est: In
distracttt merdaeihus curis aninio, coirostisqttodam pace in idipsum durmiam et requiescam (1'sal. iv, 9).
inodo et dimhliatiis ad lam pium accedo spcrlacti- 0 vera pux ci plena pax, lanio magis vera, quuuto
lum : qnod de ejus jngilale cum propheta glorinri niinus vai ia; tunto pleninr, quaiiio percnnior ! id
ne:i licei : Hu er specuiam Domini tgo sum stans ipsum diversiialem excludil, pux adVeiSitatem.Non
iugiter per diem; el uiper cnslodiam tneam ego sum taborabuiit frustra, nec generubunt in conturbation»
ttant toiisnectibus {ha, xxi, 8). Non illi iu vacutim (ha. i.xv, 23). Quasi dicat : Nou laliorubunt slfie
dilfliiebtint tempom, iino non ipse vagabaturet voli- fruclu ; uee laloral.unt ad fi uctuiii. Niillns liic sine
ttibat cuni lcntpore, qui lempora rel gala lencbal in labore fruclus, sine fruciu lubnr freqUens, (lutn ope-
stti ctisloJia, vel iit Domiui specula illa cxpeiulens. ratus fueris lenani, nbiidabit frticlus suoS (Cen. iv,
Sulttbris qutdciM illa, setl isla suuvior. Denique ad- 12). Modo pUilurimus et geiiiinius, tunc de pariu
Vi-ileilluni norti tfliiiparalam, islani diei. Quid eniin gavisuri. Nnn mcminit prcssurae mitlier ciltn pue-
ait AposloltiH?iV«iaulem revelata facie gloriam De- ruiii peperit (Joan. xvi, 21) : peperii <m!m mascu-
mitti spttntantesiiucamdemimaginemtrtinsformumur p. lum, in irtio imago csiet gloria Dci. SeJ qtiaudo fiet
a ci&ritnteintlai itatem (/1 Ce-r.ni, 18;.Opliinuin p!a* islud, quando adimplebiiur qu:;d legitur : Scimui
oe in:nl:iculaluii» sfecustodire, uec toiifonnaii liuic citm appartterit, quod sintiles ei eriinus, quia lideli-
s«t;:16 : sed lo ige priestiinliiia fnturo icforinari, et mtis eum sicuti est ? [I Joau. m, 2.) Ad hattc visio-
Iransforma.i a «larit.ite in clariiatein. lluic specu- nem omnis crralura ingeniiscii, siispirat, et parlurit
lulioni instare, super speculam Doinini stare est, et usque adhuc (tiom. vlu, 22). Ipsa est vere Sapienlia,
f.ire pbr dietm Stans^ inqttit, jugiter per diem. Quid divinam nos suaviter dispouens ad imagiuem. ln
ergo? lion «Uiitinfirmala genuu lua, benediile p:o- multis minc vcxali, lunc iu cunttis bene dispoue-
plnia, a jng late? non sunl inlirniala a jejuuio? Et mur (Sap. III , 5) : non pcr vlces temporuin,
quidtin non j junium, sed Suuvis cst magis epuialio non pcr gradus profecluuin; non tie virtute iu
iitijtismndi speculatio. JJenique qui hubitot in excel- virliiteui , ncc de claritalc in claritateui, sed
Jo, panis ei datus esl, aquaeejus fideles snrit. siniul et semel in omiii virlule cl oiiini vcritale.
5. Quis dtibit tuihi peunas sictil coluuibae, ut vo- An non hoc ipsum Isaias dicit : Antequam partu-
ki-e possim ili lain fidam ct feciirtdani slaliuiiem, rirel^ peperit; anlequam purturirel> peperit ma-
uli lequies 10>gcst ct rtfctl.o? Ilarus milii illo sculum?(lsai. LXVI,7.) Quacest ista, quae tanla cum
flccesstis, «i lamen ullus. Uanis, sed forte cl inler- D Q festinatione, sine omni laligalione peperil? Ulique
rtiplOSstuliin, clsiculuiiibra^ctlin declinat, ublaliis : ipsa, de qua loquimur, Supientia, quoe dicil : Ejo
donec ileitim locustarum more stibiltitu exculiar mater pulehrm dilectionis et agnilionis (Eccti. ixiv,
iu saltuin. Donus qiiidem saltus» de qlio legis in 21). ln hacparlurilione nos ad pleiium pariet, quan-
Psulinu : Notum fac thihi, Dvmiiie, fittem meum, et do sine dillicnllule in ccteriiitate verilaiem contem-
tmimrum dienan nteorttm quit est. Denique el pro plabiinur; chariluti conlemperabimur. Eiliolt mei,
ldiitiun, id cst, p.O transilientc, hic psalmus in- quos ilerum paiiurio, donec fohneiur Ciiristus in
stribilur (Psat. xxxvm, 5, 1). Trausilicrat cuncla tobis, ail Paulus (Galat. iv, 19). Ergo, nunc paliuiit
qti-.etranscuhl, ad cn quae sunl el manenl, ineiile Aposloliis.tiinc ipse Domiiuis pariel. Siego, qtti cai-
transmigrans. Ntitnerus ille sfue numero, linis sine teros perere facio, ipse nonpariam? qui generationem
fiuc; finis niiseriam cxteiiniuans, feiicilutem non praislo cccteris, steriiis ero; dicit Dominusf (Isa.
lermitians. F.nis enim legis Clnislus, ad juslitiam LXVI,9.) lint»ciiiiius omnes docibiles Dei, colifor-
ornni credenli (fiom. x» 4); finis idein ipse liuViad mes ei.
!:elitiain oinhi cernetili. SiquidFin ipse Sapient a 5. Dcnique in hac ecnformitale de ejus visioue
aitingens a iiue usoue ad tiueiu fortiter^ et dispo- naia, iti ligy praieui renovwnur uiascuiinsm :
252 GH.LEBERTI ABBATIS «5«
Siqdidem vir-imago estet gloria Dei. Unde non de- A imaginis; osculo voluntarie indulto, non violenter
bsl vir ve!are faciem suam (I Cor. xi, 7), id corporis extorto; osculo manifestationis lu:e, et conforma-
praetendens habitu, quod liinc erit in spiritu, quan- tionis meae, ut tibi eomposilus, libi copulatiis, in
do menlis revelata facie gloriam Domini sprculan- uno sim spiritu. Qui enim adbaeret Domino, unns
tcs, in eamdem transfjrmabimur imaginem, absque est spirilus (/ Cor. vi, 17). Individuus iste amoris
proficiendi articulo, 11deficiendi peiiculo. Hoc cnim etunionis complextis, jure osculi censetm- nomine.
es.'. quod admirando dicitur ? Qnis audivil unquam Et idco tibi osculandi dclego oflicium, auclo ilatem
tal,'? attt quis vidit liuic simile? Si nata est gens se- attribuo, ubi lotuin esl operis lui, non labo is mci;
met, tt si partmivit terra una die; quoniam peperit indulgenliae tuac, non diiigeiiliae meae; manifestalio-
Sion filics? (Isai i.\vi, 8.) Vere enitn Siou, qtta? nis tuae, non nie;c invcstigalionis.
tpecult dicilur, in die parit, et in die una illa qure 7. Propterea dico: Manifesla mihi le ipsum, per
in atriis Domini inclioi- esl super millia. De qua et te ipsum, sicuti es, et suflicit mihi. Satiabor, cum
Prophcta alias : Et eril diis ttna qum nostra est Do- apparuerit gloria ttta (Psal. xvi, 15) : ctim me
mino : non dies el nox. Et in lempore vespera?lux infudcris vino illo, vino novo, quod ipse polas, ipse
erit. Quouiam quidem non occidet ullra sol luus, propinas in reguo tuo. Merum illud volo, non mis-
neque luna minuetur : sed eril tibi Dominus in lucem B * tiim; purum, et sine lacte, quia lac parvulorum est.
tempiternam (Isa. LX,19, 20). Hajc estdiesqua; nola Evacuabunlur quae sunt parvuli. Meliora sunt qui-
cst Domino : hsec esl eniin dies, Dominus. Nemo dem ubera vino, sed non islo; magis autem oplimum
novit Patrem nisi Filius, el cui toluerit tevelare istud super ubera. Dcnique non haee inebriant, sed
(Matth. xi, 27). Ipsius rcvelatio etiam nos dies effi- illud; el mentis stalum in novos quosdam inusita-
ciet : sitnilei ei erimuscum apparuerit. Dies, inquit, tosque transfundit scnsus. Ubera dum suguntur, sic-
formabuntur , et nemo in eis (Psal. cxxxvm, 16); cantur; illud quod inebriat, exuberat jugiler. Nolo
eorum utique quibus dicttur : Vos estis lux mundi cjus fervorem, laetis frigore lemperari; purum ex-
(Matth. v. 14). Habelis nunc propheticum sermonem, specto et perenniter manans. Sic eteniin legimus :
cui benefacilis attendentes quasi lucernm, donec il- Iuebriabuntur ab ubertate domus tua, quoniam apud
lucescat dies (II Petr. i 19). Jam qttidem lucerna te est fons vitm, et in lumine tuo videbimus lumen
reronditur, cum Lucilcr orilur. Evacuabitur cniui (Psal. xxxv, 9, 10). Inusilata hcec plane ebrietas,
sermo propheticus, evacuabitur aposlolictts et ser- quae luminelit, non liquore; sinceriiate, non sicera.
mo el sensus. Ex parte, inquit, cognoscimus. Eva- ldeo emitlelucem liiam, et veritalcm tuam; pleni-
cuabitur autem quod ex parte est, cum venerit quod r. tudinem, non pignus quod praesentiam tuam lardet,
perfectum est (I Cor. xm, 9, 10). Propterca ait gratiam tempcret, lumen 168 obtimbret: qitod iu
Philippus : Domine, ostende nobis Patrem, et sufficit umbra promittitur, praestelur in luinine. ln umbra
nobis(Joan. xtv, 8). Ttt, inquit, et Patrem. Non est quo.l propheta loquitur : Oculus non vidit, Deus,
alius quam tu; non aliud quam ipsum; et sufficit absque te, qum prmparasti exspeclanlibus le (Isa.
nobis. ixiv, 4). Sed etiam quae in Numeris haeredilatem
6. Invisibilia quidem tua, per ea qua: facta sunt, non possideut, sed posltilant paternam, filiae dictae
intellecta conspiciunttir; sempiterna quoque virtus sunl Salpaaad (Num. xxvn, 1-6), id est, Umbrae :
et divinitas (Jlom. i, 20) : sed aliud est viJere te, nec enini poteral Salphaad, non poterat uinbra viros
nullo mediaute; aliul alieno beneficio. Quid enim generare, iu quil.us imago csl et gloria Domini.
mihi lucemamaccendis? ut solem conspiciam? Rona Quod quidem non erit, quandiu credimtts : sed cum
lucerna, sed infirmo oculo; bona sttnt uhera, sed videbinius, tunc erimus similes ei. Propter boc qui
parvulis in Cbristo; bouuni cst speculum, sed me- sumus in corpore peregrinanles a Domino, postu-
lius esl osculum. Ideo osculare me tn osculo orisi lamus cum liliabus Salphaad : quid enim poslule-
tui; oris, inquam, lui, mm operis ttii. Intus os, fo:isi mus, sicnt oporlet, nescimus (Rom. vm, 26) : postu-
est cpus. Quis milii del, inquil, te fratrum meumi n lamus haereditalem paternam ; Dominus enim part
sugentem ubera mea, ul inveniam teforis, et deosculer limreditatis mem (Psai. xv, 5). Postulamus cum apo-
tc? (Canlic. TIII, 1.) Quem invenliim foris deoscularii stolo : Ostende nobis Palrem, et sufficilnobis (Joun.
ex ptal, vocat et sugentem ubera, de inrarnalionis ; xiv, 8). Nou insisto ullerius, cilra non subsislo : in
exinaiiilione aliquid signilicans. AHo aulem modo,, hoc mihi desideiiorum limitera pono, votorum col-
etsi in unione personae, per operis tamen indiciai loco linem. Quis tandem ille finis? Quem dicit Apo-
Sapientia artifex foris relucet; foris delectatur, etsii stolus : Finem vero vitam mternam (liom. vi, 22).
suaviter, non suflicienler. Fac quod sufficiat, osten- Quae est isla vila aeterna? Quani dicil Chrislus : limc
de te ipsum, ego le foris sludiose requiro, tarde; est vita m erna, ut cognoscantle verum Deum, et quem
invenio, cum diflicullale relinco, et quodam modoi misisli Jesum Cliristum (Joan. xvn, 5).
fugitantem ct elabeutem vdtive deosculor. Bona hacc: 8. Ad hunc fiuem quasi ad coiielusioncm univer-
oscula, sed sicul in imagine, sicut in umbra; bonai sorum voto transieral, qui loquilur in Psaluio, Xo-
haec oscula, et ad lemptis reficiunt, sed non sufli- tum fac milti, Domiue, finem meum; finem bo.-.i,et
ciunt: fac quod sufliciat. Deosculare me tu osculo> iinem mali: illlus, quia consumilur; hujus, quia
oris lui, osculo Verbi, non carnis; veritatis, noni consumniatur. Idco vere (inem, liucui puruui, p!e-
J57 TRACTATUS ASCETICI. 438
num, perpettinm: a malo purum, in bono plenum, A 10. Appropia, Domine, tu nobis, nt nos dicero
in utroqtic perpcluum : pure aflicit, plene sufficit, possimus : 169 ^cce hic venit saliens in montibus,
in ncutroqiie delicit. H;:c enim cst quo:l addil: Et trausiliens cotles (Canl. n, 8). Appropiiiqua, ct prse-
numerum dierum meorum, qtti est (Psul. xxxviu, 5j. veni tardilalcm i.ostinm. Dcn qtte cl mo.lo lcctnm
Vere enim dies illi sunt simul, cl non succedent ei: esl quomodo duobus illis etinlibiis in Einmaus ap-
non miiiuiliir, 1,011mulatur iliorum dierumniimerus. piopiuquasli, fidei lardilatem in illis increpans, et
Propterea dicilur, qui est. Qttonam modo dies meus te ipsiim de Scripturis interpretans; intiis aperiens,
dcficil, si sol meus non occidit? Noncccidet, inquit, et foris apparens, sed niniis cilo disparens ; foisitan
sol luus, el luna lua non minuetur (Isa. LX,20). Ego qtiia non pleno meridie te nian.feslasti, sed sub ipsa
luna, et ille sol : el ideo illa non minuelur, quia a vespera et inclinala jam dic. Denique iuomni ila
perenni el ubiqiie proesenti sole i:on movetur. beal;e resiiireclionis apparitinnc, nusquani m-ri. i m
Dierum ergo illorum nova quidcm ralione non crit legisse me memini; scd vtl fere nondtnn inchoatam
terminus, tt erit numerus : erit ibi nobis jugis et diem, vel jam inclinatam : ut omnem hic veritatis
indefessa sempilernilas, sed non erit omnimoda, et lucem quodam ignoranliae temprralam obsru:o irtel-
divinae unitati conformis simplicilus. Caetera enim ligas. Simul grala in hoc adverlenda dislinctio, quod
omnia, licetsempiterna sunl, simplicia lamcn nequa- " qttaerentihus se studiosc niulicri: tis d luculo ad mo-
quam sunt; quibus non hoc esl essc, quod hoc vel numentum apparuit; sero autcm die illa una Sabba-
illud csse : nec hnc vel illud csse, quod quidlibct lorum, reclusis disciptilis intionto (Luc. xxiv, Marc.
quod sunt, csse. Nam in creatura spirituali, quae xvi elJoan. xx). Utinam ergo ct nobis, Doniinc, in
sunl in se ipsis inlinila, sunt propter intermina- hoc vel diluculo vel ciepusculo apparcas, cptimus
bileni perseveranliam, ct ad se invicem quodam plane super ulrumque mcridies ! S^d in illo cufca-
modo determinala, et delinila propter certam quam- bimus in palria. Interim dum in via sumu», oramua,
dam naltirarum affertionumquc distaiitiam. Denique, Domine, ut vespertinae lncis nos refocides iirahra-
ln domo, inquit, Palris mei, munsiones mulim sunt culo. Sed nos jam cum die scrmoncm clatidimus,
(Joan. xiv, 2) : mansioncs planc lumiiium, quoniara sed te non cxcludimus : magis autem in lc termi-
ipsc Deus lutem habilat inacccssibilem (/ Tim. vi, nantes, et a te inchoanies, in matutino libi gralias
1G);ut quod hic dicilur numerus dierum, illic intel- rcfcramus, in illud Canlici erumpcntes-, Sub umbra
ligattir mnlliludo mansionum; non quo.I singulis ejus, quem desideraveram, sedi (Ctinl. n, 3).
sunt singube, sed eliam alicui multae, juxta iliud, TRACTATUS II.
El lu esto poleslutem liabens supra decem civitates r De
qumrendo Christo, et de viatornm bealorumque
(Luc. xtx, 17): nam ct stella a slclla differt in cla- contemplalione.
rilate (/ Cor. xv, 41). In quo enim praecesserit vir- 1. Declinavit pauliilum Dilectus noster inter no-
tulura numcrus, multiplicabilur et numerus clari- ctis tenebras: ubi rrgo qiueremus illnm ? Quem il-
tatum, sicut se habet promissio prophclica . Imple- lum? Illum ulique qui a;t: Ego flos campi (Cunl. n, I).
bit Doniinus splendoribus animam tuam (Isa. LVIII, Si ergo illum quic imus, egrediamur in agrum, imi
11). Fclix piane aniina, quae non uno tauttim, sed ingrediamur in hortum: siquidem iile descendit in
multis ftierit replela splendoribus, illis titique de hortum situm, ad areolam aromatis(Canl. vi, I). De-
quibus dicilur: Tecumprincipium in die rirlutis tum, niqueel in horlo Maria dum quacsivit, invenit (J'tn.
in spkndoribus sanctorttm (Psal. cix, 3). Scrcnissimi xx, 1-16). Qttajsivit ipsa lamcntando; nos quaera-
splcndorcs isti dies, et virlus clarilalis. mus laudando. Dtilcequidem negolium, saJ dulc.us
9. Quis dabit mihi ut trini splendoris hujus railio pricmium. Qualc praemiuiti? QuoJ lcgitur in psalmo:
spitittts mcus illusiretur, ut dies meos beatissimus Sacrificium lattdis honorificabilme; et illic tterquo
hic numerus expleal, compleal, et conlineat? Quis, ostendam illi salutare Dei (Psal. XLIX,23). Erh;o
inqiiam, dabit mihi, ul aeternilalis ad lincain se lauJanlibus manifestandus csl Jcsus. Quie amus
porrigant, in verilalis splendore fulgeant, et fer- |0 cum laude, scd in horlo quaeramus; in horlo est
veant in spirilu charitatis? Sic enim, non ul in traditus, in horlo est pusstis, cl apparuit in borlo.'
mundi prima conditione, muluus vespertini cl ma- Quaevidil, ideo et ail: Qni habitat in hortis, amici
tutini lemporis recursus plures disterminabit dies, auscullanl, fac me audire vocemlitam (Cant. vm, 13).
sed conlinuiis erit dies, et totus meridics. II.i, tit ita Amici, Pctrus et Joannes. Amici, discipnli, qui au-
dicani, intcr mane et vesperam nox infelix explosa dierunt: Vos amici mei estis (Joan. xv, 14). Fac me
est: in isto ulrosque terminos indcclinabilcs occu- audiic qniJ illis annunt'em; illi in agro, ego in
pabit meridies, juxla quod Iegilur, In tempore ve- horto. Illi quasi viri manum in ttiiiit ad fortia, cgo
sperm erit lux (lsa. LX, 19); qtioniam non eril vel ad suaria. Felix mulier, qiue audire te meruit, feli-
lempo;istransmutalio, vel vicissitudinis obunibratio. cior qna; vidil; vox enim ttia suavis, cl decora fa-
Sed quando erit istud? quando lc ipsum nobis in c.es : scd felicissima, si ad quam manum telende-
illo meridiano, sicut es, inanifestabis, bone Jesu ? rat, teligisset, tenuisset, ct rctiniiissel: nunc aulera
In te enim videbimus Patrem, et sufficiet nobis. 0 dicitur: Nolime tangere(Joan. xi,17).Quodunanon
pigra tempora, el tarda peclora! tarda ad ccrnen- potuit, plures potueruiil, illaequibus dixit: Avete. Et
durr.; nam ad credendum prorapla. accesserunt, et tenuerunt pedet ejut (Matth. XXVIII,
559 GILLEBERTI ABBAflS 266
9), QuoiJ pon potest singnlarilas, oblinct commu- A mul, Iii in unguenlis, ego in o.lorc, Felix aninta,
niias, pbtiiielciiarilas. Qmeramus crgo iinanimiter, quoe posl laboieiiijam iu ungueulis l.i>'a':ur; in quaiq
cl quaerennis.ulililer, Dei|iq e, qn;c cuiii ungiiento cognilioii.s et dileclio; is ttiae sc e.TiindI unrtio :
ventsruul, (II* jnveiieruiil. Uonuin iingiieutiim t!c magis aiilcin asstimpsil el alisorliuit in se voluptar
quo legi(ur: Ecce qttam bonuni et qitam jucttndum ts torrciis, el mr.ltiltido diilccdinis. Beale sans
Itnbiiare frafres in unum ! §icut unavei\tum in capite absroiiditur qtii ihi rccoitdiliir, tons pultiis ciim
(Pwi.mm, i,2), Chmlo, imo in Cbristo; elesl, siciil le,{itiir, tepnl-
%, F Q!|e.neG(aiu sp invrniri permisit, quam ullro crum ejits gtoriosttm (Isa. xi, 10); gluiiosum plune,
ingpssil, P(de\ eiust inquil, tcnuerunt, non tamen cujtis ftidus esl in pace locus, et hubilntio in Sian
ungneiilf) perfuderunl. Yivenlem eniin repercranl, (Pst-.l. l.xxv, 5). Ibi qui sunl, te (o. triii|il.intiir in
qurm, i|ii;v'sie!,|iit cum mqttuis. Vcniebai.l, ut inun- speculu. Nam t;()Squij nisi ii: sperulo, ia spiTuIo
goreiit Cliiislum, ul periiiigeient ttnctum; cl ipse ad c.ealiirariim. cl Scriptiiraruiii a-nigmat.? iN:ssin {.•
illus venjehal, Iplus spirans vilalein iminoitaliuni gttris et obsrtirilatibiiii : in veril>l• et suuvrUile
oilorem arqiiialum. Ante passionrm pciungi se vo- illi. Varanlct vidii.l, st.uilet au culla. I, cl gaudio
luil, rj. ppst 9 sepclieiiilus pcrinisit;. ;.cd rcsusci- gaiiilent proplci- voccni sponsi, ct propl.tr faci;ni
tatus nqn iudiguil. Abundalal eniin jam nou nindo spims;. Vox eiiim ejus snavis, ildetora facics : i co-
imiiioitalil.atis, sed tt icgitc siipercmj epl squc po- que jtige desiileriiim, indcf ssa ulaeiitas, ;u luin
tcslatjs uiigiieqlo; sicut et ipse tcslal.nr: Dula ett suaM>maudiliiiu cl coiituiltint stipcrexteu il pu lici-
mihi ornuis.PQffslasin cgeloet in terrtt (Matlh. xxvu, pes iirgiirnti.- ol uni ei.im tffasuii iu illis r.oincn
18), El: Detlil it f fieu,*,nqmen quod est super oinm liiiim. Obum jure; r.otncn enim liiuiii tt nolitia,
vome\\ (Pmipp, 11,9), Pippterea dicitur: Clcum ef- lux esl ct helilia : l;t:l lia profusa, l;ctit:a >.iffnsa in
fusuiit twmeu luinn (Canl. \. 2). Dcniqiie a I sr.a iii- corde; iion a biic crcd ntiiiin, sed jnm (0 :lin nlitim.
\i|a(, nnj}i!e||),a; ) iVliM» l.qrtum metim,s,oror mea Non esl ibi cor rl tor, sed cor iii.um omiiium. 0
tpotisa; ipe^ni liiu.rham mcam cttm qrqtnalibns meis qnam loniiin rt quam jiicunditm I abila c, inqiium,
[Caul, v, 1). Qqod,, i'lfl"-t. sejiiii.pvj cic tuo, scd dc in iiiiiiin : el ibi iu untitii! I.ii cuim Doininiis ninn-
n>ttomm\" wiliii imp. <'< iilJi; (»'!' ><',•'!'"•»» «pe. dal, el cnianal: inandul aperle, tiitanut ubunde; ct
Pruplerca jnvito, Vepi in ln,rtuin p\eum, soror tnea ubcrtim cffundil bcncdiclioncm, cl viia.n usque in
tpcnsa. Giala voc^lula, et plera diilcedinis, qua; vcl s,aect!luin.
natitrac, vel grati;c cnpiihtm souaiil. Cousnrs faclus i'. \x mihi quod non rffumlo plene quoi ttleiin-
nutunc, graliae viccjn rc|.c;i(!o. IJCO sorcrem le g( IJIJCrapio! V;c ab aiidilale sermonis, magis vcro a
170 vpco, §e4 in cari|e; spcinsaiu, setl ii>Spiijiu: seiisiium! Nec ei;im sulisfacit vel scrmo afficltii, vel
i.i c;jri)e, in ijija ii.t'gra assunipla esl hi}inai:ilas; affectus li ici: sed n.'C li.Ics sufllcit, qiias i.on idene
ia SpitiH'. ppr<ji|em il-lbsa esi, cLarilas. Vejij crg<>, rclic.il. S.tialiiiiur, inquii, cumapparnerit gloria tua
Wor njea spansa, Vepi t;intp sul arrhala pigr.otv, (Psul. xvi, 15j. Cinn crgo vencril spccics, al.ibit
(jecur.adeplei|iluJiiui, Messui murrhani nieqm cttin csnr cs, csiuics cgei;a, non csuries plena: esuries
aremalib.us ttfeif, Myrrha.|n sq ori, sponsjcarpmata: jejiina. ron esurics n fccla. Bona qi:i cni \\ leclio
»')ITN|I) ra.nii,apn'maia sp'"-!pi : rjiyr.liaip ii.cor- qu;c fasiidium cvacnal, csaiuil dcsideiium: bona
rupiiupij», »'0||li»iP VWfKiitis.Cojqpsjtptis ve jtatein ; avi iitas, qiinm satieluspaiil. Qui cduut nw, inquit,
isedc|}pi vps nipa docueril mictjo. \"os cu|n uiiguen- cdliuc csnrient (Eccli. xxiv, 2!)). Quid csl cpulari,
lis vei.Uis, setj egp ajia habpo, (jpaf; vos iipj>c'.tis, i;isi coiilciii|i];i:i? Epulenlur justi ineonspecttt fl.i
UDgupnlapflva, jt|i||iQ ej vrjera : oiiinia ciiiinnpva ct (Psgl. LXVII.i), id esl, ronspicieiido Dcuni. Q:ii I rst
yelera cpaceivavi niiiii, Fiiturac clenijn i:i iniindi atilem esttrire, nisi seinper rjmnrere? Qitmrite Dtnni-
line |-psill'fee>.ip;tisi|) mp jam pulhilaruiil jnitia : el r.um el cpnfirmqmii.i: qnmiite faciein ejus semper
ai|i;q||jp j!l.|is ifiteina; clarilalis pciseveral «lnria. (PstA. r.iv, 4). Qiia-rilc semper faciem, qi:i \idelis
S;i>ujde||ichjriOravii nie Paier clari(.aie «jijaiiiIiabv:i, D ] fuii.c ad facicm : pos qni siimus iu corpoe, quid
piii^qiiau) piu|ii'||ii Oeiei, nisi pcsterioa conspicimns? Trahe nosposl te. Tralie
Z. Verc, Pnaijnp, optjn).-»liaec iipgtirnâ sp: t, ct nns tle posleiior'. ad fac.rm, de li !e ad speeiem. de
ad spptisam Htanj jjiii) i|l ym p.ufei|if frag ai.l.iji. ,9 iore aJ uiiclioneni: nam pcr fideni amlulaiiius, et
Unticjel die.t • Ecpe pdqr uikct( mej, sicul cflor agii ili pdiiiecurr.inus. Fcliccs qui sic cticiirrcrunl, tit
plent (Gen. xxyn, i"), fienique |j|ip tu prstcedjs, jaiji coinprehendpiii:!, ntc l.abei.l ullra quo ctir-
illa subsp(juilur : sic cle|i';||i jjji-jt: Trahe rite pqsl le, paiit, sed in ycri.lalc slanl, cl non vacillanl, omni-
in odgre nngitenlqrum Ul!>rumf^''WHMPw/'?• ••s)- ino.iis peiitisi uiigueutis inimorlalilalis, iiiiniiilubili-
Q bpiila tpmpgia, cjun de sp illud CIJLJaudic;!'.: Qui laj;;sqt!c dclibitli |i yrrba. Ibi lc lati a::l laulo ube-
tf.nt js(i, quf nl mibes rglant ? (/•;». LX, 8.) Nuiic: rius, q:ia,nlo }ilic,rius.Coanpfcetis, jii.jiiil. rcrilalem,
smrjHJgpsj. p pinpms. sjd rapp esl pigi ior : vjresi c( vtritqs tfberulif yps {Jqun. VIII,52). Ergo aJ co-
iitfin'1'P yu|uii| iipi) |C(|i:ai;t. Prorjerca Ijalie me post' fustum veritalis tiispaiebii vanilus: vaui:ali tiiim
H,UtQdertfHBfurrcnttis. Bpnus cstcursus,spd tiatltis i ci-ratura scivil npn yolens {/toin. viu, 201: (t gravc
cfljpaciop.g>j pcfjjj iniaigptepi, jra)|p yplentPj.n. Ciir- 171 corrtiplionis juguiii compiitrescit a facie olci
rum clcvotius, si mecum cucurreris; curramus si- (ha. x, 27), ab afD:ictilia utiguer.li. Mensura enira
ft*l TRACTATtJS ASCEftCt. 2fi$
liona. ft cpnferta, ft supwfiu^ns dabllnr in sinumn A (Cmi(. vi, 12), doiwc Ipne.imus. nerertere! stmilif
veslrum (JLwc.\\, 38). T». Dpmiiie, dabis, ct tee esto, dilecle mi, caprem aut liinuulo cerrorutn, snper
ipsinii nobis dnliis : pars ciiim u.ica I-on inus. Setl il monles uromatum (Caul. n, 17, rt viu, 14). Simitit
qiiid c.-l quol tn mcnsu a le ilaua.s, qui ipse niagutiss cslu, ir.qnit, raprcm: vidraris, rt avoles; aJsis, et
tl iiniucnsMses?Ni.:mpro vasciiH (iiparilale infiin- rloiigcs : adsis uspci li;i, al s: iiliins tc laciui. Dei.i-
tl s cl clitun? Quid crgo esl qupil supetfluenlemii qtie rt miitieri dicitur : /Yo/ime tangere (ioan.w,
dicis? Au qn;a plus cffu.udis quani capimus? iiequee 17), cl quasi quadum cxjierieiitiie llda atlreilare
eiim, s,| niuiii nisu ad capieiiduiii le pos cxleudiiuus,, iiiiiim. Ecic, IHiininc, mniium alstiiieo, oculuin in-
lotuiu comprphciiiliiUiUs..Pfllens cs.1 Di.-usfacerc su- lcndp. M'tf ttsiubo tili et xW.e.bo(Psal. y, 5). Vsa
p-.a Ll qtto I pefuuwj Ct imelligimiis,: quatiio uiagiss milii, si r-l illud atidiam : iteite oculos tuqs u me,
id utipl ipse est cl faclum npn esl, iiostriy ctv.iye- q:;or,itin\ipzi me nvotnie fece.unl (Cqnl. yi, i)! An
vut niodiimuppeteuliicêl iiUelli.î.ti.c liinile.n? Ecce,, foile diiin fitgis aspcclmi), nccendes dcsidcriuin. ut
i.quit, dedino t/i eos, ul flitmcu, pncis,et ul lorrenss unxius qtta>rari.s,diini amplitis amaris. Dei.iuiic fuga
invndart, glorim (l,s.a. V\vi, 12), ftuuqiMJ ergo, X tua nos avidus aJ ctirsuin soliicilat.
ri. s rbcre polerU lio.mo fli.imcji,oujus impeUis l;efirr 2. Quis ppnet riedcs moos qiiiisl cervorum, nt
liial rivilat-m Dei; cl cxtiaurire 4(>rtianeni,ul totiis5 pnssim expediltis ct alaccr liunc him IITIIIIIstqtliT
inos e-jtis iiifluai? Vere, Dojiiiiip, r.p.ii aiiîisl.iiimurr domcslicas dedisccrc curas, cl cps(.sli in solitudine
in le : l!t euim das. affl,iriHer; nrc |ia.ueis. d^s, nec?. silvcscere? Boiiiim est cxpnerari se ipsp, omregia-
pam-atdas, ncc pa- co cl rrnjAnicnle an:mo; prxvc- v ssimo, p| capreaiuni sepsini in b'vi|aiem defirerj!.
iiiensuieiiia, el rscedcns, vola: non angiislinimir ini Pinjilnra p-ppliela. Non lahoravi, iuqu'1, te( Dqr
le, augiisiiaiutir aulem in viscei-i.lnis,iioslris,. Vanlas,\ iiiin.', see;ncns. Veruni esl quod dicis, Lrpedirle prp,-
Laieules, promissiones, elincrissi.mi, dilulemur ctt pbclu, vcriim est, sed adl.uc paruiii; i.un laV.oi-jrc
i.ios, ililaleuiur aJ oplaiiuUiu, ut dilateiiiur aj oLli-: : fioii sitlli. il, i:isi ct Itcteiis. Idep qilod tu mj::iis elo-
neiidiiiu,. qncris, alius pci-expliciH: CriiiKut, \r.(]\\\l, in tiit
8. T,». Dnmine, m poiius plarido cl b>nl nllapsu1 bomini, qnonicm tvagva est (,toiia, ro'M>.i (Psal,
ii'er;a;is, tii:u (viain enini man 'a,t/>rini tuoriim cit- cxvwii, f>): ileinqiie : Cantaliies. J7jJ| w.j/ti erqnt
cuj-:i, ctiui i'ilalusti cor n.iciun)(Psul. cxviu, 52),, jnstificationes tum in tqco pereuritittliotiis iftrrr (Psal.
rjui uclun) sM-ul pellem exlendis,, vclustum factaini CXVIII,54)- Tolum iuius agilur, in ccrde ei.iin ra-
cordis :i;ci p.-llem, ct ir.eili cpntraclam situ lexifler nim.r : iiam c| ii.i curiitiir. Ascensiones in cqrde tuo
cxl.-n k>; rugas cjii.s.ex.pl.ica,exlrahe siuiis, dilata /. disposuit tii Vklle Ucrtjmarum (Pst.l. LXXXIII. 6, 7).
recep.lactila : itt si\c ntriisttra le concupisca.li, ct Qmv esfitmcii ista ralio ascendur.tis ciiin lanientp,
siite iiieusura cupiu.ni, capaciorQm me faciat ha>c cl pciegrinuiilis cttm cai.lico, cuni aul lamentarl
sanrta eiipidilas. Sic enini. e\peiieitlia> lenui praeli- r.on possit in patria, atil Lelari in leria al.cnn?(?Mp-
balo guslu,, qt|i) li.Ies persu;r.li'l,, p:'ajvolalii.laffrcltis; inodo equtabimtts ccitlicvm Domini in terra alieuaf
cl.lalioiiis iiiiptilsuin fervi.tla t|on rxspoclahil qlarjii- (Peitl. cxxxvi, 4). Sed forle, imo ce. tc qui supcr fln-
tas : ila, i;:ler t nlaliouiiin i'u";i ac liiuliiriiu, iniiitis iiiira Rabylonis scileiit e<moranlur, phuanl: el qui
luhoruhil sancli consluntiu proposili, propens) desi- cgrediiiiilur, ('xsiiltuiil. El rjtii ascrndit in yallo la-
derii ct pi:c spci exspeclulione prot.utlu. Sed exci yiiiarinn, asceii.Iil cl de valle lacryniarum : el li-
speqlcnujs liic cl rcspirciutis p.iu,luliini fcjso p,ir- cet de lacryntis, non tamcn cum lacrymis. Sitaviui
cenles spiriiuit ul brevi folus inlervallp fervidior ciiim est in mpnlc gaudiorum cssc, quam in valle
cxsurgat, dilt);is. QuoJ si cuin lacryinis, inaîs qqia pi^rc
TnACTATUS 111. aspcn.iiiur, c-[ nnnduni prope accedilur. Non onim
VIIEet nalri.a! quam disnar sit gntidium. qiiis asccnsioncs in con'p sno disponit, staiim et
t. Npctitrna quielc, a t.e refeclos tligntim est n.os, p.ilicil: sed, cum Lci.ediclior.em dederi| legislaior,
Doiniiie, in ii!atulii:o aslare libi : aslare, ati sequi/ D '' tuiic ibmit de tirtute in viitulem, ut tideatur Dent
Fclix qni le assiilci.tciu forilius sliis nialntii.is inve- deorum in Sion (Psal. i.xxxni, 8): pergcns et p'0-
ncril, ut aslare ppssit, el iisla.re ip vespcruin; UQ p.'ians iu Lclilia coniis ad bravium, sicut qui in."at
8J! i:o elupsuni volalti, vagp v.ujtu lenucs ii:ter auras ciini libia in moiileiu rtnniini, mnntem de quo pro-
qii;cic 11. Tu cuiiu lcneliius pppis lalibubiiu l::nm plietu, Et [aciet Dominttt tn moiite lioc eqnritium
(Psttl. xvii, i.i). Ltix.cs, el, Lilil.iiluin : luccni si ,ui- pinnuiuiii, coinivium. tfnr/emfif, pingtdum nteduUa-
dem habilas inuccessibileni (/ Tim. vi, Ifi). Propler a tojum, tiudemiw defmcatm (ha, xxv, 6). Teinpo-
npbis. lem-lii-.T, qtiibus. cst iuaccessibilis : se.I si lala est adiiitc, et non defacala ascendeulis lietitia,
iiiacces.sib.lisvisui. non tuiiicu et voci; quia quia cl mista ciiin lacrvmis: Culix ciiiiu iit manti Bomiui
Bpn apprpxiiiial laio, perliansil oaii'». C.lamor, i-iKtineri plentts mislo (Psal. LXXIV,9). .Vfistunicsl
ijliqjlil, luius.in conspectii ejns introivii in anres ejus peigenlibiis, nieriini pciliugcniibiis, reitiaiientp apud
(IjsfiL xv i, "). Ergo ct cluinor noslcr in.Uct,in eon- pig;ps f;cce, Miscuit hlc Supienliu in cralere vinum,
sprcln.liip, c.l ct ipse cgrediaris iil cpiispeclii i;ostro, ubi novam dcfa?i.ibil vindcmiam. Unum il-i es[ Lea-
ct iiidulgpas v.elvidcri, qui 1« noti sinis tuueri. /Jc- torum iicgolium spiiituum, nna anui jubilaei feria-
vcrlere, revertere, ut iutueamur te: ut intucamur f.o; betaii tuni Domiuo, el laudarc ipsum : Cau-
dium clenim tnwnietur in ea, graitarum actio, et vox A pigra praevolare teuipota, el tanquam de pr;esenli
laudis (ha. LI,3). ufflci, quoj incoiicussa sibi depingil liJucia : sed ea
3. Lactare, Jerusalem , crumpe et lauda : lauda spes quam cxamir.atac conscienliac purilas, non
majestalem, mutiifico refer graliam. IIoc a te votum pncsumplio purturit.
semper cxsol.itur, ct semper exigilur : promplc 5. Lavamiiii, mundi estole : lavamiiii, rt igneexa-
cxsolvitur, et pie cxigitur. Exaclio ipsa delectatio miiiamini, ul paeuitenfue el palienliae exercilio quasi
cst. Commendat se ipsam beatu: verilalis votiva per- gemino conflalorio ad purum cxcoctos supernus
ceplio, el, sercnilas alflala scnsibus, simulcum l.ico vos resprclus, et roris inslar voluplalis suae asper-
lacliliam infundit. Lux or.ta esl juslo, et reclis corde g ne refrigeret, gratanter et glorianter mox in illam
Iwlitia. Lmlamini justi in Domino. Quani pro lxti- vocem cruptu.os : Secundum multitudinem dolorum
lia vicem rependenl? El confitemini, inquit, memo- meorttm in corde meo consolationes lum Imlificuve-
rim sanclificalionis ejus (Psal. xcvi, II, 12). Ergo runt animam meam (Psal. xcui, 19). Lavamini et
Iaclitiade ltice, laus de l.etitia : helilia cxcrescens lactamini : lavamini frcquentius, ut fcrveiitius ia>.lc-
crumpil in latidem; et nesc.iiint perfusa viscera lu- mini. Usurpale saepius quoj simpilcnw nonJum
minosa: verilalis feliccm non eruclarc crapulam, ct polestis. lnfeliccs montes Gelboe, siccilate aHerna
tcmperare a canlico, lorrenle inebriata dulccdiiiis. "damnati, non estis perfusi hac pluvia volanlaria,
Siquidem el suavilas provocal appetenliam, ct uber- nec descendit in vos slilla (suppl. roris] anlelticani:
tas minislrat sullicicnliain ; el instaiitiam percnnat propler hoc non eslis agri primitiarum, se.J ncc
selernilas. Deniquc sic ipsa allestalur suavilas, scrolinus fructus exspectalur a vobis. Utinam, Do-
ubcrlas, aeternitas : Qui biberit aquam quam ego do, mine, capttt meiun pl num sit islo rore, et cmcinni
fiel in co fons aqum salieutis in vilam mlernam mei gultis noclitim ! Quid eniin nisi iu nocte versa-
(Joan. iv, M). mur, donec aspiret dies, ct reel.nentur unibr;c? ln
4. 0 heati spiritus et animaejustorum! o Eccle- meridiano quod exsp.:clamus, ncc umbra formida-
sia primilivorum, qui conscripli cslis in ccelestibus! tur, ncc siilla optalur. Fluit hic slilla desiiula Ja-
\os verc priinilivi, ijui praelibatisbenedietioirs fulu- cob : seJ erit ibi seincn ejus in aquas multas. Feli-
rae primilias. Comedile, amici, et bibiie; ct inebria- cia tempora, quando universa facies terrae irrigua
mini, charissimi (Cant. v, I). Bibile tle cisterna ve- erit, et superne irrigua, nec sterilis quidquam pos-
slra : et fluenta pulci vcstri cxcrescanl et exube- sidebit uriditas : superius ct inferius, utrinque ir-
rent; affluant el discurrant in plaleis cordis veslri rigua. quando caro mea, ct cor meum cxsultabunt
aquae deliciarum vcstrarum. Non participent vobis- Q in Deum vivum. Bonus plane fon=;,qui lunc ascen-
cum alieni : sed nec omnes ailmillatitur domestici. dei et mundabil cor nostrum, primoque illo melior,
Nosenim cives sanctorum, et domeslici Dei; civcs quia non polerit exsiccari. Iiicbii.ibuntur ab uber-
conscripti, sed nondum suscepli; civcs exstiitanles, late dcmus tuae, et toirenle voluptatis ttiac potabii
cives peregrinanles, cives vagi et palantes. Siqui- nos : quoniam apud te est fons vitae, et in lttmine
dem iniqiiilates nostrae qttasi venlus abstulerunt tuo videbimus lttmcii (Psal. xxxv, 9,10). Bonus
nos (ha. LXIV,6). Vos aulem sedetis in pulchritu- certefons, cx quo tales cmunanl rivuli, vo!up:as,
dine pacis, et in labernaculis fiducitc, el in icquie uberlas, vita et verilas.
optilentitc (ha. xxxn, 18). Vachabitatoribus terrae, 6. Irroru in.!e Imc : praetende misericotdiam
uhi rara pax, securitas nulla, jugis labor, et is scienlibus te, ctsi nondtim lotum te; prjetende mi-
egeslatem parturiens! Nam el militia esl vita homi- scricordiam, infjnde graliam , effunde Spirituin
nis super terram (Job vn , 1), quandiu caro concu- tuum ?uper nos, qui innovet spiriium nnstrum in
piscit advcrsus spirituni; ct adversarius noster cir- vieie.r:bus nostris, Sp.rilum princif-aleni, qui refor-
cuit quasi leo, quscrens qnem devorel (/ Pstr. v, 8): mr.l et confurmet r.os sibi, conformct et couiirmet;
ct in sudorc vultus nostri vescimur pane nostro, et l.et.ficctet illuminet. Justitiae cniin Domini rectae,
lerra cnrdis nost.i spinas et tribtilos girminat ope- D ixtiriL-antescorda ; praeceplum Domii.i lucidiim , il-
ranli. Propterea dissipali, eldilaccrati, et cor.'.e ta- lumir.ans oculos (P&at. xviii, 9), sict:t cst nostrum
bescenles, abundanlius habemus in muuibus solli- hic ir.u.ninari el ketilicari. Alioquin j.hne Lelabimur
cite de nobis adhtic gemere, qiiam secure gaudcre coram lc, sicutqui IjHantur in mcsse, sicul exsul-
in Domino : nisi quol sp-:s Lona, primitiartim arjti- lant vicloies cupla p.aeJa, qtiando dividunt spolia
mento prospeclaiis in fiiicin, tle tribulaliomim lor- (isa. ix, 5). Laetabimur ibi quasi posside.ites, h'c
cula.ihus consolutionis cxpriinit oleum, quo facie quasi piopone::les ct pr;esuai,-:ntes,et prosequei.ies
cxhilarata et impi gualo capite, cum Apostolo in tlonec conscquainur. Iui e;go de possessione, hic dc
trihulalionibus gloriamur, in to:.lume!iis complace- promssione : ill c de plenitudine , islic de portione.
mus nobis: Scientes quia tribulalio palienliam opera- Quod cnim inde luic aspergilur, stilla est, non flu-
tur, putienlia probationem, probalio verospem lllom. vius; scintilla, non camimis. Heu! c:iam cito ct
v, 5, i) : quid vero spes, 173 >'>s> siipsrvenlurae in scint.lla Iiac cvanescil, et stilla arcscil! Memento
nos gloriacprimiliva quaedam jam pradibarc vidctur noslri, Dominc, in beneplacilo populi lui, visita nos
gaudia? Spe, inquit, salvi facti sumus (ilom. vm, 24); in salutari luo, aJ videndum in bouitate, et iaetan-
tcl.Spegaudentes (Jiom. xn, 12).Noviteniro pia fides dum in Ixtitia, tit lauderis cum baeredilate (ua
a6g TRACTATUS ASCETICI. 265
[ tes in Emmatts, cum se flngeret longius ire. Quid
(Psal. cv, 4, 5). Visita nos ad videndum, laetandum, A
laudandum : visita nos in salute et lumine, in lteli- ergo fingit, quod non facit vcritas? Ire se linxit,
:
tia et laude. Bona sunl haecstillicidia, quamvis ra- manere compulsus; sed non permanere nam inler
coenandum evanuit. Sed illa abeundi ficlio manendi
ra, et quasi rorantia. Rorate, cceli, desuper; aeterni
abire se fingit, spiritualem alte-
montes, distillate nobis dulcedinem : in slillicidiis est occasio. Quasi
vestris tetahitur germinans. nuans laetitiam : sed occultus manet, justitiam con-
7. Esto tu nobis, Domine, sicut ros, ut et nos tinuans, humilitatem accumulans.
germinemus sicul lilium. Nescit verbum tuum se- TRACTATUS IV.
Tiielemissum vacuum reverti.J sed prosperabitur in De confabulatione et meditatione circa res dtvinas.
bis ad quae miltitur. Denique ad irrigationem ejus 1. Habes quod rogasti, sed habes illud quodam
pro saliunca ascendet abies, ,et pro urtica crescet cumulatum fenore. Ego tamen fenus hoc meis
myrtus (ha. LV,ii, 15). Dum dejectos erigitet su- assigno commodis, et inier lucra deputo. Qic-
blimat, dum carnis incenliva lenit et mitigat, dum nino non possum bonis non dcputare successi-
desperatos locat et conversari facit in coelestibus, bus, quolies confabulandi tectim alicunde occasio
dum exasperatos mollit, et contemperat mitibus. _ erumpit. Redarguis fortasse, quod fabulationis usus
Jucttnda haecvisitatio : sed quasi nubcs matulina, ' sim verbo; et, quoniam nisi tlc rc seria nil fere
et quasi rosmane pertransiens [Osee vi, 4). Jure ro- loqui solemus, majestati sensuum tali injuriain vo-
ri matutino confertur quantalibel in carne contem- cabulo fecerim. Annon libi confabulaiio vidctur,
plalio et menlis excessus : habet enim nescio quid , cum et quod non videmus loquimur, et quod non
inio multum quid de noctis frigore, propter minus audimus, lestamur ? Ocutus, inquit propbela, no:i
fervidum affectum; et de noclis caligine, propter vidit, Deus, prmter le, qum prwparasli erspeclanli-
subobscueum intellectum, Sed si ideo malutinus, bits te (ha. LXIV,4): sperantibus et cxspeclanlibus ,
quure ergo pertransiens? pertransiens a nobis,nn sed nondum spectanlibus. Qnod enim videl quif, quid
pertransiens et penetruns in nos? Vivtts est sermo sperat?(fio*n.;viii,24.)Quodsi id quod vidcmus, per
Dei et eflicax, el penelrabilior omni gladio, ut non speculttm est, et in senigmate;quanto magis i;-lquod
tantum cutem foris signel, sed permeet ad interiora, loquimur ? non enim potest sermo, quaiitumvis di
ad 174 medullam transeat, et fiat irrigalio os- sertus, sensuum perexplicare secreta. Et quidcm
sium : sermones enim ejus molliti super oleum , et mihi, meo pro sensu ut loquar, fultira respcclu
ipsi sunt jacula. An ideo quia, si expansum fuerit veritatis quaedam videtur quasi fabula, oninis ad
sicut ccelumcor bominis, complicabilur sicut liber, £. illam inlimandam ligurata parabola. Sp;'cic grata
et sicut fumus liquescet? Interpretetur quisque in sint, unitate compacta, usu commoda, virtutc ef-
sententia, sicut experitur in conscieiUia : perfeclus, iicncia universa quse creata sunt: sed quid ad il-
quod illum infundit et penetrat; proliciens, quod lam divinae essentiae immensam et simplicein et
illum pertrnnsil et praetervolut. Perlransit a nobis, aeternam unitatcm, sapientiae pulchritudinem, pon-
ut nos altrahat post se, et transire faciat ad se quasi dus amoris et vires potentise? Denique et ipsc est
ipsa fuga, dicens : Transile ad me, qui concupiscilis qui est (Ea;od.iii,14),etsupienliae ejus numerus non
me (Eccli. xxiv, 26). Fortassis nos frequentius est(Ps«/. CXLVI, 5): et plcniludo charitaiisejusscien
transimus a te, Domine, quam tu a nobis : siqui- tiae supereminens esl. Et quis loquclur potenlias
dem et accendis lucernam, et everris domum, et Domini? omnia quae ad illa nobis utcunque innu-
scrutaris nos, juxta prophetam (Sophon. i, 12), sic- enda in sermonis assumpla simt usum, inaestima-
ubi iuvenias iiitus sordes latitantes , vanis et vagis, biliter sunt naturae ratione dissimilia, el compara-
mollibus et molcstis curis et cogilationibus immer- tione nulla. Non comparabitur ei aurum de M-
sos, non modo cum Deo et mundo animum dimi- thiopia, nec componentur tincturae mundissimae
diantes,jsed in alteram propensiores et prompliores (Job xxvni, 19). Et tamen auro et tincluris, flore
partem; etsi non pro cupidilate, tamen pro consue- D et fructu, ct omni, quae ereata est, pulchritudine.
tudine. Nam et qua; utiliter admittuntur curae, vio- quod super omne pulchrum est nobis coloratur et
lenter se ingerunt : sicque cum non urgetnecessitas, pingilur ut, quia penilus intimum e>t, juxta quod
tamen occupat supervacuitas. Denique videmur mihi est omnino nos laleat; et per superinductus ligu-
silvam refugere, quae fluit cum silentio , Bnbylonis rarum colores aliquatenus intimalum sub umbra
flumina sectari. Sed nos jam aliquanta sermocinati interluceat. Bona quidem umbra, et ad horam re-
sumus tecum, Domine, et de te : et suaviter refecti frigerans. Propterea dieitur : Sub umbra ejus quem
sttmus, quasi calclli de micis quae cadebant de desideraveram sedi, et fruclus ejus dulcis gutluri
mensa tua. Si sic aflicis transiens et transmeans, meo (Cantic. n, 5).
quid facis manens et commorans? Heu me! quod 2. 0 quam delectabilius, quam affectuosius non
indigni sumus tam dulci commoratione. Mane no- sub 175 umbra, sed super umbram in te ipso,bone
biscum, Domine, quoniam advesperascit, el inclinata Jesu: sederet, et hoc desiderii sui finepotita quiesce-
est jam dies (Luc. xxiv, 28, 29). Vere indinatur, ret. Nuncautem sub umbra quiescit.etsubumbrase
ciim tu declinas. Compelliteeum, fratres, precum relicit?Scdqualisrefectio,quamsequiturdefectio?Ex
vestrarum instantia. Vim ei intulerunt duo illi eun- parle enim cognoscimus : evacuabitur qtiod ex psrte
P-TROL. CLXXXIV 9
2IJ7 GiLLEBERT! ABBATIS ^g
est, eiiiiiveneritqtiodperfcciuni est.(/Cor. xm,9,10). . A
. inconsultum clabitur. Denique favus distilluns labia
Sunt baccinlerim fulcimenta labentiom, ct fomentai iua. Ita enim quadam cum mora et deliberatione,
langueiifniin. Denique subsequitur : Fulcile, me• ct quasi de libra, quse loqueris prodeunt, ut distil-
ftoribus, slipate tne malis, quia umore langueo (Can- lare magis quam profltiere credaris. Extenunia
tic. n, 5). Fclix, in qtio sanctus amor languor est, sunt, et subtilia sunt, et evaporata sunt; propte-
non passio. Sunt enim qui cbaritate subito vulne- rea distillantia stint, secreta sunt, et suavia sunt,
rantur, ut subinde sanentur; quasi Jonae hedcra,, et de intimis erumpentia sunt : et ideo quasi favus
quac sub eadem'hora qua viruit, aruit (Jonw iv,, sunt. Hoc sibi vult quod sequitur : Mel et lac »uo
6, 7). Ergo est pnssio desiderii affeclus concita- lingua tua (Cantic. iv, 11). Sub lingua, inquit;
tus : latiguor, continuus. 0 male sanum, imo vere: et non, In lingua. Majus enim est quod sub ipsa
insanum cor, quod esse nescit hoc vulneresaucium! ! latct, quam quod in ipsa lucet. Quid si etiam supra
Vulnerata, inquil, charitate ego sum (Cantic. v,, linguam ? Sub tingua iua mel et lac. Non enim
juxta LXX.). Non modo vulnerat, sed etiam necat: tantum in sermone est, nec totum in sermone est:
Fortis est enim ut mors dileclio (Canlic. vm, 6). sed sicut nihil habes in ore simulatum, ita muliuin
Denique Apostolus : Mortui estis, el vila veslra abs- estquodest iq corde occultatum. In lingua sunt quae
condita esl cum Clnislo in Deo (Cotoss. m, 5). «J manifeste loqueris : sub lingua sunt, quae latenler
Dum vita reconditur, et votum accenditur; veri- suggeris: supra linguam sunt, in quorum edisser-
tas jacet, el virtus languet : anxii sestus desidcrii lione elinguis est quamlibet eloquens, et sermo si-
ligurarum relrigcralur umbris, et primarvis fulci- lentium.
lur floribus. Pulcbrae satis bae figttraesunt : et la- 4. Memini, nisi fallor, aliquoties in ipso oratio-
borantem rccreant affectum, puerilibttsque refocil- nis processu pressisse te sermonem, attentum et
Iant blandinienlis, ul solilis ct sensibilibus oblc- attonilum ad erumpentem in corde lucem vel lae-
ctamenlis inusitatortiin capiamus experimentn gnu- titiam, vocem rupisse, ut verteretur iu suspirium.
diorum. Ptalew luw, Jerusalem, stementur auro quod formabatur in verbum. Nam etsi lingua suf-
mundo (Tob. xui, 22). Sternam pcr ordinem lapi- ficiat ad evidentiam [«/. ad erudiendum], inlrmse-
des tuos,et [undabo lc insapphiris (ha. LIV. 11). cus 176 tamen stupor, et amor, el admiralio ra-
Ponam deserlum tuum quasi delicias, et solitudines; dianlis desuper luminis, prodeuntem per verba ani-
tuas quasi liorlum Domini (ha. u, 3), et caeteraquam; mum converlit ad se, rapit in se, etcontinet intra
pluriina a Propbetis et Aposlolis in typo ecelestis; se ; spiritualique cum Mose circumvolvit nebula
dicta Jcrusalem. Cum ejus porlae et plateoe, murii„ (Exod. xxiv, 15)," el nubem ponit amictum ejus,
et melalla, lapides ct ligna, fonles et flumina de- et tenebras latibulum, ut fiat ad interiora stupidus,
scribunlur, quantum atliciunt et oblectant! quam; ad exteriora mutus. Mel ergo sub lingua tua, ettlul-
laete audiuntur, quamvis pnrum dilucide dicantur! cedo sub voce tua, non quasi inferior, sed quasi
Incomprchensibililer enim aliud et incomparabili- interior : imo et sub mente tua, dum illa conceptae
ter amplius relinquitur in suspicionc, quam ponitur nectlum compos dulcedinis, pullulantia inlrorsus
in assimilalione. Laetatus est Jonas vehementer subt gaudia non potest vel ad plenum explicare, vcl
umbra hederae, sed hedera illa aruit, etfigura ab- experta tolerare : totam se illis ccdens, sed
ivit. Propterea cum de figuratis texuntur collalio- non ex toto illa possidens. Defecerunt, inquit
nes sermonibus, quasi confabulationes qunsdam li- Psalmista,oi:M/tmei in eloquium tuum: non modo ad
ccnter dixerim, non propter adumbratam interius( eloqttium, sed etiam ineloquium: in eloquium tuttm,
aiternam veritatem, sed propter obumbrantem ex- illud concupiscendo; ad eloquium, illud concipiendo:
terius vanitatem: evacuabiturenim quod ex parte est. in eloquium tuum, ex qua parte est ignitum;ad
Denique habes in Evangelio, de duobusilliseuniibus > eloquium tuum, quia vehementer est ignitum : Igni-
in Emmaus, quod fabularenlur et secum qumrerent: tum enim eloquium luum vehementer (Psal. cxvui,
-
fortasse quia quaerebant, et nondum lenebant; nu-- D 123, 140). Proplerea anima meu liquefacla est, ut
tabant, et lide non stabant. Ideo quaerentes et con- dileclus loculus est. Qumsivi illum (Caniic. v, 6).
lereutcs, ambulantes et confabulantes dicti sunt: : Anima mea liqucfacta est, non sufficiens quod audit,
sed tamen ita confabulantibus ipse Jesus appropin- capere; et dulci ex auditu avidior effecta, non de-
quabat, et ibat cumiltis (Luc. xxiv, 15). sinens in illud concupiscere. Ideo adjungit: Q<iw-
3. Unum suaviler recolis, quam frequenter ett sivi illum. Non satiatur auris audilu ; nec tamcn
cor nostrum ardens erat in nobis de Jesu, cum lo- suflicit auris ad auditum.
queremur de illo in via. Quae enim de illo locutit 5. Ergo ct defecerunt oculi mei in eloquium luum,
sumus, ipse prior in nobis locutus est. Utinam sae- etanima mea liquefacla est, se ipsam contemnendo,
pius istud mihi contingat, de illo totum quaerere,,' et in ipsum contendendo et contuendo, admirando
conferre et colloqui; de illo, inquam, ettecum : nec et amando, et ambiendo circa ipsum : nec valens,
•am loqui, quam audire te loquentem ! Pressus estt vel quantum cupit, intendere; vel quanlum cepit,
sermo tuus, ut lamen quae sentis, sufficienter ex- tenere. Quomodo ergo non interciditur loqucntis
primas : pauca verba, sed plena sensuum; videris> spiritus, ubi meditantis interior absorbetur sensus?
mihi singula iu judicium vocare, adeo tibi nullumi Sicut enim solida et corpulentior materia ignis in se
2ti9 TRACTATUSASCETICI. 270
virtutem diflicilitisadmittit; subtilis vero et desiecata A
l ipso boni gustu. Quandn, Domine, replebitur in bo-
et lenuis voraci flanima cilius et accendilur, el coii- nis desiderium nostrum, in bonis domus luae?
sumitur : ita meditationes spiriltiales et extenuatae: quando, inquam, replebimur veritale tua, ut nullus
succensl arooris diilccm violenliamcitius suscipiunt, in nobis vanitatis vel gustus vel odor resideat; sicut
et diutius non ferunt. Spiritus vester, ait propheta, (ie Moab legitur quod guslus ejus remansil in eo, et
sicut iynis vorabil vos (Isa. xxxiu, 11). Ego quidenii sapor ejus non est mutatus (Jerem. XLVIII,11). Ibi
niedilationem repulaverim quasi materiam, amorent non silebimus a bonis, sed erimus quasi prompttia-
qnasi flammam. Et in meditalione mea exardescet' ria, non vana, sed plena, redundantia el eructantia
ignis: quisi vehemenliori exoestuetincendio.omnem ex hoc in illud.
ar.imi intentionem convertit et consumit in se; ut: 8. Eructavi tibi quaedamde inanitate nostra. Uti-
totum affectio fiat quOd medilatio fuerat: nec potest nam et aliquid distillari mihi mcrear de plenitudine
sui compos esse ratio, cujus est eruere occulta, am" vestra, de rore cceli, et de abysso subjaceule, sed
bigun dijudicnre; recensere et reeolere quod pie nondum plene erumpente, de nbysso illa futurae
novit, vi absorpta amoris. Silui a bonis, el dolor gloriae quoe revelabitur in nobis ! Est ergo iuinc in
meus renovatus est; concaluit cor meum inlra me nobis, nondum tamen revelata, sed magis occulta,
concalui. ™
I et seminaliler recondita; et quibusdam fidei inclusa
(Psal. xxxvni, 3, 4). Silui, inquit, dolui,
Concnluide nliquantn inlerioris boni perceptione : venis, et conclusa ostiis, tam carnalium affecljo-
dolui pro imperfeclione, et ideo silui. Gemina hac num, quam corporaliumphantasiarum. Talibus con-
divisus, et discerptus, el absorptus passione, silui clusum est esliis mare : quando premitur, erumpe-
a bonis. Sed a quihus bonis? Forte de quibtts dicit: bat, quasi de vtilva procedens. Bonum mare, <lequo
Credo videre bona Domini in terra viventium (Psal. legimus : Beplebitur terrt scienliaDomini,sicut aquw
xxvi, 13). maris operientis(/so.xi, 9). Bonum mare, sed grave
6. Jure ergo silui et ab eis quaenondum videntur. ostium. Deniqtte ipse primus Adam quodam inobe-
Sed si silet a precandis, non tamen silet a deprecan- dientiaeobice hoc mare compescuit, et per sc pro-
dis. Ideo seqtiitur : Notum fac mihi, Domine, finem deuntem ct erumpentem veritatem Dei in injustilia
msum, el numerumdierum meorumqui est, ut sciam detinuit. Primus homo injustitiae nos ostio semovit:
quid desit milii. Quid ergo deest? verum quid secundus illud removit, factus ipse nobis ostium, et
adesl? Audi quid adjungitur : Substantia mea per illum si quis introierit salvabitur, et pascua in-
lanquam nihilum anle le. Verumtamen universa veniel (Joan. x, 9). Deleta est injustitia, sed adhuc
vnnilas omnis liomo vivens (Psal. xxxvm, 5, 6). ^„ gi-averestat ostium, diei hujus malilia. Nebulosum
Quid igitur adest, cum totum, atit nihilum est, aut satis oslittm consuetudo imaginarinc cogitationis, et
certe vanum? Quid ergo? lidcs ipsa et virtutes vanae sollicitudo necessaria? sustenlationis ; hujusmodi
sunt? An haecvita hominis intcrior dicta cst vani- animuin inlcndere, vere in terram fodere est, et
tas, quae etmors dicta est? Mortui enim esiis, et vila fodere cisternam dissipatam, et puteum qui aqtias
vestra abscondita est cum Christo (Coloss. m, 3). contincrc non possit : el tamen quomodo rixantur,
Quod si istn vanitns est, quoniam ex pnrte cst (evn- quomodolitigant, qttas nobis calttmnias struunt pro
cunbitur enim quod ex parte est (/ Cor. XIII, 10) : talibus Philistcei puleis; pro aquis transitoriae, non
justus siqttidem ex lide vivit; finis cnim quem opta- dico voluptatis, S3dnecessitatis! Felix qui cum pa-
bat, noii est in fide), lides abibit. Nunqtiid juslitia triarcha Jacob [leg. Isaac] hujusmodi relinquit pu-
qu;c ex fide est? quomodo ergo charitas nunquam teos, qui relinquit occasiones litigandi, et inimici-
cxcidit, qusesolavere justitiaest? Quid, si dixerimus tiarum materiam, ut fodiat in torrente, et inveniat
uuiversa quae in praesenti sunt, vana esse, ad illud venam aquae viventis (Gen.xxvi, 14-22); si lamen
futurum bonum non relala, vel illi comparata? Uni- supradictis illnm non concludnt osliis. Haeclibi ego
versa ergd vanitas, aut inutili usu, aut veloci trans- magisperviacrediderim, familiarioremet frequentio-
cursu, aut futuri contuitu. D rem ad interiora accessum : ne tantum foris sles, in-
7. Quod si vanitas est necessitas, quid est super- trospieiens per fenestram, et auscultans per ostium.
fluitas? Si vanitas est, quae in praesenti est veritas, Jnm ergo ponam oslium ori meo; ut, juxta prover-
quanta est ipsa vanitas? Universa vaniids omnis bium, tibi fistuln accommodelur, dum ego respiro.
homovivens. Nec tantum vanitas, sed adversitas : TRACTATUS V.
fruslra enim conlurbatur. Frustra laetatur, et frustra
Locum iltum Apostoli explicandum suiiiit, « Omne
conturbatur: in ulroquevanitas, vcl propter inutilem dalumoptimumet omnedonumperfectum,teic.,seii
causam, vel propter non diuturnam subsistentiam. polior epistolwaut tractatus pars deessevidelur.
Et nunc in bis malis ct vanis qum est exspeclalio 1. Instanter exigis, quod incautius ipse promise-
mea? nonneDominus?Et subsianiia mea 177 aPua ram, parum materiaedifficultatcm contemplans. Ac-
te est (Psal. xxxvm, 18). Substanlia mea lanquani cedit huc geminsegravitatis forma, quia minus ba-
nihilum anle te; sed substantia mea substantia est bila sit ratio temporis, et mensura comparationis.
apud te. Notum fac milti, Domine, finem meum, ut Tempus quidem si aliae proripuerunt causae, com-
sciam quid desit mihi. Nota mihi satis est humana paralionem cum aliis de bac materia sic habentibus
vanitas ex proprio defectu; sed innotescat plane ex prudeus diffiteor, quam minus considerate praesum-
psisse videbar: tnmen quacstionem nggrediar, cujus A nuitur distinctio. An solum dicta sunt ad cxpressio-
solutione obligatus teneor. Tuae autem nunc partes nem et commendationem ?
erunt ut, quod a me pelis, ipsc mihi prior impelres, 3. Istas mihi diflicullates capituli hujus verca par-
ut oralionis tuac merito desuper nobis infundatur, turiunt; sed jam ad ejus redeamus seriem, orantes
quod tibi uberius rcfundamus. Omite datum opti- Deum ut quod in ea obstructum est ipse rcserare
mum, et omnedonum perfectum desursum est,descen- dignctur, et donet nobis quod de donis ejus digne
dens a Patre iuminum (Jacobii, 17). Quid ergo? proloquamur. Omne dalum oylimum, etc. Primo
quae perfecta non sunt, quae optima non sunt, inde loco intcr datum ct donum talis mihi videtur quav
non sunt? Unde ergo sunt, si inde non sunt? Quid datn haberi posse dislinctio. Datum est quod non
habes quod non accepisti? Neque tantum optima ab habes a te ipso; donum, quia non est a me-
illo sunt, et minus bona aliunde : sed, sicut dicit rito. Datum, dum accipis ; donum , dum exinde
Apostolus, Omnia cx Deo (Rom. xi, 3G).An forte promereris. Datum, dum illud habes ad usum ;
nulla in his verbis exclusa sunt, quia cum omnia donum, dum possides ad fructum.
inde sunt, omnia perfecta et optima sunt? Quod si Cwtera desunt in codice manuscripto.
est, non per haecverba, optimum et perfeclum, inter TRACTATUS VI
magis et minus bona, facta dislinctio; sed boni I
B
expressio. Et quomodo omne bonum optimum De mtjsteriis redemplionis humanm, ad amicum
et perfectum est, cum omne desursum? Quid scriplus.
desursum? Descendens, inqttit, a Patre luminum. 1. Scripsisti mthi satis parcum sermonem, sed
Qua ratione 178 apud Patrem luminum im- propenso, ut reor, affeclu. Et quitlem laetatus stim
perfectum aliquid intelligi potest? An forte oinne de ea qtiani mibi impendis gratia, sed de lattde, qtta
datum optimum et omne donum perfectum inde de- mc praedicas, parum gratulalus. Ingenui est homi-
scendit, sed non ibi fuit? Nam quomodo ab eo de- nis ad laudcs erubescere, quas suas non novit. Ut
scendere et discedere posset, quod in eo, id est in verum fatenr, amica qtiadam credulitale tuum in
Patre luminum esset? descensio enim non localem me oberravit judicium; pigrior est ad crcdendum
migrationem, sed magis virlualem minorationem fides, quam pia non informat affeclio. Inde est quod
innuere videtur. facile crcuidisti, quod tanlo creditum favore com-
2. Denique et ipse Dominus dislinguere videtur plecteris. Denique tria qusedam in puginulaevestrne
iuter perfectum et minus perfeclum ; IIoc, inquit,, mibi vultu relucenl: primuin, qttod vcliin exube-
fac et vives (Luc. x, 28). Si autera tits perfectus esse, (_ rnre erga me ; secundum, temperari circa me; tcr-
vade, vendeomnia quw habes, et da pauperibus ; et! tium, averti a me, sed in te non minui. Haecsunt
veni, sequere me (Matth. xix, 21). Et Apostolus: affectus, iides, et studium : votivus affectus, favora-
Unusquisque proprium donum habet ex Deo; aliusi bilis fides, pium discendi verbi Dei sludium. Affe-
quidem sic, alius vero sic (I Cor. vn, 7); item, Tan- ctum suscipio, casligo fidem, instigo studiuin. Amo-
quam parvulis in Chrislo, lac potum dedi vobis, noni rem intende, favori detrahe, sudium luum ad alle-
escam (I Cor. m, 1, 2) : sapienliamatttem loquimur rum dirige. Omnino in me minus invenies, qunni
inter perfectos(Ibid. n, 6). Qua ratione ergodislincte; persunsum tenes. Forlasse loquendo tibi barbarus
omne donttni perfeclum desursum esse dicit; cumi iiam, qtti fueram silendo philosophus.
nec omne perfeclum sit, nec nullum desursum noni 2. Propterca doctrinaesudium jure in te praedico,
sit ? aut si omne dalum optimum cst, et omne do- sed docendi munusametraduco. Non sum medicus,
num perfectum quia desursum est; quomodo non) et in domo mea non esl panis (ha. ni, 7). Non est
magis unum ct idem, datum et donum, quamomnei unde vcl aegrotantem sanem, vel egentem susten-
dicendum est? Omne enim quod apud Patrem lumi- tem : sed tu nec aeger es, nec egens, ut nostra indi-
num est, simplex et uniforme, non multiplex cen- geas attt arte sanari, aut pane satiari. Denique neu-
sendum est. Quid, si apud Patrem luminum et opti-- D ] trum horum postulas ; sed nescio quas 179 secre-
mumet perfectumest, scd desccndens in nos a Palre* tioris sapientioe stillas, subtiles et suaves, delicatas
luminum, minus bonum.et minus pertectum est? sedi et dulces. Nunquid ego de illis tibi videor montibus
hoc jam erit illam immulabililatem mutabilium con-;- qui distillant duleedincm, et qunsi unum de coagu-
ditionisubjicere; minorarienim quodammodomutari> latis me suspicaris montibus ? ulinam vel collis fue-
est. Qua ratione ergo quod in se est, ab ipso descen- rim ! Collesenim fluent lac. Nam elsi fluxus innuit
dere potest ? sed ilerum quod in ipso non est, quo) copiam, Iactis tamen nomen imminuit gratiam : lac
pacto dicetur descenderc ab ipso ? aut si descenditt enim parvulorum esl. E.contra distillatio videtur
ab ipso, quomodo non perfectum est? Et quoniaml quiddam sonare exiguum, sed indeterminala dulce-
eliam Scripturae auctoritas habetalia perfectiora esse,, do nos nutrit ad immensum. Quod enim indefinite
alia minus perfecta ; qttid sibi vult quod tantumi depromitur, qtiid, nisi infinitum exprimitur ? tanto
optimum et perfectum donum desursum descendere3 omniquaedeterminata est, dulcedine supereminens,
dicitur, cum magis orone dicendum videtur ? Deinde 3 quantn omnis proprietatis determinatione cnrens.
quid sibi vult quod positum est, datum et donum,, Stitlabnnt, inquit, monles dnlcedinem, et colles fluent
optimum et perfectttm? Aliqua per nomina haecin- lac (Joel m, 18). Lac dulce esl, sed dulcedo non
875 TRACTATUS ASCETICI. 274
est. Dulcedo vero et dulcis est, et; uulcedo est, etex A. pus, inlus spiritus, in intimis Deus. In ipso et a3ter-
ea dulcia sunt universa quae dulcia sunt, sive ge- nitas inccepit, et immensitas crescit, et potentia de-
nere differenter, sive gradu praecellenter : quae enim fuit, et opulentia inanescit, et sapientia nescit, et
ejuspnrticipatione dulcia sunt, comparatione lamen sermo silescit: Aron clamabit, inquit, et nonaudie-
non sunt. Propterea dulcedo non baec vel illa, sed tur foris vox ejus (ha. XLH,2)
simpliciler ponilur, ut ex modo vocabuli pendalur 5. Quid est, bone Jesu, quid est quod legimus :
immensitas rei. Valde infinitum quiddamet intimum Sapientia foris clamitat, et in plateis dat vocemsuam
inteilexit propheta, intimare volens, explicare non (Prov. i, 20). Nunquid non tu es Sapientia, quae
valens : Oculus non vidit, Deus, absque te, quw prm- ex ore Altissimi prodivit ? quomodo ergo illa foris
parusti exspectantibus te(lsa. LXIV,4). clamitat, ct lu non clamas ? non auditur foris vox
5. Refugit immensum illud divinae majestatis pe- lua, illa in plateis dat suam? Nunquid non tu Sa-
lagus humani cordis et oris anguslias, et tenues pientia es, de qua loquitur Aposlolus : Christus f*-
quasi per rimulas vix inde ad nos aliquid distill.it. ctus est nobis a Deo Sapienlia (I Cor.i, 30) ? nobis
Quomodo enim sermone concluditur, quod sensu quidem factus, nam 180 "> se natus: nobis factus,
non pertingitur? Nam etsi in quibusdam omnia magis autem nos facti in ipso : creati enim sumus
etiam profunda Dei legitur spirilus scrulans, non B in Christo Jestt sicut in operibus bonis, ita in sensi-
lamen et penetrans. Non est noslri vel otii vel in- bus piis. Imo et nos in ipso, et ipse in nobis. Fi-
genii pertingcre ad illud intimum , et penetrare im- tioli tnei, quos ilerum parturio, donec formetur Cltri-
mensum, et in illam secretae lucis abyssum caput stusin vobis (Galat.w, 19). Formatur in nobis ad
immergere, et madentibus cincinnis guttis, non no- vitam, formalur ad veritatem. Vivo, inquit, jamnrm
ctis, sed luminis (ros enim luminis, ut ait propheta, ego, vivit vero in me Chrislus (I Cor. n, 20): quomodo
rosille (ha. xxvi, 19) dulce tibi aliquid inde asper- non consequenter el dicere poterat: Snpio jnm, sed
gere. Denique tales a me slillas deposcis, quanti- non ego, supit vero in me Cbristus ? Omnia in inc :
tate quidem exiguas, sed qualilate eximias; pru- in me redemptio, in me sanctitas, in me sapienlia.
denter satis. Nosti enim ubique fere Scripturarum Non sapit in me, Domine, nisi tu; sed non sapis in me
praeponi piofluis subtilia, profusis respersa, corpu- nisi te, si tnmen in te quae sursum sunt, sapiam.
lenlis comminula. Dcnique hostiarum lex sanguinem Gloria enim in confusione eorum qui terrena sa-
jubetanimalium fundere, avium distillare : et hoc piunt. Merito ait propbeta : Qui gloriatur, in hoc
ipso altare quod foris esl, et basis ejus perfunditur; glorielur, scire et nosse te (Jer. ix, 24). Cum ergo
quod vero intus est altare et velum, vel leviter attin- ^ ipse sis snpientia a Deo, et snpientia Deus ; sapien-
gitur, velseptiesrespergitur (Levit. iv et xvi). Manna lia in te, ct sapientia in nobis; sapientia scita, et
quoque minutum legitur (Exod. xvi), et thus in pul- sapientia sciens; sapienlia foris, sapienlia intus;
verem redigitur: ut quae in Scripturis exilia, quae foris operans et intus aspirans;!in opere.apparens.et
extenuata inveneris, spiritualibus atlribuas et mysti- incordeaperiens : quid, inquam, est quod sapientia
cis sensibus. foris clamilat,ettu nonc,lamas?nonauditurforisvox
4. Haecergo sunt, in quae te sitis pcrurget arden- tua, et illa in plalea dat suam ? An forte clamas per-
tior. Bona haec sitis: sed utinam, ut legitur, ebrius peris [i. e. indoctis] evidentiam ; sed nondurn au-
silicntem assumat (Deut. XXJX,29), ille ebrius qui diris ad plenam iiotitiam ? Foris clamitas, dum quod
plenus dicitur gratia et veritale. Ille ebrius, de cujus es, nobis per indicia loqueris : et item non clamas,
plenitudine nos omncs accepimus (Joan. i, 14, 16): dum quod in te es, in veritale lates. Foris clamas,
ille ebrius simul et inebrians, qui propinator est et benelicia ostentans ; et ilem non clamas, essentiam
poculum, vasculumel vinum, vinum merum et mis- occultans. Felix auris, quae susurrii illius venas per-
tum : miscuit enim sapientia in cratere vinum cipere potest. Venae sunt, quae vitales sunt, el oc-
(Prov. ix, 2). 0 crater inebrians quam praeclarus cultse sunl. et clausae sunt; et quod inde nobis te-
es ! praeclarus plane, veritate radians, voluptate in- D nuiter evaporat, susurrio, imo silentio est quam
ebrians. Denique in eo reconditi sunt omnes the- claniori vicinius.
sauri sapientiae et scientiae Dei (Colos. n, 3). Bona 6. Mira vehementer est majestalis illius essentia,
mistura, ubi commiscetur veritati gratia, sapientiae et intima et subtilior, quam ut crasso possit corde
scientia, divinis humana. QuaeDeitatis sunl, mera. ' comprehendi: ad illam capiendam crassum certe est
penitus sunt, ubi nihii est vel partibus compactum, cor omne quod creatum est. Propterea multiplici
vel matcrialiter subjectum, vel formaliter affectum , spissatur et pinguescil aenigmatc, umbrarumque
et ideo nec simul, nec successione diversum : sed quadam et operum mistura temperatur; et Incar-
omnia quae in ndbis, et per nos, nomine et notione nationis demum induitur habitu, ut possit a nobis
dislant, in unam indifferentem et essentialem sim- facilius capi, frequentius recoli, teneri diutius, re-
plicitatem concurrunt, et indiscrele permiscentur. traclari devotius. Universa enim quae sunt de Jesu,
Haec ergo mera sunt et simplicia : sed humanis iu inveniuntur, si discutiantur, subtilia ; si observen-
unitatem personae per Incarnationis commista my- tur, utilia : jucunda in ore, fecunda in opere, medi-
slerium. In Chrislo Jesu intuere quemadmodum tatione dulcia ; etsi quaedam sint imitatione aliqua-
personac est uiiilas, et essenliie Trinitns : foris cor- tenus dura. Etenim luec ipsa exterior alilictio, illa
1:75 GILLIIBERTI ABBATIS 270
iateriori cordis roratur et aspergitur gratia, ut sit; A silate cxtentus extra se, et subtus ge; nec sollicitu-
Molliler aspera, suaviter amara, pinguis et arida : dine necessaria distentus circa se, nec oblectalione
&( in craticula crucis velut assa, sed bonae spe.ioleo privata contenlus in se. Divinis mens illic occupala
i-^spersa, sicnt scribitur, Spe gauden.js, in tribula- et absorpta tbeoriis, perfectissima et securilale
t.one patientes (Rom. xi, 12). Item in Canticis : Bibi tranquillatur, et screnilale irradiatur,fet suavilate
V4IUM1 meum cum lacie meo (Cant. v, 1): ubi ct' inebrialur : sectiritns sine periculo, screnitas sine
sôjisaeubera assimilata sunt botris (Cunt. vu, 7, 8). nubilo, suavitas cum ineffabili jubilo.
fconus ille botrus, qui in crucis esl torcularii 9. Sed hoeeillorum sunt, qui, jam avulsi a lacte,
^ressus, ut passionis suae vinum niyrrhaluin ctt epulanlur ab introitu gloriae : confortata sunt ista
amarum in lactis nobis alimcnta dulcesccrct, ctl supra nos, non possunius ad ea. Proptera abhis cx-
vulncra in ubera transirent. Contcmplauti suntt clusi epulis, ad ubera redenmus, ab epulis contem-
ubera; et conversanli, vina; meditnnti, suavia;; plnlionis nd ubcra consolationis, ad ubera, ct ad
imitnnti, subamara. In uberibus praclibtuido quae3 botros ;'ab illa mcra et epulatoria simplicitate, ad
futura sunt sapimus, in bolris quadam ebrietate; hoc poculum temperatttm, quod miscuit nobis Sa-
carnis motus sopimus ; in uberibus complanlati ad1 pientia in cratere illo, in quo habital omnis pleni-
vitam, in botris conscpulti cum Cbristo in morlem.. tudo divinitatis. De quo- ct tlicitur : Umbilicus tuus
Ubera nobis sunt, dum dominicae passionis merito) crater tornatilis, nunquam indigens poculis (Cant.
et munere gratiae sempilerna bona speramus : botrii vii, 2). Sit crgo el animac tuae umbilicus sicut crater
uobis siint, dum ejusdem aemulaiidaepassionis 7elo at tornatilis, quodam castigationis ct disciplinae ferio
caruis seiisibusanimum sepnrnmus. In uberibtiS inid1 attenualus et tcrsus, et. subtilis effectus, et capax,
quod futuri sumus ex parte rcformain.ur; in bolriss ut copiose infundi possis et inebriari, meritoqu.?
ab eo quod sumus, paulatim tiaiisformamur, donec3 illud tibi conveniat: Umbilicus tuus crater tornq-
ad qttam creati sumus imaginem plene coqformc- litis, nunquam indigens poculis. Denique et mulicri
mur : cum cnim apparuerit, similes ei erimuss fornicnnti dicilur : iVottest prmcisus umbilicus tuus
(/ Joan. m, 2). in die nalivitalis lum (Ezech. xvi, 4). Qunm multi
7. Vere eiiim nunc cognoscimus ex parte. Donccc bodie in nativitatis suae die, et primo conversionis
crgo plene revelet quod nostrae salubriter notitia? e tempore umbilicum praecidunt, posterioribus addu-
Sttslulit, pie retractemus vel bona quae cojatulit, veli centes praeputium; spiritu iucipienles, sed carnc
mala quaepertulit, contemplautes ncyi inodo dele- consummali! Sit ergo umbilicus tuus non modo
clalion.es Doutini, sed el tribula,tiones, Erit autCK 6 r(; praecisus, sed et circumcisus, perpetunque aequali-
, qwando totum occupabit delectatio, et absorbebiturr tate tornntus : ut erasa omni cbrrttptela, imo cor-
mors in victoria. Hoc est quod seqttitur : Aseen- pulentia, spiritualis poculi jttgitate redundet quasi
aam in palmam, et apprcliendam fructus cjus. Yeree aquarum viventium puteus, et de caetero non venias
in palmam ascenditur, quando uovissimus ijrjiijiicus s hue haurire.
destruetur mors. Palmaeoronis est apta victi'i,cibus. ,# TRACTATUS VII.
Statura tua assimUatq est pqlmm (Canl. yn, 8, ^).|. AD ROGERDH ABBATEM.
Fide stamus, in fide triuiapliamiis : !uec en.im estit Dum sunt parles hujus tractalus. Priore redarguit artv-
victoria quae vincit mundtt.m, fides uostra (/ Joan.'' bitiosos, el prmsumptuosos; attera liogerum com-
tnendat a dotibus qd prwlapnrqmidoneis, et horla-
v, 4). Bona victoria quae vincit munduui, mclior ir iur ut perseveret.
quae mortcm : fide vincimus mundum, fide vinci- L- PARSPRIMA.
mus mortem. Habelis, inqu.it Apostolus, fructum %<e- i- 1. Persuaderi tibi postulas, mi Rogere, tenen-
strum in sanclificationem, finem verq vitqm 181a?^''" >•- dum esse quod tenes, ct periculosae potestatis
natn (Rom. vi, 22): hpec est enim vila aeterna, ut it metum nostris allegationibus attenuari. Oleum
cognoscamus veruni Deum (Joqti. xvn, 3). Ergoo certe me jubes ndjicere camino (IIQR.Sat. II, ni,
linis est cognitio, lides inchoatio; in ftde stamus, et 1
itD321), et tui unius occasione mullorum cupidi-
in fine ascendimus . in fide stamus erecli s.em.perel:l tales per se succensas flatu nostri inflammare ser-
i- monis. Sed quid flatu dtco? Tenuis, sicut scri-
rigidi, mundi hujus nec flexi blanditiis, nec fracti mi-
nis; in fide ascendimus, gravi corruptibilitate exuti,i, bitur, halitus prunas bujusmodi ardere faciet (Job
mundi nec egentes offlcio, nec laliorantes supplicio. ). XLI, 12). Quemcumque hac in causa dederis, s,i-
8. Nec pretereunda distinctio, quod primo dicitur )r tis disertus orator putabitur, et persuadebit fa-
assimilari palmse, in posteriori assumi in palmam;l; cile : ad quod irrevocabiliter fere omnium ap-
in quo similitudo non innuitur, sed expriniUur ir posita sunt corda, omnes apposite quodlibet per-
nnio. Denique qui adhaeret Domino, untls est spiri- i- suademus; cum autem ad id quod decet, ventum
tus (/ Cor. vi, 17); et tolus est spiritus, spiritualiili fuerit, ibi laborandum est, et in vanum verba fun-
perfnsus et infusus luce et laetitia, tolum se perdens
is denda. Denique et hoc ipsum propheta se expro-
et illum solum apprehendens : nequaquam medici- i- brando subsannal.: Loquimini nobisptacentia,videte
nali nfflictione se perdens, ut ibi, Qui p,erdiderit 'it nobis errores, noliteea qumrecta sunl loqui (ha. xxx,
animam suam propter me, inveniet eam (Malth. x, 10). Bona causa, quae per se partes orntoris exsequi-
58); sed feliciori quadnm ratione, nec vana curio- o- tur, et sine artis opera auditorum animos allicit et
emollit. Supervacua erit hasc persuasio, et nibil[ A rum communitate conterilum. Hi.cpoteris superbiae
aliud assectatur, nisi ut de cupidis improbos fncint, posuisse melam, et asceusionis iixisse gradum.
et tenuem tollat pudoris obicem, qui solus ambitionii Similis ero Altissimo. Altitudinem nubium superas,
obstare videtttr, et aestuantes motus quasi maris: ct Allissimo te comparas? concreatis praefers [forte
aqtias in cordis utre concludit. Hoc eril non fenes- praces],etCrentori te confers? inordinati gradusisli;
tram, sed ostium aperire, et succensae fornaci fol- indebitum gradum usurpasti : propterea dejectus es
lium admovere spiraminr. Lascivus satis frutex de gradu tuo, et de statione tua; et delracta est ad
ambitionis, et tanquam I&2 in laela non tam fru- inferos superbia tua (ha. xiv, 11-15). Plnntnvit tt
ctificnt, quam luxuriat homj. Dominus quusi vineam eleetam, omne semen veruin
2. Haecest radix amaritudinis, quae sursum ger- (/sa.v,l,2 , et Jer. n, 21); sed tu in die planlalionis
minans ircpedil, et per illara inquinanlur multi, et tuae statim effectuses labrusca, et anle messem tolus
exstirpari non potest: et quid illam irrigari poslu- effloruisti. Effloruisti plnne, evacuati sunt flores tui,
las?Inler manus vellentium pullulat rediviva plan- et non sunt reservati ad messem , non sunt ad ma-
tatio, et tu illam quudnm diligentia exhortalionum turilatem perducti * sed,sicut subjungitur, immalura
excoli rogas ? Nam si in te prava radix haec emori- perfectio germinavit ( ha. xvm, 5) : propterea prae-
lur; sed circumquaque juxta te exoritur : cumque cisi sunt rnmusculi tui, ramusculi steriles et infru-
verbum cohortntionis ad te missum utiliter fuerit, in ctuosi divinaesenlentiae praecisi falcibus. Ettu ipse,
aliis forsilan damnose cadet. Plantatio haec ubique juxta Prophetac cjusdem insultationem, quasi stirps
est, sicut myricae in deserto. Et nescio sicubi laetius inutilis (Isa. xtv, 19), de quietis et gloriae tuae loco
frutescit, quam in terra sitis et salsuginis. Vide projectus es, effectaqu<>est hahitatio tua in medio
mibi istos quorum exsiccatum est coriitm , quorum doli, et in medio doloris. Poterat superbiae surculus
pallent ora jejuniis, quorum operosam callus obdu- in paradiso pullulare, sed non polerat perdurare :
cit rnanum , qui elongant et manent in solitudine , omnis enim plantatio, quam non plantavit Pater
q.ui adoperiuntur sncco, et squalet sordibus cutis ccelestis, eradicabitur (Matth. xv, 13). Plantare te
eorum : vide, inquarc., si non in terra squnloris et voluisti in loco non debito, ideo quasi spuria plan-
solitudinis ipsorum ubertim ambitionis radices in- tatio non dedisti radicem altam. Denique el neme
crescunt. Denique intra vitnles paradisi arbores et sibi sumit honorem, sed qui vocatur a Deo . tu au-
»aetagermina, ubi non habebat homo vestium sinus, tem assumpsisti indebitum, idcirco consumpsisti
qujbus peccata reconderet; in oplimo solo pravus datum.
surculus erupit. Creavit enim Deus universa bona |Q 4. Heu me! quomodo nullus tutus est ab hoc vir-
valde. gultolocus, nulla immunis regio! radix ista, radix
3. Sed quid ego de paradiso relexo ? Ceelestisilla cupidilatis, ubiquefere crescit et fructilicat, occu-
sotitudo, et angelici montes humana conditione et pans terrae facicm, etquasi memor ubi primo orta
conversatione supereminenter deserli, germinis fuerit, in his peculiarius qui porlant imaginem coe-
prsedicti ex parte male feraces exstiterunt. Testalur lestis. Quando, Domine, eradicabis plantationem
illorum casus, prxposterum qui parabant ascensum. hanc iniidelem, germen alienum? quando adimple-
Audi quid princeps dicat: Super astra c>elicollocabo bitur quod dictum est per 183 prophetam : De-
solium meum, ascendam super altitudinem nubium, serta fucla esl vineu Subama, domini gentium excide-
similis ero Altissimo. DJcebat haec non voce, sed runt flagella ejus? (ha. xvi, 8.) Sabama Attollens
voto : non, Inter astra, inqutt, et inter nubes ; sed, allitudinem dicitur. Quid est aUitudinem altollere,
Super astra et super altitudinem nubium. Ipse ergo nisi merita magnilicare? Non sum, inquit Phari-
inter astrn matutina crealus et unus de filiis Dei, cae- saeus, sicut cmteri hominum (Luc. xvm, 11). Aliter
terorum sorte non contentus, solus haereditate pos- Christus nos docuit : Cum, inquit, omnia fecerilis,
sidere voluit sanctuarium Dei , et in monte testa- dicite : Quia servi inuliles sumus (Luc. xvn, 10), Do-
menti, in haereditatis dignilate sedere : testamento D cuit me altitudinem virtutum et operum non attol-
enim paterni juris confertur haereditas. Sedebo in lere, sed attenuare; docuit et fecit;, sicut scriptum
montetestamenli. Quo se proripit improba temeritas? est: Cteptf Jesus facere et docere (Act. i, 1). Cum
quid tibi usurpas quod estUnici? Ipse Filius, ipse enim in forma Dei esset, semetipsum exinanivit, et
unicus, ipse imago est Dei invisibilis, ipse splendor factus est sicut caeterihominum. Ille inclinavit alti-
glotiae, etfigura substantiae, et tu dicis, Similis ero tudinem suam, et tu attollis tuam? Quid ergo i«
Altissimo? Si similis eris, nondum ergo es : ipse vinea Sabama intelligitur, nisi ebrii sensus animi,
vero Unigenitus semper est, et ex aequo similis est; sensus se attollens adversus sensum Dei, sensum de
et in hoc non adoptatus, sed natus est, et paternae quo dicit Apostolus : Hoc sentite in vobis, quod elin
potestatis jura non accepit per graliam, sed habet Christo Jesu, etc. (Philipp. n, 6, 7, S) : et item, Non
per nattiram. Firmum et immobile, et aeternumtes- aliacapientes, sed humilibus consenlientes?(Rom.xu,
tamentum divinaeessentiae, indifferens unitas : et tu 16.) Audi sensum alia^sapientem, et se extoilentem,
Jibi montem testamenti praesumis? Super astra as- et quasi fumum evanescentem in cogitatione sua :
cendam, et super alliludinem nubium. Satis sit us- Visitabo, dicil Dominus, super fructum magnifiii
que huc ausus extendisse tcmerarios, non esse alio- cordis regis Assur, et super altiludinem oculwtmi
eju-s. Dixit enim : In fortiduline manus mew feci, A ctantise denigrant nota, operantes ipsi cibum qui
et in sapienlia mea inteltexi (ha.x, 10, 12, 13). perit,non qui permanet in vitam aeternam; ac si
Et alibi : Nonne hmc est Babylon illu mugnufjquuni quando de agro revertantur domum, indignantur ad
egofeci? (Dan. iv, 27.) symphoniam ct chorum, et junioris fralris ad gati-
5. Audisti sensum, magnificum sensum se extol- dia grunniunt (Luc. xv, 23-52). Bontts junior ille, de
Ientem; intellixisti quid sit vinea Sabama, vinea quo dicit Aposlolus : hiduile novum hominemqui
quae ulinam deserta sit, et non sit qtit excolat secitndum Deum creatus cst (Ephes. iv, 24). Bonus
eam. Aucji nunc Aposlolum ; atttli dcniinum junior, 134 ^0 Qu0 'tem a' 1 : S'° qua in Chrislo
et doctorem gentium : Domini enim genlium ex- nova creatura, velera transierunt, el facta sunl omnia
ciderunt fiagella ejtts. Audi, quomodo ipse exci- nova (II Cor. v. 17). Imprudens ille senior, qui la-
dat flagella Sabamae : Noli altum sapere, sed borem novit, lactitiam non novit. Jure scnior, qui
time (Rom. xi, 20). Prwcipc clivilibus non sttperbe invettistatc perdurat, et qux vetcris siint hominis
sapere (I Tim. vi, 17). Flagclla , inquit, praecide- eurat, qui carnis agit curain , ct si non in deliciis,
runt, radicem nequiverunt : exciderunt quod enii- tamcn in dcsidetiis : in desideriis copiose possi-
ncbat, non potuerunt quod latebat. Radix ipsa cu- tlcndi, el si non inlemperanlcr utendi. Qtti volunt,
pidilas, flagcllum bonnr et sublimitas :Tconcupi- " inquit, non dclicali, sed divites fieri, incidunt in de-
scentiu quasi radix, curae quasi flagella. Advcrte sideriu multa, inutilia et nociva (I Tim. vi, 9). Inu-
quain signanter loquilur. Nos in sublimitatibus de- lile et nocivum desideriuiii, ubi, etsi necessitas est
licias arbilramur : Propbela flagella vocat. Flagel- in causa, nimietns esl in cura. Mala silis nrdor ba-
lai:l vere cl excoriantanimum, et exulcerant tenerum Lendi. Hacc ergo est lerra silicns, tle qua pietatis et
et inlentum in Chrislo affectum. Infelix plane, qui fidei radix infirmc cl humilitcr asccndit, vix se pau-
in exlerioribus adeo induruit, ul non sentiat baec lulum ab imis subrigcns. Denique non polest ista
esse flagella, sed gaudia. Flagcllaverunt me, et non non languere, ubi mundi desideria luxuriant, et
sensi (Prov. xxm, 35). Deserla facta est vinea Saba- vanae dilatantur propagines. Felix qui has a se exci-
ma. Vere deserta a patribus nostris, qui ncscierunt derit, in quo deserta neglecta est vinea Sabama, vi-
possessiones, sed pielatcii excolere; non rebus in- nea scilicet quae altitudinem suam allollit, aitiludi-
tendere, sed religioni. 0 tempora! o mores! Modo neni conversationis ad gradum pradationis. Sabama
ferc omnes inundi in se sensum excolunl, mundi cnimetiam Aliqua conversio dicitur : nam qui con-
liujus spirilum habere se gaudent, sapienliam hujus versionis aliquatenus videntur attigisse initia ; bi, in-
mundi, quae stullitia cst apud Deum, quac legi Dei p quam, magis, quasisumma tlagclla, ambilionis agi-
nescii, imo nequit esse subjecta. Non enim potest lanlur vcnto. Per se salis bocc planlalio luxurial;
cupiditas servire cliaritati, non novit aliorum onera per se oritur, ubi non seminatur, et surgit dum suc-
portare; magis autem sua aliis iinpingere. Acerrimi ciditur : propterea non indiget planlari, sed ampu-
corrogalores, parcissimi erogatorcs, ut vere in eis lari; non excoli, sed excidi.
tle Cis Saul natus videatur. Cis namque Dttrus, Saul 7 Sed jam ista sulliciant pro co, quod non expe-
autem Pelitio, id est, de avaritia aviditas, de parci- diat propler alios cxhortationem quam exigis, fa-
tale improbitas. Durus ventus aquilo, ab eo conge- cere. Sed quoniam jam aliquanta in amhitionem
Inlae sunt aquae : suavis ausler, ad cujus flalum diximus, congruum erit si de praesumplioiie non
misericordiae et charilatis fluunt aromala. Durus penitus sileamus. Confulavimus illos ex parte, pri-
patcr Cis, suavis ille , de quo Jesus Christus : Ut vata qui cupiditate ad alta fertintur; confundamus,
silis, inquit, filii Pulris vestri\, qui oriri facit solem imo et commoneamus et illos qui fraternae necessi-
suum super bonos et malos (Matlh. v, 43). latis obtentu sc teneri gloriantur : quibus laudabi-
G. Quamdissimiles rcrum acstimatores incoemen- liter quidem occupalio gravis est, et grata quies;
dis et in transigendis non operibus, sed tnercibus! sed lamen inani, imo insolenti et tumido timore mo-
quam argute de oris sui sacculo duplicia proferen- D ventur, si magisterii gradum dimittant, ne non sit
les pondera! nati et edocti vidcntur, non apud mo- cui jure commillnnt: qui snpientes sunt in octilis
nachatum, sed apud mercalum : in hoc sensu suis, ctcornm semetipsis prudentes; qui hoc vani-
abiindant, satis tenuiter ct exiliter et sicce dc tatis non contenli gradu, cum Elia soli relicti sibi
Christo sapientes. Propter quod propheta : Bru- videntur (/// Reg. xviu, 22, et xix, 10). Quemdam
chiuin Domini cui revetalum esl et ascendit quasi vir- se Mosen rcputanl, sed supra Mosen. Ille namque
gullum coram eo, el quasi radix de lerra silienli dicit, Domine, provide atium quem miltas (Exod. IV,
(ha. LIII,1,2). Nibil validum , nibil sublime , secl 13) : isti dicunt, Non est alius, Domine, quem mit-
infirmum et humile, et praeler simplicis radieeni tas. Apprehendet, inquit Isaias, vir fratrem suum,
lidei, sublimioris et divinae vix aliquid attingentes domeslicum patris sui : Vestimenlum tibi est, prin-
sapientiae.Paulus dicit: F ruclificantes et crescenlesin- ceps eslo noster. Quid ille ? Non sum medicus, el in
scientiaDei (Coloss.l, 10): isti e conlra, propria non domo tnea non est panis neque veslimenlum. Nolile
conlenli inscitia, contemnunt nliorum scicnliam, et constituere me prinnpem (ha. nr, 0 7), Acsi dicat:
invidi acstimatores, sapicntiae studia stolidilatem in- Non suflicit ut vestimen.tuni roihi sit, nisi abundet,
tcrpretantur, sobriam sublilitalem insani* vclja- ut et aliis impcrtinm. Non estsalis ut principatum
281 TRACTATUSÂSCETICI. 282
oblineam, habere vestimentum disciplinae, vestimen-- A reddor et insolens. Denique nihil melius arbitror,
tum exterioris conversationis et observantiae, com- qunm humilis mutatione loci irruenles declinare in-
positum habere hominem exteriorem, quo tanquaml jurias, et intrare cavernas petrarum a facie formi-
vestimento utor in omni actu et gestu : nam nec3 dinis hujus.
mihi satis, mullo minus aliis satis. Exiguum estt 2. Vaepraegnantibus et nutrientibus ! in hisdiebus
quod in me commendatur, majora expetenda sunt. praesertim. Beata plane ubera quae non lactaverunt :
Parum est ut ipse sanus sim, nisi et alios sanare; qui enim lactis indigel alimenlo, parvulus est; et ad
possim. Propterea dicit : Nolile constituere me prin- perferendam inopiam et rnpinam bonorum imbecil-
cipem, non sum medicus, et in domo mea non esl pa-- lem animum geril. Tales sunt pro quibus exercenda
nis neque vestimenlum. Non str.-n ego medicus : ett sunt jurgia, sectanda concilia, palpandi rectores,
iste dicit, Solus ego medicus. Denique quocumque• repellendi raptores, refellendi litigantes, redimendi
circumspic.it, atit imperitia, aut impuritas, aut do- judicantes, conformandi saeculo qui cum Paulo
lus, aut desidia occurrit, ut solus sit qui prudens> eonversabantur in ccelo. Fuere tempora quando su-
sit et fidelis servus ; et ideo in cogitatione sua di-- gere solebamus lac gentium, et mamilla regum la-
cat, Nolile alium constiluere principem, ne forte; clari; et ecce jam repetunt instanter, quod nos for-
detur puer princeps, et effeminati dominentur. Hu-• " sitan paulo intemperanlius suximus. Sed dum arida
jusmodi non indigent persuasione quam postuias. vehementius ubera premunt, cum temporalium
Quamvis enim superiori gradu non delectnntur,, lacte subditorum eliciunt sanguinem, non hunc san-
iabortim se lamen lucris solantur, quietis et pacisi guinem carnis, sed illurn animae sanguinem; illum
affectu labori resultant, sed alia ex parte ad uberesi vitalem et interiorem, qui spiritualibus animi venis
operum fructus exsultant. Currentem bic ego ser- includitur, illum de quo propheta, Benedic, anima
monem contraho, quia tu jam ad alia traheris, imoi ntea, Domino; et omnia quw intra me sunt, nomini
forsitan, ut fieri solet, per plura distraheris. sanclo ejus (Psal. cm, 1) : illum, inquam, sangui-
ALTERA PARSTRACTATUS. nem nimia absorbent et ebibunt inquietatione. Heu!
rerum omnium vicissiludo est! In bello
Rogerum commendat, uti instructum dotibus ad prw- quomodo in
latnrum idoneis, el perseverare jubet: prius tameni pax nobis, pacebellum. In pace amaritudo ama-
difficultates et onera prwlationis exponit. rissima; sed nobis qui obligati sumus mundi ad ne-
i. Sermone practerito studium gessimus prae- gotia, quos jEgyptia illa praelationis involutos pallio
sumptuosos simul et ambitiosos reprimere : in hoc tenet, et providendi caeteris necessitate astrictos;
autem, plus justo meliculosos animare. Bone Deus, p qui animales adhuc sumus, qualihus loquilur Apo-
quid intervalli 185 >"ter m'nc et llmm obvenit! stolus : Omnis anima potestalibus sublimioribus sub-
quanlus saecularium irruens turbo caluniniarum ca- dita sit (Rom. xm, 1). Qui autem spirilualis est,
lamum excussit a digitis, pariterque manum et ani- ipse dijudical otnnia, et a nemine dijudicatur (I Cor.
muro longe abripuit a materia! Veni vere in altitu- II.IS).
dinem maris, el tempestas demersit me. Quando, 3. Sed quorsum ista ? An ut JEgyptiae in manu
bone Jesu, salvum me facies a tempestate : etsi suscepti muneris pallium relinquas ? Relinquas, in-
nondum a tempestate, saltem a spiritus pusillani- quam, et refugias cum Joseph quasi periculosum
mitate? Crescit et increhrescit undique tempestas, et (Gen. xxxix, 12); vel cuni David deponas quasi one-
ego pusillo sum spiritu, et angusto animo : nec pos- rosum (// Reg. vi, 14-20). Denique ut frequenter
sum turbinum impetus, et ventorum rabiem medi- expeditus sese daret in saltum, exttlus et nudatus
tationum aura tranquillare. Non possum in cordis est quo tegebatur pallio. Suflicit enim corpori pigri-
mei cratere forensibus litigiis spiritualem miscere tia sua, et illud propria salis ponderositas gravat.
laetitiam. Coangustalum est slrulum, sicut ait pro- Nunquid suscepti muneris te quoque velamine nu-
pheta, ita ut alter decidat, et pallium breve utrumque dare volo? At id contra propositum. Stisceptum est
operire non potesl (ha. xxvm, 20). Sanctus Jacob D i enim persuadere tibi ne onus abjicias pastorale,
vicibus uxorum mutabat amplexus, et qui siinul quod et rite subiisti, et ratione commoda admini-
utramque tenere non polerat, ab unius thalamisin stras: nam cum id parum ex voto susceperis, li-
alterius jura diflicile transibat; felix suo plane judi- bens seniper amoliris, vel periculi metu, vel quietis
cio, si solius Rachelis tolus in possessionem cede- obtentu. Verendum autem erat sic affeclo, ne, dum
ret. Poterat occalluisse animus noster frequenli quodam mens in pendulo fluctuat, in administran-
tritus injuria, et usu ipso contra adversa durior dis aliquid obrepat incuriae. Sed quomodo tibi per-
reddi. Et quidem frequenter ei callus obducitur, et suadere conabor, quod jam mihi fere dissuasi? Sed
ingruentibiis duratur adversis. 0 quoties firmum me longe dissimilis ratio. Denique imperitus ego arti-
reputo ad mundi perferendos turbines ! nec est jam fex in difficili habeo sudare materia ; tibi ad votum
quod delitescere velim ; et sicut scribitur, abscon- concurrunt omnia, el ex sentenlia respondent.
dere me a vento, et a tempestate celare {ha. xxxn, 4. Dissimulare nou potes quod rerum evidentia
2). At si quando inter molles Rachclis mens len clamat. 186 Exteriora si respicias, et ampla, et
tescit amplexus, solitam statim remittor in teneri- tuta sunt : niilla te in illis coarctat inopia; sed ne
tudinem. et ad sufferentiam tribulntionum rudis injuria quidem inquietal. Locus secretus el consi-
'
883 GILLEBERTJ AOBATIS 284
tus, et irriguiis, ct ferlilis, et nemorosa vallis verno A
. quam fere de tabernaculo Doroini egrederis; in con-
in tempore avium dulci cantu resultat, ut possit ciliis, in conventiculis, in capitibus plateaium, ubi
emortuum recreare spiritum, dclicati animi deter- modo tlispersi sunt lapides sanctuarii (etsi tui aU-
gere fastidia, indevotae mentis emollire duritiam. quoties), tu rarissime videris. Magnum in boc argu-
Denique haecvobis aut futurae jucunditatis auspitia menlum, libi non gralam inquiettidincm, et remo-
depingunt; autprimse illius qualescunque exhibent tam procedendi necessitatem. Te non manus. no?>.
reliquias, quas inler paradisi amcena humanae con- oculus, non pes tuus scandalizat : alioquin quamvis
ditionis sortita est integritas. Sed nullum inquies in cum dolore abscindendum ct separandum erat po-
hujusmodi raeritum virtutis eollocari. Negare non tius membrum a capite, quam caput a corpore.
possuro, quippe cum mcdia sinl haec : sed sicut ad Nttllam ergo in hishabes deserendi materiam olficii.
comparandum meritum nulla, sic ad quietem confe- Forte injuriosus videar, et nimis molles afferre con-
rendam non parum sunt commoda. Nec nos ila ab solationcs, erttdito exercitatoque indignas animo.
antiquis, qui nobis conversationis experimentn tra- Quid enira si pauperlns incumbat, si injuriae , si
diderunt, quorum auctoritas antiquior, ct puritas calumniae, si rei inopia familiaris, imo communis,
amplior : non, inquam, ita ab illis dissentimus, ut si bujus etiam inopiae direptio, si a latere pericu-
quac ipsi ad perfectionem impedimenta crediderint, B 1 lum in falsis erumpat fratribus? succumbendum
nos virtutis instrumenta praedicemus. llli fortioris erit viro forli et fideli? cedendum loco, et conlra
animi iiupedimenta loca fertilia ct amoena defini- Patili monitum dcserenda collectio? (Ilebr. x, 23.)
veie : uos dicamus fomentum esse infirmioris, et Imo quidem tenenda ettucnda tanto amplius.quanto
ejus qui necdum clicere possit, Reuuii consolari ani- periculosior institeril dies. Denique fere baec om-
ma mca;meinor fui Dei, et delectalus sum (Psal. nia transcurristi testamentorum genern : qui verO
Lxxvi, 3, 4). Omnia possum ineo qui me conforlat in arduis cucurristi, nunquid in planis effundeo-
Christo (Phitipp. >v,13). Quaesivcruut antiqui patres tur gressus tui? aut qui cgere didicisli, abundare
loca horrida, arida, ut exercendae habereut absti- nescies; 187 cum P" 11'0 esuriens, sed cum Paulo
nentiae materiam, et distcndendi per solliciludines saturati [supp. nesciens]? (Philipp. iv, 12.) Iiae
animi non haberent causam. Corporali indulgeiilius utroque in genere bene instituti aniroi documeula
sese lahori inapenderunt, ut et cordis libertatem pos- praebuisti; susceptum conversationis iter continuo,
siderent, et vagam evitarent discurrendi levitatem, nusquam interrupli tenoris lilo deducens. Ego vero
simul et conquirendi improbitatem. Denique plus his fortioribus omissis, mediocri incedere via, et
manuum artilicio, quam agrorum cultu vitam r ea commemorare [supp. volui], inquietudinis a te
transigehaat, ienuis augustias subslantiae (ut uon quae causas amovcrcnt: cum altissima in paupertale
dicam auttius) lucro quletis levautes : quippe pau- qutetum te semper audierimus, plus fide et manu
cis coateati, yri afiligendi corporis, vel recreandae nitenlem, quam vel pudenda mentlicatione, vel turpi
mentis gratia. Anxie siquidem et misere cor disten- uundinatione.
ditur et disirabitur, cui multa pi ovidendi et in lon- 6. Sed quoniam multa de faciiitate admiriistra-
ginquum inciuubit nficessitas. Servieruut illi tem- lionis diximus, consequens est ut administrandi pe-
pori suo, uos aostro serviamus. Haec nostra aetas in ritiam non transeamus. Peritiam dicam, an gra-
deterius vergens, alios attulit taores. Provideada tiam? imoet periliam, el gratiam. Incpta erit quam-
nune sunjt permanentibus copiosa, adventantibus libet apta materia impcriti iuter mauus artificis;
curiosa. Nec \tm dico adventantes, qui saeculares ipsa vero peritia aut perniciosa erit, aut inefficaXj
sunt- quideuim mihi de lus qui (oris sunt, judicarc? si gralia dirigenle destitualur. Nisi enim Dominus
Quamvis nec apud illos soljta teneatur districtio, aedificaverit domum, in vanuut laUorant ijui aedifi-
;egre ibi feKei-tesinopiam, ubi rerum omnium copias cant eam (Psat. cxxvi, 1). Collatas tibi dotes forsi-
arbitrautur. Sed qnid illos comniemorem, quorum tan dissimulabis : sed quod IiuuiiUtas dissiroubit,
dcus venter esl? (Philipp. m, 19.) ipsi abslinentiae jB ulilitas claroat. Quid nunc ego commemorem prae-
professore# et praedicatores, ipsi primales Ordinis, ctia , quid pecunias, qtiid vasa, quid vestes, quid
quam fasiidi&fMsunt alienis iu domibus! quam ex- aedes, quid homines, quid omnia et orta et aucla
quisitas et elaboralas artifieiose requirunt epulas ! in maiiu tua, quae vel rerum exteriorum sunt vel
quomodo eoutraUuDt irontem, coirugant nares, religionis , ex quo lc Dominus ligavit ad arandum
avertunt oculos, si quid roinus lepide, miuus festive loco suo, ad confringendas glebas vallium post se?
apponatur! quanta piarum surrexit seges animaruro ? quoniodo
5. Sed qwniam hiujus teoaporis roalitia ita com- vaUes tuae, abundant frumenlo, frumento de quo
paratum est, ad ulrumque sufficit manus tua, ut dicitur: Quid bonum ejus, aut quid pulchmm, nisi
possil sifflul ostentud servire et usui, pauperum frumeutum eleclorum, ei vinum germinaus virginesl
necessitati et diviUjm vanitati. Quid deinceps? (Zackar. ix, 17.) N.on potes administrare sine gra-
quales habes ofliciales socios, quam strenuos, tia, quod per te sic excrevit in gloria. Gloriosa plane
quaro industrios, quam soUicitos, quara, quoil pri- facta sunt in civitate tua, sed per raanum tuam.
mum est, fideles? Vix adminislrandae exterioris Pro eo enim quod fiiit derelicta et conlemptui ha-
gubstantiBead te suirimani deferri necesse est. Nus- bita, et non erat qui transiret ad illam , ecce quo-
modo posila cst in stiperbiam saeculorum, patipcr- A 1 milis, qui ita sit conlernplatione suspen.sus, ne liat
tate, tempestale convulsa,absqueulla consolatione. operatione rcmissus ; qui prcpter otia sapienliae,
Quomodo imnc strati sunt per ordinem lapides tui, providenliae ncgolia non deserat, qui sub obtentu
et fundatn es in snpphiris? Si in sapphiris fundata, utilitatis in jura non transeat oliositatis ; qui non
ubi consummata? Fundala es in sapphiris. Funda- ita Liam commendet, ut Rachelem condemnet, aut
mentum hnmilitatem sonat, sapphirus puritatem : cerle contemnat; cui nec Lia sit infecunda, nec Ra-
humililatem conscienti:c, et puritalem scientiae; cbel fceda. Qui die et nocle aestu aduratttr et gelu,
biimililatem conversalionis, puritatcm contempla- soilicitus ne gregis damnum sustineal; sollicitior,
tionis. Fundata es, inquam, in sapphiris ; propterea si quid damni contigerit, de suo ut reddat; reddal
dicitur, Nazarwi tui candidiores nive , nitidiores iacrymis, reddat jejuniis, compassione, oratione,
lacte, rubicundioresebore anliquo,sapphiris pulchrio- exbortationc. Qui in reditu suo avaritiae nesciat
res (Thren. iv, 7) : in prinio contriti; in secundo idola : qui etsi illa babet in comilatu, non tamen
nutriti; in terlio robornti; in quarto purgati. In habet in cultu : si habet in sarcinis, non habet ta-
primo pcenilenles: in secundo innocentes; in tcrtio men in sacris : qui pielati, non pecuniaeserviaj, sic-
amanles ; in quarto conlemplantes. ln primo morti- ut legitur, Pecuniw obediunt omnia (Eccle. x, 19).
ficati ; in secundo vivificati; in terlio inflammati; B* Dcnique et avaritia idolorum est servilus (Coloss.
in quarto illuniinati.Et hoctotum, qtioniam fundata ni, 5). Qui ct avaritiam nesciat exteriori in occupa-
es in sapphiris. Tu ipse fundamenli vice fttngeris tione , et corporalium quasi idola formarum aeler-
per exemplum el providentiam; sapphirum te ex- narum in contemplatione; sed utrinque sit ejus et
bibes per verbum et sapientiam. Denique vox tua pura ct prudcns tam inlcntio quam inluitio. Vide-
suavis, et decora facies : vox verbi, et facies excm- bis mullos tencro ad Deuni affeclu, generoso vultu,
pli; vox praedicalionis, et facies conversntionis : pura et pulchra sicut Raclicl facie, sive conversa-
propteren udolescentulaediligunt te nimis. Quod si tionis, sive cogitationis; sed inlirmo et femineo ad-
tu discesseris, cui alteri dicerc poterunt, Ostende huc consilio, alterius Jacob rcgi arbilrio egentes.
nobis faciem tuam,sonet vox lua in auribus nostris? Denique Rachel dum ad Jacob agenda non retulit,
cujus alterius poterunt et inniti exemplis, et inlende clam patris sui Laban idola tulit (Gen. xxxi, 19).
re sententiis? quis similis tui, ut vocet et annunliet, Tulit, inquam, idola Laban, mlit quaedam simu-
ct Ordinem exponat? Fundamentum aliud tale quis lacra mundanac honestalis , mundani favoris ,
poterit ponere, quale positum csl, abbasRogcre? mundanae dealbationis. Laban enim Dealbatio di-
Filii tui sicut novellac plantationes; filiaeluae com- rp citur.
posila:-,circumornatac ut simiUtudo lcmpli : prom- 8. Aniion tibi videntur quaedam Laban ldola in
ptuariaplena ; oves fetosn:, abundantesin egressibus itinere tulisse, et saecularis simulacra vanitatis, qui
suis. Quomodo non hcatum, quomodo non sanclum superfluos nescio quos lepores religioni superindu-
dicemus hominem cui hsecsunt? quomodo non Do- cunt; qui antiquae observanliaj regulas novellis
ininus Deus ejus, cujus tales divitia; ejus? (Psal. dispensalionibus temperant, et vinum suum aqua
CXLIII,12-15.) miscent; qui laboriosam Patruin vineam in molles
7. Ilaecergo sunt quaemanifesta dant indicia quod olerum hortos transferunt, et monachorum duritiam
Dominus in niinisterio tuo elegit te, et non abjecit in mundi delicias ? sicut enim scribitur, Quortim
te. Hacctibi persuadent ut teneas quod tam utiliter deus venter est (Philipp. m, 19); similiter dici po-
lenes. Tanlorum ubi le solaris conscientia operura, test, Quorum deus vanitas est : et sic per singulas
quid est in quo nostra tibi videbilur necessaria per- saecularisdealbationis et delectalionis species. Quan-
suasio? Domesticoe tibi pcrsuadent virtutes ut te- tum vereor ne nos revertentes de Mesopotamia Sy-
neas, ne alius accipiat locum; persuadet libi tam riaeplurima hujusmodi nobiscum idola portemus,
domeslica industria, quam aliena ignavia; prosper non jam clanculo, sed in propalulo; neque Jacob
successus , et prnvus successor. Novi nnimuro D nesciente, setl plane consentiente. Quaedam Rachel
ttium, novi studia, novi mores, vel naturaliter col- patris idola , quae cupide sustulit, caute operuit,
lalos, vel induslria comparatos; novi quam facile quod femineo et molli tenebat affectu , inlirmitatis
hoc onere careres, si inveniretur cui digne conferres. obumbrans et excusnns obtentu. Sed quotl Laban
Contendunt inter se affectus et ratio : affectus hu- adoravit, ct Racbel occultavit, Jncob ignoravit (Gen.
militalis, et utilitatis ratio. Gralum duceres tibi va- xxxi, 54, 32); quod apud Laban erat in lionore,
care, et Deo : sed 188 grave item locum luum de- apud Rachel in araore, cognitum apud Jacob in
serere vacuum. Vacuum plane : quis enim supple- horrore. Propterea quod ille in propalulo coluit,
bit illum? Quis dabit nobis alterum Jacob, qui in illa in periculo ad temptis occultavit, isle in perpe-
baculo suo transivit Jordanem, et nunc pluribus tuum sepelivit. Sepelivit, inquam, et suffodit deos
cum turmis regreditur? (Gen. xxxn, 16.) Quis, in- alienos subter terebinlhum (Gen.xxxv, i) : sub ar-
quam, talem nobis parabit, qui sciat inter Liam et bore lidei, ambitionis vanse et saecularis apparatuS
Rachelem moderate discurrere, unius fceditatem memoriam.
fertilitate compensans, sterilitatem alterius decoraa 9. Denique fideli animaepost tentalionem in pro-
formae praetexeus gratia^?(Gen.xxix.) Non est tui si- missione dicitur : Erit in oslensione sicul terebin-'
thus, et sieut quercus qum expandil ramos suos (ha. . A Patriarchae appingerc virtules, et ampliorem ad
vi, 15) subter lerebinlhum, qum est posl urbem Si- commendationem in nomine Jacob assimiiare: sed
chimorum (Gen. xxxv, i). Sichima humeri dicitur. parco, ne, dum amico grandi voce benedico, similis
Boni humeri illi de quibus legitur : Posteriora dor- videar maledicenti. Tu tamen, nisi penitus te non
si ejus inpullore auri (Psal. LXVII, 14). Bonus hu- novi, licet isla aliquoties tecum repulas, libi non
merus Chrisli Jesu : Faclus est enim principalus; imputas. Haec crgo sufficiant, et de administrnndi
super humerum ejus (Isa. ix, 6). Post hanc Sichi- facilitate, et de gratiarum ubertale, et de substi-
mnm posita est terebinthus ; plantata est in passio- tuendorum raritate. Quid, si commissum munus et
ne Christi et fide. Felix quiin hac arbore triumphatl facile potes, et commode exsequeris, et nescio si
omnes principatus et potestates, et sub ejus radice; modernorum quisquam commodius? Nihil jam quid
vanitatis universa infodit simulacra : ventus enimi obstct video, nisi forte inferiore in gradu uberiorem
et inane, simulacrum eorum (lsa. XLI, 29). Et ideo) roeritorum tibi gratiam polliccris: tibi quidem, sed
mundi pompa simulacris jure confertur. Non estt non aliis; tibi, sed non EcclesiaeChristi, et ideo nec
hoc inlirmae animac, et femineae, et fragilis ; sed lu- tibi; in quo solo Christus compensare r.ou potest,
ctatoris cujusdam ct supplantatoris. Dcnique noni quod in pluribus perdet. Sed l.oc si videtur, alleri
est Rachclis, sed Jacob ; nam elsi plures Racheles,, tempori reservemus: nunc enim charam nostram
sed non multi Jacob. Rarus qui sciat Esau supplan- sepelivirous, et sermo nostris psalinis mutaudus
lare, Laban fallere, deos ejus infodere; infodero, inest.
quam, et sepelire veterem hominem, mundi imagi- SERMO
nem, saeculi hujus conformitatem , ut non amplius3
conformetur 189 lmic saeculo, sed reformetur in, Desemineverbi Dei.
novitate sensus pii, complantatus factus similitudinii
morlis Christi, ut simul resiirrectionis fiat. Hoc estt 1. Ut abutar verbis apud vos Apostoli, quaemodo
enim damnare ct delere et defodere idola Laban , sii audistis: Libenter sustinetis insipientem, cum sitis
veteris et terreni, quam porlavinms, hominis imago) ipsi sapientes (IlCor. xi, 19).Paulus haecdixerit ex-
fiat in absconsionem; etnovi et ccelcstis,in ostensio- probrando : ego dico jcommendando. Commendo
nem, sicut tcrcbinlhus. aviditatem veslram, coinmcndo et humilitatem: si-
10. Haecidcirco tam sollicite distinguo, ne fortee quidem verbt Dei audituro ardenter icmulaniini, et
vir subjiciatur , et mulier praeliciatur; ne forliss a me parum ad id idoneo reverenier audire digna-
otielur, et fragilis negotietur ; ne Jacob decedat, ett _,, mini. Denique, sicut scriptum est, cum ipsi ebrii
Rachel succedat. Quarovis novelli isti, qui lempo- sitis, nihiloroinus sitientem assumitis (Deul. xxix,
ribus his prodire coeperunt, compositi et nitidi ett 19). Propterea dixi, Libenter sustinetis insipientem,
dealbali, et quacdam progenies Laban, qui Dealba- cum sitis ipsi sapienles : quamvis non tam me susti-
trs dicitur, ncc Rachelis in hoc adaequant modes- netis, quam a me verbum extorquetis. A vobis ac-
tiam : quod illa vanitatis mundanae formam infir- cepi mandalum, a vobis materiam, quasi in omni
mitatis obtcxit et excusavit velamine ; isli vero sae- possim solo viventis aquae venas reperire, et semi-
cularitatis et superfiuitatis negotium colore dcpin- nare super omnes aquas; et sub hora verba mihi ad
guittet pallianl humanitalis, non expurgantes vetuss votum exuberent. Utinam tum mihi fiat juxta fidem
fcrmcntum, sed magis ostenlantes peregrinis cibo- vestram, et mcnibra mea omnia in linguam laxcntur,
rum festivi confcctionibus, et copioso conviviorum n et cum propheta dicere possim: Omnia ossa mea
laudabiles apparatu. Longum erit si multa vanitatiss dicent, Domine^quis simitis tui ? (Psal. xxxiv, 10.)
percurrere velim genera, et jactanliarum catalogum n 2. Ego vero quantum possum pro tempore enitar,
lexere. Hi sunt quos videas in gestu thrasones, inn et labia mea non prohibebo. Tantum id cavete, nc
conviviis caupones, in conviciis gnalhones: hi suntit verbum Domini ad me, imo ad ipsum reverlatur
qui sibi videri volunt in capitulis Catones, in causis is iTJvacuum. Neque enim revertelur , dummodo non
Cicerones, in metris Marones ; denique in collocu- cadat secus viam, non cadat supra petram, non
tionibus sunt mimi, non monachi. Copiosejocosis is cadat in spinis (Multh. xni, 3-8, 18-23). Ab his,
verborum salibus iiuunt; non illis de quibus Apo- i- inquam, observate vobis, a viis, a petris,a spinis.
Stolus, Sermovester semper in grutia sale conditus is Primi impedimcnti causa , inimici calliditas; se-
sit (Coloss. iv, 6); magis illo de quo Dominus, Quoa! d cundi, cordis nostri duplicilas; tertii, curarum mul-
i-? tiplicitas. ln primo imprudenter nos custodimus ; in
si sal infatuulum fuerit el evunuerit, in quo satielur?
(Matlh. v, 13.) secundo segniter excolimus; in tertio nimis diligen-
11. Propler tales ergo videris mihi studiose relen-i- ter aliena curainus. In primo moUiter resistimus;
tandus, et non commulandus; el si qui alii, apudd in secundo ab inccepto desistimus ; in tertio rebus
i: supervacuis sollicite insistimus. In primo cogitalio
quos antiquae, nt aiunt, rusticitatis resedere vestigin:
ne, si bonuni salem abjiciamus, infatuntum susci-i- noslra mollis; in secundo mobilis; in tertio molesta:
piamus, et contingat illud propheticum, In siccitate te imo in hoc tertio simul et mollis, et mobilis, ct mo-
metses illius conterenlur, mutieres venieitiesel do- i- lesla; mollis in voluplalibus, mobilis in transitoriis
«iHtes eam (ha. xxvn, 11). Possem singulas tibi )i divitiis el facultatibus, molesta in anxiis el sollicitis
289 EPISTOLJS. 290
cupiditatibus. Anxiaeenim sunt et molestae rerum A earum et diflicilis sit qusestus, .cl citus transitus, et
transeuntium curae , et cupiditates : quippe cum inanis, ut non inhonestus dicam, fructus.
EJUSDEM GILLEBERTI
EPISTOLiE
EPISTOLA I. gratiam; complanas exasperantem, et immeritum

ADFRATREM BICHARDIJM. muneras, imo male meritum. Munera tua munera
Richardum correptione, ut apparet, vel nescio quo, mihi grata sunt, grata auctore, grala et usu. Illa et
asperiore verbo o/fensum, sed jam denuo placulumi te mihi praesentant, et me informant. Nesciunt muta
commendat. esse niunera sapienlis. Quid enim mihi in baculo
1. Tam vero qttam vetcri uteris, mi Richarde, g innuis, nisi ut rectus sim et rigidus : ne sim arundi-
proverbio: c Omnia ctim amico deliberanda esse; neae flexibilitatis et 191 fragilitatis, juxta illud
de ipso tamcn prius i. Noli, inquit propheta, prophetae, Buculus confractus arundineus jEgypius,
amico credere, et in duce ne habueris fiduciam. Ab ea in quo qui innititur, perforabuntur manus ejus?
quw dormit in sinu tuo custodi claustru oris tui (IV Reg. xvni, 21, et ha. xxxvi, 6.) Talem tu me
(Mich. vn, S). Siraulalae amicitia; veras in suspicio- invenisti, et confractionis nostraehaslulis manus tute
ncm adducunt, et virtutis hujus raritas facit ut de: cruenlari poterant; nisi quod illae solidiores sunj,
vcritale dubitetur. Felix qui neutram impingit in et oppositos relundunt aculeos. Benedictae manus,
parlem, sic in conlrabendis amicitiis prudentem sei quae nesciunt calainum quassatum conlerere, magis
cxhibens, ne sit in providendo nimius. Inutile siqui- autcm considerant [fort. consolidant]: neque Lnum
dem areiiic mnndare semina; miserius multo non; fumigans exstinguere. Cor.fundentur qui operanlur
scminare omnino, ad vcnlos et nubes respectantem. linum, pectentes ct texenles subiilia (lsui. xix, 9),
Vilissimis in rebus sollicili possessores sumus; in ait propheta. Propterea confusionem indutus sum,
prctiosissimo possessionis genere (amicitias tlico) _ qui lanae simplicilatis tuae, simulationis meae linum
omnino inuliles. Lapsantem amicum quis fere est subtexui: in cujus duplicitatis suggillationem gemi-
qtii rclcvet, cum donium ruentem nemo non sufful- num mihi forsitan calicem transmiseris. Pondus et
ciat?Hsec idcirco dixcrim, ut virtutem hanc in te pondus, mensura et mensuru, ulrumqtte abominabile
commendel ipsius rariias, et multiludine collala ne- (Prov. xx, 23). Vm qui potum dat amico suo, mit-
gligenlium clarior emincat. lens fel suum el inebrians, ut aspiciat nuditatem
2. Perspecla epistolae luae facie, philosophicum ejus: replebitur ignominia pro gloria! (Habuc: n,
mox 190 >Uudrecensui: t Et post malam segetem 15, 16.)
sercndum est (SE.NECA, epist. ud Lucil.) i Tanta 3. Quorsum ista, frater, nisi ut lenitatem tuam
avidilale ad aniicitiarum inihi videris aestuare com- commendem, condeimiem autem iniquitateni meaai?
mercia , ul ubi paulo ante naufragium pertule- Sed quoniam longum est per singula currere capi-
ris, navigalione ilerata restaures. Prudenter plane tula, verbum tibi abbreviatum et consummans facio.
unitis forsilan horac felicior proventus longi tempo- Insipienter loculus sum, et quasi una de stultis mti-
ris recompcnsabit incommnda. Et ut de domestica lieribus. Agnosco delictum : ignosce, tu. Rogatus
aliquid philosophia ingeram, apostolicum illud in le non negabis veniam, quam gratis offers. Possem
experior : Charitas operit mulliludinem peccatorum D i excusaliones praetcndere, attenuare immanitatem
(/ Pelr. IV, 8). Tanta verecundia amici castigas cr- realus, peccali pondus alii impingere; et in ferientis
ratum, ut crcdaris veniam 'praetendere, non inten- caput, quo vulneratus sum, ferrpm vibrare: sed
dere querelam. Denique sic me amica mordacitale parco, ad precem magis supplicationesque conver-
corrodis, illo ut me sale leniter perfricari sentiam, sus. Nolo enim, dum scissa resarcio, utcunque sarta.
quem Domini sacriliciis abesse non iicet (Levil. n, rescindere;[ct, ut latus meum protegam, alterius.
13). Volasti ad me unus de Seraphim succensus ac vulnerare. Hoc tainen non sileo. Domus vestra non
flammigerans totus: et urenti carbunculo quem de bene compacta est; squamis se prementibus, una
allari tulisti, labii nostri lapsum expurgas (ha. \i, uni non iirmiter cohacret: et nimis facile non pacis,
(i, 7). Quanto mihi gravior culpa, lanto gratior cor- sed dissensionis spiritus incedit per eas (Job XLI, 6»,
reptio. Vere alium te experior quam arbitrabar. 7). De caetero quod diem protraxerim, quod diu no-
Nunc tandem aliquem mihi gustum prudenliae tuae luerim, quod tarde facio, quod oneri te mihi futu-
dedisti: siquidem in patienlia sapiens dignoscitur ruro dixerim, strictim respondeo. Muita inter lo-
(Prov. x!x, H). Patientiam tuam admiror et vene- quendum proferimus, alienurn magis animum prae-
ror. Dissimulas injurias, provocantem reformas ad tenlando, quam prsecipitando nostrum. flam et nude^
tecum loquar, et ex cordis mei sententia : societa- A quasi pictis epulis, ut nunquam esuriat et nunquam
tem tuam optavi et opto; sed disluli, ut commodius tlegustet quam suavis cst Dominus. Quid enim nisi
fieret, solalio te magis quam oneri mihi futurum suavis Dominus? [Forl. Quid enim saave nisi Do-
praesumeris, propier morum forsitan studiorumquc minus?] Deleclatte vehementer, animum amorem-
similitudinem. Utinam aelcrnum te magis, quam ad que arripuit attraxitque ad se tuum exigua baec ct.
lempus recipiain, [a<i manendttmy nott ad remeaii- ambigwa nawrarum ratkmumqite nolitia, ad quain
dum. Vale. tii lorifOcifcnitft et siiVuoslfe
anfraclibus pervenitur.
EPISTOLA II. Quid ergo ipsa, a qun omnia baec et instiluunlur ut
ADQUEMDAM ADAMUM. sint, ct illustranlur utnota sint, creatrix Sapientia?
Ilortatur Adamum, ui atiquando memor propositi, nonne multo ambitiosius ejus se tibi commendabit
religiosum statum ampleclalur. perceptio; suavilatemque suam blandius serenatis
i. Quantum tecupiam in visceribus ChrisliJesu, infundcl sensibus, inusitatis affectibtis inexplcbilcm
mi Adam, utinam ipse nosses, quod noster tibi in se provocalura concupiscentiam? Siquidem qui
sermo explicare non sufficit. Jampridem id optave- edunt me, inquit, adhnc esurient: spiritus enim meus
ram, sed temperabat votum desperalio quaedam. super mel dulcis (Eccli. xxiv, 29, 27).
Nunc autem solito uberius excrevit, et increbuit de- " 3. Ampla quaedam habes, amicc, ad boc ipsum
siderium, exarsitque in concupiseentiam conversio- mel receptacula ; acre dico et exercitatum ingenitim,
nis tuae, conccpta jam spe, sed satis tenui, de verbis multarum subtiliumque rerum scientiam. Sed ego
tuis : veritus fquod pace tua dixerim) ne verba illa bsec quasi capaces favorum cellas repulaverim, et
Jcvi tibi quodam exciderint mentis impulsu momen- atlhuc vacuas. Acccde ergo, ut infundaiis, ut
laneo. Sed dixeris ea ut libet, et fuerint vel nimis repleantur receplacula tua; exubcrent et rcdtindcnf.
promptulo subitaneoque elapsa affectu, vel provida et refundantur in nos, jure tibi applausuros in illud
deliberatione prolata; omnino nisi bene de te spe- Cantici : Favus distillans labia tua (Canlic. iv, 11).
rare non possum, domestico comrnonitus exemplo. 0 si quando in domo Domini disptilantem te att-
Atqne utinam ipsum te nostra commoveant, imo diara , secretos sacralosqtie cxponentem senstis,
commdneant exempla; et arreptis pennis columbae altingentem et distillantem tenuiter nobis aliquid
in locum quietis felici me compendio praevoles,qui de divinae mujestate essentiac, de aelernitatc, im-
tardius coeperis! Quam latam et palentein ad aemu- mensitate, simplicitate : ubi niliil exiguum est, quia
laiidum ienestram dederis, mox aliis futurus excm- simplex est; nec multiplex, quia immensum est :
plo; et, ut de noslris interseram, ingens ostium ad rp sed totum iniinitum est; non temporali successione,
virtutis viam! Denique audirc mihi videor de Canti- nec mole et dislcnlione locali, sed vi csscnlialique
cis illud tibi decantatum iri: Trahe nos posl le, in potentia. Quae quidem tota ubique est, sed in se
odore unguentorum luorum curremus (Cautic. i, 3). tota; quoniam in nullo tota ejus virlus, veritas,
2. Felix plane, et bis felix, si conversionem tuara voluntas vel expendititr, vel exprimilur. Ubi pos-
salutis occasionem aliis effeceris: si ad vitam veri- sunt disputandi gradus quidam esse, ct distincta;
tatemquc traxeris, qui post te currunt modo; vole- secundiim nos significationes nominum, res atitem
bam diccre, in vanitalc, sed veritus sum ne fortes unica et inseparabilis. Plena sunt omnia atlmira-
tenerum et nascenlem adhuc in Christo affcctumi tione, etdigna veneratione, et invesligatione dclecla-
contristem. Non quod ego nrtium eruditioni derogo,, bilia. Denique, ut scriptum est : JVonsatialur oculus
et libernlium doctrinarum prompUe memoriac, etl visu, nec auris implelur auditn (Eccle. i, 8). De
perspicuae inlelligentiae, in quibus 192 scientiae> bujusmodi tc libenler prophctantem audiam; et cum
consistit integritas. Bona enim artium notitia, sed1 te in immensurn pelagi hujus profunduni immer-
si quis eis legitime utalur, id est lanquam ^radul seris curiosus scrutator, aspergentem his qui ad
et vestigio, non quo sletur et inhaereatur,, uberiora habiles non sunt, stiavem vitalis rorem
' quodam
sed qiio utendum sit ad superiora quaedam ett D ] sapienliae; cum vero divina te converteris nd beneli-
sanctidra et riiagis ihtima arcnna sapientiae, in re- cin, tunc profusius explicantem, et expedientem co-
conditos et siiaves recesslis, et in ipsam lucem inac- piosius quoe senseris de venia, gratia, gloria, tle his
cessibifem, qiiam inhabiiat Deus. Quam artium om- quae vel dedit, vel reddidit, vel addidit, et universis
niunl artfcrn dixerim, et legem, et formam, et nor- quse pro nobis pertulit et conlulit nobis Dominus;
jnarii, f^t ratidnem, et exemplar universale, uni- proponentem nobis prsecedentes in Christo passio-
forme, irivariabile : ullra quam sicut nec progredili nes, et fuluras glorias, patientiam tribulationum,
possuniiis, sic nec citra subsistere debemus ; cujuss et exspectationem retributionum, elementa iidei, et
respectii Oittnis alia quaecumque et quantacunquce morum instituta, et singulos percurrentem renova-
fuerit sapieiitia, nbn niodo vana est, si istam nonn tionis et profecluum gradus. Copiosa haec plahe
seqtiat, sed etiam iniqua, si ad hanc se non dirigat;; materia et concupiscibile negolium : nec est ubi ,se
si ita studturii riostrum sollicitet et alliciat ad se, ut
it fecundiiis et fructuosius exercere potest quamlibet
deteclatiOnem ttostram detineat et deludat in se, :, vel ardens vcl erudltum ingenium.
hocqtie flniecOntritus Conquiescat animus, reptilsaiit h i. Hsec idcirco dixcrim, ne rnanium te sludio
pa.gstfe tii êrgat ad secretiora; pastus inanitate et ;t excuses litterarum; uinbram secteris, privandus
293 EPISTOLAi. 294
lumine: ne.Aristotelicis distortus arguliis, siientiuml A tem freqtienlius ingessisse, oraliones ut tibi sollici"
nostrum et simplicitalem causeris. In his enim vel1 tius impenderem; de caetero fore me securum. Prae-
maxime administratur occasio, ut, revelata facie5 clare, frater, omnino, et ut virtutis virum decet.
gloriam Domini speculantes, in eamdem imaginemi Quid enim ? aliudue est quod vel quisquam libcntius
transformemur a claritate in claritatem, tanquam al rogare debeat, vel monachus licentius possil? Eru-
Domini Spirilu (// Cor. JII, 18). Oliosumne tibii besce ad quorumdam impudenliam, qui, cum omnia
uostrum videlur et iners silentium, in quo istud ge- sperare debeant, necessaria quidem, a patre mo-
ritur negotii : in quo et traditur et exercetur ars; nasterii; emendicatis undecumque suffragiis, subti-
quaedamvelul directam 193 aQlineam progrediendii lcs quasdam et exquisilas exinde pelliculas com-
in Deum, transformandi et transmutandi se in no- parnnt; portentuosas vestes et peregrina palhola;
vum hominem, in novum Adam; et pertingendii caeteraque quocenumerare longtim est, in odoribus,
usque ad sensum Ghrisli, hi quo abscondili sunt: coloribus, saporibus, voluptatis irritamenta, instrtt-
omnes thesauri sapientiae Dei? (Coloss. n, 3.)Peren- menta vaiiilalis: denique quos temperare oportuerat
nes omnino hic et fere in promptu sunt radiantcs '< ab his quae concessa sunt usui, ostentui impudenler
omnino metulli vente, si tnmen in altum quis foderei inservire videas. Quem naevumlonge abesse moribus
maluerit, quam foris mcndicare. ] tuis, vox illa tua toties replicata declarat, et tleter-
B
5. Non ego tibi nunc collata in te divina recenseo> git a le leprae hujus colorem niniis lale respersum.
beneficia, gratias Domini, et ingratitudinem tuatn, Durus ego et inhumanus, et cum in reliquis formo-
imo malam mercedem optimo relatam muneri; non sus sim; ut ipsi aiunt, denigrata est in hac parte
perniciosa saeculioblectamenta, in quae ardenti pro- super carbones facies nostra, quod erogare non
ruitur sludio, ita ut Domino lerga vertamus ; et non novi, nisi quae consuevi rogare. Obloquatttur qtian-
faciem , quantum possum, verbisextenuo; nec me- fcimvolueriut; improbitatemsuam avaritiamnostram
dicinales in praesentiexpono molestias; non futttras faciant, et de mollitie sua cudant mibi duritiam.
iniendo poenas, et propono gloriam, nec in longin- Ego quidem posui faciem meam ut petram durissi-
cxum niclum vcl cxspectationem tuam mttto. Tan- mam; et confracto illorum malleo, spero quouiam
tar.i de inslunti persuadeo pingcre [forle pignore], non confitndar. Fuerirn minus communis, fuerim te-
non de fuluro praemio ; de primiliis, non de plenitu- nacior; libenler hocmenaevodecolorari sinam : dum-
diiie. Non est facultatis meaerem verbis prosequi; modo panem liliorum canes, imo catelli isti delicati
nec dignum est tantae roajestatera materiaeangustiis el tenelli non comedant, nec sordes pauperum
oris nostri coarctari. Tantum experiri velis, ct Christi, supervacuas aliorum munditias faciant;
scies quoniam cantabiles justificationes Domini, C ( jieque de rugienle fralris ventre vanum mihi nomen
etiaroin locoperegrinationis hujus (Psal. cxvin,5i); 194 ct 'alsos conquiram favores.
et futurae in line s;cculi messes, primitivis seminan- 2. Sed me interim omisso ad te ut revertar, coro-
tur in gaudiis. Noli dulcia [al. dubia] differre in moneamque aliquid a nobis esse petendum , oratio-
annum : noli, quae se tibi ultro ingerit, obsistere nes tu postulasti, ego ex aburtuanti ad exhortalio-
gratiae. Vaemihi si illam excluseris a te quam in- ncm nie verto; aemttlor enim te Dei aemulatione.
veni penes te ! Sequere alacri et impigro pede, quo Timeo aulem ne corrurapantur sensus tui a simpli-
le primn ejus vocant blandimenla. Jussisli utmit- citate quae est in Christo : ne incassum pro te preces
tcrem ad te : atque utinam ibi inveniaris, ubi dere- effundautur, qui ultro prorumpis ad casum; fru-
liqui te, in ipsis, dico, januis, et fere in limine, straque liberari te roges, ad laqueum consulto fes-
jamjamque exitururo de conversatione saeculari! Si tinans. Profecturus es, ut audio, ad curiam, coque
tibi in aliquo necessarius videbor, totum me im- profecturus, ubi impeditum iri te suspicaris. Vetcres
pendam, quia totum debeo. Praesenliam magis, quam vadis cum Duce renovare necessitudines, sepulta,
cpistolam exspecto. Vale. irao sopita suscitare desideria, juxla illam de slru-
EPISTOLALHI. _. thione parabolam, compressas diu et complicatas
i
in altum alas evecturus, ctjm tempus acceperis
ADFRATREM ClllLLELHUM.
Sed et ciconia et hirundo visitatio-
Dehortatur eum a pericufosa profectione in curiam, (Job xxxix, 18).
el aliam quamdam spirilualem profectionem com- nis suae diem cognoscunt (Jerem. vm, 7), cuni aura
mendut. cceperit flare tepidior. Manifesle ad te loquor, quaa
Dilecto fratri GUILLELMO, frater G., salutem iu alii in occulto forsitan loquuntur de te. Ad curiam
Domino. vadis, et ignoro an vocatus. Quid illic tamen actii-
1. Desideratissimus frater noster K. abunde suo rus?animae tuae curam cum Duce communicalurus;
no5 exhilaravit adventu , et, nuntiata incolumitate aestus cordis tui ejus refrigeraturus ailoquio ? lla
vestra, gaudio uberiore perfudit, salutationis obse- fortassis, sed eo frigore, de quo scriptum est : Re,-
quia deportans, repostulans suffragia orationum. frigescet charilas muliorum (Multh. xxiv, 12). Audi
Utinam copiosius solito ad munus islud manus denique hujusmodi exprobrantem prophetam ; Qvid
nostra sufiiciat, et tanto plenius absolvam, qtianto faciam tibi, Ephraim ? quid faciam tibi, Juila ? Jusii-
parcere nobis in reliquis decrevisti ! Attdivi etenim tia vestra quasi nubes malutina, el quasi ros nutne
te satis crebro repetitisque verbis plenis siguifican- pertransiens (Osee vi, 4). Matutina plane, magis au-
tcm momentanea : cum enim vix spiritu cceperint, A propheta : Erunl quinque civitates 195 '" 'firra
mox carne consummantur. Tales mullos tolerasse jEgypti, loquentes linguu Chanaan : civitas solis vo-
se queritur sponsus in Canlicis : Caput meum ple- cabitur una (lsa. xix, 18). Bona plane, de Êgypti
num esl rore, et cincinni mei guttis noctium (Cantic. tenebris educi in lucem; et post Pharaonis domum in
v, 2). Naiu cum propter vilse sublimitatem quasi Solis justitiae civitatem dedicari. Bonus, inquam,
Domini in caput ascenderint, haerent in crinibus ; motus, ubi trantfunduntur et in lumen obscura, et
et majore in exterioribus et a vitali spiritu alienis in unum plura. Denique et in pluribus perlurbatio
occupatione insensibiles redditi, quae Dei sunt, esl, et unum necessarium (Luc. x, i\, il). Bonus
sapere nesciunt. Denique non habens in talibus motus, ubi convertitur et lippitudo Liae, et sollici-
ubi caput reclinet, si quera intus repererit, aperiri tudo Marthaein Rachelis claritalem, et Mariactran-
sibi rogat. quillitatcm. Hoc enim est quod quae jEgypti, id est
3. Ulinam et tu intrinsecus commoreris, et pul- tenebrarum, civitates fuerunt, LSolis dicuntur : et
santem statim ad oslium Jesum cum cordis susce- pro quinarii numero, unius tantum iit mentio. Com-
peris hospitio, glorieris, et dicas : Secrelum meum mutatum se noverat qui loquitur in Psalino : Bene-
mihi, secretum meum milti (ha. xxiv, 16). Vicissim- dic, unima mea, rDomino, et noli oblivisci omnes
**
que gratam illam laudis vocem accipies, Hortus relribuliones ejus. Qui propitiatur omnibus iniqaita-
conclusus, soror mea sponsa, hortus conclusus, fons tibus luis, qui sanat omnes infirmitates tttas : qui
signatus (Cant. iv, 12) : signaculo quidem luminis redimit de interitu vitam tuam, qui coronut te in
ct cordis laelitia , signaculo scptiformis Spiritus , misericordia et miserutionibus(Psul. cn,2-4). Loqui-
quod solvere nemo nisi solus ipsepoterit, qui por- lur hic lingua Chanaan, qui tot in se recolit com-
tam orientalem singulariter ingreditur alienis clau- mutationes; de iniquitate propilialionem, de infir-
samjuxta illud prophetse. Atieni non transibunl per mitate curationem, aeternitatem de interitu; et per
Jerusalem amplius (Ezech. XLIV).Tali inclusus pa- singulos gradus gratias exhibet auctori': piorumque
radiso voluptatis, imo ipse sicut ager irriguus, et indiciis profectuum, quasi quadam commutationis
sicut fons hortorum, cujus non dcficiunt aquae, alie- lingua, illud cum Psalmista eloquitur, Nunc cmpi,
norum obsurdesces ad vocem. Si saeculi te vexa- hmc mutatio dexterm Excelsi (Psal. LXXV),11). Et
verit ambitio si dignatatum occasio vocaverit, et ut de prophelico semine apostolicas fruges meta-
invilaverit blanda pestis, spes honorum aliqua, mus; quod Isaias claudit, Paulus declarat: Fuistis,
sponsaecontinuorespondebis verbis : Exui metunica inquit, aliquundo tenebrm, nunc uutem lux in Domi-
mea, quomodo induam eam? lavi pedesijneos, quo- pr no. Commutationem audivimus, de consummatione
modo illos inquinabol (Cant. v, 3.) nos admonet : Ut filii, inquit, lucis umbulute (Ephes.
i. Vides certe, frater, quid est quod dimidiatis v, 8). Qui ambttlat in die, noit offendit. Crescnt lux
verbis et umbrarum similibus,. rem magis compri- tua usque ad consummatum diein; et cum consum-
roens quam premens, sciens esse mihi cum sapiente mnveris, inchonsse videaris. Audi quomodo ipse
sermonem, vides, inquam, quid est lotum quod tibi Patilus currebat ct crescebat, non modo de tenebris
suggerere volo; ut periculosa ab hac profectionc te in lucem, sed de luce in lucem. Nos, inquil, revelata
rcvocem, et falcc quadam commonilionis nostrae facie gloriam Domini speculantes, in eamdem imagi-
celeris lapsus occasiones priecidam; ad prophetac nem transformamur u claritate in claritatem (il Cor.
praeceplum, planum tibi faciens iler offensionis, ili, 18).
lapides eligens de via (ha. LXH,10). Mulla mihi est 6. Cum aliquos qui saeeulorenuntiarunt, in saecu-
sollicitudo pro te, multa liducia apud te. Alioquin lo prosperari videris, gressus tui non effundantur :
nialim inveteratas tecuin necessitudines attenuari sed illis impingentibus quasi caecisin meridie, ipse
ad tempus, quam silentio [supprimere, quae ad salu- glorieris, et dicas : Non laboravi te, Domine, subse-
tem luam spectare crediderim : perdere familiari- quens. Qui enim sperant in Domino, innovabunt
tatem, quam teneram et crescentem adhuc in te: D I fortitudinem; volabunl, et non laborabunl; ambula-
humililalem periclitari. Currebas bene : cave ne> bunt, et non deficient (ha. XL, 51). Longum erit, si
fascinatio nugacitatis obscuret bona tua (Sap. iv, 12),, per singulas virlulum innovationes, quasi per quas-
et, illibata manente conseientia, in discrimen ne vel1 dam mansiones terrae Chanaan ducere te velim. Et
fama ducatur. Currebas, inquam, bene :"ubijnunc;' quidem primo loco pio patriarchae imitatori venien-
impigro properas? Currebas bene : sed quid, sii dum est in Sichem (Gen. xn, 6), ubi humiliatis
non consummaveris? Consummandus in brevi, con- suppressisque humeris (Sichem enim Huraeri dicun-
sumere vis tempora [multa, ut jam libi exprobreturr tur) Jevissimum Christi onus suscipiat. Siquidem
a Paulo : Tanta passus es sine causa, si tamen sinee bonttmest homini cum portaveril jugum Domini ab
causa (Galat. m, i). adolescentia sua. Dabit perculienli se maxillam : sa-
5. Utinam praesens essera modo, et injecta qua- turabitur opprobriis (Thren. m, 27, 30). Simulque
dam impigra vivaevocis manu deducere te posseml observa in saturitatis verbo non levem quamdam
cum Abraham in terram Chanaan, id est Motus. Quii tolerantiam, et summis praelibantem labris, proji-
enim confidunt in Domino, mutabunt forlitudinem n cientemque quae amara praesenserit; sed inexple-
(ha. XL. 31). Bona mutalio, quam loquitur idemn bilem edacitatem adversa tolerandi. Indeque posi
297 ADMONTTIO IN EPIST. GUIGONIS. 293
felicem afflictionemet medicinalem moiestiam per- A lsaiam niihi, si placet, perquinlo; ut eum miserO,
transitis Geraris, et dissipata velerum maceria ini- paratum eum haheas.
micitiarum, de foraminibus petrae et cavernarum EPISTOLA IV.
scissuris, libcris ad sponsi invitalionem elapsus vo- ADQUEMDAM AMICUM.
latibus, ad Bersabee fiuenta evadat. De Sichem-, Brevi epistola postulatis se annuere non posse stgm-
inquam, id estde humiliatione et oratione ad Ber- ficat.
sabee, vcniat ad puleum Septem ngnarum, magis Pace vestra loquor, nimietas vestra obstinatum
quidem omnium gratiarum. Humilibus namque dat me reddit: imo illorum qui intercessorem te param,
Deus graliam (Jac. iv, 6). Et quoniam alia ratione major importunitas merilorum in me tuoium ali-
Puteus satietatis dicitur (Gen. xx, xxi et xXvi),juxta quatcnus pondus attenuat, Miror, quod noit efam
invitantis vocem, Venite ad me, qui onerati estis, et dominum de Fonlibus adduxere super nos, ut gr.v
ego vos reficiam (Matth. xi, 28); post affiictionem ad vium nube intercessorum iterato me obiusieit.
refectionem properat, suavissimioue liquoris hati- Ut brevi tamen tibi responso salisfaciam, rem
stu majorem provocatus in esunem, verum illud in banc quam poslulatis, silenlio magis quam sermone
se Sapientise praeconium experiatur : Qui edunl negare volui. Verecunde quidem more meo, ut cae»
me adhuc esurienl (Eccli. xxiv, 29). Tacere jam B tera, quae nequaquam facere decrevi : differo lamcn
decrevi, quoniam tepridem forsitan taederecoepitad magis quam deiinio responsum, doncc in brevi si-
garrulitatem nostram. Vale : et Hieronymum super mul conferamus. Vale.
ABMOMTIO i). MABILLONII

1N SEQUENTEMEPISTOLAM.
1901- De auctore sequenlisEpistolwjamdudum cmpit dubilari: at eum Guilielmo scuWiltelmo, ntonu-

*t«rt'tSancti-Theoderici prope Remosabbtiti, tribitendamesse conslal.
2. Dubilationem exprimit vetus codex viri doclissimi et humanissimi Leonorii Foy canonici Rellovacensis,
ante annos circiler quadringentos scripius, in quo ista ephlola hanc prmfert inscriptionem : c Incipit Epistola
ad Curtusienses, qua licet intituletur nomine abbatis Guitlemi, tamen Bernardo a pluribus adscribitur. t
Et quidem hanc ipsam epistolum sub nomine Bernardi luudarunt Joannes Gersoli cancellarius Pari-
siensis in sermone d,e Ccena Domini; codemque tempore Joannes de Rugusw apud Henricum Canisium,
in tomo III Antiq. lect. pag. 240, aliique passim post eos : cui scnlentim codices scripti non pauci suf-
fragabanlur. Nihil tamen ex hac epistolu excerplum est in Bernurdino, seu in tibro Florum ex Bcr*
nurdo.
3. Dubitandi de auctore occasio polissimum nata est ex amaAuensium vitio, qui genuini auctoris, id est
Willelmi, nomeninitio epistolw prm/ixum decurtarunt, vel etiam penitus expunxerunt; imo et prmfationis ma-
gnam partem, in qua Auctor tex.il calalogum suorum operum, quw omnia Witlelmi abbatis esse exploralum
est. Hanc vero prmfalionem primus ad velustos codicesinlegram edidit, suoque auctori restiluil retigiosus ac
pius vir Bertrandus Tissier, in lomo IV BibliotltecmCisterciensis. Prmter codicesab eo iaudatos, qui hunc
epistoium Wittelmo tribuunt, nempeSigniacensem, Caroli-Locensem,Longi-Pontis el Fulcardi-Montis , alio»
insuper invenimusidem ullesiantes, scilicet Flaviacensem, modo regimBibliolhecm; Thuaneum,tiunc Colber-
bertinm; et RutisponensemSancli-Emmerammi : in quibus omnibusepistota lucc ita inscripta est: t Dominis
et fratribus H. Priori, etc. W. sabbatum deltcalum. • Ubi vides Willelmi nomen primis tantum elemenlis
expressum, uti et Haimonis Prioris, qui tunc Cartusim Montis-Dei prwerut. Est uutem Cartusiu Montis-Dei
in dimcesiRemensi, sub prmfecturu Mosomensi,ab Odone S. Remigii abbate funaata anno 1136, Gaufrido
Priore primo^ cui Haimo iste anno 1144 197~198 successil : Haimoni vero tertio loco Gervasius, cujut
suppresso nomine meniio est in Bernardi epislola 290, successoremsorlitus quarto loco Simonem, ut ex
venerabili patre Francisco Ganerone olim accepimus. Cmlerum hani: epistolam ab ipsis conditw Monlis-
Dei Cartusiminitiis scriptam fuisse intelligilur ex eo, quod t novitalis nomine i notantur primi ejus incolw ex
num. 3.
i. Hanc epistolam Guilletmus an abbus scripserit, an ex abbate factus monachus Signiacensis, non
ita exptoratum. Posleriori sententia, illud favet, quod jam lum affectm esset mtatis, cum istum epi-
stolum scripsit. Accedit quod eudem epislola sub nomine t Guillelmi Clurm - Vatlis de Vita soli-
laria t luudutu est ante annos fere quadringenlos a quoquam tanonico regulari Sancti-Salvatoris apud
Bononiam, nempein libro primo Sermonum ad Eremitas, cup. 23. Quo de uuctore in Itinere nostro Italico,
pag. 197.
5. Ex his refellilur conjeclura, alias haud improbabilis, docti ejnsdem epistotw translatoris, qui eam Peiro
Cellensitribui posse existimavit. Nam prwterquam quod Wiilelmi nomen epistolm prmfixum, et enumeratio
Willelmi operum in prwfatione, slilique diversitas contrarium evincunt, certe auclor ipse in eadem prwfatione
t senem t se t et deficientem>dicit. Quod quidem Willelmo abbati convenil, non Petro Celtensi, qui virilem
cetalemagebat Haimone Priore, cui epistola mscripta est vixque tum annos triginla atligeral, ut probare essei
in promptu, si res ita exigeret.
6. Nutlum ergo dubium retinquilur, quin hmc epistola Wiltelmo abbati tanquam genmno auctori resti-
tuenda sit. Et quidem in veteri codice Saneti-Theoderici prope Remos primd habelur in reeensione Wil-
Idmi operum, apud Marlotum in tomo II Metrop. Remens., pag. 287, tn hcec verba : i Reverendut
Pater Guillelmus abbas Santli - Theoderici coinposuit multa devota opuseula, quw misil fratribus de
Monte-Dei, scilicet, De sotitaria vita, Specultim el Mnigma fidei, De contemplandoDeo, De dignitate amo-
ris. elc. i
7 Deniquein brevi ejus vitw compendio,qttam cx veteri membranaRadoliensis monasterii habemus, eadeat
PATROL. CLXXXIV. 10
259 ADMOMTIOi.\ EPIST. GLTGOMS. 3irt)
eptstolu cum uliis eidem anclori viiitticatur. Membrunmverbahnc referre non pigcbit. « Porro ingenii sw»ae
studii monumeiita11011 conleinnendareliquit, ex quibtts c.<solum notabo quw visu el lectione probavi. Vitant
suncti Bernardi scribere nggresstis, opus coitsummarennn poluil : librnm tamen unttm, et ipsum primum, el
non modicw qit,inlitatis, ubsolvil. Contra matjislrtim Petruin Abwlurdum,qui qumdam fidei non consonasitis
operibus inseruerat, librnm unum edidil cloquioveniisittm, fide catholieum, ratione nervosum. Fccil quoque
duos libellos: qtioriim iinum, jEiiigmu fidei; alterum, Speculum fidei nominavit: in quibus breviler et aperte
quid sit credendumoilendit. Super Caniiea canlicorum moratem exposilionemcomposuil : cujtts operis me-
minit in Vila sancti Bernardi. Esl ulius ejnsdem liber de Nalura el dignitate amoris, quem secundum ipsitts
r.iateriumAnli-Nasonempossumusappeliare. In eo enim veruminslruil philosophum,quibusgrodibus et nwdis
possit et dcbeal in Dei dileclione proficere. Libellum eliam unum direxit Fratribus Carlusim habitantibus in
Monte-Dei: qui licet eis loquatur speciuliler, cunclis tatven est commodttsin lieligioneperfici cupientibus. De
physica, id est nalura corporis el animm, brevemcompilalionemformavit :ut quia se ipsum cognoscerefructui
est dicendi prwcipnus juxta illud, quod de cwlo descenditTvwfiitreavziv, simplices lectores ad aliquam n I
inchoalivam stti cognitioneminstruerel. Est et libellus ipsius, cui tiulus est De contemplaudo Deo : in quo
sine dubio propter mdificutionemlegenlium de sua loquilur conlemplalionchis verbis: t Et nonnunqnam, l>o-
mine, quasi ctausis oculis ad le hiunti, t mitlis mihi in os cordis, quod non ticel milii scire quid sit. Saporem
quippe sentio dulcetn, adeo conforlantem, ut siperficerelur in me, tiihit ullra quwrerem. » Composuilel Ira
clatttm non parvum, ctijus esl epigramma, Medilutivw oraliones, in quo non una utitur materia, sed diversa
disserit capitula; el in plerisque Deumalloquens, propriam, multiformem disculit conscienlittm.In hvc opere
upparel prwcipue viri istius in Deum non amor, sed ardor. El revera, ut reor, quisquis hoc pie et sul-rie
le.gel quantumlibel religiostts et scioltts , in timore tamen Domini, in sui majori cegttilione et v:i-
nori mstimalione proficiet. Non dubilo qitin alia cuderit opuscula : sed prwter hwc haclenus nulla potui
reperire. i
8. Hactenus ve.tusmembrana, tn cujus principio t Guillelmus apud Leodium claro generenalus, » fralrem
habuisse perhibelur Simonem : cum quo Itemosprofcclus, in abbalia Sancli-Nicttsii, inqua « odor bonwopi-
niunis » tunc eral, t sacrm religionisliabitum o sumpsil. Processu temporis Simon fartus est abbas Saiicli-i\i-
colui de Bosco, ttbi cum fralribus « diu et religioseprwfuisset, plenus dierum et virtute consntnmatus beato
fiue quievil. At vero domnttsWitlelmtts in ubbutcm Sancli-Theoderici, qui lacus ttrbi liemensi imminel, «;,-
sumpttts est, » nempe anno 1120, post annos sexdecim faclits monachus Signiaccnsis Ordinis Cislerciensis,ul
in Notis fusioribns cd Bernardi epistolmn 83, tom. I, col. 8(J0.
8. Ex his oimtibus appurct, non solum epistolum ad frttlrcs de Monte-Dei, scd eliitm tractatus Deconlem-
i>luudo.De,o,ucl)e nutttra et dignilale timoiis, qui Berntirdo suppositi fnerunt, esse ipsiusmet Guiltelmi : cui
proiude eos restiluere, tttqtteprwdictwepislulwkuc in editione subjicerevisumest. Alia ejusdem Cuillelmi opus-
culu, superius indicata, exslanl in lomo IV BibtiolliecwCisterciensis
Nttnc exliibendaest Epistola ad frtttres de Monte-Dei,qumvelttti quoddam absclutissimw vitm monasticm
exemplar censelur ab iis qui in eodcmvitmgcnereexcellunt : lametsi Joannes Gersonin sermone de CeennDo-
niint lectorem monel,« ut de hac materia, » nempede unione perfectorumcttmDeu, « caute legalur Berianlus
ad fratres de Monle-Dei libro secundo, i hic num. G2. Ubi vides, hanc cpistolam in dttos iibros aliqttttndo
litisse distinctam.
ADMONITIO D. MASSUETI
1N SEQUENTEMEPISTOL.\>
Qua Guigoni seu Wigoni, Majoris Cartusise priori quinto, asseritttr

1. ue uuctore seqnentis Epislolw seu Tractatus jam dndum cwpit dubitari. Fucr.e qul Bernardo triittereut
tt sub ejus nomine taudarent, ut Joannes Gerzon. cancellarius Purisiensis, in strmone de Cmna Domini;
eodemqnetempore Joanncs de liagusio ttpud Henricum Canisium in tomo III Amiq. Lecl. pag. 240,- cl iis
longeaniiquiorauctor, qui de lav.deCartusiensittmscribebatante annos quadringentos,cujus opus manttscriptuin
exstut in Curlusia Montis-Dei: cui seutentiw codices scripti non pauci sttffraganlur, ut veluscodex Melcn.is
Sancti-Arnulfi, et alius Monlis-Dei,in quo, abraso auctoris nomiue, subrugalum est Bernardi nomen. Erruris
occasio \uit amanuensium imperilia, qui subjunctum gcnttinis Bernurdi operibus tractulnm hhnc, absque
auctoris nomine, videntes, Bernardi esse arbitrati, ei, prwfixo temere iiomine, adscripserunt, uliisqus
postea fucum fecerunt. Sed errore detecto, tum ex dissimilitudine sti!i, lum ex eo quod nihil ex eo
tractalu exceptum sil in Bernardino seu in. libro Florum ex Bcrnurdo , titm denique aliis argumen-
tis , omnes pene in WUlelmum seu Guillelmum, ex abbate Sancti - Tlteoderici piope Remos facium
monuchum Signiacensem, consenserunt. Unus a cmteris dissensil doclus ejusdem cpislolw translator,
qiti eam Petro Cclleiisi Iribui posse existimavit , sed repngiiantibus tum slilo, tum manuscriplis codi-
cibns.
-2. Et quidem dubitalioitemsulis exprimere bonmmemoriw Mabiltoniovtstts est vetttscodexclarissiini viri
Leonorii Foy canonici Bellovacensis,unle annos circiter quadringentosscriptus, in quo ista cpistola hanc prm-
jert inscriplionem: t lncipil epislola ad Carlusienses, quw licel inlilulelur nomine abbatis Guillctmi,tumen
Bernardo a pluribus uscribitur.t Accessitprmfatio, qnam primus integram, ut sibi visus est, ad vetustoscodi-
,:cs edidit religiosus uc pius vir Bertrandus Tissier in lomo quarto BibtiothecmCisterciensis; in qua auclor
tcxit catulogum suorutn operum,quw omnia Willelmi Abbulis esse exploralum est. Eamdem epistolam sub
uoinine GuiltelmiClurw-Vullis De vita solilaria laudavit ante annos fere quadringentosquidam canonicus re-
gnltJs Sancti-Sahiatoris apud Bononiam, nempe in libro primo Sermonum ad Eremilas, cnp. 23. Quo de
cnctore in Itinere Italico Mabiltonii, pag. 197, Ituicsenlenlimsuffragari poslea visi sunt codicesemnesquotquot
!:' cucloris nomenprwfixum inilio epistolmdecurlatutn liabent hoc modo, W. ut Flaviacensis, modo regiw Bi-
i .::r:hecw; Tltuaneiis, nunc Colberlinw; et RatisponensisSancli-Emmerammi; in quibus omnibus epistola hmc
it~ inscrivttt est : < Dominisel fratribus II. Priori, etc. W. sabbatum dclicalum : i vel integrum vrwfemnt.
301 ADMONlTiOIN EPIST. CliGOMS. 302
ut Signiacensis, Caroli-Loccnsis, Longi-Ponlis, Fulcardi-Monlis, el alii a Tisserio laudati : vel denique ii
eliam in quibus nomen penitus expunctum est.
3. At rumin eum scntentium abiit Mabitlonius, non videral antiquissimnm omnium et optimm notm codi-
cem Ponliniaccnsctn, elegantcr scripium anno ilh6,qttem perscrutando illius monasterii bibliotkecam, ad
castigandam exornundamqtie novain cdilionem Galliw Cliristiancs, quw jam sub pre.lo est, feliciter invenit
sollicilns rcrum anliquarum indagtttor nosler domnus Edmundus Mnrtene. h quippc codex Guigonis Curtusice
Prioris nomen, non decwialum sed integrum, non uno prwferl ia loco. Nam ip o inilio epistotwseu tractatus
hwc leguntur : t Incipit prowmium in libro Guigonis, Prioris Carttisim; ad H. Priorem de Monle-Dei. Domi-
>;isel fratribus H. Priori el II. Guigo, sabbalum delicatum. i Deinde, posl prmfationem: « Incipit liber
ejusdem Guigonis. i Ac landem in fine : « Finis tertii el ullimi libri Guigonis. > Eadem manu subnolatur
annus qtto codex scriptus est, scilictt 1156. Nemo verosibi facile persuasent, paucis post vnlgatam Epistolam
ad fralres de Monte-Dei,paucioribus posl Guigonis et Willelmi obitum anttis, lam iinmaniter in aucloris no-
mine errari potuisse, ut uni tribuerelur qui essel alte.riusfetus; el quidem in eo monasterio, in qno recensadliuc
erat memoria lum Witlelmi, qui Cisterciensium disciplinam in alio haud procul dissito amplexus erat, tuin
ejus operumindubitalorum, quorum laudem in exterum transferre noluissent Cistercicnses.
i. Cum codice Pontiniacensi apprime consentit alter ejusdem ferme anliquitatis, cnjus character annos rni
nimum quingentos reprwsental, in Curoli-Locensis ordinis Cisterciensis monaslerio asservatus. Ejus notilium
indefessis Martenii noslri curis pariter debemus. Guigonisquidem nomen in eo codice delere lentavit invida ct
imperita scioli cujuspiam recenlioris manus, ut Bernardo tribueret; non ila lamen, ul sanum adhuc el inte-
grum non appareat. Sic enim prwfert operis titulns : t lncipit prowmium in libro Guigonis Prioris Cartu-
siensis ad H. Priorem de Monte-Dei. Dominis el fralribus H. Priori et H. Guigo, sabbatum deli-
catum. i Et post prowmium : t Incipit liber ejusdem Guigonis. » Tum sequuntur tres libri, ul in c>-
dice Pontiniacensi. Post primttm tegilur : « Explicit liber 1 : incipit tiber 2. i Post secnndum, quidpiam
minio exaralam habebatur, quod hodie omnino deleium : sed ejus toco recenlissima manns addi-
dit : t Explicit opusculum ad fratres de Monle-Dei. Incipit libellus Anselmi archiepiscopi de Vera
Beatitudine. >
5. Hujus ulriusque codicis auctoritate tis omnis de auctore epistolmseu tractalus de Vita soliiaria ad fra-
Ires de Monle-Deidirempta censeri debel; nec erit, pulo, deinceps qui tam insignis operis luude Guiqonem
Cartusianum fraudare velil. Integram ccrte.suo auetori scrvat scriplorum codicum purs maxima, qtti Guigo-
nem primis nominis stti etementisexprimunl, hoc modo W. Norunl quippe qui smculiundecimi mores tenent,
auam proclivis fueril commutatioGu in W, et vicissim; adeo ut passim scriberetur, Willelmus pro Guillelmus,
Wido pro Guido, Wigo pro Guigo, el viceversa. Hinc factum ul cum quidam epislolam ad frulres de Montc-
Dei inler Witlelmi abbalis opera descriptam, cum nomine primis duntaxal elementis, W. designalo,
uno eodemquein codice reperissent, hac lilterarum initialium simililudine decepti, Willelmi ipsius felum
esse arbilrati, sttb ejus nomine exscripserint ac luudarint, sicque errandi ansam aliis poslmodumobjecerint.
ti. Erant lamen in ea epislola haud pauca, quw si attentius expensafuissent, soli Guigoni seu Wigoni Cur-
tusim Priori, noncerle Willelmo alteritts instiluli monacho,convenireitlico deprehensufuisscnl. Jam ab operis
exordio, in ipso prowmio, scribit auctor se, ex quo reasseral a Cartusianis qui Montem-Dei excolebant, de
fratre Slepltanoejusque sociis junioribus fralribus, et novitiis venienlibns<tdnovam iltam domum, sollicitum
semper fuisse. t Ex quo, i inquit, t recessi a vobis usque nunc, qunlemcunqueluborem meum quolidianum
slatuil dedicare, non vobis, qui non indigetis, sed fratri Stepltano et sociis ejus fratribus junioribus, e! noviiiis
venienlibusad vos, quorum doclor Denssolusest: ul habeantet legant, si forte ibi aliquid inveuerint ulile sibi
ad solatium solitudinis sum, i etc. At prorsus incertum an Willclmus novosillos Montis-Dei incolas vet un-
<juamviderit, qui paulo post conditum Signiacensemonasterium eo sccessit, unno 1134, ut in sexto Annatium
Ordinis S. Benedicti tomo demonslrabitur: quo quidem anno fundamenla Cartusim Montis-Dti tum pritnum
jacla sunt, agente Odoneabbate Sancti-Bemigii Bemensis. Quamvisenim biennio anle, instigante Hugone Gra-
tianopolitanoepiscopo,consilium iniisset Odo de construendain dimcesiRemensiCarlusianorum domo, id ta
men exsecutionimandare non polnit ante annum 1134; quo e concilio Pisano reversus, accilam e majori Car-
tusia solitariorum coloniam, sibi a GuigonePriore missam, ipse deduxit ad Montem-Dei, tunc diclunt Mou-
tem Bosonis, in finibusRemorum, duobus ub urbe Mosomoleucis, ud umnem Barum, eiquefundum redilusque
sufficientesad wdificandummonasterium conccssit.Hmc qum nunc siriclim attingimus, fusiits explicabuntur
in diclo Annuliumlomo. Sed salis hinc patet, Guillelmumvix anle sec.essumsuum primos illos Montis Dei in-
colas videre potuisse, qui necdttm forte eo tunc pervenerant: cum maxime totus in secessumsuum inlenlus,
gravibusquepaulo post tMttalionibusvexalus, ut refert Vitm auctor, omnesin se unum cnras converlerc debuil,
in exteros vix potuil. Sed nec uspiam legimus, eum, poslqttaminter Signiacenses nomcnprofessus esl, pedem
inde retulisse, ul Cartusianos Montis-Deiinviseret.
i. Si vero GuigoniMajoris Cartusiw Priori dictam epistolam, ul par est asseramus, nullu prorsus difftcul-
tas est, omniaqueperfectequadrant, Pius magister est, qui postquam ab iis quos a se dimisit discipulis reces-
stt, de eorum sempersalute sollicitus, suum qualemcunquelaboremquotidianum eis dedicare statuit ut sanclio-
ribus monitis atque Itorlationibussolitudinis tmdia relevet, junioresque vel in proposiloconfirmet, vel ad pro-
'essionemmonasticam accendal. Hincde sublimitale eorum professionis disserit, virtutes Carlusianis proprias
explical, prmcepla, quw tironibus convcnianl, dal; quaratione tempus agendum sit in cetla docet; leclionum
sanctarum, oralionum, corporalium exercitiorum, cibi, somni, laboris manuum, etc, modum Iradil. Eaque ra-
tione sc -ibit, quw Cartusiunumad ejusdem instiluti discipulosscribenlem manifeste sapial ac demonstret. Ea
propterpluruli swpe modo loquilur, ul iisdem tegibus e.slrictumse probet. t Hoc ontnibusmodis agal et labor
el otium nostrum, • ail, lib. 1, cup. 8, < ut nunquam simus otiosi: et hoc semper sil negotium nosirnm, ut
perfecteconsummeturin nobis, quod dicil Aposlolus, elc. i Et cup. 10, de solitariorum in cella officiisel cxer-
citiis agens : t Vigiliis nostris, > inquit, t in quibus media nocle surgimus ad confitendum nomini Domini,
confessionisejusdem ordinemconlexens prophetu: t In die,ini7tit(,tribulalionis meaeDeum exquisivi, manibus
« meis nocte contra eum, et non sum deceptus (Psul. LXXVI, 5). » /s/is enim horis potissimum coram Deo
debemusnosmetipsosconslituere quasi fucie ad faciem, i etc. Capite sequenli, cibi modum prwscribens : < De
condimentisvero sufficiat,obsecro, ut comestibilesfianl cibi noslri, non etiam concupiscibiles,vel deleciabi-
tcs. » El cap. 13, soliturios Apostoli verbis exhortans, ut cun: silentio operantes panem snum manducent
tll Thess. III, 12), addit : « Vescamursaltem secundumpmnam Adwpane nostro, si non possumus in sudore
vullus nostri, in dolore cordis noslri; in lacrymis doloris , si non possumus in sudore .leborh.
Magnam hanc jaeturam professionis iwslrm suppleat pietas, nc devolio cumcientim imniilis. > Nihif
clarius iis verbis, t professivnisnostrw, « quibus Carlusianoruin iitstilntcm aperte designat, qttorum palres,
305 ADMOMTIO1N EPIST. GUIGONIS. 3U
uutiqiti illi eremitm ct Thebuidenincolenles, itt inilio capilis explicat, laborabunl mtmibussuis, e.lde lubure
sito puuperespaseebant. Putres, inquam, snos vocal, iiun tienediclum, ntm Bernardum, nonBasilium autalium
qttemviscmnobiarchani,sed eos qui « itt /Eijypio el Thebaida, sanclw hujus vitw ardenlissimi wmulalores,tn
sotiludinibusdegentes.... ipsi sibi cellas wdificabuul,in quibus tecti lanlummodoel circumseptia turbine et a
pluvia lulabanlur, in quibus eremiticw frugulilutis deliciis uffluenles,locuplelabant multos ipsi egenles. i En
igitur eremitam, eremitus alloquentem,patrum sttorumeremilarum in /Egypli el Thebaidis solitudinibuset
vilibus casulis degentium mmulutorem; Guigonemproinde Cartusiunum, non cerle Willelmum abbatem, cui
hmcminime conveniunt.
8. Scd si cui dubiitm adhuc superesset, eximerel prorsus quod scribit auctor ejusdem libri, cap. 12. Cum
enim accepisselmdificari a novisillis Monlis-DeiCartusianis paulo sumptuosiores,quum decebat, eorumqtte
inttiluti leges ferebant, cellas, nihil non agit ul eos a propositodehortetur, et ad prislinam pulrum suorum
siinpitcilalem ac paupertatem revocet. « Jain, i inquit, t subintravil de wre alieno sumptuosu, el, quanlum
pudor vix sinil, ambitiosa cellurum mdificalio: et ubjecta sancta simplicilulc et ruslicitule... quasi religiosas
quasdam nobiscreumttshabilutionum itt
honeslules; quibus lantum compassum animalibus, pene omnes
est ut
ttt hoc effectisimus animales. Dimissamenimvobis a patribus nostris jure hwreditario formumpauperlalis, et
sancim simplicilaiis speciem,verumdecoremdomus Dei, alienanles a nobis et u cellis nostris, per manus arli-
ficum exquisitorumcellas non tam eremiticas, quam aromaticas wdificamus nobis, singulas in lilulo centum
solidorum,concupiscenliasoculorum nostrorumde eleemosynispauperum. Amputa, Domine, opprobriumcen-
tum solidorum a cellis pauperum tuorum. Cur non potitis centum denariorum? cur non poiius nnllorum? cur
non potius gratis filii gralim ipsi mdificunt?i /n iis verbisnemo non deprehendat, non Guillelmum,non Bcr-
naraum, aut alium quemvis monachumcwnobiticamvitam agenlem,quibus cellm singulares, multo minus ere-
milicm, lunc temporis nondum erant, ut qui omncsin communidormitorio, nccdum in cellas diviso, dormie-
bant: sed eremitam Carlusianum, eremilarum palrem generalem,qui doleat, filios suosjam ab avita eremitica
simplicitate degeneres,mdificare sibi curare 'ellas, non quales eremilas decebut, sed superbioresquam fere-
bnnt eremitarum instituta, qui humiles casas, majorum exemplo,ipsi sibi mdificure debebant. Hinc uddit :
t Ergo, obsecro,in peregrinutionehujus swculi, in militia huc super terrum, mdificemttsnobis, non domosad
habitandum, sed tabernacula ad deserendum.... Nttnquid non fucile esl solilario, et sufftciensnaturw, et ulile
con&ientiw,ipsi sibi cellam de virgis contexerc,de lulo ptasmare, undecunqueoperire, el decenlissimcinhabi-
lare ? Et quid amplius esl requirendum?.... Obsecroergo, ut maneantcellmillm delicalioressicul faclw sunt,
sed non crescalnumerus earum; sintque in valeludinaria frulribus animulibuset infirmioribus, donecconva-
lescant.... Maneantin exemplum posteris nostris, qttia lales habuistis et sprevislis. i Quojure, qumso, Willel-
mus prmceptahwc alienis, quorum cura niliil ad eum altinebut, dedissei ? Quid in Carlusianorum disciplinam
se inlerposuisset?Quid de eorum moribus. qui sibi subditi non erant, reformandit salegisset? A propriissupe-
rioribus regebantur, ad quosemendare.perlinebal, quid conlru ordinis disciplinam peccalum essel. Tunc de-
mum concludil auctor, communiumpalrum, id est anliquorum eremitarum exempla suis in memoriamrevo-
cuns, inilio capitis sequenlis: Vosaulem qui spirituales estis, sicut Hebrmi, id est trunseuntes, non habcntes
hic civitalem manentem, sed futuram inquirentes; mdificate vobis, sicut cmpistis, casulas in quibus habitetis.
In casulis enim habilaverunt patres nostri. i Qui palres ? t Pulres noslri, i addit, « in jEgyplo et Thebaida,
sanclissimm hujus vitm ardentissimi mmulutores, in solitudinibus degenles.... ipsi cellas fabricabant
sibi, in quibus tecli et circumsepti a lurbine et a pluvia tutabunlur, in quibus eremeticm frugalitulis de-
ticiis affluentes,locupletabunt multos ipsi egenles(11). i Quibus verbis institutum suum satis prodit uu-
ctor, ab Guillelmi instituto oinnino ulienum, qui nec eremitarum more vivebat, nec in cella separata
degebat.
°9. Hactcmtsdicta sufficiunt ad asserenaam Guigoni Priori Cartusim epislolam ud fratres de Monle-Dei,
restititcndumquesuo auctori nobile opus, cujus laude eum defrauduverut umanuensium imperilia. Triu dun-
tuxat objici, cum aliqua verisimilitudine,possent,qum ne incautos decipianl, breviter expendemus.Primum,
idque prmcipuum,repelitur ex prmfationequam primus integram, ut sibi visus est, edidil Bertrandus Tissicr,
lomo quarlo BibliothecwCisterciensis,in qua auctor enumeral alia opera ab se edila : quw omnia Wiltelmi
abbutis esseconstat. Si quidem mqueconstaret lolam eam prmfaiionem,qualem exhibuit Tisserius, unius et
ejusdem aucloris esse, haud facile solverelureu difficullus: sed lantum abestid constet, ut polius evidenterap~
pareat, eampartem, qua prmfaliouemuuxit Tisserius, merumussumentumesse,scriburttm vitio perperumaddi-
lum. Cum cnim, ul diximus, in uno eodemquecodice epislolam ad fralres de Monle-Deicum genuinisWillelmi
tbbatis operibusdescriptam reperissent, omnia unius ejusdemqueaucloris esse arbitrali commune^nomnibus
prwfationemtemere prwmiserunl, male concinnatam tum ex ea quam Guigoepistolmsum. tum ex ea quam
Willelmus initio lucubrationumsuarnm prwmittendamscripserat. Errandi ansam prmbuilquod in sua scribit
Guigo, se fratribus suis arbitratum fuissededicandum,quod fecil ad solatium eorumqui prmreligiosiori con-
scienliaiis omnibttsconturbubanlur, qumfidei vel minimum repngnare videbunlur: quasi aliud quoddumopits
essel, ab episloltt diversnm; cuin tatnen qumUbrosecundotam accurate de anima ejusquefacultutibtts et acii-
bus, elc, disserit. ad eximendose rudiorum illorum fralrum animisscrupulos scripta videantur. Ea veroessc
opuscula,qumscripsit Willelmus, ulterum sub nomine Speculi fidei, allerum sub ttlulo Ainigmalis fidei,per-
peram existimantesscribw; quw de ulroqueprwfultts hic fueral, slulim male consuerunlcuin Guigonisvcrbis,
iisque non nihil adulleralts. Et ne ipsi temereconjectarevideamur, conjeclurwnostrw verilalemprobnntomna
pene, qnolqitot cxstanl citm scripti, lum editi codkes, in quibus desideratur illud assumenlumquod hicexhibe-
mus. tDividilur uutem illud opusculumin duos libellos; quorum'primum, quia planus et facilis, Speculum
fidei; altcrum vero, quiu rntioneset formam ftdei secundumdicta et sensum culholicorumPulrum summatim
continerevidetur, ei est aliquav.tulumobscurior, jEnigma fideivocarestutui; plus in hujusmodistudio fugiem
oiiosiiateminimicamanimw (quippequeinsenhimel wgritudoa communilabore,jam non quidemul emeritum.
sed ut pigrum elinutilem relaxul), quum cwterornmeruditioni insistens, quw reveru no* est speciosu in ore
peccatoris; et illos tantummododecet, qui quod dicendoplantuni, vivendoconfirmanl. In primo quo accedere
debeul; in secundo,qua etium cuuteta incedere,rudis docelttraudilor. Num hoc quoqueordineDominus ud di
scipulosdicit: Et quo ego vado scitis, et viam scitis (Joan. xvv,4). Unde et prophela.--Diviliae,ittnuil, salulis-
sitpientia et scientia (ha. xxxtti, t>). Nam eliam in Psalmo primum dies diei eructat vcrbum; poslea vert
nox nocti indicat scientiam (Psal. xvm, 3).
« Sunt prwterea et atia opuscuta nostra. Tractatus duo; primus, De contemplandoDeo; ailer, De natura ei
dignilale amoris: libellus De sacramenloaltaris : MedilationesNovitiis ad orandum formandis spirilibus nor
usqnequaqneinutiles : et super Cantua canlicorum usqne ad illttm locum, Paululum cum pertransisscm eos,
tllj Lili. II, cap. 13, n. 38.
303 ADMOMTIO1N EPIST. GUIGOMS. iUt».
invem quem diligit anima mea. iVant vontru Petrum Abmlardum, qui prmdictum opus ne perficerem efficit :
neque enim integrum milti fore arbitrabar tam delicato intus vacare otio, ipso foris fines fidei nostrm nudaio,
ttt dicitur, gludio tam crudeliter depopulante : contra ipsum, inquam, quod scripsi, quia de fonlibiissanctorum
Patrum hausi quod dixi, quemadmodum in Epistolam ad Bomanos et in cmteris de quibus infra diclurus sum,
inquibusaut nihil omnino, aut non multum de meo dixi, melius est, siila placuerit, ut suppressoenim nomine
noslro inter anonyma relinquantur, quam, itt prmdixi, qum non peperi, congregare videar. Excerpsi ex
libris sancli Ambrosii quidquid in eis disseruil super Cantica canticorum, opus grande et inclytum. Similiter
el ex beati Gregorii, sed diffusius quam Beda fecerit. Nam idem Beda, ut nostis, ultimum in cwleris libris
suis, hanc ipsam exceptionem constituit. Sententias de fide, quas de beali maxime Augustini libris exlruxi, si
vultis transcribere, forles nimirum et graves sunt, cum supraclictoopusculo, quod JEnigma fidei intitulari pta-
cuit, magis congruunt. Est etiam uliud opusculum nostrum de Natura animm, scriplum sub nomine Joannis ud
Theophilum: ctti ul de toto homine (quasi emm congruerevidebalur) aliquid perstringerem, prmmisi etiam de
nalura corporis, hoc est eorum qui corporibus medenlur; illud autem de eorum qui curandis animabus invigi-
lant, libris decerpens. Jtaque legile omnia, el si non primi, tamen, si ita videlur, vel ultimi: ne si in eorum
manus devenerint, qui niltil ipsi facienles aliorum omnia rodunt, ego quoque, utpote senex et deficiens, sicut
de Isaac legitur'.(Gen. xxvu, 1), deficiens, inquam, non gressu, sed sensu, illmsus non possim effugere. Deni-
que metius arbitror, si inutilia reperianlur, ut ea amicorum non tam judicio quam consilio ullorignis absu-
mal quam ut in ea livor irruens delractorum offendul. In pace enim vocavit nos Deus, et providenda sunt bona
non solum coram ipso, sed\etiam coram hominibus: ut, si fieri potest, quod ex nobis est, cum omnibus pacem
habeamus (Rom. xn, 17, 18). Hoc enim summopere monet tdem Apdstolusjudicandum, ne ponamus offendicu-
ium fratri vel scandalum (liom. xiv). Quanquam si quisfraterno unimo legerit,etsi nultam consotationemexeis
vel wdificationemaccipiat, nihil tamen in eis unde scandalizari vel slomachari, velut contra prwsumptorem, de-
beat, reperlurus esl. Et ul de mdificulione laceam; qui amicus est, sustinebil el in hoc, si qua esl, insipientiam
meam; nec sinistro oculo interprelubitur simplicitatem meam : tum maxime propler causam quam superius
dixt, quia scilicet forensium prorsus ignarus operum, et non solum mtate, sed insuper infirmitate jam fruclus,
nisi sub hujus sludii patrocinio, otiositatis, qum teste Scripiura multa mala docuit (Eccli. xxxm, 29), nulla-
tenus efjugere dominium vuluissem. i Deesl quippe in omnibus qum huctenus unte Tisserium prodierunt edi-
tionibus; deest in anliquissiims omnium et uuctori ferme cowvis codicibus Pontiniucensi et Caroli-Locensi; in
Melensieliam Sancti-Arnulfi; in anliqua versionegallica ejusdem operis, ante unnos quudringenlos facla, quw
in Cartusia Monlis-Dei hactenus usservutur; deesl unoverbo in omnibus fere manuscriptis, unum si excipiamus
codicem Signiacensem, quo prwserlim usus est Tisserius : nam alium in quo occurrat non novimus. Sed el in
isto Signiacensi codice, quem diligenler expendit, pro more suo, Marlenius noster, ipsum se ultro prodit adul-
lerimtm additamentum a recentiori quopiam sciolo factum. Nam neque cadem nianu, neque adeo antiqua, scd
annis minimumcentum posleriori scriptum est, idque in charta breviori, nec ejusdem formw cum reliquo codice.
Quod prwpostere factum a recentiori illo sciolo nemonon videt, ut Witlelmo assererel epislolam, quum obscu-
rius, pro votis, imo nullatenus adscribebal ei codexille. Hanc siquidemepigraphen inilio prwfert: « In hoc vo-
lumine continenlur qumdam opuscula domni Willehm, abbatis Sancli-Theodorici, postea monachi Signiacen-
sis. i Tttni apparet in capite epistolw ad fratres de Monle-Dei, cum hoc initio : t Dominis et frulribus H.
priori, etc. W. sabbatum delicatum. i Et in fine libri secundi : t Finit opusculum domini W. ud fraires de
Monte-Dei. i Sequilur libellus qui incipit, t Notandum, duas esse bealitudines,t elc, qui est tertius Guigonis
tiber ad fratres de Monte-Dei: lametsi in margine codicis allera recentiori manu scriptttm sit, t Sermo domni
Anselmi. i Hic videsdecurlatum aucloris nomen primis dunlaxat litleris exhiberi, non ita vero Willelmi, quod
sequentibusopusculis integrum prmfigilur. t Liber Willelmi monachi Signiucensis, qui vocatur Speculum fidei.
Excerpta ex meditalionibus domni Willelmi. Liber domni WiUetmi, qui dicitur JEnigma fidei. Expositio domni
Willelmi super Canlica.t Velexhoc specimine luculenter patet quod dixinius, decurtatum Wigonis twmen,
ejusqueepistolam cum genuinis Willelmi operibus permixlam, offendiculumfuisse ad quod incuuii ainanuenses:
impegere.
10. Nec hic omittendum quod in altero Curoli-Locensis monasterii codice, annorum circiler quingentorum,
ab eo qui superius laudalus est diverso, occurrat epistola ad fratres de Monte-Dei, sub nominesuncti Bernardi,
sed absque ulla prmfatione : liber vero lertius eadem manu Anselmo urchiepiscopo tribuitur. Ipsa porro prm-
falio, cum suo additamento, qualem edidit Tisserius, et post eum Mabillonius, epistolmposlponitur, cum hac
epigraphe : t Incipit prologus libellorum sequentium domni Willelmi missus ad fratres de Monte-Dei.Dominis
uc fratribus H. Priori i el « //. fraler W. > Deinde sequuntur libelli duo Willelmi abbalis, nempe Speculum
fidei, JEnigma fidei. Adeoconslitit Jibrario totam eam prwfationem Tisserianam epislolwejusque aucloris in-
stitulo non convenire, ut cum forte totam reperisset in codice quem exscribebat, nec tamen spuriam partem a
genuina discernere vateret, in aliud exlremum lapsus, malnerit inlegrum indubitalis Willelmi operibus , ad:
qumexparte quadrabat, quam epistolmprmmittere.
11. Objici etiam posset codex monaslerii Sancti-Theoderici prope Iiemos, quem vidit Marlotus, in quo re-
rtnseittur opera Guillelmiabbatis,\atque inler ea, opuscula qum misit ad fruires de Monte-Dei De vita solitariu.
Hedcodex recens est, cujus character, judice Martenio, vix trecenlos refert annos; nec proinde tantm auctorita-
lis, ut Ponliniacensis et Caroli-Locensis codicum antiquiorum fidetn elevare valeat. Idemjudicium ferendum
de Vita ejusdem Guillelmiin codice Rudoliensi, in qua ei tribuilur epistolu ud fralres de Monte-Dei; sed ab
auctore non wquali, imo longeposteriori.
12. Tertia aemum difficullas exorilur ex serie Prioriim de Monle-Dei, quam contexuit venerabilis Pater
Franciscus Gagneronius, ejusdem Cartusim monachus. Priinum is constiluil Priorem Gaufridum cui succes-
sisse pulat Haimonem, cui inscripta csl epistola ; Haimoni Gervasiitm, etc. Porro cunt Guigo anno 1157 obic-
ril, hanc epislolum scribere non poluit Haimoni, qui Prior fuctus est unno dunlaxat 1144. Sed eodem incom-
modo, si quod sit, laborabit vulgata seutentia, qnm Willelmo abbaii epistolam adscribit. Ex ipsa quippe
lectione capitis duodecimi libri primi liquido patet, scriptam esse ipsis Cartusiw Monlis-Dei primordiis, tum
cnmCartusiani illi, haud satis memores exemplaris quod viderant in monle Majoris Cartusim, ad quem aperte
alludil auctor, wdificari sibi curabanl cellas paulo sumptuosiores, quam ferebat eremilica simplicilus. Scripta
proinde fuit anno erciter 1133; cerie ante annum 1137, quo datum legimus instrumenium Odonisabbalis Sancli-
liemigii,in quo se non modo fundusse et dotasse Cartusiam Montis-Dei, sed eliam construxisse dicit, « cwno-
tiiuin, » iitquil, t .... in loco, qui nunc Mons-Dei nuncupatur... conslruximus... Prwdictum cwnobium, et
qnidquid ecclesia nostra in prwciw.tu ejusdem ccenobii... possidet... gratanter et ab omni censu.et exaclioiit
liberum dedimits. » Jam igilur conslructum eral absoiulumquecwiinbium,cum cellis pro mouacliorumnnmero
<u<Ticientibu8 : auo tumen anno uoitdum Prior crut Haimo. si auw Gaintcroniiralaloyn jide*: ln '/.'idem Prio-
307 GLHGONISCARTHUSIENSIS SOS
tis illius initia cum anno 1144 colligal, sed nullum hujusce sententiwsttw afferl argumenlum; nec utlum in
Curtusia Monlis-Dei exstat monumentum, ipsis fatenlibus Cartusianis a Marlenio interrogalis, quo ful-
ciri possit. ln Necrologio ejusdem monasterii , ab unnis circiter cenlum duniuxut scripto, Guufridtts
primtts Prior dicilur. Verum prmlerquam quod recentis adeo codicis sublesla esl aucloritas, Gaufridus
paucis mensibus prwesse poluii, eique e vivis erepto Haimo statim subrogari. Certe codex Ponlinia-
censis, anno 1150 scriptus , hoc est paucis post Guigonis obitum annis, Guigonis ipsius et Haimonis
nomen integrum prwferens, longe prmponderare debet Gagiteronii sentenlimquam nullis argumentis munire
poluit.
13. Maneat ergo suo Guigoni Priori tnajoris Carlusiw qiiinlo asserla ac rcsliluta epistolu ad fraires de
ilonte-Dei. Porro cum scripla fuerit tum cum mdificaretitr Curtusia Montis-Dei, ul diximus, et ante Guigonis
mortem, qum contigil unno 1137, scribi debnit unno circilcr 1133 ««I seqttenti. Eum vero hic edimus, qualem
exhibent mantiscripti codices, tres in libros divisam, el ad Pontiniacensem polissimumaccurate recognitam et
emendatam. Tertius liber publicam lucem nondum vidil, lamelsi rcperiatur in codiceetiam Signiucensi. Sed
faclo prmfationi memorulo ussumenlo, cum non nemoin eo legisset, dividi illud opusculumin duos libellos, iis
verbis intransversum aclus, existimavit Guigonisopnsculum duobuslibris concludi. Hinc post finem libri se-
cundi alia manu el alio alramenlo temere scriptum legitur in exiguo illo spatio quod inter secundumet terlium
tibrum inlerjacet, « Finit opusculum domni W. ud fratres de Monte-Dei : i et ad marginem libri lerlii,
i Sermo domni Anselmi; > qui lamen neque genium, neque stilum Anselmi sapit, nequeinter ejus opera re-
cen itus a quoquum fuil. Indeque faclum ut codicesdeinde ad Signiacensem exaruti, terlium librum tan-
quam alterius auctoris, prmtermiserinl. Palam lanten fiel sobrio cuivis, tum ex citalis superius manuscriplis,
tum ex ipsa libri lectione, ejus cum prwcedenlicohwsione,contextus serie, ac stito, unius ejusdemqueaucloris
esse.
14. Quamvis ea epislola veluli quoddam absolulissimum monasticm vitw exemplar censealur ab iis,
qui in eodem genere vitm excellunl , monet lamen teclorem Joannes Gerson in sermone de Cmna Do-
tnini, « ut de Itac materia, i nempe de unione perfectorum cum Deo, « caule legalur Bernardus ud fra-
tres de Monte-Dei,libro secundo, i hic cap. 3, n. 10 : ubi vides, Itanc epistolam tum in duos sattem lilros
distinctum legi.
GUIGONIS
PRIORIS QUINTI MAJORISCARTISUSLE
EPtSTOLA SEU TMCTATUS
\D FRATRES DE MONTE DEI.
PMFATIQ.
Charissiiwis fratribus et dominis, HAIMONI, Prioii A Chrislo, iioii qnia unxit, sed quia amavit (Luc. vn,
199 el cacteris, Guico, sabbatum delicatuni. 37-48) : et quia quod habuit hoc fecit, in eo justi-
1. Pene impudenter, et plus quam decebat, os flcata est.
mcum palet ad vos, cbarissimi fratres in Christo : 2. Deiride vobis etiam arbitratus sum dedican-
noii possum tacere, Deus scit. Ignoscite ; quia cor dum (12) quod in consolationem suam, et in adju-
meum dilatatum est. Dilalamini et vos, obsecro, in torium lidei facere me compulit fratrum quoruin-
visceribus vestris, et capite nos ; quia totus vester dam plus anxia quam periculosa necessitas ; quo-
sum in eo, in cujus visceribus invicemcupimus nos. rum tristitia plurimum mibi solet facere gaudium,
Ideo ex quo racessi a vobis usque nunc, qualem- nisi quod eos contrislatos videre non possum. Prre
cunque labcrem meum quotidianum stalui dedi- magnitudine quippe non solum fidei, sed eliam
care, non vobis, qui non indigetis, sed fralri Ste- amoris, exosum adeo habent quidquid videtur esse
phano et sociis ejus fratribus juniorihus, cl novitiis contra fldem, ut si vel ad modicum, seu ex sptrilu
venientibus ad vos, quorum doctor Deus solus esl: blasphemiae, seu ex ipso sensu carnis, fuerint su-
ut habeantet lcgant, si forte ibi aliqnij invencrint pcr hoc altenlali vel pulsati, quasi cx solo auditu,
utile sibi ad solatium solitudinis suac, et sancli pro- vel attactu laesam oninino, in senietipsis aestiment
positi incitaroentum. Offero quod possum, bonam conscientiae puritatem, et miserabiliter defleant se-
voluntatem; ipsamque a vob-s repetp cum fructibus metipsos, quasi reprobos circa lidein. Quibus el
suis. David saltando placuit Deo (// Reg. vi, 14 23), contingit a saeculi tcnebris ad purioris vilae exerci-
non propter saltum, sed propter affeclum. Similiter tia veiiienlibus, quod contingere solet rcpente pro-
et mulier quae unxit pedes Domini, laudata est a deunlibus ad lueem a diulinis tencbris; utsicut in
(12) Editi addunt, aliud qttoddam opnsrulum.

i09 EPIST. AD.FUATRES DE MONTEDEI. — LIB. I. 510
dlis lux ipS3, qua eaetera videnda sunl, piirno ir- A cis radios possint sustinere, donec ipso lucis amore
ruens, infirmis octilis fil molesla : sic et isti ad pri- assuescant.
mum fidei lumcn cacculiant, nec insolitos novaelu-
LIBER PRIMLS.
200-201 CAPUT PRIMUM. namque simplicitas jam multos provocat ad aemula-

Cou<jra(u/a(io de innovalione fervoris untiqum tionem : vestra sullicientissima et altissima pauper-
religionis. tas jam mttltorum confiindil cupiditatem : vestrum
1. Fratribus de Monte-Dei, orientale lumen, et secretum jam earum rerum quae lumultum faciunt,
antiquum illum in religione jEgyptiura fervorem te- vel facere videntur, pluribus incutit horrorem. Si
nebris occiduis et Gallicanis frigoribus inferentibus, qua ergo consolatio in Christo, si quod solatium
•vitaescilicet solilariie exemplar, et ccelestisformam charitatis, si qua societas spiritus, si qua viscera
conversationis, occurrere et concurrcre anima mea JJ misericordiae, implele gaudium non meum tantum-
exsullat in gaudio sancti Spiritus, et risu cordis in ntodo, sed omnium diligentiuro nomcn Domini: ui
fervore pietatis, et in omni obscjquio devotaevolun • in varietate vestitus deaurati de auro sapienliae Dei
talis. Quidni ? eteniin epulari in Domino et gaudere reginae assistentis a dextris sponsi, veslro studio,
oportet, quia Cbrislianae devotionis ac religionis vestra instantia, ad Dei gloriam, et magnam coro-
speciosissima poitio, quaeccelos propinquius tangere nam veslram, et gaudiura omniuro bonorum, hoc
videbatur,mortua erat, et revixit, perierat de mundo, sanclaenovitatis instauretur ornamentum.
et inventa est. Auditu auris audieramus, nec crede- 3. Novitatem vero dico propter Iinguas nequam (a
bamus : Iegebamus in libris, et mirabamur de an- quarum contradictione abseondat vos Deus in abs-
tiqua vilae solitariae gloria, et magna in ea gratia condito faciei suae) hominum impiorum; qui cum
Dei; cum subito invenimus eam in campis silvae, manifestum Iumen veritalis obnubilare non queunt.
in monle Dei, in monte pingui : ubi jam de ea pin- de solo novitatis nomine cavillantur, veleres ipsi,
guesetint speciosa deserti, ct exsultatione colles ac- et in veteri mente nescientes nova meditari; utres
cingtintur. Ibi cnim eliam per vos pffert se omni- veteres non capientes vinum novum, quod si eis in-
bus, ct in vobis se ilcmonslrat, et ignota hactenus fundereiur, rumperentur. Sed haecnovitas non est
iiinolescit in paucis simplicibus, ipso eam vobis in- C novella vanilas. Res cnim est antiquae religionis,
gerenle, qui in paucis simplicibus tolum olim sibi perfecte fundalae in Christo pietatis, antiqua haere
inundum subjecil, ipso mundo mirante. Licet enim ditas EcclcsiaeDei,a tempore Propheiarum prxmon
magna et divina plane fucrint miracula, quaeBomi- strata, jamque novaegratiae sole exorto, in Joanne
nus gessit in terris, hoc tamen unum super omnia Baptista instaurala ct innata ; ab ipso Domino fami-
alia eniluit, ct caeleracuncla illustravit, quod, sicut liarissime 202 celebrata, ab ejus discipulis ipso
diclttm cst, in paucis simplicibus totum mundum praesenteconcupita : cujus transligurationis gloriani
el omnem sapientiaeejus allitudinem sibi subjuga- cum vidissenl qui cum co in monte sancto erant,
vit : quod etiam nunc ccepit operari in vobis. Ila continuo Petrus, in eo quidem abreplus sibi, et ne-
Pater, ila ; quoniam sic beneplacilumeslante te. Abs- sciens quid diceret, quia visa Dei majestale, com-
condistienim hwc a sapientibttset prudentibus hujus mune bonum intra privalum siium visus est con-
mundi, et revelasti ea parvulis (Matlh. xi, 26, 25). clusisse ; in eo autem praesenlissimus sibi, ct scien-
Nolite ergo timere, pusillus grex, ait Dominus, sed tissimus quid diceret, quia suavitate ejus guslata,
omnino confidile, quia complacuit Deo Patri dare optimum sibi judicavit in hoc semper esse, vitaui
vobis regnum (Luc. xn, 32). hanc in contubernio Deiet civium supernorum, quos
2. Videle, fratres mei, vidcte vocalionem vestram. " cum eo viderat, concupivit diccns : Domine, bonum
Ubi sapiens intcr vos? ubi scrilia? iihi conquisilor est nos hic esse. Si vis, faciamus liic tria tabernacula.
htijus saecttli? (/ Cor. i, 20, 20.) Nam etsi sunt ali- tibi iinum, Moysi uiimit, et Elitt' unum (Mallh. xvn,
qui sapicntes inter vos, per simpliccs tamen sapien- i). In quo si auditus fuisset, facturus proeul dubio
tes aggregavit, qui reges olim ct philosophos mundi erat poslmodum alia tria, sibi iinum, Jacobo unum,
hujus per piscatores sibi subjccit. Sinile ergo, si- el Joamii unum.
nite sapientes hujus sseculi, de spirilu bujus mundi i. Post passionem vero Domini, calenle adhuc in
tumentes, alta sapientes, et lerram lingenles, sa- coi-dibusfidelium effusi ejus sanguinis reccnti nie-
pienler descendere in infernum. Vos autem, dum nioria, solitariam hanc vitam eligentibus, pauper-
foditttr peccatori fovea, sicut ccepisiis, slulti facli tatem spirilus sectantibus, et in spirilualihus exer-
propter Deum, per stultum Dei, quod sapienlius est citiis et in contemplatione Dei pingue otium allero
omnibus hominibus, Chrislo dtice hiimilem appre- in altei-um zelantibus, deserla repleta s-.inl.Ex q-ui-
Siendite disciplinam i;cendenui ,'n cceluni. Yestra bus legimus Paulos, Macarios, Antonios, Arsenioi,.
511 GUIGOMS CAKTHUSIENSIS 312
et alios quamplures in sanctae hujus conversationis JA intus vacare aroant 203 charitati conteniplanda;
republica consulares viros, egregia nomina in civi- veritatis : et cum necessitas vocat, vel officiumtra-
tale Dei, nobiles et triumphales titulos habentes de hit, promplissime se foras mutuant, non dant, pro
victoria hujus saeeuli, et principis hujus mundi, et verttale adimplendae charitatis. Cave etiam, serve
coiporis sui, de cultu anirai, et Domini Dei sui. Si- Dei, cave ne quoscunque imitari non vis, damnare
leant ergo qui in tencbris de luce judicantes, vos videaris. "Volohoc facias in aegriludine tua, quod,
arguunt novitatis ex abundantia malae voluntatis : cum sanissimus esset, faciebat qui dicebat: VenitJe-
ipsi potius arguendi vetustatis et vanilatis. Sed et sus Christus peccalores salvos facere, quorum primus
laudatores et detractores semper estis habituri, siego sum (1 Tim. i, 15). Neque enim hoc dicebat Pau-
cut et Dominus. Laudatores praelerile; et bonum lus mentiendi praecipitatione, sed aestimandi affe-
quod in vobis amant, hoc in eis amate : detractores ctione. Qui enim perfecte examinando semet>psum
dissimulate, et pro eis orate. Et oblili quaeretro intelligit, suo peccato nullius peccatum par esse exi-
gunt, praetermissis scandalis, quaejuxta iter vobis a siimat, quod non sicut suum intelligit. Nolo ergo ut
dextris et a sinistris posita sunt, in anteriora ve- nusquam arbitreris lucere solem communem diei
stra vos extendite. Si enim ad singula volueritis, nisi in cella tua, nusquam esse serenum nisi penes
vel laudatoribus respondere, vel cum detractoribus i B ! te, nusquam operari gratiam Dei nisi in conscientia
litigare, terapus perditis, cujus in proposito sancto» tua. An solitariorum Deus tantum? Imo et omnium.
non Ievis est jactura. A terris enim ad ccelos fcsti- Miseretnr enim omnium Deus, et nihil odit eorum
nantem qui moratur, etsi non detinet, plurimum ta- quae fecit (Sap. xi, 25). Malote cogilare ubique esse
inen nocet. serenum nisi penes te, et pejus de te, quam de ali-
CxVPUTII. quo exislimare.
Quam ardua et sublimis sit eorum professio. CAPUT III.
5. Nolite ergo negligere, nolite tradere : grandisi Virlus ferventer colenda in posterorum exemplum.
enim vobis restat via. Altissima enim est professio> 7. Cum limore potius et tremore vestram ipso-
veslra. Coelostransit, parangelis est, angelicae sinu- rum salutem operamini. Nec quales sint alii, sed
lis puritati. Non enim solum vovistis omnem sau- quales ex vohis fiant, quantum in vobis est, cogi-
ctitatem, sed omnis sanctitatis perfectionem, ctt tate, nou solummodo qui modo sunt, sed et qui
jinnis cousummationis linem. Non est vestrum circa\ posl fuluri sunt, qttos in proposito sancto eslis ha-
communia praecepta languere, neque hoc solura at- bituri imitaiores. Ex vobis enim, ex vestro exeraplo,
tcndere quid praecipiat Deus; sed quid velit, pro- et vestra aucloritate in rcgione hac pendere habet
bantcs quae sit volunlas Dei bona, et beneplacens,, tota posterilas hujus vestri Ordinis sancti. Vos in eo
et perfecta (Rom. xn, 2). Aliorum est enim Deo scr- patres, vos in eo institulores cum debila imitationis
vire, vestrum adhaerere. Aliorum estDeum credere,, reverentia appellabimini a successoribus vestris.
scire, amare, rever.eri : vestrum est sapere, intelli- Quidquid a vobis stalutum, quidquid vobis tenenti-
gere, cognoscere, frui. Magnum est hoc, arduum estt bus et servantibus in consuetudinem fuerit admis-
hoc. Sed omnipotens et bonus est Deus, qui in vo- sum, absque omni retractatione a posteris vestris
bis est pius promissor, lidelis redditor, et indefes- tenendum erit et servandum, nec fas erit aliquid im-
sus adjutor; qui magno ojus amore magna profitcu- mutari. Sic eniin de vobis erit apud eos, sicut de
tibus, et in lide et spe gratiae ejus majora viribuss incommutabilibus legibus summaeet aeternaeverita-
suis aggredientibus, et volunlatem et dcsiderium(i tis esl apud nos, quas scrutari omnibus expedit ct
suggerit in id ipsum; et qui voluntatis gratiam prae- seire, non autem licet alicui dijudicare. Deo autem
rogavit, subrogavit etiam virtutem ad proventum. gratias, quia nec indignum vobis erit, nec iuulile
Cui cum fideliter fecerit homo quod potuerit, ca- posteris, si pie, si fortiter et vos tenueritis, et ipsi
lumniante calumniatore, ipse misericorditer pau- in vobis iideliter imitentur quod interim tenetis. Et
peri SUQjudicium faciet et causam, quia quod ha-- j) si quid adhuc aliter sapere oporiuerit, et hoc Deus
buit hoc fecit. vobis revelabit. Salva enim per omnia Cartusiac de-
6, Absit tamen, fratres, a conscientiaevestraeaesti- bita sanctitate, et cum omni laude praedicanda re-
matione, a parvitate et humililate vestra, et ab oree verentia, roulta in Alpinis illis horridis et continuis
vestro omnis altitudo : quia allum sapere mors est; ; frigoribus necessaria sunt, quae frugalem sufficien-
et facile est in alto se contuentem obstupescere, ett tiam, et voluntariam paupertatem sectantibus, in his
da vita periclitari. Nomen aliud veslrae professioni,i dunlaxat regionibus non adeo necessaria viden-
impnnite, alium titulum ordini vestio inscribite.:. tur.
Feras vos potius indomitas, et incaveatas bestiass 8. Intelligitis quae dico : dabit enim vobis Domi-
(qnae aliter communi hominum more domari nonn nus intelleclum. Gaudeo enim in vobis, et licet ab-
poteranl) existimate et appellatc; longe supra voss sens corpore, sed praesens spiritu, et videns ordi-
vivtutem eorum suspicientes, et admirantes gloriam,i, nem veslrum, sed fervorem spiritus, sed abundan-
qui ambidextri fortissimi (sicut Ahod ille judex for- tiam pacis, sed gratiam simplicitatis, in proposito
tissimus Israel, qui utraque manu utebatur pro dex- ;- rigorem, in dilectione muiua ipsam sancti Spiritus
tera (Judic, m, 15), et quamdiu licet, devotissimee suavitatem, et plenam omnino in eonversatione vcs-
315 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEI. — LIB. I. 31*
stra forinam pietatis, in recordatione Montis-Dei A i in sereno mundi cordis ultro patet sibi pura con-
tolus exsulto, et primitias sancti Spiritus, et pignus scientia, et libere se in se fundit affecta de Deo me-
gratia? in spe crescentis in ec religionis devotus moria : et vel illuminatur intellectus, et bono suo
adoro. Nam et ipsum Montis-Dei nomen bonae spei fruitur affeclus; vel libere seipsum deflet humanse
praefert omen; scilicet, quod sicut Psalmista dicit fragililatis defectus. Propter hoc secundum formam
de monte Dei, habitatura sit in eo generatio qumren- proposili veslri habitantes in ccelis potius quam in
lium Dominum, qumrentiumfaciem Dei Jacob; inno- cellis, excluso a vobis toto saeculo, totos vos inclu-
cens manibus, et mundo corde; qui non accepit in sistis cum Deo. Cellae siquidem et cceli habitatio
vano animam suam (Psal. xxui, 6, 4). Ipsa est enim cognatae sunt; quia sicul coclumet cella ad invicem
professio vestra, quaerere Deum Jacob, non com- videnlur aliquam habere cognationem nominis, sic
muni homiuum more, sed quaerere faciem Dei, et pietatis. A celando enim ccelura, et cella nomen
qttam vidit Jacob qtti dixit : Vidi Dominum facie habere videntur : et quod celatur in ccelis, hoc el in
ad faciem, et salva facta est anima mea (Gen. xxxn, cellis : quod geritur in ccelis, hoc et in cellis. Quid-
30). Faciem enim Dei, hoc est cognitionem ejus, nam est hoc? Vacare Deo, frui Deo. Quod cum se-
quaerere, facie ad faciem, quam vidit Jacob, de qua cundum ordinem pie et fideliter celebratur in cellis,
etiam dixit Apostolus, Tunc cognoscam sicut et c*- """•1 audeo dicere, sancti angeli Dei cellas habent pro coe-
gnitus sum : et nunc videmusper speculum in wnigma- lis, et :eque delectantur in cellis ac in ccelis. Nam
te; tunc autem facie ad faciem (l Cor. xm, 12); vi- cum in cella jugiter ccelestia actitantur, ccelum cel-
debimus eum siculi est (l Joan. m, 2) : hanc in hac laeet sacramenti similitudine, et pietatis affectu, el
vita semper quaerere per innocentiarn manuum et similis operis affectu proximum elficitur : nec jam
munditiam cordis ipsa docet pielas; quae, sicut di- spirituioranti, vel etiam a corpore exeunti, a cella
cit Job, cultus Dei est (Job, xxvm, 28, juxta LXX). in ccelum longa vel difficihs via invenitur. A cella
Quam qui non habet, in vano accepil animam suam; enim in ccelum saepe ascenditur; vix aulem unquam
hoc est, frustra vivit, vel omnino non vivit, dum a cella in infernum descenditur, nisi sicut dicit
non vivit ea vita, propter quam, ut in ea viveret, Psalmista: Descendant in infernum viventes (Psal.
accepit animara suam. LIV,16); videlicet, ne descendant morientes. Hoc
CAPUT IV. enim modo sacpe cellarum incolae in infernum de-
204
Jum sit vera pietas, qum solitudo, qumvereclusio scendunt. Sicut enim assidue contemplando revisere
celiw Religiosis competens. amant gaudia ccelestia, ut ardentius ea appetant:
9. Pietas enim haecest jugis Dei memoria, conii- sic et dolores inferni, ut horreant et refugiant. Et
nua intentionis actio ad intelligentiam ejus, inde- 'G hoc est quod imprecantur inimicis suis orantes, sci-
fessa affectio in amorem ejus : ut nulla tinquam in- licet ut descendunt in infernum vivenles. Moriens au-
veniat servum Dei, non dicam dies, sed hora, nisi tem vix aut nunquam aliquis a cella in infernum
vel in exercilii labore et proliciendi studio, vel in deseeiiifit; quia vix unquam aliquis, nisi coeloprae-
experientiae dulcedine et fruendi gaudio. Haec est destinatus, in ea usque ad mortem persislit.
pietas, de qua Apostolus dilectum sibi discipulum 11. Filium enim gratiae, fructum ventris sui cella
admonet dicens : Exerce temetipsum ud pielatem. fovet, nutrit, amplectitur, et ad plenitudinera perfe-
Nam corporalis exercitalio ad modicum utilis esl. ctionis perducit, et colloqmo Dei dignum efficit :
Pietas vero ad omne opus bonum est utilis, habens alienum vero vel suppositum abdicat a se citius et
promissionem vitm qum nunc est et futurm (I Tim. projicit. Unde ait Dominus ad Moysen : Solve cal-
iv, 7, 8). Pietatis enim non solummodo formam, ceamenla pedum luorum : locus enim in quo stas,
sed et veritatem in oinnibus et prae omnibus habitus terra sanctu est (Exod. ni, 5). Morticinium enim
vester reproraittit, propositum vestrum requirit. mortuarum affectionum , vel bominem mortuum a
Nam, sicut idem apostolus dicit, Sunt aliqui formam corde, locus sanclus vel terra sancta nequaquam
quidem pielatis habentes, virtutem autem ejus ubne- f. diu patitur. Ceila terra sancta, et loeus sanctus est,
gantes (II Tim. m, v). Hanc quicunque vestrum in qua Dominus et servus ejus saepe colloquuntur,
non habet in conscientia, non exhibet in vita, non sicut vir ad amicum suum. lu qua crehro fidehs
exercet in cella, non solitarius, sed solus dicendus anima Verbo Dei conjungitur, sponsa sponso socia-
est: nec cella ei cella, sed reclusio et carcer est. tur, terrenis ccelestia, humanis 205 divina uniun-
Vere enim solus est, cum quo Deus nori est.- vere tur : siquidem sicut templum sanctum Dei, sic cella
reclusus est, qui in Deo liber non esl. Solitudo est servi Dei. Et in templo enim, et in cella divina
enim, et reclusio sunt nomina miseriae : cella autem tractantur : sed crebrius in cella. In lemplo visibili-
nequaquam debetesse reclusio necessilatis, sed do- ter et ligurative aliquando chrislianac pietatis sacra-
micilium pacis, ostium clausum : non Jatebrae, sed menta dispensantur : in cellis vero, sicut in ccelis,
secretum. ipsa veritate, ipso ordine, etsi nondum ipsa purita-
10. Cum quo enim Deus est, nunquam minus lis majestate, vel aeternitatis securitate, res ipsa om-
sblus est, quam cum solus est. Tunc enim libere nium sacramentorum fldei nostrae assidue celebra-
fruitur gaudio suo, tunc ipse suus est sibi, ad fruen- tur. ldeo, sicut diclum est, alienum, qui non 06t H-
dunj Deo in se, el se jn Deo, Tunc in luce veritalis, lius, citius a se projicit quasi abortivum, evonut
315 SUIGONISCARTHUSIENSIS 516
tanquam inutilem ac noxium cibum; nec diu talent A affectu: et tamen vel auctonlatc permoti, vel do-
pati potest in visceribus suis officina pielatis, venit- ctrina commonili, vel exemplo provocati, approbant
que pes supcrbiae, et asportat eum mantis peccato- bonum ubi inveniunt, ct quasi caeci, sed ad manuui
ris, el movet eum : et cxpulsus non polest slare, tracti sequuiilur, hoc est imitantur. Sunt rationales,
seJ fugit miser, nudus ct tremebundus, sicut Cain qui per ralionis judicittm et naturalis scicntiacdis-
a facie Domini : expositus vitiis et daemonibus,ut crelionem, habent et cognitionem boni, ct appeti-
qui prior invenerit eum, morte animaeeum occidat. tum : sed nondum habent affectum. Sunt perfecti,
Vel si aliquandiu duraverit inrea, non virtutis con- qui spiritu aguntur, qui a sancto Spiritu pleniusil-
stanlia, sed pertinaci miseria, sic ei cella est quasi Itiminantur. Et quoniam sapil eis boiium cujus tra-
carcer, aut sicut viventi sepultura. Pestilenle vero hunlur affectu, sapientes vocanlur. Quia vero indtiit
flagellato sapicns sapientior erit (Prou. xix, 25), et eos Spirilus sanctus, cujus affectu trahunlur, sicut
lavabit jitstus roanus suas in sanguine peccatoris inquit olim Gedeonem: Spiritus sancli inditmenlo,
(Pscl. LVII,H). Sicut ergo dicit prophela, Si conver- spi>'ituales appellantur. Primus 206 slalus circa
teris, hrael, ad me convertere(Jer. IV, 1) : hoc est, corpus se habet: sccundus circa aniroaro se cxer-
perfectac conversionis culmen apprehende. Nulli cet: terlius nonnisi in Deo requiem habet. Quorum
enim in eodem statu diu esse conceditur. Servo Dei B D singuli sicut habent certam proficiendi rationem , sic
aut sempcr proficiendum, aut deliciendum est: aut in genere suo certam habent perfectionis suaemensu-
sitrsum nilitur, aut in inferiora urgetur. Ab omni- ram. Initium boni in conversatione animali, perfe-
bus autem vobis perfcctio exigitur, licet non uni- cla obedientia est: profectus, subjicerecorpus suum,
formis. Sed si incipis, incipe perfeete : si jam in el in servitutemjredigere : perfectio, usu boniconsue-
profectu es, et hoc ipsuni jam perfecte age: si autcm tudincm vertisse in delectationem.Inilium vero ratio-
perfectionis aliquid attigisti.te ipsum in temelipso naiis esl intelligere qucein doctrina fidei apponuu-
melire, et dic cum Apostolo : Non quod jam appre- tur ei: profectus, talia praeparare, qualia apponun-
hsnderim, aut perfeclus sim : sequor autem, si forte tur : perfectio, cum in affectum mentis transit judi-
comprehendam, in quo el comprehensussum. Unum cium rationis. Perfectio vero hominis ralionalis,
autem, qumquidem retro sunt obliviscens,el ad ea initium est hominis spiritualis : profeclus ejus, re-
qum sunt priora extendensmeipsum, ad destinatum velata facie speculari gloriam Dei: perfectio vero,
persequor, ad bravium supernw voeationis in Christo transformari in eamdem imaginem a claritatc in
Jesu. Deinde addit: Qttolquol ergo perfecli sumus, clarilatem, sicut a Domini Spiritu.
hoc sapiamus (Pliil. m, 12-13). In quo manifeste 15. Utergo primum prosequamur de primo, sci-
Apostolo docenle declaratur, quia perfecta eoruna ^°~ licet de animali, animalitas est vilaemodus seusibus
qtiaeretro sunt oblivio, et perfeeta in anteriora ex- corporis serviens : scilicet cum aniroa, quasi exlra
lensio, ipsa est hominis justi in hac vita perfeclio : se persensus corporls circa dilectorum deleclationes
et perfectio hujus perfeclionis ibi crit, ubi entbra- corporum affecta, eorum fruitione pascit, vel nutrit
vii supernaevocationis perfecla apprchensio. sensualitatem suam : seu cura intra se regrediens, et
CAPUT V. corpora quibus forti glutino amoris et consuetu-
Triptex status vilw religiosm, animalis, rationalis, dinis adhacsit, in locum incorporeae naturae se-
spiritualis; alias incipieniium, proficienlium, el' cum ferre non praevalens,eorum illuc secum trahit
perfeclorum. itnagines, et amicabiliter ibi cum eis- conversatur :
12. Hoc autem modo sicut stella a stella distat ini quibus assuefacla cum nilpulal essc, nisivel quale
claritate, sic cella a cella in conversatione, scilicett foris reliquit, vel quale intus contraxit, inde, quan-
incipienlium, proficienliiim , et perfectorum. Inci diu licet, jucundum habet secundum delectationes
pienlium status potest dici animalis; prolicienlium,, corpwr;.' wcre. Cum autem ab eis evertitur, nescit
rationalis; pcrfeclorum, spiritualis. Ignoscendumi nisi corporea imaginando cogitare. Cum vero ad co-
est in aliquibus aliquando eis qui adhuc sunt anima-- .n gitanda spiritualia vel divina se erigit, non aliud de
les, in quibus ignosci non debet eis qui jam haben- eis quain de corporibus, vel de corporalibus polest
tur quasi ralionales. Rursumque rationalibus ini aeslimare. Hxc aversa a Deo, fit sluititia, cum ni-
quibusdam ignoscitur, in quibus non ignoscilur spi- mium intra semctipsam fuerit remissa, el tam brula,
ritualibus, quorum perfecta omnia esse debiiit, ett ut rcgi vel nolil, vel non possit. Cum vero ipsa sibi
imitalione et laude polius, quam reprchensionc di- per snperbiam ext a se nimium fucrit abrepta, lit
gna. Et Cumex his tribus hominum generibus con- pi udeniia carnis, ct ipsa sibi sapienlia esse videtuv,
stet omnis status religionis, qu;c sicut p.opriis no- cum stultitia sil, dicenle Apostolo : Dicenlesse esse
minibus dislinguuntur, sic eliam dignoscunltir cxs sapienles; stutli \acli sunl (Rom. i, 22). Porro ad
suorum proprietate studiorum : debenl omnes filiii Deum conversa, lil saucta simplicitas, hoc est cadem
Dei ind equi est, semper diligenter prospicere quidi semper circa idem voluntas : sicut fuit in Job; qui
dcsit sibi'; unde vencrint, quousque pervenerintt dictus cst vir simptex et rectus, ac liinens Deuni
et in quo proficiendistatti singulis diebus, vel horiss (Job. i, 1). Proprieenim simplicitas est perfecle ad
sua se sestimatio deprehendal. Sunt ctenim ariima- Deum conversa volunlas, unara petens a Domino,.
leg, qui per' se nec rationc aymitur, ncc irahunturr banc requirens, no.i ambiens?uiultipticari in saciulo.
317 EPIST. AD FRATRES DE MONTED.l. — LIB. f. 31*
Vel est simplicitas, in conversatione vera humilitas,, A CAPUT VI.
scilicet virtutis magis conscientiam ampleclenss Deus homtni intellectum variarum artium el scienlia-
quam famam, cura non refugit vir simplex videri; rum capacemdedil', quo tamen alii male. alii bene
stultus in saeculo, ul sit sapiens in Deo. Vel simpli- uluntur.
citas est sola ad Deum conversa voluutas, sed non- 13. In eo vero in quo se sibi animalitas ratioque
dum ratione formata ut amor sit, id est formata vo- conterminant, in natura animae humanaerelictus est
lunlas, nondum illuminata ut sit charitas, hoc estt a creatore bono iiitellectus et ingenium, et in inge-
arnoris jucunditas. nio ars; in quo ronstituit Deus hominem super
14. Simplicitas ergo initium aliquod in seipsaj opera manuum suarum, et omnia saccularia ista
habens crealurae Dei, hoc esl, voluntatem simplicemj subjecit subpedibus ejus; animali superho, in testi-
etbonam, quasi futuriboni hominis informem nia- roonium naturalis dignitatis, et similitudinis Dei
leriam, in primordio conversionis suae auctori suoj amissae; simplici vero et humili, in auxilium recu-
jam offert formandam. Jam enira cum bona volun- perandae dignitalis, et conservanda>similitudinis. In
iate habens inilium sapientiae, id est timorem Domi- hoc quod notum est Dei, manifestum est in illis
ni, ex ipso colligit, nec per se eam formari posse, (Rom. i, 19). In hoc aestimatur dc oreatura Crcator.
uec quidquam tam expedire slulto, quam servire sa-. B In hoc cognoscitnr justilia Dei : et quia qui bene
pienti. Ilaque homini se propter Deum subjiciens,t agunt, digni sunt vita ; qui vero aliter, digni sunt
ipsam ei bonam voluntatem committit in Dco for- morte. In hoc creatura qtiae sponte homini servit,
mandam in sensu ct spiritu humili; jam limore Deii ad naluram subjicitur et aplalur, ut serviat ad eam
.ncipiente operari iu eo omnem virtutum plenitudi-* quae ex peccato est necessilatem, et ad voluntatem
nem, dum per justitiam defert roajori, per pruden- et voluptatem. Hinc etiarn quot ct quanta vitae huic
liam non credit se sibi, per temperaiitiam rcfugitl necessaria, et bonis et malis utilia, et in genere suo
Jiscemere, per fortitudinem totum se obedientia? » pulcherrima, et a bonis et a malis hominibus facla
«ubjicit, non discernendae, sed adimplendae. Haec ; sunt et fiaiit, omnibus manifesttim est. Ilinc enim
jnim uxor est, cui a Domino praecipitur : Et ad vi-. in litteris, vel opificiis, vel aedilieiis, per innumera-
rum tuum erit conversiotua (Gen. m, 16). Vir ejus, biliter multiplices hominum adinvenliones, tot pro-
ratio vel spirilus est suus, vel allerius. Huic enim, cesserunt modi studiorum, lot genera professionum,
«iro recte obedit vir simplex et rectus in semetipso ; snbtilitates, exquisitae scientiae, artes, eloquentiae,
rectius autem saepe ac tutius in altero, quam in se-. dignitatum officiorumque varietates, et innumera-
melipso. Ex praeceptoergo Dei, et ipso ordine na- biles conquisitiones liujus sacculi, quibus homines
lurae habere debet uxor ad virum, animalitas ad[ C illf( etiam qui dicuntur sapientes hujus mundi, cum
tpiriliim suum, vel spiritualem aliquem virum, con- eis qui sunt simplices et filii Dei, pariter uiuntur
versionem legitimam, hoc est obcdienliam perfe- ad uecessitatem et utilitatem. Sed illi abtituntur eis
clam. Perfecta vero obedientia est maxime in inci- ad curiositatem et voluplatem, et superbiam : hi
pients indiscreta, hoc est, non discernere quid vel[ autem utuntur eis propler necessitatem, alibi ha-
quare praecipiatur; sed ad hoc tantum niti, ut lide- bentes suam suavitatem. Ideo illos servos sensuuni
Jiter et humiiiter fiat, quod a majore praccipilur. suorum ct corporum suorttm sequiiniur fructus
Lignuro enimscientiac boni et mali in paradiso, cen- carnis suae, qui sunt fornicatio, iromundilia, super-
sura 207 discretionis est in conversalione religio- bia. Inxuria, inimicitiae,contentiones, ocmulationes,
nis penes palrem spiritualem, qui dijudicat omnia, irae, rixae, dissensiones, invidiae, comessationes,
ipse vero a nemine judicatur. Ipsius est discernere, ebiietates, et his similia : quae quicunque agunt,
aticrum est obedire. Adam gustavit in malum sttiim( regnum Dei non consequentur. Hos autem fructus
«le ligno vetito, edoctus ab eo qui suggerendo ait: Spiritus, qui sunt charitas, gaudium, pax, patientia,
Qtiare prmcepit vobisDeus ttt de ligno non comedere- benignitas, longanimilas, bonitas, mansuetudo, fi-
tis ? Ecce discretio, cur praeceptum sit. Et addit: . des, modestia, conlinentia, caslitas (Galat. v, 19-
Sciebut enim quia qita die comederitis, aperienlur. " 23), ct pielas, promissionem habens vitac quaenunc
oculi vestri, et eritis sicttt dii (Ibid. 1, 5). Ecce est, et futurae (/ Tim. iv, 8).
16. Hi ulrique quamdiu simul sunt in actu, lio-
utquid praeccplum sit, scilicet quod deos lieri non
sinat. Discrevit, comedit, et inobediens factus esl, mines vident similes acliones, Deus autem volun-
et de paradiso ejectus est. Sic et animalem discre- tates discernit et intenliones. Cum vero unusqiiisquc
lum, novitiuni prudeutem, incipientem sapienlem in redit in sua, unumquemqueex fructibus intentionis
cella diu posse consistere, in congregatione durare, suae pascit conscienlia sua. Nec lamen ab ulroque
impossibile est. Stuitus fiat, ui sit sapiens : et haec seque ad conscientiam reditur : quia nemo ad eam
omnis sit ejus discrctio, ul in hoc nulla sit ei discre- redire amat post actionem, qui recta intentione ad
tio. Ilaec omnis sapientia ejus sit. ut in hac parte ageiidum ab ea non proficiscilur. Qui tamen redit
nulla ei sit. ad conscientiam, si nondum vicit concupiscenliam
suam, invenit ibi de ipsa concupiscentia sua vc-1
stiaves delectationes, vel graves corrosioncs; ct inde
iniilliplicat cogiiationcs. Oui vcro jam concupisccu-
519 CUIGONIS CARTHUSIENSIS 320
tiani vicit, quandiu taracn veri boiii major concu- A virtus. Virtus enim vult doceri cum humilitate,
piscentia, vel major delectatio mentem ejus non quaeri cum labore, haberi cum amore. Nam cum
obtinuerit, cum exosa quadam voluptate, gestorum, omnibus his digna sit; nec aliler, vel doceri, vel
visorum vel auditorum patitur imaginationes: unde quaeri, vel haberi potest.
in utroque lumbi 208 impleutur illusionibus dele- CAPUT VII.
ctationum, et ad cogitanda divina vel spiritualia Religiosus novilius, seu rudis eremita qumprimum
lunien suorum oculorum, et ipsum non cst secum : docendus.
qui cum pugnat contra concupiscentias, patitur mo- 18. Primum ltaque docendus et rudis incola ere-
testias ; quia vincere adhuc non praevaletad perfe- mi, secundum apostolicam Pauli institutionem, ul
cturo affectiones. Qui vero jam ad libertatem aspi- exhibeat corpus suum hostiam viventem, sanclam,
rat, exculere a se non potest affectionum imagina- Deo plucenlem, rationabile obsequium suum. Qui
tioues, et noxias vel occupatorias vel otiosas, quae etiam compescens in novitio fervore aniroalis homi-
exinde passim oriuntur, cogitationes. Ilinc in lemnis, qui nondura percipit ea quae Dei sunt, circa
pore psalmodiaevel orationis, cacteroruroqueexerci- spirilualia ac divina praeproperam et curiosam inqui-
liorum spiritualium, in corde servi Dei, etiam no- sitionem, subjuuxit dicens : Dico enim per gratiam
lentis ct reluctantis, imaginationes volvuntur, el " Dei quw dala est mihi, omnibus.qui sunl inter vos,
phantasmata cogitationuin versantur : a quibus, ve- non plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad
lut ab avibus immundis insidentibus vel circumvo- sobrietatem (Rom. xn, 1, 3). Quia eniin omnis vel
lantibus, sacrilicium devotionis vel omnino rapitur praecipue aniroalis hominis inslitutio circa corpus
de manu tenentis, vel ssepe polluitur usque ad la- est et exterioris bominis compositionem, docendus
crymas nfferentis. Fitque miserabilis et iniqua mi- est rationabiliter mortilicare corpus suum, et mem-
serse animae divisio j.spiritu et ralione volunlatem hra sua, quae sunt super terram, et inter carnem ac
cordis et intentionero, et corporis sibi promptum spiritum, quae invicem jugiter adversum sc concu-
pbsequium defendente : animali vero iinprobitate piscunt, justum rationis ac discretionis habere judi-
sibi affectum praeripiente et intellectum, mente sae- cium, nec alicujus eorum in judicio 209 accipere
pius sine frtictu remanente. Ilinc in animis infir- personam. Docendus cst sic habere corpus suum,
mioribus, et in quibus concupiscentiae carnis et sae- sicut aegrolum commendatum, ctii etiam multum
culi necdum perfecte morlilicatae sunl, vitia passim volenli inutilia sunt neganda, utilia vero etiam no-
curiositatisebull-iunt. Hinc solitudiuis et silentii quac- lenti ingerenda. Sic de eo agere, sicut de non suo,
runtur inordinaUe, ct proposito inimicae consolatio- sed ejus a quo' pretio magno eiupli sumus, ul glori-
'
nes, in via regia communium iustitutionum furliva Ucemus eum in corpore nostro (/ Cor. vi, 20). Rttr-
propriae voluntatis diverticula, solitoruin fastidium, sumque doce.ndusest cavere, quod peccatori populo
praesumptio novitatum : quse quidem aegri animi Dominus per prophetam improperat: Projecislisme,
prurituro et taedium, quasi confricando, videntur ad inquiens, post tergum veitrum (I Reg. x, 19). Mul-
horam lenire; sed calefaciunt et accendunl, et ut tumque esse cavendum, ne pro neeessariis hujus
postea ncquius ferveat, et amplius pruriat, efficiunt. vitaevcl commodis, a proposili rectitudine, vel digni-
Ilinc quotidie fiunt novae oecupationes, novaeaclio- tate naturae, in amorem vel honorem corporis sui
num et laborum adinventiones, lectiones divcrsie, sinat in aliquo degenerare spiritum suum. Ideoque
non ad aedilicandum animura, sed ad fallendum tar- durius tractandum esl corpus, ne rebellet, ne inso-
dantis diei taedium : ut cum damnaverit solitarius lescat: sic tamen, ut servire sufficiat; quia ad ser-
omnia velera, omnia soliia, et defecerint nova, non viendum spirilui datum est. Nec sic habendum est
rcstet nisi odium ccllac, ct fuga matura. tanquam propter illud vivamus; sed tanquam sine
17. Propter quod pia simplicitas, et in professione quo viverc non possumus. Fcedus enim quod babe-
religionis et solitudinis novus homo, qui non habet mus cum corpore, non quandocunque volumus,
vel rationem dueentem, vel affectum trahentem, vel n possumtis abrumpere; sed legilimam ejus resolutio-
discretionem modcrantem, sed vi quadam utitur in nem patienler nos exspectare oportet, et inlerim
semetipsum tanquam a figulo figmentttm; lcge qua- quaelegitiroi fcederis su.nt observare.
dam roandatorum Dei, quasi manibus alienis facien- 19. Sic ergo npbis cst cum eo convivendum, vcl
dus est, et fnrmandus in omni palienlia, et in rota conveniendum, quasi non diu nobis sit cum eo com-
volubilis obedientiae, et in igne probationis suae, morandum : sicquc ut si aliter evenerit, non ur-
plasmatoris et formatoris sui voluntati et arbitrio geamur ad exeunduin. In quo multum et scrupulosc
subdendus. Nam elsi callet ingenio, si viget arte, si laborandum, et perictilose sacpe fuerat errandum,
proeeminet inlellectu, instrumenta sunt hoeclam vi- nisi lcx obedientiae el cellacplenam communis insii-
tionru quam virlulum. Non ergo refugiat doceri, uti tulionis formani semel tradens, ingredienli de viclu
eo iu bono, quo et in malo uli polcst, quod propi ium ei veslitu, de laborc el qttiete, dc silentio ct solilti-
virtutis opus est. Ingeniuin corpus adaptet, ars na- dine, ct omnibus qua: aciexterioris hominis cultuui,
turaiii informel, et intcllectus non elaium faciat ani- vel nccessitatem spectant, fratrem obcdicnlem, et
niiini, seJ docibilem. Ingenium quippe, ars, intelle- palicntem, el quietum, in rcliquum cautum redde-
clus. ct alia huiusmodi craluilo Jiabentur; aliter ret etsccurum. In quibtis sio semel circumcisa suitt
421 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEl. — LlB. L 52*
omma, et praecisa superflua, sic intra congruae suf-- A debet existimare, in qua nil corum se egisse recolit,
licientiaeterminos et generalis contincntiae limitesi propter qua; in cella vivitur.
circumscripta sunt omnia necessaria, ut sit quodi 22. Quaeris quid agas, vel in quo te occupesl
fortes cupianl, et infirmi non refugiant : nec ulte- Primum extra quotidianum orationum sacrificium,
rius quantitas concessorum laedere possit in aliquoi vel lectionis studium, quotidianae conscientiae dis-
ulentium cum gratiarum actione conscientiam; nec cussiont, emendationi, moruin compositioni pars sua
quae sunt amputata, tentare deheant aliqualenus ini diei neganda non est. Deinde operandum est anquid
servo Dei corporis bene morigerati, et iecte edticatii manibus quod injungitur, non tam quod animum
sufftcientiam. In quibus, sicut Salomon dicit : Quii delectaudo ad horam detineat, quam quod spiritua-
ambulat simpliciter, ambulat confidenter; qui veroi libus studiis delectationem conservet et nutriat; in
mentisest durm, corruet in malum (Prov. x, 9). Licet'. qno remittalur ad horaro animus, non resolvatur :
enim necessitas sic sit ordinala, ut nec querelae ul- unde se facile mox, ut sibi ad seipsum redeundum
terius sit locus ullus, et omnis sit superfluilas am- esse visum fuerit, expediat, sine controversia inhi-
putata, si quid tamen vel publice, vel privatim ad- hentis volunlalis, absque conlagio contraciae delecla-
dendum est, vel minuendum, hoc in Prioris estt tionis, vel memoriae imaginantis. Non enim vir pro-
arbitrio, absque omni scrupulo obedientium subdi-• B 1 pter mulierero, sed mulier propter virum (/ Cor. xi,
torum, vel periculo. 9). Non spiritualia exercitia sunt propter corporalia,
20. Instituendus est ergo novus eremita ad com- sed corporalia propter spiritualia. Propterea sicut
munis institutionis normam conciipiscentias carnis' viro creato collatum est, vel comparatum ei adjuto-
suae praeleritorum peccatorum pcenitentia continuai rium simile sibi ex ipsa horainis substantia: sic cura
domare, et ad contemnenda caetera, ad sui ipsius> in adjutorium spiritualis studii necessaria sint, non
contemptum venire. Praemuniendus esl assidue con- tamen in hoc semper seque convenire videntur om-
tra tentationes, acnus in solitarium uovitium desae- nia corporalia exercitia, sed quse cum spiritualibus
vientes; cum servum Dei gratis Deo servientem noni propiorero videntur habere similitudinero et aQroita-
cessent sollicitare vilia mercede oblatae delectatio- tem; sicut ad aedificationem spiritualem meditari
nis, diabolo suggerente, carne concupiscente, sae- quocl scribatur, vel scribere quod legalur. Subdiva-
culo concupiscenda ingerente. Tentat enim nos'< lia enim exercitia et opera, sicut sensus distrahunt,
Dominus Deus noster, ulrum diligamus cum an non: si sajpe etiam spiritum exhauriunt, nisi cum gra-
non ut ipse quasi nesciens agnoscat, sed ut plenius> viore ruralium labore operum sit major contritio
hoc in ipsa nobis lentatione innolescat. Sed illae: corporis usque ad contrilionera et bumiliationem
tentationes facile vincuntur, et facile a ratione eis• oordis. Fatigationis enim suae pressura exprimunt
occurritur, quae vel suspectae sunt, vel priina facie: saenevehementioris affectum devotionis. Quod etiam
malaeesse innolescunt : quae vero sub specie boni se• in labore jejuniorum, vigiliarum, et omnium in qui-
ingerunt, et difficilius discernuntur, et periculosius• bus afflictio corporisest, crebrofieri mauifestum est.
admilluntur. Sicut enim difficillime tenetur modus1 25. Serius tamen animus et prudens ad omnem
in £0 quod bonum esse creditur, ita non semper' se comparat laborem, nec in co dissolvitur, sed per
lutus est omnis boni appetitus. eum magis in seipsum colligilur : qui semper prae
CAPUT VUI. oculis babens, non tam quod agit, quam quo agen-
Olium quantopere omni religioso prmserlim solitario> do intendit, omnis consummationis altendit finem;
fugiendum, et qum illi oecupaliones convenianl. quo in quantum verius innititur, in tantum etiam
21. Omnium autem tentationum et cogitalionum> ferventius et iidelibus manibus operatur, totius sibi
malarum et inutilium sentina otium est. Summa> corporis sui subjiciens servitutem. Coguntur enim
etenim mentis malitia est otiura iners. Nunquam> in unum senstis ad disciplinain bonaevoluntatis, nee
otiosus sit servus Dei, quamvis a Deo feriatus sit. lascivire eis vacal a pondere Iaboris, et subacti et
Noroen quippe tam suspectum et vanum et molle,i D humiliati in obsequium spiritus docentur confor-
rei tam certae, tam sanctae, tam severae imponen- mari ei, et in laboris participatione, et in consola-
dum non est. Otiosum non est vacare Deo, imo ne- tionis exspectalione. Exordinata enim natura per
gotium negoliorum omniumhoc 210esl- Quod qui- peccatum, et a conditionis suae rectitudine exorbi-
cunque in cella non agit fideliter et ferventer, quod- tans, si ad Deum fuerit conversa, recuperat cito
cunqtie ag't, quod propter hoc non agit, scilicel ut•> pro modo timoris et amoris quem habet ad Deumr
Deoserviatur, in eoquod agit, otiatur. Ubi pro vitando> quaecunque perdidit aversa : et ubi cceperit spiri-
otio otiosa seclari ridiculum est. Otiosum autem' tus reformari ad imaginem conditoris sui, mo*
est, quod nullam habet utilitatem, vel utilitatis in- etiam reflorescens caro ex voluntate sua incipif
(cntionem. Non autem hqc tantummodo agendum> conformari reformato spiritui. Nam et contra sen-
est, ut cum aliqua delectatione, vel sine grandi nau- sum suura incipil eam delectare quidquid delecta*
sea otii dies transigatur : sed, ut etiam de peractai spiritum suura. Insuper et pro multiplici defectu-
dieta ad profecturo mentis semper aliquid in consuo ex' pcena peccati multipliciler sitiens ad Deunv
scientia resideat, aliquid quotidie in thesaurum cor- nonnunquam etiam contendit praecedere rectorem
d's coiigeratur. Nec ea die bonus cellita se vixisse: suum. Delectaliones enim non perdimus, sed muta-
323 GUIGONIS CARTHUSIENSIS 321
mus a corpore ad auimum, a scnsibus ad conscien-- i\ vis bonaevoluntati non semper credi expedit, seil
iiam. Panis furfureus, et simpiex aqua, et olera, ett frenanda esl, sed regenda esl, et maxime in inci-
legumina simplicia, nequaquam res delectabilesi piente. Regat sanctae obedientiac rcgtila bonaui vo
sunt : sed in amore Chrisii, et desiderio internae> luntalem; illa vero corpus, et doceat illud posso
delectationis, ventri bene morigerato gratanter ex: consistei-e in loco, cellam pati, secumque morari:
nis satisfacere posse, valde delectabile est. Quott qiiod in proliciente bonae eompositionis initium est,
millia pauperum ex his, vel ex aliquo horum dele- et cerlum bonae spei argumenlum. Impossibile enim
ctabiliter satisfaciunt naturae? Facillimum quippe> est hominem fideliter figere in uno animum suum,
et delectabile esset adjuncto amoris Dei condimento) qui non prius alicui loco perseveranter afiixerit
secundum naturam vivere, si insania nostra noss corpus suum. Nam qui acgritudinem animimigrando
permitteret : qua sanata, statim naturalibus naturai de loco atl locum effugere nitilur, sic est sicut qui
arridet. Eodem modo et de lahore. Rusticus duross fugit umbram corporis siti: seipsum fugit, seipsum
habel nervos, fortes lacertos : exercitatio 211 h°c; circumfert : locurn mulat, non animum. Eumdem
facit. Sine eum torpere; mollcscit. Voluntas facitt ubiqtte se invenit: nisi quod deteriorem facit ipsa
usum, usus exereitium, exercilium vires in omnii mobilitas; sicut laerleresolet aegrum, qui circumfe-
labore subministrat. I rendo concutit eum. JEgrum enim se sciat, et vacet
B
24. Sed redeamus ad propositum. Hoc omnibus-, circa causarias partes aegritttdinis suoe. Si non in-
modis ag3t, el labor, et ctium nostrum, ut nunquami terrumpitur quies, remedia continuata cito profi-
simus otiosi : el hoc semper sit negotium nostrum,, cient, et sanatus animus ab alienatiouibus, vel ca-
ut perfecte consummetur in nobis, quod dicit Apo- ptivilatibus et tentationibus suis, totus in Deo suus
stolus animalibus et incipienlibus : Humanum, in- efficietur. Cura eget, et non modica, non inquinata,
quit, dico gropter infirmilatem carnis vestrm. Sicutt sed infecta natttra. Incumbat ergo immobiliter va-
enim exhibuistis membra vestra servire immunditim,, letudinario suo (sic enim solenl appellare medici va-
et iniquilati ad iniquilatem : ila nunc exhibete mem- letudinumcurandarumoh*icinara),etremedii suscepli
bra vestra servire justitiw in sanclificationem (Rom. prosequatur usum usque ad sanitatis experimentum.
vi, 19). Audiat hoc hactenus amicum corporis suii 26. Valetudinarium tutim, oeegrote, o languide,
mancipium animalis homo, qui jam incipit corpusi cella tua est : remedium in quo curari ccepisti, obe-
suum subdere spiritui, et adaptare semetipsum ad[ dientia est, obedientia vera. Sed seito quod remedia
ea quae Dei sunt percipienda, et ad exuendam fide crebromutata nocent, naluramdisturbant.et aegruin
servilutis necessitatem, et carnis suaa dominantemi disterminant. Nain et qui aliquo pergit, si uiiaiii
consuetudinem se accingat. Necessitatem sibi faciat; G '- certam tcnuerit viam, cito perveniet quo tendit, ei
coutra necessitatero, et consuetudinem contra con- itineris, et laboris faciet finem. Si vero multas ag-
suetudinem, et affectum sibi formel contra affectum; greditur vias, errat, nec laboris aliquando finem fa-
donec plenius mereatur accipere delectationera con- cit; quia error finemnon habet. Non ergo rernedium
tra delectationem : ut deleelationibus carnis ac sae- rautes, nec aliud pro alio accipias, sed 212 usque
culi secundum cbnsiliuin Apostoli saltem tantum ad lerminum perfectae sanitatis, medicinalis obe-
eum delectet carere, quanluin eum delectabat pri- dientiae remedioulere : nec abjicias eam,ut ingra-
mum eas habere; tantum deleclet eum de menibris tus,cum factus fueris sanus; sed tamen in reliquiim
sui corporis servire justitiae in sanclifiealionem, alio modo ea uti permitteris. Si ergo ad sanitatem
quanturo prius delectabat eum servire immunditiae festinas, vide ul nil, vel modicum de temetipso agere
et iniquitati ad iniquitalem. Haec est perfeetio ani- praesumas mcdico inconsullo ; a quo si operam ine-
tnalis hominis in suo stalu, vel novitii incipientis : dicantis exspectas, necesse esl ut vulnus tuum sem-
qui cum consummaverit hoc animale vel bumanum, per ei detegere non erubescas. Erubesee, sed taroen
si non respexerit relro, sed lideliler in anteriora se revela totum, nec abscondas. Sunt enim qui confi-
extenderit, cito perveniet ad illud divinum, ut inci- j.j lendo quasi fabulam enanant suorum historiain
piat apprehendere sicut apprehensus est, et cogno- pecealorum, aegriludines animacsuaesine confusione
scere sicut cognilus est. Hoc autem opus non in dinumerant, el pene sine poenitentia, et sineaffeciu
uno iit momento conversionis, non est unius diei, doloris. Cito enim lacrymas )nvenit, et resolvitur in
sed niulti temporis, multi laboris, multi sudoris, gemitum, qui babet sensum doloris. Si vero malae
secundum gratiam Dei miserentis et sludium homi- oegritudinidesperabilior stupor accesserit, hic in eo
nis volentis et currentis. quod non dolet, quanto sanitati videtur esse propin-
CAPUT IX. quior, tanto ab ea fit remolior. Quod si medicus
Slubititas in cellu commendalur, et cuslodes quasi clementior fuerit, ut qttasi unguentis et em-
proponuntur. plastris lenioribus omnia voluerit curare, tu age pro
25. Omnium vero bonorura horum officina est temetipso, et remedii fortioris et celerioris avidus,
eella, et stabilis perseverantia inea. In qua quicun- sanitatis ferrum require, cauterium exposce. Medi-
que cum sua paupertate bene convenit, dives est: cus tibi semper praesto est, paratus est.
et quicunque bonam voluntatem habuerit, secum 27. Ne enim horrori sit tibi tua solitudo, et ut
iiabet quidquid ad bene vivenduro eiopusesl: quam- liitius in cella habites, Ires tibi depuiali surt cus-
3-25 LPIST. AD FRATRES DE MONTEDEI. — LIR. I. 32'J
todes; scilicel, Deus, conscientia, et spiritualis pa- A cundum communis insiiluti leges lit tibi praecsse,et
ter. Deo debes pielatem, cui tc lotum impendas : vitam ordinare, ctmores compnnere, ct temetipsuiu
conscier.tiae tttae, honorem, coram qua peccare eru- judieare , teipsum apud teipsum accusare , sarpe
bescas : patri spirituali, obedieniiam charilatis, atl etiam condemnare, nec impunitum dimittere. Sedea!
qucm de omnibus recurras. Insuper ut gratum me judicans juslitia : stet rea et seipsam accusans con-
babcas, addam tibi et quarlum : et quandiu parvu- scicntia. Nemo te plus diligit, ncmo te fidelius judi-
lus cs, et donec plenius addiscas divinani cogitare cabit.
praesentiam, paedagogumtibi procurabo. Elige tibi 29. Mane, praeteritoenoctis fac a temetipso exa-
tu ipse consilio meo hominem, cujus vilaeexemplar ctionem, et venturae diei tu tibi indicito cautionem.
sic cordi luo insederit, reverentia inhaeserit, ut quo- Yespere, diei proeteritaeralionem exige, et superve-
ties ejus recordatus fueris, ad reverentiam cogitati nientis noctis fac indictionem. Sic districto nequa-
assurgas, et temetipsum ordines et componas : qui quam tibi aliquando lascivirevacabit. Singulis horis
cogitatus ac si praesens sit, in affectum mutuae cha- secundura communis instituticanonem sua distribue
ritalis emendet in te omnia emendanda, et tamcn exercitia : cui spiritualia, spiritualia; cui corpora-
nullum paliatur daninum secreii sui solitudo tua. lia, corporalia: in quibus sicexsolvat omne debilum
Hic praesens tibi adsit quandocunque volueris : oc- B " spirilus Deo, corpus spiritui, ut si quid fuerit inter-
currat saepe et cum nolueris. Increpationes ejus de- missum, si quid imperfectum , suo modo, suo loco,
scribel tibi eogitata sancta ejus severitas; consola- suo tempore non abeat impuniluro, vel irrecompen-
tiones, pielaset benigniias; exemplum, sanctae vit;e satum. In quibus, extra illas boras, de quibus dicit
sinceritas. Nam omnes cogitationes tuas cum ab eo Propheta, Septies indie laudem dixi tibi(Psal. cxvm,
videri cogitabis : ac si videat, ac si arguat, emen- 164), matutinum, ac vespertinum sacrilicium, ac
dare cogeris. Sic, secundum praeceptum Apostoli, medioenoctis est maxime observandum. Non enim
sollicite semetipsumcuslodi (I Tim. v, 22) : et ut te- frustra aitPropbeta, Maneastabo tibi,et videbo(Psal.
inetipsum scmper inspicias, semper ab omnibus v, 3); sed quia tunc a curis exterioribus adhttc su-
oculos averte. Egregium instrumentura corporis est mus jejuni: et, Dirigatur oralio mea, sicul incensum
oculus: si sicut caetera, sic eliam viclere posset se- inconspectutuo televatio manttummearum sac~ificitnn
metipsum. Quod cum interiori oculo concessum sit, vespertinum (Psal. CXL,2); quia tunc ab hujusmodi
si ad exterioris exemplum seipsum negligens, va- impedimentis jam quodammodo invenimur digcsti.
cat circa alicna; eliaro cum vull, non suflicit redire Qui et in noclurnis vigiliis nostris (in quibus media
ad seipsum. Ttbivaca : multa tu ipse tibi sollici- Q _ nocte surgimus ad confitendum nomini Domini)
tudinis materia es. Exclude etiam ab oculis exte- confessionis ejusdem ordinem contexens : ln die,
rioribus quod desuevisli videre; ab iuterioribus, inquit, iribulalionis mem Deum exquisivi, manibus
quod amare : quia nil tam facile recrudescit quam meis nocle conira eum, el non sum deeeptus (Psal.
amor, et niaxime in tenerioribus et recentioribus LXXVI, 3). Istis enim horis polissimum coram Deo
aniinis. debemus nosmetipsos conslituere quasi facie ad fa-
CAPUT X. ciem, et in lumine vultus ejus parspicere, tribula-
Officiuel exercitia cellitm. tionem et dolorem nobis de nobis iDsis invenire, et
28. Aude etiam nonnunquam sapere, et oemulari nomen Dei invocare, scopendo spiritum nostrum,
t liarismata mcliora, et tu ipse tibi esto parabola oedi- donec incalescat; abiendo ad memoriam abundan-
ficalionis. Alia cella tua exterior, alia interior. Ex- tiae suavitatis suae, doncc ipse in cordibus nostris
lerior est domus, in qua habitat anima tua, CIIM dulcescat. Sed tunc maxiine nobis agendum est,
corpore tuo : inlerior est conscienlia tua, quam in- quod dixit Apostolus, Mulo in ecclesia quinque loqtti
babitare debet omnitim interiorum tuorum interior verba sensu meo, quam deccm millia verborum sine
Deus, cum spiritu luo. Ostium clausurae exterioris, intellectu : et illud : Psallam spirilu, psallam et
signum est ostii circumspectionis inlerioris : ut sic- D mcnte : orubo spirilu, orubo et mente (I Cor. xiv,
ut sensus corporis per extcriorem elausuram foris 19, 15). Tunc enim menti et spiritui aggregandi
vagari non permiltuntur, sic interiores sensus ad sunt fructus sui, ut exinde vel in abundantia bene-
suum semper interius cohibcantiir. Dilige ergo inte- diclionis Dei in in quietom noctis relaxemur : vel
riorem cellam luam, dilige exleriorem ;et unicuique surgentibus nobis ad laudes Dei, omnis exinde te-
suum impende cultum. Tegat te cxterior, non abs- nor operis nostri in ipsius laudibus formetur ac vi-
condat : non til pecces occuliius, sed ut (utius vi- vificelur. Idcirco in praeveniendisnocturnis vigiliis
vas. Non enim scis, o rudis incola, quid cellaede- non cxpertit mullitudine psalmorum obruere intel-
beas, si non cogilasquomodo in ea,non solummodo leclum, et exhaurire spiritum, vel exstinguere. Sed
a viliis luis curaris, sed etiam non habeas rixari quandiu sobritis invenilur, pietati afliciendus est, ct
cum alienis. Nescis enim quem conscienlioc tuoc de- suo itinere dirigendus ad Deum: donec dilatato cor-
beas honorem, quicunque in ea non expcriris gra- de currere incipiat usque ad finem operis Dei, post- •
tiani sancti Spiritus, et 213 internae suavitatis dul- inodum fervoris sui modum, sive tenorem hahitu-
cedinem. Da ergo utrique cellaehonorem suum, et rus, nisi raagna intercidatur ncgligentia, vel omit-
tu tibi in ca vindira primatum tuum. Disce in ea se- tatur voluntaria miscria.
327 GUIGONISCARTHCSIENSIS 323
30. Scit etiam quicunque sensum Chrlsti babet,, A mum, ut aliena cogitarc non libeat. Ilauriendus esi
quantum pietati christianoe expediat, quanlum Deii soepede leclionis serie affectus, et formanda oralio.
servum, et servum redemptionis Ghristi deceat ett quaelectionem interrumpat, et non tam impediat in-
utile ei sit, una saltem aliqua diei bora, passionis ett lerrumpendo, quam puriorem continuo animum a.l
r-edemptionisipsius attentius recolcre benelicia, adI intelligentiam lectionis restituat. Inteittioni servit
fruendum suaviter in conscienlia, et recondendumi lectio. Si vere in lectione Deum quaerit qui legit,
fideliter in memoria: quod est spirilualitermanducare i omnia quae legit cooperantur ei in bonum, et capti-
corpus Christi, et bibere ejus sanguinem in memo- vat sensus Iegentis, et in servitutera redigit omnem
riara ejus, qui omnibus ih se credentibus praecepit t lectionis intellectum in obsequium Christi. Si in
diccns, Hoc facite in meam commemorationem(Luc.. aliud declinat sensus legentis, omnia trahit post
XXII,19). In quo etiam propler peccaturo inobedien- semetipsum, nihilque tam sanctunij tam pium invc
tiae, quara impium sit boininem lantac Dei pietatiss nit in Scripturis, quod scu per vanam gloriam, seu
immemorem esse, palam omuibus est : cum amicii per dislortum sensum, seu per pravum intellectum
hominis abeunlis sub quolibet signo commendatami non applicet, vel malitiae, vel vanitati. In oronibus
memoriam nefas sit oblivisci. Siquidem sanctac hu- enim Scripturis legendis initium debet esse timor
jus ac reverendac commemorationis mysterium, suoo B Domini, ut in eo primo solidetur intentio legentis^
modo, suo tempore, suo loco celebrare licet pauciss et ex eo exsurgat et ordinetur totius lectionis iniel
hominibus, quibus hoc creditum est mysterium : Ieclus et sensus.
rem vero sacramenli vel mysterii in omni tempore, CAPUT XI.
et omni loco dominationis Dei, modo quo traditumII Corvoralium exercitiorum,item cibisomnique modum
est, hoc est debitae pietatis aflectu, agere, et tracta- tradit.
re, >et sumere sibi in salutem omnibus 214 "> fi 32. A spiritualibus vero exercitiis in corporalia
promplu esl, quibus dicitur : Vos autem genus ele- nunquam longe, vel in totura recedatur : sed facile
ctum, regate sacerdolium, gens sancta, populus acqui- ad ea posse redire animus assuescat, et cum illis
siliottis ; ut virlutes annuntietis ejus, qui de tenebritt se mutuat, istis semper inhaereat. Sicut enim su-
vos vocavilin admirabile lumen suum (I Petr. n, 9). pra dicturo esl, non vir propter mulierem, sed mu •
Nam el Sacramentum sicut accipit ad vitamdignus; ; lier propter virum (/ Cor. xi, 9) : nec spiritualia
sic ad mortem suarn et judicium, indignus : remn propter camalia, sed carnalia propter spiritualia.
vero Sacramenti nemo percipit nisi dignus et ido- i- Corporalia vero exercilia nunc dicimus, quae ma-
neus. Sacramentum enim sine re Sacramenti sumenti ti nuali opere corporaliler cxercentur. Nam sunt et
mors est: res vcro Sacramenli, etiam, praeter Sa-.- ^ alia corporis exercitia, in quibus necesse est corptis
cramentum, sumenti vita aeterna est. Si autem vis, s, laborare, sicut sunt vigilioe,jejunia, et alia hujus-
et vere vis, omnibus horis, tam diei quam noctis,;, modi: quoc spiritualia non impediunt, sed juvant,
hoc libi in cella tua praesto est. Quoties in comme- :- si cum ratione discretionis fiant. Qune si ex in-
morationem ejus qui pro te passus est, hoc faclo ,o discretionis vitio sic agantur, ut vel deficiente spi-
ejus pie ac fideliter fueris affectus, corpus ejus is ritu, vel languentecorpore spiritualia impediaiilur :
manducas, et sanguinem bibis. Quandiu in eo ma- t- qui sic est, corpori suo tulit boni operis effectum,
nes per amorem, et ipse in te per sanctitalis et ju-i- spiritui affectum, proximo exemplum, Deo hono
stitiae operationem , in ejus corpore et membris ejus is rem, sacrilegus est, et horum omnium in Dcum
computaris. reus. Non quod secundum Apostoli sensum non vi-
31. Deinde etiam cerlis horis, certae lectioni 7a-i- deatur huroanum etiam hoc, et non deceat, et non
candum est. Fortuita enim et varia lectio, et quasi si dcbeat, et justum non sit caput aliquando dolere in
casu reperta, non acdificat, sed reddit animum in- i- servitio Dei, quod olim saepeusque ad dolorem la-
stabilem; et leviter admissa Ievius recedit a memo- )- boravit in vanitate saeculi; esurire venlrem usque
ria. Seo certis ingeniis immorandum est, et assue- j ad rugitum, qui saepe repletus est usque 215 au
z- j)
faciendus est animus. Quo enim spiritu Scripturae a>. voroitum : sed modusin omnibus habendus est. Af-
factse sunt, eo spiritu legi desiderant: ipso etiam in-
n- fligendum est corpus aliquando, sed non conteren-
telligendaesunt. Nunquamingredieris in sensum Pauli lli dum. Nam corporalis exercitaiio ad modicum qui
donec usu bonae intentionis in lectione ejus, et stu-it- dem valet, et pietas ad omnia utilis est (/ Tim. iv,
ilio assiduae meditationis, spiritum ejus imbiberis. is. 8). Propter quod et ad modicum, hoc esl non in con-
Nunquara intelliges David, donec ipsa experientia ia cupiscentiis, sed tamen cura carnis agenda est.
ipsos Psalmorum affectus indueris. Sicque de reli- li- Agenda vero est sobrie, cum spirituali quadam di
quis. Et in omni scriptura tautum distat studiumi a sciplina, ut neque in modo ejus, neque in qualitate,
if- neque in quantitate appareat aliquid, quod non de-
leclione, quantum araicilia ab hospitio, socialis af-
fectio a fortuita salutalione. Sed et de quotidiana na ceat servum Dei. Eis enim quae inhonesta sunt no-
lectione aliquid quotidie in ventrem memoriaede- le- stra, abundantiorem honorem circumdare debemus.
mittendum esl, quod fidelius digeratur, et sursum m Honesta vero nostra nullius egent (/ Cor. xn, 23,
revocatum crebrius ruminelur; quod proposito con- >n- 24). Non solum autem hoc, sed et omnem vilam no-
\eniat, quod intentioni proliciat, quod detineat ante
ti* stram,Qiiamvis hominibus occultam, exbiberedebe-
329 EPIST. .Al>FRATRES DE MONTEDEI. — LIB. I. 330
mus Deosanctam et honestam, et omnem cnnversa- A j facile evigilabis; et surgens facilis et agilis eris ad
tionem uostram sanctis Angelis conspicabilemagere redeundum in id, unde non lotusdisccssisti. Sobrium
et delectabilem, quamvis inler domeslicos parieles enim cibum, sobrtumque sensum, sequilur sobiius
inclusam. Omnia vestra, inquit Apostolus, honesle somnus. Carnalis vero somnus, et brutus, et, sicut
fiant m vobis(I Cor. xi, 40). Grata Deo res est hone- dicitur, lelhaeus, abominandus cst servo Dei. Dequo
stas, ct sanctorum Angelorum aniica. Propter quod vcro post congruam quietem facile est sensus corpo-
etiam jubet Apostolusvelari mulieres propter An- ris et mentis evocare, ct quasi servos domus patris-
gclos : qtii cum procul dubiotam die quam nocte vo- familias ad opera necessaria spirilui suscitare et
biscum sint in cellis vestris, voscustodienles, et ve- emiitere : hujusmodi somnus tempore suo, modo
stris sludiis congaudenles, et cooperantes; placet suo aspernandus non est. Sic prudens et Dco de;li-
eis, ut etiam nullo homine vidcntc, omnia vestra tus animus habcre se debet in cella sua et in con-
honeste (iant. scienlia sua, sicut prudens paterfamilias 216 ">
55. Sive ergo manducetis, sive bibatis, sive ali- domo stia. Non habeat, sicul Salomon dicit, in dom;>
quid aliud faciatis, omniain Domino agite, pie, san- stia mulierem litigiosam (Prov. xxi, 19) carnem
cte, el religiose. Si manducas, mensam ttiam, per suam, sed ad sobrietalem motigeralam el assuef3-
se satis sobriam, sobrietas ttta perornet. Et cuni B ': ctam ad obedientiam, etad laborem paratam, ubique
mauducas, neqtiaquam totus matiditces, sed corpore inslilutam ct esurire, et salurari, ct abundare, et
tuo suam refeclioneni procurante, mens suam non pcnuriam pali. Ilabeat sensus extcriores non dticcs,
negligat : sed de memoria suavitatis Domini, vel sed servicnles : interiores, sobrios, et elficaces. Ila-
Scripttirarum aliqtiid, quod eam pascat, meditando, be::t omnem omnino domum, vel familiam cogila-
vel saliem men)oranclosecum rumiiiet et digerat. tionum suarum, sic ordinatam et disciplinalam, ut
Sed et ipsa necessilas, rion saeculariter, non carna- dicat huic, Vade, et vadat : el alii, Veni, ct venial ;
liler explealur : seil sicul decel monachum, sicut ct servo suo corpori, Fac hoc, ct absqtie conlraiii-
convenit servo Dei. Nameliam quoad sanilatem cor- ctione faciat. Qui sic semetipsum ordinal, et regit iu
poris, cibus quanto honestius et ordinatius sumitur conscieiilia sua, opiime sibi credendus el commit-
et ingeritur, tanto faciliusct salubrius digeritur. Ob- lendiis est in cella sua. Seil lioc esl perfeclorum, v; 1
servandus est ergo sumendi modus et lempus, cibi perlici jam iiicipicntium : quod ideo proposuimus
quantitas et qualilas : fugienda superilua et adulie- incipienlibus el npvitiis, ut sciant quid desit
ri.ia condimenta. Observandusest, inquam, sumendi sibi, ct quo extenderc habeant intenlionem sludii
modus, ut non effunclatqui comedit super omnem stti.
cibum atiimamsuam : tempus, ne ante horam : qua- C CAPUT XII.
litas, uti quibus utiturcommunitas fraternitalis, ex- Qutnam idoneihabitalores cellw: sumptuosamdificia
improbanlur.
cepta eausa manifestsenecessitalis. De condimentis 35. Sciendum vero est, quia cum de carnali, vel
vero sulficiat,obsecro, ut comeslibiles fiant cibi no-
de animali sensu, vel de rationali seienlia, vel de
stri, non eliam concupiscibiles, vel deleuabiles.
Sullicit eiiim concupiseenliaemalitia sua : quee cum spiritttali sapientia tlisserimits, unum hominem dc-
in quo secundum divcrsos profeclus ct
vix aut nullo roodoperlransire possit ad linem ex- scribimus
profectuum proventus, et intentionis alfectus, ha-c
plentlaenccessiialis, nisi per viam quanlaecuniquede- omnia divcrsis est inveniri; ct
si irritamenta ab eis leinporibus possibilo
lectationis, cceperit accipere liia hominum genera, singula secundtim slatutini
qui perpetuttm suscepere bellum adversus ejus oble-
boriim proprietates in professione religionis in c;i-
ctameuta, liunt duo contraunum ; ct sic pcriclitalur lis niilitanlia : quamvis cellae
eonlinentia. dignilas, et sanclacso-
litudinis secrcutm, et solilariae professionis titulus,
34. Deinde sicut de cibo dictuni est, sic et de non nisi perfectis convenirc
videtur; quorum, sicut
somno. Cave in quanlum potcs, serve Dei, ne totus Apostolusdicit, est solidus cibus : et
qui pro consue-
aliquando dormias, ne sit somnus ttttis non reqtties D tudiue exercitatos liabenl sensus ad discreliqnembcni
lassi, sed sepultura corporis suffocati: non repara- ct mali (Ilebr. v, 14) : in quo ctsi ralionalis, qui
tio, sed exsiinctiospiritus tui. Suspecta res cst som- proximus est sapicnli, utcunque videretur csse tc-
nus, et ex magna parte ebrietati sirnilis. Exceplis ierandus; scd certe animalis qui non percipit ea qu;e
cnim vitiis, quibus in dormiente, cum corpore dor- Dci sunt,
penilus ptttarelur arcendus. Sed occurrit
mitanie ratione non est qui contradicat, quanlum Pelrtis aposlolus, dicens de
quibusdam : Si Spiritum
ad debitum conlinui profectus, nihil lemporis tam sanctum
ipsi acceperunt, sicut el nos , ego quis erum
deperit devila nosira, quam quod somno depulatur. qui prohibcrem Deum? (Act. xi, 17.) Spirilus enini
Ituriis ergo ad soinnum semper aliquid defer tecum1 sanctus bona voluntas est. Nec enim sine
iii mcnioria vel cogitatione, iu quo placide obdor- grandi
scrupulo mentis a quacumque professionis allitudine
mias, quodnonnunquam etiam somniare juvet:qnod' arcendus csl, cui testis inhabitanlis et trahentis
eliam evigilantem te excipiens*,in statum hesteriue
S;>iritus sancti bona voluntas est. Siquidem ex.
iiitentionis restituat. Sic tibi nox sicutdies illumina- duobtis hoininum
generibus cellartim habitatio sup-
hilur, ct nox illuininatiotua erit indeliciis tuis (Psal. plenda esl : scilicet vel de simplicibus,
qtii et serisu
cxxxviu, 12, ll).Placideobdormies, inpacequiesces,, _ cl volunlate ad assequendam religiosam prudeutiaui
P;.moi.. CLXXXIV. 11
531 GLTGONISCARTIIIJSIENSIS 332
ferventes apparucristl et humiles : vel de prudenli- A hominilms decel lieri labernaculum Dei cum hwnv-
bns, qttos religiosic et sanctte simplicilalis conslile- nibtts. lpsi quibus in altitudinc mcntis ostendittir
rit esse ocmulatores. Stulla vero superbia, vel su» exemplar veri decoris domusDei, ipsi sedificentsiLi.
perba stultitia, a tabernaculo justorum semper pro- Jpsi quibus sollicitudo inleriorum suorum contem-
Otilsit. Est autem oniiiis superbia stulla : quamvis ptum et ncgligentiam indicit omnium exteriorum,
non omnis slullilia sit superba. Stullitia enim sine ipsi ocdificcnt sibi formam paupertatis et sanctae
sttperbia, nonnunquam simplicitas invenitur : quac simplicitatis specicm, ct paternee frugalitatis linca-
si ignorat, forsan est tlocibilis ; el si nequil doceri, menla. Nulla enim sic aptabit artilicum induslria,
forsart esl traclabilis. Et est propria civitas refugii sicut eorum negligentia.
simplicitati, cohabitalio religionis : nisi sit talis quac 57. Ergo, obsccro,.in peregrinatione hujus soecr.l-i,
nolit lmmiliari, vel lam briita, ut non possit regi vel in militia hac super terrara, aedificemusnobis, non
iractari. Bona lanien voluntas, etsi multum sil domos ad babitanduin, sed tabernacula ad descren-
bruta, non tamen est deserenda, sed salutari consi- dtim : utpote cito inde vocandi, et emigraluri in
lio ad laboriosam et actuosam vitam transmiltend;). patriam et civitatem nostram, et in domum acterni-
Stiperba autem, quantumvis prudens sibi videalur, latis nostroc. In castris quippe sumus, in alieno mi-
dimittenda sihi esl, et abigenda. Si enint admiititur "*• litamus, in alieno laboramus : facile est quidquid
superbus, prima die qua ingrediiur habitare, incipit naturale est. Nuroquid non facile est solitario, et
legcs dare : nitnium vero stulttis discei-enon potest, sufliciens naturae, et utile conscieiiti;e, ipsi sibi cel-
quas invenil. Sollicile ergo et prudenter perpenden- lam de virgis contexere, de lulo plasmare, unde-
dum cst, quis admittatur ad habitandum secum. cunque operire, et decentissime inbabitare? Et quid
Qtiienim habilat secum, nonnisi se ipsum, qualis amplius est requiiendum? Credite, fratrcs, et uli-
ipse est, habel securn. Malus autein homo ntinquam nam experiri vobis non conlingat : quia piilchritu-
tuto secum babilat, quia cum malo homine habilat : dines islaeet forenses honestates cilo virile proposi-
ct nemo molcstior ei est, quam ipse sibi. Nam in- luin enervant, et masculinum animum effeminant.
sani ct nimium clcmcntes,et qui non satis quacum- Nam etsi ipso saepeusu sopiunlur carum delectatio-
que de causa mentis suaebene conipotes sunt, custo- nes, etsi sint aliqui qui utantur hujusmodi quasi
diri solent, nec sibi relinqui vel commilli, ne soli- non utentes , tamen conlemptu melius, quam usti
tudine sua male utanlur. Admitlantur ergo animales exstirpantur et vincuntur htijusmodi affectioiies.
homincs, pauperes spiritu ad cohabitalionem cella^ Conferunt etiam non modicum interioribus noslris
rum : sed ut liant ipsi ralionalcs acspirituales, non exteriora nostra, ad similitudinem mentis aptata et
ut propter cos ipsi qui jam hoc csse meruerunt, composila, ct bono proposito suo modo respondcn-
converlantur retro, et efficiantur animales. Susci- tia. Pauperior cnim culltis in aliis Irenat concu-
piantur in omni benevolenlia 217 charitatis : por- piscentiam : in aliis circa amorem patipertalis afli-
teiitur in omni patientia beriignilalis. Sed qui eis cit conscienliam. Sed et intentum interioribus snis
compatiuntur, non eis conforinenlur : nec sic quse- animtim magis decent incttlla omnia et neglecta
rant eorum profectum, ut propter eos coganlur in- exteriora : quibus animus ipse [al. add. incola do-
currere proposili in religione rigoris defectum. mus] sacpius alibi conversari dignoscitur; seque
36. Inde enim jam subintravit de aerealieno sum- alibi magis occttpatam intenlio sancta denunliat;
ptuosa, et, quaiitum pudor vix sinit, ambitiosa cel- et cfficaeiter bonae conscientiae conciliat interiora,
larum aedificatio : et abjecla sancta simplicitate ett cui omnia exleriora viluisserenuntiat. Obsecroergo,
ruslicitate, sicut Salomon dicit, ab Altissimo creatai ut maneant cellaeillaedelicatiores sicut factoesuut,
(Eccli. vii, 16), quasi religiosas quasdam nobis crea- sed non crescal nunicrus earum : sinlque in valetu-
mus habitationum honestates. In quibus tantumi dinaria fratribus animalibus et infirmioribus, donec
compassum est animalibus, ut pene omnes in hocJ convalescant; hoc est, incipiant desiderare, non
effecti simus animales. Dimissam enim nobis a pa-- j) valetudinaria inlirmorura, sed tabernacula mililan-
tribus nostris jure hsereditarioformam pauperlatis,, tittm iu castris Dei. Maneant in exemplum posleris
el sanctae simplicitatis speciem, verum decorem do- vestris, quia tales habuistis, et sprevistis.
musDei, alienantes a nobis et a cellis nostris, perr CAPUT XIII.
roauus artificum exquisitorum cellas, non tam ere-
Exemplo priscorum monachorum, eremttarum, imo
miticas, quam aromaticas scdificamusnobis, singu- Chrisli Apostolorum el primorum fidelium, hor-
las in tilulo ccntuni solidorum, concupiscentias ocu- tatur ad modestiam, olii fugam, et pauverlutis
lorum nostrorum de eleemosynis pauperum. Am- atnorem.
p.uta, Domine, opprobrium cenlum solidorum a cel- 58. Yos autem qtti spiritttales estis, sicut He-
lis pauperum tuorum. Cur non potius centum dena- braei, id est transeuntes, non habentes hic civitatem
rioruro? cur non potius nullorum? cur non potiuss manciitem, sed futuram iuquirenles, oedificate vo-
gratis ftlii gratiae ipsi sibi scditkunl? Quid responsumi) bis, sieut 218 cocpistis, casnlas in quibushabiie-
cstMoysi, cum consummaret tabernaculum ? Vide, •, lis. ln casulls enim habitaveruni patres nostri, ha-
inquit, oinnia facitc sccundum exemplar quod ostcn- bitantes in terra repromissionis tnissi in aliena;
iumest tibi in monte (F.xod. xxv, 40). Kon a soeculi li cum cohoeredibusrepromissionis cxspectantes fun-
333 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEI. — LIB. I. 354
damcnta habentem civitatem, cujus artifex et con- A , mus in Domino Jesu Christo, ut cum silentio operan-
dilor est Deus : non acceptis repromissionibus, sed les pane.m suum manducent (II Thess. m, 10-12).
a !onge eas aspicientes et salutantes, et confitentes, Suum, boc est, suo labore partum et acquisitum. Et
quia hospites sunt et peregrini super lcrram. Qui tamen ne illos, quamvis inquietos, nihil operantes,
enim haec dicunt, signilicant se patriam inquirere el curiose agenles, nomeri tamen Domini invocatum
meliorem, hoc est ccelestem (Hebr. xi, 9, 10, 13, super se habentes, quasi exposuisse videretur et
14,16). Idcirco patres nostri in.£gypto elThebaida, abjecisse, statim intulit dicens : Vos autem, fratres,
sanctae hujus vitaeardentissimi aemulatores, in soli- nolite deficere benefacienles in Christo Jesu Domino
tudinibus degentes, angustiati, affiicti, quibus di- nostro (Ibid., 13). Ac si diceret : Et si illi perscve-
gnus non erat mundus . ipsi sibi cellas ocdificabant, rant in malitia, sive negligentia sua , vos tamen in
in qttibus tecti tantummodo et circumsepti a tur- sustentandis eis nolite deficere a beneficentia vestra.
bine et a pluvia tutabantur, in quibus eremiticoe 40. Cum ergo severissime superius denuntiaverit,
frugalitalis deliciis affluentes, locuplelabant mullos non manducandura nolentibus operari, postmodum
ipsi egentes. Quos quo nomine dignius appellem ne- vero volenlibus operari, sed nihil operantibus, ali-
scio, homines ccelestes , an angelos terreslres, de- quanto se exhibuerit clementiorem, possemus di-
gentes in terris, sed conversationem habentes in B cere, secundum textum verborttm ejus (nec om-
ccelis. Laborabant roanibus suis, et de labore suo nino aberraret a vero), non volentibus quamvis
pauperes pascebant; esurientes ipsl, de vastilale valentibus, intentatam esse illam severilatem ; vo-
ererni urbium carccres alebant et infirmos, et in lentibus autem, sed non valentibus indulgentiam
quibuslibet necessitatibus positos sustenlabant, vi- islam. Sed etiam cum islis denuntiet, et obsecret in
ventes de labore suo, et habitantes in labore ma- Domino Jesu Christo, ut cum silentio panem suum
mium suarum. manducent, videntur panem non suum manducare,
59. Quid ad haecdicemus nos, non animales, sed nisieum suum efficiant operando, quantum 219
animalia terrcna, adhaerentes terrae, et sensibus operari possunt testimonio Dei et conscientiae suae.
carnis nostrse, in sensu carnis nostrae ambulantes, Ignosce, Domine, ignosce : excusamus, tergiversa-
et ex alienis manibus pendenles ? Quamvis consolemur, sed non est qui se abseondat a lumine verita-
tur nos in hoc ipsum aliquatenus ille, qui cum dives tis tuoe; quod sicut illuminat conversos, sic etiam
esset, pauper pro nobis faclus est (// Cor. vm, 9) ; ferit aversos. Non est enira occultatum os nostrum
et qui volunlariae paupertatis dedit praeceptum, a te, quod fecisti in occulto horainum. Nos autem
'
ipse ejusdem paupertalis in semetipso nobis for- nobismetipsis facimus id occultum , quia vix est
mam dignatus est demonstrare. Ut enim sciant C aliquis, in eis quae ad te sunt, qui experiri velit
evangelici paupercs quid eis faciendum sit, ipse quid possit, et quod promptissime potest quando-
etiam a fidelibus pasci voluil, nonnunquam et ab que secundum carnem vel saeculum, sive limor ini-
inlidelibus, sed ut fideles facerel, vitoe necessaria pulerit, sive cupidilas traxerit. Sed et si fallimus
accipere non recusavit. Sed etiam in primitiva hoinines inscios, non nos permittas, ut quasi volen-
Ecclesia pauperes illos sanctos, qui pro Chrislo ra- tes fallere te, fallamus nosmetipsos. Nos nou labo-
pinam bonorum suorum perpessi fuerant, vel se- ramus, quia vcl non possumus, vel non posse nobis
cundum perfectionis eonsilium omnia reliquerant et videmur, vel consuetudine otii et deliciarum no-
vendiderant, ac fratribus lidelibus communia cf- strarum nos non posse cfficimus.
fecerant, sollicitudine quanta, quanta pietate 41. Adoreraus ergo semper, et procidamus, et
sancti Apostoli alendos a fidelibus procurabant, ploremus coram te, qtii fecisti nos, et qui in hoc
et liber Actuum Apostolorum, et Paulus in Epislo- ipsum peccato nostro manifesto, judicio tuo occulto
lis suis manifeste demonslrat. Quod etsi conceditur formasti nos, ut forsitan quia non roultum hoc vo-
liberius, hoc ipsum Domino praecipiente et ordi- lumtis, iion possimus : vcl quia non voluimus cum
nante, Evangelium annuntianlibus de Evangclio ,n poluimus, cuin volumus non possumus. Vescamur
vivere, ex Apostolorum tamen auctoritate non ne- saltem secundum prjenamAdaepane nostro, si non
gatur, etiam evangelice viventibus, sicut sanctis il- possumus in sudore vultus nostri, in dolore cordis
lis pauperibus qui tunc erant in Jerusalem : qui nostri; in lacrymis doloris, si non possumus in sti-
eliam sancti pauperes ob hoc vocantur, quia in pro- dore laboris. Magnam hanc jacturam professionis
fessione sanclitatis et communis vitaenomen dede- nostroe suppieat pietas, ac devotio conscientiaehu-
rant, et semelipsos in hoc ipsum sponle pauperes railis. Sint nobis lacryma?.nostrae panes die ac no-
elfecerant (Luc. xvm, 22; Act. n, 44, 45; iv, 34, cte, quamdiu dicitur animae nostroe, Ubi est Deus
55; Rom. xv; / Cor. ix; // Cor. vin). Quod tuus? hoc est, quamdiu peregrinatur a Domino Deo
enim Apostolus severissima auctoritate quibusdam noslro, et a lumine vultus sui. Unum quidem erat
cienuiitiat, ut qui non vult operari, non manducet; neeessarium : sed qui nec in uno figimur, nec in
continuo ostentlens de quibus diceret, subjunxit multis cxercemur, in quo ordine computabimur ?
tlicens : Audivimus enim quosdam ambulantes inter Utinam cum illo de quo Apostolus dicit : Ei qui
vos inqtiiete, nihil operantes, sed curiose agenles. Ilis non operatur, credenli aulem in eum qui justific.it
uulem aui huiusmodi sunt, denuntiamus et obsecra- impium, reputalur fidcs ejus ad justitiam secundutn
335 GUIGONISCARTHUSIENSIS 556
propositmn gmtiw Dei (Kom. iv, 5). Utinam cum A cor levare, spiritualiter orare, a corporihus vel cor-
peccatrice, cui mtillum dimissutn est, quia multnni porum imaginibus, cum Deum cogitat, quantum
dilexit (Ltic. vn, 47), ct beala ani>na hoc judicio potest recedere. Admonendus esl quanta potest
apud Deiim mcruerit juslilicari, jtidicio diligentiiim purilate cordis inlendere in eum, cui sacrifi-
nomen Domini, ut omissa omni justitia operum, et citim orationis suae offert; se ipsum attendere qui
liducia meritoruin, iri [hoc solo justilicetur, quo- offert, intelligeie qtiod offert : quanlum enim videt,
niam dilexit multum. Nam in diligendo te, Deus, vcl inlelligil cum cui offert, tantum ei in affectu est,
vctributio inagna est diligenli conscienliae ipsa dile- et ei amor ipse est intelleclus ; quantumque ipse ei
ctio tua, deinde vero vila ;elerna. Sic, fratres, obse- in aflectu est, tantum sapit ei hoc ipsum si dignum
cro vos, non excusemus nos, sed accusemus nos, Deo est quod offcrt: et in eo sibi bene est. Hujus -
et confiteamur. Et qui magni nominis umbram, ct niodi homini oranti vel meditanti, melius ac tutius,
personale quoddam figmentum perfectionis apud sicnt jam dictuni esl, proponitur imago Dpminicae
liomines induimus; apud Deum conscientiocnostr;e Ilunianitatis, Nativilatis ejus, Passionis et Resur-
cognoscentes paupertatem, non usqucquaqtie rccc- rectionis : ut infirmus animus, qui non novit cogi-
daraus a veritate, et veritas liberabit nos tare nisi corpora et corporalia, habeat aliquid cui
" se aflicial, cui juxta modum suum pietatis intuitu
CAPUT XIV.
inbacreat. Esl quippe in forma Mediatoris, in quo,
Quomodo animttlis incipiens, sett tiro religiostts ilo-
cendtts sil apprqpiiiquare Deo per amorem e.lura- sicut lt-gilur in Job, visitans homo speciem suam,
lionem. uon peccel (Job v, 24) : hoc est, cum intentionis
42. Deinde docendus est animalis incipiens, et suaeintuilum in eum dirigit, liumanain in Deo spe-
Christi tirunculus Dco appiopinquare, ut et Dc-us ciem cngilando, a vero non usquequaque recedat,
appropinquet ei. Sic enim adinonet proplieia : Ap- et dum per lidem ab bomine Dettm non dividit,
propinquale Deo, e! ipse appropiuquabit vobis (Jac. Deum aliquando in liominc apprehendere addiscat.
iv, 8). Non solum eriim facicndus csthoino el for- In quo pauperibus spiritii, et simplicioribus liliis
mandus, sed ct vivilicandus. Primo enim forinavit Dei, lanto primum solct csse affectus dulcior, quanto
Deus honiinem : clcinde inspiravit in facicm ejus bumanae naturae propinquior. Postmodum vero fuie
spiraculum vilae, et facltis cst homo in animam vi- migrante in affectum, amplexantes in medio cordis
ventem (Gen. n, 7). Formatio hominis, institutio sui dulci amoris amplexu Cbrisium Jesum, totum
est moralis : vita ejus, anior Dei. Hunc fides con- hominem propter hominemassumptum.totum Deum
cipit, spes parturit, ipse se format et vivificat.Amor propter assumentem Deum, incipiunt eum non jam
enira Dei, vel amor Deus Spiritus sanctus, amori C secundum carnem cognosccre, quamvis eum necdum
hominis se infundens, allicit cum sibi. Et amans secundum Deum plene possint cogitare. Et sanclifi-
semetipsum de homine Deus, secum unum cfficit, cando eum in cordibus suis offerreei amant vota sua
ct spiritum ejus, et amorem ejtts. Sicut enim nou quacdistinxerunt labia sua; obsecraliones, orationes,
babet corpus unde vivat, nisi de spiritu suo : sic poslulaiiones, gratiarum acliones, pro tcmpore, pro
affectus hominis, qui amor dicitur, non vivit, hoc causa congrucnles.
est non amat Deurn, nisi de Spiritu sancto. Amo- 44. Suntcnim orationes aliaebrevcs ac simplices,
rem ergo Dei, in hominc ex gratia genitum, lactat s;cut eas format volunlas, seu ncccssitas oranlis pro
lectio, meditatio pasc.il, oralio confortat et iilumi- causa incidenti : aliac prolixiorcs ct rationabiles,
nat. Aitimali vero et novo in Chrislo homini ad sicul in iiiqiiisilione vcritatis petcntes, (iu3erenles,
exercilanda ejus interiora melius et tutius propo- pulsantes, donec accipiant, inveniant, et api-riatur
nunlur legemla ct nietlitanclaRedemptoris noslri cx- eis : alioe alacres, spirituales et fecundac, in affcciu
leriora; et ostenditur in cis exempluni humiHtatis, fruenlis, el gaudio graiioe illuminanlis. Et ipsacsuiit
220 provocalio charitalis, ct affectus pietaiis : el quas Apostolus alio ordine dinumcrat, obsecruliones,
<deScripluris sanctis et sauctorum tractatibus Pa- oraliones, poslululiones, graliarum acliones (I Tiin.
trum moralia qitaequcet planiora. Proponetida sunt n, 1). Nam postulatio, quam primam posuimus,
ei gesta et passiones sanctorum : ubi nec laboran- esl circa obtinenda tcmporalia, et necessaria aliqua
dum ei sit in planitie hisloriali, et seruper alicjttid vitae hujus, in qtta Deus postulantis quidem appro-
occurrat quod novitii animum excitet ad amorem bans bo;:am volttnlatem, facit tamen ipse quod me-
Dei et conlemptum sui. Porro aliaehistoriaedelectaul lius judicat, et dat libenter ei, quod bene postulat
quidein cum leguntur, sed non acdilicanl, quin po- [al. sequi bene postulantcm]. Ipsa est de qua Psal-
tius mentem inflciunl: et in lempore oralionis vcl misla ait : Quoniam adhuc el oralio mea in benepta-
spirittiaHs medilationis, inutilia quaeque vel noxia citis eorum (Psal. cxi., S). Haec est etiam bomi-
faciunt scaturire de meraoria. Lectionis quippe mo- ntim iinpiorum, quia omnium communiier est, sed
dum similis meditatio sequi solet. Dilliciliumctiam maxime liliorum saeculi liujus, desiderare tranquil-
Jectio scripiurarum fatigat, non reficit teneriorem litatem pacis, sanilatem corporis, temperiem aeris,
animura : frangit intenlionem, hebelat sensum vcl et alia qiuc a,I vitaehujus usnm spcclaul, ct neces-
-«lgenitim. sitaicm, et abutentium voluptatcm. Pro qitibus qui
43. Docendus est etiam in oratione sua sursum fideliter ponulant, quamvis non ea postulant nisi aij
557 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEI. — L!B. II. 5:$;
necessitatem , tamen in hoe ipso voluntati Dei suam A . mani duritia, ad votum exaudin non meretur, anxie-
semper subjiciunt. Obsecratio vero est in exerciliis las desideranlis negari sibi ajstimat, quidquid dif-
spirittialibus anxia ad Dettm instantia : in quibtis fertur. Cumque sicut Chananaeailla p/aeteriri se ae
ante gratiam succurrentem, qui apponit scientiam, despici ingemiscit (Matth. xv, 22-28), quasi immun-
apponit et dolorem (Eccle. i, 18). Oratio vero cst diliam carnis, praeterita sibi peccata sua imputari,
bominis Deo adheerentis affectio, et familiaris quoe- vel improperari imaginatur. Nonnunquam vero non
dam et pia alloculio, et statio illuminata?.menlis ad sine labore petens accipit, quaerens invenit, et pul-
fruendum, quamdiu licet. Porro graliarum actio esl santi aperitur : et consolationes ac suavitates ora-
in intellectu, et cogniiione gratiae 221 Dci bonai lionis invenire tandem aliquando meretur labor ob-
voluntatis indeficiens ad Deum et indcfessa inten- secrationis.
tio : eliamsi aliquando, vel non sit, vel torpeat, 46. Nonnunquam etiam puroe oralionis affectus,
sive actio exlerior, sive interior affeclio. Haecenim et bona illa orationis suavilas non invenitur, sed
est de qua dicit Apostolus : Velle adjacet niihi, per- qtiasi invenil; cum non petentem, non queereniem,
ficere autem bonum non invenio (Rom. vn, 18). Ac si non pulsantem, et quasi nescientem gralia pracvenit:
dicat : Semper quidem velle adest, sed aliquando et tanquam genus servorum recipitur in mensa filio-
jacet, hoc est ineflicax est; quia perficere optis B rum, cura rudis adhuc et incipiens animus in eum
bonum quoero, sed non invenio. Haec est charitas orandi assumitur affectum, qui pro pracmio sancti-
quae nunquam deficit. Ipsa est enim sine inlermis- tatis reddi solet meritis perfectorum. Quod cum
sione oratio, seu gratiarum aclio, de qua Apostolus fit, agitur utvel in judicium suum non liceat scira
ait : Sine inlermissione orantes, senipergratias agen- negligenti quid negligat [al. Quodcumque sit, agitur
tes (I Thess. v, 17, 18). Est enim jugis quaedam ut vel in judicittm suum non liceat nescire negli-
bonitas mentis et bene compositi animi, et ad Pa- genti quid negligat], vel ut provocatio charitatis
trem Deum in iiliis Dei bonitatis ejus quaedam si- amorem in eo ultro se offerentis accendat. In quo,
militudo, orans pro omnibus semper, et gratias proh dolor! plurimi falluntur, quia cum pascunlur
agens in omnibus; tot modis in oratione, vel gratia- pane filiorum, jam se esse filios arbilrantur : et
rum actione in Deum se jugiter refundens, quot in delicientes unde proficere debebant, ex visitante
suis necessitalibus vel consolationibus, in proximi gratia evanescunt a conscientia sua, arbitrantes se
ctiam vel compassionibus, vel congratnlationi- aliqttid esse, cum nihil sint, et de bonis Dei ron
bus causales in hoc materias invenit pius affe- emendantur, sed indurantur, et fiunt de quibus
ctus. Ilaec aulem jugiter in gratiarum actionibus Psalmisla dicit, Inimici Domini mentiti sunt ei, et
est«| quia qui sic est, semper in gaudio sancti Spiri- erit tempus eorum in swcula. Et cibavit itlos ex
tus est. adipe frumenti, et de pelra melle saturavil eos
43. In posttilalioiiibus ergo pie ac fideliter oran- (Psal. i.xxx, 16, 17). Pascuntur enim a Patre Deo,
dum est, sed non est in illis pertinaciter inhocreit- aliquando de pretiosiore graliae substanlia servi,
dum, quia nos nescimus, sed Pater coelestis scit ut affectent esse filii : ipsi vero gratia Dei abu-
quid in lemporalibus istis necesse nobis sit. Ob- tenles cfficiuntur inimici. Ut enim abutantur etiam
secrationibus vcro insistendum est, sed in onmi Scripturis sanctis in peccatis, vel in concupiscen-
humilitate et paticntia, quia non afferunt fittctuin, tiis suis, redeuntes ad eas per orationes, dicunt
nisi in palientia. Nonnunquam enim cum cclerius sibi illud uxoris Manuae: Si Dominus voluisset nos
gratia non subvenil, lit obsecranti cceliim oeiieum, occidere, non suscepisset sacrificium de manibus no-
el terra sua ferrea. Et cum rclicta sibi cordis hu- stris (Judic xm, 23).
LIBER SECUNDUS.
CAPUT I. D iuquieta; et virilis maturilas, serius animus, caslus,

Celtmsecretum lironibus et perfeclis quam ulile. sobrius, pertaesus exteriorum quantum potest, et in-
1. Quam clilecta tabcrnacula tua, Doinine virlu- tra semetipsuro recondens semetipsuro ? Qucrum al-
ttim, iu quibus passer invenii sibi domum, ct turlur terum in tabernaculis Dorniniyirlutum, in disciplina
nidum ubi reponat pullos suos! (Psal. LXXXIII, 2, 4.) cellarum invenit sibi ab 222 omnibus viliis quie-
Passer, inquam, naturaliter animal vitiosum, mo- tem, firmamentum stabilitatis, et mansionem secu-
bile, leve, importunum, garrulum, ac pronum in li- ritatis : alterum vero, in secreto cellae secretiorem
bidinem. Et lurlur luclus amica, opacoe solitudinis recessum conscientiae,ubi reponat et nulriat sancta-
familiaris incola, forma simplicitatis, exemplum carum affectionum suarum fructus, et spiritualis sen-
stilatis. Ille sibi invenit in eis domum quietis el se- sus contemplationis. Passer solilarius in tecto, hoc
curitatis : illa nidum sibi, ubi reponat pullos suos. est in altiludine conlempiationis, calcare amat ha-
Qunu sunt h;cc, nisi juvenum naturaliler calidus bitationem camalis conversalionis. Turtur in infe-
sanguis, ct fervidus aninius, oetas labilis, curiositas rioribus fecundatur, cl gaudet in fructibus huroilita-
339 GUIGONTSCARTI5US1ENSIS 5,0
tis. Perfecti enim quique et spirituales, qui turturis A in proficiendo, sic et in medilar.do cl tractancio; «(-
nomine designantur, cum ad firmamentum et robur tingensubique propter sui munditiam (Sap. vn, 241.
virtutis suaeper virtulem obedientiac et subjectionis Adjuvat enim Deus vultu suo se intuentem, movet ac
-
perveniunt, premunt se semper ac dejiciunt in id promovet, et attrahit species summi boni sc contem-
quod incipientiura est: et unde infra se descendunt, plantem. Cumque ralio proficiendo in amorem sur-
inde ascendunt supra se : et humiliando se magis sum ascendit, amanti etdesideranli gratia condescen-
proficiunt, propter friictus solitudinis, qui sunt fre- dit. Unum saepeliunt, quae illos duos status efficiunt
quentes et sublimes excessus contemplationis, non quae sunt ratio et amor, et quae ex eis efficiuntur,
arbitrantes esse negligendam conscientiam volunla- scilicet scientia et sapientia. Nec jam possunt altrin-
riae subjectionis, usum socialis vitae, et dulcedincm secus tractari vel cogitari quoe jam unum et unius
fralernae charitatis. operationis ac virtutis sunt, et in sensu intelligentis,'
2. Ideo vir spiritualis et corpore suo spiritualiter et in gaudio fruentis. Quamvis ergn distinguendus
utens, servitutem ejus, quam habet animalis homo sit alter ab altero, tamen cum sic se res obtulerit, et
pervim coactam, rationalis per consuetudinem sub- rogitandus et tractandus erit alter cum altero, et in
actam, accipere meretur quasi naturaliter affeclam. altero. Quia ergo, sicut jam supra dictum est (su-
Ubi illi est obedientia necessitatis, iste eam habet "* pra, lib. i, nn. 14, 19), quemadmodum in profeelu
charitatis. Ubi ille virlutes laboris plenas, isle ha- religionis, stalus animalis vigilat circa corpus et ho-
bel eas versas in mores. Illi vero passeres Dei sur- minem exteriorem componendum, et aptandum slti-
sum nitentes ad ea quae sunt perfectorum, non ela- dio virtutis; 223 S1Crationalis circa animum agere
tionis praesumplione, sed pietatis amore, in pauper- debet, vel faciendum si non est, vel excolendum et
tate spiritus sui sublimati, non repelluntur ut clati, ordinandum si est : primo videndum est quis vel
sed suscipiuntur ut devoti : et aliquando hoc meren- quid sit animus ipse, quem ralio rationalem facit;
tur experiri, quo spirituales frui; et semper affectant quid ipsa ralio, quaeanimal mortale faciendo ralio-
imitari eorum vitam activam, ad quorum ambiunt nale, homincm perficit. Sed primo dicendum est de
consolationem contemplativam. Sicque uno spiritu, anima.
licet non uno gressu gradientes, aeque proliciunt et 4. Anima est res incorporea, rationis capax, vivi
spirituales in humili, et incipientes in sublimi. Et ficando corpori accommodata. Haec animales con-
hoecsunt cellarum bene ordinalarum sancta com- stituit homines, quaecarnis sunt sapientes, sensibus
mercia, studia veneranda, otia negotiosa, quies ope- corporis inhaerenles. Quae ubi perfectaerationis 'in-
rosa, charitas ortlinala, mutuo in silentio sibi collo- f,. cipit csse, non tanttim capax, sed et princeps, conti-
qui, et in absentia ab invicem se ad invicem magis nuo abdicat a sc nomen generis feminini, et effrcitur
frui, proficere de invicem : et cum sc non vident ad animus particeps rationis, regendo corpori accom-
invicem, in alio videre quod imitandum est, in se ip- modatus, vel se ipsum habens spiritus. Quamdiu
sis nonnisi quod flendum est. Ego vero, sicut dicit enim anima est, cito in icl quod carnale est, effemi-
Jcremias, virvidens paupertatetn meam(Thren. in, 1), nalur : animus vero vel spirilus, nonnisi quod virilc
cum alienas divitias computo, in memetipso eru- est et spiriluale meditalur. Spiritus enim hominibus
besco, et suspiro, quia quod tracto in alieno, mallem in appclitu boni subtilis et efficacisnaturae condi-
cxperiri in proprio. Dc duobus quippe malis tolera- ttts, et in arte creatricis sapientioe omni corpore
bilius «st quod amas non videre, quam viderc, el non melior, omni etiam luce corporea lucidior ac dignicr,
habere; quamvis non sic de bonis Domini. Bona ob imaginemconditoris, et capacilatem rationis; vitio
enim Domini videre, amare est: amare vero, habere tamen carnalis originis implicitus, peccati servus effe-
csl. Ideo nitamur, in quantum possumus ut videa- ctus est, et caplivus inIege peccati, quae est in mem-
mus, videndo intelligamus, et inlelligendo amemus, bris. Nectamen omnino amisit arbitrium.idestjudi-
ut amando habeamus. Domine, super hoc anle te cium rationis in judicando et discernendo, quanquam
omne desiderium metim, et gemitus meus a tc non D ] libertatem suam amiseril in volendoei agendo (13).
cst absconditus. Nam in pcenam peccaii, et testimonittm amissoCdi-
CAPUT II. gnitatis naturalis, posittim est in signum ci arbi-
trium, sed capiivum. Quod etiam ante conversionem
De secundostalu vitm religiosw, id est rationali. et liberationem voluntatis, nunquam perdere polest
3. De aniroali vero statu transeuntes ad rationa- ex loto ulla aversione ipsitts volunlatis. In quo etiam
lem, ut de ratiouali transeamus ad spiritualcm tra- cum eo abutitur i'n eligendo malum pro bono, sicut
ctando, et utinam proficiendo, primo scire debemus dictum est, melior est el dignior omni corporca
quia Sapientia, sicut in libro nominis ejtis lcgitur, creatura, et in se, et in arte [al. arce] crealricis ve-
prmoccupat eos qui se concupiscunt, et occurrit eis, ritatis. Liberatur vero voluntas, quando efficiliir
tt ostendit se in viis suis hilariler (Sap. vi, 14), sicul charitas : cum charitas Dei diffunditur in cordibus
(13) Sic omnes mss. In uno codice Montis-Dei, talem naturae, quam nunquamperdere polest ex toto,
Mtatnamiserit in volendoet agendo, quod eodem re- sed libertatem gratioe,quae tum restiluilur rum tibe-
dit. Arbilrium vero nostrum dicitur amisisse suam rala voluntale per liberanlem gratiam, spirit; s agi
ineiigendo el agendo liberlatem, non quidem liber- . inripit libera ralionc, elc.
541 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEI. - LIB. II. 312
nnstris per Spiritum sanc tum, qui dalur nobis (Rom. A . rcre ei cujus imago est. Ideo ctsi in terris regit.cor-
v, 5). Et nunc vere est ratio, boc est habitus meniis pus sibi commissnm, meliore tamen parlc sui scilicet
per nmnia convcniens verilati. Cum enim liberaia niemoria, intelligenlia, et amore ibi semper conver-
vcrluntate per liberantem gratiam, spiritus agi inci- sari amat, undequidquid est.quiilquid liabet, se no-
pit libera ratione, tunc suus est, hoc est se ipso livit accepisse, et ubi in perpetuum se mansurum, ct
bere ulens efficitur, et ftt aninius, et bonus animiis. cum plcna Deivisioneplenam Deisiinilitudincni ade-
Anirnus, inquam, in quanttim bcne animans, et pturum, quantuminhocbomini sperandumest, spe-
perficiens animal suum supplemento liberac ratio- rare ei licet, si bonoespei vitam suam non negligat
nis. Bonus aulem, in quanttim jaro amans bonum eonformare. Illuc ergo spectat, inde pendet, plus
suum, quo bonus fit, et sine quo nec bonus, nec cum horoinibtis commorans, ut vivilicet eos vita
.iniinus esse potuit. Fitautem bontis animus et ra- Dei ad quaerenda et capienda divina, quam ut ani-
tionalis, diligens Dominum Deum suum in lolo corile met vita ista mortali et humana. Sicut enim corpus
suo, et in tola anima sua, et in toia menle sua, et in quod animat, naturali statu suo crigitur in ccelum,
omnibus viribus suis, et nonnisi in ipso se ipsum, quod natura et loco, et diguilate, et loca oninia et
ctproximum suum sicut se ipsum. Fitautem bonus corpora supereminet: sic spiritualis ipse natura, ad
animus Dettni liniens, ct mandala ejus observans : B ca quae in spiritualibus praeeminent, hoc est ad
hoc est enim omnis homo (Eccle. xu, 13). Ratio Deum, et divina erigere semper amat semetipsum,
vero sic definitur a definientibus, vcl describitur a non superbe sapiendo, sed pic amando, sobrie, et
describentibus : Aspeclus anirai est, quo per se ip- juste, et pie vivendo : qui quanto allius est quo ni-
sum, non per corpus, verum intuetur : aut ipsa veri tilur, lanto fortioribus exercitiorum studiis excr-
contemplatio, aut ipsum verum quod contemplalur, cendus est, et qtiaeeum non perfuiidant, sed iniin-
aut vita rationalis, vel ralionale obsequium, in quo ganl, sicque aflieiant ut perliciant.
conformatur veritati contemplatae. Raliocinatio vero 6. Slutlia vero haec etsi litteris aliquando adju-
est rationis inquisitio, hoc est aspeclus ejus molio venlur et utantur, non lamen liiteratoria sunt, non
per ea quae aspicienda sunt. Ratiocinatio quaerit, cavillanlia, non dispulantia, ion garrula; sed spiri-
ratio invenit. Aspectus hic in rem aliquam conjc- tttalia, pacilica, et humilia, humilibus consentienlia.
ctus cum eam videt, scientia est; cum non valet, Quac etsi loris exercentur, intus potius aguntur in
ignorantia est hominis. Haec ergo ralio est, et in- spiritu mentis, ubi renovalur homo de die in diem,
strumentum per quod operatur, et opus quod ope- induens novum hominem qui secunduro Deum crca-
ratur. Hoec semper exerceri amat in eo quod ulile tus cst in sanctitate et justitia veritatis. Ibi cnim fit ,
est et honestum, exercitio proficiens, dcsidia vero 'C animus, ibi lit intellectus bonus omnibus facientibus
in semetipsa marcescens. euin, cum sccundum regulam ab Apostolo dalam,
5. Nullum vero dignius et utilius exercitium est in omnibus exhibemus nos sicut Dei minislros in
homini eam habenti, quam in eo quod melius habet, multa patientia, in tribulalionibus, in necessitatibus,
<jl in quo caeteris animalibus, et cxteris partibus in angustiis, in taboribus, in vigili{s,in carcere ccllae,
suis praceminet, quae est ipsa mcns vcl animus. injejuniis, in castilale, in scienlia, in longanimilale,
Menti vero vel animo, cui coetera pars hominis rein suavitate, in Spiritu sanclo. in charilale non ficla,
genda subdita est, ncc dignius est aliquid ad quoein verbo veritatis, et virtute Dei; per arma justitiw a
rendum, nec dulcius ad inveniendum, nec utilius dexlris et a sinistris; per gloriam et ignobilitalem,
ad habendum, quam quod solum ipsam mentem per infamiam el bonam famum; ut seductorcs et ve-
supereminet, qui est solus Deus. Nec longe est ab races; sicut qui ignoti et cogniti; quusi morientes, et
unoquoque nostrum, quia in ipso vivimus, move- ecce vivimus ; ul castigati et non mortificati; quasi
mur, ct sumus (Acl. xvn, 27, 28). Et noti sicut in tristes, semper autem gaudentes; sicut egentes, mul-
aere isto, sic in Domino 224 ®eo nostro; sed in tos autem locupletuntes; tanquam nihil habentes, et
ipso vivimus per fidem, movemur ct promovemur omnia possidenles (II Cor. vi, 4-10) : in labore et
per spem, figimur per amorem. Ab ipso enim et ad wrttmna, in fame eisiti, in frigore et nuditate (II Cor.
ipsum conditus est ralionalis animus, ut ad ipsum xi, 27). Haecet hujusmodi sunt sludia sancta, exer-
sit conversio ejus, ut sit ipse bonum ejus. Hic au- cilia apostolica, in quibus discutit se animus, et in-
tem ex illo bono bonus, ad imagiucm et similitudi- venit, et emendat, mundans se ab omni inquina-
nem ejus conditus est: ut quamdiu bic vivilur, mento carnis ac spiritus, perficiens sanctificationem
quam propius potest, accedat ad eum simililudine, in tiraore Dei. Studia haec silentium amant, qiiietein
a quo sola receditur dissimilitudine; ut sit is san- desiderant cordis in labore corporis, paupertatem
ctus, sicul ille sanctus est; in futuro futurus bea- spiritus, et pacem in exterioribus pressuris, et bo-
ttts, sicut ille beatus est. Denique hoc solum manam conscientiam. in omni puritate cordis et corpo-
gnum et bonum est, cum magnus et bonus animus ris. Hoecfaciunt animum, quia unde faciant, habent.
suspicit, miralur et affectat quod supra eum est, et Vana vero illa, nugigerula, verbosa, conlenitosa,
adhaerere festinat similitudini suae devota iroago. curiosa, ambitiosa, etiam sanclum animum vel jam
Ipse enim imago Dei est. Et per hoc quo;l iniago Dci pcrfecttim dissipant et corrumpunt. Haecsludia scru-
cst, intelligibile ei lit, et se posse et dcbere inhae- tanlur virlutum, non tam flores quara radiees, nen
ut luceant, sed ut sint: non ut sciantur, sed ut ha-- A . quo majorem contigerit inesse usiim consueludinis
beantur. ct volunlalis, co nequior et rebellior in eo inveni-
7. Vitiorum vero plus in semetipsis metuunt ap-i- tur, non tam malitia spirilualis, quam quasi mani-
petitum, quam ab aliis impelum; plus contagium,i, bus expellenda multiplex quaedam colleclio et dura
quain roalitiam. Sicut cnim aliquando magno labo- )- corpulenlia neccssilatis.
re, et studio perseverante, virtutes trahuntur in af- 8. Sed redeamus ad laudem virlulis. Quid est
fectum et menlem bonam, sic vitia levissima remis- virtus? Filia rationis, sed magis gratioe. Vis cnim
sioris licentiae opporlunitate transeunt in conspcr- quoedainest ex natura. Ul autem virtus sit, habet e.v
sionem, et quasi naturalia efliciuntur. Sed nttllumn gratia. Visest ex judicioapprobantis rationis :virlus
vitium naturale est; virlus vero 225 omnis hominii autem ex appetitu illuminataevoluntatis. Virtns enim
naturalis est. Consuetudo tamen vel voluntatis cor- est voluntarius in bonum assensus. Virtus est aequali-
ruploc, vel inolitac negligentiac, plurima seepe vitiaa tas quaedamvitaj,pcrornniacongruens ratiani. Virtus
quasi naturalia in neglecta conscienlia efliccre solct. est adjudiciumrationisusus libcraevolunlatis. Virtus
Consuetudo quippe, sicut philosophi dicere solent,., qtiaedam est bumilitas. Virtus quaedam est palieniia.
cst secunda nalura. Omnis lamen malus auimuss ' Virtus quacdam est obedientia. Virtutes, sunt pru-
priusquam indurescat, molliri potest malilia ejtts : 1°°deiilia,temperantia, fortiludo, justitia, et aliaequam-
sed nec postquam intluruerit, desperandus cst. Haec c piui-es: in quibtis singulis non est aliud virlus, quam,
cnim maledictio est Adac,ut in terra laboris noslri,, sicutdiclumest, ad judicium rationisusus liberse vo-
et in agro cordrs vel corporis nostri, noxia vcl inu- luntalis. Bona enim voluntas in animo est origo om-
tilia gratuito passim ubique proveniant : utilia veroo nium bonorum, el omnium mater virtulum. Sic e
vel nccessaria, et salubria, cum labore. Virlus la- converso mala voluntas cst origo omnium maloruni
men quoniam naluroe res est, cum venit in aniinumii et Vitiorum. Ideo custos animoe suoe,valde sollicitus
aliquando, non venit sine labore, sed venit in Iocum i) csse debet circa custodiam voluntalis suae, ut pru-
suum, et sedet fideliter, et bene cum ea naturoe r: denter intciligat, et discernat quid in totum velit,
convenit, cum nullum proemium potius sitei, quamn vel volendum sibi sit, sicttt est amor Dei: quid pro-
in Deo conscienlia sui. Vitium vero cum nihil aliudil pter illud, sicut est amor proximi. Ut enim in illo
esse credatur, quam privatio virlutis, tamen vasti- tula sit omnis indiscretio, inbocsempcr secundum
las ejus et enormitas tanta nonnunquain quasi sen- ohedicnlioeregulas catita et prudens debct esse dile-
titttr, ut obruat et opprimat: fccilitas tanta, ut in- ctio. In dileclione quippe Dei non alia ralio, non
quinet et inliciat; atlhocsio tani pertinax consuetu-- r alia tliscretio est, nisi ut sici.it ille cum dilexisset
dinis, ut vix a sc eani natura exculiat. Omnis enimii nos, in linem tlilexit nos : sic, si lieri potest, in infi-
vitii frustra siccatur rivus, si fons non fucrit ob- nitum diligamus eum nos, sicut beatus vir qui in
twatus. Verbi gratia, reroissa voluntas facit men- raandatis ejus cupit nimis (Psal. cxi, 1).
tis levitatem, ex qua prodcunt instabilitas mentis,*> 2209- êd cum nuilum finem, vel terminum
inconstantia morum, vana laelitia saepe usque add habere debeat devotio amantis, lamen terminos
lasciviam carnis, vana tristitia nonnunquam us- suos, fines et regtilas habere tlebet actio operantis.
que ad segritudinem corporis, et multa alia iu negli- Ubi ne aliquando oberret nimia volunias, necesse
gentia vel transgressionepropositi ex levitatis vitio ve- est quod semper adsit mediante obedientia custo-
nientia. Siceliam superba ex usti voluntas in magnaa diens veritas.Nihil enim in bonum hominis in Deum
saepe cordis inopia tumentem efficit animum. Unde e prolicientis, tam sibi convenit, quam volunlas et
procedunt vana gloria, fiducia sui, negligenlia Dei,i, veritas. Hacc duo sunt, quae, sicut dicit Dominus,
jactantia, inobedientia, contemptus, praesuniptio, et:t si consenserint in unum, quodcunque petierint, fiet
caetcraeanimi pestes, quaeprofiuerc solent ex ttimoree cis a Deo Palre (Matth. xvm, 19). Si duo haec in
ct ttsu superbiae. Et in hunc niodum omnia gcneraa unum perfecte consenserint, omnem in se continent
vitiorum ex aliquo malaevoluntatis affectu, vel malae e j) virtutum pleniludinem sine vitio iritercurrente; om-
consuetudinis usu, suam singula ducunt matricemn nia possunt in homine eliam languente, omnia ha-
originem : quoe quanto diutius menti inollta cst,t, bent et possident in homine nibil habcnte : dant,
tanlo fortius haeret, et fortioribus remediis eget, et ;t mutuant, conferunt, prosunt in homine secum
curam requirit diligentiorem. llujusmodi enim pe- 2- quicscente. Gloria ct divitiae in conscientia sancti
stes vitiorum usque in ultimam solitudinem solita-i- viri illius, ex fructibus bonae voluntaiis ejus. Foris
rium persequunlur. Et sicut bene concrcta virtus,i, vero non ex uno laiere, sicut scutum hujus mundi,
et lideliter animo insidens, possessorem suum inn scd undique eum circumdat sculum veritatis Dei.
nulla deserit multitudine , sic vitium consuetutiinis is Hilarem enim eum et jucundum intus semper efficit
possessum suum liberum esse non patitur in qua- t- bona volttntas : in exteriori vero aclione serium et
libet solitudine. Nam nisi perlinaci studio, et pru- I- gravem, lutum ac securum reddit veritas. Ideoque
denli opera expugnata fuerit consuetudo, leniri po- )- supergressus humana boino ille, sernper in sereno
lest, vinci vix potest: et quomodocumque se com- l- est: sicut de aere illo homines ferunt, qui super
ponat animus, et in quavis solitudine habitet, se- :- globum lunse est.
tretnm vel silemium cordis esse non patiltir. Cui li 10. Voluntas, naturalis quidam animi appetiiu*
345 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEI. — LIB. II. 548
est, alius in Deum , et circa interiora sua : alius A t vel Deum cogitanti, ipsa volunlas in omni cogila-
circa corpus, et circa exteriora et corporalia. Hacc tione princeps est; et 227 necessario principium
ctim sursum tendit, sicut ignis ad locum suum, hoc voluntatis sequitur omnis tenor cogilationis.
est, cttm sociatur veritati, et movetur ad altiora,
amor est. Cum vero promovetur, et lactatur a gra- 12. Tria enim sunt qtioe cogitationem faciunt-,
tia, dilectio est. Cum apprehendit, cum tenel, cum voluntas, memoria, et intelleetus. Voluntas cogit
memoriam ut proferat materiam, cogit etiam inlel-
fruitur, charitas est, unitas spiritus est, Deus est:
Deus enim charitas est (/ Joan.iv, 16). In his au- leclitm ad formandum quod profertur, adhibens
tem cum consummaverit homo, tunc incipit (Eccli. intelieclum memoriae ut inde formetur; intellectui
VIII,6); quia nulla horum in hac vita plena perfeclio vero, aciem cogitantis, ut inde cogitelur. Quoequia
est. Cum vero declinat in ea quae carnis sunt, con- in unum cogit voluntas, et facili quodam nutu co-
a
cupiscentia carnis est. Cum in curiositatem soeculi, pulat, cogendc cogitatio nomen accepisse videtur.
concupiscentia oculorum est. Cum vero in ambilio- Hinc liunt cogitaliones omnes, aliae bonae et sanclae,
riern glorioevel honoris, superbia vitoe est. Quandiu el dignae Deo : aliaeroalaeet perversae, quae separant
tamen in hujusmodi utilitati seu necessitati naturoe a Deo: aliae oliosoeet vanae, a quibus attfert se Deus.
servit, natura est, vel appelitus ejtts. Cum vero in j}* Hinc enim dicitur quod perversm cogitationes sepa-
rant a Deo, et quia Spiritus sanctus auferl se a cogi-
superflua se exponit vel noxia, vitium naturae est,
vel suiipsius. Quorum primo appetitu vel accessu, talionibus qum sunt sine intellectu (Sap. i, 5, 5). In
de tenietipso tibi hoc capere licel argumentum. Cum quibus verbis advertendum est, quia sine omni in-
in eis quoead corpus spectant, in rebus necessariis teSeclu nullatenus cogitari potest, et nulla omnino
voluntas primo appetitui linem facit, naluralis animi cogitatio sine omni intellectu est. Sed alius est in-
tellectus ex vi naturalis rationis, alius ex virtuie
appetitus est. Cum vero in appetendo semper ad
ulteriora progreditur, ipsttm se prodit, quia jam mentis rationalis. lntellectus quidem idem ipse est,
non tam voluntas quam vitium voluntatis est, ava- qui quocunque seu in bonum, seu in rnaltim appli-
cittts fuerit, naluraliter viget : sed alius invenitur
ritia, vel cupiditas, vel aliquid hujusmodi. Volun-
tati enim in hujusmodi cito satis est, vitiis vero ejus sibi relictus, alius a graiia illuminatus. Iile sacculi
rebus et seriis et nugatoriis se non negat: hic antem
nunquam satis est.
11. Haecin spiritualibus,' et in eis, qu;e ad Deum nsmnisi dignis se rebus, et similibus sibi se ipsum
accommodat. llle soepeoperatur sicut sibi relietus,
sunt, cum vult quod potest, laudanda esl: cum
vult quod non poiesl, et plus quam potest, regenda r et vilio infcctus ex vitio rationis, ct vitio corruplae-
C
est: cum non vullquod potest, cxcitanda est et voluntatis, texens pcrversas cogilationes, quibus
a Deo : hic
provocanda. S;cpe enim si non fienatur, impetuin semetipsum qui cogitat, sponte separat
autem semper sicttt illuminatus, et virtuti affectus,
facil, et agitur in prieceps. Saepe si non excitatur,
dormit, et tardat, et obliviscitur quo lendebat, et operatur pietatero, quae cogilaiilein conjungil Deo.
facile declinat qttasi a latcre in obligationes [«/. 15. Quae verosecundo loco ponuntur cogiialionts
obliquationes] oblatacdeleclationis. Ideoque sicut in sine intellecttt, ipsae sunt vanae illoeet otiosoe, neu-
corpore etiam solet fieri (melius enim corpus bomi- tro intellectui per cogilanlis intentioitem se appli-
nis ab alio videtur.quam se ipsum videat), in Iui- cantes, non repente perimentes, sed sensim et pau-
jusmodi nos saepe melius vitlet alienus oculus, quam lalim corrumpentes, occupantes tempus, necessaria
noster; ct alius qui non est pariler in fervore impedienles, et animum inficientes: non tam cogi-
ejiitsdcm voluntatis , rectior saepejudex est actio- tationes, quam ex veris vel imaginariis recordatio-
nis : quia sacpe vel negligentia, vel privato amore nibus simulacra quaedam cogiialionum, seu ipsoe
nostri erramus in nobis. Bona ergo custos voluntalis recordationes ultro et multipliciter de menioria
est obedientia, sive imperii illa sit, sive consilii; scatu-rieiites. In quibus passio quaedam voluntalis
sive subjectionis, sive solitis charitatis. Purius enim DB potius videtur esse quam actio, cum iuilla sit in eis
ac dulcius saepe, secundiim aposlolum Petrum, ad cogitantis intenlio : cum quod sponte ebullit de mo-
pares, seu etiam atl minores suos, filii obedientiae moria, formandum se offert intellectui nou curanti,
castilicanl cortla sua in obedientia charilatis, quam et quidquid agitur, videtur potius agi in somnio tlor-
ad majores subigant per obedientiam necessitatis mientis, quam in acie cogitantis. Ubi tametsi a se
(/ Pelr. i, 22; v, 2, 5). In illa enim sola vel proe- repellere Spiritum sanctum non est in voto cogitan-
cipit, vel consulit, et obedit charitas: hic autem poe- tis, iit tamen cx culpa negligentis, ut spirilus disci-
nam timet, vel minatur imperiosa aitctoritas et me- plinaemerilo auferat se a cogitaiionibus indiscipli-
liculosa necessilas. Et in illa obedietiti soepedcbc- natis. Qttoequamvis fiant per vim quamdam occul-
tur major gloria: in ista vero inobedienti major tam rationis, non iamen fiunt ex ratione, ul altraha-
semper intentatur poena. Ergo in homine sursurn lur in eas intellectus, cum. nullus sit in eis inlelli-
cor habente propter exteriora sua regentia, mode- genlis assensus. Ubi vero serio de icbus seriis bene
randa, componenda, palam omnibus est quam ne- cogitatur, voluntas libero arbitrio de mcmoria evo-
cessaria sit voluntati custodia sua, air.plius atttem cat quodcunque opus habet, et intelleclum forman-
propter interiora sua. Animo enirn s;cpc se ipsmn tem memoriae adhibct, formatumquc'qiiidquid illud
esl intellectus adl-.ibcl aciei cogitanlis, et sic pcr-- A putandae sunt cogilationes. Nam etsi aliquamlo liuiil
agitnr negotium cogitationis. usqtie ad deleclalionem aninii, cito tamen inde se
CAPUT III. excutit animus compos sui. Quod aulem in loium
Terlium stulutn vitm religiosm, id esl spirilualem, vult, primo considerandum esl ei quid illud sil quod
explicat. sicvclil; deinde, quantum velit, el quomodo velit.
1i. Cum vero de bis quoe dc Deo vel 3d Deuml Si quod in lolum vult, Deus est, discutiendum est
suiit cogitatur, et voluntas eo prolicit ui amor fiat,, ei Deum quantum et quomodo velit, cl utrum.usque
continuo per viam amori-s inrundit se Spirilus san- in contempliim sui jpsius, omniunique quoesunl vel
ctus, spiritus vitae; ct omnia vivilicat, adjuvans seui esse possunl; et hoc non tantum ex judicio rationis,
in oratione, seu in meditatione, seu in tractatu insed etiam ex affectu menlis : ut jam volunlas plus
iirniitalcm cogitanlis. Et continuo memoria efficitiir r qtiam volttntas sit, ut amor sit, ut dilectio sil, til sit
sapientia, cum suaviter ei sapiunt bona Dei, el quod1 charilas, sit unitas spiritus. Sic enim diligendus est
ex eis cogilatum cst formandum in affeclu, adhibett Deus. Magna cnim voluntas ad Deum, amor cst; di-
iiilelleclui. Intellectus vero cogilantis, efficitur con- lcciio, adbaesio sive conjunctio; charitas, fruitio.
templatio amanlis, et formans illud in quasdam spi- Unitas vero spiritus cum Deo homini surstim eor
ritualis, vel divinae suavitatis experienlias aflicitexx "» babenti, prolicientis in Deum voluntatis est perfe-
cis aeiem cogitantis; illa vero efficitur gaudiumn ctio, cum jani non solummodo vull quod Deus vult,
fruenlis. Et lunc de Deo bcne cogilatur secundum n sed sic est non tantum affectus, sed in affeciu per-
humantim niodum; si tameu cogitatio dicenda est,t, fectus, ut non possit velle nisi quod Deus vull.
ubi nil cogit nec cogilur, sed tanlummodo in memo- :- Vdle autsm quod Deus vttlt, hoc est jam similem
riam abundantiac suavitalis Dei exsultalur, jubilalur,•, Deo esse : non posse velle nisi quod Deus vult, hoc
ct vere sentitur de eo in bonitale, ah eo, qui in sim- i- est jam esse quod Deus est, cui velle et csse, ia
plicilate 228 cordis quoesivit illum. Sed modus hicc ipsum est. Unde bene dicitur, quod tunc plene tidt-
cogitandi de Deo non est in arbitrio cogitantis, sed d bimus eum siculi est, cttm similes ei erimus (I Joz.i.
in gratia donantis : scilicet cum Spiritus sanctus,i, III, 2); hoc est, erimus quod ipse csl. Quibtts enim
qui ubi vull spiral, quando vult, et quomodo vult, t, poteslas data cst filios Dei fieri, clata est potestas,
ct quibus vult, in hoc aspirat. Sed hominis est ju- i- non quidem ut sint Deus, sed sint tamen quod Deus
giter praeparare cor, voluntatem expediendo ab af- f- est, sint sancti, futuri plene beali, qtiod Deusest.
fectionihus alicnis, rationem vel intelleclum a solli- i- Nec aliunde hic sancli, nec ibi futuri beali, quam
citudinibus, mcmoriam ab otiosis et negotiosis, non- 1- pr ex Deo, -jui eorum et sanctitas et beaiitudo cst.
numquain et a nccessariis Occupationibus; ut in die ie 16. Et haec hominis est perfectio, similitudo Dci.
);ona Domini, et in hora beneplacili ejus, cum au- i- Perfeetum autem nolle esse, delinquere est. Et ideo
ilierit voccm spiritus spirantis, ca quaecogitalionem m huic perfeclioni nutrienda est semper voluntas,
faeiunt, continuo libere concurrant sibi, ct coope- J- amor praeparandus , voluntas cobibenda , ne in
rcntur in bonum , ct quasi symbolum faciant in aliena dissipelur; amor servandus, ne iiiquinetur.
gaudium cogilantis : voluntas exbibendo in gaudium m Propter hoc enim solum creati sumus et vivinms,
Domini puram affectionem; memoria, materiam m ut Deo similes simus, cum ad Dei imaginem creali
lidelem ; iiitelleclus, experienliae suavitatem. simus. Est aulem Dei similitudo quaedam quam
15. Sic'ergo voluntas ))eglecta facit cogilationes
es nemo vivens nisi cum vita exuit, quam omni ho-
otiosas, et indignas Deo : corrupta, perversas, quae lae mini in testimonium amissoe melioris et dignioris
separant a Deo : rccla, neccssarias ad usum vitac tac similitudinis crealor omnium hominum reiiquit;
hujus : pia, cfficaces ad fruclum Spiritus, et ad quam babet ct volens et nolens et qui eam cogitare
fruendum Dco. Frucltts autem Spirifw-ssunt, sicut nt potest, et qui tam hebes est ut eam cogitare non
Apostolus dicit, charitas, pax, gatidium, patienlia, <a, possit: scilieet quod sicut ubique Deus esl, ct ubi-
BS,D
longanimilas, bonitas, bcnignilus, tnansueludo, fides, 1 que totus est in creatura sua, sic et in corpore suo
modestia, contincntiu, caslitas (Galat. v, 22, 25). Et omnis vivens anima. Et sieut semper sibi indissi-
in omni gencre cogitalionis, omnia quaecurnque co- :o- milis Deus indissimiliter dissimilia in 229 creatura
gilanti occurrunl, conformanlur intentioni volun- in- operatur; sic anima hominis quamvis totum corpus
talis, agente in eis misericordia et judicio Dei, ut vivificans indissimili vila, in sensibus tamen corporis
jttstus justilicctur adhuc, et qui in sordibus est sor-
3r- et in cogitalionibus cordis indissimilitcr operatur
descat adhuc (Apoc. xxn, 11). Ideo homini Deum im assidue dissimilia. Haec similitudo Dei in homine,
nmare volenti, vel jam amanti, suus semper consu- iii- quanlum ad meritumejus, nullius apud Deum est
lendus est animus, cxaminanda conscientia, quid uid momenli, cum naturap, non volunlatis ejus sit vel
sit quod in tolum vult, ct propter quod vult: quid- id- laboris. Sed est alia magis Deo propinqua simili-
ii- ludo, in quanlum voluntaria, quae in virtutibus con-
quid aliud vult spiritus vel odit, quidquid contra il-
lud caro concupiscit. lncidenles enim quasi exlrin- in- sislit: in qua animus virtutis magnitudine summi
itcs boni quasi imitari gestit magnitudinem; et perseve-
secus et decedentes cogitaliones, ct praclervolitantcs
volunlales, quibus modo vult, modo non vult, no ncv- ranlise in bono consianlia, aetcrnitatis ejus incom
quaquam inler voluntales, scd pcne inlcrotiosas de- nuilabililatcm. Sup;r iianc aulem alia est adhuc si-
549 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEI. — LIB. II. 350
niilitudo Dei. Haccest de qua jam aliquanta dicta \t ad gaudia silentii, et pro modulo suo ad momenlum,
sunt, in tantum proprie propria, ut non jam simili- ad punctum id ipsum ostendens ei videudum sicuti
tudo, sed nnitas spirilus nominetur; ctim Tithomo est; inlerim etiam et ipsum eflicit in id ipsum, ut
unum cum Deo, unus spiritus, non tantum unitate sit suo modo sicut illud est. Ubi cum didicerit quid
volendi idem, setl expressiore quadam unitate vir- intersit inter roundum et immundum, reddilur sibi,
tutis (sicut jam dictum est) aliud velle non valendi. et remittitur ad mundandum cor ad visionem, ad
Dieitur aulem haecunitas spiritus, non tantum quia aplandum animum ad siroilitudinem : ut, si ali-
efficit eam, vel afficit ei spiritum hominis Spiritus quando rursum admittatur, sit purior adhuc ad vi-
sanctus, sed quia ipsa ipse est Spiritus sanclus deudum, ct stabilior ad fruendum. Nusquam enim
Deus charitas : cum per eum qui est amor Patris et se melius deprehendit modus bumanae imperfectio-
Filii, et unitas, et suavitas, et bonum, et osculum, et nis, quam in lumine vultus Dei, in speculo divinse
amplexus, et quidquid commune potest esse ambo- visionis. Ubi in die qui est, plus et plus videns quid
rum in summa illa unitate verilatis, et veritate uni- sibi deest, emendal in dies simililudine, quidquid
tatis; hoc idem homini suo modo fit ad Deum, quod 230 deliquit dissimilitudine: similitudine ei ap-
cum substantiali unitate Filio est ad Patrem, vel propinquans, a quo longe factus est per dissimilitu-
Patri ad Filium; cum in amplcxu et osculo Patris et B dinem; et sic expressiorem visionem expressior
Filii mediam quodammodo se invenit beata con- seinper similitudo comitatur. Impossibile quippe est
scientia ; cum modo ineffabili inexcogitabilique lieri vidcri summum bonum, et non amari; nec non tan-
meretur homo Dei non Deus, sed tamen quod Deus tum amari, quanlum datum fuerit videri; quousque
est ex natura, homo ex gratia. aroor proficiat in aliquam similitudinem amoris il-
17. Unde in calalogo spiritualium exercitiorum lius, qui Deum similem fecil homini per humiliatioa
Apostolus prudenter interseruit Spiritum sanctum, nem humanae conditionis, ut hominem similem Deo
dicens : In caslitale, in scientia, in longanimitale, constituat per glorificationem divinoeparticipationis.
in suavitale, in Spirilu sancto, in charilate noh ficta, Et tunc dulce est homini cohumiliari summae maje-
in verbo veritatis, In virlute Dei (II Cor. vi, 6, 7). siati, compauperari Filio Dei, divinae sapientiae con-
Vide enim quomodo tanquam omnia facientem, or- formari, hoc sentienti in se ipso, quod et in Christo
dinantem, et vivificantem, in medio bonarum virtu- Jesu Domino nostro.
tum, sicut cor in medio corporis, constituit Spiri- 19. Haec enim est sapientia cum pietate, amor
tum sanctum. Ipse est enim oranipotens arlifex cum limore, exsultatio cum tremore, cum cogitatur
creans hominis ad Deum bonam voluutatem, et intelligitur Deus humiliatus usque ad mortem,
Dei ad hominem faciens propiliationem, formans mortem autem crucis, ut hominem exaltet usque ad
pffectionem, dans virtutem, juvans operationem, similitudinem divinitatis. Hinc emanat fluminis im-
agens omnia fortiter, et dispoqens omnia suaviter. petus loetificanscivitatem Dei, memoria abuiidantife
Ipse vivilicat spiritum hominis, et continet in unum: suavitatis ejus i.n intelligendis et cogitandis circa nos
sicut et ille vivificat, et in unum continet corpus bonis ejus. In quo cum ad Deum amanduro facile
suum. Homines doceant Deum quaerere; Angeli ado- hominein adducant pensata, vel etiam contemplata
rare : solus ipse est qui docet invenire, habere, et ejus amabilia, per se ipsa in affectu contemplantis
frui. Ipse enim est et sollicitudo bene quoerentis, et elucentia, potentia ejus, virlutes ejus, gloria, ma-
pietas in spirilu et veritate adorantis, et sapientia jcstas, bonitas, beatitudo : hoc potissimum aman-
invenientis, et amor habentis, et gaudium fruentis. lem rapit in amabilem, quod ipse in semetipso est
Quidquid tamen de visione et cognitione Dei hic quidquid in eo am.ibile est, qui est totum quod est,
fidelibus impertitur, speculum est et oeriigma; lan- .„ si tamen totum est ubi pars non est. Cui bono,
tum distans a futura visione et cognitione, quantum amore ipsius boni sic se intendit pius affectus, ut
a veritate distat fides, vel tempus ab seternitate, nisi non se inde revocet, donec unum vel unus cum eo
cum aliquando fit quod de eo in libro Job Iegitur : rP, spiritus fuerit effectus. Quod-cum in eo fuerit per-
Qui abscondit lucem in munibus , el prwcipit ei ut fectum, jam solo mortalitatis hujus velo dividilur
rursum oriulur, et annuntiat de ea diteclo suo quod ac differtur a sanctis sanctorum, et summa illa bea-
possessio ejus sil, et ad eam possit pervenire (Job tiludine superccelesti: qua tamen cum jam in fide et
xxxvi, 52, 35). spe cjus quem amal fruitur in conscientia, jam quod
18. Electo eniro et dilecto Dei, aliquando vicissim supereslvitoehujus,tolerabilioripraestolatui'patientia.
luineii quoddaro vultus Dei ostenditur (sicut lumen 20. Et haecest deslinatio solitarii certaminis, hic
clausum iu manibus patet et latet ad arbitrium te- finis, hoc praemium, haec requies labprum, consola-
ncntis), ut per boc quod quasi in transcursu, vel in tio dolorum. Et ipsa est perfectio et vera hominis
puncto permittitur videre, inardescat animus ad sapientia ; omnes in se ampleclens et continens vir-
plenam possessionem luminis aeterni, et haeredita- tutes, non aliuude collectas, scd velut naluraliter in-
lem plenae visionis Dei : cui ut innotescat aliquate- sitas sibi, ad similitudinem illam Dci, qua cst ipse
inis id quod ei deest, nonnunquam quasi pertrans- quidquid est : cum sicut Dcus esl id quod est, sic
iens gratia perstringit sensum amautis, et eripit circa bonum virlulis, habilus bonae volunlatis in
ipsum sibi, et rapil in diem qui esl a tumuliu rerum bonam mentciit sic consolidatus et affectus est, ut
351 GUIGONISCARTIIUSIENSIS 532
ex ardentissima boni incommutahilis adhoesionc, A vel ipsa commemorante hoc ipsum sibi inesse nalu-
nullatenus videatur jam posse mutari ab eo quod raliter intelligit. In quo hoc potissimum est, cum
est. Cum enim fit circa hominem Dei assumptio illa quod notum'est Dei, Deo naluraliter revelante , ma-
Domini et Sancti Israel regis nostri, sapiens et pius nifestum fil liornini, eliam impio. Deinde affestus
animus per illuminantem et adjuvantem gratiam in virtutum naluralis, de quo licuit dicere ethnicum
contemplatione summi boni, speculatur eiiam regu- poetam,
las incommiitabilis veritatis, in quanlum ad eas Oderunt peccare boni virlulis amore.
pcrtingere meretur intellectu amoris : et exinde for- HortAT.,Epist. lib. i, ep. 1G,v. 52.
mal sihi modum conversatioiiis cujusdam codestis, Deinde per inquisilionem ratiocinationura quaelibet
et formarn sanctitatis. Speculatur enim summam discrelio rationabilium. lnfinia vero pars est scien-
verilatem, et quoe ex ea vera sunt; summum bo- tioeet deorsum vergens sensibilium animalis expe-
num, et quoe ex eo bona stint; summam aeteriiita- rientia, quae fit per quinque sensus corporis, et
tcm , et quae ex ea sunt. Illi verilati, illi charitati, coneupiscentiam, et experientiam carnis, sive
illi selernilati se conformans, in istis se ordinans, illis oculorum, sive superbiaehujus vitoe.
non supervolitans judicando, sed suspiciens deside- 22. Cum ergo ratio sapieritiaeconformata, form»f
rando.vel inhaerensamando; ista suspiciens.et eis se *" sibi conscientiam, et ordinal vitam, in inferioribus
coaptanset conformans.nonsinediscretionis judicio, scientiae aptat sibi servituiem, et sufficienliam na-
nori sine examine ratiocinalionis, et judicio rationis. turae, in ratiocinationibus et rationabilibus ordinem
Ex qtto concipittntur et oriuntur virlutes sanctoe, et vitae, in obtentu virtutum formam conscientiae. Sio-
imago Deireformatur in homine,etvitailla Dei ordi- que ab inferioribus promota, a superioribus adjuta,
natur.a qua homines quosdam alienalos conqueritur pergens in id quod rectum est, et judicio rationis,
Apostolus (Ephes. iv, 18), et colligitur robur virtu- ct assensu volunlatis, et mentis affeclu, et operis
tis.et duo illa in quibus contemplativae vitaeperfectio effectu erumpere festinat in Iiberlatem spiritus et
constat, et aciivoe : de quibus juxta antiquos illos unitaiem : ut, sicut jam saepedictum est, fidelis
Interpretes legitur in Job, Ecce pietas est sapientia : homo unus spiritus cfficiatur cum Deo. Et ipsa est,
abslinere vero a malo, scienlia esl (Job xxvni, 28, de qua pauloante diximus, vita Dei, quoe non tam
juxta LXX). Sapientia enim pietas est, hoc est cul- rationis est profectus, quain jam in sapienlia per-
tus Dei, amor quo eum videre desideramus, et vi- fectionis affectus. Hoecenim qttia jam sapiunt sa-
dentes in speculo ct in oenigmate credimus et spe- pienti, sapiens est : quia faclus esl unus spirilus
ramus : et iin hoc proficimus ut eum videamus 'm; (r. cum Deo, spiritualis est. Et haec in hac vtta homi-
manifestatione. Abstinere vero a malis, scientiai nis perfectio esl.
temporalium est, in quibus nos sumus : in quibus'< 23. Jam enim qui hactenus fuit solitarius vel so-
in tantum abstinemus a malis, in quanlum ad bonai lus, efficitur unus, et solitudo ei corporis vertitur in
studemus. unitatem mentis. El impletur in eo, quod Dominus
21. Ad hanc scientiam et ad hanc abstinentiami pro discipulis in clausula omnis perfectionis oravit
spectare inveniuntur primo omnium virtutum exer- dicens : Pater, voto ut sicut ego et lu unum sumus,
citia ; deinde, omnium arlitim vitoe hujus in quat ita et ipsi in nobis unum sinl (Joan. xvn, II, 21).
versamur, disciplina. Quortim alterum , id est stu- Haecenim unitas hominis cum Deo, vel similitudo
dium virtutum, respicere 231 potius videtur adl ad Deum , in quantum propinquat Deo , in tantuin
superiora, quasi stipcriorissapientiaepraefereiitia vir- inferius suum conformal sibi, infimum illi : ttt spi-
tutern, et redolentia suavitatem. Alterum quod circai ritus et anima et corpus suo modo ordinata, suis
corporalia lit exerciiia, nisi Udei religione religetur,, locis disposita , suis merilis oestimata , suis etiam
defluit in inferiorum vanitatem. In quibus, cuml proprietatibus cogitenlur : ut incipiat homo perfecte
scientia sit res, sive ratione, sive sensibus corpo- nosse se ipsum, et per cognitionem sui proficiendo,
ris comprehensa, et memoriae eommendata; si bene3 D ] ascendere ad cognoscendum Deum. Quo cum pri-
res perpenditur, id proprie quod apprehendimuss mum exsurgere et aspirare incipit proficientis al-
sensihus, oiniiino scientioe deputandum est. QuodI fectus, in cogitalione hujus similitudinis plurimum
vero per semetipsam ratio in hujusmodi"appreben- cavcndus esl error dissimilitudinis : scilicet ulj spi-
dit, hoc jam est in quo se sibi scienlia atque sa- ritualibus spiritualia, et divinis divina cornparando,
pientia conierminant. Quidquid enim aliunde disci- noii aliter de eis cngitelur, quara quod res habet.
tur, scilicet [al. si] per sensus corporis, quasi;i Cogitans ergo animus siinililudinem Dei et sui,
alienum et adventilium menli ingeritur. Quod vcroo primo in hoc formet ct aptet cogitationem suam, ut
sponte venit in menlem, sive ex ipsa vi rationis, sivee omiiino fugiat secundum corpus cogitare se ipsum:
ex incommiitabilium legum incommutabilis vcrita- Deum vero non solum non secundum corpus, sicut
tis naturali intclligcnlia, ex qua ctiam impiissimili locale, sed neque secundtirn spiriium, sicut ninta-
homines nonnunquam reclissime judicare inveniun- i- bilc. Quae enim spirilualia sunt, tantum divcrsa
lur; boc sic ipsi inest rationi, ut boc ipsum ipsaa sunt a corporum qualitate etnatura, quantum ab
ratio sit : nec laiii commendatur ei per doctrinamn omni locali circumscriplionc remota. Qtiaevero di-
aliquam ul scienlia sit, qtiam vel alio commonciite, i, vina suiit laiiluin siiperemiiienl omiiia et corporalh
3£3 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEL—LIB. III. 354
et spiritualia, quantum ab omni loci vel temporis A non erral, amor non offenditur : qui semper qua>-
lege, vel mulabilitatis suspicione aliena, in sttae in- ritur, ut dulcius inveniatur; dulcissime invenitur,
comiiiutabilitalis et aeternitalis beatiludine incom- ut diligentius quoeratur.
juulabilia manent et seterna. In quibus sicut quse 25. Hoc ergo ineffabile (cum nonnisi ineffabiliter
corporalia sunt discernit animus per corporis sen- videatur) qui vult videre, cor mundet, quia nulla
sus, sic quae sunt rationabilia vel spirilualia discer- corporis similitudine dormienti, nulla corporea spe-
nere non potest nisi per*semelipsum. Quae vero sunt cie vigilanti, nulla rationis indagine, nisi muncl»
Dei, nonnisi a Deo quoerat vel 232 exspectet incorde humiliter amanti, videri potest, velapprehen-
tellectus. Et quidem de nonnullis quae ad Deum spe- di. Haecest enim facies Domini, quam nemo potest
ctant, fas esl el possibile homini rationem habenti videre, et vivere mundo : haec est species, cui con-
aliquando cogitare et disquirere, sicut de dulcedine templandae suspirat omnis qui affectat diligere Do-
bonitalis ejus, de potentia virtutis, et aliis hujus- minum Deum suum in toto corde suo, in tola anima
modi. Ipsum vero quod est id ipsuro, id quod est sua, iu omni mente sua, et in oronibus viribus suis.
cogitari omnino non potest, nisi quantum ad hoc Ad quod eliam non desinit excitare pruximum stiuni,
sensu illuminaii amoris attingi potest. si diligit eum sicut se ipsum. Ad quod cum ali-
24. Credendus est tamen Deus, et in quantum **quando admittitur, in ipso lumine veritatis indubi-
Spiritus sanctus adjuverit cogitandus quoedara vita tanter videt praevenientem gratiam : cum inde re-
aeterna, vivens et vivilicans, immutabilis, mutabilia pellitur, in ipsa sui caccitate intclligit purilati eju»
cmnia immutabiliter faciens, intelligens, et creans non convenire immunditiam suam. Et si amal,flere
omnem intellectum et intelligentem, sapientia fa- dulce habet, et non sine multo gemitu cogitur redire
ciens omnem sapientem; veritas fixa, slans inclecli- in conscienliam suam. Ad quod cogilandum omnino
nabilis, ex qua vera sunt omnia quae vera sunt, in impares sumus : sed ignoscit queni amamus, et de
qua sunt aeternaliter rationes rerum omnium eve- quo digne nos non posse, vel dicere, vel cogitare
nitntium temporaliter. Cuique vita ipsa essentia confitemur : et tamen ut dicamus et cogitemus,
est, ipsa natura : et vita vivens ipse sibi est, quae amore ejus vel amore araoris ejus provocamur et
est ipsa divinitas, aeternitas, magnitudo, bonitas, trahimur. Cogilantis ergo est, in omnibus humiliare
et virttis in se ipsa existens et subsistens, excedens semeiipsum, glorificare in semetipso Dominum Deum
omnem locum virlule naturae illocalis, aeternitate suum: in contemplatione Dei vilescere sibi: in amore
vero omne tempus quod vel. ratione, vel opinione Creatoris subjectum esse omni humanae creaturae:
comprehendi potest: quoelonge verius est et excel- r exhibere corpus suum hostiam viventem, sanctam,
lentius, quam quolibet sentiendi genere sentiatur. Deo placentem, rationabile obsequium suum. Prae
Certius tamen sensu humilis et illuminati amoris, omnibus autem non plus sapere quam oportet sa-
quam quolibet cogitatu rationis altingitur, et sem- pere, sed sapere ad sobrietatem: et secundum dalam
per melius est quam cogitatur; melius tamen cogi- a Deo mensuram fidei (Rom. xn, 1, 3), bona sua
latur quara dicilur. Ipsa est enim summa essentia, non ponere in ore hominum, sed celare in cella sua,
ex qtia omne esse proliciscitur: ipsa est summa et recondere in conscienlia, ut hunc quasi titulum,
subslanii non subjecta praedicamentis vocum, sed et in fronle conscientiae, et in fronte cellae semper
rerum omnium subsistens causale principium, in habeat: Secretum meum mitti, secrelum meum mihi,
quo esse nostriim non moriiur, intellectus noster (Isai. xxiv, 16).
LIBER TERTIUS.
CAPUT I. D 2. Beatitudo igitur quae sanctis promittitur, tam

Superna bealitndine nihit prmslabilius. magna est, tamque mirabilis, ul eam nec oculus
1. Notandttm est duas esse beatitudines, duas viderit, nec auris audierit, nec in cor bominis as-
miserias : una enim est beatitudo quam Adam ha- cenderit. Cum itaqtis prac sui magnitudine videre
buit in paradiso et perdidit; altera est in coelo, nequeamus, consideremus quid in proesenti vita nos
quam habent sancti Angeli quos Dominus asumpsit. naturaliler delectet, quid bonum vel honestuin vi-
Una autem miseria est in terra, quam singulis horis deatur, si aliquid forte possit inveniri, unde illud
patimur; altera in ergastulo infernorum, quam per- admirabile, oculum non vidisse et aurem non au-
diti post mortem paliuntur. Illa itaque beatitudo disse, lucidius nobis appareat, et saporem gratio-
quam habuit Adam in paradiso, fuit temporalis : rem habeat. Nimis etenira paucis verbis comprehen-
illa vero est ccelestis, propter quam factus est aeter- sum est totum illud quod electis promitxitur, et quia
nalis. llla itidem miseria vel tribulalio quam in hocitaestoccultum, ita inclusum etab inlirmis men-
praesenti patimur, finem habet: illa vero quae in in- tibus valde separatum, conemur de tam excellenti
ferno est, omni fine caret, quae etiara mors secunda gratia aliquid dicere, ac illud in plures paries„ut
appellatur. limpidius clareat, dividendo statuere. Si enim gros-
555 GUIGONIS CARTHUSIENSIS 336
sum pomum ad mandendum infanti porrigerelur, iA milala apparebunt ciim illo? Hanc beatitudinem
prae nimia leneriludine sui parvuli oris illud nequi- pulchram ct beatam pulchritudinem David sanctus
ret mordere vel manducare: quod si particulalim considerabat, cum diceret: Unam petii a D.omino,
incidcretur, parvulus inde cibalus reficeretur; et hanc requiram, ut inhabitem in domo Dominiomni-
quod prius scire non poterat, cujus saporis essei, bus diebus vitm mem(Psal. xxvi, 4). De ista pulchri-
dum integrum maneret, jam per frusta divisum tudine, quae vere est magna beatitudo, multa inve-
comederet. Servata itaque illa invisibili promissione niuntur in sacro eloquio.
Dei, donec veniamus ubi eam videbimus siculi est, 5. Huic autem pulchritudini subjecta est veloci-
intenti riraemur quid corporibus, quidve animabus las. Velocitatem enim lantam habebunt hi qui cum
nostris conveniat, quid appetere, quo etiam delectari Deo erunt, quantam habet radius solis, vel oculi
libere et sine offensa valeant; firmiter tenentes, nihil alicujus hominis clare. videniis. Sol quippe ut in
honoris vel alicujus bonitatis deesse omnibus, qui- oriente super terram venit, mox in occidentem ra-
hus in illa feiicilate contigerit esse. dium suum porrigit; simililer radius oculi, dum
CAPUT II. palpebra aperitur, in ccelum aut quovis .alio, non
Corporum beatorum doles recensentur et explican- impediente. obice, in longum dirigitur: sic nimirum
lur. 1 corpora noslra cum spiritualia fuerint, et ad instar
B
5. Septem igitur videntur esse quae possunt cor- Angelorum pondus et gravitatem non senserint, fa-
poribus aptari, et sunt decentissima, et ad beatitu- cillime transmigrabunt quocumque voluerint. Nam
dinem ct commoditalem ipsorum corporum suffi- et in rcsurrectione corporum singiilaeparles unius-
cientissima. Sunt autcro hoec.pulchritudo, velocitas, cujusque hominis coadunabuntur, ita ut si mauus
fortitudo, libertas, sanitas, voluptas, diulurnitas. vel pes alicujus, aut quodlibet aliud membrum in
Porro si aliqua in his sunt quae sancti viri magis oriente sepultum, aut a bestiis devoratum fuerit, et
fugianl quam desiderent, ut est corporis pulchritudo reliquum corporis in occidente vel septenlrione ja-
atque voluptas, sciendum esl uon esse illa fugienda cuerit, aut in divisis mundi partibus dispersum sit,
quia bona per se non sint, sed ne eorum occasione tam velociter totum corpus congregabitur, quam cito
in culpam offcnsionis aliquatenus cadant. Nam si clauditur oculus aut aperitur. Babyloniam namque
ea amplectendo scircnt se a honitate non impediri, a Judaea multa intercapedo dirimit; et tamen in mo-
uec Deo displiccre, profecto nollent eis carere : non roento angelus Habacuc prophetam de Judoea inBa-
enim in fuiuro parva in his quoque erit sanctaedul- byloniam sustulit, quem super lacum leonum posuit,
cedinis delectatio, ubi nulla erit offensionis formido. qui Danieli prandium porrexit: quo facto Habacuc
Animabus vero sanctis boec convenienter aptari vi- G protinus reslitulus est in locum suum (Dan. xiv,
dentur, sapientia, amicitia, concordia, polestas, 52-38). Mirari certe potuit ubi fuerit, quando se in
bonor, securitas, gaudium. Hacc electos Dei in illo loco proprio lam cito invenit. Talem itaqueagilitatem
bcato regno habituros dubiura non est: cum illos quicumque habebit, magnum munus magnae felici-
inhabitet, ac illis procsideat de quo est quidquid tatis procul dubio obtinebit.
usquam bonum est, ct qui potens cst et gloriosus; 6. Nec tamen iste felix ista sola felicitale erit con-
stiper omnia ineffabilis. tenlus. Sequitur enim fortitudo, quam unusquisque
i. Sed jam ad coepla redeamus, et de singulis quae: beatorum lanlam habebit, quantam nemo habere in
proposita sunt, aliquid scrulando breviter dicamus. proesenti vita polerit: nam mensura ejusdem vale-
Quaeris de pulchritudine; audi quid scriptum est: tudinis tanta erit, quanta is qui eam habiturus est
Justi fulgebunt sicul sol (Matth. xm, 45); et sol se- elegerit. Si enim totam molem totius terrae uno di-
ptempliciler sicul lux septem dierum (Isai. xxx, 26). gilo movere voluerit, utique facillime poterit. Dia-
Si ergo corpora nostra fulgebunt sicut sol, qui mul- bolus enim, Dei iniuiicus,- ex fortitudine suaenaturae
tiplicaturo liimen scptem dierum habebit, roagna in- movet aera, excitat ventttm et tempeslates, facit in •
comparabililcr erit illa gloriosa pulchritudo. Accipe• " terdum terrae motum, multaque alia satis admiran-
ct aliud: Salvutorem exspectamus, ait Aposlolus, Do-- da : unde et armatus fortis dicitur (Luc xi, 21): et
minum noslrum Jesum Chrislum, qui reformabit cor- Deus electis suis non dabit vel parem fortitudinem,
pus humilitatis nostrw configuralum corpori clarita- vel certe multo meliorem et raajorem? Absii ut hoc
tis sttm (Philipp. m, 20, 21). Certe quoniam Domi- aliquis sentiat, qui sano capite ul homo sapiat. Vo-
nus transfiguiatus t-sl in nionte coram discipuliss luntalem enim limentium se faciet Dominus (Psal.
suis, resplenduit facies ejus sicut sol, cujus cla- CXLIV, 19); quibus eliam, ut alibi dicitur, nihil deerit
ritatis pulchritudine delectatus beatus Pelrus, Do- (Psal. xxii, 1); si vero nihil eis deerit, fortitudo non
mine, inquit, bonum est nos/ticesse(JI/fl((n.xvn,2,4). deerit: aderit itaque et non modica.
Aspectus quoque angeli qui sedit ad sepulcrumDo- 7. Verum quia nec fortitudo, nec velocitas, nec
mini,apparuitsplendens sicut fulgur (Matth. XXVIII, , pulchritudo adeo appretianlur ab illo qui liber non
3). Cum igitur tanta clarilas unius angeli hic fuerit,, est, quod illa beata roultitudo libera erit, dubiuin
quam, putas, gloriosa.quam magnilica pulchritudoo non est. Nam nulla maceria, nullus ignis vel aqua,
erit, quando sanctorum millia, numeroque caren- sive alia quaclibet maleries, poterit eos praepedire
tia, clare corpori Domini nostri Jesu Christi assi- ne intrent et exeant quoeumque voluerint inlrare vel
357 EPIST. AD FRATRES DE MONTEDEI. - LIB. III. 358
exire. Libere enim Dominus clauso monumenlo exi- A mensitate jucunditatis inebriabit. Propheta namque
vit, libere infernum spoliavit, libere ad discipulos cfamat: Inebriabuntur ab ubertate domus tum, et
j^nuis elausisintravit:libere sancli Dei, si voluerint, torrente voluptulis tum potubis eos, quoniam apud te
infernum intrabunt, libere per ignem et ardentem est fons vilm (Psal. xxxv, 9, 10). Vere mirabilis
picem transibunt; libere, quantum voluerint, absque ebrietas illa, mirabilis illa ubertas, mirabilis est do-
sni laesione morabuntur, quia in illa gehennali mus illa; utpote enim torrens praecipitando dciluit.
flamma nihil ardebit* nisi tantum delicta; et quo- Sic admirabili dulcedine domus suaenos Deus omni-
niara illa sancta socielas ab omni inquinamento pec- polens replebit. Et quia exemplura sufficiens tantae
eati purgata erit, per gelida et aestivata, per diversa suavitatis, tantaeque dulcedinis, vel tantae bonitaiis
lormcnta et stagna vaporantia transibit illaesa. Ite- invenire nequimus, considererrrus dolorem amarissi-
rum vero lllud, vel consideratio eorttmdem locorum mum quem sunt habituri reprobi, contra jucundis-
eiit in arbitrio beatorum; et, ad confusionem repro- simam suavitatera quam habebunl probi et vere
borttm, tanla erit eorum libertas, quanta fuerit ha- beati. Porro si quis raihi pupillam ignito ferro per-
bendi volunlas. foraret, non modicum dolorem haberem : et si aliam
232 ^°s8.Beatoeigitur libertati et tam liberaebeati-ii simili tormento infigeret, multo majorem dolorem
ludinicomitabilurgratissima sanitas. Sanitas itaque; B sustinerem. Quod siperomnia membra eadem mihi
crit inagna,quoniam absterget Deusomnem lacrymam pcena fieret, et idem tlolor me ubique teneret, quid,
ab oculis sanctorum, et jam non erit amplius neque ptilas, mihi esset? Nonne tanto dolore coactus insa-
ltictus, neque claraor, sed nec ullus dolor, quoniara nirem? nonne penitus alterius mentis fierem? cum
priora transierunt (Apoc. xxi, 4). Qui vero bene me flamina undique lamberet, corabureret, cujus
considerare voluerit, nulla perfecta est in nobis in memoriae anima mea fieret? Sic utique suo modo
praesenti saeculosanitas. Nani in omnibus membro- replebimur jucunditate a facie Dei, saturabimur ab
rum noslrorum partibus, si aliquando durius tacti uberlate domus Dei, inebriabimur a torrente volu -
fuerirous, dolemus.confestimque laesiconquerimur: ptatis sive dulcedinis ipsius Domini. Temporalis qui-
et quare hoc, nisi quia debiles ubique et inlirmi dem delectatio vel transitoria voluptas, in qualibet
sumus? Electis autem Dei nulla laesio supervenire corporis parte solummodo sentitur; illa vero delecta-
poterit: non ferrum, non ignis, non aqua, non ali- tio, quemadmodum ignis, per totum sentietur, ita et
qua malorum mentio eis nocebit. Nulla memoria per omnes partes corporis et animae sentietur.
alicujus rci, quam passus est quivis eorum, nocere Quasi enim totum corpus sit gula, sic deleclabitur
ei poterit, quoniam tanta abundanlia jucunditatis ; sancta illa jucunditale:si enim mali male habebunt
ibi erit, ut de his quaejam transierunt, nulla in eisi «*- in omnibus suis parlibus, quia bene agere nolue-
tnrbatio mentis ex praeteritorum recordatione fierii ruut, multo justius boni bene habebunt in omnibus
p issit. Porro quod dicitur, Stabunt justi in magnai partibus animoe et corporis, quia bene egerunt.
ci nstanlia adversus eos qui se angusliaverunt (Sap. 10. Habebunt itaque sancti hanc beatam volupta-
v,I); non hocfacient propter suaeinjiiriaevindictam, tem, quae veraciter est delectabilis et magna beati-
seJ polius propter Dei justitiam in qua tunc robustii tudo : sed parum est banc et alias supra dictas ha-
ac stabiles videbuntur. Ipsa quippe Dei justitia.sicat bere, nisi eas sine defectu valeant detinere. Accedat
bonis erit duleis et firma constanlia, sic malis erit igitur diuturnitas quaenullius finis novit melas, quia
acerba, et confusionis mcestitia. Hoc autem videat justi in perpetuum vivent (Sap. v, 16). Diuturnitas
qui Deo placere desiderat, ut ex loto suaeinjurioe illii haec non novit finem, quia bcatitudo, puichntudo,
vindictam committat, cttm ipse dicat: Mihi vindi- velocitas, fortitudo, liberlas, sanitas et voluptas non.
clam ego retribuam (Deut. xxxn, 35; Rom. xn, 19). habebunt finem. Haec quicunque habuent, taeto ore
Si vero semetipsum vindicare cceperit, vindicem cantabit, Lauda,Jerusalem, Dominum; lauda Deum
Deum ejusdem injuriae nequaquam habebit, quo- tuum, Sion : quoniam confortavit seras portarum
niam qtiidem illam super se praesumptuose accepit. _n («arttnt, benedixit filiis tuis in te (Psal. CXLVII,12,
Cui dicet Dominus : Quia roaluisti te ipsum vindi- 15); quia multum loetabitur qui tali benedictione
care, quam me exspectare, non debes amodo me de: benedicelur.
vindicla intcrpellare. Si vero Dei consilium seculus, CAPUT III.
vindictam suspenderil, felix erit: quia nulla offensa, Animarum beatarum dotes expacantur.
nulla ei erit egestas, milla imbecillitas, sed sana fe- 11. Breviter igilur insinuatis partibus beatiludinis
licilas, et felicissima sanitas. quoecorpori competere videntur, partes quoque ill**,
9. Haecquae dicta sunt, valde bona sunt; sed sii quassupra diximus animaeconvenire, Domino adju-
saporem non hahent , quasi penitus infiucluosai vanie, perspiciamus. Partium quidera illarum prima
sttnt: si autem saporem haberent, incomparabiliter est sapientia; hanc beati viri pleniter habermnt, ut
hona essent. Necessario igitur aderit voluplas, quoe nihil eis desit de omnibus quac scire voluerint: om-
bealisillis saporem tribuat, ut sapiant et intelligant nia qtiippe proeterita, praesentia et futura scient, hec
qtiam sint dilecta et jucunda tabernacula Domini, et aliquid eorum notitiae subtrahetur, quae creator
qi.-am melior est dies una in atriis Jerusalcm super scienda creavit; nec indigentia erit ut quisquam im-
isiillia. V.;Iuptas ergo maxima eril, et cunctos im- terroget, quis ejtts proavus fuerit et de cujus slirpe
339 GUIGONTSCARTHUSIENSIS 5(!0
prodierit, et quis ille vel ille sit. Omnium etiam lin- A charum. Quod si dicat quis, patrem aul parentes se
guarum et omniiim creatttrarum, omnium artium amplius caeteris velle diligere , discutiat quod sen-
DOtitiamhabebunt, el suos invicem viclebunt. Quid- tit. Et quidem ttium parentem, quisquis es qui hoc
quid feci vcl facio in praesenti vita illi omnes aperte cupis, quem lu veraci et ardenti amore diligis,
videbunt; et quiclquid aliquis eorum fecit, et ego affeclas ut oinnes diligant, et non minore amore
videbo, si ibi ftiero : ncc inde ruborem aliquis habe- quam tu eum tliligis. Idem ego de meo amico sen-
liil, si in hac vi.a Deo per pcenitenliam satisfecit. lio, volo atque desidero; idem omnes alii de ami-
Ul igilur habeas unde conditori luo non solum pro cis stiis. Quapropter, ut sancti amoris omni ex.
te, sed eliani pro illis qui lectim erunl, gratiosus parte plenitudo liat, et omnis ibi compos suaevolitn-
semper existas , prso oculis de quanta miseria nos tatis exislat, neeessario amabis omnes alios sicut
extraxerit hahebis , non quidem ad confusionem, te, quatenus omnes diligant te sicut se. Quod cum
sed ad majoreni laplititeglorificationem. Tanto enim fuerit, erit magna et perfecta amicilia, quia in sin-
erit major inuluaecognitioiiis exsullalio, qtianlo ma- gulis singulariter et in .omnibus erit communiter
nifeslior erit ipsa cohabitantium cogniiio. Oinnes affeclus perfecti amoris.
quippc scimus, Petrum aposlolum Deum negasse, et " 15. Beala igitur amicitia, quae tot bealorum spi-
Mariam Magdalenam peccatricem fuisse, nec eos la- ritus copulat in aeterna glbria. Hinc nascetur amica
tet quia nos scimus ; nec eos inagis pudel qtiam concordia, quae ad instar concordiae raembrorum
illum, qui sanissimus esset, nuncpuderet quod oluii manebit jugiter inviolala. Haec tanta erit, ut nullus
graviler in preelio saucius fuisset. Quare hoc, fra- aliud velit quaro hoc quod tc velle conslilerit. Nam
tres ? Certe quia facti sui poenituerunl, et indulgen- sicut una sponsa, una Ecclesia, unum corpus eri-
tiam inveneruiit. Sie et nos, si pro commissis vc- nius ; sic non minor concordia quam nunc esl inler
niam cnnsecuti fiierimus, de perpetratis culpis non membra unius corporis. Membra siquidem nostra
erubesceinus. Nam si quis nobis in hacaetate impro- tantam habent intei se concordiam, ut puta oculi, ut
perarct quod in infaiilia faciebamus, parum nobis nullo modo alter jsine altero qtiidquam velit ope-
satis constaret, eo quod lempus et aetas illa pertran- rari. Nam si unus sursum vel deorsum, dextera vel
sierit: cum enim essemus parvuli, sapiehamus ut laevavelit intendere, non indiget ut alterum moneat
parvuli, cogilabamus et agebamus ut parvuli; quan- secum conspicere, quia nullo modo naluraliler vult
do autem facli sumus viri, evacuavimus quoeerant aspicere absque alterius insociabili conspeclione :
parvuli (/ Cor. xm, 11). In illa itaque vita puclor tantam namqueinter se habent concordiam, utquid-
non erit, quando altcr alterius facta videbit, si hinc -_ quid unus voltterit, hoc itlem et alius velit. Caelera
per satisfactionem illtic, donante Deo, pervenerint: quoque membramulla inier secopulanturconcordia:
quod enim Deus mundavit, nullus immundum judi- nam pro pedibus et tolo corpore operantur manus,
cabit, neroo improperandum fore putabit; imo pro pro manibus vero et loto corpore prospicit oculus,
se et pro his quibus sociati fuerint, Deum indesi- et pro oculo et loto corpore incedit pes, eliam uudis
nenter laudahil. Porro si angelus te sui socielale inlerdum planlis ; nec dicit, licet aliquando graviter
pro peccatis tuis Jindignum judicaret, haberes quid cruenletur spinarum aculeis, se nolle quoquara am-
ci rationabiliter dicejes. Si cnim ipse vel indignare- plius ire : nec manus quamvis vulneretur, se nolle
lur, dicens, Tu, homo cum sis, pulvis et cinis, in- amplius operari. Nec, si contigerit ul manus siro-
tumuisti, ct Dei mandatum neglexisli, putridus in maste, id est cuspide, pedem suuni transfodiat, ali-
delictis; quo jure, quo nierito, vis nobis coaequari, qua adversus manum ira pes ipse movetur. Tanta
quos cernis in obsequio Creaioris conversari ? re- siquidem inter se amoris adiinanlur concordia, ut
•
sponderes : Cum sim pulvis et cinis, non est mirum nulla valeant ratione dissentire occasione aliqua
si vento tentationis impulsus aliquando corrui: sed imo quidqtiid alicui impendilur, omnibus placet,
ubi Creatorem meum cognovi, pcenitendo correxi quasi sibimet impenderetur. Oinnia capiti serviunt
quidquid prave coromisi; hinc mihi tribulatio, jeju- D \ et se pro illo periculis opponunl: ex quo manifestum
nia, vigiliac, plagoe,opprobria pro ejus satisfaclione est, omnia caput plus quam severaciter amare ;
grata fucrunl. Quis aulem vestrum tale quid un- ipsum aulem dubitim non est, omnium voiis per
quam pro illo sustinuit * Quod vero non peccastis, omnia concordare. Sic quoque in ccelesti palria
tlonum illius fuit. Procterea cujus gratia tanti estis, Deum ineflabiliter amabis ; et cmnium, ad quaecum-
ne peccarelis, illius me sanguis a peccati macula re- que volueris, ipsius etiam Dei, tecum velle habebis.
demit, qui et homo licri voluit, ut me regni sui Nam sictit tu a voluntate Dei non discrepas, sic ille
partieipein efliceret. Cum itaque mors ejus sit nieae' luocvoluntati per omnia eoncordabit: caput enim a
sufiiciens causa salutis, quivis veslrum jusie lae- suo corpore discordare nequil.
tari debet me lieri parlicipem vestroebeatitudinis. 14. Sed forte quis dicet: Si Deus et omnes elecii
12. In hac socielale sancta erit quoque indefi-. voluerint quod ego ; cum ibi fuero, inter majorei,
ciens et perfccta amicitia. Nam unusquisqtte sigilla-. esse volo. Cui respondendum pulo, quia in gloria
tim omnesque simul ac Dominum Deum suumplusi inler majores erit, sed in persona esse aliquis ma-
non
quam semelipsos incomparabiliter amabunt, ett jorum, qui ibi erit, velle nequibit, nisi se ipsum
alitim sicul semelipsum habebit t csse velit, quod lieri non poterit. Sed nec iu gloria
quisque quemlibet
3G1 EPIST. AD FRATRES DE MONTE DEI. — Llli. III. 362
majoribus par fieri veile poterit, si meritis impar.r A & et Christi, cives palriae ccelestis consliluet, sicut
exstiterit, quoniam quidem illius pulchcrrima cor- scriptum est: Ego ttixi, Dii estis, el fiiii Excetsi
poris compositio jam viderelnr vioiari; quod cumn L >res (Psal. LXXXI,6). Nullum jttstoruin ab isla di-
amore ipso et pulchritudine ejusdetn compositioniss vh.itate excepit benignus Deus. Sed tentemus sab
nulla ratione consentire poierit. Nam sictil in hu- exemplo intueri qualiter possit homo, divinitatcm
mano corpore, nec inantts fttngitur oflicio pedis, necc participando, deificari. Sit ilaque unus ignis, in quo
oculus petit esse nasus, nec atiditus odoratus, i:ecc diversi generis materiae ponanlur : omnes quitiem
auricularis digitus medius vult esse vel pollex : sicc igniuntur, sed alia plus, alia minus; unaquoequo
in illa gloriosa compositione civilatis Dei, nenio0 tamen servata sui natura, juxla moduin locutionis,
suuin statum gradu potiori volet mutare. In tanlumn quia ignita est, ignis dicilur : sic ulique, sed tamcii
quidem quod suum est quisque amabit, quia sibi,i suo quodam altiori raodo, omnes beali participancio
sufficienserit. Si enim is qui in beatitudine illa eritt deitatem, etiam deificantur; qui, licet alii plus, alii
locatus, majus aliqtiid habere cuperet, quam ade- minus, omnes lamen qui deificali snnt, oequali no-
ptus esset, eo ipso miser cxisteret, quia nondttm., mine dicentur dii. Qualem igitur honorem ab omni
haberet quod desideraret. Nam quantum cuiquee creatura ille habebit, quem Deus omnis crealurae
deest quod honeste desideratur, in tanlum raiserr B amicum censebit, fralrem appellabit, pro filio tene-
esse ratione reprobatur: roiseria quippe est absen- bit ? omnis enim creatura inclinala erit, quoJ ma-
tia alicujus commodi contra voluntatem. Sed ibij guus et incomparabilis honor erit.
nulla est miseria, imo sufficiens concordia, ut con- 17. Satis magna et gloriosa sunt hoec doua Dci ;
cors sufficientia. Quare omnipotens tuae volunlatis5 sed si per annum, vel cerle toto tempore durarcni,
eris, cura Omnipotentem tibi coitcordem per omniai putas, gauderes ? an pretium dares? Gaudenter, in-
habueris. quis. Oportet igitur ut securilatem habeant, quate-
232 ter *•>Potestas et beatis lanta erit, quantam! nus id quod habent semper servare valeant: sectiri-
quiseorumhaberevoluerit: nam quodcumquealiquisi tas ergo sufficiens erit, quoniam neque luctus, ne-
eorum sive in coelo, sive in terra, vel in mari vel in, que dolor amplius ullus erit. Nunquam potero per-
profuudo inferni imperaverit, absque ulla contradi-. dere tam adroirabilem beatitudiuem, nisi voluero,
ctione et mora fiel. Mirum fortasse videtur quod1 aut nisi Deus mihi eam auferre voluerit, aut quivis
dicimus ; sed si bene consideratur ubi tunc locati, fortior illo, qui eam auferat, regnum ejus invada-t.
vel cujus capitismembratunc erimus, et quia etiami Sed sum securus, quia si eam adeptus fuero, per-
nihil deerit his qui diligunl Deum, nequaquam in-. „ dere nolo : securus quoque sum, eo quod Deusapuil
credibile erit quod asserimus. Hanc potestatem ba- quem non est transmutatio, nec vicissitudinis oburii-
bebunt sancti Dei qui veraciter omnia possideburit bralio, eam non auferet mihi, poslquam semel de-
cum Filio Dei. Erunt ilaqtie omnipotentes suae vo- derit: securus quoque sum et ero quod nullus for-
luntalis. Potestas vero haec erit poleslas aetenia, et; tior illo supervenire poterit. Quare, postquam ita
idcirco his qui eam hahuerint erit bealitudo noti[ est, ibi esse plenariam securitatem dubium non
parva. Honorquoqueillisbeatismagnuserit, quiani- est.
mis honorati sunt amici tui, Deus(Psal. cxxxvin,-l7). 18. Erit igitur gaudium quod ultimo gradu acce-
16. Honor isle tam magnus eril, ut ab huiuanoi dat, pro his omnibus ineestimabile, quod penitus
ingenio compreheudi non possit. Ponatur tamen itlI sensibus oroniuin supererainet. Quis enim cogitare
exempli, ut servus aliquis honoretur a domino. Certe. potest gaudium quod de semetipso unusquisque
si imperator aut rex aliquis servum suum in magno> habebit, quando tantam pulchritudinem, velocita-
languore inveniret, quem et ab invaletudine eriperett, tem, fortitudinem, libertatem, sanitatem, voluptalcm,
et honoraret, ita ut a servitute liberarel, et in or- diuturnitatem, sapientiara, amiciiiam, concordiam
dine suorum militum poneret; multum ille debitor potestatem, honorem, securltatem habebit ? Nulius
domini sui et amicus Ueret. Quod si eum inter pi i- JQ JJ sane hoc gaudium dicere potest quantum est vel
mates suos poneret, regia dignitate exaltaret, quan- erit, quia nemo in praesenti vita illud expertus est.
to, putas, gaudio exsultaret? quo amore dominii Verum si alicui amico tuo, lu quisquis es qui illuc
sui recte ille flagraret ? Domini gratia ab ommbusi venturus es, idem gaudium daret Omnipotens, quid
impenderetur ei, omnes servireut illi ne indignalio- tibi videretur ? Nonne multu)n gauderes ? Et si duo-
nem domini, qui eum honoraret, incurrerent. Si bus vel tribus, ;vel certe pluribus, et illis quos non
autem herus ille in tantum adhuc eumdem dilige- teminus amares, quiddieeres? Vere magnum gau-
ret, ut illum sibi in lilium adoptaret. et nsereclem i dium haberes, et ultra quam dici possit exsultares.
suum statueret; jam procul dubio servi exsultaiioi Haec itaque donatio nullo modo deerit, si vere ami-
uiajor existeret. Qua ex re propendi potest mirabi- cis et parentibus nostris charissimis, qui ibi pcr
lem esse honorera illum qui datur in aeterna vita misericordiam Dei erimtis, iliud idem gaudium da-
per ipsius vitae et hominum Conditorem, qui sibi bit Dominus, quatenus de illo qui supra erit gau-
«ervientes non modo in aeterna pace perenniter videamus, et de nobis ipsis et de proximis nostris
vere, vcl suos amicos vocari et esse faciet, sed et; exsultemus. Nempe gaudiuinillud taru magnum est
doos et Dei tilios et haeredes Dei cohaeredes autem eritque ut omaes capiat in se : omnibus enim su-
PlTROL. CLXXXIT. 12
563 GUILLELMIABBATIS S. THEODERICI 564
perabundabit, omnes circumdabit, omnibus ex omni A sed'sicut boni in die revelationis Doniini glorifica-
parte erit. Sicut namquepisces maris undique circa buntur, sic ipsi in damnationem selernam praecipi-
se habent raare, sic sancti Dei jllaro magnilicam tati dehoncstabuntur. Fclices et sancti erunt a;l
suavitalem gaudii circa se babebunt undique, de omne quod voluerint velocissimi: infclices et mali
qua bono servo dicitur, Intra in gaudium Domini ertint pigerrimi; contra maximam beatorum forti-
tui (Matlh. xxv, 21, 25). ludinem habebunt miseri maximam debilitatem.
19. Breviter igilur perspectis qtiatuordecim parti- Justi libertatem eundi quocumque voluerint hahe-
Ims beatitudinis, sive commoditatis, erit forsitan bunt; injusti vero seterna clausura damnati, nus-
qui quaerat ad quid tanla pulchritudo, velocitas et quam ire polerunt. Electi Dei jttgi sanitate potien-
aliaenonnulloe partes deceant vel proficiant, cum so- lur : damnati vero languore perpetuo cruciabun-
Iummodo beate vivere et illa habere, quibtts vila tur. Boni satiabuntur voluptate domus Dei: et mali
carere non potest, salis sufficere posset. Sed scien- replebunlur amarissimo poculo domus diaboli. Bo-
dum est quod Deus indigens nullo esl : et sicut illc ni in bonis diuturnitatem habebunt: mali in malis
in omnibus est sufficiens, sic amici et ministri ejus nunquam fine carcbunt. Probi maxin.a sapienlia
in omnibus erunt omnem sufficientiam habenles. Si crunt praediti : impropi autem sua insipientia con-
cnim quisquis eorum in qualibet re scntiret se im- B fundenlur ut miseri. Amici Dei summam inter se
potentem esse, non lantura gauderet quantura fa- babebunt amiciliam : inimici vero maximara inlcr
ciel, cum se veraciter surcvoiuntalis cognovcrit esse se inimicitiam. Erunt pace perpetua concordesbeati:
omnipotentem. Proinde, ut gaudiuni nostrum sit erunt miseii jugi dissensione dissordes. Justi ha-
plcnum, nihil deerit timentibus, imo diligentibus hebunt regiam potcstatem praecipiendi : injusli quo-
Deum, que carebnnt potestite sese quoquaro movendi.
Sancti Dei honorc magno sublimabuntur: damnaii
CAPUT IV. vcro multo dedecore opprimentur. Securi erunt
Summa damnatorum miseria. boni quod nunquam bonum eorum peribit : timore
29. Cuni itaque tanta bealitudo sit amicis Dci, de mali cruciabuntur, qui omni line carebit. Mceroret
inimicis quid erit? Utique non sic impii non sic desolatio his qui Dominuin Christum contempsc-
(Psal. i, 4) ; sed contra hoc quod sancti erunt pul- runt: gaudium et delectatio his qui eum dilexerunt
cheprimi, credendum puto quod ipsi crunt turpis- et diligunt; cui honor, gloria et imperium i» saecuia
simi, nec in resu-rreclione immutabuntur in melitis: sicctiloriim. Amen.
ADMONITIO IN SEQUENTES TRACTATUS.

1. Ut Epistola ad fratres de Monle Dei, sic Iraclulus De conlemplandoDeo, ac De nalura et dignitate
amoris, Bernardo suppositi fuerunt. Priorem auclorisuo Guigoni, posteriores Guillelmoabbuti Sancti Theo-
derici prope Remos, postea monacltoSigniacensi restitttere visum est, atque Ituic edilioni inserere. Nam prw-
terquum quodin plerisque uc melioris notw codicibus manuscriplis ii traclulus Guillelmi nomen prmferunl,
cosdem ipse sibi tribuil Guillelmus in brevi prwloquio Tisseriano, quod operibus suis prwmittendumscripsit,
quodque prwfalioni Guigonis in epistolam suam mule assutnm fuisse ostendimus. El in brevi ejus Vitw rom-
pendio, quod ex membrana Radoliensis monasterii habemus, iidcm tractatus cum aliis eidem auclori vindi-
cantur. Membrunwverba httc referre non pigebil : « Porro ingenii sui ac studii monumenta non conlemnenda
reliquit, ex quibus ea solum nolabo, quw visu el lectione probavi. Vitam suncti Bernardi scribere aggressus,
omis eonsummare non poluil : librum tamen unum, et ipsum primum, et non modicmquantitatis, ubsoloit.
Contra magislrum Pelrum Abwlardum,qui quwdnin fidei non consonasuis operibus inseruerat, librumunum
edidit eloquio venuslum, fide calholicum, ratione nervosum.Fecit qucque duos libellos, quorum unum /Enig-
ma fidei, allerum Speculum fidei nominuvil: in quibus breviler et uperte quid sil credendumostendit. Super
Cantica canticorum morulem expositionem composuit : cujus operis meminit in Vilu suncti Bernardi. Esl
alius ejusdem liber De nalura el Dignilale amoris, quem secundumipsius materiam Anli-Nasonem possumus
appellare. In eo enim verum instruil philosophum, quibus gradibus et modis possit et debeut in Dei dileclione
;>roficere De physica, irf est nalura corporis et animw, brevemcompilationemformavit : ut quia se ipsum
cognoscerefrucius est discendi prwcipitus,juxta illud quod de cwlo descendit, rv«9i ata-jrm, simplices te-
ctores ad aliquam vel inchoalivam sni cognilionem inslrueret. Est et libellus ipsius cui titulus est, De con-
lemplando Deo; in qno sine dubio propter wdificationemlegenlium de sua loquilur coniemplalionehis verbis :
« Et nonnunquam, Domine, qitusi clausis oculis ad te hianti, mitlis tnihi iu os cordis, quod non licet mihi
scire quid sit. Saporem quippe sentio dttlcem adeo canfortunlem, ut si perficeretttr in me, nihil uttra qttwre-
rem. i Cotnpostii(ct tractatum non parvum, cujtts est epigramma, Medilativw orationes: iu quo non una
tttitur materia, sed diversa disseril capiluta; et in pterisque Deum uiloquens, propriam, tnuitiformcmdiscutit
conscienliam. In hocopere apparet prwcipue viri istius in Dcum non amor, sed ardor. El revera, ut reor, quis-
qttis hoc pie et sobrie lcget, quantumlibel religiosus et sciolus, in limorc lamen Domini, in sui majori cogni-
tione et minori wslimatione proficiet. Non dubito quin alia cuderil opuscula : sed prwter liwchactcnus nulla
poltti reperire. i
2. Ilactenus membrana Radoliensis, in cttjus principio Guillelmus apntl Leodinmclaro genere natus, frst-
trein habuisse perliibetur Simoncm : eum quo Remosprofectus, in abbulia Sancti Nicusii, in qun odor boiKV
opinionis lunc erat, sacrw retigionis hubitum sumpsit. Processu lemporis Simon factus est abbas Sancli Ni-
colai de Botco, ubi cum fralribus diit ct rcligiose pratfuisset, plenus diernm et virtnle consumtnatus beato fine
quievit. Ai vero domnus Willelmus in abbatem Sancti Theoderici, qui locus urbi Remensi imminet, assum-
565 LIPER DE CONTEMPLANDODEO. 3<W
vlus est, nempe aimo 1120: posl annos quatuordecim facttis monachus Signiacensis, ordinis Cislerciensis, ut
in notis ad Bernardi epistolam 85 diclum est.
5. Ex his omnibus apparel, tractalus De contemplando Deo, ac De natura el Dignilate amoris, qui Ber-
nardo perperam adscripii fuerunl, esse ipsinsmet Guillelmi; cui proinde eos restituere alque hic edere operm
pretium est. Alia ejusdem Guillelmi opuscula, superius indicata, exslant in tomoquarto BibliolhecwCister-
ciensis.
GUILLELMI
ABBATIS SANCTITHEODERICIPROPE REMOS, POSTEA MONACHISIGNTACENSIS
TRACTATUS
DE CONTEMPLANDO DEO Li\
233 PROOEMIUM. A quem diligit anima mea vidistis ? Respondetque

, 1. In lacu miseriae, et in luto faecisjam pcne pu- mihi roemoria mea : Penes me est. Ubi, inquam?
trefactus, et in limo profundi inlixus, in quo non Tu enim mare magnum, in te reptilia quorum nori
est substantia, de profundis dolorum meorura ad te est numerus, animalia pusilla cum magnis (Psal.
clamo, Domine; Domine, exaudi vocem meam. Si- cni, 25). Non inquit, cum reptilibus, vel in homine
quidem in ultionem formaetuae (qua roe tibi confor- eum quaeras. Ubi ergo? In amore. lbi est sedcs
maveras, Creator bone, creans me ad imaginem et ejus, ibi cubiculum ejus. Amoris affectus in te na-
similitudinem luam) quara neglexi et perdidi, in hu- turaliter est. Quem quaeris, si in amore tuo est, in
jus miseriaeformam qua miser sum, deformasti me, te est: si ibi non est, in te non est. Sed quem quae-
el cum iniquilale deprimente in limo peccati infixus ris, non quaereres, si non amares. Habes ergo quem
sum inferius. Posuisti super me manum jttsli et oc- quaeris, et penes te est. Sed non eo frueris, nisi ego
eulti judicii tui, prementem super me, ne resurgam. tecum tota adsira.
Nec in lacu, nec in luto, nec in limo substantiam, 5. Noli ergo me in aliena dividere et aissipare,
Domine, invenio, cui innitar ut exeara, quam appre- totam me ad te in eum collige : et habebis fruendi
hendam ul extrahar. Lacus inferni non habet fun^- copiam, mcmoriam abundanliacsuavitatis ejus eru-
dum, nisi desperationis profundum. Lutum foecis, clabis, etin juslitia ejus exsultabis. lmo totaeingrc-
eorruptio naturae quo semper mergar, habet; per diamur, o memoria mea, et omnes affectionesmex,
quod resurgam, non habet; imo impedit et obligat. ingrediamur : et memorando, intelligendo, et vi-
Limus profundi, amor carnis, ima semper petess, dendo fruamur summo bono, et omnibus bonis
et insatiabilitatis profundum, juslo judicio tuo te:-;e! ejus. Prorsus penes me est, in amore meo cum in-
me infixum. ; venio; quia certa conscientia amo eum, et amplius
2. Sed, o Domine, abyssus abyssum invocat: et perfectius amare amo et desidero. Totis ergo in
abyssus profundissimoe miseriae meae abyssura al- eum feramur araplexibus, et osculis incumbamus.
tissirooemisericordioetuac. Quoerenssubstanliam cui Amande, treroende, colende, suavis et mitis, et
innitar, quam apprehendam, nullam usquam inve- multeemisericordiae, dignare amplexum meum, qui
nio nisi te, qui vere certa et solida es substantia. dignatus es naturain meam; dignare me osculo cha-
nonnisi ex te ipso subsistens, a quo etiam quae ritatis tuoe, qui naturae meae dignalus es unire na-
sunt, omnia habent esse. Sed quid dico, Invenio? turam tuam. Amplexus noster est ad te, affecluum
Jam si te invenissem, solide subsisterem. Quaero et operum conatus et extensio ad fruendum te. Os-
ubi inveniam quem dilexit aninia- mea. Circumeo culum nostrum, cum purae mentis purum libi por-
civitalis hujus magnae, saeculi hujus vicos. Vivant C rigimus affectum : amplexus tuus ad nos, digaatio
sibi qui, sicut dicit Aposlolus, alienati sunt a vita visitationis et consolationis tuae.Osculum luum, re-
Dei (Ephes. iv, 18). Circumeo plateas, latas saeculi velatio et infusio gratiae tuae.Laevaetiam temporalis
yias; et omnia quae intra me sunt, vel extra me, consolationis tuae, Domine, non desit, sed sit sub
magjiis clamoribus, certis scilicet rationibus ad in- capite meo ad utendum. Dextera vero tua spiritua-
teriora mea me revocant, testificantia ex te, regnum lis, de spiritualibus ej eeternis consolatio lua, totum
Dci intra me esse, ut intus in cubili cordis te quaeme amplectatur 234 aa"fwiendum. Et in aroplexu
ram, -qucm exiens extra non invenio. Ecce inlus charitatis tuae. in osculis dulcedinis tuac, in pace
sum. Annuirtiate mihi, orania interiora mea, num in id ipsum dormiat et requiescat anima mea; quo-
(14) fei quibusdam manuscriplis, Liber SoliloquiorumS. Bcrnardi,

867 GUILLELMI ABBATIS S. TIIEODERICI 368
Eiam tu, Domine, singulariter iu spc constituisti mc A \ Si non sum conversus, Deus virtulum, converte me:
iv, 9, 10). si tu es aversus, Deus virtutum, convertere. Tu
(Psal.
CAPUT PRIMUM. dixisli, Si converteris, hruel, convertere (Jerem. iv,
Aniuifl Deuni amans se a terrenis et vitiis purgatam 1); et iterum, Converlimini ad me, et ego coiiueriar
sursum elevari rogat. ad vos (Zachar. i, 5). Tu scis domum gratioe tuoein
1. Venite, ascendamus ad rnontem Doiniui, el ad corde pauperis tui: paratum cor meum, Deus, para-
domuiiiDei Jacob, et docebit nos vias suas (Isa. n, tum cor meum. Praecipe quod vis, fac me intelligere
lntentiones, cogitaliones, volunlatcs, affecliones, quod praecipis ; da posse, qui dedisti velle, et liet in
5).
et omnia interiora mea, venite, ascendamus in mon- me vel de me quidquid vis. Deus virtutum, con-
tem, vel locum, ubi Dominus videt, vcl videtur. Cti- verte nos, et ostende faeiem luam, et salvi eri-
rac, sollicitudines, anxietates, labores, pcenae,servi- mus (15).]
tutes, exspectate nie bic, cum asino, corpore isto; 5. Respondet quippe mihi inlus in anima mea et
donec ego cum puero, ratio scilicet cum intelligen- mente mea, tumuiluans in me, et concuiiens omnia
tia, usque illuc properantes, postquam adoraverimus interiora mea vox testilicationis tuae : et caligant
leverlamur ad vos (G'«n.xxu, 5). Revertemur enim, oculi mei interiores a fulgore vcrilalis tuoe, ingeren-
et heu I revertemur quam citissimc : abducil enim "' tis mihi quia non videbit 235 le bomo et vivcre
nos a vobis charilas verilalis, sedpropter fratres ab- potcrit. Ego enim vere in peccatis totus usque adhuc
dicare et abjurare vos non palitur vcritas charitatis. necdum potui mori mihi, ut vivam tibi: sed tamen*
Sed licet retrahat vestra neccssilas, non propter ex proeceptoluo, et dono tuo sto in petra lidei meae,
vos omnino oniitfenclaest illa suavitas. DomineDeus iidei Chrislianac, in loco qui vere est pencs te, in quo,
virlulum, converle nos, et ostende faciem tuam el salvi ut possum, interim fero patienter, et ampleclor,.
erimus (Psal. LXXIX,20). Sed beu! heu! Domine et deosculor tegentem et protegenlem me dexte-
Deus, quam pramroperum est, quam temerarium, ram tuam; et aliquoties eonlemplans, et videre
quam inordinatum, quam praesumpluosum, quam gestiens posteriora videnlis me, et percurrens semi-
alienum a regula verbi veritalis, et sapientiae tua?, tam dispensalionis humanaeChristi Flii tui suspicio,
corde imroundo velle videre Deum! Sed, o summa Sed cum accedere geslio ad eum , vel sicut haemor-
bonitas, summum bonum, vila cordium, lux oculo- roissa illa inlirmoe et niisera animaemeaea salutifero
rum interiorum, propter bonitalem luam, Dbmine, tactu vel,fimbrioe ejus quasi furari gestio sanitatem
miserere : htec est enim mundatio mea, haecfiducia (Mallh. ix, 20-22) : vel sicut Thomas ille vir desi-
mea, haec juslitia, contemplatio bonilatis tuac, bone .C deriorum , totum eum aesidero videre et tangere ;
Domine. Ergo, o Domine Deus meus, qui dicis ani- et non solum, sed accedere ad sacrosanctum lateris
mae meae, modo quo tu scis, Salus lua ego sum ejus vulnus, ostium arcae quod factum est in latere,
(Psat. xxxiv, 5) : rabboni, summe magister, unice ut non lantttm mittam digitum vel tolam manum,
doctor videndi quae videre desidero, dic caeco, men- sed totus inlrem usque ad ipsum cor Jesu, in Sati-
dico tuo, Quid vis faciam tibi? (Luc. xvm, 41.) Et ctura sanclorum, in arcam testamenti; ad urnani
lu scis, qui jam hoc ipsum das, quam ex omnibus auream, animam nostrac humanitatis continentem
suis recessibus, abjcctis procul omnibus saeculi bu- intra se manna divinitatis : heu ! dicitur mihi, Noli
jus altitudinibus, pulchritudinibus, dulcedinibus, ec me tangere (Joan. xx, 25, 17); et illud de Apoca-
quidquid concupiscentiam carnis, vel oculorttm, vel lypsi, Foris canes (Apoc. xxrr, 15) : sicque cum di-
ambitionem spiritus attentare potest, vel solet, tibi gnis conscientias mcae verberibus exp:ilsus et pro-
dicat cor meum : Exquisivit te facies mea; (aciem pulsus, improbitatis et praesumptionis meoepcenas
iuam, Domine, requiram. Ne avertas faciem tuam a cogor luere; rursumque in petram mcam roe rcci-
me; ne declines in ira tua a servo tuo (Psal. xxvi, piens, quae refugium est herinaciis (Psai. cm, 18),
8,9) spinis peccalorum plenis, reamplector et reosculor
2. Irapudens quippe et improbus sum,o adjutor I) tegentem et protegentem me dexteram tuam : et, ex
meus antique et susceptor indefesse. Sed vide quia eo quod vel leviter sensi vel vidi, magis accensc
amere amoris tui hoc facio. [Cum enim ex lnuncre desiderio vix patienter exspecto ut a me auferas ma-
f ratiae tuse, Domine, ad ea quaecarnis sunt, faciem :.um tegentem, et infundas gratiam illuminantem ;
cordis non habeam, sed posueris ea mihi deorsum; ut tandem aliquando secundum responsum veiitat s
et muudum, et quoecumqueejus sunt, posueris mihi tuae mortuus mihi et vivens tibi, revelr.la facie ip-
daorsura: quid est, uJsecro, quod in toto corde meo sam tuam faciem incipiam videre, et affici libi a vi-
exquirens te, cum faciera tuam apprehendisse me sione faciei tua:.
gratulor, quam solam facies mea desiderat, repcnte* 4. Et, o facies , facies , quam beata facies , quse
me invenio seorsum? cur eam abscondis? Numquid aflici libi meretur videndo to; aedificansin corde suo
arbitraris me inimicum tuum? num consumere ttx labernaculuin Deo Jacob, e.t omnia faciens secon-
me vis peccatis adolescentiaemeee?numquid ego non duni exemplar quod ei ostenditur in monte, bic vero
sum ad te conversus, vel tu adhuc es a me aversus 1 et comoetenter caniatur : Tifei dixil cor meum:
(15) Quae includuntur uncis, desunt in cditione BibliothecaePatrum Cistercio isium.

ICRO LIRER DE CONTEMPLANDODEO. 370
te facies meti, faciem tttam, Domine, re- A quem vitlero; et moriens in me, vivere incipiam in
£a;<7Kisit'i( est in se. Secl
quiraml (Psal. xxvi, 8.) Itaque, ut dixi, ex dono te; el bene mihi sit in te, cui pessime
gratise tuae contemplans omnes angulos conscienliac feslina, Domine, ne tardaveris. Habet enim sapientire
meae vel terniiiios, uniceet singulariter desidero vi- tuoc gratia , Domine, vel gratioetuoe sapientia, sui
dere te, ut omnes fines terrae meae videant salutare compendia : et quo ralionis vel ratiocinalionis
Domini Dei sui, ut amem, cum videro, quem amare nullis argumentis, nullis discussionibus, quasi qui-
hoc est vere vivere. Dico enim mihi in languore de- busdam scalis conscendilur, ad lorrentem scilicet
siderii mei : Quis amat quod non videt? quomodo voluptatis tuae, ad plenum amoris lui gaudium : cui
potest esse amabile quod non est aliquatenus visi- hoc daturoest, lideliter quacrens, lideliter pulsans,
bile ? Sed te desideranti amabilia quidem lua ocur- saepe repente ibi se invenit. Sed, o Domine, si
runt, ct a ccelo eta terra, et ab omni creatura tua quando, quod quam rarum cst, me m aliqua hujus
se mihi ullro offerunt, et ingerunt, o in omnibus gaudii parte invenio; clarno, vociferor : Domine,
adorande et amabilis Domine. Quoequanto te mani- bonumesl nos liic esse, faciamus hic uia tabernacula
festius et verius praedicant et approbant amabilem, (Matth. xvri, 4) : (idei unum, spei unum , amori
tanto ardenlius te mihi faciunt desiderabilem : sed unum. Numquid nescio quid dicani, cum dico, Bo-
heu! non ad frucndi perfcclam suavilatem et gau- " num est nos hic esse? Sed repente cado in lerram,
dium , sed ad intentionis [ul. udd. et intensionis] et quasi mortuus , et rcspiciens nihil video , et me ubi
defectus (non tamen sine aliqua suavitate) tormen- prius eram invenio, in tlolore scilicct cordis et af-
tum. Sicut enim mea non tibi perfecle placent obla- flictione spirittts. Usquequo, Domine? usquequo?
ta, nisi raecum : sicbonorum tuorum contemplatio Quamdiu ponum consilia in anima mea, dolorem in
reficit nos quidem dulciter, sed non satiat perfecte cordemeo perdiem? (Psat. xn, 1, 2.) Quamdiu non
nisi tecum. permanebit spiritus in hominibus, quia caro sunt
CAPLl II. (Gen. vi, 5) : sed venit, et vadit, et spirat ubi vult
Anima Deum de»:derans mole corporis se gravari (Joan. in, 8). Sed in convertendo Dominus captivi-
querilur. tatem Sion, facti erimtts sicut consolati. Tunc reple-
6. Haecest animoemeaeassidua exercitatio, hinc bitur gaudio osnostrttm, et lingua nostra exsultatione
assidue scopo spiritum nieum; et cum bonis et (Psal. cxxv, 1, 2). Interim heu mihi! quia incolalus
amabilibus tuis, quasi pedibus et manibus, et totis]in meus prolongatus esl : habitavi cum habitanlibus
nitens viribus sursum lendo ad te; in te, summe Cedar, multum incola fuit aniraa mea (Psal. cxix,
amor,summumbonura:sedquantotendoforlius,tanlo 5, 6). Sed respondct mihi inlus in cordc meo veri-
retrudor durius in terram, in memetipsuin, sub me- l&sconsolationis tuae, et consolatio veritatis tuae
metipso. Sic ergo respicieus et dicernens et dijudi- CAPUT III.
cans me ipsum, factus sum mihi ipsi de me ipso An et quomodo detur inwqualitas amoris in beatis.
laboriosaet taediosaquoestio : tamen, Domine, cer- 7. Est amor desiderii, et est amor fruilionis.
tus sum per gratiam tuam, desiderium desiderii tui, Amor desiderii meretur aliquando visionem, visio
et amorem amoris tui habere me in toto corde et in fruitionem, fruitio amoris perfectionem. Gratias ago
tota anima mea. Huc usque te faciente profeci, graliae tuae, qui loqui dignaris ad cor servi tui, et
ut d.isiderem desiderare te, et amem amare te : anxiis ejus queestionibusaliquatenus respondes. Su-
sed hoc amans quid amem nescio. Quid est enira scipio, et amplector hancSpiritus tui arrham, et
amare amorem, desiderare desiderittm? Amore lsetus exspecto in arrha promissionem tuam. De-
amamus si quid amamus, desiderio desideramus sidero itaque amare te, et amo desiderare te, et hoe
quidquid dcsideramus. 236 Se<iforsilan cum amo modocurro, ut apprehendam in quo apprebensus
amorem , non aino amorem quo amo quod amare sum; scilicet ut amem te perfecte aliquando, quia
volo, et amo quidquid amo, sed me aroantem , cum prior nos amasti, amande et amabilis Domine. Sed
in Domino laudatur et ainalur a me anima mea,
TJestne aliquando aut alicubi, Domine, hoecamoris lut
quam proc.ul dubio dclestarer, et odio habcrem , si perfectio, hacc in amore tuo bcalitudinis consum-
eam alibi quam in Domino el in ejus amore inve- raalio, ut sitiens anitna ad Deum fontem vivum, sic
nircm. Sed et de desidcrio quid diccmus ? Si dicam, satietur, sic impleatur, ut dicat, Sufficit? Miror qui-
Desidero esse desiderans, jam me invenio deside- cunque, ubicumque ille sit, si non deficil; si dicit,
ranirn : sed numquid dcsidcrium tui desiderantem, Sufficit. Sed ubi istius sufficientiaeest defectio, qtiae
quasi non habeam, aut desiderium majus quain ha- potest esse perfectio? Nusquam igitur, et nunquam
beani ? perfectio. Sed et injusti, Domine, numquid regnum
C. Cum igitur hoc modo deficiant et caligent ct tuum possidebunt ? Injustus autem est qui non
ctscutiant interiores oculi mei, oro ut citius a le tantum desiderat, et debitorem se sentit et intelli-
apcrianlur, non sicut apcrti sunt Acloecarnales oculi, git te amare , quanlum ab aliqua creatura rationali
ut viderct confusionem suam (Gen. ni, 7); sed ttt possibile est amari te. Constat etiam beata illa Se •
videam, Domirie,gloriam tuam : ut oblitus parvitatis raphim, quae a vicinitate proesenliaetuae, a claritata
et paupcrlalis mcae, totus crigar, et ruam in am- visionis luae Ardentes et interprelantur et sunt,
plexus tui amoris, videns quem amavero, et amans plus amarc te, quam aliquem qui minor est in reguo
571 GUILLELMIABBATISS. THEODERICI 572
ccclorum. Qui si in regno ccjclorumnon dicam mini- ,\ sv.pernmvocationis Dei in Christo Jesu : Quicumque
mus,sed nonnullus est utiquc, taulum desideral ergo, inquit, perfecti sumus, hwcsentiamus (Philipp.
amare te quantum ab aliquo vel poles amari vc-l iii, 12-15).
debes , et hoc forsitan est, in quem desiderant an-
Pctr. CAPUT IV.
geli prospicere (/ i, 12). Desiderat ergo beatus
illc minor, quicuraqiie ille cst, lantiiiu te amare Deumpropler se, cmteraomnia nonnisi propter Deum
uuantum amat quicumque plus co amal, non oemula ditigi debere
237 insectatione, sed pia et dcvota imitatione. Si 9. Et hoe est amare tuum, quo amas te aman-
vero el in amore proficit, quanto dulcius illuminan- les, a dulcedine bonitalis tuae quam habes ad crea-
tis oculus in interiora procedit, tanto dulcius scntil luram tuam, Creator bone, inspirare eis hoc desi-
ct intelligit, si ingratus non est et injustus, et le derium amandite, et amorem quo amant, et de-
plus posse ainari, et se debitorem plus amarc, vcl siderare et amare te. Non enim afficeris ad nos, vel
quantum te amant Cheriibim et Seraphim. Sed qui a iiobis, cura nos amas : sed es, qui semper id
desiderat quod assequi non potest, iniser est. Miseria ipsura es; cui hoc est csse quod essc bonum : bo-
vero a regno beatitudinis prorsus alieua est. Asse- num autem tibi in te, et omni luae in tc creaturae.
quitur ergo quod desidcrat quisquis ibi aliquiclde- B Nos aulem a te, ad te, et in te aflicimur, ctim te
sideret. aroamus, qui possumus misero aliquo modo esse,
8. Quid diccm.usad baec? quid inquani dicemus ? et non amare te; id est, esse, et niale esse. Tibi
Loquere, obsecro, Domine, qtiia audit servus tutis. autem qui semper idem es, nihil accedit, si amando
Niimquid et magni ct parvi omnes qui siint in proficimus ad te : nihil decedit, si deficimus a te.
rcgno Dei, unusquisque in suo ordine amat el Cum aulem nos ani£s, nonnisi propler tc nos amas ;
amare desiderat, et amoris unitas non sinit ttt sit cum verissima summoejustitioe regulaetiam nosnil
<!iversitas; dum amat, cui datum est hoc, arden- ivnare permittat extra te. E( certe possibile est
tius : minor autem in amore sine invidia bonum amori Deum amanlis, ubi magna occurrit gratia,
ubicumque videt, amat quod ipse s:bi dcsiderat; ct co proficere, ut nec te nec se amans propler »e, et
habetutique amorem, quaiituscumque cst, quem in lc el se propter te solum amet : et per hoc refor-
amante habetet amat? Nimirun amor est qui aroa- matur atl imaginem tuam ad quam creasli eum,
tur, qui ex magna bonitatis suaealfluentiaet natura qui ex vcritate praeslantissimacnaturae tuoe, et na-
amantes et coamantes, gaudentes et congaudcntes, tura veritatis tuae, nec le nisi propter te, nec an-
pari implet gratia, licet dispari mensura ; et quanlo r gelum, nec hominem amare potes nisi propter te.
se amantium sensibus largius infundit, tanto eos 16. Et, o felicem et felicissimam animam quae
sui capaciores efficit, satietatcm faciens, sed sino Deo sic a Deo meretur affici, ut per unitatein Spi-
faslidio; deipsa satietate non minuens desiderium, rilus in Deo 238 solum amet Deum, non suum
sed augens, remota omni anxieludiiiis miseria. aliquid privatum, nec nisi in Deo amet se ipstim :
Amor eniin csl, ut dictum est, qui amalur, qui a cl Deus in ipso amet vel approbet quod amare vel
voluptatis suae torrente omncm ab amalore suo rc- approbare debet Deus, id est, se ipsum; imo quod
pellit vel in salietate fastidii, vel in dcsiderioanxie- solum debet amari, et a creatore Deo, el a crealura
tudinis, vel in zelando invidiae miseriam : illumi- Dei. Arooris enim vel nomen, vel affectus, nulli
nans eos, ut dicit Apostolus, a claritale in clarita- competit vel debelur, nisi tibi soli, o vere amor et
tem (II Cor. III, 18), ut in lumine videant lumen, amande Domine. Et hsecest in nobis voluntas Filii
et in amore concipiant amorcm. Hic est enim fons tui, haec pro nobis oratio ejus ad le Deum Patrem
viloe qui semper fluit, et iitinquam pereflluit. Haac suiiin: Volo ut, sicut ego et tu unum sumus, ila el in
est gloria, haesunt divitiaein domo beati amatoris nobis ipsi unum sint (Joan. xvn, 11,21). Hic cst linis,
tui, quia pracsto est desideranti et amanli quod haecest consummatio, haec est perfeclio; boec est
dcsiderat et quod amat. Ideoque et qui desideral, Dpax, hoc est gaudium Domini, hoc est gaudium in
semper amat desiderare; el qui amat, semper clesi- Spiritu sancto, hoc est silentium in ccelo. Quamdiu
clerat amare et dcsideranti et amanti quocl deside- quippe in hac sumus vita, hoc felicissiniae pacis
rat et amat sic facis abundare, o Domine, ttt nec silentio in ccelo, itl est in anima jusli quocsedes est
anxietas desiderantem, nec fastidium afliigat abun- sapienliae, aliquando fruitur affeclus : sed hora est
daiitem. Et numquid, obsecro, Domine, liaccestviia dimidia vel quasi dimitlia, intciilio vero de reliquiis
reterna, de qua canlat Psalmtts : Et vidc si via ini- cogitationis diein festtim pcrpcluum agit tibi. In ilia
quilatis in me est, el deduc me in via wterna (Psat. vero beata et octcrna vita de qua dicitur, inlra in
cxxxvin, 24)? Haecest affeclio, hacc esl perfeclio : gaudium Dominitui (Matth. xxv, 21, 25), sola erit
sic semper ire, hoc est pervenirc. Unde Apostolus perfecta et oeterna fruitio, et tanto felicior, quanto
tuus, qui paulo ante dixeral, Non quod acceperim jam remotis omnibus quoehoc tardare vel impedira
uul perfectus sim, seqttor autem si comprehendama videntur, amoris ejus indissolubilis aeternitas,
quocompreheusussum in Christo Jesu : unnm autem irrefragabilis pcrfeclio , incorriiplibilis erit beati-
Ijuwretro sunt obtiviscens,ad ea veroqutvstiutpricra ludo.
fXtendensmc ati deslinivtumperscqttor ad bravium
375 LIBER DE CONTEMPLANDODEO. 374
CAPUT. V. A cisti, esse non poteramus nisi amando te. Ideo-
Supra Deum nihil amandum, ultra quem nihil appeti que mullifariam multisque modis olim Deus locutus
potest. patribus in Prophetis, novissime diebusistis locutus
11. 0 amor, veni in nos;'posside nos. Dispe- est nobis inFilk (Hebr. i, 1, 2),inVerbo tuoquo cceli
reant a facie tua in nobis omnia fceditatis nomina, firmati sunt, et spiritu oris ejus omnis virtus eorum.
quae a concupiscentia carnis et oculorum el stiper- Loqui tuum in Filio tuo non aliud fuit, quam in sole,
bia vitoe huic innascuntur affectui, quasi spuria id est in manifesto, ponere taberuaculum tuum.
quaedam vitulamina : affectui, itiquam, qui amor 15. Quantum et quomodo nos amasti, qui pro-
iri nobis dicitur, et corrumpitur saepius morbis ani- prio Filio non pepercisti, sed pro nobis omnibus
mae a te et ad te creatae; ad te solum concreatus, et eum tradidisti (Rom. VIII, 52), qui etiam dilexit nos
concretus, et reluctans noster affeclus legi naturali et tradidit semelipsum pro nobis! (Galat. n, 20.)
et reclamans, cogitur vocari gula, luxuria, avaritia, Hoc est Verbum tuum ad nos, Domine, hic omnipo-
et his similia, qui incorruptus ct in sua permaneus tens Sermo, qui, dum medium silentium tenerent
nalura ad te solum est, Domiue, cui soli amor de- omnia, profundum scilicet erroris, a regalibus sedi-
betur. Est enim animaeralionalis amor, sicut dixit bus venit, durus errorum debellator, et dulcis amo-
quidam servus tuus, motus vel quieta statio, vel E ris commendator (Sap. xvm, 14-16). Et quidquid
iinis, ultra quem nihil appetat, vel appetendum ju- fecit, quidquid dixit in lerra, usque ad opprobria,
dicet voluntatis appetitus. Ultra te vero, vel supra usque ad sputa el alapas, usque ad crucem et se-
te qtti quaerit aliquid tanquam melius te, nihil est pulcrum , non fuit nisi loqui tuum nobis in Filio,
quod quoerit, quia nihil est melius vel dulcius te : amore tuo provocans et suscitans ad te aroorem
ideoque nihil efficilur recedendo a te, qui.solus nostrum. Sciebas enim, Creator animarum Deus,
amandus es vere, et lbrnicatur et luxuriat in alie- in animabus liliorum hominuro cogi non posse, sed
nis affectibus, aliena, ut dixi, nomina habentibus. provocari oportere affectum istum : simul etiam
Amor enim, ut dictum est, et saepe dicendum est, ad quia ubi coactio, jam nee libertas ; ubi nec libertas,
te solum est, Domine, in quo solo est quidquid nec juslitia. Tu autem, Domiue juste, salvare nos
vere est, ubi quieta et secura statio; quia Deum votebas, qui nullum salvas nec damnas nisi juste,
timere timore amoris casto, et mandata ejus ob- ipse nobis formans judicium et causam, sedens su-
servare, hoe est omnis homo. per thronum, et judicans justitiam, sed quam tu
CAPUT VI. fecisti (Psal. ix, 5); ut orone os obstruatur, et sub-
Deum priorem dilexisse nos, et ad amandum nos pro- _ ditus fiat oranis mundus Deo (Rom. m, 19): cum
vocasse per Filium. raisereris cujus misereris ; et misericordiainprsestas
12. Recedat itaque ab anima mea omnis injusti- cujus misertus eris (Rom. ix, 15). Voluisti ergo ut
tia; ut te diligara Dominum Deum meum ex toto amaremus le: qui nec juste poleramus salvari nisi
corde meo, et ex tota anima mea, et ex omnibus amaremus te ; nec amare le poteramus nisi proce-
viribus meis : recedat omnis zelotypia, ne tecum deret a te. Ergo, Domine, sicut apostolus amator
aliquid amem quod propter te non amem, o vere tui dicit, et nos jam diximus, prior dilexisti nos,
unice amor, et vere Doraine. Cum vero propler te prius diligis omnes dilectores tuos.
aliquid arao, non illud amo, sed te, propter quem CAPUT VII.
amo quod amo. Tu enim vere solus es Dominus, Quali amore Deus nos diligat.
cujus dominari super nos, hoc est salvare nos ; no- 14. Sed nos, Domine, te diligimus affectu amoris
slrura vero servire tibi, nihil est aliud quara a te a te nobis indito : tu vero, condilor omnium et af-
salvari. Quae enim salus tua, o Domine, cujus est fectuum bonorum, et animarum afliciendarum,
salus, et super populum tuum beuediclio ttta, nisi numquid accidenti vel incidenti amoris affectu amas
quod a te accepimus, ut amemus te, vel amcmur a quos amas : et aliquo modo in aliquo afficeris, qui
tc ? Idcirco, Domine, filium dexterae tuoe, bominem f) et omnes facis, et omnia? Absit! Absurdum est,
quem confirmasli libi, Jesum, id esl Salvatorem, procul est a lide, alienum ab omnittm Creatore. Quo-
appellari voluisti: Ipse enim salvum fuciet poputum modo ergo nos amas, si nos amore non amas? Sed;
suum a peccatis eorum (Matth. i, 21), et non est amor tuus bonitas tua est, o summe bone, et sum-
alius in quo sit salus (Act. iv, 12), qui docuit nos mum bonum, Spiritus sanctus procedens a Palre et
amare se, cum usque ad mortem crucis prior ipse Filio, qui ab initio creaturae fertur super aquas
dilexit nos, et lavit nos amando et diligendo, susci- (Gen. i, 2), id est super mentes flliorum hominum
tans nos, ut amemus eum qui prior usque in linem fluctuantes, omnibus se offerens, omnia ad se tra-
dilexit nos. Haec est justitia Uliorum hominum : hens inspirando, aspirando, noxia arcendo, provi-
Ama me, quia amo te. Rarus autem est qui dicere dendo ulilia, Deum nobis, et nos uniens Deo. Sic
possit: Amo te, ut ames me. Hoc tu fecisti, 239 enim Spiritus sanclus tuus, qui amor dicitur Patris
quia, sicut clamat et preedicat servus amoris tui, et Filii, et unitas, et voluntas, per graliam suam in
prior dilexisti nos (/ Joan. IV, 19). Etsic plane, sic nobis inhabitans, et Dei in nobis charitatem com-
cst. Amasti nos prior, ut amaremus l.e: non quod mendans,-et per ipsam ipsum nobis concilians, Deo
cgercs amari a nobis sed qtiia icl ad quotl nos fe nos tinit per inspiratam nobis bonaro volunlalem- r
375 GUILLELMI ABBATIS S. THEODERICI 376
cujus bonae voluntatis vehementia amor in nobis A gulariter et perfecte beati, qui vere e» perfecte
dicitur, quo aroamus quod amarc debemus, te sci- amaut te. Beatum enim dixerunt populum cui hmc
licet. Nihilenim alitttl est anior, quam vehemens et sttnt : sed mentiuntur, quia solus beatus cujus est
Lene ordinata voluntas, Anias ergo te, o amabilis Dominus Deus ejus (P«a/. CXLHI,15). Quidenim est
Dominc, in te ipso cum a Palre ct Filio procedil Spi- bcatum esse, nisi non velle nisi bonurii, et omnia
)itus sanclus, amor Patris ad Filium, et Filii ad Pa- habere quoecumque vult? Te igitur velle, etvehe-
trem : et tantus cst amor, ut sit unilas; tanta est mentcr vellc, quod est aniare, et singulariter amare,
unitas, ul sit homousion, id cst eadem Patris et qui amari non dignaris cuin aliqua omnino re sive
Filii substantia. Amaset le ipsum in nobis, mitteiiclo c:irnali sive spirituali, sive terrestri, sive coeiesti,
Spiritum Filii tui in corda nostra, a dulcedine amo- qtiae non ametur pro te; hoc demum est non velle
ris et vehementia inspiraloe a te nobis bonoe voluii- nisi honum, hoc est habere quaecumque vult omnia :
talis clamaiitcm, Abba, Pater (Galal. IV, G): sic nos quia babet te quis, in quantum amat te. Ergo, et
efficiens tui amalores, inio sic te ipsuro in nobis r.morc et beatitudine uniti Deo, intelligimus quod
amans, ut qui primum speraliamus, quia novera- vore Domini est salus, et super populum luum bene-
mus nomen tuum, Domine, ct gloriabamur in te, dictio tua (Psal. iu , 9). Ideoque oraliones no-
qui diligebamus nomen Domini" in te, o Dominc; slras, vota, ct sacrifieia, et omnia nostra offerimus
jam per inspirantem nobis gratiam, per Spiritum tibi, Pater, assiduc pcr Dominura nostrum Jesum
adoplionis tuoc, omnia quac Patris sunt, noslra esse Chrisluin Filium tuum ; credenles et intelligentes
eonfidentes, ipso te nomine invoccmus per adoptio- e\ te, a le, et ad te, per ipsura nobis esse, quid-
nis gratiam, quo Filius tuus uuictis per ualuram. quitl nobis bcne est, a quo ipsum essehabemus.
240 ^- Setl qtiia hoc abs tc lotum est, ctijus 17. Qua; omnia pcr subminislrationem Spiritus
amare boc est benefaccrc ; a quo omnc datum opli- sancti tui habitantis in nobis credimus et intelligi-
Dium, etorane doiium pcrfectum, summe Paler lumus, quantum inlelligere fas est; qui, ut dictum
minum (Jac i, 17) : lu tc ipsum amas in nobis, et est, confirmans sibi et uniens spiritum nostrum ,
nos in te, cum te per te amamus, et in tantum tibi spiral in nobis, quando vult, quomodo vult, quan-
uramur, in quantutn te amare meremur : et partum vult: cujtfs sumus factura, creati in operibus
ticipes eflicimur, ut dicluni esl, orationis illius Chri • bonis, existcns sanctilicatio nostra, justificalio no-
ti Filii tui: Volo ul, sicut ego el tu unum sumus, ita stra, amor noster. Ipse enim est amor noster, quo
el ipsi v.numin nobis sinl (Joan. xvn, 11-21). Geiius ad te pertingimus, quo te amplectimur. Alioquin, o
enim tuum sumus, Domine : genus Dci, sicut clicil ,_ incomprehensibilis majestas, comprehensibilis esse
Apostolus tuus, transferens eihnici sentcntiam dc videris animac te amanti. Licet enim nullus tensus
malo vase in vas bonum, ut non nisi ipsam et vas cujuslibet animee vel spiritus te comprehendat, ta-
bonum sapial. Genus, iuquam, sumus Dci (Act. inen totum te, quantus es, comprehendit amor
xvii, 29) et dii, lilii Excclsi omnes (Psal. LXXXI, G), amantis, qui totum te amat quantus es, si tamen
cognalione quadam spirituali magnam apuil te vin- cst totitas ubi non est particularitas; si, quantitas
dicantes affinitatem, cum per Spirilum adoptionis ubi non est lantilas; si esl comprehensibilitas ubi
Filius tuus u.num nobiscum nomen sortiri non de- hacc omnia non sunt. Sed cum le amamus, aflicitur
ciignatur, et cum ipso et per ipsum praeccptis salu- spiritus noster Spiritui tuo sancto, per quem habi-
taribus monili el divina iiislitutione formati aude- tantem in nobis charitatem Dei diffusam habemus
snus dicere : Pater noster qtti es in cxlis (Mallh. vi, in cordibus nostris. Cumqne araor tuus, amorPa-
9). Aroas itaque nos, in quantiiin nos efficis tui tris ad Fil-ium, amor Filii ad Patrera, Spiritus san-
amatores; ct nos, amatnus te,in quantum a te Spi- clus babitans in nobis ad te est quod est, id est
iilum tuum accipimus, qui cst atnor luus, oblincn- araor, omnem captivilaiem Sion, id est aiiima*.no-
lem et possitlenlcni omnes affectionum nostrarum stroe omnes affectiones in se convertens et sanclili-
recessus, ct perfectc cos couvcrtentem in puritatcm D ! cans; amamus le, vel tu 241 amas le in nobis;
verilatis tuoe, et vcritalem puritatis luae, in plcnumi nos aflectii, tu effeclti : unum nos in te efficiensper
nmorislui consensum : tantaquefit conjuuctio, tantai tinitalem tuam, itl est ipsum Spiritum sanctum
ndhaesio, tanta dulcedinis tuai fruilio, ul uuitasab > tuum,, quein dedisli r.obis, ut, sicut non est aliud
ij(SO Domino nostro Filio tuo vocelur, dicentc, Utt Patri nosse Filitim, nisi hoc esse quod estFilius,
sint ipsiunum in nobis; taiitocdignitatis, lantac glo- nibil aliud Filio nosse Patrem, nisi hoc esse quod
riee, ut subscqtiatur ct dicat, Sicut cgo et tu unumi est Pater; unde in Evangelio, Nemo novit Pitlrem,
iumus. 0 gaudium, o gloriam, o divitias, o supcr- nisi Filius; et nemonovit Filium, nisi Pater (Matlh.
l;iam! Habet enim sapicnlia eliam sui gcneris su- xi, 27); et sicut Spiritui sancto nihil est aliud nosse
pcrbiam.quoedici!: Mecumcnim sunt di- Jiw et glo- vel comprehendere Patrem ct Filium, quam boc esse
ris, opes.superbmet juslitia (Prov. vtn, 18). quod esl PateretFilius; ita nobis (qui ad imaginera
CAPUT VIII. tuam conditi sumus, et ab illa per Adam inveterati,
Per amorcm nos fie.ri unum cum Deo. per Christum ad illam renovamur de die in diem)
10. Quid auteni esl absurdius uniri Deo amorc, amantibus Deum nihil sit aliud amare et limere
e« non beatitudine? Beati enini vere et uiiice, et sin- Deum, et mandata ejus observare, quara esse, ei
37' LIBER DE CONTEMPLANDODEO. 378
unutn spirilum cum Deo esse. Deum enim timere,, A , rursumque dilectus dilecti, cum dilectus discipulus
et mandata ejus observare, hoc est omnis homo> diligit roagislrum Christtira usque ad observatio-
(Eccles. xn, 15). Adorande, treraende, benedicende,, nem omnium ejus mandatorum ; ct usque ad mortis
tla eum nobis. Emilte spiritum luum, et creabuntur, necessitatem non perdit hanc voluntatem, in illu-
ei renovabis faciem terrm (Psal. cm. 50). Non enimi minatione veritatis el amoris ejus, rebus omnibus
in diluvio aquarum multarum, id est in perturba- et idoneis ad bonum, et pronis in roalum, et inter
tione et confusione affectionum tam multarum, tami utrumque mediis bene utens in bono, quod pro-
diversarum, ad Deum approximabur.t. Jain satis, prium est christianae virtutis. Est enim virtus, si
Domine, duravit cataclysmus isle, pcena filiorum> cut jam ante nos dictum est, bonus usus liberae vo
Adae. Adduc spirilum superterram : recedat mare, luntatis : opus vero viriutis, bonus illarum rerum
recedat antiqttac damnationis salsugo, et appareat; usus', quibus eliam male uti possumus. Exinde, ne
arida, fontem vitaesitiens. Veniat colttmba Spiritus manca sit charilas, docemur amare proximuro se-
sanctus, expulso teterrimo alite, et cadaveribus suis; cundum legem charitatis puram : ut, sicut Deus
incumbente : veniat, inquam, columba, ramo oli- noniiisi se ipsum amat in nobis, et nos solum Deum
vae, id est ramo refectionis et Iuminis, pacera an- ' 242 dicimus amare , ita et proximum sicut nos
nuntians (Geu. vm). Sa-nctificetnos sanctitas et san- " incipiamus amare, in quo solum Deum amamtis
ctificatio tua, uniat nos unitas tua; ut Deo qui est sicul in nobis ipsis.
charitas, velut cognata quadam affinitate per chari- 20. Sed utquid, Domine, 'tot verba ? Sed nuda
tatis nomen sociemur, et per virtutem nominis unia- est, Domine, et gelida et algens misera anima mea,
mur. et desiderans calefieri calore amoris tui. Ideo, ve-
18. Sed interest, Domine, quomodo quis le stem non habens, panniculos hos undecumque col-
amet. Mulli enim, sicut ait quidam a te illumina- lectos conlraho et consuo ad tegendam nuditatem
tus, amant veritatem luccnteiu, et non amant re- meam; et non ut sapiens illa Sareptana duo ligna,
clarguentem (S. Auguslinus, Confessionum libro 10, sed surculos istos minutos, de deserti mei vastitate,
cap. 25, n. 54.); justitiamque multi colunt affe- de cordis mei spatiosa colligo vanitate, ut aliquando
ctu, a qua procul sunt effectu, approbantes eam, ingrediar in tabernaculum domus raeae, et faciam
et amantes eam in seipsa, uon autem exercentesin mihi de pugillo farina!, et de hydria olei, et come-
se ipsis. Numquid isti vere te amant, o vera justi- dam et moriar, vel non tam cito moriar (/// Reg.
tia Deus? numquid isti vere teamant? Philosophi xvn, 10-16) : imo, Domine, non moriar, sed vivam
mundi hujus olim eam coluerunt et affeclu araoris, r, et narrem opera Domini (Ptal. cxvn, 17). Stansigi-
et effectu opcris, in tantuin ut diceretur de eis tur in domo solitudinis quasi onager solitarius, et
ab eis : habitaculum habens in terra salsuginis, et attra-
Oderunt peccare boni virlutis amore, hens veritum arooris mei (Jerem. n, 24), os meura
(HORAT.,Epist. I, xvi|, 52). aperio ad te, Domine, et atlraho spirilum. Et non-
Sed convincuntur justitiaro non amasse qui non nunquam, Doroine, quasi clausis oculis ad te in-
amaverunt te, a quo fons et origo, et in quem linis hianti mittis rnihi in os cordis, quod non licet mihi
et recursus verae justitiae, et sine quo omnes ju- scire quid sil. Saporem quidem senlio, dulcem
stilise hominum, sicut pannus menstruatoe. Non adeo, suavem adeo et confortantem, ut, si perfice
enim habebant fidem quoeper dilectionem operatur, relur in me, nihil ultra quaererem : sed eum acci-
licet affectatum quemdam amorem et opera quae- piens, imllo corporis visu, nullo animoe sensu,
dam haberent honestatis : quae quia ex fonte verse nullo spiritus intellectu advertere me permittis quid
juslitioe non prodibant, nec in verse justitiae finerii sit. Cum accepero, tencre et ruminare volo, eldf|U-
ibant, tanto desperatius errabant, quanto fortiiis dicare ejtts saporem : sed statim transit. Deglutio
extra viam currebant. Via enira, Pater, Christus quidem illud, quidquid illud est, in spem vitse oeter-
tmis qui dixit: Ego sum via, veritas et vita (Joan. D I noe : sed operationis ejus virtutem diu ruminando,
xiv, 6.). omnibus animoe meae venis et medullis quasi vita-
CAPUT IX. lem quemdam succum optabam Iransfundere, ut
Amorem conslare observantia prmceptorum. ab omnibus aliis affectionibus desiperet, et illud
19. Veritas ergo tua, vel vita ad qtiam ilur, via solum et semper saperet : sed festinal transire.
per quam itur vcram et simplieem nobis descri- 21. Et cum de inquisitione ejus, vel acceptione,
bit formam divinoe et verae philosophiae, diccns ad vel usu, formata quaedam lineamenta memoriaege-
discipulos suos : Sicut dilexit me Pater, et cgodilexi , 'stio arctius impressa committere, vel etiam me-
vos. Manetein dilectione mea. Si prwcepta rneaser- moriam labilem scripto juvare, re et experimento
vaverilis, manebilis in dilectione mea, sicul et ego cogor discere quid illud sit quod in Evangelio dicij
prwcepta Patris mci servuvi, et maneo in ejus dile- de Spiritu : Et nescis unde venial, aut quo vadai.
ctione (Joun. xv, 9, 10.). Ecce dilectus dilecti, sicut Quaecumque enim quasi quibusdaui lineamentorum
in Psalrno legitur (Psal. LXVII,15.), cum Patredi- figuris commendare curavi memoriae, quorum quasi
ligit Filium, et Filius manet in dilectione Patris quodam reductu, cum voluero, illuc me recolligam,
usque ad plenani mandatorum eius observationem : ac per hoc subesse mihi velim posse quotiescumque
voluero; audiens a Domino, Spiritus ubi vult spirat, A bus viribus meis, vel amo vel amare dcsideroc
(Joan. in, 8), et sentiens etiam in me quia non Quisquis angelorum vel bonorum spirituum te di-
quando ego volo, sed quantlo ipse vult spirat: om- ligit, scio qttia et me diligit, diligenlem etiam s« in
nia illa morlua invenio, et insipida, et ad te solum le. Quisquis in te manet, et potest sentire preces
levandos esse oculos, fons vitae, ut in tuo solo vel affectiones humanas , scio quod in temeexaudft,
lumine videam lumen. Ad te igitur, Domine, ad in quo et ego eorum gloriae congratulor. Quisquis
te sunt, et sint oculi mei ad te; in te, dete pro- le habet bonum suum, in te me adjuvat, ne.c mihi
liciant omnes auimoe meae profectus : et cum de- lui participationem potest invidere. Solius cnim
fecerit virtus mea, quae nuda est, post te anhelent apostatae spirilus est, nostram miseriam suam fa-
omues ejus defeclus. Sed interira quaradiu me cere laeliliam, nostrum bonum suum damnura :
difiers, quamdiu miseram, et anxiam, et anhelan- niniirum quia a communi omnium bono et vera
tem post t« animam meam protrahis ? Absconde bealitudine lapsus, non est subditus veritati, pri-
me, obsecro, in abscondito faciei tuae a conturba- vato suo gaudens, et commune omnium odiens
tione hominum, et protege me in tabernaculo tuo bonum. Te igitur Deum Patrem, quo creatore vi-
a contradictione linguarum (Psal. xxx, 21). Sed viinus ; 243 te Sapientiam Patris, per quam re-
jam asinus revocat, et pueri perstrepunt. B formati sapienter vivimus; te sanctum Spiritum,
CAPUT X. quem et in quo diligentes beate vivimus et beatis-
Professio cultus et amoris erga Deum. sime vivemus; unius snbstantiae Trinitatem, unum
22. Nunc ergo', Domine, plena lide te Deum Deum, a quo sumus, per quem sumus, in quo su-
colo, unum te omnium principium et sapientiam, mus ; a quo peccando discedimus; cui dissimiles
qua sapiens est quaecumque anima sapiens est; facti sumus; a quo perire non permissi sumus; prin-
et ipsum bonum, quo beata sunt quoecumque beata cipium ad quod recurrimus, formam quam seqtti-
sunt. Te unum Deura colo, adoro, benedico : te ex mur; gratiam qua reconciliamur; adoramus et be-
toto corde meo, ex tola mente mea, et ex omni- nedicimus: tibi gloria in soeculasoeculorum. Amen.
EJUSDEM GUILLELMI
TRACTATUS
DE NATURA ET DIGNITATE AMORIS.
CAPUT PRIMUM. ( locum suum : cum res bene et ordine suo procedit,
C
Amorem homini naluraliler inditum, carnis viiio cor- spiritus redit ad Deum, qui creavit eum ; corptis ad
ruptum degenerasse. lerram, nec in terram solum, sed in elenienta, ex
I. Ars est arti un ars amoris, cujus magisterium quibus compaclura et formatuin erat. Cura enim
ipsa sibi retinuil natura, et Deus auctor naturoe. quiddam in eo terra, quiddatn aqua, et quiddam
Ipse enim amor a Creatore inditus, nisi naturalis acr sibi vindicet; cum uaturalis compactionis natu-
ejus ingenuilas adulterinis aliquibus affectibus prae- ralis sit dissolutio, pondere suo unumquodquc rc-
pedila fuerit; ipse, inquam, se docet, sed docibiles currit ad suum elemenlum : et tunc plena facta est
sui, docibiles Dei (Joun. vi, 45). Est quippe amor dissolutio, cum horum omnium in locum suum
vis animae naturali quodam pondere fcrens eam ip facla fuerit restitutio. Quaeutrum corruplio, vel pu-
locum vei flnein suum. Omnis enim crealura sive treuo, et non polius, ut diclum est, resolulio melius
spiritualis, sive corporea, et certum liabet locum vocanda sit, judicet qui vult. Et cum horun) nihil
quo naturaliter fertur, et naturale quoddam pondus a nalurae suae tramite aberret; sola misera anima et
quo fertur. Pondus enim, ut ait quidam vere philo- dcgener spiritus, eum per se naturaliter eo lendat,
sophus, non semper fert ad ima : ignem sursum, peccati vitio corrupta nescit, vel difucilediscit ad
aquamdeorsum, sic et de coeteris. Nam et hominem D suum rcdire principiuin. Nalurali quidem pondere
agit pondus suum, naturaliter spiritum ferens sur- suo semper eo impellitur : cum beatitudinem desi-
sum, corpus deorsum, unumquodque in locum vcl derat, beatitudinem somniat, noiinisi beatus esse
flnero suum. Quis enim corporis locus? Terra, in- quaerit. Beatus autem ille, et non alius, cujus est
quit, es, in terram ibis (Gen. m, 19). i)e spiritu vero Dominus Deus ejus (Psal, CXLHI,15). Sed beatitu-
in libro Sapientiae : Et reverlelur, inquit, spiritus ad dinem quacrens nou in regione sua, nec h via sua,
eum qui creavii eum (Eccle. xn, 7). Vide hominem longe aberrat a naturali intentione sua. Ideoqkte
diiisolutum, quomodo lolus jiondere suo fertur ini amiss? doctrina sua nalurali, opus iam babet do-
B81 LIBER DE NATURA ET DIGNITATE AMORIS. 382
ttore homine, qui de beatitudine, quae naturaliter A proprius Dei creatoris erat, cl nulli creaturae coni-
sedem spurcitiarum, ct
quaeritur amando, doceat; admonendo ubi, et quo, municabilis, sedem satanae,
in qua regione, qua via quaeratur. omnis immunditiae constituerint.
2. Amor ergo, ut dictura est, ab auctore natur» CAPUT II.
naturaliter est animae humanae inditus : sed post- De ortu et progressu amoris,
quam legem Dei amisit, ab homine est docendus. 5. Acturi igitur de amore, prout dederit ipse
Non est autem docendus, ut sit tanquam qui non cujus amori operis ipsius sudat intentio, priiimm
sit; sed ut purgetur, et quomodo purgetur ; et ut quasi a primordiis ipsius narrationis seriem inchoan-
proficiat, et quomodo proficiat; ut solidetur, et tes, quasi per succedentes sibi oetates profectuum
quomodo solidelur, docendus est. Nam et fcedus ejus processum ordiamur, usquc ad senectam ube-
araor carnalis fceditatis suae olim habuit magistrOs, rem, quae non est plena senilis doloris, sed plena
in eo quo corrupti erant et corrumpebant tam per- roisericordiae uberis. Sicut enim secundum aetatum
spicaces, tam efficaces, ut ab ipsius fceditatis ama- kicrementura vel decrementum puer mutatur iu ju-
toribus et sociis, doctor artis amatoriae recantare venera, juvenis in virura, vir in senem; secundurn
cogeretur, quod intemperantius cantaverat; et de qualitatum mutationes, etiara aetatumnomina mutan-
amoris scribere remedio, qui de amoris carnalis tes : sic secuudum virtutum profectum volunlas
scripserat incendio : qui in amoris incentiva vel crescit in amoreiu, amor in charitatem, charitas iu
vetera quasi per 244 quemdam pruritum exse- sapientiam. Nec debet latere de amore, de quo agi-
cranda, vel in nova invenienda toto se effuderat mus, quibus orlus sit natalibus, qua nobilitatis linea
ingenin (16). Non utique amoris carnalis fervorem insignis habeatur; vel quo oriundus loco. Primum
videbalur ille docere, qui tam in docendis, quam in igitur ejus nativitatis locus Deus est. Ibi natus, ibi
eo qui docebat, sine quovis ralionis temperamento alitus, ibi provectus; ibi civisest, non advena, sed
naturali quodam igne aestuabat: sed naturalem ejus indigena. A Deo enim solo amor dalur, et in ipso
vim indisciplinatis quibusdam disciplinis ni quam- permanet, quia nulli nisi ipsi et propter ipsum de-
dam erudiebat lasciviam, et supervacuis quibusdam betur. Porro si de natalibus ejusagitur; cum Trini-
fomentis luxurioe in quamdaro perurgebatinsaniam. tas Deus hominem crearet ad imaginem suam,
In iHis enim pravis et nequam hominibus ex super- «juanidani in eo formavit Trinitatis similitudinem,
fluenti carnalis concupiscentiae vitio, totus depe- in qaa et imago Trinitatis creatricis reluceret; et per
rierat ordo naturae. Quippe cum debito naturae or- quam novus ille mundi incola, simili naturaliter ad
dine, spiritus eorum naturali pondere suo, amore ,, simile recurrente, principio suo, creatori suo indis-
suo sursum ferri deberet ad Deum qui creavit eum; solubiliter inhaereret, si vellet; ne multiplici creatu-
caruis humiliatus illecebris, non intellexit, et com- rarum varietate illecla, abslracta, distracla, creala
paratus jumentis insipienlibus similis factus est illa trinitas inferior a summa et creatricis Trinitatis
illis (Psal. XLvm, 15, 21), factique sunt de quibus unitate recederet. Etenim cum in faciem novihomi-
diceretur, Non permanebit spiritus meut in homini- nis spiraculum vitae, spiritualera vim, id est intel-
bus islis, quia caro suni (Gen, vi, .5) : in quoruBi lectualem, quod sonat spiratio et spiraculum; et
persona, Faclum est, inquit, cor meum tanquam vitalem, id est animalcm quod sonat nomen vitae,
cera liquescens in medio ventris mei (Psal. xxi, 15). infudit, et infundendo creavit; in ejus quasi qua-
In angusta quippe corporis parte cor locatum (ubi dam arce vim memorialem collocavit, ut Creatoris
quasi medium , superiorum sensuum arcem, et cor- sernper potentiam et bonitatem memoraret: statim-
poris inferioris, sicut populi humilioris quasi quam- que et sine aliquo moroe interstitio, memoria de se
dam regeret et dispensaret rempublicam, totamque genuit rationem : et memoria et ralio de se protu-
circumquaque cogitatuum et actionum regionem) ad lerunt 245 voluntalem. Memoria quippe habet et
conctipiscentiae carnalis ignem degenere quadam continet quo tendendum sit; ratio, quod teudendum
mollitie liquescens, totum defluxit in ventrem, et in 0 sit: voluntas tendit : et haec tria unum quiddam
medium ventris ; videlicet non sapiens nisi ea quse sunt, sed tres efficaciae; sicut in illa summa Trini-
ventris sunt, et de ventre in ventris inferiora, om- tate una est substantia, tres personae : in qua Tri-
nia coafundens, omnia degenerans, omnia adulte- nitate sicut Pater est genitor, Filius genitus, et ab
rans, ainoris naturalem affectum pervertens in bru- utroque Spiritus sanctus; sic ex memoria ratio gi -
tum querodam carnis appetitum : non solum quae gnitur, ex memoria et ratione voluntas procedit.
non licet appelentem cum conlumeliis corporis in Ut ergo Deo inhoereret creala in homine rationalis
passionibus ignoroiniae, sed adeo oblitum suoeanti- aniroa, memoriam sibi vindicat Pater; rationem Fi-
quae gcnerositatis, ut, qui creatus erat Deo soli, a lius; voluntatem ab utraque procedentem ab utro-
corruplis et corruptoribus suis oestimelur esse potius que procedens Spiritus sanctus.
luxuriae naturale domicilium et vitiorum omniunr 4. Ecce quibus orta natalihus voluntas, cujus na-
prostibulum. Infelices, qui in tantum natura recla- tivitatis, cujus adoptionis , cujus digniiatis, cujus
niante sibi viluerunt, ul animoc suoe loctira, qui nobililatis. Quoe cum, praeveniente et cooperante
(to) Ovidius,
5S3 HLELMI ABBATIS S. TIIEODERICI 884
gratia, Spiritui ipsi sancto, qui Patris et Filii amor A & Vis aliam ? Ipsum audi Apostolum : Optabam, in-
tst et volunlas, bono sui assensu incipit inhaerere ; quit, anathema csse a Christo pro fralribw mer,
et veheinenter incipit velle quod Deus vult, et quod (Rom. IX, 5). Nonne qunedam mentis bene affectae'
voleinlum memoria suggerit et ratio : et vehemeiitcr sana quaedam videlur insania, quod impossibHe sit
volentlo amor efficilur. Nihil enim aliud est amor effectn, habere fixum in affectu ; pro Chrislo ana-
quam vehemens in bono volunlas. Per se enim vo- thema velle esse a Christo? Haec ad sancti Spiriius
'iuntas simplex est affectus, sic animoe ralionali in- adventum apostoloi um fuitebrietas : haec Pauli in •
lilus, ut sit capax tam boni qttani mali: bono re- sania, cum diceret ad eum Festus, Insanis, Paule
olendus, cuni adjuvatur a gratia ; malo, cum sibi di- (Act. xxvi, 24). Mirumneerat si insanire pronuntia-
imissus deficit in semetipso. Ne enim a Creatore ali- batur, qui in ipso mortis periculo ipsos judices suos,
quid animoedeessset humanoe, libero in utramvis a qttibus pro Christo judicabatur, ad Christum con-
ipartem dala est ei voluntas : quae, cum adjuvanli vertere nitebalur ? Non 246 'lanc insaniam multae
concordat gratiae, virtutis accipit profectum el no- litteroe in eo faciebant, sicut dicebat rex veritatem
!men, et amar efficitur : cum sibi dimissa se ipsa inteiligens sed dissimulans, sed, ut dictum est,
isecundum se ipsam frui vult, sui in se ipsa patitur sancti Spirittts ebrietas, in qua et in parvo et in
defectum; etquol habet vilia, tot vitiorum sorlitur " magno similes eos sibi facere gestiebat qui eum
nomina, cupiditatis, avariiiee, luxuriae et alia hujus- judicabant. Etut caetera omittam, quae major, quar.
uiodi. magis inopinata insania, quam hominem relicto sae-
0. Primo itaque profectu suo voluntas, quasi in culo desiderantem et ardentera inhaerere Christo,
Pythagoricae litterae bivio, libera constituta, si se- pro Christo rursum necessitale obedienliaeet chari-
cundum dignilatem naluralium suorum erigitur in talis fraternae inhaerere saeculo; tendentem in coe-
amorem, secundum naturalem virtutum suarum or- lum semetipsum mergere in ccenum? Hic est Benja-
dinem de amore, ut dictum est, in charitatem, de roin adolescentulus, qui in mentis suae excessu
charitate proficit in sapientiam. Sin autem, nullo (Psat. LXVII,28) nec se, nec suum aliquid sentit, sed
ordine sui, justa lamen ordinatione Dei, praecipiti eum solum in quem totus excessit. Hac insania in-
acta ruina, tenebris confusionis obruta sepelitur in sani erant martyres inter tormenta ridentes. Cur
infcrno vitiorum, nisi a gratia citius ei fuerit sub- hic non dicam quod in fervore lasciviee suae lasci-
ventum. Si vero via inferni relicta, sursum cceperit vus poeta dicebat, « Insanire Iibet(17)? >
«ressum attollere, et graliam sequens deducentem et 7. Hic ergo licet emineat fervor juvenilis, et fer-
enutrientem, adulta fuerit in amorem ; jam in ju- vens religionis cursus ; qui quamvis adhuc in hos
ventutis constiluta fortitudine, a spiritu timoris.quo statu nee habeat nec habere debeat, frenum tamen
hactenus ut puer limebat poenam, in spiritum pie- patitur rationis. Fcrvorem enim novitiorum non
latis incipit proliccre, in eum a quo incipit jam no- docent illae misericordes in se ipstim discretiones,
vam gustare gratiam, pie jam incipiens amare et discretionura dispensationes, facilesque indul-
Deum et colere, de quo scriplura est : Pietas cst genliae suo judicio : non tamen recusandae sunt
cultus ejus (Job. xxvm, 28, juxlu LXX). Hic ergo alieno. A se ipso in se ipsum rigida debet esse cen
iuvenis non aelalis, scd virtulis naluralem fortitudi- sura, et districta severitas : ad regentem autem vel
nem exserat et virtulcm; nec juventulis (licetara- consulenteni paternam vel fraternam charitatem et
lione ea vetetur corrumpere) naluralia perdat incen- pietatem, lenis et obediens in omnibus humilitas. Si
tiva. Quibus si insaniunt qui corrumpunt, qui in alterum deslt : vel in dcside et tepido non spero
imagine pertranseunt, quorum spiritus ut spiritus cursus perseverantiam , vel in praecipiti timeo rui-
bestiarum vel pecorum, quorum carnes,juxta pro- nam. Propterquod lota debet esse discretio novitii,
phetam, ut curnes sunl asinorum (Ezeilt. xxm, 20): stultum se in omnibus pro Christo facere, el ex
rnulto magis eos qui in veritate sunt amoris, ct alieno pendere arbitrio ; maxime si seniorem talem
spiritualibus ejus agunlur incentivis, in spiritualis pI babet de quo certum est quod a Deo discit quod
juvcntutis fervorc suo licet modo insanire. Gravis hoiriinem doceat. Ubi tamen proficienti et obedienli
enim opprobrii res est in naturam, si plus in dete- non facile praesumenda est judicandi licentia,
rius prolicere possunt ejus corruDlores, quain in quandiu inanifeste nil contra Deum praecipitur, do-
Ixmum veri amatores. nec longa et patiens experienlia intellectum super
CAPUT III. his dabit auditui. Ad eam vero maxime se semper
jDesancta quaaam amoris insania, in hominevere re- obedientiam studeat exercere, de qua scriptum esi,
ligiosorequisila. Caslificanles corda vestra in obedienlia charilalis
6. Audi sanctam insaniahi : Sive mente, inquit (I Petr. i, 22) : haecest enim Dei voluntas et benc-
Apostolus, excedimus, Deo; sive sobrii surnus, vobis placens, et perfecta.
(II Cor. v, 15). Vis adhuc audirc insaniam? Si di- 8. Ad haec autem obtinenda et conservanda, con~
millis, inquit, eis peccatum, dimitte : sin autem, dele tinua appetenda sunt praesidia sedulaeet longanimis
me de libro quem scripsisli (Exod. xxxn, 51, 52). orationis : in qua tanta sit lides, ut speret omnia;
'17v Virgilius Bucolicon egloga 5, vers. 36.

3g5 LIBER DE NATURA ET DIGNITATEAMORIS. 5SS
tanta devotio, ut Deum videatur cogere; tantus A lus : Humanum dico propler infirmitatcm carnlt
anior, ut omnia quaepetit, in ipsa oralione se sen- vestrm. Sicut enim exhibuislis membra vestra servire
tiat obtinere; tam benigna humilitas, ut in omnibus immundiliw et iniquitali ad iniquilatcm, ita nunc ex-
non suaro, sed Dei voluntatem in se fieri praeoplet. hibete membra veslra servire justiliw in sanclificaiio-
Siudeatetiam habcre hic talis et amplectatur cordis nem (Rom.vi, 19) : ac si dicat, Cum amor in chari-
puritatem, corporis munditiam, silcnlium, vel latem transierit, cum anima perfectam suam ade-
verbuin ordinatum; octtlos stabiles, et non sublimes; pta fuerit purilalem; tunc vobis dicam vel indicam
aurcs non prurientes ; viclum ct somnum sobrium, longe aliud quid cl divinttm Nttnc interim accipile
et qui faciat, non impediat boni operis dioetam; ma- istud bumanum : ut, sicut in ir.mporc veteris negli-
nus continentcs, gressum mitem : non ridendo cor- gentiseet peccali, liberiTuislis justitioe; justitiae in
dis prodere lasciviam ; sed leniter subridendo, gra- nullo, in omuibus auteni peccato exhibentes mem
tiam : medilationcsspiriluales etassiduas, opportu- brorum officium, ct hoc ad iniquitalem : s'c amodo
nas lectiones, et non curiosas : ad majores subjec- exhibcalis menibra veslra servjre justitiac in sancti-
tionem, ad seniores revercntiam, ad juniores dilec- ficationem. In quo si lidelis, ut dictum est, apparue-
tionem : non desiderare praeesse, amare subesse, rit, incipict in se ipso experiri quod David dixit: In
omnibus cum quibus est, velle prodesse : non seve- R I nomine tuo levabomanus meas. Sicut adipe et pingue-
rilate obrui, non lenitate exinaniri : in vultu sere- dine repleatur unima mea (Psal. LXII,5, 6). Si enim
nilatero, in corde ad oranes babere dulcedinem, in spiritu facta carnis mortificaverit (Rom. vm, 15),
opere graiiam. Hic etiam locus et tempus est vo- si Deum in opere suo gloriiicaverit; ex hoc aniraa
luptates amputandi, vitia omnia exstirpandi, volun- adipe gratiae et pingttedine sancli Spiritus repleta,
tates frangendi; ul coeteris non volunlatibus, sed renovari incipit spirilu menlis suse, et induere no-
voluntatum simulacris proecisis et ampulalis, sicut vum hominera, qui secunduni Deum creatus est in
adulterinis quibusdam et sponte nascentibus ra- justitia et sanctitate veritatis (Ephes. iv, 25, 24).
museulis, spes proficiendi augeatur naturali et verae 10. Ex boc enim jam reruro facies nova ci inci-
voluntati. Illaeenira non lam sunt voluntates, quam pitapparere; charismata meliora, in quorum aemu-
appetitus animae : concupiscenlia scilieet carnalis, latione haclenus laboraverat, familiarius se ei apc-
concupiscentia oculorum,et ambitio saeculi(IJoan. rire; corpus sanctis humiliatum disciplinis, excon-
ii, 16). suetudine jam bona in sponlaneum spirilus servi-
CAPUT IV. lium transire; novi hominis interior facies do dic in
De studio el conatu ad profectutn seu perfectionem . diem rcnovari, et usque ad spectilanda Dei bonare-
umoris. ^ velari: jam frcquenles ct improvisaethcophanioe, et
9. Hic qui plus amat, plus currat: hic labor, hic sanctorura splendores animam continuo laboranlem
opusest; labor mullorum stidorum,opus mulloruni desiderio incipiunt refocillare et illustrare; quia sa-
laborum : maxiroe cum eoeeusadhuc amor quod fa- pientia occurrens in viis hilariter, sicut dicit Job,
cit faciat, sed nesciat adhuc unde veniat, aut quo Abscondit lumeti in munibtts, et prmcipit ei ut rur-
vadat: e.t sic hujusmodi operetur affectibus, sicut sus udvenial, el annuntiat de ea atnico sno, quod pos-
caecus manibus, qui manibus quidem operatur, sed sessio ejus sil, el ad eam possit uscendere (Job,
nec manus videt quibus 247 operatur, nec opv.s xxxvi, 52, 55). Ex quo jam diu laborans anima, in-
quod operatur. Sicut enim si videns quis in aliquod solitas quasdam et dulces affectiunculas incipit col-
opus erudiat non videntem, trahit docendum, curvat, ligere, in quibus tenere rcquiescit cum adsunt; cru-
erigit et disponit, in usum quemdam potius quani ciatur, cum aufcruntur, et non redeunt ad volum.
in artero eum agens suscepti operis : sic per omnia Sicut enim ruri enulrita et ruralibus assueta ciba-
quae supra dicta sunt, caecusamor extrinsecus in riis, cuin affeetiones has, quas diximus, quasi in
quamdam vitaeet morum formaiur honestatem. Cum primo ingressu aulae regiae cocperit degustare, non-
vero interioris hominis substantia longo disciplinae n, nunquam ignominiose depulsa, violenter expulsa, in
usu emollita plene poteril imprimi et informari in domum paupertatis suae, vix ultra [Al. iterum ultro,
eorum forroam, tunc fructum pacalissimum opera- mendose]redire aequiescet: et frequenter ad januam
bitur salutis; tunc in re, non specie horum om- recurrens, imuortuna, improba, et anxia, sicnt
nium et similium percipiet utililatem. Quaecumque inops, sicut mendica, sperans, suspirans inspicit,
enim observanda tcxuimus, nondum sunt in affeclu, sttspicit si quid sibi porrigatur, si c[uandoaperiatur ;
sed in desiderio et rationis roagisterio : et de his et aliquando improbitale et importunitate sua sic
omnibus humilitcr-adhuc cantat ad Detim, Concttpivi evincit omnia obstacuk et transgredilur, ut usqaa
desiderure justificution.es tuus (Psal. cxvm, 20). ad interiorem sapientioemensam proccipilitransilien»
Sicut tamen dixi de cacco,qtiamvis adhuc non videat desiderio, impudens, et illico rccxpellenda assideat
oculus, non cesset operari manus : ut qui proficere conviva, et audial, Comedite,amici; etinebriamini,
vult in magno, lidelis sit in minimo; et in eo in quo charissimi (Cantic. v, 1). Ex hoc jam innascitur
ex condiloris largitale jam pracrogatum habet jus sanctae pauperlalis amor, latendi studiura, odiuirv
potestatis, ofliciumexhibeat bonacvoluntalis, in cor- saecularium dislractionum, oralionis usus, psalmo.
pore sciHcet proprio ; facialque quod dicit Aposto- dia frequeus.
248CAPUT V. A sit substantiae, in dato qualitatis; sed per emplia-
De periculis et damnis neglectm gratim, et laudibus sim douum etiam charilatis Deus dicatur, in eo
terw charitalis. quod super omnes virtutes virtus charitatis Deo co-
11. Sea grave, nisi impediatur, occurrit tenlatio- hoereat et assimiletur. De cliaritale quid dicemus?
nis impedimentum, qtiod multorum cursum usque audivimtts faroaro ejusf rion novimus eam, non vi-
huc prosperum et felicissimum vel graviter retardet, dimus eam. Apostolus eam novit, qui, excellentio-
vel retro nonnunqiiam in quamdam tcporis ignaviam rem viam eam appellans, in laudem ejus totum so
redeclat. Quod enim a Palre pio in via accipit ne cffudit, dicens : Et adhuc excellentiorem viam vobis
deliciat, sic ineipit habere quasi sufliciat: el hic demonstro. Si linguis hominum loquar el angelorum ,
proficiendi metam constiluens, ubi desinit prollcerej charitatem autem non habeam,faclus sum vetut ms
ihi incipit dclicere. Quin eliam conculcans graliam sonans, aut cymbalum linniens. El si habuero pro-
Dei, et vanam de ipsa contra ipsam sibi fabricans phetiam, et noverim mysteria omnia et emnem scien-
flduciam, vel in ore, vel in corde jactat se non tiam, et si habuero omnemfidem,ita ul montes trans-
usquequaque a Deo derclietum, tolies sibi judiciuni feram, charitatem autem non habeam, nihil sum,
naaiiducans el bibens, qttoties visilalionis et conso- Et si distribuero in cibos pauperum omnes facullates
lationis a Deo accipit gratiam, et inde non in Domi- B I meas, et tradidero corpus meum ita ut ardeam, cha-
ni, sed in voluntatum suarum exsecutionem praesn- ritatem aulem non habeam, nihil mihi prodest. Chu-
Hiit liduciam. Inimici Domini, ait Psalmista, menliit ritas paliens est, benigna esl : charitas non mmtt-
•sun(ei, e( erit tempus eorum in swcula. Et cibuvit lulur, non agil perperum, non est ambiliosa, non
Hlos ex adipe frumenli, et de pelra, melle saturavit qumrit qum sua sunl, non infiatur, non irritatur, non
eos (Psat. LXXX,1G, 17). Audi cibatos, et audi ini- cogital malum, non gaudet super iniquitate, congan-
micos : audi saturalos, et audi mentitos : audi non det aulem verilati; omnia suffert, omnia credit,
solum frumentum, sed adipem frumenti: non pe- otnnia sperat, omnia sustinet. Charitas nunquam ex-
tram, sed mel de petra, occullam scilicet et divinam cidit, sive prophetimevacuabunlur, sive linguw cessa-
sacramentorum gratiam, de qua salurali perhiben- bunt, sivescientia destruetur. Nunc 249 nulem ma-
tur qui inimici convincuntur; qttod si non fuisscnt nenl fides, spes, charilas, iria hmc : major autem his
inimici non tam cilo potuissent salurari. Qui enim est charitas (I Cor. xn, 51; xm). Hoc est jugum Do-
saturatus est, non plus petit quam accipit, quia ple- mini suave, et onus leve : onus quod portantem
mis est: et quod habet, ei satis est. Hoc esl, post' portat, et levigat; onus leve Evangelii, suave eis,
primam illuminationem, ut ait Apostolus, posl guslumi qtiibus dicit ipse Dominus» Jam non dicam vos ser-
doni coelestis, post participationem Spirilut sancli,, C < vos, sed amicos meos (Joan. xv, 15). Qui enim prius
post gustum nihilominus boni verbi Dei, virliitiim- portare non polerat praeeepla Legis, postea illi levia
que fuluri smculi, voluntarie peccando post acce- sunt praecepta Evangelii per cooperantem gratiam.
ptam notitiam verilalis, rursum sibimetipsis Filiumi Qui primum non poterat implere, Non occides (I
Dei crucifigere et conculcare, et sanguinem testa- Joan. lii, 16), postea leve habet pro fratribus ani-
menti pollutum ducere, in quo sanctiftcati sunl, ett mam ponere; et sic de reliquis : sicut cum jumento
spiritui gratioe coutumcliam facere. Quid enim aliud1 imponitur onus grave, et refugit quasi importabile,
est Filium Dei sibi crucifigere, quam facere mala,, adducilur quadriga volubilis, id est Evangelium,
ut veniant bona, confidenler peccare, et cruci Chri- discurrens per totum mundum, et onus quod quasi
sti quidquid peccanl imponerc? 0 si audiant quod1 grave refugiebat primum, postea sine labore trahit
sequitur : Terra smpesupervenientemimbrem bibens;.' duplicatum. Sic avicula quoe implumis est et sine
el generans herbam opporlunam his aquibus coliturt> alis, se ipsam non polest portare; pondere pluma-
accipit benedictionem a domino : proferens autem» rum et alartim addito, advolat sine labore : sic et
tpinas et tribulos, reproba esl, et maledictioni pro- panis durus qui per se transire non potest, adjeclio-
xima; cujus finis est in com6ttstt'onem.Sed redeamuss j, ne lactis vel alterius liquoris colabilis fit in gutture.
ad meliora, ut ail ipse Aposlolus, et viciniora sa- 15. Amor ergo prius habuit conatum, et aliquera
luti (Hebr., vi, 4-9 et x, 26, 29). affectum; charitas effectum. Jam euim tanto leviiij
12. Jim ergo bonae spei juvenis, cujus Deus ju- operatur charitatis nianus, quanto eam adjuvat il-
ventutem incipit laetilicare, crescere incipit in viruma luininatus oculus. Primum quidem operamur per
perfectum, in mensuiam aetatis plenitudinis Christiii manum, deinde manu tergimus oculura : unde dicit,
(Ephes. iv, 13). Jam enim amor incipit confortari'i A mandalis tuis intellexi (Psal. cxvnr, 104). Jam
et illuminari, et transire in affectum et nomen ma- enim incipit opera sua inlelligere( et affectioues dis-
joris virtutis, et amplioris dignitatis. Amor qtiippe e cernere: jam sic aflicitur virtulibus, ut, sicut Deo
iliuminatus charitas est; amor a Deo, in Deo, add hoc est esse quod bonum esse, sic jam justae et
Deum charitas est. Charitas autem Deus est : Deus, i, sanctae animae non aliter sit esse quam sancte, et
inquit, charitas (I Joun. IV, 16). Brevis est laus, sed
d jusle, et pie esse : sancte in semetipsa, juste ad om-
concludens omnia. Quidquid de Deo potest dici, po- )- nes, pie ad Deum. Ex augmento enim gratioc Dei sic
lestdicietde cbaritate; sic tamen ut, cousiderataa afficit justam animam justus affectus, ut jam in
aecundum taaluras doni ct danlis, in dante nomen n nulla sui parte, vel cogilatuum vel alTecfuum, vei
3S9 LIBER DE NATURA ET DIGNITATE AMORIS. 390
actuuro sciat vel possit esse nisi justa , in toto suo,, A
. tentatione et peccatd incurrente, legi peccati videba-
in omnieo quod est justitioe, plene et indissolubiliter• tur servire. Petrus cum peccavit, charitatem non
afiecta. Unde dicit Apostolus : Charilas nunquami amisit (18) : quia peccavit potius in verilatem, quain
excidit. Aliquando quidem titubat, vel deviat afle- in charitatem, cum ejus se non esse menlitus esl iu
ctionis vel operis effectus, quamdiu iu hac vita noni ore, cujus-250 totus erat in corde. Ideoque
nega-
potest videre charitas uisi ex parte et per speculumi tionero falsitatis continuo Iacrymis Iavit veritas cha-
in aenigmate : sed integer tamen semper et solidusi ritatis (Matth. xxvi, 69-75). Sic et David cum
pec-
in sua virtute suus permanct affectus. cavit (// Reg. xi), charitaiem non perdidit, sed ob-
CAPUT VI. stupuit quodammodo in eo charitas ad vehementem
Amorem conservari, etiam dum homo, quasi invilus, tentationis ictum : et charitatis in eo nequaquam fa-
legi carnis el peccati servit. cta est abolitio, sed quasi quacdam soporatio; quoe
14. Aliud quippe est affectus, aliud affectio. Affec- mox ut ad vocera arguentis prophetae evigilavit, con-
tus est qui generali quadam potentia et perpetua^ tinuo in illam ardenlissimoe charitatis confessionem
quadam virtute linna et stabili mentem possidet. erupit, Peccavi Domino: et continuo audire meruit,
quam per gratiam obtinuit. Affectiones vero suntt B Dominus transtulit a teveccatum luum; non morieris
quas varias varius rerum et temporum affert even-. (Id. XII, 15).
tus. Inlirmitas enim carnis ex vitio primae originis, 15. Adhuc in laude charitatis, amor in fide est et
saepeoffendit, soepecadit, saepelaedit graviler, et lae- spe; charitas in se ipsa est, et per se ipsam. Potest
ditur menteinterius dolente, et patiente potius quam, ctiam esse ut fides et spes sint sine charitate : ut au-
agente quod perperam foris geritur; nec tamen cha- tem charitas lidem et spem in se non contineat, non
ritatem perdente, sed ex charitate gemente et cla- potest esse. Fides enim quod amalur esse asserit,
mante ad Deura : Infelix ego homo; quis me libera- spes prohiittit. Amat igitur qui in fide et spe aroat,
bit de corpore mortis hujus ? Unde dicit Apostolus « sicut amari potest quod creditur tantum et speratur :
Ego, inquit, menle servio legi Dei, carne autem legi charitas creditum et speratum jam habet, jam tenet,
peccati: Et rursum : Non ego operor illud, sed quod jam compleclitur. Amor igitur fidei et spei Deum vi-
habilat in me veccatum (Rom. vn, 24, 25, 17). Ita- dere desiderat, quia amat : charitas quia videt,
que quisquis ille est, sicut dicit beatus Joannes, amat. Ipsa enira est oculus, quo videtur Deus. Ha-
secundura hoc quod natus est ex Deo.id est secundu» bet enira aniraa etiam sensus suos, habet visum suum
interioris hominis rationera, in tantum non peccat, vel oculum, qui videt Deum. Sicut enitn corpus ha-
iri quanlum peccatum quod corpus mortis foris ope- r( bet suos quinque sensus, quibus animae conjungitur,
ratur, odit potius quam approbat, semine spiritua- vita mediante : sic et anima suos quinque senstis
lis nativilatis, quo ex Deo natus est, eum inlerius habet, quibus Deo conjttngitur, roediante charilate.
conservante. Quod etsi interim aliquando incursu Undedicit Apostolus : Noliteconformari huic swcuio,
peccati loeditur et atteritur, radice taraen charitatis sed renovamini novitate sensus vestri, ut probelis qum
in altum delixa non perit : imo slatim fecundius et sit tolttntas Dei bona, et beneplacens, et perfecta
vivacius convalescit in spem boni fructus, et surgit. (Rom. xn, 2). Hic ostenditur quia per sensus corpo-
Sic enim dicitbeatus Joannes : Omnisenim qui natus ris veterascimus, et huic sseculo conformaraur : per
est exDeo, peccalum nonfacit; quoniam semen ipsius sensum vero meutis renovamur in agnitionem Dei,
in eo manel: el non polest peccare, quia ex Deo natus in novitatem vitae, secundum voluntatem et bene-
est (I Joan. m, 9). Notanda vis verborum. Non, placitum Dei. Quinque enim sunt corporis sensus
inquit, peccutum facit, quod patitur potius quaiM animales vel corporales, quibus anima corpus suum
facit qui natus est ex Deo : et non potest peccure, sensificat (ut ab inferiori incipiam) : tactus, gustus,
perseverando scilicct in peccato, dum legi Bei, cui odoratus, auditus, visus. Similiter quinque sunt sen-
mente servit, etiam carnem festinat subigere, quoe D 1 sus spiriluales, quibus charitas vivificat aiiiqiam : id
(18) Quod hic dicit auctor de peccato Petri, jam- ducebatur, quam certum est nori fuisse penitus ex-
duduro sibi objecit S. Thomas, 2, 2, q. 24, art. 12, stinctaro per peccatum; scd tantum aliquo pacto
ad. 2, citando hunc locum quasi ex S. Bernardo de- sopitara : quod etiam de Davide dicendum est. Fa-
promptum : unde videas non hodie primum hunc tendum est tamen solutionem S. Thomaesatis esse
tiaclatum S. Doctori adscribi. Respondetque chari- ad mentera auctoris, qui ea ratione innuit Petrum
tatem amitti dupliciter : uno modo directe per actua- peccando non amisisse charitatero, < quia, > inquit,
km conlemptum ; et hoc modo Petrum non amisisse « peccavit potius in veritatera, quam in charitatem. >
chavitatem : alio modo indirecte, quando committi- Quamvis etiam dici possit contextum hunc efferri
tur aliquid contrarium charilati propter aliquam oratorio more, quo dicimus ea non amitti quocciiD
passionem concupiscentiaevel timoris; et hoc modo recuperantur. Et sicut idem iste auctor ait, eum qui
Petrum contra charitatem facientem, amisisse cha- natus est ex Deo non peccare, quod non perseveret
ritatem, sedcito recuperasse. Verum hscc responsio in peccato : sic dicere potuit, Petrum et Davidem
Duvallio non omnino arridet, qui aliam in hunc lo peccaudo non amisisse charitalem, ncmpe in illa pri.-
cu-ai affert, in 2, 2, q. 2 de Charitate, art. 7 : scili- vatione ad finem usque permanendo. Apposite Gille-
cet auctorem hic non agere de charitate supernatu- bertus abbas, sermone quadragesimo seplimo in
raii et theologica, quaeper quodlibet peccatum mor Canticum canticorum, num. 5 : « Non imputatur, »
tale amittitur; sed de qtiadam charitate acquisila et macula peccali, <dum uon immoratur Quasi
benevolentia uumana, qua Petrus erga Christum cxcessus non est, ubi citus regressus est. i
est, amor carn parentum, atnor socialis, amor A amor inimicorum. Audilus cnim nibil interius, id
naturalis, amor spiritualis, anior Dei. Per quinque est inlra corpus, operalur, sed exteritis quodam-
sensus cnrporis, mediante vila, corpus animoccon- n)odo, id cst acl aures pulsans, animam cvocat ut
jungitur : per quinque sensus spiritualcs, mcdiante cxcat el audiat. Sic et amnrem inimicorura in corde
charitate, anima Dcoconsocialur. nulla vis naturoe, nulliis alicujus nccessitudinis su-
CAPUT VII. scitat atfectus, sed sola ohcdicntia, quoeper auditiim
Supradicli amores quinque sensibttscompurantttr. significalur. Ideoquc amor iste spiritualis dicitur.
16. Tactui comparatur amor parenlum : qtiia af- Idco etiam quia ad Filii Dei similitudinem, et lilio-
fectus islc promplus omnibns, ct quodammodo gros- rum Dei prolicil dignitatem, dic.nle Domino : Bcne-
sus et palpabilis, sic se omnibus naturali quodam facite his qui oderunl vos, ut silis filii Patns veslri
occursu proebet et ingerit, ut cffugete euni non pos- qui in cwlisest (Mutlh. v, 44, 45), ct reliqua.
sis, etiam si velis. Taclus enim sensus csl loltis cor- 20. Quinto, visui comparalur amor divinus.Visvs
poralis, qui ex quorumlibet corporum conjunccionc enim principalis est sensus : sicut inter omncs af-
conlicitur; si tamen ununi corum, aut utrumque fcctiones principatum obtinet amor divimis. A visu
vivat, ut tactus csse possit. Sicut eiiim quoqtio tc oculorum eoeteri sensus. videre dicunlur, curn solus
verteris, corpus tuum non potesl esse sine tactu : sic "^ videat oculus. Dicimus enim, Tange et vicle, gusta
nec anima lua sine boc affectn. Propter quod in et vide, sicque de reliquis : sicque ab amoredivino
Scripturis amor iste non mullum commendatur; caelera dicuntur amari, quoe bene amanlur; cum
imo ne sit nimiiis coercctur, dicente Domino : Si luce clarius constet nil debere amari, nisi propter
quis non odit palrem suum aut mulrem suum, non Deura; nec amari rem qua: propter aliud quitl ama-
potesl mcus esse discipulus (Luc. xiv, 26). tur, sed id potius propler qtiod amalur. Unde est :
17. Secundo, gustui comparatur amor socialis, A quo omnis paternitas in cmlis et in terra nomina-
amor fraternus, amor sanclae ct calholica?Ecclesioc, Tur lEvhes. m, 15). Visus vis quoedam est animac
dc quo scriptum esl: Ecce qnam bonum et quamju- mera, et potens, et pura : sic et amor divinus po-
cundum habilare fratres in unum ! Quia sicut per gti- tcns est, quia inagna operatur ; sed esl purus, quin,
stum vita administratur corporis; sic illi mandavit sicutille ait,nibil inquinalum in eum incurril (S.An-
Dominus benediclionemet vilum [al. add. usque in guslinus, in iibris Confessionum et ulibi). Non enini
smculum]. Gustus etiam licot corporalilerexerceatur, dignatur Deus amari cum aliqua alia re, quae pro-
saporem tamen introrsus generat, quo anima affici- pter ipsum non amatur. Visus item in eminenii
tur : propter quod corporalis quidera maxime hic corporis arce et insigni capitis loco posilus, et se-
sensus, sed taraen ex parte aliqua etiara animalis cundum ipsius coiporis formam infra habet, et or-
csse comprobalur. Sic ct amor socialis, quia ex cor- dine, et dignitate, et virtutis potenlia omnia coctc-
porali cohabilalione in unum, ex similitudine pro- rorum sensuuminstrumenla, ipsosque sensus, quos,
fessionum, ex parililate studiorum, aliisquc hujus- ut ita dicam, animaliores, propinquiores; quos vero
modi causis, confcederalur, mtituisque officiis enu- corporaliores, remotiores. lnfimus enim omnium ct
tritur, rnaxime animalis csse viiletur. Sed tamen ex cacterisignobilior taetus, licet communis esse videa-
magna partc ct spirilualis est, quia sicut sapor est tur tolius corporis, lamen proprie manuum est. Sic
in gustu, sic affectus fralcrnai charitatis fiagrat [al. mens quae caput est animoe, et principale ipsius
fragral] 1n affectu, de quo scriplum est : Sicut un- mentis, sedes esse debet amoiis Dei, ut sub se ha-
guentum in capite, quod dcscenditin barbam, barbum beatelregatctilluslretcscteros amores; nee sitineis
Aaron; quod desccndit in oram veslimenli ejus, sicut qnod seabscondat a calore ejus, etlumine ejus: quos
ros Hermon qui descendil in montem Sion (Psal. quidem spirilualiores, habens propinquiores ; quos
<:xxxn). vero animaliores vel carnaliores, remotiores; cum
251 *8. Tertio, ooori comparatur amor natura- dilexerimusDominum nostrttm ex tolo corde nostro,
lis, qui naturaliter ex ipsius naturae similitudine ct. .r, et ex tola anima nostra, et cx omnibus viribus no-
consortio absque oroni spe recompensalionis omnem slris, et proximum noslrum sicut nos ipsos. Visus,
hominem diligit: qui ex occultis naluroe recessibus; ut diximus, in digniori corporis loco sedem habens,
veniens, etanimse se ingcrens nihil humanum ab eoi etiam super ipsaro aniroalitatis virtutem aliquid mo-
palilur esse alienum. Sensus autem iste magis ani- liri videtur : el mentis vel mcmoriae, quanlum fas
malis esse videlur quam corporalis, id est odoralus,, est, gestit imilari virtutem, uno hora? momenio
quia ad creandum cum inlorius corpus nihil agilprse- medium coeli pervolans, in uno momenti puncto
ler levem instrumenti sui, id cst narium atliactuin;;; plurima terrarum stadia transvolans, sieet illumina-
et licet hauslus pcr corpus, aniraara tamen afiicit,, tus amor Dei, suara in aninia chrisliana scdcm ob-
noc corpus. Sic ct amor naturalis magis spiritualis> tinens, ad quamdam divinaepotentioe simililudinem
esse videtur quam animalis; quia, proclcr solumi cam provehit, dum omncm creaturam anguslam et
connaturalis humanitalis respectum, non consangui- brevem, imo nullam videri facil ad comparalioneni
nitas, non societas, nec aliqua omnino in eo neccs- Dei, dum conlidit sua esse omnia quae Patris sunt,
situdo hujusmodi consideratur. dum omnia ei cooperanlur in bonum (Rom.vm, 28),
19. Qtarto auditui comparalur amor spiritualis,, dum sive Paulus, sive Cephas, sive mors sive vita,
5P5 LIBER DE NATURA ET DIGNTTATEAMORIS. 391
sivcomnia quac sunt, ejus sunt (/ Cor. m, 22); ct A rando, dubitando, ct paipando vix audebat tendere
fidelis viri lotus mundusdhitiarum est (19). pedem boni assensus. Fortitudo enim siroplicis, via
CAPUT VIII. Domini (Prov. x, 29). A saeculi ergo actibus, et affe-
sicut Paulus aposlolus : Mihi,
Ralioneet amore fieri hominemad omniaindifferentem ctibus se mortificat,
et ad qumvisardua forlem ac inlrepidum. inquit, mundus crucifixus est, et ego mundo (Gal. vi,
21. Visus ergo ad videndum Deum nalurale lumen 14). Cum enim alternon curaret dealtero, cum suis
animoe, ab auctore naturoecreatus,charitas est. Sunl ligati affeclibus, ad se invicem non polerant vel cu-
autem duo oeuli in hoc visu, ad lumen quod Deus rabanl accedere ; sihi invicem crucifixi erant Pau-
252 est videndum naturali quadam intentione lus et niundus. Sed lamen, cum Pauli conversatio
semper palpilantes, amor el ratio. Cum alter cona- tota esset in ccelis (Philipp. m, 20), non recusabat,
tur sine altero, uon tantum [at. adeo] proficit; cum quandocunque necessaria erai bominibus iu terris:
invicem se adjuvant, niultum possunt, scilicet cum propter quocl cum gemilu dicebat, Cupio dissolvi et
unus oculus efliciuntur, de quo dicit sponsus in esse cum Chrislo : multo enim melius (Philipp.i, 25).
Canticis : Vulnerasli cor meum, o amica mea, in uno Et o quam mclius est esse cum Christo! Esse enim
oculorum tuorum (Cant. iv, 9). In hoc autem plttri- Christum cum Paulo, sicut et ipse dixit, Ecce ego
"
nium laborant suo unusquisque modo, quod aliei vobiscum sum usqtte ad consunimutionem swculi
eorum, idest ratio, Deum videre non potest nisi i« (Malth. xxvm, 20); sic, inquam, esse Christurn
co quod non est, amor autem non acquiescit recum Paulo, magna Pauli securitas : esse vero Pau-
quiescere nisi in eo quod est. Quid est enim quod lum cum Christo, vel hic per contemplalionem, vel
ralio omni conatu suo possil apprehendere vel inve- ibi per bealitudinis procsentiam, beaia et gloriosa
nire, de quo dicere audeat: Hoc est Deus meus ? In Pauli felicitas. Charilas ergo Dei sursum cum at-
tantum enim solummodo potest invenirc quid est, tollcbal: cbarilas vero proximi infra eum preroe-
iu quantum invenit quid non est. Habet etiam ratid bat, quasi a collo dopendens. UnJe sequitur et di-
suos quosdam tramiles certos, et directas semitas cit: Permanere autem in carne necessarium propter
quibus incedit : amor aulem suo defectu plusproli- vos (Philipp. i, 24).
cit, sui ignorantia plus apprehentlit. Ralio ergo per 25. Affectus ergo cbaritalis Deo indissolubililer
id quod non est, in id quod est videtur prolicere : inhajrens, et de vultu ejus omnia judicia sua colli-
amor poslponcns quod non est, in eo quoil est gau- gens, ut agat vcl disponat exlerius, sicut voluntas
det deficerc. Indequippc processil; et naluralilerin Dci bona, et beneplacens, et perfecta, diciat ci in-
suum spirat principium. Ratio majorem liabcl so- terius; dtilce habet in vultum i-llum sempcr inlen-
brielalcm, amor bealiludinem. Ciim tanicn, uldixi, dcre; et sicut in libro vitae, leges in eo sibi legere
iaviccm se adjuvani, et raiio docet aniorcro, et vivendi, et inlelligerc, illuminare lidem, roborare
amor illuminat ralionem; et ratio cedil in affectum spem, suscitare charilalem. Jam enim et Spiritus
amoris, ct amor acquicscit cohiberi lerminis rat.o- scicntia: [al. Spirilus sanctus] evidenler sanctam
nis; magnum quid possunt. Sed quitl est quod pos- docel animam, quid, qnomodo sit faciendum : et
sunl?Sicut proliceie proficiens in boc, el hoc disccre Spiritus fortitudinis vires, vcl virtutes siibminislrat
noii potest, nisiexperiendo, sic nec communicare po- facicndi; Spiritus consilii disponit. Et cum aniinae
luit inexperto; quia sicutdicilur in Sapientia, In gau- illi vacat Deo inhocrere, Deo efficilur siroilis per de-
dio ejus non miscebitur exlranetts (Prov. xiv, 10). votionis pietalem, el voltintatis unitalem. Cum vero
22. Ex hoc jam aniinaro suavilate hactenus et ad homines et humana redire compellilur, a lege
deliciis amoris lenere cnulritam, sed et nonnun- vultus Dei, et exbilaratam faciem 253 '» °'e 0 c'>a"
quam paternae pielatis disciplinis allrilam : cx hoc ritatis Dei, lam factis quam diclis, et etiam glo.iti-
jam, inquam, forlis ut mors dileclio pervadit dulci calione quadam et gratia exterioiis hominis refeit
amoris gladio ab ainore et affectu saeculi, sic occi- ad homines : ipso suo honilatis quodam habilu, ei
dens eam fundiluset interimens, sicut roors inleri- D graiia cam sibi exigil, vel efficil apttd eos reveren-
mit corpus : in tantum ut dici de ea possit, quod tiain, utetiam in promplu hahcai, in qtio volueril,
deEitoch.scilicet quo.l non iiivenilur in sacculiacti- eoriim obedientiam. Nam ctsi ex occulto illo ad vi-
bus, quia transtulil eum Deus (Gen. v, 24). Sed tia delinquentiuni, et corruptos mores erraniiiim,
corpus morte sua inortificatur ab omnibus sensibus aliquamlo exiens ex veritate et severitate judiciorum
suis : anim.i autem morle sua prolieit magis, et vi- vultiis Dei, quasi facics cornuta apparet et terribilis
vificatur, et roboralur in suis; forliter, et constan- (Exod. xxxiv, 29, 50), ubi visa fuerit a corrigendis
ter et prudenter inccdens jam in seinitis suis, et secundum insolubilem veritalis legem omnia agi et
oronibus gressibus ; et quocunque hactenus igno- disponi in pondere, el mensura (Sap. x>, 21) : ce-
(19) Hanc sententiam efferunt LXX Interpretes Macedonium, n. 26. «Jam vero, inquit, si prudenter
Prov. xvii, post versum 4,cum desitinHebraeo, Chal- intueamur quod scriptum est : Fidclis hominis totus
daeoel Latino, hoc motlo : Ejus qui fidelis esi, toius mundus divitiarum esl, • elc. Eamdera senleiiliam
mundus diviliarumesl; illius autem qui infidelis, neque explicat Cassianus, Collat. 24, cap. 26. Ulilur ea-
obotus. Eadem legilur frequentius apud SS. Patres, dem Bernardus in Vita S. Malachiae,cap. 28, n. 63,
Hieronynium,episl. 105,ad Paulinum,«Credenti totus cui, etsi pauperi pecunia, attamen liducia in Deum
niunclusdivitiiiiuinest, infideliscliamobolo indiget ;> ijjvili, non deerant sumptus ad exstruenda ampla
Augustinus, Confess. lib. v,cap. 4, etepist, $, ad liVOnasteria.
PATROL.CLXXXIT, 13
595 GUILLELMI ABBATIS S. TIIEODERICI m
ditur [al. creditur] charitali; et ira illa charilatis lA mael filium servitutis, cum propter cos fructum ne-
intelligitur disciplina. Ideo roloc in quibus est spi- gligunt spiritus, et serviendo ipsorum salufi, acti»
rilus vitae, semper eunt in volunlalero Domini pcr- btis servilutis eorum omnes postponunt affectug
ficiendam: nec revertuntur ad faciendaro suam. Si profecluum suorum : ipsis vcro perpetuum pnedW
iubentur prseesse, praesunt in sollicitudinc : si ju- cantes sabbatum, a curis saeculi, a necessitatura
iienlur subesse, in humilitate : si aliquibus coesse, ar.xielalibus reddunt alienos. Coactis enim irr brevi
in charitate. Si praelali suut, sunt sicut patres ad necessilalibusipsis, parvo vivitur. Vililasin vestibus,
filios : si subjecti, ul lilii ad palrcs suos : si convi- sobrielas in viclu, et caeteris omnia praefixae legis
ventes, omnium servos se faciunt. Pius ad omnes tcrminala limilibus, ut nec plus habeat quis quam
affeclus, dulcis in hono consensus : occursus in hi- licct habere, et sufficiat omnibus; nec plus habert
laritate, cohahitatio in gratia, discessus in osten- libeat, si liabenl quod liccat habere.
«ione charitatis. Ad minores, quovis modo, milis 25. Nunquid non ista est non terrcstris, sed cce-
affectio cum opere : ad patres amor usque ad sub- lestis 254 paradisus? Sed in ista paradiso solis
jeclionem : ad majores rcvercnlia usque ad servi- praelatls permiltilur manducare assidue de 1I<TIO
tutem. Non quoe sua suut quaerunt, sud quae sunl scienli;» boni et mali; id est, dispensaliones admi-
U
omnium. Si fieri potesl in eis qua? sunt adversa, nistrare discretionis ; siibditis vcro, quorum cst
sua secpe faciunl, quoe sunt omiiium (20). Et ad obedirc, non discerncrc, si qnis illud teligcril, morte
haec omnia, quotlcunque lex illa summa ordinave- morietur. Omnes omni tempore sludcnt oris silen-
rit, facile habenl el membra corporis, ct bouam votio, invicem cordis loquunlur affcctu.Crebiiseorum
luntateni commodare, cum Spiritus sancli arrham qui procsunl exborlalionibus oleum additur camino,
et pignus acccperint, scrviitilcin istam creaturas et licet plus ipsi muluo se cxciter.t cxemplo. Honore
membrorum suorum brevi traiisiluram iu adoptio- et obsequio inviccm cerlalim sc praeveniunt (fiotii.
nem el revelalioncm filiorum Dei. XII, 10), secuiidum Apostnlum, in provocatione sc
CAPUT IX. ^haritatis invicem provocantes (Hebr. x, 24), invi-
Cohabitationem hominum religiosorum, veluli scho- cem suscipientcs. Nulltim rntcr se patiunlur esse
lam quamdatn amoris depingit. solilarium, nedicat ei Salon.on : V<rso/i/ (Eccle. IV,
24. Scd vcniamus ad eam qttam clicit Apostolus 10). Solitarium cum deptitnnl, qui in conscienth
societatem spiritus (Philipp. n, 1), el laudem disci- sua per confcssionem »1011 vult haberc socium , vel
plinoe; ad bouum illud et jucundum cohabitationis qui novis et solitariis atliiivenlicnibiis suis conturbat
fraternae in unum; ubi mandat Dominus bcnedictio- (C societatem fratrum. Si quamlc res exigit, permitti-
nem ct vilam (Psal. cxxxti, 5), de quo dicit Domi- tur de rebus animse vel corpori necessariis mite col-
nus : Noliletimere, pusitlus grex: quoniam placuit loquium : sin aulem, miiius ubiqwj silentium. Ad
Palri vettro dare vobis regnum (Luc. xn, 52). Laus studium orationis tanla et tam -continua ubique de-
ergohujusdiscipliiixabApostolissumpsitcxordium, votio, ut iocus orationis oronis, sicul toeus divinae
qui sicut a Domino didiccrant, vel a Spirilu sancto, dominalionis : psalmorum tam pia, tam consona,
eujus virlule lniper cx alto fucrant induli, modum tam fervens niclodia ; ut viloe, et movum, «t bono-
convivendi sic sibi insliluerunt, ul essct multitudinis rum affecluum, non musicoe, setl charitalis regulis
cor unum, auima una, et oniuia comrounia, etessent melos compositum quadam similitudine consonan-
unanimiter semper in templo (Act. u, 44-47; IV, tioe Deo rcproescul.are d sacrificare vidcantnr. In
54, 55). Hanc apostolicse institulionis formam qui- communibus pietalis sludiis, in quadam etiam vul-
dam etraulantes, non habent domos, vel diverticula, tuum, ct corporum, ct liabiluum gralia invicem, in
nisi domum Dei, domum orationis. Omnia quaecun- se ipsis booitalis diviwaevidentes pra>sentiam tanto
que faciunt, in nomine Domini faciunt; simul ha- se affectu complecltintur, ut, sicul serapliim, in
bitantes uno ordine, una lege vivcntes, nihil habcu- amorem Doi alter ardeat cx allero (ha. vi. 5), nec
tes proprium, nec ipsa corpora sua, nec voluntates ^ ullo modo satis esse possit deferenti quodcunque
in potestate sua habenles. Siinul dormiunt, simul allcr defert alteri.
surgunt; simul orant, simul psallunt, simul ct le- 26. llaec est spocialis charitalis schola, hic cjus
gunt. Fixum ct imroobile propositum eoruni obedire stuciia excolunlur, disputaliones agitantur, soluiio-
pweposilis suis, ct subjacere eis. Ipsi vero pervigilan- nes non raUocinatio»ibus tantum, qusntnm ralione
tesproeis quasi rationem rcddituriproanimabus eo- et ipsa reruni veritate et cxperientia terminantur.
rum, re ipsa ipsis praedicant, quod in Jeremia po- Hic qui in proficicndo lassus est, si roadet ad sar-
pulo israel Godolias legitur praedicasse : £170 pro cinas, quas adhucde suisctcohabitauUuni Aarcinis
vobis respondebo Chaldeeis qui veniunt ad vos. Vot et neccssitalibus seeum trahit, nec morieiur, nec
atttem coitigite frumentum, vinum et olcum in vasit retro regredi, nec ullra procedere lege compcllilur :
<mlris,tel habitntc in urbibus vestris securi (Jerem. et si fidciiter resideas hic sarcinas ctistodierit, in
XL, 10). Risumqne cordis sui, et gaudium Isaac triumpho victorisepa)-nmei erit dissimilis, qui ulte-
sar-
quotidie Deo pro eis immolantes, filium libcrae, rius processerit (I Reg. xxx). Honne locus cst
filium reproinissionis; reservant et conservanl Is- cinarum, ulti patimur cos qui per poteuliam nos op
(20) Haec verba, Si fteri omnium, dcsunt in aliis.
397 LIBER DE NATURA ET DIGNITATE AMORIS. 398
primunt, quasi caput nostrum conculcanles, inimi- A Itaque sicut cceperamus, prosequamur de gustu.
cos supra dorsum fabricantes ; fllios quasi in medio 29. Corpus Christi universa est Ecclesia, tam ve-
cordis amplexibus inhaerentes [al. male vulneran- tei is quam novi Testamenli. ln hujus corporis ca-
tcs] ? foris pugnoe, intus limores ; quotidiana, imo pite, id est prima et anliquiori et superiori parte,
continua omnitim sollicitudo. Sed adhuc habet Idi- qtiae cst primitiva Ecclesia, quatuor sur.t sensus :
thum, quo trausiliat; adhuc grandis restat via as- visus, auditus, odoralus.et tactus. Oculi sunt Angeli
eendenti in montem Domini, et ad domum DeiJaceb. propter contemplationis sublilitatem : aures, P*tri-
Ultcrius tamen procedcrc fas non cst curo sarcinis, archae propter obedientiae virtutem : nares vel odo-
sed et seuectuli suadebelur rcverenlia. Ex hocenim ralus, Prophetae, propter absentium notitiam : ta-
jam seneclus incipit, sed venerabilis, non annorum, ctus vero communis est sensus. Omnes hi sensur.
sed virlulum numerocomptilala; spirans sapientiae: ante Mediatoris adventum in capite erant, sed lan
matuiiialemetrequiem laborum, quasi emeritoe mi- guebant inferiori corpore cmorluo pi-opter unius
litiae proeinium. sensus absentiam, id cst gustus, sine cujus admini-
27. Suscipiens enim sapientia proflciendi iter per- culo nec vivere corpus poterat, nec sensus vim suae
ficiendum, charitatem quidem non abjicit, non de- vivacitatis obtinere. Quidquid enim ad totius corporiK
serit, sed provehit: sed tantum pertaesum habet, " spectat alimemum, cunetis senstbus, universo cor-
ut dictum esl, sarcinas cjus portare, quoe aliis jam pori appone, suppone, circumpone; si solus guslus
intendens rebus parare se, et aplare conatur ad in- deerit, quid proderit? Infunde aurihus, intrud»
trandum in gaudiura Domini sui. Odit ergo curas naribus, vel per quamvis aliam partem; obessu
quascunque , elsi quando aliquos suscipit labores, polerit, prodesse non polerit. Guslum autem
sed labortim non amat sollicitudincs. Vires qttidem quaedamsequitur saporis dulccdo, quam in iiiletiori
non deflciunt ad portandum, sed refugit impedi- suo sentiens anima, mo;lo quodaro singulari et caete-
mentum. Excitans ergo in hoe proliciendi gra;Iu ris sensibus incsmmunicabili, quae sttscipit, cuncta
Dominus, et provocans sanctam animam ad intran- discernit, et dijudicat : seque omnesque sensus ve-
duni, ut dictum est, in gaudium suum : Diliges, \n* gelat, ct conlirmat. Gtistus ergo in capitis et cor-
quit, DominumDeum luum ex lolo corde tuo, el ex poris conlinio, itl est in gutture positus, velut utrum-
tola anima lua, el ex omnibusviribus tuis, et ex tola que conneciens, cum designat qui per conditio-
mente tua (Deut. vi, 5). nem carnis paulo minus est minoratus abAnge
CAPUT X. lis, et Moyse, et Elia caelerisque Patriarchis, et
Gustumet saporcm rerum divinarum nobis infundi Q Prophelis. Per exhibitionem patientiae et liumili-
per Chrislum. tatis minorcm se quodammodo fecit, et humiliorem :
28. Qualuor in Deum a nobis ct toti exiguntur cum illi potenti virtute, Dei el suos prostemerent
affectus. In eo quod dicit, Ex loto corde luo, tolam inimicos; ipse vero suos doceret discipulos : Siquit
sibi vindicat vohintatem : in tota anima, totum amo- percusserit te in dexteram maxitlam, prmbe ei et
rem : in omnibus viribus, virtutem designat chari- atteram (Malth. v, 59).
tatis : in lo(a tnente, fruilionem sapientiae. Primum SO.IIic cnira post Prophetas veniens ct Patriar-
cnim ad Deum volnntas animam inovet, amor pro- chas, limes quidam Legis el Gratioe, capitis ct cor-
movet, charilas contemplatur, 255 sapienlia frui- poris, per mysteria humanitatis suae, et passionis,
tur. Sapientia vero digne in mente constiluitur. Quae et resurrectionis, quaecunque in lege, et Prophetij,
c.um ideo mens dicattir, quod meminil, vel eminet el Psahnis, et hymnis salubria, quzecunque corpori
in auima, bene illi adscribilur virttiti, quae stiper vilalia vel utilia, quasi quoidam ipsius os degu-
omnes eminent virtutes animoe. Est enim mens vis stans, id est intelligens, et per se intelligenda corpori
quaedam animae, qua inhseremus Dco et fruimur : trajiciens, homo Christus, iuteiiori quodani divini-
fruitio autcm haec in sapore quodam divino est, lalis suaesapore [quo sapientia nobis facttts est «a-
undeet a saporesapienlia. Sapor aulem iste in guslu D i pientia Dei Christus(J Cor. i, 50)] sapida ea habet;
quodam est. Guslum autem istum digne nemo po- nobisque facit sapida vel utilia. In se enim vivens,
test «xprimere, nisi qui meretur gustare : G«- et per se totum corpus vegetans et conformans,
slate,el videte, quoniam suavis est Dontinus (Psat. gaudium sibi, gaudium angelis facit de consumma-
xxxui, 9). Hoc gustu secundum Apostolum gus- lione corporis; gaiidium Patriarcbis et Prophetis d«
tatur Dei verbum, gustantur etian*, diviliae sowjuli visione diei suse, sicut ipse dicit, Abruham pater ti«~
venturi \Hebr. vi, 5). Jam ergo de gustu isto, sler exsultuvit, ut videret diem meum; vidit, et gavi-
qui saporem habet illum, in quo sapientia sapit, susesl (Joan. vm, 56) : gaudium univcrso corpori et
subtiiius inquirendum esl. Primum dicendum quia vitam; ita ut quodam menti6 Iripudio univcrsali iilo
licet per gradus ad arcem sapienliae venerit «rui tactu spiritciali vivificati et confirmati elamemus,
ascendit, tameti nisi ubique in omni graJu usque Quod vidimus el uudivimus, et manus nostrm contre-
ad ullimum, sapientia (sicut ipsa dicit in libro sui ctaverttni de Verbo vitee(I Joan. i, 1). Ideoque in
nominis) quserentes se quacsisset, et occurrisset in omnibus orationibus nostris subjicimus, c PerChri-
viis, ostendens se hilariter (Sap. vi, 17); nec vo- slum Dominum nostrum : i vel qaia omnes oratio-
luntas movisset,necawiorproaiovisset; neccharitati nes nostras ct sacriflria ad Deum Patrem dirigim; •
contemplatio, nec sapicntiac provenissct fruitio. per eum, sieut per mediatorem nostrum; vel quia
399 GUILLELMIABBATIS S. THEODERICl 400
quidquid speramus a Palre luminum, omne datum A . vel aeternitas, quod unum est. Nihil euiin vere est,
optimum, et omne donum perfectum (Jac. i, 17), nisi quod incommulabile est. Ad quacduobus modis
non per aurem, non per nares, sed per ipsum petimus rcspondere nos convenit. Potentiae quae potest nos
infundi os nostrum, et guslum nostrum, et sapien- punire, et sapienlice, quam nil potest latere, debe-
tiam 258»ostram> utsumentipossitesseprofieiium. mus timorem verum; itl est, quera non impedit tor-
51. Hic esl guslus, quem in Christo facit nobis por securitatis, vcl refiigium simulationis. Simula-
spiritus intelleclus, intellecttts scilicet Scripturarum tio est vel quando flngiinus laborem in praecepto,
et sacramentorum Dei. Unde cum post resurreclio- vel quando irrationabilem misericordiam simuia-
nem suam Dominus discipulis apparuit : Tunc, in- mus in Deo. Charitati et êritati dcbemus amo-
quit evangclisla, aperuit illis sensum ut intelligerent rem verum ; id est, quem non impcdit tepor affe-
Scripluras (Luc. xxiv, 45). Cum enim Scripturarum clionis , vel scrupulus suspicionis. Charitati enim
interiorem sensum, ct virtutem mysteriorum et sa- quid debetur nisi charitas? Veritas vero charitalis,
cramenlorum Dei cceperimus non soluni intelligere, et charitas veritatis omnem removet scrupulum su-
$ed etiam quadam, ut ita dicam, cxperientiae manu spicionis. Suspicioncm autcin dico, ne non amet
palpare el.lractare (quod non fit nisi quoclam con- charilas, ne dccipiat verilas, ne defluat aeternitas.
scientiae sensu, et experientiae disciplina intelligen- " Unde Paulus : Ul possilis comprehendere cum omni-
tis, imo, ut plus dicam, intus in semetipsa legenlis, bus sanclis quw sil longitudo, luliludo, sublimitas.et
ct sentientis bonitalem Dei, et virtulem quam po- profunditas (Ephes. in, 18). In sublimitate nota
tenti bonitate cum cfficaci virtute in filiis gratiae, poteutiam; in profundo, sapienliam; in lalitudine,
opus ipsius graliae operatur); tunc denium sapienlia charilatem ; in longiludine, aeicrnilatem, sive verita •
quoil suum esl exsequitur; lunc quos dignos judicat, tem. El hoecesl crux Chrisli. Et alibi idem aposlolus
unclione sua, docet de omnibus; tunc apposito bo- exprimens evidentius sumroae in nobLs sapientise
nilalis Dei sigillo, omnia nostra pacata unctione virlutem , Propterea, inquit, el ego audiens fidem
illa et emollita imprimit et conforroat; etsi qua pu- veslram quw est in Deum, et ditectionem in omnes
ra, si qua rigida inveneril, inculcat et infringit; do- sanctos, non cesso gralias agens pro vobis, memoriam
nec lactitia salularis Dei recepta, et sapientiae spirilu veslri faciens in orationibus meis; ut Deus, Domini
principali confirmala sancta aniroa, laeta ad Deuin nostri Jesu Chrisli Paler gloriw, dcl vobis spiritum
decantet, Signatum est super nos lumen vullus tui, sapienliw et revelationisin 257 agnitione ejus, illu-
Domine; dedisti Iwtitiam in corde meo (Psal. IV, 7). minans oculos cordis veslri, ut sciatis quw sit spes
Unde et Dominus : Hwc est, inquit, vita mtema, ut vocationis ejus in sanctos, quw diviliw gloriw h^redi-
l>
cognoscant le solum verum Deum, el quem misisli Je- lalis ejus in sauctis, et quw supereminens magnitudo
sum Christum (Joan. xvn, 5). Beata scienlia, in qua virlutis ejus in nos, qui credimus secundumoperatio-
continelur vita aelcrna. Vita isia cx illo gustu est, nem polcntiw virtulis ejtts, qitam operatus est inChri-
quia gtislare, hoc est intclligere. Ex hoc guslu per slo, suscitans illum a mortuis (Ephes. i, 15-20).
bunc saporem in hac sapienlia minimus ille Aposto- 55. Cum ergo orante Apostolo, et exaudiente Deo,
lorum salialus, exhilaralus, conlirmatus, Mihi, inquit, datur nobis spiritus sapientiae, et revelationis in
ainimo omnium sanctorum data cst hwc gratia, in agnitionem ejus, iclest ut agnoscamus eum et sapia-
gentibus evangelizare invesligabiles divitias Chrisli, et mus eum, vel sapiat ipse in nobis; cum illuminan-
'iiiiminure omnes, qumsil dispensatio sacramenli abs- tur oculi nostri, ut videamus bonum, et bona boni
ecadili a smculis in Deo, qui omnia creavit: ut in- iiitelligamus, ad quae nos tiahit spes vocalionis ejus,
notescat principibus el polestatibus in cmlestibus per scilicet divitias gloriae oelernilalis ejus in sanctis; in
Ecclesium multiformis sapientim Dei, secundum prm- iiis omnibus nobis bonitas, vel benignitas apparet
finitionem smculorum in Chrislo Jesu Domino noslro, illuminantis et vocantis : cum vero ut sequamur
in quo habemus fiduciam et accessum in confidenlia vocanlein, etiam virtus additur, per ipsam experien-
oer fidemejus : et post pauca, Hnjus, inqtiit, rei gra- j) liara spiritus sapienlisc revelatur nobis, quae, vel
lia flcclogenuu ad Palrem Domini noslri Jesu Cltri- quam sit supereminens magnitudo veritatis ejus in
sli, ex quo omnis puternitus in cwlo et in lerra nomi- nos.Ex hoc igitur, qui sic est, ex gustu divinoecon-
nalur, ut det nobis secundumdivilias glorim suw vir- templalionis palato cordis sanato, omnia discernit,
tutem corroborari, per Spirilum ejus in interiori ho- omnia dijudicat. In auctore omniuro bonorum Chri-
mine habitare Chrislum per fidem in cordibus veslris, sto, primum ei sapit sua ad Deum conversio, deinde
in charitate radicuti el fundati, ut possitis compre- peccatorum remissio; poslmodum pro ira, cujus
hendere qum sil lalitudo, longitudo, sublimilas, et fllii erarous, graliarum mulliplex augmentalio : ct
profundum (Ephes. m, 8-18). Libet hic adverlere, si haec omnia nonnisi per Dominum noslrum Jesum
forte iu sensu aposlolicae sapientiae aliquatenus pe- Christum. Ipse enim est mediator noster, et sapien-
nelrare possimus. tia nostra, eujus quod stultum est, sapientius est
CAPUT XI. hominibus (/ Cor. i, 25).
Quid Deo debeamus; et de necessitate medialoris. 34. Nam cum talibus bonitas Dei abundaret et
52. Contra qualuor Dei debemus duo. Quatuor offerretur omnibus, nec esset qui reciperet vel sciret
tunt in Deo, potentia, sapientia, charitas, et veritas recipere, vel recipere doceret, nec qui illuc posset
401 LIBER DE NATURA ET DIGNITATE AMORIS. 402
ascendere, ubi bona hrcc distribuuntur, vel quod bucc A iv, 34) : et in Psalmo, Lwtelur cor mcum, ui timeat
posset deferre: opus erat mediatore nos inter et:t nomcn luum (Psal. LXXXV, II), et caetera multa in
Deum, per quem nostra appropinquarent TJeo, ett huncmoduin. Per quem eliam et seipsum videba-
bona Dei nobis. Iniit ergo consilium tota Trinitas,, tur abjicere, humiliare, negligere, ut opus quod pcr
consilium illud, de quo Propheta dicit : Consilium i eum fecerat Pater, sed perierat, reparatum el reno-
tttum antiqunm verum fiat (Psal. xxxrr, sec. LXX). vatum ei posset reconsignare.
Videbat quippe Dominus quantum ad hominem om- 50. Iloc igitur modo ad Patrem mediator noster
nia confusa, cmnia turbata; nihil stare in Ioco suo,, habuil limorem quasi sursum; ad miscrum vcro re-
niliil procedere ordine suo.Videbat hominem abiissei conciliandum pietatem, quasi dcorsum; ad utrumque
in regionem dissimilitudinis lam longe, ut per sei vero scientiam, sciens quid cuique esset exhiben-
nec sciret, nec posset redire. Angelus enim prae- dum. Sed ad implendum ministerium mediationis
sumpserat similitudineni Dei, dicens : Ponam sedem i suoecum Patris bonam haberet voluutatem desur-
meam ad aquilonem, et ero simitis Altissimo (ha. sum, a misero autem inferins jacente haberet nibil;
xiv, 15,14). Homo similiter Deus esse voluit, cuii ct habere aliquid ralio et ordo mediatinnis require-
persuasum crat esse sicut dii (Gen. m, 5). Ergone,, ret, exegit ab co lidem. Exegil autem fidem, proero-
inqtiil, Deus Paler, Filius meus, splendor gloriae; B gando pietatem. Qua exaclione nulla polcrat esse
meoe, et figura substanli.-e meoe(Hebr. i, 5), in ipsai validior; quia non fuerat difficile homini misero ei
mei similitudine lot aemulos habebit, et pares, et se credere, a quo se pracventum videbat pietate.
socios?Proecipilatus cst uterque. Viilens imago Dei: Sed et cum se ei credere non posset, in quo spem
Deus Filius angelum et hominem,qui facli eranl ad non baberet, (quis enim se ei crederet, in quo spem
ipsam, id est imaginem Dei, per inordinatum ima- non haberel?) cum litle etiam spcm oblulit, cum spe
ginis et similitutlinis ejus appelitum perisse : Heu ! etiam aduens timorem, sine quo spesesse non pote-
inquit, sola miseria carcl invidia; sed subveniendum rat; ne scilicet desereretur a tani pio medialore. Ac-
est ei, cui subvenire non prohibet justitia. Exhibeo cepto ilaque mediator a reo suo lanto salulis pigno-
Eie igitur bonuro hominem despcctum et novissi- re, ad Patrem regredilur, scilieet cum in montem
mum virorum, virum dolorum et scientem infirmi- solus ascendit orare, vel cum factus in agonia pro-
tatem (ha. LHI, 5), ut zelet et imitetur in me humi- lixius orabat cum sanguinco sudore : Pater, inqttit,
litatem, per quam perveniat ad gloriam, ad quam clurifica Filium tuum, ut Filitts luus clarificet te
praepropere feslinat, ut possit audire a me : Discite a (Joan. xvn, 1). En quid tibi, en quid exhibeam illi.
me quia mitis sum el humilis corde, et invenielts re- ( En quid a tehabco, en quid ab illo. Mediator quippe
quiem animabus vest/is (Matth. xi, 29). stnri, et in salutem ejus jam videntur concurrere
CAPUT XII. medialionis mcse rationes. Sctl captus est etligatus.
Consilium et progressus humanw redemptionis Alligavit eum forlis : et nisi fortior eo supervenerit,
exponilur. non diripiel vasaejus. Sed mitte manum tuam de
55. Accingit ergo se quodam modo Dei Filius, et alto, et eripiam eum de inimicis cjus fortissimis, in
aggressusest per htimilitatem recuperare eum, qui spiritu fortitudinis, fortitudo tua, el virtus tua. Scio
recuperari poterat, qui per superbiam perierat. Itaque enim quid faciam. Moriar innoeens pro nocente, et
inter Deum et hominem medium se faciens, qui re- plus poterit incomparabililer bonitas mea, quam
cedens, a Deo caplus el ligalus a diabolo erat, hoc hostilis malitia; pcena innocenlia? meoe,quam poena
modo boni mediatoris elpersonam induil et acttim. inobedientioehtimanae.
Factus est homo : Egressa est virga de radice Jesse, 37. Et clarificavi, inquitPatcr, e( clarificabo (Joan.
et fios de radice ejus ascendil : et requievilsuper eum xn, 28). Jam fortissimo mediatore opus est spiritus
Spiritus Domini, spiritus sapienlim el intellectus, consilii; quia si princeps inundi intelligeret, nun-
spiritus consilii et fortiludinis, spirilus scientim et quam Dominum gloriae crucifigeret (/ Cor. n, 8).
pietatis, et replevit eum spiritus timoris Domini (hai. rD Per omnia ergo virtulem ei divinitalis occultans, et
xi, 1-5). Inlelligite hic fortissimum scilicet agono- solam ei carnis infirmitatem procferens,per justitiam
thelam nostrum, quasi campum mundi iiigrc-ssum vltoesuae invidiam suscitavit hostilis nequilise : per
inungi ad palaestraro oleo Spiritus sancti : et exsul- infirmitatem sua>camis spem illi contulit victoriae,
tantem gigantem ad currendam viam dispensationis ad faciendam invidiam accedentibus miraculis, qui-
humanse (Psal. xvm, 6). Nota vero prophetam a su- btis reconciliandi sui fidem in se roborabat. Dece-
periori coepisse, et descendisse ad inferiora, quia ptus anliquus deceplor, pcenam peccati, mortem
mediatoris annuntiabat descensum. Nos vero per scilicet atrocissimam, ei inflixit, qui nulli pccealo
easclem Spiritus sancti gratias, ejusdern mediatoris erat obnoxius. Occisus juslus injuste pro justitia
Dei ct processum operis, et nd superiora investigan- novam de inimicoobtinuil justitiam, morlis scilicet
tes regressum, 258 au inferioribus, id est a iinio- injuste sibi illaloe.Quam quasi sibi non necessariara,
re, incipimus. Christus ergo ad Palrem limorem ha- quia absque peccato erat, ipse liornini peccatori
buil, sed justum, sed lilialcro, per qiietn in omnibus communicans, reiim absolvit per pcenam innocen-
honori ejus delulit, diccns, Meus cibus est, ttt fa- tiacstioe: posiloque corpore suo ct sanguine in niann
ciam vcluntatem Patris nwi qui in cwlis est (Joan. ejus, Hoc, inquil, manduca, et bibe, hinc vive. Pa-
403 GUILLELMI ABBATIS S. THEODERICI 404
trique eum repraescntans : En, inquit, Pater, mei A ipso : ibi ad exsequendum pra?sto est prudentia ;
sanguinis pretium. Si tle peccato hujus requiris, en hic, ut dictum est, non deest astulia.
pro eo meus sangnis. Domine Pater, dedisli benigni- 40. Sed inter bas duas quaidam media esl sapien-
tatem, el terra corporis mei dedit fructum suum : tia, quasi inler nigrum el albuin medio colore colo-
jam justilia antete ambulabit, cttu pones inviasal- ralum, qua> sive inferiue, sive superius, sic se ha-
valionis humanae pedcs tuos (Psal. LXXXIV, 13,14). bet ad utramquc partem, ut proveniat ei finis secun-
Et ut jnsle jam salvetur qui jusle perieral, tu, Do- tlum iiitciilioi.eiii et sludium iitentis. Sapicntia ista
mine, fecisti direcliones, judicium et justiliam in est, quam dicit Aposlolus hujus mundi, et quam
Jacob tu fecisti (Psul. xcvin, 4). mediani locavit inler sapicntiam Dei, ct sapienliam
CAPUT XIII. principum hujus mundi (I Cor. n, 6, 7). Ilseccirca
De vera sapicnlia amalorum seu filiorum Dei. ulile et honeslum to!a versalur, ct affcclala quadam
58. De fructu ergo hujus operis satiatus homo, prudenlia dispensatur. Haec pcne lota est in scien-
mcdiante sapienlia Dei, non soliimrcconciliatur, sed[ tia, videlicet ut sciat tliscernere prudenter, ct diju-
etiam sapicus efficilur. Sapit enim ei quod mandti- dicare inler utile ct inutile, inter bonestum et inho-
cat. Manducal cl bibit corpus et sangtiinemRedcm- ncstum, etiamsi non sit vitae et moribus accommo-
ptorissui, maiinaccel<>sie,paiiemAngelorum,panem "' datum. Scientiaenim inflat, charitas scdificat(/ Cor.
sapienliae : t:t manducaus Iransformatur in naturam vui, 1). Aul vero in hujusmodi exquirendis elabo-
cibiquemmanducal.CorpuseiiiinCliristiroanducare, rant, tit tautum sciant; quod lanluramoJo servit cu-
niliil est aliudquam corpus Christi cffici, et tem- riositati: aut, ut videanliir, 6ive scianlur scire; quod
plum Spiritiis sancti ? Teropluni autcm hnc cum or- scrvit vanitati. Et hoceorum studiuro tanltim potest
natum fueril praescriptarum positione 259 virtu- proficcrc, ct in altuni sc extollerc, quanturo polest
lum, etsupradicto dedicandi ordine dcdicalum, nul- ratio sine aroore.
los ulleiius alienos titulos potcst susciperc, nullumi CAPUT XIV.
hatitalorem, nisi Deum qui condidil illum ct crea- Aniitltesis verw ct fal&wtapienlim : ubi de virtule ei
vit. Nihil ergo ultra tcrienum sancta ilia anima,, exceUenliaverm sapientiw.
nihil materiale, nihil corruptibile diligit aut curat,, 41. Siquidem hoeephilosophia in scienliara rerum
exquo regressa est a loco sarcinarum, etsi aliquOi humanarum et diviiiarum dividitur. Quandiu est in
horum aliquando quasi in transitu ulilur, sed fiuii humanis, sic interim sibi est. Quando vero ad di-
dedignatur. Si quid in bujusmodi prosperum evene- viua se exaltat, quanto allius asccndit, tanto infcrius
rit, pertransit: uon conturbatur, si quid adversii r caditetimpleturin eo, Quia elevans allisisii me (Psul.
couligerit. Totum sapit quidquid capit; nec potestI ci, 11). Eo siquidcro aliquando conatu naluralis in-
amanti nisi sapcre, quidquid sicut salivam contige- genii provehilur, ut, sicut dicit Apostolus, quod no-
rit de Chrisli capite descenderc. Quidquid ad corpusi tura est Dei, id est quantum de Deo, ratio potest
speclat, sive honum, sive malum, foris esl; necpo- comprehendere, notum sit illis, ita ut in illis, id est
test pertingere ad cum qui tntus esl. Unde Aposto- inlra semetipsos. Deus enim illis revelavil; quia sic
lus in squalore corporis jacens ct vinculis, et quan- eos creavit, ut in seipsis habeant, unde Deum co-
tum ad corpus trilmlatione coronatus ct miseria,, gnoscant. Surgunt enim de ethica sua in quamdam
scribens discipulis: Mittam, inqtiit, ad ves Timo- physicam, ct invisibilia Dei, per ea quoe facta sunt,
thtum, vt sciatis qum circa me sunl (Phitipp. u, 23). intellccta conspiciunt, sempiternam quoque ejus vir-
Qum circtt me sttnt, inquit; id cst, in exteriori homi- tutem et divinilalew ; ila ut sint inexcusabiles : quia
ne, in eiteriori tunica carnis, quse ad me, qui intus5 videlicet nolunt ullerius procedere vel proficere cum
sum, noii periingtint. possint, in veram scilicct theologiam : quia cum co-
39. Ilaecest sapientia <Jequadicit Apostolus, Sa- gnovei ini Deum, non sieut Deum glorificaut, aut gra-
pientiam loquimur inter perfecto»: de qua sic nos lo- tias oguut; sed evancscuntiii cogilationibus suis, et
quimur, «icut qui audivimus ct non vidimus : sicntt D 1 obscuratur insipiens coreorum : dicentes 260 e»!'"
loqucremur de aliqua eivitale, quam non vidimus,, -seessc sapientes, stulli facti sunt. £t qui thenlogiam
sed plurima de ea audivimus; de qua qui v-idisset t insipieBter pei'didei'UHt,etiara de physica miserabi-
longe aliter loquereiur, el expressius. Hasc aulcm[i liter caclunt, cum gloriam mutant iticorruptibilis Dei
sapienlia oppositam sibi «x adverso aliara habet inin similitudineui imaginis corruptibilis hominis, ct
fausti nominis sapientiam (quam dicit Apostolus s volucrum, et quadrupedum, et serpenttim. Propter
principum hujus mundi [I Cor. u, 6]), sicut nigrum(i quod ncc ifl nostra etliica permanere permilttmlur,
albo, sicul luci tenebras, de qua dicilur, Sapicnlia s sed tvadit illos Deus iu desideria cordis ipsorum, in
vincit malilium (Sap. vn, 50). Malitia siquiilem saporr inimundiliam, ut conturaeliis afficiaiit corpora sua
est mali, unde et a sapore sapienlia. Gum igitur sa- in semetipsis : tradit illos in rcprobum sensum, ot
pit malum, ct non deest astulia, vei volunlas ad cx- faciant quoe non conveniunt (Rom. i, 19, 28). Sed
sequendum; sapientia principum hujus mundi perr sapienlia seroper vincit malitiam : quaecontubcrniura
omnia supernoe sapientite est conlraria. Hacc cstit habens Dei, novit semper proficere, et nunquani tlefi-
enim malitia, quam odit sapientia. Siquideni ibi sa- i- cere, et attingit a(ine iisque adfmem fortiter,etdispo-
poi boni est in seipso, hic sapor mali esl iu »e-- uit orania suaviter (Sap. titi, 1); sapienter se aêus
405 LIBER DE NATURAT,ETDIGNITATE AMORIS 406
in divinis/caute in physicis, prudenter in moralibus., A nonnihil pereipiunt. Excepta etiam illa gratia de qua
42. Igitursapiens aninia, sicut supra scriptum esl, diximus, qua habitantes in unum seipsis in Deo , ct
ab omnibusalienisaffectibusdefaecala, Deumlantum- Deo in seipsis fruuntur, ipsius carnis sic sentiunt
modo sapiens, liomineni in liomine exuit: Deoque: evanuissc [al. convcnisse] onines conlradictiones, ut
plene ct in oranibus affecla, omnem infra Deum; universa subslanlia carnis non sil eis nisi inslrumen-
crcaturara non aliter quam Dcus allendit, in ltice ct; tuni boni operis. Nam clsi ipsius miseriis el inlirmi-
viitute sapicnlise omnia disponcns, et ordinans; sic tatibus contabcscunt, scd cx hoc ipso inlcriori ho-
agcns, sic de eis judicans, sicut est, sicut vivit, fa- roine forlius convalcscunt : Qunndo enim infirmor,
ciens judicium et justitiam de eo untlc est, et unde tunc forlior sum, et potens, dicit Aposlolus (// Cor.
vivit. Esteiiim sapienlia Dei, sicut ipsa dicit, Cundor xn, 10). Sensus ipsi iiovaro quaniclam percipiunt, ct
lucis mternm, et speculum sine mucula Dei majesta- prope spiriliialem gratiam : oculi simplices, cl aures
tis (Sap. vn, 26), et cmanalio claritatis omnipotentis temperantes. Aliquando in fervorc oralionis, lanla
Dei sincera, et vapor virtutis ejus. Ideo sapiens odoris ignoli cujusdam spiral fragrantia; lania gu-
anima sicut candorem lucis oelernaeintra se gerit, ct stus etiam non gustando 261 suavitas; tanlum per
speculum Dci roajeslatis (21); sic cum in creatu- rouluum laclum spiritualis charilatis iiicentiMim, tit
ram se exponit, expriroil et exhibet imaginem boni- " videanlur sibi inlra seipsos spirilualis cujusdnm vo-
tatis ct justitiae Dei: et sicut virtute Dei vaporalur luptatis gercre paradisum. Vultus cliani et tolius
iuterius, sic claritatis et charilatis Dei emanationem corporis compositione, vitae el niorum et actiium c(e-
effuiKJitexterius, unde et alibi dicit Salomon,Sapien- core, mulme etiam scrvilulis vel devotis exhihilio-
tiultominislucetin vullu ejus (Eccle. vm, l);etalibi, nibus, vel piis susceplionibtis, sic cujusdam gratioe
Oculi, inquit, sapieniis in capite ejus (Eccle. n, 14); bcncplacilo sibi invicem conveniuiit, et couiiiuiitur,
quia non aliunde quam de naturali et interna virtute ut veresint cor uniim, el anima una. Nimirum fu-
cerebri sui, id est sapientiae, exleritis se cffundunt, turam corporum stioriiin gloriam jam hic inilianl,
et a capite non recedunt. Dicil Salomon : Multiludo cx purilalc conscienlia:, et mulme conversatioms
sapienlium sanilasest orbis ierrarnm (Sap. vi, 26). 0 gratia.perfecteeamhabituri infuturactperennivita.
felices res bumaiias, si ubique saptenlibiis servircnt CAPUT XV.
insipicntes! Sed el felicesres liumanas, dicit quiclam De felici consumnialione,sapienftm ust/ue ad assecu-
philosophus (22), si aut soli sapienles regnarent, aut lionem bcali finis, el sunttni boni.
phiiosopharentur omnes qui regnant! Sed cum sa- 44. Sicut enim nunc vivcnlia omnia solis clari-
pienler fugiunt sapientes super insipientes regnare, 'r tate perfundunlur, ct ab invicem pcrfundi videnlur,
eliam insipienter fugiunt insipientcs stib sapientibus et sicut nos inviccni hic vivere vidcmus, nec tamen
esse : omnia dcsipiunt, omnia confunduntur, et tur- vitam qua vivimus, vidcmus (25) : sic iu illa vita
bantur. Sapienteslatentetdelitcscunt, pueri regnant videbitur Deus a singulis in omnibus, et ab oroni-bus
et principanlur : et liunt principes qui mane come- in singulis : non quod corporalibus oculis videatur
dunt, et vaelerrae illi! (Eccle. x,16.) Sed ad proposi- divinitas, sed praescntiam divinitalis glorilicatio
tum redeamus. corporum demonstrabit manifesla quadam sui gra-
43. Anima igitur spiritu sapientiaeillustrata, quia tia. Ad hoc eliam in hac vita corporalium sacramcn-
diligil jusliliam et odit iniquitatem, elpropterea un- torum valet religio; quia cum vix aliquid nisi cor-
xit eam Deus oleo loelilioe, quo unctus esl Christus pora et corporalia inlelligamus, quandiu in imagine
prae participibus suis (Psal. XLIV,8), et quam per- pcrtransimus, corporalibus religamur sacramenlis,
fudit gralia: omnibus placet, et ab omnibus amatur. ne a Deo recedamus : nnde eiiam a religawlo religio
Ipsi etiam quicx adverso sunt, videntes hujusmodi, dicitur. Cum vero fidelis anima talibus erudita,
timent et reverentur. Etsi bonum in bono non vult talibus incipiet non indigere, et a corporalibus
imitari indurata nequitia, dissimulare tamen non transire ad spiritualia, a spiritualibus ad spiritua-
potesl nalura. Iuter se autem habent sapientes quam- D lium et corporalium condilorem, hoc vere erit exire
dam privatam gratiam, et quamdam linguam ange- a sarcinis. Relicto ergo corpore et corporeis omnibus
licam, qua inter se loquuntur mutuis affectiouibus, curis et impedimentis, omnium quae sunl procter
spirituali quadam gratia, cominunicantibtis in boe Deum obliviscitur, nihilque praeter Deum atlendens,
ipsum exteripribus aspectibus : quam linguam nullus quasi se solam solumque Deum existimans : Dileclus,
novit, nisi Rex Angelorum, et Angeli ejus, et qui inquit, meus mihi, el ego itli (Cant. n, 16). Quid euim
sunt in genere Israel, et cives Jerusalem. Nullus eam mihi est in cwlo, el a le quid volui super terram? De-
novit iGgyplius, nullus Chananaeus. Sicut enim in fecit caro mea, et cor meum : Deus cordis tnei, et part
sanctitate vitaeet hominis interioris glorilicatione, et mea Deus in mlernum (Psal. LXXII,25, 26). Deindc
contemplatione, et fruiliorie divinitatis jam futurse venilur ad mortem. Hunc eniin transilum ad vitam
vitae beatitudinem proelibare in hac vita videntur, et miseri inlideles mortem appellant; fideles autem
iniliari; sic ctiam de corpomm suorum glorilica- <juid, nisi pascha? In morle igitur corporali perfecte
tione, t|uam plcne ibi percepturi sunt, in hac vila moritur mundo, ut perfecte vivat Deo : ingreditur
(21) Alias haecdesunt, et emanalio... majestatis. (25) Alias haec desunt, nec tamen vitam qua vivi-
(22) Plato. mus, videmus.
107 LN CANTICACANTICORUM 408
locum tabernaculi admirabilis, ingredilur usque ad A Dcus dcorum, beatitudobeatorum,gaudiumbene gau-
domttm Dei (Psaf. XLI, 5) : et omnibus bene et se- dentium; unum dcnique bonum, summum omnium
ciimlum ordinem proecedentibus, sicut in principio bonorum. A line boni proposili, in principio ascen-
diximus, pondus suum unumquodque defert in lo- sionis, usquc ad fmem oronis consummationis, sa-
cum suum ; corpus in terram, de qua assumplum picntia attingit fortiter, fortiludinem ascendcntis ad
est, tempore suo resuscilandum et gloriHcandum- se cuslodiens, ne in ascensu deliciat: suaviter dispo-
spiriluni ad Deum qui creavit eum. nens omnia (Sap. vin, 1), el adversa, et prospera,
45. Sed quando lit iste transitus ad Deum disru- omnia ci in boimm modificans et componens ; do-
ptis omnibtis obligamcnlis, supcratisque omnibus nec animam ad principium suum reducat, et abscon-
impedimenlis, perfecta bealiludine, perenni dile- dat in abscondilo faciei Dei. Scireautem debet om-
clione; ex hoc jam perfecle Deo iiihicrct, vel potius nis sapiens ascensor, non sic esse gradus bujus
unilur vcre sancla anima in terra , ut efliciatur una jj ascensionis, quomodo gradus scalac, ut singuli affe-
cx ilfs, quibusdixit : Ego dixi, dii eslis, ct filii Ex- ctus isti suis tanium lemporibus, et non alio tempore
celsi omnes (PsrJ. LXXXI,6). Ilic est linis eortim qui sint necessarii. Habet quippe unusquisque affcctus
proponunt Jerusalem in principio l;ctilia>suac (Psal. in ascensus ordine lempus el locum suuin, quo cc-
cxxxvi, G); quos tinctio sancli Spiritus docetde om- operanlibus aliis affeclibus suas valeat parlcs tol.i-
nibus (/ Joan. n, 27); qui asccnsioncs in cordc suo citius exsequi ; sed onines lamen sibi concur-
sapienter ciisponunt de virtute in virtutem, donec vi- runt et cooperantur, et praeveuiunt, et sequuntur;
deatur Deus deorum in Sion (Psal. LXXXIII, 6, 8) : et soepe llunt primi novissimi, ct novissinii primi.
IN CANTIGI CANTICORUM
PRIORA DUO CAPITA
BREVIS COMMENTATIO
EX S. BERNARDI SERMONIBUS CONTEXTA,
UBl DE TR1PLICISTATUAHORIS.
262 ADMONITIO.
Sequens expositio in priora duo capita Cantici canticorum ex codice Dunensi a nobis vulgata est in supe~
riori edilione, et Bernardi in Canlica Sermonibus subiuncta tanquam genuinus ejus fetus, quem Cuitlel nut
Sancti Theoderici abbas designaverit in lib. I de ejus Vita cap. 12, his verbis : t Ilaque tunc disseruit miai
de Canlico caniicorum, quanlum tempus illud infirmitalis mem mihi permisit, moraliler ianlum, intern.issit
mysteriis Scripturw illius, quiu sic volebam, el sic pctieram ab eo : singulisque diebus quwcunque supcr ho:
audiebam, ne mihi effugerenl, scripto atligabam, in quanlum mihi Deus donabal et memoria juvabat. t Qui-
bus verbis ipsammet expositionem indicari tnnc nobis visum est. Verttm re altentius expensa, nihil atiud esse
exislimamus, quam breve compendiumpriorttm 51 Bernardi sernionnm in Cantica, a quodam homine studioso
el pio concinnalum. Quam vcro designat Gnillelmus, ipsa esse videtur qum sub eitts nominc cdila est in
tomo IV Bibliolhecm Cisterciensis : ubi attendenda sunt Prmfationis hmcterba : « Non aulem profundiora
illa mysteria, qum in eo continenlur, attenlamus deChrislo et Ecclesia; sed cohibenlesnos inlranos... sen-
sum tanlumntodo moralem uliquem perstringimus. » Quw verbu recte prmmissis ex Vita Bernardi conveninnt,
cum ail Guillelmus se a Bernardo exposiiionem in Canticu petiisse t moraliter tantum, inlermissis mysleriis
Scripturw illius. » Hmc ralio nos movit, ul sequentem exposilionem inter Colleclanea ex Bernardi operibus
facta rejerremus, et quidcm post superiores duos Gnillelmi libros, quibus subjicitur sub nomine sancli Ber-
nardi in codice Dunensi: cui Guillelmosi quis etiam sequenlem commenlalionem tribuere vetit, non repugna-
bimus; maxime, cum slylus ejus salis ad Guillelmi stylum accedat.
263 *• Tres sunt status amoris Dei in anima C Et dixi, Nunc cwpi (Psal. LXXVI, 12). Primus adeo
chrisliana. Primus, sensualis vel animalis; secun- delectatur in contemplatione et dulcedine humani-
dus, rationalis; tertius, spiritualis vel inlellectualis. tatis Christi, ut merito eis dicat Christus : Expedit
De quibtis Dominus in Evangclio : Diliges Dominum vobisut ego vadam (Joan. xvi, 7). Secundus cor jam
Deum luum ex loto corde lito, et ex tota anima tua, habet ardens, sed oculi ejus adhuc tenentur, cum ci
et ex lola virtute tuu (Matih. xxu, 571. Primus si- loquitur Christus, sed in via, et aperit ei Scripluras
giiifi-caliirin corde, id est in particula infirmae car- (Luc xxiv, 15-52). Teitius jam tola fiducia dicit,
nis, propler pium circa bumanitatem Salvaloris af- Et si novimus Chrislum secundum carnem, sed nune
fectum : secundus, in anima, qtto jam primus ille jam non novimus (II Cor. v, 16) : quod ncqtiaquam
amor animatur et vivilicatur; cum jam mysteria primtts, et vix polest dicere secundus. Quod cnim
fidei et sacramentorum virtutem humili pietate apostoli in corporali Domini praesentia passi sunt,
scrutatur : lertitis, in omnibus viribus; quia in hoc hoc isli patiuntur in quadam pia mentis suaepban-
gradu, qiiautumcunque profeceris, dicere poteris, tasia dc humanilatis Christi dulcissima memoria.
409 COMMENTATIOEX BERNARDO. 410
et conversationis ct operiim ejtis, et passionis et re- A 5. Sed libet adhuc contemplari suhtilius divitias,
surrectionis et ascensionis ejus, ct bonorum nobis quibus utrique abundant. Primus est contra tenta-
per haec collalorum, eum amoris affectum inducn- tiones; secundus, contra haereses; tertius cantat,
tes, quo Pctrus tenere et sicut homo hominem In pace in idipsum dormiam et requiescum (Psal.
Detim amans, suggerebat ei passionis suoe seriem iv, 9). ln primo, remissio peccalorum et emundatio
praedicenli : Absit a le, Domine, propilius esto libi, vitiorum; in secundo, exercitium virtutura; in ter-
natt fiel istud (Matth. xvi, 22). Tertius atitem gratio, virlutum perfectio, ct summi boni adhacsiovel
dus lotus extra hominem, supra hominem; totus in fruitio. In primo, usus sacramentorum; in secundo,
Deo, Deum propter Deum, justum diligit propter mysteriorum ; in lertio, res sacramentorum vel my-
jtislum, et bonum propler bonum ; non quia bo- steriorum. Primus in Maria peccalrice humilis, in
num nobis, sed quia bonum in se : sic affectus a Petro fervens, in Joanne pius el dulcis. Secundus
Deo et bono et juslo, ut malit non esse, quam bo- dormit a saecularibus, vigilat in spiritualibus, lan
nus et juslus in Deo non esse. Hoec cst forlis ut guet cum deficit in salulare Dei anima ejus, videns
inors dileclio (Ctint. vui, 6): haecest viitus induens et non pervidens, et ad pervidendum amore et desi-
Apostolos ex allo (Luc xxiv, 49). Unus enim spiri- derio languens. Tertius audit verba ineffabilia, si-
tus effecta cum Deo sancta auima, non magis po- *»lentium, paeem scilir.et illatn Dei, quoe exsuperat
test pati ut vel ad modxum declinet a juslilia, quam omnem sensum (Philipp. IV, 7). Primus oves suas,
ipsa justitia pati potest ut desinat esse justitia. id est infirmos sensualitalis affectus, minans ad in-
2. Inter bunc vero pcr summuin et inferiorem il- teriora deserli, id est ad interiores conteroplationis
lum statum positus status ralionalis, inferiorem recessus, et considerans rubum qui ardebat et non
quidem regit et illuminal, supcriorem vero aliquan- comburebatur, id cst mysleria incarnalionis Do-
do altenlans manu pii desiderii, mox ad se rcfugit, mini, volensque propius accedere per intellectum,
et sictit David percutit cor suum, quia in Christum audit a Doroino : Ne appropies huc, sed sotve cal-
Domini mantim mitlere praesumpsit. Si enim bestia ceamenla de pedibus tuis; loctts enim in quo stas,
tetigerit montem, tapidalur (Hebr. xn, 20); ct cum terra sancta esl (Exod. m, 1-5). Seeundus ascendit
fit vox super lirroamenluin, quod imminet capiti in montem, auditque a Domino, 7'tt vero sta hic me-
animalium, slant, nec procedunt, et submittunt alas cum, et docebo le leges ac mandata qum proponas
conatuuro suorum. Niliil enim ibi agil ralionalis filiis hrael (Deul. v, 51) : videtque exemplar taber-
disciplina, ubi totum conslat ex amoris et intellectus naculi aeterni quod fecit Deus et non homo, audil-
et aliectus experientia. Status enim iste quasi quodque a Domino, Vide ut omnia facias secundum
dam firmamenlura esl coeli, in quo habitat Deus, exemplar, quod libi ostensum est in monte (Exod.
nec ralione inferiore fulcitur : sed lamen ipse noa- xxv, 40). Tertius in monte sepelitur a Domino, id
nunquam sui generis sibi crcat rationes, quibus de est absconditur in abscondito faciei ejus, et non
abscondilo faciei Dei ad suos illos quodammodo so- novit homo, id est humana sapienlia, sepulcrtim
cios infcriores regrcdiens, luroine illos supernae ejus usque in hunc diem (Deut. xxxiv, 6). Primus
claritalis restringit. Sed sicut dicitur in Apocalypsi, audit ab hominibus, ct dicitur ei quolidie, Ubi est
Faclum est silenlium in cwlo quasi dimidia hora Deus tuus ? secundus rccordatur, et effundit in se
(Apoc. vni, 1); sic et illos moroenlanea quadam animam suam ; tertius transit in locum tabernaculi
consolatione lsctificans, dicere videtur eis, Ctirrift;, adinirabiiis usque ad domum Dei (Psal. XLI,4, 5).
ut comprehendalis (I Cor. IX, 24). Sed uonnisi dies Primus servit lidci, secundus spei, tertius charitati:
diei eructat vcibttm hoc. Sunt aulem rationes istae el sicut lides Deo nos generat, spes nutrit, charitas
non ratiocinanlium perplexionibus 264 involutoe, consummat; sic primus status in nobis humanum
sed de mera et simplici veritale merac et simplices, affectum Deo dedical; secundus exuit veterem ho-
laetaede oleo laetitiaeDei, melleoetle melle cocli; in- minem cum aclibus suis, et induit novum hominem
ventorem suum non scienlia inflantes, sed charitate Q qui secundum Deum creatus est in juslitia et sancti-
scdificanles; pauperibus spiritu perfaciles, alta sa- tate verilatis (Ephes. IV, 22, 24); lertius consum-
pienlibus incomprehensibiles; lam cfliicaces, ut vi- mat, Deoque conformat et raenlis puritale, et vitae
deatur dictum de eis, Spirilus omnia scrutalur eliam sanctitatc. Sive enim prophetioc, sive linguec, sive
profunda Dei (I Cor. n, 10); tani solidaein se et nul- fides, sive spes coeteraqueomnia charismala cessa-
lius extrinseci egentes, ut dictum de eis inlelligatur, bunt: charilas autem nunquam excidit (/ Cor.
Judicia Dotnini vera, jttslificata in semelipsa (Psal. XIII,8). Interdum autem superior ille status 265
xvin, 10). Sedct omnes tres isl> amores,vel amoris quasi vicem rependens paedagogis et tuloribus et
stalus, soepesibi concurrunt et cooperantur, et mu- acioribus suis, quemdam eis divinum affectum vel
tua quadam et amica liberalilate, de quibus singuli plus quam humanura nonnunquam infundit, ut
abundant, invieem dant et accipinnt : quia el, supre- miro et incognilo modo saepe mirenlur se rapi supra
mus in deliciis inferioris saepe delectatur et jucun- se; et eo eos deducit et enulrit, ut oratio illa Do-
datur, et inferior nonnunquani suparioris gaudio mini complealur in eis : Pater, volo ut sicttt ego et
perfuntlilur et afficilur, medio alternatim inter tu unum sumus, ila ipsi in nobisunum sint (Joan.
utrumque dijc^.rrrnte, et utrique congaudente. xvn, lf-21).
411 IN CANTICA CANTICORUM 4«
4. Secundum hos tres status in Cantico cantico- A i maxima iniquitas, et negatio contra Deum altissi-
rum modo adolescenluloe, modo sodales, modo mum (Job xxxi, 27, 28) : sed osculatur manum
sponsus et sponsa loquuiilur suo unusquisque modo. largientis, cujus gratioe lotum qtiod esl ascribit
Sponsa igitur cle sponso : Osctdetur me, inquit, cuin dulci graliarum actione, qtiae signatur per
osculo oris sui (Qant. i, 1). Sed sunt linguaeAngc-lo- osculum. Teriiuro est osculum contemplationis, seu
rum, sunt etlinguae hominum. Lingua igitur homi- contemplatorium, quo sponsa jam duobus primis
num, id cst consueio hominibus modo; scilicet cxhilarata, et fidticia collecta, tlesiderat insigniri,
quasi quibusdam parabolis, Spirilus sanctus sua et sponso jam per notitiam et amorem conjungi, et
hominibus manifcstat secreta, quorum infirmilas secretorum ejus aliqualenus esse conscia. Hoc oscu-
aliter iiilelligere ea non poteril. Unde et Dominus lum oris sui est, ct longc dissimile a supeiioribus
in parabolis loquebatur. Quinimo ct ipse Deus ideo osculis. Osculetur, inquil, me osculo oris sui. Viden-
homo pro omnibus faclus est, ut qui Deum cogitare tlum est qualesitistud oscuIum,qualeos illtidsuum:
non noverant, per eura quem noveranl, scilicet ho- qualia labia illud imprimentis, qualia suscipientis.
minem, ad cogitandura et intelligendum Deum pau- 6. In Dco non est aliutl esse, ct sapere : ncc ha-
latim edocti ab ipso, rationabilem mentis intelli- bct Pater sapere a Filio, ne babere videatur et esse,
genliam erigcrent. Propter hoc non solum in para- "I quod absurdum csset. Habet igilur Pater a scipso
bolis loqucbatur hominibus, sed tola ejus conver- et esse, et sapere; 266 ct s>est r?,'>0 csse a Palre,
salio in terris quasi qtioedam insignis erat eis pa- est et sapcre. Habet igitur Fiiius a Patre ei esse et
rabola, ut per visibilia ejus invisibilia ejus intcllccta sapere, sicque plemc sunt subsistcntioc, quas Gracci
conspicerentur. In omni enim carnali affectione dicunt hypostases : nec fulcilur alter ab altcro ut
nihildulcius, nihil solet esse desiderabilius conjuii- subsislal, ve) sit quod est per alterutruro; sed sunt,
ctione sponsoc ad sponsum ; in spirituali vero, crcali sicut diximus, vel secundum Groecos, plenoe per se
spiiitus ad increatum. Ibi enim de duahus una caro; subsistentes hypostases, vel secundum Lalinos pcr-
hic autem de duobus uuus spiritus efficitur. Uude sonx vel per se sonantcs, licet una sil. et perfecla
ducla simililudine de carnalibus ad spiritualia, de Trinitas Deus. Nullum autem conturbent, nulli ca-
humanis ad divina, describitur hic sponsus et spon- liginem obducanl nomiua subslaiiliae, vcl subsi-
sa, Chrislus et Ecclesia vel quaelibet sancta aniraa, stentiae, vcl personae, quac stint nomina nostrse pau-
quoe aliqualenus jam cxperta duos primos amoris pcrlalis, divinitalis essenliam non exprimentia, secl
gradus, jam anhelat atl terlium, et totam se super ex defectu suo incomprehensibilitali cjus testimo-
se effundere gestit in sponsi amorem et dtilcedinem, ,r nium perhibentia. Nomcn enim subsistentiarum
ctjam amplexuro amoris ejus ct osculum nolitioe exprimere conatur proprietatem personarum, no-
ejus desideraiis : Osculelur me, inquit, osculo oris men vero substanliae simplicilatcm et unitalem
sui. Osculum signum cst pacis. Et si peccata nosira, summae illius esseutiae. Etr est quacdam conversio
ut Scriptura dicit, separant inler nos et Deum, cum a Patre ad Filium, et a Filio ad Patrem : sed prima
pro his satisfacimus ut reconciliemur, quasi pacis est Patris ad Filiura, quia Filius a Patre est, non
requirimus osculum. Pater a Filio; prima autein non tempore, sed qua-
5. Nara secundum tres status amoris, tria sunt dam quasi relationo, sicut Pater ad Filium. Con-
eliam oscula aman:is. Primtim, propitiatorium vcrsio autem ista est in osculo et amplexu. Osculum
vel reconciliatorium; secundum, promeritorium; est mutua de se cognilio, amplexus est mutua di-
terlium, contemplalorium. Primum ad pedes, sc- lectio. Unde dicit FiUus in Evangelio : Nemo novit
cunduro ad manum, tertium ad os. Primum, Patrem nisi Filius, et nemo novit Filium nisi Pater.
cum sordens in pulvere pcenilentiac osculando> Osculum igitur Palris el Filii et amplexus, esl Spi-
duos pedes Domini, cum peccatrice indulgenliam; ritus sanclus ab utroque procedens, amor Patris ad
percipit peccaloruin. Duo autem pedes Domini sunt; Filium, ct amor Filii ad Patrem, de quo etiam sub-
misericordia et judicium, quibus totum inunduni. D I ditur : El cui voluerit Filius revelare (Matth. xi, 27).
perambulat, et ambulat super undas maris. His Voluntas quippe ista, ipse est Spinlus sanclus, vo-
circuit jtigiter et perambulat spirituales mentes, luntas Patris et Filii, qui ipsam Patris et Filii nobis
cxsullans ut gigas ad currendam viam (Psat. xvm, , revelat unitatem, unus cum Patre et Filio Deus exi-
6); si taroen tales sint dc quibus merito dicat: Et: stens. Proprium quippe est Patris revelare Filium
habilabo in illis, et deambulabo in eis (II Cor. vi, sicut in Evangelio : Non, inquit Filius, coro et san-
16). IIos petles osculalur qui coaptando se eis, roi- guis tibi revelavil, sed Paler meus qui in cmlis est
scricordiam ct judicium cautat Domino. Deinde sur- (Matth. xvi, 17). Debitura Filii glorificare Palrem,
gilur ad manum, ut sccundum ei osculum offeralur, ut ibi : Glorifico, inquit, Patrem meum qui esl in
cum jam fidelis anima in novitale vitae ambulans,, cwlis (Joan. vin, 49). Officittm Spiritus sancli re-
de humililate pceniteiitis ad manum surgit largien- velare ulrumque, sicut dicit Aposlolus : Quod octtlut
tis, gratias jain agens pro perceptione aff.ctuum ett non vidii, ncc auris audivit, nec in cor hominis ascen-
effecluum bonorura operum, qua: per nianum desi- dit, quw prwparflvit Deus diligcntibus se; nobis au-
gimnlur. Nec enim in claritale bonoruni suorttmi icin revelavil per Spirilum sanclum (I Cor. n, 9,10).
suam manum osculaiur, quw, sicut dicit Job, estt Cui igitur Filius per Spiritum revelat, non dicendus
-"3 COMMENTATIOEX BERNARDO. 411
est osculari ore suo Deus, sed osculo oris sui. Nonn A terrenorum notitia ; in fortiludine, patientia : in
enim os tangimus, sed osculo tangimtir. Osculo lan- consilio, ulililas; in intellectu, divinilatis conjun-
gimur, ciim amoreet cognilio nobis infundilur. Nonii clio; in sapienlia, polestalis moderatio. Per quin-
os langimus, id est mutuum illum intelleclum : nona que superiora coaplavit se homini Christus in as-
os langimus, quia, ut dictum est, Nemo novil Fi- sumpta horoinis substantia : per duo ultima unita
lium nisi Paier, et nemo novit Patrem nisi Filius; ; semper fuit divinitati Christi persona. Nam sicut
sed oseulo langimur, cui voluerit Filius revetare. metlicus bonus ad aegrum se humiliter inclinavit,
Non os tangiuius, quia nec oculus vidit, nec auriss misericorditer vulnera traclavil, noto sibi figniento
audivii. Osculo langimtir quia nobis revelavit Deuss prospexil, patienler insanum suslinuit, utilia cui-
per Spiritum sanctum . cui enim revelat, nonnisii quc morbo apposuit, unum cum Patre indivisibi-
per Spirilum sanetuin. Ipse est ilaque osculum : liter manens, singulariter in ipsa hominis verilate
ipsum tangil nos, cura se gemina nobis gratia in- Deum intellexit, quia nemo uovit Patrem nisi Filius;
fulidit, id est cognitione et amore vcrilalis. Et hoec z per illam quae ipse est, sapicnliam Patris, a fine
sunt non ipsa labia Dei, sed vestigium labiorum ; usque ad finem fortiter attingens, moderate ac sua-
imo, si dici fas est, labii: quod enim in nobis du-- . viter omnia disposuit. Haec igitur conjunctio divinae
pltim est, in Deo est simplum, ctii idem est nosse3 et Iiumanoenaturae quoddam est osculum, sponsi et
quod aroare. Hoc autem vestigium impiimitur inl sponsae : quod desiderans Ecclesia, Osculelur me,
osculo sancto dtiobus labiis sponsae, voluntati sci- inquit, osculo oris stti. Sunl et alia tria oscula,
licct et rationi; amor voluntali, notilia rationi. Quoe 5 quihus sponsa sponso conjungitur; scilicet osculura
lamen duo, nolitia scilicet el amor, quia, ut dixi- naturae, osculum doclrinoe, oscultim gratiae : de qui-
mus, in Deo untim suut, pulcbra oris singiilaiilate i bus jara, quia de osculis mulla dicta sunt, legentium
exprimuntur, ubi dicilur : Osculelur me osculo orisi meditationi relinquitur.
sui. Vel osculetur me Filius eo osculo quo oscula- 8. Quia meliora sunl ubera lua vino (Cantic: I, 1).
tur os suuro, id est Patrem, qui ideo dicitur os ejus,i Scriplum est : Desiderium pauperum exaudivit Do-
quia Verbum Palris est Filius. Et in Sapienlia : minus; prwparalionem cordis eorum audivil auris
Ego, inquit, ex ore Altissimi prodii (Eccli. xxiv, 5). tua (Psal. x, 17). Quia semper ergo desiderium
Vel osculetur me Deus Pater osculo oris sui, id est,. solet prajeedere fiduciam, respondet sponsus, et
Filii vel Verbi sui (Verbum quippe ex ore procedit,, fiduciam dat sponsae desideranti, causam eliam
et est figurata loeulio) :idest, infundat niilii eam lo- liduciac subjiciens, Quia, inquit, meliora sunl ubera
culioncm, qua novit Pater Filium, et Filius Patrers. Q / tua vino. Videor mihl Irepidantem Esther hic vi-
Vel ipse Pater osculelur me oscido oris sui; id est, dere, quasi pavidam accedentem ad solium Regis,
mittat in cor meum Spiritum Filii sui, ut diligamusi et vix audentem allollere oculos ad elaritatem vul-
Filium, sicut ipse diligit. Sed quare, Osculetur; et ttis ejus; Regem vero virgarn clemeutiae proten-
uon, Osculare? Sponsa eniui et sponsus carnalis > dentem ad eam ac dicenlem : Quid vis, Esifter ?
mutua quadam se solent praevenire reverentia. aut quw est petitio tua (Esllter v, 1-3). Sic et
Unde et ista quasi Rebecca ad occursum novi sponsus ad sponsam : Quid, inquit, trepidas ro-
sponsi quasi quodam verecundiae pallio faciem1 gare quod desidcras ? Mulla jam a me accepisti,
operta (Gen. xxiv, 65), non imperalivo modo, quae fiduciam tibi faeere debeant majora audendi.
sed desiderativo vel optativo modo : Utinam, Ex perceptione proeteritorum niunerum, firma po-
inquil, tandem aliquando osculetur me osculo oris test esse exspectatio futurorum. Quoe enim desi-
mi. deras conlemplalionem, jam in activa vita ex mu-
7. Est et aliud osculum, quod multifariam, mul- nere meo accepisti perfectioncm. Quia meliora sunt
tisque modis olim loquens Palribus in Prophetis, ubera tua vino. Uva semcl expressa, tolam semel
Ecclesiae 267 SU3epromiseral, et novissime diebus effundit; sic et saecularb sapientia, vel legis sensus
islis locutus ttl nobis in Filio (Hebr. i, 1, 2). Quod D J carnalis : ubera vero sponsse quanto plus premun-
enim dicttur, locutus est nobis in Filio, ipsum est; tur, lanto plus exuberant. Ubera tua ex gratia mea
osculum. Gonjunctio enim Verbi et audienlis, di- meliora sunt vino, id est, efficaciora amore et sa-
vinitatis et humankalis, quasi quoddam osculumi pientia saeculi. Inebriant ista, inebriant illa : scd
est charitatis. Quod praevidens Isaias in spiritu, ubera tua multo uberius in bonum, quam illa in
Egredielur, inquit, virga de rttdiee Jesse, el fios malum. Simplex enim et lactea christiana et apo-
de radice ejus ascendet; el requieseet super eum spi- stolica doctrina, omnia dialecticorum solvit argu-
rilus Domini, spiritus sapienlim et intelleclus, spi- menta. Sed et mUsto Spiritus sancti quo impleti
ritus consilii et fortitudinis, spiritus scienlim et: sunt Apostoli et inebriati, sic impleti sunt beati
pietalis, «I repiebit eum spirilus timoris Domini pauperes spiritu, lilii grali», fllii novi Testamenti,
(hai. xi, 1-3). Haecsunt septem dona, vel septem ut ampleclerentur amorem Dei usque ad contemp-
charismala sancti Spirilus, quoe specialiter in Do- tum sui, ut arbitrarentur omnia tanquam stercora,
tnino Jesu eniluerunt, sicut specialiter super <:um ut Christum lucrifacerent. Ergo ubera sponsoe me-
rcquievit Spiritus sanctus. In timore enim huinilitas liora sunt vino. Iltec autem ubera sponsueduo sunt:
desigoatur ; iti pielate, misericordia ; in scientia, unum compassionis, altcrum congralulationis. Ex
415 IN CANTICACANTICORUM 416
ubere compassionis sugitur lac consolationis; ex A tor jam accedere non dubitans, fidenter loquitur :
ubere congralulationis sugitur lac exhortationis. Nunc autem cum fiducia accedimus ad thronum gra-
Haecubera ut meliora sint vino, fragrant unguentis tim ejus. Non cnim habemus Ponlificemqui non sciat
oplimis; quia eflicaciam in illis operalur unguen- compali infirmitatibus noslris (Hebr. iv, 15,16). Pec-
tum optimum, id est, supereminentis charitatis. catrix crgo ad pedes, justa ad ungendum caput ac-
Uncta igitur sunt sponsae ubera, id est, tactu sponsi cedit.
per unctionem lenificata : fragrantia boni exempli 10. Tanto autem capitis unguenturo illo alio, quod
longe quasi bono odore dilalata, vel usque ad sponsi • pedibus apponilur, pretinsius oeslimandum est,
odorem pcr sacrificium pioe inlentionis et sancti de- quanto species quibus hoc ojnlicitttr, his' quibus
siderii promota. conficitur illud conslat esse pretiosiores. llas quippe
9. Fragranlia unguentis oplimis (Canlic' i, 2). facile et absque labore (nam in nostra regione) rc-
Tria sunt unguenta : compunctionis, ex rccorda- perimus : peccatores siquidem omnes sumus. Porro
lione peccalorum : devotionis, 268 ex recorda- illas diflicile ac de longinquo valde, utpote de para-
tione benelieiorum ; pietatis, ex recordalione mise- diso Dei asportatas suscipiinus : omne enim datum
roruro. Priino ungunlur pedes Domini, secundo ca- ~ oplimum, et omne donum perfectum dcsursum est,
put, tertio totum corpus. De primo inquit : Maria, descendens a Palre luminum (Jacob. \, 17). Quid
unxit pedes Jesu, el extersil cupillis suis, et domus denique hujuscemodi unguento exccllentius, de cu-
impleta est ex odore unguenli (Luc. vn, 37, 58 ; jus eflusionc etiam Apostoli mtirmurasse videnlur,
Joan. XII, 5). De secundo : Attulit mutier alaba- dicentes : Ulquid perditio hmc? potuil enim venum-
strum nardi spicali preliosi, et effudil super caput. dart multo, et dari pauperibus. Sed et nunc quoque
recumbentis (Mare. xiv, 5). De tertio : Maria Mug- cum forte videtur quispiam vacare Deo, lantaeque
dalene, Maria Jacobi et Salome abeuntes, emeruntr esse devotionis et gralioe, ut merito credatur ungere
aromata, ut venientesungerenl Jesum (Marc xvi, 1). caput Christi, persistens utique jugitcr in sancta
Nota ordinem profectus ad superiora ab inferiori- quiete, et gratiarum actione, et divinae contempla-
bus, sicut supra de statu et osculo amoris. Denique> tionis delectalionc ; non desunt qui hoc perditioncm
Maria Magdalene quae peccatrix erat, unxit pedes; dicanl, et juslo, ut sibi vident, murmure conque-
Jesu. Nec mediocre sane hoc unguentum esl, de; rantur, quod is qui pluribus prodesse poterat, quie-
quo scriplum est: Et domus impleta estex odore un- scat sibi : non quod sanclitali invideant, sed quod
guenti. Nec mirum, cum etiam in coelestibussentia- provideant charitali. Cocterum ipsa charitas Dcus
lur hujuscemodi unguenti fragrantia, Veritate atte-. Q C hujuscemodi animoc plerumquc parcit, quam videt
stante, quia magnum gaudium est inter angetosDei, spiritualibus studiis delectari; maxime si talem
tuperuno peccatore pmnilenliam agente(Luc. xv,10). eam noverit, quac adhuc pusillanimitate vel imLecil-
Verum quantumlihet unguenlum hoc preliosum vilitate animi mulier sil, et necdum in virum perfe-
deatur, tamen comparatuin ei quod appellatur de- ctum profecit. Quod utique melius ipse discernit
votionis, et conficitur ex diviuorum memoria bene- qui intuetur cor, quam homines, qui in facie tan-
fieiorum, quo et ungitur caput Domini, vile et nul- tum vident, et secundum faciem tantum judicant:
lius pretii aestimatur. Denique de illo dicitur, Corr cum videlicet minime attendunt non esse ejusdem
conlritum et humilialum, Deus, non despicies(Psal. facililatis de.vote quiescere, et fructuose. occupari;
L, 19) : de isto vero, Sacrificium laudis honorificabit
it humiliter subesse, et utiliter praeesse; regf sine que-
me (Psa... XLIX,25). Caput autem ex eo ungis, cumn rela, et regere sine culpa; obedire sponte, et impe-
de suis donis Deo gratias agis. Siquidem caputt rare discrete; bonum denique inter 269 bonos, et
Christi Deus. Deitas ergo in Christo tangitur, quo-,_ bonum csse inter malos; imo etiam esse pacatum
ties ad laudem ipsius, ejus in nobis beneficia memo- y. inler lilios pacis, et his qui oderunt pacerti exhiberi
ramus : sicut non tara deitas quam humanitas ne-,- pacificum. Sciens igitur Jesus qui sint qui vere non
cesse est cogiletur, cum non ejus dona, sed nostraa D ' sunt idonei implicari curis et oneribusccclesiasticis,
peccata recordarour. Nam in carnis assumptionee pro tali delicata anima quam pro sui adhuc teneri-
duos illos pedes ad hoc accepisse cognoscitur, id estit tudine tractandis negotiis minus sufflcere sentit,
miscricordiam et judicium, utpcccator qui ad ca- i- adversus aliter sentientes, et ob hoc ejus quietcm
put, id est ad deitatem, accessum non habebat, add tanquam infructiiosam, bono quidem zelo, sed non
pedes, hoc est ad liumanilatem, accederet. Nisi >i secundum scientiam insimulantes, ipso respondet
cnim pes ille, quera diximus misericordiam, ad ho- )- affeclu : Quid molesti estis huic mulieri ? (Matth.
niinem assumplum pertincret, Paulus Apostolus de le xxvi, 8-10.) Nam etsi, quod fatendum est, melius
eo nou diceret: Unde debuit per omnia fratribus as- s- est ad quod ipsam trahere tentalis, bonum tamen
similari, ut misericors fierel (llebr. n, 17). Et nisi
si est opus quod operata est in me. Sinite eam inte-
judicium aeque ad hoinincm pertineret, ipse homo IO rim operari bonum quod potest, dtim necdum me-
Deus de seipso non dixisset : Et polestalem dedit it lius potest : novi enim ego quod adhuc mulier sit.
ei judicium [acere, quia Filius hominis est (Joan.\,v, Cnm autem mulatione dexlerre Excelsi de mtiliere
27). Itaque ad hos pcdes viri, juxla prophetam, do- )- facta fuetit vir (quod el me quando erit, si quando
i- tamen erit, latere non poleril), quia me vocante pro-
lenlis et scienlis infirmiiatem (ha. LIII, 5), pecca-
movebitur, me quoque servante tenebitur : et tunc A 12. Vel aliter ut sint etiam haecverba sponsoe,ae
melior erit eliam iniquitas viri, quam benefaciens si aperte dicat: Praesumptionis quidem est quod
muKer (Ecdi. XLII,14). Verum et illud spero me- requiro osculura conlemplationis, scd fiduciam dat
lius : et hoc interim bonum minime sperno, nec conscientia bonoe actionis; quia ubera mea; mea,
repulo perditionem unguenti hujus effusionem, in quia a te mihi data; ttia, quia a te impleta, tibique
quo et mulieris devotio designatur, et mea praesi- servientia; meliora sunt vino. Aliter, ut sit vox sotla-
gnatur sepultura. Huc accedit, quod lam Iale suam lium, id est Angeloruro, exhortantium 270 spon-
fragrantiam circumqtiaquc diflundit, quatenus ubi- sam contemplalionis avidam, ad laborem actionis,
curoque proedicalum fucrit hoc Evangelium in toto ex consideratione profectus in subditis. Dicunt er-
mundo, dici etiam habeat et quod haec fecit in ejus go : Non quidem privaberis osculo cum perveneris;
commemoralionem. sed cum laboris tui fruclum videas, ne deficias dum
11. Jam ad tertium unguenlum accedamus. Sane tardaris : quia ecce ubera tua, id est tenerior do-
in duoruin praemissorumalterulra collalione, priore ctrina, meliora sunt vino, fragranlia unguenlis opti-
sequens, absqueomni ambiguitate, cognoscitur esse mis. Tria hicvidemus in uberibus sponsoe; taclum,
melius, longeque excellenlius. Hlud autem mirum odoratum et gustum : tactum, iu lenitate unctionis;
videlur, si tertium inveniri queat aliquod, quod odorem, in unguenti fragranlia; guslum, in vino.
arabobus jure debeat anleponi, juxla quod optimis Tactus praesenlibus in verbo, odoratus absentibus
unguenlis sponsa sua redolere ubera gloriatur. in exemplo; guslus sponso, per quem signatur bona
Alioquin optiraa non sunt, si non vincunt et me- mentis inlentio.
liora : sicut nec veraciter meliora dicunlur, quae 15. Ad tres sententias duobus inodis quoesequun-
non superant bona. Porro tantae excellentiae un- tur continuanda sunl: Oleum effusum nomen tuum.
guentum illud secundum, quod caput ungit, inven- Si verba sint sponsi, iulelligendum cst hic sponsum
lum est esse, ut vix quoelibet ei divitiae non dico sponsa? desidcrium consolatum, post exhibitam gra-
praefeni, sed saltem conferri videantur posse. For- tiam, post datam fiduciam, dedisse ei oscultim. Ac-
tassis in Evangelio si reqiiirimus, inveiiiemus et cepto sponsa osculo, et oleo cum osculo, id est, pcr
hujus lertii unguenti figuram praecessisse. Maria, internam inspirationem aliquatenus aceepta sponsi
inquit, Magdalene,et Maria Jacobi el Salome eme- notilia, et ctiro nolilia amoris, laelilia, exclamavit
runt aromata, ut venientes ungerentJesum (Murc. dicens : Oleumeffusumnomen luum, ideo adolescen-
xvi, 1). Videsuein prima fronte proposili capiluli, lulm dilexerunt le (Canlic. i, 2). Si, inquit Aposlo-
quanti ocslimandum sit etiam hoc roateriale un- Q lus, mente excedimus,Deo; et si sobrii sumus, vobis
guenlum, cujus aromatibus comparandis non una (II Cor. v, 13). Oleum effusum nomen tuum, verba
vel duae sufficere valuerunt ? Una primum, una et- sant mente excedentis Deo: ideo adotescentulmdi-
secundum atlulit ungucntum ; ad hoc autem com- le-nerunlte, verba sunt sobrietatis proximo. Postquam
parandum tres pariter convenerunl, ut siroul vide- enim mente excessit Deo, ex abundanlia olei accepti
licet emerent, quod per se singuke non poterant, et a Deo, sobria facta est adolescentulis. Charitas
sic venicnles ungerent Jesum. Non solum pedes aut quippe sponsi urgebat eam. Ad noinen enim sponsi,
solum caput, sed ut venientes, inquit, ungerent Je- id est notitiam sponsi, ab eo de cujus plenitudine
tum; id cst, corpus lolum. Sed altende quod tan- oranes accepimus, tanta facta est olei, id est chari-
quam unguenti htijus pali Christus noluerit perdi- tatis effusio, ut plena sponsa pro se exclamarct,
tion'.m fieri, cum non invento corpore, reportarunt Oleum effusum nomen tuum: et de plenitudine sua
inlegrum, et jussoe sunt exhibere vivo, quod praepa- refundens in adolescentulas diceret, ideo adolescen-
raverant mortuo. Quod et fecerunt, cum piotinus tulw dilexerunt te. Effusio quippe notat ahundan-
nunlialo gaudio resurrectionis, discipulorum qui tiam. Heecest effusio in fide vel spe, scd in chari-
procul dubio membra Christi, et membra viva erant, tatis tanlum plenitudine. Vel secundum superiores
tristia corda delinire curarunt. Quae utique mem-1fc duas senlentias : Dixi, inquit sponsa, quia meliora
hra nisi plus illo crucifixo corporc Chrislus dilige- sunt ubera tua vino, id est, a t3 impleta, libi ser-
ret, pro iis crueifigendiim illud non tradidisset. Li- vientia; sed gratia Dei sum id quod sum: quia
quel ilaquc duo illa quia tantum hoc prxcellit ulti- oleum effusum nomenluum. Sed gralia Dei in me
miiiri unguentum, quantum Christo hoc suum cor- vacua non fuit, ideo adolescenlulwdilexerunt te. Se-
ptis cui exhibetur, boc cst Ecclesiam, quod ex eis cundum anagogen oleum et nomen, id cst notilia et
perungi, quod et pro hujus redemptione tradi vo- amor Dei, priusquam effunderetur, et abundaret in
luit, conslat esse amabilius. Sponsae igitur ubera omnes gentes, infusum erat, non effusum, quia no-
fragranl unguentis non lanlum bonis et melioribus, tus tantum in JudoeaDeus : cum vero effusio facta
sed eliam optirais; et duo ejus uhera corapassionis est de infusione adolescentuloe, Ecclesiaede Genti-
et congralulationis, ex pietate et consideratione mibus faclaesunt, non adolescentuloe,sed sponsae,quia
serorum, abundant lacte consolationis et exhorta- dilexerunt. Quaeenim per fidem primum adolescen-
tionis. Primo igitur unguento sanata, secundo pu- tula est, vel pedisequa, incipit sponsa esse cum in-
rificata, tertio sanctificata, fragrantia babet ubera cipit diligere. Quia ergo oleum effusumnomen tuum,
unguentis optimis. ideo adolescentulwdilexerunt le.
14. Secundum moralcm sensum in effusione olei, A in cura proximi, quantum diligat Deum. Sursum
cum fit nobis per gratiam infusio, cavendum cst, ne cam trahit charitas vcritatis, infra eam traliil ve-.i-
inordinate fiat effusio. Quiddam cnim nobis infuii-. tas charitalis. Sed quamvis hic eam deiineat ista ne-
ditur quod nostrum esl, quiddam quod proximi. cessiias, tamen ab anirao ejus recedere non potest
Nostrum est sine quo non salvamur, caetera sunt illa suavitas. Ideo trahe me.inquit, sponse. Qualuor
proximi. Quod nostrum est si cffundimus, sttilli su- quippe sunt qtiaaa Deo nos abstrahunt: caro illccc-
mus et vactti: quod alienum est si retinemus, frau- bris, diabolus dolis, munduScuris, proximus aff ctu.
dulenti. Quod nostrum est, fides est, spes et chari- Ab his sponsa, vel ab horum aliquibus tracta invita
tas. Fides facit servos, spes merccnarios, chnritas a Deo, trahi cxoplat ct exorat ad Deum. Tracttis
filios. Fides facit ancillam vel pedisequam, spes enim alius voluniarius, alius coactitius: ul in carcc-
concubinam, charilas sponsam. Fides dicit, Sic est: rero, coactitius; volunlarius, ut fesso vel CSKCCI.
spes, Habebts: charilas, Da gloriam Deo. Ficles est Sponsa vult Irahi, quae trahi precattir; et quod
malorum vel bonorum scientia; spes, cavendi vel trahi vult, hoc est propter coecitatem, aut pro-
adipiscendi flducia; ct eharitas, utriusque gralia, pter debilitalem, aut proptcr utrumquc. llacc au-
.•>umsecurus de utroque gralias agit. Hsec igitur tem paliehatur faligationem mundi vcl diaboli,
cum nostra sint, non sunt cffundenda, id est, pro " sed et acies menlis lurbabatur in cura proximi.
aliis perdenda : seJ agendum ut Operentur in nobis Contra hacc omnia cupit trahi ab iis ad Deuin, a
quod suum cst, id est, ut sanemur, ut servemur, ut Deo, Dei virtute. Traclus enim iste in virtute est,
salvemur. Sancmur per laborem corporis, servemur Ipse enim est juxta Apostolum, stcttf a Domini Spi-
per lectionem et medilalionem, salvemur per ora- ritu, cum transformamur de clarilate in clurilatem
tionero. Labiri insidialur desidia; lectioni, inquie- (II Cor. III, 18). Et in aniraa quidem electa uterque
tudo vel oliositas; orationi, niinia securitas. Quod lit tractus : pritno coactilius, ut ibi, Sepiam vias luat
igitur noslrum est, peccamus si effundimus, ut spinis (Osee II, 0); deinde voluntarius, ut bic, Trahe
diclunl esl: id esl, si laborem negligimus propler me posl le. Vd ita : Et quia adolescentidae,agente
desidiam, lectioncm propter inquieludinem vel mc, utdiligerent non me, sed te, diligtinl le, nccjam
otiositutem, oraliouem propter nimiain securitatcin. cgcnt me, trahe me post te; id cst, exime me t!e cor-
Nostrum vero non est, setl aliorum, quidquid habe- pore. Scd adolescentuloercclamant post le, In odore
mus sine quo salvamur : ut sunl sermo saplctitioe, ungttenlorum tuorum curremus; id est, veniemus et
sermo sciciitiae gratia, curalionum, et caetera quoe nostecum.
haberi possunt praeter charilatem, in qua sola sal- ,Q 16. Vel trahc me, id cst, spirilualem mc fac post
vamur. Haecsi relinemus in tempore, nt dictum cst, te, id est ad imitationcm tuam, quia Christus pasius
fraudulenti 271 suraus Cum enim res exigit ut est pro nobis, vobis retinquens exemplttm, nl sequa-
effundantur, cavendumesl ne aut tepidc, aul trepide, mini vesligiaejus (I Petr. n, 21). Cum cnim thalamo
aut invidiise retineantur. Tepicle, de audiloribus virginali processit Sponsus, exsultavit ut gigas ad
dil&denles; trepide, si irralionabiliter timenles; in- ciiirentlani viam per omncm clispensatioiiemconver-
vidiose, fralrem non amantes. In primo lidei, in se- sationis sune, quasi quamdam vivendi viani nobis
cundo spei, in lertio charitatis defectus deprehcndi- sternens et ordinans, per quam nos past se et
tur. Cum vero cfftinduntur, cavcndum est nc in- exemplis, quasi quibusdam vesligi s, di;igeret, et
caute, ne temere, ne ambitiose effundautur. Incaute,, amore traheret. Unde dicit in EvangclioPetro et An-
ne sanclum det canibus; lemere, ut fldci regula») dreae: Venilepost me (Malth. iv, 19). Si enim co-
non escedat qui loquilur; ambiliose, ne quaerat gilamus conceptioncm ejus sive nativitatem, spiri-
quoe sua sunt, sed quae Jesu Chiisli. Cavendumi tualis nobis conceptio, piac est voltinlatis intcntio.
etiam ne intempesiive, ne praesumptuo9e, ne in- Haeceiiim fit in aninia virgine, quia soli Deo cupit
fi-ticluose: inlempeslive, ante maturitatera auiraaeet.t. placere. Nalivitas vero Domini, boni in nobis opcris
corporis; pnesumptuose, sine oflicio; infructuose,, D j est inchoatio, sicque de reliqois. Nam circumc sio,
sine gratia. In his omnibus, si bona sit effusio, ubii quam non licet fieri suis manibns, magislrontm cst
facta est Olei hujus infusio, tres suas oleum opera- super opera discipulorura discretio. In qua circum-
tar virtutes. Oleum enim pascit, lucet et ungit:; cisione Jcsus nomen accipit, quia opus subjccti,
charilas etiam pascit se, lucet prosiaio, ungit Deuin. virtulis vel salutis nomen sorlitur ex discrelione
15. Truhe me post te, currcmus in odore unguen- magistri. Porro Domini apparitio est nutu Dei, non
torum tuorum. Condescendens sponsa adolescenln- per sc operis manifesiatio. In apparitione vero sem-
lis de altitudine illa in qua raente excesserat Deo, per Virgo Mater et a Magis et a Pastoribus inveni-
postquam efiusionem illam olei sibi infusam in ado- tur; quia veram virtutem tam apud sapientes, quam
lescentulas refudit, cum laboraret in eis; reeordataa apud insipientes jugis semper pudor comilatur.
osculi et olei et sponsi, ct suspirans ad cum a quo in->. Quadraginla 272 ver0 dierum purgatio, est usque
vitam eam trahebat cura proximi, Trahe me posl te,:, in finem boni operis exercitatio. Pueri ad lemplum
inquiu Cum enim mente excedit, Deo; cum sobriaa delatio, est post finem vitae perfecti operis reprae-
est, proximo. Cum mente exccdit, ostcndilur ei>i sentatio. Sed delalio in templum lit per duos, per-
quantum a Deo diligilur; cum sobria esl, osleudit it secutores scilicet et simulatores; sed iis cxtra rema-
42S COMMENTATIOEX BERNARDO. 422
nentibus parentes, id est boni operis patratores, in A qui ad oronia quae tlesic!erat, et de quihus anxiatur
templum Dci illum introducunt. Sinieon velustus, et dubitat, in illud meretur adroilti secretum, ut
antiquus est dierum, Dgus omnipotens : puer in omnia possit facere secundum quod sibi ostensum
ejtts ulnis est ponderatio in manu Dei cujusque ope- est in monte. Inlroduxit me, inquit, rex in cellaria
ris vel meriti. Debet enim conceplio esse pura, na- sua. Quoniam de cella vinaria in proximo dispula-
tivitas voluntaria, circumcisio discreta, apparitio turi sumus, de cellariis regis usque acl ipsum locum
verecunda, purgalio conlinua, oblatio sancla. Qiii differamus. Exsultabimus el tmtabimur in te. Au-
igitur haec et his similia de Domino imitatur fideli- dientes adolescentulaesponsam spousi libcralitatem
ter, currit post eum forliler. cominendantem, sicut filii.lsrael qui non valebant in
17. Vel irahe me post te, id est, amore tui tarilum. montem ascendere cum Moyse : Loquere tu, in-
Averte oculos meos ne videant vanitatem. Nec sola quiunt, nobis, et non loquatur nobis Dominus (Exod.
volo trahi, quia cgo et adolesccntulac Curremus iu xx, 19). Suflicis interim nobis, Exsultabimus et tm-
odoce ungueutorum tuoruin. Tria sunt quoe faciunt tabimur in te; id cst, in doclrina et imitatione tua.
currere; timor videlicet, desiderium, et amor : ti- Exsuliabimtts, cum corporaliler operabimur; et tw-
mor, fugiendo; dcsideriuin, appelendo; amor, pro- labimur, dum spirituali jucunditate pcrfrucniur,
ximuin amando. Quatuor quoque sunl quae impe- " «temores ttfrerum tuorum (Cant. i, 3), quae intcrim
diunt cursuro istuin; frigus, calor, via laboriosa, nobis sulficiunt. Lac enim consolationis et exhorta -
niniielas currenlis. Quaesuiit alio nominc, diffiden- tionis, quod inde suinpsimus, cum quodam mentis
tia, concupisccntia, asperitalis iropatienlia, nimia tripudio 273 cantare nos fatit: Exsuliale jusli in
coniidcnlia : vel torpor difliJentioe, carnalia deside- Domino, reclos decet taudalio (Psal. xxxn, 1). Unde
ria, observalioiiiimasperitas.vehemenlia proficientis ct sequitur :
vel perlicientis. Contra lorporem necessarium est 19. Recli diligunt le. Sttnt jacentcs, sunt erecti,
ungucnlum composilionis laxativum, quod conlici- suntcurvi, sunt rccti. Jaccntesnec timrnt, uec dili-
Uir de recordalione miraciiiorum et tcsiimoniorum
gunt; curvi timcnt, non diligunt; recti diligunt.
Chrisli : conlra oestum,ungucntuni refrigeralorium, Orat
ergo sponsa pro adolescentulis, ut quas adhuc
cx speciebus conversationis et commonitionis Chri- in timorc videl curvas.rectas videatin amore spon-
sli: conlra trislitiam laborantis, ungucntum sanali- si: ac si dicat, Video istas curvas, sed fac reclas,
vum, cx recordalione passionum et promissionum quia recti diligunt te. Aliter : videns sponsa adole-
Christi : conlra vehementiam proficieiitiura, un- scentulas sibi applaudentes, commendans islas, ti-
'guentum mitigatorium, de recordatione mansuctu- Q metaliis; islis exsultanlibus, illis invidentibtis : ac
dinis el miserationuni Christi. Hoecautcm omnia si dicat, Istae sunt rectae, ideodiligunt le; et si dili-
unguenta inulilia sunt, si ex oleo sponsi confecta gunt me, non diligunt nisi in te. Docui enim eas non
non sunt. In odore horum unguenlorum currunt me diligere, sed te. Videns enim spousa illarum se
adolesc('ntulae,quarumcursus nonimpeditur.Sponsa benevolentia praegravari, conversa ad sponsum, orat
vero haec omnia non odoratur, sed tangit; quia in pro eis : Recti diligum te. Sed de invidentibus quid
se ipsa omnia haeccxhibet, sed aliis non sibi. Exhi- faciamus ?Conversa ad eas, et curam agens pro eis
bet cnim niiraculorum gloriam, exhibet conversa- quae de prislina conversationc noniiunquam ci in-
tionis exemplum, et commonilionis documentum. sultabant: Nigra, inquit, sum, sed formosa, filim
Sed et passionum Christi circumfert stigmata; man- Jerusalem. Et nota ordincm charilatis. Cum do
suctudinem vero et miserationem et praedicat om- amore sponsi agit, tota qtiodammotlo in eo lique-
nibus, ct exhibet. scit: cum de adolesceiilulis, afficitur qr.adam com-
18. lnlroduxil me rexin cellaria sua (Cantici, 5). passione, et quasi una ex illis eflicitur : cum de
Audiens sponsa sponsionem adolcsccntularum, In inimicis toto charilatis zelo pro eis zc-lalur. Nigra
odore unguentorumcurremus, respondit: Meritocur- sum, sed formosa, filiw Jerusulem. 0 lilite Jerusa-
retis, ct currendum vohis est. Expertae credile, quia [) lem, filiaepacis, pacem habete mecum, quoe pacem
inlroduxit me rex in ccilaria sua, unde plenam et habeo vobiscum. Exprobralio est isla vestra, non
conferlam mc remisit. Introduxit me, inquara, rex, compassio. Nigra qttidem sum cx prislina convcr-
qui dirigit in veritate gressus meos : introduxit me satione, sed formosa ex pura confcssione, et recta
in ceiiaria sua, libcralitate sua; non ego erupi prae- intentione. Duo quippe sunt quae faciunt nigram,
sumptione niea. Audiens enim sponsus vota sponsae duo quae formosam. Nigrara, mala conversatio, et
precantis, TrflAeme post te; abstrahens eam quo- distorta intentio : formosam, innoccns conversatio,
dammodo a carne, post se traxit eam in occultum et recta inlentio. Quae sic sunt in anima, sicut sunt
quoddam contemplationis suae, elostendit ei secreta in corporc pulcher color, et bona formae composi-
sua. Ubi cum mente excessissct Deo, rursum sobria lio. Quae autem non habuit innocenlem convcrsa-
facta proximo, rediit ad adolescentulas. Et cum cx tionem, poslquam induit confessionem, ct direxit in
visionc ct colloculione Dei, quasi duo cornua prae- melius Hitentionem, fiducialiter dicit, Nigra sum,
ferens contemplaiionis, ralionis scilicet et amoris, sed formosa; quia praeterita ejus peccata tegit con-
rairabilis ct terribilis appareret, Inlroduxit me rex, fessio. Est eniiii pulchritudo memoriae confessio; ct
inquit, in cellaria sua. Felix ille rector animarum, compositiovoluntatis, recta intenlio. Primum tegit
veritas confessionis, sccundum format justitia rectae A . moribus suis pugnaverint contra me. Contra quos
intentionis. Unde dicit: cum pugnarem arguendo, obsecrando, increpando,
20. Sicuf tabetnacula Cedar, id est, lenebra. Non Posuerunt me custodemin vineis suis (Cantic. 1, 5):
sum tabernacula Cedar, sed sicut tabernacula Ce- idest, seipsos commiserunt mihi custodiendos;
dar : et si fui tabernaculum, vel sicut tabcrnaculum aliiper conlenlionem et invidiam, utsicut dicit Apo-
Cedar, id est habitatio tenebrarum, tabernaculuin stolus, suscilarent pressuram tribulationibus meis
fui, non domus mansionis : ftiimus cnim aliquando (Phitipp. 1, 17); alii per bonam voluntatem. Vinea
tenebroe, nunc aulem lux in Domino. Sicut pelles Domini sabaoth, domus hrael cst (hai. v, 7); vi-
Salomonis. Vivo enim, jam non ego, vivit vero in tis, Christus ; palmes productus, peccator conver-
me Christus; idest, praeteritam nigretlinem meam sus; fructus, fruclus digni pcenitenliae. Contra hos
tegit lides Christi. Quae bene dicitur pellis Salomo- dum pugno,et postmodumcusiodiendis invigilo.dum
nis, quia ducta de morte Christi, nosque mortili- sicut Jacobafficioracstuperdiem, etper noclem gclu,
cans, tabernaculo Cedar, id est tenebrosaeconscien- non est mirum si decoloravit me sol. Sed cum cuslos
liae,superducta, dignam facit mansioneni vero Sa- posita in vineis, laboro in alienis, vineam tneam non
lomoni. Polerat enim dicere Mater Domini Maria, custodivi. Cuslodi cam, tu qui cuslodis Israel, propler
miranlibus de sc flliabus Jerusalem : Nigra sum ex " quemneglexieam.propterquemdecoloratasuni.Etut
natura Adae,sed formosa ex fidc, id est, cx pelle sciam quid debeam vineaemeae,quid aliena;: Indica
Salomonis. Aliter ad easdem , videns ab aliquibus mihi, 0 quem diligit anima mea, in meridie, id esl in
se conteinni propter sobrietatem, qua omnibus om- fervoremalitiae lantte, in quoetiam iiliimatris meae
nia facta erat ut omnes lucrifaceret: Nigra sum, pugnaverunt contra me, ubi cubem intendendo
inquit, exteriori hac humiliatione, sed formosapul- mihi, ubi pascam commissos mihi. Quod aulem
chriludine intenlionis. Omnis enim gloria filiaeregis dicit, hoc est. Indica mihi, ubi cubante me, cubas
ab intus. Sicut labernacula Cedar nigra sum exte- mecum, et pascente rae pascis inccum, ut nihil
rius, sed inlus decora pelle, non mea, sed Salomo- conlra me, vel sine te, setl omnia faeiam tccum, et
nis. Aliter ad adolcscenlulas sibi exsultantcs, non tu mecum. Hoc esl igilur quod precalur, ut sciat
insultantes : Quia, inquit, cxsullatis in me, et post quid et quando sibi, quid et quando aliis debeat.
me curritls, ne altendalis quod nigra sum, id est Aliler : meridies est fervor maliliac , daemonium
sobria vobis: vel nigra sum in humilitale et pressu- meridianum, quando angelus salaii* transfigurat
ris mundi, quia formosa suni in oculis sponsi, qitia se in angelum lucis. ln quem ne incidam, lndica
decoloravil me sol. ln cute corporis color apparet. mihi ubi pascis, ubi cubas in meridie (Cantic. 1, 6).
Intcntio sponsaeculis est, color actio. Decoloratur 'C Aliter : Quatuor sunt dies, duo boni, et duo inali,
ergo cutis, cum cura proximi intentionem ad Deuiri de quibus dicitPsalmus : Vespere,et mane, et me-
obfuscal aclionibus suis. Nolite ilaque, inquit, cott- ridie narrabo et annuntiubo (Psal. LIV,18). Primus
siderare me quod fusca sum, quia sol, id est amor dies incipit a mane, et desinil in vesperam noctis et
Dei, me decoloravit (Canlic i, 5-5), qui me occupa- morlis aelemoe,qui est angelus malus. Secundus
liouibus vestrae actionis denigravil. Sed quod deco- incipit a mane conditionis, et procedit in meridiem
loratur a sole, cito redit ad colorem naturalem; sic et fervorem perfeclionis, nec inde movcntur pedes
et ego ad propriam formosilatem. Sed cutis deco- ejus, qui est angelus bonus. Tertius incipit a ve-
lorata est, non autem os interius, quo sponso assi- spere peccati, et procedit in noctem aeternaBperdi-
due canto, Non esl occullatum os meum a te, quod lionis, qui sunt reprobi. Quarlus dies est dies Do-
fecisti in occullo (Psal. cxxxvm, 15) : id est, aroor mini nostri Jesu Christi, qui incipit a vespere sab-
cordis interior nullara patitur laesionem. bati, et lucescit in prima sabbali; id est, incipit a
et brevissimo timoris quasi
27421. Filiimatris mewpugnaverunt contrame •vesperepeccati nostri,
noctis spalio interjeclo, perducit (ilioslucis ad mane
(Canlic. 1, 5). Heu ! quanta mutatio ! quoepattlo ante
in secreto illo pacis Dei quaeexsuperat omr.em sen- n] spei, et inde ad meridieni perfectionis angelicae et
sum, jucundabatur, nunc inter rixas hominum ca- amoris : nec inde eos ullra patitur amoveri. Pre-
lumnias patitur. Has proelalorum fluctualiones con- caiur itaque sponsa eum quem diligit aniraa ejus,
siderans J)avid in spiritu, Qui descendunt, inquit, in non caro, id est, quem spiritualiter diligit, ttt ponat
more saeculi,in navibus, id est in rcgimine Eccle- eam in meridie perfectionis angelicae,ut liberata ab
siarura, facientes operalionem in aquis mullis, ipsi omnibus ignorantiae tenebris, sine ulla contradi-
viderunl opera Domini, et mirabilia ejus in profundo. ctione dubitationis videre incipiat quidquid sibi vel
Dixit, et stelit spirilus procellm, el exaltali sunt flu- gregi expediat : ne posita in incerto quietis vel la-
clus ejus. Ascendit usque ad cmlos,et descendilusque boris, incipiat vagari post greges sodalium sponsi,
ad abyssos, unima eorum in malis labescebat. Tur- id est, se ei parilicanlium vel sua quaerenliuni.
bati sunt et motisunt sicui ebrius, et omnissapientia 22. Posf greges. Qui enim de perfectione veritatis
eorum devorata est. Filii matris mem pugnaverunt abit in devium erroris, ncc cum gregibus errantibus
contra me (Psal. cvi, 25-27;. Non est mirum si de- vadit, sed post greges; quia -his omnibus deterior
coloravit me sol, cum gravis sit pugna quam patior, invenitur. Sed non est praelereundum, quod grex
«um etiam filii matris meae, filii Ecclesiae, pravis Domini tribus modis pascitur a pastoribus; exem-
plo, verbo, oratione. Exemplo, contra concupiscen- A tra spiritualia nequitiae in cceleslibus, exercitus
tiam carnis, verbo, contra concupisceiitiam oculo- uterque, et currus Dei et currus Pharaonis, sicul
rum; oratione, contra ambitionem saeculi. Si igno- in bello commisti sunt : sicut enim currus Pharao-
ras te, o pulchra inter mutieres. Quaerebat sponsa nis, id est diaboli, sic e't currus Deidecem millibus
sponsum in ineridie, id est in manifesta luce veri- multiplex. Libet ipsos currus et Dei et diaboli sub-
tatis, scilicet ne ei aliud occurreret pro alio: quaere- lilius describere, et qui Deovel diabolo militcnt evi-
bat ubi cubaret in meridie, id est in qua affectione dentius demonslrare. Currusdiaboli tres sunt, qui-
275 meridianaeperfectionis, ut videretquaequando bus totum mundum perambulat; luxuria, superbia,
eligenda esset affectio, ubi sponsus cum ea cubaret, malitia. Luxuriaecurrus duas habet rolas, ingluviem
et ipsa cum sponso. Respondit itaque sponsus : 0 et mollitiem, quas trahit sicut equus indomilus, im-
pulchra inlcr mulicres, scilicet interMariam etMar- petus carnis ; cui insidet amor sui in sella volu-
tham, quia nolo ut alteram de islis eligas, sed ptatis, frenura habens penuriam ; stimultim, slimu-
utramque teneas, contemplativam scilicet vitam et lum libidinis. Currus superbiae duas habct rotas,
aclivam; o pulchra inter mulieres, si vis nosse me, proesumptionem de se, et temerilatem : equus qui
noli ignorare te. Hoc est responsum DelphiciApol- trahit, appetilus est Vanacgloriae, cui insidet amor
linis : t Scito teipsum. » Duo sunt quae nos fa- B 1 mundi, in sella adulationis, frenum habe.ns avari-
ciunt ignorare nosipsos, vel nimia de nobis teme- tiam, stimulum, stimulum livoris. Currus malitiaa
ritas, vel nimia humiliationis timiditas. Secundum duas habet rotas, simulationcraet dissimulationem:
hsec duo respondit sponsus sponsae, vel de temeri- equus trahens est malevolentia, cui insidet sapor
taterevocans eam ad humilitatem, per experientiam mali, in sella fraudis, frenum habens tergiversatio-
sui , vel de timiditate ad confidentiam, ex perce- nem; stimulum, stimulum irae. Contra hos tres
ptioiiepraeteritorummunerum. Duaeenim sunt igno- currus, tres sunt currus Dei. Currus continentiae
ranliae sui, vel quandoplus, vel quandoroinus de se duas habet rotas, orationem et exercitationem cor-
quis aestiraal: et duo sunt quae hoc eflieiunt, prae- poris : equus trahens devolio, cui insidet miles
sumptio et pusillanirailas; duaevero horum effe- Dei, contemptus sui in sella puritatis; frenum
ctuum causae, superbia, et minor sui experientia. habens disciplinam ; stimulum. slimuluro timoris
Experientia vero sui facit humililatem; bumiliias, Domini. Currus innocenliae duas habet rotas, hu-
sui cognitionem. Reprimens itaque sponsus temcra- railitatem nolentis praecsse, et mansuetudinem vo-
riam i Praepropere, inquil, et impatienter desideras; lentis subesse : has trahit equtis, id est amor pacis,
meridiem angelicae beatitudinis ; quia primo libii sessorem habens conteraptum saecttli. 276 >n sclla
agendum est multum, et laborandum in matulino> benevolenliae; frenum, zelum veritatis ; stimulum,
virtulis. Si igitur ignoras te, egredere a me, vel aL stimulum amoris Dei et proximi. Currus sapien-
bono conscientiae luae, et non stes mecum, sed abii tiae duas habet rotas, prudentiam et simplicitatem ;
posl vesligia gregvm et pasce hmdos luos, id est pra-• equum, fortitudinem; equitem, amorem Dei; sellam,
vos motus carnis, vel perditos auditores, qui sta- vigilantiam ne cadat; frenum, modestiam, ut re-
tuentur a sinistris, juxta tabernacula pastorum; idl gat; stimulum, zeluro justitiae. Cum e:-go, aroica,
est, secuta magistrorum rcproborum doctrinas, noni currus habeas ut Pbarao, et equitalui rneo in curri-
in Ecclesia, sed in convenliculorum suorura pravai bus Pharaonis assimilaverim te, satagendum nunc
docenlium tabernaculis. Quod autem dicit, Egre- estdc victoria, non de praemio victoriae : nimis
dere, permittit, non praecipit, quod eliam nec ex: enim est, et proeproperum quod quaeris. Non vide-
toto permittere videtur, sed revocal ad laborem. bis modo faciem meam, sed posleriora mea vide-
23. Equitatui meoin curribus Pharuonis ussimi- bis. Licet enim meridiem quem postulas modo non
lavi le, amica mea (Cant. i, 8). 0 amica roea, licett accipias, multa tamen interim a me accipis, in
te ut lemerariam reprimam, licet ad laborem te re- quibus merito lauderis.
vocem, propter hoc tamen non minus amica. Jami Q 24. Jam enim ex gratia mea pulchrm sunt genat
vis sedere mecum in regno ineo ; indignarer prac- lum ui turturis; id est, magna sunt et exteriora, et
sumptioni, sed ignosco amori. 0 amica, non reg- interiora dona quibus te ditavi. Quid enim interius
nanduro tibi modo est, sed pugnandum : quia eqtti- acceperis, ostenclit exterius honestas et roaturitas
tattti meoitt curribus Pharaonis assimilavi le. Posilai conversationis, quae sunt duaegenaeturturis, id est
es in medio curruum Pharaonis : non tibi exeun- animae, in absentia sponsi gemenlis, et consolatio-
dum solum est, sed educere habes populum meumi nem nullam recipientis, et singulariter habitantis.
de terra servitutis. Sive, ut erigam pusillanimem : Sicut in pallore vel rubore genarum exterioris ho-
Nec perdes, o amica mea, quia in curribus Pltarao- minis deprehenditur qualilas : sic in honestate et
nis equilatui meo assimitavi te, id est, equitatui An- maturitate ccnversationis, sinceritas ostenJilur
gelorum te similem constitui : ut sicut illi habcntt bene cornpositaementis. Et non solum hoc, sed et
charitatem, et castitalem , et humilitatem, et ordi- collum tuuin sicul monilia. Puiilatem animaecom-
nem ; sic et tu posita in inedio curruum Pharaonis. incndal in te, ut dixi, coram IrominiLus, honestas
Quandiu enim hic in procinctu stimus, et collucta- et maturilas conversationis; apud Deum vero dire-
lio nobis est non cuni carneet sanguine, sed con- clio imentionis. lnientio c.-iimlua, quaa sicut eolium
PATBOL. CLXXXFV. ii
127 IN CANTICA CANTICORUM 428
capiti Chrislo conjungit tolum operis tui corpus, A effusionem. Quod cum effundere necesse sit, cxun-
sicut monilc cst, cum palaro fit omnibus Deo eam danle plenitudinc charitatis ad adolescentulas re-
et proximo dcservire. Hoc enim significat monile currit, quibus idera desiderat quod sibi. Felix
ornamentum colli, quod exterius aurum, gemmaro amicilia et beata societas, ubiqui audit, statim di-
vero habet intrinsecus, inlentionem scilicet esse af- cil: Veni. Rediens itaque ad eas, Dum esset, inquit,
fectani amore Dei, et amore proximi. Quod cum rex in accubitu suo, nardus meu dedil odorem suum :
sponsus hominibus declarat, sponsae collum monili hoc est, Putabam me vilem et abjectam in oculis
ornat; imo facit esse sicut monilia. Cum haec om- sponsi, quia cum meridiem expeterem, repulsam
nia, dicit sponsus, tibi dederim, adjiciam adhuc or- passa sum. Sed qui judicat me Dominus est. Dum
namcntum aliud : Murmnulas aureas faciemus tibi. enim essef rex meus el Dominus meus, pro arbitrio
Sic est plane, sic esse solet. Cum quacrit sponsa in judiciorum suorum omnia disponens secundum
lioc sacculo gloriam, non assequilur; vel si asse- bonum consilium voluntatis suoe, in accubilu suo, id
quitur, inutilisest. Cum vero in solo sponso quoerit est judiciorum sttoruin secreto, nardus mea, id est
gloriam, etiam nesciensgloriam incurrit, et gloriam humilitas de priori conversatione vel de pressuris
quae utilis est. Sicut enim in colli ornamento gloria mundi, dedit in conspectu ejus odorem suum, id est
se oblulit de exemplo, sic in ornatu aurum de B secundum qualitatem suavitalis suae. Nardus enim
verbo. Gloria enim te debel quaerere, non tu illam. herba est humilis et calida ct odorifera, per quam
Siquaeris iilam, fugit; si fugis, incurrit; si quaeris figuratur humilitas, fervida cbaritate, et accepta
eam et invenis, nociva est vel inutilis. Deo ex puritate intentionis. Et vere nardus mea de-
25. Murmnulas aureas faciemus tibi, inquit, ver- dit odorem suum: nam fasciculus myrrhm dilectus
miculatas argento (Cantic. i, 6-10). Muraenulaesunt: meus milti (Cantic i, 11, 12); id est dilectio dilecti
ornatus aurium, quae a sponso sponsae dantur, cumi mei (quae causa mihi est in hoc saeculo tribulationis
bonus datur auditus ejus praedicalioni. Vermiculatas: et amaritudinis, de quo gemebaro ad euro, cum pu-
argento, id est, distinctas eloquio : quia alii datur gnarent conlra me lilii matris meae) facta est mihi
sermo sapientiw, quod signilicat aurum; alii sermo> myrrha quidem amara, sed condiens me, ne putre-
scientim (I Cor. XII, 8), quod significat argentum. scam in torpore securitatis el negligentiae. Non est
Promittit itaquc sponsus, quod interius et exteriusi autem mihi fascis myrrhae, sed fasciculus, quia diu
cam glorilicabit. Murmnulas , inquit, faciemus, ego> non durabit : vel parvus mihi prae amore ejus ; vel
etPateret Spiritus; me sapientiam, Patre eflica- parvuspraeconsideratione malorum meorum prajter-
ciam, Spiritu sancto praebente benignitalem. Facie-- itorura. Sed laetelur Sion, et exsullent filiae Judae
mus autem de nihilo, id est ex nullo praecedentc i propter judicia tua, Domine (Psat. XLVII,12) : quia
merito; liocenim signilicat nomen facturae. UndcB quantumcunque amara sit myrrha, quantumcun-
et ibi dicitur : Faciamus hominem (Gen. i, 26). Ve1 que ponderosus sit fasciculus, in medio uberummeo-
• rum commorabilur, in medio prosperitatis et adver-
faciemus, ego et Angeli et doctores mei ego inspi-
rando, Angeli suggerendo, homines docendo. Dems silatis meae, in medio coiigratulationis meae et com-
enim vidct intentionem, et angelus affectionem, ho- passionis meae: ibi coraniorabitur, nec inde move-
mo factum. Angelus enim iiitenlionem non videt;, bitur in aeternum.Nec enim gaudebo nisi in Domino,
sed affectionem videt. Ideo angelus malus bonunn nec contristabor nisi in Domino. Sed et ipse sive
Deum non videt, quia idem est Deus, et affectus, e:t per prospera me consoletur, sive in adversis exer-
voluntas ejus niecenim aflicitur. Suggestiones veno ceat, de medio uberum meorum, id est de medio
Angcloruni, ipsae sunt linguaeeorum , de quibus di corde meo,non movebilur : et sive congratulandum
«it Apostolus ; Si linguis Angelorum toquar (I Cor in bonis aliorum, sive in malis compatiendum mihi
xiu, 1). Sunt autem haec quaulam signa occulta spi;- sit, nonnisi in Domino.
ritualia nobis incognita, quibus sibi loquunlur, e:t 27. Bolrus cypri dilectus meus mihi in vineis En-
innotescere faciunt volunlates suas, nec solum sibn j) gaddi. Superius sponsam tabescere fecerat ze'us
invicem, sed et hominibus aliquibus angelicam vii- suus, quia obliti erant verba Domini inimici sui.vel
tam ducentibus. Linguam crgo Angelorurointelligilt, qui insultabant ejus nigredini, vel qui pugnabant
qui suggesliones illorum intelligit. Lingua coruim contra eam filii matris suae, et posuerunt eam cu-
loquitur, qui sicut Nicolaus et Benedictus, in soml- stodem in vineis. Quibtis cum ipsa usque ad sute
nis , vel aliis quibusdam occultis modis, vel doir- vineae neglectum invigilaret, et pene jam desperaret
mientibus, vel longe absentibus, suggerunt qu;ae de eis, et in cura et in sollicitudiiie carum caliga-
volunl. Ve\murmnulasaureus faciemus tibi vermicic- ret, meridiero sponsi expetierat : a quo benigne
latasargento, idest, serraonem gratiaesaleconditun (i. coercita, rursumque consolatione, non qua volebat,
277 26. Audiens sponsa benignam sponsi prco- sed qua expediebat laetificata, repente operante
missionein, laeta reclit ad adolescenlulas. Solatiuim gratia ubi non sperabat, fructum invenit, bolrum
cst quippe vitaehumanae, habere cui cor tuum crce- scilicet cypri in vineis Engaddi; et exclamans prae
das, quem participem gaudii, participem eliam fsi- gaudio, Botrus, inquit, Cypri dilectus meus mihi fa-
cias doloris tui. Sponsa igitur quoliescunque a ctusest. Cyprusinsula estbonarum vinearum) fer-
sponso accipit olei iufusionem, implelur usque aid tilitate uobilis : Engaddi interpretatur fonuHmdi.
429 COMMENTATIOEX BBRNAIWO. 430
Signitkat autem Cyprus abundaus vino, Ecclesiami A . Deum; vitae et cohscientiae munditiam, quae amo-
fluctibus saeculi undique quassatam, sed abundan- rem non impediat; discretionem spirilus, quae pu-
tia gratiarura exundantem. Fons haedi significatt ritatem contemplantis non sinat errare, sed doccat
fonlem Baptismi, in quem hoediingrediuntur; sedI Deum, et non aliud pro Deo intelligere; rationem
egrediuntur agni novelli, de quo in sequentibus : quae judicet de discretione; (idem quam ratio de
Sicuf grex tonsarum , qum ascenderunt de tavacro ,t omnibus judiciis suis consulat, et quac suis eam re-
omnes gemeilis fetibus. Miratur ergo sponsa, quodI gulis cohibens ct terminis, errare non sinat. El iste
in vineis novaeconversationis fructum invenit<per- est oculus columbinus.
fectionis, et fructum non alium, quam ipsum Chri- 29. Ecce tu putcher es, dilecte mi. Intelligens
stum. Cum enim in omnibus actibus nostris velI sponsa in oculis sponsi aliquatenus se placuisse,
conatibusChristus in causaest, fructus noster Chri- gestit in amplexus. Unde et exsurgens in laudem
stus est. Hunc fructum sponsa rcpente inventum, pulchriludinis ejus, ad amplexus suos eum provo-
laboris sui conscia quo in eis laboraverat, pia ex- cat. Me, inquil, pulchram praedicas, sed, o dilecte
sultatione sibi vindicans, Bolrus, inquit, Cypri dile- mi, ecce, id est in -jucunda ostensione gratiae tuae,
ctus meus mihi in vineis Engaddi. Vel aliter, ut sur- f« magis pulcher, a quo omne pulchrum : pulcher
sum aliquantulum repetamus : postquam sponsa a{B in humanitate, decorus in deitate.Quod si tu pulcher
sponso meruit ornari, in laudera ejus et praedica-. et ego pulchra, si tu dilectus et ego dilecta, quid
tionem operum ejus statim erupit, dicens, Dum es- restat nisi iectulus ? Sicut de fasciculo diximus, le-
set rex'in accubilu suo, nardus mea dedit'odoremi ctulus nomen est delicatum. Ecce tectulus conscien-
suum: accumbente 278 Re£e>>dcsl humiliante se. tiae, non roeus nec tuus, sed /tosfer; meus per con-
in utero Virginis, nardus mea, id est humilitas Do- fessionem, tuus per gratiam et illuminationem. Flc-
mini roei, dedit odorem suum, dum propter nimiam ridus est, id est, in proposito virtutum vernat flw>
charitatem suam qua dilexit nos, lieri ex Virgine. bus bonarum cogitalionum. Nec ad curam domesti-
dignatus est sub lege. Dcinde non fascis, sed fasci- cam me remiitas, sicut cum expeterem meridiem
culus myrrhaeUeri dignalus est, dum mortis, et cru- tuum, remisisli me adcquitatiMn curruum tuorum,
cis, et sepulcri amaritudinem, trium tantum die- vel expulisti me ad cuslodiam gregum : curn jam
rum spatio passus est; moxque botrus Cypri in re- adolescentularum domus mihi commissarum gralia
surrectioue apparuit in vineis Engaddi, dura lideli- tua et sollicitudine mea sic sit munita et ornata, ut
bus spiritualia bona distribuit. non timendum sit eis a turbine et pluvia ; interim
28. Sequilur : Ecce tu pulchra es, amica mea; . dum in lectulo purae conscientiae perfruar conjun-
ecce lu pulchra, oculi tui columbarum. Videns spon- ctione dulcedinis tuae.Qtiambcata anima,quaein hoc
sus sponsaedevotionem, et quia inler ubera sua da- lectulo unus cum Deo spiritus eflicitur, osculo intel-
bat ei locum commorandi; Ecce, inquit, id est, in ligentiacDei perfruitur, amplexu ainoris ejus astrin-
hoc stalu tuo, in hac confessione tua et cognitione git et astringitur, et sic in pace in id ipsum dormit,
tui, tu quia uude pulchra tu, inde ego uon pulcher et requiescit!
et non habens speciem neque decorem, lu, inquit, 50. Tigna domorum noslrarum cedrina. Vere mu-,
pulchra es. Et rursum, Ecce lu pulchra: id est, pul- nita estdorous, quia Angelis tuis mandasti de ca ,
chra in interioribus, et pulchra in exterioribus; ut ctistodiant eam. Cedrus timbra sua fugat ser-
pulchra in intentione, el pulchra in actione. Amica penles. Tigna ergo cedrina, Angeli sunt proteoenlcs
mea. Amicitiam duo faciunt, mutua conscienlia et domum Dei, et virtute sua daemonesfugantes, quasi
eadem voluntas. Porro amicitiam sponsi et sponsae latrunculos domus; sanctorum merita poriantes te-
facit quaedammutuo conscienlia, et eadem voluntas, clum orationuro, clavis timoris Dei affixum : la-
cum Dominus sccreta sua bona sponsae revelat, et quearia cypressina, et foris teclo munila est domus,
sponsa mala sua per puram et humilem confessio- inlerius vero ornata et ordinata. Sunt eniin in ea
nem facit ei cognita. Pulchra es , inquam, nec ti- D J 279 laquearia, quae ut domus perpetua sit, vel
meo ne evanescas, quia oculi lui columbarum; id perpeluus sit ejus ornatus, cypressina sunt ct bene
est simplices sunt, non sunt inlendentes vel tibi, vel illaqueata. Cuin laquear illaquealur, unum se apc-
aliis, nisiin Deo. Porro duo oculi sponsae sunt, my- rit, alteruni constringit, ut allerum ab altero capia-
slicus et activus, vel contemplativus et moralis. Sed tur, hot: est amare et amari: ubi haec sunt, her.e
libet adhuc de oculo subtilius aliquid inspicere. omnia ordinata sunt. Ulii enim omnes et amant in-
Oculus ut clare videre possit, haec habct necessa- vicem, et amabiles se praebent invicem, tanta est
ria, radiuro validum et purum, qui de pupilla proce- conjunctio, ut merilo fraterna unitas dicenda sit
dal; acrem purum et lucidum, qui transiluro ejus potius quam congregalio. Ego fios campi. Audiens
non impediat; corpus in quod effundat, raliunem et approbans sponsus desiderium sponsae, differt ut
cui renuntiet, memoriam quam ratio consulal. Ho- augeat, comprirait ut exaltet. Ego flos campi, flos
rum si quid defuerit, perfectus visus non erit. Sic mundi : quia sjcut flos in campo, sic ex utero Vir-
et amor Dei, ut verus sit, haec habet necessaria : ginis unicus efflorui in mundo. Non ergo a te, sed
affeclum purum , quo Deum nonnisi propter Deum a me floridus est .lectulus et sum liHum, castilatis
diligat, nec aliquid cum Dco, nisi in Deo et propter videlieet ct puritatis exemplura : non auperborum,
431 1N CANTICA CANTICOUUM 43*
beJ convallium. Castitas enim superba non castitas A i turitalis, collectionis. Teropus plautationis est sicui
cst, sed ornatum diaboli prostibulum. Sicut liliutn in Genesi et in Prophetis et scripluris Veteris Te-
interspinaSfSicamicameainter filias(Cant. i,12;n,2). stamenti, de creatione cceli et lerrae, el primordiis
Ac si dicat illud Salomonis : Si filim tibi sint, noli mundi. Tempus maturitatis est, cum in Christo et
faciem luamhilarem oslendere udillas(Eccli. vn,26). Evangelio conversalionis humanae apparuit maturi-
Cave igitur de adolescenlibus, de quibus securam tas, utjam non dicalur, Oculum pro ocuto, dentem
te facis; scd sicut lilium inler spinas, sic esto, o pro dente (Deut. x<x, 21) ; sed, Qut te pereusseril m
amica mca, intcr lilias. Si sic fueris inter eas, tunc dexteram maxillam, prwbe ei et sinistram (Matih.
cris amica. Ego lilium , tu vero sicut lilium, pul- v, 58, 59)!; et multa alia, quse licet simpiiciter et
chrum quideni, sed tenerum; liliaetuae spinae sunt: quasi historialiter inteliigenda sint, ad vitae tamen
in quamcunque earum le inflexeris, vulneraberis' perlinent maturilalem. Tempus collectionis, tempus
Recta ergo esto in medio earum , oranibus te praeest futuri saeculi, de quo 280 simpliciier, et quasi
bens in exemplum. Audiens sponsa quia a sponso bislorialiter pronuntlamus : Qui bona egerit, ibit in
huiniliarelur, et ipsa se humiliat, el illuro exallat. vitam aeleraam; qui vero mala, in mortem acternam
Ego sum, inquit, sicut liliurapulchrum, sed fragile " (Matlh. xxv, 46; Joan. v, 29). In horto deambulatio
in medio spinarum : tu vero es malus inter litjna est exemplorum obumbratio. Sed fructus horti de-
silvarum, id est inter Angelos, sicut inler filios. For- fertur in cellarium. In hoc horto, sicut supra di-
tis ergo es ad fragilem sustentandam ; pulcher visu, ctum est, sub arbore malo sponsa sedebat, dum hu-
atl lidera roborandam; boni odoris, ad spem confir- militer contemplabatur scriem liiitorialem liiimani •
mandam; gustu salubris, ad charitatem pascendam. tatis Christi ; sed fructus ejus non fuisset dulcis
51. Iterum sponsus recedit a sponsa, et abscon- gutturi ejus, nisi inlrasset cellarium. Unde statim
ditur in cceli sui secreto, qui jam teneri putabatur ibi sequitur :
in conscientiae lectulo. Rediens ergo, sicut solet, ad 32. Inlroduxil me rcx in celtam vinariam (Cant.
adolescentulas, et sensus sui tenorem in corde reti- n, 4). Fructus enim horti, ut dictum est, deferlur
nens, quo sponsum allocuta fuerat, assimilans eum in cellarium : amcenilas in borlo remanet, ulilitas
rnalo inter ligna silvarum : Sub umbra, inquit, <y'tts alibi quaerenda est; si eam invenire vis, ingredere
<7u<;i» desideraveram, sedi, et fructus ejus dulcis gut- cellarium. Tria habet merita, quasi tres moralitalis
tttri tneo (Cant. n, 3). Umbra inter deitatem Christi cellas : habilum ad praelatos, quae est disciplina;
etr.os, corpus cjus est, sub qua sedet sponsa, dum habitum ad pares, quae est juslitia vel amicilia; ha-
modeste et humiliter mysterium Incarnationis ejus r bituni ad subditos, quae est charitas. Quod ut hre-
conteroplalur : et frtictus ejus dulcis est gutturi vius et lucidius dicamus, est ut sciat quis subesse,
cjus, quia non pervenit in ventrero ejus, id est in ooesse, praeesse. Prima cella plena est odoiibus; se-
salielatero, sicut est illud Job, Nec dimiltisme ut cunda, saporibus; lertia, gratia. Prima enim magis
glutiam sativam meam (Job vn, 19). De sacramento prolicit exemplis; secunda, moralibus vel mysticis
enim vcrbi Dei vix est qui possit satiari. Gustare sluctiis; lertia, charismalibus Spirilus sancti. Ilaec
possumus, satiari non possumus : quia quanto sa- est enim cella vinaria. In hac bibuul amici, inebriaiw
nior guslus, tanto validior appetilus. Dulcis ergo, lur charissimi. Nullus enira coram Deo allior est
ait sponsa, est gutturi meo fruclus ejus, ex dulce- ordlne praelaiorum, qui pleni sapientia Dei, et ipsius
dine exernpli sui ostendens inihi quanla oporteat in subditis vicem gerentes, a line possibilitatis at-
me pati pro nomine ejus. Ideo ad vos redeo, ideo tingnnt fortiter ad linem impossibililatis, et inter
vos non desero. Quin etiam iitfroduxif me rex in cel- hasc duo disponunt omnia suaviter. Isti pro fratri-
tam vinariam, ubi didici quae ignorant sapientes bus, secundum Aposlolum, optant anathema es;e a
mundi, videlicet in charitale praeesse. Tria enim ha- Christo (Rom. ix, 5), sed a Cbristo beatitudine, non
bet Sponsus divitiarum suarum quasi gazophylacia; a Christo justitia. Utrumque enim uobis est Chri-
ltortum vel paradisum voluplalis, cellariura, t:t do- D stus, et beatitudo, el. juslitia ; sed tanlo gloriosius
mum vel cubiculum. llortus amcena habet et uti- acquirunt beatitudinero, quanlo pro bealiludine no-
lia : amcena in horto rcmaneiit; utilia in cellarium iunt deserere justitiam. Verba enim baec Apostoli
deferunlur : dc cellario vcro in domo vel cubiculo affectus sunt, non effectus. Haecenim ebrietas, qna
regi inde servitur. Ilortus eniin continet hisloricum inebrianlur charissimi dum pro amore Dei el fra-
sensum; cellariuro, moralem; domus, mysticiiin. trum projicit quis intima sua, haecest cella vinaria,
Hortus continet historias Noviet Veteris Testamenli, in quam sponsa mcruil introduci, dum didicit iu
pracsentis et fuluri soeculi; cellarium, moralem in- charitate praeesse. Cclla haec juxla domum regia
filructionem Christi; domus, gloriam aeternoereu:u- est. Soepeergo exinde domum regis ingreditur, ct
nerationis. ln horto, oroniuro quocsunt creatio; in secretum cubiculi, lam per se quam per subdilos
cellario, omnium qui salvantur hominum recouci- Domino sponso serviens de comraissis sibi bonis ct
liatio; in domo, omuium recoiiciliatorum coniirina- horti, et cellarii. Sive enim praelatus, sive subditus,
tio et glorificalio. Tlortus dividiwr in Iria tcmpora; liberum huc babet acccssum, quicunque istum
cellarium, in tria merita; domus, in tria pracinia. charilaiis induerit aflectum. Unde spoiisa superiiis
Hortus enjin tria habet tempora, plautalionis, nia- cum trahi post sponsum dcsideraret, ipsa vero ado-
lestenlulas post se traheret, dicens, Curremus in A j nes facirous: non quod orouibus prodesse nolimus,
odore unguenlorum tuorum : staliro, ut ipsa prolitc- sed quia illis maxime prodesse crecjimus oraliones
tur, introduxit eam rex in cellaria ista, ut inde acci- nostras qui nobis se conimittunt, vel quia magis
peret unde illas reliceret, ne in cursu deficerent; et corda nostra excitantur. Itaque hoc ordine Sponsus
per ordinem de horto ad cellarium, de cellario ad in me ordinavit charitatem.
cubiculum regis eas introduceret; riunc quidem per 54. Et quandoquidem Christi charitas urget nos
contemplationis et amoris affectum, postroodum ve- ad vos, Fulcite me.floribus affeclionum vestrarum,
ro per bealitudinis effectum. Porro domus unum stipate nte malis operum, quia amore ahsentis lan-
habet praemium Domini, nisi quia per hoc in tria gueo. Est amor pius,esl amor fervens, est languens,
praemia dividilur, ut sciamus, quid , quantus, quo- Pius ad impetrandam veniam peccatorum, fervens
modo; id est, quid sit Deus, corpus an spiritus ; in exhibitione operum, languens, curo deflcit auima
quantus, creatus an increatus; quomodo iuvenien- in salutari Dei, id est, inluitu conlemplationis. (Jum.
dus. luec dicens sponsa languerct, rursum sensit spon-
53. lntroduxit me ergo, ait sponsa, tn cellam visum praesentem, et laevamejus sub capite suo, dex-
nariam, id est in plenitudinem charitatis, in qua ne teram vero ejus se amplcxaiitera. Ideoque respirans,
inebriata muslo Spirilus sancti perperara aliquid B ' En, inquit, iterum sponsus; Lmva ejus sub capite
agerem , cum ad subditos redirem, ordinavit in me meo,et dextera ejus amplexabitur me. Ponit ergo
charitatem (Cant. n, 4). Charitas duo habet, affe- sponsa caput ut requiescat, non super laevaro, setl
ctum, el actum. De affeclu, Diliges DominumDeum in laeva sponsi, cum afficitur mysteriis humanitatis
tuuni ex tolo corde tuo, et ex tota mente tua, et ex Christi: dextera verosponsi eani amplectitur, dum
omnibus viribus luis (Matlh. xxn, 37) ; in quo illuminatis octtlis ejus, totam eam possidet amor
omnia affeclus genera comprehenduntur. Affe- Divinitatis, et intellectus. In hoc tam pio amplexu
ctus ergo Deo debetur principaliter, secundario sponsa in id ipsum obdormivit et requievit. Sponsus
proxirao, qitem in Deo debemus diligere sicut nos. etiam exsultans in amplexu charitatis ejus, filias Je-
Nos enim primum, quia nobis conceditur prin- rusalem adjurat, id est quamdam eis reverentiam
cipatus, ut primum amemus nos, deinde proximos erga sponsam inspirat. Adjurat autem eas per ca-
sicut nos. Debetur autem charitati Dei quidam actus preas cervosque camporum, cum exhibet eis agi-
purgatorius, id est purgans, nos ad visionem Dei, litatem et alacritatem bonorum operum. Adjuro, in
ut sunt vigiliae, jejunia , roeditalioues, lectiones, quit, vos, fitimJerusalem,per capreas,-cervosquecam-
compunctiones : debetur et actus proximo, sicut porum, ut non suscitelis occasionibus necessitatura
opera misericordiae, et caetera quae exigit necessitas vestrarum, nequeevigitare faciatis spnnsam impulsu
aclivaeet socialis vitae. Sed affeclum Dei deberout malorum vestrorum, quoadusque ipsa velit; id est,
per omnia praeponere affectui proximi, non vero contemplatione gratiae raeae satiata, ex impetu con-
semper actui proximi aclum Dei. Sed etin nobis decepti amoris, ipsa per se ad vos redibit. Sponsa de
bemus saepe actum charitatis corporis praeponere medio consolationis et coiitcmplalionis somno au-
actui charitatis animae; et actum charitatis animac, diens verba sponsi, id est, vitlens affeetum gratiae
actuicharilatisDei, id est contemplationi. llaec'ta- ejus, quia adolescentulae nec eam excitarenl, nec
men omnia cum exigit 281 necessitas, quae non evigilare eam facerent; sed sieut capreae cervique
habel legem. Est enim lex charitatis, et est neces- camporum in alacritate bonorum operum se exerce-
sitas charitatis. Lex charitatis praecipit actum cha- rent, ipsamque in conteinplationis suae qtiiete in-
i-itatis Dei praeponere actui anirnae, et actum anima quietari nefasducerent: exsurgensin laudem sponsi,
actui corporis. Necessitas charitatis sacpe omnia Vox, inquit, dileeti mei (Cantic n, 5-8). Haec est
his conlraria. Inde est quod multi dicunt, pauci in- vox dilecti mei, haecest voluntas ejus, hoc est opus
telligunt: Necessitasnon habet Iegem. Procedit ordo ejus, haec estvirtusejus in illarum conversione,haec
et regula charitatis, quae proccipit suuro corpus et D] est dulcedo ejus in mea dilectione. Ecce quomodo
alterius minus diligere quam suam et alterius ani- ordinata charitate omnia ordinata sunt et peccata, et
mam; suam vero animam et alterius plus diligere in pace factus est locus ejus, et in Sior> habitetio
qtiani suum corpus vel alterius: suam animara non ejus (Psal. LXXV,5), cum sponsa in araplexu sponsi
plus quam alterius, sed alterius sicut suam. Haec quiescit, cum sponsus eam fovet et protegit, cunt
quantiimadaffecluincharitatis. Caelerum actusipsius filioe non suscitant earo, nec evigilare faciunt;
charitatis soepealiter ordinatur. Pracponitur enim sed potius bonis suis studiis laetam faciunl et ju-
sacpe, ut dicturo cst, in actu corpus animae, aniroa cundam.
Deo. Quod si fratri tuo, ejusdem meriti et ulilitatis 55. Hoc significabat mulier illa, quae clamabat ad
tecum in eadem necessitate posito, prius subvenias, Elisaeuromortuo viro suo, servo ejus, spoiisamDeum
abundas cbaritate; si tibi, non peccas. Nam in eo " Patrem invocantem per mortem Filii sui viri ejus:
quod dicitur sicut te (Mutth. xxn, 39), primatus tibi Servus, inquit, tuus, vir meus, mortuus esl; et ecct
coneeditur: si autera disparis meriti fueris, meliori venii creditor, ut tollat sibi duos filios meos ad ser-
est subveniendum. Et cum omnes aequaliter diligere viendum sibi. Sic et sponsa duos filios, alterum ver-
debeamus, non tamen sine causa familiares oratio- bo, allerum exeraplo genueral.quos tulerat dcnui»U
'' '
435 GAUFRIDI ABBATIS "'"**•--... &
diaboli. Cumque charitate ordinata sibi et Deo va- A . de oleo devotionis quo abundas per omnla vassTifttky.
caret, filiosque negligeret, actumque Dei actui eo- et cum impleta fuerint, revertere ad roe. Non enim,
rum praeponeret; facla est fames verbi Dei: parvuli ut dicis, parum habes olei, qiioe in tempore famis
petieruut panem, nec erat qui porrigeret eis. Ccepit non solum pascendam te, sed ungendam praesumis.
creditor diabolus redire, et jam non sicut perditor, Audiens haec sponsa, charitatem reordinavit; ut
sed sicut creditor illos repetere ad serviendura sibi. missa fuerat, oleum Spiritus sancti mentibus audi-
Hater vero quia non volebat labore bonorum studio- torum infudit.- Deus autem vacua vasa implevit.
rum et actuum agere, putans se acturara sola ora- Quod cum factum esset, Vade, inquit, vendeoleum,
tione, coepit ad Deum clamare. Et quid dixit illi re- et tibera te a creditore; idest, pro effusione devo-
sponsum divinum ? Quid habes, inquit, in domo luu, tionis tuae, aeternaevitaeexspecta praemia. Tuattfem
id est, in conscientia tua? At illa, Vivit, inquit, Do- et filii tui vivite de reliquo (IV Reg.w, 1-7); quia
minuSfiwn habeo ego ancilla tua aliquidindomo mea, quanta a te aliis fiet olei hujus effusio, tanta a me
ttisi parum olei in vase, id est, devotionis in mente, tibi fiet infusio. Sed vivile, inquit; non, Ungimini:
quo ungar. Nota delicias. Non eget pasci, sed desi- vos instate ut vivatis, tu videlicet et filii tui; ego
derat ungi.At ille, Vade, inquit, elpete muluo vasa tempore suo de unctione deliciarum vestrarum pro-
tacua non pauca, id est, auditorum corda, et mitte v'debo.
GAUFRIDI ABBATIS
DECLAMATIONES
DE COLLOQUIO SIMONIS CUM JESU,

Ex S. Bernardi sermonibus collectce.
AD HENRICUMSANCTJE KOMANJEECCLESIJE CARDINALEM.
ADMONITIO.
282 ** H"iu* opusculi auetor est Gaufridus, Bernardi disciputus, qui istud ex variis tancli Palt t ser-
tnontbut contexuit, uli ipse asserit inilio prologi sequentis. Nam ubi in edilis tegilur, « e mullis sermonibut
Patrum; t tcripti omnes prmferunt, « e multis sermonibus Patris nostri: > Cheminionensis, t e multis ser-
vwnibus beati Bernardi Patris noslri. > In hoc codicesic habel libri inscriptie : t Incipit opusculnm domni
Gaufridi de diclit beaii Bernardi ad Henricum Romanm Ecctesiw tunc subdiaconum, poslea monachum
Clarm-Vallis, deinde cardinatem, super Dixit Simon Petrus ad Jesum. > Codex Aquicinctensis, scriptus ab
annis quadringentis : « Liber de lectione evangelica, Ecce nos reliquimus omnia, cotlectus ex dictis domni
Bemardi abbalis Clarw- Vallis.tln codice Vaticano, n. 658, scriplo pro Nicolao V, exstat sub hoctitulo:« De
colloquioSimonis et Jesu, ad Henricum RomanmEcclesim subdiaconum, qui poslea monachus Clarm-Val-
lensis factus est abbas apud monasterium Sancti-Anustusii de Urbe; » et in fine: t Explicil liber beati Ber-
nardi. » Vallis-Lucentinus anliquior: « Incipiunt capilula in opusculo, quod fecit abbas Igniacensis ad Hen-
ricum, » etc. DeniqueClarm-Vullensiset Begiw Navarrw codices Gaufridi nomen prwferunt, non Bernardi.
Ex quibus, aliisque codicibus intelligitur, hunc librum ab atiis Gaufrido, ab aliis Bemardo olim fuisse atlri-
bulum. Ex his nnus est Willelmus monachus Tornacensis, qui in Bernardino suo seu libro Florum ex Ber-
nardo, tibrum t de cotloquio Simonis et Jesu » passim sub Bernardi nomine laudut. Utrumqne verum esl,
el Bernardi essehoc opusculum, uli auctoris, et Gaufridi uli coltectoris, qui ex ore dicenlis varios Bemardi
sermones, de colloquioSimonis ad Jesum habitos, in unum confluvil. Sane tunc moris erat, ul ex ore to-
quentis exciperentur sermones non modo Bernardi, qnod de Sermonibus in Canlica aliisque conslat, sed elicm
uliorum, ut de Guerrici abbutis Sermonibusfactum videbimus. . .
2. Gaufridus ituque istius opusculi non auclor, sed collector agnofcendus. At plures fuere ejus nomtms
monachi Clarw-Vullenses. Abbatem Igniacensem vocat codex Vallis-Lucentis. h ergo est Gnujridus, Ber-
nardiprimum notarius, et post Guerricumabbas Igniacensis, lumpost Fastredum Clarw-Vallensis, qui libros
de Bernardi vita duos, et sermonem de eodem composuit. Henricus vero, ctti opusculum istud nuncupatum
est, ipse est quem idem Gaufridus laudat in Actis concilii Remensiscontra Gilbertum Porrelanum his verbis :
« Dominus Henricus Pisanus, tunc Romanw Ecctesiw subdiaconus, futurus postea Clarm-Vallensis mona-
chus, et ex abbate Sancli-Anastasii. sanctorum Nerei et Achillei presbyler cardinalis, t etc.
3. Anno 1501 typis vulgutus est iste liberSpirw, sub lilulo Declamalionum et nomine Bemardi, absque dt-
slinctione seclionum. Declamationum vocubulum cttm nomine Bernardi in sequenleseditiones transiit, non
contra mentem auctoris, qui libellum hunc « instar cujusdam copiosi declamatorii sermonis » a se compcst-
tum dicit. Cwlerumcum auclor in fine protogi lestetur, se hitjus libri lectionem brevibus distinxisse senien-
tiis, eamquescripli codices passim in sexaginta sectionespartiantui; hanc dislinctionem ex mente at::toris scr-
vare visum est. Certe in codice Albo-Mantellorum apud Purisios traclatus iste ita inscribitur: < Sententim
exceptw cx opusculis venerabUisAbbatis Clarm-Vallis. >
457 DECLAMATIONESEX S. BERNARDI SERMONIBUS. «8
PROLOGUS COLLECTORIS. A (Philipp. ii, 8-10). Libct proinde sacratissimo huic
283"284 Ut tibi, dilectissime, praesentes exhor- interesse colloquio, el intima corclis aure perdpere
talionis sehedulas destinarem, quae otiosa esse non quae dicunlur. Arbitror enim verba lectionis hujus
patilur, nimirum credens omnia, et omnia sperans ea esse, de quibus ad imraortalem Sponsum a flni-
charitas persuasit. Ubi sane non libi me propria tra- bus terrae clamat Ecclesia : Propter verba labiorun
didisse putes, nec tanquam nostra suscipias, sed e luorum ego custodivi vias duras (Psal. xvi, i). Haec
multis sermonibus sancti Patris nostri, quorum di- nempe sunt verba, quae contemptum mundi in uni-
gna salis laus est in Ecclesia, quae huic viJebantur verso mundo, et voluntariam pcrsuasere hominibus
aptae negotio, noveris decerpsisse sententias; el sub paupertatem. Haecsunt quae monachis 285 c,au"
unam utcunque formulam redigeudo, cujusdam co- stra replent, deserta anachoretis. Haec,inquam, sunt
piosi declamatorii sermonis instnr, hunc tuae Dile- verba quae jEgypium spoliant, et opliraa quaeque
ctioni libellum edidissc. Hoc nimirum scribendi ge- ejus diripiunt (Exod. xn, 35, 36). Hic sermo vivus
nus ad persuadendum efllcacius arbitrabar, quod ct eflicax, convertens animas felici aemulatione san-
soleat amplius movere lectorem, vividas magis vo- ctitatis, et veritatis promissione fuleli.
ces.quara mutos apices repraesentans. Coeleruraquo- II. — De relinquendis omnibus.
niam suspecta mihi ignorantia propria, propriaquo B 2. Dixit enim Simon Petrus ad Jesum : Ecce nos
oblivio est; hortor et moneo, ut si qua deprehende- reliquimus omnia. Bene, optime, et non ad insipien-
ris digna reprehensione, aut ipse ea corrigere stu - tiam tibi. Nam et mundus transit, et concupiscentia
deas, aut si id forsitan "cx mansuetudine refugis et ejus : et relinquere haec magis expedit, quam relin-
humilitate, mihi sallem quaecunque te moverint, qui. Ecce, inquit, nos reliquimus omnia, et secuti
non dissimules amicabiliter intimare. Atque id qui- sumus te. Nimirum quia exsullavit ut gigas ad cur-
dem de sententia dixeiim. Nam de verbis, erit for- rendam viam (Psal. xvui, C), nec currentem sequi
sitan invenire nonnullos, ad quorum aures si vene- poteras oneratus. Scd nec inutilis commutatio, pro
rint, subsannent ea, dicentes: Quis est isie invol- eo qui super omnia est, omnia reliquisse. Nam et
venssenlentias sermonibus imperilis ? (Job xxxvm, 2.) simtil cum eo donantur omnia, el ubi apprehende-
Verum nil tale mihi super tua reor eruditione veren- ris eum, erit unus ipse omnia in omnibus, qui pro
dum. Quippe et metiim hune, et pudorem, suspi- ipso omnia reliquerunt. Omnia sane dixerim, non
cione carens charitas foras mittit. Affectum magis, tantum possessiones, sed etiam cupidilates, et eas
ni fallor, in his quam verba pensabit amicus: prae- maxime. PIus enim concupiscentia mundi quam
sertim quod non ostentationis, sed aedificationis substantia nocet. Et haec fugiendarum causa divitia-
edere paginam cogitarim, optans magis (si possibile C rum praecipua est, quod aut vix, aut nunquam sine
videretur) et sine verbis haec imprimere cordi tuo. amore valeant possideri. Limosa siquidem et gluti-
Faciat hoc, qui invisibiliter operatur in cordibus nosa nimis non modo exterior, verum etiam interior
electorum : et pia dignatione sua, suam hanc vo- substantia nostra videtur; et facile cor humanum
cem reputans, vocem ei virtutis et eflicaciae largia- omnibus quae frequentat, adhaeret.
tur. Agit enim quod potest operosa dilectio, op- III. — De eo qui juga boum emit quinque.
portune instans, fortassis et importune. Nulla sane 3. Age ergo qui relinquere disponis omnia, la
operi idonea magis occurrit digniorve materia, quoque inter relinquenda numerare meraento. Imo
quam evangelica lectio, ubi felicissirauro illud Simo- vero maxime et principaliter abnega temetipsum, si
nis et Jesu colloquium continetur. Hanc ergo susci- deliberas sequi eum qui exinanivit propter te semet-
pere libuit, sed exhortationis raagis gralia quam ipsum. Pone gravissimam sarcinam, pone asjna-
expositionis, ut scilicet ex ea sermonis occasio su- riam molam, terrenam molem : pone illa quirique
meretur. Sed et sententiis brevibus distinguere stu- non hominum plane juga, sed boum, quae tibi insi-
diii lectionem, ut distinctio ipsa fastidium non pienter emisti. Alioqui sequi sponsum, et venire ad
admittat. nuptias spirituales quinaria hac pressus et oppressus
I. — De laude obedieniimet de vi verborum Christi. D corporis sensualilate non poteris; sed elsi novissimc
1. Dixit Simon Petrus ad Jesum : Ecce nos reli- veneris et pulsaveris, minime profecto aperictur tibi;
quimus omnia, et secuti sumus te (Matth. xix, 27). sed respondebitur de inlus, quod non sil de bobus
Fidelis sermo et dignum omni acceptione collo- et asinis caeterisque jumentis cura Dco. An vero
quium Simonis Petri et Jesu. Familiaris siquidem et comparatum jumentis esse quis dubitet hominem,
amica saluti obedienlia est, sed obedientia firma et qui sibi juga emerit jumentorum? nisi quod eo sane
stabilis, quae fundata est supra petram. Metior est ipsis quoque jumentis convincitur esse stolidior, et
enim obedienlia quam victimw; et acquiescere nolle, bestialior bestiis comprobalur, quod juga neeessi-
ul peccatum ariolandi est (I Reg. xv, 22, 25). Unde tatis earum propria ipse subierit volunlate. Quod
et viloequoque ipse Salvator praetulit hane virtu- enim illisnaturaest,huic culpa^dum tanquam unum
tero, cligens magis aniroam ponere, quam obedien- ex his quae ralione carent, sine ratione degens, et
liam non implere. Postremo et ipsttni nomen Jesu, ipsc sub corporeis siroiliter sensibus incurvatur. Sed
quod est super omne nomen, in quo flectitur omne quid euirj juga subisse causamur? Arguamus magis
genu, Aposlolo teste, obedientiae rerauneratio est emisse. lllud enim stoliditatis roiserandae, istud ei-
439 GAUFRIDI ABBATIS UO
tremoe demenliae est. Dignus est operarius mercede: A Nec minus conlraria sunt quae siraulatio et pusilla-
sua : nam ut mercedero pro opere tribuat, inaudi- nimitas suggeruut iropudentiae, impaticntixque cla-
tum. Denique loquitur super hoc verbo Dominus> moribus; et utraque labor et dolor, et affliclio spiri-
per prophetam, sub typo mulieris fornicariacscelcrai tus sunt.
arguens Israelis : Omnibus, inquit, meretricibus dan- V. — De duabus sanguisugm filiubus.
tur mercedes: tu autem dedisli mercedescunctis ama- 5. Hoec autcm omnia, similiaque ac dissimilia
toribus tuis, et donabus eis ul intrarent ad te undi- mala, ex una radice pullulant,* propriae scilicet vo-
que ad (ornicandttm; factumque est in te contrai luntatis. Ilujus enira sanguisugae duoe sunt insatia-
consuetudinem mulierum in fornicationibus tuis, ett biles filiae, clamantes, Affer, affer (Prov. xxx, 15).
posl te non erit fornicatio. In eo enim quod dedistii Siquidem nec animus vanitate, nec voluptate corpus
mercedes, el non accepisli, faclum est in le conlra- aliquando satiatur, ut scriptum est : Non saiialur
rium (Ezech. xvi, 55, 51). Plane et in eo qui jugat oculus visu, nec auris impletur audilu (Eccte. l, 8).
erait, conlrariuin fieii raauifesluro est. Quid enirai Fuge sanguisugam hanc, et omnia reliquisli. Haec
juga emit, et juga boum, cui jugum suave gratis» enim omnia trahit ad se. Pone hanc, et jugum tam
offjrlur? Nam jiigum Christi, jugum hominis cst,, importabile quam raultiplex abjecisti. Non est enim
siquidem et Cbrislus homo. Nec modo gratis tribui-- " dominus crudelis ad illam; non est tyranntts impius
tur, sed ct copiosa his qui tulerint, remuneratio est,, et inhuroanus sic urgens servulum, ct non parcens.
utariemine non dicoeroi,sed gratis sustineri queat. Fatigalum magis instigat, subdittim premit durius.
Quid ergo, miser, pro jugo boum dislrahis animami Inquietum malum, quod spiritui semper incubans,
tuain, qui jugum Cbristi suscipiens, emere poteras> inexcogitabilia meditalur.O custos hominnm, quare
regnum Dei, mercari vitam, lucrifacere Chrislum?? posuisti me contrarium tibi, et factus sum mihime-
Nam sine jugo interim esse non poles, homo ninii- lipsi gravis?(JoZ>vn, 20,) Nullum mihi onus impor-
rum, qui natus es ad laborem (Job v, 7). Sed grave! tabilius, nulla gravior sarcina est. Factus sum mihi
jugum super omnes filios Adam (Eccli. XL,1), utique! talentum plurobi (Zachar. v, 7), et resedit iniquitas
qui scquunlur eum. Nam super eos qui Christum> super illud. Sed auiliam vocem solalii, audiam quid
sequuntur, leveestctsuave(Jl/<t((n.xi,30). Postrcmo> loquatur magni consilii Angelus. Venite,inquit, ad
ut caelera sileam, cum sine jugo esse non possint;', me, qui laboratis el oneruti eslis, et ego vos reficiam.
quale hoc ipsum cst, eligere 286 polius quinque. Tollitejugum meum super vos, el invenielis requiem
qttam unum? Quis enim polest servire quinque do- animabus vestris (Matth. xi, 28, 29). Veriun haec
minis, nedum quinque tyrannis, quinque procdoni-• r alias; invenient forte in novissimis locum sibi. In-
l)us? siquidero oculus meus deprmdalur animam1 terim sane felices liquet esse, qui exonerati sunt, et
meum (Thren. m, 51). Annon saepe aliud gula exi- sequtinlur Dominum expediti. Arclissimum enim
git, ad aliud pruritus aurium vocat? Sic et odoratus> nos foramen exspeclat.Si quem sequimur, consequi
et tactus diversa interdum imperant, forsitan et ad- volumus, per angustam contendamus ingredi portam
versa, dum uterque comrounem sibi gestit prseripere' neccsse est. Quid tu, camelc, gibbum; quid tu, pe-
servum, et trahit sua quemque voluptas. Vides ex- cuniose, proditoris loculos lollis? Non sic, impie,
cusationem hominis qui propterea Christum non se- non sie ingredieris. Foramen acus hujusmodi sarci-
quitur, propterea se excusat a nuptiis, quod jtiga1 nas non admittit..
bonum cmeritquinqtie (Luc. xiv, 19). VI. — De divitiis Patrum Veteris Testamenti.
IV. — De mtdtiplici dominio vitiorum. C. Sed excusant aliqui fortasse dicentes : Abra-
I. QuiJ, si eoi-uin laborem et dolorem consideres,> ham, Isaac et Jacob, caeterique sancti nunquid non
si numeres juga, qui variis serviunt vitiis morum,> terrenas divitias habuisse leguntur? Suflicit nobis
magis quam corporum sensibus? Erit profecto inve- esse sicut illi fuerunt: neque enim sumus nos Pa-
nire jam homines, qui multo magis in labore homi- tribus meliores. Si culpabilis esset possessio divi-
num non sint; sed longe amplius aliena ab homine: D tiarum, nunquam illi in divitiis tantam a Domino
flagella sustineant. Eril invenire ementes non modo> gratiam obtinuissent; aut tantam287gratiam con"
quinque, sed plus quam quinquaginta quinque, noni sectiti, divitias nihilominus possedissent. Quid re-
plane jumentorum juga, sed daemonum. Contenduntt spondebimus novis imitatoribus sanctorum vete-
ainbilio et elatio cordis:altera nidtim.altera foveam; rum? Imponant certe vitulos super altare Domini,
parat. Yolare altera jubet, repere roonel altera; curai mactent arietes, hircos immolent, quia et hocAbra-
neutrum profecto sit hominis. Quis enim es tu, aitt ham fecit, et hic rittts Patrum, quibus non motlo
liaec, quis vero ille vel ille est, aut quae domus patris> meliores non sumus, sed ne digni quidem solvere
corum, ut eis iu aliquo cedas, ut reverearis eos, utt corrigiam calceamentorum eorum. Sed boec, in-
eis aliquatenus blandiaris? At bonus sermo bonumi quiunt, statum ultra non habent; ubi revelala cst
invenit locum, aitambitio, ct interdum quoque quii veritas, transiere. Quitl, si ipsas quoque sanctorum
prodesse non potesl.potest obesse. Unde dissimula : divitias temporales, umbram fuisse dixcrimus futu-
primum vinum bonum pone, donec veniat hora lua. rorum? In (igura siquidem eis omnia legimus conti-
Avaritia quoque et appetitus laudis sibi invicemi gisse (J Cor. x, 11). Denique quidni terrenas palam
adversantur, et quod hoec congregat, hic dispergit. divitias possiderent sancti et perfecti viri, cum sola
ii\ DECLAMATIONESEX S. BERNARDISERMONIBUS. 442
adhuc terrena palam proroilterentura Deo? Sicut. A Sed non omnes capiunt verbum hoc, sicut nec con-
enim sacrificiis illis, sic et divitiis, carnalibus adhuc silium castitatis. Quid dicitur populo? Facite vobis
populis dispensatio divina morem gerebat: nimirum amicos de mammona iniquitalis, ul, cum defecerilis,
ut tanquam parvuli paulatim a Gentilium ritu sece- recipianl vos in mterna tabernacula (Luc. xvi, 9).
derent, eadern quae Gentes daemoniis, Domino im- Verba Domini sunt, et quod loqtiitur, tale est. Fir-
molantes, eademque et illi, sed a Domino, non a ma equidera stat immobilisque scntentia, eos qui
doemoniisexspectantes. Ubi sane coelestis promissio volunt in hoc saeculodivites fieri, incidere in tcnta-
sonuit, spiritualia jam necesse est spiritualibus com- tionem laqueumque diaboli (/ Tim. vi, 9); sed quia
parari, et mutari sacrificium spe mutata. Noverant misereor super turbam, et ipsum quoque camelum
haec quicunque vel eo terapore fuere perfecti, sed (quod homo non potest) per foramen acus tradu-
ex charitate populo cohserebant,ut in manifesto qui- cere 288 possum; cavete saltem a verbo aspero,
dcm et agere eadem, et eadem quaerere viderentur. qui laqueura venantium minime declinatis. Vcstite
An forte violenta videtur extorsio, quod de umbra nudum, egenum alite, visilaie infirroum, ne forte
diciraus et signilicatione?01im alter super hoc scri- audire contingat sermonem durum, asperum ver-
pserat in liunc moduin : <Nullus mihi opponat au- butn, auditioucm malam : Ite, maledicti, in ignem
rum t'inpli Judaeoruro. Tunc enim hoc fuit, quando B mternum, qui paratus est diaboto et angetis ejus
sanguis iiiim ilabalur, quod lotum figura fuit. Au- (Matlh. xxv, 41). Facite vobis amicos de mammona
rum ergo repudiemus cum caeteris superstitioni- iniquilatis. Ac si manifcslius dicat: Vmvobis, divi -
bus Judaeoriim : aut si aurum placet, placeant et tes, qui habetis consolationemvestram (Luc vi, 24).
Ju.laci. > (S. HIERON'VMI'S,episl. 2 ad Nepot.) Postre- Attamen unum jam superesse videtur. Communicale
mo iion roultos legisse ine recolo aut non alllictos eam pauperibus, quorum est regnum Dei, tit, cum
graviier, aul non graviter in ipsa saeculihujus pro- venerit hora eorum, reminiscantur, et deficienles
speritate tentalos, forte et periclitatos. vos recipiant in aeterna tahernacula sua : et couso-
VII. — Quomodo Judmus inter aquas, Pelrus super lationem suam, quam modo prudenter exspectant,
aquas. dum vestram ipsi percipiunt, misericorditer com-
7. Nimirum longe aliud est in luto aquarum mul- municent desolatis. Mensuram ciiim bonani et co-
tarum, divisi fundo maris iter carpere, terrena li- agitatam el supereffluentcm dabunt in sinus eorum
cite possidendo : aiiud ipsam novis gressibus undara (ibid. 58) : nec crit illud pallium breve, quod duos
calcare, omnia rclinquendo. Sed tempori gratiae operire non possit, aut slratum coangustatuni, unde
proerogativa hacc debehatur : Petro novum iter et decidat alter (Isai. xxvm. 20).
novi lypus itineris servabatur. Antiquorum sane Pa- IX. — De periculo clericorum.
truin dicbus, donec in terris videretur et conversa- 9. Hinc est quod dolatas et ditatas videmus ec-
retur inter homines Dominus majeslatis, non erat clesias a potentibus et divitibus htijus saeculi, qui
evangelicae forma perfectionis, sed spiritum Deum in operibus bonis divites, Jjuxta Evangelii admoni-
solo interim spiritu sequebantur. At ubi Verbum tionem, amicos sibi facere studuerunt de mammona
caro factum est, et habitavit :r. nobis (Joan. i, 14); iniquitatis, a quibus in seternatabernacula reciperen-
jam nobis in eo tradila est imago vitae, et conversa- lur. Quidni sperarent ab his recipi, qui claves vi-
tionis exemplar, quod oportcat etiam corporaliter dentur habere? Sed heu! data est ipsa providentia
imitari, ut utroque sequentes vestigio, non ulterius eorum in occasionem carnis, et qui sihi pariter
cum patriarcha Jacob altero femore claudicemus atque aliis in ccelo tabernacula aeterna parare de-
(Gen. xxxn, 51). Ubi enim audivimus quia dictum buerant, in terra conjungunt domum ad domum, et
sit antiquis, Nisi quis renunliaveritomnibusquw pos- agrum coptilant agro! Quis rapuit ab ore Aposto-
sidet, non polest meus esse discipulus? (Luc xtv, 55.) loruin temporis hujus verbum gratiae, liducioe ver-
et item, Si vis esse perfectus, vade et vendeomnia bum : Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumtts
qum hubes,et da pauperibus, ct habebis thesaurum in Q fe?Eece enim ut populus, sic et sacerdos (hui. xxiv,
crnlo; et veni, sequere me? (Multh. xix, 21.) Nec id 2). Similiter volunt in hoc saeculolieri divites; simi-
dicimus, tanquam salvari quis vel hoc leropore nc- liter, imo et abundantius suam hic praeripiunt con-
queat, si secus egerit; sed ut gradum agnoscat pro- solationem. Similiter amicis egent et ipsi, ut in
piium et locum perfectionis, aut discipulatus ofli- aliena sallem tabernacula suscipiantur, ulpote pro-
ciiiui noii usurpet. pria non habcntes. Beatt cnim pauperes spiritu,
VIII. — De remedio imperfectorum. quoniam ipsorum est regnum coeloruin (Matth. v,
8. Habent enim Evangelia et perfectionis consi- 3). Caeterum hominibus, qui perfectionis ohtineiit
lium, et remedium infirmitatis. Notite thesaurizare locum, dignitate pollent, auctoritate praeeminent,
vobis ihesaurosin lerra(Malth.y\, 19), haecperfectio funguntur offlcio, an inter haec infirmilatis el im-
est. Siquidero Filius hominis, ubi caput reclinaret, perfectionis, ;quam usque adeo diffitentur, liceat
iion habebat (Luc. ix, 58). Petro et Joanni nec ar- sallem sperare remedium, ipsi hinc quoque sint
gentum nec aurum erat (Act. m, 6). Paulus victu judices; ipsi, inquam, judicent utrum bceat. Nam
simplici vestituque contentus (/ Tim. vi, 8), hatc quod minime deceat, manifestura est: nobis sane
ipsa labore mauuum acquirelat (// Thess. m, 8). liceat vel auiire dicentem, Si sal infatuatttm fuerit,
413 GAUFRIDIABBATIS 444
in quo satielur? Ad nihilum valet ullra, nisi ut ntit- A Grex avium plumas, moveat cornicuta nsum
fcfur foras,et conculcetur (Matlh. v, 15). SedetPre- Furtivis nudata coloribus.
sbytero, cui forsitan derogare timebunt, quoniami (HORAT. Epist. lib. i, epist. 3, vers. 18-20.)
sanctus est, uti liceat solita spiritus libertate, niillili Magis aulem magnus ille propheta et plus quam
blandiri, palpare neminero; scd nude nudam pro- prophela terribiliter increpet, dicens : Genimina
mere verilatem. « Clericus, i inquit, i qui par- viperarum, quis demonstravit vobis fugere a tentura
tera habet in terra, non habebit partem in ccelo. t> ira? (Luc. m, 7.) Ubi enim sunt pcanitentiaefructusT
Itemque, « Clericus si quidpiam habuerit praeter r Cum coeperint resurgere homines unusquisque in
Dominum pars ejus non erit Dominus : verbi gra- ordine suo, ubi, putas, gencratio ista locabitur? Si
tia , si aurum, si argentum, si possessiones, sijj ad milites forte diverterint, exsufflabunt eos, quod
variam supellcctilem , cum istis Dominus parss minime secum laborem aut pericula tolerarint. Sic
cjtis fleri non dignatur. > (S. HIERONVMUS, epist. 2 agricolac; sic negotialores, el singuli quique ordines
crf Nepot.) hominum a suis eos similiter arcebunt finibus, ut-
X. — Quomodo clerici a singulis generibus homi- :_ pote qui in hominum labore non fuerint. Quid igi-
num quod deleclal usurpent. tur restat, nisi ut quos omnis ordo repellit pariter
10. Videtur ct sanctus David caulerio gravi inu-- B " et accusat, eura sortiantur locum, ubi nullus ordo,
rere quosdam : ipsi viderint quos haec parabolaa sed sempiternus horror inhabitat?
tangat. ln labore, inquit, hominum non sunt, et cum n XI. — De officioclericorum.
liominibus non flagellabuntur: ideo tenuit eos super- 12. An forte ad electionem cleri audeant aspi-
bia (Psal. LXXII,5, 6). Habentenim singula quaeque e rare? Magnus enim vcre eorum locus in regno Dei:
genera hominum laboris aliquid, aliquid voluptatis.i. et bonum sibi, sed qui bene ministraverint, gradum
Sed advertere est prudentiam aliquoruin, et mirariri acquirunt (/ Tim. m, 15). Caeterum suus et ipsis
quemadmodum novo inter haec arlificio discernen-i- nec modicus labor esse videtur, el dicebat qui plus
tes, et ab invicem sequestrantes ea, tolum quod de-- omnibus laboravit: Qui non laborat, non manducet
leclat eligunt et.amplectuntur : quod molesturo est, t, (// Thess. in, 10). Et Petro dictum est: Sinton
fugiunt et dcclinant. Cum militibus nempe super- r- Joannis, amas me? pasce ovesmeas (Joan. xxi, 15-
biae fastus, aroplam familiam, et nobiles apparatus,5, 17). Ideroque terlio repetitum ; tertio dictum, Pasce;
equorum phaleras, accipitres, aleas, et similia quae- »- nec Mulge, seu Tonde vel semel additura est. Speret
que frequentant. Aliqui forte dependentes a collo o ergo discipuli Iocura, graduin ministri, qui domini-
rubricatas murium pelles, ornatos thalamos, balnea, i, . cum pascere gregem satagit, quam tondere : pascero
et molliliem omnem atque gloriam vestium a mu- i- vero tripliciter, exemplo conversationis, verbo prae-
lierculis muluanlur; caute omnino loricaepondus, et }t dicalionis, fruclu orationis ; et pascere ad manda-
insomnes in caslris noctes, incertaque discriroina ia tum Chrisli, ut nemo sibi hunc sumat honorem,
praeliorum, muliebrem 289 quoque verecundiam m 6ed qui vocatus fuerit a Deo tanquam Aaron (Hebr.
et disciplinam, aut si quid sexus ille laboris haberene v, 4). Per eum nempe si quis introierit, salvabitur,
e; et inveniet pascua. Si vero ascenderit aliunde, plane
creditur [«/. cernitur] declinantes. Sudant agricolae;
putantet fodiunt vinitores : el qui inter haec tor- r_ fur esl et latro (Joan. x, 9, 1). Atque utinam vel
pent otio, accedente fructuum tempore innovari sibi Dj quaeralur jam inter dispensatores, ul fidelis quis in-
horrca jubent, et promptuaria eorum plena, ulinam m veniatur.
o, XII. — Excusalio quod nonnisi manifesta loqnalur.
non prae illis; utinara vel cum illis. Vivunt tritico,
bibunt uvaesanguinem meracissiraum : parum est, it, 13. Nemo taroen indignelur nobis, aut moleste ac-
impinguantur et dilatantur adipe frumenti. Herba- a- cipiat quae dicuntur. Si sanctus est, et minime sibi
rum succis peregrinum mutuanturvina saporem, et conscius horum, congratulamur ei: doleat et ipse
additur oleum camino. nobiscum in pluribus heec inveniri. Nec cnim reve-
H. Sed considera et negotiatores. Circumeunt nt > j) lamus nunc occulta dedecoris, nec parictem fodi-
mare et aridam, in labore corporis, et periculo vitaetae mus, ut abominatio major appareat (Ezech. xn).
perituras sibi divilias congregantes. Dura sunt haec:c: Nullum adhuc de fornicatione fecimus verbum ,
caveant prudentes nostri; dulces interea capiant nt quamvis et haec in inultis etiam et multipliciler re-
somnos, ne dicam, in stralis lasciviant suis. Erit rit gnet, qui puritatis auctori, impuro corde et corpore
tamen invenire in die festo graves vasis aureis et ministraiiles, non verentur stare ante angelum Do-
argenteis ministrorum dextras, referlas variis, opi- )i- mini, qui secet medios et disperdat (Dan. xm, 55) ;
bus manticas, perlicas oneratas, et in scriniis tam m sed omnino audent Agui immaculati sacras contin-
multiplices loculos, ut si mensas adhibueris, num- n- gere carnes, et intingere in sanguine Salvatoris ma-
mularios putes. Quid fabros aut caementarios, cae- e- nus nefarias, quibus paulo ante carnes, proh dolor !
terosque ejusmodi operarios necesse est numerare? e? meretricias attrectarunt; sic 290 altaria circuire,
Victum sibi mullo labore quaerunt: illi madcnt dc- lc- sic frequentare psalmos, cum et ejusmodi laus exsc-
liciis, copiis aflluunt otiosi. Annon merilo tales es crabilis, et oralio sit in peccalum (Psat. cvm, 7).
pocta subsannet? Sed nec eorum sacrilegia rccensemus, qui diligunt
Ne, cum forte suas repelitum veneritolim munera, sequuntur retribuliones, vendunt sacra-
445 DECLAMATIONESEX S. BERNARDl SERMONIBUS. 446
menta, justitiam produnt: quorum guttura necdumI A tanta horainura temeritate loquatur patiens reddilor,
traxit ad laqueum, necdum praefocavit fauces ver-- poenitentiamcupiens, quam vindictam . Ipsi, inquit,
bum hlasphemiae, vox sacrilega, sermo nequam,, regnaverunt, et non ex me: principes exsliterunl, et
Quid vultis mihi dare, et ego vobis eum tradum ? ego non vocavi eos (Oseevm, 4). Universos siquidem
(Matth. xxvi, 15.) Videmus haecomnia, sed quodaml in ordinibus ecclesiasticis caeterisque ad sanctua-
modo non videntes, quippe quibus uec flagelluml rium pertinentibus honorem quacrentes proprium,
est, nec ille comedens zelus. Manifesta loquimur, ett aut divitias , s<>ucorporis voluptatem , postremo
quae vix aliqui erubescunt. Postremo et nos in clero) quae sua sunt, non quaejJesu Chrisli; manifeste
fuimus : liceat vel nostra scrutari. prorsus et indubitanter, non ea quae Deus est chari-
XIII. — Quomodo intrent clerici ed ecclesiasiica, tas; sed alicna a Deo et omnium radix malorum,
beneficia. cupiditas (I Tim. vi, 10) inlroducit. Quid istud te-
14. Videte vocationem vestram, ait vocatus Apo- meritatis; imo quid insaniae esl? Ubi timor Dei,
stolus (/ Cor. i, 26). Consideremus et nos an vocatii ubi mortis memoria, ubi gehennae metus, et terri-
venerimus, et vocati a Deo, cujus nimirnm haec: bilis exspectatio illa judicii ? Sponsa nec cubiculum,
vocatio est. Nec communem modo vocationerai nec cellam ingredi nisi rege introducente pracsumit:
dixerira, qua sane juxta eumdem apostolum, quos: B ' tu irreverenter irruis nec vocatus, nec introductus ?
prmdestinavit, hos el vocavit (Rom. vm, 30) ; sed Trahe me post te, ait illa, in odoremunguentorumtuo•
quis vocaverit nos in honorem cleri, convenire ve- rutn curremus (Cant. i, 5). Nunc atitem trahit sua
lim conscientia singulorum, ut secundum praece- quemque voluptas; et odorem turpis lucri sectan-
ptum Domini ad cor Jerusalem loquar (hai. XL,2). tes, 291 quaestum aestimant pictatem (/ Tim. vi,
Huic enim parvulo adhuc, aut forsitan necJum 5): quorum certa est damnatio.
nato, ecclesiastica jam beneficia provida sane pa- XIV. — De loculis Judm.
rentuin sollieiludo parabat. Hunc nos, inquiens,
illi vel illi trademus episcopo, apud quem habemus 16. Verum etsi irreprehensibilis videatur ingres-
gratiae locum, aut cui forte servivimus, ut ditetur sus, et intentio casta; nihilne ultra timendum est?
de bonis Domini, nec in tot liberos nostra dividatur Timendum quidem, et maxitne. Neque enim qui-
haereditas. Illum praepositus aut decanus ut sibi cunque spiritu cceperint, etiam spiritu consum-
succederet, plus quam materno educavit affectu, in roantur, sed carne nonnulli (Galat. m, 5). Denique
deliciis enutriens, et delictis. Ule dignus archidia- et Saul princeps constitutus a Domino (/ Reg. ix,
conatu, utpole filius p.rincipis; magis autem si sit 16), et Judas non ab alio electus in aposlolum me-
episcopi consobrinus, in quo nimirum tota est epi- t» moratur. Nonneego, inquit, vos duodecim elegi; et
scopata progcnies. Alius undique circuit sedulus ex- unus ex vobis diabotus est? (Joan. vi, 71.) Utinam
plorator, blanditur, obsequitur, simulat et dissi- in duodecim unus hodie Petrus; unus qui reliquerit
mulat, miseraque sibi suffragia mendicare non eru- omnia; unus qui loculis careat, inveniatur. Unus,
bescit, manibus et pedibus repens, si quo modo inquit, ex vobis diabolus est. A duohus utique bolis
tandem aliquando sese ingerere queat in patrimo- diabolus dicitur; et Judas non loculum [al. locum],
i)ium Crucilixi et bona Domini, quae sola ex omuibus sedloculos habet. Utinam saperes, miser, et intell:-
liodie inveniuntur exposita. Nimirum peregre pro- geres cum thesauro pecuniae thesaurum irae pariter
fectus est, sed in plenilunio forte, ut sua districte cuinulari: utinarii novissima providens, animndver-
repetat, rediturus. teres facile per foramen acus transituros non divi-
15. Quis ea intentione gradus ecclesiasticos 'et tiarum cumulos, sed delictorum. Nil enim iniulimus
ministeria sanctuarii quaerit, imo quaeritur (quaeri in hunc mundum: haud dubium quia nec auferre ;.o-
nempe, quam quaerere ipse debuerat), ut sine curis terimus quidquam (I Tim. vi, 7). Sane argentum et
saeculi, iu sanctimonia cordis et corporis illuminan- aurum non nihil est: sibi ulruraque relinet mundus.
dus accedat ad Dominum, et suam pariter ac proxi- j, Inexorabilem constituit janitorem : foramen angu-
morum operetur salutem, orationis studio deditus, stum est, nihil ex omnibus asportare licebit. Nam
et verho praedicationis? Nam si ea quaerit aut tenet peccatum, quoniam nihil est, nulla polest foraminis
animo, eoque intuitu, ut huic vitae haheat necessa- angustia retineri. Solum hoc te sequitur quocunque
ria; evangelizat ut manducet, et perverso nimis or- ieris: quacunque intraveris, pellem hanc nou de-
dine, coelcstibus terrena mercatur. Quam certe di- pones. Quae autem parasti insipiens, cujus erunl?
gnius, ampliusque consentaneum rationi, ut pro Vae!vae! in domo Dei horrendum videraus. Quidni
carnali victu carnalia magis opera et negotia exer- idololatras ministrautes? Mentior si non idolorum
ceret, nec fieret inversor rerum, aut inhonoraret servitus avarilia est (Coloss. m, 5); si non quibus-
ministerium spirituale? Sed modico est natura con- dam etiam venter suus factus cst deus suus (Phi-
tenta, nec multi sola in his necessaria quaerunt, lipp. in, 19). Quod enim quisque prae caeteris colit,
quippe minori facile satis obtinenda periculo. Hono- id sibi deum constituisse probatur. Quantos sane
rati incedere volunt, placere student hominibus, de- videmus qui diligunt munera, sequuntur retribu-
lectari et superbire, et huic saeculo per omnia con- tionem? quantos qui Christo Domino non serviunt,
formari. Audi querelas Doroini, quid super hac sed suo ventri ?
447 GAUFRIDIABBATIS 448
XV.—•I)e quatuor virtutibut. f in perditionem? Sic enim Evoeprudentia, Aclaetem-
A
17. Quis,putas,est fidelis servus et prudens.quem perantia, Cain omnino justitia, Petro defuit forti-
constituil Dominus stiper familiam sttam, ul det illis tudo. Quam quidero virtutis quadrifaris peifectio-
escam in lempore? (Matih. xxiv, 45.) Quoerisfoite nem et cathedrain sanctitalis onininiodis exigitmi-
quam escam? Meus, inquit, cibus est ul facium vo- nisteriuin hoc de quo loquimur : ut hac dote carens,
litnlutem Patris mei (Joan. iv, 54). Nimirum vita in frustra sibi, tanquaro per Christum introieiit, blan-
volunlate ejus (Psal. xxix, 6), qua quidcm nec pasci diatur. Siquitlem dicitur ignoranti, Si cwcttscmcodu-
ipse, nec alios pascere poterit, nisi lidelis sit et.pru- catuin prwstel.nonne ambo in foveam cadunl?(Mallk.
dens, ut cam et intclligat, et diligat: diligat autem xv, 14.) et item, Sucedotes non dixerunt, Ubi est Do-
fo: tiler, diligat et ferventer. Quamlo enim excusare minus ? et lenenles lcgemnescierunt me (Jerem. n, 8).
igi.orantia possit liominem, qui se magistrum infan- Ipsi prophetw el pastores abierunt in lerram quam
tiuiii, doctorem insipientium profitetur? Ignorans ignoravcrttnl(Jerem.xtv, 18) : Diciluret iniquo, Fur
utique ignorabitur (/ Cor. xiv, 38), imo et multos non venit nisi ut mactet et perdat (Joan. x, 10): et
ignorare faciet et ignorari. Quid enim periculi sit, illutl, Dilexisli maiiliam sttper benignitatem (Psal.
ubi non invenit pastor pascua, ignorat dux itineris LI, 5). Dicitur pusillanimi : Mercenurius, et qut non
viam, vicarius nescit domini voluntalem; Ecclesia "I est pastor, videl lupum venientem, et fugil quia non
quotidic multipliciter et miserabiliter experitur. Est est ei cura de ovibus (Joan. x, 12,13). Dicitur ei qui
enim ut sacratissima, sic et secretissima resvoluntas post concupiscentiss sttas vadit: < Mors est posita
Dei, et occultum omnino consilium, de quo efApo- secus introitumdelectationis(S. BENF.D. Beg.cap. 7):»
slolusgloriatur: Pufo, inquiens,quod el ego Spiritum «lieitur item, Omnes quw sua sunl qumrunl,non qum
Dei habcam (I Cor. vn, 40). Untle et ipsa Veritas Jesu Chrisli ( Philipp. n . 21 ). Verum lioc hac-
ait : Nemo scit qttw sunl in hominc, nisi spirilns lio- lenus.
minis, qui est in ipso. Sic et quwDei sunt,nemo novil,
nisi Spiritus Dei, qtti tu ipso est (1 Cor. n, 11). Ulilis XVI. -—Quomodoecclesiishabenl.
deserviant cleriei pro iis qum de
proinde leclio, utilis erudilio est, seil multo magis
unctio necessaria ; quippe quae sola docet de omni- 19. Jam qui per Christiun sibi in sortem ministe-
bus (/ Joan. II, 27). Unde autem scire videbiturquae rii hujus introisse vitletur, de coeleroqueniadmodum
sit voluntas Dci bona, et beneplacens, et perfecla, ei serviat, qiiemadmodum ministret, quemadmodum
qui nec pulsare, nec quaerere, nec petere consuevil; pascat tiipliciter, ut praediximus, gregem Domini,
qui donec alienarum curam susciperet animaruni, C sollicita secum examinalione discutiat. Indisnus
nunquam suaegessisse curam, sed in vano eam visus eram lacte et lana convincitur, si non pascit oves.
est accepisse ? Atque utinam vel lunc curaret sttam, Si non vigilal in custodia grcgis, judicium sibi mau-
ut mcam quoque postea curaturum sperare licercl; ducat et vestit. Vae, vae tibi, clerice : Mors in olla
et de suo prius oculo festucam ejiceret, de meo vi- (IV Reg. iv, 40). Mors in ollis carnium : mors in bu-
deret ejicere trabem (Matth. vn, 5). Nam de his qui- jusmodideliciis est. Non modo, quia secus inlroituiu
dem quiet ubi forte intelligunt Domini voluntalem, delectationis posita esse cognoscilur; sed ob id
negligunt tamen, et quantum praevalent adversanlur maximc, quia populi constat esse peccata quac co-
ei; qui dederunt manus morti, et cum inferno iniere medis (Osee iv, 8). Sumptus ecclesiasticos gratis ha-
fcedus, ut odientes bouum, adhaerentes malo, parati bere te reputas? Cantando, ut aiunt, bona tibi pro-
sint gratis consentire peccato, fovere malitiam, fa- venire videntur ; sed bonum erat magis fodere, aut
vere iniquitati; quoniam odibiles Deo, ct mundo etiaro mendicare. Peccala enim populi coinedis, ac
exsecrabiles esse conslat, melius est silere quam si. propria tibi roinus sufficere viderenlur. Sollicitus
loqui. esto tanquam redditurus rationem, dignos pro eis
292 18. Sane nemo repente lit turpissimus : et gemitus fundere, dignos agere pccnitenliae fructus.
vix aliquis in hunc aflectum nequitiae nisi prava con- rv Alioquin tibi ea noveris imputanda, quac modo in-
suetudine pertransivit. Sunt enim inlirmi et lepidi ter delicias comedis, et parvipendis, et dissimulas,
amatores justitiac, quibus aut vigor, aut fervor deest, tanquam nihil atlinenlia libi. 0 judiciorum Dei
aut forlassis ulerque ; cum uterque sit siimmopere abyssus multa ! 0 terribilis Deus in consiliis super
necessarius, inter prospera quippe et adversa ver- fdios horoinum! (Psttl. LXV,5.) Fruslra litnc incipient
santi. Ut enim vigoris esse dignoscitur, nequaqnami miseri dicere montibtts, Cadite super nos; ct collibus,
cedere tribulationi, scd pro justilia persccutionemi Operite nos (Luc xxm, 50). Venient, venient ante
' utiliter sustinere : sic fervori videlur attribuendum, tribunal Christi ; audietur populorum querela gra-
nullis capi voluptatibus, nullis illecebris enervari. vis, accusatio dura, quorum vixere slipendiis, nec
Quae cpiidem tum omni populo, tum maxime et spe- diluere peccata; quibus facti sunt dtices caeei, frau-
cialitcr ducibus populi sunt necessaria, ne forte ini dulenti metiiatores. Quid libi, insipiens, dcliciaesa-
pernicicm omnium errare contingat. Quid enim re- piunl? quid divitiaeillaecaecosoblectant octilos, quir:
fert qua occasione viam deserant veritatis, setlucan- bus mercaris tam grave judicium, tam durae temet-
lur ignari, sequantur spontanei, compellanlur inviti,, ipsum obligas rationi? Univcrsa siquidem usque ad
seu atlrahantur illecti? quid interesl, dummodo eantt qtiadranlem novissimum exigeris.
449 DECLAMATIONESEX S. BERNARDISERMONIBUS. 450
XVII. — Quomodoeosdemredilus expendanl. A sum ipse qui deleo iniquitates luas (hai. XLIH,25).
20. Sed esto studiose quis el fructuose laboret. Et baculus juvat ad tolerantiam virgae, dum illius
Dignus plane esf operarius mercedesua (I Tim. v, comparatione fit levior. Econtra vero dicitur indu-
18) : uf <7«ialtario servit, de allario vivat (I Cor. IX, ratis, Frons mulieris meretricis facta est tibi; erube-
15). *Vivat,inquam, de allario, ut, juxta eumdem scere noluisti (Jerem. m, 3) : et addit, Recessit zelut
apostolum, alimenta et quihus tegalur habens, his meus a te, ultra non irascar tibi (Ezech. xvi, 42).
contentus sit (/ Titn. vi, 8). Tertium enim hoc pe- Quem enim diligit, arguit, et flagellat omnem filiuiu
riculum est. De altario, 293 inquit, vivat; non su- quem reeipit (Hebr. xn, 6). Liquet proinde eos qui
perbiat, non luxurietur, denique non ditetur; <non, > in labore hominum non sunt, et cum filiis non ila
contra sancti cujusdam plane dignam omni acce- gellantur (Psal. LXXII,5), nec diligi a Deo, nec re-
plione sententiam, < ex clericatu ditior flat (24). > cipi. An tu forte quos in mundo florere conspicis, ab
(HILRONYHCS, ad Nepot.) Non sibi de bonis Eccle- auctore mundi diligi putas ? Audi quid super hoc
s.ae ampla palalia fabricet, mutans quadrata rotun- Scriptura loquatur.
dis; nec loculos inde [al. Judae]congreget; nec in XIX. — Quis sit amicus mundi.
vanitate aut superfluitale dispergat; non extollat de 22. Omnis qtti volueril amicus esse hujus mundi,
facultatibus Ecclesiaeconsanguineos suos, aut neptes B inimicus Dei constiluilur (Jacobi iv, 4) : et alio loco,
(ne (ilias dixerim) nuptui tradat. Res pauperum non Charissimi, nolite diligere mundum, mque ea qum in
pauperibus dare, par sacrilegio crimen esse digno- mundosunt. Si quis diligit mundnm, non est charitas
scitur. Sane patrimonia sunt pauperum, facultates Patris in eo. Verba sunt apostolorum, prius quidem
ecclesiarum : et sacrilegia eis crudelitate subripitur, Jacobi; posterius ejus discipuli quem diligebat Je-
quidquid sibi ministri dispensatores, non utique do- sus, qui et ipsius ignorare non poseet animum [al.
niini vel possessores, ultra victum accipiiint et ve- aniicosj. Sed vis nosse quis sil qui diligat mundtim?
stituni. Nec enim ordinavit Deus his qui Evangelio Neque enim creaturas Dei juberis odisse, sed qua>a
serviunl, de Evangelioquaerere delicias vel ornatum, Deo non sunt, ea diligere prohiberis. Quaevero sint
sed vivere (ait Paulus) ex eo (/ Cor. ix, 14), ut vide- haec Joanncs ipse loquitur adjiciens : Nolite, ail,
.icet sint contenti alimento corporis; non irrita- diligere mundum, neque ea qum in mundo sunt.
menta gula?,aut incentiva libidinis, et quibus tegan- Omnia enim qttw in mundo sunt, concupiscenliacar-
tur, non quibus ornentur, accipere. Sane qui non nis est, et concupiscenliaoculorum, et ambilio smculi:
fideliter introivit, neque perChristum, quidni inlide- quw non sunl, inquit, ex Patre, sed ex mundo (I
liter agat, et contra Cljristum? Manifestarn sine du- Joan. II, 15, 16). Viderit bic quisque cujus sit spiri-
hio faciet arborem fructus, radicem palmes, opus tus, quid diligat, quid cupiat, quid scctctur. Ecce
inientionem. Faciet ad quod venit, utmactetulique 294 e'»m speculum veritatis : tantum ne quis con-
et disperdat. Quando enim altatio serviat qui ejus- siderato vultu conscienliaesuae prsetereat, et qualis
modi est : serviat autem in spiritu et veritate? fuerit obliviscalur. Ambitio, curiositas et voluptas
Tales niroirum Pater adoratores quaerit (Joan. IV, non ex Patre sunt, sed cx mundo. Aut ccrte quia
25). Alioquin ministratio mortis esl, in judiciura ct mulli codices hadent non Ambilionem saeculi, sed
condemnalionem. Aut quando poierit necessariis Superbiam vitae; in concupiscentia carnis univer-
esse contentus, qui eo animo introivit, ut stipendia sam accipe corporalium sensuura dclectationem,
cleri in usus voluplatis, curiosilatis et vanitatis con- qua quidem nec ipsa curiosilas caret; ac deinceps
greget, servet, expendal? Triplex ergo funiculus qui concupiscentiam oculorum, quoecunquead huma-
diflicile rumpitur, hominem miserum in perniciem num diem (quem propheta minime concupivit)
trahit, qui impure inlrat, indigne ministrat, sed et (Jerem. xvn, 16), et saecularem gloriam, et extrin-
ipso fructu abutitur temporali. secam pertinent vanitatem. Porro in superbia vitae,
XVIII. — De virga et baculo. elationem cordis intellige. Haccenim tria qui diligit,
21. Quid enira si in hocmundo floret, et prospe- ,v mundum diligit, et Dei constilutus est inimicus.
ralur in via sua? Arescet velociter, cito decidel flos Susclpiat autem qui ejusmodi est, reconciliationis
feni, et vapor ad modicum parens. Parcitur virgac, ofiicium, non mediatoris; qui etiam proditoris scc-
quoniam invenitur iniquitas ejus ad odium irtique lere iuimicitias cumulavit : tit merito jam non ut
(Psal. xxxv, 5), non ad iram. Virga, inquit, tua et hostis, sed ut traditor judicetur, ul Judas utique,
baculus tuus ipsu me consolatasuiit (Psal. xxn, 4). non ul Saulus.
Habet enim virgam, sed habet etiara bacultim. Et XX. — De impudenlia.
haec consolatio est, quod is qui virga caeditur, ba- 25. Nam cum impudenlia et fronlositas cor ob-
culo sustenlctur. Aut certe portat pastor virgam duraveril ut non paveat, non horreat, non conlrer
et baculucn, illam ovibus, illum lupo, omnia au- miscal; ea jam demum desperalio est. Quid enim?
tem propter electos. Siquidem et virga eos conso- Hi.rum sibi conscius homo, lanquam qui jusliliam
latur a slimulis conscientiae,dum hoc modo senliunt fecerit, divino sese vultui sistere non veretur; tan-
sibi peccata dirailti, dicente Domino : Ego svm, ego quam domesticus intrat et exit, magistrum salutat,
(24)Manttscripli addunl ex ignobili gloriosus.

4SI CAUFRIDI ABBATIS 454
genua flcctit, osculalur ore sacrilego, dolose agit, A peccatum diaboli; quo ceciderunt qul operantur
sed iu conspectu Dei; ut inveniatur iniquitas ejus ad iniquitatem. Hacc est quae non recipit disciplinam,
odium (Psal. xxxv, 3). Odibilis plane Deo frontosa curari renuit, medelam non sustinet. Ulcus pcssi-
temeritas, et impudentia exsecranda, Propter quid mum, quod nec summis saltem digitis patitur atlre-
enim irrilavil impius Deum, exacerbavit Dominum ctari. Hujus el ipse indignationem vcreor super his,
peccutor, ut secundum multiludinem irm sum non et grave judicium. Quidni timcam morsus, spiritua-
quaerat ? Num propter fornicationes, incestus, aut lem insaniam, et animarum phrenesiin non igno-
sacrilegia? Nihil horura Propheta memorat, sed rans? Sed Domini sunt verba quae replico, et eadem
quod in corde suo dixerit, iVonrequiret (Psal. ix, 4, ipsi quoque legunt et intelligunt pariter, legem
13). Sermo cordis affectio est, et dicere, iVonrequi- quippe scientes. /n lerra, inquit, sanclorum iniqua
ret, non expavescere requisiturum. Ha>cimpielas, gessil, el nonvidebit gtoriam Domini(hai. xxvi, 10).
cui secundum multitudinem irae suae miserelur [al. Durus est hic sermo, et comminatio valde terribilis,
male non niisereturj Deus, nec quaerit, nec arguit, non videbit gtoriam Domini. Quid igitur caetera vi-
nec flagellat, nec ulciscitur in adinvcntiones eorum, disse pracstat? Hiccine totus misericordiae finis?
sicut de Moyse et Aaron et Samuele legimus, quibus Hanc ego misericordiam nolo; piocul liat roiseratio
nimirum propitius fuit (Psal. xcvm, 8). B lam crudelis, ne veniat in eorum consortium anims.
XXI. — De miseralione crudeli. mea.
24. Sed expresse atque signanter cujus sit haec XXII. — De commutatione humanm pwnm pro
impietas, audiamus. Misereamur impio, ait Dominus diabolica.
(hai. xxvi, 10), velut in concilio Angelorum, et 26. Quis enim vobis, miseri, demonstravit fugere
congregatione deliberans. Nec eos latuit crudelio- a veutura ira? Quid pracsenlem tantopcre fugitis
rem omni indignalione misericordiam Judicem me- iram, flagelluro timelis, declinatis virgam ? Et qui-
ditari, qua non discat homo justiliara facere, sed1 dem in hac die vestra, quae ad pacem vobis, sed si
obdormiscens miser et dicens, Oblitus est Deus, aver- cognovissetis et vos. Mutatis, non effugitis pceniten-
tit faciem suam (Psal. ix, 11); dies suos ducat in bo- tiam : nam malum impunilum esse non potest. Non
nis, in puncto ad iuferos descensurus (Job xxi, 15): punitur hic propria voluntate, punietur alibi sine
et cum dixerit, Pux et secttritus, tunc subitaneus eii line. Misera sane et extremae plena demenliaecom-
superveniat interitus (/ Thess. v. 5), nec effttgiat. Et', mutalio, humanura declinare laborem, et paratum
non discet, inquiunt, facere jusliliam. In terra san- diabolo stridorem eligere seiiipilernum! Animadver-
clorum iniqua gcssil, ait Dominus (hai. xxvi, 10) : lite siquidem et videte, non hominibus, sed diabolo
ac si diceret, Nolo discat justitiam facere; inventai C et angelis ejus ignem illum esse paratum. llle
est iniquitas ejus ad odium. An adhuc quacrendumi enim hostis et lupus : nos autero populus ejus, et
est, quis iste sit impius ?j/n lerra, inquit, sanclorumi oves pascuaeejus. Illi securis et malleus : nobis fla-
iniqua gessil, in ecclesiastieis posscssionibris, quoe> gellum ct virga debetur. Illius iniquitas inventa ad
sanctorum fuerant usibus assignatae; in domo Dei,, odium, suum habet carcerem, ubi nulla redemptio,
quam sanclitudo decel: de qua Paulus discipulumi unde minime liceat respirare. Mihi sane et labore
sludiose sollicitans, Ut scias, inquit, quomodo te> tolerabilior carcer, et tempore brevior assignatur :
oporleat conversari in domo Dei, qum esl Ecclesiai ubi cum iratus fuerit Dominus, misericordioerecor-
Dei vivi, columna et firmamentum verilatis (I Tim. detur, redeinptionem suo mittens populo copiosam.
m, 15). In clero quippe tanquam in coelo gerens ini- Denique tempus mihi constituil: mihi dicit donec,
qua, quid, nisi dc ministerio judicetur? Coelestete- ignero illi paral aeternum. /n sudore, inquit, vultut
net ofllcium ; angelus Domini exercituum factusestt tui comedes panem luum, donec in lerram, de qua
(Matach. n, 7) : tanquam angelus aut eligitur, autt sttmpfuses, revertaris (Gen. m, 19). Pessimus ille an-
reprobatur. lnventa quippe in Angelis pravitas ett gelus de terra sumptus non est, nec in terram ali-
districtius judicetur necesse est', et inexorabilius5 quando rediturus. Propterea non habet donec, sed
quam humana. ignis ei paratur acternus. Minime igitur expedit. ut
25. Age crgo, quoniam judicium grave his quii in sapientia hujus socculi, auctoris saeculi non ve-
praesunt, ct polcnles potenter tormenta patienlurp reamur frustrari judieium, et deludere velle senten-
(Sap. vi, C, 7): ascendat superbia tua semper, se- tiam, declinando videlicet laborem hominura el su-
quere regera trum. Omne sublime videantoculi tui. dorem, ac si nullo modo nos contingere videatur
Festina multiplicare praebendas : inde ad anhidia- quod Adae dictum est; aut non in eo senlentiam Ia-
conalus evola,demum aspira ad episcopatum, ne ibii boris exceperimus, in quo sine exceptione peccavi-
quidem requiem habilurus; quoniara sic itur ad1 mus omnes ; aut non communis culpae nihilominus
astra. Quo progrcderis, miser? an ut ab altiori gradut essc debeat poena communis.
sit casus gravior? neque enim sic paulatim decides,, XXIII. — De judicio Abrahm.
sed tanquart fulgur in impetu vehementi, quasi;i 27. Forte enim aliqui dicant: Quid pcccamus t
295 a,ter satanas subito dejicieris. In tuborehomi- i- bona est omnis creatura Dei, nostra licite posside-
num non sunt, inquit, el cum hominibusnon flagella- mus, nostris utimur facultatibus, a rapinis etlatroci-
buntur : ideo tenuit eos superbia (Psal. LXXII,5, 6),i, niis abstinentes. Enimvero non pascetis in cruce
453 DECLAMATIONESEX S. BERNARDlSERMONTBUS. 454
«jorvos. Ego sane divilem illum, cujus Salvator me- A num tantaque libertate convenlt: Ecce, inquit, no»
minit in Evangelio, in nullo horum audio accusari. reliquimus omnip, et secuti sumus te : quid ergo erit
Induebatur purpura et bysso, quotidie eputabalur nobis? (Matth. xix, 27.)
splendide : sed crudelitatis arguitur, quod subslan- XXIV. — Quomodoreliquerit omnia qui nihil fere
tiam mundi habens, et videns fratrem suum egere, habebat ex omnibus.
clauserit viscera sua ab eo. Quando haec divili 29. Nota admodum quocstio est, quemadmodum
deest? Quantos videtis et ipsi Lazaros, esurientes, Petrus, cum nil fere ex omnibus habuisse scialur,
nudos, acgrotos; et plus de juraentis vestris, plus de tam fiducialiter glorietur sese omuia reliquisse. Unde
eorum phaleris, quam de istorum miseriis cogitatis? sanclorum quispiam : < Multum, > inquit, « drse-
Sed ad tremendum Abrahaejudicium veniamus. Non ruit, qui voluntatem habendi reliquit. > Et post
enim Abrahae,sed Dei Abrahae sententia est. Me- pauca : « A sequentibus ergo tanVa relicta sunt,
ttu.nfo, inquit, fili, quod recipisti bona in vita tua, quanta a non sequeiitibus desiderari potuerunt.
el Lazarus similiter mala. Verum utrumque est, (S. GBEG.hom. 5 in Evang.). Fidelis sermo, sed
non polest omnino negari. Fer sentenliam, quia forsitan clausus et ipse est. Nunquid etiim volunlas
paucis expressa tolius summa negotii est. Ille bona, habendi tam multa complectitur, ut reliquisse illam,
et iste mala recepit. Quid modo? Nunc aulem, in- sitomnia deseruisse? Quis hominum omnia deside-
quit, hic consolalur, lu vero cruciaris (Luc xv), 19- rare [«/. affectare] possit, nedum piscator istc pau-
25). Expergiscimini, 296 ebrii, et flete. Terribilis per et modicus ? Sed quid cuique sufliceie possit,
cnim Deus in judiciis super fllios hominum. Haec- diligentius vestigato, et facile est inveniie omnia
cinc cruciatuum causa tota, quod in hoc sseculo desiderantem. Neque enira ponere est concupiscen-
bona recepit ? Ipsa plane. Neque enim ad hoc nos tiae modum, donec vidcalur impleta, donec adepta
de paradiso voluptalis animadversio divina ejecisse sit quibus valeat esse contenla. Caeterum nec ama-
vidctur, ut alterum sibi hic paradisum adinventio tor pecuniae dicet aliquando, Suflicit; nec libidino-
humana pararet. Homo ad laborem nascitur : si la- sus satiabilur voluptate. Sic et crudelis quisque
borem refugit, non facit ad quod nalus est, ad quod semper sanguinem sitit, et ambitiostts aut cupldus
venit in mundum. Quid respondebit ei qui misit laudis humanae,adeptis dignitatum titulis seu favori-
eum, qui inslituit ut laboret? Memenlo,ait, quod bus, nullum exinde capit omnino remedium; sctl
recepisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala; desiderio aestuat ampliori. Minus autem invenit re-
nunc uutem hic consolatur, tu vero cruciaris. Quid quiem qui sibi placere cupit, et sttis, et falui cujtis-
dicemus ad haec? Si talis est finis, et tale judiciuui, dam [de semetipso testimoniis gloriatur dieens, Mu-
ut exlrema gaudii luclus occupet; nunquid non nus mea excelsa (Deut. xxxn, 27), etc, putans sese
praeferenda sunt in hoc saeculo mala bonis? Quippe aliquid esse, cum nihil sit.
nec illa vera bona, nec ista vera mala esse manife- XXV. — De innaturali et inexplebili fame.
stum est. Vera polius sententia Salomonis : Melius 50. «Vidi ego aliquando quinque viros , quidni
est ire ad domum luctus, quam ad domum convivii phreneticos arbitrarer? Primus siquidcm buccis tu-
(Eccle. vii, 5). mentibus marinam masticahat arenam. Secundus
28. Caeterum si sic cruciandi sunt qui in vita sua sulphureo astans lacui, exhalantem teterrinum feti-
houa receperint; et habenlibus consolationem prae- dissimurnque gestiebat haurire vaporem. Porro ter-
sentem , vm repositum est sempiternum (Luc. vi, tius fornaci incubans vehemenler accensae,micantes
24) : cum in superioribus invenli sint aliqui de sa- scintillas hiantibus excipere faucibus laelabalur.
picntia carnis scientes in oronibus etper omnia re- Quartus supra pinnaculum lempli residens, lenioris
probare malum, et eligere bonum; quisnara eorum aurae spiritum aperto attrahebat ore : et si quo mi-
poteritesse finis, si secundura multitudinem conso- nus influcre viderelur, flabello sibi ventum ipse eie-
lationum suarumdolores apprehenderint animas mi- bat, ac si totum speraret 297 aerem deglutire.
serorum? Consequens enim videtur, ut bona omnia, D Quintus seorsum positus ridebat caeleros, ipse quo-
et omnem soeculi hujus recipientcs consolationem, que ridendus, et raaxime. Proprias enim carnes in-
nihilominus universum vm, et universi maneant credibili quodam studio sugere laborabat; nunc
cruciatus. An vero et illud aeque ex eadem Abrabae manus, nunc brachium, nunc alias parles applicans
sententia conjiciendum videtur, eos qui contrario ori (25). Miseratus homines, causamque miscriae
ducti spiritu, vitae praesentis omnia bona respuunt, sciscitatus a singulis, unam omnibus esse repe:io,
et eligunt raala, omnia quoque bona Domini, et om- validissimam utique famem. Tunc vero macilen-
nem habilurosconsolationem?Forte enim hoc erat tissimas eorum facies contemplatus, recordabar pro-
quod Petrus audire voluit, cum tanta fiducia Domi- plietaegemenlis miserabiliter et dicentis : Aruit cor
(25) His verborum involucris, seu potius sermone medunt quod saliare eos possit; ac proinde omncs
parabolico, varia peccatorum genera fame tabescen- fame cruciantur,acpereunt.Ergo primus illeavaros,
iiuni designat. Mundum eiiiin vult esse esurientium alter luxuriosos, terlius iracuudos, quartus super-
hominum cougregationem, insatiabili fame teropo- bos et ambitiosos, quintus denique prnprias carnes
ralia et peritura bona appetentium, et simul ccele- sugentes, vel invidos, vel homines sibiipsis placen-
sliu-mbonorum nausea laborantiuro. Nihil enim co- tes et de se prsesumentes repraesentat.
455 GAUFRIDI ABBATIS 456
meum, quia oblitus sum comedere panem meum A bolica,jnimica salutis, suffocatrix vitae,mater tepi-
(Psal. ci, 5). Quid prosunt vobis hoec, inqnio?Non ditatis ejus quae solet Deo vomitum provocare. Cave
sunt naturales cibi : magis famem haec provocant libi, ait. Utquid enim ? Cum a Deo verbum esse non
quam exstinguunt. Panis namque animae justitia dubites, quid opus est deliberatione? Voeat magni
esl; ct soli beati qui esuriunt illum, quoniam ipsi consilii Angelus; quid aliena consilia praestolaris?
saturabuntur (Matth. v, 6). Nimirum ad imaginera Quis enim fidelior, quisve sapientior illo? Seducme,
Dei facta anima rationalis, caeleris omnibus occu- Doroine, et seducar : fortior esto et invalesce. Novi
pari polest, repleri omnino non polest. Capacem ego quacnam sint quse oportet fieri cito. Ab ore pu-
Dei, quidquid Deo minus est, non implebit. tei gehennaeeripior; et inducias petam, et retardabo;
XXVI. — De circuitu impiorum. et cunctabor exire si forte inlerim fial aliquid? Abs-
31. Inde est quod naturali quidem desiderio coudi ignem in sinu meo; et 298 exusto jam la-
sttmmum quivis probatur appelere bonum, iiullam tere.jam nudatis visceribus.jaro sanie delluente, diu
nisi adepto eo requiem habiltirus. Caeterum errant mihi deliberandum est an expergiscar, an exculiam,
miseri non invenientes viam, et, ut scriptura est, an abjiciam illum? Magnum oiiiiiino est quod offer-
ambulanl impii in circuitu (Psal. xi, 9), dum mi- lur ; sed eo utique libentius et festinantius susci-
nora quaeque bona quaerenles, illud semper deside- piendum, et obviis arripiendtim manibus cum fer-
rant, quod sibi vicinius necdum videntur adepti. vore el hilarilate. Probet autem seipsura, qui de
Atque ulinam, si fieri posset, caetera omnia obti- propi-ia virtute praesumit; nam divina quidem om-
nuisset unus; eodemque procul dubio et ipsum, nino probata est. Amicos consulat, qui non lcgit:
quod sibi solum deesse videret, summum utique bo- lnimici hominis domestici ejus (Mich. vn,C).
num, desiderio quaesilurus, quo caetera quoque sem- XXVIII. — De tribus responsionibus Domini ad eos
per expetit non adepta. Sed innumera sunt haec, et qui promitlebattt sequi eunt.
a caeteris quoque pariter requirunlur. Quod valet, 54. Quid frequentat Evangclium, qui Evangelio
quisque trahit in partem, nec aliquando poterit hic non obedit? At in eo sane legimus proraittenli cui-
circuitus peragrari. Vis praevenire? incipe transilire. dam sequi Dominurn, sed defiinctum prius patreni
Alioquin praeripieris miser in desiderio terrcnoruui, sepelire volenti responsum esse ab eo, til sineret
et a summo bono eo longius invenieris, quo te am- mortuos sepelire morluos stios (Matlh. vin, 22). Al-
plius dederis caducis rebus et transiloriis appelendis. teri quoque tantum suis qui in domo erant valedi-
ln circuitu siquidem ambulas; et quod prope erat ini cere cupienti: Ncmo, iiiquil, mittens manuniad ara-
corde et in ore tuo, si corde crederes, et ore confi- Q (runt, et rcspiciens relro, aplus est regno Dci (Luc
tereris; terga verlens declinas, et elongaris ab eo. ix, 62). Sed qu.d audicrat primus? Mugislcr, ait,
Hinc est quod vociferalur dicens, Convertimini,filiii volo le sequi quocunque ieris. Cui respondens Domi-
hominum (Psal. LXXXIX, 5); et item, Revertere, renus : Vulpes, inquit, foveas Itubenl, et volucres cwli
vertere, Sunamitis; revertere, revertere, ut intueamur nidum: Filius autem hominis non habel ubi capul
le (Canlic. vi, 12). Anfractuosa siquidcm via est, etl reclinel (Matlh. vm, 19, 20). Prudentiam carnis in
inambulabilis : faciliusque pervenies sprelis onini- fovea vulpis, in nido volucris arguens cordis elalio-
bus, quam adeptis. nem. Esl enim interdum videre nonnullos, qui reli-
XXVlI. — De acceleranda conversione. ctis omnibus abrenuntiare sacculoclisponentes, cum
32. Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumutt recte offerre velint, nolunt dividere recte, calliditate
le : quid ergo erit nobis? Dignum planc apostolicai humana lotos sese divino conimillere nutui formi-
flde etdevotione verbum. Jam reliquisli omnia; jaml dantes, sed reservantes nescio quid fermenti, ut to-
Dominum, Petre, seculus es : et nunc ^demum quid1 tam massara corrumpat (/ Cor. v, 6): quod in mul-
sis accepturus, inlerrogas. Vere Simon, vere obe- tis frequenter expertum est. Alius sine duce et prac-
dieus in auditione auris, sine pacti conventione. Ad1 ceptore spiriluale studiura apprehendere facile cogi-
unius enim jussionis vocem Petrus et Andreas reli-- X) ] tans, ambulat in magnis et mirabilibus super se;
ctis omnibus secuti sunt Redemptorem (Matlh. iv,, ut vulgo dicitur,« Saliens antequam videat, casurus
20). Quod si homini carnali stultilia fortc videlur,, antequam debeat. > Petrus cogitatura suumjactans
audiat, Quod slultum est Dei, supientius est homini- in Doraino, et omnein sollicitudinem suam in cum
bus : et quoniam placuit Deo per stultiliam prmdica- projiciens, certus quod illi foret cura deeo, reliquit
tionis salvare credenles; quippe cum mundus eum inrt omnia, secutus est Dominum, ne interrogans qui-
sapientia minime cognovisset ( I Cor. i, 21, 25 ). dem de praemio, donec ex periculo divitum quod
Quantos enim mundi sapientia maledicta supplanlal,,, Salvator prosequebatur, sumeret occasionem per-
et conceptum in eis exslinguit spiritum, quem vo- i- contandi :
luerat Dominus vehementer accendi? Noli, inquit,l, XXIX. — De secunda regeneratione.
prsecipitanter agere, diu eonsidera, diligentitis in-i- 35. Quid ergo erit nobis? Ait illi Jesus : Amen
tuere. Magnum est quod proponis, el opus habensis dico vobis. Verbura confirmalionis praemitlitur :
multa deliberalione. Experire quid possis, amicos >s magnum noveris esse quod sequilur. Amen dico vo-
consule, ne post faclum pcenitere contingat. bis, quod vos qui seculi estis me, in regeneralione,
55. Haec sapier.tia mundi terrcna, animalis, dia-i- cum sederit Filius hominis (Matth. xix, 27-28), etc.
457 DECLAMATIONESEX S. BERNARDI SEHMONIBUS. 458
Quid est quod dicit, in regeneratione ? aut quae est \ randam, et conformandam corpori ejus in gloria et
haccnova regeneratio? Neque enim jam ignoramus claritate.
quoniam oporlet hominem nasci denuo, non ex san- XXXI. — Ut non resideamus in via.
guinibus, neque ex voluntate viri, sed ex aqua et 57. ln regeneratione, inquit, cumsederit Filius ho-
Spiritu sancto (Joan. m, 3-5). Caeterumcum nulla- minis in sede majestatis sum, sedebitis et vos (Muttli.
lenus ad eam regenerationem valeat haccpromissio xix, 28), etc. Consequemini, ait, quem sequimini :
pertinere, forte et altera regeneralione opus esse vi- ut cum ipse sederit, et vos pariler sedeatis. Quando
delur : uec solum denuo, sed et tertio hominera na- enim ille resedit in mundo, quando stibstilit, quan-
sci necesse est. Infelix ego, et miserabilis castts do reclinavit caput? Exsultavit ad currendain viam
meus, cui non una suflicit, cui duplex est necessaria (Psal. xviu, 6), benefaciendo pertranslit (Act. x
regeneratio. Niniinim ex corpore ct anima conslans, 58); quippe nec nidum, nec foveam, nec locum ha-
cecidi totus simul : simul lolus omnino resurgere bens in diversorio : donec, opere tandem quod sus-
non possum. An vero dignum non est ut ea quoe ceperat consummato, sedendi praeceptum mereretur
videtur potior, priorque portio reparelur? At ipsam accipere, et diceret Dominus Domino meo : Sede a
sane aiiimam esse nemo sanaementis ignorat. Prior dexlris meis (Psal. cix, 1). Insipiens tu qui praesU
*
ergo rcliciatur, quae piior corruit: praesertimquod dere eligis quam consedere, quaerens in itinere di-
ab ejus culpa alterius poena prodieril, et ipsius cor- verticula. Ille ministrare venit, non ministrari
ruplio corporeac quoque fuerit causa corruptionis. (Matth. xx, 28) : tu supra magistrum, et Domino
Hinc est quod aniroabus prirouro Salvator advenit, major, imo nec discipulus, profecto nec servus,
lollere ulique peccata mundi, non moleslias carnis. recumbere jam feslinas? Paululum dormies, paulu-
Quod sane manifestius docuit in se ipso, pcenis om- lum dormilabis, paululum conseres manus (Prov. vi,
nibus corpus exponens, animam autem immunem 10). Ille salit in montibus, transilit colles. Clania ad
prorsus cuslodiens a peccalo. eum, anima mea : Trahe me post te, in odore un-
guentorum tuorum curremus (Cant. i, 5), Alioquin
XXX. —>Ul lempus suw regeneralionis corpus eum remorando, tepescendo, pausando con-
exspeclet. quando
sequi speras? Exsultavitut gigas adcurrendamviain.
56. Non sic hodie fllii hominum, non sic, sed ani- Hilarem sine dubio diligit secutorem. Necdum a l
maccuram ncgliguiit, curam atitem carnis perficiunt bravium pervenisti, necdum apprehendisti roetam.
in omni dcsiderio. Neque peceare metuunt, sed pu- Grandis adhuc restat via : noli sistere graduni, noli
niri: necvirtuti cordis opera datur, sed valeludini , in medio itinere residere. /n sudore, inquit, t>u/fus
'
corporis, imo etiam voluptati. De schola Hippocra- fut comedes panem tuum, donec in terram, de qua
tis 299 et Epicuri didicerunt hoec : neque enifn sumptus es, revertaris (Gen. m, 19). Et tunc sane
suis Chrislus discipulis horum quidpiam tradidit; tempus erit requiei, nimirum quando jam spiritus
sed, Discite, inquit, a me quia milis sum et humilis ipse dicet ut requiescas a laboribus tuis. Necdum
corde (Matth. xi, 29). Filii hominum, usquequogravi tamen erit consummata pax,necdum perfecta quies,
corde? utquid diligilis vanitulem, el quwritis menda- denique necdum sessioplena.
cium ? (Psal. IV, 5.) Tempus hoc animabus, non XXXII. — Quomodo nunc vulla ex parte sedemus.
corporibus est assiguatum : dies salutis ulique, non 58. /n regeneratione, inquit, cumsederit Filius ho-
voluptatis. Omnia tempus habent (Eccle. m, 1) : minis in sede majeslatis sum, sedebitis et vos. Felix
animabus nunc operam dare necesse est. Nam in regeneratio! Quando enim renascar ad sessionem,
carnequi seminat, solam exinde metet corruptionem miser homo nalus ad laborem ? 0 si unquam sedero
(Galal. vi, 8). At nemo, inquiunt, carnem suam odio lotus, cujus modo ne mininia quidem portio sedei,
habuit (Ephes. v, 29). Verum est: sed zelum babens in quo nihil tranquillum, nihil quietum, sedatiiro
absque scientia, dura prodesse festinat, invenitur nihil, nihil unquam in eodem permanens statu! Se-
obesse. Cum enim judicium carnis ex anima pen- ] i debitis et vos. 0 sessio ! Quis mihi tribuat ut dignis
deat, carni nihil potesl utilius quam salus aniniae exprimam verbis quae de sessione hac cordis affe-
provideri, ut videlicet in tempore sit respectus il- ctione conci.pio? imo quis tribuat mihi sessionis hu-
lius; et, socia passionis, felicitatis quoque consor- jus imperturbata frui requie, quara desidero, quam
tium mereatur. Unde Apostolus inquit : Salvatorem cupio, quam requiro? Ecce enim, ut dixi, nil in me
exspectamusDmntnumnostrum Jesum Christum, qui sedet, sed cuncta in molu sunt, omnia nutanl, flu-
reformabit corpus humilitaiis nostrm, configuralum ctuant universa. Poslremo ubi concupiscit adhuc
corpori clarilalis sum(Philipp. m, 20-21). Requiesce caro adversus spirilum, spiritus adversus carnem,
in hic spe, earo misera : qui propler animam ve- quidnam hominis sedere videtur? Necsola jam con-
nit, pro te quoque venturus est; qui reformavit il- cupiscentia pacem turbat, impedit sessionem, vehit
lam, lui quoque non obliviscetur in finem. Regene- esse sedatum; sed duplex quoque secundum corpus
retur interim anima; et, tanquam praescita et prae- miseruro 300 hominem contrilio vexat, praesentis
deslinata a Domino, conformis fiat imagini Filii videlicet sensus doloris, et mortis metus futurae.
ejus in mansuetudine et humilitate cordis. Ipsius Nimirum cum et passibile sit et morlale , d.iple*.
enim merilo te quoque noveris aliquando regcne- nihilominus animam agitare solliciludo vick-tur
PATROL. CLXXX.1V. 15
^9 GAUFKIDI ABBATIS 4C0
spei utique et timoris. Inter haec nemre fluctuat A paruerit, vita vestra, tunc el vos apparebitis cum ipso
jugiler, donec peccati corpus inhabilat, ascendens in gloria (Caloss. ni, i). An magis audebimus dicere
usque ad ccelos, et iterum usque ad abyssos descen- et ipsura adhuc stare quodam modo, utpote cujus
dens; tabescens in malis, et ad bona nihilominus necdum sedes consummata videtur, necdum pedi-
inardescens. bus ejus scabello supposito, quod a Patre promis-
XXXIII. — De imperfecta sessione. suro est ? Non quod illi plenitudini quidpiam desiJ,
39. Erit autem cum luteura hoc egrediens domi- sed quod membra caput exspectet. Audeat hoc te-
cilium, a timore quidem penitus liberabitur, sed slari, qui meruit intueri. Ecce, ait Stephanus.vtdeo
necdum ab exspectatione. Ex tunc enim jam non erit cmlos apertos, et Filium hominis stanlem a dextris
timor in linibus nostris, sed in spe singulariter con- virtutis Dei (Act. vu, 55) : Paulus quoque sic scri-
stituti psallemus singuli mente et spiritu : quod prae- bit: Chrislus assistens ponlifex futurorum bonorum,
libaverat quodara modo qui dicebat, Convertere, introivit semel in Sancta, mlerna redemptione in-
anima mea, in requiem tuum, quia Dominus benefecit venta (Hebr. ix, II, 12). Cteterum in regeneralione
tibi: quia eripuit animam meamde morle, oculosmeos corporum sedebit in sede majeslatis, qui pro ani-
a tacrymis, pedes nteos alapsu (Psal. cxiv, 7, 8). Cae- marum regeneratione stetit [al. sedit] 301 >»
terum da exspcctatione idem ipse sic ait: Me ex- B ignominioso supplicio crueis, interrogatus contume-
spectant justi donec retribuus mihi (Psal. CXD, 8). liis pariter ct tormentis : nec modo durissima moitc,
Nee modo numcrum fratrum, ut compleatur, sed et sed et turpissima condemnatus. Quoniam enim obe-
ipsura corpus, ut sua regerteratione restituatur, ex- diens Patri factus est usque ad mortem, mortcm
spectant. Imo vero et expetunt cum desiderio, sub autem crucis, propter hoc exaltavit illum, et dona-
altare Dei vociferantes ad ipsum ; ut qui audire me- vil illi nomen quod est super omne nomen, ut in
ruit, potuit et teslificari (.-lpoc.vi, 9, 10). Nam cor- nomine Jesu omne genu flectatur (Philipp. n, 8,
pus quideru illo in tempore sedere quis dicat, dum, 10). Haec autem dixerim, fratres, ut noveritis quae-
effluit, et in saniem pulvereraque redigitur? nam sint duo latera scalae, quae volentibus se-
XXXIV. — De perfecta sessione. qui Dominum proponitur ascendenda, quae bases
40. /n regcneratione,inquit, sedebitis et vos. Semi- eorum, quae capita, quive gradus quorum summi-
natur enim corpus animale, resurget corpus spiritualei, tati DeuSinnixus est.
seminatur in ignominia, surget in gloria (/ Cor. xv, XXXVI. — Delaleribus scalm.
44, 45). Ubi jam tunc, mors, victoria tua? Siquidemx 42. Oportet siquidem nos domare carnem, calcare
et tu inimica novissima deslrueris. Corpus enim re- r mundum, ut, voluptatem corporis declinantes, ca-
^
surrectionisjam non moritur, morsilli ultranondomi- . veamus nihilominus saeculi vanilatem. Haanimirum
nabilur (Rom. vi, 9). Sed et dolor et geroitus omnis5 abominationes jEgypliorum, quas immolamus Do-
abscedet.quoniam abstergel Deus omnem lacrymarn, mino Deo nostro (Exod. vm, 26). Et tolum quod a
ab oeulis sanctorum, etjam non erit amplius nequee via vitae et disciplinae deterret filios hujus sceeuli,
Iuctus, neque clamor, sed nec ullus dolor, quoniama totum quod exercet interim servos Dei, in his duo-
priora transierunt (Apoc. xxi, 4). Felices lacrymae, ;> bus est, qtiae sub uno versu prophela commendat :
quas benigna mauus Conditoris absterget: et beatiki Vide, inquiens, humililalem meam, et luborem meum
oculi, qui in talibus liquelieri fletibus elegeruut, quamn (Psat. xxiv, 18). Haecergo sint latera scalae, vilitas
elevari in superbiam, quamomnesublime videre, quamn et asperitas : quibus deinceps internoe virtutis tt
avarilioeet petulantiae famulari. Sedebit igitur corpus;S gratiaegradus iirmiter inserantur. Est cnim videre
imrnortalilaliset impassibilitatisgeminaquadam feli- homines mundi spernentes gloriam, favorem cal-
citatc dotatum.liberum ab omni necessitate ab.omni,i cantes populi, non desiderantes humanum diem :
corruptione securum, alienum et immune ab omni ,i sed non adeo fortes in tolerantia molestiae corpc-
concupiscentia, plenum gloria, configuralum deni- i- ralis,'non adeo rejicientes roollia, non adeo carnis
que claritali corporis Christi. Sedebit et animasicutit rj ; illecebras superantes. Quld istos dixerim, nisi latus
nil metuens, sic nec cupiens ultra : nimirum plenaa alterum non tenere ? Porro uni tantura latere inni-
beatiludine, et secura plenitudine fruens; nullos ,s tentis periculosus nimis ascensus, et proxiraus est
jam cogitationum fluctus, nullos tentationum con- !- ruinae.
flictus, nullos affectionum sentiens motus : sed .(j 45. Quod si periclitatur qui circa carnera vide-
acternaeilli incommutabilitati prorsus immersa, et sic ic tur plus quam oporteat inlirmari, licet mundi
adhaarens Deo, ut unus jam spiritus sit facta cum eo. o. respuat gloriam, nec contumeliis movealur: pro-
XXXV. — De sessione Domini. fecto longe horribilius est periculum, et multo ma •
41. Sed quando haec, aut quibus haecerunt? Vos, s> gis inexcusabile, si quis forte, licet castigans viri-
inquit, <jfuisecuti estis me, cum sederit Filius homi- i- liter corpus suum, et non parcens ejus affliclioni
nis in sede majestatis sum, sedebitis et vos. Jaro qut- j- [al. affeclioni], inveniatur tamen minus resistens
dein, sedet Filius hominisin sede majestatis; siqui- i. gloriae desiderio, minus patiens injuriarum ,
dem ascendens in coelum, sedet a dexlris Dei. Sed ;d minus immunis a saeculi vanitate. Quid enim
cum sederit dictutn est; hoc est, cum apparuerit •it libi, infelix homo, cum his nugis et calami-
sedens, sicut Apostolus ait: Cum enim Chrislus ap».. tatibus, cum hoc fastu et vanitate isla, qine
!f)1 DECLAMATIONESEX S. BERNARDISERMONIBUS. 4C3
nee animae nec corpori prodest? Quid irritaris, iVcella progrediens, nisi Ordo quem idem vir beatus
quid inflammaris ad verbi flatum, quod nec carnem instituit, et forma vitaequae ab eo sumpsit exor-
vulnerat, nec inquinat mentem? Nihil sic alienum dium ? Qua nimirum via dilectus Domini ascendit,
a natura, nil tam contrarium rationi. Neque enim quia « non potuit vir sanctus aliter docere quam
sic dicere possum, Quid tibi cum cibis et vestibus? « Vixit(ibid). >Et hoecquidem eorum vel maxiina
aut frigore vel esurie quid moveris? cum unita per- flducia est, qui ipsitis ulcunque student inhaerere
«,onaliteranima non huic mundo, sed corpori, longe vestigiis, ipsum praeceptorein pnevinmque sequun-
minus carnem possit odisse quam mundum, quippe tur. Neque enim venire aliquatenus in dubium po-
quse huic multum debeat, illi nihil. Quod quidem test, quin oronino sacer sit modus conversalionis,
dixerirn, non ut voluptas perinde excusetur, sed ut et divina magis inspiratione atque consilio, quam
vanitas et impuritas ante omnia fugiantur. humana prudentia vel adinventione formatus, quo
XXXVII.— De gradibus scalm. nimirtira tantam in vila gratiam sanctitatis, tantam
44. Sane ubi sic stabilieris et firmaveris in corde post obitum gloriam felicitalis idem vere Beuedictus
tuo, asperitatem corporalis abslinentiae ac laboris obtinuit.
amplecti, et omni vilitate et extremitate esse con- 46. Sed haec hactenus : ne quis f.irte (quod lonffe
tentus; bona sunt latera, securus jara insere gradus sit semper a cordibus nostris!) derogare nos potius
exercilii spiritualis, ut totum quod mundo et earni eis qui sibi varios, prout cuique visum est, religiose
subtrahis, studio pietatis impendas : oblitus quae vivendi formavere modos, quam alios consolari et
retro sunt, et extenlus in anteriora (Philipp. m, 15), animare voluisse causetur. Eam tamen, quam vide-
ut, ascensionibus dispositis, de virtute proficias in mus in ecclesiis hodie, formam cleri (ne informem
virtutem, ut VidereDeum deorum in Sion merearis dixerim vitam), a quo sanctorum habuerint, quis in-
(Psal. LXXXIII, 8). Et primum quidem per desertum quam vel in Novo vel in Veteri Testamentosic vixo
proprii cordis et convallem plorationis ascendes ut rit, sic vivere docuerit homincs, utiuam ipse sese
virgula fumi: dehinc jam in serenius quiddam ela- interrogent singuli, nec conscientias super hoc cou-
psus, ascendes etiam de deserto deliciis aflluens, venire proprias dissimulent. Quantos enim videmus
inuixus super dilectum (Canf. vin, 5), ductus a cla- sectatores viarum , quaevidemur quidem hominibus
ritate in claritatero, tanquam a DominiSpiritu, illo bonae, sed in profundum inferni descendit finis ea-
utique qui scrutatur etiam alta Dei. Nec paucos in rura? (Prov. xiv, 12.) Quantos ascensores scalae,non
his gradus invenies gratiaemultiformis. Verum haec ctijus summitas ccelos tangit, scd quae illi omnino
spiritualia sunt, spirituaiibus utique comparanda. ( contraria est, habens latera concupiscentiam carnis
Nunc vero ad initiandos potius sermo dirigitur, cu- et concupiscentiam oculorum, gradus vero super-
jus tota intentio est revocare ad cor praevaricatores. biam vitac: quocex mundo sunt, non ex Patre?
Caeterumhabent proficientes editum olim de duode- 47. At ejus sane quam vobis commendare volu-
cini Gradibus Humilitatis ex sermonis occasione mus scalae gradus et latera, ex Patre utique sunt,
libellum (26),quos videlicet gradus ille justorum non ex mundo, cui nimirum innixus apparuit. So-
eronium spiritu plenus in Regula sua tradidit vere brie, ait Apostoltis, et pic, etjuste vivamusin hoc sm-
per orania Benedictus (Cup. 7) culo (Tit. n, 12). Sobrietas voluptatem carnis iinpu-
302 XXXVIII.— Devia orienlali qum a B. Bene- gnat; juslitia, saeculivanitalem; dum videlicel cui-
dicli cella processit, qne reddens quod suum est, et adulantem deplorat,
45. Ille enim spiritualem nobis erexit scalam, cu- et compatitur irascenti. Deniqiie et ipse Salvator
jus utique summitas ceelos tangit, quod in ejus glo- dum Baptistaemanibus celsum illum verticem incli-
rioso transilu evidenti legimus miraculo commen- naret, Sic, inquit, decel nos implere omnemjusliliar.i
dalum, beato papa Gregorio sic scribente : i lntcr (Malth. III, 15); solam nimirum humililatem justi-
discipulorum manus imbecilla membra g susten- tiam reputans. Exhibeatur ergo sobrietas nobis, ju-
tans, erectis in ccelum manibus stetit, et ultimum stitia proximo, pietas Deo. Pietas enim cultus Dei
spiritum inter verba orationis efllavit. Qua scili- est. Sane ut voluptas et vanitas elationera cordis fo-
cet die rluobusde fratribus, unij longius posito, al- vere noscnntur, sic sobrietas et justitia pietatem :
teri autera in cella commoranti, revelatio unius ut inter haec latera de fide in fidem spe mediante
atque indissimilis visionis apparuit. Viderunt proficiens,stipereminentiam aliquando teneat chari-
namque quia strata palliis et innumeris corusca tatis.
lampadibus viaf, recto orientis tramite ab ejus XXXIX.— De basibusscalm.
cella in cdelumusque tendebatur. Cui venerando 48. Innituntur autem haec latera basibus quas
habitu vir desuper clarus assistens, cujus esset supposuit artifex Sapientia, duobus forsitan lignis
via qtiam cernerent inquisivit. Illi vero_ se jnescire crucis. Ubi eniro ille mulctatur morte, cruce turpa-
professi sunt. Quihus ille ait : Haec est via qua lur, quis suorum delicias seu gloriam sustinere
dilectusDominiccelumBenedictusascendil(S. GREG. queat, nedum audeat quaerere?Flagcllalus Christus,
lib. II Dial. cap. 57). > Quaeest enim via ab ejus et sputis illitus, bajulat sibi crucem, et ludibrio
(26j fraclatum scilicet S. Bernardi De gradibus humilitatis.

463 GAUFRIDIABBATIS 464.
factus irrisoria veste, arundineo sceptio, corona spi- A quos possunt, blaspliement, congerant malcdicta*
irea, foditur clavis, annumcratur seeleralis, iu liguo veniant super nos opprobria exprobrantium Christo,
extenditur, etiarn morluus vulneratur : et baeci;i- quoniam merccs nostra copiosa est in ccelis.Glo-
tuens qtii dicitur chrislianus, propriis nihilominus riam quaeab invicem est, habeant, utique vanamet
voluptatibus indulgere, et llorere vclle in 303 s;le" mendacero; quoniam vani filii hominum, mendaces
<:nlonullatcnus erubescit! Cseterum si omnis qui se lilii hoininum. Gloriam euim quae a solo Deo est,
dicit in Christo manerc, dcbct, sicut ille ambulavit, nolunt, veram ulique ct manentem : quoniain ipse
ct ipse ambulare (/ Joan. n, 6); mullo magis qui est verilas, et ipse est qui est.
pro eo manere se dicit, qui pro eo legalione fungi- XLII. — De grossis ficus.
tur, qui ei ministrat, si cum non scquitur, inexcusa- 51. Infelix prorsus ambilio, quae ambire magna
bilis est. Sane nisi abnegaverit semetipsum, et tule- non novit, quaerens de modico crescere, el de ma-
rit crucem suain, sequi eum oinnino non polcst ximo minui. Ainant enim catbedras primas : qnre
(Mttttlt. xvi, 24). Quid vero crucem lollere est, nisi vclut grossi ficuum velociter sunt casurae. Sunt cnim
laborem amplecti cl bumilitatem?sicut scriptum est, grossi primoe quaedam ficus prorsus inutiles, solam
Elegi abjeetus essein domoDei (Psal. LXXXIII, 11). habenles speciem licuum, non saporem; nec tam
I* fructus.quamfutttrorumquaedampraesagiafrucluum,
\L. — De capilellis.
quas et decidere necesse est, ut eis aliae humano
49. Sed forlasse minus adluic lirmiier stabilita usui et esui aptaesuccedant. Unde sponsa in Cantico
haccvideantur, si tantum fuerint subnixa basibus, canticorum , Hiems transiit, imber abiit el recessit;
noii etiam desuper cohoerentia capitellis. Hinc est et post pauca, Ficus, inquit, protulit gressos suss
quod ininime suis contentus excmplis Salvalor, (Cant. n, 11, 15): quod videlicet, persecutione ces-
eliam proemiarepromittit, ut quem forte non pro- sante, inclyta facta sit Ecclesia, posita in superbiain
vocal invitatio praececlentis,trabat vel desiderium sacculorum. Quam sane sublimitatem et excellen-
retributionis : et, si quidem voluptuosus est, illum tiam dignitatum cohgruc satis grossos vocat, ut fu-
sitiat torrcntem voluplatis; si vcro gloriaecupidus, tura in his moneat potius quam praesenlia cogitare.
aspirel ail illam celsitudinem judiciariac poteslatis. Quaeenim videntur, temporalia 304 sunt; quounon
Sedebilis, ait, ef vos super sedes duodecim,judica/ttes videntur, aeterna. Caveant igitur qui primas catlie-
duodecim Iribus hracl (Matlh. xix, 28). Ac si dicc- dras amant, ne contingat carere secundis; et qui
ret : Pro confusione vestra duplici et rubore pais primos nunc recubitus eligunt, incipiant cuin ru-
vestra laudabitur. Propterea enim in terra vestra du- bore locum tenerc novissimum. Sedebitis, inquit,
pHciapossidebilis.etlaetitiasempilernaeritvobisf/sa. sttpcr sedes duodecim,judicantes duodecim tribus h-
LXI,7). In exsilio vobis afflictio duplex, humilitatis rael. Hae jam ficus erunt, non utique grossi. Uas
tttique et laboris. Sed consolamini, et nolite defi- nimiruro sedes praeviderat qui de supema civitato
cere : quoniam in terra vestra, terra utique vivew- dicebat : lllic sederunl sedes injudicio, sedes super
tium, duplex vos niliilominus renumeralio inanet, domum David (Psal. cxxi, 5). Ulic plane, non hic.
sublimitatis et delcetalionis. In sedibus enim quies Quomodo enim sedent quas hic videmus sedes, qurs
imperturbata, in judicio dignitatis eminentia coiu- loties ntttant, toties lilubant, toties subvertuntur?
mondatur. Nimirum grossi ficuum sunt, quos tenuis aura dcji-
XLI. — DeJudicio. cit et dispergit. Cocterumquid sibi vult, qtiod duo-
50. Quis vero saecularis honor excogitan potest, decim tribus Israel judicaturos fore proniitlit, in
qui non prorsus in lantae sublimitatis coroparatione qtiibus etiam muiidus ipse cognoscitur judicandus?
vilescat? Non unius siquidem civitatis aut populi An qtiia notus tantum adhuc in Juclaea Detis, uui-
seu regionis unius, sed universitatis judices babent versitatem fidclitim appellalione duodeciui tributira
praesidere cuni Christo. Nec solum homines, sed et voluit designari, et quasi solas raeminit judicandas
ipsos angelos judicabunt (/ Cor. vi, 5), qui paienlem , propter illud : Qtci non credit, jam judicalus esf?
ad modicum vaporem pruesentis glorioededignantes (Joan. m, 18.) Haccenim est perfectorum gloria sin-
et exsufllantes, improperium Christi universis piae- gularis, inler ipsos eliaro eminere fideles, et eaeteris
ferunttitulis dignitatum. Nolite limere,pusitlus grex, quoque salvandis praeeminere auctoritate judiciariae
quoniam complacuit Patri vestro dare vobis regxum potestatis, ut juxta illud de Psalmo, sedeant super
(Litc. xn, 52). Dclinitum est consilium quod non domum David. Quid istud miseriae est, quod ad
tvacuabitur, propositum inimulabile perseverat; tantaepromissionis verbum ncgligentia bumaiia dor-
denique juravit Dominus, et non pcenitebit eura : mital?
Amendico vobis, quod vos, qui seculi estis me, in re- XLIII. — Querimonia Salvatoris.
generatione, cum sederit Filiits hominisin scde ma- 52. Popultjneus, ait Dominus, quid tibi debui
jeslatis suw, sedebilis et vosjudicantes. Quid glorio- facere, et non feci? (hai. v, 4.) Quid causaeest qtiod
sius? Judicent ntinc ct praejudiccnt superbiae filii, inimico mco vestroque libet servire quam mihi ?
cum rege suv>sedeant, qui sibi latera aquilonis ele- Neque enim ille creavit vos, sed nec pascit quidem,
git. Exalteniur et eleveulur sicut cedri Libani. aut tempora vestra ipse disponit. Si parva lixc vi-
Transibimus, et ecce non erunt. Oppriinaut r.unc: dcnturingratis ; i;on ille, sed ego redemi vos. Sud
iC,- DECLAMATIONESEX S. BERNARDI SERMONTBUS. iCS
cuo prelio ? Non uli,:ue corruplibilibus auro et ar- A , consulit pusillauimilati nostrae, liimiaiise ob\ial
genlo, non sole vel luna, non saltem aliquo Angelo- cogiialioni, anxietatem abigit, praevenit trepida-
rum, sed proprio vos cruore redemi. Caeterum si tionem.
u"que tam mulliplici jure debilum a vobis elieeie XLV. — De dupiici promissione.
tst famulalum, omissis his oronibus, niecum sai- 55. Sequitur enim : Et omnis qui reliquerit pa-
tcm ex diurno denario eonvenile. Nihil vobis ille irem, aut malrem, aut domum, aut agrum propter
r.ocuerit, nihil ipse videar profuisse. Ei obtempera- nomen meum, cenluplum uccipiet, et vilam wternam
te, qui plttra vobis et potiora pollicetur, apud quem possidebit (Mallh. xix, 20). Quid ultra dicetis, iilii
certior copiosiorque remuneratio est; ut illud quo- hominum.quando et in hoc mundo tanla vobispro-
que beiiigiiissima miseratione dissimulem,quod, bo- missa sunt, ut dormialis inler metiios cleios de
norum vestroruin non egens, vobis tantummodo ve- quibus paulo ante causahamiui, el exeuntes a sorte
lim esse consultum, ne prxsentia suscipere detre- terrena amplior stalim excipiat consolatio, qua no:i
ctetis quaenunc offero dona gratiae, futuris glorioe modo patienter sed etiam gratulanter exspectetis
muneribuseadem coronanda promittens. sortem sanctorum in rcgeneratione promissam? Si-
XLIV. — De excusatione smculurium. quidem et ipsa exspectatio justorum laetitiaest. Cen-
53. Quid ad haecconscientia humana respondet? B ] luptum, inquit, accipiel, et vitum mternam possidebil.
Ciun improperari cceperint haec in die judicii, quo- Habetis, filii Adam, promissionem vitae ejus quoa
modo miseri sustinebunt? Quid excusationis poie- nunc est, pariter et futurae; ut obstruatur omue os
runt haberede peccato? Nunquid tunc dicere inci- loquentium iniqua, et confundantur omnes iniqua
pient: Modo, ecce modo, sine paululum? Sic enini agentes supervacue (Psal. xxiv, 4). An non super-
nunc dissimulant infelices, et Modo, et modo, non vacue penitus agit iniqua, qui non raodo fructuo-
habct modum; et Sine pauluium, in longum vadit. sius, sed et jucuudius; uon modo salubrius, sed et
ISonus est, inquiunt, Deus qui in proximo juvat. suavius Deo polerat servire quam raundo? Et at-
Magna quidem divina promissio, sed longa nimium tende quod Petro quidem Dominus tantum de futuio
dilatio, et molesta exspectatio est. Terrenaro dese- respondit: neque enim super his quaeexperriebatur
rere sortem, et necdum obtinere ccelestem, afflictio praesentialiter, haesitare poterat, aut opus habebat
c.sl intolerabilis, et inconsolabilis dolor. Quid acce- interrogare. Denique non, Quid nobis esl?dixit,
lerare necesse est, ut miseria prolongetur? Misera sed, quid erit? (Matth. xix, 29, 27).
prorsus et scductoria cogitatio. Nova siquidem hacc 50. An vero quis dubitat instantis esse temporis
querela est, nec prolixiorero vitam fllii hominum centupli promissionem? Manifeste id quidem ipsa
bactenus causabantur. Breves dies hominis stinl, ^( verborum consequentia probat ubi, cenluplum ac-
tlonec conscientia stimulante, de pcenitenlia et con- cepturi, et possessuri diciraur vitam aeternam. Cae-
versione vel intus a spiritu, vel foris commonealur terum ne quis omnino impudenti reroaneat obstina-
ab horaine. Et tunc sane novum concipitur tae- tioni locus, mitto vos ad Evangelium seciiiidum
dium longiorisvitae, differendaemortis oritur fiducia Marcum, ubi promissio eadem descripta manife-
nova. stius invenitur. Ait enim Dominus : Nemo est qui
54. Sed esto : multa tibi annorum curricula re- retiquerit palrem, uut malrem, aut filios, aut agros,
stant. Adolescens es, usque ad senectutem victurus aut domum propter me, et propler Evangelium, qui
et senium : quid necesse habes amittere tempora non accipiat centies tantum nunc in tempore hoc
tanla, perdere tanta lucra? Nihil pretiosius lempo- (Marc. x, 29, 50). Atque ut vehementius adrairetur
re, sed heu ! nihil hodie vilius asstimatur! Transeunl carnalis aniina, non percipiens quae sunt spiritu*
dies salutis, et nemo recogitat, nemo sibi nnn redi- Dei, sed stultiliam repulans, addit signanter, cunt
tura momenta perisse causatur. Au putas, o homo, perseculionibus.Forte enim cum audisset in tempore
biennii tantum aut triennii opus ab Oronipolenli hoc centuplum promitti, conjectabalur etiam de
posse recompensari? Sic abbreviata est manus Do- temporalibus exhiberi : sed praeripit hunc intelle-
mini, ut centum annorum non possit remunerare ctum nomen addilum persectcfionis.Quid enim ter-
laborein? 305 Sede, computa quid diebus singulis renae est consolationis, quod non facile terrena per-
acquirere valeas, certus equidem apud Deum nul- secutio tollat? Quid terrenum inter persecutiones
litra omnino bonum irremuneratum fore; et sicut sancti roartyres acceperunt, quando et ipsa quoque
non capillum de corpore, sic nec momentum de bealoruin corporum terra data est in manus liomi-
tempore periturum. Quid illnd Sapicntis consilium num impiorum ?
ingeram : iVelardes converti ad Dominum (Eccli. v, XLVI. — De incredulitate.
8). nescisquid superventurapariat diesl (Prov. xxvn, 57. Interim tamen undecunqtie centuplum sint
1.) Quid insaniam causer de futuro tam temerarie accepturi, dummodo sit centuplum, dum valeat cen-
praesumentis : quasi vero lempora et momenla Pa- tupliciter, centupliciter placeat, consoletur, delectet,
ter in tua, et non raagis in sua posuerit vo- amelur : quid insaniaeest quod cunctantur homincs
luntate! Postremo, quitl de incerto fine, quid relinquere siinpla pro centuplis? Ubi est cupidus,
de certa brevitate laboris, retributionis ;eler- ubi ambitiosus, ubi conquisitor hujus saeculi? Quid
nitate loquar? Novit Doniinus ligmentum.nostrum, ad lidele necoli'tm et nunrlinas oin-sluosissimfjewa-
407 GAUFRIDI ABBATIS 468
rliia intepuit et obdormivit humana? Cui Judieo id A elevatus utique super ligna, ut in sublime gaudeas;
negares, 0 homo, qui in vanum accepisti noincn nee in carne propria, sed in cruceDomini glorieris,
Domini nostri Jesu Christi? cui sacrilego dare quid- pcr qtiem nimirum crucifixus ct ipse es, sed cruci-
qaid habes, pro centuplo cunctareris? Sedexsecra- lixus mundo, nam ei vivis.
bilis tibi estmanus Domini, ut nullam ab eo com- XLVTII.— De nigredine et decore sponsm.
mutationem recipere, noit ei in ratione dati vel ac- 59. Haeciiimirum conversatio perfectorum, hajc
cepti communicare penitus acquiescas. An forie non sanctorum vita, haec gratia spiritualis. Denique
ex odio, sed ex incredulitate detrectas? Nam id mi- tanquam tristes, inquiunt, semper autem gaudenles :
bi, fateor, credibilius est. Nemo enira perire raagis lanquant nihil habentes, et omnia possidentes : tun-
optaret miniinac cujusplam consolationis obtentu, quam morienles, et eccevivimus (II Cor. vi, 10, 9).
306 ouam maxima cum exsultatione salvari. Sed Qui videbant me foras, fugerunt a me (Psal. xxx, 12),
non estomnium fides, ne eorum quidem qui nomine dicit et fiJia regis, ea utique cujus gloria omnis ab
tenus sunt fideles. Poteram sane multorura vobis inlus est. Umlc et clamilat in Cantico canticorum
exempla proponere, multos producere testes, qui id adolescentulas revocans, quas exteriori sua incom-
profecto sicut credidcre, sic sentiunl; sicut audi- _ positione deterritas videt : Nigra sum, sed formosu,
erunt, sic experiuntur. Abundat bujusmodi testi- fitim Jerusalem, sicut tabernacula Cedar, sicul pet-
moniis, hujusmodi carbonibus desolaloriis omnis les Salomonis. Nolite nte considerare quod fusca
natio, regio omnis et omnis lingua, ubicunque san- sim, quia decoloravit me sol (Cant. 1,4, 5). Ac si
ctorum congregatio est. Sed quando humanis cre- roanifeste spiritualis quispiam dicat, teneras et in-
dat experimentis, qui Veritali 11011credit promit- firmas menles exhortans : Quid laboriosa quoeque
tenti? lllud ego vehementius arbitror admirandum, et humilia conversationis nostrae tam sedule nume-
quod fideles magis in maximo, quam in modico vi- ratis? Saga cilicina sunt, et pelles arielum rubrica-
cleamini. Nuin ci diflicile est dare centuplum iu prae- tae, quibus interior ille splendor el interna tegitur
senli, qui daturus est vitaro aeternam in futuro? Qui gloria, ut illaesa a pulveris ct imbris injuria con-
daturus est quod nec oculus vidit, nec auris audivit, servetur. Nolite nie considerare quod fusca siin,
nec in cor hominis asceudil, non modo centtiplum nolite pavere, nolite mirari. Neque enim trislitia;
dare potest? aut necessitatis cst exterior iste negleclus et nigre-
XLVII. — De labore ficto, do forinseca, sed occulti splendoris et exsultationis
58. Sed quomodo, inquis, possunt haec fieri? Qna internoe. Decotoravit, inqttit, mc sol, lux interior
ralione accipit centuplum, qui nihil sibi reliquit ex C ( exterioris impatiens. Nimirum ignis esl, et inania
omnibus? Nempe hoc est quod paulo ante comme- folia non admiltit. Alioquin aut exuri .folia, aut
moravi Tollite jugum meum super vos, et invenielis certe, si praevalueiint, ignem exstingui necesse est.
requiem (Matlh. xi, 29). Mira novitas, sed ejus qui Quod quidem omnino cavendura 307 Apostolus
nova omnia facit. Jugum tollens invenit requicm; • docet : Spiritum, inquiens, nolile exslinguere (1
relinquens omnia, centuplum habet. Noverat lioc et Thess. v, 19). Magis autem id Christus prohibet,
ille nimirum homo secundum cor Dci, qui ei loqtte- volens eum vehementer accendi (Luc xn, 49). Igi-
batur in Psalrao : Numquid adhwret tibi sedcs irti- tur sponsa quidem nigra est, sed formosa : Aposto-
quitatis, qui fingis laborem in prwcepto? (Psal. xr.111, li tanquam tristes, semper autera gaudentes : ipsi
20.) An non lictus in praeeeplo labor, onus leve, Chrislo, si Judaicis consideretur oculis, non erat
suavejugum.crux inuncla? IIujus rei sacramentum speeies neque decor. E contra saue alios dealbatis
est, quod in dedicatione ecclesiarum depictas in pa- Veritas comparat monumentis, foris quippc splen-
riete cruces oleo sancto ponlifex.Iinit. Sic et olim ditlos et nitentes, inttis sordidos et fetentes. Ambu-
quando Abrahaedictum est, Tolle lilium luum quem lant enim in stolis, et primas, ut diclum cst, cathe-
diligis haac, et offeres mihi eum in holocaiistum dras amant, gloriosi, honorati, et magni in oeulis
(Gen. xxn, 2), labor lictus cst in praecepto. Oblatus D I hominum : intus autem, ubi Deus videt, pleni ava-
siquideni Isaac sanclificatus est, non maclatus. Et ritia, invidia, ambitione, superbia, luxuria fortasse
tu igitur si vocero Domini audieris intus in animo, nonnulli (JtfaH/t. xxm, 5-7, 27, 28). Quando enim
et dicaturtibi ut offeras tuum Isaac, tuum quodcun- talibus detur pretiosum illud conlinentiae munus,
que est gaudium immoles Deo (inlerpretalur enim nisi forte ad judicium et condemnalionem, ne quan-
Isaac Gaudium seu Risus); fidcliler et constanter do paveant, et resipiscant, et convertantur a sludiis
obedi. Ne tiroeas : nimirum etsi rem grandem til.i suis, sed obdormiscant.in peccatis, et deterius pe-
dicit propheta, facere debes, et obtemperandum ei reant ex ipsa sua irreverentia et securitate?
per omnia, etiamsi oportuerit ipsum Isaac jugulari. XLIX. — Quomodo egestas interior foras ejiciat.
Nunc autem quidquid affectio propria judicet, secu- 60. Sane ut exercitiispiritualisetcurae cordis indi-
rus eslo . non Isaac, sed aries morietur; non peribit cium evidens est contemptus exteriorum, sic eoruni-
libi Iaetitia , sed contumacia, cujus utique cornua dem sollicitudo certumnihilominus signura esl menlis
vi.piibus liisjceiit, ct siue punctionibus anxietatis incultae : scriptum quippe est, /n desideriis esiomnii
<:«>aenoi) potest. Tentat emtu te Dominus Deus tuus, otiosus (Prov. xxi, 25); el item, De stercoribus
ucc mactabilur lsaac, ut oyinaris : vivens vivet, sed boumlapidabitur viqer (Ecdi.iiw, 2).Vse, ix misero !
469 DSCLAMATIONESEX S. BERNARDI SERMONIBUS. 470
dum stercoratur, putatur ornari. Bos erat Paulus, A J ut in corpoialibus credas spiritum posse magis
triturans in area Domini, et suum utique agnoscens quam in spiritualibus oblectari. Vel humanara con-
possessorem : unde et dicebat, Propter Christum sule rationem, si fides in te penitus obdorraivit.
omnia delrimenlum feci, et arbitror ul slercora, ut LH. — De tribus in carcere, ei tribus in cruce.
Chrislum lucrifacium (Philipp. 111,8). Haecample- 63. Tres in carcere quondara fuisse legrmus, tres
xatur stercora, etiamsi quondam nutritus fuerit in in cruce. Joseph siquidem cum pincerna et pistore
croceis (Thren. iv, 5); his lapidatur stercoribus regis carcerali custodiae mancipatus; Christus verus
piger, qui Christum lucrifacere negligens, corde Joseph cum duobus utique sceleratis reputatus est.
vacuo et deserto foras cogitur evagari. Siquidem Et illi quidero in carcere videre somnia, et audiere
farais necessitate Jacob patriarcha descendere in interpretationera : isti in cruce verba locuti sunt, et
vEgyptum (Gen. XLVI,6); et prodigus ille filius unus aceepit promissionera. Prioruro siquidem alter
servire porcis, esurire siliquas egestate coactus est propinabat regi, et aulivit : Restitueris in gradum
(Luc. xv, 15,16). prislinum. Alter pascebataves [al. corvos], et respon-
L. — De verme qui non morilur. sura mortis accepit (Gen. XL).Ipsi quippe sunt porci,
61. Sed quid dicit Scriptura? Habenti dabitur, et quos pavit ille prodigus adolescens (Luc xv, 15).
abundabit : non habenti autem, el hoc ipsum quod " Spurci siquidem et elati merito porcorum et avium
videtur habere, auferetur ab eo (Matth. xui, 22). nomine designantur. Porro eorum qui crucifixi sunt
Arescet fenum, et decidetflos : ipsaequoque fenes- cmn Salvalore, alteri utique confitenti diclum esl,
trae claudentur, ut nihil ultra terrenae valeant con- Hodie mecum eris in paradiso; alteri blasphemanti,
solationis haurire; denique, Arguam te, ait Domi- non quidem a Domino (neque enim tunc ille jndica-
nus, et statuam contra faciem tuam (Psal. XLIX,21). bat quemquam), sed a socio responsum est, iV«<jrue
Quid illud confusionis erit, quid roiseriae, quid do- tu times Deum, qui in eademdamnatione es ? Quid ergo
loris, quando, dissipatis foliis et dispersis, universa putamus, quid duobus illis, quorum alteri dictum
nudabitur turpitudo, revelabitur ignominia, sanies est, Restilueris post tres dies; alteri, Hodie mecum
apparebit; quando jam immortalis factus internus eris in parudiso, praeter ipsam sane dilationem inte-
ille conscientiae vermis, tota malignitate corrodet, rim potuit esse molestum? Quid vero illum potuit
sed Hon consumet animam infelicem ; nec erit om- delectare, cui dictum est: Truncato capite post tri-
nimo .dissimulalionis locus, aut spes ulla consola- duum suspenderis, avium esca futurus? Sane in hoc
tionis? Quid enim causse est quod ne modo quidera positi sumus omnes, et nemo nisi in carcere, sina
conscientiae stimulos sustinere aliquatenus possunt, cruce interim [al. interiori] nemo : quippe ubi nec
sed avertunt oculos cordis, et ad consolationes innocens invenitur immunis, quantlo peccator re-
miseras convertuntur, aut certe simulationibus ali- quiem speret? Caeterura si quis volens sustinet et
quibus decipiunt semetipsos, et menlilur iniquitas dicit, Nos quidemjusle(Luc. xxin, 3943), mercedem
si>l)i: nisi quod intolerabilis ille est cruciatus (iicet habebit : sin autem invitus et blasphemans, et ne-
adthucblandiatui- spes et extenuet omnino dolorem), gans Deum factis, duplex ei contritio est. Si quis
dum sibi ipsis pro libitu terapora metiuntur, et omne testimoniura habet salutis, etiam et caro ejus rc-
quod agunt facile diluendum, deserendumque quod quiescit in spe, et Prophetae farinula pulmenlusn
appetunt, temeraria praesumptione promittunt? Sed condit atque dulcorat, ut in olla jam non mors, sed
et ipsa consuetudine et incuria slupidi et insensati vita sit (IV Reg. iv, 41).
corde, fere nihil sentiunt : quae quidem omnia Ion- LHI. — Ouod sine exceptionecentuplumpromittitnr.
giusaberunt, ubi fiet quod scriptum est : Arguam te 64. iDenique nemo sanae mentis ampliorem esse
et statuum contra faciem luam. in vitiis credat, quam in virtutibus delectationem,
LI. — Qued aliter spiritum nostrum corporalia praesertim cum sit Deus virtutum, totius veraejucun-
quam spirilualia tangunl. ditalis fons, laetitiae et exsultationis origo. Neque
62. Quanto enim sibi vicinior, et naturali neces- D enim carni seu mundo aut maUgno principi, sed
sittidine charior anima carne sua est, tanto acrius Christo utique servire, regnare est. Audi hominerr-
doleat necesse est, et molestius ferat propriam de propria utique experientia perhibentem fidele
quam corpoream laesionem, ubi a stupore isto et testimonium Veritati: /n uia, inquid, testimonio-
insensibilitate fuerit excitata : sicut e contra bona rum tuorum deleclatus sum sicut in omnibus divi-
propria, et delicias spirilualcs, intemamque animi tiis (Psal. cxvm, 14). Quid erit in patria, si tanta
voluptatem ubi contigerit experiri, eo utique dele- est copia delectationis in via ? Sic et Apostolus,
clabilius ampleclatur, jucundiusque fruatur oportet, non in spe solum, sed etiam in tribulatione docuit
quo proprius et expressius eam tangunt, nec exte- gloriari (Rom. v, 2, 3). llle quidera sic, ait tmi-
rius mendicantur. Nemo quippe 308 e0 modo ju- cus hujus saeculi, auctoris saeculi inimicus, ille
inenti stti, quo corporis sui, refectione poterit de- quidem sic : ego forte non ita. Delicatus sum, homo
lectari. Placet quidem et ilia : sed longe aliter ista peccator sum, nec subsistere in tanto labore sine
sapit, aliterque sentilur. Quod si jumentum animae gratia multa, nec ipsam graliam valeo promereri.
corpus esse fateris, eadem utique ratio tibi obser- Quasi vero gratia non sit gratia, sed operum mer-
vanda est e' an ipsis. Noli ergo errare, noli seduci, ces, quasi non omnes peccaverint, aut non emucft.
471 GAUFRIDI ABBATIS
egeant gratia. Dei. jEstimas, o hoino, quia perso- A i retinent et amicis quod abjiciunt a semetipsi»,
narum acceplio sil apud Deum, el non omnes eorum prosperitate praesenti, inani prorsus «$j|||||j.
oronia relinquentes tam copiose consoletur ? Noli cu!ari sollicitudine aesluantes; crudeles plane, q)s>Jjj;
<sse incredulus, acqttiesce vel Veritati, de cujus nequaquam proximos diligant tanquam se : crude-
testimonio nulli lieet dubitare lideli: Et omnis, in- les, inquam, vel in se, vel in suos; imo, quod
quil, qtti reliqtierit patrem, aut matrem, aut do- verius est, in utrosque. Nemo ergo, cum se vi-
«.•iiiti, auf agros propter nomen meum, centuplum det non omnia reliquissc, centuplum non acce-
actipiet (Matth. xix, 20). Neminem Christus ex- pisse iniretur.
<ipi'„ Miseri igitur qui dicunt, Praeter nos ; qui ex- LV. —Quod cwtesti consoiatione se privanl qui re-
cludunt semetipsos el excipiunt a beneficio ge- silirc parali sunl ad lerrena.
neraii, Nimirum indignos se judicant multo magis 66. Pretiosa siqtiidem divina consolalio est,
vitae aeternae, qui nec ipsum quidem centuplum nec omnino tribuitur admittcntibus alicnani. ln-
sperant. Sed quia Dcus verax est qui promittil, felix tii, Esau, qui dixisti : Num unam lantum be-
liomo ilaqtie mendax est qui diffidit. nediclionem habes, pater ? (Gen. xxvn, 38) Quanto
melius diceres cum Prophela : Unum pelii a Do-
309 LIV.— De his qui videnlur omniureliqttisse, B 1 nttno, hanc requiram ? (Psul. xxvi,4) Indignus enim
nec cenluplum habent.
65, El omnis qui reliqutrit patrem, aut matrem, benedictione ccelesli convincitur qui dubio quaerit
attl domum, aut agros propter nomen meutn, cen- affectu, duplici petit intentione, aliud sibi refugium
iuplum uccipiel, etvitam wternam possidebit. Fa- parans, si forte eam non oblinere contingat. Ma-
cilc ego poteram contradictionem susliiiere lingua- jor esf iniquitas mea, ait fratricida primus, quam
rum, si id loquerer ex me ipso; siqnidem noni ut veniam merear. Quid ergo ? Renuat consolari
percipit carnalis homo quae sunt spiiitus Dei, sedI anima tua, si veniam non merctur. lloc solum de-
Etulliiia illi videntur (/ Cor. n, 14). Nunc auleini plora, hoc solum plange; aliud ne cogites qui-
ipse id loquitur, cujtis verba, etiam coeloet terrai dem. Sed tttmc, inquit, omnis qui inveneril Cain,
traiisciiutihus, non transibunt (Luc xxi, 55). SedI occidel mc, (Gen. IV, 15, 14). Grave scilicet dam-
audivi, ait homo qui perditionis suae occasionem,, iiuni, grandis jaclura, si perimatur corpus, quan-
ct, ut vulgo dicitur, festucam quaerit untle sibii doquidem anima periit! Sed oecidendum sese cau-
eruat octilum : audivi, inquit, de illo et illo qui re- sabalnr infclix, tanquam pro magno benelicio ha-
liijuerant onmia, et ad vomilum sunt reversi; quo- biturus si prohiberetur occidi. Quod et factum est,
modo illi acceperunt centuplum ? Exsurge, Do-- _ Consolalionem miserara oblinuit quam quaerebal,
inine, judica causam ttiam. Et istorum nempe ca- et oblitus est desolalionis [al. male consolationis]
itimnia, et inurrour ipsoruro qui forte omnia re- roaxiinae, pro qua multo studiosius supplicare et
linquere visi sunt, minirae lamen coituplum ac- remediuin quaerere oportebat. Simile quiddam et
cperunt, non contra nos, sed contra te cst, qui> de Saule legisti, cum, Amalecilarura rege servaio,
dixistt : Oinnis qiti reliqueril palrem, etc. centu- priinuin quidem Samueli saneto visus est pro in-
plum arcipiit. Quid tamen diciimis? An ex colle- dulgentia supplicare : sed eo lamen in sententia
gio d.scipulorum reprobari quis potest, nisi locu- persistente, ATtotc,inquil, honora me coram populo.
)os habens ? Sunt enira loculi non modo pecunioe,> Hoccine esl quod dicebas : Peceavi, roga Domi
sed proprioe voluntalis. Scrutetur proinde vias suas> num pro me? (I Reg. xv, 24-30) Meriln 310 non
ct studia sua, qui proroissam centupli gratiam sibii pepercil qui inluebalur cor, nec simulat.e est liu-
deesse causalur : ncc dubitim qtiin inveniat an- miliationi misertus. Non ita sane, post majora li-
gulum, ct diversorium, reclinatoriumque, non qui- cet crimina, inexorabilem eiim David poluit inve-
dem Filii hominis, sed aut foveam vulpis, aul vo- nire. Dcuiquc vix adhuc dixeral David, Peccavi'.
lucris nidum. Magis autem perfcctius, obsccro,, et responsum illi est, Dominus transtutit peccatum
relinquat omnia, et solum sequatur Christum, ja-- D fuum a te (II Reg. xn, 13).
clans cogitatum suum in eo, eriutriendus ab co,> 67. Sic nimiruin, sic usque bodie, clileclissimi,
el centupluin sine dubio percepturus. Neque enim1 cujus meiis ad alias consolationes inhial, et non
potest solvi Scriplura, quae tam certa veritate sub- penitus in caducis ct iraiisitoriis rcnuit. consolari,
nixa, omuihus id sine exceptione promittit. Nihil1 ipsesibi profeclo ccelestis subtrahit graliain con- .
sibi retineat, nihil suis, ne modicum fermenlumi solationis : quam si digna devotione, pleno affe-
lotam massani rorrumpat (/Cor. v, 6). Stint enimi ctu, desiderio vehementi petere, quaerere, pulsare
qui sibi retinent aliquid, Doininicaevocis obliti, quii satageret, sine dubio petens acciperet, quacrens in-
non suam venit faccre voluntatein : et in ipsis cmo- veniret, pttlsanti apcriretur. Alioquin si forte (quod
que sanctorum collegiis proprio aut desiderio, autt absil!) pudendum illum aposlasiae saltum praesuitv
fortasse consilio importunius adhacrentes, sciolos> pserit, certum omnino sit testimonium veritatis
sese faciunt, de se sibi aliquid retinentes, quoss accipientihus, aut nunquam eum omnia reliquisse,
penitus abnegasse, et divinse providentiae, ac obe- aut ipsum qunque poslea dcseruisse centupluro;
dienliae patrum , consiliis quoque spiritualium vi- quod accepit. Nonnulli siquidenrcum spiritu cee-
ronim debuerant comroisisse. Sunt qui propinquisi petini, beu! carnc pwisa MBSiian-aulur, Qucni
475 DECLAMATIONESEX S. BERNARDISERMONIBUS. 4M
si insanum e«t centuplum nolle recipere, velle re-- A cooperantur in bonum? An non centuplum habet
linquere plus quam insauum jure censetur. An n omniuro, qui impletur Spiritu sancto, qui Christtim
vero plangendus tibi videtur qui abstractus et ille- habet in 311 pectore? Nisi quod longe plus quam
clus a concupiscentia sua, sponte id deserit, li- centuplum est visitatio paracleti Spiritus, et praesen-
bens abjicit, voluntarie derelinquit; et qui nutiie-:- tia Christi. Quam magnu, inquit, multiludo dulcedi-
balur in croceis, amplexatur slercora? Non estundee nis tum, Domine, quam abscondisti timentibus te,
causetur qui ejusmodi est, tanquaro in eo videaturr perfecisti eis qui sperant in te! (Psal. xxx, 20). Vidcs
irrituro verbum Domini, aut evacuata promissio.i. quomodo mcmoriam abundantiae suavitatis hujus
Dum enim reliquit orania, habuit sine dubio repro- eructet anima sancta ? quomodo exprhnere gestiens
roissam centupli benedictionem. Sine causa con- verba multiplicet? Quam magna, inquit, multitudo!
tendit: non ei magis quam Christo credimus; necc Hoc ergo centuplum adoptio filiorum est, libertas el
omnino acquiescimus mendacem eum facere quii primitiae spiritus, deliciae cbaritatis, gloria conscien-
promisit. tiae, regnum Dei, quod intra nos est; non utique
LVI — De centuplo et vila mterna. esca vel potus, sed justitia et pax, et gaudium in
68. Cenluplum, inquit, accipiet, et vitam mler- Spirilu sancto (Rom. xtv, 17). Gaudium sane non
nam possidebit. Illud enim in via, haec in pairiai B modo in spe gloriae, setl eliam in tribulatiouibus.
est; imo haec patria, illud via ; illud consolatio) Hic est ignis, quem voluit Christus vehementer ac-
praesenlis laboris, haec futurae felicitatis consum- cendi (Luc. xn, 49). Haecvirtus ex alto, quse An-
m.ttio est. Sic nimirum et operariis hujus saeculi i dream fecit amplecti [al. desiderare] crucem ; Lau-
solct cibus in opere, merces in fine dari : sic mili- rentium ridere carnificem; Stephanum in morte
laulibus et stipendia ministrantur pro necessitate5 pro lapidantibus flectere genua ad orationem. Hoec
lempoiis, et novissime donativum majus erogaturr illa pax, quam suis reliquit Christus, quando dedit
pio quanlitate laboris. Sic et filiis Israel, donec; et suam. Siquidem douum el pax electis Dei (Sap
terram promissionis intrarent, in deserto manuai III, 9); pax utique praesens [«/. mnle pracsentis] et
noii defuit: et ab Ecclesia, post quaesitum regnii donuro futurae. Hla superat omnem sensum, sed et
coclestis adventum, quotidianus panis quotidie pe- huic quidquid sub sole placet, quidquid in mundo
titur in oratione quam ipse Salvator instituit. Ha- concupiscitur,' non poterit comparari. Haec gratia
bes hanc duplicem promissionem et in prophetai devotionis, et unctio docens de omnibus, quam
evidenter expressaro, ubi ait: Reddet Deus merce- expertus novit, inexpertus ignorat, quoniam nemo
dem laborum sanctorum suorum, et deducet illos ini scit nisi qui accipit.
tia mirabili (Sap. x, 17). Ipsa est enim via testi- LIX. — Exhortatio brevis.
inoniorum Domini, pin qua propheta alius sicut in 71. Utinara hic filiorum hominuni concupiscen-
omnibus divitiis delectatum se esse testatur (Psal. tia vigilet, utinam vel curiositas excitetur, ut dicant
cxvin, 14). Utquid ergo in incredulitate moriemiiM, in cordibus suis : Non videtur hoc verbum adinven-
iilii honiiniim ? tionis humanae, cui sic consonant uno ore testimo-
LVII. — Quod centuplutn hoc spirituale sit. nia Scripturarum. Quod si ita est, sinedubio vehe-
69. At forte adhuc saecularis ad haec quispiam nienlcr erramus. Probare libet an hoec ila se ha-
dicat : Ostende mihi rerituplum quod promittis, bcant, gustare quid hoc abscondilum manna sapiat,
et libens universa relinquo. Utquid ostendam ? Fi- esperiri quid sit hoc centuplum, quale gaudium in
des enim non habel meritum, cui humana ratio Spiritu sancto. Cras profecto respondebit ei justitia
praehetexperimentuni (S. GREC.Hom. 26 in Evang.) sua, qui id studiose quaesierit. Confestim ut gusla-
An potius homini ostendenti, quam Veritati credc- verit, videbit quoniam suavis esl Dominus, quoniam
res proroittenti? Delicis scrutans scrutinio : nisi bonus non raodo tenenli, sed et quaerenli se, animae
c:'edideris, non intelliges. Manna absconditum esl, speranti in se (Thren. m, 25). Alioquin veniteel ar-
quod in Apocalypsi Joannis viclori promittitur D I gttite me, dicil Dominus (hai. i, 18), si non omnis
(Apoc. n, 17). Novum nomen est, quod nemo scit qui reliquerit patrein, aut roatrem, aut doinum, atit
tiisi qui accipit. Videtur enim forte nonnullis prae- agrum proptcr nomen meum, centupluni acceperit,
sentem sanctorum communionem, facultalum pari- nunc in hoc tempore : paruro est; et vitam aeter-
ter et voluntatum, hoc loco centupli nomine desi- nani possidebit.
gnari. Et magna quidem haec ipsa consolatio : sed LX. — De vita wterna.
nori adeo generalis, ut possit universaliter omnibus 72. Verum si in praesentis conimcndatione centu-
convenire. Quantos enim sanctorum aut volun- pli sermo deficit, et ex abundantia cordis augustia
tarie eam deseruisse, ut anachoretas; aut violentia oris obstruitur; quidni ad promissionem aeternae
persecutionis, ut martyres exsilio relegalos, hu- vilae, defectum proprium ipsa etiam cogitatio fa-
inana cousolatione novimus caruisse? Datum'opli- teatur ? Si id quod ex parte est, non valet eloqui
niuin est centuplum hoc, desursum descendit a Pa- nec expertus ; quid inexpertus de perfectione balbu-
tre luroinum.. tire conelur? Oculus non vidit, Deus, absque te, quae
LVTII.— Quid sit hoc centuplum. praeparasti diligentibus te. Pax enim est quaeexsupe-
70. An non denique omnia possidct, cui omnia rat omnein sensum, pax super pacem, indeficiens
475 SCALACLAUSTRALIUM. 476
cxsultatio, torrens voluptatis divinae, flumcn laelitiie, A tiara, ad solatium utique et remcdiuro labo;is hujus,
gaudium plcnum. Cogila quidquid vis, quidquid pone deficiamus in via, et ut de exhibilione praesenlicm
tes exopta; excedit cogitatum omnem, desiderium muncrum firwa sit exspectatio futurorum, qui vcnil
enine exsuperat illa felicitas, aeternitas illa, beati- ut vitain habeamus, et abundantius habcamus, Jesus
tudo illa. Ad quam nos sua miseratione perducat Cbristus Dominus noster, qui cum Patre et Spirilu
pracveniensin benedictione dulcedinis, et indelicien- sanclo vivit et regnat per inlinita saeculasaeculorum.
ter nobis interim tribuens proniissam centupli gra- Amcn.
SCALA CLAUSTRALIUM.
SIVE
312 DE
TRACTATUS MODO ORANDI.
Hic Tractatus inter opera S. Auguttini (modo in tomo VI) reperitur sub hoc titulo, t Scala Paradisi, i
cttm hac Doctorum Lovaniensium Censura: t Hoc Opusculum fertur etiam inter opera D. Bernardi, quan-
quam nec illius videutur esse. > In codice vero manuscripto Cartusim Coloniensis Guigoni(an Cartusiw majo-
ris Priori quinio?) tribuitur. Exstat aliud ejusdem argumenti opusculum apud Chiffietiumin Manuati Soli-
turiorum, « de quadruplici exercitio cellm, >sut>nomine alterius Guigonis ad Priorem et Cartusienses VTirr<'-
hamenses:.ubi quatuor cellmexercitia explicantur, tria quidem prima eadem qum hic, mempelectio, meditalio,
orulio; ted quarlum actio pro contemplalione, quw prmfertur in hoc tractulu, cujus inscriptio sic se habet in
codice Coloniensi:
EPISTOLA DOMNIGUIGONIS B proprietates et officia quidem singula quid circa nos

CAHTHUSIENSIS efliciant, quoraodo inter se invicem differant et
Ad fratrem Gervasiumt de vila contemplattva. praeemineant, si qtiis diligenter inspiciat, quidquid
Dilecto fratri suo GERVASIO, frater GUIGO, delcctari laboris aut studii impenderit in eis, breve reputabil
in Domino. et facile, prae utilitatis et dulcedinis magnitudine.
Amare te ex debito teneor, ;quia prior me amare Est autem lectio, sedula Scripturarum cum animi
incoepisti: et rescribere tibi compellor, quia litteris intejitione inspeclio. Meditatio, est studiosa menlis
tuis ad scribendum me prius invitasli. Quaedamergo, actio, occultae veritatis notitiam ductu propriae ra-
quae de spirituali exercitio claustralium excogitave- tionis invesligans. Oralio, est devota cordis inteutio
ram, transmittere proposui: ut qui talia experiendo in Deum pro malis 313 amovcndis, et bonis adi-
melius, quam ego tractando, didicisti, mearum ju- piscendis. Contemplalio, est mentis in Deum sus-
dex sis cogilationum et corrector. Et merilo haec pensae elevatio, aeternaedulcedinis gaudia degu-
nostri laboris initia libi priraitus offero, ut novellae stans.
plantalionis primitivos fructus colligas : quoniam de CAPUT II.
servitute Pharaonis, te delicata soliludine laudabili Descriplio officiorumquatuor gruduum.
furto surripiens, in ordinata castrorum acie collo- " 2. Assignatis ergo quatuor graduum descriptio-
casti; raraum de olcastro artificiose excisum pru- nibus, restat ut eorum oflicia videamus. Beataeigitur
deuter inserens in oliva. vitae dulcedinem lectio inquirit, meditatio invenit,
CAPUT PRIMUM. oratio postulat, conlemplatio degustat. Unde ipse
Descriplio quatuor graduum exercitulionum Dominus dicit: Quwrite, et invcitielis, pulsate, et
spiriluulium. aperietur vobis (Matth. vn, 7). Quaerite Iegendo, et
I. Cum die quadam, corporali manuuro Iahore invenietis meditando : pulsale orando, et aperietur
occupalus, de spiritualis hominis exercitio cogitare> vobis contemplando. Lectio quasi solidum cibuiu
ccepissem, quatuor spirituales gradus animo co- ori apponit : roeditalio masticat et frangit : oratio
gitauli se subito obtulerunt: scilicet, lectio, medila- saporem acquirit: contemplatio est ipsa dulcedo quac
tio, oratio, et contemplatio. Haeest Scala Claustra- jucundat et reflcit. Lectio, in cortice; meditatio, ia
lium, qua de terra in coeliim sublevantur; gradibus3 adipe; oratio, in desiderii postulatione; contem-
quidem tlistincta paucis, immensae lamen et incre- platio, in adeptae dulcedinis delectatione. Qued ut
dibilis magnitudinis. Cujus extrema pars lerrae in- expressius videri possit, unum de multis st»ppoiiani
nixa est; superior vero nubes penetrat, et secretaa D exemplum. In lectione attdio : Beati mundo covde,
coelorum rimatur. Hi gradus sicut nominibus et nu- i- quoniam ipsi Deum videbunt (/</. v, 8). Ecce breve
mero, ita ordine et munere sunt distincti. Quorura n verbum, sed suavi et multiplici sensu refertum. Ad
«77 SCALA CLAUSTRALIUM. 478
pastum animae quasi uvam ministravit, quam post- A , novit adeo esse jucundam. Sed quid faciel? Habendi
quain anima diligenter inspexit, dicit intra se : Po- desiderio aestuat, sed non invenit apud se quomodo
lest aliquid boni esse. Redibo ad cor meum, et ten- habere possit : et quanto plus inquirit, plus silil.
tabo si forte intelligere et invenire potero mundi- Dum apponit meditationem, apponit et dolorem :
tiam hanc. Pretiosa enim et desiderabilis est res quia silit dulcedinein quam in cordis munditia me-
isla, cujus possessores heati dicuntur, quibus visio ditatio esse monstrat, sed non praegustat. Non enim
Dei, quae est vita asterna, promittitur, quae tot sa- est Iegentis atque meditantis hanc sentire dulcedi-
crae Scripturae testimoniis collaudalur. Hoc ergo nem, nisi data fuerit desuper. Legere enim et me-
sibi plenius evplicari desiderans, incipit hanc unam ditari tam bonis quaro malis commune est. Et ipsi
masticare et frangere, eamque quasi in torculari philosophi gentium, in quo summa veri boni con-
ponit: deindeexcitat rationem ad inquirendum quid sisteret, ductu rationis invenerunt: scd quia cum
sit, et quoraodo haberi possit haec adeo pretiosa et Deum cognovissent, non sicut Deum glorificaveruBl
dcsiderabilis munditia. (Rom. i, 21), et de suis viribus proesumentes dice-
CAPUT III. bant, Linguam nostram magnificabimus, labia nostra
Officium meditationis. a nobis sunt: quis noster Dominus esl ? (Psal. xi, 5.)
5. Accedens ergo sedula meditatio, non remanet B non meruerunt percipere quod poluerunl videre.
extra, non haeret in superficie, ulterius pedem figit. Evanuerunt in cogitationibus suis (Rom. i, 21), et
Interiora penetrat, singula rimat.ur : atteute consi- omnis eorum sapientia devorata est (Psat. cvi, 27),
derat quod non dixit, Beati mundo corpore; sed, quam eis contulerat humanae studium disciplinae,
corde: quia non sufficit manus habere innoxias a non spiritus sapientiae, qui solus dat verain sapien-
malo opere, nisi a pravis cogitationibus mundemur tiam; sapidam scilicet scientiam, quaeanimam, cui
in mente. Quod auctoritate propheiae confirmatur inhaesit, inaestimabili sapore jucundat et relicit. Et
dicentis : Quis ascendet in-monlem Domini? aut de illa dictum est : Sapientia non intrabit in male-
quis stabit in loco sancto ejus ? Innocent manibvs et votum animam (Sap. i, 4). Haecautem a solo Deo
mundo corde (Psal.xxm, 3,4), Item considerat est. Oflicium enim baptizandi Dominus concessit
quantum hanc cordis munditiam optabat idem pro- multis : potestatem vero et auctoritatem in Bapti-
pheta, qui orans dicebat, Cor mundum, inquit, crea sraoremittendi peccata, sibi soli retinuit. Unde joan-
in me, Deus (Psal. L, 12): item, Si aspexi iniquita- nes antonomastice et discretive de eo dixit: Hic
tem 'in corde meo, non exuudiet Dominus (Psal. esl qni buptizat (Joan. i, 33). Sic de eo possumus
LXV,18). Cogitat quam souicitus erat in hac cuslo- „ dicere : Hic est qui sapienliae saporem dat, et sapi-
dia beatus Job, qui dicebat: Pepigi fwdus cum ocu- dam animam facit. Sermo siquidem datur multis,
lii meis, ne cogitarem quidem de virgine(Job xxxi, 1). sed sapientia paucis; quam dislribuit Doroinus cui
Ecce quantum arctabat se vir sanctus, qui claudebat vult, et quomodo vult.
oculos suos ne videret vanitatem, ne forte incautus CAPUT IV.
respiceret quod postea invitus desideraret. Post- Olficiumorationis.
quam haec et hujusmodi de cordis munditia pertra- 5. Videns autem anima quod ad desideratam co-
?tavit, incipit cogitare de ejus praemio, quam glo- gnitionis et experientiae dulcedinem per se non
riosum et delectabile est videre faciem desideralam possit attingere, et quanto magis ad cor allum ac-
Domini, speciosi forma prae flliis hominum; non cedit, tanto magis exaltatur Deus (Psal. LXIII,7, 8);
esse jam abjeclum et vilem, non habentem speciem humiliat se, et confugit ad orationem, dicens : D«v-
qua vestivit eum mater sua Synagoga : sed stola mine, qui non videris nisi a mundis cordibus, in-
imraorlalitatis indulum, et coronatum diademate vestigavi legendo, meditando quaesivi quoraodo
quo coronavit eum Pater suus in die resurrectionis haberi possit vera cordis raquditia : ut ea mediante,
et gloriae, die quamfecit Dominus. Cogitat quod in vel ex modica parte possem te cognoscere. Quaere-
illa visione erit satietas illa, de qua dicit propheta : , ham vultum luum, Domine, vultum tuum require-
n
Saliabor, cum apparuerit gtoria lua (Psal. xvi, 15). bam (Psal. xxvi, 8). Diu meditatus sum in cordo
Videsne quantum liquoris emanavit ex minima uva; meo, et in meditatione mea exarsit ignis, ac desi-
quantus ignis ex hac scintilla orlus est; quantum derium amplius cognoscendi te (Psal. xxxvin, 4).
haec modica massa, Beati mundo corde, quoniam ipsi Dum panem sacrae Scriplurae mihi frangis, in fra-
Deum videbunt (Matth. v, 8), in incude meditalionis ctione panis magna cognitio est (Luc. xxiv, 30, 31):
extensa est? Sed quantum adhuc posset extendi, si et quanto plus te cognosoo, plus te cognoscere de-
aecederet aliquis talia expertus? Sentio enim quod sidero, non jam in cortice litterae, sed in sensu ex-
puteus altus est : sed ego adhuc rudis liro, in quo perienliae. Nec hoc peto, Domine, propter merita
pauca haec haurirem vix inveni. mea, sed pro tua misericordia. Fateor enim quia
4. His anima facibus inflamroata, his incitata de- indigna et peccatrix sum : sed et catelli edunt de
sideriis, fracto alabastro suavitatem unguenti prac- micis quae cadunl de mensa dominorum suorum
6entire incipit, necdum gustu, sed quasi narium odo- (Matlh. xv, 27). Da mihi, Domine, arrham haeredi-
ratu. Et hoc colligit quam suave esset hujus mun- tatis futurae, saltem gultam coelestis pluvise, qua
ditiae sentire experieutiam,314cuJus meditalioiiein refrigerem sitim meatn; quia amore ardeo.
479 SCALA CLAUSTRALIUM. 480
CAPUT V. A exteriorislitterae,nisi glossam etinteriorem sensuni
Officiumcontemplationis. sumal ex corde.
6. liis et hujusmoili ignitis eloquiis suum inflam- CAPUT VII.
roal desiderium : sic oslendit suum affcctum. His De gratiw occultatione.
incantationibus advocat sponsum. Dominus autem, 8. 0 anima, diu protraximus sermonem. Bonnm
cujus oculi super justos, etaures ejus non solum ad cnim erat nos hic esse, cum Petro et Joanne con-
pfeces (Psal. xxxm, IJ), sed ipsas preces eorum templari gloriam sponsi, ct diu manere cum illo ,
non exspectat, donec sermonem flnierint; sed me- si vellet hic fieri, non duo, non tria tabernac-.ila
dium orationis cursum interrumpens, festinus inge- (Ibid. xvii, 1, 4), sed unum, in quo essemus simul
rit se, et animae desideranti festinus occurrit ecele- el simul delectaremur. Sed jara dicit sponsus : Di-
stis rore dulcedinis circumfusus, unguentis optimis mille me,jam enim ascendil aurora, jam lumen gra-
delibutus : animam faligatam recreat, esurientem tiae et visitationem quam desiderabas accepisti.
reficit, aridam impinguat; et facit eam terrenorura Data ergo benedictione, mortificalo nervo femoris,
oblivisci, memoria sui eam mirabililer fortificando, etmutatonominedeJacobinIsrael(Gen.xxxir,25,31),
vivificando, et inebriando, ac sobriam reddendo. Et B paulisper secedit sponsus diu desideratus, cito ela-
sicut in quibusdam carnalibus ofliciis anima adeo psus. Subtrahit se lam a praedicta visione quam a
vincitur carnali concupiscentia, quod omnem usum dulcedine conlemplationis : manet lamen praesens
rationis amitlit, et flt homo quasi totus camalis : quanturo ad gubernalionem.
ita merito in hac superna contemplatione ita consu- CAPUT VIII.
muntur et absorbentur camales molus ab anima, Quod graliw occultatio ad tempus nobis cooperetur
ut in nullo caro spiritui contradicat; el liat homo bohum.
quasi totus spiritualis. 9. Sed ne timeas, o sponsa, ne desperes, ne exi-
315 CAPUT VI, stimes te conteinni, si paulisper tibi subtrahil spon-
Signa Spiritus sancti ad animam venientis. sus faciem suam. Omnia isla cooperantur tibi in
7. Sed, o Domine, quomodo comperiemus quando bonum, et de accessu et recessu lucrum acquiris.
haecfacis, et quod signum adventus tui? Nunquid Tibi venit, tibi et recedit. Venit ad consolationero,
hujus consolalionis et laetitiaetcstes et nuniii sunt recedit ad cautelam, ne magnitudo consolationis ex-
suspiria etlacrymae? Si ita esl, nova est anliphrasis l.ollatte ; ne, si semper apud te sit sponsus, incipias
ista, et significatio inusitata. Quae cnim conventio contemnere sodales, et hanc continuam visitaiio-
consolationis ad suspiria; laetitiaead lacrymas? si Q nem non jam gratiae attribuas, sed naturae. Hanc
tamen istoe dicendac sunt lacrymae, et non potius autem graliam cui vult, et quando vult sponsus tri-
roris interioris desuper inftisi superfluens abundan- buit; non quasi jure bacreditario possidetur. Vul-
tia, et ad inlerioris ablutionis indicium exterioris1 gare proverbium est, quod nimia familiaritas parit
bominis purgamentum : ut sicut in Baplismo pue- contempttim. Recedit ergo, ne forte nirais assidu IS
rorum per exteriorem ablutionem significatur et> conteinnatur, et absens magis desideretur, desidc-
figuratur interior animre ablutio; ila hic e contra> ratus avidius quaeratur, tliu quaesilus tandem gra-
exteriorem ablutionem interior praecedat purgatio. tius inveniatur. Pricterea si nunquam deesset hic
0 felices lacrymoc, per quas maculae interiores pur- consolatio (quse respectu futurae gloriae, quae reve-
gantur, per quas peccatorum incendia exstinguun- labilur in nohis, aenigmatica cst et ex parte), puta-
tur! Beali qui siclugetis, quia ridebitis (Matth. v, 5). remus forte hic liabere civitatem manenteii, 316
In his lacrymis agnosce, o anima, sponsum tuum,> et roinus inquireremus ftituram. Ne ergo exsilium
amplectere desideratum. Nunc torrente te volupla- deputemus pro patria, arrhani propretii summa.
lis inebria, suge ab ubere consolationis ejus lac et1 Venit sponsus, et recedit vicissjm : nunc consola-
mcl. Haecsunt miranda munuscula ct solatia quae B tionem afferens, nunc universum slratum nostrum
dedit tibi sponsus tuus, gemitus scilicet el lacrymae. •>D in inlirinilatem commulans. Paulisper nos permit-
Adducit tibi potura in his lacrymis in mensura. Ilec c tit guslare quam suavis esl, et antequam plene sen-
lacrymae sunt libi panes die ac nocle ; panes utiquee tiamus, se suhtrahit : ct ila quasi alis expansis su-
confirmantes cor hominis, et dulciores super mel etI pra nos volitans, provocat nos ad volandum. Quasi
favum. 0 Domine Jesu, si adeo sunt dulces istacla- dicat: Ecce parum guslatis quaro suavis sum et
crymae quae ex memoria et desiderio lui excitantur,> dulcis; sed si vultis plene salurari hac dulcedine,
quam dulce erit gaudium quod ex manifesla tuiII currite post me in odore unguentorum meoruni, ha-
visione capietur! Si adeo dulce est flere pro te, quamn benles sursum corda, ubi ego sum in dextera Dci
dulce erit gauderede te! Sed quitl hujusmodi secreta!l Patris. Ibi videbitis me, non per speculum in aeni-
colloquia proferimus in publicum ? cur ineffabiles s gmate, sed facie ad faciem : et plene gaudebit cor
el inenarrabiles affectus verbis communibus cona- veslrum. et gaudium vestrum nemo tollet a vobis.
niur exprimere ? Inexperli talia non intelligunt, nisi>>' CAPUT IX.
ea expressius lcgant in libro experientiae, quos ipsaa Quam caute se aebeul habere anima post gralitv
doceat unctio. Aliter autem litlera exterior non pro- tisildiionem.
dest qtiidquam legenti. Modicum sapida est leclio o 10. Sed cave tibi, o sponsa : qiiando aliscntat s»
481 SCALA CLAUSTRALIUM. 432
sponsus, non longe abibit; et si non vides eum, ipsee A quomodo cavere poterimus ue, falsa aut inania
tamen videt te semper, plenus oculis ante et retro. quaedam meditando, limitcs a sanctis patribus con -
Nunquam potes eum latere. Habet etiara circa tei stitutos transeamus, nisi prius circa hujusinodi ante
nuntios suos spirilus, quasi sagacissimos explora-- ex lectione aut ex auditu fuerimus instructi ? Audi-
tores, ut videant quomodo absente sponso conver- tus enim quodam modo pertinet ad lectionem. Unile
seris, et accusent te coram ipso, si aliqua signa la- solemus dicere, ncn solum libros ipsos nos legisse,
sciviaeet scurrililatis in le deprehenderint. Zeloty- quos nobis ipsis vel aliis legimus, sed illos etiam
pus est sponsus iste. Si forte alium amatorero rece- quos a magistris audivimus. Item quid prodest bo-
peris, si aliis magis placere studueris statim di- mini si per medilationem quac agcnda sunt videat,
scedet a te, et aliis adhaerebit adolescentulis. Deli- nisi orationis auxilio et Dei gratia ad ea oblineiicia
catus est sponsus isle, nobilis et dives est, specio- convalescat ? Omne siquidem datum optimum, et
sus forroa prae filiis hominuro ; et ideo non nisi spe- omne donum perfectum desursum est, descendens
ciosam dignalur habere sponsam. Si viderit in tei a Patre luminuni (Jacob. i, 17), sine quo nihil pos-
maculam sive rugam, slalim avertit oculos. Nullami sumus facere: sed ipse in nobis facit opera, non
wiim immunditiam potest sustinere. Esto ergo ca- tamcn omnino sine nobis. Cooperatores enim Dei
sta, esto verecunda et humilis ; ut sic a sponso tuo, B 1 sutnus, sicutdicit Apostolus (/ Cor. m, 9). Vull si-
merearis frequenter visitari. Timeo ne diutius deti- quitlem Deus ul eum adjuvemus, et ut ei, adve-
nuerit iiossermo iste : sed ad hacc compulit me raa- nienli et praestolanti ad ostium, aperiamus sinuin
leria fertilis pariter et dulcis, quam ego non protra- voluntatis nostrac, et ei consentiamus. Hunc con-
hebam spontaueus ; sed uescio qua ejus dulcedine sensuro exigebat a Samaritana, quando dicebat:
trahebar invitus. Vocuvirum luum. Quasi diceret: Volo tibi infun
CAPUT X. dere gratiam, tu applica liberum arbitrium. Oratio-
nem exigebat ab ea, cum dicebat: Tu si scires do-
Recapitulatio prwdiclorum. num Dei, et quis esl qui dicil libi, Damihi bibere;
11. Utergoquae diffusius dicta sunt, simul juncta forsitan peliisses ab eo aquam vivam. Hoc audito,
roelius videantur, praedictorum summam recapitu- quasi ex lectione mulier instructa, meditata est iu
lando colligamus. Sicut in praedictis exemplis prsc- corde suo honum sibi fore et utile habere hanc
notatum est, videri potcst quomodo praedicti gradus aquam. Accensa ergo habendi desiderio, conveait
cohaereant, et sicut temporaliter, ita et causaliter se se ad orationem, dicens : Domine, da tnihi Itauc
praecedant. Lcclio enim quasi fundamentura prinio aquam, ut non siliam amplius, neque veniam huc
occunit, et data materia miltit vos ad raeditalio- C haurire aquam (Joan. iv. 16, 10, 15). Ecceaudilus
nem. Medilatiovero quid appelenduni sit diligentius verbi Domini, et sequens super eo medilatio incita -
inquirit, et quasi eflbdiens thesaurum invcuit et verunt eam ad orandum. Quomodo namque ess. t
ostendit. Sed cum per se obtinere non valeat, mittit sollicita ad poslulandum, nisi prius eam.accendis
nos ad orationem. Oratio, se totis viribus erigens set meditatio ? Aut quid ei praecedensmedilatio co t
ad Dominum, impetrat thesaurum desiderabilem, tulisset, nisi
quae appetenda monstrabat, sequen;
conteroplationis suavilatem. Haec autem adveuiens, oratio impetrasset ? Ad hoc ergo ut fructuosa sit
pracdictorum trium laborem remunerat, dum ccele- meditatio, oportet ut sequatur orationis devolio,
stis rore dulcedinisauimamsitienleminebriat. Leclio effectus est conleinplationis dulcedo.
cujus quasi
ergoeit secundum extcrius exercitium : meditatio, CAPUT XII.
secundum interiorem intellectum:oratio, secundum Quomodo
prmdicti gradus concatenati sint ad invicem.
desiderium : contemplalio, super omnem sensuro. 15. Ex his possumus colligere : quod lectio sinc
Pnmus gradus est incipieiitium, secundus est pro- meditalionc arida est; medilatio sine leclione, erro-
licienliuui, tertiusest devotorum, quarlusbeatorum. nea; oratio sine meditatione est tepida ; meditatio
CAPUT XI. j. sine oratione, infructuosa: oratio cum devoiioue
Nec tectio sine medilatione, nec meditatio sine ora- contemplationis acquisitiva; contemplationis adeptio
lione prodest. sine oralione, aut rara, aut miraculosa. Deus, cujus
12. Hi autem gradus ita concatenati sunt, et vi- potentiae non est numerus vel termiuus, et cujus
caria ope sibi invicem deserviunt, quod praeceden- misericordia super omnia opera ejus, quandoqcu
lessine subsequentibus aut parum aut nibil pro- ex lapidibus suscitat filios Abrahae, dum duros et
suut: sequentes vero sine praecedentibus aut raro nolentes acquiescere cogit ut velint: et ita quasi
aut nunquam haberi possunt. Quid enim prodcst prodigus, ut vulgo dici solet, bovem cornu traiiit,
lectione continua tempus occupare, sanctorum gesta quando non vocatus se infundit. Quod etsi quando-
et scripta legendo transctirrere, nisi ea etiara masti- quc aliquibus legimus contigisse, ut Pauio et qui-
cando et ruminando succura eliciamus ; et transglu- busdam aliis, non tamen ideo debemus nos, quasi
tiendo usque ad 317 cordis intima transmittamus: Deum tcntando, divina praesumere, sed facere quod
u4 ex his diligenter consideremus statuin nostrum, ad nos pertinet: legere scilicet et meditari iu lege
et studeamus eoruin opera agere, quorum facta cu- Dei; orare ipsum ut adjuvet infirmitatem nostrain
piinus leclitare ? Sed quomodo haec cugitabimus.aut et videat imperfecturo noslrum: quod ipse docet nos
483. SCALA CLAUSTRALIUM. 484
A 'utique excusationem hal.cbit lste de peccato? Nonne
facere, dicens, Pefilc, el accipietis; quwrite, et inve- X
nietis; pulsale, et aperietur vobis (Malth. vn, 7). ei < juste potest dicere Dominus, Quid debui tibi fa-
Nunc enim regnum ccelorum vim patitur, et violenti icere, et non feci? (hni. v, 4.) Non eras, et creavi te :
rapinnt illud (Id. xi, 12). Ecce ex praesignatis di- peccasti,
] et diaboli servum te feceras, et redemi te:
slinctionibus perspici possunt praediclorumgraduum in mundi circuilu cum impiis currebas, et elegi te.
proprietates, quomodo sibi cohaereant,et quid sin- Dederam libi graliam in conspectu meo, et volebam
guli in nobis clficianl. facere apud te mansionem: tu vero despexisti me;
14. Beatus homo cujtis animus, a caeteris negotiis etuon solum sermones meos, sed me ipsura projc-
vacuus, in his quatuor gradibus versari semper de- cisti retrorsum, et ambulasti post concupiscentias
siderat: qui, venditis universis quae habuit, emit tuas. Sed, o Deus bone, suavis et mitis, amicus dul-
agrum ilium in quo latet thesaurus desitlerabilis , cis, consiliarius prudens, adjutor fortis, quam inhu-
scilicet vacare, et videre quam suavis est Dominus: manus, quam temerarius est qui te abjicit, qui tam
qui in primo gradu excrcitatus. in secundo circum- hi-tmilem,tam roansuelum hospitem a suo corde
spectus, in tertio devotus, in quarto snpra se lcva- rcpellit! 0 quam infelix et daranosa commutatio!
tus, per has asceiisiones, quas in corde suo dispo- Creatorem suum abjicere, etpravas noxiasque cogi-
suit, ascendet de virlute in virtutem, donec videat, B taliones recipere! Illud etiam secretum cubile Spi-
Deuin deorum in Sion. Beatus cui in hoc supreraoi rilus sancti, secretum cordis, quod paulo ante eoc-
gradu vel modico lempore conceditur manere, 318 i lestibus gaudiis intendebat, tam subito immundis
qui vere pntest dieere : Ecce scntio gratiam Do- cogitationibus et peccatis tradere conculcandum!
mini; ecce cum Peiro et Joanne gloriam ejus ini Adhuc in corde calenl sponsi vestigia ; et jam intro-
monte conteniplor; ecce cum Jacob plerumque: mittuntur adulterina desidcria? Male conveniens ct
Rachelis amplexibus delector. Sed caveat sibi istes indecorum est, aures quae modo audierunt verba
ne post coiilemplationero istam, qua elevatus fueritI quaenon licet homini loqui, tam cito iiiclinari ad
usque ad coelos, inordinalo casu corruat usque adI fabulas et detractiones audiendas; oculos, qui sacris
abyssos, nec post Dei visionera ad lascivos mundii Iacrymis modo baptizati eraut, repente converti ad
actus et carnis illecebras convertatur. Cum vcro> videndas vanitates; linguam, quae modo dulce epi-
mentis humanacacies iufirina veri luminis illustra- thalamiura decantaveral, quaeignitis et persuasoriis
tionem diutius sustinerc non potcrit, ad aliqucmi eloquiis suis cum sponso reconciliaverat sponsam,
trium graduum, per quos ascenderat, leviter et oret introduxerat eam in cellam vinariam, iterum
dinate desccndat: et alternatim modo in uno, mndo> r converti ad vana eloquia, ad scurrilitates, ad con-
in altero, secundum inodtim libcri arbilrii, pro ra- cinnandum dolos, ad delractiones. Absit a nobis,
tione loci el tcmporis demoretur, tanto jain Deo> Domine! Sed si forte ex humana inflrmilatc ad talia
vicinior, quanto a primo gradu remotior. Sed heu!' dilabimur, non ideo desperemus, sed ilerum recur-
fragilis et miserabilis humana conditio ! Ecce dustu1 ramus ad clementem Medicum,qui suscitat de terra
rationis et Scriptutarum teslimoniis aperte videmuss inopem, et erigit de stercorc pauperem (Psal. cxit,
in his quatuor gradibus bonae vitae perfectioncm I 7), et qui non vult. mortem peccaloris : iterum cu-
contiueri, et in eis spiritualis hominis exercitium> rabit et sanabit nos.
debcre versari. Sed quis est qui hunc vivendi tra- 16. Jam tempus est ut epistolaefinem imponamus.
mitem teneat? Quis est hic? et laudabimus eum. Oremus ergo Deum ut impcdimenta, quac nos ah
Velie multis adjacet, sed perficerc paucis. Et utinamII ejus contemplatione retrahunt, in pracsenti nobits
de istis paucis essemus. nitigel, in fuluro nobis penitus auferat: qui per
CAPUT XIII. praedictosgradus de virtute in virtulem nos perdu-
Quatuor causm r.os ab his qualuor gradibus cat, donec videamus Deum deorum in Sion: ubi
retrahentes. electi non guttatim, non interpolalim percipient
15. Sunt autem qualuor causae,quae retrahuntit D I divinae cotitemplationis dulcedinem , sed torrente
nos plerumque ab istis gradibus : scilicet inevita- i- voluptalis indesinenter repleti, habebunt gaudium
bilis nccessitas, honestae aclionis utilitas, humanaia quod nemo tollet ab eis, et pacem incomroutabilein,
s; pacem in id ipsum. Tu ergo, frater mi Gervasi (27),
intirmilas, mundialis vanilas. Prima est excusabilis;
1- si quandu datum tibi fuerit desuper praedictorum
secunda, tolerabilis; tertia, miserabilis; quarta cul-
pabilis. Illis enim quos hujusmodi novissima causa sa graduuro celsitudincm conseendere, memento mei:
a sancto proposito retrahit, melius erat gloriam Dei ei ct ora pro me, cum bene fueril tibi; ut sic cortina
non t.ignoscere, quam post agnitam retroire. Quam m cortinam trahat, et qui audit, dicat: Veni.
(27) Sic habet manuscriptus: non Gofrede, uti hactenus lecliim.

4«5 MEDIT. DE HUMANACONDlTiONE. (138
MEDiTATIONES PIISSHLE
DE COGNITIONEHUMANiECONDITIONIS.
319 '" omnibusfere manuscriptis Bernardo tribuunlur, et quidemsmpe, t De interiori homine, > inscriptw.
Exstunt nihilominus apud Hugonem Victorinumsub tilulo t libri quarti de Anima: > quanquam nec illius
esse videanlur. In codiceDunensi hanc prmferunlepigraphen: t Tractatus utilis ex verbis B. Bernurdi abbalis
Clarm-Vallensis et aliorum Patrum, de Inleriori homine, quomodo Deum inveniat. t Certe aliquolies Am-
brosii, Augustini, et Boetiisententim, nedum Senecm,referuntur inhis Medilalionibus: quw non semel snb
nomine Bernardi laudantttr in Bemardino, seu in pervelusto tibro Florum ex Bernardo, nempe in lib. 5,
capp. 10, 11, 15, 17, 44, 48; tametsi pauca ex vulgatis Bernardi operibus in his Medilationibus afferuntur:
qum Bernardo nec indignw sunt, nec lamen ejus essenobis videntur, cum ob styli dissimililudinem, tum ob
carminum citaliones, Bemardo insolitas ; ne quid dicamusde itla peccatorum confessione,quat fit a cap. 9,
longe alia ab ea quw est apud Bernardum in tractatu De gradibus humilitalis, cap. 18.
CAPUTPRIMUM. A imaginem Dei facti sumus ; hoc est, ad intellectum

De dignilale hominis. et notitiam Filii, per quem intelligimus et cogno-
i. Multi multa sciunt, et se ipsos nesciunt. Alios scimus Patrem, et accessum habemus ad euro.
inspiciunt, et se ipsos deserunt. Deum quaerunt per Tanta cognatio est inter nos et Dei Filium, quod ipse
ista exteriora, deserentes sua interiora, quibus inte- imago Dei est, et nos ad imaginem ejus facti sumus;
rior est Detts. Idcirco ab exterioribus redeam ad inquam cognationem ctiaro ipsa similitudo testatur,
teriora, et ab inferioribus ad superiora ascendam: quoniam non solum ad imaginem, sed et ad simili-
ut possim cognoscere unde venio, aut quo vado; tudinem ejus facli sumus. Oportet itaque id quod
quid sum, vel unde sum; et ita per cognitionem mei ad imaginera est, cum iroagine convenire, et non in
valeam pervenire ad cognitionera Dei. Quanto nam- vacuum nomen imaginis participare. Repraesente-
que in cognitione mei proficio, tanto ad cognitio- mus ergo in nobis imaginem ejus in appetitu pacis,
nera Dei accedo. Secunduro interiorem hominera in intuitu veritatis, et in amore charitalis. Tenea-
tria in menle mea invenio, per quae Deum recolo, mus eiim in memoria, portemus in conscientia, et
conspicio, et concupisco. Sunt autem haec tria, ubique praesentemveneremur. Mens siquidem noslra
memoria, intclligentia , voluntas sive amor. Per eo ipso ejus 320 imago est, quo ejus capax est,
mcmoriam reminiscor: per intelligentiam inlucor; " ejusque particeps esse potest. Non propterea ejus
per voluntalem amplector. Cum Dei reminiscor, in imago est, quia sui meminit mens, seque intelligit
uieinoria mea eum invenio, et in ea de eo et in eo ac diligit; sed quia potest meminissc, intelligere, ac
delector, secundum quod ipse mihi donare digna- diligere a quo facta est: quod cum facit, sapiens
lnr. lntelligentia intueor quid sit Deus in se ipso; ipsa Qt. Nibil enim tam simile est illi summae Sa-
quid in Angelis, quid in sanctis, quid in creaturis, pientire, quam mens ratlonalis, quaeper menioriain,
qitid in hominibus. In se ipso est incomprehensi- intelligentiam et volunlatem in illa Trinitale ineffa-
bilis, quia principium et flnis : principium sine prin- bili consistit. Consistere aulem in illa non potest,
cipio, linis sine line. Ex me inteliigo quam incora- nisi ejus meminerit, eumque intelligat, ac diligat.
prehensibilis sit Deus ; quoniam me ipsum intelli- Meminerit itaque Dei, ad cttjus imaginem facta est;
gere non possum, quem ipse fecit. In Angelis est eumque intelligat, diligat, atque colat, cum quo
desiderabilis, quia in eum desiderant prospicere: in potest semper esse beata. Beala anima, apud quam
sanctis est delectabilis, quia in eo assidue felices Deus requiem invenit, et incujus tabernaculo reqtii-
laetantur: in crealuris est admirabilis, quia omnia escit. Beata"quaa dicere potest: Et qui creavit me,
polenter creat, sapienter gubernat, benigne dis- Q requievit in tabernaculo meo (Eccli. xxiv, 12). Ne-
pensat: in hnminibus est amabilis, quia eorum gare siquidem requiem ccaliei non poterit.
Deus est, etipsi sunt populus ejus. Ipse in eis ha- 5. Cur ergo nos deserimus, et in his exterioribus
bitat tanquam in templo suo, et ipsi sunt templum Deum quaerimus, qui apud nos est, si nos velimus
ejus: non dedignatur singulos, neque universos. esse apud eum ? Revera nobiscum est, et in nobis:
Quisquis ejus meminit, eumque intelligit ac diligit, sed adhuc per fidem, donec videre mereamur per
cum illo est. speciem. iVot)tmus,;inquitAposlolus, habitare Chri-
2. Diligere eum debemus, quoniam ipse prior stum per fidem in cordibus nostris (Ephes. m, 17);
diicxit nos, et ad imaginem et similitudinem suam quia Christus in fide, fides in mente, mens in
nos fecit, quod nulli alii creaturaedonare voluit. Ad corde, cor in pectore. Per fldem ergo recolo Deun
iZl MF.DIT.DE IIUMANACONDITIONK. .488
creatorem; adoro redemplorem, exspecto salvato-AA pote commemorans scc-lcrumcomnussa meorum. Et
rem. Credo videre in omnibus creaturis, habere in cum dicetur de me, Ecce homo et opera ejus; re-
meipso; et, quod his omnibus ineffabiliter jucun- ducam ante oculos omnia delicta et peccata mea.
dius atque beatius est, cognoscere in se ipso. Patrcm Quadam namque vi divina fiet ut cuique sua opera
namque ct Filium cum sancto Spiritu cognoscere, bona vel mala in memoriam revocentur, et menlis
vita est aeterna, beatitudo perfecta, sumroa voluptas. intuitu mira celeritaie cernantur; ut accuset, vcl
Oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor ho- excusct scienlia conscientiam, atque ita simul et
minis ascendit, quanla clarilas, quanta suavitas, et singuli, et omnes judicentur.
quanta jucunditas maneatnos in illa visione, quando Judicium faciet gcslorum quisque suorum,
Deum facie ad faciem videbimus; qui est lux illu- Cunclaque cunctorum cunctis arcana patebunt.
roinatorum, requies exercitatorum, patria redeun- Quod enim nunc confiteri erubescimus, tunc omni-
tiuin, vita viveiitium, corona vincentium. Ita in bus manifestabitur : et quidquid hic dissimulando
mente mea quamdam imaginera illius summaeTri- palpamus, tolum illic vindex flamma comburet.
nitatis invenio: adquam summam Trinitatem reco- Ignis ubique ferox ruptis regnabil habenis.
lcndam, inspiciendam, et diligendam, ut ejus recor- Quantoque diutius Deus nos exspeclat, ut emen-
der, ca delecter, et eam complectar ct contempler, B "demus- tanto districtius judicabit, si neglexeri-
tolum id quod vivo, debeo referre. Mens imago Dei mus.
est, in qua sunt haec tria : id est roemoria, intelli- 5. Cur ergo lantopere vitam istam desideramus,
gentia et volttntas. Memoriae attribuimus orane in qua quanto amplius vivimus, tanto plus pecca-
quod scimus, etiamsi non inde cogitemus. Intelli- mus?Quanto est vita longior, tanlo culpa numero-
geutiaetribuimus omne quod verum cogitando inve- sior. Quotidie namque crescunt mala, et subtrahuii-
nimus, quod etiam merooriae commendamus: vo- tur bona : assidue variatur boroo per prospera et
luntali, omne quod cognitum et intellectum, bonura adversa, et ignorat quando moriatitr. Sicut enim
et verum esse expetimus. Per memoriam Patri siin ccelostella coruscans velociter currit, et repente
miles sumus, per intelligentiam Filio, per volunta- delicit; etsicut scintilla ignis subito exslinguitur, et
tero Spiritui sancto. Nihil in nobis tam simile Spi- in cinerem redigilur:
ritui sancto est, quam voluntas vel aroor sive dilc- Sic cito finitam dalur istam cernerevitum.
ctio, quaeexcellentior voluntas est. Dilectio namquc Dum enim libenter ac jucundissime moralur homo
donum Dei est, ila quod nullum boc dono Dei cst in mundo, diuque se victurum arhitratur,
excellentius. Dilectio namque quae ex Deo est, el Ac multa in longumdisponil lempus agenda;
Deus est, proprie Spiritus sanclus dicitur, per quam subito rapitur in niorteui, et ex improviso anima
charitas Dei diffusaest in cordibus nostris (Rom. v, aufertur a corpore.'Verumlamen cum magno melu
5), per quaro lota Trinilas in nobis habitat. roagnisque doloribus anima separatur a corpore.
Veniuntenim Angeli assumere illam, ut perducant
321 CAPUT II.
De miseria hominis, horrore morlis, et districtione eam ante iribunal Judieis metuendi : ct tunc ilia
supremi Judicis. memorans opera sua mala et pessima, quae die no-
4. Secundum exteriorem hominem de parentibus ctuque gessit, contremiscit, et quaerit illa fugere,
i.Uisvenio, qui me ante fecerunl damnalum, quami induciasque petere, dicens : Date mihi vel unius
natura. Peccatores peccatorem in peccato suo ge- boraespalium. Tunc quasi loquentia simul opera,
riHorunt,et de peccato nutriverunt. Miseri miseruroi dicent : Tunos egisti; opera tua sumus : aon te
in hanc lucis miseriam induxerunt. Nil ex eis habeo,, deseremus, sed lecum seroper erimus, lecum per-
nisi roiseriam et peccatum, et corruptibile hoc cor- gemus ad judicium. Vitia quoque roultisct mullipli-
pus quod geslo. Ad illos vero festino, qui morte; cibus criminibus eam accusabunt, muliaque falsa
corporis hinc exierunl. Cum corum sepulcra respi- teslimonia adversus illam invenient, quanquam veta
cio, non invenio in eis nisi cinerem et vermem, fe-• D \ ad damnationero ejus satis possent suflicere. Daemo-
torem et horrorem. Quod ego sum, ipsi fuerunt; ett nes vero terribili vultu et horrihili aspectu eam ter-
quod ipsi sunt, ego ero. Quid sum ego? Homo dee rebnnt: ingenti furore eam persequentur et com-
htimore liquido. Fui enim in momento conceptioniss prehendent, tam terribiliter quam horribiliter vo-
de humano seniine conceptus; deinde spuma illaa lenles retinere et ?possidere, nisi sit qui eripiat.
coagulata modicum crescendo caro facta est. Post»aa Tunc anima inveniens oculos clausos et os, aliosquc
plorans et ejulans Iraditus sum hiijus mundi exsilio;; corporis sensus per quos solebat egredi, et delectari
et ecce jam morior plenus iniquitatibus et abomina- i- in his exterioribus, revertetur ad se; et videns sc
lionibus. Jam jam praesentabor ante districlum Ju-i- solam et nudam, ingenti horrore concussa, despe-
dicem, de operibus meis rationem redditurus. Vae c ralione deliciet in se, et cadet sub se: et quia amore
mihi misero, cum venerit dies illa judicii, et apertiti mundi, et carnis 322 voluptate, Dei amorem dere-
luerint libri inquibus omnes mei actus etcogitatir->- liquerat, derelinquelur a Deo misera in hora tantaj
nes Domino pracsentaiidae rccitabunlur! Tunc de-- neccssilatis, atque daemonibus tradetur in itiferno
misso capite prae confusionc roalae conscientiac,inn crucianda.
judicio coram Domino stabo tn-piciuset anxius, ul- t- 8. Sic aniroa peccatoris in die qua lgnorat, ct
489 MEDIT. DE HUMANACONDITIONE 490
hora qtia nescit, rapilur a morte, et segregatur a A cupiscentiae traxit, quo captivus tenetur et in-
corpore, pergitque miseriis plena, tremens et do- curvalur, ut diligat vanitatem, et iniquitalem ope-
lens : et cum nullam excusationem habeat, quam retur.
pro peccatis suis possit oblendere , contabescit et 8. Attende, homo, quid fuisti ante ortum, et quid
pertimescit ante Deum apparere. Ingenti liorrore cs ab ortu usque ad occasum, atque quid eris post
concutilur, et multiplicibus cogilalionum aestibus hanc vitam. Profecto fuit quando non eras : postea
agitatur, cum urgente solutione carnis, et subdu- de vili materia factus, et vilissimo panno involutus,
ctis e medio omnibus, se et illuro lerroinum consi- menstruali sanguine in utero materno fuisti nulri-
derat cui appropinquat, et post paululum hoc inve- lus, et tunica tua fuit pellis [«/. pellicia] secun-
nil quod in perpeluum mutari non poterit. Conside- dina.
rat plane, quam dislriclus vcniat oelernus Judex, et Sic indtttus et ornatus progressus es ad nos •
ante severitatem tanloejustitiae, quas ralioncs vita: Nec memor es quam sit vilis origo tui.
suae ponat. Si enim cuncta opcra quoe intelligere Forma, favor poputi, fervorjuvenilis, opesqtte
poluit, devilavit; ventura tamcn coram districto Subripuere tibi noscerequid sit liomo.
Judice illa, magis quae in semetipsa non intelligit, Nihil aliud cst homo quam sperma fetiJum, sac-
pertimescit. Crescit pavor, cum cogitat quod viam B cus stercortitn, cibus vermium.
vitae hujus ncquaquam sine culpa trans'rc potuit: Post nominemvermis, post vermemfe'or et liorror.
nec hoc quidem quod laudabiliter vixit, sine aliquo Sic in non hominemverlitur omnis homo.
realu est, si remota pietatc judicetur. Quis eniai 323 ûr e,'g° superbis, homo, attendens quod fui-
considerare valeat, quanta mala per morncnta tem- sli vile scmcn, et sanguis coagulalus in utero ;
porum perpctramus, et quanta bona facere negligi- dcinde miseriis hiijtis vilae expositus et peccato,
mus? Sicut eniro peccatum est perpetratio mali, sic postea vennis et cibus verraium futurus in tumulo ?
delictum est desertio boni. Gravis siquidem jactura Quid supcrbis, pulvis et cinis, cujus conceptus
cst, ctim nec bona facimus, nec bona cogitamus, culpa, nasci miseria , vivere poena, mori angustia ?
sed cor nostrum per vana et inulilia sinimus vagari. Unde superbil homo, cujus conceplioculpa,
Nimis tamen diflicile est cor tenere, et ab illicita Nasci pwna, labor vita, necessemori ?
cogitalione servare. Nimis etiam dillicile est terre- Cur carnem tuam pretiosis rebus impinguas et ador-
nas occupationes absque peccatis ministrare. Qua- nas,
quam post paucos dies vermes dcvoraturi sunt
propter nullus seraelipsum dijudicare et compre- in sepulcro; animam vero tuam non adornas bonis
bendere perfecte potest; sed mullis cogilationibus C
opcribus, quaeDeo et Angelis ejus prassenlanda est
otcupalus; sibimetipsi aliquo modo mancl incogni- in ccelis? Quare animam tuam vilipendis, et ei car-
liis, ut oranino quod toleral nesciat. Propterea ur - nem praeponis?Dominam ancillari, et ancillam do-
gente exilu, subtiliori terretur inetu : quia elsi illa niinari, magna abusio est. Totus quidem iste mun-
qu;e scivit, nunquam se praetermisisse meminit, dus ad unius animae pretium aestimari non potest.
toiiniJal lainen ea quee nescit. Non enim.pro toto muiido Deus animam suam dare
CAPUT III.
voluit, quam pro anima humana tlcdit. Subliroiui
De dignilale animm, el tititate corporis.
ergo est animae prelium, quae non nisi sanguine
7. 0 aiiima, Dei insignita imagine, decorala simi- Christi redimi
potuit. Quam ergo commutationem
litudine, desponsala lide, dolata spiritu, redempta dabis pro aniina lua, qui pro nihilo das;illam:
sanguine, depulata cuin Angelis, capax bealitudi- Nonne Dci Filius cuin esset in sinu Palris, a rega-
nis, haeres bonitalis, rationis particeps, quid tibi libus sedibus pro ea descendit, ut eam liberaret a
cum ca.-neunde ista paleris? Propter carnem aliena diaboli? Quara cuin vidisset peccatoruin
potestate
peccata libi imputanlur, et tuae justiliae quasi pan- funibus irretitam, jamjamque daemonibusiradendam,
nus menstruatae repulanlur (hai. LXIV,6), atque lu ut morte damnarelur, flcvit super illam,
perpelua
ipsa ad iiihilttm cs redacla, cl quasi nihilum et quoeflere se nesciebat : nec solum llevit, sed etiam
inane reputata. Nihil enim aliud est caro, cum qua occidi se permisil, ut pretioso sanguinis sui pretio
tanta cst libi societas, nisi spuma caro facta, fragili eam redimercl.
vcslita decore : sed erit, quando erit cadaver mise-
Aspice, morlalis, pro te datur hoslia lalis.
riini et ptttridum, et cibus vermium. Nam quan-
tumcunque excolatur, semper caro est. Si diligenter 9. Agnosce, homo, qtiam nobilis est anima tua, et
consideres, quid per os et nares caeterosquecorporis quam gravia fuerint ejus vulnera, pro quibus ne-
meatus egrediatur, vilius sterquilinium nunquam cesse fuit Christum Dominum vubierari. Si non
vidisti. Si singulas ejus miserias enumerare velis, cssent haec ad moriem, et mortem sempilernam,
qtiam sit onerata peccatis, irretila vitiis, pruriens nunquam pro eorum remedio Dei Filius moreretur.
cui a
concupiscentiis, occupata passionibus, polluta illu- Noli ergo vilipendere animae tuae passionem,
sionibus, prona semper in malum, et in omne vi- tanta majeslate lantam vides exhiberi compassio-
lium proclivis, plenam omni confusione et ignomi- nem. Fudit ipse lacrymas pro te : lava et tu per sin-
nia invenies. Propter carnem homo vanitati similis gulas noctes lectum tuum cordis compunctione, et
factus est (Psal. CXLIII,4), quia ex ill.a vitiuro con- lacrvmarumasskluitale.Fuditipsesangumemsuuur
PATROL.CLXXXIV. 16
491 MEDIT. DE HUMANACONDITIONE. 402
fmide et tu tuum quolidiana corporis afflictione : A i jiiiigentiir cruciamli. Nihil aliud ibl audiettir nisi
quem si semel ponere pro Chrislo non potes, saliem lletus et planctus, gemitus et ululattts, moerorc-f,
mitiori qtiodam, sed longiori martyrio pone. Noii atquc sliidores dentium : nihilquc ibi videbitur, nisi
allcndcre quid caro velit, sed quid spiritus poscii. vcrines, et larvales facies tortoruro, atque lelcri-ima
Tunc enim gloriosus crit, cum ad Dcum stium rc- monstra dacmonum.
dicrit, ita tamen si de corpore nullum peccatum sc- Vermescrudeles mordebuntintima cordis :
cum tulerit, et deterserit omne sordidum. Si vero Hinc dolor, inde pavor, gemittis, slupor, et tiinor
dicis, Durus est hic sermo; non possuro mtinclum [horrcns.
spcrnerc, et carnem meam odio habere : dic mihi, Ardebuntque miseri in igne a-tcrno in aeternum et
ubi sunt amatores mundi, qui ante pauca tempora ullra. In carne cruciabuntur per ignem, in spi ilu
nobiscum erant? Nihil cx eis remansit, nisi cincres pcr conscienliaevermcm. Ibi erit dobr intolerahilis,
et vermes. Allende diligenter quid sunt, vel quid timor horribilis, fetor incomparabilis, mors animae
fuerunt. Iloniines fucrunt sicut lu : comederuni, bi- et corporis sine spe veniacet miseiicordioe. Sic la-
berunt, riserunt, duxerunt in bonis dies stios; cl in mcn morientur, ut semper vivant; et >.icvivent, ut
puucto ad inferna descenderunt (Job. xxi, 15). Hic semper morianliir. Ita anima percaloris aut in ir-
caro eorum vcrmibus, et illic anima ignibus depu- B 1 fctno pro peccatis criicialur, aut in paraiiso p o
tatur, donec rursus infelici collegio colligati, sempi- bonis mcritis collocatur. Nunc ergo alterum e dtio-
ternis involvantiir incendiis, qui socii fucrunt in vi- bns eligamus : aut semper cruciari cum impiis, aut
tiis. Una namqtte pocna implicat, quos unus amor perpetualiter laetari cum sanctis. Bonum siquidcm
in crimine ligat. Quid profuit illis inanis gloria, bre- et nialttm, vita et mors, anle nos stint p-sita , ut ad
vis laetilia, inundi polentia, carnis voluptas, falsac quod voluerimus manum extendamus.. Si tormenta
divitiae,magna familia, et mala conctipiscentia? Ubi non terrent nos, saltem invitent praemia.
risus, ubi joctis ubi jaclanlia, ubi arroganlia? Dc CAPUT IV.
tanta laetilia, quanta tristitia! post lantiliam volu- De prmmio patriw cwleslis.
ptatem, qttam gravis miscria! De illa exsultatione 11. Praemium est videre Deum, vivere cum Deo,
ceciderunt in magnam miseriani, in grandem rni--
vivere de Deo, esse cum Deo, esse in Deo, qui er.t
nam et in magna tormenta. omnia in omnibus; habere Deum, qui est summiiin
40. Quidquid illis accidit, tibi accidere polest, bonum. Et ubiest sumrourn bonum, ibi estsumma
<mia homo cs : homo tle htimo, limtis de limo. De fclicitas, sumroa jucunditas, vera libertas,
pcrfccta
lcrra es, et dc lerra vivis, et in terram rcverteris, C charitas, aelerna securitas, et secura aeternitas; ibi
quando venerit tlies illa ultima, qtiaesubilo venict; est vera laetitia, plena seientia, omnis pulchriimlo,
et forsitan hodie erit. Certum est quia morieris ; sed1 et omnis beatiludo.
iiieertiim quando, aut quomodo, vel ubi Quoniam Est ibi pax, pietas, bonitas, lux, virttts, honeslas,
rooi-s ubiquc te exspectat, tu quoqtie, si sapiens ' Gaudia, Iwtiliw, dttlcedo, vita pcrennis.
fueris, ubique earo exspectabis. Si carnem sequeris, Gloria, laus, requics, amor, el concordia dttlcis.
ptinieris iu came; si in carnc delcctaris, cruciaberis Sic cum Deo homo beatus erit, in cujus conscienlia
in carne. Si curiosas vestes requiris, pro ornatu peccatum inventum non fuerit. VitlebitDcum ad vo-
vestiuro subtcr te stcrnetur linea, cl operimcntiinii lunlatem, habebit ad voluptatcm, fructur ad jucun-
tuum eritnt vermes (hai. xiv, 11). Justitia enini; ditatem. In aetcrnitale vigebit, in veritate fulgebit, in
Dei aliud judicare non potest, nisi quod mcrenttir bonitale gaudehit. Sicut habebit permanendi actcr-
opera nostra. Qui enira plus diligit mundum qtiam; nitatem, sic cognoscendi facilitatem et requicscen-
Deum, socculumqttam claustrum,gulam quam abs- di felicitatem. Civis siquidem crit illius sanclaecivi-
tinenliam , luxuriam quam castitatem, scqiiitur tatis, cujus Angeli cives suiit, DeusPater lemplum,
diabolum, et ibit cum co in supplicium 324 SEter- Filius ejus splendor, Spiritus sanctus charitas. 0
num. Quis, pulis, tunc meeror erit, quis luctus, D ] civitas ccelestis! mansio secura, patria ferlilis et
CjUajtristitia, cum separabuntur impii a consortio' ampla, totum conlinens quod delectat: populus s'ne
sanctorum, ct a visionc Dei : et traditi in potestatcm; murmure, incolx quieti, homines nullam indigcn-
daemonum, ibunt cttm ipsis in ignem aeternum, ibi- liain habentes! Quam gloriosa dicta sunl de te, civi-
que semper erunt sine line in luclu cigemitu! Pro- tas Dei! sicut twtanlium omniumhabilatio est in te
cul quippe a bcata paradisi patria exsulantes, cru- (Psal. LXXXVI, 5, 7). Omnes laelantur in laclitia el
ciabuntur in gehenna perpelua, nunqtiam lucem vi- cxsullatione : omnes dclectantur de Deo, cujus aspe-
suri, nunquam refrigeriura adepturi; scd per milliai ctus pulcher, facies tlecora, eloquium dulce. Dele-
millium aunorum in inferno cruciantli; nec inde: clabilis est ad vidcndum, suavis ad habemlum, dul-
unquam liberandi, ubi nec qui torquet, aliqiiando» cis ad perfruenduin. Ipse per se placet, et per se
fatigalur; nec qui lorquetur, aliquando moriiur. suflicit ad merilum, suflicit ad praemiuro; nee extra
Sic enim ignis ibi consumit, ut semper rescrvct; ; illum quidquam quaeritur, quia lotum in illo inveni-
sictormenta aguntur, ut seraper jenoveniur.. Juxtai tur quidquid desideratur. Semper libel eum aspiee-
vero qualitatem culpsepcenam suslinebit unusquis- re, semper habere; semper in illo delcctari, ct illc
quo ijehennae, et similis culpae rci suis similibus! perfrui. Jn illo clarificalur intellectus, ct purificatur
493 MEDIT. DE HUMANACONDITIONE; 484
affectus ad cognoscendam et diligendam veritatem. A noli amplius peccare; quoniam inanis est pcenitentia
Et hoc est totum bonum homitium, nosse scilicet ct qnam sequens coinquinat culpa. Omnis bonus ooe-
araare Creatorem suum. diens dat suum velle, et suum nolle , ut possit di-
12. Quac ergo nos agit vesania, vitiorum sitirc ab- cere : Paralum cor meum, Deus, paratum cor meum
sinthium, hujus mundi sequi naufragium, vitae la- (Psal. cvn, 2). Paratum quodcunque pracceperis fa -
bentis pati inforlunium, impiretyrannidis ferre docere, paratum ad ntituin citius obeclire, paralum
minium , et non magis convolare ad sanctorum feli- libi vacare, proximis minisirare|, meipsum custo-
citatem.ao Angelorum 325 societalem, ad solem- dirc, et in ccelestium contcmplatione requiescere.
nitatem supernoe lactilioc, et ad jucunditatem con- Amabilis socius, oninibus est ofliciosus, et nuili
tcniplativae vitac, ut possimus intrare in potenlias onerostis. Omnibus cst officiosus, quia devotus ad
Domini, et videre superabundanles divitias illas bo- Deum, benignus ad proximum, sobrius ad roundum ;
nitatis? Ibi vacahimus, ct videbimus qiiam dulcis Doraini servus, proximi socius, mundi domiims.
esl Doininus, et quam inagna multitudo dulcedinis Superiora habet ad gaudium, rwqualia ad consor-
ejtis. Vidcbimus gloriae decorcm, sanetorum splen- titim, inferiora ad servitium. Nulli est onerosus, se.d
dorem et regiae potcslatis honorem. Cognoscemus inferiora redigit ad utilitatem mediorum, et ad ho-
Patris potentiam, Filii sapientiam, Spiritus sancti B norem superiorum : supericra sequens, inferiora
benignissimam clemciitiain ; ct ita habebimus noti- trahens; ab illis possessus, isla possidens. Fidelis
tiam illius summoc Triniiatis. Nunc corpora per scrvus est in contemplatione Dei, et custodia sui.
corpus videmus, imagines etiam corporum spiritu Cuslodiaeergo tuaeadhibe prius omnem diligentiam.
cernimus : tunc vero ipsam Trinitatem puro roenlis Deinde intelligens te nunquam posse sufficere ad te
intuitu videbimus.0 beala visio ! vidcre Deum in se- cuslodientlum lua industria, divinam implora clc-
ipso, vitlere in nobis, el nos in eo felici jueundita - raenliam.Itemque ad contemplandam in te Creatoris
te etjucunda felicilate! Quidquid desiderabimus, tui volunlatem bonam et beneplacentem atque per-
toluin habebimtis, nihil amplius desiderantcs : ct fectam , angclicam exora tulelam , patrociniumque
quidquid videbimus, amabimus, ipso amore beati; omniuni cum Christo regnanlium super te roga.
beati dulcedine amorisj et suavitale contemplalionis. Ctirre per singulos, sttpplica singulis, ct simul oro-
Haec erit siimraa illius contemplationis, hacc erit nibus clama et dic : Miseremini mei, miseremini
stimma illius felicitatis, quoniam intelligetur in suo mei, suttemvns, amici mei (Job xix,2l). Recipite
puro esse sincera divinilas, comprehendetur in ea fugitivuin vestrum , sed fralruelem, sed consangui-
incomprehensibilis Trinitas. Patebunt arcana divi- r ncnm in sanguine Redemptoris. En pauper stat ad
nitalis ; videbitur et amabitur Deus : et haccvisio ct ostium, clamat et pulsat. Aperite pulsanti, et con-
delectatio totum cor hominis implens et satians, ducite cum usque ad Regem . ut prostratus coram
tota erit illius beatitttdinis consummatio. Una erit eo indicem 326 e>omncs miserias et omnes nc-
omniuin lingua, jubilatio indefessa, unus affeetus, cessitates quas palior. A.i extreroum vero praelato
amor a>ternus.Patebit vcritas, implebitur charilas; tuo cor tuum cum omni progenie reconsigna. Nul-
et crit integra corporis et animac societas [forte: lum in eo remaneat pcccalum, quod non pura con-
satictas]. Fulgebit sicut so! humanitas glorificata : fessione deleatur. Jesum Christum etiam. super cor
quicta erit et concors carnis et spiritus societas : tuum sicut signactiliim pone. Cum enim Christus
Angelorum et hominum erit gaudium unum, unuiiii cordis ostium custodit, et est corclisostiaritis, ul pcr
colloquium, unum convivium-.Non languebit amor,, illum ingrediantur et egrediantur omnes familiae
ncc liquefiet dileclio. Procsentibus omnibus bonis,, cordis, consequenter adsunt millia millium Ange-
nulla erit dilationis afllictio, quoniam beatilica di- lorum ad fores exterioruro sensuum exctibantium ,
vinae majestatis proesentia omnibus erit omnia, et; nec audet alienigena irrumpere lerribiles illas acies,
crit communis omnium oronipotentia, sapientia, propter ostiarii reverentiam , et Angelorum cuslo-
pax, justilia, ct intelligenlia. Non erit in illa pace: D diam.
clivcrsitas linguarum, sed pacifica et concors con- CAPUT V.
cordia mortim et affectuum. In lorrente illius volti- De quolidiano sui ipsius examine.
ptatis njhil ultra appetet cumulala satietas; tantai 14. Inlegrilalis tuae curiosus cxplorator vitam
erit fclicitas. Ibi siquidem erit cumulus felicitatis tuam in quotidiana discussione examina. Altcnde
superemiuens gloria, et superabundans laetitia. diligenter qtiantum prolicias, vel quantum deficias .
13. Sed ad haec quis idoneus? Profecto verusi quaiis sis in moribus, et qualis in affeclibus : quam
pcenitens, bonus obediens, amabilis socius, fideliss similis sis Deo, vel quam dissiniilis: quam prope ,
servus.Verus poenitcns semper in labore et dobre : vel quam longe, non locorum intervallis, sed morum
dolet de pra:teritis, laborat pro fuluris cavendis. affectibus. Stude cognoscere te : quam multo roelior
Vera siquidem poenilentia est, sine temporis inter- et laudabilior es, si te cognoscis, quam si te neglecto
missionc de peccatis dolere. Sic plangit commissa , cognosceres cursum siderum, vires hcrbarum.com-
ut non conimiltat plangcnda. lrrisor namque cst ctt plexioncs hominum , naturas animalium, et habe-
non vcrus pcenitcns, qui adhuc agit quod pcenileat. res omnium coclestitim et terrestrium scientiam.
I. Rcdde crgo te tibi, et si non semper, vcl saepe; sal-
Si ergo vis verus poenilcrs csse, rcssa a peccato , ct.
'
leminterdum. Rege luos affectus, dirige acttis, coi- A \ persunt quiescenlibus, providenlibus atque procu-
raiiiibus proesunt. Diligunt siquidem suos coneives
rige gressus, In te nihil remaneat indisciplinalum.
Pone omnes transgressiones tuas ante oculos luos. superuoc potcstates, ct pro iis qui haereditatemca-
Statue te ante te, lanquam ante alium ; et sie temel- piunl salulis, sollicile congaudent, confortanl, in-
oinnibus. Omnes
ipsum plange. Plora iniquilales et peccala, qtiibus slruunt, protegunt, providcnlque
Deum offendisti : indica ei miserias tuas, ostendc eniui ipsi tlesiderant adventum nostrum, quoniam
illi malitiam adversarioruni tuorum. Cumque coram ipsi de nobis exspectant civitatis suoeruinas restau-
eo in lacrymis te maceraveris, precor tc ul memor rari. Diligenter quaerunt, et libenter audiunt bona
sis mei. cle nobis : sollieiti discurrunt meclii inter nos et
15. Ego enim ex quo cognovi le, in Christo diligo Deum, nostros gemitus fidelissime ad euin portanles,
te; et illuc menlionem lui defero, ubi et illicilaccgi- ipsiusque gratiam devotissime ad nos leportanles.
latio supplicium , et bonesla promeretur prxmium. Non dedignabunlur esse socii nostii, qui jam facti
Ad allare namque Dei cum peccator sto, sed sacci- sunt ministri nostri. Exsultare eos fecimus, quando
dos, tui me comitatur roemoria. Tu vero niihi vicem; conversi sumus ad pcenitentiam. Festinemus crgo
reddes, si me amaveris, et orationum tuarum parli- de nobis eorum laclitiatn adimplcrc. Voelibi, qui-
cipem feceris. Ibi recordationc tecum esse prauscus; B I cunque es, qui desideras redire ad vomifani, reverti
desidero, ubi pro lc et luis familiaribus devotas pre- ad lutum. Pulasne placatos habebis eos in judicio,
ces coram Deo fundis. Nec miieris, si dixi, Prae- quos tanto et lam speralo privarc vis gaudio? Exsul-
sens : quonism si me aroas, et ideo amas, quia taverunt quando venirous ad religionem, lanquam
imago Dei sum, ila tihi pracsens sum, ut tu ipse tibi. super his quos ab ipsa inferni porla cerneient rcvo-
Quidquid cnim tu es subslanlialiler, boc ego sum. cari. Quid vero ttinc erit, si ab ipsa janua parailisi
Imago enim Dei est omnisanimaralioualis. Proinde: viderint redire, et retrorsum abireeos, qui jam al-
qui in se imaginem Dei quacrit, lam proximum quami terum peJem habcbanl in ccelo? Nam etsi corpora
se quaerit : et qui illam in se quacrcndo inveneril, inferius , setl corda sursum.
in orani homine eam cognoscil. Visio enim animac,, 17. Ciirramus ergo non passibus corporis, scd
intellectus cst. Si crgo te vides, me vides, qui nihill affectibus mentis, sed dcsitleriis, sed suspiriis, quo-
aliud sum quam lu. Et si Deum diligis, me iroagi- iiiam non solum Angeli, sed Angelorum Creator r.os
neni Dei diligis : et ego Deuni diligendo, diligo le. exspectat. Exspectat nosDeus Pater, tanquam filios
Et ita dum unum quserimus, et ad unum tendimus, , ct hacredes, utconslituat nos stiper omnia bona sua.
semper invicem pracscnles sumus, sed in Deo in quo> Exspeclat nos Dei Filius lanquam fratres et coha:re-
nos diligimus. cles, ut fructum suae nalivitatis, et pretium sui san-
CAPUT VI. guinis Deo Patri offerat. Exspectat, nos Spiritus
De atlentione orationis lempore habcnda. sanctus : ipse siquidem est charitas et benignitas in
16. Cum ad oranduni sive ad psallendum eccle- qua ab aeterno pradeslinali sttmus; nec dubium
siam intraveris, fluctuantitim cogitationum tumullus5 quin piaedestinalionem suam adimpleri vclit. Ergo
cxterius rclinque, curamque exteriorum peniluss quia omnis coeleslis curia exspectat nos et deside-
obliviscere", ut soli Dco possis vacare. Fieri enimi rat, desideremus eam quanto possumus dcsidcrio.
non potest ut aliquando cum Deo loquatur, qui cuinl Cuni magna namque confus one et rubore ad illani
4oto mundo etiam tacens fabulalur. Inlende ergo illii veriiet, quisquis videre eam vehenieiiler non desi-
qui inlendit libi; audi illum loquentem tibi, ttt ipsei tlerat. Quicunque vero jugi orationc et assidua co-
cxaudialte loqucntcm sibi. lta ftct, si divinis laudibus5 gilatione in illa conversatur, et sceurus binc cgre-
solvendis debita reverentia et solliciludine assistas, , dietur, et cum magna laetitia recipielur in illat...
super singula verba divinae Scripturae diligenter in- Ubicunque ergo fueris, intra temelipsum ora. Si
tendas. Non quodego ista faciaui dico, sed quod fa- longe fueris ab oralorio , noli quaerere locuni, qwo-
cerc vellem, el non fceisse peenilet, et non facere pi-- JJ
j niani lu ipse locus es. Si fueris in lecto aut in alio
get. Tu vero cui major gratia concessa est, votis ctt loeo, ora, et ibi est templum.'Frequenier orandum,
devotis precibus pias aures Domini ad te flecte, la- et flexo corpore mens cst erigenda ad Deum. Sicut
crymis et suspiriis pro luis excessibus illuro ele- cnim ntillum est momentum, quo homo non ulatur
lnenterexora.atque canticis spiritualibusin omnibuss vel fiuatur Dei bonitate et misericordia : sic nullum
operibus suis illum lauda et glorilica. Nibil cnimi dcbet esse monienlum, quo eum praesentem non
inagis supernis civibus speclare libel ; nil Regii hahcal in memoria.
suinmo jucundius exhibelur, sictit ipse testalur : 18. Sed dicis : Ego quotidie oro, et orationis
Sacrificium laudis honorificabil me (Psal. XLIX,25). meae nullum fructum video; sed sicut accedo ad
0 qtiam felix esses, si spiritualibus oculis 327 se~ illam, sic et redeo. Nemo mihi respondet, nemo
roel inlueri posses, quomodo praeveniunt principes5 loquitur, nemo quidpiam donat, sed incassum labo-
conjuncti psallentibus in medio juvcncularum lym- rasse videor. Sic loquitur humana stultitia, non at-
panistriartim! (Psal. LXVII, 20.) Videres procul1 tcndens quid inde Verilas promillat dicens : Amen
dubio, qua cura , quove tripudio intersunt cantanli- dico vobis, quia quidquid oranles petitis, credile quiu
bus, assislunt oraiilibus, adsunt mediiantibus, su- accipietis,et fiel vvJs (Matlh. xxi,22; Marc. xi,24).
40? MEDIT. DE 1IUMANACONDITIONE. 498
Noli ergo vilipendere oralioncm tiiain, quoniam A bilat) eripiet te, et a morte, et a daemone. Fidelis
ille ad quem oras, non vilipendil eam; sed anle- enim socius est, nec deserit sperantes in se, nisi
quam egrediatur de o;e luo, ipse scribi eain jubct ipse prior deseratur. Deseritur autem cum cor per
in libro suo. El unuii) e rluobus indubitanter spc- pravas ct inuliles cogitationes vaga mente discurrit.
rare debemus, quoniam aul dabit nobis quod peli- Idcirco omni sollicitudine ct custodia illud custo-
mus, aut quod nobis noverit esse utilius. Cogila dire et tenere debes, ut in illo Deus requiescere
ilaquede Deo quidquid melius poles, et de teqi.id- possit. In omm namque creatura quse sub solemun-
quid deterius vales. De illo amplius crederc debes, di vanilalibus occupatur, nihil bumano corde subli-
quam cogitare potcs. Onine tempus in quo de Deo miiis, niliil nobilius, nihil Deo similius rcperitur.
non cogitas, lioc tecomputesperdidisse. Omnis siqui- Quapropter niliil aliud quserit a le nisi cor tuum.
dem rcs aliena esi a nobis : lempus autem laiitum Munda ergo illud per puram confessionem et assi-
noslrum est. Vacaergo, ct ubicunquu fucris , luus duam oralionem, ul mundo corde Deum vidcrepos-
esto. Noli lc rebus tiadere, scd commodare. Quo- sis per coniiniiam [Dei circumspectionem. In omni
cunque loco consistis, cogitaliones luas jacta in loco eslo ei subjectus et intentus, e( compone mores
Deum, et aliquid salulare in aninio luo versa. luos, ut sis in le placalus. Dilige omnes homines,
Omnis siquidem locus ad mcdilandum congruus " etoinnibus te amabilem exhibe, ut sis pacilicus, et
est. Dei iilius. Sic eris bonus monachus, sanctus, humi-
19. Tota ergo facultate animum colligens, liberc lis ct rectus : et cum talis fueris, inemenlo mei.
tecum liabita,et in lalitudine cordis lui deambulans, 21. Vaemilii qui ista dico, cl ista non facio : et
ibidem ccenaculumgrande stratum Christo exliibe. si aliquando facio, ncn diu persevero. Isla habeo in
Mens namquc sapientis semper cst apud Deum. II- liiemoria, et non servo in vita ; habco in sermoni-
lum semper 328 an,e oculos liabere debemus, per hus, et non in moribus. Legem in cordc et in ore
qucm suinus, vivimus et sapimus. Ipsum namque, tota die rumino, el contraria legi ago. Lego de re-
ut essemus, habemus auctorem; ipsum etiam ut sa<- ligione in ea, cl plus diligo lectionem quam oratio-
pienles simus, debemus haberc doclorem, et ut nem. Verumtainen nihil aliud me docet divina Scri-
lieali simus, internaesuavilatis largilorem. Etin hoc plura, nisi religioncm amare, unilalem servare,
imaginem ejus, lioc est illius summse Trinilalis, in cbaritalem habere. Ego autein miser el miserabilis,
nobis cognoscimus. Nam sicut ille est, et sapiens citius eurro ad iectionem, quam ad orationem : l£-
cst, el bonus est; sic el nos pro modulo nostro et benlius volo legere, quam Missas auscullare. Ex-
sumus, et nos esse scimus, et id esse ct nosse dili- „ spectat me aliquis volens-de necessitate sua niihi
gimus. Utere igilur le ipso velut Dei lemplo, pro- loqui ; ego vero librum aliquem accipio, quem illa
pter illud quod in te est simileDeo. Honorsiquidem vel ille vellet babero. Lego in co, et legendo amitlo
Deo summus est, illum venerari et imitari. Imitar.is, fructus charitatis, pielatis aflectus, compunctionis
si pius es. Templum enim sanctum cst Deo mens fletus, Missarum utilitalcm, rcclcsliuin contcmpla-
pia, cl allare optimum cor ejus. Veneraris, si mise- tionem. Nil tamcn in hac vita dulcius scnlilur, ni/
ricors es, sicut ipse omnihus misericors esl. Hoslia avidius sunlilur, nil ila mentem ab amore mundi se-
siquidem acceptabilis est Deo, facere Iionum omni- parat, nil sic animam conlra tentaliones roborat,
bus pro Deo. Fac omnia sicul Filius Dei, ut dignus nil hominem ila excilat et adjuvat ad onme opus
sis eo qui te dignatus est lilium vocarc. In omnibus bonum,ct ad omnem laborcm, quani gratia contem-
vero quseagis, Deumesse pracsentcmcognosce. Cave platiouis.
ergo ne iu co quod male deleclat, vel visio lna vel 329 CAPUT viii.
cogiiatio lua remoretur : nec dicas a;it facias quod De incuvia;u-u negligenlia:imcr oratidumdeteslatione.
non licet, etiam si libet : nec aliquo faeto vel si- 22. Miserere mei, Deus, quoniam ibi plus pecco,
gno Deum offendas, qui ubique prsesens cernit quid- ubi peccata mea emcndare debeo. In monasterio
quid facis. Magna cuslodia tibi necessaria est, quo- D namque sscpe dum oro, non altendo quod dico. Oro
niam antc oculos Judicis viviseuncla cenienlis. Cum quidem ore, scd menle foris vagante, orationis fru-
illo laincn sempcr cs securus, si talem le pra-para- clu privor. Corpore sum inlerius, sed cordc exte-
veiis, ut lecuni adesse dignetur. Si tecum non est rius : ct idco perdo quod dico. Parum enim prodest
per graliam, adest per vindictam. Sed vse libi, si ila sola voce canlare sine cordis intentione. Propterea
tecum esl. lmo vselibi, si ita tccum non adest. Illi magna perversilas, imo magna insania est, quando
nanique lrascilur Dens, quem peccanlem non flagel- cum Domino majeslatis loqui in oratione prsesumi-
lat : nam quem ilagcllando nou eniendal, in futuio inus, et insensa,ii aurem averlimus, et ad nescio
daninat. quas ineptias convertimus cor. Magna quoque insa-
CAPUT VII. nia, et graviter vindicanda, cum vilissimus pulvis lo-
De custodia cordis, cl studio oralioms. quentcm ad sc audirc dedignatur Creatorem univer-
20. Certum cst quoniam mois ubiquc niiiialur sitatis. Ineffabilisvero est dignatio divinsebonilatis,
tibi. Diabolus insidiatur, ut rapial animam luain, quse quolidie conspicit nos infclices aures avcrten-
quando cgredietur de corpore : (u vero noli liniere, tes, obdurantes corda, et iiihilominus clamat ad nos
quoniam Deus qui in lc habitat (si lamcn in (c ha- dicens: Beditc.inwrarkatorcs, ad cor(ha. xi.vi.R).
Vacate, el videte quonium eijo suin Deus (Psal. XLV,A plura macbinatur cor 330 mcum uno momento,
11). Loquitur mihi Deus in Psalmo, et ego illi: nec quam omnes homines perlicere posscnt uno anno.
taraen, cum Psalmum dico, altendo cujus Psalmus Cum Deo non sum unitus, et ideo in mc ipso sum
sit. Idcirco magnam injuriam Deo facio, cuni illum divisus. Cum illo vero uniri non possum, nisi per
precor ut mcam precem exaudiat, quam ego qui charitatem, nec subjici nisi per humilitatem, nec
fundo, non audio. Deprecor illum ut mihi inlendat: vere humilis esse nisi per veritatem.
ego vero nec mihi, nec illi intendo; sed, quod dete- 25. Expedit ergo ut in veritale me discutiam, ct
rius est, immunda et inutilia in corde versando, fe- cognoscam quam vilis, quam fragilis, et quam la-
torem horribilem ejus aspectibus ingero. bilis sum. Deinde cum omnes miserias meas cogno-
CAPUT IX. vero, necesse est illi inhaeream, per quem sum, sine
De instabitilate cordis humani quo nihil sum, et nihil facerc possum. Et quia a
23. Nihil est in me corde meo fugacitis; quod Deo peccando recessi, nisi per veram confessionem
quoties me deserit, et per pravas cogitationes de- ad illum redire non possum. Fateri ergo oportet
fluit, tolies Deum offendit. Cor meuni cor vanum, quod fatendum est; quia nunquam eo modo aut ea
vagum et instabile, dum suo ducitur arbitrio,et di- intentione, qua peccavi, peccata confessus sum; nec
vino caret consilio, in seipso non poteslconsistere; " oninium recordatus sum, aut propter vetustatem,
sed omni mobili mobilius, per inflnita distrahitur, et autproptcr mullitudinem. Si auteni confessus sum,
hac atque illac per innumcra discurrit. Et dum per nonpure confessussum propterturpitudinem. Con-
diversa requiem quserit, non invenit; sed in Iabore fessionem cliam meam divisi, ut diversis saccrdoti-
miserum, a requie vacuum manet : sibi non con- hus diversa manifestarem : et ita venia carui, ad
cordat, a se dissonat; a se resilit, voluntates alter- quam per partes pcrvenire putavi. Exsecranda nam-
nat, consilia mulat, a-diiicat nova, destruit vetera, que fictio est, peccatum dividere, et superfieie lenus
destructa reacdificat, eadem ilcrum alque iterum radere, non inlrinsecus eradicare. Non enim utilis
alio et alio modo mulat et ordinat, quia vult et noii est confessio, nisi sit in oris veritate, et cordis pu-
vult, et nunquani in eodem statu pennanet. Sicut ritate. Et ut tres sint qui testimonium nobis dent in
cnim molendinum velocitervolvitur.et nihil respuit, cuelo, Pater, Filius, et Spiritus sanctus, addamus
sed quidquid imponitur molit; si autein nihil appo- testes sacerdoles cordi nostro et ori, ut in orc duo-
nitur, se ipsum consumit : sic cor meutn semper rum vel trium testiuni stet omne verbum.
cst in motu, et nunquam requiescil; sed sive dor- 26. Sed dicis : Suflicit mihi soli Dco conliteri,
iniam, sive vigilem, somniat et cogitat quidquid ei quia sacerdos sine eo a peccatis me absolveve non
occurrit. Et sicut molendiniini avcna, si irnponatur, C t potest. Adquod non ego, sed beatus Jacobus respon-
extcrminat, p:x inquinat, palea occupat; sic cor det dicens : Confitcmini allerulrum peccata vestra
ineum cogilalio aniara turbat, immunda macul.it, (Jacobiv, 1G). Conveniens namque valde esl, utnos
vana inquietatet faligat. Ita cor meum dum futu- qui pcccando Deo contumaces fuimus, poenitendo
rum noii curat gaudium, nec divinum quaerit auxi- supplices sacerdotibus et ministris ejus simus, ul
lium, ab amore coelestium elongatur, et in amove! homo qui ad gratiam conservandam mediatore non
lerrestrium occupatur. Cumque elabitur ab illis, etl cguit, jam eam rccuperarc non nisi per medialorem
involvilur in istis, vanitas illud recipit, curiositas> bominem possit. Geniat ergo et suspirct; et anxhis
deducit, cupid:<as allicit, voluptas seducit, luxuriai pro peccalo timeat, et expavescat: sollicilus discur-
polluit, torquet invidia, turbat iracundia, cruciatt rat, auxiliatores et intercessores quaerat; prosler-
iristilia ; sicque miseris casibus submergitur omni- nat se humilitev homini, qui humiliteradstare noluit
bus vitiis, quoniam utium Deum.qui ci sufficerepo- Creatori. Nam et hoc saluberrimum est, ut homo
terat, dimisit. corde pceniteat, et ore delictum suum conlitealur :
24. Per multa dispergitur, et buc illucque quasritt quatenus Deus, qui pius adest per gratiam, cor ad
nbi requieSLSiepossil, el nihil invenit quod ei suf- pcenitenliam compungat: deinde adsit, ut confitenli
licial, donec ad ipsum redeat. A cogitatione in cogi- peccatorum veniam tribuat. Quod si forte peccator
tationem ducilur, et per vurias occupationes et affe- vere poeniteat, sed intercurrente articulo necessita-
ctiones variatur , ut saltem varietale ipsarum rcruml tis, ad confessionem pervenire non possit; confi-
impleatur, quarum qualitaie satiari non potest. Sicc denter credere debemus, quod summus Sacerdos
labitur cordis miseria sublracta divina gralia. Cum- i- complet in eo quod morlalis non potuit. Et jam
que ad se reverlitur, et discutit quod cogilavit, nilil apud Deum factum constat, quod honio quidcm
reperit; quia non opus fuit, sed importuna cogila- vere voluit, sed non valuit adimplere; quia confes-
tio, quae componit multa de niliilo. Sic denique de- sionem non conteinptus exclusit, sed impedivit ne-
cipit imaginatio, quam dsemonum format illusio.i. cessilas.
Iniperat niihi Deus ut pnebeam illi cor meuin; et1 CAPUT X
quia imperanti Deo non sum obediens et subditus,'> De imoalienlia correctionis, et accusalione proprio-
mihi suin rebellis et contrarius. Uride mihi subju- rum defectuum ac vitiorum.
gari non potero, donec illi fucro subjectus; niihiquee 27. In capitulo, ubi peccata mea emendarc debui,
«ervjaw noleus, qui ci nolo servire volens. Idcirco o pcccalis pcccata addidi Cum de illis accusatus fui,
501 MEDIT. DE HUMANACONDITIONE. S03
aut aliquo modo excusavi, aut ex toto negavi; aut, A otio utilitatem non cogitel proximi: nec sic actuo-
quod deterius est, defendi, ct impatienter respondi: sus, ut Dei contemplationem non requirat. Parum
cum nullum sit peccatum a quo non sim contami- enim proflcit, qui alteri non prodest, cum potest. De
natus, aut contaminari non possim. Justum est ergo, viliis meis multoties me jactavi; putans esse insi-
ut omni excusatione remota emendationem pro- gne virtutis, ubi erat lapsus criminis. De virtutibus
miltam, undecunque aut a quocunque accuser; eliam vitia feci. Justitia namque dum suum modum
quatenus sic liberari valeam a peccato perpetrato excedit, crudelitatis vitium gignit: et nimia pielas
vel perpetrando. Multitudinem iniqiiilatum mearum dissolulionem disciplinse parturit. Sic sa?pe vitiura
expavescens, aliorum transgressiones reprehendere est quod virtus pulatur. Sic remissa segnities mah-
timui, et ideo mortis auctor cxstiti; quia virus quod suetudo creditur, et pigriiise vitium quietis virtutem
elamando expellere potui, non expuli. Indignatus imitatur. Finxi me esse quod non eram : dixi me
»um adversus alios, qui me de vitiis meis reprehen- velle quod nolebam, vel nolle quod volebam. Aliud
debant; et quos amare debui, odivi. Illa quae mihi eredicebsm, et aliud corde volvcbam : et ita snb
nocebant, vel displicebant, desideravi ut non es- ovina pelle vulpinam conscientiam conservabam.
sent. Sciebam tamen quod in nalura sui erantbona, Vulpina plane eonscientia est tepida conversalio,
et a bono factore facta ; sed ideo mihi nocebant, B animalis cogitatio, ficta confessio, brevis et rar.i
quia malus eram, et male illis utebar. Nihil enim compunctio; obedientia sine devotione, oratio sino
mihi contrarium est, nisi ego ipse. Mecum estquid- intentione, leclio sinc sedificatione, sermo sine cir-
quid mihi nocere potest, et ego ipse mihi sarcina cumspectione.
sum. 30. 0 quam dura mihi sunt ista qu& loquor!
28. Optavi eliam ut Deus peccata mea nesciret, quoniam meipsum loquendo ferio. Verunitameu
aut punire nollet, aut non posset; et ila volui Deum quia me peccatorcm non nego, sed peccatum meum
essc insipientem, injuslum et impotentem : quod si cognosco, eril fortasse apud Deum pium judicem
esset, Deus 331 non csset. Non est superbia super ipsa cognilio culpie, impetratio veniae. Dicam ergo,
superbiam meam, propterea longe a salute mea, dicam miseriam mcam, si forte sua pietas moveat
>erba delictorum meorum, suspecta est siquidem illum. Dicam peccatum meum, quoniam notitia
Deo superbia et odiosa; nec lieri potest ut cum eo peccali iniiium est salulis. Magnam porto coronam,
in graliam revertatur. Diversum utriusque hospi- et vestem rotundam; regulam servo jejuniorum;
tium, nec in eodem cohabitant animo, quibus non slatutis psallo horis , sed cor meum longe est a Deo
licuit cohabitare in ccelo. In coelo nata est; sed P ( meo. Exteriorem superliciem intuens [al. mundans],
velut immemor qua via inde cecidit, illuc postea salva mihi omnia arbitror, non sentiens vermem in-
redire non poluit. Cum aer pluvia, vel nimio fri- teriorem qui inleriora corrodit. Unde Oseas, Come-
gore, aul calore lurhatus fuil, contra Dcum inique derunt alieni robur meutn, el ignoruvi (Osee vn, 9) :
murmuravi. Omnia namque quae ad usum vitae ac- et ideo pergens totus in ea quse foris sunt, et igna-
cepimus, ad usum culpse convertimus. Quapropler rus interiorum meorum, sicul aqua effusus sum, et
justum est ut qui in cunctis peccavimus, in cunctis adnihilum redactussum, prseteritorum obliviscens,
feriaoiur. Ssepe ad sacrum Mysterium vocem nieam proesentium negligens, futura non providens. Ingra-
fregi, ut dulcius cantarem : magis delectabar in vo- lus sum ad benelicia, pronus ad mala, et tardus ad
tis modulatione, quam in cordis compunclione. hona.
Deus vero, cui non abscondilur quidquid illicilum 51. Si me non inspicio , nescio meipsum : si au-
perpetralur, non quaerit vocis lenitatem, sed cordis tem me inspicio, tolerare me non possum ; tanta in-
puritatem. Nam dum cantor mulcet populum voci- venio in me quse digna.sunt reprehensione et con-
bus, Deum irritat pravis moribus. Licentiam lo- fusione : et quanlo me subtilius ct samius discutio,
quendi vel aliquid faciendi, ssepe nimia imporluni- tanto plures abominationes in angulis cordis mei
tate, vel calliditate a prselatis meis extorsi : non at- D invenio. Ex quo namque peccare eoepi, nunquam
tendens miser, quoniam ille se decipit, qui occulte unum diem sine peccato transire potui; nec adhuc
vel aperte satagit ut hoc ei Pater spiritualis injun- pcccare cesso, sed de die in diem peccata peccatis
gat quod ipse desiderat. addo, et ea quse prse oculis habeo, inspicio, nec
29. Acuin, vel cultellum, vel aliquid utile multo- gemo; erubescenda video, nec erubesco. Dolenda
ties nimium desideravi, nec confessus sum; quia intueor, nec doleo : quod est mortis signum, et
peccalum non aestimaham, propter rei vilitalem. damnationis 332 indicium. Membrum enim quod
Verumta:nen non mullum dislat qusecunque sub- dolorem non sentit, mortuum est; et morbus insen-
stantia vilis vel pretiosa requiratur , dum aequaliter sibilis, est incurabilis. Levis sum et dissolutus, nec
sit corruplus affectus. Non enim cultellus in vitium me corrigo, sed ad peccata quse confessus surn,
est, sed cultelli appetitus : nequa aurum in vitium quotidie redco; nec caveo foveam, in quam miser
est, sed auri cupiditas. In labore non laboravi quan- ego cecidi, vel alios cadere feci, aut vidi. Cumque
tum debui, vel quantum polui. In silentio etiam fui plorare et orare deberem pro malis quae feci, et bo-
otiosus, quod esl lnaximum peccalum. In silentio nis quse nejglexi, proh dolor' versum est mihi in
namque ncmo sic debet esse oliosus, ut in eodeni contrarium. Nam tepui et frigui a fervore oratioms,
S03 MEDIT. DE HUMANACONDITIONE. 504
et jam sinc sensu frigidus remansi: et ideo flere me- A . luxuria,et caHera quibus anima vulncratur. Et quis
tpsum non possum, quoniam gralia lacrymarum re- cst ille qui jacula ejus ignea exstinguere possil?
cessil a me. Proh dolor '. his telis superatur swpefidelis
Ilen milii! quot video bella parala milul
CAPUT XI.
3i. Undique tcla volant, undique tenlamenta, un-
De individuo comilatu conscientiwnos ubique remor-
denlis. dique pericula. Quocunque me vertam , nulla sccu-
ritas est. Et qusc mulcent, et quse tristant, vel mo-
32. Pcccala mca celare non possum, quoiiiam
leslant. omnia limeo : esuries et refectio, somnus
qiiocunqiie vado, consc.enlia mca mecuni esl, sc- ct
ium portans quidquid in ea posui, sive bonum sive vigilisc, labor et quies pugnant contra me. Non
minus suspcclus est mibi jocus, quam ira. Multos
malum. Servat vivo, restituel defunclo deposilum
siquidem jocando scandalizavi. Nec minus prospera
qiiod scrvandum accepit. Si male facio, adesl illa; vereor
si autem hene facere videor, ct inde exlollor, adcst. sua incaulum quam advcrsa. Prospc-ra namque suavitalc
me faciunt, et 333 decipiunt. Ad-
illa. Adest vivo, scquitur iriorluum. Ubiqne mihi vcrsa vero
vel confusio est quia aliquid amaritudinis habent, velut
gloria, inseparabilis pro qualitate potioncs amai.e me et timidum faciunt.
in domo et a propria familia " suspectum
depositi. Sic, propria, timeomalum quod facio in abscondilo, quam
liabeo accusaloics, testes, judices et torlores. Ac- Magisin
cusat me coiiscicnlia, testis est memoria, ratio js- quod aperto. Malum namque quod nemo videt,
nullus reprehcndit: el ubi non timetur rcprebensor,
dex, voluptas carcer, timor torlor, oblectamentum securus acccdit
tormentum. Quotquot enim fucrunl oblcctamenla tentator, et facilius perpetratur ini-
quitas. Nimirum utrrbique bellum, utrobiquc peri-
mala, tnt erunt lormcnla dira in pama : nam iudc
culum, utrobique timcndum : et sicut in hoslili rc-
punimur, unde delcctamur
gione versantibus, hac illacque circumspiciendum
CAPUT XII. csl, et ad omnem strepitum circumagenda est cer-
De tribus inimicis hominis, came, mundo et vix. Caro suggcrit niihi mollia, mundusvana, dis-
diabolo. bolus amara. Quia quolies carnalis cogilatio mon-
33. Adjnva me, Domine Deus roeus, quoniam ini- lem importune pulsat dc cibo et potu, de sonino,
mici inei animam meam circumdedernnt: corpus cseterisque similibus ad carnis curam pcrtincntibus,
scilicet, mundus, et diabolus. A corpore fugere non caro milii loquilur. Cum de ambitione sscculi, dc ja-
pnssum, nec ipsum a me fugare. Circumferre illud clantia, de arroganlia cogilatio vana in coidc versa-
tiecesse cst, quoniam alligatum est mihi : perimere lur, de mundo est. Quando auiem ad iram et ira-
non licel, sustentare cogor; et cum illud impinguo, cundiani,ct amaritudincm animiprovocor, diabolicn
C.catem meum adversum me nulrio. Si enim salis snggeslio cst : cui non aliter quam ipsi diabolo rc-
comedero, et id robustum fuevil, sanitas ct forti- sistendum est, nec aliler ab ea cavendum quam ab
ludo ejus mihi adversantur. Mundus vero circiim- ipsa damnalionc. Dsemonum oflieium est suggcslio-
eingit et obsidet me undique, et pcr quini|ue portas, ncs malas ingererc: nostriim csl illis non consentire.
vidclicet per quinque corporis sensus, scilicel visum, Nam quolies rcsislimus, diabolum superamus, an-
nuditum. gustum, odoralum ct taclum, sagiliis gelos hetilicamus, Deum honorificamus. Ipse cnim
suis me vulnerat; et mors intrat per fenestras meas nos horlatur ut pugnemus, adjuvat ut vincamus :
in animam meam. Respicit oculus, et mentis scnsum cerlan(es in bello spectat, delicienles sublcvat, vin-
avertit. Audil auris, ct inlentionem cordis inflectit. (cntcs coronal.
Odoratus cogitadonem impedit. Os loqnilur, et fallit. CAPUT XIII.
Pcr tactum ardor lihidinis pro aliqua parva occa- Dc impngnalione trium diclorum inimicorum.
sione excitatur; et nisi illico rcspualur, subito to- 33. Caro mea de Iuto est, et ideo lutosas et vo-
tum corpus occupat, urit et incendil. Priino carnem luptuosas cogilationes ab illa habeo; vanas et curio-
ccgitatione modicum litillat : deinde dclectatione D sas a mundo; a diabolo malas et malitiosas. Isti
turpi mentcm macnlat; et ad extretnum per consen- tres inimici me impugnant et persequunlur, nunc
sum pravilatis sibi menlem subjugat. Porro diabolus quidem aperte, nunc vero occulte, scmper autem
qnem videre non possum, et ideo minns ab eo mihi malitiose. Diabolus namque plus confidit in adjuto-
<avere, letendit arcum suum, et in eo paravit sa- rio carnis, quoniam magis nocet donKsticus hostis.
gillas suas, ut vulneret me repcnle. Nanavit utabs- llla vcro ad subversionem meam cum illo foodus
condcret laqueos suos, et dixil : Quis videbil cos? iniit: utpole de peccalo nata, ct in peccato nutrita;
(Vsal. LXIII,6.) Laqueum posuit in auro ct argcu- viliis corrupta ab ipsa origine, sed inullo amplius
to; et in omnibus quibus abutimur, cum illis inalc viliata prava consuetudine. Hincestquod lam ac.ri-
delectamur et illaqueaniur. Nec sohim laquciimi tcr concupiscit advcrsus spiritum : quod assidue
posuit, sed cl viscum. Viscus est amor posscssionis, murniurat, ct impatiens est disciplinre : quod illicila
affeclus cognalionis, cupiditas honoris, ct carnis vo- suggcrit, nec ralioni oblemperal, ncc inhibelur ullo
luplas : quibus anima inviscatur ct irretitur, ne! timore. Huic accedit, hancadjuvat, hac uiitur tor-
pennis contemplaiionis per plateas supernse Sioni tuosus ille serpens hostis humani generis : cui nul-
volare uossit. Sagillse diaboli sunt. ira, iniidin, !um aliud cst dcsidcrium, nullum iipgoliuiu, nullum
S05 MEDIT. DE HUMANACONDITIONE. 506
studiuin, nisi perdere aniinas nostras. Hic est qui A peregrinus, sed quicunqueilluc veuire mcrehuntur,
jugiter malum machinatur, argute loquitur, artifi- securi in propria patria manebunt, semperlaeli, et
ciose suggerit, callidc dccipit. lllicitos motus insuf- sempcr satiati de visione Dci. Et quanto plus aliquis
Cat, vencnatas cogitaiiones inflammat: movet bella, hic Deo obediens fucrit, tanto ampliorem ab co
nutrit odia, incitat gulam, movet libidincm, desi- mercedem ibi recipict : quanloque amplius Dcum
deria carnis insligat, ct pcccati occasiones parat, ct amabit, tanto propius videbit quem ccrnere cupit.
mille nocendi artibus corda hominum pulsare non CAPUT XV.
cessai. Hinc est quod baculo nostro nos caedit, ct De proprielatibus et affectionibus veleris liominis,
manus noslras proprio cingulo ligat : ut caro qua; ejusque morti/icaiione et mutalione per Clirislum.
data est nobis in adjutorium, fiat nobis in ruinam 58. Dics hominis sicut umbra super lerram, ei
et scandalum. Gravis lucta, ct grave periculum est nulla est mora : et tunc proprie nihil est, cum slare
adversus domesiicum hoslem pugnare : maxime videtur. Cur ergo thcsaurizat in terra liomo, cum
cum nos advense simus, et illc eivis. llle suam inha- sine dilatione transeat, et illud quod coiligilur, et
bitat legioncm : nos cxsules sumus et peregrini. ipse qui colligit ? Et tu homo, qiiem frucluin exspe-
Magnuni quoque discrimen est adversus diabolicse ctas in mundo, cujus fructus ruina csl, cujus finis
fraudis astutiam tam crebros, irao continuos susti- morsest? Utinam saperes, el. intelligercs, ac no-
ncre confliclus : quem astutum fecit tam natura vissima prudenter provideres! Scio qucmdam qui
subtilis, quam longa exevcitatio malitiae hujus. per annos plurimos tecum familiariter vixit, ad
CAPUT XIV. meusain luam sedit, cibum de manu tua sumpsit,
De desideri» patrim ccelestis, el summa ejusdem in sinu tuo dormivit, cum voluit tecum colloquium
felicitale. habuil : hic jure haereditario servus tuus est. Sed
36. Eripe me de iniinicis meis. Deus meus, et ab quia ab inetinte aetatedelicate nulrisli eum, ct virgav
his qui oderunt me, quoniam confortati sunt super pepercisti, conlumax eflectusest: levavit calcaneum
me. Ego vero qui usque ad hunc diem contra me suum super caput tuum, et te in servitulem redegil,
vixi, jamjam per tuam graliam mihi vivere inci- ct tui crudeliter dominatur.
piam. Sic enim in hoc mundo vivere debemus, ut 59. Sed forlasse dices : Quis csl bic? Velus homo
cum corpus cceperit a vermibus devorari in sepul- tuus, qui conculcal spiritum tuuin, (jui pvo niliil»
cro, anima laetetur cum sanctis in coelo. llluc spiri- habet tcrram desiderabilcm, qui sola quoe carnis
''\s dirigendus est, quo est iturus : illuc festinare sunt sapit. Ilomo iste a nativitate caecus cst, et
('•jbemus,ubi semper vivamus, et ubi mori amplius .C surdus, et mulus; inveteratus dierum malorum,
iion timeamus. Si sic amamus istam labilem et ca- rebellis virtuti et verilati, inimicus crucis Cbrisli.
ducam vitam, ubi cum tanto labore vivimus, ubi Deridct innocentem, et sinipliciter transcuntem ;
comedendo, bibendo, dormiendo, vix carnis neces- ambulat in magnis et in mirahilibus supra se. Ar-
sitatibus 334 satisfacimus : mullo magis amare roganlia ejus est plus quam fortitudo cjus. Nullum
debemus vitain seternam, ubi nullum laborem sus- reveretur. Dicit in insipientia sua : Non est Deus.
linebimus, ubi summa sc.mperjucunditas, summa Tabescil bonis, et malis pascilur alienis. Immundis
fclicitas, fclix libertas, et fclix beatitudo; ubi simi- cogitationibuspascitur; non fatigabitur in illis trans-
lcs erunl homincs angclis Dei, et fulgebunt justi grediens usque ad finem. Dispcrgit ct dissipat pro-
sicut sol in regno Palriseorum (Matlh. xm, 43). pria, sicut prodigus; cupit et rapit aliena, sicut ava-
Qualis, putas, tunc erit splendor animarum,quando rus; lurpitudinem et ignominiam congregat sibi;
solis splendorem habebit lux corporum ? Nulla erit simulans ct callidus provocat iram Dei. Ilomo iste
ibi tristitia, nulla anguslia, nullus dolor, nullus totus in peccatis nalus est, ct sic nutritus, amicus
timor, nullus ibi labor, nulla movs, sed perpetua iniquilatis, filius mortis, vas irse in conlumeliam,
sanitas semper ibi perseverat. aptus ad interitum. Qui cum lalis sit, enarrat jn-
37. Non surgit ibi malitia, nec carnis miseria. D 1 stitias Dei, et assumit testamenlum ejus per os
Nulla est ibi segritudo, nulla omnino necessitas : suum. Odit disciplinam, projicit dominum suum
non est ibi fames, non sitis, non fiigus, non sestus, post doisum suum. Cum vidcl furcin, curril cum
non lassiludo jejunii, nec ulla tenlatio inimici, nec eo, et cum adulteris porlionem suam ponit. Ad -
peccandi voluntas, ncc delinquendi facultas, sed to- versus (ilium matris suae ponit scandalum (Psal,
lum laetilia,totum exsultaiio possiJet. Homines quo- XLIX,16-20). Super terram eliam thesaurizat irain
queangelis sociati, sine uila carnis infirmilate in in die iroe.Vull a te hacreditatem tuam tollere, et
perpetuum manebunt. Ibi erit jucundilas infinita, desuperterram auferre : et tu tantam injuriam non
bcaliludo scmpiterna : in qua qui scmel suscipilur vindicas, sed dissimulas, ncc ei verbum dHi-um
semper lenetur. Ibi esl requies a laboribus, pax est loqueris, nec vullum iratum ostendis, sed blandienti
ab hostibus, amoenilas de novitate, securitas de tibi arrides? Ludis cum 335 iUusore : nescisquia
peternitate, suaVitas atquc dulcedo de Dei visione. Ismael est qui tecum ludit? (Gen. xxi, 9.) Ludus
Et quis non illic habitare vehementer desiderct, ct isic i:on est pucrilia;, nec simplicilatis, vel inno-
propter paccm, et prop"ter amcenitatem, et propier centia>; sed illusio cst animoc, scd pcrscculio, sed
acternilatcm,ct propter Dci visionem?Nullus cstihi mors. Jam le in foveam , quam fecit, prsecipila-
507 TRACTATUS DE INTERIORl DOMO. 508
vit : jam effeminatus es, jam jugo miserrimae ser- A clamaveiit, exaudiat illuin, quoniam misericors est.
vitutis pressus, sub pcdibus ejus misere et viliter 0 quanta est niiscricordia Dei! quam ineffabilismu-
conculcaris. tatio dexleraeExcclsi! Heri eras in tenebris, hodie
40. 0 miser et miserabilis liomo! quis te libe- in splendore Iucis : heri in ore leonis, hodie in manu
rabit de vinculo improperii hujus? Exsurgat Deus, mediatoris : heri in porta inferni, hodie in deliciis
et cadat armatus iste : cadat et conteratur inimicus paradisi. Sed quid prosunl hae litterse admonitiouis,
homo, conlemptor Dei, cultor siii, amator mundi, nisi deleas de libro conscientise tuselitteras mortis?
servus diaboli. Quid libi videtur? Si recte sentis, Quid prosunt hscc scripta, lecta et intellecta , nisi
mecum dices : Reus est morlis, crucifigatur. Noli temetipsum legas et intelligas? Da ergo operam in-
ergo dissimulare, noli diffcrre, noli parcere; sed fc- ternae lectioni, ut legas, inspicias, et cognoscas te-
stinanter, audacter, instanter crucifige hominem ipsum : legas ut diligas Deum, ut pugnes et vincas
istum, sed cruce Christi, in qua est salus et vita : mundum et omnem inimicum ; qualenus labor con-
ad quem si cx corde clamaveris, Crucilixus tuus vertatur in requicm, luctus in gaudium, el post te-
audiet te, benigne respondens, Hodie mecum eris in nebras hujus vitae videas ortum suigentis aurorse;
paradiso (Luc. xxm, 45). 0 Christi pietas! o invideas etiam meridianum Solcrn justitise, in quo
opinata salus miseri! Tam gratuila est et probata B sponsum cum sponsa prospicies, unum eumdeni-
dilectio Dei, tam stupenda dulcedo, tam inopinata que Dominum glorise, qui vivit et regnat per infiuita
dignatio, tam invicla mansuetudo, ut qui ad eum ssecula. Amen (28).
(28) In manuscripto Cisterciensi, aliisque non- Jolii canonici ac cantoris Parisiensis superioribus
Dullis uno conlextu subjunguntur quatdam capita, subjungitur aliud caput ab his verbis incipiens,
quorum primum inscribitur, < De anima et ejus i Perfectissima atque plenissima justitia est, Deum
pietate, > etc, ac sic incipil: < Animus esl sub- toto corde amare, » elc, quae verba desumpta sunt
stantia qusedam ralionis particeps. > Verum non ex inilio tractalus PauIiniAquileiensis deSalutaribus
sunt superiorum conseclaria, imo apud Hugonem Documenlis, in appendice tomi VI operum S. Augu-
Victorinum cfliciunt librum secundum De anima ; stini. Quocirca hic finem praemissis Meditalionibus
apud Augustinum vero, tomo sexlo, librum De imponimus.
sniritu et anima. Ad hsec, in codice V. C. Claudii
336
TRACTATUS DE INTERIOM DOMO
SEU
DE CONSCIENTIA iEDIFICANDA.
Hic tractatus inter opera Hugonis a Sanclo-Victore recenselur, et inler quatuor libros de Anima nu~
tneratur ordine lertius. Videtur lamen esse cujusdam nv>naclii ttegulam S. Benedicti pro/itentis : nam
cap. 20, n. 40, meminit cucullw; el, ni fallor, est cujusdam Cislercicnsis Benurdo aquulis, ut cx vi-
etus qualitate cap. 30 relata conjicere fas cst. Cujuscunque sit, Bernardi non est. Pius lamen et uti-
lis esl, sed sine ordine et melhodo; praisertim a cap. 24 varia documenta congerit, repetens subinde
priores muterias, et pleraque ex libro Meditationum prxcedenlium. Distinctio capilum in Hugonis ope-
ribus reperta, nobis congruentior visa est, et hanc fere sequemur, sed summariis capilum pussim
mulatis.
PROOEMIUM. C mique imperio cos subjicieules in usuni virluiis

Doinus haec, in qua habitamus, cx omni parle infiectimus, dum corpus auiino indesinenlev, ct
sui ruiuam nobis minatur. ldcirco quia in brevi est animus Dco ex loto subjicitur. His niiiiirum modis
casura, alia nobis est scdilicanda. Redeamus ergo inlerior conscientia aedificatur : quam uliquc bo-
ail nos, et disculiamus conscientiam nostiam. Nam nam faciunt prseteritorum malorum condigna sa-
sicut corpus nostrum tabernaculum dicitur, in quo
tisfactio, et instantium matorum caula providaque
niilitanuis, sic conscienlia noslra domus vocalur, declinalio. Condigna satisfactio est mala facta cor-
in qua post militiam requiescimus : et ille recte
rnilital, qui pn militiam quam exercet in corpore, rigere, et correcta non reiterare. Conscientia vero
doniuui aedificatconscientiae.Diligenter exerce agrum perpelua est, quae nunquam finitur, sicut nec
tuum, ait Sapicns, ut postea wdifices domum luam anima. Quae cum sit immortalis, sicut non po-
(Prov. xxiv, 27). Agcr iste corpus noslruni cst, (est essc non anima, sic nunquam potest csse
cujus scn.-ibus ct inolibus sie recte uliuiur: au'.- sine (onscie.ilia. Conscicnlia namquc est inscpa-
509 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO 510
rabilis gloria, vel confusio uniuscujusque pro qua- A . res, aliosque corporis sensus foras egreditur, atque
litate depositu in his exterioribus delectatur. Sed cum invenerit
portas istas clausas, lunc rediens ad se, el videns se
CAPUT PRIMUM. nudam etdesolatam, inaestimabiliconfusione et hor-
Le ccnscientia prius mundanda et pacanda, quam rore concutietur.Et quia mundi consolationem qusc-
mdijicunda. sivit, illam quse a Deo intus in conscientia datur,
1. Haecergo conscienlia, in qua anima perpetuo non habebit. Et non solum eam dedignabitur Deus
mansura est, sedificanda esl, sed prius mundanda. visitare, sed necipsa quidem,male sibi couscia, se-
Et quis eam mundabit? Profecto Deus et homo : ipsam poterit tolerare. Requiem in se non poterit
illum dereliquit cum quo habitare
hoino, per cogilationes et affectiones; Deus vero, habere, quoniam
misericordiam ct et affe- et requiescere debuit. Cogita ergo in societate alio-
per gratiam. Cogitationes
ctiones necessarise sunt in conscientiae mundalione : rum nunc positus, quia non poteris semper iranere
cum illis. Et interim elige tibi socium illum, qui cum
cogitationes, ininvestigatione veritatis; affectiones,
in exercitatioue virtutis. Porro misericordia modo subtracla tibi fuerint haecomuia, tibifidem servabit,
delet peccatum; modo dat virtutem resistendi pec- " qui dilectoribus suis lidem servat, nec recedil in
cato : nunc subtrahit peccandi occasionem; nunc tempore angustioe. Deus tuus ille est, quem eligere
immillit amaritudinem : plerumque sanat affeclio- debes.
nem. Gratia adjuval ad bonum, defendit contra ma- 4. Omnes igitur cordis distracliones, et mentis
lum, erudil ad ulrumque discernendum. Homo igi- fluctuationes in unum collige, et in solo Deo totum
tur per veritatem stimulalus, peccata sua confitetur : desiderium tuum fige- ibi sitcor tuum, ubi est the-
Deus autem per misericordiam (lexus, confitenti mi- saurus tuus desiderabilis multumque amabilis. lpse
serctur. Omnis namque spes veniae et misericordiae eriim frequenter visitat ct Iibenter inhabitat tran-
in confessione est, necpotcst quis juslificari a pec- quiltitatem cordis, etotium quielae mentis; quoniam
cato, nisi prius fuerit confessus peccatum. Ex eo pax est, et ni pace factus est locus ejus (Psat. LXXV,
enim unusquisque justus esse incipit, ex quo sui ac- 5). Proplerea talem te praepara, ut tecum adsit
cusatar exstiterit. Deus; sit in ore, sit in corde : semper tecum eat,
2. Felix conscieutia, in qua misericordia et veri- tecum redeat; nec recedat a te. Nunquam ille te di-
tas obviaveruni sibi, jcstilia et pax osculatse sunt mittet, nisi pvior illum dimiseris. Ubicunque fueris,
(Psal. LXXXIV, 11). Vcrilas confilentis et misericor- nunquam solus csse poteris, si Deus tecum erit.
dia miserentis obviaverunt sibi, quoniam non potest C Munda igitur conscientiam tuam, el semper paratus
illi misericordia deesse, qui se cognoscit in veritate. esto, ut quacunque hora venerit Dominus, et tecum
Osculum juslitiae est, iuimicos diligere, parentes et habilare voluerit, paralam sibi in tc inveniat man-
propria quoeque propter Deum rclinquere, illatam sionem. Ipse naraqtie dixit: Facile milii sanctua-
injuriain patienter fcrre, oblatam gloriam ubique rium, et ego habilabo in medio vestri (Exod. xxv, 8).
declinarc Osculum pacis est, odienles iuvilare ad 5. Studeamus ergo teraplum Deoaedificare in uo-
pacein, disccrdantes ad concoidiam revocare,adver- bis : primo quidem ut in singulis nobis, deinde u:
sarios pacifice suslinere, errantes pie et benigne do- in omnibus simul inhabitet; quia nec singulos dedi-
cere, mrnrentes clemeuter mulcerc, et cum omnibus gnabilur, nec universos. Prinio igitur studeat unus-
pacem habere. Beata illa anima, quae in pace Chri- quisque, ne dissideat ipse a semetipso : quoniam
sti fundata est et in Dei amore solidata : quaecum omne regnum in seipsum divisum desolabitur, et
exlerius bulla patitur, pax interius non turbatur. In dnmus supra domum cadet (Luc. xi, 17); nec intra-
qua qusecuiiquej molestiae foris p^rstrepant, usqjie bit Christus, ubi parietes inclinati fuerint, et mace-
ad silentium internx quielis non irrumpunl : quo- rise depulsae. Yult habere anima corporis sui domum
niam gustu internae dulccdinis tacta, intus est per n integram, et exire eam necesse est, si fuerint a se
desiderium collecta; nec jam- fovisenormiter in car- invicem membra dispersa. Videat igitur et ipsa, si
nis voluptates dissolvilur, quia lotum inlus possidet desiderat Christum per fldem inhabitare in corde
in 337 Quo delectatur; atque ita in semetipsa pa- suo, id estin seipsa : videat et sollicite cavcat, ne
cilicata, dum nihil cst quod foris appelit, lota per a se invicem membra ejus dissideant; id est, ratio,
amorem intus requiescit; et cum tota ad internum voluntas, et memoria. Dignum habifaculum parat
gaudium colligif.ir, ad imaginem Dei reformatur, Deo, cujus nec est ratio decepta, nec voluntas per-
quam in se veneiattir. Talem animam frequenter vi- versa, nec memoria inquinata. Felix illa anima est,
silant Angeli atque Archangeli, et bonorificant, ul- quaedomum cordis sui sic de peecatorum sordibus
potc Dei templum, et Spiritus sancti habitaculum, studet emundare, et sanctis ac justis operibus adim-
Esto igilur templum Dei, et Deus excelsus habilabit plere, ut in ea non solum angelos, verum eliam Do-
in te. Anim? enim Deum habens in se, templum Dei ininum angelorum habitare delectet. Mundatadomo,
est, in quo divina mxsleria celebrantur. cunctisque malis ab ea exclusis, omnibus bonis im-
5. Porro anima quae non studct in se consistcre, pleatur; ne sit nobis necessarium aliquid foris quse-
nec in amoro Dci desidcrium ligere, pcr oculos ct au- rere, qui omnia forinseca reliquiiuus.
Ul TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. 5(2
CAPUT II. A pietate et misericordia : sic nuiluni debet esse mo-
De teptem columnis erigendis ad aidiftcandam domum inenlum, in quo eum praesentcm non habeamus in
conscientim.et in primis de bona voluntate, quceest incmoria.
columna prima. CAPUT IV.
6. Sapientia ergo ocdificctsibi domum : erigat co- Detertia columna, qumest cor mundum.
liimnns seplem, quibus tola fahrica innilatiir. Do- 8. Scquitur ut cum, a quo tanla heneficia accc-
mus est cnnscicnlia : columnocsunt bona volunlas, pimus, loto corde diligamus : hoc est, tola cogila-
inemoria, scilicct memorem csse beneficiorum Dci; tione , tota affeclionc, sine dcfcciione. Sit cor re-
cor muniium, animus liber, spirilus rcctus, mens cluin, ut ei per omnia placeat Dcus. Sit rectum rc-
devota, ratio illuminata. Prima igilur columna prior ctiludine intentionis, cxclusione pervcrsae cogita-
erigalur. Nam inter omnia Dei dona, quoead salutcm lionis, assiduitate contcmplalionis. Sit paralum
hominis spectare videntur, 338 pvimum el princi- sequi volunlatem Dei, in quamcunque paileni in-
pale bonum, bona voluntas csse cognoscitur, per clinari eam cognoveri(. Sit sursum, ad sola coele-
quam iinago similitudinis Dei in nohis reparatur. slia et divina conteinphnda et desidevanda. Sit
Primum cst, quia a bona voluntalebonum omne in- purum, ul nihil morari inlra se pnlialur mali : ncc
choalur. Principale est, quoniam bona voluntate ni- B modicum quidcm offendiculum lolerabile reputcl,
hil hominibus utilius datur. Quidquid homo facit, aut in conscienlia sua, aul in aliena. Sit dulce duici
lionum esse non potest, nisi ex bona voluntate pro- responsione, suUvi admomiione, benigna reprehen-
cedat. Sine bona voluntate omnino salvari quispiam sionc, moderata correclione. Sit mundum, ut totius
iion potcst : cum bona voluntate nemo perire po- immunditise spurcilias respuens, cogitatioiium sicut
lest. Voluntas bona nec dari polest invilo, nec au- actionum peccala deploret. Defleat pro sua misevia
ferri nisi volenti. Voluntas hominis est potestas Dei. et aliena : lugeat non solum sua delicta, sed etiani
Voluntas hominis est, quia velle in voluntate homi- aliena : compungatur pro malis quse commisit, ct
nis esl; et idco totum meritum in voluntate est. bonis quaencglexit.
Quantum vis, lanlum mereris. Quanlum crescit vo- CAPUT V.
luntas tua bona, lanlum crescit merilum tuum. Fac De animo libero, quarta columna.
igitur magnam bonam voluntatem tuam, si vis ha- 9. Animus vero sil liber a mundi solliciiudinilnis,
bere magnnm meritum. Ila Deus ul piissimus et mi- a carnis voluptatibus, a pravis cogilationibiis : ui
sericordissimus pater in eo redemptionem nostram possit, cum voluerit, autsibi intendere, aut utilitali
'
posuit, in quo niillus, nisi velil, potest egere. Amare ^ fratrum ministrare, aut in conlemplalione cade-
riamque homincs scqualiler possunt, et divites, et stium rcquiescere. Sit firmus, ut nulla repentiiia
pauperes : etiamsi pecuniam aequaliler dare non perturbatione concutiatur; 339 nnn capiatur illc-
possunt. Voluntas tamcn bona non est, si non ope- cebris, non fiangatur molesliis. Nulla iva, nulla
ratur quod potest. impalientia pacem quiclemque animi turbave pos-
CAPUT III. sit : quoniam Christus pax esl, ct iu pace rcquicscit
Dc secunda columna, qum est memoria bcncficiorum pacis amator; et in pcrlurbato aniino babitare non
Dei. potcsl. Sit consummatus in Dei dilcctione. Hoc enini
7. Recordemur crgo misericordiarum Dei, ul sic est diligere Deum, illi occuparc animum , concipere
acccndamur in cjus ainorem. Revocemus ad menio- fruendsc visionis cjus affeclum, habere peccaii
riam bona quoe tvibuit nobis; quomodo in periculis odimn, mundi conlemplum : diligere proximum,
sxlpe conslitutos clemenler nos eripuit; ncc unquam qucra ipseccnsuit diligcndum.
peccalis noslris, quomintis misererelnr, vinci po- CAPUT VI.
tuit : oblitos sui de sc admonuil; aversos a se revo- De reclo spirilu, columna quinla.
cavit; venientes ad se benigne suscepil; poenitenti- 10. Spiritus antem sit rectus, ab onuiibus terre-
busindulsit; persevcrantes cuslodivit; stanles tc- iT^nis cl praesentihus prorsus aversus, et Deo inscpa-
nuit; lapsos erexit; malas delcclationcsin amaritu- rabiliter junctus ct unitus. Pia devolione ascendat,
dinemconvcrtit; ct rursussaliibriter amaricatis con- ct visitel supevnas scdcs, et mullas quscin domoPa-
solationes suas tribiiit. Postremo tribulatione purga- tris sunt mansiones, humiliter se prosterncns anlc
tis, quietem et pacem perfectam reslituit : qui nec thronum Dei ct Agni. Currat per plateas supernoe
peccantibus unquam defuit, utcorrigeret; necjuslis, Sion : audiat illud melos Angelorum, ct cuni revc-
ut cuslodir^t. Recogitemus quauta bona Dcus fecitt rentia supplicct cunctis ordinibus bcatorum spiri-
nobis non roganlibus ncquedcsideranlibus, imo re- luum; singulis per sc, ct simul omnibus se commen-
cusanlibus; et quam mulla peccata dimisi( nobis,, dans. Tanlam vcro graliam non merclur accipcre
el a quantis peviculis liberavit nos libeiator Deus : animus, qui in stii cognitione diu exercitalus et
quam magna dignatio pielatis fuit, quoJ ingratos; plcne eruditus non cst. Frustra cnim rordis oculum
ct in multis contrarios, a tam multis pcccatis c.u- erigit ad vidciidum Deum, qui nondum idoncus est
stodivit nos Dei gratia, in quse potuinius caderc,, ad videndum seipsum. Prius cnim necesse est ut
sicut in alia multa cccidimus. Idcirco sicut nulliiini cngnoscas invisibilia spiritus lui, quam p/issis csse
esi niomcnliim, in quo non ulamur vcl fruamur Deii idoncus ad cognosccnda invisibilia Dei. Et si «on
S13 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. hii
potes cognoscere te, uon p-sssunia* apprebcndere A ulla laboris difficultate possis ibi assiduus esse;
ea quse sunt supra le. quiiiimo poena tibi potius sit, alibi, quam ibi moram
11. Praecipuum et principale speculum ad viden- aliquam facere.
dum Deum.est animus rationalisinveniens seipsum. CAPUT VII.
Si enim invisibilia Dei, per ea qua? facta sunt, in • De mente devota, columna sexta.
tellccta conspiciuntur (llom. i, 20), ubi, quseso, 13. Si ergo persenseris desidcria tua circa exte-
quam in ejus imagine cognitionis ejus vestigia ex- riores delectationes aflici, et cogitaliones tuas jugi-
pressius nnpressa reperiuntur ? Tergat ergo specu- ter in eis occupari; cum magna sollicitudine com-
lum suum, mundet spiritum suum, quisquis sitit pelle eas, nec permittas ad cor tuum intrare : sed
videre Deum suum. Beati mundo corde, quoniam redi ad cor tuum, et ibi intrare et habitare omni
ipsi Deum videbuirt (Matih. v, 8). Hoc speculum modo stude. Mens enim quse se ad sui consideratio-
verus poenitens non cessat quotidie inspicere, ter- Kemnon sublevat, sed adhuc per varia desideria
gere, lenere, et custodire. Inspicere, si aliquid in spargitur, et variis cogitationibus huc illucque dig-
eo reperiat, quod Deo displiceat. Tergere, non so- tenditur, non potest seipsam in unum colligere ,
lum peccata actionum, verum etiam cogitationum, quia nondum novit ad seipsam intrare, sed adhuc
ut nih-ilin eo remaneat quod Deum oflendat. Tenere, B in imo est cogitatione et conversalione. ldeoque-
ne deorsum corruens, lerroe per amorem inhaereat, non potest ad ea quae supra ipsam sunt, penna con-
et ne inauium cogitationum pulvere sordescat. Cu- templationis evolare. Discat ergo dispersiones cor-
slodire, ut ille cujus labernaculum eslcum homini- dis congregare : assuescat in internis suis immora-
bus, cujus deliciae sunt esse cum filiis hominum, ri, studeat evagationes mentis restringere, et exte-
qui ad ostium stat et pulsat, quacunque] hora in- riora omnia oblivisci. Discat sola bona interiora'
trare voluerit, receplaculum mundum inveniat. Deus amare, et illa frequeutius cogitare, qui ad coele-
enim qui munditiae amator est, cor pollutum habi- slium contemplationem anhelat, qui in divinorum
tare non potest. notitiam suspirat. Cumque se diligenter altenderit,
12. Exterso igilur speculo, et diu diligenter in- et diutius quoesierit, cum landem invenerit qualis
specto, incipil ei quoedain divini luminis claritas sit, restat ut revelatione divina cognoscat qualis
interlucerc, et iinmensus quidam insolitoe visionis esse debeat, quale mentis sedificium Deo praepara-
radius oculis cordis apparere. Ex hujus luminis vire, et quibus obsequiis eum placare oporteat.
sione •iiiimiisinflammalus, incipit munda cordis acie 14. Qui ita evagationes menlis in unum colligit,"
superna et iuterna conspicere, Deum diligere, Deo et omnes cordis motus in uno seternitatis desiderio-
inhoercre; cuncla quae adsunt, tanquam non sint flgit, profecto jam sd cor suum rediil, et jam ibi
considerat, cunctis suis afiectijnibus renunliat, et libenter moratur, ac mirabiliter deleclatur. Et cum
totus soli incumbit aniovi, sciens soluni illum csse seipsum prse gaudio jam capere uon possit, supra
bealum, qui Deum amat. Porro a.l tantam gratiam seipsum ducitur, et per excessum rnentis ad sum-
nunquam pertingit mens per propriam industriam. ma elevatur; atque ita per seipsum supra seme!.-
Dei donum esl lioc, non hominis merilum. Sed ipsum, per cognitionem sui ad cognitionem Dei
absque dubio talem ac lantam gratiam ille accipit, ascendil, ut discat solum Deum amare, et ipsum
qui deserit curam socculi, et agit curam sui : qui indesinenter cogitare, et in eo delectabiliter requie-
sludel se frcquenter cogitare, ct diligenter agnosce- scere. Cum sic amor Christi totum absorhuerit af--
rc, quid ipse est. Redi ergo ad cor tuum, et dili- fectum hominis, ut negligens el immemor sui, non
genter discute teipsum. C.onsideraunde venis; quo nisi Jesum Christum, et ea quse sunt Jesu Cbristi •
tendis; quomodo vivis; quid agis; quid amittis; senliat, tunc demum, ut arbilror, perfecta cst in eo
quanlum quotidie proficis; vel quantum deflcis : charitas. Huic itaquequi sicaffectus est,non estone-
quibus cogilationibus magis incursaris; quibus af- rosa paupertas : iste non senlit injurias: ridel oppro-
feclionihus frcquentius langeris; vel quibus tenta- D bria, contemnit darnna.mortem lucruni repulal: imo
tionum maculis a maligno spiritu acrius impugna- nec mori se putat, cum magis de morte ad vilam
ris. Cum tolum interioris exteriorisque hominis transire se sciat. Quem sie amor Dei inlrinsecus li-
slalum et habitum , in quantum possibile est, plene gatum tenet, nec ad modicum quidem exire eAle-
cognoveris, et non solum qualis sis, verum etiam rius valet; sed interius in ejus desiderio flagvat,
qualis esse debueras ; de cognitione lui poleris tanto amplius, quanlo familiarius, et eo vehemen-
suble.variad contemplatioiiem Dei. Quantum nam- tius, quo fvequenlius. Qui sic in amore Dei jugitcr
que quotidie in cognitione proficis, tantum al altiora delectatur, frequenter mentis excessus palilur : ab
semper tendis. Sed jam. fortassis ascendisti, jam omnibus prsesentibus et terrenis raptus, coram Der>
ad cor tuum rediisti, et ibi slare didicisli : nec hoc praesentatur; et dum pulchritudinem ejus conside-
sufliciat tibi. Disce ibi habitare, et mansionem fa- rat, magnitudine pulchritudinis ejus attonitus, totns
oere : 340 et qualicunque mentis vagalione inde in ejus admiratione suspendilur. Miratur Regis glo-
abslractus fueris, illuc semper redire feslina. riam, regni magnificcniiam, supernse civitatis i.o-
Absque dubio per multum usum quandoque tibi bililatem, et civium felicilatem; contemplatur etiam
vertelur in obleclamentum : in tantum ut absque glorise decorem, Dei bonitatem, inlernse suavitatis.
nig TRACTATUS DE INTERIORl DOMO. , £16
(kiiccdinem, ct seternse quietis tranquillitatem. Me- A catum dissimulat; et cum corripit, non insultat.
dkalur Patris potentiam. Filii sapientiam, Spiritus Tranquilla est, quia omnibus est dulcis, et nultt
sancli benignilatem, et angelicse nalurae bealitudi- gravis : ulcns amico ad graliam, inimico ad palien-
iiem. Deleclatur de Deo in Deum, dum ejus pielatem tiam, cunctis ad benevolcntiain, et quibus pctest ad
minatur, et decorem contemplatur. 0 quam jucun- beneficentiam. Talibus enim domus animoe sedifica-
dum sentirclur, si non esset ad tam niodicum ratur. Quod si forte, ut fieri solet, ftir advenerit, qui
ptas! Rapilur, dum sola coeleslia contemplatur, ct non venil, nisi ut furetur, et mactet et perdal: si,
contemplando jucundatur. Sed cum ibi stare diutiusi inquam, fur venerit, id est vel cordis elatio inlrin-
«OTiatitr,subito labitur; et rediens ad se nulli po- secus oriens, vel appetilus humanoe laudis extrin-
test •inlimare quod vidit supra se : sed agnitionei secus adveniens, seu aliqua quaelibet pestis, quae
susrvitatis illectus, gustatse dulcedinis suavilatem,, domum istam machinetur perfodere; tunc ralionis
et illam •coelesteniinfusioncm laelilise spirilualis in- ira, quasi canis, thesauruin cuslodiens, cvigilct, la-
tra semctipsum miratuv. Revoivit etiam in cordc. tret, mordeat et jugulet: irruens in hostes, ncmini
suo tacita mentc incorporeoe lucis clarilatem, ct in- parcat, iiiillum intrare permittat; sed clamitet, ct
timae satictatis saporem, et illud intcrnoe quietis se- excitel intus habitantes ad arma capessenda. Unde-
"
«retum, et summa? tranqiiillitatis arcanum. In hu-. B cunque vilium. sive clam, sive palam noccie tenta-
jus contemplatione conlemplationisque dulcedine. verit, procul illud arccat, ut sit secura eonscientia.
mens delectabililer aflicilur, et mirabililer delecta- Sccura est quando accusationem non patitur, vel
tnr. Voiet ergo, cl non dcficiat. Volet, doncc anlc> pro tempore boni, vcl pvo prsesumptione mali.
341 Regem pcrvcniai, ibique ploret et suspiret, Mundaestet bene sibi conscia, cum nec de proeter-
mactetque se in lacrymis : deprecetur vcniam, po- ito juste accusatur, nec de proesenti injusle dele-
sltilet gralia-m; nec inde rccedat, quousque Deum, clatur. Pura est, cui Deus ncc sua peccala imputat,
quem nimiBm offcndcrat, placatum sentiat, e( ab eo) quia non fecit: nec aliena, quia non approbavit:
consoialioiiem rccipiat. nec negligenliam, quia non tacuit : ncc supcrbiam,
CAPUT VIII. quia in humililate permansit.
De ralione illuminala, columna septima. CAPUT X.
13. Deniqne ratio per mentis exccssum in con- De cura conscienlim prmferenda scientim.
tempiationem sublimium suhlcvata, et in divinse e 17. Multi quaerunt scienliam; pauci vero con-
contemptationis arcanum rapta, alque ibi illumina(aa scienliam. Si vcro tanto studio et sollicitudine qiiac-
ad cognilionem verilatis ct vcri luminis, inflam-_ r/ reretur conscienlia, quanto quacrilur saeculavis ct
mata ad dcsidcrium bonilalis, omnes illicilas volu- vana scientia, et cilius apprehenderetur, et utilius
ptates, affecfiones, et vagas memoriae cogilaliones,; retineretur. Cogitare riamque de conscienlia, sensus
cordis dispersiones, animi flucluationes, spiriluss est consummatus; et qui cuslodii illani, scmper crit
evagationes, cl mentis distracliones in unum colli- securus. Salva reverenlia sapientise, ulilius cslcuv-
git, atquc in illo felicitatis fonle totum suum desi- rcre ad conscientiam, quam ad sapicntiam; nisi sa-
derium flgit. Locum superiorem ratio semper obti- pientia illa sit quoe aedificct coiiscienliam. Tunc
*»';at, nullusque motus adversus eani sit rebellis; enim se intelligit anima, cum illustratur conscicn-
sed omnia ei obtempcrent, sicut et ipsa obtemperattt l'a! 342 tunc impletur cor bona conscicntia, cum
Deo. Si vero aliquem motum ad id quod non debet,t in seDeum, et in Deo mutua revolutione scipsam
vel quomodo non debet, moveri scnserit, non con- receperit imago crcata. Creatrix imago in imagine
sentiat, scd illico resistat. Nam solus consensuss crcata, nihil aliud cst nisi sapienlia in anima, nisi
reos nos facit, eliamsi aliquid impediat ne operaa gloria in conscientia, nisi sanctificatio in arca. 0
subsequantuv. Tunc enim anima mori, sicut scri-i- quam incffabilis esl pielas Dei, quoetanlam majcsta-
ptum est, dicitur cum ipsa ratio ad pcccatum perir tem inclinat ad tantam humilitatem! Qui creavit
conscnsum curvatur. Anima enim qum peccaverit, [, D
1 nos, creatur in nobis : et quasi parum cssct nos
ipsa morietur (Ezech. xviu, 20). Resislal ergo nec Deum patrcm habere, vull etiam nos fieri sibi fra-
morialur : pugnet ut coronetur. Mclesla est lucla,i, trem ct matrem. Quicunque, inquit, feceril volunla-
sed fructuosa; quia si habet poenam, babebit ct co- i- tcm Palris mei qui in cmlis est, ipse meus fraler et
ronam. Non nocct sensus, ubi non cst consensus: : maier esl (Mailh. xn, 50). Frater, obediendo; ma-
imo quod resislenlem fatigat, vincenlem coronat. ter, genc;ando: frater, per hoereditatis participa-
CAPUT IX. tionem; mater, per aliorum instruclionem. 0 fidelis
De nolis et tilulis bene mdificatmconscientim. anima, expande sinus, dilata affcctus; ne angu-
16. Sicnimirum, sic oedificaturbxma conscientia. j. stieris in visceribus tuis concipere, quem lotus or-
Bona conscientia est, quae peccata proetcrita punit,t, bis non potuit comprehendere, donec Virgo bcata
et punienda committere refugit: quoe si pcccalum m illum fidc conccpit. Fide namque Chrislus concipi-
sentiat, peccato non conscntit: quam si cogitatio io lur, verbi prsedicatione nascilur, devotione nutri-
inquiuat, ralio lavat. Recta conscienlia est, cui ni tur, amorc tenelur. Sit ergo conscienlia pura, ut
suum peccatuni displicet, cl aiieno non consertit : Deum eonducat ad hospitium nostrum : sit sollicita
nec propler hoc pcccatorem dimillit, ncc ejus pcc- c- circa fidele obsequium, ne tanta majcstas recusct
517 TRACTATU5 DE INTERIORI DOMO. 519
cordis gremium ; sit devota, ut soli Deo placeat,, A j tenetur, vcl vane occupatur , ad seipsum redeal, e,t
soli Deo intendat, ncc rccedat ab eo. Talis con- scipsum discutiat: cuinque invenerit culpam, ti-
Ecientia loetificatanimam, et exbibet se Deo gratam,, meat poenam. Quserendo aulem culpam, nusquam
et hominibus et Angelis reverendam, et sibimetipsii illam nisi in se reperiat: reperta autcm culpa et
placata et quieta exislit. poense causa, seipsum puniendo se ante se statuat,
CAPUT XI. et tanquam alium se judicet; se equidem culpatum,
De commodiset fructibus bonxsconscientim. anle se afflictum; se rcum, anic se judicem seve-
18. Conscientia est cordis scienlia : quoe dupli- rum ; se impium, ante se ad pietatem reversum :
citer inlelligUur; vidclicet vel illa quoe se novit perr proponat se ante se; decernat quid a se faciendum
se, vel illa quae praeter se eliam alia novit ex se. sit de se; justein se injusto infligat justa flagella.
Cor enim et se novit sua conscientia, et mulla alia. Loquatur etiam sic sibi: Quia pacem deseruisti apud
Quando novil se, appcllatur conscienlia : quando) Dominum Deum tuum, et bellum incurristi apud tc-
proeter se alia, nominatur scientia. Conscienlia bo- ipsum, scissuram pateris, ut tu a le ipso condem-
na, titnlus est religionis, templum Salomonis, agerr neris. Quia pactum pacis rupisli, vis quod non vis,
benedictionis, hortus delioiarum, aureum reclinato- et non vis quod vis : a teip;o condemnaberis. No-
rium, gaudium Angelorum, arca foederis, thcsauruss B 1 lenda vis : volenda non vis. Ec?e de ore tuo te judi-
Regis, aula Dei, habitaculum Spirilus sancti, liberr co, serve nequam. Aflligeitaque te, et statue te con-
signatus et clausus, et in die judicii aperiendus. tra faciem tuam, ut aspicias turpitudincm tuam, ct
Nihil cst jucundius, nihil tutius, niliil ditius honai recogites stultitiam tuam. Sic igilur in miseriis suis
conscientia. Premat corpus, trahat mundus, terreatt ad seipsum revertitur cor, et sistitur cor ad cor. Vis
diabolus, et illa erit secura. Bona conscientia se- est quaedam quse sic de corde operatur, et retinet cor
cura erit cum corpus morietur; secura, cum animai fluxum et vanum; ne profluat in abyssum extenni-
coram Deo proesentabitur; secura, cum ulrumquee nii. Vis ista seu violentia rapit rcgnum ccelorum.
in die judicii ante tribunal terriflcum justi Judiciss Regnum cwlorum, inquit Donlinus, vim palitur, et
statucttir. Futur« bealitudims non est utilius reme- violenli rupiunt illud (Matlh. xi, 12). Nobile regnum
dium, nec certius teslimonium bona conscientia. possidet, qui cor suum possidet. Non regnat, qui in
Cum mundus omni volubililate circumrotelur, plo- corde suo deditus servitutibus viliorum, prsesidet
ret, rideat, pereat, transeat; nunquam inarcescitt urbibus ct turbis populorum. Solus is rcgnat, qul
hona conscientia. Suhjiciatur corpus in poena, ini deposito cordis imperio, ad leges ralionis ordinat
jejuniis macerelur, verberibus lanielur, equuleo dis- tttam familiam motuum interiorum et exleriorum.
(cndatur, gladio trucidetur, crucis supplicio affli-. *- Si inswgit rabies lconina, premilur per patientiam:
gatur; et secura erit conscientia. si petulantia hirci, per abstinentiam : si ferocitas
19. In speculo conscientise status exterioris et in- apri, per mansuetudinem: si superbia unicoinis,
terioris hominis cognoscitur. Anima enim novit se,, per bumilitalem.
quae sine speculo esl. Speculuin mundum, clarum CAPUT XIII.
ct purum totius religionis, bona conscienlia. SicutJ
cnim mulicr quae viro suo sive amico placere desi- De mobilitale cordis reslringenda per consideratio-
nem majestatis et polentim divinw.
derat, in coiiluilu spcculi imagincm oppositam red-
deniis, decorem ct pulchriludincm faciei componit: 21. Non invenitur autem inter caelerasartes libe-
sic anima in quibus ah imagine veritatis discedit, rales ars istaprse aliisliberalis, qua leneaturcor quod
vel in quibus vesligia crealricis imaginis recipiat, onini mobili mobilius est, quod omni lubrico lubrico-
in conscicnlia relegit et intelligit. Non immerilo sius est. Mobilitatecnim nalurali instabile, vel in pun-
conscicnliam spcculo comparavimus; quoniam in ctofixuinrecusatconsislere :cujusvitain motu cst, et
ea tanquam in speculo rationis oculus, (am quod motus est ei vita. Movetmolem tolius corporis huinaui
dccens, quam quod indeccns est in se. claro aspc- P r tanlillus iste in corde vitalis motus : et qua coercca-
c(u apprehenderc potest. tur arte, ut alia movens, ipse non moveatur? Forte
CAPUT XII. mola asinaria si ad collum ei suspendatur, non
De custodia et refrenatione cordis ad bonam con- moveretur. Imo raulto magis cum mola concitaretur.
scientiam. necessaria. Agendum ilaque cum eo est, ut circumeat terram,
20. Vita uniuscujusque non cognoscitur, nisi in et perambulet eam; si forte velociorem, et mobilio-
couscientia : nee venilur ab bonam conscientiam, rem se invenire queat. Si super terram similem sui
nisi per cordis custodiam. Cor enim suo arbitrio di- non invenerit, etiam gyrum cceli circumeat, et rotas
missum, aut ad vitam se verlit, aut ad mortem. currum Dei ad cursum suum admoveat. Quid tunc
Yelle namque peccare, malum est: peccare, pejus : facict ad illos qui ambulant super pennas ventorum?
in pcccalo perseverare, pesslmum est: nolle poeni- Forle et cum illis contendere poterit. An et cum illa
tere, morlale. Quidquid igitur cor cogitat, quod ad virtute currct, quoeallingit a fine usque ad finetn
litililatem stiam vcl pioximorum 343 ojuoquomodo fortiter, et disponit omnia suaviter? (Sap. vm, 1.) an
iion perlincat, rcspucndiim est. De divcrsis igitur cl illam apprehcndct, de qua dicilur, Mobilio- esi
muiidi parlibus, in quibus cor vagum ct pvefimduni omnibus mobilibussapicniia? (Sap. vn,24.) Saltcm
519 TRACTATUS DE 1NTERI0RI DOMO. 520
cum viderit tam spatiosis saltibus transilientem A appellantur apudicis etcastislabiis.motu inordinato
suam potentiam, potentiam Creatoris sui, subsistat rempublicam infestaverint? Certe abscindantur, non
et dimittat alas suas, retinens se, et habenis deificae ferro, sed jejunio; noii detruncatione, sed mortili-
comparationis se ad se colligens et cohibens, non catione. Vtinam, inquit Apostolus, abscindanlur qui
transgrediatur terminos suos. Sic enir.i sancta ani- vos conlurbant (Galat. v, 12). His persuasionibus cor
malia in visione Ezechielis, cum fieret vox super cffvenatum, in praecepscursum suum rapiens, teneri
firmamentum, quod imminebat capili eorum, stabant polest,utsit bonaconscientia. Bcna est, si habeat in
et submiltebant atas suas (Ezech. i, 25). Quod plane eordepuritatem,in ore verilatem,in aclione rectitu-
sancli faciuut, cum perlustratis operibus et mira- dinem. Pro his namque merebitur Ti initaiis visio-
bilibus Dei super intelligibilibus absconditis myste- ncm. 0 beata visio, in quasicDeus erit notus atque
nobis in singulis
riis, nihil se scirc deprehendunt, sed momento sta- pevspicuus, ul videatur a singulis
teroe omnia opera sua appendunt. Tunc se non a se nobis: videalurin seipso; videatur incoelo novo.etin
inoveri cor inlelligit; quia per se immobile perma- tcrra nova, atque in omni quse tuncfuerit crcaiura !
CAPUT XV.
nerel, nisi qui omnia movct, illud quoque inter om-
nia moveret. Mutuatum igilur a Deo cognoscens De libro conscienlim emendando.
molum suum, jam non nsurpel ut proprium, sed ul p, 24. Humana conscicnlia est Domini vinea, quam
commodatuin. Ad voluntalem namque commodan- cxcolerc dcbent peccatorum confessio, et eorum
tis, commodalarius uli debet commodato : alioquin salisfaclio , et exbibilio bonorum operum , et
1'uitum facit in rc commodala. custodia eorum. Unicuique est liber sua con-
scientia : et ad hunc librum discutiendum et
344 CAPUT xiv. cmendandum omues alii inventi sunt. Anima cum
De admonitionibus divinis, quibus subinde movetur de corpore cgredictur, nullum alium praeter cou-
cor Iwminis ad cauie utendum creaturis, et re-
ctum sui ipsius regimen. scientiae suse librum secum portare poterit, atque
22. Cum igitur te moverit Deus, vel moveri voin illo cognoscet quo debeat ire, et quid debeat re-
luerit, o cor humanum, movcaris: aliter non mo- oipere. Ex his quoe scripla erunt in libris nostris
vearis; quia iion esset moveri, sed commovcri. Sed judicabimur, cl ideo scribi debent secundum cxem-
quando te movet Deus? Cum admonet. Admonct plar libri vitoe: et si sic scripti non sunt, saltem
aulcm sic : Vane occuparis, o cor sapiens ct omni corrigendi sunt. Confeiamus ilaque libros noslios
praerogativa excellens, in his quoe vanitates vanita- cum libro vilse : ct si quid aliicv habuerint, cor.i-
tum sunt. Non te decel bis subcsse, sed proeesse. Te gantur, ne in illa ultinia coliatkne, si qtiidpiam
indigent isla, ut melius et commodius subsislant : C aliler iuventi fuerinl habentes, abjicianlur. Beatus
lu his neque ad beatitudincm indiges, uequc ad im- homo, qui se potest cognoscere el dcspicere, pro-
mortalitKlein. Vialicuni quidcm jumenlo luo prae- bare et improbare. Nam qui sibi displicet, Dco pla-
parant iu via, scd si ad lncnsuram sumantur, non cct : ct qui sibi vilis est, Deo charus est. Multoe
ad superfluilatem. Ex superlluilate enim ciborum sunt scientioe hominum, sed nulla nielior est illa,
quandoque infunduutur jumcnla, et in ventris ni- qua cognoscit homo seipsum. Quamobrem redeam
miain eflluxionem resolvuntur, ita ul ex refectione ad cor nicum, ct ibi slare, assuescam , ut totain
dcficianl. Sic corpus luuin, o princ.eps el domine vitam meam 345 possim discutere, ct meipsuni
corporis, si regulas ncccssitatis excesserit, et ad cognoscere. Omnes miscrias mcas coram Deo ef-
barathruniconcupiscentiaa os aperucrit, lacum pcr- fundani, si forte illa sua magna pietas moveat eum.
ditionis sibi effodil in hospitio reparationis, et de Confitebor ci peccata mea, cui omnia nuda sunt et
remedio comparat cxitium, de vehiculo naufragiuin. aperta , quem fallcre non posstim, quia sapienlia
Quid proinde? Superfluum tollil necessarium. Aufcr esl; nec effugere, qtiia ubique est.
si.ipevfliia, el nulli deerunt necessaria; quia de su- CAPUT XVI
pcvflucnti copia aliorum nascilur valde xgra alio- D Deploral liomocoram Deo miserias suas, inquieludi
iiim inopia. nem cordis, el ad mula propcusioncm.
23. Tuum cst male acta covrigeic : tuuni est in 25. Audi crgo, piissime Deus, confcssionem
ovdine, et oflieio familiam iiiembroium covporis, ct mcam; ct respice ad pietatem luam, et fac mecuni
aninise motuum disponcre : luum, singuloruni ne- secundum misericordiam luam. Audi quam soepedc
gotia sccundum comjielcntiam assignare. Non tit memoria inea te expulil irruens turba plurimarum
in icgno corpovis tui, qui lcgcs et jura inslitutorum cogitatioiium, quse velut plebs ad aliquod spectacu-
luorum inipunc pravaricetur; non oculus, non nia- liini solcnt efflueie in cov meum. Dum oraie vel
nus, non pes, non auris, non guttur. Quid cnim de canlave in monaslerio volo, nescio cujusmodi stulta
ignobilioribus ct plebciis membris dicam? Si vel cogitatio cor meum rapit, ct ducit per diversa loca.
altrectare rcbcllionem pvoesumpserint, lapidibus Cumque illud ad me revoco, tenere non possum, sed
obruantur, jaculis increpalioiium confodiantur, et illico elabitur, et huc illucque dispergitur, et per
noverint regem Salomonem sedere super mulam innumera effunditur. ldcirco crebra lerrenarum cu-
rcgis, id est ralioucm super scnsualilalem corpovis. piditatum illecebra, et vanilalum effusio ita cor
Quid si puJibunda illa, quse velalo semper nomir.e meum occupant, ut quoJ vitare studcam, hoc cogi-
m TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. 522
tem, animoque volvam. Non enim est in potestate A giat. Adjuva me, Domine Deus meus, ut huic tam
mea cor meum et cogitationes meae, quse ex impro- pestifero et mortifero vitio resistere possim. Scio
viso effusaementem meam animumque confundunt, enim quia quod resistenlem fatigat, vincentem co-
atque alio trahunt quam ego proposueram. Ad saecu- ronat. Scio etiam quoniam si mentem meam cogi-
laria revocant, mundana inferunt, voluptuaria in- tatione immunda polluero, tibi, qui muiiditiaeauctor
gerunt, illecebr&sacontexunt : ipsoque in tempore es, placere non valeo.
quo levare mentem meam ad te paro, inanibus co- CAPUT XVII.
gitationibus infectus, ad terrena plerumque dejicior. Pergit accnsare et deplorare miserias suas circa co~
Hujusmodi perstrepentium cogitationum tumultus a gitaliones amarulentas, abusum membrorum, et
corde quolidie amovere volo, nec valeo : sed visa et rerum exteriorum ad vitw usum speclanlium.
audita, dicta et facta ad memoriam revocant, et in 27. Cor mundum crea in me, Deus, quoniam non
ea cum magna importunitateperstrepunt. Cogitanda solum vana cogitatio illud occupat, et turpis inqui-
cogito, cogilata recogito, et eadem iterum atque nat, verum etiam amara dissipat. Ssepenamque ali-
iterum replicare non cesso : et cum diu multumque qua injuria commotus, densis cogitationum lumul-
quidquid potero cogitavero, sine cogitationibus esse " tibus in corde premor. Hiuc inde sollicilus et caecus,
non possum, sed Intrant et exeunt, atque alisealias occasionemvindictae de accepta injuria rimor, con-
introducunt et excludunt. Haec invitus sustineo; silia multiplico, et nihil aliud nisi jurgia quse foris
pleruinque lamen consentio, cum per ea quae vidi, desunt, in corde perago. Praesenles non video, ab-
vel feci, sine utililate, absque discretione, vaga sentibus contradico, intra memetipsum contumelias
mente discurro. Ita mens mea scmper mobilis, et profero et recipio, receptis autem durius respondeo.
nuuquam stabilis, semper vaga et velut ebria, per Cumque qui obviet nullus adsit, rixas in corde com-
diversa distrahitur. Graviter pecco, cum cor meum pono, insidias invidenlium considero, et quid contra
derelinquo; quoniam gravis jactura est quse per ne» jurgia movere possint penso : exquiro quid respon-
gligenliamlit. Vim patior cum illud me deserit. Con- deam; et cum rem nullam teneam, vacuus litigator
firma cor meum, Deus, quoniain cum stare in se- elaboro. Sicque diem in otium, noctem vero in co-
metipso nititur, aliquo modo a semetipso etiam ne- gitationem verso. Torpeo ab utili opere, quoniant
sciendo derivatur. Ita peccandi consuetudine etiam fatigor illicita cogitatione. Ita mens intus pugnat,
cum nescio pecco : et cor meum cor vanum per cum menti nemo repugnat. Nonnunquam vero quod
inflnita deducitur, et in multa desideria dividitur. egi iu corpore, hoc postmodum importuna cogita-
26. ln nocte vero cum dormire volo, multarum „ tione verso in mente : et multoties gravius torqueor
rerum imagines et phantasias clausis oculis video, in recordatione, quam prius captus fueram in operis
easque invilus tolero : quantoque ab eis aciem men- perpetratione. Soepe etiam ea quae nuuquam feci,
tis avertere nitor, lanto amplius illsese mihi inge- nec in voluntate habui, ita recogito, quasi pceniteat
runt, et molestiis turpium cogitationum cor meum me illa non fecisse. Ab occultis meis munda me,
maculant. Inde est quod saepemihi nocuit morlifera Domine; quoniam cum nihil exterius ago, intus
(.'.electalio,quaeex recordatione proeteritorumpecca- graviter pecco. In corde enim servo depicta quse
torum nasci solet, sed maxime ex recordatione libi- vidi et feci. Ideo temporalium rerum tumultus in
dinis. Haecenim pestis quo praa coeteris vitiis est corde versare non cesso, etiam cum vaco. In cogi-
milii familiarior, eo ad nocendum proclivior, et ad tatione ei;:m comedo, cum jejuno : loquor, cum ta-
repellendum difficilior.Nam cum eam repellere volo- ceo : irascor, et tranquillus sum : corpus requiescit,
nolenti mihi se ingerit, blande onerosa, displicendo et animus huc illucque discurrit.
placens, et placendo displicens. Carnis libidinem 28. Ila vitam istam sine culpa nunquam transire
nunquam fugere potui, sed semper me persequitur, potui: nec hoc quidem quod laudabiliter vixi, sine
et cuni aliqua delectalionis cogitatione , vel visus aliquo realu est, 'si remota pietate disculiatur. De
inlentione me comprehendere potest, non diebus ne- D necessilatibus meis eripe me, Domine.Crebro nam-
que noclibus requiescere sinil. Subtiliter intrat, et que dum necessitatis debita reddere studeo, volu-
mentem occupat, et aisi subito repellatur, allicit et plalis vitio deservio : sub velamine necessilatis,
incendit, et quasi virus pestilenliseper totum corpus cado in laqueum voluptatis. Soepissimenamque co-
paulatim se diffundit. Cogitationes pravas multi- medi ct bibi non ad necessitatem, sed ad volupta-
plicat, affectionesmalas generat, delectatione illicita tem : et quod necessitati satis erat, voluplati parum
mentem afiicit, et ad consensum pravitatis animum erat. Cogitavi etiam de cibo et potu, quando non
inflectit, omnesque animae virtutes corrumpit. Hac debui, et ubi non debui, et plus quam debui. Cogi-
peste cum astrictus leneor, divelli ab ea vix pos- (ando de escis, epulas in cogitatione tola die rumi-
sum, quoniam slimulos ejus confiteri aut nescio, nabam. Cum tegendis membris vestimenta quaero,
aut erubesco; tam subtiles et turpes sunt. Revera non solum qusetegant, sed quse extollant, expeto :
diflicile est libidinis incendia exstinguere. Impube- et contra frigoris torporem, non solum quoeroquae
res stimulat, juvenes inflammat, viros enervat,senes muniant per pinguedinem, sed quae mulceant pev
et decrepitos 346 fatigat. Non aspernaiur tugu- molliticm : non solum quae per mollitiem tactum
ria, non reveretur palatia. Utinam sola coenobia fu- muleeant, sed qux per colorem oculos seducant.
PVTROL TLXXXIY. 17
TRACTATUSDE INTERIORIDOMO. 524
Cum pro aliqua necessitalc licenliam loquendi alicui A pterca stattiam me anlc mc, et judicabo me ipsum,
liabui, locutus sum non solumde necessariis, verum nt illius extremaeet trcmcndsediei judicium evadera
efiam de non necessariis, et de his quaead me non possim. Damnat mc conscientia mea, quanquamdi»
pertincbant, et de quibus licentiam non habebam. vinum judicium nondum me damnet. Accusatme de
Immersi me colloquiis hominum. Ibi loculus sum homicidio, quod, si opcre non feci, voluntate lamen
11011 ad aedificalioncm, sed ad dcstructionem; non ac desiderio saepe peregi. Accusat me de adulterio,
quod decebal, sed quod Iibebat: locutus verba vana et eodem modo respondeo. Accusat me de invidia ;
et risui apta, verba otiosa et inutilia. Verbositali confiteor ct ego, quoniam invidia soepissime cor
deserviens, detractioni studens, os meum mendacio nietim laniavit. Pcr invidiam namquc, sancte viven-
et delraclione inquinavi. Lingua mea omni fallacia tium merita, mea feci invidendo peccata. Nam bona
plena cst, et nocuit inihi plus quara omnia membra. quoe ab eis flcri, vel dici audiebflin, vera omnino
Nam ea quoeaudivi vcl vidi, nunquam eo modo quo non credebam : ipsas rcs bene geslas, in malum
dicta vel facta sunt, referre possum : sed alia affirmo male interpretando converlebam.Omnemalum quod
pro aliis, et ssepc mulia interscro superflua; atque de illis mendax fama jactabat, statim tanquam si
ita vel nimium laudando, vcl vituperando, fere quo- ego vidissem, credebam. Omnia mala meis semulis
ties loquor, mentior. B fin^cbam, et ex profcctu eovum ueficiebam. Hsec
29. Guttur insatiabili ardet ingluvie : gula diver- vero odia intra me abscondebam, et in meos crucia-
sis saporibus satiari non potest. Cor pravum, dolo tus "nutriebani. Proficientibus invidebam, peccanti-
ct malitia plenum, per puram confessionempurgarc bus favebam, de malis eorum gaudebam, et de pro-
nunquain 347 potui. Manus ad opus pravum fuc- fectibus lugebam.
runt paratse, et ad operandum bonum pigrse. Slo- 31. Gratuitis inimicitiis ardebam, et hanc mali-
machus et intestina nimio cibo et potu ssepe sunt tiam mei pectoris dcprebendi timebam. Semper
distenta, et ideo dolore sunt plena. Nam unde gu!a eram ei amarus, et nunquam certus : et ita amicus
delectatur, inde venter inflatur, corpus infirmatur, eram d-iaboli,et inimicus mei. Inter amicos discor-
et saepemors sequitur. Per gulae delectationemcor- dias seminavi, discordanles in dissensione confiv-
rui in ventris ingluviem : el unde debui mihi parare mav:, opinioncs eorum mendaciis dccoloravi, in
salutem, inde contraxi nimium comedendo perni- spiritualibus camalia laudavi, ut spiritualia bona
ciem. Pedes velocius me portaverunt ad aliquam eis deessc persuaderem. Amicitias simulavi, ut
curiositatcm speculandam, quam ad ecclesiam. eos qui se incaute niihi committebant, qua possem
Oculi iniquo inluitu me perverterunt, omnemquc arte deciperem. Odiorum mihi occasionera pravis
motum corporis mei ad immunda desideria traxe- C suspicionibus coacevvavi; et ita daemones,quorum
runt. Aures citius aperui verbis otiosis et vanis, facta sectabar, laetilicavi.Multisvelut amicus fui in
quam sanclis. Delectatus est odoratus vauis odori- obsequio, hostis in anima, comptus in verbo, turpis
bus; gustus, diversarum rcrum diversis saporibns : in factj. Proditor ftii secrelorum, tenax malarum
necnon singuli alii sensus, his et illis, juxta qucd suspicionum, utrobiquo perveisus. Et ita persectitus
cuique suus ferebat appetitus. Ita, Deus meus, in est inimicus animam mcam, humiliavit in terra vi-
omnibus membris meis nalurae modumexcessi. Oni- tam meam (Psal. cxi.n, 5). Piissime Domine, unde
»ia membra mea velut conjuratione facta inimico possum esse bonus, qui in bono sic fui malus? Ego
meo de mc dominium tradidere, cum morte foedus peccabam, et tu dissimulabas: prolongabam multo
iniere, pactum pepigere cum inferno. tempore iniquitatem meam, et tu pietalem 348
CAPUT XVIII. uiam; quia pcenitentiam et indulgentiam cogitabas.
Ullerior accusalio proprim iniquitalis, prmserlim Da ergo misericordiam misero, qui tam diu peper-
circa vitium invidim,odii, jaclantim, etc. cisli criminoso. Credo namque quoniam quidquid
50. Eripe me, Domine, ab homine malo, id est, mihi condonare decreveris, sic erit quasi nunquam
a me ipso; a quo recedere non possum. Nam quo- Q fueril.
cumquc me verto, vilia mea me sequuntur: ubi- 32. Non solum invidia cor meum afilixit, verum
cumque vado, conscientia mea non me deserit, sed etiam vanitas circa varias delectationes languentem
prsesens assistit, ct quidquid facio, scribit. Idcirco animura involvit. Per vanitatem namque de operi-
quanquam humana sublerfugiam judicia, judicium bus, quorum mihi conscius non eram, turpiter me
proprise conscientiaefugere non valeo. Et si homi- jactavi. Gestiebam etiam docere quae nesciebam.
nibus celo quod egi, mihi tamen, qui novi malum Crecfide me sublimia volebam, delectabilia gravibus
quod gessi, celare nequeo. Proprii reatus conscien- anteponebam, exsecrabar verbo quod animo concu-
tia non me requiescere sinit, sed de die in diem ve- piscebam, appcllationes virtutum meis vitiis impo-
hementer me torquet, et de die judicii vehementius nebam, et ila me ipsum fallebam, et faventes mihi
terret. Nam in die iila cum Dominus ad judicium decipiebam In promissione honesta fui velox, in
venerit, uniuscnjusque conscientia ad testimonium exhibitione mendax; a bono mutabilis, mali tenax;
adducetur, et apcrto libro conscientiae,omnis culpa in verbo gravis, animo lurpis, ubique fallax; laetus
ante oculos reducetur : alque ita cogente conscien ad prospera, fragilis ad adversa; inflatus ad obse-
tia, unusquisque erit accusator et judex suus. Pvo- quia, anxius ad opprobria, immoderatus ad gaudia '
525 TRACTATUSDE INTERIORIDOMO. 526
facilis ad humana, diflicilis ad honesta. Miseri- A quse ago, ad deterius propinquo; quia dum menti
cordissime Domine, ita defecerunt in vanitate dies lsetitiam pariunt, et quamdam securitatera gignuni,
mei, in quibus debui flere commissam iniquitatem, mens mea secura redditur, et in torpore laxatLr.
excitare remissam voluntatem,suspiraread amissam Saepeetiara me ipsum et opera quse feceram lauda-
haeredilatem, aspirare ad promissam felicitatem, vi, et ab aliis Iaudari 349 volui. Plerumque laus
properare ad angelicamsocietatem,repropitiari tuam humana, quam non quaerebam,mihi oblata placuit:
majestatem. et cum ex ea incaute extollerer, subito multa qusefe-
CAPUTXIX. ceram ad memoriam venerunt, ut amplius in ela-
Adhuc gemit el plangit coram Deo miserias ac vitia tione attollerer. Quae subtiliter replicans, atque in
sua. jnum cuncta coacervans, coepimagis magisque de-
33 Terret me tota vita mea, Deus meus, quoniam ceptus intumescere. Dumque in mei admiratione
diligenter discussa apparet mihi aut peccatum, aut occupalus defigerer, mihi dans gloriam, et non Deo
sterilitas : et si quid fructus in ea videtur, sic est aut a quo omnia acceperam, omnium fructum amisi:
siraulatum, aut imperfectum, aut aliquo modo cor- atque ita didici quoniam qui me laudahant, adver-
ruptum, ut possit aut non placere, aut displicere sum mc jurabant. Quanto enim quisque in semet-
tibi. Et cum vere ita res sit, sic est mihi quasi non B ipso gloriatur, tanto a Dei amore disjungitur.
ita sit: quod est miseria super miseriam. Sic co- 55. Ita, Deus meus, inferno appropinquavit vita
inedo, bibo, et dormio securus, quasi jam transierim mea. Si me liberabis, habebo unde tibi gratias
diem mortis, et evaserim diem judicii et tormenia agam: si inde non liberabis, non habeo unde te re-
inferni. Sic ludo et rideo, quasi jam regnem te- prehendain, quoniam justus es. Heu mihi! qualis
cum in regno tuo. Idcirco multiludinem iniquitatum vixi! quanta mala feci, et dixi! Pudet qui sic vixe-
mearum expavescens, sed de lua pietate confidens, rim, et quod natus fuerim. Mallemnon esse, quam
libi Creatori et Redemptori meo, qui veniam et in- talis esse. Bonus eram, et malura me feci; utique
dulgentiam post reatum per puram et lacrymabilera qui sponte me feci miserum, justum est semper
confessionemassequi promisisti, conflleor, quoniam esse miserum. Conscientia mea meretur damnatio-
in peccalis conceptus sum, et in peccatis nutritus; nem; poenitentiamea nou sufficit ad satisfactionem:
et per omne tempus vilae meseusque ad hanc diem sed certum esl quoniam misericordia tua delet om-
rn peccatis sum conversatus.Nullum invenio pec- nem offensionem.Dele ergo, p!e Domine, iniquita-
catum, a quo non sim aliquo modo inquinatus. Per tem meam multitudine miserationum tuarum. Ego
superbiam namque praeceptatua et seniorum meo- vero qui usque ad hanc diem sine causa vixi, amodo
rum trausgressus sum. Silentiumel taciturnitatem, sine causa vivere nolo.
sicut regula docet, non tenui. Quod mihi licitum 56. Sed heu miser! haectain saepesic confessus;
non fuit, habui, dedi, et accepi. Clamores paupe- surgens, cadens sum defessus: repeccando toties,
rum et miserorum non libenter aut misericorditer confltendo totie*. Multotiespromisi me eraendare;
andivi, nec eos in infirmitatibus suis visitavi. Sua- et nunquam tenui, sed semper ad peccatum redii;
denlibus mihi in malum consensi. Facilius multa in et prioribus sceleribus nova et deteriora conjunxi.
imo, quam unum in summo cogito ; facilius repre- Nunquam, ut debui, mores meos in melius mutavi;
hendo aliorum vitia quam mea : et quod in aliis re- nec a malefactis recessi. Plurimos etiam, me per-
prehendo, facere non erubesco. Facilius uniuscu- dens, peccare feci, et multis causa mali exstiti: et
jusque vitia quain virtules intendo. Cum aliorum exemplisvitaemesenonnulli subversi sunt. Ecce pec-.
delicla cerno, mca non.aspicio. iu meis delictis sum cala mca, misericordissimeDeus, non abscondo, sed
cleinens, in alienis rigorem tenere volo.Ad irrogan- ostendo; accuso me, non excuso; quoniam iniquita-
das contumelias sum validus, ad tolerandas infir- lem meam cognosco. Nec idcirco justus sum : quo-
nius; ad obedicndum piger, ad lacessendos vero niam si alter ita me accusaret, sicut ego me ipsum
alios importunus; ad ea quaefacere et debeo et va- Q accuso, patientcr sustinere non possem. Desperare
leo, lorpens, ad ea vero quae facere nec debeo, nec utique potuissempropter nimia peccata ct vitia, cul-
valeo, paratus. Ita rcpleta est malis anima mea, pec- pas, ct infinitas negligentiasmeas, quaeegi, et quo-
catis mcis exigenlibus. tidie indesinenter ago corde, ore, opere, et omnibus
34. In ecclesia me deteriorcm reperio ; ante alta- modis, quibus humana fragilitas peccare potest;
ria sacra devote non supplico : vasa sacra non re- nisi Verbum tuum, Deus, caro iieret, et habitaret in
verenter tracto : in choro sum corpore, et in aliquo nobis. Sed desperarejam nonaudeo, quoniam sub-
negotio mente. Nunc intus maneo, nunc loras exeo : ditus ille libi usque ad mortem, mortem autem cru-
lanta est levilas coiporis, nec non et menlis. Aliud cis, tulit chirographum peccatorum nostrorum; et
canto, et aliud cogito. Psalmodiseverba profero, et affigensillud cruci, peccatum crucifixitet mortem.
psalmodisesensum non attendo : sed mente vagus, Gratias tibi ago, Domine Deus meus, quoniam visi-
habitu dissolulus, oculis allonilus, huc et illuc pro- tasti me, et ostendisti mibi peccata mea. Nunc pri-
spiciens; quaecumque ibi geruntur, perlustro et mum te inspirante didici ad cor meum redire, et me
pcrspicio. Vsemihi! quoniam ibi pecco, ubi peccata ipsum cognoscere.Advocaboergo aliqneni de amicis
emeridare debco. Nonnunquam vero in ipsis bonis tuis, et ei omnia delicta mea exponam, sicut raihi
527 TR.VJTATUSDE INTERIORIDOMO. Sgg
praecepisti; ul cjus consilio et auxilio ab omni- A { filios Dei sto, habiluin monachi, non eonversatio-
bus meis possim iniquitatibus liberari et tibi re- nem habeus. In magna corona, et ampla cuculla,
conciliari. salvamihi omnia existimo. Tanquam arbor sterilis
CAPUT XX. terrara occupo, et velut jumentum vile, plus con-
Confessiocoram prmlato, sumo quam proficio. Altiorem alterius locum teneo,
57. Audi ergo, pater, miserum peccatorem : audi et nullius oflicium suppleo : sed sum sicut truncus
vocem lacrymanlis et poenitentis : attende quam sine frondibus et fructibus. Alii me pascunt de la-
graviter peccavi, et Creatorem meum off.-ndi. Deo boribus manuum suarum, sicutpraebendariumsuum.
jtibente ad cor meum redii; et inde exclusis omni- Ego autem tanquam pauper et miser, nec clericum,
bus prseter Dominum Deum et me ipsum, totam vi- nec laicum gero. Cantare namque et legere nequeo,
tam meam discussi lanto diligentius, quanto fami • laborare nescio : sed sum opprobrium hominuni,
liarius . et ut vcrum fatear, nihil aliud ibi inveni, pecore vilior, cadavere pejor. Tolerabilius enim ca-
nisi locum horroris, et vastae solitudinis ; conscien- nis putridus fetet hominibus, quam anima pecca-
tiam videlicetdiu neglectam, omnino incultam, spi- trix Deo.Idcirco taedet me viverc: vivere erubesco,
nis ct tribulis obsitam, ct omni horrore plenam. quia parum proficio. Mori timeo, quoniam non sum
Nullum enim invenio vitium, a quo non traxerim "* paratus : malo tamen mori, et misericordiae De:
aliquod contagium. Turbavit me ira, laceravit me me committere et comraendare, quia benignus ei
iuvidia, inflavit superbia. Inde contraxi mentis in- misericors est (Joel n, 13), quam de mala mea
constautiam, oris sciirrililatcm, opprobria proximo- conversatione alicui scandalum facere. Tola nam-
rum, scelera detractionum, linguae eflrenalionem. que die verecundia mea contia me est, et confusio
Seniorum meoruni imperia non servavi, sed judi- faciei mesecooperuit me (Psat. XLIII,16), cum vi-
cavi : de meis negligenliis objurgatus, aut rebellis deo me somnolentiim ad vigilias, tardum ad horas
fui, aut murmuravi; prseferri me melioribus impu- canonicas, et pigrum ad opera manuum. Alios au-
denter affeclavi; simplicilatem spiritualium fralriini tem video tam strenue et devote divinis inleresse
irridenter 350 exagitavi; meas sentenlias proca- laudibus; alios vero ita reverenter et alacriter co-
citer jactavi; obsequia delata fastidivi. negata quoe- ram Deo assistere, et eum laudare : ego autem com-
sivi; juniores meos elatus despexi. Nou observavi pungi ad lacrymas nequeo; tanta est duritia cordis
in obsequio reverenliam, in sermone modestiam, mei. Cantare non libet; orare non delectat; anedi-
in inoribus disciplinam. Habui in intentionc perti- tationes sanctas non invenio : tanta est sterilitas
naciam, in corde auritiam, in sermocinatione ja- r animaemeae,et devotionis inopia quam patior.
clantiam. In humilitate fui fallax, in odio pertinax, 59. Heu mihi! oranes in circuito meo visitat Do-
in jocatione mordax. Subjectionis impatiens, poten- minus, ad me autem non appropinquat. Nam alium
tiaesectator, ad opus bonum plger, ad unilatem fe- quidem intueorsingulansabstinentise; alium, admi-
rus, ad obsequium durus; ad loquendum quse ne- randsepatientiae; alium, summsehumilitatis et man-
sciebam promptus, ad supplantandum paratus, fra- suetudinis; alium multse misericordiae et pictatis :
tern» societati inhumanus. Temerarius in judi- illum in contemplalione frequenter excedere; hunc,
cando, clamosus in loquendo, fastidiosus in audien- pulsare et penetrare ccelos orationis instantia;
do, prsesumptuosus in docendo, effrenatus defor- aliosque, in aliis prseeminere virtutibus. Omnes
miter in cacbinnando : onerosus ainicis, infestus considero et prospicio ferventes, omnes devolos,
quietis, ingralus beneficis, inflatus obsequiis, et omnes in Christo unanimes, omnes donis coelesti-
imperiosus subjectis. Saepejactavi me fecisse quod bus et gratia aflluenles, tanquam revera spirituales
non feceram, vidisse quod non videram, dixisse homines, quos Deus visilat, et in quibus babitat.
quod non dixeram. Dissimulavi etiam me non fe- In me vero nihil borum invenio; quoniam declina-
cisse quod feceram ; negavi me dixisse quod dixe- vit Dominusin ira a servo suo. Inde est quod, cum
ram, non vidisse et audisse quod videram et audie- ]D alii vigilant, ego dormio : quando alii cantant in
ram : et ita ex omni parte sum reus. Reus iu sae- monasterio, ego huc et illuc discurro : quando alii
culo, reus in claustro : sed ibiperignoranliam, hic in aliquo secrcto loco se furanlur a colloquiis ho-
per negligentiam; et utrumque me terret. minum, ut ibi loquantur cura rege angelorum, ego
38. Verumtamen multo amplius terret me, quod qusero colloquia hominum : cum alii vacant 351
in monasterio anlc conspectum Dei deteriorem me lectionibus, ego fabulis et verbis otiosis : quando
invenio. Collocavit me Deus in loco voluptatis, in alii disculiunt et dijudicant semetipsos, ego judico
domo ubertatis, m paradiso deliciarum : ego veroi alios. Aliis placet communis vita, communis disci-
roiseret miserabilis, inter mensas epulantium famei plina, et commune studium : et mihi placcnt anguli
pereo, juxta fonlem sitio, ante ignem algeo; et adi et diverticula. Sic, sic ex quo peccare potui, nun-
neutrum manus extendere volo, lam pigcr snm et quam a peccatis et malis operibus cessavi. Peccatis
desidiosus. lta tempus amitto quod Deus mihi sua peccata semper accumulavi; et peccata quae ali-
pietate indulserat ad agendam pcenitentiam, ad obli- quando operibus implere non potui, malis volunta-
nendam veniam, aa acquirendam gratiam, ad pro- tibus et malis desideriis nunquam perficere cessavi.
merendam gloriam. Quasi quoddam monslrum imer 40. Super omnia mala delectatio carnis, quae ab
520 TRACTATUS DE 1NTERIORIDOMO. 53»
ipsis cunauulis semper mecum crevit, mihi semper A indulgentiani accipicl. El quanlo quis frequentius»
adhaesit, nec adhuc jam prse senectute deficientibusi quanloque vehementius dc suo rcatu inlerno dolore
membris me deserit, multis et variis modis infeli- aflicitur, tanto cerlior, .tanloque securior de indul-
eem animam meam maculavit, dissolvit, captivavit,, gentiaevenia elficitur. lnde est quod animam poeni-
et omni virtule destilutam, inanem et debilem red- tcntioelacrymis afllictam, lam frequenter quam li-
didit. Fateor hujus operis nefarii immundis recor- benlerconsolatur Spiritus paraclctus. Ulam frequen-
dationibus me ssepe esse commolum et incensum,, ter visitat, illam libenler conforlat, et ad venisefidu-
ardores non modicos et inhoncstos passum : et noni ciam plene reformat, quaiu sua scelera flendodam-
solum mearum deleclationum mala memoria ett nare, et damnando flere considerat. Incipit extunc
stultse recordationes mihi nocuere ; sed etiam alio- quaedam familiarilas inter Deum et animam, eo
rum malefacla mihi narraia, et per reCordationes; quod haecse senliat ab illo ssepius visitari, et ex
sordidas ad memoriam reducta, cor meum noni ejus adventu non tantum jam consnlari, imo ali-
parvo veneno iniquitatis maculavere. Et in hocmi- quoties quodam ineffabili gaudio repleri.
serabililer miserabilis sum, quia non tanlum doleo> 352 *3. Sed ad haecquis idoneus? Profeclo vere
quanlum dolendum me cognosco ; sed sic securus; pcenitens. Omnia ctenim in coufessione lavantur:
" conscientia mundatur, amaritudo tollilur, peccatum
torpeo, velut quid patiar ignorem.
41. HQCvero mihi est omni infelicitate miserius,, fugatur, tranquillitas redit, spes reviviscit, animus
quod ila opere perversus, ore pollutus, corde im- hilarescit. Post baplismum nullum aliud nobis con-
mundus ad altare accedo, et Chrisli corpus manibus; stilutum est remedium quam confessionis relugium.
meis pertractare non pertimesco. Accedo elatus ad1 Sit ergo devota cordis compunctio, vera oris con-
humilem, iratus ad milem, crudelis ad misericor- fessio, discreta carnis mortilicatio, repentiua vitio-
dem : et tamen patitur humilis elatum, mitis irarum exstirpatio, lseta bonorum operum exhibilio.
tum, crudelein misericors. Accedo servusad Domi- Nonerubescas Deoconfitcri, cui non potes abscondi.
num, non amore, sed timore; non devotione, sed Ipse enim novit abscondila cordium, cui omnia nuda
usu. Accedoad Dominum. cujus percussi servum. sunt et aperta; ante cujus conspeclum cuncta nostra
Ad Patrem accedo, cujus occidi filium; percussi peccata sunt scripla. Sed quod ibi scribit transgres-
verbo, occidi exemplo : nec tamen pertimesco Do- sio, hic delet confessio. Non-te igitur pudeat dicere,
mjnum, nec revereor Patrem. Manens in lurba fra- quod non puduit facere. Quod si forte pudor est li-
trum, turbans aliquos, et ab aliquo turbalus, quan- bi, milii soli peccatori peccata tua exponere; quid
doque accedo ad pacificum. Appropinquo etiam talis Q ( facturus es in die judicii, ubi omnibus exposila tua
ad osculum pacis, qui prius reconciliatus accedere apparebit conscienlia? Si cogereris coram mullilu-
debuissem ad osculum turbali fratris. Convincit me dine nudo corpore transire, non posses non eru-
reum et Dei inimicum mea iniquitas; peccatum liescere : cur ergo minus confunderis, quando. im-
meum ssepe separavit me a Deo. Idcirco obsecro munda cogitatione in menle sordidaris? cur minus
te, paler, ut me instruas, quomodo possim, aut erubescis pudenda cordis, quam pudenda carnis?
semper stare cum Deo meo, aut redire, cum ab eo, cur magis vereris vultus Iiominum, quam vultus
peccalis meis exigentibus, motus fuero. angelorum ? Talis confusioseparat a Deo.Omnis spes
CAPUT XXI. veniseet misericordiaeest in confessione vera. Si-
Palris spiritualis ad confilenlem responsio el mulata namquc confessio non est confessio, sed du-
instructio. plex confusio. Excludit enim miseraiionem Dei mi-
42. Confessio tua, fili, ad lacrymasmecommovit, serise simulatio: nec dignalio locum habet, ubi
tumpropter me, tum propter te. Proptermefleo.quo- fuerit dignitalis prsesumptio. Provocat vero compas-
niam quaecumquede te dixisti, eadem fere aut simi- sionem humilis miseriae confessio. Nulla est enini
lia reperioin me ; et multa admemoriam revocasti, tam gravis culpa, quse non habeat veniam per pu -
quorum oblitus fueram. Propter le gaudeo.quoniam D ] ram confessionem. Vitia igitur cordis lui et pravas
visitavit te Oriens ex alto. Non enim longe es a re- cogitationes illico manifesta. Peccatum enim prodi -
gno Dei. Notilia namque peccati, initium est salutis. tum cito curalur: crimen vero. tacendo ampliatur.
Confidoin Domino, quoniam quidquid minus est in Vitium si patet, fit ex magno pusillum: si latet, fit
te fervoris et boni operis, huinilitas supplebit purse ex minimo magnura. Nam velox confessio veloci-
confessionis. Quacumque namque hora peccator tcr medicinam facit, Meliusest ut vites vitium, quam
conversus ingemuerit, salvus erit (Ezech. xvm, 21, utemendes.: ne fbrte cum incurreris, revocare non
27), quoniam cor contrilum et humiliatum Deus possis.
non despiciet (Psal, L, 19). Tardius siquidem vide-
CAPUT XXII.
lur Deo veniam peccalori dedisse, quam ille acce- Remedia
suggerit adversus pravas cogitationese/fica-
pisse. Sic enim festinat misericors Deus absolvere cia; memoriam Passionis Chrisli, et novissimo-
reum a tormento conscicntise suse, quasi plus cru- rum.
ciet misericordem Deum compassio miscri, quam 44. Quoties te sentis turpibus cogitationibus pul-
ipsum miserum compassio sui. Qui enim verc poe- sari, et ad illicilain delectationeni allici; toties pone
nilel el veraciter dolel, absque dubio ct absque mora ante raenlis oculos quomodo Christus in cruce crik-
531 TRACTATUS DE INTERIORl DOMO. 552
ciiixusest pro te. lntuere quomodo a Juda Judseis A sator et judex tuns. Convictus teste propria con-
traditur, et quam viliter pertractatur, blasphematur scientia, et testibus oculis ipsius Judicis, fugere non
et colaphizatur, judicatur et condemnatur, exspo- poteris : sed tremens et anxius stabis suspensus ad
liatur et flagellatur; ad ultimum vero contumeliis gravissimam sententiam in angusto periculo et in
et opprobriis affectus inler duos latrones suspendi- periculosa anguslia, lanquam illico recepturus quod
tur: clavis cruci aflixus, spulis derisus, spinis coin perpetuum amittere non poteris. Judex tunc erit
ronatus, lancea perforatus. Ex omnibus partibus vehementer iratus, et terribiliter districtus : sen-
sanguis emanat, et inclinato capite emittit spiritum. tentia ejus semel lata erit immutabilis: tortores
lta Redemptor tuus morilur pro te: et tu nescio cu- horribiles, qui nunquam miserentur, erunt parati,
jusmodi sordida cogitalione sordidaris in mente! ut, data sententia, tedamnatum ad tormenta rapianl.
Sufficerc posset hsec ctfgitatio ad excludendas ora- Tormenta erunt sine intervallo et sine tempera-
nes illicitas cogitationes. Sed ecce ad alia transea- mcnto: timor cohturbabit te, cum terra aperietur
mus. coram te, et tu rues et cades in stagnum sulphuris
45. Considera quomodo morieris, quando aliqua ardentis et fetentis. Ignis exterius carnem luam
gravi inlirmitate vexatus, et ad extrema deductus, comburet; vermis interius conscientiam corrodet:
ibi ad terram projectus, inter longa suspiria et dif- BI ibi eris sine flne, sine spe veniaeet misericordiae.
ficiles singultus, inter diversos dolores et timores Omniavero gehennsesupplicia superabit, Deum non
animam exspirabis. Tunc veniet corpus in pallorem videre, et bonis carere, quse in potestate liabuisti
et horrorem, in saniem et fetorem: erit vermis et obtinere.
cibus vermium. Animam vero mox capient et ra- 47. Si vis omnes malas cogitationes a corde tuo
pient larvales illaefacies, quae eam in exitu prsesto- expellere, haec ssepecogita. Ibi namque est cogitatiD
lantur: et ex omni parte terrebunt eam dsemones tua, ubi estaffectio tua; ibi cor tuura, ubi est de-
terribiles et horribiles. Cogita quis eam defendet a siderium tuum : quoniam illud ssepius in cogita-
rugientibus praeparatis ad escam: quis consolabitur tione volvimus, cujus amore plus affecti sumus. In
eam, cum teterrima illa raonstra dsemouiorum oc- cogitatione sua cadit quisque, vel stat. Si bona co-
cursantia sibi catervatim ruere videbit: aut quis de- gitas, cogitatio tua sancta eustodit te. Si mala co-
ducet per ignotam regionem. Attende etiam quam gitas, Spiritus sanctus disciplinseeffugiet ficium, et
subilo venit dies ultiina : subilo venit, et forsitan auferet se a cogitationibus quaesunt sine inlelleclu
hodie erit. Jam adest; jam prsesentaberis ante tre- (Sap. i,5); eritque templum Dei spelunca diaboli:
mendum Judicem: accusaberis multis et magnis of- r quoniam quem Deus deserit, diabolus arripit. Spiri-
fensis ; non uno, non paucis, sed innumeris crirai- tus sanctus suggerit bona et dulcia : spirilus malus
nibus; non parvis, sed immensis; non dubiis, sed inala et amara, vana, inulilia, et immunda. Et ideo
certis; non brevi accusationc, sed tara longa, quani quacumque hora malacogitatio cor tuum tangit, non
longa est lota vita tua, nou tino accusatore, r.ed tot consentias illi: nec sinas eam in corde luo mauere,
quot sunt delicta tua. Ipse Judex erit dislrictus ac- sed illico repelle. In initio cogitationis iniquoe re-
cusator tuus. Omnes etiam spiritus boni ct inali co- siste, et fugiet a te. Nam ante Dei oculos non vo-
ramDeo te accusabunlcum eo. Boni, quia 353 êo lant vacuae cogilationes nostrse: et nulla momenta
debent sequitatem; mali, quia tuam servant iniqui- temporis in animum transcendunt sine statu retribu-
tatem. Tot judicibus et populis astabis, quot prae- tionis. Cogitatio prava delectationem parit, delecta-
cesserunt te in opere bono. Tot arguenlibus con- tio consensum, consensusactionem, actio consuctu-
funderis, quot tibi prsebuerunt bene vivendi exem- dincm, consuetudo necessitatem, necessilas moi-
plum. Tol convinceris testibus, quot te monue- tem. Sicut vipera a filiis suis in utero positis lace-
runt bonis sermonibus, et justis aclionibus. Om- rata perimitur, ita nos cogitationes noslroe inlra
nibus populis nudabuntur iniquitates tuae, et cunctis nos nutritoeoccidunt. Daemonumest malas cogita-
agminibus patebunt universa scelera tua, non so- D 1 tiones suggerere: noslrum est illico illas expcllere.
lum actuum, verum etiam cogitalionum et locu- Nam in animo nostro eas jacere, nostrae altinet vo-
tionum. luntati, et proprioedeputatur culpae. Voluntalenam-
46. Mulla vero peccata tunc prorucnt ex itcpro- que sua caditqui cadit, etvoluntale Dei stat qui stat.
viso, quasi ex insidiis, quae modo non vides, et for- Cogilatio tamen immunda mentem non inquinat
sitan plura et terribiliora his quse nunc vides. Un- cum pulsat, nisi cum hanc sibi per delectationem
diqueerunt tibi angusliae.Hinc erunt accusantia pec- subjugat.
cata; inde, terrens justitia : subtus, patens horri- CAPUT XXIII.
dum chaos inferni; desuper, iratus Judex:intus, i De damnis peccati superbim, invidim, et detractionis.'
urens conscientia; foris, ardens mundus. Si justusi 48. Superbia sicut est origo omnium criminum;
vix salvabitur, peccator sic deprehensus in quami ita est ruina om.niumvirtulum. Ipsaenim est in pec-
partem se premet? Latere erit impossihile: apparerei calo prima : ipsa in conflictu postrema. Ipsa autem
intolerabile. ln tanto discrimine torquebit te tuai in exordio mentem per peccatura prosternit: aut in
conscientia male sibi conscia, cruciabunt cordis ar- fine de virtulibus dejicit. Idcirco est omnium pec-
cana. Cogente etiam conscientia, tu ipse eris accu- calorum pessima; qnia tam per virtutes, quam pcr
S33 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. 534
vitia humanam 354 mentem exterminat. Caetera A < pereunt, qui per verba vana dilabuntur. Qui laudent
vitia solas illas virtules impetunt, quibus ipsa de- non appetil, nec contumeliara sentit. Discernete tuo
struuntur; ut luxuria pudicitiam, ira patientiam : judicio, non alieno. Nemo enim magis scire potest
sola vero superbia contra cunctas animi virtules se quis sis, sicut tti, qui conscius es tibi. Quid enim
erigit, et quasi generalis ac pestifer morbus omnes prodest dum malus es, si bonus praediceris? Qualis
corrumpit. Idcirco nisi omnia opera nostra hiimi- haberi vis, talis esto.
litas prsecesserit, comitata et consecuta fuerit; pro- Si sapiens fueris, te semper habebiseumdem.
posita quam intueamur; apposita cui adhsereamus; Stude loqui non quod libet, sed quod oportet. Qui
interposita qua reprimamur : totum de manu extor- otiosum verbum non reprimit, ad noxia cito transit.
quet superbia. Quantalibet sit justitia operis, apud Magna virtus est, si non lsedas a quo loesuses :
internum judicem nulla est, si hanc elevat tumoi magna gloria est, si cui nocere potuisti, parcas.
mentis. Perit revera omne quod agitur, si non solli- Nobile vindictmgenus est ignoscere victo.
cite in humililate cuslodiatur. Signa superbioc hsec Quidquid tibi contigerit adversi, pro tuo. peccalo
sunt: clamor in locutione, amaritudo in silentio; evenit tibi. Tempera ergo dolorem tuum, et dic :
dissolutio in hilarilate, furor in tristitia; honestas Juxta modum deliclorum parva datur ultio. Mala
in imagine, inhonestas in actione, rancor in repre- "' aliorura bono tuo supera. Vince malitiam bouitate:
hensioiie. delrahentium errores dissimulando calca : non sis
49. Invidiaestanimi tinea.Sensum comedit,pectus in pace infidus, nec levis in amicitia. Odientcs ad
urit, mentem afficit: cor hominis quasi quaedam pacem invita, discordantes ad concordiam revoca.
pestis depascit, et cuncta bona ardore pestifero de- 355 CAPUT xxv.
vorat. Invidus alienum bonum, suum facit invidendo Varia et prwclara morum documenta proponit.
peecatum. Cum peccatores quosque conspicimus, 51.Conscientia hominisabyssus multa. Sicut enim
non facileeos judicemus, sed magisdefleamus; quia abyssus exhauriri non potcst; sic cor hominis eva-
in similibus aut lapsi sumus, aut lahi possumus. Si cuari a cogilationibus suis non polesl: sed conlinua
vis delinquentem corripere, aperte increpa, nec oe- volubililate in eo volvuntur. Mare magnura est, et
culte mordeas. Quid enim prodest, si me nescienle spatiosum manibus; illic reptilia quorum non est
aliis mala mea referas? Vaeilli qui suam renuit numerus (Psal. cm, 23). Sicut enim reptile latenter
corrigere vitam, et alienae non desinit detrahere. Si repit, et sinuosis anfractibus huc et illuc dcambulat:
vis detrahere, tua in te peccata retorque : non alio- ita conscienliam hominis venenatae cogitationes in-
rum delicta, sed propria cerne. Nunquam enim aliis .p trant et exeunt; ut nesciat homo unde veniant, aut
detrahes, si te bene inspexeris. De malo alieno os quo vadant. Hoc bene cognoverat, qui dicebat: Pra-
tuum non coinquines; non detrahas peccanti, sed vum est cor hominis, et inscrutabile; et quis cogno-
condole : quoniam grave peccatum est detractio. scel illud (Jerem. xvn, 9)? quod scrulalionem non
Detrahentes et audientes pari reatu detinentur. Sicut recipit, nec cognitionem.
irasceris alteri quando "detrahit tibi: sic irascaris 52. Nulla pcena gravior est prava conscientia
tibi quando detrahis alteri. Detractio est mordacior Malaconscicntia propriis agitur slimulis. Si publica
quam vera cordis reprehensio. fama te non damnat, propria conscientia te con
CAPUT XXIV. demnat; quoniam nemo potest se ipsum fugere.
Varia monita de vilanda curiositate, mendacio, vani- Vis nunquam essetristis? Benevive. Bona vila sem-
loquio, et vindictw studio. per gaudium habet : conscientia rei semper in pcena
50. Multos seducit curiosilas. Tamdiu qmsque est. Ita clemens esto in alienis delictis, sicut in luis :
sua peccata ignorat, quamdiu curiose aliena consi- ncc quemquam clislrictius quam le judices. Sic
derat. Qui semetipsum aspicit, non quaerit quid in alios judica, ut ipse judicari cunis. Lex tua te con-
aliis frequenter reprehendat; sed in semetipso quid stringit. Judicium quod aliis imponis, ipse portabis.
lugeat. Quod inter se loquuntur homines, nunquam D Nullum ante judicium condemncs : ante pvoba, et
scire desideres. Omne etiam genus mendacii sum- sic judica. Non enim qui accusatur, sed qui convin-
rnopere fuge. Neccasu, nec studio loquaris falsum: eitur, reus est. Valde periculosum est de suspicione
quia os quod raentitur occidit animam (Sap. i, 11). quempiam judicare. In ambiguis, Dei judicio serva
Per nullam fallaciam vitam alicujus defendas. Fuge sententiam. Non eligas cui miserearis, ne forte prae-
inhonesta verba : rejice verbum quod non sedificat tereas illum qui meretur accipere. Omnibus (29) te
audientes. Vanus enim sermo cito polluit mentem : tribue,si potes,quoniam incertum est pro quo magis
et facile agilur, quod libenter auditur. Vanus enim placeas Deo. Major sit benevolentia, quam quod da-
sermo, vanse conscientiae est index. Mores hominis tur; quoniam tale erit opus tuum, qualis fuerit in-
lingua pandit; et qualis sermo oslenuitur, talis ani- tcntio tua.Qiii cum tristitia «lanumporrigit, fructum
inus comprobalur : quoniam ex abundantia cordis remunerationis amitlit. Non est misericordia, ubi
os loquilur (Matth. xn, 54). Sermo vanus non erit non est benevolentia. Non auferas uni, undetribuas
absque judicio; quia ab omni rectiludinis statti de- alteri; quoniam nil prodest si inde alium rcficis,
(29) Vidctur dcesse, vetentibus

555 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. 535
unde alium inanem facis. Abjice a te quidquid tuum A . cum ab exleriori sensualitatc se videt exclusiim, in-
bonum proposilum impedire potest: contemne vivens teriora collectis viribus aggreditur et ingveditur :
quae post mortem habere non potes. sed spirilualis homo qui omnia judical, ejus astu-
53. Diflicile est, imo impossibile, ut prsesenlibus tias non ignorat. Reprimit quod potest; quod non
quis fruatur bonis, ct futuris : ut hic ventrem, et potest, tolerat : quia etsi latratum canis sustinet,
illic mentem impleat; de deliciis transeat ad deli- morsum non timet. Mordet, cum ad consensum
cias; ut in terra et in ccelo gloriosus appareat. Si pertrahit: latrat, cum suggerit; et tunc non vulne-
vis cura.laetitia animi vivere, noli multa habere. rat, sed coronat; quoniam etsi rcsistentem fatigat,
Istam quisque flniens vitam, nisi quod meruit in non obligat nisi consenlientem. .
ipsa, non potest habere post ipsam. Quanlo namque CAPUT XXVII.
inferius delectamur, tanto a superno amore disjun- De oratione, et modo recte orandi.
gimur.Nullussit casus quem non meditatio tua prae- 56. Oratio est mentis devotio; id est conversio m
veniat: nullus sit casus qui te imparatum inveniat. Deum per pium et humilem affectum. Humilem e.x
Propone nihil esse quod tibi accidere non possit. conscientia inflrmitatis proprioe : pium ex conside-
Vita foveam, in quamvides aliumcoram tececidisse. ratione divinse clemcntise.Nullo alio modo Deus ci-
Aliorum perdilio tua sit cautio. Dum nescimus, re- ^ tius ad misericordiam flectitur, quam si animus
pente mors venit. Nescimus enim quid hodie nobis deprecantis ad eum toto devotionis affectu conver-
contingat : et ignoramus an hac nocte animam tatur. Nil ita Deum complectitur, quemadmodum
nostram condilio mortis deposcal. Quolidie ad finem purus mcntis affectus. Idcirco cum orare volueris,
vttae tendimus, et ad mortem properamus. Idcirco solus soliludincm cordis tui ingredere : et collecto
singulis horis cogitare debemus, quo singulis mo- spiritu tuo, integra mente et vacua curis, oralionis
mentis properamus. Unde Dominus ait per prophe- domum intra : el stans coram Deo ante unum ali-
tam : Perditio lua, Israel, ex te : lanlum in meauxi- quod de altaribus, orationis inslantia coelos pene-
lium tuum (Osee xm, 9). Quasi diceret: Ut pereas, tra : et prsesentatus choris coelestium, in ipsorum
imputa tuomerito; ut salveris, meo auxilio. Nun- prsesentia miserias et calamitates, quaspateris, mi-
quam oportet poenitentem habere securitatera de serandus deplora. Prode tuam necessitalem, posce
peccatis. Nam securitas negligentiam parit, et ssepe corum pietatem, et ego confido in eo qui dixit, Pe-
incautum ad vitia transacla reducit. Non solum gratite, el accipietis (Luc. xi,9), quoniam si persevera-
via, sed et levia cavenda sunt peccala. Mulla enim veris pulsans, non exibis inde vacuus. Sic ora cum
levia unum grande efllciunt: sicut solent de parvis P oraveris, quasi sis assumplus et [praesentatus ante
ct minimis gultis immensa flumina cresccre. Non faciem majestatis in excelso throno : ubi millia mil-
est dubium quod qui casti perseverant et virgines, 1'uimministrant ei, el decics centena millia assistunt
angelis Dei efliciuntur auiualcs. ei (Dan. vn, 10). Tunc veraciter oramus , quando
CAPUT XXVI. aliunde non cogitamus. Sine intermissione orare
De ventris imporlunitale et versutia diaboti. deberaus (f Thess. v,17).* Nam sicut nuilum est
54. Nullus homini tam improbus exaclor est, momentum, quo homo non frnatur aut utatur Dei
quam venter, qui quotidiana famis exactione te pietate et misericordia : sic nullum debet esse mo-
iirget, Cum caeteris vitiis, etsi interdum nascimur, inenlum, quo eum prsesentem non habeat in me-
interdum 356 tarnen cum eis non morimur : scd moria. Felix anima, quae omnes evagationes menlis
cum islo nascimur, et cum isto morimur. Multis in unum sludel colligere, et in illo verse felicitatis
creditoribus reliquit mc obnoxium pater meus : sed fonte desiderium flgere. Quando oramus, Spiritum
ib onnibus liberatus sum. Unus tamen superest a sanctum ad nos vocamus. Oratio cordis est, non la-
quo liberari non possum, id est venter. Venter prse- biorum. Neque enim verba deprecantis Deus inttn-
cepta non audit: poscit, appcllat. Non cst tamen dit; sed orantis cor aspicit. Vis virtulcs tuas auge
modestus creditor: parvo dimittitur, si modo dederis D re ? Prodere noli. Quod manifestando potes amit-
ei quod debes, non quod potcs. Quosdam proesciens tcre, lacendo custodi. Quibusdam enim concessum
Deus peccare posse, in salutem flagellat eos infirmi- est tantum bene agerc, et fructum boni operis non
tate corporis, ne p°xcent: ut eis utilius sit fvangi habere : quod ipsi sibi auferunt per sludiura humanoe
languoribus ad salutem, qtiam remanere incolumes jactantise. Sicut glacies calore dissolvitur, ita virlus
ad damnationem. Est perniciosa sanitas, quse ad ore laudantis.
inobedientiam ducit: est et salubris inflrmitas, quoe 57. Cum ad cor meum redire volo, desideriortnn
per divinam correpliouem mentem a duritia fvangit carnalium turbse, tumultusque vitiorum, tentationi-
et humiliat. bus suis eogitationem meam dissipant, et intentio-
55. Diabolus quando decipere quemquam tentat, nem cordis in oratione perturbant. Et dum converli
prius naturam uniuscujusque intendit : et indc se ad Deum post perpetrata vitia studeo, et coutra
applicat unde aptum hominem ad peccandum aspi- hacceadem vitia, quseperpetravi, illum exorare co-
cit. Blandis et lenibus menlibus luxuriam, atit va- nor; occurrunt cordi phantasmata peccatorum quae
nam gloriam proponit: asperis vero mentibus iram, fcci, et mentis meaeaciem rcverberant, confundunt
Btiperbiam, vel crudelitatem. AdveisarJus noster animum, et deprecationis meoe vocem premunt,
537 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO 538
Ita mala qrse feci, cogitationi 357 nieaj su's >ma~ A'l 60. Quacumque arte verborum quis juret, Deus
ginibus impressa, in ipsa mea oratione me contur- qui conscientise teslis est, ila hoc accipit, sicut ille,
bant. Coeterum quanto graviore tumultu cogitatio- cui hoc juratur, intelligit : qui vero dupliciter jurat,
num carnalium premor, tanto ardentius orationii dupliciler reus fit, quia et nomen Domini in vanura
insistere debeo. Et quantum peccatorum meorumi assumit, et proximum dolo capit. Soepe Deus hic
phantasmala in oratione plerumque patior ; tantumi puniri tolerat, quos ad salutem perpetuam parat.
necesse estut inlentio cordismei quo durius repelli- Jucimditas cordis est vita hominis. Cor pravum da-
tur, lanto valentius insistat orationi: quatenus co- bit tristitiam. Omnis boni impedimentum est tristi-
gitationis illicitse tumultum superet, atque ad pias> tia. Humilitas nec ipsa irascitur, nec alios irasci
aures Domini nimietate suse importunitalis lamdiui permittit. Humililas esl, si quando peccaverit in te
irrumpat, donec cogitationes malas manu sancli de- frater tuus, antequam illum peccasse pceniteat, dimi-
siderii ab oculis cordis abigat. Hsec est vera tran- serisilli. Unusquisque talem indulgentiam acceplu-
quiliitas, cum tota mens in se ipsa colligitur, et ini rus est a Deo, qualem ipse dederit proximo suo in
uno seternitatis desiderio immobiliter figitur. Debet; se peccanti. Frustra Deum propitiari sibi quserit, qui
proinde fluctualionem cordis restringere, et ad unius; cito placari proximo negligit. In lua inlirmitate non
veri gaudii desiderium, cogitationum et affectionum "* te despicias, sed ora Deum, et curabit te. Ssepe
motus colligerc. multos Deus non exaudit advoluntatem, utexaudiat
CAPUT XXVIII. ad salutem. Duobus modis oratio impeditur, ne im <
De vitiis et abusibus lingum, cantus , juramen- petrare quis valeat postulata - hoc esl, si aut mala
ti, etc quisque committit, aut si delinquenti in se debila
58. Multum loqui, stultitia est: quoniam in mul- non dimittit.
tiloquio peccatum deesse non potest (Prov. %, 19). 61. Vera confessio et vera poenitentia est, quando
Lingua dicitur, quia lingit. Lingit adulando, mordet sic poenitet hominem peccasse, ut crimen non re-
detrahendo, occidit mentiendo. Ligat, et ligari non petat. Nihil pejus est quam culpam cognoscere, nec
potest : labilis est, et teneri nou potest; sed labitur deflere. Si videris aliquando persecutorem tuum
etfallitur. Labitur ut anguilla, penetratut sagitta; nimis saevientem, scito 358 °.u'a ascensore suo doe-
tollit amicos, multiplicat inimicos; movet rixas, se- mone perurgetur. Omnis homo qui alium in cor-
minal discordias. Uno ictu multos percutit et inter- pore persequitur, prius ipse in corde perseculionem
licii Blanda est et subdola, lata et parata ad exhau- sustinere cognoscitur. Super tria firma sedet humi-
rienda bona, et miscenda mala. Qui custodit lin- Q litatis perfectio : ut attendat homo quid fuitanle or-
guam suam, custodit animam suam (Prov. xxi, 25); tum, quid est ab ortu usque ad occasum, quid erit
quoniam mors et vita in potestate linguse est (Prou. post hanc vitam. Unde enim superbiat homo, reme-
xvm, 21). Quilinguam suam et ventrem custodire morans quod fuit vile semen , et sangUis coagulalus
non potest, monachus non est. Cujus peccatum in utero; postmodum in deserto hujusvitae miseriis
quisquis sequitur, necesse est ut ejus peenam se- expositus et peccato; tandem cinis, et esca vermium
quatur. Uniuscujusque casus tanto majoris est cri- futurus in tumuloj?
minis, quanto priusquam caderet, majoris erat Unde superbit homo, cujus conceptioculpa,
virtutis. Per quae peccasti, per hsec et torqueberis. Nasci parna, labor vita, necessemori ?
Secutus es carnem; flagellaberis in carne. Crimen Quando vel quomodo, vel ubi, nescire?
non est in rebus, sed in usu agentis. Ssepepro-
CAPUT XXIX.
lixa lectio, longitudinis causa memoriam legentis De
cordis instabililate confessiopcenitentis,et respon-
obiitterat. sio patris spiritualis.
59. Surit quidam voce dissoluti, qui vocis suse 62. Solus solitudinem cordis mei ingredior, et
modulatione gloriantur : nec tantum gaudent de cum corde meo paulisper confabulor, ab ipso quae-
dono gratise, sed etiam alios spernunt. Tumentes D rens de ipso et de his quse circa ipsum sunt. Cor
elatione, aliud cantant quam libri habeant: tanta meum, cor pravum, vanumet vagum, omni vohi-
est levitas vocis forsitan et mentis. Canlant ul pla- bilitate volubilius : de uno in aliud vago incessu
ceant populo, magis quam Deo. Si sic canlas, ut ab transit, quserens requiem ubi non est. In omnibus
aliis laudem quseras'; vocem tuam vendis, et facis enim quae videntur, requiem qusesivi, et veram re-
cam nou tuam, sed suam. Habesin potestate vocem quiem in eis invenire non potui. Dcinde rediens ad
tuam, habeto et animum. Frangis vocem, frange me, consistere in me ipso non possum : quoniam
et voluntalem. Servas consonantiam vocum, serva mensmea valdelevis, multumqne instahilis, vaga et
ct concordiam morum ; ut per exemplum concordes profuga, ubique se variat, undique fluctuat; quia
proximo, per voluntalem Deo, per obedientiam vult et non vult pigra, consilia mutat, voluntates
magistro. Cave ne, sicut delectaris altitudine vocis, alternat, similis folie quod a vento movetur et cir-
delecteris elatione mentis. Nec diviti obsunt opes, cumfertur. Inde est quod cogitationes mese vanae e«
si eis benc utatur: nec pauperem egestas commen-? imporlunse me trahunt, et ducunt modo ad forum,
dabilem facit, si inter inopiam sordes peccati non modo ad litigia altercantium, nunc ad convivia pin-
caveat. guium, nunc ad immunda bbidinum Modo sordida
B39 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. 540
titillatione caro inflammalur; nunc vero fceda cogi- A super hujusmodi imitili negotio consumitur soepe
tatione animus sordidatur : el cum confusionis mese hora una.
caliginem declinare volo, non valeo. Sic , sic dum 65. Qui oarnis suse desideriis non resistil, et mo-
me diligenter inspicio, tolerare me ipsum non pos- tus cordis sui custodire negligit; ita tandom prava
sum. Non est enim hora diei, nec momentum tem- consuetudine illigatur, ut postmodum etiam volens
poris, quo Creatorem meuni in aliquo non offen- eis resistere non possit. Propterea quolies hujus-
dam, et imaginem suam in me aliquo modo non modi consiliarios improbos et iniquos in unum con-
obfuscem. Vitam meam cum diligenter exploro, venire sentis ; non eis consentias, sed illico excute
quotidiana confessione conliteri non possum pessi- te, nunc ad orationem, modo ad operationem, ssepe
ma vitiorum germina, quse in me quotidie repullu- autem ad meditalionem : nec prius cesses, donec
lant. Ecce audisti, pater, abominationes meas ma- illi evanescant.. Intuere quomodo Chrislus stelit in
las et pessimas; et adhuc scias multo pejora et cruce; considera quomodo morieris, vel ubi, vel
iniquiora in angulis cordis mei latere, quse ad quando : statue te ante terrificum tribunal tremendi
lucem verae confessionis venire erubesco. Veruni- Judicis ; descende usque ad infernum inferiorem, et
taraen si Dei consilium habes, consule quid agen- ibi cerne quomodo pro peccatis suis animse puniun-
dum sit. tur. Talis elenim cogitatio probalissimum remedium
€3. Cum perTpravas ineptasque cogitationes vaga esl contra turpes cogitaliones.
mente discurris, deceptoriis spirifibus tentandi adi- CAPUT XXXI.
tum in te aperis. Et ita le a Deo separas, quoniam Confessiopwnitenlis de cura camis, el vitiis gulw.
perversse cogitationes separant a Deo, et Spiritus 66. Quoniam verba delictorum meorum audire
sanctus disciplinse effugiet fictum, et auferet se a non dedignaris, sed patienter auscultas, fateri opor-
cogitationibus quse sunt sine intellectu (Sap. 1,5,5). tet quod adhuc fatendum est. Cum supradiclis con-
Mens vero instabilis et mquieta, dum semper nititur siliariis iniquis et iniqua consulenlibus acquiesco,
apprehendere quod appetit, desideriis suis circum- et eorum consilia libenler recipio; adsunt subito
agitata nunquam requiescit. Idcirco in uno aeterni- cogitationes pravse, assurgunt affectiones perversae,
tatis desiderio immobiliter debet figi. Peccata autemL multum sollicitae, sed parum discretse, quomodo
tua conliteri non erubescas: quoniam omnia in con- caniem meam delicatissime foveam ; quae quan-
fessione lavantur ; et nullum peccatum dimittitur, , tumcumque suavissime nutriatur, semper caro est.
nisi prius confiteatur. Prosequere igitur, et si adI Offerunt mihi inflrmitorium ; sed quoniam turpeest
perfectam sanitatem pervenire desideras, quidquidi Q ( in illo diu permanere, equitandi occasionem quae-
conscientise stomachuro gravat, totum vomitu purses runt et inveniunt. Nec mora, equi paranlur, cadi
confessionis evomere non differas. Virus enim vi- implentur, hospitia eliguntur, et quse sunt necessa-
tiorum, nisi festinanter ejiciatur, prius interiorai ria in via, ligantur et parantur. Vocor, et vocalus
corrumpit; deinde ad exteriora ebulliens, totumi venio. Injungitur mihi obedientia illa : egovero me-
corpus occupat et maculat. tuens ex meo desiderio vilescere, recuso ore, quod
CAPUT XXX. corde desidero ; acquiesco taiiquam coactus, et ideo
et iter arripio. Proh dolor ! religio
Pergitpmnitens aperire conscientiam et slatum unimm, lsetus ascendo,
suw coram palre spirituali. relinquitur, et silentium rumpilur : hinc inde vo-
64. Quoniam iEgyptium tuum non abominaris,, lant verba vana et inutilia, forsitan et detractoria.
sed foves et instruis ; manifestabo tibi, non soluml Sic confabulando saepe consumitur dies integra. Ve-
peccata actionum, verum etiara cogitationum. Audii nio ad hospilium, assideo ad mensam, apponitur
ergo miseriam meam. Saepe veniunt ad menteml panis albus et vinum bonum, piscis et caseus, ova,
meam cogitationes innumerse, et surgunt affectioness etc Interea recurrit animus meus ad fratres qui sunt
mullae, et sollicitant me de cura corporis, et sugge- in conventu, et grave est mihi ut dissimiliter ah eis
runt multa de 359 usibus necessitatis. Conveniuntt D reficiar ; et epuler splendide, illis aride reficienti-
ibiadconsulendum,veraciterautero addecipiendum:: bus : et remordet me conscientia mea, si pro faba
et congreganlur consiliarii multi, et consiliatoress piscem, si pro cepe seu milio caseum, si pro mica
vani, imo deceptores veri. Congregantur autem quasii gastellum ad refectionem sumam ; si vinum bibam,
in consilium unum, et quasi ad quserendum consi- et fratres aquam.
lium bonum, et dantur in commune consilia inulta,, 67. Gula vero exspectationis impatiens, invitat et
sed inutilia et vana ; quia consiiium vanitatis est,, instigat ut comedam et bibam. Dicit enim : Non de-
et totum eorum cousilium de vanilate est. Suadentt bes esse molestus ei qui te charitative suscepit, sed
mihi sanguinem miuuere, ut possim pausare, ett ad nutum illius te per omnia debes habere, et mo-
lauliores cibos sumere; remancre de vigiliis, ut sa- nitis illius libenter obedire, et impensa beneficia
tis possim dormire. Consulunt corpus recreare nee cum gratiarum actione percipere, quoniam nihil
deficiat, carnem fovere ne tabescat, abslinentiamn respuendum est quod cum charitate offertur. Chari-
aliquantuluin relaxare, quieti parumper indulgere : talis est ut quod illc tibi apponit, cum ipso pariler
rt in hunc modum agitur de cura corporis, curaa de eodem sumas, ue scandalizctur si videril ta
superflua, et de vanitate venlilatur quaeslio vana, ett aliud qnam se comcderc. Ita ergo fac tit convcml,
»,41 TRACTATUS DE INTERIORl DOMO. 542
Ccmmnnica et participa cum hospile, sicutscri- • A Verumtamen super omnia vitia, invidia me perso-
rne torquet. Da ergo con-
ptum esf: Comedentes el bibentes qum apud illati quitur. Pestis hsec ubique
sunt (Luc. x, 7). Ego vero his persuasionibus victus., silium quomodo illam effugere valeam.
communico et participo cum hospite pro hospite. CAPUT XXXIII.
Et quoniam de alieno ministratur, et non de pro- Responsiopatris spiritualis de invidia.
prio, incipio mihi esse indulgentior, et manu lar- 70. Tristius [al. justius] invidia nihil est, quce
gior. Prosequor causam pro qua veni ad mensam. [prolinus ipsum
360 âm comedo et bibo profuse, sicut mos est: Auctorem iorquet discrucialque suum.
et multiplicantur fercula et pocula, donec et ventei Omnino igitur fugienda est et exsecranda; quoniam
gravetur, et cerebrum turbetur : nec arguitur super- in illa Deus offendilur, proximus loeditur, animus
ffuitas, quam excusat hospitalilas. Sic, sic mei obli? affligitur. Invidia etenim semper torquet possessoris
tus, dum gulseappetitum sequor, oblivisci mox in- sui animum, quamvis ssepe lsedere non possit suum,
cipio quid faciant fratres in refectorio ; et cadit a erga quem ssevit, proximum. Sed cum mala sit om-
memoria faba, caulis, panis durus, et aquse potus. nis invidia, pessima tamen est hujus mali species,
Sicut fabula, sic est vita mea. Timeo etiam ne ego- quse sub specie sanctitatis suas exercet injurias.
met sic fabulando fabuta efliciar, si sine bonis ope- B Saepe enim quando ssevit in proximum ex vitio ira-
ribus inveniar. Dicito ergo mihi quid debeo facere, eundise, vel vcneno invidise, lingit sibi cogitatio
et quomodo possira gulam continere, ne tam parvi qaod faciat illud zelo justitise. Lsesus namque quili-
bidelli servus efficiar. bet a proximo suo, non jam eum facUe respicere
68. Gula semper est in pugna, et in culpa. Sive potest simplici oculo. Displicet sibi quidquid ab illo
manduces, sive bibas, adest illa tecum pugnatura : fteri considerat. Omni fere hora tacita apud se cogi-
si bene non pugnas, certe vinceris ab illa ; quse cum tatione illum accusat. Surguut causse quotidie innu-
inultis puguat, et a paucis expugnatur. Tu ergo ,merse, quse illum culpabilem ostendunt: occurrunt
tanto vehemeutius illam expugna, quanto manife- rationes multae, quse illum reura, illum esse punien-
stius illam esse expugnandam cognoscis. Et quo- dum convincunt. Crescit autem ssepe eousque ma-
iiiam ad Dei cognitiouem pervenire non potes, nisi tam, ut apud Deum esse credat se reum, nisi iUum
pcr cognitionem tul; iler.um atque iterum discute te severius corripiat, et de sua perversitate redarguat.
ipsum, si forte aliquid in te lateat quod Deo displi- Loquitur enim apud se hujusmodi maligna 361
ceat. Videre enim Deum non potes, nisi mundo cogitatio : Usquequo illum talem tolero?Consentire
corde : nec flet cor jucundum, nisi prius fiat mun- ei comprobor, si eum non corripio; consentiens
dum ab omni coutagione. C autem Deum offendo. Corripiam ergo eum, ne Deum
CAPUT XXXII. offendam : nihil enim pro mea, sed pro Dei injuria
Accusat se pamitens de confessionis viliis et de ulciscenda totum facio. Imo sic illum sibi restituam:
invidia. proximum enim corripere, et eum castigare, hoc
69. Multa habeo adhuc tibi dicere, sed conflleri non est proximo nocere, sed prodesse velle. Sic saepe
erubesco. Verumtamen, quia aliter Deum videre non apud se loquilur maligna cogitatio : excsecavit enim
possum, aperiam tibi cor meum. Fateor quoniam eam malitia sua. Et putat odium suum amorem
peccata mea recogitare neglexi, et ideo multa obli- esse, et injuria sua justitiam exercere. Conveniunt
vioni tradidi. Cognita autem non omnia confessus itaque undique hujusmodi malignse cogitationes ad
sum, propter multitudinem. Quae vero confessus menlem, et flngunt se ad obsequium Dei convenire,
sum, non pure sum confessus propterturpitudinem, non autem suum odium exercere velle. Considera
aut omnino celavi. Quse autem sive bene, sive ergo adhuc frequenter, cogita vehementer, investiga
male sum confessus, non digne ffevi, propter ve- diligenter conscienliam tuam, ut scias quid corri-
tustalem, et inveteratam consuetudinem. Confessus gere, seu etiam unde debeas gralias agere. Valde
sum cui non debui; et cui confiteri debui, celavi; |, enim utile et pernecessarium est, ut scias quid desit
et, quod pejus est, de confessione inauem glo- tibi, quid vis, quid eupis, et quid habere optas.
riam qusesivi. Manifesta vero peccata excusavi, CAPUT XXXIV.
cum de illis convictus fui, vel, quod deterius est, Accusaito sui ae variis, vagis et otiosis cogitatio-
delendi. Culpam meam prae rubore confusionis pal- nibus, et responsio patris spiritualis.
liavi. Sic, sic peccatis peccata semper accumulo, et 71. Facilius atomos mundi possem dinumerare,
vitam meam quolidie corrigere dispono : semperau- quam motus cordis mei. Velocitas animalium et vo-
tem de die in diem differo, et dum hoc in futuro latilium meis motibus sequiparari non potest. Co-
fieri propono, iit ut illud futurum semper sit futu- gitationes meas non est qui possit comprehendere.
rum, imo fortassis nunquam futurum. Domine Desideriorum meorum non est modus. Nunc illa,
Deus meirs, quamdiu ponam consilia in anima mea? nunc ista cogito et desidero, necista, nec illa ha-
(Psal. XII,2.) Quseutilitas in sanguine meo, dum bere possum. Dum corpore vaco, cogitationibus per
descendero in corruplionem ? (Psal. xxix, 10.J Non diversa Ioca vagor. Nulla hora, nullo temporis mo-
est vitium cui aliquo modo non servierim. Omnia mento quiesco : sed in moroento, in ictu oculi per
enimcontendunt de me, cujus potissimum videar. multa spatia locerum discurrens, lums creaturas
543 TRACTATLS DE INTERIORI DOMO. 544
<reo; et iterum easdcm eadem facilitate deleo, vel A tia locorum, el volumina lemporum mira feslina-
alio atque alio modo multiplicitcr vario. Iilud vel tione pertranseo. Undique patet mihi facilis trans-
illud habere desidero, talis vel lalis esse cupio, ilus, agilis discursus, de summis ad ima, et de imis
quasi Deus illud dare, vel talem me facere nescierit, ad summa; de primis ad novissima, de novissimis
aut non potuerit. ad prima. Digne explicare non possum, quod alter-
72. 0 custos cordis,"quam modicum et cupidum nationis modos momentaneis permutationibus in-
cor habes! parvum est, et magna cupil. Vix ad duo, et quam multiformiter me altcrnantium vicissi-
unius milvi refectionem sufficere posset, et totus tudinum motibus variare consuevi, et quibus per-
mundus ei non sufficit. Solo corde per totum mun- turbationibus quotidie aflicior. Modome in fiduciam
dum vago motu discurris. Sine pedibus curris, sine erigo, modo in diffidentiamcado. Nunc per conslan-
manibus operaris, alas non babes, et volare non tiara figor, nunc subitaneo terrore concutior : modo
cessas. Divitias quotidie congregas, et satiari non me turbat ira, modo ingens furor exagitat. Nec illud
potes : epulas ad refectionem paras, et inde non co- adeo mirum, quod variis qualitatibus diversisque
medis : hsecet illa cogitas, et falsura est quod co- perturbationibus per singula momenta afficior; sed
gitas. Audi quomodo, ut de csetero libi caveas. For- illud supra modum stupendum, quod sub eodem
silan cogitas modo de sole, vel de aliquo amico tuo, penemomento saepe contrariis affectionibus tangor:
aut de te ipso. Si unus est sol, falsus est iste quem nunc odio, nunc amore ducor; modo gaudio, modo
tu cogitans lingis: quoniam ille certis locis et tem- mcerore detrahor. Quam ssepe inter mira gratulatio-
poribus cursum suum peragit, istum vero constituis nis meae tripudia, superveniens subitoque emergens
ubi vis. Si unus est ille amicus tuus, lalsus cst iste tristitiae causa me vehementer concutit ac dejicit, et
quem cogitans fingis : quoniam ille ubi sit, nescis; omnem illain exsultantis animi mei solemnitalem
islum autem ubi vis, fingis. Porro te ipsum hoc subilo in mcerorem vertit! Saepediu mullumque di-
esse loco sentis, et tamen figmento cogitationis va- lecta nimio postmodum odio prosequor, et vehe-
dis ubi vis, et loqueris cum quibus vis.el hoc verum menter approbala alque desiderata subito detestor.
non est, quia modo ibi non es. Quoniam ergo falsa Sed quis omnium mearum affectionura qualitales
sunt hsec, noliamodo talia cogilare, sedjacla cogita- enumeret?quis omnes variationis mese modos ex-
turo tuum in Domino, qui te fecit et refecit, clegit plicare sufliciat? Pene quot sunt diversitates rerum
et vocavit, judicabit et salvabit. tot sunt varietates affectionum mcarum.
73. 0 quot et quanti hac hora cum eo loquuntur,
eumque in semetipsis amplexantur! tu vero in his CAPUT XXXVI.
delectaris quse pereunt el transeunt, et tecum ma- Responsio patris spiritualis , quam sit utiliset
nere non possunt! Considera quam multi modo mo- necessaria sui cognitio.
riuntur; quibus si hsec hora ad agendum pceniten- 75. Cum inter omnia animalia, humanum genus
tiam eoncederetur, quaelibi conccssa est, quomodo tum digniori foima, tum digniori polentia dignius
per altaria, et quam festinanter currerent, et ibi reperiatur; nulla scientia melior est illa, qua co-
flexis genibus, vel certe toto corpore in terrara pro - gnoscithomo se ipsum. Relinque ergo caetera, et te
strato, tamdiu suspirarent, plorarent, et orarenl, do- ipsum discute : per te curre, et in te consiste. A te
nec plenissimam peccatorum veniam a Deo conse- incipiat cogitatio tua, et in te finiatur; nec fruslra in
qui mererentur? Tu vero comedendo, bibendo, jo- alia distendaris te neglecto. Praeter salutcm tuam
cando, et ridendo, tempus otiose vivendo perdis, nihil cogites; CfUoniamin acquisitione salulis tuie
quod libi indulserat Deus ad acquirendam gratiam, nemo est tibi germanior, nemo propinquior te ipso.
et ad promerendam gloriam. Cogita etiam quot ani- Si vero aliquid cogitationi tuse se cfferat, quod non
riiaeiii inferno nunc cruciantur sine spe veniae et; quoquo modo ad tui ipsius salutem pertineat, illico
misericordiae. Si amor Dei te tenere non potest, sal- respue et exspue, ut semper te possis inspicere, ct
tem teneat et terreat timor judicii, melus gehennae,, JJ ] de cognilione tui venire ad cognitionem Dei. Agno-
taquei mortis, dolores inferni, ignis urens, vermisi scere se debet homo, ad quse bona sit naturaliter
corrodens, sulphur fetens, flamma tarlarea, et omniai promptior, vel ad quae mala proclivior : quibus stu-
mala. Discute adhuctc ipsum, ut scias quid desitt diis debeat vehementius insistere, contra quse mala
tibi, ne in illa ullima discussione 362 coram om- debeat instantius vigilare : quibus exercitiis valeat
nibus confundaris, si inventa fuerit in te iniquilas. melius promoveri, quibus viliis valeat facilius cor-
CAPUT XXXV. rumpi: quibus culpis subjaceat, vel quibus meritis
Pergit conHteri varias et instabiles affectionesac emineat, et quid pro his posnse vel prsemii exspe-
perturbaliones suas. ctare debeat : quantum quolidie proficial, vel dcfi-
74. Digne pensare, et sufficienter aeslimare noni ciat: cum quanta animi industria satagat pra-terila
valeo, quae sil illa tam multiplex cogitalionum mea-- mala flere, prsesentia declinare, futura praevenire :
rum volubilitas, et tam inquieta et infatigabilis vc-- cum quanla animi constantia studeat reparare bona
locitas, qusc per tam mulla, tam varia, tam infinita- amissa, custodire et multiplicare possessa. 0 quam
discurrere me facit. Nulla enim hora et nullo tempo- i- necessaria discussio et quam miranda speculatio,
ris momento quiescere possum, sed per inlinita spa-- tot animi virlules, tot ejtis exercitationes, tot eju*
studia vel mcrita prte oculis habere, et hujuscemodi A Ipse enim et secrctum quscrit, et solitarium locura
contemplaiioni diutius inhserere! diUgit. Fugiam ergo hominum solatia et coUoquia,
76. Suspende ergo animum tuum ab inferiorum ut in secreto cordis mei Deum habilatorem habere
amore; ne forte de sublimibus ejectus, et de loco possitii. Valdetamen difficileest ab exterioribus ad
voluptatis a propria concupiscentia abstraclus et il- inleriora mentem revocare, et ibi permanere. Nec
lecltis, post concupiscentias tuas eat, et vagus fial minus diflicile est de visibilibus ad invisibilia pene-
et profugus super terram. Denique, si cupis implere trare, et in illis diutius consistere. Dura sunt haec,
dominicum prseceptum, 363 omni custodia serva et multum laboriosa, sed valde fructuosa. Assuescam
cor tuum (Proti. iv, 23). Nescit enim quid de spiritu igitur sola intima cogitare, sola interiora diligere,
angelico, quid de Spiritu divino sentire debeat, qui et in illis permanere, ut possim audire quid loqua-
suum prius non cogilat. Nihil recte existimat, qui tur in me Dominus Deus meus. Ecce adsum, piis-
se ipsum ignorat. Nescit quod sub pedibus suis om- sime Domine: tecum sum, inlus sum. Quamdiu iu
nis mundana gloria subjaceat, qui conditionis suae exterioribus occupatus fui, vocem tuam intra me
dignitatem non pensat. 0 custos cordis,si nondum audire non potui. Nunc autem reversus ad me, in-
es idoneus intrare ad te ipsum, quomodo ad illa ri- gressus sum ad te, utpossim te audire, et tibi lo-
manda idoneus eris quae sunt intra, vel supra te "' qui. Loquere ergo, misericordissime, quia audit ser-
ipsum ? Si necdum dignus es intrare labernaculum vus tuus : loquere, quia paraitts sum obedire. Quid-
primum, qua fronte prsesumis ingredi tabernacu- quid jusseris, pro posse meo libenter devolus im-
ltim secundum, hoc est in Sancta sanctorum? Si plebo.
nondum moliri potes gressus altos, ut cum Domino 78. 0 anima mea, Rex Angelorum venit ad nos,
Jesu, vel saltem cum Moyse ascendas in montem et hospitatus est nobiscum. Lsetemur ergo de tanto
excelsum; qua prsesumptione putas volare in cce- hospile noslro corde perfecto. Demus ei gloriam et
lum ? Prius redi ad te, quam rimari praesumas quse honorem, quoniam dignatus est visitare servos suos.
sunt supra te. Prius Solortus sui conflnia irradiat, Epulemur et jucundemur cum eo in lsetitia et exsul-
quam ad altiora conscendat. Primum ergo est ut tatione. Delectemur in eo de eo, et nullus sit ei in
redeas ad te ipsum; inlres ad cor luum; discas aliquo molestus, ne in ira recedat a nobis, et indu-
aestiraare spiritum tuum. Discute quid sis, quid fue- cat super nos maledictionem pro benediclione. Exhi -
ris, quid esse debueris, quid esse poteris : quid beamus ei omne servitium charitatis,roganteset de-
fucris per naturam ; quid modo sis per culpam, precantes ut nobiscum manere dignetur. Si vero
quid esse debueris per industriam ; quid adhuc esse /„ non possumus persolvere et totum quod deLemus ;
possis per gratiam. Disce ex tuo spiritu cogno- saltem nosmetipsos humiUter ei stibdamus ad om-
scere quid dcbeas de aliis spiritibus sestimare. Haec nem voluntatem ejus. Sit hsecdies solemnis, in qua
porta, bsec scala, hic introitus, iste ascensus : hac Salvatorem 364 nostrum in hospilio nostro Iseti
intratur ad intima, hac elevatur ad summa. Vides suscepimus. Nullum membruin, nullum officium
quantum valeat homini plena cognitio sui ? Ex hac ab hoc gaudio excludatur. Conveuiant ergo in unum
siquidem proficit ad cognitionera omnium ccele- omnes cogitationes et affectiones, diem festum ce-
slium, terrestrium, et infernorum. lebrantes in omni purilate el sanctilale. Nulla se
CAPUT XXXVII. aliena cogitatio interserat, quse hujus tolemnilatis
Oculi mei seraper ad Dominum,
Propositum pcenitentisde se ipso diffidenlis,et ad Dei gaudia perturbet.
familiaritatem anhelantis. per quem sum, vivo et sapio ; nec cessent lacrymis
77. Scire vellem qualis ipse sum, sed vix de me pedes ejus rigare. Audiant et inlelligant aures quid v
ipso vera discernere possum. Amor namque priva- in nobis ei displiceat, vel quid ei placeat; quid
tus, quem erga me ipsum habeo, aufert mihi verum damnet, vel quid approbet. Delectetur odoratus illo
judiciura de rae ipso. Idcirco parura mibi credo de suavissimo odore dulcedinis ejus. Odor ejus odor
me ipso, utpote homiui mendaci, timens ne, si me D I vitse seternse,odor totiu» suavitatis et jucunditatis.
ipsum judico, mentiatur iuiquitas sibi (Psul. xxvi, Repleatur os meum laude, ut cantem gloriam tuam,
12). Judicet ergo me ille, cui omiiia nuda sunt et altissime Domine (Psal. LXX,8). Sit meditatio cor-
aperta : quem fallere non possum, quia sapientia dismeiin conspectu luo seraper (Psat. xvni, 15),
est; nec effugere, quia ubiqueest; neque corrum- ut te possim videre per lidem el contemplationem,
pere, quia justitia est. llle veniat ad me, cujus de- donec merear videre facie ad faciem. Clemenlissime
liciaesunt esse cura filiis hominum (Prov. vm, 31): Pater, nihil in nobis cesset a laude tua. Benedic,
qui stat ad ostium et pulsat, paratus introire, si ei anima mea, Domino; etomnia quae intra me sunt,
aperuero (Apoc. m). Intret ergo et sanctilicet sibi nomini sancto ejus (Psat. cn, 1). Beuedic, et
sanctuarium, quoniam sanctus est, et domum ejus dic :
decet sanctitudo. Exstirpet vilia, ordinet cogita- Cloria, laus et konor tibi sit, rex Christe redemptor.
liones, sanel affectiones,mores componat. Nullus ei CAPUT XXXVlll.
in aUquo resistat; ut sit in pace locus ejus (Psal, Animw cum Deo analogia et similitudo.
LXXV,3). Utinaiu nulltts hominum esset mecum ex- 79. 0 anima mea, si vis amari a Deo, reforma
terius, ut familiarius loqui possem cum eo inlerius. in te imaginem suain, et amabit te : repara in te si-
S47 TRACTATUS DE INTERIORI DOMO. 548
militudinem suam, el desidcrabil te. Consilio nam- A ergo naturalem pulchriludinem tuam in te repara-
que.sanctse Trinilatis ad imaginem et similitudinem veris, concupiscet rex decorem tuum : quoniaro
suam creavit te Creator tuus; quod nulli alteri ex ipse est Dcus tuus (Psal. XLIV,12); ipse amicus et
creaturis donavit: ut tanto eum ardentius diligeres, sponsus, fraler et lilius. Ipse enim dixit: Quicum-
quanto mirabilius ab eo te conditam intelligeres. que fecerit voiuntatem Patris mei qui in cwlis esl,
Considera ergo nobilitatem tuam : quoniam sicut ipse meus frater, el soror, el mater esl (Matlh. xn;
Deus ubique esl totus, omnia vivificans, omnia mo- 50). Audi quomodo. Virtus et sapientia Palris, filius
vens et gubernans; ita tu in corpore luo ubique tota est Patris. Verbum Patris, voluntas esl Patris. Vo-
cs, illud vivificans, movens, et gubernans. Et sicut luntas hominis nihil aliud est, quam qusedampro-
Dcus est, vivit et sapit - ita tu secundum modtim les mentis. Si igitur eadem est voluntas tua, et vo-
tuum es, vivis, et sapis. Et sicut in Deo tres sunt luntas Patris; idem est filius tuus, et filius Palris.
personae; Pater, et Filius, et Spirilus sanctus : sic Veritas, sapientia, voluntas corde concipitur, et ex
et tu habes tres vires; scilicet intelleclum, memo- corde generatur.
riam, et voluntatem. Et sieut ex Palre gcneralur 81. Si igitur idem vis et idem sapis quod Pater,
Filius, et ex utroque procedit Spiritus sanctus : ita eumdem filium habes quem et Pater. In le est utrum
cx inlelleclu generatur voluntas, et ex his ambobus " sis pater aut mater, an potius ulrumque, pater et
procedit memoria. Et sicut Deus est Pater, Deus maler; non tuo merito, sed Dei dono. Potes namque
«st Filius, Deus est Spiritus sanclus; non tamcn eum gignere in corde tuo, et in corde alieno. Potcs
tres dii, sed unus Deus, et tres personoe : ila anima eum concipere a corde tuo, et ab ore alieno. Inttl-
cst intellectus, anima voluntas, anima memoria; lectu gignitur, consensu concipitur, affectu nascitur,
non tamen tres animoc, sed una anima, et tres vi- effectu nutritur. Quando veritatem intelligis, vel
res. Ex quibus animoeviribus quasi excellentioribus alium intelligere facis, Christum gignis. Nosli volun-
jubemur Deum diligere.ut diligamus eum totocordc, tatem Dei? consenti ei, et concepisti. Quando gignis,
tota anima, tola mente : id est, toto intellectu, tota es pater; quando concipis, es mater. Amando parlu-
voluntate, ct tota memoria; hoc esl, toto affectu, ris, operando nutris. Sic, sic in potestate cujusque
sine defectu, cum discretionis intuitu. Nec solus relinquitur, ulrumnam tantse prolis mater efficiatur.
suflicit de Deo intellcclus ad beatitudinem, nisi sit Maledicta ergo sterilis quae non parit, quae talem
in amore ejus voluntas.Imo hsec duo non sufficiunt, filium pro voto per Dei gratiam habere poluit. Cur
nisi memoria addatur, qua semper in mente intelli- non similiter maledictus qui non gignit, nisi quia
genlis el volcntis maneat Deus : ut sicut nullum po- non seque in noslra potestate censistit veritatem in-
test esse momentum, quo homo non utatur vel frua- telligere, et veritati consentire ? Non enim veritatem
tur Dei bonilate vel misericordia; ita nullum sit semper intelligo cum volo : intellectse autem sem
momenlum, quo eum proesentem non habeat in me- per consentio : velle tamen non possum, nisi gratia
moria Dei fcerit mecum. Nulla est enim humana induslria
CAPUT XXXIX. sine Dei gratia. Ex quo primus homo peccavit, na-
De dignitate animw, ut qum Chrislum spirilualiler turae honura perdidimus, pariter et arbitrii vigorem,
gignere vatet. sed non electionem, ne non esset nostrum, ut emen-
80. Intellige dignitatem tuam, nobilis creatura; daremus peccatum. In nobis namque manet ad quse-
qiioniam non solum insignita es Dei imagine, ve- rendam salulem arbitrii libertas, id esl rationalis
rum eliam decorata simililudine. Sicut enim Crea- voluntas, sed admonente prius Deo et invilante ad
lor tutis, qui te ad similitudinem sUam creavit, est salutem, ut vel eligamus, vel sequamur. Polestatis
charilas, Lonus cl justus, suavis et mitis, patiens nostrse est divinse inspirationi acquiescere, et quas
ct raisericors, et csetera insignia quse de eo legun- ad salutcra nostram pertinent eligere et sequi: divini
tur: ita tu creata es, ut charitatera haberes, et es- vero muneris est ut possimus adipisci, quod se-
ses munda et sancta, pulchra et decora, mitis et liu- T)quendo cupimus consequi. Nostrse polestatis cst et
milis. Quas virtutes quanto plus in te habebis, lanto ignavise.ut labamur : sollicitudinis vero nostroeest
propinquior Deo eris et majorem tui Conditoris ge- et coeleslispariler adjutorii, ne labamur. Felix homo
res simililudinera. Quid majus his tibi facere po- qui sic ambulat sapienter, ne cadat; aut si ceciderit,
luit, quam ut ad similitudinem suam te conderet ut statim resurgat. Felicior vero est qui nunquam
factor tuus; et eisdem virtutum vestimenlis te or- cecidit: felicissimus aulem est, qui jam cum Deo
narel. quibus ipseornatus est? Altende igiturdili- regnat.
genter primae conditionis tuse excellentiam, et ve- CAPUT XL.
nerandam sanctse Trinilatis imaginem 365 in te De prompliludine aniinm ad recipiendum Christum,
ipsa agnosce : honoremque similitudinis divinse, ad et de inlimo recessu divini amoris
quam creata es, habere stude nobilitate morum, 82. Felix homo est, cui prsesto est cum voluerit,
exercitio virtutum, dignilale prsemiorum; ut quando hahere filiuni Deum. 0 quanta est dignitas hominis,
apparebit qualis sit, tunc similis ei apparere possis. filium habere Deum! et quanta est humilitas Omni-
Similis enim similcm quaerit : et qualem te para- potenlis habere hominem patrem ! et quauta est no-
veris Deo, lalis necesse est appareat libi Deus. Si bilitas animae, Christum Jcsum babere sponstun!
Sancta ergo -animaet veri sponsi araica ad dilecli A i quamvis fortasse surarae, nondum tamen singulari-
sui adventum summo cum desiderio semper debet ter diligis. Nondum ergo in intimum perducitur,
inhiare, et parata atque expedita esse, ut pulsantem nondum in intimo collocatur. Si ergo non satagis
amicum absque ulia dilationis injuria possit susci- r» introducerc eum ad inlima tua, quomodo te credani
pere, et vocanti cum omni alacritale occurrere; ne velle vel posse sequi eum ad subiimia sua?
subito et inopinate adveniens, niinus promptam et 84. Certum ergo signum tibi sit, qusecumque es
minus ornatam inveniat: vel diu exclusus, diutinse anima, quod dilectum tuum minus diligis, vel ab
prsestolationisullam molestiam sustineat. Aliud est illo minus diligeris, si ad theoricos illos excessus
autem cum ipso inirare, atque aliud est ad ipsum nondum vocaris, vel vocantem sequi nondum me-
exire. Ibi anima ad se ipsara reverlitur, et cum di- rueris. Quomodo enim perfecte diligis vel diligeris,
lecto suo usque ad intima cordis sui penetralia insi in summorum desiderio ad superna non raperis,
greditur : hic extra semelipsam ducitur, et ad su- et ad theoricos et anagogicos illos couatus mentis
blimia contemplanda sublevatur. Quid namque est alienatione non transis? Vis nosse quia sublimitas-
ejus int.-oire, nisi se totam in seraetipsam colligere? ("ivinarum revelationum sit manifestum divinaedi)*-
Quid vero est ejus exire, nisi se ipsam extra semet- ctionis indicium ?Jam non dicam, inquit, vos servoi,
ipsam totam effundere? Nihil itaque 366 a''ud cst' " sed amicos; quia otnnia qum audivi a Patre tneo,
animam cum dilecto suo in cubiculum ingredi, et nota feci vobis (Joan. xv, 15}. Satage ergo Deum
solam cum solo morari, dulcedineque ejus perfrui; tuuin intime et summe diligere, et omni hora in.
nisi exteriorum omnium oblivisci, et in ejus dile- divinse contemplatioms gaudium summo cum desi-
ctione summe et intime delectari. Se solam cum di- derio anhelare. Collige te ipsam ad temetipsam, et
lecto videt, quando exteriorum omnium oblita, ex in iolo divinitatis desiderio requiesce.
propria consideratione in dilecti sui dilectioneni CAPUT XLI.
desiderium suum perurget, et ex his quse in intimis Anana excitatur ad contemplationem rernm subti-
suis considerat, animum suum in ejusmodi affectu mium el divinarum.
inflammat, et tam ex bonorum, quam ex malorum 85. Debet namque anima perfecta, et assldue
suorum consideratione in gratiarum actionem as- summorum conlemplationi dedita, omni hora pere-
surgit; et hinc pro impensa gratia, hinc pro indulta grinationis suse terminum, el ergastuli hujus egres-
venia, iutimse devotionis victimas persolvit. Usque sum, cum summo desiderio exspectare, et ad illud
in intimum dilectus perducitur, et in oplimo collo- divinaecontemplationis spectaculum, quod in futura
catur, quando ex intimo cordis affectu, et super om- Q , vita speranius, animum suum suspeudere, et in hu-
nia diligitur. jusmodi exspectatione vebementi desiderio anhela-
83. Cogita quid sil quod in vita tua ardentius dirc : ut quod interim yidet per speculum et in aeni-
lexisti, anxius concupisti, quod te jucundius afficie- gcnate, mereatur videre facie ad faciem. Necesse est
bat, cseterisque omnibus profundius delectabat. itaque ad cor altum ascendere, et mentis excessu
Considera ergo si eaindem affectionis violenliam, per divinam revelationem addiscere, quid sit illud,
delectationisque abundantiam sentis, quando in ad quod aspirare vel studere oporteat, et ad qualem
summi dilectoris desideriura inardescis, quando SHblimitatis habitum aninium suura componere et
in ejus dilectione requiescis. Cui dubium sit quod assuescere debeat. Nam si semel ad illam luciferam
inliraum illum affectionistusesinum necdum teneat, angelicae 367 sublimitatis gloriara quis admissus
si intimse dilectionis aculeus animam tuam in divi- foeril, et ad illud divinorum radiorum spectaculum
nis affectibus minus penetrat, tepidius exagilat, iatrare meruerit : quam intimis desideriis, quam
quam in alienis affectionibus aliquando penetrare profundis suspiriis, quam inenarrabilibus gemitibus
vel exagitare solebat? Sed si tantam prorsus, vel eum qui ejusmodi est, putamus insistere, quara as-
forte validiorem dilectionis vel delectationis violen- sidua recordatione, quam jucunda admiratione in-
tiam in intimis tuis circa divina perspexeris, quan- D ] spectam claritatem credimus eum retractare, men-
tam alias nunquam expertus fueris; vide adliuc si teque revolvere; illam desiderando, illam suspiran-
forte aliud aliquid sit, in quo delectari vel consolari do, illam contemplando, doncc tandem aliquandpr«rr
possis. Certe quaindiu possum ex aliena qualicum- eamdem imaginem transformetur a claritate/in cla-
que re consolationem vel jucunditatem concipere, ritatem, tanquam a Domini Spiritu? (//Cor/iii, 18.)
nondum audco dicere dilectum nostrum intimum 86. Verumtameu ctnn ab illo sublimitafis statu
ardentissinii amoris sinum tenere. Satage ergo, fe- ad nosmetipsos redimus, illa quse prius supra nos-
sfwa trahere eum adhuc ad interiora et secreloria metipsos vidimus, in ea veritale vel claritate qua
cordis tui penetralia, qusecumque es ejusmodi ani- prius perspeximus, ad nostram memoriam omnhio
ma. Quis enim neget illud intimum cordis humani revocare non possumus. Et quamvis inde aliquid
penetrale tales recessus habere, seu etiam obtinere in mcmoria teneamus, et quasi per medium velum,
posse, in quibus summi ei singularis amoris violen- et velul in medio nebulae videamus; nec modum
tia cum aliquid per affectuminfixerit, aliena omnino quidem vivendi, nec qualitatem visionis comprehen-
delectatione avelli non possit ? Certe si alienam ali- dere, vel recordari snflicimus : et rciirum in modum
quara coiisolationcmquseris vel recipis, Deiun ttiiitn, reniinisccntcs, non reminiseiniui" et non remini-
551 TRACTATUS DE CONSCIENTIA. 55*
scentes, reminisciinur, dutn vidcntes non pervide- jL dis ejus crealuris. Dum enim Deus in omnibus suis
mus, et aspicientes non perspicimus, et intendentes operibus mirabilem inveniunt, quid mirum si ubi-
non penetramus, donec ilerum meditatione assur- que mirando venerantur, veneranô mirantur ma-
gamus in contemplationem, conlemplatione inadmi- gnalia ejus, quera diligunt? Inveniunt itaque, non
rationem, admiratione in menlis alienationem. Veri- solum in creaturis incorporeis, sed etiarn in creatu-
tatis contemplalio in hac vita inchoatur, sed in fu- ris corporeis, unde mirentur, unde Crealorem ea-
tura jugi perpeluitate celebratur. Per veritatis con- rum digne venerentur. Hsec omnia jugiter contem-
tempiationem eruditur homo ad justitiam, consum- plantur, contemplantes mirantur, mirantes Isetan-
matur ad gloriam. Gratia contemplationis cor ab tur. Lsetantur de divina contemplatione, congra-
omni mundano amore non solum emundat, sed sau- tulantur de mutua visioiie, mirantur in rerum cor-
ctificat, et animum ad coelestium amorem inflammat. poralium speculatione.
Qui divina inspiratione et revelatione ad contempla- 88. Discamus et nos contemplantes mirari, et mi-
tionis gratiam promovelur, quasdam arrhas futurse rantes contemplari, quomodo illius supernae beati-
illius plenitudinis accipit, ubi sempiternse contem- tudinis cives omnia quae sub ipsi sunt indesinenter
plationi perpetuo inhserebit. Qui vero contemplationi aspiciunt, omniumque quse ab alto vident, rationem
veritalis vult vacare, necesse est ut discat requie- B et ordinem compreheudunt; quomodo de mutua
scere, non solum ab operibus malis, sed etiam societate indissolubilique charitate iu infinitum gau-
a cogitationibus supervacuis. Multi siquidem etsi deant, quomodo in illam divinse claritatis visionem
sciant vacare corpore, minime tamen valent vacare insatiabiliter inardescant. Nihil est jucundius, nihil
corde, nescientes facere sabbatum ex sabbato : et utilius gratia contemplationis. Quanto amplius in
ideo non valent implere quod dicitur in Psalmo, cceleslium contemplatione delectaris, et delectando
Vacate, et videte quoniam ego sum Deus (Psal. XLV, admiraris, tanto libentius immoraris, tanto diligen-
11). Vacantes siquidem corpore, sed vagantes ubi- tius perscrutaris, profundiusque illuminaris. Semper
que corde, nequaquam merentur videre quam dulcis in illis invenies qucd mireris, et unde delecteris.
est Dominus, et quam bonus Israel Deus iis qui Nusquam est copiosior materia admirandi, et nus-
recto sunt corde (Psal. LXXII,1). Inde est quod hostes quam utilior causa delectandi. In his ergo sempcr
derident sabbata eorum (Thren. i, 7); id est, ipsa sit tua admiratio et deleclatio. Nec necesse erit
suae vacationis otia in cogitationes inutiles protra- alia pro aliis quserere, et per vanam huc illucque
hunt, et per devia quseque vago incessu, sine respe- cogitationum evagationem discurrere. Deum nam-
clu perventionis passim huc et illuc vagantur. Ani- que cognoscere, plenitudo est scientise. Plenitudo
mus eorum in diversa rapitur, et nunc in hanc " autem hujus scienlise, plenitudo est gloriae. Con-
partem, nunc in illam discurrando mira agilitate in snmmatio gratise, perpetuitas vitse. Ad hujus vero
contraria agitur. scientioe plenitudiuem opus est potius intima com-
87. Sic, sic quamdiu sub egenis hujus mundi ele- puncttone, quam profunda investigatione; suspiriis,
mentis 368 vivimus, desideria nostra ultra gaudia quam argumentis; crebris lamentationibus, quam
nostra extendimus; quia infinite plura sunt quse copiosis argumentationibus; lacrymis, quam sen-
concupiscimus, quam quoe in hac vita apprehendere tentiis; oratione, quam lectione; gratia lacryma-
possumus. Beata autem illa supernorum spirituum rum, quam scienlia litterarum; coelestium potius
multitudodesideria sua ultra gaudiorum suorura non contemplatione, quam terrestrium occupatione.
extenditplenitudinem, quse felicitalis suse infinita-
tem vel immensitalem comprehendere omnino non Sequebatur hic in recentioribus editionibus alius
sufficit. Est autem eorura gaudium, non solum de libellus de Conscientia, sed ab Horslio merito ex-
contemplatione Creatoris, sed etiam de contemplan- punctus, utpote mera superiorum repetitio.
TRAGTATUS DE CONSCIENTIA.
AD RELIGIOSUMQUEMDAMORDINIS CISTERCIENSIS.
i»ii
Ric tractalus non est Bernardo inaignus, quanquam nec illius esse videatur. Auctor in fine nomen tuum
reticeri cupit: quod Bernardus non soiet.
'PROOEMIUM. D contra me, videlicet lumen scientise, conscientiae

Petis a mc, dilecte mi, quod supra me est, imo puritatenj. In utroque falleris, sed falli non credis,
555 TRACTATUS DE CONSCIENTIA. ElU
ila vel dileclione mea langeris, vel opiniotie. Ego A , Dei, quod me non liinit inielligare quod opcrorv
quid sum, et quid possum? Peccalor enira sum, et quia nescio si acceptct illud quod operor. Ipsi«
uttra modum peccans peccalor, et ingenii vivacilas enim melius novit me, quam egc> ine, scriitans ct
ullum in me non habet locum. Accedit ad hsec nego- renes et corda, occultorum cognitor, pertingens
lisrum multiplicitas, quoe quidem in hominc inge- usque ad divisionem animoe et spiritus (Hebr. iv,
nioso totius doctrinse semina vel obruit, vel repcl- lv2)iqui solus novit omnia et omnium rationcs:
lit, juxta Sapientem : Sapienlia scribenda est in lem- 2. 0 singularc sancti Spiritus organum, si non in-
pore olii; et qui minuratur aclu, percipiel illam(Eccli. telligis quod operaris* cur alio loco dicis, Gtoria
xxxvni, 25). Verumtaraen etsi non eo quod amicus nostra hwcesl^ testimonium conscientim nostrdi (II
es, tamen quia importunus cs; surgam juxta pnc- Cor. i, 12); tuam gloriam.tuam conscientiam vocans?
cepluin Domini (Luc. xi, 8), et dabo non quod tibi Sed ex parte intclligit, et ex parte non intelligit. In-
necessarium, sed quod mihi ad manum. Dominus tetligit plane, quia et suum alioriim supergiessus est
autem tribuat libi secundum cor tuum. Ipse est judicium : sed citra jiidicium Dei retinctur, ubi
enim qui dat voci suae vocem virtulis : qui in dul- procul dubio nescit quid operatur. Non enim per
. ccdine sua pauperi parat, qtii replel in bonis desi- illa duo justificatur, sed per tertiura juStiiicabiturt
deriiira tuum. " quod sicut nOnest cognoscibile, ita eSt
incomprc
CAPUT PRIMUM. hensibile. Duorum tamen judiciorum exclusio, iil
Quam obsciira et impenetrabilis res stt conscier.liai est in prsesenti justificatio, quodammodo certa Si-
1. Conscienlia hominis abyssus multa. Sicul cnim gnificatio est seternae prsedeslinationis, in qua nos
profundum abyssi cxhauriri non polcst, ita cor ho- Dcus proevidit conformes fieri imagini Filii sui; et
minis evacuari non polest a eogitationibus suis. futurse glorilicationis, cum nos in ipso eriinus et
Conscientia hominis cst qunsi mare magnum et spa- ipsri iii nobis, ciun ipse erit omnia in Omnibus.
tiosum, ubi replilia quorum non est numerns (PsaU Propler hoc cnim tam secure quam sincere alibi
cin, 25). Qdam bene dixit, 369 reptilia! Sicut loquebattir : Certus sum, ait, quia neqtie mors, neque
enim reptile latenter repii, et sinuosis anfractibus ti(a, ct multa alia, imo pene orania quoe ibi enuj
huc illucque deambulat: ita et in hOminiSconscicn- mteranlur, nonpoterunt meseparareachariiateChrisli
tiam venenatoe cogitationes suaviter intrant ct (Rom. vin; 58, 39). Sed cum tot et tanta dixiss»!.
exeunt; ut nesciat hdmo unde veniant, aut quo va* unum; scilicet propriam voluntaiein, rcticuit, q ».«
dant. Bene noverat hoc qui dicehat: Pravum est cor Salvalionisetdamnatiouis est causa. Et altendequ^-
hominis et inscrutabile; et quis; inquit, cognoscet .„ modo vir Deo plenus conscienliam suam dixerit
illud? (Jerem. xVn, 9.) Nec dicit quis, pro difficili, gloriam suam, tanquam eara plene intelligens, ct
sed pro impossibili: quia quod scrutationem non se in ea. Et taraen dixerat se non iutelligere quod
recipit, nec cognitidnem. Vide illum magnum apo- operatur, conscientiam suam non jam in gloriam,
stolum, Paulum loquor, unicum scriilalorem con- sed in ignorantiam concaptivansi Detlcit ergo Apo-
scientise suae. Mihi, ait, pro miuimo est ut a vobis slolus scrutans scrutinio conscientiam suam : et diiin
judker, aut ab Immanodie. Ecce quomodo huma- ad fundum ejus pervenire se credidit, alieuuin judi-
num judiciumcvaserat,nihildubitansabhisqui foris cium et suum cvacuans, incurrit profundum, sc.ii-
sunt, Sed neque , inquit, meipsum judico (I Cor. cetjudicium Dei penetrare non valens, ut jam vcl
iv, 5); Et ubi est, o Apostole. verbum sanctum ttii conventus vel convictus eructet; Judicia lua, Do-
ipsius dicentis : Si nos ipsos judicaremus, non utique mine, non modo abyssus, sed et abyssus miilta
judicaremur ?(Id.w, 31;) Quid est qtiod teipsum vel (Psal. xxxv, 7). Quid ergo faciemus nos miseri et
nobis veldissimules judicare? Audi quare: Nihil, -\l, miserabiles, si ille qui plus omnibus laboravit
mihi conscius sutn.Felix conscientia non sibi in aliquo (/ Cor. xv, 10)j cui etiam Glaviger regni cum Joannj
conscia, quoe ncc proprium judicium, nec alienum et Jacobo nihil contulisse videntur (Galat. u, 6-9),
veretur. Videsne quam subiimi conversatione et I) | qui tisque ad tertium coelum raptus est (// Cor, xn,
alienum et propritim judiciuin nOn tiinebal? Latet 2), ita de seipso sentit et loquitur ? Sedutjam to-
lamen adhuc laqueus et fovea magha, vas electio- tum quod de conscienlia sentio, verbis nudis et
nis : scd quae vigilanlissimum illum oculum tutim puris tuoc puritati aperiam, quatuor distinctionum
non possit effugere. Subjunxitenim, Sed non in lioc modos tibi assignare decievi, ut quod parliculatint
justificalus sum : et addidil, Qui autem judical me, dislinctum fuerit, lcgatur dulcius, el melius con-
Dominus est (I Cor^ iv, 4). Hoc autem tertium judi* servetur.
cium Dei, quod etiam illa purgatissima non com- 370 CAPUT II.
prebendit conscicntia, nesciens juxta Scripturam, Qualuor conscienliarum genera.
ntrum amore an odio digna sit, cum omnia ci in 5. Conscientia igitur alia bona et iranquilia; alia
posterum reserventur incerla (Eeclei ix, 1, 2). Hu- bona et turbala : alia mala et tranquilla; alia
jus enim judicii timore concussus pariter, el permala et turbata. Sed primum de prima videamus.
cussus gemebat et dicebat: Quod enim operor, non Bona namque conscientia est, quse et proeterita pec-
intelligo (Rom. vn, 15). E(si enim exi judicium cata punit, ct punienda comraittere refugit: quas
iiiundi, ct judicium mei; restat tamen judici:im etsi peceamra sentiat, pcccalo non 'conscniit. Bea-
1'ATROL.CLXXXIV. i8
j85 TRACTATLS DE CONSCIENTIA. 556
«Mpir, eui noii imputavit Dominut peccalum , ait A ; 5. Notandum vero est, quod quibusdam in reli-
sanctus (Psal. xxxi, 2-). Non dixit, Qui non fecit gione viventibus apponitur lac ad bibendum, qui-
peccatum: non cst enim hic aliquis, nisi unus; et hic busdam etiam vinum : sed tamen utrumque divi-
est Filius Dei, qui peccatum nou fecit, nec inventns num. Bibunt illi lac, quibus et vigilise breves, et
est dolus in ore ejus (/ Petr. n, 22). Omne ergo cibi dulces, et labores appetibililes, et panni suavcs
quod ipse mibi non imputare decreverit, sic est videntur : quibus etiam parum est illud quod ma-
quasi non fuerit. Beati ergo, non quorum nullae gnum est in exerciliis sanctse conversationis. Lac
inventoesunt, sed quorum remissa sunl iniquitates, enim suaviter bibitur, dulciter liquatur, sine loe-
et quorum lecta sunt peccata (Psal. xxxi, 1). Non sione, .sine amaritudine. Ita et isti in sancto pro-
dixit, Quorum nulla sunt; sed, quorum tecta sunt posito suaviter incedunt, dulciter currunt: sine lac-
peccata : ut quodam tegumento quodammodo Dci sione proprise conscientiae, sine amaritudine aliense.
oculis abscondantur. Felix anima, quae peccatum Hoc halet proprium qui hujusmodi lac bibit, ut ei
sentiens, peccato non consentit : quam etsi cogilatio peccalum suum displiceat, ut alieno peccalo non
inquinat, ratio lavat, pugnans et repugnans legi consentiat, ut proptcr hsec peccatorem non deserat;
peccati. Molesta lucta est, sed fructuosaest; quia ut vitium ejus, in quanttim in ipso est, non dissi-
ctsi pcenam habet, adhibet et coronam : ino quod B mtilct; et cum corripuerit, non insultet. Ecce de
sentientem fatigat, vincentem coronat. In hoc enim potu lactis : audi de vini potu. Vinum quippe371
conflictu ubi sensus est, non consensus, nihil dam- asperum est et insuave. Vinum bibunt hi qui vias
nalionis est, juxta Apostolum, his qui sunt i» vitaeaggressi el ingressi, tribulationibus corporis
<ChristoJesu (Rom. vm, 1). Porro is qui volunta- et animse pariter contorquentur, sed non cedunt,
tem habet non peccandi, et custodiendi pedes suos neque recedunt in tribulalione. Isti sunt quibus ipse
a lapsu; qui commissa prseteriti temperis et •plan- Doininus ore proprio praedicat et prsedicit: Vos es-
git, et punit; qui malignos cogitatus advenientes cor- lis, inquit, qui permansistis mecum in tenlationibus
di suo allidendo ad Christum respuit: hoctanquam meis (Luc. xvn, 28). Sed quis liovum tibi videlur
triplice funiculo strictus atque constrictus, cou- [supp. felicior] vel ille qui in suavitate, vel ille qui
scienliam habet et purificatam, et puram. Tran- in asperitale currit viam mandatorum Dei?Primu->
quillam auiem dixerim, cum jam ipsc Spiritus videtur esse felicior, secuudus fortior : uterque ta-
testimonium perhibet spiritui ejus quod filius Dei men jtistus, uterque pius, habentes proprium do-
sit, cum omnibus dulcis est, nulli gravis; utens num ex Dco, alius quidem sic, alius vero sic. Vi»
nmico ad gratiam, inimico ad patientiam, omnibus „ nosse quia in utroque bcne placilum est corairi
ad benevolenliam, quibus potest ad beneficentiam. Deo? Bihi, inquit, vinum meumcum lacte meo (Cant.
Rara avis in lerra hujusmodi conscientia : scd v, 1). Qui enim primum a tentatione liberat, secun-
quanto rarior, tanto charior apud Deum. dum in lentatione confortat: et sic alter experitur
CAPUT III. quoniam suavis est Dominus; alter vero quo-
Deconscienlia bona el turbala. niam forlis est Dominus. Fortis plane et potens
4. Conscicntia bona esl, sed turbata, quse nil in prselio, in quo scrvum suum, etsi premi, non la-
mollc, nil fluxum recipit, sed a mundi asperginei mcn oppriini patilur in mullitudine misericordiie
quando potest pressius detergit, non tamen in dul- suae. Venite, ait propheta, emite absque argento vi-
cedine, sedin amaritudine multa. Dura enira vidc- num et lac (Isa. LV, 1). Omuis enim timorata con-
tur ei via rectior, et austerior vita. Ubique videt scientia quse ad Deurnvenit, vel lac ab ipso, vel vi-
quod carni displicet : sed relinct se freno timorisi num emit, secundum quod dictum est et tractatum.
Dei, et in omni tcmpestale cordis sui ad hanc an- Et nota quia utrobique vinum praeposuit,pro eo sci-
«horam figitur. Nam, juxta Prophetam, turbalus> licel quod qui majorem sustinet pro Deo perseve-
cst, et non est locutus (Psal. LXXVI, 5). Sed au- ranter tribulationem, majorem habeat ct raerce-
tlivi quid de isto Dominus dicat: Cumipso sum, in-- Q dem. El hsecdicta sint pro differentia bonaeet tran-
quit, i» tribulatione. Ad quid? Eripiam eum, etI quilloeconscientiae, et bonsee( turbalse conscientise.
glorificaboeum (Psal. xc, 15). Eripiam ab araari- CAPUT IV.
iudine, glorjfkabo in voluptate: cum illa quaepriuss De mala et tranquilla conscientia.
(aciebat timore., faciet cum amore. Hoec vero con- 6. Sequitur mala el tranquilla conscientia, qua
scientia loquitur Deo in Psalmo, et dicit: Commo- sicut nihil pejus.ila nihil est infelicius. Quaerisquse-
visli, inquit, Domine, terram, et conturbasti eam : nam illa sil? Hsecest illa quaenec Deum limel, hec
sana contritiones ejus, quia commotaesl. Commove- hominem reveretur : quaecum venerit in profun-
tur terra, eum peccator confitetur et poenitet; con- dummalorum, contemnit (Prov. xviii, 3). Et vide
turbatur, cum in conversationc amaritudinem(i lapsum, imo et casum malseconscientise, quam mi-
sustinet : sed contritiones istas illius sanare soliuss nutatim et pedetentim declinet a Deo; et ita in pro-
•est, qui sanat omnes infirmitates nostras. Audi ta- fundum descendat, ut super eam urgeat puteus os
rion quod sequitur : Ostcndisli populo tuo dura. suum. Primum quando homo assuetus bonis gravi-
Quae dura? Potusli nos vino compunclionis(Psul, ter peceal, videtur ei adco importabile, ut in infer-
lix, 4, 5), non lactc unctionis. num vivens descendcve vi'!eatur. Processu vcio
557 TRACTATUS DE CONSCIENTIA. 553
temporis non importabile, sed tameii grdve videtur, A manuum suarum comprehensus est peccutvr(Psai. ix,
et inter importabile et grave non parvus descensus 17). Verbi gratia, appetit quis adulteriuin ad volu-
est. Paulo postetleve judicat :etcuni crebris ictibus ptatem, sed comprehenditur ibi ad anxictatem : et
verberetur, vulnera non sentit, verbcra non alten- mulio major est anxielas quam voluptas ad omnem
dit. De hujusmodi in Scriptura veritatis expressum verecuridiam et angustiam hbitiinis qui hominem «t
cst: Verberaverunt me, el non dolui : traxerunt me, vivit, et sapit. Sed licet quidam in ipsa deprehen-
et ego non sensi (Id. xxm, 35). In brevi verci tem- sione cdnvertantur ad Domirium, major tamen est.
poris spalio, non solura non sentit, sed et placet, et numerus in ipsa confusione permanenlium in pec-
dulce fit quod araarum erat, et asperum vertitur in cato, quam propter pecCati confusionem exeuntium
suave. Ducitur deinde in Consuetudinem, ut jam a peccato. De exeuntibus scriptum est:" Imple facies
non modo placeat, sed et assidue placeat, et se con- eorum ignominia, et quwrent nomen tuum, Domine
tinere non possit. Ad exlremum vero non potest (Psal. LXXXII,17).De non exeuntibus dicit Jeremias
avelli, quia consuetudo vertitur in naturam : ct propheta : Percussisti eos, Domine, et non doluerunt,
quod prius faciendum evat impossibile, jam impos- attrivisti eos, et renuerunt suscipere disciplinam (Je-
sibile est ad continendum. Sic enim descenditur, rem. v, 5). Hi sunt quatuor conscientiarum rivi de
imo cadilur, a Jerusalem in Jericho : sic ilur in voluntatis fonte currenles, in quibus jusli purgalt-
aversionem et duriliam cordis. Hic peccator fetet, tur, inquinantur injusti : ut iiat quod scriptum cst,
hic qualriduanus est : hic lapis speluncse superpo- Et qui insordibus est, sordescat adhuc, et justus ju-
situs (Joan. xi, 59, 58) illos misericordes radios di- stificetur adhuc (Apoc. xxn, 11). Et quia cogitatio-
vini luminis non admittit : hic juxta Scripturam, a nes hominis, sive boni, sive mali, continua volubi-
mortuo, lanquam ab eo qui non esl, perii con- litate vo'lvuntiir;pIurimos cbgitatiohum.modos,*qua-
fessio (Eccli. xvii, 26); nisi forle miserans Deus quaversum se vertant, pro modulo meo tibi statui
cor lapideum in carneum quandoque convertal. demonstrare, ut melius possis intelligere quam lon-
7. Hsecest mala conscienlia, quse per hujusmodi ge simus ab illo qui sempcr in eodem statu perma-
discrimina, imo prsecipitia ruit, et corruit, et irruit net, Domino nostro Jesu Christo.
super se ipsam. Quomodo tranquilla? Cum mundi CAPUT VI.
hujus prosperitas alludit et illudit; cum laudatsr De variis cogilationum generibus.
peccalor in desideriis animse suse, ct iniquus beue- 9. Cogitationum Veroaliaeoncrosae, aliseaffectuo-
dicilur; cum peccantium favor, et peccare nolea- sae, alise obscenae, alise otiosae, alise curiosae, aliie
tium pavor nolens ct dolens arridet ei; cum non est _ suspiciosse, alise distentorise. Onerosas cogitationes
qui arguat, sed et qui arguere peccatorem audeat in anima justi illas accipe, qnibus resistere vult, et
ex omnibus qui in circuitu ejus suiit. Et sic imple- tamen non potest; sed velit nolil, irruit in oculos
tur in eo quod scriptum est : Prosperitus stuliorum mentis muscarum jEgypti peslilentia, et pcrstrc-
perdet illos (Pron. l, 32). Nihil aeque exasperat il- punt ranoe in penetralibus cordis ejus. Cogilathomo
lius tremendi JuJicis majestatem, quam peccare, plerumque terribilia de flde, horribilia de divinitate,
et secure peccare, et de vitiis quasi de virtutibus et per phantasmata corporearum imaginura transro-
gloriari. Non miserearis, Domine, ait justus, omni- tatus, illa sentit, quoe vel in confessione evomcrc
bus qui operantur iniquilalem (PsaL Lvni, 6). Haec peccalor oneratus exhorret : et quanlo districlius
est iniquitas cujus non miseretur Deus, cum homci non exhibet membra sua arma iniquilalis peccato,
defendit quod Deus odit, et peccatum justitiam as- tanto strictius hujusraodi spiritu quatitur ct pulsa-
serit, ut Omnipotenti resislat, et Omnipotens illi, ttir. Cum enim ille insaliabilis homicida ab exteriori
Hsecesl illa superbia, de qua scriptum 372 est: sensualitate se videt exclusum, interiora collectis
Deus superbis resistit, humilibus aulem dat gratiam. viribus aggreditur. Sed spiritualis homo qui oninia
(Jacobi iv, 6). Intellige quod dicit, resistit. Resislerc! judical, illitis astutias non ignorat. Reprimit quod
enim ex sequo est. llle aulem ex aequo Deo resistere: D potest : quod autem non potest reprimere, tolcrat;
proponil, qui quod Deus astruit, destruit quantum quia etsi latratum canis suslinct, morsum non timet.
iu ipso est, dicens nialum bonura, et bonum ma- Lalratenim cum suggerit; tunc vero mordet, cum
lum, amarum dulce, etdulce amarum; lucemtcnc- ad consensura pertrahit : sed cum non ingerit quod
bras, et tenebras lucem (Isai. v, 20). Hanc verci suggessit, tunc non vulncrat, sed coronat; quia etsi
tranquillitalem nutrit impunitas, securitatis et ne- sentientem cruciat, non obligat non consentientem.
gligenliaemater, noverca virtutum, religionis virus, Sunt nihilominus el onerosae, cum ex officioMarthae
tinea sanctitalis. suscepto sollicitus homo turbaturcrga plurima pro-
CAPUT V. pler, plurimos, ut habeanl unde in divino oflicio sus-
De tnala conscientia, et turbala. tententur.
8. Mala autem conscientia est, sed turbata, qtia 10. Affectuosaesunt, quando circa carnis suoecu-
in actu peccatorum suorum deprebenditur et com- ram aOficitur, sicut in viclu et vestitu. Tangitur
pêhenditur. Nam dum pasci se voluptatibris credit, etiam ssepe homo affcctione propinqnorum suorum
anxietatibus cedit humanis, pudoribus et confusio- sccundum carnem. Obscenaesunt, quando carnalis
nibus reverberata, sicut scriptum est: In opcribut delectatio titiUat etpungit: sed has Linquaro faeces
B59 TRACTATUS DE OilDINE VIT.E SCO
immundissimsc longius iu ipso principio propulsan- jV norum quatuor spiritus toquunlur assidtie : spirilus
dac stint. Otiosae sunt, quando illis nec delectalur, mundi, spiritus carnis, spirilus dialoli, Spirifjj
nec afficilur : verbi gratia, equum currentem vel Dei. Spiritus mundi loquitur vana ; et ipse tunc lo-
avem volantem cogitans, ubi pene inter vitium 373 quitur cordi nostro, cum vanitalem diligimus, cttm
residet ct virtutem, ncc descendcns ad illum, ncc ad de vanilate laetamur, cum delectamur in vanilatc:
istam asccndens. Curiosae sunt, quando proponit Spiritus carnis loquitur, cum mollia carni ct sensi-
•
cxplorare proximorum secreta : et quoe curiose se- Lus carnis appetimus; cum ejus curam in desideriis
ipsam scrutari debuerat, oblita sui aliena ctirat, et voluptate perficimus. Spirilus diaboli loquitur,
tiunc intus, nunc foris vaga el garrula, et quietis quando et amara cogitamus, el aspera proferimus;
impatiens. Suspiciosa1.sunt, quando nullum certum Iristes in nobis, aliis irascentes, ingratij invidi, sine
argumenlum habens, male de proximo suspicatur; affectione, sine foedere. Spiritus Dei loquitur, quan-
ct ea quse in utramlibet partem inclinari possunt, in do dulcia nicditamur et loquimur, hilares nobis et
deteriorem interpretatur. Distentorioe sunt, quando proximis, in omni dulcedine ct bonitate, solliciti
de longinquis rebus, et regnis, et regionibus dispo servare Unitatcm spirittts in vinculopacis (Ephes.n,
nit et tractal; quando distenditur in quocstionibus 5). Haeconscienliae,lioecogitalioncs conscieiitiarum,
ct ralionibus hujus miindi : quam pessimamoccupa- Iii spiritus loquentcs in cogitationibus noslris : quaj
tionem,juxla Salomonem, dedit Deusfiliis hominum, melius tua conscicntia, dulcissime frater.quam mea
ut dislendanlur in eu (Eccle. i, 13). Item. paginacernit, alque discernit. Factussum insipiens,
11. Cogitationum Vero multiplcx Var-ietasesse tu me coegisti : sed melius volui ostendere imperi-
fcognoscitur. Alioenanique cor inflant, aliac elevanl, tiam meam, quam confundere faciemtuam. Si quid
aiiae perlurbant, alioe dissipanl, alise confundunl, bene dictura est, tibi imputa, pro cujus fide, et sen-
ulioedistendunt, aliae ligant, aliae inquinant, alise sum, et verbum dedit Filitis Dei. Si quid secus di-
contrahunt, aliaecorrunipunt. Inflant, ut superbse; clum, est libi imputa, quia jussisti. Parce autem ei
clevant, ut vanae; perturbant, ut invidac; dissipant, feslinalioni, quia nihil ita contrarium, nibil ita dis-
ut iracundae; confundtirit, ul acediosae;distendunt, repantissimum in scribendo , quam acccleratio et
tit ambitiosoe;ligant, ut gulossc; inquinant, ut luxu- celeritas. Digne enini invenire quod quseris, ct ver-
riosoe; contrahunt, ut limidse; corrurapunt, ut mali- bis compctenlibus vestire quod inveneris, ct loctim
tiosae. His igitur exr.lusis mens purgatur, si sanclis aptum, et tempus feriatum, ct ingeniuni vividum, cl
cogilationibus jugiter exerceatur, sicut scriptum stylum exercitatuni desideral. Verumtamen abscon-
est : Cogitatio sancta custodiet te. Sunt prseterca r de epistolam, vel librum, si sic magis cligis nomi
cogitationes bonseet sanctae. Debemusenim cogita- nare : vel, si propalare decreveris, tace nomen au-
rc de Deo, ut delectemur in illo i de Redemptoris ctoris. Novit Auclor salutis, cui soli IionOret gloria,
nostri passione, quam pro nobis sustinuit in crucis quantum ego diligo salutem animse tuae, et bonorcm
palibulo, ut ct nos parali simus tribulationes et an- pcrsonse tuae.IpseestDominusnoster JesusChristtis,
guslias libentcr sustinere pro illo : de hora trans- qui libi et se ipsum donat, et coronat te in miseri-
itus nostri, ut sempcr simus parali : de die judicii, cordia et miseralionibus. Vale, ct ora pro rac.
quia ibi de operibus nostris rationem sumus rcddi-
lavi : de infcrno, ut tiraeamus poenas, quia inde
nulla est redemplio ; de paradiso, ul desideremus
coronas, quas habcbimus in futuro : de mandatis
Domini, et dc Sacramentis nostroeredemptionis; ut
In atiis edilionibus inepte nonnulta assulu reperies
jcrseveremus in via justitioeper gratiamDei. Amen.
CAPUT VII. prwcedenlibus,petitaex tractatude Interiori Domo.
De quatuor spirilibus in cordibus hominum loquen- Sed nobis non etl operw prelium , rebus oliose re-
libus. p, pelilis, implere puginas, prwsertim cum ipse prw-
12. Ilis omnibus cogitalionibus cordium huma- sentis tractus epitogushoc additamenlum reticeat.
TRACTATUS DE ORDINE VITiE
ET MORUM INSTITUTIONE(30).
374 H'c Tractatus quamvisBernardi non sit, est lamen cujUsdamBenedicliniût ex cap. 5, n. 16, apparet,
exPalrum, maxime ex Ambrosiisententiis conlextus. Dhiditur in quatuor partes : quarum prima, cap. 1-5,
de viriulibns adolescentium; secunda, cap. 6, de virtutibus proficienlium: tertia, cap. 7, 8, de virtulibus
perfectorum, quarta, cap. 9-12, de viliis.
(30) In quibusdam manuscriptis inscribitur, De Doclrina puerorum : alias, DeVerecundia adolescentunt.
561 TRACTATUS DE ORDINEVIT.€. 563
CAPUT PRIMUM. A mundum et ejus concupisceutias, contra carnem et
Bonam instttutwnem primw wtatis permagni esse ejus desideria, contra diabolum et ejus mulliplicia
tnomenli. tentamenta viriliter pugnent? Sed quod admiran-
1. Hortatur quidem timilam mentis mese impe- dum est et dolendum, plus eis quam caelerig gravis
ritiam fraterna charitas, ut de vilse ordine, et mo- et austera videtur disciplinje regula. Quare hoc,
runi inslitulione breviter loqui debeam. Sed quia nisi quia saecularem magis diligunt vitam? Certe
(empus est, ut ipso qui inspiravit opitulante, opus vel nullus, vel rarus inter eos invenitur, qui liben-
aggrediar, exordium sumere necessarium duxi ab ter sequatur anliquorum Patrum instituta, et majo-
illa laudabili virtule, quse dicitur verecundia, Quoe rum vilam diligat; aut quia labor eum terret, aut
cum sil oranibus sctatibus, personis, temporibus et quia in lubrica setate difficiliorest abstinentia, aut
locis apta, tamen adolescentes et juveniles animos quia alacri adolescenlisevidelur vita obscurior : et
inaxime decet. Tres enim virtutes sunt quas pueris ideo ad ea convertuntur studia, quoe plausibiliora
adolescentibus magis congruunt, verecundia, taci- arbitranttir. Prsesenlia quippc plures, quam futura
turnitas, et obedientia. Non est autem dubium, si prseferunt; sed meminisse debent quia non procsen-
has studuevint habere, quin possint Christoducead tibus, sed futuris militamus. Unde quo prsestantior
culmen perfectionemque virtutum ascendere. Mo- causa, eo dcbet esse cura attentior. Infelix qui legem
rum enim insignia, et ornamenta virtutum in ilbs vitoeetdisciplinae abjicit, et majorum gubernari ma-
procul dubio cernimus senibus, qui ab ipso lirocinio gisterio refugit, Iste vero non secundum Deurn,
primseva setalis usque ad perfectuin virum discipli • sed secundum se vivit; qui, si polerit, est cum.qui •
nis coclestibus cxercilati, per viam Domini forliter bus vult; pergit quo vult, et qiianlum vult; ride( et
cucurrerunt. Quorum scilicet sapientia tanttim vi- jocatur, inter quos, et ubi, et quando vult; postre-
get, el lucet, quanlum senectus ipsa setate fit domo quidquid fratribus suave est, quidqtiid tactui
clior, usu certior, processu temporis prudenlior. blandum, quidquid oculis delectabile, quidquid csc-
Haecautem veterum studiorum dulcissimos fructus tcris sensibus carnis suos jucundum, exercet ac se-
edit, et alios reficit. Multi namque senes diu vi- quitur. Ille vero qui secundum Deum vivit, non
ventes, el nihil prolicientes, quia nullas sibi in op- quod eum carnaliler delectat, sed quod spiritualiter
portuno lempore divilias congregarunt, inopes sedificatfacit et quidquid cupit aut agit, non vult
omnium virlulum animos juvenum reprobse vitse ex sua, sed ex Dei voluntate, majorumque suorum
morbo inficiunt. Sicut enim per senem vitiosum et jussione procedere. Nemo tamen positus in adole-
fatiium, ita per adolescentem inverecundum et le- Q i scenlise, vel intemperanlise lubrico, de sui convei-
mcrarium religio sancta destruitur. Post indoctos sione desperet. Oleaster enim olivaeinsertus amissa
namque prselatos malosque, in sancta Ecclesia nulla amaritudine efficitur frucluosus. Si ergo agricultur:»
pestis ad nocendum infirmis valentior invenitur. converlit stirpium quaIitatem,nonne studia doctrinoe
Denique talium hominum genus, isla de quibus et disciplinoe assiduilas niitigare possunt quaslibct.
Aposlolus prsedixit, tempora (/ Tim. m, 1), proh oegritudinispassiones?
dolor ! sine numero ferunt, quando ferme omnia CAPUT II.
qiisebona sunt et sancla, pessumdari confundique Verecundiam esse prwcipuam virtutem quw ado-
videmus. Et qttoniam senes in melius mutari ab illa lescentes ornet, el ubi ea potissimum exercenda.
inolila vitiorum consueludine diflicillimum est, de- 3. Sed ne puerilis vita variis lapsibus vitictur,
bcmus inanum adolescentibus porrigere : qui si oportet teneros animos prsefalis diligenter manci-
dare volunt operam, omni depulso tepore possint pare virtutibus, quatenus bona consuetudo cum
utique per gratiam Christi vitam corrigere, mores setate simul accrescat. Ut igitur clarius patescai
componere, aclusque suos in omnibus meliorare. quanta et qualis virtus sit verecundia, patris Am-
2. Idcirco diu est, quod desideravi propter ju- brosii magna ex parte ponamus sensus et verba: ne.
nioruin saltitem (eorum praecipue cum quibusvivo) D si fotte me parvipenderint stultum homuncionem,
cx opusculis Palrum pauca qusedam deflorando col- magnum Ambrosium, imo in Ambrosio Christuin,
ligere, quse tenerse oetati eorum videantur speciali- non audeant spemere. Sic enim ille ait instruendo-
\nr consulere. Est enim mihi, fateor, tristilia ma- rura morum magister (Offic.lib. i, cap. 2, 5,17-20).
gna el continuus dolor super coecitatecordis eorum, Est autem bonorum adolescentum timorem Dei ha-
qui cum didicerunt in scholaCliristi qualiter deheant bere : deferre patribus honorem, castitatem tueri,
ct vilia propulsare, et sanctis 375 virtutibus insu- non adspernari humilitatem, diligere clemenliam
dare, heu! rebellionis spiritu armati, tam proecipiti ac verecundiam, quae ornamenta sunt minori setati.
impelu per abrupta vitiorum currunt ad niortem, Ut enim in senibus gravitas, juvenibus alacritas :
•jt eos auriga prsesidens nullo freno disciplinoe va- ita in pueris adolescentibus verecundia, velut qua-
ieat cohibere. Deberent utique in domo Dei ad cul- dam dote commendatur naturoe. Quam pulchra vir-
t-;m divini honoris super omnein ornatum tanquam tus verecundia, ct suavis gratia, quse non solum i:i
vas aureum refulgere. Cur aulem ab ipsis primis faclis, sed eliam in ipsis spectatur sermonibus, ne,
rudinicntis infantise educati suiit lanla cura, lanto- inodum pvogrcdiaris loquendo, nc quid indeeoritm.
quc lal)or,c; nisi ut fortcs in bello facti^ contra sermo rcsouet tuus ! Spccttluni eiiim mentis plcru:)i-
K63 TRACTATUSDE ORRINE VITJi. 564
qtie in vevbis refulgel. Ipsum sonum vocis libtet A non rcsalutavit (Luc. i, 28, 29). In ipsa vcio oro-
modcstia, ne cujusdam offendataurcm vox incom- tione noslra inullinri verecundia placet, niultunique
posita. Dcnique in ipso canendi generc prima disci- conciliat gratiae apud Dominum nostrum. Nonne
plina verccundia est; imo etiam in omni usu lo- h.cc prselulil Publicanuni et commendavit eum, qui
qucndi, ut sensim quis, aul psallere, aut lcgere, ncc oculos stios autlebat ad ccelum levare? Ideo
aul postremo loqui incipiat, ut vcrecunda principia jtistiflcatur Domini judicio plus quam ille Pha-
commendent proccssuni. Est cliam in oculis vcrc- risoeus, qucm deformavit proesumptio (Luc. xvm,
cundia; qua prohibetur boni adolesccntis pudicu 10-14). Oremus et nos, in quantuin possumus, in in-
anima intucri et alloqui fcminas, non ut cxsecrelur corruptione quieti et modesti spiritus, qui est anic
s-xum, sed til fugiat viliuin. Plurimum aulem pro- Deum locuples. Paulus quoque cum orationem de-
ticit ad tuitioncm castilatis cuslodia oculorum. Multi fcrri proecipilcuni verecundia ct sobrietate (/ Tim.
vcro perierunt propter speciem carnis. Undc Donii- II, 8, 9), priniam hanc et quasi prseviam vult esse
lius : Qui viderit muiieremad concupiscendumeum, oralionis ftiturse, ut non glorietur peccatoris oratio,
jam mmchatusest eam in corde suo (Malth. v, 28). sed rjiiasi colore pudoris obducta, quo plus defevt
376 *• Bonaeindolis adolescentes in monasterio vcrccundia de recordatione delicti,eouberioreni me-
viventes, ita se omni sludio conservent, ut adole- râtur graliam.
scenliam suam nulla libidinis sorde commaculenl, 6. Est eliam in ipso motu, gestu.inccssu teiienda
ut ad altare Christi quasi de thalamo virgo proce- verecundia. Ilabitus enim nientis in corporis statu
dant. Qtiorum tanla animi debet esse munditia, ut cernitur. Hinc homo cordis nostri absconditus, aut
prae nimia verecundia ne sermonem quidem audire levior, aut jactantior, aut turbidior, aut e contra
velint.vel incum impudicum. Et ne incenlivis nalu- gravior, et constantior, ct purior, et maturior sesti-
ralibus superentur, necesse est ut lasciviens caro matur. Itaque vox quaedamanimi csl corporis mo-
1'oruincrebris frangalur jejuniis. Meliusest eos sto- tus. Saepe enim per incessum proditur qualis sit
machum dolere, qtiam nicntem. Bcatus plane ado- animus. Lucet quippe in quorumdam incessu imago
lcscens qui castus pcrscvcrat, et corpore, et meiilc. lcvilatis, species quxdam scurrarumpercursantium.
iluicprocul dubipcaro et sanguis Redemptovisno- Sunt enim qui sensim ambulando imitantur histrio-
stri eflicilur salus et vita. Sunt et qui proplcr hu - nicos geslus, et quasi qusedam fercula pomparum,
manam confusionem, sinc rcspectu divini timoris, et statttarum motus ninaiiliuni; ut quoliescunquc
pleni sordibus audacter sc ingerunt tantis niystcriis. gradum transfcrunt, modulos quosdam servare vi-
Audiant autem quod scriptnm est: Homovidct in r deantur. Nec cursim ambulare lionestum arbitror,
facie, Deus autem in corde (J Reg. xvi, 7). Sed illi nisi cum causa exigit alicujus periculi, vel justse ne-
j)'us meluunt bomincs, quam Deum. 0 coecatemc- cessilatis. Nam plertimque festinantes anhelos vide-
ritas! 0 Dei mira palicnlia ! Numquid enim tanlum mtts torquere ora : quibus si dcsit causa festinalio-
pcccavcrunt vel quos ignis consumpsit, vcl quos nis necessarine,fit noevnsjustoe offensionis.Scd uon
lcrra absorbuit (Num. xvi, 31-55). Numquid tale dc his dico, quibus rara properatio ex causa nasci-
rcelus flliorum Aaron, alienum ignem offerenlium lur; sed c-ibus jugis et continua in naluram vcrti-
{Levil.x, 1,2), quale est istorum qui tam terribilia tur. Nec in illis ergo tanquam simulacrorum elligics
sacramenta sumunt sibi ad mortem? Elenim sic vi- probo, nec in istis tanquam cxcursorum [AMBROS.
vendum est,utPanemillum supcrsusbtantialem sem- cxcussorum] ruinas. Est enim gressus probabilis,
per accipere yaleanius ; quia vse ci qui se alienum in quo est specics auctovilatis, gravilalis pondus,
feceril ah co ! et multuin vae illi qui spurcus et tranquillilatisque vestigium : 377 I,a tameu si slu-
immundus acccsscrit! Utrobique grande periculum., dium desit alijue affcclalio, scd niotus sit purus et
Ideo magna ncccssilas inslat ne indigni inveniamur. simplcx. Nihil cnim fucatum placet. Motumautcm
Quapropter tencnda est in omnibus verecundia pu- natura informet. Si quid sane in natura vitii est,
iJicitiae comes, cujus societate caslitas ipsa tutior• DI industria emendet, ut ubi ars deesl, nou desil
erit. Bonus enim regendic castitatis pudor est co- correclio. Quod si etiam isla spcclenl itineri [AM-
mes, qui si repellat prima pericula, ptidicitiam vul- mios. speclantur altius], quanlo inagis cavenduin
n<rari non sinit. Etcnim inverecundis oculis, ct la- est, ne quid turpe exeat de ore? hoc enim graviter
civis sermonibus libidinostis animus dcprehendi- coinquinat hominem. Non enim cibus coinquinat,
tar; ct per cxteriorem hoininem interioris hoininisi> sed injusta oblrectatio, sed verboruni obscoenitas.
titi monstralur. Multa et dtira corporis bella susli- Hoecetiam vulgo pudori sunt.
nct adolcsccntia : et calorc sanguinis inflammata, utt 7. In nostrse vero religionis proposito, nullum
evadcre possit, omni indiget custodia. Qtianto pluraI verbum incutiat verecundiam, quod inhoneste cadat.
sunt quse impugnant pudiciliam, tanto majoraj Et non soltitn niliil ipsi indecorum loqui, sed nev.
suntproemia; quia ubi major labor, ibi merces eritt attrem quidem debenius hujusmodi praebcre dictis;
amplior. quia quem delectat audire, alterum loqui prpvocat.
5. Amatores autem verecundioe sumant exem- Andire quoque quod turpe sil, pudori maximocst :
pium de Matre Domini, quse quamvis esscl niitissi- videre vero si quid hujitsmodi fortuitu accidat,
irn, lamcn pr;c vcrccundia saliuanteni sc a»gpluml quanli horroris cst? Qtiod ergo in aliis displjcet,
565 TRACTATUS DE ORDINE VITiE. 566
numquid potest in se ipso non displicere? Nec ipsa .^.solam gloriosos se arbitrantur.. Nos certe in pul-.
natura nos aliter docet: quaeperfectsequidem omr.e-i chritudine locum virtutis non ponimus; gratiam 'o-
partes nostri corporis explicavit, ut et necessilati men non excludimus : quia verecundia etjam vulttis,
consuleret, et gratiam venuslaret; sed tamen cas ipsos solet pudore suffunderc, gratioresque redderev
quoe decori ad aspectum forent, in quibus formae Ul arlifex in materia coriimodiore inelius operavi
apcx quasi in arce quadam locatus, et figurse suavi- solet,sic verecundia in ipso quoque corporis decore
tas, et vultus species emineret, operandique usus pltts eminet: ita tamen, ut ipse non sit affectatus
esset paralior, obvias atque apertas reliquit. Eas corporis decor, sed naturalis, simplex, neglectus
vero in quibus esset naturale obsequium necessita- magis quam expetitus; 378 non preliosis et alben-
tis, ne dcforme Sui prseberent spectaculum, partim libus adjutus vestimentis, sed communibus, ut ho-
Unqiiam in ipso emendavit [al. in imo locavit] atque nestati vel necessitati nil desit, nil accedat nitori.
abscmdit corpore, parlim docuit atque suasit te- Vox ipsa non remissa, non fracta, nihil femineuin
gendas. Nonne igilur ipsa natura magistra lit vere- sonans (qualem multi gravitatis specie simulare con-
cundise? Cujus exemplo modestia id quo in hac cor- sueverunt), sed formam quamdam et regulam ac
poris noslri fabrica additum reperit, operuitet texit. _ succum virilem reservans. Hoc est enim pulchrilu-
Ergonaturoeopifex sicnostroestuduitverecuiidise, sic dinem vivendi tenere, convenientia cuique sexui et
decorum illu.det honestum in nostro custodivit cor- personse rcddere. Hic ordo gestorum oplimus, hic
porc, ut ductus quosdam atque [al. ct; AMBROS. aquse] ornatus ad omnem actionem accommodus. Sed ut
exitus cuniculorum nostrorum post tergum relega- molliculum et infractum vocis sonum aut gestum
ret, atque ab aspectu nostro averteret, ne purgatio corporis non probo; ila neque agrestem ac rusticam
vcntris visum oculorum offenderet. De quo pulchre naturam imitandam esse censeo. Ejus disciplinae
ait Aposlolus : Quw videnlur, inquit, corporis nostri formula efligies honestatis est. Imitetur pius adole-
metnbra infirmiora, necessarioru sunl : et qum puia- scens vestigia Isaac et Joseph. Sit verecundus',
tiras ignobiliora membra corporis esse, eis abundan- castus, simplex, et sobrius : humilis, obediens, pa-
tiorem honoremcircumdamus : et qum inhonesta no- tiens, et remissor injuriae. Faciat ut Daniel et tres
stra sunt, abundanliorem honeslalem habenl (I Cor. pueri : studeat sapientise, et non det se illecebr.is
XII,22,23).Etenim imilationenaturoeindustria auxit gulse.Pinguis venter non gignit tenuem sensum (31).
gratiam, ut non solum abscondamus ab oculis, ve- Fugiat ebrietatem tanquam venenum. Si religiosus
rum etiam quae abscondenda accipimus, eorum iii- et sapiens vult esse, nunquam vinum redoleat, ne
dicia ususque membrorum sua appellalione nuncu - r audiat illud philosophi : « Hoc non est osculum
pare, indecorum putemus. Denique si casu aperian- porrigere, sed vinum propinare » (HIE*ON.ep. 2 ad
lur hae partes, confundilur verecundia : si studio, Nepol. c. 14). Amet sanctarum Scripturarum scien-
impudentia sestimatur. tiam, ne mens ejus, vel lascivis cogitationibus pa-
8. Cum igitur in quibusdam humanis membris teat. Deatus qui divinas Scripturas legens, verba
tanta sit deformitas, ut nominari magna sit verecun- vertit in opera. Sit abstinens irarum, et fugitans li-
dia •.hcu ! quam turpes illi sunt, et quam impuden- tium, ut bonis pollere moribus hoc indicio com-
tes, qui has secrelas parles corporis, non solum de- probetur : sicque se exhibeat, ut seniores inter quos
siderantes cernunt, sed etiam studiose tangunt ? habitat, dura admirantur vitam, non sinantur de-
Pudet me ac piget illortim facta rcferre, in quibus spicere selatem. Sit inler fratres coasqualcs suos
ragnat Sodoraitica Iibido : quibtis sic iratus est primus iu opere, extremus in ordine : et ita singu-
Deus, ejusque justo judicio ita traditi sunt in repro- iis virtutibus instet, ut nulli eorum secundus inve-
Lum sensum, ut masculus in masculum turpitudi- niatur.
nem operctur. Nonne deteriores brutis sunt effecli CAPUT III.
animalibus, quibus non est intellectus? Si cnini Adolescentium cum senibus conversalionem ud
Cham qui nudalum patrera videns risit, in filio ma- D , profeclum virlulis. conducere.
ledictus est: qua isti maledictione feriuntur, qui[de- 10. Deleclat me adhuc in partibus demorari vcre-
sidcrio peccandi suam aliorumque turpitudinem de- cundiae; quia ad eos loquor, qui adhuc bona ejus ex.
tegere non erubescunt ? Utinam viderent quantum semelipsis non recognoscunt, aut damna nesciunt.
flagitiis talibus Deum offendunt! Ordo quidem vitse tenendus est. Et a verecundia
9. Sunt eliam qui pulchros homines, despeclis prima qusedam fundamenta ducantur : quae socia ac
dcformibus, amant et laudant, suspiciunt et hono- familiaris est mentis placidilati, proterviam fugiens,
rant. Ulienim qui sanos habenl oculos, solam animi ab omni aliena luxu, sobrietatem diligit, bonestatem
pulchritudinem in homine diligunt et reverentur. fovet, decorum nil requirit. Sequalur conversatio-
Qualis est autem ista pulcbritudo, quam lcvis febri- nis electio, ut adjungantur probatissimis quibusque
cula perdit, et rugosa senectus ita dissolvit, ut nec senioribus. Nam ut sequalium usus dulcior, ita se-
fuisse putelur? Et tamen sunt qui habentes hanc num tulior est, qui magisterio quodam et ductu viloe
extolluntur : et cum sinl vacui virtutibus, per hanc colorant mores adolescentium, et velut murice pro--
(31) Proverb. Greecoruiiilcstc llictoiiynio, rpist. 2 ad Ncpot. cap. 14.

»87 TRACTATUS DE ORDINE VIT.ii. 5C8
bitatis itittciunt. Nempe si bi qui sunt ignari loco- A moniam, quasi concenlum quemdam lionorum ope-
rtim, eum solei tibus viarum iter adoriri gestiunl; rum. Usus enim cilo infleclit naturam. Quam multos
f;nanto rnagis adolcscentes cum senibus dcbent no- stultorum societas decipil ? Quid npbis cum fabulis,
vum iter sibi aggredi, quo minus errare possint, et a risu, et joco? Nam licet interdum bonesta joca sua-
vero tramile virlutis deflectere! Nihil enim pul- viasinl; tamen ab ecclesiastica aberrant regula, quc-
chrius, quam eos et magistros vitae habere ct testes. njam quaain Scripturis sanctis non reperimus, qtio-
Pulchra itaque copula seniorum atque adolesren- modo usurpare possumtts?Cavenda sunt enim omnia
tiuin. Alii tesiitnqnio, abi solatio stint : alii delccta- quac inflectere possunt gravitatem propositi nostri,
tioni, alii honori, Legitur quod Barnabas Marcnm noitrseque professionis. Vw vobis qui ridetis, quia
assumpsit (Acf. xv, 37); Paulus Silam (lbid. 40), et flebilis vos, Dominus ait (Luc. vi, 25). Nos ridendi
Timotheuni (ld. xvi, 3), el Titum (Galut. n, 1), ut inatcriam inquirimus, ut hic ridentes, illic, flcxa-
scniores consilio pnevalerent, juniores ministerio. mus? Ipsum iiamquc Dominum flevisse legiinus
Patel namque qupd nulla ars discitur absque ma- (Id. xix, 41). Non solum profusos, sed eliam onines
fiblro. Si cnim animalia, et ferse, et aves, et apes jocos arbitror dcclinandos : nisi forte plenum
duces liabent, et principes suos sequuntur; quanto gravitatis et gratiae sermonem esse, indecorum
magis homincs sine doctore et rectore esse non pos- B I est (33). lngemiscendum est autcm jugiter, ct post-
sunt? Inde caycndum est ne adolescenliores et par- posita securitate lugcudtim, ne a Deo dcscramur
yuli sine duce ingrediantur viam quani nunquam propter superbiam ct negligenlias, et in potcstate
ingressi sunt, et in partem alteram declinantes crro- dsemonum rclinquaniur. Revera queni Deus rclin-
res patiantur, si vel plus, ve| minus ambulantes quif, daeraones suscipiunt, et susceptum suoeperdi-
quam necesse cst, aut currentes lassenlur, aut motionis participem faciunt. Terribijis in consiliis su-
ram facientes obdormianl. Plerumque et virlutibus pcr filios hominum Deiis (Psul. LXV,5). Operatur
pares, dispares aHatibus, sui delectantur copula, flgulus ex eadem massa aliud vas in honorcm,
sicut delectabantur Peirus et Joannes. Nani adole- aliud in conluineliain. Sunt vasa misericordioe,
Kcntcm legimus Joanncra (52) : quamvis nulli se- et sunt vasa irse (Rom. ix , 21-23). Sunt novis-
i.inrum in virlule fueril secundus. Erat enini in eo sjirii primi, et primi novissinii. Sunt niulti vo-
senectus venerabilis morum, et cana prudentia vir- cati, et pauci elccti (Matth. xx, 16). Et ideo unus>
lutum oniiiium. Magnum enim 'hujus vitse solalium quisque nostrura salulem operelur suam, sicut
est, ut habeas cui pcctus tuuin aperias : cura quo ait Apostolus, cuin limore et tremore (Philipp. n,
arcana participes : cui commillas secreta cordis tui, 12). Declinet a vanitpte ; mundi spernat amoreni.
ut arnes et scquaris etim : qui tibi paterna pietate C *• Amplectatur luctum et quietein, et sectetur, quan-
ia trislibus compatiatur, in persecutionibus adhor- tum potest, verecundiam , tranquillamque man-
l'Mur,et iu prosperis gratuletur, Felix talis socielas, suetudinem : quaefacit ut liomo inter homines paciii-
lalisque amicitia, qua nihil est in rebus humanit cevival, ut ad omnia quseinhonesla suut erubescat.
pilchrius. Teneamus 379 erg° verecundiam, vel CAPUT IV.
cain qusa ad totius vitse ornalum nos atlollit mo- Taciturnitatem et silentium prwcipue conventre
(Icsliam. adolescentibus.
U. Magua autem est modestia indjvidua verecun- 12. Laudanda autem virtus verecundioe : quia
(iiacsncia:qusecum sit sviijurisremissipr, nihil usur- quorum oculos, atires, linguamque possidel non si-
pans nihil vindicans.et quodammodoinlravires suas nit turpiler ludere ac ridere; efficienseos graves et
( ontractior, dives est apud Deuin. Verecunda mode- mites. E contra grandc vitium est juniorum impu-
stia, et modesta verecundia est: quse nulli insidias dentia, quse improho ausu et dissolutione sua patres
machinatur, Isesanon irascitur; etcuiiclossimpliciler Ct fratres conturbat : quia, sicut scriptum est, ncc
rcspiciens, de nullo sinistrura aliquid suspicatur. Detim nec homines reveretur (Luc. xvin, 4); sed lae-
Hanc tcneamus, pueri, hanc diligamus; et ut eami r. | latur cum male fccrit, el cxsultat in rebus pessimis
seroper habeve possimus, fugienda est nobis fami- (Prov. n, 14). Facta est ei frons meretricis, quia
1 aritas et cqnfabulatioeorum,qui lurpiter etindisci- non potesl erubescere (Jerem. m. 5). Ubi lingua au-
pjinate vivunt. Talium autem inlinitus est numerus. dax, et frons inverecunda; quid loquatur, quidvs
Habet sgnc suos scopulos verecundia, non quos ipsai agat non curat. Cum enim boni adolesceniuli et
invehit, |ed quos saepeincurrit, si intcmperanliuml mansueti lacendorevereantur majores suos, nemo so-
ic.cidamiis consortia, qui sub spcciejucunditatis ve- lius laciturnitalis banclaudem putet; qttia silenlium
nenum infundunt bqnis. Hi si assidui sunt, maxime> ipsum in quoest reliquarum virtutum olium, inaxi-
in convivio, ludo, risu, ac joco, enervanlgravitatemi mus actus verecundiaeest. Denique si nalurale cst,
illam virilem, et animos pueriles corrumpunt, atque3 aut infantioedeputatur, ant supevbiaeprobro dalur ;
suis malis assuefaciunt. Caveainus itaque ne dumi si verecundiae, laudi ducitur. Tacebat in pcricuiis
r"!axare animum volumus, solvamus omnem har- Susanna (Dan. xm. 42. 43), ct gravius verecundiae
(32) Juxta multos, Marc. xiv, 51. Vide Chrysost. (33) Aliter haecperiodus legilur apud Ambrosiuin,
in Psal xni; Ambros. in Psal. xxxvi; Grcgor. Mo- sed videtur hinc corrigi posse.
ral, lib. xiv, cap. 23; Baron. et alios.
SSO TRACTATUS DE ORDINE VITÊ, 57o
qtiam vitse daranura pulaLat, ubi soli loquebatur ctii A henditur ? Nunc quidem de Deo cogital cl sanctis
poteral casta verecundia Ioqui. Fugit et pulcher Jo- Angeliscjus, atque de iuimavccssibili gloria aeternoe
seph relicta vestein manibus fornicaria;; tacensque beatitudinis ; nunc vero de versuliis diaboli, de pec-
celeriter egressus est (Gen. xxxix, 12), qui incon- catis suis, de hpra morlis, de pcenis inferni, de die
grua suseverecundia?audiens, non polerat diu stare. tremendi judicii : nunc de profunditale divinarum
Moyses quoque (Exod. m, 11, et iv, 18), et Jeremias Scripturarum, de natura virlutum, de compositione
(Jerem. i, 6) quod poterant per 380 graliam, ex- morum bonorum. Quam gloriosuni tale silentium,
cusabant per verecundiam. Tutjus enim est discere ubi eloquia Domini eloquia casta snnt! Est igilur
quam docere, lacere quam loqui. Quid autem magis tacendi et loquendi modus. Bona mens et verecunda,
potest verecundiae bonum, quam ut juniorum setas ut loquatur, multa prius considerat; quid dicat, et
magis debeat discere quain tacere ? Pythagoras cui dicat, quo IQCO,et quo tcmpore. Merito sapiens
quippe legem dedit silentii discipulis suis, ut tacen- dicendus est, qui novit tempus loquendi. Unde bene
tes per quiiiqueiiniiim, Ioqui discerent: et tu non vis ail Scriptura : Homo sapiens tacebit usque ad tem-
tacere, cui virtus silenlii proprig est ? Quid opus est, pus (Eccli. xx, 7). Ideo sancti Domini, qui sciebant
adolescens, ut properes periculuni suscipere IQT quia vox hominis plerumque peccato juncta est, ct
quendo, cum lacendo possis csse tulior? Quamplu- initium erroris huraani sermo est hominis; tacere
res vidi loquendo incidisse peccatum : vix quem* umabant. Denique sanclus David ait : Posui ori meo
fliiam tacendo. ldeoque tacere nosse, quam loqui custodiam (Psal. xxxvm, 2). Propheta custodiebat,
diflicilius est. Scio plerosque loqui, cum tacere ne- et tu non custodies ? Potes autem custodire, si cito
scianl. Rarum est tacere quemquam, cum sibi lo- uon loquaris.
qui nihil prosit. Sapiens ergo est qui novit tacere, CAPUT V.
AUiga, moneo, sermonem tuura, ne luxuriet, ne Obedientiwpromplitudo commendalur junioribus.
Jascivial, et in multiloquio peccata sibi colligat. Sit 15. Lex dixit: Audi, lsrael, etc. Audi enim dixit;
reslrictior, et ripis ipsius coerceatur. Cito lutum et non, loquere, Tusc enira setatis esl tacere et obe-
colligit amnis cxundans, dire, nontie majoris sententia judicare. Scriptum est
13. Sit libi gravitas in incessu, in sernione pon- itcrum : Audi, Israel (Deut. vi, 3, 4), et lace. Isaac
dus, atque in verbis raodus. Hiec autem si cuslodie- dcferebat patri suo honorem, et obediens ejus vo-
ris, eris mitis, mansuetus et modestus. Custodi cor, lunlali, non recusabat mori (Gen. xxn, 6-10). JeSus
et retine linguam. Bona eniin possessio, mens bona. vero Nave sedulo obsequio Moysen venerabatur; et
Sepi ergo hanc possessionem, et muni eam undique; n obediens 381 existens in omnibus, tantam gvatiani
ueirruanl in eam et captivam ducant irralionabiles apud Deum meruit, ut illius successor ad regendum
eorporis passioues. Custodi quantum poles interio- Dei populum eligeretur (Deut. xxxi, 7). Elisseus re-
rem hominem tuum. Noli eum quasi.vilem negligere licto aratro, maclatis bobus vocantem Eliam secu-
ac faslidire : quia pretiosa possessio est, et merito tus (/// Reg. xix, 19-21), per veram mitemque obe-
prctiosa; cujus non caducus fructus et temporalis, dientiam ad lantam morum ascendit celsitudincm,
seJ stabilis atque aelernoe sajutis est. Si vis bene ut spiritus tam excclsi magistri dupliciter in bono
custodirc, tace prius et atidi, ct non delinquas in discipulo requiesceret (IV Reg. n, 9-15). Abraham
lingua. Grave malum, ut aliquis ore suo condemne- vero ille fidelis senex ad jussionem Domini reliquit
lur. Eienim si pro otioso verbo reddel unusquisque terram nativitalis suae, et quamvis in multis locis
ratioiiem in diejudicii, quanto magispro verboim- frequentes injurias, gravesque perpessus foret labo-
ptirilalis, ct lurpitudinis, el impielatis? Videamus res, nuiiquam coeptaeobedienlise pcenituit. In tantum
cliam ne rationem ponamus pro otioso silentio. Est eniin per obedientiam et fidem placuit Deo, ut ei de
cnim fructuosum et negotiosum sUentiuin. Tacendo Christo primum repromissio fieret (Gen. xn-xxti).
cuira apud homines, raelius loquimur Deo, Multse Ipse derauro Dominus noster Jesus Christus in factis
euini conlemplationes sunt, quibus anima devota D diclisque suis multum nos obedienliam docet. Vera
Deo tacendo mirabiliter pascitur, David propheta enim subjectio propter Deum, proprise voluntatis
docuit nos tanquam in anipla domo dcambulare in est mortificatio : dum abjecta et indigna de se cre-
corde nostro, et conversari cum eo laiiqtiarn ctun dit, et Deo acceptabilem, hominibusque dulcem obe-
bono contubernali, ut ipse diceret sibi, et loqueretur dientiam parat. Denique voluntas propria ex liberi
securn : Dixi, Custodiam vias meas (Psal. xxxvm, arbitrii prsesumptione descendens, obstinatis et in-
2). Moyses in silenlio loquebatur (Exod, xiv, 21), et obedientibus ipsa bona in peccatum convertit. Vir
in olio operabatur (Id. xvi). honus cum bonis suis omnibus habere obedientia.ro
14. Quando ergo juslus solus est, qui semper studeat. Scriptum quippe est : Melior esl obedienlia
cum Deoest? Quomodo solitarius est, qui nunquam quam victimw, et auscultare magis quam offerre
separatur a Christo? Quando autem feriatur a nego- adipem arietum : quoniam quasi peccatum ariolandi
t.o, qui nunquam feriaiur a merito, quo consurama- est repugnare, et quasi scelus idololatrim nolle acquie-
tur negotium? Qttibus autem locis circumscribitur, scere (I Beg. xv, 22, 23). Cernis quanlum et.quale
cui totus mundus diviliarum possessio est? Qua sit inobedientise malum, quod idololatrise magicis-
existimatione definitur, qui nec operatione compre. que comparatur artibus? Adolescenles qui taji re-
571 TRACTATUS DE ORDINE VIT/E. 372
pleti sunt maio, subdi senioribus dedignantur: facta A mo, quia suara voluntatem faceravoluit, a paradisi
vero eorum aut dicta turnida ct erecta cervice non gaudiis exivit; secundus ad redemptionem homi-
«bservant, sed dijudicant; non venerando exaltant, num veniens, dum se voluntatera Patris,. et non.
sed spernendo subsannant. suara facere ostendit, permanere nos intus docuit.
16. Sed non impune. Inde enim evidenter defi- Cum igiturnon suam, sed voluntatem Patris facit;
dunt, unde miseri proficere debuerunt. Hoc autem eos qui ad se veniunt, foras non ejicit: quia dum-
vult Deus, uthomo per hominem docealur, et minor exemplo suo nos obedientise subjicit, viam nobis
inajori subdatur. Si enim angclus angclo imperat; egressionis claudit. Hinc rursum ait: Non possum
«t inter jubentem et obedientem summa manet scm- ego a meipso facere quidquam, sed sicut audio judi-
per concordia : videat ille quam graviter peccat, qui co (Id. v, 50). Nobis quoque obedientia usque ad
ilebitam exbibere suis majoribus reverenliam non mortem servanda praecipitur. Ipse autem sicut audit
•curat. De interitione namque illorum, qui non obe- judicat, tunc quoque obedit, cum judcx venil. Ne
dientes sunl, et suos seniores suosque patronos de- igilur usque ad prsescntis vitseterminum odetjientia
spiciunl, multa dici potuisscnt; nisi promissae bre- laboriosa appareat, Redemptor noster indicat, quia
vitatis mcmor, illa studiose praeterirem. Ad quid banc cura judex venerit servat.Quid ergo mirum.si
plura? Una enim sententia obedientibus et inobe- peccator liomo obcdienlise in praesentis vitoe brevi-
•dientibus suflicere potest, quam per se Verilas lo- late se subjicil, quando hanc^Mediaior Dei et hemi-
quitur dicens : Qui vos audit, me audit : et qui vos num ctiam cum obcdientes remuneratnon relinquit?
spemil, me spernit (Luc. x, 1'6). Inde illi gaudeanl 18. « Sciendum vcrocst, nunquam per obedien-
gaudio inagno, qui seniores suos venerationi habent liam malum debere fieri: aliquando aulcm per ober
el honori propter Christum. Mulli namque de vir- dientiam, quod agitur bonum, debere intermitli.
tute obedientiae mulla scripserunt: inter quos san- Neque enim mala arbor in paradiso exslitit, quam
ctus pater noster Benedictus de ea tam terribiliter Deus bomini non tangere interdixit : sed ut mclius
locutus est (S. BE.NED. Reg. capp. 5, 68, 71), ut fra- per obedientiae merttum homo bene condilus cre-.-
irum eliam bene obedientiura corda prse nimio ti- sceret, dignum fueral ut huncabono prohiberel;
more concuti valeant. Scd et ille summus melliflui quatenus tanto verius hoc quod agerel virtus esset,
oris Gregorius mirabiliter superexaltat et magnili- quanto ct a bono cessans, auclori suo se subdilujq
cat eara : demonstrare autem volens quanti sit me- humilius exhiberet. Sed quia nonnunquam nobis
riti obedientia, ila ait vir eloquens : < Sola namquc hujus mundi prospeva, noniiunquam jubentur ad-,
obedientia virtus esl, quse virtutes cseteras menti C ( versa ; sciendum summopere est, quod obedientia
inserit, insertasque custodit. Unde primus homo aliquando, si de suo habeat aliquid, nulla est : ali
prseceptum quod observaret, accepit: cui si vellet quando autem, si de suo non habeat, minima est.
se obediens subdere, ad aeternam beatitudiuem sine Nam cum hujus mundi successus proecipilur, cum
labore perveniret. i Deinde idem doctor verba quoe locus superior imperatur; is qui ad percipicnda hoec
locutus est Spiritus sanctus per os Samuelis supe- obedit, obedientise sibi virtutem evacuat, si ad hoc
rius posita exponens dicil: < Obedientia quippe vi- ex proprio desiderio anhelat. Neque enim se sua
ctimis jure praeponitur; quia per victimas aliena oliedientia dirigit, qui ad percipicnda liujus vitac
caro, per obedientiam vero voluntas propria macta- prospera, libidini proprioeambitionis servit. Rursus
tur. Tanto quisque Deum citius placat, quanto ante cum mundi despcctus proecipilur, cum probra adi-
oculos ejus repressa arbitrii superbia gladio prse- pisci et contumclioejubentur; nisi ex scipso animus
cepti se iramolat. Quo contra ariolandi peccatum appetat, obcdienlise sibi meritum minuil, qui ad ea
inobedientia dicitur, ut quanla sit virtus obedientia quae in hac vita despecla sunt, invilus nolensque
demonstretur. Ex adverso enim melius ostenditur descendit. Ad detrirnentum quippe obedientia duci-
quid de ejus laude scnlialur. Si enim quasi pec- tur, cum mentem ad suscipienda probra hujus sa>
catum ariolandi est repugnare, et quasi scelus ido-• " cuU nequaquam ex parle aliqua eliam sua vota co-
lolatrioe nolle aquiescere; sola obedientia est quse mitantur. Debct ergo obedientia aliquid ex suo in
fidei meritum possidet, sine qua quisque inlidelis adversis habere, et rursum in prosperis cx suo ali-
convincitur, etsi lidelis esse videatur. quid minime habere : quatenus el in advcrsis lan(:>
17. < Hinc per S.ilomonem dicitur in ostensione! gloriosior, quanto divino ordini ex desidcrio jungi-
obedientiae: Vir obediens loquetur viclorium (Prov. tur ; et in prosperis lanto sit verior, quanto a prac-
xxi, 28). Vir quippe obcdiens victorias loquitur; ; senti ipsa quam divinilus percipit gloria fundilus
quia dum aliense voci humiliter subdimur, nosmet- mente separalur (GREGOR., Moral. 1. xxxv, c. 10). •
ipsos in corde superamus. Hinc Veritas in Evan- 19. His ergo tanti doctoris evidentissimis asser-
gelio dixit : Eum qui venit ad me, non ejiciam fo- lionibus Moyses et Paulus in factis suis procul du-
ras, quia non veni facere volunlatem meam, sed ejusi bio allestanlur. Qusere et Jege qtiid ulerque eorum
qui misitme (Joan. vi, 37-58). Quid enim? si suami fecerit. Verumtamen inler hsec scire oportet, qupd
faeeret, eos qui 382 aQ"se veniunt repulisset?? innocuis mcntibus virtus semper obedientioejungi-
Quis autem nesciat quoniam volunlas Filii a Patris> lur, Doniino tcslante qui ait: Ovesmew me audiunt,
voluntate non discrepel? Scd quoniam piimus ho- et ego cogiwsco eas, ct scquuntur me (Joan. x, 5, 4,
573 TRACTATUS DE ORDINE VlTiE. 574
14). Redemptori igitur suo non obedit, qui innocens; A lieutise. Sine causa enim laborat, qui virtutes sinc
non est : et innocens esse non potest, qui obedire humilitate congregat. Vera autcm palienlist, nisi per
conlemnit. Sed necesse est ut ipsa obedienlia non profundam humilitalem,nec acquivitur,jiec tenelur.
servili metu, sed charitatis affectu liat : non ter- Hanc vero quisquis veraciler habet, nee beneficio
rore pcenoe,sed amore justitise. Nulla quippe inno- cellse, nec perfugio solitudinis indiget : et siei ad-
centia, nulla vero obedientia est, nisi in eis chari- versitalis aliquid acciderit, noii toiitiistalur. sed
las fulgeat, quoe virtutes omnes transcendit. Saepe adhuc diligenti Deum nmnia coopcrantur in bonum
«lini falsa obedientia sub timoris spccie palliatur. (Rom. VIII, 28). Iste timct in prosperis, gaudet in
Igitur si videris juvenculum desidem ad obedien- adversis. Amat et adjuvat persequentes, quia eum
duni, et velocem ad loquendum; non dubites eum paiientia et beniguitas comitantur velut individuas
variis anirai passionibus, praesertim superbice peste comiles.
laborare. Ir.obedientia enim sequitur superbiam ma- 21. Si quis igitur habet animam virginaleiii, ct
Jrem suam, sicut hahes : Equus indomitus evadet amator est pudicitiae, non debet mediocribus esse
durus, et filius remissus evadet prmceps (Eccli. xxx, contenlus, quaecito exsolescunt, et exorto cauniatc
8). Sicut superbia equi indomiti prsecipitio prona arescunt: sed perfectas virtutc.s sequalur, ut Iumenv
est; ita lascivia adolescenlis indisciplinati, peccati habeat sempiternum. Qui enim proficere studet,
iiiinoe proxima est. Loquere tu, major natu; decet semper invenit quo crescat, et per dics singulos se
enim le. Adolescensloquere, in causa lua vix cum ne- ipso melior fiat. Adolcsccns, profice. Mancipatus cs
cesse fuerit. Si bis interrogatus fueris, habeut capul Christi servitio, et caepisti magna agere, et excelsa
responsum tuum. In mullis esto quasi inscius, et uudi imitari; confortelur cor tuum, et viriliter age. Ma-
lacens simul et quwrens. In medio magnatorum loqui gna tibi dabitur gloria post victoriara. Licet Jubri-
non prwsumas : et ubi sunl senes, non mullum locum sil iter per quod incedis; tamen de Domini au-
s/uaris. Ante grandinem prwibit coruscatio, et anle xilio confidens, desere ima quantum valcs, et sum-
verecundiam prmibit gratia, et pro reverentia 383 ma pete. Non deficias neque tepescas, ut gradum
cccedet gratia bona (ld. xxxn, 4, 10, 14). Ex his perfectionis possis ascendere, ad quam nonnisi mul-
nainque verbis Sapientiae intelligere potes, quantis laboribus pervenitur. Euge nunc, euge, frater
tum virtut.es superius positsejuniorem setatem ador- boue, initia transcende, et ad superiora tende, ut
liCllt. Deoin voce exsultationis canticum graduum cantes.
CAPUTVI Tibi vero de radice ad cacumen feslinanti, liber pa-
De caslitate, humititate ei palientia. C tel ingressus ad illas quatuor virtutes principales,
20. Pueri enim a puritate dicti sunt, etdecet ut quoe in adoleseenlibus inchoantur, et in juvenibirs
regnent in eis simplicilas, el innoceutia, et puritas, augentur, in senibus, perficiuntur : quia matura
hoc est virginitas. Cum his crescant, et in his per- aetas multis laboribus exercitata, jam novit per ex-
severent, ut mereanlur sequi Agnum quocunque pcrientiam, quod didicit per scicnliam.
ierit. Adolescentesautem juxta nominis hujus inter- CAPUT VII.
pretationcm per dies singulos in bonis operibus Qualuor virtutes cardinales, et earum munia descri-
crescentcs, verecundiam diligant, obedienlia nimis buntur. Itcm de virtutibus theologicis.
fervcant. Istas quippe virlutes in primo constitui- 22. Unde jam non immerito prudeniiam, forlitu-
mus loco, velut qusedam incremenla bonorum ope- dinem, justitiara et teraperantiam in tertio consli-
rum, ut per eas ad caslitatem et humilitalem et pa- tuimus gradu; quia per eas maxime instruunlur
tientiam, quoesecundam partem obtinent, recto tra- mores, ct bene vivendi magisterium docetur. Sedex
inite valeant pervenire. Castitas igitur (quia uterque his prudentia agnitione veri delectat. Justitia dile-
sexus vilio libidinis segrotat) nisi aliarum virtutum ctionem Dei et prosimi servat. Fortitudo metum
ope fulciatur, facile labitur.Et proinde nimio studio mortis conlemnit. Temperantia aflectionem carnis
.servanda cst; quia semcl amissa, non reparanda D temperat. Prima etenim 384 inlelligit: secunda
est.<Prima namque tela sunt oculoruin : secunda bene vivit: tertia appetitum cohibet: quarta modum
verborum. In desideriis eniin esl omnis otiosus, et imponit. Tres illae superiores quod honestum est
«lesideria occidunt pigruni (Prou. xi, 25). Et ideo operantur : haec autem quarta decorum agit illud,
suffragatur ei plurimum verecundia, quoe custodit quodex radice honestatisproficiscitur. Siquidempru-
oculos : et taciturnitas, quse retinet linguam : at- dentia est agnitio verae fidei, el scientia Scriptura-
illud trimodum genus
que obedientia, quse mentem occupat, corpusqtie rum, in qua intueri oportet
el ma- inlelligentise, quorum primum est hisloricum : se-
faligat jejuniis, vigiliis, orationibus, opere intelle-
nuum. Sed necessariam prse omnibus habet humili- cundum allegoricura : tertium superior ille
vero est Deum
latem, qua conservenlur habita usque in finem. ctus, quem dicunt anagogen. Justitia
Multi enim in ipsa senectule per superbiam in Inxu- timere, religionem venerari, honorero ferre parenti-
riam ceciderunt. Qua de re. limendum est et caven- bus, patriam diligere; cunctis prodesse, noeere
vinculum tehere, pericula
dum, ne subitus calor superet longum tempus, et nulli, fraternse charitatis
ferre miseris, botiis vicissi-
impudicos scnes lascivia condemnet. Tenenda est aliena suscipere, opem
humililas custos maler tudinem rcpendere, aequilalerii in Judiciis conserva-
ilaque scmpcr pudiciliae, pa-
fi73 TRACTATLS DE ORDINE VIT.E. 576
re. Forlitudo autem est aniini magnitudo, contem- A f Ciim lioc incipil, et cuni isto ascendit usque ad plc-
ptus honorum vel divitiarum. Hsec adversis aut pa- nitudinem luminis. Cumque lides plcnc adulta fue-
licnter cedit, aut resistit forliter. Nullis illecebris rit, velul qusedaminagna arbor diversa in se habens
edomatur, malis et adversis non frangitur, non ele- poma, ex quibus relicitur anima plena Deo; tunc
vatur secundis ; invicta ad labores, fortis ad peri- adhocret ei timor ille castus et sanclus sclcrnoecha-
cula : pecuniam negligit, avaritiam fugit, contra ritatis, qui permanet in saeculum soeculi(Psal. xvm,
pniversa pericula animura proeparat, molestiis nul- 10). Hocccst enim fides illa quae pcr dileclionem
lis cedit, gloriae cavct appetitum. Sed inter has opcralur, ut homo nova crealura eflicialur : liJes
teniperantia semper avr.piectenda cst. Est enim nio- prudentissima ct invictissima, quse inter vcrba alter-
dus vitoe in omni verbo vel opere. Hoecautem so- cationis. in tempore persecutionis el in die necessi-
brielatis et verecundioecomes esl, qiue alio nomiue tatis superari non poicst, Quapropter 385 Ul,es
vocalur modeslia. Hnrnilitatis regulam custodit, firma, et charitas plena, fideles comites, et insepa-
tranquillitatem animi servat, conlincnliam et casti- biles sorores, cuncla in se genera virlulum conti-
tatein diligit, fovet decus et bonestatem, reslringit nentes, virutn paifcctum efficiunt, quanlum possi-
ratione appetitum : itam contcinnit, ncc rependit bile est eum perfici in hac vila plcna miseriis et er-.
contumeliam. 1 roribus. lste illud Aposloli in veritalc dicere polesl'.
B
23, His tu plagis coeli includere, bomo Dei. Ilis tu Quis nos separabit a charilate Christi ? Tribulalio ?
armis, bcllator Christi, accingere, protegere, el oran anguslia? an persecutio? an fames? an nuditas?
nare. Isle currus ignetis te fortem mililcm gestabit an periculum? an gladlus? Certus sum enim quod
consummato cursu ad cceli palalium, ut assistas neque mors, ueque vita, neque angeli, neque prince*
Regi tuo, cui certasti bonum cerlamen, fidem ser- patus, nequepolestales, neque virtules, neque instan-
vasti. Bene rege hanc quadrigam virlutum, ct sede tia, neque futura, neque jorlitudo, neque profundum,
inea lirmus, ut isto vchiculo vehi altius, et intro- neque altitudo, neque alia crealura poteril nos sepa-
dtici valeas ad tricameratam domuin in summo rare a charilate Dei, qum est in Chrislo Jesu Dominu
niontis verlice collocalam. Hanc enim dico firmam \iosiro (Rom. vm, 53, 58, 39).
fidem, spera inconcussam, perfectam charitatem,
CAPUT VIII.
quae omnem servilem foras miltit limorem, ubi via
mandatorum Dei dilalato cnrde curritur. Hinc ani- Inler virlutum el vitiorum confinia caute gradiendum
esse.
ma justi sedes sapientiae faeta, plano moderatoquc
iucessu portat Deum sessorcm stium. Huic autein 25. llacc csl autcm disciplina bonoevilse, el rccta
vivere Christus est, et movi lucrum. Vir discrctus 'C scries virtutum. Ista est via regalis, prsecedentiuni
ct contemplator transit quotidie, visioncmque nii- Patrum trita pedibus. Ambtila in ca, o grex adolc-
rabilem cernil; trabitur a Deo, et ardenti desi- scentium, ct noli declinare ab ea neque ad dexte-
derio currit post eum. Si autem istum montem ex- ram, neque ad sinistram (Prov. IV, 27)). llle quidem
cclsum, hancque pulchram doinura inhabitaveris; ad sinistram declinat, qui se apei lis vitiis implical.
poleris el tu sa:pissime intucii terram illaro promis- 111«vero ad dexlcram declinal, qui vitia sub specia
sionis, lerram lacte et melle mananlem, ubi verus virtutum latentia summopcrc non devitat. Per boec
Israel moralur, et veritalis pabulo in aeternum enim multi decipiunlur, et ignoranl se csse dece-
pascitur. ptos. Itaque dupliciter rea est anima, si ct bonura,
24. Sed dicis tu raihi: Quare fidcin in primo loco, non facit unde spirilualiter vivat, si el boc ipsam
non posuisti, quai est in cbristiana anima funda- lalea(. Superbus vult se credi constantem; prodigus
inenlum omnium viitutum? Facereni uliqtie, nisii liberalem ; avarus diligentem; temerarius ibrtem ;
fsdescrcscerct. Nisi autem fides crcsceret, Apostolii inhiimanus parcum; gulosus humanum. Impudentia,
Doinino minime dixissent : Adauge in nobis fidem constantise sibi nomcn adscribit. Procacitas appella-
(Luc. xvn, 5). Conlinua enim operalione virtutum, liouem libertalis oslendit. Eloquentiam verbositas
assidua meditalione Scriplurarum sanclarum lidcsi " fingit, et curiositatis inalum sub sludii spiritualis
erudilur, el erudiendo illiiminatiir, ct illuminandoi colorc delitescit. Nam interdum sub prsetextu justi-
pugetur, et augendo perliciiur, ct perficiendo stabi- tioe crudelitas agilur, et putalur esse virtus quod ni-
litur; ita ut nullo turbine haereseosvel persecutio- mirum vitiqm esl: sicut remissa segnities inansue-
nuro a statu suao rectitudinis movcatur, Igitur prius- (udp esse crcditur; ct quod agit torpens negligentia,
quam hoino pcr fidem cognoscat Creatorem suuni,, putatur agere indulgentia pietalis. Item timor sub
ignorantia mater omnium vitiorura cjus possidctt specie obedicntioe,occullatur, et dicitur virtus humi-
animam. Ergo ignorantia nox est: fides vero dies. litalis, quod tamen viliuin est, timoris. Porro viiium
Sicut dies crescit per horas; sic fides augelur pcrr inquietudinis virtulem se vult vocari sollicitudinis;
illuminatioriem divina; gratiae, ct per documcntai et praxipitationis facilitas, fervor boni sludii credi-
malris Ecclesiae. Primum itaque sincera radix san-- lur; el bene agendi tarditas, consilii mora essc vi-
cloefidei in terra humani cordis plantatur : cui in- delur : curo tamen ista sit virlus; illa vilium. Hsec.
seritur ramusculus ille sanctse arboris, id est, timorr clsi bumano possunt discerni judicio, lamen siuo
Pomini, qui dicitur initium sapientioe(Psal. cx, 10). dono Dci, quaiituni mibi vidciur, ncc viriujcs pos-
577 TRACTATUS DE ORDINE \ITJE. 573
!,unt haberi, vel appeti; nec caruin similitudines,, A pericula in ipsa, qua incedis, eremo. Ihi certe ignti
quse sunl vitia virtutes imitantia, declinari. sunt serpentes, qui perculiuntet interimunt murniu-
26. Sed sciendum est quod qusedam summse vir- ratores. Ibi lepra, quse inficit et deturpat dctractore3
tutes sunt, qusedam vero medise. Summse virtutess et susurrones. Ibi soevusgladius, qui devorat fabri-
sunt spes, fides, charitas. Nam a quibus habentur,, catores idoli et cultores; illos videlicet monacbos,
Utique veraciter habenlur. Doctrina, jejunium, ca- qui sectantur avaritiam, quae idolorum est servitus
stitas, scienlia, et csetera his similia, media?virtutes5 (Coloss. m, 5). Hanc dicit Apostolus radicem om-
stint; quia et ad utilitatem, et ad pernicicm possuntt nium malorum (/ Tim. vi, 10). Scito tamen quia
haberi. Non potest esse veritas cum mendacio, pu- iio» nisi tepidissimos monachos hoc impugnat vi-
dor cum petulantia, lides cum perfidia, castitas cuini tium. Tu cave ne proeler victum et vestitum aliud
luxuria. Advcrsus impetus vitiorum contrariis vir- aliquid liabeas, aut velis hahere. Detestare super-
tutibus est pugnandum. Contra luxuriam adhibeatur biam : fuge contentioncm. Rectores monasterii di-
cordis munditia : contra odium, dilectio : contra ira- lige ut parentes ; time ut doroinos : crede esse sSlu*-
cundiam patientia : conlra timorem, fiducioevirtus : tarc quod injungunt.
contra torporem, fervor boni studii, Opponatur tri- ™ 28. Sed hsec custodire non poleris, nisi prius te
stitise gaudium; acedise, fortitudo; avaritioe, largi- ' stultum facias ut sis sapiens : nihil scilicet disccr-
tas; superbia, humilitas. iieus, niliil dijudicans ex his qusetibi fuciint impe-
CAPUT I^. rata : sed cum orani simplicilate ac lide semper oJI>-
illud lantummodo sanctum, il-
Superbia et aiarilia detestabilia vilia, ipsis quoque dientiam exhibens;
religiosis infesla. lud utile, illud sapiens judicans, quod tibi vel lex
27. Principaliiim septem viliorum regina et matcr Dei, vel senioris examen indixerit. Terreat te illo-
est superbia : quse omnium deterior tanto in imo rum excmplum, qui adversus Moysen rcbellaverunt r
jacet, quanto in altum se erigit. Septem principalia quovum alios coelestis flamma combussit, alios au-
pariunt de se multa vilia, quse ita sibimet quadam tem infernus viventes suscepit (Num. xvi, 51 55),
cognatione jungunturj ut ex allero alterum oriatur. Deliciet mihi tempus, si velim omnia per ordinera
Superbia sicut est origo omnium criminum; ita pandere.
ruina cunctarum virtulum. Ipsa est in peccato 29. Ulud ti-bi inculcanclum video, quia dum vivi-
prima : iu conflictu postrema. De superbia nascitur mus, inter laqueos currimus. Nusquam tula pax,
arrogantia; quse tani in factisj quam in dictis ca- proh dolor! nusquam tuia quies; ubiquebella, un-
venda est. Yseei qui sibi magis, quam Deo placere Q ^ dique hostes. Pliarao enim cum Suis iEgypliis rcti-
studet. Per cetiodoxiam maxime subjicit sibi 386 nct exeuntem : clades autem plurimae in niedic iti-
diabolus monachum, quia per eam ab humil.talis nere, quse impediunt nimis euntem : in extrcma
culraine dejicitur. Sunima itaque virtus monachi vero parte ante le hosles diri et fortes, qui resistere
humililas : summum vilium ejus superbia est. Su- cupiunt, ne terram nromissionis pessis intrare, id
perbiendo, contcndendOj dimicand;), murmurando, est Amalech, Seon, Og, Moab, filii Ammon, cl la-
detrahendo, susurrando, negligendo, conlemnendo, Irunculi montis Seir. Si autem forle bis superalis,
el proprias voluntates faciendo, inlinitas monachi pcr multos labores optimam ingressus fceris tei-
qui nunc sunt, culpas incurrunt. Hinc est quod ex ram, videbis quod in ipsa etiam non valebis esse
horura raagria multitudinej qui saeculum descrunt, seturus. Enimvero remanent AUophyli, et alise in
rari valde inveniuntur, qui mortificatis vitiis ascen- tuo circuitu reservantur gentes, in quibus te Deus
dere contendant ad perfeclionem virtutum. Hsec au- experiatttr, utrum diligas eum, ulque semper ma-
tem signillcant illa sexcenta roillia armalorum, qui num ejus respicias, ne fortc cum comederis el satu-
de terra ^Sgypti educli sunt: duo autem solummodo ratus fueris, obliviscaris eum.
homines, id est Josue et Caleb* ex illis onmibus CAPUT X.
terram promissionis ingressi sunt : regredi autem D Vitia capilalia cum suis speciebusexplicantur.
volentes in iEgyptum, prostrali in dcserto diversis 50. Igitur per seplem gentes, quse ex illa terra
generibus mortium interierunt. Per jEgyptum intel- expulsse sunt, intellige septem capilalia vitia, quo-
lige mundum : per Pharaonem, diabolum, qui esl rum dtio carnalia sunt, scilicel gastrimargia ct for-
rex super omnes filios superbise (Job XLI,25) : per nicalio, reliqua spiritualia, quae in mcmbris suis
mare Rubrum, ablutionem peccatorum omnium : taliler distinguuntur. Gulsc concupiscentia in quin-
per iEgyptios in eo mortuos, ipsa peccata, quae sunt que modos dividitur. Primo, si ante lempus cibos
exercitus Pharaonis. Tu quidem jam Êgyptum de- quis appetat. Secundo, si lautiores escas qua'ra;„
seruisti, Pharaonem fugisti, et lolus a sorde tua, Tertio, si diligentius quosque communcs cibos quis
submersis curribus canticum lsetitiae Domino ceci- procuret. Quarlo, si viles escas nimium qtiis 387
uisti. Tandem ingressus solitndinem ad montem sumat. Quinto, si quisque ex desiderio quodcunque
Sinai pervenisti, ubi data sunt tibi prsecepta vitse, sumat. Fornicatio, trimodo genere. Primum, dum
et instituta coelestis disciplinoe: quse coram Dco ct per voluptatis luxuriam commixtio expletur. Alle-
sauctis ejus te pollicitus es observare. Quamvis.ora- rum, dura sola attrectatione luxus carnis per im-
nia feceris, noli tamen essesecurus. Multa babcntur munditiam provoratur. Tcrtium , dv.m inlentione
.J79 TRACTATUS DE ORDINE V1T,E. 580
turpium cogilationum iiocliirna quisque illusione A A servatione
i mandatorum extolluntur in elationem vir-
polhiitur. Est et quartum genus juxta Scripturam, tutum. Tertia eos, qui per contrimaciam menli*
scilicet idololatria et avaritia. Sed et omnis im- subdi dedignantur majorum imperiis. Quidam au-
munda pollutio, fornicatio dicitur. Philargyria in tem pro carnalibus, quidam pro spiritualfbus su-
gemuia membra dislinguilur, puta iu concupiscen- pcrbiunt, et est una superbia snb diterso colore.
tiam rei augendoe, et in nictum carendae. Est et 32. Cenodoxisealterum caput, muttiformc prodi-
tcrtium genus pestis hujus, quando'monachus cx gium, et multiplex malum, diras voces et rugitus
ipsis necessariis, sine quibus vivere non potesl, terribiles ex lurgidis faucibus quadripartito modo
plus desiderat habere quam necesse sit: aut ea vo- altius afllat. Nam sunt qui habent dona, ct donan->
iumus in monasteriis possidere, quse si essemus in tem ignorant. El sunt qui se dicunl pro suis prse-
ssectilo, minime habere valeremus. Irse genera tria cedentibus meritis dona accepisse, non pio gratia
sunt. Unum, quod ardet extrinsecus : aliud, quod in largicnlis. Item quidam sunt qui quod non habent,
v^rba sine operis cffectu prorumpit: terlium, quod babere se per ttimorem existimant. Sunt et aliiqui
uon ut illud fervcns ad horam digeritur, sed per contemnendo caeleros*putant se habere aliquid sin-
•dieset tcmpora reservatur. Ex illo quippe calor ct gulariler. Sed isla elatio caeteris perniciosior csi,
indignatio, ex islo nascitur odiuni; quse omnia R " de singularilate jaetantioe vcniens. Haecattlewi dira
.sequalisunt a nobis horrore darananda. Tristitise lues, quamvis se ad alta erigat, ct impleat clamori-
viiium in tres dividitur partes, quarum prima tcm- busaures; non lamen ei juxla quam babet 388
jieiala est et rationabilis, de delictorum pcenitudine extollcntiam cst vis et potentia. Ipsa quoque invidia
veniens. Altera, perturbata ct irralionabilis , de duplices evomit flammas. Hoc natnque caput ter-
anxictate nietus, seu de dcsperatione peccatorum tium, modo illum urit qui meliori invidet in id quod
cxoriens. Tertia, de iracundia, vel de illato damno, ipse non est; modo illum afiicit, qui quemlibet con-
ac desiderio proepcdito procedens. Acediaegenera similem dolet sibi esse sequalcm. Uthsec tria dis-
duo sunl. Unum, quod ad opus Dci pigritare mona- cernere valeas, ista do tibi indicia. Superbia enim
chuni ac dormitare compellit. Aliud, quod vagart rubet, ccnodoxia albet, invidia pallet. Furor igneus
Iiuc iUucqueJacit, ac fugc-recohortalur de fratium, in superbis ex indignatione, candor in liypocritis ex
cum quibus vivit, societate. simulatione, pallor in invidis ex nimio dolore. His
51. Hsecscillcet scx vitia quadam interse cogna- ila digeslis, reclitis septera criminalia vitia dcno-
tione sunt conjuncia, ila ut prioris exuberantia, sc- tantur quara dinuineraiitiir, ut mibi videlur : qtiia
quentis efliciatur cxordium. Ex primo enim secun- ,,,, sicut princeps septem vitioruni diabclus nos eoruin
dum, ex sccundo tertium : et sic de cseteris. Et idco subdit potestatibus; ita Christus Deus nosler, Spi-
e contra simiU modo atque eadem ratione pugnan- ritu septiformis gralioeplenus, a doininatu ipsoruin
dum est, qttia primo devicto, aliud facilius devinci- cruit, et sibi stibditos facit.
tur. Et ista vilia, licet invicem sibi sint connexa ea 33. Sed scire te oportet, quia isia vitia diversos
qttain dixirous rutione ; specialius tamen in tres co- ortus et dissimiles deficienlias habent. Gula enim et
pulas dividenda sunt. Gastrimargisefornicatio, ava- fornicatio, quia nonnisi per corpus explevi possunl,
ritiae ira, tvisliliae acedia peculiari consortio foede- carnalia sunt: et ideo corporali indigent afflictionc,
rantur. Scd his superalis major libi restat pugna, et simulque reinolioribus locis, ut velocius curari
ca tanlo gravior, quanto ista amplius fuerint dcvi- queant. Avaritia el ira, licet non sint unius naturae :
cta. Arripicndum namque tibi est totis viribus jugei nair- prior extra naturam esl, sequens aulem ori-i-
ccrlaraeu contra crudclissimam et triformem bc- nalis videlur, quia homo irascibile animal est : si-
Stiain, id cst supcrbiara, inancra gloriam, ct invi- mili taraen oriuntur modo; siquidem commolioiiis
diam, cujus in uno corpore tria capita, cl in ipsis; causas intrinsecus concipiunl. Tristilia ct acedia
capitibus denles ferrei comminuentes omnia. 0 quami nulla extrinsecus accendente provocatione generari
multos viros hoec immanissima bestia momordit ct; I) I solent. Superbia, cenodoxia, atque invidia, sine cor-
dejccit, atque sub pedibus suis conculcavit! Cir- porali uainisterio consummantur. Ad hsec ctiranda
cumda ilaque tibi fortem armaturam, ul possis stare> quse spiritualia dicuntur, mulluin prosunt humaua
coutia tautam nequitiam. Indue te lorica charitatis,, consurtia, maxiine si inter honos prudentesque vi-
accingc te gladio spiritus, qnod est verbum Dei:: ros vivas, qui illa semper redarguant
sume sculum fidci, ponc galeam salutis et spei in ca- CAPUT XI.
pile tuo, sint pedes tui calceati in praeparationem1 Non iisdem omnes, sed atios aliis vitiis gravius
evaugelii pacis, ul nullus in te pateat locus insidiiss impugnari.
potentis adversarii (Ephes. vi, 11-17). Capul super- 34. Sed inter hsec sciendum est, quod in quibus-
biae sicul capul viperae, furor ejus ut furor draconis, dam ventris ingluvies, in quibusdam forni<'atioprin-
et flatus ejus lethifer, ut insanabilis flatus reguli.. ^cipalem obtinet locum. In aliis superbia, jn aliis cn-
lllud enim proestantius cseteris, tres venenatas exx nodoxia arcem tenet. In quibusdam ira, in quibtis-
vipereo ore ad feriendum educit linguas. Priina eoss dam avarilia, seu tristilia, aut aliquid corum sii.i
percutit, qui per transgressionis culpam contemptuiii tyrannidein vindicat. Et ideo oportet unumquemque
habcnt divina prsecepta. Secunda illos, qui cx con- noslrum sccunduin qualilatem bclli, quo principa-
581 TRACTATUS DE ORDINE VSTÊ. 502
liter infestatur, pugnam arnpere : lta ut alium ne- A postquam surrexerit, neque pes, neque manns suum
cesse sit adversus vilium quod lertiiim ponitur, pri- oflicium tenent, et omnis ejus exhilaratio vcrtitu.r
mum exercere conflictum; alium, contra quartumi iii ruinam. Vir superbus nec decorabitur, nee >o-
seu quinlum : el ita prout vitia iu nobis obtinent, lunlatem suam perducet ad finem. Semper eniui
principatum, utque impugnationis exigitur modus,, conscientia servi Dei humilis debet esse ct tristis :
nos quoque oportet ordinem instruere prseliorum. scilicet ut per humilitatem non superbiat, et pcr
Etsic contra illud unum forliter pugnemus, ut aliai utilem mcerorera cor ad lasciviam non dissolvat.
a qHibus minus impugnamur, non negligamus. At- Dei servum sine intermissione legere, orare, et ope-
que ita totis viribus laboremus, ut non de nostrisi rari oportet, ne forle mentem otio dedilam vitia sibi
laboribus, sed de Dei auxilio conlidamus. Hoc enimi prseoccupent. Mens Deo dicata sic caveat niinora
modo ad puritalem cordis, et ad plenitudinem vir- vitia, ut majora; quia a minimis incipiunt, qui in
tutiimvalebimusGhristo adjuvante pervenire. maxima proruunt. Satis delicate se palpat, qui vult
35. Illud etiam non minus te scire volo, quia va- sine labore magno studioque continuo vel vitia su-
rioe in omnibus sunt morum conspersiones. Undoi pcrare, vel virtutes acquirere. Aniina autem mole
alia vitia tranquUlis et lenibus moribus, alia durisi carnis pressa sicut diliicilc ad virtutes surgit, ita
et asperis vicina sunt. Saepe aulera quod islis pla- B I facile in vitia cadit; quia isla in imo sunt, illsevero
ccl, illis displicct. Diabolus enini dum decipcre: iu surama arce consistuut.
qtieniquam quaerit, prius naturam uniuscujusque> 38. Denique nonuulli, quia non pro Dei amore
intendit; et inde seapplicat, unde bomincm apturni soeculo rcnuntiant, Iaborare non curant. Uiinam
ad peccatum inspexerit. Ex ea quippe parte hoini- quod mundum relinquimus, voluntatis sit, non ne-
nem diabolus tentat, qua eum per excrescentemi cessitatis. Qui cnim non rigida intentione monacbi
humovem facile ad vitia inclinari conspicit; ut se- professionem scctantur, quanto superni amoris pro-
cundum humoris conspersionem, adhibeat tentatio- positum dissolute appctunt, tanto proclivius ad
nem. NuIIus ergo culpam non sestimet quam cx; inundi amorem denuo reducuntur : ex quibus alii
conspersione propria sustinet; sed, quanlum valet, corporis voluptatem, alii honorem requirunt. Sed
contra id quod tolerat pugnet. Nam si conspersionii qui ad hoc conversationem sanctilatis praetendit, ut
cedit, tenlalioni vel vitio nequaquam resistit. Igitur aliis quandoque processedesideret; iste non discipu-
constantes etduri mores semper contra superbiam,, lus Christi, sed pravilatis sectalor existit. Ferre
iram et crudclitatem pariter repugncnt. Jucundi au- enim crucem, et non mori, hypocritarum est. Ille
tem el lenes contra inanem gloriam, hypocrisun ctl r autem qui se pro Deo duritise tradit monachorum,
falsam pietatcm prsecipue certare non cessent. Istud| assiduus debet esse in orationibus, lacrymas suas
namquc hominum genus laudis amore facilius ca- Deo, non hominibus offerre; jcjunia in aurigoe
pitur. Neinini volunl displiccre, omnes sequanimiteri» modum pro lassitudine el viribus corporis tempe-
portare videntur; decipiunt et decipiuutur: ctt rare.
quanlo hominibus placent, tanto fiunt Deo odibiles, CAPUT XII.
sicut scriptum est: Astuti et simulatores provucunl [
iram Dei (Job xxxvi, 15). Boni enim viri limentes' Excitalio juvenis religiosi ad viriulis iler slrenue
Deum, id ipsura quod csse 389 meruerunl, viderii capessendum.
refugiunt. Sane laus liumana bonos crucial, riialoss 59. Quapropter non pigeat te, bouc frater, quan-
laetificat. lum potcs actibus sanctis insistere; ut laboris lui
56. Dupliciter autem daninantur hypocrilae, sive> fructus quandoque possis recipere. Hoc solum al-
pro occultainiquitale, sivepro aperta simulatione. lende quod monachus factus es; et ideo ea age qux
Nam non semper latcnt liypocrila». Omiie siiiccruin, monachi sunt. Inter eos cum quibus vivis seclare
permanet. Nam quaa simulata sunt, diuturua esse» meliores. ln omni gradu et ordine optimis perinista
non possuut. Hypocrilae foris candidi, inlus sordkii., D
I sunt pessima. Auimosos senes et perlinaces, quos
Amator vanx gloriaeundc possit laudavi agcre noni vides in his abundare periculosis temporibus, noli
quiescit. Nonnulli falsa opinionc arrogantioe se per- imitari. Mores vitamque illorum fuge, ne tibi sint
fectos esse exislimant, iluni non stint: qui obortis5 in laqueum et ruitiam. 0 quam multos senes et ju-
tentationibus iimotescunt. Tanto quis fit vcritali vi- dices Israel lurpiter vilam suam negligenles rcv
cinior, quanto se longius esse ab ca fuerit arbilra- Babylonis in terra caplivitatis et coufusionis possi-
tus. Est humiiitas formidinis et ignoraiitiae, qu;c3 det; cl quam innlti juvencs spiritui ferventes, Do-
non est. Iaude digna. Ilypocrka vcrba sanctorunij mino servientes, viin faciunl coelo, totisque viribus
habet, vitam non habet: cui semper jactanlia ocu- sibi diripiunt illud! Utiuam talium proeeoniajuve-
los, quibus Deus videri potest, claudit. mim nostvi imitareiilur scnes, ut annosa redderct
37. Superbis et libidinosis plus dominatur diabo- scnecta, ouod lenera fcrt sponte adolescentia! Si li-
lus. Transacla libido semper sui relinquit poenilii- vis proflcere, non respicias quid mali facianl alii.
dincm. Nunquam saliatur, ct exstiucla rcaccendi- sed quid boni ipse facere debeas. Nonne cernis ne-
mr. V?e illi qui tunc habuit terminum luxuri.e,, gotia(orcs ct mililcs multa sustir.ere pericula, ut a<!
qttando vitse! Vinuin contra potantem facil; quiai incertos honores el perituras divitias perveniaiu?
5»5 TltACTATUS DE CHARITATE. *8l
lsti quippc servani cum animae discrimine, qux- A tione, addam et formulam orandi : ut legendo ct
cun. pluribus tribtilatlonibus inveniunt, Orando, esurienti aniinae duplicem tribils refeclio-
40. Quid ergo tibi, dic, rogo, faciendum est, qiii nem; el quod desideras, apud Deiim facilius valeas
vendilis Omnibtis preliosam quseris margaritam, et obtinere. Nimio enim coactus dcsiderio, quod de
cmplutn habcs agrum, ubi thesaurus latet, qucnl salute lua habeo, istud supra vircs meas assumpsi
fur auferre nPn polcst? Necesse est tibi omnes in- negolium, ut vinculis vcrborum meorum ad instrti-
sidias praecaveresollicite, ne si riiinam passus fue- ctionem tuam Patrum sententias colligerem. Hsec(u
risj pro gloria babeas ignominiam. Quaravis sis in meditare, hoec in tabulis cordis tui scribe. Et ut
tuto, noli esse securus. Frequenler in media tran- scias per quam viam incedere debeas, et ut perficere
quillitate; vitiorum syriibus incauli et desides obrtt- possis operc, quod discig lectione : claina ad Deum;
tinluv. Qudnla, proli dolor! animantia nutrit litijus sine quo nihil boni agitur; clama, precor, clamoro
soeeuli deserliun, quoc negligenles monacbos duris magno in toto corde tuo, el flebilis supplexque tu
inorsibtls dcpascunt! et quoniam credo le prisse ora.
plus prolicerc oratione, quam isla nostra exliijvta-
LIBER SEU TRACTATUS DE CHARITATE.
390 û traclatiis a quddam anongmo consarcinatus esl tum ex Richardo Victorino, nitnirum quinque
priora capita ex Tractatu de Gradibus Charitatis : tum ex Pelro Blesensi, videlicet a capite nono usque ad
finem; quod ex duobus ipsius libris de Cliaritatc Dei et proximi ad verbum excerptumest, paucis hinc inde
prmlertnhsit. Cwlerumquidquid u capiie quinio ad nonum intcrjncct, ex diversis S. Bernardi locis conlextutn
esl, prmsertim ex Sermonibus in Cantka. Editus est primum a Greisero, Ingolstadii, anno 1617, et Bibtk-
theca Cartusiensium Erfordensium.
PROOEMIUM. f>non sunt, tanquam ca quse sunt! sitriuj et vir-

Cogit ine instantia charilatis tu;c, mihi amantis- tutes el vitia oulniuni in meriti tui cumulum trans-
sime, aliquid tibi dc charitate scribere, atque supra ferens, mereris in singulis, plus quam singuli
meipsum prsesumcre ; et super modum parvitatis sibi! 0 fortis virtus, quse neminem spolians, on<-
meoe; imo, ut inihi senlire videor, dc vacuo; et nia rapis! omnia facis tua, et nemini aufers sua;
quod non habeo, darc. Dilllcile], dico lihi, ac- quae bonum quod in alio diligis, tuura facis! Et
quicscit nnimus mcus aliqnid dc charitate dicere; quidem fieri potcst ut bonum quod operaris fru-
sculiciis quod ad caiu traclandain, non cor, non slra agas : ul aulem frustra ego diligam, fieri non
lingua sulficial. Quomodo enim dc amorc ioquitur polcsl oniiiino.
homo, qui nou amat, qui vim non sentit amPris? CAPUT PRIMUM.
De aliis neinpe copiosa in libris occurrit maleria : De fortitudine aniorisi
hacc aiitem tota iuliis cst, vcl nusquam est; quia i. fcn ad manuni est fortitudo amoris rjuam qua>
non ab cxteiioribus ad inleriora suavitalis secrcta riinus, cui resistere nemo eSt qui possil. Omnia sibi
transponil; sed al.iinlerioribus ad exteriora traiis- subjicit, omnia suis profectibus servire cogit. Ini-
mittit. Solus proindc de ea loquitur digne, qtii micos amaudo superal, et sibi amicos eflicit vel in-
secundtim quod cor dictat inteiius, exterius verba C vilos. Nam etsi habcat semules, inimicos omnino
eoiiiponil. non habet. Nullum enim inimicum habere polest,
Ne crgo mireris si alium de hac audire mallem, qui nulli novit inimicari. Sicut enim amicitia nou-
quam ipse loqui. Illum, inquam, audire vcllem, nisi duorum amicorum est, sic inimicitia nonnisi
qui calamum linguae tingeret in sanguine cordis; duorum inimicorum. Qui enim odit diligcntem se,
quia lunc vcra ct veneranda doclvina est; cum quae non tam inimicus dicendus est, quam iniquus. Solu
lingua loquilur, conscientia dictat, charitas sug- cnim charitas est, quse in adversis uon deficit, quia
gciit. Faiieris si me talcm putas, imo fallbr ego : patiens est ; quse injurias non rcpendit, quia be-
nain tibi quidcm pium est in illas quae omnia credit, nigna est ; quam felicitas aliena non crucial, quia
aestimare de nie supra id quod est in 391 ""'• iion seinulatur ; quam conscientia mala non pungit,
mihi autein durum est, bonum, qnod non habco, quia non agit perperam ; quae in honore non cx-
de me aestimari. Tametsi quidein haberem, expc- tollittir, quia non inflatur ; qnae in abjeclione non
diret forsilan ignorare. Cum vero diligitur quod non confundilur, qnia non est ambiliosa ; quam cupi-
esl; non amans cl amor nihil est, scd quod ama- dilas non coarctat, quia non quaerit quoe sua sunt ,
lur, 0 rnagna virlus charilas, quac vocas ca quoe qtiam conttnneliacnon provocant, quia non irritaltir;
585 TRACTATUS DE CHARITATE. „ 580
quam sinistrse suspiciones non fcedant, quia non co-- A dilexit nos (Rotn. vni, 57). Securus inter frendentium
gitat malum : quam aliena mala non loetificant,quiaj undique liostiuni fulgurantes hastas et circumvolan-
non gaudet super iniquilale : quam errorcs non coe- tia spicula, cum cliaritate dormit, quse sola polens
cant, quia congaudct veritati : quam persecutioness esl ignita nequissinii tclaexslingiierc(ip/it>s.vi, 16).
non frangunt, quia omnia sufferl: quam pcrfidia non(i Quippc peccatoruni mullitudinem operil (/ Petr. IV,
indurat, quia omnia credit : quam desperatio non[i 18), et tentationum muscis praevalebit. Praevaletel
absorbet, quia oiiinia sperat : quani mortis separa- subjicitillum Jebusoeumpopulum, cselerosqtie Cha-
tio non inlercidil, quia non excidit (/ Cor. xm, 4-8). nanitida; prolis scrvire facil in tributo (Deul. xx, II).
2. Quid mivum si morte non vincitur, qua; fortiss Et in matciia excrcendae virtutis, majoris profeclo
est ut mors (Cuntic. vin, 6), imo fortior morte, quas e potentiic est, erectum hostem dejicere, quain conau-
ipsam quoque mortem mori coegit in morte Re- tem repriincrc. Charitatis proprium est, tenlaliones
demploris?0 insuperabilisvirtuschaiiias! quaeipsum n iion pcrimere, ne insurgaut: sed cuin surrexerint,
quoque insupcrabilein superasli, et cui oninia sub- sternere ut non procedant. Itaque non tam virlus
jccta sunt, omnibus quodammodo subjecisti : duma potens, quam virtutum potenlia dicenda est, eo
viclus aniore Dcus, huniiliavit semetipsuin. formaini) quod ab illa omnes alise accipiant, ut vere virttites
servi accipiens (Phitipp. n, 8, 7), factus non solum-. B sint. Hoecest vita fidei, spei robtir, et oinuiuin in-
modo hoino, sed opprobrium hominum ct ahjcclio 0 tinia vis et mcdulla virtutum. Hoeccst, quse vitam
plcbis (Psal. xxi, 7). Propter nimiam cliavitatem quaa ordinat, affectus inflammat, inforraat affectus, ex-
dilexit nos (Ephes. n, 4), contincre tilira non potuitit cessus corrigit, morcs componit; valens ad omnia,
in ira sua misericordias suas (Psal. LXXVI,10), quo- ,_ et omnibus prsevalcns : quaeipsam quoque oranipo-
ininus dileclam animam suam inimicis exponerct,t tenliam quodaiuniodo reddit impotentem.
pvo amicis suis, ut mortis liinorem pariter ct vi- 4. Nonne haec est, quas in Moyse divinsejustitise
gorem tollcret ab amicis suis. Et si contra Deum a et potentise obstans, prsevaluit in fortitudine? Di-
lortis fuit, quanlo magis adverstts homines prse- mitle tne, inquit, ul irascalur furor meus conlra po-
valebil ? Hinc exliinc illa fiJeliuin intiepida con- pulam islum. Audi, Dimitte; et Dominum leneri non
stantia cordis, qua supplicia coutcniiientes, et mor- dubiles; nec aliundc, qiiam amoris fortitudine. Quoe-
lcni calcantes, hjetipcr mcdias mortis fauces ad pa- ris cujus? Ulius utiquc scrvi fidelis, qui in populum
tviani revertuiltur. Morientcs exsultant, et insultant|t iwajorein major fieii, et gloriosior esse renuit, nec
inorti , dicciites : Ubi esl , mors, sliinulus tuus ?9 carnali, ul assolct, deviclus affectu; sed ne in Dei
(I Cor. xv, 55.) Jam non stimulus, sed jubilus,, i gloriam rucrctur vcncnatis spiculis blaspliemorum,
dum per mediuni tui latum laetumque exitum, viaiei Ne qumso, ait, dicant JEgyptii, Catlide eduxit eos, ut
pandis ad regnum. Facil ergo charitas, ut pro ipso interficeret in montibus (Exodi xxxn, 10, 12), nee
et in ipso mori non meluant, sed affectent, a quo0 pott.it in terram introducere quam promisit (Num.
sic amari se vident, ut ne morerentur ipsi, morle„ xiv, 16). Quidni cesserit jusliiia, cesserit potentia,
turpissiraa vellet condemnari. Admirantes enim et,t ubi charitas de corde puro non tam rogabat, quam
amplcctentes in Christo illum amoris excessum, a urgebat? Hanc vim, Domine, tu qui pateris, facis,
quo pvoposito sibi gaudio sustinuit crucem, humanaa simulin umim potens et pius. 0 quantum virorum
confusione conteinpla (Hebr. xn, 2), confundiin- talium penuriam patimur, qui pro nostris deliclis
tur non reddere vicem : alque passionis cjus ludi- Domino se opponerent, placarent iram, comprime-
briis quasi qttibusdam aculeis incitati, ferunturr rent ullionem! Non est, ait propbeta, qui invocet
effrenes in amoris abyssum et profundum cbaritatis, nomen luum, qui consurgat, et teneal te(Isa. LXIV,7).
illud omuiiio et solunimodo quscritantes, Quid re- Sola qua; Dominum tenere possit, vis amoris, qua
iribuam Domino pro omnibus qum relribuit mihi •> ? solum se teneri patitur. Sed quod non teneatur, pie
(Psal. cxv, 12) ct quadam sensata et sancta insa- conqueritur per prophctam : Qumsivide eis virum,
nia mentis translali, pavum ainare se repulant sicc pI qui inlerponeret sepem, el staret in oppositum conlra
amati. Vchcmens quippe vis ainoris ratione non ,i me, proplereanedissiparetn eatn; et noninveni (Ezech.
coiupescilur, qttia teste Aposlolo, supereminet>t xxn, 30). QusSrit Deus quis se sibi opponat irato,
scientiae (Eplies. m, 19) : majeslate non terretur, ctijus profecto proprium est niisereri, peregrinum
is ulcisci. Peregrinum, inquit, opus ejus ab illo (Isa.
;jia foras mittit limorein (/ Joan. IV, 18) : miseriis
non reprimitur, quia in infirmitaie perficitur (//1 xxvm, 21).Quod opus?Nimirum opus ultionis etiroe.
Cor. xn, 9). Prorsus virtus omnipotens, qtue ipsas IS 5. Cbaritas igitur sua fortitudine extentam Dei
miserias facil potentes, duni convertit 392 in auJi 1J manum, ne feriat, continet, Satanara sub pedibus
jutoiium, qttae parata sunt ad nocendiim. Qna suf- f. conterit, el super inimicorum capita carbones con-
i- gerit (Rom. xn, 20), potens non solummodo adver-
fultr sancti milites Christi, impavidi et ccrti de vi-
ctoria, in mediis periculis incedunt tutissiuii, ncc;c sus carnem et sanguinem; sed adversus principatus
doeinonem, nec hoininein nieluentes. et potestates tenebrarum barum, contra spiriiualia
3. Hinc Pauluspericulisplurimis enumeratis, qui- i- nequitioe in coeleslibus(Ephes. vi, 12). In adversis
i- fortis, sed fortior in prosperis. Soltts enim amor
btis inclyte triumpliaverat, triumphi causaui a.ljun-
git: Et in his omnibus superamus propter illum qui u Cbristi, qui ridenlis et irridcntis fortuiiac iinpnrae
PATKOI..CLXXXIV. 19
887 TRACTATUS DE CHARITAT^. 588
blanditias spernit et conspuit, sapore dulciori dele- A angmenlatio desiderii est. Et quod ardentius optas,
ctatus, cujii3 respectu omnis dulcedo amara cst, cares aegrius. El hic languor amoris, qui non est
omnisjucundilasmcerorest, omne pulchruin foedum, aliuil, nisi toediumimpalientis desiderii, quo ncc sse
omnesuive molestum. Et hsec de ejus insiiperabi- est alfici mentem vehementeramanlis, abscntequcm
litate suOQciant,etsi non ad malerise copiam, quse amat.
in liltera est minus, certe ad occupalionem tuam. 8. Frustra, nisi fallor, sic languentis animse cona-
CAPUT II. tur qttis exteriori solalio lenire dolorem etmoevorem
De insatiabitilate amoris. temperare, cum de intus curari oporteat dulce vul-
6. Jam ad ejus insatiabilitatcm accedamus. Sane nus amoris. Nullo proinde humano solatio mitigaiur
amoris fortitudinem illa eflicit dulcedo, quam sentit, secrcti doloris sacra amaritudo, cum sublato inle-
cujus tantillo gustu facile Deum videns anima, ctin- riori dulcoris gustu, nil prosit exterius consolari,
cta contemnit, qui nisi in hujus mundi contemplu imo secuiidum beali Job scntenliam, omnes conso-
non potest amari.; sciensdilectum inrenire priusnon latores repulal onerosos (Job. xvi, 2). Sensit hoc,
posse, quam prsetereuntis mundi figuram quodarn qui dixit : lienuit consolari anima mea; memor fui
despectu pertransierit. Hinc se in se loiam perstrin- Dei,el delectatus sum (Psal. LXXVI, 3, 4). Felix trisli-
gens, non larilum ascensionis gradibus vel passilus tia, quse non de crcalura, sed de Crealore concipi-
ulitur; sed inopinatis raplibus vel excessibusfertur, tur; quse nulla proesentis vitae Iugel incommoda.
volans, non vadens in illa sublimia 393 secreta Dignum plane ut Deum lolius consnlalionis babcat
coeLstium. Unde et Paulus non in tertiuin coelumse consolatorem, quse rerum fluentium qualibet aflluen-
ascendisse, sed raptum (uisse perbibel (// Cor. xn, lia renuitcnnsolari. Nonestgratia citra Deum, unde
2), ubi sic aflicitur eo quasi igni deallari; dum ani- possit solatium capere, quse proeter illum nil didicit
mus divino ebrialus amore obliviscilur omnium, et amare. Habeant alia vana solatia sua, quibus dici-
totus pergit in Deum, guslans illud quod nemo no- tur : Vw vobis divilibus, qui habetis consolationesve-
vit, nisi qui accipit (Apoc. n, 17). At quoties illam slras (Luc. vi, 24). Sibi solus consolator esl, qui et
felicitateni percipiat, islam nesciat miseriam necesse inhabilator, charitas Deus. Qui etsi justis nunquam
est; quse utique siniul esse non possunt. desit ad meritum, plerumque tamen ad solatium ab-
7. Ad hunc lamen amoris gradum etsi morlalibus est. lllud ulilius; istud jucundius. Habetur igitur,
interdtim pervenire detur, diu tamen in eo stare sed latet, dum sensum cordis minime tangit illa sua-
anima prohibetur, donec corruptibilihus exuta exu- vitas habita, sed abdita.
T3c libere evaserit in libertatem j,lorise filiorum Q 9. Moram autem facicnte, quem desiderat, non
Dci (Rom. viu, 21j. Nititur aulem et trahilur illius jamcumfatuis virginibusdormitatveldormit (Maiih.
desiderio faciei, quam juxla prophetam pater utada- xxv, 5); sed crebris succensa suspiriis et gemilibus
mantem posuil (Ezech. m, 9), ut ferrea quseque excitata, non valel ullra dissimulare tristitiam, ncc
corda atlrahere possit. Tractus iste, etsi suavem ignem abscondere, qui triste pectus aduril. Non jam
quamdam habeat violentiam, magis tamen mortali- deliberat, non consulit rationem, nonverecundaiur :
talis impotentiam notat, qua male gravata misera modum ignorat et ordinem, id omnino et solummodo
anima, saepea suo volatu decidere cogitur, et defi- satagente aniino, quomodo redeat prsesenlata dul-
cere a conatu. Habent igitur amatorii spiritus, cor- cedo, cujus quanlamlibel festinationem repuiat lar-
poris corruptione distemi, crebram de Dei visita- dilatem. Hoc cst, dilcctissime, quod aliquando qusc-
tione lsetitiam, sed nullam copiaro, dum nec plena sisti, quid sit quod Augustinus ail : Amor Dei non
esse sinitur, nec morosa. Unde et quodam jucundo capit de impossibilitate solatium. Onine enim desi-
joco interim ludere videturcum filiis hominum(Prov. derium lunc solel ratione miligari, cum dcsidera-
vin, 31), a quibus dum teneri putatur, e manibus tum impossibile sit haberi. Ainoris lamen violentia
labitur : insectatus se patitur comprehendi, el dispa- nulla impossibililate frcnalur. Nam elsi animam ter-
rens rtirsus non videtur, donec denuo, lacrymis et D rena inhabitatione pressam, immersam luto, illa fe-
pvccibtts vocalus, revertalur; et ita, licet delectet vi- licitate ex integro fiui omnino impnssibile omni ho-
sitatio, moleslat vicissitudo. Sed quanlo, pnlas, stu- mini constet, nullum tamen 394 s'c amanti hsec
pore perfundiiur anima sublracta illa dulcedine, ct impossibilitas prsebct solalium , quominus ardeal et
ad hos sensuum laqueos capiiva' retracta? Nonne sestuel habere quod optal. Quo lamen desiderio, elsi
quasi de patria spirituum pulsain vailem corporum, ralio exccdatur, non oflcnditur Dcus, qtu siinile
in aliud quoddam ignotum sseculum sibi cecidisse quiddam videtur innuisse praecepto: Diliges Domi-
videtur, longe dissimile priori, in quo charitas fri- num Deum luum ex toio corde tuo, ex tota anima
get, sensualitas regnat, caligat oculus mentis, et tua, ex omnimente tua (Matth. xxn, 37).Quod tanicn
sensus viget corporis? Moerettunc, ex alto suspiria in hac vita mortali, vel potius morte vitali, a ue-
trahens; inde misera, unde beata clficitur. Nam mine posse impleri (54), lam rationibus, quam auclo-
quanto graliora fuerat experta, eo moleslius fert ea ritatibusconstal.Ab onn.i lamen homine debereopta-
sibi csse subtracta. Subtraclio enim rei amalae, ri nemo est qui ambigat. Unde in jusli descriptions
(34) Nempe secundum omnem perfeclionera suara. Vide S. Bernardi tract. De diligendo Deo, cap, 10,
n, 29, etnotas.
589 TRACTATUS DE CHARITATE. 580
dicitur: In mandatis ejus votet nimis (Psal. cxi, 1).. A opto; sed impalicntem esse in hoc magis expedit.
Velle nimis, est plus velle quam posse. Quo sensui CAPUT III.
et ego dictum puto : Adolescenlulm dilexerunl ttt De incessabilitale amoris.
nimis (Canlic. i, 2). Quid eniin nimis, nisi suprai 12. His ergo ulrisque [fort. ulcunque] proelaclis,
posse el vires? Infinitus quippe et immensus estt ad investiganda rcliqua stilus percurrat, quanlum
Deus, in quem lendit amor eorum, ut nullus pos- ad lam digna aditum aperire dignabiltir in dulce-
sit csse finis vel mensura amoris. Amat ergo sicE dine sua paupcri Deus. Solet tamcn in his facilius
amans anima, etsi nimis posse suo, mmus lamenl patere ingressus pie pulsantibus, quam suljtililer
velle suo : nec capil de hac impossibililate solatium,, perscrulanlibus. Pulsat qui affeclat, qtti orat, et pul
sed polius desidcrii incvementiim. Concupivit, aitt santibus aperitur (MaHh. vn, 7). Non eniin ambi-
quidam, anima mea desiderare juslificationes tuass gendum cst, quiit libenter pulsanli aperiat, qui non-
(Psal. CXVIII,20). Nec poluit satiari desidcrio, quii dum piilsanlem bortaliir ut pulset. Sic Deus prius
noii visa desiderare concupivit. Famcs enim animae; vult a se requiri ctiam quod promillit. El ideo quod
desideiitim est. Sic verc Domini ainans animai tlarc disponit, p;ius promitiit, ut rogandi ausum
amore non satiatur : quia Deus amor cst, qucin quii pnebcat, cl ut quod daturus erat gialis, devola pro-
amat, amorem auiat. Amare aulem ainorem circu-- B mereatur oralio. In hoc nobis a nobis nierita exlor-
Ium facit, ut nullus finis sit amoris. qiicns, diim nos pracvenil, Iribuendo 395 1ll0(-
10. Vides igilur quemadmodum insuperabilis estt retribtianius, agit ne gratis li ibuat. Plane diguus ut
charilas, omnia superans; ita et insaliabilis, omnial rcaniclur, qui nos sic proevenit in amando. ln hoc,
vorans, et ex copia parit inopiam, dum cx pvoegu- inquil Joauucs, csl charilas, non quasi nos dilexeri-
statis quidem deliciis amplius tanien in desidcriisi mns Deuin, scd quia ipse prior dilexit nos (1 Joan.
exardescit. Quae etsi dentur ad pleuiludincm, liun- IV, 10). Procccdit igilur amor sutis, noslro i|iiidcin
qttam lamcn ad satictatem. Quiedunt me, ai(, adliuc: bcnignior, scd nostcr expeudilur juslior. Ipsc ciiini
esurient (Eccli. xxiv, 29). 0 Deus bone, quem aniare,, adliuc ingratos gratis diligit: nos veio suo dor.o,
edere est; quomodo amantes le sic reficis, ut magisi noii deliilo, conslat diligeie. Dat unde, el facit quare
esurianl, nisi quia tu simul cibus es et csuries? Et[ amaliir, ul de suo et pro suo paritcr diligatvr. Et
qtii te non guslaverit, te prorsus esurire nescil. AdI quidcm donuni illud piosequi omillo, eo qttod inef-
hoc ergo cibas, ut esurive facias. Esurientes, ait illa» fabile s.t. Nam elsi senliri a pauciiatc spiiilualium
plena, implevit bonis (Luc. i, 55). Quibus bonis?? possit, cxprimi tamcn a ncniinc potest. S luin cnim
Nolo a mequaeras, quae stint bona cbaritatis. Profe- illud novit, qui tlal, el qui accipit (Apoc. n, 17),
cto oestiino illa, de quibus dicilur: Oculus non vidit,, cxclusis cncleris. Ipsis eliani accipientibus el ba-
Deus, absque le, qum abscondisli timenlibus le (Isa. bcntibus suspccta, et csl inccrla illu clausa collalio,
LXII,4) : et alius : Quod oculus non vidit, et aurisi idque salubriler, ut proesuinant.
non uudivit, el in cor hominis non ascendit (I Cor. n,, 15. Scd nunc, qiueso, rcduc oculos ad hsec infe-
,9). Audis diligentibus proeparar.a,ut dileclionis bonai rioia, quoe videntcs ploique non vident; ela:!vnte
fore non ambigas. In hae enim repositae siinl seter- si iion ctincla ([uaevcl nobis in prospcris scrviunt,
nitatis deliciae, et omnis coelestis sitavilas. ln hac: vel conlra nos saiviunl in advcrsis, quocdam sint
sunt pax, palicntia, longanimilas, et gaudium ini charitalis calcaria urgentia qiiodammodo ad cur-
Spiiitu sancto (Rom. xiv, 17); et quidquid jucun- sum amoris. Ad hoc enini oninia curstts sui liucm
dum mente concipi potest, et ultra. Iloc, iii(|ttam,, dirigunt, ut bumanis iilililalibus el obleclalionibus
praeparasti diligentibus le; sed abscondisli limenti- occunant, vcl dcfeclibus cerle sticcurraut. Hoc coe-
bus te, donec charitas foras velamen niittat limorisi lum, lcrra, mare, et aer, hoc circuitus tcmporis,
(/ Joan. IV, 28), ut videre possint, qiiam niagnai redivivis parlubus antiqua innovans, dilapsa lcfor-
multitudo dulcedinis luoe (Psal. xxx, 20), quoe etsii mans, consumpta restaurans, implcre non cessat:
replet, satiat nunquam. Ideo audco dicere illos, sii j) j ut sicut hsec continua, comniuniaque beneficia re-
qui suiil, secunda stola veslitos. spuere nemo esl qui possit, ita tantuni benelicium
11. Objicis forsitan illud: Saliabor cum apparue- diligere non sit qui non debeat. Assenlis forsan <le
m gloria lua (Psal. xvi, 15): et illud quod Jerusa-.- prospeiis; at adversa quomcxlo amorem doccant,
lem qua? sursum est, adipe frumenti salialur (Psai. vel exigant, tibi innotescere cupis. Cuin plerunujue
CXLVII, 14). Sed satielatem ibi desiderati abundan- humaiia ingratitudo superbc sibi arrogat dona Con-
liam notare noveris, non desiderii finem. Finis au- ditoris , vult idem hominis Conditor alto salubriqtie
tem desideriij ul ait quidam, salietas cst. Qui veroi consilio hominem tribulalionibus exe;ceri: ut, cutul
semper esuriunt, liquet quod saliali non sunt. defeccrit homo, el sitbveneril Deus, ut diguum est,
Scd vere beala csuries, quae solttm esurit quodl ametuv ab bomine. Hoc est quod dicit : Invoca me
babet, et solum habet quod esurit. His ilaque per- in die tribulationis; eruam te, el honorificabis me
suasuni sit cbarilaii tuae, quod dulccdine divinii (Psal. XLIX,15). Ex occasione quippe frequentium
amoris nemo in futuro satiari, nemo in prasenli necessitalum, crebris necessc est inlerpcllalionibus
impleri potest. De qua impossibililate solatium Deum ab homine frequeulari, f-rcqucntando gustari;
tibi sit, nulbim liabere sojalium, Patjentiani tibi giistautlo pvobari quam duicis cst Dcus : sicque cp).,
S91 TRACTATUS DE CHARITATE. 592
ferreum quod beneficiis emolliri nequibat, flagellis A visibilibus amanti se exhibere non cessal ? Integer
eruditum ad gratiara liberantis liquescat, discatque quippe amator Dei quocunque se vertit, familiarem
Deuin diligere, etsi non propter suam bonitatem, sccum habel admonilionem amoris. Rebus his pro
certe propler suara ulililatem propriam. El hic gra- speculis utitur; et in omne quod cernit, sui amoris
dus amoris amare incboantibus primus est. Jam resultai memoria; aspicit cuncla.et eum qui condidit,
vero amantibus infinius gradus, cimn nec propter et quo ccudiderit fine. In his non tam admirabilem,
ipsum, sed propter nos, Deum diligimus. Liquet quam amabilem sibi sentil,atque ex arrha dilectionis
igilur, quemadmodum lanlum carnaliter et carnalia quam prsecontulit, sapienter sestimat quanta reser--
amanlem ad Dei ainorem adveisa instruuiil, et vavil in dotem. Caslus profecto columbinusque ocu
quodammodo cogunt. lus amor est, qui in rebus usui humano concessis
14. Sed et ipsis amore succensis, non inferiori nulla libidine figitur, sed in transitoriis contempla-
consilio interdum prospera sublrahuntur, cl inge- tur seternum. Iste esl oculus qui non clauditur, qttia
runtur adversa : ul si forle, quod vitare difficile carnalilatis palpcbra caret. Nullo turbatur injecto,
est, blandiens prosperilas aliquam sibi subripuerit quia nibil admillil forinsccum. Nulla coecatur cali-
amoris particulam, succedens tollat adversitas, quae gine, quia trabes in eo non sunt ullac. Nullo grava-
sola juxla Joannis doctriuam, veraciter docet, non gj lur sopore, tesle qui ait: Ego dormio, el cor meuin
diligere mundum, nec ea qum in mundo sunl (I Joun. vigilal (Cantic. v, 2). Oculus rectus, ocnlus vere
ii, 15). Sic Israelitse coguntur ab iEgyptiis iEgyptuin dexter, quem nulla dcorsuni vertil sinistra inlcntio,
egredi. Quia, teste beato Gregori.i, dum inundiis nulla deorsum inflectit tcrreiia affectio. Ocuius vcre
an niuiii calamilatibus pulsat, nil aliud, nisi ut non simplex el prudens, quem nulla concutit incerta
diligatur, clamat. Solus igitur amor est, quem a suspicio; nulla detinet cuiiosa sollicitudo, illuin
nobis Deus exigit, aut cum beneliciis obruit, aut iiiccssabiliter inluens, in quem angcli dcsideraut
flagellis corripit, vel consiliis instruii, vel man- prospicere (/ Petr. l, 12). Anior enim vehcmens, ut
datis astringit. Plenitudo legis charitas est (liom. ait Augustinus, non potcst non videre quern aniat:
xni, 10), et legem conlinet el proplielas. Quia quid- quia amor oculus esl, et amarc videre est. Hoc
quid d-ivina lege indicitur, \el iuterdicitur, ad so- oculo se vulneratum fatelur, qui ait : Vulnerasti
lum aniorcm reducilur. Solve tribuium anioris, et cor meum in uno oculorum tuorum (Canlic. iv, 9).
Domino noveris satisfaclum. Duos nempe oculos habet anima, uniiin quo inlelli-
15. Quid igitur, inquit, nouis prodest tanla in git, abum quo inquiril. Dominus, inquit Psaliuus,
nostro viclu parcitas, in habiiu vilitas, in vigiliis cl prospexil super filios liominum, ul videat si est intel-
discipliuis jugis auslerilas? Paucis accipe. Quadani C ligens aul requirens De.um(Psal. i.n, 5). Et hoiura
sunt cbaritatis obsequia placentia et placantia, s: in duoruin dexter oculus est amor, qui rcquirendo
charilate iiant; at sine charitale nihil prosunt. Hoec vulncral. Neque enim ille saliens in moutibus el
est enim virtus, in qua nec miniinum opus respui- transiliens colles (Cuntk. n, 8), id est, omnem sen-
tur; sine qua nec maximuin acceptatur. Non praesum stiperans, hiiinanum vidtiicet, et angelicum,
dicalio, etsi linguis liat angelorum. Non lides, absqtie vtilncre capilur duntaxat anioris.
eliamsi montes liansferat. Nou elcemosyna, ctiamsi 17. Quaeris quid sit vulnerari Deiim? Et ego :
omnes facultales in cilios pauperum dislvibuai. Non lllam omnipoleniiam noslrie infirmilati pie conde-
corporis alflictio, el si tradatur corpus ita ut ardcat scendere, est quasi vulnerisquadam apcrtttra internae
(/ Cor. XIII, 1-3). Non missaium solemnia, quiai suaviiatis secreta patefacere. Vulnerari ergo potest,
anle fralris reconciliationem uiunus offerri prohi- qui, etsi sit impassibilis, compassibilis tamen csl.
bctur (Matth. v, 24). lpse euim amor homiiiumt Vulnus hoc absque ira infligitur, et absqtte dolore
Dcus est, cui oinnis crcalura merito confilelur ett senlitu.'. Ilunc vulnerantem oculum ille Auimoniia
dicil, Bonorum 396 rneorutu non eges (Psat. xv,, rum rex super infclici foedere nv.littir crucre. In
2) : sed hoc solum rcquirit ab onini homine, quod1 n hoc, inquit, ineam vobiscumfcedus, ul omnibus ocutos
nulli constat esse ditficile. Solus eniin amor eat, utl dexteros eruam (I Reg. xi, 2). Sublato enim amore,
ait Auguslinus, qui nomen dilficiiltalis ignorat. Quii qui dexter est oculus, ad solum errorcm remanei in-
cum mtilia amico iinpenderit, pauca vel nulla seJ tellectus, qtteni sinistrum diximus. Intclligerequippe
judicat impendisse. Hinc est quod annorum multi- nec amare illorum error eral, qui cum cognuvissent
tudo videbantur Jacob dies pauci prse anioris ma- Deum, non skui Deum glorificaverunt, sed evanue-
gniludine (Gen. xxix, 20). Verus enim amans quid- runt in cogitationibus suis (Rom. i, 21). Quam multi
quid pro amico patitur, vix sentil; duin sic totuss qui errores persequi videntur, hoc.errore caecan-
amori inlendat, ul proeter dilcclum nil plene cogitur! quo nullus forsitan potest deterior inveniri.
tare sinalur, qucm sicut sigiiacultim gerit superr 18. Videtur itaque ab amantibus Deus utroque
cor, et super biachium suuni (Cantic. vm, 6). oculo, sed altero vulneratur, quando ubi inlellcclus
16. Denique qua parle subrepere possit illiuss caligat, amor penelrat; ubi ille repellilur, iste ad-
oblivio, qui praeter illos incircuniscripii luminiss mittitur. Quippe perscrulari prohibemur, et plus
radios, prseler illos rivos incoi ruptae dulcedinis,>, saperequam oportel (Rom. xn, 5): sed amare etiam
quibus ineffabililer animam inlluit, in rebus eliama plus quam possumus, prsecipimur. Non potesi
1'03 TRACTATUS DK*CHARITATE. 594
ctian obtenebrari amoris oculus, quominus videre A mus, quos obcaecavit ambitio) et ipsa rcligionis
possit quem amat,etsi non sicut esi (I Joan. 111,2), electio noslro miserabili leinpore tanla divisione
quod, testeJoanne, servalur in prsemium; sed ccrle spargatur, ut vix unus alteri convenial in untim,
sicut viator, quod in praesenti ad solatium indulge- nisi forte adversus Dominum, et adversus Cbristum
tur. Vidctur autem a quolibet amante prout amat, ejus (Psal. ii, 2). Ubique apparent scissurse turiis
ab alio quidcm sic, ab alio vero sic, pro varietale charilatis David; et in tantum jam hiant, ut vicinam
affcctuiim quibus feruntur in ipsum. Alii ad divini- ruinam omnino minentur. Servalur stib lunica una
tatis arcana fcrventius inbiant; alii bumanitatis et vestc simili cor vanuin et oinnino dissimile, ita
mysteiia sccurius admirantur, contemplantes altis- ut de religione antiqua vix signa serventur, et ve-
sinium consilium Dci supcr salutem generis hu- nientibus ad sepulcrum Domini, quod clauslrum
mani. Totum tamen tutum est, qtiidquid amoris est, et Christum quserentibus solum linteamina pa-
oculus 397 intuetur, qui solus nunc videt teant, id est, habitus forma. Fateor, taedet me bic
ad merittim, visurus qitandoqiie ad prscmium, cum esse, excamus hinc : neque enim hoc loco de vitiis
suhlato corruplionis nubilo, faciem illam, ut scri- loquepdi propositum est.
ptuni est, videbit in jubUo (Job xxxm, 20). Poterant 20. Deum homini et hominem Deo iinit charitas,
bicmulta adjici, famelicis, ctsi non fastidiosis pro- non solum illa ineffabili unilate, qua nostra lunuva
futura : scd nc prolixiori sermone te gravem, stilum unilur Verbo octerno in unitate personse, quam
prcmo, multo plura fatcor cupientem. etficit utique illa charitas, qua ante mundi consti-
CAPUT IV. tutionem nos dilcxit (Ephes. i, 4) : sed ctiam de
De inseparabililale amoris. qua ait Apostolus : Qui adhmrel Deo, unus spiritus
19. Jam nunc ad mcdium veniat ultima illa tuoc est (I Cor. vi, 17). Profeclo unitas hsecamoris est,
pctitionis particula, maxime illa quam instanler quia bomo tolis praecovdiiset totis votis supcrnas et
postulas, vir devotissime [Richard. udd. Severine], octernoevolunlali conformis unitur Deo, glulino qttod
nieisquidcin labiis, scd tuis certe meritis explicanda , non dissipabitur. Est enim cbaritas vinculum per-
quibus non tantum in studiis, sed ct in ctinctis meis fcclionis (Coloss. m, 14), quo mentes fidelium ar-
necessitalibus non mediocriler lido. Ut aiitem in ea clissimo coinplexi sibi invicem hserent, cl suo capili
qiiseproposuimus, suo traniite sermogradiatur, quac per omnes juncturas connectuntur in ununi corpus,
dicta stint brevi revocentur catalogo [Richard. cpilo- in mutuo parlicipio bonorum omnittm, ut fidenter
go].Habcs enim in prsemissis,quod et charitas insu- quilihet diccre possit : Parliceps sum cgo omnium
pcrabilitcrpngnat, insatiabiliter guslatjncessaliililer limentium te, et cuslodientium mandata tua (Psul.
videt; in manibus addere cst quod inseparabililer cxvm, G3). De hoc dictum puto : Funkulus triplex
hocret.Adco namque tencrum est amoris gltitinum, difficile rumpitur (Eccle. iv, 12). Triplex dicitur, eo
ut non tam jungere quam unire dicatur. Prorsus quod, ul praefatus sum, tripliciter ligcl. Vis tibi
bonum giutinum est, tripliciler liniens virum vir- funiculum triplicem describal Apostolus? Finis,
tutis, ut sibi, proximo, Deoque conveniat et cohse- inquit, prmcepti est churitus, de corde puro, et con-
rcat in veritate. In se quippe homo per amorem scientiu bona, et fide non ficta (I Tim. i, 5). Solum
uiiiis efficilur; dum se intra se colligens, et rcductis cor purum est, quod supercflluere nescit. Nil facilius
affectibus a cunctis locis, quibus captivi tenentur, exposito foedatur, quod sola continel 398 cliaritas
soltim unttm iiicommutabilitcr amat, nec amplius ne frustra palcat. Porro, juxta Apostolum, conscicn-
in diversa miilatur. Partitns enim per amoreni in liam bonani habcl ad oinncs (Hebr. xm, 18), qui
plura, nunquam sibi invcnitur unus et idem, scd proximi boiiuin oeque ut propritim diligit : si quo-
semper sibi ipse est dissimilis; quia toties variaii niinus, convincitur non babere illam, quoe non
cogilur, quotics quod amat, rariatur. Qui eniin la- qttoctit ijuoesua sunt (/ Cor. xm, 5). Fidcs non ficia
bcnti innititur, neccsse est cum labentc labatur. illa cst quoepev dilcclionein opcvalur. Alioquin non
Proximo eliam per chaii»atem unitur botno, dum pj modo fictam, scd ctiam mortuam Jacobus cam di-
non solum sine quercla vivei.do, cum omnibus ccrc non veretur (Jac. n, 20). Et vere istc triplex
uiium studet efiici, etomniuin successibiis coaplari, funiculus difficile rumpilur, quo vinclus Patilus
gaudcre cum gaudentibus, et flere cum flentibus ardenter dicil: Quis nos separabit a charilaieChristi?
(Rom. xu, 15), infirmari cum inlirmis, et cum scan- Tribulalio? an anguslia? an fames? an nuditas?
dalizatis uri (// Cor. xi, 29); juxta quod scriplum (Rom. vm, 35.) Validum profeclo vinctiltim, cui
cst, socius in iribulatioue ct vcgno(// Cor. i, 7; Apoc. nulla prsevalcl violenlia; insepaiabililer contincns
i, 9). Sic mult.iludinis crcdcnlium erat eor unum, ainaiileiii cuni amato.
et anima una (Acl. iv, 52), quando nec volunlatum 21. Nemo tamen nie oestimetcum illis sentire,
varietas, nec rerum proprictas animos dividebat; imodesipere.qui chaiitalein semel liabilam asserunt
sed firmiter slringebat charitas et suaviter cohibebat ultra perdi non posse. Quia si oninis qui habet cha-
in unitate spirilus, in vinculo pacis (Ephes. iv, 5). ritatcm, haberct perseverantiam, frustra suos disci-
Heu! inquam, in inleriori soeeulodelapsi sumus nos, pulos Doniinus nioniiisset: Manete in dilectione mea
in quos fines, imo smculorum fseces devenerunt (Joan. xv, 9). Sed et boc indubitanter senserim,
(1 Cor. x, 11); cum (ut de sseculihominibus tacca- cbaritatem posse sponte deseri, non violenler au-
503 TRACTATUSDE CHARITATE. 596
fcrri : offcrtur omni, aufertur iiulli, ut iuillus nisi A ad purum excoqui, si quam habet scoriam, ip.,o
suo vilio ea careal. Ut autem hac mutua virlute in amore, qui ignis consumcns est, paleas ignoranlia>,
uiiiiin occurrere possint affectiones amantium, cor et delicta juvenlutis puigans, et purgatissimam
nmantis animaeliquefleri necesse est, ut transfundi faciens animam, et divino dignam conjugio, non
possit et transformaii in illum quem aniat, et mu- habenlem lnaculam neque rugam. Audi flain-
(ari in virum allerum : quemadmodumaquoe stilla mara voranlem : Dimissa sunt ei peccula tnulta,
mul:o infusa vino, delicere a se tota videtur, dum quia dilexit tnullum (Luc. vu, 47). Denique dili-
altevius sapovem induit et coiorem. Hinc illi pie genlibtts Deum omnia cooperanlur in bonumfftom.
amanlium crebri defeclus, imo profectus, dum de vui, 28), et nihil impulatur ad mortem. Omne an-
se in sc nihil scnf unl, nisi qtiod in Christo Jcsu tcm quoil ipse non imputaverit, sic est 399 '|"as>
sunt. Nosti quid dicere velim? Nemo te mclius. So- non fueril. Beatus vir cui non iniputabit Domiuus
lum liquidum esl, quod omni formx congruiuquod pec.catum (Psal. xxxi, 2). Nam qui non habet,
optime convenil corui amaloris. Factuin est, ait netno est msi ille solus inter mortuos liber (Psal.
ille, cor meum tanquum cera liquescens (Psal. LXXXVII, Ci). Sic calcfaclum el liqueractum cor fa-
xxi, 15). cile ad omnem dilccti sevnionein conipuiigiltir ct
22. Rcs liquescendo moUitur, dilalatur, purga- ' ebullit, expeiiens illud quod canitur : Anima tnca
liiv. Et nunc hunc tripliccm affeci.umconsidera in liquefacta est ut dileclus locutus esl (Canlic. v, 6):
amore, qui ven; ignis divinus est, corda resol- et illud qttod in Evangelio legitur : Nonne cor no-
vens, purgans, et coullans in massam unilaiis; strum ardens eral in nobis, dum loqueretur nobis in
quciiiadinodum va.ia melalla soluia igni concur- via ? (Luc. xxiv, 32.) 0 dulcis cniifahulalio Dci in
riint in unum. Ad lactttm cujus niollitur et cedil anima et cuni aninia, quoe sine linguoect labiorum
illa odiosa diuisii, qttoe est insensibililas covdis, formatur strepitu, ct sine aure pcrcipitur ct sub
qua horao nec sentit se, ncc aliuni;nec pietate silentio! Solus qui Ioquitur, et cui loquilur, audit
flectiiur, nec precibus inclinalur; exemplis non illam : omnis alienus excludilur.
inducilur, tninis no:i lerrctur; bcneficiis duratuv, 25. Sitnl aulem vcrla illa qua>dam ccelcstis
flagcllis non eru;lilur; frontosus ad luvpia, pro- fonlis irrigua, rigantia corda arcntia ptoc amoris
nus ad illicita, flecii vcl subdi nescius, nisi ctim muHitudine et desidcrio, quortim de dcliciis [Ri-
rcsislere non poicst. Et iu omnilus cxeinpluin chard. qiiorum dulcis] narratio est, de tivitateDci,
tibi sil duritia cordis. et pace, el copia civitatis, de civium gloria, de ''e-
23. Eniollilum autcm cor, juxta Pauli doctri- core liu idissimse niansionis, pcllens a corde fasti-
nam dilataltir (// Cor. vi, 11), a dextris et a sidium, et a corpore fatigalionem, uuntians dilccto
nistiis usqucquaque difliinditiir, subveniens pariler quod possessio ejus sil, et ad eam possil ascen-
liostibus el amicis, alque gralo quodam et sponta- dere. Nec aliud petiil vel passus est, qui dicebat :
neo occursu oninibus occurrit, congaudens profe- Dormitavit anima mea prw tmdio, confirmu ine in
ctibus, vel defcctibus condolens pvoximorum. Fluit verbis luis (Psal. cxvm, 28). Similia autem sunt
igitur, sed non effluit; quia sic derivatur ad alios, verba vcritalis nosliis cogilationibus; et tamen
ut a sc aliquatenus non recedat. Et vide ne forte nemo tanlus observator est, qui facile discernat
Prophela senserit id ipsum, qui, cum cor suum qttid cor pariat, nisi qtti Dominum loquentem ad-
ceroe liquescenli comparasset, pvotiuus adjunxit : vcrlit: Quid cogitalismala incordibusveslris? (Matth.
In medio ventris mei (Psal. xxi, 15). Liquidum ix, 4) et illud : De corde exeunt cogitationes malw
fuit, sed extra non elfluxit. Solus effluxit, qui sic (MaM/i.xv, 19) : el : Omnisqui mendacium loqutlur,
inlendil aliis, ul sibi non attendat. Videle, ait Apo- de suo loquitur (Joan. vni, 44) ; et illud Apostoli:
slf.lus, «e forte superefjluutis (Hebr. n, 1). Ncque Non quod sufficientessimus cogilare aliquid a no-
enim necesse est ut his excessibus, in quibus hu- bis quasi ex nobis (II Cor. m, 5). Mala atileui in
maui spiriliis lutosis sensibus avelluiitur, cxlra eos 0 corde dicimus juxta illud : Dixit insipiens iucorde
essc dicanlur, cum Paulus in suo raptu an in suo : Non est Deus (Psal. xm, 1). Bona aulem au-
corporc, an exlra corpus, se dicat prorsus igno- divimus. Unde : Audiam quid loqualur in me Do-
rarc (// Cor. xn, 2,5). Ubi ergo sunt, inquis? minus Deus (Psal. LXXXIV, 9). Et pvorsus liujus
In co quod inteiius est sui. Profundum est cor audilui dabitur gaudium et laelitia : Nec rcvcrtetur
hominis, et inscrutabile (Jerem. xvn, 9), et ita lioc verbum vacuum, sed faciet ad quodcunque tnisil
secretus sibi est, qui sui ipsius nesciat inlerius. iltud (lsa. LV,11), rigans et fccundans penclialia
Nou igilur educuntur, sed inducuntur spiritus in cordis. Qui lalibus verbis docentur, docilcs Dci
'llo interiori ccenaculo, quantumcunque est illud, stint, et unctio eos docet de omnibus (/ Joan. n,
ut clausis seorsum sensuum ostiis, sccurius secre- 27), quoe sola omnem veritatem docet, cclerique
tiusquc, caslissimcque complexu convcniant cttm magisterio loquitur quaedam my.sle.ria Dei, quae
dilecto, et ibi melius secum sunt, cum sic ubi sint non licel homini loqui, et si audire liccat, qualia
nesciunt, tutitts se habent, cura se hoc modo per- apud soeculimagislros iiullatenus atidiuntur : quo-
diderint. rum virlule et audilu corda liquescuut, liquescendo
24. Porro liquefacturo purgavi neecsse est, et cl delkiendo perficiuntur, dum in unilalem iUam
SS7 TRACTATUS DE CHARITATE. K08
Ofcurrunt, quam suis Salvator orat et optat in A charilas charitatem offendit aut contemnit, cum
Evangelio : Ut sint, inquit, unum, sicutel nos unum sentit offensam. Nani se ipsam non potest negare,
sumns (Joan. xvn, 11, 21); cujus Joannes in Epi- neo in se ipsa divisa est. Novit potius in se divisa
stola meminit, dicens : Sicut ipse est, et nos sumus conjuiigere, juncla dividere nescit. Pacem diligit.
in hoc mundo (I Joan. iv, 17): ut sicut videlicet congaudet unitati. Sola quippe est quse generat,
illa beala et beatificans personarum Trinitas amore colligit, solidat el conserval ubicunque servare
coniinetur selerno, absque confusioiie, ut nec uni- cognoscilur unilas in vinculo pacis. Cum omni
tatem turbet personarum numerus, qui essentiam liducia charilas pulsat ad oslium amici, nequaquam
non muUiplicat, nec uniias Tiiniiatem redigal in pulans se pati repulsam, quac aniicitiaruni inalrcin
singularitalem personae : sic et ipsi uniantur et or- se novit. Nec verelur signalissimiim paulisper in-
dincntur in cl.arilate , non comparalione quidem, quietare olium propter suuin negotium. Illa siqui-
sed qualicunque similituJine. Nec absurdum pu- dem vera et sincera est cbaritas, qua proximi bo-
tctur quod dixi Deum amore conlineri, cura non num ut noslrum diligitur. Nara qui magis aul cerle
alio dixerim quarn se ipso, et quara se ipsum de solum diligit suum, convincilur non caste diligere
aliis. bonum, quod utique pvopter se diligit, non pvopler
Amat ergo Deus, et ex se loto amat : quia tola B ipsum. Amemus et amemur, in allero nobis, in
Tvinitas ainal, si lamen lotum dici potest de infi- altero nostris consulenles. Nam, quos amamus, in
nilo et incomprehensibili, aut certe de simplici. ipsis profeelo requicscimus; a quibus autcm ama-
Quomodo reamabis, anima, vitae tuae graluitum niur, ipsis nos in nobis requiem paramus. Porro
largilorem, largissiinum adininistratorem, pinm amare in Deo, cliarilalem habere est : sludere vero
consolalorem, sollicitum giibcrnalorcm, copiosum amari propter Deum, charilati servire est. Utram-
redemptorem, seternum conservatorem, ditalorem, qtte teneo, dilectionem Dci, et dileclionem proximi,
glorificatorem ? cum te amo, Domine Jesn, qui meus proximus es,
CAPUT V. quoniam bomo es, ct fccisti mecum misericor-
De dignitale et prmcellentia chariialis. diam, et nihilominus es super omnia Deus benedi-
26. Charisnia peroptimum charitas est plane in- ctus in saecula.
comparabile. Denique quidnam huic comparaiidtim CAPUT VI.
ptilamus, quoe ipsi pricfertur martyvio, ac fidei Denalura seu indole et vi veri amorts, tum hominis
traiisfcreiili montes ? Porro per chavitatem bomo erga Deum, tum Dei erga hominem.
in Dro, et Deus in hoinine est. Quiil enini ita Dei r 28. Flagrans vehcmens amor praesertim divinus,
ut cliavitas? Ncmpe et Deus est. Cliarilas Iiberta- cum se intra se cohibere non valet, non atlendit quo
tem donal, limoiem pellit (/ Joan. 16, 18), laborem ordine, qua lege, quave serie, seu paucitate verbo-
non sentil, meritum non in(ue(ur, prsemia non rum ebiilliat, dummodo ex hoc nullttm sui senliat
rcquirit; et tanicn plus omnibus urget. Nullus ter- detrimentum. lnlerdum nec verba requirit, nec vo-
ror sic sollicitat, nulla praemia sic invilant, nulla ces omnino ullas, solis ad hoc contentus suspiriis.
juslitia sic cxigit. Charilas non quserit quoe sua Amor praeceps, vehemens, flagrans, impettiose, qui
sunl. Chaiilas non irrilatur, non praecipitalur, praeter te aliud cogitare non sinis, faslidis csetera,
nunquam excidit, non in foveatn 400 <'uit, et contemnis omnia proeter te, te contentus. Confundis
pro tribulis malis cumulat bona. 0 cbaiitas paliens: ordines, dissimulas usum, modum ignpras : totura
se! ct coinpaliens ! Cliaritas paliens cst, suflicit; quod oppovtuniialis, quod rationis, quod pudoris,
bcnigna csl (/ Cor. xui, 5, 8, 4), cumulus est : quod consilii judiciive esse videtur, triumphas in
paliens charitas dissiiiiulat, expectat, stistinet de- temctipso, ct redigis in captivitatem. Frustra ad
linqucnlcm; scd benigna trabit, adducit, convcrti andiendum legenduinve amoris carmen, qui non
facit ab errore. Bcnigna charilas etiam qttos tole- amat accedit : quoniam omnino non polest capere
rat aniat, ct atnal ardenler. Flel quippe chaiitas; D ignituni eloqtiium frigidum pectus. Quomodo enim
sed e.\ aniore, non mcerore, flet ex desiderio, flct grocceloquentem non intelligit qui gracum non no-
cum flentibtis (ftom. xn, 15). vit, nec latine loquenteni qui latinus non est, et ita
27. 0 bona mater cbaritas, quoe sive foveal inde cseteris : sic lingua amoris ei qui non amat, bar-
lirmos, sive exerceat provectos, sive arguat inqtiie- baraerit; erit sicut a>s sonans, aut cymbalum tin-
tos, diversis diversa exhibens, sicut filios diligit niens (/ Cor. xiu, 1). Amor reverentiam nescit; ab
universos. Cum te arguit, mitis est; cum blandi- amando quippe amor, non ab honorando denomina-
lur, simplex est : pie solet soevire, sine dolo mul- tur. Honoret sane qui horret, qui stupet, qui me-
cere; patientcr iiovit irasci, hiimiliter indignari; tuit, qui miratur. Vacant bsec omnia penes aman-
lacsa non provocatur, spreta rcvocat. Ipsa est enim lem; propterea qui amare amat, et aliud novit
hoininum mater et angelorum. Non soluni quae in nihil. Ipse qui honori, merito et stupori, et miraculo
terris stint, sed etiam quoein ccelis sunt, pacifica- est, amari tamen plus amat. Exigit Deus timeri ut
vit (Coloss. i, 20). Ipsa est quoc Deuni boniini p!a- Dominus, bonorari ut pater, et ut sponsus amari.
cans, liominem Dco recouciliavil. Chaiitalis pro- Quid in bis prseslat, quid emincfc? nempetimor?
fecto damna sunt scandala pusillorum. Nec enini Absit hoc : et timor poenam habet (/ Joan, iv, 18),
t et honor non habet gratiam, et qui de amore non A gua gu favor dignationis est; animse vero, fervor devo-
1 venvt
honor, non honor, sed adulatio est. Et quidem tionis. tio Elinguis est anima alque infans quse hanc
soli Deo honor et gloria (/ Tim. 1,17) : sed horum non no habet, et non potest ipsi nullatenus sermoci-
neutrum acceptabit Deus, 401 Sl melle amoris natio na esse cum Verbo. Ergo hujuscemodi linguam
condita non fuerint. Is per se suflicit, is rJer se pla- suam su ctiin Verbum movet, volens loqui ad animam,
cet et propter se; ipse merilum, ipse prsemium*sibi non no potest non seniire. Vivus est sermo Dei et efli-
est. Amor prseter se non requirit causam, non fru- cax, et penetrabilior omni gladio ancipiti, periingens
ca
clum : fructus eju6 usus est. Amo quia amo; amt» us usque ad divisionem animse el spiritus (Hebr. iv,
ut amem. Ubi autem amor, labor non est, sed sa- 12 12). Et rursus cuni suam anima linguam movet, la-
por : quoniam amanti nihil diflicile est. Arnor do- tere te Verbuni multo minus poterit, non solum quia
minura nescit : pcr se satis subjectus est, obsequi- ul ubique praesensest; sed propler boc magis, quod,
tur sponte, gratis obtemperat, libere relinetur. r.i ipso stimulante, devotionis lingua minime ad
nisi
29. Amat el Deus, nec aliunde hoc babel. Ipse lo loqucndnm moveatur. Verbo igitur diccre animoe:
est unde amat, et inde vehemenlius, quia non amo- Putchra P\ es, el appellare amicam, infundere cst,
rem tam habel, quain hoc ipse est. Neminem suspi- unde ui etamct, et sc proesumal amari. Ipsi vcro Ver-
cit amor, sed nec despicit quidem. Onines ex sequot " bum bi vicissim noniinare dilcctttm, et fateri pul-
intuelur, qui pcrfecte se amant, et in se ipso celsosi chium cl (Cant.i, 14, 15) quod amat, et quo amatur,
litimilesque contemperat; nec pares modo, sedl illi ili sine fictione ascribere et fraude, mirari digna-
uiiiim eos facit. Magna res amor. Nam cnm amatt tionem ti et slupcrc ad gratiam. Ita sane loculio
Deus, non aliud vult quam amari : quippe qui ob) Verbi V infusio doni, et responsio animae cum gratia-
aliud non amat, nisi ut ametur, sciens ipsos aniorei ruin n actione admiratio.
beatos, qui se amaverint. 0 suavitalcm! o graliam!! 52. (5'**)Cuinpriestoestquod amatttr, viget amor;
o amoris vim! Stimmus omniuin imus factus estt ls languet cum abest : quod non est aliud quam toe-
omnium. Qttis hoc fccit? Amor dignitatis nescius,, diurn d quoddam impatientis desiderii, quo nccerse
dignatione dives, affectu potens, suasu eflicax. Quid1 esl e: aflici menlem vehementer amantis, absente
violentius? Triumphat de Deo amor; ut sciamus3 qucm q amat, dum totus in exspectalione suspensus,
amoris luisse quod plenitudo effusa est, qttod alti- q
quantamlibct festinationa n rcp-it u 432 tarditatem.
tudo adaequala cst, quod singttlaritas associala cst. Subtractio S nempe rei quam amas, augmentatio de-
Dcus non modo araans, sed amor est, et solam(i sideriiest, s et quod ardentiusdesideras, caresoegrius,
arnoris vicem requirit et fidem. nC CAPUT VIII.
50. Quidni ametur amor? Et quid tam cordiurao De activa et conlemplativa vita.
vita, quam Deus rneus Jesus? Is vere esl el amans,>i 53. Forte appclis coutemplationis quietem?Et
et amabilis, et totum quod de ipso est, vere est,t, bene ] facis. Ergo cura virtulum exercitio sanctum
quando ipse est non aliud sane quam ipsa est vevi- i- olium < pâevenire. Alioquin delicato satis otio dor-
tas. Quis lidus, verusve animoe amor, nisi utique is, 3, mitarei voles, si non exercitalus quiescere appetas,
quo verilas adamatur? Ralionis sum compos, veri- i- et i Liae fecunditale neglecta solum cupias Racbelis
tatis sum capax : sed utinam non forcm, s<amor in in ;amplexibus oblectari. Sed et proeposterus est ordo
nie defuerit. Non sum securus a securi, si absque ie anle : meritum exigere prsemium.et ante laborem su-
co inveniar. Valde omnino mihi amandus est, per er iaere cibum. Non igiiur putes de proprio amorc
qucni vivo, sum, sapio, si ingratits non sum et in- n- quietis, sanctis obcdientioeactibus, seniorumve tra-
dignus. Diguus plane est morte, qui tibi, Domine lie ditionibus proejudicium ullatenus facieitdum : alio-
Jcsu, rccusal vivcre, et mortuus esl; ct qui libi non 3n quin non approbat Dominus luoe contemplationis
sapit, desipit : ct qui cuvat esse non proptev le, pro10 inane otium, propler quod non exaudict orationes
nihilo est, et nibil est. Propter temetipsum, Deus, 1S> tuas, vocatttsque non veniet. Nec enim dabit inobe-
et D dienti copiam sui tantus obedienliae amator, ut mori
fecisti oinnia (Prov. xvi, 4) : el qni esse vult sibi ct
non tibi, nihil esse incipit inter omnia. Pro his crgogo quam non obedire maluerit. Ex bonis operibus re-
ita suro arnans te quanlum possum. Sed est quod od cipit consolalionem mens assueta quieti, quoties
me plus movet, plus urget, plus accendit. Stiper om- m- sibi lux, ut assolet, contemplationis sublrahitur.
in
nia, inqnam, rcddit amabilem te mihi, Jcsu bonc, ic, Quis enim non dico conlinue, sed vel diu, dum
calix qucm bibisti, opus nostrse redcmptionis. Hoc loc hoc corpore manet, lumine contemplationis fruatur?
omnino imorem n eum facile vindicattotuinsibi.IIoc loc At quotics corruit a contemplativa, toties in aclivam
tts- sc recipit, inde nimirum, tanquam e vicino, fami
est quodnostram devotionem etblandius allicit, etj us-
us.
tius exigit, etarctius stringit, et afficit vehementius. liarius reditura in id ipstim : quoniam sunt invicem
CAPUT VII. conlubernales, ct cohabitant hae duae pariter. Esi
enim etsi a con-
De duplici lingua, Verbi, et animw. quippe sovor Marise Martha. Neque
ullatenus
31. Spirilus est Verbum, spiritusque anima, ha- tetnplalionis lumine cadit, palitur tamen
suas, se alterutrum allo-
llo- se incidere tencbras peccati, seu ignaviam otii, sana
bentque linguas quibus
quuntur, prsesentesque indicent. Verbi quidcm lin- lin- in luce operationis bouae se retinens.
.VATROL;
(34*) Cum proposito scquenlia hoecminime coiicinere videntur.—EDIT
601 TRACTATUS DE CHARITATE. C02
34. Loquor vobis experimentum quod expertus A ordinata esse non potest.Nam, cumApostolus dicat,
sum. Si quando sane comperi profecisse aliquos Omnia secundum ordinem fiant in vobis (1 Cor. xiv,
nostrum ex meis monitis, tunc non piguit me, fa- 40); et iterum: Omnia vestra in charilate fiant (Cor.
teor, curam praelulisse sermonis pvoprio otio et xvi, 14), patet ea ordinem non habere, quae in cha-
quieti. Patienler avellor ab infecundae Rachel am- ritate non fiuiit. Charilas via est et vita virtuturo,
plexibus, ut mihi exu-berent frticlus profeclutnn ve- ipsa est via eminentior, et illic iter quo oslenditur
strorum. Charitas enitn, quse non quserit quse sua salutare Dei (Psal. XLIX,23). Unde Apostolus in
sunt (/ Cor. xm, 5), id mihi jamdudum facile per- prima Epistola ad Coiinthios : Adhuc viam, inquit,
suasit, nil scilicet desiderabilium meorum vestris eminenliorem vobis demonstro (I Cor. xn, 31):et
prseferre utilitatibus. Orare, legcre, scribere, medi- item -.Scire eliam supereminentemscientimcharilatem
tari, et si quae sunt alia spirilualis sludii lucra, Dei(Ephes. m, 19). Haecest via de qua Isaias: Am-
liaec arbitratus sum propter vos detrimenta. Hsec bulabunt hac via, qui liberati fuerint et redempli a
siquidem vera et casta contemplalio habet, ut men- Domino, et venient in Sion cum laude; fugiel dolor
tem, quam divino igne vehenienter succendit, tanto et gemilus. J^mtilia sempiterna super capita eorum,
rcplcat zelo et desiderio acquirendi Deo, qui eum gaudium et Imtiliam obtinebunt (Isa. LI, 10, 11).
similiter diligant, ut otium contemplationis pro stu- " Chaiitas est prteceptum Domini lucidum illuminaus
dio praedicationis libentissime intcrmittat. Et rur- oculos (Psal. xvin, 9). Ipsa est lumen cordis, onincs
sum potita vobis aliquatenus in hac parte, tanto sensus ct affectus hominis clarilfcans et seienans, ut
ardenlius redeat in id ipsum, quanto fructuosius discat homo ubi sit lumen oculorum et pax.
intermisisse meminerit, et iterum sumpto contem- 57. Charitas est oleum qtiod ornni liquori supev-
plalionis gustu valentius ad conquirenda lucra so- natat, quod sanat et illuminal, et quod omnern aspe-
lila alacritate recurrat. Coeterum inter has vicissi- ritatem propria stiavitate laelificat. Hoc oleo uncli
tudines plerumque incns fltictuat, mcluens et vche- apostoli et martyrcs, suavissimain reputabant mor-
menter exoestuans, ne forte utvique horum, dum tis amariludinem et immensam ssevitiam tormento-
suis affectionibus hinc inde dislrahitur, plus justo rum. Cliristus enim uncttis a Deo prae participibus
inhoereat, et sic in utrolibet vel ad modicum a di- suis (Psal. XLIV,8),hoc oleo suos unxit, et exactoris
vina deviet volttnlate. Unicum quippe in Jiujusmodi juguin a facie olei computrescere fecit (lsa. x, 27).
remedium seu refugium, oratio est, et frequens Spiritus, inquit, Domini super me, eo quod unxeril
gcmitus ad Domiuum, ut quid, quando et quatenus me (Isa. LXI, l).Charilas non solum morlis et sup-
nos facere velit, assidue nobis demonslrare digne- Q pliciorum amaritudinem suavificat; sed et ipsam
tur. mortem potentissimam morte mortificat. Nonne
CAPUT IX. Christi charitas peremptoria erat mortis, cum ipse
De variis effectis et elogiis charitatis. dux vita? mortisque destructor comminaretur et di-
35. Amieilia vera non est, ni«i firmum in Deo ceret: Ero mors tua, o mors?(Osee xni,14.) Imo for-
habeatfundamentum. Eaproptercum aniicitia dorium tior. Cum enim mors vitam eripiat temporalem , nos
sit Dei, justum est ut qui ex dono Dei diligit, nihil ad vitam charitas intvoducit seternam. IUa nos a vita
prseler Deum diligat, et ut illuc flumina refluant, transitoria dejicit: baec ad vitam et gloriam sine
untle fluunt (Eccle. i, 7.); nec rivus a stto fonte de- fine restiluit. Charitas esl porta speciosa, quse in
generet, qui de plenitudine graliae affluentis emanat. eversione Jerusalem, porlis aliis omnino destructis,
Ulain siquidem unice et siiigulariter veram atque integra et intacta permansit. Chavitas nunquam ex-
perfectam amicitiam profilemur, per quam nos Deus ciilit (1 Cor. xin, 8). Hacc est speciosa Sunamitis,
amicos suos vocare dignatus est, si ejus praecepta quoe David in virginitate sua calefaciebat; eo quod
fecerimus. Vos, inquit, amici mei estis, si feceritis non potcrat calcfieri p.ilibus animalium mortuorum
qiw prmcipio vobis (Joan. xv, 14). HaecDei amicilia (/// Rcg. i, 1-4). Qui enim versantur in operibus
est cbaritas, qua dilexit nos ante mutidi conslilutio- D mortuis, refrigesceute chavitate, cogitatione passio-
nem, et elegit in dilecto 403 Filio suo (Ephes. i, 4, nuin Christi denuo recalescunt. H*seccst nulecula,
5). Ipsa est fons omnium bonorum omniumque do- quse ad preces Elise magnam excrevit in pluviam.
norum, quse nobis a munificentia supercoelesti pro- Ctim euim aliquis Deum diligere ex tolo eorde in-
veniunt. Ab hac omnis amor legitimus ordinem for- cipit, statim non solum ad proximos, sed eliam atl
mamqtte sortilttr : nec ordinata esse potest aliqua inimicos bencvolentise slillicidia et gratiae fliicnla
mentis affectio, nisi ab ea causam, modum, et ordi- diffiindil. Nec mirum. Chatitas enirn estoletimviduoe,
nem sumat. qtiod coutinuura ex distributione suscepit incremcn-
36. Dequahac constantissima charitate Sapientia tum. Mulier siquidcm de uxoribus Prophetarum,
libro sui noininis dicit: Ab wterno ordinata sum uxor Abdioe,clamavil ad Elismumdkens : Vir meus
, (Prov. viii, 23). Hcc ovdinata a Deo ordinat angelos mortuus est, et ecce credilores tollunl a me duos filios
in ministeriis suis. Hoecsludia et exercitia justo- meosad serviendnm sibi (IV Reg. iv, 1-7). Implcvit
rum disponit in professionibus suis. Hac mediante ad voccm Prnphetse vasa olco, qno debebat inungi.
ordinata lex cst per angelos in manu Mediatoris Sunt filii timoris et amotis, qtii vasa non modica
(Galat. ni, 19). Sine hac, amicitia inter homines offerunt, quibus mater gratise oleura benevolentiie
et devotionis infundit. Clausit tamen ostium con- A rali, sine compositione parlium, sine distinctione
scienliae a favore humanae laudis, ne sine oleo intcr meinbrorum; ex quo omnia cattsaliter, non mate-
virginesfatuas reputetur. Creditores sunt, importuni rialiter; in quo oinnia, non in loco, sed in virtute.
exactores, maligni spirittis, qui pro voluptate tran- Sinc qualitate bonus, sine quantitale magnus, sine
sitovia selernos exigunt cruciatus. Vicinoe, a quibus situ praesideus, sine babitu continens, omnia dispo-
vasa mutuo accipiuntur, sunt angelicse potcstates et nens. Disponil enim ut sapientia, operatur ut virlus,
animae sanctorum, qui nos consiliis erudiunt et amal ut charitas, revelat ut lux, miseretur ut pie-
exemplis, quod oleum misericordiae proximis infun- las, scil ut veritas, judicat ut sequitas, prsesidet «t
damus; scientes et quandiu hujusmodi superfue- majeslas.
rint, non stabit oleum, et charitas impensa pluvibus 40. Non comprehendis ejus allitudinem, nisi vi-
uberius sortietur augmentuni. lescas apud te conlemplatione ejus. Ncc comprehen-
38. Linguae angelorutn et hominum, sustentatio dis ejus magnitudinem, nisi parvus fias iu oculis
pauperum alque martyrum, sinc cbaritate niliil tttis, subjiciens te omni creaturae propter ipsum.
sunt. Prophetia 404P',£edicil, scientia comprehen- Detts charitas est (Joan. iv, 16). Spiritus sanctus
dit, fidcs credil: sed nec propbelia, nec scientia, specialiier cbaritatis nomine designaltir. Ipse cst
nec fides, etsi monles transferat, quidquam sine " arnor Patris et Filii, et suavitas et unitas, el oscti-
cbaritale valebunt (/ Cor. xm, 2). Sine charitate ltini et amplexus; et quidquid amborum commune
nihil prodesse potcst, cum charitale vero nihil esse potest. Quia vero per graliam Spiritus sancli
obesse. Charitatis bencficio impediente, peccala non aiiima hominis Deo mirabiliter unilur, sciendum cst
obsunt; quia charitas opcrit multiludinem peccato- quod idem Spiritus in illa unione donalor csl et do-
rtim (/ Petr. iv, 8). Cbaritas cst lex vitae, disciplina niiin. Spiritus enimesfqui viyilicat spirilum homi-
moruin, pax conviventitim, gloria concordiuio, crinis, el ipsum instruit et informat Deum diligere,
minum abolitio, legis plenitudo, sacroe Scripturse qitserere et invenire, tenere et frui. Ipse cst sollici-
compendium, proeceplorum Dei consummatio, vir- ludo qusereniibus Dominum in bumililale, pielas
lulum viiius, et bonorum impletio meritorum. adbortantis in spiritu et veritate. Ipse est sapientia
Omnia mandata vitae, oiiinia justitise opera referun- invenienlis, amor habentis, gaudium perfruentis.
tur ad illam. Ex hac stium sortiuntur cffcclum ope- CAPUT XI.
rum commendatio, devotse oralioncs, et ab ipsa tan- In rebus crealis slabilem felicitalem non inveniri.
quam fruclus ab arbore, tanquam rainus a vite, 41. Porro quidam ad perfruenduiri sibi eligunl ea
penlet tota lex et Prophctoe (Malth. xxn, 40). Sicut p_ quoeperemptoria sunt salutis. Veneno enim cupidi-
enim fructus suum a palmite recipit aliinenturn, tatis iiifec(i, a ma!i(ia bujus mundi, fallacibus divi-
donec ad maturilatem perveniat, sic boni operis tiis, transitoriis et lionoribus, in voluplalibus car-
fructus, sic sancta devotio, sic omne quod pie agi- nis, saeculique favoribus suae intentionis linem con-
tur, a charitate suum recipit iniliuin etprogressum. stituunl, et in his, quae 405 SIIMtseternoedamna-
CAPUT X. tionisoccasio, felicitalem suam falsa opinione,quasi
De Deo, ejusque atlribulis. somniando depingtint. Sed ubi copia divitiarura
59. Sciendum quod quanto terra inferior est alti- niajor exitberat, ibi se gravior molcslia solliciludi-
tudinc cceli.lanto clegantior, el eminentior, et inoes- num, totius pcrlurbativa «iuictisinccndit. Ralioi alis
timabiliter duleior esl amore proximi amor Dei. Et itaque anima licct ad siimmam bealiliidinein deside-
ut ile Dei dileclione loquentibus campus arrcpli ranler aspirel, aliis laiiien abstrabitur, ct cam quae-
proposili desiderabilius et liberius ad inlelligeiiliami dain falsa felicilatis imago dcltidit, atti vcroeniisc-
se diffundat, pauca de eo quasi delibando perstrin- via) similitudo delerrei. Quis autcm paiipcnatem,
gamus, ul appaveal quam ineffabili gralia et digna- pcrscctitioiicm, seg.itiulineni, luctum, fanieni, uon
tione incompai abili, Deus glovia?mcdianle charitalis i rcputet magnam miserioRportionem? Istis lamen et
benelicio homini condescendat. Credendus itaque ctt D | vera miseria pvaecavclur, ct vera bealiludo acquiii-
cogitandus est Deus quaedam vita perpetua, vivens> tur. Nec mirum. Panpeilasregni coelestis acquisitiva
in se.etomnia vivificaiis.omnia intdligcns, omnem- est. Beali enim pauperes, quoniam ipsorum esl re-
quc creans intelligentiam, sapiens et ipsa sapicntia,, gnuni cceloruin. Bcati qui lugent, qui esuriunt, qui
verilas fixa, justilia indeclinabilis, summa virtus,, persecutionem paliuntur, quia ipsi salurabiintur
perfecta Uoniias, divinitas, seternitas, niagnitudo,, (Mattli. v, 3, 5, C) : ilti consolationem recipienl, et
iromensitas, summa csscntia, a qua omnc cssc,, isti jam coelesle regnum adepti sunt, non soliun a-.l
summa ct seterna substantia, non subjecta prxdica- liabcndum, sed aliis conferendum. Quam fallax ct
mcnlis vocum aut cogitabilitim, sed omnitim revunil delusoiia sit illa perniciosa felicitas, quam plerique
causale cffkieiis et superessentiale principium. Co- in carnis voluptale coustituunt, in libro experieiilioe
gilandus est Deus simplex, purus, inleger, et per- legitur incessanter, dum in opere impudiciliae ciio
fectus, nihil habens quod in nunierum transeal; ; prseterit quod delectat, et permanel sine fine qtio-I
nihil irahens a tempore vel a loco. Sic in omni loco,, cruciat. De lalibus ltigendum potius sentio qur.m
qttod non includaluv nec cxcltidatur a loco. Cogilan- loquenduni. Quidergo indignius homini, quam ani-
dus est Deus siue forma visibili, sine specie corpo- mam suam, pro qua Christus mortuus est, vUiori
parti sui corporis substituere, et sebrutis etirratio- A hic sabbatizatur, nic ab omni opere servili vacalur.
nabilibus conformare? Aperlissime liquet, qtiam Nimirum charilas non agit perperam, non cogitat
perniciosiis sit amor carnis, et usus iibidinis, ad malum (/ Cor. xni, 4, 5) : sed et dilecfio proximi
quorum dctestationem Dcus de purpurata merelrice malum non operatur (Rom. xm, 10). Yides, o Ju-
exsecutoribus angelis dicit: Quuntum exaltavit se dsee, sabbalum ubi sil? Inde elsi aliqua peccali sui>
in deliciis, tantum date ci tormentum et luclum reptioex aliqua infirmitale contingat, non pcril sal)
(Apoc. xvin, 7) bati ferialio; quia charitas operil mulliludinem pcc-
42. Restat prosequi, quod in voluptateoculoruin et catorum (/ Petr. iv, 8).
aurium, cseterorumque sensttum, non est bealitudo 44. Videinus aliquos, qui cum suaviler respirare
vel requies; sed neque in bis quaepertinent ad delicias deberent sub jugo et onere tam suavi et tani levi,
vitoe bujus, ad ambitiosum honorem, ad potentiae do- sub utroque laborant et murmurant. Ad jtigum uli-
minatum.Veniatergo ditissimus rex, potentissimus, que riiundi pertinct quod curis sesluant, quod in-
sapientissimus etdelicalissimus, Salomon, scilicet, et flanimanlur odiis, quod torquenlur invidia. Hoc ju-
quid de flne talium judicetatidiamus../>ixi, inquit, in gtim cttpidiiatis est, et onus sseculi grave. Jugum
corde meo,Vadam et affluamdeliciis el fruarbonis. Et aulem Domini suave est, et onus leve. Et quid sua-
infra: Mdificavi domos, et plantavi vineus, feci hor- " vius homini, quid jucundius, qnam mtindum con-
tos el pomaria, et consevi ea cuncti generis arbo- temnere, et se reputare saeculo celsiorem, atquc in
ribus. Et mulla similia persequcndo adjecit. Pos- bonse conscientioe vertice consistentcm, et niundmn
sedi servos el ancillas, el familium multam nimis, habere sub pedibus, nihil in eo vidcre quod appe-
coacervavi mihi aurum et argenlum, substantias re- tat, nulluin cui invideat, quem mctual, nihil mali
gum el provinciarum. Et addens de voluptate au- esse qttod ab aliquo sibi possil inferri : el in illaro
lium : Feci, inquit, mihi cantatores et canlatrices. hsereditatem imniarcessibilcm, inconlaniinalam, et
Et post lioecsubjecit : Quidquid desideruverunt oculi incorruplam, conservatam in coelis(/Petr.i, 4)oculos
mei, non negavi eis, nec prohibui cor meum, quin dirigendo, fallaces divitias et honores pernsciosos,
omni voluptate fruerelur, el oblectatel se in his qux et damnabiles dclicias conculcare? Quid, quseso, de-
puraverum. Quid, quseso, delicatius, el quid jucuu- siderabilius est, et quid tranquillitis, quam suam
dius? Continuat aulem Salomon et subjungit : Cum- animain sic slabilire, ut nullis motibiis carnalis
que convertissem me, inquit, ud cuncta operameu, in concupiscentioe agitetur, carncm rore pudicitiae te-
quibus sudaveram, vidi in omnibus vanilutem et af- pescenlem compcllat ancillari, ut tam ad excrci-
flktionem spirilus, et niliil permunere sub sote (Eccle. r titiin militiae spiritualis proinptissimam habeat ad-
ii, 1-11) Senteiitiam qttidem generalem proemiserat jutiiccm? Quid proeterea ita divinsc tranquillilatis
dicens : Vidi cuncta qum fiunt sub sote; et ecce om- imagiiiein geril, qtiam anima, quse sic ad oMinium
nia vanitas el afflktio spirilus (Eccle. i, 14). injtiiiarum tolcrantiam se okfirmal, ut earo coulu-
CAPUT XII. niclioe itlatoe non moveant, et incntem ejus a slatu
Sub jugo Christi esseveram requiem. suo nulloscomminationum aut injtiriarum luachinse
43. Habcs ex verbis Sapientis, ut supra meniora- dejiciant? amicum et inimicum eodem oculo intueri?
tura est, vanitatcm et afilictionem spiritus. Apponit Nonne similis est ei qui facit solem suum oiiri super
Verilas tertium, scilicet servitutem. Omnis, inquit, justos et injuslos, et pluit super bonos et roalos'
qui facit peccatum, servus est peccali (Joan.\iti, 34). (Matth. v, 45.) Quid? cumomnia circa eum niuta-
Conjungantur igitur heec tria, vanitas, servitus, et biliter fiant, nulla est in corde ejtts mutatiu.
alflictio spiritus : ubi ergo requies? ubi sabbatuin? CAPUT XIII.
Nonne verbum legis est : Nullum peccatum facies in Per charitutem pervcniri ad veram quietem et sabbati
eo? Quis est, qui peccatum non fecit? Dixit rex Da- spirituatis festivitutem.
vid : Ecce enim in iniquilalibus conceptus sum; et 45. Vere verum est in charitate sabbatuni. Cum
in peccatis concepit me maler mea (Psal. L, 7). Quis D cnim caelerse v;rtutes vicem vehiculi vel viatici ge-
ergo nos liberabit a jugo veteri et servilute peccati? rant ad requiem obiinendam, omnes in charitate
Ille de quo Verilas in Evangelio dicit : Si Filius vos quiescunt. Illud admiratione dignum est, quia sinc
liberuverit, vere liberi eritis (Joun. vni, 36). Ipse nos charitate nihil cst virlus.et ipsa unicuique viilultim
ab sabbatura invitans : Venile, inquit, ad me omnes, exbibet ut sit virtus. Fides autem quse hoecoperatttr
qui laboralis et onerati estis, et ego reficiam vos.Ecce ad vitam, in Dei visione jam non erit lides, sed ve-
rcfcctio, quasi sabbati prseparalio.Audiamus etsab- ritas. Ibi enim absorbebitur fides, cum id videbilur
batum : Tollite jugum tneum super vos, el discile a quod super omnia diligetur. Non opus erit credere,
ine, quia mitis sum et humilis corde, et invenietis re- quod nobis licebit plena cognilione percipere. Non
quiem animabus veslris. Ecce sabbatum, ecce quiela erit etiam de csetero spei locus : nam Deo fruentes,
tranqudlitas. Jugum enim meum suuve est, et onus non habebimus quod speremus. Hic temperantia pu-
meum ieve (Matth. xi, 28-50). Jugum boc nou pre- gnat conlra libidines, prudentia conlra errores, for-
niit, sed erigit; pennas 4C6 habet quibus evolct, titudo contra adversitates, justitiacontrainiquitates.
non pennas quilus aliquos gravet. lllud jugum cha- Porro in charitale pcrfecta est castitas : ideo non
ntus est Dei, proximique dilectio; hic requiescitur, est libido, cui tempctantia repu§net, In charitate
«*- TnAfTARTlR l)V, rHARITATF' fiflR
perfecta est scientia : ideoque ibi nullus est error, A fgnoeqttidem excellenlisedies est, in quo Deus supe-
qnem prudenlia eliminel. Inchaiilate vera bealitudo liores i aquas ab inferioribus firmamei.to mediante
est : ideoque nulla adversitas, quam fortitudo ex- divisit.( Nec minoris esse arbitror dignitatis diem,
pugnet. In charitate omnia sunt tranquilla etsequa- in i quo aquis in unum congregalis a Deo arida ve-
i
ta : ideoque nulla est ibi insequalitas, quam justifi- stita est herbis, et arboribus decorata, venustata
cari oporleat. Dcnique nec (idcs virtus est (35) sine Ifloribiis et fructibus fccundala. Nec est dies repu-
dilectione; nec spes virtus est, nisi quod spcratur, l
tandus inferior, in quo Dcus coeltim suis luminari-
amelur. Quid est tcmperanlia, nisi amor,quem nul- bus i adornavit. Scd nec ille alicnus a laude est, in
la voluptas illicil? Quid csetcrsevirlules, nisi amor, tquo Detis pai lem aniniantium in aquis, partem col-
qui qu:id suum est, unicuique dislribuit' locavil in aerc. Ab istorum cminenlia ct privilegio
46. Sicut charitas est vere mentis humanse rc- non degenerat dics sexlus, in quo Deus ad imagi-
qtiies pcrfectumque sabbalum, sic et sex virtutcs-, neni stiam crcavit hominem, et vitam inspirans,
pracdiclse, fides, spes, temperantia, prudentia, for- ipsum animantiiim pioefecit universitali. Porro diei
titudo, justitia, sunt quasi quidara dics opcratio- scptimae proeeminenlia omnibus antecellit; in quo
nis : charitas vero quoedam Iuminosa et luniinosis- nullius rci crcatio, sed omnium crealurarum perfa-
sima dies est quictis, tranquillitalis cl pacis. Ett ctio, ct Dei requies commeiidatur. De singulis scri-
niinc quae est exspectalio iuca, nisi tu, Doniinc?1 plum est : Factum est vespere et mane dies unus,
si forte desiderium patiperuni exaudiat auris lua,, aut secundus, et deinceps (Gen. i). At diei seplimse
ut ad raodicuni tcmpus requicscam cum regibus ctt non mane, non vcspere, non initium ac finis de-
consulibus, 407 (1U1tcdificanl sibi soliliidines, ctt scribitur. Dies enim requielionis Christi et immu-
rcplenl domos suas argcnto ? (Job m, 15-15.) Porro) tabilis et oeternus. Mutua quidem Patris Filiique
vix ad momentum permittiiur inihi requies ab, dilectio, suavissimus amborum complexus, chari-
exactoribus Pharaonis ; ul non niihi sabbatizarc lilas seilicet, qua Patcr in Filio, etFilius in Patrc
ceat vel hora diinidia. Ulinain mihi dettiv vacare, (Joan. x, 58), ipsa est jucundissima quies, indivisi-
et videre quoniam Jesus est ipsc Dcus. Ipse sab bilis unitas, pax imperturbabilis, aeterna tranquilli-
batum aniiiKc quserentis cum , proeparans dili- las, Spirilus sanctus, qui ab utroque proêdit.
gentibtis se tranquillum et impermutabilcm sabba- Quod insinuans Filius Dei, Ego, inquit, Palris mei
tisnium. 0 quain bcati qui ingrcdiuntur locum la- mandata servavi, et maneo in ejus dilectione (Joan.'x,
bernaculi admirabilis usque ad domuni Dci, atque_. 50) et rursum : Ego el Pater unum sumus (Joan. xv,
in voce exsultationis et confessionis tripudiant ett Q _ 10) : ct idcm de Filio Pater, Hic est Filius meus
exsultant, memores uberum tuorum, dulcis Jesu, dilectus , in quo mihi bene complacui (Malth.
cum Habacuc propheta cantantes : Egoauiem in Do- xvn), etc.
mino gaudebo, el exsultaboin DeoJesu meo (Habac.. CAPUT XIV.
m, 18). Spirituale Hexaemeron, seu opus sex dierum
47. Sabbatizat Judaeus, quia legit Deum scx die- exponitur.
hus operatum fuisse, et quasi Iabore operis faliga- 49. Expressa igilur c.ongrua collationum imagine,
tum die septimo quievisse (Gen. i,n, 3). Non estit sicut sex diebus, ita et sex virtutibus exercemur,
hoc Deum cogitare, sed in Dei contumeliam ido- ,_ ut post sacrarum vicissitudines actionum in tran-
lura fabricare. Sane non laboravit operando Crea- quillo charitatis, quasi in vero mentis sabbato re-
tor : dixit, et facta sunt omnia pro beneplacilo spiremus. Quocirca (idem ponimus primum diem,
suo (Psal. CXLVIH , 5). Summa etselerna esscntia quo fidclcs ab inlidclibus, quasi lux a tenebris, se-
Deus, nnllius indigens, plene sibi sufliciens, in suan paranlur. Spes etiam secundae dici vicem obtineat,
summe tranquilla charilate indcclinabiliter et immu- i_ per quani bi quorum conversalio in ccelis est, di-
tabiliter manens et mirabilia operans, requicscil inin sccrnuntur ab aliis qui terrena sapiunt. Temperan-
sc. vita in se vivens, bonorum pax et indeliciens 1SD^ tia quasi dies terlius illuccscat, in quo mcmbra no-
quies. Quocirca sicut successione dieruro, mane et et stra mortificantes super lerram, carnalis conctipi-
vespere vicissim variantium, creaturse roulabilitas ,s scentise fitixum, qttasi aqnas amarissimas, certis
designatur, sic in Deo cui nihil advenit, nihil proe-
B_ conlinentioelimitibus 408 coarctamus : ut in terra
terit, aut succedit, seterna tranquillitas ipsius et cordis nostri apparcat arida, ctsitiens fontem vitae,
quiela aeternitas intimalur. virtutum flores, fruotusque producat. Prudentia
48. Notandtim vcro quod operibus Dei scna- a. quasi dies quartus facial, quasi scientioe luincn
rius; septcnarius autem divinoe quieti ascribitur.r. erumpat, et inter facienda et non facicnda discer-
Nimirum senaritis numcrus perfectus cst, constans ns nens, dividat intcr diem et noctem, quatentts lu-
cx parlibus suis. Si enim conne.vueris unum, duo, 0 men sapientite vclut solis splendor cffulgcat : lux
tria; porfectum habes sciiarium, qui Dei operibus ils vero scienlise spiritualis, qu:e in quibtisdam deficit,
specialiter est assignatus : ut in rerum universitate
te quasi lux lunaeminor apparcat. Fortittido dies quin-
nihil superfiuum, nihil rccipias imperfectum. Ma- a- tus, per quam in hoc mari magno et spatioso, quasi
(35) Non est virtus, formata scilicet et conducibilis ad oetcrnambeatitudinem.

pisces spirituales, procellosa fluctuum volumina to-- A J charitate hoc triplex sabbatum, si velis diligenter
Jcreinus, cobibeamus li-uguselubricum sub censuraa advertere, invcnitur. ln lege duo praecepta dilectio-
silcntii : et quasi volatilia pennata, nunc ad coele- nis expressa sunt. Diliges Dominum Deum tuum
stia erigamur, nunc vero condescendentes operibuss ex iola tnenle tua, el ex lotu virtute tua; et proxi-
misericordiae fructus bonorum operum stib Dei be- mum tuum sicul te ipsum (Matlh. xxn, 57, 59).
nedietione reddamus. Constituatur denique justitia1 Hsec duo mandata duo esse diligenda insinuant:
dies sextus, per quam ad divinam imaginem refor- non enim potcst qtiis proximum suum diligere, sic-
niati, bestialibus desideriis, vitiisque reptilibuss ut semetipsum, nisi diligat se ipsum. Primum sab-
imperantes, corpus spiritui, spiritum Deo subjicia- batum hominis esl dilcctio sui; secundum, dile-
niiis, et sic utrique quod suum est tribuatur. ctio proximi : sabbatum sabbatoruro, dilectio Dei.
50. Et notandum, quod Dorainus omnibus crea- CAPUT XVI.
ttiris benedicit; homini autem omnia subjiciunlur. De sabbato primo, seu dileclione sui tpsius.
Ilis atitem quse in se Dei repraesentant imaginem,, 52. Ut ergo homo se diligat in Christo, Dei dilec-
jumenLa, id est, corpora, subjiciuntur, et bestiae, id1 lio inchoatur : ut diligat proximum, capacior qui-
csl, nequiliee spirituales, de quibus propheta preca- dam sinus affectionis obpanditur. Verum qtiidem,
*
lur, Ne tradas, inquit, besliis animas confitentes s B ubi divinus ille ignis medullitus incalescens cseteras
libi (Psal. LXXIII,l!i) : et Dominus per aliuni pro- diiectiones, quasi quasdam sui scintillas, in sui
phelam, Auferam, inquit, malas beslias de terrai plenitudinem trahit, omnes animi motus absorbet
veslra, et dormire vos faciam fiduciatiter (Levit. in desiderio illius sublimis et ineffabilis boni. Et sic
xxvi, 6 ; Osee n, 18). Haec est dormitio et septirnae > non honio a se, nec proximus diligilur, nisi quan-
diei Iranquillissima quies, dies septimus est chari- tum uterque affcctus dcficientis animse totus trans-
las, dies sabbati, dies requielionis, jucunditatis ct; fcrtur in Deum. Agilur enim ineffabili dispensationis
pacis, per quam ltomo secure, imo securissime dicit: arlilicio, ut licet hi tres amores semper habeantur,
Inpuce in id ipsum dermiam et requiescum (Psal. nec lamen semper sequaliter sentianlur : sed quan-
tv, 9). Jpse est omniuci virtutum consummalio,, doque mentis illa jucunda suavitas ex conscientioe
sanctarum animarum suavis refectio, (ranquillis- proprise purilate procedit; quandoque ex bono pro-
sinia nientis feiialio. Ipse est septimus dies, in qtto> ximi recipit congiatulalioiiis affectum; quandoque
tnanna coeleste nos relicit. Ipse est niensis septimusi comtemplando in dcsidcrio et exsullalione aspirat
in quo post diluvium lentalionum irrueiititim, cor- ad eum. Qttemadniodum quispiam diversas aroma-
dis arca suavissime requiescit. Ipse est illud sab-- _ tum cellas ingrediens, niinc istarum, nuuc illarum
balum ex sabbalo, ct mensis ex mense, ct post se- specierum redolentia jucundalur : sic aninitis diii-
ptics septimum aiinrim, anntts jubileeus incipiet,, gentis nunc intuitu sui, nuiic inluiiu Dei aut proxi-
aiinus placabilis Domino (Isa LXI, 2), in quo suai mi, quadam iuocslimabili suavilate perfunditur.
singulis reslituatur baereditas, plcnaria jucundilas, , 55. Qui ergo priinuni recolebat in atnaritudinc ani-
antiqtta possessio, et seterna libcrtas. Domine Deus, msesuoeperditos dics snos, postquam concupisienlise
quamditi prolongabilur jubiloeus? quaudo piacveniett dedit libelluin repudii, et aboiitioiie criininum inipe-
inisericordia lua, ut portio mea sit in terra viven- trata, se pigiius el„arrham gratise cceleslis percepisse
tium? (Psal. CXLI,6) Quoniam tu es pars hoeredi- cognovit, dum niliil quod ipsum accuset, aut Deo
talis meoe, et calicis mei; tu es qui rcstitucs hoe- displicere dcbcat in libro conscicntiae suse legit,
reditatem nicain mihi (Psal. xv, 5). Diflerlurr reliquioe cogitationum diem festum agent ei (Psal.
eu'iidem, sed non auferlur jucunditas, qua satia- LXXV,11). Duni enim immunis ab exteriori lumultu
bor, cuni apparueril gloria tua (Psal. xvi, 15). In- se in cointeinplationis arcana recepit; cum cir-
lcrea conicdam ego panem mcuni in sudorc vultusi cunistrepeiitiuni sollicitudinum turbisoslium menlis
mei, ct cuiii lacrymis in mensiira, donec vinum de- elausif, c:im interius conscientise thcsauvos in-
tur moeventibus, et sicera his qui amaro sunt aiiiinoi ., spexeril, non inveniens iiiordinatuni aliquid aut
(Prov. xxxi, 6), et tota deliciis illis absorbeatur ineplum, aul ralioiii adversum; seil oninia pacilica
aiiiina niea, quai urn primilias jam degusto. et jucunda, et ad instar disciplinata? familise videns
CAPUT XV inulliludincm cogitationum, sermouum el operum,
409
De triplki sabbalo, seu triplki dilectione, sui ipsius, ei, quasi cuidam patvifamilias, obedire, et omnia
proximi, el Dei. interiora sua sibi in quadarn humilitate assurgere :
51. Erit, inquit, tnensis e.x mense, et sabbalum ex; prorumpit ex his oinnibus mira securitas, ex secu»
sabbato (Isa. LXVI,25). In vetcri siquidem Testamentoi ritate mira tranquillitas. et ex ea ineffabilis jubiia-
assignatur triplex distinctio sabbatorum. Primumi tio cordis, tanto devotior in Cbristi laude, quauto
sabbatum dicilur septimuS dies. Secundum, se- perspicacius intclligil hoe totum ex ejus gratia pro-
otimus aiinus. Tertiuni, annus qui sequiiur post; venire. Hoecseptimoe diei festiva soleniniias, quara
septies sepliraum aiinuni, id est quinquagesimus i sex dies prsecedunt, id est sex opera miscricordiae.
annus. Est itaque primuin sabbalum dierum; [se- Hsec namque in earum exercitio justus probat, et
cundum annorum ; tertium sabbaluin sabbatorum, in sinu sanctae conscientioe bonorumque operum
Ua ut in unitate perficiatur. Et notandum, quod in contestatione respirans, in ea gratia quae ci a Deo
«II TRACTATUS DE CHARITATE. 613
data est, feliciter sabbali-.at. Haec est prirai sabbati A quibus dictum est : Diliges amkum tuum, et odio
fmalis jucunditas, in qua servilia opera, id est, pec- habebisinimicum tuum. Sane et parenium, et ami-
cata, quse servos faciunt, prohibentur ; in qua nec corum affeclio quamvis servata, parum praemii con-
ignis concupiscentiae accenditur, nec onera, id est sequitur; quippe cum ad iilaro lex naturalis inducat,
cogitationes impietatis, sine legis transgressione por- ad istain mutua obsequia nos provocent : utraqtie
tantur. tamcn si neglecla fuevit, cumtilum dammaiio.is
CAPUT XVII. importat. Veritas in Evangelio dicil : Si diligitis
De tecundo sabbalo, seu dileclione proximt. eosqui vosdiligunl, quum mercedemliabebiis ? Noniu
54. Sanc, si ab hoc puriore Ihalamo cordis, quod et Elhnici hoc faciunt? (Ma th. v, 45, 46.) Ut ergo .n
primo sabbato dedicavit, migraverit ad illud diver- majorem ampliludinem dilectio nostra se porrigat,
sorium, ubi solet gaudere cum gaudenlibus, coinfir- amplectalur et eos qui nobiscum Deo mililant, et
mari infirmis, scandalizalis couri, suamque senscrit ejusdem vitae professione nobis in vinculo pacis et
animara fralribus suis indissolubili glutino charita- spirilus rite cohacrent. Deus cquidem htijus dileciio-
tis unilam, adeo ut nec suspicio sinislra, ncc invi- nis esl causa cfficiens, dum a capite in barbam
di;c motus, nec sestus iracundise aul trislilioc, possit; Aaron, ct usque in o.am vestimenti unctio spiri-
aliqua occasione surrcpere ; sed eos brachiis sincc- B tualis emanat (Psal. cxxxn, 2): ut qui ab unclo
rissimoedilectionis amplectens et fovens, uno eo- uncti, a Christo Christiani vocantur, omnes in par-
dcmque humero propria et alicna communicans; ticipium nominis Jesu cominuni vinculo charitatis
cessante omni slrepitu viliorum, ad lanlse suavitalisj invicem complectantur.
dclicias resolvilur inoesliniabiligaudio, et fit in amo- 57. Adhuc duo gencra homiiiiim restant, quos si
ris fructu dulccdine libera, intus a noxiis omnibusi in nostrse dilcctionis sagenam concludamus, nihil
absolula vacalio. Nam quod iiullum vitium prorsusi aliud superest, nisi ut illius vcri sabbali requie per-
in hujus sabbali quicte residere fratcma charilasi fruamur. Eorum enim qui foris sunt, Gentilium
permillat, teslis est hujus secundi sabbati continuus3 vidcHcelac Judoeorum, schismaticorum et hseretico-
ferialor Aposlolus drcens : Non adutterabis, Noni rum, neccsse cst ut ignorantiam dolt amus, compa-
furlum facies. Non falsum testimonium dices, et sit liamur et innrmitaii, auritiam dcflcamus pio com-
quod est aliud mandatum, in hoc verbo instanrutur. passionis afleclu : succurrenleseis orationum suffrs-
Diliges proximum luum sicut te ipsum (Rom. xm. 9). gio, ut et ipsi in odore unguentoruin nostrorum
David dulcedine hujus suavitatis affeetus, ex tantai currant in Clnisto Jcsu Domino nostro.
meniium unione 410 >nvocem jubilationis pro- 58. Adhuc dilatat tcniorium suum charitas, et
C
rumpens; Ecce, inquit, quam bonumet quamjucun- pallium, quod veteris legis tempore erat breve, sic
dum habitare fratres in unum (Psal. cxxxn, 1). ampliat, sic exlendit, ut duos operire sufficial, dum
55. Nola vero, quod sicut primo sabbato unuss inimiciimsuiimanimaesuocnovaSpiritiissanctiunione
dies tantummodo dedicatur, quod videlicet singularee conglulinat. Hac dilcctione filius Deiefficitur homo :
cst, quod in proprioe conscientise tranquillitale con- hac divinse bonitalis imago plenissime reparatur.
sistit : ita non immerito hic annus intcger consecra- Diligite, inquit Dominus, iiiimicos vestros; bcnefucile,
tur. Queinadinodum enim ex multis diebus annuss inquit, his qui oderunt vos; et orate pro perscquen-
eflicitur, ila ex multis animabus cor unurri et animaa libus ei calumniantibus vos; ut silis fitii Patris vestri.
una charitatis igne conflatur. Sex autem anuos, qui,\ qui in cmlis est (Matth. v, 44, 45). Haec dilectio,
proecedunt hoc sabbatum, possumus intclligeve sexx dum inimicum simplici oculo inluetur, sccurissime
gencra hominum, in quoruin dilectionepermoramur,•, dicere polcsl : Dimitle nobis, sicut et nos dimittimus
vel prsecepti debilo cxercemur. Sicut vero annuss (Matth. vi, 12). Ila dimitlitur qui dimittit, sic filius
multos dics complectitur, ita in singulis generibuss Dei, sic hxres Dei et Cbrisli cohseres efficilur (Rom.
hominum, multi nohis animorum jugunlur unitionc.:. vin,17).Atiendeergo, quamsecurum.qitamdulce sit,
56. ln prirois vero uileclio vera nalurali ordinee p[ quam jucundum inimicis compati, injuriis non mo-
ad domesticos nostri sanguinis derivetur, quos dili- veri, eum amare pro Christo, a quo senlio non ama-
gere sicul ex nalura necessario tenemur; sic nimiss ri; et eam afffcctionemgerere crga ipsum, quara
inhumanum est, qtiod a nostrse dileclionis sacrarioo indulgenlissimus pater cxhibel erga sibi charissi-
repellantur. Nam leste Apostolo, Qui suorum, et•t mum filium phrenesi laborantem, quo majores ab
viaxime domcsticiirum, curam non habet, fidei trans- ipso irrogantur injuriae, eo propensiore erga eum
gressoresl, et est infideli deterior (I Tim v, 8). Hinc
c ferveat charitate.
cst quod haecdilectio.quse ex natura proficiscitur, inn
411 CAPUT XVIII.
mandatis, qusepertinent ad dileciionem proxinii, pri- i* De tertii sabbali jucuuditate el solemnitate, seu de
mum locum, Deo prsecipiente, sortitur. Honora in- i- dileclione Dei.
qnit, patrem tuum, el matrem luam (Exod. xx, 12). ). 59. Tertium sabbatum habet sex preambulas dies
llinc ad eos, qui nohis specialiler amicilioevel offi-i- in quibus coeleste manua colligimus, ut in illa prse-
, cii vicissitudine copulanlur, dileclio nnstra progre- >- clara solcmnitalc, quae in Dei dilectione celebranda
diens, quodam sinu diffusiore laxatur. Verunitamen n est, sugamus lac ab uberibus consolalionis ejus, et
jstu dileclio Pharisseorum jusliliara non transceudit,t, inter duas sortes, inter ubera sponsi, inter sinistram
613 TRACTATUS DE CHARiTATE. 61_
et dexleram, per viscera misericordioe Dei nostri A , gnabili arce munitus Ezechiel in Chaldseam, Jere-
beatissime quicscamus. Isti sex dies sunt, Cbristi mias in iEgyplum frelus istius tuilionc desccndit.
Conceplio, Nativitas, Prsedicalio, Passio, Rcsurrcc- Job fraler draconum per banc sine pcriculi sttspi-
tio, Asc. nsio. Islis sex diebus operalus est Doiiiinus cinne faclus est (Job. xxx, 29). David sub istitis
saltiteni in mcdiolerrae (Psal. LXXIII,12), et rcquies- uinbra sccurus per umbram mo tis inciderc non ve-
cens ab omiii operc quod patrarat, sedensque in rctui'. Ctim eniin Dctis sit chariias (/ Joun. iv, 16),
gloria Dci Patris, ad illud sabbalum, quod est illius scit qnod iibi sit charilas, ihi est Dcus. Si ambnla-
d.lectione celeberrimum, misericorditer nos invitat. vero, inquit, iit medio umbrm morlis, non timebo
0 bone Jesu, o benigne, o amabilis, o suavis, o mala, quoniam tu mecum es (Psal. xxn, 4).
dulcis, o amor Deus,quid dulcius, quid sttavitis, quid 61. lnfclix ego, dilexi hactenus iniin iiin ; dil:>-
amabilius, quaui vacare, et videre quanium nos ciionem tuam, Dcus , amoii mundano posthabui.
amaveris? Quam pie, quam misericovditer in con- Nunc c divcrso facis, secundum divitias misciicoi-
ccptione el nativitale tua tc dignatus sis exinanire, dioeitioc, ut ta diligam, mtindumquc et omiiia qmc
usque ad infirmilales infantilis natursc? Qtiam be- in eo sunt, pvic tua d.lectione conlemnam; faslidiat
nigne, quam diligenter nos viam vitse verbo et anima mca in desiderio ttti, Deus, coelumet terram,
exemplo docueris? Qiianla dignalione te pro nobis B et omnia qu;c in eo sunt. Quid enim mihi est in
niorti obluleris? Quoinodo resurgens in gloriam coelo, et a le qttid volui super terram ? Deus cordis
tuam, naturam reparaveris humanain ; et ascendens mei, et pars mca Deus in oelernum(Psal. LXXII,25,
in ccelum, eam in tbrouo majeslalis tuic collocavc- 26). Deliciat in amore 412 tu0 et liquescat aninia
ris gloriosam?Quid felicius, quid jucundius sabbalo mca, ut iu deliciendo ex me spiritum meum (Psal.
illius animse, quse conlemplatione ct dilectione Do- cxi.i, 4), psallam et canlem libi amoris dclicias ct
minum comprehendens, et quasdam divinoe sua- diviiias cbaiiiatis ipsius, pcr qiiam torrenle volu-
vitatis experienlias in se formans, inscslimabili plalis potanlur reternse (Psal. xxxv, 9), quovcni af-
gaudio sanctsefruilionis aincilur, duni a se peregri- feclio provsus a lua dilcctione absorpta est. Sictit
nans jam in coelishabilat, et in memoria abundantise eniiii feirum ignitum in quamdam ignis essentiam
suavitalis Dei exsullal et jubilat? 0 quics pacilica, o tvansit; et sicut guttula aquoevini dolio inftisa, sua
sabbatum dciicatum, o dulcedo cbaritatis, quse ani- insipiditate dcposita esscntiam rnelioris substantisc
mam diligenlem Deum, ustpte in altissiina ejus assumit; ct sictit acr solari splendore perfusus, to-
magnalia provehit, provectamque inter vohiplatcs tus est splendor : sic spiritus Iiominis divino amore
aeternas requiescere facil! Ferialione Imjus sabbaii affcctus, lotus est amor. Quocirca qui Deum diligiii
totus homo interior hilarescit, ejusintclligenlia sere- Î sibi morluus est, et soli Deo vivens, quodammodo,
nalur, affectiones dulcescunt, et sancta dcsideiia in ul ita dixerim, consubslantiat se dilccto. Si enim
Deo quadam fruitione felicissima resolvuntur. 0 aiiimseBavid conglutinata esl anima Jonathte (/ Reg.
mane, o dies, quaemelior es in atriis Domini, supcr XMII,1), aut si is qtii adhoeret Dco iinus spiritus
millia! (Psal. LXXXIII, 11). 0 splendor lucis etardor cum eocfiicitur (I Cor. vi, 17), non absimili unio-
cbaritatis, quoeinflammat Angelos, ct illiislval inle- nis judicio quodain genere coessendi loia in Dcuin
riora sanciorum ! 0 praeclara solemnilas cl jucunda transit affectio, in qtto sine allerius dcsiderii excc-
pausatio, et sabbatum delicatum! 0 sabbaturo glo- ptione, lota in se collecla transfcrtur in Dctim, qui
riosum! est omnium desiderabilium pleniludo. Diliget tamcn
60. Et quae gloria delicalior aut desiaeranilior anima pcrfectius, cum introducelur in gaudium Do-
potest esse, quain Deo medullilus inhaerere, et ja- mini sui (Mutth. xxv, 21-23), in amplexus sponsi,
ctare in etira omnes cogitatuset aflcclus suos, atque omniiimquejuslorum beatititdincm suam facielcom-
in dilectione ipsius colligere lantoe cerlitudinis fru- munione cbaritalis, cujus bcneficiooirinia in nobis
ctus, ut de salute animse suae, de consortio Angclo- erit Dcus
rum, atquc de illa iiilermiiiabili exsultatione, qu;e1 CAPUT XIX.
diligeiitibus Dcum prscpavala est, nullateniis opor- Chrisli passionem el mortcmassidue meditan-
teat hoesitarc?Propterea ibant Apostoli gaudcnles a dam esse.
conspeclu concilii (Act. v, 41), Andreas glorians et; 62. Audile, coeli, ct auribus pereipe, terra (ha.
exsultans currebat adcruccm : Paultis pcrfusus tanti i, 2), quantum magnificavit nohiscum Deusiniscri-
gaudii suavitate dicebat: Mihi uulem ubsit gloriuri cordiam stiam. Et qttis abyssum tam incffabilis gra
nisi in cruce Doinini nostri Jesu Christi (Galat. vi, tia? consideravit, quis de fonte lantocdulcedinis gu
14); sccurus, Scio, inquit, cui credidi, el certus sum slavit, ct non amavit? Nonne Deo sttbjecla eris,
quia nec mors, nec gladius, nec angelus, nequepote- anima mea? (Psul. LXI,2.) Quare non effttndis affe-
states, nequealia atiqua creatura poterit me separarei cius in Dcttni, quos dirigis ad vanitates et insanias
a charitate Dei,quw est in Chrislo Jesu (II Tim. i, falsas? (Psal. xxvix, 5.) Quarc tvislis cs, anima mca,
12 ; Rom. vm, 58, 39). Moyses innixiis tam solidoe ! et quave conturbas mc? (Psal. XLI,6.) Nuniquid
charitati, proeelegildc libro quem scripsil Dominus,, co.siliai ius non cst tibi aut salvalor? Nunquid re-
delcri, qiiatn suslineat sibi crcdilurr. divii.a iiuligna- sina non cst in Galaad, anl mcdicusnon est ibi ? (Je-
tione populum deleri (Exod. xxxn, 32). Hac inexpit- rem. vni, 22.) Revcrlere rcverlere , Sunamitis, re*
615 TRACTATUS DE CHARITAJE. 616
terlere (Cantic. vi, 12) ad Dominum Deum tuum, A est sigillum, plaga scilicet lateris, quam in pretiu u
divulsa mea, dilacerata mea, perdita mea, sed Chvi- rederaptionis nostrse et placationem conlinuani jugi-
sti morte denique resuscitata, Chrisli passione re- terexhibel ante oculos Patris.
derapta. Cur, quseso, diligis aliquid prseter illum, 65. Adhuc exstat titulus chartse inscriptusin tanlae
oui tara benigne, tam misericorditer a tot roiseriis charitatis memoriam; sciasque quod si te ingratam
le redemil?Jugi scrutinio et assidua medilatione reperil, nec velle uti tanto benelicio, exiget a te di-
ievolve, qualiter Unigenitus Dei Patris.cum esset strictissime mortem suam, vereorque nequando in-
splcndor et ligura substantioe ejus (Hebr. i, 3), post dignantissirne dicat tibi : Tolle manum et mitte in
cxinanilionem usque ad formam servi (Philipp. n, latus meum dextrum, mitte digitns tuos in fixuras
7), post faroem, post silim, post lassiiudinem, post clavorum (Joan. xxix, 27), et vide quanla pro te pas-
lacrymas, post vincula, post flagella, post fel, post sus sura. 0 ingrala et crudelis impietas! nonne pu-
acelum, post coronam spineam, post claveos et lan- tas Deum de collatis libi beneficiis poenitere, si ea vi-
ceam, pro salute lua inter duos latrones qnandoque derit per ingratitudincm periisse? Propterea oratio
pendebat in cruce; crucis equidem cornuain mani- noslra sseperepellitur. Et hoc ipsum pia dispensa-
bus ejus (Habac m, 4), ac de illis pius ille Samari- tione fieri existimo; ne qui de prseacccptis beneficiis
tanus tuis vulneribus oleum et vinura infundebat "* ingrati fuimus, ex nova largitione ccelestium mune-
(Luc. \, 34). Porro ibi erat abscondita fortitudo cjus rum graviore culpa ingralitudinis oneremur. Cum
(Habac. m, 54), et in amaritudine mortis dulcedo' enim Deus beneficiuin perditum reputat, quod non
ejus. 0 quam magna multitude dulcedinis tuw, Do- prosequitur actio gratiarum, nobis expedit non ex-
mine, quam abscondisli tiincnlibus le (Psal. xxx,20). audiri potius, quam ad cumulum damnationis no-
ln testimonio Isaioe, Vere lu es Deus absconditus, straeingralitudinis materiam obtinere quod petimus.
Rex Israel Salvator (Isa. XLV,15). Qua ergo praesumptione non diliges illum, qui te
63. Moriebatur Salvator tuus, anima mea,' ut tes non diligentem dilexit; qui te peccalricem non de--
vivificaret : afflxus erat cruci, ut iniquitates tuasi spexit? Vide, quseso, qua compensatione, quo me-
propriis manibus cruci affigeret. Mantis elevabat adl rito sumroseet aeternaerespondeas Trinitati.
Palrem in sacrificium vespertinum, ut te a 1am- 66. Tradidit pro te Pater Unigenitum suum mor -
>
plexus amicabiles invitaret : vitamque suam, qtise ti. Tradidit et Filius se ipsum pro tua salute in
nulli erat obnoxia morti, pro te obtulit ad niorlem,, niortem. Datus est denique Spiiitus sanclus, tesianle
ut duni a principe tenebrarum justus injuste occidi- Aposlolo : Quia charitas Dei diffusa est in cordibus
tur, quia, quod suum non erat usurpare convictus>_. nostris, per Spirilum sanctum, qui dulus est nobis
est, ta quam habebat in te potestate privaretur. faii (Rom. v, 5). Sic amat nos Pater, amat Filius, amat
lam exuberanli benelicio , in lanto cumulo gratia- Spiritussanctus, araat nos Trinitas sancta tola, Deus
ruin, quo le largitio divina quasi obruit et confundit,, selernus,omnipolcnsetimmensus, cujusmagnitudinis
vide ne ingrata sis. lngratitudo enim peremptoriai non est linis (Psal. CXLIV,3), cujus sapientiae non
cst salutis , ipsa est flatus aspidis , virus animi, , est numerus (Psal. CXLVI,5), cujus pax exsuperat
uredo virtutum, ventus pestilcns, et aura corrum- omnem sensum (Philipp. iv, 7) a quo et in quo uni-
pens stillicidia pietalis, rorem gratise et misericor- versa sunt, visibilia et invisibilia, coelestia et ter-
diaefluenta desiccans. restria. Et si eura diligis, hoc facis ex debilo; si le
CAPUT XX. diligit, facit hoc ipse gratuito. Attende celsitudinera
De beneficioredemptionis, el aliis. cceli, et roagnitudinem lirmamenti, et modicum in
64. Adhuc dico : nihil esl enim satis dictum, quod1 locis palustribus lutum. Talis est adhuc insestima-
semper est dicendum, atque recordalione continuai bililer dispar comparatio tui ad Deum, sicut luti ad
replicandum. Eras illi gravissimo creditori, angeluml ccelum. Quse autem collatio tui ad ineffabilem, ad
Satauoe loquor, illi quidem immanissimo exactori,, incomparabilem, ad incomprehensibilcm ? Nihil ei ad
tol 413 debitis quot peccatis vinculo chirographiii D mensuram meriti retribuere posses, si in retvibutio-
obligata, nec solvendo eras. Dei autem Filius nonn nem eorum, quse pro te sustinuit, te millies niille
quae rapuerat, sed quse rapueras, pro te solvit : et,,, annis etiam geliennali incendio cruciares.
quod dignatio propensior et gratia uberior erat, nonn CAPUT XXI.
delegavit aliuni debilorem, sed dedil animam suaiiin De beneficio creatioms.
in causam tuaesalutis.Cumque illeangelus transfugaa 67. Omnia quidem quae in Deo sunt, insestima-
et emansor, te in detestabilem peteret ancillatum,i, biliter excellentiora sunt his quae noslra sunt. Ipse
Christus litem contra te propositam suam fecit.i. enim diligit ut charitas; judicat ut aequitas; dispo-
Postquam diversas productiones lestium, legum,i, nit ut sapientia ; revelat ut lux; miserelur ut pielas;
oraculorum, prophetarum, signorum, tandem pro- scit ut veritas; operatur ut virtus; praesidet ut ma-
prium sanguinem allegavit, obtinuit allcgatio illaa jestas. Circumscriptis autem omnibus quaead dispen-
tuse sententiam Hbertalis; super calculo sententiali li sationem incarnationis suse pertinent, diligenler al-
scriptae sunt lilterse in membrana capitis crucilixi,i, tende quod tibi universitas mundi de mandato obse-
et confirmatse a sseculo misericordiae et ventatis,3, quitur, oinnis natura tuis famulalur obsequiis ; coe-
pacis et juslitise obviantium sibi. Deiiique iropressumn lum, aer, terra, mare, et omnia quae in eis sunt,
tuis pariter necessitatibus et oblectamentis inser- \ navit te sensibus, quasi quibusdam prsefulgentibus
viunl. Annua revolutio flores fructusque arborum et gcmmis : te vcro interius quasi naturali pulcbritu-
herbarum rediviva innovatione reformat, atque ha- dine sapientia insignivit. Novit quis ornatus tibi
bentibus et repullulantibus naturis germinum anii- competentior esset: ideoquc dedit quod te decuit, et
quitatis, contimia Dei munera tibi circuitus tempo- in tantum, ul etiam propter hoc ipse te diligeret qui
rum subministrat. Recognosce, anima, quod quan- hoc dedit. Sane insana es, si eum mediocriter amas,
doque non eras, et 414 aDeo facta es. Nihil ei de- qui te tanlo amore prsevenit, qui tanta et tam pre-
disti, ut te faceret. Nihil enim dare poteras, qui non tiosa largiens, majora etiam diligenti se pollicetur,
eras. Cum autem raelius esset esse, quam non esse, qusenec oculus vidit.necauris audivit; quorum aesti-
gratis tibi esse contulit, omnibus illis te prseferens, matio in cor hominis non ascendit (/ Cor. n, 9). Ex
quse de non esse ad esse poteral perducere, nec per- ejusmunere pensare teneris,quantum sit diiigendus,
duxit. Adjecit tibi speciem : et cum essentia de ni- qui tantum diligit; ut non tantura teroerarium, sed
bilo prodierit de gratia CreatOris, ipse sua te ima- etiam nefarium debeas reputare non solum diligen-
gine et similitudine insignivit, et adhibuit cum pul- tem non diligere, sed tanti, tam potenlis, tam proe-
chritudine vilam. Unde tanta et tain gratuita, et lam cellentis aroorem totis visceribus, totis interioribus
inaudita dignatio, ut fleres ad imaginem ct sirailitu- B prsecordiis non amplecti. Omnium pulcherrimus est
dincm ejus (Gen. i, 27), nisi ut simile luum dilige- sponsus, speciosus factus prse filiis hominum. Ama
res, et ei, qui le gratuita dilectione prsevenit, dile- Spousum, ama Regem in decore suo, Regem virlu-
ctione mutua conformares? tum, plenum gratise et veritatis, coronalum gloria e:
68. Ei ergo cor et medullarum tuarum interiora honore, Dominum majestatis.
exhibe ad diligendura, qui te diligere dignatus est, 70. Concupivit Rex decorem tuum, et munera
nihil tamen in te repericus diligendum. Ama signa- quibus te ornare dignatus est, in tuum ejus amo-
culum tuttni, et imaginem tuam; utque expressior rem inclinaverunt affectum. Amat te in muneribus
in te forma tui Creatoris appareat, ei qui charitas suis. Si enim babes aliquod bonumj, illud habes [al.
est, te fide et charitate conforma, et in materiam debes] intelligere ejus donum. Verbum Apostoliesl:
gratiarum beneficia ejus jugi meditatione cogita. Quid habes quod non accepisti? Si autem accepisti,
Amalor tuus ad hoc exhortalione prophetica te inquid gloriaris quasi non acceperis? (I Cor. iv, 7). Si
vilavit: Pone me, inquit, ut signaculum super cor de aliquo gloriaris, quasi illud de le ipso, non a Deo
tuum, et super brachium tuum dexterum (Cantic. acceperis; furaris Deo quod suum est, honorem al-
vin, 6). Ac si dicat: Pone me memoriale tuum in _ terius tibi rapis, etinalienam gloriamprsesumptuose
corde et brachio, id est, in cogitatione et opere, ut intrudens, habes quidem gtoriam, sed non apud
deposila imagine terreni hominis, ccelestisimaginem Deum (Rom. iv, 2); quia gloriam alienam tibi usur-
portes (/ Cor. xv, 49), attendens divinaedilectionis pas nequiter contra Deum. Vide ne unquam subre-
argumenta, quserefelli non possunt. Pone me super pat tibi ingratitudinis nota. Recole incessanter 415
cor tuuro, ut lidei signacuium, ut amoris exemplum. te tua iniquitate perditam, et ipsius misericordia
Tale signaculum ante prsevaricationem suam in se reparalam.
angelus apostata exprimebat, testimonio Ezechielis CAPUT XXII.
dicentis : Tu signaculum similitudinis, 'plenus sa- Antmam, aliis rebus creatis digniorem, non debere
pientia, et perfectus decore (Ezech. xxvm, 12). An- quidquam atnare supra Deum.
gelus siquidem in sua creatione tanta Deo confor- 71. Studeas illi placere modis omnibus, quibus
mitate unitus est, ut essel potius signaculmn simi- potes, qui te talem facere diguatus est, ut placeres,
litudinis, quam simile vel signatum. De sigillo quip- ut te ipsam agnosceres, et tui gratiam Creatoris iu
pe talis similitudo imaginaliter exprimitur, qualis tuae pulchritudinis inspectione probares. Porro ocu-
in eodem sigillo essentialiler habetur: et hsec ho- lus cuncta videns, se ipsum non videt. Ideo iaciem
mini competit. Angelus vero pro sua subtilitate D tui cordis quandoque in speculo propriae rationis at-
Deo expressiori siroilitudine adhserebat, quia totus tendas, ne tuse facias injuriam dignitati: quod equi-
et tantummodo spiritus erat. Nos vero luteo inclu- deni facis, si vis te abjectiora tibi prseponere, et ea
sos carcere, et inhabitatioue terrena depressos, cha- quae decorem suum imaginarium et umbralilem
ritas ad dignitatis angelicaestatum reparat: et licet habent, tibi quse in veritate pulcherrima es, cose-
corpus, quod corrumpitur, aggravet animam, et de- quare. A tua dignitate nimis enormiter et igno-
primat terrena cogitatio sensum multa cogitantem miniosete dejicis, si transitorias et inanes pulchri-
(Sap. ix, 15), tamen peccalo deformalos, novum tudines appetis et miraris. Mundus nimirum propter
diligendi Dci mandatum ad Dei similitudinem nos te factus est: ideo mundum non ames; quia mun-
reformat. dus non est te dignus, cum sis eo longe dignior, e*
69. Multiplicavit in te Deus dona sua. Adjecit sole et luna, ct omnibus creaturis. Oronia quippe
enim pulchritudini luse vivcre, sentire, discernere : lemporalia suse pulchritudinis defectus agnoscunt;
et in omnibus quse munificentia ejus tibi contulit, ct tu in futuro, labore non deficis, nec pallescis
accepit indigentia tua gratiam ejus, non exigentia oegritudine, nec marces senio, riec morte tabescis.
tui meriti antecessit. Desponsavitle fide, foris or- Quocirca si aliquid diligis in hoc mundo, qui totus
PATKOI. CLXXXIV. 20
619 TRACTATUSDE CHARITATE. 620
tibi.est subjeclus, sumroa temeritas est; nisi ea dili- A nione singularis, i!um niliil ex plurium participa-
gere velis, ut trbi servientia, ut munera sponsi, tione minuitur, et dlffususin omnes totus in singulis
ut aroici xenia, ut beneliciaDomini. Necista diligas reperitur. Te itaque singulariter diligit, qui uihil
cum illo; sed propter illum ista, el ipsum diligas su- sine te diligens, alia propter te diligit. Licet enim
pcr ista. Degenerabisequidem in amorera meretri- amor diffundalur in plures; tamen est in singulis
ctiro, si plus amas dantis munera, quam amantis totus, ut omnes unice diligcns, ab omnibus unice
affectum. Donanli quidem injuriam facis; imo te diligatur. Propterea hic est amor unicus, uon pri-
raeretricali turpitudine dehonestas, si recipis dona, valus ; solus, non solitarius; [communis, non divi-
ct dilectionis vicissitudinem non rependis. Ipsum sus; ncc usu dcficiens, nec tempore, aut participa-
crgo diligcpropter se , et propter eum dona ipsius. tionedecrescens. Reponeigilur in thesauromemorise,
Dilige te illi, et illttm tibi: diligc ipsum ut eo frua- et recole incessanter quse libi a Deo donata sunt;
1is, ul in eo ponas affectionestuas, et cum dilexeris ut nec dc acceptis prasumas, nec unquam super
ferventius, affectuosius diligaris. Hic amor sanctus acceplis ejus beneficiis in graliarum actione lent»
est, nihil habens sordidum, nihil impurum; sed in scas.
Dei recordatione dulcissimus, omnes mundi super- CAPUT XXIII.
grediens delicias, et quodammodo ex natura suae B AmoremDei in nos mirabilemvkissim a nobis exigere
stabilitatis seternus. ardenlissimam dilectionem.
72. IUud autem jugi memoria teneas, quod 4. Quanlo prseeminentiorest humanitate divini-
quanto differentiusest prseeminentior essentia ejus tas, tanto amor Domini Salvaloris, qtiem haoet ad
fragilitate humana, tanto suavius et incomparabiliter nos, amore illo quem habemus erga illum vel ad
dulcius et delectabilius diligit atque diligitur, quam proximum, dulcior esl, lirroior, atque profundior,
angelus, quam homo,quam aurum, quamargentum, violentior, penetrabilior, compassibilior, fervenutor,
seu lapis pretiosus, vel charitas, vel libertas, vel atque suavior. Oinnes maternos aflectus, omnes Ira-
quaecunque alia, quibus corda hominum distrahun- trum conjugumque consensus, illa dilectio quam
tur. Nec te ab eo minus diligi credas, si quibusdam habet ad nos, insestimabili cbaritate transcendit.
aniraantibus terraetecum pariter beneficium solis et Ipse pateruse gratiam lenitatis exprimens in se ipso,
lunae, et csetera gralioesuae dona communicat. Ni- fidelem auimam alloquitur dicens, Amodovoca me,
ntirum qusecunque illis donata sunt, propter te Pater meus es tu, dux virginitatis mem tu es : et
donata non dubites. Ut enim tibi serviant univcrsa, illud , Patrem vocabisme, et post me ingredi nonces-
ipsa de divina bonitate necessaria sibi bona reci- sabis (Jerem. m, 4,19). Ipse materna nos benigni-
piunt, siue quibus esse aut servire non possunt. C tate praeveniens, Quemadmodum,inquit, maler COR-
Nunquid ideo videlur circa te dilectio ipsius inten- solatur filios suos, ita el ego contolabor vos (isai.
sior, si libi [soli omnia contulisset? nunquid bea • LXVI,13) ; etrursum, Numquidpotesl maler infan-
tior esses, si sola habitarcs in mundo, et omnia quse tem suum oblivisci, ut non miserealur filii uleri sui f
in eo sunt, sineullo socialis vitsesolatio possideres? Et si illa oblita fueril, ego tamen non obliviscar tui
£t si etiam de malorum hominum societate causaris, (Ibid., XLIX, 15). Ipse in se modum fraternx dilec-
-scias procul dubio, quod sicut tibi et malisihomini- tionis assumens, animae lideli sic loquitur -.Hortut
bus caetera serviunt, sicmalorum hominum vitam conclusus, ait, soror mea, sponsa (Canlic. iv, 12):
facit divina dispensatio in tuum militare profectum. Amicus est, dum iideli animse dicil, Pulchraes,
Malorum siquidem societate hi qui boni sunt, in amica mea (Ibid., i, 14): et ipsa de illo, Talis est, in-
melius exercentor : docenturet affectare virtutes, et quii,dileclus meus,et ipse amkus meus(lbid., v, 16).
alia dona Dei, quibus ipsi carent, et quae longeme- Sponsus est cum de illo dicitur : Gaudebit sponsut
liora sunt, quam omnia qusecum injustis hominibus super sponsam, etgaudebit super te Deus tuus (Isai.
possidentur. LXII, 5). Hoc ergo sentiamus in nobis quod in
73. Denique cum videant malos ruere in interi- Christo Jesu (Philipp. n, 5), qui extendens manus
"
tum, de susesalulis exspectatione crescit eorum af- in discipulos suos vocat eos fratres, et quod amplim
fectus in Deura, el de divinis muneribus, quorum est, patrem, et matrem, et sororem omnem scilicet
cum impiis nulla est communio, sequitur devotior qui sancte et humiliter, qui caste et socialiter, ejus
exhibitio gratiarum. Cum ergo omnia tibi cooperan- aut proximi fecerit voluntatem (Malth. xn, 49, 50).
tur in bonum, ut mali tibi exercitio, et boni tibi 75. Si recenseas diligentcr effusaraet indefessara
solalio fiant, non reputes te minus diligi, quia sin- circa te magnificenliamet rounificentiamgratise Dei,
gulariter te non amat, qui tamen quadam amoris licet ipse sit generalis omnium dispensator, videbis
singularitate te diligit, dum et bonos, et malos in tamen eum circa coromoditatestuas, quasi totuai et
usum tuae utUitatis inflectit. Cumque ipso jure et singulariter occupatum. Quocuuque te vertas, tibi
debito charitatis velis tecum omnes alios aelernse sollicitus et diligensprovisor assistit; in intentioni-
beatitudinis esse participes, tua bona voluntas bobus, in meditationibus, in verbis, in consiliis, in
num alienum tibi proprium facit, et sancti Spiritus operibus, in adversis, in prosperis, foris, intus, ejus
communioue, beatitudine 416 omnium, singulorura gratia te sequitur et prsecedit. Tibi exhibet |in omni
beatitudo accrescit. Fit igitur amorex ipsa coinmu- tribulatione remedium. Sanat infirmam, reducil er-
621 TRACTATUS DE CHARITATE. C22
roneafn, corrigit delinquentem consolatur afflictam, J laverit, amaverit, integrilati restiluerit. Amor enim
n, A
erigit lapsaro, trislero laetificat, nec diu vacillarere ipsius violata integrare, non violare inlegra consue-
sustinet deficientero. Hlud, anima mea, tanquam m vit. Licet autem faclem suam non videas, ipsum
animse [fort., amicsej meae consulo, sicut alias me ie tamen tibi praesentem non dubites. Vide ergo neali-
recolo monuisse, ut primitias creationis tuac atten- n- qua [indecentia tui, oculos prsesentis oflendas, ut
dens, jugi scrutinio et sollicita meditatione revol- 1- scias indubitanter quod qui te dilexit turpem, ple-
vens, quod speciosam te fecit, quod multiplices gra- i- nius tediligit speciosam. Induere ergo, quseso, veste
tiae dotes adjecit, quod cum postea per te foeda et et innocentise, orna te quasi veste polymita, varielate
fetida facta esses, pius et misericors gratuita be- e- virtutum, et qui te fidei annulo subarrhavit, in te
nignitatc sua tuse aversioni compatiens, sicut te non in odorare lsetetur aromata graliarum, Dilige, quseso,
existehtem dilexit ut conderet; ita te conditam, sed >d tota anima Dominum Deum tuum, sponsum tuum ,
perditam, sua gratia reparavit. yitam tuam, solatium tuuin, consilium tuum, auxi-
76. Loquitur in Jeremia fons misericordise Do- >- lium et refugium tuum. Denique illum dilige, qui
minus dicens : Vulgo dicilur, Mulier si dormierit it tibi est quidquid amabile aut optabile esse potest :
cum adultero viro, numquid revertelur ad virum suum m dilige eum caste, devote et sancte, non verbo, non
prioremt Tu autem fornicata es cum amatoribus is B* lingua, sed opere et verilate. Qusere in amore tuo
multis : tamem revertere ad me, et ego suscipiam te, e, non qusetua sunt, sedquae Jesu Christi (Philipp. H,21),
dicit Dominus (Jerem: m, 1). Qui te illibatam et et Sic enim diligere propheta nos docebat, cum dice-
iutegram creaverat, tibi multiplicis gratise dona ia ret: ConfiteminiDomino quoniam bonus; quomam in
sponsalia jcontulerat : tu vero ainatoribus alienis is smculum misericordia ejus (Psal. cvi, 1). De illo au-
adhserens, dedisti sponso tuo libellum repudii, tuam m tem qui quaerit quae sua sunt, scriptum est: Confitc-
intcgritatem exposuisti corruptoribus, et HUcitos >S bitur tibi cum benefeceris ei (Psal. XLVIII,19).
amplexus affectans, divaricabas pedes tuos spiritibusis 79. Sic ergo te totam jactes in eum, sic amando
•immundis. Tandem 417 super omnes meretrices >s tota transeas in amatum, ut tui oblita, factaque
vilis facta es : noluisti erubescere, sed animo infru-t- apud le ipsam tanquam vas perditum, vivas in ipso,
nilo ad illicita rticns, te ipsam devolvebas in abys- ;- et in teipsa deflcias, ut possis diccre cum propheta :
suin daranationis aeternoe. fpse vero tam excelsus,i, Defecit caro mea, et cor meum, Deus cordis mei, et
tam admirabilis, tam potens, tam insignis, post 5t pars mea Deus in wternum (Psat. LXXH,26). Domine
lapsum tam damnabilem, oculo te respexit miseri-i- Deus, tibi dixit cor meum, Exquisivit te facies mea
cordioe. Ipse ut te de luto foeditaiis erigeret, de suse
ae .-.
, (Psal. xxvi, 8). Sed quando fiet hoc, Deus? quando
gforia majestatisdescendil; ut tuse corruptionis igno- i- venies, anima mea, et apparebis ante faciem Dei?
rainiam aboleret, pro te dura et ignominiosa susti-i- (Psal. XLI, 3.) quando sinistra in dexteram conver-
nuit: et, ut paucis multa concludam, ut te liberaret;l tetur? quando sponsus te exhibebit, non habentem
a morte, damnatissiraae se morti obtulit. Nec expres- s- maculam neque rugam? (Ephes. v, 27.) Cum flumi-
sius, nec fldelius, nec dulcius, nec benignius exhi-i- nis impetus laetificat civitatem Dei (Psat. XLV, 5),
berc potuit, quanto te diligerct charitatis affectu. cum templum sanctum, quod tu es (1'Cor. m, 17),
77. Nunc etiam tuse praevaricationis oblitus refun-i- ornabitur cortinis aureis (// ParaL iv), cum maje-
dit tibi gratiam, quam amiseras; redintegrat amo-i- state replebitur ornnis terra (Psal. LXXI, 19), cum
rem, quem corruperas, nec sua beneficia tibi, necc tibi exsultanti in conspectu Dei, et delectanti in loe-
tuos excessus improperat. Imo si humiliter et fide- •- titia (Psal. LXVII , 4) ministrabit transiens (Luc. XII,
liter ei adhaerere digneris, accumulabit gratiamn 37), dico ab illa specie corporali, quam suis exhibuit
super gratiam, ut pulchrior quam unquam fueris et;t Apostolis, ad iUam gloriae speciem, in qua esl cose-
purior fias, et quanta sit circa te dilectio ejus, exx qualis et cooaeternus.coomnipotens Deo Patri.Te ila-
tui lapsus reparatione cognoscas, sciens quam fru- que in spe et exsultatione futuroruro jugiter exer-
«tuosum sit eum diUgere, qui tam ineffabiliter est;t D JJ ceasvolis ac desideriis, acde perceptione praesentium
bonus, et incomparabiliter mansuetus : quod nun- semper sit apud te gratiarum actio, et vox laudis (Isa.
quam fortasse sine tanti pcriculi experientia didicis-- xn, 3).
ses; seutiens te ex infirmitate fortem, ex casu sta- - CAPUTXXIV.
418
bilem, cautam expericulo, ex infelicitate felicem. Quanlopere cavendum, ne anima sit ingrata erga
Quocirca iterum adhuc et iterum usque ad nauseami Deum sk diligentem.
replicabo, utassidue cogites, quanta tulerit tantuss 80. Usquequo dormies, aniroa mea, usquequo dor-
pro te tantilla et tam perdita, sanguinem cl mortemi roitabis, ut vel brevis hora otiosa subrepat, in qua
suam ponens pretium tuum, cum sit sanguis ejuss non habeas raemoriam Filii Dei, pro tua raiseria, et
impretiabilis, et mors eju^ssestimationis non recipiatt prosua rnisericordia crucifixi? Unicuique molestis-
modum. sirnum videretur, si compari suo magnum impen-
78. lllud etiam super omnia cavere te oportet, utt disset obsequium, et ipsum super beneficii exhibi-
aon arroganter de ipsius effusa liberalitate proesu-. tione inveniret ingratum. Quid ergo faciet Dominus
mas, sed continue recolas, qualiter iu lupanari op- majestalis, si nos, qui cinis et pulvis sumus, tantae
probrio prostitutam, ab immunditiis sanguiue suoi misericordise invenerit ingratos ? Quemadmodura pa-
«23 TRACTATUS DE CHARITATE. 6.4
tcr miseretur filiorum, misertus esl nostri (Psal. cn, A Charitas autem a Deo prsecipitur fortiter et obnixe,
13). Si enim aliquem indurat, judicat, et condcmnat, et sub interminatione poenalicordibus humanis in-
ab eo non est, sed a nobis. Licet enim cui vult mi- dicitur. Mandavit equidem lioc mandalum Dominus
sereatur, et quem vult.induret (Rom. IX, 18): ipse custodiri nimis, et ut ipsum in cordibus nostris altiui
tameu, cui proprium est misereri semper et parcere, quam clavum infigeret, velut crebros ictus ssepius
et suas miscricordias 'coronat in nobis, et malitias inculcavit, prius ut diligeremus ex toto corde, poslea
nostras punit. Ipse nimirum Pater misericordiarum subjungit, quod tota anima; deinde adjecit, quod
per prophetam loquitur: Nunquid voluntatis mem ex lolu virtule nostra. Vere clavus aut stimulus esl
est mors impii, el non magis ut converlalur et vivat? hoc prseceplum. Nam sicut Salomon dicit, Verbasa-
(Ezech. xvin, 23.) pienlis slimuli sunt, cl quasi clavi in altum defixt
81. Recole, recole, quod Deus Dei unigenitus pro (Lccte. xn, 11). Nonne plus quam stimulus est aul
salute tua inclinavit coelos et descendit (Psal. xvn, clavus 419 sermo Dei vivus, et eflicax, et penetra-
10), et ut te de luto faeciserucret, quodam artilicio bilior omni gladio ancipiti ? (Hebr. iv, 12.) Sane
inefiabili, roanendo quod erat, usque ad livores et duritia cordis nostri hanc exigebat inculcationis in-
vulnera passionis, se a sua roajestate deposuit. Moy- stantiam, ut boc proeceptum ad nostrorum cordium
scs quidem /Etbiopissam duxit (Num. xn, 1): sed in B R interiora transiret, sicut duro stipiti clavus crebra
ea pellis nigredinem non mutavit. Te filius DeiChri- infixione inligitur, donec eliam interius adigatur.
stus Jcsus reperit, mulliplici peccatorum turpitudine Expediebat ergo nobis, quorum corda mundanus
denigratam : lacrymis suis ct baptismo suo tandem amor infecerat, et interiores latebras animse obti-
ctcruoris unda le lavit, et te sibi exhibuit gloriosam nebat, ut ejiceretur de omnibus cordis medullis, ut
(Ephes. v,27). Scis, nec ambigerc debes, quantum etiam princeps bujus mundi ejiceretur foras (Joan.
sponso tuo sis inferior genere, specie, dignitate. xn, 31), exsulans a corde noslro, ut in Deo maneret,
Unde igitur tibi tantus et tam ineffabilis honor, quod et Deus in eo (/ Joun. IV, 16). Sed quis totum cor
te Deus sibi in sponsam dignalus est eligere, per suum habere confidat, cum de corde suo .conque-
quem omnia facta sunt (Joan. i, 3), qui habel pote- ratur prophcta ct dicat: Multiplicatm sunt super ca-
statero vitsetuae et mortis, rex coeHet terroc, splen- pillos capitis mei, et cor tneum dereliquit me ? (Psal.
dor et imago subslantise Patris, in quem desiderant xxxix, 13.) Et iterum sui cordis reparationi congra-
Angeli prospicere (/ Petr. i, 12); cujus pulchritu- tulans : Invenit, inquit, servustuus cor suum, ut ora-
dinem sol et luna mirantur; creator et rector univcr- ret le oralione hac (II Reg. vn, 27).
siiatis, Angelorum et Arcbangelorum desiderium, " 83. Ssepe in libro experientise legimus, quomodo
Deus gloriae et Dominus majestalis? Unde hoc tibi, a corde nostro rclinquimur. Nunc est nobiscum,
quod te recipit sociam glorise, consortem regni, ruinc alibi: nttnc avolat, nunc recurrit; in sola lu-
participem thalami? Quem cum teligeris, casta es; bricitatc mancns, in nulla unquam sui soliditate
cum cognoveris, docta es; cum videris, beata ; cum consistit. Quomodo igitur diligam loto corde, quaea
frui poteris, gloriosa. Fac igitur ut conlidalin te cor loto corde meo excidi [ul. ineidor] ? aut quomodo
viri tui (Prov. xxxi, 11); obliviscere populum tuumi totum cor meum valeo habere,.nisi Deus ipsum fe-
(Psal. XLIV,11), nec mentem tuam declines ab eo> cerit meum ? Nihil cquidem de corde meo habiturus
vel etiam ad momentum. Stat angelus Doraini quii sum nisi quantum Deus de ipso feceril meum. Porro
secet te mcdiam (Dan. xm, 55), si alium amatoremi si omnes aflectus et inlentiones et motus cordis mei,
receperis, si erga eum tepuerit amor tuus, si te ini Deo adjuvante, in ipsum dirigerem, fixumque in eo
modico indevotam exhibueris vel ingralam. RecoleJ immoDilidevolione tenerem, insuper et niedullas a-
quanta tibi fecerit Deus : attraxit te, ad doraum glo- nimae ille coelestisignis accenderet, de quo propheta
riae susete provccturus, quae non audebas de sca- commemorat, Ignem misit Dominusin ossibus meis,
bello pedum ejus, aut de venia cogitare. et erudivil me (Thren. i, 13); liberum forsitan mihi
CAPUT XXV. ] esset toto corde diligere. Nunc autem imperfectum
D
QuomodoDeus diligendus. meum videant oculi mei (Psul. cxxxvm, 16), ut si
82. Quam affectuose, quam sincere, quam sua-'-' quantum debemus non datur nobis diligerc ; saltem
viter, quam dulciter Deum diligere tenearis; Domi- quantum possuraus diligamus. Si recolamus benefi-
nus per Moysen docet dicens: Diliges Dominum » cia Dei; non ea tantum in quibus per carnis dispen-
Deum tuum ex toto corde luo, ex lola anima lua, ett sationem visitavit nos oriens ex alto ; sed quotidiana
ex toiis viribus tuis (Deut. vi, 5). Hoc Dei pra>ce- et fere continua, quibus nos in angustia et afllictione
ptum cxactissimam observantise necessitatem sibii spirittts constitutos, Pater misericordiarum assidue
habet iraplicitam. Potest enim aliquis se excusare,, consolatur ; quis ei unum pro mille respondere aul
quod vigilare et laborare idoneus non sil. Sed excu- rependere possit, qui tot miserationibus lot misera
sare se nullus potest, quod amare non possit. De e tiones inculcans et ingerens, et in omnibus nobiscum
virginilate datur consilium, non proeceptum. Qui :i magna faciens, tam crebris munilicentiis obruil no»
potest, inquit Dominus, caperc, capiat (Matth. xix,;, et confundit ? Utergo cor nostrum totum in gratiam
12); et Apostolus, De virginibus quidem prmceptum n suaedileclionis alliciat, ut ab amore mundi prorsus
non habco, consilium autem do (I Cor. vn, 25). ). nos avellat, cum amicus mundi sit inimicus ipsius
623 TRACTATUS DE CHARITATE. 62»
(Jac. iv, 4), et hoc doceat nos sacra eruditio, cor jîllis, quia nesciunt quid faciunt (Luc. xxm, 34).
nostrum ad amorem suum paterna lenitate invitat. Quam dulcis erit diligentibus se, qui odientes et oc-
Quod enim praecipimurDeum diligere ex toto corde cidentes se, tanla et tam indebila, tam gratuita et
nostro, ex tota anima, ex tota mente, perinde est ac tam stupenda benignitate prsevenit I
si nos instruat Deus diliitere se dulciter, prudenter, CAPUT XXVII.
et fortiter. Amoremdebereesse prudentem et constantem.
CAPUTXXVI. 86. Quia tamen cordis amor totus est in affectu,
Chrislus maxime ob passionem suam diligendus est. ne sit nimium praeceps, expedit ut sapientia et di-
84. Et quid dulcius, quam jugis recordatio dispen- scretione regatur. Prsecipimur ergo Deum tota ani-
salionis ejus, per quam apparuitbenignitas et huroa- ma, id est sapienter, diligere. Aniroa enim sedet
nitas Salvaloris nostri Dei? (Tit. III, 4.) Super om- est sapientiae. Diligebat enim Petrus Dominurodul-
nia, Christe Jesu, passio tua te nobis amabilem fa- citer, sed non prudenter, quia carnaliter. Amor
cit: ipsa propiliata est omnibus iniquitatibus noslris enim cordis pluriraum ad carnales affectus accedit;
(Psal. cu, 3). Effusioneenim sauguinis sine culpa, ideoque ipsum mori prohibebat: quia non sapien-
oronium culparum chirographa sunt deleta. Gratias ter, sed dulciter, non discrete, sed temere diligebat.
tuaecruci, Jesu. Ipsa enim omnes cruciatus nostros B Quia etiam dulciter discipuli, sed imprudenter ama-
evacuat. Gratias clavis, gratias lancese referamus, bant, dictum est eis , Si diligerelis me, gauderelis
quse nobis aperuit viscera misericordise Dei nostri,' ulique, quia ad Patrem vado; quia Pater major me
in quibus visitavit nos Oriens ex alto (Luc, i, 78). 0 est (Joan. xiv, 28); ac si diceret, Si diligeretis me
quara horrenda et insatiabilis cst plaga prsevarica- prudenter, desiderabilis esset vobis ascensus meus
tionis nostroe,pro qua Filiura Dei oportebat tot dura ad Patrem; quia naturam humanitatis vestrse me-
opprobria, lot et lam dura vulnera sustinere! Claraa- cum defero, in Patris gloria collocandam.
bat sanguis Abel ulljonem de terra. Clamabat sanguis 87. Tertius amor zelo (idci et quodam affeclionis
Naboth. Clamabatsanguisomnium justorumqui effu- fervore firmatur, cum homini mentero suam ail
sus fuerat super terram (Matth. xxni, 35), dicentium, Deum diligendum tota interiori virtute consolidal,
Vindica, Domine, sanguinemnostrum, qui effusus est atque ad dura et diraj toleranda pro Christo se in
super terram (Apoc. vi, 10). Solus sanguis Cbristi desiderio ccelestiumet temporalium conlemptu con-
clamabat reconciUationem et redemptionem populi stanter fortiterque conquadrat. Quia vero non dili-
sui. Clamabat mors ejus defunctisad vitam; peccato- gebat Pelrusila prudenter ut debebat, licet affe-
ribus,ad indulgentiam; captivis, ad liberalioncm; per- ctuose diligeret, increpatus a Domino vocalus est
ditis, ad salutem. Ipsejugiter interpellat ad Patrera, ^ satanas, eo quod adversaretur oroniura redemplio-
utpretium sui sanguinis, et merces obedientisequam ni, quam Christus in sui corporis passione dispone-
Patri exhibuit, pro peccatoribus in redemptiouem bat (Marc. vm, 31-33). In quo etiam patet tunc di-
poenilentium convertalur. Teste quidem Apostolo, lexisse imprudenter, cum sola carnis affectione
Deus Filium suum nobis propitiatorem constiluit per inductus, propriam salutem et Christi gloriam re-
fidem in sanguine suo (Rom. m, 25). Apostolus clau- tardaret. Sed nec dulciter, nec prudenter, nec for-
sulam hanc, scilicet per fidem,420 circumspectis- titer diligebat, ubi negavil ad vocem ancillse, qui se
sime posuit. Si enim fidem et flduciam tuam jactes non negaturum etiam pro periculo morlis evitando
in livores et vulnera crucifixi, et in tuse salutis promiserat. Porro ut hic triplex amor purgarelur et
usum convertas memoriam Dominicse passionis , flrmaretur in Petro, ter, sicut credimus, etiam in-
crit sanguis ipsius pretium tuse redemptionis, mors terrogatus est a Christo : Petre, amas me (Joan.
cjus libi converletur ad vitam, suus dolor in gau- xxi, 15-17)? ut qui iu hoc triplici amore invenlus
dium tuum, suseangustise in tuas delicias, in tuum est minus habens, irnperfectura suum triplici con-
honorem sua opprobria, et ut roulliplicato fervore fessione rcdimeret et suppleret. Sic in ministerio
gratise tuse obtineas salutero, quam operatus est in rj dispensationis amandus est dulciter, et ne de re-
medio lerrae, tibi cedet in jucunditates seternas demptionis nostrse beneiicio nimium praesumaraus,
ipsius supplicium temporale. aut in aliquo diflidamus, diligendus est prudenter.
85. Ofons misericordiae {Jesu, quem ad te dili- Habila.vero consideratione ad potentiam et gloriam
gendum non moveat, quod inter opprobria expro- resurrcctionis, per quam fortiter de potestate tene-
brantium, inter mortis angustias, tuarum miseria- brarum nos eripuit, nobisque portas gloriaeaperuit,
runi oblitus, sed tuarum misericordiaruro raemor, amandus est fortiter et constanter.
tam pie, lain opportune, ad Patrem pro tuis cruci- CAPUT XXVIII.
fixoribus interpellas? Nam extensione et transfixione Deum etiam in promissisdiligi debere.
corporis tui, cum jam figura tua in odium vertere- 88. Denique cum ex loto corde diligendus cst Deus
tur; in ipsa hora incensi, cum jam virtus holocausti iu beneficiis suis, sicut in superiori praestruximus,
ccelosaperiret, concuteret lerram, et inferos spolia- simili modo ex tota anima eum in suis promissis
ret, tu summus Pontifex introicns cum sanguine in amare tenemur. Ille quidem, qui veritas, qui salvare
sancta sanctorum (Hebr. ix, 12), exaudiendus pro nos vult, et scit, et potest, promillit nobis requier.i
tua rcvcrentia (Ib. v, 7.) claraabas, Paler, ignosce a labore, securUatem 421 a tiroore, gattdium a
6-7 TRACTATUS DE CHARITATE. 628
moerore, resurrectionem a morte, vitam aeternam a A hac misericordia et ira propheta loquitur dicens,
transitu hujus vitse: promittit regnum coelorum,re- Quis tapiens, el custodiet hwc, et inteltiget misericor-
fectionem in' mensa Patris : promittit quOd oculus dias Domini (Psal. cvi, 45) ? et idem, Qats novit po-
non vidit.necauris audivit.necin corhominis ascen- teslatemirw tuw,aut quispoteril prmlimore luo iram
dit,sicutparavitdiligentibusse(/Cor. u,9). Promittit tuam dinnmerare? (Psat. LXXXIX,11, 12.) 0 quam
insuper et seipsum : Juravit ad Abraham patrem magnificala sunt opera tua, Deus! nimis profundm
notlrum daturum te nobis (Luc. i, 73). In omnibus faclw sunl cogitalionestum. Vir insipiens non cogno-
promissionibus, quoe omne desiderium superant, scet,elstultus non intelligethmc(Psat. xci,6, 7). Pro-
tota animae possibilitate curramus. Licet enim sine pterea prosperitas stultorum perdet eos (Prov. i, 52.)
modo debeat esse ad hoc hominis desiderium; tamen 90. Quod si a Deo corrigantnr, neque mundan-
ex defectu hominis recipit in se modum. Qttod si tur, neque emendantur : sed est emundatio eis suse
desiderium tamen ex defectu circa proroissiones destructionis occasio, juxta illud, Destruxisti eos
Dei modum excedat; non habet hic excessus exces- ab emundatione (Psat. LXXXVIII, 45). Isti intcr fla-
sum, et est impatientia commendabilis, cum spes gella Deimurmurant et blasphemant, et poenisprae-
quae differtur, aflligit aniroam (Prov. xiii, 12). Amor sentibus poenas gehennales accumulant. Sancti vero
ex desiderio juge recipit incremenlum. David dila- Dominiinter fiagella, el flagellaipsius diligunt pro-
tionem hanc impatientissime ferens : Quemadmo- pter Deum : gralias etiam agunt Deode judiciis
dum, inquit, desiderat cervus ad fonles aquarum, ita ejus, se accusantes et cuin propheta dicentes, Omnia
desiderat anima meu ad te, Deus (Psal. XLI,2). Apo- qum fecisti nobis, Domine, in vero judicio fecisti,
stolus etiam patientioeimpatiens : Coarclor, inquit, quia peccavimus libi; sed da gloriam nomini tuo
e duobus, desiderium habens dissolvi, et esse cum (Dan. in, et Jerem. xiv). Talibus convenit illud
Chritlo : mutto enim melius. Permanere aulem tn propheticum : Exsultaverunt filii Judw propterjudi-
earne necessarium propter vot (Philipp. i, 23, 24). cia lua, Domine (Psal. xcvi, 8). Sunt qui non soluin
Sponsa etiam desiderio Sponsi ardenler et impa - judicia Dei sustinent patienter, sed ipsi se ipsos ju-
tienter exsestuans, atque ccelestium virtutum san- dicant, et manum adjuvant flagellantis : accusant
ctorumque precibus suos commendans affectus : se, testificantur contra se, se ipsos judicant, et
Adjuro vos, inquit, filiw Jerusalem, ti inveneritis di- proprise sunt exsecutores sententise.
lectum, nuntiate ei quia amore tangueo (Cant. v, 8). 91. Judicium Dei operatur patientiam in afiliclis.
Et notandum quod amor qui procedit ex desiderio Tribulatio 422 emnl patientiam operatur, paticntia
promissorum, proprius est animae. Nam in sancto- - probationem, probatio spem, spes autem non con-
rum desideriis haecaffectio animae frequenter expri- fundit (Rom. v, 3-5). Quando enim esset confusio,
mitur, ut illudest, Concupiscitel deficit animamea ubi est quod omnem spem etomnem fiduciam trans-
in atria Domini (Psal. LXXXIII,3): et itera, Sitivit cendit, seternse scilicet glorise certitudo? Sub hac
anima mea ad le, Deus (Psal. XLI,3): et alibi pro- exspectatione propheta dicebat, Domine, in judkiis
pheta, Nomen tuutn, Domine, el memorialeluum in tuis supersperavi (Psal. cxvm, 45); et idem, Judt-
desiderio animw. Anima mea desideravit te in nocte, cia Domim vera, desiderabilia super aurum et lapi-
sed et tpiritus meusin prwcordiismeis (/sa.xxvi, 8,9). dem pretiosum, etdulciora super mel el favum (Psal.
CAPUT XXIX. xvni, 10, 11). Cur ergo timebo in die mala (Psal.
Deum diligendum in suis jndiciis. XLVIII,6)! Consultius est hic puniri, hic uri, hic
89. Sicut aulem ex beneficiis Dei procedit affe- nos accusando et judicando torqueri, quam incidcre
ctio, qua Deumtoto corde diligimus; ex promissio- in manus Dei viventis (Hebr. x, 51), et in die tre-
nibus vero Dei desidcrium surgit, quo mediante menda, damnationis seternsesupplicium a terribili et
Deum tota aniraa affectaraus : slc ex judlciis Dci inexorabili judice exspectare.
causam et judicium habet amor, quo Deum tota vir- CAPUT XXX.
tute, totisque viribus, id esl fortiter et constanter, D Deum ditigi debere in suis mandatis.
amamus. |Est autem] judicium Del desiderabile, 92. Deus tota mente diligendus est in suis man-
jtixta illud : Aspieetn meet miserere mei, secundum datis. Vult enim Deus, ut tota mens hominis ila in-
judicium diligentium nomentuum (Psal. cxvm, 132). clinet se ad obediendum, ut omnes sensus et afie-
Et est judicium terribiie, dc quo dicitur : Non in- ctiones suas iropendat observantise mandatorum
trrs injudiciumcumservotuo, Domine(Psai.cxLH,2). coelestium. Obedire siquidem Deo, est voluntati ejift
Ex boc horrendo judicio nemo Deum diligit, aut se per omnia consentire, et sic obediendo vivcre ; quia
jpsum. Dcus itaque justissimo judicio suo quibus- vita est in voluntate ejus (Psat. xxix, 6). Cum au-
dam hic miseretur, non miserturus in futuro; quos- tem voluntas Dei expriraatur in mandatis ipsitts,
(lara autem flagellat tanquam iratus, ut ira et flagel- nec Deum quis possit diligere nisi ejus diligat vc-
la ipsius afllictis injgloriam convertantur. Dimittit luntatem, constat Deum nemlnem posse diligere,
illos secundum deslderia cordis ipsorum, ut eant in nisi diligat mandata ejus. Esl denlque probatio di-
adinventionibus suis (Psal. LXXX,13), ut iniquita- lectionis cx mandatis Dei, si in cis meditemur, si
tem iniquitati apponant (Psal. LXVIH, 28); ut qui in secundum ea operemur, si in eorum exercitio ver-
•ordibus sunt plus sordescant (Apoc.xxn, 11). De semur. Quod insinuansprophcta, Mcdilabor, itiquil,
in mandalis tuis, qum dilexi. Ecce sollicita roedita- A perfectoe consummationis. Omnu contummatiomt
tio. Et levavi manus meas ad mandata tua, quw dividi finem, tatum mandatum tuum nimis (PsaL
lexi.Ecce, diligens operatio. Et exercebor in justifi- cxvm, 96). Haecest testimonium conscienliaenostrae.
eationibus tuis (Psal. cxvm, 47, 48). Eccejustiiicans Hsecest gloria nobis proveniens a Spiritu veritatis:
exercitatio. De meditatione scriptum est: Quw prw- Spiritus enim veritatis perhibet testimonium spiri-
cepit Deus libi, hwc cogita semper (Eccli. m, 2?). tui nostro, quod filii Dei sumus (Rom. vm, 16); re-
Cogitentur siquidem roandala Dei, quam sancta, generati in spem viloeper resurrectionem Jesu Chri-
quam honesta sint, quara dulcia, et quam salubiia, sti ex mortuis (/ Petr. i, 3). Quam regeneralionem
quam jucnnda, quam fidelia, et confirmata in saecu- Joannes evangelista insinuans dicit: Scimns quia
lum sseculi (Psal.cx, 8). In elevatione manuum san- qui nalus est ex Deo non peccat; quia cmleslis gene-
cta operatio designalur, cuijustus libenter insistit. ralio, innovatio scilicet charitatis.cam servat (IJoan.
Certus est enim quod meritis ejus seterna retributio v, 9), per quam prsevidit eum Deus fieri conformeni
exuberantissime respondebit. Jugis vero exercitatio imaginis Filii sui (Rom. vm, 29). Nam etsi David
luctam sibi habel annexam, laboremque conlinuum. proditioni adulterium homicidiumque adjecerit; li-
Justus autem pugnat ut coronetur, recepturus ab cet seplem dsemonibus Maria Magdalena laborave-
eo requiem pro labore, qui fingit laborem in prse- B rit; licct Petrus culpam apostasise incurrerit; nou
cepto (Psal. xcm, 20). est taroen qui eos de manu Domini erueret. Chari-
93. Est itaque probalio charitatis utrum vera sit, tas vitaeinnovatio est, per quam crucifigitur et ex-
si homo mandata Dei dilexerit; si ei medilatione et terminatur in nohis vetus homo, terrenus, animalis
operalione [al. oratione] et operum exercitatione et carnalis ; sic ambitiones et concupiscentise, roala
servierit, cui servire regnare est. Mandatorum si- opera, prava desideria, charitate omnia nova fa-
quidem obedientia nullius est raeriti, nisi ex chari- ciente, evanescunt. Nunc autem, si qua nova crea-
tate procedat. Quia enim annexae sunt obedienlia et lura est, in ipsa vetera transierunt (// Cor. v, 17).
charitas; ideo qui non diligit, nec mandata custodit. CAPUT XXXI.
Audi eum qui veritas est: Si quis diligit me, sermo- Quibus indiciit prwsentiaDei inanima deprehendatur.
nem meum servabit (Joan. xiv, 25). Et adjuugit ma- 95. Se ergo in affectibus istis provida circumspe-
nifeste insinuans,"quod si quis diligit, obedit: si uon ctione anima rationalis exerceat; sentiat de Domino
obedit, non diligit. Vera saue obedientia est vera in bonitate, et in simplicitate cordis sui (Sap. i, 1),
observantia mandatorum Dei. Propterea semper seque cellam vinariam, ignisque divini receplaculum
obedientia inseparabiliter charitati adhseret, propter tanta vigilantia studeat exhibere, ut in die bona Do-
G
quod scriptum est: Qui offendit in uno, factus est mini, et in hora beneplacili ejus, cum audierit vo-
omnium reus (Jacob. n, 10). Quod in uno manda- cem spiritus, et velut sibilum aurse tenuis sanctum
torum breviter exponi potest, ut de similibus cen- susurrium, offerat affectionem puram, fidelemque
sura similis habeatur. Huic mandato, Non occides intelligentiam, ut spirituales fructus quasi de ligno
(Exod. xx, 13), ille qui non diligit et non occidit, vitae colligere mereatur. Sunt autem fructus spiritus,
mandatum quidem ad litteram facit, sed non facit teste Apostolo, charitas, gaudium, pax, patientia,
ad meritura mandati; quia non diligit. Legem enim longanimitas, benignilas, temperantia, bonitas, man-
facere, non est verba legis exterius sequi, sed mente suetudo, fides, modestia, castilas (Galat. v, 22, 23).
et intentione obedienter implere. Quia ergo non est 0 lelix anima, si benevolentiam, inspirationem gra-
sincera obedientia, quae ex vera dilectione non iit; tise ccalestis, suamque circa te prsesentiam tibi cer-
non dicitur obedire, qui non diligit, licet non occi- tis liceat indiciis experiri. Tanget enim te qusedam
dat, eo quod legem opere tantum, et non intentione in ipsius recordatione suavilas, afliciens nova et
pura custodiat. Charitas siquidem patiens est, beni- inexperta dulcedine, ut quasi abstracta, et quasi
gna ett, in quibus obedientia commendatur. Non a te prorsus aliena exsultes quadam amoenilate coe-
agit perperam, quia nihil contra conscientiam suam JJ lesti. Faciunt autem suse praesentise fidem, quod
facit. Non inflatur de beneficiis Dei. Non est ambi- omnes tui sensus hilarescunt, serenatur intelligen-
tiosa, quia omnem respuit dominatum. Nonquwrit tia tua, desideria incalescunt, gestis et aspiras in
qumsua sunt, sed quse Christi vel sui proximi: imo amplexus illius quem tenere te sentis, et vereris ne
etiam ablata non repetit. Non irritatur, Ad iracun- elabatur ; et ideo non quantum vis, sed quanlum po-
diam subaudi. Non cogitat maium, ut malumpro tes, ipsum quodam delectabili nexu intimae charita-
malo reddat. Non gaudetsuperiniquitate, subintellige tis aslringis.
Alterius: ejus enim iniquitasnulla est. Omniasuffert 96. Iste est, o anima, dilectus tuus invisibiliter et
patienter, omnia credit, omnia sperat, dicla vel pro- incomprehensibiliter, misericorditer et dignanter
missa a Deo. Omnia suslinet (I Cor. xm, 4-7), obe- accedens, ut excitet te, ut se tibi iuspiret, in sinu
diendo humiliter. tui amoris tibi se insinuet, ut tuum accendat desi-
423 94- Qui ergo ex charitate obedit, legem man- derium, et illuminet interiores ocirlos, ut inflammet
datorum Dei adimplet, quam sine cliaritate omnino affectum. Sic primitias, non plenitudinem suse dile-
aliauis implere non potest. Ideo ipsa est finis legis ctionis, non ad satietatem, sed ad degustationem
(/ Tim. i, 5), mandalorum impletio, et terminus tibi exhibet; ut uli eiperientia probes quam dul:
cem, quam suavem, quam jucundum, quam dele- A sunt, atque fructus honoris et honestatis (Ecdi.
ctabilem se tili procbeat, cttin apparueritgloriaejus; xxiv, 25). Mala vero maturiora patientise sunt excr-
cum eum videris revelatum facie, coronatum diade- citia et exempla. Slipatur itaque anima, dum tempo-
male Patris sui, quem nunc adoras coronatum dia- ris prscleriti fructus fpercipil, convertens in utilita-
demate matris suse gloriosse virginis Mariae.Hsecest tem propriam Christi flagella, opprobria, et dolores,
ebrietas sobria tantum. Unde Aposlolus : Sive vi- et csetera qusepassus est, usque ad ignominiam cru-
vimus, sive morimur (Rom. xiv, 8),.Deo sobrii sumus. cis. Et hsec omnia transierunt. Christus enim jam
Haec sobria ebrietas vino charitalis eflicitur, sicut non moritur (Rom. vi, 9). Fruclum tamen quotidia-
sponsus in Cantico amoris insinuat dicens: Come- num de ipsius passione colligimus. Fulcilur sponsa
dite, amici, bibile, et inebriamini, charissimi (Cant. floribus, quos naturse humanse innovalio de Christi
v, 1). In vita primum panem lacrymarum in sudore resurrectione produxit. Hiems enim transiit, imbcr
vultus sui comeditanima militans Deo; post exitum abiit ct recessit, flores apparuerunt in terra nostra.
hujus vitse non pascitur pane doloris : quia jam non Ule nimirurn qui dicit, Egoflos campi, et lilium con-
erit dolor, neque Iuclus, quoniam priora transie- vallium (Cant. i, 11, 12, 1), terram carnis nostrse,
runt (Apoc. xxi, 4); sed amatorio poculo reficietur quae sub maledicto veteri spinas et tribulos germi-
ct inebriabitur, juxta illud, Et calix meus inebrians, B nabat (Gen. III, 18), surgens a mortuis reflorescere
quam prwclarus est (Psal. xxn, 5)! De hoc etiam ca- fecit, et in novseregeneralionis infantiam nos redu-
lice credo Isaiam dixisse: Ad te quoque, filia Edom, xil. His malis et his fforibus slipanda et fulcienda
veniet calix, et inebriaberis (Thren. iv, 21). Inebria- est, ut ea quam habet ad Dominum non torpcscat
tur ergo ab ubertate domus Dei (Psal. xxxv, 9), bi- affectio, donec recepla in amplexus sponsi dicat .
bens vinum merum et novum in regno Palris Chri- Lwva ejus sub capite meo, el dextera illius amplexa-
sti. Interim autem bibit vinum suum cum lacrymis . bitur me (Cant. u, 6). Quidquid enim in primo sponsi
in mensura, 424 donec Rex introducat eam in adventu de illius sinistra nunc recipit, comparatione
cellam vinariam, ut ipsam sibi cellara efliciat, et glorioe,quam in amplexu dexterae receptura est, mo-
ordinet in ea charitatem (Cant. ii, 4). IUa siquidem dicum reputabit, sicut scriplum est: In sinislra ejus
nunc diligens, sed non dilectionis fructura percipiens, divitiw et gloria, et in dextera ejus longitudo vitce
et in solis affectibus se exercens,modo|dicit, Vulnerala (Prov. m, 16).
charitate ego sum : et ad Angelos et ad sanctos loqui- CAPUT XXXIII.
tur dicens : Adjuro vos, filiw Jerusulem,si inveneritis Dimensiones charitaiis.
ailectum, dicite ei quia amore langueo (Ibid. v, 8). 99. Sane Deus sicut nunc imperfecte et ex parte
CAPUT XXXII. C
cognoscitur, sic etiam imperfecle diligitur. Cognilio
Qua ratione amor sit languor. enim quam de Deo in proesenti habemus, si compa-
97..Mirum tamep est quomodo amor sive chari- retur ad notitiam patrise, quando revelata facie vide-
tas languor sit sponsaevel animse, cum charitas ope- bimus Deum, quando videbitur in gloria sua, quando
riat multitudinem peccatorum (I Petr. iv, 8); et cum ostendet faciem suam; sicut ingressus lucis malutinoe
Maria Magdalena, quia multum dilexit, ab infesta- pertenuissimam rimam, si ad meridianum splendo-
tione septem dsemoniorum, id est septera crimina- rem conferatur, quando sol lucet in virtute sua; sic
lium languore, sanala sit (Luc. vu, 47). Porro amor est dilectio Dei, quse in hac peregrinatione habetur,
languor est, dum amans desiderii dilatione torque- quasi scinlilla ignis exigua, ad magnum illius amo-
tur, dum sponsi suspirat aniplexus. Sed qui sanat• ris ignem, quo justi cura Scraphim in illa superna
omnes infirmitates tuas (Psal. cu, 3), anima mea, Jerusalem igne charitalis ardebunt. Nunc enim est
tuum languorem sui fruitione curabit, qtiando se libii ignis in Sion : tunc vero caminus eril in Jerusalem
ad babendum, ad videndum, ad fruendum, facie re- (Isa. xxxi, 9). Cum autem in amore Dei erga nos
velata praestabit, et nunquam de csetero separabcris» sint, lesle Apostolo, longitudo, latitudo, sublimitas et
ab osculo et amplexu iliius. Gaudebit equidera spon- nr profundum (Ephes. m, 18), charilali divinse humana
sus super sponsam, et gaudebit supcr te Dcus tuus> dileetio pro suae insufncientiae modulo 425 non sc
(/»«. LXH, 5). Tunc languoris angustiam fructuss coaplat. Deus equidem non superficialiter diligit
amoris excludet. Languor' cnim excidet, scd nonl nos, non simulatorio, non mediocriter : sed plenc,
araor; quia charitas uunquam excidet (/ Cor. xm, 8). sed sincerc, sed medullilus, ul et nos comprehendere
Amor igitur nunc languor est. aum cruciatur desi- possimus cum omnibus sunctis, quse sint tantae cba-
derio vivendi :>crit autem satietas, quandojucunda- rilalis altitudo, lalitudo et profundum. Altiludo cst
• bitur usu desiderii. Utendi enim desiderium tantiimI excellentia
gloriae, quam prxparavit Deus diligenti-
distat ab usu desiderii, quantum appctitus a plenitu- bus sc, cttjus sestimatio in cor hominis non ascendil.
-dine voti, et quantura fames a satietate. Profunditas ejus, inclinatio majestatis a Palris coae-;
98. Interim evgo graviter infirmatur, et languoree qualitate, exinanitio Filii usque ad' formam servi, et
afficilur, dum opem ferat illi super leclum doloriss usquc ad morlem et igneminiaro crucifixi. Longi-
ejus. Vox autem languentis et plangcntis est : Sti-- tudo ejus est siiie inilio, et sine fine. Dilcclio enim
pate me malit, fulciie me (loribus, quia amore lan- ejus nec incipit, ncc desinit, qui ante mundi consti-
gueo (Cant. n, 5). Initia siquidem virtutum florcss tutionem elegit nos in dilecto Filio suo (Ephes. i, 4);
et, stcut scriptum est, Misericordtaejus ab wlerno et Aj securitas, o requies, o sabbatum delicatum, o seter-
usque in wternum super limenteseum (Psal. cn, 17). nsefelicitatis introitus, quam pretiosiorem omnibus
Altitudo ejus est ampla, et extensa, et diffusa in thesauris, desiderabiliorero omnibus divitiis, elegan-
omnem benevolentisemodum. Ipse enim vtilt omnes tiorem omnibus regnis operatur charitas de puro
liomines salvos fieri per ipsum (I Tjm. n, 4). Pro- corde, et bona conscientia, et fide non ficta! (/ Tim.
prio enim Filio suo non pepercit, sed pro nobis om- i, 3.) Quis mihi dabit hoc amatorio poculo inebriari,
nibus tradidil illum, ipsumque nobis donans, teste hoc lethargo sopiri, ut totus ajcorde meo morluus,
Apostolo, nobis donavit omnia in eo (Rom. vm, 52). totus a roe translatus in amorem Dei ct proximi, in-
100. Sic etiam pari vicissiludine charitas hominis ter has duas sortcs, iu pace in id ipsum dormiam
se divinse charitali conforroi divisione coaptat. Alta etrequiescam? (Psal. IV,9.) Quis me sanctse illi com-
est, dum setcrnaet cselestia contemplatur. Profunda rounioni adscribet, ubi jucunditas Angelorum trans-
est, dum ab homine propter Deum vilitas et abjectio funditur in omnes,etabomnibusrefundeturin Deum.
affectatur. Longa est, dum finaliter perseverat. Fi- eritque Deus orania in omnibus (/ Cor. xv, 28), ut
des enim et spes atque scientia, et csetera evacua- sit ipse universis diligentibus eum amor, vita, pax,
buntur; charitas autem nunquam excidet (/ Cor. 426 gaudiura, quies, claritas, securilas, et jubila-
xin, 8). Lata est, quia loela est, quando in delecta- B'
tio, satielas omnium desideriorum, seterna et con-
tione justitise cor hominis dilatatur. Lala est, cura summata gloriaebeatitudo. Amen.
extenderit se non solum ad Deum et proximum; sed CAPUT XXXIV.
etiam amore pio amplectitur inimicum. Lata est, AnimwDeum amantis et anhelantis continua suspiria.
cujus mandatum latum est, dicente propheta : Om- 103. In persona diligentis et suspirantis et desi-
nis consummationisvidi finem,latum mandatum tuum derantis animoe dicit Jeremias: Divisiones aquarum
nimis (Psal. cxvm, 96). 0 lata et dilatans charitas, deduxit oculus meus (Thren. m,48). Duo sunt genera
quam magna est domus tua, et ingens locus posses- compunctionis principaliter; quia Deum silicns
sionis tuse! (Baruch m, 24.) cujus latitudineiri et anima prius timore compungitur, postea amore.
longitudinero, et altitudinem et profundum compr;- Prius enim se in lacrymis afficit. Quia dum mulli-
hendunt sancti, ut et nos in eadem sagena charitatis tudinem malorum suorum cogitat, pro his perpeti
possimus pariter comprehendi. Dilatal itaque chari- oeterna supplicia pertimescit. Cum vero longo fuerit
tas in sanctis lentorium suum, ut si Deum et proxi- mceroredoloris consumpla, qusedam jam de prse-
mum dilexerimus, recipiamur in communi exsulta- sumptione venise securitas nascitur, et in amore coe-
tione sanctorum. - lestium gaudiorum animus inflammatur : et quse
101. Quocirca non anguslemur in visceribus no- prius flebat, ne duceretur ad supplicium, postca
stris, non coarctemur intra limites quantuloecunque amarissime flet, quiaincolatum suum in hac vila vi-
loetitiaenostrse : credamus in Spiritum sanctum, san- det prolongatum. Nonne hsec est mutatio dcxterse
ctam catholicam Ecclesiam, sanctorum communio- Excelsi? (Psal. LXXVI,11.) Et certe non est mirum
nem, ut imperfeclura nostrum videant oculi tui (Psal. si flet et dolet se esse in hoc exsilio, cum contem-
cxxxvm, 16), Jesu,'et in beneplacito tuo, sanctorum platur qui et quales sint Angelorum chori pulclier-
communione, nostra insufficentia supplealur. Si rimi, quse illa societas boriorum spirituum, quseju-
enira in sanctis dilexerimus Deum, et ipsi pro suo- cunditas seternsevisionis Dei: etseptem alia quae il-
rum exigentia merilorum nobis communicabunt bea- lud dulce convivium perficiunt, et beatum faciunt;
titudinem apud Deum. Ubi enim in medio diligen- quoesunt loci amcenitas, ministrorum dignitas, pul-
tium sederit Deus omnia in omnibus, necesse est ut chritudo discumbentium, multiplicitas ferculorum,
affectus communes gaudiorum communio comitetur. convivarum securitas, jubili assiduitas, convivii
Non solum itaque proximi, sed tota Christi beati- seternitas. Istis consideratis, amplius flel et dolct
tudo, communione amoris et exsullationis, atque atque plangit, quod e tantis bonis deest, quam prius
alieni participatione gaudii, nostra erit. Quod ergo j)] fleret cum seterna tormenta metueret; sicque fit ut
minus beatitudinis in me habiturus sum, de beatitu- perfecta Compunclio formidinis, trahat ad compun-
dine aliena supplebo. Bonuro enim quod in Deovel clionem dilectionis: quo cura perventum fuerit, po
in proximo diligam, diligendo faciam meum; ut test clamare ex ardenli desiderio, et dicere, Fac,
perfectio gaudii alieni meura suppleat defectum. Vis Domine, sponse mi Jesu Christe, me -gustare per
ut familiari exemplo rei hujus faciam fidem? Vidct'• amorem, quod guslo aliquantulum per cognilio-
mater filium suum, quem super omiiia diligit, regali nem. Fame amoris tui languet misera aniraa mea;
unctione ac diademate imperiali sceptroque et in- »' refocilla eam, Jesu, el sanet eam dileclio tua, im-
fulis augustalibus insignitum; quanta est matris di- pinguet eam affeclus luus, impleat eam tuus amor
lectio, tanta est exsullatio ejus, et filii honorem et mellifluus, et inebriel eam. Eia? vse animae te non
gaudium, atque populares applausus, omniumque quseienli et te non amanti! vse illis, Domine, qui di-
congratulationem sibi mater appropriat : sic in terra ligunt creaturas tuasprote! Anima.quae mundum
yiventium unusquisque beneficio charitatis omnium diiigit, peccalo servit, et absque te nunquam quieta,
bcatifudini cocxsultat. neque secura erit. Unde Augustinus: i Fecisti me,
102. 0 communio chariiatis, o dulcedo araoris, o Domine, ad te, et inquictum est cor racum, do-
635 VITIS MYSTICA. 636
nec requiescat in te. » 0 dulcissime Jesu, quando , L sponse fidelissime. Si vis ut recedam a te, da mihi
te videbo? quando apparebo ante faciem tuam? (Psat. alium te, ut de te fugiam 427 au lei alioquinnon
XLI, 3.) quando satiabor pulchritudiue tua, in quero recedam a te. Paupertecuro, vilis tecum, et abjecta
desiderant Angeliprospicere?(/ Petr. i, 12.) 0 quam multo magis desiderio, quam habitare in tabernacu-
excelsus tu es, qui exrelsior ccelo es. Et taroen in lis peccatorum (Psal. LXXXIII, 11). Mora grata est
tantura te humiliare dignatus es, quod animas hu- mihi separari a te ad terapus propter te: sed mora
iniles in habitaculum tibi elegisti. Ergo domura luam nimis difficilis, aliquo tempore esse sine le ; cum
decet sanctitudo (Psal. xcn, 5). Hujus tam gloriosi tamen tui ad haeemisera caream, sine quo tamen
et tam dilecti hospitis possumus sic considerare uti- esse non possum.
litatem; quoniam menlis quam inhabitat, torpentia 105. Surgarn ergo ct circuibo omnia loca quoe
excitat, quia gallus est; inquieta frenat, quia magi- potero: non dabo somuum oculis meis, nec requiem
ster est; frigida accendit, quia ignis est; accensa pedibus meis, donec inveniam quem diligit aniraa
moderatur, quia unguentum est;emo!Iitrigida, quia mea. Eilundite lacrymas, oeirli mei, et plorate, et
ratio est; fluxa restringit, quia medecina est. Est nolite delicere, et nolite quiescere, donec illum in-
igitur manifestum, quia amor tuus non estotiosus; veniatis. Sed quid faciam, ut illum inveniam? quo
quia qui te diligit, non tepescit. Da mihi igilur, me vertain? ad quem ibo? a quo consilium petam?
optime Jesu, tediligere, etindesinenter meditari de quam interrogabo? quis mei miserebilur? quis me
te. Odor lutis, pie Christe Domine, et sponse aman- consolabitur? quis mihi indicabil quem diligit anima
tissime, suscitat mortuos, curat aegrotos. Fac me mea, ut requiescat ? Circumspicio, si viderem illum,
igitur, charissime Domine Jesu Christe, haec semper et non video. Vellem illum invcnire, el non invenio.
habere in memoria mea, et recordari amaritudinis Me miseram! quid agam? quo enim abiit dilectus
aceti et fellis, quod tu, seterna dulcedo, pro nobis meus? Qusesivi, et non inveni illum; vocavi, et non
gustasti in morte. respondit mihi. Heu! heu! quo abiit gaudium meum?
104. Consolamini, qui sub chlamyde voluntarise ubi latet amor meus? ubi est dulcedo mea? cur de-
paupertatis nutrimini, qui lectos sericis tectos re- reliquisti me, salusmea? Heu mihi! Domine, heut
spuitis; quia vobiscum Deus m paupertate. Non cu- miserere animsemese! Recessisti, consolator vitse
bat in deliciis splendidi cubilis. Non invenitur in terra raese, nee valedixisti; mihi; et quid faciam? ubi te
suaviter viventium (Job xxvm, 13). Vere delicata unicum bonum meuro requirara? et quando te inve--
nimis, imo fatua et inhonesta esset sponsa, quae niam ego miserabilis ? Renuit consolari anima mea
sponsum suum sapientem, pulcherriinum et deli- _ (Psal. LXXVI,3), nisi in te, dulcedo sancta raea. 0
catum videret recumbentem in loco humili super Salvator mens, veniat, obsecro, tempus quando re-
fenum, et ipso vidente fugeret, ac in loco volu- velatis oculis inspiciam quem nunc a longe inclamo,
ptuoso se collocaret. Quid sponsus posset de tali apprehendam quem desidero, etamplectar, inabysso
credere, nisi quod vellet divortium sui et sponsi amoris tui totus absorbear. Nihil mihi, quaeso, sine
qua3rere?Noli, anima mea, separationem quserere, te dulcescat, nil pretiosum arrideat mihi. Sed da
sed dic: Mihi adhwrere Deo bonumest (Ptal. LXXII, mihi, bone Jesu, in te vivere, etpro amore tuo mo-
28). Et nusquam mihi salus, nusquam jucunditas, ri, qui pro me dignabaris amarse mortis subire tor-
neque perfecta requies, nisi in te, Jesu Christe mentum. Amen.
VITIS MYSTICA
SEU
TRAGTATUS DE PASSIONE DOMINI
super, Ego sum vitis vera.
Eie tractatus non est S. Bernardi, sed cujusdam alterins auctoris pii, nec indoeli, nec ineleganlis, qu
parvos sermones conscripsit, ex num. 53.
428PR0OEMIUM. iD castissimse, sine quo nullus sapit, quia tu es seterni

' Jesu
benignc, vitis vera, lignum vitse, quod in Patris Sapientia : mentem meam debilem el aridam
medio paradisi situm est; Doraine Jesu Christc, cu- pane intellectus, et aqua sapientise salutaris dignare
jns folia sunt in medicinam, fructus vero in vitam reficere, ul te, o clavis David, aperiente, mihi rese-
xternam; benediclus flos et fructus Virginis Matris rentur obscura; ct te, o vera lux, radiante, tene-
«37 VITIS MYSTICA. 038
brosa pandantur : ut per me ministrum humilem,, A remur. Sed quid dicimus, cum plures inveniamus,
temetipso rr.anitestante et elucidante, loquentes si- et post octo plantatos, vel post octoginta annos, cum
mul et audientes vitam habeamus oeternam Amen.. naturaliter erit eorura labor et dolor, nec voluntate
CAPUT PRIMUM. saltem ad Dominum converti, nec tam mature im-
Christum Jesum esse veram vitem. pensi sanguinis pretiosi memores, tamdiu vanitati
1. Ego sum vitis vera (Joan. xv, 1). Ipso Domino» subjectam corrigere vitam? Quid miserius? Christus
Jesu Christo adjuvante videamus quasdam proprie- octavam diem a nativitate sua vix exspectat ul suum
lates vitis terrestris, in quibus etiaro illius supercoe- tibi sanguinem impendere incipiat: tu post non dico
lestis vilis proprietates nominare possimus: nec• octo dies, sed nec post octoginla menses, imo et
tantum ea, quoe exterius ad culturam eidem exhi- octoginta annos solam non rependis voluntalem?
bentur, consideremus. Et primo quidern, quod plan-• Ille vix natus sanguinem tibi effundit: tu jam mori-
tari solet vitis in terra, non seminari, translata dei lurus voluntalem tuam non refundis? Bonus pro-
sua vite: quod ad couceptionem Jesu mihi perti- fecto Jesus, qui etiam in quarta vigilia venientem
nere videtur. Vitis enim primo nata de vite, est Deusi servum suscipit poenitentem. Dedisti robur annorum
genitus de Deo, Filius de Patre, cooeternus et con- juvenilium hosti Christi! Christo saltem misericor-
substantialis ei, de quo genitus est. Sed ut majorera B diter exspectanti infirmain tribue voluntatem : nec
faceret fructum, plautatus est in terra, id est in Vir- dubites quin illam accipiat. Puer enim natus est
gine Maria conceptus, faclus quod non erat, manens nobis (Isai. ix, 6), ut parvulis munusculis console-
quod erat. Renedicta terra haec, omnium gentium tur; quia parvum parva decent. Quod si quod offers
proferens benedictionem. Vere benedicta, quse Deo parvum non fuerit, id est humile, per hoc ipsum ad
dante benignitatem, lam benediclum prolulit fru- ipsum humilem inlrare non poteris, qui de se dicit,
Ctum. Hsecest terra, dequa scriptum est: Terram , Ego sum oslium (Joan. x, 9): et alibi.f Venite ad me,
non operabalur quisquam, sed irrigabatur a fonte omnes; et discile a me quia mitis sum et humilis
aseendentede paradiso (Gen. n, 5, 6). Terra quippe corde (Matth. xi, 28, 29).
haec non accepit operalionem humanara, ut conci- 3. Possumus et alio modo accipere prsecisionem
peretur in ea Filius Dei; sed aqua Spiritus sancti ir- vitis nostrse: ut dicamus ornnia ab eo proecisa,
rigata fuit: ita enim legis, Spiriius sanctus superveniet quibus caruit in hac vita, cum ea tamen habere po-
in te, et virlus Allissimi obumbrabit libi (Luc. i, 33). .tuissel; et accipiarous hanc prsecisionem a verbo
Rursum de hac terra scriptum est: Aperiatur terra, Apostoli dicenlis : Qui cum in forma Dei essel, exi-
et germinabit Salvatorem (Isai. XLV, 8). Aperla nanivil semetipsum, formam 429 ierv* accipiens
"
quippe fuit per fidem, credens et obediens angelo : (Philipp. n, 6, 7). Ipsa enim exinanitio, qusedam
germinavitque vitam salutarero, Salvalorem nostrum proecisio est. Sicut enim minuilur vitis, quando
seternae vitae prsemia largientem. Hac ilaque vite proeeiditur , ita vera vitis Christus incarnatione mi-
nostra in lucem edita qusedam proprietates culturse noratus ab Angelis, imo et infra omnes homines
vitis attinentes adbibitse sunt. humiliatus fuit. Quoraodo amputata fuit in eo glo-
CAPUT II. ria cultro ignominise, potentia cultro abjeclionis;
De prwcisionevitis, sive de variis mysteriis ad stutum . voluptas cultro doloris, divitise cultro pauperiatis,
exinanitionis Christi spectantibus. Vide nunc quantum prsecisa fuerit. Ule cui famula-
2. Solet enim vitis fructifera prsecidi: quod et tur omnis gloria coelorum, imo ipse qui solus vera
corporaliter, et figurative accipi polest. Circumci- gloria est, quasi abjicit gloriaro. Servuli circumda-
sus enim fuit Jesus; non quod hac circumcisione tus indumento sustinet ignominias, confusionibus
egeret, quse in. antiquis Patribus delebat originale operitur, ut te a confusionibus rediraeret, et ad glo-
peccatum, sicut Baptismus in nobis. Nihil enim riam prislinam revocaret: ille cujus potenti nutui
peccato originali per concupiscenliae vitium con- omnia inferna, terrestria, et superccelestia sunt
tracto debehat, quia sine omni concupiscentia car- ;psubjecta, sic flt atijectus, ut reputaretur oro-
nali conceptus erat; sed nclegem, quam ipse de- niam viroruin novissimus (Isai. LIH, 3). Subjicitur
derat, solvere videretur. Moraliter vero docens nos fami, siti, caloribus, frigoribus, doloribus, infirmi-
oportere non segre ferre, si quando poenas peccati lalibus; et post hoec tanta mortis supplicium non
patimur, quod in nobismetipsis non recognoscimus, evadit. lllc qui lucem inhabitat inaccessibUem
cum ipse peccatorum purgator non fuerit dedigna- (I Tim. vi, 16), in quem desiderant Angeli prospi-
tuspro nobis subire remedium peccatorum. Conso- cere (/ Peir. i, 12), cujus solius odor sanctorum sic
lemur ergo dolores nostros, qui nequaquam sine mentes inebriat, ut et mundi prsesentis, et sui ipso-
peccato sumus, doloribus Hlius, qui non pro se, sed rum obliti totis viribus currant post ipsum; tanto
pro nobis doluit et vulneratus est, non pro se, sed ut dolori subjicitur, ut in ipso veraciter noscatur im-
noslris vulneribus mederetur. Vide quantum ad su- pletum quod ante dixerat per Prophetas : 0 vos om-
scipiendos dolores festinavit, ojuam paratus et prom- nes qui transitis per viam, attendite et videte, si est
plus sanguinem cffundere. Circumcisus pro nobis dolor similis skut dolor meus! (Thren. i, 12.) Ille in
die nalivitaiis suse octavo (Luc. n, 21). Utinam nos quo omnes thesauri sapientise el scientise Dei sunt
sallem ct anno oclavo nonniliil pro Domino pate- abscondili (Colots. n, 3), Rex regum, dives in oui?
nes, solus nullius egens, sic fit pauper, ut, ipso A veniunt morluo humanitatis servilium exbibere (Ib.
teste, et vulpibus terrse el volucribus cceli paupe- XXIII, 56), tamen illud (resurrecturuin nequaquam
rior inveniatur, cum dicit: Vulpes foveas habent, et credebant. Et fortasse propterea (quod tamen non
volucres emli nidos: Filius autem hominis non habet asserendo dico, ne novas videar assertiones introdu-
ubi caput suum reclinet (Matlh. vm, 20). Pauper in cere) illa Mater quoeplus habuit pietatis, cum aliis
nativitate, pauperior in vila, pauperrimus in cruce. ad ungendum rion venit corpus Christi sepultum,
Natus enim pasturo habet lac virgineum, tegmen quia frustra putabat eum ungi, quem resurrectu-
pannos viles. In vita vero si tegumentum habuit, sse- rum sciebat. Vere forlis hsec mulier, et prse cunctis
pius in victualibus defecit. In morte et nudum in- post filium honoranda. Vere et virago dici potest,
venies, et sitientem : nisi forte ad sitis ipsius reme- quae a viro Christo per amoris [al. animi] fortitu-
dium velis adhibere acelum royrrha et felle mix- dinem separata non est; sed 430 eu,n> <Iuemm°-
tum (Joan.xrx, 29). rientem et mortuum vidit, credidit imraortalitatis
4. Postremo autem cultro timoris amputali sunt gloria subliinatum.
ab ipso omnes amici et proximi, ut non esset qui
consolaretur eum ex omnibus charis ejus. Torcular CAPUT III.
enim calcavit solus, et de gentibus non erat vir cum B De circumfossionevitis, id est, de insidiit Judworum
eo (Isa. LXIII,3) : et cum sustineret cor ejus im- el vulneribus Chrisli.
properium et miseriam , exspectavit qui simul con- 5. Circumfodilur vitis. Fossio haec insidiantium
tristarctur, ct non fuit; et qui consolaretur, etiam fraus intelligitur. Qtiasi enim foveam fodit, qui dolo
non invenit (Psal. LXVIII,21J. Vide nuncquantum machinatur aliquem decipere. Unde conquerens di-
prsrc sa fuerit vilis nostra. Quae vitis unquam tan- cit: Foderunt anle faciem meam foveam (Psal. LVI
turo prsecisa fuit? Sed quse est consolatio hujus 7). Non enim poterat illi aliquis dolus abscondi, qui
prsecisionis? Multus fructus. Multam enim et inconi- oculatus est anle et retrojet qui prselerita et futura,
parabilem prsecisionem suslinuit. Videtur tamen si- tanquam prsesentia, intuetur. Omnia enim nuda et
gnanter dictum esse, Et de gentibus non cst vir me- aperla sunt oculis ejus (Hebr. iv, 15). Ostendamus
cum: tanquam intelligentlum sil solas mulieres cum autem per exemplum aliquam fraudem istarum fos •
illo remansisse. Viris enim fortioris naturse fugien- sionum. Adducunt, inquit Evangelium, DominoJesu
tibus prse timore, non fugit muliebris infirmitas, tnulierem adutteram, dkentes, quod Moyses in lege
quse etiam bajulantem sibi crucem, et in cruce mo- prtecepit hujusmodi tapidare. Tu autem quid dicis ?
rientem non dereliquerunt (Luc. XXIH,27; Joan. Q (Joan. VIII,3, 5.) Vide foveara, qua bealaro Vilem
XIX,25), sicut in persona Christi conquerentis lo- nostram circumfoderunt illi pessimi agricolse, non
quitur beatus Job : Derelicta sunt tanlummodo labia: ut facerent eam germinare, sed magis arescere. Ve-
mea circa dentes meos (Job xix, 20). Per labia quippe, rumtaroen m contrarium cessit eorum intentio, et
quoecseteris sunt membris molliora, muliebris sexusi circumfossa fertilis magis facla est, et humorem
mollis et infirmus inteiligilur, qui solus Christo,, misericordise distillans. Foveas vero videamus.
discipulis fugientibus, adhoesit, figuratur. Elegitt Dixerunt apud se : Si secundum legem dixerit mu-
enim Dominus infirma mundi, ut confunderet fortiai lierem lapidandam, foveam incidet crudelitatis, qui
(/ Cor. i, 27). Si vero fugam menlalem intelligi- de se dicit, Mitis sum et humilis corde (Matth. xi,
mus; nec vir relictus est cum eo, nec mulier, prai- 29); et iterum, Misericordiam volo et non sacrificium
ter illam, quse sola benedicta est in mulieribus, quaeJ (Ose. vi, 6). Si vero dixerit absolvendam, foveam
sola per illud triste sabbatum stetit in fide, et sal- prsevaricationis non evadet: et jure condemnabitur
vata fuit Ecclesia in ipsa sola (56). Propter quod1 ut legis transgressor. Sic captant in animam justi
aptissime lota Ecclesia in laudemet gloriam ejus- (Psal. xcin, 21), et observant peccatores justum, et
dem Virginis diem sabbati per totius anni circulumi strident (Psal. xxxvi, 12): nescientes quod frustra
celebrare consuevit. Vere et singulariter benedictuss DI jacitur rete ante oculos pennalorum (Prov. i, 17),
palmes, qui a sua vite nullo potuit timore prsecidi. et quod quifodit foveam, incidet in eam \lbid. xxvi,
Abscissi sunt viri qui dicunt: Nos autem speraba- 27). Sed leviter transilivit has foveas noster Ibex,
mus quod ipse redempturus esset Israel (Luc. xxiv,, ipsosque fossores dejecit in Hlas. Ait enim, Qui sine
21). Abscisssesunt mulieres, quaequamvis pie prae- peccato esl vestrum, primus mittat in eam lapidem
36) Ecclesiam in morlis Cbristi triduo pernian- domadae sanctoe,cseteris exstinctis, sola remanet ac-
sisse m sola B. Virgine seque tenenl Alensis, Du- censa, quasi per cereos exstinclos extincta fides apo-
randus in Rationali div. Oliic. et alii, quos citat et stolorum, per accensum fides B. Virginis integra
sequitur Turrecremata lib. i De Ecclesia, cap. 51. significetur; si quid probat, id solum oblinet, apo-
Sed ista opinio passim rejicitur. Cuinenim Ecclesise stolos a lidei confessione deiecisse, autetiam in lide
nomen colleclitium sit, inquit Melchior Canuslib.iv viva, quae per dilectionem operatur, inquit Canus
De loc. tbeol., cap. ult., si unus tantum crederet, ibid. cap. 5. Quanquam Rupertuslib.v De div. Oflic,
noii crederet Ecclesia; cum congrcgatio ad minus cap. 26, asserit, exslinctos cereos, priores denotare
trium esse debcat. Quod vero praefali auctores affc- prophetas a Judseis occisos, accensum vero ipsum
runt pro (undamento sure sentcntise, nimiium hujus Chrislum. V. Duvallium in 2-2. Tract. de llde q. i,
rei signum esse caiidelaro illam, quse in officio heb- a. 2.
(Joan. vin, 7): quasi dicat, Legi mese non contra- A ; tus in corde jam dudum mortui peccatis, mortui
dico, pietatem meam non desero. Ista quitlem mundo, tanquam insensibiles facli, nec minas, nec
meruil lapidari; sed non lapidabitur, quia qui lapi- tormenta, nec mortem senlire potuerunt. Quid mi-
dem juste possit in eam mittere, non habetur. ruin? Mortui erant. Mortui enim eslis, ait Apostolus
6. Nonne vis adbuc aliquas foveas videre? Licet, (Coloss. m, 5). Qualem morlem quidam stultus sa-
inquiunt, censum Cwsari dari, an non ? Dixerant pienter oplabat dicens : Moriaiur anima mea morte
cnim apud se : Si dixerit, Licet, tenebitur reus, justorum, et fiant^ novissima mea horum similia
tanquaro libcrtalis noslrse destructor. Solulio enira (Num. XXIII,10). Bona mors, mortem contemnens:
census, servitii signum est. Si dixerit, Non licet; bona mors, vitam conferens serapilernam. Sic crgo
reus cril lsesoc majestalis. 0 slullos! solet stultus jam dudura vulneratum et mortuum fuit cor Jesu
alios secundum seseslimare; et quod ipse ignorat, mortilicati propter nos, tota die seslimati sicut ovis
sapientcs quosque credit simililer ignorare. Sed occisionis (Psal. XLIII,22). Accessit autero et mors
quid ait Sapienlia ? Libertati non derogo, majesta- corporalis, et vicit ad tempus, ut vinceretur in seter-
tem non oflendo ; foveas veslras non incido. Reddite num. Vicla est, quia resurrexit a mortuis, quia
qum sunt Cwsaris, Cmsari; e* quw sunt Dei, Deo mors ullra non doroinabitur (Rom. vi, 9). Sed quia
(Matth. XXII,17, 21). Non enim offenditur Deus ju- " semel venimus ad cor dulcissimum Jesu, et jjonum.
stus, qui vult cuique reddi quod suum est. Si redda- est nos hic esse, ne sinamus nos facile avelli ab eo,
tis Caesari quod Caesaris est, non offendilur Csesar. de qiio scriptum est: Recedentesa te in terra scri-
S.i Deo reddideritis quae creavit juste, quod juslum benlur (Jerem. xvn, 13). Quid autem accedentes?
est facilis. Reddite ergo Caesari denarium, Csesaris Tu ipse doce nos. Tu dixisli accedentibus ad te:
habentem imaginem : reddite Deo animam, quara ad Gaudete, quia nomina vestra scripta sunt in cwlo
imaginem et similitudinem suam creavit; et ecce (Luc. x, 20). Concordemus hsec, quia si sic hi qui
justi fueritis. Longum esset nimis omnes foveas, in ccelis scripti sunt, quid ergo illi qui in terra scri-
<[uasveroeViti nostrse maligni isti foderuot, edisse- bentur? Lugebunt utique. Sed quis nolit gaudcre?
rere; quia omnia illius et verba, et facta calumniari Accedamus ergo ad te, et exsultabimus et lsetabimur
nilebantur. in te, memores cordis tui. 0 quam bonum et quam
7. Sed cum viderenl circumfossiones nil nocere jucundum habitare in corde hoc! Bonus thesaurus,
Viti, magis aulem se ipsos dum fodiunt, in ipsas hona margarita cor tuum, bone Jesu, quam fosso
incidisse; ipsam Vitem circumfodere et perfodere agro corporis tui inveniemus. Quis hanc margari-
laborabant, ut sic sallem ad modum aliaruro arb«- ._ tam abjiciat? Quin polius dabo omnia, oranes cogi-
rum seternam incurreret aridilatem. Foderunt ergo tationes et affectus inentis coromutabo, et compa-
et perfoderunt non solum maous, sed et pedes, la- rabo illam mihi, jactans omnein cogitalum meum
tus quoque, et sanctissimi cordis intiroa furoris lan- in cor Domini Jesu, et sine fallacia illud me enu-
cea perforaverunt, quod jamdudum amoris lancea triet.
fuerat vulneratum. Vulnerasli, inquit in Canticis 9. Ad hoc templum, ad hoec Sancta sanctorum,
arooris sponsus, cor meum, soror mea sponsa, vulne- ad hanc arcam testamenli adorabo et laudabo no-
rasti cor meum (Cam. iv, 9). Vulnerat cor tuuns, nieu Domini, dicens cum David : Inveni cor meum,
Domine Jesu, sponsa lua, amica tua, soror lua. ul orem Deum meum (II Reg. vn, 27). Et ego inveni
Quid necessarium fuit illud ab inimicis ultra vulne- cor regis, fratris et amici benigni Jesu. Et nunquid
rari? Quid agitis, o inimici? si vulneratum est, imo non adorabo? Orabo utique. Cor enim illius mecum
quia vulneratum est cor dulcis Jesu, quid secunduin est, uudacler dicarn, si, imo quia caput roeum
vuluus apponilis? An ignoratis quod uno vulnere Christus est. Quomodo quod capitis mei est, non
taclum cor eraoritur, et fit insensibile mortuum Do- nieum est? Sicut ergo corporalis capitis raei oculi,
mini Jesu, quia vulneraturn? Possedit vulnusamo- mei oculi vere sunt : ita et spirituale cor, cor
ris, possedit mors amoris Domini cor sponsi Jesu. D ] meum est. Bene ergo mihi. Ego vero cum Jesu cor
Quomodo mors allera introibit? Fortis est ut mors, meum habeo. Et quid mirum, cum multiludinis cre-
imoveroetiamfortior quam mors dilectio (Ibid.xm, dentium fuerit cor unum ? (Act. IV, 32.) Hoc igitur
6). Non enim 431 polestprimamors expelli, id est corde tuo, et meo, dulcissime Jesu, invento, orabo
dileclio malarum mortium mortificatrix a domo cor- te Deum meum. Admitte lantum in sacrarium exau-
dis, quam sibi inviolabili jure, suo vulnere acqui- dilionis tuse preces mcas : imo me toturo trahe in
sivit. Si dum seque fortes concurrunt, quorum unus cor tuum. Licet enim tortuositas peccatorum nieo-
sit in domo, altcr vero deforis, quis dubitet euin qui rumiropediat me, tamen quia cor illud incompre-
deintus est, obtinere victoriam ? Et vide quanta sit hensibili charitate dilaiatum est et ampliatum, et tu
vis ainoris domum cordis obtinenlis, et per vulnus qui solus potes facere niunduro de immiindo con-
dulcissime occidentis, non solum in Domino Jesu, cepturo semine, ut deposila gibbi sarcina per fora-
sed et in servis ipsius. men acus possim transire; o omnium pulchritudine
8. Veniamus ad martyres. Terrcantur licel mar- speciosissime Jesu, amplius lava me ab iniquitate
tyres, iident: feriuntur, et gaadent: occidunlur, et mea, et apeccato mco munda me, ut purificalus
ecce triumpliant. Quare?Quia morte charilalis in- per t-ead te purissimum possim accedere, et in coi-
645 VITIS MYSTICA. «
de tuo omnibus diebus vitse meae mercar habitare; Jt A longe quasi post parietem, corpore hoc
et ut videre siraul semper et facere tuam valeam vo- parante inter nos et ipsura ; nec facile
luntatem. tangendum et osculandum, nisi ilH auimav
10. Ad hoc enim perforatum est latus tuum, ut tantam altitudinem merilorum processit, ut
nobis patescat introilus. Ad hoc vulneralum esl cor ei, Surge, amica mea, columba mea, formota mea: ;
tuum, ut in illo et in te ab exterioribus perturbatio- (Canlk. II, 13, 14.) quse sola, Hcet raro, aliquo
nibus absoluti habitare possimus. Nihilominus et modo arbilrans se comprehendisse proclamat, Inve-
propterea vulneratum est, ut per vulnus visibile ni quem diligit anima mea; lenui illum, ne.cdimttlam
vulnus amoris invisibilevideamus. Quomodo hic ar- (Ibid. III, 4), Sed ad hunc gradum non facile quis
dor melius oslendi polest, nisi quod nou soluin cor- ascendit. Nos igitur adhuc intus, id est in corpore,
pus, verum ctiam ipsura cor lancea vulnerari per- manentes, quanlum possumus amerous, redame-
misit? Carnale ergo vulnus vulnus spiriluale osten- mus, amplectamur vulneratum nostrum , cujus
dit. Et hoc fortasse innuit ipsa auctoritas prselibata, impii agricolse foderunt manus etpedes, latusetcor:
in qua bis positura est, Vulnerasli. Utriusque enim stemusque, ut cor nostrum durum adhuc et impce-
vulneris ipsa soror ct sponsa causaest: ac si spon- nitens amoris sui Vinculo constringere, et jaculo
sus 432 aperte dicerct, Quia zelo amoris tui vulne- B vulnerare dignetur.
rasti me, lancea quoque militis vulneratus sum. CAPUl IV.
Quis enim cor tuum palo vulnerari permittcret, De vinculis nostrw Vilis, id est de variis Christt
nisi prius amoris illius vulnus percepisset? Dicit vinculis et pcenis.
ergo : Vulnerasti cor meum, soror mea sponsa, vul- 12. Ligatur vitis. Quis vincula nostrse Vitis non
nerasti cor meum (Cunlic. iv, 9). Sed quare soror et videat? Videamus tamen hoc vinculum. Primum,
sponsa? an non potcrat sufiicienteni sponsi amantis obedienlia fuit. Obedivit enim Patri usque ad mor-
affectum ostendere solius sororis, vel solius sponsae lem, mortem autem crucis (Philipp. n, 8). Obedivit
positio? Vel quare sponsa, et non uxor, cum quoli- Matri et Joseph secundum illud : Venit Nazarelli
die vel Ecclesia, sive quaelibet fidelis aniroa sponso cumeis, et erat subditus illis (Luc. n, 51). Obedivit
suo Christo bonorum operum sobolem debeat gene- enim in lerrenis judicibus, solvens didrachmum
rare? Paucis dico : solent sponsae nondum aUigatae (Matth. xvu, 23-26). Secundum vinculum, uterus
conjugali vinculo amari ardenlius, quam postea. Virginis, de qua canimus : i Quia quem coelicapere
Teropore enim procedente amor ipse componitur. non poterant, tuo sancto gremio contulisli (Re-
Sponsus ergo noster, ut magnitudinem insinuet sui, r spon. de Nativitate Domini). > Tertium, in prse-
arooris, qui tempore non decrescit, amicam suaro sepio fuit, secundum illud : Vagit infans inler arcta
sponsam appellat, eo quod illius amor semper novus conditus prsesepia, merobra pannis involuta Virgo
sit. roater alligat, pedes, manus, atque crura stricta
11. Sed quiasponsae etiam carnaliter diliguntur, cingit fascia (Hymn. [Officii Passionis). Quartum
ut in amore sponsi nostri nil carnale sapias, ipsam vinculrim fuit funis, quo Hgabalur, cum caperetur:
sponsam suam sororem appellat, quia sorores jam itaenim habes, Tunc, videlicet cum traditus esset,
nequaquam carnaliter adamantur. Dicit ergo, Vul- injecerunl manus in Jesum, et vinxerunt eum (Mallh.
nerasti cor meum, et csetera : tanquam dicat, Quia xxvi, 50; Marc. xiv , 46). 0 rex regum, et Doinine
summe te diligo, ut sponsam; caste, ul sororem; dominantium, quid tibi et vinculis? Liganlur vites,
vulneratum est cor mcum propter te. Quis illud cor ne, si jaceanl in terra, aut minuantur, autcorrum-
tam vulneratum non diligat? quis tam amantem non palur fructus earum. Incorruptibilis autem fructus
redamet? quis tam caslum non amplectatur? Diligit fuit ejus, et est. Quare ergo ligatur? Bene quidam
profecio vulneratum, quse nimio illius amore vulne- rex, cum percussus humana sagitta peteretur ut se
nerata proclamat : Vulnerata charitate ego sum. ligari permitterct, donec excideretur, 433 1uia
Nunquid non redamat sponsum amantem, quse di- D levissirao motu mortera posset incurrere : t Non
cit: Nuntiate dileclo quia amore langueo?(Cantic. v, decet, i inquit, t vinciri regem (37-58). >Libera sit
8.) Fraterno sc amanlem amore complectitur, quse regis et semper salva polestas. 0 Deus deorum.quan-
dicil: Quis mihi det tejralrem meum sugentemubera tum ergo derogatum fuit libertati et potentiae tuse!
malris mew, ut inveniamle foris, et complectar, et Tol adeo ligaris vinculis, qui solus ligandi et solven-
deoscuter, el jam me nemo derideat ? [al. despiciat] di potestatem habes! Sed propter misericordiam
(/oid.vni,l.)Quisautemestforis? jEstimoquod extra tuam ligatus es, ut nos a miseriis nostris faceres
corpus. Quamdiu suraus in hoc corpore, peregrina- absolulos. 0 quam immitia fuerunt illorum immitis-
mur a Domino. Quis hanc peregrinalionem patienler simorum vincula, quibus Agnum mitissimum vin-
fera ? Plena est dolore prseteritorum, labore prse- ciebant! Video oculis mentis le, Domine Jesu, tam
senlium,timorc fulurorum : in qua elsi sponsus se duris nexibus astrictum, tanquam latronem trahi
aliquaudo gralia consolationis exhibeat, stat tamen ad judicium principis sacerdotum, et inde ad Pila-
(57-38) Siraile quid de Alexandro Q. Curtius, lib. ix, cap. U. Item de C. Mario Plutarchus in Apoph-
theg. Rom.
615 VITIS MYSTICA. 6(6
tum video, et perhorresco, et admiror, et admiran- A ista est, dics indignationis et blasphemiae, dies tribu-
do deficerem, nisi quod liquide cognosco te prius in lationis et miserise, dies percussionis et doloris.dies
corde charitatis nexibus fuisse constrictum, qui ad vinculorum et mortis, dies desponsationis illius est.
deteriora vincula sufferenda te leviler attrahere po- Hac arrha, o iidelis anima, sponsus tuus pretiosus
tuerunt. Gratia sit vinculis tuis, bone Jesu, quse no- subarrhavitte; et ipse tanquam sponsus hodieco-
stra tam potenler diruperunt, ronatus processit. Coronatus, inquit, non auro,non
13. Quintum fuit vinculum, quo ligatus fuit ad gemmis, sed spinis. Nec defuit purpura vestis irri-
columnara, cum flagellaretur. Quanquam et ipsa fla- sorise. Chlaroydem enim coccineam circumdederunt
geUa, quse corpus ejus circuibant, non incongrue ei, quamvis ipse vestein corporis sui, sanguinis sui
possumus vincula appellarc. Sed quamvis immitia, pretiosissimi effusione mullo nobilius purpuravit.
quamvis dura, quamvis injusta, diligo flagellorum Purpura enim non pius quam bis tingitur: ipse
istorum vincula, quibus sacratissimum corpus tuura vero purpuram corporis sui non solum bis, sed etiam
datum est contingere, quse tuo purissimo sanguine tertio sanguineo torrente perlinxit. Ecce sponsus
non mediocriter sunt imbuta, o bone Jesu. Si enira tuus, o sponsa, rubricatur in sudore, in flagella-
sanguis tuus in flagellatione fuit tam copiose effu- tione, 434ln crucifixione. Eleva mentis oculos, et
sus, ut coluinna guttis illius respersa adhuc, sicut B vide si tunica sponsi tui ha?c sit, anjion. Ecce fera
asseritur, rubra servet vestigia; quantum sanguinis pessima condemnavit filium tuum, fratrem tuum,
credam ipsis flagellis corpus tuum mitissimum sciu- sponsum tuum. Quis hic gemitus, lacrymasque con-
dentibus inhsesisse? Tam dure flagellatus est Domi- tineat? quis hic nondoleat? quia si est pium gau-
nus, ut sanguis ejus sursuim in aera resultaret. Vide dere proJesu, ita est pium flere piuro Jesum.
autem quam bene huic ligationi conveniat, quod vi- 16. Seplimum vinculum fuit, quo ligatus fuit in
tis ad palum Hgatur. Quid enim aliud per paltini cruce, ferreum. Fuit hoc vinculum multo ferocius
quam ipsa columna, cui Dominus Jesus alligatus cseteris, quod non solum manuum, pedumque san-
accipitur ? Sicut enim vitis palo, ila Christus co- ctissimorum compagem divisit, verum ejiam illam
lumnse alligatur. purissimam animaro a mundissirao corporis hospi-
14. Sextum vinculum fuit corona illa spinea,cum tio separavit. Nunc etiara, o filiaeSion, egredimini,
magna amaritudine illud caput amabile complectens, et videte pacificum nostrum, pugnantem pro liber-
et multorum aculeorum in illo signa relinquens, tate nostra, in bello occumbere. Videte vilse nostrse
sanguineas utique guttas eUciens, et, ut?puto, in fa- auctorem pro nobis vitse januas introire, ut nos ad
ciein venerabilem transmittens, vix adhuc de spu- „ vitaeviam revocet. Videte vincula durissima, clavos
tis Judaicis exsiccatam. Crudele fuit vinculum hoc ferreos, pedes et manus, quse salutom nostram ope-
prster poenas quas pertulit in Iigno, honoris pluri- rabantur in mcdio terrae, crudeliter penetrare. Vi-
mum habens et decoris. 0 rex glorise Domine Jesu dete lignum crucis missum in panem nostrum, pa-
Christe, corona omnium te confitentium, te sequen- nem candidissimum, panem delicatum panem Ah-
tium, pugnantium pro te, viventium pro te, manen- gelorum, qui de coelo descendit, ut se nohjs darct in
tium in te! quis te tam amaro vinculo confusionis cibum, et animas nostras, continuo su, ^la-
addixit? Ecce operit confusio caput tuum; et faciem bori, semetipso, non alieno cibo reficeret'.^Wno-
tuam amabilero. Ingeritur tibi a generatione prava bis incorporando, non se in nostram caf^K, sed
et amaricante honor derisorius in corona : sed spi- nos in suum spirituro reformaret. Videte djromodo
narum aculeis contendunt in te dolor et confusio. justus ligatur, quomodo cum iniquis depufiatus est
Nescio in utro roagis puniaris. Corona derisionem; liberrimus et optimus sponsus noster. Morilur vita
spinse ingerunt punctionem. Egredimini, filiw Sion, nostra, non pro suis necessitatibus, sed pro nostris.
et videte regem Salomonem in diademate, quo coro- Date lacrymarum flumina in tantis vinculis morienti,
navit eum tnater ejus in die desponsationis ejus, et in quia et ipse prior lacrymatus est. Vacate, et videte
die twtitim cordis ejus (Cantk. m, 11). Qusecunque D quam amara, quam turpi morte conderonetur. Su-
autero anima contitetur se filiam Sion, id est Eccle- stinet enim adhuc, et diligenter considerat, si quis
siae,egrediatur a curis ssecularibus, a cogitationibus sit qui simul contristetur; si quem inveuiat qui
vanis; et videat per conteroplationem mentis regem sanguinis rivos abstergat, et de cruce depositum
Salomonem, id est Christum Jesura, qui est pax munda sindone non panni, sed cordis invojvat, et
nostra, destruens iuimicitias, amicitiasque rcfor- flens, cum bealis mulieribus flentibus ad tumulum
mans inter Deum et hominem. prosequatur.
15. Vide hunc, o felix anima. in diademate, quo 17. Qusecunque anima fecerit hsec assidue, spero
coronavit eum roater ejus, Synagoga videlicet plebs etiam quod lsetissime resurreclionis quandoque me-
Judseoruro. 0 mater amara! Quid peccavit hicbo- reatur gaudio recreari. Si enim compatimur, et con-
nus filiustuus, ut vinculis etiam vinciatur? Hic est regnabimus (II Tim, H, 12). Quod bene sponsa in
qui solvit compeditos, qui erexit elisos, suscipiens Cantico amoris ostendit, prsemittens. Fascicuiut
advenas, pupillos, viduasque consolans; et meruit myrrhm dilectus meus mihi; inler ubera tnea commo-
vinculan? Hancne dotem,hseccine munuscula nuptiis rabitur : et subjungit, Botrus Cypri dilectus meus
illius impcndis? Dies enimdesponsationisiUius, dies mihi (Cantk. I, 12, 13). Quid est fasciculus mvr-
647 VITIS MYSTICA. (Ug
rhse? Myrrlia amara amaritudinem passionis signi- A CAPUT V.
iicat: fasciculus vero coadunationem multarum pas- De cultura et speciositaie nostrm Vitis, id est, de pul-
sionum oslendit. Fit ergo sponsus sponssesusefasci- chntudine Christi, interna, el exlerna.
culus myrrhae,quando ipsum multiplicibus affectum 19. Visis ex parte his quse vili ad culturam exte-
injuriis ad mentem reducit: quarum qusedamjam rius adhibentur, nunc ad ipsam vitem animum con-
enumeratae; aliaevero ciiumerandse sunt. Qusesunt vertamus; ut per quasdam similitudines illius,
autem uliera sponsae, inter quse illum coramoratu- nostrani Vitem magis proprie et propius contemple-
rum aflirmat? Duo ubera sponsse, prosperitas ct mur. Totum corpus ipsius vitis aliis arboribus et
adversitas sunt. His tanquam uberibus nutritur, arbustis deformius invenitur, et quasi penilus inu-
dum adversitate fovetur, ne in prosperis elevelur. tile videtur et abjectum, nec ipso aspectu amabile,
Pouit autem dileclum suum inter hsec ubera, dum autvisui accommodum. Quid hic dicemus? Corpus
illiuset inadversis, et in prosperis rccordalur. Ex Vitis nostrae Domini Jesu significare deberct, nisi
quo evenit, ut illc qui modo fuerat fasciculus myr- quod plurimum discordare videtur htijus dcformi-
rhse, id est, qui roentem sponsse passionum suarum las, et forma illius, dc quo scriptum est: Speciosus
amaritudinibus araaricaverat, subito sit botrus Cy- forma prw filiis hominum (Psal. XLIV,3). Sunt au-
"
pri, continens in se vinum jucunditatis et lsetilise: lem nonnulli qui haec verba non ad exteriorem, sed
quod fit, dum Sponsum, quem tot viderat oppres- interiorem hominera retorqucanl, id est, ad animara
sum injuriis, et roorte turpissima condemnatum, per sive ad divinitatem, in quibus nimirum non solum
resurrectionis triumphum gloria videt et honore co- filios hominum, scd cliam filios Dei, id esl ipsos
ronatura, et cum humanitate, quam assumpserat, ad angelicos spiritus, praecellebat. Tanto enim melior
Patris dexteram considere; confidens se certissime Angelis effectus est, quanlo differentius proe illis no-
per diversas tribulationes ad idem Domini sui gau • men hsereditavit (Ilebr. i, 4). Ne ergo nos huic sen-
dium intraluram. tentise contradicere videamur, ad manum auctori-
18.Excamus igitur et nos, secundum roonila Pauli tales haberaus : licct plurimos esse sciamus, qui
apostoli, cum sponso nostro bonoJesu extra castra, nondum omnino spirituales effecti, aliud sentiant,
id esi cxtra concupiscenlias prsesentis saeculi, im- fingentes sibi quamdam spiritualem [fort. specialem]
properiuro crucis et vinculorum asperitatem cum pulchritudincm in corpore Domiui: et si quando au-
illo portantes (Hebr. xm, 15) : quia non decet diant Dominum ipsum despicabilem forma fuisse,
membrum delicalum esse subcapite crucilixo; nec nonpatienter snstinent; et si lingua taceant, ran-
ad capitis corpus' se indicat pertinere membrum, /_ core et molu animi contradicunt, non attendentes
quod capili compassum non fuit. Vinciamur ergo quod scriptum est, Spiritus esl qui vivificat; caro
vinculis passioni i boni Jesu, ut etiam vinculis cba- autem non prodest quidquam (Joan. vi, 64). Isaiam
ritalis cura illo vinciri possirous. Ipse enim vinculis; quoque non audiunt, vel inviti audiunt, dicenlem in
charitattfînctus, ad suscipienda vincula pas- eum : Ecce vidimus eum, et nonerat illi species'ne-
si««v* .. & %\otractus est in terras : nos e contra- que decor: aspectus ejus nonerat in eo; el desidera-
_.6. •
rio.mÂC^ erris trahi desideramus ad coelum,prius-, vimus eum, despeclumet novissimum virorum, virum
passi^W. cculum nostro capiti colligemus, ut per dolorum, et scientem infirmilatem; etquasi abscondi-
hoc aaVharitatis vincula pertinentes unum eflieia- tus vuttus ejus et despeclus. Unde nec reputavimus
mur cum ipso, secundum quod oravit Patrem, di- eum. Et nos repulavimus eum quasi leprosum, et
cens, Rogo, Pater, ut quos dedisti mihi, conlirmatii percussum a Deo, et humiliatum (Isa. LIII , 2-4).
in charitate 435 s'nt unum'" nobis, skut lu et egoi Ecce qualis describitur a Propheta. Quid apertius?
unum sumus (Joan. xvn, 11, 20, 21). Quid hac uni-. Et vere talis erat in oculis inlidelium et carnalium,
tate gloriosius? quid ultra vel optarc poteris, vel ha- qui tanturo canicro noverunt intueri.
bere? Unum cum sponso lu cris. 0 felix, felicior,, 20. Quod et nos manifestis rationibus possumus
imo omnium felicissima unitas! Hac unilate se Apo- p] approbare. Primum quidem pcr affectum compas-
stolus Christo unitum senliebal, cum dixil: Quis! sionis, deinde per defectum passionis. Et quia vere
separabit nos a charitale Chrisli? Tribulatio? ani susceperat affectiones nostras, videaraus quomodo
angustia ? an fames? an perseculio? an periculum ? affici solent homines circa eos quos amant, ut per
an nudilas ? an gtadius?Cerlus sum quia nequemors,, notura ad ignotum veniamus. Quis nesciat homincm
nequevita, nequeangeli, nequeprincipatus, nequepo- circa amicum suum periclitantem saepetanlo affeclu
leslales, nequeallitudo, neque profundum, neque alia% et dolore moveri, ut corporis sui detrimentum in-
creatura poterit nos separare a charitate, qum estl currat? Si hoc prsestat homo homini; quanttim Deum
Christi Jesu (Rom. vm, 55, 58, 39). Optemus lotiss hominem Jesum putas homini prsestitisse? Si tu prb
desideriis hujus charitatis vinculis sponso et Do- uno homine per compassionem periculum corporale
mino nostro colligari, ita ut ejus sequentes vestigia a incurris; quid putas DominuraJesum pro omnibus
jjlluc pervenire possimus, ufo ipse cst qui dixit:: hominibus tolerasse? Omnes enim sui erant, et om-
yf/>lo,Pater, ut ubi ego sum, illic sil et minisler meus
s ncs morlaliter infirmi erant. Certe novimus Paulum
(Jczn. xii, 26). apostolum de sedixisse : Quis infirmaiur.et ego non
infirmor? (II Cor. xi, 29.) Et vere eo usque iiitiniia-
batur, tti, sicul ipse de se fatetur, prxscntia ejus es-- A
k amabiiem tantis jejuniis considerembs affliclUm.Et
set despicabilis (Id. x, 10); et, sicut ait, Mundus s optime posuit Evangelista post jcjunium, Esuriit
niihi crucifixus est, et ego mundo (Galat. vi, 14).i. (Matlh. IV, 2); ut scias Jesum, non in virtute divi-
Mundus quippe ei crucifixus erat, qui oimiia quae E nitatis, sed humanilatis suoe nalura jcjunassc. Qtlid
mwidi erant, tanquam mortua reputabat. Ipse vero o cnim magnum, si 111divinitatis fortitudine qundra-
niundo etiam crucifixus erat; quia ipsum propterr ginta dicbus jejunassct, in qua nunquam esuriit?
crebras compassionuro simul et passionum infirmi- 23. Scd jam ad illtim ullimoedici agoneni venia-
tates corpore extenuatum et exterminatttm eumn mus, et causas deformati corporis nequibimus igno-
inimdus abhorrebat, nihil in eo inveniens 436 q 1100" d rare. Incipiat ergo consideratio nostra in codem
pertineret ad ipsum. Si ergo Paulus cum infirman- ioco, ubi, ipso leste, cum inciperet pavere ct toede-
libus infirmabatur, cum esset conservus et frater,', re, tristis fuit anima ejus usque ad mortein (Murc.
cum conservis et fratribus; quid benignus Jesuss xiv, 35, 54). Sudor sanguineus orantis et agonizan-
Dominus et paler, pro creatura et filiis? Ardehatt lis membra copiose perfudit, ita ut jam nou solum
Paulus, quasi esset radio solis accensus : quantuma distillaret, sed guttatim decurreret in terram (Luc.
ipsum Solera ,pu»«s exarsisse ? Si usque ad tantami xxii, 43, 44). Procedamus nunc, el illius noctis in-
infirmitatem per affectura compassionis s.ccenditurr B ' commoda percurramus : quomodo tentus, vinctus,
qui scintillam charitatis habuit; quid sentiendumii tracttts, coesus, consputus, colaphis alapisque per-
putas de ipsa Charitate, de cujus plenitudine omness crissus, spinis coronatus, aruudine coesum caput,
acceperunt ? flagellis accrrimis Iaceratus, propria Cruce oneratus,
21. Nec aliquo raodo dubitandum, quin infirmita- primo portans eam, quae ipsum postca statim fuit
lem et exlerminationem corporis incomparabilema portatura. Talem inspice Jesum, Quls hic locus de-
sustinuerit, qui etiam venerat crucem sustincre, ett liciarum? qualis hic decor speciei? quis in corpore
prae cseleris tanto magis fuerit confectus, quantoD sicmaclato formie pulcluitudinem quaerat?
major in eo fuit compassionis affectus, qui non so- 24. Scd voniainusadfinem. NudaturJesus. Quare?
luan facta, sed etiaro cogitaliones inspexit. Suffra- Ut tu corporis purissimi deformationem valeas in-
gaiur his rationibus sententia ipsius Domini sic di- ttieri. Nudalur ergo bonus Jesus. Heu mihi! qui ve-
centis : Jerusalem , Jerusalem, quolies volui congrc- stivit coelosdiversis sideribus, ante crucem exspo-
gare filios luos, quemadmodum galiina congregat( liatus, nudus etiam ut erat, lividus cruci afligitur.
pullos suos sub alas, et noluisti? (Matth. xxm, 37.)) Heu! candor lucis oeternae nigrescit in carne pro
Videarous quid sibi hoc velit, quod Dominus se gal-- . carne salvanda, et facies quam Cherubim et Sera-
linae raagis, quara alteri aniroali voluit comparare. phim aspicere desiderant, erat ex lacrymis turgida.
Quia, ut a sanctis Patribus tenetur, ideo factum est,, Nudatur Dominus, qui ante soecularegnans decorem
ut exprimatur incomparabilis affectus cbaritaiis. induit et fortitudinem, cui canimus : Coufessioncm
Nullum enim animal circa pullos suos tanta com- et decorem induisti; amictus lumine, sicut veslimenlo
passione movetur, sicut gallina. Fit enim toto cor- (Psal. cin, 1, 2). 437 Spectaculum fit et oppro-
pore hispida, voce rauca, toto fervens animo, ett brium mundo et hominibus; fitlanquam prodigium
omnibus membris infirma, et usque ad supremumi niultis, et commotio capitis in populis Caput no-
defectum perveniens. Si ergo in tantum pullis suis3 strum, gaudium nostrum, honor nosler bonus Jesus.
gallina animal irrationale compatitur; quanto putas3 Sed quid moror? Exaltato in crucem perforantur
optimura Jesum humano generi fuisse compassum?? manus et pedes viri optimi benigni Jcsu. Ejicilur
ad quantam putas eura debilitatem et iniirmitatemi sanguis, si quis supererat. Stat Mediator noster in
pervenisse? quanta ipsum pulas macie confectumi conspectu Patris sui in confractione, ut avertat iram
fuisse, qtii pro omnibus cognoscitur doluisse? Unde> ejus, ne disperdal nos. Vere non cadit mente : slat
Isaias : Vere languores nostros ipse lulil, et peccatai constanter etiam perscverantia bonse voluniaiis. 0
noslra ipse portavit (Isai, LIH,4). I qnaleni le intueor, dulcis Jesu! 0 dulcissime atqite
D
22. Sed ad passionis jam defcctum vcniamus. amantissime Jesu, quis le tam amar;ect lam odiosoe
Passionem autem non illum diem unum appellanius, morti addixit? Vtiliicriiin anliquoium nostrorum
quo mortuus fuit, sed tolam vilam illius. Tota eniini unice Salvator, quis te usque ad boec non solum
Vita Christi crux fuit et marlyrium. Breviter ergoi dirissima*, sed etiam turpissinia vuluera patienda
dicamus, sed meditando longius immoremur,quantaei pertraxit? 0 Vitis dulcissinia, bone Jesu. hunccine
fuerit parcitatis in abstinentia; quam prolixus fuerit; fructum reddit tibi vinea tua, quam de jCgypto trans-
in vigiliis: quam frequens in orationibus; in labore, tulisti? Exspectaveras patienter usque ad bunc
in sudore vultus sui quam assiduus, cum circumiret diem nuptiarum tuarum, ut faceret uvas; fecit au-
vicos et caslella, evangelizans et cutans undique; et tem spinas. Spinis enim coronavit te, el spinis pcc-
quam crebrofamem pertulit et sitim ille Panis vivus, catoruni stiorum circumdedit te. Ecce in quantam
ille Fons aquse salientis in vitain aeteniam. Videa- amaritudinem conversa est vitis, non jam tua, scd
mus aliud jejunium quadraginta dierum et quadra- alicna. Negavit ejiim te dicens et clamans : IVonhu-
ginta noctium, post quos esuriit; et jam a deserto bemus regem, nisi CmsaremlJJoun. xtv, 15.)
ad homines redeunti occurraraus, et vultum illum 25. Ejeclum ergo te extra vineam civilatis fit
PATBOL. CLXXXIV. 21
651 VITIS MYSTICA. ^
consortii tui, sacrilegi agricolae occiderunt non su- A tera nostrum, quomodo contritus est; desklerabi-
bito, sed longo crucis torraento confectum, et mul- lem nostrum, quomodo 438 miserabiliter defor--
tis vulneribus flagellorum et clavorum pariter cru- matus est; pacificum nostrum, quomodo in bello
ciatum. 0 quantos babes, Domine Jesu, percussores! peremptus. Ubi est rubor roseus? ubi candorjuve-
Percutit te Pater tuus, qui proprio Filio suo, id est nilis ? uni in corpore tam contrito decorem inve-
tibi, non pepercit, sed pro nobis oronibus tradidit te nies ? Ecce defecerunt dies nostri dieiDomini Jesu,
(Rom. vin, 52). Pcrcutis temetipsum : tradiseniro in qui solus est dies sine tenebris, et ossa ejus sicut
mortem animam tuam, quam nemo polest tollere a cremium aruerunt. Percussus est sicut fenum, et
te sine te (Joan. x, 18). Percutit le discipulus im- aruit cor ejus ; elevatus est et allisus valde : sed in
pius traditione et osculo falso. Percutit te Judocus decore extrinseeo decorem siroul vere et decus in-
colaphis et alapis. Perculiunt te Gentiles flagellis et trinsecus retinebat. Noli ergo deficere pro ipso iu
clavis. Ecce quantum percussus et humiliatus es. 0 tribulalionibus tuis, quia hunc spcciosum forma
quanli pcrcussores, ct quanli traditores tui! Tradi- prse filiishominum viderunt omnes in cruee, quitan-
dit te Pater tuus cceleslis; quia, sicut dictum est, pro tum exteriora intuebanluv, et viderunt eum non
nobis omnibus tradidit te. Sic enira quidaro servo- habentem speciem neque decorcm : sed facies ejus
rum tuorum gratulando dicil de te : Qui ditexit nost B abjecta est quasi deformis. De hac lamen dcformi-
et tradidil semelipsum pro nobis (Ephes. v, 2). 0 tate Redemptoris nostri manavit pretium decorii
vere admirabile commercium! tradidit se rex pro noslri, sed decoris interni. Omnisenim gloria fiUoe
servo, Deus pro bomine, creator pro creatura, in- rcgis ab intus (Psul. XLIV,14). Senserat haec, qiue
nocens pro nocente. Tradidisli ergo te in manus iu Cantieo Salomonis proclamat : Nigru sum, sed
traditoris illius falsi discipuli : tradidit ille te Ju- formosu,filimJerusalem,sicutpelles Salomonis (Can-
doeis, et tradidcrunt te illi pcssimi traditores Genli- lic. l, 14). Nisi corpus Domini Jesu dcforme fuisset,
libus ad illudendum, et conspuendum, et flagellan- cujus nigredinem supra pro parte exsecuti sumus;
dum, et crucifigendum. Dixisli et praedixisti tu hoec formositatem inlrinsecam (quia in ipso omnis ple-
(Marc. x, 35, 54), et ecce facla sunt. Omnibus eniiri nitudo divinilatis) quis enarrabit? Deformeinur igi-
consummatis, ecce crucifixus es. Nec suflicitte vul-< tur et nos in corpore extrinsecus cum deformato
neratum esse, quin et snper dolorem vulnerum luo- Jesu , ut reformemur interius in anima curn for-
rum addunt, dantes tibi siticnti vinum myrrliatum moso' Jesu. Conformemur corpori Vitis nostrse in
bibere cum fclle mislum. corpore nostro, ut reformet corpus humanitatis no-
26. Doleo supcr te, Domine mi rex, magisler, et slrse configuratura corpori claritatissuse. Imitatores
pater, imo et frater, Domine mi Jesu Christe, ama- siinus Pauli apostoli, sicut ipse Christi(/t,'or.xi,l),
bilis Valde super amorem mulierum, cujus sagitta qui de se dieil, Chrislo confixus sum cruci (Galat.
nunquam abiit relrorsum (// Reg. i, 26, 22). Sagit- n, 19) : etalibi, Ego semper porto stigmata Jesu.
toeenim tuoe, id cst doctrinse tuae, acutse, quia vivus Christi in corpore meo (ld. vi, 47). Bene porta-
est serroo tuus et efiicax, et penetrabilior omni gla- bat characterem passionis Jesu Christi in corpore
dio ancipiti, pertingens usque ad divisionem animse suo , cui mundus mortuus erat, et ipse mundo.
et spiritus (Hebr. iv, 12). Nec declinat clypeus tuus Fuscus effectus cst,quia decoloravit eum sol pas-
in bello. Scuto enim bonse voluntatis tuae coronasti sionis et charitatis Christi. Sciendum tamen, quod
nos. Hasla orationum luarum non est aversa; quia ea quse diiimus de deformitate corporis specio •
etiam pro transgressoribus orasti ut non perirent si, non de naturali, sea de accidentali deformi-
quantomagis pro amatis? Tu leone fortior. Elcniin tate Doroini diximus , non accusantes in ipso de-
tu leo de tribu Juda, superasti ilium leonem qui cir- fectum naturse, sed passionis charitatero comroen-
cuit rugiens et quoerens quem devoret [Apoc.v, 5). dantes.
Tu aquila velocior. Exsultasti enim ut gigas ad cur- CAPUT VI.
rendam viam (Psal. xvm, 6), ad implendum myste- D De foliis vilis generatiter, id est de variis Christi
rium incarnationis tuse : donec sicut aquila provo- verbis , ad virtuium commendationem spectun-
cans pullos suos, expandisti alas brachiorum tuorum tibus.
in cruce, et supcr uos volitans assumpsisti nos, ct 28. Folia vitis pene omnium arborum foliis prac-
portasti in humeris tuis, iu fortitudine Ua, ad ha- stanliora sunt. Quid autem in foliis, nisi verse Vitis
bitaculum sanctum tuum, in doroum familiaritatis noslrse benignissimi Jesu verba commendantur?^
et claritatis tuse; ubi de ove et drachma perdita et Prseeminet in foliis vitis : prseeminet in verbis Do-'
inventa fecisti convivium vicinis et aniicis tuis bea- minus Jesus. Senserant hoc Judseorum ministri,
tissirais spiritibus, ipsos hilariler ad tuam congratu- quimissi ut adducerent Jesutn, reversi et culpali
lationem invitans, faciens in coelis gaudium de pec- dixerunt : Nunquam locutus fuit homo sic (Joan.
catore pcenilente. El cuni lalis sis ac tanlus, morte vii, 46). Non accusaverunt defectumtrunci, pulchri-
f urpissima condemnaris, spiritumque in roanus Pa- tudinem foliorum videntes : imo per folia aliquid
tris comroendando, capite inclinato exspiras. aliud quam quod videbatur, in corpore debili latere
27. Venite, quseso, et condolete ei omnes qui senserunt. Senserat etiam Petrus, qui multis a Do-
gaudere desideratis in Domino. Attendite ruanu for- mino Jesu recedentibus, et interrogatis ab ipso duo»
deciro Apostolis, Numquid el vos vultis ubire ? re- A prwparalionem cordis eorum audivit auris tua (Psat.
spondit : Domine, quo ibimus? verba vitm wlernm IX, 17). Ad commendationero largitatis contra avari-
habes (Id. vi, 68, 69); et nos ad quem ibimus? ab- tiam, Dale eleemosynam, el omnia munda sunt vo-
sit. Ac si diceret : Folia pulcherrima habes, quse bis (Luc. xi, 41) : et illud, Facite vobis amicos de
nos ab omni sestu protegant. Da nobis ergo alium mammona iniquiiatis; ut, cum defeceritis, recipiant
pulchriorem, id est meliorem te, el ibimus ad illum vos in wterna labernacula (Luc. xvi, 9). De divitiis
abs te. Quem quia dare non potes, qui omnia po- iniquitatis, id est insequalilatis, hoc est, quse nobis
tes, ad quem ibimus relinquentes te ? Senserat ho- abundant, cum aliis deficiant, facimus nobis amicos,
rum foliorum, id est verborum benigni Jesu , virtu- cum illas pauperibus erogamus; ut, si modo in illos
tem, quseloquente ipso ad turbas, in foliorum pul- misericordes existimus, per illos post hanc vitam
chritudine singulari lsetata non cogitabal, nec tacile misericordiam consequamur. Bcati enim misericor-
quidem, sed extollens vocem dixit : Beatus venler des, quoniam ipsi misericordiam consequentur
qui te portavit, et ubera qumsuxisli (Luc. xi, 27). (Matth. v, 7). Ad comroendationemvero abstinentise
Vere beata, inio beatissima terra, quse talem tulerat contra gulam : Attendile, inquit, ne graventur cor-
vilem, virgo Maria mater Jesu : vere et lu beata, da vestra crapulu et ebrietate; et supervenial in vos
quse foliorum pulchritudine considerata, inter lot B repentinadies (Luc. xxi, 34). Et parabolam conlexuit
calumniantium insidias sola veritati teslimoniura aude divite epulante quotidie splendide, qui morluus
dacter proebuisli.Sed credo quod jam nunc magnam petebat guttara aquse, cum esset in tormentis, a La->-
habes, et raajorem habitura sis hujus confessionis zaro quiescente post mortem, nec poterat obtinere.
mercedem, ipsa Veritate, cui testiroonium perhi- recipiens perpetua mala pro voluptale temporali
buisti, jam te confitente coram Patre suo; ct hunc transacta (/d. xvi, 19, 26). Ad commendationein
nihilominus confessuro, cum dicet calumniatoribus castitatis contra luxuriam : Audistis , inquit, quia
suis : Non novi vos. Discedite a me, maledicli, in dictum esl anliquis, Non mmchaberii. Ego aulem
ignem wternum. Notis vero dicet : Venite, benedkti dico vobis, quia quicumqueviderit mulierem ad con-
Patris mei (Mallli. xxv, 12, 41, 34). Viderunt vinv- cupiscendumeam, jam mcechalus est eam in corde
rem foliorum verseVitis Petrus, et Joannes, et Mal- suo (Matth. v , 27 , 28). Hujus verbi folio teganlur
thseus, qui ad unam vocantis vocem illi retia, iste oculi nostri; he si forte minus caute reserenlur,
telonium reliquerunt. Quis virtutem verborum be- eveniat quod Jeremias dicit: Ascendit mors per fe-
nigni Jesu enumerare sufliciat ? Qusevirtus est ver- nestras nostras (Jerem, x-i, 21). Fenestrse quippe
borum, quse verbis illius non cororoendetur ? Nulla animse nostrse sunt foramina sensuum nostrorum,
profecto. scilicet oculorums aurium, naiiuin, et oris : per
439 29. Vis autera audire verba breviter, quse quos quasi per fenestras quasdam mors asccndit,
tanquam folia refrigerium nobis ab oestu prsestent quoties ad aliqua crirainalia appetenda reserantur.
vitiorum ? Ad commendationein humilitatis dicit, His et aliis verbis plurimis, tanqriam quorumdam
Qui volueril inler vos major esse, sil vester minisler: foliorum umbra, per Vitemnostram benignum Jesum
et, Filius hominis non venit ministrari, sed ministra- ab aestuvitiorum refrigeramur, et in virtulum lem-
re, el dare animam suam in redetnptionempro mul- perie refovemur.
tis (Id. xx, 26, 28) : et item, Qui se humiliat exal- CAPUT VII.
tabitur (Id. xxm, 12, et xi, 29). Ad commendatio- De umbra foliorum vitis, id est de verbis a Chrislo in
nem mansuetudinis contra iram, Discite a me quia crucem elevaloprolatis.
mitis sum et humilis corde : el item, Beati mites, 50. Sed quia gratior solet esse umbra foliorum
quoniam ipsi hmreditabunt terram. Ad commenda- vitis, cum ipsa elevata super quamdam struem li-
tionem charitatis contra invidiam : Ditigite inimkos gnorum huc et illuc dislenditur; videamus si vera
vestros, benefacitehis qui oderunt vos et calumnian- Vitis nostra aliquando elevata fuerilet distenta. c:
tibus , ut sitis filii Palris veslri, qui sotem suum oriri p; si qua tunc ad nostram protectionem dulcium vcr-
facit super bonos et malos, et pluil super justos et borum folia emiserit, contemplcmur. Quod elevata
injustos (ld.y, 4,44, 45). Ad commendatioiiem fuerit Vitis nostra, ipsa testatur de se dicens, Ego
alacritatis ad exercitia spiritualia contra acediam, si exallalus fuero a terra, omnia traham ad me ipsum
ait discipulis, Vigilale et orate , ne intreiis in tenta- (Joan. XII, 32) : item, Skut Moysesexaltavit ser-
tionem (Id. xxvi, 41) : et alibi, Quoniam semper pentem in deserto, ila exaltari oportet Filium ho-
orare oportet, et nunquam deficere (Luc. xvni, 1). minis (Id. ni, 14). Elevalus ergo fuit, quia exalta-
Ubi intelligilur orationem non taritum esse vocis, tus. Manifestum est autem quod hsec exallatio de
sed devotionis.Non enim semper clamare possumus cruce dicta est. Et vide quam apte lignorum strues,
motu labiorum ; semper autem possumus bono desuper quam vites solent elevari, crucem signet.
siderio fervere : quod ostendit Dominus loquens ad Cancellantur eniro, hoc est, ex transverso compo-
Moysen tacentem, Quid clamas ad me (Exod. xiv, nuntur:etsic super hsec vitis elevata distenditur
15) ? Dt.siderium viri sancti, clamorem appellat; convenientius. Cancellantur ligna crucis : elevatur
quia lingua profecto tacebat. Unde Dominus in in illam, distendilur brachiis et tolo corpore vitis
Psalmo -.Desideriumpauperum exaudivit Dominus : nostra, bonus 440 Jesus. Lntantum eniro in cruoi
distensus fuit, ut numerari possenl omnia membra A pueri, ] aliquid affcctuosius orare volenlcs, nomeu
ejus. Ita enim dixil per prophetam : Foderunt munus paternum j nominare : ul naturalcm dilectioncmipsis
tneas, et pedes meos: dinumeruverunt omnia ossa ad i memoriam reducant,perquam facilius petitionis
mea (Psal. xxi, 17, 18). Quanlum fossusfuit, supra suoe i consequantur effectum. Sic et Redemptor noster
dictum est :quantum auteiri distensus, nunc subjun- miserator i et misericors, patiens et mullum miseri-
<
gitur, Dinumeraverunt omnia ossa meu. Ac si dice- cors, patiens et raultum misericors, et suavis in
ret: Tantum distensus sum dextrorsura et sinislror- universis, quamvis se a Patre sciret semper audiri,
sum, et a summo deorsum, ut corpore meo in tamen nobis conimendans cum quanto affectu sit
modum tympanicie pellis distenso, facile possent pro inimicis orandum, nomen posuit cbarilatis.
omnia ossa mea dinumerari. Respice in faciem Tanquam si diceret : Per dilectioncm paternam qua
Christi tui, o anima christiana, et eleva oculos tuos unum sumus, supplico tibi, ut exau-Jias me pro his
ad tormenta illius non sine lacrymis, et cor contri- occisoribus meis ignoscendo. Agnosce Filii tui ami-
tum non sine singultu , et vide quanlam tribulalio- citiam, ut inimicis ignoscas. Etidem quare sit igno-
nem et dolorem invenit, dum qusereret te, ut inveni- scendum, subjungit : Quia nesciunt quid fgciunt.
rct le. Laxa igitur oculos tuos, ut respicias in fa- Quid hic dicemus? Numquid ignOrabanl se crucifi-
ciem Christi tui. Ausculta aurihus arrectis, sed in B gere eum, qucm crucifigebant ? Nequaqttam, scd
dolore lanto, quod proferat verbum, et semel audi- quis esset ille qttem occidebant, ignorabant. Si enini
tum pro pretiosissimo reconde thesauro iu cubiculo cognovissent, nunquam Dominum glorise crucifixis-
cordis tui. Ecce positus est hic in imroili lectulo sent (/ Cor. n, 8). Nescierunt quid facerent; quia
mortis suse, crucem dico. Extrema spousi tui mau- quaiitum deliquerunt, nescierunt. Sic cogitandum,
data conserva , si vis bsereditatem incoinquinatani sic orandum libi, quae sponsa Domini nuncupari
ct iinmarcescibilcm obtincre. Nec multa sunt, quse desideras. Cum in le ssevinnt inimici, cutn oblo-
iiiorienslocutus est, facile servabuntur a voluntaria quuntur, minantur, damna ingerunt, et cum in fa-
Christi spousa. ciem csedunt, imo et cum occidunt; memenlo folii
CAPUT VIII. 441 Vitis tuoe, sontim citharse tuse recordare; sc-
De foliis vitis in speciali, sive de primo verboChristii quere, id cst, imitare sponsum tuum, et dic ex toto
in cruce pendentis, Paler, ignosce illis, etc. Luc. corde : 0 spouse, ignosce illis, quia nesciunt quid
cap. xxin, ^. 54. faciunt; id est, quanlum dclinquanl, ignorant. Si
51. Septem sunt verbula, quse, quasi scptem foliai enirn scirent quantam beatitudinem amitlanl, quan-
semper virentia, Vitis noslra, cum in crucem elevatai tam infclicitatem peccando incurrant, utique non
fuit, emisit. Cithara tibi faclus est sponsus, cruce; peccarcnt. Quid enim est quod omnes homines ad
habente formam ligni; corpore aulem suo vicemt peccandum instigat, nisi ignorantia boni quod per-
supplente chordarum pcr Hgni planiliem extensa- ditur, et mali quod peccando incurritur? Amittitur
rum. Nain nisi ligno affigeretur expansus, neuti- peccando optimus Deus, acquiritur poena gelienna-
quam verborum sonum etleret tanquam citharizans,, lis, quorum commutationem nullus appelit, nisi
quibus amplius delectareris. Observa diligentius. prorsus insanus. Et vere quicunque caii delicias
Septem chordas habet cithara. Canlat tilii, luditt amittentes scienter peccando poenas infernales inv»-
tibi, te ad audiendum invitat, quoe illttm ad loqnen- dunt, insani sunt: nesciunt ergo quid faciunt. Tali-
duin potius debucras inviiare. Vide ergo folia Vilis3 bus ergo et pro nostra salute, et pro illorum igno-
tuse, et indelebiliter ea memoriae commendare me- rantia est ignoscendum, et pro ipsis orandum, cum
niento. Haec autem scptem diversis modis ordinan- grandi fiducia, quia tales preces aures Dqmini vio-
tur, quorum ordo non facilc potest inveniri, cumi lenter irrumpunt. Nimirum exaudit ipse alios, in
non ab uno evangelista fuerint ordinata. Nos ergoo quo se voluit exaudiri. Et exauditus fuit, cum ad
eam seeundum quod potuiinus investigare, ordi- proedicationem Petri uno die tria millia, aiio die
namtis. j quatuor millia eorum, qui in necem Domini accla-
D
32. Luca referente cognoviraus, quod cum cruci- maverant, sunt conversi (Act. n, 41, ct iv,4). Quanta
fixus esset Jesus, dixit : Pater, ignosce illis, quiaa in cceleslibus jucunditas, cuin occisus occisorem, et
nesciunt quid faciunt. 0 folium virido ! o verbum,i, quilibet laesus se lacdentem oralionibtts suis perducit
summi Patris Verbo conveniens ! Facit bonus do- ad coelum! 0 qtianta fuit exsultatio Stephani supcr
ctor, quod jusscral. Orat non solum pro persequen-i- conversione Pauti, qui suis oralionibus ad fidem
libus et calumniantibus, sed eliam pro occidentibuss conversus, postea pro fide Christi sicut ipsum lapi-
se. Reconde in thesauro cordis tui hoc folium, utit daverat, lapidatus est, et multa mala, qus ante
quotiescunque inimici, meraoriam abundanlise sua- sanclis ingesseral, propter Cliristitm sustinuit! Se-
vitatis Jesu valeas eruclare, folium semper, tan- quamur igitur et nos pro inimicis orando, ut illis
quam clypeum, contra inimicorum insultus oppo- '- siniul ct nobis seternara ir.ereamur obtiuere salutem.
nens. Orat Christus pro suis occisoribus : lu nonn
orabis pro detractoribus ?
35. Sed ipsam oraiioncm diligentius videamus.
Pater, inquil. Quare nomen Patris ponit? Solent it
CAPUT IX. A mecum eris. Bonus vero et duleis Jestis cito exaudil»
De secundo folio vitis, seu de secundo verbo Chrisli il cito promittit, cito dat. Quis de tam pio exauditore,
in eruce, Hodie mecum eris in paradiso. Luc. ;. veloci promissore, prompto redditore desperet ? Spe-
cap.xxui, y. 45. ravimus in te, qui novimus dulce nomen tuum, quo-
34. Secundum Vilis nostrse folium, et secunda ia niam non derelinques quserentes te. Accedimus
citharse noslrse chorda est secundum verbum Do- >- ergo ad te, o bone Jesu, mente qua possumus, se-
mini crucifixi, quod ait ad Latronem confitentem, i, dentem in throno majestatis; orantes, ut illuc a te,
et crucifixi consorlium expetentem : Atnen dico tibi,i, et ad te mereamur introduci, quo ingressus est tuus
hodie mecumeris iu paradiso. Quanli viroris est hocic Latro, te confessus in throno crucis
folium ! 0 quantam dulcedinem resonat chorda ista!• CAPUT X.
Quani subito ex hoste factus cst aroicus, ex alieno0 De terlio folio vilis, id est, tertio verboChristi in cruce,
fainiliaris, de extraneo proxinms, de lalrone con-i- Mulier, ecce filius luus, elc. Joan. cap. xix, tt.
fessor ! 0 .quanta Latronis fiducia! omnis mali,, • 26, 27.
iju
nullius bo.ni conscius sibi, transgressor legis, vitae e 56. Praeparemus nunc visum pariter et auditum
simul et substanlise raptor alienae, positus in januiss cordis nostri ad videndum tertium folium Vitis no-
mortis, in fine vitae, desperatus de vita praesenli,, "1 stne. Mulier, inquif, ecce filius luus. Ecce muter tua.
spem vitoe futurse quam toties demeruerat, nun-- Verbum bonum etsuave, verbum mirabile, magnuni
quainque meruerat conciperc, eam requirere nonii continens pise charitatisaffectum! Certe nos legimus
formidat. Qtiis bic desperel, Latrone speraftte ? Scdi Dominum Jesum, maxime cum ad setatem provectam
operae pretium est diligenter inlueri qualis fiieril1 accesserat, charissimae Matri suse familiarius adboe-
Latro isle; ne, si causam spei nesciamus, prsesum-- sisse, et cum ipsa frequentius convivatuin esse, et
ptiouis vitium incidamus. Omnes amici et proximi,, prse cseteris mitius allocutum. Sed quantus in ipso
et noti, fratres quoqtie, imo et ipsi discipuli unani- fuerat circa Matrem charitatis affectus jara corpora-
raes, et electi de mundo a Domino Jesu Christo, ini liter recessuro, brevibus intimavit verbis. Et ut cru-
tantarum pressurarum molestia, in tanta confusione,, cis suae taccam passionem, quanla circa beatam
et tantis opprobriis, percusso pastore velut erraticae.3. Matrem compassione mutua credis affeetum fuisse
oves sunt dispersi. Fugerat quoque iUe discipulus3 cor ejus mitissimum, quod tam valido doloris sui
quem diligebat Jesus. Ule ardens a longe sequeha-. -. gladio transverberatum perfecte sciebat? Adauxit
tur, signnrum immemores divinorum, qua? Salvato- vulnerum passionem materna compassio, quam con-
rem toties viderant opcrari, imo et ipsi in nomine> trilissimo corde, manibus complosis, oculis lacry-
jpsius fuerant operati. Et nunc Latro inter tot im-- marum torrente fluentibus, vultu contracto, voce
properia et miserias, iino et inter tot tormenta cru- querula, et totis viribus cordis destituta, viriliter
cis et mortis prius non cognitum confitetur, et ab> eum vidif sibi adstare pendcnti. Quoties ipsam ail
eo fiducialiter pelit auxilium, qui auxilio videbatur; illa iromitia verecundos putas oculos elevasse? si ta-
indigere. Quem discipulorum tanta audacia inflam- men eos aliquando inde dcflexit, vel si prse nimio
mavit? Fugerunt oiunes eum, quem hactenus fue- fluxu lacryroarum potuit inlueri. Quoties ipsam pro-
rant confessi dura viveret: iste vero quem viventeroi pter verecundiam virginalem pariter et iromensita-
negaverat, confitetur morientem. tem doloris stantem, ut sestimo, capite cooperto in-
35. Orat vero in fide, et spe, et charitate, dicens : gerouisse putas lugendo filiura, et dicendo, Fili
Memenlomei, Domine, dum venerisin regnum tuum. mi Jesu, Jesu fili mi! Quis mihi det ut tecum et
Gredil profecto in eum , quem Dominura et Regemi propter tc moriar, fili mi dulcis Jesu? Quoties ipsain
appellat. Quis aulem petit hoc, quod non sperat? ' prse iromensitate doloris credis potuisse deficere, a
Amat vero euni, cui, conjungi desiderat. Quid talii quo ipsuin summe miror etiam morluain non fuisse?
oratori ille bonus Pater negaret, qui eum incitave- Moriebatur vivens, vivendo ferens dolorem roorte
rat ut rogaret, praesertim duro in sede sponsali, ini D £ crudeljorem. Sed ne moriendo deficeret, a Filio pro
die nuptiali sederet? Sedes sponsalis, crux erat, ini ipsa mortalitate confortata est. Cmifortata est in-
qua verus sponsus sponsam suam Ecclesiam sibii trinsecus, exterius vero et verbis et factis pie con-
copulavit, ipsam sibi proprii sacrati sanguims effu- solata. Qtiomodo stabat, juxla crucem Jcsu Matcr
sione subarrhans. Exaudivit ergo Christus animami ejus? Vere juxta crucem stabat quia crucem Filii prse
non jam Latronis, sed confessoris sui, sponsami caeteris mater majore cum dolore ferebat. Stabant et
suam, et orantem digna responsione confortavit : aliae, sed proxima haec.
Amen dico libi, 442 vere dico tibi, hodie mecum 57. Cum ergo vidissel Jesus Matrem et disciputum
eris in paradiso. Cui libi? Tibi, qui me confessus es stantem quem diligebat, dixit Mutri suw: Mulier,
in cruce tormentorum : mecura eris in paradiso: ecce filius tuus. Ad discipulum aulem : Ecce mater
deliciarum. Mecum, inquit. Mira benignitas! Non tua. Ac si diceret : Tu me filio corporaliter privaiis;
dicit simpliciter, eris in parudiso; vel, cum Angelis uude libi amicum proe cunctis dilectum in filium do,
eris : sed, mecum eris. Satiaberis eo quem deside- cujus praesentia interim, dum absum, consoleris.Tu
ras : videbis in majestate, quem confiteris positura vero me patre spoliaris : unde hanc matrem mibi
ui iiifirmitate. Nec differo quod promilto; quia hodie charissiiuam tibi in matrem do. Conservatc jura.
VITIS MYSTICA. • 660
659
niutuoe cbaritatis ad invicem, tu istum filiuin, tu A l sunt recepti: unde Paulus, Re«onc«/iattsuinusDeo
istam matrem habendo. 0 quam munificus factus es per sanguinemipsius (Rom.v,9, 10). Tertia, quaeba-
in nuptiis tuis, rex et sponsc, bone Jesu! Quam bentur erga eos qui nunquam fuerunt inimici: de
large quae habuisti omnia tradidisti! Ecce ipsis cru- qua idem, Operemur bonumad omnes, maximeautem
cilixoribus tuis orationis affectura, Latroni paradi- ad domestkos fidei (Galat. vi, 10). Prima autcm
sum, Matri filium, filio matrem, raortuisvilam, ma- charitalis species nobis commcndatur in primo
nibus Patris animam tuam, loti niundo signa poten- verbo, ubi Dominus Jesus orat pro inimicis. Se-
tiaetuse contulisti, pro redimendo servo ncn ex parte, cunda, ubi Latroni petenti paradisum promittit.
sed totura sanguinera ex multis et largis foramini- Terlia, ubi amicos prsecipuos committit. Tegamur
bus effudisti, proditori tuo reatus sui pcenam, terroe ergo horum umbra foliorum. Audiamus et exau-
corpus noncorrumpendum, scd ad tempus reddidisli. diamus hos nostrse citharae sonos dulcissime modu-
38. Sed movct me, quod cum dixisset, Mttlier, lantes, et a fervore omnis invidiae, odii, iroe, et ab
eccefilius iuus; subjunxit, Ecce maler lua : cum uti- omni amaritudine detractionis, adulationis, simula-
que etiam si hoc non subjunxisset, necessarium tionis. adjuvante Domino qui est vera charitas, tero-
fuissct eam esse matrem 443 UUus,qui in filium peremus ipsum in oranibus charitatis speciebus,
sibi datus erat. Sed hoc niutuse charilatis affectuni B I anlmo simus et operibus imitantes.
niilii comraendare videtur. Sunt enim nonnulli, qui CAPUT XII.
ab omnibus amari yolunt, sed nullos affectu mutuo De quarto fotio vilis, seu quarlo verbo Christi in
complectunlur. Nolunt ut eorum labores et dolores cruce, Deus, Deus meus, utquid dereliquisti me ?
ajlevienlur, et cum ferantur a pluribus, ipsi nullius Matth. cap. xxvn, ^. 46.
onera volunt portare, etc. Non hoc enim Christus do- 49. Sed jara ad quartum foliuro videndum, et
cuit, aut fecit. Portavit enim onera tua, invitans le, quartam chordam audiendam, oculum simul et au-
«t et lu onera portcs illius, id est, ut tu passiones rem cordis adaptemus. Acutos petit hoc foliuin ocu-
illius imiteris. Cbristus enim passus est relinquens los, aures bene purgatas baec chorda : imo et ipse
nobis exemplum, ut sequamur vestigia ejus (/ Petr. purgare et acuere potest aures et oculos, quia jam
n, 21). Hoc et docuU cum Matrcm Discipulo, et Ma- non simpllciter hoc verbum ut csetera dicil Dominus
tri Discipulum mutuo commendavit : nirairura no- Jesus; sed ut testatur evangelista, circa horamno-
lens ut charitas spiritualis ex una parte frigida renam exclamavit Jesus voce magna, Heli, Heli, lamma
roaneret; sed ut simul dormientes, id est, in vera et sabucthani? quod est interpretutum, Deus meus, Deut
piracharitatesimulquiescentes, mutuocalefiant, id meus, utquid dereliquisti me ? Qui ocuU folium hoc
est, alter ab altero ad cbaritatis exercitia mutuo ac- non videant? Quseaures hanc chordam non audiant-
ccndantur. Hoc enim est eflicax signum veraeet pu- Quarc ergo clamavit, nisi ut fortius audiatur?Quanli
rae charitatis, quod hi qui spiritualiter connectuntur fuit doloris, putas, accrbissima hsec raagnitudo, cum
p.ir puram charitatem ad exercitia spiritualia alte- hoc DominusJesus loto corporedistensus clamabat?
rutrum accendunt, ut devotius orare, ssepius genu- Sed cave ne propler clamorem putes ad impatien-
flecler;, frequentius disciplinam corporalem susci- liam dilapsum Dominum Jesum; cum enim in 444
pere libcat; pisecipue cum nec invideat, imo utcon- suroma crucis esset amariludine, nihil exivitde ejus
gaudeat amans quisque, si terlius vel qtiarlus, vcl corde, nisi dulcedo. Patientiam enim, sicut in se-
plurcs ad chatitalem illius quem amant, se adjuu- quenti folio et chorda ostendemus, in amarissima
gant : diimmodo tales sint, quorum fainiliaritas non passioneretinuit; et sui doloris magnitudinem ostcn-
sit suspecta; ct in his omnibtts, ct in his similibus dit: quod in beato Job, qui interpretatur Dolens, et
charitatis fervore perseverantiam conservent. Non verbis et faclis ejusprius ostensum fuit; qui auditis
enim bonum videtur babuisse fontem rivus charita- nttntiorum verbis amaritudinem animi foris ostendit
tis aliquando decrescens. Amcraus ergo et nos invi- in verbis. Scissis cnim vestibus et lonso crine capi-
cem.et amoriseflicaciam operibus approbemus; quia D ] lis corruit in terrani. Ecce magnitudo doloris. Post
talis cbaritas ex Deo est. quse linis est praecepti, ct hoc ait t Dominus dedit, Dominus abslulit; sicul Do-
quselegem implet. tnino placuit, ita faclum esl: sit nomenDominibene-
CAPUT XI. dictum (Job i, 21). Ecce virtus patientiae. Si patien-
Detribut charitalis speciebns,per tria priora verba ter sustinuit Job miserias suas, quanlo patientius
commendatis. putas Dominum Jcsum sustinuisse crucem suam,
39. Sed in tribus verbulis pertractatis tres chari- pro qua sustineuda venerat?
taiis species mihi commendari videntur. Una, quac! 41. Quod auteni baecverba Ioqueretur ex persona
babetur ad inimicos etiam reconciliari nolentes, dei hominis assumpti, cui cum ipso Deo Filio una pcr-
qua dicit Joannes, Ditigamus Dominum, qui dilexit: sona fuit, patet per hoc quod ait, Domine Deus meus:
nos (IJoan. iv, 19), cum adhsc esscmus inimici: ett quod utique non diceret ipse qui unus est Deus cum
hqc est sunnna et magis admiranda dilectio. Dili- Patre, nisi hominem assumpsisset. Quid est autem
gere enira inimicos magis divinum est quam huma- hoc quod ait, Ulquid me dereliquisti ? numquid Pater
num. Secunda, qtiae habetur ad eos qui aliquandoi unum suum Filiumpoteratilerelinquere? Absit. Sed
fuerunt inirrtici, sed petita reconciliatione, ingraliaini pro loto corpore suo, id esl, pro se et pro tota Eccle»
661 VITIS MYSTICA. 66t;
sia, Ioquitur ista. Caput enira nostrum Dorainus Je- A . 445 CAPUT XIII.
sus volens unitatem commendare, et charitatem De auinto folio vitis, seu quinto verbo Christi in cruce,
suaro quam babet ad Ecclesiam sponsam suam, se Sitio. Joan. cap. xix, jr. 28
quoque omnibus membris suis passurura ostendit: 43. Quinturo folium, sivequinta chorda brevis
quianuncin capite sustinuit passionem, hocest, in quidem videtur, sed si discutiatur, si diligentius
proprio corpore, quod assumpsit de Virgine. Clamat consideretur, ad amoris indiciura eflicacissiina po-
autera se derelictum, qui derelinqui non poterat; lerit inveniri. Ait enim evangelista : Videns Jesus
quia multa membrorum suorum ad tantam tribula- quia omnia consummata essent, ut implerentur Scri-
tionem erant venlura, ut a Deo derelicla penitus vi- pturw, quse implendse erant, illse utique quae dictinl.
derentur. Quorum personara gestabat ille, qui dice- Dederunt in escam tneam jel^ et in.siti mea pota-
bat: Qui custodiebant animam meam, consilium fece- verunt me aceto (Psat. LXVIII,22). Subjungit enim-
runt in unum, dicentes : Deus dereliquit eum, perse- evangelista : Vas ergo positum erat acelo plenum; et,
quimini, et comprehenditeeum, quia non esl qui libe- currens unus implevil spongiam acelo, et circum-..
ret eum (Psal. LX«, 10, 11). Quod et ipsi benigno ponens hyssopo, dabat ei bibere. (Joan. xix, 28,;
Jesu in tormento crucis improperalum est: Si Fitius 29.) Alter vero evangelista plenius exponens quo-
Dei es, salvum le fac (Matlh.xxvn, 40). B modo Scriptura sit impleta, etiam fellis facit men-
42. Potest et ila accipi, quod Dominus prsevidens tionem, ita dicens : Et dabanl ei vinum myrrltalum
aliquos, imo plurimos in corpore suo, qui ab uni- bibere cum felle mistum (Matth. xxvn, 34, et Jlfarc.
tate Ecclesisesuse per haereses, sive per alia crimi- xv, 25). Fraclis membris omnibus, dulcis Jesus
ralia peccata erant recessuri, illorum personam in voluit puniri et linguam. Dedit ergo- ei illa vvlis
se transftgurando, clamabat : Utquid dereliquisli ? aliena conversa in amaritudinem de fructu suo po-
Ac si diceret : Quare aliquis eorum abiit retror- tum amarum, potum non potanduro, sed potius
sum, ut pereat ab unitate corporis mei, qui tanto degustandum ; quia ad poenam linguse suflicit ace-
cruciatu mihi sunt uniti ? Unde ex persona marty- tum gustasse.;
rum dicitur in Psalmo : Adhmsit in terra venter 44. Sed licel haec ad iropletionem Scripturse kis
noste'r (Psal. XLIH,25). Per ventrem, qur est mollior verilate patrata sint, tamen hocverbo, Sitio, aliquid
et infirmior pars hominis, signaniur illi qui ca- aliud significari videtur. Puto enim quod boc liquido
renles patientia et firmitate perseverantise, et propter immensitatem nobis ardentissiraae cbaritatis voltiit
hoc in acerbitate tormentorum deficientes, adhoe- commendare, quia ab homine sitiente multo arden-
serunt in terra, id est, terrenis consiliis et actio- tius desideratur polus, quam cibus ab esuriente. In
nihus consenserunt. Nos autem qui adhuc io tri-. 1C sc ergo ostendens Domiuus Jesus desiderium illius
bulationibus quotidianis versamur, qui spectaculunii rei quse ardentissime concupiscitur, per illam figu-
facti suraus mundo et Angelis et hominibus, et tan- rari ardorem suae charitatis ostendit. Licet etiam
quam purgamenta hujus mundi et peripsema om- veraciter possumus accipere, quod sitiverit, qui
nium usque adhuc (/ Cor. iv, 9, 13); inenarrahilem per totum corpus sacrati sanguinis effusione sicca-
spiritus fiduciam concipiamus ex hoc prsecipue, quod tus, ossa habuit sicut cremium arefacta. Sed noii
ipse Dominus consolator omnium pressurarum , satis credibile est ipsuro de siti corporali dixisse, ut
tanta unitate spiritus et charitatis nobis conjttn- potum peleret carnalem, qui in instanti se sciebat
ctus est, ut etiam personam nostrse infirmitalis carnaliter morilurum : sed potius desiderium ar-
iu se tam manifest-s verbis transfigurare digna- dentissimum- sakitis nostrse ipsum credimus siti-
lus sit : qui adhuc etiam apud Patrem osten- visse. Sed est quod moveat nos, quia cum instaret
sione vulnerura suorum interpellat pro nobis, orans liora passionis extremse, procedens ad oralionem
ne derelinquatur in inferiorjbus membris suis, qui Dominus Jesus procidit in faciem suam, orans et
in se capite nequaquam potuit derelinqui. Et quo- dicens, Mi. Pater, si possibile esl, transfer hunc ca-
modo membra deperirent, quse in voluntate capitis i licem a me (Luc. xxn, 42): et hoc non tantum se-
sui suam sciunt constare salutem? Numquid aliquod mel, sed secundo et tertio fecit, Per calicem quem
membrorum est in mortali corpore nostto, cui non bibiturus erat, procul dubio passionem significans,
condoleat caput nostrum ? Si aflligitur pes vel ma- quaro erat passurus : nunc vero ebdem calice pas-
nus, stalim clamat caput per linguam : Cur aflli- sionis jam ebibito dicit, Sitio. Quid est hoc ? ante
gor ? Claroabat Dominus ad Saulum in merabra sua quam gustes, o bone Jesu, petis calicem omnino
ssevientem, Cur me persequeris? (Act. ix, 4) cum auferri : et postquam ebibisti, sitis. Ut video,
ipse tamen securus remaneret in ccelo. Benediclus mirabilis potator es tu. Numquid vino jucundita-
sit Dominus Jesus, qui primo in se pro nobis, nunc lis, et non potius vino compunctionis el summse
vero etiam nobiscum in nobis pati dignatur tribu- aroaritudinis repletus fuit calix tuus? lmo vero
lationem, quam exigente justitia palimur, suain re- compunctionis amarissirose plenus est, qui non
pu!ansetclamans,Ciim ipso sum in tribulatione(Psal. sitim, sed potius potandi fastidium generare de-
xc, 15); ut securius confidamus. beret.
45. Sed, ut existimo, ante passionem calieem
ipsius Patris a te transfem orasti, non ut passiCK
* ;
663 VITIS MVSTICA. 6|^
nem declinares pro qua veneras paticnda, et sine: A rum ipso benigno Jcsu duce venieiifes, euri^;j|^ft " i;; ?
qua salus huinaiio generi non adesset ; sed ne confidenter possimus dicere, Consummatumeijt:H&e .
putaret quis te verum hominem amariludinem non est, Tuo adjutorio, non mea virtute, bonum certa-
sensisse propter claritatis unionem, verbis pelen- men certavi, cursum consummavi, fidem servavi.
tibus calicem a te transferri semel, et bis, et tertio Redde ergo quod lcgilime certanlibus in agono, le
summam acerbitalcm passiouis luoe dubilantibus promiltente, repositum est, scilicet coronam justi-
indicasti; nobis quoque te sequcnlibus doctrinse ct lise, quain tu juslus judex reddes in tua die, in Hla
cxcmpli formam prsescripsisti, quod imminenlibus dic, quse nubiluni non habet; in illa die, quse in
periculis, ctiam cum ad utililalein iioslram perli- atriis tuis mclior crit supcr millia dierum, in qua tu
neant, posse et debere a nobis Dominum frequentius solus, id est singulariter sol eris o sol justitioe, be-
exorari, ut Qagella iracundise suse a nobis dignelur nigne Jesu Chtiste, luc.ens in virtute lua, reddens
avertere ; nihilominus et si tamen ablata non fue- tcmetipsum in praemiura sempitemiirii omnibus,qiii
rint, exemplo passionis tuse gratanter, patienter et perseveraverunl in agone certaminis! Rccipientenim
viriliter cum oroni perscverantia toleranda sunt. a te splendorem scinpiternum, in quo sine fine feli-
Quando autem passionis calicem, quem antea ro- ces laetantur.
gaveras auferri, jam exhausisli, dixisti : Silio. Di- 47. Hunc aulcm splendorem nulliis poteril adi-
lectioriis erga nos tuse raagnitudinem comnicndasti, pisci, nisi qui pcrseveraverit usqtie in finem. Quia
tanquam diceres : Quamvis passio mea tam acerba nimirum virlus boni operis pcrscveranlia est, buic
fuerit, ut quanlum ad humanitatis scnsum illam dc- soli redditur corona justilioe. Quld enim prodest,
clinare potuerim ; tamen tua, o hoino, mc charilatc csse boniim, esse sapientem, esse potenteni, si non
vincente, et ipsa tormenla crucis superante, adhuc peiscveraveris usque in finein? Bonus eral Saul ct
p'ura et majora, &inecesse sit, sitio subire tormenta. optimus ; quia docet Scriptura quod non erat vir
Nihil enim est quod dclrcclem pro te pati, pro cujus nielior eo in populo Isracl. Sed ad quid devenit? Cc-
prctio animam meam pono. Imilettir ergo quselibct cidit et reprobus factus est; ita ut non obediret voci
fidelis aniroa spoiisum siiuin dulceni Jesuni, lantoe Domini, propbetam contemneret, a spiritu malo
Miiaiiliiilinis poculum 446 silientem pro ipsa, pa- vexaretur, virum innocentem persequeretur usquc
riler et ebibentein : et sicut ipsa etiam pro ipso ebi- ad mortcm ; tandem vcro consuleret pytbonissani,
oat per adversa proesentia; sitiat quoque et ipstrni (!t ab alienigena miserabililer interiret. Quis vero
dulcissimuro sponsuin suum, cujus dulcedinem ex sapieiitior Salomone ? Sed deficiensa proeceptis Do-
amariludinibus praesentibus melius poleril cpnsidc- r miiii, et- conjunctus mulieribus genlilibus, fabrica-
rare, malisque exhaustis proptcr eura confidentius vit diis, imo daamonibus illarum lempla, ila ut ipse
ipsum sitire polerit, et dicere cum propheta, Si- ctim illis idola adorarct, tanto magis in slultitia de-
livit anima mea ad Dcum fonlem vivum; quando sipiens et dejectus, quanto prius in sapientia fucrat
veniam et apparebo anle facicm Dei? (Psal. XLI, 5.) ticvalus. De quantis legimus in Vitis Patrum, viris
et iterum, Silivit in le anima mea, quam mullipiici- polenlibus in vigiliis, et in jejuniis, in laboribus
ter tibi caro mea (Psal. LXVIII,22). supra.modum humanum, imo etin miraculis coru-
CAPUT XIV. scanlibus, qui ceciderunt, quia non perseveraverunl
De sexto folio vilis, id est, sexlo verboChristi in crv.ce, usque in finem? Qui perseveraverit usquein finem,
Coiisiiminatum est. Joan. cpp. xix, f 30. Dominus inquit, hk salvus erit (Matlli. x, 22). Fi-
46. In sexto folio vitis, sive in sexta chorda cinis, non pugna coronal. Lauda naviganlis fclicita-
tharae nostrae nobis virlus perseverantise commen- lein, sed cum venerit ad portura. Unde
datur. Ait enim evangelista, quod cum accepisset Cwpisti melius, quam desinis : uttimu prtmis
dulcis Jesus amaritudinein aceti, dixit: Consumma- Cedunl; dissimiles hic vir et ille puer.
tum est. Quid e»t hoc? Supra dictum est, quod vi- (Ovii). Heroid. epist. 9, vers. 23-24.)
dens Dominus quia consummala sunt omnia, ut im- D 0 quantum humilitatis tibi jure incutict et timoris,
plerenlur Scripturae, ait, Sitio : ct cum gustasset cum ad\erteris summum Angelorum cttm magua
acelum sibi porrectum subjunxit, Consummatum Kiultitudine sequacium suorum in coelo cccidissc,
est. Consumroatiim quippe est, id esl, perfectum bominem protoplastum cum uxore suaaparadiso
fuit testimonium Scriptuvae,qusedicil : Dederunt in ojcclos fuisse ; tot bonos sapienles, polentes in lerr.i
cscam meam fel, et in siti tncu poluverunt me ucelo nostra periisse,*quia 447 ^ bonorum operuin con-
(Psal. LXVIII,22). Et per hoc omnis Scriptura quae siunmationem non pcrvenerunl! Est enim alius alio
de ipso erat, coiisunimatioiiem accepil. Sicut ergo justior; et nescit utrum araore, vel odio dignus.
caput nostrum pro pcccatis noslris acerbilatem su- Quare ? quia ignorat si perseveraturus sit, si coi o-
stiiiens passiouis usque ad co.nsuinmationcm, id est nandus sit.
usquo ad perfcctionem oninium Scripturarum, qu;e 48. Est autem efficax medicamentum quod huic
de ipso erant, perseveravit paticnler : ita et nos, si timori apponamus : videlicet fiduciam, spem et for-
hujus capitis roembra esse volumus, in omnibtts titudinem nostram ponamus in eo, cui canit Psal-
adversitalibus nostris virtutem perseverantiae con- mus, Adjutor meus, tibi psallam; quia Deus susie-.
servemtis, ut ad fincm omniuin passionttm nostra- ptor meus cs, Deus meus, miserkordia mea (Psai.
(565 VITIS MYSTICA. 606
Lvni, 18): et de quo Isaias, Ecce Deus salvator meus, A nostris speraverimus in eo qui propter nos homo
fiducialiter agam et non timebo: quia fcrtitudo mea, factus est, ut unitus nostroe naturae esset nobiscum;
et laut mea Dominus, et faclus est mihi in salutem si ardenti desiderio proxiinortnn salutem desidera-
(Isai. xn, 2). Quicumque enim ceciderunt, ideo pro- verimus ; et postremo si in bonis operibus ad con-
fcclo ceciderunt, quia magis de se, quam de Deo summalionem perstiterimus : in qiiantum hsec ege-
prsesumpscrunt. jEdificaverunt quippe domum in- rimus (iducialiter poterimus dicere aeterno Patri
tentionis suse super arenam. Imminente ergo tem- cuni Domino Jesu, In manus luas, Domim, commen-
pestate teiilationum fluxerunt flttmina, id est concu- do spiritum meum. Semper orantes dura vivimns,
piscentise transilorise persuadentes appetitum; et ut in his verbis, quibus ipse spiritum emisit, prse-
flaverunt venti superbise et vanoe glorioe, et cecidit stare dignetur nos etiam spiritum nostrum emii-
domus illorum, et omnia facta eorum destrucla sunt; tere, et suis eflicaciter manibus commendare.
quia super arenam, id est semelipsos, sedificaverunt 50. Ecce secunduro quod potuimus, non quod
(Malth. vii, 26-27), de propriis nimirum viribus debuimus, nec secundum quod voluimus, Vitis no-
fonfidentes. Nos autein roulto melius fundamentum 6trse desuper exlensse folia septem vestrse ostendi-
ponentes, illum scilicet de quodicit Apostolus, Fun- mus charilati : quoe non satis est tantum intueri,
damentum atiudnemopotest ponereprmler isiud quod B sed potius est accedendum, 448 et sub umbra il-
positum est, qupd est Christus Jesus (I Cor. m, 11), lorum sedendum, ul possimus cum sponsa veraciter
securi sediftcemus super illud bona opera , quse dicere, Sub umbra illius quem desiderabam, sedi
quamdt; HHinhocserint fundamento, corruere non (Cant. n, 3). Cujus? Illius sponsi utique, cujus fulia
poterunt, donec ipso adjuvante qui coepit, ad con- umbram tanto habent Iatiorem, quanto ipse spon-
summationem debilam perducanttir. sus Verbum summi Patris verba habet virtutibus
CAPUTXV. amabiliora vicinioraque saluti, magis accommodata
De septimo folio vilis, seu de ullimp verbo Chrisli in pietali, et omnium intellectui propiora. Quamvis
cruce, Paler, in rnanus tuas coinmendo spiritum enim in omnibus Prophetis et Aposlolis locutus est
nieum. Luc. c. xxin, y 46. jlle bonus Jesus; nullius tamen verba repcries om-
49. Nunc vero uliirnum folium Vilis nostrse, vel niiio, quse ita et fortibus et infirmis, id est doctis
ullimam cbordam citharae nostrae consideremus; ut et indoctis, sapientibus conveniant et insipientibus,
indelebili memorioe commendemus, imo et ore inut verba doctissimi Verbi Doraini Jcsu. Nain sicut
defesso semper rumineraus. Pater, ait bonus ille ait quidam,
Jesus, in manus luas cummendospiritum meum. Lit- P„ Dulcius [gratius] ex ipso fonle bibuntur aquw.
lera plana est. Quid est autem, quod ille cofeternus (OVID.Epist. de Pont. tib. m, tp. 5, e. 8.;
ct consubstantialis Patri Filius animam suam ita Sciendum autem quod in umbra foliorum isto-
manifeste in roanus Palris comn.endabat, cui non rum, id est in verbis Domini, meditandum est die
minus commendata eliamessel, si hoc non dixissct? ac nocte : quorum umbra tunc profecto protegimur,
In Evangelio Joannis habemus, quod ciitn Dominus cum quoties a vitiis aut diabolo tentamur, per tra-
Jesus suscilaturus esset Lazarum, dixit: Gratiat ctatores aliquid verbum de Scripturis cvangelicis
libi, Pater, ago, quia me semper audis; sed propter nobis adducimus, cujus monitis et auctorilate ir-
astantes dixi, ut ipsi credant quia tu tne misisti (Joan, ruentibus in nos viliis resistamns. Verbi gratia, si
xi, 41-42). Ita profecto et nunc. Quamvis sciret ani- tentatus a superbia videlicet, ut velis prseesse, sub-
mam suam sanctissiroam Patris esse manibus coro- esse nolis : occurrit tibi stalim verbum Domini di-
mendalam, qui paulo ante dixerat, Venit princeps centis, Qui volueritinler vos primus esse, sit omnium
hujus mundi, id est satanas, et in me non habet quid- servus : quia sicut qui se exaltat, humiliabilur; ita
quam (Joan. xiv, 30) : lamen ut prudiret nos, quii qui se humiliat, exaltabitur (Matth. xx, 27, et xxm,
tcrra sumus et cinis, ut spiritum nostrum discere- 11-12). Si infeslat te ardor iracundiae, habes stalim
mus Patris aHerni manibus commendare, ne ab hu-. pi folium Vitis nostrae, quod illi fervori opponas, ver-
jus inundi principe, cum a corpore cgressus fuerit, bum illud scilicct, quod umnis qui irascilur fratri
comprehendatur, quj in nobis, heu! non pauca quae> sno sine causa, reus est judkio (Matlh. v, 22) : et
ad ipsum pertineant, inveniet; cum ipse qui peccatoi sic contra singula tentamenta verba invenies, qui-
nil debebat, imo etiamqui tollere peccata advenerat,, bus ab sestu vitiorum defendi possis, et virtutem
spiritum suum purrssimum a purissimo corpore• temporis confovere ipsa Vite benigno Jesu nobis
egressurum, non utique nccessitalis, sed cxcmpHi prsestante subsidium.
gratia, Patris sui manibus coniincudavi!. Quod ett CAPUT XVI.
nos sub spe gratiae et misericordiae poterimus fa- De jucunditate florum vitis, id est de virlutibus
cere, si sub umbra foliorum praemissorum latuerii, Christi.
mus; si sonos chordarum citharoe noslroe auribusi 51. Deinde ad florum jucundiiatem animum in-
cordis audierimus : scilicet, si oremus pro inimicis;; clinemus, imo vere elevanles videamus quomodo
si poenitentibusqui in nos peccaverunt, ex toto coide; floruerit Vitis nostra. Floruitenim et tanto uberius,
remiserimus; si proximis nostris mutuam rcpendc-- jucundiusque cseteris, quanto ipsa melior omnibus,
rimus cliaiitateiii; si in omnibtis ttihulalionibus> cujus magnificenlia elevala est super ccelos; sul>
'
cujus pedibus omnia sunt suDjecta; quamvis nostra A 10). Et in lege Moysi duplex pondus prohibelur ha-
charitate devinctus, ad tempus paulo minus ab An- beri (Deut. xxv, 13-16). Duplex quippe pondus ha-
gelis fuerit diminutus. Nam proplerea exinanivit se- bet, qui sibi malorum conscius, malum se judicat;
metipsum, formaro servi accipiens; etplantatus est aliis vero vult foris bonus, et aliis melior apparere:
in terra nostra, et corporis nostri deformitalem ac- suo judicio terrse proximus est, et aliis cupit eleva-
cepit. Fronduitque, et floruit, et fructus plurimos tus videri. Agitantur hi, quicumque tales sunt, vilio
atlulit; ut per hoc quod nostrse humanitati unitus hypocrisaos, de quibus in sermone, quem de parvis
est, suse divinitati nos uniret. Sed quia sine flore conscripsimus, plenius stimus eloculi.
non pcrvenitur ad fructum; floruit ille benignus 54. Odor violse suavis est, salubris, quia etiam
Jesus. Qui suut flores ejus, nisi virtutes ? Floruit apud ipsos superbos laus humilitatis exaltalur. Ipsa
enim mirabiliter et valde singulariter et excellenter enim fama laudabilis, suavitas est odoris, et vere
Vitis haec, non uno florum genere, sicut alise vites saltitaris est: et nonnuriquaro de laude huroiliuin
ei arbores; sed oronium florum speciem in se con- auditores emendantur, etiamsi sint lales qui istum.
liuebat. Aliorum enim sanclorum alius alio castior, odorera amittant, licet, diligenter considerent. Co-
alius alio patientior, alius alio in charitate ferven- lor, sicut apparet, abjectus est, illis prsccipue qui
tior :ista vero, Vitis omnibus Angelis ethominibus B " virtutem flosculi ignorant: sed vim floris
agnoscen-
in bumanitate, patientia, castitate, charitatc, ct cse- tibus fit etiam ipsius floris despectio commendabilis
teris virtutibus omnibus prseeminebat. Habuil ergo et dilecta. Hoc in ipsius humilitatis magistro bcni-
Vitis ista vera non unius, sed omnium florum spc- gno Jesu facile agnoscemus secunduni illud verbum
ciem : violam humiUtalis, liliuro castitatis, rosam Apostoli: JVos, inquit, prmdkamus Chrislum cru-
palicnlise et charitatis, et florem abstinentise, quam cifixum, Judmh quidem scandalum, Gentibus vero
crocum appellamus. Quam jucundus, et putas, erit slultitiam; ipsis vero vocatis sanclis Christum Dei
fruclus Vitis nostrse tanta jucunditate floreiitis! virtutem ct Dei supientiam (1 Cor. i, 23, 24). Nimi-
52. Sed jam singula etiam de liis floribus Vitis rum Chrislus crucifixus viola est. ln cnice enini hu-
noslrae ipsp annuenle aliqua disseramus : hoc tamcn milliraus factus est. In hac liumiliiatc solum colo-
prseviso, quod flores in jucunditate visus, et in sua- rem intueniibus Judseis et Gentibus ipse color vilis
vitate odoralus maximeconsiderantur; comedi vero apparuit; nobis vero qui virlulem agnoscimus pas^
non solent, nisi quod apes de quibusdam floribusi sionis, ipsa ctiam humilitas despccla, humililas
cibum dulcissimuro sugendo colligunt. Diximus au- Christi placet, et per humililalem maxime comracn-
lem quod nullus flos, id est, nulla virtus per quem-• pQ datur. Despeclui ergo coloris adjungatur quse latet
cumque florem significala, deest Viti nostrae. Quae virlus floris interior; ut per interiorem virtulem, boc
enim virtus deesset Domino virtutum? quod exterius vile vidctur, non contcmnalur, veruin
CAPUT XVII. amplius diligalur.
De fl-orehumilitalis, quw est vialu. 55. Nunc ergo perfeciiori et puriori oculo in-
53. Primo ergo de flore liumiHtatis, id est dei lueamur, quantum floruerit ille flos singularis, de
viola, videamus. Quare flos violaceus humilitalemi quo scriplusest -.Egredietur virgade radice Jesse, et
significet, statnra, situs, odor, color, et vis ipsius,i, flos de radice ejus ascendet, et requiescct stiper eum
floris roanifestant. Statura enim, id est quantitasi Spiritus Domini (Isa. xi, 1, 2), Bonus flos, super
ipsius, modica est. 449 Qu,s en'm "os noc Aosculo> quem Spiritus Domini sanctus requiescit, et licet
rainor est? Nam et humiles in oculis suis parvii flos hic nostcr Dominus Jesus qui de se dicit, Egq
sunt. Sic enim ait de se Hle Apostolus, qui omnibus> sum flos campi (Canlic. n, 1), omnium in se florum
plus laboraverat: Ego snm minimus omnium Aposto- habuit virtutem et decorem sine diroinutione aliqua;
lorum, qui non sum dignus vocari uposlolus (I Cor. nulli tamen flori magis convenit, quam violae, ut in
xv, 9). Vides, hic magnus, quam parvus sibi eral?? eo Sptrilus sa.nct.usrequiescat. Nec ego hoc aflirmo,
Et miro modo fll ut his quibus conscientia securai irj sed ipse qui dicit: Super quem requiescet spiritus
est, qui nihil sibi conscii sunt, lam humilia de se- meus, nisi super humilem et quietum, et trementem
metipsis sentire contingat. Situs hujus floris terrsee sermones meos? (Isa. LXVI,2.) Quid apertius? Num-
cst proximus, et optime. Ita enim habes docentem(i quid non potuisset ponere rosam patientiae et chari-
Apostolum, Non alta sapientes, sed humitibus con- tatis, lilium caslitatis, crocum abstinentiae, cum vel-
scntientes (Rom. xn, 16). Non habent hanc proprie-:- lel ostendere requiem Spiritus sancti? Quibus prae-
latem istius floris, qui se aliis meliores putant, veld termissis, violam posuit humilitatis, cujus pedise-
aliis meliores videri volunt, quaravis sibimetipsiss quaesunt quies et timor quaepostponuntur. Non enim
parvi sunt. Sunt enim nonnulli, qui quidcm in coni possunt moveri violse, id esl humiles, a vento super-
scientiis suis se subjectos judicant, sed taraen vi- bise, qut semper quserit alta corda quoe concutiat,
deri foris voluut aliis meliores. Isti staturara hujuss sicut quidam ait:
floiishabent qui sibiintus in animo parvisunt: silunin Summa petit livor, ptrflant allissima venti.
vero nonhabent,quia voluntforis superalioselevari,it (OviD., Remed. amorit, v. 569.)
de quibus dicit Salomon, Mensura et mensura, por,- i- Dum eniro iiiveniuntur humiles, non possunt move-
dus et pondus, abominatio cst Domino 'Prov. xx,;, ri. Quicscunt ergo, et spiritum super se quiesceri-
lem noii exculiunt, dum nec superbise, nec invidise A castitatis, rosa charitatis rubescat. Nolite gloriari,
vento conimovenlur. Est et limor non quilibet per- virgines, de castitate corporali, licet illa sit laudabi-
dendse pecuniae, non bonorum transitoriorum, sed lis virtus. Sed quanto majores estis vos, tanto humi-
timor scrmonum Domini humUitatis pedisequa; liate vos in omnibus, ut inveniatis gratiam. apud
quia dum humilis nihil de sua virlute prsesumit, Deum. Non enim castitatem respexit Doroinus, sed
sermones Domini pro sua consolationc attcndcns, humilitatem ancillaesuae. Si vultis oculo misericor-
semper timet ne non adiniplcat prsecepla, ne Patrem diae, oculo gratioe a Domino respici, humiles estote.
praccipientem sua Iraiisgrcssione offendat. 450 Bo~ Humilibus enim, Scriplura ait, dat gratiam (Jacobi
nus ergo flos iste quietcm generans et timorem, uli- IV,6); quia respexit humitilatem ancitlm suw (Matlh.
que genitorem securilalis, quia scriptum est, Qui XXY,1-12). Si vultis lampades vcstras esse refertas
timet Deum, facietbona(Eccli. xv,l ).Proquibus fa- oleo, cum sponsus ad nuptias venerit, id est, si vul-
ctis quid dabitur mercedis, nisi securitas sempilerna ? lis integram et loelam conscientiam habere (oleum
56. Bonus profecto flos viola, qui florem coelcslcin enim in lampade, est laetilia spiritualis in corde),
Verbuni aelenii Paliis in ulerura terreni floris beatis- nolite de altiludine lilii vestri, id est, de purilate
simoeVirginis mirifica dulcedine sui odoris attraxit, castitatis vestrae, alta sapere. Nolite laudem exterio-
ipsa atlestanle quse ail: Exsultavit spirilus meus in rem appetere : ne clauso ostio regni ccelorum, dicat
Deo salutari meo, quia respexil humililatem upcillm vobis sponsus, Amen dico vobis, nescio vos; et a se
sitm. Quid dicis? numquid non alios flores habes? excludat, qui respexil humililatem unciilm sum. Mul«
Ilabeo, inquam. Tota enim floreo, nuljius floris ex- tae enim virgintim excludentur, quia superbarum
pers, quia nulla virtute careo, cum tota speciosa nulla ingredietur. Humilium vero nutlus, nec conju-
sim, et macula non sit in me. Habeo lilium castita- gatus, nec virgo, nec vidua merebitur expelli. Arcta
tis, quia priroa votum conservandae virginitatis vovi est janua regni coelorum, nec recipit nisi parvos.
Doniino. Habeo rosam charitalis, quia si non usque Tumidi repelluntur, imo nequaquaro possunfr acce-
adeo dilexissem Dominum, unde milii tanta flducia, dere, cujuscumque sexus sive conditionis fuerint
uude tauta audacia, ttt novum aliquid puellula le- vcl aetatis. Et breviter dico, Nulla virtus accedit,
nera el verecunda el adhuc sub parentum jure et nisi ad liutnilitat.is violam fuerit inclinata. Dicit
praeceptislegis coiistituta inchoarem? Sed, ut verum cnim et docet hoc ipse humilitalis Magister, quiad-
fatear, audacem faciebat amor: coegit rosa ardens, vocans parvulum statuii eum in medio discipulo-
servilem liniorem devorans, ut facerem novum vo- rum, et dixit: iVtsi conversi fuerilis, et efficiamini
lum, et singulare liliiini, ut possem quandoque di- Q sicut parvulus hic, non inlrabitis in regnnm cmlorum
cere dilecto meo : Candida sum et rubicunda, sicut (Matth. xvin, 1-5). Numquid posuit ibi in exem-
et tu candidus et rubicundus. Habeo et alios quos- plum discipulis lilium castitatis Joannem, vcl rosam
curaque flores, sed nuiluro horum lanta dignatus charitatis Petrum, qui et tunc praesentes erant;
proerogativarespexit in me Dominus, ut florem vio- quorum prior ab ipsis nuptiis, ut 451 asseritur,
loeineae: Respexit enira humililalem ancillw sum. Et vocatus fuit et electus a Domino; sequens vero
vultis videre omnes, cui mutuavi flores meos, quan- trina confessione Doniino benigno Jesu, cui men-
tum ex flore sim consecuta? Ecce enim ex hoc tiri non potuit, perfectoe charitalis affectum conles-
beatam me dicent omnes generationes (Luc. i, 47, tatus est? sicut enim Joannes de speciali prseroga-
48). Ex hoc dico, quia respccta sum a Domino. liva caslitatis, i(a Petrus de ferventiori charitate
Flos violae mese, quia nardus mea dedit odorem cpmmendatur. Nec tamen islos in exemplum posuit
stium, quaeidera signifieat quod viola, id est, humi- coelorum januam intraturis; sed parvulum humili-
litatis virtutem, cujus fragrantia delectatus est Rex, tatis virtute proecelsum,
Filius Regis, Deus Dei Filius, cum esset in accubitu 58. Videamus ergo quantum In se istam virtutem
suo (Canlk. i, II), id est, in sinu Patris; et odore omnium virtutum Dominus commendavit. Primo
tam delcclabili qtiasi quadam illius violentia traclus D verba ejus attendcntes, ubi ait: Discite a me quia
cst in ine, et voluit concipi flos in flore inlra florem, mitis sum et humilis corde, el invenietisrequiemani-
i.l est, intra Nazareth, quod interpretatur FIos, ut mabus vestris (id. xi, 29). Quid est, raagister bone ,
lieret ipse flos florcns, hoc esl Nazarenus. Con- optime Jesu? Numquid ad hoc redacti sunt omnes
cordant omnia flori. Concipitur flos manens in flore, thesauri sapienlise et scientiaein te reconditi, ut hoc
hoc est, in Nazareth. Bonus ergo omnino, et opti- singulariter doceas, quia mitis es et humilis corde.
mus violaceus flos, qui odoris sui fragrantia, quasi Non doces ut coelidiscantur fabncan, fieri miracu-
quodam delectabili vinculo, florem cceli in uteruni la, mortui suscitari, etcaetera hujusmodi; sed, quia
nostri floris humilis Virginis inclinavit. milis sum et humilis corde. Numquid tam magnum
57. Discant omnes, sed proe omnibus, inundi esl quod cst parvum ? Utique; quia per hoc inveni-
flores, id est virgines, qui in tota Ecclesia Dei excel- tur requies animabus. Quae eni-m alia est causa
lunt, tanquam flores in gramine, quod Virgo virgi- omnis laboris et certaminis nostri, nisi ut invenia-
!!.uniprima, virginum devotarum sanclissima et cas- mus requiem animabus nostris? Brevis doctrina,
tissima omnium, summam gloriam ponit in viola brevis via demonstrata est. Disce hanc a Domino
bumilitatis, licet in ea caudeal singularitcr lilitim Jesu, qui mitis cst cthumilis corde. id esl, vide et
"
671 VITIS MYSTICA. ".€»,£
quantum et quare liiimiliatus fuit illc, qtti est exccl- A
\ didrachmum inventum in ore piscis (Matth.iij&ifi:".
sus super orones gentcs Dominus, et supcr caios 23-26). Subditus est Joanni baptismate 452 Sulr^ft?
gloria ejus : et disce etiam quia tu es lutttm et ci- qui ab ipso potius debuit baplizari (id. m, 15-15). .'
nis, et sic invenies requiem aniinse luae. Sed nola, Ilumiliatus est usque ad ablutionem pedum discipu-
quod ait: Humilis corde. Non enim ficta buniilitale lorum suorum bonus et benigiius Jesus (Joan. xni,
i>.acatur ille, qui est humilis corde, sed humilitatc 5). Postremo litimiliavit semelipsum , factus obe-
vera. Humililate cordis deleclatur illc, qui iniuetur diens usque ad morleni, mortem autem crucis. Quo
cor; quia in humiliura cordibus requiescit. Quserit ultra progredi poterimus? Mortuus non qualibet
enim corda humilium, quoe ele.vet; non tumida, a morte, sed morte crucis, morte lutpissima con-
quibus resiliat. dcmnatus esl. Videsne igitur, quanluin in Vite no-
59. Sed quia duo posuhnus, quoe nobis conside- slra, benigno Jesu, flos ist.e violaccus floruerit?
ramla sunt, scilicet quaniuni et quare bumiliata Multi usque ad mortem humiliati stint : sed neqtia-
fuit Vitis nnstra Dproinus Jesus; utrumque hoc jam quam eo vilipensionisdescenderunt, qttia niinquam
expliceinus, quia vestroevotiva sunt,charilati. Deficit ad tantain exstiltationem pervenerant. Quis cnim
•enim humanus inteilectus, ratio succumbit, quan- bonorum omniuui rnoiienliurii sibi potuit usurpare,
tum huroiliatus fuii.Dominus in conversatione. Quo- B I quod de Chrjsto Jesu dictum est : Cum in forma Dci
modo enim scire potes dejeclionem humilitatis, nisi essel, non,,rapinam arbitratus est esse se wqualem
etiam excellentiam dominationis agnoscercs? Lo- Deo (Philipp. n, 6-8)? Nullus profecto, quia nullus
quere enim. Quid potes? numquid mensuram glo- hominum praeter- ipsjtm Deus erat. Maxiroe ergo
riae, potetitioeet pulchritudinis ejus attinges? Non humiliatus fuit, qui solus cum in forma Dei esset,
ad hoc Angeii, neque Cherubi.m, aut Seraphim per- cxinanivit seinetipsum, formani servi accipiens, et
venerunt. Non enim aliqua crcatura Deum agnoscit ad tantam abjectionem deveniens, ut ab bominibus
ita pleuarie et, perfecte, sicut ipse est: quanto mi- jam non homo, sed vermiculus reputarcttir.
rms homo, aut filius hominis vermis? Et tamen quia 61. Sed quoeest causa tantse huniiliaiionis in be-
tantus erat, ut roagnitudinis cjtts non essct finis; ad nigno Jcsu? Non enim sine rationabili nccessitate ct
hoc iiiclinatus est, ut filius bominis fierct vermis. jusla causa sic humiliatus est Filius et Sapientia
0 quanta humilitas! Inconiprehcnsibilis Dcits vult Patris, quse nihil sine causa, facit. Quid mullis im-
comprehendi, summus humiliari, potenlissimus moramur! Propter hoc facttis est homo, ut homi-
despici, pulcherrimus deformari, sapicntissimus neni redimeret: infirmalus est, ut nostras infirnii-
lieri ut jiiineiituni, immortalis mori; et, ut compcn- tales curarct: inops liactus est, ut. sua nos inopia
dio absolvaro, De.us vult lieri verroiculus! Quid ditaret : humiliatus est, ut nos exaltaret : tradilus
excelsius Deo? quid vermiculo inferitis? Egp, in- cst ad mortem, imo mortuus est, ut nos vivilicarei.
quit, vermis sum, et non homo (Psal. xxi, 7). Quarc Quis sanoementis contemnit humiliari propter tam,
vcrrois? Quia lilius bominis. Ita enim habes in Job : liumiliatiiin pro nobis? Et licet multse sint c.ausoe,
Aslra non sunt munda inconspectuejus: quanto minus quae nos ad humiljtatem cogant, scilicet initium
liomcputredo,et filius hominisvermis ?(Jo6xxv, 5,6.) pudorosum , vita dolorosa, finis timorosus, metus
60. Si ergo lilitts liominis est vermis, utique ct gehennse,spes ccelcstitim, bisque cuui aliis causis,
ipse verinis est, quia ipso testanle Filius hominis siquaesunt, cessantibus, sola regis noslri ac re~
cst. Quem, iuquit, dicunt hominesesse Fiiiumho- demptoris, patris dulcissimi et optimi Jesu huniili-
tninis (Matth. xvi, 15)? Eccc qualem dislinclioncm tas ad humilitalis virlnleni nos, non solum incitate,
facit inter hominem, et Oliuni hominis. Hominos sed violenter cqgcre deberet. Humiliemur crgo, ct
appcllat, qui de prirao homine Adam per corru- propter sttpradictas cattsas , ut vicem repcndamus
ptionem descenderunt. Unde et Job ait, Quanlo ma- propter nos humiliato Domino Jesu, offerentes vio-
gis homo pulredo? quia in putredine corruptio est. lam huroililalis ipsius, qua ipsc Vitis nostra lam
Ipsevero solus pttrus Cbristus Dominus, quia sine D excellenter effloruit, et in corde nostro gustantes;
corruptione de Matre Virgine natus cst; sc quidcm ut hunc florem suum, quem ipse specialiter rn se
non appellat homincm, qui uliqtie putredo est; sed voluit commendare, recognoscens in nobis, nos se-
Filium hominis, qui verniis est. Sicut enim verrois cum, qui super omne nomen exallatus est, in tem-
de sola terra, ita Jesus Cliristus de sola ' Virgine pore visitalionis suaeexaltare dignetur.
generatur. 0 quam huuiilis vcrmiculus Jcsus Cbri- CAPUT XVIII.
stus, qui opprolirium factus est hominum , ct abje- De flor.ecastitatis, qum est tilium.
ctio plebis (Psal. xxi, 7), ab hominibus contemptus 62. Non potuit deesse in Vite noslra florente flos
sine causa, sine vindicla conculcatus sicut vermis! lilii candentis, excellens castitatis insigne. Inter
Cum inalediceretur, uon inalcdicebat; cum patere- omnes virtutes castitas quadarn speciali praerogativa
tur, non comminabatur (/ Pelr. u, 25). Humiliatus flos mertiit appcllari, quoe per lilium figuratur. Ca-
est, ut fieret homo, ut horainibus subdcretur, beataa stilatis autem nomine hoc tractatu non quamcum-
Matri et Joseph nutritio suo, Simeoni exspectatori que accipe castitatem, sed eam quae virginitas 8j<-
suo (Luc. ii, 51, 28), non solum bonis, verum pellatur. Est enim ct caslilas continentium, seu vi-
ctiam malis terrenis notcstatihus solvens curo Pctro duarum; et esl caslitas maritalis. Sed cse jam mi-
673 VITIS MYSTICA. tyif,
nime flores appellantur, quia virginitalis floremlilii A j licae.sunt cogilationes, quaea diabolo inventse sunl»
aciiserunt. Eos igilur qui deflorati non sunt, id esl et ab ipso cseteris familiarius usurpatse, ita ut p*o-
virgines, flore lilii in prsesenti volumus nuncupari : prie character diaboli dicatur superbia. Cogilatio-
nee lioc dicendo facimus injuriam continentibus et ncs mundansesuiit illse, quae animum concupiscen-
maritatis. Non enim, cum laudamus castilatem tiis rerum illaqueanl; ut illis acquirendis nimis sol-
Joannis, vituperamus conjugium Abrahoe : ncc, licitse insistant, et acquisilis nirais delectetur; ne
commendando virginitatem Marise,viduitatem Annse proximorum necessilatibus erogentur, et sic fiant
reprobamus. Sed habent singuli merita sua, non alieni a charitate Dei, quia scriptum est: Qui ha-
parva tamen dignitate distincla. Quis autem fru- buerit substaniiam hujus mundi, et viderit fratrem
ctum tricesimum non Iaudat in conjugatis , sexage- suum necessilatemputientem, el clauserit sua viscera
siinuro in viduis; licet his excellenler praeferatur ab eo, quomodo charitas Dei manel in eo (1 Joan III,
fruclus centesimus virginitatis (Matth. xui, 23) ? 17)? Cogitationes carnales sunt, quaehomines ad lu-
63. De hac igitur gratia lilii, in quo Vitis nostra xuriam pertrahunt carnis, utpote quando inordinala
floruit, locuturi, videamus, vera luce nos illumi- dileclionc et delectatione cogitant viri de mulieribus,
nante, quare tanta virtus per lilium figuretur. Et vel mulieres de viris: quia stulti homines amorem
manifeste quidem occurrit, quia propter eandoris B ' appellare praesumunt, quod verius odium posset
ap-
munditiam, qua ille flos caeteris floribus est praela- pellari. Est et luxuria ciborum et potuum, cum lau-
tus. Hinc sane munditia virginalis merito figuratur tiora et delicatiora propter solum saporem quserun-
lypo lilii. Nullus prseterea alius flos vcl ipso prospe- tur, non propter sanitatem adipiscendam. Posset
ctu tantum prse sc fert gratise, quantum hic unus : quis uti delicatis cum raoderatione: quod tamen
quare merito mundissima , et omnibus piis gratiosa diflicilcobservatur. Siraile judicium est de his qui
virginitas per hunc figuratur florem. Quibus itaque vestimenlis dclicalis uti desidcrant.
laudibus te eflcram, o virginalis candor? Prorsus 65. Perditur proprietas lilii et virginitatis decor,
nescio. Atqui nescientem me doceat singulare illud si radici desit albedo, et cogitationi virginalis mun-
LiUuin, increata Dei sapientia Dominus Jesus, uni- ditia. Nam si corpus extrinsecus sit mundum, et
geniius Patris Filius, et unicus filius lilii singularis, cogitatio intrinsccus sit polluta ; jain non virtus, scd
ii est, castissimse Virginis matris, 453 Quse ln livpocrisis appellanda cst. Hoc tamen sciendum,
roiifiiiio ulriusque legis votum consecravit perpetu;e teste Gregorio(Moral. lib. xxi, c. 25), quod cogita-
et integerrimae virginitatis. Doceat, inquara, me, tio quantumlibet immunda mentcm non polluit, cui
(jitomodo pcr considerationem lilii materialis, lilii . ratio non consentit. Quis enim cogitationes suas ila
Virginaliscircumstantias agnoscere valeam. Propter refrenare potest, ut non qualibct iminunditia titille-
has ergo proprietates quas jam proposuimus, ipsum tur? Sedconlinuo talium cogitalionum insullus sunt
lilium maleriale in radice et trunco, foliis, et in his reprimendi; ut unde sperabat se hoslis vincere,
aliis flosculis qui inlra illum concluduntur studio- per hoc magis victus abscedat. Quod fit, quoties pra-
sius investigarc curemus. Speramus enim , quod bis vis et immundis cogilationibits attracti, statim ad
oranibus specialiter consideratis, commendationem signum crucis, ad passionis dominicse recordalio-
perfeclsevirginitatis invenire possimus. ncm etlacrymarum subsidia confugimus, etsuo ttio
in bello fortes effecti liostem ferimus.
CAPUT XIX. 66. Non solum autem alba, sed et candida sive
De rudice lilii, id esl cogitationibus in corde taten- splendida est radix lilii. Candore autcm sive splen-
tibus. dore hilaritatem animi videtur designare. Sunt au-
64. Radix lilii commendalur in tribus : alba est, tem nonnulli, qui bona quidem opera faciunt vel
splendida esl, tractabilis est. Quid aulem per radi- coactione, vel necessilate, vel consuetudine; sed ad
cem in lerra latentem, nisi cogitatio latens in corde hsec agenda nulla alacritate moventur, quod vitium
figuratur? Per albedinem ergo radicis munditiam D ; propric acedia dieitur. Et hoc quidem vitio rcligiosi
cogitationis accipimus. Quid ergo munditia carriis, homines maxime affligunlur. Nam sseculares admo-
sine munditia cogitationis? De hac proecipit Domi- dum pauci, et si hoc sit vitium, non advertunt.
nus: Lavamini, inquit, mundi estole. Nam ne exte- Mundo enim alligali, spiritualis vitii vix possunt
riorem munditiara iutelligeres solam, subjunxit: Au- apprehendere nomen : cum tamen hoc vitium inter
ferte malum cogilationum vestrarum ab oculis meis septem principalia nominelur. Nunc ergo spirituali-
(Isai. i, 16). Perversse enim cogitationes separant bus 454 loquamur, qui hoc vilium possunt intcl-
a Deo : et sicut Verilas testatur, De corde exeunt, ligere. Vitium acedise est, quod quemdaro torporem
cogitalionesmalm, homkidia, adulteria, furla, bla- incutit animo; ut ipsi omnia exercisia spiritualia
sphemim,et caelera,quw]coinquinantIwminem(Mallh. quasi insipida videanlur, et in grave toedium con-
xv, 19, 20). Sunt aulem cogitationes nigrae sive vertantur. De quo taediodicit Psalmus, Dormitavit
pollutae,nempe diabolicse, miindaiioe,carnales. Ctim anima meuprm tmdio (Psal. cxviu): et alibi, Omneiu
aliquis se alio meliorera seslimat, cum alii similis escam abominula esl anima eorum, et appropinqua-
c»se videri vult, qui eo major est; vel cum non verunt usque ad porlas r.iortis (Psal. cvi, 18). Tan-
vuJt subjcctus esse ei qui sibi prselatus est diabo- tum quippealiquando affligiiur hoc vitio anima bo-
norum, ul eliam omnem escam, id cst omne spiri- A verbum, sed halie sustinentiam, ul merearis el tu
luale exercitiuni, abomiuetur, ut ncc orare, nec le- audire, Sicut lilium inter spinas, etc.
gere, nec ineditari, nec opus manuum libeat excr- 68. Nec lainen lisec diciinus, ut lacite transeat
cere. Imo eliam appropinquaut usque ad portas mor- omnium perversilas, et ut non
corripianlur inquieli,
tis, id est, ut etiaro ipsius vitse faslidiuhi habentes vel uttumidi non comprimantur; imo qui ejusmodi
morle finiri desiderent, cum sancto Job dicentes: sunt, reprehendendi veniunt, ut ne amitlalur tra-
Twdetanimam meam vilw mew? (Jobx, 1.) Huic ctabilitas luse
radicis, qui vis esse lilium. Sed se-
gravi vitio medetur jucunditas, quae per nilorem cundum Apostolum argue, obsecra, increpa, insta
radicis lilii designatur, et refonnat segrum animum
opporlune, importune, in omni mausuetudine el pa-
ct abjcctuin, ct ad mcdilationcra incitat spiritualcm, tientia
(II Tim, IV,2): quasi dicat, Ita fortis exerce
et reddit desideriura laborandi, orandi, legcndi; ut zelum
disciplinse, ut lenitatem non perdas interius in
cxsultet quasi gigas ad currendam viara, et cum raente, ut revocando
perversum, tu ipse quoqtie non
Psalmisla dicat: Viam mandutorum tuorum cucurri,
pervertaris. Sunt autem quandoque maloium vitia
cumdiiatasti cor meum (Psat. cxvin, 52). Curritur
arguenda, quandoque tacite sufferenda, secundum
quippc via uiandalorum Dei, cuin cor dilatalur, id quod uniuscujusque, qui talis est, utilitati vidcris
cst, spiriluali jucunditale aperitur. Diciturenira na- expedire; quia non omnes segroti uno genere medi-
turaliler tiinore et trislilia cor claudi, securitale cinoecurantur.
vero et loelitia aperiri. Quantura, putas, convenit
hsec virtus hilaritalis virginibus sacris, quse gau- 455 CAPUT xx.
diuin hujus inundi el ouinein ornalum sseculi con- De trunco liiii, seu proposito bono, quod e radke bonw
tempserunt propler amorcm Dominisui Jesu Chri- cogiiationis exsurgit.
sti, ut quotl dcesl cxtcrius, inleriusimplcatur? Gau- 69. Sequitur videre de trunco lilii, in quo liia
delc crgo iu Domino scnipcr, quia vana gaudia eje- considerantur, rectitudo, fortitudo, Iongitudo. Trun-
cislis. Iteruni dico, gaudcte, quia vero gaudio adhoe- cus ergo lilii a radice exiens, esl proposiluin bonum
rero nieruislis, ct in cogitalionc cordis vestri hilari- cxiens a bona cogitationc. Cum cnim bona cogita-
lalis nitorem sempcr haberc. Hilarem cnim dalo- veris, si convalescant illa in te sicut radix in terra,
rcm diligit Deus, dalor singularis ct ver;c bilaii necessitas exigit ut ea quse cogltalioniplacent, pro-
tatis. ponas ad affcctum boni operis perducere : et sic sta-
67. Est et tractabilis radix lilii, per quam virtu- lim habes truncum lilii, id est boni, hoc est, bo-
tem niaiisuetiitlinisiniclligcre dcbcinus. Sciinus eiiini num propositum a bona radice et cogitalionc pro-
quiin plurimos esse qui caslilalis virtule proeemi- ccdens.
nciii, scd ita lcvi causa, imo sine onini causa nio- CAPUT XXI.
veri consucveriiul ut lam sibi quam aliis, in quos
coininoveiilur, fiaul niniiiim onerosi, semper exa- De rectitudine lilii, id eslt recta inlenlione.
cerbaiuin aiiimuiii gercnles cx onriibus quae ca- 70. Necessaria est buic trrinco boni propositi rc-
piunl visu vel audilu. Non deccl boc virginem ChrU ctitudo, id est ut recta intentiOneproponamus Imiiiiiu
sli, qui dic.iteldoeel, Disciie a me quia mitis sum facere pro illo; non terrenas divilias, non humanos
ethumiiis cordc(Matth. u,29);ctqui inilibus pro- favorcs, nec honoris transilorii exccllentiarri reqtti-
iniltit bcaliludincra, diccns, Beali miles, quoniam rcntes. Astutus enim ille serpens, id est salanas,
ipsi possidebunl lcrram (Id. v, 4). Quid crgo imnii- rum principio bonse cngitationis non polest resis-
tcs? Exsules enint in lerra. E qua? Dequa scriptum lcre, ponit insidias in via, quibus intentioncm boni
cst: Plucebo Domino in terra vivcntium(Psal. r.xiv, propositi possit evertere, el per truncum perversum
1
9). Qtsidprodcsl castilas ab illa terra cxsulantibus? ipsani quoque radicem bonaecogitationis amaresccre
Non sunl illa nrofccto lilia, quibus haec proprietas faciat. De his insidiis conqucritur Psalmus : ln via
dccst: unilc iion pcrlincnl ad istud perfcctissimum rj huc quu ambutabam, absconderunt superbi taquenm
liliuin, beiiigiiuni Jcsuin, uqtii de se tlicil, Ego fios mihi (Psal. CXLI,et cxxix, 6). 0 quanti istis laqueis
campi, et litium convallium. Quoe sunt illa lilia ad capli et decepti sunt! qui bona quidem bene ini-
ipsum pertinenlia? Audi. Sicut lilium inler spinas, tiantcs, tandera cxterioribus cogitationibus acceden-
sic amka mea inler filias (Canlic. u, 1, 2). Tracta- tibus.propositi sui rectitudinem deseruerunt,oranii:o
bile el lene est liliuni: pungcntes et durse sunt, pervcrsi; et per bona opera sua, vel divitias, vcl
spinse. Nou perdil liliuni suam lenitatem, Iicet per- honores,vel voluptates terrenas semel adepli, primaj
ferat spinarumasperitalem. 0 quam malse filiae per intentionis sunt obliti, et aliud quam Dcum quoc-
cominunionem lidei, spinae per amariludinem mo- rentes, idololatrae facti sunt, dum gloriam incorru-
ruin?Tu ergo si vis esse lilium veruni, si vis a ptibilis Dei, qui solus gloriosus est, ct solus quae-
sponso dulcissimo collaudari, eslo HHuminler filias, rendus, mutaverunt in similitudincm volucrum,
inter illas aniroas quoe cjttsdem fidei, ejusdem pro- bestiarum et serpentum (Rom. i, 25). Quomodo in
fessionis lecum sunt. Sed et si morum amaritudine! similitudinem volucrum mutant gloriam Dei? Qtiia
ct verborum asperitate te pungunt, esto inter talcsi bona opera sua, quaeprius ad gloriam Dei facete
miiis ct traclabilis: lioii exaspcreris ad quodliboti intcndcrunt, intenlionis rcctitudine conimutata pro
677 VITIS MYSTICA. 67S
vana mundi gJoria facere laborant. Per volucres A . CAPUT XXII.
enim, leves et instabiles,et alta petentes, vana figu- Deforliludinetrunci, seu de constantia bonipropositt
rantur. Gloriam Dei mutant in similitudinem be- 75. Forliludo trunci impriroit virtutem, quse for-
stiarum, qui bona opera,.per quoeprius gloriam Dei titudo vocalur. Est autem forlitudo, secundum quod
intenderuiit, prsetereapro carnis implendavoluptate eam hic accipimus, quaedam virtus omnium tenla-
faciunt. Per bestias enim quoe tantum quse carnis tionum sustinens insultus, non earum modo qu.c
sunt sequuntur, voluptas designatur. Gloriam vero molestse,sed etiam earum quseprosperae sunt. Est
Dei in similitudinem serpentum commulant, qui autem hoec virtus trunco lilii nostri, proposito boni
bona opera quse pro coelestibustantum diviliis, et operis, et roaxinie voto virginitalis conveniens:
pro gloria Dei adipiscenda fieri deberent, propterea quia quanto laudabilius est votum, tanto fallacius
operantur, ut ex his terrenas divitias consequantur. el fortius insistit diabolus, ut impediat bene tertiari
Per serpentes enim qui terram comedunt, designan- [al. terminari], quod in bono initio non poluit im»
tur avari, qui tantum lucra terrena sequuntur, et pedire. Talis truncus vere opus est, ut sit fortis
animoesuse ventrem cupiunt implere. contra frigus. Bonum namquepropositum undeten-
71. Hsec sunt scandala, quse in via rectseinlen- tatur, acedia est, qua quandoque, sicut etiam sup: a
tionis gradientibus abscondit diabolus, ut truncuro B dixiraus, in tantum tenlanlur electi, ut non orare
lilii, id est bonum propositum, a sua reclitudine I&eat, nec legere, nec nieditari, nec aliud quidquam
dis«,orqueat.Heulheu! Domine Deus, quis evadet operari eoruro quse sunt qusedam fomenta animse:
laqueos istos? Ecce, ut taceam sseculares",quot quia oratione, lectione, meditalione, seu etiaui ex-
quantosque videmus Ordinura diversorura prselatos, teriori exercitio corporis vires animse rcparantur ei
quos bona sine dubio scimus intenlione nudos nu- conservantur, et augenlur, eisque subtractis animam
dum Ghristum fuisse secutos; et tamen inviti ad languescerenecesse est, et in frigusmortaleresolvi,
proelaturas Iicel attrahantur, non post longum tem- statiraque subintrat luxuria, vindicatqiie sibi sedem
pus, sed statira corrumpunt intentioncm, truncum in anima frigida, et eam pessime suo igne ealefacit.
vitiant, coramutant propositum : ut prselaturis ad Sine autem interraissione nostro Htiovirgini Christi
quas inviti venerant, libenter inhsereant, prseesse orandum, legendum, meditanduro, vel eliam exle-
cupientes.potiusquam prodesse; lautioribus ferculis rius aliquid operandum est, ne in ipsa truncus boni
et exquisitis, voltiplaliventris potius quaro utililati, propositi corrumpalur. Haec enim, sicut ait beatrs
vel divinsevoluntatideserviunt; nonnunquam eliam Augustinus, si cum discretione fiant,ut valetudincm
pecunias congregaredicuntur, non ut spiritualibus corporis non perturbcnt, in delicias spirituales ver-
filiis necessaria, sed ul carnalibus nepotulis et amicis tuntur.
superfluealiquid largiautur! 0 utinam mentiar, Do- 74. Calor quo corrumpitur truncus boni propn-
mine Jesu, utinam raenliar; ut me solo mentiente, siti, saeculi prospera sunt, in quibus niiuis insidia;
omnes in rectitudineet veritate persistant. iiiimicorum latent. Multos enim inveninius, qui ad-
72. Vobis autcm, o virgines Christi, humilitatis versis resistant, quia in illis tentatio est manifesta.
virtutera, quam saepiusvestroecharitati commenda- Saraumest corpus, adversitates animi quoeenervant,
mus, ad propositi nostri rectitudinem pro maxima et tentationes sedataesunt. Quid supercst, nisi secti-
parte putamus suflicere.Dum enira in tantam allitu- ritas? Cave, cave : vse huicsecuritati, voepaci huic,
dinem castitatis ascenditis; 456 laborat adversa- de qua dicit ipsa Veritas : Dum fortis armaius cus-
rius vester satanas, ut vos ab illa deflectat. Clamat todit atrium suum, in pace sunt quw possidet (Luc.
enim nobis ssepe,imo seroper suggerit vocem illam, xi, 21). Time ergo dum omnia prospera sunl et
dicens : Incurvare ut transeamus (Isai. u, 25). Quid tranquilla, ne ille forlis arraatus satanas sine rcsi-
est, /ncMreare.'Flecteintentionem tuani ad terrena, stentia possideat te. Noli dicere apud te, quod dixit
quam ad coelestiaerexisti, ut pateat nobis transitus ille dives, cujus ager uberes fructus atlulit, Anima
per te, ut conculceraus te. Ne consenlias inimico j) tnea, habes multa bona reposila in annos plurimos;
tuo, o anima casta, virgo Christi, amica sponsi tui, comede,\bibe,epulare (Luc. xn, 19); quia cum dixc-
ainici tui sponsa, ne consentias, ut ne incurveris. rint, Pux et securilus, tunc repentinussupervenieleis
*locest, nihil terrenum quaeras, non laudes huma- inleritus, et non effugienl(I Thess. v, 3). Tu vero si
nas, non honores, non divilias terrenas : quia si ad vis pacem et securitateinveram habere, vide ne un-
haec declinaveris, transibit per te mendax ille, tequam securus sis.; sciens pro certo nihil tibi tam
que conculcabit et premet ac elidet te, et juguin timendum, sicut prsesenlem pacem, quoesine dubio
iniquitalis suae iraportabile ponet super te, si abje- aeternum generat timorem. Neque eniin omnibus
ceris jugum Cbristi leve et suave. 0 quam insen- sanctis melior es tu, qui in tentationibus probati et
sati, qui rectitudinem intentionis suse sic incurvant, perfecti sunt. Quis melior beato Job, cui ipse Do-
ut accipiant illum teterrimum et iniquissimum sa- iiiinus testimonium perhibuit, quod esset vir sim-
tanani, sessorem suum, abjecto illo pulcherrimo et plex el rectus uc timens Deum,et recedensa malo, et
optimo primo rectore Doroino Jesu, cujus, ut ipse cui similis non erat in terra? (Job i, 1, 8.) Similc
asserit, jugura suavissimum est, et onus levissimum vide in omnibus Deum timentibus, AposloHs,mar-
(Matlh. xi, 50). tyribus; quanta passi sunt tormenta, ut securi per-
679 VITIS MYSTICA. tW
vemrent ad palmam regni. qiii fortes facti sunl in A ^ vigilise,intolerabilis labor sine requie, duritia iecl*"
bello (Hebr. xi, 54), noli in jJros|)eritate. rum,laboris assiduitas,et super omuia abvenuntiatfis '
75. Tempestates autem truncrim lilii nostri ini- proprioevoluntatis, cum periculo falsorum fratrum,
pugnantes, manifeslae adversitatcs sunt; in quibus duritia prselatorum. Ecquis omnia enumerablt? ln-
quaereiidum457 e9t unicum et singulare reme- numerabiles sunt hi vermes pessimarum suggcslio-
dium, iHeoplimus medicus, dux non seducens, rex num, truncum boni propositi gravissime corrodea-
suos erigens, atiiteta forlissimus, in suis et pro suis tcs. Omnino resistcndum est his vermibusf'omninOj
pugnans et vincens, et inde victores coronans Do- elsacrarum Scripturarum lalionibus suntenecandL
niinus Jesus.QuidqUaeris.quod in illo non invenias? 77. Vermis igitur qui indiscrete adeo cbaritatem
Si aegrotuses, niedieus est. Si cxsulas, dux est. Si et misericordise compassionem persuadet, occiden-
desolatus es, rex est. Si impiignaris, pngil cst. Si dus est uiiguento dominicse sententiae, dicentis : Si
sitis, potus est. Si alges, vestiinentum est. Si trista- quis venit ad me, et non edit patrem et mutrem, et
ris, gaudium cst.Si Oblenebraris, ltix est. Si orpha- uxorem el filios, et fratres, et sorores, udUucaulem
nus es, pater est. Sponsus est, amicus cst, frater est, et animam suam, non est me dignus (Luc, xiV, 26).
suroinus, Optimus, niisericordissirous, fortissimus, Qaaliler autem diligendi, et qualiter odiendi, per
pulcherrimus,sapienlissimusest, omnia sinefinegu- B * vaccastrahentes plauslrum cum arca Domini pei-
bernans. Quid autem laboro? Oninia quoevelle poles docemur : quarum vituli dum essent reclusi domi#
ctdebes, est Doiiiinus JesusChristus.Dcsidera hunc, ipsaevaccsearcam gestantes et recto itinere pergen-
require hunc. Qtiia hoeeCstilla una pretiosa marga- tes Belhsames, cura audirent voces vitulorum, de-
rila, pro qua ernendaetiam vendendasunt omnia quse derunt quidem mugiluin, qui erat signum naturalis
tua s>mt; qua habita nullius lempestatis procellaro affeclus nec tamen se ab arrepto semel itinere de-
limebis. Sit ille finis propositi lui, sil in illo posita flexerunt (/ Reg. vi, 10-12). Tu vero si jam portas
forliludo tua, non in viribus tuis, et niillo raodo con- sive professione aperta et solemni, sive occulto pro-
fiingeris; quia ipse, el non alius, est verissimus et positojugura Domini, id est Regularn quamcumqtie
oplimus consolalor adversitaluin et pressurarum. per Spiritura sanctum a Patribus institutam ; s.i te
CAPUT XXIII. pradictorum vermium suggestiones incipiunt corro-
De vermibus qui corrodunl truncum, id est, malis dere, 458 imitare vaccas AUophyloruniporlanles
suggestionibusbonumpropositumcorrnmpenlibus. arcam Domini : redde mugitum, id est signum af-
70.Vermestruncuin boni propositi corruropenies, fectus,'hoc est, condole, compalerc, consolare cos
Btint tcnlationes intrinsccae, quae tanto viciniores qui naturali amore conjuncti sunt; nihilo lamcn
^
suut, quanto familiariores, socpesub boni specie bo- minus serva viam incceptam, boc est, perfice bo-
nuiii propositum corrumpenles. Est enim aliquis qui num propositum dirigendo pedes tuos versus Bcth-
de bonaecogilationis radicc, boni proposili truncum sames, versus Domum solis, hoc est, ad coelestem
emisit. Proponit omnia quoemundi sunt relinquere, patriam, ubi est summa et spiritualis habitatio solis
ut nudus Chiistitra iiudum scquatur; sed nascitur nostri DominiJesu, qui esl sol juslitiae, qui in illa
intrinsecus vermis pravse suggestionis, dicens ita : domo Iucet in vinute sua, habitans lucem inacces-
Indotala libi soror est, paupercula matcr; sunt fe?- sibilem. Sic sunt odiendi amici, ut affeclusamoris
tassis fratres, vel filii, sive alii quicumque saiici, erga illos conservetur : sic sunt et amandi ut eariim
rei faroiliaris inopia laborantes, qui de te solo psn- amor nequaquam amori Dei prseferatur. Imo nec
dent, te unuin respiciunt: quos si reliq'icris, autt animseuostraecoramodum amori illius proeferre de-
inciidicabunt turpiter, nimiruro in tui generis op- bemus : Sed tanquam odisse animas nostras affli-
probrium ; aut furtive, vel violenter certe rapientt gendo illas jejuniis, vigiliis, castigationibus, ut do-
aliena, et sic in corp6rc simul et in anima peribunt. ceamus eas dominicis obcdire prseceplis. Eos quo-
Quod si tu, qui bis poteris subvenire manendo inj que quorum inopiam implere possemus in saeculo
possessionetua, hos in certo periculo reliquisse vi-,. p permanendo, eidem commendabimusconservando-,
deberis, et clausisse viscera tua ab eis, quomodoj qui est Rex regum, et divesin omnes qui invocant
cliaritas Dei manet in te? Ergo ut maneas in chari- euin, oratites ut eorum statum ita guberiict, sicut
late, manc cum illis; quia sine charitate nihil pro- scit eorum saluti expedire.
derit libi, quidquid agas. Quod si libi etiam prodes* 78. Caeterum vermes suggerenles austeritater*
set, melius tamen esset ut multos tecum, quam so- vitoeregularis, velocitcr necabuntur, si mentem no
ium tc servares. Nunquid prseceptumest alicubi ai stram myrrba, id est amaritudine dominicaepassio-
Domiuo, inuuduni oiiinino ab omnibus relinqui ? nis, curaverimus inungere, cai quidquid pati polue-
Quin et magis operibus misericordise comroenda-- rimus comparatum, aut parum, aut nihil poterit
bunlur elecli et salvandi in extremi examinis dic. scstimari. Sunt autem hi vermes maxiine importuni
Quid ergo quoerisextra mundum, quod in rnundo a proposito virginali, eo quod magister vermium
inelius habcre poteris ct securius? Addunlur hiss Beelzebub, qui primitus Evam virgincm leviter sup-
vermibus alii vermes mortiferi, scilicet dillicultas s plantavit, se modojure doleat a virgunculis utrius
claustralium proeceptoruin, et quod major est ca-- que sexus toties supplantari. Vide ergo et praevide,
sus, ubi allior gradus; ciboruin parcitas jcjunia,i, et proecave vermes libi insidiantes, virgo Chrisli.
€S1 VITIS MYSTICA. 682
Cum enim nonnunquam cogitaris te ad perfectam A rare volenlibus siinimc necessai est. Sed quia de
staturam casti liiii aut pervenisse jam, aut facile virtute perseverantioe supra iu tractatu sexti folii
perveuttirum; excute ac depelle abs te vermes istos diffusius locuti sumus, hic brevius aliquid dicemus.
suggeslionum noxiarum, et imminentium trunco Videtur autcm bacc virtus plurimum commendanda
pariter ct radici tui lilii, tibique per suggestionem in virginibus, maximc sexus feminei, quarum tani
dicentium : Quid agis? quorsum deflecleris ? Nun- aniinis, quam corporibus qusedam infirmitas et de-
quid florem juventutis tuoe vis cxstinguere ? nun- bilitas longanimitati sive perseverantioe contraria
quid dulccdinem maritalis copulae non experiens ? naturaliler est inserta. Sed benedictus Deu.-, qui
nunquid filios cbarissimos et lilias solatii tui, et su- hodierna die etiam infirma mundi elegit, ut confun-
perstites vitse ture non habebis ? nunquid ministro- dat fortia, et animis virguncularum tenerriinariim
rum fidelium servilio carebis? Stultum est iter quoi se ipsum proponit defensorem, ut illiuspiimi et
aggrederis : iinitare parentes luos qui te genuerunt. fortissimi corruptoris, autiqui serpentis dico, caput
Gigne et tu filios, et secundum institulionem doini- elidat, qui humillimis Christi virginibus insidialur.
nicam conjugiofruere, qui de virginibus prseceptum Quis sanoementis prsegaudio non exsiliat, cum jam
non dedit. tempora nostra tot videat virginum liliis redimiri,
79. lnsidiosi vermes sunt hi, o virgo Christi, in tanta forliludine non sua, sed sponsi sui contra fu-
quorum faciem conspuendum est tibi. Si hos cura- rorem draconis infesti viriliter dimicantibus, et
veris cvadere, diligenlius intuere quis sit Jesus triumphi coronam merentibus ?
Cbristus, o anima virginalis; utrum virgo, vel con- 81. Gaudeo ego plane, cum jam nec in vicis nec
jugatus, cui Virginem matrcm commiserit, quem in civitatibus, nec in claustris lilia ista desint, imo
familiarius dilexcrit. Quid opus est multis ? Virgo cum et multa deserta et invia claustris virginalibus
est Christus Jesus natus de Virgine, qiiam virgini sint repleta, ita ut vere dicatur quod germinent
commendavit purissimo, hoc est, beato Joanni, campi eremi , germen odorem Domini. Etenim
quem spccialis ptoerogativa caslitatis ampliori dile- ascendunt de deserto virgunculoe, virtutum deliciis
ctione feceral dignum. Hic Jesus Chrislus sponsus allliieiites, innixse non super se, sed super dilectum
Lius libi sequendus potius quam parentes, si vis suum, et longanimiter exspeclantes sponsum suum,
florem juvenilem animae tuae conservare, qui nun- quando veniat: ut cum clamor facius fuerit, aptent
quam veterascit. Virginilas enim nunquam decidet. lampades suas, et intrent cum eo ad nuptias sem-
Si aulem de ilore corporali vis agerc, nunquid non piternas, ubi jucunditas et exsullatio thesaurizabit
magis llorentvirgines animo simul ct corporc, quam , super ipsas, et nomine oeterno hsereditabit illas Do-
qui corrupli? Imo vero virgines tam in eorpore, minus Deus nosler. Vos igitur, o virginesChrisli, ne.
quam in anima vere florent, singularia lilia lilii sin- deficiatis in exspeclatione Christi. Aderit enim citis-
gularis : qui, ut firmiler spero, et in hac mortali vita sime sponsus vesler, qui idcirco adventum suum
suis liliis abundanliam suae suavitalis abundantius differt, ut cum caeleris bonis operibus vestris, ve
quara coetcris eructat, quia in his similitudinem strae etiam donet exsnectationi coronam. Scio,
suam videt distinctius expressam. Quocunquc enim quamvis expertus non sum, quomodo geraatis, quo-
Chrislus pergit, vrrgines sequuntur , fecundoeque modo compungamini in illo purissimo cubili cor-
fiunt, de spiritu ipsius concipientes boniim proposi- dis vestri. Ne deficiatis in bono proposito vestro, ut
tum, et bona opera parientes, quae iiunquam mo- ad consummationem boni operis et perseverantiam
riuntur ; sicut generalio terrena in peccato concipi- pervenire possitis, per quam coronam mereamini
tur, m tristitia paritur, et anxietate nutrilur, cum sempiternam.
dolore tandem amittilur vel deseritur. Non tales CAPUT XXV.
erunt filii tui, o virgo Christi, non sic. Neque enim De litii circa truncum, id est, de verbis piis
foliis
unquam morientur, unquam amittentur; imo sera- et frucluosis virginum.
per sive morientem, sive vivenlem sequentur te, j) 82. Jani de foliis quse circa truncum sunl videa-
tuebunlur te, et in vitam oeternam perducent te. mus. Folia igitur, sicut supra dixiinus de foliis vitis
Multi ergo filii, et multo meliores deserfse, id esl (cap. vi, n. 28), verborum figuram habent. Circa
virgines Christi, qui ad preesens deserti videntur, quae folia considcrandum est, quod semper sunt
magis quam ejus quae habet virum carnalem. Si virentia inferius, ct circa terram majora sunt el
baecet his similia frequenterad inentem reduxeris, plura, quam in superiori parte; et quod super-
morientur procul dubio in te vermes malarum sug- posita apostematibus, rumpunt et mitigantca. Ni-
geslionura, nec 459 ai' corrodendum truncum mirum his foliis similia debenl esse verba virginum.
boni propositi tui, tucnle te spouso tuo, aliqtio rnodo Viriditas igitur foliorum, virtutem verborum signi-
proevalebunt. ficat: videlicet ut nullum verbum proferatur ab ore
CAPUTXXIV virginis Christi, quod nihil in se virtutis contineat.
De longilndine Irunci, seu de virtule longunimitatis, Ut resecentur hic non solurn verba turpia, scurri-
el perseverantia in bono proposilo. lia, jocosa, luxuriosa, superba, iracunda, detracto-
80. Longitudo trunci in lilio, quoe in altum crecta ria, adulaloria, sed etiam verba superflua. Verbum
est, virtutero longanimitatis insinuat, quae perseve- enim superfluum, id est otiosum, folium aridumest.
PI-TROL.CLXXXIV. 22
Folium vero anauni, folium lilii ncn est. Si crgo A fis.morte moriemini(Gen. n, 17), mortevidelicet ani-
vis esse lilium, habeto verba virluosa, folia viridia, mae: vel,ut alii exponunt: Jtforietnint,id esl morta-
<Ie quibtis scriptum cst : Folium ejus non defluel les efliciemini,scilicet, ut necessitatem tunc habea-
(Psal. \, 5). Vis auieni vidcre, quod vcrbnm otio- tis moriendi, qui modo potestis non mori. Si enim
jsum folium aridttm est? Audi ipsam Veritatem, Do- in obedientia perroansissent, mortui non fuissent.
ininiim Jcsura : Omne igilur verbum otiosum quoi, Canlavit et Adam canticum excusationis in pcccalo,
ioculi fuerint homines, reddent de eo rationem i» dii cum dixit: Mulier quam mihi dedisti sociam, dedit
judicii (Malth. xn, 56). 0 quantus terror! Judci mi'ii, el comedi(Gen. m, 12) ; ac si diceret: Tu po-
sapientissiinus, qui numerat omnes pluviaegultas lius accusandus esscs, qui talem mibi junxisti mu-
discretor omnium cogitationum omniuro hominum lierem, quoeme ad peccandum induccret.
a primo Adam usque ad ultimum, qtti erit in fim 84. Cliarissimi, vetera cantica sunt hsec, canti-
sseculi, vult audire rationem verborum oniniun cum superbioe,canticum detraclionis, canticum du-
otiosorum, cum sederit in sede majestatis judici bitationis, canticum mendacii et canticum excusa-
sui, ubi non jam 460 misericordia, scd judiciun lionis. Cavenda sunt, et per omnem niodum cavcnda
cantabilur Domino. Quid tum miseti et miserabilei hoec cantica, o virgines Christi, si novuni vultis
faciemus? Sapienlissinius es, Dominc,fallinon potes , B canticum dccanlare. Sed neque aures vestras tali-
justissimus es, corrumpi non potes. Tempus mise- bus canticis aperietis, qui vocem Christi specialius
rendi tunc proeterilumerit,quia judicabis orbem terra ct familiarius audire desideratis. Vivit adhuc ille
in aequitate; judicabis populos in justitia, qui priui malignus serpens, et sub virginea facie, id cst sub
per misericordiam pcpercisli. Quid ergo dicam? Mi- specie bonse collocutionis, suae malignitatis vcncna
serere, quaeso,dum tcmpus est miserendi, Pater mi- distillat. Cantat adhuc in cordibus auditoium suo-
sericordiarum, utnon judiccs me in tcmporejudican- rum canticum superbiae, cuni illis lalenler suggerit,
di.Pone custodiam ori meo, et ostium circumstantia ut ad honorcs el dignitatcs et praelaluras aspircnt,
labiis meis, ut non solum a maledictis et turpibui vel propter nobilitatem, vel propter scientiam, sivc
declinem, vcrum etiam otiosa verba devitem; n( etiam propter bonitatem suara. Qttin ct his dccepttis
de illis me oportcat in die judicii reddere rationem fuit ipse, qui se prselatum in nobilitate pulcliritudi-
ubi jam non de bonis et viridibus foliis verboruin nis, et sapientia, el virtulibus, aliis vidii cboris an-
scd dc malis aridis ratio est reddenda. geloruin . et piorupit in canticum supcrbioe, pcr
83. Quid est autcm verbum otiosura? Otiosunr quani cecidit; et alios cadere facit, quotquot scctim
est vcrbum, tcste Gregorio, quod ralione justx ne- idem eanticum cantare prsesumunt.
cessilatis, vel intentione piae ulilitatis caret (Moral. CAPUT XXVI.
lib. vn, cap. 18). Quidquid ergo hiqueris, nisi inten-
das alicui prodesse, otiosum cst. Quis de his omni- De novo cantico virginibus canlanao.
Lus reddere potest rationem? Modcretur ergo omnis 85. Non ila cantavit novi canlici imitatrix mater
homo liuguam suam, sed praecipuevirgines Christi; Chrisli, verura liliumvere viridantibus foliisrcdinii-
nt sciant, quando vel qualeni proferant sermonem. tum. Vis videre folia ejus? vis audire caiilicum
Non enim decet ex ore cantaturo canlicum novum ejus? Exallata, et supra quam dici aut cogitari po-
sponso suo, aliquod verbum procedere quod illi test, toti 461 mundo coelisque proelata, non as-
cantico sit conlrarium. Quid esl ergo canlicum no- cendit supra se, sed cantavit canticum humilitalis,
vum? Canticuro charitalis. Quare novum? Quia ini- quod et charitatis est, quia charitas non inflatur.
tio saeculi a prirois creaturis canticum fuit vetus, Eructavit de corde suo inebrialo verbuni bonum
canticum contrarium charitati. Vis ergo nosse \ et suave, canticum novum virginibus cantandum.
Canlavil augelus periturus in coelocanticum supcr- Et quid ait? Magnificatanima mea Dominum (Luc.
biae, dicens : Ponam tedem meam ad aquilonem, et i, 46). Vide, quam contrarium est canticum hoc
similis ero Allissimo (Isai. xiv, 13, 14). Cantavil _ cantico angcli ruiluri. lnccepit ille in alto, ac proin-
postea detractionis canticum in paradiso, cum accede in ima non descendit, sed corruit. IncoepitMaria
dens ad mulicrcm ait: Quare prohibuit Deus vubis, ati imo, ut in altum sublcvarelur. Magnificat hsec
ne comederetis de ligno scientiw boni et muli? lan- Dominum, non se; Iicet insestimabiliter exallata,
quam diceret: Mala intentione prohibuit. Canticum servans quod scriptum est : Quuntomajor es, humi-
dubitationis canlavit mulier, dicens : Ne comeda- lia te in omnibus (Eccli. m, 20). Undeet super om-
mus, et forie moriamur. 0 forte, quanlum infirmi- nes choros Angelorum meruit elevari. Magnificavit
tatis nobis induxisti! Videns autem diabolus mu- se ille supra Dominum, unde infra omno quod cs!,
lierem dubitantcm, prorupit ad canticuin mendacii, meruit prsecipitari.Exsultavit spiritus huroilis Marioe
dicens: Nequaquam moriemini (Gen. m, 1-4). One- in Domino Jesu suo ; unde oleo loetitiseproe consor-
quam, o nequam, ubi est modo tuum nequaquam? tibus suis inungi promeruit: exsultavit slulltis ille
Ecce mortui sunt duplici morte, quos dixisti neqtia- angelus in se; unde luctu perpetuo meruit condcm-
quam morituros. Nequaquam,iiitjuit, moncmim.Ma- nari. Gloriatur ista humilitalem suam esse respe-
lum et vetus canticum hoc verbum veritati contractam ; unde habebit fructum in respectione anima-
riuin. Dixerat esim Deus : Quacunquedie comederi- rum sanctarum : gloriabatur ille in multitudkie
virtutis suae; unde perpetuam despectionem incur- A quas ipse fecit. Fecit ipsepriroo te secundum se, et
rit. faclus est postea secundum te. Fecit ipse te prior
8C. Vos ergo, o virgines Cbristi, viretc in foliis, ad imaginem et similitudinem suam, et factus est
in verbis cbaritatis, humilitatis et paticntiae. Se- ipse posterior homoad similitudinemtuam. Verbum
qttimini lilium illud praecipuum, Matrem summi enim caro factum est (Joan. l, 14). Lauderaus crgo
lilii, boni Jesu, ut ipsura solura magnificantes, qui Deum, 462 1u' sectindum se fccit nos. Amemus
solus niagnus est, in ipso, et per ipsum et cum ipso Deum, qtii propter nos factus est secuiidum nos.
mereamini magnificari. Cavete nihilominus canti- Oremus ipsura, ut.imaginemsuam, sicubi deformata
cum detraclionis, quod in paradiso inchoatum est, est in anima nostra, misericorditer reformare di-
canlicum velus et in peccati vetustatem pcrducens. gnetur; niliilominus et corpus nostrum, quod ad
Et videte quantum omnino sit contrarium novo similitudinem et naturam nostram accepit, sic im-
canlico cbaritatis ; cum necessarium sit illum non maculatum conservare dignetur. Et viridia folia, id
diligi, cui detrahitur. Solet enim charitas non oblo- est verba virlutes continentia, proferamus, si qui-
qui, non detrabere; sed polius peccata aliena excu- dem volumus esse vera lilia, quse verba velerum
sare : vcl si forte sit necessarium corripere, facit canticorum non habent, sed qusenovo cantico, id est
hoc non animo malignandi, sed corrigendi. Cavete D I charitati, spei, humililali, et caeteris virtulibus,
et canticum dubietatis; non dubitantes de miseri- convenire noscanlur.
cordia Domini; sed omnem solliciludinem vestram 87. Proferamus folia (et vos prsecipue,o virgines
audacter in eum projicite, quoniam ipsi cura est de Christi, quae a viriditate nomen habetis) quae vi-
" vobis. Non enim crudelis
est, ut permittat vos ca- reant, et quse apostematibus superposita rumpant
dere, si vos in ipsum projeceritis, qui vos ad hoc illa, et levient, et sanent, sanie foris ejecta : quod
hortatur; qui vos propter ipsum omni terreno so- fit quoties incestum ad castitatem, superburo ad
latio scit voluntarie destitutos. Nec dubitetis de iiumilitatem,iracundum ad mansuetudinero, avarum
pcena malis pro suis demeritis infligenda,ne in prse- ad largitatem, gulosura ad sobrietatem, invidum ad
suniplionisvitiumincidatis : nec dubitetis deproemio charitatem, acediosum ad alacritatem verbis bonis
justis conferendo, ne forte desperationis periculum et verilati consentaneis perducimus. Ista vilia quasi
incurratis. Cavete, ne canticum mendacii aliquando ulcera animam gravant, continentia in se venenum
ex ore vestroprocedat,quo veritatis sponsum vcstrum immunditioe el pravaeconsuetudinis, de quibus sin-
spiritualiter laudare spernatis. Perdit os virginis virgulis quia nos in tractatu de foliis vilis exempla po-
ginitatemsuam.quotiesscienterinanimomalignandi suisse meminimus, causa brcvitatis in proesenti
loquitur mendacia contraria vcritati. Cavete nihilo- jndicamus proetereunda.Hoc autem riicimus tantum,
niinus canlicu.m excusationis in peccatis, semper quod considerandum nobis cst, quo vitio unus-
habentes in mente illud beati Joannis virginis veri- quisque laboret, ut secundum laboris sui magnitu-
lati [al. virginiiati] testimonium perhibentis. Fi- dinern et qualitatem, verborum medicmam mini-
tioli, inquit, si dixerimus quia pcccalum non habe- stremus, et similiter de aliis vitiis, sicut supra posi-
mus, nosmelipsosseducimus,et veritas in twbis non tum est. Hoc enim sciendum est, quia non sempcr
esl. Si autem confessifuerimuspeccata nostra, fidelis silenlio studendum, licet cum magno studio silen-
et juslus est Deus, qui dimittit nobis peccata nostra, tium sit servandum ; sed januam oris nostri quan-
et emundat nos ab omni iniquilate (I Joan. i, 8, 9). doque claudere, quandoque aperire debemus, qua-
Ncmo igitur seslimetse sinepeccalis esse : ncc, curn tenus ita taceantur mala, ne c.um malis etiam bona
cognoveritilla, excuset se, sicut stultisolent, adhuc el ulilia taceantur. Quod etiam in petitione sua
hodie loquentes excusationem Adse, ct dicentes : inuuit Propheta, cum dicebat: Pone, Domine, cu-
Mulicr qtiani dedit mihi Deus, seduxit me. Quare stodiam ori meo, et ostium circumstuntiwlabiis
taleni mulierem dedit mihi Deus, quaeme seducat? tneis (Psal. CXL,5). Ostium quippe non semper
Mulierista seducens virum, est caro spiritum no- _ patet, nec semper clauditur; sed in domo sapientis
j
struni adducens ad consentiendumpeccatis, proqua patet sapientibus in nunliis emittendis; claudilur
stulti Deum qttotidie accusant, se ipsos in peccatisi vero pro stultis inlrinsecus retinendis. Sic et os
volvcntes, et dicentes se carnis illecebris non possei nostrum, quod est ostiura cordis nostri, per quod
resistere, quam acceperunt a Deo.Grande valde est verba quasi qtrsedamnuutiacgrediuntur, nuntiantia
peccatum illud, accusare Deum optimum, qui fccit'• quid interius agatur in corde, quod verbis pruden-
omnia Isonavaldc propter te; et proecipueipsum ho- tibus ct utilibus est in tempore reserandum ; pravis
niiiiem prse cscteriscreaturis exornavit. Donumsine; vero verbis quaede malis motibus cordis surgunt,
dubio fecit teDeus bonus , qui fecit omnia boia,, jugiter est claudendum. Tempus enim loquendi, et
bona valde propter te. Neque enim bonus esset, sii tempus tacendi. Nec minus peccat is qui verbuni"
te male fecisset, propter quem omnia fecit, quoe : sublrahil in tempore opportuno, quam qui prava
propter te bona facta valde fecit omnia. Bonumi loqucndo, alios scandalizat. Nimis enim videtur
ergo et valde bonum fceit te Deus. Bonus tu ipse,, avarus csse et invidus, qui verba gratis habita ad
te vere malum facis. Si deleveris in te quod tu ipse; utilitatem proximorum negligit ministrare. Quando
facis, inveniesvalde bonum te esse inter crealuras> cnim putas eum substantiatn propriam indigeiifi
0;i7 VITIS MYSTICA. 688
\ proxnno larglturum, qttae divisa minuiltir, quiverba A dcvitent virgines pudici, si volunt virtutem pudici"
niinqiiam deficicntia non largitur? Pouat ergo Do- tioeconservar.e.Manifestunienim est quod in mul-
minus custodiam ori nostro, ut sciamus qtiando et tiloquio non deerit pcccalum (Pror. x, 19), sed
ijualein debeamus proferre sermoncm : ct ostium paulalim ab otiosis verbis ad detractiones venitur,
vircumstantioe labiis nostris, ut ita 11011 solum ape- donec tandcm ad aperlas conlumelias prorumpa-
riatur, sed etiam claudatur in tempore, ut neutro lur. Argttit autem loquacitatem apostolus Jacobus,
offendamus. Sed supcrposita apostemalihus ani- ita dicens : Si quis pulal se religiosum esse, non
maruro infirmarum verba nostra, tanquam folia refrenans tinguam suam, sed seducens cor suum;
liliorum, saniem vitiorum Domino adjuvante hujus Vana est reiigio (Jacobi 1, 26). Nemo igitur
ejiciant, et virtulum vires valcant insererc audito- sibi de religionis babitu blandiatur, qui adhuc lin-
ribus. guam suatn non didicit religare. Religa tuam lin-
CAPUT XXVII. guam, si vis esse religiosus, quia sine lingusereli-
De fotiis tilii inferioribus et supcrioribus, seu de gatione religio vana est. Unde Patres sanctissimi
frequenlia el parcitate verborum. religionum instilutores, et eorum sequaccs sapien-
88. Quid est autern, quod ipsa juxta terram ma- lissimi, sicut a Spiritu sapientiae docti fucrant,
jora suntet plura, superius vero paucioraet minora, D " districte instituerunt observationem silenlii : non
nisi quod viri justi, ct proecipire virgines, quanto ignoiantcs quia, sicut urbs patens et absque muro-
altius asceiidunt ad culmen virtutum, terrenis cogi- rum ambitu, ita vir qui non potest in loqucndo
tationibus ct cupiditatibus infra relictis, tanto di- spiritum suum cohibere (Prov. xx.v, 28). Et, sicut
sciplinatiores et lanto parciores debcnt esse in ver- Psalmus ait: Vir linguosus non dirigetur in tcrra
bis? Per dimiiiulionem enim foliorum in superiori (Psal. cxxxix, 12). Sciunt etiam homines spiiittta-
parte disciplina verborum intelligitur ; quia disci- !es, qui hoc experti sunt, quantum aufcrat dcvo-
plinati quique quasi circumcidunt et cxtcnuaut tionis, quantum afferat dissolutionis intrinsccu»
verba sua, ne quid in eis pudicilise, vel disciplinae ; frcquens lingtiaeresolutio. Nam, sicut fornax, cujus
eontrarium valeat inveniri, quac indisciplinati etl os semper apertum est, non potest in se retinere
turpcs quicunque omni bonestatc carentia, turgidai fcrvorem, sie ncc cor devotionis in se poterit gra-
ct inflata emittunt. Per paucitatem vcro foliorum,, tiam conservare, cujtts os non fuerit janua silentii
verborum 463 paucitas convenienter accipitur: cuii reclusum. Claudamus igilur os nostrum, ut cum
omnes boni tanto magis studcnt, quanto virtutumi devolionis fervorc Cliristttm devotionis largitoreni
culturseviciniorescxistunt. Unde de fratre quodam,, in fcrventi affectn animi possimus conscrvar*.
qui discere volebat, et quasi in usum reducere lin- 90. Vos autem praecipue, o virgines sponsoe
gusecorrectioncm, legitur quod quemdamper trien- Christi, intrate in cubiculum cordis vestri, et clauso
nium lapidem portabat in ore : de alio vero, qttodl oslio oris vcstri orate familiariter, humiliter, la-
triginta annos non fuerat loculus quidquam. Vide- crymabiliter, hilariter, dulciter, iiducialiter spon-
mus plures, qui, dum inprincipio boni propositi, ctl sutn veslrum , regem vestrum, patrem vestrum,
adhuc quasi vicini terrae, prislina ducti consuetu- et consolatorem. Effundite coram illo, omnium
dine, nec modestiam, nec paucitatem verborumi inspectore cordium, corda vestra; confabulemini
valeant observare, quorum vcrba designantur perr cum illo recordantes illius, effundite super vos ani-
folia lilii juxta terram : procedenle vero tempore,, mas vestras, et terrenis corporalibusque relictis,
gratiaque accedente secundum profectum suum rao- pennis spiritualibus charitatis elevamini: et transite
derantur verba, studentque silentio, ita ut non soluml in locum tabcrnaculi admirabilis usque ad domum
prava, sed etiam otiosa devitent.. Dei, ubi non corporis, sed cordis auribus audiatis
89. Cui autem bonorum slatui mclius competitt vocem exsultationis, et confessionis sonum, festum
discipUna et paucitas verborum , quam virgiriii diem celebranles, ubi intcrna consolatione refectse,
Christi? Nam, si omni homini christianopraecipitur,, TJ j quandoque cum arliculus tenipcstatis et necessitatis,
ut nec turpiloquium, nec scurrilitas procedat ex ore3 tentationis et carnis advenerit, coelestis refectionis
eorum, sed magis graliarum actio (Ephes. v, 4);; recordari possitis, et dicere : Quare iristis es, anima
quanto magis virgo, suo Domino pudicitiam conse- mea? el quure conlurbas me? Spera in Deo, quoniam
crans, ab his omnibus debet lemporibus abstinere?. ? , adhuc confileborilli, salutare vullus meiet Deus meus
Qui suam procul dubio pudicitiam non violavit,, (Psul. XLH,5). Memores estote optinii Doniini Dei,
tanto majorcs debetDominoredderegratiarum actio- memoraminiet deleclamini, et deficiat spiritus car-
nes, quanto raajorem est gratiam consecutus. Bonos s nis vestrae: ut spiritu illius, qui est super mel dul-
enim virgines esse, summum bonum est, et summaa cis, reficiamini, et discatis vilipendere exteriores
gratia, quia ii soli sequuntur Agnum quocunque e collocutiones, postquaro interioris 464 collocutio-
ierit (Apoc. xiv, 4). Quantum vero is etiam a mul- nis gustaveritis dulcedinem.0 quam bonum ct quam
tiplicilate verborum debeat abstincre, quis nonn jucundum, o quam bonum et jucundum est, tecum,
videat, cum loquacitas omnis sit indicium.impudi- o dulcissime Jesu, habitare in unum, tecum collo-
citiae, quae nequaquam potest simul esse cum pudi- qui, tibi revelare causam animse nostrse, tuseque
citia virginati? Loquacitalis crgo vitiuin maximee consolationis responso perfrui! 0 quam bonum est
880 ' VITIS MYSTICA. 690
adteinhabitaniemluceminaccessibilcmducecharitate ; A tur, et per quos verbum Dci audilur. Tales cnim
accedere, cui, si tanturn dux nostra fuerit, nihil ma- non audiuntur propter se, sed propter Deum, qui et
nere polerrt inaccessum ! Novit cor tutim, o dulcis habilat ct loquilur in ipsis : ct cum talibus loquendo
Jesu, chantatis lancea vulneratum, viam facere cha- a nostris socpeDoniino coopcrantc dubietatibus cx-
ritati, cui perpetuo non claudetur. pedimur, a pravis abducimur, et in bono proposilo
91. Accedite ergo ad eum per eum gressibus cha- conlirmamur. Verumtamen in omnibus discretionis
ritalis, et illuminamini: gustate quoniam suavis spiritus optandus esl et implorandus a Doroino, tit
est. Sciunt experti, et bene sciunt qui ex alia parte ipso revelante sciamus, cui spirilui sit credendum,
gustaverunt bonum Dei donum, qui aliquando in cui cordium nostrorum simpliciuni sit cogitatio
cellam vinariaro a vera vite nostra sunl introducti, revelanda, a quo salutis vcrbum audicndum; ne
quam amarum et quam tsediosum sil a dulcediue simplicitas nostra ab astuti serpentis fallacia capia-
contemplationis illius interiori procsentia scparari, lur, qui plerumque mala bonis, et falsa veris, er-
et ad exteriora corporalia vel audienda vel videnda ronea rectis admiscere consuevit.
reduci. Cum enim ille, quantum in praesenti fas est, 465 CAPUTxxvni.
bonus Jesus, discipulis suisfamiliaribus seorsum ab De contemplandisin lilio, id esl decore et excellenlia
aliis fratribus in monle contemplationis educlis, D verm virginitatis.
se coram illis Iransfigurare voluerit, et in veslc can- 93. Jam nunc ad contemplandum florem ipsum
dida dulcedinis et bonitatis suae apparere miranli- lilii veniamus. Vide, o virgo Chrisli,quanla pulchri-
bus, cl solida charitale inebriare voluerit eos, quos tudine praeemineat tuus isle flos, tuum florem desi-
ante visitaverat per timorem judicii, sivepervio- gnans, proecoetcrisfloribus. Vide quantam proeom-
lentiam salubrium lentalionum; quia per flagella nibus floribus qui sunt in tcrra, graliam obtincat
Deus nomiunquam suorum se cordibus reprsesentat: specialem. Vide quantam ab ipso Sponso tuo laudcni
cum ergo, sicut diximus, aliquando se in suorum proecunctis floribus rocreatur. Considerale, inquit,
cordibus transfigtirare dignatus fuerit, ut tristitia in lilia agri, quomodo crescunl. Amen, dico vobis, quo-
gaudium converlalur; si interim dum boec nescio niam nec Salomon in omni gloria sua coopertus est
quomodo aguntur, aliquis exteriorcm requirens skut unum ex islis (Luc. xn, 27). Lege igitur, o
prsesentiam sic sit affectus, ut lamen ab amabilis virgo, et perlege, et saepius relege hoc verbum
contemplalionis monte ipsum cogat descendere; Sponsi tui, et inlelligc quantum in hujus floriscom-
putas illum lalem impulsionem exteriorem patienter mendatione tuam gloriam commendavit. Omnem
ferre, ct non roagis clamare cum Petro, Domine, mundi gloriam sapientissimus ille omnium creator et
bonum est nos hic esse (Mattlt. xvn, 1-4) : et cum conditor unico flosculo tuo cooperuit; nec glorian
Paulo : Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore flosculo, sed hunc flosculum omni glorise prselulit.
worlis hujus?(Rom vn, 24.) 0 quam amaruro est In Salomone enim, de quo legilur quod magnificalus
eis, qui tali interiori refectione saliari noverint, ad est super omnes reges universse terrse in divitiis ct
exteriora rursus atlrabi! Mori videntur sibi, quia honore (III Reg. x, et // Paral. IX), omnes mundi
revera quoedammortis species est a contemplatione glorias debcs intelligere. In flore lilii tui, qui tuam,
vitse, a contemplatione candidi Jesu, a conlempla- omniumque virginum Christi figuram gerit, virgini-
tione faciei illius rutilantis sicut sol, ad has lenes- tatis gloriam contemplare. Si ergo tanlum commen-
bras rursus avelli; et a Mariaedulcedine ad Marthse datur ab ipsa Veritate deeor lilii tui, uteijuste sub-
ministerium revocaii. jiciatur omnis gloria Salomonis, quem non dubium
92. Breviter autem dico, quod quicunque sciunt est secundum magnitudinem glorise suaefuisse uia-
mentis oculos interioribus contemplationibus oc- gnifice coopertum ; quantum putas commendandum
cupare, et linguam animse ad divinum colloquium ipsum esse tuse virginitatis Iilium incorruptum, et
reserare, non solum non delectantur exterioribus nulla in perpetuuni macula corrumpendum , c.ujus
visibus vel colloquiis, verum etiam plurimum fali- T. T) vcl umbra et figura tantum ineruit honorari? Si
gantur. Hi vero qui intrinsecus cseci sunt et niuti, omne operimentum oninis glorise Salomonis non
et contemplalione divina et orationibus devotis potest decori unius materialis lilioli comparari, quis
nesciunt seoccupare, exteriorum sensuum subsidia decor comparabitur tuoeflorenti virginilati, quae est
quaerunt, et longitudinem temporis qua gravantur, luum liliuni verum et speciale? Nullus, inquam:
inulilibus confabulationibfts cxpendere satagunt. quia claritatem alliludinis tui decoris nullus potest
Exterioribus enim collocutionibus velle occupari, decor terrcnus transcendere, quia nec Salomon in
signum certissimura est animae otiosae, quoead col- omni gloria suacooperlus fuit sicut unum ex islis.
locutionem divinam nulla penitus devotione leva- 94. Noli crgo subtrislis canlare, i Rcgnum mundi
tur. Nondum certe ad summitatcm lilii pervene- et omnem ornatum sseculi contempsi propter
runt, qui linguam suam a multiplicitale verborum amorera Domini nostri Jesu Christi (Resp. in Off.
nesciunt sive nolunt rcfrcnare : tantoque altius se Eccl. de SS. Virginibus); i qui tibi etiam in prse-
quisque noverit in virtulum gradibus ascendisse, senti vita decorem dedit oroni mundano decorc ma-
quanto roinus humanis colloquiis delectalur, nisi jorem, lilium integritatis luse sibi conservando, et
fbrte ejusmodi hominum in quibus ipse Dcus loqui- sibi pra; cacteris pulcbritudinibus virtutum specja-
m VITIS MYSTICA. «$|
liter dedicando, et speciali dilectione astringendo. A I enim illi hodie unus,cras alter, deinde tertius et
Videbisluculenter hoc in Cantico amoris, ubi csete- quarlus, et fortassis plures : et quomodo si Ulis
ris floribils pene omissis florem luum ssepiusnomi- moritur, merituin obtinebit virginitalisincorruptae?
nat, nomen lilii ssepiusinculcando. Sicut iilium in- 96. Utrum autcm virgines illae,quoevi opprimun-
ler spihas, sic amka mea inter filias (Canlic. li, 2) : tur post virginitatis votum, nec aliquando consen-
et item,/)i7eciMS meusascenditadareolum aromalum, liunt corruptioni; vel illae etiam, quan antc voliim
ut lilia colligal: et rursus : Dilectusmeusmihi,el ego aliquando ad nuptias aspiraverunt firraa mente,
illi, qui pascitur inter liliu (Canlic. vi, 1, 2). Lauda- licet postca poenitcntia duclaevoto castitatis se con-
bile lilium, amica sponsi; amabile lilium, quod col- slrinxerint; sive etiam illae, quoe post votum ali-
ligitar a sponso. Non enim, ut seslimo, colligitur, ut quando sola voluntale a voloconlinentiaeresilierunt,
ultra marcescat; sed ut in altari aurco ccilocetur, sed rursus ad voticonstanliam rcdierunt, etusque in
quod est ante oculos Domini, id esl, ut collocelurin finempcrseveraverunt: utrtim, inquam, lales virgines
coelcslisanctuario, ut sit ipsum lilium ad ornamen- sint proemiocoronandse, faleor me ex aucloiilale
tum aliorum sanctorum. Dclicatum profecto lilium, nescire. Et hoc niagis peritiorum bominum, vcl
in quo pascatur sponsus : non quod in hoc solo dc- ccrle divino potius arbitrio sentio relinquendum.
lectetur; sed in hoc quadam speciali praerogativaB ' Dico autem magis opinando quain definiendo de
dilectionis, plus aliis delcctatur. Nec immerito. Du- primis, quaevim patittntur; si nunqiiam suoe cor-
plex enim bonum in virginibus, quod in aliis sanctis ruptioni, ncc voluntate, necdelectatione conseiitiiint
non virginibus simplex est. Cum enim tota Ecclesia beato virginali praeniio non esse spoliandas (39),
virgo sit in anima, nullam habens maculam neque quod cx verbis Lucioe(si tamen aulhcntica videan-
rugam, in fide, et spe, et charitale incorrupta, pro- lur) videtur posse comprobari (40). Si eliam pcr
pter quod et virgo appellatur, meretur et a sponso violentiam, et non a coiisenticntibus, castitas virgi-
laudari: quanta laude putas esse digna lilia nostra, nalis amiltitur , spero quod talis amissio castitaiis
quse hic habent tam in corpore quam in anima, ipsis amittenlibus cedat in bonum : quia fortc per-
quod tota Ecclesia habet tantum in anima? Quasi misit eas bcnignus Jesus tali bono spoliari, quod
cnim quidem adeps et mcdulla Ecclesiaesunt virgi- prsescivitipsas non bene usuras. Ulile enim esset
nes Christi: et quadam singulari excellentiaaliorum aliquara, quaepropter virginilatis meritum dcberet
florum sponsi amplexibus familiarius inhacrentes. superbire (41), perdere virginitatem, et pcr boc
i 95. Hoc autem est virginibus siimmopere consi- consequi bumilitatis virtutem.
derandum, qui lilii pulchritudine delectantur, quod ., 97. Cavenda sunl autem virginibus summo studio
flos lUii tam interius quam cxterius albus cst. Quid loca et lempora corruploribus opportuna, iie, si suoe
enim per exteriorem partem floris albara, nisi mun- corruptioni per insipientiam suam occasionein proe-
ditia corporis; aut quid p.er inteiiorera, nisi mentis buerint, ipsaesibi merito nocuisse videanlur, et sua
virginalis puritas figuratur? Turpe essct, imo non corona priventur. Si enim Bethsabee non se impu-
csset lilium, quod vel interioris vcl exterioris can- dice sive incaute lavisset in solario, et Susanna in
doris sui puritatc carcrct: ita 466 quoque turpis pomario, ubi videri poteranl aliquo modo; nequa-
est virgo, imo non est virgo, qusenon habet utram- quam illa adulterium, ncc ista morlis peiiculutn in-
que, scilicet mentis et corporis castilatem. Ubi non cidisset. Cautac sint virgines, sicut sunt caslae. Fe-
dubito multos utriusque sexus virgines in corpore nestras oculorum et auriuin suarum discant obse-
defunctos csse, ct salvandos, qui nequaquam virgi- rare, vultus abscondere, ne vel sibi, videndovcl au-
nale praemium merebuntur. Morlui enim sunt, qui diendo quod forte non expedit, inortem asciscant:
corpore quidcro incorrupti, sed mente corrupti ne dum ab aliis incautse videnlur et audiuntur,
erant; ipsa tamcn mcntis corruptione non exigcnle ipsos, quamvis ignoranler, occidant. Quod soepe
eos ad mortem seternam, quia lcgitimasnuptias ex- conligissccognovimus, illo suggerente et insidiante,
spectabant, sine quibus ntrila illicita ccn-mliia vo- D de quo scriptum est: Sedet in insidiis cum diviti-
luerunt pcrpelrare. Si enira, sicut ait Apostolus, bus in occultis, ut inlerficiat innocentem(Psat. x,
nupserit virgo, non peccavit (I Cor. vn, 28), quse 8). De aliis vero, quse vel aliqtiando anle votum,
sola "tantumvoluptale niipsit, quamvis jam in mcnte vel post sola voluntate lapsse sunt; mihi vidclur,
florem vtrginitatis ccrrupit. Consentit huic senten- sine proejudicidcujuslibet melioris sentenlioe,quod
tise beatus Augustinus, dicens , quod ncquaquam virginitatis coronam non amittant, si tamen citius
virgo aspirans ad nuptias meliorest muliere nuptias ad votum redicrunt, ct in eo fideliter permanse-
adepta, cum ea quse jam nupsit, uno sit viro con- runt; sed tainen coronoemeritum puto aliqualitcr
tenta; nuptura vero quserens pcr omnem populum imminuendum secundum mutationem voluntatis, ut
' cui
adhsereat, cum pluribus necesse est fornicetur si qua longo lempore, vel firma volunlate pcrstitit
animo (Lib. De sanciu virginitale, cap. 11). Placet in voluntate frangendi votum virginitatis, tanlo
(39) Vide August. lib. i Dc civitatc Dei, cap. rae violari feccris, castitas mihi duplicabitur ad c.o-
16-20. ronam. » Ap id Stir. 13 Dccemb.
(40) Respondit cnimPaschasio: i Nunquaminqui- (41) Vide Angust. lib. i De civitate Dei, cap. 28.
natur corpus, nisi de consensu mentis. Si invitam
693 VITIS MYSTICA. 69 fc
minus habeal meriti in corona. Integram vero om- ^ vero bona, gratioesponsi tui sunt. Gralitlare erg:,,
nino coronam sestimo possessuras, qua>. a primis id est, laelaresimul et gratias age ei, a quo habes
annis stiis virginilatem sponso suo Doniino Jesu esse, ct bene essc : et tanto magis dilige dileclufij
vovcre et conservare studucrunl. tuum, quanto pluribus et majoribus bonis suis suativ
CAPUT XXIX erga te comprobat dilectionem. Imo et ipsa dona
Quod flos tilii inclinalus ad lerram doceat humili- virtutum pltts dilige, diligenliusquc conserva, quia
tatem. boc a tam dilecto et tar;, diligendo accipere me-
98. Nec praetereunduin, quod ipse flos lilii tain ruisli, quam si propriis viribus hoc obtineres. In
altus, tam candidus, tam jucundus, semper recli- retinendo datum diligenter, danlis dilecti sponsi tui
natur 467 at>terram. Quid nobis per hoc aliud dileclioncm oslende; quia non debel dare vilia mu-
quam huroilitas cornmeudatur? Caput cniin incli- ncra dator tam pretiosus.
nare ad terram, est mentem nostram ad generatio- 100. Secundi vero, qui credunt se quidem acce-
nem terrenam et fragililatcm de terra contractam pisse, quod non habcnt, a Deo, sed tamen propter
inflectere, ne de nobis aliquid proesumere omnino merita sua; volunt benignum Dominum Jesum sua
audeamus, dtim nos lutum et cinerem esse conside- gratia spoliare. Cur propter merita tua accepisse
ramus. Nulli autem haecvirtus Um necessaria est, B te putas virlutem? Dic mihi: Quis dedit tibi posse
qtiam virginibus, ne in profundum superbise inci- mereri ? Quid enim habes quod non accepisti? Quid
dant dum suorum considerant excellentiam meri- gloriaris, quasi non acceperis? (I Cor. IV, 7.) Et
torum. Virgines enim Christi etiam adhuc in lena tamen, si vis scire quomodo acceperis, audi eum-
viventes, Angelorum ducunt vitam, cum tales sint, dem apostolum : Gralia, inquit, Dei salvi fucli su-
quales dixit Dominusbomines futuros post resur- mus. Quod aulcm salvamur secundum opera noslra,
rectionem : quia lunc nequenubent, neque nubentur; non ex juslificationibus nostris salvamur; sed gra-
ted erunt similes Angelis Dei in cwlo (Matth. xxn, tia datur pro gratia. Gratia eniro Dei suinus id quod
30). Non exspectant autem virgines Christi solum- sumus, sive in babendis virtutibus, sive in coelesti-
modo incorrupiionem resurrectionis, sed in prae- bus obtinendis.
senti etiam vivunt incorruptae, vitam sine dubio 101. Tertii vero, qui ex spirituali dono putant se
angelicam semulantes. Ne igitur e tam sublimi gra- aliis meliores, aliosque contemnunt tanquam vilio-
du, quem non ex prseceptocujusquam, sed propria res se, pesle illius Pharissei premuntur, qui etiam,
voluntate viriliter ascenderunt, viliter, per super- cum acceptis virtulibus gratias ageret, peccavit, quia
biam decidant; inclinentur ad terram, sicut flos lilii: Publicanum contempsit (Luc. xvtn, 11). Sed, quia
recordentur quoniam pulvis sunt, et quod dies plurimi hac peste laborant, tentemus adjuvantc
earura sicut fenum : et nondum sestiment se ad im- Domino his aliquod medicamentum adhibere. Con-
mortalitatis bealitudinem resurrcxisse, sed adhuc siderandum puto. Is aliqua virtute spirituali caret:
illo carneo pariete circumdatas, qui inter ipsos forsitan babet aliam similem isti, vel majorera hac.
dfividitct dilectuin Jesum. Caveant illura astutura Ideodicit Hieronymus : i Prseclara est virginitas et
serpentem ipsis multipliciter insidiantem, ne sedu- pudicitise 468 virtus, si modo non aliis macula-
cat eas ad praesumendum aliquid de se : quatenus rum lapsibus infirmatur. • Nam tanto majori stu-
cxistimentbonum quod habent, non habere se a dio placendi opus est, quanlo est raajor ille cui
Dco, sed a propria virtute; vel credant sibi pro placendum est. [Si eiiira virgo es, adhuc du-
roeritis suis traditum ; vel propter hoc quod a Deo bium libi est ad quem gradum dignilalis virginalis
acceperunt, singulariter credant se mcHores aliis, ascenderis. Non enim ejusdem meriti sunt omnes
vel ut putent se habere, quod non habent. Hsesunt virgines. Quis enim sanctcrum virorum similis in
quatuor species jactantiae, quibus ille nequissimus castitate etlaude Joanni venit sequandus? Quaevir-
serpens etiam non raro bonos decipit. ginuro feminarum usque ad altitudinem dignitatis
99. Et prima quidem specie decepti, qui non pu- r, Mariae Virginis altissimse pervenit ? Non ergo le
tant quod habent a Deo accepisse, incidunt, quo exaltes super quemquam, cujus mentera ignoras,
nullum est majus, crimen ingratitudinis. Quid enim ne sub omnibus cadas. Item, si tu forte dignitate
pejus, quam non recognoscere Deum esse largito- virginitatis locum tenes infimum; quompdo aude-
rem omnis boni ? Quod qui non agnoscat, quomodo bis te comparare ei, qui in humilitate vel charilale,
grates deferet ei, a quo nihil se seslimet accepisse? vel obedientia forte juxta suinmum gradum ascen-
El certe non pauci tales sunt, quos ex ipsorttm dit? Quid, si ille, cui te audes prsefcrre, ad tantarn
verbis potes agnoscere. Quid enim dicunt? Quare, perfectionera pervenit, ut non dubitet, imo, Deo
inquiunt, non servasti caslitatemHuam? quare non teste, cui conscientia ipsius nola est, tota meniti
habes humilitatis et palientise virtutem? quare non flagret calicem passionis pro Domino exhaurire;
habes orationis devotionem, et fluenta lacrymarum? Sed hic fortassis dicis, quia et tu» conscientia lr«
Quid putas eos cogitarequi hoc dicunt, nisi quod stante, paratus sis ad tolerandum passionem. Ac
ipsi hoc habeant a se, et quselibet a se hoc possit quod respondemus, quod non sit quisquam, qufl
habere? Non ita cogita tu, o virgo Christi, scd hujus virtutis constantiara in se veraciter possit
scito le a te irso niliil habere, nisi peecata : caelera agnosccre, nisi re ipsa atque experientia doctric.a
C35 VITIS MYSTICA. 6.)i>
didicerit. Quantos enim putas in tormentorum acer- A me (Canhc. i, 7). Vide ergo quantum nialuni sit
bitate defecisse, qui se putabant usque ad inortem quaevis ignorantia 469S1I,> propter quani ab aman-
fortiter perseveraturos? Non ergo te ipsum judices, tissimo sponso meretur repelli. Ad cognitioncm igi-
qui te ipsum non agnoscis : cum pcrfectissimus tur propnam redeamus, id est ad tcrram nosiram,
omnium Paulusdicat: Sed neque me ipsum judko; si volumus esse vera lilia, et ad sponsi admitti proe-
qui autem me judkat, Dominus est. Alios quidem sentiam. Nos ipsos jugiter introspiciamus, incessan-
multo minus debes judicare, propter hoc quod ibi- ter clamantes ad verum et benignum Jesum; ut
dem subditur : Nolite ilaque ante lempus judkare, mentis noslrae oculos ad cognoscenduni nos ipsas
quoadusquevenial Dominus, qui el illuminabit abs- illuminare dignetur.
condita tenebrarum, ct manifestubit consilia cor- CAPUT XXX.
dium (ICor. iv, 5-5). Ubi sine dubio multi alii contra De nnmero
foliorum noslri lilii, seu de tribus incom-
opinionem hominum, judicio Domini cuncla viden- modis vilm prmsenlis,qum evadunt virgines; et tof.
tis proeponentur, et poslponentur, qui prseponendi tidem commodisvitw futurm qum exspectant.
falso putabantur. Est autem adhuc ratio valida, quae lOi. Nttnc ad nnmerum foliorum ipsius floris,
ab hac spccie jactantise te avocet. Ita cnim habcto. candidissimo flore nostro benigno Jesu nos illumi -
Eslo alius aliojustior, alius alio sanctior sit; idem B nanle, animura intendamus. In perfectis liliis ipse
tamen nescit utrum odio an amore dignus sit. candidus flos plurimum sex foliis constat, per quae
102. Hinc suam mentem exerceant optimi quique, sex causas intclligimus, quae ad virginitalis mundi-
et ad exempluro Hlii timore et humilitatc coacti intiam debent animos virginum incitare, quarum trcs
clinabuntur ad terram; cum habuerint in mente, ad vitam praesenlem, tres ad futuram pcrtinent.
qtiod nesciunt utrum amore an odio sint digni. Et Tria sunt incommoda in praesenti vita in conjuga-
vere nesciunt, ct ignorant quid supervenlura pariat tis, propter quoevitanda virginalis castitas est ap-
dies, imo nec hora : quanto minus sciunt, quatis petenda. Tria sunt quoquc commoda futtiroeglorioe,
eorum finis futurus sit, vcl eorum qui modo mali propter quse aequirenda votiva virginitas est et con-
suiit? SiS Judam proditorem vidisses, cum adhuc servanda. Praescntis vita? incommoda duo habcmus
erat discipulus, et inter summos, ejicientem in no- ex maledictione, quoeinflicta fuit prinioaparcnti no-
mine benigni Jesu dacmonia, vidissesque Latronemi strse Evoe post transgressionem peccati. Scrpeus
postea cura Christo crucifixum, qui eatenus institis- cnim tribus malediclionibus subjacuit, Eva duabtis,
set latrociniis et homicidiis, non dubito, quin La- Adam uni. Serpcnti cnim dictum est a Domino :
troni Discipulumprxtulisses : et tamen omnes sci- Supra pcctus luum gradieris, lerrum comedes,el mu-
mus, utri alter in line praialus sit. Tu ergo, si etiami C ^ lier conculcabit caput luum. Evse autem dixit Deus :
ad tantam jam vitse perfectionem pervenisti, ut mi- In dolore panes, et sub poteslate viri eris. Adoevcro
racula opereris; time, ne ad extremum cum ipsoi ait : In sudore vultus tui comedespanem tuum (Gen.
Juda deprehendaris reprobus. Si vero alium quem- III, 14, 15, 16, 19),
quam pessimis operibus videas insudantem; ne tei 105. Maledictiones Evse.et per ipsam omnium
illi prseferas, quia ncscis utrura exemploLatronis adi mulierum nuptarum, duoe sunt in praesenti expres-
nltimum convertatur, sicut scriptum esl: Reatus« sse, scilicet quod in dolore pariunt filios, et sub
vir cui non impuluvit Dominus peccutum(Psul. xxxi,, potestate virorum sunt. Quis et quantus sit dolor
2). Quod de illis communiter accipitur, qui postt parientium mulierum, nullus hominum novit, nisi
scelera sua ad Dominum a Domino convertuntur,, quaj expertoe sunt. ln Scripluris autem doloris bu-
qui considcrat qualis quis moriatur. Nullum ergoo jus tcstimonium frequenter invcnimus; quia, cum
ct tu judicarc pn»sumas : nec le, licet optiraum, cui- magnitudinem alicujus doloris volumus exprimcre,
quam alteri, quamvis pessimo, prseferas; quia tuuss ipsum mulieri parturicnti comparare solemus. Hoc
et illius qualis futurus silexitus, ignoras.Ad terrama cnim ipsum Dominus omnium dolorum cognitor
igitur cum lilii flore inclinare, id est considera fra-:- , cum videret discipulos suos dc mortc sua nimium
ioilitatem tuam, inte,quia terra el cinis es : etit contristandos, ipsorum tristitiam mulicris partu-
quanto ma<or es, humilia te in omnibus, carniss ricntis tristitioe voluit coniparare, dicens : Mulier,
munditiam virtute humilitatis inctinans. cum parit, tristitiam habet, quia venil liora ejus :
103. Quid autem vanius illis, qui se putabant ha-i- iia el vos nunc quidem trisliliam habelis (Joan. xvi,
berequod non habent? Sed certe hac pesle omnium n 21, 22). Similiter et beatus Paulus dicil, volcns
liominum genus fere laborat. Quis est enim qui se- ;- ostcndcre dolorem eorum, qui in extremi judicii
ipsum perfectc cognoscat; nis' cui datum est a Pa- i- dic imparati invenicntur, ait : Cum aulem dixcrint,
tre luminum, a luce vera quse illuminat omnem ho- o- Paxet sccuritas, tunc repentinus supervenielcis inler-
minero ? E coelo venit, rvw6i o-Eauriv,id est Nosce ;e ilus, sicul dolor in utero habenli, el non effugienl
le ipsum. Nam in Cantico canticorum ipsa sponsa ;a (/ Thess. v, 5). Saepius quoque in Prophetis ct in
quae ad amplexus sponsi anhelabat, quae senserat at aliis Scripturis de hujus doloris magnitudine inve-
ungucntorum illius fragranliam, de ignorantia sui ui niuntur multa exempla. Sed, quia vivorum plura
quodammodo reprehensa esl, diccnte sponso : Si suppetunt testimonia, quoe illud ad expericntiam co-
igiwras le, o pnlcherrima inler mulieres, egredere a gnoveriini, videlur in his non diutius immorandtvm.
(Wl VITIS MYSTICA. 69S
Sed felices virgines, et vere prudentes, quse etiam A dedit ? Certe si te millies posses rependere, quid es-
praeter commoda temporalia in spiritu Domino jungi ses lu in comparatione Dei? Repende tamen quantum
vicinius elegerunt, spirituales fetus, id est bona potes, repende te totam illi, qui te tolam tibi et de-
opera, multo melius, uberius et securius immortali dit, et reddidit: et his non contentus, se quoque to-
sponso suo Jesu non singulis annorum spatiis, sed tum tibi dedit. Diliget hunctantum te diligentem,
diebus singulis procreantes : amantes eum, in cujus et singularem dilectum ex tota anima tua, et ex toto
thalamum castissimum duce pudicitia intraverunt, corde tuo, et ex omnibus viribus tuis; quia et cor
vel quem potius in sui cordis thalamum receperunt, bonoevoluntatis, et animam rationabilem, et vires
ejus vocem organicam in prseceplis suis et promis- ad implenda quse bona sunt, ipse dedit tibi. Bene-
sis prsemiorum ccelestium audierunt, et loquentc dicat anima tua Domino, et noli oblivisci omnes re-
sponso suo, ei per obedientiam responderunt; cujus tributiones ejus; et te dilectionis illius viriculis
amor castimoniam, cujus tactus munditiam, cujus astringe, ut liberius vacare possis, et videre quam
nuptiae virgines faciunt et conservant.O vere felices, suavis est Dominus: quem, si recte gustaveris, ipso
quse tali viro non solum animi, sed etiam corporis te trahente jam nequaquam ulterius sub alterius
niunditiam consecraverunt! Cujus commercio sicin potestatem redigeris. Omnis enim sapiens ab illius
animo fecundantur, ut omnium virtutum roatres effi- D se nollet absolvere servitio, cui servire regnare est.
ciantur, quorum filii in domo ccelesti aeternaliter Quis aulem regnare nolit? Vis regnare feliciter?
habitant, et semen operum ipsarum coram sponso servi benigno Jesu, et regnabis ; quia illi servirc
suo in seeculum dirigetur. regnare est. Sic enim de sanctis legitur, qaia cum
106. Evadunt etiam virgines Christi maledictio- Christo regnabunt in selernum (Apoc. xxn, 5). Qtiid
nem secundam Evae matris nostrse, et per ipsam est, regnabunt? Reges erunt. Hoc enim et Aposto-
omnium maritatarum, scilicet quod sub viri mortalis lus ait: Hwredes quidem erunt Dei, cohwredesautem
polestate non sunt : et in hoc quantum bonum in- Chrisli (Rom. vm, 17). Reges ergo vere erunt, hse-
venias, quantum malum 470 effugias, diligentius redes regni Dei, cohoeredcsautem Regis. Felicissimse
inluere. Super quo Pauli apostoli sententiam audia- ergo virgines hujus solius jugo subjectse, qui servos
mus. Virgo, qum innupta esl, cogital qumsunt Dei, ut suos commutat in reges, quorum regnum non mu-
sit sancla corpore et spirilu. Qum auletn nupla esl, tabitur in seternum !
cogitat qumsunt mundi, quomodoplaceat viro (I Cor. 107. Tertia causa appetendse virginitatis est ca-
x, 54). Quid acquiritur? Evadilur malum non modi- renlia multiplicium anxietalum, quse inenarrabiliter
cura, sollicitudo mundana, quomodo viro placeat. habelur circa pueros nutriendos. Quanta sit hoecan-
"
Quanlum putas animis virginalibus devotionis auge- xielas, soli novere parentes. Secundum amorem
ri, quod libere, quando volunt et quando debent, enim quo afliciuntur circa lilios, extenditur sollici-
nulla impediente cura possuntorationibus caeterisque tudinis magnitudo, quein amorem exceplis paren-
spiritualibus exercifiis vacare?Quantas habent con- tibus nulli sciunt. Verum dixit, qui ait:
jugatoe, religiosse et Dc.ovacare volentes, moleslias; Quis sil amor prolis, soli novere parentes.
cum a propriis viris, quibus eas esse subjeclas Unde nonnunquam solliciludinem ipsam in lantum
oportct, prohihentur?Est enim hoc magnum onus contingit extendi, ut omnes animi vires occupet, et
conjugii, cum mulieres viris talibus copulantur, qui omnibus postpositis solumniodo filiorum mentionem
a bonis earura moribus et bona conversatione discor- habeant. Discurrit animus, et vagatur, et percurrit
dent. Quantas pulas essc conjugatas, quse suppliciis mare et aridam: nil inexpertum relinquit, pluri-
hoc emere vellent, quod a malorum potestate libe- muraque et corpus miserorum parentum divcrso
ratoe, liberura Domino possent servitium exhibere ? labore atteritur, ut filiis pecunia et possessio com-
Felices ergo virgines, quse sponsum suum Christum parctur. Nec adhuc quiescilur, eliam pluribus quam
accipicntes, illi se soli subjecerunt, cujus juguro necessilas exigat conquisitis ; quia occasione dile-
suave est et onus Ieve; eique soli tota et inlegra ctionis liliorum subinlral avaritia, etc.
nienle placere desiderant, qui sane est speciosus Crescil amor nummi, quantum ipsa pecunia crescit.
forma prae filiis hominum, non dividentes menlem (JUVENAL, sat. 4, vers. 159.)
suaro, ita ut nec ex parte cupianl, et sollicitae sint 471 Et minus banc ODtat cum non babet: con-
placere Deo, nec ex parte placere viro : sed se totas sequenlerque moriuntur in raiseriis; nefc possunt
integras reddunt illi a^quo receperunt ut essent, et compati, nec volunt miscreri, et se ipsos rwserrimi
receperunt ut bene essent; ipsum munere prselerca parentes faciunt indignos ad miscricordiara conse-
sponsum suum gratuito acccperunt. Quid poteris quendam. Jam, ul puto, vidcs quantum malum facit
largitori tuo digne rependere? Dedit te libi, quando solliciludo circa Dlios habita, et ad quem finem ten-
te creavit, ut esses • reddidit le libi, cura recreavit, dit. Quaritum autem pufas anxietatis adjici eliam
utbeneesses : dedit in viaticum tibi, ne in via defi- bonis parentibus, ct maxime malribus, quse majori
cias, Corpus et Sanguinem suum, se verum Deum, circa filios solent affectu moveri, cum vident vitam
et hominem verum : el lu quid rependes? Si pro eo filiorum, virtutum tramite relicto, vagari per devia
quod dedit tibi, quando.te creavit, vicem riequis re- vitiorum, eum diversis illos affici vident corporum
pendere; qtiid deuique pro co repcndes, quod se libi infirmilatibus, cum rlenique landem ad moiiis vi-
C59 VITIS MYSTICA. 70»
dent interiluro devenire? Quis in tantis miscriis A latcm i corporis amiserunt, non quocunqueierit; tuA
locus divinse conlemplationi relinquilur? Quomodo quocunque ipsi poterunt. Possunt autem in omnibuit '-
cor sursum haberi potest ad Dominum, lantis gra- virlulibus, nisi cum in decorevirgiuitatis inceditur.' -t
vilatibus oppressum? 0 quam beatae virgincs, qua- Quomodo enim post eum ibunt itinere virginali, qJfeC
rum sponsus ultra mori iion potest, quarum filii, id hic amiserunt, quod nullo modo recipiunt? Vosergtff
est virlutes, scmper vivunt, imo et ipsas ad vitani o virgines ejus, ite post eum, quaepropter hoc quo-
perducunt; quarum animus non ad diversa terrena cunque ieril, scquimini eum, tenendo pcrseverante»
descendit, posteriorum oblitus ! Porlant jam virgi- quod vovistis, ardenter facite quod poteslis, ne viv-
nes beatse in mente sua coelum cum gaudiis, quan- ginilatis bonum vobis pereat, cui semel perditae, fa-
tum hominis fascst, quod ipsas prsetereaest laturum. cere nihil poteslis, ut redeat. 0 quanta cum admi-
Jam vaganlur per gaudia coelestia, transeunt singu- rationc, quanto cum gaudio videbit 472 vos caetera
lariter choros beatissimorum spirituum, singulorum mullitudo sanctorum, quaeAgnum ad haecscqui non
chororum oflicia singularia spiriluali mentis viva- potesl! Videbit, nec invidebit: el collaetando vobis,
citate pcrspiciunt, ct sinfrularium virginum gaudia quod in se non habet, babcbit in vobis. Agnus quippe
sibi a rege et a sponso praeparata, libera mentis avi- ille, quem vos quocunque ierit, sequimini, nec eos
ditate deguslant, nulla filiorum terrenorum sollici- B deseret, qui eum non valent sequi quo vos po-
tudinc remoralse. testis. Omnipotentem Agnum loquimur , qui vos
CAPUTXXXI. praeibit, et ab eis non abibit, cum erit Dcus omnia
in omnibus; ct qui minus babebunt a vobis, non
De tribus commndisfuturw vitw, quasoottneount horrebttnt: ubi enim nttlla invidentia est, eoncors
virgines. est differentia. Praesumite itaque, confidite, robora-
108. Scquamur, et nos proscquamur in materise mini et permancte in eo quod vovislis, et rcddita
tractatu proposilae tria commoda futurae vitse, Chri- DominoDeo veslro vota pcrpctuse contineniise, non
sti virginibus singulariicr accessura. Beatissimus tanlum proptcr serumnas praescntis soeculivilandas,
Joanncs evangelista in Apocalypsi sua vidit duode- sed multo magis propter futttri soeculi dclicias sin-
cics duodcna millia sanctorum citharoedorum illi- gularcs, quas nobis spiriltialiter Agnus noslcr Chri-
bataBvirginilalis in corpore, viridilatis inviolatse in stus transiens ministrabit.
corde, quod sequantur Agnum, sponsum virginum, 109. Caveant aulcin virgincsChristi, ne pucriliter
quocunque ierit (Apoc. xiv, 1-4). Ecce virginum intelligant: ita ut solani virginilatcm credant sibi
proemiumsingulare, per quod quarturo folium floris sufiicere ad scqucndum Agnum Dci, qtiocunque.
lilii designatur; quia sequunlur Agnum quocunquc C ierit; cum ipse Agnus non soltim virginilalis se-
ierit. Quo ire pulamus hunc Agnum, quo nemo semitam, imo etiam omnium virtutum viam incedat.
qui euiu velaudeat,vcl valeat nisi vos? quo, inquam, Oportet ergo virgincm Clnisti omnitim virtutum iti-
pularnus cum ire ? in q.uos saltus? in quaeprata?' nere, etiam in hac vita, Agnum mansuelissimum
llluc aestimo, ubi sunt vera gaudia,non gaudia hujusi imilari; si vult illuc venire, ubi sine fine euni, quo-
mundi vana, insana, meudacia, nec gaudia qualiai cunque ierit, sequetur. Quomodo enim pnsset scqui
in ipso regno Dei cocterispraestantur; sed a caeteris> virgo superba Agnum in humilitatis via gradienlem,
sortc dislincta gaudia virginum Christi, de Chrislo,, ad quem nullo modo accedet? quomodo niitissiinum
cum Chrislo, post Christum, per Christum, gaudiai iracunda? quomodo ferventem cbaritale invida?
propria virginum Cbristi. Non sunt eadem non vir- quomodo largissimum avara? quomodo sobrium
ginum, id esl eorum qui non sunt virgines, quamvis3 cbria?J Ambulal in omni via oninitim virliitiim
tamen sintChristi. Nam sunt aliis gaudia alia; sed1 Agnus : ambulet sic et virgo cupicns Agiium imitari.
nullis talia. Seqimntur Agnum quocunque ierit quiai Sit mitis, sil bumilis, sit cliaritalc fcrvens, sit larga,
Agnicaro utiqtie virgoest. Hoc enim in se retinuitt sit alacris, sit sobria ; et imitabiltir Agnum qtiocun-
cumcsset in corpore, quod non abslulit Matri. Virgoo que ierit: denique roercbilur ab ipso sponso suo
enim ex Virgine conceptus est: ct natus Virgo dee audirc: Quam pulclni sunl gressus tui tn calcea-
Virgine, et posl nalivitafem cum Virgine matre per- mentis tuis, filia principis! (Cantic. vn, 1.) Spccialis
mansit Virgo, auctor et cttstos, el amator virgini- filia Dci principis, et dornjna regum universoelerrae
tatis ac remuncralor largissimus Dominus Jcsuss erit anima virginalis, cujus gressus commendainuc
Cbrislus. Merilo igilur eum sequunlur eliam in hacc in calceamentis. Per calceamenla autem accipimus
vita virginilate cordis et earnis, qtiocunque ierit.t. exempla morluorum; quia calceamenta fittnl dc
Quid cst enim sequi, nisi imitari ? qttia Clnistus '.s mortuis animalibus. Pulcbri igilur sunt gressus vir-
it ginum in calceamentis, cum directe sequuntur pcr
fiassus est pro nobis, relinquens vobisexemplum,sicut
ait apostolus Pctrus, «I sequamini vesligia ejus (I/ viaro virtutum omnium Agnum Chrislum pro ipsis
Petr. n, 21). Hunc in eo quisquc sequilur, in quoo mortuum, pro Agno paralae etiam ipsa: iisque ad
tmitalur, in quo mullum ad imilandum proponitur ir mortem ct pcr mortem, si necesse esl, scqui Agiium;
omnibus; virginilas autero carms non omnibus. 3. in omni faclo munientcs pedes affeciuum suorum,
Non enim babent quid faciant, ut virgincs sint. Se-i- cxemplis opliini Agni Jcsu Christi, advcrsus scr-
quanlur ilaque Agnum cseteri fiielcs, qui virginii-- pcntcm insidiantcra calcaneo virginali, ctim capuJ
serpentis virginali pede ipsius Agni adjutorio con- A Eruntque sicut in cantico sponsaedicitur, sicut vitta
culcatur. coccinea Iabia virginum, et eloquium earum dulce
110. Quintum folium floris lilii quintam causam (Cant. iv, 5). Sicul enim vitta coccinea siint labia,
designat, propter quarn virginilas est appelenda; quae semper verbis ardenlis charilatis abundant,
illud scilicet quia cantabunt canticum novum antc quibus verbismotus et cogitationes carnales rcstrin-
thronum Dei et Agni, quod prseter virgines nemo guntur. Per coccineum quippe colorem, charitas;
potcst dicere. 0 felices virgines, et cseteris feliciores per vittam, qua crines restringuntur, restrictio cogi-
virgines, quse affertis ad illas Agni nuptias oeternales talionum carnalium, quse per crines ligurantur, ac-
canticum novum, quod cantabitis in citharis vestris, cipitur. Sponsarum ergo Agni, hoc est virginum
non utique tale, quale cantat universa terra, ut di- Chiisti, labia praecipue decet esse sicul vitta cocci-
citur, Cantale Demino canlicum novum; cantate Do- nea, ut sermo earum semper charitale ardeat, pas-
mino, omnis terra (Psal. xcv, 1) : sed tale, quale sione Agni et sponsi rubeat, qui semper debet esse
nemo potest dicere, nisi vos. Audiet tamen, et dein corde, sempcr sit in ore candidus ct rtibicundiis
lectabitur omnis multitudo fidelium vestro proprio dulcis Jesus. Nec timeo talibus de mendacio, quia
et tam excellenti dono. Vos autem quse et dicclis, ct mentiri omnino nolunt, cum de veritate loquunlur
audietis, quia illud dicetur a vobis; felicius exsttl- B dulcissimo Jesu. Scurrilia vero, turpia, jocosa, et
tabitis, et jucundius regnabilis. Quis istam felicila- otiosa vcrba, vcrbis passionis convenire non pos-
tem poterit explicare? imo quis humana mente eon- sunt. Quid enini utilius, quid amaiiusj quid decen-
cipiet tantse exsullationis jnbilum ? Jam si omnes tius passiqne Jesu Clnisti ?
virgines canticum istud cantabunt , nunqtiid illa 112. 0 dukissime atque amantissime Jesu, agne
Virgo virginum piimiceria non cantabit? Canlabit immaculale, candide per innocentiam, rubicunde
utique, et tanto jucundius, quanto castior caeteris. per.sanguinein passionis, quam jucundum cogitare,
Prsehcbitque toti clioro in cantando exempluro, quas quani salubre loqui de te! Tu enim de te loquenti-
ad virginitatis amorem suo incitavit exemplo. Can- bus praesens, mentem dulciter acccndis, informas
tabuntergo virgines in illa jiicunditate festiva can- verba, et oninium in le loquentium tiahis affcctus :
licum suum in cor Agni virginis sponsi sui, a quo curruntque in odote unguentoruni tuorum, doi;ec
ut tale canticum cantare possent, acccperunt. Quid introducantur a te, Rex regum, in cellaria tua, bi-
autem? Nunquid el ipse Agnus non solum aliarum banlque vinum dulcissimoeconsolationis tuae in ju-
virginum ccetum, sedeliam ipsam Yirginem Matrem cunditate cordis sui, audiantque suavissiraam vocera
suam superexcellens, a quo habent non solum, ut tuam dicentemj Bibite et inebriamini, charissimi
sint virgincs, sed etiam sint; nunquid , inquam, C (Cant. u, 1); senlianlque indignos amaii a le gralis,
Sponsus virginum virgo, virgo oplimus non etiara amicissime et gratissime Jesu. Videsne igitur quor-
cantabit?Imo vero et ipsc caniabit, et jucundissima sum tendant verba charilatis et passionis btnigni
illa vox Verbi Patris seterni, cum oinnibus, prse om- Jesu? cujus nomen quod est_ super onme nomen,
nibus, et in omnibus 473 audietur. 0 fclicissi- nulli potius nominandum, ntiliis dulcius sapiendum
muin canticuin! o fcstivilateui jucundissimam , est, quam virginibus sacris, sponsis ejus : ul nun-
comparalione et line cariluram! Quis ad illud non quam ab earum ore recedat nomen dulcissimi Josu,
anhelct? quis laborare contemnat ut illuc perveniat, in quo ipsi Agno ccelestis Patris caiiticum noyum
ubi tantarum virginum canticum novum audiat, ubi solae cantaiiunl. Incipite ergo quantum fas esl, o
mirabiliter proe caeleris virginibus redundantem vo- virgines, frui soonso veslro. Ipsum semper in ore,
cem Matris Agni percipiat; ubi et ipsum Agnum sempcr in corde gestanles : ut fiant ei sicut vitta
piissimum et duleissimum melos, totum mellcum coccinea rabia vcstra, et eloquium dulce, ut dignse
audiat concinentera? Si eniro eloquia Doniini, leste habeamini postmodum osculari ab osculo oris ejus,
Psalmista, el in ipso corpore mortis cxislentis uni- et ab ipso inlroduci in crjelestemthalamum.
cuipiam tain dulcia sunt, ut mel et favum superent 115. Sexla et ultima causa, propter quam virgi-
(Psal. cxvm, 103) : quanta putas ea dulcedine su- nilas est appetenda, sexto folio floris lilii designa-
perabundare debere, ubi omnis mortalitas, omnis tur. Ostenditur enim nobis quse sit haec causa testi-
timor, omnis dolor procul transierunt; ubi amarilu- nionio Isaise dicentis : Eunuchis, id est virginibus
dinis nulltis relinquitur locus, sed omnes torrente meis, dabo in domo mea el in muro meolocum noini-
voluptatis divinae potabttntur, inebriali ubertate natum mutio meliorem, quam filiorum atque filiurum:
domus ejus?Maxima omnibus felicitas, canticum nomen wternum dabo eis, quod nunquam deficiet
virgineum Agni dulcissimum audientibus : abun- (Isa. LVI,5). 0 sublime meritum virginum; o glo-
danlior tamen virginibus Christi, cum ipso Agno riam excellentem, o prsemium spirituale! Legant et
cantantibus. inlelligant, memoriseque commendent verbum hoc,
111. Quanta sollicitudine merito custodire debent verbum bonum el suave virgines omnes; pueri pn-
virgines ora sua, canlicum solis virginibus cantan- riter et puelloegaudeant, et perseveranler currant,
dum cantare, et cum omrii inund.tia conscrvare, qui jam continentiam voverunt, donec comprehen-
non soltim ab omni actu polluto, sed ab omni verbo dant. Audiant qui nondum voverunt; et delecten-
luxurioso, turpi, scurrili> jocoso, imo et otioso? tur in altitudine prseraiorum, ut voveant etiara ipsi
7C5 VITIS MYSTICA. 704
votum castilalis castissimo Jesu, ut semitam virgi- A \ 115. Si ergo nuptias conlempsistis filiorum lionii-
nitatis 474 altissiinam et arctissimaro apprehen- num, ex quibus filios hominis gigneretis ; tanto ma-
dant, per quam incedentes bravium accipiant noaii- gis corde araate Filium horainis speciosum forrot
nis sempircrni, et locum niulto meliorem, quam qui prse filiis hominttm. Inspicite pulchritudinem ama-
filios et filias ex se genuerunt, incolere mereantur. toris vestri, ct hoc ipsum quod in eo derident su-
Quid per hoc designalur nomen, quod Dominus perbi, inspicite quam pulcbrum sit interioribus lu-
promitlit se suis daturura virginibus? Ulique gloria minibus. Inspicite vulnera pendentis, cicatrices re-
propria excellensque significatur, quceerit virginibus surgentis, sanguinem morieutis, pretium et com-
non communis cum mullis, quaravis in eodera regno mercium redimentis. Hoecquanti valeant, cogitate :
constitutis. Nam ideo fortassis nomen diclum est, liaac in slatera charilalis appendite , et quidquid
quod eos quibus datur, distinguit a caeteris, sicul amoris in nuptias veslras impendendum habetis, illi
homines propriis nominibus distinguuntur. Licet rependite, qui non pulchram carnem, sed interio-
enim omnes ad vitam aeternam pracdestinati in uno rem vestrara pulchritudinem quserit, qui vobis dedit
regno sint mansuri, et uno Deo fruituri; tamen, potestatem filios Dei lieri. Videte autem quanta se-
sicut ait Apostolus, ut stella differt a slellu in cluri- curitate amatis eum, cui displicere falsis suspicio-
tule, sk resurrcclio mortuorum (F Cor. xv, 41, 42) : B nibus non timetis. Vir et uxor invicem se amant,
hsec sunt inerila diversorum sanctorum. Nam sicut quia in se manifeste vident signa cbaritatis : soepe
commune est omnibus sideribus esse in coelo, et tamen de se aliquid mali invicem suspicantur, quia
tamen aliaest gloria solis, alialunae, alia stellarum: sua occulta invicem non conluentur. Non ita est de
sic in ipsa vita acterna distincte fulgebunt lumina amore vestro dulcissimo Jesu ac desiderabili, in
meritorum. In domo atitem Patris seterni mansiones quo nihil invenielis quod reprehenderepossitis: nec
multae sunt (Joan. xiv, 2) : ubi non vivet alter al- vobis timendum est quod falso aliquid mali de vobis
tero prolixius, quia omnes habebunt vitam aHer- suspicetur, qui renes intuetur et corda. Si ergo roa-
nain. In multis auleni habitalionibus honoratur aliusi gnuro amorera conjugibus dcberetis, quantum amare-
alio clarius. Quanla, putas, ihi gloria fulgebunt vir- bebelis cum, propter quem conjuges habere no-
gines Christi, cordis simul et mentis puritate Chri- luislis? Totus vobis figatur in corde, qui pro vobis
stum sequenles? Quis sanclorum chorus nieliusi totus fixus esl in cruce; 475 semper habentes in
lunse comparalur, quam virgincs? Solae sequentur mente, quanlam vobis exbibuit cliaritatem. Qui vos
soiem justitiae Christum ut Agnum Patris, quocun- sibi inviolalas tam in corpore quam in anima con-
que ierit: unde et solse illi similes sunt alque si- servavit, quantara vobis et quam spccialem gloriara
roillimoe. Honorabuntur ergo prse cselerisin eodemi C praeparavit, quas sic sublimavit? Specialem , in-
regno exislenlibus splendore quidem excellenliori,, quam, gloriam, specialem coronam donavit vobis
sicut liinain videmus prse cseteris sideribus praeemi- in crjelis, quam noslii majorcs aurcolam appellant,
nere; possidebuntque in domo Domini locum me- quara idcirco ab auro a>stimonominalam, ut ipsum
liorcm multo quam cseterorum filiorurn et filiarum,, coronae nomen quae dabitur vobis in prsemium vir-
qui virginitatis merito non sunt insigncs. ginilalis, insinuet excellentiam gloriae virginalis.
114. Pergite itaque, sancti Dei pueri et pudlse,, Quid, inquam, dabitur sacris virginibus Cbristi?
mares et feminse, cselibes et innuplse; pergite per- Coeterissanclis ut proeemineant, sicul aurum cselera
severanler usque in finem. Laudate Domintim dul- melalla prsecellit. Dicit enim Isaias : In die illa eril
cius, quem cogitatis uberius : speratc felicius, cuii Dominus corona glorim, et serlum exsultationis resi-
servitis instantius : amale ardentius, cui placctiss duo populi sui (Isa. xxvm, 5). Attende quod corona
attentitis. Non sintin vobis incentiva ulla vitiorum,, fit de auro et de lapidibus pretiosis; sertum, de flo-
sed totum homiucm vcstrum vcstro sponso conse- ribus, puta rosis, violis, et hujusmodi. Attcnde
crate simul et conservate specioso forma prae filiis s quam magnuni est ipsum Deum babere pro corona !
horoinum. Non conspiciatur in virginc'0corpore vc- et virgines non lanlum babebunt Deum pro corona,
slro improbus vultus, non vagi oculi, non infreniss "* id quod est commune omnibus glorificatis; sed ba-
lingua, non petulans risus, non scurrilis jocus, nonn bebunt pro capillo florido exsultalionis praerogali-
indecens habilus, non tumidus aut fluxus incessus.(. vam spiritualis cxcellenlioe, quoe in virginibus in
Jam non reddite malum pro malo, aut malediclum n patria coelesti apparebit. Quid autem est illc locus
pro maledicto. Jam postreroo ad illam dilectioniss multo melior, quam filiorum Dci? quid illud nomen
mensuram accedite, utad imitationem sponsi vestrii seternum? quid aureola ? Magnum est valde, et inex-
ponatis animam pro frattibus vestris. Hoecenimn plicabile inexpertis: et propterea cum magna avi-
addita virginitali angelicam vitam bominibus, et>t ditate currendum , cum magna fortitudine perseve-
cceli raores exhibent terris. Sed quanto majores ;s randum est eis, qui soli fruendo poterunt boc expe-
estis, tanto humilitale vos in omnibtis, ut coram n riri. Sed quia commemorando gratiam specialem
Deo invcniatis gratiam, qui superbis resistit, qui se ;e virginibus a sponso suo gratis concessam, et gloriam
exaltantes huiniliat. qui inflalos pcr anguslam por- r- specialem ab ipso quoque nihilominus in coelis vir-
tam non trajicit. Nulla sit superflua sollicitudo : ubiiii ginibus prseparatam,adspecialemdilectioncm sponsi
fervct charilas, non dcsit humilitas. coelcstisbcnigni Jesu animos virginalis mundilUs,
705 VITIS MYSTfCA. 706
prout ipsc virginitatis ct dilectionis auclor largiri x^ subvenire : sufficitquc Domino cor inlucnti, si sola
dignatus esl, incitare curamus; secundum ordinem voluntas adsit. Nam et ipsam pro facto repulat vo-
prosequendo, dc dilectione proximi, sine qua Dei luntatero. Nullus ergo se polerit excusare, quin
diiectio non subsistit, pauca quseremus adnectere, omni petenli se tribuat, vel opere, vel voluntate.
quia in his duobus mandatis tota lex pendet et Pro- Non igitur se excusent qui dare non possunt. Tam
phetse (Matth. xxn, 40). enira afflicti, quam voluntaria paupertate coacti
CAPUT XXXII. voluntatern dare tenentur. Examinet auiem se qui-
De sex flosculis flavis in medio lilii, id est de dile- libet, si hanchabeat voluntatem. Cum enim vides pau-
ctione proximi, et sex operibus misericordim. perem,vel inlirmum, vel peregrinum, et nulla compas-
116. Flosculi igitur aurei coloris numero sex qui sionepermotustalespertransis, nec orationcm, nec
in medio floris albi in lilio consistunt, charitatem gemitum pro illo efTundis;nunquid dandi habes vo-
erga proximum habendam figurant : quoe in sex lunlalem ? Nequaquam. Si enim nondividisaffectum
operibus charitalis, quse et opera misericordiae no- cliaritatis cum proximo indigente, perinde est ac si
minaiitur. consistit. Charitas ergo quae otiosa esse non compatiaris patienti. Si enim non condoles cum
non potest, ubicunque est, se operibus ostendit. dolente; quomodo substantiam exterioreni divide-
Sicut beatus Gregorius dicit, ( Probatio dilectionis, B ] res? Si non das compassionis affectum, qui quo plus
exhibitio esl operis. i (HOMIL. 30 in Evang.) Et ille datur, plus abundat: quomodo terrenam substan-
specialis dilectus Domini Joannes ait : Qui habuerit tiam dares, quse divisa minuitur? Quoties ergo vi-
substantiam hujus mundi, et viderit fratrem suum demus aliquem indigentem, agnoscarous Christum
necessilatem palienlem, et clauserit viscera sua ab eo; in illo; quia et ipse indigens, membrum Christi est.
quomodochuritus Dei manet in eo ? (I Joan. in , 17.) Non claudamus viscera compassionis nostroe ab il-
Si enim fratrem suum quem videt, non ditiyil; Deum lo, et per hoc sciemus quia charitas Christi manet
quem non videl, quomodoposset diligere? (Uoan. IV, in nobis. Maxime virgines Christi intra albos flores
20.) Opera autem misericordioe, quibus charitas Dei munditiae virginalis habeant. I103aureos flosculos
demonstratur, curavit ipsa Veritas explicare, osten- charitatis, sine qua nulla esl munditia castitatis,
dens se de iis solos juslos in die extremi judicii lau- nullus labor passionis, nulla scientiae plenitudo ja-
daturum, et propter horum defectum reprobos dam- nuam vitse ingreditur aeternse.
naturum, dicens : Cum veneril Filius hominis, et se- 118. Nihilominus autem, imo et multo magis rai-
derit in sede majestalissum, et statuerit juslos a dex- serendum est miseris a via rectoefidei vcl operum
tris suis, et reprobos a sinislris, dicet ipse Rex his fidei exorbitantibus, et in peccatorum sorde jacenti-
qni a dexlris ejus erunt : Venite, benedicli Patris C ' bus, sive ipsi sua peccata agnoscant, sive non : et
7/iei, percipile regnum quod vobis paratum esl. Esu- frangendus est eis, id est, oralionibus et lacrymis
rivi enim, et dedislis mihi manducare; sitivi, et dedi- nostris ad misericordiam inclinandus ille Panis
stis mihi bibere : hospesfui, et collegistis me; nudus, coelestis angelorum dulcis Jesus. Similiter et illi
et cooperuislisme; infirnius, el in carcere, et visila- quibus dedit Dominus intellectum , panem sacrae
slis me. Quia quod uni ex miiiimis meis fecistis, mihi Scripturse talibus frangent et apponent, orando Do-
fecistis. Tunc dicet his qui a sinistris : lte, muledicti, minum, ut oculos eorum aperire dignetur, ut eum
in ignem mternum. Esurivi enim, et nondedislis mihi agnoscant, et cordis palatum sanent, et gustent, et
manducare; sitivi, et non dedistis mihi polum : ho- videant quoniam omnino suavis cst Dominus : et
spes eram, et non collegislisme; infirmus, et in car- ipsum in fractione panis, id est sacra Scriptura,
cere, et non visilastis me. Quia quod non fecistis uni aguoscant, quorumoculi intellectus antc tenebantur,
ex minimis meis, nec mihi fecistis (Mallh. xxv, 31- ne eum cognoscerent, peccatorum sordibus super-
45). Ecce opera misericordise de charitatis radice jectis. Frangendus est panis consolationis his qui
procedentia. Considerandum est itaque, quantae sint in pressuris sunt constituti, sive in languoribus
dignitatis, quse sola in districto examine laudari corporis, sive onere paupertatis, vel in semetipsis,
"
merentur; quorum dignitas in colore aureo flo- vel in amicis suis : ut secundum consilium Sapicntis
sculorum lilii designatur. Nihilvalet albi florismun- detur sicera racerentibus, et vinum dulcis consola-
ditia, hoc est virginalis puritas, sine operibus cha- tionis his qui amaro sunt aniroo (Prov. xxxi, 6),
ritatis. divilem semper voluntatem habentes ad omnes;
117. Sed quid dicimus de his qui propter defe- non solum ad amicos et domesticcs fidei, verura
ctum 476terrense substantioehoc operibus implere eliam ad inimicos, ut simus tilii Patris nostri qui in
non possunt, srve adhuc in saeeulo commorentur, coelisest, qui facit soiem suum oriri super bonos et
sive renunliantes sseculo et omnibus quaeposside- malos, et pluit super justos et injuslos (Mallh. v,
bant, nudum Christum nudi secuti sint? Nunquid 45). Sed forte dicet aliquis : Quid deperit Deo meo,
hi omnes reprobi erunt, qui Cbristo in operibus mi- quod solem suum et pluviam suam tam malis qtiara
sericordiseministrare non possunt? Absit! Non enim bonis largitur? Nihil inquam, imo et prodest, quia
impotentes, sed nolentes condemnabunlur. Nam vi- plerumque vincuntur mali multitudine bonitatis et
scera, id est compassionem suam, non claudit a beneficiorum Dei, et a pravis suis itineribus con-
proximo indigenliam paticnti, qui si posset, vellct vertuntur. Et tu dic roihi : Quid deperit tibi, si Cha-
7(7 VITIS MYSTICA. 708
ritatem tuam, quocquasi sol caeteras virtutes illumi- A f Ego gloriam mcam non quwro(Joan. vtn, 50); sed
nat, ct pluviam lacrymarum tuarum ctiam cum ini- honorifico Dominuin mcum, et ipse lionoriiicabH
micis dividas orando et iacrymando pro illis, ut mc; quia ipse solus susceplor meits et gloiia mea,
quandoqne rcvertantiir ad cor, et errores suos qui <-xaltabitcaput meum, duleis Jesus. Si quisvir
agnoscant, ct charitatis unitatcm recipianl? 0 si ginum sic loquclur, sic aget; cril pcrfectum Uliiim
scires bonilatem optimi Dci, et quam bonus est qui el florehit in aclcriiumanlc Dominum, ct ii: Domin.
tc nioiiel orarc pro persequenlibus et caluninianti- stio, cl in sponso stto : ct Dominus suus ct sponsu.
bus te, ct quantam nicrcedcm talia orantibus pa- suus florebit in ipso, qui in liortum Ecclcsi;c stue
rct! certcjam duduin pctivisscs ab eo, et dedisset dcscendil, ut lalia lilia colligcret.
tibi solem talis cliarilatis, cl pluviam taHuni lacry- 120. Hoecautem pcr qucnidam exccssum de llovc
inarum; qui dal oiniiibiis afilucnter, et non impro- lilii spiritualis, quo praecipuc floret vitis cl vila Do-
perat, apud quein fous est vitoe,el in cujus luininc niinus Jcsus, in gratiam virginiini, ad quarunr no-
vidcbilur lunien, Ittx vera, quoe llluminat omiicm tiliam lninc traclaliim crcdimus veiifuruni, diligen-
honiincni, dulcis Jcsus. Ad cttjus cxcmplum divide lius traclarc stiiduiinus; ut bic invciiianl coinpen-
ct lu cliaritatcm luam, dividc lacrymas luas, tam diosc ct facilius incniorise comincndcnt, tanlo avj-
cuni iuiinicis tuis, quam cum amicis; ut sis (ilius ' dius lcgcndo, quanto brcvius quod ab aliis sanelis
477 Patcis lui coelcstis, cl fratcr ct imitator Domi- Patrihus diffusius cst Itactatum, et multis gravilius
ni Jesu, qui supcr civitalcra ficvit peccatricem, pro disputationibus aggravatum, quod proptcr diflicul-
occisoribus suis oravit, ut non perircnl. lalem a simplicium virginum simplici intclleclu non
119. Sed jain ad liiicm floris btijtts attingamus. potest coniprchendi. Nec timemus linguas dclracio-
Flosculus in medio flosculorum aureorum proeemi- rum, diccnlium nos iiniformilaleni niaterioe non
nens, caeleris oninilius longior, Divinilatem signat, scrvasse, qui a Iraclatu Vilis in tractamm Lilii ce-
quae cst supcr oinnia Dcus bcnedictus in ssecula. cideriroiis : qtti pro ccrto sciamus, nos a chariiate
Amen. Habct autem bic llosculus caput unura tri- ct beiiignitatc Christi, niiuirum virginum sponsi,
angulum, per quod Trinitas ipsa designalur. Unum excusandos, cui in boc traclalii confilcmur, sicut
enim capul divinse substantioe tinilatem ligurat : inleiligiinus, subservisse, in cujus inanu stinius et
tres vero anguli cniincnlcs, et a se dislincti, eignant nos, ct scrmones noslri, qucm utfirniiter spcranms,
Trinitatis pcrsonas. Suniuius est hic lloscultts in in hujus matcriac traclalu sccuti sumus, nou glo-
lilio virginali, quia virgo doinini onines cogitalio- riam doclorum, sed friicluni disccntiiiin rcquircn-
nes sttas, oinnein voluniatein suam, omnia verba „ tcs. Vcruinlanieii, quaiiliim intelligo, non magis flo-
sua, omnia facta sua, omncin munditiam siiam cor- rct ullo aliquo Uorc Vilis noslra, non alterius ali-
poiiset cordis sui ad hoiiorcm Sponsi ccelcstisdc- cnjus Iloiis tam allrahil fragrantiam, quam bujus
bet referre : quia si gloiiam propriam quaesierit, lilii, id est virtulis virginalis, cujus amore tot ado-
lampadcm, id esl purum corpus, non habebit; sed lcsccnttilacallracla*. lain libcraliter currunt in odore
olco lseliiiae spirilualis ct igne charitalis carebil. uiigueiitoruni sponsi, voce siniul el opcre claman-
Scimus auteni, quod illis virginibus diclurus sit tcs : Trahe nos posl te, tn odore unguenlorum tuo-
sponsus, quaelarapades habebunt sine oleo, verbtim rum curremus (Cunl. i, 3). Qttid cnim amant lot
honibile, non solum auditu, sed et cogitatu, Ne- virginum miilia mundi illecebras spernentia? quid,
scio vos! (Matlh. xxv, 12.) 0 vcrbum asperum! Li- inquain, tain arnant in sponso suo, cujus virtutis
bera nos, Domine Jcsu, dum adhuc tcmpus est Ii- dclertalicne attrahiiiitur, quam odorem lilii, id cst
berandi nos paupcres peccatores, a laquco vcnan- amorem virginilatis? Licuerit 478 crgonobis hunc
tium, ne poslniodtim illud verbum asperum audia- Ilorem potissiiniim in Viie nostra commcndarc, quo
mus. Scinius, quod adversarius noster scrpens ille niilltis prctiosior, nec speciosior est in lpsa viie.
astutissimus innuiiierabilcs ct subtilissimos laqucos Nuucautcm ad alios compendiosius tractandos trans-
nobis oblcndit; ul quos a bonis operibus non potest j) eamus.
avertere, pravis stiggesiionibus de bonis saltcm fa- CAPUT XXXIII.
cial opcribus gloriari. Et quomodo putas eum fre- De flore chariialis, seu rosa rubente el ardenle.
niere, quomodo stridere dentibus suis, cum videt
virgunculas teneras a priinis infaiitiaesuaerudimcn- 121. Florcl in Vite nostra, benigno Jesu, niliil-
tis regnum nitindi, et omnciii ornatuin saeculicon- oniinus rosa rubcns ct ardens : rubens sanguinc
temnere, et tam allam scmilam virginitatis ascen- passionis, ardens igne charitatis, roscida clliisioiie
dere? Quantas illuin putas insidias tcndere nunc lacrymarum dulcissimi Jesu. Flevit enim el contri-
radici, nunc trunco, nuiic foliis albis, ntinc floscu- status est propler me gaudium meum, imo gaudium
lis aurcis lilii virginitatis, ul inducat eas iu aliquo Angclorum, Dominus Jesus, qui, ul ait Apostolus,
bonoruin opcrum quierere gloriain propriam, nead in diebuscamis suw offerens vota ct supplkuliones
virginitalis suininac apiccm perliiiganl? Scd virgo ud eum qui possit sahmm facere euin a morle, ciun
Christi semper respiciat in facicm sponsi sui, ut clamorc valido el lacrymis, exauditus cst pro sua re-
omnia faciat propler ipsum, omnia ad ipsum refe- vcrenlia (Hebr. v, 7). Audis, cor non carneuiii, sed
rat, in omnibus quaeral ipsum, dicens cum ipso : lapidetmi, iilum magnum Jesum et optiraum in dic-
709 VITIS MYSTICA. T.n
bus carnis sua>,quam pro me redimendo assumpse- A 1 ct sordiduro abluatur : quosvirtus utraque in lacry-
rat. lacrymis immaduisse, et adhuc aridum per- mis invenitur. Quseram ergo mihi, et ulinara inve-
manens? 0 cordurum! audis commoveri pro mes niam, fontem lacrymarum in lacrymis, in cruce, in
ad lacrymas illum, qui in aeternum statet non cora- clavis, postreroo et in sanguine rubicundi Jesu. I.e-
movebitur; nec adhuc tu ad lacrymas commoveris?f gani ergo et intelligam, quantum ipse annuerit, n;-
Addam ct ignem charitatis et passionis sanguinem,, borem carnis et animae479 dilecli ex dileclo ainan-
si forte calcfias, si emolliaris, ut dulcissimo Jestit tissinii Jesu. Rubuit eiiim in titroque, id est tam iu
pro lacrymis suis et sanguinis effusione solas sal- corpore quam in anima : in carne ex natura, quia
lcm lacryrnas rependas. Adhuc addam et malleumi naturaliter oninis caro rubea est; ncc minus san-
gravcm, et cuneos ferreos incutiam libi, ulscinda- guine passionis, quo carnem suain charitate nostra
ris. Nani si lu, cor, sicut terra sine aqua, exaruis- conipellcnte tam crebro lamquc copiose pcrfudit:
ses; tttique vel Icviter posses emolliti solis perfu- quas sacratissimi sanguinis eflusioncs in superiori-
sum lacrymis lacrymantis Jesu. Si autem a facie; bus frequenter nieminimus nos explicasse. In his
frigoris iniquilatum induratum es in rigorem la- igitur minime immorandum, ne lcctori fastidium
pidis, addo iiistrumenla fortia, malleum crucis, ctt gcneretur.
cuneos clavorum ferreoruin, ut illis tibi incussisi B 1 124. Sed quis, nisi totus caro et sanguis, et qui
scindaris, et fontem lacrymarum salubrem effun- in se nibil habeat spirituale, sanguine!ii istum fasti-
das. diat ? Quis volens se de sanguinibus contraclis li-
122. Quod sic nec adhuc commoveris, o cor du- berari, istum purissimuin salubeiiimunique san-
ruin et impoenitcns, durius es silice, qui in desertoi guinem Jesu purissimi non affectet? Quis semel Kto
a Moysebis percussus virga emisit aquas largissi- dulcissimo sanguine inebriatus, qucm paravit in
mas (JVum.xx, 11) : prsesertim cum malleus crucis; dulcedine sua pattperi Deus, non raagis ac magis
Domini validior sit ad feriendum, quam virga Moy- sitiat, audicns veram vocem Sapientise Dci, Unige-
si, et.lrcs clavi ferrei libi incussi eflicaciores esse! niti Patris, optimi Jesu dicentis : Qui edunt me, ad-
debeant ad aquam lacrymarum eliciendam, quami huc esurient: et qui bibunl me, adhuc sitient? (Eccii.
percussio virgaeMoysi geminata. Si vero et adhuc; xxiv, 29.) Si verum est, imo quia verum est hu-
permanes inconcussum, eo quod in adamantis du- mano sanguini pras caeteris lantam naluralitcr in-
riliam sis conversum, qui solo hsedi sanguine polest; esse dulcedinem , ut cum a bestia qualibet semel
r.iolliri; affero libi hsedi pariter et Agni incontami- gustatus fuerit, illum de coetero semper gustare de-
nati, optirai Jcsu, sanguinem copiosum, calore in- sideret, ita ut aliis animalibus poslposilis, sanguini
comparabilis charitatis ferventem, qui sua forlitu- C *- insidientur humano, et in mortem suam ruant pro
dine iilum adamaiitinum parietem inimicitiarum po- illo acquirendo : quanturo in se credis habere dul-
situm inter Deum ct hominem, omnino comminuit cedinis sanguinem Filii hominis Jesu Chrisli? Ecce
et dissolvit. Hic paries per tot annorum millia du- sitiunt irrationales bestise sanguinem honiinis, et
raverat, nec lege, nec Prophetis ipsum diversorum non sitiam ego sanguinem Filii Dei? Beslioequanto
praeceptorum, commonitionum, et comminationum plus gustaverint, tanto plus sitiunt sanguinem bu-
malleis percutientibus aliqualiter fuerat comrainu- raanum : et ego fastidiam sanguinem Deiet hominis
tus : sed accedente sanguine haedi et Agni nostri benigni Jesu? Bestix ruunl in mortem suam, dul-
benigni Jesu, non tantum perforatus, sed et destru- cedine sanguinis huraani attraclae : cgo non festi-
ctus est, Dicitur autera et bonus Jesus, etsi purissi- nabo ad vitam meam, et sanguinem rubicundi Jesu
mus, esse haedus, qui est immundum animal : quia et candidi? Imo vere festinabo, emam et bibam.
carnem nostram gestabal, plenam in nobis immun- Emam absque argcnto et absque ulla commutalione
ditiis peccatorum; in ipso vero nihil ejusmodi ha- vinum et mcl: quaenobis Sapientia Patris altissirol
bentem. Propler eximiam vero munditiam Agnus benignius miscuit in cratere cordis sui, nimirum
est, qui non solum non habet peccata, sed totius sanguinem suum, pretium vitse nostroe. Properate
mundi lulit pcccata. meciiin, qui diligitis Dominura : emite non corru-
125. Iiujus ergo haedi et agni copioso sanguine, o ptibilibus auro et argcnto, sed commutalione mo-
tor adaiiiantinum, inurigere et inimergere; jace in rum et conversalionis vestroevinum et lac, sangui-
illo, ut calefias, calcfactum emolliaris, emollitum nem illum dico purissimum, pretiosissimum; ine-
vero fontera lacrymarum eflundas. Copiosa autem briantem perfectos, ut vinum; ut lac, parvulos nu-
aqua opus est, ut reficialur populus meus et ju- trientem. Si perfectus, si fortis es, vinum est tihi
menta. Esl aulcm populus meus, motus animi mei sanguis iste, sanguis meracissimus. Si adhucinfir-
rationales, quaerentes ea quae tantum spiritui mco mus es et cui opus sit lacte, lac est tibi ad nHtrien-
conveniunt. Habeo et jumenta, ncmpe alias cogila- dum te. Bibe ergo sanguinem hur.c meracissimum,
tioncs, quae circa carnem occupantur, quoeanimse fide, memoria, et iiituiiu spirituali. Ecce sub coin-
tenentur servitutera impendere, ul jumenlum : quas pendio, iterumque rcduco tibi multiplicem sangui-
utrasque cogitationcs decet relici fonte lacrymarum, nis cffusionem largissimi Jcsu, qua rosam passionis
ne in via vitse htijus deficiant, vel a recto iliuere et charitatis suaerubricavit. Charitatis quidem il-
tleclinent; ut quod bonum cst in cis, confortelur, lius ardorem humanus coraprehendere non sulhcit
iuteUectus, nisi quantum ex passione ipsius, quse \. crucem quam imperii nomine significavit nalivitati
cunctis apparuit, comprehendit. statim adjungens; quia profecto a nativilatis exordio
CAPUT XXXIV. passio cnicis siraul exorta est. Non modicum enini
De rosu charilalis. pertinet ad commendationem rubicundae passionis,
125. Verumtamen piius de rosa charilatis, quam quod Salvator nosterin alieno loco, in mcdia hicmc,
dc rosa passionis videamus. Ardorem rosoecharita- in medio noctis, in stabulo diversorii ex matrc patt-
tis perpendemus, si diligenter videamus, quis, qua- percula natus est, licet ibi sanguis cjus cffustis non
lis, quanlum, quare amaveril amator misericors et fuerit, quod lam parvo temporis intervallo, id est,
rairabilis. Amalor noster est ille, quo nibil majus, septem dierum spalio secutum est. 0 quanta chari -
nihil dilius, nihil fortius; cui omnis spirilus confi- tas ! o quanta commendatio charitatis! Vix natus
telur, quoniam Deus nteuses tu, quia bonorummeo- cst cceli gloria, coelidivitise,cceli dclicioe,dulcis Jc-
rum noii eges (Psul. xv, 2). ln boc brevi versu com- sus; et ccce recenti oiiui crucis ignominia, crucis
prehenditur, quis amalor noster sit, quis Dcus; et dolor, crucis paupertas copulatur : sed rcdcmit mi-
quare amaverit, ex verbo sequenli elicitur : videlicet seriam crucis, imperii nomen verum. Cruceetcnim
non idco amavit nos, ul aliquid nostri accipcret, qui tolum mundum simul ct infcros subjugavit, qui
bonorum noslrorum non egct; scd gratuiia gratia B regnavit a ligno fortis Jesus. Propter enim crucem,
sua. Quod si eliam in nobis csset aliquid boni quod ad quam humiliavit se ipsum factus obcdiens, exal-
ille appeteret, non hoc a nobis, sed ab illo babere- tavit illum Detts Pater, et dedit illi nomen, quod cst
inus. Qualiler autem amavcril nos ainalor nosler, super omne nonien; ut in nomine Jesu omne genu
exponit ille qui ait : Cum adhuc inimki csseinus, flectatur, cceleslium, terrestrium, et infernorura
reconciliati sumus Dco (Rom. v, 10). Justus enim (Philipp. n, 8-10). Bene ergo in prima effusione
injustos, solus bonus ct pius peccatores et impios sangutnis Agni purissimi aptalum est ei hoc nomeii
adamavit. 0 quanta dignatio ! Jam vero quantum Jesus, co quod jam tuncpro salute noslra sanguinem
ainaverit, videamus. Quis hoc sufficienterdicat ? fundere lnciperct, qui in completione salutis nostras
4S0 CAPUT XXXV. tolus eral eflttndcndus.
De rosa Pussionis. CAPUT XXXVII.
126. Ecce in expositione hujus verbi necessariura De secunda effusionesanguinis.
haberous rosam passionis rosat charitatis conjun- 128. Sccunda sangttinis effttsio Jesu Christi, qua
gere; ut rosa r.haiitatis in passionc rubescat, et rosa passionis rosa coloralur, invenilur in sudore sau-
passionis igne charitatis ardescal. Tanluin enini guineo orantis ct agonizanlis benigm Jcsu. Ita enini
dilexil nos dilector noster, ut cbaritatis ardore co- C ait cvangelisla : El faclus in agonia prolixius ora-
gcnte ruborein passionis inciderel, traderetquc in bat : el factus esl sudor ejus sicul gulim sanguinis
inoitom aniniam suam, mortero autem crucis, non decurrentis in lerram. Ut cessent omnes coeleroesan-
brcvitcr transeunlis, sed a principio orlus sui usquc guinis purissimi cflusiones, nunquid h;cc soia non
in finem mortis durissimoe pcrdurantis. Sicut ete- poterit rosain nostrani suflicienter rubricare? Vcre
nim superiusvestrsecommendavimuscliaritati, crux potest conscindcrc cor m^tim miscrum, ct sangui-
optinii Jesu Christi non lantum fuitunius diei; scd neis lacrymis madefacere : quia ecce Crcalor mcus
tota vita illius crux fuit et martyrium. Omnia ergo pro mc sanguinco cruorc perftmditur; ncc levi qui-
qusecunque passus est Dominus in diebus carnis dun, sed decurrcnte in terrani. Vaemisero cordi!
sua?, ad ruborem ulique passionis, pertinent rossc quod tali ct lanlo sudore non madescit pcrfusum.
passionis quaravis cffusionibus crebris sacratissimi lnspice tribtilationem ipsitis milissimi cordis, qua
sanguinis ipsius specialiter fuerit rubricata. Sed angebatur, 481 cum toto corpore ex omni parte
quia omnia quoe passus cst enumerare non possu- sanguineus sudor manaret. Neque enim corpus cx-
raus, sanguinis effusionessalutifcras nos non pigeat liinsecus tanto talique sudore deflueret, si cor intrin-
iterare; ut qusejugiter sunt memoranda, tenaci me- secus nullius doloris moleslia frangeretur. Contri-
inorise arctius impriinantur. tum esl cor meum in me ipso, ait propbela (Jerem.
CAPUT XXXVI. XXIII,9). Scisso igitur cordc interius, scissa est et
De sepiemeffusionibussunguinis Vilis nosirmJesa exlenus pellis nostri Salomonis : effusus est sudor
Christi. sanguineus superterram. Rubricala estrosa passio-
127. Primam sanguinis effusionem legimus in cir- nis et charitatis Christi rubicundi Jesu. Ecc.e qtiam
cumcisione, quando nomen ejus vocalum est Jesus, rubicundus, ct quam lotus rubicundus. Nec vacal a
jam tunc myslerio hoc significante, quod eflusione inysterio ista sanguinis Jesu effusiogcneralis. Suda-
sanguinis sui futurus nobis esset verus Jesus, id est vit enira toto corpore sanguinem, qui nostras vene-
Salvator. Audianl et intelligant tam pueri leneri, rat tollere infirmitates ex carne nostra et sanguine
quampueltse; ct frequenter eortim raentibus inculce- contractas; ut ad convalescentiam ct sanitalem to -
tur inaturum martyrium innocentis Jesu. Unde et tius corporis spirilualis, sive Ecciesiae sufliceret
Isaias de nativitate ejiisdem Jesu Cbristi loquens, sudor sanguineus ab omni parle corporis, capitis
Puer, inquit, nalus est nobis, et filius datus est no- sciliccl noslri Domini Jesu Cluisli effusus. Liberati
bis : cujus imperiumsuperhumerumejus (Isai. ix, 6), crgo sumus de sanguinibus; Deo gralia sit, auctori
?13 VITIS MYSTICA, 714
salutis nosttse oenigno Jesu , qui suum pro nobis .Anostri;et boni bellalorcs simus scquendo vestigia
sanguinem liberalissime effudit. Vel hoc certe signi- signiferi nostri.
licabat sudor sanguineus a tolo corpore capitis no- 482 CAPUT XL,
tri effusus, quia in toto corpore suo spiriluali, quod De quintu cffusionesanguinis.
est Ecclesia, sanguis erat martyrum effundendus, 151. Quinta rubricatio rosae invenitur in crudeti
et Ecclesia rubricanda. flagellatione mansuetissimi Agni rosei Jesu. 0 cum
CAPUT XXXVIII. quanta quantitate putas illum sanctissimum sangui-
De lertia sanguinis effusione. nem e conscisso corpore et flagellato distillasse in
terram! 0 quanta putas ssevitia impiorum fremen-
129. Tertia sanguinis effusio fuit in vellicatione
testimoniiim habemus in tium, quanlo fremitu ssevientium flagellatum pulas
genarum, cujus propheta, fuisse dulccm Jesum,
dicente ex persona ipsius crucifixi : Corpus meum qui venerat ul nos a flagellis
seternis! « Sine causa,.» inquit, i flagellis
dedi percutientibus, et genas meas vellenlibus(Isai. liberaret
cecideruntme.» (Respons.Oflic.Ecclcs. in Passione.)
L, 6). Quod quidam exponunt de laceratione maxil-
Vere sine causa, nisi forte miserrimi et perversi
larum facta cum unguibus impiorum Judaeorum;
bona opera tua pcenis digna judicarent, qui verita-
quidam autem de cvulsione barboe Domini. Pjotest " tem luam in mendacio dctinuerunt. Sed et hic mo-
ulrumque fuissc vertini. Credo non sine aliqua san- raliter
ertidimur, ut flagella benignissimi Patris no-
guinis effusione id peraclum. Video ergo sacrilegas stri discamus
roanus impiissimae gentis non saturatas colaphis et sequanimiter tolerare, qui pessimorum
et desiderabilis vultus Christi : flagella pro noliis indignis tam patienter sustinuit
alapis, consputione
sed etiam ad genarum ipsius vellicationem exar- dulcis Jesus. Quis enim flagella non sufferrct homo
in flagella paratus, ad laborem natus, in peccatis
sisse, et a vultu quoque dulcissimo ad rubricatio-
nem rosae nostroe sanguinem elicuisse. Video Agni nutritus et conversatus, hoereditati coelestis aulse
illitis iinmaculali patientiam admirabilem et iinilan- destinatus, quse non nisi mundos recipit; cum vi--
deat omniuro regum, et Dominum dominan
dani, per quam genas pudicissimas impudicissimo- tiiimRegem
rum unguibus Iacerandas cum orani mansuetudine dulcem Jesum, qui peccatum non fecit, et in
ut cujus ore non est dolus inventus, tam gravibus fla-
si
proebuit; patienter sufferamus, aliquando no-
stram faciem operiat confusio propter ipsum, imoet gellationibus esse contritum? Audi, o bomo stulte et
si quis nos csedalin faciem verbis et factis propter insipiens, et erudire, ct non solum non refuge, sed
dulcem Jesum. etiam apprehcnde disciplinam, ne forte quandoque
pereas de via justa, Domino tibi irascente; qui pro-
CAPUT XXXIX. I"
prio Filio suo non pepercit, sed propter te tradidit
De quarta effusionesanguinis.
flagellandum(Rom. vm, 52). Non pepercit Filio suo
130. Quartam sanguinis purissirai effusioneia in naturali, consubslantiali sibi, et coseterno, et im-
corona invenire possumus, in corona spinea, non passibili, quin pro salute lua ipsum faceret nasci in
taroen leviler imposita, sed valide inipressa capiti tempore, et passibilcm; et flagelliscontereret, sicut
dulcissimo capitis mei dulcis Jesu. Satis enimcon- scriptum est: Dominus voluil eum conlerere in infir-
sentit veritati, ut qui oderant veritalem, non solum mitate (Isai. LIII,10). Et quomcdo parcet tibi filio
opprobrium illius, sed supplicium requirant. Nec adoptivo, cum sensus tui proni sint in malum?
hic puto quidem rivos sanguinis defuisse, qui a ca- Quin in chamo et freno maxitlas tuas conslringet,
pite irrisorie el invide coronati defluerent in collum ut sallem vexalio det tibi intelleclum : quatenus ad
simtil et in facicin dulcis Jesu; quia si noluissent ipsum approximare cogaris, qui Hcet moleste, salu-
coronato pcenam siraul cum irrisionibus irrogare, briter tamen flagellat omnera filiura quem recipit
facilius de aliis raniis vel virgulis arboris alicujus (Hebr. xn, 6).
potuerant plexuisse coronam : sed ut morum suo- CAPUT XLI.
rum aculeos demonstrarent, nunc gloria et honore irj De sexia et septima effusionesanguinis.
coronatum, tunc spinarum aculeis coronaverunt 132. Sexta eflusio sanguinis, quse rosaro passio-
Agnum initissiinum, dulcem Jesum. Et licet in irri- nis rubricavil, in fossione clavorura copiosissime
sione coronent, tainen ignorante» et irridentes co- invenitur. Quis enim de fossis, imo et de perfossis
ronatum regem fatentur, quia regum est coronari. manibus pedibusque innocentis Jesu copiam sacrali
Coronatus ergo icx esse a nescienlibus demonstra- sanguinis dubitet effluxisse? ln torrentibus hujus
tur. In spinis vero coronantium malitia aperitur. saifguinis rosa nostra purpurata est; quia vere hic
Moraliter autero docemur imilari caput nostrum, ardentissima charitas, hic rubicundissima passio in-
iegem et ducem nostrum dulcem Jesum. Si autem venitur. In hac magniludine passionis magnitudo
malorum quorumlibet perversitate compungimur et considerelur charitatis : ardorem rosse charitatis,
inidemur : cuni capul nostrura ita compunclum, ruborem considera passionis. Quis unquam tam
5ta irrisum conspcxcrimus, non murrauremus, non gravia, tam pudenda passus fuit? Deusest qui pati-
recalcitiemus ; pattca quae nobis in vita proesenliet tur, nec in aliquo sibi dururo torcular passionis
brevi iiifcruiilur, cum omni a>quaiiimitateet paticn- alleviat, qui servis suis vel omnino auferre,.vcl la-
tia s:iff>rciido, ut digni simus essc mcrobra capitis leviare, vel brcviare vires tormentorum consuevit.
PATIUII. CLXXXiV. 23
715 VITIS MYSTICA. 7«
Non peprrcit sibi qui suls parcere novit. Hujus rei A / CAPUT'XLII.
evidenliam vides in Evangelio Joannis, ubi cum ab De croco abstinentiw vitit nottra.
liis qui ad ipsum venerant capiendum, ei diceretur, 134. Crocum etiaro abstinentise in nostra vlta,
quod ipsttm qusererent, subjunxit: Ego sum, quem dulcissimo Jesu Christo sentimus floruisse. Qui noi
quseritis. Si ergo me quwrilis, sinile hos abire (Joan. propterea abstinens fuerit, nt castigaret corpuC
XVIII,8). 0 ardor vcrissimse charitatis! Manifestat suura, et in servitutem redigeret, ne forte reprobus
ct tradit se cbaritas ipsa ssevientibusinimicis, non efliccrelur; sed ut nobis formam darel ct documen-
parcens sibi, rogatque pro suis, ut parcatur illis. tum abstinentise : sicut in circumcisione ct bapti-
Captus ergo post plurimas illusiones tam Judseorum, smo, quae non ad emundalionem suam accepit, qui
quam Genlium, post sanguinis plurcs effusiones, semper fuit mundissimus et omnium emundator,
clavis imroitibus, roanibus simul ct pcdibus perfo- sed ut obedientisenobis formam justitiseque donaret.
ratur et configitur ligno crucis Salvator noster, mi- Sine dubio virtutem habuit abstinentise. Rex virtu-
tissimus Jesus. Intuere et respice rosam passiouis tum, et proe omnibus sanctis proeteritis et futuris
sanguinese, quomodo rubet in indicium ardentis- excellentius semetipsum macerans, non neccssitate,
simoecharitatis. Contendunt passio et charitas : illa, sed yoluntate. Sed objicitur nobis sententia de ver-
ut plus ardeat; ista, ut plus rubeat. Sed mirabili- B I bis ipsius Domini Salvatoris dc se dicentis, Venit
tcr per ardorem charitatis iit passio rubea, quia si ad Judmos Joannes Baptista non manducans, nequt
non diligeret, non pateretur : et in passionis rubore, bibens, et dixistis : Dwmonium habet; item, Venit
maxima et incomparabilis ostenditur charitas. Sicut Filius hominis manducans et bibens, et dicitis : Ecct
enim rosa per frigus noctis clausa, solis ardore homovorax el vinarius, amicus publkanorum et pec-
surgente tota aperitur, et foliis expansis in rubore calorum(Malth. xi, 18, 19). Ecce testimonium Ve-
deraonstrat ardorem juciindiim : ita flos cceli deli- ritatis, quod Joannes non manducavit neque bibit:
ciosus, optimus Jesus Christus, qui multo tempore et quod ipse Jesus et manducavit et bibit. Nunquid
a peccalo primi hominis, quasi in frigore 483 n0~ crgo Joannes in abstinentioe virtute praecellit no-
ttis clausus fuit peccatoribus, nondum plenitudinem strum dilectum Jesum? Nequaquam.
impendens; tandem plenitudine temporis accedenle, 135. Sed notandum quod duplex est abstinen-
radiis scilicet ardentis cbaritatis, in omni corporis tiae virtus. Una intus in mente, altera foris in actu.
sui parte apertus est, et rosse charitatis ardor in Et ea qnidem quse in mente est, seniper est ha-
rubore sanguinis effusi refulsit. Vide ergo quomodo benda : ea vero quse est in actu, rerum ac tempo-
hoc Dore rosae florucrit oplima Vilis nostra, rubi- „ rum qualitate manifestanda est. Bene aulem Joan-
cundus Jesus. Vide tolum corpus, sicubi rosse san- nes, qui purus homo eral, abstinentiam tam in
guinese florem non invcnias. Inspice manum unam mente quam in corpore exercebat, ne forte conta-
ct alteram, si florcm rosse invenias in utraquc. Iu- minarelur : sed homo noster vcrus Jesus, qui
spice pcdem et unum et alterum : numquid non maculari non poterat, cibis et potibus pro tem-
rosei ? pore utebatur, ut convcscentes sibi ad virtutem
133. Inspice lateris aperturam, quia nec illa caret allraheret abstinentioe, caeterasque virtutes. Nec
rosa, quamvis ipsa subrubea sit propter mixturam credas ullo modo majorem esse virtutem omnino
aquse : quia, sicut narrat evangelista, Cum unus mi- abstinere a cibis, quam ipsis cibariis uli moderate.
lilum lancea lalus ejus perforasset, exivit sauguis et Diflicillimuinest enim in cibariis modum servare
aqua (Joan. xix, 34). Ipsc est enim qui venit per omnimodura, ita ut ultra quam natura? potcst suf-
aquam, et non per aquam solum, sed per aquam et ficere, nihil suraatur, nec ipsi nalurse aliquid de
sanguinera optimus Jesus Christus. 0 suavissiine necessariis subtrahatur. Si ergo contingat ali-
«niversoruin Domine et Salvalor bone Jesu, quales quem habere virtutem abstinenlise cura Joanne, sci-
libi condignas gratiarum referre potero actiones; HcCtut ipsara niente et opere exerceat, non con-
qui a principio ortus tui, usque ad morlem durissi- j) ; demnet eum qui abslinet cum perfectissimo Jesu,
mam, imo etpost raortem.pro me pretiosissimum id est, qui abstinentiam, prout tempora exigunt
sanguinem tuum effudisli, qui ardorem exccllcntis- el personae, pro utilitate, vel proprii corporis, vel
simaecharitatis tusetam crebris sanguinis tui cffu- proximi 484 nunc intendit, nunc remitlit, ob-
sionibus manifestare curasti? 0 quam roulto numero servans lamen in omnibus omnia qu;e circa vir-
foliorum multiplicata ct exornata est rosa tua !.Quis tutem abstinenlioe sunt servanda, ut semper vitii
omnia ista enumeret? Numera guttas sanguinis ef- abstinentiae oppositi, id est gulae, crimcn evitet.
fusi de dulcissimo corpore dulcissimi Jcsu, el habe- Cujus vitii abusiones hoc versu notantur
bis passionis charitativse folia enumcrata. Singulse Prmpropere, taute, nimis, ardenter, studiose.
cnim guttaesanguinis sui, folia sunt rosse sanguinese Proepropere enim comedunt et bibunt, qtti tempus
passionis ipsius. Sed idco ad alia iranseamus, qtiia comedendi praeveniunt, sola voluptate, non necessi-
septimam sanguinis dominici cffusionemjaro brcvi- tate coacti. Legimus in Vita Palrum de sanctis
ter diximus, cum de apertura lateris doccremus, Patribus, qui hospiium spiritualium chaiitate de-
unde*exivit sanguis et aqua, per quse Baptismalis; vincti, terapus consuctum ciborum anticipaverunt:
accepimus sacramentum. sed comcdcudo in cbaritatc, se neqiiaquam sohisse
jejunlum aestimabant; ita ut etiam aliqui post ta-- A } hominis (Eccli. xxix, 28). Nec adhuc conteruntur
lem refeotiunculam Missarura celebrare solemniai hac confusione durissimac frontes voratorum tam
non timerent: quod quamvis nobis non conveniatt ipsius Veritatis verissimi Jesu, quam Apostolis
trahere in exemplum, ut similiter faciamus, quo- ejus, imo ne gentilis quidem hominis reprehensione
niam quidem ab eorum perfectione nos nimiumi et eruditione percussse, et dicunt, Christiani su-
separamur, eos tamen sine pcccato talia fecisse• mus : non tamen recipiunt vocem Christi in Apo-
confidimus, quse nequaquam nisi Spiritu sanctoi stolo Ioquentis et monentis, Curam carnis ne fece-
ipsis veraciler revelante fecissent. Laute coraedunt,, rilis in desideriis (Rom. xm, 14). Unde frequenter
qui delicatis utuntur cibariis sola delectatione at- evenit, ut cum adhuc escse eorum sint in ore eo-
tracti : quibus non suflicil naturalis sapor carnium,, rum, ira Dei ascendat super eos (Psal. LXXVII, 50,
sive piscium, quem Creator illis iinposuit; sed mo- 51) : et qui deduxerunt in pessimis terminis dies
dis naturae contemptis quocrunt adulterinos sapo- siios, in puncto ad infernum descendunt; ubi ver-
res piperis et salsaraentorum variorum, ut sibii mis comedens ipsos non moritur, et ignis non ex-
appetitum faciant comedendi, non metuentes opti-. stinguitur, pro deliciis brevibus mala recipientes
mum hominum Creatorem vituperare in creaturis, senipiterna.
dum alios illis sapores ipsi faciunt, quam Creator. B 137. Nimis comedere quid sit, omnibus notum
naturae carum prsestiterit. 0 quantum hujusmodi1 est. 485 Nimis enim comedit, qui ultra quam
alienos sapores homo Christianus vitare deberet, naturae suse suslentandse possit sufficere, sumit
si adverteret dulcissimum et sapientissimum Do- alimenta, maxime si hoc scienter fecerit. Evenit
minum suuro fecisse omnia bona valde, cujus crea- enim non raro, ut homo suis laboribus considera-
turas vere bonas nullus nisi malus alterare consue- tis plus vilium stnnat alimentorum, ut in labore
vit! Consuevit dico, quia quandoque lautiorihus. possit subsislere, et timore deficiendi cogente men-
uti cibariis pro infirmitate corporis repellenda, pa- suraro refectionis excedat, a quo peccato vix credo
lato non alludentc, sed renitente cibariis; nulla, aliquem esse immuneni. Sed talia peccata crebris
vel parva culpa cst. confessionibus, intermixtis voluntariis abstinentiis,
136. Ad eorum igitur confusionem, quorutn, ut statim ut deprehenduntur, purganda sunt. In nullo
Apostolus ait, deus venler est, et gtoria in confu- autem genere ciborum illud vitium superfluitatis
sione eorum (Philipp. m, 19, 18),quosidem asserit ciborum el potuum excusatur. Cum eliam lega-
flendo inimicos csse crucis Christi, et imitalores il- tur, quod peccatum Sodomw fuit abundantia panis
lius pauperrimi et miserrimi divitis, qui epulaba- (Ezech. xvi, 49), cl diabolus tentaturus Dominum
r
tur non aliquando pro sanilatis remedio, sed pro G non de alio aliquo quam de paue tentavit (Matth.
voluptate quotidie splendide; propter quod nec iv, 3), sciens profecto in nimio sumptu panis pec-
gutlam aquae, cum in inferno sepultus esset, me- catum non deesse, qui pritnos parentes, et per
ruit impetrare, ul refrigeraretur lingua ejus ardens ipsos omnes homines unius pomi comestione dece-
profecto in flainma (Luc. xvi, 19-26), quae alienis pit: quamvis non ita facile in cibis vilibus men-
semper et superfluis fuerat saporibus delectala; nec sura excedatur, ubi sapor non decipitur, sicut
naturali aquae frigore meruit refoveri, qui in volu- in cibariis laute proeparalis et saporibus alteratis.
ptatibus suis naturse saporem adulteraverat : ad ho- 138. Ardenter comedere, est cibos vel potus
rum, inquam, confusionem gentilis hominis mecum nimio desiderio sumere , quod tam in vilibus,
morare sententiam non gravabor, ut crubescat quam in delicalis potest cibariis evenire. Cujus rei
nomine christianus, cum a meliore se ipsum igno- exeroplum habemus in Esau, qui vilis cibi dele-
rante docetur, qui neque creaturas per Creato- ctatione altractus, ullro vendidit Primogenita sua.
rem venerari sciebat, nec asperos sciebat pati sa- Ita enim habet Genesis, quia venienle Esau de
vidit Jacob fratrem suum coquentem lenticu-
pores pro Christo, quem vel nescivit, vel non cre- agro
didit pro se>in crucis patibulo vinum myrrhalum rj laro: cui dixit, Da mihi de coclione lua hac rufa,
bibisse cun felle mixttim : sed soli naturse con- quia oppido tassus sum. Et facla pactione cum Ja-
sentiens co./ra voluptuosos exclamat: cob de venditione priroogenitorum, coroedit in vo-
racitate coctionem nimis desideratam, ct dignita-
0 prodiga rerum tem primogenitorum amisit : quia enim pimium
Luxuries, nunquam parvo conlenta paralu, ardenter desiderabat lenticulam, En, inquit, morior;
Et quwsitorum lerra pelagoque ciborum
Ambitiosa fames, et lautw gloria mensm! quid mihi proderunt primogenita ? (Gen. xxv, 29-
Discite, quam parvo liceat producere vilam, 32.) Non est dubium quin ardenter comederit ac-
Et quanlum natura petat. Non erigit mgros
Nobilis ignoto diffusus consule Bacchus, ceptum, quod tam ardenter fuerat desideratum.
Non auro gemmisquebibunl; sed gurgile puro Miserere, Domine misericordissime Jesu, mihi mi-
Vila redit: satis est populis fluviusque Ceresque. serrimo peccatori, qui nullam diem sine peccato
(LUCAN.Pharsal. Iib. iv, vers. 375-581). hujusmodi me senlio praeterire; ne per talem ex-
cessum, fidei tuae qua tibi genitus sum, raerear
id est, aqua et panis. Hsec satis concordant cum perdere dignitatcm. Econtra et sanctissimos Eliam
illa usilata sententia et vera : Panis et aqua vita et Joannem Baptistam carnibus nullis usos fuisso
sobrietalcin cos nul- }
A cibi et • sed etiam somni et laSciTiae,et vesti»
acccpimus, pcr ct temperantioe potus
lum ex hoc ornnino meritum perdidissc. mentorum, ct aliorum quorumlibet commodorum,
139. Studiose comedere est in cibis vel in po- quae corpori superflue tribuuntur; vel balneorum,
tibus nimis diu immorari. De hoc cxpcrtis loqui- unguentoruro, rousicorum instrumcntorum, et can-
nitir, ct utinain non essemus expcrfi, ncc iinquam tilenarum, el cselerorum hujusmodi, quse scnsus
cxperturi. Frcquenter solel accidere, quod sumplis humanos corrumpunt animumquesubvertunt. Quod
(ibaiiis quse sccundum consuctudiiicm ncccssilati autem qusedam folia rubei sunt coloris, signat cha-
•tiimcutis possent et deberent sufiicere, quoedam ritatem semper debcre immixtam esse operibus ab»
turgat nova deleclatio, quse facit hominem impro- stinentise; quia si quis sine charitate corpus sutiin
vidum, ct insidias diaboli non caventem illi cibo ila tradat, ut ardeat, nihil ei prodest (/ Cor. xm, 5).
ctnn tanto studio inhsercre, tanquam nihil ante Quosdam enim esse qui non propter cliarilatem Dci,
comederit, vel intra multos dies post hoc uil sit sed propter vanam gloriam se macerant abstinendo,
sumpturus ciborum. At qui gulse speciem in se dc- ostendit ipsa veritas Dominus Jesus dicens discipu-
prehendunt, auxiliante Deo huic facilc possunt lis suis : Cum jejunalis, nolile (ieri sicut hypocritm
resistere, quia impettis ejus non longius durat, ' tristes, qui exterminant facies suas, ul videanlnr ub
quam dum a mensa surgatur et illius quod tanto hominibus jejunaittes. Amen dico vobis, receperunt
studio desidcratiir merooria subducatur. Sunt au- mercedem suam (Mutth. vi, 16). Quare? Quia non
tem plurimi, qui tale sludium comedendi, necpcc- sunt vcrus crocus, qui carent rubris foliis cbaritatis,
catum exislimant, nec etiam cuiquam suggerenti sine qua nullum opus pcrfectum est. Ipsa eniin cst
esse peccatum, fidem adbibent, habentes in con- virtus, de qua dicitur : Qui habet unaro, habet om-
suetudine damnabili, nulli dcsiderio resistere, quodi nes, etquam qui non habct, illud quod habct aufe-
possit a nalura aliqua obumbratione dcfendi: nec: retur ab eo.
ponunt aliquam metam desiderio comedendi, donec: CAPUT XLHI.
lempore deliciant fatigali. Sed christianus homo• De odore florum Vitis.
comedit ut vivat, non vivit utcomedat, sicut qui- 141. Jam ad odorem florum Vitis nostrse acccda-
daro ait. Ideoque et illud bene de inutilibus et vo- mus, rogantes ipsum dulcissimum Jesum, ut sui
racibus : odoris dulcissiroi fragrantia corda nostra dignctur
Nos numerus sumus, et fruges consumerenuti. aspirare, ut de ipso dulcia et sentire et dicere valca-
(HOKAT. Episl. lib. 1, ep. 2, vers. 27.) mus. Quid aulem dicere de hoc odore poterinius?
Christianus aulem non sic : sed sempcr ita surgatt p Mirabilis, el supra quam polest credi aut cogilari,
de mensa, ut adhuc habcat appetitumplura sumendi,, insestimabilis est iste odor vitis nostra>. Florucrunt
et eum qtti adhuc esset implendus cibariis, Domino> et alii sancti palmites, in quibus ipse profeclo floruit;
Jesu pro grato munere conferat appetitum, qui pro> sed certissimi viri illi soli capiti nostro optimo Jcsu
noslra salute saepius esurire voluit et sitire. His ett clamabant, nempe illa spiritualis sponsa, Meliora
aliis similibus rationibus unus aliquis inductus tanla1 sunt uberu tua vino; fragruntia unguentis oplimis.
se abstinenlia macerat, ut nimia consumptus inedial Oleumeffusum nomentuum; ideo adolescenluiw di-
in languores incidat diuturnos; utnec sibi, ncc aliis8 lexerunt te. Trahe me poslle; curremusin odoremun-
valeat omnino prodcsse , imo fiat etiain omnibus3 OMentorumluorum (Cant. i, 1 -3). Non est mirtim, si
gravis, qui si gravarentur, ipse potius alleviare dc- odor est inaeslimabilisnimis, qui de hac Vitc nostra
bcret. Quis ista docet?quis ista sapiens faciet? Igno- florente proced.t, si nomina ejus diligcntius atlen-
rant tales, quod damus, quoesunt Jcsus, Chrislus, Nazarentts. Jestis
Virtiis est medium vitiorum, et utrinque reductumi autem, ut scitis, Salutaris vel Salvator interpreta-
(IIORAT. Ibid., ep. 18, vers. 9.) tur; de quo Psalinus, Convertenos, Deus, salutaris
Est enim quoddain medium inter nimis comedere,, nosler (Psal. LXXXIV, 3) : et ilerum, Salvasli nosde
etnimis abstinere; et illud raediura est virtus : hocz D affligentibusnos (Psal. XI.UI,8). Quis autcm in aflli-
est tantum 486 sumere alimentorum, ne nimis3 ctione positus salvari nolil? Si vis salvari et allrahi
dcbilitctur natura ; nec tantum, ut vitia vegetentur. odore hujus noroinis salutaris, quod effusum cst
Quod si omnino tale medium servare non potest,, sicut oleum, incipe delectari in dulcissimo Jesu, et
taraen hoc cavere putest, ne niinis a medio receda-- . confidenter require in vero salutari salutem, non
tur : id ost, ut ille qui minus comedit quam debcat,, imitando illos qui loetantur cum malefccerint, et ex-
non nimis abetineat; ut ille, qui comedendi mensu - sullant in rebus pessimis (Prov. n, 14), in quibus
ram cxcedit eam non nimis exsedat, ita ut corpuss salutem suam conslare putant; sed potius eam, cti-
non nutrialur vitiis, scd virtutibus conservetur. jus spiritus exsultavil in Deo salutari suo (Luc. i,
140. Qtiare autem fios croci abstinentiam signat,, 47), quoenominis hujus salutaris odorem tanto sua-
color ipsius oslcndit : facit enim suos culiores ab- vius atlraxerat, pcrfcctiusque senserat, quanlo illi
stiner.tia croceos, flori croci assimiles. Non enimn fide, spe, ct cbaritate vicinior fuerat, quae ipsuin dc
potesl facies csse rubicunda ctim sloinacbo absli- siiis visccribus gcnucral, nenipe vcrum ct pcrfccluui
nenlisc. Mulliludo atitcm florum croci imiltas spc- Dciim clliomiiicm, salularem Jesum. Non ignorabat
cics designat. Non cnim cst abslincntia soJummodo o ciim qiialiicr sincomni carnali concupisccntia con-
721 VITiS.MYSTICA. 722
ceptus, qualiter sine omrit doloreex ipsanatus; quo- A tibus conficitur. Quid ergo mirum, si hsec Vitis ad-
modo a pastoribus prsedicalus, quomodo a Magis mirabilem dedit odorem, qua>ct uncta cst, ct llorens?
adoratus, quomodo virgineo lacte suo nutritus, quo- Nazarenus enim Florens interpretatur.
modo a Simeone et Anna commendatus. Noverat, 144. Yilis nostra Jesus Chrislus Nazarenus, id
inquam, hsec omnia, et multo plura virgo illa fide- est salutaris, uncta et florens, qui non altraherct
lissima, et perfectissima fide salutarem veri salutaris omnes, qui salutem, gloriam, divilias vel delicias
sequebatur odorem. Nec poterat non sperare in concupiscunt? Venient omnes ad Vilcm hanc. Dabit
eum, quem fide perfectissima cognoscebat etposse, cnim Jesus salutem, quia salutaris cst : dabit Chri-
etscire, et vclle salvareomnes desiderantes salutem, stus regnum, in quo gloria cum diviliis habetur,
Quantum enim quis credit, tantum 487 sperat : quia uiictus est, quod proprie ad reges pertinet: da-
quantum sperat, tantum amat. Quanto ergo hoec bit Nazarenus delicias, quia florens est. Quid eniii
optinfa Mater jierfectior fuit in fide, tanto in spe jucundius flore? Multi autem, imo omnes, id est
fortior ct in charitate fervenlior, oranem cogitatuin omnium virtutum flores in nostro Nazareno sunt,
suum jactans ineum. quarum delectabili odore totum inundum traxit post
1
142. Oleumenim effusumest nomentuum. Quare? se. Nam qui veniunt ad ipsum propler bumilitatcm,
"
Quia oleo nutriunttir infirmi, pascuutur ,
famelici, violse ejus sequuntur odorem ; qui propter castita-
luroina reparanlur. Quis enini lam inlirmus, qui hoc tem, lilii; qui propter charitatem passionis, rosse;
oleo salutari, nomine scilicet salutiferi Jesu, curatusi qui propter abslinentiam, croci sequuntur odorem.
non fuerit, dummodo velit curari ? Ila enim ait ipses His ergo virtutibus optimi Jesu Cbristi ubique prse-
Salvator cuidam langucnti, qui jacebat ad piscinami dicatores tanquam quodam prctioso unguento effuso
probaticam : Vis salvus fieri? Et ille : Domine, ho- extraxerunt odorem ejus, et adolescentutae odore
minem non habeo, ut cum mota fuerit aqua, mittatt ejus mirifico delcctataecucurrerunt post unctum Je-
me in piscinam (Joan. v, 6, 7). Stulte, ecce oleumt sum. Et adhuc nirairum currunt clamantes in toto
salutiferura salularis Jesu, cujus nomen est sicutt corde suo, Trahe tne post te, ut curramus in odore
oleum effusum. Quid libi cum aqua? Si vis reciperes unguentorum luorum; scientes quod neque volenlis,
salutem, ecce fons olei misericordise, in quo te nul- neque currenlis, sed solius Dei raiserentis est. Su-
lus prohibet bapti7.ari, cujus nomen est effusumi perat autem omnes odores omnium virtutum uncti
oleum, id est omnibus gentibus manifestum, quoi Jesu odor crucifixi, ubi perleclio prsecipue efflore-
oleo uncti infirmi sanantur. Quomodo cum audis et bat, et de floribus vulnerum suorum inaestimabilem
intelligissupereminentem misericordiam optimi Jesu odorem effundit. Fracto enim alabastro mundissimi
(qui propter te redimendum de sinu Patris descendit corporis virginalis dulcis Jesu effusum est unguen-
ad terras, te misericordissima passione redemit), tum sacratissimi sanguinis. Ipsa quoquc anima, in
non oboritur tibi certa spes, quod te redemptura qua sine dubio redolebat unguentum spiritus sepli -
tanto pretio nolit perdere, quem de coelovenil redn ; formis, emissa, dilatatus et dispersus est odor Vilis
inere? Jam ergo sic cogitanti, sic speranti oleum no» nostrse florentis non per terras solum, sed et per
minis Jesu tibi effusum cst. Unge te, ut saneris; idI 488 inferos; et sttscilati sunt mortui, qui tam ad
cst spera in misericordia Salvatoris, qui salvat om- vitam corporis quidem, quam ad vitam animoe quo-
nes spe antes in se. tidie suscitantur, quia domus Christi, id esl Ecctesia,
143. Nihilominus autem et oleum hoc pascit te, impteta est ex odorc unguenti nostrae Vitis prsecipue
si famelicus es, si esuris, verbum est. In hoc verboi in passione florentis. Conscissus est saccus corporis
Dei oplimi Jesu invenis quod te satiet, si dictis et; Domini Jesu, ceciderunt grana sanguincarum gutla-
factis ejus aurera cordis tui velis inclinare. Sanat; rum, quae adhuc a fidelibusmente colllgi possunt, ct
cnim animam esurientem quidquid dixit yel fecit ab accedentibus ad crueem fidcliter ac devote colli-
ilulcis Jesus. Quod si esuris et sitis justitiam, sana- guntur. Pretiosissimus vero lliesaurus et incompa-
Lit le vcrbum oris ejus, qui dixit: Beati qui esuriunt' J) rabiHs, guttse sunt sanguinis Jesu Christi.
et sitiunt justiiiam, quoniam ipsi saturabuntur (Matth. 145. Acccde huc, o fidclis anima, et collige tibi
v, 6). Addet quoque ignem ad oleum : quod huic reliquias epularum sponsi tui; micas gratissimas,
nomini Jesu optime convcnit; quia hujus nominis folia rosarum. Ecce in quanta mullitudinc distillaiit
virtute fides confirmalur, charitas exardescit. Pauci de manibus simul et pedibus, nccnon et de lalere
cnrro fidcm habuerunt ante hujus olei effusionem, dulcissimi crucifixi Christi Jesu. Non est morlms
id esl ante praedicationemnominis lui, o bone Jesu : animse, cui his floribus mederi non possis. Collige
pauci igniculo charitatis arserunt. Sed ecce illa ef- tantum folia florum florentis Jesu, stillas sanguinis
fusione, quanti fide illuminati?quanti charitate con- rubicundi: et tanquaro pilulas, sine quibus esse no-
flagrarunt? Dedit odorem, id est bonaro famam, lo, in cubiculo cordis tui reconde. Eril tibi illarum
oleum nominis tui effusum, oleum Jesu, et patuit te sapor et odor in medicinani salubrem , morbos, si
csse etiam Christum, id est unctum. Sic enim ail qui fuerint, repellentem venlurosque caventem.
Psalmus de te : Unxit le, Deus, Dcus tuus oleo Imli- Vide tanlum, ne unquam sine illis esse velis, quae
lim prw consorlibustuis (Psal. XLIV,8). Ergo et oleum verc nomen habent, quolibet lideli dicente , sine
unguentum est, quia unguenlum dc oleo et aroraa- quibus esse nolo. Hauri crgo (olo cordis lui affectu
odorero Vitis veise Jesu Christi Naiareni, et dele- A Aaron, id est non solum Christi Apostolisdatum
ctare in illo, sicut Pater coeleslisin illo delectatus unguentum hoc, quod liquefactura fuit igne passio-
fuit, ut vere dicere potuerit: Ecce odor filii mei sic- nis Christi, ut daret odorem bonse opinionis per
ut odor agri pleni, cui benedixit Dominus (Gen. omnem terram 489!; sed awoa^descendit in oram
xxvu, 27). Vere pleni, in quo habital omnis pleni- vestimenti (Psal. cxxxxn, 2), id est in infima mem-
tudo divinitatis, in quo omnes thesauri sapientiseet bra Ecclesise, quaeest tanquam Christi vestimen-
scientise reconditi suut (Coloss. n, 9, 3). tu-m. Quod ita implelura est et adhuc impletur, ut
146. Est autein adhuc causa , quare tanto Cruci- eliam in nationes Spiritus sancti gratia diffundalur
fixus odore fragraverit. Modicusvel nullus est odor (Acl. x,45),et sentiant Christi odorem spirilualisun-
corporis ctijuslibct animalis viventis : sed cum igni guenti de suramo capite omnium defluentem, quo
caro apposita fuerit, quam suavis, quara delectabilis mundaefiant adolescentulse,ut attrahant et diligant
inde procedat odoris fragrantia, nullus ignoral. At- Unclum nostrura, etcurrant in odore unguentorura
tendamusergo, quis et quantus ignis corpori nostroe illius.
Yilis appositus fuerit. Flagrabat interius incendioi 148.Necmirum si vehementer delectenlur duplici
cbaritatis inunensac, cxteriuspassionis ardoreveris- odoreVitis nostrse : uno qui ex unguenlis, allero
simum, el gralissimura, et saluberrimum holocau-• " qui ex floribus procedit. Odorantur enim et odora-
stum in ara crucis crucifixus Jcsus. Quod bolocau- turo sequuntur Jesum, imitantes bcstiam quamdam,
stum simile isli ? Nulluro vero, quia nullum sic to- quse odore cocti panis et rccentis ita delectalur, ut
tum incensum dicitur : et si istud dicebatur vere,S. ubicumque illum senserit, illum sequatur etiam
holocaustum, quod totum ardebat, cum tamen ibii usque ad interitum. Ecce ipso teste panis vivus,qui
arderet sola caro; quanto verius uostra victima di- de cwlo descendil (Joan. vi, 35, 41, 51), decoctus
cetur holocaustum, quod intus ct foris incompara- duplici igne charilatis et passionis , odorcm suum
bililer ardebat? Ardebat et totus Laurentius, Vin- longe lateque dispergit. Quis hunc non sequatur?
centius, aliique quam plurimi, sed nihil ad hunc. Sequitur irrationalis bestia odorem panis cocti et
Quis enim ardori fornacis crucis aliquod audeatt consumendi : non sequelur homo rationalis odorem
supplicium comparare? De quo superius nos multai panis bis cocti Angelorum? Imo slultior est quam
meminimus posuisse exerapla. De holocausto igiturr bestia, qui illius odoriferi panis odorem non inlel- .
nostro crucifixo Jesu incomparabiliter ardente in- ligit et honorem. Sed prseterire non possumus, qucd
sestiraabilis nimis odor processit: odoratusque estt transituri mare panera bis coctum necessariuin ha-
Dominus Deus Pater odorem suavitatis, et benedixitt p{ bent. Quicumque ergo se iu hoc mari magno hujus
nobis, averlitque iram indignationis suse longe a» saeculi esse cognoverit, quod quia spatiosuni est,
nobis, pace integre reformata , et sanguinc rubi-- cito transire non potest; et propter replilia quorum
cundi Jesu tara nostro, quam ipsius participe paciss non est numerus, periculosum est, quia et ventis
seternoeobside existente. Odoraverunt et alii plurcss et tempestatibus saevit; si securus vult esse, ba-
ab orienteet occidcnte, ab aquilone et mcridiano0 beat hunc panem coctum fortissimum Jesum in navc
accurrentes, et ad boc dulcissimi odoris corpus flo- crucis suse, quem coroedat, quero adoret, quo reli-
ridum congregati, ut de eo se satient, illo tamen1 ciatur, quo consoletur, quo, ut breviter dicaro, ab
integro permanente, impleverunt ipsius dulcissimii omnibus periculis eruatur. Si enim, ut ait Psalmus,
Jesu verbum dicentis : Ubi fuerit corpus, ibi congre- illk naves pertransibunt (Psal. cm, 26), id esl ho-
gabuntur et aquilw (Luc. xvn, 37). Sed jam non cru-- mines in crucibus suis Jesum sequentur; quae navis
da caro ista comeditur, optime percocta cum sitt potius pertransivit, quam navis crucilixi Jesu? Se-
duplici igne cbaritatis et passionis. Unde tam de- cundum vero Pauli sententiam dicentis, Quta Chri-
lectabili odore inebriali non solum viri natura for--, sto confixus sum cruci (Galat. n, 19), cruciligamur
tiores, sed et virgunculse tenerrimoecurrunt totoo et nos cum Christo, crucem ejus, imo ipsum in
cordis affectu, omnibus viribus animi ad deliciass ]p cruce indeficienticordis affectuamplexemur, in vivi-
crucis, hausturi delicias cordis sui, quantum inn fico odore dclectemur ardentis Jesu, qui de se di-
praesenti vita licct unguentorum defluentium lar- cit • Ego quasi vitis fructificavi suavitatem odoris et
giter ab holocausto nostro tam validis ignibus ar-'-. flores me\ fructus honoris et honestalis, cujus spiri-
dente, tus est super tneldulcis. Ejus, inquam, odore dele-
147. Non parum enim delicatum ardentis corpo- i- ctemur, unguentis charismatum ejus foveamur, pa-
ris adauxit odorcm spiritualium unguentorum odor, r, ne ccelesti, id est corpore suo purissimo, conforle-
id est gratuitorum collatio, qusepost passionem a mur : ut corpus cjus edentes, sanguinemque pro
Domino Jesu Apostolis suntcollata. Ante passionem m salute nostra effusum in nostram salutem bibentes,
enim Spirilus nondum erat, datus, quia Jesu nondmn in gustare possimus, et videre liceat per speciem in
erat glorilicatus (Joan. vn, 39): humiliato autem et et senigmate, quia suavissimus est Dominus; ut etiam
exaltato pio Jesu, defluxit unguentum Spiritus san- l- ipsius promissio perficiatur in nobis, quantum in
t, praesenti vita fas est, qui dicit, Qui edunt me, ad-
cti a capite, id est a Christo, id est uncto, in barbam,
t, huc esurient: et qui bibunt me, adhw sk ient (Eccli.
id est in eos qui viriliter egerunt et confortati sunt,
ut superarent in Domino ; et non solum in barbam m xxiv, 23, 27,29).
T25 VITIS MYSTICA. 7S6
CAPUT XLIV A et singulorura florum folia sunt sugenda : nunc ad
Quod flores inveniendi sunt in Vite nostra. dexteram, nunc ad sinistram rivulos et guttas san-
149. Postremo videamus, quia ilorcs et visum de- guinis spargentem propius et interius accedendum.
lectant et odoratum. Licet comedi non soleant, su- Undelibet quserenda devolio et gratia lacrymosaj
guntur tamen ab apibus, et de liquore c floribuss compunctionis : utrinque considerandum , quam
expresso dulcissima sibi meUaconficiunt. Apes ejus- immites fixurse clavorum, quam amara venarum
modi, ut puto, sunt illi qtii pennis contemplationis3 ossiumque perfraclio in manibus illius, qui coelura
elevari sciunt et possunt, suaque ipsorum possuntt fabricavit et terram, qui operatus est salutem in
alvearia, hoc est corporis curam, relinquere, et adI medio terrse, el inter horum considerationem fre-
bortum deliciarum transvolare, in quo omniumt quenter repetendum , Redde mihi tmtiliam salutaris
florum divitias etdivites delicias inveniunt. Hortusi tui (Psal. L, 14), ad imitationem apis quse inter vo-
enim iste paradisus est. Ita habcs enim in Cantico» landum semper quemdam sonum habet, nec conti-
arnoris : Etnissiones tuw , o virgo Maria fecundissi- cescit donec inter florem intraverit; ubi mellis op-
ma, paradisus (Cantic. iv, 13). Processit enim hic: tati dulcedinem colligit, et exsugit. 0 quam felix
paradisus ab ulero virginali, omni flore, omniquei eris, si postquam intra florentis paradisi nostri flo-
fructu refertus, sed fructibus inlerim dilatis. Flores> res sanguineos, vulnera dico, fueris intromissus;
istius paradisi videamus, Iegamus, vel potius suga- ab hujus mundi strepitu et tentationum incursi-
mus. Convenit eniin ut lales modo apes simus, quae> bus, per dimidiam saltem horam omnino valeas li-
sciant sugere mel de petra. Idem enim est hortus ett berari, et soli ei, ad quem intrnisti, vacans, gu-
Petra, id est Christus. Si ergo flores quaercndi sunt,, stare, et intelligere possis, quam bonus, quam
ubi potius quserentur, ubi promptius invenientur,, dttlcis est Dominus. Sic lustrandi sunt et pedes non
quam in dulcissimo Christo ? Manifesti sunt floresi minus sanguinis habentes; non minus quam ma-
virtutum et vulnerum ej'us. Stat ecce expansis mani- nus, perfossi et ipsi et perfracti, sanguineis manan-
bus , nudo corpore, manibus siraul et pedibus per- tes gultis.
foratis, capite inclinato. Confortare nunc et elevare,, 152. Tandem accedendum est ad cor humillimum
aniraa mea misera et infirroa, et alis fidei et spei adi altissimi Jesu per januam laleris lanceati. Ibi procul
hunc hortum charitatis enitere, et totum mentis in- dubio thesaurus ineffabilis desiderabilis charitatis
tuitum per varia dispersum in unum collige, ac apumi latet: ibi nova devotio invenitur, inde lacrymarum
sedulilalem imitans 490 au conficiendum tibi mel1 gratia extrahitur, dicitur mansuetudo, patientia in
devotionis, ad paradisum charitalis ascende, acce- adversis, compassio in affliclis. Praecipue cor con-
dens ad cor altum ; quia ecce quem quseris, exalta- tritum et humiliatum ibi invenitur. Ipse Jesus com-
tus est, et humiliatus. Non enim elevatus est in plexus tuos desiderat, talis ut complectatur, exspe-
cruccm, ut se diiiicilemprseberet accedere ad eum ctat. Caput floridum multis spinarum aculeis con-
volentibus : sed magis, ut omnibus posset paratior fixum ad te incLnat, ut ad pacis osculum te invitet,
ir veniri. tanquam dicat tibi: Ecce quomodo configuratussum,
150. Accedens ergo cum fiducia ad hunc paradi- quomodo confossus, quomodo mactatus, ut te pos-
suro inextensionebrachioruro cognosce, suscipeaffe- sim ponere super humeros meos, quae aberraveras,
ctum paratum ad tuos, et te ad suos invitantis ovis mea, et ad pascua reducere paradisi. Redde vi-
amplexus, et quodamroodo miserabiliter misericor- cem, et supervulnera mea misericordia commovere,
diterque clamautis : Reverlere, revertere, ut inluea- et pone me talem, qualem nunc vides, ut signaculum
mur le (Cantic. vi, 12). Reverlere a mala voluntate, super cor luum, ut signuculumsuper brachium tuum
a malis factis, ab obstinatione, a desperalione. Re- (Cantic. viu, 6); ut in omnibus cogitationibus eordis
verlere, inquam, ad me, quse a me aversa fuisti, ut tui, in oranibus operibus brachii tui mihi taliter,
intueamur te inluitu gratiae, quo rouliercm pecca- ut vides, signato possis similis inveniri. Conforma-
tricem, Petrum et Latronem respexi. Lege me li- D JJ veram te imagini divinitatis mesecum te crearem :
brum vitse scriptum intus ct foris, et lectura intel- conformalus sum imagini humanitatis tuoe, ut te
lige. Collige tibi flores meos sanguineos, ut para- reformarem. Tu ergo qui non retinuisli formam
disi illius possis januam introire, ante cujus fores divinitatis meselibi impressam in tua formatione,
Cherubim collocalus est cum gladio flarameo ac ver- retine saltem formam humanilatis tuae mihi impres-
satili. Valel enim scientia, quam ex me plenarie di- sam in tua recreatione : id est, si non retines qua-
scere potes ad amovendum impedimentum Cheru- lem te creavi, retiue saltem qualem te recreavi. Si
bim. Flores ergo sanguiuis raei, gladii versatilis non capis quantas virtutum divitias tibi dederim U
flammas borrendas ac tibi formidabiles extrabant. creando : cape saltem, quantas in humanitate tua
Intra ergo, o anima, paradisum omnibus paradisis miserias propter te acceperim recreando; 491 et
meliorem, nunc solo cogilationis quo potes affectu; ad potiores, quam ad quas te formaveram , delicias
ut postmodum anima et corpore et terrestrem, et reformando. Nam propterea homo visibilis factus
ceelestem paradisum valeas infroire. sum, ul a te visus amarcr, qui in deitate mea iu*
151. Nec hreviter amplexaudus est hic paradisus, visibilis non amabat. Da te ergo proemium incar-
sed volandum est per singulos islius paradisi flores. nalioni et passioni mese, pro quo incarnatus simul
727 VITIS MYSTICA. ;£
et passus dedi mc. 0 dulcissime atque amantissime A per lignum intelligitur; ita tamen si sit in efc, ./*[$
Jesu, Pater luminum, a quo est omne datum opli- num, id est exercitium spiritualis laboris, qaoiilplr
rfuim, et omne donuin perfeetum, misericorditer linum intelligitur, sumptum de lino, quod muUisla-
respice humililer tibi conlitentes, et vere sentientes boribus conteri solet, ut ad utilitatem aliauam per-'
quia sine te nihil possumus facere : et qui dedisti ducatur.
te pro nobis in pretium, da, licet tanto pretio mi- 134. Si ergo in memoria noslra passionis Christi
nus simusdigni, ut tuse gratioelam integri reddamur, laborem habemus, potest accendi et ardere charitas
ut coaformati imagini passionis tuse, ad eam quoque [at. proprietas] ejus in nobis, qui illuminat tenebfas
quam peccando amisimus, tuse divinilalis imaginem ignorantiae nostrse, et accendii frigus tarditatis no-
vcformemur. strse, ut et nos parali simus pati pro illo, ct cum
153. Nec prsetereundum est, quod apes de liquore illo, qui priorpro nobis passus est. In tali cera me-
llorum collecto favum conficiunt, id est cerani in se morise nostrse debct esse mel, id cst, delectatio de
niel continentero. Quid est hoc? Per ceram, tenacem recordatione Crucis, qux est mel dulcissimtim.
lnemoriaro accipe, quse apta est ad recipiendum for- Quid tam amarum, quod in recordatione vivificae
inam sigilli, et ad nutriendum ifncm, si tamen in passionis non possit dulcescere? Ccrle legimus He-
ca sit linum \al. lignum] : quae cera niel in se con- brseos cum exissent de jEgypto, venisse ad aquani
tinct dulcissimum, mundificativum, descensivum. amarissimam, quam nullus gustare poterat : cui
Nos vcro si vere spiritualcs apes sumrrs, de floribus cum Moyseslignum injecisset, dulcorata est (Exod.
nostri paradisi Nazareni, id est horti florentis flo- xv, 23-25), sic ut eam dcteclabiliter bibercnt Quid
ridissimi Christi, nobis memoriam componamus apertius per aquam amaram, quam cujuslibet ad-
tenacem, quse non qualibet tenlatione dissolvatur, versitatis amaritudo signatur? cui ctim ligntim Cru-
sed apta sit illa meraoria recipere impressionem cis injicitur, id 492 est> cum passio dulcis Jesu-
sigilli, id est crucifixi Jesu, ut illum semper in consideratur, necesse esl omnem passionem ho-
memoria habeamus, qui dicit, Pone me sicut signa- ininis levem videri respectu passionis dominicoe
cutum. Signaculum enim regium Crux est, quara quam pro hominibus voluit suslinere Deus el homo,
si in cordis nostri memoria portaverimus, tanli rc- mediator Dei ct hominum Dominus Jesus. Est et
sionem Regis, quae finem non habet, secure potc- mel mundilicativum, qua vere nibil est quod ita
limus transire. Habet hoc sigillum imaginem cru- ab omnium vitiorum impulsu et contagione cogi-
cilixi Jesu in ipso sigillo crucis mullis fossuris ef- tationem nostram purificet et in puritate conser-
fosam et expressam, sicut in sigillis imago regum Q ( vet, sicut jugis memoria crucis et passionis Domi-
cxprimitur fodiendo. Habet el superscriptionem lini Jesu.
tnlum a Pilato conscriptum, Jesus Nazarenus Rex 155. Est et mel descensivum, quia contra aliorum
Judworum (Joan. xix, 19). Hujus superscriptionis Hquorum consuetudinem naturalem, quod in mclle
signilicationem spiritualem consequetur, si quis est purissimum, ad ima descendit, foecuienlumvero
ioc sigillum crucis gestare curaverit tenaci me- ascendil. Quid per talem descensum, nisi virtus bu-
morise impressum ; habebit Jcsum, id est salutem, militatis designalur? Quae profecto virtus in pas-
•juoil primum est in superscriptione. Salus autem, sionis dominicse memoria acquirilur et conser-
jiise ab omnibus sanse mentis appetitur, in tribus vatur; quia non potest quis non humiliari, cuin
((insistit, ut quae in tribus dictionibus exprimitur. recordalur pro se humiiiatumDominum majestalis.
I:i bac dictipne, Nazarenus, quod interpretatur Flo- Indignum quippe esset hominem, lutum et cinerem,
r'iis, voluptatcm sive delectationem intellige, quia per sui elevationem illuc ascendere, ubi angelus
flornra pulchritudo delectat. Unde in Hbro Sapientiaei perfectissimus in omni scienlia et decore, quia hu-
.'.uxuriosorum voluptas exprimittir his dictis : Nut- militate caruit, non potuit remanere. Colligamus
iuv.ipratum sit quod non pertranseat voluplas nostra. ergo nobis in floribus Vitis noslrae Domint Jesu ta-
<".oronemusnos rosis, anlequam marcescunt (Sap. u, D ' Jem memoriam, lalem delectationem , ut stigmata
8,. In hac dictione, Rex, divitise cxprimuntur. Regesi Crucifixi nostri in memoria jugiter relinentes,
cniiii divites esse solent super omnes quos rcgunt. ita in ipso, qui solus est dulcis, delectemur, ut
i'i Iiac dictioue, Judworum, gloria accipilur; quiai omnes per ipsum proesentis vitse amaritudines su-
mio modo Judoeus Gloriaus interpretatur. Portitor; peremus, mundemur ab oroni delicto, ct in bonis
orgovoluntarius sigilli regis nostri crucifixi Jesu fru- operibus jugiter per humilitatis custodiam eonser-
ciiim superscriplionis consequetur, ut sit salvus, yemur.
sciiicet ut voluptatem consequatur sempiternam, CAPJT XLV.
torrcnte voluptatis summi Regis potatus, setemasI De odore florum Vilis.
i|iioqtie divitias thesaurizet in optimo Jesu, in quo\ 156. Superest ut dulci Jesu adjuvanlc dicamus,
stiut omnes thesauri sapientise et scientiae reconditi;; quid sil quod per odorem florum vitis omnia vcnc-
i:i ip;o quoque glorietur sine termino, qui excelsusi nata prsecipueeffugentur. Cujus rei ratio citius in-
i'st super oranes gentes, et cujus gloria snper coelos. venitur, si quid scrpentes significant, agnoscatur.
liiuminat quoque domum cordis nostri, el fovet ini Quod autem de serpenlibus dicitur, de aliis quoque
£<>iguem charilatis divinse. Cera leiiacis memrmou j venenosis reptilibus accipiatur. Quid autem melius,
729 VITIS MYSTICA. 7:0
per serpentes, quam diabolicas suggestionesaccipia- A ramur? Prorsus ad cxallatum in cruce beuigrmm
mus?Ad similitudinem enim serpentura replant oc- Jesum, qui optime serpenli seneoet exattato compa-
culte per mentes hominum; sed subilo, nisi agno- ratur. Serpens enim dicitur mortifer, quia per sug-
scantur, morsus raortales incautis afligunt : quodI gestionem serpentis mors intravit in orbem. iEneus
praefiguratum accipimus in liliis Israel in deserto ai vero, quia charitatis simul et passionis ignibus con-
serpentibus miserabiliter interemptis (Num. xxi, 6). flatus, passionis sanguine rubricatus, ad moduroseris
IIujus interemptionis causam ponit Apostolus di- in resurrectione induratus est, quia ultra non mori-
cens : Neque lentemus Deum, sicut quidam eorumi tur. Exaltatio autem serpentis exaltationem cruci-
tentaverunt, et a serpenlibus perierunt (I Cor. x, 9). flxi Jesu figurat. Hic est serpens, quem increduli a
Quid est aulera tentare Deum? Non credere Domino. malignis spiritibus vulnerati, ad crudelitatem con-
Incredulitatis namque vitio urgebantur, eoque a ser- versi, si volunt salvari, respicere commonentur. Est
pentibus occisi sunt. Quid est autem desertum, ini enim serpens iste de virga Moysi transformatus. Per
quo occisi sunt, nisi hie mundus, in quo vagamur,, virgam, quse est insigne regium, Deum intellige :
per Baplismum tanquam Rubrum transeuntes mare,, per serpentem vero, cujus suggestione primi paren-
liberati per nostrum legislatorem Dominum Jesum ai tes moitni sunt, horoinem morlalem accipe. Mutata
gervitute jEgyptiaea, qua ante Baptismi gratiam pre-- B est virga in scrpentem, quando Verbum caro factum
niebamur? cst, assumens quod non erat, idestbumanilatem, ma-
157. Si autem diligentius consideremus, cunctat nens quod erat, id est Deus. Sicut ergo factus ser-
pene vitia ex incredulitatis vitio inveniemus oriri. pens Magorum iEgyptiorum serpentes devoravit
Quis enim vanam mundi gloriam quoereret, si per- (Exod. vn, 10, 12) : sic Deus factus hoino inimico-
fecte crederet aliam esse futuram in coelis immar- rum suggerentium peccata, et fraudes evacuavit,
cessibilem, quam oculus non vidit, nec auris audi- maxime tamen cum esset exaltalus in cruce, cum
vit, nec in corhominis ascenderunt, quoehumilibusi sanguinis sui flores ostenderet, et florum, scili-
conservantur? Putasne, huic glorise roundanse tam cet virtutum suarum odorem per tolum mundum ef-
incertse, quam transitorise animum inclinarct? Ne- funderet, et corda quibuscunque vitiis vulnerata sa-
quaquam. Sed quod tales asserunt se Deo credere, naret.
provenit ex quadam consuetudine, quia totum pene 159. Respiciamus igitur et nos in faciem serpen-
mundum tali vident et audiunt lide teneri. Quod si tis senei elevati, Christi, si volumus a pravorum dse-
infidelium numerus excresceret, et nomen Christi monum suggestionibus serpentinis liberari. Respi-
non possent sine poena, vel sine limore confiteri; ci- cere autem, fide in ipsum tendere est : quod non
tius audires eos quod corde gerunt, lingua propa- infirma, sed forli et perfecta fide completur. Sunt
lare et verbis etiam abjurare eum, quem factis de- autem qui quidem ore confitentur quoniam cb.ri-
negare non timent. Simile est de avaris, qui coelestes stiani sunt, factis autem negant: quos non puio
non curant divitias ; etdeinvidis, qui charitatis lau- fideltendere in crucifixum pium Jesum. Ut autem hoc
dem et prsemium non attendtint; et de iracundis, per similitudinem aliquo modo ostendamus : similis
qui in patientia aniinas suas non possident; et de est enim fides vino, quod tantum colorem habet vini,
acediosis, qtii pro eeterno commodo labores snbire sed a sapore veri vini et viribus est alicnum : cujus-
refugiunt temporales ; ct de luxuriosis, qui ccelesti- madi vlnum non credo fideliter Dco acceptum , sed
bus voluptatibus mentis oculum non inlendunt, et quale in Cantico canticorurn iaudatur, ubi ipse spon •
de gulosis, qui panem illum delicatissimum angelo- sus ad sponsain ait, Gultur tunm, sicut vinum opli-
rum suis epulis terrenis ppstponunt : quia si ea quse mum. Et illa statim respondet, Dignum dileclo meo
futura promiltuntur, vere crcderent, nequaquam ad polundum, et dentibus ejus ad ruminandum (Cant.
terrenis tam ardenter inbiarent. Propter ergo incre-r vn, 9) : et post pauca, Dabo, inquit, libi vinum con-
dulitatem suam dantur, non solum vulnerandi per ditum et mislum malorum granalorum meorum (Cant.
tentationes, sed etiam 493 occidcndi per veneni sui D | vin, 2). Ecce quale vinum crit placcns dilccto, et
infusionem serpenlibus ignilis, id est, deemonibus quod in amorem nostri illum accendat. Est namquc
illius maximi et tortuosi serpentis primi perversoris vinum optimum fides perfecta, cordis sententia, et
ministris, qui illos sectim pervcrtunt, et incendiis oiis confessiene pariter concordante. Et quod subdi-
seternis addicunt, qttos in liac vila incendio suarum lur, Dabo tibi vinum conditum, fides bonis virlutum
pravaruni suggestionum corrumpunt. operibus condita et exercilata intelligitur. Tali fide
158. Sed remedium attendamus, pcr quod vitium tenditur et intendilur in pium Deum, non fide ficsa,
incredulitalis correctum est. DixitDominus ad Moy- operibusque carente, sine quibus fides mortua est.
sen : Fac serpenlem mneutn, et pone in ligno ereclo; Denius ergo dilecto nostro pio Deo vinum optiroum
quem qui intuiti fnerint, a serpentium morsibus sana- lidci perfoctae, et vinura diversis aromatibus virtu-
buntur (Num. xxi, 8). Cujus serpentis mysterium ttim saporosum : et sic inttteamur in faciem ejus,
ipse Dominus Jesus curavit exponere, dicens : Sicut pro nobis ad similitudinem serpentis senei in cruce
Moyses exaltavit serpenlem in deserto, ila exallari suspensi. Et quoties alicujus serpentinse tentationis
oportet Filium hominis; ut omnis qui credit in illum, niorsu nos cognoverimus vulneratos, ad crucera cur-
80Hpercat (Jo:tn. iu, 14, 15). Videsnc, quorsum fc- ramus, et ad thronum crucis quandoque ignominiac,
731 VITIS MYSTICA. 7$g\
nunc sumraae gloriat accedamus; et fide, et spe, el A passionis extrincecus Igne, ut fructum nostrsere-
cbaritate in Hberatorem piissimum intendentes, per demptionis sine mora produceret. Productus eat
mortem nostri Serpentis, qui mortem antiqui ser- ergo botrus ille optabilis cunctis Patriarchis et Vro-
pentis occidit, a serpentem raorsibus petemus ac po- pbetis aliisque justis, scilicet redemptio nostra:
teriraus liberari. quem fructum Ecclesia non solum ex his qui sunt
sub tempore gratise, sed a roundi principio jusle
494 CAPUT XLVI.
De fruclu Vilis nostrw, seu Christi, pro nobit passi et congregata, dulcem sibi fore gratulatur, dicens da
crucifixi. sponso in Canlico amoris, Sub umbra illius, quem
160. Quia docente et duccnte, ut spero, nos pari- desiderabam, sedi; et fructus ejus dulcis gulluri meo
tcr pio Jesu, duce optinio et doctore, prolixiorem (Cantk. n, 5).
multo quam speravimus, sermonem habuimus de 162. Quid mirum, si reciemptiojustorum a dia-
floribus Vitis nostroe; nunc eodem nos adjuvante, bolica tyrannide, a tenebris et umbra roortis, a
qui usque in fiiiem diligit et dirigit suos, in cujus carcere infernali, quo inclusi tenebautur, reductio
inanu suraus et nos, et sermones nostri; ad fructum in paradisum, Angelorum custodise dcputatur? Quid
ejusdcm vitis animum acclinemus, florum dispen- mirum, prsesenliam Christi fuisse deleclabilem at-
dium fructuum compendio rederapturi. Confortata " que votivam, tanto temporc exspectati ac desidera-
est enim scientia fructus Vitis nostroe hujus, et non li? In aflliclisenim rebus constitulis tanto solet esse
potest ad eam nostri ingenioli tarditas elevari. Ut gratior liberatoris adventus, quanto fuerit diutur-
crgo omnes aoscindamus ambages, si fructus per- nior ainictio. Quanto cnim tempore primus Abel
quiramus, praecipue redemptio est plantata in terra justus, primus martyr, qui sua passione primus li-
1encdicta, in Virgine virginum Maria. llla Vitis vera, beratorera proeliguravit, exspectaverat ? Quamdiu
dulcis Jesus, apparuit in nativitate, praecisa in cir- ipse Adam ct Eva parentes nostri, adliuc etiam in
cumcisione, circumfossa in insidiis, perfossa clavis, inferno paradisi gaudia ad memoriam invicem re-
ligata vinculis multiplicibus, fronduit in virtutibus, vocantes, islam redemptionem sitiverant cum aliis
fructilicavit in passione; et redemit liomineni, quem sanctis ct justis, qui se liberandos sperabant? Quanto
alio modo redimi non conveniebat. Sed dicis : Quo- putas eos exsultassc tripudio, cum ille crucifixus
modo dicitur in passione fructificasse, qui paulo adveniret, Angelis prsecedentibus et clamantibus :
anle diclusest in nativitate[foit. passione] floruisse? Toltite portas, principes, vestras; et elevamini, 495
Nunquid idem sunt flores et fructus? An ita subito portw mternales, el introibit rex glorim ? (Psal. xxin,
sine intervallo teniporis fructus suum florem secutus ., 7, 9.) Quanta putas cos alacrilate concinuisse, et
est? Non enim id videmus iieri in rerura naturis : consonis jubilis in communem lsetitiam prosiluisse
praccedunt enim flores, ct mtercedit multi temporis acdixisse : « Advenisli desiderabilis, quem exspecta-
intervallum, ut fructus ad maturitatem perducatur. bamus in tenebris, ut educcres vinctos de claustris.
Quod nos verura quidcm esse fatemur : verum ca Te nostra vocabant suspiria, le larga requirebant
quse habemus prae manibus, non tantum humana, laroenta. Tti factus es spes desiderantibus, magna
sed et divina sunt; unde non sequunlur rerum na- consolatio in seternum? i (Eccles. Offic. Pasch.). 0
turas in omnihus, sed nalurse magis suum sequuntur quam dulcis fructus redemptiotiis bis, qui in tanta
auctorem. et tam amara servitule fuerant constituti! Hic est
161. Quod videlicet apertius intelliges, si dili- fructus, de quo sponsus loquitur in Cantico amoris:
gentius volueiisintueri in omni arborum genere, in Dixi, Ascendamin palmam, et apprehendam fructus
orlu fructus florem decidere et perire : in horaini- ejus (Cantic. vn, 8). Quid est in palmam? In cru-
bus quoque et fere cunclis animantibus fructus fo- cem ejus, cujus una pars de arbore palmae dicitur
lioruni florem virginitatis abscindit. Non sic erat in facta fuisse.
nativitate Vitis nostrse. Beatissima enim Materillias 165. De quatuor enim generibus arborum facla
fructum quidem protulitbenedictumnonamissovirgi- D fuisse refertur : de cypresso de cedro, de oliva, de
nitatis flore, imomagisper partummirabilero etmun- palmis. Cypressus in profundo, cedrus in longo,
dissimum est dccorala ; ubi lex, ubi jura uaturse oliva in alto, palma in lato. Unde dicit Apostolus :
abscissa sunt. Non est igilur magnuro, si sine teni- Ut possimus comprehendere cum omnibus sanctis,
poris intervallo flores Yitis nostrse non pereuntes qum sit latitudo, longitudo, sublimitas et profundum
fructus saluberriraus cotisecutus est. Protulit eum (Ephes. m, 18). Profundum vero in cruce vocatur
Mater pulcherrima flore virginali non perdito, pro- illud lignum, qnod infixum erat terrse: in quo sta-
lulit et ipse fructura redemptionis nostrse floribus bat lignum erectum et cui dorsum crucifixi Domini
virtutum non marcescentibus. Nec tamen caret ra- applicandum fuerat, quod est crucis longitudo. Li-
tione maturitas fructus accelerata. Patet enim quia gntim vero ex transverso illi appositum, cui manus
secundum augmenlum et diminutionem caloris, ma- erant aflixse, latitudo crucis nominatur. Ulud au-
turitas fructus vcl accelerat, vel tardat. Vide ergo tem, quod a Pilato fuit appositum, in quo litulus
magnitudinem caloris, imo fervoris in patiente pio triumphalis fuit scriptus, altitudo nuncupatur. Ma-
Jesu, et non miraberis fructus sui accelerationem. bent autem horuro lignorum singula suas my3ticas
Ardebat incomparabiliter charilalis intrinsecus, et significationes secundum naturas suas. Cypressu»,
75S VITIS MYSTICA. 754
enini timorem sive humilitatem signiflcat, ubi est 1V cehat, iu Ugnoquoque vinceretur \Prcefat. Missat dt
radix crucis, per quam non solum situs humilis, cruce). Quare autem per hominem qui erat Deus, et
sed natura ejus exprimitur : quia, ut dicitur, fugat non per siihpUcem hominem, satis roanifeslum est;
odore serpentes, id est diabolos, quorum proprius quia omnes homines peccato erant obnoxii, et non
character superbia ab humilitatis virtute fugalur. potcrat quisquam aliorum solvere vincula, qui se
Cedrus arbor longitudinc prsestans aliis arboribus, ipsum solvere non valebat. Ciiristiis enim fortis, qui
longitudinem crucis, id est, perseverantiam signifi- originali peccato niliil debcbat, eo quod singulari
cat, sive patientiam. Naturali enim sua virtute ap- privilegio nascendi sine omni carnali concupiscentia
probalur, quia est valde durabilis et corrumpi ex conceptus erat, qui solus est inter morluos Hber,
natura non potest. Oliva vero arbor oleum effun- solus a morle poterat mortuos liberare, sicut ait
dens, per quam misericordiae opera significautur, Apostolus : Non habebat necessepro se offerre sacri-
charitatem significat, quse arbor bene latitudinem ficiutn, quemadmodum alii sacerdoles, tam pro sua,
babet crucis : quia lata est charitas, quae etiam ad quam pro populi ignorantia (Hebr. vn, 27).
iuimicos extendi prsecipitur. Palma porro arborj vi- 166. Si autem quseritur, quare Deus polius pcr
ctoriam significans, altitudincm crucis optime signi- se, quam per aliquam aliam creaturam hominem
ficat spem de supemis habendam, non ad infima " voluerit liberare , possumus hoc. quidem charitati
deprimendaro. Hsecarbor babet in se titulum trium- ejus imputare, quam ut nobis commendare*., non
phalem scriptum, in quo invenitur fructus crucis. solum incarnatus, sed et mortuus est pro nobis.
Prima enim diclio cst Jesus, per quam intelli- Tradidit nihilominus per hoc formaro cbaritatis, ut
gitur salvatio, quse idera est quod redemptio. Ecce parati simus cum necessilas exegeril, pro fratribus
fructus crucis. Propterea enim Christus crucifixus nostris animas nostras ponere, cum Regem nostrum
cst, ut redimeret hominero. Quod autem ait, Ascen- pro nobis auimam posuisse vidcmus. Est et adhuc
dam in palmam, a parte crucis totam crucem signi- alia raiionabilis causa, quare per Dominuro
ficavit. El bene per palmam, in qua titulus signum redempti sumus : scilicet quia nequaquam decuit
redemptionis, quse fructus crucis est, invenitur. nos per alium reformari, quam per eum, per quero
164. Sed dicet aliquis: Dicturus eras de fructu formati eramus. Plus enim excitat nos ad charita-
vitis, et dicis de fructu palmse. Quoe concordia est tem reformatio, sicut ssepius supra dictura est,
vitis et palmae? Ad quod ego : Palina crucem, vitis quam formatio. Si ergo per alium, quam per ipsum
vero significat Crucifixum. Dic igitur, Numquid di- per quein sumus formati, formati essemus, plus re-
versus est fructus crucis, el crucifixi? Non puto. iQ formatori nostro, quam formatori deberemus; et
Ergo et idem est fructus et palmae, et vitis. Ascen- sic plus diligeremus creaturam, quam Creatorero,
dit vitis in palmam, apprchendit fructus palmse, non quod esset inconveniens. Ut ergo incitaret nos ad
quos palroa hahuit ex se, sed ex-vite in palnram ex- diligendum ipsum ex toto corde, ex tota anima, ct ex
tenta. Quare ergo dicit ipsa Vitis, Apprehendam omnibus viribus nostris; impendit nobis quidquid
fructus ejus, et non potius dicit Meos; cum palma debuit creando et recreando nos optimus Deus, cu-
frucfum habuerit a vite, non vitis a palina? Christus jus beneficiis non coraniunicat alienus.
non babuit hunc fructuro sine palma, imo et per 167. Fructum igitur redemptionis nostrse toto
palmam, id est per crucera; quia si Christus cruci- desiderio complectamur, et ssepius, imo sine in-
fiKus non esset, non fuisset secuta rederaptio. Ap- lermissione ad meraoriam revocantes latentem in
prehendit ergo Christus fructum crucis, illum pro- ipso dulcedinem, lingua intellectus nostri degu-
feclo, quem ipse per crucem fuerat operatus. stemus, et in vase memorise nostrse recondamus san-
165. Sed habet hic botrus grana multa, scilicet guinem hujus uvse meracissimum, sangiiinem, in-
impletionero Scripturae, victoriam de diabolo, resur- quam, rubicundi Jesu; quia factus est nobis re-
rectionis gloriara, ascensioiiis mirabilem elevalio- demptio, quia per ipsum salvati et liberati sumus.
nem, donorum Spiritus sancti missiouem. De ira- D His floribus, hoc fructu, quo redempta est a tyran-
pletione -Scripturse ipse Dominus testimoniiim per- ride dsemoniaca, jugiter reflcienda est fidelis anima,
hitbet, dicens Petro: Calicemquem dedit mihi Pater, ne in hoc tsedioso deserto deficiat, in quo siue
non vis ut bibum illum? (Joan. xvm, 11.) Quomodo requie, sine intermissione laborat, suspirans ad
ergo implebuntur Scripturw, quia sic oportet fieri? illam terram lacle et melle manantem, et cum
(Matth. xxvi, 54.) Et in alio loco : Nonne oportet sponsa proclamans: Fulcite me floribus, stipate me
adimpleri omnia, quw scripta sunt in Lege, et Pro- malis, quia amore langueo (Cantic. u, 5). Non igno-
phelis, et Psulmis de me? (Luc. xxiv, 44.) Vicloria rat ipsa, quis et qualis fuerit fructus vitis ligni vitse
de diabolo, etsi alio modo potuit, lamen alio modo Jesu Chrisli. Nonntinquam enim lcctum conscien-
impleri non debuit. Multum enim desipit, qui sa- tioe suse floribus virtutum ct passionis sponsi sui
pientiam Dei et Doroini aliud aliquid putat, nisi id resperserat, quae eidem in eodem Canlico amoris
qttod prsKstanlissimum496 Iu*t' ordinasse. Neces- proclamat: Leclulus nosler floridus (Cantic. i, 15);
saritwn fuit eum per hominem vinci et per lignum, non de alienis, sed de tuis floribus, dulcis Jesu, Veni
qui hominem vicerat per iignura : ut unde mors "ergo et agnosce tuos flores : requiesce in lcctulo tuis
wiebatur, inde vita resurgeret; et qui iii ligno vin- floribus adornato. His ergo floribus pelit a sociis
733 . VITIS MYSTICA. J
sponsi, ab arinuntialoribus verbi Dei se sponsa ful- .A Merito ergo laeva sponsi sub capite spomweV' ,H
ciii; sciens profecln quid virtutis habeant, qualem quam videlicet caput suum inclinata sustentet, i|:
cffectum operentur in ijisa tales fiores per ministrum est, mentis suaeintentione incurvetur, ne inclinetiir
verbi ad memoriatn revocati; quanttim ipsain in ten- ad carnalia et saecularia desideria : quia corpus
talionibus et periculis praesectis vitoe confortent, quod corrumpitur, aggravat animam, et deprimit
quanlum ad supernse patriae desiderium accendant. terrena inhabitatio sensum multa cogilantem (Sap.
Nec dubito quin cadem sponsa in hortum sanctarum ix, 15). Idem ergo per flores et fructum noslraeVi-
Scripturarum sui sponsi quandoque fuerit inlrodu- tis, ct per laevamipsius sponsi figuratur : languoris
cta, ttbi proculdubio lignum vitje Vitem veraminve- autem sanatio per dexteram ejus.
nit, cujus alacriter fructum apprehendit, volvens in 169. Perhos ergo flores et fructum Vitis nostras
mente sua et revolvens et intuens diligenter ac per- petunt se fulciri, nec aliena dilectione gloriantur se
spicaciter, qualem ex ardore dilecti sui, imo ex ipso sustentari, qui spem et fiduciam suam non in rebus
dilecto fuerit fruclum consecuta: sensitque infalli- caducis posuerunt: sed illa tantum anima, qux
biter, quantum amoris ei debeat, quantum ad omnia modo jiro amore et desiderio dilecti corporalibus ct
pericula sustinenda merito debeat confortari gustato mundanis curis languet, irao et moritur, cui et di-
spiritu fructuosissimo, quem ex arbore tam dicitur, Qum est ista quw ascendil de deserlo deliciit
lecla suscepil. Oplat ergo sibi saepiusad memoriam afjluens,innixa super dileclum suum? (Cant. vm, 5.)
rcvocari hos flores et hunc fruclum: quia et illis ful- Dedeserto quippc hujus mundi ascendit, quae cor
ciri, ne cadat; et his slipari, ne aliquo modo mo- suum cum corde dilecti in [ea charilate connexuit,
veatur, exorat: sciens nimirum quid virium habeant quaerens ea quoe sursum sunt, non quae super ter-
ct ill.riim odor, ct hujus sapor. ram. Unde deliciis virtutum aflluil, tanquain un-
168. Quod autcm addit, Quia amore langueo, quid guenlo delibuta diversorum aromatum, quae de di-
cst, 497 "isi (l"°d sponsa desiderio supernse pa- lecli paradiso collegit, sequens eiiin qui pro ea pas-
triae accensa dilationem diultirnam non patitur ? sus suum ipsi reliquit exeroplum. Unae et bene di-
Un le in eodein : Filim Jerusalem, nuntiate dilecto citur, lnnixa super dileclum suum, non super homi-
qnia amore langueo (Cant. v, 8). Quis est amor iste nem; quia nialedictus homo qui confidil in homine,
Kamvalidus, et languorem inducens? Numquid non et ponit carnem brachium suum (Jerem. xvn, 5) •
esl amor, de quo scriptum est : Forlis est ut mors nec super aiiquas res terrenas, quae omnia rcputa-
rfi(et»'o?iCa«t.viii,6.)Qualis est ista fortitudo, quae vit quasi stercora, ut Christum lucrifacerct. Talis
iiifinnilatem inducit? Respondeant illi qui in libro Q ergo anima, quaenunc floribus et frnctu Vitis verse
expeiie.iliae hujus quacstionis solutionem perlege- sponsi sui fulcitur, quse modo prse amore illius lan-
runt. Experienliaedixi. Et quare non sapienlise, quse guet usque ad mortem, dicens cum Job, Desperavi,
a saporc dicta est? Qui ergo in libro sapienlise le- nequaquamjam ullra vivam (Job vu, 16), talis, in-
gcrunt, id est, qui saporem inlernum experti sunt, quam, post lioecsponsa dulcissima dextera inefiabi-
dioant ct uoceant nos, quis sit iste amor, qui cum liter amplexari, et fruclu aeternsejucunditatis satia-
sii foriis ut mors, facit aroanlcs languere usque ad ri merebitur, languore |non ^solum sanato,] sed et
inortera : quia in morte hujus corporis, et non ante aucto. Sanabitur enim languor intolerabilis deside-
sanantur. Possent quidem medio tempore, dum in rii in perfruitione jucundissima dilectt desiderati;
vila hac mortali sive in hac morle vilali degunt, di- non tamen auferctur, imo augebitur idein deside-
lecti ac desiderabilis floribus et fruclibus consolari, rium : sed tunc non crit langtior, sed depulsio fasii-
at non satiari; donec veniat dies, quem cuin Pro- dii, cura desiderans plenissime saliabitur desjderato,
phcta desiderant dicenlcs, Satiabor cum apparuerit et satiatus discet in satietate desidcrare mutua ct
yloria tua (Psal. xvi, 15); ct in alio loco : Adimple- interminabili et inexplicabili generalione, desiderio
bis me jucundilale cum vullu tuo : delecialiones in generante salielateni, et satietate desiderium pa-
dexlera tua usque in finem (Psal. xv, 11). De qua D riente. Sed jam revertamur ad uvam.
dexlera alias legitur : Lmva ejus sub capite meo, el 170. Est tertium granuni in botro redemptionis
de.vteraitlius amptexabitur me (Cant. n, 6). Et vide nostrse dominica resurrcctio, quoeqiiautum habuit
quam bene isla auctorilas cum superioribus concor- habeatque dulcedinis, quis expticcl? Ponat aliquis
dat: ut tmva dilecti appelletur recordatio illius cha- tamen , si quis potest, in corde suo magniludinem
rilatis, qua nulla major est, quam ea qua posuit ineffabilem illius bcatissimoe et 498 trislissiinoc
animam suam [iro amicis suis. In dextera vero passionis : videat quanto dcsperationis mcerore illa
bcata Dci visio, quam proinisit amicis suis, et gau- dileclorum passi Jesu corda pcrcussa luerunt : vi-
dium*de prsescntia divinoe majestalis. Mcrito illa deat illarum fidelium mulieruin lamcntationcs, quse
Dei et deifica visio, illa divinse praesentiseinaestima- dulcissimum Jesum ad passionis locum eunicm,
bilis dilectio in dextcra deputatur, de qua delecta- cum sibi crucem bajularet, et cum dulcissimam ani-
biliter canitiir : Delectationesin dextera tua usque it\i mam cxspiraret, non deseruerunt. Videat praecipue
finem. Merito in laeva raemorialis illa et sempei illam tunc spectantem mulierculam, nunc vcro
mcmoranda dilectio collocatur; ut, donec transealt niundi dominam Malrem Domini, quani acutus do-
tniquitas, super eam sponsa rcquiescat et recumbat. loris gladius animam cjus perlransieril. Videaxlo-
737 VITiS MYSTICA. 738
tius mundi macliinam fabricalori suo compaticn- ,A ctortim mereamur introduci, quo ipse Christus caput
lem, tetra caligine involutam. Videat, inquam, noslrum proecessit.
hsec, et tantae turbationi serenitatem tertioe diei, et 175. Quintum botri nostri granum missio Spiritus
insperatam loetitiamloetissimaeresurrectionis anne- sancti cst. Quis vinum jiicuiidissimuni luijus granfi
ctat, recogitetque propensius, cum quanta exsulta- valeat explicare? Vinum, inquam, et, si magis pla-
tione susceperint Dominum a mortuis resurgentem, cet, musturo. Mox enim accepto ab Apostolis et aliis
quem cum ingenli tristitia viderant morientem. qui cum eis erant exspectantibus, Spiritu sancto
Vide cum quanta jucunditate recompensaverit in inebriati sunt, eructaverunt verbum bonum, loque-
resurrectione discipulis suis tristiliam illam, etsan- bantur variis linguis magnalia Dei. Anle timore
clissimam extremse comestiouis suae ccenam, in qua abscondlti, nunc cucurrerunt foras : non jani ti-
dixit : JVonbibam amodo de generalione vitis, donec muerunt aquam populi frementis, charilatis ignc
bibam illam vobiscumnovam {Malth. xxvi, 29).'Ecce succensi. Tunc pro certo experientes verum esse,
jara nunc resurrexit in gloria Vitis vera : comedit- quod scriptura est : Aqum multm non poluerunt
que et bibit cura eisdem discipulis cum gaudio ma- exstinguere charitatem, et flujnina non obruerunl it
ximo procul dubio, seque dubitantibus aliquibus lam (Cant. vm, 7). Irruerunt enim in cos flumina
videndum pariter et langendum exhibuit. B potestatum, fluxertint aquse populosae multitudinis :
171. Nec putet quisquam, quod resurrexerit ad flaverunt venti ac procellse comminalionum, 499
gaudium solis discipulis : imo et resurrexit nobis et verborum ; et ignis charitalis non est exstinctus,
toti mundo, bealificans omnes, qui quamvis non imo etiam auctus est. Ibant enim Apostoli gauden-
videant, credunt tamen ipsiiin passuro fuisse pro- tes a conspectu concilii, quoniam digni habili sunt
pter delicta nostra, et resurrexisse propter juslifi- pro nomine Christi contumeliam pati (Act. v, 41).
catiouera nostram (Rom. tv, 25); quibus docemur, Est autem auctus ignis charitatis, pluribus per eo-
quoniam si socii fueriraus passiouis, erimus et rerum prsedicationem accensis, et eadem, qua ipsi
surrectionis; et ut non dubitemus mortalia corpora ardebant, jucunditate succensis. Sed quid aiebant
noslra resurrectionis gloria sublimanda, cum caput Judaei omnium bonorum incrediili ? Muslo, in-
nostrum niorte turpissima condemnatum resurre- quiuni, pleni sunt (Acl. n, 15). Mentientes et igno-
xisse credamus. Nam sicut in Adaro omnes moriun- rantes verum dixerunt. Musto quippe illo nobilissi-
tur, ita et iit Christo omnes viviticabuntur. Primitiae mo charitalis Dei, imo charitate Deo repleti erant,
enim dormientium Chrislus : deinde hi qui sunt inflammante ad amorem, et confortante ipsos con-
Cbristi, in adventu ejus (/ Cor. xv, 22, 23), qui ad p tra timorem. Unde sicut mustum non patitur se
ejiinplum Christi resurgentis, ad gloriam ultra non contineri a vase, nisi foramen habeat, unde pro-
raorituri resurgent. rumpat : sic ab islorum corde per ora eorum se
172. Est et ascensio granum in botro redemptio- mustum Spiritus sancti manifeslavit, loquentia ma-
nis per passionem factae; dulce quidera granum, gnalia Dei cum mirabili eloquentia, Non enim
pluriraum in se conlinens dulcedinis, facieus gau- impedit, sed expedit linguam haustus musli hujus :
diiini cociis et terris. Quis enim dubitet gaudium ut iilud poelicum verum inveniatur.
magnum faclum discipulis, curo eum ut hominem Fecundi calices quem non fecere disertum ?
viderent coelestiapenetrantem ? Slabant auimis simul (HoRAT.Eptst.lib. i,epist. 5, veis. 19.)
et cordibus in coelum erectis, animi sui gaudiura Fecundus vero calix Domini et praeclarus inebriave-
non capientes : sed in voce jubilationis eunti Domi- rat cos; quia, sicut ait Apostolus, charitas Dei dif-
no gratulantes. Exsultavil procul dubio et coeluni : fusa erat in cordibus eorum (Rom. v, 5). Sed viden-
omnes videlicel Angelorum chori purpurato suo Do- tur verbis nostris verba Petri contraria, qui tiauslu
mino nostrse carnis trabea occurrentes, et summa novi musti audax factus, jam non solura non timuit
cura laude summuin suscipientes victorem. Quod si verba mulieris cujusquam, ut ante; sed nec verba
in unius justi sive marlyris animae adventii omnis D principum. Hic ergo objiciens se in medium dixit,
Angelorum exsultat chorus; quantum putas in sin- discipulos ebrios non a vino. Sed audiamus verba
gularis sui Imperatoris adventu omnium ordinum ipsius optime distincla. Non enim, inquit, sicut vos
spiritus exsultasse? Humano igitur intellectu ad hu- wstimatis, hi ebrii sunt (Act. n, 15). Non enim
jus laudis et gaudii magniludinem succumbente, musto terreno ebrii sunt, sicut vos putatis, sed coe-
gaudeamus et nos, dulcedinem huj'us grani recolen- lesti Spiritu. Haiiriamus igitur et nos , charissimi,
dam adroirando, diligendo sugamus, exsultantes in de vino jucundissimo grani liujus. Quod si yel in
Spiritu sancto pro eo quod camis nostrse portio iu quo hauriamus, scilicet vas intellectus, non habe-
dulcissimo Doraino in summo Triuitatis throno mus; curramus cum plena fiducia ad singularem
excellentissime sit collocata; intendentes animos nostrum ac providum conditorem, cuj'us figmentum
nostros, quantum possumus, post ipsum et in ipsum, sunius, oremusque ut vas formet in aniraa nostra
ipsi in humilitalis spiritu supplicantes, quatenus nos hujus dulcissimi musti capax: ut nostroconsolatore,
post se.trahere dignetur, ut in odore unguentorum Spiritu graiiae sepliformis accepto, multiformes ten-
ipsius currentes , in Hla cellaria, in illam supremam tatoris adversarii noslri laqueos evadamus, et pedcs
apoUiecam aromatum, in illa interiora Sancta san- affeetuum nostrorum in corapedes sapienlise injicia
739 VITIS MYSTICA. 74*
inus; ut cum ipsa sapientia colligaii vinculis chari- A celebrabuntur. Bibeturque in summa laetitiacorcns
tatis indesinenter et indefesse curramus post illam, omnium clamanlium Doroino, etdicentium : Xubo-
donec et saporis ipsius plcnitudinem atlingarous, num vinum servasli usque adhuc (Joan. u, 10). Nos
ubijaro non per speculum et in senigmate, sed facie autem dicimus hanc lsetitiam percibum significari,
ad faciem Regem nostrum in decore videamus, et cum scriptum sit, Ut edatis et bibalis super mentam
sicut sumus coguiti, cognoscamus. meam in regno meo (Luc. xxn, 50) : licet expositio
174. Hic enim adverlcndum puto, quod Vitis .• prsecedentis aucloritat-is etiam in hac possit locum
nostrse fructus et comeditur, el bibitur. Masticatur obtinere. Si vero asserat aliquis indignum fore, ut
enim uva, bibitur vero vinum quod in uva contine- tanta Vitis tantum laborata et laborans, unum
tur, ct in utroque usujuciinditas est: sed in vino tantum botrum produxerit; potest, si vult, ea quoe
et jucunditas et ulilitas prolixior est, quod ad botri nos grana appellamus, botros appellare, et singulis
hujus, de quo locuti suraus, fruitionem mihi per- aliquam granorum roultitudinem adjungere.
tinere videtur. ln prsesenti enim vita hunc bolrum 176. Verumtamen non irrationabiliter in prsesenli
masticamus, eum suavitatem, jucunditatem, et uti- botros Vitis innumeros inveniemus, si omnes eccle-
litalem nostroe rederoptionis dentibus intellectus sias, omnia monastetia.omnescongregaliones, quse
nostri discutimus; cum resurrectionis potentiam, B in universa Ecclesia sunt, volumus intueri. Hos enim
ascensionis gloriam, ct adventus Spiritus sancli uti- hotros quis produxit, nisi Vitis nostra? Nam et
lilatem in cordis nosui consideratione versamus Christus «t Ecclesia vitis una sunt, sicut unum cor-
tanquam uvas in ore, fitque de his nonnunquam ali- pus ; singulse congregationes , singuli botri; grana
qua lsetitia cordi noslro. Erit autem plena, post- vero singularitatcm exprimunt personarura, et nori
quam cessaverit tempus, id est mutabilitas tcmpo- inconvenienter, ut mihi videtur. Nam per exteriorem
rum.quando haecjam non comedemus, sed bibemus, folldculum grani sive uvse corpus. exprimitur, per
inaestimabilem de his perpetuam Iselitiamconsecuti. nucleos ossa, per liquorera anima figuratur, vel
In comedendo enim aliquis labor est : quod vero sanguis, qui est sedes animoe. In morte homini;
bibilur, sine labore recipitur. Unde per comestionem anima a corpore, tanquam vinum de acino, expri-
delectatio qusecumque, vel qualiscumque, vel quan- mitur : et dignum fuerit, in regale defertur cella-
tacumque sine corpore non percipilur; sed semper rium paradisi coelcstis , ut gaudium fiat Regi coe-
aggravat animam. Pcr potum vero sine labore accep- lesti, et convivis suis bealis, qui ad nuplias
tum, illius loci et temporis gaudia significantur, ubi Agni vocati sunt et perveniunt. Bibit enim et ipse
el quando jam non erit luctus, neque clamor, sed Sponsus vinum proprium de vite sua et vinea
nec ullus dolor, quoniam hsec omnia transierunt. Et Q sua, Ecclesia scilicet, cujus et ipse captit est. Bibit
ipse ab seterno stabilis, qui pro nobis, ne velut ct ipse sangninem uvarum meracissimum, scilicet
umbra transiremus, transiens factus fuit, minislra- animas sanctorura expressas, et separatas ab acinis
bit nobis. Ibi eliam tunc jam non cum labore et tiin torculari crucis, in labore et siti, in frigore et
more et impedimento corporis morlis hujus come- nuditate, in vigiliis raultis, et aliis exercitiis spiri-
demus : sed cum magna jucunditate bibemus vinurai tualibus. Bibet has, id est, sibi delectabiliter incor-
redemplionis nostrse, et secundam naturam nobilei porabit, faciens ut unus spiritus secum effecti, cuni
vinum quanto plus biberimus, licet saturemur, tantoi ipso et in ipso a cunctis de caetero Iaboribus rc-
plus siticmus , admirantes et laudantes sine termino1 quiescant. Timeant et caveant sibi il!a pntrida grana,
500 et sine intermissione bonilatem admirabilemt fralres falsos, perversos christiauos dico, qui in se
Redemptoris nostri, quam in fructum redemptionisi vinum non continent, sed venenum ; qui in torcu-!
nostrse circa nos voluit exhibere. lari crucis premi nolunt, et in labore hominum non
173. Et vide, sinon ista differentia cibi etpotus > sunt. Caveant, inquam, dum tempus est, ne porcis,
nobis in verbis sponsi in Cantico amoris commen- id est diabolis, devorandi projiciantur, quia in cel-
datur, cum ait: Comedile, amici, el bibite; et ine-- D laria regia non nisi per torcular crucis iter est.
briamini, charissimi (Cantic. v, 1). Prseroonet enimi 177. Restabat nobis dicere de"secundis floribus
comedere, quod utique ad praesentenivitam pertinet,i Vitis nostrse, ct de fructibus illorum, secundum
in qua, sicut diximus, conlemplatio labori actionis> quod scriptum cst, Et refloruil caro mea (Psal. xxvn,
admixta est. In futura viro vita, quae omni actione! 7) quod de resurrectione dici nullusest qui ambigat,
caret, gaudio lanquampoculo perfruemur. Bibemusi cujus fructus erit gloria resurrectionis secundae :
enim et inebriabimur ab ubertatc domus Dei, et'. sed nos magis legentem volentes sitientem relin-
torrente volupialis ejus potabimur, jam nos tunc: quere, quam fastidientem , hic huic sermoni termi-
esse Regis et Sponsi nostri charissimos liquido co- num imponimus, parati eraendare, demcre, et mu-
gnoscentes, cum aqua omnis laboris et actionis ter- tare, sicubi contra fldem, et contra sacras Scripluras
rense in vinum divinse contemplalionis commutabi- aliquid dixiraus; in omnibus gralias humiliter agen-
tur, implebunturque omnes hydriae usque ad1 tes ei qui gratuita gratia sua nos edocuit, qui aperit
suromum. Omnes enim implebuntur in bonis domus> os mutorum, et linguas infantium disertas facit; no-
Domini; cum ille desiderabiles nuptiae Sponsi, idl mini cujus novum principium opusculi hujus finem-
cst Christi, et Sponsae, id est universalis Ecclesiae,, que consecramus optimo et dulcissimo Jesu. Aroen.
7fl MEDITATIOIN PASSIONEM ET RESURRECT. DOMINI. 7»
MEDITATIO
LN PASSIONEMET RESURRECTIONEMDOMINI.
Prodiil in priori editioneex codke erudili viri Leonorii Foy, insignis ecclesimBellovacensiseanonici, in quo
ticut et in Vktorino Parisiensi auctorem prwfert S. Bernurdum. Carolns Sacci, doctor Parisiensis swculo
decimo quinto, Bernardo tribuit librum de Passione el Resurreetione Domini, qui non uliut ab isto videtur
esse. Quanquam hunc non esse Bernardi satis arguit, prwter alia, stiti dissimililudo.
501 CAPUT I. Amagnus est, si audis, et vides, et inclinas au-

Dc Chrisli ingressu triumphali in Jerusalem. rem tuam. Audis per obedientiam, vides per intelli-
1. Noli timere, filia Sion :,ecce Rex luus venit tibi gentiam, inclinas aurem tuam per humilitatem. Hic
mansuetus, et sedens super pullum filium subjugalis decor, hsecomnis gloria ab intus est in fimbriis au-
(Joan. xn, 15). Veni, Domine Jesu, veni, desiderate reis (Psal. XLIV,11, 12, 14), hunc decorem tuum
cunctis gentibus, quia dormitavit anima mea prse Rex mansuetus concupiscit. Egredere ergo de civi-
tsedio mortis tuse, et oculi mei languerunt prse ino- tate ; quia vidi, inquit, iniquitatem et contradktio-
pia luminis tui. Orire, sol amabilis, ut exeal homo nem th civilale (Psal. LIV,10). Egredere cum pueris
ad opus suum, et ad operationem suara usque ad Hebrseis, qui transeunt simpliciter in occursum Do-
vesperara, et operetur non cihura qui perit, sed qui mini. Sterne in via ramos olivarum, ut opera mise-
perraanet in vitam seternam. Noii limere, filia Sion. ricordise pedibus ejus accommodes. Accipe frondes
Timere pusillorum est. Ideo adhuc filia, quia times; palmarum, ut triumphes de principibus tenebra-
idest, nonduni Jerusalem, sed filia Sion, id eslspe- rum. Nihil in te resideat, quod in occursum ejus
culae. Ergo disce speculari. Noli timere, quia timor non prodeat; quia nec una ungula in Êgypto Pha-
oculum turbat. Hilaris pupilla lucide speculatur. Fi- raoni relinquenda est. Manus, cor el lingua conci-»
des pupilla est oculi tui. Quomodo pupilla oculi nant, Hosanna in excelsis (Matth. xxi, 9).
subtilissima est, et nisi impigre ac sollicite custo- CAPUT II.
diatur a palpebris, levissimi ac tenuissimi pulveris De oratione et sudore in horto, ac somno
tactu confunditur : sic acies fidei, nisi pervigilera discipulorum.
seroper habeat custodiaro, nihil citius conturbatur. 3. Videns vidisti, Domine, afflictionem popun tui
Sed noli timere, filia Sion : ecceRex luus venit tibi. qui est in jEgypto, et inclinasti ccelos tuos, et 502
Oritur tibi sol, qui te et custodiat et illuroinet, et descendisti liberare nos. Indulta est et mihi, Domi-
perducat te ubi pulvis non est. Venit tibi mansue- ne, modica quies ab operibus tenebrarum durissi-
tus. Qualis ipse est, talem te esse vulP. Mansuesce mis, quibus mentem meam vehementer aflligebat
jugum ejus porlare, ut sedeat super te asinam importunus exactor Pharaonis; et sabbati tui prae-
suam, et pullum filium subjugalis. Et quse est haec paratio jam lsetificavit animam meam. Verumtamen
asina? Ipsa quse caro vocatur et mulier et virago, nondum usque ad speculum perveni, ubi plenius
quia de viro sumpta est. Et quis est pullus ejus ? intelligam pustulas et nsevos qui maculant faciem
Masculus vir. Et quomodo pullus ejus est ? Quia mearo, quse valde displicent in oculis tuis : quoniam
non prius quod spirituale, sed quod animale est;, C etsi lavero me nitro, et multiplicavero mihi lierbam
deinde id quod spirituale (/ Cor. xv, 46). Sedet borith, maculata sum iniquitate mea. Et nunc, Do-
prius Rex mansuetus super asinara, postea super mine, passionis tuse dies urgere nos deberent magis
pullum. Prius caro doroatur, ut jugo habilis sit: quam prsepositi Pharaonis; quoniam in operibus
deinde nascitur pullus, et nutritur, et roboratur, ut tuis justitia est, et pax, et gaudium in Spiritu
sessorem suum portare possit. Et quare filius.sub- sancto. Nos autem dormitamus, le, Domine, pro no-
jugalis? Quia sub viro est mulier, et mulieris caput bis orante, quia oculi nostri tepore nostro gravati
est vir. Et taraen est lilius subjugalis, quia per sunt. Suscita nos ut vigileihus, et oremus ne inci-
mulierem vir, sed in dolore pariet. Sedeat super damus in teuiationem, quoniam tribulatio valde no-
utrumque Rex mansuelus, faciens pacem, ne hsec bis proxiraa est. Quam cito clauditur oculus ne te
sibi invicem adversentur. videat, collabitur pes noster in hoc mare magnum
2. Venit tibi, et lu non vadis eL Egredere oe terra et spaliosum manibus, ubi sunt reptilia quorum
carnis tuse, et de cognatione mentis tuse, et de do- non est numerus ! quse somniorum suorum phan-
mo, id est memoria, patris tui. Pater tuus Amor- tasiis intentam ludificant aniraam, et trahunt in cor
rhseus, et mater tua Celhoea. Hujus patris oblivi- maris, unde non facilis ad superiora reditus est,
scere, ettuuc concupiscet Rex decorem tuura. Decor nisi tu emiltas manum luam de alto, et liberes nos
143 MEDITATIOIN P55SI0NEM ET TEESURRECTrDOMlNi: 744
de aquis multis. Suscita nos, Domine, ut tecum vel A tandem, miserabilis anima, si non amore, saltem
una hora vigilemus et oremus. Quis autem est qui timore. Cogila saltcm cruciatum, quem jam pas-
tecum una hora vigitet? Avulsus enim es a nobis sura es in morte. Certe nulla crux durior est qtiam
quanlum jactus est lapidis, et agonizas prolixius, mors. Mors, inquam, ipsa est durissima crttx, quae
ita ut gutta sanguinis tui decurrat in terram. Longe, tibi paratur; ad quam quotidie tu festinas, et non
longe a nobis avulsus es, quia lapis abscissus est; attendis. Vide quomodo tc niors crucifigit. Corpus
de roonte sine manibus, et jaclus est lapis, et per- rigescit, crura distenduntttr, manus et brachia deci-
cussit in fronte Goliam, et statuam in pedibus. dunl, pectus anhelat, cervix languescit, labia spu-
4. Iste est jaclus tuus longe a nobis : quia etiami mant, oculi stupescunt, facies exsudat, vultus bor-
usque ad interiora velaminis prsecursor introistii rescit, et velut testa pallescit : ista crux manet te,
pro nobis, ubi semper interpellas patrem. Sed uti- Nescio utrum in lectulo molli, an in cruce rigida
nam gtitla sanguinis, qui de agone tuo decurrit,, suavius moriatur, nisi quod crux citius dolorem
usquc ad terram nostram decurrat, et aperiat os> abscidil. Qusevidemus et sentimus levia sunt adea
suuro, et bibat illum, et clamet ad te, ct tecura ad1 quse intus anima jam preegustat. Nam sensus a
Patrem, raelius quam sanguis Abel. Quis autem est,, " corpore cito recedit: animam sua mors semper co-
Domine, qui tecum una hora vigilet? Eliam in coeloi mitatur.
non est factum silentium, nisi quasi media hora : CAPUT III.
'
quanto minus in terra vigilabimus tecum una hora? De hominum duritia erga Christi passionem.
Quoties et quoties redis ad nos, et invenis nos dor- 6. Cum ambularent animalia, ambulabant pariler
mientes! et tamen benigne suscitas nos, et iterumi el rolw juxta ea (Ezeclt. i, 19). Si vita nostra proficc-
abis secundo et tertio eumdem sermonem dicens. ret, rota sanctae Scripturee nobiscuni pariter ambu-
Statim autem ut reces3eris, iterum somnus occupatt laret: sed quia per paludes cl saxa pedibus euntes
nos, nec vigilare posstimus, nisi quamdiu nobiscumi offendimus, vix rotoe nos sequuntur. Passio Domini
cs, et suscitas nos. Venis in secunda et tertia vigi- celebratur, et nos voluptati operam damus. Clamat
lia : sed beatus ille servus, quem tunc invenerisi nobis de cruce :'t0 vos omnes qui transitis perviam,
vigilantem. Jam primoeet quartoe nulla roentio fit;; altendite , el videte si est dolor sicul dolor meus
quia nec primoeva selas sensum recipit vigilandi,, (Thren. i, 12); et nemo esl qui audiat, nemo qui con-
nec ullima spem prolixius dormiendi. F.t quid est,, saielur, nemo qui respondeat. Silio, inquit (Joan.
Doinine, quod lerlio rediens copiam dormiendii xix, 28), Doroine,quid sitis? Ergone te plus cruciat
praestas ? Dormite jam, inquit, et requiescite. Nun-- Q ( sitis, quam crux? De cruce siles, et de sili clamas.
quid alium concedis somnum ubi requiescerent, ett Sttio.Quid?Vestram fidem,'vestram salutem.vestrum
alium prohibes in quo oculi gravantur? Ita est. Quii gaudium; plus animarum vestrarum, quam corporis
enim vigilat in te, suaviter dormit et silet et somno) mei cruciatus roe tenet. 0 vos omnes qui irantitis,
suo requiescit: qui autem dormit a te, sicut ebrius5 attendite, et videle si est dolor sicut dolor meus. At-
nocte nesciens graviter agitalur. Trisfts, iuquit,, tendite dolorem meum, ut in dolore meo videatis
anima mea usque ad mortem (Marc. xiv, 41, 34). dolorem veslrum. Dolor meus imago vestri doloris
Anima tristis est quoe exspectat morlis tribulatio- est. Quod attenditis in corpore meo, attendite et
nem. Quis enim sciat utrum ad sinislram, an ad1 videte si similis dolor non est in corde vestro.
dexteram eat?Quis sciat quomodo respondeat ad1 Transilis a vobis ad me : retransite a me in vos, et
arguentem se, quando Judex sicut parturiens loque- :- videte si non est similis dolor in vobis , sicut dolor
tur? ldeo tristis anima similis fiat pelicano solitu- meus. Nolite flere super me, sed super vos ipsas flete,
dinis, quae audit civitatem, et conventicula eorumii filia Jerusalem ( Luc. xxm, 28 ). Vester ille dolor
de sanguinibus, el macie solittidinis pallet: aut sicutt quem transitis, et non attenditis, magis est' flendus
nycticorax in parietinis Scripturaj quserat sibi escaraa quam dolor meus. Propter scelus enim veslrum
tota nocie, et evolet in 503 passerem super tec-- D percussus sum. Hoecnobis de cruce lua clanias, o
tum vigilantem, et canentem quando fur veniat. benigne Jesu, et si non verbis, tamen ipsa re. Quid
5. Vel Judam non videtis, quomodo non dormit ? tibi respondeam, quid loquar, aut quid retribuam?
Quam pervigiles habet oculos avaritia! quomodoo Fecisli ergo de corpore tuo speculum anirnae mcoe.
circuit orbein lerrse! non cessat manus ejus, nonn Nesciebam conturaelias, et terrores, et colaphizan-
cessat pes, et coacervat sibi iram in die irse. Et ta- terame incessanter satanam, nisi viderem artem me-
inen dormit Simon, dormit Jacobus et Joannes.;. dicinseluse similia sirailibus curantem, et appendere
Quare ? Quia non attcndunl quid post paululum fu- in statera hinc calamitatem tuam, illinc iniquitatein
lurum sit. Periculi magnitudo somnum fugat. Nun- i- nieam. Dedisti corpus tuum percutientibus, et genas
quid dormivit Petrus in alrio ? nunquid dormieruntit tuas vellentibus; faciem tuam non avertisti a con-
qui relicto eo fugerunt ? nunquid dormivit adole- >- spuenlibus in le, ut alapse tuae alapas meas remo-
scens, quando tenuerunt eum, et ille relicta sindonee veant, et flagclla flagellis expientur, et opprobria
nudus profugit ? Et tamen frigus erat, quia stabatit exprobrantium quae ceciderunt supcr te, auferant a
Petrus, et calefaciebat se. Magnitudo periculi som- i- me opprobrium sempiternum. Hoecsunt linteamina
num, et, frigus, et famem facit oblivisci. Evigila la mundissima carnis tuse, quibus vulnera mea aJli-
745 MEDITATIOIN PASSIONEMET RESUURECT. DOMINI. 74«
CAPUT V.
gasti, o Samarilane inisericors, ut imponeres me A
supcr jumeniura luum, ct perduceres in slabulum : De Pilali inlerrogalione. Clirisii flageilaiione, ae
quoniam vere languores nostros ipsos tulisti, et do- militum illusione.
iorcs nostros ipse portasti, cujus livore sanati su- 8. Maneautem facto, vinctus ducitur ad Pilalum.
mus. Quandiu culpa latct, nox est; at ul i cocperit inno-
504 CAPUT IV. tescere, roane fit. Tunc jam ligatur a principibiss
De Christi coluphizationeet Pelri negatione. sacerdotum, et Iradilu.' IToto hoc est principi li-
7. In doino crgo Piincipis sacerdolum velata l'a- ncbrarum, sicut et Apostolus jubet lmjusmodi tra-
cie colaphizalur Cbrisius : quia in doroo conscienlioe dere satanoe in iiiteiitum carnis (/ Cor. v, 5). Ef-
caecata mente coiapliizalur chtislianus. Quod enim f>rtur atlolescrns d donio ad portam civitatis ad
Christus in publico, cgo palior iu occullo; et quod Pilatum, ubi sedet Filatus pro tribunali. In porta
ille foris a ministris Caiphae, ego intus a ncquitiis enim judicium fieri solebot. Pilatus autem appre-
satanae : quia supra dorsum raeum fabricaverunt hensum flagellavit. Soepe dum culpa retegitur, per
peccatores, faciem mihi velaverunt, faciem meam in impudentiam peccatorum effrenatur. Augentur fla-
terra defixerunt, ct dorsum mcum incudem stiam gitia, plagaemultiplicantur. Multa enim flagellapec-
fecerunt, et super dorsum meum fabricaverunt. Sed catoris (Psal. xxxi, 10). His flagellis et Pharaocoe-
adhuc inlra domum contineor, ubi puella et mori- debat filios lsrael.
lur, et suscitalur. Nam ct ibidem Petrus negavit. 9. Post hsec traditur militibus ad illudendum.
0 homononsum (Luc. xxn, 58). Hominem altendo, Ipsa est neqiiilia spiritualis militioc.Vide ordinera
non Deum; hominem limeo, non Deum, ctijus veri- miseriae.A principibus saccrdolum traditur principi
tatem nego. Nonne tibi Petrus in his verbis velatam tencbraruin , qui ilageilis sttis sibi mancipalum, mi-
facicm habuisse vidctur? unde et terlio colaphizatus litibus stiis exposuit allius illudendum, cl postea no-
est, quia terlio negavit. Et Paulus tertio rogavil vissime crucifigendum. 505 P°st cruccm enim non
Deum, ut auferrct a se angelum satanse, qui cum restat supplicittm, quia peccatura morle tcrminalur:
colaphizabat (// Cor. xn, 8). Uterque ergo, aposto- sed vicina jam morte, majori doemonum ludibrio
IKScolaphizalus est, uterque lcr naufragium passus peccator agitalur. Exucntes quippe eum vcste totius
est; ille intus, iste foris.Voluissct satauas, si tamen chrisliani decoris, qnasi pro regb decore chlamydcm
licuisset ei, tamdiu Pelrum colaphizando cribrarc ei coccineam, hoc est veslimentum niixtum sangui-
sicul triticum, donec omnem ab eo fidei mcdtillam ne, circumdanl, cum propter crudelem vitae stise
excussissel. Scd ego, inquit, Petre, rogavi pro te, ,r sanguinolentiam a plerisque et honoralur, ct cir-
ut non deficiat fides tua : unde respexit ,enm Chri- cumdatnr. Undcel plectentes coronam de spinis po-
stus, et egressus foras flevil amare. Tamdiu faciem nunt super caput cjus, cum de rapina paupcr.im
habuit velatam Petrus, donec rcspexit cum Chri- spincas ei divitias cnacervantcs, caput ejus ad rc-
stus. Sed nunquid non etiam prius ncgantem respi- gnum clationis efferunt. Vindical eiiim sibi pecnnia,
ciebat? Etiam : scd Petrus respicientem se Christiun quod Sapientia dicere solet : Per mc reges regnanl,
non respiciebat, quia velatam faciem babebal. Unde el conditoreslegum jusla decernunt (Prov. vm, 15).
bene alius evangelista : Et recordatus est, inquit, Ubi pecunia, ibi rex, ibi lcx, ibi clientum copia,
Petrus (Lnc. xxn, 32, 61, 62). Recordatio Petri, re- Unde ct arundinem in dcxtera ejus ponunt. Poteslas
spcctus fuit Christi. Ergo cum peccatuin recordaris, enim et regnum impiorum arundo est venlo agitala :
a Christo videris, imo subiato velamine Christum regntim aulem Christi, virga ferrea. Et bane arundo
vides. El egressusforus. Propterea negabat, quia inin dextera ponitur, quia dextera eorura dextera i:ii-
tus essc volebat. Et tamen quando negavit, foras quitatis. Jam quod sequitur luce clarius cst,quia
egressus est. Unde foras? De domo Cbristi, dc genu (lexo, talibus illuditur potius quam servitu .
domo fidelium: at ubi de domo Caiphacforas egres • Ave, Rex Judmorum (Matth. xxvn, 29). Et exspuen-
stis esl, in domum Christi intromissus est. Quanti D I tcs in enm laudibus supervacuis (laudatur enim
stint hodie qui dicunt, Nossumus de domo Christi, peccatorin desideriis animaesuaD,et iniqttus benedi-
nos sumus de domo Ecclesise: et sunt de domo citur [Psal. x, 5]) acceperunt aruntlinero, et percu-
Caiphae, hoc est hypocrisis! Quod Petrus ne- tiebant caput ejus. A talibus enim rectoribus milites
gando, hoc isli faciunt aflirmando : scd nisi confi- eorum polestatem accipiunt nocendi et devoramii
tendo foras exeant et amare fleanl, non intrant Ec- pauperes : quod totum tamcn redtindat in caput
clcsiam Dei. Amaritudo fletuum velamen diluit ocu- ejus, cujus auclcritate se tuenlur. Hic tertia mors
iorum. In domo ergo Caiphoecolaphizalur Clu islus, est, quando sedet fetens in rathedra p stilentiae.His
quia in domo Caiphae colaphizatus est Pelrus : ct mortibus infelix anima anfeextrcmam crucem mor-
qnod Petrus a salana inlus passus cst, hoc Chrisius -tis afficitur, et, quod miserabilius est, lalibus oppro-
a ministris satanae foris pertulit. Attende ergo, ct briis qtiasi pro maguis bonoribus dclcrialu , cl iaiis
vide si est dolor sicut doler metis. Vides quis gia- quotidie duciiur ad cruccro, lc uia. s i; se -ibi s-p-
viora pcrtulit opprobria, Christus foris in corporc, plicium.
an Pctrus inlus in pectore. Sed jara ad Pilaium \X Sed quid est, quo-1,.ov! i' "••• '..:::.-.'.:.
eatur. eXUliUr,Ct SiliSVeSli..iC;ii.i .^.,;„;.:.;:. , i..o. i,^Ji.*l
PATHOL CLXXXIV. 24
7*7 MEDITATIO1N PASSIONEMET RESURRECT. DOMINI. 718
f,a'.pesuperbus Ailam cum per dolorem carnis con- A rum mendicans foris alimoiiiam carnis meae,aereas
fiuia mnrtis ingredilur,"deposita elatione ad putredi- et falsas imagines hominum, ubi coacervem mihi
nis suae considerationem revertitur, ubi videlicet talcntum iniquitatis, fasciculos deprimentes. Et ecce
vel miseratione divina pcenitentiae fructus invenit, hora oralionis nona est. Ascendunt Petrus et Joan-
vel per trcmendum judicium duplici contrilione con- nes apostoli tui, ut orcnt ad tcmplum sanctum
teritur? Sic Herodes, ciim veste regia praefulgidus tuum : cgo autem haereo terrae ct luto, terrena et
plus quam decuit a populo acclaroarctur, mox vana sapiens; et aliis introeunlibiis, ego foris rema-
percussus ab angelo, exutus chlamyde, vestem suam neo, non quaerens cum eis ea quaePatris tui sunt,
reinduit, et consumptus a vermibus exspiravit. Re- sed quae primi parentes mei, qui me hinc quotidie
ctene illusus est ? Ave, Rex Judaorum. Quid super- foras ponunt, male concupierunt. Et ecce jam hoia
bis, terra etcinis? quid veste nitida gloriaris? Sub- orationis nona est. Inclinata est dics, prope est
ter te slernelur tinea, et operimentum tuum ver- nox : cum surrexero mane diluculo, de his quoe
mes (Isa. xiv, 11). Haec tua vcstis est. llluseiunt nunc mendico, nihil in manibus meis reperiam. Ho-
ttbi qui te chlamyde coccinea circumdedcrunt. Sic ra, inquam, orationis nona est. Orasti eniin hac ho-
Antiochus, et dominici natalis hoslis Herodes, aliera pendens in cruce, orasti inclinato capite clamans
nis vestibus depositis, in suis vestibus, id est vci- B
1 vocc magna, et cxspirasli. Orasli inclinalo capite in
mibus, exspirarunt. spiritu humilitatis, clamans voce magna altissimo
CAPUT VI. et secrelissimo affeclu paternae et noslraecharitalis.
De Latronis confessione, et elogio sancta: crucis. In illo, Domine, clamore valido exspirasli, et eum-
11. Redi ad cor tuum tandem aliquando, reili, dem quem de nobis tunc habebas compassionis ani-
vetus Adam, vide ubi et quomodo te requisivit et mum tecum portasti : et credo, Domine, quia te-
invenit novus Adam. Ostendit tibi in corpore suo cum adhuc reservas, quia charitas tua refrigescere
ignominias animrc luae.Non satis fuit, quod per co- nescit. Erat autem hora orationis nona.Etquare
laphos, flagella, et nova irrisionum genera post te nona?Quia circa horam nonam tenebrae facUcsunt
fugientem clamitans el miserans percucurrit, et (Mallh. xxvn, 45). Repellendus erat horror tenebra-
usque ad novissimum crucis supplicium, jamjam rum, qui universam operuerat terram; repellenda
efflantem conseculus invenit et apprehendit. Quis caligo populorum, quac ex tunc cceperat abundare,
cnim latro ille nisi Adam fuit, qui ex quo primum ex quo ccepisti ad auram post meridiem deambu-
in paradiso sui ipsius homicidium perpelravit, tam- lare. Ex tunc non cessasti clamans, Ubi es, Adam ?
diu a Chrislo fugit reus et abscondit se, donec in (Gen. III, 9.) sequens post tergum fugientis et ab-
I
erucis articulonovissime consumptusetcomprehen- scondentis. se, quantum in ipso fuit. Et cmissus
sus, fugere et latere ultra non potuit? lbi compre- est de paradiso voluptatis, et pervenitiisque ad con-
hensiis a te, bone Jesu, conversus est, culpam suam dignum suae cruciatum iniquitatis. Sed nos, inqiiil,
confessus est, pcenam lihenler amplexus est. Tu digna (actis recipimus : htc aulem quid (ecit? 0
eniin admoncbas ne pati abhorreret, quod te quo - Adam, quam sero in haec verba prorupisti! modo
que secum pati videret. Ille ergo tibi de loto hoc primum te invcni. Amen dico libi, hodie mecum eris
mundo solus et unus adhaesit; et ideo solus de inun- inparadiso (Luc.xxm, 41,43). Idco hora orationis
do toto hoc tecum in paradisum intravit: ubi etiam est nona. Nona oravit, nam undecima paradisum
firmiter non jam custos paradisi, sed civis et dome- intravit. Propterea et non introibat claudus in tem-
sticus Dei collocatus est, ut amplius inde cadere plum, quia nondum usque ad dccimam generatio-
non possit. 0 beatissimum lalronem, imo non la- nem venerat ; sed Petrus ad eum : In nomine, in-
tronem, sed martyrem et confessoremlNecessitalem quit, Jesu Christi, surge et ambula (Act. m). Yere
enim vertil in voluntatem, et pcenam commutavit vos estis montcs, ad quos levavi oculos meos, unde
in gloriam, et crucem in triumphum. In le, beatis- veniet auxilium mihi. Sed auxilium mcuiii a Diim'.-
sirae confessor ct martyr, de totius mundi slerili- rv no, quia in nomine Jesu Christi, surge et ambula. I.i
tate, 506 "dei reliquias collegit Christus. Tu fu- \erbo Christi laxas rete, in verbo Chrisli claudum
gientibus discipulis et Pelro negante, socius et co- Isvas, in verboChristi solidantur bascs ejus cl plan-
mes passionis ejus fieri gayisus es. Tu Petrus in tsc. Quae sunt bases ejus? Fides et timor. Et quai
cruce fuisti, ClPetrus in domo Caiphaelatro; tamdiu plantae?Spes et charitas. Ideo bene Petiuset Joan-
enim Petrus latr-o fuil, quamdiu intus latitans Chri- nes simul ascendebanl, quorum alier lidei, alter
stum foris negavit ; ideo et Petrum praecessisti in cbaritatis insigne fercbant. Ascendebantad templum
paradisuro, quia qui le in cruce complexus est dux tuuni, Domine, lccum oraturi, ut et ipsi lecum si-
et rector tuus, eadein die qua ipse ingressus est, mul introeant in paradisum sanctuarii tn\ : quia
fidelemetgloricsummilitem secum lepariler intro- scissum est in morte tua velamentum , quod
duxit. erat super faciem Moysi. Sed nolunt inlroire so-
12. Egenus cl pauper ego sum, Domine, et clau- li, quia nec tu, Domine, solus paradisum inlroisti.
dus ex utero matris mes ; et ecce sedeo ad portam Tu latronem, isti claudum iiitroducunl : sed neque
templi tui quoe dicitur Speciosa, non valens, nec jam latro in paradiso est, nequeclaudus in teniplo.
»olen* intrpira; quin pptius egestate bonorum tuo- Quomodo enim claudus qui stat et ambulat, exsilit,
749 MEDITATIO 1N PASSIONEM ET RESURRECT. DOMINI. 750
et Deum laudat? Aut quomodo latro, qui cum Chri-. A Qui hunc sermonem eriibuerit, hunc tu erubesccs.
sto in paradiso? Non enim habitat juxta te malignus Qui enim eruhescit crucem tuam, erubescit gloriam
(Psal. v, 6). Latro fuerat quando latebat ante con- tuam. Mihi autcm absit gloriari, uisi in cruce Do-
fessionem, justus autem post orationem. Quid enim mini mei Jesu Christi. Crux gloria tua est, crux im-
oravil? Memento mei, Domine, dutn venerisin regnum perium luum est. Ecce imperium tuum super hu-
tuum (Luc. XXIII,42). merum luum : portas crucem tuam, portas portan-
15. 0 magna lides, o magna spes, o magna cha- tem te. Qui porlat crucem tuam, portat gloriam
ritas ! Orat pro futuris, non pro praesentibus. Non tuam. Qui gloriam tuam portat, portat te. Portan-
vultde crucedeponi, scd in Christi regno reponi. tem aulem te lu portas super humerum tuum, quia
Quid enim aliud est dicere, quam, Cupio dissolvi imperium tuum super humerum tuum. Ergo qui te
et esse cum Christo?Nescio quid Paulus magis isto portant, imperium tuum sunt : in ipsis. enim tu reg-
latrone cupierit. Memenlomei. 0 cor contritum et nas, o maxime Imperator. Sed quomodo, aut quo
humiliatum! Quid minus vel humilius potuit orari, portas imperium tuum? Super humerum tuum. Hu-
quam ut vel sui memor esset? 507 Mementomei. merus tuus altus est, humerus luus forlis est.hu-
Cujus mei? Mei, inquam, lam indigni, tam peccalo- merus tuus pertingit usque ad Patris consessum,
ris. Ihiquitalem meam ego agnosco, et peccatum "' superomncm principatum et poteslalem et virtu-
meum contra me est; confundor oculos meos ad te tem. Illuc reducis ovem centesimam, illuc reducis
levare. Tibi soli peccavi; tu solus potes me a pec- ovem Joseph.
cato meo mundare. Malum coram te feci, cum me 14. Vade jam secura, ovis Josepli, Christus tc
tibi celare volui. Latro sum animae meae : homici- portat super humerum suum : fortis est humeius
dium quod feci, volui occultare, sed malum coram ejus, noli timere. Altus est, noli ad ima resyicere,
te feci. Memento mei, miserere rnei. Merito in hanc quia nemo mittens manum suam ad aratrum, et
miseriam deveni, qui tuam beatitudinem dcscrui. aspiciens retro, aptus est regno Dei (Luc. ix, 62).
Dives eram, et ecce quam pauper factus sum. Dc Suave jugum super.fllios Adam a die naiiviiatis eo-
orani ligno paradisi poteram comedere et delectari, rum, usque in diem reversionis in matrem omnium.
et ecce crucior et morior in hoc ligno. Memento Quandiu sum filius vcteris Adam , grave jugum
mei. Tui oblitus eram, sed tu cum iratus fueris, porto : si essem filius novi Adam, leve jugum porta -
misericordiae raemor eris. Miserere mei secundum rem. Quod est onus grave? Talentum plumbi. Et
magnam misericordiam tuam. Video in te magnam quod est onus leve? Crux Christi. Illud, s:cut scri-
et tuam, hoc est compelentem libi, misericordiam, Q ^ ptum est, subnicrgilur in aquis vehementibus (Exod.
quse te mihi ad mei consimilem condescendere fccit xv, 10): istudeuatatsuperaquas.Mirares. Nihilfor-
miseriam. Ego autem digna faclis; tu vero quid fe- midolosius homini, quam crucempali. Sed quare ti-
cisti?Video le mihi in poena similem, quem in actu ment homines crucem? Quia latrones sunl: si la-
video tam dissimilem. Non poluisti me longius se- trones non cssent, crucem non timcrcnl. Ergo qui
qui. Undevenisti? A summocoelo egressus es. De timet, latro est. Quomodo, inquis, latro est ? Audi
utero Virginis speciosus forma prae tiliis hominiwn Christum. Vos aulem, inquit, fecistis eam spelun-
processisti, et mecum pendes in ligno! Quis te ad- cam latronum (Matlh. xxi, 13). Templum Dei san-
duxit? Sola misericordia : secundum hanc magnaca cium est quod estis vos (I Cor. m, 17). Faciunt ergo
misericordiam, miserere mei, Deus. Deus es, non homines se ipsos speluncam latronum. Jugulant ho-
tantum homo. Deus es, ego homo, ego plasma mines, et trahunt in speluncam suam. Quod enim
tuum, quem fecisti ad imaginem et similitudinena majus homicidium, quam ut se ipsum 508 «nterfi-
tuam. Imaginis tuae, Deus, miserere. Sed in quo ciathomo?veI quod gravius homicidium, corpus
agnoscam te misereri? In co quia imaginem meam occidere an spiritum? 0 quoties homo spiritum in-
in te video, similem et eamdem mecum miseriam terficit! quot homicidia in semetipso perficit! Quo-
pati. Quid ergo restit, nisi ut sperem? De tauta mi- D
I ties voluntarie et ex studio peccatum perpetrat, quid
sericordia quis unquam potuit desperare? Ergo me- aliud qnam se ipsum jugulat? Omnis enim qui ac-
mento mei, cum veneris in regnum tuum. Vadis ad ceperit gladium, gladio peribit (Matth. xxvr, 52).
regnum tuum, implesti negotium tuum, ad hoc ve- Gladius animaepeccatum est, peccatum animaemors
nisti ut me reducas tecum. Tecum ire concupisco, est. Qui hunc gladium manu propriae deliberationis
et pro hoc amarissimam mortem non conlremisco, accipit, hoc est, accceplum habet et gratum, pri-
nec erubesco. Quomodo enim contremiscerem, ubi mus in se ipsum manum miltit, prinius semetipsum
le mecum viderem? Eliamsi ambulavero in medio interficit. Gladius, inquit, eorum inlrel i» corda
umbrae mortis, non limebo mala, quoniam tu me- ipsorum (Psal. xxxvi, 15). Nec satis est semel occi-
cum es. At quomodo erubescerem, quod te Domi- dere et quiescere : millies et millies crudeles manus
num cceli portare viderem? Qui enim te erubuerit in se convertunt, et veloces sunt pedes eorum ad
et tuos sermones, hunc tu erubesces, cum veneris eflundendum sanguinem suum, viri sanguinum et
in majestate tua, et Patris, et sanctorum angelorum. dolosi. Quomodo dolosi? Quia congerunt cadavera
Qui non bajulal crucem suam, et sequitur me, non mortuorum in speluncam suam, et operiunt aggere
esl medianus, (Luc. xiv, 27) hic esl sermo tuus.' terraa, ne vel ipsi videant, vcl ab aliis videantw.
751 'MEDITATIO IN PASSIONEM ET RESURRECT. DOMINI. 7|p.
Nolunt ipsi videre, ne horrorem vel pulorem ingc- .'Vdulcia ponia de ligno viias dccerpit. ln har. truce
rint eis in facicm morlicina felentia : noliinl vi- Domino suo adhaercns dulcitcr decantat: Susceptor
deri, ne fortc deprehensi lanqnam latrones cl hoini- imus es tn, gloria mea W exullans capul mcum (Psai.
cidaead horrcnda supplicia pcrtrahantur. Quid au- III, 4). Nullus ergo tc i|ii;crit, iuillus tc invenit nisi
tem in omnibus suppliciis tam horrenduin quam crucifixiis. 0 gloriosa crux ! r;idicare in me, ut
crux?ldeo timcnt crucem latrones, quia crux sec- asccndam in te.
lcrum vindex cst, crux impiorum pcena cst, crux 509 CAPUT VII.
aequa lance judicat ct remuncrathinc nocentes, illinc De Juda' pcccalo el desperatione.
innocentes. Ideo erux impiis formidolosa, piis au- llj. Scduhi crucifixcrunl eum? In Calvaria: loro.
tem super omnia ligna paradisi graliosa esl. Nnn- Beatus vere locus, in quo figilur crux; bona calvi-
quid cnim Chvislus cruccm limuit? nunquid Petrus? ties, quae tali fronde vcstitur. Ad hanc calvilicm
nunquid Andrcas? Imo ct optavit. Exsultavit enim Elisaeus ascendebat... Ascende, calve; ascende, cidve
ut gigas ad currendain viarn (Psal. xvm, G). Et de- (IV Iieg. II, 25). Vidc si non calvus est ct noslcr
siderio, inquit, desideravi hoc pascha manducare vo- Elisaeus. Filius, inquit, hominis non habel nbi caput
biscum, anlequam patiar (Luc. xxn, 15). Mandii- suum reclinet (Luc. ix, 58). Ecce quam caivusest
cavil pascha cum discipulis, manducavit pascha et l13qui non habct ubi caput rcclinet: calvus est, quia
cum passus est, quando transivit cx hoc mundo reguum ejtis non cst de boc mundo; calvus cst
ad Patrem. Ego, inquil, habeo cibum manducare, noster Elisams, quia disciptili ejus, relicto eo ora-
quem vos nescitis: mius cibus esl, ut faciam volunta- nes fugerunt. Quid cnirn discipuli nisi capilli capi-
lem Palris mci (Joan. iv,52, 34), el volunlas Patris tis, qui onines numcrali sunt? Ergo in Calvariae
cst ul.calicem ejus bibam. loco vexillum crucis erigitur. Pro co, inquit, quod
15. Ergo in cruce manducavit cl bibit, ct incbria- ambnlaverunt filim Sion extento collo el nutibus ocu-
tus cst et dormivit, ci risit verenda ejus maledicius lorum, decalvabil Dominus verlicem filiarum Sion
Cham. Filii autem revcrtentes allissimi soporis (lsa. m,16,17). Decalvet Dominus verticemca-
mysteritiin pallio conlexciunl. Immisit quippc Do- pilli perambulalium in delictis suis. Decalvct,
niinus soporcm in Adam, ct tulit unam dc coslis inquam, vcrticem filiarum Sion, et faciat ibi Calva-
ejiis, el aedilicavil in mulicrcm, et adduxit cam ad ri;c locum, ut ibi figatur gloria Christi crux, ubi sc-
Adam. Manilesta rcs cst, qtiia dormitavit et sopora- dem sibi superbia locaverat.i)«7a(a,inquit,cafeitiiiin
lus est Clnisliis, et dc laterc ejus quolidic aedilica- luum sicut aquila (Mich. i, 16). Aquila decalvata
tur, el pascilur, ct nutriltir Eeclesia, ct adducilur a perspicuo sole fruilur : sic animac calvities quanto
linilms lerr;<\ ut assislat regina a dextrisejus in * dilatatur, tanlo se purius in eam vera lux infundit.
vesiitu dcaurato, circumdata varietate. In crueeergo Qui autem sibi comam nutriunt, caecitatis et gravi-
paschamaiu!ucavit,quia asccmlil in palmam,etcolIc- totis sibi damnationem acquirunt. Proptcrca lucis
gitfruclusejus.Cttniftrn/ioiHS fuero,omriia traham <id bujus bcatac perdidit visionem Absalon, quia gra-
*me(Joan. xii,52).Qn;e omnia?Ccelum,terram, el in- vabat eum caesarics, ct nonnisi senicl in anno lon-
feros. Traxit adse Palrcm, quiaclamor ejusinlroivil debatur, et crines suos pondcral.at duccnlis siclis
in conspcciu cjus in aurcsejus : clconlremuit tcrra, pondcre publico, unde ct eodem crine suspensus ad
et pclrae scissacsunt cl moniimcnta aperta sunt, quia arborcm inleriii. Absalon Palris pax ; ipse est et Ju-
voceni Filii Deiaudierunt. Sic mediator Dci ct ho- das, ct qiiiciinque in pace Christo cst amaritudo
ininum homo Christus Jesus, medius inter cotlum amarissima, Ave, lUibbi (Matlh. xxvi, 49), voee cl
ei teiram, paseha inaiiducabat, et fructus arboris osculo Patri paccm fercbat. Orc suo benedicebant,
undique colligebat, quos in corpus suum trajicic- ct corde suo maledicebant. Homo.inqiiit, pacis niea?,
bat, quia coiiflucbant oinnia ad aiborem vitse, qu;c in quo sperabam, qui edebai panes meos (Psal. xi.,
cral in medio paradisi. Reslincta enim crat framca 10), clc. Unus esl, et multi sunt. Ecce Absalou,
quae viam inlcrcluseral. Quis ergo amplius crucem 0 ecce Judas, cccc corpus satanoj. Sed quomodo co-
limeal? Vere qui crucem timct, ipse sibi tcstis est mam nutriebat ? Furerat, et loculos habebat : ista
quod adliuc latro est. In crucc enim pcndct omnis cum caesaries gravabal; ct seniel in anno tonsus est,
Iruclus vilae, quia ipsa est arbor vilEc, quacesl in quando semel retnlil triginta argenleos, et projecit
medio paradisi: ipsa cst alliiudo et latiludo, sulili- eos in tcmplo, quos ponderavit ducentis siclis, qui
mitaset profundum : ipsa bonos coliigit el remiine- numerus immundortim est, et hoc pondcre publico,
rat, ipsa malos disperdit ct cnndcmnat: ipsa cst non ponderc sanctuarii. Poenitcntia enim duciiis
incestorum consolatio, csurientium refectio, perfe- peccatum suum valde ponderavit. Peccavi, tiadens
ctorum glorialio. Circuire possum, Dominc, crelum sanguinem justum (Matlh. xxvn, 4). Singula vcrba
cl lerram, mare et aridam, ct nusquamtc invcniam plcna sunt ponderibus, sed pondere pubiico, uon
nisi in cruce; ibi dormis, ihi pascis, ibi culias in pondcre. sancluarii; quia plus crubuit infamiain
meridic. Crux enim lua fidcs est, cujus latitudo <i.a- quam conscicntiam, plus sui nequiliam quani Dei
Titas, longitudo longanimilas, altitudn spcs, profun- miscricordiam ponderavit. Audi pondus sanctuarii.
dum limor. In hac crucc te invenit quicunqiie le in- Peccari, malum coram te fcci, dele iniquilatem meam.
venit. In hac crucc animu siispemlUiii' :i letra, ct Hiuc i::iqiiiiaipm mcam eô agnosco, illinc miscii-
753 MEDITATIO1N PASSIONEMET RESURRiXT. DOMINI. 7*4
cordiani tuam magnam allendo : Miserere mei, Deus A XL, 15). Interim tamen et fenestram habes ui aica,
(Pnal. L, 1-0). Audi et pondus publicum. Major est, per quain dilectus mittit manum suam, et columbam
ait Cain, iniquitas mea, qnam ut veniam mercar suam excitat. Surge, inquiens, amica mea, specioso
(Gen. IV,13). Retulit ergo triginta argenteos, et pro- mea, columba mea, et veni (Canlic. n, 13, 14). Et
jecit eos in templo. Vide quantum magni pendebat cuni evolat post te, ut apprehcndat te, tu eflugis et
eos. Non projecit eos in slerquilinio, sed in templo; ascendis super Cherubim, et volas super pennas
nimirum talibus semper diis lemplum suum devo- ventorum; ut non inveniat pes columbae luae soli-
verat. Avaritia eriim simulacrorum servitus est, et dum quid dc le, ubi requiescat, nisi iterum ad ar-
avaritia excaecatoculos sapientium. cam revertatur, et lu manu apprehensam iterum iu
17. Ecce infelix qualiter excaecatus est! maluit sua mansiuncula reponas. Melius est enim in portu
se ipsum perdere, quara denarios perire; denarios fidei interim praestolari et quiescere, quam le nimis
lemplo, se ipsum laqueo addixit: amabat Invredes ct frustra insequendo, in aquas diluvii intransmea-
suos, qui eosdem denarios exinde colligerent, qui biles decidere et submergi. Aquae enim, quae a
eliam reservant eos in sua corbona. Projecit eos dextro terapli latere effluunt, mille passus mensura-
in templo, et abiens laqueo se suspendit. Jam qui- laeusque ad talos veniunt, et post alios mille passus
dem diu quod a Chrislo abierat, el avaritiae laqueo usque ad genua, iterumque post alios mille usque
se suspenderat: sed quod fecerat in occulto, palam ad renes ascendunt. Post alios autera mille passus
omnibus innotuit. Exterioris pcenaequalitas suppli- in tantum crescit et inlumescit fluvius, ut transva-
cii modum aperuit; quia per quae peccaverit homo, dari non possit, sed oporteat retro polius redire ad
per hacc et punietur. Suspensus crepuit medius: solidum ripae. Ideo sancta animalia ibant et reverle-
plenus erat venler, et ruptus est uter; crepuit me- bantur : columba quoque cum non inveniret ubi pes
dius, ubi sedes eiat satanae. Crepuit ergo vas contu- ejus requiesceret, ad arcam reversa est. At vero
meliae,quia non crat de vasis liguli, quae probantur corvus semel emissus nescit reverti, quia non sim-
in fornace. Propter quod in agro figuli, in scpullura plici oculo mundum insequens, vanitatis diluvio in
peregrinorum sortem non habuit, sed velul tesla terceptus est. Et merito. Quid enim columbae et
crcpitans per inane dissiliit. El diffusa sunl omnia corvo? quid candidaeet nigro? quid Judae et Joanui?
viscera ejus (Act. i, 18). Pecunia viscera sunl avari; quid Christo et Belial? Et taraen Christus inter JK-
illa diffunduntur et perduntur, sed viri misericordiae dani et Joannem sedet medius, inter electum et re-
colligunlur. Pendet adhuc Judas et Absalon per co- probum latronem medius pendet, et Noe inter cor-
mam capitis, ct mulus cui sederat pertransit. Nolite r. vum etcolumbam. Sed corvus semel emissus non est
fieri sicut equus et mulus, quia mundus transit et reversus, quia Judas egressus in aera, submersus est.
coiicupiscenlia 510 ejus- Crinis Absalon, quo sus- 19. Sed quid est, o Domine, quod unus ex militi-
-
penditur, radix omnium malorum avaritla est : ubi bus (42), nisi forte ille qui tunicam tuam inconsu
haec radicaverit, omnium malorum caesariesabun- tilem forte accepit? Ipsa est nimirura unitas fide-
dabit. Mulus vero ex equo et asino mixtus, duplex lium, quae tibi soli militat, cujus lancea praedicatio-
est animus, qui foris ostentat quod intus non ser- nis latus tuum aperuit. Vivus est cnim sermo Dei et
vat. Talis erat Judas, talis Absalon. Foris pielas, efficax, et penetrabilior omni gladio ancipiti (Hebr.
intus malitia, dtiplex est iniquitas. Equus manifeste IV,12). Haecest illa lancea, quam Habacuc propheta
tumet, asinus sinipliciter ambulat, mulus nequam fulgurantem hastam nomiuat (Habac. m, 11). Hanc
et subdolosus incautum praecipitat. hastam cum urceo aquae tulit David a capite
CAPUT VIII. Saulis inimici sui dormieulis : quia superbis et in-
De aperlione lateris Christi. vidis ac negligentibus sermo sapientiae simul cum
18. Aperi nobis, Domine, aperi nobis oslium lale- gratia subtrahitur. Sed dormientem filius Sarviae
ris lui, quod est in arca tua, ut introducas nos cum confodere voluit semel, ut secundo opus non esset,
mundis animalibus, septena et septena. Tu es enim D nisi hunc David benigneprohibuisset: quia peccato-
verus Noe, quem solum invenit Deus pater tuus ju- rem pigrum et contemnentem, nisi misericors et
stum coram se. llic est, inquit, Filius meus dilectus, longanimis patientia Dei suslineret, gladius satanae
in quo mihi complacui (Matlh. in,n). Tu cogno- semel, boc est in aeternum, interliceret. Vult enim
scis oves tuas, et illae te agnoscunt: quia sunt ani- improbus satan, quatenus qui dormit non adjiciat
malia munda septena et seplena, qui septiformi gra- nt resurgat. At vero misericors David de longinquo
lia et operibus lucis, sabbalum ex sabbalo adepti, vcrtice saepiusinclamat: Nonne respondebis,Abner?
jam digni sunl octavaeconsciibi, qui numerus tan- Relribuis enim peccatori bona pro malis, milissime
tum in arca salvatus est. Introduc et nos ad te per David, et admoues, et exspectas diutius, ut respon-
ostium lateris tui, quod est fides Ecclesiae,et claude dcat tibi unum pro mille. Illis autem vox tua
ostium a foris, donec pcrtranseat iniquitas, et ces- improba videtur, quia inquietum eorum somnum
santc diluvio iterum nobis aperias ostium, non jam inquietas. Quis es lu, inquit, qui clatnas, et inquie-
fidei, sed spei ostium cnntra oslium, quod in montis tas regem? 5H Ab increpatione tua, Domine, dor-
.TililicloEzechieli prophetaemonstratum est (Ezech. mitaverunt qui ascenderunt eqtios, nec evigilare eos
(i2) Ilic aliquid dccst.
755 MEDITATIOIN PASSIONEM ET RESURRECT. DOMINI. 75C
\ult auriga ipsorum, donec prcecipites ruant in prc- A cessabunt. Lia vero post sex fiI>osaut omnino pa-
fundum. Rex enim impiorum superbia in umbra rere cessat, aut filiam parit. Ipsa est carnalis vo-
dormit, in secreto calami, in locis humentibus, et luptas, quae sub specie discretionis nonnunquam
protegunt umbrae umbram ejus. Ipse est Abner qui subrepit aclivae. Sed lamen si vere vidua fuerit,
protegebat Saul. Cur, inquit, inquielas regem? Com- salvabitur, non per liliae, sed per liliorum genera-
pungitur tamen aliquando et superbum cor ad vo- tionem. In spelunca ilaque duplici Patriarchae nobi-
cem David, sed non usque ad correclionem. Flecti- les una cum suis conjugilms sepuili sunt. Habita-
tur humillimis sermonibus superbus Saul, diccnte runt enim in tabernaculis, sicut advenae et pere-
David :Quem pcrsequeris,rex Israel? quem perse- grini super terram : ideo sepulturam peregrinorum
queris ? Canem mortuum el pulicem unum, ticut per- tam ipsi, quam lota eorum succcssio lucreditate
dix in montibus (I Reg. xxvi). Non sine causa vel possident. "
cani mortuo vel pulici se comparal David. Melior 21. Sed quid est quod Jacob grandaevus patriar-
cst canis vivus, leone mortuo : melior est canis vi- cha, majore quam caeteri ambitione, suavitate et
vens Deo, mortuus mundo, quam leo superbus et gloria, ibidera a filio suo Joseph sepelitur? Per Jacob
reprobus, mortuus Deo, vivens saeculo.'Pulex par- grandaevum perlecta charitas exprimitur, in qua
vulus et mordet, et salil: sic humilis justus carua- B Pater a Filio imo cum Filio consepelitur, dicente
lium vitia mordel confidenter, et salit in montibus, ipso, quia si quis diligit me, sermonem meum serva-
ubi tutissimum habet refugium, ut non timeat per- bit, et Pater meus diligel eum, et ad eum veniemus,
dicem adulteram, quae persecuta est Eliam, et Joan- et mansionem apud eum faciemus (Joan. xiv, 25).
nem Baptislam inlerfecit. Ilaecest illa gloriosa et suavis sepultura Patris an-
CAPUT IX. liqui dierum, qui diligentes se sibi consepelit, et
De sepultura Domini. abscondit eos in abscondilo faciei suaa a conturba-
20. Da mihi, Domine, portionem in terra viven- tione hominum. 512 I'mc et ossa Joseph, Salva-
tium, in sepultura peregrinorum, in agro Hachelde- loris nostri memoria, ex Êgypto quotidie referun-
mach, qui prelio magno sanguinis tui emplus est. tur a filiis Israel. Non enim ossa Joseph in ;Egyplo
lbi enim sepulti sunt omnes patres nostri, qui super relicta sunt, quia felentia et dealbata sepulcra de-
terram hanc advenae fuerunt et peregrini. Ibi Abra- testatur. Et Moysen Deus sepelivit, sed sepulcrum
ham pulcherrimam conjugem suam Sarara in spe- ejus usque in hodiernum diem ab homine non inve-
lunca duplici sepelivit. Sed quidcst quodneC agrum1 nitur (Deut. xxxiv, 6). Denique quis poterit il-
ipsum gratis accipere voluit, nec in electis eorunii luc aseendere, ubi ille ascendit per medium nebuke
sepulcris mortuum suum sepelire? Quia nec sine "^ in altissimum montem, et fuit ibi quadraginta dte-
pre',io sanguinis Chrisli, gratis se per se ipsum sal- bus et quadraginta noctibus, et vidit, et scrutatus
vandum credidit, nec bonum sibi aestimavit esse, si' est exemplar tabernaculi admirabilis, quod fixit
in fetentibus mundi sepulcris habitaret. /n eiectis,> Deus, et non homo ? Propterea usque hodie, dum
ait, sepulcris nostris sepeli mortuum tunm (Gen. legilur Moyses, velatam habet faciem, quia ab ho-
XXIII,6). Habet mundus elecla scpulcra, illos uti- mine mortali sepulcrum ejus non invenitur. In
que,quoselationis fastigium.vel superstitionisopero- codera agro sanguinis et gloriosa regura linca sor-
sitas perspicuos reddit. Tota jEgyptus sepulcris ple- tem accepit, qui sepulti sunt in sepultura patrum
na est; neque enim erat domus in qua non jacerett snorum in Jerusalem : illic et Prophelarum visio
mortuus. Illa sepulcra in deserto desiderabant filiii et Machabaeoruui|bellicosavirtus gloriose ostenditur.
Israel. Deerant, inquiunt, in Mggplo sepulcru, ut' 22. Comparelur jara, si placet, huic sepulturae
cadavera nostra jaceant in deserto nuda et inhumata ? peregrinorum, illa quondam gloriosa in regnis, in-
(Exod. xiv, H.) In talibus sepulcris noluit mortuumi clyta in snperbia Cbaldaeorum, turris Babel. Quid
suum sepelire sanctissimus Patriarcha. Sedubi?lu t siraile huic nostrae scpulturae reperitur? Ibi una in
spelunca duplici, ubi spesbonorumoperum etamorr fj r plures lingua discinditur; hic quinque civitates
contemplative requiescil. Ibi enira et Lia condita ja - jEgypli, non jam lingua M%ypli&vel Chananitide
cet. Ergo Sara et Lia in spelunca duplici abscondiue2 loquuntur, sed Civitas solis vocalur una. De illa si-
sunt. Ula prins slerilis, postmodum senex, filit:'»a quidem turre Babel projecta est meretrix Jezabel,
gaudii iinum tantummodo peperit: haecpost sex fi- fornicationum maler, idolorttm cultrix, avaritiae 2r
lios parere cessavit, nisi quod novissime filiam, sa- tifex : et cum cam sepelire vellent, quia erat filii»
cri generis ignominiam, peperit. Mira res! haec quae e regis, non invenerunt nisi tantum calvariem et ma-
sex habuit filios parere cessare dicitur : quae unumn nuum summitates, et sanguine respersurr; rarictem.
tantummodo, parere cessare non memoratur. Sedd Haec sane est impiorum sepullura, haec digna retri-
activafinem habet, conlemplativa semper parit. Ula a bulio, quod ex eis nonnisi suramitatcs manuum,
in dolore, isla in gaudio parturit. Et tamen utraquee hoc est, operum vix extrema remanent, et calvaries,
in eodem agro sepulta est. N"amRachel juxta Be- :- quae fuerat locus superbiaespolialus capillorum glo-
thlehem subtcr ilicem crucis posita est. Nimirum se- i- ria : quia vidi impium superexaltatum, et elevatum
det ad pedes Jesu, ut de domo panis semper fecun- i- sicut cedros Libani; et iransivi, el ecce non erat
da pariat. Ergo Sara et Racliel nunquam pareree (Psal. xxxvi, 35,36). Haecest calvaries Jezabel, qusc
757 MEDITATIOIN PASSIONEMET RESURRECT. DOMINI. 75«
vestila erat decoremeretricio, et pinxeraloculos suos A secreto cubiculi tui. lbi te ainbiunt sexaginta fortes
stibio. Decalvatus est superbiaevertex; non est qui ex fortissimis Israel, in quibus opera sex dierum,
jam dignetur aspicere, nisi qui voluerit nefas ejus opera bona valde perfecta sunt, ut iu senario et dc-
abhorrere, ut lavet manus suas in sanguine pecca- nario legis imaginem et similitudinem tuam con-
toris, ct velut equus fortis et velox, meretricem pro- servent.
jectara ungula sua confodiat, et conculcet, et prae- CAPUT X.
tereat. Propter hoc et paries ad haec sanguineus re- De mililum custodia ad sepulcrum Christi.
lictus est, ut terreat viros sanguinum et dolosos, 24. Isti melius te custodiunt quam fallax impio-
qui propter avaritiam stiam lapidant humilem Na- rum custodia, quia sunt ab bella doctissimi uon so-
bolh. Sed canes impudentissimi, amatores cadave- lum carnis illecebras, sed etiam potestates aerias,
verum, carncs sibi fornicarias incorporant, unde et nocturnosque timores abigere. Illi qui nocte sicut
sanguinem ejus consequenter larabunt; quia sicut ebrii sepulcrum tuum obsident, illic trepidaverunt
libidinis, ita et ultionis participes erunt. Alii vero timorc ubi non erat timor, quoniam potestas tene^
sunt canes, qui iiunt ex inimicis ab ipso (Psal. brarum lucera non sustinens, ad nuntium vitae facti
LXVII,24), qui famem justitiaepatiuntur, et circum- sunt velut mortui. Non ergo te custodiunt filii no-
eunt civitatem, non Babyloniae, sed Ecclesiae, et " ctis, sed filii diei: illis enim horrorem incutit splen-
quod mortuum a vitiis ibidem reperiunt, coraedunt, dor luus, ut fugiant a te; islis autcm gaudium, ut
et sibi consepeliunt. Vaeautem his quos extra civi- approxiinent ad te. Nobis, aiunt, dormienlibus vene*
tatcm mortuos volucres, hoc est daemones, per runt discipuli ejus, et furati sunl eum (Matlh. xxvm,
inane volantes comedunt, quales fuerunt Achitho- 13). 0 mendaces! verum dixistis, sed mentita et ini-
phel et Absalon, ct Jezabel et Judas, qui accipientes quitas sibi. Dormienles euim Christum custodire
in vano animam suam, in vano etiam elilaverunt non possunt, sed qui mane vigilaverint ad me, in-
eam'. venient me. Vobis quoque dormientibus quid nisi-
23. Sed redeamus ad agrum Hacheldemach, ut sorania apparent? Ecce habetis copiosam in mani<-
admiremur et aemulemur potius beatarum mansio- bus pecuniam : illam si potestis cuslodite, ne fures
nura gloriaro, quoniam memoria impiorum peribit effodiant, vel furentur. Nam discipuli Cbrisli suum
cum sonitu; memoria vero justorum vivet in sae- thesaurum custodient. Unusquisque quod amat, hoc
cula saeculorum, quales fuerunt Joseph qui erat servare studet.Cerle Micholamabat Davidinagis quam
decurio, vir juslus et bonus; et Nicodemus, qui patrem suum Saul.ideoper fencstramdimisiteum et
quondam noctis, sed jam diei minister, ad perun- rQ servavit.Quidest hoc?MicholfiliaSaul, filia quondam
gendum corpus Domini, cum ferebat mixturam superbiae, poslquam nupserit specioso David, inci-
myrrhae et aloes quasi lihras cenlum. Tales sepul- pit odisse patrem suum, cui dicilur in Psalrao :
turae suae minislros amat Jesus, qui corpus ejus Audi, ftlia, el vide, et inclina aurem luam, et oblx-
audacter eripiant de potestate tenebrarum, et sibi visceredomum patris tui, et concupiscetrex decorem
vindicent, ut sciat unusquisque vas suum possidere tuum (Psat. XLIV,11, 12). Unde per feneslram di-
in sanctilicatione et honore, ligantes illud castitatis miliit David. Illam intelligile fenestram, per quam
legibus, et disciplinae linteis, et a vermium putre- dilectus mittit manum suam. Per hanc fenestram
dine conservantes per mixturam myrrhae et' aloes. dimittitur ab amica sua ad amicam suam, hoc est
Sunt enim hae species amarae quidera, sed corru- ad se ipsam; el absconditur iu inleriore homine,
ptelam removentes: quoniam laboriosa quidem est ubi et securus vivat, et iuiquos lateat. Abscondit
castigatio carnis, sed aliter neque mens, neque ipsa enim se, ct exit de templo perlidioe: quoniam dum
caro servatur imputribilis. Quasi libras centum citharizat coram Saul, ut spiritum Domini malum
(Joan. xix, 39). 0 mensurara bonam et confertam! faciat ab eo recedere, illuni impius hasta cum pa-
Librandum sane est inler corpus et animam discre- riete tentat configere. Sed declinante David, quid
tione sublilissima, ut unumquodque plcnum suum D I est quod parieti hasla infigitur, nisi quod recedente
se habere gaudeat, et fiat pax et aequalitas intcr Christi gralia, mens indurata suaemalitiaetelo con»
carnem ct spiritum, quatenus et mensura teneatur, foditur? Quid autem ita hodicque perosum habet
et non deseratur perfectio. Haesunt quasi libraecen- rex tenebrarum Saul, quam David generum suum?
tum, quae corpus Jesu in sepulcro lidelium, inte- Propter quod absente David filiam suam tollit, et dat
grura 513 et sanura custodiunt. En leclulum Sa- alteri marilo ignobili : sed raanu fortis cum redierit
lomonis sexaginta fortes arabiunt, omnes tenentes et acceperit reg-num, rursus sibi vindicat suam,
gladios. ad bella doctissimi. Lectulus tuus, Jesu quoniam desponsaverat sibi eam ducenlis praeputiis
Christe, plus quam Salomon, scpullura tua est, in Philistinorum (/ Reg. xvm, xix, xxv, et II Reg. m),
qua sabbato requiesti ab omni opere quod patrasti. a qua non solum carnis, sed et mentis immunditias
Est autem monumentum tuum in horto novum et in abscidat.
petra excisum : quia amica tua fidelisanima hortus > 25. Vae peccaloribus, Domine, sepulcrum tuum
conclusus est (Cant. iv, 12), et renovatur quotidie obsidentibus, quoniam vere declinas ab eis, et nou
in agnitione tua, et solidalur in petra amoris tui, inveniunt te in lectulo luo suavi et florido, sed po-
consepelicns se ipsam tibi in inleriori hominc, in tius oflendunt in statuam cordis sui lenebris invo
759 MEDITATIOIN PASSIONEMET RESURRECT. DOMINI. 760
Iutam, habentes ad caput suum pellem caprinam, A \ visceribus nostris, quatenus in te et Deurn, et prb-
peccatorum suoruni memoriam fetenlem. Beatus ximum diligamus. Circumdederunt nos dolores
autem qui vigilat ad monumentum tuum ut custo- mortis, ettorrentes iniquitatis conturbaveruntnos :
diat te, et luctalur mane cum Angelo resurrectionis, circumdedit nos mortalitatis noslrae veslimentum
ne dirailtat euin, donec audiat aliquid de nominc scaturicns vermes, qui me assidue comeduntel non
ejus, quod est mirabilc, ut et nomen Jacob commu- dormiunt, qui sunt dolores praenuntii doloris illius
tetur in Isracl, ct transmisso animae [adJ. gladioj maximi, qui venit super nos vclut armatus, et iin-
doloris stalim oriatur ei sol justitiae. providos molitur obruerc. Quamvis et quis tam pro-
514 CAPUT XI. vidus, ut terrorem illius possil sustinere? Attainen
De lapidis revolutione, angelorum apparitione, et velimus, nolimus, certe sustiucndus est, ccrte irans-
Christi resurreclione. ineandus. Ssd noli oblivisci pallium Eliae; alioquin
26. Quis revolvet nobis lapidem ab ostio monu- torrens tibi sine illo non dividetur. Sunt et alii tor-
menti? (Mare. xvi, 5.) Clausum csi, Domine, ostium rcntes iniquitatis, pclagus peccatorum meorum, qui
mcntis meae, et premil iiitellectuin meum lapis mor- conturbant me, alqus ulinam sic conturbareut, ut
talilatis, praegravatus pondeie iiiiquilatis meae; ncc cttm dolore clamarem : Pater mi, pater mi, currus
bumanac prorsus valent illum amovere vires, nisi B hracl ct auriija ejus (IV Reij. n). Conturbant ctiim
omnipotens Scrmo a regalibus sedibus veniat, An- me torrentes iniquitatis, aufcrentcs mibi lumeii
gelus consilii, qui diruat maceriam ininiicitiarum, oculorum meorum, ut non possim videre piissimum
el aperiat nobis scnsum ut intclligamus Scripturas, Eliam, quando tollitur a me. Si enim viderem, pro-
et videamus linleamina posita ante nos, humauitalis fcclo duplex licret in mc ejus spiiitus, et clamarcm,
et resurrectionis tuae verissima testimonia. In qui- Patcr mi, paler mi. Misit Deus spiriium Fitii sui in
bus qui te adjuvante scrutari tc potuerit, praegusta- corda nostra, ait Apostolus, clamantem, Abba, Pa-
bit aliquid de gloria rcsurrectioiiis, quam praeparasti t^r (Galal. iv, 6). Duplex spirittis duplo clamal,
diligentibus te : cujus primitias in sinu tuo colle- Puter mi, pater tni. Patcr nii creator, pater mi re-
gisli, jam offerens eam semper in conspectu Patris formator, pater mi, pater mi. 0 vox affectuosa !
tui, tostas igne Spiritus sancli. Et ille quidem an- Currus Israel et auriga ejtis, portas ct regis, susti-
gelus tanti gaudii praenuntius, qui revolvit lapidem, nes ct gubernas. Qnein ? Israel crcdentcm in !e, su-
et impias mentcs perterruit, pias aulem blande le- spirantem ad le. Ecce sublalns es. amplius le non
niens timere prohibuit; illc, inqtiam, s.igelus non 515 vidchit luus Elisaeus. Remansit lanieii ei pal-
tautum verbo, sed vultu, habitu, vel actn bcalaere- liuin tuum in memoriam tui, tit pracsentia abseiuiae
surrectioni testimonium pcrhibiiil. Revolvit cnim ^" ^ tua: dolorera ejus sempar et augendo leniat, ct le-
lapidero, et super eum sedit, lapidein, inquam, qui niendo augcat.
etiam nunc advolutus est super nos, et faciem no- 28. Hoc sumite, ait, in meam commemoraliouem
stram deprimit. Quod in prima quoque resurro- (Luc. xxn, 19). Hocest Sacramentum corporis tui,
ctione quae est aniniae, non est dubium fieri, ut prc- quod sumimus in tui commcmorationem, donec ve-
mentein se corruptionis sarcinam vcrsa vice spirilus nias. Pallium luum est caro tua, qua vestilus ad nos
subjiciat, ac velut judex et dominus inferioris sui processisti, cl laluisti quidem perlidos, sed lidclibus
regimen accipiat. ttiis te ipsum oalendisti, sicut et usnue bodie. Sub
27. Quid autem pcr candorcm nivis, veslimcnto- hoc pallio abscondita cst maxima fortitudo tua, o
rum speciem, nisi corporis nostri frigida ct mun- lorlissime Samson, quam etiam dilectaenon diligenli
dissima caslitas, quaepraesidenti in se angelicaecla- te ad ulliiuum non cclasti, ut inimicam vcileres i;i
ritati ct testimonium praebct, et obsequium? Porro amicam. In tantum amasti muiiercm non amantcin
aspectus ejus interior, ubi signatum est lumen vul- te, sed perseqtientem te, tit propier amorcm ejus sa-
lus tui, Domine, sicut fulgur, ct terribilis est, ct pientia tua stultesceret, et fortitudo infirmaretur.
lucidus : terribilis, ut inimicos animae scindat me-• rp. Sed quod slultum est Dei, sapicntius faclum est
dios et pertcrreat; lucidus autem, ut tibi vero lu- hominibus, et qtiod infirmuni Dei, fortius homini-
mini cum justitia scmper appareal. Talis crat faciesi bus : quoniam voluntarie te ipsum Patri sacYificans,
Moysi ex consorlio sermonis tui, id cst, ct luminosai et cx polestate lua moriens, concussisti principes
ct lerribilis, quia cornuta erat aJ venlilandum ini- tenebrarum, et regnum eorum altrivisli, et facta est
micos, ct velata splendore, quein caruales oculii crux tua Judaeis quidem scandalum, Gentibus autein
fcrre non poterant. Et nunc, Domine, scimus ett stultilia, bis vero qui crcdunt, Dei virtus ct Dei sa-
gaudemus, quia rcsurrexisli vere a mortuis, ett pientia (/ Cor. I, 23-25).
longe divisus es a nobis adbuc mortalibus, quia1 CAPUT XII.
ascendisti super equos luos igneos, et currum1 De Christi appuritione fcictadiscipulis euntibus
igneum, qui decem millibus mulliplex est : verum- Emmaus.
tamcn cecidit nobis a tc, et apud nos usque hodie3 29. Quandiu sumus in hoc corpore, percgrina
remansil pallium luum, quae sunt linteamina cor- mur abs te, Domine. Ambulas quidem cum his qui
poris tui, quibus potentiae tuae opem cxperiainur inl diligunt le, el loqiiuntur ct tristantur super te ; sed
temporc opporluno, ut spirilus tuus chiplex fiat inl tamen peicgrina es! facies tua, et cum cognoscas
701 MEDITATIOIN PASSIONEM ET RESUItRECT. DOMINI, 762
ens, non lamen cognosccris ab eis. Vere tu cs iile5 A aestum nobis te.mperat, et Spiritus sancti lux tene-
Joseph, qui ad fralres tuos quasi ad alienos durius> bras nostrae mentis illustrat. Igiltir dtim loquereris
Joquebaris, non indignatione, sed miseratione; dum1 in via duobus discipulis tecuni pariter euntibus, et
illos duos in via ambulantes et tristes appropin- nubes pcregrina faciem tuam legcret, Nonne, 111-
quans, et docebas, et argucbas : 0 slulti et tardii quiunt, cor noslrum ardens erat in nobis, dum loque-
corde ad credendum! (Luc. xxiv, 25). Veniunl ergo1 retur in viu, et aperiret nobis Scripluras? (Luc. xxiv,
:>ilte quasi alieni fratrcs tui, sed tu beuigne appro- 52,35). Ardebat nimirum intus cohinma ignis, quia
pinquas eis : veniunt ad te cum asinis stullitiae ett foris columna nubis loquebatur ad eos.
tarditalis suae, ct citm saccis vacuis prae inopia;; 31. Sed ubi tandem cognoverunt eum? In frac-
sed tti non solum frumenlo reples eos, quin etiam1 tione panis. Et vere non cognosceris, Dominc, nisi
pecuniam reddis ligatam in ore sacculi. Aperto, inin fiactione panis. Panis caro tua est. Fregisti ma-
quit, unus sacco ut darel jumento pabulum, invenit' nibus tuis corpus tuum, quia potestatem habebas
pecuniam in ore sacculi. Reddila est, ait, mihi pecu- ponendi animam tuam, et iterum sumendi eani. Fre-
nia, en habelur in sacco (Gen. XLII,27, 28). Quidnam1 gisti corpus quod foris apparebat, et ostendisli me-
est quod fecisti nobis, Deus? vacui et stuiti vcniunt; dullam quae intus latebat; nisi enim patereris, non
ad te, sed tu remittis eos onuslos, et abundantesi cognosceris. Ibi, inquit, abscondita esl fortiludo
frumento sapientiae; insuper eteloquentiaepecuniam1 ejus (Habac. 111,4). Quae est autcm fortitudo tua,
reddis ligatani auctoiitate Scripturae : quia linguasi nisi misericordia, nisi mansuetudo, nisi humilitas,
iiifaiitiiim facis clisertas, utdent jumenlis nondum1 nisi paticnlia? Ilas virtutes fortissiraas et suavissi-
inlelligentibus te pabulum ct mensuram tritici in1 mas in fractione panis, hoc cst in passione tua, nc-
tempore suo. bis oslendisti. His virtutibus caro tua, quod i:os
50. Gradere nunc et nobiscum, Dominc, neteso- sumus, nutritur paulatim, ct proficit, ct perficitur.
lemur et tristemur in via hac qua arabulamus : quo- Et primtim quidem inler tluas niolas spei et timo-
niam tu ipse quandam praecedebas filios Israel in1 ris molilur sicut frumentum, ut fiat nova consper-
coluiiina nubis per diem, et in columna ignis per sio. Dcinde cum in formam panis (rausierit, coqui-
noctem, et ad nutum tuum deponebant tentoria, ett tur in clibano passionum : postea cuiii bencdixeris
rursus crigebant. Quae est autem nubes quae praece- ei omni benedictione spirituali, el dixcris, Consum-
dit veros Israelilas, nisi verissimura et sanetissimum1 matum esl (Joan. xix, 50), frangis et ipsum corpus
corpus tuum quod in allari 50^1^1118'in quo vela- nostrtim quod in manibiis tuis esi, el in inanus tuas
tur nobis altiludo diei, imniensitas majestatis tuae, ,C committimus : et ibi agnosceris, non in specie pe-
cujus et calorem et splendorein mortalis infirmitasi regrina, sed in facic propria, ut jam 11011 lancea
suslinere non posset, uisi mediatrix nubes interpo- lalus tuuni nobis aperiat, sed digito palpare et vi-
sita et ardorem desuper temperaret, ct tutam sublus[ dere possimus quia tu es, Domine, Deus noster.
viara praemonstrarct. Ilanc nubcm totus exercitus' CAPUT XIII
sequitur, Doraine rex sabaoth. Qui autem non se- Pia ud Christum aspiralio ad oblinendam sacra;
quitur eam, iu tenebris esl, et in tenebris arabulat, Scripturasinlelligentiam.
et nescit quo eat. Relucet enim de hac nube semita 32. Pater orphanorum et judex viduarum , nun-
quae ducit ad vitam, semila humilitalis etpaticntiae, quid non vides viduam hanc pauperculara ct deso-
semita mansuctudinis el misericordiae, et quidquid lalam, animam meani, non babentem aliquos neoue
humano generi per incarnationis tuae myslerium re- fratres, neque amicos, aut vicinos, a quibus mutuo
velare dignatus es. Relucet nobis ex hac luce legis1 accipiam vasa vacua non pauca, quae iiiibi filii mei
et prophctiae gloria, quoniam Moyses et Eliastecum 1 suggerani; ct cgo infundain de .nodico olei, quod
apparuerunt in moute, sed nubes lucida obumbravit; milii de te residuum est IIV Reg. iv)', ut lu be-
eos : nec ipsi enim, sicut et nos, sine tua protec- nedictionis tuaeplcnitudinem omnibus exhibeas? In-
tione salvari potuissent. Verumtamen illis sicut D • telligo enim, Domine, vasa vacua esse, litterales
amicis et domeslicis, imo domesticorura et amico- quosdani el hisloricos sensus Scripturae tuae, quae
rum tuorum praecipuis, sacramenti tui nubes erat non patica sunt, ut tolus inundus ea capcre non
praelucida, quae nobis jacentibus et projectis a facic possit. Quaequidem vasa sanctissimi templi tui Ba-
oculorum tuorum valde subobscura est : sed impei- bylonius rex, hoc est superbiae principatus, capliva
fectum meum viderunt oculi tui, et in libro ttio sibi clucit, suisque conviviis, non ad gloriam, sed
omnes scribentur, quoniam 516 suu nube tua nu- a.i ignominiam suam servire cogit, usurpans sibi
tris et perficis, et deducis velut ovem Joseph. Haec scicutiam legis tuae, et LiLensin vasis sanctuarii vi-
esl columna nubis, quae per diem praecedebat filios iium prostilulionis suae, unguentis merelriciis do-
Israel. Columna vero ignis per noclem Spiritus san- na ia tua commaculans. Proptcr quod etiani ex
ctus est, qui super Apostolos in igneis linguis appa- adverso parietis, crudelis, sedjusta contra eos sen •
ruit, qui caecitalis nostrau caliginem illumiuat et te.itia conscribitur; quia omne reijnum in se ipsum
sursum erigit, ut sapiamus ea quae sursum sunt, divisum desolabilur (Luc.\i, 17), et tradetur Mc-
non quae super terram. Nubes ergo per diem, et co- dis et Persis (Dan. v). qui argenlum 11011quse-
lumna ignis per noctem ; quia caro tua el divinitatis rant, nee aurura velint, sed veneiiatis ct ardentibu»
763 MEDITATIO 1N PASSIONEMET RESURRECT. DOMINI. 3g$r «
sagillis parvulos et stultos eorum sensus interfi- A quinquagenario crematur lurcus, in secundo artes
ciant. Tu autem.Domine, pauperisetdesolatae viduae incenditur. Tertius autem, qui est resurrectionis vel
misereberis, ne pessimus et importunus feneralor, contemplaiionis, finem non habet, sed cum Elia
qui ad usuram perdilionis meae, mulla mihi talenta semper vivit. Unde bene lectum est in Evangelio de
iiiiquitatis suae credidit, duos filios meos, interiores magnis piscibus centum quinquaginta tribus, qui
animae mcae sensus, ad serviendum sibi tollat. Bo- omnes in unum piscem redacti sunt, quem super
num et salutare consilium tuum, ut pelam muluo prunas positum septem discipuli viderunt, et una
vasa non pauca, et benediclione superabundantis cum Jesu, qui octavus erat, pransi sunt (Joan. xxi^
olci redimam pcccata mea; dc reliquo autem cum 1-13).
iiliis meis vivam. Sed quia nec vicinos habeo, nec 34. Ipse numerus, hoc est centum quinquaginla,.
liberos, a quibus commodein exercitium mentis qui sunt tres quinquagenarii cl septem discipuli, re-
meae, stalim, ut remisero manus, invadit me credi- quiem concorditer sonat; et sicut singuli quinqua-
tor improbus ille, et duos filios meos, itl est intel- genarii ad unitatem, ita septein discipuli ad octa-
lectum 517 elaflectum, inertiae vanisque illusio- vam, hoc est adChristum, lendunt, et in uno omnes
nibus suis deservire cogit. Tu ergo, misericors vi- consuramantur. Sicut autem unum corpus, unus
duarum dcfensor, quoniam dives es nimis et das panis, unus homo vel unus piscis, Christus et omnes
omnibusaflluenter; tu, inquam, ipsemihi coramoda, electi: ita diabolus cum omnibus reprobis, unum
et vasa quae nosti ad haec utilia esse, et oleum ut corpus et unus hostis. Est enim aquila grandis ma-
lua sinl omnia, et omnia serviant tibi : quia nolo gnarum alarum, elc. Aquila, propter nimiam naturae
in jEgyplum oleum luum deferre, ulnon peccem ti- plumalis perspicaciam : grandis, propter superbiae
bi, sed tanlummodo nc panera oliosa coinedam; altiludinem ; magnae alaeet adhaerentes sibi, et ex-
quin polius tola die exercear in justilicationibus tollentes cum, malignorum spirituum poteslates,
tuis et vivam. Et ecce quod filius memoriae meae longo membrorum ductu pessimi homines, quorum
inihi obtulit, sicut primum inter manus mcas inci- ministerio fungilur ad pugnam contra bonos. Et
dis, arripiam. bene longo, quia adhuc quOlidie veniunt et durant
CAPUT XIV. usque ad finem saeculi, ducatum superbiae sequen-
De tribus Quinquagenariis ad Eliam tnissis, ad ca-z tes : plena plumis, fallaciaedolis, et varietate, quia
pturam cenlum quinquaginla Irium piscium allego- easdem artes variis raodis ad decipiendum transfi-
rice relulis. gurat. Venietad Libanum, auimam saeculi,et vitae et
33. Stabal Elias in vertice monlis, et miltilur ad C fidei merito candidatam. Tulit medullam cedri. Ce-
cum quinquagcnariiis primus, qui igni consumptus drus imputribilis, altitudo spei, cujus medulla cha-
est, et secundus similiter; terlius tamen humilitatis ritas, quam singulariter nititur expugnare diabo<
ct devotionis merito reservatus est. Ecce vas, sed lus. Summitatem frondium ejus avellit; id est, ser-
vacuum, quia potius sic acceplum crudelitatem rc- monem sapientiae, qui cxcellentissimus est, avellit
sonat. Irnpleatur oleo, et gravis ex eo sonus cessa- ab amore Dei, et transporlavit in lerram Sennaar
bit. Qnis enini Elias stans in vertice raontis, nisi (Ezech. xvii, 5, 4), hoc cst, fctoris corum, quod si-
[suppl. tu] Domine Jesu qui sursura Palri assistis?' gniticat inancm gloriam.
Venit ad le quinquagenarius primus, quem tibi ari- 518 CAPUT XV.
dus pr;e nimia siccitate mundus transrailtit, et cla- De Maria Magdatena: devotione in Chrislo requi-
inat ad te: Homo Dei, descende de monte (IV Reg. rendo, et ejus visione.
i). Mundus enim cognoscit quia sine le salvari noni 55. In die illa sibilabit Dominusmuscce qumesl tn
potcst. Homo Dei [al. Deus] et Deus homo, moveatt exlremo fluminum sEgypli, et api quw est in terra
te quem quaeris homo, ut homini condescendas Assur (Isa. vn, 18). Sibila, Domine, et huic muscae
Descende de monte. Nullus libi appropinquare po- immundae, pcccatrici animae meae: spiritus luus bo-
test, nisi lu appropinquaveris ei; nullus ad tc potcstt D
' nusdeducateam in viam rectam, ul vadam ad excel-
ascendere, nisi tu descendas ad eum. Homo Dci, sam et montuosam promissionis lerram, quae de
descendede monte. Tu es mons elevatus super verti- stiperioribus suis irrigatur, et de coelo exspectat
cem montium : dcscende et compatere nobis in con- pluviam, non sicul terra jEgypti, quam fluvius de
valle lacrymarum. Si homo, inquit, Dei sum, desccn- terra ebulliens lotam cooperit. Non est enini mons
dat ignis de coelo,etc. Ignem enim venimiltere in ter- oppositus, non est aliquod obstaculum concupisccn-
ram (Luc. xn, 49), et quam volo ut accendatur, ett tiis jEgypti; scd sicut de terrena mente ebulliunt,
devoret te, et quinquaginta tuos! Obsecro, Domine,;, super dejec(am animae superficiem sine mora de-
ut super ine descendat ille ignis, et devorct in mcc currunl.
velerem bominera cum actibus suis. Hic est quin- 36. Ilabet auteni septem ostia fluviusjEgypii, qt:ae
quagenarius primus, quem tuus ignis devorat, ut ab|> de uno capitc, id est superbia, derivantur. Ilorum
omni opere servili requiescere faciat. Quinquagena -. - exlremum intelligitur luxuria carnis, de qua muscae
rius aulera secundus, ipsa est activa, quae similitcrr ^- nascuntur, immunditiae semperamatrices ; ncc lstam
linem habet, sabbatum ex sabbato. Hanc quoquc inn *£.despicitsuperabundantia graliae, sed sibilat clevncal
'
holocaustum tuus ignis absumit. Etinprimoquidem n eam de extremo fluminum, et jungit apiquae eral in
765 MEDITATIOIN PASSIONEM ET RESURRECT. DOMINl. 766
terra Assur, ut veniant et requiescant simul in tor- A Dominum tuura consequaris. Iterum et iterum incli-
rentibus vallium et in cavernis petrarum. et in om- nare, vel locum 519 vacuum, ubi positus fuerat,
nibus frutetis et in universis foraminibus. Apis saepius intuere. Amplius et araplius ipse te ad plo-
virgo est, sed quandiu in terra Assur, hoc est, cla- randum locus irritat, dum ejus quem quaeris absen-
tionis moratur, roel non potest operari; sola repro- tiam repraesentat.
niissionis terra lacte et melle fluit. Sibilante ergo 58. Vidit, inquit, duos Angelos in albis sedentes,
gralia,musca etapis conveniunt, et simul requie- unum ad caput, el unum ad pedes, ubi positum fue-
scunt in torrentibus vallium. In illis torrentibus ct rul corpus Jesu. Mulier, inquiunt, quid ploras ? quetn
apis de superbiae et musca de luxuriae sordibus quwris ? Et quidem bene noveratis, o piissimi An-
emundantur. Torrentes vallium disciplinae sunt hu- geli, quid ploraret et quem quaereret. quare illam
militatis. Torrentes quare? Quia si quis moeror, si commemorando iterum in fletus excitatis? sed prope
qua gravilas in corrigendis vitiis, cito praetereunt erat insperatae consolationis gaudium, ideo tota vis
Unde mulier cum parit tristitiam habet (Joan. xvi, doloris et plorationis excurrat. Conversareirorsum
21), etc. Nam labor vertitur in amorem, et taedium vidit Jesum slantem; et nesciebal quia Jesus est. 0
in desideriura, et amaritudo in dulcedinem ; sicque pium, o delectabile pietalis spectaculum ! ipse qui
de torrentibus vallium proficiunt ad cavernas pe- B ' quaerilur et desideratur, et occultat se, et manifes-
trarum. Petrae lirmissimi atque forlissimi in fide talur. Occultat se ut ardentius requiratur, et requi-
Patres sunt, in quorum passionibus veluti suis situs cum gaudio inveniatur, inventus cum solli-
exemplaribus musca et apis quasi columbae nidifi- citudine teneatur ct tentus non dimittatur, donec in
cantes requiescunt. Unde non cessat manus eorum, amoris sui cubiculo mansionem facturus introdu-
non cessat pes; sed in omnibus frutelis bonoruin catur. Hac arle Sapientia ludit in orbe terrarum, et
jugiter exercilatae, sic demum ad conteraplationis deliciaeejus esse cum filjis hominum. Mulier, quid
foramina perveniunt. ploras? quem quasris? habes quem quaeris, et igno-
37. Haecsunt opera tua, Doraine Jesu, quia sunt ras? habesverum et aeternum gaudium, et ploras?
bona valde. Sic Mariae Magdalenaesibilasti, de qua habes intus quem foris requiris. Vere stas ad mo-
non nnum, sed septem flumina ejecisli. Vide quo- numenlum . foris plorans. Mens tua monumenlum
modo requievit in torrentibus vallium : intravit in- meum est. Ibi non mortuus, sed in aeternura requi-
ter epulas discumbentium, cucurrit ad pedes Jesu, esco vivens. Mens tua hortus meus esl. Bene existi-
effundebat super eos torrentes lacrymarum : ad masli quia hortulanus sum. Secundus Adam ego
lavanda Domini sui vestigia, non alias quam ocu- r, sum, operor et cuslodio paradisum meum. Fletus
lorum suorum undas altulit, capillis suis pro luiteis tuus, pietas tua, desiderium (uum, opus meum est:
usa est. Tum vero ubi affectus vehementior incan- habes rae inlra te et nescis, ideo foras quaeris. Ecce
duii, et velut carbo lacrymarum umbra respersus el foris apparebo, ut te intus reducam, et invenias
fortius exarsit, videres ab illa sacralis vestigiis cre- intus quem foris quaeris. Maria, novi te ex nomine,
heirima et insatiabilia oscula infigi, videres effusae disce me cognoscere ex lide. Rabboni, id est Ma-
unctionis suavitate totam domum compleri. Quid gister. Quod est dicere : Doce me quaerere te, doce
igiiur illa nisi in torrentibus vallium requiescebat, me tangere te et ungere. Noli, ait, me tangere sicut
de qualot et tanti gratiae torrentes eflluebant ? Unde bominem, nec sicut prius teligisti et unxisti mor-
eliam dimissisei peccalis multis, quia multuin di- talem. Nondum ascendi ad Patrem meum (Joan.
lexerat, jam sicut columba quae lacteest lota, resi- xx, 1-17); nondum credidisti me Patri coaequaleni,
debat ad pedes Jesu juxta fluenta plenissima, cum coaeternum et consubstanlialem. Hoc igilur crede,
quidem soror ejus Martha satageret circa frequens et teligisti me. Horainem vides, ideo non credis :
ministerium. Quid meraorem de sepulturae oflicio quod eniin videlur non creditur. Deum non vides;
quod praevenit, de pedibus ascendens ad unctionem crede et videbis : credendo me tanges, sicut et illa
capitis, cum in eam fremeret illud avaritiae sepul- D \ mulier quae vestimenli mci fimbriam letigil, et con-
crum fetens, odoreni pietalis ferre non sustinens ? feslim sanata est. Qtiare? Quia lide sua tetigit me.
Non potuit amor tantus Christo etiam moriente mo- Hac manu tange me, his oculis quaere me, his pedi-
ri: fugientibus et latentibus viris, hoc est Apostolis, bus feslina currens ad me, nec longe a te sum. Deus
mulier imperterrita slabat ad monumenlum plo- enim appropinquans ego sum, verbum in ore tuo et
rans; non habebat vivum, et tota super mortuum in corde tuo sum. Quid propinquius horaini qtiam
ardebat. Corpus erat sublalum, a monumento rece- cor suum? Illic intus invcnior, a 'tuibuscunque in-
dere non valebat. Quo. plus de manibus et oculis venior : nam quae foris sunt, videntur. Opera mea
aufcrebatur, eo ardentius aniraus insequebatur : si quidem sunt, sed transitoria sunt, sed caduca sunt:
fieri posset pro redimendo corpore, scpulcrum Ia- ego aulem horum artifex in secrelissiinis et in mun-
crymis implevisset. Stabat, inquit, plorans; id so- dissimis cordibus inhabito.
luin ei de te residebat. Corpus erat sublalum, sed CAPUT XVI.
quis auferat ei ploratum? Indulge, domina, indulge Pia ad Christum aspiratio ad obtinendas virtules.
totis habenis, et effundere, procurrens ad infatiga- 59. Data est tibi, Domine Jesu, omnis poteslas in
biles lacryuias, donec sublatutu, iino rosurgentem ccelo et in terra, rex magne, rcx virtulum, quia
767 MEDITATSOIN PASSIONEM ET UESURRECT. DOMINI. 768
factus es obediens Palri usqtie ad mortem, mnrtcni k\ lui octingentos iiiterficicns princeps mililiae. Quis
autem crucis. Ecce elevata esl magnilicenlia li:a iia fortis ut tu, quis ila misericors, qui flesti super
super ca^los, et omnia sulijecla sunt ssib pedibus Jerusalem, et planctum fecisti suprr inlerilu inimi-
tuis. Regnavil David prius in Hebron sep.em annis covum ti>orum? et lunc doles ttt super Saul et supcr
supjr Judam, postea vero unclus cst si>pir ui.iiev- Jonalham lilium ejus, qui occumbunt quotidie super
sum Israel, et rcgnavit super eum tiiginla tribns mor.tes Gelboe. Nisi eniin dolercs, non clamares i'e
annis. Cum autcm super Judam tanttim ungenris, cuio : Saule, Saule quid meperscqueris?(Act. lx, 4.)
verissime David, in Hebron, jani morUius crai Sattl Quos eiiini Saul, nisi superbos in Ecclesia tua prae-
in eis rex superbiae : alioquin vivenle illo et domi- latos, significat qui ab humero et surstim eminee
nante eis peccato, non dicerent tibi: Os nostrum et sibi videntur super universum populum? Qui vero
caro nostra es. Quis enim membrum Cliristi, et per Jonatham, nisi dociles et elegantis ingenii ado-
membrum simul potest esse mcrelricis? aut qtiae lescentes, qui moribus et colloquiis majorum de-
conventio Clnisti ad Belial? Ecce nos, inqiiiunt, os pravati, amicitiara suain non possunt excolere cum
tuum et caro tua sumus, sed et heri et nudiusterlius, David, nisi furtim, et quasi caventes ab insidiis de-
cum esset Saul rex super nos (II Reg. v, 1,2); lu trahentitim clilludenlium sibi?
sustines in mulla patienlia vasa irae apia iu interi - B 41. Merito ergo ploras, o benigne David, supcr
tura, et exis ante nos, provocans ad bcllum contra Saul et Jonatham filium ejus (// Reg. i) : plorandi
vitia, et liberas et educis indignos de manu pecca- enim non essent si bene occubuissent; sed super
torum. Idcirco primus Judas, id est, Confessio, un- montes Gelboe qui decurrunt in profundum, ncc
git te super se rcgem in Hebron. Mortuo quippe ros gratiae, nec pluvia doctrinae veniet amplius, quia
Satile, beneficioriim tuorura reminiscitur, et erro- ibi abjectus est clypeus fortium, clypeus Saul.
rein suum confitendo, transitum facit de peccatis Clypeus fortium spes est divinae protectionis, quo
ad tc, rex juslitiae. Regnas autem super Judam se- ignita diaboli jacula repelluntur, quibus g.aviter
ptem an;:is in Hebron; quia reldiseis septtiplum in vulneratus est Saul a sagittariis, in tantum, ut se
sinu eo:um, et septem v.tiis expiatos, quibus praee- ipsum desperatione interficeret (/ Reg. xxxi, 4).
rat superbus Saul, tua scptemplici 520 virlute Clypeus autem Saul propriae virtulis coiilideniia est,
reformas. Poot transitus rcgni tui fil in Jerusalem qtiae non valet resistere sagittis incircumcisorum.
super universum Israel; qtiia per negotium confes- Vae autem his qui amiserunt suslinenliam (Eccli.
siouis, illtimiualis jara scnsibus, pervenitur ad visio- n, 16), hoc est, clypeum fortiura; et maledictus
nem p.tcis in qua faclus est locus luus. Et ipse est qui conlidit in homine, quod est clypeus Saul. Erit
mons quem conslitueras discipulis, ut irentin Gali- C enim quasi miricae in deserto (Jerem. xvn, 5, 6);
laeam, et viclcrcnt ct atlo:arent le ibi post resurre- quia nec ros nec pluvia venient super vos, montes
ctionem tuam ; quia jain unxerat tc, Deus, Deiis Gelboe. Quomodo ceciderunt fortes? Si enim fortes,
l'.iiis oleo exsultationis prae participibus tuis, ut quomodo cecidcrunt? Et si ceciderunt, quomodo
csses primogenitus mortuorura, ct princeps regum fortes? Sed non glorietur sapiens in sapientia sua,
terr:c. neque fortis in fortitudine sua : sed qui glorialur, in
40. Porro in Jertisalem regnas triginta tribus Domino glorietur; ut qui stat, videat ne cadat. Nam
annis. T.iginla, tres habet decades, in decade lex si sint aquilis velociores, ut contemplativos velo-
qu;e clecein praeceptis consislit, in ternario triplex cilale intellectus surpervolent; et si leonibus fortio-
animai profectus accipitur, qu;e vivciidii, meditando res, ut in fortitudine operis veros praedicatores
vel amando legem Dei custodit. De primo dicitur , superent: tamen si de se praesumentes clypeum
Laudabo Deum meum in vila tnea (Psal. CXLV,2) : salutis abjiciunt, erunt corruentes coram inimicis
de seciintlo, Lex tna meditatio mea est: (Psat. cxvm, suis. Qui autem confidit in Domino sicut mons
77), tle tertio, Qnomodo dilexi legem tuam, Domine? Sion, non commovebilur in aeternum. Sed maluit
(lbid. Oi.) Tres vero qui stiper triginta sunt. quos- Saul incumbere super hastam suam, quam iiiniti
dam conteinpialivoiuinexccllentissimos indicant, qui super Doininiim; idcirco baculus vEgypli arundi-
purilate conscientiae, plenitudine sapientiae, perfe- neus perforavit manum ejus. Sua enim hasta, stius
ctione charitalis sumiiue Trinitati approximant. Hie auriga, qui ciirrum insolentbe ejus agilabat, inter-
est eiiain numerus forlissimoruin qui sunt in exer- fecit. Sciebam, inquil, quod vivere non posset
citu lu:>, Potenlissime, quorum tamen eminentissi (II Reg. i, 10) : nescit pnim lminiliari arrogantis
mi usque ad sapieiiliain et fortitudiiiem tuain uon obslinatio, ut vivere pojsit. Jube, rex justissime
pcrveniunl, quoniara quis in nubibus aequabilur David, jube puero tuo, hoc est spiritui purie dis-
Domino, aut similis erit, Deo in Filiis Dei? (Psal. crctionis, ut interlicial in me Amalecilam hunc ar-
Lxxxvin, 7.) Tu es quasi lenerrimus ligni vermieu- migeruin Saul, qui ausus est etiani ntinc quolidie
ius, qui virginaliter edittis, humililatc ct charitate manum mittere in Christum Domini.
ts.a omncm perforas duritiam, uno impetu spiritus
769 LAMENTATIOIN PASSIONEM DOMINI. 770
LAMENTATIO IN PASSIONEM CHRISTI.
521 Edita esl primum Ingolstadii, anno 1617, a Gretsero, sub nomine Rernardi, ex bibliollteca
Carthusiensium Erjordensium.
1. Quis me consolabitur, Domine Jesu Christe, s, At 2, 3). hespice, Domine, sancte Paler; ecce cnim
qui tevidi in cruce suspensum, plagis lividum.mortete vox sanguinis fratris mei Jesu Christi clamat ad te
pallidum; et non sum crucifixo compassus, obse- :- de terra, id est de cruce. Inluere dulcem nalum (uum
cutus mortuo, ut saltem lacrymis meis loca illa vul-I- toto corpore exlensum. Cerne manus ejus innoxias
nerumdelinirem? Quomodo dereliquisti me insalu-i- promananles sanguine, et remitte mihi sc<lera quae
tatum, cum formosus iri stola tua, Rex gloriae, in n perpetraverunt mauus meae. Considera Filii i.ui la-
alta ccelorum te recepisti? Prorsus renuit consolari ri tus crudeli fossum cuspide, et renova me sacro
aniraa mea. Heu me miserum, unum de miseris filiis is fonte, quem inde credo fluxisse. Vide iramaculata
Evae elongatis a Deo! Quid faciet, altissime Domine, i, vestigia duris conlixa clavis, et perlice gressus meos
quid faciet ille longinquus et exsul? Heu mihi, Do- in semitis tuis (Psal. xvi). Candet nudatum pectus;
mine, heu animaemeae! recessisti consolator animae se iubet cruentalum latus : hominis Dei conspice pce -
meae, nec valedixisti mihi! Quid dicam ? quid fa- i- nam, et releva hominis conditi miseriam. Misi pro-
ciam? quo vadam? ubi te Dominum meum quaeram?? paginem tuam inter me et te Deum medialorcm;
ubi te inveniam? quem interrogabo? quis annuntia-i- misi, inquam, intercessorem, per quem spero ve-
bit dilecto meo quia amore langueo? Renuit conso- niam.Multura quippe est quod mea meruit impietas;
lari anima mea, nisi te, dulcedo mea sancta, atten-- B f sed longe majus est quod reposcit Conditoris pietas.
derem et ad osculum oris tui. 0 bone Jesu ! cruen- Quanto Deus superior est horaine, tanlo mea malilia
tain besliam aversatus non es, sed os in quo nonn inferior est ipsius bonitate. Dominum Jesum Chri-
invcntus est dolus, ori in quo abundavit malitia,i, stum habemus advocalum; non saevum hominem,
dulciler applicuisti. Quis audiet sinegemitu, qualiterr non crudelem lyrannum haberaus judicem; sed pi;im
in illa hora homicidae tibi manus injecerunt, el in- Dominum, qui bene meis scit infirmitatibus com
nocentes manus luas, Jesu bone, constringentes, tee pati. Scio enim quod si coaeternus tibi, sanctePa-
Agnum raansuetum nihil obloquentem ad instar la- ter, Filius non esset, peccator homo non audcrct
tronis traxerunt ad victimam? Sed nec tunc miseri- polluta ad te labia aperire. Dat ausum loquendi
cortlia luae dulcedinis, Cbriste, super inimicos tuoss Christus Deus, quem habemus sacerdotem in ccelis
stillare desiit favum mellis. Nam mutilatam a disci- pro nobis 522 interpellantem. In ejusmodi confido
pulo tuo aurera inimici tui sanasti tahgens. advocato, in ejus misericordia spero.
2. Attende, anima mea, quis est iste habens ima- 3.0 dilectissime Pater, quando te videbo? quando
ginem quasi regis, et nihilominus servi despectissimii anle faciem tuam apparebo? (Psal. XLI,3.) quando
confusione repletus. Coronatus incedit, sed coronal saliabor pulchriludine tua ? quando videbo vultum
ejus cruciatus est illi; quia mille puncturis specio-- C ^ tuum desiderabilem, in quem desiderant Angeli
sum ejus verticem vulneravit. Regali purpura indui- prospicere, qui omnes adimplet Uctitia, quera oranes
tur; sed in ea polius despicitur, quam honoratur.. deprecantur diviles plebis, quem sputis inquinave-
Sceptrum gestat manu; srul eo ipso veneranduml runt , manibus cecidefunt, velut derisorem eum
cjus caput feritur. Adorant coram ipso positis ini cooperuerunt, nec pepercerunt aniaris vulneribus
terram genihus, et regem clamant; et continuo ad1 virginem carnem divellere? Quid comraisisti, dilc-
conspuendum amabiles genas dissiliunt. Maxillasi ctissime puer, ut sic cruciareris? quid fecisti, amau-
palmis concutiunt, et collum honorabile exhonorant. tissime juvenis, ut sic judicareris? Certe ego causa
Sub crucisoneredorsum incurvare cogilur, ct suami doloris tui, causa tuae culpae, et tuaeoffensionis oc-
ipsius ignominiam portare jubetur. Liquesce, animai casio. 0 amor mirabililer ardens, ipsam, ut ita
mca, ignecompassionis stiper contritiouem amabilis; dicam, dcponens allitudinem, virtutem infirmans,
jtivenis islius, quem in lanta mansuctudine vides; exinaniens majestatem. Utquid baec omnia? Certe
lantis alQictunidoloribus. Qualis est hic, quia ccelumi ut de hac paupercula meretrice exhiberet sponsam
ct tcrra compatiuiitur ei? Cognosce, anima mea. Iste: non habentem maculain neque rugam. Ipsa.sponsa
forniosus prae liliis hominum, sed et prae niillibus; - est anima humana, quae fornicala est cum diis mul-
Angelorum, qtiam deformis prae lili:s hominum fa- tis, qnia rum amaloribus suis, sub omni ligno fron-
clns est! Quia vidimns eitni iiovissimnm virorum, doso proslernebatur meretrix. 0 meretrix! quid re-
noii habcutcm specicm neque tlccorcin (Isa. LIII, tribuam Doniino pro omnibus quse retribuit mihi?
771 1NSTRUCTI0 SACERDOTIS. 771
Vaeanimse te non quaerenti, tc non amanti! qtix si A , causa flendi nobis existit hodie super filios Adam.
miindum diligit, peccalis scrvit, nunquam quieta, Flevit enim Deus, ut Passio sua sufticeret redem-
nunquam secura. Nihil, quaeso, sine te mihi ditlce- ptioni omnium, cum profuilredemplioni paucorum.
scit, nihil placeal : nihil speciosum, nihil praetcr te 0 dulcis Domine, fodiendas praebes manus tuas ct
arrideat preliosura; vilescant omnia praeter tc. Quod pedes, ut procedat cceleslis thcsaurus qui in illis la-
tibi est adversum, mihi sit molestum ; et tuum bene- tet, et sit nobis redemptio copiosa. 0 quanta est
placitum sit mihi indeficiens desiderium. Taedet amaritudo peccatorum meorum! Vaeroihi! pro iis
gaudere sine te, delectat gaudere tecum, et flere te- necesse fuit Dominum vulnerari. Certe, bone Jesu,
cum, et conturbari pro le. Sit nomen luum refocil- si non cssent haecad mortem aetemam, nequaquam
latio mca, memoria tua consolatio mea. Si peccata oportuisset te mortem subiisse, ut ego viverem. Sed
mea prohibent, si me delicta mea excludunt [Suppl. quid faciara? Ecce lu filius Altissimi raoreris, ut
beniguitas tua mej non repellit. 0 bone Jesu! 523 e8° vivam. Et unde tibi dignatio tanta, cha-
Mcmoria tua super mel dulcis; meditatio tui plus ritas tam immcnsa? Et quid, bone Jesu, pro tali lua
quam omnis cibus suavis, de te loqui plena refectio, morte et mea vita tibi rependam ? Plus cnim videris
te nosse perfecta consolatio : tibi adhaerere vita diligere vitam meam, quam animam tuam, quam
aeterna; a te separari mors est perpetua. 0 quam B in manus inimicorum tradidisti pro me, Jesu Chri-
excelsus tu es, et quam humilis corde! Fac me gus- ste, ut rae restitueres vitac, et ab inimicis rae tam
tare per amorem, quod guslo per cognitionem. Fame erudelibus eriperes, liberares a morte. Et quis sum
tui amoris languet anima mea; refocilla eain ; sa- cgo pro ciijus salute tanta fecisti, ita te exinanisti,
tieteam dilectio tua. impinguet eam aflecttis tuus, quem tam dilexisti, pro quo etiam desccndisti in
impleat eam amor tuus. Quid enim mihi moveat cre- carnem, iu passionem, in mortem, mortem autem
bras lacrymas, nisi absentia Jesu Christi? Obone crucis? Heu mihi peccatori pro nimia iniquitate et
Jesu! si tam dulce est de te flere, quain dulce est impietate mea! 0 lacrymae, ubi vos subtraxistis?
de te gaudere! Novi qtiod sis lenis natura, mitis et ubi estis, fontes lacrymarum? humectate maxillas
humilis corde, blandus aspeclu, et quidem uncius meas, irrigate genas meas, fluite super faciera. lleu
oleo laelitiaeprae consorlibus luis. Qui non sentit me raiserum! omnis creatura compatitur Christo,
odorem tuum, Christe, aut fetidus aut mortuus esl. et turbatur de morte sua, sed miserum cor mcuni
Tota dulcedo terrae humanitas Chrisli : tota dulcedo non compatitur Creatori suo morienti pro ipso.
coeli spiritus Christi. Flete me, ccelumet terra; lugete rae, omnes crea-
4. 0 quam dulciter, Jesu Christe, cum horainibus turae. Meliusesset me non esse creatum, quam sic
conversatus es! quam fortitcr tam indigna et aspera induratum cor meum remanere de tanta morte. 0
pro hominibus passus cs! Et tu, Domine, pro inju- Domine, quantum humiliasti te! Sed per raortcm
stis passus es, moriens propter delicta noslra, qui[ tuam, cui tam fuit chara anima mea, Jesu bone, li-
venisti gratis mortuos vivificare, servos facere fra- bera me ab iniquitatibus meis, et per passionem
tres, cohaeredes caplivos, exsules reges. Sed, o, tuara fuga impietalem meam. Per illa ergo vincula
bone Jesu, quid fecisti, quod majus esset cum magis, quae manus tuas sanctas tam acriter ligaverunt,
esset gaudentium (43) cum operabaris salutem in solve vincula iniquitatis meae.Passio tua sancta et
medio terrae nostrae, afligens peccata nostra cruci,i dura animara meam tam diiectam tibi liberet a
damnans diabolum et salvans miseros ? Vere, Do- morte aelerna. Amcn.
inine, dignum fuit et juslum ut fleres, et eademi
(43) Hic aliquid deest.
INSTRUCTIO SAGERDOTIS
SEU
TRACTATUS DE PRJECIPUIS MYSTERIIS NOSTRiE RELIGIONIS.
524 "*c Tractatus pritnum ab Horstio edilus , pius quidem est, sed non assequitur geniumS. Bernardi :
cujus tamen pratferunt nomen manuscripti. In codice Cislerciensi a R. P. Jacobo de Lannoy ad nos trans-
mitso intcribitur, Gemma Crucifixi.
PROCEMIUM.
Reverendo sacerdoti, frater BERNARDUS,
ille ser- D Satis superque compertom est, quam aahelanti
vus anliquus et novus, in novitate vitac ambu- desiderio, quam arstuanti intentione concaleat cor
lare. tuum intra tc, ct in mcditatione tua exardescat ignis
773 LNSTRUCTIOSACERDOTIS. 774
flammigerans in ossibus tuis; et hoc in signum prae- A ris ; non exsulis in valle plorationis, scd civ's palri;e
senti mihi injunxisti, absenti scripsisti, et per fide- ccelestis; non militantis, sed triumphantis : non
lem nuntiuradenuo inculcando mandasti, ut tibi ali- hoc datur currentibus, sed pervenientibus; non
quas scintillulas colligerem, exsilientes de illo ma- praecedit ad meritum, sed accedit ad praemium.
gno camino charitatis [al. claritatis] Verbi incarnali. Quis enim major, vel par illi, qui post raptum sc-
Sed quis ego, ut praesumam os meum in ccclumpo- pereminentiamque tertiicoeli, post perspecla arcaca
nere? Scriptum quippe est, Bestia qum tetigerit ccelestia, quaenon licet homini loqui.d cit, Videmus
montem, lapidabitur (Exod. xix, 12, 13; Hebr.wi, nunc per speculum in mnigmale,tunc autem facie ad
10) : et rursum, Altiora te ne qumsicris (Eccli. m, faciem : (I Cor. xin, 12.) et iterum, Nunc cognosco
22); et, Qui scrutator est majestalis, opprimelur a ex parte, lunc cognoscam sicut et cognilut sum ?
gloria (Prov. xxv, 27). Coarctor ergo a duobus : (Ibid.) Vas igitur electionis, in quo si ociilns cons-
supra vires est quod exigis; negare tamen formido cientiaecaligavit, quis seviderepraesumet?Videamus
quidquid requiris. Scio enim qui dixit, Bonum opus tamen interim cum ipso per speculum et in aenig-
nobis in volunlale sit: num ex divino adjutorio erit in mate, quod possumus; et si nondum revelala face
perfectione; etvires quas imperitia denegat, chari- gloriam Domini speculari suflicimus, nec rotam so-
tas adminislrat. Accipe itaque syllabas aliquas ex B lis directa acie intueri valeamus, saltem interposi a
sacris Litteris, passim sparsimqtie cornprehensas, nube radiis ipsius aliqualenus illustrari affectemus.
in quihus si quid fragrantiae, si quid dulcoris, si Et bis praemissis de proposito, praevia Dei gratia,
quid interni saporis palato pii cordis degustaveris, quod possumus exsequamur. Pauca igitur dicturi,
nolo mihi attribuas; sed nobilibus illis pigmentariis, dicendorum seriem irifcustantum capitulis praedis-
de quorum apothecis emcndicatum est, referas glo- tinguimus, praenotantes tria dona, quae nobis con-
riam. Inlentio tua, ni fallor, haec erat : cxplanari ferenda ab aeterno praeordinavit Dei Sapienlia, vel
tibi veris auctoritalibus et congruis exemplis, quo- potius unum donum tribus operibus, ad trcs usus
modo Christus, cum in altari sit operlus et velatus conferendum. 1. Quod Filius Dei dedit se nobis mo-
sub specie panis, tamen maneal in splendore incir- riens pro nobis. 2. Quod dat se nobis in Eucbari-
cumscriplae et inaeslimabilis claritatis. Scire debes, stia. 3. Quod dat se nobis in acterna vita.
jquod scirc hoc, non est viatoris ; sed comprehenso-
PARS PRIMA.
Quod Filius Dei dedit se nobis moriens pronobis.

CAPUT PRIMUM. C ncm, ut habercs memoriam, inlellectum, discretio-
Dt lapsu nominisa dignitaie primmvmcondilionis. nem et caeleranaturalia ; ad siinililudinem, ut ha-
I. Oinnedatum optimum, et omne donum perfe- beres innocentiam, justitiam et alia graiuita : ad
ctum desursum est, descendens a Patre luminum, imaginem,in cognitioneveritatis; ad simililtidinem,
apud quem non est transmulalio, nec vicissitudinis in amore virtutis. Velcerle faclus es ad imaginem
obumbratio (Jac. i, 17). Revera datum optimum, Deicollatis tibi omnibus islis ; ad siinililudinem se-
quia dator optimus. Ut enim ait Boetius, porro cundum essentiam Deitalis factus es immortalis et
optimus ille sumraus artifex, et ab eo longe rele- indivisibilis. Oranis creatura propter te facta est:
gata est omnis invidia. Vide, o homo, quid ipse tibi ccelum, ut essel tibi patria, et delectarcris in aspc-
crogavit, imo quid praerogavit, et supererogavit! ctu piilchritudinis ejus; terra, ut deleclahiles et
Creavit cum non esses, rccreavit cum perditus cs- pulcherrimos ferret tibi fructus. Solem et lunatn,
•ses : creavit, ut esses particeps bealitudinis suae; et caeterasidera tibi fecit lucentia : dominium dedit
recreavit, ne post lapsuin permaneres exsors patriae tibi super volucres coeli,et bestias agri, super pisces
et exsors fclicitatis seternae. Creavit le atl imaginem maris, ut omnibus his ad libitura tuum dominare-
et similitudinem suam : ad iraaginem confercns tibi ris. Ecce datum optimum et donum perfectum de-
naturalia ; ad sirailitudinem largiens gratuita : ut D sursum descendens. Quid ultra debuit libi facere, cl
inenle excclleres, et omnia irrationalia ratione vin- non fecit?
ceres. 2. Post haectalia et tanta dona es praevaricatus,
ut ires in locum pessiraum; de vita ad mortem, de
Pronaquecum spectentanimantia cmtera terram,
Os homini sublimededit, cmlumquevidere incorruptinne 525 au>corruptionem, de libertate
Jussit, et erectos ad sidera tollere vultus : ad servitutem, de gloria atl poenam, de innocenlia
(Ovid. Metam. lib. i, vers. 84-80.) ad culpam, de patria in exsilium, de gaudio ad lu-
ut semper respiciens sursum, Creatorem tuum in ctum, de beatitudine ad miseiiam, de quiete ad
mente haberes, et originem tuam incessanter ad aerumnam : et qui eras concivis supernorum ci-
aniraum revocares. Fecit enim te, ut dictum est, ad vium, factus es subjugalis daemonum; el qui reve-
imaginera suam et siinililudinem Deus : ad imagi- lata facie poleras incessanter perfrui aspectu desi-
"
77.% INSTRUCTIO SACERDOTIS. 776
dcraliilis vulttis divinae clarilalis, in qttcm dcsiderant A CArUT IV.
Ang.ii prospiccre (/ Petr. i, 12), cogeris inde tur- De temporereconciliationis.
pia ei pudcnda videre; etsecundum prophelam, qui 5. Tempus rcconciliationis exlunc cccpit, et sta-
mitiiri dcbueras croceis, amplexalus cs stercora tum habuit, quousque patratum est mysterium ro-
(Thren. iv, S). Denique proscriplus dc loco volupta- strae redemptionis, quando immolata illa salutaris
tis, de paradisoamoenitatis detruderis in vallem plo- hostia nos reconciliavit Deo Patri, de quo vere scri-
rationis; et facltis cs miser ille viator, vcl potius ptum es!, Ecce sacerdos magnus, qni in dicbits suis
devialor, qui descendit de Jerusalem in Jericbo, ct placuit Deo, et invenlusest justus, et in lempore ira-
incidit in manus latronum, in arbitrium maligno- cundim factus esl reconciliatio : non esl inventus si-
rum spirituum; qui vulnerattini eum in naturalibus, milis illi (Eciii. XLIV,17, 20 ; L, 1) : ric quo
ppoliavcrunt in gratuilis, ct abierunt semivivo tlcre- Apostoltts, Legationefungimurpro Chrislo; rogamus,
l.clo, imo tiuplici morte corporis el animae affecto. reconciliumini Deo (II Cor. v, 20). Et vere ab effe-
Et hoc tcmpus dcviationis tu;c. Quatuor enirn tem- clu ccepit hoc nomen reconciliationis.
pora htiniano generi, sectindura quatuor slatus, pe- 526 CAPUT v.
ritoriiin dislinguit industria : tenipus deviationis, De temôre pcregrinalionis.
tcmpus revocalionis, tempus reconciliationis, tem- B 6. Tempus pcregrinaiioiiis esl post adventum Spi-
pus peregrinationis. ritus sancti usque ad consummationem saeculi, ex
quo fidelis Ecclesia coepit recognoscere peregrir.a-
CAPUT II. tioncm suam, et suspirarc ad patriam. Undc Vas
De lempore devialionis. clcctionis ingciniscens ait, Quandiu sumus in hoc
3. Tempus devialionis cucurrit a lapsu protopla- mundo, peregrinamur a Domino (ibid. 6); ct David,
storum usque atl tempus Abrahae, qtii in fidci si- IIcx milii, cjuiaincolalns meus prolongtilusest! (Psal.
gnum accepit circumcisionis maiulatura, ct qui re- cxix, 5.) tarnen ipse etiam se consolatur, et ail :
promissionem gratiacprimus a Domino audivil sibi Cctniabilestnilii ernnt justificationes lum, in loco pe-
dicentc : In semine luo benedicentur otnnes gentes regrinalionis mcm (Psal. cxvm, 54). Patet in excm-
(Gen. xxn, 18). Unde Apostolus, Abrahoediclm sunt plis, ctir censcatur tcmpus perenTinaticnis.
promissiones, et semini ejns.'Non dicil In seminibus, CAPUT V|.
in
quasi mullis; sed quasi uno, Et seminetuo, qni Tempits reconciliationis ' ulterius expenditur , et
in
Christus est (Galat. m, 16) : et Lucas praeco, iino totum opus redemplionis humanm summatim ex-
cvangclista ejusdem graliae, de incarnatione Vcrbi ponilur.
dicit, Jusjurandum quoa\juravit ad Abraham palrem C 7. His quatuor temporibus distinctis, ct causis
noslrum, dalurum se nobis (Luc. i, 73). Dicitur r.ti- appellationum assignalis, intuere, o bomo, lempus
tem dcvialionis tcmpus, quia quotquot in eo eranl, tuae redemptionis, recordare ct rcspice, quomodo
pene omnes deviabant a via veritalis. Deum non in- redemplus sis. Empli cstis, ait Apostolus, pretio ma-
vocaverun'., non erat timor Dei ante oculos eortimi gno, glorificate et portale Deum in corpore restro (I
(Psal. xm, 3-5), exccplis paucis : videlicet Enoch,, Cor. vi, 20). Non magno tantum, sed permaximo.
qui raptus est, ne malitia mutaret intellectum ipsius;; Venditus eras sub peccato, pretio vili et dcspicabili,
et Noe, qui cum octo animabus salvatus est in arca, morsu unius pomi : emptus et redcmptus es prelio
ne absorberelur in diluvio. magno ct inaestimabili, morte Filii Dei. Quid pretio-
sius hocprctio? quid iuaesiimabilius? Illc per quem
CAPUT III. facta sunt omnia, et sine quo factum est niliil, sum-
De tempore revocalionis. mi PatrisUnigenitus.eidemPatri consubstantialis et
4. Tempus rcvocalionis protensum est ab Abra- coaeternus, par majestate, aequalisgloria, idem in cs-
ham usque ad advcntum Redemptoris : in quo tem- sentia, ipsius virtusct sapientia.hiclaliset tanluscum
pore fides Trinilatis viguit. Jam in Patriarchis flo- in forma Dei essct, exinanivit semetipsum, formam
ruit, in Regibus fructilicavil, in Prophetis friiclusi serviaccipiciis, de sinu Patrisinvallemnostraeplora-
nialuritatem fecit, quoniain nos Oriens ex allo visi- lionis desccndit; in utero puellae se contraxil: et qui
tavit. Et benc vocatum est lempus revocalionis.quiaa erat in principio apud Deum.factum est verbum ab-
Deus et Paler Domini nostri Jesu-Christi, Pater nii- breviatum (Joan.i,l,2,5,14). Etvide quam abbrevia-
sericordiarum, ct Deus totius consolationis, jam co- tum, quam immensum, quam breve faclum. lnlra
gitavit super humano genere cogitationes pacis, et:t puellae viscera se clausit : ibi sanguineis cireumda-
non alflictionis (Jerem. xxix, 11); revocare dispo- tus involumentis, laedia novem mensium sustinuii :
suit ovem quac perierat, Patriarchas misit, legem II deinde in lticem edilus infantiliter vagiit, pannis
dedit, signis et prodigiis consuluit, beneficiis iiinii- sordentibus more miseriaenostrae implicilus cst, et
merabilibus subvenit: tandem propter niraiam chari- fascia constrictus, in praesepi ad afllatus brulorum
tatem qua nos dilexit, Filium suum unigenitum mi- animalium reclinatus, et in fetenti stabulo juxla
sit in simililudinem carnis absque peccato, ut om- i- matrispauperiem deponilur. Quae docet liltera, quoe
nes lavaret; et hoc vere tempus miserendi, et annusis loquitur lingua, quae monslrant exempla, quempiam
beiiignitatis. nascentium in bumano genere lalis inopiae pressnra
777 INSTRUCTIOSACERDOTIS. 778
laborasse? Omnium nutritor humano lactc nutrittir; A exempla humilitalis ostenderef in se ipso, sexto die
sordet in pannis, ne tu sorderes in peccatis. Circum- antequam pateretur, humilis in humili asello et
ciditur in carnc, ut tu circumcidaris in mente. Hu- abjeclo Jerosolymam venire; et a turbis salutari
miliat se sub manibus sui servi Joannis in Jordanei voluit, ul omnis sua actio esset taa lectio, et omnis
baplizandus, non ut aliquas maculas a se abluat, sua vita csset tua doctrina. A perfido Juda et perdito
qui ingressus est mundura sine macula, qui pecca- traditus est, et tanquam vile mancipium pro trigin-
tum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus; ta denariis venditus est, ut tu venumdatus sub pec-
sed ut tibi sanclificet aquas, et contactu sure mun- cato redcmptioneni acciperes. Sedens in coena cura
dissimae carnis conferat aquis vim regenerativam: beatis Apostolis suis, pridie quam pateretur, carnem
tuis facinoribus abslergendis. suam dedit ad manducandum, ct sanguinem suum
8. Mox baptizatus, ut tibi praebeatexemplum san- ad bibcndum, et tibi idem mysterium faciendum
ctitatis et rcligiosaeconversationis, in dcsertum profi-• rcliquit, in sui commemorationcm; deinde surgens
ciscitur : jejunat quadraginta diebus, et quadraginta . a ccena, linteo praecinctus, misit aquam in pelvim ;
noctibus, niillum omnino degttstans cibtim; quodI et selle.x Angelorum deposuit antepcdes humilium
humanae infirmitali penitus impossibile est, quae\ servorum suorum : mundissimis manibus tangere,
nisi quotidianis fulcimentis ruinas stomachi resar- B tergere, et abluere non dedignatus est immunditias
cire studuerit, detrlmento defectionis subjacebit. pedum ipsorum, quaeeis de luto platearttm adhaesc-
Esuriens erjro Dcus ex voluntate potentiae, ex neces- rant. Et idem exemplum reliquit tibi, dicens : Si
sitate assumptae natttrae, tentari sustinuit a diabolo : ego lavi vobis pedes, Dominus el Magister vesler; et
de cibi appetitu inordinato tentalorem non minusi tiosdebelisalter atterius lavare pedes (Joan. xni, 14).
patienter quam sapienter vicit, et confusum repulit. Unde igitur superbis, terra et cinis, putredo et ver-
Tria beneficia libi, o homo, in hoc contulit: exem- mis? Quid, putridum menibrum, erigis tc super
plum humililatis, formam patientiae, imitalionem captttipsis angelicis sublimitatibus timendum?
caulelae. Humiliare si tentaris, quia non est major 10. Deinde Dominus in oratione constitutus, pr;e
servus domino suo. Dominus tentatusest; oportct angustia spiritus sui, tolus sudore sanguineo im-
ut tentetur servus, quia tentatio cst vita hominis maduit. Ibi caplus et tcntus, ad Iribunal judicis du-
super terram (Job vn, 1). Quoniam autera multi- ctus est; et cum multi falsi tesles conlra eumproce-
plices et subtiles sunt daemonumtentationes, Doini- derent, et in multis mendaciis accusarent, ipsa
nus insinuat Petro, inquiens : Salan expetivit vos tanquam agnus innocens, qui ad victimam dttcitur,
ut cribraret sicut triticum (Luc. xxn, 31). Patienter obmutttit; non aperuit os suum, tanquam homo
fersi tentaris.Namet Dominuscum tentatorem suum non audiens, et non habens in jore suo redargutio-
imperio in ima inferni praecipitarepotuisset, palien- nes (Psal. xxxvn, 14, 15). Ibi conspuerunt faciein
ter tulit, elralione superavit, Cautus esto si tentaris, dulcis Jesu, colaphis eum C3edebant,et alapas ia
ne tentator se 527 transligurans in Angelum Iucis, caput ejus cerlatim ministri dederunt. Inde ad c<>-
sub specie recti te fallere possit; sicut Evam, cui lumnam revinctus, flagelliscaeditur, carne praenodi*
dixit : Si de ligno comederitis, eritis sicut dii, scien- flagcllorum in tumorem surgente, et in livores sa
tes bonumet malnm (Gen. m, 5). Resiste humiliter, vertentc, sanguine guttalim de plagis in terrain
resiste caute, rcsisle patienler. Fidelis esl Dominus, currente. Inde spinarum punclionibus caput uncj-
ait Scriptura, qui non patietur vos tentari supra id que cruentatitr, et in ludibrium ipsius virga manui
quod poleslis; sed faciet etiam cum lenlatione pro- ejus inseritur, coccinea chlamide amictus, tanquam
ventum, ul possitis sustincre (I Cor. x, 15). Qui vi- infaluatus irridetur. Parva loquor. Hic tu, o homo,
cerit, inquit, facium illum columnamin templo meo totus contremisce, tremore obrigesce, merito expal-
(Apoc. III, 12); rursumque ait : Qui vicerit, dabo lescc, pugnis pectus contunde, fletibus totamani-
ei edere de ligno vitm, quod est in paradiso Dei mei mam effunde, compatere patienti. Ad mortem duci-
(Apoc. n, 7). Dulcis promissio, et felix bravium JJ tur, ut educaris de morte : ducunt impii lanistae,
bene currenti, beata corona bene vincenti. ducunt Agnura immolandum, et angarianl ut pro-
9. Tibi ergo, o homo, tentalus est, non sibi; tibi priam crucera propriis humeris bajttlet et ad Iocum
vicit, non sibi; tibi esurivit, tibi sitivit, et lassi- suaepassionis deferat. Non reclamat, non remurmu-
tudinemsustinuit; propter teopprobriis et contume- rat, non contradicit, obsequilur tortoribus.
liis saturatus est, ct propter le omnes passiones li. Imaginare hic, o horao, quo, quali el quanlo
suas, quas oportuit et decuit, accepit. Nihil tuorum prelio redemptus es : non corruptibilibus auro vel
defectunm praeter peccalum a se exclusit : propter argento redemptus es. Simplex mors Redemptoris,
te multipliciter operatus est salutem in medio terrae Creatoris, Plasraatoris tui non suflicit ut tu redima-
morluos suscitando, caecos illuminando, surdis auris ; vide modum mortis, attende qualitatem morien-
dilum, claudis gressum, leprosis munditiam resti- di, et attencle quid debeas raorienti. Ecce qtiomodo
tuendo, ct innumeras alias vrrtutes perficicndo; per moritur justus. In cruce distenditur, membra distra-
oppida et castella, per vicos et plateas cucurrit, huntur, dorsum adhuc plagosura de recentibus plagis
evangelizando verbis et exemplis, signis et prodigiis flagellorum recenti adhuc sanguine slillans, rigido
vilaeviam demonstrando. Ut amplitis etiam tibi patibulo crucis atteritur; manus 528 ct peiles
PATKOL.CLXXXIV. 25
779 INSTRUCTIO SACERDOTIS. 780
perfodiuntur, clavi malleis incutiuntur, et quanto A passibilem exhibuit: irrationabilis crcatura nonsul-
altius clavi penetrant, tanto amplius plagaspraegros- fecit tanlaerei magnitudini. Unde oportuit ut Deuset
sitie dilacerant, et passionem aggravant; sitienti homo fieret hoslia : Deus, pro potentia liberandi;
ori fel aceto mistum infundilur, vinum myrrhatum homo, pro sufficientia immolandi : Deus, pro mise-
additur; agitant ministri daemoniscapita, insultan- ricordia; homo, pro indigentia. Oblatus est ergo,
les dolori pendentis : Si Filius Dei est, inquiunt, de- quia apud ipsum propitiatio est, et copiosa apud eum
scendat nunc de cruce, et credimus ei (Malth. xxvn, redemptio (Psat. cxxix, 4, 7). Oblatus est, quia sic
40, 42); ac si dicant: Non adjiciet ut resurgat (Psal. decrevit ipsius erga hominem inaestimabilis dilectio.
XL,9), tanta eum turpitudo ligat et pcena. Oblatus est, quia ipse voluit (Isa. LIII, 7), oblatus
12. Dehinc, piissime Redemptor, animam sanctis- est, quia sic liomo indiguit.
simam tradis in mortem, ut meam miseram aniraam 14. 0 homo, quid retribues Domino pro omni-
vivificares a morte , nec his contcnti lanistae im- bus quae retribuit libi? Solara dilectionem exigit;
piissimi, adhuc latus lancca perforant, et laticem san- sola dilectio ei sufficit. Quare diligentem te non di-
guinis tui, quo redimiraur, cum inundatione manare ligas? diligamus eura, quoniam ipse prior dilexit
cogunt. 0 anima, quid agis? quis dabit aquam canos (/ Joan. iv, 10). Vis audire modum dilectionis
piti tuo, et fcntem lacrymarum oculis tuis, ut satis ejus, vis nosse effectum? Sic Deus dilexit mundum,
plangere, et satis flere possis interfectum populi tui? ut Filium suum unigenilum daret (Joan. m, 16).
Hic fasciculus myrrhae sit dilectus tuus tibi (Cant. Proprio Filio suo non pepercil Deus, ted pro nobis
i, 12); et non tantum fasciculus, sed immensum omnibus tradidit illum (Rom. vm, 32). AudVipsum
pondus amaritudinum. Compatere patienli, ut me- Filium. Majorem, inquit, hac, dilectionem nemo ha-
rearis redimi. Esto columba in foraminibus petrae, bet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis
in caverna maceriae (Cant. ii; 14). Pervola manus, (Joan. xv, 13). Dilige ergo, o homo, dilectorem
pervola pedes, invola lateri; iiiliilhoruminscrutatum luum; dilige eum non tantum verbo et Iiugua, sed
relinquas; singula membra compassionis amaritu- operc et veritate (/ Joan. m, 18). Dilige euin ex
dine perfundas. Ecce pretium redemptionis tuae, o toto corde tuo, et ex tota anima tua, ex totis viribus
bomo redempte, ecce qualis hostia victimatur pro tuis, et ex omni nieute tua (Matth. xxn, 37). Dic :
tua culpa, pro praevaricatione tua. Diligam te, Domine, fortiludo mea; Domine, ftrma-
43. Scd qua necessitate ista pertulit, qua indigen- menlum meum, el refugium meum, et liberator tneus
tia toties sanguinera suum fudit? Legitur enim quin- (Psal. xvn, 2, 3). Vere liberator, quia liberasti me
quies perfusus sangujnis effusione, quod hic brevi- P pauperem a potente, et inopem cui non erat adjutor
loquio exprimere judicavi non inutile : (Psal. LXXI,12); ct liberasti animam meam a perdi-
tione (Eccli. LI, 16). Eccc datum optimum, de quo
Quinquevices,etquinquemodite, Chrisle,cruentant:
Circumcisio, sanguineus sudor, et flagra, spinm, promissum est in exordio hujus capituli, de quo
Fixurat quinque, lateris, manuumquepedumque. lsaias : Puer nalusest nobis, et Filius datus est nobis
Tam mira pro redemplione hominura pertulit, qui (Isa. IX, 6) ; et alibi : Quomodonon etiam eum illo
solius majestatis imperio potentissirae redimere po- omnia donavil nobis Deus? (Rom. vm, 32.) Si dona-
tuit. Audi, o homo, neccssitatem tuam, et non suara. vit nobis eum, qui est omnia in oranibus; donavit
Protoplastus piaculare facinus commisit praevari- procul dubio omnia nobis cum illo. Si ergo datus
cando, quod expiari sine hostiaeoblatione non po- est nobis, utamur dato tanquam nostro, ne demus
tuit. Purus bomo puram hostiam offerre non valuit, alienis :honorem nostrura, et annos nostros crudeli
quem peccati contagio penitus immundura esse con- (Prov. v, 9). Et haec de primo capitulo tantisper
stitit : nec simplex Deus, nec Angelus immolari de- dicta prosiet.
buit; quoniam et hunc natura, el illum gratia im-
PARS SECUNDA.
Quod Jesus Filius Dci dat »« no&is in Eucharistia.
529 CAPUT vii. D Apostolus, Angelis effeclus,quanto differentius prm

De ineffabili el perpetua claritate Verbi incarnati. illis nomen hmreditavit. Cui enim aliquando Angelo-
15. Qui datus est nobis primo in redemptionis rum dixil Pater, Filius meus es tu, ego hodic gcnui
pretium, non cessat se nobis dare quotidie in Via- te? et rursum, Ego ero illi in palrem, et ipse cril
ticum: prirao passibilis et passionibus expositus, mihi in filium ? Et rursum, cum tntroducil primoge-
nunc impassibilis et gloria et honore coronatus; nitum in orbem lerrm, dicil: Et adorent eum omnes
tunc homo mortalis, nunc horao victor mortis; Angeli Dei (Hebr. i, 4-6). In boc loco, dilecte Dei
tunc paulo minus ab Angelis minoratus, nunc prae sacerdos, videlur mihi maxime consistere summa
Angclis omnibus sublimatus : Tanto melior, ait desiderii tui, quoj cupis illustrari aliqualenus cla-
781 LNSTRUCTIOSACERDOTIS. 782
ritate illa, quam habuit Verbum mcarnatum postt A tari conficitur, et fidelibtis in Viaticum distribuitur,
glorificationem humanitatis assumptae. Cupio salis- igne divini ardoris clarificatur. Sicut enim claris-
facere voto tuo, et velle adjacet mihi, perficere au- sima purpura candidissimam lanam inficit, et totam
tem ex me non invenio, nisi ille det qui dat omni- in stii colorcm transire cogit; et quemadmodum
bus abundanter, et r.on improperat (Jacob. i, S).. anima lotum corpus animat, vegetat, et vivilicat;
Quod ergo dare dignabitur, mihi quidem pigrumi sicut 530 et ignis ferrum transverberans ignilum
scribere non erit, tibi autem necessarium. reddit; candorem suum et calorem conferens, ip-
16. Primo adverte quod scriptum est, Deus habi- sum scintillare, flammescerc, et urere contra natu-
tat lucem inaccessibilem(I Tim. vt, 16); et rursum : ram suam facit : sic Deus hominem sibi uiiitum
Deus noster ignis consumensest (Deut. iv, 24). Quod1 deificat, et supra omnem creaturam exaltatum pu-
utrumque dictum est de divina essentia, in quai ritatis omnipotentia et deilatis praerogativa secum
Pater unum est cum Filio, et Spiritu sancto : qiriai clarificat. Filius de se ipso testimonium perhibet,
in illa Trinitale nihil prius aut posterius, nihil ma- dicens: Ego lux veni in mundum, et dilexerunt ho-
jus vel minus; sed totae tres personae coaeternacsibii tnines magis tenebras quam lucem (Joan. IH 19) ; et
sunt et coaequales(Symb. dict. S. Athanasii). Unde> ilerum : Ego sumluxmundi (Joan. vm, 12). Joannes
et Filius : Ego et Pater unum sumus (Joan. x, 30). id ipsum expresse loquitur, inquiens : Erat tux
Si ergo unum sunt, habitant eamdem lticem inac- vera, qum illuminat omnem hotninem venientem in
cessibilem : sunt idem ignis consumens, el eademi hunc tnundum (Joan. i, 9). Ad Patrem quidem ante
claritas, eadem potentia, eadera sapientia, eademi passionem orans loculus est Filius, dicens : Clari-
majestas, eadem aeternitas. Esl itaque Filius a Pa- fica me, Paler, apud temetipsum claritale quam ha-
tre, Deus de Deo, lumen de lumine, Deus verus de« 6««prius quam mundus fieret (Joan. xvn, 5); eui Pa-
Deo vero. "Est ulique splendor paternae gloriac. Hinc: ter, El clarificavi, et clarificabo (Joan. xn, 28). Quid
et Apostolus ait : Qui cum sit splendor glorim, et fi- clarius ? quid manifestius? quid evidentius?
gura substantim ejus (Hebr. i, 3); hatid dubium quini 18. Ex Evangelio collige claritatem, quam nunc
Patris. Splendet ergo aeque Filius ut Pater, imo» habet Deus homo secunduro horainem tiarificatus,
idem splendor Filius qui Pater. Sufficiuntne istai qui appropinquante tempore, quo transiturus erat
tibi testimonia de claritate Filii ? Aut fortasse dices, de hoc mundo ad Patrem, assumpsit Pelrum et
te magis desiderare, te delectari claritate cjus, Joannem et Jacobum, et ascendit supra montem
prout Deus est et homo? Nec in hac parte ipsius( Thabor, et transfiguratus est ante eos, et splendida
opitulante gralia deerunt testimonia. < facta est facies ejus sicut soj, et vestimenta ejus
Q
17. Primo le esse monitum volo, ne sestimes of- sicut nix, qualia iullo non potest facere super ter-
fuscatam Verbi claritatem, per assumptam in Deo ram; et apparentibus Moyse et Elia, cun intueren-
humanitatem. Audi quid scriptum est: t Deus as- tur claritatem vultus ejus, ferre fulgorem noh po-
sumpsit humana, non rcliquit divina : assumpsit terant, sed timentes valde et consternati animis,
quod non erat, manens quod erat. > (In Offtc. quasi exanimes lapsi sunt super terram (Luc, ix,
Eccles.) Angelus ad Mariam ait : Spiritus sanctus 28-36). Si igitur tanti jubaris, tam radiosi splen-
superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit libi doris, humanis obtutibus tam importabilis clarita-
(Luc. i, 33). Cujus dicti intelligentia est: Spiritus tis apparerc dignalus est, corpore adhuc mortalitati
sanctus operabitur in te incarnationem Verbi incar- obnoxio, et membris nondum corruptione exutis :
nandi, separando a carne tua partiuncularn, quae ani- quantam claritatem credere dcbemus inesse Filio
mabitur, et divinae essentiae in unitate personae co- Dei in forma hominis assumpti, jam glorificati, jam
pulabitur. Verum quae causa obumbrationis Altissi- super coelos ccelorum cxaltati, jam habenlis noraen
mi virtulis? Haecnimiruin praecipua. Caro Virginis quod est super omne nomen, ita ut in nomine ejus
nisi quadam latente operalione obumbrata fuisset, omne genu flectatur ccelestium, terrestriura et in-
splendorem tantae majestatis sine sui consumptione D I fernorum (Philipp. n, 9,10); jam constituto in die
nequaquam ferre potuisset. Unde Dominus ad Moy- virtutis suae, in splendoribus sancloruin, ubi Pater
sen : Non videbit me homo super terram, et vivet; jucunditatem et exsultationem thesajrizans M:Ante
ac sidiceret: Tantae sum in natura divina claritalis, luciferum genui le (Psal. cix, 3). Ibi revera Iucet,
quod horao constitutus in mortali carne videre me in die virtutis suae, in die aeternitatis suae. Hanc
nequaquam poterit absque sui cohsumptione. Inde nimirum diem nulla nox interpolat, nulla interrum-
est quod cum Moyses in multa constantia Domino pit obscuritas, nulla caligo sequestrat. Ibi circum-
supplicaret, dicens : Domine, ostende te ipsum mihi; datur abysso luminis, ob iramensum pelagus clari-
ait :Sta in foramine petrm, et cum pertransiero, vide- tatis. Ibi ipse Cbristus tanquara sol refulget in cly-
bis posteriora mea; faciem autem meam videre non peos aureos, et resplendent montes ab eo. Ibi illu-
poteris (Exod. xxxin, 18-23); hoc ait, per faciem strantur ab eo sancti. Unde Propheta : Illuminans
designans divinitatera, per posteriora humanitalem, tu mirabililer a montibus mlernis (Psal. LXXV, 5). Et
quam tamen Moysescorporali intuitu non vidit, sed rursum scriptum est: « In circuitu tuo, Domine,
posteris videnda reliquit. Exemplariter quidera co- lumen est, quod nunquam deficiet, ibi requiescunt
gnoscitur, quando gloriosa caro Christi, quce in al- sanctorum animae ; i et iterum: « Sanctum est ve-
7J3 INSTRUCTIOSACERDOTIS. 784
rum lumen el admirabile, ministrans lucem his qui ,\ rex glorim? Ibi auditur : Dominus fortis et potent,
permanserunt in agone certaminis : recipiunt a Dominus potens in prmlio, Dominusiiirlttlumipseett
Chrislo splendorein sempilernum, in quo assidue rex glorim(Psal. xxm, 8, 10). Ante (aciemejus iHt
felices laetantur. > (In Officiode Martijribus). mors. 0 mors, ero mors tua ; morsus tuus ero, in-
19. Ecce quain vera, quara consona tcstimonia ferne. Ubi est, mors, victoriatua? ubi est, mors,
dc illa beata et ineffabili clarilale, in qua Christus stimulus tuus ? Absornta est mors in victoiia (Ose.
est, imoquaeChristusest, quae,nequit minui, augeri xm, 14, et / Cor. xv, 54, 55) : victor ab inferis
non potest, quia immensa, quia aeterna est, quia pompa regreditur nobili. Egreditur, inquit, diabolus
superat oranem sensum,quia omnemcogitatumexce- ante pedes ejus (tlabac. m, 5). Nunc judiciura est
dit, omnem aestimationemsupergreditur ; et homo mundi; nunc princeps hujus raundi ejicietur foras
accedit ad cor altnm, et incomprehensibiliter in sua (Joan. xn, 31). Splendor ejus ut lux erit. IUuniinare
clarilate exaltabitur Deus (Psal. LXIH, 7, 8). hisqui in tenebris et in umbra mortis sedent (Luc.
Semper eademmanct claritas, in nullo accessu assu- l, 79). Manet igitur claritas Verbi incarnati in ho-
mit augmentnm, ct nullo decessu patitur detrimen- mine glorificato, persistit in isto ab dexteram Pa-
tiiiu. Non decrevit per assuraplum hominem, non tris collocato. Non tempore decrescit, nec tempore
inagis excelluit in Deo per glorificatum hoinincm. B minuitur, nullo eventu obfuscatur. Splendet aeque,
Quod manifeslat Propheta dicens : Tu autem idem cum est in altari, ut in sublimitate coeli; non mi-
ipse es, et anni tui non deficient(Psal. ci, 28). Haba- nus radiat, cura est in manibus sacerdotis, quam in
cuc quoque propheta intuens hanc lucem ait: Splen- sinu Dei Patris.
dor ejus, ut lux eril; cornua in manibus ejus. Ibi CAPUT VIll.
absconditaest fortitudo ejus, ante faciem ejus ibit De sacerdotum digmlate
mors (Habac. m, 4, 5) : aperte designans, quod 21. Gloriare igittir semper, sed in Domino, saeer-
etiam, cum manus ejus cruci aflixae fuissent, licet dos Dcialtissimi; dignitalem tuam considera, in-
ipse sol radios suos obumbrasset, ne Christum mo- ttiere mentalibus oculis eminentiam luam, cogita
ricp.tem in cruce vitlerct, lux deitatis non minus in praerogativamtttam, vide sortem tuam. Certe funes
Christo nituit. Undc praemisil: Splendorejus ut lux ceciderunt tibi in praeclaris, si haereditatem tuam
eril. Tu, Judaee, insultans dicebas : Vidimus eum praeclaram(Psat. xv, 6) non negligis. Attende qnan-
non habentem speciem neque decorem(Isa. LIII, 2). tuni Deus tuus te extulit, quautum prae omnibus
Oculolippo vidisli; imo oculo caecutienli penitus, creaturis sublimavil. Oratio lua munda sit, quia da-
quia tunc caecitas cecidit in Israel. Ast Habacuccla- tur locus voci tuaein ccelo, cum rite assistis saciis
ros oculos habebat; et populus gentium qui ambu- C altaribus, cum sanctissimum mysterium ccclestissa-
labat in tenebris, vidit lucem inagnam, in regione crificii celebrare intendis. Ad vocem tuam prola-
umbraemortis lux orta est cis. tam, ad verbum tuum vivificum, ad postulationem
20. Constat ergo ex Habacuc testimonio, quod tuam salutatem, summus Pater, cujus nutu omnia
passio humanitatis non minuit lucem deilalis; imo subsistunt, quem indesinenter laudant Angeli, cui
ipse moriens 531 îctor morlis de morte trium- jubilant astra matutina, quem adorant Dorainatio-
phavit, et mors ejus tuam mortem caleavit. Ibi nes, quem tremunt Potestates; qui respicit terram
absconditaesl fortitudo ejus. Corpusculum exanime, et fac.iteam tremcre (Psal. cm, 52); qui fecit mi-
torridum, ct cxsangue pendet in cruce, caputdeflexa rabilia magna solus (Psal. cxxxv, 4); ipse, in-
cervice vix collo haeretpendulo; facie livida, oculi quam, lantus, tam immensus, dulcissimum Filium
in morte lugcnles, ct semiclaust; manus distentac, suum deponit, et manibus luis imponit; transmit-
ctclavis ligno compaclae.Ibi absconditaest fortitudo tit ab allissimis, ct digitis tuis immittit. Ibi holo-
ejus, abscondita est Judaeis, abscondita est et disci- caustum tuum pingue fit, plus quam in millibus
pulis. Abscoudita esl Judaeis, qui dicebanl: Conte- agnorum et arietum pinguiuni.
ramus eum de terra vivenlium,morte lurpissima con- 22. Multum enim acceptum fuit inuntts Abel, sed
demnemus eum (Sap. n, 19, 20). Abscondita disci- non ita ; multum placuit sacrificium Abrahae pa-
pulis qui dicebant: Not aulem sperabamus quia triarchae, sed non adeo ; multum approbata fuit
ipse esset redempturus Israel (Luc. xxiv, 20). Splen- oblatio Melchisedech, sed multo minus isto. Deni-
ttor ejus ut lux erit; cornua in manibus ejus. In que quid ait Propheta ? Sacrificium et oblalionem
cruce aret, in aere claret; pendet in patibulo, splen- noluisti, holocaustumet propeccalo non poslulasti;
det in altissimo. 0 sancte Habacuc, quam bene tttnc dixi, Ecce venio (Psal. xvxix, 7, 8) : dixit ille,
splendor hujus lucis luxit, qui tibi tot saeculisante qui iio» per sanguiuem hircorum aut vitulorum,
illuxit! Cornua crucis in manibus ejus; sed et ma- sed per propritim sar.guinem introivit scmel in
nus ejtis in cornibus crucis. Ibi absconditaest forli- Sancta, aeterna redemptione inventa (Hebr. ix, 12).
tudo ejus ; scd non apud inferos. Ibi vecles ferreos Omnia in figura contingebant antiquis. Hic veritas,
contrivit, ibi portas aereasconfregit, ibi forlitudinem ibi figura; ibi umbra, hic lux; ibi nubes, hic clari-
manifestat, ibi fortem fortior ipse alligat, el vasa las; ibi agnus legalis, liic agnus innocens qtti tol-
e.[us djripit, qui aute atrium suum in pacc custo- lit peccata mundi. Verus est enim Filius Dci, qucin
divit (Lue. xi, 21, 22). Ibi clamatur : Quis est iste tu sacerdos immolas, quem manibus tractas, quein
785 INSTRUCTIOSACERDOTIS. 780
ore sumiS, quem in corpus tuum transmittis; sed A tant; Angeli, licet semper videant facien. Patris qui
non sola ad te venit illa majcstas. Venit ad te Filius, in ccelisest; hi, inquam, omnes saucli beatorum
sed non sine Patrc. Qui me misit, inquit, mecumesl, spirituum ordines, quamvis perfruanlur beatitucline,
et non me reliquit solum (Joan. vm, 29). Venit ad te ut nihil eis desit a sumina felicilate; gloriam tamen
Filius, sed non sine Spirilu sancto. Quid cnim 532 sacerdotis reverentur, admirautur diguitatem , c.e-
ait Joannes? Super quem viderisdescendentemSpiri- dunt privilegio, honorant potentiam.
tum el manenlem,ipse est Christus (Joan. i, 33). Su- 24. 0 genus ecelesiasticum, regale sacerdotium,
per alios descendit Spirilus sanctus, sed non sem- gens sancta, populus acquisilionis, virlulcs annun-
per manet. Sttper Christum vero semper mansurus tiate ejus qui vos vocavit de tenebris in admirabile
descendit. Adest nihilominus totus supernorum lumen suum (/ Petr. n, 9) et ineffabile mysterium
exercitus civium. Millia, inquit, millium ministra- suum. Voseslis lux mundi, vos cstis sal terrac (Mallh.
bant ei, et decies centena millia assistebant ei (Dan. v, 13, 14). Levitis dicitur : Mundamini, qui fertis
vii, 10). Semper enim Angeli, licet sint administra- vasa Domini(Isa. LII,11); vobisdicendum est: Mun-
tores spirilus, et in ministerium missi propler cos damini, qui estis vasa Domini. Glorilicateet porlate
qui haereditatemcapiunt salutis, vident taraen fa- Deum in corpore vestro (/ Cor. vi, 20). Vos elegit
ciem Patris, semper assistunt vultui majestatis, in " Deus in haereditatem sibi. In vobis sepelitur illud
quem desiderant prospicere : fruuntur, nec fasti- corpus gloriosum et glorificalum, quod olim in Je-
diunt, qui eo magis frui sitiunt. Quanta luce cre- rosolymis est scpultum exanime et defunctum. Certe
dis te circumfundi, sancte sacerdos, in praesentia sanctus ille Joseph noluit illud sepelire nisi in se-
tantae majcstatis; in tam solemni adventu et con- pulcro novo, in quo nondum quisquam positus fue-
ventu Trinitatis, ettotius railitiaecceleslis? Quantam rat, studuit illudinvolvere in sindone niiinda (;l/atl/i.
aestimasclaritalem adesse, et inesse toli curiae cce- XXVII,59,60;Joan. xix,41).Vaetibi,sinonposueris et
lesti ? Tantam nimirum quanlam ferre uon posses, illud in sepulcro novo, vel saltem iiinovalo, id est in
nisi virtus Altissimi tuae inlirmilati ad ferendum corpore a peccatis penitus mundo; vel, si peccasti, per
obumbrarel. pcenitentiam et salisfactionem mundato ! Vaetibi, si
CAPUT IX. non posueris illud in sindone munda; id est, conscien-
Sacevdolum poteslatem majorem esse dignitale tia abomni immunditiapenitusdefaecata etabsoluta !
angelica. Non sit in corpore tuo conventio Christi ad Belial,
23. Attende igitur, ut praedixi,etsemper in raenle non sit consensus Dei cuin idolis, non sit socictas
habe, jugi tnemoria retine graliam tibi singularitcr luci ad tenebras (// Cor. vi, 15, 16); peccatum non
a Deo collalam, quam nec Angelis praastitit, nec ^* regnet in mortali corpore tuo (Rom. vi, 12) , et sic
caeterishominibus concessit. Panis enim in mani- dedicabis 533 venerabile sepulcrum Christo, tem-
bus tuis in corpus unigeniti Filii Dei transubstan- plum Spiritui sancto. Templum, inquit Apostolus,
tiatur; vinura in sanctissimum sangtiinem Domini Dominisanctum est, quod estis vos(I Cor. m, 17); et
nostri Jcsu Christi tua benediclione converlitur. iterum : An nescitis, quia corpora nostra templa sunt
Multum ardent Seraphim sanclae Triiiilati prae cae- Domini, et Spirilus sanctus habital in nobis? (I Cor.
teris cunctis spiritus loco ct charilate conjuncti. vi, 19.) Si hoc vere dicitur de quolibet charitatem
Untle et ardentes, sive incendentes Seraphim inter- habente, multo amplius dici debet de sacerdote Deo
pretantur. Unusquisque enim ordo ejus rei cense- placente.
tur nomine, quam copiosius accepit in munere. 25. Perpende el attende etiam, devote sacerdos,
Non tamen hoc privilegio prsenilent, ut corpus vel quanta diligentia, quanla vigilantia sancti Angeli
sanguinem Redempioris nostri in subjccla creatura conservarunt locum sepulcri, corpore Dominico jam
sanctificent. Cherubim, quibus inest pleniludo sublato, redivivo et glorificato: in quanta claritate, in
scientiae, quod eliam testantur nomine, qttia fami- quanta vultuset vestiumvenustate apparuerunt sanctis
liarius omnibuscognoscuntde mysteriis cceleslibus; mulieribus sepulcrum visitantibus, et corpus requi-
miranlur quod mirabilis facta est scientia et potcn- rentibus. Procul dubio scire debes, quod si lu idem
tia sacerdotalis ex eis, et non possint ad eam. Dominicum corpus, jam supra modum gloriosum,
Throni, qui tantae dignilatis sunt, ut in eis Do- et in ccelisregnans, et ad dexleram Patris honorifi-
minus sedcat, et per eos sua judicia decernat, non catum digne tractaveris, mundum et novum sepul-
hoc pr«evalent,quo sacerdotes praeeminent. Domi- crum tui corporis praeparaveris; ipsa Angelorum
naliones, licet dominiura super caeteros a Domino non deerit libi frequens custodia, animara luam ser-
acceperint; Principatus quamvis principeutur aliis vabunt, corpus gubernabunt, in omnibus vitiis tuis
sibi subjectis ; Potestates, cum potentatus sublimi- te protegent; et dicent tibi tuisque similibus : Vos
tale praeemineant; Yirtutes ccelorum, cum pote- sancti Domini vocabimini, ministri Dei nostri (Jsa.
states aereas sua virtute coerccant, ne omnem ne- LXI,6). Vide ergo ne tangas illud sacrilicium, nisi
quitiam suam in genus humanum exerceanl; Ar- innocens manibus et mundo corde ; alioquin ipse di-
changeli, cutn sumraa mystcria divinae voluntatis ccttibi: Noli melangere,quialactus tuus contagium
inferioribus spiritibus nuntiare habeant, et eosdem cst.
tnferiores spirilusex auctorilale ad homines mit-
787 1NSTRUCTI0SACERDOTIS. 788
CAPUT X. A peccati accusatrix, actio sit testis, consensus etde-
I)e meditationesacerdolis,seu prmparalioneejusad di- lectatio aggravet peccatum sive reatum. Omnia ac-
gne celebrandum tanlum mysterium. cusent, nihil te excuset. Veniat timor carnifex, et
26. Meditare, dilecte Dei sacerdos, et meditatio tortor reum cruciet. Sanguinem cordis, scilicet la-
cordis tui semper sit, qttod Joanncs Baptista praecur- crymas, fundat; et sic per judicium proprium eva-
sor Domini, amicus Sponsi, paranymphus sponsae, des divini judicii supplicium, juxta illud Apostoli :
propheta, et plus quam propheta, in utero sanctifi- Quod si nosmetipsosjudicaremus , non ulique a Do-
catus, in eremo justificatus; hic tantus, lam praeci- mino judicaremur (I Cor. xi, 31) ; et tunc veniens
pui meriti, tam singulariter sanclificatus contremi- ofleres munus tuum, et placebit Deo super vi-
scit, et non audct tangere sanctum Dei verticem, sed tulum, cornua producentem et ungulas (Psal.
clamat cum tremore: Sanctificame, Salvator (Matlh. Lxvm, 32).
lii, 14). Meditarc quod Petrus clavicularius regni CAPUT XI.
ccelorum a Domino designatus, Pastor ovium trina Ex ritu
legalis purificationis docel sludium puri-
dilectionis confessione constitutus, et princeps Apo- tatis.
stolorum praefigurattis; in periculo mortis, naufragio 28. Ritu quoque legalis sacerdotis ingressuri San-
incumbente, positus pencs Dominum approximare B cla sanctorum, fac tibi luterem de speculis mulie-
pertimuit, et se clongarc ab eo prae formidine voluit rum, quae excubant ad ostium tabernaculi (Exod.
dicens : Exi a tne, Domine, quia peccator sum (Luc. xxxvin, 8), ut dum le lavas, si maculam in corpore
v, 8). Joanues ille electus et praedilectusdiscipulus, tuo deprehenderis, abluas. Luterem, sacram Scri-
qui supra pectus Dominiin ccena recubuit, cui Chri- pturam accipe : mulieres excubantes ad ostium ta-
stus in cruce Matrem Virginem virgini commenda- bernaculi, intellige sanctas animas vigilantes ad in-
vit, cui nihilominus adhuc in mortali carne consti- troitum regni ccelestis. Specula earum sunt exempla
tuto revelata sunt secreta coelestia; ipse supra mo- sanctorum, sive testimonia Scriplurarum : in his
dum gloriatus est dc solo auditu, visu exlrinseco ct animaejustorura velut in speculo se considerant, et
tactu Dominici corporis, diccns : Quod juit ab ini- quidquid deformitatis insedeprehenderint castigant.
tio, quod audivitnus, et vidimus oculis nostris, quod Litterarum igitur divinarum sacris meditationibus
perspeximus,quod manus noslrm contrectaverunt de jugiter vaca, his tanquam divinitus illuminatus te
Verbo vilas (I Joan. i, 1). Si ergo isti gloriosiprin- oblecta, ibi totum in speculo quodara refulgente
cipes terrae, curiae ccelestis proceres eximii, tanlum considera : siquid in tepravumdepreheuderis, cor-
reverebantur forinsecus tactum Dominicicorporis, r rige; quod rectum, tene; quod deforme, compone;
nondum in gloria ad ccelos translati; quanta reve- qttod pulchrum, excole; quod sanum, serva; quod
rentia, quanto timore, et iremore, quanta corporis infirmum, corrobora. Dominica praeceptainfatigabi-
castitate et animi purilate oporlet sacerdotem, nunc liter lege, inexplebiliter dilige, efficaciterimple : et
illud gloriosum, et in clarilate paternae gloriae sub- per haecquid cavendum, quidve sectandum tibi sit,
liraatum super omnia, illud conficere, tangere, su- sufficienterinstructus agnosce.
inere, et in corpus proprium trajicere ? 29. Ecce habes qualemcunque initialem formam
27. Quapropter si offers munus tuum ad altare, declinandi mala et faciendi bonum; quaesi tenueris,
quicunque sacerdos, si disponis illud venerabile et dabit tibi benedictionem legislator, et eo duce ibis
ineffabile mysterium celebrare, et recordatus fueris de virlute in virtutem (Psal. LXXXIH, 8); et ipse erit
quod frater luus habet aliquid adversum le, ille ma- tibi in Deura protectorem, et in locum refugii, ut
gnus frater, qui Filius Dei est per naturam, et no- salvum te faciat (Psal. xxx, 3); et dicet tibi : Ecce
bis poteslatem dedit fllios Dei fieri (Joan. i, 12), et ego tecum sum omnibus diebus vitaetuae, usque ad
fralres suos per gratiam ; qui nos dignatus est vo- consummationcm saeculi (Matlh. xxvm, 20). Vere
care fratres stios, per Prophelam dicens : Narrabo erit tecum, quia dabit se ipsum in viaticura, nede-
nomen tuum {ratribus meis(Psal. xxi, 23), etrursum D ficias in via, donec plene reficiat in patria. Proba
post resiirreclionem : Ile,dicile fratribus meis (Matth. igitttr te modo praedicto, et sic de pane illo sanctae
xxvin, 10), etc. si ille frater habet aliquid adversum Eucharistiaeedas, et de calice bibas.
te, si offendisli in illam inajcstatem cogitatu, dicto CAPUT XII.
vcl facto; si candorem innocentiaetuaealiqua macula De triplici sumplione corporis el sanguinis Domini.
offuscasti, si conscientiam habes vel valde aegram, 30. Hujus autem sacratissimi panis, et venerandi
vel minus bene sanatam; relinque ibi munus tuum, calicis, id est, vivificicorporis Domini et sanguinis,
differ mysterium, et vade prius rcconciliari fratri triplicem esse sumptionem discretus sacerdos igno-
tuo, per devotam cordis contritionem, pcr puram rare non debet. Una est sumptio sacramentalis el
oris confessionem, per duram corporis in pcenitcn- spiritualis; et haec vera, sancta, et sanctificans;
«ia attritionem, et condignam satisfactionem; lava beata, et bealificans; vitalis, et vivificans. Altera
per singulas noctes lectum tuum, per singula pec- tantum spiritualis; et haecnihilominus gratiam con-
cata munda 534 conscientiam tuam. Ascende tri- fert, auget virtutes, meritura cumulat. Tertia lan-
bunal conscienliaeluae,sedcas in loco judicis ; te ip- tum sacramentalis; et haec damnabilis et condem-
sum condemna. elreum constitue. Accedatmcmoria nans, Dco odrbilis et ab eo separans, et nullo modo
789 INSTRUCTIO SACERDOTIS. 790
beatificans. Sacramentaliter et spiritualiter sumit A Haec est salttbris distinctio corporis Dominici ab
sanctam Eucharistiam quilibet religiosus sacerdos, aliis cibis : quia cum alios sumimus, eos corpori
veste nuptiali, id est charitate, decenter ornatus, et nostro incorporaraus: cum vero Domini corpus in
nulli mortali culpae obnoxius, ad altare Dei in- escara suscipimus, si digne agimus, Domino incor-
troiens, et sacrum mysterium rite celebrans. Eodem poraraur, imo toti in Deum transimus1,quia qui ad-
modo, et eodem merito sumit quisque fidelis, qui haeret Deo unus spiritus est cum eo (/ Cor. vi, 17).
de manu sacerdotis ipsum sacramentum suscipit. Felix viator, qui tali viatico reficitur, quod secure
Ipse tamen sacerdos singulari praerogativa prae aliis reducit eum per viam, et trajicit in patriam.
insignitur, qui quotidie, dum non impediat aliqua 32. lpsis ergo sacerdotibus ministerium suum
culpa vel infirmitas, habet potestatem Eucharistiam digna oflicii exsecutione honorantibus prima sum-
conficere et sumere; aliis vero permillitur tantum ptio congruit; et per eos tantum aliis fidelibus sum-
certis temporibus de manu sacerdotis communicare. ptionis dispensatio competit. Ipsi euim habent c!a-
Spirilualiter lantum sumit quisque fidelis, qui est ves hujus Sacramenti, ipsi sunt veri mediatores in-
de membris Ecclesiae,perseveransincharitate; quia ter Deum et hominem, ipsi sunt vox et organum
licet Sacramentum ore non contingat, virtutem Sa- sanctae Ecclesiae, ipsi offerunt Deo plebis precatio-
craraenti tamen, id est remissionem peccatorum, " nes, et referunt propitiationes. 0 quam fidelis pro-
el spiritualis gratiae infusionem, per fidem et unio- missor! quam verax exhibitor! quam munificus
nem Ecclesiae sibi comparat. Sacramentaliter tan- largitor! Dixisti, Domine Jesu : Ecce ego vobiscum
tum percipit, qui in culpa mortali perdurans com- sum usque ad consummationemsmculi (Matlh. xxvm,
municare praesumit; sed is taKs socius est tradito- 20). Haecvere dixisti. Prope est verbum, ait Scriptu-
ris Judae, et melius fuerat, 535 s' natus non ra, in ore tuo, et in corde tuo (Deut. xxx, 14).
fuisset homo ille; nisi resipiscat, et digne Deo sa- Verbum quod in principio erat apud Deum, in fine
tisfaciat. saeculidignalur esse apud hominem : est in ore, est
31. De priraa sumptionc, quac est sacramenlalis in corde. Quid propius? quid magis intrinsecum ?
et spiritualis, Dominus dicit: Qui munducat meam Est in ore tuo : ergo laus ejus semper in ore tuo
earnem, el bibit sanguinem meum, in me manet et sit. Est in corde tno : ergo confitere ei in directione
ego ineo; et rursum : Qui manducat tne, vivel propter cordis, el noli oblivisci omnes retributiones ejus.
me. De secunda, quae est tantum spiritualis, iterum Quas retributiones ejus? Propitiatur omnibus ini-
ipse Dominus loquitur : Caro nihil prodest, spiritus quitatibus tuis; sanat omnes infirmitates tuas; re-
est qui vivifical(Joan. vi, 57, 58, 64); ac si diceret: r dimit de interitu vitam tuam; coronal te in miseri-
Si intelligis tantum carnalem sumptionem absque cordia et miserationibus; replet in bonis desiderium
gralia, nihil prodest, imo nocet; spiritualis vero tuum, dans se ipsum tibi in viaticum : renovabitur
absque carnali te viviticat. De tertia, quaeest tantum ut aquilaejuventus' tua (Psal. cn, 2-5) in resurre-
sacramenlalis, dicit Apostolus : Qui manducal et bi- ctionejustorum.quando sedenuodabilin praemium:
bit indigne,judicium sibi manducat et bibit, non di- de quo praemio in hoc ultimo capitulo, quod ipse
judicans corpus Domini (I Cor. xi, 29), quod est tli- dare dignabitur, styli officioprosequemur.
cere:Non discernens corpus Domini ab aliis cibis.
PARS TERTIA
Quod Chrislus dat se nobis in praemium in calo.
CAPUT XIII. D quod dcsideratur, non valet eis comparari. Yerum

33. Arislotelicum est: Omne sensibile extra sen- quia secundum Apostolum, adhuc ambulamus per
sum positura incertum est. Divinum est, Quod nec fidem, et nondum per speciem(II Cor. v, 7); invisi-
oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis bilia Dei, a crealura mundi, per ea qum facla sunt,
ascendit,qumprmparavit Deus, diligentibus se (I Cor. intellecta conspiciunlur (Rom. i, 20); ex simililudine
n, 9,; ct illud : Oculus non vidit, Deus, absque te rerum.quae sensibus subjaeent, quantumlibet exili-
qum prmparasti diligentibus te (Isa. LXIV,4); et ter aliquid loqui tentemus, de ineffabili bono fideli-
Joannes : Deum nemo vidit unquatn (Joan. i, 18). bus et felicibus promisso; de corde nostro plane ni-
Quid ergo? Si oculis invisibilia, si auribus inaudibi- hil praesumentes, sed de divinis Litteris quae possu-
lia, si cordibus inscrulabilia sunt repromissa vitae nius testimonia trahentes.
praeraia, si Deum nemo vidit unqtiam, qui est lux et 536 31. Nulli sane sapienti vcnit iri dubinin,
praemiumjustorum; quis de inauditls et penitus in- quod post hanc vitam, justorum animae in manu
compertis loqui audebil? qttis de ineflabilibus fari Dei sunt (Matth. vm, 12); animae vero reproborum
praesumet? lllud unum scio, quod qttanto sunt corruunt in supplicium, juxta illud : « Qui bona fc-
incffabilia, tanto magis sunl desiderabilia; ct omne cerunt, ibunt in vitam aetcrnam ; qui vers mai.i
791 TRACTATUS DE STATL VIRTUTUM. ffi,
egerunt, in ignem aeternura. > (Symb. Athan.) Est A ardor, inquam, tantus ibi est, quem omnta eliam
ergo electis duplex causa beatiludinis : alia, devita- flumina in unum collecta exstinguere non possent.
tiopcen»; alia, adeptio gloriae. De pcena malorum Unde apud Matthaeum: Ibi erit fletus et slridor den-
cst aliquid perstringcndum, ut ea considerata major tium (Matth. vm, 12); quia fumus de igne excitat
bonorura aestimetur gloria ; quia nullius rei dignitas fletum oculorum ; frigus, stridorem dentium. Ibi si
raelius declaratur, quam si ejus contrarii pravitas mons ignetis immilteretur, in glaciem verteretur.
non tacealur. Ex opposito vitio venustius virlus elu- Penagantur autem miseri his miseriis deputati;
eescit pulchritudinis, ait Isidorus. 0 homo, cogita nunc de ardore iu algorem, ntinc de algore in ardo-
omnes mundi cruciatus, et compara gehennae, torem, quaerentes remcdium contrariis passionibus in
tom leve erit, lgnis etiam purgatorius, qui non est contrariis qualitalibus, nec minus lamen crucianti-
geheniiae, ad modicum crucians, transcendit omnia bus. Ilinc beatus Job ait: Transibunt de algore nivium
isMindanatormenta. Unde Auguslinus super Psalte- ad calorem nimium (Job xxiv, 19).
rium : Domine, ne in furore luo arguas me, neque in 56. Vermes immortales ibi sunt, serpentcs et dra-
ira lua corripius tne (Psal. xxxvn, 2); id est, non cones, horribiles visu et sibilo , qui ut pisces in
sim inler illos quibus dicturus es in judicio : Ite, aqua, ita vivunt in flamma; qui miseros aflligunt,
tnaledicli, in ignem mtemum (Matth. xxv, 41). Ne: B et praecipue membra illorum pervagantur et rodunt,
in indignalione lua emendes me; id cst, non s-itmihi quaeprcecipuepeccatis militaverunt: ulpote luxuriosis
opus igne emcnclatorio, qui et purgatorius dicitur: genitalia, gulosis palatum ac gultura, ac similiter de
qui cum gravior sit oinni eo quod pati potest honio singulis caHeris inembris. Unde illud Sapientiae:
in hac vita; cum multi facinorosi per diversissimos; Per qum quis peccat, per hmc et torquelur (Sap. xi,
cruciatus luant sua crimina, mullique per immaniai 17). Unde et Isaias : Vermis eorum non morietur, et
ct exquisita tormenta migraverint ad Dominurai ignis eorum non exslinguetur (Jsa. LXVI,24). Fetor
(Enarr. in Psal. xxxvn, n. 3.) adeo gravis de igne exhalat, qui non minus ardore
CAPUT XIV. cruciat. Unde idem Isaias : Erit pro suavi odore felor
De pmnis inferni. (Isa. III, 24); et Psalmus : Ignis, sulpltur, spiritus
55. Habet quidem infernus, iit«exauctoribus com- procellarum, pars caticis eorum (Psal. x, 7). Spiri-
probari potest novem notabilia supplicia, praeter tum procellarum vocat exhalationem fumi et fetoris,
alia innumerabilia quac continet mala, unde illud : quoe spirant ab igne in vehemenlia ad instar procel-
Malleus, et fetor, cum vermibus, ignis, el atgor, lae. Flagellis tanquam malleis incessanter feriuntur,
Visio dmmonica, lenebrm, rubor, ignea vincla. a daemonibus sua crimina fateri cogentibus , ut qui
F.rit ibi ignis inexstinguibilis, algor incomparabilis,, fuerunt hic malorum incentores, ibi eorumdem sint
vermes immortales, fetor intolerabilis, niallei crebro> ' tortores. Hinc Salomon : Prmparala sunt derisori-
percutientes, tenebrae spissae cl palpabiles : ubi nul- bus tormenta (Prov. xtx, 29). Dilatant enim daemo-
lus ordo, sed serapilernus horror inhabitat, ubii nes ora sua super niiseros in cacbinno dicentes:
cunctorum crimina cuncta cunctis sunt manifesta;; Euge, euge, viderunt oculi noslri {Psal. xxiv, 21),
aspectus daemonum, quos ignein scinlillare videutt quia consorlium neglexerunt uovera ordinum Ange-
iissidue, quo nihil in mundo horribilius ct terri- lorum.
bilius; ignea vincula oinnia membra conslringcntia;
TRACTATUS DE STATU VIRTUTUM.
537 Hoc Opusculum nuper cditum nobis exhibuil bibliotheca monasterh Lmliensis Ordinis S. Renedicti
dicecesis Cameracensis, ex vetuslo codice, cum hac inscriplione : « Bernardus abbas, de Statu virtutum. »
Non est tamen S. Bernardi, sed cujusdam Benedictini, uti colligitnr exnum. 14. ComposilMmesl in cjra-
ticm Novitiorum, ac in tres partes seu sectiones dislinctum : quarum prima est de Humilitale ; secunda, de
Gbedienlia ; lerlia, de Charilate.
PRJEFATIO. D tur, cor irradiei, obscura reseret, efllcaciam prae-

Ejus inspirante gralia, qui ubi vult et quarido slet, ad gloriam suara, ad utilitatem meain, ad pro-
viitt spiiat, ct linguas infantium facit diserlas, volo, fectum Novitiorum, qui de monte superbiae in con-
sl possim, de virtutum slatu variabili quaedam vatlem plorationis descenderunl, qui in lege Domini
quae legendo reperi, quaedam quae a doctoribus medilantur die ac nocte. Sed quia humilitas est ge-
meis audivi, simplici sermone colligere, adjun- nitrix virtutum, et hominis humilitas non ab ho-
gendo eliam si qua forte occurrerint, quaefidei non mine, sed desursum est; ab ejus humilitate inci:
repugnent, et ratione roborentur. Paraclelus ergo piamus, qui ait: Discite a me quia mitis sum et hu*
qui aspirando prcevenit, per omnia subsequa- milh corde (Malth. xi, 29),
793 TRACTATUSDE STATU VIRTUTUM. 794
PARS PRIMA. A cidit ad suam et suorum perniciem, Chrislus de-
DEHUMILITATE. scendit ad electorum suorum exaltationem. Super-
1. Christus igitur cum in forraa Dei esset, non bia de angelo fecit diabolum, humilitas Christi de
rapinam arbitratus est esse se aequalera Deo, sed filiis diaboli fecit filiosDei. Superbus diabolus cum
semelipsum exinanivit, formam servi accipiens suis de ccelocecidit in infernum; Christus humilis
(Philipp. n, 6, 7). Exinanivit, dico, ut fieret minor cum suis regressus ab inferis ctxlum ascendit. Vi-
Patre, minor se ipso, minor Angelo; subderetur des ergo quauta sit iii una Christi persona hominis
liominibus, quin et ipsi Joseph ut nutritio, et sanctae sublimitas sine hominis merito, et Dei humilitas
Mariaeut matri, juxta id quod scriptum esl : Eterat sine Dei debito, charitas sine modo, exeraplum sine
subditus illis (Luc. n, 51). Exinanivit etiam se ut exemplo. Si ergo Deus humilialur in terra, cur ad-
non solum homo fieret, sed et pauper. Esurivit qui- huc homo superbit, pulvis et cinis, vermis, putredo,
dem, sitivit, lassatus est, sed quia voluit. Tandem qui hodie extollitur, et cras non invenitur ? Praepo-
exinanivit se usque ad derisiones, opprobria, fla- nit autem se Christo, qui in hac terra est superbus,
gella ; sicut ovis ad occisionera ductus est, et sicut ubi Christus inventus est humilis. Verumtamen si
agnus coram tondenle se non aperuitos suum. Ecce ascenderit usque in ccelum superbia, et nubes ca-
speciosus forma prae filiis hominum sine specie et B I put ejus tetigerit, ut sterquilinium in fine perdetur ;
decore, et quasi absconditus vultus ejus ab eo et ct quo altius ascenderit ante horaines, eo deterius
despectus, unde nec reputatus est ab hominibus, sed ruit ante Deum ; humilitas vero quo humiliusde-
cum iniquis deputatus cst, tauquam leprosus et per- scendit ante homines, eo allius ascendil ante Deum.
cussus et humiliatus a Dec. Ipse autem vulneratus Humililas liurailis Dei est amict>s,amicus vero Dei
est propter peccata nostra, attrilus est propter sce- omnis ascendit, juxta id quod scriptum cst: Amice,
lera nostra; disciplina pacis nostras super eum, cu- useende superius (Luc. xiv, 10). Unde et omnis hu-
juslivore sanati sumus (Isa. LHI,2-7). 0 ineffabilis milis procul dubio ascendit, nec aliquo modo vera
Dei clementia, qui proprio Filio suo non pepercit, humilitas novit casum ; semper enim in imo est, et
sed pro nobis omnibus tradidit illum, qui et nobis propriam contemnit excellentiam. Si enim buniilitas
natus est, et nobis in mundo conversatus est, et et superbia contrariac sunt; superbia aulem est
nobis raortuus est, pauper el humilis in conversa- amor propriae cxcellentiae: lecte humilitas est con-
tione, pauper et humilis in cruce, nostra partici- templus propriae excellcntiae. Sicul enim superbia
pans, sua tam benigne dispensans, ul secundum est vitium, quo horao excaecatus sibi ipsi placet,
vitam ejus esset nostra conversatio, et in mortc cum ct in hoc displiceat Dco et hominibus ; sic et
* humililas est virtus, qua horao illurainatus sibi ipsi
C
ejus nostra redemptio !
2. Ecce Dei humilitas incomparabilis, quia com- displicct, in quo profecto et Deo et bominibus pla-
paralionem dignam non recipil; inaestimabilis.quiai cet.
aestimarinon potest; ineffabilis, quia verbis expli- i. Est autem humilitas alia incipiens, alia profi-
cari non potest, ut Deuset Doroinus omnium fieret; ciens, alia perfecta. Incipiens in noviliis, proficiens
iiomo et servus oninium, invisibilis viderctur, panis•> in bene pugnantibus, perfccta in emeritis. Est alia
Angelorum alerelur, virlus ccelorum inlirmaretur,, sufficiens, alia abundans, alia superabundans. Illa
vita morerelur ; sed hujus mysterii causa est, Deii humilitas est sufliciens, qua homo subdit se majori
justilia et misericordia. Superbia quippe bominerai et non praefert se aequali. Illa est abundaus, qua
prostraverat, sed Deo digne satisfacere non poteratt homo subdit se aequali, et non praefertse eliam mi-
nec homo qui debuit, nec angelus qui non debuit, nori [suppl. lertia definitioj. Sed illa quae sulliciens
sed nec alia crcatura ad hoc fuit idonea. Juste igi- cst, recte genitrix virtutura dicitur, qua homo inci-
lur ac misericorditer Deus homo factus est: miseri- pit posnilendo peccata sua confiteri, et subdere se
corditer quidem quantura ad Deum, qui nihil ho- majori. Humilitas vero abundans et superabundans,
mini nisi pcenam debuit; juste vero quantum adI el nutriunt virtules, et custodiunt ct ampliant. Se-
horainera, quia homo Deo peccaverat, ul cjus hu-. D ptem modis diversificatur humilitas. Est enim hu-
militas superbos humiliaret, et ejus sapienlia excae- mililas in deposilione temporalium possessionum,
catos illuminaret, frigidos igniret. Ipse esl eniravia,, Sequuntur aliae sex, duae iu voce, duse iu corpore,
veritas et vila (Joan. xiv, 6). Via utique con.versa- duaeiu corde. Duaein voce, quia et humilis contra
tionis, veritas doctrinae, vita 538 beatitudinis. Viai verbum impatieutiae pacifice, et contra verburo ia-
siue qua vel non, vel male itur ; veritas, sine qua* ctanliaeloquitur humiliter. Duae in corpore, quia et
vef non, vel male discitur ; vita, in qua bene vivi-- vilitas est in habitu, et mortificatio in carne. Duae
tur, sine qua omnino male vivitur. Ipse est enimI in corde, quia et commune consilium praeponitpro-
Dei virtus, et Dei sapientia : et quia Dei virtus est,, prio; ct propria voluntate postposita, alterius se
praestat suis ellicaciam per quaelibct adversa trans- subjicit imperio.
eundi; et quia Dei sapienlia est, praestat intelligen- 5. Hurailitas quasi quaedam fovea est subterra-
tiam. nea in qua thesaurus virtutum tutissime recondi-
3. Sed ecce raemoriae occurrit quod anbelus perr lur, ubi nec praedonum violentia irruit, nec fures
superbiam de ccelo cecidit, non descendit, llle cc- effodiunt et furantur. Est etiara humilitas clypeus
795 TRACTATUS DE STATU VIRTUTUM. 796
impenetrabilis, quo protegimur spirilualiler; gla- A laudandum te esse dixeris, culpabilis effectus es,
dius indeficiens ex utraque parte feriens : quia et etiamsi fueras ante laudabilis ; si vero inutilem
exterior humilitas exteiiores inimicos salubriter esse te fatearis, factus es utilis, si fueras etiam
percutit ut pceniteant, et interior humilitas 539 ante culpabilis.
invisibiles inimicos forliter percutit, ut nihil profi- 9. Propter quod necessarium est ad humilitatem
ciant, irao ut deficiant. Unde et recte humilitas cor- conservandani, si adest, vel ad eam adipiscendam,
dis murus dicitur contra invisibilia lentamenta ; et si deest, ut diligenter consideres non bona tua, sed
humililas corporis, antemurale contra exteriora mala tam occulta quam publica; attendas etiam
impedimenta. Dicitur etiam humilitas lurris for- aliorura non mala sed bona : et si quandoque non
titudinis a facie inimici; quia quemadmodum tur- apparent in publico, fortasse latent in occulto, quod
ris iu aliqua civitate est pulchritudo et muuimen - pium est suspicari. Sic fit utiliter, ut temetipsum
tum civitatis , sic humilitas est pulchritudo et mu- deprimendo, alium exaltes sicut econtrario su-
nimentum cordis. perbus bona sua attendendo, si qua sunt, et non
6. Est etiam inutilis hurailitas, qua horao et ab mala quaemulta sunt, attendendo etiam mala alio-
opere se retrahit, et sub silentio abscondit, quia rum et non bona, el alios deprimit, et se ipsum
timet vilescere, si forte sibi objiciatur id unde con- B exaltat. Unde necessaria nobis est quaedam praeter-
6cientia metuit. Estet alia humilitas non aedificans, itarum oblivio virtutum, quod sic intelligo, ut nun-
sed destruens, cum aliquis loco vel tempore non quam alicujus virtutis meminerinius. Virtutum
congruo dictis vel factis immoderate se dejicit, illis namque memoria ad simplicem laudcm Dei relata,
etiam quandoque intuentibus qui leviter scandali- non solum reprehensibilis non est, sed laudabilis
zanlur. Est et humilitas simulata hypocritarum, est. Verumtamen bona tua dum in hominum noti-
qui speciem humilitatis praetendunt in habitu, de tiam frequenter prodeunt, cave ne quis forle ea
eadem specie ostensa superbientes; ct cum in oc- diripiat: quod Pharisaeus passus est inlingua, bona
culto cordis superbiant, ante oculos horainum vo- sua circumferens, unde ea et diabolusrapuit. Aliis
lunt videri humiles, dolose agentes, quemadmodura enim exprobrando Deum laudare, non est gratiarum
aurifex dolosus, si annulum argenteum deauratum actio, sed sola virtutum evacuatio.
vendat pro annulo aureo. 10. Caveamus igitur de nobismetipsis dicere ali-
7. Notandum autem est quia humilitas alia est qttid gloriose; hoc enim nos, et Deo et hominibus
simplex, nec laudibus hominum effertur ; alia cst odibiles facit : idcirco quanto magis fecerimus
virtutibus ditata, nec tamen ab hominibus hono- _ bona, tanto dc nobis minora dicamus. Quando
rata est; alia ab hominibus honorata, nec taracn enim sancta aliqua fecerimus, 540 habemus pro-
virtutibus ditata. Ille siniplicem dicitur habere hu • cul dubio Deum debitorem : quando vero nihil nos
militatem, qui nec vitiis subjacet, nec virtulum arbitramur operatos amplius etiara meremur de tali
copia fulcitur unde superbiat nec in his quae affectu, quam propter opera sua quae fecimus. Ita
praevalet, alicui se praefert. Cum vero humilitas ab virtutum omnium merita bonum humilitatis exsu-
hominibus vel honoratur, vel despicitur, graviter perat. Quaesi non adsit, nec illaepotcrunt esse *au-
impugnatur ; quia et laus humana, quaravis non dabiles : quod si adsit humilitas, etiam viriu-
quaeratur, tamen oblata delectat; et vituperium, tes aliaecura ipsa humilitate profieiunt. Quod me-
quamvis cum deest quandoque non timeatur, tameni lius ostendimus, si Patrum exempla subjungimtis.
cum adest vulnerat improvidum. 11. Centttrio Domino cor suum humilians dixit :
8. Praetereundum autem non aestimo, quod humi- Non sutn dignus ul inlres sub teclum mcnm (Matth.
litatis virtus ideo inter alias virtutes eximia dicitur,i vm, 8); ct propterca dignus effectus est. Sic ct
quia hanc in se unicus Dei Filius ad exemplum no- Patilus ait: Ego sum minimus apostolorum, qui non
bis maxime exhibuit, et per hanc virtutem omnesi SMtndignus vocari Apostolus (I Cor. xv, 9); et ideo
laquei multiformis proditoris declinantur. Cum eniml D I ante Deum et homines magnus inventus est. Ita
Antonius oranes inimici Iaqueos contra se viderett etiam mulier quae se ad pedes Domini humilitcr
extensos, et admirando quaereret quis eos evaderei inclinavit, postmodum a Dco sublimata est, ut et
posset, divina voce responsum est ei sic : « Solai ad caput Domini ungendum admitteretur, et sicut
humilitas. > (44) Quisquis autem es, qui sine vir- resuryectionis Domini Apostolis praenunlta, ac per
tute humilitatis virtutes congregas, sic es ut ille quii hoc Apostolorum apostola. Sic etDaviddum salta-
pulverem in vento portat. Si autem vis sublime vir- rct nudus coram Domini arca, et contemneretur a
tutis ostendere, noli sublime sapere, et tunc illud1 Michol filia Saul, speciem humilitatis pralendens
quod egeris, esse monstrabis excelsius. Noli te pu- in babilu, virtntem humilitatis retinuit in corde,
tare quidquam fecisse cum feceris, et plenissimee quam et verbo humilitatis nobis intimavit dum di-
cuucta fecisti. Noli tuorum corrumpere fructuss ceret : Ludam et vilior fiam plus quam faclus sum,
laborum. Noli cursum in inane dirigere, ne postt ercque humilis in oculis meis (II Reg. vi, 22). Sed in
mille circuitus mercedem laboris amittas. Si cnimn hoc humilitas cjus eximia apparuit, quod cum esset
(M) In Vitis Palrum.

797 TRACTATUS DE STATU VIRTUTUM 798
miles forlissimus, et rex iuturus, non se militi com- A extulil, sed humilitatem quam exhibuerat 541
paravit, sed pulici et caui, non vivo sed morluo, Gabrieli archangelo, etiam hominibus exhibere cu-
<lum loqueretur regi Saul sic : Quem sequeris, rex ravit, quando Dominum et bominem gestans in
Israel? quem sequeris? Pulicem unum et canem utero, Elisabeth cognatae suae, tanquam virgo iu-
morluum (I Reg. xxiv, 15). Merito ergo humilitatis vencula, mulieri provectae aetatis, serviiutis ofli-
suae translalusest de servitute ad regnum. Sic et cium humililer impendit: et cum esset humilis et
Publicanus orans in templo, et a Pharisaeo conde- virgo, noii virginitatem, sed humilitatem suam Do-
mnatus, conscientia cor accusante non audebat ocu- minus respexisse dicitur. Exsultavit spiritus meus,
los ad ccelura levare, sed percutiens pectus suum inquit, in Domino Deo salulari tneo, quia respexit
dicebat : Deus, propitius esto mihi peccalori(Luc. humilitalem ancillmsum (Luc. i, 47, 48). 0 humili-
xvin, 15); undeetiam a templo descendit magisju- tas, per quam femina mater Dei cffecta est, per
slificatus quara Pharisaeus. Sic et Petrus cum esset quam Deus de ccelodescendit ad terras, per quam
Apostolorum princeps, erat omnium humillimus. animaede inferno ad ccelum translatae sunt. Haec
Unde et tanti meriti fuit apud Deum, ut umbra cor- est scala proposita vobis a Deo, per quain ascendi-
poris sui obumbrante sanarentur infirmi (Act. tur de terris ad coelum. Per hanc ascenderunt pa-
v, 15). ] hres noslri, per hanc et nos ascendere oportet, alio-
B
12. Sic elJoanne&Baplistacumesset annuntiatus quin non ascendemus.
per angelum, et Spiritu sancto repletus adhuc cx 14. Sed praetereundum non est, qualiter gradus
uteromatris suae, et nondum natus praecursoris of- humilitatis dispositi sunt in Regula heati Benedicti.
ficio Dominicum sentiret adventum, deinde jam ju- Dicit autem quia ad primum huraililatis gradum
venis cum esset mundi contemptor, eremique cul- pertinet timor; ad secundum, non amare propriam
tor, habitu incultus, abstinentia singularis, praedi- volunlatem ; ad terlium, obedienlia ; ad quarlum, in
cator eximius, Baptista Domini, raartyrio rubicun- obedientia palientia ; ad quintum, cogitaliones palri
dus, virginitate candidus; el poslVirginisFilium, et revelare; ad sextum, omni vilitate et cxtrcmitate
Matrem Virginem electus ex raillibus, unde etiam esse contentum, et se ipsum judicare ad omnia in-
ut ipse Christus esset aestimabatur a populo ; cum, juncta operarium indignum ; ad septimum, non so-
iuquam, talis ac tantus essel, ne per inanem glo- lum lingua pronuntiare, sed etiam corde credere se
riam raperetur super se, elegit solide subsistere in omnibus inferiorem et viliorem; ad octavum, mhil
se. Confessusest enim, et non neyavil; confessus ageie nisi per communem regulam mouastcrii et per
esi, Quia non sum ego Christus (Joan. i, 20). Sed majorum exempla; ad nonum, linguam sub tacitur-
quia veritatem humiliter confessus est, adhuc ad C i nitate cohibere usque ad inlerrogationem; ad deci-
perfectioremhumilitatisgradumascendit. Aitenim : mum, non esse promptum in risu; ad undecimum,
Venit post me (ortior me, cujus non sum dignus sol- si, cum quis loquitur, leviter et humilitcr cum gra-
vere corrigiam calceamentorum ejus (Luc. m, 16). vitate, et pauca verba el rationabilia loquatur; ad
Quae si simpliciter ad litteram intelligantur, satis duodecimum, ut quis non solum in corde humilis,
grata apparet humililas. Secundum veio spiritualem sed ipsam humilitatem signis congruis exterius vi-
sensum sic exponitur. Per calceamentum Domini, dentibus ad exemplum demonstret, in vestium vili-
Iiicarnatio Domini intelligitur, sicut per Psalmislam tate et vultus simplicilate (cap. 7).
Dominus ait: /n Idummamextendam calceamentutn 15. Sed cum multis modis diversificetur humili-
meum (Psal. cvn, 10); idest, In mundo incarnatus tas, sicut mihi videtur, una esl humilitas; secun-
apparebo, quod et factum est, ac per hoc sibi*alie- dum effectus interiores et «ffectus exteriores multi-
nigenaesubditi sunt. Joannes autcm se indignum pliciter crescit : quemadmodum unus et idem homo
confessus est ad hoc ut solveret corrigiam calcea- cum transeal de infantia ad pueritiam, de pueritia
mentorum Domini, id est, ut mysteria Incarnatio- ad juventutem, inde ad senium per diversas aetates;
nis ejusaperiret; in quo tanta creditur humilitas unus homo est, non plures homines, sed unus : et
ejus, ut omni sacerdoti se supponeret, quorum of- sicut ex una arboris radice procedit stipes, el ex
ficium est Incarnalionis mysteria aliis aperire. slipite rami, ex ramis flores et folia, et iude fructus;
Quia autem inler natos mulierum non est inventus ita ex una humilitatis radice procedunt bona opera,
Joanue humilior, ideo nec major. Secure ergo Joau- tanquam rarai; paupertatis habitus, et verba reli-
nes multiplicem thesaurum virtutum in foveamhu- giosa, tanquam flores et folia; deinde gaudium in
militatis abscondit. Spiritu sancto, tanquam bonae arboris fructus. Est
13. Sic et Maria, quam stellam marinam appel- ergo, si recte perpendo, virtus humilitalis in corde,
lamus, cum esset ex progenie orta regali, totius specics humilitatis in ore, labor humilitatis in opere,
probitatis forma; hominum etdomina et mater, fructus humilitatis hic et in perventioue. Dat enim
Angelorum regina, virginum virgo fecunda, deifica, Deus gratiam pro gratia, quia et in praesentisuper
nec similem habens primam, vel subsequentem, humilem et quietum requiescit Dominus, et quanto
quippe templum Domini, sacrarium Spiritus sancti, quisque in hac terra fuerit humilior, tanto in regno
quam splendor elegit paternae gloriae; cum esset, constituetur gloriosior. Haecde humililate diximus
inquam, tajis ac lanta, non sc de donis ccelestibus proptcr Novitios, ut sciant humilitalem esse fund»-
7ao TRACTATUS DE STATU VIRTUTUM. 800
mentum iu quo oportet reliquas virtutes fundari. A qui etiam despoliaverunt eum, et plagis impdsiti*
abierunt semivivo relicto. Qui enim visionem pacis
PARS SECUNDA.
deseruit, bujus raundi defectus per experimentum
DE OBEDIENTU. didicit. Latrones autem, id est spiritus maligni, tu-
16. Quia ergo humilitatem soror obedientia inse- nica immortalitatis spoliaverunt eum. Graviter et-
parabilitcr comitatur, aliquid de obedientia dicamus. enim vulneratus est, quia graviler peccavit; sed se-
Sed obedientiaebonum per inobedientiaemalum lu- mivivus relictus est; quia enim peccavit, quasi mor-
ciditis declaratur : quantum enim Inobedieutia cre- tuus est, et quia ralionem non perdidit, quasi vita
scil in malo, lantum obedientia crescit in bono. In- remansit. Ideo autem peccatum suum gravissimum
obedienlia cnini amplcctitur omne malum. Inobe- fuit, quia non coegit eum peccare vel necessitas, vel
dicntia de angelo fecit diabolum, primos parentes fragilitas ipsius, vel ignorantia boni. Ignorantia non
t'e paradiso expulit, innumeros postea tradidit in coegit eum, cum nec multa fuissent ei injuncta, sed
inferno; bona evacuat, mala multiplicat, idolum in unum : et iterum videns Deum facie ad faciem, iu
corde fabricat. Nolle acquiescere, scelus est idolola- memoria labi non potuit. Item fragilitas uon coegit
triae. Sed pcccatum quale sit et quantum, in primo eum, quoniam ipse babuit liberum arbitrium, non
parenle evidenter perpenditur. Deus ergo homini B " depressum, sicut postea, sed sancti Spiritus illumi-
quem posuit in paradiso voluptatis, diversi generis natione corroboratura, et ita per gratiam Dei con-
fruclus plures et optimos ad esum concedens, so- finnatuni, ut non peccaret si peccare nonet. Iterum
luramodo lignuni scientiae boni et mali interdicit. egestas non coegit eum, quoniara neque fame, ne-
Certum est autem arborem illam non fuisse cibo que siti, neque alia miseria vexabatur ; et si vellet
noxiani : ncque enim qtti feccral omnia bona valde, aliquo fructu vesci molestias passionum praevenien-
in paradiso instituerat aliquid mali; sed ut p r mcdo, erant in paradiso diversi fructus, quibus licenter
lius obedientise meritum homo bene conditus cresce- vesci poterat. Quorum fructus alius obviavit fami,
ret, diguum 542 fuerat, ut etiam a bono prohibe- alius siti, alius aliis passionibus : quibus omnibus
rctur, qualcnus hoc quod ageret, verius virtus esset, propositis,tanquam essent prohibitu, illum fructum,
quaato et a bono cessans Auctori suo se subderet, quo voce Domini fuerat interdictus, appetiit tan-
bumilius exliiberet, et ei promerendi Dominum quam esset ei injunctum, ut illo fmctui vescerelur;
suum virtus esset obedientia ipsa : quam possum et idao quia voluntate sola a Creatore recessit, et
vcrissimc dicere solam esse virlutem omni crealurae omnes posteri sui hac pesle interfecti sunt: gravis-
rationabili clegenti sub Dei poteslale; priraumque sinie enim deliquit.
csse ct maximum vitium ad ruinam, hominem sua C ^ 18. Sed et hoc notandum, quia sicut beatus Au-
potestate velle uti, cujus vitii nomen est inobedien- gustinus teslatur in Enchiridion , in hoc peccato
lia. Nim esset ergo unde se Dominum babere cogi- multa criminalia comprehenduntur peccata. Quod
laret atque sentiret, nisi ei aliquid juberetur. Lignum cnim Adam scientcr se contra Deum erexit, superbia
autem scientiae boni et mali, a quo prohibilus fuit wagna fuit; quod autem plus quam sibi suffecit
Adam ne comederet, animae medietatcm, id est or- appetiit, avaritia fuit. Non esl enim avarilia tantura
dinatam integrilatem, designat in nobis; quae tan- pecunise, sed et altitudinis. Quia se ipsum in mor-
quam arbor in mcdio paradisi plantata dicilur, ctt tem praecipitavil, homicidium fuit; quia vero semet-
lignum scicnli;» boni et mali vocatur; qtiia si animat ipsum amando, ab amore sponsi coelcstis alienavit,
quae se debet in anleriora extenderc, id est in Deum, adullerii crimen incurrit ; et quia cibum velitum
ci posteriora oblivisci, ad se ipsam, descrto Deo,( usurpavit, ftirtum fecit : et quia Deo non credidit,
conversa fuerit, et sua potentia sine Deo frui volue- sacrilegium fecit (cap. 45, n. 15). Haecet alia con-
rit, et hoc peccatum ejus pcena fuerit consecuta;; similia etiam in nobis inveniuntur, cum scienter
mox expericndo discet quid intcrest inter bonurai contra obedientiam agimus.
quod deseruit, et malum quo cecidit; et hoc erit eii _. 19. 0 inobedienliae horrendum malum! Omnis
gustasse de ligno scientiae boni et mali. cnim qui propria conscientia accusante contra obe-
17. Peccatum autem Adae gravissimum fuit, quiai dientiam 543 ag'l> quanlum ad se pertinet, nec
cum in honore esset, non intellexit (Psat. XLVIII, , Deo, nec bomini subditus esse vult, sed similitudi-
13, 21); id est, cum esset ad imaginem et similitu- nem Dei appelens rapinam facit; cui sicut volunlas
dinem Dci creatus, noluit obediens permanere, sed1 Dei invicja est ct nulli subjecta. ila a nullo vult
magis audivit vocem uxoris suae, quam Dei, et viso9 vinci, nulli sponte subjici, quia nec Deo. Cum ergo
peccato apostatae angeli et ejusdem peccati pcana a nolit Deo subjici, et constans sit quia Deus csse non
(scilicet quod de angelo factus esset diabolus), su- possit, se vult parifacere Deo, vcl praeesse : et hoc
perbia obcatcante cor suum, posuit et ipse scdcm n quidem malum est, illud pejus, utrumque stultissi-
suam ad aquilonem, ut esset similis Altissimo. Inn mum. Non solum autem in majoribus, scd ctiam in
pace quidem faclus fuerat loc.us ejus, et habitatloo minoribus culpis quam gravis sit inobedientiaecul-
ejus in Sion; sed quia pacem perdidit volens, dolo- i- pa, facile perpendere est. Quia enim Jonalbas, etiam
rcs multiplices coaclus esl sentire nolens. Descenditit nesciens patris imperium, parttm mellis gustavit illa
enim ab Jerusalem in Jeiicho, ct incidil in latrones,;, ciie, quo omnibus interdicttim fuit a Sau.le nc come-
SOI TRACTATUSDE STATU VIRTUTUM. 8C2
derent, divina gratia a Deo subtracla est, ul victo-- A ad sapientiam, dux ad martyrium, dux ad patriam
ria tunc penitus intermittcretur; quoniam culpami nostram. Dux dico est ad virtutes, secundum illud
lam gravis pcena subseeuta est, ut Jonathas absque; Gregorii:« Obedientia sola est quae caeteras virtutes
retractatione moreretur, nisi totius populi precibus5 menti inserit, insertasque custodil (ibid.). > Alibi"
liberaretur (/ Rsg. xiv). Legitur etiam, quod quidami dicit, quia obedientia fidei meritum possidet, sine
Prophelarum mandatum acceperat a Deo ne corae- qua infidelis quisquc convincitur.etiamsi fidelis esse
deret, donec reverleretur inde quo missus fuerat. videatur. Dux est ad sapienliam juxta illud : Concu-
Supervenit autcm quidam alius propheta, dicensi pisti sapientiam? serva mandata (Eccli. i, 35). Dux
sibi Dominum apparuisse, quod et ex dominico prae-• est ad martyrium, quia qui vere et perfecta vult obe-
cepto comedere deberet ostendit. Quo serraone Pro- diens esseoportet eum gravissimascordis et corporis
pheta deceptus, credidit, et comedit; et in quo sei passiones perpeti; sed magna nobis est consolalio,
obedire credidit, inobediens fuit: cujus inobedientiae ! quia si compatimur conregnabimus, et quia secun-
culpam talis subsecula est pcena, ut eum in itinere! dum 544 niultitudinem dolorum nostrorum conso-
leo perimeret. Vcrumtamen in morte peccatum in- lationes Dei laetificabnntaniraas nostras : et quera-
obedientiae solutum est, quod per hoc indicalur, qtiia admodura filii Jonadab propter obedientiam qtiam
leo qui Prophetam exstinxerat, postmodum nec ca-. B ' exhibuerant patri suo, scilicet ne vinum biberent, et
daver, nec asinum suura tangere praesumpsit (/// ut manerent in tabernaculis, benedictionem merue-
Reg. xm). Quod si tam graviter delinquitur, cumi runt a Domino (Jerem. xxxv); ita et quicunque prae-
per ignorantiam inobedientia fit; quam boriibililer latis suis perfectam exhibent obedientiam, benedi-
peccat qui conscienlia accusante obedire contemnit?> ctionem merentur a Domino, utique triplicem; quia
Ergo, ut praedictum est, per inobedientiaemalumi prima est virtutum bencdiclio juxta illud Psalmistae:
quantura sit obedienti* bonum evidentcr perpen- Mulliplicabis in anima mea virtutem (Psal. cxxxvn,
ditur. 5); sccunda est, ut anima exiens a corpore stalim
20. Nunc autcm simpliciter obedicntiam descri- transeat ad requiem ; tertia est, ut in restirrertione
bamus, subjungendo breviter ejus divisiones, et quae: justorum omnis obedienliaefilius slolas binas reci-
sunt quaeobedientiam impediunt, quae juvant, qnae: piat, juxta illud quod scriptum est, scilicet, In terra
sit ejus proprietas, et quaedignitas, quaeperfcctio, sua duplicia possidebunl (Isa. LXI,7). Amplius, ve-
quod merilum. Est ergoobedientiavirlus, qua homo, ram obedientiam comilatur cbaritas, simplicitas,
propria voluntalc poslposita, animo aniplectitur in- concordia, quod per hoc nobis figuraliler innuitur,
juncta opere implenda, nisi obsliterit causa invinci- quod postquam Job de infirmitate convaluit, unus-
bilis, vel praelaliauctoritas idem prohibens quod in- quisque amicorum suorum obtul t ei iitaurem ati-
junxerat. Obedientia alia perfecta, alia imperfecta. ream unam, et ovem unam (Job XLII,II). Sed quid
Impcrfecta esl, qttae usque ad mortis tenninum noni per inaurem, quod instrumentum est auretim, nisi
pertingit. Perfecla est, quae morte non consumitur, obedienlia? quid per ovem, nisi simplieitas, desigr.a-
sed consummatur. Item obedientia alia est magni tur? £t quare inauris aurea, nisi quia aurum cha-
merili, alia parvi meriti, alia nullius merili, cum ta- ritatem significat, sine qua obedientia csse non de-
raen obedientia videatur. Magni meriti est, cum se- bet! et cur inauris una et ovis memoratur una, nisi
cundura quod bealus Gregorius disserit (Moral. lib. quia unitas per concordiaevinculum charilali el sim-
xxxv, cap. 10), obedientia in adversis aliquid habet plicitati conjungitur? Tanta enim concordia omnia
ex suo, id est ex desiderio amplcctitur adversa. noslra dirigi debent, ut nostro vilio scandalum divi-
Parvi meriti est, cum quis in adversis invitus obe- sionis in Ecclesia non fiat.
dierit. Nullius meriti est obedientia in prosperis, 22. Amplius, amor saeculiet amor privatus valde
ciini obedieulis animus ad eadem prospera anhelat. impediunt obedientiam, et valde roboratur obedien-
ltem obedientia alia est venalis, alia servilis, alia lilia, si quis est contemptor saeculi el sui. Sunt au-
lialis. Venalis est, quae ad quodcunque temporale D [ tem hae proprietates obedienliae, ut subjectus obe-
commodum.veladmundigloriamrespicit.Servilisest, diat, iion trepide, non tepide, non cttm sermone no-
quaefit quocunque timore noncasto. Filialis est, quae lenlis, sine mora el usque ad mortem. Et haecest
ad solam charitatem respicit. Obedientia lilialis est perfectio obedientiae, propter qttam perfectionem
valde bona; obedientia servilis nec ad salutera sufli- dictum est, Usque ad mortera. Alius enim permanet
cit, ncc cst valde mala; obedientiavenalis valde inala in obedientia usquc ad verborum contumeliam, alius
est, illa maximequa nititur homo aclpraelationis cul- usque ad damna rerum; alius usque ad corporis
men fraudulenter attingere ; ut qui subjectus humi- passiones, alius usque ad raortem : et hic solus ad
litatis signa praetendit, aliis praelatus cornua super- perfectionem obcdientiae pertingit. Et notandiini
fciaeostentat malitiose. Item debemus subjecti obe- quod obedientia nobis usque ad mortem servanda
dienliam, primum Deo, deinde prselatis, postmodum praecipitur. Ne igitur nobis usque ad praesentis vitae
ad iuviccm. Deo, ex necessitate; praelatis, ex po- terminum obedientia laboriosa appareat, Redemptor
testate, quia eis nosmetipsos sponte subjecimus ; ad noster factus est obediens usque ad mortem. Quid
invicem, ex cbaritate. crgo mirum si homo peccator obedientiae in vitae
21. Iteni obedientia dux esl nobis ad virtulcs, tlux liujus brevitate se subjicit, quando hanc et ille qui
805 TRACTATUS DE STATU VIRTUTUM. *0*
obedienles remunerat, non reliquit? Sed et hoc prae- A secundum humanam ralionem videntnr, si sibl
tereundum non est, quod primis parenlibus dictum a praelato injungantur. Mulli enim sanctorum,
est : Ex omni ligno paradisi edite; de ligno autem humanam rationem lide transcendentes, supra
scienlim boni et mali ne tetigeritis (Gen. n, 16, 17). aquam ambulaverunt, et moules de locis suis rerao-
Qui enim ab uno quolibet bono subjeclos vetat, ne- verunt.
cesse est ut multa concedat, ne obedientis mens 25. Nunc quaesit obedientiaedignitas restat osten-
funditus intereat, si ab omnibus bonis repulsa jeju- dere. Dignitas vero obedientiae simillima Deo est.
nat. Omnes enim paradisi arbores ad esum conces- Qui enim simpliciter charitatem servat in moribus,
sit, cum ab una prohibuit, ut creaturam suara quam sirailitudinem Dei tenet. Qui autem cum charitale
nolebat exslingui, tanto facilius ab una restringeret, eliam jejuniis, vigiliis, et aliis virtutum laboribus
quanto ad cunctas lalius relaxaret. vigilanler insistit, Deo similior est. Qui vero cum
23. Quod autem superius dictuin est (Supra, his omnibus sub alterius potestate, obedientiaevin-
nura. 20), obedientem non solum ex praecepto,jverum culo semetipsum ligat, et ad voluntatem et imperium
etiara ex proprio desiderio adversa tolerare; in pro- magistri per orania pendet, obedientiam servans
speris autera de suo omnino nil habere debere; ve- usque ad mortem, Deo simillimus est. Meritum au-
raciter affirmare possumus, si Moysen et Paulum ad B I tem obedientiae in regno erit vitae, tanloque illic
medium deducamus. Moyses namque cum in deserto quisque constituetur sublimior, quanlo hie in ipsa
oves pasceret, a Domino per angelum in igne lo- obedientia manet perfectior; et illi maxime meren-
quentem vocatus est, jussusque est ut omnium Isra- tur sublimari a Deo, qui virginitatem obedientiae
elitarum multitudini praeesset; sed quia apud se usque ad mortem servant. Virginitatem obedientiae
mente humilis exstitit, oblatain protinus tanti regi- vocamus obedientiae incorruptionem, scilicet cum
minis gloriam expavit, moxque ad infirmitatis patro- quis ex quo magistro se subdidit, nulla hora vel
cinium recurril, dicens: Obsecro, Domine, non sum actu, vel voluntate fuit inobediens : et sicut iu regno
e.oquens ub heri et nudiustertius, ex quo cmpistiloqui vitae omnes qui carne et spiritu virgines permansc-
ud servum tuum, tardioris et impeditioris lingum runt,virginitatem tamen obedientiaenonservaverunt,
faclus; et se postposito alium deposcit, dicens: canticum novura cantabunt Agno, non tamen canti-
Mille quem missurus es (Exod. iv, 10,15). Ecc.ecum cum virginilatis obedienliae; sic e converso omnes
auctore linguae loquitur, et ne tanti regiminis po- qbi in virginitate obedientiae permanserunt, et
testatem suscipiat, elinguem se esse causatur. Pau- virginitatem carnis et spiritus non «rvaverunt,
lus autem sic ait : Ego non solum alligari, sed et in etsi non canticum virginum, cantictim taraen vir-
Jerusalem mori paratus sum pro nomine Jesu (Act. ' ginitatis obedientise cantabunt coram Doraino et
xxi, 15); neque enim facio pretiosiorem animam Agno.
meamquam me (Act. xx, 24). Jerosolymamergo per- 26. Magna est ergo virtus obedientiae, quae de
gens adversa cognoscit, et tamen hoc libenler appe- corruptis quodamraodo virgines facit. Haec virtus
tit: audit quod timeat, sed ad hoc ardentius anhelat. milites Christi ducit per ignem et aquam, ut trans-
Moyses itaque ad prospera de suo nil habet, quia eant in refrigerium probat eos, probatosque reddit
precibus renititur, ne Israeliticae plebi praeferatur ; perfectos, et quia perfectos, ideo victores : vir enira
Paulus ad adversa 545 eliam ex suo voto deduci- obediens loquitur victorias (Prov. xxi, 28). Obediens
tur, quia malorum immineniium cognitionem per- eniin quotiescunque aliquid asperum et difficile ei
cipit, sed devotione spiritus etiam ad acriora ferve- injungitur, si gladiopraecepti se ipsum mactat ctDo-
scit. Ille praesentis potestatis gloriara Doraino voluit mino sacrilicat, magnam loquitur victoriam,quia sc
jubente declinare; iste Doraino disponente per dura ipsum vincit. Multo enim melior est obedienlia quam
et aspera sluduit ad graviora properare. Praeeuntium victimae(Eccle. IV, 17); quia per victimam mactatur
ergo virorum exemplo instruimur utiliter, ut si obe- aliena caro, per obedientiam vero mactatur propria
dieutiae palmam apprehendere veraciter niliinur, D 1 voluntas. Vir obediens hilariter et fiducialiter orat;
prosperis huius saeculiex sola jussione, adversis au- quia, sicut per beatum Augustinum dicitur: <Melior
tem ex devotione militemus. est oratio una obedientis, quam decem millia con-
24. Et notandum quod quantum ex humana ra- temptoris. > (De OpereMonacltorum,cap. 17, n. 25.)
tidne colligi potest, sicut nulla mala a praelatis ex Obedientia quidem orationem dirigit ad ccelum, quae
pnecepto injungi debent, sic nec omnia bona, sedi sine obedientia non ascendit ad Dominum, sicul et
media bona, (quaequasi ex nostra potestate nobis ai lapis projectus ad ccelum non attingit. Vir obcdiens
DominOdata sunt, verbi gratia ut legere, scribere,, confidit ut leo : et quemadmodum leo non viribus
loqui, silere, laborare, cessare, et consimilia. Sed,, aliis, sed in viribus proprii pectoris conlidit, nec ad
sicut praedictum est, non omnia bona praecipiendai alicujus besliaepavet occursum; ita et vir obediens
sunt. Quis enim audeat per obedienliam injungere! non in aliorum oratione et vita, sed in propria con-
omnia relinquere, virginitatis votum, in virginitate; scicntia gloriatur, juxta illud Apostoli: Gloria nostra
manere, inimicum diligere, mori proproximo?quan- hmc est, leslimonium conscientim noslrm (II Cor. i,
quam si quis habeat fidem sicut granum sihapis,, 12), nec ad malarum bestiarum pavel occursum. Si
possit ac debeat etiam amplecti ea quae impossibiliai enim occurrit ei spiritus avaritix vel snperbiae, vcl
805 TRACTATUSDE STATU VIRTUTUM. 806
fornicationis, vel quilibet alius malignus spiritusqui A . dere vult, sed bona, si qua sunt; nec de occultis
dicat: Incurvare ut transeamus (Isa. u, 25); ipsa magistri bene senlit, nec ejus manifesta bona ap-
obedientiae virlus sic ipsum roborat, ut non incur- probat, sed mala, si qua sunt, manifesta libenter at-
vetur, sed victor transeat. Necmirum.Est enim virtusi tendit; dum, inquam, hoc facit, et se ipsum inaniter
obedientiaesalus omnium fidelium ; obedientia 546 ; extollit, et magistrum raalilia agitatus depriinit. Ve-
est genitrix omnium virtutum; obedientia est inven- rumtamen coramissa sua attendens, se peccatorem
trix regni ccelorum; obedientia est coelum aperiens, confitetur, nec tamen tantum se peccasse aestimat,
et hominem de terra elevans; obedientia est cohabi- ut tali magistro subditus esse deberet, et crescente
tatrix Angelorum; obedientiaest sanctorum omnium malitia verbum responsionis subtrahit, et pejus silet
cibus: ex hac enim sancti ablactati sunt, et per quam pejus loqueretur. Sed in hoc inobcdientiaevi •
hanc ad perfeclionem venerunt. tium a filiis obedientiaelonge est, quorum studium
27. Item sunt alii modi qui ad obedientiam per- esl ut semper humiliter cogitent, humiliter loquan-
tinere videutur, cum tamen veritas obedientiaein eis tur, humiliter obediant, humilitatis habitum non
non sit. Sunl enim qui magistrumsibi eligunt idiotam, recusent. Haec de obedientia et ejus proposito pro-
non ut ei obediant, sedut eam secundumsuam carna- pler simplices obedientiaefilios simpliciter descripsi-
lemvoluntatemflecterevaleant;vel eligunt litteratum, B mus; sed quia humilitatis et obedienliaecharitas re-
qui carnaliter vivat, et carnaliter diligat obsequentes. gina est, et ad ejus regimen omnes virtutes dirigi
Hi ergo qui non ut Dominoplaceant, sed pro concu- debent; volo, si possum, de uberrirao charitatis
piscentiis suis nutripndis in exterioribus obedire vi- fonte fratribus novellis propinare. Sed quia timor
dentur, recte Israaelitaedicuntur. Ismaelita liamque: introducit charitatem, sic intrans ut exeat, aliqua de
interpretatur sibi obediens.Estetobedientiaexnimia i timore proponamus.
simplicitate descendens, quam fatuitatem appella-
mus, cura quis tam in malis quam in bonis obedire[ 547 PARS TERTIA.
contendil; cum scriptum sit:Malum per obedientiam! DE TIUORE ET CHAItlTATE.
nunquara fieri debere, sed bonum aliquando inter- 29. Est quidara timor naluralis, nobis cum ani-
mitti. Et cst obedicntia seinelipsam indiscrete exce- malibuscommunis, ex natura carnis procedens. Ti-
dens, cum quis niraia subtilitate deceptus decernitt memus enim quaecorporibus sunt noxia, et naturali-
quae sibi praelatusinjungere debeat, et qtiaerainime. ter ea vilamus, et appetimus salutaria; unde scri-
Est et obedientia praecisa, cum quis sibi bonumi tum est'. Nemo unquam carnem suam odio habuit,
praeeligit,ut a praelato sibi injungi postulet (quod1 sed nutnt et foveteam (Ephes. v, 29). Iste tiraoi non
aperte malum est), sed per impatientiam frangitur est peccatuin, sed poenapeccati, nec introducit cha-
cum a praelatodenegatum fuerit. Quod si humiliter ritalem, nec introductam expellit, sed naluraliter
bonum quod dcsiderat, praelatosuggerat, et cum deest in nobis, sive habeamus charitatem sive non. Et
negatum fuerit immolus permaneat, bonum est. hunc timorem habebat Christus cum diceret: Tristis
ltem est obedientia superbiaesimul et stultiliaepeste> est animameausque ad mortem (Matth. xxvi, 58); ut
depravata, ex propria voluntate descendens, cumi per hoc veritatem assumpti hominis ostenderet, et
quis in bonis apud semetipsu.mqusefacturus esset,, electos suos adversa mundi mortemquepassuros cor-
si injungerenlur ei,etquac minime... Et quandoque5 roboraret suo exemplo. Et nullus niiretur electo ti-
contigit, ut illa bona quae facere non vult, ei praela- more conculi, cum Christus esset tristis usque ad
tus nunquam injungal, el lamen propter stultami mortem.
cordis dclibcralionem et inobedientiam apud Deumi 50. Sed et limor, qui est inilium sapientiae,et ser-
reus mortis tenetur. Sed et hoc notandum, quodl vilis dicilur, in Christo fuisse creditur, de quo Isaias
quandoque magister aliquid discrete injungit, ett dicit: Et replevit eum spirilu timoris Domini (Isa.
discipulus nullo modo acquicscit; sed quasi consi- xi). Unde merito quaeritur, cum perfectam chari-
lium melius dalurus, volunlatem magistri volun- r. ritatem, quae foras mittil timorem in Christo fuisse
tati suae subjicit, cum propriam voluntatera etl nefas sit negare, quomodo perfecta charitas et timor
proprium consilium sub voluntate et imperio ma- servilis in eo esse simul potuerint. Ad quod diversa,
gistri flectere debeat. Longe ergo ab itinere obe- nesciosi suflicienlia, respondentur. Dicitur quod ille
dientiae errore ducitur devio, cum scmctipsumi qui nulla causa cogente, sed voluntarie caeteros no-
magistrum, et magistrum suum constitual disci- strsemortalitatis suscepit defectus, hunc quoque, cum
pulum. sit donum Spiritus sancti, habuit. In eo tamcn per-
28. Praeterea attendendum est, quod subjectusi fecta charitas fuit; alterum habuit ex sua perfectio-
errores magistri sic cavere debeat, ut semper roagi- ne, alterum habuit ex nostra infirmitate. Alitcr :
strum veneretur: quodque adeo seducitur, magi- Cum dicitur, Timuit, sic intelligitur, Nihil neglexit;
strum venerando imitettir errores, vel errores ca- etponitur causa pro effectu. Timor enim causa est
vendo magistro subdi dedignetur. Quippe dum ma- hujus effectus, ut nihil negligatur. Haec expositio
gistri actus vel verba curiosa subtilitate attendit, ett verbis beati Gregorii congruere videtur : dicit enim
semetipsum qualis apud se lateat, seductus ignorat;; s'c : « Timere Deum est, nulla quae facienda sunt
et dum mala sua ncc magna, ncc ininima atte;;- protterirc. >(Lib. Moral.)Aliler vere Christus limuil,
sed sicut in se incomprehensibilis est, ila timorem A ipsum propter se ipsum, non respicientes ad poenas,
babuit incomprchensibilem. Aliter : Christus qui per sed ipsum intuentes, ipsum prae omnibus deside-
divinitatem omnia scivit tormenta gehennalia, et illos rantes, caste inhaercmus ei: ct iste castus affeclus
qui in illis cruciabantur et cruciandi erunt intuens, foras mittit timorera. Non de charitate quae in prae-
exhumanitale timuit, borrorem in sesensit: quem- scnti habetur, scd de perfecta quae in futuro habe-
admodum si aliquis nostrum aliquem damnatum bitur, solet intelligi; et tunc revera timor foras mit-
gravissima piena lorqueri videret, protinus in fre- titur, vel in praesenti per charitatem expellitur.
mitu carnis exhorresceret. Aliter secundum Hiero- Quamvis enim timor naturalis sit in homine, taraen
uynium, timorem Christus habuit non ad timendum, veniente charitate, jam non pro timore servitur,
sed ad dandum : sicut medicus sanus qui raedica- sicut prius, sed propter ipsum Deum.
mentum habct, non ad sanandum se, cum sit sa- 55. Timorem aulem Domini Scriptura multipli-
nus, sed ad sanandum aegrotos. citer commendat. Verbi gratia scriptum est: Et ti-
51. llera nascuntur divcrsi timores in hominibus. menti Deum beneeril in extremis, et in die defun-
Est tiraor ex vitio animi venicns, quando aliquis ne ctionis sum benedicelur; el: Corona sapientim timor
non adipiscatur temporalia, vel adepta amittat, ho- Domini, replens pacem et salutis fruclum; ei:Radix
mines magis quam Deum timet. Et iste timor non B sapienlim titnor Domini; et: Timor Domini et gloria-
introducit charitatem, sed introductam impugnat. tio, et corona exsullationis ; et : Timor Domini dabit
Est et timor vitupcrabilis, cum timet homo vile- gaudium in longiludinemdierum; et: Timor Domini
scere, non oculis Dci, quodtimendum est, sed oculis expellit et reprimit vitium, cautum (acit hominem
hominum, quod timendum non est. Est et limor re- atque sollicitum; namqui sine timore esl, non poterit
prehensibilis, cum ipsa mors el corporis passiones justificari, quia ubi limor non esl, dissolutio vitm
ultra modum timentur ; ct ideo tertio oravit Domi- est (Eccli. i, 11-29). Et alibi scriptum est: Qui ti-
nus, ne nos per trinam tcntationem timoris succum- ment Dominum,prmparabunt corda sua (Eccli. n, 20);
bamus. ltem est timor malus respectu solius gehen- et: Timete Dominum [fort. servite Domino] cum ti -
nae, cum homo nec Deum timet, nec peccare timet, more, et exsultate ei cum tremore (Psal. li, 11); et:
. sed ardere; ct retrahit se ad tempus ab actu pec- Beatus homo qui semper est pavidus; qui autem durm
candi, non a volunlate mala quia vellet peccare, si mentis est, corruel in malum (Prov. xxvm, 14); ct:
iiceret impune; nec amat justitiam, sed odit. Et iste Timete Dominum,omnessancti ejus, quia non est ino-
timor non dicitur limor Domini, nec correptionis, pia limenlibus eum (Psal. xxxm, 10); et : Timenus
nec initium sapientiae. Dominum, suslinele misericordiam ejus, et ne defle-
52. Est et alius timor respeclum habens in Deum, ^ ctatis ab illo, ne cadatis; et : Qui timetis Dominum,
quando videlicet ipsura Dominum timemus propler dtligile eum, et illuminabuntur corda veslra ; et : Qui
polentiam ipsius, quia potest animam ctcorpus mit- limetis Dominum, sperate in illo, et in oblectatione
tere in gehcniiam. Hunc autem Dominus jussit ha- venielvobis misericordia; et: Qui limelis Deum, cre-
bere dicens: Nclite limere illos qui occidunt corpus, dite in illum, et non evacuabilur mercesvestra (Eccli.
animam autem von possunt occidere; sed timele itlum II, 7-10); et: Timenli Dominumnon occurrent mala,
qui potesl animam et corpus perdere in gehennam sed in tentalione conservabit illum u malis (Eccli.
(Matlh. x, 28). In hoc autem limore aliquantttlum xxxm, 1); et: Spiritus limenliumDeum qumritur, tl in
vis charitalis est, in hoc quod ad Dominum respicit respectioneillius benedicelur; et: Qui limet Dominum
«t donum Dci est; sed quia cx ejus potentia habctur, nihil trepidabit et non pavebit, quia ipse est spes
pcenam habet, et servilis dicilur, et quod in initio ejus; et facultas et virlus exaltavil cor ejus (Eccli.
suo bonus est, sed iton perfectus est, nec ad salu- xxxiv, 14-20). Super hoc timore Ambrosius dicil:
tem sufficiens, verumtamen per escrescentes gradus « Qui timet Dominum, declinet errorem, et ad vir-
melioratur, et adeo hominera corrigit, ut nec actu, tutis semitam vias suas dirigat. > Gregorius dicit:
548 nec voluntate peccarc libeat; etiamsi peccatis'<i) ,. « Prava mens si non prius per tiraorem evertitur,
obligetur invincibilibus; ettimor iste dicitur Domini, ab assuetis vitiis non emendatur. > Sed inter liae.c
dicilur correptionis, dicilur sapientiae.Ex hoc autemi notandum est, quod gratia Dei praecedens mitlit nos
timore,medianlibus virtulibus, ad illum lendimus ti- ad triplicem cogitationem, quae habetur ex nostris
morcm, qui dicuur permanere in saeculum sacculii excessibus, de judicio Dei futuro, de gehennaeincen-
(Psal. xviii.10). Et notandum, quemadmodum mttlier dio: quae cogilalio opportuna importunitate sui
castura timorem habet, scilicet ne vir discedat ab ea,, menlem stimulans mittit nos ad timorem, timor
vel in aliqtio virum offendat; sic timor Domini di- aulem ad charitatem. Haecde timore charitalis gra-
citur caslus, cum timct aliquis ne Deum offondat,, tia incidenter dicta sunt. Ipsa autem charitas nos
unde gratiam quam acccpit, araitlat; et iste timor,, doceat, quid de ipsa charitate scntiendum sit, quid
cum laliter castus sit, non permanet in saeculumsae- proferendo, quod sit ejus initium, et quod incrc-
culi, cum in beata vita unusquisque ccrtus sit, neci mentum, qttaeperfectio.
Deuui offendere, nec velle, nec posse. Timor auteral 34. Dicamus ergo quia charitas multiplicitcr di-
caslus qui permanet in saeculumsaeculi, si diligcnlerr citur. Accipitur enim pro opere charitatis, ut cum
perpcnditur , poiest .dici amor. Amamus autemi usualiter dicitur, Eleemosynam tlare charilas est
quod genus cbarilatis, cum ex mentis affectu non A . 36. Dubitari autem solet de dilectione Dei et pro-
descendit, non salvat. Significatcliam charitas ipsum ximi, qusc quam pracedat. Quod ila decernitur.
Dcuin, ut cuin dicitur, Deus churilas esl (I Joan. IV, Dilectio Dei alia incipiens est, alia nutrita. Incipit
16). Siguificat el charilas affectum mentis purga- quidem homo diligere Deum antequam proximum;
tum : unde S. Augustinus talem ponit dcscriptionem, sed, quia dileclio Dei non potest perfici, nisi nutri-
< Charitas est niotus animi atl diligendum se, et atur et crescat per dilectionem proximi, oportel ut
proximum propter Deum. > Et notandum, quod proximus diligalur. Sic ergo dilectio Dei prsecedit
quando dicitur, « Charitas est motus aninii,» motus ut incipicns: procedil a dilectione proximi, ut at
rorporis rcmovetur, qni, quamvis aliquando sit opus illa nutrienda. Ethaecest in dilectione Dei perfectio,
charitatis, tamen non est cliarilas. Et quia movetur ut si arliculus necessitatis evenerit, moriatur homo
aniinus ad judicandum, et ad consimilia, additur, quocunque genere moilis, antequam transgredialur
< ad diligendum; > sed quia movetur animus ad unum de praeceplis Dei minimis. In dilectione vero
549 diligemtum saeculum, additttr, « Deum. > Et proximi h;ec est perfeclio, iithomo diligat inimicum
ne aiiquisexspcclet aliud praeraium a Doraino quam sutim, et ponat animara suara pro fratribus suis. Sic
ipsuni Deura, recte subjungitur, « propter Deum : > cnini scriptum est. Diligite inimicos vestros, bene-
et ilem quia nullus debet se ipsum diligere propter B I facite his qui oderunl vos, orate pro persequentibuset
se ipsum, nec proximum propler proximum, sed calumniantibus vos (Malth.\, 44); et alibi : Majorem
propter Deum; convenienter subditur, « et se et charitulem nemo habel, ul animam suam ponat quis
proximum propter Deum. > Et aitende quam recte pro amicis suis (Joan. xv, 15).
determinatum sit, « propter Deum. > Homo ncc per 37. Jure ergo charitas dicilur signum, quo disccr-
se est, nec per se boniis est; sed a Deo est, a Deo nuntur electi a reprobis. Non enim discerni pnssunt
bonus est: similiter dico de angelo, et de quacun- fide, aut eleemosynaruni largilione, vel scientia, vel
que crcatura. Deus enim per se est, et per se bonus jejuniorum vel vigiliarum affectionibus, vel mariy-
est. In eo autem qui per »e est, el per se bonus rio : haec enim simt conimunia electis et rei-robis.
est, iinis nostrae beatitudinis conslituitur: ergo in Sola ergo charitas filios Dei a filiis gehennaeiiisiin-
solo Deo. Quod si homo diligeret se ipsum propter guit, dicente Domino : In hoc cognoscenlomnes quia
se ipsum, vel proximum propter proximum; jam mei estis disciputi, si dileclionem habuerilis ad invi-
non in Deo, sed in creatura finem suae bealitudinis cem (Joan. xm, 55). Cliarilas congregat lilios Dei, et
conslitueret, quod nefas esset: unde procul tlubio facit habitare in unum. Eece quam bonum et quam.
in miseriam laberelur homo, cum sibi ipsi non jucundum habitare fratres in unum (Psal. cxxxn, 1).
posset esse beatitudo, nec aliquid praeter Deum. C £t alibi scriptum est: « Ubi est charitas el dileclio,
Debet ergo unusquisque se ipsum diligere, nec pro- ibi cst sanctorum congregatio. Ibi ncc ira est, nec
pter se, sed propter Deum. indignatio, sed firma cbaritas in perpctuum. i Nulla
55. Sed quia isla charitas manifesta vel perfecta virtus sine charitate roboralur, imo in peccalum
esse.non potest, nisi ex operibus comprobetur (pro- vertitur. Peritus enim sine charitate slultus est; et
lialio eniin dileclionis est exhibitio operis), necesse idiota quilibet, si charitalem habet, valde doclus est,
est sequi opera qttae propler Deum exhibeantur. tlivina Scriptura testante. Ille tenet etquod patet, ct
Unde dicUur : Diliges proximum sicut te ipsum quod lalet in divinis sermonibus qui charilatera te-
(Matth. XXII,59): scilicet propter Deum ; id est ul net in moribus. 0 quid digne de charitate referam,
serviliurn Dei ab illo impleatur. Et islud sicut simi- quaescientiam non absconditignorantibus, nec 550
litutlinem sisnificat hic, non quantilatem; sed ut fructum indigentibus, necinfirmisnegat nicdicinam,
sicut diligis te ad serviendum Deo, itidem dilige nec sanis tutelara! Charitas interna inspiratione
proximum ut serviat Dcoet regnet cum Deo. Non praedestinatos vocat, vocatos justificat, justos ma-
cnim audeo judicare peccatum, si quis habeat mi- gnificat. Pigrum excitat ul ptignet, pugnantem juvat
norem affeclum circa alium quam circa se ipsum : ut vincat, victorem coronal ut regnet. Scientem in-
qucd si aequalisest, perfectus est. Eisdem eliam pro- flatum laugit ul hurailietur, idiotam humilem docet
ximis temporalia et spiritualia debemus impcndere: ut sapiat et exalletur. Blanditur sine adulatione, sae-
ipiritiialia, ut praedicationeset quaecunque spniiui vit sine crudelitale; cum infirmis iniirmatur, pro
eongruunt; corporalia, quaecunquesunt nobis ullra scandalizatis uritur; agit magna, agil rainima, ut
?.ec<ssitatem. Non debemus proximis dare nostra nunquam sit otiosa. Gautlet in confessoribus, jucun-
tempore necessilatis: ipsa necessaria nostra non datur in virginibus, fervet in martyribus, regnat in
dare, sed partiri debemus. Sic enim bealus Grego- Angelis. In humilibus confessoribus redoletut viola,
rius lestatur: «Minusamare proximum convincilur, in devotis virginibus germinat ut lilium, in sanclis
qui necessitale cogente, necessaria non partitur. > martyribus rubet ut rosae, in beatis Angelis fulget
£t revera charitas magis vult ut duo tolerabili afli- ut aurum obrizum. 0 quam dulce et salubre est
ciantur inopia, quam unus intolerabili torquealur vinculum charitatis, in qua, afiirmante beato Augu-
miseria: nec mirum quia charitas, quae non quaerit stino, pauper dives, sine qua dives pauper est! Haee
quae sua sunt, juxta vires occurrit, et ullra vircs in prosperitatibus temperat, in adversitatibus tole-
vult. rat, in tentatione tutissima, in hospitalitaie latis-
PATROL. CLXXXIV, 26
8H EXPOS. IN ORAT. DOMINIC. 812
sima, interveros fratres ltetissima, inter falsos pa- ,i myslerta el omnem scientiam, et habuero omnem/5-
tientissima : libera in Paulo ad aiguendtim, Immilis dem, ita ul tnonlestransferam, charitatem aulem non
in Petro ad obediendum , huinana in Chrislianis habeam, nihil sum. Et si dislribuero in cibos paupe-
ad confitendum, divina in Christo ad ignoscenJum. rum omnesfacultates tneas, et tradidero corpus meum
38. Charilas ergo mira, pulchra, oplima docet et ila ut ardeam, charitalem autem non habeam, niliil
operalur. Docel enim ut semper diligatur quotl dili- tnilii prodest (I Cor. xm, 1-5). Charitas enim om
gendtim est, ulnuuquani diligatur quod diligendtim niuin virtutum obtinel principatum, unde et vinctt-
non est, nec amplius diligalur aliquid respectu hu- tnm perfectionis dicitur (Coloss. m, 14), co quod
jus rei quod aequalitervel minus diligcndum est, nec universae virtules ejus vinculo religentur. 0 quam
aequalitcr quod minus vel ampiius, nec minus quod beata est virtus charitatis, quae omnes amplcctilttr,
aeqttalitervel amplius. Debct unusquisque homo qua- omnes diligil, omnes fovet; peccata delet, virtutes
tuor tantum diligere : Deum scilicet, Angelos, se- nutril; et, sicut scriptum est, coinprirait irain, ex-
mctipsum, et homines. Alia autem ab his minime clttdit odia, expellit avaritiam, comprimit 551,
diligenda sunt, sed pro loco et tempore utendum rixam, et fugal pariter omnia vitia! lnlcr opprobria
est eis, et pro conditione sua latitlandus atque ad- secura est, ct inter iras placita, inter odia bei.elica,
mirandus est Crealor in illis. Verbi gratia Deus et " in veritate firma : a pravis impugnaloribus i.on , iri-
proximus semper diligendus est, peccatum atitem pitttr, a lalronibus non furatur, ab incemlio i;on
nunquam diligendum est: item Deus non ininus vel cremalur, ab haercsi non dividitur : individtia slai,
sequaliler respectu alicujus, sed magis diligendus inexpugnabilis manct, inconcussa perseverat, incor-
cst; nec proximi minus nec iuagis diligcndi sunt, rupta laetalur. Charitas concordia est, meritum et
sed aequaliter, licet opera cliarilalis non aequaliler societaselectorum. Charilas patiens esl, quia in atl-
exhibenda sint. Item corpora nostra nec magis, versitate non frangitur : benigna est, quia amieis et
nec aequaliter ut aniinae diligenda sunt, sed minus. inimicis opera misericordiae impendit: cliaritas non
59. Ilem docet lioiniucm gaudere cum gaudenti- mmulalur, quia alterius bonum diligit ul snuni : non
bus, flere cum flentibus, abslinere ab illicitis, trans- agit perperam, quia ad opus perversum non ducitur:
cendere licita, dare superflua, partiri necessaria, non inflatur, quia eam nulla prosperitas attollit:
inimicum diligere, pro proximo mori. Charitas pur- non est ambitiosa, quia non vult aliis praeponi: non
gat cor, illuminat, accendit, corroboral: purgat, qumrilqum sua sunt, quia coinmunia propriis, non
dico, a sordibus peccatorum, illurainat ad intelli- propria communibus anteponit: non irrilatur, quia
gendum, accendit ad diligendum, coiroborat ad ope- rj non provocatur ad iram, ct non solum opere non
randtim et porseverandum. Charitas est vita verbo- nocet, scd nec malum cogitat: non gaudet super tni-
rum et cogitationuni, vita virtutum et operum; quia quitale, congaudet aulem veritati: otnnia suffert in
singula haecsi ex radice charilatis non ptillulant, actu pro veritate; omnia credit quae veritas suadet;
ni n vivunt, sed mortua sunt. llera charitas cst vita omnia sperat quae veritas promittit; omnia sustinet,
bcatarum aniraarum, vita quoque Angtlorum; quia in ipso capite, id est Christo. Charilas nunquam ex-
nec animae nec Angeli vivunt nisi per charitalem cidit (I Cor. xm, 4-8), quia etsi opera ejus cessent,
Dei qua pascuntur. Ilem charitas est mors crimi- ipsa tamen charitas nec in hoc saeculo, nec in futuro
num, virtus pugnantium, palma victorum : quam fmitur. Vel charitas in eleclis non excidil, quia, elsi
lides concipit, ad quam spes currit, cui profectus aliquis elcctus criminaliter peccet, charitas tamen
omnium bonorum dcservit. Non est autem charitas in eo non excidit irregressibiliter. Hanc autem vir-
integra, nisi cum dilectione Dei amor fraternus te- tutem qui servat in operibus suis, benedictionem
neatur: qui enim a fraterna societate secernitur, consequitur, Scriptura aflirmante quaeloquitur ad
divinae charitatis pai licipalione privatur. Chrislus populum Israeliticum sic : Si autem audieris ut fa-
Deus et homo est: totuni ergo Christum non diligit cias omnia mandata ejus, faciet te Dominus excel-
qui hominem odit. Quamvis aliqui lide et bonis ope- ^ siorem cunclis gcnlibus qum versantur in lerra : be-
ribus videantur esse pariicipes; tamen quia fraterna tiedictus eris in agro, et benedicluseris in civitate:
dilectione privantur, nullum habent incremenium benedictus fruclus ventris tui, et benedictus fructus
virtutis. Nam, sicut Apostolus ait, Si linguis homi- terrm tum: miltet Dominus super cellam luam et su-
num loquar el Angelorum, charitatem oulem non lit- per omnia opcra munuum tuarutn benedictionem
beam, faetut sum ut ms sonans, aul cymbalum tin- (Deut. xxvm, 1-8).
niens. Et si habuero prophetiam, et noverim omnia
EXPOSITIO Ifl ORATIONEM DOMLNICAM.

552 Pfodiit nuper ex bibliotheca Dunensi. Ejusdem est auctoris ac prcecedensTractatus, cujus
hic menlio fit num. •5.
1. Pater noster., Septem sunt petitiones, sicut petitiones venitur ad dona, et per dona ad virtutes,
geplem dona Spirilus sancti et septem virtutes. Per per virtutes ad beatitudines. Istae petitiones distio-
615 EXPOS. IN ORAT. DOMINIC. 8U
ctae sunt secundum duas vitas : quia vita alia estI A J sit et humilis omnibus nocentibus, et nulla ira vel
temporalis, alia ccelestis. Per temporalem transitur rancore moveatur, qtiod (it per spiritum pietatis. Et
ad ccelestem, si bene et recte temporali utatur via- non orat quod non eveniant tcntationes, sed ut non
for; ita quod nunquam adhaereat huic raundo, imoi inducatur. Ille induciltir in tentationem, qui suc-
liberetur ab eo. Tres inferiores pertinent ad tempo- cumbit tentationi, et mergitur in ea. Et demitte no-
ralem vilain, et primae tres consummabuntur in cce- bis debita nostra. Quamvis sit liberatus a malo,
leslt vila : media vero, quamvis de coelestibus sit, quamvis non frangatur tentationibus, atlhuc lamen
tamen hic completur; quia panisl.spiritualis deo' non potest evitare quin in mullis Deum offentlat;
petitur, ut in praesenti eo fruamur, et per eum con- sicut navis transiens per mare, per rimas recipit
firmemur. Sed antcquam ad petiliones veniatur, ca- aquas : et ideo necessarius est luctus, quo peccata
ptatio benevolentiaein ore oranlis praemiltitur, Pater abluantur, quae ut sibi dimittantur, necesse est ut
noster. Iuducilur unusquisque simul orans, non sibi, aliis dimittat, et de miseriis hujus mundi doleaf ;
sed communi saluti hominura, ut charilas et unitas quod tolum fit per spiiittim scienlite. Scienlia facil
Ecclesioe designetur : in qua tam bene frater deside- lugere homincm, cum quanla sit miseria in prae-
rat salutem fratris, sicut et suam. Dicit ergo, Pater senti, facit agnoscere, et peccatis cognitis facit cla-
nosler. Cum vocet eum Patrem, debet esse filius, B * marc, Dimitle nobis debiia noslra, id est
peccata
non degenerare a lanto Patre, qui affectu et benevo- quae debemus lugere; sicut et nos dimiltimus debito-
lentia Pater est. Cum vocamus Palrem, significamus: ribus noslris. Debitores sunt qui nobis debent pecu-
quia jam non sumus servi, sed filii; cum dicimusi niam, et qui fecerunt nobis aliquam injuriam. Si
nosler, significamus quia inuliorum est, non unius; debet pecuniam, si perfectus es, dimitte; si imper-
lantum : qui enim habebat unum filiura naturaliter, fectus, licite repetere potes, si ille habeat unde red-
per gratiam suam voluitet alios filios adoptionis ad- dat; sin autem, debes dimittere: Si fecit injuriam,
dere. Ecce communis est Pater omnium nostrum, et se tibi humiliavit, dimitte ; si non vult, paratus
per qtiod admonemur fraternilatis et ejusdera una- sis ad condonandum, et fac qiiantum in te est. Ille
nimitatis. Non applaudat sibi dives vel nobilis, sivei autem nihil proficiet quod tu facis, nisi te rogave-
Dominus; qtiia similiter est filius Dei pauper et igno- rit: sed tu te expedivisti.
bilis et servus. Omnes itaque fratres sumus. Cum i. Patrem nostrum quotidiunum da nobis hodic.
dicitur, qui es in cmlis, videtur orare ille qui est in Tres petitiones prsecedentes ad tenenam vitam
per-
imo, ut ad Patrem suum qui est in ccelis, id est in linent,quia liberatio a malo, tentatio,
lugere pro
immutabiiitale , aeternitale , impassibilitate, possit , peccalis in
Q praesenti est, et a mundo separatio voca-
ascendere, ut cum eo sit immutabilis et impassi- lur. Modo transit ad ccelestia, et in primis petit
biiis. sibi dari panem ccelestem, quo b ne opereti:r, etin
2. Praemissa captatione benevolentiae, accedit ad via confortetur, ne deficiat. De ccelo qui Jem panis
petitiones ; sed alio modo hic ordinantur, quam in petitur, sed ut hic comedatur; et ita peritio ista
hominibus complentur. Praemittunturenim illae pe- confinium est de temporali ad ccelestem vitam, quia
titiones quae in futuro erunt consummatae, quia di- res ccelestis inclinari postulatur, ul hic in pr.csenti
gniores sunt : postea ponuntttr illae quae ad praesen- habeatur. Panis isle est Deus qui pascit angelos : et
tem vitam perlinent, quia indigniores sunt. Sic sicut panis qui a matre comedilur, in lac verlitur,
Isaias fecit, qui dona Spiiitus sancti digniora prae- ut puer illo fruatur; sic' Deus quo frutinlur Angeli
misit desceiidendo in minirais (Isa. xi, 2, 5) : et sicuti est, nobis versus esl in lac, ut eo possemus
Moyses, qui dilectionem Dei praemisit dilectioni frui. Assuropsit enim visibilem formam, ut tloceret
proximi (Deut. vi. 5), quamvis sit posterior tem- homines, ut sic saliem eum agnosceremus. Come-
pore. Ul ergo melius dignitatem, et quomodo aliud dimus ergo eum semper sub aliqua specie in Sacra-
ex alio nascatur, videamus; naturalem ordinem, mento allaris, in Scripturis el in verbo praedicatio-
prout in nobis completur, prius sequamur, et postea D £ nis, ct omnibus raodis quibus in nobis revelatur.
ad istum ordinera redeamus. Fruimur et illo pane, quando terreno pane vesci-
5. Ultima petitio est: Sed libera nos a malo, qtiae mur , ut sustentati ei forlius serviamus. Panem
tamen prima est in tiobis. Hoino enim qui vult a- istum vocat supersubstantialem (Malth. vi, H), quia
scendere ad ccelum, videns quia non potest aliler super omnes substantias est, et quolidianum eiim
ascendere, nisi a malis hujus mundi liberetur, cla- vocat Lucas (Luc. xi, 5), quia eum quotidie aliquo
inal: Libera nos a malo; id est a peccalo originali et supradictorum 553 mo.lorum coraedimus. Hodie
acluali, et a desiderio hujus mundi, ut temporalia el vocat proesens tempus. Per istura panem esurimus
me ipsum abjicere queam, et fiam pauper spiritu. et sitirausjustiliam futuram : justitia enim praesens.
Quod totura fiam per spiritum timoris, sicut est impeiieeta, et quasi esuries. De hac esurie dici-
exposilum est planius in tractatu Virtutum. Et ne tur, Satiabor cum apparuerit gloria tua (Psal. xvi,
nos inducas in tentationem. Abdicalis omnibus terre- 15): et desiderium ccelcstis justitite, quae perfecta
nis, necesse est instare tentationes interiores et ex- est. Et iste panis habetur per donum fortitudinis.:
jersores. Necessaria est ergo mansueludo , ut mitis E>,fiut volunlas twtj Islae tres petitiones quae rt;»
«15 EXPOS. IN ORAT. DOMINIC. < *<*-ffl
wto,.
slanl, non possunt adimpleri perfecte nisi in ccelo. ALper senarium designatur, ad imaginem Dei tvwu^., '
Duassunt voluntatcs in Deo : una misericordiae.quae est : quae imago poslea per pec<alum corrgpfjf
non esl cogcns, nec aliquid libero arbilrio aufert, est. Modo in eamdem imaginem se reformari
in ul Deum apertta
qua omnes homines vult salvos ficri, quod lamen in petit, id est eumdem inlelleclum,
libera eorum voluntate positum csl. Est alia quaeest inteljigat, quae imago dicitur regnura Dei: viclere
de effectibus rerum, de qua dicitur : Omnia qum- enim stimmum bonuu.i 554 esl regnum caioruin.
idcra est quo;l munditia
cvnque voluit fecit (Psal. cxm, 3). lluic nemo po- Reformalio bujtis iniaginis
test resistere : Voluntmi enim ejus quis resistit ? cordis : unde dicitur : Beali tnundo cordc, quonian
Deum videbunl (Mallh. v, 7, 8), quae aliquate-
(Rom. ix, 19.) H;ec provi.lenliae concordat semper, ipsi
alia vero non semper. Si cnim vult per misericor- nus in praesenli habetur. Hsec pelitio per spiritum
diam de abquo pravo quod sit justus, et conferat ei intelligentiae completur.
gratiam suara, et tamen ille per liberura arbitiium 7. Sanctificetur nomen tuitm. Haec scplima pc-
contradicat, nec graliae Dei conscntiat; huic volun- litio est, ullra quam nulla babetur, qnac mciito
tas providentiae non concordat: quia, quamvis per sequitur post Dci visionem. Parum enim esset
dulcedinem conferat, lamen scit non consctisurum. Deum videre, nisi delectaretur honio in illa visio-
QtiK!autem de effectibus est, alia est permiliens, alia IB ne. Haee requies et deleclalio praeligurata esi in
approbans. Perraittcns cst, quotl facial malum quan- septima die, in qua tlicitur Detts rc(|iiicvissc : iinila
doquideni vult . approbans est, quod quando vult, ctiam dicitur : Sanclificnvil diem Sttbbati (Exod. xvi,
faciat bonum. Ulraque est ex juslilia. Itaque liomi- 25) ; quia in futtira requie vcrc sancli eriml lide-
nes rcsistunt voluutali justitiae quoad effccltis. In les. Haecest illa pax clc qua dicilur : Beitti puci-
Pauio tamen vidctur cogens voluntas Dei, sed non fici, quoniam ftlii Dei vocabunlur (Maltlt. v, 9).
est: quia licet sil percussus, tamen volunlas erat li- Quaiido enini eiunl similcs Deo, immortales, ini-
bera, ut resislcrcl si vellet. ln coelo fiunt omncs vo- passibiles, incorruptibilcs, imlla iiiquicludiiic moti.
luntates Dei, et nullus ibi voltintali Dci resislit : scd in a:lcrna pacc, in qtta est Deus, vivcntes; rtne
sed in terra mulli coiilradiciint Dei voluntati, illi eruiit lilii Dei, ct clia n parlicipatiouc d:i. Qtioil
scilicet quae cst cx miscricordia; cum enim vcllct orat istc : Sanclificelur nomen tuum in nobis, ut
etiam salvare pravos si vellent, lamen ipsi conlradi- tu dicaris Palcr, et nos lilii, ct ctiam tlii : ac si
cunt operibus huic volunlati. Orat ergo iste, quod diccrct, Sanctitas noslra non cril noslra, scd Hta
sicut voluntas Dei est in omnibus civibus coeli, ita in nobis; ct itleo sanctificelnr, iclcsl sanctilas tua
faciat et alios lerrenos lales qui nullo modo volu»- fiat et apparcat in nobis, ct tiiiini noincn saucluni
lati Dei resistant; quod in nullo completur nisi in apparcat iu filiortim dignitate. ll;ec pelilio coin-
ccelesli vita. Et tamcn aliquo modo completur in plctur per spirilum sapicnlia!. Differunl sapicniia
hac vila in sanctis, etsi non per omnia; quia nullus et intclligeiilia, sicul inlcr nos jiossiimus vulcrc.
vivere sine macula potest. Sicut in cmloel in terra, Inlelligcntia cnim inler nos cst ipsuni cxerciiium
diversis modis variari potest, ut dicamus, sicut in invesligandi Scriplitras : sapicnlia vcro, ipsa tle-
ccelo, id est iu Chrislo, in quo Dominico homine leclalio cognilionis; quando jam niliil invcsiiya-
Deilas residct, et suaevoltinlati nunquam homo ille mus, sed jam quasi omuia scinius, cl tn coguitis
contradixit; etinlerra, id est in Ecclesia liat. Vcl, dclcctamur. lta persiraile csl in ccelo iiuclligcrc,
sicutin ctelo, id est in augelis; ita el in lerra, id est ipsiim viderc, non quod in ccelo sil labor aliqui»
in hominibus. Vel, sicut in cmlo, id esl in anima (45). Sapienlia vcro csl in coguilis dclcclan. Ita
jusli; ita el in terra, id esl in carne; ut nullo modo ascendit ille qui cst in tcrra ad ccelum, et lioc cmliuc;
caro contradicat spiritui, sed in eatlem volttntate complentur peliliones islaescptem : modo vitlcamus
consenliat cum co. Vel, sicut in cmlo, id est in san- eas secunduni hoc quod dcsccndcnclosunl onliuatac.
ctis viris; ila in terra, id esl in pcccaloribns. Quod 8. Quia ille qui pe.lit, noverat Deuin Palrcni
totum est per spiritum cousilii, qui dal nobis consi- in coelis regnaiilem, pclilioncm illam prnmiisit,
lium bonum, quo istam misericordiam adipisci pos- quae Palri illi vicinior cst, de pacc illa qua hoini-
simus, ut simusscilicet misericordes: Beaticnini mi- ncs filii Dci cfliciiintur : quasi dicerct : .P«<i;rno-
sericordes, quoniam ipsi misericordiam consequenlur. sler qui es in cmlis, da ut iiomen tuum sancti-
6. Advenial regnum tuum. Postquam assccutus iicetur in nobis, id est, ut in coclo tccnm ma-
est illam misericordiam, ut voluntati Dei non resi- neamus, et filii lui efficiamus. Quain delectatio-
stat; poslulat altius donum, ut Deum vidcat, scilicct nem non possumus haberc, ni»i rcfornies iu no-
clare, remotis omnibus nebulis phanlasmalum; quod bis imaginera quae corrupla est. Adveniat regnum
non erit perfecte completum , nisi in futuro. Et tuum. Quae iinago et mundilia cordis quia rcsti-
quamvis illa in cceloordine non dentur, secundum tui non potest, donec voluntati tua.' consentiamus,
ordinem tamen dignitalis postulantur; quia, quamvis Fiat volunlas tua sicut in cmlo et in lerra. Et quia
|n terra non sint plenarie data, tamen ordine sunt voluntali Dei obedire non possumus per orania,
a sanctis in terra recepta. Haecpostulatio est sexta, nisi pane corroboremur : Panem nostrum quotidia-
quia homo in sexta die, id est in perfectione, quae num da nobis hodie. Et quia corpore Cliristi in-
(45) Aliquid deessc videlur.
817 SERMONES VARIl. — 1N ADVENTU. 818
digni sumus, quandiu peccatis fcedamur; ideo A cta veslra. Quia autem quarndam conditionem po-
dimitte nobis debita nostru, etc. Ul autem peccata sueral quae gravis erat, scilicet dimitte nobis de
Dostra intelligamus et deplorare valeamus, oran- bilanostra, sicu>.et nos (Mallh. vi, 9-15), etc. utaf
dum est nobis, ne tentationes inimici nos sibi eam nos invitet, eam commendat quasi medici
subdant; et ideo dicendum est : Et ne nos inducas nam noslrorum peccalorum, dicens, ut si coiitlo-
in tenlationem. Quibus tentationibus resistere non nare aliis volumus sua pcccata quae nobis feee-
possumus, nisi terrena abdicemus; ideo pelendum runt, ct Deus noslra condonahit : sin autem, net
est : Sed libera nos a tnalo. Si autcm dimiserilis ho- ipse nostra. Nota quod tlicit, hominibus, et non
tninibus peccata eorum, ditnitlet el vobis Paler ve- dicit, Vos homines; quia illi quibus cst condonan-
ster cmlestis peccata vestra : si autem non dimiseri- dum sunt peccalores.
tis hominibus, nec Pater vester dimitlet vobis delu
SERMONES VARII
IN QILEDAM FESTA ET DOMINICAS ANNl.
555 AELREDI
ABBATISRIEVALLENSISIN ANGL1A,ORDINIS CISTEHCIENSIS,
SERMO 1N ADVENTU DOMINI,
De undecim oneribus Isaim.

1. Tempus est, fratres charissirai, ut miseri- B firmitatis susceplione; divinitas, in miraculorum
cordiam et judicium cantemus Domino. Advenlus exhibitione; in daemoniorum oppressione, potestas;
quippe Domini est, illius qui venit et qui venturus in peccatorum susceptione, benignitas. Humanita-
est omnipotens (^lpoc. i, 8). Sed quomodo ventutis namque fuit; quod esuriit divinilatis, quod de
rus est, vel venit? Nempe vox ejus est : Cmlum et quinque panibus quinque millia hominum satia-
terram ego impleo (Jerem. xxm, 24). Quomodo vit. Humanitatis fuit; quod in raari dormivit divi-
ergo ad cccltim venit, vel ad terram, qui ccelum et nitatis, quod mari el fluctibus imperavit. Humani
terram implet ? Audi Evangelium : In mundo erat, tatis fuit, quod mortem suslinuit; divinitatis, quod
et mundus per ipsum faclus est;\et mundus eum morluos suscitavit. Item polestatis fuit, quod Pha-
;j>n cognovit (Jotin. i, 10). Ergo et praesens erat, risaeos de templo ejecit; benignilatis, quotl in coti-
el absens. Praese;is, quia in muntlo erat : absens, vivium publicanos el peccatores suscepit. Polesta-
quia muntlus eu:n non cognovit. Non est longe ab lis fuit, quoi tbcmoncs terruit : bcnigiiitatis, quod
anoquoque nostrttm, ail Paultis; in ipso enim vivi- adulteramabsol.il. Postremo poteslatis fuit, qi.ut!
mus, movemur el sumus (Acl. xvn, 27, 28) ; et volenics etiiii capere, piostravit; benigiiitalis, quod
lamen longe a peccaloribus satits (Psal. cxvm, 155). abscissam sui persecutoris auiicuiam loco simul et
Prope ilaque per essentiam, longe per gratiam. C sanilaii reslituil. Et haec omnia cum ad primum
ijtioiiioJo nnn lnnge, qui non agnoscebatur, nec crede- adventum perlincant, misericordiae dicimus ascri-
catur; nec time atur ncc amakatur? Longeapecca- benda.
lo .1us : qu is nec revocabat errantes, nec erigebat 2. Considerateergoquidsit Deus.et vidcle quitl sil
|ac.*i te», nec rcdimebat captivos, nec morluossu- quod deposuerit tantam majeslatem.quoJexiiianive-
icita..at. Longe, inquam, quando nec justis cce- rit tantarn poteslatem, quod infirmaverittanlam vir-
vslcm mercedem, nec impiis manifesto judicio tutem, quod lantam altiludincm hiimil aveiit,qi;o'i
i!crnam inferebat damnationem. Venit proinde ut tantamsapientiam infaluavcril. Nunquid liomi..is jti-
t riiosceretur, qui non agnoscebatur; crederetur, slilia? Absit ! oinnes enim declinaveruut, siraul in-
;jui i on credebatur; limerctur, qui non timeba- utiles facti sunt; non est qui faciat bonum (Psal.
lur; amaietur, qui non amabatur. Sic qui prae- xin, 5). Quid ergo? Nuin aliqua ejus egcstas?
sens erat essentialiter, venit misericordiler, ut ag- Minime : ejus enim est orbis lerrae et plenitudo
nosceretur humanitas ejus, crederetur divinitas ejus (Psal. xxin, 1). An forte nostri in aliquo
ejus, timeretur poteslas ejus, amaretur bcnignitas eguit ? Nequaquam : Deus quippe meus est; bo-
ejus. Apparuit auteni humanilas ejus in noslrae in- norum meorum non eget (Psal. xv, 2). Quid ergo?
819 SERMONESVARH. — IN ADVENTU. 8J0
Vere, Domine, non mea justitia, sed tua miseri- A prophelico scrmone describit. 1, Onus Babylonis;
co clia ; non lua cgestas, sed mea necessitas. Dixi- 2, onus Phitistiim ; 5, onusMoub; 4, onus Damasci;
s!i eiiira : Misericordia mdificabitur in cwlis (Psal. 5, onus desertt maris ; 6, onus Aigypti ; 7, omts Du-
Lxxxvin, 5). Ita plane : qtiia miseria abundabat in tna ; 8, onus in Arabia ; 9, onus vallis fisionis; 10,
terris, ideo in primo adveutu tuo misericordiam onus Tyri ; 11, onus jumentorum austri (Isa. xm-
cantabo tibi, Domine (Psttl. c, 1). Misericordiac xxin, x\x). Et quid est onus, nisi pondus quod-
namqiie fuit, qtiod inliimitates nostras faclus bomo dam deprimens animam et ad terram inclinans; fa-
in se su cepit : misericordiae,quod fiiem divinilatis ciens eara atl inferiora respicere, et negligere supe-
suae miraculis confirmavil. Misericordiae nihilomi- riora? Tale nobis ontis aliquando ex muntli piovenit
nus, quod daemonumnobis calliditates detcxit, ct dclectatione, et boc onus Babylonis ; aliquando ex
evacuavit virttilcm ; inisericordiae, quotl merelri- immundorum spirituum immissione, et hoc onv.s
cis attactum non respuit, scd approbavit devo- Philisiiim ; aliquando ex naturali quadam ct inevi-
tionem. 556 Raque, quod sc exbibuit in huniani- labili necessitale, ct hoc onus Moab ; aliquautlo er.
tate humilem, in miraculis potcnlem, in daemonuni tenebris ignoranliac, ct boc onus JEcjijpli; aliqiiaudo
opprcssione fortem, in peccalorum susceptione R ex innata nobis infirinitate, et boc onus Dainusci;
mitcm; toturn hoc ex misericordiae fonte proccs- aliquando ex malorum persecutionc, et boc onus de-
sit, totum ex pictatis visceribus cmanavit. Et idco serti maris ; aliquando cx occttlta animi vexalione,
in hoc primo adveutu tuo misericordiam cantabo et boc onus Duma ; aliquando ex timore morlis, et
libi, Dnminc. Et me.ito, quia misericordia lua hoc onus in Arabia ; aliquando ex vanitate, quando
plena tst lerra (Ps«/. cxvm, 64). proficimus, et hoc OJIUSu«//i's visionis ; aliquantlo
5. Ecce oleum, ad cujus praescnliam jugum no- ex angustia pro his quaeloleramus, et lioc onus Ttjr;;
straecaptiviiatis coraputruit, sicut ail Isaias sanclus : aliquando ex charitate, quando aliis proclesse dcsi-
In illa die auferetur onus ejus de humero tuo, et ju- dcramus, cl hoc onus jumenlorum auslri.
guin de collo lito, et compulrescetjugiim a fucie olei. 5. Primum itaque onus Babijlonisest, quotl ne-
Q ue isti die-;? quod onus istud? quodjuguni? Audi cessc est ut auferatur ab humeris nostris. Babylon
q IOI ii'e n propheta pwemittil : Suscitabit super cum signilicat mundum, cujus aiuor cupiililas est : onus
Dominus, scilicet regem Assyriortim, flagetlumjuxta itaque grave mullos premens, et ad inferiora incur-
plagam Madian in pelra Oreb : et virgam ejus super vans. Triplicitcr autem miscros oneral; labore, ti-
mare, el levabit eam in via yEgypti (Isa. x, 26, 27). more, dolore. Cura labore 557 pervenit homo ad
Flagellato itaque et percusso diabolo, qui est rex*-; »-JThoc quod cupit; cum timore possidet, ctim dolora
super omnes lilios superbue (Job XLI, 25), levavit amitlit. Eia, (iatrcs, quis regum non cum laboic
Dominus virâm stiam super mare, et levavit eam acquirit quod cupit? quis regttm ita seciirns,
in via jEgypli. M«e, saeculum; virga , crux : via ut nullum timeat? quis non cum dolore aliquitl
•ifigypli, via illa lala et spaliosa, quae ducit ad mor- amitlil? Scd rclorqucamus ad nos parabolam istain.
tem. Gralias tibi, Domine Jesu, qui exaltasti virgam Nullusne nostrum sub bujus oneris pondere suspi
tuam super mare, proslcrnens cruci tuae superbiam rat? Nullaenein nobis mundanae delectationes rcse-
saeculi, et subjiciens ei principatus et poteslales. derunl? Quid, quod qui sua rcliqucrunt, aliena quae-
Vc.rc,Donine, crux tua prcmil (ltictus saBCuIi, se.lat rere non foriuidant? pro quibus laboribus fatigan-
tempcstaies , persceiitioiiuni et tenlationiini procel- lur, cruciantiir dcloiibus, timoribus conleniiitur.
las m.tigat. Levasli eliam eam in via vEgypti; ut Nunquid vel ille ab hoc onere liber esl, qui cura
o :slru<ta va illa lala qu;e tlucil atl morlem , illam nihil vel parum in monasieiium attuleiil, tainen ut
arctam et angtislam ostemleres qu;c ducit ad vitam. aliis det quidquid potest, tle monastcrio aufcrre
An nescitis? an nnn senlilis? an non experimini?' non desiuit: qui imporluiic petit; qui irascitur, si
Fcrvet in carue aesttisconcupiscenlitc, aliquando in non accipit; clolct, si corripittir; saevit,si proclama-
nente ira des;evit, iiiilignalionis ct amaritudinis; j> tur? Quid illi, qui tanto parentuin sliiiigiinliir af-
verlia proriimpunt, et ad instar rnaris quod vcbe- fectu, ut rcligionis dispendium, maxiniosqiie lal:o-
nienter agilat ventus, omnia interiora hominis con- res pro eis subire non dubitent, et ob hoc etiam d.cs
turl.anliir ; sed levantc super boc mare cruceini vacuos et noctes ductint insomnes? Quid tle illis di-
raain J su, setlantur omnia, omnia conquiescuiit. cam, qui honores ambiunt? quid oneris non susli-
4. Praeterca, fralres cliarissimi, quis vos in banc: nent? Nunc adulantur, nunc dctraliiinl, nunc pro
viam etangustam semilam salutis induxit, nisi do- aliorum promotione insaniunt, nunc fruslrati spe
minicaecrucis et passionis exemplum, qtiam levavit. sua, in ipsos ctiam patres suos maledictis instir-
Dominus in viam ./Egypti? Meiito hac die, id cst,, gunt. Itaque , fratres, omnes hi conformantur liuic
lempore gratiae,lcmpore misericordiae, tempore quo> saeculo. Unde et nomine Rabylonis censentur, illo
trux levatur, quo Christo subditur miindiis, quo) pcenaruni onere, quod Propheta super Babylonem
princeps nv.inli hujns cjicitur foras : hac inquami describit, miserabiliter opprimendi.
die, hoc lempore atifereliir ontis de humero tuo, 6. Sequitur onus Philistiim, qui interpretantur
Qaiod onus? Legimus in Scripturis multa oncrumi cadenlcs polione, illosque significant qui superbia
genera. Nam sanctus Isaias undeciin nobis onerai inebriati cecidcrunt tle habilalione ccelesti. Isti nii-
621 SERMONES VARH. — IN ADVENTU. 822
seros onerant, nunc tentatione, nunc afffictione. Hi A et suis se manibus interficiens. Hic procul dubio
digyptios onerabant plagis multis et inagnis, sicut pondere pcenae, quod in onere Damasci describitur,
bai es in psalmo : Misit in eos iram indignationis se noverit opprimendum.
sum, indignalionem, et iram et tribulationem, immis- 1 9. Additiir onus jEgypti. Êgyptus interpretatr.'
siones per angelos malos (Psal. LXXVII,49). Hi cor tenebrm. Sunt autem tenebiae
ignorantiae, sunt ei
Judae oneraverunt avaritia, et. cor Pharisaeorum in-
iniquitalis. Eia, fratres, non est leve hoc onus, quod
vidia, et Pilati stultitia. Hi cor fidelium multis tende ignorantiae nostrae caecitate portamus, nescientes
lationibus onerant; insultantes animae consenlienli, in multis quid expediat; quid laucleraus, qnid im
et dicentes* Incurvare ut transeamus (Isa. LI, 23). ita ut saepe dicannis nialum bonuin, ei
de probemus,
7. Addilur onus Moab, qui interpretatur pa- bonum maluni (Isa. v, 20). Sed et quid oreniuv
tre. Naturalem illam exprimit necessitatem, quam sicut
transfundit in sicut est oportet nescimtis (Rom. ym, 26), et in luce
paler generatione filium; in nocte palpando incedimus.
Scripturarum quasi
inevitabilis manducandi, bibendi dorraiendique
Qui ergo hujiisniodi stmt, ab yEgyplo oneranlur;
necessitas, et caelera qtiae ad necessariani periincnt sed cum
iEgypto non onerantur, cuni illis sciiicet
corporis curam. Quale hoc onus, fratres cbarissimi,
ad l> qui Êgyptus sunt ettenebrae, filii tenebrarum. De
quo cogimur post solis splendorem, carnis hujus
quibus Dominus in Evangelio: Omnis qui male agit,
curam, quasi ad fetidum cadaver redire, et posl spi- odiltucem m, 20) ; et Apostolus : Qui dor-
ventris? (Joan.
rituales cibos mentis, procurare onera
a nobis miserae miunl, inquit, nocte dormiuhl ; et qui ebrii sunt, no-
Quale hoconus, quod quolidianum cte ebrii sunt (I Thess. v, 7). Hi nimirura eo pon-«
servitutis tributum exigit; et quem hodie implevi- dere
evacuatum craslino ventrem com- pcenaepremuntur, quo jEgyptura propheta do-
mus, reimplere cet esse puniendam.
pellit? Quid dicara? Quanlarum sollicitudinum ac
curarum onus miseris mortalibus necessilas ista im- 10. Subjungitur onus deserli maris. Mare deser-
ponit, adeo ut quorumdam hominum deus venter tum est multitudo reproborum, qui, derelicti a Deo
sit (Philipp. in, 19), pro cujus non dicam delecla- et a sanclorura numero separati, pondere persecu-
lione, sed onere ipsam juslitiam et divinam doclri- tionum sanclam preintinl Ecclesiam , ipsi pcenarum
nam venalem habenl? Hujusmodi, ut ait Apostolus, ponderc, quae in hoc onere a propheta nplaiitur.
Domino Jesu Christo non serviunt, sed suo ventri . postmodum puniendi. Praeterea mare sunt illi, qui
(Rom: xvi, 18). Quid praeterea onens in ipsa cibo- diversis passionum ac vitiorum tumultibus quatiun-
rum dislinctione sustinentes, hos desiderantes , illos lur. Qui scmper in motu sunl, scmperque vagi, nun-
^
rejicientes, cum alii ventrem torqueant, alii caput quam stabiles, nunquam in eodem statu permanen-
gravent, alii peclus oppilent, alii tot corruptis hu- tes : nunc superbia intumescunt, nunc ira ferve-
moribus premant? Verum de illis quid dicam, quos scunt; nunc trisles, nunc leves, nunc pressi silen-
ista necessitas nunc murmurare, nunc detrabere, tio, nunc risu dissoluti, transgrediuiitur praecepta
nunc insuper litigare compellit? Contristantur, si seuiorum, et fratrum pacem turbant. Quandiu ta-
cibus viliorsit, si potus minus sapidus apponalur, men timent, quandiu dolent, quandiu admitlunt
si praeparetur tardius, si negligentius accuretur. correplionem nec fugiunt salisfaclionem ; desertum
Fratres qui hujusmodi sunt, secundum carnalem mare non sunt. At si venienles in profundum malc-
generaiionem vivenles, Moab dici possunt, pondere rum coiitempserint, si correpli reclamaverint, nihil
poanae,qund in onere Moab propheta commemorat, honestuni, uiliil quielum, niliil insuper ordinaltun
infeliciter onerandi. responderint; sedtumidi, sed inflati etiam in ipsum
8. Jam de onere Damasci prophetia subjungitur. . a quo corripiuutur, verbis indignalionis insurrexe-
Damascus interprctalur fundens sauguinem, iliam riiit, ila ut neccsse sit relinquere eos sibi; deser-
nobis innatam exprimens corruptionem, quae quo- lum mare non dubites eos nominare. Vae illis qui <
t^mmodo nolentes et invitos trabit ad peccatum. Deo derelicti et bominibus, dimillunlur secundum
ifwa esl lex in memhris nostris repugnans legi men- desideria cordis eorum, ul cant in adiiiventionibus
tis nostrae, et captivos nos ducens in legem peccati, . suis ! (Psal. LXXX,15.) Quibus etiam Dominus per
quaeest in membris nostris. Omnis sensus vitalis in prophelam dicit : Auferam xelum meum a vobis, et
corpore ex sanguine est ; vilalis autem sensus in ullra non irascar (Eze.h. xvi, 42). Scitis, fratres
auima ex ralione est. Et scitis quam naturalis mo- . charissimi, quam grave onus in humeros sanctorum
lus peccati nonnunquam in quadam delectationis imponant qui tales sunt. Sub hoc onere Prophet.i
voragine p ne ipsam vim rationis absorbeat; et to- gemebatqui (iicebax-Suprn dorsum meum fabricave-
tam, ut ita dicain, reddat exsangucm. Sed 558 runt peccatores (Psal. cxxvm, 3). Vere supr3 doc-
quidam sentiunt, sed non consentiunt ; impugnan- sum noslrum fabricant, qui hujusmodi sunl, quoti-
lur, sed non expugnanlur ; onerantur, sed non pro- dianis nos suis exorbilalionibus oneranles ; qui atl-
slernunlur. Hi onus quidem sustincnt a Damasco , dunt peccata peccatis, contemptum jungunl con-
scd Damascus non sunt. Al ille qui consentit et temptui, contumeliosi, elati, detractores, Deo odi-
praebet membra sua arma iniquitatis peccato , pro- biles , senioribus non obedienles, sociis non cpn-
fecto Damascus est, proprium sanguinem fundens, temperaiites. Tales areuarum pondus, quod in
825 SERMONESVARII. — IN ADVENTU.
onere deserti maris continetur, se noverint incur- A nuerunt in cogitationibus suis , et obtc
suros. sipiens cor eorum; et a monte contemplat'
11. Ex hinc onus Duma sermo propheticus descri- derunt in vallem erroris. Ideo muiuveruntg '
liit. Duma inlerprelatur silenlium. Scitis, fratrcs, incorruptibilis Dei, in similitudinem imaginis corru-
quod mullos silentiuin onerat, et gravat quies, ita plibilis hominis , et volucrum, et quadrupedum, tt
nl lacentibus el quiescentibus omnia oneri sint; serpentium. Et si scire volueris quo isli digui suni
capul doleat, venter rugiat, caligenl oculi, et renes onere, audi quod sequitur : Propter quod Iradidii
pene solvantur : exeunlibus autem huc illucque eos Deus in desideria cordis eorum et in passionei
vagantibus tt loqueelibus, jucunda sint omnia, tra- ignominim, et tradidit eos Deusin reprobum sensunt
danlur oblivioni dolores, singulis membris si<ared- (Rom. i, 19-28). Sed et ills :jui scientiam Scriptu
dantur oflicia. 0 quanla estvirlus linguae, quae ocu- rarumveldoctrinam ccelestem intentione non recla,
los serenat, caput alleviat, renes consolidal, genua puta ad laudes hominum vel ad temporale lucrum
dissduta eorroboiat! llaec inlirmum in laboribus retorquent; ad vallem visionis pertinere noscunlur,
ii.fat Labilem reddit, patientcm in injuriis, paraluin ut scientia visionem, vallis inlenlionem siguificet.
ad ite , pioniptum ad obedientiam. Itaqtie si videris _ Quos oranes quale pcenaepondus exspeclet, prophc-
moiiatiiuni in clauslro rcsidentem huc illucque rc- ticus sermo declarat.
spicere, oscitare crebrius, manus et pedcs extende- 14. Sequenti loco ponitur Tyri onits quod nomeii
re, nu: c librum pouere, nunc resuraere-, postremo, angustia interpretatur, cujus onus est in ainaritu
t;u;tS"quibusdam slimulis agitatum tle loco in locum, dine pcenilentiae,in labore continentiae, in corporali
de auditorio in auditorium cursitare : stib oncre aegritutline. Quid enim? nihilne oneris est in hac
Diiiua eum suspirare non dubites. Esl praetereanliud corporali exercitalione vel disciplinae regularis ob-
quoddam silcntium, quod aHernae pcen;e pnndtis scrvatione? Quid in labore coiilinentiae? Quid labo-
uiiiltis imponat. Ipsum est silentitim, 559 (l,lot' cx riosius , quid diflicilius? quid periculiosius serva-
pmlore el coufusioue proccdcns, confessior.em ob- tur? quid facilius amitlilur? El est alia quaedam
stiu.t peccatorum, vel excludit remissionem : quod cordis angustia, quam facit amor sui : cui conlra-
cncs pocnac tale silentiura merealur, prophclictis ria esl coidis lalitudo, quam facit amor Dei ct pro-
sermo noii lacct. xirai. Amor autcm sui ex propria voluntate proce-
;2. Jam onus in Arabia propheta subjungit. Ara- dit. Qtii igitur amat propriara voluntatcm , oneri illi
bia vesperainlerpretaltir, quae diei finis est noctis- esl voluntas aliena , et ideo quae sua sunt quaerit,
quc princ pium : horam mortis non incongrue, ut <£ £ non qu;e aliorum. Ad omnia quae sibi voluntas pro-
pnto, signans, quae cunctis fere mortalibus limoris pria suggerit, promptus ; ad ea qua? sibi injungun-
noii leve pondus imponit. Quis enim liominuni hoc tur, pigcr et tardus. De talibus dicit Apostolus:
onus evitet, cui se Salvator exempll causa sponla- Erunt hominesse ipsos amantes (II Tim. m, 2). Qui
nea volunlate submisit? Imminente enim morte, profecto pondus pcenae.quod in onere Tyri scribitur,
cmpit, utait evangelista, pavere el twdere (Marc. xiv, non evadent.
33). Sub hoc timoris onere tolum vivil genus homi- 15. Ultimum onus est jumentorum austri. Auster,
num, nisi forle aliquis talis sit, cui certa sit beata qui ventus est calidus, signat Spirilum sanctum,
vita post mortem, cujus desiderio etiam araariludi- sicut babes in Cantico canticorum : Surgat aquilo,
nem mortis non sentiat. Praeterea vespera quae, et veni, auster; perfla, horlum meumtCanlic. IV,16).
ut diximus , diei finis est noctisque principium, Felix anima quae hujus austri jtimenium cst ; quae
ejtis cxpriinit castim , qui post opera lucis, ea freno moderationis hujus regitur; quae in omnibus
iiichoal quae sunt lenebrarura , cujus fiunt no- ejus subditur voluntati. Felix plane anima, cui Spi-
vissima pejora prioribus, qui profecto eo pon- ritus sanctus praesidel, ct oninia opera ejus dirigit.
dere opprimetur, quod in hoc Arabiae onere conli- cogitaliones ejus disponit, motus ordinal moresque
netur. I componit. De lalibus scriplum est : Vbicunque erat
D
13. Subditur onus vatlis visionis. Visio refertur adi impetus Spiritus, illuc gradiebantur, cum ambula-
toiitemplationem ; vallis. ad humililatem vei deje- rent (Ezech. i, 12). De quibtis piopheta : Viam feei-
U.oneiii. Est euim quorumdam contemplatio humi- tti in mari equis luis (Habac. m, 15). Hujus jumcn
Js, qtiorumdam dejecta. Huinilis sanctorum, ab- tum austri Paulus erat, qui dicebal ; Non spiritur,
jecta philosophoiuin. Sancti autem quo magis pro- hujus mundi accepimus, sed Spirilum qui ex Deo est;
liciunl, eo majori onere vanitatis fatigantur, et sic• 560 ut sciamus qumaDeo donata sunt nobis (1 Cor.
ad alllora se erigunt, ut quandoque inviti etiami n, 12). Et videte quomodo jumentum austri ubiquc
at)inferiora trahantur. Si euim virlus proficit, ser-- regitur freno praesidentis. Prohibetur a Spiritu, ne
vatur bumilitas ; si onerat, vanitas est. Scitis, fra-• in Asia praedicet (Act. xvi, 6) ; monctur a Spiritu ,
tres, qualem necesse cst ul sustineat puguam mensj ut Macedoniam visilet (Act. xx, 1, 3); incitattir a
proficientis, ne favor humanae laudis subrcpat, nes Spiritu, ut Atheniensibus evangeluet (Act. xvn, 1(5);
dissolvat adulatio, nc corambilu intumescat. At illi,, allit-atus Spirilu Jerosolymam properat (Acl. xx, 22).
qui quod nolum est Dei, notum est illis; qui invisi- Vides quomodo insidens ei Spirittts sanctus quasi
Ita Dei, per ea biqumfucta sunt, conspiciunt : cva-- jumento suo,nuncstringithabenas,neeatquovuh*
825 SERMONES VARH. - 1N ADVENTU. 826
nunc urget calcaribus, ut eat quo Spiritus vult. A 1 ribus ejus, a poenis ejus non sit immunis. Sub onere
Quidputamus, fratres mei? nihilne oneris porlant Philistiim, videat ne potionibus eorum inebrietur;
hujusmodi juraenta? Sed jumcnta austri sunt, id- eisque fiat similis in culpa, futurus eis similis ifi
eo onerantur ab austro. Quali onere, inquis ? Audi pcena. Quod si sub onere Moab se senserit laborare.
Aposlolum : Chciritas Dei di/fusa est in cordibus no- satagat sic necessitatibus corporis indulgere; ne
stris per Spirilum sanclum qui dalus est nobis (Rom. Nabuzardam muros desiruat Jemsalem (IV Reg.
v, 5). In hac itaque charitate quale onus sustinuit xxv, 8-10); nec siceei satisfaciat, ut cum illo in
Apostolus ipse dicat : Quis infirmatur, el ego non selernum ardeat. At si onus Damasci humerum pres-
infirmor ? quis scandalizalur, et ego non uror ? (II serit, caveal ne ipse sibi manus injiciat; et ita se-
Cor. xi, 29.) Et iterum : Tristilia mihi magna est minans in carnc, de carne metat corruptionem.
et continuus labor, pro fratribus meis secundum car- Sane si onus Êgypti incubuerit, abjiciat opera te-
nem (Rom. ix, 2, 3). Ille igitur qui jumenlum est nebrarum, et armis lucis induatur; ne si hic inle-
austri, oneratur aliena infirmitate, oneralur aliena rioribus tenebris mentem libens tradiderit, quan-
iniquitale, oneratur aliena necessitate ct perversi- doque in exterioribus nolens crucietur. Porro, si
tate. Onus est esuries pauperis, oppressio inopis, ontis dcserti maris rnalis eum persecutionibus in-
miseria aegrotantis, tentatio proficienlis, causa "' festaverit, non deliciat nec frangatur; ne quod ipsi
deficientis. Oneraverat et eum plebis tribulalio, or- injecerinl per maliliam, ille per impalientiam palia-
phanorum desolatio, viduarum gemitus , afflictio tur. Si autem onus Duma, id est silenlii, fecerit ira-
captivorum. Nonne beatissimus Paulus quasi hoc palientem, vel pudor et confusio obstruxerit confes-
onere pressus, a secretis ccelorum descendil ad cu- sionem; caveat pondus pcenae,quod laliler silenti-
bile infirmorum ? Sed et vos, fratres, qui fugistis bus prophela intcntat. 561 "Verumsi onere Arabiae
ab aquilone de medio Babylonis, et jam iiabitalis pressus mortem timuerit, sccundum naturam sese
in terra austri, Alter alterius onera portale, ei sic, habeat, ut eam non tiraeat propter conscientiam ;
ut jumentum austri, adimptebilis legem Christi (Ga- ne non solum ab Arabia prematur, sed insuper
lat. vi, 2). Certe non est jumentum austri, qui por- cum Arabia aetcrnaedamnationis onere comprima-
tare negligil onus fratris sui, infirmitates et morum tur. Praeterea si sub vallis visionis onere suspirans
et corporum, quas in istis oneribus, ut potuimus, contra vanilatem pugnaverit, caveat ne a monte
commemoravimus. contemplalionis cadat in vallem erroris, co utique
16. Prseterea, fralres, per jumenta austri, possu- onere obruendus, quod in onere vallis visionis pro-
mus eos significatos dicere, qui dona Spiritus sancti . phela dcscribil. At si sub onere Tyri, ob praRsentes
non per meiitum, sed per oflicium sortiuntur, sicut labores et dolores nientem pusilianimilas in dcspe-
sunt prophetia, curationes et caetera htijusmodi. ralionem dejecerit, caveat prae omnibus propriae vo-
Quos ordinant, ordinantur ; maledicuntur, quos luntatis angusliara ; ut corde dilatato,per oiunes hu-
maledicunt; quos benedicunt, benedicuntur ; ligan- jus vitac angnslias gralantcr incedat, et sic aelcrnum
tur, quos ligant; et quos absolvunt, absolvuntur : miseriae pondus, quod Tyro intenlatur, evadat. Po-
ita tamen si haec omnia secundum leges Ecclesiae, strerao, si sub onere jumenlorum austri aflectus
non secundum animi impetum faciunt. Hinc est Uetliodefecerit, cogitet scialque, quia, si onus cha-
quod Balaam populo Dei benedixit (Num. xxm, ritatis abjecerit, onus damnalionis non immerilo
xxiv) ; quodCaiphas pessimus prophetavil (Joan. xi, sustinebit.
51) ; quod Jtidas pessimus, sicut cseteri Apnsloli, 18. Cretlo cliam quod nnn vacat mysterio ipsc
miracula fecit (Mallh. x, 4, 8). Hinc cst quotl raulti oncrum ordo ; nec sine causa primo loco ponilnr
venient in illa die dicentes, Nonne in nomine tuo onus Babylonis, secundo Philistiim, et sic tle c;e-
prophelavimus, et signa multa fecimus? Et tunc conteris. Si eiiim prius a cordibus noslris no.i fucrit
fileborillis, ait Dominus,;o/utanon novivos (Matth. vn, expulsa cupidilas, quae onus Babylonis et radix ora-
22, 23). Hi tales non liomines dicendi sunt, sed ju- ... nium scilur esse malorum (lTim. vi, 10); nec cae-
menta, qui Domino Jesu Christo non serviunt, sed tera onera declinare vel vincere, nec ad virluuir.)
suo ventri, qui terrena cupiunt et ccelestia contem- progreili summain ulla ralione pnlerimus Fit au-
nunt. Hi nimiruni illo onere miserabiliter punientur, tem ista cupidilatis expulsio, vel in his qui saecnlo
quod quibusdam jumenlis austri Isaias lerribiliter plcne reiiunlianl, vel qui sic ultinlur hoc niuiiuC,
intentat. tanquam non utanlur (/ Cor. vn, 31) ; vel tanquan
17. Fregimus, ut potuiinus, panem islum hor- nil habentes et omnia prsssidenles (// Cor. vi, 10;
deaccuin ; scd quia festinavimus inter frangendum, Cupiilitate autem devicta vcl exclusa, jam JIOIIcsl
tluiiina nobis cecidernnt fragmenta. Vos igilur qui nobis colluctalio adversus carnem et sanjuiie.ni
ntiosi esiis, quos Christus ab his occupalionibus sed adversus mundi rectores tenebra tnn l.aruiu,
s:'rvavil imraunes, colligite quae superaverunt fra- contra spirilualia nequitiae in cceleslibtis (Ephes. v«.
gmenta.nepereant. Inspiciat unusquisque se ipsum. 12). Sed ctim his qui non patitur nos lentar» st;p:a
Videat, et quod onus suslineat, et quod in futurum id quod possumtis, sed facit cum tentalior.e p o-
sustinere formidet. Si sub onere Bahylonis est, de- venlum, ut possimus sustinere (/ Cor. x, 15); o us
testetur illud el abjiciat; ne si fuerit conformis ope- istud vel alleviaverit vel abjecerit, onerabit nos hu-
«7 SERMONESVARH. - IN HATIVITATE DOMINI. 823
jus carnis necessitas, cujus metas sicut scire difficile A onerabit. Quae si fueril profunda humilitate devicla,
est ita servare impossibile. Necesse proinde est ut, iiil restat nisi ut alienis necessitatibus quasi juraen-
conceplo igne, naluralia nos incentiva fatigent; et, lum austri oneretur.
nisi cis resistatur, ad illicita quaeque compellant. Si 19. Haecin praesenti de oneribus dicta sufliciant,
vero compressis Philistiim, necessitas corporalis, quorum quaedara ab bumeiis nostris hoc lempore
quasi Moab, sub modo fuerit temperanttaque re- gratiae Christns deponit, quaedamtemperat, qeaedarn
dacla, et sic quasi onus Damasci, carnis quis vicerit minuit, quaedara disponit. Haec autcm omnia opc-
incenliva ; statim errores et blasphemiae, quasi te- ratur sccundum abundantiam miserieordiae suae, a
nebrae jEgypti oculos carnis obduccnt, doncc co- cujns praesentia, quasi a facie olei, jugum diabolicae
ruscanti luci sapientiae tenebrae cedant; et stalim dominationis computruit. Sed qui tempus misericor-
desertura mare, id esl perversorum invidia ma- diae negligit, judicii tcinpus formidet; quia is qui
litiaque succedant. Qua cessanle, cum omnia ei vi- per misericordiam nos redemit, per justitiam ju-
deantur esse quicta, ipsa quies a spiritu acediae, dicabit. Itaque, fratres, misericordiain et judiciuin
quasi ob onere Duma, non potest esse quieta. Quo cantemus Domino. Misericordiam scilicet, quam
operis, orationis ac lcctionis, assiduitatc expulso, cxperimur ; judicium, quod exspectamus. Ample-
onus Arabiae, id est metus morlis, inciinibil. Sed ct ctamur illasiJ, illud timeamus, ut hic devoti, iilic
ipso bonaeconscientiaeac fidci virtute superato, jam securi inveuiamur, praestanle Domino nostro Jesu
quasi viciurumet propinquantem perfectioni vanitas Christo. Ameu.
NICOLAI CLARiE-VALLENSIS.
SERMONES TRES IN NATIVITATE DOMLNI.
SERMO1 (4S). mate facere decrevissent, ab omni illa deorum, imo

/n illud : i Oleum effusum nomen luum. i daemoniorum multitudine quaesierunt usquequo da-
(Cant. i, 2.) rare posset tam exccllentis operis operosa constru-
1. Non poterit explicari serrao quem mente con- ctio, responsum est : Donec Virgo parcret. Illi ad
cepi. Stupor enim miraculorum opprimit me ; et Q ( impossibililatem oraculum retorquentes, Templum
dum omnia replico, omnia complicantur.Quis poterit jEternum, solemnera illam inachinam vocaverunt.
excogitare diem adventus ejus? Ideo fit elinguis lin- Nocte autcm cum e virginali thalamo virgineus flos
gua, 562 memoria immcmor, insensibilis sensus : Mariaeegressus est, ita cecidit et confractura csl iilud
insuela novitatc relucent omnia, et omnia partui mirabile et columnarium opus, ut vix apparcre»!
Virginis obsequuntur. Fiunt mirabilia in ccelo sur- vestigia ruinarum.
sum, et in terra deorsum; quia universa in nascen- 2. 0 Bethlehem civitas Dei summi, et in te et in
tisDei obsequium juraverunt. Insigniuntur convexa suburbiis tuis visa sunt mirabilia hodie. Deus pen-
ccelorum slella lucenliore, et multo lumine loca det ad ubera, ponitur in praesepio, ligatur in ctmis,
flammantia perstringuntur. Diflunduntur per (|tia- pannis involvitur, et laxatis fasciolis, felices n;antis
drili.ium orbem radii rutilantiores, et pluralilatem et sancla bracbiola per cunarum parvitalem expan-
stellaruin novus ignis oblundit. Miratur orbis ccclos dit; alludit Virgini, Matri arridet, et blandientes
novum peperisse splendorcm, ct inconverlibilem oculos ad Mariam intorquct. Slat perterrita tantis
eorum statum ad signa et prodigia fuisse convcr- miracalt3 Regina ccelorum, confert iu corde suo
sum. Vident Chaldaei in ccelis quod Balaam reli- saliilalionem arcbangeli, conccptionem Dei, nativi-
quil in Scripluris : Orielur, inquit, slella ex Jacob, D1 talem pueri,el miratur quod ille, qui aliter potnilad
et consurgel homoex Israel, et eril omnis terra pos- nos venire, sic voluit subvenire. Adesl cl Joseph,
sessio ejus (Num. xxiv, 17, 18). Nascitur stella in scd ab utroque remotus, et in exccssu menlis niira-
excclsis, et Deus in terris, cujus possessio a mari tur, et niirari satis non potest, qualiter ad lanlc
usqtie ad mare. Prseparant se reges Tbarsis, ut cumi dignalionis admissus sil arcanum. Adcst nitilt tmlo
novitale munerum videant novam Malrcm, Filium< ccelestis exercitus ; vocibus gloriosis 67ori«in excet-
novum, novam novitatem. Fons olei de terra erupit; i sis Deo (Luc. n, 14) auditur. Paslores veniunt, cl
templum Romae,quod vocabalur jEternum, corruit,, inveniunt puerura ct puellam; praecedit slclla, rc-
ommbus impensis et urbis et orbis miiabiliter con- ges accedunt, adorant Filium, Matrem vftneraiitur,
summalum (47). Cum enim Romani in victoriosae ' oflerunt munera, deferunt
majestati. Cruciatur Hc-
antiquilatis memoriam, leinplum singulari sche- rodes, Jerosolyma turbatur, requiruntur Scribae,
(46) Quod hunc sermonem male iioiinulli ascri- (47) Refellitur hoc a Baronio in Annalibus, initio
pserinl Petro Damiano, satis apparet ex num. 5, tomi I; quod istiul templum longe post Cbristi Nati-
cum Petrus Damianus quinquaginla annis Bernar- vitatem a Vespasiano fuerit coiistrnctuin.
dum praeccsserit.
829 SERMONES VARlI. — IN NATIVITATE DOMINf. 850
lot us praedicilur, indicitur simulatio, simulator ad A nanivit semetipsum, ait Apostolus, formam serni
nihiluni deducilur, detcguiilur commenta fraudum, hodierna die accipiens (Philipp. n, 7), et cnm tola
Magi pcr aliam viam revertuntur, pax inaudita a mulliludine miseralionura suarura de thalamo pro-
saeculo regnat, univcrsus orbis ad censum descri- siliit virginali.
bitur, rivus olei tle terra prosudat, et in divitem ve- 5. Non enim habuit dulciorem modum ad redi-
nam liquor santilicatus ebullit. Quid est boc, nisi mendum nos abyssus illa consiliorum Dei; quia
quia vera pax in terris apparuit; nisi quia ad su- quidquid in Divinitatis thesauro pietatis cst inven-
pcrnum regnuin cives ascribuntur; nisi quia fons tum, totum in utero Yirginis est congcslum. Non
misericordiae de Virgine emanat? me capio prae laelitia, quoil tanla majestas naturam
3. Oleum effusum nomea tuam (Canlic. i, 2). Spi- meam assumens, laiilum me elevat; ct me inise-
rilus sanctus, Seripturse ipsius vivus fabricator, et rum in divitias gloriae sua3 non ad horam, scd in
unus aliquis non parvam stiae pinguedinis dulcedi- sempilernum includil. Fit fraler metis Dominus
ncm sub hoc capilulo dercliquit. Sed vos nocturnis meus; el limorem Domini fralris vincit aflectus.
vigiliis ita defaligati estis, ut vix possiiis somnum Doininc Jcsu Christe, libentcr audio le rcgiianteni
ab oculis amovere. Evigilate tamen paulisper, et in ccelis, libentius nasccnleni in lcrris, libeiiiissiinc
somni torporem exculite : aderit ille de cujus Nati- B cruccm clavos el lanceam suslinciilcm. llsec siqui-
vitateloquimur, ut illuminet oculos nostros, ne ob- dem eflusio rapit cffcclum mciiui, istorum mcmoria
dormiamus. Totus autem sententiae scnsusex illius incalcscit cor nicuin, vivcnlis ct vivithe potionis
arca mutuabitur, cujus consilium est quasiconsi- asperilale purgatum. Vivus cst istc sermo et cflicax,
litim Dei. Ipse ille est dominus videlicct Abbas Cla- ct pcnclrabilior omni glatlio ancipili, perlingens
rae-Vallensis, cujus religio et discretio, sapientia, usciuc atl divisioncm aiiiraae cl spirilus, compagum
eloquentia, vita et fama per tolam latinitatem non quoquc ac mcdullorum scrulator (Ilebr. iv, 12).
immerito decurrit. Libenter enim illius sarcinas Unus illorura qui prophctalis chori aul magislcr,
odoro. Sed ad propositum revertamur. Benignus aut intcr raagistros esl, sub senaria divinoruin no-
ille Spiritus, de cujtis secretiore fonlc Canticorum iiiinum parlilionc, dc hac cfliisionc mirabililcr qui-
flumen evadit, in his tribus verbis liia nobis requi- dem, setl subliliter propbetavii : Vocabitttr, inqtiit,
rcnda rcliquit; videlicct nomen sponsi, quare oleo twmen ejtts admirabilis, consiliarius, Deus, fonis,
comparetur, quomodo et effundatur ; quia et no- pater futuri smculi, princeps pacis (Isui. ix, li).
mcn tacet, de comparatione nil loquitur, de effu- Eralqutclcm admirabiSis Domiuus rncus inter angc-
sione nil dicit. licos ordincs audicns hymiiuin gloriac suae; adinira-
"
563 *• Primum de nomine videamus. Multa, ut bilis illi rairabili crcalurse; facicns mirabilia in ccelo
arbitror, vocabula Sponsi per divinam Scripluram ct in terra, in mari cl in oinnibus abyssis. Ego au-
sparsa legtintur; sed in duo vobis universa comple- tem in lulo faecis ct miserix obvoltitus, miser ct
ctor. Nullnm profeclo rcperies, quod non sonet aut raiserabilis omnem spcm emcrgendi perclidcrain.
majestatispotentiam, aut gratiara pietatis. Puer Do- Ille in gloria, ego in iniscria : adinirabilis illc, mi-
niini, de quo frequentius facio mentionem, ad re- scrabilis ego. Saiicttini ct tcrribilc nomcn islud chiu*
gis cubiculum introduclus, duo quasi sublimiora de sum et inlegrum quomodo caperc potcram, quaudo
ipsius ore tlivinitatis auilivit: Poteslas Dei est, in- vix angclicus oculus prospicere, ncdum perspieere
quit, el tibi, Domine, misericordia (Psal. LXI, 12, potest?
15). Sed et ipse Salvator propheticae veritati at- 6. Sed vide effusioncm. llle qui crat adniiralulis
testans ait: Vos vocatis me, Magister et Domine agminibus Angeloruin, incliuat ccclos ct lil consi-
(Joan. xin, 15). Dominus nomen cst majeslalis ; liaiius homiiium.Majcslaiivum nomcn in pi.lativiun
pictatis, magister. Si enim pium est praebere escam effuiulitur ; cl qui mirabilis esl in coelis, coiisiilere
coi pori; multo misericordius escam animoe impar- venit in terris, abscondit purpuram sub raiseriae v«a-
liri, quod est proprie magistrorum,qui meutes disci- Q stiracniis. Et ad luluin ubi jacebam iiicliii'ili;i', non
plinatas sub disciplinae rigore coercent. Videamus mergilur : et, si autlco diccre, inlixus sum in limo
quod horum nominum effundatur; ulrum nomen profundi, operi manuum suarum ponigt dexterani;
potentise in nomine gratiae, vel nomen pietatis in dc profundis aquaruin exlrahit, extractum al.Iuit,
majestatis vocabulum. Absit ut misericorclia in po- ablutum induit, induttim rcportat, reportalum co;i-
tenlia inclutlalur; quia miserationes ejus super om- firmat. Porrigit dextcram cuni uascilur, cum loqui-
nia opera ejus ! (Psal. CXLIV, 9.) Cerlum est ergo tur exlrahil, abluil cum moritur, induit ctnn resur-
quia poteslas Dei in majorem hotlie pielatem cffusa git, cum ascendil rcporlat, coulirmat cuin Spiritum
esl, cum coelidistillarent a facie Dei, et de virgi- sanctum remitlit de ccelis. Bonus quidem comilia-
neis meinbris Anliquus dierum exoritur. Non est rius, qui consilium quod voce dederit, et morte de-
qui se abscondal a calore isto; quia largior olei effu- fendit. Eral enim docens, ait evangelisla, sicul pote-
sio a capite descendit in barbam ; quia etiam extre- statem Itabens, non sicut Scribm et Pharismi eorum
mam veslimenli fimbriam largius irroravit. Tanta (Marc. i, 22). Deus, forlis, noinina sunt poteslatis:
est abundantia miserenlis, ut non solum sub no- sed Deus efftinditur in patrem fuluri 564 saeculi;
mine effusionis, sed exinanilionis censeatur. Exi- fortis, in principera pacis. Breviter curro; quia et
gSl SERMONESVARII. — IN NATIVITATEDOMINI,
fatigatis ct scientibus legem loquor. Quid tibi, mus- A LXXYI, 19), In nomineJesu Christi surgeet a
sitabunde Lueifcr, in lanla tlefltixione eteffusionc? tlicit claudo Princeps Aposlolorum. Nonne'
Clausum est tibi totum ilinerariiim Dei, ct mali- ftilgor cxsilivit ab ore Petri, cum nominatum'
-
gnans oculus tuus liic nimium caligavit. Sed ct Do- nomcn quod os Domini nominavit? Et statim, nv.
minus meus admirabilis fuit in nativilate, consiliarius quil, consolidcttmsunl bases ejus et plantm (Act. nV*
fuit in praedicatione, Deus in miraculorum coru- 6, 7). Vocabulum Jesu, sicul Origenis lingua nobi-
scatione, fortis in passione, pater (uturi smculi in lior definivit, dulce et gloriosum; omni adoratu cul-
resurrectione, princcps pacis in illa aelerna bealitu- luque dignissimum, quod non prius ab bominibus
dine. Non terreamini novitate verborum, quia nibil decuit eflerri in mundtim, sed a quadam sublimiori
novum introducitur. Sic et olim nomina commutala cxcellentiorique natura. Onines quippe Propheta
et effusa sunt: Abram in Abraham; Sarai iu Saram nomeii istud aul nest ierunl, aut penilus tacuerunt;
(Gen. xvn, 5, 51); et si quas alias iramutationes in el reservata est praerogativaedignilas archangelo Ga-
illa veteri oflicina vos legisse recolitis. brieli, qui sancto ore sanctae Virgini illutl primum
7. Sed et ab ipsis pene mundi principiis, in ar- evolvit (Luc. i, 51). Nonne lsaias in exccssu men-
cano quodam Scripturarum loco divini norainis ef- tis captus, verbis archangclicis eisdem peiie syllabis
fusionem invenisse me recolo. Loquitur Dominusad consentit usquc ad sancti nominis iiovitalem?(/s»>.
Moysende liberatione Israelis, et post multam Dci vii, 14.) Pascit revcra, necest felicior paslio in loco
et Moysi confabulationem , prophela subtiliter in- pascuae ubi nos Dominus collocavit. Quid aequc
quirit nomen ejus. Et Dominus dicit: Ego sum qui nientem cogitantis impiiigtiat? Nomen Jesu rael in
sutn, hoc est nomen meum in mlernum. Hmc dices ore, in aure melos, in corde jubilus. Oiniiis cilitis
filiis lsrael: Qui est, tnisit me ad vos. Pcrterritus qui non condilur boc sale, iiifaluatus est. Scriptura
Moyses inextricabilis auctoritale vocabuli, ac si di- quae non fuerit interlinita oleo lantae devotionis, in-
ceret: Hoc excedit intellectum meum, non possum sipida est. Olim niihi Tullius dulcescebat, blandie-
capere nisi effundalur, audiat a majeslate: Ego suni batur Virgilius, et Syrencs usque in exitium dulces,
Deus Abraham, Deus Isaac, el Deus Jacob (Exod. meum incanlaverant intellectum. Lex, Propbelae,
iii, 14,15). Vidcs effusionem. Ecce Deus Angelo- Evangelium, Epistolsc, et omnis gloiia sententia-
rum vocal se Deum hominum. Curramus ergo, fra- rum Domini mei et servorum ejus, atit 565 parva
trcs, in odore unguenlorum istorum ; curramus ad videbatur, autnulla. Nescio modoqtiid dulcitis milii
oleum de oliva speciosa in canipis cxpressum, nulla immurmurat filius Jesse, qui vario sermonum et
iiifectum amurca, nulla infcctum amaritudine. Oleuin Q sententnrnim concentu, omnes illos quos diligere
quod exhilarat facicm hominis, quod sanat vulnera, consueveram, ineloquenles redtiit ct mulo>;. Lcnit
dolorem tollit, reddit suavitatem. Nonne Samari- et ungit, quia nihil sic recreat in tribulalione. De-
tanus noster nobis a latrone pessimo vulneratis at- nique ct probare licet. Invoca me, inquit,i» tribula-
lulit vintim et oleum, ad purgandum et mitigandum lione; eruamte, et honorificabisme (Psal. xnx, 15).
vulneris magnitudinem? Sed multum olei, parum Hoc est nomen, boc est oleum, haccolei effusio.
vini ; mnltum misericordiae, justitiae parum. Sic Amen rlico vobis, non deficict hic lecythus olei, nec
quippe decebat raiserantem, sic misero expediebat. minuitur, donec pluviam voluntariam, quaesegre-
Non intres in judirium cum servo tuo, ait juslus, gata est haereditati ejus (Psal. LXVII,10), diffusus
quia non juslificabiiur in conspectu luo omnisvivens instillet, donec faciat ccelum novum ct terram no-
(/Vi/. CXLII,2) ; s tl corona me in misericordia vam; quia misericordia ejus ab aelerno et usqne in
• t mlseraiic-iiilus. Veniens t]uippe bodie quinque aeternumsuper timentes eum (Psal. cn, 17). S. d jani
vasa attulit olei, nonnisi duo vini. Spiritus enim surgaraus et praeparcmusnos ad solcinnioris Miss.c.
api nti;c, inlelLclus, consiii, scientiic, pietatis, jubilationem.nec cordibus parccntcs ncc vocibus, ad
niiseiicordiic tlulec linem sonat, misericordiam fia- honorem Pueri qui natus est nobis, qtii esl Dcus in
tr.it, eruciat sanilalem. Fortitudo et limorviniim D sapculabenedictus. Amen.
siir.l, sed hoc vino potatus est polcns illc, cum Chri- SERMO II (48).
s!os in s"iritn forlilu iinis tlesccndit ad inferos, non De duplici Chrisli generatione.
t :"! tis, sed timemlus. 1. Exsullate, fratrcs, in Domino, qnia de Domi-
8. Viileamus nune qna-e oleo comparetur. Oleum nica illa sermo succedit, quaesingularem in cnrdibns
(si vos nielius noii babelis) lticet, pascit et ungit. vestris vindicat principaltim ; quaeest ad cujus no-
1'eiu fuit Cbristi nomcn, et per omnia consonat men bumilitcr inclinatis, cujus horis reverenl
c mipataioni. Lncel praetiicalum, pascit recogita- assislitis, cujus memoriam jugiler fiequeiilali? I;t
ln , invotatiiin lenit cl ungit. Vide si non praecla- est quae vestris affectibus suaviter indulcescil, qut
ra liiminaria lumen uominis hujus super cloquentiae magna intiltitudo dtileedinisejus. Spiritus cnim <\ji*
C.tinllabrum portaverunl; si non illuxerunl coru- super mel dtilcis, in qtiamdulcis Doiniuuscum OIII .
scalion."s Deiorbi tcrrae, si non in splendore fulgo- sua dulcedine supervenit. Cum cnim fecerit De.:s
ns hujtis commota est et contremuit terra (Psal. omnia opera sua valde liona, hic melius fecit, con'
(48) In tomo III BibliothecaeCisterciensis inscribitur, < In adveutu Domini, » etc.

833 SERMONESVARH. — IN NATIVITATE DOMINI. 834
secrans in ea sibi reclinatorium aureuni, ut post, A feste sponsus inducitur spirans amorem sincerissi-
tumultus Angelorum et liominum, et reclinaret, et mum, nec ultra valens dissimulare quod paliltir.
requiem inveniret. Hoc est quod nainra miraiur, Evocatur statim coelestis ille converfitis, el, juxta
reveretur angelus, vcrctur homo, stupet ccelum, prophetam, init Deus consilium, cogit conc lium,
contremiscil terra, infcrnus exhorret. In hujus utero facit sermonem cura angelis de restilutioue eorum,
majcsias Altissimi mirabililer liqucfacta, sicut adipe ct de redemptione hominum,de elcmentt.rum reno-
et pinguedine rcplevit lerras, infudit ccelos, inferna vatione (Isai. xvi, 1-5). Illis stupenlibus et miranli-
respersit. Hic exinanivit semetipsum excelsus et bus prae gaudio, quteriiur modus redemptioiiis, et
ininiensus mensuram bonam et confertam el coagi- statim de thesauro divinitalis, Mariaenomen cvol-
latam miltens in sinum veslrum. Hic diviuis mani- vitur; et per ipsam, et in ipsa, el de ipsa, et cum
bus unctus oleo loetiliae,et sicut allare in signum ipsa totum hoc faciendum decernilur, ut sicul sine
ponlificii consecrattis. De altari hoc ad aram crucis illo nihil esl facium, ita sine illa nihil refectum sit.
jscendens, proprio cruore, lanquam alterius gene- Tradilur epistola Gabricli, in qua salutatio Virginis,
ris olco perfusus, jara non consecratus, sed conse- incarnatio Redemploris, plenitudo gratiae, glorije
crans, tolum corpus macliinae mundialis largiore magnitudo, multitudo laetitiaeconlinelur. Missus er-
liquamine consecravit. Fatiscat ergo mceror, trislilia go angelus Gabriel a Deo, etiam antequam ad Vir-
fugial, climinetur dolor, rancor abscedat, ut Iiceat ginem pervenirel, invenit Deum virgineis illapsum
vacare el videre cumMoysevisionem banc grandem, visceribus (49), et majeslatem Dei virginalis ventris
qualiter Deus in hoc ventre concipiatur, decipiatur brevilale conclusam. 0 venter diffusior ctrlis ter-
diabolus, recipiatur perditum, indebitum accipiatur. risque amplior, capacior clementis! qui totum clau-
Totum me trahit affcctio, sed oralio deficit. Dives dit omnia concludentem, in quo Deus gloriae recli-
cogitatio vocis paupertate confunditur. Fervent in- natur. Denique et Archangelus non ait: Ave, Maria
teriora, ct in undosam ebullitini allitudinera ; sed replenda , sed, plena ; non: Dominus vcniet in te;
frigiditas linguae cumulos refrigcrat exundantes. sed, Dominustecum ; quia inde totam eam sibi ra
Quid est, o Bealissima? Nunquid ita sensu lacitur- puerat Spiritus sanctus, et ccelestibus insignierai
nus obdormiam, ut ibi mutus sim, ubi omnis loqui- ornamentis. Jam consecrata erat in loco voluptatis,
tur creatura? de quo fons ille debebat ascendere, qui universam,
2. Verumtamennon tacebo et non quiescam, do- terrae superficiem irrigaret.
ncc egrediatur ut splendor vullus luus, et sermode 5. Satis hucusque sparsimus verba, et volaticis
te conceptus, si non ut lampas, saltem ut scintilla C sermonibus diversa praeseminavimus : nunc insisla-
accendatur. Movet, faleor, quod,disponenteDeo, pec- mus hic, si forte aliquod dignum elicere valeamus.
cant rationales crcattira? et mtiltis annornm millibus Fluvius, ait Scriptura, egrediebalur de loco volupta-
tam ccelestia quam terreslria incassum stare vitis ad irrigandam universam superficiem lerrm, qui
deantur, semirulis illis, islis dirutis. Stat illa ma- inde dividitur in qualuor capita (Gen. n, 10). Fluvius
gna civitas, civium suorum numerositate fraudala, iste est Dominus meus Jesus, qui de duobus locis
et a slellanlibus palatiis multiplex habilanlium mul- voluptatis egreditur, ex ulero Patris, et ex utero
titudo propellitur. Obscuranlur slellarii ignes, so- Virginis. Unde propheta : Dominus Deus nosler flu-
lera loquor et lunam et stellas, ct multa sui luminis vius gloriosus, exsiliens in terrum sitientem. Sed in-
claritate mulctantur. Terra nialedicitur (Gen.m,17), eflabilibus differentiis longe aliter a Palre quam a
cura daranatur hominum successio ; et omnis crea- Matre egreditur ; quia, etsi haec temporalis nativitas
tura, juxta Apostolum, parlurit et ingemiscit (Rom. gloriosa est, multo gloriosior cst aeterna. Horlantibus
V.MI,22). Tacet Deus omnipotens, et ordinans ejus vobis, de utraque generatione volo aperire quod
omnipotenlia tantam dissimulat confusionem. Tan- sentio, non quod aliquid exponerepraesumam.cum
dem iiascitur Maria, et ad nubiles annos egrediens hoc ultra omnium vires, quanto magis ultra meas
"
speciera induit speciosam, quaeipsum alliciat Deum, sit? et extremae dementiae sit velle fari ineffabilia,
et divinitatis oculos in se convertat. Vide quid inde maxime.hominem imperitum. Non enimoblitus sura
dicat ille non miniraus explorator secretorum Dei: Salomonem dicentem :iSicut qui nimiumcomedil mel,
Audi, inquit, filia, et tide, et inclina aurem tuam, el evomit ittud; sic \qui scrututor est majeslalis, oppri-
obliviscerepopulum tuum, et domum'palris lui, et con- metur a glorid (Prov. xxv, 27). De utraque enimper
cupiscet Rex 566 decoremtuum, quoniam ipse est prophelam dici puto : Generationemejus quis enar-
DominusDeus tuus? (Psal. XLIV,11,12.) Germinat rabit ? (Isai. LIII, 8.) Quia et Palris illa ineffabiliset
igitur virga Jesse de tortuosa radice generis humani inaccessibilis est, ac nulli pervia creaturae. Hot
et patriarcharum arbore, et in altitudinem et recti- sensu credo Apostolum dixisse de Deo: Qui solue
ttudinem erumpens omnera ignorat nodositalem fi- habitat tucem inaccessibilem (I Tim. vi, 16); cunr.
iiorum, tenebras nescit, fructicosa quaeque non ha- etiam puriores naturae tanlo reverberentur intuitu,
bct. Videt et ardet ille vebemens amator, et totum ut nec possint irrumpere in tantae claritatis abys-
epithalamium in ejus laudibus decanlat, ubi mani- sum. Ipse etiam Filius protestatur: Nemo novit Fi-
(49) Hyperbola, ut significet celeritatem.

S5K SERMONESVARII. — IN NATIVITATEDOMINI. 836
tjum ntsi Puter, neque Palrem quis novitnisi Filius, A . xxxv, 10). Apud te, inquit, est fons vitm; quia tu
et rui voluerit Filius revelare (Matth. xi, 27). Nec non solum vita, sod et Filius tuus fons vitaeest. Et
lamen sicul est, sed sicut capere polest cui tanla ut patenler quod sentiebat ostencleret, stihjtiiixit: /;i
dignatio rcvclalur. Unde et illa sublimis anima quae lumine tuo videbimns lumen; scilicel ad irrigandam
usque ad tertium ccelum in divitias gloriaeDei rapta universam superficiem lerrae. Quaenam terra est iu
fuerat, dicit: Ego me non arbilror comprehendis- illa cadorum summitate rcposila.quam superflual ct
u (Philipp. m, 15). iirigel (luvius gloriosus? Regiium ctBloruni terra
4. Verissima ergo dcfinitio cst, quia illam gignen- viventium est : Unde, Credo videre bona Dominii.i
tis et genili generationem nullus omnino penelrat terra viventium(Psal. xxvi, 13) ; item : PluceboDo-
inlellectus. Hanc etiam t!e Malre, omni hiimanae mino in reqionevivorum(Psal. cxiv, 9). Irrigatio bae«
creaturaereorinexliicabilcin, clncscio utriim ab illa indicibilis est. Inebriantur quippe Angeli ab uber-
excellentiori nalura valeat comprcbendi. Quis eniin tate domus Dei, et torrenle voluptatis ejus po-
comprehendat unitionem carnis ct Verbi, qualilcr tanlur.
Deus et horno in unam personam conveniat, salvis 5. Hic quid tlicam, nescio, quia plurimus slupor
impcrnirbatisqne propriclatibus natu. aruiii?Unus- seiisum opprimil assuigentem. Ubi sunt oratorii
quisque in suo sensu abuntlat ; cgo hanctminem B sermones, quos in fornace rhetorica omnis ille phi-
senstim supergredi credo, velerura virorum vesligiis; losophorum conflavit chorus? Ubi sunt giganles a
inhaerens, qui super haec sanas et inconcussas sen- saeculo nominati, qui ab initio fuerunt magni sta-
tcntiasreliquerunt. Ad paleruam igiturgenorationcmi tura, scicnles bcllum, languentes circa pugnas ver-
rjcurrentis, locum voluptalis Patrem csse ce.nse- boriim?Nunquid non raaximus ille gigas (Platonem
mus, 567 quamvis Deus illocalis sit; sed ellicicn- loquor) ab intellectu lam purissimae veritatis repul-
tias rerum, nisi per vulgatos sermones, explicarc: sus est? Nonne acerrimo menlis ingenio tangens,
non possumus. In ipso autem omnem voluptatemi scd non attingens divinitatem Dei, dicit: « Uniire
esse inlelligit, qui legit Apostolttm dicentem: Qtio- inveni quod cuncla operetur; et aliud per quod
niam ex ipso, et per ipsum, el in ipso sunl omnia: cuncta efliciuntur, tertium autcm non polui inve-
(Rom. xi, 56) ; et alium cx illo duodeno apice si- nire? > Rccte de Spiritu sancto inscius, qui illi non
militer eructautem : Omne datum optimumet omne; crat infusus, qui sanctorum revelationum magihler
donum perfeclum desursum est, descendensa Patrei est, qui revclavit Paulo t[uae oculns non vidit, sicut
luminum (Jac. i, 17). Ipse etiam Filiusdicil : Hmc: idem apostolus gloriatur : Nobis, inquit, reveluvit
est vila aterna, ut cognoscant te solum verum Deum: Deus. Pcr quid, Apostole? Per Spiritum sanctum (I
'
(Joan. XVII,3).CognilioigiturPaliis vita aelernaest: C Cor. n, 10), non per spiritum noslrum, per quem
et ubi vita aetema, ibi sempiicrna voluptas. Eg«'e- sicut philosophi seducli sunt, ita et seduxerunt. Ille
dilur ergo fluvius de loco voluptalis; quia gignitur noster philosophus, qui super sencs et super omues
de utero Patris Deus de Deo, lumen de Iumine, de; doccntes se inlellcxil (Psal. cxvm, 99, 100), quid
Domino Dominus. Egreditur attlem idcntitate, quiai super hoc senserit autliamus : Ricjans montes, in-
idcm esl cum Patre. Idem dico sccundura substan- quit, de superioribus suis (Psal. cui, 15). Dcsubli-
tiam, non secuutlum personam. Egreditur el aequa- raioribus quippe Angelis, qui non per speculuni in
litate, quia Patris omnipotcnliam recipit; cum om- aenigmate,sed facie atl faciem ipsam Dei substan-
nia quae possit Pater, possit haecet Filius, sicut ipsat tiam ltiniinibus indefessis aspectant.
tcslatur : Omnia qum facit Pater, facit et Fihus : 6. Sequitur : Qui inde dividilur in quatuor capita.
nec polest Filius facere quidquam, nisi quod viderit>. In quaequatuor capita ? Dieamus breviter, qtiia gran-
Patrem facienlem (Joun. v, 19). Egreditur ct mter- dis nobis restat via. In admiralionem; nani de fra-
nitate, quia licet generctur, non lainen est postcrior gilitate complexionis humanae, de torrente volupta-
generantc, sed arabo unius antiquilalis sunt: si tatis bibens, lota obstupct illa dignior creatura de
men vocabuli novitatcm non exhorrelis; qtiod licet; .. Creatoris gioria, et gloria? ratione. In puritatem ;
quoquo modo significet quae dicuntur, longe tameni quia non in vase testeo, sed remoto velamine hau-
est a sentenliae majeslatc. Egrcdilur simililudiiie, riunt aquas in gaudio de fontibus Salvaloris. In sa-
quia similis est Patri, Patris imago, splcntlor glo- tietatem ; quia, etsi desiderant in eum prospicere,
riae el figura substantiae ejus. Egredilur alteritate, 568 non tamen desideriura necessitatem, vel ne-
quia alius estab illo : Alius dico; non Aliud. Ego, cessilas misetiam inducit; sed mirabiliori modo et
iiiquit, el Paler unum sumus (Joan. x, 30). Unumi scmper desiderant ut semper satientur, et semper
dixit; non, unus : quia Unum significal substantiae! satiantur ut semper desiderent. In securitatein ;
unitatem ; unus vero, pcrsonaruin proprielatem. quia de sua stabililate certi, perennibus gaudi.s im-
Sic igilur et longe exccilentiori modo de Patre Fi- merguntur, exspectantes bealara spem, ct adventum
lius egrediens, inundat angelicas stationes ; quia,, gloriae magni Dei, quando fiet unum ovile et unus
juxta Salomonem: Fons supientimverbumDei in ex- pastor, et superna illa Jerusalem constimmabitur in
celsis (Eccli. i, 5). Citharcedus puer de hoc fontej id ipsum. Sed influit fluvius iste per angelicas of-
pleno ventre polaverat, cum diceret . Apud te estI ficinas. Sed haecomnia fides capit, nescit ratio, in-
fons vitm, el in lumine tuo videbimuslumen (Psal, tellcctus ignorat humanus. Haec sunt forlassis illi
S37 SERMONES VAMI. — IN NATIVITATE DOMINI. 833
quattior, quae Vas electionis felici quaternario in A ditur et cum paupertate ; quia in pannis vilissimis
Episiola ad Hebraeosvidit, dicens : Non accessislis, reclinatus, jam ex tunc sanclissimis inembris legem
inquit, ad montem fumantem, sed ad montem Sion, marlyrri praefigebat Egreditur occulte ; quia subti-
ad Jerusatem civitatem Dei viventis, ad mullorum lissimus ille fraudium investigator, tantae ah alti
millium Angelorum frequentiam, ad Ecclesiam pri- tudine dignationis excludilur. Hinc est quod ambi-
mitivorum ascriptam in cmlis (Hebr. xn, 18, 22, guis alternationibus fatigatus, illum tenlat, nunc
25). tentatum filium appellat Allissimi; nunc instruit
7. Nunc accingamus nos ad videndura qualiter crucera, nunc destruit, mandans per muliercm, con-
egrediatur de Virgine ; quia egressio ista dulcior et suetum sibi organum : Nihittibi etjusto illi(Matlh.
affectuosior est humanae miseriae, quae intuentiuni xxvn, 19).
pectora concutil, et irrorat oculos, et beatis fomi- 8. Sequitur: Ad irrigandam universam superficiem
bus vultus amantium perfundit. Hic locum volu- terrm ; id est ad terrenam miseriam expiandam,
ptalis uterum Mariae intelligo, in quo cumulavit quam nobis in haereditatem primus ille peccator re-
omnes delicias deliciarum Dominus, de cujus deli- liquerat. Volo ut Apostolus hic eum mihi, sicut et
ciis Spiritus sanctus admiratorio sermone in amo- . superius, in quatuor capita distribuat, quia securius
ris Cantico eructat : Qumesl ista qum ascendil de ejus expositionem suscipio. Qui faclus est nobis, in-
deserto deliciis affluens? (Cant. vm, 5.) Nunquid in quit, sapientia, juslitia, sanctificatio, redemptio
Angelis voluptatem habet Altissimus, in quibus ipse (I Cor. i, 50). Ad nos quippe veniens qui eramus in
reperit pravitatem? (Job iv, 18.) Nunquid in con- carcere, 569 primo omnium tenebras ignorantiae
stellalione vel scinlillalioiie stellarum, quarum aliae nostrae depulit Iuce sapientiae suae; demum per ju-
convertuntur in sanguinem, aliae cadunt de ccelo, stitiam qu3e ex fide est, solvit funes peccatorum
aliae in tencbris obscurantur? (Apoc. vi, 12, 13.) nostrorum, sanctificans nos in suo corpore, rcdi-
Nunquid in acre , vel igne, vel venlis? Nequaquam mens in corporis passione : Dominus enim solvit
in igne Dominus; nonin commotione Dominus; non compeditos, Dominus illuminat caecos (Psal. CXLV,
in spiritu Dominus (111 Reg. xix, 11, 12), si verus 7, 8), sanctifical tabernaculum, de manu redimit
est ille, qui in curru igneo et equis igneis est as- inimici. Dividitur et in patientiam, qua peccatores
sumptus in ccelum (IV Reg. n, 11). Nunquid in sustinet; in misericordiam, qua peccatores fovet;
aquis, ubi furens et tortuosus Leviathan immora- in largitatem, qua proficientes exaltat ; in fortilu-
tur (Isai. xxvn, 1); aut in terra, quae sub maledicto dinem, qua perficientes conservat. De hoc secundo
Adae spinas emiltit et tribulos? (Gen. m, 17,18.) 2 quaternario, toto hoc Adventu vestrae Fraternilati
Non est locus voluptatis nisi uterus Virginis. Ex confabulalus sum, per fluminum decursionem et
hoc egreditur humanilate; quia vestitus ciciliono- nominura interpretationem moralia mysticis inter-
strae mortalilatis, visibilis humanis oculis apparuit. nectens, utrum aliquid digne, vos videritis. Verum
Dc virgine virgam, de libro autem generationis li- non omnia possumus praesenti sermone coarctare,
neam faciens, divinitalis haraum innexuit, quem fastidium evitantes.
carne operuit virginali, ut draco magnus illectus ad 9. Habeo ego qualuor capila dulciora prioribus,
carnem, ferrum divini numinis subsentiret. Egre- quae fortassis vestris cordibus dulcius complace-
ditur et cum novitate : quia nunquam sic natus est bunt. Dominus enim vester elevatus in cruce, lar-
homo sicut nascitur. Primus enim homo primo de gissimas sanguinis undas a quatuor partibus sui
tcrra formatur; secundo mulier ex ejus latere fabri- corporis abundantius emanavit. Spinis cniui pun-
catur (Gen. n, 7, 22); lertio Cain consuetudinario gentibus sanctissimum caput nivea cervice reflexum
nascendi ordine gignitur ab utroque (Gen. iv, 1). ct clavis pedes et manus, et lancea latus ejus trans-
Solus iste de sola Virgine nascilur; et Virginis ute- verberante pretiosus sanguis emanavit, cujus
rum novo et singulari parlu divinitas humanata si- aspersione judex transit in patrem; iratus, in mi-
gillat. Ubi nunc Aristotelic3e sublililatis facunda Dlem ; in misericordiam, virga; captivitas, in coro-
qtiidem, sed infecunda loquacitas : Si peperit, cum nam. Cbristus ergo fons Iatens et occultus in ccelis,
viro concubuit? Velit nolit, vertilurin habitum pri- fons patens el apertus in terris : illic de utero Pa-
vatio; nec astringitur dialecticis terminis omnium tris, liic egreditur de utero Virginis; illic vivens
terminator, ad cujus imperium perit natura, dis- lerram irrigat viventium, hic moriens, terram mo-
suescit consuetudo. Egreditur etiam cum claritate. rientium; illic dividitur in quaternarium admirabi-
Nascente quippe illo sepelitur omnis illa stellanlium lem : hic, in dulcem. Dulcis Dominus, dulcis Do-
luminum luminosa serenitas; et stella candidior mina, quia ille Dominus meus, misericordia mea ;
lucidioribus radiis praescintillans, totara sibi cceli haec Domina mea, misericordiae porta. Ducat nos
rapit portionem. Ambulant reges in splendore ortus Mater ad Filium, Filtus ad Patrem, sponsa ad spou-
ejus, quoniam ecce regescongregatisunt, convene- sum, qui esl Deus benediclus in saecula. Amen.
runt in unum. Ipsi videntes sic Deum et hominem
nascentem, matrem et virginem parientem, admi-
rati sunt, conturbati sunt, commoti sunt, tremor ap-
prebendit eos inta»'"rum luce miraculorum. Egre-
839 SERMONES VARH. — IN NATIVITATE DOMIM. 84«
SERMO III (50). A\ lerram : mulier circumdabit virum (Jerem. ttxi,2%).
De fluvio jEgypli et ejus rivis per allegortam. Sed taraen repentinae subniersionis lacrymis edoce-
1. Tandcm tle mari ad porlum, de prornisso atl tur, prius laraentum Christi suscipiens, quara ad-
piaeiniiun, dc labore atl requiem, de desperationc ad ventum conticescat. Danieli dicitur : Visto est 4*»
spem, de via ad patriam pervenimus. Scripserat dies et in lempora longa (Dan. vm, 17, 19). Et Exe-
siquidem nobis frequentibusepistolis calamus seribae chiel tantis caliginibus involvitur, ut vix dignosti
','clociler scribcntis : Exspccla, reexspecta. Sed nos possit unde veniat, aut quo vadat (Ezech. xn). De-
quod subjungitur dicerepoleramus : Modicum ibi, et nique omnis ille prophelalis convenlus longa lardan-
modicum ibi (lsui. xxvni, 15). Praecucurrerant cur- tis graliae morositale pertaesus, nunc rogando, nunr
sores proinissione divitcs, scd exhibilionc pauper- conquerendo variat oralionem, et plerumque sermo-
limi. Diccbat alius : Viriliter age, el confortetur cor nibus exorativis indignatorios intermiscet. Nos quo~
tuum, et susline Dominum (Psal. xxvi, 14); aller que satis eos audivimus, et nobis in fastidium_rele-
vero : Si moram fecerit, exspecla eum, quia veniens guntur. Jam fugit Moyses, impedilioris siquiilem
veniel (Habac. n, 5). Pari consilio exicrant de san- lingua; factus est nobis (Exod. iv, 10). lsaiae labia
ctuario Dei, niliil secum nisi promissionum raulti- iinmunda sunt (Isai. vi, 5). Jeremias nescit loqui,
tudinem rcporlanlcs. Unde et Citharista nostcr jara B quia puer est (Jerem. i, 6). Ezechiel polluto pane
dormilaveral pr;c tacdio, et in ipsum Deum tacitis vescitur (Ezech. iv, 12). Osee fornicariam et adulte-
obloculionibus lolam culpam modis flebilibus intor- ram duxit uxorem (Osee. i, 2, 5). Daniel post visio-
quebat: Tu vero, inqtiit, repulisii et despexisli, distu- nem graviter infirmatur (Dan. vni, 27).
listi Christum tuum (Psal. LXXXVHI, 59). De flebili 3. Omiies prophelae eliugues sunt et muli : jam
quoque ad imperativura conversus est, exagitante laetari et exsultare non possumus, nisi osculetur
impatientia, quae impudenliae et frontositatis mater nos osculo oris sui. Auditi et exauditi estis : adest
est: Qui sedes super' Chernbim, manifeslare (Psal. benignitas et humanitas Salvatoris noslri Dei, quae
LXXIX,2). Et quid tandiu dominatrici sedens in ca- vel differri noii patialur araplius amorem languen-
thedra, circuinvallantibus et vallantibus Angelis, tium. Quidenini audistis? « Sanctificamini in cra-
non respicis super fihos hominum, quos absorbuit stinum, lilii Israel (Josue. vn, 15), et estotc para-
et obsorduil iniquilas per Adam quidem commissa, ti; quia die crastino descendet Dominus. « Resi-
seda te permissa? Memorare qum mea sit substaiu duum diei hujus, et superventurae noctis vix me-
tia (Psal. LXXXVUI, 48), ad tuae substantiae simili- dianda progressio, dirimit nos a vultu gloriae, a
ludinem fabricata; quia, clsi omnis homo vivcns va- puero Deo, a puerperio singulari. Cunite celeriore
nilas est (Psal. xxxvm, C), in imagine tamen tua C etrapidiore passu, conficite metas vestras, ut liceat
j»ertransiens,vanilascsse non potest.JVttHt/ujdita vane videre Fliiuni Dei vagientcm in cunis, et Salvatoris
constituisti omnes filios hominum ? (Psal. LXXXVIII, nativitati qualiacunque obsequia| praeparate. Credo
48) de quibus dicis : Deliciw mem esse cum filiis ho- vos esse filios Israel, sanctificatos ab omni inquina-
minutn (Prov. vm. 51), ut eos verleret et diverte- mento carnis et spirilus, praeparalos ad diei crastinae
ret a le malignus ille deceptor, qui decipere, nisi te sacramenta sollicita devotione et devota sollicitudine
permittente, non potuit. Inclina cmlos luos et de- suscipienda. Quid enim aliud his sacris diebus Ad-
scende (Psal. CXLIII,5), ct illos misericordes oculos vcnlui ejus dedicatis egistis? Vidi ego senes, sene-
raiscris inflecte pcccantilms, ut saltem non in perpe- ctulis oblitos, astare sacris juvenili alacrilate vigi-
liiuin obliviscaris noslri.' Haec quidem iste, sed ge- liis; et juvenes juvenlule sepulta, senili gravitate
mitibus ct aeiumnis intortus, lantae praesumplionis reverentiae Divinilalis assistere. Plena erant subsellia
feententiam abjurabal. Dixi, inquit, Custodiam vias concinentibus, et concentu parili voces in sublimi-
meas, ut non delinquam in lingua mea (Psal. bus resonabant, ut felici invidia jurasse vos crede-
xxxvin, 2). rem jubilare Deo in voce exsuliationis. Psalterij
2. Sed et illc vir nobilis, et profundi sermonis ur- erant prae manibus, psalmi in labiis, in corde devo-
banitate perlucidus, affectuosis excessibus incale- tio : solemnitalem animi indicabat hilarilas vultus,
scens, 570 Propter Sion, inquit, non tacebo, et' discursio corporis, operis sollicitudo. Inspexi sacer-
propter Jerusalem non quiescam (Isa. LXII,1), ctc. dotes vigilantibus oculis primos diei orlussublililcr
Vtinam, ait, dirumperes cmlos,et descenderes! (Isa. indagare, sacramentalibus indui vestimentis; in-
LXIV,1), ct alia miilla, quae fastidiosa prolixitas> troire ad altare Dei, ad sacrificandum corpus et
vetat inserere. Hic etiam morosioris gratiae longin-• sanguinem Redemptoris. Vidi assislentium turbam
\vt ta'.e suspensus, et nimietale doloris excedens,, ministeriali devotione nunc flectere genua, nunc
itnpatienter oblatrat diccns : Ecce gentes quasi noni osculari manus, et ad imperantium nulum nutu ci-
jint, sic sunl coram eo, quasi nihilum et inane repu- tius obedire. Sed et pueros aspexi, qui nesciunl
latm sunt ei (Isa. XL,17). Jeremias quoque in voceml qiiid sit ioter dexteram et sinistrara, sibi ad invicera
gralulabundae laudis adverbio demonstrandi pro- psalteria invidere, et reportare ad leetulos suos, fu-
rurapens : Ecce, inquit, faciet Dominus novum superr rari somnura ab oculis suis, et in lectulo suo per
(50) In Bibliotheca Cisterciensi iuscribitur, «In Vigilia Nati.\itatis Domini, i etc.

m SERMONESVAWl. — IN ADVENTU. 842
noctes quoererequem diligebat anima eorum; quod A i lam praetermittit artem nocendi; seil ubilibet suae
licet conlra consuetudinem praesumptum sit, non callidilatis assignat argutias. Et in choro quiJem
tamen conlra devotionem. Fateor, inler haccomnia inter orandum et psallcndum racntem pertrahit in
cogitabam : Castra Dei sunl hxc, non est hic aliucl diversa, praeteritorum rememoralione puritatem in-
nisi domus Dei, et porta cceli(Gcn. xxvm, 17). Vel- tellectus involvens. In choro vero mulliformes libi-
le.m, nollem, vestra devotione trahebar, et vobis dinis sensus evolvit, insidians sollicitudiui vcslrae,
negotiantibus otiari non poteram. Sequebar vos, et telis forlioribus oppugnans vos, titinam non ex-
scd a longe, vel aberrans a via, vel claudicans a ptignet; pungat, non vulneret. In refectorio aulem
semitis meis, lugens et contristatus, quia non pole- gulam allicit ad videndum qu;c perferuntur, et in-
rani acqiiare currcntes. JNovit ille unus (51), cum genti aviditale onerat dislentum ventrem, ut majore
quo uno unum ccepi esse in Domino, quam frequen- opera ad egerendum egcas, quam ad ingerendum.
tilms querelis impleverim aures ejus, quod vos in ln claustro libros revellit a raanibus, memoriam re-
mcridie csseiis cum sponso, ct ego cum sponsa in serat Scripturarum, et nunc de isto ad illum, nunc
vcspertino fiigore commorarer. de illo ad istum cum signis cl scurrilitatu Iransver-
4. Eia, fratres, si aliquis adhuc tlefluus Iiumor de " tit. Per officinarum multitudinem te facil excur-
flumine morlalilatis htijus vestras circumrorat affe- I rere, et vagabundo se comilem facit, donec ta-it ir»
clioncs, tergitc et tcgile illum niveo confessionis nitatis ostium, aut aperiat, aut confringat. Quid
amiclu, ct calceate vos in praeparalionem Evangelii plura? In choro dcvolioncm, in thoro castilatcm, in
pacis (Ephes. vi, 15), ul sitis 571 ('e quibus dicit rcfectorio parcitatem, in claustro leelionem, in offt-
saiictus : In flutnine pertransibunt pede. Quid autem cinis silentii virlutem virlulis iiiiuiicus exstiirat.
per h;cc? lbi Imtabimur in ipso (Psal. LXV,6). De Ncc sufficit in vigilando sublilius spiculis cordis te-
fluminc hoc, imo de fltiminibus islis Isaias propheta rebrarc vitalia, sed dormiendo singtilari se versal ct
in noclurnis lectionibtis largius tlisptitavit. Percutiet, reversat astutia. Quaeomnia mclius vestraeconscicn-
inquit, Dominusfluvium jEgypli in seplem rivis, ila tiae,quam styli scientiaederelinquo. Sed cl atl allare
ut transeant per eum catceali (Isa. xi, 15). Volo de Domini virlutum sequuntur nos spirilus ipsi; et ip-
fluvi) ct rivis cjus paulispcr confabulari vobiscum, sos ante menlis oculos involanles, ul vix aliqua vel
quomodo cl qtialilcr percutiatur, quitl sil per eum nascenlis Dei.vel pendcniisin crucepossinl mcmoiia
Iransirc calceatos Êgyptofiguralitcr cxprimi mun- delurbari. Magnusille patriarcha vix volucres Imjus-
diim istuni, divinorum cloquiorum scrutalores aflir- modi a suis sacrificiis abigebat (Gen. xv, 11) : nos
nianl, qui posilus esl in maligno, qui lenebiis et qui sumus qui fugare praesuniinius?Quis in hoc rivo
confusionibus esl replelus. Flumcn fluxus buinani ^* vel meisum, vel submersum se csse negaverit? Vi-
gencris est, qui de primis parcntibus infelici vena delis quam turbidus torrcns et limosa regurgilans
proruinpens, in impeltiosum erumpens lorrentero, •oenosilate, qui vix atit nunquam ad hoc ducitur ut
per totain inundi ialitudinem inslagnavit : oui in pcnitus exsiccctur. Non pulo quod ille qui clausit
scplcm torrenlibus derivatur, valles ct cainpcstria, ccelum oratione (/// Reg. xvn, 1), clauserit auiraum
profuntla voragine supersedit; ipsis quoque n:on- a cogilatione, ut facilius sil ccelurn obserare,"quam
litim cacuminibus eamdem rcfusionem iitlcnlans. animum.
Ui.de UIIIISde altioribus clamat, Torrcntes iniqnilatis 6. Secundus rivus est loculio pcrvcrsa. Linguam
conliirbaverunt me (Psal. xvn, 5) : ct, Intraverunt nullus hominum domare potest, ait Jacobus (Jac.
aquccusquead animam meam (Psal. LXVIII, 2). in, 8) : membruni inquietum, membrum mortifc-
5. Primtis hujus lluminis rivus est cogilatio mala. rum; facilis ad loqucndum, ad obloqiiendum pro-
Rivus cxundans, et qui nullis obicibus. repellatur. clivior. Et notandum qnod alter nascitur ex altero,
Ilabel freqiienliam pluviaruni per feneslras corpo- cum malaecogilalioni pervcrsae locutionis janua sit
rcorum sensuum, qui ei raundanis cataraclis morti- apcrla. Et cst etiam aliud verbum falsum : unde di-
feros imbres infusius administrant. Occursat aspe- .p citur, Perdes onmesqui loquuntur mendacium (Psttl.
ctui mentis quod vidit et autlivit, quod odoravit et v. 7). 572 Aliuu vanum, de quc scriplum est :
gustavit, qiioo j.alpavit et tetigit. Et plerumque quod Vana locuti sunt unusquistjue ad proximum suum
simplici oculo aspeximus, versipellis contortor in (Psal. xi, 3). Aliud inipudicum, de quo Aposlolus :
oflendiculuinrelorquet ac scandalum. Fingit simili- Turpis sermo de ore vestronon procedat (Ephes. iv,
ludincs, imagines pingit, colores aptat, et in thalamo 29). Aliud excusatorium, unde Psalmisla : iVonde-
mentis universaconvolvit, si forleconsensum eliciat, clines cor meumin verba malilim ad excusandas ex-
ct aflectum inficiat. Offert horribilia de divinitate, cusalionesin peccatis (Psal. CXL,4). Aliud dolosum,
terribilia de lide, mirabilia de lidei institutione; ct de quo Prophela : Dhperdat Dominvs uuiversa labia
in alveolo mentis veneniferas ingerit potioncs, quas dolosa, el linguam magniloquam(Psal. xi, 4). Aliud
in confessioneevomere peccator oneratus exhorret. oliosum, de qtto ipse Dominus: De omni verbootioso
Venil in oralorium, dormitorium occupat, insidet quod locuti fuerint homines, reddentrationem de eo
refectorio, circuit clauslrum, revisit oflicinas, nul- in die iudicii (Malth. xu, 36). Et si qua alia geuerat.
" '""'""
(5i) Scilicet Bernardus, vel Petrus Cluniacensi».
P*T«OL. CLXXXIV. . 87
845 NICOLAI CLARyE-VALLENSIS. 844
swit pestis hujus, quae nos brevi saltu traiisilire non A amarum tbilce, tencbras lucem, et in Creato-
possumus. reni reftinJis injtirias : ut quod laudavcrif, tu viiu-
7. Teiiius cst actio prava. Posl cogitationem ct percs; quoJ vituperaverit, tu laudes. No.i et boc
Iocutioncm venitur ad opera, quando exbihcmus palpativa dissiinulalione lacentJuni, quoJ vidrrim
mcmbra nostra arma iniquitalis peccato, et contu- quostlam vcslrum tanlis impaticntiaestimulis agilari,
mcliis aflicimus corpora nostra. Quid enim turpiiu, ut ad primas correploris voces noa solum cxcnsa-
qtiam menibra Chrisli sanguine consecraia, ct con- tionem el tiefensioneni exliibeatis; s:d et nisi disei-
sepulia in Baplismatc, libidinosis ardoribus matti- plinalis vigor obviaveril, ad ttratiltcs et jtirgia pro-
larc, nec attenderc rcvercntiam piaesentis Dei, mi- siliatis. Ibcccst impietas raa\ima in Deimi, dclicium
nantis pcenam,gloriam promiltentis? Absitut aliqnis maximum : q::od vir si npl x et recttis, et puer Do-
nostrum huic idolo subslcrcalur, ut Filium Virginis niinisuinmacircuiispcclioiie devital.Elegantissimam
in Vencris templo suscipiat, ut arcam Dei juxta super bis comparatinncm iiiducil prophela, quam
Dagon collocct; ul nulritiis in croceis stercora am- dc sacrario sancli Spiiittis aspoiiavit. Ibi, inquit,
plexelur. Qaid Petro cnm Mago?quid Chrislo cum habuil foveuiii ericiits (lsu. xxxiv, 15). Erici:is ita
Antichrislo? quid Virgini et libidini? quid purilali 573 conferlissima spinositate dcnsalus csl, ut
et corniptioni? Absil ul quisque vestrum ambuletin uii.iique piinctionibus ct aculcis vestialiir. Ctiin vero
passione dcsitlerii, sicut el gentes qu;e ignnraiit se soliliidincm adeptiiin pulat, caput apnii, c\s";it
Deum ; qui corpus Clirisli aut consecralis, atit Cliri- pedcs , ct vivificatoiios motus plana deambulatione
sli corpori ministralis! Elecli servite lmperalori, i;t demonslrat. Si qtiis superveiierit, stalim celcriiina
cum Imperatore scJeatis, cuni setleiit in setlc ma- vclocilalc caput cuin pcdibus in intcrius absconili-
jestalis suie. Qtia fronle, qiiibus oculis vidcret vos, torium reponit : ut si lenere volueris, prius vi.leas
viveret vobiscum,q'ii lants inlcr vos obscocnitalilius'• sanguinciu Ititim, quam corpus suum. Sic ct pecea-
deserviret? Qua mcntc, qua conscicnlia acccdercl aJ< loris caput cnm peJibus , iiitenlio cum aclionc, a
Sancta sancloruni, iniinolarcl Santhuii saiictor.iiu, paslorum sollicitudine prospeciatur : ct qt:nd fere
cujus fa.: a coiitcmplibilis, vila notabilis, sermo rc- oiiiiiium pcccautium viliiira cst,cumnb oinnibtis
prcbensibilis haberelur? Set! tt si forle (Immaniirai vitlealu", a ncmine aest.mat se viacri. Si vitium
loquor propler inffrinitatcm carnis veslrac) aliquis> resecarc sludeas, ct intenlier.is ingrcssus cu:n
vestrum t.tle aliquid in cubiculo conscienti.c compli- acti nis e^ressibus carrectivis deprelieiiilere : statim
cavit; deplicet illud per confessionom ct poeniten- Ciccronis cloqiienlia renovatur; excusatnr ct tle-
tiam, ct, eyo ei de miscricurdia nascenlis pticri vc- fenditur quod opponis, acctisaris ct offemiens qui
niam rcpiomiit:). Et si confessns fuerit et poenlltie- ^ propoiiis. Inlerrogat de loto ct de tcmporc quaiido
rit, nascitur in eo lux mundi, ut dimolis fullacibus> faclum fucril.et novusdialectictisexsL-rtaIingua pro-
tencbiis, splendorein veraclucis accipiat. Qtiomodo ) rinnpit in mcdium. Parenles advocat; patrocinalorcs
cr.im uiiseiis misericnrdiara bac noete uegabil, ini qinciil; gravari se juiicat; indicat sc rccessurum ,
misericordilcr niisericors c.ascilur ct ' malit:
miseralor
qi:a mori, quam paii talia; et quacvidisti, nrgans,
Dominus? Adest Dcus el bomo; Matcr ct virgo; ca;o) ct qiitc non vidil i:i te convicia rctorqucns. Sie spi-
ct VeiLuni; lux illtiiiiinans; bontis ct bonilas; mi- nani senlis, cl culpam perdis : odium incurris, ncc
sericordia ci veritas; fecunda virginitas, virginalis> corrigis : cl qtiem loliini lenere pntabas, lotuia
fecunditas; a.'lerna novitas, nova aeternitas; divinai amittis. Yitles quam multiplici cumulositate livus
bumanitas, liumana divinilas; humilis subliniilas,, iste omni bomini, et roaxirae noslro Oidini se in-
et his omnibus misericoidia fabricalur. Cohibctei ftindit?
crgo cxlollentiam ab oculis, loquacilatem a lingua,, 9. Q:iinttis estcxsultatio inpeccatis. 0 dct's!amla
crudclitatem a inanibus, voluptatem a lumbis, pc- laetitia, ct in sempiterni doloris trisliliam dcm:;tani!a,
des ab ilincre non rcclo, cl venitc ct arguitc eiim,, in peccalis situi in viiiutibusexsultare! Nonr.e la-
si non liac nocte diruinpit ccelos, si r.on descenderitt pj- trocinantcs et facinoiosi quique cum voloriim pleni-
ad vos, ct projicict in profundiim niaris onmia p;c- tudiiiem assequuntui', non sc capiunt praegaudio, ita
cala vestra. Quis laincn est, qui hnjus tcrtii rivulii eliam ut audcanl ipsi Divinilali gralias immulire?
non sit mersusel rcmersus instantia? Qui cum malcfeccrint, laetantur, ct cxsuliant in
8. Quartus livus cst defensio peccatorum. In ve- rebus pcssiniis (Prov. n, 14). Catient supcr cos
ritate dico vobis, quia nihil sic cxaspeiat iram divi- carbones, el inigncm dejicientur (Psal. cxxxix, 11).
nitatis, quomoJo iniquilalis defensio. jEquo cnimi Sed rivus iste, tpiani tindasa reflexionc riiiseros
cerlamiuc nos ceiiaur.is cnni Domino, cum ticfendi- animaiitcs cffundit, inelius conscientia, quam clo-
mus t[uo;l odil : cu::i nobis placet quod displiccl illi. que.nliacompveliciiclit.
Magnaquippe diffcrcnlia iuter superbum ct huniileml 10. Sexltis cst alios docere ad malum. Ilaec do-
peccaloreni; cum illuin despicit, hunc rcspic t: qviai ctrina dc calliedra pestilentiae «Jerivalur, quam de-
humiiia respicit, ti alta a longe c.ignoscit. Quantlo) testaiur ct rcprobat qui docet bominem scientiam.
sanari potcril qui mediciiin spcrnit, iiiedicinaml 0 quam in vanuin accipit animam suam, qui alio-
cor,r.;;lcat, et iiilirmam siibstantiam contrarioruml rtim animas vcnaliir ad mortem, qui traliit peccata
receplioue succendit ? Tu dicis uialtim bcnum,, sicut vestcm longani; qui miscet sanguincm san-
845 SERMO IN FESTO S. STEPHANI. 846
gtiine; cui non suiTioitul int.crrat in sxcuUim sic- A ccamcnto cnlcealtis quoj in Idumaram cxlentiit
cuii, nisi ct alios ad iiiterilum perlrahal scm;iitcr- (Psal. LIX, 10), Ciijus corrigiam solvere non po.uit
nuiii! Scilis enim quia mtilla vitia tcncrriiiiis magnus illc Baplisla (Luc. m, 10). Misitde sumaio
aetatibus imprimunlur; quae poslea in magr.o eor- Filium sutim, elaccepit me in utero Virginis, ct sie
ppre vix mitigare, nedtim exstirpare quisquam landem assumpsit mc, et dc prqfunJis aquaium.
pussit. Infelices magistri, qui hiijusmoJi plantaria Percutiemuset eos, si cogitemtispi'opeccalo nostro,
plaalaverunt! cxplanlabuutur ab illa ccelesli planta- si prohibeamus liiiguam a dpl:>, si declinemus a
tionc, quain planlavil Pater ille cceleslis. Qtiis glo- malo, et faciamus bonum : si confiteamur adversum
riabitur se bujus rivi torrentibus non fuisse valla- nos iiijtistitiam nostram Domino, si dolor nostcr sit
tum ? semper in conspectu nostro, si doceamus iiiiquos
11. Septimus est, in omnibus his malis perseve- vias Domini, ct scmper laus ejus sit in ore nostro.
rare. Ilic peccator dcmcrsus est et absorptus , et Et ut tiearte suloria nostris moiibiis aliqnid consua-
clausit super eum puteus os suum. Cum enim non mus. bqbeamus.calccamenta dcnsa ct sul)tJ.tercon-
levat oculos aJ cccluni, nec reeorcjatur judieioruni sula, qtiaepossint aquas obyianies cxc.Iulere. Facia-
jusloi um, morluus est, ct sepullus in sepulcro inus carnem nostram lirmam ct confixam 574
coiiscicnli;e su;c. Tunc a moi tuo lanquani qui non " timore Doniiiii,quae libidinis liiimorcm cxtiuJal, et
est, perit confessio (Eccli. xvn, 26) : lunc pcccator cxcocta tribulalioiiibus, atquc ita clcnsala fiat. ulcr
cum vcnerit in proftindum malorum, contemnit novus ad conservandum vinum novum de quo dici-
(Prov. xvin, 3), Hic est in cxtremo flumirium. tur : Quia factus sum sicul uler in pruina (Psal.
jEgypli, et raultitudo miseralionuin Domini tollitur cxviu, 83). Sed jam corda et c. rppra vcstra ad
a"boculis ejus. suscipientlumFilium Virginis praparata dimiltamiis
12. 0 llumen malum , rivi pessimi, rivi extermi- in pace, fl omnes in commuue lnmeii ad rcvelatio-
nantcs! Hac nocteDominus eos calcealus transivit, ncm genlium innocentibus brachiis amplectamur,
cum in virginalisubslantiapuram carnem et omuiuin qui est benedictus iu saecula.Amen.
praetaxatarum pcstium immuncm accepit: illo cal-
NICOLAI CLARiE-VALLENSIS
SERMO IN FESTO LEATI STEPHANI PROTOMARTYRIS.
Stephanus aulem plenusgratia et fortitudine (Act. vi, 8.).
1. Adbuc Filium Virginis babemus in manibus, C prodigiaet signa magna in popttlo. Nunquid aequum:
ct obscculoria dciinitione vagiee.tis Dci hoiioramus esl dereliiiquerc regern, ct ad milites oculos dclor-
i:;faiUiam. Ducit nosVirgo ad venevairla ccnahila, qiiere?Neq!iaquara, ni i.mperayeri.tliiiper.ilor. Snigit
ct speciosa pr;c liliabus hominiim., ad speciosum ipse Rex Filius Regis, sed lapidaniiiim acieni inler-
fojma pr;x!filiis hpminum, beneJicta ir.ter mtilieres rumpans, triumphaloris cerl.unini no:i sine t!o!ore
ad bencJicluin inter homines nos conducit. Sub- cordis assislit. Vitlel opprimi primiini tt primi-
miinuural nobis.in aiirem, si forte domus exaspe- cerium purptiratae colioitis granj!ii;aria lapidum.
ra.ns audial ej.quiescat, vevclata esse vclamina Pro- densilale, fontcs saiigui,nisde co:pore Proiomaiiy-
phetaruin, ct compleliim cpiisilium Dei. Videte ris cbullire. Yidet quia uniyersa debaccbatio re un-
miraculum Matsis Domini, quia. cvcalura crcat, et dat in ipsum, et ipsi soli .imprcpcria,cxprobrantiiim
Crcalor creatur. Sciniillat sidus, Magus atloiat, cumulautur. Ubi pietas ct mispricordia lua, Do-
exsultal polus, tellus resuliat, glorianlur Angeli, pa- mine, .si non conipateris patienti? ubi aeqnitas et
slores aggaiident, Virgo parit, nascitur Deus, et justitia, si non judicas et vindicas de poptilo lapi-
ctXiOrumluminaria tiariori lumine Iiimencxortum dante? Curramus ad spectaculum ad quoJ turrit,
in tenebris pi-oseqiiunlur. In islis bonis versamur. : qui cxsullatut gigas ad curre.ndam viam, et vi;'ca-
bealus vir qui impleverit desijerium suum cx ipsis. D mus quibus armis armatus vcxillifer ma,rtyrum in
Scio quia dtilce nnbis cst, ln principio cral Verbum: campum pugnalurcs doscendtl. E(. iit dilg.-i.tius
dulcius, Verbuincurofactumesl (Jonn.\,\, 14);dul- elucesrat singuiaris martyrii prserogativa, revcce-
cissiintimVerbum in cruce suspensum. A la:ito rausad niemoriam;aposlolicoi'iiiiijltAcluuradescrip-
puerperio qtiis insanus oculos noslros araovere, tionem, in quibus hislor,iejsct figp,raV'!ii!s dictis con-
neduin avtilQiepriesuinat,,nisi ipse jubeat qui tlicit: vcrsio et passio bclligcri injlitis coalinctur,
Avcrteoculostuosa me,.quiaipsi meavolure(ecentnt? 2. Siephanus,inquiur.t, plenus gratiaet forlitudinep
(Canlic. yi, i.\ Eccedum osciilatur nos osculo oris faciebatprodigia ct signn magnain populo, JNpnpar-
sui, dum tantis miraculis et slupidos nos facit et vum latet hic mysteriuni, .nec vilipendenda simpli •
atlentos, Stephams ptenusgratia et fortitudine facit cioris scripturx nianifcsla posilio. Ad virginein
«17 AELREDI ABB. RIEVALLIS. ti»
quippe loquens angelus, verca de ccelestibus scri- A refractarios spiritus, duros cervice, incircumcisft*1
niis sumpta, ncc alteritis nisi ipsius Dei spirilu fa- cordc ct auribus, et sublimi voce homicidas,et pro-'
bricata, nova salutalione pcroral [al. poiiai]. Nulli ditores appellat. Non veretur conventiculacongre--
dubium quin omnium verboriim excellantaltitndiiie, gata de sanguinibus, ct inter manus quaerentium
utpote dc mclioribus disciplinis sancti Spirittis animam ejus, de liberiori justitia cacumen verilatis
evoluta : quorum annuntiatione confcederandum ascendit. Dissecantur cordibus,et strident dentibus
erat illud unicum sacramentum Verbi ct hominis; in eitm, concipiunt dolorem, et prope cst ut partu-
divinitalis ct carnis. Ave, inquit Foititudo Domini, riant iniquitatcm. Mirum quod non revocanlur in-
plena gralia (Luc. i, 28). Quid autem de Slephano? sueti novitate miracui, quod luminosa Piotomarty-
Stephanus plcnus gratia et forliludine. Nonne lis facics non refrenat insanos. Videbant, inquit,
Lucas cisdem pene litteris de ulrisque eloquitur? faciem ejus tanquam vultum angeli stantis inler illos.
Sed licel longe excelleiilior modus in Virgine praj Quid cst, o insensati? luniine vultus Dei insignitur
dicetur, secundario tamen laudatur in Maiiyre. Ha- gloriosus Levita, et vibranti splendore Stephanus
bet igitur gratiam Slephanus sublimiori genere, serenatur, et reverberantur oculi vestri, et lamen
quani reliqua martyrum multiludo : plenus gratia invidiae magnitudo visionis majestatem octiudit?
refertur scil.cel et cuniulalus, quod raro in Scrip- " Respondcant in divinorum volrminum evolutione,
turis cancnicis subtilis inquisitor inveiiiel. Jungilnr ubi reperertinl horainem in terris positum per (sic)
gralix*foitiludo, 575 i"'"» 0 spiritu libertalis. lgni- vultuin angelicum induissc : et cuin in utrisque legi-
tus animus in voceravcritatis Ciumpil, nec palitur bus vel raro, vel nunquam invenerint, obslupeant
ullo pacto rigorem justiliac submilli aliquando, vcl gloriam triumphantis. Sequilur :
dimilti. Sic loricattis gralia, cl hasla foiiituJinis i. Cum autem esset plenus Spirilu sancto, inten-
sapiculer iiifrendens, faciebat prodigia et signa dens in cmlumvidil gloriam Dei, etc. Mirum dictu,
magna in populo. Ille polest prodigia et signa facere, et totius supergressio crealurae! lntendii in coelum,
in quogralia cl fortitudo sedcin firraissimam statue- videt jam non cceltim, sed ccelos aperlos, videt glo-
runl. Sic Stephanus ad homicidas , ad legis adullc- riam Dei, et Jesum slanlem a dextris virtutis Dei.
ros, ad crucilixores Filii DeiPatris loquitur, genti Movetme haec intcniio, quse dc cordis puritate ie-
peccalrici in jEgypto, populo gravi iniquilate in dc- fusa vim facit ccelis, et ad ipsius divinilatis consi-
serto, semini nequam in terra promissiouis, filiis sloriuin penelrat et attingit. Cceliaperiuntur, gloria
sceleratis in morle Salvatoris. Dura, inquit, cervice Dei vidctur : Jesus conspicilur stans non solum a
el incircumcisi corde et uuribus, vos setnper Spirilui rp dextris Dei, scd a dexlris virtutis Dei. Hanc inten-
taneto reslitisis. tionein fecerat abjectio mundi, contemptiis sai, cor-
3. Surrexerunt quidam de synagoga : synagoga dis munditia, dilectio Dei, proxirai amor, veritalis
utique Salanae, et ulique conglobantur, vel ad con- defensio, desiderium Christi. Rctorqiienda cssent
vincendum, vel ad occidendura. Faciunt impielalis haec omnia ad coinmunes Qosculosmoralitatis, nisi
parietem iinum ; squama squamaeconjungitur (Job esscl excellentia Marlyris commendanda. Ftiices
XLI,6). Sibilant sibi serpentes ad invicem, convene- oculi, sublilis visus, visio gloriosa. Signanler rc-
runt in unum adversus Dominum, et adversus Chri- collige positioncm verborum. Plenus esl Spiritu, et
slum ejus. Velit, nolil, cedit impietas pietati, veri- sic intendil in cuelnni,quia in Spiritu alflatiir; con-
lati crror, stultitia sapientite, Spiritui sancto prac- culcalis terrestribus, ccelestibus inhiat ct selernis.
sumptio et vanitas spiritus huuiani. Non poterant Post h:ec aperiunlur cceli, nullaque praevaletfirnia-
resislere sapientim et spirilui qui loquebatur. Non tio vcl tiausura, quam non transvolet aul irrumpat
dixit, Non volebant, quod rationabilium et perfecto- mcns illi suinmaemcnti affeclanter inhaerens. 576
rum est; sed non potcranl, ubi menti inalaefacultas Aperiuntur crgo cceli, et pulo quod omnes cceli;
tollitur, non voluntas miilatur. Redarguebantur,ait, eorumque apeiiionem sequitur visio gloriaeDei, ct
{ videlur DomiimsDcus stans a dextris viiiut.s Dei,
ab eo cum omni fiducia. Fiducialiter agit, nec inulat,, j)
nec rautatur meus impertenila, quae magis jusliliain ne Patre minor esse putetur. Stat cum slante, cum
quam vitam, fidcmquain sanguiiicra, raortein quam bellante bcilat; quia lapidatur in lapidato.
justiliae laciturnilatera elegil. Concurrentes rapiunt 5. Non mediocris stupor involvit me, utrum pri-
eum, adducunt in concilium, ct gaudent eum inlra mitivus (los marlyrum oculis corporeis an incorpo-
sua retiacula reclusisse : sed frustra jacitur retei reis ista perspexerit. Grande quidem miraeulum si
anlc oculos pennatorum. Tunc vox liberior, et ex mcnlali iutuitii slellaiilibus sc immersit arcanis, si
corum codicibus sermo exacuilur veriialis, totum- mundicordesoculi lam solcmnem inspexerint visio-
que marlyrem rapit sibi Spiritus Dei, et ex cjusi nem. Quod si corporalibus, cerlum est hunc omne
ore sonantiori organo modulatur. Apparct ci unai hominuin genus disparilitate gral.ae praevolasse,et
facies Scripturarum, et veteris instrumenti dispen- pcnnis fideiet virlulum incorporea corporeis, et si
dia in compendiosam redigil brevitatem. Replicat; non comprehendisse, apprehendisse tamen. Nihil
promissiones et bencficia Dei, murmurationes ctt audeo temere definire, vel ex abrupto praecipitare
raalelicia populi; bona praeslila, rcddila mala; ad1 sentcntiam, cum finitivam super hujusmodi rcgulam
extremum divini sanguinis exprobrat efiiisionem,, me legisse non meminerim. Securius tamen sequor
M TRACTATUSDE JESU DUODENNI. 850
Apostolum, imo Spiritum Dei in Apostolo, qui cum A scitur mortis viciriae : novum introducturus exem-
summa verborum liberlatemagissecurae ainbiguitati, plum, aperit lalitudinem charitati?, et apertiori
quam pcriculo9aedefiniiioni ista committit: Sive in campn terrainos traditae legis amplificat, jam non
corpore, inquit, site exira corpus, nescio, Deus scil solura amicus amicis, sed velint, nolint, amicus pa-
(II Cor. xii, 2, 3). Exclamant statim clamore hor- riter inimicis. Paler, inquit, ignosce illis, quia ne-
ribili, continent aures suas, et eas obstruunl veiitati, sciunt quid faciunt (Luc. xxm, 34). Non potuil esie
impetum faciunl unanimiter in eum, facti amici in inefBcaxoralio morientis; unde et inimicorura nu-
morte illius : et ejicienles eum exlra civilatem lapi- mcrositas ad numerum amicorum transivit.
dabant. Ejicitur martyr extra civitateni saiiguinum, 7. Vide quam recto cursu Stephanus elsi non
in qua prius jtislilia habitavit, ntinc autcm hnmici- acquat, scquilur tamen Redemptorem. Volal saxo-
dia : de qua dicit sanctus, Quoniam vidi iniquilatem rura imber, et forlissimis invidorum manibus loca
et conlradiclionemin civitale. Haeccst civitas, quam vulnerum duplicantur : sed palienler patitur coro-
die ac nocte circumdal iniquitas, el labor in medio natus nostcr, de corona noininis ad coronara regi-
ejits et injuslitia (Psal. LIV,10, HJ.Civitaseaslellum minis transferendus. Nescit affecliim camis, et
despeclive vocata, quod contra apostolos et aposlo- mortis horam ignorat. Et vide quid deliberet facien-
lorura Dominuiu durissimis infidelilatis vectibus est " dum. Positis, ait, genibus clamavit voce maqna :
munitum. Exlra porlam civitatis hujus passus Domine, ne statuas illis hoc pcccalum. Clamat voce
est Dorainus, extra eam lapidalur servus exiens ad magna, quia magna utique cliaritate. Positis genibus,
eum t-xtra caslra, et portans similitudinem impro- quia vcra et humili simplicitale pro seorans stat et
perii ejus. Deponuntur vestimenla martyris ad pe- erigitur; pro lapidanlibus fleclit genua. Quis audi-
des persecutoris, qui altactu sacrarum vestium, et vil unquam tale? ct quis vidit huic simile? Pltis do-
orationibus lapidandi fuerat conveiiendus. let persequenliiim peccatum, quam sua vulnera : il-
6. Et lapidabanl, inquit, Stephanum invocanlemet lorum iiiiquilalem,quam suam mortcm. El cumhoc
dicenlem : Domine Jesu, accipe spiritum meum. dixisret, obaormhil in Domino. Felix somnus cum
Curriint illi ad lapides, el ille ad prcces. Lapidcs requie, requies cura voluplate, voluptas cuni satie-
lapidem percutiunt, sed lapidem mollio em, de quo tate, salietas cum securilatc, securitas cum aeterni-
fluit oleura charilatis, et tinnilus redditur pielalis. tate. Obdormirit, inquit, in Domino, absorplus in
Domine Jesu, inquit, ne staluas iltis hoc peccatum. claritalis abyssura, et inter Dei sui brachia reqiiie-
Rogal suscipere spiritum suum, spiritum utique, eU r sceas. Sedcbat a dexlris Dei Dominus Jesus, sed
san: ttim ; illum quem signanler quasi quoddam ,n prirao maiiyri martyruin caput. Recolilis quod illa
signaculum Aposlolus in homine praecipit conser- Ecclesiae lingua (Augustinum loquor) de hoc marly-
vaii. Vt integer, inquit, anima et spiritus et corpus in resenseiit.quem post morteru septem morluos asse-
die Dominisine querela servelur (1 Thess. v, 25). 0 ritsuscitasse.Eiavos.qui levilali ordine praefulgetis,
quanla pie;as, quanlus affectus, et ardentissimaecha- canlale huic canticum novum, et tantae festivitati
r.latis iniegritas! Recte martyrii florem iste sibi feslivis vocibus inclamate. Foiiassis concinentibus
procvinditat, in quo similit.ido Domini pendenlis in eiiam suggeret de vobis Dominosuo Judici veslro,
crucc niirabilibus forraulis est imprcssa. In ligno ne staluat illis aliquid ad peccalum, qui est Deus
cnim spinis coronatus, lancea coufosstis; cruci af- bencdictus in saecula.Amen.
fixus, dissiinulat illura unicum dolorem, et oblivi-
577 AELREDI ABBATIS RIEVALLIS

TRACTATUS DE JESU PUERO DUODENNI(52).
In Evangetium Dominiinfra tctavam Epiphanim, « Cum factus esselJesus annorum duodeeim »

(Luc. n, 42).
1. Petis a me, fili charissime, quatenus ex le- ]) senscrim, quid in me ipso evangelica verba non-
ctinne evangelica, qua duodennis pueri Jesu gesla nunquain egerint, vel cum legerentur, vel cum can-
nairantiir, aliqua piae meditationis el saucti amoris tare:ititr. Respexi miser, respexi, el vidi quam
cliciam semina, et sportulis lilterarum commendans longe post tergum raeum illa suavia et jucunda rc-
tibi colligenda transmittam. Adhuc nuntius ista lo- liqu, rira : quam longe ab his deliciis occupalionum
qucbatur; ct ecce sensi in ipsis medullis cordis et sollicitudinuin me funes abstraxerint; adeo ut
mei, ex quanto, ex quali, ex quam ardenli, ex quam quae tunc tangere nolebat anima mea, nunc prae
dulci tua id Fraternitas petebat affeclu : cum subilo angustia cibi raei sinl. Haecrecordatus sum, et effudi
mihi venil in mentem ubi aliquando fuerim, quid in me animam mcani; cuin cmissa ad me mauua
(52) Exstat iu tomo XIII BibliolhecacVeterura Patrum, edit. Colon
851 AELREDIABB. RIEVALLIS 852
Doir.ini totigit cor mciim, et unxit illud unctionc A scens, iion doccns, audicns ct inlerrogans, cl in bis
miseritordiiC suap. Cernis iri ipso inquisitionis luae omnibus a parenlum diseiplina non rcrcdcas. Sie,
mojo, t;uid lumiuis, quiJ splendoris luiis mihi scin- Doniine, sic praecedis roiseros, sic sanas icgrotas;
lillat atfeclus, ciiin insinuaii libi flagitares, pner hanc viam crrantibus, lianc ascentlcnt.Lus scalam,
Jcstis triduo illo quo quxrehalur a Malve, ubi fue- bunc exsulibus rediium prajmonstraus. Qtiis dabit
ril, qiio sit usus hospilio, qiiibus tibis alitus, quo- mihi, bone Jesu, luis inbaeiere vesligiis, ct sic cur-
r.im diieclaltis consortio, quibus r.egoliis occupa- rere posl le, ut quandoque apprcbenJam le? Kgo
tus. Sent.o, fili mi, senlio ea ipsa, quani familia- pioiligus iile filius, qui accepi aJ me sul:slaniia:ii
riicr, quara affexiuose, euiri quibus laervtnis in meam, nolcns cuslodire aJ ic forlitu iincm mcam,
ora.i mibus tuis sanctis ab ipso Jesu soleas scisei- profectiis sum in regionem longinquam, regionem
tari, crim anle oculos cortlis tui illa dulcis Pucri dissimililiidinis, comparatus jumentis iiisipicnl bus,
dulcis versatur imago : cum illtim speciosissimum et similis rcdditus illis. Ibi dissipavi omnia bona
vultum spiriluali quatlam imaginationc dcpingis, mea vivcndo hixuriose : et sic ccepi cgcre. Infrlix
cum oculos illos stiavissimos simiil cl milissimos in egestas, cui ct panis defuit, et porcorum cibus non
tc jucundiiis radiare persenlis. Tuiic, ut videlur profuit! Sequcns quidem animalia iinniundissinia,
mihi, iiitimo clamas affectu : 0 dulcis Puer, ubi B erravi in soliludine, in inaquoso, viam civiatis ba-
eras? ubi latcbas? Q:io utebaris hospitio? quo f.ue- bitaculi non inveniens. Esuriens et sitiens anima
baris consortio? Ltrum in cotio? ulrum in lerra? An inea in malis contabuit, et dixi : Quanti mercenurii
in domo aliqua inlerim nioiabaris, vel ceiie cum in domopatris mei abundtinlpanibus, el egokic fiiine
aliquibus lu;e lunc ielatis puerulis secrcto loco con- perco? (Luc. xv, 12-17.) Dum sic clamarcm ad
sislens, cis secretorum mysteiia profundebas sc- Dcnin, exaudivit rae, deducens me in viam reetain,
cunduin luam in Evangiiio vocem : Siniie parvulos ut irem in civitaicm habitalionls : quam, nisi in
tenire ad me, cl tioliie prolubere illos? (Mutlli. illam quae abunrlans panibus, Domus dicitur panis,
\ix, 14.) Felfces, si qui fucrimi illi, quibus lot die- id csl Bcthlehem? Confilcantiir tibi, Domine, misc-
bus lam fainiliaritcr tuam praesentiamindulsisti. licordiae luac, quia satiasli animam iiiaiiem; et ani-
2. Sed quid est, mi dtilcis Domine, quod sanctis- niam csurienlein satiasti bonis; Panc ulitjin- illo,
simoe Matri tuoe qtiacrenli, dolenli, suspiranti DOII qui de ccclodesccndit, et positus in praescpio,spi-
compaliebaris? Dcnique ipsa el paler lutis dolcntcs ritualiuin cibus lactus est juincnlorum.
quacrebant te. Imo lu, Domina raca dulcissiina, cur i. Et hsecquidem conversionis, quasi spirilualis
Puerura quaerebas, quem Deum csse non ignorabas? cujusdam nativiialis siinl inilia, ut couformcmur
An i;c cruciarctur famc, ne frigore vexaretur, ne ab parvulo, paupertalis suscipiamus insignia; <( facti
alio quolibct aclalis suaepuero injuriaretur, formi- ut junienlum aputl te, Domine, pracscnliaeluaericii-
dabas? Nonnc ipse est qui pascit Omnia, omnia iitt- ciis pcifiuamur. SeJ qtiia scriptura est, Fili, acces-
trit; qui fenum agri quod hodic cst, ct cras in cli- sisli ad servitulcm Dei, sta foi'titer, et prmpara ani-
banum mittilur, gloriesius Salomone vcstit el ornat? tnam tuam ad leutalioncm (Eccli. n, 1); akscondit
'(Af«tf7i.vi,29,30.)Q'iiin potius,Domiiia mca (pace lua modicum faciem stiam Dominus Jcsus a nobis, nor.
dico), dulcis"SimuniFilium tuiira cur lam facilcami- ut discedat, scd lateat. El ecce j£gyptus, eccc tcne-
sisti; tam incuriosc cuslodisti, tam sero, quod t!e- br;c, cccc lurbatio. Sedentes quippe in lcncbris et
erat,animadverlisli?Ulinam et inihiinspirarc digna- umbra mortis, laborantes expcrtae jucunditatis ino-
relur ipse Jesus, quid sibi sicqcaerenli, sicflagiianli, pia, vincli cl compedili fcrro, proprii vidclicel dtiri-
sic a!stJariti,'iiilerito ct spiiituali scrnione r<st.*.i- tia coniis; neccssc cst u( clairiemus ad Domiiium
tlerit, ut nota tibi sciibeiem, cl guslata crttclare cum iribulamtir, ct ipse de necessilalibus nostiis
sutiicireni. cruel nos. Lticc eiiiiii corisolaliciiis su;e dissipans
5. Videamus tamen, si placct, quidnam sil quod tenebras btijtis tentalionis, et gralia iiilernscconi-
Doraimis Jcsus in Betiilebem nascilur, lalcl in n punctionis runipeiis'viucula interioris duriii:c, sere-
jEgypto, niitrilur iii Nazarelh, ct inde duoJennis niori vtillu nos piaccedit in Nazartili, Ui i!)i iuter
ad t.'iiipliim el inetropoliin civitalcm ascendit; nec llores Scriptiirarum, ct virtutum fructus snb senio-
tanicn solus, sed sub parentum disciplina. Utquid rum disciplina imtriti, tiuodeciini anni dtiicias sor-
ista omnia? Qu a profecto dux cst Di.ininus meus liamnr. Siculcnim DomiiiusJesns in nobis nascittir
Jesus, quia medictis, quia doclor 578- ^1 t'ux n0" ct concipitur: ita profecto crescit el nutriliir, in
stcr, cxsullavit ut gigas ad currcndam viain, quo- nobis, donec occurramus oinncs in virum pcrfc-
niam a sumino ciii> cgressio ejtis (Psul. xvm, clum, ct niensuram aetatis plenitudinis Clnisti
(>, 7), et usqtit! ail Bclblcbem descenstis cjus. Ibi (Eplies. iv, 13).
plena cfiiestiiiiii oJorainenlorum rclinqueiis vesli- 5. Cum erijofuclus csselJesus annorum duodecim,
gia, posuil tciicbras, ij csl Aigyptum, lalibulum ascendcnlibusillis in Jerusalem, secunditmconsitelu-
suum. El ctim sedentibus in tenebris et utnbia mor- dincm diei festi, cum redirenl, remansil puer Jesus
tis luccm suptrnae gratiae infudisset, ctiam Naza- in Jerusulem. Primuin iiaque, ne r.os prtetcrcal hu-
relh sancta sua praesenlia nobilitavil. Sicqtie Naza- jus historiaemira suavilas, stiendtim itl moris fuisso
renus ellecius in teraplum ingi-cditurquasi puev di- Judaeis, tit asccnJentes ad diein fesliim, seorsim
8S3 TRACTATUS DE JESU DUODENNI. S"4
viri, seorsira mulieres inccdcrent, ne forte aliquid .A lieri, vel sallem divini illius cdulii reliquiis sagi-
lege tiivina naii ?
i-oiiitiuina(ionissubreperct, pi-ac.scrihei-.le
ul niiindi laiilum sacris solcnuiis intecessent. Unrie 7. SeJ ut baecad subliinioris sensus sccrcta vcr-
credibile est, piierum Jesuni illo tempo.c 579 lamus, prima forte die patcrnis se vultiLus priesen-
iiunc palri et viris adh-crentibus ci; iiiinc Matri ct lav t; iion ut coiisedcrct, sed ut ordine siisccplac di-
lniilicribus coinitantibus cam, su;c pracsenliaidnlcc- spensat.onis paternam voluutalem consulcret. Nec
d.nem indulsisse. Cogileinus ergo quanta corum absurda videtur talis opinio : skestimelur quod Dci
fueril fdicilas, qttibus datum esl tot dicbus viJere Filins t'c bis, qtiae in divina natura siniul ipse cum
faciem ejus, et mcllifluos audire sermones; consi- Patre et Spirilti sancto, coaciualis ti coiisubstantla-
dcrarc in bomine et puero signa quaeJam cceleslis lisutiique, disposucral; informa scivi qtiam susce-
radiarc vinulis, ct inter confabul.iliones mutuas perat, liomo Detini, parvus magnum consulticrit :
mystcrium sapicntiaesalutaris inserere. Stupent se- non utdiscerct, quod ipse cuiii Palre in forma Dei
ncs, adniira.-itur jitvencs, et suae ttinc aelatis pueri, aeternaliter novcrat; sed ut ipsi Patri per omiiia de-
moium gravitalc, ct seriiioiiiuii illius pondere de- fet-ret, obcdienliam offerrct, pracferret humilitatem.
terrentur. Crctlo cnim in illo speciosissimo vul'u Iiii agitur in illo secrctoctibiciiloPatrisdebaptisniate
taiii.im gratiac ccelcstis clcg.intiam rcfulsisse, ut suscipientlo, de cligendis discipnlis, dc contlendo
omnisim i:i sc converlerct aspectum, atitlitum cri- Ev.iigelit), de miraculis facicndis, poslrcmo de to-
gerel, cxcilaret affectum. Cernc, qu;cso, quemad- lcranlia passionis, ct rcsurrcclionis gloria. Ctinctis
moJum a singulis rapitur, a singulis trahilur. Senes diviiio niodo clispositis, allcra jara die angelicis et
ostulanlur, aniplectunlur juvenes, pucii obsequun- archangclicis t-Iioiis suavitatem sui viillus indulsit:
tur. Qu.e lacrvmae pueris, tlum ditiiius a viris lcne- refcrensque antiquam civium sitpernorum ritinam
lettn? qu;c sanctis mulieribus querimoniae, cum post mo.iictim rcparandam, uuiversam laelilicavit
paulo pl;ts cum patre ct cjtts sociis niorarctur? civitatem Dei. Jam tcrtia dic sc cuneis Palriarcha-
Cretlo singulos iutimo prociamare affeelu : Oscule- rum ct Proplielaritm immisccns, ca qtiae a sancto
tur me osculo oris sui (Cant. I, 1). Et ptieiis ejus scne Siracone dtitluiii atidicrant, proprii vultus ma-
praesentiam suspirantibtis, sed sciium conttibcrniis nifcstationc prohavit. Sicquc cxspccialionis illorum
se inscrere non auJentibus, illiul facile coaptalur : moras, instantis jara redemptionis proniissione eon-
Quis mihi det le frutrem meum sttgenlem uberu ma- solans, anima-quiorcs atque alacriorcs rcddiJit uni •
tris mcm, ul inveniam te foris, el deosculcr? (Cant. vcrsos.
vui, I.) rj 8. Merito igitur post tridiium invenitur in trmplo
G.Cum hac igilur jucunditate ingredientibus cun- in medio doclorum et scnioruni, ut palcrnae pietatis
clis civitalem sanctam, contemplarc, rogo, inter clehoraiiiiim 580 reparalianc consiliiim, sicut An-
siiigiilas familias qttaui pia ftierit ac sancta conten- gclis ct sanclis carne cxutis, quantum vitie!.atur.
tio, cunctis desiderantibiis cjus sibi prtcscntiam dtil- pi-cpalavcral; ita in omniuin locorum sacralissirao
cissimam indulgeri. Haec felix qtiae vicit. Foiie ob templo Jerosolymilico, et his priino qui preliosissi-
banc causam consummalis omnibus cum redirent, miim hujus promissionis thesaurum in sacris Litte-
remansit puer Jesus in Jerusalem, et non cognoverunl ris conservabant, paulalim ir.cipcret reserare, pri-
parcnles ejus. Arbitranles enim unusquisque quotl inum audiens et interrogans, dcinde sacratissiina
esset cum altero, utpote qui amabalur ab onr.iibus, mysteria prodens. Denique mirabantur oinites super
et abomnibtis pelebatur: non cognoverunl. paren- prudentia et rcsponsis ejns. Data est haec pueris et
tes ejus quod abesset, donec itinere diei expleto, adolesccntibtis bumilitatis et rcverentiae forma, ut
pcr singulas familias, quaesiraul asccnderant, quaein meJio seniorum taccant, ut audiant, interrogent
reretur inler cognatos cl nolos. El non invenientes et discant. Indica mihi, o dilectissima Domina mea
regressi sunt in Jerusalcm : posl iridutim autem in- Malcr Domini mei, quid libi lunc ftierit animi, quid
veiicruiit eum i:i icmplo. Pcr illud ilaquc tridutim, D sLiporis, quid gaudii; cum d.icissimuin liliiim tuum
ubi eras, bone Jcsu ? Quis liLi cibtiin atit p:.ltim ini- Dominum Jesum invenires, non inler pueros, sed
nistiavil ? q-.-is lectulum slravil? quis detraxit cal- inler doctorcs ; cum omnium oeulos in ipsum in-
ceamenla ! quis membra pueiilia ungucntis fovit et tenlos, omnium ccrneres aures ad ipsum erectas;
balneis?Seio ceiieqiiiasicutvolunlarienostramsiim- cum de prndenlia ejus ct responsis pusilli ct magni,
psisti infirmitalcm, ita, cum vclles, propriam osten- docti pariter ct indocti loquerentur. Invcni, inquil,
disii virtutcm : ct itleo ctim velles, bis obscquiis r.on quem dilitjil anima mea ; tenebo iltum, nec dimitlam
eguisli. Ubi crgo eras, Domine Jestt ? Dc his omni- (Cant. m, 4). Tene, o dulcis Domina, tene qttem di-
bus aeslimare, vel conjicere, vcl opinari l.bet ali- ligis, rue in collum cjus, amplectcre, osculare, et
quiil : affirmare autcm temere nibil licet. QuiJ di- triduanam cjus absentiam niultiplicatis tleliciis re-
cam, Deus meus? An ut le per omnia nostrse con- compensa. Fili, quid est qitod fecisli nobis sic ? ecce
formares paupertali, et omnes in teliuraaitac naturae paler luus et ego dolenlcs qumrebumus te. Iterum
calamitates siiscipercs, quasi unus e lurba pattpe- dico tibi, o Domina mca, quid dolebas ? Credo, noa
rum stipem per oslia mendicabas ? Quis dabit rae famcm , non sitim, non inediam timebas p':eit»,
buccellarum illarum sic mcudicalarum participera quem Deum noveras : sed tantum subtracias libi,
855 AELREDl ABB. RIEVALLIS 856
vel ad modicum, ineffabiles praesentiaeejus delicias ,\ hominem esse confiteamur, et veram boniinis ha-
qucrcbaris. Tam cnim dulcis cst Dominus Jestts gu- buisse naluram, in qua potuii proficcre aetate.
sta tibus eum, tam speciosusvidenlibus, tam suavis Ulrum autem sapientia, ipsi viderint qui de hujus-
ainplectenlibus , ut brevis ejus absenlia, maxiina modi conlendere norunt.
d iloris materia sit. 11. Tu aulem, fili, non quaestiones quaeiis, sed
9. Quid est quod me qumrebalis ? nesciebatis quia devotionem : nec unde lingua acuatur, sed undeaui-
in Itis qum Palris tnei sunt oporlet me esse ? Jam hic mus cxcitelur. Et propterca his quae ad historiam
ccelcstium mystcriorum, in quibus per Iridutim pertincnt interim praetermissis, ad spiritualem in-
fuerat obversatus [al. observatus] incipit reserare tclligcntiam enucleandam, sicut ipse de qnoloqui-
secretum. Ut humilita.tis et obedienliae, simulque mur inspirare dignabilur, tianseamus. Dominus
propriae voluntatis deserendae, seniorumque prsece- Deus noster, Deus unus est: non polest variari,
ptis, etiam utiiibus praetermissis, obleinperantli ex- non poteslmutari, dicente David, Tu semper idem
pressius et excellentius commendaret exempluin ; es, et anni lui non deficient (Psal. ci, 28). Ilic igitur
cum bis sublimibus, tam utilibus, tam denique ne- Deus noster acternus, intemporalis incominulabilis,
cessariis praetermissis, seniorum se subdil volun- iu nostra factus est natura mutabilis, et teraporalis;
lati, ut ail Evangtiista : Et descendil cum eis, et erat ut mutabilibus atl suam aeternitatem et stabililatem
subditus illis. Sed quid cst quod ait Evangelista, viam faccret cam quam pro nobis assumpsit muta-
scilicet quod ipsi non intcllexerunt verbum quod lo- bilitatem ; ut in uno eodemque Salvatorc nostro, et
cutus fuerat ? Non hoc de Maria dictum arbitror, via esset qua ascenderemus, et vila ad quam veni-
quae ex quo Spiiitus sanctus supcrvenit in cam, et rcmus, ct vcritas qua frueremur, sicul ipse ail: Ego
ei virtus Allissirai obuinbravit, nullum Filii sui po- sum via, veritas et vila (Joan. xiv, 6). Magnus itaque
lr.it nestir.: consiliura ; sed nescientibus sive non Dominus in sua natura persislens, parvulus natus
intclligentibiis quod dixerit, Maria, ut sciens et inest secundum carnem, per certa temporum spatia
t 11gens, conserv.ibal omnia verba hmc,confercnsin profecit, ct crevit secundum carnem ; ut nos mente
cordesuo. Memotia conservabat, meditalione rumi- parvuli, imo pene nihili, spiritualiter nasceremur,
Labat, et haec cum caeteris quae de eo viderat et au- et per spiritualium aetalum distinctiones crescsre-
dieral, tonfereb.it. Ita beatissima Virgo etiam lunc mus, et proficeremus. Ita ejus profectus corporalis,
misericorditer providebat nobis, ne tain dulcia, tam nnster est profectus spiritualis; et ea, quac ab eo in
salubria, lam neccssaria verba, aliqua negligentia cunctis aetalibus acta dcscribunlur, in nobis per
labercniur, et propterea, nec scriberentur, nec prae- r singulos profectuum gradus spiiitualiter agi a bene
dicarentur ; et sic sequaces hujus spiritualis mannae proficientibus senliuniur. Sit igitur corporalis cjus
deliciis fi-audarentur. Omnia igitur hacc Virgo pru- nativitas spiritualis nostrae nativilatis, id cst san-
denlissima fidtiitcr conservavit, verecunde lacuit, clac conversionis, exemplum : pcrsecutio, quam
opportune prodidit, et sanclis Apostolis et discipu- passus est ab Herode, illius, qiiam in initio nostrae
lis prae licanda commisit. conversionis sustinemus a zabulo, tenlationis indi-
10. De his vero quae seqtiuntur, Jesus proficiebat cium : educatio ejus in Nazareth, nostrum cxprimat
alute, et sapicntia, et gratia apud Deum et homines ; in viiiute profeclum. In primo prodigus filius fame
multi multa dixerunt, ct diversi- diversa sentiunt: labescens, ad domum panis invilatur (Luc. xv, 1(5,
de quoriim sententiis non cst noslrum judicare. Alii 17); ubi non siihilagineus, sed subciuericius inveni-
animain Christi, cx quo creata cst et assumpla in lur, ut cinercm cum pane manducet, potum suum
Dcum, aequalem cum Deo sapicnliam habuisse pu- cum flelu temperet (Psal. ci, 10). Est enim panis
tarunt. Alii quasi crealuram. Crealori athwquare ti- similagineus purus, mundus, sine cincre, sine fer-
iiicntes, sicut xlate, ita et sapientia profecisse dixc- mento, sine paleis : In principio eral Verbutn, et
runt, evangMicae innilentes auclorilati, quae ait: Verbum erat apud Deum , et Deus erat Verbum
Jesns autem proficiebal mlate, sapienlia; et yratia. D (Joan. i, 1).
N.c mirum, inquiunl, si minor dicatur fuisse sa- 12. Sed ad haecqnis idoneus? Panis cst Angclo-
pienlia, cum mortalis atque passibilis, atque per rum : quorum palatum ad gustuin uvae acerbae non
hoc beatiliidiiie minor tunc fuisse veracissime prae- obstupuit; ideo plene, ct perftctegustani, et vident
tliccur. De bortim sentenliis judicct quisque ut vo- quoniam dulcis esl Dominus. Sed ut panem Angelo-
let. Mihi sulBcit scire ct credere, Dominum Jesum, rum manducaret homo, susceptis paleis nostrae
ex quo cum Deo in unam est assumptus per- patipcrtalis, susceptis cineribus nostrae mortalilatis,
sonam, perfeclum fuisse Deuin ; ac per hoc per- suscepto fermenlo nostra* inflrmitatis, panis Angc-
fectam sapientiam, perfectam juslitiam, perfectam lorum factus csthomo, magnus factus esl parvulus;
beatiliidlnem, pcrfcclam insuper fuissc et esse vir- dives, paupcrculus : uttu magnus in oculis luis, hu-
tutun : et quidquid de Deo secundum substantiami militate fias parvulus; dives cupiditate, faciiltalum
dici potcst, dc Christo poluisse dici, cliam cum 581 abjectione fias pauperculns; nec ubi spirilualiter
in ulero csset Matris, non ambigo. Nec ideo ante re- nasceris, loctiin habeas in diversorio, tlum non tuas
surrectionem, aut moiialitatem ei, a:it passibilita- voluntati, tuo sensui, tuac scientiac, tuae industriae,
um abrogamus; cum eura noiiphantastice, sed vere sed alieno judicio inniteris. Tunc cinercm cum pane
857 TRACTATUS DE JESU DUODENNI. 858
manducabis, quando cibabit te Dominus pane la- .\ mysteria Chrislum aliquando habebatis : sed appa-
crymarum, tt polum dabit in lacryrais in mensura rente eo quem pramuntiabant, ipsa prsenuntia sublata
(Psal. LXXIX, G). Sic lu nasceris in Chrislo, sic in sunt, de quibus frustra post ejus adventum praesu-
tc iiascitur Chrislus. Turbatur Herodes, scilicet dia- mebatis. 0 mira perversitas ! o nnra caccitas! Haec
boltis, quotl suiiin Christus invasit iniperiuin : nec omnia non allcndenles Judaei, adhuc eum csse in
a-quis aspicit oculis, suum domicilium iu Christi ho- suo aestimant comitatu, ct requirunt eum inter co-
spit.uin conimutalum. Vibrat gla liuin, tendit ar- gnatos et notos. Quem quaeritis, o Judaei, quem
ciim, ct iii eo paral vasa mortis, ut sagittet in ob- quaeritis? Jam lapis abscissus de monte sine mani-
=curo rcctur.i corde. Inflainmal carncm naturalibus bus, universam implevit faciem terrae (Dan. u, 54,
inci-utivis, turbat mentem cogilationibus noxiis, et 55), ctadhuc quajritis? Ecce ubique terrarum di-
parvuloruni cogitalus priori suavitale lactanles, spcrsi, ubique Christum offenditis et adhuc quaeri-
liiulliloinii tciitatione coufodil. Tunc videtur tibi tis? Ubique inter gentesin laudibus Christi vestrum
Christus dcfu;sse,doi!ecHerode,non tuisviribus, sed Amen resonat, vestrum Alleluia cantalur, vestrum
graiia divina: miserationis cxslincto, cura ampliori Hosanna resultat, et adhuc quaeritis ? In sole posuit
Iranquillitaleredeat, tuumquc in Nazareth praesto- tabernaculura stium, nec est qui se abscondat a ca-
letur occursuin. Post tenlalioncra namquc necesse 'B lore ejus (Psal. xvm, 6, 7), et adhuc quaerilis?
cst til ad viiiutum slutlia, spiritualiaque exercitia Quaerilis eum inter cognatos et nolos. Quaeritis eum
mcnlis alacrilate conscendas quasi ad Nazarelh, id apud lsaiam ; sed, sicut ipse ait, Cognovit bos pos-
est, florcm : quia sicut flos non quideiii fruclus cst, sessoremsuutn, et asinus prmsepedomini sui: Isracl
sed ex eo fructus producitur; ita exercilia haec,non ttulem non cognoviltne; populus meusnon intellexit
qtiideii'.purae v.rttitessunt, quamvis ex eis vcrae vir- (Isai. 3) : ideo non invenitis. Quaeritis eum apud
Iut<s,Dco operaiile,nascantui'. Indeasccndendumcst sanclum David, sed et secundum ipsum, facta est
Jerosolyraam, sed modo congruo, et tempore oppor- itieiis.i vestra coram vobis in laqueum : ideo non in-
ttino. venitis. Obscurati sunl euim oculi vestri ne videant,
582 '3. Cum e"im factus esscl Jesus annorum et dorsa vestra incurvantur (Psal. LXVIII,24). Qnae-
duoiecim, aseenilit Jerusalcm. Plane secunduni leritis eum apud Jcremiani; sed, ipso teste, Sacerdo-
ges all.-goricas, Christus deNazartih ascendit Jeru- les ignoranl legem, nesciunt vulenlem (Jerem. n, 8),
salem : quando relitta Synagoga, EcclesiaeGentium ideo non invenilis. Quaeritisapud Moysen ; sed usque
praescntiani suae pietatis cxliibtiil. Meiito lunc duo- hodie cum legerilis Moysen, velamen positum est
dennL erat, qua qui legem non veneral solvere, sed ., super cor vestrum: ideo non invenilis.
' 15. Revertere
adimplere, d nar.ura legis bina io auxeral evange- itaque, revertere, Sunamitis, rever-
Ilcae perfectionis : verbain abbrevialuin, sed con- tcre in Jerusalem', et invenies. Nuntiatur certe Jcsu
summaiis, et consummatuin facieus super terram, quod Mater ejus, et fratres foris slcnt quaerentes
et Legem et Propheias bipavtito chariialis praecepto cum : nunquid egrcdilur? Vns polius ingredimini,
concludcns. et invenietis. Et regredientes, inquit, invenerunl eum
14. Remunsit itaque puer Jesus in Jerusalem, et post triduum in templo. Si fucrit numerus (iliorum
non coanoveruntparentes ejus. Est adhuc in Ecclesia Israel sicut arena maris, reliquiae convertentur, re-
Christus : et Judaei, parentcs scilicct ejus secundum liquiae,inquam, Jacob ad Deum fortem. Quando ?
cai nem, ignorant. Est ajhuc in jEgypio Joseph, ct Utiqucpost triduum. 0 tempus desidcrabile, quando
lingua Êgyptiaca non judaica dicitur Salvator cognoscet Israel Deum suum, et pavebit ad David re-
niundi, ct ipso Irumenta sapientice suae jEgyptiis, id gem suum (Osee m, 5), quando utraque gens faciet
est, Gentibus dividenle, fratres ejtis inter Chana- sibi caput unum, et ascendent de terra ? Quando hoc
natos, immundos vitlelicet spirilus, verbi Dei faine eril, Jesu bonc? quando rcspicies carnem tuam, do-
tabescunl. Existimantes, inquit, eumessein cotnitalu* mesiicossanguinis tui, cum nemo carnem suamodio
Quid est hoc? Adhuc, o Judaei, Christura iu vestro i ) habeat? Frange, Domine, esurientibus panem tuum,
comitalu pnesumilis; cnm jam secundiini Jereraiam ct egenos vagosque induc indomum tuam. Quandiu
veslrum, reliquerit domuin suam, tlimiserit haere- miser Cain vagus et profugus erit super terram
dilalcni suani, quoniam facta est haeredilas ejus ttiam; quae aperuit os suuin, et suscepit sauguinem
quasi speluiica leaenae?(Jerem. xn, 7, 8.) Quibusin- tuum, o noster Abel, de manu ejus? Nonne adhuc
diciis, quibus mysleriis, quibus sacramcntis, in ve- reddidisti ei septuplum in sinum ejus, cura ubique
stroest comilalu? Ubi templiim, ubi jugc sacrifi- major servial iniiioii ; cum ubique 583 s'[ jugum
cium, ubi sacerdotium, ubi altare illud, qtiod so- premens, cl gladius lerrens; nec sit qui redimat,
lura vobis in sola Jerosolyma coiicessum est? Ubi nequc qui salvtim faciat? Scio quia landem conver-
ignis ille perpetuus, quo exstinclo omnia pariter ho- tenlur, et famem patientur ul canes, sed ad vespe-
locaustomala perierunt, quae non possunl alieno ram. Post triduum enini invenerunt eum in templo.
igne consuii.i? Ergo aul nihil horum habelis : aut 16. Prima dies, qua ingrcssus noslrara Jerusalern
si lorte vos ca habere praesumilis, non sccundum Dominiis Jesus, abscondit sea matre sua Synagoga,
Dei piacceptum habelis, ac proinde nec Christum et fratribus suis Judaeis, apostolica fuil iu Gentibus
habelis. In his enim omnibus secundum prophetica pucdicatio. sicut ipsis JudaeisPaulus loquitur: Cuia
859 AELREDI ABB. RIEVALLIS "|^ ,
*
indignpsvosjudiratis mternm vitm, ecce converiimur ;v s'i;v.o ciim mei-ctricibus, qui fornicatos in ligno et
ad Genies (Act. xni, 40). Ttinc quippc tcncL-rosis lapide (Jerem. m, 0), mctavil gionam iricorhipTun-
G?ntiliiiiri cordiliiis ltix ccelcstis infulsit, dectissaqcc lis Dei in imagincm eorruplibilis nominis, ct volu-
pristina? infi.ltiitatis lerra crJigine, splendor fidci crum, ct quatlrupedum, atque serpentium (Roiu. i,
mentibus perJitorum laiios su;u claritatis invexit. 23); inlroduclus in domura tuam, e;ce jam lot annis
Setl htijiis dici jucundissiinum himeii nox dinc per- vituli saginati carnibus pastus, et sangiiinc uvacme-
sccuii-m s ii li;. polat, qtiantlo saevienlibr.s in Chri- racissimo debriatus, in noslri David dcliciis syir,-
siia os niiiidi piincijiims, cruces, besti:c, equulei, pbonia lttsit, et choro ; ct nos qtiorum eral lesla-
fes-r.;cqii?maiius, ign.tae saiiagines, et ardenlcs la- mcntuin, ct legislatio, et obscquium, ct promissa,
minac, et iniiie tcrmeiiloium genera in eoruni exi- ct qiiorum patrcs cx quibus lu sccundum carnem,
tium pri pii-antur : q-.ix-oinnia litti. Chrisl anorum quasi alicni foras stelinius (Lttc. xv, 11-32). Fiii,
pa-s i:;axima liJei virtute vitisset, non modica la- qnid fecisii nobis sict ecce paler litits et ego dolcnles
nien mul:i:u.'.o lortoribns ceJcns, lucluin miscrabi- qumrebamus te. Putamus novo miraculo templtim
lem sanctis indixi!. Secutns est banc noclcin dies, rcaedificandum, rcstauranduin sacerdolium, clisper-
divinae niiseralionis lucc claiissiniiis, quando rcgi- sionem Israsl in dchctam sibi Jerosolymain revo-
ljus mundi ad Christtim convcrsis, siibvertitnlur ]B randani, ct sic Cliristum invcniendiim in lini-
templa Gcetilium, cldelubradaemonuin in maiiyrum btis Jutlaea?,quem nunc invcnimus in campis si!v;c.
nienioiias 'consccranlur, paulatim veiitate moiia- 18. Doleiites qitmrebamus te. Dohiinnis antiqua
lium pcclorihus illabente, liox perlid ae confnsa rc- siiblata 584 miracula, oracula siltiisse propbelica,
pcUitur. Setl hnnc ilcrum splendidissimuni tliem nc- tlucem t!e fcmore Jacob nullum, unctionem regum
bula iiaertsiacae pravitatis oblexit: donec labore do- et pontificum nullain : cl cum haec omnia lutim
ctoium error pi-oducliis in Iuccm, Chiiitianorum testarenlur advenlum, non crcdidiinus tamen te,
corda dcscruit; ci in ea jam fidcs diu examinata, et nobis reliclis, alienum dignasse bospitiiim; ideo
multis probata rationibus, solem juslitix peiicii- dolentes qumrebamus le. Non pulahamus nobis pro-
tanti mundo revcxit. Et cccc nunc advcsporastit, et missum, noLis reddiliim, ob aeiniilacgenlis saltilem
inclinita esl jam tlies. 0 tcmpora periculosa! Jam reliquisse quos genuit, sprevisse qttos fovit: et bis,
tertiidiei lucem falsonim Chrislianorum pcrdita vita quibiis mafe cessit, quos ccelum pavil, quos potavit
recondit, et noctem superabundanli iniquitale ca- saxiim, quibus aqua mtinis cxstitil, quibus inurus
ligariiem, scncsccnti jain niundo rcfundil. Supera- pervius fuit, quibus paruil sol, quibus liina suhsti-
l.umlat cnim lniquiias, ct relrigescil charilas. Ex- tit, immundas idololatria Gentcs praetulisse. itleo
sricctamus diem, qua praedirante Henoch ct Elia, Jo-' " dolenles qnmrebatmts te. Et aliqtiando quidein mullis
suni irivcniat raater cjus Synagoga, ingressa nimi- intliciis luus nobis probabalur advenlus, sed ob Gen-
rum templum, iJ cst Ecclcsiain : in qua inler se- tiuin vocationein.el noslram repulsionem rursiisdc-
niorcs et doctores medius residet medialor Dci ct spcrabalur. Itleo dolenles qnmrebamus le. Et ille :
hominum, liomo Christus Jesus, in parvulis au- Quidest, inquit, quod me quicrebatis? nesciebctlisquia
diens, iri adolcscenlibus quaerens, in senioribus in iis qum Palris mei sunt, oportet me esse? 0 stulli,
docens. et tardi cotde ad crcdendum, in omnibus qum loculi
17. Tunc vox latiiliae et exsultationis in taberna- sunt Propltelm! nonne ila oportnil pati Christum, et
culis Jacbb personalit, qtiando agnitus a fratribns ita intrdre in gloriam suam, et prmdicari in nomine
verus JosepUpopulo Judaeorum in fine mundi, qiiasl ejits pcsnilentiam per omnes cjenles?(Luc.yLy.i\,'-io,'i6,
patri senescenii vivus nuntiabitur a dicenlibus, Jo- 46, 47.) Siccine non audistis per os David vocem
scph fiUnsiuus vivit,el ipse dominalur in tota lerra Patris ad Filium : Poslula a me, et dabo tibi gentes
JEgyptl (Geh. XLV,2G). Fiti, inquit, cyuid fecisli no- hcereditatem litam, ct possessionem luam terminos
bis s';c? eccepaier tuus et ego dotentes quoerebatnuste. lerrm? (Psal. n, 8.) Qtiid cst quoJ me quaerebaiis,
Quid fecisti, o Joscpb? Mater morilur, paler perpe- tj et iion statim itilcr gentes inveniebatis? Nonne
tuo (Iet:i coiilerilur, periclilantiir fratrcs, tota in- Abrahae diclitm cst : In semine luo beneclicentur
superdoiiius patcrna languescit; ct tu, tucrum nc- omncs tribus lerrm? (Cen. xxn, 18.) Nesciebatis quia
gligens,'JEgyptiis consulis ad salutcm? Fili, quid \\n iis qum Patris mei siint, oportet me esse? Audite
'
fecisti nobis sic? Eunt fratres in /Egyplum, ct rc- Palrem perlsaiam loqueutcni mihi :Paru;n tnihi cst
deunt: cernunt le Dominum terra!, nec recogno- ut sis ttiilii servus ad suscitandas tribus Jacob, et
scimt: et sptciosus illc vultus, qi-.emÊgyptus tota foices lcrael convertendas..Dcdi lein litcem gentium,
iniratur, domesticis lanlum luae carnis abscondittir. tti sis salus mea usque ad fincs terrm? (Isa. SLIX,G.)
Fili,q il fccisti nobis sic? Respicis luos qtiasi alic- Nonne cgo sum apud patriarcham Jacob cxspectulio
!.0J, iiiiponis criniii.a, minaris supplicia, ct qucm Gentium (Gen. XLIX,10); et apud Malacbiam (33),
c!erniilissimum inveniunt alicr.i, tui le crudclissi- Dcsiderutns carum; ct sicut idcm ait:A solis oriu
nitira repriunt. Fili, quid fccisli nolis sic? Prcdigus usque ad occasum, magnum nomcn meum in genlibus?
isic filit.s tuus, qt:i dilapidavit tranem substaiiliam (Malach. I, 11.) Turauistis muneribus meis, invi->
(35) Lapsus memoriae, vel error scribae; nain est Aggaein, 8.

8G1 TRACTATUS DE JESU DUODENNI. 8(52
distis visceribus meis ; ct qma neqtiam oculus saluti A spiritus scienliae st:ae infirmitatis cognilionem, et
pC3nilentis invidit, livore c;ccattts proprioe salutis auxilii tlivini dcsidcrium infudcrit; lcrlium annum
cuctorem vi.lere iion potuit. Ideo naluralibits ramis non dtibites acccssisse. Quem si contra omnes ten-
non peperti, sed illis a radice naluralis olivx deci- tationes, el carnales deleclaliones, quae militant ad-
sis, tamos alienos inscrtii. Sed ntinc cxsurgens mi- verstis animam , spirilus Jortiludinis immobilera
serebor Sio-.i, quia lemptis miserendi ejus, quia rcdiliJcrit ac ro''.ustitm; anhorum qualuor puerum
vtmit t^mp;is(P6V.7.ci, I i). Revoco quos abjeceram; admirare. AcccJal spifilus consilii, etviitulecum
r.-ceJligo q:;os disperscram; stiscipio quos repiile- discrciio:iis quinqiiennem efficiet. Cui si spiiilus
ram. Et ecceego robiscnmsum omnibttsdiebns, usque int iligentiiC mcdilalioncin sacrae lcgis indulserit,
ad coiisuminalioneinsmcvli (Malth. xxvm, 20). H;cc ad sexti anni aetatemftiici progressu pervenil. Scpli-
inleiim allegorice dicta sufficiiint. muin annum spiritus sapientiaeadvebit, quaj de legii
19. Nunc redeundum csl milii ad te, fili charis- divina? metlilatione procedil, quatuor virtules quasi
simc, cui animus esl coiiforniari Chrislo, et vesti- quattior aiinorum lucem anima!invchens prolicienli:
giis Jesu arcfus inhoerere,si fortc sufiieianide cvan- qr.ihus nihil esl in vita ulilius liominibus, sicut de
g-liea lcrliniie luuni libi cxplicare p:ofeclum, ulhoc n ipsa Sapicntia scriplum esl, SobrietaUm docet, et
ipstim in his legas schedulis, qtiod in tenictipso ab prudeniiam ct justilinin el virtutem, qnibns niliil uti-
intus s-.iavitiscxpcriris. Cicdo cnim le traitsissc ad litis (Sap. vm, 7). H;C sunt piaecetlentiumviiiutum
Nazarer.as de Belhlehcmilica paupertalc divitias; ct modei-atriccs, sine quibus caetera!nec honcstc ha-
jam duodeniieni cff. titim, tle floribus Nazarcuis ad beri, nec perscveranter possunt servari. Agit cnim
fiiictus Jerosolymilicos ascendisse; ubi non tam in so',iri;ias, qc;c alio uoiiiinc lemperantia dicitur, ne
codicihus, qiiaiii in piopriis moribus haec myslica sit ipsaium viiiutum iinmcderala progressio. Pru-
valeas l:ciilare. Sicul enim Bethlchem, ubi Christus dentia, ne sit carum indiscreta confusio. Jttslitia, ne
parvtiluset pauper nascitur, bonae vilae est inclioa- sil.virtutum usus inorJiualus. Virtus, quae el forli-
tio : sicut Nazareth, ubi nutiitur, virlutum, esiexer- tudo dicitur, ttt perseveranter earum teneatur affe-
citntio : ita Jerusalem, ad quam Domiuus duodeunis clus. Seqtiittir annus duodecimus, lux videlicct con-
asceniit, cuilestium secrciorum est con-.emplatio. templaiionis, quoe ad ipsam ccclestem Jerusalem
In Boihliiem anima paupeiascil; in Nazarelh dilc- ariimam sublevat aestuantem, quae ccelum reserat,
scit; in Jerusalem aflluit deliciis. Pauperascit quippc quae portas paradisi aperit, quae sponsum ipsum,
perfecM niiindi abreniinfialione; dilescit viiiuttim sponsum speciosum forma prse liliis hominum, quasi
perfectiorie; ct tleliciis affltiit spiritiialium saporura C per cancellos prospicientem, purae mentis oculis
dulcedine. Asceridcntlum quippe est a convalle plo- exhibct contemplandum, ul vocem illam suavissi-
rafionis, inter aspcra lenlalioiiis, per plana cxercilii mam mercatur .iudirc : Tola pulchra es, amica mea,
spiritualis ad atta lumi|ios:c coritemplationis. In et rhaculu non csl in le. Immaculata enira sbrdibus
Bellilehem novae conversalionis dedicatur infar.lia, peccatoruni vel passioiiuni, cvolans a relibus occu-
q-.iae rationis impolens neminem loedit, ncminciii paliontim, abolita meriioria proetcritorum, cvanes-
faliit; libera cupidifatis, su:c Volunialis inscia, nc- centibus imaginibus exterioriim, dccoram cordis sui
minem judicat, nulli deirahit; nihil cupit; nec de faciera ad cernendum quem diligit, siimma avidilate
piaesentibus-anx:a, ncc de fiituris scllicita, alicno sustollit. Et ideo audire merelur : Tola pulchraes,
tanlum stistentalur ju.licio. Hanc nobis iiifaiiliam ainica mea, et macula non est hite. Fuvus distilliins
Vas ebctionis commcnJans, Si quis, ait, inter ros tabia lua (Canlic. iv, 7, II). Iliems, inquil, transiit,
sapicns voluerit fieri, stullus ftat ttt sil sapiens(ICor. imber abiil ct recessit; flores apparuerunt in lerra
III, 18): ct Dominus in E aiigtiio, Nhi conversi nostra. Hi sunt flores oJorifcfi, riimirum.licct adhuc
ftteiiiis, et efftcimninisicut parvuli, non intrabilis in in qtiaJam noviiate, virtutcs, quae postiiiemem per-
regituin cmlortim(Matlli.xvm, 3). secutionum, et imbres tcntationum, in agro peclofis
20. llac itaquc quaelibet anima initiala infanlia, D bene profieicntis feliciter oritmtur :quarum Christus
post Herodianas perseculiones, si cccperint in ea deCorc simul ct oJore delcclalus, ab iuferiorrbus
quasi in agro 5S5 fertilissirao virtutuin (lores eam ad superiora invilans, Hiems, inquit, transiit,
iiberitis pullulare, non immerito Nazareth, quai Flos imber abiit ct "recessit; flores apparucrunl in icrra
iiilerprclalur, quasi septcnnis inhabilans duodeci- nostra. El quoniain progemitti conipunctionis aperi-
niuin aiimim feliciter exspectabit. Primo quidem tur vita coulcmplatioiiis,adjec.itiri sequentibus: Vox
neccsseest ut ager cordis nostri peccatorum noslro- turturis audita cst in terra noslra(Cant. n,ll, 12).
ruin rccoi-dalionc,et infirinitalis noslriB considera- 21. Recole, (ili, qtiid soleas in angulis susurrarc,
tione quasi slercoretur; deinde iciilalioniini vomere cuin scilict t ad inslar tiirturis, quae avis castissima
inultipliciler fatigetur; ut sic virtutura semina florcs est, solivaga et gemcbunda, latebras quaeris, et litct
pariatil spiritualiumexerciliorum. Ei-goillum, a quo inler mulios conslittiltis, soliiu '.iiiein til.i aediliccs
jam spiritns timoris vilia antiqua et inolitas cnprdi- qiiotidianain : quomodo gemis, quomodo scstiiss,
lates resecaverit, nnius anni pueruui csistimato. quoir.odo quaeiis quem diligit aniraa tua, ct dmoris
Si deiade milem cum ct obedientem spiritus piela- vira patiens jam optas videre qticm amas : quomodo
lis effecerit, biennera spiritualiter judicato. Jara si nunc blandiris, nunc ad majoris desiderii incer.li-
833 AELREDI ABB. RIEVALLIS 864
vum suaviter indignaris. Nunc moras accusas, nunc A A 'Dei, in voce exsultalionis et confessionis. Tttnc am-
te causaris contemptum : IIUIICte visilatione confi- plexus, ; lunc oscula; tunc canit, Inveni quem diligit
teris indignum; et iterum de ejus loties experta anima mea; lenui illum nec dimiltam (Cant. m, 4).
boniiatc pracsumis. Ntinc quasi ullcrius non susti- Tunc in Jerusalem aflluit dcliciis, et fruitur bonis,
ncns, spiriluali quodam liiigio, vel Iuctamine evin- et diem fcstum cum exsullatione colit.
cere relardanlcm conaris. Quae tunc lacrymse? qui 23. Obsecro itaque, fili charissime, memento mei
gemtUj? qu;e suspiria ? quae voccs? Nunc oculi flelu cum bene tlbi fuci-it, ut suggeras dileclo luo, Regi
gravts, cuin inlimis singultibus eriguntur ad cca- tuo, qui est in sancto, ut educat me de isto cai cere,
liini : nunc manus cxpanduntur cl brachia : nunc dc his tenebris, de his vinculis, ut tandem aliquando
pectoris lunsione aniraae tardilas accusatur. Pro'e- respircm in prioris gaudii libertatem. Seniiam et
riinlur inlcrim vcrba sine principio, sinc line, quo- cgo quam magna multitudo dulcedinis illius quam
rum nec senlcnliae cohaerent sibi, nec rationes 586 abscondit tiinenlibus se. Sed licu,lieu, iaia hora, et
similcs sunt; nec alicujus linguae sensus, vel idioma parva mora! felix qnilriduoiiihispolerilcommorari
servatur, quando vox aliquando respondet affectui, dcliciis. In his tribus diebus triplicemcoritemplalio-
el ilerum voccm affcctus intercipit. Gaudct certe nis lucem non inconvenienter intelligo, quoniam
pius ille Jcsus lali ceiiaminc superari, ct lalis ani- " quidquid de Deo poterit mens illuminata sentire,
mac tali inslantia delecialus, ad circumstanlcs An- aut ad potentiara ejus, aut ad sapienliam, aut ad
gebis gloriatur : Vox turluris audita est in terra no- bonitatem crcdimus peiiinere. Cernitur itaque Do-
stra. ln lerra cniin vivcntium talis vox animae minus Jesus aliquando forlis et polens in proelio,
aesiuantis audilur, et lanti desiderii odorsuavissiraus ut scias te, si dilexeris eum, contra miindum, con-
universam demulcet civilalem Dei. Sic tibi iu an- tra diabolum, conlra omuem principatum et pote-
gulo doniatis quasi Eliae in sptiunca, primo transil statem, ejus dcxtera protegendum; cui resislere
spiritus grandis et fortis subvertens tnonlcs, el con- nemo potest, sub quo curvanlur qui portanl orbem:
terens pelras: scd non in spiritu Dominus. Et posl qui si tcnuerit aquas, omnia siccabuntur; si emi-
spiritum commolio; sed nonin commotioneDominus. serit eas, subvertent terram.
Et post commolionem ignis; sed non in icjne Domi- 24. Si igitur spirilus poteslatem habens ascen-
nus. El posl ignem sibilus aurm tenuis, et ibi Domi- derit super te, si slimulos acediae exagilavcrit, si
niis (III Recj. xix, 11-15). Hi sunl quidem gradus, aculeos diversarum passionum accenderii, si adver-
per quos in oraiione mens corapuncta conscendit, sum te comnioverit mundum, si inflammaveril per-
quasi virgula fumi cx aromalibus myrrhae et thuris, C - seculiones, si times, si trepidas, si per singula mo-
et univcrsi gcneris pulveris pigmenlaiii. menta vinci formidas, et iia ad Jesum tuum anxius
22. Scd haectibi ipsi non tam investiganda, quami curris, ploras, exponis pericula, opem flagitas;
in ipsa lua orationcanimadvertenda commilto. Dili- adhaeret tibi quem diligis, in specie potenlissimi
genler ergo altendas ctim qua prinium difiicullate: regis, ct secundum orationem sancti David apprc-
nonuunquam ingredeiis cubiculum pccloris tui, uti hendet arma et scutum, et exsurget in adjutoiium
invcnias tibi speluiicam, in qua quodammodo sepe-• tibi (Psal. xxxiv, 2) : audiesque, Ne limeas a facie
liaris iu omniLus quoc mundi sunt; et orcs Palremi eorum, quia ego tecum sum. (Jerem. i, 8). At 587
tuum in abscoiidilo. Vidclur aliquando cor in mo- si secretorum cosnilioiiera, vel quaeslionis alicujus
dum silicis duruissc. Videlur quasi mons aliquisi solulionem tibi desideras revelari; si mundanae con-
intcrjaccns inleriorem aspcctum ah omnibus spiri- fusionis causas et raliones anxius admiraris; si
tualibus cxclusissc, donec spirilus grandis perlran- movenlur pedes lui, quia pacem peccalorum vides,
siens subverlal raotiles, et conterat pelras anlc Do- qui in labore hominuw non sunt, el cum homini-
minum. Quem nimirum spiritum sequilur commo- bus non flagellantur; quacris diversorium ubi cum
tio, quando mens quadam compunctione resolvitur,, Jesu solus cum solo fabuleris, clamas cum Jeremia:
et profluentibus lacryrais quidquid in se sordidumJ D I Justus quidem tu es, Domine, si disputem tecum. Ve-
scntit, adversum se commota interiori contrilionee rumtamen justa loquor ad te. Quare via imptorum
delergit. Unde orla spe igne ineffabilis dcsideriiii prosperatur ?(Jerem. xn,l.) Sicilaquequaerentiaderit
exardescit, ct spiriluale quoddam certamen init cumn ille Magister, qui solus docet hominem scienliam,
Deo, doncc sibilus aurae tenuis illapsus proccordiis s qui revelat oculos nostros, ut consideremus niira-
leni tactu perstringit affectum, cunclisque cogita- bilia de lcge cjus, qui habet clavem sapientiae, et
tionibus, cunctis motibus, cunclis dislensionibus,i, aperit, et nemo claudil; claudit, ct nemo aperit.
ctinctis verbis imponcns silenliura, usquc ad ipsass Aderit autem in specie docloris suavissimi, in cuju»
poiias Jerusalem ccelestis animum sublevat con- i- dextera ignea lcx, ut te et legis cognitione illuminet,
in-
templautem. Tunc ille diu quaesilus, lolies rogalus,i, et chatitate quac ex legis meditatione procedit,
is flammet. Porro in sinistra ejus virga aequiiatis,
lam ardenter desideratus, speciosus forma prae filiis
hominum, quasi per cancellos prospiciens iuvitat H virga regni sui, ut et quaercntis prsesumplionem
ad oscula, Surge, inquiens, propera, amica, el veni <ii arguat, et curiositalem compescat. Poslremo, si
etsi sublimia,
(Cantic. II, 13). Tunc iiigrediens Jerusalem transitit haecomnia etsi magna, etsi splendida,
in locum tabornaculi admirabilis usque ad domum m unius tamcn osculi desideiio ac suavissimorum la-
" ' ''"
865 TRACTATUS DE JESU DUODENNI. 866
biortim iltius, uno tantum tactu fastidias, incipias- A slralamrespicitpeccatiicem,quam compatienter san-
que querulis vocibus clamare cum prophela, Qum- ctissimos illos penes pocnitentis lacrymis praebeat ir-
iivi vulium tttum, vultum luum, Domine, requiram rigandos ct capillis, quos sibi hactenus superbia et
(Psat. xxvi, 8); et illud : Quis mihi det le fralrem lasciviavindicavcrat,detergendos,588'aui's(Ille tot
tneum sugenlem ubera mulris mem, ut inveniam te sctierum fceditate pollutis dulciterosculandos. Oscu-
foris, cl deosculer te? (Cantic. vm, 1.) veniet certe lare, osculare, o beata peccatrix, pedes dulcissimos",
tibi in odorcm unguentorum et aromalum, sicque suavissimos, speciosissimos, quibus caput serpenlis
cceleste et divinum quoddam tuae menti impriniens conteritur, ante quos antiquus hostis egreditur, qui*
osculum, omnia visccra tua ineffabili jucunditate bus calcantur vitia, quibus omnis mundi hujcs
perfundct, ut clamare delectet, Diffusa est gralia in stcrnitur gloria, quibus superborum et sublimium
labiis tuis (Psal. XLIV,3). Cum legcni et Prophetas colla mira virttite premunlur. Osculare, iuquain, et
legis, animadvertc diligenlcr, ct invenies has ipsas felicibus labiis allambe vestigia, qnae iiullus post
apparitioucs et conlemplaiiones muliolies in figuris te peccator exhorreat, nullus quanlumlibet crimi-
et oeuigmatibusquibusdam designatas. i nosus refugiat, nullus expavescat indignus. Oscu-
<%
25. Sunl enini miilta genera conleraplationum ac lare, compleclere, slringe et Angelis et hominibus
"
spii-itualiiim visionura, quaetaiiicn omnia, ut credo, aJoranda vestigia, perfundc pceniteiitiaeet confes-
vel ad Dei polentiani, vel sapientiara, vel benignita- sionis unguento, ut lota domus impleatur odore
tem pertinere noscunlur. Nam si cogiiclur Dcus re- unguenti. Vae,veetibi, o Pharisaee, cui est odor isle
rum omnium causa, quorumdam ut sint, quorum- odor mortis in niortein; qui times alienis maculari
dam atitcni ul ralionalcs, ac per hoc sapieniiac ca- peccatis, cum te lumor proprius deterius foadiusque
paces sint, mullorumque ut bcnc sint : primum coinmaculel. Ncscis qiiam suave redoleat misericor-
illutl potentiae, alterum sapientiae, ultimum ascri- di;e confessa raiserae pcccalricis liujus miseria :
bilur bonitati. Poteutiae quippe esl, quod sine ipso qiiani tlnlcc sapiat pielati confessio peccati : quam
milla creatura subsistit. Sapientiae, quod sine ipso gratum sit illi sacrificium, cordis contritio : qiiam
ntilla doctriua inslruit. Bonitatis, quod siue ipso cito consumat peccatum ardens dileciio. Denique
nullius rei usus expcdit. Apud ipsum secura siiut dimissa sunl eipeccala multa, quoniam dilexit mul-
omnia, cum nihil sil quo ejus turbari possit poien- tum (Luc. vii, 36-50).
tia. In ipso certa sunt omnia, cujus non potcst falli 27. Gratias tibi, o beatissiraa peccatrix : ostcn-
sapienlia. Ex ipso recta sunt omnia, cujus nalurara disti mundo liituic satis peccatoribus locum; pedcs
nulla pofest depravare maliiia. Ergo in rerura crea- f scilicet Jesu, qui nerainem spernunl, nemineiu reji-
lione contemplamur ejus potentiam; in forma, sa- ciunt, neminem repellunt, suscipiunt oranes, omnes
pientiam; bon.tatcm, in usu. Sanc si in his quae in adrailtunt. lbi certe yEthiopissa inutat pcllem suara :
carne gessit, eura coiilemplari malueris, liunc ibi pardus mutat varietalera suam ; ibi solus Pha-
ipsura triduanae lucis splendorem facile intucberis. risaeus non exspumat supcrbiam suam. Quid agis,
Si jacenteiii iu praesepio, si in brachiis vagientem, o anima mea, o misera mea, o pcccatrix niea ! Ila-
si peiiclenteniad ubera, si inter ulnas Simeonis par- bcscerleubi luas lacrymas libes, ubi fceda oscula
vulum oculis illuminatic mcntis aspexcris : bonila- tua sacris osculis purges; ubi lotum tuae affect.onis
tis ejus opera adrairare. Si vultuiii illum igneum, ungueiitum securc siue aliquo tactu vcl molu vitii
(lage.luinquoque de restictilis, vocemque terribilem, tenlantis effundas. Quid dissimulas? Erumpite, o
quibus vendenles el emcntes in templo terruit, qui- dulces Iacrymae; erumpite : cursuin vestrum iuil'us
bus evcrlit cathedras nummularioriim,et aes effudit, impedial. Rigate sacratissimas plantas Domini niei,
quibus insuper colurabarum venditores ejecit, con- Salvatoris mei, susceploris mei. Non curo si quis
siderare deleclat, lantae virtulis potcnliam cxpave- Pharisaeus submurmuret; si me a suis sedibus ar-
sce. At si jiicuiidum ducis insidias Scribarum et ccndtini censeat; si fimbriaesuaetactu indignum ju-
Pharisaeorum toties deprehensas, callidas eorum D dicet; subsannet, irrideat, avertat oculos, coutineat
objectioncsresponsicnum illiusprudentia confulalas, aures: nihilominus luis inhaerebo vestigiis, bone
oculala mente perspicere; sapientiae ejus luccm Jesu ; meis stringam manibus; preraam labiis, ncc a
clarius emicare persenties. lta quoque polenliaefuit lacrymis cessabo, vel osculis,. donec audiam: Di-
quod fugavit daemones, quod lurbas pavit, quod tnissa sunl eipeccata mulia, quoniam dilexil muttum.
calcavit maria, quod Lazaruin vocavit de monu- 28. Est ergo dies prima, qua anima Deum silicns
menlo : et tamen non minoris sapienliae fuit, quod in speculativis amccnitalibus quasi in Jerusalem
ut principes hujus mundi fallerei.tur, inter haccdi- commoralur, divinoe potenliae contemplalio. Se-
viua miracula a diabolo se tentari permisit; quod cunda, sapientiae illius admiralio. Te tia, bonilatis
vtiut egens esuriit, quod in navi dormivit, quod et dulcedinis suavis praelibatio. Ad primam pertinet
crucem moriturus ascendit. justitia : ad secundam, scientia: ad tertiam vern,
26. Verum quia in bonitatis illius meditalione li misericordia. Juslitia terret, scientia docet, miseri-
bentius immoraris, ingredere, quaeso,domum Simo- cordia fovel. Inlroibo, inquit propheta, in potentias
nispharisaei: intuere attentius quaropio, quam suavi, Domini; Domine, memorabor justilim tum solius
quam jucundo, quam clementi vultu humi pro- (Psal. LXX,16). Ecce justitia. Incerla, ait, et occulta
867 AELREDI ABB. RIEVALLIS TRACTATUS DE JESU DUODZNNI. S68
sapienlim tum manifesiasii miiti (Psal. L, 8). Ecce A vintc dilectionis felix laclus sapucnt; cum holocau-
scientia. Quoniam melior esl miscricordia tua supcr sto gratissimo tcmplum Jcrusalem frequcntasti.
vitus (Psal. LXII,i). Ecce misericordia. El in p. ima 30. ScJ anima sancla in his d.cliciis commorante
die liinor, qui cx jusliliae consitieratioiie procedit, dolet mater ct liutrilius, conquerunlur, et quaerunl;
animam purgat: in secuuda purgalara sapientia invtiitum landcm Jesum, ct levi increpatione casti-
illuminat: in tciiia illuminatam bonilas dulcediiiis gatum reducunt ad Nazareth. HaPCinaxime viris spi-
stioeiiifusione remuneral. Ccrnis, ni fallor, quain ritualibus congruunt, qtiibus dispensalio verbi Dei,
ncccssarium silcl utSle,inter bonorum operum exer- vti animarum cura commissa est. Porro nutrilium
cilia, per friduum lioc Jerosolymiticas freqiieniare nostrum nihil librntiusdixcri.il), quam Spiritum san-
dclicias, in quibus timor administrat paiiem doloris; ctum : inatrcm vcro nil rcctius qtiam charitalem. Ili
scieiitia, vinum cxsullalionis; bonitas, lac consola- nos fovent et promovent, pascunt el nulriunt, cl ge-
tionis. Scio le non mirari quod delicias dixerim, niinac affeclionis, Dei videlicel et proxirai, lacte refi-
quibus dolorcin non dcesse coinmeinoravi, ctiiit eiunt. Hi nos in studiis sanclis, quasi in Nazarcth,
sa-pius cxpeiins sis quod dolorem illum qui de ta- tenent ct suslinent: hi nos consolantur in tristibus;
slo timore procedil, omnibus liujiis niundi dcliciis hi in dubiis consulunt: hi fesscs roborant; hi sanant
inens compuncta ptoeponal. Et haec dicla pro mo- B II contiitos corde, ct alligant contritiones corum. IIo-
dulo experienlioenostrae. Caeterumviri exccllenlio.is l-iim auxilio de Nazarclh Iransimus in Jerusalem, do
mcriti, et capacioris ingenii, aiiimaeqnepurgatioris, laborc ad requiem, dc fructu bonoe actionis aJ sc-
in liibtis his subtiliora ac piofimdiora riina;iliir. la cceta contempiationis. Ili nobis aeicrna legc praescri-
poteutia sciliccl Dei, profuuda judicia : in sapicntia, biint, ut pro cura proximi non negligamus cx tclo
ejus sccrela consilia: iu bonitate, misericordia! cjus tonlcmplatSoiiein Dci: nec rursus pro dtiiciis con-
dona ineffabilia. Denique Paiilus ingivssus in polen- lc.mplationis curam pruximi oinillamus. U;sde noa
tias Domini, et abyssuin jiiditiorum cjus cxpave- iiinneiito, si quieti plus quam opurlet indiilgcamus,
scens: Ohomo, inqiiil, tuqitis es ut respondeus Deo? quasi de nobis charitas fraterna conqucrilur, ncc
nunnuid dicil ftcjmenlumei qui se finxil, Cur tne fe- gratani habct nsstram in Jerusalcm coinmorationim,
cisti sic?(Rom. IX, 20.) Sed et thesatiros sapientiae si aliis, quos noslra sollicilndiiie prospicil, senserit
ejus admirans exclamat: 0 allitudo diviiiarnm sa- imminere ex nostra [al. nimia] (itiictc peiiiiciein.
picnlim et scienlim Dei! quam incomprehensibiliasunt Plei-umque eniin nobis vti secrtiis lncdilationibus,
iudicia ejus, el iuvestigubiles §QQviwejus (Ilotn. xi, vel privalis orationiLus poslposita omni aclione in-
35). Divitias quoque bonitalis cjus commemorans, leiilis, si, plus quam subdilis expedit, iramorcmur
A» divitias, inquit, bonilatis ejus conlemnis ? (Rom. "* in niediis deliciis, spiiitu niniium opcrante, ct cha-
II, i.) ritate suggercrite; stibito venit in iiicntcin mcinoria
infirmorum, ut illum cogitemus conlrisfaluin ex-
£9, Ppst triduum igilur invcnerunt cum in tem- spcctare a palernis \ isccribus coiisolationcm; al-
plo, hatitl diibiuni quin Maria et Joseph: aliera tcrum tentatiiii) cxplorarc, quando procedans in pu-
Mater, aller Nutrilius. Invenitiir itaqtic spisilualis blicum palcr aliquoJci a.Tcrat cuo scrmono sclamcn;
spirilualiiiin cimtemplalor, non iti quolibet loco, illuiii iroesiimulis agitaium, quamSonon hateai uLi
sed in lemplo. Ilabet eiiiin Jcrusalcm atiiiiiii, habet coaccpium virus confessione saiuiiri cvaporel, aJ-
portas, habcl el tcmpltim. Et atrium qiiidem ali- versus patrem suLiiiiirmurare; alteium acc;ii;c spi-
t|iiaiiilo palel cliam inimicis: porlae aiilcm patc- i-itu viclum, ut inveniat cui loqualtir, t|iicm to;:su-
fiunt solis amicis: ingressus vcro templi non in- lal, liuc illticquc discurrcrc. Tali itai-tte siiggesitt
dulgetur nisi pcifcctis. Igiur qui in temporalibus progrcssi ex palernis cordiLus, quasi i.icicpailin
aeterna, in lerre;;is ccclcstia, in humanis divi::a, itl auiiimus matrcin cl.aritatein : Fili, quid fecisii no-
cst in crealuris Crcatorem yalet inspicere, quasi in bissic? Ego etpaier tuus dvleities (jumrebumus le.
atria ccclestis Jerusalcm introduclus exsullct. Huc- .f. Nec injuria dicimus Spiiituiu sanqiuin, vel chari-
usque philosophi, quasi iiiiniici, in alria intelligcn- laieni in sanctis, ctsi adhuc minus peifectis, atittlo-
tise su;evirn polcranl. cxlcndcrc, sicul dicit Apo- lerc attt conqueri; cum ipse Spiritus geraitiUus i:ie-
stolus . Quod enim no-.umesl Dei, manifeslum est in nai-rabilibiis inlei-pelletpio nobis (Rom. iiii,2(i),qui
illis. Invisibilia enim ipsius, a crealura mundi, per ci loqtii, et coiilristari, et caelera lalia agcre in san-
en aum facta sunt, iitiellecta conspkiunlur; scmpi- clis consuevil.
icrna quoque lirlus ejus el divinilas (Rom. i, 19 20). 31. Quod si conira hujusmodi necessilates,amalor
Qui vero in Scripluris sanclis ablato vtiaraiiic, re- quietisin ipsis animoc affectibtis murmurel dicens,
velala facic gloriain Dei poterit conlemplari, dc in- Nonneinhis qum Patris mei sunt, oportet ms esse?
grcssu porlaium Jerusalem glorietur. Al si pingue- nihilpminiis considcrans spijilus rationalis, quod
dinein intiraae dilcctionis, et iuac adipem affectionis, ideo Chiislus mortuus est, ut qui vivit, non sibi
in cordis ara ccelestis desiderii liamma succcnderit, vivat; descendit cum eis, et esl subditus iilis. Secure
et ascendcrit fumus aromalum de fragrantia ora- dcsccndit cuni lali nutrilio, 530 et cum tali matre
tionis, sicque oculus incntis in ipsa cceli secreta ra- descendit. Feliciler descendil,.qui Spiritu Dci actus
dium porrexerit, ct cordis c{uoquepalalo illius di- charitative inferioiibus condescendit. Descendam
839 SERMO IN DOMINICAPALMARUM. 87»
libens his ducibus ctiam in /Egyptum : tantum. si A solcs, id est propriae.voluntatis arbitrio, scd sempcr
ducunl, reducant; si cogunt descenderc, et reascen- seniorum disiingue consilio.
dcre faciant. Libenter subdar lalibus 'magislris; 32. Ecce habcs, fili charissiinc, quod petiisti, li-
Hbens supponam huineros oneri quod iiiiposuerint; cet tuo dcsidcrio, tuo affeclui, luacque cxspccta-
libcns suscipiam jugum, cui me subdiderint, sciens lioni niliil dignum, voluntatis tamen meae, aut qua-
quia jugura corum suave esl, ct onus corum leve, liscunqtie conalus aliquod, iti fallor, indici.uin.
Sed et tibi, fili rai, llicet a lalibus curis liheruni ad- Scias igilur, quod non tam evangtiicam lectioncm
hiic sub alis suis Chiisliis abscoiidat, quod praelatis exponcre, quam ex ca aliqtia medilalionum semina,
incumbit facerc, ne subJili pericliieulur) hoc ipsum sicut rogasli, elicere curavimus : el legentibus in-
expcdit providerc, ne socii scandalizciilur. Illi ne- cilamenta devotionum cx liujus serie leclionis cvan-
cessilates quandoquo pracponuiitcontemplationis de- gelicae composuimus, ipsius a'juvanlc gratia, de
liciis ; tu eas non pra-ponas unitali et paci congre- cujus loquimur infantia, qui plemis est viitute et
galiocis. Preecipue hacc ipsa spiritiialiuin vicissitu-r gratia ct sapientia, Jesus Chrislus Dominus nosler,
dintim tempora, quando viJclicet vel descentlas ad qui cum Patre ct Spiritu sancto vivit ct regnat in
Nazareth, vcl asccndas in Jerusalem , nunquain saecula sxculorum. Amcn.
SERMO IN DOMINICA PALMARUM.

Christi iri Jerusalem ingressus mysticeo expositiones (Matth. xxi, 1-9.)
Hnnc sermonsm, ex abbatia Marcliianensi erutitm, Guiliclnms Esiius ccnsuit lam sttjlo et condilione, qsam
pictute Bemiirditm referre : qitamvis (ne quid de s.yio dicutnus) in serie sermouum de teinporein manuitri-
plis omnibus desideretur.
1. Redemptornosier, fratres charissimi, Dorainus<B srJventes ct pnlliim, atque ad Jesum dticenles, dtio
nostcr Jcsus,qucni Paleradsaliilarem vicliinani utisit' siiiit praetiicaloruiii crdines, quoru.m unus in cir-
in muirJum.ciim lempus instart-iquando moreretur, ciimeisionem, alterii) prtvpctium eslmissus, iitrum-
proesentcm, ut scitis, cxhibere sc voluii i:i loco t:bii «i:e pc-piium cl petcatorum funibiis absolvcnlcs, et
niorcrclur; siculaulcm ver.ilui morcrciu;-, sicpraevi- ail agnilionem vtrae fitlei pc;'diicei':t'.-s. Vcstimecta
dit ubi, ct quando, et qnt> mortis gencrc iv.orcrclur, jumento imposiia , sacramcnta sunt CJei populo
praescripluiiicoraiii se habcr.s ab aelerno moiiissuoe: christiano con-.missa, super qno.l sedct Jcsus, quia
gcnus.locumclleinpus. llaec aultni tria erant.Jero- perli.iein i.i 5S1 ccirciiuuscoitini habilal Chii.ittis.
solyina, Pasclia, rt Crtix. Nam si dc loco q-.iaeris,in Pliirima aultiii lurba. qi;:c stei-iicbat vesfinienta
Jerosolyiiia morluuscsl: sidegencrc, morte crucis: si sua in via, imiililnJo est maiiyrum sanctortim, ccr-
vcro de lentpore.instante temporepaschalissolemni- pova sua ad iinitalionem Cinisii oppoiicnliura ad
tatis. Ui aiitem vos satis legendo el audiendo. didi- snpplicia. Ramos tle arborilus caejcntcs, dociores
cisliSjiniqui cum Judoei.aliquandoct alilcr,clalibi,et sunt, calholicas ex Libiis sanclis seiitei.tias cxlra-
antca peiitncrc voluerunt. Nam quantlo cura duxe- Iicutcs. Qui prmibant cl qtti scquebantur, clamubnnt,
runt ut prxeipilareiil, ubi el tiansicns per liictiium Ilosanna; qui ur.am caraJcra coiiliieiilur fitlcmchri-
illoram ibat, nec aJ Jerusalem vcnerunt, r.cc Pa- C * slianam,cl populus Judaicus in caJem liJe p:;cce-
scha cxspectaverunt, nec ciucem quaesieruiit, setl dens, et geniilis subsequens. Et qiii.lcm sensus liic
in perimendo eum nequ.iquam vel raodum, vcl lo- pcr omnia app pbamlus est, qnia sanus, cl pl.iie
cum mutare, ncquaquam. tempus praioccupare seu calholicus csl. Vcrum nos isiuin approbantes, alium,
differrcvalucruiit. Ycnititaque hoJicrna dic Jcroso- noii autem alienum in hoc sancto Kvangeiioptrtjiii-
lyinam, ante quinque vidtiicct dies Paschaa, illo se ramus, ct sensus in co moralis meduliam pcrscru-
insiiiuans agr.o proeliguraio, qui deciraa quarta die tantes, ad icdificalionem morum ministerium linguae
mensis verni ad vcsperam immolandus, dccima qui- nostrae converlaraits.
dem ejusdcm mensis die lolli, et usque ad praedi- 5. Ego pulo quod quotidie Domiiius appropinquat
cium terminum jubebalur servari (Exod. xn). Jerusalcm vcniens Belhphage, cl BelhaniocaJ mtm-
2. De hoc aulcra advcntti ejus ad Jerusalem m.ulti tem Oliveti, miltcns in castcllum quod conlra eos
aute nos mulla dixeriuil,: quacquia nos vera alque csl duos discipulos, qui ad cum perducant, super
calholica csse cognosciraus, dignum est ut noslro quod sedeat, jumentiim, sed spiritualiler. Spirims
ea sileiitio approbemus. Et communis quidem sen- Ciiimante faciem nostram Christus Domintis, clsi
sus cst, quod cjus in Jerusalem ingressus, ipsius cognovimus Christum secundum carnero, scd jam
'
est ad Ecclesiam adventus : duo discipuli asinain ^ nunc non novimus (// Cor. v, 10). Proinde quaeien-
871 SERMO 1N DOMINICAPALMARUM. 875
dus est adventus ejus ad Jerusalem spirilualis, et Aquiatuncab eis perniciose discordamus, cum co-
•
quod hodierna die appropinquanle temporc sacro- rum, quse secundum Deum sunt, proeceplis super-
sancloc passionis suae fecit in advenlu suo in Jcru- be contraimus. Quod si 592 moniem Oliveli ctm-
salem, qualiter id adhuc quotidie actitare dignatur scenderemus, procul dubio tunccito ad Jerusalem
in nobis. Appropinquavil, ut ait Evangelista, Jero- veniremus. Prope enim esl mons Oliveti Jcrusalcni,
sctymis. Ipsius appropinquare ad Jerosolymam, quia el obsequium parit amicos, ct coiislrueremus
ejus esJ appropinquare ad animain. Non so- cam in sociis nostris : quia lunc plena pace per-
lum autcm, sed ut suum appropinquare ad nos, no- fruimur, cum pie pro invicem sollieiti, mutuis ne-
strum est appropinquare ad ipsttm. Nam cum longe cessitatibus misericorditer condesccndcndo, et dili-
ab eo peccando simus, quando ei bene vivendo ap- genter pro posse suhveniendo compalimur. Vitletis
pvopinquaverimus, nisi primitus ipse appropinqua- ergo non esse ab re, quod ilurus Dominus Jerusa-
ret nobis? Sicut enim ditit Joannes, quod hmc est lem, per Bethphage et per Bethaniani atque per
charitas, non quasi nos dilexerimus Deum, Sed quo- raontcra Oliveti voluit trausirc : iiiiiinans nobis pa-
niam ipse prior dilexit nos (I Joan. IV, 10): sic et cis nobis esse occasionem et causam, et erga nos
nos dicerc possumus cl debemus, quod haecest gra- quidem confessionis puritatem, et erga pnelatos
lia, non qua nos appropinquavimus Deo, sed quo- B nostros obedientioc alacritaicm, et crga coiiluber-
niara ipse prior appropinquavit ad nos. Appropin- nales noslros raisericordiae compassionem.
quans itaque Jerusalem venit Beihphage, el Betha- 6. Miltit duos discipulos, ut eant in caslelbim
niae ad monlem Olivcti : innuens nobis, ut arbi- quod contra eos est. Caslellum quod contra disti-
tror, in lioc sancto itinere suo non posse nos ad ve- pulos Christi est, anirna esl peccatiix , qu;e pei-ob-
ram pertingere pacem, nisi simus et per confessio- stinalionein et clalionem iuternis et spirilualibns
nem pure nos detegentes, et in pracceptis prompte Redemploris nostri virlulibus contraiia esl. Talis
et liumiliter obedienles, ct aliorum necessilalibus anima lurrim elationis, et raurura habct ok-tiiiatio-
per misericordiam pie corapatientes. nis, per terram pertinaciaeclausa, et per cmiiien-
i. Nam, ut scitis, Jerusalem Visio pacis dicitur. tiam superbiae erecta. Hanc turrim facere aggrcssi
Ad quam tunc recla et regia via pergimus, si per sunt quondam illi filiiAdam, de quibus ait Scriplu-
confessionis puritatem, per obedientiaehumilitaiem, ra, quodproficiscentesde Oriente, campitminvencrunt
et per miscricordiae sublimitatera incedimus. Ecce lalissirnum in terra Sennaar (Gen. xi, 2). Qui sunt
trcs virtutes eximioe, quarum primam impenderc lii, nisi reprobi, inanis gloriaecupidi, tumcr.- super-
nobis debemus, secundam praelatis, tertiam vero pro- biaeinflali? qui ab eo corde et opere disccdent-s,
ximis nostris. Nam confessionem debcs tibi ipsi, ut C de quo prophela dicit, Ecce vir, Oriens ncmen ejus
qui peccando te iuquinasti, per confessionem te (Zach. vi, 12), in contagiis ft-lidae conversationis
mundcs. Secundam praelato luo, iit obediaset sub- per viam latam inccdunt, quae ducit ad perditio-
jaceas ei, qui pervigilat quasi rationem redditurus nem : quia Scnnaar Fctor eorum dicilur. JEdifice-
pro anima tua (Hebr. xm, 17). Tertiam vero pro- mus, inqiiiunt, lurrim, et celebremustiositumnomen.
ximis tuis, ut corum nccessilalibus juxta vires Hi sunt qui vocant nomina sua in terris suis, et al-
occurras , sed prodcsse cliam supra vires exoptes. titudinem in se consiruenies [fort. construunt] ela-
Primam dcsignat Bethphage, quae Domum buccae tionis, amanles p: imos rccubitus in ccenis, et pri-
sinal. Secundam Bethania, quae Domus obcdientiae mas cathedras in synagogis, et salutaliones in foro,
dicitur. Tertiam quoque mons Oliveti, quia oleura et vocari ab hominibus rabbi (Matth. xxm, 6, 7).
in Scripturis, ut scitis, misericordiam expriraereso- Et unde ruinosam hanc lurrim crigunt? Habueruni.
let. Fratres, unde bella et lites in nobis? Nonne cx inquil verax histoiia, laleres pro saxis, el bitumen
imperfeclionc propria, qui reddere nolumus quae pro cmmento(Gen.xi, i, 3). Saxa robur expiiniunt
dcbemus nobis ipsis, quod praclalis, quod consorii- becse opeiationis, lateres igne concoqiiunlur ct in-
bus nostris? Nam si vellemus ire a Bethphage ad Q duraiilur. Rt-probi ilamma libidinis cxtirunliir, cl
Jcrusalem, inlra nos pervenire possemus; quia pertinaces tdiciuiitur : invidiabituinen cst .concordia
nuiiqiiaiii plenarn habere pacem polerimus, quan- caementum.Aiunt enim bitumen nasci de terra ful-
diu occultanles intra nos realum noslrum, per pu- niinala : et scimus in mente oriri invidiara, liimore
ram et humilem confessionem non detegimus. superbiaepercussa. Cjemenio simul junguntur lapi-
Nunquid inexperlis loquor? Sempcr pene et ubique des in sedificio. Et quoeest alia virtus quam con-
remordet conscientia, occultum jugiter vulnus incn- cordia, qua in charilalis oedificioconglutiiiantur la-
tis oculis subjiciens, eamque super ipsius lalebris pides vivi, ex quibus ccelestis Jerusalem quotidiu
anxie et dure reprehendens. 0 vermis , qui quan- construilur ? Habent itaque lateres pro saxis, ct
diu vivit, nunquam interiora cordis comedere et de- bilumen pro caemcnto: quia forliludinem deserentes
pasccre omillit, qui nunquam vivere, et per hoc: bonac actionis, lulo se inquiiiant sordidaelibidinis ;
nunquani rotlere desinit, nisi eum mucrone purila- et abjicientes glulinum concordiac, pertinaciam am-
lis suae humilis confcssio jugulaverit! plecluniur inviJiac.
5. Si aulem vellemus ire ad Betlianiam, pertin- 7. Enormis quidem haecturris admodum : sed ne
gere possemus ad Jerusalem, et in praelatis noslris; ; facile possit prosterni, obsislit non modo sui ipsius
875 SERMO IN DOMINICAPALMAKTJ.M. 87*
altitudo, sed et muri includentis eam fortitudo. Ett A ille vocem suam, et dicit : Quiescilcpcrverseagere :
lioc est quod nostros conatus soepe effringit, cumi iste vero : Discite bene(acere(Isai. i, 16,17). llle :
contra caslellum illud pugnamus : quia facile ina- Eve.lleet destrue, et disperdeet dissipa; hic autem :
chinis ct arictibus sancUe proediealionis tuinorenii JEdifica et planta (Jeretn. i, 10). Ilie denique: Di-
in anima dejiccremus elalionis, nisi tam inviiicibi- verte a malo; islequoque, Fac bonum(Psai.z\xiu,
liter nobis, ut sic dixeriui, in ea resisterct pertina- 13). Isti duo viri sunt, qui botruni atl fllios Israel de
cia obslinationis. Quid eniin crga eam poteris profi- tcrra repromissionis afferunt (Num. xin, 24), dum
cere,quam inscnsibili quadam durilie adainantinami iniernis noslris medilationihus, quis sit coslestis
cffcctamncc proeceptisvales fleclere, nec consiliisi patriic fruclus iimotescunU Ili duo ntiutii sunt,
attrabere, nec blanditiis mulcere, nec coinminatio- qui Raab dc destructione Jeriebo eripiuitt (Jo-
nibus terrere, nec emendare denique flagellis, ncc• sue vi , 25), duin animam quam suis Dcus mu-
emollire bcncficiis? Nonne de ea dicas, pene esse; neribus dilatat, ab hujusmodi perdilione abstra-
irapossibilc ut curclur ? Yerumtamen ctsi apud ho- hunt. Hi et duo isti, de quibus modo agimus,
mines impossibilcest, scd apud Deum omnia possi- discipuli sunt, qui in hoc castellum missi, al-
bilia sunt. Miltit namque misericors Dominus ct! ligatam asiuam et pullura solvuul, et -jd Chrislum
"
pius eloquium suum terrae, inspirationcm scilicet, adducunt.
hujusinodi infundens animae, ad qtiam vtiociter 9. De quo bene dicitur,quod conlra cos cst.Quid
currit sermo ejus, non revcrsurus ad euin vacuus ;; enim magis contrarium divino amori, qtiam tumor
sed faciet quaecumquevult, ct prosperabitur in his; clationis?Quid magis timori, quam perlinacia cla-
ad' quae misit illud. Unde et hic mitlit discipulosi tionis et obstinationis? Est enim superbia, ut aliqui
suos in castellum hoc, quod contra eos est. Et adI dicunt, amor propriae excellenliae. Et quomodo,
quid ? Ut asinam quam in eo reperiunt alligatam,, quamdiu inanis glorioe cupidus propriam araas cx-
ct pullum cumea, solvant, et adducant ad eum. cellentiara, illius perfecte Iionoreiu affectas et glo-
Qui jussa pcrficientes, non solum solvunt et ad eumi riani, de quo Paulus : Soli, inquit, Deohonor et glo-
adducur.t, setl ut prosperetur verbum de ore egre- ria (I Tim. i, 17). Sed el obslinalio, ul aiunt, insen-
diens in his ad qusc mittit illud, vestimenta sua iin- sibilis quoedamest pertinacia mcntis, nolens ali-
ponunt, et euni desuper sedere faciunt. Ad hoc quando acquiescere, magis autcra parata semper
spectare videtur, quod qui emittit eloquium suum repugnare : quod quidem mortiferura malum, dum
terrm, dat ttivemsicui lanam, induens eos per justi- animam plene possidet, timoris nimirura divini sti-
liam, 593 (lu' prirailus frigidi erant per culpam : .-. mulis insensibilem reddit. Scd castellum quod con-
nebulam sicul cinerem spargil, infusa illis, qui ob- tra hos discipulos est, dum cxtra illud sunt, jam
scuri erant per ignorantiam, notitia corruptionis cum iilis cst, dura illud ingressi aliquandiu intra
suae,concutit [al. conculiens] eos per pcenitentiain. illud suut. Ulutl quippe sibi potenter subjiciunt,
Miitit crtjsiallum suam sicut buccellas, illos sibi in- quia anior dum ccelcstemet aeiernair., ac per hoc
corporans per mansuctudincm, qui obdurali erant longc meliorem, quam ibi haberi potest, alibi ha-
per obstinationcm. Sed qualiter opus illud salutis bendam esse celsitudinem asserit, nimirum turrim
peragil ?Emittet verbum suum, el liquefacietea: fla- elationis proslernit. Tiraor vero, dum his qui attrila
bit spirilus ejus, et fluenl aqum (Psal. CXLVH, 15- fronie indomabili corde sunt, aeternum gchennae
18); ut euntibus duobus discipulis in castellumquod supplicium comminans promittit, raurum profcclo
conlra eos est, faciant de asina et pullo, quod modo obstinationc confringit. Et hoc modo castellum hoc,
breviter tetigimus. duni ipsis extra illud degentibus contra eos cst,
8. Sed qui sunt duo discipuli isti? Fortassis duae ipsis inlra illud commoranlibus jam cum eis est.
illaeeximiaeviiiutcs snnt timor et amor. Ille Iristia Unde fit ut, juxta quod valicinatur Isaias, ciyitas
comminando et aspera, per auslerilaiem delerret : quae dudum meretrix dicebatur, cujus habitatores
iste vero laeta pollicendo ct lenia, per suavitatem D horaicidoefuerunt, jam digne vocari possit civitas
demulcet. Ille inilium sapientiae,hic autem consum- jusli, urbs fidelis (Isai. i, 21 -26).
maiio est. llle tibi aufert quod malum est, ut emun- 10. Sed jam necesse est ut de solvenda asina alli-
deris a culpa : isle vcro confert quotl bonum, ut gata et pullo, et adducendis ad Jesum, duo hi se
exorneris in justitia. Illeab anima exhaurit iniqui- discipuli inlromittant. Duae sunt, fratres, virtutcs
latem, hic aulem infundit ei sanclitatein. Hi duo homini vaide necessariae, humilis videlicet simplici-
ingeli sunt, et de loco perdilionis Loth educunt tas, et agilis libcrtas. Illam asina, hanc autem pullus
\Gcn. xix), dum animam, quam eligit Deus, a viliis exprimere potest. Asina enim jugo supponitur, pul-
eripiunt. Hi duo spiritualcs Levitse sunt, qui in lus vero propria adhuc sua liberlate potitur. Unde
commotioneeastrorum ad oslinm stant labernaculi, ad mansuetudinem nos invitanshumililalisDominus
clangentes argenteis tubis (Num. x, 2-10) : quia ad Jesus, suum nobis offert jugum tollendum: Tollite,
ipsum mentis aditum silenlibus quibusdam mentis inquiens, jugum meum super vos. Mox autem quid
clamoribus limor et amor insonant, quibus inlerna sit jugum ejus tollere, innuit, dum subjungit : Et
illa cogitationum collegia.et ad raaltim deserendum, discite a mequia mitis sumet humilis corde (Malth.
ti ad bonumexercendum incitant. Quasi tuba exaltat xi, 29). Per pullum 594 vero libertatem esse ac-
PATROL,CLXXXIV. 28
875 SERMOIN DOMINICAPALMARUM. 87«
lipiendam censuit, qui tle vire, vano in supcrbiami A . affligatur, verbum Dei non est apud cum alligatum.
crecto ail, quod qudsi pullum onagri natum se libe- Qui etiam cum suos obsecret discipulos per man -
rum pulat (Job xi, 12). Quod licet de quadam prava sueludinem et modestiam Chrisli, asserens se facie
libcrtate accepit, de qua Paulus : Cum, inquit, servi quidem humilem esse inter eos (// Cor. x, 1), ipsi
essetis peccuti, liberi fuistis justitim (Rom. vi, 20), quoque Cephaein faciem apud Antiochiam resisiit,
pro eo quod necdum jugo supprimitur pullus, quia eum esse reprehensibilem cernit (Galat. n, 11).
liberlatem nimirum, cujus agilitatem quodlibel ob- Mirareilaque eum et ibi per humilitatem subrais-
Maculum non impedit, per eum exprimi posse sum, et hic per libertatem erectum. Sanclus quitlera
demonstravit. ln castello autem duo hsec alli- Moyses, ul his aliquandiu immoremur, et supcr-
gatitur animalia, asina videlicet et pullus, dum bientem Pharaonem ex aucloritate premit (Exod.
in anima peccatrice , qualem superius per castel- vn-xiv), et consulenti Jethro ex humilitale oliedit
luin illud accipiendura esse docuimus , hae duae: (Exod. xvni, 15-26). VirDominiSamuelpeccatumse
virlutes, simplicitas scilicet et liberlas, cum forte: perpetrare existiraat, si pro populo qui eum de prin-
habentur ad iiilellecium,nequaquam tamen exerccn- cipatu dejicit orat (/ Reg. xn, 23): et Agag pinguis-
lur ad frtictum. simum in frusta conscinderenon formidat (/ Reg. xv,
11. Vincula vero quibtis alligantur si .quserilisi " 33). Quomodo salis sanclissimum admirabimur
quae sunt, accipite confusionera pudoris, ct iuer- Eliam, vidcntes cum modo tanta humilitate submis-
tiain limoris. Pravus siquidem in homine ilidcini sum, ut vilis in oculis suis etcontemptor sui accin-
pravo ct simplicitatem pudor, et liberlatem impeditt ctus lumbis humiliter curral ante Achab; modo vero
timor, ne veram in se videlicet illa humUitatenii lanta auctoritate crcctum, ut zelo zelans pro Do-
ostendere audeat, vel ista puritalem exercere pr;c- mino exercituum, el super idololatras tabesccns,
sumat. Plerumque cniin quod maxima sit virttisi ipsos vita privare non formidet? (/// Reg. xvn-xix.)
humilis simplicilas, scu, si ita congruentius dicitur, Ejus quoque libertatem simplicem et simplicitatein
simplex humilitas, noiinulli evidenter agnoscuiit: liberam sequens discipulus suus sanctus Elisteus a
sed dum a prxscutis vilae gloria necdura cxulunii muliercula tangi non dedignatur (IV Iieg. iv), ct ail
babentes animuni vilcs h.iberi refugiunt, eam ini Naaman principem non egreditur (ibid. 9-H), ct
ope.e nuilatenus apprehendunt. Alii verb quam sitt regem Jjsracl nec attenderei quidem, ncc rcspiccret,
sublime quid purilas libertatis intelliguut: sed diimi si non vultum Josaphai regis 595 iu<lx eruhescc-
trepidi pavent vel optant, quod non est stabilis vcll rct (IVReg. m, U). Hos itaque caetcrosqueejusmodi
stii juris, vel prava spc acquirendi illecli, vel inertii „ viros solutam habuisse dixerim asinam humilitalis
timore dirailtendi concussi, nec voce eam nec opere: et pullum libcrlatis : qui ut in omnibus semciipsos
cxercere praesuraunt. Nonne etsi istis simplicitatemi humilienl, simplices et mansucti sunt; et ut viribter
atque liberiatem , quantum quidem ad intellecliim,, quidquid contra Deum est, persequanlur, rccli ct
inesse consideras, utramque tamen apud eos quan- liberi sunt.
lura ad excrcitium, alligatam esse ignoras? 13. Sed si esl in vobis aliquis, qui haecduo ani-
12. Caeteiumelectos suos Spiritus sanctus, qtii ini malia apud se habel quidem, sed alligata, neccsse
columba apparuil (Matth. m, 16) et igne (Act. u, 3, est ut dissolvendis eis se supra nominali discipuli
4), et in humilitate rcddit simplices, ne per clatio- intromitlant. Qui sint aulem discipuli hi, jam au-
nem supcrbiant; cl in puritale audaces, ne per iner- distis; quoeve animalia haec, quae etiam vincula
tiam torpescant. Revocate iu memoriam duos illosi quibus alligantur. Et quis est qui haecapud se ani-
•virtutisviros, dico autem prophetam David, elapo- malia habet, sed alligata? cum videris aliquem sub
stolum Paulum : ct videte si non utruraque liabue- humilitatis habitu supcrbienlem, magis quae circa
rtint apud se animal istud, tam asinam simplicita- sc sunt ornantem ad nitorem elalionis, quam com-
tis, quam pullum libertalis; neutrum utique liga- ' ponentera ad decorem honestatis; scito hunc asinam
tum, sed utrumque solulum. Ait enim sanctus David:: D habere, sed alligatam. Bene instrucius et edoctus
Ludam coram Domino,el vilior fiamplus quam faciuss est, ut perfecte sciat quam humiliter exhibere se
sum, eroque humilis in octtlis meis (II Iieg. vi, 22). tlebeat in incessu, in statu, in gestu et habitu, in
Merito dicit dc eo Spiritus sanctus, quod cral ryiucsi i vullu et affectu, in omnibus denique moribus suis :
tenerligni vermiculus (11Reg.xxin, 8). Undeel Domi- sed dum se talem in verilate oslendere confunditur,
num alloquens, in hanc vocem prorupit: Domine,, habet quidem apud se asinain simplicitatis, sed alli-
non estexallulum cor meum, neque elati sunt ocutii gatam vinculo pudoris. Item cum deprehenderis
mei, nequeambulaviin magnis, nequein mirabilibus s aliquem ad instar pravi speculatoris videre gladium,
tuper me (Ptdl', cxxx, 1). En asina in castello sanctii ct non insonare buccina (Ezech. xxxm, 6); ad instar
David. Sed videte et pullum : Xonne qui oderunt te, merccnarii videre lupum venientem, elfugere (Joun.
Domine, oderam, et super inimicos tuqs tabescebam? ? x, 12); ad instar pigri ct negligentis coloni, sciro
Perfeeto odio vderam eos, et inimici facti sunt mihii spinas et vepres \a horto Dorainiet caetera quaeque
(Psat. cxxxvni, 21, 22). Pullus quoque parvulus estX inutilia ac nociva ascendere, et ad eradicandurn,
Paulus juxla noraen suuni, et modicus in medio di- seu etiain, qtiod niinus est, ad succidcndum manum
£oipuIorum suorum : et, cum undique tormeniiss non appoiicrc : agnosce apud hunc csse pullum, s;'d
877 SERMO IN DOMINICAPALMARUM. 878;
, habet, quia qui ad spirituale sanctseperfectionis do-
alligatum. Prava quhppe«ernit, et eis licet forte con- A
seutire nolit: redarguere taraen ea pro persona et minium pertingere cupit, haec exercere necesse ha-
re, pro loco et tempore non prsesumit, et est alliga- bct. Spirituali namque Dominqduo valde necessaria
tus apud hunc pullus vinculo limoris. sunt, potestas ct ausus, ut videlicet ncquaquam te
\i. Sed vitleant discipuli, et solvaut asinam : sol- esse Dominura agnoscas; nisi et te semper illicitum
vcnt ct pullum, ut amor ordinalus pravum expellat quid comniiltentem humiliter judicare. queas, et
piulorem, quatenus praevaleatsimplicilas; timor ni- alios prave agentes, ut superius dictura est, pro rc,
hilominus ordinatus inertem eliminet pavorem, ut pro tempore, pro persona et loco redarguere succen-
vigeat libertas. Jam itaque animus ex non pio pius sus audeas.
cffectus, ita amet verilatem, ut odio habeat vanila- 17. Et adduxerunt asinam el pullum, et imposne-
tem : ita limeat incurrere quod pcenaleest, uttimeat runt vestimentasua, et eum desuper sedere fecerunt.
pro posse non persequi quod culpabile est. Si sic Veslimcnla discipulorum ornamenta sunt virtutum.
fieri contigerit in castello quod antea contra disci- Et quid est, eorum vestimenta imponi, nisi quae-
pulos erat, soVuta est asina, solutus cst piillus: cunque ad amorcm et timorcra Dei excitare pos-
quia iu anima qusc dudum et per timorem elationis sunt, conferri ? Ipse etiam Jesus destiper sedet, dum
amori, et per pertinaciam obstinationis corilraria " in his omnibils veroe salutis supereminet appetitus.
erat tiraori, prsevalct vigetque tam simplicitas, quse Primo asina et pullus a discipulis solvunlur; se-
omnem in eo fastum deprimat, quani libertas, quae cundo ad Jesum adducuritur; tertio eorum vcsli-
pium erga alios zelum exerceat. menta imponuntur; novissime vero desuper ipse
15. Solvile, inquit, et adducite mihi. Quid est a sedet Jesus. Et ad quid ista? Utique ut prirao sancia
discipulis solvi asinam, solvi et pullum, nisi inter- quaeque faciamus, operantes bonum ad omnes; se-
v-enienteamore a pravo liberari pudore simplicita- cundo, ut soli Deo in his omnibus placere appeia-
tem, et mediante timore bono ab inerti liberari limus, quaerentes vitam seternam; tertio vero, ut in.
more liberlatcra ? Soluta vero haecduo animalia ad- bono semper magis ac magis profkere studeamus.
diicuntur ad Jesum ; cum intenlione pura hseduse ad iuterioia nos extendentes, et sic venire cupiamus,
exercentur virtutes ad fruclumverae salutis obtinen- et apparere ante faciem Dei, desiderium habentes
dum. Nam quasi quis illa habct solula, sed ad Jesum dissolvi, et esse cum Christo. Plurima autetn turba
non adducta, qui has quidem viriliter cxercet, sed straverunt veslimenta sua in via; pro eo quod bona
pro eis vel favorem humanura , vel commodum ali- sua internae in nobis cogitationes deponunl in imo.
quod terrenum, non autem praemium vcrse salutis {.-, Alii autem cmdebanlramos de arboribus et sternebant
quserit. Vides ergo quia nen suQicit,tpiod asina in in via; quia non solum in bonis operibus se humi-
castello luo et pullus solvuntur, nisi et soluta ad Je- liant, quoead corporalem pertinent exercitationem^
suni adducantur : cpjia, secundum Pauli sententiam, quae ad modicum, juxta Apostolum, utilis est, sed
reddit Deus unicuique secundumopera sua, his quiet ipsos spiritualium sensuum ramos, quos de subli-
dem qui secundum patienliam boni operis, gtoriam et mibus contemplationura arboribus caedunt, in imis
honorcm et incorruplionem, sed quarentibus vitatn dcjiciunt, quos ad pietatera spectare dubium non est,
mternam (Rom. n, 6, 7). In eo itaque quod gloriam quae ad omnia utilis est (/ Tim. iv, 8).
ct honoremet incorruptionem his redditurum Deunn 1S. Non solum autem in cunctis bonis exteriori-
ait, qui secundum paticntiam sunt boni operis, asi- bus corporis, et in universis interioribus fructibus
nain solutam esse et pullum intellige. In eo vero spiritus se humiliant, sed et inter omnes quas ha-
quod audis hsecillis reddilurum, qui quaerunt vitam bent virtutes seu per naturam insertas, seu per gra-
aeternam, adductam ad Jesum et asinam et pullum tiam siiperadditas, precibus insistunt devotis pro
agnosce. salute aHerna : quia, qui prmibant et qui sequebantur
16. Sed haecalia et profunda sunt, solisque pcr- clamabant, Hosanna. Festinanter ista percurriinusv
fectis conveniunt, quaeetiam sunt quoepeifeclos fa- D quia ad finem sermonis properamus. Sunt in noltis
ciuni. Pcrfectum namque te dixerim, cum te video affectusboni quidam per naturam, quidam per gra-
instantia jugi, et te ipsum in cunctis motibus tuis tiam. El illi qiiidem prseeunt; isti autem sequuntur.
districlo judicio reprehendere , cl erga proximos Quaedamnobis bona inseruit natura : sed quia ad sa-
iuos pio zelo fervere. Ideo si ad- perfectionis hujus lutem non erant sufficientia, quod minus conliilit
cupis fastigia conscendere, cum tibi tua resistit pu- ipsa, superaddidit gratia. Sciendum tamenVqiiOd,sic-
sillanimitas, ne haecaudeas exercere, scito 596 te ut ex gratia sunt bona conscientiae, sic ex gratia
sine his perfectum esse non posse. Unde et istis bona sunt naturse; sed illa ex gralia creatrice sunt,
Dominus discipulis : Si quis, inquit, vobis aliquid haecautem ex salvatrice. Ex illa liabent boria natu-
dixerit, dicite quia Dominus his opus habet. Quis roeut inchoentur, ex ista ut augearitur, et aticta ut
enim discipulis asinam solventibus et pullura aliquid perficiantur. Sed in piis cogitalionibus et circa 'saiu-
dicit, nisi cogitatus in nobis fatuus, qui dum tumi- tem suamsollicite vigilantibus, tam prseeuntiahaiilroe
dus est, amori qnidem in nobis, ne puritatem sim- quam subsequentia gratise clamaiit. Hosanna : nt aJ
plicilatis, et dum timidus est, timori, ne liberel vi- obtinendam salvationem aeternam, non tam de'nie^
gorera libertalis, contradicit? Sed Dominushis opus ritoium fidant qualitate el qq.intitatt:, quani'de'eirai
179 OGF.RII 880
tionum pura assiduitate et assidua puritate. Hosi A tis methillis cordis clamcmus, Hosanna. Igitur, non
namque, ut dicitur, Salvilica interpretatur. Quotl soltini iiijustum, scd et si habuerimus quidpiam
aulem subauditur [al. subditur] Anna, affectuosum jtistum, non respondeamus ei; sed nostrum cum
orantis exprimit motum. Uumiliemus itaque nos, bono Job judicem deprecemur (Job IX, 15), quem
lVatrcs, in omnibus bonis nostris tani internis qtiam dominationes atlorant, tremunt potestates, Deum
cxternis : et inter multas virtutes lam ex natura no- omnipotentera, viventem, et rcgnantem in orania
bis inserlas, quam ex gralia nobis superadditas, to- saecula saeculorura. Amen.
B. OGERII
ABBATIS LUCEDII ORDINIS CISTERCIENSIS IN DIOECESIVERCELLENSl
SERMONES XV
De sermone Domini in ultima ccena ad discipulo.i habito.
597 Auetorem antea ignolum primus tmlicavit pim memortmcardinalis Bona, ex veteri codice abbatiat
Stafardm, dimcesis Saluliensis : qui codex niinc Taurini asservatur in bibliotheca Serenissimi Sabaudim Du-
cis. In Sermone 13, num. \,luculentus csl locus proimmaculataB. Marim conceptione.Cislerciensemse prottit
auctorlin Sermone 10, num. 12. Sunt qui existiment, Ogerium seu Oglerium vixisse ipso tempore S.Bernardi.
At potteriorem aliquanlo fuisse probat Manrique, idque suadere videtur Ogerii sententia de immaculaia san-
lissimm Virginis conceplione,qum Bemardi mvonecdum recepta erat.
PROLOGUS. 1
B SERMO I.
Paschalibus dapibus esuriens saturari quicunquc Anle diem
mensula nostra nulli veta- feslum Paschm, sciens Jesus quia venit ejus
requiris, posita est, quae hora ut transeal ex hoc tnundo ad Patiem, lum
tur edenti. Ibi refici poteris ex micis, quse rcmanse- dilexisset suos, qui eranl in mundo, in finem dilexit
runt dc mensa Domini. Nam ille dulcissimus Pa- eos, elc. (Joan. xm, 1, 2).
nis, qui de se ipso ait, Ecjo sum panis vivus qui de 1. Verbum Patris, Filius Dci, quod pro salute
cmlo descendi (Joan. vi, 51), dum esset in mundo, generis humani Verbum caro factum est et habita-
satiavit non mediocriter filios suos; illos videlicct vit in nobis (Joan. i, 14), cupiens inslruerc et infor-
quibus ascensurus atl Patrem, ait: Filioli, tidliuc mare ad cxempla buinililaiis sequenda discipulos,
modico tempore vobiscumsum (Joan. xm, 33). Scd el per illos omncs credcntes in eum; cum appro-
asccndcns in coelura dimisit rcliquias suas parvulis pinquassel hora illa piissima, qua caro, qtiam tle
suis ; quas, duin illum beatissimum pancm Angclo- intenierata Virgine sumpserat Maria, tam triste
rum, Dominum meum Jcsum, quscrcrem gemens et esset perpessura supplicium; ab illo nobili suse tem-
plorans, quaeque prctiosa mundi pro illo ineffabili poralilalis extrcmo convivio surrexil, vesiimenla de-
cibo dare delibcrans, eyangelista Joamic in volun- posuit, aquani in ptiviin misit, ct pedcs discipulo-
tate Domini propinante acccpi. Sed quicunqiic atl C rum lavit. Et hoc est quod Joanncs evaugelista ait;
hanc mensulam servuli Christi scdcre voluerit, non Ante diem festum, etc. Talis erat mos et consuetudo
sine lacrymis, quaeso, accedat; ct, si accesserit, sal- Judaeorum, ut illum dicm habercnt solemnem, quan-
tem sine gcmitu non rccedat. Nam in ca invenics do illis Dominus mare Rubrum divisit in duas par-
cibum non venlris, sed mcntis : non holocausta rae- tes, el deduxit eos per uiedium ejus, et extussit
dullata, nec boves cum hircis; scd illum Agnum de Pharaonein et virtutera ejus in eodem. Hic est ille
Virgine natuin, qui coram percutientibus se obinu- dies festus Paschae, de qtio dictum csl: Ante dicm
luit. et non aperuit os suum (Isa. LIII, 7); cui cou- festum Paschm: nam Pascha interprelatur Transi-
fitelur anima mca, et sanat eam, quse peccavit ei. tus. Nam appropinquabat illud piissimtun Pascha,
Ille mihi sit via in hoc opusculo, et in omnibus ac- quo verus Moyses pcr mare Rubrum debebat trans-
licinibus meis, ut illo duce quae gcssero, incipiam et; ire; et non post quatlraginta annos, sed tantum
finiam, ut' annuntiem nomen Domini in Sion, ct1 post quadraginta dies in terram promissionis intra-
laudem ejus in Jerusalem, ut dum convenerint pore. llle dies Judaeorum fcstus erat timbra, qtio patres
puli in unum et reges ut serviant Domino, merear eorum 593 transierunt de Êgyplo: setl ille fuit
illum videre in bonitate eLcctorum suorum, et Isetarii veritas, quo Chiistus transivit de hoc mundo; et sitt
iu betitia gcntis suac, qtii est benedicltis in ssecula. nos fecit transire dc viliis ad virlutes, de mortcai
'831 SERMONESDF. VERBIS DOMIMIN COENA. 8S5
Yitam, de mundo ad ccelura,pro nobis victima faclns A xit : sine inodo cnm diligei-edcbes. Modumdilectio-
et sacriflcium, se ipsuin DeoPalri in ara crucis offe- nis excessit le diligendo, 599 Pro te moriendo :
rcns holocauslum. Anle diem feslum Paschm, ctc. tu, quantura eum diligere debes, non potcs. Dilige
Qtiid ergo est, o sancte Joannes, quod dicis fcstuin? eum ex tolo corde, cx tota menle et omni anima,
Nonnedies fesfus, dics est gautliict laeiitiae?Puiasne ct omnibus viribus tuis. Hoc tantum quaeiil, ullra
(ies ille est laelitiseet jucundilatis, quo Agnus in non quaerit: hoc fac et vives. Sequitur :
crucis levalur imraolandus stipite, opprobrium ho- 3. El cmna facla, cum diabotus jam misisset «n
minum factus, et abjectio plebis; quo prse dolore cor, ttt traderet eum, Jtutas Simonis Iscarioiis. Hic
sol obscuratur, petroe scinduntur, ct tota contre- iniiiiitiir cccna esse parata, sed nondtini transacla;
iniscit orbita mundi; ubi Mater sic plorat, et ejus quia postca recubuit, et buccellamJutleetradidit. 0
dilectus Joannes? Potius ille dies ftiit luctus, quam Jtida infelix! o discipule pessime, mercalor ne-
risns et laetitiasanclis et electis: sed Jutlseis laetitia; quam! Tibi coena parabatur, el a te dator ccense
libi et Apostolistuis tristitia. Jud3eorumlaetiliaver- tradebatur. 0 raiser Juda! o male confessor ! o de-
tetur in luctum ; ct tristilia Apostolorum cst versa sperate pcenitens ! dixisti, Peccavitradens sanguinem
in gaudium. Sequitur : jttstum (Matlh. xxvn, 4), etlaqueo desperationis te,
2. SciensJestts quoi venil ejus hora, ut transeat R miser, suffocasli. Iste, ut arbitror, fuit filius Sitno-
cx hoc mundo ad Palrem. Jcsus hebraice, latine nis Schariotis. Simon dicitur Obediens : sed qualis
Salvator interprelalur. Iste cst ille salvator fortissi- vir iste Simon fuerit, Deus scit; ego atilem nescio.
mtis, qui ullerius vinci non potest et salvat omnes Schariotis dicitur a vieo in quo ortus fuit, qui alio
ypcrantcs in se. Semcl pro le, christiane, victus est, nomine Marmolis dicitur, sive mala mors. Etme-
imo morlutis : seJ noli flere, quia surrexit a mor- rito de mala morte fuit, quia sic mala morte periit.
luis, et mors illi ultra non dominabilur. Oportebat Diabolusmiserat in cor per suggestionem, ut trade-
illum mori pro salute mundi, et resurgere tertia die; ret eum, non credens illum esse Deum. Nonnecon-
et prscdicari in nomine ipsius pceniier.liara cf re- treraiscis recogitans, christiane, et lu, monache
missioiiem peccatorum per omncs gentcs (Luc. sancti Benedicti, quid actum est de discipulo Chri -
xxiv, 46, 47), quoniam ipse sic disposuerat: et hoc sli? Diabolusmisit in corejus, ut traderet Vilam,
cst quod dicilur, SciensJesus quia venilejus hora, ctc. et tradens Vitam, per laqueum desperationis se et.
Hacc est illa hora, dc qua superius timens mori se- vilam perdidit. Si lupus non tirauit intrare in gre-
ciindumcarnem ingemuii, et ait: Nunc anima mea gem Domini, unam de duodecim tam pauculo nu-
lurbala est valde. Et quid dicam? Paler salvum me mero mactare et perdere; quid facturus est de
fucex hac hora. Sed propterea veni in hanc horum grege coramisso pastori? Unusquisque vestrum.fra-
(Joan. xn, 27). Timuit Christus mori, ut tu non tres charissimi, videat ne sit sicut Judas. Videte
tinieas mori, confiJens in eum qui suscitavil Jesum quomodo caute ambulelis, non quasi insipicntes ,
a morttiis terlia die. In illura lantum, qui stiscitavil sed ut sapientes, cauli contra callidi hostis insidias.
Jesum, est confitendumÔtu, chrisliane, ne de liac Misit in cor Judae, ut traderet Dominum. Quid est
infirmitate despercs. Docuit quid lunc ct in omni- tradere Dominum? VenJere Doininum. Quid est
bus periculis moriis debeas dicere, ad quem confu- vciidere? Alienare. Doininum vendit, qui a se Do-
gerc., quera invocarc, in quem sperare : in Patrem niiiium alienat. Dominiiraalienas a le, si depellis
Deum qtii non poiest despicere sperantes in se, eum a te. 0 monache Dci, odiscipule Chrisli, audi
cuin attestatione bonorura operum. Bonoruni dico, me, audi consilium nieum. Te diabolus quaeritcvel-
quia sine mcrilis aliquid sperare nonspes, setl lcre, te extrahere de grege Domini. Videne consen-
praesumptiodebet dici. Tu ilaque talia fac opera lua, tias ei, vide ne credas ei. Mendaxest, et pater ejus.
ut ci in hora inoiiis, in vcrilate dicre possis : ln Te vult occidere, te vult matiare, te vult perdere
tc, Domine,speravi,non confnndar in mtcrnum (Psal. seciimin gehennam. Cavete a loculis, cavete a mar-
xxx, 2). Ilaiichoram prsescivit, hanchoram elegit, D supiis : foveaediaboli sunt. Heu, quot in illis pcrtli-
t:t in ea per mortem de hoc mundo transiret ad Pa- dit, quol in illis inierfecit! Dicilur dc Juda, quia
I."cmscciindum liunianitalein, a quo nunquam re- fnr crat, cl loculos habebat (Joan. xn, 6), etc. lsle.
cessit secundum divinitatem. Illa hora esl finis ille, dum silit lucrum, lcndit ad Iaqueuni : dtim perdil
de quo dicitur : Cum dilexissel suos qui ernnt in vilara, lucratur mortcm. Hcu, quot loculi, hcu, quot
mundo, in finem dilexit eos. Cuni dilexisset suos marsupia sunt in raoiiasteriis sancti BeneJicli! Iieu,
pro eis homo fatius, in tanlum eos tlilexit. quous ;ue qtiot cucullali, super auriculas tonsurali, habcnt
ad niorteiiidileclio eum perduxit. Te dilexit in inor- marsupiuin menlis , habcnt loculum piopriaevolun-
te, ut tu dileclione ejus possis transirc de mundo tatis, marsupium murmuralionis, dctractionis, vaga-
ad Patrem. Te dilexit in finem, ,ut tu in ejus tfile- lionis, superbiae et livoris, invidise et mal;e volun-
ctione usque in flnem permancas : quod quidem si tatis! Sed memenlole, fratres dilectissimi, quod qui
feceris, procul dubio ad Patrem transibis : in cujus talia agunt, Judam traditorem seqtiunlur : et ideo,
dileclitinequi usque in flnem non permanserit, in nisi se craendaverint, regnum Deinon possidebunt.
veritalc dico, in aeternumperibit. In ejus dileclione i. Estolc, qua!SO, dileclissimi, discipuli Christi,
iiiodusimoris nullus csse debet. Sine moio te dile- no;i in falsitate, scd in vcrilalc; r.on in vcste, scd
R& OGERII 88.1
i.icorde; non in alia tonsura, sed in mente ptira. A dicla, qtise sordes mentium lavat, Ieprosos mun,-
Jtidam derelinquite desperantem, Petrum seqtiimini dal, cxcos illuminat, sanat aegrotos, justificat im-
vere.poiiiitenlem : Judam derelinquite desperariteni pios, ressuscitat morluos. Ad hanc aquam Dominus
in barathro inferni, Petriim sequimini qui cst in nieus Jesus invitat sitientes, dicens : Si quis sitit,
gloria paradisi; tenete lacrymas Petri. Quod si fe- venial ad me, et bibat (Joan. vn, 57). Aqua ista
cerilis, pervenietis ad gloriam Petri, per Jesum Spiritus sanctus est. Aqua ista est illa, de qua Jere-
Cliristum Domimrm, ctii confitclur anirna mea, el mias ait : Dereliquerunt fontem aqum vivm, et fode-
saiiat eara, quia peccavitiei9qui eum Palre et Spiritu runt sibi cisternas dissipatas, qum continere non va-
sancto sit benedictus per cu-nctasaccula. Amen. lent aquas (Jerem. n, 15). Pota me, Domine, isto
SERMO II. fonte, ut non sitiam amplius. Nam silit anima mea
tn vers. 5-19 cap. xjn Joannis. ad islum fontem vivum. 0 si attigcro fontem istum!
t. Sicut auris non potest satiari auditu, necocu- o si satiabor cum dulcissimo fonte! Putas, venict
lus visu ; sic nos nunquam satiari debemus enarran- tempus, quo plenarie de eo possim haurire? ct
uis piis operibus Christi. Nam mihi dulcia sunt su- quando?ct si aliquando, quare non modo?Quid
per mel et favum, ct chariora super millia auri et dicam, quid faciara, quia Dominus raeus differt ad
argcnti, ct his salurari non possum. Amplilicet raihi me venire? 0 dulcissime Jesu, sint raihi lacryraaf
Dominus desiderium meum, et laelificetme in jucun- rcfectionis assiduac, doncc dicalur aniraae meae:
diutevuUus sui, eum omnibus diligentibus eum, dei Gaude ct laelare. Ecce quem quaeris, ecce quem
quo in consequentibus dicitur : Sciens Jesus quiii desidcras, ccce pro quo ploras : ecce Dominus tuus»
omnia dedit ei Pater in manus, et quia a Deo exivit' ecce Deus luus, Pater e*. Filius et fons desidcratus
el ad Deumvadit, surgit a cmna, ct ponit veslimenla: Spirittis sanctus. Modo incbriare a dtiiciis paradisi.
suu. El eum accepissetlinleum prmcinxit se, cl misit Aqua isla, fralres mci, Spiritus sanctus cst. Ipsede
uquam in pelvim, el cmpil lavare pedes discipulorum,i se sic inebriet menles nostras, ut praeter cum r.iliil
et cxtergere tinteo quo erat prmcinctus. Sciens quiai aliud diligamus. Pelvis illa, in qua Dominus Spiri-
omnia dedit ei Pater i.n manus, et bona et mala : tura sanctum postiit, est Ecclesia fidelium, in qua
600 raala in usum, et bona in effectum : de maloi per lavacrum regenerationis Spiritus sancius sordes
proiilionis Judae fecit bonum redemptionis nostrao. credentium lavat. Quod dicitur : Pedes apostolorum,
Velsciens quia oihnia dedit eiPater in manus; quarei lavil, audi immunditias eorum vestigia sequentium.
«nuiia subjecit sub pedibus ejus, oves et boves, in- Vel possumus dicere quod pelvis, sive receplaculuin.
super et pecora campi : et sciens quia a Deo exivit,, rQ Spiritussaiicti.corda Apostolorum fuerunt, quibus
iion eum deserens; et ad Deumvadit, non nos dere- Dominus Splritura sancttim infudit: et corum pedes
iinquens; surgit a cmna, etc. A Deo exivit, quia de'i' lavil, quia in fide catholica, quae fideles vchit ad
sinu Paliis in uterum beatae Virginis venit: quiar ccelos, quam pulvere inlidelilatis fuscalam tenebant,
ctim in forma Dei essel, non rapinam arbiiratus estt penitus expulsa rubigine per Spiiitum sanclum con-
«issese a-qualem Dco, sed semetipsum exinanivit,, firmavit.
forraam servi accipiens, in similitudinem hominumi 3. Possumus et aliler dicere, si te cum amore
facttis, ethabitu inventus ul hoino (Philipp. n,6, 7). Christi audire delectat. Sed non sine lacrymis acci-
A Deo quoque exivit, cura lalem se hominibus proe- pias, quaeso, qtiod sine lacrymis scribi non debct.
buit, qui posset videri el tangi : imo, quod non sinee Aquam in pelvira inisil, quia pro luo amore mortem
inagno gemilu cordis, et ftuvio lacrymarum stilo3 delicias repulans, in crucis stipite pium cruorcm
commendare deberem, scilicet ligari, colaphizari,, fudit. Et lavil pedcs Apostolorum, id est vestigia
Uagellari, conspui, et ad ultimum occidi, ethocest t credeniium mundavit, quaesordida erant peccatis.
quod dicitur, a Deo exivit. Sed noli flere, bone mo- Et extersit linteo quo erat prmcinclus, humana sci-
nache, quia scquitur, ad Deum vadit. Ad Deum va-- licel carne, qua erat indulus; quia cjus passio pec-
dit, quia i<:surgeiis ex morttiis jam non morilur;; D catorura nostrorum est vera ptirgatio. Vel cceuam
niors illi ultra non dominabitur (Rom. vi, 9). Ad d Domini qui passionera ejus assignare voluerit, a
ccelosasccudit, sedct ad dexleram Patris , constitu-- tramite veritaiis se exorbitare non crcdat. Hic ccena
tus a Deo judcx vivorum el mortuorum. Et hoc est.1 ista passionem significat. Sicut post ccenam non f.l
qtiod dicitur, surijil a cmna : nam a ccena surrcx.il,, prandium : sic Christus poslquam semel passus est,
quia de sinu Patris, ubi ccenabat cum angelis, ad1 non iterum patilur. Surtjii a cmna,post passionem :
bominesvenit, irabeainnostraeraortalitalisassunieiis. ponit 601 vestimenta, scilicel piioreiu iiilirmita-
2. Vcstimenla quodammodo deposuit.cum semet- tem : linteo se prmcinxit, eadcm carne jam immor-
ipsum exinanivit. Sibi uniendo humanam naturam,, tali. Aquam in pelvim miltit, quia per Baptisniali:;
linteum accepit, et prseclnxit se : quia naturam hu-- lavacrum credentes lavil a peccatis. El extergii lin-
manam se induens, in ea se virtute prsecinxit, et:t leo, quoestpraecinctus.quiapronohisiiiterpcllatPa-
dc hosle superbo gloriose triumpbans Rex glorise R tremgemitibusinenarrabilibus, sibiostendendosuam
est faclus, et Domiiius virtutum. Aquam misit inn humanitatem. 0 mira et inexquisita pi.clas! o inse-"
inaudita humilitas
•pelvim, el pedes dhcipulorum lavit. Quid csti slimabilis bonitas ! o nova et
aqua? quid est pclvis? Iste est aqiia illa benc Christus Dci Filius, dc pura.ct intemcrata Yirgine
m SERMONESDE VERBISD0.M1NIIN COENA. 8S5
naliis, Rex regum et Dominus dominantium, surgit Vlacere volo. Dicit ei Pelrus : Non lavabis mihi pedes
a coena, vestimenta deponit, se linleo cingit, aquam inwlernum.Absitame, Domine,ut mihilaves pedesin
in pelvim mittit. Ante discipulos -reverenda genua tcternum, in aliquo tempore. ResporiditJesus:Si'ion
lleelit, humilisetproclivtispedes discipulorum lavit. lavero te, iwn habebis partem mecum. Quoddicil, te,
*) quis unquam audivil talia? o quam stupenda pie- cl non, Pedes, synecdoche ibi est, quando quod est
tas! mira Dei clemenlia! lavil pedes discipulorum, partis, toti attribuitur. Ego sum aqua Javans, ego
<|iii demhilo cuncta creavit. Quid tibi vidctur, qui- sum aqua sanclificans; nisi le lavero, non habebis
«iniquc es, homoquera ira accendit, superbia con- partem mecum.Petrus audiens, non habebis partem
siimil, ira perturbat, superbia devastat; promptus mecum,totus intremuit*:nihil jam contradicens Ma-
atl iram, festinus ad superbiam? 0 superbe, o ger- gistro, non tantum pedes, sed totum se offert ad
ineii diaboli, o apostata christiane, o serve nequam ! abluendum, dicens: Domine,non tantum pedesmeos,
Quitl tibi videtur de Crcatore luo, de Deo tuo? Pro- sed et manuset caput. Quid est quod dicis , Non ha-
nus lavit pedes discipulis : ct tu dedignaris humiliari bebispartem mecum?0 quam araarum est quod di-
fralribus offensis?0 serve male, semen Chananaei cis, non habebo partem tecum! Nonne tu vila mea,
et non Juda, qui es per auctorem superbiae dece- dulcedo mea, tola spes mea, salus mea, et omue
ptus! cur non consideras quis est ille, quem pcr desiderium meum ? Ecce me, fac quidquid vis de
superbiam sequeris ; et quis cst ille, quem per hu- ine, lava pedes, 602 el >tonsotum pedes,sed et ma -
niililalem imitari contemnis' Oquam malus est ille, nus et caput.
<|iiem sequeris; .ct quam bonus est ille, a quo de- 5. Sed, o Domine Jcsu, cura hoc sit verum, quod.
vias ! Ille csl diabolus : iste vero Deus. Elige qucm nulltis possit partem habere tecum, nisiprius Iave •
imitari sit mclius. 0 superbe, nonne frons lua eru- riseuin, miserere mei, miserere mei. Ego sum ille
bcscit?Ei ubesce, vas stercorura, ulterius liabere su- totus peccator, totus immundus, tolus sordidus -
perbiam. An ignoras quia Deus superbis resistit, partem tectim habere cupio, tecum partem habero
humilibus autem dat gratiam suam? Exue veterem desidcro. Ne despicias nie, Deus salutaris mcus,
liominem, et indue novum, videlicet Dorainum Jc- Propitius esto mihi peccalori; lava sordiduni.
sttni, et reformabit corpus humilitatis tuae conligii- lava inquinatum, lava pedes, lava mauus, lava
ratum corpori clariialis suse. Disce, quoeso,ulterius caput, imo totiim corpus, lava mentem, lava
babcre huinilitatem per humiliiatis auctorem. Nain animam, iava me interius et exterius; lava mc
dc co sequitur : ab iniquitate mea, et a peccato meo muiida nie. Si
i. Vcnit ad SimonemPetrum. El dixit ei Petrus : laveris me, super nivem dealbabor (Psat".L, i, 9).
Q
Domine, tu mihi lavas pedes? Respondit Jesus, et 0 Domine Jesu, quis dabit mihi ut venias in cor
dixil ei : Quod egofacio, tu nescismodo; sciesautem meum, et inebries rae aqua tua, ut obliviscar mala
postea.Quando Dominus Jesus petles discipulortim raea praeterita, et verbum bonum amplectar te,
lavare ccepit,prius ad primum discipulorum venit. vita, quaenunquam morieris in aeteruum. Dulcisci-
Et idem Petrus cxpavescit, quod Deus lavit pedes bus ani.nae mese, veni, Domine, et noli tardarc.
horaini. Nam pavore perterritus, non potuit susti- Exspeclat anima mea peccatrix, ad suflicienter poe-
nere Dominum ad pedes suos humiliatum. Vide- niteiidum et ad bene vivendum, luae gratise inspira-
rat eum aquara in pelvim mittere, se linteo accin- lionem. Dixisti Petro : Qui lotus est, non indigel nisi
gere; et mirabatur forte quid vellet facere. Sed ttt pedes lavet. Ego non sura Petrus lolus, totus la-
postquain vidit illuinante pedcs suos vas cum aqua vari indigeo. Me tibi committo, fac de me quidquid
portare, genua (lectere, et ad lavandum se praepara- vis. Tu atuem, Domine, in aiternum benedictus per-
re; niiilto supra quam dici potest miratus, expavit. maneas. Qui lotus esl, non indiget nisi ut pedesla-
Et magno limore percussus, ingemuit et exclama- vet. Hic innuittir Apostolosesse baptizatos, sed non
vit, dicens : Domine, tu mihi, lavas pedes? Creator legiraus ubi. Qui lotus est baptismo, lotus est mun-
crcalurae, Deus homini, Dominus servo, Magister D dus. Sed quia iterum terrenrc inhabitalionis pulvere
discipulo, imo illi qui factus est ex lirao, ille qui fc- inquinalur, iterurn opus est pedes lavare. Quos lavat
cit omnia ex nihilo? Surgc, Domine; surgc, Deus Dominus interpellans pro nobis; ct nos ipsioran-
meus. Quid vis facere ? Non possum sustinere, non do, iti contriiione cordis, ct compunctione lacryma-
possum ferre. Octili mei tc videre refugiunt, sic ruin.
proclivum, sic proslralum ante pedes meos. Surgc, 6. Hle etiani qui in otio slutlct veritati, dum in
Creator; surge, Deus meus, lux niuiidi, vita niea, aliis pulsanti sponsaeapcrirc pergit, pedes inquinat:
gloria mea : noli facere quod le video faccrc velle. quia veritas humiliter auditur, sed sine periculo uou
At Jesus ait: Quod ego facio, tu nescis modo; scies praedicatur.Haecenim sponsa in Canticis cantico-
autem postea. Ac si dicat: Noli tiraere, noli expave- >ura se vitare vellc demonstrat, ubi eam sponso ex-
scere.Revera.Petre.magnasunthaechumilitatisindi- hortanli atl proedicationem,sic inquiens ait: Exspo-
cia, sedcitomajoravidebis. Sineraodo, quiasicopor- liavi me tunica mea, quomodoinduar itla ? lavi pe-
tetfieri; licet nuncignoreshujus rei myslerium.scies des tneos,quomodoinqutnabo illos? Dixerat ei spon-
poslea. Myslerium est, exemplum cst quod iinrus sus : Apcri mihi, soror mca, atnica mea,immaculala
ad Patrcui tibi reliniiuo. Idco noli prohibcte, quod iiicct,qtiia cctpiitmeitm plenum cst rore, et cincin.ii
837 OCERII (-»!»
roti julli.i noctium (Cant. v, ~, 2). Ac si dicat : 0 A i niagister, cgo sum. Daminus. Ego stim magister
soror mca, cohacres mca, amica mca, conscia se- siiieerrore, ego suin magister sine falsitate : cgo.
cretorum meortim; columba mea Spiritu sanctO' il- strm magister bonitatis, ego sum magisler sancli-
Ir.strala, immaculala mea terrcnis curis cxula, latis. Qui sequiiur mc, benc vadit, ambulare male
Aperi mihi, id est, fac mihi pcrvia corda errati- non poterit. Ego sum Doininus vitae, Dominus mor-
liuin praeJicando. Caput mcum plenum esl rore; lis, Dominus cceli, Domiiius terroe, Creator cuncto-
id est, deilas mca circumdala charitatis fervore cst. rum, el Dominus omnium. Si ego ergo lavi pedes
Et cincinni mei gultis noclium ; id est, collectiones vestros Dominuset magisler, et vos debelis alter alte-
ftdelium sententiis hajreticorum. Ad qitcra sponsa : rius lavare pedes. Sicul prius cxemplo, sic nunc cos
Exspoliuri me tunica mca, qnomodo induar illct ? iJ vcrho instruil Magistcr vcritatis. Ilic enim sumilur
t-st, deserui ssccularia, quomodo repetam illa? Re- argumentum habendaebumilitatis : ac si dicat: Si
movi mt: a prxdieationc, quomodo rcincipiam ? cgo qtii stim Domintis ct magister, lavi pcdes ve-
Lavi cogilationes et affectioncs , quomodo inqtti- slros, cl vos qui non estis magislri nec domini, de-
>iai;or sordibtis lnundi? Scd hos pedes discipulis betis alier alteritis lavarc pedes. Exemplum dedi
lavat Dominus pcr sponsioncm suoe oralionis. ubi vobis, nt quemadmodum (eci vobis, ita etvos (aciatis.
dicitur : Dimitte nobis debita nostra, sicnl el tws "' iit est sensus: Si ego lavi pedes vestros, id est, si
dimillimus debitoribus nostris (Mallh. vi, 12). cgo dimisi vobis peccata, qui sum Dominus Deus
7. QtioJ sequitur : Vos mundi esiis, sed non om- potens omnia ; et magisler, scicns omnia antequam
nes, cxponit Evangelista, cum dicit: Sciebat Jesus iiant: vos qui cstis scrvi et discipuli, debetis in vos
qttis cum crat Iraditurus; propterea dixit : Nonesiis peccanlibus dimittere , et pro eis orare. Exemphtin
tiiundi omnes. Sequitur : Postquam lavit pedes co- dcdi vobis, ut quemadmodum ego feci vobis, ila et vos
ruin, et accepisset veslimenta sna, cum recubuissel, fcicittiis. Non erilis boni servi, si non fueritis secuti
dixit iterum eis : Scilis quitl fecerim vobis, ecjo Do- Doininum : nec veraccs discipuli, si dcviavciitis a
minus cl magister? Exemplum enim dedi vobis, ut el tloetrina magistri.
vos ita faciulis. Hoc si memoria! comiiicnJaslis, cx- 9. Auditc, praiali, qtii caihedram tenetis rcgimi-
pcsitum est. Postquain lavit pedcs discipulorum, uis.Putalisne, tcnciis exeuiplum Doniini ? Uuusquis-
id est, iraplela purgatione per sanguinem suum, qne uosirum convcniat conscienliain suam; gaa-
accepil veslimenla, quia imraortalis factus. Ciun tlcal si tenet: si non lenet, jara non est disciptiltis
recubuisscl, id est, cuin ad dexteram Patris sedisset, Domini.Melius illi cssct si habcret molam asinariani
dixit per Spiritum saiictumr missum in linguis £ iiicollo,etdemergertiur iii|>rofuiiduii>iuaris,qiiam ul
igncis. 0 bcatos pedcs, o petlcs felices, qui talem csset sortitus nomcn abbatis. Melius illi cssct, si essct
ac tantum merueruiit habere lavatorem! De pedi- ctistos porcorum, quam quoJ csset abbas mniiacho-
bus elcclorum dico, de Judae traditoris pedibus non ruiii.O ptivisDomini! ohiimilitasChiisti,quanilongc
dico. 0 beate Petre, o feliccs Aposloli, a))le pedes recessisti! 0 qtiam siint rari, o quam sunt pauci
quoriun aslilit humilis Crcator Angelorum! o beata qui aquam in pelvim mittant, et flexo poplile aJ
purgalio! o beala lavalio, quae mundat leprosos, btvandum petles discipulorum pet&nl! P<!ccalfraler,
cural icgrotos, vulnera sanat, cicatrices solidi>l, offcndil frater, in nliqiint! (Selictum cecitlil : non cst
lumen donat csecis, gressum claudis, pulcliritudi- pclvis, non cst aqua, iion est qui se pncparet ad
ceni fccdis,.divilias egcnis, mccstis laetitiam, pccni- illum abltiendiiin, se.d polius ad expellendum. Di-
ienlibus veniam, niorltiis vitam! 0 grandegatidium, scite, praiati, quotl boe non est de rcgula Christi.
ir.niiensa lsetitia! Ille lavit pedes discipulorum genibus flcxis : et vos
8. Chiistus poslquatn lavit, vestimenla sua ac- non vultis lavare sordes vcslrorum conservoium lo-
cepit; post mortcni carnis, gloriara habuil restir- lis corporiims iu terram prostralis? Non cst disci-
reciioiiis. Post sanguinis 603 effusionem, accepit pulus super niagislrum. Pcccat monachus, peccat
«orporis immorlalitatem. Deintle recubuit, deiiitle U conversus : pulverem portat in pede ;' imo forte lolo
requievit, ccelos ascendit, ubi sedel benediclus in corpore tabescit in cule. Tolle aquam, tolle do-
(iexlera Dei Paliis. De illo accubitu discipulis into- clrinam de pelvibus magislri, de proeceptis Domini :
i:at, inslriiil, docet pcr Spiritura sanctura, ct per i-urre ad eum non in equo Pharaonis, scd in humi-
ipsos intonat gcntibus ciinciis. Etquiddicit? Sn'(j's litatc Redemploris ; vultu placido, menle tranqitilla,
qtiid (cceritn vobis? Vosme vocalis, Magisler, el Do- ([uam citius potes, lavare festina : ne pulvis verla-
Diine; el bene dicilis, snm elenim. Hoc estquod pro- lur in scabiera, scabies vcrtatur in lepiam, etlepro-
miscrat Pclro dicens : Scies.autem postea. llic invi- sus expellatur de grege Domini. Sed si obstinalus
tat ad sciendum quod prius nesciebant. Quod ditit: fueril, et emendare nolueril, dicens : Non lavabis
Vos tocatis me, Magister, el Domine; et bene di- tnihi pedcs in wlernum : dic et lu ci : Si non lavero
rilis, snm etenitn ; non est de arrogantia, scd de vc- te, non lutbcbis partem cum Chrislo Doinino. Postra
riiate. Qui enim neccssitate cogente, vera dese bona si cum Pclro assenlire voluerit, lava eum ctim oiuni
loquitur, tanto magis verius liumililali jungitur, buinilitate, mansuetutline et misericordia, ut lu
«maiiti)ct verilati associatur. Vosvocatis me, Magi- ipse miscricordiain a Deo conseqiiaris. Quod si no:l
KIT, <JIDoininc; cl bcne dicitis, sum eicnim. Ego sum fcccris, non tcnesexcmpkim. Chrisii, ncces di*ci-
889 SKKMONESDE VERBIS OOMIM I> UJ-JNA. 800
p/tilusChrisll. Quod Christus fecil, faccrc dcdigna-- A j4, Christi meditari clegi; quia mihi bouum cst lcx
i-is* QuoJ Dominus lecit, servum cur facere ticdet?? Itedemploris mei super inillia auri ct argenli; et <!e
Non est servus majordomino suo; necaposlolus majorr f.uctu iaborum meorura cuilibet tlare petenti. Tu
eo cjtti misit illum. Sicul ego patior, et vos patirai- auiem , mi leclor, ausculta diligcnler; el quid tiiii
ni: sicut me humilio, et vos humiliamini. pro me loqnalur Christus, observa. Ipse cst quo r.ul-
10. Sihmc scitis quae fecietdocui, beatieritis, si:j lus major, nullus melior; quo ntillus pulchrior, nul-
fecerilis ea. Non de omnibus dico : ego scio 'quos s Iusdulcior, nullus charior : gloria sanctorum, tlecus
elegerim. Non de omnibus dicebat, quia Judas apo- Angelorum , auclor et creator cunctorum , qui aii
stata erat. Elegerat 604 duodecim; sed uniis dfa- discipulis : Amen, amen dico vobis, qui ctccipil si
bolus erat [Judas Iscarioth, qui conlra Doiiiinum ii qitem tnisero, me accipit : et qui me uccipit, accipil
levavit calcancum : de quo ipse dixit, Vl impleaturr citni qui me tnisit. Poslquam Doniinus et Salvator
Scriptura : Qui manducat panem meum, levavitt noster suo cxemplo docuerat humilitatem , et carnis
contra mecalcaneum suum. 0 Juda infclix ! domi- passionem , supponit honorem , ut eos consolctur,
nictim pancni man.Iucas, el contra Dominum cal- aiiirmaiis-quod ipse et Pater ejus in illis recipitur,
caneum levas! Heu, quanti Judse, qui panem Do- qui pro illius amore recipiuntur. Hic cst nolandura
niini manducant, et Dominum in operibus suis calcee quod in misso non missi, sed miltcnlis auctoritas
percutiunt. Qiianti de altari vivunt, qtti allai i nonii commendatur. Qui ergo accipit nunlium Christi,
scrviunt; irao Dominura allaris pro nihilo dticunl!! Christum accipit: et si Christum, et Patrem Christi.
lleu, quod magis dolendum cst, quanti saccrdotes,, 2. Quid audis, o christiane ? Veritas loquitur :
seu falsi saccrdotes, qui paneni Christi, corpuss Veritas mentiri non potest. Ail enim : Qui accipit si
Christi summit ore, ct Christum conculcant petle,, qnem misero, me accipit. Qucm niittii? quis cst enim
putidi fetore Iuxurise, infecli veneiio ncqiiiliae! Istii miiitius? Venii pauper, venit mcndicus ; advena cst
stinl Judas lscariotli, qui nisi sc ni mclnis commu-- et peregrinus; non habet quod vestiat, non habet
lavcriiit, iitinam nati non cssent. Scd lu, servea quod manducet, non habet ubi caput reclinet: ve-
Dei, monache Cliristi, lcne tfxeniplum, ct habebiss nit ad jaiiuam luam, ad dnmum tuam, non lan-
promissum : fac quoJ jussit, ut possis venirc .id1 quam fratcr fratrem, non tanquam consors ccnsor-
illam beatitudinein quam promisit. Scquitur : tem, sed tanquaro servus dorainum pclit panem ,
11. Amododico vobis prius quam fiut, ul, cumi postulat vestem, apud le quaerit hospitari pro amorc
faclum fueril, crcdtilis quia ecjosum. Et esl sensns : Christi. Quid tibi vitletur? quis cst ille mcndicus,
Usque huc toleravi et tacui, sed jam nolo prodilo-- Q ,. isle peregrinus, qui apud le pro amore Cluisti lam
rcm aniequam liat, quod mox cst faciendum; ut,, hiimiliter, tam suppliciter orat hospitari? 605
ctim faclum lucrit, creJatis qma ego sum ille dej Missus Christi cst, nuniius Christi est : non cst t-o-
quo Scriptura illa prscJixit. Yos ergo, fialres mci,, lus; cuin illo est Christus. Gaudcns suscipe, gralan-
discipuli Chrisli, cogifate quid Iscarioth fecit, ctt ter relice, servi devote ctnn tiinore et revercntia
videte ne consiinilia faciatis. Judas conlra Christtimi magna : Christum suscipis, Christiim reficis. Gaude
levavit calcaiicum : vos anle illum proslernite cor- ct laelare, quod lalem meruisti hahere convivam.
pus etanimani. Judas ab illo recessil : vos aiitcnii Felix mensii, bt*ata mensa, in qna Chrislus convi-
scquimini illum. Judasvendidit illuin judtcis, vosau- vatur, in qua Deus reiicitur : inltiix mensa, cui de-
tera vendilequte habelis, utpossitis comparareeuni. est lalis conviva. 0 quam miscra mensa, imo quam
Non solum autem quse habetis, sed ctiain vos- miscr dominus mensae, qui pauperem pellit a men-
inciipsos pro aiaore lantae pulchritudinis niarga- sa, qui pauperi claudit miserieordiacviscera! 0 scr-
iii;c pro nihilo reputetis, et IIII soli placcrc, ve nequam, cujus viscera negligunl aperire marsu-
(jiianlum poteslis, conlendite : ut ego et vos ad piuin pielatis ! Nonne oporluit te misercri conscrvo
illius gaudia sine fine mansura, quae ipse est, va- tuo? Quis libi donavit quod habes? Nonne pauperis
leamus pervenire, per eumdem mundi salvatorem, D Dominus? nonne pauperis et-lui Crealor? Nonne
qtii cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat be- natura vos creavit sequales, et una eadernque con-
nedictus in saecula saeculorum. Araen. dilione cslis exilnri? Cnr non le (angtint conlinia
SERMO III. sortis? Suscipe miserum, recollige mendicum et
ln vers. 20-30 cap. xni Joannis. peregrinum; refice famelicum, vesli nudum,et opc-
1. Cum ticjure conditioiiis humanae omnem ho- ribus misericordiae incumbe prout potes. Cum pau-
mincm exircoporteatad opus suum, ct ad opera- per peiierit, manum aperire non differas : nam e!e7
lionem suam usqtie ad vesperam, et Scriplura non emosynaiii luamcum patipere fratre suscipit Cliti-
possit solvi, nccesse est ut unusquisque dum in slus. Tu autem, mi leclor, ne pauperem, qutEso,
corpore vivit, operari non cessel quod sibi expedia abhorreas, sed tam cito cum illum videris, adorare
in -Jilernum. Nam cito veniet tempus et hora, quibus ne negligas, licet sit scabiosus, sive leprosits, veste
Iabor omnis el universa cura laboris cessabit : el sordidus, anhclilii fclidus, tamen brachiis charitati.s
tunc omnis lioino secundum suum laborem merce- aslringe, ct quod a le petierit, charitative impendo.
dem babebit. Igilur cum nihil sit dulcius, nec I:i veritate donas Chrisio , accipil Christus , ipsc-
ssqsius qua;n respicere in maniatis Potuiai, in lege tin-l lcslis, ipsc nicntiii non polest, et in dSejudicii
891 OGERII 898
tibi redditurus est mcrredem selernam. Seqnilur : A eura diligebat, quem lanto honore sublimabal. O
3. Cum hoc dixisset Jesus, lurbatus est spiritu, et quam bene quiescebat, qui supra pectus Christi
protestatus esl et dixit: Amen, amen dico vobis, quia quiescebat! 0 beate apostole Dei, discipule Jesu
unusexvobis me tradet. Turbatus Jesus cx nostra Chrisli, Joannes beate, utinam mererer iltius dul-
infirmitate, non ex sua poteslale : nostra inflrmitas cissimos pedcs osculando lacryrais rigare, in cujus
in eo turbata est, non sua potestas, sicut et vere pcctore lu meruisli dormire! Ulinam faciem illius
passa : voluntarie accipit turbalionem, ne desperel a lofige saltera possem contemplari, in cnjus pecto-
servus necessitate turbaius. Qui turbatus spiritu, rc tam dulciter dormire meruisli! Hic enim de se
significat perturbandos spiritualesex charitate, cum quasi de alio dicit, ut rerum gestarum scriptor,
urgens causa, zizania a tritico ante messem cogit non sui videatur proedicator esse. Per sintim sive
separare, id est anlediem judicii cogit excoraniuni- pectus significabalur illud secretum, de quo> bibit
«are. Sed notandura est quod sunt duoe perturbatio- diviifitaiis sacraraentura. Hunc diligcbat Joannem
nes : scilicet, turbatio carnis : turbatio spiritus. non plus omnibus, sed familiarius, ut per pacem
Turbatio carnis est passio carnis : turbaiio spirilus cxircl de vita, non per passionem. Huic innuit Si-
est timor, anxielas et similia. Non carne, sed spiri- mon Petrus et dixit: Quis est de quo dicil? Sciebat
tu lurbaiur Dominus cum dicturus esset: Vnus ex " autem Petrus, quod Christus quodam privilcgio
vobit me tradel : non quod tunc priinum subito ainoris Joannem diligebat, nec ei celaret su;e divi-
cognoverit, et repentinum malum eum lurbave- vinilalis secretum : innuit ideo ei Petrus , ut inter-
rit; sed quia jam eura fuerat expressurus , ut roga.el eum, Quis est? ltaque.cum recuhuisset su-
non lateret; et ille erat exiturus, et Judaeos ad- pra pectus Jesu, dixit: Domine, quis est ? Et merito
ducturus; turbavit eum proximum periculum prodi- de proditore suo magistrum intcrrogare non timuil,
toris, sicut superius diclum est, turbavit eum ira- ctiijam in sinu Divinitatis, vcritalis magister rimari
mincns passio, sicut inferius dicitur : Nunc anima secreta polorum monstravil. Et dieil: Domine, quis
tnea turbata est, et quid dicatn? (Joan. xn, 27.)Hsec est? quis eslille infelix?quis est ille nequam? quis
«lixit appropinquante hora passionis. Turbatus est est ille maledictus? quis est Iraditor tuus? illiim
Dominus Jesus spiritu, et protestatus est quod oc - mihi rogo ne celes, cui tuae divinilalis sccreta cs
cultum fuerat tt dixit: Amen, amen dico vobis, quia dignalus revelare. Cui Dominus : llle est, cni egoi
unus ex vobis tradet me. Ac si diceret : Unus ex inlinctum panem porrexero. Et cum iniinxissc vct-
vobis exiturus est, et tradet me; unus ex vobis, sed nem, dedit Judm Simonis lscariotis. Panis intintiio
«on vinculo charitatis unitus, est me tradilurus. Q signiflcat fictionem Judae, qui flclus amicus veuit
Aspiciebant ergo discipuli ad invicem, haesilantesde ad cxnam. Quaeenim tinguntur, non mundant sed
<juo diceret. Non minima lurbatio, timor et anxietas inflciuiil.
apostolorum mcntem vexabat. Putas quomodo Pe- 5. Sed quis panis iste fuerit quem Judas accepit
trus el sancti apostoli latebras mentis intrabanl, ut iiilinclum; si Dominus dederit, lectorem meum, si
si in auctorem viiaesaltem in cogitatione aliquid si- audire dignabitur, non rclinquam suspensum. Sed
nislrum putassenl, non parum erant lurbati? nam primum sciendum est, quod panis mullipliciter ac^
pallor qui eiat in facie, declarabat dolorem qui vi- cipitur in sacra Scriprara.; Per panem aliquando in-
gebat in mente. At nil doloris gerebat, qui astulam tclligitur Dominus, aliquando gratia spiritualis, oli-
rabido portabat sub peclore vulpera : non erat do- quando eruditio divinae docirinse, aliquando haere-
lens, cui ingens dolor inesse debebat. licorum praedicatio, aliquando subsidium vita^ prae-
i. 0 bonilas Redempioris! o pietas Creatoris! senlis, aliquando jucunditas huniaiiae delectalionis.
neminem vtilt perire, sed omnes fieri salvos : spe- Dominus dicilur panis, sicut ipse ait: Ego sum pa-
cialiter non designat traditorem suum, ne lieret im- nis vivus, quide cmlodescendi (IJoan. vi, 51). Sivo-
pudentior vel inverecundior manifeste deprehensus. lumus dicere quod Dominus fuit ille panis, quem
Manifestat ergo crimen, et dat locum poenitentise, D tradilor accepit intinctum, non relinquiraus trami-
ut proditor videns se latere non posse, agat pceni- tein veritatis. Judas igitur panem inlinclum accepit,,
tcntiam. Sed virille perdilionis, nullius pcenilenlise quia Domiiium.Jestim tantum hominem etnon Deum
lamenta suscipiens, talis, vel pejor remansit, qualis pnlavit. Buccellam inlinctam, vel pancm subcineri-
fuerat prius, transiens in affectuin cordis. Illi vero ciiun intinctum comedit, quia etsi Dominum mori-
quorum iiigens procella doloris corda turbabat, ad turum, tamen resurrecturum non credidit. Isle bea-
invicem aspiciebant, dubilantes de quo diceret; tissimus panis fuit intinclus, cum pedes in cruee
quia etsi ntita fuit cuique conscienlia sua, alterius pro noslra salule fuissent fixi, visus est non habere
Umen erat ignota. Erat ergo recumbens unus ex speciem nec decorem. Hunc Judaei qui per Judam
discipulis ejus in sinu Jesu, quem diligebat Jesus. significantur, panera intinctumcomedunt.quiaCbri-
Felix.inquani, discipulus ille, cui sic erat farailiaris stum Jesum non Deura, sed purtim hominem fuisse
auctor vitse, 606 quae nunc est, et futurse : nimis credunt; et raortem illius concedunt, sed resurre-
lionoratus cst discipiilus Hle, qui sui capitis habuit clionem adhuc non atlniittuiit. Paneni intinctum
reclinaioiiiim tam venei;a})ilepectus, scilicet Jesu, rodit, qui Filiurn Virginis . ante omnia sa-cula
JesuChriSti crflaioiisciinctoruin. Jcsus autcm vakle fuisse conti-adicit. Ab illo panis inliuctus rodi-
893 SERMONESDE VERBIS DOMINl 1N COENA. S9f
tur, qui a fidei soliditate deviat; nec hunc pa- A . detractio, murmuratio, inobedientia, verborum la-
nem solidum digne poterit manducare, qui li- scivia, occulta pecunia, et forlc graviora peccata.
d^m catholicam voluerit inlirmare. Dicitur panis Qui talis est, monachus non est, imo Judae traditori
gratia spiritualis, ut est illud prophcticum : Qui ob- consimilis est. Sed quisquis est raiser ille, timeat
turut aures suas ne audiat sanguinem, et claudit poenitcndo quod sequitur, ne cum Juda traditora
octitos suos ne videat malum : iste in excelsis habila- damnelur. Sequilur enim, Tuuc iutroivii in itlum
4:.t; munimenta saxorutn sublimitas ejus : panis ei Satanas, ut plenius possideret, in qucm jam intrave-
dalus est, aqum cjus fideles sunt (Isai. xxxm, 15,16). ral. Tunc introivit ut deciperet, et a consortio
Et est sensus : Qui obturat aures suas ne audiat Apostolorum exlraheret, ut eo jam non in occulto,
sangumem, id est qui suadentibus peccatis, qusa sed manifeste utcns libera potestate, in barathro
carne et sanguine nascuntur, non praebet consen- perditionis mactaret et perderet. Et quod de tradi-
suni; el qui claudil ocutos suos nevideal tnalum, id tore fecit, hoc de consimilibus facere non desistit.
<:st omni quod rectitudini adversum est, non appro- Nam quem diu in monasterio possederit servum, ad
miquai : isle in excelsis habitabit, quia quamvis ullimuin nec socium monachorum relinquil, et tra-
•euta adhuc caro in inferioribus retinet, mentem ta- dilorem queni in monasterio tenebat, jam extra
nien sublimibus junxit. Munimentasaxsrttv. iubimi- " monaslerium necat. Sed quoniam finem mundi ci-
lus ejus, quia qui abjecta dcsideria terrc:.* conver- lius adfuturura esse non dubitat, calliditalem suae
s-itionis calcat, ad supernam patriam per praeceden- nequitiae mentibus pravorum occullat, ut ex impro-
lium palrum exempla se sublevat : et quia per viso feriat subita morie, quos diu tenuit alligatos irt
conteraplationis donum gratia spirituali satiatur, malitia pravae actionis. Et mullos in monastcrio us-
jipie subjungilur, Panis ei datus esl, id est donum que ad mortem stare permitlit, ut ex illorum per-
gratiae spiritualis perccpit, quia se ab infirrais et versiiate alios corrumpere et evertere possit. Et quia
i:nis ccelestia sperando suspendit. Hunc igitur pa- pro incontingenti tenet, an in monasterio, an extra
nem, 607 scilicet gratiam, quam illi dederat Do- monaslerium miseras animas occidat ei mactet;
iiiinus, intinctum accepit, quia in Jesum consum- nos illius insidias, Domino prolegente, vitantes,
nialorem virtutum, non amorem, sed rancorem quod dicilur scilicet, Quod facis, fac citius, exse-
rxercuit. Huic debebatur panis inlinctus, cujus san- qtiamur. Nam quod dicitur, Quod facis, fac cilius,
cliiatem vultus palliabat sophisticus. Nam religionem non prsecipil, sed praecidit Judse malum, nobis bo-
«imulabat in facie, quam non habebat in mente; inim, quia hoc vult citius fieri, non tam festinando
sanctilatem praetendebat in veste, quam alienabat p. in illius pcenam, quara in saluiem fidelium.
in corde: foris agnus in publico, intus lupus in oc- 7. 0 amor interminabilis, o charitas iuaestimabi-
culto; foris discipulus Christi, intus discipulus dia- lis, o dileclio inscrutabilis, Quod facis, fac citius!
boii. Multi enim hunc pauem comedunt, quia reli- Illud cupio, illud desidero, illtid quscro, ad hoc veni
gionem, quam praetendunt in verbo, non oslendunt in in hunc mundum. Quod facis, fac citius. Vis me
fatio. Qnanti monachi in monaslerio sancti Benedi- vendere Judseis? volo vendi. Vis tradere? volo tradi
<ii stint, qui aliis lugentibus rident, aliis dolenlibus Vis ut crucifigar? volo crucifigi. Vis ut occidar?
gaudent; corpore claustrales, menle vagi, et nun- volo occidi, hoc amo, hoc affeclo, Quod facis, fac
quam stabiles? Pigri ad lectionem, tardi ad oratio- citius. Sed, Jesu vita mea, lolura dcsiderium meum,
ncni; in ecclesia dormientes, in refectorio vigilanles; dulcedo non fallax, dulcedo delectabilis, dulcedo
dc vigiliis longis dolentcs, sed de longo convivio gloriosa, decus Angelorum, splendor et gloria san-
gaudentes; claustrum exsecranles, auditorium dili- clorum, quaiilum eos diligebas, pro quibus mori
gentes; exlra chorum pro infirmitate frequenlius cupiebas? Nobis vitam, tibi mortem affectabas. 0
remanentcs : ininnitoriuin non pro inlirmitate car- miserum me! quem hactenus tam nequiter offendi,
nis. sed pro desiderio carnis, lorvis luminihus aspi- quem olim sic abhorrui heu, Dominum Jesum, ipse
cienles; semper raurmurosi et deiractores. Quid D I est Dominus meus el Deus meus! Heu, utinam mille
aliud isti miseri agunt, nisi qtiod paneni intinclum annis in purgatorii igne essem cruciandus, ante-
comedunl? Profeclo isti tales traditorem Judam se- quam Dominus 608 Jesus a me sic esset offensus!
quunlur, et cum Juda, nisi resipuerint, videant ne 0 mi lecior, pro rae lacrymas funde ad Domiiiuin;
damnentur. Sequitur : ut lunc mc clamanlera audiat, pulsanli aperiat, con-
6. Posl buccellumtunc inlroivit in eum Siilanas. Et soletur lugentem, dolentem, poenitentem benigne
dicil ei Jesus : Quud facis, fac citius. Quidam enim suscipial. 0 Domine Jesti, miserere mei : reddc mihi
putant quod tunc Judas corpus Chrisli acceperit. jucuuditatem vultus tui. Qui pro peccaloribus digna-
Sed sciendum est, quod jam omnibus distribuerat tus.es mori, me peccatorem, rogo, ne permittas
Dominus sacramentura Corporis et Sanguinis sui, aeternis ignibuscruciari.O.dilectissimi fralres, anim-
inter quos ct Judas fui.t. Deinde per buccellam in- advertite, sedula cogitatione pensale, quantum est
linciam exprimitur traditor. Multi enim falsi reli- amandus, quantuui diligendus, qui pro nobis est
giosi et falsi tonsurati, cum pie religiosis eommuni- talia et tanta opprobria passus; qui se tradentem
ter domiiiicuin Corpus accipiunt, ab illis discerni ad raortcni sic' hortabaiur dicens, Qttod fticis, fat
non posstmt, nisi per bucccllam intinciam, qtia*csl citius.
«95 OGERII «9g
3. Sequittir : IIoc autcm tiemo scivit discumben- /\
f\ rit : quae nec dcbel scribi sine lacrymis, n'«jcdfafe
tium, ad quid di.rcrit ci. Qttidam cnim pulabanl quia lacrymis lcgi. Christus dc proxima passione, ime^l
toeulos habebal, qitod dicere.lci Jesus : Eme ea qua: proxima moiie, qtiam pro salule mundi exsolvere
opus sunt nobis ad diem feslum, aul ut egenis aliquid disposuerat, gaudct el Iripiidial, lsetalur el exsultaj,
tlctrel. Loculos onim habebat, in quibns oblata scr- el ait : Nunc clarificalus esl Filius Itominis. 0 Do-
vabantur suorum ncccssilalibus, cl alSis indigcnti- raine Jesu, fili homiuis, fili Mariaevirgiuis, claris-
btis. ln qno dalur forma Ecclcsioe servandi neces- sime, dulcissime, speciosissime, vila sanctorum, et
saria, quaejiibelnr nou eogitare de crastino, nc pro dulcedo Angelorum, qiioraodo glorificaris, quomouo
lcrrenis serviat; vel pro limore inopiae jusliliam clariflcaris? r.onne tibi adhuc imminent vincula,
deserat. Cum itle accepisset buccellain, exivit conii- verbera carnificum, opp-.obria hominum, cl'ahjeci»
tiuo. Erai autem uox quando exivit lilius tcnebra- plebis; sputa, ciavi, colaphi, spiuca corona, arunJo
rum, facicns oiicra tenebi-arum. Nos igitur qui su- pro sccplro, crtix, laiicea? Au vinciri 609 raani-
liius discipuli Chrisli, videamus ne paneni intinctuni bus a lcrgo, cl vinctuni ad judicem atlduci, et lan-
comedamus; religionem qtiara tcnemus in vestc, quam lalroncm atl ludibriiim poni, cst clarificalio
servemus in menle; ct sanclitatcm qtiam habilus tua? an asccndcre crucis palibulum, et lam triste
cxterior pallial, inius aninitis tcneat: ne in hora no- p,
rj ferre supplicium? Estnc lselitia lua, eslne gamliurr
ctis exeamus a Domino rcprobati in stagnum ignis tinim mori, scilicct pro saltile gencris liuiiiani? Quid
ei sulphuria, cum diabolo concremandi. llli pro vi- aj haec dicemus? qtiid respoiitlebimtis, fralies mei?
ribus inhaercamus, qnia bonum cst illi adhocrerc. Hic vox debet silerc, lacrymae dicere : hic sermo
AJhaereal tibi, Domine, anima mea; ita libi atlhoe- tace e, ct fletns clamare. Chiistiis Detis nosicr pro
reat, ut a le eam recedcre nunquam permiftas, sed nihilo, imo pro ge.utlio moiicm ducebai, per q::ain
aJ te, quae pro le gemit, quam citius consolandam nos a morte peipetua liberat. Et licet lanr cito mo-
pcnlucas : cui est honor et gloria in saeculasaeculo- riturus, lamen sc ipsum clarilicatum dicebat, quia
rum. Amen. tunc sic paliendo, imo sic moriendo membra s-.ia^
SERMO IV. (Sdtiessuos clarilicab.it.
In rers. 31-33 cap. xiu Joanms. 5. O bone monache, o bonc chrislianc, rccogSta
1. Verbum Dei qtianto amplius ruminatur in ore, aiinos tuos pravos in amai-itudine aniraac luse. St^-
lanlo dulcius sapere debet in corde. Et verbi divini tue Christum sic crucifixum ab ui-.oIatere tuo, et
mans delibula saporc se ingerit alabastrum unguenli lua peccata ab all-ro : ct iiiler baee positus viJe
capScntibus aperire : nec thesaurum diutius cclari quid agas. ContcmpSareAgnuin, conl<iuplare Chri-
patitur, qtii suscipit incrcmeiilum dum a pluribus C stura Doraiiuim tuiini, sic in cruce cxtcnsum, pro le
crogatur. Untle non immerito tlivinoi-nm fructus lam impie passum. Considera liirpiluilines carnis
«ioqiiiorum, quos de poraario Doiiiiui ipso sumpsi- luae, pravas affectiones animsc ttioe. Funde lacry-
rous largienlc, p;ae siiavilalum odore raanibus por- mas ad Crticifixtim : le salvarc paraltis est, qui pro
lare quicumque gcslicrit, illi largiri gaudebimus. lc lalia passus cst. .Vmicclarificains est Filitts lw-
Sed rogo meum lectorem, ne illos ab amorihus sui minis. El bcne, Fitius honiinis, ct non, Ilomintim :
cordis abjicial. Nam odor hiiic suavissimus emanat, quia siue virili scmine de pura ct inlcinerala Vir-
qui corde conlrilos sanat, cl vulncrum cicalricesi gine natus, tle Patre. sine malre in cocliscst geniltis.
consolidal. Oilor iste omnium suavilatuin in se con-• Ctijus maier est virgo, cujus paler fcminam ncscii.
linet monarchiam, quia omiiem balsaini odoieini Iste, inquam, Filius hominis valdc clarificatus est,
cxccdit, et quidqiiiJ in odoribus conlinetur. Ilunc: quia quitlqtiid Filitis Dei habuit per naturam, Filius
lanluin ac talem odoiem, si loto cortlis olfactu otlo- hominis habet per graliam. ln isto Filio hominis,
rare non desieris, in selernura procul dubio noni Mariae scilicct Virginis, clarificalustfst Deus. ln quo
pcribis, quoniam csl resurrectio et viia. Qui c.reditt est tiariticatus? ln salule langiiidoriim, in illumina-
1» eum, eliamsi morluus fuerit, vivet (Joan. xi, 25). tioue caccorum, in rcsurrectione niorliiorum , el in
Odor is(e oniiiium oJorura suavitas Dominus Jesiu» ISJ * omnihiis opcribiis snis Palris sui semper faciens
est : odor bonus, odor suavissimus, raelle ct laclee voliintalem. Et Detis clarilicavit ctim in semelipso,
dulcior, nectare suavior, gcramis ct auro pretiosior. quia untis Deus cum Patre; una divinitas, una ina-
Isle odor est verbiim illud, de quo locuturi suimis : jcstas : ct hxc tlaiiflcalio est ab setcrno. Hanc cla-
Vcrbura qtiotl caro factum cst, et habitavit in nobiss rificationem morli appropinquans, seeunJum quotl
(Joan. i, 11). A vcrbo isto semper vct-ba mca proec- lioino, a Deo Patre sibi dari postulabat, cum tiice-
dant, et nihil aliud quam ipsura valeanl jam rcso-- bat : Ptitcr, clarifict me upud lcmetipsum, claritnii
narc, Dominum scilicet Jesuni, qtii dc se ipso ait : qnam habui prius quarn mundns fierct [Joan. xvn, ,';;.
iVuncclariftcatus esl Filius hominis. Claritatem namqiie quam habebat sccimtlum quoJ
H Deus, volebat habere secimdum quod homo; tit Iiti-
2. Exeunle Juda, pro quo dixerat, Non estis tnundi
flii.-ies,remanscrunl soli raundi, cum suo mundato- >- mana nalura Verbo unila, quae tunc erat pas-
i- sibilis ct morlalis, cito licret irapassibilis ct ir.v-
io, in quo signalur clarificalio Christi, in qua sepa-
ralis malis inancbit in Tlcrnitate cum sanctis. Ita :a monalis : efhoe csl quod dicittir, Ei coivim:»
csl. Setl aliam csposilionem hSc arnor Christi requi-
i- clariticabil cum.
897 SERMONES DF. VERBIS DOMINI1N COENA. 898
i. Tu ergo, christiarie, qui cupis haeredilatem A acus, per angusiias passionis, per dolores mortis.
haberc cum Christo, Deum Patrem semper clarili- Sed non potestis me modo sequi, quia pavidi etlimi-
care memento, iiipura cogilatione, serena locutione, di, veluti hsedi in lacte matris ad immolandum non-
ordinata actione, in oinnibus moribus tuis : ut te: dum idonei : sed venict tcmpiis ct hora, quibus pe-
qiiicunqiie viderit, glorilicet Deum et benedicat nitus timore expulso, non solura crucis supplicium,
dicens, Benedietus sit Deusin caio et in terr.i, quiai sed quod nequius poterit excogitari torinenttini,
taliaoptraturin servissuis. Profecto, si cumChristo 1 amore mei eritis snbire parali. Filioli mei, adhtic
tiarilicaveris Patrem, cum Christo cjusdem Patris modicumvobiscumsum. 0 Dcmiue Jcsu, adhuc cha-
habebis hoercdilatem. Magnum est quod dico. Con- ritas tua rae compellit repelere mocSicum,Jesu, Jes-.i
dilionis humanae exccdit dignilatem, hominein de Domine meus et Detts nieus, vila animte nieac,
terra terremim, dc pulverc pulverem factum, ini peccatricis luoe, proemium peregrinationis mc;c;
ccelum ad Christum ascendere, et assidue cust istud modicum tantum fuit amarum libi. ln is*n
Cluisto regnare. Qtiisunquam audivit simile? quis< modico factus es opprobrium homintim et subsan-
un<|iiani lale vidit aliquid? Rcvera magnum, imo1 natio populi : in isto modico sicut aqua efftisus es
nimis magnum : et licet tam inagnuin, tamen vere et dispersa sunt omnia ossa tua : in isto modico per-
magnum. Ipsa Veritasdixil: Volo,Pater, ul ubi ego R cussus est pastor, et dispersse sunt oves gregis : in
sum,illic silet iniuister meus(Joan. xn, 26). Tu ita- isto tam amaro raodico, speciosus forma prae liliis
que, raonache Bcnedicli, esto in veritate bonus mi- homiiiiim visus es non habere speciem, nec dect>-
nistcrChrisii, religionem non simulans, saiuiitatem rem (Isai. LIH, 2): in isto modico David meus, ima
non pallians, humilitatcra non relinquens, usquc ad Jesus mcus, Domiiiusmeus, ante portam civitatis i;i
moiicm obedicntiam tcnens . et sic cum Christo1 tympano suae carnis tympanizabat, el psallebat di-
regnabis, qui discipulis suis in coiisequentibus ait, cens, Heloi, Ileloi, lamazabactani ? hoc tst, Deus
Filioli, adhuc modicum vobiscumsum. Filiolos ap- meus, Deus tneus, quare tne dereliquisli? (Murc.
pellat, quos prse mentis teneritudine adhuc plenarie xv, 34.) Iii isto modico Domina mca, Maler lua,
robur fidei non solidabat. Nara qui consuevcrant virgo incorrupta, virgo intemerala, virgo antc par-
vivere lacte, nondum erant idonci atl vescenduin tum, virgo post partum tui; Mater lua, imo martyr
solido pane. Etidco filioli, quia parvuli, et tanquam tua, martyr non ferro carnilicis, sed acerbo dolore
parvuli in Christo lacte pasccbaiitur, non csca. No- cordis, qtiam amare (lebat, quam amare dolebal!
verant Christum secundum humanitalem : sed caR- Nec niirum, cum te videret uniciim suum, tolum
gine racntis obducti, Christi vacillantes lenebant desiderium suuiii, in cruce cxtensuin, morti vici-
divinilatem. Possumus etiara dieere.quod praeamo- num, imo inclinato capile tradere spiritum. Istud
ris magnittitline discipulos suos filiolos apptilavcrit. modicum, Dominc Jesu, amarum tibi et amaruin
Moris enim est parcntum parvulos suos lilios deli- dulcissimae malri tuae, utinam aniarum sic esset
catius enutrire, quam magnos : et ssepius amplect-i, mihi, ut in islo modico fuissem juxla crucem Do-
et crebrius osculari. Et cum de hac vita nioriis mini raei, ut quem adhuc videre non possuni cum
acerbitas eos cxire compulerit, circa parvulos lotuin Patre maneniem, saltem, incruccpositum moiiutim
gremium charitatis expandunt, cosque brachiis videremeruissem.Istud modicum.qiiam felix, quam
astringunt, ct in eorum oscula ruunt, magisparvu- juctiiidum, quam gloriosum fuit illi latroni, qtii in
lorum quam adultorum orbitatcm plorantes. Et illi illo modico meruit a Doraino suo audire : Hodie
parvuli videntur, quos invicti amoris catena 61-0 mecum eris in paradiso! (Luc. xxm, 43.) 0 vox dul-
connectit, cum tutelapaterna illisjam suffraga?! nou cis, o vox deleclabilis : Ilodie tnecum eris in para-
possit. Tunc fllios suos parvulos tenent in cogita- diso!0 Domine Jesu, quid dulcius, quid deletia-
tione, quos non lflinimos tanien in amoi-econiineiit. bilius, quid jucundius, quam esse tecura in para-
Sic et Dominus noster suos discipulos flliolos ap- diso? Nihil prorsus, pcnitus nihil. Quid crgo dicam,
pellavit, quos iturus ad Patrem non minimo cha- D quitl faciam, qui atlbuc in Iiujus percgrinalionis
iitatis affeciu dilexit. Multum eos diligcbat, quos aerumna constitutits, lam longe exsulo a dcliciis pa-
jam liliolos appellabat. radisi Dei mci? 0 bone Jesu, csto milii Jesus. Re-
5. Qui ait, Modicum lempus vobiscum sum : hoc cole, Salvator, qtiid ti propter quid passus es, ct
est niodicum illud lenipiis quo in hac carne mortali miscrcre mei. lpsa te cogal pielas, ut inala noslra
vobiscum sum, proesenleinccrncre rae potcslis. Sed superes parccudo, cl voli conipolcm me tuo vultu
lollam crucis patibulum, cilo solvam mortis impe- salics. Tu csto meum gaudiura qui es futurus pr;e-
ritiin. Cito veniet lcrapiis et hora, qua jam non pro niium. Sit niea in tc gloria per cuncta seniper sas-
homine vidcar repuiari : sed ero tanquam oppro- cula, qui cum Patre et Spiritu sancto vivis et
briura hoiniiiura ct abjcctio plebis. Tunc quoerelis rcgnas (/« Ilyinno As.censionis),ctc.
me, cupietis me seqtii: sed limore moriis percussi, SEUMO V.
contlum cx alto virtulis induii, animani vcstram In vers. 54-55 cap. xni Joannis.
pro me ponerc non potcritis. Et hoc cslquoddici- 1. Mandutumnovum do vobis, ul diligatis invicem,
lur : Quo ego vado, nonduin potesiis me modo sequi : sicut dilexi vos. Qui raauclattimDomini non ignorat,
ci cst sensus : Vado ad Patreui, sct! pcr foramcii nccessc est ut sccundum illud vivcre non negligai.
899 OGERIi 500
Nam scrvus scicns volunlatem Domini sui, et non \ non quia in veteri Testamento non sit scriptura, Di-
faciens, plagis vapulabit muliis (Luc. xn, 47) : qui liges Dominum Deum tuum(Deut.\i, 5).Quideslergo
autem fcceril, divitiis et honoribus dilabilur multis, novum? Novum, quia velera ad novitatem perducit,
juxta quod Dominus omnium ait discipulis suis, ct vetei-es homines transformat in juvenes. Novum,
Beati eritis, si feceriih qttmego prmcipio vobis (Joan. quia exuit veterem hominem, et induil novum, qt:i
xv, 14). Dulcis Dominus dulce mandatum pro- secundum Deum creatus cst in sanctilate et juslitia
posuit. Ait enim : Mandalum novum do vobis, ut veritatis (Cotoss. m, 9, 10, et Ephes. iv, 24). No-
diligatit invicem sicut dilexi vos. Mandatura nobis vum, quia olim genus humanum, a paradisi gauiliis
proponit amoris, qui dilexit nos, et lavit nos a expulsum , nunc ct quotidie transmittit in ccelam.
peccatis nostr s in sanguine suo. 611 0 bonura Sed, quoniam multi se diligunt ea dilectione, qu;c
mandatuin, mandatum dulce, mandatuin delectabile, tramite veritatis non gaudet; ideo adjunctum cst :
nianclalum vitae, mandatura salulis aeternae! In sicut dilexi vos. Inter amoreinet charitatem talis est
isto mandato omnis lex pendet et Prophetse. Hoc differentia, qualis inter genus ct speciera. Esl qui-
est illud unum mandatum, de quo dictum est : dam amor bonus, et est quidam amor malus, el araor
Qui omnia mandata servaverit, offendal autem in mediocris. Amorbonus ipsa charitas est, qtiadiligi-
uno , id esl in charitale, factus est omnium reus R mus Dominum supernos, et super omne quod est,
(Jacobi, ii, 10).Unde Apostolus enumeralisjgradibus et proximum nostrum tanquam nosmetipsos. Amor
quibusdam virtutuin, de cliaritate protinus addidit; malus est charitatis inimicus, ut pula ccenosus, lu-
dicens : Charilatem autem non habeam, nihil mihi bficus ct*fornicarius. Isti amores contrariorum, ut
prodest (I Cor. xm, 3). Haecest illa pretiosa marga- oppositorum inter se habitudinem sorliuiitur : unus
rita, quam dum invenit sponsa dileeli, dedit orania^ irieritum, alius suo possessori acquirit supplicium ;
sua, et coniparavit eam (Malth. xm, 46). Haec est; alius pcenam, alius gloriam; alius mortem , alius
illa scala, quae in somnis Jacob apparuit, quam, vitam; alius paradisum, alius iiifernum; alius Deum,
usque ad coeluin tendi videbat : per quam quidami alius diabolum. Amor medius esl, qui nec charitali
descendebant, et quidam asccndebant (Gen. xxvm, connectitur, nec amore ccenoso foedatur : sictit amor
12). Per hanc cnim et Angeli descendebant, et n»s; filiorum, parenlum et cognatorum et aliarum re-
ascendimus ad Angelos : quia sine hac scala nullus; rum. quae juste et sine periculo possidentur. Et ut
scandere potesl ad coelestia regna. Et in ipso nisui lsti araores duo ab illo amore qui est charilas exclu-
scalaeipse Dominus Angelorum inventus est, qui di- dantur, idco addidit, sicut ditexi vos.
cit : Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem, „ 3. Sed quis unquam hominum potuit vti poterit
sicut dilexi vos. Iste, inquam, est Dominus, qui dai tale observare mandalum?quis unquara sic dilexit
praeceptum fratrem amandi, qui et a servis suis ex proximos, sicut Christus Apostolos! Nullus unquam.
omni corde vult amari. Nec est magnum, si tantumi Undenotandura eslquia dictio, sicul, non cst expres-
diligit servus dominum, quantum dominus servum: siva quantilatis, sed similitudinis; et est sensus :
imomagisa servo dominus debet amari, cura noni Quomodo dilexi vos, co modo diligite vos inviccm.
illi servus, sed servo dominus valeat suffragari. Quompdo nos dilexit? Audi. Sic dilexit Deus mun-
SCrvus qui ex toto corde diligit dominum suum,, dum, ut Vnigenitum suum darel 612 '>ut omnis qui
illius tota virtule satagit obscrvare praeceptum. Et credil in eum non pereat, sed habeal vitam mternam
cujus proeceptumdespicitur, restat procul dubio ut; (Joan. m, 16). Sic nos Deus Pater amavit, quod
ipse auctor praeceptinegligalur : nam qui non dili- unico Filio suo non pepercit, sed pro nobis tradidit
git proximum in veritate, despicitChrisli mandatum; illum (Rom. vni, 32). Christus in tantum nos di-
etqui raandaluni Christi despicit, despicit et Chri- lexit, quia pro nobis peccatoribus animam suamjii
stam auctorem mandati. mortem tradidil, et suo sanguine lavitnos a pecca-
2. Nos ergo, dilectissimi fratres, et Christum ditis, faciens nos de peccatoribus justos, de mortuis
ligamus, et ejus praeceplaserveinus, praecepturaDo- 0 vivos, de terrigenis ccelites, de terrenis-ccelestes, du
mini lucidum, oculos raenlis illuminans. Dulciora consorlibus jumentorum consortes Angelorum. Bc-
sunl Christi prtecepia super iriel et favum; et in cu- nedictus sit iste ainalor, a quo in mandatis habc-
stodiendis illis retributio multa (Psal. xvm, 9, 11, mus, ui nos invicem diligainus, sicut dilexit nos.
\'t), ipse Dominns Christus. Igitur, mi Iector, regu- 4. Sed fortasse dicit aliquis : De hac dileclioue
lam praeceptiserva, et securus exspecta ipsum pro vacillo; et quomodo diligendus sit proximus, minus
prsemio auclorem habere mandali. Bonum manda- perfecte intclligo. Mori quidem non possum pro fra-
tum, undc tantum ct tale provcnit praemium.Istud, tfe, sicut Christus Dominus voluit mori pro noslra
inquam, mandatum a nobis irrefragabiliter debet salute. Ad qtiein ego supcrius dixi, quod dictio sicui
observari, cum exinde Dominum Chrislum non du- noii est expressiva quantitatis, sed qualitalis. Si non
bitamus nos proraereri. Hoc est illud mandatum, potes seque ambulare cum Christo, saliera a longc
quod iturus ad Patrem reliqtit discipttlis suis : irao imitare vestigia ejus. Si non vales diligere proxi-
islud estieslamentum, quod moriturus dimisit hoe- mum tuiun pius quani te ipstim, quod Chiislus fceit
redibus suis. Ait cnim cliscipulis suis : Mundaium nioriendo pro salule generis humani; saliem dilij,'!
novum do vobis.- Unde novttm? Nuper' iiiventum : cuin tanquam ie ipsuin, hoc faciendo illi quod ab eo
901 SERMONES DE VERBIS DOMINIIN COENA. 90f
tibi vis flerl. Sed dices forle : Nec hoc possum, cum A j trem suum, odit charilatis auctorem. Nos ergo, fra-
id non iraperandi, sed consulendi niodo dictum sit. tres, quos amor Christi congregavit m unum, ex
Si hoc observare non poles, vitle ne facias alteri, toto coide et ex tota mente diligamus Dominum
quod libi non vis fieri. Sic autem diligendus est 613 Christum, et proximum noslrum tanquam
proxinius, ut in illo semper diligatur Deus. Si sic nos ipsos; et pro illius amore non solum amicos,
diligis proximum, coroplesti mandatum. Sic enim sed etiam inimicos non tantum non odientes, sed
debet diligi proximus, ut amoris causa sit semper etiam diligentes. Ilaec est schola Christi, haec est
Deus, non autem proximus. Si enim tantum propler doctrina Spiritus sancli. Si quis de hac schola cx-
se ipsum diligitur, jam non eril charitas, sed amor ierit, ei in hac doctrina non perseveraveiit; mihi
mcdius : vel forte, quod absit, amor pessimus; et credite, fratres, in aeternura peribit. Discipulis au-
qui tali amore caecaniur, nisi pcenituerint, Chrisii tcm Christi, amatoribus charilatis , dabilur ipsa
amorc seternaliter privabuntur. mullitudo dtilcedinis, divitiae aelcrnae beatitudinis,
5. Nos ergo, fratres, qui a Christo Christiani vo- gaudia oeternae felicitatis, quse gaudia ipse nobis
camur ct sumus, spretis omnibus tcrrenis transito- largiri dignelur, qui in Trinitate perfecta regnat et
rfis atque caducis cum totis amatoiibiis esecis, illi vivit Deus benedictus per omnia saecula soeculorum.
soli adhajrcre cupientes, in fraterna charitate fun- n' Amen.
demur, ut illius merearaur vocari ct esse discipuli, SERMO VI.
qui Apostolis suis, et nobis per ipsos mandavit di- In vers. 36-58 cap. xin.el versA-i cap. xiv Joannis.
cens : /« hoc cognoscenlomnes quia mei estis disci- 1. Scquitur: Dixit ei Petrus : Domine, quo vadis?
puli, si dilectionem habuerilis ad invicem. In hoc Ad hoc respondit Petrus quod Domiuus superius
enim discernuntur filii lucis a filiis tencbrarum, di- dixeral: Quo ego vado, vos non poteslis veuire.
scipuliChrisli a discipulis diaboli. si greraiura cha- Hoecverba, Quo ego vado, vos non potestis venire,
ri;atis invicem et atl omnes extendunt. Extra sinum Petrus audire non potuit sine acerbo dolore : et ideo
amoris iiullum valet relinquere charitas. Oinnia iion ad praesentia, scilicet, Mandatum novum do
complectitur, et continet univefsa, atque se erogat vobis, etc. sed ad prseterita, scilicet, Quo ego vado,
cunclis communem. Charitas est affeclio mentis vosnon potestis venir.e, respondit, dicens, Domine,
brachiis amoris Christum astringens. Charitas amor quo vadis ? Sicut enim manus sui corporis edoeta
<;«:lum terramque complectens : charilas invincibi- frequenter palpat dolorem : sic lingua cordis amica,;
lis amor, qui nunquara minis vcl suppliciis cedcre celare non palitur ipsius cordis amaritudinem; et
novit. Charitas indissdlubile vinculum aiiioris et pa- Qr quod interius mens concipit in dolore, lingua exte-
cis : charitas est conlemptus mnndi ei amor Dei : rins parturit in apertione. Unde nunnunquam vis
charitas, regiria viiiutum, ad nullius vitii pavet oc- doloris in mente concipitur, et per palatum vocis
cursum, dotata sanguinis Christi sensu, in fronte formalae, lingua scilicet, aperitur. Ideo lingua Petri
vexillum bajulans crucis, cunclos adversarios in fu- . dolorem celare non poterat, quem interius in corffe"
'
gani converlit; nec est qui possit resistere viribus lenebat. Audito, Quo ego vado, vos non potestis ve-
cjus. Huic nil inali accidere polest, sed semper et nire, vix postea Magistrum loquentera suslinuit.
ubique manet secura. ll;cc est illa arma et sculum, Unde expleto de mutua dilectione mandato, nimio
quae rogat propheta iri certamen positus Dominum circumseplus dolore de absentia futura Domini sui,
accipere, cum dicit : kpprehende armu el scutum, et statim scrmonem tanlse auctoritatis inlerrtimpit
exsurge in adjutorium mihi (Psul. xxxiv, 2). Islo Magistri, et totus exclamat tristis in voce dicens:
sculo se gaudebat protectum fuisse idem propheta, Domine, quo vadis? ac si diceiet: Mutuam charita-
cum dicebat : Domine; ut scuto bonm voluntatis tum tem, quam nobis coramendas, illaesamet iucoutami-
coronasli nos (Psal. v, 13). Quicunque tali clypeo natam, le donante, servabimus; et quidquid aliud
protectus fuerit, hostium cuneos penetrabit securus. prseeeperis faciemus. Sed istud verbum, quod di-
Ista est lapis adamantinus, qui frangi non potest, D I xisti, scilicet, Quo ego vado, vos non potesis venire;
el cuncta frangenlia frangit. Ista est fortis armattis, nos magna replevil amaritudine. El quo vadis? Cur
qtii inimicum sua virtute prosteruit, et hostem nos deseris? el cui nos tlesolatos rclinquis? Jam
suum ncquissiraum cum omni exercitu suo, gladio sine te vivere nolo; noli me derelinquere, noli me
utraque parle acuto perimit et occidit. Haec amica deserere.
Regis aeterni; non limet intrare ad eum ccnfiden- 2. Ad qucm Dominus : Quo ego vado, non potes
ter.Intrare lectulnm Salomonis.et requiescerc de- me modosequi; sequeris autem postea. Et esl sensus:
clignatur, nisi super pectore Chrisli. Non te desero, non te.derelinquo : ego te prsecedo,
6. Si inter nos, fratres, dorainabitur haec regina de invio faciens viam, de semita stralam, de timore
viiiulum, profecto cognoscent omnes pusilliet ma- securitatem, de morte vitam. Pavidus es, limidus
gni quod vcre erimus discipuli Domini. Qui non ha- es, nondiim es confirmatus, me modo non potes se-
bet cliaritatem.jam nonest ejus qui dedit mandatum qui. Ego te praecedamad opprobrium.ad patibuhim,
ciutritalis. Charitas est dilectio Dei et proximi: et moriendo, resurgendo, ad coelos ascendendo. Non
qui non diligit proximum, superest ut non diligal cs idoncus ad praemium, quia nondum paratus es ad
Dcum; et qiii. non diligif, oJit. Ergo qtii odit f:a- patibulum. Non potes me sequi vilam, quia pro me
803 OCERIl 9(H
noiidum paralus es ad mortem: Sequeris ciutein A mea. Polesfalcm habeo poncndi animam, et ilerum
postea. Mittam proraissum Patiis Spiiitiini sanctnm sumendi. Tribus diebus moiiuum jacebit corpus in
in vos, qui confirmabit vos : et critis mihi lesles in tumulo, et post tres dies resurget immortale et ira-
Jcrusalem et in omni Jtida-a cl Samaria, et usque passibile.Tribus tliebus et tribus noclibus fttit Jonas
ad uliimum terrte (Act. i, 8); et lunc me sequi cris in venlre ceti, et Filius hominis lertia die resurget
paratus. Ctii Petrus : Quctre non possum te scqui a morttiis. Non turbelur cor vestrum : ego qui rc-
modo? Non timeo pcenam, iion timeo inortem : Te- suscilavi Lazarum, possum resuseitare hoc corpus
titia paratus sum et in curccrem el in mortemire meum; ego qui resuscitavi filium viduse, ullra tres
(Lnc. xxn, 33). Quitl cst quod dicis : Non possum te dies non detinebor a morlc. Credilis in Deum; etin
,,'qui tnodo? anintam meitm pro te ponttm. Ad qiiem me credile. Nolite limere pro morte carnis mese:
t.ominus : Animam luam pro me pones? Falleris, ego sum Deus, qui suscitabo carnem. Opera quas
Pclrc, nondtim es paratus, nondiun ex alto virtute cgo feci, testimoniuin perhibent de rae. Si creditis
vostitus. Cuni fueris cx allo virtiile vcstilus, ttinc ii) Dciim, scquitur ut in me credcre debeatis, quia
animam tuam dabis in mortem. Sed nuiic prope est cgo sum Deus. Et nedubitarent sc aputl Deum
ut timore morlis meoeneges vitam, ct occidas aui- iii oelernavita cum Chrislo mansuros, scquiturei
mamtuam; ut neges te meum esse iliscipulum, et B dicit :
occidas spiritum tutim : properat tempus et hora, 5. In domo Putris mei mansiones multm sunt. Et
quibus me ncgabis, ut te salvare jam possis; uon cst sensus: in aeterna vita vos mecum regnabitis,
cantabit gallus, donec ter me neges. Quitlquid sones in qua sunt multse mansiones, id est multae digni-
ki verbis: Anuquam gallus cantct, ter me negabis. Et tates : quia ibi alia est claritas solis, alia lunse, alia
rst scnsiis : Anlequam gallus cantet, nic negabis. stellaium. Domus Dei Patris , est isla proedesti-
Quoencgatio «rit trina, sive ante priintim caniuni nalio et prsescientia ejus. In hac domo unusquisqiie
galli, sive secundura. perfecius habet mansionem pro numerato denario,
3. Quo diclo, timor et tremor et ingens dolor qui idem omnibus datur : qui denarius est una, et
discipulos oranes invasit. Nec miruin. Audierant iion diversa in aeternitale vivendi mcnsura. Vel
quia dixerat Dominus Petro : Antequctmgcttlus can- aliler: Domus Palris mei est templura Dei, rcgnum
tet, ler me negabis; qui onuiibtis erat sanclitate pra:- Dei, homines scilicet jusli : in quibus mtiltse sunt
slanlior, amore devolior, fide robuslior; qui jam differentise.Et has sunt mansiones ipsius doinus,
confessus fuerat Jcsum esse Filium'614 Dei, di- scilicet illae dignilales, quse sunt paralae in prsede-
censad euni : Tu es Christus Filius Deivivi (Multh. , slinalione, sicul Apostolus dicit : Qui elegil nos anle
xvi, 16): et timebant, ne illud idem quod Pelro, si- ^ ititindi conslitutionem(Ephes. 1, 4) procdeslinatioiie;
biinclipsis contingcrct. Et quia lantus vir eum erat sed sunt sperandse in operatione : undc Apostolus :
negalurus, in illo quodaramodo tilubabant; ct quod Quos prmdestinavit, hos ct vocavit: et qttos vocavil,
a morluis lertia die rcsurgeret, non perfecte cretle- hos el jitstificavit (Rom. vm, 50). Et hoc est quod
banl.Nec non et ideo quia Dominum, quem in pnc- dicit: Si qtto minus, dixissem vobis, quia vado pa-
senti audiebant loquenlcm, non longc posl futuruni rare vobis locum : et si abiero et prmparavero vobis
credebant moriluruin. Ibi mceroret luctus, vox una lorum,ilerumveiiiain el uccipinmvos ad tne ipsuin,
plangenlium. Cerli erant tle absentia lam dulcis Ma- ul ubi sum ego, et vos silis. Et est sensus : ln domo
j-istri, de futura niorte dulcissimi Domini sui, et Patris mei diversa sunt praemia meritorum; et si
cum adliuc in carne vivenlem cenicbant, ct lanicn quo minus, id est, si iion essent, dixissem vobis h >c,
illum quasi jam mortuum lugebant. Tunc ad mc- scilicet, vado parare vobis locum. Sed quia ibi stitit
moriara revocabant dulcissima (luenta doctrinae, praeparata per praedestinationem, non est opus ut
quse ab illo acccperant; salutes, quas dederat segris; alias illic mansioncs per praedestinationem pra-pa-
lnsuper et vitam, quam reddiderat mortuis ; ueni- reni. Et quoniam nondum sunt in opcrationc, ad-
gnissimara et dulcissimam familiaritatem, quam D dit: Sed, si abiero et prmparavero vobis tocum, iterum
semper circa illos habuit, et videbant se ab eo lara veniam, et accipiam vosad me ipsum, ut ubi sum ego,
subilo deseri. Tunc amarissime flehant, mihicrc- et vossitis. Ac si diceret: In tioino Patris mei ha-
tlite. fralres, nl ct ipsi jam corisolari non possent. belis mansionem per praedestinationem: sed vado
4. Quos iii Dominus vitlit amarissime flciit.es,cos atl Palrem, ct illas vobis prseparabo per operatio-
dc sua morie cousolari voluit: sed puto quia nou ncin. ln domo Patris mei habetis aeternammansio-
tum voluit, imo n-.agis illos instigabat ad liictum, nem : sed jam non potestis ad illam venire, nisi per
dura cis dicebal : Non lurbetur cor veslrum. Miror si magnum laborem. In domo Patris mei mansioncs
DominusJcsus non iniYeimiit spiritu, et non turba- babetis tantum ex gratia Dei et dono : scd volo IU
vit se ipsum, dum discipulis flentibus diceret: Non illas jam habere debeatis ex me. A vobis rcccdo se-
lurbetur cor veslrum. Credo, prcpter quod et loquor, cundum divinitaiein, el praeparabo vobis, sccuntlum
ait Dominus meus Jesus. benedictus omni tcmpore raeani huinanitatem, 615 'uanl ineffabilem bcatilu-
saeculi,flentibus discipulis suis : Non turbetur cor dinem, quain vobis paravi ab origine mundi secun-
vestium. Creditis in Deum; etin me credite:ac si dum divinitatem. llla ineflabilia gaudia vitoe percu-
diceret, Non tuibemini de abscntia mea, clc moite nis ulcunqitc pcrcipcre non. potestis, nisi pnus
903 SERMONESDE VERBIS DOMINIIN COENA. 906
fuero carne solulus, et iterum cadem carne vestitus. A . scitis, et viam scilis. Cui Thomas dixil : Domine,
Ascendam in ccelum, et mittam vobis Spiritum san- nescimus quo vadis; et quomodo possumus viam
ctum, qui vos sic doeeal operari per operationera et scire? Thomas, qui dicitur Didynras, id est Dubius
graliarum aclioncm; quatenus regnura aeternaefeli- sive Dubitans, unde ipse dubilabat, alios dubitare
cilatis, quod vobis paratum est per praedcstinatio- credebat: unde dicebat, Domine, nescimus quo va-
nem, habere debeatis per operalionem. dis. Scd convincit eura scire Magister veritatis;
6. Dominus Jesus quotidie fidelibus suis locum quia sciebant eum, quod ipse est via. Ergo viam
prreparat, dum carnem suam Deo Patri pro salute sciebant : et ipse cst verilas, ct vita: et ipsum scic-
generis humani fuisse passam demonstrat: et sic bant, quia sciebant veritatem cl vitam, ad quam
nobis locum, qucm paraverat per divinitatem, jam ipse vadit. Ipse cst via secundum quod est homo ;
illum nobis iribtiit per suam humaiiitalcm. Quo- et veritas et vita sccundum quod cst Deus. Per se
liescunque aliqua bona facimus, jejunando, orando, itaque viam vadit ad veritatcm et vitam, quia secun-
Icgendo, meditantlo, pro peccatis sive pro desidcrio dum hominem glorilicalum redit atl se Deum. Unde
Chrislum vidcndi Jugcndo, visitanclo infirmum, sa- plane convinciteos scire quod se ncscire putabant,
turamlo famelicttm, ct sic de rcliquis bonis quae , cum dicit: Ego sum via, per quam eundum ; et vc-
'
longum cst cnarrare; semper ille locus beatus ab ritas, atl quam venienduni ; el vitu, in qua perma-
illo nobis pranparatur in ccelisqui dixil: Sine me ni- ncndum. Ego sum via sinc erroro, veritas, sine fal-
Itil potcslis facere (Joan. xv, 5): sed tunc nos in- sitatc, vila sine morte. Ecjosum via in exemplo, ve-
troducet in illas bcalissimas mansiones, si in cjus rilas in proemisso, vita in pneinio. Ecjo sum via ha-
fide et dilectione vixerimus cum venerit reddere bilis, veriias 616 irrcvocabilis, vita intcrniinabilis.
unicuique secundum opera sua. Et hoc cst quod Ego sum via lata et spatiosa, veritas polcns et co-
dicit: Ilerumi<eniam, et accipiam vos ad mcipsum, pinsa, vita delectabilis et gloriosa. F.cjosum via inci-
ttl ubi sum ego, et vossitis. Quoil est dicerc : Appa- pieiitium, veritas prolicieiitiiiiii, vita pcrvcnieutium.
rebo in judicio, et introducam vos in illas mansio- Ecjosum via kicis ct screiui, veritas vivens absquc
nes, ut ibi mccum manealis in seternum. 0 summa, puena, vita feliv et amcena. Ecjosum via in palibulo,
o felix beaiittido, habitare cum Christo! Qtiis ai verilas in inferno, vila in resurreciionis gaudio. Ego
hanc felicitatcm, atl hanc lam gloriosam bealiludi- sum via, in qua non est spina vel tribulr.s; veritus
ncm pervenirc valebit? quis erit tain felix, quis sic in qua non est falsilatis stimulus; vita, in qna rcvi -
sumine beatus, ut possit regnare cum Christo, vi- viscit mortuus. Ego sum via rctla, veritus perfecta,
dcre gloriain ejns el piilchritudincm ejus? < vita sinc fine mansura.En/o sum via rcconciliationis,
C
7. 0 Jesu, Jesu, uiinam merear te videre, mi Jc- veritas rtiribulionis, vita oeternacbeatitudinis
su ! Credo in Deum, et in te cretlo ; et tamen valde 2. Nemo venil ad Palrem, nisi pcr me. Ac si <ii-
turbaturcor meum. Non lurbarctur cor mcum, si cat : Nemo venit ad me veritatem et vitam, nisi per
audissem a te, Non turbeltir cor tuitm : sed aniraa nie viam; et ncmo venit ad mc Deuin, nisi per ma
mca nunc valde turbata cst, non quia non credam hominem assu-.nptum. Ego per assumptam carnem
in te, sed quia modo levidere non posstim. Nihil mortalibus facio fovcam, pcr quam venitur ad veri-
aliudvolo, nihil alitul qusero, nihil aliutl desidcro, tatem et vitam : et viam moriendo facio, rcsurgen-
nihil aliud cupio, nisi le videre Dominum et Deuin do, ad ccelos asccndcnJo, ubi ego sum verilas et
meum :et quia le qtiaero,et non invenio, voco, etnon vita, Deus verus, Dcus aeternus. Miser homo de
respondes mihi. Te viclere desidero, et lc viiere non terra terrenus, semper gibbus, semper proclivis,
possura, cum tu ipse sis tanlura desiderium meum. semper aeger, semper infirmus , ad gauclia para-
Tu mihi tesiis es, Veritas, quia valde turbatur cor disi, unde expulsus fucrat, per se redirenon pote-
mcum : sed confidoin misericordia tua, quia adhuc rat, nec ad veritatcm ct vitam, quod Deus est, per
te vidcbit anima mea; et satiubor de te, et a te, ct se ascendere valcbat. Sed venit Verbum in carnem,
in le, et per te, non merilis meis, sed miseralioni- ' Deus ad Iiominem, et Verbum caro faclum cst, et
bus luis magnis et multis , et quod videbo te Deum Deus factus est homo. Inclinavit se Verbum ad car-
Salvatorcm meum, cum tu veneris judicare s:ccu- nem, Deus ad hominera; et sic gcnus hiimanum
lum per igneni. Sed rogo te pcr te ipsum, et per il- non solum ad paradisum, sed ctiam portavit ad cce-
lam, quse te genuit, Matrem, ut cum veneris ad ju- lum, ubiestcsse verum et esse seternum, veritas
dicium, altrahas me ad te ipsum, ut ubi nunc cs, quaesemper fuit et erit, vita beata et semper beata,
possiin et esse tccum et cum discipulis tuis, quibus quae nec principium habuit, nec habebit flnem. UnJe
ad Patrem iturus dixisli : El quo ego vado scitis, et nobis terrigenis homo Deus factus est via, et nos
viam tcitis. Sciebant enim te ire ad Patrem, et te perduxit ad veritatemetvitam, ad se videlicet Deum
viam esse per quam venitur ad Patrem, qui vivis et hominem. Ethoc est quod dicit: Nemo venit ad
et regnas cum eodcm Patre, in unitate Spiritus Patrem nisi pcr me ; ac si diceret: Nemo venit ari
sancti Dcus per omnia saecula sseculorum. Amen. me Deum, nisi perme hominem, hominem a Verbo
SERMOVII. assumptum; nemo venit ad Patrem, nisi per me,
In vers. 5-14 cap. xiv Joannit. qui. sum homo et unus Deuscum Palre.
1. Dixerat Dominus discipulis suis : Quo ego vado 5. Unde sequitur : Si cognovissetisme, et Pairem
PATBOL.CLXXXIV. 29
907 OCERII 508
tiieuni ulique cognovissetis; et amodo cognoseetisA \ cio et ipse faciel, id est opera quae pcr mc facio, po-
tum, et vidistis eum. Si cognovissclis me itlera esse stea faciam per eum : el majora horttm faciel; ego
cum Patre, utique ct Patrem meum cognovissetis, siquidem pcr eum, quia ad Palrem vado. Ad illum
«juia ego et Pater unura sumus : et per me cogni- vadit, a quo nunquam recessit secuiidum divinita-
tum cognoscttis cum, et vidistis eura corde, dtim nic tein.
ei per omnia simile.mvidistis. Philippus vcro non 5. Majoris meriti est crcdere nunc in eum, quia
iiitclligcns illum omnino simillimum cssc Palri, tli- euin noii vitlenius, quam si eum videremus. Post-
cit ei : Ostendenobis Patrcrn, ct sttfficilnobis. Erant quam ascendit ad Patrem, pcr ov.m majora facta
quidamillorum, qui 11011pulahant Filiuin ex toto stirit miracula, quam ca qnae fecit in persona sua.
similem Patri, scd Palrcm majorem et rneliorem ; Ad iaclum (irabritc vcstiraenfi ejus, uiia tantum iiin-
et ila nec Patrem, ncc Filiiim sciebant : quorum lier fliixuni sanguinis paliens rcferlur esse sanala
iiiius cral Philippus ; ideo tlicit : Ostendenobis Pa- (Matth. ix, 20-22) : postqnain vero ccelos ascendit,
trem, qui major le est, in quo sulSficientiaest, et uiiibra Pelri noiiiiulli.s ab onini languore curavit
non inte. Unde incrcpans Jestis illum ncc ctiam Fi- (Act.\, 15). Majnraniiracula e&toperalus per Pe-
limn stirc ail, dicens : Tunto temporcvobiscttmsuin, trum, quam feeerii ipse. Antequam iseenderet in
et nott cotjnovistisme ? Vere non mc novistis, quia si "' caium, pauei per pracdicationein suam snnt con -
ine, novissctis, et Patrem novissetis. Filium non no- versi ad Deiim : sed postquam ascendit in cciium
vil, qui Patrem mcliorcm creclidit: noii quia alius una tlie qitinqtic millia, et alia die tria millia ad
sit Pater, alius sit 1'ilius; sed quia omnino similis. prsedicalioucm Pctri atl Doniinum rcferiinitir con-
El ideo quia oinnino similis est Filitts Patri, seqiti- versi (Act. iv, 4, ct n , 41). Anteqiiam ascenderet
lur et tlicit: Philippe, qni videt me, videt cl Palrem. iu ctelum, nolus tanlnm eral in Judoca : at posi-
Quomodolu dicis : Ostende nobis Pctlrem? Cum om- quam asccndil coelos, se pcr Apostolos suos jam toli
siino similis sira Patri, quomoJo lu dicis : Oslende inuiido innotescere fecit; quia in omnem terram
*io6isPatrem, ct sufficil nobis? Video quo animo <Ii- cxivit sontis coruni, ct in fines orbis terrae verba
cis • non quseris alleruni similcm, sed putas mclio- corura (Psal. XVIII,fi). In mtindum venil, et mun-
lein. Cur inseparabilcs separalira vis noscere ? Non duseum non cognovit : seil postquam reliquit mun-
credis quia ego in Patre et Pater in me est? Qtiod dum, et ascendit in caium, per loium munduin
iion potcs videre, vel saltem crede. Verba qum ego fama cjus intonuit. E: hoc cst qnod dieit propheta
loquor vobis, a me ipso nonloquor, quia non snni a in persona illius : Singulariter sum ego donec trur.s-
rae ipso qui loquor : ei rctribuo quae facio, de quo ~ ccim (Psal. CXL,10) : qtiia incognilus sum, et in-
ipse sum qui facio. Palcr in me manens ipse fueit cognilus ero, donec transeara ad Patrcni. Sctl cuin
opera, inler quae sunt verba, illa quse bona suiit exaltatus fuero a terra, omnia iraham ad me ipsum
op.ra, cum aliquem ocdiiicant; et cum Pater in mc (Joann. xn, 32). Majora crgo sunt opera quae nunc
faciat opera, Non credis quiii ego in Palre et Pater facit per suos lidties, quia est in tlextra Patris;
in meest ? S, cnim scparatim essemus, nullo moJo quam ca qtise fecit, dum setleret in greinino
inseparabiliter opcrari possemus. Matris.
4. Amen,amcn dico vobis, qui credit iu me, opera 6. Seqtiitur: Et quodcunque peiierilis in nomine
qum eqo fttcio, el ipse faciel, el majura horum facicl : tneo, hoc (iiciunt, id est, quidquid petieritis atl sa-
tuia ego ttd Patrcm vado. Amcn, amcn ingeminat, lutein animarum veslrarum, hoc dabo vobis statitn
ul quotl dicit vcrius allirmet. Amen hebraeum est, vcl postea. Mulfi enim stint inalarum tentationum
ct in se continet quastlam signilicationes diversas. sliinulis iinpedili, qsii gementes et dolenles, in no-
Amen diciliir ajverbiiim allirmandi, ct advcrbiiim niine Domini ab ipsis peiunt liberari, quibus gravc
optandi, ut hic cum dicitur, lloc bouum tibi coiiiin- cst ct valde laboriosum beiligerare cum illis. Ti-
gal; respondcttir, Amen. Et in line orationuni cum ment ne deficiant; atljutorium a Domino postulant
dicilur, Per omnia siciula soeculorum,617 respoi:- I) ne succunibant : qui si cito non habent auxilium a
detur, Amen : et est seiisus, Quotl rogas Dominum, Dominoquod implorant, se ab illo dercliclos existi-
hoc optaimis. Advcrbium allirinandi, ut hSc, Ainen mant; el quia diffcit illis subvcnire, credunt de se
<licotibi; id est in veritate dico tibi. Cura vero ge- ipsis Domiiittm non curare. Setl non est ita : imo
niinalur, inagis qtiod dicitur aUirmatur. Amen, amtn eos magis diligit, quos quasi solos cuiii tentationi-
;t Domino dicitur, ut quod dicit, esse verum sinc fcustliu pugnarc permitlit : quia crescenle ptigna,
dubiiationc crcdatur. Potcral enim crcdi suo sim- g.oriosiorein illis ministrabil vittoriam ; et quan'.o
plici vcrbo : sed quia distipitli ejus adhtic inlirrai fuerit robiistior ptigna, tanto gloriosior dabitur illis
cratil ct iiubecilles in litle quacper dilectionem ope- corona. Non titubct, non dubitet alblela Christi,
latur, noii crcdcntcs quod iinam ct caintlcra hah'!- qui prseliatur contra astutias serpenlis antiqui, qui
<el potestaiem cutn Patrc, inde ab eo Ainen inge- piignat pro pcrcipicndis gaudiis paradisi; non las-
minatur, ut qiod proiniltit, nulla dubictatc franga- sescat, non Jiscedat a btilo; instet fortiter, dimicet
iur. Ainen, umendico vobis, id est in verilate ciito acritcr, viriliter agal et conforictur cor cjus : ijuia
vobis, <7i;icrcdit in me, hoc est, esse tinuin Deum cito vcnSet Domiinis, et manu potcnti conteiet bra-
cura Pat e, vcneraudo el amatido, opcra qnm ego fa- cSium peccaloris et maligni; postea callido noste
909 SERMONES DE VERRIS DOMINI1N COENA. 910
deviclo, cum Christo regnabitin aelcrnum ct in sae- A ; Milti vivere Christus est, et mori lucrum. 0 quam fe-
culum saeculi. Meminerit enim essc scriplum per liciter ad hanc ardebat cum aiebat : Cupio dissoiv
prophetam, Juxla esl Dominushis qui tribulato sunt et esse cum Chrislo (Philipp. i, 21, 25)! Modo cum
corde: et, Multmsunt tribulationesjuslorum, etdeom- Christo regnat, quia in hoc mundo soli Christo vi-
nibus his liberabit eosDominus(Psal. xxxm, 19, 20). vebat: modo cum Christo beatus regnal in ccelis,
QuidquidvultpetataDomino, tantum pro salute ani- quia illum ex loto corde dilexit in terris; et illi nuno
maesuaepetat.Noncuretsidifferatur:quiasidiffertur, junclus in patria, quem toto desiderio concupivit in
non aufertur- lmo cum habcri cceperit, charius pos- via. Nos ergo, dilectissimi, ab ipso ipsum solum pe-
sidetur. Hoc enim petanms in nomine suo, quod tamus, et nihil aliud nisi ipsum solum de omni corde
Patrem petere docuil Apostolos suos, dicens : Cum quseramus; et sic ad percipiendam tantam ac talem
orabilis Palrem, sic dicelis : Paler noster qui es in haereditatem, quse ipse est, perveniemus. Quod ipse
cmlis (Malth. vi, 9), etc. Quod si aliud pelimus quod riobisChristus largiridignetup, qui cum Patre et Spi-
ab hac petilione discordet, inanis est petitio nostra : ritu sanclo vivit et regnat Deus, per omnia saecula
si pelierimus salutem animaenostrse in nomine cjus, saeculorum. Amen.
illam dabit nobis. Et ne putent 618 ut illm' (IU°J SERMO VIII.
sit sine facturus, scquitiir el dicil, ' In vers. 15-17 cap. xiv Joannis.
promisit, [Patre
Vt gtorificetur Pater in Filio : quia quidquid Filius 1. Sequilur: Si dilitjitis me, mandala mea servate;
facit, ideo facit ut glorificctur Pater iu ipso. Vel cl ego rogabo Patrem, cl alium Paracletum dabit
aliter, Quidquidpctieritis in nomine tneo hoc faciam. vobis,Spiriinm verilatis, quem mundus non potcst ac-
Nomen DominiJesu est. Hoc nomen fuil ci imposi- cipere, quia uon vidit cum et non scit eum. Ex isto
tum secundum humanilatem. Hic ergo est sensus, capitulo solo conjicere possumus utrum vere diliga-
Qaidquid petierilis in nomine tneo, hoc faciam : id mus Deum. lllum in veritate diligimus, si ejus man-
est, Quidquid petieritis me secundum quod sum data servamus : et si ejus non servainus mandatum,
homo, dabo vobis secundum quod sum Deus; ut cerlc nec diligimus eum. Non polest cx una paiie
glorificelur Paler in Filio, Deus in homine sibi diligi, et ex altera parte conterani. Ipse enim dicit :
unilo. Illud quod addidit, Si quid petieritis me in Qui non est mecum, contra me est; et qui non colligit
nomine meo, hoc faciam, id tantum confirmal quod mecum,dispergit (Lttc. xi, 23). Ulecum Domino ba-
superius dixit: nam repetitio sermonis, confirmatio bitare meretur, qui pro suo posse ejus mandaia ser-
est operis vare conatur. Frustra enim se cum Dominohabitare
fratres, hoc ab illo pe- r dicit, qui ejus mandata servare contemnit. Non vos
7. Nos ergo , dileetljv.-Snii
Uffius, ut sua gratia nos prseveniat ac scquatur, fallat, dilectissimi, vestis religiosa : mihi credite,
ac bonis operibus jugiter praestet esse intentos. In non diligilis Deum, si illius mandala non obser-
rA-mineejus ipsum solum petamus. Certe nimis est valis. Quomodo possumusDominum diligere habitu,
avarus, cui non suffteitChristus. Nam qui Dominum si eum conlemnimus actu ? Dilectio Dei non quaerit
possidet, et cum propheta dieit, Pars nostra Domi- vestem, sed nostram mentem : nec quoerit opinio-
nus (Psal. LXXH,26), nihil extra Dominum Tiabere ncm, sed lantum bonam actionem. Probatio dile-
potest. Iste profecto felix est et beatus, qui tanto clionis exhibitio est operis. Hoc enim est quod Do-
dono dilatur : nec ultra jam pauper erit, qui om- minus dicit; id est: Si in veritate diligitis me, iiian--
nium datorcm bonorum pro haereditate tenebit. Si data mea servabitis. Ad hoc ut perfecte vos me eo-
aliquis petierit argentum, aurum, possessiones, va- gnoscam 619 diligere, mea mandala servate, et
riam supelleclilem, credite mihi, quia in nomine ego rogabo Patrem. Hic enim monet diligere, man-
Jesu non petit, et cum istis partibus Dominus non data servare, ut accipiant Spirilum sanctum : quem
dignatur fieri pars vel haereditasejus, nisi omnia il!a nisi habeaat, non poSsunt diligere, nec mandata ser-
vilia ut stercora reputet pro dilectione et amore Dei. vare. Unde sequitur : Ego rogabo Patrem, et alium
Sed nos, quibus Domiuus esl portio, nihil debemtls D ] Paraclelum dabil vobis. Rogat homo quod Deus dat;
curare praeter Deum , ne alterius impediamur mu- ipse pro nobis rogat, qui nobis rogata dat. Deus ipse
nerc necessitatis : quod enim ad alia oflicia confer- pro-nobis rogat secundum quod homo, quando nos
tur, hoc religionis cultui atque huic nostro decer- facit se rogare Deum. Tunc enim Patrem rogat pro
pitur oflicio. Unde nihil aliud debemus curare, nisi nobis, cum nos illum rogamus, unum cum Patre
qualiter Christum in haereditate mereamur sortiri, Deum esse credentes.,
pro cujus amore renuntiavimus proprio et proprise 2. Quod vero sequitur: Et alium Paracletum dabit
voluntati. Haecest illa haereditas, dilectissimi fra- vobis, hoc est, alium quaiittim in persona, non
tres, quaebeatos suos facit haeredes. Jam illum ul- quantum in nalura vel in essentia. Dabit vobis;
terius paupertatis angustia non coarctabit, qui talem non quod ipsi non haberent, sed quia habebant mi-
ac tantam haercditatem habebit. Ista, inquam, est nus et occulte, et accepturi erant amplius et mani-
hseredilas in terra viventium, haec est portio quam fcste. Vt maneat vobiscum: hoc est, vos illustret et
petit propheta a Domino, dicens : Portio mea, Do- doceat praedicare regnum Dei, et evangelizare, et
mine, sit in terra viveniium(Psat. CXLI,6). Ad hanc vos credere faciat me esse Patri sequalem, quem
haereditatem se praeparabat Aposlolus cum dicebat : nunc creditis esse minorem. Mancat etiam vobiscum
9il OGERII SI2
in mternum, ul atl vSdcnJhm oetcrni luminis cia-. A ciitin vitapercnni. Oquamftiix sponsa,oquambeata
ritatem inlroducat; ct rae esse unum Dctiin cuni anima,quaesiesludetassiduemeiitislavarc sordes, ut
Palre et eoJem Paraclcto sicut cito credetis, facic cum illa habitare digneiurtanlsebeatitudiiiishospcs!
ad facicm conteinplari possitis. Paraclelus dicitur 620 ^- Sciat, quemcunque litteram noslram
advocalns vel consolalor. lste csl advocatus fi- legere deleciat, quoj in anima subdila peccatis non
deihim, istc csl dcfcnsor ct protector in se spc- Iiabitat illc speciosus Spiiilus veritatis. Sola illa
ranlium, sine quo niliil est validuin, nihil san- anima peccalis essc subjecla dicitur, quae sic loris
ctura. Istc suos prolcgit, isle defcndit, iste pro illis stioe pravitalis ligata tenettir, quae nec vult, ncc
ptignat quos tn asterimni glorificat : istc, inquam, quaeritper pcenitenlioclamenta suae iniquitalis vin-
cst consolator mcerciitiinn, pater orplianoruin, macula dissipare, nec Libcraioris animarura auxilium
ritus viduarum. Quortim cst mrcrentium coasolator? implorare; sed, quasi impndica raerclrix, ullro cl
Mcerentiurade perpetralione dclicli, c!cpecna fulura iinportuiie corruptoribus suis se rcvoluta jn-osiituit.
commissi. Moerentium, quia ci sc ipsos peccando llla vcro stib pcccatis non tlicitur, quac pro viribus
perdiderunl, et regcin gloriaeChrislum ad iracun- contra cuncta carnis inccnliva abstiiienliaemucronc
diam provocaverunl. Mccrcntium,quod illum spre- luctatur, sine quo stnlte dc (lore castitatis se jactat,
verunt in delicto, qui proillSs fuit mortuiis in ligno. D qui contra illa qusedc carne et sanguine nascuiitur
Moercnlium, quia spein vil;c suaeChristum aticto- peccata, per allliclionemcarnis ct per pinguediucm
rem salulis vidcrc non possunt. IIos autcm omncs mc:Uisnoii fortiter instat. Nam percunt cupitiinis ar-
consolalur Spiritus Jesn. Consolalur cos in hac cus [acus], cum corpori nostro sublrahittir cibus ci
viia proescnti in spe, ct consolabitur in vita bca potus:sed dum pcrobr.oxia vciitcrdislcndifur, niens,
tae fclicilatis in re. Isie, inquam, Spiritus verilatis caroct castilas incoiitiiic.-iliacnccesse cst Vamnlen-
tlicitur, qui Patri et Filio cst coiisubslantialiselcoae- lt:i-. Nam tiiim voluptati sc gula iitclinat, ti manus
ternus; Spiritus veritatis, Spiritus bonilatis. Omnia c.iis amica ullva quam natura rcquirat, itl esl, gula
«insedocet bona sunt, niillocrrore falsitatisobducta. arviuae ministrat; corporis arviua iiuliitur, ct ipsa
5. IIuiic Spirilum veritatis viri impii et mentlaccs luxuria roboratur. Ut ergo castitas vigeat in nicn-tc,
aceipere non possunt. Onincs cnini qtii habent ma- caro maclclur absiincntiaefalce. Non cnini est illi
iiiis pollulas, non dieo carnis, sod mcntis; non sler- parcendum, si Spirilus sancti lieri volunius ttm-
core cceni, scd fetorc delicli, cum tam munduin, plum. lpsc nosab oinni iiiquiiiamento carnis cl spi-
lam splendidum, tam gioriosum, non valcnl caperc, ritus sic raundare dignclui-, ut iligntim illius iuerta-
ncn posstinl tencrc, nequeunt possidere. Hunc mun- luu».-cfiici teniplum hic el in pcrpctuum, in unilatc
dus noi) capit, hoc cst, munda::us, mundi cultor, C c;:ius vivit ef.regnat Christus cum Patre Deobenedi-
inundi amator. Amatorem intindi odit Spirilus Chri- ctus in sseculasaeculoriim.Ainen.
sli. Ab illo fugit, qucm aliud uisi sc ipsum ainarc SERMOIX.
cognoscit. Iia vult amari, ut niliil aliud proptcr ip- ln rcrs. 18-20 citp. xiv Joannis.
sumametur.Pcrfectc vult amariqui solus vulldiligi. \. Sequitur : Non vos rclinquam orphanos. Oinnis
Ntm vult consorlem habcrc in amorc, qui parem non tiiim qui hujtis miseiae pei-egrinalionis vias aerum-
habet in dilectionis relributioiic : et lamen sic vull cosas adhuc ambiilare conipclliltu-; quein aiuor et
amari, ut cunctoeres simul amenturcura ipso; ct sic ticsiderium Cliristi, sui cxsilii cl vil;e bcatic iiiiine-
vultamari utnihil prsclcr.ipsumamelur. Oiiinis cnim liiorein csse non sinit : capitiilum istud sine geinitu
creatura jurc creationis ab illo cst, ct omnis crca • ct suspiiiis legerc, ut aibitror, non valebit. Credo,
tura in co quod est crealura, bona est. Debel ergo jiropter quod el loquor. QuomodoCrucilixi aniator,
ad hoc diligi creatura, ut iir ipsa Crcalor amclur ; islud capilulum legendo, lacryinas polerit conti-
non ipsa per sc, sed per cum qui illam creavit. Qui nere, dum. ipsum rcsurgentcin totum desiderium
enim sic diligit auruni, argentum, possessionem,va- ssium, in dextera Patris sedeiitem adhuc 110:1valet
riam supelIeclilem,itaquouhaccsuntsibi causaamo- videre? 0 Dominc Jesu, nisi amor tuus mihi fidu-
ris, profecto non esl in illo charilas Patris. Diligen- ciam darct, mc orjihauum a le crcderem esse dcre-
dus cst ergo Crcator in cunctis crcaluris, et cunctae licluin, quia te, sicttt es, vitlere non possum. Dixisli
per ipsum crcaturse : et sic cuncta tliligiinlur cum cniin Apostolis luis : Non vos relhiquam orphunos;
ipso; ct tamen ipse solus diligitur. Hunc caperc non venium ud vos. Sed ego miscr adhuc non nierui a
inerctur, qui scabiem ulccrosam habot in pelle : ncc Domino meo atidirc : Non jam te ultra relinqtiam
eum videre jam valet, qui in occullo menlis albugi- orphaniim ; cito vcniani ad lc, cl gaudebit cor tiium.
ncm habet. Mundandus est ergo oculus inentis, ut Onutis a mc inlerim reccdat laetitia,quousque vcniam
mereamur videre Spiritum vcrilalis; et lesta ignc visurus quciii dcsitlcrat anima mea. Mcerorein sein-
examinala, diulius ab oiiini scabic radendtim cst jici- habcbo amicuin, qnousqui!vidcbo Deura Salva-
corpus, ut omni arle cxsculplum et bene poliltim, torem meura : ncc raihi gauJium jam esse poterit,
Spiritus sancli nicrcatur cffici templum. Sic debe- tium auctorcm gaudii a me longe sic abire conlige-
mus agere, sic debemus facere, si ad videndam spe- lit. Ftiix, inquam , illa anima, quae quotidic gemit
ciem claritatis illius volumus pervenire. Si sicfece- ct luget, quia auclorem omniiim, mundi Salvatorem
riraus; et cuin ApostolisJesu illum coguoscemus,ct Christum non videt. Ipsa profecto ridebit in die no-
apud not maneWfin hac praesentivita, et nobiscum vissimo, et gaudens gaudebit in aeternum cum Chri-
•313 SERMONES DE VERBSSDOMINI1N COENA. SI4
sio. Illa vero qutc non gemil de Clirisli abscessc, A Adhuc modicum, et tnundus me jam non vidct. Dici-
videat ne irrefragabililer ploret in ejusdem Christi tur et mundus qui est ab omni sorde fetus et mun-
adventu. Illa spoiisum sutim non amat, qusc pro dus, sicut est isiud : « Mumli per abstinentiam ipsi
desiderio illum videndi aliquo tcmpore non suspi- cananir.s gloriam ( Hymn. atl Primam). > De illo
ral. Non enim Christum perfecte araare convincittir, solo mundo, imo de iilis solis inimuridis, scilicct
qui pro desitlerio Christi suis oculis lacrymas non araatoribiis mundi, dicitur : Mundus non vidct
largitur ; sed ille non poterit a Christo diulius sepa- Deum. Nam <7«idilicjit mttndum, non esl charitus
rari, qui pro cjus amore quoiidie didicit lacrymari. Patris in co (I Jonn. n, 13). Valde sibi adversantur
Cito veniet ad stios dolenles, et abstergct omnein ad inviccm amor mundi, ct amor Dei. Si araor
lacrymam ab oculis eorum : et j'am non erit amplitis muniii habitat, non cst quo intret amor Dei. Amor
nequeliiclus, nequeclamor, sed gaudium selenmm tle Dei iiominem revocat a. mundo, el amor miindi ho-
visioneChris'i,quidixitdiscipti!issuis. Nonvos relin- minem a Dco.Unus tlejicit, alius extollit: unus suurn
qttam orphanos. Et est sensus : Non vos relinquam or- possessorcm dejitit in iiifcrnum, alius sublevat, et
phanos; itl est non ita dabitur Spirilus per me, ut ego transiniltit in ccclum. Amor mundi totum mundum
non sim vobiscum. Non vos relinqitamorplicinos.Or- quoerit, ct nunquam satiatur; imo cum plus ha-
phanigracce,Iaiinepupilli.Hicindicalse esse Patrem B bet, plus cupit sempcr habere : amor Dci unura
illis:Veniamad vospost resurrectioncmcarriis.quivo- cupit scmper habere soltim, illo contentus est, nil
biscuinsum scmpcrpi-acsenliamajcstatis divinoe.El alititl jam possidcre peroptat. Amor Dci nihil aliutl
adhttcmodicum,et inundusjam non ntevidet; vosautem qtiserit nisi solum Deum. Valde nobilis est amoi
ridebiiis tne.Bonis tanlum apjiaruil Chrislus post re- iste : omne pulchrum dedignatur amare, practcr in-
surrectionem, non pravis, cl pervcrsis amaloribus violatae pulchritudiiiis florem, illtim scilicet qui
inundi.Poscumiisdicereq-.iodinodicum tempusdicitur dicit: Ego sum flos campiet lilium convaltinm (Can-
totym tcmpusiiosti'senit)iialitatis:({uo(iiiitoaufcrctiir tic. ii, 1). Omnia quoe sunt, quse Christi non sunt,
iinpius, ne videat gloriam Dei, qtiam videliuat jnsli. non soltim non qiuerit, sed cliam tanquam slercora
621 2. QuoJ autem dicitur, Ego vivo, et vos vi- putritla abdicat ct subsamiat. Ctincta spernit ,
vetis, sic cst iiiielligcndum : Ego vivo qtii siiiu viia, cuncta tlespieit, omnia sibi vilescunt, quia ei
ct pcr mc viiam vos vivetis. Hac verbo pracsenti, solus Christus dulcescit. 0 felix amor, o beate
t-ii'0,scmper usus esl, quia mox erit fulura rcsur- amor! qui te habcnt, beati sunf; qui to habent,
rectio. AJ illos utittir futiiro, ijtiorum est in fme felices sunt : nimis est ftiix, iiimis cst bcatus.
futura resurrectio. In illa die vos cognoscetis quia n cujus tantum est tlilectio Christus. Ilabcamus, dile-
cgo in Patre, et Paler in me est; el vos in me, el ego clissimi, hanc felicitatcm, habeamus nosiri Creato-
in vobis; ac si dicat: In tlie novissimo, quando com- • ris dilectionem. In hoc cognoseilur ajnalor Christi,
•
pleta fuerit veslra resurreclio, cognoscclis, quomo- si servat proeccptaChristi. Unde sequitur
do creditis, quia ego in Patre motlo, tanquam ra- 4. Qui habel mandala mea et servat ea, UU est,
dius in sole, unum cum ipso, et vos in me ut palmi- qui diligil me. Qui habet in menioria ct servat in
tes in vite; et ego in vobis, ut in palniitihus vitis. vita; qui habet faciendo, et scrvat pcrsevcrando :
Sed niuniius nec nunc videt, nec lunc videbit Detim vel qui habet in sermonibus, et servat in moribus;
in sua majcstate fulgentem. Quis est istc mundus vti habet audiendo, ct servat faciendo, ille est qui
maledictus, a quo videri non poterit Deus? Male- diligit me. Multi sunt enim qui Domini mandata
dictus, inquam, raalediclus, et ultra quani dici pp- habent, et ea minime tenent : multi habcnt in li-
lest maledictus crit, qui Dominum Cliristuni aeter- bro, sed ea non lenent in animo; multi in voce,
naliter non videbit. Mundus eura non videbit; mun- sed non in opcre ; multi in mcmoria, sednonin
dtis, id est mundi amator. Amalores enim mundi, vita; multi in ve.bo, sed non in exemplo. ll!i pro-
mundi nomine vocantur. Nemo se scducat : quicun- fecto non suut de dilcctoribus Christi; isti, in-
que diljgit mundum, mihi credat, non diligit Dcum; D quam, plagis vapulabunt multis : istis er'.l fietus
ct si non diligit, unde vidcbit? Qui non diligit Deum et stridor denlium; ignis, sulphur, et spiritus
caecus est. Videre eum non potest qui non habet procellaruni pars poenae eorum cum diabolo
cor mundum, cor mile, cor mansiietum, cor chari- ct angelis ejus. Scd cliligcntibus Christiim ma-
tatis dulcedine plenum. Oculorum liimen araisit, nec gnum erit gaudium , niagnum erit tripudiura ,
ipsum veri luminis auctorem videbit. Si ergo Dcum inagna cxsullalio , raagna gloriatio. Sequitur
videre desideras, cor tuum ab omni lepra peccati eniin : Qui diligit tne, diligelur 622 a Patre
mundificare non negligas. Memtnlo ore Veritatis meo : el ego diligam eum, et nuuiifestabo ei me
fuisse prolatum : Bcati tnundo corde, qitouiam ipsi ipsum. Quid libi videtur, amatorChristi, cultop Dei,
Deum videbunt (Mallh. v, 8). Sed mundus non videt despector tui, de praemio amoris tui ? Quid tibi
eum, quia nou habet eor mundum. mali poterit nocere, aut quid libi boni polerit de-
5. Mundus dicitur pluribus modis. Dicitur mun- esse, si ille le diligit qui de nihilo. cuncta creavit ?
dus trina machina rerum, ccelcstium, terrestrium, 0 nimis felix et ultra quam dici potest beatus,
et infernorum; coelum, et quidquid coeli ambitu quem pie diiigit Deus Pater, et Filius ejus cum
continetur. Dicitur mundus amor mundi, ut hic : Spiritu Christi et Dei! Quid, inquam, felicius.
915 OGERII 916
quid bcatius, quam ab eo diligi, qui est Dominus A ces nieoe peregriiiationis, et consolatio mei moero-
paradisi : qui Jiabet potcstatem vitaeet mortis, dam- ris. 0 Jesu, qui es causa mei amoris, tu mihi sis
nare et salvare; damnare quos odit, salvare quos causa sufliciens possidendas tanlse possessionis,
diligit? Sicut enim salvare non polest quos odil; 6. Sequitur : Dicit ei Judas, non ille Iscario-
sic damnare non potest quos diligit. Sed, o Doniinc lcs : Dotnine, quid factum est, quia nobis manife-
Jesu, quid facies dilectoribus luis? dic, rogo, quid stulurus es te ipsum, et non mundo ? Audito quod
facics ? Sic dic, ut audiam ; nam et ego sum, licet niundus non videbil eum, sed potius ipsi videbunt
peccalor, qui diligo te : quod erit prscmium tuae pro omnibus quaesiturus quserit Judas causam hu-
dilectionis, quisve fructus tui amoris ? dic et lae- jus discretionis. Haecest autem causa ex Domini
tifica animain ineam de pioemio. Qui lc diligit cx rcsponsioiie, Dilectio; per quam solara discerni-
toto corde suo, illud allendit, illud exspectal : pro tur gens sancta a non sancta : et quod causa
co quod tantum differtur, gcmit et quandoqueplo- sit dilcctio, probatur in cuslodia sermonum, sicul
rat. Quod esl illud ? dic ut fratres audiant et indicit Dorainus : Si quis diligit me, sermonem meum
telligaiit, intclligant ct quaerant, quserant ct in- servabit. In hoc enim yjrobatur dilectio Dei scili-
veniant, inveniant et accipiant, accipiant et teneant, cet in observationc et custodia mandatorum Chri-
leiicant et ament; ament quantum possunt. Quid Î sti, quia probalio dilectionis exhiLilio est operis.
dabis dilectoribus tuis ? quid manifeslabis illis ? 31a- Fruslra eiiim se Deum diligere dicit, qui mandatis
ttifestabo eis me ipsum. Ubi sunt qui gemunt, ubi cjus suis operibus contradicit. Itno illum habet
sunt qui lugcnt pro dilcclione regni aeierni, pro ab- 623 otl'° > iu' eJus non obsccundat mandato.
sentia Chrisii ? Gaudeant et cxsultent, quia Jesus Nemo se tegat sub habitu religionis, nullus sibi
manifcstabit se illis. palliare sanctitatem prsesumat sub tegmine mona-
5. Audistis, fratres, audislis dolenles, audistis stici ordinis. llle tantum diligit Chrislum, qui
lugentes pro clesideria Christi, pro araore dilectis- pro suo posse ipsius satagit observare mandatum.
sirai Domini, Plasniatoris, Rcdemptoris, Salvato- Cum enim videris monachum ad contumeliam hu-
ris, lotius paradisi, dulccdinis, gloriaeet splendo- uiilein, ad opprobria patientcm, suis devotum Prio-
ris, gaudii et jucundilalis : audistis de proemio ve- ribus, in moribus mansuelum, tacilum ad loquen-
stri laboris, de dono quo.l dabit Jcsus meus, eltiti- dum, assiduum ad silentium, in claustro altente
nam mcus, dilccloribus suis. Dilectori meo, inquil, legeiitem, in ecclesia suis vocibus Christura cum
manifeslubo me ipsum. 0 summura gaudium, o im- oiniii dcvotione laudanlem, si non continue, ta-
racnsa laetitia! Qnid dulcius, quid gloriosius, quitl ,_ men quotidic lacrymantem, parcum in refectione,
bcatius quam illura viderc facie ad faciein, cujus ad obedientiam promptum, ubique proclivum, ubi-
pulchritiidinem sol et luna miranlui-; qiiem sancti que inclinatura, ubique vcrecundum, ore ccelum
Angtii vident et viderc desiderant scniper, et nun- pulsantem, seraper ad Dominum corde claman-
quara clc ejus visionc saliantur; qui est decor cceli, tcra, cultorem proximi, el contcmplorem sui, cun-
dtilceJo paratlisi, fides viveniiuni, spes morientium, ctos diligentem, se ipsum odientem, tunc dicere
ct salus omnitiin Jesus Christus, Domimis noster? poleris : Monachus iste sui Creatoris servat man-
Nihil charius, nihil mclius, quara ipse Dominus chiluin. 0 quani felix, o qnam beatus est mona-
diligcnlibiis se. Non promitlit aurum, non argen- chus lalis ! Profccto istc monachus sui laboris t:a-
tum, iion gemmas, nou lapides pretiosos, non cce- bebit prteraiiim Doininura Jesum. Sed ille qui cha-
luni, iion terrain; sed se ipsum Creatorem oiimiuwi ritatera non habet, qui ejus non servat sermonem,
et Deum cunctorum. Hoe est praemium ainoris, jam uon est ejus. Quod ergo erit praemium istius?
meriiiim tuae dileclionis, qui Dominum Jesum su- Ignis el sulphuris amnis, mors et infernus prae-
per omnia diligis, dico, non voce, sed opere; nont mium ejus. Utinam tu natus non esses, tibi lalis
veste, scdmcnte; uon habitti, se.daffectu ; non ini debetur hseredilas. Igitur si praemium, quod Chri-
simulatione, sed in veritale : se ipsum lihi mani- r. stus est, habere desidcras, illius sermonem serva;
feslabit, se ipsiim tibi dabil. Vis amplius ? quacris; scilicct, Mandutum novum do robis, ut dilicjalis vos
aliutl? Vile est, quidquitl sine ipso cst. Diligis il- invicem (Joan, xm, 34). Si diligis Christum, ne-
lum? Vide ergo ne aliud quaeras ab eo, nisi so: cesse est ut diligas fratrcra tuum. Ergo ne incur-
ipsum. Dediguatur contra petentem, si ipse pelitio- ras odiuni Christi, leneas illaesamcharilalem fra-
nis causa principalis uon fuerit : quamvis omniai tris lui.
bona donet, libentius donat sc ipsum. Noli timcre> 7. Magnuni piteinium sequitur inde. Quod prse-
de magnitudine, de nobililate doni. Dilige eum ext mium? Superius dietum est, et adhuc repetere libet.
toto cordc, ex lota nientc, ctsic poteris ad cumi Islud praemium qtianto amplius ruminatur in ore,
secure accedere, ad eum intrarc, et dicere ei : tantd raagis mellescit in corde : et quantae sit dulce?
Volo, Domine, ut tu mihi porlio sis in terrra vi- dinis non ignorat, qui ut illud jam habere valeal,
ventium. 0 felix portio, o beala haereditas! 0 Do- assidue pro viribus elaborat. Praemium fratern:» di-
niiiie Jesu, quis mihi dabit ut in verilate diceree leclionis amorem Christi et Dei Patris sui ipsa Ve-
possim : Dominus pars hmreditatis mem? (Psal. xv,, ritas ait : Si quis sermonem meum servabit, ditigit
3.) Utinani tu mihi sis precmium niei laboris, mer- tjie, et Pater meus diligil eum. Si Pater Deus te dili-
917 SERMONES DE VERBIS DOMINIIN COENA. 918.-
git, qtiid tibi boni dccsse poterit? Nibil. Quidquid A coacervat. Scio et certus sum quod abstergcl Deus
enira pelierisiinpetrabis, imo ipsum Dominum lar- omncm lacrymam ab oculis ejus, cum veiierit dies.
gitorem omnium bonorum sine fine cum sanctis nuptiarum Christi Ecclesiae, tempore illo cjuo fue-
Angelis possidebis. Nonne ille est summe bealus, rint virgines introductie in thalamum Regis seterni.
quem Deus Pater diligit, et Dominus Jesus Christus Sed quomotto ab oculis tuis abstcrget lacrymas, si
Filius ejus? Felix, inquam, nimis, quem Paler et procjus amore non gemis et ploras? Credo quod,
Filius et Spiritus sanctus diligil Deus. 0 si nie clili- parttm illuin diligis, si pro ejus amore non suspiras.
geret Deus meus, Creator mcus, Kedemptor meus! ot jiangis. Si sic cs, monachus non es. Sed dici*
jam nihil amplius in hoc mundo qusercrem. Mihr in mihi : Ego non possum ffcre. Ad quem ego : Ideo
hac viia solus suQicit amor Christi. Amor Chrisli non ploras, qtiia Christum perfecte non ainas. La-
dulcis est, et delcclabilis et jucundus. Saniiatem ci-yma:ergo testes amoris sunt. Si non ploras pro
oegris, lumen eaccis, mcestis laetitiam, peccatoribus amore patriae, plange tamen pro limore gehenna:..
veniam, mortuis vitam, terrigcnis ccelum, consorti- Scd dicis : Nec hoc possum. Cui ego : Si hoc non
bus jumentorum consortia Angelorum largitur et- potes, nec limes mortem, nec amas vitam,; et sl
tribuit, insuper et ipsum Dominura Angelorum ct timeres, aut parum, aul ex loto nihil. Tu autem cui
Crealorem cunclorura. B servatur haereditas in aeterna vila, Deuin tiine, ct
8. Qui me diligit, ait Dominus Jesus, et Paler ejtts mandata cuslodi. Qui non diligit tne, ait Do-
meus diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionetn nus Jesus Filius Dei, sermones meos non serval. Nos
apud eum faciemus. Venit Deus ad hominem, dum 'llum pro viribus diligamus, et illius praecepta ser-
homo venit ad Deum. Venit hoino crcdendo, obe- veraus, quia inde magna sequitur merces.
diendo, inluendo, capiendo : Deus venit ad hominem 10. Quod vero sequitur: Et sermonem quem au-
subveniendo, illuminando, implendo : hoc enim distis, non esl meus, sic est intelligendum: Sernic
proceditex charitate Christi, hoc totum provenitex quem audistis, non est tneus; el est ibi qusedam ligu-.
amore Dei. Charitas te domum Domini facili et Do- ra quse dicilur anliptosis, quanclo casus ponilur prci
rainum domum tibi. Deus est charitas, et qui manet casu. Rogo te, ne te moveat, ne le coniurbet, qui
in charitale, in Deo manet, et Deus in eo (I Joan. iv, tolam spem tuam ponis in Dominura Jcsum Chri-
16). Felix artifex charitas, quae condilori suo talem stum, ct ex toio corde diligis illum csse veruni Deum
domum potens est fabricare. Domus ista non con- cum Patre et Spbitu sancto, illud quotl dicit : Ser
slat ex caemento el latere, nec Iapide, nec ligno, nec monem quetn audislis, nov.esl meus, sed Palris; quia
auro, nec argenio, neclapide prelioso. Oraue-aurum ego non sum a me, sed a Palre. Sum Deus de Deo,
excedit, argentum supereminet universtim. In ejus C lumen de lumine, Filius tle Palre. Unus cum illo in
comparalione lapides pretiosi vilescunt: nil est quod essentia, in majestate, in divinitate, in virtute, in
valeat comparari pu.lchritudini ejus et speciositali. potentia, in crcatione rerum : non posterior eo ve)
Mel comparatura duicedini ejus sic esl, quasi absia- prior, non major, nec minor; sed omnino illi aequa-
thium comparatum dtilcedini mellis. Orania ciuse lis. Alius sum in persona, non alius in natura :
sunt quantumlibet pulchra, quantumlibet speciosa, nam alia est persona Patris, alia Filii, alia Spiritus
in ejus comparatione nec reputari debent. Domus sancti (Athanas. in Symbolo). Verbaquaeego loquor
ista est domus oeterna, ante omnia saecula, anie vobis, Patris mei stint: quia ipse me misit; et ego
omnia tempora; omnia continens, universa com- suin ab ipso, et verba mea sunt ab ipso. Vel aliter :
plectens, omnia creaus, universa vivificans. In hac Sermo quem audistis, non est meus, id est non est
domo caeci lumen, claudi gressum, curvi rectitudi- assumpti hominis, sed Dei assumentis; non est Pifii
nem, infirmi sanitatem, morlui resurrcctionem cun- hominis, sed est Filii Dei: non cst meus secunduni
cti qui inlrant accipiunt. Nullus miser in ea : in ea quod natus sum de Virgine, sed est meus secundum
cuncti beati. Qui intrat in eam, intrat in 624 Sau" quod surn genitus a Deo Patre; non est meus in eo
diura Domini sui, quod ipse esi: et hic babebil- se quod sum filius Virginis, sed est meus in eo quod
optirae seternaliter in optimo, qui est Deus ben.edi- sum Filius Dei Patris. Superius dixi: Qui non dilr-
cius per saecula. git me, sertnones meosnon servat; hic autem dixii :
9. 0 dileclissiini fratres, nonne haec pretiosa do- Sermonem quem audislis, non est meus. Superius di-
mus super mel et favum dulcescit in cordibus vc- cit: Sermoncs meos ; nunc aulem dicit : Sermonem
stris? nonne, aniraa christiana, Jesu Christi sponsa quem audistis, non esl tneus. Valde coiitraria sunt,
dilecta, tuis paranymphis animabus sanctorum et Est, et, Non est; Sunt, et, Non sunt; Est meus,
spiritibus angelicis imperans flendo, et plorans ro- et, Non est meus ; Stint mei, et, Non sunt mei. Ef>
gando, dices : Filim Jerusalem, nunliate dilecio quia tamen sicut Veritas loquitur, ita est. Sunt sui, iu
ejus cmore lungueo? (Canl. v, 8.) Parum illum dili- quantum Creator, non in quantum creatura ; in
gis, si pro ejus amore quotidie non ploras et gemis: quarituin Deus, non in quantum horao. Sunt sui,
Nam illius absentia sponsae diligenti solet fluvius quia omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso fa-
esse lacrymarura. Cum illum quoerit et non invenit, ctum cst nihil (Joon. i, 3). Non sunt sui, sed Palris,
vocat et non respondet, nil nisi flerc eam delectat: quia factus cst obediens usque ad mortem, mortein
ei ut ei magis flere libeat, omne quod triste est autem crucis (Philipp. n, 8),
919 OGERH 920
11. Vel forte hoc dicil, ut discipuli ejus, qui non- A diciniiis, cuiii non possint esse non simul. Quod
dum in illum perfecte credcbant, firmius stia piae- vero dicit: Paracletus qnem mittet Pater, etc, sic
: vos de-
cepta lenerent, ct obnixius observarent, dum scirent est intelligendum Ego corporali prsesentia
illa prsecepla esse Dei Patris factoris et creatoris sero, sed non vos preesentia spiritus derelinquo.
cunetorum. Majoris eniin subliniitatis, majoris ex- Corpus, tjuod cieterra suscepi, ad ccelestia sublevo ;
cellentiae et dignitatis sempcr videtur pater esse sed per Spiritum mcum usque ad consuinmatioiiem
ut appa-
quaui lilius : hoc dico in hunianitate, non in divi- saeculi vobiscum manebo. Pater me misit,
nitatt:; quia in divinilate Filius Patri est oequalis, rerem in carne visibilis; sed venit hera et lemptis,
non co posterior, non co ininor; aequalisPatri se- ut solvam tlcbita morlis, et resurgens a mortuis
cup.dum divinitatem, minor Patre secundum huma- ascendam sessurus ad dexteram Patris, ncc aniodo
nilatem (Athanas. in Symbolo). Ut ergo illius verba in carnc moiialiler mundus me videbit. Paracletus
cliariustenerent audita discipuli 625 su'> et corum aulem Spirilus, quem mitlet Paler in nomine meo,
sequaces, dixit illa csse sui Palris. Ac si diceret : abundanlia suai dulcetlinis vos consolabilur de ab-
Ea quse praecipio vobis, irrcfragabililcr debent ob- seiitia nicsc carnis, ct crit vcster magister, non fo-
servari, ncc in lotum, nec in paiiem ratio ulla pcr- ris verba perstrepens, sed, intus in corde docens,
mittit convelli, quia non sunt mea, sed Palris mci : " suggeret vobis omnia , et vos docebit omnia quacun-
nara ego a Patre sum Filius; uiidc verba mea et que per illum dixero vobis, id est inspiravero voliis :
opera non stint mea, seJ Patris. Patcr in me manens ipse cril docfor vcster, ct consolatio vesira. Non
facit opera sua, per mc dat vobis praccepta. Homo poteritis dolerc dc absentia carnis mcae, duin ipse
de tcrra tcrrenus, trabea liioiialilatis indiitus in bac Spiritus mancbit in cordibus vestris. Veniat, obsc-
vallclacrymarum, a gaudiis paradisiexpulsus, Deum cro, Dominc Jesu, ille Spiritus tuus Deus el Donii-
loquentem non merebatur audirc in hoc acrumnoso nus nieus, vcnial in cor meum, et sic inebriet illud
cxsilio, cujus praecepta contempsit adbuc positus in tuo amore, ulnullum alium praiter te quacram amo-
paradiso; et quaa via sibi remansisset rcdcundi ad rem, nullam aliam praeter le amem piilcbrittnlinem,
patriam, nec miseriam excogilare valebat. Sed illius millam praeter te valeain guslare dulcedinera, qui es
miscrtus Dominus suus, qtiaerere venit crranlem, favus mellis, Deus et homo : mel de Deo Patrc, fa-
consolari dolenlem, sanarc inlirinum, relevare dc- vus dc Virgine Malrc,; inel in sinu Patris, favus fra-
jectum , palriam reslituerc exsuli, ct raortuo vitam ctus in cruce ; mel impassibilis regnans cum Patre,
sinc fine mansuram. Undo venit Vcrbum in car- favus in sepulcro; mel cum Patre ct Spiritu sanclo
licni, Deus atl homincm; ct Verbiun factum est caro __regnans in cocloct in omni lsco, benedictus pcr cun-
-*
(Joan. i, 14) : ct.Deus factus cst homo, et Verbum cta saecula soeculorura.Amen.
per carnem, et Deus per liomincm, orc ad os loqui- 626 SERMO A.
tur'ad ipsura hominein, ei sccundum bominem dat In vers. 27-31 cup. xiv, ct vers. 1, 2 cup. xv Joannis.
liomini vitae prseceplum ; ut bomo homini obcdiat, 1. Verba Domini Jesu, qui illum ex toto corde
el pcr ipsum homineni Deum ad ipsum Deum ho- diligcre novit, quam sint dulcia, sapit: nec illis
mincm redeat, a quo scilicet Deo miscr pcr inobe- jam claudere valcbit atlitum, qui in armario |)ectoris
dicntiam recesserat. Unde Dcus hnmo apud homi- sui, Chiislum Dominum vit;e perennis, amplexibus
nes mancns mortalis, moiialibus dat vitoc manda- strictis, tolius paradisi pulchritudinis continctjit-
tum, ut immortales pcr ipsum jam facti, cum illo cundilatem et gaudium. Illa sunt pascua vitte, le-
immoiiali acternaliter vivere possint bcati. Et hic feclio animae, dulcedinis pocula, dilectorum Christi
notandse sunt duae Domiiii mansiones : una in via, Isetificantia corda, chariora diligentibus Christum
alia in patria; una temporalis, quando nobiscum superaurura ct lapidem pretiosum ruullum, etdul-
mansit in carne, alia aeterna, in qua manebimus cum ciora super mel et favum : negligentibus et male
illo in anima glorificati et corpore. De priraa dicit vivenlibus, tanquam bilis, amara, odiosa, non mo-
in consequentibus, Hmc locutus sum vobis apud vos p. dicum fastidiosa per oranem modum. Illis pcenani
manens, scilicet praesentia corporali. Sed venict actemam, diligentibus vero Christum proeparant
tempus ut a vobis subtraham prsesentiam carnis, et perpetuam gloriam, illis supplicium, islis prsemium
sic amodo per Spiritum locutus sum vobis. Unde in vita beata ; illis mortero, istis vitam ; illis infer-
recte sequilur : num, istis societatem Angelorum. Quicunque sunt
12. Paracletus autem Spiritus sanclus, quem mil- illi, lugeant, doleant, aurem cordis aperiant, Ver-
tet Paler in nomine meo, ille vos docebit omnia, et bum Dei suscipiant, ct quod praecipit, faciant. In
suggeret omnia qumcunque dixero vobis. Docebit, illo thesauri sapientise et scientiae, divitiae et gloriae
inquit Dominus Jesus, quod vobis dixero : non quod multse. Igitur audiant me peccatorem Christi, quos
aliud Filius dicat, ei aliud Spiritus doceat; quia audire delectat vcrba ejusdem Christi. Sed rogo ut
quod Christus dicit et docet, ipsa Trinitas dicit et se prteparet ad lacrymas fundendum, qui verbis
docet: sed quia Trinitas est, oportet singulas insi- Christi jam praeparat audilum. Quomodo poterit
nuari personas, quas nos dislincte audire et inse- jam lacrymas continere, ubi noverit jam Christum
parabiliter debenjiis intelligere. Cum ergo dicimus, iturum ad Patrem discipulis suis toto charitatis am-
Patcr et Filius et Spiritus sanctus, non eo» simul piexu pacem dedisse? Ait Dominus discipulis suis :
921 SERMONESDE VERRIS DOMINl1N COENA'. S2S
2. Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis: t<\bus, quando non erit colluctatio cum carne et san-
non quomodo mundus dat, ego do vobis. Dominus guine; imo palma et corona de certato agone, cum
cnim Jesus, ubi venit tempus, quo per mortem viderimus eum siculi cst.
suam disposucrat humanum genus salvare, ct ani- i. Sed forte admirabitur noster auditor, cum in
niam suam dare redemptioncin pro multis, relin- hoc libtilo seivuliChrisli, ipsum inveiicril Christum
qiiere mundiim el ascendere ad dexterara Patris : pacem dedisse discipulis suis. Ad quem ego pecca-
discipulos suos quos corporali proesenliadescrcbat, tor Cbristi: Quitl miraris? qttid turbaris? hoc non
toto charilalis affectu intra sinum amoris non meest magnum quod audis. Quid putas esse abjectius:
diocriter coniincbat; inde velut recedcns ab eis, et an flexis geiiibus discipulorura pedes lavisse, an eos
quasi deserens illos, inotlis quibus poterat de abin pacis osculo suscepisse? Illis non horruil pacis
sentia sua cos consolari studcbat. Sed quanto nia- osciilum dare, pro quibus non limiiil palibulura
gis eos consoiaii volebat, lanto magis illos ainaiis- crucis subirc. Setl forte dicis : Ego in Apostololego,
simo mceroit: replcbat. Tunc vclut ultimura valc quod Chrislus discipulis suis dixerit: Pacem relin-
facicns illis, eos ainplectens in corum oscula forsi- qno robis, pacem meam do vobis;sed non lcgo, quod
tan ruit. Setl qiiantus ibi fuerit iltivius lacryraarum, sua sanctissima labia discipulorum irapresscril la-
quis aislimarc valebit? Cujus cor, etiamsi saxeum B biis. Cui ego : Si ore Verilatis conslat csse prola-
csset, laiita redundar.lia charitalis iacrymarum fon- tuni, cur conslare non tlebet esse coinplctum? Non
tcm totiim 110:1resolvisset? Ministri lacryinarum, est periculosura sic credere; non est damnabile sis
tuiic erant amor ct dolor. 0 quanliis amor! o qtian- ser.tire : non est conlra fidcm. Sequilur:
tus doior! Et qttia mullus amor, ideomultus <!olor: 5. A'oi!quomodo mnndus dal, ego do vobis. Qua-
nam cum magno dolore relinqiiebant, quem cuni lcm paccm dat niundus iste? Paccra falsam, pacem
inagno amore possitlcbant. 0 quantus crat ibi amor ! (letam, pacein sophisticam, pacera palliatara. Pax
Niliil aliud volebant, nihil aliud quserebant, nihil cst viuculum amoris, ct indissolubilis compago
aliucl desiderahant, nisi esse cum Domino, illius pcr- charilalis : setl quid amat raundus? Prorsus utique
frui visione, jiicundaii ejusdulcissima lociitione,sa- niliil. Niliil amat, nihil tliligit; cuncla odit, cuncta
tiari ejus mcllifluaconversatione. Cum hoec omnia periniil et occidit. Ab cgressu propri.x niatris uteri,
cogiiabant, et o quam cito liis omnibus csscnt cari- tisqtie ad ingresstim vcntris omnium matris, quiti
turi ad memoriam revocabant, tunc per fluvios Labet bonio miser a mundo? Famera, sitiin, nuai-
lacrymarum emanabaiit dolores amarissirai cor- talcm, frigtis crucians, caunta perturbans, scabicm
ditira. n11cnlis, dolorcm capilis, chiiagram in manibus, po.ia-
3. Quanfa erat ibi araoris snavitas, et quanta sua- tjram in pedibus, morbum iu liene, morbum in je-
vilatis cliarilas, cum disci|)tilorum ktbiis imprimc- core : undiquc miseriam, inltis, et extra. Fôrisil-
rentur labia Rcdcmploris! Tunc in vcritatc illi cli- liim interficii gladins : et clomi mors similis cst
cere poterant, Mcl et lac sub lingtta turi; ct, Favus (Thren. i 20). Ad ultimum moiic saevacunclos pro-
distillans sttnl labia lua (Cantic. IV, 11); odor lutis sternit ct dejicit. Ecce qualis est araor mundi. Et
omnem balsami odorcm excedit,et quidquid in otlo- lamen miseri homines mtintli fallaciam non allcn-
ribus continetur : et vere sic erat. 0 quanla erat ibi dentes, otlientem tliligtint, cl saevoejus giadio spon-
ocloris fragranlia, ubi erat ianla amoris abundantia! tc colla submittunt. Isti niiseri sunl sine consiiio;
c( quanla crat ili tristilia, de lanti odoris et dulce- sctl uiiuam saperent cl inleiligerent, cl his quae.ven-
dinis futiira absenlia ! Quibiis singullibus cxisti- lura stint in novissimis tcinporibus, providerent E
mabo discipulorura corda ftiisse vexata, dum audi- Profeclo mundum odio haberent, nec diligerenU
rcnt : Pacem meatn do vobis, pacemrelinquo vobts? Dicitur ctiain aliler niundus, scilicet rerum traiis-
Ibi mceror erat et luclus, onmes crant una voec euiitiura amalorcs. Sed qualis sit pax et concoidi*
plangentes. Pacem, inqiiitDominus Jesus discipulis intier illos, sapicns quisque advertere facilc potest.
suis, meamdo vobis, pacem relinquo vobis : non quo- ]0 Igi.tursprcla hujus mundi pace ct concordia, adhu«
modomundus dal, ego do vobis. Ego iturus ad Pa- ad pacem Domini nostri Jesu Christi redeamus,
trem, pacem relinquo vobis : ct vos perducturus ad qtiara cjus dilectionem esse et credere, qua dilexit
Palrem, pacemmeamdo vobis. Hocestquodpropheta nos, ct lavit nos a peccalis noslris in sanguine suo,.
dicit: Pacemsttperpucem; ei alibi: Dotnine,dabispa- videlur non esse absurdum. Haec est illa dilectio,.
cem nobis;pacem, quia in le speravimus(Zs«..xxvi,5', qua Dcus mundum sic dilexit, ut se mundo homi-
12). Pax cst iu hoc soeculo,in qua manentes hostem nera darct, ut omnis qui ercdil in illum non pereat,
vincimus, invicem diligimus, et de occultis invicem sed habeat vitam aeternam. Hanc pacem, scilicet
non judicamus. Pax erit in futuro, cum sine hoste charilalem, illis reliquit, cum aiiimani snaui pro il-
rcgnabimus, ubi alter ab altero non poterit dissen- loritm salute detlit; hoc est corpus illud sanctissi-
tire, ubi omnia erunt nuda, 627 et aperta; et laus mum, quod de intemerata Virgine sumptum in taia
unicuique a Deo. In illo autem est utraque pax. Ipse horrendo climate crucis posuit confusione contem-
est pax nostra, quia nos pacificavit Deo per sangui- pta. Hanc pacem nobis reliquit, sicut beatus Petrus.
nem suum. Erit pax vestra in futuro, cum tradide- aposlolus asseril dicens : Christus passus est pro-
rit regnum Deoet Patri: et eritDeus omnia in omni- nobis, nobis rclinattensexemplttm,ut sequamur vesti-
023 OGERII 98t'
gia cjtts (1 Petr. n, 21). Et ad hant charitatem alibi A tum tribus dicbus ct tribus noctibus ero in corde
hfliialur, ubi ait : Chrislo in carne passo, el t-osea- terrae : postea die tertia resurgam peremptoprincipe
dem cogitatione armamini (ibid. iv, 1). Hanc pacem mundi, et vidcbitis me, et gaudebit cor resttum.
nobis moriendo reliquit : aliam pacem nobis resur- Quadragesimo dic ascendam in ccelurc, sessuru*ad
gendo donavit. Primanosliberat a pcccato : secunda dexterain Patris ; et illuc traham vos ad me ipsum,
nos reconciliat Domino. Prima nobis peccata dimit- mecum feliciter regnaturos : et ideo rogo, gaudete.
tit : secunda nos ad gaudia paradisi perducit. Pri- 7. 0 bone Jesu, Domine Deus, viia mea, tota spes
mim nobis dedit moriturus in cruce : secundam nomea, omne desiderium nostrum, quid nobis ais?
bis dabit in oeternitate regnans cum Patre. Prima quid nobis pro te gementibus el lugentibus dicis?
fuil in luctu et dolore : secunda erit in gaudio et 9tis enim, vita quae nunquam morieris, quod tu es
exsultatione. Prima lacrymosa : sccunda gloriosa. tolum desiderium nostrum, ideo gemimus et dolemus
Prima est in miseria : secunda eril in gloria. In pri- valde, quia to sicut cs, videre non jiossumus. Valde
ma sumus flentes pro Christo ; in sccunda erimus enim, Domine Jesu, unica spes iiostrae salutis, tur-
gaudentes cura Chrislo. batur cor noslrura, quia adhuc non meruimus vitlere
6. Unde non immerilo plorant discipuli pro Ma- te Dominum nostrum. Gemimuset dolcmus, et mul
R
gistro, servi pro Domino, ab illis quodammodoper tum turbatur cor nostrum ; sed adhuc a Domino
mortem recessuro. Nec mirum. Videbant unde do- nostro non meruimus audire : JVouturbetur eor ve-
lere poterant; sed non credebant unde gaudere de- strum. 0 felices Apostoli, o beati discipuli Domini!
bebant. Lugebant, quia Christum moriturum scie- Vos cnim meruistis illum in carne videre praesentem,
bant; sed illum resurrecturuin 628 et atl ccelos docentem in verbis, potentem in factis, inlirmos cu-
ascensurum adhuc non perfecte crcdebant. Poterat ranlem, mortuos suscitanlem; cum illo ambularc,
unusquisque illorum veraciter dicere, si tamen prae cum illo sedere, una cum illo sumere cibum, illum
dolore loqui valcbant : Idcirco ego ploro, et oculus a mortuis resurgentem, ad ccelos ascendentem :
meus deducit aquam, quia me deserit consolator nunc videtis illum in sinu Patris sui fulgentem. Quid
nveus cousolans animam meam. Quos ut Dorainus cnim fclicius, quidve bealius, quam perfrui visione
amarissimc flere respcxit, credo quod lacrymas se- Dei ? Quam dilecta illa lua visio, Domine Deus'.
cundum hominem continere non potuit, sed modis Hanc anima mea peccatrix concupiscit; t-t quia eam
quibus valuit eos consolari, non distulit, dicens : adhuc non habel, quodammodo languet et dtiicit :
Non lurbetur cor vestrum, quia vosin pacerelinquo; sed spero in Domino Jesu Christo, quod in carne
Nequeformidet, quasi vos luptts invadat per paslo- P mea vidcbo Deum Salvatorem meum. Reposita est
ris absentiam : quia sicut homo vado, sed sicut hsec spes mea in mente mea. Ego interim gaudens
Deus sum prsesens. A"OJI turbetur cor vcslrum,neaue gaudebo, el semper anima mea exsullabil de Jesu
fc-midet de morte mea, quia post tres dies resur- Salvatore meo qni resurgens a mortuis, ascendit
gam, et veniam ad vos, et videbitis me vitam, in ad coelos, el sedet bealus ad dexteram Patris.
qiiein quicunque credidcrit, morlis imperio subja- Qui ascensurus ad Patrenv dolentibus discipulis
core non potcrit. Vado, sed iterum veniamad vos, ct dixit : Si diligerelis me, gauderetis ulique, quia
accipiam vosad me ipsum, ut ubi sum ego, el vos si- vado ad Patrem, quia Pater major me est. Sc-
lis. Non debetis tiirbari, non debetis contristari de quitur :
abscessu meo, unde mihi tantus provenit honor et 8. Et nunc dixi vobispriusquamfiat,ulcum factum
gloria tanta : potius inde gaudere debetis. Non rae fueril credalis. Jam nunc dico vobis, priusquam fiat,
diligitis. Si diligeretis me, gauderelis ulique, quia vado ad Patrem, ut poslquam ascendero, perfecte
vado ad Patnm, quia Puler major me esl. Jam im- credatis quia ego sum Filius Dei. Vl credalis, inquil.
perate lacrymis, quia de meo abscessu gaudere de- Credalis, 629 non quod faclum vidislis, quia hsec
betis. Nolite fletibus indulgerc, quia ad Patrem va- non cst laus vel merilum (itlei; imo non est fidesde
do, nec vos reliuquo. Ad Patrem vado secundum j) eo quod videtur. Sed crcdatis me Filium Dei, non
carnem : nec vos rebnquo secunduin divinitatcm. nova fide, quia et prius credidistis; sed aucta et re-
Ad Patrem vadit homo assumptus : et vobiscum ferla. Modo cum ha?c diceret, erat fides illorum
remmiebit Patris assuraens Filius. Corpus, quod de parva; et cum moreretur fuit nulla [scilic. expli-
virginea terra suscepi, supra chorosAngelorum ex- cila]. Scquitur : Jum non multa loquar vobiscum.
alto, utFilius hominis ibi sedeat in dextera Palris, Venitenim princeps mundi hujus, el in tne non habet
ct habeat per [gratiam, quidquid ipse Deus habet quidquam. Imminet tempus el hora ut solvam debi-
per naturam. Ad Patrem vado, ut genus humanura tum mortis, et in hac mortali carne jam non niulia
diabolica fraude deceptiim, actileo antiqui serpentis loquar vobiscum. VenStdiabolus, non princeps crea-
occisum, in hac valle Iacrymarum scpullum, in coelo lurarum, sed peccatorum; non lucis, sed lenebra-
eollocem, et ad gregem Angelorum reportem cente- rtiin; non vitoe, sed mortis; non gaudii, scd mcero-
simain ovem perditam, per longum tempus erran- ris : ei ui me non habet qnidquam; id est nihii
tem. Et ideo rogo, ne tuibetur cor vestrum demor- esl in me quod ad eum pertincal. Ipse eniro
te mca, quia sic fieri oportet. Expcdit ut unus horno peccatum non tecit, ncc unfjuam voluit, sed nec
rooriatur pro popnlo, et non tota gens pereat. Tan- peccare uiiqiiara jiotuit. Noiuit habere Deus quod
925 SERMONES DE VERBIS DOMINIIN COENA. 925
perderet. Pauper venit, ne diabolus haberet quod A J) florens. Ego sum vitis frondens.vitisfructificans, non
auferret. Venit enim princeps superbise, prin- egens adminiculo ulmi, nec ullius auxilio Iigni. Ego
ceps invidiae , princeps , livoris et dolositalis , sum vitis,non culta abhomine, sed a DeoPatre: nou
princeps rancoris et cujuslibet malae voluntatis, tantum exterius per culluram, sed etiam interius per
ad principem humilitalis, patientiae et benignitatis, gratiam, non tanturafextra operando, sed etiain intc-
principem vitae et resurreclionis, principem gloriae rius incrementum daudo. Christus est vitis, in quo
et beatitudinis sempiternae. Ad eum venit, ut vide- est tolus humor, id est omnis plenitudo Spiritus
ret si in eo maculam peccati aliquam inveniret. Vi- sancli corporaliter : palmites ejus sunt Apostoli, et
derat eum trabea nostra?raorlalitatis indulum, morti omnes qui ei fide adhserent. Hanc vitem, id 630
vicinum; et in eo se credidit aliquid invenire quod esl Chrisli humanam nataram, Dcus Pater munda-
ei in morte posset objicere. Sed miser ille deceptus vit faciendo knmunem a peccatis, et dando virtutes :
est, quia in eo nihil invenit proprium ; sed per sic facit et palmilibus, licet noii omnino sicut et
ipsum, jus quod habebal in aliis, amisit antiquum. Christo. Unde sequitur : Omnempalmitem in me non
Per omnia sit Jesus benedictus, qui in diebus carnis ferenlemfructum tollet eum: omnemquifert fructum,
suse preces et obsecraliones obtulit ad eum qui po- purgabiteam,ut fructumplus afferat.Omnes enim qui
teral illuni salvare a morte: cum laerymis el clamore R' Christo adhaerent lide, sunt palmites maneutes in
valido offerens, exauditus eft pro sua reverentia ; Christo, salutifera vite. Sed alii faciunt fructum :
qui etiam cum esset Filius Dei, didicit tamen ex his alii in slerilitate persistunt. Alii florent et germi-
ûae passus est obedientiam, et constimnvatitsfactus nant, et botrum producunt dulcedinis : alii se per
est oinnibus oblemperantibus sibi causa salutis seter- latitudinem foliorum expandunt, pulchritudinem cu-
nae (Hebr. v, 7-9). In quo auctor mortis peccatuin pientes habere tantum viriditatis. Oraiies qui in ste-
nullum iiivenit, sicut ipsa Verilas dixit : Venit enim rilitate persistunt, ei qui per latitudincm sine fructu
princeps mundi hujus, et in tne non habet quid- se foliorum expandunt, tempore putationis, si Deus
quam. Pater illos sine fructu invenerit, abscindet a vite, et
9. Sed forte posset dicere aliquis : Cur ergo mo- in ignem mittet, et ardebunt.
reris, si peccatum non habes, cum mors ex peccato 11. Sed forsilan tuum animum pulsat, quomodo
tantum sit consecuta ? Ideo facit hic antipophoram, qui fide Christo adhsercnt, abscindi ab ipso contin-
et respondet huic tacitae quaestioni,erdicit: Vt cogat, cum omnis qui adhaeret Christo, unus spiritus
gnoscul mundus quia diligo Palrem, el hoc munda- sit cum illo?Unde, ut lioc tibi luce clarius constet,
tum dedil mihi Paterut facerem. Ac si diceret : Ye- rP te scire oportet, quod lides distinguitur per diversas
rum est, quod adhuc mors non esset, si peccatum propriclaies. Dicitur fides raortua, fides ficta, fides
non fuisset; et ideo veni moriturus in mundum, ut pervcrsa, lides recta. Omnes enim homines in eo
morte mea delerem peccatum : haecest enim volun- quod Christiani vocantur, Christo adhsereredicuntur.
las Patris mei, ut pro salute generis humani sumam In eo quod Chiisliaui sunt, fidem Christi habere
supjiicium crucis. Ut ergo raundus cognoscat quia creduntur; sed quorunidain mortua, quorumdam
diligo Patrem, quod inihi mandatum dedit, facio il- iicta, quorumdam perversa, quorumdam calho-
lud. Hoc est quod beatus Apostolus dixit : Facius lica. In prima superbi et ltixuriosi, pecunia: cu-
est obediens Patri usque ad morlem, mortem autem pidi, fuies, latrones et alii hujusmodi. In sccunda
crucis (Philipp. n, 8). Sequitur : Surgile, eamus sunt non obedientcs patribus spiritualibus; in-
hinc. Adhuc crat in loco ubi discuhuerat cum disci- grali de donis ccelestibus, qui sunt sine af-
pulis suis : unde discumbentibus dixit, Surgite, ea- fecfione fraterna, sine pace charitatis, fralrum cri-
mus hinc, ad locum in quo tiadendus sum in mor- minatores, irse iucontinenles, voluptatum amatores
tem. Non est hic ulterius jam sedendum, prseteriit magis quam Dei, hahentes speciem pietatis, virtu-
tempus requietionis, et ecce tenipus festinat passio- tem ejus abnegantes. In tertia sunt haeretici, contra
nis. Surgite et venile post me. Me enim praeceden- D I Deum elati, de suis erroribus superbi, in Deum
tem ad passionem sequi debetis, quia ego sum vitis, blasphemi, per omnia aliis deteriores. Omnes isti
et vos palinitcs. Ego sura caput vestruni ejusdem conculcant DomintimJesum Christum, et sanguinem
nalurae vobiscum : et capite languente, caetera mem- istius dulcissimsevitis ducunt pollutum. In (ide ca-
bra condolcnt languenti. Secundum quod sum homo, tholica suntraitcs, patientes, mansueti, humiles, vir-
sum caput Ecclesiae; et ideo vobiscum ejusdem na- gines,casti,continentes,dilectoresDei elproximi; ad
tursc. omne opus boiium parati, exspectantes redemplio-
10. Ego sutn vilis vera : non illa quae versa est in nera filiorura Dei. In liorum numero nos Domi-
amaritudincm, quae ut laceret uvas exspectabam, et nus computare diguetur. Valde cnim, dilectissi-
fecit agrestes labruscas. Ego stim odorifera vitis, mi, timere debemus hoc quod Dominus Jesus dicit:
pulchritudinis mirae, floribus fecunda, dans botrum Omnem palmitem in me non ferentem fructum, tollet
dulcissimum cunctis palmitibus nieis manentibus in eum.
me. Ego sum vilis lale generans vinum, quod lselifi- 12. Non confidamus ergo, fratfes charissimi, tan-
cat cor hominis. Ego sum vitis proprium sanguincm tum in latitudine foliorum, in expansione ramorum,
libans DeoPatri pro salule populi mei. Ego sum vitis in viriditate fronditim; quia nisi in vinea Domini
»27 OGERIJ m
fecerimus fructum, cxcidemur et in ignem milte- \ ini-,ni>Gr.uerit,certus sit quia murmnraniium pdS-
niur. An ignoralis, amantissimi mei, quod esuricns nam incurrerit,
Dominus vidit secus viam ficulncam raagnara Iatam \i. Vos crgo, fratres dileclissimi, nolite murmu-
et spatiosam, habentem folia et frondes, qui in ea rarc, si vobis inesse contigerit disciplinam Dominl-
non invcnicns fructum, maleJixit ei, et arefacta csl? noslri; neqtic fatigcmini, diim ab eo arguimini.
(Matth. xxi, 18, 19.) Sic est omnjs hypocrita; quia Omnis cnim disciplina in proesenli quidem videlur
speciem sanctitalis habct, et virlulem sanclitalis non cssc gaudii, setl mccroris ; postea aulem fru-
non habet. Qui palliat sanctitatem in veste, quam ctiim pacatissimnm exercitatis per eam retldet jus-
non habct in mente. Non alba cuculla (54.)ct all.i lili;c (Ilebr. xn, C, 11). Flagiilis Dontini pingueilo
tonsinu, non ampla corona ; sctl conscicntia ptira ct carnalis voluplatis alteritur, et virtnles animse ro-
mentis inuiiditia, abjectio propriaevoluiilalis, infiam- borantur : et lasciva caro restringitur, ct anima
malio cliarilalis in Cliristo, perfectum mouachinn pcnnis virlutum ad cccleslia sublevatur. Caro quod
facil. Adlise.reanius,fralres, verae viti Jesu nosl.ro supcrfluiim habebat amiltit; ct spirilns virttites,
Salvatori cim vcro corde, in plenitiidinc fidcias|)ersi quas noii babcbat, acquirit. Sic crgo per flagt-Ila
conla, ct abltili ab omni inqiiinamei.to carnis ct Domini virlutes augcnlur, vitia rcsccantur; spcr-
spiritns, et lcneaiiius spei et fidei nostrae.confessio- R B nuiilur terrena, amantur ccelcstia. Nos icteriiitatis
neiii indeclinabileni. Nec sii quod nos separare jain prscmia prtcslolanlcs, si nobis aliqua gravis infir •
valeat a cbaritatc DominiJesu. F.t sic erimits de vi- mitas, vel tenlatio fortis, vcl etiam tlaranum tem-
tibus EugadJi, dc quibus non liquor vini scd liquor j>oralium rerum irrcpserit, ex omnibus his vircs
balsarai fluit: cousiniilcsbotro Cypri, de quc sponsa sumere dcbemus; quia crcsccnte pugna, gioriosio-
inCanlicoamoriscongaudensderesurrcclioneChristi, rem non anibigcmus nobis mancre victoriam. ln
piorumpcns in voccm jucundilalis ct lsetitiacclixit: hoc namquc oslendimiis quanta ad Deum cupiditale
Botrus Cypri dilectus nicus mihi in vineis Engaddi (lagramus, si non solunvad cum per tranquilla ct
(Cantic. i, 13); quod sonat Fons haetli. Fons hacdi B-iollia;sed etiam pcr aspera ct dura transimus. Ad
dicilur pcenilentia vti Baplismus, in quo dum aliquis icterna gaudia jara redire non possuraus, nisi per
inlrat vtiut hscdus iiinocentiam dcbet acquirerc ut temporalia dclrimenta : et ideo spc niasientis laelt-
agnus. EngadJi pctest accipi nioiiasieritim regulare, tiff, omnia adversa prosperitatein nou modicarn
ad qtiod tlum aliquis haeilus advenerit, el ibi exuerit debemus rcputarc. Peccata quippe noslra divina
piilem htcdinam , jam ex omni parte mumlatus, non severilas ncquaquam inulta remanere perraittit; setl
haidus, sederil, si perscvcravcrit, agnus.IIuncialeni ira sui judicii inchoat a noslra hic correelione, ut
Deus Pater purgavil, ut fructum plus afferat, cor C in reproborum damnatione conquiescat. Interius
ejus raiuidanilo, el cjus spirilum veritatis etcliari- enim est medicus, et peccatorum in nobis contagia,
lalis rorc inftindeiulo. quae inesse medullitus rcprobat, secat : absci;:dit
virus putredinis fcrro tribulationis. Et hoc cst quotl
13. Omiiem palmilcm verae viti adhaercnlcm et
me facienlem fru-
facienleiii frucluiii, Deus Paler purgabit, sivc puta- Veritas ait : Omnempalmilem in
bit cuin, ut 631 fructum plus afferul. Ritum et con- ctum, Deus Pater purgabil eutn, ut fructum ptus affc-
ral : nam dum mens posita in teiitationc considcrat,
sueltidineni vilieoloe Deus tenet in colendo vineanv '
quod a virtutis suoeprislina solidilatc repellilur, tnnc
suam. Vinea Domini universalis Ecclesia esl, Chri-
diidum esse ccepcrat,
sli uxor et sptmsa, de qua Deus Pater ad Filium : sollicila trepiJat, ne hoc quod
Tunc qualitcr resistere lentationi
Vxor tua sicul viOsabundans in laleribusdointts tum fundilus amittat.
el qualitcr eam dcbellarc jam va-
{Psal. cxxvn, 3). Vinitor qui vineam diligit facien- possit, inqtiirit, flc-
tem fructum opporlunum in tempore suo, cuni tein- leat, elaborat. Tunc arripit gladium orationis,
, tum compunctionis, et sic eam dcbilitat, et dc ca
l>us putalionis advenerit, in ca niliil siccitalis vel Chrisli pcr
ariditatis relinquit. Tunc circa illam fodit usque adI gloriose triurnphat: non ipsa, sed gratia •
aculo _ I
p ipsam; et ita fit ut mens quse pigra et velut infe
iiiferioreiu ejus radicem, terram ligone per- cuntla in
fodit, et si radiculas aliquas etiam emiserit, cullello prosperitate jacebat, fortior et uberior ad
fructificandum assurgat.
putationis abscindit; et quanto magis hujusmodi
vana et niinus utilia vitis amitlit, frugiferior et ube- 13. Ut ergo, dileclissiini, Dcum Patrem nostri
rior ad fructificandunv assurgil. Sic quem Dcus di- mereamur habcre cultorcm, adhaereanius veroe viti
ligit, flagellat et perculit : flagcllat cnira omncm fi- Domino Jesu Christo, Salvatori nostro, non lide
lium quem recipit. lllorum est cnim hic flagellaper- morlua, ncc fide ficta, nec fide pcrversa : scd lide
cipere, quibus datur de aeternilate gaudere ; scd quii recta, quac per dilectionein operalur; sine qua r.ul-
<lepcrcussione murmurat, ad ipsum qui supra ipsuml lus salvari potest. Adhaereamusei, quia boniim est
est, non appropinquat. Imo hsereditatcm supernse e eiadhserere; et in illo ponaraus totam spem no-
felicitatis amittit, si flagellum Dei Palris patienterr stram, totum desidcrium nostrum, confidentes in il-
<etcuni amore non suscipit. Et si de flagello Dominii lura qui suscilavit cum a roortuis, quia et susci-
(54) Hinc collige auctorem fuisse Cistercicnsem.

929 SERMONES DE VERBIS DOMINIIN COENA. 930-
tabit mortalia corpora nostra, et consedere noss A i 2. Haec, inquam, est charitas; quia in quocunque
faciet cum iilo in dextera sua. Quod ipse nobis perr abundaverit amor selernorum, moxlabenlium rerum
eumdem Filium suum Doniinuni nostrum praestarc e possessio cuncta vilescit, et sola charitas scilicet
dignelur, qui vivit ct regnat cum eodcm Palrc inn Christi dulcescit, qui dicit: Mandatum novum do
unitate Spiritus sancti Deus, j>er omnia saecula sae- vobis, ul diligalis invicem sicul dilexi vos (Joan.
culorum. Amen. xm, 34). Hic est sermo illc, de quo dixit Dominus :
Vos tnundi estis propler sermonem quem loculus sum
632 SERMO XI.
vobis, id cst propler charitatcm, quam commendavi
In vers, 5-6 cctp. xv Joanuis. vobis ; ct quia mundi eslis, manete in me, ct ego in
i. Cum a discipulo Vcritalis scriptuin non ambi- vobis. Slauete, inquit Dominus Jesus discipulis suis,
gimus esse, Qui parce seminat, parce el metet (II Cor. iu UH;,el ego manebo in vobis. Jesus, inquam, dul-
ix, 6) : clum in agro clorainieo tanquam agricolac c cis, Jesus dclectabilis, omni virlutc proeditus, omni
sumus conslituti, pro viribus seniiiiarc debemus;; spcciositate letlimitus. Dulcis super mel et favura,
tit cuni messionis tempus advencrit, ccntiipluin ac-:- speciosus forma super fiiios hominum; cujus dul-
cipiamus in fructuum perceplionc, qttam expendi- ccdiiic Angeli inebriantur, cnjtis pulchritudinem
nius in seraiiie. Nam qtiod hic dicit, seminal, cxs ",: sol ct ltina mirantur. Iste talis ac tantus dixit di-
charilale propric dicitur seminare : quiaqui scmeni scipulis suis, et per eos cuuctis fidelibus suis . Ma
ad lioc spargit ui colligat, aclhuc carct ad teinjiuss nete in tne, et ego maneboin vobis. 0 qi.iani magna
inadicuin, ut in tcmpore messis gaude.it in acervo. sublimitas! o magnae sublimitatis auclorilas! homi-
Itaque licct pauper ct inops, ex meo raodico scminee ncm habiiare cum Angelis, tcrram ct pulverera
ciipicnti da!;o c.\ chaiiiaic, ul a Domino meo Jesui elevari in coelos, homiiiem tolli cle stercore jumen
Christo nicrear recipere multiplicationcm beatitudi- torum, ct aggrcgari ccetibus Angelorum! imo crea-
nis aelcrnae. Non jiarce scniiiiat, qui parum habens,, turam manere in Creatore, facluram in Factore,
parum largittir, cum auinius proinptus sit, si pluss redcraptum in Redemptore, servum in Domino,
habcrel: lai-gtitlal, qui affecliim largiendi habel,, j)eccatorem in Juslo, fuetum ex limo in eo qui om-
etsi nihil babel quod largiri possit. Nos ergo iilam) nia facil ex nibilo; traiisilorium in jEterno, mise-
pecuniam, quam crogandam a Domino acccpimtis,, rum in suinine Beato, imo in co qui omnino beat
ad usiiram crogaic simus parati cupicntibiis eam. beala, et cuncta sanctifieat sancta, qui est veritas
Sed rogo nc aliquis vcstriun timeat de relributionci cl vila et gloria senipitcrna , gaudium mundi, ju-
lisusic; quia liaic usura non cvacuat diviies, scdI r cundilas cceli, clulcedo paradisi ct beala aeternitas,
lonis dital, et rcplet egcnum et paupercm. Veniatt el setcrna felicilas, Chrisuis scilicet Dorainus Je-
crgo ad hanc pccuniani siticns, ad Evangtiiuin beaiii sus!
Joannis, cl hatiriat cum gaudio dc fontibus Salva- 633 5. 0 mira et inexhaiisla boniias! o inau-
toris, (jui dixil discipulis suis : Vosjam mundi eslisi dita et inoestimabilis pielas! quis iinquam, fralres
propter sermonem quem locuius sum vobis. Et estt mei, qtiis, dilectissimi mci. amantissiini mei, con-
sensus . Vos estis miimli, sed iterum eslis mundaii- servi mei, scrvi Domini Jesu Chrisli, et propler
di, t.t fructum plus afferatis. Mundi estis non pro- ipscm (lomini inei, poicrit explicare sermone, aut
plcr Raplismum, setl proptcr sermoncin qucm lo- stylo exarare et graphio, quania pielate auctor pie-
cutus sum vobis. 0 quain bonus serrao, qui lavat', latis rccluiidet, quanla largilaie boniialis ipse auclor
menlium sordcs, inlerioris ct cxterioris hominisi exuberet? Mibi credile, fratres, si oiiines hoinines
purifical aclioiics, vulnera sanat, cicatrices solidat : nilcrciilur ctAngcIi, fontis tantse pielatis noi) pos-
qui susciiat de lcrra inopciu, et dc stcrcorc crigit scnt haurire vobis ciiani unam rainimara gutlara,
paupcrcm , ul collocct eum cum principibus coeli, habito rcspeclii ad ijvsaraabuiidaniiam pielatis. Haec
cum posscssoribus paradisi! 0 quara pretiosus ser- esl, inquam, niaximoc immcnsilas pielalis, ingens
mo, imo quain pretiosus thcsaurus, qui suum pos- D emincntia bonitalis, quod Crcaior omniura Detis se-
scssorem didicit ditarc, ut de consortibus juracnto- ipsum cxinanivit, formam servi suscepit, in siraili-
rum, consorlcni facial Angeloruni! Felix serrao et tudine horaiiium faclus, ct liabitu invcnlus uthomo :
omni acccplione dignns. Quis est iste tanlae beati- maneiis Deus in homine, ul liomo nianeret in Deo ;
tudinis scrmo? Audi, si illum obscrvare desideras : vita morlem assumens, ut sibi mors assumeret vi-
sed praccipio ut illum ad usui-am erogare non diffe- tam. Utinam hujus abiindaiitia piclatis sic ffagraret
ras. Est valde nobilis possessio, quse erogata susci- qiiotidie in naribus nostris, ut in veritate dicere pos-
pit incranienlum, et avarum dedignalur possesso- semus cum sponsa in Canticis : Fasciculum myr-
lem : nisi crogelur, cito r.iinuitur. Largilate gau- rhae dilecli semper supra meum pectus portabo
(Can.
dei, tenacitatein fugit; omnino non vult abscondi i, 12). 0 dulcis sarcina! o felix medicina !
sub modio, sed super candelabrum poni, ut omnibus i. Haecsarcina, fratres mei, crux ipsa beata, sci-
ejus pulchritudo appareat. Splendor ejus lanquam liCet passio Christi, bajulum suum non gravat, sed
lainpades ignis atque flammarum,quas aquse mullae levat; non deprimit, sed exlollit; non quassat, sed
non possunt exsliuguere (Cant. vm, 6, 7). Si dede- erigit, et portat porlanicin, ubi Christus est in gio-
rit homo totam substanliam domus suae pro hac ria Patris. Ilasc est, iiiquam, dulcissima medicina.
possessione, quasi nihil despiciet eam. quae morbum omnem etpellit, vires atquc virtutcs
931 OGERH fjH-';:
hon habenti acquirit; quaenon solum sanat icgrotos, A qnanli miseri, quanli infelices, qui ad Jesumve-r
sed Dtiamvivificat mortuos. Mihi ineus auditor crc- niunt: sed lethiferi vcneno serpentis percussi, diabo-
dat, imo mihi credat crucis amator, jam non lsede- lica fraude decepti, csecitatementis obducli, nialilia
.tur a morle sccunda, si in hac vita usus fuerit tali depravati, abnegant contubernium Christi, amici- ,;
fnedieina. Hoc cst illud lignum propheticum, quod tiam Redcniptoris abdicantpropter amorem mundi,
est inter juncturas tedificiorura; quia ipsa crux glo- etcervices quas Deo humiliare solebant, ipso muudi
riosa lerram conglutinat ccelo, hominem consociat Creatore jara spreto, diabolo non vercntur inclinare!
angclo, et peccatorem sic reconcilial Deo, ut ipse Heu, quanti post gloriosos agones de ipso principe
Deus manere dignetur in co, et ipse manere raerea- mundi legitime tiiuinphatos, fugienti terga dederunt,
tur in Deosuo. 0 sumraum tripudium, o tripudians et viclores jam vieto se sponte curvarunt! Quanii
gaudium, jucunda loelilia, ct jucunditas Iacta,homi- ad nionastcriuui veniunt, ut in eo monastice vivant,
nem mancre in Deo, et Deum in homine, in redem- humilitatis pra:lendcntes indicia, omnia in pace il-
pto Redemplorcm, et in Redemplore redcmptum! lata suslinentcs convicia; tanquam boni mililcs
Ad hanc summaejuciindilatis lscliliam, perpeluitatis Chrisli ad omne opus bonuin parati : qui post gau-
laetissimsegloriam, ipse gloriae auclor, bcatiludinis dia vitaecontemplativoe,post praelibationenijticundi-
dator, salus ai-erna, vita beala, ftiixaeternitas, secura "' lalis mellifluoe,sux' professionis oblili, velut sues ab
Iranquirliti.s, totus dulcis, lotus desiderabilis, invitat ipso proposito ad volutabrum rcdeuntluti; ct ca qtiae
Apostolossuos, instigal monachos suos, cunctum po- dudum vomuerant, tanquam canes rcdeuntes ad vo-
pultim chrisfianum omnc collcgium sanctuin, eis milum, in venlreni trajicitint! lsti lales reccdunt a
blandicns atque demulcens, consolans c-tconfortans, Christo, quia rccesserunt a proposito sancto. Si j>a-
hoiians ct dicens : Munetein me, ct ego in vobis. Et ctum quod cum Christo pepigerant, observarent,
est sensus : Vos qui raundi estis, qui loti cslis, qui vcncna jam vomita subsannarcnl: et ideo cum Chri-
sanctificati eslis per canalein lapidcum, per Rajitismi sto iioii mcrcnlur manere, qtiia pactum Domini non
sacramcntum, pervirlutum triclinium, per dilcctio- timuerunt infirmare.
nis praeconium, in me estis; sed rogo utin me raa- 6. Sed ulinam scirent et intelligcrent, quantoe sit
nere dcbeatis. Si in me manserilis, ct ego manebo amaritudinis fontem rclinquere vitae, auctorem ju-
in vobis. Si in mc manscritis in isto brevi tempore, cunditatis mellifluae,Dominum mundi, decus para-
manebo vobiscura in aetcrnitate. Qui raanct in me disi, gaudium aeiernum Dominum Jesum Christum,
per exhibitioncin dilcciionis, et ego manebo in eo per qui nos a moiie roseo salvavit sanguine suo. Si cito
prsemium aeternse fclicitatis. Ego diligcntes me di- r sensisses quantum parabas offendere :
ligo, et qui me dilexerint in hac vita, me invcnient Non tegcret vullus cortice, Myrrha (55), lucs.
post hanc vitara , ut ubi sura ego, et illisint raecunv. (OVID.lib. x Melam.)
Qui rae non dilexerit, proculdubio non inveniet me 0 quam misera commutatio, o quam csecacupiditas,
ad pracmiura, sed inveniet me ad suppliciura. Vos quaevirginem facit tabesam (36) puellam prostibu-
aulem, discipuli mci, amici mci, in mea dilectione lam ; et mulieremvertil in arborcm, regulam in apo-
mancle : non vos terreat meaehumanilalis passio, slasiam, disciplinam sanctam in lasciviam pravam,
c.ucissuspensio, tormenta carnificuiii, crucis sup- claustrum regulare in campos licentise, caslitaiem in
pliciura, nec meae depositio carnis, nec mausoleum impetiginem , monachum in morionem, dircctiun in
mese mortalitatis. In vobis fides invicla permaneat, pravum, planum in asperum, filium Dei in filimn
spes ipsa non langueat, de me igne in vobis chariias diaboli! Haec,fratres raei, non est mutatio dextera*
flammescat. Manetein me per fidem, spem et chari- Excelsi! 0 quam amara mutatio, o quam dura trans-
tatem : el ego maneboin vobisper frucluni fidei, spci latio, a Christo recedere et diabolo adhserere; sper-
et charitalis. Et si in me non manscritis, nec cgo nere Redemptorem, et diligere peremptorem; relin-
roancbo in vobis. quere vestigia Christi, et ire per ssevaraaeandra dia-
5. Audistis, charissimi, quid ipsa Veritas dicit; D [ boli; relinquere viam quae ducit ad vitam, et irc per
qusementiri non potest, quaenunquam fallit, ncc fal- viam quae ducit ari moriem! Quicunque ille est qui
lere novil. Ait enim : Si quis in menon munseril, mit- sic commutatus est, ad verba mea inclinet animum,
tetur foras; et lorraeiitorum ministri eum mitient in ct non dedignctur audire consilium bonum. Pecca-
ignem, el ardebit. Unde rogo, dilectissimi fratres, ut sli? quiesce; ne adjicius ullra (Eccli. xxi, 1). Sic di-
unusquisque veslrum inlrcl in cubiculum suum, cit Sanctus Isracl: Si revertiminiet quiescalis, salvi
scopet conscicntiam suam : sc quserat in augulis erilis ; quia exspectat vosDominus ut misereatur ve-
cordis, circumcal lalebras mentis. Si se in Chrislo stri(Isa. xxx, 15, 18). Revertere ergo ad Domintiin
manere invenerit, gaudeat : si se a Christo abesse Deum tuum, et placabilis erit super malitiam tuam.
senserit, gemat et doleat, ploret et plangat; limeat Revertere ad Dominumvia qua venitur ad ipsum :
et perhorrescat, ne sequestretur a consortio sanclo- via cordis, via oris, via operis, via timoris, via do-
rum, ct 634 railtatur seraper arsurus in igncm loris, et via amoris, via cordis contriti, via confi-
seiernum. Manete in me. Heu, dilectissimi fralres, tentis labii, et via operis recti. Via timoris, ne pro-
S5) Myrrha, CynirseCypriorum rcgis lilia, quse borem sui nominis est conversa.
ob infanduin cura palre commercium fugiens, in ar- (56) Quasi labeesttm.
933 SERMONESDE VERBIS DOMINIIN COENA. 934
traharis ad suppliciura ; via doloris, quia sic offen- A ipso deficial, ad Christum regem sublimem non ap-
disli Christum ; via amoris, ut ipsum jani Chrislum propiuquat. Felix propter Christum abdicatio sui 1
perfecte diligas, qui tamdiu ad pcenitentiam te pa- quam qui perfetie non habet, se Christo ad ptirtira
tienter exs|ieclat. Geme, dole, plange, plora. Non placere non exislimet. Frustra enim Christo placere
parcas tibi, ut tibi Domintis parcat. Noli indulgere se credal, qui seipsum proptcr ipsum Christum non ab-
tibi, ut tibi Dominus indulgere dignetur. Succinge jicit. Etperfectese noverililliplacere,quiperfeclejam
iumbos tuos, rade capillos luos, induere sacco, pul- propter ipsum se didicerit abdicare. Ut ergo Cliri-
vescere liumo, et dic Christo Domino tuo, Deottio : sto placcre possimus, necessaria nobis est abdicalio
0 Jesu bone, miserere mei. Esto niihi Jesus, esto nosiri; qtiantum nostra valeludo permitlit, non
mihi Salvator meus; miserere mei, qtii pro mepium quantum otlium nostri, lancea peccatorura perfossa,
cruorem fudisti. Non inlres in judicium cum servo in nos qiiandoque manus injiccre gestierit: maxinie
ttio, quia nullus justificabitur homo, nisi per te- duiitaxat in alimenlis sumcndis, ubi conservandus
ipsiim ei peccalorum suorum iribuatur remissio. est vigor naluroc, ct non sequendus est appcliius
Non me tua judiciaria scntentia preinat, quem tua illecebrosa?.gulae. Contra vitia qu;e clc lumbis car-
multa pietas levat.Qni resuscitasli Lazarum jam fe- neis pugnantia procediinl, palmative belligerare ne-
lentem, rcsuscila et rae peccitorcm jam confiten- M quimus, nisi prius appetilum gulse reslringamus
lem. Qui pejiercisti peccatrici Maritc, parco pecca- fortiter conlusione abstinenliae. Post contusionem
trici animae meoe. Qui laelilicasli animam crucifixi gulseappelitus, maxima cautela nobis esl adhibenda,
Lalronis, laetificaanimam mei peccatoris. Si sic fene nos humanoe laudis mtiseipula capiat, et vene-
ceris, adhuc cum Chrislo manebis, qui dicit : Ma- num lautlis morbosoein arcam nostri corclis caute-
netein me, et ego in vobis. Ipse enim charitas est; ritim despumans fumum faciat, faclumque dertiin-
et qui manct in charitate, in Deo manet et ipse in quat. Quidquid de nobts laudisaura crebuerit, quid-
«o (/ Joan. IV,16). quid adulantium favor deniulserit, virtuluin irapera-
7. Notandum vero est, quod aliud est manere in trix humilitas, arcam mentis noslrse non deserat: ne
tortuosus serpens, qui quandoque latilat in herbis
illo, el aliud est mauere cum illo : aliud est manere
aliud manere ab eo. Primum virontibus, in humanis scilicet favoribus, juxtaillud
t juxta eum, longe par-
tim cst in via, et parlim in pairia : 635 secundum poeticum,
tolumest in patria : tertium totiim estin hoc sseculo: Fricjidus, o pneri, fugite hinc! latel anguis in herba,
et quarlum totum in iuferno. Videaraus ergo quid (YIRGIL.,Buc. Eclog. 3, vers. 95.)
sit manere in co, ut iu eo manere delectet; ut non C
suis denlibus venenosis nos capiat, caplos pcrimat
lange post futurum mereaniur cum illo manerc. In
et occidal. Igitur humilitatem magnam tencamus in
illo manere est ex amore illi soli atlhserere, ipsuin
ut in humilitatis auctore raanere possimus,
ex toto corde diligere, illius praecepla in omnibus ct omnibus,
et quantocius cum ipso csse, et cum ipso rcgnare
per omnia observare, ejus araofi nihil praeponere, valcamus. Oranis enim
et pro illius amore cuncta nec nata etiam reputare. qui in illo manel ex dile-
clione, non dubitet, non haesitet: cum illo manebit
Ille non dubilct manere in Christo, cui praeter ipsum
ex dilectionis retributione.
cuncta vilescunt, el ei ipse solusdulcescit. 0 quanta 9. Vidinms quid sit manere in illo : nunc quid sit
ielicilate dotatur, quanta beatitudine fecundalur, manere cum illo necesse est videamus. Manere cum
cui praeter Christum omnia vilescunt, et ipse Chri- illo est esse ubi ille
est; cum illo in gloria felici
stus solus mellescil! lpse Christus solus sic in cor- in throno perennitatis regnare, illum facie
et gaudere,
dibus nostris favcscat, cuncla transitoria nobis ad fatiem
nil contemplari, sicut faciunt Angeli sancti,
fellescant, ut praeter illum nobis jam libeat, nec et post resurrectionem corporum eurn visuri sunt
libescere jam valeat. Ut ergo, fratres mci, in Chri- omnes elccti,
juxta illud Apostoli: Cum enim appa-
sto et cum Chiisto mereamur manere , ipsc Chri- t ruerit Christus vila noslra, tunc et vos
' apparebitis
stus lux vera, Lonitas et vita, gaudium mundi, pie- D cum illo in gloria (Cotoss. m, i). Manere juxta eum,
tasimmensa, sit totum desiderium nostrum, et om- et non in illo nec cum illo, est non esse in via lidei,
nis spes nostra : ut certi simus quia adhuc cura et charitatis, sed in via erroris ; non esse in via
spei
Christo raancbimus, et ubi tunc est, et nos cum illo scd in via peccati. Iste, inquam, si non
praecepti,
erimus. esl in Christo velcum Christo, tum juxta eunv est:
8. Sed qui dicit se in Christo manere, dcbet am- quia cito potest errorem deserere, et in Christo per
bulare sicut ille ambulavit (/ Joan. n, C). Jam non lidem, spcm et charitatem continuo fervere. Libe-
manet in illo, qui exorbitat ab ilincre suo. Nemo se rum arbitrium habet; illutl ad diligenduni Deum
decipiat, nemo se seducat, nemo in rcligiosa vcste dirigere potest. Pulsat Dominus ostium ejus : illi
confidat. Non enira vestis religiosa, sed mentium apcriat, et intrabit Dominus adeura, in eo manebit,
inunditia monachum facit: non capilis abrasio, sed et ipse in eo. Manere longe ab co est per senten-
Christi diiectio probatum monachura reddit. Ait Do- tiam 636 damnalionis ab eo recessissc , quamvis
minus Jesus : Si quis vull venire post tne, abnegel et alio modo utrumque possit intelligi. Nos ergo in
scmciipsum(Matlfi. xvi,2i) : qtiia nisi quis a semct-. illo nianearaus, ut fruclum Doni operis semper fa-
933 OGERII 933
cere mereamur. Aliter enim, nisi in illo manseri- A totum, sed inler totuni et partem, et inler opposita
mus, fructura facere nequimus. Ipsa Veritas dicit, et contraria, ct intcr excedentia ct cxccssa: dicimi;s
et mutari non polcsl: Sicut palmes non potest ferre ilaque quod quidam matient in Christo, et verba
fruclum, nisi tnanseril in vite : sic nec vos, nisi in tne ejus manent in eisdem ; alii manent in Deo, sed
manseriiis : et, Si quis in me non manserit, miltetur verba Dei non manenlin eis. Ille qui manet in Chri-
foras sicut palmes, el arescet: et colligent eum, el in sto, et verba Chrisli in eo, docior esl ecclesiaslicus,
ignem miitent, ct ardet. Val.lccnim timendum est qui per cruditionein doctrinae auditoribus suis habet
illud quo.l sequitur : Si quis inme uoii manserit, ctc. uiide profcrat nova ct vetera, fruettis scilicet au-
Si qtiis iioii manserit iu Doiiiino Jesu Chiisto, ex- cloritaium VclerisetNovi Testamenti; ei bona qiise
pellettir de consortio sanctorum, arescet prse timore tliscipnlis praedicat, pie cl devote vivemlo in suis
ct exspectalione damnationis pcrpeluae : ct ministri faclis ostcndat. Alius cnim per doclrinam verbtiin
tartarci apprehendeiii illum , cl in igncm millent Dei non babet, ct tamen in Christo nianii per bo-
perpeluum sine line arsurum. Ab hac damnatione nam vilam. Isle profecio, etsi mandatum Cliristi nou
perpetua gloriae perpetuoe aitctor nos libcrcl Jesns babti in libro, habet laiiien in cordc cbaritatc dila-
Chnstus Domiiius noster, qui cum Palre ctSpirilu lato. Isti tales, quain feliccs, quam bcali! Horum
sanclo vivit et rcgnat Deus bcncdiclus in stceula ]>, 1; t|uidcm laliiim est rcgniim ccelarum. Alius qtii ver-
sacctilorura.Amen. bum Dei babet, ti illticl opcrc non exercet, mona-
cJms est religionis so|>histicac,sub prtctexlu santii-
SERMO XII.
talis jialliatse: qui ci quotl ex Regula Bencilicli cli-
In vcrs. 7-9 cap. xv Joannis clicit, perversc vivcndo conlradicit. Iste lalis non
1. Omnis qui viara veritaiis gestit arripere, con- manet in Christo, ucc Christi verba mauciil in eo ;
Slai csse perasquuin ut ad pra;ccpla vcrilalis ma;iiiiii qtiia nec Christuni amat, ncc ejus prseccpla obscr-
cordis extendat, et in eis lidtiilcr vivat : ul ipsa ina- vat, quamvis cl Cliiislum amarc, 637 cl cjusprae-
nus sit jilena bjacinthis, ct venter cjns cbunietis ccpla servare se lingat. Sed qnalis iste miser fucrit,
distinctus sapphiris ; cl verbtim Verbi, prsccc|>luu> dies Domini declarabit , ubi non essc poteiil simii-
Christi in pyxidc mentis per amorcm conlineal, el lalio rtliginnis, nec fietio sanclitalis, nec scrmo so-
foris ipse flos vcrbi per attgmeiitum boni oj>eris rc- phisticus, ncc syllogismus versulus. Onmia nuda
doleat. Profeclo quam sic cssc constabit, a Deo crunt et aparta Jesu judici vcrc jiidicanti disliicle,
quidqttid sibi profuturum petierit, ncccssario impe- non dc facto tantiim pcrvcrso, setl eliani de vcrbo
Irabit. Ipsa regula Vcritalis, omnis forma sanctita- otiuso ; noa la::t:i:n de i;:cessu pedum, ncc dc la-
tis sanxit in perpetuum, nec valebit abrogari, ncc ^C lore manuum, setl eliam tle jaclu oculniiiin.
de libro jam nvulari Veritatis sanctio. Ait enim Je- 3. Pciisct crgo qui talis cst, ad quid monachus
sus meus, imo ait Detis mcus, vcrilaiis (irmitas, cffeclus est. Lavil jiedes suos, quomodo reinquinare
falsitatis avulsio, peccalorum ullio, via vSte, vita jirsesumit? Exspoliavit se lunica, quomodo sc rciu-
vitac, tolus dulcis, tolus boiius, lotus verax, lotus dtiit illa ? Si mutavit habilum, cur non nnilavit ct
verus ; ait cnim : Si in me manserilis, et verba mea animum ? Si foiis albescit, cur intus nigivseil ? Si
in vobis manserint, quodcunque vvluerilis, peletis, el illura foris vcstisaiba dccoral, cuc illum inti.S eai>
fiet vobis. Magna sunt dona quoe Veritas ipsa pro- terium coiiscienti;E dcturpat? Si studci-e sitenlio
niitlit, quse nullos fallere novit. Quodeuiiqne voltte-• ' debct, cur loquacitafo gaudti ? Qni conlcrajuuni pro-
rilis, inquit Dominus Jesus, peletis, et fiet vobis:: niisit miintli, cur illi iikeriiis placcrc coalcndil?
ila dunlaxal si in me manserilis, et verba mea in vo- Christo placcre conlenilat, coiitcmncre muiiJiiin non
bis manserint. Ac si dicat: Si in me mitnseriiis per diffcrat, quo.1promisit aticndat, Jesum super omnia
dileclionein, el verba mea in vobismanserint pcr ope- diligat, nihil ejtis amori praeponat, illius timorem
ris exsecutioncm , quodcuuque volueritis, animse3 ubicunque fuerit, sederit vel ierit, loquens vel ta-
perlinens ad profectum, pctite non haesilantes, ci1 cens, csuriens vcl silicns, bibens vci comedcns, in-
impelrabitis accipientes. Illa duo prima necessario> ' firmus vel sanus, anle oeulos habeat. in quo csl li-
sibi famulantur ad inviceni, nec uniiiii alterius3 ducia foiiitudinis, spes aeternae bealitudinis, fiduci.i
absentiaiii palilur : et qualis eorum parilitas fuerit,, veniae,certitudo glorise, peccalorum remissio, glo-
per enthymcina cognoscitur. Si aliquis raanet iui riae largitio, ac laetitiaeacquisitio, summi ct vcri Dei
Christo, neccssario sequitur ut Christi praecepta a perfruitio. Bealus vir, ait Propheta, qui limet Do-
manere debeant in eodem. Et quodlibet istorum hocc minuin; in mandalis ejus cupil nimis.Potens in terrtt
unum concludit. Pelat a Chrislo quoJcunque volue- erit semen ejus (Psal. cxi, 1, 2), ct ipse a Domino
rit, ct habebil. Neccssaria videlur talis illatio. Istee benedicetur. Illa beatiludo perpelua sempiternaeque
manet in Christo ; ergo quidquid ab eo ad talemn dulcedinis mullitudo, et seterna ct jucunda visio
provectum petierit, impetrabit. Sirailiieret haecalia:: Dei, cst illud donuin quoJ petunt a Christo illi qui
Verba Chrisli manenl in islq : crgo, etc. manent in Christo. Si manes in Christo, id est, si
2. Verumtanici)diccre possumus : si per vim co- corde puro et conscienlia pura fundaiis in Christi
pulativae conjunctionis dialeclicus latrator obsistat,:, charitate, nil tibi nisi Christus satisfacere poterit,
«jue nodura ponit inler paria, uec inler partem ct:t nec aliud nisi ipsum petere jam valebis. Quodcunque
957 SERMONISSDE VERRIS DOMlNIIN COENA. 938
inquit Dominus Jesiis: salus quae nuiiquam finitur, ,A Christi non manent, quia praecepta Christi, quse
vita quae nunqtiam moritur, jucunditas summa, pa- sciunt vel audiunt, ventorum vanitati dedicarun*,
raJisi gloria, omni melle dulcior, quolibet nectare jussa Domini contemnenles, ccenaculaventris aman-
suavior, gemmis et auro pretiosior, inquit, inquam, tes : ipsum vero Deunv scilicet aetcrnum, Deum
dilectoribus suis : Quodcumquevoluerilis, petetis, ei omnipolentem, calcibus uequitiae et malitiae percu-
fict vobis. Magnum cst illud quod dicit. tientes, odientes proximum, abnegantes Dominum
i. Sednotandum est quoduniversale.Qttodcumi/ue, Jesum Christuin; non observantes quod coram
non continet omnia, sed illum tantum qui continet omnibus sanctis in die consecralionis suaeilli pro-
universa;qui sichabetesse,ut verum sempersitesse: miserunt. Noverit qui talis est, se esse dainnandum
anteomnia tempora DeusdeDeo,in fine temporum na- a Deo quera irridet. Alius ad monastefium venit, ut
tusexVirginehomo,salusseternacredeiitiumomnium, pcccata quse commisit in saeculo, punire valeat in
spesetrefugium tiraentium eum. Hocest illud solum, monaslerio. Scd postquam ingressus fuerit, non so-
quod petunt elecli, quibus nil satisfacere potest prae- lum quse comraisit, dolendo non diluit; sed insiiper
ter Deum qui omnia continet: qui gemunt et lugent, alia forsitan graviora commiltit. Sed postea magno
quod Jesum beatitudinis auctorem non vidcnt, qui dolore compungitur, magno pudore prosternilur :
non quod deleclet aspiciunt. Quibus tristia sunt " et quia peccata qu:e fecit, bene vivendo non diluit,
omnia qu;c occurrunt, qui DominumJesum quaerunt, sed insuper enormiora praesumpsit; tunc ad memo-
et non inveniunt; et vocant, et non rcspondet; ati riam revocat quanta in peccatoribus slt severitas
bcrymas doloris amicas se convertunt; et quem judicis, quanta in ipsis damnatis sit ipsa pccna dam-
gressu pedum sequi non possunt, lacrymis ct gemi- nationis. Insuper et considerat quanta sit miscricor-
tibus prosequuntur. Felix talium viia, beatus talium dia Redemptoris circa pcenitentes, benignitas circa
cursus, cujus nveta tale et tantum vexillum habere recte viventes. Tunc omne malum quod fecit enume-
meretur. Hoc non datur pigris, negligentes non ca- rat, tunc tristia quaequeante oculos mentis acervat.
piur.t, claudis negatur: soli currenti per latiludinem Doloribus agitalur, tantis suppliciis angustiatur,
charitatisdebetur. Unusquisquenostrum considerare quantis arclari in ipsis infernalibus pcenis pertime-
noii cesset, qualiter in stadio mandalorum Dei cur- scit, quantis cruciari in camino ignis et sulphuris
rat, qualiler in agone christiano contra leonem ru- perhorrescit. Tunc enim nihil quod delectet aspicit,
gienlem conlendat. Neminem vestrum credo latere, tunc triste est quod occurrit: tunc lacrymis et dolo-
iioii aliqucm posse salvari, nisi qui Domino Jesu ribus punit, quod cum delectationibus perpetravit.
liJelis perseveraverit usque ad egressura de habita- P Tunc qualiter Domino Christo placere possit, con-
culo corporis; nec ad bravium seternsedulcedinis lendit, et jejuniis et orationibus vacaus, soli Deo
pervenire, qui antequain ad metas veniat. in cursu placere desiderat. Qui talis est, petat a Domino
dcficiat. Sladium noslrum est observantia mandato- quidquid voluerit; non dubitet, impetrabit.
rura Dei: finis stadii nostri est charitas, juxla illud 0. Nos ergo, fratres charissimi mei,quosChristus
Apostoli, Finis tegis est charilas (I Tim. i, S). Finis proprio cruore redemit, ipsum sui sanguinis largi-
stadii iiostri est ipsa charitas, non qua diligimus torem, humani generis Salvatorem, sine modo, ultr.i
Deum, sed qua possideraus Deum : non ea qua dili- modtim, de omni corde, de omni mente, totis viri-
giturDeus, sed ea quseest ipse Deus. In sladio man- bus, totis medullis cordis diligamus, timeamus ct
datorum Deialius bcne currere incipit, et antequain amemus, et ejus discipulatui inhsereamus. Valdeest
ad metas veniat delicit. Alius pigre incipit, et postea enim dulce et delectabile, Isetabundumet jucundum,
ad metas vclociter currit. Alius et velociter incipit, fieri discipulum Christi. In hoc enim, ait Dominn-;
et velociter perficit. Alius pigre incipit, et in pigri- Jesus discipulis suis. clarificatus el Paler meus, ut
lia sua semper persislit. Duobus istorum bravium fructum plurimum afferatis, et efficiaminimei disci-
debetur : scilicet pigre incipienti, et postea velociter puli. Nos igitur qui christiani vocamur et sumus^*
pervenienti; alteri ei agiliter incipienti, et velociter T)in Ecclesia Christi lanquam in agro sumus cofisti-
pervenienti. tuti. Alii fructum aflerunt; alii in sterilitate-persis-
638 •>•Mulli cmin au monasterium veniunt, ut tunt: alii tenues etpauculos fruclus faciunt, semper
ibi glorianter vivant: qui male incipiunt et male pigri, semper negligentes, pigri ad orationem, tardSi
consummant, semper vagi ct nunquam stabiles; ad lectionem; ad vigilias longo sorano depressi; ad
semper cura non habent quod volunt, murmurosi ct laborem nimium teneri et delicati. In his non valde
detractores, cellulariisa torgo benedicentes, eos cum clarificatur Pater Doraini nostri Jesu Clirisli; qui^
quibus vivunt fratres suos injuriis afficientes, mori - nec plurimum afferunt fructum, nec discipuli Chrisli.
bus indisciplinati, geslu et actu inordinati, habitu esse probanlur. Alii dulces fruclus producunt in
»!ati,moribus inepti, bonis praestitissemper ingrali. fertilitatis abundanlia; dulces, inquam, Deo, et
Isti bravium aeternaebeatitudinis non merebuntur dulces horainibus. Hi clarificant Deum, et Dcus cla-
habere, quia in slatliummandatorum Dei gressum rilicabit eos in die retributionis operum, in die col-
rectum (igere noluere. lstis enim forma sanctitatis lectionis frugum novarum, quando venicnt cum
ad perfectum non erit, quos morum pravitas pcr exsultatione porlantes manipulos suos. Hi sunt raites
inobedieiiliaevenena confundit.In islis lalibus verba et humiles, devoli el obedientes. Ad vigilias "Sîlcs,
PATHOL.CLXXXiV". 30
S59 OGERU DiO
»<1omna opus bonum ferventes, in oratioiie subli- A crymae dicant, quia voces explicare non queunt.
mes, et lectione sacra subtiles, in inedita(ionibus Sicut ditexit me Pater, et ego dilexi vos. Videamus
suspirantes, et in contcmplationibns gementes et quomodo eum Deus Pater dilexerit, et quomodo nos
flentes : seminantes quidem in lacrymis; sed gau- dilexerit ipse. Ait enim Apostolus : Chrisius factus
deant et exsultent, quia in gaudiis metent seternis. esl pro nobis obediens usque ad mortem, mortem au-
7. Alii sunt qui non faciunt fructum, sed frondes tem crucis : propter quod el Deus exaltavit illum, et.
tantum producunt et folia. Hi sunt qui speciem san- donavit illi nomen quod est super omne nomen; ut in
ctitatishabent; sed fructum sanctitatis non habent. nomineJesu omne genu fleclatur, coetestium, terre-.
Ad horum radicem securis posita est. Utquid terram slrium et infernorum (Philipp. n, 8-10). Et propheta
occupant? Excidantur, et in ignem mittantur. Infru- loquens de eo ad Patrem, ait: Omnia subjecisti sub
ctuosis arboribus dura et amara sententia datur. Omnis pedibus ejus : oves et boves universas, insuper et pe-
arbor, inquit Dominus 639 Jesus, qum non facit cora campi; volucres cmli et pisces maris, qui per-
fructum bonum, excidelur, el in ignem mittetur rambulantsemitas maris (Psat. VIII,8, 9). Ecce quo-
(Matth. vn, 19). Timcant ergo arbores infrucluosse, modo dilexit Deus Pater Filium: et ipse nonjudicat
hypocritae, dealbala sepulcra, tumba sculpta et bene quemquam, sedjudicium omne dedit Filiosuo (Joun.
polita. Exstirpent quod latet intrinsecus : confitean- B v, 22), et dedil illi nomen quod est super omne no-
tur, et sanentur. Mutent fortiludinem suam, mutent men, ul in nomine ejus, quod dicitur Jesu, omne
conscientiam suam, conscientise sanent cauterium, genufleclalur,cmlestium, terrestrium et infernorum,
et in via mandatorum Dei dirigant gressum, et fa- id est omnis creatura ccelestis, ut sunlAngeli, Ar-
ciant fruclum; ut per illosPater clarificetur inFilio, changeli, Throni, Dominationes, Principatus et Po-
et Christus in Patre suo, et ipsi clarificentur in Pa- testates, Virtutes, Cherubim, et Seraphim, et omnis
tre, et Filio, et Spiritu sancto. Felix ille, beatus ille, coelicus ordo, et omnis crealura terrestris. Et no»
per quem Deus Pater clarificatur, per quem Chri- solunv homines, sed etbrula animalia audilo no-
stus laudatur, et Spiritus sanetus glorificatur. 0 mirie Christi contremiscunt, insuper et omnis in-
niinLs felix, cujus vita et mores laudes intonant' ferualis creaiura tremit et contremiscit ad tanti no3
Creatori! 0 virura beatum, cujus anima suo famu- minis invocationem. Magnaest igitur dilectio Patris
latur Creatori! 0 beata anima, quse suo pro viribtis in Filium, cum sic eum sublimaverit, cum sic eum
placere satagit Redemplori! Renedicta sitanima illa, cxaltaverit, utomnia subjiciat sub pedibus ejus, ut
cui est tota dilectio Chrislus, cui nil satisfacere po- omnia supponat ditioni ejus.
test praeter ipsum, qui pro ejus amore occisus est; 9. Vidimus, quomodo Pater dilexit Christum:
quae nil praeter Christum diligere novit, qui dilexit, C nunc superest ut videamus quoraodo nos dilexit
nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo, Christus. Sed quis, inquam, valebit explicare? Quis
et dedit seroelipsum redemptionem pro nobis, ut unquam enodare scrmone amoris abiindanliam,
nos pcr sanguinem suum adoptaret in filios Dei.Per charitatis eminentiam, quara habuit Christus in no-
omnia sit benedictus Christus, qui sic dilexit genus: bis, qui dilcxit nos, et lavit nos a peccatis nosiris iu
humauum, sicut Pater dilexit eum. Ipse enim di- sanguine suo : qui mortem nostram sua morte de-
cit : Sicut dilexit me Pater, et ego dilexi vos. 0l struxit, pro nobis eligeiis mori, ut nos 640 a morte
chara charitas, o aelerna veritas, o dulcis aeternilas,, liberaret seterna, et nos illuc attraherel, ubi ipse
o beata felicitas, o decus Angelorum, o splendor est in gloria Patris? Ait enim, Volo, Pater, ut ubi
sanctorum, Jesu bone, Jesu sancte, vita invmaculala,, ego sum, illic sif et minister meus (Id. xn, 26). Ecce
vita aelema, salus incorrupta, perpetua gloria, totus> quomodo dilexitnos. Pro nobis elegit mori, ne nos
dulcis, totus amabilis! quomodo nos amasli, quo- morte damnaremur aeterna. Resurrexit a moriuis, ut
modo nos dilexisti, qui te ipsum in mortem dedisti!! suae nos resurrectionis tribueret esse participes.
Amor tuus nescivit habere modura; et mensuraml Ascendit in ccelum, ut nos proveheret ad palatia
tua, o Christe, charitas tenere non potuit. Sicut di-- p. cceli; et sedet ad dexleram Patris collocans, coro-
lexit me Pater, inquis, et ego dilexi vos. Utinam ett nans, et lselificansillic, quos propilo cruore rede-
ego esscm quem diligeret Dominus meus! utinami mit, quos glutino sibi charitatis asseruit secum in
audissem ex ore Domini mei, Sicut dilexil tnePater,, eadem dextera Patris. lpsum igitur Christum sine
et ecjodilexi te! Quid mihi jam deesse posset, si me3 modo, ultra modum, absque meta, ultra melara,
diligeret Jesus meus? meus, inquam, et utinami assidue, coutinue, tolo corde, tola mente, totis vi-
raeus! 0 felices divitiae! o opes beatse, possideree ribus, totis virtutibusdiligamus, veneremur.et ame-
Jesum, possidere Dominum Christum! mus; ut ad ipsum, et cum ipso pervenire et regnare
8. llluin, mi lector, posside per amorem, et sic il- valeamus, qui cum Patre vivit Deus et cura sancto
lum possidebis selernaliler per amoris retribulionem. Flamine, benedictus oinni teippore sseculi. Araen.
lpsa Veritas ait: Ego diligentem me diligo; et qui di- SERMO XIII.
iexerit me, diligelur a Patre meo, et egodiligam eutn,, In vers. 9-13 cap. xv Joannis.
ct mamfestabo ei me ipsum (Joan. xiv, 21). Quantus% 1. De dilectione Dei quo plus bibo, plus sitio : et
fuerit amor, quem circa nos Christus moriendoo ea saturari non possum, nec ego, nec aliquis per-
exjiibuit, enarrare non suflicil aliquis vivens: la- fccle diligens Christum. Ipsa qi-.o plus ediUir, plu»
011 SERMONERDE VERBIS DOMINIIN COENA 049
famenv exauget; et quanto plus ipsa bibitur, plus A i tudinem dilectionis et obedienliaeChrisli ad Deum
sitimincendit: ipsamquaminhabitatmenterasic ine- Patrem esse monitoriam nobis, ut Christi praccepia
briat, ut nil jam quaerat vel diligat, necdiligere pos- debeamus observarc, 641 et in CJUSdilectione ma-
sit nec valeat prseter eum qui sic mundum dilexit, nere, ac si diceret: Ego praecepta Patris mei pro
ut Filium suum unigenitum daret, ut omnis qui cre- vestra salute servavi, ct ideo maneo in ejus dile-
dit et diligit illum non moriatur, sed vivat cum eo. ctione : et vos prsecepta mea pro meo amore ser-
Ad hanc nos dilectionem auctor' ipse inaestimabilis vatc, et sic manebilis in nveadilectione.
charitatis invitat: in ea nos manere precatur et 3. Adhuc amantis amor me compellil, charitas
rogat. Ait enim, Manele in dilectione mea:ac sic nostri dilecloris Jesu Chrisli Domini noslri, sed uli-
aperle dicai, Quia ego ea dilectione, qua me Pater nam dilecti, scilicet islud capitulum repelerc : In di-
diligit, vos diligo; eadem dileclione me vos diligere leciionemea manele. 0 Jesu, Jesu rcsurreclio mor-
rogo. Et quoniam dileciio vestra me usque ad mortuorum, vita vivcntium, salus aelerna credentium,
tem perduxit, sed neque mors crudelissima ipsa a totus dulcis, tolus amabilSs, totus deieciabilis quae-
vestra charitale me sejunxit; me diligite, et in mea renlibus te, 'diligentibus tc, invenientibus te : di-
dilectione manete. Sed qualiter in ejus dilectione gnare me servum tuum loqui cum Domino, honii-
manere debeamus, sequiturel dieit: Si prmcepta mea K 1 nem cum Deo, plasma cum Plasmatore, faciuram
servaverilis, manebitis in meadilectione : sicut Palris eum Faclore, redemptum cuni ReJcinptore. Igitur
tnei prmcepta servavi, et maneo in ejus dileclione. audi me,et ne pertuberis propter me. Nam cgo sum,
Qui liabet aures audiendi, audiat: et qui habel cor licet peccator, qui diligo te: mihi tecum loquendi
intelligendi, intclligat. Mensuram noslrse possibili- ausum pracbet dilectio tua, allrahit mentem charilas
tatis videtur excedere, vires animi et corporis ae tua, amor instigat. Dixisti aposlolis tuis, et pcr cos
nisussupergreditur universos. Praeceptumquodnobis dictum intelligainus nobis : Manetein me, el etjo in
Dominus imperat, consilium est nostrae salulis, vobis. Obsecro te, jucunditas pulchra, dulccdo niel-
quod ipse auctor nostrae salutis nobis accommodat. liflua, suavitas odoris, odor suavitatis, laetitia suin-
Quis unquain hominura, ex aposlatica radice primi ma, gloria sempiterna, vita sanctorum, decus An-
parentis exortus.potuit, velpoterit sinealiquo trans- gelorum, Salvator mundi, Fili Dei vivi, Jcsu dulcis-
gressionis nscvo, cum omni oflicio charilatis in- sime, speciosissime, charissime, et amantissirae,
concussa et immaculala Christi observare proeccpta: dic, qtiaeso,quse est causa luse dilectionis, tuae gh>-
sicut ipse in totum et in partem sui Palris servavit tinosaecharitalis, ob quam et lc diiigere, et in tua
mandata, qui peccatum non fecit, nec unquam pec- dileclione manere nos prsecipis? Dic, ut qui non lci
care potuit, nec peccare eliam voluit? Non est ir. C *• diligunt, audiant et diligant: et qui tediligiint, nia-
filiis hominum magnus vel parvus, tanta praedilus gis ac magis in tua dilectione fervescant. Vox tua
suuctitale, nec tantae religionis privilegiatus honore, dulcis sonct in auribus meis. Dic, Sicut dilexit me
qui non in peccatis fucrit conceplus, praeter Matrera Pater, et ego dilexi vos : et quia dilcxi vos, mihi re-
Iinmaculati peccatum non facientis, sed peccata pendite vicem, me diligite, et in mea dilectione ma-
raundi tollentis; de qua, cum de peccatis agilur, nete. Justunv est, aequum est, Domine Jesu, hoe
nullam prorsus volo habere quaestionem. Unde non quod dicis, hoc quod imperas nobis. Omnibtis aequi-
immerilo nullus tantse sanclilalisfulgetpraerogativa, tas dictat ut dileclus diligentem diligat, et amaltis
qui in omnibus et per omnia istud sicut jam valcat amanti mutuam charilatem impeudat. Verumiamei:
observare, ita dunlaxat si fuerit expressivum quan- aliam causain tuae dileclionis inquirimus, qua ma-
titatis. gis te diligere debcamus. Dic nobis quis es, et quid
2. Sed notandum est quod hoc adverbium sicut, fecisti nobis, unde nobis te diligere praeccpisti. Dic
non hic quanlitatis, sed qualitatis similitudinem nc- nobis, Ego sum qui sum (Exod. m, 14). Ego sumAl-
tat, sicut supefius assignavimus, ubi dicitur :Manda- pha el Omega,principium et finis (Apoc. xxn, 15),
lum novum do vobis, ut diligatis invicemsicut dilexi ij. creans ccelum et terram, aera et maria, et omnia
ros (Joan. xin, 5i). Et est sensus: Si praecepta mea quaein eis sunt, factor et creator cunclorum, Ikx
servaveritis, sicut ct cgo praecepta Patris mei ser- regum, et Dominus dominantium. Audivimus et g:t-
vavi, et si manseritis in dilectione mea, sicut ego visi sumus, et certi sumus quoniam tu es Deus per
in dilectione Patris mei maneo : id est, si mihi in omnia saeculabenedictus. Sed adhuc, quod pro no-
cbservantia mandatorum meorum usque ad exitum bis fecisli, implorant gemilus nostri, requirunt la-
de habitaculocarnis obedientes fueritis, juxta possi- crymae peccatricis animae meae. lllud cum reeolo
bilitalem vestrae fragilitatis, sicut Palri obediens, quod feceris mihi, et quod fecerim tibi, viscera mea
fui usque ad mortem crucis, juxta plenitudinem di- inter se colliduntur, spiritus contremiscit, anima
vinilalis quaein me corporaliter habitavit; manebi- conturbatur, vulneror et confodior doloribus mul-
tis in dilectione mea, et ego in dilectione vestra, tis. Nec mirum. Perpendo quid fecerit servus Do-
sicut ct ego in dilectione Patris, et Pater in dile- inino suo : et quantas et quales luerit Dominus pce-
ctione mea. Vel possumus dicere, quod hoc adver- nas pro servo. Conscientia mihi lestis est, Domitie
bium, sicut, in nobis in hoc loco vim suee signifi- Jesu, quid fecerim tibi; et crux tua mihi testimo-
cationis non exercet; scd notat tantum ibi sinili- nium peihibel, quid tu feceris mihi. Tu Deus, et
913 OGERII ;,J
ego homo : et tamen pro me lu Dcus factus es bo- A cepta, ul ipse gauderc possit de nobis, et nffl».•'''
mo. Tu creaior et ego crealUra: lu pro me dignalus gaudere possimus. Maneat in nobis gaudium ,»§;
cs fieri cfeatura. Tu Domimis, nos servi: et pro ser- tudinis ejus, non solum qua beatvel beatificat df
vis dignatus es Ueri servus, peregrinus pro peregri- se ipso gaudenles, sed etiam qua clarilicatus est W
. nis, pro exsulibus exsul, pro pauperibus pauper, Patre; ut nos cum illo in aeternitate merearaur
prohumilibtis humilis, pro mortalibus non tantunv regnare, per eumdem Dominum Jesum Chrislum,
mortalis, sed mortuus, non qualicumque morte, sccl qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat
dura nimis, amara nimis et turpissima, morte sci- Deus benedictus per omnia saecula sseculorum.
licet crucis. Haecopera tua, Deus. Haec opera con- Amen.
sidero et contremisco: in his te misericordem esse SERMO XIV.
et
cognosco, revivisco, propleret hoc in te confido;
In vers. 12 cap. xv Joannis.
de te confido, te amo, te diligo, te totis visceribus
concupisco. 1. Cunv de Redemptore noslro lingua nostrasilere
4. Haec opera, fratres mei, sunt caus,a dilectionis non debeat, et ne cito sit adfuturum de ipso tacenlibus,
Christi. Unusquisque vestrum videat, si Dominum nimis nostrum interessc considero, si diem et dicm
Jesum diligere debeat. Quid pro nobis facere debuit B I de ipso loquendo, non perfunclorie terminemus, et e
et non fecil? quomodo nos plus amare potuil, et contrario dirae damnalionis non subire sententiain,
non amavit? Majorem in nobis dileclionem non si vanis verbis nostram manumiseriraus linguam.
potuit habere quam habuit, qui animam suam in Igitur vana verba et non sonantia Christum, nec
mortem pro nobis posuit. Ipsa beata Veritas testis religionis tenentia pondus, in orani loco aeterna
est, quod majorem charilalem nemo habel, quam ul clausura damnantes, ad dulcia eloquia a Verbo Pa-
animam suam ponat quis pro amicis suis. Non ergo tris eruclata, cithara noslra suas chordas extendal,
nobis vilescat, fratresmei, ipsa dilectio Christi, qui et pleclrum nientis lingua vocis magistra tuba inso-
dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in san- net Salvatori, quoe de orc mellifluo Christi proflu-
guine suo. Non vobis vilescat, fratres mei, non vo- xere dulcia tioquia vitae. Sed utinam quod vobis
bis amarescat ipse amor Chrisli, ipsa charitas Chri- proponitur, nulla utilitatis vel contemptus offusca-
sli. Amor Chrisli totus dulcis, tolus delectabilis,, ret obduciio, sed arctius charitate obnexum, chare-
suum possessorem non cruciat, sed delectat; noni sceret vobis stipcr lapidem prctiosum, et dulcius
enervat sed roborat: cuncta terrena 642 subsan- saperet in vesiri cordis palato super omnia mella
nal, sola ccelestia captat : Christi mandata requirit, et super quemlibel favum. Ipse auctor dulcedinis,
et ea pro viribus observare contendit, et de obscr- ^ cui orania optata succedunt, cujus voluntati cuncla
vatione prseceplorum gressu felici provehitur adl obediunt, qui etiam ea polest quae impossibilia vi-
perceptionem gaudiorum, ut cum illojam perfectei dentur esse ; sic dulcescat in cordibus vestris, ut
gaudeat,pro cujus desiderio in hac valle lacrymarumi vos de eo semper audire delectet, et me interius
positus, tam amare frequenter suspirabat. Unde re- sapientiam, quse de ipso est, doceat; et per lan-
cte sequitur : ceam oris inei vulnercl et confodiat hostem generis
5. Hmc locutus sum vobis, ut guudium meum ini humani, qui pro viribus elaborat, ut ipsa nobis
vobis sit, et guudium vestrum impleatur. Ac si di- verba Christi auditu vilescant, et mihi ct aliis prac-
cerct: Ideo prsecipio vobis, et moneo vos mea ob- dicata et docta sententiam damnationis irapendant.
servare pr&cepta, et manere in dilectione mea, utt Adjuvcl nos semper et protegal et defendat ab illo
gaudium meum in vobissit, et gaudium vestrum deJ Jesus, qui dilcxit et lavit nos a pcccatis nosiris in
me adimpleatur, ut habeam de vobis per mutuanvi sanguine suo, nos instrnens verbo, ct informans
charitatem, quanv mihi impcndilis, unde possiml cxemplo; statuens edictura, sanciens prseceptuni;
gaudere, et illud gaudium quod in relributione prae- edictum dulce, praeceptum vitoe; edictum amoris,
niiorum electi sunt percepturi, percipere el possi-- r\ praeceptum charitatis, statucns et adimplens, prse-
dere possitis. Vel alitcr : Vt gaudium meum sit inJ cipiens et perficiens, in se, inquam, et in nobis.
vobis, et gaudium vestrum impleatur. Omnis cnim> 2. Hoc cst illud pracccptum quod Jesus praecepit,
qui Chrislum de intima cordis medulla pure ci illi- quod statuit discipulis suis, proeceptum scilicet cha-
batc et inconcusse inlra sinum charitatis , brachiis3 ritalis, proeceptum dilectionis, quod sic habet :
amoris complectitur cl conneclit, totuin ejus gau- Iloc esl prmceptum tneunt, ut diligatis invicem, sicut
dium reputabit in suum. Imo amplius gaudct de3 dilexi vos. Dulcis et suavis mandatum proponit.
gaudio quod Christus accepit a Patre resurgcndo,, Dulce et suave illttd esse videtur, quod praeeipit di-
ad coelos ascendendo,in dexlera ejus sedendo,quami lectio, et allicit amor. 643 âm nulla ibi apparet
de illo gaudio quod in die judicii est perceptttrus ai diffieultas, ubi cst charitas : nullus ibi labor est,
Christo. Igitur, fratres charissimi, maneat in vobisi ubi verus amor esl. Cuncti araori libenler obe-
gaudium Christi, sive sit activum , sive passivum ; ditint, et ejus jugo colla submiltunl : perversi ptr-
sive sit diligentis, sive;dilecti: idest, sivesilgaudium i verso, lubrici lubrico, sancti sancto, casti casto
quo Christus gaudet de nobis, sive sit gaudium quo> quilibet in desiderio suo. Ideo Dominus dat prse-
nos gaudemus de Christo. Christi observemus prtc ceptum amoris, proeccptum dilectionis ; ut suo proe-
943 SERMONESDE VERBIS DOMINI1N COENA 946
cepto omnes obediant, ct cervicem superbise suse! A lexit nos ct lavit ab onmi inquinamenlo carnis ct
sub jugo suaehumilitatis edomare feslinent. Igilur,, spiritus in sanguine suo.
fratres mei, tanquam boni discipuli Christi, ad1 5. Sicul igilur nos Clirislusduplici amore dilexil;
audiendum estote parati, ct praeceptum Chrisli,, ita nos bina cbarilatc flagrare praecepit, dilectiono
quod evangelica vobis intonat tuba, libenler accci- sui et dilectione proximi. Si charitatcm Deo et ho-
pite, et eflicaciter in omnibus ct per omnia adim- minibus corde puro, et conscientia bona, et fide non
plet; ut ad illum possilis j>er amorem redire, ai ficta exhibemus; facile peccato rcsislimus, bonis
quo per tumorem superbiae recessistis. omnibus abundamus, soeculiblandimcnla rejicimus,
5. Nunc intendat charitas vcstra quid vobis prae- et omnia etiam quoediflicilia sunt humanoe fiagililali
charitas charitas charitas in- vel aspera, etiara cum dilcclione perficimus, si tamcn
cipiat vera, exquisita, Deum perfccta cbaritate, quoenobis "ab illo est, ex
audita, charilas pia, charitas bona, charitas tota
toto corde et ex tota aninia diligamus. Hunc si c\
dulcis, lota deleclabilis charitas sponsus speciosus,
toto corde diligimus, nihil eiit in nobis, unde peccali
decorus, candidus, rubicundus, electus ex millibus, Il!i
Christus futuri saeculijudex, princeps pacis et Do- desideriis serviamus. Et quid esljDeum diligerc?
fruendoevisionis ejus
minus vitae. Ait Dominus Jesus per omnia tempora .B soli occupari, animo concipere
haberc pcccali otliiim, mundi fastidium :
benedictus : Hoc est prmceptumtneum, ut diligalis alfectum,
diligere proximum quem in se ccnsuit diligcndum,
invicem, sicui diiexi vos. Leve praeceptum, suave in
et dulce Ad ipso araore servare legitimum modum, nec pervcr-
praecepiiin:, pracceplum. portandum tere dileclionis ordincm constitulum. Ordinem dile-
levc, ad amplectendum suavc, ad tenendum dulce ctionis illi nec modum diligendi ciiblo-
el delectabile. tjuid levius, quid suavius, quidve pervertunt,
diunt, qui autmundum qtii contemncndus 644 cs,>
dulcius, quam diligere? Hoc potcst omnis homo, diligunt, aut corpora sua minusjliligcnda plus dili-
sanus et oeger, dives et paupcr, stultus et sapiens,
gunt; aut proximos suos non sicut se ipsos, aut
nobilisct ignobilis, servus et liber. Nemo seexcusct,
Deum plus quam sc ipsos, foiie non diligunt. Corpus
nemo se in hac parle apologizet. Cuilibet homini est
nostrum a nobis est diligendum, ut saluti ejus aut
possibilitas ista communis, araare videlicet.Sequil.utr
fragilitati naturaliter consulamus; ut spirilui ordi-
igilur ex proeccpto dominico, ut nos invicera ciiS- naie serviat suis motilms, animaeet ralioni in nullo
gcre dcbeamus. conlradicat, ut in dic resurrcciionis gloria fclici pe-
4. Sed quoniam multi se diligunt, non. ea dile- renniter cum Domino vivat.
ctione quaecharilas est, sed ea quse in Doininum est SERMO XV.
iiaspbcmia, ut ea quse fit pro pel!e ad pellem, quae In vers. 14 cap. xv Jounnis.
concipit dolorera, et parit iniquilalem; ut caccali- 1. Proximos nostros tunc diligimus sicut nos, si
bido, jirostibulosa cupido, quae equuleum suum sic non propter aliquas utilitatcs nostras, vel speianJa
ad impetiginem calcaribus raalitiae et nequitiae ire beneficia, vel accepta, vcl propter affinitatcs, vel con-
compellit, ut barathrum inferni in qno est, prxvi- sanguinitates; sed propter hoc tantum, quod sunt
dere et vitare non possit : adjunctum est, sicut di- nostroenaturae participcs, diligamus. Proinde secun-.
lexi vos. Quomado Chrislus nos dilexit? Prout dum hoc nos omnes proximos diligamus, quantum
ipse dedit , supra scriptum reliquimus. Sed ut ad mores bonos et ad vitam aeternam conscquendam
te ipsum ad istud cognosccndum reducam ad te eorum saluli, sicut et nostrae pro posse consulendo,
ipsum, noverit dilectio tua, sancta religio tua, qttod et eorum nccessitatibus, prout facullas suj)j>etit,sub-
caro Christi et sanguis, qui in altari a fidelibus su- vcnicndo. Deura ex loto corde diligimus, si illi soli
raitur et immolatur, tibi testimonium perhibet quo- secundum noslrum posse placere contcndimus; si
modo nos dilexerit Christus. Itleo noscat dilectio ipse solus cst desiderium nostrum, spes nosti-a, in-
lua , quod ulilitali proximorum utilitas propria tentio nostra, tolus amor noster, tota charitas no-
quandoque est postponenda. Sed si aliam dilectio- D rj stra. Alioquin illum non perfecte diligimus, ncc cha-
nem Christi adhuc sanctitas tua requirit; ctiam in rilatem tenemus : et qui charitatem non habel, jam
bonis temporalibus tibi ab ipso collatis poteris in-. non est ejus ; nec illuni habebit in praemium sui la-
venire. Unde nolandum est, duas esse Christi di- boris, qui in hac oerumnosa solitudine rcctam semi-
lectiones : unam temporalem, aliam spiritualem; tam non tcnuerit charitatis. Iloecest, inquam, semita
unam communem, aliam specialem. Primam, scili- charitatis, non solum diligentcm diligere, sed ctiam
cet temporalem, commuiiiter justis et impiis.pietas odientem, non minus quam se ipsuin, sed sicut se
Crcatoris adhibuit : spiritualem vel specialem pie ipsum. Stricta ctangusta cst seraita isla, et pauci
ct juste viventibus tantum attribuit. Haecscilicct vadunt pcr eam. Illi soli vadunt per eam, qui pro-
specialis hifariam spargitur. Alia est de collatione pl.er Christum sc ipsos despiciunt, ct quibus cuncta
virtutum, alia de retributione meritorum : alia est, praeler ipsum Christum vilescunt. Isli si aliquas dia-
qua nos virtutibus conira tela hostis nequissime ro- bolicas senlcs, viatores charitatis occultare volentcs
borat; alia, qua nos de nostro tyranno lcgitime inveiicriut, tanquam cervi agiliter fortilerqiic cur-
triumphantes gloria perpetua ditat. Has duas dilc- rentcs, amore ccelestis patrioe ducli, uttri.vdant sa.1-
Ctionesiiobisipsa pia Chrisli dilcctio cletiit, qua di- luni, et ipsiim diaboluin, fraienmm otliJin sugge-
U"l OGERH 9J8
rentem, deducunt ad nihilum : ti ipsos motus animi, A jam non placebit suo Creatori, si propter errorem
cum cx illata sibi injuria quodaraiiiodo perturbali suum primum non displicuerit ipse sibi. Nobis igitur
fuerint, in fratrem convicianlera insanire cupienles, displiceat, fratres mei, quod mali fuimus, et adhuc
camo charilalis constringunt, et allidunt ad Chri- forsitan sumus : et placeat nobis quod nondum per-
stuin. Tales profeclo aniraam suam ponunt, qui ami- fecli sumus, sed dante Domino Jesu Christo, et uti-
cis ct inimicis se j>er charitalem prosternunt, ut nam nostro, perfecli erimus, ipsius mandata servan-
omncs homines lucrifaciant Christo. Qui sic agit, et tes, et ex inimicis ejus amici efliciemur, qui disci-
Christi prseceptis obedit, et ei mutuam charitatem pulis suis dixit, Vos amici mei estis, si feceritis qum
impendit; iste in veritate amicus esl Christi: ct quia prmcipio vobis.
propier ipsum Christum se ipsunv odit, et super 5. Adhuc tealloquor, monachc Renedicti. 0 homo,
omnia illunvdiligit, et propter ipsum odientia cuncta veloxes ad mciisam, tardus ad ecclesiam ; potcns ad
cliaritaic complectitur, gaudeat qui talis est. potandum, sed aeger ad canlandum; pervigil ad fa-
2. Qui talis est, vere monachus est : et qui talis bulas, somnolentus ad vigilias; procax ad loquen-
non est, Iicet sit cucullosus, licet sit pannosus, sive dum, sed mulus ad psallendum; promptus ad iram
abrasus, sive lonsuratus, habeat quidquid vis, sit et detractionem, tardus ad oralionem ; invidiaeania-
quidquid vis, est imago vel pittura monachi, et non tor, Christi"persecutor ; festucain respiciens„trabeni
cst monachus. Ad verecundiam phreneticorum dico. non considerans; ceeteros reprehendis, te ipsum
Sunt quidam in monasterio morbo phrenetico labo- non corripis; malitise inventor, disciplinae destru-
rantes, ad iram prompti, ad iracundiam praeparati, ctor; amicus vitiorum, hostis virtutum. Haec sunt
ad oJium festini : qui pruriginem cordis per scal- quae oculum excsecant, el a Deo separant. Hsecsun'
pedinera linguae trahunl ad scabiem cutis, mente quae conversum faciunt perversum, monachum doe-
corrupti, vagi et instabiles, circumoculiones, susur- moniacum. Cum de profundo cordis (quod rarum
rones, gulosi, murraurosi, invidi, turaidi et elati, est, sed valde charum est), quanto charitatis amore
Deode bonis collatis ingrati, Adsepraevaricanlis pel- verus amator erga amalura ferveat, in eis quos pio
liceis vesliti, illius vestimento salutis nudati, qui se- cruore redemit, in valetudine mea mihi ab ipso col-
cundum Deum crealus est in justitia et sanctitale velata considero, totus, in veritate fatcor, mihi displt-
ritatis. lsti ceo, et intra me ipsum de menvetipso confundor.
Pelticulam veterem retinenl, et fronte potita, Confundor et confunderer, imo prorsus utique despe-
Astutam rabido portant sub pectore vulpem.
rarem, nisi Verbum quod caro factum est, et habila-
Talium frons crubescat; confundalur et erubescat C vit in nobis, et ascendens in ccelum setlet ad dexte-
nimis velociter. Confiteantur et sanentur, mutent ram Patris, propitiatio esset pro peccatis ncstris.
animum, dirigant gressum in semitis seternitatis, in Sed mihi in ipso barathro confusionis meaeinfirmo
viis castissimi amoris, per gloriosissimara viam cha- jacenti, et vitiorum febre laboranli, de sua sede re-
ritalis; fratribus inutuam charitalem impendant, gali manum medicinalem extendit, dicens : Veni ad
Deum super omnia diligant, pro illius amore animam me, qui Iaboras in labore peccatorum, et es onera-
suam ponant, in omnibus et per omnia ejus praece- tus pondere eorum; et ego te reficiam tibi parcendo,
ptis obediant, ut Christi amici mereantur vocari et et mei amoris gratiamlargiendo. Nam amicus meus
csse, qui dicit, Vosamici tnei estis, si feceritis qum eris, si feceris ea quaeego fieri tibimandavi. Quid?
ego prmcipio vobis. 0 magna dignatio, inaestimabilis ad haecnon confunderis ? Nam quod mihi, hocet tibi.
chariiatis exuberatio, inolila bonitas, ininterpreta- Confundantur inimici Christi, convertantur, et eru-
bilis pietas! Ab ejus conditione qui servi sumus, bescant valdc cilo, et erunt amici Christi. Amici
invenimur indigni, et tamen nos dignatur habere et LHiussumus, si illum ex toto corde diligimus: non es
vocare amicos. Largitor dulcedinis, amator charita- amicus ejus, si eum ex omni parte non diligis. Si cx
tis, imo charitas chara, et beata jucunditas, et-ju- una parte fueris castus, et ex alia superbus, memi-
cunda tranquillitas, et secura securitas, et felix aeter- D nissc debes quia superbis Deus resislil, humilibus
nitas, et aetcrna ftiicitas, Dominus Jesus tolus desi- auiem dat gratiam (Jacob. iv, 0). Necesse est igitur
derabilis, totus amabilis, thcsaurus incomparabilis, ut eum ex orani parte diligas, necesse est ut ex tolo
margarila 645 inaestimabilis, vita viventiuni, spes corde illi adhaereas : nam adhacrere illi bonum est,
morientium, aeterna eorum ftlicitas, qui pro illius securum est. Quid estei adhaerere? Spem suam in
amore se in hoc saeculo infelices fecere. 0 quam eo ponere, nihil praeter ipsum amare, imo cuncta
felix est ille, qui pro illius dilectione fecit se infeli- propter ipsum despicere, omnia odisse, universa fa-
cem! et quam beatus est ille, qui propter ipsum stidire, quselibet transitoria nihil duccre. Hoc est
semetipsum miserum fecit! Vere ille est felix et bonum, hoc est jucundum, sic diligere Dominum
aeterna felicitate dignus, qui se ipsum despicit, se Jesum Christum. Qui igitur sic est, ejus amicus est.
ipsum contemnit, qui displicet sibi, ut in vei.itate 4. Consideremus igitur, fratres mei, quanta est
placeat stio Crealori. Noscat superbus omnis, uni- misericordia Redemptoris noslri. Ab ipso reputari
versus elalus, in Galgalis vitiorum fcedalus, scabio- servi non sumus digni : et ejus amici vocamur et
sus in pelle luxuriosa, fcedatus in conscientia prava, sumus, si in ejus dilectione manebimus. Nunc ergo
sibiplacens, sc ipsumstipra6emetipsumconstiturns: Domini nostri, veri amiei, creatorisomnium, facto-
949 SERMO 1N COENADO.VIINL 930
ris omniura mandata servemus : ut non solum in A temptor lui :conteiiinemu|idum, cQiitcmnete ipsum.
numero amicorum, sed in sorte (iliorum reputari Nimis est raagnuir., quod debetur tuo contemptiii,
et esse niereamiir, abnegando nosmetipsos propter quod debetur lux abncgationi. Inaestiraabilis est
ipsum qui sc ipsum exinanivit, et pro nostra salutc multitudodulcedinis, multitudo felicilalis, gloricsae
formam servi suscepit, in qua solvit quee non ra- setcrnitatis, quam daturus est Christus, scilicet se
puit, qui flagellari et mactari, crucifigi etoccidi pro ipsum, diligentibusse. Nihil charius, nihil dulcius,
nobis voluit. Hoc est unde debet diligi Christus : nihil pretiosius, nihil speciosius Christo. Ipse salus
hoc est unde nosler erit Dominus Jesus, si propler sine languore, vila sine morle, gaudium sine mos-
ipsum nosmetipsos abnegaverimus. Felix abnegatio rore, dccus sine fuscatione , dulcedo sine amaritu-
ct beatus contemptus, quifacit de peccatore justum, dine. Tale prsemium debetur abneganlibus se pro-
de inimico amicum, de servo (ilium ; imo, quod pter illum. Hoc prsemium, scilicet se ipsum, nobis
magnum est nimis, de servo diaboli filium Dei. Igi- concedat ipse Christus, qui sine fine vivit et -regnat
*ur, monache Christi, contemptor mundi, eslo con- Deus benedictus in saecula saeculorum. Amen.
ITEM IN C(ENA DOMINI SERMO.
QfcQHunc sertnonem, inprioribus editis inter Bemardinos relatum, huc rejicere visumesl cum subsequenti
termone,ulpole a Bernardi stilo et genio alienum. Non reperilur in melioris notm codicibus, qui sinceros ian-
tum Bernardi sermones conlinenl, nec in vrimis Bernardi imoressis.
1. Sedisti ad mensam divitis? diligenler altende B \ que ferculum est obedientia filialis, tribus contexta
qum apponunlur tibi; et r;ilo quoniam tatia oportet funiculis, habens humilitalem in coide, patien-
leprmparare (Prov. xxm, 1, 2). In verbis istis lo- tiam in ore.perseveranliam in bono opere. Chrislus
quilur Spiritus consilii vf-",esuavi, sed et terribili. namque factus est obediens Patri. Unde et ipse di-
Vox suavis est, sed obedientibus : vox terroris con- cit, Non veni facere voluntatem meqm, sed ejus qui
temnenlibus. Recipientibus debentur praemia, reji- misil me (Joan. v, 50) : et in alio lopo : Meus cibus
cientibus intentantur supplicia. Vivent qui reci- estul faciamvolunlatem ejusquimisilmePatris(Joan.
piunt, damnabuntur qui rejiciunt. Sedisli, inquit. IV, 54). Quaeris de humilitate? Dominus omnium
Ecce principium huji/smodi verborum quantae suavi- servuli forma indutus est; de paupercula virgine
tatis praefert insigne. Verba praecedentia suaviter nalus est. Ideoque cum liber esset a lege, factus est
sonant, affectura mulcent, et de sensuum ubertate sub lege, sine querela conversatus est in lege. Cum
raenlem impinguant. Quae autem sequuntur, id est publicanis et peccaloribus cibum sumpsSi, discipu-
scito quoniam latia oportet te prmparare, dum intel- lorum quos elegerat pedes lavil : hoc ab ortu suo
lectum quo plus exerceut, plus terrenl, de altitudine usque ad finem vitoesalagens, ut sicut in Matre spe-
mysteriorum rairo modo nos humiHant,sivepropter (C cialis et sine exemplo fuit virginitas, sic inFilio sin-
incapacitatem. Dives itaqne et potenlissimus ille, gularis et unica esset humililas. QuoJ si de palien-
Dominus est virtuiym, et i^se Rex glorise, cui dici- ti.a quseritur, Sicut ovis ad occisionem duclus est, et
tur per propheiam : Vt viderem vinulem luam et propter iniquitales noslras vutnerutus esl, et cum ini-
gloriam tuam (Psa(. txn, 3). lpse est qui aufert spi- quis depulatus est (Isa. LIII, 7, 5, 12). Ut etenim
ritum principum, terribilis apud reges lerrae, Mensa invisibilis videreiur a nobis, et immorlalismorerelur
ad quam resident iideles epulaturi cum eo, incarna- pro nobis, Verbum caro factum est, et habilavit in
lio ipsius est; Parasti, inquit, in conspeclu meo nobis (Joan. i, 14). Habilavit hoc Verbum in nobis
mensam, id est incarnalionis tuse remeclium, quod obumbralum carne, quara pro nobis assurapsit ex
semper attendo et recogito, adversus eos qui tri- nobis, Verbum in carne, sol in nube, mel in cera,
oulanl me (Psal. xxn, 5) : ne more antiquo prse- lumen in testa , cereus in lucerna. Sustinuit 647
xaleant, qui misero et exsuli insultare consue- in assumpta carne incommoda nostra sine peccato
verant. carnis, portans in carne peccata nostra : et hoc to-
2. Porro in mensa et de mensa incarnationis Do- n lum non propter se, sed propter nos; ut redderet
T
niinicse refcctio acquiritur opulenta. Regia quidem n»s incolumes de inlirmis, cohaeredes de extraneis .
ibi somuntur fercula, et aceuratiori arte diligentius liberos dc servis. Si de perseverantia quoeris, obe-
i)rse|>arata,dcliciosamullumad saporem,solidaadiiu- diens fuit usque ad mortem. Obedientia talaris es(
V'iinenlum,cltic'aciavero aJ mediciuam. Primum ita- lutiica, qiiaro Joseph (quod sonat accrescens vel.
931 '
SERMO IN COENADOMINI. 052
augmentum, id est quilibet perfectus dono clenven- A i fis panem doloris (Psal. c-.xvi, 2); et illud, Supcr
tioris graiise, quaeest matercredentium) singulariter flumina Babylonis illic seditnus el flevimus
(Psal.
induit. cxxxvi, 1); et illud Christi ad discipulos, Sedete hic
5. Secundum ferculum est pauperlas spiritualis, donecorem (Marc. xiv, 52) : verba sunt debitae sub-
quam tria constituunt : deposilio rerum et conlem- jectionis. Christo igilur adhuc orante nequaquam
pius, vilitas et abjectio sui ipsius, abdicatio propriee, surgere debemus per aliquam extollentiam, sed hu-
voluntalis iu omnibus. Volunlaria ergo paupertas , miliari, et in bonis exercitari operibus convenit:
quoe sine possessione vel desiderio habetur, quanto, ut quandoque post laborum, quibus hic aflicimur,
expeditior est, tanto sccurior est.Custos et magistra, tolerantiam surgamus, loco et tempore suo promo-
est virtutum hujusmodi jiaupertas : sicut e contra- vendi ad coelcstem gloriara.
rioradix est vitiorum immoderata rerum aflluentia. 8. Tu itaque, qui sedes ad mensam divitis, fer-
Expedit esse nudos, cum diabolo, qui nudus est, culis quaepreemisimusappositis te ipsum subjiciens
luctaturos. Nudus athleta fortius dimicat : natator et humilians incarnationis Dominicse sacramento,
exuitur, ulfluvium transcat; viator rejectis sarcintt- non negligenter sed diligenter attende quw apponun-
lis bcne cursitat. Nobilis itaque lilulus voluntarise, tur tibi. Attcnde, inquam, ut discas in referendo
paupertatis, quam Chrislus docuit verbo, Beali, in-, gratiam non esse lardus aut segnis : ut discas ad
quiens, pauperes spirilu (Matth. v, 3), etc. conse- singula dona agere gralias. Attende, inquam, ut
cravit exemplo : ncc enim babuitpropriam domum, nulla Dei munera debita gratiarum actione frustren-
in qua caput reclinarct, et in qua cum discipulisi tur; non grandia, non mediocria, non modica. De-
Pascha manducaret; nec proprium liabuit, unde. nique jubemur colligere fragmenta ne percant, id
tributum solveret. Coramendavit eara etiam ore pro- est nec minima benelicia oblivisci. Nunquam non
phetico, dicens : Ego vir videns paupertatem meam5 perit quod datur 648 ingrato. Terribile est quod
(Thren. m,l). Hujus paupertatis exempluni primii sequitur, quia onerosum, et quasi impossibile vide-
jiost Christum Apostoli ediderunt, quando in primitur. Sed quibus? Mollibus, effeminalis, ignavis, in
tiva Ecclesia multiludinis credentium erat corunum, quibus libertate perniciosa, ruptis habenis conti-
et anima una, et omnia communia (Act. iv, 52). nentise, eunt quo volunt ebrioeconcupiscenti;e, temu-
Ilaec Religiosis Apostolorum sequacibus indicla est. lentique affectus, dum post carnem carnalius eva-
Paupertas lsta quae nec habet, nec habere desiderat, gantur, dum mundum supra moduni ambiunt ct
laleralem adjunclam sibi queerit pauperlalem, vide- sequuntur. Sed quid est illudquod terribile judicanl?
licct superbise lateniis contritionem : ut qui mem- r( Hoc est, Quoniam talia oportet le prmparare. Nota
brum Dei est, pauper sit spiritu, id est huniilia et quoniam, compatiendo, commoriendo et consepc-
abjecladese ipso sentiatet judicet; non applaudat liendo te ipsum, ct csetera. Dignum cst enim et tibi
sibi, non infletur de meritoruin eminentia, nec aliis multumexpedilcompati,commori,consepeliripasso,
insultet. Quod Chrislus teriuit et servavit praeomni- morluo,et sepulto.Ad hocenimfactasunthujusmotli,
bus : unde et ad discipulos dicebat : Cum feceritis ut his omnibus configurelurjet conformetur vita chri-
h.mcomnia, dicite, Quia servi inutiles sumus (Luc. stiani. Qui eninv tanquam mcmbrum Chrisli dicit
xvn, 10). Terlio religiosus sit pauper spiritu, nihil se in Christo raanere, debet sicut ille anibulavit,
uuquain ex propria faciens voluntate, sed in omni- et ipse ambulare. Nam proptcr crucem piis dictum
bus et per omnia jugo raancipatus obedientiae. Haec esl : Qui sunt Chrisli, curnem suam crucifixerunt
sunt tria quae prsemisimus vcrae religionis insi- cum viliis et concupiscentiis(Galal. v, 24). Propter
gnia, quae homincm Dco et Angelis rcddunt- con- sepulluram dictum est.: Consepultisutnus cum Chri-
formem, ccelestis patriae civcra conscribunt et hae- sto (Rom.vi, 4), clc.
vcdem. G. Et ideo ut validius compunganiur, ut amplius
i. Terfium ferculum est raors Christi revercnda, moveamur, et curramus pcr omnia; revolvamus
j.rae omnibus sacramenlis affectuosa. In hoc enim D ' singula contexendo resticulum, connexendo funicu-
sacramento pietas magis enituit, gralia plus refulsit, lum, connectendo fasciculura de omnibus el singulis
charitas amplius radiavit. Atl morlcin Cluisti iria quse facta rcfcruntur, de bumili Dei Filio, de sumiiio
praecipue respiciunt, non sine tiinore, non sine la- Patris Unigenito,de-Redeniptore piissimo, dc aman-
crymis et gemitu proscquenda : injuriarium multi- tissirao fratre nostro. Occurrat itaque spiritualiter
formium illalio, manutim ac pedum in cruce con- et ingerat se ipsum cordibus nostris Domiiius Chri-
fixio, sepulcri ac scpulli sub militum excubiis; stus, proditus et venditus a discipulo, a Jutlaeis tan-
ooscrvatio. Porro sedere duo signilicat : potcsta- quam vile maucipium pretio salis exiguo compara-
iem judiciariam, et subjectioncm voluntariam. Ha- lus, captus, tractus ct ligatus, tanquam homo sine
Desad inanum exempla congrua de utroque. Sede a adjutorio; scisso etiam vcrberibus dorso, vellicatis
dextris meis (Psal. cix, 1); et illud, Vitli Dominum genis, facie sputis illita, puncto vepribus capite,
scdenlem (Isa. vi, 1); atque illud, Cum sederil Filius saucio latere, terebratis palmis, pcdibusquc confos-
••ominiiin sede majestalis sum (Matth. xix, 28); si- sis : qui lanquam jugdatori suo alludens, se ipsum
gna sunt judiciarise potestatis.Cacterumipsa Scriptu- non reluctans exposuit, et nudum corpus quasi in-
r.t clamat, Sitrgite posiqnam sederitis, ciui manduea- cudem malleatoiiim ictibvt^patienter explicuit; d';iu
955 SERMO DE VITA ET PASSIONE DOMINL 954
pro nobis per hujus vitae pelagus ad patriam de ex- A traditum est, 649 'l&cst debilsepietalis affcctu, et
silio transferendis, rapacibus piratis naulum propriae sanctae imitationis effectu agere,. tractare et sumere
niortis exsolvit.Sed necSSprsetermittam myrrham, qua in salutem cunctis lidelibus in promptu est. Nam
jn cruce potatus est : sed neque illam, qua unctus et 'Sacramenlum sicut accipit ad vilam dignus : sjc
est in sepulturam. Quarum in prima sibi applicuit ad judicium et mortera propriam indignus, Saera-
meorum araaritudinem peccatorum : in secunda menlum enim sine re Sacramenti, mors est su<nenti:
futuram mei corporis incorruptionem dedicavit. Iloc res vero Sacramenli etiam prseter Sacramentum,
est celeberrimum et regale convivium, in quo jitsti viia aeternaest accipienti. Quoties in commemoratio-
epulantur, et exsultant in conspectu Dci, aut delec- nem ejus qui pro te passus est, pie ac fideliter Chri-
tantur in laetilia. stum imitando fueris affectuset devotus, eorpus ejus
7. Praeter baec omnia dulce pigmentum appnnitur manducas, ct sanguinem ejus bibis , et quamdiu in
invilatis ad laetilicandumde Cyprio vino, et preliosis eo raanes per amorem, ipse vero in te per juslitice et
et peregrinis, quia nobis adhuc inexpertis, speciebus sanctitatis operationem, in ejus corpore et in mem-
conditum. Rotrus, inquit, Cypri, dilectus meus milti. bris ejus computaberis. Et ideosiamas animam tuam,
Proemissum erat in proximiore versiculo, Fasciculus propler Chrislum perdere debes eam.sive ponendo ut
tnurrhmdilectus meus mihi, scilicel Christus secun- martyr, si nccessitas exegerit; sive afffigendodis-
dum carnem : botrus vero Cyp;i Chrislus est secun- trictius ut pcenitens : quanquam et gcnus maiiyrii
diim',deilatera.Fasciculus myrrhae, Christus in pas- sit, spiritu facla carnis mortificare, illo nimirum
sione : botrus Cypri, Christus in resurrectione. Fas- quo membra csedunlur ferro, horrore quidem miliiis,
ciculus myrrhae,grando et tonitrua Judaicae terape- dititurnitate autem hiolestius. Kabeamus ergo eoruin
slalis : botrus Cypri. destructio totius adversariae quae contemptibilia Christo sunt illata, continuam
potestaiis. Fasciculus myrrhae, multitudo afllictio- et indesincntem mcmoriam : non uliquc otiosam,
num; botrus Cypri, abundantia gaudiorum : illinc non lepidam, non torpentera, sed compassionis 'ar-
amaricans, istinc inebrians. dore super omnia plurimum delectantem, etimita-
8. Sed noii est praetereundumquod dicitur, Fas- tionis privilegio omnia impetrantem. Unde prophe-
cicutus myrrhm dileclus meus mihi inter ubera com- ta, Delectare in Domino, inquit, ut(sprela mundi
mcrabitur (Cant. i, 15,12). Ibi enim est cor. Et ubi vitiorum omnium jucunditate suaviorejus recordatio
estcor, ibi dilectio; et ubi dileclio, ibi dilecti mansio sit; et dabit libipeliliones cordis lui (Psal. xxxvi. 4),
(57). Novit autem quicumque recte sapit, quanlum non carnis.
christianae pietati expediat, quantum Dei servum „ 9. Porro trcs sunt species, de quibus conficitur
deceat sacrosanctae passionis ipsius fuleliusrecolere pigmentum, quod ad regalis convivii festivam exhi-
beneficia, ad fruendum suaviter in conscicntia, ad larationem apponitur: triumphalis reditus ab inferis,
iccondendum plenius per imitationem in memoria : gloria resurrectionis, consessus ad dexteram Dei
quod est spiritualiter manducare corpus Domini, et Patris. Cibi praedicticonfortaiit : ista vero tria laeti-
sanguinem ejus bibere, ob araorem et reveren- ficant. Convivantes et invitati in tenipore graliae
liam ejus, qui crcdentibus in se praecipit dicens, prae caeteris Apostoli et martyres csse creduntur,
Hoc facite in meam commemorationem(1 Cor. xi, qui in fortitudine ccelestiet spirituali exsullatione
25). In quo eliam quam irapium sit hominem non ingrali vel immemores exhibiti a Christo con-
tantse pietatis Dei esse immemorem, palam est omni- vivii, retribuunt et offeruntde se ipsis qualia accepe-
bus ; cunvamici morientis vel peregre proficiscentis runt. In desiderio et in agone isto sudant, currunt
commendatamsibi sub aliquo signo memoriamnefas et laborant; quos eligii Deus, ut se ipsos hostiam
sit oblivisci. Siquidem hujus reverendaecoranvemo- vivam et Deoacceptam exhibeant. EtutinamChristus
rationis myslerium suo modo, suo tempore, suo loco nobis indulgeat quantulacumque bonorum operum
celebrare licet paucis hominibus, quibus et hoc tra- exsecutione, illorum vestigia humiliter adorare;
dilum est myslerium. Rem vero niyslerii omni lem- D qui est Deusbenedictus in saecula.Amen.
pore ct in oinni loco dominationis Dei raodo quo
(57). Quae sequunlur usque ad illud, Et ideo si supra, in Epistola ad Fratres de Monte-Dei, lib. i,
amas animam tuam, iisdem fere verbis habentur n. 50.
SERMO DE VITA ET PASSIONE DOMINI.
650 SancioAnselmo tribuitur a Trilhemio, Bellarmino, et aliis, sub lilulo, « Stimulus amoris. » Cerle
Bernurdi stilum non sapit, nec reperitur in antiquis manuscriptis, nec in prima editione Lugdunensi sub no*
mine Bemardi.
1. Jesum Nazarenum, a Judaeis innocenter con- nis honoremus obsequiis. Salvatoris infirma nos;
deiniiatum. a Genlibus crucifixum, Christiani divi- qui Christiani sumus, reverenter venerari, ynanter
0C5 SERMO DE VITA ET PASSIONE DOMINL 956
amplecli, fortiter imilari dignum est, salubre et ho- Ai nalis continentiae volo sigillatam, in cujus sacro
norificum. Ilaec enim sunt inslruraenta fortissima, utcro sola Spiritus sancti inenarrabilis virtus te
quibus omnipotens virtus ct investigabilis sapienlia concipi fecit, et nasci in verae humilitatis naturat
Dei, restaurationem muntli potenter atque mirifice ita ut nec divinitatis in te majestaiem, nec virgini*
operata est, el usque modo operatur. Christus Do- taiis inlegritatem in Matre violaret nativitatis ocea-
minus minoratus est ab Angelis, ut nosacquaret An- sio. 0 anianda, o admiranda dignatio! Deus ira-
gelis. Et quis propter Chrisium non se humiliet? mensse gloriae, verinis contemptibilis lieri non de*
Christus Dominus pro peccatis nostris crucifixus est, spexisli; Deus omniura, conservus servorum appa-
el crucem amaram suis amatoribus dulcoravit. Mor- rere voluisti. Parura tibi visum est Patrem te nobis
tuus esl, et mortem necavit, ut viveremus per il- esse et doininum : fraler nosler esse dignatus es. Et
lunv. Et quis non amct Christum Dominum ? quis lu, Domine universorum, qui nullam habes indi-
non patiatur pro Chrislo? Christus per crucis igno- gentiam, intra ipsa nativitatis luae inilia non abhor-
miniam ad supcrnae claritatis gloriam transit, ct ruisti abjectissimae paupertatis degustare incom-
data cst ei pro sua reverentia a Deo Patre omnis moda. Ul enim ait Scriptura, libi cum nascereris,
potestas in coelo et in terra, ut adorent eum pmncs jionerat locus in diversorio (Luc. n, 7); neque cuna-
Angeli Dei, et in nomine Jesu omne genu flectatur bula, quae teneritudinem tuam exciperent, babuisli:
cceleslium, terreslrium, et infernorum. sed in vili praesepio sordentis stabuli, tu qui terram
2. Ubi cst gloriatio lua, o cbristiane, nisi in no- palmo concludis, involutus panniculis reclinatus es.
mine crucifixi Domlni Dei tui, et in Christi nomine, Et hoc ipsum a brutis animalibus Mater tua multio
quod est super omne nomcn, in quo qui benedictus accepit. Consolamini, qui in sordibus paupertatis
est super terram, bcnedicetur in coclis? Gloriaraini enutrimini, quia vobiscum Deus in paupertate. Non
in nomiiii Filii Redemptoris, et date honorem illi cubat in deliciis splendidi cubiculi, nec invenilur in
Salvatori noslro, qui magna fecitin nobis, et magni- terra suaviter vivenlium. Quid ullra gloriaris, o
licate iiomen cjus mecum, dicentes : Adoramus te, dives, in re lutea, in volulabro lecti picti et delicati,
Christe rex Israel pariter el Gentium, princeps recum Rex regum recubitu suo pauperum stramenta
gum tcrrse, Domine Deus sabaolb, virtus omnipo- honestare maluerit? quid dura stramcnta detestaris,
tcntis Dei forlissima. Adoramus te pretiosum precum tener infantulus in ctijus manu sunt omnia,
tium rcdcmpiionis nostrse, hosliara pacificam, qui tuis sericis, tuis plumis duras jumentorum stipulas
sola odoris tui suavitate inacslimabili Patrem, qui prseelegeril ? Sed et tenella tua, Christe, infantia a
in altis habitat, atl rcspicicndum bumilia inclinasti, C < persecutorum gladiis tula non fuit. Adhuc enim in-
ei filiis ita jiacabilem reddidisti. Tuas, Christe, mi- ler dulcia Matris ubera sugens dependcbas, quando
seralioncs praetlicamus, tuae suaviiatis memoriam apparuit angelus in somnisJoseph, dicens : Surge,
cum abundanlia eructamus. Tibi, Christe, sacrifi- et accipe Puerum et Matrem ejus, et fuge in JEgy-
ciuni lauJis iinmolamus pro mullitudine bonitalis ptum, et esto ibi, usque dum dicam tibi. Futurum est
luac, quam ostcndisti nobis, scmini neqtiam, filiis enim ut Herodes qumral Puerum ad perdendum eum
sceleralis ci pcrditis. Cum adhuc inimici tui esse- (Malth. n, 15). Jam exlunc, bone Jcsu, dura pati
iiuis, Domine , et mors iniqua in omncm carnem ccepisti. Nec solum illam infanliae luse vexationem
cxerccrct doiiiinium, cui omne semcn Adam erat in te ipso pertulisti, 651 seQ mortcm in pusillis
obnoxiura lege priraordialis culpae, recordatus es tuis, quorunv multa mitiia inter maniniillas matrum
verbi miscricordiae tuse, el prospexisti ex sublimi pro te Herodis trucidavit imraanifas.
habilalionc tua iu hanc vallem plorationis nostrse et 4. Infantia vero teneriori decursa, humiliter veri-
miscrioc. Vidisli affliclionem populi tui, et tactus: latis nobis exemplum tribuisti. Non enim sedisti
dulcore charitatis intrinsecus, apposuisti cogitare: cum consilio vanitatum, sed in medio doetorum,
super nos cogitationes pacis et redemptionis. interrogans et audiens illos, cum tamen Dominus
5. Et quidem cura esses Filius Dei, Deus verus,, scientiarum esses atque Sapientia Dei Patris. Sed
Deo Patri, sanctoque Spiritui coseternus, et consub- et obedientiaenobis forraam retribuisti, dum paren-
stantialis, luccm habitans inaccessibilem, portans- tum imperio tu Imperator mundi humiliter subditus
que omnia verbo virtutis tuse, non despexisli in hoc; exstitisti. At ubi robustioris setsiis plenitudo adve-
nostrae mortalitatis ergastulum altitudinem tuamI nit, missurus manus ad fortia, cgrcssus es in salui
inclinare, ubi nostram et guslares et absorberes mitem populi tui, ul gigas magnificus ad ctirrendam
seriam, nosque reparares ad gloriam. Parum fuitt viam totius nostrse miseriae. iEt quidera ul per om-
charitati luae ad consummandura opus nostrae salu- nia te primum fratribus assimilares, servum tuum
tis, Cherubim aut Seraphim, aut unum ex Angelis s bapiizanlem peccatores in pcenitentiam, tanquam
destinare: ipse venire ad nos dignatus es per man-- peccator adisti : baptizari te postulasti, innocens
datum Patris, cujus nimiam charitatem experti su-- * Agne Dei, quem nulla peccati slilla unquam macu-
mus in te. Venisti, inquam, non locum mutando,, lavit. Raptizatus autem non te in aquis, sed aqiias
sed praesentiam tuam nobis per carnem exhibendo. in te sanctificas, ut per eas sanctilicares nos. De ba->
Venisti a regali solio sublimis gloriae tuaein hurai- plismo in dcsertum in sjiiritu fortitudinis egressus
lem et abjeclanv in oculis suis puellam, pio virgi- es, ut vila; solitarix in tc noii decsset cxcmplurrj^
957 SERMO DE VITA ET PASSIONE DOMINI. 958
Solitudinem acjejunium quadraginta dierum, famis A i lenebrarum? qui nutriebaris in croceis, cur am-
acerbitatem, tentamenla et illusiones spiritus sequa- plexatus cs stercora ? (Thren. iv, 5.) Tunc clarificata
nimiter tolerasti, ut haec omnia nobis tolerabilia ef- est familia tua, Christe, exeunte immundo de652
ficeres. Demum venisti ad oves quae perierant do- ccetu socielalis angelicae.Tunc demum divini eloquii
mus Israel, divini verbi lampadem extollens palam uberrima inundatione felix ille coiiventus potatus
ad illuminationem orbis terrse, et regnumDei cun- esl; siquidem corruptus ille vere foras missus fue-
ctis annuntians obtemperantibus verbo, sermonem rat, quem hujus limpidissirai liquoris infusione
sequentibus signis confirmasti, virlutem divinitalis sciebas indignum.
in cunclis ostendisti, male habenlibus, ct omnia 6. Dato autem charitalis et patientise salutari
omnibus gentibus gratis exhibens, quae saluti pec- mandato, et disposito fratribus regno Patris tui, ad
catorum congruerent, ut omnes Iucrifaceres. Sed locum proditori tuo notum cum illis divertisti, sciens
obscuratum est insipiens cor eorum, Domine, et omnia qua? ventura erant super le. Ibi animse tuae
projecerunt sermones tuos reirorsum, neque atten- tristitiam, quam ex imminente passione tua sponte
derunt ad omnia mirabilia tua, Domine, quse opera- assumpsit, sicut et caelera quaepassus es, in auribus
tus es in eis, exceptis perpaucis nobilibus athletis, fralrum non erubuisti profiteri.dicens tunc : Trislis
'
quos inter infirma mundi elegisli et abjecta, ut per est anima mea usque ad mortem. Positis quoque in
ipsos fortia et alta mirifice expugnares. Nec solum terra genibus procidisti in faciem, orans in agonia,
ingrati graluitis beiieficiistuis exstitere, sed contu- et dicens : Mi Pater, si possibile est, transeat a me
meliis affecerunt le, Domine dominantium, et fece- calix iste. Et angustias quidem cordis tui cerlissime
runt libi quaecunque voluerunt. Te enim faciente indicabat sudor ille sanguineus, qui orationis tem-
opera Dei, quse nemo alius fecil, quid dixerunt? pore dc carne tua sanctissima gutlalim decurrebat
jVoitest hic. honto a Deo: in principe dmmoniorum in terram. Dominator Domine Jesu, unde tua haec
ejicit dmmonia; dmmonium habet, sedttcil lurbas; tam anxia supplicalio! Nonne voluntarie omnino
vorax est, potator vini, et amicus publicanorum et Patri sacrificium obtulisti? Utique, Domine. Arbi-
peccalorum. Quid fles, quid suspiras, o honio, dum tramur autem quod hoc ad consolationem infirmo-
sustines verborum injurias? Non audis quanta ad- rum inembrorum luorum assumpsisti, ne forte
versus Dominum Deum tuum ceciderunt opprobria desperet quis, si caro inlirma remurmurat, ubi ad
propter te? Si patremfamilias Reelzebub vocave- passionem promptus est spirilus. Nimirum ut ma-
runt, quanto magis domesticos ejus? Sed haec qui- joris erga te amoris et gratiludinis stimulos habca-
dcm et similia blasphemantes, et aliquoties te lapi- rQ mus, naturalem carnis infirmitatera his indiciis in
dibus impetentes, Jesu bone, patienter sustinuisti, te expressisti, quibus doceremur quia vere langtio-
et factus es coram eis sicut homo non audiens, et res nostros portasti, et non absque sensu doloris
in ore non habens redargutiones. passionum senles percurristi. Vox enim illa vox esse
5. Novissimejustum sanguinem tuum a discipulo carnis videtur, non spiritus, ex eo quod subjunxi-
tuo, filio perditionis, tradilum triginta argenteis ap- sti: Sptritus quidem promplus est, caro auiem in-
pretiati sunt, ut praecipitarent aiiimanv tuam in firma.
mortem sine causa. Et te qtiidem perditissimi ira- 7. Quod promptus enim ad passioncm fuerit spi-
diloris lui perfidia non latebat, quando in ccena ritus, evidenter ostendisti, quando venienlibus una
ablutionisetiam corara ipsogenu flexo procumbens, cum prodilore tuo viris sanguinum, et quaerentibus
maledictos pedes ejus, veloces ad effundendum san- animam tuam cum laternis et facibus et armis per
guiuem tuum, sanctissimis manibus tuis attre- noctem, ultro occurristi, et ne quid acciperent a duce
tiare, lavare et extergere dignatus es. Cur autem flagitii, le ipsum manifestasti. Nare accedentem ad
adhuc cxtenlo collo ambulas, o terra et cinis? Adhuc osculum sanctissimi oris titi trucero bestiam aver-
te superbia elevat? adhuc te impaticntia exagitat? satus non es, sed os in quo dolus invenlus non est,
Intuere humilitatis et mansuetudinis Dominum Je- D ] ori quod abundavit malitia, dulciter applicuisti.
sum, universoecreaturse faclorem, tremendum judi- Innocens Agne Dei, quid tibi et lupo illi? quse con-
ccm vivorum et morluorum, ante pedes hominis ct ventio tui ad Relial? Sed et hoc benignilatis tuse,
iraditoris sua genua incurvantem. Disce quia mitis Domine, fuit, ut omnia illa exhiberes quse pravi
cst el huniilis cordc, et confundere in superbia tua, cordis pertinaciam emollire possent. Nam et veteris
ct erubesce in impalientia tua. Hoc quoque erat amicitiae non immemor ilium commonuisti, dicens :
mansuctudinis tuac, Doraine, quod perfidum illum Amice, ad quid venisli? (Mallh. xxvi, 58, 59,41,50).
in ccctu fratrum detegere et palam confundere no- Atque horrore sceleris sui cor impii ferire voluisti,
luisti.sed lcniter admonitura accelerare jussisli quod cum dixisti: Juda, osculo Filium hominis tradis?
parabal. In omnibus his non est aversus furor ejus (Luc. xx)i, 48). Et ecce Philistaei super te, Sam-
a te, sed egrcssus foras satagebat circa Ircquens son. Non illos a te absterruit, quod in hora appre-
inaleficium. Quomodo cecidisti de ccclo, Lucifer, qui hensionis tuae omnipotenti brachio tuo terrae eos
inane oriebaris ? (ha. xiv, 12.) In deliciis paradisi allisisti, non quidem defensionis causa, sed ut co-
gloriosus apparuisti: civium cceli socitis, et verbi gnosceret humana praesumptio nihil sc posse ad-
divini coiiviva, quomodo reputalus cs intcr filios versus tc, nisi quantura permilterelitr a tc,
959 SERMO DE VITA ET PASSIONE DOMINI. j
-v'l'''"]r'.
8. Et quis audiatsine gemitu, qualiter bomicidas A duerunt eum veslimentis suis, ui crucifigex ' '
manus in illa hora in te injecerunt, et innoccntes lantem sibi crucem. El perducunt eum in Go
manus tuas, Jesu bone, vinculis astringentcs, le el vinum myrrhatum dabant ei biberecum (eiie :«
Agnum mansuelissimum nihil loquentem ad instar tum;etcum guslasset, noluit bibere. Tunccruci/Js<i»-;S ;*
latronis conturaeliose traxerunt atl victimam? Sed runt eum, et cum eo duos latrones hinc et fttnc, me-
nec tunc misericordiam luam effundcre super inimi- dium autem Jesum. Jesu aulem dicebal: Pater, di-
cos tuos, et distillare favura dulcedinis luae, Christe, mitte illis, quia nesciunt quid faciunt. Posica sciens
cessasti: nam mulilatam ab ipso discipulo tuo au- Jesu quia consummata erant omnia. ut Scripturc.
riculam inimici tangens sanasli, et defensoris tui impleretur, dixil : Sitio. Et currens unus ex eis, ac-
zelum a kesione tvahenlium te compescuisti. Male- ceplam spongiam implevit aceto, et imposuit arundini,
dictus furor eorum, quia pertinax, quem ncc mael dabat ei bibere. Cum ergo accepissetacelum, dixil:
jeslas miraculi, nec pietas benelicii potuit confrin- Consummaium est. El clamans voce magna, dixit:
gere. Concilio malignantium adversum te pontilicum Pater, in manus tuas commendo spirilum meum. Ei
prsesentatus es, et veritatem prout oportuit confes- inclinato capile emisit spirilum. Tunc unus mililum
sus, quasi de blasphemia adjudicatus es morli. lancea latus ejus aperuit, et continuo exivil sanguis
Amantissirae Domine, quanta illic indigna a propria et aqua in redemptionemnostrm salulis (Matth. xxvn;
genle pertulisti ? Vultum tuum desiderabilem, in Marc. xv; Luc. xxm; Joan. xix).
quem desiderant Angeli prospicere, qui omnes 11. Expergiscere nunc, anima, excutere de pul-
ccelos adimplevit laetitia, qucm deprecabuntur om- vere, et contemplare virum hunc memorabilem,
nes divites plebis, polluti labii sui spulis inquina- quem ecce in speculo evangelici sermonis quasi prae-
verunt, sacrilegis manibus ceciderunt, velo in de- sentera intueris. Attende, anima mea, quis est iste
risum operuerunt, et te Dominum universae crea- qui ingreditur habens imaginem quasi regis, et ni-
turje tanquara servum contemptibilem colaphizave- hilominus servi despeclissimi confusione rej>letus ct
runt. coronatus incedit. Sed ipsa etiam ejus corona cru-
9. Adhuc autem et animara tuam incircumciso ciatus est illi, et millc puncturis speciosum caput
cani deglutiendam tradiderunt. Vinctum siquidem ejus divulnerat. Regali purpura induitur, sed potius
ante faciem Pilati perduxerunt, postulantes crucis in ea despicitur, quam honorelur. Sceptrum in manu
suppliciote interimi, qui peccatum non noveras; et gestat, sed eo ipso caput ej'us reverendum feritur.
virum homicidam dari sibi, agnum lupo, aurum luto Adorant coram ipso posilis in terra genibus, et re-
postponentes. 653 0 indignum et infelix commer- C gem conclamanl: et continuo ad conspuendum ama-
cium [al., concambium]! Et quidem nec ignorabat biles genas ejus subsiliunt, maxillas palmis concti-
impius ille per invidiam hsec in te fieri: nec tamcn tiunt, et honorabile collum exhonorant. Vitle, anima
abstinuit a te temerarias manus, sed replevit ani- nvea, qualiter vir isle per orania conturbatur et
mara tuam amaritudinc sine causa. Illudendura Ile- spernitur. Sub crucis onerc dorsum incurvarc vi-
rodi te misit, illusuin recepit, nudum in conspectu detur, et suam ipsius portare ignominiam. AJ lo-
illusorum astare te jussit, nec pepercit amarissimis cum deductus supplicii, myrrha potatur el felle : in
verberibus virgineam camem tuam divellere, plagis cruce sublevatur, et dicil, Paler, icjnosceillis , qnia
plagas, livores livoribus crudeliter infligens. 0 ele- nesciunlquid faciunt. Qtialis esl bic, qui in omnibns
cte puer Domini Dei mei, quid tanta amariludine, pressuris suis nec semel aperuit os suum, ut aut
quidtanta confusione dignum comraiseras? Prorsus querelae, auf excusationis, aut comminalionis, aut
niliil. Ego, ego homo perditus, tolius contritionis, maledictionis verbum adversus maledictos canes
totius confusionis tuae tibi causa exstiti. Ego, Do- illos proferret; sed novissime verbum bcnedictionis
mine, uvam acerbam comedi, et dentes lui obstupue- super inimicos,suos, quale a saeculo non est audi-
ruut; quia quae non rapuisti, tunc exsolvebas. In tum, effudit? Quid hoc viro mansuelius, quid beni-
oinnibus his non est satiata perfidorum Judaeorum P gnius, anima mea, vidisli ? Adhuc autem allentius
.-«ipietas. inluere, qtiam grandi admiratione, et tenerrima
10. Novissime autem incircumcisoram militum compassione tlignus apparet. Vide nudum et verbe-
manibus devolutus es, morte turpissima consumcn- ribus laceratura, in medio latronum cruci ignomi-
dus. Parum erat sacrilegis illis crucifigere te, nisi niosae ferreis clavis affixum, aceto in cruce poia-
prius el ipsi illusionibus replevissent animam tuam. tum, ct posl mortem lancea in latere vulneratuin, et
Quid enim ait de illis Scriptura? Et congregaverunt copiosa sanguinis ri\os ex quinquc vulneribus ma-
ad eum universam cohortem. Et exuentes eum vesti- nutira, pedum ct lateris effundcntcm. Fletum dedu-
menlis suis, induerunt lunicam purpuream, et chta- cite, oculi mei, ct liquescc, aiiiina mea, igne com-
mydem coccineam circumdederunt ei. Et plectenlcs passionis supcr contritione amabilis viri hujus,
coronamde spinis, imposuerunl capili ejus, el arun- quem in tanta 654 amariludinc tot vidcs affectum
dinem in dextera ejus. Et genu flexo illudebant ei, doloribus.
dicentes : Ave, rex Judmorum. Et dabant ei altcpas, 12. Et jam qtiidem infirma cjus, anima mea, vi-
el exspuentes in eum, accipiebavi arundinem, et per- disli, et miserta es : nunc majestatem cjus altende,
cutiebrint capitl ejus. Ei postcjnamillitserunl ei, in- ct niirabcris. Quidcnim aitScrip(ura?A scxta iiutev.
9ij{ SERMO DE VITA ET PASSIONE DOMINI. 9(52
iiora ienebrmfactm sunt super universam terram us- A i catrices ejus in perpetuura, ut memineris quantam
que ad horam nonam. Et obscuratus est sol, et velum, ab eo pro peccalis nostris salisfaclionem receperis.
templi scissumesl a summo usque deorsum; et terra Utinam, Domine, appendas in statera peccata quibus
tnota est, et petrm scissmsunt, et monumenla aperta iram meruimus, et calamitatem, quam pro nobis
sunt, et multa corpora sanctorum, qui dormiebant, passus esfinnocens Filius tuus : cerle, Domine, haec
surrexerunt (Matth. xxvn, 45, 51, 52; Luc. xxin, gravior apparebit, el magis digna, ut proptcr ipsara
44, 45). Qualis est hic, quia et ccelumet terra com- effundas super nos misericordiam tuam, quam fuil
patiuntur ei, cujus et mors morluos vivifical? Co- illa, ut pro peccatis nostris contiueas in ira miseri-
gnosce, anima mea, cognosce : hic est Dorainus cordias tuas. Gratias libi, Dominc Patcr, referat
Deus noster Jesus Chrislus, Salvator tuus, unigeni- omnis lingua pro superabundanlia bonitatis tuse, qui
tas Dei Filius, verus Deus, verus homo; qui solus unico Filio cordis tui non pepercisti; sed pro nobis
sub"solesine macula invenlus est. Et ecce cum sce- omnibus illum tradidisti in morlem, ut eum tan-
leratis quomodo reputalus est, et quasi leprosus, quam fidelem advocatum habcremus corarn te in
novissiraus virorum aestimatus : et tanquam aborti- ccelis.
vum quod projicitur a vulva, sic projectus est ab 15. Et tibi, Domine Jesu, fortissime zelotes, quid
utero matris suse, infelicis Synagogae;Iste formosus " gratiarum retribuam, quiii retributionis digne retri-
prae filiis hominum, quam deformis factus esl! Hic buam cgo homo, pulvis et cinis, et vile figmentum?
vulneratus propter iniquitates nostras, altrilus est Quid enim pro mea saluie faccre debuisti, et non
propter scelera nostra (Isa. LIII,5), et factus in ho- fecisli? Abimo pedis usque ad sunimum verticis te
locaustum suavissimi odoris in conspectu tuo, Pater totum in aquas passionura demersisti, ut me totum
oeternsegloriae, ut averteres indignationem tuam a extraheres de illis, et intraverunt usque ad animam
r.obis, et consederc nos tibi faceres in cccleslibus. tuam. Nam ct animam tuam in mortem perdidisti,
15. Respice, Domine, sanclePater, de sanctuario ut meam perditam mihi redderes. Et ecce me du~
tuo, et de excelso ccelorum habilaculo, et intuere plici debito obligasti. Nam et pro eo quod 655 de-
haiic sacrosanctara hostiara, quam tibi offcrt magnus disti, et pro eo quod mei causa perdidisti, debitor
Pontifex noster, sanctus puer tuus Dominus Jesus, tibi sum. Et pro ea quidem anima bis a te mihi data,
pro peccatis ffatrum suorum, et eslo pbcabilis super semel in creatione, et serivel in redempiione, quid
multitudine malitiaenostrse. Ecce vox sanguinis fra- magis juste libi reddam quam ipsam, nou habeo :
tiis nostri Jesu clamat ad te de cruce. Quid enim pro tua autem pretiosa anima ita contribulata quid
cst, Domine, quod pendet in ea? Pendet, inquam, (r, ab homine digne rependi possit, non invenio. Nam,
c;uia praeterila tanquam prsesentia coram te sunt. etsi ccelum, et lerram, et omnem ornatum corum
Cognosce, Pater, tunicam veri filii tui Joseph. Heu! pro ea possem rependere, certe nec sic usque ad
jera pessima devoraviteum (Gen.xxxvn, 55), et con- mensuram debiti ullatenus attingere possem. Ut au-
culcavit in furore suo vestimentum ejus, omnem tem ipsum et quod debeo, et mihi possibile est, tibi,
decorera ejus reliquiis cruoris inquinavit. Ecce quin- Domine,retribuam, tui muneris est. Diligendus mihi
que scissuras lanientabiles in ea reliquit. Yide, Do- es toto corde, tota anima, tota virtute; et tua mihi
mine, pallium quod in manu adulterae generationis, sequenda vestigia, qui pro me mori dignatus es. Et
id esl, iEgyptisemcretricis, innocens puer tuus de- quomodofiet istud in me nisi per te? Adhaereat ani-
reliquit, meliorem aestimans jacturam vcstimenti, ma mea post tc, quia tota virtus ejus pendet ex te.
quam pudicitiae; magisque eligens, spolie.lus carnis Et nunc, Domine redemptor mens, te ut verum Deum
pallio in carcerera raortis dcscendere, quam pro adoro, in te confido, in te spero, et quibus possum
mundi gloria adulterinse voci acquiescere (Gen. desideriis ad te suspiro; adjuva iraperfectionem
xxxix, 7, 20) : Illi, inquam, voci quam dictum est, meam. Ad luae passionis gloriusa insignia, in qui-
IIwc omnia tibi dabo, si cadensadoraverisme (Matth. bus salutem meam operatus es, totum me inclino.
IV, 9). Quotl utique esset, si dormiret cum adul- D E Tuaevictoriosoe crucis regalc vcxillum in nomine
tera. tuo, Christe, adoro. Tuum spineum diadema, luos
14. Et nunc, Domine Pater, scimus quia ipse rubentcs sanguine clavos, tuo sacro lateri immersam
Filius tuus vivit, et dorainatur in (ota terra jEgypii, lanceam, tua vulnera, tuum sanguinem, luani mor-
et in omni loco dorainationis tuae. Eductus enim ad tem, tuam sepulluram, tuam gloriosam et victorio-
imperium tuum de carcere morlis et infcrnorum, sam rcsurrectionem el glorificationem, Christe, sup-
et attonsus in immortalitatis coronam , mulata veste plex adoro et glorifico. Odor enim vitaespirat mihi
carnis, immortalitatis decore relloruit, etcum gloria in omnibus his. Horum viviflco odore spiritum
susccpisti eum. Subjugavit cnim sibi Pharaonis im- meum, Domine, a peccati morte resuscita; horum
peritim, et cum triumpho nobili, virlute jiropria virtute ab astutiis Satanoe me custodi, ac me con-
ccelos penetravit. Et ecce gloria ethonore coronatus, forta, ut jugtim mandatorum tuorum suave milii
in dextra majeslalis tuae assistil vultui tuo pro no- fiat, et onus crucis, qtiod post te bajularc rae jubes,
bis. Caro enim et frater noster est. Respice, Domi- huraeris animsemeae leve sit atque portabSle. Qti.u
ne, in faciem Christi tui, qui tibi usque ad morlem estenim forlitudo mea, utjuxta praeceplum tuum
obediens faclus est; nec rcccdant ab oculis tuis ci- raundi prcssttras lam inullipliccs inviclo animo
USo SERMO DE VITA ET PASSIONEDOMINL 9<H
sustineam? Numquid pedes mei tanquam cervorum, A aqtioe, araorem tuura, Domine, et fratrum mcorum.
ut velocem «amrsorempar spinas et confragosa pas- Postremo et munda sindone primse slolae spiritiim
sioiram consetfni valeatn ? raeum involve, in qua requiescam egrediens et in-
16. Sed audi vocem meam, et incliua super ser- grediens in locum tabernaculi admirabilis, et ab-
vum luum suavcm crucem illam, quse lignum vitse scondas me, donec pertranseat furor tuus. Die atitcm
est iis qui apprehcndunt cam; ul el spiritu curram teilio post diem laboris, post diem supplicii, mane
ala'.riter. Portabo infaligabiliteream, quaeab inimi- prima sabbati perpetuo inter filios tuos me indi-
cis est, crucem post le. Illam, inquam, divinissimam gnum resuscita, ut in carne mea videam claritatem
crucem humeris meis impone, cujus latiludo est tuam, et adimplear lselitia vultus tui. 0 Salvator
charitas, cujus longitudo est aeternitas, cujus subli- meus et Deus meus, veniat, veniat, oro, tempus, ut
mitas est omuipotcntia, cujus profundum est inscru- quod nunc credo, oculis landem revelalis aspiciam :
tabilis sapienlia. Confige illi manus meas et pedes quotl nuuc -spero et a longe saluto, apprehendam :
meos; et totum passioni tuse conforma servum quod nunc pro viribus meis desidero, ulnis animss
tuum Dnmine. Da, obsecro, mihi conlinere ab ope- meaeampleciar et deosculer, et in amoris tui abysso
ribus carnis quae odisti, et facere justitiam quam lotus absorbear, o Salvalor meus, ct Deusmeus!
dilexisli, et in utroque tuara quaerere gloriain : et R I Sed nunc interim bcnedic, aninia mea , Salvato-
sinistram quidem meam clavo lemperantioe, dexle- rem tuum, ct magnifica nonvenejus , quod est san-
ram vero clavo justitiae in illa sublimi cruce confixam ctum et sanciissiinis deliciis plenum. 0 quam bo-
arbitror. Da menli mcaejugiter meditari in lege tua, nus, quam suavis es, Domine Jesu, animoeqtiaerenti
et omnem cogitalura meum jactare in te, et dextrum te! Jesu redemplor captivorum, salvalor pcrdilo-
pcdem meum eidem ligno vitaeclavo prudentiaeaflige. rum, spes cxsulum, fortitudo laborantium , anxiati
Da ut ministram spiritus mei sensualitatem nec spiritus latitudo, animae laerymosaa et post te in
enervet labentis [al. praesentis] vitaeinfelix felicitas, sudore currentis dulce solatium et suave refrige-
nec conturbet perennis vitaepraemia felix infelicilas: rium, corona Iriumphaiuium, unica merces et lae-
et siiiister quoque pes mcus fortitudinis clavo in titia oinnium supernorum civium, uberrimc fons
cruce tenebitur. omnium gratiarum, intivta prolcs summi Dei'
17. Ut autein el spinarum capitis lui aliqua in me Summc Deus, te bei)edicunt omnia quae in coelo
similitudo appareat, detur, obsecro, menti meoe ct sunt sursum, et quaein terra deorsum; quia ma-
saiutaris pcenitentiaecompunctio, et alienae niiserias guus es tu , et magnum nomen tuum. 0 immarces-
corapassio, et stimulus zcli scniulantis quod rectum sibilis dccor Dei excclsi, et purissima clariias lucis
cst coram le, et ad le couvertar in aerumna mea, oeterme,vita omnem vitam vivilicans, lux omne lu,-
dum triplex configilur spina. Libet ut et spongiam men illuminans, et conscrvans in perpetuo splen-
per arundiuem ori meo porrigas, et aceii amaritudi- tlorc inille inillen., millia luminum fulgentia ante
neni gustui raeo adhibeas. Libct ut per Scripluras thronum divinitatis luoe a primoevo diluculo ! 0
tuas ritioni raeaeconferas gustare et videre quomodo oeternumct incessabile, clarttm et dulce profluvium
florens hic mundus fanquara spongia inanis est, et fontis absconditi ab oculis omnium mortalium, cu-
omnis concupiscentia ejus aceto amarior. Ila, Pater, jus uncla sine ortu, cuj'us profundum sine fundo,
in me fiat, ut calix iste Rabylonis aureus inebiians cujus altura sinc termino, cnjus amplitudo incir-
omnem terram, nec inani me splendore seducat, nec ciimscrulabilis, cujus purilas imperturbabilis ! Eru-
falsa dulcedine inebriet, quemadmodum eos qui lc- ctavit te cor Dei allissimi de sua impenetrabili abys-
nebras lucem, ct lucenv lenebras, amarum dulce, et so, vita vitam, lux lucem, DeusDcura , scternus
(hilceamarum arbitrantur. Vinum myrrhatum cura aeternum, immensus, immensuin, ac per omnia sibi
felle mixtum suspectum rivihiest, pro eo quod tu ex cosequalem: el de plenitudine tua nos omnes acce-
eo bibere noluisti: forte quia nimiam acerbitatem pimus(58).
invidiseet nequilioecrucifixorum tuorum uidicabal. rj 20. Tu enim, largissime fons omnis boni, septem-
Tuaequoque vivilicaemorii famulum tuum configu- plicis gratise prctiosum flumen de thcsatiris luis
ra, facicns in me ul moriar quidem peccato secun- emittis, cujus suavi dulcorc hujus nostri maris, ><1
dum carncm, vivam 656 autem justitise secundumi est nostrae inlirmitalis, salsuginem miligare digna-
spirilum. ris. Fluraen olci laetitia!, flumen vini meracissimi,
18. Ut autem integram Crncifixi imafeinem me torrens ignei vigoris. Spiritus paracletus a le et Pa-
portare glorier, illud quoque quod post mortem tre, par utrique, in orbem terrae perfunditur, omnia
luam insaliabilis malitia Judseorum impiorum in tc replens, omnia continens : Spiritus a le, Spiritus a
cxcrcuit, hanc in me similitudinem exprime. Vul- Patrc, unus ex ambobus, uniens ambos,futpote am-
neret cor meum vivus el eflicax sermo tuus, penc- borum individua connexio , unificum gluten , com-
trabilior omni lancea aculissima, perlingens usque! plexus indissolubilis, ct pax omnem sensum cxsn-
ad divisionem animaemeae; et producat ex ea tan-- jierans. Hic est torrens voluptalis tuae, Domine, qua
qtiam de dcxtero latere mco, vice sanguinis ett delicatam illam et gloriosam civitatem Jerusalem ,
(l'8)Inde usque ad tinemdiscrepal apud Ansclmum.

9G5 IN FERIA II PASCHATIS SERMO. 966
quse sursum est, jugiter potas, laetabunda ebrietate \ tas primitias populi tui, insigne solemnilatis nostrae
facis sestuare, ut tibi jtibilent hymnum incessabilem illo, quaesumus, igneo slillicidio purga, innova, ii-
lccitla illa et flammea organa in voce exsultationis lumina, inflamma, exhilara et confirma, et uni cor
et sono epulantis; cujusque desiderabilibus gultis credenlium tibi, ut unum sint, unura sapiant, unum
refocillari sitibundse fauces exsulis populi lui jugi- unanimiter requirant, ut apprehendant et videant,
ter a te exspectant, Domine. Sinito, Paler, ut catelli et benedicant te Deum deorum in Sion. Sit indivi-
bibant de stillis quse cadunt de mensa dorainorum duse Trinitati gloria, graliarum actio, honor,. et im-
suorum. Rorate, cceli, desuper, et nubes pluant perium in ssecula sseculorum. Amen.
juslum illum, Domine, quem aestuare fecisti. Incly-
FERIA SECUNDA PASCHATIS.

* SERMO
De duobus discipulis euntibus in Emmaut.
657 ®uoex discipulis Jesu ibant in castellum, quod ] Meditatio, quae conjunctione necessaria sibi ad in- -
dB
eral in spalio sladiorum sexaginta ab Jerusalem,> vicem copulantur. Et per orationem illuminatur me-
nomine Emmuus. Et ipsi loquebantur ad invicem
de his omnibus qum accideranl. Et reliqua (Luc. ditalio, et in meditatione exardescit oratio. Quoties
xxiv, 15-55). igilur in contemplatione Dominicsepassionis suspen-
1. Convertere, anima raea, in requiem tuam, quia» dimur, ex recordatione tantse admiralionis in ora-
Christus resurrexit a raortuis, primilioe dormien- tione compungimur. Meditatio ruminat livores vul-
tjum. Recordatione taiitse dulcedinis, luorum miligaa nerum, fixuras clavorum, lanceam, et acetum, per-
dolores Detuum; ut offeras resurgenti cum assato> secutorum ssevitiam, Apostolorum fugam, et mor-
pisce mellis favum , ct paschalis Agni suavitas tem- tem turpissimam, corporis sepulturam. Oratio fundit
peret amaritudinem agrestium lactucarum. Elige ani suspiria, piaedevotionis stillat aromata, tota resolvi-
videre Jesum desideres cum Maria Magdalena sub> tur in lamenta. El factum est, dum fabularenlur et
specie horlulani; an cum duobus discipulis in ha- secum qumrerent, ipse Jesus appropinquans ibal cum
bitu peregrini. Nam utraque visio et collocutio, iide- iltis. Oculi autem illorum tenebantur, ne illum agno-
lis conscientiae sunt jubilus et dulcedo. De duobusi scerent. Talibus confabulantibus appropinquat Je-
condiscipulis videtur dulcius sapcre. Hsec enim le- sus. Quid est Jesus, nisi vita et salus? Eteninv in
ctio mel in ore, et jubilus est in corde, exstasisi talibus sermocinationibus est vita etsalus animae,
mentis devotae.Dulcor ejus omnera excedit eloquen- et eis dicitur Jesus appropinquasse, quia juxta est
tiara, ct totam absorbet conscientiam, et transfor- Dominus iis qui tribulato sunt corde (Psal. xxxm,
mat in supernaejubilationis imaginem, et deliciarum[ 19). Oculi autem eorum tenebantur, ne possent cum
ccelestium novitatem. Considerata hujus lectionisi agnoscere : quia etsi sunt justi et sapientes, atque
mira suavitas totas inebriat medullas auiraae. Ex opera eorura in manu Dei, nescit tamen homo utrum
singulis etenim clausulis scntitur quidam ignisi sit dignus odio vel amore (Eccle. ix, 1). Si dixero,
erumpere, qui in sinu absconditur clausus, in ossi- inquit Job, Consolabitur me leclulus meus, et rele-
bus lotos depascit angulos amantis conscienliae. Si vabor loquens mecum in slrato meo; terrebit me per
scintillet exterius, videtur solis jubare splendidiusi somnia,et per visionemhorrore concuiiet(Job xm,14).
radiare. Ibant duo. Quse fuerit causa hujus itineris, In lectulo notatur quieta meditatio; etperstratum
non declarat textus historiae : sed hoc fuisse divinse in quo relevatus colloquitur, virtus ora&ionis"expri-
providentiae arbitror, ut qui pro morte Domini tan- mitur : quia in his duobus tribulatis corde, verse
tum erant desolati, in via qua ambulabant, consola- consolationis requies invenitur. Sed cura sub pennis
tionem reciperent de ipsius dulcissima visione. Et D earum deargentatis refrigerium interne quajrimus,
forte propter hoc duo pariter ambulabant, ut dolores et occurrunt imaginationibus nostris quam districtae
suos confabulatione mutua mitigarent, et corda dein extremo judicio sunt sententiae 658 judicantis ;
sperantia ad spei refrigerium revocarent. Unde di- ibi tristitiam invenimus, ubi solatium quaerebamus.
tiinlur uj Emmaus proficisci, quoU interpretatur 5. Iu hoc autem quod appropinquans dicitur cum
Desiderium consilii. Desiderabant enim amaritudi- illis ire Jesus, nihil aliud potest designari jucun-
nem titubationis susesalutari consilio relevare. dius. In appropinquationc enim illa signatur il!e
2. Sed ut de favo mel exprimamus, et in auro 'sibilus aurae tenuis, quem Eliphaz glorialur se au-
rulilanle flammivomas gemmas inseramus, si quid disse dormientibus coeteris(Job iv, 15-16), per quain
in tam dulci historia dulcius laleat, inquirere stu- eliam Eliae consistenti in oslio speluncae legimus
deanvas, Ut arbilror, isii duo dici possunt Oratio ct Dominum advenisse : qtiia non in commotione, nou
967 IN FERIA II PASCIIATIS SERMO. %8
in igne, non in spiritu, sed in sibilo aurse tenuis A duo pariter, nisihis convcnerit? 0 beata conventio,
visus est pertransisse (IIIBeg. xix, 9-15). Hic est quam ad invicem susurrant oratio el meditatio.
ille radius suavissimus contemplationis, quo anima Profecto ire desiderant in Emmaus caslellum, quod
per cincinnum capitis elevatur; cunv meditalione ab Jcrusalem est in spatio stadiorum sexaginta.
exardescente, et oratione scintillante, nascitur in Sexagenarius numerus ex denarioconstatetsenario,
corde jubilus quidam, scilicet mellifluus cordis quae sexies decem, vel decies sex faciunt sexaginta.
risus, quem nemo scit nisi qui sentit; nec etiam Stadiura locus est in quo curritur. Denarius signi
ipse qui senlit, quia cito pertransit. Felix hora, sed ficat Decalogum, in quo decem mandaiorum series
brcvis mora, quia factura est silentium in ccelo continetur. 659 In senario vero figuratur saeculi
quasi media hora (Apoc. viu, 1). Norunt experti abrenuntiatio,etmorura conversio; abjectio propri*
cu-
quae dico, qui haecexperienlia suavitatis intimaedi- voluntatis, et abjeclio sine fuco simulationis ;
dicerunt : quia cum in fervore orationis admiscetur stodia cordis, circumspectio sermonis. In his stadiis
ardor meditationis.erumpit ille contemplationis ra- currendum est, ut cum Dominus dilataverit cor
dius de medio earum, quasi species electri, hocest, nostrum, curramus in viam mandatorum suorum,
de medio ignis; et scintillae quasi aeris candenlis, et post devolvamur per vianv : et in his viis appro-
" pinquans Dominus veniet nobis, sicul scriptum cst
suspiiia scilicel conscienliae jubilanlis.
i. Oculi autem illorum tenebanlur, ne illum agnos- de Sapientia, quia prmoccupatqui se concupiscunt,in
c.erenl. Infirmitalis autem suac conscia humana viis ostendit se illis hilariter, et in omni provideniia
conscientia , prae ineffabili tantae suavitalis gloria ostendil se illis (Sap. vi, 14, 17). Et ait ad illos :
contremiscit. Unde Elias vultum operuit, Eliphaz 6. Qui sunt hi sermones, quos confertis ad invicem
totus inhorruit : nec Moyses ausus est aspicerei ambulantes, et estis tristes ? Inlerrogatio ista amoris
conlraDominum (Exod. m, 6). Et si veneril ad me, surbministrat incendia, ct quasi oleum projicitur in
ait Job, non videbo eum (Job ix, 11). Oculi illorum' flamma. Dum enim peregrinus interrogat quid tris-
tenebantur. 0 si Doniinuin cognoscerent, quautura< tes ad invicem colloquuntur, et ille quenv tam di-
gauderent! QuaiUum ipsi gauderemus, si eum ini lexerantetadhuc diligunt, ad memoriam reducitur .
propria specie propius videremus! Quis non acce- dulcis dolor augmentatur, et amor semimortuus ir.
dcret, imo curreret et teneret pedes ejus? Sed adhuc' caminum prorumpensde igniculo, in cordibuseoruni
loquitur Joseph per interpretem fralribus suis :' vehemeiitius debacchatur. Qui sunl hi sermones,
adhuc dissimulat suam nobis exhibere dulcissimam1 quos, etc. Putas, in allocutione peregrini aliquara
visionem. Quitl enim ? mortales sumus, in exsilio>r, , non persentirent dulcedinem amoris divini ? Imo
degimus, nec illam perfcctae visionis laetabundami lolus in medullis eorum revixit et refloruit amor
bcatiludincm praemultitudinegloriae capere valemus. Christi. Quisunl hi sermones, quos, etc. Deus, Deus,
Quis enim posset interilla sujierfluenlis jubilalionis> quantas jubilaliones islac trisliliae genuerunt, et
gaudiaspirare, quae dabunlur in patria; cuiii illai quam suaves suavitates ruminatae, et quam dulcia
cliam stilla dulcedinis, quam nobis in via exhibet,, suspiria percurrunt in corde ! Rone Jesu, quam ju-
in patria peregrina, totam mentem inebriet, et to- cundo consolaris susurrio, quos de tua vides ab-
lam cordis latitudincm novis deliciis coangustet?? sentia contristatos! Quam libentcr astas orantibus,
Ideo tenebantur oculi eorum, quia Dorainus erat ini ct assistis suspirantibus, respiciens per fenestras,
habitu peregrini. Et cum eum quotidie perspicimuss prospiciens per cancellos! Quara jucundus latilas
in altari sub specie panis et vini, nobiscum habiiatt post parietem nostrum, ut autlias voces orantitim,
in habitu pcregrini. Nonne per ocnlos intelligere3 et dulcescant tibi dolores diligcntium, de poenis
jiossumus amorem et desiderium? Diligimus enimv rideas innocentium!
Dcum ctproxiinum : desideramus regem et regnum. 7. Et respondens unus, cui nomen Cleophas, dixit
Sed quia, ut ait beatus Grcgorius, incognitum cstt ei: Tu solus peregrinus es in Jerusalem, el non co-
nobis, dura in hoc corpore sunvus, quanlum diliga-- D j tjjtortsd'qum facta sunt in illa Itisdiebus ? Cleophas,
liius Deum et proximum, et quando ex hoc exsilio> qui interpretatur iucrepans oi-c, formara orationis
ti-aiismigranles adipiscamur regnum, ct videamuss videlur exprimere, quae ponit coram Deo judicium,
Deum, caecitatcin patimur oculorum. Unde in Eze- et replet increpationibus os suum ; nunc accusans
chiele dicitur, quia porla et thalamus habet tcctumI cordis duritiam, nunc inconslantiam ; nuuc lorporis
(Ezech. XL,15). frigore conslrictum, nunc inepla laetitiadissolutum.
5. Nec praelerraittendum est quod confabulando" Tu solus peregrinus es ? Corda solet amantium fa-
gradiuntur in caslellum Emmaus, quod erat in spatio0 miliarius mceror compunctionis aflicere, cum tot
stadiorum sexaginta ab Jerusalem. Dulce colloquium II vident inde[specialitcr faslidire studia, et a deside-
cl felix confabulatio, cum meditationem traclatll rio ccelestis palriae tepescentis speciem pietatis in
oralio. Habent enim mel ct lac in lingua. Labiaa solo exteriori habitu reiinere. Respondet ergo Cleo-
corum sicut vitta coccinca, dum haecinvitat ad con- phas, quoties talium perditioni cx inlimis condo-
templum inundi, ct illa incitat ad amorem Dei. lcntes, tales in oralione profundunt qucrimonias :
Untlc dicitur in Eramaus proficisci, quotl interpre- Domine, tu solus fuisli temporc passionis, abne-
taitir desiderium consilii. Numquid ambulabuntit gantePetro, fugienle discipulo quem amabas, oblilo
IN FERIA II PASCHATIS SERM& 9*0
1)00
•;ut'
nos non effdndis, ut non
tui ariioris priviiegio , fugientibus eliam cseteris. /\ gratbe ct precum stiper
hcu. hcu! passionis quae nunc est, soitim lingua, scd et opere ctveritaic confitentesnos
Sed, lemporc
videmus non solum non participare pcr advenas et peregrinos supcr terram, abstineamus a
rcligiosos
nec carn.ilibtisdesideriisi et traiiamur ad te in fiinicuiis
compassionem passionibus tuis, nec fugere,
subiue ; sed Atlac,in vinculis charitatis?
negare turbatione alicujiis tentationis
iniquitas eorum procedit quasiex adipe, transierunt 9. Dum hsec Clnophas loqtiitur in tribulatione
in affectum cordis. Apponendo enim iniquitatem , spiritus et amariludine meniis, verba ista quantum
non verentur super dolorem vulnerum tuorum ad- putas repleant conscientiam sciscilantis? Quibus ille
dere, qui cum sanctis mulieribus debticrant pise dixit : Qucc? Non est interrogatio nescientis ; sed
devotionis aromatibus delinirc. Tu solus peregrinus adjocantis, etquaedam reciprocatio doloris. Etdixe-
es in Jerusalem? Dereliquerunt te omnes amici luij runl : Dc Jesu Nazarcno, qui fuit vir propheta, potens
longe facti sunt a te noti tui; posueriint te abomi- in opere et sermone,coram Deo el omni populo : el
nationeni sibi. Omncs qtise sua siint quoerunt, se quomodotradiderunt eum stuitniisacerdotes el prin-
ipsos diligunt : de cxsilio feceriint patriam; operi- cipes noslri in damnationem morlis, el crucifixeruut
bus difiitenturse peregrinos superterram ethospites. eum. Primo solus Cleophas respondisse legitur.
Tu solns pereyrinus es in Jerusalem ? Nos etiam qtii Nunc respondet tam ipse, quam ille. cujus nomen in
cxcellentiori prolcssionis privilegio acslimamur ex- hisloria non habetur. Unde quia est sine nominc,
pressiiis fieri conformes humilitatis tuae peregrina- videtur formam meditalionis exprimere, quani quan-
tionis, collocatisumus in obsciiris sicut mOrtuisae- doque cogitationem, quaiitloqiie comteraplationem
culi. Sed et prudentiores suiniis in possessionibus solemus quasi proprio nomine nuncupare. Secun-
ampliandis. et gldriosiores in aediliciis erigendis, dum vero beatum Gfegoriuin, istiim fuisse Lucant
callidiores in pecuniis congregandis. Inveniri pos- aiiqui aestimaverunt. Lucas, qiii medicils fuisse ab
sunt etiam pauci, qtu fideliler incedant semitas Aposlolodicitur (Cotoss. IV,14), qui Consurgens vel
veritatis. Tu solus peregrinus es ? Jam non miratur Elevans iiiterprclatur, interpretalione sui nominis
Behemoth, si absorptus est fluvius (Job XL, 18); imaginem rcpraesentat medilationis * quae medica-
quia pars maxima Jordanis influit in os ejus, et mentum est contfibulali spiritus , et conscientiae
dejecit de fortitudinc, et de slellis, stravit sibi au- ;egfotaiitis. Quae sicut stellio manibus nititur, tit
rum quasi lutum, et sub ipso sunt radii solis. hioretur in aedibusregis (Prov. xxx, 28), et c.onsur-
8. Tu solus peregrinus es in Jerusalem, in Ecclesia gens ab infinvSseligendo suspendium, deserit tran
scilicet militante Deo, quae videlicet non possidet Q sitoria, et se elevat ad superna. Adjungitur itaque
adhuc pacem; et Hon cognovistiqum facta sunt in meditatio orationi, ul ex amborum responsione dul-
illa diebus 660 istis? His diebus sanguinem tuiim cioris balsamus melodise diffusiores spiret delicias
ftidisti pro salute generis humani; et tot dolores et in auribus peregrini.
opprobria, ad ultimum crucis supplSciumpertulisti: 10. De Jesu, inquiunt, Nazareno. Oleum effusum
et cum tanta pro mundo passus sis his diebus, ct te cst noinen ejus. Oleura, inquam, effusum, unguen-
omnia trahere ad le ipsura promiseris, si a lerra lum aromatum, jubiltis cordium, Jesus Nazarenus
esses exaltatus, ecce exaltatus es super ccelos. Imo icx Judscorum. Sed frangatur alabastrum, perflet
eur non eruis eos qui ducunturad morlein; cur ex auster hortum aromatum; myrrha det odorem
Rasan non converteris ; cur omnes non trahis; cur suum, difliuant rivuli balsamorum : Crucifixussii in
tam paucos de multis cligis, quasi tuoe immemor memoria, Crucilixi replicetur injuria, Crucilixi ru-
passionis? IVOJIcognovistiqumfacta sunt in Jerusa- minentur opprobri?, et charitas indefessa. Omnia
lem diebusistis? In Jerusalem iliebus istis, lu ille interiora nostra loquantur de Jesu Nazareno qui
cxcelsus, admirabilis, occisus fuisti, cui Moyses et lavit nos a peccatis noslris in sanguine suo, ut si-
Elias in transfigurationis tuse visione pulchcrrima mus potcntes opere et sermone. Nontiulli potentes
sunt locuti (Matth. xvn, 5). Vcre, Domine, nirais D sunt in operej sed non in sermone. Alii in sermonc.
excessisti : quia cum sis splendor paternae gloriae, sed non in opere. Quidam potentes sunt in utioque.
ct figura substantiae ejus, et cum sis Dominus ma- Qui sirenuus est in exercitatione corporali,.bona quae
jestatis, et tremcntibus elementis, cceli luminaribus praevalet, non negligit operari. Patiens in tribula-
obscuratis, et stupentibus Ange\is, pati dignatus cs lione, cl gaudens ad laborem obedientiae,potest dici
tormentum abjeclissimsepassionis. Vere fuit exces- potens in opere. Sed si minus hunc delectal assi-
sus, cum dedisti vcllentibus genas tuas; cum faciem duitas orationiSj si non est sollicitudine pia devotus
tuam non avertisti ab increpantibus et conspuenti- in vigiliis, vel forte non habeat gratiam praedicatio-
bus (Isa. L, 6);quando cum iniqtiis cs depulatus nis, potens est in opere, sed non in sermone. Videas
(Isa. LIII,12). Tusolut peregrinus es in Jerusalem? aliquem frequentcr in oratione devotum*cujus fJciili
Cur non trahis nos post te, ut curranius in odore sunt piscinse 661 m Hesebon (C«nt. VII,4) prse
unguentorum tuorum? Cur das alienis hoiiorem multitudine lacrymarum, sed recusat fefre j'ugum
tuum, cura pro nobis consumpseris carnera et corpus obedienlise,voiura suum offerre se xstimat offereido
tuum?Cur solium gloriaetuae, in quo judicasli prin- hostiam amputata aure : suam plangit in oratione
cipem hujus mundi, non recordaris? Cur spiriiura superbiam, sed hora compunclionis transacta, ita)
PATIIOL.'.LAXXlV. 31
971 IN FERIA II PASCHATIS SERMO. 97«
superbus est sicut ante. Vcl si levis in moribus, riost }\ tionis. Ex ipsis fiarnma invidia- ciiipit : quia, sioit
orationis suaedevotionem in camdem rccidit lcvita- in Job legilur, Ignis Dei de cmlo cecidit, et taclat
tein, ossa cjus rcplentur viliis adolescentiae ejus, ut oves puerosqueconsumpsit (Job i» 16).
nunquam in convcrsatione sua sit maturus; licet 12. Nos igitur qui quserimus Crucifixum, cructo
ad modicum orationis tempore sit devotus : vox attendamus mysterium. Ipsa est slatera corpori*
quidem vox Jacob est, sed manus, manus suntEsau Christi, quam desiderabat <;ui diccbat : Vlinam ap-
(Gen. xxvn, 22). tales potentes videntur in sermo- penderentur peccata mea quibus iram merui,.et cala-
ne, sed non in opere. In operc et sermone sunt po- mitas quam patior, in stalera. Crux facla est statera
tentes, qui habent/ in moribus honestatcm, in operi- corporis Christi, quod est Ecclesia. Cum enim ipse
bus virtutem, in serraonc scientiam, devotionem in crucifigeretur, appensa sunl cum ipso peccala quse
orationis assiduitate, gravitatem in conversatione, commisimus, calamitas quam incurrimus. Ipse erai
persevefantiam in amore. Piae siquidem operationis innocens, impollutus, segregatus a peccatoribus, et
oratio devota est reclinatorium, et devotae orationis excelsior ccelis conversatio ejus : non enim pecca-
exercilalio pi-aebet bonoruin operum fulcimentunv. lum fecit, nec inventus cst dolus in ore ejus. Et
Haec est eriim plenarie compurrctio salutaris, quam quoniam talis ac tantus, tara indigna dignatus esl in
tommendal conscicnliaelatiludo. Unde cum sapien- >J l cruce pati, praeponderare ccepit calamitas, et cii-
tiam et divitias dedis3et Dominus Salomonis, dedit mina levigari. Cum adhuc tamen in cruee erectus
ei et latitudinem cordis (III Reg. iv, 5-14) : quia staret, vacillarc videbatur statera, nec plene cogno-
nihil est sapientia, nihil divitiae, si in corde non re- scebatur qua cadere deberet, cum inclinalo capite
dundaverit, qui transvadari non potest fluViuscha- emisit spiritum, ut calamitas praeponderandocade-
riiatis. Nec pavcit Dominus verbis potenlibus, et ad ret> et quasi arena maris gravior appareret (Job VI,
deprecanduin compositis. 2, 5). Gentes quasi momentum statcrae repulau»
11, Si sic potens es in opere et sermone, esto 662 sunt- Nam m statera ceciderunt, quia partcs
coram Deo, etomni populo. Coram Deo te commen- adversac damnationis nostrse chirographum amis-
det puritas iutentionis; coram populo, utilitas ope- erunt. Trituratus est Moab sub domino, cxpandit
ris : ut sint lumbi mentis tuse succincli, et lucerna manus super eum sicut natans ad natandura, ne dc-
ardens in manibus tuis. Et bene coram omni populo, mergeretur in profundum; et ut ipse sublevaret nos
qtiia charitas nescit angulura, non amat proprium, in excelsum, expandit alas suas, nos assurapsit ct
deservire desiderat utilitatibus singulorum. Hinc est portavit in humeris suis, sicut aquila provocans ail
quod Apostolus se commendat ad orancm conscien- _ volandum pullos suos (Deut. xxxn, 11). Sic ascen-
tiam hominum, providens bona, non tantum coranv dens super omucs ccelos, dc excclso nvisit igncra in
Deo, sed etiam coram omnibus hominibus (// Cor. ossibus nostris : ut quae sursum sunt, sapiamus, ct
vin, 21), ut tam Deo quam omni populo sit aece- nostra conversatio sil in ccelis. Polens (uit coram
ptus. Sed beatissimo Aposlolo nemo se audeat com- Deoel omni populo : quia factus cst Augtius loquens
parare. Quantum enim dislat orlus ab occidente, pro nobis, et interccssor cxistens Palri reconciliavit
tautum a viis nostris fuerunt viae ejus, et semitae humanum genus; ulrumque solus poiuit argucre,
cjus a nosliis scmitis exaltalae : quia, sicul dicit ponere manum in arabobus.
Isaias, facti sumus immundi omnes nos; quasi pan- 15. Et quomodo summi sucerdotes et principes
nus menslruaim universm justitim nostrm(Isa. LXIV, erucifixeruni eum. Per sacerdotuin quippc persuasio-
0). Potentes non sumus in opcribus : et quid ore- nein populus (limitti Rarabbam, Christuni crucifigi
mus, sicut oportet, nescimus (Rom. vm, 26). Ille acclamavit, et Pilatus fieri adjudicavit; lingiiis, non
solus speciosus forraa prse filiis hominum (Psal. manibus ijisum crucifixeruiit. Untle dicit David quia
XLIV,5), singulari privilcgio fuit prophela, potens linguas suas ut gladium acuerunt (Psal. cxxxix, 4).
opere et sermone, qui potenter operalus est saluleru ' ln hoc forte rainus reprehcnsibilcs, quanv novi cru-
nostram in inetlio tcrrae. Potestate plenus fuit in D cifixores qui manibtis et verbis morlem illi acccr-
sermone, quando omnia creavit, quando dixit, et sunt; immorlaiem mortilicant, incrucifigibilem
facla sunt, ipse mandavit, el creala sunt (Psal. CXLVIII, crucifigunt. Quse ab ipsis in occulto, vel etiam in
5). Fortis fuit in opere, cum hominem reparavit, et aperto fiunt, turpe est dicere. Ponere vereor os meum
juxta vaticinium Isaiic, opus suum ut faccrel, opus in coelum, ut non dicam in ccenum, et Saul ad pur-
suum alienum opus fccit (Isa. xxvm, 21). Verc fuit galionem ventris iiitiinalumocciderc: sufficit si oram
opus alienum, si consideres quomodo tradiderunt chlamydis abscindam (/ Reg. xxiv, 4, 5) gladio Je-
eum summi sacerdotes, et crucifixerunt eum. Do- remiae, cura Dominus dicat per Malachiam : Vot me
mine, audivi auditionem tuam, et timui (Habac. iu, configilit, gens scilicet tota (Malach. m,8, 9). Osten-
2) . consideravi opera tua, vias tuas, et expavi. Sub- dit Jeremias quomodo summi sacerdoles el prin-
sannaverunt te subsannatione, dentibus suis supcr cipes eiini crudelius cruciligunt. Ibo, inquit, ad
te frenducrunt: adversum te laetatisunt et convene- optimates et loquar eis : ipsi enim cognovcrunlvium
runl; te summi sacerdoles et principes tradiderunt. Domiai, et judicium Dei sni. Et ecce hi magis simul
llii qui regere gregem debuerunt per viain salutis, fregerunt jugum, ruperunl vincula (Jer. v, 5), et a
facli sunt laqueus el ruina in praecipitium damna- propheta usque ad sacerdotem omnes faciunl doluin
•373 IN FF.RIAII PASCHATIS SERMO. S74
(Jer. vi, 13). Ecce quomoJo summi sacerdotes et <\Doniinum, qtiando cogitamus si saltetn vel in clau- '
principes crucifixerunt eura. stris religiosus sit requirens ac diligcus Deum. Anlo
14. Nos autem sperabamus qttod ipse esset redtm- lucem venerunt, et corpus ejus invenerunt. 0 quam
piurus Israel, quod interpretatur Vir videns Deurn, dulce est ante lucem surgere ad quaerendum dile-
per quod litterali et religiosi, qui specialius prae cac- ctum ! Dulcis est qusercnliillum./n lectulo meojuw-
teris debenl Videre Deum pcr intelligentiam et affe- sivi per nocles quetn diligit anima mea : qumsivi, et
ctum, signantur. Hinc est non mininvacausa tristi- non inveni illum (Cantic. m, 1). Restat ergo, ut va-
tiae nobis, quia ciiam lillcrali et qui videntur reli- dam ad monumenium; id est ad Religiosorum clau-
giosi, comparantur jumentis, et imraundiores facti strum» ad vigilias claustralium, quia ibi dilectuin
sunt illis. Ipsi enim non solum spinis peccalorum inveniam, etsi non secundum cOrpus. Etenim si
suorum crucifigunt Deum, sed aliis facti sunt in cognovimus secundum carnem Christum, sed jam
proverbium et exemplum. Nos autem sperabamus nuncnon noviraus (// Cor. v, 16). Civitatem cu^
quod ipse esset redempturus lsrael. Non esset dolo- stodiunt isti vigiles; Angeli sunt, quorum visionem
ris maieria, nec res tam stupenda, si plebsquae non se vidisse asserunt mulieres, quae dicunt eum vi-
novit legem, sola caderel in errorem, quia relevari veret et jier fervorem vera? dilectionis ostendunt
posset per litteratorum et religiosorum prudentiam, " Christum in suis cordibus habitare. Isti sunt vigi-
si ipsi non fuissent primi ad ruinam. Nos aulem les observantes omni tempore custodias Domini.
sperabamus quod ipse esset redempturus Israel. Nam Ipsi excubaut ad ostium tabernaculi, ipsi sunt Orio-
si dicit regi, Apostata, et vocat duces impios, si sup- nes et Hyades, et inleriora austri. Quam delectabile
plantet optimales, et ducit sacerdotes inglorios : et est eis inleresse vigiliis! Consurgunt de nocte in
ipsi forsitan non sunt litterati, et ignorant legenv principio vigiliarum suarum, ut effundant cor suuni
Domini; filii sunt diflidentiee, ncc de ipsis sumus in coram Domino, et oratio eorum apud Altissimum :
admirationem : sed de litteratis stuperous, et qui ibi in medio juvencularum tympanistriarum princi-
praetendunthabitum religionis, qui bonum verbunv pes conjunguntiir psallenlibus : ibi in excessu men-
Dei gustaverunt, et donum coeleste, virtutesque sae- tis Renjamin adolescentulus (Psat. LXVII* 26* 28),
culi venturi, et ecce vaccse pingues Samariae facti ibi resonat coelestissiraul conccntus. Ibi sunt Sera-
sunt, arbores autumnales, eradicatae, bis mortuae, phim, Sanctus, sanctus, sanctus clamantia, ct Che-
racii hostes in capite , qui docere debuerant viani rubim sesc versis vultibus in propitiatoriunv respi-
Vitae.Nos autem sperabamus quod ipse esset redem- cientia. Ibi jubilant onines filii Dei, laudant Domi-
pturus Israel. „ nurivsidera matutina. Ipsi sunt vere similes Ange-
15. Et nunc super hmcomnia tertia dies esl ex quo lis, per sludium angclicseconversalionis. Ipsis com-
hmc facla suut. Prima dies, qua crucilixus est Chii- missa cst custodia monumenti, scilicet observantioe
stus, persecutorum et haereticornm significat tem regulares claustri. Monumentumistud Christus non
pus, qui primitivam Ecclesiam tormentorum aspe- deserit, qui nobiscum se promisit esse usque ad
ritatibcs vexaverunt, quaecorpus est cjus. Sccunda consummationeiii sseculi : et tunc nos erimus se-
dies, qua sepultus fuit, tempus figurat hypocrita- cum, cum nos acceperit ad se ipsum. Mulieres s;i
rum qui Christum quasi sepultum in terra rcpu- dicunt illum r.on invenisse, sed visionem Angelo-
tant, terrenis commodis et honoribus inhiantcSj qui rum vidisse, qui dicunt eum vivere; quolies versa-
iiullam nisi terrense felicitalis glorinm pro suis la^ mus in cogitationibus noslris, quia etsi sunt vere si-
boribus exspectant. Super haec omnia lcrtia dies miles Angelisqui de die in diem, et in nocte lati-
cst, in quo debemus alittd gravius periculuin consi- dem Domini decanlant in terris, sicut illi in coelis;
derare, seilicet in falsis fratribus, El in hac teiiia non tainen possident gloriam aeternse bcatiludinis
die Christus debuerat resurrexisse, quia putaba- summa sanctitate consummata. Paululum, inquit,
aius his diebus ubique diffundivirlutem verae fidei, cum pertransissem eos, inveni quemdiligit anima mea
et per loca religiosa charitatis radios dilatari, ut D (Curttic. III, 4). Sed quid est quod dicitur, terrue-
post Orionas et Hyadas apparerenl interiora auslri. runt nos ? Non est terror qui inculial horrorem, sed
Sed quia pene omnes declinaverunt, et adhuc in iniqui novam cordis parturiat exsultaiionem vel admi-
quitatibus suis Christum crucifigunt, 663 super rationem. Dum enim cogitamus quam felices deli-
haecomnia deleraus, quia terlia dies est ex quo hoec ciaeabuiidant in claustro, super hos expavescit cor
omnia facta sunt. nostrtim, et quatlam dulci revercntia raovetur de
16. Sed et mulieres qumdamex nostris lerruerunt loco suo.
HOS,qumante lucem fuerunt ad monumentum,el non 17, Et abierunt quidam ex nostiis ad ffionumen-
inventocorporeejus venerunt, dicenles se eiiam visio- tum, et ita invenerunt sicul mulieres dixerunt, ipsum
nem Angelorumvidisse,qui dicunt eumvivere. Mulie- autem non invenerunt. Abierunt quidam ex nostris.
res pise sunt cogitationes. Per montimenlum clau- lsti sunt affectus religiosaementis, qui omnia, sicut
strum Religiosorum potesl intelligi, in quo sumus mulieres; inveniunt, non tamen revertuntur, sicut
Christo per temporalium delectationum mortificatio- de mulieribus legitur. Quando enim solis cogitatio-
ufcm, el sanctse professionis vinculum consepulti. nibus de amore religionis tractamus in cordibus
Tuiic mufieres vadunt ad monumentum quserere nostris, mulieres ad monumenlum vadunt et re-
875 IN FERIA II PASCHATIS SERMO. 976
deunt. Sed cum affcctus mentis ad conversionis A tur et columba qucrimonias dulccs submurmnrent
desidcria convertunlur . non jam tantunv mulieres, in foramine petrae, in cavcrna macerise, condolentcs
sed quidam ex nostris ad monumentum vadunt, qui de Domini passionc. Sed contra hsec susurria, haec
non reverluntur, sed ncc ipsum inveniunt. Hoc au- devola suspiria tam gratiosa sunt in oculis ejus, qui
tem experimento cognoscimus, quia cum fervore scrutalur renes et corda, quod non possit diu abs-
novitii ad conversionem venerimus, hic Jesum in- condere mulliludinem dulcediuis su<e, quam abs-
venire nos aeslimamus, quia perfeclae tranquillitatis condit timentibus et diligentibus se : sed saepius per
et sanctitatis gaudia apprehendere nos spcramus. occultam inspirationem, ssepiusper Scripturae sacrae
Sed cum processu temporis experiinur miserias leelionem, talem tristitiam in jubilum solet comrau-
humanae fragilitatis; tunc recognoscimus quoniam lare. 0 slulli, el tardi corde ad credendum ! Cogi-
non inveniraus Dominum : visionem tamen Ange^ tanti mihi dulccdinem hujus increpalionis, flere ma-
lorum aspicimus, exempla scilicct ferventium mo- gis libet quam aliquid dicere, quia quidam mirifici
nachorum. odoris balsamus perflat areolam mentis meae. Dispu-
18. Et ipse dixit ad eos : 0 slulti, et tardi cordead tare cum Deo cupio; non quidem cx sequalilate, scd
eredendum 664 '" omnibus qum loculi sunt Pro- exponendo fragilitatem hunvansc conscientiae. Do-
phetm '. Nonne hmc oponuil pali Christum, et ita in- R mine, quoties passionis luoe amaritudinem in cordi-
trare in gioriam suam ? Scaturire videntur haecverba bus nostris ruminamus, toties de nobis expavesci-
teiieriludinem amoris, el quasi mustum quod dimus; quia dedisti metuentibus le significalionem,
rurapit novas lagunculas, de medullis procedere di- utfugianta facie arcus (Psal. LIX, 6). Si enim cx
ligentis. Dedit Dominus voci suae vocem virlutis, ut hoc mundo transisli ad Patrem cum tantSs cruciati-
essent haecverba ejus, sicut mallcus conterens pe- bus, quid fiet de nobis peccatoribus? Si in viridi li-
traui, et sicul iguis, tcstiinonio Jeremiae (Jerem. gno hmc fiunt, in arido-quid fiet ? (Luc. xxm, 25.)
xxm, 29). Verba ejus sicut ignis et malleus, ut de Dura tales in oratione fundimus querinionias, con-
igne ascendat virgula fumi ex aromaiibus et pulvere solatur nos dulciler increpando illa vera et sumina
pignientai ii, ct contcral malleus. Libet paululum ad charitas per Scripturarum auctoritalem, seu per oc-
suavitatem hislorise racntis oculos inclinare. Dum cullam inspirationem. Quid de mea passione tam
interpretatur Scripturas, dum cxponit Moysen et tristes estis? Nolite timcre, ytisillus grex, passus
Prophetas, procedens ex ipsius ore mira suavitas sum, ut vos gaudeatis. Thesaurizavi vobis thesauros
mentes refrigcrat nioerore et tacdioconsternatas : in- exsultationis, quia thesaurizare dcbent jiareiiles
acstimabilisredundahat in labiis Jesu sermonis elc- filiis. Omnia enim opera vestra operatus suin vobis,
gantia super mel ct favum; dulcesccbat ejus elo- C resurrexi ut jubiletis. Dico vobis, cur non cre-
quium super omnia aromata. Profecto ordinem cceli ditis?
noverat, et ponebat rationeni ejus in terra. Implela 20. Incipiens a Moysect Prophelis, inlerpretabatur
gaudent viscera luctu in laetitiam ntutato. Jamreful- iltis in omnibus Scripluris qum de ipso erant. Reati
gctinconscientiisDominiresurreclio.Resurgentima- qui noverunt guslu felicis experientioe,qnam dulciJ
gis gaudere incipiuntj quam condoluerant crucilixo. ter, quam mirabiliter in oratione et meditatione
lliuc est quod appropinquaverunt castello quo ibant, Scripturas dignatur Dominus revelare. Et quidem
quia impleri cceperal desiderium consilii quod quae- scientiarum dominus est; potest eas, si voluerit,
rebant. Et ipse finxit longius ire, ut dum vellet eos dispensare. lncipiens 665 a Moyseet Prophetis, in-
cicserere, dileclionis igne quo suaviter ardere ccepc- terpretabatur illis in omnibus Scripturis, qum de ipso
I atit, mirabilius aestuarenl. Quid cos putas tunc ani- erant. Haecfacit, quando corda nostra illuminat ra-
mi habuisse, cum se fingerct longius ire?./Eslimo diis charitatis. Ille tenet et quse latent, ot qnsc patent
forsitan lalibus eum querimoniis interpellasse : Ne in divinis sermonibus, qui charilatem servat in mo-
decedas, dulcissime, ne decesseris a nobis; sed ad- ribus. ln sola dilectione pendent Moyses ct Prophe-
hucde Jesu Nazareno sonet vox tua in auribus no- tse (Matth. xxu, 40). Tunc appropinquamus castello
stris. Loquere, quaesumus, de gaudio resurrectio- " quo tendimus, quia per infusionera charitatis desi-
uis : mane nobitcum, quoniam udvesperascii, et in- deratum vitaeconsilium obiinemus. lpse aulem finxit
clinata esljam dies, sed agemus vigilias noctis. Non se longius ire. Dixi, Sapiens efftciar : el ipsa sapien-
sufficit dies ut saturetur auris auditu dc dulcissimo tia recessil longius a me! (Eccle. vn, 24.) Incipienti
Jesu. El coegerunl eum :quia cohibere se non pole- diffieilesviseDomini vitlentur, sed currilur per eas,
rat vis amoris. dum cor cceperit dilatari. Unde et coegerunt eum.
9. Nunc ad delicias revertaraur mortalilatis. 0 Non enim leviter ad perfcctionis culmen attingitur,
ttulli, et tardi corde ad credendutn in omnibus qum sed paulatim virtutum gradibus ad apicem charilatis
locuti sunt Prophetm! Nonne hmc oportuil Christum per violentiam pervenitur.
pati, et ita intrare in gloriam suam ? Irapletum est 21. Coegerunteum. Ne niireris, si vim palitur re-
tempus quod dixit Dominus in Evangelio : Vbi duo gnum ccelorum, quando el ipse Dominus eorum. Si
vel tres congregati sunt in nomine meo, ibi sum in igitur quadam nalurali duritia cor tuum senseris in-
medio eorum (Matih. xvm, 20). Ctmgregali sunt in devotum ; insta orationibus, intende medilationibus,
nonviue ejus duo, seilicel Oratio cl Meditatio, ut tur- currc ubi est impetus spiritus, ne assensum carni
977 IN FERIA II PASCHATIS SERMO. 971?
dederis. lngere te vigiliis, per lacrymarum violcn-- A . gratiae prout voluilnon ad mensuram accepit, Bene-
tiam vince Dominum majestatis, et dic ei : Mane no- >- dicit panem qtiando benedictionem suam. nobis dat
biscum, Domine, quoniam advesperascit, et inclinataa legislatnr, ut eamus de virtute in virtutem. Frangit
estjamdies. Hanc clausulam multipliciter possumuss et porrigit illis; quia npn volentis neque currentis.
intelligere, et in ea multas delicias inyenire. Mane e sed miserentis est Dei. Nec panem porrigit 666
nobiscum, quoniam advesperascil. Cum prosperamyss integrum, sed fractum; quia divisiones graliarum
in virtutum successibus, in die sumus : cum nos obsunt, sed idem Dominus, qui sicut buccellas mittit
nubilant tribulationum angustiae, incipit nobis ad- crystallum suam. Et quid est quod dicitur : Aperl:
vesperascere : cum trislilia nos confundit, nobiss sunt, oculi eorum, et cognoverunteum in fractione pa-
advesperascit. El quia ad te confugimus, qui so- nis? In fractione panis fit diminutio quaedam et exi-
lus laborem et dolorem consideras, mane nobiscum, ., nanitio. In fractione virtutem humilitatis intelligc,
quoniam advesperascit. Jam veniunt aquae usque ad1 per quam se ipsum fregit, diminuit, et exinanivit
animam, jam devotionis deliciae vertuntur in mise- ipse etiam qui panis est vitae. Et quoniam se exina-
riam, jam omnes angulos mentis nostrae ventus ten- nivit, cogitationem suam nobis dedit. Ipse est panis
tationis concutit : mane nobiscum, quoniam advespe- dcsiderabilisquempcr dies multos Daniel non comc-
rascit. Tu tribulalis cordibus es refrigerium, tu refu-1- R dit (Dan. x, 5) : quia multi justi et Prophetae volue-
gium, tu solatium : tua est potentia, tuum est impe- runt videre et non viderunt incarnatam sapientiam
rium. Intenti sunt ad teoculiomnium,tesolumsitiens. i. Dei Patris. Multis sestuarunt suspiriis prae desiderio
anima concupiscit: mane nobiscum, quoniamadvespe- videndi Filium hominis : sed ahsconditus erat in
rascit. Sine te nihil possumus facere. Tu solus car-. sinu Patris. Parvuli petierunl panem, et non erat
mina das in nocte; tu turris es fortitudiuis a facie. qui frangeret eis (Thren.n, 4)..Sapientiaabscondita
tribulantis. Tuaepietatisoculus circa eaquaesub coelo> Patris, et thesaurus integer et occultus, quae[utililas
sunt respicit: mane nobiscum, quoniam advesperascit. in ulrisque? Frange, Domine, csurienti panem tuum,
Per te consurgit nobis ad vesperum fulgor meridia- panenv te ipsum, ut aperiantur oculi hominis, nec
nus, et orimur ut lucifer, cum nos copsumptos pu- repuletur homini ad peccatuni, si voluerit esse sicut
tamus ; non confundilur omnis qui in te confidit: tu, sctens bonum et maluro. Te cognoscat in panis
niane nobiscum, quoniam advesperascit. Inclinata esti fractione, qui ab initio voluit integrum attentare vel
jam dies, facti sunt vesperi longiores : quia appro- attrectare. Frange te, ut sese discat frangere, quia
pinquantc mundi termino superexcrescit iniquitas, non cognosceris in fractione panis. Audivii Balaam
et charilas refrigescit. Ne exstinguatur in nocte lu_- sermcnes Dei, et visiones Oranipotenlis intuitus est:
cerna nostra; mane nobiscum,quoniam advesperascil, C sed cadebat apertis oculis (JVum. xxiv, 4), quia non
Vergente inundi vespere, sole justitiae, frigus iniqui - COgnoscebatDominum in fractione panis. Sic multo"*
talis genus huraauunv opprimit. Omnes occupat nox,. ;_ videtis hodie studentes in Scripturis, docentes in
perfidiae, lux veritatis delicit. Ne deficiamus cum de- cathedris, praedieantes in ecclesiis; sed opera eorum
licieiitibus , mane nobiscum, quoniam advesperascit. non concordant cum verbis. Confitentnr verbis se
Viiaemeaej'aminstat vespera, corpus consumit aegri- nossg Deum, sed negant factis : quia non cognosci-
tudo pervalida, jam mors minatur aspera, limor et; tur nisi in fractione panis. Et quidem nobis Domi-
tremor totam conscientiam concutit, terribilem sen- nus.factus est panis, et nos sumus panis ejus. In su-
tentiam judicii pertimescit: sedtu, Domine, cui Pa- dore vultus sui dignatus est vesci pane suo, ut nos .
ter omne judicium dedit, mane nobiscutn, quoniqm nostro vesceremur in gaudio. Si vis ipsum cognosce-
advesperascit. In manus tuas commendo spiritum re, sicut se fregit, ita te frange; quia qui dicit se in
meum. Ne tradas animam confitentem tibi potestati- Christo manere, debet sicut ille ambulavit, et ipsc
bustenebrarum.In te solo esl salus nostra; ad te sunt ambulare (/ Joan. n, 6). Non est in sermone re-
oculi nostri, nc pereamus. Demultitudine miserationis gnum Dei, sed in virtute. Frange igitur te ad labo-
maemens fiduciam concipit: mane nobiscum, quoniantrX} rr.rem obedientise,-ad humililatem pcenitenliae. Porta
qdvesperascil. Vel per vesperam possumus intelliger& in corpore tuo stigmata Jesu Chrisli formam
vexatse mentis refrigerium, ut omni fervore tribula- servi accipicns, non prselati. Et cum le exinani-
tionis recedente, oratio et meditatio tranquiHum in veris et fregeris, cognosces Dominum in fractione
ea Deo parent hospitium, ut eum coganl ad nvanen- panis.
dum, el invitent ad ccenandum, juxta quod scriptum, 25. Sed quoniam ccepimus loqui de pane gralia:;
CSt : Si quis upertterit mihi januam, intrabo ad eum, dum frangitur, oculi aperiuntur, et Dominus cogno-
et cmnabocutn eo, et ipse mecum (Apoc. m, 20). Fa- scitur : quia cunv cseleris gratiarum donis infundi-
ctusest sicut viator declinans ad manendum : unde. tur virtus humilitatis. Tunc eum cognoscimus, quia
et intravit cum illis. cx acceplis donis nos ei humiliter subdimus, cum
22. Factum est autem cum recumberel cum illis, quidquid boni accepimus, ad ipsum referimus. Sa-
accepit panem, et benedixit, fregit et porrexit itlis : et piens atlestatur quod ab humilibus honoratur Deur>
aperti sunt oculi eorum, el cognoverunteum. Panis iste (Eccli. in, 21). Vide quomodo dietis nostris concor-
jianis est graliae. Ilnnc. panenv ipse pcr sc accipit; det beatus Gregorius. « Qui, » inquit, «virtules cae-
quia non quasi inferior, sed Patri sequalis, dona teras sine humilitate congregat, quasi pulvcrem m.
979 IN FERIA II PASCHATIS SERMO. 98Q
ventttm poiiai (MoraL, lib. xxxv, cap. 10): > ut uncle )\. super oinnes divitias? Nonne nos tunc doccbat unctio
ferre aliquid debuit, inde delerius sequatur. Vera Chrisli de omnibus, medullatas infundeiulo nobis
ergo humilitas aperit oculos, dum virtutes cseteras, delicias ? JVonjiecor nostrum ardens eral in nobis de
pcr quas vento superbiae poterat excaecari, frangit Jesu, dum,loqueretur nobis in via?
ct diminuit; et homo se ex se nihil esse cognoscil. 25. Et surgenies eadem hora rcversi sunl in Jeru-
Et quanlo quis decrescit in despectione sui, tanlo satem, et invenerunt congregutos undecim, et eos qui
araplius prolicit in cogiiitionem Dei. Ut ergo co- cum ipsis erant dicentes : Quiu surrexit Dominusvere,
gnoscatur Dominus in fractione panis, frangal hoino et apparuil Simoni.Non incongrue eadem hora dicun-
si quas habet in se virtules, frangat piojnias volun- tur surgcre, quia non nisi ad horam, nec ad horain
tales imilans illuin qui pro nobis faclus est obedieus quidera essepossuntin[anima talcsileticioe:citolt'ans-
usque ad mortem crucis. Et ipse evanuit ab oculis eunt, abeiint evancsciint. Ideo fiigiunt, uteariim jile-
corum. Mira res! Cum incipit magistcr cordi dulce- nitudinem, quaedebelur[n(.habettir]i]ipatria,feiveii-
scere, tunc fugit, ui dc absentia sua (aciat nos dulci- tius appetamus: ideo animumalliciuiilelitillaiiimant,
ler dolere. Tales, stint ainoris deliciae, ocuh' amoris ul surgamus ; non ul in Jericho descendamus. Ibi
ipsum faciunt avolare. Fuge, dilecle mi, et assimi- insidianliir ut spolienl vel neceut desccndenies. Sod
iure caprem, hinnuloque cervorum, super monles aro- " nobili quadain sujierbia despicere debet haec tempo-
mtttum (Caniic. n, 17etvm, 14). Ascende super ralia, qu;u rautabilia sunt sicttl luna, anima ccelesti-
Cherubim, et ambula super pennas vcntorum. Eslo bus deliciis assuela. Surgentcs igilur Oratio et Medi-
tamen similis caprcse hinnuloque cervorum, ut ocu- latio revertuuiur in Jcrusalem, cum posl spiritua -
l-.isdilectionis luai non averlas a nobis : elsi a no- liuni dcliciaiura rcfcctionem pacis intimoepossident
stris tc sublrahiS, qui humilia respicis, et alla a qtiietem. Uudccini isti qui in J.iiisalem ssint con-
longe cognoscis. grcgali, doua septiforniis Spiritus, et quatuor jprin-
24. Et dixeruni ad invicem : Nonne cor nosfrum cipales virtnles possunt intelligi. Illi qui cum ois
ardens erat in nobis de Jesu, dum loquerelur tiobis in sunt, lides, spes, charilas, ct si qua ibi sunt ali.i
via, el aperirel nobis Scripturas? Clausula ista non graliaruin doua, dici possnnl. Congregatos istos
est exponenda, sed ruminauda. Quolies in nobismet- oratio et mediialio invcniunt, non congrcgavcruni :
i|>sis marcescit auima noslra, et possidenl nos dies qu'a elsi pro posse nostro intendainus virtutibiis
alllictioiiis, quolies laediisvel tentatioiiuni vuliiera- congregandis; nihil sine Patrc luminum possu-
niur sagittis; ad memoriam revocemus quid ali - mus, qui el velle et perficere in nobis ojscralur.
quando in oratione senserimus, quid in niedila,tit>ut:„ Istis dtim oratio et mcditatio conjunguniur, di-
guslaverimus, qualilei- lociitus sit nobis Donvinus, cunt quia sytrrexit Dominus vere, quando amanti
cum scilicel transmigraremus in delicias contenipla • conscienliae insibilat gautlium rcsurreclionis domi-
tionis. 66T Nontie cor noslrum ardens erat in nobis nicoe.
de Jesu? 0 dulcis ardor, dulcis splendor, dulcis 26. Scd. quid vult sibi quod subdilur, apparuit
iimor! Ardor confortans, splendor illuminans, amor Simonj ? Videte ne forle piopler nos dictum sit, qui
inebriaus. Quam dulciler attles, quam rairabililer specialiter lilii su.ra.usobedienliae, qui sapienlibus et
splendes, quara suflicienlei' loluin cor hominis im- iiisipientibus debitores sumus, sine contiaditiione
jdes ! Quis ppterit habilare de nobis cum igne devo- vocis, siue ra,ncore murmurationis obedire. Fidelis
lante, cunv ardoribus sempiternis (lsai. xxxiu, 14), sermo, et omni acceplione diguus, magnum la:titi;\!
ciim jam non erit ignis in Sion, sed caminus in Je- cumuluu) parturiens obedi,entibus, quia Dominus
vusalem, in splendoribus seternitatis? Tunc etiam apparuit Simoni, et ipsi soli speciali prterogativa
rccordabimur de hoc parvo igniculo qucm sentimus prae oranibus. O si devotaeraeiilis memoria rcvolva-
in convalle ploralionis, cantabimus el psallemus, et miis, qiiam dulcis sitejus apparitio obctlientioeliiiis
dicemusad invicem : Nonne cor nostrum ardens eral in illo agone lerrihili, el in illa hora miserabili, ubi
in woMsde/esu.^Cuin sub paupertate degefemus mi- I) cogitur anima a corpc>reseparari! Non proesumimus
litiaeregularis,ct starcmus ad psallcnduin in noctur- quae nescimus assercre : possumus lamen piis ima-
nis vigiliis, ei poslvigdias abscQiidiii incunvberemus ginationibus tale aliquid cogitare. Forte aliquibus
oralionibus illis beatissimis intervallis, quam magna lunc appai-et Christus cum vexillo obedientiae, et
tunc erat in cordibiis nosliis multiludo dulcedinis! incffabili exsultatione exhilarat obedientis animam
Nonne cor nostriim ardens eral in nobis de Jesu? in illa tribulatione, el his potest sermocinationibus
Nonne nox erat illuminatio in del\ciis? Nonne cor consolari : Ne timeas, fili ohedientiae, ne timeas in-
\toslrum tunc ardens erat in nobis, cum in claustro ttieri manus propter obedieutiam cruci affixas : con-
residentes mcditareinur in silentio, quando secreto sidera pedes expositos iixuris clavorum, et latus lan-
Deus erat in tabernaculo nostro, cum super Jerusa- cea perforatum : attende quod propter obedientiam
lem cor ascenderet, et cogitaremus patrise gaudia, morluus sum : et si propter fragililatem humanw
cum concenlus cceli resonaretin conscientia? Nonne cpndilionis obedientia lua sit miuus aliquid pcrfe-
cor noslrum ardens eral in nobis de Jesu ? cum divi- clum habens, volo ut plenitudo mese obedientiae sil
iiarum Scriplurarum dulced.ine nostras reficeremus ttiae minus sufficientis obedientise supplementum.
animas, inveuientes in illis mirabiles delectationes Quid in illa hora potesl esse suavius lali consoja-
98» SERMO DE EXCELLENTIA SS. SACRAMENTI. 982
tione?qutd imprimi potest hu-mano cordi dulcius? A Tunc recordabimur perieulorum in quibus versamur,.
Ponitehaec super corda vestra, filii obedientiae, gau- tribulationum quibus affligimur, miseriarum quibus
dete et exsultate, quia surrexit Dominus vere, et ap- involvimur : et mirabiliter laetabimur,
quia haec
paruit Simoni. orania velut umbra transierunt, et de splendoribus
27. Et ipsi narrabant qum gesta eranl in via, et in quibus erimus, ossa nostra jubilum germinabunt.
quomodo cognoverunt eum in fraclione panis. Extre- Tunc plantabimus vineas in monte Samarise, et au-
mani hanc clausulam referre possumus ad illa beatse diemus vocem gaudii, et vocem lsetitise,vocem spon-
quielis gaudia, cum sedebit unusquisque sub vitesua, si, etvocem sponsse, et videbimus gloriam regis, et
et sub ficulnea in pulchritudine pacis, in tabernacu- deeorem reginae. Tunc Isetabitur Virgo in choro,
lis fiduciae, in requie opulenta : cum plaie* Jerusa- diadema regni portans in capite stio, et ostendet no-
lem sternenlur auro, et per omnes vicos ejtis Alleluia bis fructum sanctissimi ventris sui. In humanitate
cantabitur, et implebitur infanlibus et puellis se- nostra videbitur Dominus majeslalis. Tunc videbit
quentibus Agnum quocunque ierit, in vestibus albis. et affluet et mirabitar et dilalabilur cor nostrum, si-
Tunc narrabimus qu* gesta sunt in via, quomodo raul laudabimus; quia oculo ad oculum, aspeclu
cognovimus Dominum in fraclione panis; quam dul- contra aspeclum videbimus, facie ad facienv cogno-
eiter nos humiliat hic in loco affliclionis, ut delicie- B scemus, ore ad os colloquemur dicentes : Til>i, Do-
tur in cordibus nostri»; qui secreta sua abscondit a mine, potestas et imperium, tibi honor et gloria, te
sapientibus et prudentibus, et revelat ea parvulis. laudet omni9 spiritus in saecula sseculorum. Amen,
SERMO DE EXCELLENTIA SS. SACRAMENTI

ET DIGNITATE SACERDOTUM.
^ » m, <
668 ^T°" est & Bernardi, ted cujusdam non sacerdotis, ut ex num. 5; 5 et 16 colligitur..
Panem angelorum tnanducavil homo (Psal. LXXVII,C terrse siabilitus esi, civis supernaeJerusalem designa•,
2,5). tus est, domesticus Domini factus est: cujus amoro.
1. Non lateat vos, verendi sacerdotes, seriem et agnitione ditatus est, consors Angelorum, frater
hanc vobis recitatam, verbis succinctam, sensuum et-cohaeres ccelestium virtulum, nihil prorsus indi-
spirittialium majeslate apprimefore fecundam. Vo- gentise, nihil sentiens niolestisc : cui erant inprora-
tis aulem potissimum incumbit prae cseteris audire ptu quaepostulabat, non dico necessitas [al. neces-r
quod proponimus; nec solum audire,'sed fidelius re,- sitate], sed etiam pia voluntas [al. voluntate], cum
ponere, et tanquam aniraalia munda propensius de- nihil essel in anima quod offenderet, nihil in carne
betis ruminare. Reatus ille David Prophetarum exi- quod puderet. Hic lionor et haecerat dignitas ho-
mius, Deo viventi charissimus, in spiritu ante seminis, prosperari et florere in praeraissis. Et haecex
dentem in thronis raptus, legerat in quodam prom- Deo.
ptuario mysteriorum quae et quanta Dominus nau • 2. Sed potius in honore quid ex se foret non in-
fragauli mundo per vestrum clementer erat exhibi- tellexit, limus videlicet, pulvis, folium aridum, sli-
turus ministerium, qui ccelestis consilii sanctus pula sicca, lutea et fragilis tesla, peHis morlicina :
interpres, gralulanter concinit : Panem Angelorum sed inturauitj et plane desipuit, honoris fastigio de-
manducavit homo. Unde ad exprimendam rei tam lectatus. Et continuo in se expertus est, quod tanto
fructuosae certitudinem dilucide signavit praeteritum post tempore homo de filiis captivitatis et prudenter
pro futuro, Panem, inquiens, Angelorum manducavit advertit, et veraciter protulit dicens : Qui se putal
homo. 0 stupenda Dei miseratio! Verbuin carnem, atiquidesse cum nihil sit, ipse se seducit (Galal. vi,
Deus cinerem, (igul-us lutum, vita morticinum in- 3). Vae misero, quod non fuit qui jam tunc diceret
dtiit, ut jumenta manducarent panein Angelorum. ei: Quid superbis, lerra el cinis? (Eccli. x, 9.) Re-
Homines jumentaerant. Homo enim cum in honore pentina igitur conversione se ipsum invenit hoino
esset, non Sntellexit; comparatus est juraentis insi- propter infirmitatem jacentem in stabulo. Stabulum
pientibus, el similis factus est illis(Psat. XLVIII,13, quid est? Mundus est. Et propter pecorinam simili-
21). Non est indignum, inio festivum, recolere in tudinem indigens erat feno. Eapropler cibus cce-
quanta sublimitate homo conditus fuerit. 669'êu Iestis mutavit se in pabulum pecoris, homine muta-
operse pretium est eonsequenter attendere, 'quam to ni pecus. Panis enim Angelorum factus est fe-
graviter corruit minus pensando quid ex se, vel num : Unicus Patris, filius hominis. Verbumquippe
quid esset ex Deo. Primus namque parens noster caro factum esl (Joan. i, 14) : et juxta prophetara,
paradisi accola [al. incola] constitutus est, doniinus Omnis caro femtm (Isai. xi., C). Comedunt igitu»
983 SERMO DE EXCELLENTIA SS. SACRAMENTL 081
Angeli Verbum de Deo uatum : comeduut homincs A . tate ordincm. Cum adhuc ccenaretur, a cosna sur-
Verbum fenum faclura. Pane suo vivunt Angeli in rexit, discipulorum pedes Dpminus univcrsorum la-
ccelis, et beati suut: feno suo vivunt horaines in ter- vit; dehinc ad inensam regressus ordinat sacrili-
iis, et sancti sunt. Fenura quippe istud de prato cium corporis et sanguiiiis sui, seorsum panem, se-
virginalis utcri collecium, factumestrefectio jumen- orsum tradens et virium. Depane iia tlicens : Acci-
torum. Verbum ut fonum fieret, latuil in Virginc, pite et comedite, hoc est corpus meum. Dc vino eliara
Sol in sidere, Arfiex in opere. sic : Ribile ex hoc onnes. Hic est sangttis meus, qui
5. Hoe auteui liberalioris excellentiaedonum CDII- pro mullis effundetur in remissionem peccatorum.
ttilit nobis primo in loco sacrosancta Verbi Palris (Matth. xxvi, 26-28). Effundetur, dictura esl quia
iiicarnatio; et vos secundario de die in diem nobis passim et viliter; quem uticjue puncturae veprium,
ethibendo minislratis ex collatae potestalis oflicio, fossio manuum et pedura cum clavis, laleris apertio
0 praeclara, o reverenda potestas vestra! Ceiie cum lancea militari forlius cxprimentes, ad modum
i.on est potestas jiost Deum, sicut poteslas vestra. torrentis fuderunt exirinsecus; eratque ille sanguis
Forsitan scire vultis, et audirp delectat apertius, pretiosior chariorque balsamo, per quem sordiuin
quaenam sit ista tanla potestas, <:ui nihil in coelo noslrarum facta est mundatio. Christus in cceua
vel in terra valeat comparari? Ad quod ego : Con- B illa munerans et munus; cibans ct cibus; conviva et
seerare videlicet corpus et sanguinera Domiiii. Su- convivium; offerens et oblatio.
per jiotestate vesl: a, super tam insigni spectaculo, 5. Audistis forraam Sacramenti; audite efficaciain
:>uper tam solcmni dignitatis vestrae privilegio stu- et coramunionem corporis et sanguinis Domini. Et
pet ccclum, niiiatiir terra, contremiscit homo, re- nos Jesu Christo, et Jesus Christus nobis in uni-
veret.ir pluiimuin aigelica ctisitudo. Sed unde hoe tate feedcrantur incnarrabili, sicut ipse dicit: Qui
nobis, piissirae Jesu, ut nos vcrraiculi reptantes su- manducut carnem meam, ct bibit meitm sanguinetn,
per faciem terra:; nos, inquam, qui pulvis et cinis in me manet, et ego in eo (Joan. vi, 57). Dc bonis et
sumus, te praesenlem habere mereamur prae mani- digne sumeniibus hoc sentiendum est, non de fla-
bus, prae oculis, qui totus et integcr sedes ad dcxte- gitiosis et pessiiuis. Sano in mensa una, in ccena
)•;)») Palris : qui etiam unitis horao momei.to ab Domini, de uno panc:consecrato Petrus et Judas ac-
ortu solis usque ad occasum, ab aquilonc usqtic ad cepit : bonus, in vitam; pessimus, in pueiiam : bo-
uustrum prsesto es omnibus, unus in multis, idcm nus, in bcneficium; pcssimus in testimoniura : bo-
iu diversis locis. Untle hpc, iiiquam ? Certe non cx nus, in salutem; pessimus, in mortem. Quod to-
tlebito, vel e* raerito nostro; sed ex voluntate lua, ~ tum usque adhuc in Ecclesia complelur in Sacra-
ct dulcedinis tuae beneplacito. Parasti enim in dul- mento altaris : bonis quidem in bonum sumentibus,
cedine lua pauperi, Deus (Psal. LXVII,11). Pauper canibus vero et immundis non sic. Canes sunt, qui
est gcnus huinanum, cui bonum islud ccelitus in- irreverenter acccdunt; et ideo judicati abscedunt.
dullum est. Ilaecest vere iudulgentia coelestis, h;ec Qui enim secundum carnem vivunt, cl post camalia
est vere cumulata gratia, haecest vere sujierexcel- evaganlur catena vitiorum compediti, cum Juda
lens gloria sacerdotum, Deum suum tenere, et aliis proditore venenum accipiunt, spiritualis suspcndii
dando porrigere. 0 novam et divinara potestatera, laqueuni incurrunt; gravissirae damnandi, tiim pro
cujus iniiiistei-io panis Angelorum ct vitae, mortali- multiplici reatu, tum pro Sacrainenli contemptu,
bus quolidie pia-paralur! quod revera accipiunt, sed essentia, non salubri
i. Panis iste per cxcellentiam dicitur Eucharislia, eflicacia. An non discernet inter glebas, qtii, disccr-
id esl bona gralia. In hoc enim Sacramento non so- nit et inler stellas ? Exarainabit certe argenluin, qui
lum quoelibet, sed ille a quo est omnis gralia, sumi- ipsumquoqueaurum jirobavitet reprobavil. Ecceau-
tur. Christus enira pro salutc raundi sernel factus distis fructum et uiilitatem bonorum, aiidisliscliam
csi hoslia salutaris, reconciliatio generalis, oraiii- et expavistis, ut credo, ad rjerditionem inalorum :
bus sacramcnlis, tam proecedentibus, quara subse- D audite modo, et obstupescentes adinirainini, nulli
(|iicntibus virtulcpi dedit et ellicaciani, ut tanta et Angelorum, nullis spiritibus supernis, sed homini-
t;i,i hostia sanclificarcntui' Oiiinesliberandi per illaro. bus, nec tamen omnibus, sed Ordini vestro taiitum
Undc legilur, quia Agnus occisus est ab inilio sm- iiiaiitlalain esse tanti âcramenti celebiatioiieni
cttli (Apoc. XIII,8), hisvidelicet qui fuerunt ab initio: in altari, quod Christus fecitmanibus sttis in ccena
ita ut per hoc dicilur, ab initio, delerniines non tcni- paschali.
pus occisionis, scd salutis. Prius enim raors cjus 6. Expositis igitur forma et efficacia Sacramenti,
profuit, quam fuit. Prius pioinissio, ac tleinde cx- restat dicendum quibus iu verbis mandaverit Chri-
bibitio. Ab initio ergo saeculi occisus es, bcnignis- stus illud celebrandum. Iloc facile, ait, in meamcom
sirae Jesu,nobilissimura670sPon3ie tusedotalitium memorationem (Luc. xxn|, 19). Q verba nimis affe
indulsisti, ut ve! sic leneret columba tua dulcissi- ctuosa! 0 verba pungiliva et penetrativa usquc ad
mum memoriale dilecli sui. Christus eniin pridie animara! Hoc facite, inquit, in meam commemoru-
quam pateretur, discipulis suis hujus Sacramenti lionem. Propheta etiam dicit : Memoriam abundan-
iorinam prasscripsit, efficaciam cxhibuit, id est lieri liw suavitatis eructabunt (Psal. cxi.iv, 7). 0 sunimc
pr-aicepit.Forma! pr;escriplio in pano et in vino. No- pia ct vcre suavis memoria, aununtiarc mortcm Do,-
S85 SERMO DE EXCELLENTIASS. SACRAMENTI. 986-
inini donec veniat! Mors Christi opus sine exemplo; A A qui ait : Oteum efjusum nomen luum (Canlic. i, 2).
humilitas sine modo : donum sine pretio; et gratia Non autem aliud noraen est, in quo salvari opor •
sine merito. Hanc propter nos subire voluit, qui teat. Ipse enim salus est, qui salvum faciet popu-
peccata nostra super ligiuim sustinuit in cruce sua, Ium suum a peccatis eorura (Matth. i, 21). Dulcis
scilicet pcenain peccatorum, cujus Iivpre sanali suin opere, in celebratis miraculis, in peccatoribus
mus. Quid facis, homo indigne? quid facis, homo conversis, in sacramento preliosae morlis, quod
ingrale? Adora devotius, ct recole frequentius in humanae blanditur infirmitati. In hoc enim cha-
Sacramento altaris salutem mundi pro te passam, ritas prsefulsit, pietas magis emicuit, gratia plus
vitam pro te mortuam, fortitudinem infirmatam. radiavit.
Si membrum Christi es, compatere capiti tuo. Si 8. Cacterum longe dulcior erit in Deitatis visione,
frater Christi es, commorere fratri tuo. Plange, dole quando manifestabit se ipsum residcns super so-
cum gemitu et lacrymis super mortem pretiosam lium prae omnibus excelsum. Tunc satiabitur desi-
linigeiiiti Dei Patris. Alioquin si non doles, si non deritim nostrum : quod Propheta desiderans aiebat,
plangis, si non compateris; deliras, degeneras, bel- Tibi dixit cor meum, Exquisivit le facies tnea; fa-
iuara sapis, lelhargiani pateris, hoiiiinein dLQJteris. ciem tuam, Domine, requiram (Psat. xxvi, 8). Quid
Caierum, ut amplius movearis, imo, ut magis inca- B P enim,mihi esl in cmlo, et a te quid volui super ler-
lescas iu aniorem tui Redemploris, voluit Christus raml (Psal. LXXII,25.) Et alibi, Adimplebis me Im-
ut jugiter coleretur per raysterium, quod semel titia cum vullu tuo (Psal. xv, 11). Unde pretiosior
offerebatur in pretium; et illa perennis victima vi- dicitur faciei visio, quara speculi frequens imagi-
veret in memoria, et praesensesset sempcr in graliv, natio. Non enim pari omnino iucunditale suinilur
Quod et ita est. Licet enjra recrudescat peccalum m cortex sacramenti, et medulla frumcnti, fidcs et
multis, generalitas tamen originalis culpae ita pror- epecies, memoria et praesentia, aeternitasel tempus,
sus 671 ablata est, Leviathan verme venenato in speculum et vultus, iniago Dei et forma servi. Hic
virtute fulgurantis hastae mortis Jesu Christi trans- autem ambqlamus per fidcm, necdum per specicm.
fixo (lsai. xxvn, 1), ut ad expiationem eorum quaa lnterim deliciari et gaudere debemus in Sacramento
quotidie admitiiiiilur, Chrislum denuo non oporteat altaris, in cujus confectione fidclis minister invenit
crucifigi; imo sit omniuin sufliciens meditina, si se ipsum in medio Patris et Filii et Spiritus sancti,
per fidera et imitalionem praeteritaemqrtis Iiabea- aslantibus ctiara ex omni latere supernis ordinibus.
lur memoria. Sacramentum prsenobile, mysterium siijierexctilen-
7.ChrisleJesu, mortis tuaeinemoria tanquam opus tis gloriae affcctat ct requirit plurimum feslivam
pigmcntarii, quasi thus redolens in diebus sestatis, celebritateni tani ilbistiium personarum. Quidquid
quasi regio aromatuni quam purgat sestus solis, de ascensu sacerdolis in illa hora seu profectu co-
quasi flores rosarum in diebus vernis, et quasi lllia gifari potest vel dici, longe infra dignitatem veri-
quaesunt in transitu aqtiae (Eccli. L, 8). Gratulare, tatis est. Ibi deliciatur animus boni sacerdolis se
spoiisa, gaude incomparabiliter: praesidcntem habes ipso altior effectus, conatur, fcslinat, ascendit,
ct reclorem sponsum in prsesenlis exsilii militia. crescit desiderio; et quanto magis sursum tollitur,
Pignus habes, arrham tenes, quibus feliciter sponso lanto amplius extenuatur, ita ut omnem terrenae
tiniaris in patria. Gloriosa et amabilis sponsa, in concupiscentiaenebulam evaporans, totus spiritua-
terra sponsum habes in Sacramento, in ccelishabi- lis hominem in homine exuat, et in abscondito fa-
tura es sine velameniq. Et hic, et ibi veritas : sed ciei Doinini glorietur. Nec enim ab intuitu propi-
hic palliata.ibi raanifesla. Hic utique sponsum habet tialorii in Sancta sanctorum mens pia thurificans,
Ecclesia >uo ordine, nondum puritatis majeslale, et devotio sacrilicans prohibetur ; sed rari sunt
vel acternitatis securitate. Hic revera quasi dulce quos ad profunditatis hujus cardines puritas ad-
prseludium, et jucunda desponsatio : ibi nuptiale mittat, quos ad hujusmodi culmen sanctitatis intc-
convivium, et beala fiet conjunctio ; cum de fide ad iTJgritas rapiendo sustollat.
speciem, de raense ad mensem, de sabbato ad sab- 9. Videt itaque minister sanctus et sentit Deum
balum, de calore panum ad aeternalis convivii ca- spiritualiter, qui Pater est omnium per creationeni,
lorem transibimus. Untle suspirat sponsa, et dicit suum specialius Patrem esse per dignationem, quia
cum Moyse: Oslende mihi teipsum (Exod. xxxni, ipse Pater esl omnium pupilloruin per gratiam :
15, 18). Nec immerito. Ipse enim Jesus, qui dulcis quibus videlicet mortuus est pater nequam, id est
est in voce, dtilcis in facie, dulcis in nomine, dulcis mundus, et mortua est maler pessima, id est car-
in opere, dulcior apparebit in Deitatis visione. Vere nalis concupiscentia. Beatus qui diccre 672 audel,
dulcis in voce, de cujus ore lac et mel proc.edit. qui dicere potest : Pater meus et maler mea dere-
Diflusaest cnim gratia in labiis suis. Vere dutcis in liquerunt me, Dominus autem assumpsit me (Psal.
facie, speciosus enim est non solum prae filiis homi- xxvi, 10), Videt quoque et sentit Filium Dei fratrem
num (Psat. XLIV,5), sed etiam prae millibus Auge- suum amantissimum esse, qui parvulus pro nobis
loruni. Vere dulcis est in nomine. Dulce enim no- faclus, frater revera est parvulorum, id est humi-
men el suave Jcsus, consecratum ab aeterno, nuntia- lium. Narrabo, inquit, nomen tuum fratribus meii,
tum ab angelo, prophetatum Saloiuonis oraculq, ijt medio ecclesim laudabo te (Psal. xxi, 23), Vitlct
?87 SERMO DE EXCELLENTIA SS. SACRAMENTI 988
ct sentit Spiritum sanctnm a Patre et Filio pro- A non n teraporalis alimcnli, sed scterni. Qui sum auc(;>r
ccdentem, domesticum sibi es.se, fautoreni et de- nmuneris, ipse sum tcslis verilatis. Altarc cui assi-
fensorem suum, quia ipse consQla,tpr est vere pco- stis, s quanv pro te sustinui reprsesental crucem; et
nitentium, advocalus in se sperantium. Videt ccalix, sepulcrum in quo raorluus quicvi : patena,
iterum et sentil angelieos spiritus profectibus suis 1: lapidera superpositum; corporale, sularium; sub-
applaudentes, et ut concivis ipsorum adscribi stratoria s corporalis, linteamina quibus involutus
mereatur, ardentius iuhiantes. Ista Ecclesia prom- fui. f Hostia quam vides, jam non est panis, sed caro
ptuarium quidem est eorum qui in ccelis con- rmea, quae pependit in cruce pro mundi vita. Sane
scripti sunt. Huic Ecclcsiae illa quse suspensis mutatio i is.ta benediclionis opus est, non originis,
organis ad Deum suspirat adhuc s.nper fiumina }Virtus hoc facit, non usus : effcclus est potentise,
Rabylonis, originaii cogiiatione conjungitur, et non i usus naturae : dignalio esl, non ralio. Miscri-
nalurali afSfinitatc,raoribus et votis unitur. Ab eo cojdia < esl, non miseria. Non commune, sed solum :
utique ministro qui hujusmodi est, vitulus sagi- divinum < est, non huroanum . pietatis sacramentum,
natus, integer ac pcrfeclus, agnus anniculus, ple- non J Deitat.is del,rimentum. Hic pcreat physicale nu-
nus et immaculalus, cum omni suavitate, dulcis- 1trimentum. Cibus iste non est ventiis, sed mentis.
fcimo sapore, gratissima jucunditate pereipiUir, et; *B Non 1 est enim dplus ad ruinas hujus vitae, quaevapor
sumptus non coiisuinitur. Cibus etiim vitaj est, quiL est i ad modicunj parens, sed ad aeternam vitam ani-
de coelodescendit. !maj conferendam. Istc cst panis Angelorum, qui
10. Potcsne sestimare quale vel,quanfum est hoc: :nescit putrescere: non vadit in secessuin, sed ten-
Sanctum saiictorniii, et Sacramcntam sacramcntor dit i in excelsum. Illuc reducit hominem unde traxit
rum, amor amorum, dqlcedo omnium dulcedinum?? imaginem. Caro autcm mea vere esl cibus. Sirailiter
llaec sunf, vere fesla paschalia, hsec sunt gaudia ett liqupf 673 iste quera vides, jam non cst vinum,
forcula vilalia juslprum^ hoec sunl spii-ilu-jl.esde- sed sanguis ineus, quem pro le fudi in pretium, tibi
licioejustoruin et sar.cioriini. Ilic bibuiitur iii I.oco) reservans in altari poculum, in pcrcgrinalione tua
«bcri tqrrentes lactis, flumiiia meUis, liquores bal- praesidiuni, in exilu de jEgypto coiiducttiin, in ccelo
sami ccelestis. Haec cfllcitur una caro sponsa cum1 viaticum. Ego botrus carnis, pro salutc tua poiia-
spons.o, unus.spirStus sancta anima cum Christo. tus sum ad torcular crucis : inde eliquatum est mu-
ExperLenlia horum et siiiiilitim, spiritus et vit,a est: : stum tuaj redemptionis. Sanguis aulem meusvere e&t
nec animalis homo horum sensu fruitur vel.accessu. polus (Joan. vi, 50).
Amici sponsi, id est, boni episcopi, boni abbates,, f, ^, 12. Mira, sunt, fratres, quae de Sacramenloisto di-
ct caeteri tiinorati et religiosi viri^ gustavei;unt eli cuntui, Fides est necessaria: scientia rationis supo--
plenissime sunt experti quod nos dicimus. Ideoquee vacua. Scienlia ratione et intellectu colligitur : fides
ad mensam altaris frequentius accedunt, omni tem- sola auctpritate inducitur. Augustinus contra Felicia-
pore candida facicntes vestimenta, id est corpora,., num: <H.ocfides credat,intelligentia non requirat, ne
prout pQssunt melius, utpote Deum suum manu et<t aut non inventum putet incredibile, aut repertura non
ore contrectaluri, et colloquentem sibi ipsis audiiuri.i. credat singulare. » Hsec sunt, fratrcs, quse fidem nc-
Ibi enim celebratur familiarc colloquium inter Deunv n cessario exigunt, rationem omnino non admittunl,
et Moysen amicum suum, id est Iwnum et fidelera n Expetunt simplicem creditorem, arguunt impium di-
minSstrum. scussorem. Et ideo credioportctsimpIiciter,quGdin-
11. Cseterum sermo ille non est sonans, sed pe- > vestigari non potcst utiliter. Hic est ille torrens, qucm
netrans; non loquax, sed eflicax; non obstrepens is transvadare non potuit Elisaeus. Nolile itaque, nolite
auribus, sed blandiens affectibus ; sermo ille non ,n quaerere quomodo fiat: nolite dubilare utrum fiat.
popularis, sed singularis et privatus. Non sonat in in Nolite irreverenter accedere, ne vobis ad mortem
foro, non auditur in publico. Secretum consilium m fiat. Deus enimest; et quanquam pajiis mysteria
secretuin quoerit amicum : auditui procul dubio io D habet, mutatur tamcn in carnem. Deus et homo est,
gaudium dabit et laatitiam, si sobria cordis aure re qui testatur pauem vcraciter (ieri carnem suam. Yas
percipit-ir. Audi, inquit Dorainus, Israel, et tctce. e. electionis est, qui minatur judicium non dijudicani'
Respondit fidelis amicus et fidelis servus piae fami- ii- tam sanclani carnem. Id ipsum,o christiane.de vino
liaritatis ausu, non tamcn vocaM plausu, sed suavi vi sentias, id honorea in vino. Creator vini est, qui \i-
plaqctu, dicens cum Samuele. Loquere, Domine, ie, num provehit in saiiguinem Chrisli: Dactor gentium
quia audit servus luus (I Reg. m, 10): et cum pro- o- est, cujus asscrtione mortem bibit bibens indigne
plieta, Audiam quid loqualur in me Daminus Deus us sanguinem Christi (/ Cor. xi, 29).
(Psal, LXXXIV 9), Certe ibi loquitur Christus cum un 15. Et sciendum quod aqua mixta cum vino no-
nvinistro suo : Pensa, inquit, jugiter, repone fideli-li- tat uoionem membrorum cum capite suo. Aquae
ter; ampleclere suaviter quod vides quod agis, quod od enim multae, populi multi (Apoc. xvn, 15). Tres au-
tenes. Amplectere, inquam, piae recordationis affe- fe- tem portiones, quae in altari fiunt de corpore Chri-
lia sti, myslicam significalionem habent. Est enim cor-
ctu, et piae imitationis cflectu, sciens quoniara talia
oportet te prseparare. Apparatus mensse istius, non on pus Christi tmiversa Ecclesia, caput scilicet cum
li.: membris: et iiiveiiiuittui- in corpore isto quasi tres
homini» est; sed fitlei: non facinoris, sed mysterij.:
989 SERMO DE EXCELLENTIA SS. SACRAMENTI. 990
partes, ex quibus totum corpus constat. Una pars A nis, veriiatem carnis, viiiulem graliae spirilnalis,
ipsum caput. Caput e.«imet capul est, et pars cor- Usque ad speciem panis sensus peiiingit exterior :
poris similiter. Ilaque caput ipsum, pars corporis att veritatem carnis, (ides interior : ad virtutem grar
unaest. Caput, inquam, quod jam immortale etim- tiaespiritualis, charilas superior. Speciem panis ro-
passibile resurrexit, non moriturum neque passu- dil aliquaudo sorex parvissimus : christianus [suppl.
rum amplius, Altera pars corporis est in membris veritatem] recipit etiam pessimus : viiiutem gratiie
illis, qua? jam cum capite suo quasi in sabbato qui- spiritualis nonnisi praedestinatus recipit. QuoJ iia-
escunt in anima : immortalitatis unam stolam pos- que vidcraus, species est panis et vim. Quod aute«i
sidentes quanliim ad animas in ccelo. De talibus sub specie illa credimus, veruni corpus cst et verus
dicitur : « Gaudcnl in cce|is animoe sanclorum (in Christi sanguis, quod pependit in tvuce, ct qui fliixit
Offic.Eccl. de Murtyribus).i Siint igitur duacpartes de latere. Comestio ilaque sacramentalis, quanlum
istac simul: caput scilicel, id est Christus; et allera ad visibilem speciem, et qiianlum ad corporis Chri-
jiars co! poris, id est boni defui;cli, quorum coipora sli veritatem, convenit bonis et malis communitei-.
leijuiescunt in sepulcris, et animae cum Chrisloi Scd esl alia comestio, sicut jam diximus, bonoi tjin
suut. Propterea in allari duaa partes reservanlur solummodo, quse per Dei gratiam, et per fidem cx
exlra calicem, quasi exifa passionem; quia beati. R 0 dileclione operantem vitse meritum cflicit, et s-ffe-
jam nullum scntiunt dolorera, quoniam haec priorai cliis mentium in cordibus percipienliiim vel mini
transierunt. Terlia portio, quam in saiigttinem po- strantium, intercedente spirituali et subtiliori qna-
nimus, illara partem Ecclesise significat, quse cali- dain unione capiiis et mcmbrorura. Unde est illud .
cem Doraini bibit, id est Chrisli passioncm imitalur. « Utiiiobis fiat corpus et sanguis Filii tui. » Nobis,
Cui in AposloUsa Domino dicwmest : In me pacem! inquit, liat. Fit enim pioctil tltibio corpus Domini
habeatis; inmundo pressuramhabebitis (Joan.xvi,33),, • in mensa altaris semper,cum solemneillud celebra-
14. Odor, sjiecies, sapor, pondus remanent atl1 tur mysterium ritu debito: sed non scmpereis fit, per
mysterii rilura, et ad gustus suflragium, ut horror quos (it. Unde illuditem inCanone: «Uiquotquot ex
penitus tollatur, et meritum sortiatur. Etenim nej hac altaris participalione Saciamenliim Filii lui
humana infirmilas esura carnis et polum sanguiniss sumpserimus, omni benedictione ccelesti et gra4ia
in suraptione horreret, Chrislus velari et palliafii repleamur (ex Canone Missm). > Non enim oinnes
illa duo voluit speciebus panis et vini, quse inter qui corpus Domini sumunt ex parlicipationc altaos,
humani genoris vitlu.iiia quodammodn tenent prin- spiritualiter illa beneditiione ccelesti et gratia re-
cipalum. Nam ad Iitteram quidem prse cibis omni- plentur : Unde est illud, « Ut quod temporalitergeri-
bus cor hominis confirmat panis, et vinum laetifi-. " inus, aeternis gaudiis consequamur: > item, « Ut
cal. Sic ilaque corpus et sanguinem suum sumendai quae visibilibus mysteriis sumenda percepimus, in-
proposuit, ut sensus in u.io foveretur, in altero fidesi visibili consequamur effectu (iu Orat. commun.): t
aedificarelur. Fovelur enim sensus in uno, dum so- et multa in hunc modum.
ila tantum et consnela prospicit: aedificalur fides ini 16. Hoc itaque Sacramentum ab seterno repcsi-
allero, dura oculocarnis vidente aliud exterius, ocu- tum, diabolo celatum. Prophetis revelatum, sollici-
lus cordis aliud sentit et reveretur interius. Aliudl tudini vestrae creditum, debita est gratiarum actione
euim latet, aliud paltt. Posuil enim tenebras latibu- prosequendqm. 0 sacrum, o cceleste ministeriuiH
luni suum (Psctl. xvn, 12). Quemadmodujn enimi vestrum, laudabile desiderium, insigne spectaculum,
species illic vidcntur, quorum res vel subslanliae ibii solemne miraculum! Dcusqui mirabilis est in-om-
esse non creduntur; sic res veraciter ct substantia nibus, se ipso certe mirabilior quantum ad vos
liter creditur, cujus species non cernitur. Videturi- ostenditur, dunv mirabiliora per vos operatur. Quid
cnim species panis et vini; el substantia panis ett plura? Sacerdotes Dei, benedicite Domino,digna Deo
vini non credilur. Crcditur aulem subst.mlia cor- satagentes, ne vobis (iat in ruinam, quod digne su-
poris et sanguitiis Christi; et tamen species noni T, JJ mentibus provisum est ad medelam. Sacerdotes Dei
cernilur. Proponitur igiiur species panis et vini, utt non inimerito VQSdixerim, si vixeritis sacerdotaliter
docealur plena et perfecta esse refectio in sumptione> in domo Domini. Non enim provenit dignitas in hoc
674 corporis et sanguinis Christi, plena refectio> nomine, quod est Sacerdos. Non, inquam, ex no-
cbiel potus. Cibi aulem et polus substanliae princi- mine, sed ex virtute; conversatione, non oflicio;
pales sunt panis et vinum. merito, non vocabulo; sanclitate, non minislerio.
15. Cum autem unum >it Sacramentura, tria ibii Unde gcriplura dicit : « Sacerdotales viros quseri-
discreta proponunlur, scibcet species visibilis, verimus, qui plures habemus sacerdotes. > Plures, in-
las corporis, et virlus graliae spiritualis. Aliud estt quam, numero, non merito; simulatione, nonfide,
spccics visibilis, quoe visibililer cernitur : aliud ve- ^pecie, non virtute; commixtione corporan, non vi«-
ritas corporis, quae sub visibili specie iuvisibililerr ctilo spirituali; carnis adjunclione, non cordis uni-
creditur: atque aiiud gratia spiritualis, quae cunv v tale. Sunt enim lotis nianibus, lamen illotis operi-
corpore el sanguiue visibiliter et spiritualiter perbus , cruenta conscientia ad divina accedunt sacri-
cipitur a solis digne communit antibus. Tria qnippee ficia : coraedunt sine timore et sine reverenlia car-
jn Sac.anienlo aliaiis altendere debes : spccjem panes Agni, qui prsesidetin coslo, sicut carnesquse veu-
091 SERMO IN NATMTATE S. JOANNIS DAPTISTÊ. 992
duntur m foro. Non sicut sacerdotes assislunt in \ offendistis. Dies eninv Doroini sicut fur ita vcniet
altario, sed sicut carnifices in mactilo. Grave igitur (/ Tltess. v, 2). Sicut enira nihil certius morle, ita
jiondus , grave est j>ericulum istius honoris. Gradus hora morlis nihil incerlius : quod ut dignum est»
quippc iste gradus casualis est, gradus judicialis est, pensate; et ad pensandivmcircumspeciius invigilale.
nisi meritis illustretur dignitas unctionis, nobililate Deo quidem erit ad gioriam, Angelis ad laetitiam,
morum, exercitatione virlutum, etinstantiabonorum subditis veslris odor ad vitain, vobis autem ad co-
exaudire
operuin. Fodite igilur, cbarissirai, domesticos parie- ronam. In quo Christus et christos suos
tes, id est, ponite corda vestra super vias vestras. dignetur, ministrando auxilium gratiaa suae, qui vivit
Salagile, quanluin polestis, redinierc cito in quibus. et regnat per oninia saecula saeculorum. Amen.
SERMO IN NATIVITATE S, JOANNIS BAPTISTTE
DE DECEM PRIVILEGIIS EJUS.
675 R'c sermo recensetur inter opera Petri Damiani, triiuiturque Nicotao Clarm-Valiensi inSed Ribliotheca
Patrum Cisterciensinm (;» ryuaqum desunt, uncinis Itic inclusimus) et in codicibus manuscriptis. huic ob-
slare videlur, quod Auclor num. 5 dicit, suo tempore solius Chrisli et S. Joannis Nalivitatis feslivitatem i».
Ecclesia recepfam : cum tatnen exS. Bernardi epist. 80, tum etiam ex epist. \U, ad Canonicos Lugdunenses,
constet, lunc lemporis B, Marim Nutivilalemfnisse solemnem; imo ipse Nicolauspro ea sermonemItabeal. Niii
forte quis dicat,illud <[»universaliet antiquiori more seu rilu inlelligendum esse.
\, Hodie, dilcclissimi, ditis nobis illuxit insjgnis, B:ct a supenorum ccelorura cardine Doniini forlitinJo
cl tanlo dicbus eoetcris sanctior, quanlo sanctiorenv descendens, slat a dextris altaris inccnsi. Nec qiiiri-
lioniiiiein i.ciTiseffudil. Inhac siquidem die natus est bet angelus, sed ille sublimior, qui beatao VirginL
sanctonin. splendor, justorum gloria, Isetitia Ange- uuntium attulit singulare, etiaro electus est ut nun-
loruni, exccllentissimus bomo, consanguineus Cliri- tiaret militem, qui Regem nuntiare debebat. Astat
sti, amicus sponsi, spunsoe praeparator. Unus est, et Sacerdos sacerdotalibus indutus, et raultiplici vesli
s mileni noii habet, qui choris inserlus angelicis, mentorum varictate ccelcstium sacranientoruin prae-
sublimioris coronae tiiulis, universitatis humanse figurans imaginem, purgationem peccatorura niy-
iranscendit ascensum. Denique, Internatos mulierum sluii sanguinis aspcrsione designat. Consistit coram
non surrexit major Joanne Baptista (Matth. xi, 11). arca fcederis, ante teslamenti tabuias, ei urnam ati
Felix homo, qui feliciter ccelorum perambulans ofli- ream habentem, manna, virgam Aaron , Cliein
cinas, cursu felicissimo sequitur Redemptorem; nec bim et propiliatorium, solemnilcr inftilatus, vul-
aliciijusprsecluditurfastigiodignitatis, quem suramse tui Dei, gloriae majestalis, rerum oinnium Domino
felicitatis immensitaslargius irroravit. Lsetantur An^ vota pcrcelebral. Dies instat soleranis, et ca:'«e-
geli, et utriusque naturse numerositas admiratur horis diebus multitudini Judaeorum celebrior, Do-
raineni sic ingressura abyssum luminis, ct intra in- C mini praecipienlis altestatioue sublimis, sane specta-
terna divinitalis absorptum, ut ipsam reverberet biliset festiva; in qua sola soli Pontilici licebat in-
aciem angelicse pui itatis. Eleventur oinnes, et meri- troire inSancta sanctorum, et aspergine multiformi
toruni praerogativis ante consislorium majeslatis ex- aummae divinitatis iram refrigerare. Conveiiitur un-
sultent; non erit lamen qui ad beati Joannis Rapti- dique in sanctam civitatem, et populorum turba frc-
f-taeprivilcgium audeat asjiirare. Age, janv aggredia- quentior cumulat materiam gaudiorum. Inter quoe
inur ingredi virtutum insignia, quae Deus majestatis sacra consistens Archaiigelus : Ne limeas, inquit,
in amicosuogloriosa cumulatione signavit. Sic eninv Zacharia, quia nascetur tibi fitius (Luc. i, 15), pa-
ab ortu vitse suse usque ad occastim conversatus est rentum gaudium, nobilitas gcneris.orbis exemplum,
cum hominibus, ut forma vitae, morum informalio (inis Legis, Evangelii principium, mortis expulsio,
habeatur. Et licet liujus sermonis aurea non rutilet janua vitse, decus hominum, conversationis splen-
pulchritudo, tcntabimus lameii rcrum veritatein dor. omnis juslitiae principatus. Et ne diffusiori
c,ualicunque slilo jierstringerc, illud sapientis atten- tractatu rerum excellentiam confundamus, nascentis
dentes : Piudentibus viris non placerephalerata, sed et conversantis integritas in Libris evangelicis ple-
fortia. nius assignatur. Considera nuntiantis sublimitateiu,
2. Primus eniin honor est gloria in annuntia- t> 676 l0Cldignitatem, diei reverentiam ; et tunc in-
tione. Non est dissimulanti silentio Iranscundum, telligere poteris quam superexcellenli gloria Joan-
quam solemni glorificatione pucri hujus in ntinc nis Baptistaegenitura praedicctur. Salva igitur Re-
mundum nuntiaturingrcssus. AJcsl angelus Gabriti, dcmptoris reverentia (quia non derogamus Regi, si.
•W- SERMOIN NATIVITATES. JOANNISRAPTISTÊ. 994
Regis militem honoramiis), cum ille Dominus, hic A t Domiuo, quem angelus nuntiat, sanctificat Deus,
servus; ille Creator, hic creatura, digniori prae- Sjriiilus replet, vita commendat. Iueffabiliori enim
monstratione Joannes nunliatur.quam Chrislus. Chri- modo supervenit in Virginem, quam tota 677 d'-
stus fortassis in thalamo: Joannes in templo, et non vinilatis plenitudo sine mensurae discretione perfu-
solum in templo, sed etiam anle Sancla sanctorum; dit, ut totum caperet qui fecit totum, ut non solum
et insigni die solemnitatis eorum; Joannes ab eodem a peccalis abluta, et rcpleta Spiritu sancto, sed et
archangelo, in loco digniori, tempore sanctiori, de Spiritu sancto concepisse credatur : quia quod in
apertiori miraculo praedicatur. Recole Isaac ab An- ea natum esl, de Spiritu sancto esl (Mallh. i. 20).
gelis nuntiatum (Gen. xvm, 10); Samson per An- Inde est quod singulari praerogaliva lides catholica
gelum praedicatum (Judic. xm, 3), elj universam Filium Dei natum de Virgine, conceptum de Spiritu
Nazaraeorum sectam conspice; et solum Baptistam, sancto confitelur, ut divinitatis et humanitatis iudi-
tam hvhoc, quam in aliis invenies digniorem. visibilis adunata connexio vocabulorum indifferentia
5. Secundus honor est sanctificatio in ulero ma- designetur. Vides ergo quam remotiori privilegio
tris. Quicunque de massa praevaricante mundum speciosus forma prse liliis hominum, a filiis homi-
ingredimur, longam restem originalis peccati nobis- num in concipiendo discretus sit. Illi eienim de pec-
cum trahimus. Solus ille qui peccatum non fccit, "' calis ct in pcccatis concepti sunt: hlc in Spiritu et
excipitur, quem virginalis uteri thalamus ignorantis de Spiritu sancto concipiiur. Haecsane dicta sint dc
virum terris effudit. Longe quippe aliter quam nos conceptione Joannis. Sed si in aliquod sanctorum
et dissimili modo conceptus esl, Spiritu sancto tola auctorilatibus videnlur obviare, volumus ut sine
majestate Virginem inundante, superans usum car- omni excusationum vel defensionum patrociuio sub-
nis, naturse ordinem, viri commixtionem. Sic ruantur.
quippedecebat ut peccatum nesciret, qui peccalum i. Tertius honor est Exeellenlia in exsultatione.
tollebat; similitudinem carnispeccatisusciperet, non A sseculonon est auditum, quod quis exsultaverit
autem carnem peccati. Cura igitur omnes in iniqui- in utero matris, cum hic in gaudio exsultasse lega-
tatibus concepti sint, neminem unquam mortalium tur. Prorsus obstupenda dignatio, puerum vix con-
intra materna viscera sanclificatum leginvus, praeter ceptum, in motum exsultalionis erumpere, cique
Jeremiam, et Joannem Baptistam. Quanquam et de gratanter occurrere servitio dulciori, quem viigi-
singulari Virgine nulla sit ambiguitas, quin ipsa raa- nali substantioe praesensit infusum. Beata aniraa,
ternis circumsepla visceribus, sublimiori sanciiflca- quaein via peccatorum non stetit, sed secretiori se-
tionis genere mundata sit,utpote sancluarium illud, .„ raita de ccelestibusofficinisegrediens, inauditae gra-
in quo Deus et Dei Filius carnenv fuerat susceptu- tulalionis est sortita dulcedinem! Felix Elisabeth,
rus. Sed longe minor Jereraiae sanctificatio, quain ad quam properat Maler Salvaloris, quam salutatoriis
Joannis. llle quidem in utero malris sanctificatus, obsequiis ccelorum Imperatrix [impertii an impetit]?
hic Spiritu sanclo repletus fuisse cognoscilur. Multo Sed puer mullo felicior, qui salutanlis majestatem
quippe excellentius est Spiritu sanclo repleri, quam agnoscens.intraviscerum tenebrosa volumina gaudio
sanctificari. Ibi enim sanctificatio emundationem : gatitlet, quia vim tam beatse salutalionis attciidit.
hicrepletio inundationem signat. Denique et Apo- Et factum est, inquit, ut audivit salutationem Marim
stoli, qui manibus suis tractaverunt de Verbo vitae, Elisabelh, exsullavit in gaudio infans in utero ejus.
cum Spirilum sanctum accepissent de Salvatoris Ascendit cum feslinatione Virgo in domum Zacha-
afliatu, vix quinquagesimo a resurreclione die ad riaead salutandam Elisabeth, porlans in ntero Fi-
illum gradum potuerunt pervenire, ut diceretur dc lium Dei, Regem glorise, Dominum maj'estatis. Oc-
eis : Repleli sunt omnes Spirilu sanclo (Act. n, i). curritElisabeth, etantiquae sterilitatis carens oppro-
Et licet Spiritus sanctus laigiori tunc munere cre- briis, amicum sponsi, prseconem Verbi felicissimo
dentium corda replevcrit, hoc tamen Joannes legi- ventre deportat. Junguntur amplexus, venitur ad
tur in utero asseculus, quod aposlolica celsitudo D ] oscula, et copulantur felices uteri: Regem et mili-
tandera longiori promissione meruit obtinere. At- tera nonnisi duo tenerrimi parietes abjungunt. Quid
tende, obsecro, diligenter, quam ordinata disposi- mirum, si miratur ptier et exsultat a tactu tam
lione Spiritus ille multiplex Jeremiam sanclilicat, proximae divinitatis et afflatu? Poteratne vacare a
Joannera replet, et supervenit in Mariam. El Jere- quocunque miraculo, cui prsesens erat Regis prse-
raiaequidem admiranda sanctiiicatio; quia etsi in s:-ntia, regnantis Mater, mundi Redemptor ? Quid
peccato conceptus est, nascitur tamen sine peccalo. quod non semcl tam sanctorum amplexuum fuit ce-
Ante enim quam exiret de ventre, sanctificatus est. lcbrata conjunctio ? Mansit autem Muria cum illu
Nec poterat nasci non sanctus, qui in utero malris quasi lribusmensibus,&\l Evangelista(Luc. 1,41,56).
erat sanctificatus (Jer. i, 5). Mira res, et retro Tanto tenipore manet cum Elisabeth virginalis inte-
transactis saeculis inaudita, hominem conceplum gritas, et nunc dulciori eloquio, nunc feliciori am-
in peccatis, nasci sine peccato ! Joannem vero longe plexu Joannem puerum consecrat et insignit. [Et
gloriosioi-virtus implevit, qui et sanctificatus est a fortassis usque ad diem nativitatis ejus gloriosa
peooato, et ita dominante Spirilu superfusus, ut et Virgo cum cognata morala est, donec pucrum na-
purgatus exeat, et repletus. Vere magnus coram tum sinu bealissimo confoveret • et uno pariete re-
995 SERSVIO 1N NATIVITATE S. JOANNIS BAPTISTiE.
molo propinquiorcm redderet praescntiaeCreatoris. A i rum, non nativitatis solemnizat Ecclesia s
Facilc autcm hoc cx Evangclii conjeclura liquet, tamen eorum, natalitiorum nomine iiomihans<
quia jam sex menses a conceptionc Joannisdeflu- bus faclus est de morle natalis. Tuuc enim coepe*
xerant, cum atl Virginem Archangeltis nvissus est, runt de morte nasci ad vitam, ctlm vitara deposue*
qui reriovationem mundi pudori virgineo nova salu- ruut pro vita. Hujus vero naiivitatem sponsa ChrL-
talione portavit. Exhinc Virgo festinavit ad Elisa- sti lanto securius benevolentissiraa dignalione SIH
iieth, et tribus mensibus cognatae dignatur visitare scepit, quanto singularius eam verilatis evangelieae
liospitium, donec noni mensis fine cor.cluso, nativi- irrefragabilis commendat auctoritas.
tas immineret Patriarchse. Alii qui librum juslo- . 6. Quintus honor est Singularitas in conversiono
nim diligentioribus oculis inspexerunt, se vidisse et conversatione. Intra leneritudinein annorum bea^
lcslantur, quod ipsa Dei Genilrix felicem puerum tus iste puer ad eremum Spiritu ducente deductus
primo de terra Ievavit, et cognatae partum omni est: nec obstitit aelatis infirraitas, quam majcstas
pfosecula est servitute. Quocunque autem modo Domini fecundabat. Spiritus enim sanctus non at-
rci hujus veritas decernatur, illud] pro certo certum tendit sexuum differentiam, fragilitatem corporum,
esl, quia non parum contulit puero nascituro tam temporum annositalem : sed quemcunque, et quan-
fclix et morosum inlemeratae VLrginis consor-1D docunque , et quomodo vult dignantissima replet
tium. benignitale. Relinquit Joannes mundum, homincs
6. Quartus honor Joannis est Gaudium in nativi- fugit, patriam nescit, parentes aspcrnalur, et in so-
tate. Erubesce, Lucifer, qui mane oriebaris, ct co- lius Divinitalis apicem defigit oblutus. Mira rerunv
natuum luorum frustratus [al. fractis] impulsibus, conversio, horaiuem vix raundum ingrcssum, mundi
tahdem intellige quia in novissimis diebus lanquam fugere gloriam ; et sseeuli cupiditates non soliini
perdix stultissimus remanebis. Machinationibus oblivisci, scd nescire, perpetuumque cum divinital.:
tllis ractum cst ut humani generis universilas in habere coniortium! Recessus montium silvarum ai-
peccatis concipCreturj in tristitia nasceretur. Sed fraclus et vallium subterjacens vastitas puero pa-
ecCe iste sanclificalur in utero, oritur in gaudio, triarchae, quando nox coegerat, domicilia praebuc-
laeliliahvqueniundo sua nalivitate refundit. Ecce gerunt. Non nvihi opponatur Jeremias, nec prandican-
nus armaturae quod libi constitueras ad victoiiam, tis pueritise virtus audcat obviare ; quia si ille con-
hoc Joanni nascitur ad coronam. Apprehende arma secraturin prdphelam.hiciii plus quam prophetam.
et scutum, et toto malignitatis tuae spiritu debaccha- Et licet ille populo futura prsedicat, non tamen eon-
re • 678 nec tamen poteris Joannis irrumpere pri- versationis humanae declinat aspecttis. Joannes au •
^ lem aetatis supergressus infantiam, et nobilioris ge-
Vilcgiiim,quod benigna scribentis manus proprio
charactefe conslgnavit. Multura deceptus, multumi neris generOsitatem oblilus, soli vacat Divinitati, fa-
delusus es. An ignoras quod tibi vir bellator abi ctus forma vitae, monachorum propositum, anacho>
adolescehlia, et etiam a malris venire consurgit?! retarum principium, lotius religionis assertio. Eccc
Nescis qiiia a diebus istis regnum ccelorum vimi haec quidem pro conversione. Porro quanta sublimi-
patitur, et violenli rapiunl illud ? (Matth. xi, 12.)I tas in conversatione fuerit, non est currentis lin-
An oblitus es, quod iste mittitur parare plebemi guae volubilitate dissercndum, sed evangelicae digni-
perfectara Domino? (Luc. i, 17.) Intuereordinera re- tatis comprobandum eloquio. Joannes, lnquit, ha-
liuii, et ab ipsius conceptionis suse initiis invenies> bebat vestimenlum de pilis camelorum, et zonam pel-
hunc Validiori conamine luam fortitudinem irru- liceam circa lumbos ejus; esca aulem ejus cral locu-
pisse. Tu fecisti ut fratricida Cain, qui primus na- sta et mel silvestre (Matlh. m, i). Eccequi mollibus
tusest, pollutus ot obvolutus .exiret, ct originalis5 vestiuntur, in domibus regum sunt(Malth. xi, 8). Ri-
peccali respergeretiir infamia. Hanc excepit orbis> gida vestis, et durissimis hispidilalibus contexia,
exterritus, et humani generis subsecuta nativitas,, rigore squalifero corpus aflicit Patriarchac, carnem-
ud infinitaetristitiae cumulum transmigravit. Nativi-- j. que tenerrimam iraraalura districtio discipliuae feri-
tas aulem Joannis hujus in gaudium est, ct so- tate coarctat, teneros artus et sacratiori spiritu su
kmnitalem prseclaram. Loetatur orbis, et per qua- perfusos continue quassat longitudo martyrii. Cibus
luor mundi climata circumsonat gloriosae festivita- autem ejus qualis erat ? Non quseruntur perdices,
tis instantia, ipsis etiam ccelis cclebris et faraosai phasiani, seu alise aves; non per totam curritur
Quis, putas, puer iste erit ? (Ibid. 66.) Amicuss regionem, ut patriarchalis stomachus impleatur :
sponsi, inimicus sibi, te ipso potenlior. Consideran-i- erat esca ejus locusla et mel silvestre. Cceli rore
dum etiam quanta dignitate praepolleat nalivitatiss pascitur, et animalis vilissimi satiatur edulio, ni-
hujus celebranda devotio, quantamque gratiam inn hilque coctunv acccpit jejunantis austeritas. Casti-
oculis Ecclesiae poterit invenire. Nullius hominis is gato ventri et diuturna maceratioue dislento ignot.i
nalivitatem prseter solius Dei in auctoritalis arcenin fuit varielas ferculorum, nec introivit in os ejus
recepit Ecclesia, hujus istius exceptione servata,i. quod gulam alliceret, suffarciret 679ven'ren>> sl°"
Novit enim quia melior est dies mortis die nativi- i- macho blandiretur. Elias comedit carnes, et si quid
tatis (Eccl. vn, 2), et quod ortus hominum tristi-i- aliud apponebatur, cum gratiarum actione perce-
tia comiletur. lnde est quod diem mortis martyf' pit (/// Reg. xvn, 6) : nec aliquem legimus ex illa
937 SERMO 1N NATIVITATE S. JOANNIS BAPTIST^. oqa
vcteri officina ad legis liujus aspirasse fastigium.. A est misereri semper et parcere, nisi ferire non nnvit.
Vestis aspera, cibus tenuis, mens devota, profecto) Dederat quippe eis praecepta non bona praceptorum
perfeclum consecrant Patriarcham. dator, et justificationes in quibus vivere non pos-
7. Sextus honor est Novitas in praedicatione. Hic: sent (Ezech. xx, 25). Hoc est quod justus miraiur,
volo ut intendat charitas veslra, quia paulo subtilius; dicens : Ubi sunt misericordicetuceantiqute, Domine?
ordiendum materis praecipitmaguitudo. Post pecca- (Psal. Lxxxvm, 50.) .Joannes natus ostendit medi-
lum Adae, ac illius diluvii vastationem solemnem,, camentum vulneri, peccato poenitentiam, iiuquitali.
eleeta est justorum infinita prope pluralitas, cumi vcniam. Hiec est prima vox, quam vox clamanti» in
quibus Deus facie ad faciem loculus fuisse digno- deserlo proposuit, et vox turturis audita est in terra
scilur. Transfertur Enoch, eligilur Noe, vocatur nostra (Cant. n, 12). Extunc misit in os nostrum
Abraham, Isaac diligitur, Jacob Deum facie ad fa- canticum novum, carmen Deo nostro, et resonat in?
ciem conlemplatur, Joseph salvator mundi vocatur: ore noslro graiiarum actio, et vox laudis. Super-
nec tamen in sermone Dei ad illos, vel illorum adI exallat misericordia judicium, psccaloribus parci-
homines, fit aliqua mentio de regni ccelcslis perpe- tur, regnat pieias, jusiitia dissimulatur, et mise-
tua mansione. Moyses assumitur in ducem populoi rendi, IIOIIferiendi qu.erit octasionem misericors
Judaeorum, Pharaoni in Deum constituilur : facit'. " et miserator Dominus. Citharizant ergo in cithari»
Deus per ipsum in ./Egyptomagnalia, mirabilia ini suis, qui voluptatis ellluxionem poenitentiae restri-
terra Gham, terribilia in mari Rubro. Ascenditt ctione reverberant, et de profunda peccatorum vo-
Moyses in caliginem, in qua erat Deus, el datur eii ragine respiranlcs, Pharaone submerso, cantant iu
in monle mulliplex praeceptorum auctoritas; loqui- viis Domini, quoniam magna cst gloria Domini.
lnr cum Deo, quasi homo ad vicinum suum; noni 9. Septimus honor est Dignitas in baptismale.
esl occullatum a Moyse,quod fecit Deus in occullo, Singularis prorsus humililas! Verbum caro factum
ct gloriosum nomen Adonai, quod omnibus fuerat est, et in perfectiim virum egrediens, relicta homi-
obvelaium, ei revelatur : sed in his omnibus regni num universitale 680 Joannem quaerit, Joannem
coelorum aiemoria, nec nominatur, nec auditur. desiderat, ad Joannem venit. Terribilis in consiliis
Astat Aaron summus sacerdos polentis virgaegesta- Deus super filios hominum (Psal. LXV,5), portans-
rius, unctus et delibutus ccelestium sacrariorum que omnia verbo virlulis suae, purgationcm pecca-
unclionc : succedit Josue,jet omnis illa Judicum multorum faciens (Ilebr. l, 5), venit a Galilacain Jor-
titudo; nec est vel ulla tenuis menlio regni coeleslis. danem ad Joannem, ut bapiizarelur ab eo. Stupet
lnvenit Dominus Djvkl virum sanctum secunjuni f. Joannes, et timore conculitur, ac Patriarcham infi-
cor suum, Salomonem filium ejus sapientia cumulat nilus horror insiluit. Ego, inquit, a te debeo bapli-
singulari, el omnem illum prophetalem chorum Spi- zari, et lu venis ad me? Dicit ei Salvator: Sine mcdo;
ritus sanclus ordinat et infundit: et nihil de ccele- sic enim decet nos implere omnem juslitiam (Matth.
slis regni gloria prophetatur. Claudit Elias coelum in, 14, 15). Acquiescunt utrique salutaribus moni-
annis tribus, et mensibus sex (111Iieg. 1; Jac. v, lis; el accingit se Joannes ad baptizandum, ad su-
i'i). Elisaeusetiain mortuus mortuum vitae restituit scipiendum Dominum, Regem Angelorum. Exuitur
(IV lleg. xin, 21), et ab his nec vel ulla scin- vestimenlis suis Rex gloriae, splendor luminis, et
t.lla bealae mansionis elucel. Quid plura? a princi- figura substantix Dei. Joannis manibus attrectatur
pio mundi usque ad Joannem universilalis hmnanae caro illa sumpta de Virgine, candidiorique derivata
electionem recollige, nec in sermone vel opere illius maleria nudatur in flumine, felicis Raptislae mani-
sanctuarii poteris reparire dulcedinem. bus infundenda. Descendunt Angeli, et ccelorum
8. Veni ergo ad Joannem, et audi vocem exsulta- agmina tota reverentia currunt ad Creatorem. Ba-
tionis, vocem novitatis, voeem laEliliae,verbum nii- ptizantem et baplizalum"'humina dominantia cir-
sericordise, serinonem gloriae, largitateni gratiae, cumcingunt. Infundit aquam capiti Creatoris crea-
quod celaverat Deus, lacuerat angelus, latueiat Pa- D lura nobilior, et Dei verticem mortalis dextera con-
triarchas, Prophetaenescierant. Poenitentiam,inquit, treciat et contingit. Pavet ccelum, stupet terra, Jor-
agite, appropinquavit enim regnum ccelorum(Mallh. danis arridet, mirantur Angeli Dominum sabaotli
III, 2). Verbum pcenitentiaedulce ei gloriosum, ver- inter manus baptizantis concludi. Quid est, Joanncs?
bum regni ccelorum laetum et adorandum, illi soli quem Cherubim et Seraphim vix audent aspicere,
primo conveniens, qui primus aovi Testamenti fun- lu nudum lenerepraesumis? Hicest in quem Angeli
damenia posuit. Haecest vox, de qua maxiinus ille desiderant prospicere, cui Sanctus, sanctus, san-
contemplator ccelestium visionum in haecverba pro-; ctus, sublimi melodiarum organo beatae civitatis
sequilur : Et voxprima quum audivi, sicut citharie- conveiiliis ingeminant; qui solus inhabitat lucem
dorum cilharizantium in citharis suis (Apoc. xiv, 2). inaccessibilem,Dominusvirtutum,Deusscientiarum,
A diebus Adae usque Joannem, organum nostrum misericordiarum Paier : et tu non metuis? Tibi da-
versum est in vocem flentium : quia peccatorum tum est quod omnibus negatum est, baplizare cum
frequenlia, nec poenitentiaeiocus, duplex erat de- qui baptizat omnes in Spirilu sancto et igne, virgi-
plorandi materia. Occidis? occidi juberis. Sabbato nemque Virginis Filium virgineis manibus irrigare
ligna colligis? lapidari julxfris : et ille cui proprium [al. irrorare]. Totus obslupeo, baplizantem, bomi;
QQQ SERMO IN NATIVITATE S. JOANNIS BAPTISTyE. ICOff
neinque Deum revereor, magistrum dignantem ad- A / tuere filium Zachariae, Deum et h immem propriis
miror, vereor dignationem, et hominem video vio- manibus contingentem ; et vide, quia cceli aperiuu-
lentiam ipsis coelis inferre. Porro illud quale est, tur ibi, et descendit Spiritus sanctus corporali spe-
quod in 1U0 baptismate terminatur lex, iinem acci- cio sicut columba in Christum, et vox Patris audita
pit prophetia, et omnis illa sacriliciorum multitudo cst : Hic esl Filius meus dileclus (Malth. ni, 16, 17).
piopulsalur et pellitur? Hic incipit et stabilitur Videsq-jia ad sacralissimorum nominum novitatem
novae regencrationis purgatio perduranda, et in ceelorum palatia reserantur. Pater auditur in voce :
unam baptismatis formam legalium transeunt dis- Filius baplizatur in fluminc : Spiritus sanclus de-
pendia fifeurarum. Ad ablutionem enim aquae, et monstratur in columbaespecic. Adest Joannes totius
innovationem spiritus, sepelitur hircorum et vitu- medius Trinitatis, gloriosumque Baptistam signant
lorum sanguinolenta congeries, et. peccatoribus id induisse substantix aperta vocabula : nomenque
Judaeis reliuquimus, illud Davidicum attendentes - Trinitatis prioribus saeculis obvelalum, absque to-
Jlolocauslum et pro peccato non postulasti (Psal. tius velaminis obumbratione relucet. Domine, quis
xxxix, 7). est iste, quia innotuisti ei?
10. Octavus honor est Prima rcvelatio de Trini- 11. Nonus honorest Testrmonium Veritatis. Audi
tate. A creatione cceliet terrae usque ad hunc locitm B ' quid de isto Veritas testetur. Cum audissel Joannes
nunquam Trinitas manifeste homin&us apparuit, in vinculis opera Chrisli, misit ad eum discipulot
sed rerum ac vocum involucris involuta fuit tant;u suos, et responsum est eis : Cmci vident, et caetera
claritatis aeternitas. Denique creationem hominis quae evangelicaeveritatis copiosa prosequitur narra-
Creator rerum summa dignilate commendans : Fa- tio. Recedentibus autem nuntiis (ne forle in eorum
ciamus, iuquit, hominemad imaginem et simililudi- praesentia adulationem redolere videretur), ccep t
nem noslram (Cen. i, 26). Reverendum revera pri- Jesus dicere de Joanne : Quid existis in desertum
vilegium, nec ulli traditum creaturoe! Crealur illa videre? arundinem vento agitatam ? O mira tcstifica-
sublimior numerositas Angelorum, et elementorum tio Redemptoris! Quis ingressus est mundum, et
oinnium oidinatur variata connexio : sed Omnipo- inundum vel in aliquo non cognovit?Quis est qucm
leutis praesentia tantura opus tacilurnitale alta pro- ventosa felicitas, vel adversitas lurbida, vel cujus-
spectat. Ut vero venitur ad hominem, et nobilis libet peccati aura tenuior non inflexit? Ad extrs-
ereatura creari dispouitur; accingit se Trinitas ad mum subinfert quod terran? excedal, transeat coe-
creandum, et consilium accipit Sapienlia, ut crealum, ipsum verticem angelicae dignitatis attingat.
lurae dignitas Creatoris privilegio clara esse mon- Inter nalos mulierum, dicit Dominus, non surrexit
stretur. [Nec ibi tamcn satis apcrte divinae maje- C major]JoanneBaptista (Matth. xi,2-ll). Quid visam-
&tatis illuxere vocabula, cum ad Angelos obsequen- plius?De nullo dici potuit, dicit Augustinus, quod
tes quidam referant dominici scrmonis oraculum. dictum est de Joanne. Non opponas mihi Evangeli-
Vel si minus hoc cautuut est, signa pluralitatis abs- stam caiteris discipulis magis dilectum, non Aposto-
que nominum differenlia praedicantur (al. signata lorum Principem omnibus Apostolis antelatum; non
piuralitas... praedicalum).] Abraham tres vidit, et Vas electionis ad cceli tertii secreta translatum; nec
unum adoravit: sed ibi Scripturae sacraereverentia apostolicus splendor audeat occurrere Praecursori :
liunc mixtim, nunc separatim claudit eloquium, ut quiajam omnes isti adolescentiaemetas excesserant,
uiodo Dominum, modo viros placeat appellare. [Ju- cum a Veritate prolatum est, Inter natos, etc. Con-
daji tamen hic magnam texunt reprehensionis para- sidera mansiones regni, et universum ordinem hu-
bolain, tres Angelos a Domino missos assererftes; manae generationis circumvola, solumquc Joannem
iinum ad nativitalem Isaac prsedicendam, duos ad tam veteris, quam novi Testamenti Patribus videbis
subvertendum Sodomam delegatos : illum vero, cum csse praepositum vel aequatum : tamen super oinnia
i[uo justus loquitur, dicens, Domine, si inveni gra- benedictus Deus.
tiam i» oculis tuis (Gen. xvui, xix),prophetalispiritu p 12. Decimus honor est Assertio matris Ecclesise.
cognovisse somnianl, nativitatis Isaac venisse prae- Texitur ora chlamydis, unguentumque profusum in
conem. Ulum adorat Abrabam, sicut Bersabee David capite extremam vestimenti fiinbriam inundanler in-
regem, sociisque ejus propter ipsius reverentiam fundit. Illa enim mater el magistra omnium Eccle-
indefessus assislit. Unde et nonnisi duo in subver- siarum Ecclesia Romana, cui dictum est, Ego pro
sione civitatuin iufidelium numerantur, illo supc- te roguvi, ul non deficial fides lua (Luc. xxn, 32);
riori jam reverso, qui nativilatem Isaac fideli devo- in honorem Joannis Baptistaepost Salvatoris nomen
lione compleverat. 681 ^res emm v'r' Saram vo- consecrata est et signala. Dignum namque erat ut
cari praecipium, sed unus est, qui promissionis in- senlentiam spousi sponsaesequeretur auctoritas, et
speralae manifestat arcanum. Haec Judaci, et quii singularem amicum ejus illuc proveheret, ubi prin-
magis elegerunt judaizare quam credere.] Sed utt cipalum ipsa conscendit. Electio procul dubio haec
breviter concludamus, omnis illa Patriarcharum i singularis est, in illa ipsa urbe Joannem vindicare
sive Prophetarum societas, nullam vel in sermoni- primatum Ecclesiae,quam duo cceli luminaria morte
bus, vel in rebus de Patre et Filio et Spirilu sancto\ clarissima consecrarunt. Crucifigitur Pelrus, gladia-
aperte legitur fecisse menlionem. Veui ergo, et intur Paulus, et dignitas remanet Praecursori. Purpuj
I0C1 SERMO 1N ASSUMPT. B. MARLE. 1002
ratnr Roma multitudinc martyrum, totaque subli- A vatore attestantc, qui dicit : Ecce mitto angelum
mitas beato refunditur Patriarchae. Joannes ubique meum, qui prmparabit viam ante faciem meam
major, in omnibus singularis, mirabilis superomnes. (MaVh. xi, 10). Joannes apostolus, sed et Aposto-
Quis sic gloriose annuntiatus est? Quis ita speciali- lorum primus et princeps, qui primus fuit homo
ter in utero matris Spiritu sanclo legitur fuisse remissus a Deo. Joannes evangelista, sed et Evatigelii
pletus? Quem legislis intra matris uierum exsul- priinus incisor, praedicans Evangelium regni. Joan-
tasse? Cujus nativitatem vidistis celebrari in Eccle- nes virgo, imo virginitatis insigne speculum, pudi-
sia Dei?Quis sic erefnum coneupivit? Quis ita subli- citiae titulus, castilatis exemplum. Joannes mariyr,
niiter legitur conversatus? Quis pcenitentiam et re- sed martyrum lumen, inter nativitatein mortemque
gnum coelorum primus ostendit? Quis baptizavit Christi constantissimi forma martyrii. Praetereo
Regem gloriae? Cui se primum Trinitas revelavit ? quia vox clamantis in deserlo, quia praecoVerbi,
Cui testimonium tale perhibuit Veritas? Quem sic quia Judicis praecursor. Illiidquoquc relinquo. quia
honoravit Ecclesia? Vide si non omnia haec ita sin- usque ad Joannem Lex et Prophctae, quod Joannes
gulariter sint singularia, ut nullus mortalium prae- ipse est Elias, quod lucerna sit ardens et lwvns ;
dictis audeat inbiare. Forsitan mihi disponis oppo- quod amicus sit sponsi, sponsaepraeparator. Sileutio
nere, quod sic isle habet propria, ut et caelerorum B transeo quod sic novem ordinibus Angelorum mser
sanctorum communia nonattingat. Audi ergo.Joan- tns est, ut eliam ad Seraphim apicem transferatur.
nes patriarcba, imo Patriarcharum finis et taput. Verum boc adeo laboriosi operis est, ut sensus no-
Joannes propheta, imo plus quam propheta; quia stri paupertas non sufficiat. Sufficiant haec ad prae-
quem venientem nuntiavit, digito demonstravit. sensquaede Joannis laudedicta sunt ad gloriam Ke-
Joannes angelus, sed inter Angelos electus est, Sal- demptoris, qui est benedictus in saecula.Arnen.
^ÎN ASSUMPTIONE BEATJE MARI.E VIRGINIS

SERMO.
Hic sermo, antehac quinlus inter Bernardi Sermones de Assumptiene Deiparce Virginis , in hunc
locum rejiciendus visus est; utpote qui in manuscriptis non exstal inler genuinocsancti Patris Sermones .
sic vero in editione Lugdunensianni 1514, in qua tamen inler nolas denuo reperilur. Terlium Bemardi dt
Ecclesia:Dedicationesermonem fere imilatur.
ln EvangeliumLucm, « Intravit Jesus in quoddam iG 2. At vero Christo visiiante et intrante, castellnra

caslellum, i etc. (Cap. x,vers. 38-4.2.) hoc evcrtitur, et pro eo novum aliud pulchrum ac
1. Quod Dominus ac Salvator noster semel et in spirituale construitur, impleturque quod dicitur :
uno loco visibiliter tunc temporis dignatus est ope- Si qua in Christo nova creatura, vetera trunsienint,
rari; hoc etiam nunc ubique terrarum in cordibus cleccc facla sunt omnianova(IICor. v, 17). Sublata
eleciorum operatur quotidie invisibiliter. Ecce enim quippe cupiditate, expanditur ingens sinus deside-
Evangelio loquente audivimus, quod in quoddamca- rii, ut, ad cjus advenlum multo magis 683 anhe-
stellum inlravil Jesus, et mulier quwdam Marllia let irtins ad coelesiia,quam prius terrenis incubue-
nomine excepit illum : et reliqua. Quod est autem rat. Jani ponitur murus contineniiae, antem.irale
hoc castellum, nisi cor humanum, quod prius quam palienliae. Surgit aulem hoc opus a fundamento
Dominus ad illud venial, cupiditatis fossa vallalur, fidei, et cretcit per dilectioneni proximi usque ad
muroque obstinationis clauditur, atque in interiori charilatem Dei, quaeest in superiori tabulatu, el in
latitudine sua, Babylonica turre erigitur? Tria certe propugnaculis ejusdem muri: quia nimirum turic
in omni oppido sunt inaxime necessaria : victualia, perfecla est virtus continentiae, quando in unitate
quibus sustenlentur; munilio, qua protegantur ; fidei cum proximis communiter viventes, non sup-
arma, quibus hostibus resistant. Sic ergo et hujus '0 plicii metu, vel bumanae laudis appetitu, sed solo
castelli incolaevictum habent, voluptatem corporis, divini amoris ohteniu a peccalis nos continemus.
et saeculivanitatem, quibus pascuntur. Habent et Vel certe ideo charitas Dei, qua scilicet nos diiigit,
qua tegunlur, proprii cordis duritiam; ut vorbi Dei super muriim esse videtur, ut pro continenti suo
sagillis potentibus vix, aut nunquam penetrari va- pugnare signillcetur : et quia continenlia crebris va-
leant. Accinctisunt armis, carnalis scilicet sapien- lidisque tenlatoris ictibus resistere non possit, nisi
tiae argumentis, quibus contra hostes repugnant. ejus gratia protegatur. Idcirco enim antemurale
Unde scripum est: Filii hujus swculi prudentiores patienliaeponitur, ne ad impugnandam coniinenliam
filiis tucis in generationesunt (Luc. xvi, 8). facilis diabolo oateat accessus. Qui ergo protegenô
PA^HOI.. CLXXXIV. 32
1005 SERMO IN ASSUMPT. B. MARI^. 1004
paticntia contmcnter vivunt, ipsi bene ciim Apostolo A i jutor notus erai in Judaea Deus : cum vero iara in
prolestantur et dicunt': Quis nos separabil a chari- ista statione cbnsistitntj ubi pon)inurh''spejjblanttn^
liae Christi? Tribulatio? an anguslia? an persecu- in Israel magnum uomen ejus, et facius est ?<i|J£M:
lio? an [anles ?'an nnditas? an periculum? an gla- locusejus, et lialiitatib ejus in Sion. Ibi coiiffejift
dius ? Vides quam s.Iidus sit contincntium mtiriis, poleiitias arcuiim, scutuih, ct gladium,ei bellutf:
4uos heque mors, neque vita, ncque Angeli, neque quia ibi millus motiis icarnisreoislit, se.l omniinodis
prihcipatus, neqne polestates, neque virlutes, neque subjecta est spiriiui. Hunc locum ardenter desidera-
imtantia, neque futura, neque fortiludo, neque alli- bat Propheta, cum dicerct: Si dedero somnumoculis
tiido, nequeprofundum, neque creatura aliqua polest meis, e't pulpebris meis dormilaiionem, el requiem
separare a churilalc Dei, qucccst in Christo Jesu lemporibus684 ",nf >a<>ncciiivchiainlocuni Domi-
(Rom. vm, 35, 38, 59). no (Psal. cxxxi, 4). Huc etiam volare cupicns, Quis,
3. Sed jam pulsemus ad ejus portas, porlas scili- inquit, dabit milii pennas sicul columbm, et volabo,
cet jusiitiae, ul apcrianlur nobis, ingressique per eas et requiescam? (Psul. LIV,7.)'
vidcamus iiitus magna opcra Doinini, exquisila in 5. Jam vero si quaeralur dc castelli hujus babita-
oniucs voliinlales ejus. Ibi enim operanle ipso con- toribus, quis cibus ad susteiitandum, quod muni-
sti'uilur, taiiquam in monte Sion , evangelica illa "' men ad prolegciulum, quseve arma suppetant adre-
lurris, per qiiam luimiiialo corde asccmliiut in cce- pugnandum; (lossumus salis ralionabiliier icspon-
ltim sancti de convalle plorationis. Ascendunt, 111- dere, quod queniad 1oduni carnaliLus tarnis op-.-ra
quam, ndn virtute sua, sed auxilio cl gratia Dei, sic- fueruntviitus, ita his multomelior cibus sit f, uctus
ut aii Spiritus sanetus per prophetaih David : lica- spirilus.Cibus cliam corumest|ul facianl voluntalcin
tits vir citjus est auxiliumiabs ie; nf.-Jcnsiones
in corde Patris oinnipolcnlis. Ci!;us eoriim est verbum Dei,
suo disposuil. Qmeris uhi? In convulte ploratioitis, quo pascuntur omnes sancli', tani hoinines, quani
iioe est, in humililalc vitae praesentis. Et eamdein Angeli. Unde scriplum cst: Non in solo panc vivit
ipsam gratiam replicat, dicens : Etenim bcnedktio- lioino,scd in omni verbo quvd procedit de ore Dei
ncmilabil tegislator. Qiioautcm pcrlingat ascensus, (Deul. vm, 5, ct Mattli. iv, 4). Munimenlum corma
vcl ad queui fruetum perducataseeiidentes ipsagra- esl, sicilt (ticium cst,'liiurus coi:liiienli;t',et hiltcmu-
tia, protiiius subjungit : lbunl, inquil, devirtute in ralc paticnti;e. Habeiilconlra hostcs arnia, qu;e (!e-
virlutem; videbitur Deus deorum in Sion (l'sal. scilbil Apostoius, loricam jusliliai, scutum fidei,
lAxxm, 6-8). Ilaec est incrces, ct liic esl linis et gaieam salulis, cl gl.idium spiritus, qnod esl verbum
fiuclus nostri laboris, visio scilicel Dei. Quis non Dei (Kplies. vi, 15-17). Nec qucinqiiam mcveat,
htinc tantuni friictuin rebiis omnibiis visibilibus et - qudd idem verbuin uixerim esse el cibom ct gla-
iuvisibilibbs iiiconiparabiliter praeferal? Qiiis est, diuin; qtiasl itnpossibile vel absurdum sit. In rebus
cujus vel gelidum peclus lioc desideriiiin 11011ac- quidem niaierialibus aliud hoc, aliud cst illud : et
cendat? llaec est ciiim illa gratia, quaui nobis com- alii.i quacritiir hoc, aiibi illud. In rebus vero spiri-
inendat bealus Joannes evangelistu, dicens : Et de lualibus non aliud hoc est, quam illud; nec alibi
pleniludine ejus nos omncs accepimus, et gratiam quaeritur lioc, alibi illud : sed oinnia smiLnobis in
pro gratia (Joan. 1, 1G). Deo, ct esl Deus oninia in omiiibus. Ecce eniin in
i. Ex quibus scilicel verbis innuitur, quod l:i- nalura icriiin quid tam diversu.u, quam panis et
plicem gratiam divinitus accepimus : unam, qua lapis? et laincn si ad intellectum niysticiini refcras,
convertiniur; aliam, qua in tenlatioiiibus adjura- ulruinque idein siguifical. Nam idem Cbristus est
mur; tcrliam, qua probali remuneramur. Piiina dictus cipanis, ctlapis : panis scilicclvivus (Joun.
nos iuitiat, per quam vocamur : secunda provchit, vi, 35), el lapis quem reprobavcrur.t sedificantes
qua justificarnui': lerlia consummat, qua gloriliea- (Act. IV,11). Utruiiique quidem est per signilicatio-
inur. Et piiiua quidem bcneplacilum est: secunda, nem, lieet neutriiui sit per propnetatem.
meriluin : lertia, praemium. De priina dicluin est : j) G. Sed jani reverlaVnur ad pioposilum. Intrante
£i de plehitudine ejus omnes accepimus. De duabus Jesu in hoc castellum, duaesororcs Marlha ct Marlaf,
reliquis dictum est : El gratiam pro gratia, id esl id estOperalio et Inlellcctus, excipiunt illuih. Exci-
miinera gWriaeaelernae pro merito temporalis niilir piunt dixeriro.an excipiuntur? Sed sive hoc, siye
ti;e. Sit ergo priina gratia in muro contincnliae, ad illud dicatur, ulrumquc prodest illis, rion Jesu. Et
quam voeamur : sit secunda in ascensu turris, quam Jesus quidem cum ad illas venit, duo coufcrt eis
ascendimus : sittertia in ejus culmine, quo pervc- congruenlia singulis, virlutcm ct sapienliam; virtu-
nimus. Ilic ilaque, id est in hoc culmine, cum ad lem operalioni, sapicntiam intcilectui. tJnde cliam
illud perveniunt qui bene proficiunt, fiuni jam locus1 ab ApOslolopraedicaturDei virius, et Dei sapientia
et scdes Domino, de qualibus scriptum est : Illuc (I Cor. 1. 24). Sed quid cst, quod inlranleni eiim
enim ascenderunt tribus, tribus Domini, lestimonium Martha excipit, discurrit, ministrat; Maria vcro se-
Israel, ad confitendumnominiDomini: quia illic secus pcdes sedcns ingrcssi, iu ejus verbum cor su-
derunt sedes injudicio (Psal. cxxi, 4, 5). Et quidem spendit: nisi quod piius cst actio, postea vero con-
dum adhuc crant ia muro eontinenliae, et in acie: templatio? Quisqnis enim ad inleHigcntiam perve-
Stabaht, impugnari poterant, et primo lanquam ad- nira' desiderat, profecto necesse est ut prius per
1003 SERMO IN ASSUMPT. B. MARLE. 1006
opcra bona sese diligenter exerceat, sicut scriptum A . pediunl contemplationem. Equidem animae nostrae
est : Fili, concnpiscens sapientiam, conserva justt- oculus, intelligentia cst. Sicut enim oculo corporis
tiam;it Deus pmbebit iltam tibi (Eccli. i, 55);' et lox corporea ct caetera quseque corporalia v$dei£
i.libi . A mandalis tuis inteltexi (Psal. cxvni, 104)' J tur : ita Deus, qui est tumcn iiicircumscriptuin-,-**
et: Fide purgttnscorda eorum(Act. xv, 9). Qua fide? ejus invisibilia utcunque intellecln' -percipiUnUtt*.
Eide per dilectionem operante. Habet Marlha, duhl Diffenint aulein in hoc exterior et fnterior; ocirhM,
argit,formam borie operantis : Maria vero speeiera quod exteriori quidem corporea Itix-exfrinsecffs, ui
exprimit contemplationis, dum sedet, dum tacet, videat, admovetur; iiUeriorivero Creatoris IttmeTl
dum mterpellata non respondct; sed tantum in ftei intrinsecns, ut discemat, infnndrtmv Ulrtimqift
verbum toto mentis studio intendit, ac soiam qitaitt vero oculum tria strnt qnae ad "videndnmimpedfiinf.
diligitgratiam diviuae cognitionis,'cuetera respuens; Primum ergo de idxleriori atque visibili-disserat
medullitus haurit; forisque veliil insensfbilis reddi- ratio nostra, ut derebus visibiiibnsordinedisputamfi
lur, dum inlus ad conteniplanda Domiui sui gaudia facilius assurgat a;l intetligibilia. Poiest sane fieri, ut
Micissima rapitur. Sine dubio talis est illa, quae in ille saniis sitet paleat; seJ quoni3tn lux exleriot
Canticis loqnilur : Ego dormio, et cor meum vigilat ei desit, nilvideat. E contrario fit alicfuandout pracsens
(Cantic. v, 2). B qnidem ei lux sit; sed forte sangnine seu quolibet
7. Diiobusautem modis Marlha excipilDominuni, humore concrelo tui'batus, cernere minimc possit.
ei duplex ei eonvivhvm paral, quia ditobits modis lierum solet plerumqne conlingere, ut 'neutrum de^-
exeluserat euni. Dno quippe sunt in opcratione, sit ei, nec lux, nec salus ; sed taihen aliqua pulVe-
qnaenobis Deum auferunt, tlagitia scilicel et facinO- iis injeclione laedalur, quo fit ut ejus acies retiinda-
ra. Flaghia dicimus scilicet qu;c in r.obis, facinora tur. Sunt ergo liia isla qua3 bunc ocuhim impe'-
quaciii proximos peccando comiiiiltimus. llein sunt diunt; tenebrae, humor concretus, puivis injeclus.
duo quae Deum reddunl, conlincnlia ct benevolen- H«c ipsa siintctiam, quibus interior oc.ulus- impe-
li' : ut scilicet ex contrariis coritfaria curentiir. dilur : sed alia noniina sortiunlur. Nain quo.l hic
Hinc enim scriptum est: Sicut exldbuistis membra tcnebrae, ibi peecata dicuntur. Ipsa vero peccata
testra servire immunditias et iniqititali ad iniqnitd- confluunt in memoriam, quasi in quamdam sentr-
Ktn, itttetnunc exhibetereaservire justitia; insanili- iiam : et uie est ille Inimor coucretus. Quod autem
fiattionem (Rom. vi, 19). Dumergo paratidis talibus hie pulvis dicilui-; hoc ibi cura terreiioruin acluiim
eptdis occupaliir Martha, nitilttrm saiagens prOparife liuneupalur. Haecigitur tria sunt quae oculum iit-
siis: vult etiani Mariam, id est'inlctlectuin, el omnii» lelligentiae confundunt, atque a cont; mplatioile
iiileriora sua aclioni insislere, operique suo perfi- C vcri luminis excludiinl : lenebrae scilicet peccatrf-
ckw.lo operam dare. liaquc conqueritur de sorore rum, recordatio eofumdem peccalorum, cura terre-
quo;l ab ea non adjuvetiir, non tanien ad ipsam, norum actuum. Prinio illo inorbo turbalum se plan-
sed polius ad Dominum querelam dirigehs : Domi- gebat Propheta, «11111 diceret: Dereliquit me rirtut
ne, non est tibi cuiw, quod soror mea reliqnit me mea, el lumen oculorum meorum, el ipsum 1:011est
solam K.inistrare? Dic ergo itti ut me adjuvet. Ubi mecum(Psal. xxxvn, IlJ.Cuin eniin luce justithede-
sane advertenda est delalio quaedam, et honoris ob- sliliiimur, nil aliud quam peccaioruni nostrorum
scqiiium 685 crga Dominnm : quod scilicet ipso tenebras iiivciiiinus. item secundo se gravari seft'
praesentenon siiausa Martha evocare Miiriam, quin- tiebat, cum dicebal -.Conversussum inarumna mea,
imo et apuJ ipsum qaerelam deposuerit, ips-imque dum conf.gilur spina (Psal. xxxi, 4): peccatortim
Dominum vocaveril, in cujus potesiale sit imperare scilicet recordalio. Teriio occupari j,e conqueritur',
sorori quidquid neeesse fuerit. Non- ergo ruiremur, cum-dicit : Quia cinerem tunquam panein munducA-
si quempiam laborantem et bene operantem advef- bam (Psal. ci, 10): cinerem-seilicet-actionis pro
su:/i fralrein vacautem murmurtrcvideamtls; quia pane comtemplationis. Quicunqueergo hieutis ocu-
hoc in Evangelio legimus Martham fecisse adver- y luni divinae eonlemplalioiiiûlt intentlere; pnif.cW)
sus Mariain. Quod autem Maria quandoque mur- necesse est ut eum piius ab hoc triplici impadl^
muraveriladversusMarthanveoquod ejus actioni- mento sludeat purgare. Quod si q%is facere «on-
bus implicari vellet, nusquam oninino rcperilur. tcndat, noverit coalra ti-iplicem morbBin- triplex
Neque enim utrumque simul agere competenter quoque fore remedium. Nam piiinus quideiu • per
sufflceret, et curis scilicel «vlerioribus deservire;-et coufessionem, sccundus peroratibnem, tertius cu-
interiiis sapientiae desideriis vacare. De ipsa quippe ralur per-quielem. Hoc Wrtio, id^tcura actionis
saptentiascripidin cst: Et qmmimralur actu^-per^ poteral ab intentione sua praepediri Maiia. Itleo-
cipiet illam{Eccli. x-s-xviii,25-)i:Propterea Maria seque, niinistratile Mantta sedet-'ipsa •manelqBe
det, immotaque manet, nec vult jmerrumpere si- quicta.
lentii quietcra, ne jucundam amittat-cofHempIailonis 9. Illa igitur conquerente, et ista tacente, audia-
dulcedinem : praesertim cum inlus ipsiim audiat Do- mus quiJ Dominus pro Maria responderit. Martha,
ininum dicenlem, Vacate, et videlc quoniam ego surn Marlha, inquit, solticita es, et tufbaris erga plurinut:
Deus (Psal. XLV,II)-. Erga plurima quidem turbaris, dum et «itti conti-
8. Hic saue conaiderandum est tria esse quaeim- nenliam, et proximis paras necessitatis impensam,
1007 SERMO IN ASSUMPT. B. MARLE. 1008
Nam ut continenliam habeas, sollicita es vigilare,, A 1 operis assumamus. Ipsa est enim decus suavitatis,
jejunare, corpus tuuni castigare : utcaelerisprastes, qiiam dulcedine sacra insonat Psalmista: Ecce quam
instas operi, ut habcas undc tribuas necessitalcmi bonumet quain jucundum, habilure fratres in unuml
patienli. Porro erga haec plurima turbaris, sed Cujus unitatis cum descripsisset sermo prophelicus
unum esl necessarium. Nisi enim opus tuum 686 ; pulcbriludineni, ejus ctiam non tacuit utililatem,
in unilate feceris, Deo qui unus est, acceptum Quoniamillic, inquiens, mandavit Dominus benedi-
profecto non erit. Scriptum quippe est: Non est clionem el vilum (Psal. cxxxn.l, 5): hic scilicet be-
qui faciat bonum, non esl usque ad unum (Psal. xni, nedictionem, et in futuro saeculo vitam aeternam.
3). Hinc est quod in illa piscina movebatur aqua, Ipsa est, inquam, unitas, quam siimma diligentia
ct sanabatur unus (Joan. v, 4). Hinc est quod decem observandam tradidit Apostolus, dicens : Sotliciti
leprosis mundatis, unus regressus est cum magnu servare unilalem spiritus in vinculo pacis (Ephes.
voce magnificans Deum. Cui etiam Dominus caeteris iv, 3).
reprobatis, testimonium laudis ascribit, dicens : 12. Servatur autem hoc unitatis bonum duobus
Nonna dccem mundati sunl'! „<novemubi sunt? Non modis ab his qui curani gerunt servandi. Dcbet
est inventus qui redirel et darel gloram Deo, nisi hic quisquc perfectus unitatem habere ad se ipsum,
alienigena (Luc. xvn, 15-18). Paulus quoqueait: B * debet et ad proximum. Ad se ipsum, per integrita-
Omnes quidem currunt, sed unus accipit bravium tem; ad proximum, per conformilatem. Omnis
(I Cor. ix, 24). His itaque ct aliis qiiamplurimis quippe creatura, et maxime rationalis, debet suum
Scriplurarum eloquiis perspicue docemur, quam priiicipiiim imitari. Si ergo Deus noster unus est,
unitas probabilis sit, maximcaulem ex praesentiloco, dicenteMoyse : Audi,Israel, DominusDeus tuus unus
ubi Dominus ait : Porro unum esl necessarium. est (Deut. vi, 4); sed ei ille cum sit unus et idem
10. Sed sciendum quod alia est unitas sanctorum, alque in se ipso perfectus, nec ullo indigens, inest
quam cx Scripluris jam commendavimus : alia est ei lamen benignitas erga nos, et amor cx benevolen-
facinorosorum, quae nihilominus ex eisdem Scri- tia in nos venicns : debemus et nos quisque sibi
pturis ostenditur, et improbalur, de hac enim scri- unus esse per integritatem virtutis, et unum cum
ptum est : Astilerunt reges terrw, el principes conve- proximis per vinculum dilectionis. Hanc imitatio-
nerunt in unum, adversus Domiiium et adversus nem, loquens de charitaie, commendat nobis apo-
Christum ejus (Psal. n, 2). De hac iterum evange- stolus Joannes, diccns : Quia sicut ille esl, et nos
lista : Abeunles Pharisai consilium inierunt, ut sumus in hoc mundo (I Joan. IV, 17). Scd hanc uni-
caperent Jesum in sermone (Matth. xxii, 15); et ite- . talem, quam quemque sibi ipsi diximus habere de-
ruin : Collegerunt pontiftces et Phariswi concilium. bere, tria sunt quae solent impedire : nimielas, pu-
Uiquid hoc? Sicul Joannes testatur, ut inlerficerent sillanimitas, levitas. Et nimii quidem sunt, qui
Jesum (Joan. xi, 47, 55). Quam vero pcrtinax sit putant se posse quod non possunt; et quod non ac-
ista reproborum unitas, docet ipse Dominus, qui de ceperunt, praesumunt. Quorum speciem tenebat
corporc diaboli ad bcatuin Job loquitur, diceus : Petrus in passione Domini, cum diceret • Domine,
Corpus illius quasi scnla fusilia, el compacla squa- tecum paralus sum et in carcerem et in morlem ire
mis se prementibus. Una uni conjungitur, et ne spi- (Luc. XXII,55). Pusillanimes contrarii sunt nimiis.
raculum quidem incedit pereas. Unaalteri adhwrebil, Et horum quoque tenuit imaginem Petrus, cum di-
et tencnlesse nequaquumseparabuntur (Job XLI,6-8). ceret: Exi a me, quia homo peccalor sum, Domine,
Talis uiiilas, imo vero pervcrsitas solelessc aliquo- (Luc. v, 8). Levcs sunlet inconstanies, quijcircum-
rum fratrum tepide ac remisse conversantiiim : qui- feruntur omni vento doclrinae : quibus quod paulo
bus si quid honestatis, aut insigne cujusquam bona». ante placuit, nunc displicet; et quod iiunc eligunt,
consueludinis persuadere velis, promptiores sunt posl paululum reprobant. Sed quid prodesthaec vitia
majori dispendio, ac difficultate graviori resistere, enumerasse, nisi etiam doceamus quibus remediis
quam facili compendio assequi velle, quod reclumi u| ea possit quisque in semetipso curare? persequamur
esse constiterit. Perversa et exsecranda lalis unitas. unitalis inimicos, nee convertamur donec deficiant.
H. Hac ergo a cordibus et sermonibus nostrisi Igitur contra nimietatem opponenda esl consideralio
exclusa, illam quae bona est ct tanlum bonorumi propriaefragiliiatis. Ipsa enim est quae odiosam prae-
est, prosequamur. Et ipsa quidem gemina est. Aliai sumptionem polissimum dejicit. Contra piisillanimi-
est enim quae juslificat, alia quae glorificat. Illai latem habenda est divinaefiducia potestatis, ut quod
meritum, ista praemium est. Denique de illa scri- tuis viribus non posse putas, ex illius adjutorio pos-
ptum est: Multitudinis credenlium eral cor unum ett sis, et cum Apostolo dicas : Omnia possum in eo qui
nna anima (Act. iv, 52). De hac autem : Qui adhw- me confortat, Domino Jesu Christo (Phitipp. iv,
rel Domino, unus spiritus esl (I Cor. vi, 17). Ett 15). Contra levitatem adhibenda est consultatio se-
qiioniam in futuro inagis speranda est (res esl eniml nioris : scilicet ne doctrinis variis et peregrinis ad-
futuri temporis magis quam pracsenlis), eam inte- ducaris; sed facias quod lex divina praecipit, intcr-
rim omittamus, ct a Deo speremus potius quaml roga palrem tuum, el annuntiabit libi; majores luos,
tractemus. Illara vcro quae justilicat, quae etiam\ et dicent tibi (Deut. xxxn, 7).
ntinc potissimum necessaria est in usum noslrii 13. Diximus de illa unitate, quam ha-bctquisque
1009 AD B. MARIAMSERMO PANEGYRIC. 1010
ad se ipsum : dicamus et de illa, quam habet ad .Amus.nec nos ab aliis diligi suspiciosi putamus,
proximum. Sed illa duobus modis habctur;dum et unilas, quae cum proximis hahenda est, impediatur.
nos per dilectionem tendimus in alterum, et alterius Verum huic duplici morbo duplex charilas mede-
quoque vicissim in nobis recipimus affectum.Et liaec tur : illa scilicet quae non sua quaerit; et iterum,
etiam duobus modis impeditur, obstinalione et sus- illa quae omnia credit. Habeat obstinalus charita-
picione. Obstinatio non permitlit nos ad alterius cor tem non quaerentemquae sua sunt, ct alios diligat:
iugredi, nec suspicio patilur credere nos ab aliis habeat suspiciosus charitatem omnia credentem, et
amari. Ita fit ut, dum nec nos alium obsiinati diligi- ab aliis se diligi sine dubio credat.
^ 87
AD BEATAM VIRGINEM DEIPARAM
SERMOPANEGVRICUS(59).
Non est Bernardi, nec reperitur inter ejus Sermones in veluslis editis, nee in manuscriptis nisi ad-
modum paucis aut meliorisnotw : atque ideo in hunc locumnunc primum rejectus est. Esse Ekkeberti abbatis
passim teslutur Richardns a Sancto-Luurenlio, qui ante annos quadringenlos scripsit, et plagulas ex ilta
precatione decerpens, Ekkeberlo tribuil, ut TheophitnsRaynaudus in sua Api Gallica pridem observavit. Is
est Ecbertus abbas Sclwnangiensis,cujus Sermones adversus Catharos exstant in lomo XII BibliotheccePa-
trum edilionis Coloniensis.
1. Mentem et oculos pariter cum manibus ad te, B conciliet: cujus livore sanati sumus,ejus iterum
Regina mundi, aitollimus, et coram tuae celsitudinis medelam deposcimus; quia putruerunt et corrupt»
gloria genu flectimus, cervicem inclinamus, ac ple- sunt cicatrices nostrae, et non est in nobis sanitas.
nis suspiriisad te preces in ccelum transmiitimus.Tu Altende, Domina, et vide dolores vulntrum anima-
altiludo cceli, beatos oculos tuos, quibus incompre- rum nostrarum,quia libi revelamus causam nostram
hensibilem gloriam illam lucis aei»rnaecum desiderio cum iiducia. Te enim inaeslimabilisbenignitatis fe-
semper intueris, ad tuos supplices in hanc mundi minam et venerandam matrem esse cognoscimus ex
miseriam projectos, de alto incliiiare non despicias. eo, quod tu mundum hunc immundum et lubricum
Et ecce coram tremendo Judice peccatores assisti- impolluto calle transisti; et adlmc inter peccalores
mus, cujus manus terribilis gladium iraesuae vibrat degens, tanla ante Deum sanclitate fecundaris, ut
super nos. Et quts avertet eam? Nemo, Domina, tam sola solio Regis aelerniimmediate approximare me-
idoneus, ut gladio Domini manum pro nobis obji- rueris.
ciat, ut lu Dei amantissima, per quam primum in d 2. Tu peccatorem, quantumlibet fetidum, non
terris suscepimus niisericonliam de manu Domini horres, non despicis; si ad te suspiraverit, luum-
Dei nostri. Aperi ilaque tu, Mater misericordiae, be- que interventum poenitenli corde flagilaverit, tu il-
nignissimi cordis tui januam suspiriosis precatibus " lum a desperationis barathro pia manu retrahis,
filiorum Adam. Ex omnibus finibus terrae ad tuae spei medicamen aspiras; foves, ncc deseris, quous-
proteclionis umbraculum r.onfugimusa facie formidi- que horrendo Judici miserum reconcilies. Famosum
nis [al. forliludinisl Dei. Ad te, Domina mea, stil- hujus luac henignitaiis teslimonium esl per te re-
lant oculi nostri; te devolionis clamore valido obse- slauralus gratiaeTheophilus (GO),ac loli mundo de-
cramus, ut Filii tui Domini nostri iram, quam gra- spectum malerno affectu amplecteris. Nec mirum, o
viter peccando succendimus, erga nos miliges;ejus- Domina, si tam copioso misericordiaeoleo tui cordis
que gratiam,a qua ingrati excidimus, nobis tua perfusum est solarium, cum illud inaestimabileopus
(59)Alias.ArfgloriosamVirginemMariam deprecalio sit; nullumque orandi ac plorandi finem fccit,
et laus elegantissima. quousque demum npitulaia Virgine Deipara, scri-N
(GO) Sub Jiistiniano imperatore Theophilus in ptam et consignalam diabolo syngrapham recepit,
oppido Ciliciae Adana ceconornus, sive, ut alii voin Dei gratiam rediit, et publiceper episcopum Ec-
lunl, archidiaconus Ecclesiae fuit : multis quidem clesiaereconciliatus est. Vide Metaphrast. 4 Febr.,
grauis, et episcopali munere (quod tamen conslanter Honor. Serm. 1 de Assiimpt. Mar. , Antonin. iv
detrectavit) dignus habitus. Qui ab aemulis pcr in- parte Summae, tit. 15. Sed illustre est de eodem
juriam accusatus, et de officio dejeclus, in eam teslimonium B. Petri Dainiani : i Quid libi, ait, ne-
aniiiii impotenliam, adeoque impietalem devenit, ut **"gabilur Maria, cui negatum non est Tbeophilum de
sediiclori Judaeo,ileinque mago obsecutiis, Cliri- ipsis perdilionis faucibus revocare? Infelieem ani-
stum Dei Filium, ac matrem ejus Maiiam, data syn- niulam, totum illud quod in le factum est, proprio
giapha lurpissime abnegaret, s.-que totuin poteslati charactere denegantem, deluto faecisel miserisesub-
Satauae, qui se conspicuum oblulerat, traderct ac levasti. Nil tibi impossibili', cui possibile est de-
nianciparet. Sed tolus deinde animo perturbalus, ut speratos in spem bealiludinis relevare. » lla ille
nusquam posset consistere, neque enim est pax aut serm. 1 de Nat. beataeVirginis. DeTheopbilo item
quies iaipiis, landem ad sanclissimam Dci Matrem agit Nicolaus Clarat-Yallensis in sermone de nativi-
tonfugit, ac teniplum ci sacrum petiil: in quo pre- tale B. Marise.
cibus ac icjuniis dedilus, quadraginta dies periuan-
1011 AD B. MARIAMSERMO PANEGYRIC. 1012
ipVricordjte/quod, praedestinavit, Decs ante sajcula A iquam ma,giiamulti(u,.o diilcedirii^toli orbiinde af-
in reieiiinlipnem jipstram.Drimiiin in te a inundi fulsit. I Horlus conclustis iu es , Dei Genitrix , ad
arjifice sit fahrjcAlum.Quando enim placuit g atiac iquem .dcflorandura,manus peccaloris. nunquam in -
suprnae, .u,t6^8(1'ao'laret in noliis, a quibus diu troivil. I Tu sanctorum areola aromaluni a ccelesli
eljO.iigalaftieral; tu sola inyenta es digna. ul in tua icousita pjgiiientario, yirttitum .oniiiiiim speciosis
virgiiiali aula Rex regiim ct Dimiinus doiiiinanijum, lfloribus delectabiliter vcriias : intcr quoruni pul-
a rcgalihus sedibus venien.s,.priuiam sibi inpiisioneiu > clierrimps trium in te K.irainur cxcellenlianu Hi
iui r lilios liominuin eligerel. Vere beneplacilum siint qtioruni o.iore suavissimo totam domiini I)o-
fuil Dco haHlare in le, quando cx ipsa iilibaia carnis niini icjiles, o Maria, viola humililalis, lilitim casli-
tu i' suhstanlia, quasi dc lignis Libani, atcliitcctitia tatis, rosa charitalis. Mcrito de Dei [fort. tali] arcola
iurffahili, doniuin sibi rcdificavitDei Sapientia : snf- flos ille speciosus prai filiis [fort. fiorihus] paradisi
fulbiteam septcni coluinnis aigenleis, ae, rcclinato- cleclus cst, super quein requievil Spiritus Do-
riiiin aureum in ca collocavit. Ili sunt srplem spiri- mini. Et cui te assimilabimiis, Maler pukliritudi-
tus D.-i; et hacc cst unica illa Salvalovis fcinina nis? Vere paradisus Dei lu cs, qnia ligtium vilae
[al. aniina], in qua sola quacsitam in omnibus re- niundo prolulisli, de quo qui maiiducavciil, vivet in
quictn invenit, alquc in ejus sinum oinnes tlicsauros aeternum. Fons vitfe, qui cx orc Altissimi prodiit,
suos absque mensura transfudit. Bene Spiritu' de medio ventris tui cxsilivit, atque in te [fort. Icg.
sancto in le complacuit, o Maria, cnm divinis atlco atque inde] ii) qiialuor capila sese dispergens [fort.
mysleriis utcrum tuuin consccrare dignatus est. Ipse disperticns!] ad irrigandam, facjeni arentis muiuii
eslfiiini ignis consiiiiiens, qiiisanclissiinam animam emanavit, laclificans civitalcm Dci. Omnis enini qui
tuam tolam inflammavit, se ipso atque splendore di- biberit ex eo, non sitiet in selcrmiiii; ct eiilplus
vinre iriajeslalis implevit, tuumqiic ulerum incffabili quam paradisus hic, de cujus aqua si ouis bibcrit,
modo fecundavit; feciique ut Deum el homincm siliel iterum. 0 qiianta mmido contnlisti, quae tam
clatisa concipcres, clausa pareres, ct post partum saliibris aquaeduclus csse meruisti! 0 lanipas lucu-
virgo pormaneres. lenlissima , quanlos lactillcasli , quando splendore
3. Jara ergo uterum tuum, Domina, velut sacra- Dei illustrata dcsideraium illud lumen, quo invcnta
tissimum Dei vivi tcniplum totus mundus venera- est drachma decima, sedenlibus in tcuebirls et um-
tur, quia in eo salus mundi iniliata cst: ibi decorem bra mortisprotiilisti! Tcnimirum ille divini cpilha-
indiitus est Dci Filius; ac praeelectaesponsae suse lamii praecenlor a longe intuitus est, cuin in admi-
Ecclesia? formosus in stola candida exsultanter.oc- rp ralionis vocc ita prorupit : Qua; est isla quw progre-
cnrrit, desideratum diu osculum prseelegil [fort. ditur quasi aurora consurgens,pulcliru ul luna, electa
porrexit}, ac pvaedeslinatas[al. praeordinatas] a sae- ul soi,terribilis ut castrorum acies ordinata? (Caiitic.
culo nuplias virgo cum virgine praelibavit.Ibi ruptus Tij 9.) Sicut aurora valde futilans in mundopro-
est parics inimieiiiai um, quem inter cceliim ct lcr- gressa os, o Mariai quando veri Solis splendoieni
ram protoplaslorum inobedientia construxerat. Ibi taritaesanctitatis jubarc pfaecucurrisli, ut vcre diem
eonfoederata surit tcrrenis ccelestia, et obviavcrunt salulis diem propitiationis, dieni <|ucni fecit Domi-
sibi in osculo paeis, rfuando in unam eamdemqiies nus, a lua claritale initiari dignum fuerit. Fciix aii-
personam concurrcrunt divinilas et humaiutas : fa- rora fclicis diei niintia cxsiitisti : talis dics lalem
clumqiie esl novum illud super lerram,' ut cssett aiiroram diei dccuit. Et recie quidem aurorae imple-
Deus homo, et homo Deus. lbi magnus Elisaeus ini sli oflicium. Ipse cnim Sol jusliii», dc ie processurus
niensuram suscilaiidi pueri sese contraxit. Ibi Anli- orluin suiini rfuadam iiialiitina irradialione praevo-
quus dierum praeeleclo Filio suo lunicam induil po- niens, in te lucis suac radios copiose transfud.it,
lymitam. Ibi Rebecca, fulurorum praescia, magiiilt- quibus pntestaics lenebrarum, cjuas Eva produxerat
candi filii manibus pelliculas haedorum circumdedit,, [al. iiiduxeral], in fugam convoiiisli : alque ila de-
et colli. nuda prolexit. lbi eiiiin, coopera,utiegratja» D I siderajlnm cuuctis gcnlibiis Solem mundp invcxisti.
SpirUus sancti, Filius a Deo Patrc Jiaercditandiis ,inl 5. Tu pulchra ut luna diceris, ciquc non innne-
omnibus ffenlibus, divinae 'maiestalis • •'• riotcnliam 'si- rito compararis. lila cnim omnium astrorum sola
.'
.,.""41'"'-carms '".' I '. *|t."'i .!
mililudine peccati coopcrmt,; et.quasi abscon- spli,simillima, et candore yenustp argenleo ca.feris
ditus cst vultus ejus in. iiifirmitale : undc ncc r.cpu- in ccelo prscmical sidcribus: tu vero [al. veri] Solis
tavimus cum. Ibi [fort. dilcl. divini] consilii provi- imago cxprcssissima , inler millia aslrorum Dco
dcnlia înescalus est hainus, qui ad estratyeiijium ii assisicntiuin virginali pui itate in ccejo gloriosa praj-
serpenlem .autiquum in lipc n.i.a.remagnuin.dc ccelo o fuiges. Illa enini iransfuso in se solari luiniue no-
trajcclus est. Indc egressa est armilla atirca , utt cteni nostram illiiininat: lu virtutum tibi a Deo in-
perforarclur maxilla Leviathan, ut evomerct mor- (Jitarum magnificis cxcinplis ad imitalionem tui JIOS
tuos non suos, quos ab origine mundi sccurc dcglu- provocas, sicque noctem noslram illuniinas. Qui
tiverat. cniin vias luas consectatus fuerit, non ambulabit in
689 *• Hortus dcliciarum nobts est sacraiissi- lenebris; sed lumen vilaj invenict. Tu crgo pulclira
ntus tuus ulcrus, o Maria; quia ex eo multipliccss es i<(luna : imo et pulchrior lu.na, quia iola piilclir*
gaudii florcs colligimus, quotics mcnte recolimu» s es.et macula noncst in te(Cant. tv,7),nequc vicissi-
1013 DE BEATA MARIA VIRGINE SERMO. 1014'
tudinis otmiribratio. Tu*electa es ul sol; ille, in- A imbccillitatcm nostram, aufer opprobrium noslrum.
quain, Sol solis condilor, Ilie enim electus est ex Vides hanc tunicam pelliceam, quae nos circumdedit.
mil.ibus virorum: lu clccla ex miilibus feminarum. Tnnica Evaeparentis nostrae haec est, quam ad nos
llle electus ex oranibus quoe sunt: tu clecta ex om olim miscra ifla Irausmisit, et supervestivit carnem
nibus qu;c per illuin sunt. Tu terribilis ut castrorum filiorum suorum, sicut diploide, confusione sua. De
acies ordinala. Quid enim ? An rion horruerunt prin- nianu quippe ipsius duplicis mali semen terra nostra
cipes tenebrarum, quando viderunt praeier morem suscepit etconcepit, et peperit nobis spinas et tri-
armalura omni fortiore instruclam contra se proce- bulos iniquitaiis in anima, calamitalis in corpore^
dere feiniiiain, feminam foitem ei ad bclla doclis- ac per hoc moiiem utrobique. 0 infelix haereditas!
siniam, cujus ensis super feniur suum propler ii- o dira humanac carnis infirmitas! usquequo patie-
mores noclurnos? In circuilu ejus acies validas spi- mur te? Mullum dorsa nostra incurvasli, quia gravis
ritualium virtutum suo se invicem ortline luen- cs valde, ct diu te stislinuimus. Miiltum minuisli nos
tium ; siquidem ordinalione perseveral dies: sed et ab Angelis, equo et jumenlis insipienlibus coxqua-
innumeraliilium beatonim spiriluum militiam ad sti; nimis invaluisti, quae nonnisi morte Filii Deisa-
miiiislciinm tanti Piinci.pis delegatam fuisse nulla- i naripoliiisti. Nimissupcrnos le extulisti, quando et
tenus ambigirinis; utppie qui custodirenl leclulum " usque ad eum qui super omnia est, incaute ascendisli.
Salouoi.is ;,ratioSiniiira (Cant. 111,8, 7), ac provide- 7. El quis liberabil nos a corruplela hujus miser-
rcnt, ue praeparatumaclerno Ilegi liospiiitim alienus rimae pelliciihe? Gratia Salvatoris noslri Filii tui, o
bospes invaderel. Nimirum tiiuor 690 et tremor Maria, qui ut infirma noslra lollerct, sponte infir-
veiiemn.1 super cos, ila.ut dicerenl: Epcc plus quam matus esl: et ul inors morlis nostrae ipse fieret, in-
Eva haec. Castra Dei suiil haec, fugiamus Israelem. nocens pro peccatoribns mortuus est. Et quis tam
Tu ergo, bellatrix egregia, prinio eum qui. primus idoncus, ut loquatur ad cor Domini noslri Jesu Chri-
omnia supplantavit, expijgnare virililer aggressa es. sti, ut lu felix Maria, qu;c in secrelissiniis amplc-
Tu et spiritum elationis Evaeverticc humilitalis com- xibus amantissimiFifii tui recubas in meridie seni-
plosisli: quam in te ila respexit Dominus, ut ipsius piterno, ejusqiie famiiiarissimo colloqnio cum plena
merito super omnes choros Angelorum le sulfliinari coniis belilia perfrucris? Loquere, Domina, quia
rii^nam aestimaverit [in manuscriplis:1\x euim spiri- audil Filius luus; et quaccumquc pctieris, impetra-
tum devoiipnis ea virtule humilitatis compressisti, bis. lnvoca bonum nomen ejus super nos, ut erua-
qua omnem Angelorum altiludinem asccndere me- mur a vetusta hac lepra carnis et spiritus. Exsurge
ruisti]. Nunquam eniin supcr ontiies Angel ;s glori-1r [manuscripti, exsuge, omisso exinanitura] virus hoc
ficata ascendisses, nisi prius infia omnes homincs morliferum extnanitura, quod de pomi sui reliquiis
hmniliala descendisscs. Tu et ardorem iietilaecon- Eva nobis propinavit, quando succi noxialis gusta
cupisccntiae yiriule castilatis in lua carne virginea ebriata est, et reliquias dimisilparvtilis suis. Ulinam
eatenus exstinxisli, ut is in cujus cqnspectu nec.ftstra poculum suitm ebria illa totum ebibisset, non item
munda sunt, tantae muitdiliae carnem tuara judic,a- in nos diffudisset [majrnscrrpij, aut totum ebibisset,
verit, ut ctiam suae divinae purilati agglutinari non aut totum effudisscl]. Te igitur, Domina, exorante,
despexerit. His ergo primariis ducibus tenebrarum omne jugum nostrunl computrescat a facie olei di-
a te fortiterexpugnatis, omnisante faciem luam spi- -vinaemisericordiae: renovetur, ut aquilae, juventus
rilualium nequitiarum militia in fugam conversa est. noslra ; ut novi, nova voce, novum canticum, novis
6. Gloriosa dicta sunt de te, Dei Geuilrix. Sed civibus aggrcgati, illic ubi nova sunt omnia, jubilura
adhuc locus est tuae laudationi: adhuc in tuis lau- sempiternum celebrantes in eymbalis jubilalionis,
dibus onitiis lingua balbutit. Non enim sunt loquelae, concinamus. Tollatur crassa nebula ab oculis no-
neque serniones in omni natione quae sub ccelo est, stris, ut revelata facie gloriam Domini tpeculantes,
quibus ampliludo gloriaetuae ad plenum valeat expli- in immensum illud pelagus divini luminis absorbea-
cari. 0 magna, o pia, o multum amabilis Maria! tu ID mur a Domir.i Spiritu; ac Deo nostro in vinculis
nec nominari quidem poles, quin accendas; nec co- charitatts astricti, imum cum ipso efficiamur [alias,
gilari, quin recrces affcctus diligenliiim te: tu nun- unus eum ipso spiritus efficiamurl. Praestct hoc
quam sine dulcedinc divinitus libi insita piae memo nobis luo inteiventu, o Maria, Filius luus Jesus
riae portas ingrcderis. Et nunc sequimur te, o Do- Christus Deus et Dominus noster, cui laus et gloria,
mina, ex totis praccordiis vocilerantes ad te: adjuva et gratiarum actio in sempilerna saecula. Amcn.
eSi ITEM DE BfeATA MARIA VtRGINfe

SERMO.
Ave, Maria, gratia plena, Dominus tecum (Lue. i, 28).
1. Miraculum fnitquod virgo pcperit : mcntis fuit occasus. Virgo sanctissima, qua Salvatorem
Clamor, virginis amor; viitutum zelus, viliorum genuit, peperit et aluit, quae jugiter ejus adha-
4015 DE BEATA MARIA VIRGINE SERMO 1016
sit lateri, quae comes individua nullo fere abfuit A creavit, quam in justitia et sanclitate corani ipso
itinere, quae intenta prae caeteris invigilavit verbo fundaret, et fluentis sapientiae irrigaret, et ccelesli-
et operi ejus, sola Salvatoris actuum insignia ope- bus desideriis, inslar scilicet aeris sublimaret: et
rum opera, melliflua praedicationis genera inaudila, igne dilectionis accendendo illustraret. Hinc in ejus
contra inundum ct peccatum, et tarlareum zabu- mente tanquam in quodam firmamento solem po-
lum, divinae severitatis acerrima eloquia, quo eis suit rationis, et lunam scientiae, et virlutes lanquam
diu interfuit, specialis vidit, secretius audivil, ci- stellas speciei omnimodae : solem, qui lucem di-
tius agnovit, propensius retinuitj, et Aposlolis vinae cognilionis faceret; lunam, quae cum stellis
aliisijuc discipulis luculentius edidit, diligcntius re- noctem aclionis splendidam redderet. Et mcrito
tulit, melius indidit, iidclius tradidit. Ilinc cst Domini est terra, quia sic super maria fundavit
quod de ea legitur in Evangeiio : Maria aulem con- eam. Crealo igilur mundo, volens visitare regnum,
servabal omnia verba hmc, conferens in corde suo imperavit angclo.
(Litc. n, 19, 51). Hine in ejus laudibus legilur : 5. Missus esl igitur angelus Gabriel a Deo. Spi-
Multm filim congregaverunt divilias, lu sola super-
ritus sanctus, inquit, superveniet in tc, et virlus Al-
gressa es universus (Prov. xxxi, 29). Licet enim in
ad licel. omnia B lissimi obumbrabil tibi (Luc. I, 55). Ita Paterlami-
parabolis loqueretur turbas, Apo- lias domum intravit, in
stolis nota facerel ut amicis : quaedam lamea cre- qut carnis habilum susce-
obtulit Deo Patri pro salute generis hu-
dcndum est, prae caeteris Matrem suam quemad- pit, quani
mani. In ara crucis sacrificium, quasi pontifex in
modum dilexisse, ita etiam propensius erudisse,
lemplo suum peregit sacerdolium : scd quia opor-
quabdam ei secrelius intimasse, frequenter eam atl
lebat pali Christum et resurgere, et ita intrare in
montem myrrhae, et ad colles thuris sublimasse, in
ceilam vinariam occultasse; sui, prout novit et gloriam 692 suam, oportebat ad gregem propriis
reportari humeris ovem centesimam, oportebat po-
voluit, gloriam deilicam, el superccelestem reve- ambulabal in tenebris, lucem magnam
lasse notitiam. Unde Joaunes in Apocalypsi : De pulum qui
contemplari; mundum praedicatiouis suae, et mi-
throno, ait, scilicet de Maria, procedebant fulgura raculorum novitate irradiavit. Descendens
et voces el lonilrua (Apoc. IV, 5) : quia Maria ma- ilaque
filiis ho-
ter Filii Jesu Christi parabolas, aenigmala, legalia de Patre luminum Speciosus forma prae
et mirifica gesla, dicla, opera avidius ;ebihit, minum, indulus stola candida, in vestitu deaurato,
fidelius credidit, sincerius luculentiusque aliis tanquam sponsus dc thalamo processit ad publi-
ar-
edidit. rC cum. Inerat sol in sidere, oriens] in vespere,
tifex latuit in opere : opus, dum Regi praeparare-
2. Haec Maria a natura reverenter conservata,
et a lege diligenter venerala, a gratia clementer tur; vesper, dum in lanta subiimitale humiliare-
est praeelecta; quia sic pracfatis sua jura sigilla- tur; sidus, dum tanquam stella illustraret fines
orbis. Artifex. igitur eam ornando, oriens de ea
tim rcddidit, reddendo sibi subdidit, ut honoris
sol mundum ab errore convertendo, et
vicem omnibus impenderet, et insuper momenti nascendo,
Natura illi sum- eam aliis in exemplum praebendo.
quiddam superadderel. siquidem
inae virg.nitatis florem; lex soli virgineae fecundi- 4. De Genitrice Dei eum talia et tanta referan-
tatis honorem; gratia divinae maternitatis praecae- tur, pauca rei prelio nobis tamen esse videntur.
tcris decorem, ac spiritualis matrimonii divinissi- llaec est enim scala, rubus, arca, sidus, virga,
inum reservavit odorem. Natura, quod suum est, vellus, thalamus, porta, bortus, aurora. Hacc est
illibalam virginem servando : lex, reverenter eam enim scala Jacob, qui quando caput in lapide po-
ab aliis distingucndo : gralia, virginitatem sine suit, Angelos ascendentes et descendenles videre
semine fecundando. Natura, rebus loquendo non meruit. Scala ista duodecim gradus habet inter
verbis, dum in ea integritateni servaret, et de ea duo latera. Dextrum latus est contemptus sui us-
Deus naturae intonaret, tlicens ad serpentem : Ini- D I que ad amorem Dei : sinistrum, contemplus mundi
micilias ponam inler te el mulierem, ct inler semen usque ad amorem rcgni. Ascensiones bujus duo-
luum et semen illius (Gen. m, 15) : lex, dum eam decim humilitatis gradus. Primus est odium pec-
ab aliis distinguendo clamarel : Mulier qum susce- cati, secundiis est fuga delicti; tertius, metus
plo semine peperit, immunda eril seplcm diebus odii; quarlus, in omnibus his subesse Crealori;
(Levil. xn, 2); gratia, in eo quod diclum est, Ave, quintus, obedire meliori; sextus, obtemperare com-
gralia plena, Dominus tecum, benedicta lu in mulie- pari; septimus, obsequi inferiori; octavus, sub-
ribus, et benediclus fructus ventris lui (Luc. n, 2tf, esse sibi; nonus, finem suum jugiter meditari;
42). Nalura huic delulit, dum terra sine germhte decimus, opera sua semper vereri; undecimus,
pareret in principio; lex, duin rubus arderetsine cogitationes suas humiliter confiteri; duodecimus,
incendio ; gratia, dum sine semine parereL virgo. per omnia ad manum, ad nutum, ad libilum Do-
In hac enim habitavit Pater et Filius ul creator in mini moveri. Per hos gradus ascendunt Angeli,
iinindo, imperator in regno, paterfamilias indomo, et sublimant homines : sic disponuntur in corde
pontifex in iemplo, sponsus in thalamo. Prius enim ascensiones, sensim proficiendo, et pedetentim as-
Altissiuius sibi eam. quasi jmuulum specialissimum. cendendo 1 sic in domo Pattis hcidas percipknt
1017 DE BEATA MARIAVIRGINE SERMO. 1018
mansiones. rii siint duodecim Apostoli, qui se- e- \j tertium, tribulationuta oppressio. Primum igitur cst
quiintur in eremo vestigiaJesu Christi. aquarum, secundum, culparum ; tertium, oppres-
5. Rubus, qui visus est ardere sine sui incen- l- sionuin. In primo periclitati sunt homines; in se-
dio, Virginem signilicavit concepturam de Spiritu tu cunao, virtutes; in tertio, voluplates. Primum quis
sancto absque virginitatis suae detrimento. Rubtts,3, naufragium patitur, deinde in poenarum diluvium
ad quem non csl Moyses ausus calceatus acce- ;- peccator inducitur, in lertium deinceps pcenarum
dere (Exod. m, 2, 5), Virginem docuit sine mari- i- infernalium retruditur. Sic infernus hic incipit, alibi
tali opere mirabiliter parere. Traditio Hebraeorum m perlicitur, cum anima vitio, caro supplicio atteritur.
visionem in humili arbusculo asserit traditam, ne ie Per arcam vero Ecclesiae cvadimus a primo; per
populus occasione aliqua laberetur ad idololatriam.l. arcam gratiae, a secundo; pcr arcara sapientiae,a
In humili virguncula mirabilis nobis exhibita est 3t tertio. Siquidem per arcam Ecclesiae vitiorum fit
visio, in qua nullimodae fornicationis vel minimaa exstinctio; per arcam gratiae, virtutum reparatio;
fuit occasio. Fornicatio siquidem triplex est. Aiiaa per arcam sapientiael, summi boni delectatio. Fit
esl humana, quaedam est mundana, nonnulla est it enim in Ecclesia pcccatorum confessio), in confes-
divina. Humana lit illicito actu; mundana, per- sione remissio, et viliorum cxstinclio : sic enim
verso affectu; divina, sceleralo cultu. Prima pec- :- B
" facta est inter Deum et homines reconciliatio:
catur in proximum; secunda, in se ipsum ; lertiaa deinde dala venia, subsecula gratia, virtulum fit in-
in Deum. Prima facitcarnisimmunditiam ; secunda,i, sertio. Hanc sequitur justitiae perfectio : huic autem
mundi concupiscentiam; tertia, idololatriam. Mariaa succedit arcanorum ccelestium contemplatio. In hac
contra haec tria singula adhihuit remedia. Contraa autem invenitur 'quaedam cceleslis suavitas et inti-
carnis iinmunditiani, virginitatem ; conlra mundii ma eliam dulcedo, et perfecta boni et perseverans
concupiscentiam, perfeclam humililatem; contraa dilectio.
idololatriam, perfeclam charitatem. Fuit enim Ma- 8. Triplex ergo est diluvium : unum, iniquitatum;
ria mundissima carne, humillima corde, devotis- aliud, adversitatum; tertium, calamitatum. De pri-
sima mente. mo per Nahum dieitur : In diluvio prmtereunle con-
0. Arcas duas fuisse legimus in Veteri Testa- summationem faciet (Nahum i, 8). Ac si diceretur :
mento : unam arcam, diluvii; aliam, Testamenti. Si diluvium vitiorum super hos cceperit abundaie,
In Novoautem Testamcnto tres fuerunt aliae. Primat nolite de illis desperare; quia super quos inundare
arca est Ecclesiae, secunda, gratiae; lertia, sapien- permilio injustiliam, super illos faciam abundare
tiae. Licet enim prima Veteris Testamenti in typo> graliam. Hinc dicitur per prophelam : In charitate
fieret primae Novi; et secunda in typo praecesse- perpetua ditexi te, ideo attraxi le miserans (Jerem.
rit secundae Novi : lertia vero sicut excellenterc xxxi, 5). Diluvium ergo prius veniet, et Dominus
omnibus est dissimilis; ita nulli penitus est com- tunc consummationem faciet: quia Dominus electos
parabilis. Siquidem arca Noe significavit arcami suos innumeris lapsibus et viliorum incursibus
Ecclesiae: arca fcederis, arcam gratiae, sanctita- permittit ad tempus affiigi et humiliari, omnem re-
tem scilicet Mariae.Per sapientiae arcam intelligi- movens praesumptionis elalionem; poslea ab eo in -
mus humanitatem Jesu Christi sanclissimam. Hanc: cipiunt sublimari : sic in eis nutriens perfectam di-
enim merito arcam sapientiae decet nuncupari, ini lectionem.Hincest illud propheticum : Veniensusque
qua omnes thesauri sapientiaeet scientiae sunt abs- Babylonem, et ibi liberaberis; ibi redimet te Dominus
conditi (Coloss. n, 5); sapientiae, inquam, excel- de manibus inimicorum tuorum (Mich. iv, 10) ; et
lenter, in qua habitavit omnis plenitudo divinita- illud Isaiae: Ad punctum in modico dereliqui le, et in
tis corporaliter. Arca etiam Noe signilicavit arcam miserationibus magnis congregabo te (Isa. LIV,7).
gratiae, excellentiam scilicet Mariae. Sicut enim per Consummationem ergo Deus faciet praeeunte dilu-
illam omnes evaserunt diluvium : sic per istam vio, quia de profundo vitiorum suos Deus viriliter
peccati naufragium. 693 I"anl N°e> ut diluvium p erigit, quos ponit in virtutum culmine, et illustrat
evaderet, fabricavit: istam Christus (qui est pax contemplationis radio. De secundo dicitur in Can-
noslra et requies), ut humanum genus redimeret, tico i canticorum : Aquw multm non poterunt exstin-
sibi praeparavit. Per illam oclo animae tantum guere i charilalem, nec flumina obruent illam (Cant.
salvanlur : per istam omnes ad aeternam vilam VIII,7). Hinc per Psalmistam de his qui adversitati-
(quaeper octouarium numerum significala est) vo- bus I franguntur, et tentalionibus succumbunt, dici-
cantur. Per illam paucorum facta est liberatio: 1 : In diluvio aquarum multarum ad eum non ap-
tur
per istam humani generis salvatio. Illa cenlum proximabunt
j (Psal. xxxi, 6). De hoc quoque diluvio
annorum fabricala est spatio : in ista omnium Deus 1 suos eripit, juxta illnd Aposloli : Per multat
virtutum fuit perfectio. llla facta est de lignis le- tribulaliones
t oporlet nos introire in regnum Dei (Act.
vigatis : ista de virtulibus sedificata est consum- xiv, 3 21); item : Fidelis Deus, qui non patietur vot
matis. Illa superferebatur aquis diluvii : ista non tentari
t supra id quod potestis, sed faciet cum tenta-
sensil naufragia ullius vi':i. t
tione provenlum, utsustinere possilis (I Cor. x, 13) ;
7. Triplex quidera diluvium est. Primum facit et e in Osee : In tribulatione sua mane consurgent ad
aquarum inuitdatio; secundum, vitiorum incursio • me t (Ose. vi, 1); et Psalmographus: Multeetribula-
1019 DE BEATA MARIA VIRGINE SERMO. 1020
tionesjustorum, et de omnibus his liberabit eos Domi- A { eam divina opcrari; Spirilus sanc.lus, amare et
nus (Psul. xxxni, 20). De leiiio dicilur iu Job : Ap- amari; Patcr, ceeleslia conteniplari. Filius eam eru-
p-cttcndet cum qiiusi uqua inopia, nocleeum opprimet dit, Spiritus cam provehit, Pater eam perficit. Fi-
tempestas (Job xxvu,20). Piimiim igitur diluvium lius eam purilicat, Spirilus eani pacilicat, Pater eara
est vilioruin; deiinie, diluvium tribulationuni; dcin- lio-.iorilicat.Haccdiccns, opcra vcl dona Tiinitat';3
ceps, diluviiini miseriae el lcncbraruin. Priiiiuin cst non ctivido, scd lidcliter inseparal.ilia assero. Sicu*.
peccali; secumium, mundi; iciiium, inferiti. Pisces eniin in essentia unitas, ila iu opcraliouc idcnlitas.
primi sunt oblcctameiila; secundi, ii.iqua lenta- 10. Arca vcro Teslaineiili de lignis Selhim hcta
meata; tjrtii, perpctua lormcnla. Hincin Evangelio est; et Maria dc spinoso ti hispido Judacorum po-
de bouis piscaiUihus, vitia calcanlibiis, lcnlanicitta pulo cl arido p.ocreala cst, qui utique spinosns dc-
supcraiilibus, oclcrnatormenta vilanlibus, dicilur : traclioue, Itispidus supcrsliiione, ar.dusfuit uiielio-
Elcgcrunt b.onosin vasis suis, mnlos aulem forus ini- nctiivina.' gralitc. Uude spinosus spincain corouam
serunt (Mutlli. xm, 48). Arc;o vcro gralite gratias Re0ristio exhibuit, ct in eu.n sicul ig;iis in spinis
rcfcrimus, 694 <|uia pcr eam, sciliccl Mariam ct exarsit. Sclbim eniin inlcrprelaliir Spinae. Aliter
ejus F.liuin, uiiumqucdiluviura cvasiimis. Eva spina, rosa Marin. Revera Eva spi.ia fuit, qua
9. Arca (|iioque testainenti typum lenet sauclac B 1 et virum suiim nd iiiorlem pupugit, ct posteritati
Dei Genitricis. Illam feeil Bc/.elee.l; istam condidil su;c pcccali aculeuni iniixil. Unde Aposlolus : Per
Einmamicl. Be/.elecl Oliab in opere sociuui habuil : ttnum kominempeccitluminlravit in mundum , e'. per
ct Vir„'oquo-qucvirginum condita, pracclccla, pr;c- pcccalv.nimors; et sicin omnes perlransiit (li-)in. v,
s.rvata, pracparata, et oritata pcr Spiriluni sancltim 12).Ligna vero sancti Palres fiicrunl, qui licet in radice
ct ejus oniiiipoleiilem Filiuin fuit. Be/elccl inter- aruissciit arboiis, spem tainen cerlissimam haben-
pretatur Umbra Dei; Oiiah, Protectio mea : prior tes in advcutu Salvatoris, laiiqiiain prrcgrini et in-
ille Spiritus sancti, iste vero lypum lcncl Filii. De colae in boe inuiido hahitabant, tanquam niliil I:a-
illo dicitur ad Mariam in conceplione Filii beatissi- benles, el omnia possidcnles (// Cor. vi, 10). Casli-
mi : Virlus Altissimi obumbrabit tibi (Luc. i, 5,">); gabar.t cum vitiis ct conciipiscentiis corpora su?,
iteni aii Joseph : Nolt limcra accipere Mariaiu conju- eiintes ibant et flebant mitlcnlcs scniina sua (Psul.
gttn tuam; qnod enim cx ea nalum csl, de Spiritu cxxv, 0). Unde quidani ila : Conversus sum, inquitj,
sanctoest (Mattli. i, 20). Iste vcro ad 1'atrcm clamat in mritmna mea, dum configilur spina (Psnl. xxxi, 4).
in Psalnio : Prolege mc a fucic impiorumqui me af- Ad commcndationem vero gratitc suae, et ad dcstru-
flixerunt (Psal. xvi, 8,/J) ; item decodcm : De vcn- ._, ctioncm Iiiimanae sapicnliac, Deus de femina, sed
tre matris mewtu es protector meus; ilem : Tanquam virgine, descendeiil,: de spinosa Patrum o.igine,
prodigium factus sum mullis, et lu adjutor fortis dignatus est carnem assumere, ut siniilem siiuili
(Pscl. LXX,G, 7). Be/elecl ergo cum socio arcam rcddcrct, conlrarium conlrario curaret, pcstiferam
Testamenli fabrieavit: sancta quoque Trinitas Vir- spinam evelleret.peccali chiiographuni po:ciitissime
ginein sibi sanctificavit, ac templuni sanctissimum deleret. Humililas per sexum femineum commenda-
consecravit, Jiospiliuniqiic mundissiinum sibi prac- tur, gloria virginis ct niajcstas opitulatur, pcccalum
paravit, thalamuin quoqiiu de quo sponsus pr;e fi- gratia ejicitur. Eva ergo spina fuit, Maria rosa exsli-
liis homiiiuin spcciosus ad publicum procedcrct, tit : Eva spina, vulneraiitlo; Maria rosa, omnium
decenter praeornavit. Nequn enim Paler ahcsse po- affcctus mulcendo. 695 ^va spina , inligens omni-
tuit, ubi Spiritnm cl Filiuin cooperari voluit. Qure- bus niortein : Maria rosa, reddens salutiferani oiuni-
eunquc e.iiiii Pater facil, Incc cadcin simil.lcr ct bus sovtcm. De liquore spinci corlicis lil encanstum
Filius facit. Neque ciiim Filius potcst a SJ facure undc scribitur : de caruali nienle lua fluxus nssci-
quidquam, nisi quod vidcrit Palrcm facicutem tur coneupiscenliue, qui in ipsa el in Adam peeea-
(Joan.y, 19),. De Spi.ilu quoque lcgilur in libroi lum acluale, in posteris origipale transfudii. De hac
Psahnorum : Verbo Doinini cmti firmati sunt, el Spi-• n vcro Aposlolus ita clamat : Lillera occidit, spiritus
ritu oris ejns oninis virltis eorum (Psul. xxxn, (i). autem vivificat (II Cor. m, 6). Ac si dicerct : Per
Aposlolus quoquc de tribus pcrsonis ita : Ex quoi unuin hoininem mors, et per unum liominemresurrc-
orwia, per queni omnia, in quo omnia , ipsi gloriai clio morluontm : el sicitl in Adam omnes moriuntur,
(I om. xi, 5(i). Paler ergo in conseciatioiie Virginisi ita et in Clnisto omnes viviftcabunXur(I Cor. xv,
e: liibuit claritaieui; Filius, huinilitatein; Spiritusi 21, 22). Maria autem rosa fuit candida per virgini-
s; nctus, charitateiu. Pater lumen exhibuil raliouis;; latem, rubicunda per charilatein : candida, carne;
F, lius, cineicm huniiliaiionis ; Spirilus sauctus,, iubiciinda, mente : caniiida, viiiutem sectando; ru-
pl ;uin dilectiouis. Patcr exhibuit polenliam; Filius,, bicumla, vitia calcando : candida, affectum purili-
ss pienliam ; Spiritus sauclus, omnium viriuiumi cando; rubicunda, actum carnalcm moiiilicando:
gj.aliam. Patcr, aucioriiaicm contra pcccatuin ; Fi- candida, Deum diligendo ; rubicunda, proximo
lius, humilitalem conlra IIIUIIJiim ; Spirilus santius,, compaliendo.
charilatem erga Deum ct proxinium. Filius, .carnis> 11. Dc lignis vero Selhim condita esl arca (Exod.
morliticalioncin; Spiritus sanctus, cuiuuiinciinncm;; xxv, 10), in qua thuribuluin, niaiina et virga sunt
Paler coelestium contemplationem. Fihus docuill recoudita: quia licct Maria de patruui nalura per
..• l .' 'ir ..: IUI. ' .'-. ",'i'fi»
i02l SERMO DE VILLICO INIQUITATIS. 1029
peccalura yiliata duceret origjnera, praeelecl? lamen A , igneus,. quaiuorsaiianshoroiniini.millia.de septem
per SpiriUiinsanctjim etpraeservata ad puruni.Deum paiiibiis, MorUuis, ad puleumjacob.rogans potum :
nohis obltilit cl homiiiem. Thuribulum sacrosan- ignetis, circa Jericlio illumiiians: caecum,,et sanans
ctani cariiein significai Salvatoris, quae aurea dici- leprosum. Carbo eral iiiortuus.,.dum a diabolo ten-
iur; quia uullitis passa est delriiiieiituni puloris, larelur : igneus, dum.ei ab Angelis ijiinistrarclur.
Ag.mis scilc; t sine macula, qui peccatum non fecit, Moiiuus, in proditfpnc .discjpu.lt: igncns, ia filio
liec inv iitiis csl dolus in orc ejus (/ Pe.tr. u, 22), Reguli. Sopilus, aule.praesjd.eni.: igfteus. circa Ty-
t!e quo pcr .prophclictiin, diciiur eloquiuni: Ecce beriadem. Sopilus, dum ei Uerodes;jllu,derei:.igneus,
piter mctts cleausr posut super eum spirituin meupi dum niorluorum suscilaior magiuficus fierct. Sopi-
(/,s«. XI.II,1). Carbqnes, Ihuribuli, sunt opera^Jesu <us, dum ei acetum cum felle lnislum propinaretur :
Ciiristi. Cari oncs isli ajnyiandp morlui, quandpque igneus, dum ab eo dec.ejii Jeprosi mundarenlur. So-
yero siiiil igitei; qpia in Salvatore. iioslro nui.ic pro- j)ilus, (liiin. a Juilaeis se absconderet; sopitus dum
pria lolerabnl Jiiimairila.s, mj.nc prnpria facicbat dicum publicanisel peccatoribus ederct: igneus, dum
vinitas. Igfiiis in carbonc^diviititas est innoccns in anibularet super undas; igiigus, diim cx aqua facto
opere. Iguis in prunis, evidcns est iiidicium divini- yino Ixlificarei convivas. Sopilus, jacens in cuna-
lafs. Carbo morlutis, in. praescpe jaccns: .igneus, H bulis : igneus, fulgens in uiii;aciilis- Sopitus, antc
daemonia expidlens. Mortu.us,.in .^gyptuni fugiens: tribunal praesidis : igucus, in filia Chananilidis. So-
igneus., vcmlcntes ct ementes columlias do leniplo piliis, in cruce ; jgneiis,Jn monle. Pruna; crgo mor-
ejiciens, Mortuus»doriniei)s.in .nayi: igiicus, inipe- luac eranl huinanilalis opera: igniuc, divinitatis mi-
rans vcnlis cl inari. Mortuus, subditus parcntibus : racula.
646 jN PARABOLAM DE VILLICO INIQUITATIS

•'/ *'
SERMO.
r , *->..---*•
Jndictnus tierhardo nostro. Esl Bernardi alterius monacfti Clumacensis.
PROOEMIIJM I
C hic diffumatuis eslapud, eum, quasi dissipastet bona
#D H»,TTI!îm.EI?lSCQPliM jWBASEASE^, , . Uliiis, elc. (i.MCJtv4,.l-P.)>.. .,„ „,,- ..-. ;.
, Reyerendissinjo doiniiip suo MATTHAIO, yeueraliilii „1. iliiius.s.ancli.Evaiigelii lcc.tjo qiianUc sit utili-
Pci, graiia, Alba.ucnsi; episcopo, frater BERJXAHDUS 5 tatis, et in ,ljjs,toria sinijili.cilei'ad JiUeram dicta,..ct
Utique suus, quidquid scrvus domino, et filius5 moralilcr expediia,.prudcns,anditor adycrtel, si »u-
pajri. , „ .;,.„. ^ ,„ .,;„,,.. -....., (Ciji cordis apppsiicrit,.cl ex Deocsl, Sic cniui Ve,-
.Quoda R.oma per dorninunj Scryuluni cltarissi-- rjlas: ait: Qui ex D.eo.est, vexbtiDei audit. Qui sub-
mum ,nos,lrnra;ReJivaceps,eu), abbatcni SuperQinin.en- jungit reprobis, diccns,: Propterea-vos iwn auditis,
îaiuagniludinis vestraa ppiyitali nieae piandavorat,, quia ex Deo non estis (Joan vin, 47». Dicamus ergo :
yidejicet, qqod ca, «iiuae,super £yan|;elium de vjllico> Ilomo quidnm eral dives Quanlum ad litteram nos
iniqu,il,atisDeu.Smilii.dixisse dpnaye.rqt.,.yobi.s trajj- b| enarrare nou convenil: liltcra enim per se paict,
gcribcrena,: eisi sero,, nunc tandem (uon minimum1 cujus lamen utiljs est narralio minus doclis, minus-
pavidus, rift.quid i-hiconfusum .vos offendal) .trans- que capacibus cajlcris s,Uexponenda. Homo quidam
niitto. Suppr, Jipcigitur quseso vosin me.pictatis.ett erat dives, elc. Homo illc, iste esl de quo Aposto-
charitalis .a.bundare visceribus; quatenus et.igno- lusa.il: In similitudinem hominum factus, et liabitu
seaUs mihi quod distuli, et emendetis voJiis incQrre-• D itiveutus ut liomo. Qui quidcm raerito dicilur homo,
cluni quod Qbtuli. A.uctoritaii namque prudcntiais qpasj smgularis. Uijde propbeta : Ilomo est, el quis
yestr;eroscrvavi id.corr:igenduin,e.l,sui;plicilei,'.offerO. (QiinQV.it eum? (Jerem. x,yu.) Ac si dicat.: Superex-
Et cjiJlQUum,qui vulgp Quinniens iiuncupatur, lia- cellcntiam ejus qujs enarrajril? Sequiiur : Erat di-
bensmsinubrium dcehqre^cumchailula millo,quaie- yes. Vere dives, sicut. scriptum cst: Ctim esset dives
nus .iinpostmani, quam.avuIsioiie,<Jigi)amadjtidica- iiiomnibus, factus est.panper pvo nobis, ut nos suu
veritis, meo gladio succidalis. De caetCro precor paupertate dilaret (II Cor. VJJI,9). Et item de codem
yestrae,pietaiis abundaniiara, ne in oraliouibus ye- Doiiiiiio dieitur; In dexlera ejus ignea lex (Deut.
«tris obHviscamjni mei, qui sine oblivione v.estrii xxxni, 2); in sinisira vero illius diviliw et gloria
cjuotiilie meflioror, ubi propensius posco misericor- (Prov. 111,10). Cui hcnc convcnit, erat; quia de eo
diam,Dei,;}'aJele,_ , ; , ,, ..-,, (Jicilur; ln pvincipio erat Verbum, et Verbum e,rat
ilomo quidam erat dives, qui Itabebat villtcum : et: apud Deum, et Deus erui Verbum(Joan, 1,
1). Qui
1023 SERMO DE VILLICO INIQUITATIS. 1024
habebat villicum. Revera habuit villicum et villam; A . rim (Psal. xxm, 8, 9). Leo quippe rugiens cir-
quia Domini est terra, et pienitudo ejus (Psal. cuil qumrens quem devoret; cui resistite fortes ir.
xxui, I): et ipse ait : Data est mihi omnis potestas fide (I Pelr. v, 8, 9). Cum fortis armatus custodU
in cmlo el in terra (Mallh. xxviu, 18). Tamen in alrium suum, in pace sunt omnia qum possidet
terra nihil voluit possidere, sicut idem de scmetipso (Luc. xi, 21). Itaque viriliter agile et conforlamini,
ait • Non habet Filius hominis ubi caput reclinet el omnia vestra in charitate fiant '(1 Cor. xvi, 13,
(Luc. ix, 58): paupertatis nobis relinquens exem- 14). Empti enim estis pretio magno: glorificale et
plum. Et tamen villicum eum habuisse videamus ct portate Deum in corpore vestro (1 Cor. vi, 20), sic-
villam, hoc modo. utjportavit Apostolus dicens: Quis nos separabit a
2. Villa esl propria terrena possessio pluribus charitate Chrisli? Tribulalio an angustia? an per-
vestita colonis; per quod significatur terrena haec secutio ? an periculum ? an gladius ? Certus sum quod
corporum nostrorum compaginatio, primo mullis nequemors, neque vila, nequeprmsentia, neque futura
ornata virtulibus, quasi mullis inhabilala viris. In polerunt nos separare a charitale Dei, qum est in
hac sua villa Dominus ad custodienda bona sua, Christo Jesu (Rom. vm, 35, 38). Temperantia vero
quae plura habuit, villicum posuit interiorem homi- sic sollicitat dicens: Videte ne qraventur corda ve-
nem, quem laniae valetudinis fecil, tanli decoris, ut slra in crapula el ebrietale, et curis hujus mundi
ad iinagiiiem ec S'militudinem suam formaret: tau- (Luc. xxi, 34). Scriptum est enim : Vm, qui polentes
taeque potenliae per sibi dalum libcrum arbilrium, estis ad bibendum vinum, et viri fortes ad miseen-
ut in quamlibet partem boni malive flecteretur. Vil- dam ebrietatem (Isa. v, 22). Sicul aeger ad medici-
lam etiam tantis munivit praesidiis, ut nullius ope nam, sic ad sumendas dapes quisque debet accedere.
praeter solius ejus. scilicet Domini, egeret contra Inter caetera enim sua mala Sodoma panis abundan-
quoslibet cujuscunque impuguationis incursus. Po- tia periit, ad Jerusalem Domino per prophetam di-
suit namque in ea murorum custodem pruilenliam : cente: llmc esl iniquitas sororis tum Sodomm, saturi-
defensorem.fortitudinem: dapiferum,temperantiam: las panis et abundantia (Ezech. xvi, 49). Hinc Apo-
justiliarium ad tuenda jura, juslitiam. Isti quanlae stolusait: Multi ambulantposl concupiscentiassuas,
fuerint sollicitudinis, quantaeque strenuitatis in suis quos smpe dicebam vobis, nunc uulem et flens dico,
peragendis officiis, ex eorumdem propriis definitio- inimicos crucis Chrisli: quorum finis inlerilus, quo-
nibus videtur, quae sunt hiijusmodi. Prudentia est rum det.* venler esl, el gloria in confusione eorum,
cognitio rerum appetendarum et fugiendarum. For- qui terrena sapiunt (Philipp. m, 18,19). Esca ventri,
tiludo est Qrmilas animi adversus ea quae tempora- et venler escis, Deus autem et hunc el has destruet
liter sunt molesla. Temperanlia est refrenatio cupi- (I Cor. vi, 13). Nequaquam igitur in illis volupta-
ditatis adversus ea quae carnaliler delectanl. Jusiilia tem appetas, sed necessilati succurre. Justitia autem
est reddere unicuique quod suum esl. sic villaejura tuetur, dicens: Quod tibi non vis fieri,
697 3. Quomodo vero hae virlutes, quasi soler- atii ne feceris (Tob iv, 16). Quia hinc Salomon ait:
tes viri, in villa sibi commissa offieia sua compleant, Pondus et pondus, mensura et mensura, utrumque
audiamus. Prudenlia custos farailiae suum sic facit abominabile est apud Deum (Prov.xx, 10). Et : Quw-
officium, dicens : Vigilate, quia nescitis qua hora cunque vultis ut faciant vobis homines, et vos facile
Dominus vester venlurus sil: sero, an media nocte, illis similiter (Matlh. vn, 12). Et sic iraplebitis quod
an galli canlu, an mane, ctc. (Marc. xm, 55). Scilis Moyses ait: Justus modius sit vobis, mquusquesexla-
quia non corruptibitibus auro vel urgenlo redempli rius (Levit. xix, 36). Itaque cum debeat libi quid-
eslis de vana vestra convtrsalione palernm tradilionis, piam frater tuus, et abstuleris pignus ab eo, ante
ted sanguine quasi Agni immaculati el incontaminati solis occasum pignus restitue (Deut. xxiv, 10 -13).
Jesu Christi Domini noslri (I Petr. i, 18, 19). IVo» Nisi abundaverit juslitia vestra plus quam Scribarum
simus concupiscentesmalorum, neque idololatrm effi- et Pharismorum, non intrabitis in regnum cmlorum
ciamur (I Cor. x, 6, 7): avarilia quippe ipsa est ido- D (Matlh. v, 50). Quorum legalis erat juslitia, oculum
lorum servitus (Coloss. m, 5). Neque fornicemur, pro oculo, dentem pro denle (Exod. xxi, 24), ultionem
sicut illi qui ceciderunl uno die viginli tria millia: pro ultione. Nobis autem dicitur : Diligile inimicos
neque tentemus Deum, sicut qui a serpentibus perie- vestros; benefacile his qui vos oderunt (Multh. v, 44):
runt: neque murmuraverimus, sicul qui perierunl abi neque matum pro malo reddentes, nec maledictum pro
exterminalore. Qum omnia scripta sunl ad correplio- matediclo, sed e conlrario benedicentes(1 Petr. m,
nem nostram, in quos fines smculorum deveneruntt 9). HincPaulusait: Nemini quidquam debeatis, nisi
(I Cor. x, 8-11). Fortitudo quoque sic suos horta- ul invicem diligatis Rom. xm, 8). Si esurierit inimi-
tur in acie dicens: Estote fortes in bello, et pugnate; cus luus, ciba illum; si sitit, potum da illi: et hmc
cum antiquo serpente, et accipietis regnum aeter- faciens carbones ignis congeressuper caput ejus (Rom.
num. Et item : Ne lerreamini ab iis qui occiduntt xn, 20). Sic utique aio ego Justitia, el volo fieri.
eorpus, poslea vero non habent quid faciant (Luc. 4. In hac etiam villa dives Dominus quasi ruri-
xn, 4). Dominus fortis et polens, Dominus potensi colas habuit, qui redderent ei fructus usurarios tem-
%npmlio. Attoltite portas, principes, veslras; ett poribus suis : qui sunt hujusmodi, bonitas, benigni-
etevamini, portm mternales; et introibit rex glo- tas, modestia, niansueludo, concordia, pax, ptJien-
!025 SERMO DE VILLICO INIQUITATIS. 1026
tia, misericordia, charitas. Super hos etiam posuit, A aut contra consuetudinem. His tribus modis quid-
ad custodiendum si deliquissent, qui accusarent, qui quid agimus, vertitur in peccatum. Et quia villicus
testificarentur; qui judicarent, qui punirent. Con- bona domini sui in haecdissipaverit. dictum est ei:
scientia quippe ipsa est accusairix, memoria testis, Quid hoc audio de te ? Redde ralionem villicationit
ratio judex, timor carnifex. Quod enim conscienlia tum; jum enim amptius non poteris villicare. Illud
accusat, memoria testilicatur : et quod ratio judicat, non semel aut iterum, sed tertio jam comminatur
timor excruciat, dicens, Dominus regnavit, irascan- Dominus villico suo, videlicel ante legem, sub lege,
tur populi; qui sedet super Cherubim, moveatur terra sub gratia; et per tres nuntios, per quos omnia sua
(Psal. XCVHI, 1). 698 Ignis in circuitu ejus exar- nobis consilia dicit, id est, per hominem, per spiri-
descel, el in circuilu ejus tempestas valida (Psal. tum, per familiare mandalura. His Domiuus secreta
XLIX,3). Et impiis dicet: Ite, maledicti, in ignem sua solet notificare, atque per hos aliis quibusque
mlernum, qui paratus est diabolo el angelis ejus jubet; cum quibus ire solet timor, et modo jungi-
(Mnlth. xxv, 41), ubi ignis est qui non tepescit; tur illis, ferens ista tria quae seniper habere solet,
vermes qui non moriuntur, tortores qui rion ias- clavam comminationis, radium cognitionis, virgam
sescunt: ubi nullus ordo, sed sempiternus horror r>doloris; ad incutiendum terrorem, ad vidcndum er-
inhabitat. rorem, ad habendum mcerorem; incipientium, pro-
5. V.llam suam his aliisque tutoribus fortem tra- ucientium, perficientium. Nola quod in hoc facto
didit Dominus villico, pluribus plenam l.onis; qtti- cognoscitur mirabilis pietas hujus Domini, qtti non
busdam corporis, multis propriis ipsius hominis in- circumvenit servum suum, sed ad reddendam ratio-
terioris. Septem quippe sunt haec bona corporis: nem prius submonet eum, quam judicet. Sic quo-
pulchritudo, fortitudo, velocitas, libertas, sanilas, que visus est Abraham dixisse, cum loqueretur ad
voluptas, diuturuilas vilae. Seplem quoque sunl bona eum de Sodomis : Descendam el videboper memet-
animae : sapieutia, aniicilia. concordia, honor, pie- ipsum si sic, ut rumor est, opere compleverint(Gen.
tas, potestas, jucunditas. Praeter haec propria, com- xviu, 21). Et bic instruimur, non stalim debere dari
munia sunt multa data ruricolis; alia his, et alia fidem quibuslibet verbis; sed si sic est, ut dicitur,
illis. Rona enim sunt divitum diviliae suae, ne eos prius adhibere cautelam.
paupertatis molesiia frangal; bona pauperum, penu- 7. Sequitur : Quid faciam ? Haec querimonia de
riae suae, quibus casligantur, ne per incontineiUiam piaemissacomminatione procedit. Sic utiquequidam
defluant; fortium, forlitudo, ut ad bona opera con- cum mortem sibi venire de prope vident, se male
valescant; debilium, imhecillitas, qua refrenaniur, r, vixisse scienles, limore perterriti, quid fecerint, vel
ne quod velinl malum perficiant; iusipientium, sua qualiter id eraendare debeant, secum satis amarissi-
simplicitas, qua humiliantur ne superbiant. Omnino me exquirunt, dicentes : Quid faciam ? Fodere non
quidquid in hac viia noslra fragililas possidet, pius valeo, mendicareerubesco.Haecduo verba in persona
conditor, quanlum in sua bonitale est, ad boiitim illoruni loquitur, qui haecduo liment in poenitenlia;
nostrum nobis quotidie confert, scificet vel ad cor- scilicet afflictionem corporis 699 et paupet talcm :
reptionem pravitatis, vel ad protectum virlulis. Sed quorum alterum intelligitur per fodere, allerum,
(ut verbis beali Gregorii utar) quae ad usum accepi- per mendicare. Ul enim sic moraliler dicam, fodere
mus vitae, ad usum convertimus culpae (Homit. in est sarculo compunciionis, et aralro confessionis in
Evang.). Valetudinem corporum in usum consumi- fructus bonaeoperationis cordis nostri jugera dissul-
mus vitiorum; bona mentis in usum expendimus care : quod facere propheta nos admonel dicens :
vanitatis.|Et hoc est quod dicitur : Qui diffamatus est Scindite corda vestra, el non vestimenta vestra (Joel.
apud eum, quasi dissipasset bona ipsius. n, 13). Et hinc est illud quod ait custos vineae do
6. Operaepretium est scire quis diffamaverit vil- sterili ficulnea ad dominum suum : Dimitte eam et
licum, vel unde prodierit diflaraatio. Petulantia ipsa hoc anno, ut ego veniens fodiam circa illamjet ap-
est, quae disseminavit infamiam : quae tuuc dicitur D ponam slercora (Luc. xm, 8). Sed hoc iste de quo
infamare, cum non erubescit negligenliam suam de- hic agilur, primo facere periimescens, ait: Fodere
clamare, sicut ibi: Nullum pralum sit quod non per- non valeo. Conlra quem recte per Salomonem dici-
transeat luxuria nostra; coronemus nos rosis ante- tur : Piger propter frigus arare noluit; mendicabit
quam marcescant, ubique relinquamus signa tmtitim crgomstate, el non dabitur ei (Prov. xx, 4). Qui enim
nostm (Sap. n, 8, 9). Quippe haectalis locutio plane nunc propter pavorem mentis, aut torporem mace-
infamaiio est. Fit autem triplici voce, scilicct cogita- rare se per pcenitentiam et allligere negligit; cuin
lionis, locutionis, et operis. Habet enini cogitalio sol justitiae in judicio, velut in aestate, ciaruerit,
vocero. suarn. Unde Dominus cogitanli Moysi ait: quaeret requiem, sed non accipiet, quia propter il-
Quid clamas ad me? (Exod. xiv, 15.) Et David ad Jam operari bona. conlempsit.
Dominum : Cogitatio hominis confilebitur tibi (Psal. 8. Sequitur ; Mendicare erubesco. Hoc igitur ad
LXXV, 11). Habet et opus vocem suam. Unde Domi- litteram tantum. Sunt enim quidam, qui erogando
nus ad Cain : Sanguis fratris tui clamat ad tne de bona sua pa.uperibus culpas suas redimere vellent,
terru (Gen. IV, 10). -Prodit autem infamia nostra ex et hoc cogitando pertractant : sed postmodum ti-
his quae fiunt aut contra naturam.aut contra legem, mentes, ne egeant, erga egentes tenaces fiunt, et ab
1027 SERMQ DE VILLICO INIQUITATIS. 1028
eoquod menle conceperant, se suspendunt; pra- A l intenoris, id est anima: et corporis, separatio. Ei
cipiie quia vident aliquos, qui sua se sic tiedissc fa- notandum quod, Scirc, nos exponere non oportet,
tehtur, et poenitent: de quibus berie per Salouionem 700 Qu'a ipsemct suum Scire, scilicel quid fa'era
dlcilur : Qni observat veiilunt, non seminal; ct qui velii, liiuoluil per hoc quod sequitur, dicens : Vt
cbhsiderdl nubes, nunquammetii(Eccli.\\, 4). Verili cutitamolus fueio a villicalione, recipiahl mc in do-
Fiominc inaligiius spiritlis, qiu mentcm teiilationi- tiiossuas. In lioc quoJ suuin Scive exposuit, ineml-
bUs impellit; ct nubis appelialiorie peccator expri- nifpbcta! dicentis :
niituf. Qui ergb atlendii'venturii, non semiiial; ct Sciretuum nihil csl, nisi scire tuum hoc sciat alter.
qui"consi'defat'niibes, iiunquam iiielit : quia qui (PERSICS, Sat. 1, vers 27).
teiitaliones iiialigni spiriliis metuil, el iniqiioruni Visus siquiJcm est miiiiis Ii6cd&'rsse,scilicet qui sunt
lapsus conspicii', iii bon'6 opere iiec excrcetur, nec qui rccipereeunidebeant: qiiotl tariieiicumdixcrat.irt
ih ju(tici6'qu'o consOletiir invciiiet,' sed et iiunc quo- domossuos, succincledeprehendilur annotasse. Suni
que "vilescit! Propterea quamvis villiciis paiilo anie namquequi horiiines recipiunt, quoiuni suut domus
dVxerai: Foderenon vuleO,mendi'cdreeiubesco, pfleni- ccelictailerna talicrnacula: cl hi qui siut, Dominus ad
tenslamcn subjungii quod seqiiilur: Scio q-tid fa- discipulos suOsioquens paleiiteroslenditin iil.s ver-
ciam. ViJeie quid facH liinor, quippe penii.His'do- ' bis suis, cum dicit : Sinite pnrvulos venire nd me :
mino siiu. Ijise cst qui quod dominus jubet, horiiiiics talium esl enim regnum ccelorum(Matth. xix, 14); ct
fkcrc ogil. Certe isle viUicus'h6die;riwn'dixissct : alibi : Renti pauperes splritu, qucnium ipsorum est
Scio qnid [aciam, si rion limuisSei. Seil limuit, quo- regnum cwtorum (Matth. v, 5). Ali bis crgo iiecessd
nlani illi snliito timor advenicris, clava coniniiirUio- cst emcre rcgniim coelorum, qiiorum est : verc ne-
nis tales ei ictus iinpressit, diceriS : Audi, iniscra- cesse est, quia non habemus lilc, ut ait Apostolus,
Lilis, audi, cvigila tandeni, quia hora cst jairt lc de mancnlcm civitatcm, scd futuram inqnirimns (Uebr.
pigrilia surgere. Si non armore, sallem liinore evi- xni, 14). Et item dc snis conlidens : Scimits qvoi
g.la. Crtix ciiim tibi dliplex dura paratur : altora terreslris domus nostrii lntjus hubiiationis dissolva-
jam corporis, altera postinoJuiii corpoiis et aniinae. lur, qitod liabcmus ex Dco domttm non manttfuctiim
gclteniidlis. Co,;ila ergo crucialus laos, quos prae- wtemam in ccelis(II Cor. v, 1). Ilanc uliquo nds^
ticuliulilcr niedtilliius scntics jam i:i riiort,'. Mors, cmere docet Doininiis in subseqiiciitibus (iiccns :
inquam, ipsa cst crux hdrribilis, ad qtiam quotidie Facile vobisumicos de mammona iniquilulis, ul cum
festinas, ct non attendis. Yide qhbmodo hiors le defeceritis, recipiant vos in wierna labemacuiu. Et
cruciligit. Crura dislcnduniur, inanus ct' Lrachia P hoc in loco suo cxponetur, scd iion ino.Io.
dccidunt, pectus anhclat, cervix languescil, lahia 10. Scd videanius quid sequitiir. Conrocalis sin-
spuniant, oculi slupcsctint, vullus huiTCscuul,facics gulis debitoribtts, ctc. Meuiini nie supe:iiis dixisse
exsudat, ct moiie tacta pallescii. Ei bacc iiliqucquac misei'icordiain,cl vcritalcm, et charilatem cum aliis
vidcmus deforis, et qme sentiiiius, levia sstiil a.l ca nniltis, qnasi ruricolas esse, et debere cas luiicdi-
quac intus aniuia niiserabilis jam pr;egiutal. Nam viti doniino reddere suos cUcctus. quasi fru tus
sensus a corpore cito rcccdil : aiiiniaui sua mors opcrum suoruin pcr manus villici. Nihil crgo cst
comila'ur cuiitcm. Qui autein cruciatus le niaiieant, aliud quod dicimus villicuui debilores (ioinini siii
audi q-.iid Prophcla de perdilis dical: Sicttt orcs, convocassc, nisi iinumquemquc in cnnie suo i;u!d
inquil, 1« inferno posili snnt; mors depascct eos fcceiil, vcl qui.l fccissc dchucrit, juxla posse viiiinu
(Psal. xi.vni, 15). L't Job : Trunseunl, inquil, a fri- suariim peiiractasse. Qtiod quolics a;,imus, ferc per
gore nimio ad culorem nimium (Job xxiv, 10). De omiiia reos nos esse cognoscinuis : prxcipue taincri
qno ct alibi tlicilur: Quis puterit cx vobis hubitare in eo quod per charilatem largius erogassc <icbui-
cum igne devoraiite? aul quis liabitubit ex vobiscum inus; el in eo quod pnr poeiiilenliam illis qui nos
ardoribus sempi.ernis? (Isai. xxxm, 14.) injuriavcrunt, condonasse p.-iTectius debebam.ts Et
9. Haccaudiens villicus plane si limuerit, ne mi- J3 ] hoc datur intclligi, cum huic quacslioni, seilicet:
rcris. Et nolandum quoJ timor islc quadriformis Quantum debes domino mco? rcspiiidelur : Centtiin
cst; scilicet mundanus, servilis, initialis, ei lilialis cudos oiei. Pef ccnlum cnim siguillcattir paifcctid;
sive castus. Muiulanus, qui facit recedere a nialo per oleum, mlscricnrdia. Est cigo senîis, Debeo
pro cvitatione pcciiae. Senilis, qui facil a malo ab- centum carios olei: id est quod mihi ihjuriaulibus
stinere pro evilatione peenae, niali rclinens volunta- perfecte dinilsisse debueram, non dimisi. Cui sub-
tem. Inilialis timor gchennae, dc quo dicilur per seqiieriter adjtirigilur : Sed'e'Cito,scribe quinqxuginta.
Prophetam : Initium sapienlid) iimor Domini (Psal. Novimus quod Sedcre.liumiliationem ; Cito, fesliiia-
cx, 10). Filialis, de quo pcr eumdem dicilur -.Timor tioneiri; ScrTbcrc, firmiiaiem; Quinquaginta, poeiii-
Domini sanctui permanet in smcutvm swcuii (Psal. tentiara desiguat. El super his convenientia liabe-
iviu, 10). In duabus his forniis litihY-cst homitiibus; mus cxempla : sed quia salis est notum, non cori-
semper, in aliis minime. In iiiitiali foi'inaIUcv fren- veniet adducere; sedquid sibi verba velint, dice-
dens,ut modb dicturri fcst,arl villicuni vei.dt : propier mus. Cum Srgo diciinus': Sede c'Mo,elscribe quinqua-
quod ait : Scio quid faciam, ut cum ahtolus fue- gihla, idem est ac si quls dicat sibimeitpsi aut
ro, ctc. Haccaniotio nihil cst aliiid, quahj Vwminisi pôximo suo : Qui fateris-tepeccassein miseiicof-
102? SERMO DE VILLICO INIQUITATIS. 1030
dia, humiliare cito, fiimus permane iri pcenitentia. A Ad hoc enim Matthacussuum cognomen relinuit
U. Deinde alii dixit : Ttt vero quanlum debes ? Publicanus. Hoc qiiod sequitur, qttia fiiiihujus'sa\-
Centum coros tritici. Fcre eadem est haec quastio, culi prudentiores sunl in geheratinnSma fitiis tuits\
et responsio cum prima : excepto quod illa est de dfciurri esl nobis, ut stef.ulafiiiin' iiiritiiem imiiemar
imlulgenlia, litee de eharilaie. Hic enim frihrienturri pruderitiam, feiciitMoyses ibi nos mysttee ddcei/Hi-
charitatem designat, quemadmodum 'stiperius pef ceriSi Cuhi egressus fueris kd ptigtiam',si:viderisriiu-
oleuni misericordiam diximtfsdesignari. Hoc itaque lierem'putchram,et ddamtiberis eitln; faAHêitalsa-
hujus quaeslibriis resporislo nobis' iiiriuit, quod qdi riem,'etc:, et erittibiuxor'(MA.t. xxr, 10-15).' E3tM-
saeculi hujus subslanlidm possidemusVperfecte egeiv'' ctunr cst similitei- :ad!niagriM'iiosfiam efubescen-
tibus erogasse debuimus : qubdsi iiOn feceririlus tiaiii, ac si dixisset'riobis 411'tiid prirjfihetse:iHtuUiie,
curii peSsemus, apud srimmuih PatrenifariJilias 'de* SiSon, aii rhare (Isai. xxiii, 4): Gfandis crfirn''ifobis
Jriti vinculo obligamur, sicirt scriptiim esi: Qui ha- debei esse veffecuudia, quod fnir perditibhislipfbiil=.
bet subslantium hnjus mundi, 61vxderit fratrem suuhi ptibfes stirit in appetendis hjhlis, qriiim nos Sitjmiis
necessiluteni haberc; si dtiuserit viscera sua ab'eo\ iii Ccelestibiis gaudiis, de quibtis beaius GregbTiuS
vere charilas Palris non est in eo (I Jban.m, 17); ait:'"'« QurcoeIesiisvit.se dulceriinem. in quaiituJ&
llujtis tamen obligationis uodus celeriier ruriipilur, B' pbssibilitas adrriiftit, peffecte fcbgrioverit, ea qiise
si bene perlicialur quod seqiiitur": scilicet,! Sede iri terris aniaverat, liberiter cuncla dereliiiqnit. >
cito, et scribe octoginta: Id est humilia te (sicut ex- iZ.]El ad haeciiicitamur cum dicitur : Faciie vo-
posuinius) in observalione mandatorum Dei, et bis amicos de mammona iniquitalis, ut cum defeceri-
certa spe haereditatia aeteriiae. De cado et coro dilis, recepiaiH vos in mterna tabernacuta. IJotius sermo
cantalii pro abundantia scnsus sui quid senserint; ei omni acceplione dignus, dncens nos cum illis
ego super his nihil aliud dico, nisi quod unumqiiod- amicillam jungere, qui nos possunt in aeterna secura
quc vas esl ad mensurandiim in suo geneie : et Iiic tabernacula collocare. Qui videlicet sunt illi, riisi
signilicarc possunt meiisurale, id est discrele, de- quos supeiius breviier annolavi, parvuli et paupe-
bere agcre pceuiicutcs; quasi sic occidant hostem, MS Cliristi? Quos quia Dominus amat, ipso tesle qui
no perimant civem, quoniam scriptum est : Si rccle ail : Vos amici mci estis (Joan. xv, 14) : ab his nos
offeras, el non recte dividas, psccusti (Gen. iv, f, faciamus ainari de eo, quod idem Dominus nos do-
juxla LXX). Recte offerinuis, cum Loiso studio bo- cuil dicens, de mammona iniquitatis. Vile est pre-
nuin opus aîmus : sed non recte dividinius, s'i di- tium, sed empiio iiiulta. Mammoiia namque divitiae
scietioneni babere in bouo opeie 701 poslpona- „ nuiiciipanlur, quae dicuntur iniquae, non propter se,
mus : qnam qui dissimulat, etiam recte offerens, sed propler iniquiiatis effcctuni qui evenit ex se :
sicut heatus ait Grcgorius, peccat (Moral. lib. xxx, sicut arbor illa quae appellata est scientia boni et
-.'.
cap. 14). iriari; non quod' nllarii haberet scicniiam, sed quod
12 Scquilur: Et laudavil dominus viliicum iniqui- tangeiites eaim confra praeccptiim, boni pariter et
latis, eo quM prudenter egissel. Silnl qui uiiranlur mali contingcret i:sse scieiites. Ilic satis ostenditur',
ur.de haeclaiis proccsseril, cUm non dicatur ad lit- quod cx facili possuiit ainici siiperhi cives haberl.
lerarti persolvisse debituin, sed curlasse. Qsiod si Ex quoruiii amicitlis qtii fructus iiobisproveiiiat,
quis egerit, atteudal quod potius iiiiitari debet vil- Verilas siibsequcntcr osloudit, ciini dixit:' Ui reci-
licum, quam admirari. Sueculaiitei' eniiii prutlehltif pianl vos in mtcrnu tabernacuta. Videtur hic o: iri
egit. qui quae reddere nbn potiiit, ne super Iiis ar- quaeslio in eo quod pauperibus ailribuiiur suscepfio
guCrelur fuiio, CiiUteCelAvit,et seciiiiduin cujusdam ct retribulio beiiefacieritiuni sibf, cuin tioi.uiii solius
vcrba diceiilis: Si noficasle, Saltcm caute (estnaiii- Dei sit, venieiisex ejiis multa riiisiiatibiieet gratia'.
qi;c minoris culpae quctnlibct se solum dare Jnorti, Quseniuilunj faeile solvitur, si altcndatur quod Dci
quam si caeleros secum tollat coutagione peccati): Filius ivostiam carnem suscipicns factus csipauper
cl quod sibi perulfleisuirimaqueprudenlia fuit; quia D pro nohis; el id quod pauperibus erogatur, sihi fa-
apud quos rccipcrjeiufeflfccli, si amoverciura vil- cliini fuisse dicat, et se retribuere benefacienlibus:
licatioiie. Sed el altitls Wquar. Plane secundum mo- quod ibi lestaliir, ubi de Jparviilis loqiiens ait: 0um-
ralem iiiieiiigenliam lriulia laude esl dignus, qiri cuiique fecislis uni ex minimis meis, niihi feiistis.
reiiclo crrore pristinae cohverSalioiiis, diviti Deb Esurivi, el dedislis niihi munducare; sitivi, et dedistis
salisfaciens, redit aid gratiain. Et propter hoc euili mihi bibere, etc. Vehile ergo el percipite reghuhi',
dbmirius iaudavit, qiiia Sivchbc riiodo, vel hoc iiiodo quod vobis pdralum est ab origine" muiidi (Mdllh.
'
dicalurfecissej prudenter egit. Nec inbveat querri- xxv', 34-40).
quam quod dicittir, iiiiqutiatis : non enim ponitur 14. Sollicitemur crgo, fratres mei, sollicitemur
iiic eo qubd operelur adlaudem, sed a'd eorurri qni paupefibus erogai-e cbrisilib Doriiiiii. Stid quhTiiU
audierUrit tollendam despcralionem, sicut Dbriiinus terest paupefis cl pauperis, quod Dbmiiius ibi" yisiis
testaiur, ad Proplietam dicens iMuliiplicatm surit est aniiotassc cuni dicefet -.Beati pauperes sptritit;
ihfirmitates eorunt, posieu dcceleraveruhl. Non con- . de paupertale talis facierida esl distinctTb, qriabdesi-
gregabo convenliculaeorum de sanguinibiis, nec hie- gnet quibus praccipue debeamus largiri. Paupeatas
vtor ero homihum eorum ver'[abid hied (Psai.xy, i). igitur alia naturalis, alia locuplejs, alia spTniualis.
1051 SERMO IN VEKBA SAPlENTliE. !0ga
Et hujiis divisionis unumquodque membrum bifarie A jumenlis, et herbam serviluli hominum (Psal. cm,
subpartitur, quod his pertractandum relinquimus, 14), dicit hoc modo : « Beatus,!. inquit, « qui praeoc-
qui magna de minimis sciunt extrahere: praeier cupat voccm petituri (Enarr. in Psal. r.in, serm. 5
quod hoc solum dicimus, quia naluralibus cgenis et n. 10).i Deomnibus indifferenter Dominus ait: Date,
spiritualibus praecipue manum misericordiae porri- el dabiturvobis (Luc. vi, 58) ; el ciiam illud : Dole
gere monemur, verbis Apostoli Pauli dicenlis : Qui eleemosynam, el ecce omnia munda sunt vobis (Luc.
suis non providet, et maxime domesticis , fidem abne- xi, 41); et iterum illud : Ignem ardentem cxstingnit
gat, et est infideli deterior (I Tim. v, 8). Sed quia aqua, et eleemosyna resistil peccatis (Eccti. m, 55) ;
nescinms hodie, quis ante Dei oculos dignus sit odio et hinc est illud : Conclude eleemosynam in sinu pau-
vel amore, denius his et demus illis juxta ejusdem peris, ethwc orabii pro te (Eccli. xxix.15) ; el bonus
Aposloli vocem dicentis : Bonum, inquit, operemur pater lilio ait: Si mullum tibi fuerit, abundunler
ad omnes, maxime autem ad domesticos ftdei (Galat. relribue ; si exiguum, el illud libenter impertire (Tob.
vi, 10). Et quia sunt qui petunt, sunt et qui vere- iv, 9). Quod tam solerer omnia [an oiimes?] agere
cundanlur; cum superest unde possit/Jari, demus sludeamus, quatenus in aUerna labernacula recipi
utrisque. De petentibus enim Dominus ait: Omni niereamur per Dominum Jesum Christum Salvatorem
petenti te, tribue (Luc. vi, 50). De verecundis bealus B noslrum, qui cum Patre et Spiritu sanclo vivit et
Augustinus super huncversum : Qui producit fenum regnat Deus, per omnia saecula sacculorum. Ame n
702 SERMO
In illud Sapientise, vn, 30, et viu, 1 : Sapientia vincit malitiam. Attingit ergo a fine usque
ad finem fortiter, el disponil omnia suaviter,
Non est Bernardi; sed, ut puto, Guiberti abbatis de Novigento, qui in illum Sapientim locum Itabuit
protixum sermonem, ex lib. i De ejus Vita, cap. 16.
1. Sicut sapicntia sapor boni, ita malitia sapor C solum in spurcilia deleclari, sed etiam in infamia
niali dicitur. Clavus clavo expelliiur: ita et prava consueveriiu gloriari; utpote qui laetantur curn ma-
bonis supervenientibus eliminantur. Virtute siqui- lefecerint, ct exsuliant in rebus pessimis (Prov. n,
dem et Sapientia Patris, Mediatore Dei et hominum 14). Unde pravo suo exemplo corruniDuni et eos qui
Christo Jesu crucem pro nobis subeunte, simul cum longe, et eos qui prope sunt: proximos videlicet,
illo, secundum Aposlolum, crucifixus esl Itomo no- mala conversalione; remotos autem, mala conver-
sler, ul deslruatur corpus peccati (Rom. vi, 6). Quid sationis opinione : illorum oculis lucentes, istorum
ergo dixerim corpus peccali? Hoc merito dixerim, auribus insonantes. Tibiaequae moletn sustinent cor-
imaginem quam impegit et confregit lapis excisus de poris, fer-esc dicuntur. Squama squamae conjungi-
inonte sine manibus : cujus caput aureum, et caele- tur (Job XLI,6, 7), et toiam sustinet machinam pec-
rorum membrorum fuisse describuntur quaedam ex cati prava ct more ferri indurata voluntas. Quare
argento, quaedam ex aere, quaedam ex ferro, quaedam enim peccas?Quia nescis quid facias? Absit. Quia
ex luto et ferro (Dan. u, 52-54). Caput est malilia, cogeris ut facias? Absit: sed quia placet ut sic fa-
quam superius saporem diximus mali: unde et per cias. Imbutum ergo ct suffocatum veneno diaboli
aurum expriinilur, quo iiimirura sapientia in Scri - voluntatis desiderium, fomes sceleris, et virus fla-
pturis designatur. Medium vero corporis, id est pe- " gilii solum est quod obturat aures, ut non audiant
ctus et brachia, ex argento fuisse memoranlur. Ar- vocem incaiUanlium, et venefici incantantis sapien-
gentum cst lucidum et sonorum: cujus sonoritas ter. Per pedes, quorum pars quaedam erat ferrea,
demulcet auditum, et claritas visum oblectat. Unde quaedam fictilis, opera signantur tenebrarum, qui-
per ipsum curiositas designatur, quae in his duobus bus ad notitiam pervenitur hominum. Lutum ct
sensibus, visu videlicel et auditu, maxime viget: ferrum bene sibi invicem non cohaerent. Per lulum,
quia per ipsos, utpotc principaliores corporis fene- operum immunditia; per ferrum , mentis periinacia
stras, mors crebrius et levius intrare consuevit ad dcsignatur : quae licet ad horam conjungaiilur, diu
animas nostras. Per ventrem autem et femora, ubi tamen cohaerere non possunt. Ducis siquidem in
libido dominatur, designalur volupta» : quae ex aers bonis dies tuos, sed in puncto descendes ad inferos
fuisse describuntur, 703 <[uo&simililer lucidum (Job. xxi, 13).
est et sonorum; quoniam eousque maliliae rabies 2. Lapis ergo prius pedes comminuit: quia forti-
iacauduit, ut flagitiosi et coinquinati homines, non ludo et iirmamentum nostrum Jesus Chrislus daf
'
i055 SERMO 1N VERBA SAPIENTI^. 1054
in arcanum suae divinitatis ; quia omnia opcra
denique voci suae voccm virtulis. Unde tonitruum j\ nos
vocis ejus factum in virtute, interiora conculit, et nostra operatus est nobis in humilitate suae huma-
per timorem ipenlis pertinaciam frangit: deinde a nitatis. Si ergo nostram salutem operata est huraa-
vanitate saeculipeccatore avulso, opera destruit per nitas, quid operatur divinitas? Nostrarti profecto dc-
confessionem ; Jiona consequenler desideria im- lectationem,quia delectationes in dextera ejus usque
mirtendo, et ea in bonis adimplendo sanat volun- in finem (Psal. xv, 11).
latem, atque sub jugo disciplinse obturando aures 4. Laboranies igitur in agro paupertatis duo ha •
ne audiant sanguinem, claudendooculos ne videant bent irrigua, quibus cordium irrigatur ariditas, et
malum, expellit curiositatem. Et sic ad uliimum terrae nostrae fructificat sterilitas. Absque harum
sapiens et placens homo Deo, caput aureum statuse aquarum refrigerio nnlla sane adesset proGciendi
confringit, dum saporem mali, quem malitiam dixi- possibilitas, sed delitiendi incumberet necessitas.
mus, a praecordiisanimaepenitus avellit. Sapientia Cum enim ad te reversus consideras hinc exaspe-
vincil malitiam. Cui enim Christus incipit dul- ratae potentiam majestatis, inde exasperantis perti-
cescere, profecto necesse est amarescere mundum. naciam iniquitatis, nonne repentesuhintraretdespe-
Est siquidem panis qui de ccelo descendit, habens ratio, nisi mediatoris Dei et hominum hominis Jesu
omne delectamentum et suavitatem saporis. Sapor " Christi incaruatio succurreret et passio ? Superve-
est Patris per illam aeternam et ineffabilcm natu- nientibus autem saeculi tribulalionibus, et impu-
ram : sapor est Angelorumper gratiam : sapor est gnationibus daemonis, et elevatis in planitie mentis
noster per misericordiam. tuaetentationum procellis, nonne passionibus hujus
5. Vincit ergo, sed qualiter, videamus. Attingit temporis succumberes, nisi futurae gloriae spes
enim a fineusquead fmemfortiter, et disponil omnia sublevaret? Sicul ergo apud humanitatem Christi
suaviter. Sunt ergo inveiiiendiad minus duo fines habes merita, de quibus confidens desperare non
altrinsecus positi, quibus sapientia medians altin- possis , ita apud divinitatem sunt praemia de quorum
gat utruiuque. Quaeramus fines istos in parabolis exspectalione possis in tribulationibiis non solum
evangelicis; illis videlicet in quibus primunj agitur Tespirare, sed et gloriari : quia nimirum fecit no-
de thesauro, quem qui invenit homo, vendit omnia biscum misericordiam suam, non solum remitteps
quaehabet, et emit agrum illum. Subjungitur post- debita, sed eliam promittens praemia. Quid retri-
modum de pretiosa margarita, quam negoliator in- buam Dominopro omnibus qum retribuit mihi ? pro
ventam comparat, venditis omnibus quae possidet. omnibus quidem quae mihi ad conversionem mcam
Demum agitur de sagena, quaenrissa jn mare, con- tribuit ? In ipsa conversione mea corpus meum et
gregat bonos et malos pisces (Matlh. xm, 44-48). animam mcam relribuit, imo reddidit, imo me pi-
Similitudinesistas diligentius perscrutemur, ut ex gritante et renitente ipse a me extors.t. Ecce aulem
ipsis eliciatur proposita veritas. Ager, de quo ia pro omnibus quae ab initio conversionis meaemihi
prima agitur parabola, discipliua est Ordinis. Ager tribuk, corapunctionem videlicet lacrymarum, devo-
eniin culta terra est, quae, amputatis fruticibus et tionem meditationum, consolalionem in laboribus,
arborum radicibus exstirpatis, habilis est ad semen delectationem in raeditationibus; pro his, inquam,
recipiendum, et fructum aflerendum. Talis est disci- et innumeris aliis beneficiis, quid ei rursum retri-
plina Ordinis, quae, avulsis peccatorum tribulis re- buam? Qui totum dedit, quid ullerius impendere
moiisque scandalorum occasionibus,digna est plane habeo? Calicem salutaris accipiam, et nomen Do-
cui Deus emittat eloquium suum. In qua nimirum miniinvocabo(Psal., cxv, I2,15.)Quid esl,Calicemac
verbum suum non est alligalum, sed ablatis impe- cipiam ? Anima mea desiderabit le in nocle, sed et
dimentorum obstaculis, per humiles et mites corde spiritus meusin prmcordiismeis. Nomen luum et me-
velociter curril sermo ejus. Hic est ager plenus cui moriale luum in desiderio animw (Isa. xxvi,9, 8).
benedixit Doininus (Gen.xxvn, 27), habens irriguum Nomen Salvatoris mei, fralres mei, carnis meae,
superius, et irriguum inferius (Judic. i, 15), fontes D sanguinis mei, nomen a saeculisabsconditum, sed
profecto Israel, de quibus in ecclesiis Domino bene- in fine saeciilorum revelalum; nomen mirabile, no-
dicilur. Ui sunt fontes Salvatoris : quorum alter est men ineffabile, nomen inaestimabile, imo eo mirabi-
divinitas, irriguum videlicet superius; alter esi hu- lius, quo inaestimabilius, eo magis gratum, quo gra-
manitas, irriguum scilicet inferius. De fonte huma- tuilum : hoc, inquam, nomen non jam vivente me
nilatis aquas polamus confidentiae; quia per ipsam labiis meis laudabo, sed jam nonvivente, me, vi-
accessum habemus ad Patrem, per confidentiam in vente vero in me Christo, sicut adipe et pinguedine
fide ipsius : de fonte divinitatis, aquaeprodeunt mi- repleatur anima mea; ut non solum exlerioribus.
sericordiae, cujus impetus laetiticatcivitatem Dei, sed et interioribus labiis invocem nomen Domini.
laelantem in ccelis ad plenum, peregrinantem in Quicunque enim non vocaverit, sed invocaverit no-
terris, prout cuique divisit Deus mensuram fidei. men Domini, salvus erit (Joel. n, 52). Non solum
704 De 'alibulis Prophetarum exsiliit Christus autem nomen, sed et memoriale passionis ejus sem-
Jesus ad campos pauperum. Per merita suae huma- per sit in desiderio animae meae, ut passionis ejus
nitalis impertit et divinitatis participium in prae- particeps efliciar, si quo modo agnoscere polero
liiium. Dabit siquidem pacem nobis, transfcrendo sicut et agnitus sum.
PATROL.CLXXXIV, 33
>it)35 SERMO IN VERBA SAPIENTI/E. lOSf,
5. Sic ergo calicem ejus accipiam, quia monu- A / ccra a facie ignis, sic percmit omnes immunditiae
menta passionis suaeinlra animac rneacsinum, intra a facie crucis. Dei siquidem infirmitas, nostra est
memoriae meae cellas semper revolvam. Aspiciam fortitndo, et in stultitia ejus facti sumus sapientcs.
regem Salomonem indiademale, quo coronaviicum Quia enim mundus non cognovitin suphntia Deum,
niater sua (Cantic. m, 11). Aspiciam eum ligntum, placuil Deo per stullitium prwdicationis salvut facere
flagellatum, conspuium, saturatum opprobriis, cla- credentes (I Cor. i, 21). Verbum caro fuclum est, et
visque conlixum. Aspiciam in hujus deserto cxsilii hubilavit in nobis (Joun. i, 14). Caro faclus est car-
serpentem aeneum, super columnam crucis c-xalla- nalibus, sicut spiriius angelicis spiritibus. Agnoscat
tum, ut serpcnlcs, qui me mordent moriantur; quia eum caro in carne, homo in homine. Agnoscat, in-
nullus qui eredit in eum peribit, sed habebit viiam quam, ct imitclur, ut eum videre mercalur in rna-
aHernam (Num. xxi, 9 Joan. m, 14, 15). Haecet jestalc, quia per humilitatem perlinget ad sublimi-
alia patientis et morientis Domini mei memorialia tatem. Si cnim compatimur, ct conrcgnabimus : si
memoriaemeaearclius commendatio, ct ad os cogi- commorimur, ct convivemus (liom. vm, 17; //
iationis revocans ruminabo diulius, ut injpiugucr Tim. II, 11, 12). Agnoscamus eum, inqiiam, sccun-
devotius. Hacc, inquam, crucis et passionis ejus in- ' dum carnem, donee calcatis molihus carnis, ct omui-
signia sint praesenlia, ul laeva ejus dilectionis, qua bus exstinclis vcl dcvictis carnalibus dcsideriis,
nemo unquain majorem habuit, sit sub capitc meo, possimus dicere cuiii Apostolo : Et si cogitoviinus
ne videlicet meiib mea ad carnalia incurvelur desi- eum secundumcarnem, sed jam non novimus(II Cor.
deria, donec dextcra divinitatis ejns amplcxetur me v, 1C). Licet enim gloriosum sit videre, vcl in me-
(Canlic. n, 6); ut absorbeatur hoc quod mortale est moria habere, etiam secundum carncm, speciosum
a vita ill Cor. v, 4) ; et morlale hoc iinmortalita- forma prae liliis hominum , niagis tamen proponitur
tcin , et corruptibile hoc induat incorruptionei» nobis caro cjns ad medelam quam ad gloriam, ad
(/ Cor. xv, 55). Laevam in hoc loco, humanitatem necessitatemquam atl bcatitudinem. Altera siquidem
cjus accipio; in qua nobis exhibuit 705 charita- collala est bcaliludo animac, cui nihil creatum sufli-
tem, ut diximus, qua ncmo majorem habet, ponens cere potesl, etiamsi, cum tcrra, coalum possideret.
animam suam etiam pro inimicis suis. Dextera est Nec satiari potesi ejus cupidilas, donec eum habeat
divinitas, qua desidero amidexari et circumdari. ciijus iniago est, qui solus potest implere angulos
Tunc enim satiabor, inquit, cum apparucril gloria cupiditatis suae.
tua (Psal. xvi, 15) : et, Adimplebis me Imtilia cum 7. Sicut autem Mediator noster duas naturas, hu-
vultu tuo; quia delectationes in dexlera tua usque in C manitatem videlicet et
divinitateni, conjunxit in
finem (Psat. xv, 11). una persona, ita singula ejus ripera ad hanc, sivo
6. Caeterum quantum dextera sinistrae praecellit, Ulam necesse est perlinere naturam. Ad hanc
siqtii-
quantiim videlicel aeterna caducis, incorruptibilia dem miseria, sed ad illam periinet potentia. Quid-
«•orruptibilibus, immortalia mortalibus; tantum nequid ergo miseriae passus est, ex homine contraxit.
cesse est praecellerecharilatem, quam nobis exhibi-
Quidquid potenter operalus est, a Patre habtiit.
turus est in gloria suae divinitatis, charitati quam Humanitate ct diviniiale altrinsecus positis,
in miseria suae humanilatis. Hanc igilur
nobis exhihuit duo habcs media, Passionem et Rcsurreclionem.
enim et oculus vidit, el auris audivit, et in cor ho-
Illa est misericordiae ct miseriae: ista est potenlia?.
minis ascendit, non quam praeparavit diligentibus Vis annuntiari inter pennas columbae, id est inter
se. Quae lamenestillacharitas? Audi.Licetmajorem sanctae Ecclesiae, quorum videlicet exem-
hac dileciionem nemohabet, ul animam suam perfeetos inflrmi roboranlur, depressi sublevanlur? Dor-
amicis suis xv, : la- plo
ponat quis pro (Joan. 15) ipse
mias necesse esl inter medios cleros, id est inlcr
men suam posuit pro inimicis. Cum enim adhuc
inimici essemus, reconciliavit nos Deo in sanguine Passionem et Resurrectionem, hinc stipatus fructi-
suo (Rom. v, 10). Si hoc fccit homo, quid faciet n bus, hinc fulcitus floribus. Fructus ad passionem,
Deus? si hoc fecit pauper, quid faciet dives? si hoc flores ad resurrectioiiem pertiiieiU.Quceseminavcrit
fecit pro inimicis, quid faciet pro amicis? si hoc; homo, haecct melet. Qui seminat in carne, de carne
fecit in via, quid faciei in patria? si hoc fecit in ex- metet corruptioncm (Gulat. vi, 8). Scminavit vetus
silio, quid faciet in palatio? si hoc fecit in terra, ubii homo in carnc, messuit postniodum corruptioiiem.
sui eum non receperunl, quid faciet in ccelo, ubi eii Quam? Passionem Christi. Nisi enim vetus homo
omnes obediunt? Si quandoque suggestionibus dia- transgrederctur, novus non pateretur. 0 profuiidtim
nostraeconsiliuni! Vere
holi, vel iraporlunis carnis nostrae clamoribus ad1 et inscrutabile redemptionis
ciiram carnis in desideriis peragendam revocemur, diligentibus Deum omnia cooperantur in boiium
inobedien-
anxielates Christi, crucisque supplicium ponamus( (fiom. vni, 28). DomineJesu Christe, si
tia 706 ^ 0"33 eooperata est nobis in bonum, et
prae oculis, et confestim ipsa nos docebil experien- tantum mirificum bonum, ut tu lieres cor-
tia, quid senserit Apostolus cum dixit, Verbum cru- tamque
cis his qui salvi fiunl virlus Dei est (I Cor. i, 18): ruptibilis , tua obedientia in quod bonum nobis co-
homo fial incorruptibilis. Si
H, Mihi absit gloriari nisi in cruce Domini nostrii operahitur? Profecto, ul
Jesu Clrristi (Galul. vi, 14j. Quare? Quia sicut fltiit seminantcs in camc, tuani mcssuimus corruptio-
4037 SERMOIN VERBA SAPIENTLE. 1038
nem, seminantes in spiritu nostram metemus in- A i tuus est. Issacltar asinus fortis (Gen. XLIX,14), ei
corruptionem. posteriora dorsi ejus in pallore auri(Psal. LXVH,14).
8. Omnium ergo temporum, quae sub conversa- Jpse dorsum nostrum, cui imponantur onera caeteris
tione veleris hominis transegimus, fructus noster membris importabilia; sicut et haedusnoster emis-
est passio Ghristi; cui debemus conligurari, morti- sarius ipse est, cui imposita sunt peccata nostra
ficationemejus circuraferenles in carne nostra mor- (Levit. xvi, 8-10), quia vere languores nostros ipse
tali. Unilesicut ab initio conversationis, ita ab initio tulit, et dolores nostros ipse portavit (Isa. LIII, 4).
praedicationis suaeproposuit nobis poenitentiam : Hinc ergo in memoriam revolvenles passionem
Agite, inquit, pmnilentiam, quoniam appropinquavit Christi, omnia blandimenta mundi ut stercora repu-
regnum cmtorum(Malth.m. 2).Magnam refectionem temus, ut passionibus Chrisli conformemur. Inde
senserat, quidefructu pcenitentiaedicebat: Fuerunt spe tenentes firmiter gloriamresurrectionis, ne defi-
mihi lacrymmmew panes die ac nocte(Psal. XLI,4): ciamus, sed gloriemur in tribulationibus; quia pas-
el alibi, Cibabisnos pane lacrymarum, et polnm dabis siones hujus temporis condiguaenon sunt ad futu-
nobisin lacrymis in mensura (Psal. LXXIX, 6); et ite- ram glcriam quaerevelabitur in nobis(Rom.vni, 18).
rum: Polasti nos vino compunctionis(Psal. LIX,5). 10. Ager ergo paupertalis merito plenus dicilur,
Quare ergo non dixerim pcenitcntiam messem vel B I quem simul et ver decorat floribus, et autumnus re-
fructum, quaepanis vocatur et vinum? Fructus iste plet fructibus. Cui merito Pater comparat Filium
amarus est, sed salubris; quia pcenitentia amara est suum, dicens : Ecce odor ftlii mei sicul odor agri
quidera ad tolerandum, saluberrima autem ad con- pleni (Gen. xxvn, 27). In quo nimirum omnis per-
valescendum. Proinde fidelis anima quae retro sunt fectio paupcrtatis, et virtutum plenitudo superabun-
oblivisci desiderans, et ad anteriora extendi, his davit, ita ut de pleniludine ejus omnes acciperemus
fructibus stipari et roborari desideret : quatenus (Joan. i, 16). Cum enim dives esset, propter nos
ipsis interpositis, ad saecularia desideria carnisque factus est egenus, ut illius ditaremur inopia (// Cor.
illecebras non possit rcflecti. Sicut autera tempora- VIII,9). Ager iste aquis irriguus, floribus redolens,
litatem vetustatis nostrae recolentes, flnem ejus et et abundans fructibus, thesaurum habet 707 *n
fructuro habemus pcenitentiam : ila aeternitatem no- se absconditum, videlicel contincntiam carnis. Pre-
vitatis nostrae meditando praecurrentes, quamdam tiosus siquidem thesaurus est possidere vas suum
gaudiorum sentimus fragrantiam, quaemerito flori- in sanctificatione ct honore, non in passione desi-
bus comparatur, quia viso flore spes fructus conci- derii, sicut gentes quaeignorant Deum (/ Tltess. rv,
pitur, sicutet per horuni praegustationemgaudiorum 4, 5). Noli quaerere thcsaurum hunc inter spinas
certius animamur ad exspectationem futurorun. et tribulos saecularisillecebrae,nec in silvis ruditalis
Quod enim non videihus, speramus : unde et per antiquae. Non enim in silva, sed in agro abscondilus
patientiam exspectamus (Rom. vm, 25). Temporis cst. Quaerasin agro, ubi saturantur ligna campi, ei
ergo praeteriti fructus est compunctio, aevi futurii ubi passeres nidiflcant: id est ubi incontinentes re-
flos est devotio. sipiscunt, dignos peenilentiaefructus facientes; pro-
9. Dormias ergo necesse est inter medios cleros, lem gignunt, non sibi tantura, sed et aliis proficien-
id est inter Passionem et Resurrectionem; inter tes. Continentiam tibi credas necessariam, ut Spiri-
fructum et florem, inter compunctiouem et devotio- tus sanctus fiat in te fons aquae salientis in vitam
nem. Qui sunt qui dormiunt? Qui flent, tanquami aeternam. Aqua non sursum salit, sed desursum
non flentes ; qui gaudent, tanquam non gaudentes ; necesse est ut veniat. Omne datum optimum et omne
qui utuntur hoc mundo, tanquam non utantur(/ Cor. donum perfectum desursum est, descendens a Palre
YH, 50, 31); qui ut seductores, et veraces, sicut; luminum (Jac. i, 17). Ergo quod salit in vilam
qui ignoti, et cogniti, per ignominiam, et bonami aeternam, a vita aelerna profecto descendit. Unde
famam (// Cor. vi, 8), tam prospera quam adversai Iicet aqua dcsursum veniat, nisi continentem et in-
hujus vitaetranseunt, ac si non senliant. Beatus si- p] tcgrum habeat conduclum, sursum non redil, sed
quidem populus, cui etiam in hoc lnundo reliclus; dilfluit. Descendit in te Spiritus sanctus, viviflcavit
esl sabbatismus. Qui dormit, expositus cst, nullanii animam tuam, ut in te saliat in vitam aeternam.
sui curam gerens; et tameu quiescit. Ita et nosi Continens neccssc est ut sit corpus tuum, qualenus
omnem sollicitudinem nostram in eum projicientesi obtures aures tuas ne audias sanguinem, ct claudas
(I Pelr. v, 7), tam in adversis quam in prosperisi oculos tuos ne videas malum (Isa. xxxin, 15); ne
cxponamus, tam per plana quam per aspera ducatui gratia de superis libi collata, per minus circumspe-
illius congratulanles : qui ideo inclinavit ccelos et ctos sensus tuos foris effiuat, spiritu tuo diffuso in
descendit, ut reduceret nos in viam rectam, ut de vanitates et insanias falsas.
loco peregrinationis iremus in civitatem habitatio- 11. Nota, aliud esse continentem, aliud castum.
nis. Si haecvia ardua est et stricta, ne deficias, quia Luxuriosus et castus sibi repugnant. Luxuriosi est
eo tutior et rectior est. Porro praeviustuus forlis et; motus sentire, et motibus consentire : casliesi nec
pius est, paratus utique in defectu tuo te sacris in motus sentire, nec motibus consentire. Continens
humeris collocare, et te portare ad gregem; quia est in medio, ulrobique sumens parlicipium; cum
qui dux ct Dominus luus est, ipse etiam el asinus altcro coramune habens motus scntire', cum altero
1059 SERMOIN VERIU SAPIENTLE. mO
moiibus noii consentire. Iste existens in medio do- A facultas, interior est propria voluntas. Saecularibus
uiiis, deorsum luxurioso, sursum vero collatus facultalibus abrenuntiasti, exiens ad Jesum extra
piiilico, etsi uon in mtinditia camis perambulat, caslra hujus saeculi.Adhuc tamen rudis, el vetusta-
taincii in innocentia cordis decantat misericordiam tis tuae.tenebris obvolutus, propriae vnluntatis tuaa
rijudicium. Judicium, quod motus senliat ; mise- vitium non intellexeras, quae profecto non rrliii<|iii-
ricordiam, quodmotibus non consentiat. Iste nolens tnr, quo:ies iit extcrior abrenuntiatio.Cititis eniin ot
(liiinltere Angeluni magni consilii incipiente aurora levius rclinquitur facultas, quam cupiditas amitlatur.
novaelucis, sed pelens obnixe benedictionem perse- Unde Dominusnon quoscunque pauperes, sed pau-
veranthu, etsi non omr.ino privari, claudicare tamen peres spiritu dicit esse beatos (Mallh.v, 5). Qui sunt
meretur altero pede (Gen. xxxn , 24-52). Quid sunt il'.i? Non omnes utique qui habent, sed qui amant
.iuo pcdes? Motus sentire, et motibus consentire. paupertatem.
Illud est naturale, istud est criminale. Licet ergo 14. Parum ergo omnino, imo nihil prodest extc-
nondum ignorare possit pravos motusdcsideriorum, rior abrenuntiatio sine interiori vel comitaiile , vci
sed adhuc in ipso vigeatpes iste; per gratiam tamen subsequenle. Propria siquidem voluntas Deum iin-
supernae benediclionis ita enervalur in ipso pcs pugnat, et adversus eum extollitur. Ipsa est quae
consensus, quaienuseisi ipse traliat, ipsi tamen in- B paradisum spoliat, el ditat infernum : quae san-
niti non possit. Non est omnino sineeo.quia cum guinem Christi evacuat, et ditioni diaboli subjugat
repentina cogilationc concurrit multolies quaedaui iiiuiidum. Vide qualiter propria voluntas adversalur
delectatio : quae tanien cum scnlitur, gemitum ma- Dco, Nemopotest duobus dominisservire(Ma(»/i.vi,
gis quain consensum exlorquel. 24). Non poteris obedire simul et divinae, et proprias
12. Invenlo hujusmodi ihesauro in agro pauper- voluntali. Si enim volunlas tua volunlati riivimecon
lalis, ut in tuam thesaurus -redigatur possessio- cordat, jam non propria voluntasest, sed communis:
nem, vade et vende omnia quaehabes, ct eme agrum noii lantiimcstliominis, sed hominisetDei.Caeterurn
illuui. Quid est, vende omnia quae habes? Abrenun- voluntati Dei ex debito creationis ture nccessario C3
tia omnibus quae possides; exiens ad Jesum extra obnoxius. Quare? Quia sola voluntas Dei causa est
castra, ut portes improperium crucis cjus quatenus quarecreaverit et recreaverit te Deus, sicut ait apo-
tantae humilitatis merito de nemore exiens, in quo stolusJacobus: Votuntarie genuit nos verbo veritnlis
involulaesunt semitae impiorum qui in circuitu am- (Jae. i, 18). Facies quod debes dum obedis ei. Del.i-
biilant (Psal. xi,9), agrum quem praediximuspos- lum etiam virtutis pensum fideliter pcrsolvis, cttm
sideas , in quo abjectis occupationibus curisque sae- ejus voluntatem et habes in desiderio, et servas in
"
cularibus, corpore composito, et corde dilatalp, obsequio. Ecce auiein fallente diabolo et sensibus
curras alaccr viam mandatorum Dei, quae quidem luis saeculolenocinante, adeaquae foris sunt curiose
desiderabilia sunt et dulciora stiper mel ct favum. cgrcderis, ad quorum dclectationem dum propriae
Quare? Quia in custodiendis illis retribuiio multa voluntalis attraheris concupiscentia , quodaminoilo
(Psat. xviii, 11, 12). Plane multa, quia custodienli- abrenuntias Deo, ac si abnegans diceres : Huc usque.
bus ea debeiur vila aeterna. Unde Verilas : Si vis, te colui, voluntatem tuam feci, sed nullain in me
inquit, venire ad vitam, serva mandata (Mattli. xix, deinceps habeas fiduciam, quia alii domino servire,
17). ln hoc gradu conliiienliae,in quo rcfrcnas quod fidemque servare proposui. Ecce propriae voluntatis
dclcclal, ct quod non delectat operaris, magna tibi iniquilate abnegasti Deum tuum : sed uecdum sulli
incumbittribulatio; quia dum voluntali tuae repu- cit tibi ipsa negalio ; quin imo impudeniissimus
gnat ratio, bellura geritur intestinum. Noti ergo lor- praedo subsequenter effectus, in possessiones ejus
pcre, sed leves oculos tuos ad eum qui habitat in violentcr debaccharis, tam alimentis quam indu-
coelis, a quo vcniet libi auxilium, ut non solum per- mentis, quae praeparavit non coniemptoribus sed
nianeas, sed etiam glorieris in tribulationibus. Quod servitoribus suis, ad tantae majestalis injuriam im-
tamen alitcr non fit, nisi libi sapiat Deus. j) pudenter abutens. Si in monaslerio es, nihil come-
15. Quaeras ergo tiecesse est sapicntiam, per riis, nihil bibis, nullo indueris, quod prius non au-
quam tibi sapiat Deus,et mundus dcsipial : qme fcras : dumque de saerariovictualia rapis, latrncinio
per pretiosam signatur margaritam; quamquiin- sacrilegium jungis. Accedis tamen ad allare, et Do-
venit homo, vadit, et vendit univcrsa quae habet, et minicum corpuset sanguinem tractans, riihil in te
emiteam (Malih. xm, 45,40). Utinamguslaresetsen- crimiuale reperis : qui, si veritas subtilitcr indaga-
tires quam dulcis cst Dominus! utinani guslarcs tur, Deum negasse convinceris, ac lalro probaiis
708 panem qui de ccelo descendit, habcntemi ac sacrilcgus. Sequitiir lertium, quod giavissiiniiin
omne deleclamentum et suavitatem saporis! (Sap. csl : quem abnegasti, quem depraedaiuses, ad ulti-
svi, 20.). Profecto si quid haberes, venderes, ctt mum moliris occidere. Permanens enini in iniqui-
coraparareseam. Quid tamen habcsvendere, qui om- tate tua , peccalum tuum vis esse impunitum, in
nia q\iac possidebas vendidisli |propter agrum pau- quo Dcum vis esse injuslum. Exigit enim justitia
perlatis comparandum, in quo thesaurum, inveneras> ejus ut unicuique reddat secundum opcra sua (Rom.
conlinenlia??Videne forte duplex sit possessio tua; ; ii, 6). Qui enim Deum vult esse injustum , vult
iina iuterior, altera exterior. Exterior est saecularis> Deum non csse Dcum. Et qui desiderat non esse
1041 SERMO 1N VERBA SAPIENTI/E. 1042
Dcuin, noune quanlum in eo est, ipseDeu-moccidil? A ' j dulces affectionescontrahit, omnibus se conformans,
15. Proinde qui vendidisli exteriorem possessio- et onmiuin in se tam adversa quam
prospera traji-
nein tuam , ut abscondilum in agro regularis disci- ciens flens cum flenlibus , gaudens cum
gaudenti-
plinae thesaurum continentiae emeres, vade et vende! bus; quae tandem veniens ad littus, quando videlicet
iuleriorcm proprietatem, longe profecto graviorem de_servitute corporis lutjus liberabitur in libertatem
ad relinquendum, et omnino perniciosam ad reli- gloriaj iiliorum Dei, quidquid amarum,
quidquid
nendum, ut pretiosam margaritam sapientiae compa- iriste, quidquid adversum est, destruet ct exuet,
res : quam qui invenit, beatus si tenuerit eam. Visi cui nimirum erit laclitia, et lux lucebit
perpetua.
eani habere? serva mandata. Sic enim scriptum est: Quotl congregationem mare dixerim, non tibi videa-
Concupisti sapientiam ? serva mandata, et Dominus tur absurdum : quae nimirum flante aura tentatio-
dabit illam tibi (Eccli. i, 53). Impende igitur obe- nis, procellis turbalionirm multoties eliditur. In
qua
dientiam, et recipies sapientiam. Quomodo enim sunt quain plures qui ascendunt usque ad ccelos
possumus Deo placere, aut ipse nobis sapere, si praesumendo, et descendunt usque ad abyssos de-
cjus mandatis contempseriuius obedire ? Unde in- soerando : quorum anima in ipsis labescente tur-
terroganli in Evangelioadolescenti, divina continuo bantur et moventur sicutebrii, et omnis sapientia,
mandaia proponit servanda (Matth. xix, 17), osten- 'B imo conscienlia eorum devoratur (Psal. cvi, 26,
dens iu nobis faciendara esse ejus voluntatem, 709 i 27). Sed licet niirabiles elationes maris, mirabilis
a quo aeternam speramus retributionem. Propter tamen in aitis Dominus (Psal.xcu, 4) : quia et
quod dicit, iVon omnis qui dicil mihi, Domine , Do- si quandoque in navi dormire sustineat, novit
mim',inlrabit inregnum cwlorum(Malth. vn, 21) ; et lamen surgere in tempore opportuno , et eo
alibi, Quid vocatis me, Domine,Domine, et nonfacitis imperante fluctibus et mari, redit tranquillitas.
(/un; dico? (Luc. vi, 46.) Hoc ordine debes progredi. magna.
Coiitinere non potes in saeculo? fuge saeculum, et 17. Ad inveniendos flnes sapientiae, ut proposui-
apprehende disciplinam, ubi profecto invenies con1- mus, tres posuimus parabolas evangelicas, easque,
tinentiam. Jugulatis postmodum per confessionem prout Dominus dedit, exposuimus : primam de the-
rarnalibus desidcriis, de viiiis animae poteris liberius: sauro, secundam de margariiis, lertiara de sagena.
judicare, de quorum radicibus flagitiorom pullulant; Jam vero devicta tantae caliginis densitate, palet
surculi, et in perfectum turpitudinis corpus excres- quomodo Saplentia attingat a fineusqae ad finem for-
cunt. Haec animae vilia, spiritualia nequiliae vocat; tiier. Sane sccundum quod processimus , sapienlia
Apostolus (Ephes. vi, 12), quae parum discernere p( quasi medium locum tenet, habens hinc continen-
poleras, dum carnalibus ocupabaris desideriis, ct in tiam, inde misericordiam. Attingit autera modo ad
eis quae foris siint delectabaris. Postquam ergo ex- istam, modo ad illam, fortitudjnera utrimque mi-
teriorem deleclalionem amiseris, nisi senseris inte- nistrans. Luxuria siquidem impugnat continentiam,
riorem, diu slare non poteris. Quae est illa? Visitatio avarilia misericordiam. Luxuria flagilium est, ava-
sancli Spiritus. Hanc tibi auferri invenies per pro- ritia spiritualis iiequilia. Unde illud vitiura corpo-
priam voluntatem. Vende eain, mandatis Dei dili- ris, istud animae. Vide quia nullum est peccatum
genier obediendo, et pro ea invenies vitam aeternam. quod ila inquinet corpus, sicut luxuria. Omne enim
Dicit enim Veritas : Si vis ad vitam venire, serva: peccatum quod fecerit homo, extra corpus suum est :
mandata (Matth. xix, 17). qui aulem fornicalur, in corpus suum peccal (l Cor.
16. Ecce habes continentiam, qua corpus tuum vi, 18). Similiter super omne peccatum avaritia m-
possideas in sanctifieatione : habes sapientiam , quinat animam : unde et idolorum servitus dicitur
qua Deo placeas in devotione. Habes aliquid tibi, (Coloss. III, 5). Incurvat enim ad inflma et egena
hahes aliquid Deo : sed quid habes proxirao? Quid clemeiita animam, quae soli Creatori subjecta, caete-
est quod dicil Apostolus : Sive sobrii sumus, vobis; ris rebus deberet praeesse. Qui ergo perseverant in
sive excedimus, Deo? (II Cor. v, 15.) Quibus loqui- D 1 continentia, assultus seniiunt luxuriae, sed apud sa-
tur? Proximo loquitur. Qui ergo excessum suum pieuliam fortitudincm inveniunt resislendi. Per hoo
dat Deo, sobiietatein suam proximo, quid sibi reti- cnim quod eis sapit Deus, et 'guslare quandoque
net? Charitas non quwrit quw suasunt (1 Cor. xin, inerentur quam dulcis est Dominus, illam inftlicis-
K). Quare? Quia uon est egena, et habet, et super- simam et fetentissimam dulcedinem luxuriae respe
abundat. Ita et tu necesse est habeas aliquid ad1 unt, et apud eum inveniunt refrigerium, cuj.usapml
opus proximi, ut probes quae sit voluntas Dei.bona, se habent desiderium. Similiter avaritia subvertere
el beneplacens, et perfecta. Probas iu te volunta- nititur lnisericordiam, ct quasi sub specie boni res
tem Dei bonam per continentiam; beneplacentem, monasterii prohibet vendere pro necessitalibus in-
per sapientiarn : restat ut probes perfeclain, per iirmorum, ac si corruere debeat monasterium, si
misericordiam : quae quidem significatur per sage- cura suscipiatur infirmorum. Sed quibus sapit
nam missain in mare, et ex omni genere piscium Deus, non adeo sapit lerrena substantia, quin infir-
congreganlem (Mattlt. xin, 47). Sageita siquidem mis compatiantur. Avarilia aulem dum ingerit su-
misVricordiaeper mare fratcrnae chariialis trahilur, perfluitaies, vult necessilates resecare : sed sagena
et bonos et malos pisces, id cst tani auiaras quam niiscricordiae, quae iit ex filis compassionis, et. im-
1045 SERMO DE DECEM VIRGINIBUS. 104$
pendit charitatem in neeessitatibus inveniendis, et. i tra luxuriam : et tamen inter tot perturbationet.et
habet discrelionem in superfluitalibus rejiciendis. intcr tot angustias disponit, ut diligentibus Deua
Dat ilaque sapientia virtutem et fonitudinem plebi omnia cooperentur in bonum (Rom. vni, 28).
suae; virtutem contra avaritiam, fortitudinem con- Amen.
IN PARABOLAMEVANGELICAM
DE DECEM VIRGINIBUS
SERMO.
710 Ett sfl,,s elegans, non tamen videtur esse Bernardi.
Simile est regnum ccelorum decem virginibus, etc. B < Palleat omnis amans; i ui pallor et macies sint
(Matth. xxv, 1-15.) amoris signa certissima. Quid tibi cum Jaiitioribus
1. Sponsus Christus est, ad cujus vocem qui ami- epulis? quid libi cum 711 vino? Non esthoc mo-
cus est, stat et audit, et gaudio gaudet propter vo- nachorum. Epulenlur splendide cives Babylonis. SJ
cem sponsi. Huic nos despondit Apostolus, qui ait: te viderit ob amorem suum sponsus marcescere,
Despondi vos uni viro virginem caslam exhibereChri- si pallescere, si calescere impatienti desiderio, ac-
sto (II Cor. xi, 2). Timeo autem quod non possit celerabit copulaediem, offeret oscula, junget ample-
boc facere quod spopondit, id est animam noslram xus. 0 laetam diem nuptiarum! o felicem sponsam
exhibere Christo virginem, et virginem castam. Ca- tali conjugio! Carpe oscula, p beata sponsa, junge
stam addit, quia sunt quaedam virgines corpore, amplexus, canta : Ecce quod concupivi jara video;
tjuae cogitatione fornicaria devirginanlur, et suave- quod amavi jam tcneo : ipsi sum juncta, in coelis,,
olentem virginitatis florem Hbidinosae affectionis pu- quem in terris posita tota ricvotionedilexi (/» Officio
dore contaminanl. Etha: quidem fatuis quinqne vir- S. Agnelis).
einibus designantur, quas non rectaeintentionis af- 2. Simile est regnum ccelorum decem virginibus
fextus infatiiat. Virgo Christus est, st Virgiijis iilius, quas Rex ccelorum, si sibi cum lampadibus lumi-
ct virginem conjugem vult babere. Tu si habeas (^ nosis o.ccurrerint, in illum ccelestemthalamum intra
angelicam, plus dico vobis, Clnisti matrisquc suae asylum cubiculi iniroducet. Sed quid facimus, quia
gratiam, hilarcsce, tripudia, et in araplcxus Christi quinque sunt faluae, et quinque prudentes? Puto
fesiinabunda geslicns, illud amatorium clama suspi- atiteni quod et plures, et prudentium numerum
rans ; Oscutetur me osculo oris sui (Canlic. i, 1). longe superet mulliplicitas fatuarum : caeterumom-
Sponsa ergo es Jesu Christi; sed hoc tuuni nomen nes, acceptis lampadibus, exierunt obviam sponso et
diligenter attende. Sponsaevel sponsi nomen ab eo sponsa. Exierunt. Unde exierunl? Plane de substan-
quod cst spondere grammatici derivant. DicuiUnx tia el s«cul.ari conversatione, juxta illud : Recedite,
autem sponsus et sponsa, quia sc sibi allerutrum exile inde, et immundum ne tetigerilis (Isa. LII, 11).
spondent, ut nec ille, nec illa alteri nubat. Porro Audit et Abraham : Exi de lerra tua, et de cogna-
inter diem desponsationis hujus interponitur ali- tione tua, et de domq patris tui (Gen. xn, 1). Lt«h
quandobreve spatium, aliquando et productum; et quoque^de Sodomis exire praecipitur, et retrospi-
tamen definita ac denominala est dies, qua debeant cere prohibetur, ne pariter cum Sodomitis ardenti-
conveuire : quod quidem sapienter atque utilitcr bus involvatur incendiis. Sed quid dixit ad ange-
statutum esl, ut interim mutuus aiuor augeatur et lum? Eslcivilas Itic juxta, ad quam possum confu-
crescat, et impatiens desideriura cupilaecopulaequo gere,parva, et salvabor in ea (Gen..xix, 20). Numojwid
amplius differtur, ignescal; etquia juxta Sallustium, ijon modicum est, et vivet anima mea ? Civitas par-
cupienti atiimo nihil salis fcstiuatur, diem dicta- va etjuxta, id est non longe a saeculo, in qua Lotii
rum nuptiarum properantius esse desiderent. Sic ardente Sodoma salvatur, mona.sterium est. Nw.»-
Jacob pro Racliel septenniuiu a die desponsationis quid iion raodica cst respectu illius, quae mundi la-
labore desudat, cubat sub dio, gelu alget, solibus titudinem occupans, populosa valde et maliliosa, cu-
uritur, nec tanti ac tam diutunji laboris amator piditatis et libidinis flagrat incendio?, Eximus inde
vehemens cedit injuriae (Gen. xxix, 18-28). Quor- ct ad parvam civitatem quaejuxta est confugimris,
sum autem ista? Ut et tu si jam sponsa Christi es, ardentem cum ciyibus suis Sodomam relinquentes.
ardeas amore, aestues desiderio, anhcles suspiriis, Salvabor, inquit, in ea. Plane salvabimur in civita-
dum lardat dies copulaeconcupilae. Ait quidam, tula isla, si noii respcxeiimus relro, si flammantis
1045 SERMO DE DECEM VIRGINIBUS. 104fc
Sodomae, quae juxta juste ardet, non nos apprehen-- A ne, inquit, astabo tibi, el videbo [(Psal. r, 5). O
derint, non nos ineenderint favillae caducae. De hac: quam jucundo interim sopore sopiuntur, quarum
Sodoma exierunt virgines obviam sponso et spon- caro in spe requiescit, et in spe spiritus hilarescit X
sae : longe enim est a virginibus flamma Sodo- ' (Isa. LI.) Libet inter haec meminisse, quod sanclus
moruni. Germanus pontifex Antissiodorensis Romam petens,
3. Exierunt autem cum lampadibus, lumbos ha- cum Êduam devenisset, ad lumulum sancti Cas-
bentes praecinctos, eflucernas in raanibus ardentes;; siaui divertit; quempropriovocansnomine: i Quid,
ut et castitatis cingulum astringatur in corporej ett inquit, agis, frater charissime? » Et ille de tumulo •
ad utililatem proximi et gloriam Patris, lux exem- i Dulciter, inquit, in pace requiesco, et adventum
pli clareat in operatione. Sic Gedeon in lagunculis> Redemptoris exspecto (61). » Ecce prudenlium vir-
Iampades occultans, sed in hora certaminis fractisi ginum somnus, quibus ccelicus dicit Spirilus : Ut re-
vasculis demdnstrans, repentina luce hostes terruit, , quiescant a laboribus suis (Apoc. xrv, 15). Non au»
et vertit in fugam (Judic. vu). Terrentur enim prin- tem hoc fatuis virginibus dicitur, nec talis interim
cipes tenebrarum visa luce bonorum operuni; quiat sopor carum. Neque enim a laboribus requiescunt,
stare ante lucem tenebraenon possunt. Prudenlesi quarum caro videt corruptionem, ut ingredialur pu-
enim virgines acceperunl oleumin vasis suiscnmlam- tredo in ossibus earum, et subler easscateat. Et hoc
padibus. Vide prudentiam virginum istarum. Scie- quidem caro. Anima vero sepulta in inferno quo-
tiant noctem fore productam : et neseientes qua horai modo doraiit conturbata, quae in tormentis posita
noctis sponsus veniret, non contentse oleo-lampa- aret siti, nec sperat gultam refrigerii, et resurre-
dum, etiam in vasis oleum sumunt; ut, si.forle il- etiorris diem et adventum Judicis male sibi conscia
lud quod erat in lampadibus annihilaretur et defice- perhorrescit ?
ret, de eo quod in vasis reposuerant ad custodiamt 5. Dormitaverunt igitur omnesel dor,mierunt. Me-
luminis, lampades implerent. Oleum in lampade, dia autem nocteclamor faclus est : Ecee sponsus ve-
est opus bonum in manifestatione; sed dujn-videtur• nit! exite obviamei. 0 clamorem prudenlibus virgi-
a proximis claritas operis, dum mirantur et lau-. nibus omni modulatione,. omnibus modulis dulcio-
dant, extollitur plerumque et assurgit elatus animusi reni! Ecce sponsus venit! Putas vox isla est Filit
operanlis; et dum in se et non in Domino gloria- Dei, quam cum venerit beata illa hora, omnes qui
lur, lumen lampadis annullalnr, et carens fomento, jn monumentis suut audient, et qui audierint vi-
congruo lampas, quae coram hominibus clare Iucet, veiil ? (Joan. v, 25.) Domine Jesu Christe, Fili Dei.
coram Domino tenebralur. Prudenles vero virgines r< vivi, da in illa hora audilui meo gaudium et Jaeti-
praeler oleum quod in lampadibus liabent, olcum liam, et exsultabunt ossa humiliata. Non timeam
aliud in vasis reponunt : quia nimirum sanctae ani- tuiic, quaeso, Domine, ab auditione mala, quam au-
mae dum sponsi sui praestolantur adventum, dum dituri sunt quibus dicturus es : Ite, maledicti, iu
toto desiderio ei clamant quotidie, Adveniat regnum ignem xternum (Matth. xxv, 41). Erit fortassis vox
tuum (Malth. vi, 10), praeter illa opera quaeproxi- istaillius tubaiilis archangeli, in cujus voce et in
niis Iucent ad Dei gloriam et videntur, aliqua in novissima tubaDominus descendet de coelo(/ Thess.
occullo, ubi solus Pater videt, opera faciunt; ut IV, 15). Canet enim tuba, ad cujus cIangorem,'ut
si forte illa, quae conspicua ct clara ,sunt, flalushu- Hieronymi verbis utar, totus timebit mundus. Fra-
manaeIaudis exstinxerit, oleum occnltae conscientiae gor igitur lubae illius, dum tubabit arigelus, dum ex-
suffragetur. Haecest gloria filias regis ab intus, dura pergisceniur homines, tartara etiam tenebrosa con-
plus de oleo quod in vasis conscienliae dilucescit, cutiet. Audient miseri qui ibi- sunt, qui illo tenen-
quam de eo quod lucet de foris, glorialur; periisse tur ergaslulo, audient tunc, qui nunc audiunt et fa-
aestiinat omne quod cernitur, nec id dignum judi- cere nolunt : Exite obviam ei. Magnus quidem cla-
cat remuneratione, quod favores hominum prose- mor : quoniam, ut Sibylla dicit (62) quando tuba
quuntur. Latenter igitur quae praevaiet, operatur, D sonitum tristem dimiltet ab alto orbe et Dominus
pelit secretum, orationibus pujsat ccelum, fundit ccelum advocabitdesursura et terram, discernere vo-
Jacrymas testes amoris, et cura dilecto illo suo, Jens populum suum ante se, et prudentes virgines
suspirio gemituque fabulatur. 712 H*0 est gloria, ab infatuaiis separare; advocabit ccelum desursum,
sed ab intus, sed invisa, filiae-regis et amicae. Hoc ut virtutes illaeccelorum de suis sedibus moveantur,
oleum fatuae virgines non habenl; quia nisiad niet omnesAngeli cum eo ad judicandum congre-
toreni vanae gloriaeet favorera hominum bona non genlur. Psalmista , Advocabit caelum desursum
operantur. Hoc oleum, in quo prudentes confldunt, (Psal. XLIX,4); itl est spiiitus animasque justo-
in abdilis conscientiarum vasculis reponunt. rum, quibus ante dictum fuerat ut requiesce-
4. Moram aulem facienle sponso, dormitaverunt rent lempus adhuc modicum, donec impleretur
omnes et dormierunt, Dormiunt virgines bonae in numerus fratrum eoruni (Apoc. vi, 11). Tunc
Domino, et in Christi pectore dulce reclinatoriunj coelesti illa habitatione relicta, sanctae illae ani-
habentes, mane illud ultimum praestolantur. Ma- mae suis corporibus redditae, tanto tulius, quanto
(GI) Constantinus presbyter in Vita S. Germani, (62) VjdeAugustinum, De civiiate Dei, lib. svii!»,
lib. li,. cap. 7, apud Sur. 31 Julii. cap. 23.
1047 SERMO DE DECEM VIRGINIBUS. 1048
incqrruptius gaudebunt. Tunc in moinento, in ictu j•i aut eliam defendentibus: Arguamte, inquit, et sta-
oculi, juxta Ezechielem, in campo pleno ossibus, luam te contra faciem luam (Psal. XLIX,21). Posui-
mortuorum ossa ad ossa, et nervi ad nervos, et jun- mus nos peccata nostra post dorsum noslrum dum
cturaead juncturasdenuocoIligenturfEzee/i. xxxyn); hic vivercmus, ct tanquam de actibus nostris nulla
quia surget corpus spirituale quod seminatura est esset ante tribunal Christi facienda discussio, per
animale (I Cor. xv, 44): et resurgens a mortuis jam negligentiam peccata multa oblivioni tradidimus.
non moritur, mors illi ultra non dominabitur. Tunc Sed quid ait? Statuam le contra faciem tuam; id est
in articulo, in diluculo diei illius, venienle sponso, totam vitam luam, quidquiri cogitatu actuque pcc-
clamor magnus omnes excitabit dorinienles, et cla- casti, ante tuaefaciem mentis adducam : quae cum
mabit virlute magna et ellicacissima: Exite obviam omnia simul videris, dicam : Hmcfecisti el lucui. Sic
ei. Exite, dorraientes, et in occursum Judicis festi- iieri arbitror hora illa, tale judicium fieri, Verilate,
nate. Tunc plangent se omnes tribus terrae. tunc quae Chrislus est, in cordibus singulorum judicante.
dicent montibus, Cadite super nos : et collibus, Ope- Heu ! quanta tunc in mentem venient, qu;c nune vel
rite nos (Luc. xxm, 30). Exite de tumulis quos con- nulla pulantes, inconfessa atquc impurgata relin-
scieuliae memoria non accusat, et videte Judicem qtiimus ! Quod metuens pius ac prudens rex Eze-
bene sibi conscii ct boni meriti gaudentes. B chias: Recogitubo,inquit, omnesannos meosin ama-
C. Reprobos aulem non tam volunlas quam po- ritudine animw mem (lsa. xxxvm, 15). Recogitabo,
teslas Judicis exhibebit, nec lam de monumentis id est iterum cogitabo; ne aliquid forte oblitus siin,
exient quam trahentur. Merito dies illa, dies irae, neque aliqtiid injudicalum et indiscussum rema-
dies calamitatis et miseriae, dies tcnebrarum et cali- neat.
ginis praedicatur [Soplton. i, 15), inqua 8. Ornant ergo lampades prudentes virgines oleo,
713 Judicii signo, tellus sudore madescet: quod in vasis reposuerant: scd faluarum virginum
Decidel e cmlis ignisquecl sulphuris amnis, lampades exslinguuntur, ct quia tenebrarum opera
Tarlareumque chaos moustrabit terra dehiscens(65). fecerant, in tenebris remanserunt. Date nobis, \n-
Ignis enim ante Dominum praecedct, el inflammabit quiunt, de oleo vestro. Stulla pelitio. Yix justtis sal-
in circuitu inimicos ejus (Psal. xcvi, 3; Luc. xn, vabitur (/ Pelr. iv, 18), et vix etiam sanctis jusliliae
49), quos tunc instar Sodomitarum inveniet nudos suae oleum sufflcitad salutem : quanlo minus et sibi,
et intectos. Sic enim resurgentes ignis et sulphuris et proximis? Noe, Daniel, et Job, nec filium libe-
imber inundans igniel et comburet. Erit tunc bm- rabunt: sed sicut anima quae peccaverit ipsa mo-
nino miserabile yisu, quod incorruptibile et incre- rietur, sic anima quae justitiam feccrit, sola salva-
mahile corpus ardebit, nec inleribil: comburetur, **bitur (Ezech. xvm, 4, 20-30). Responderuntpruden-
nec minuetur. Capillus enim de capite non peribit; tes dicentes: Ne forte non sufftciat nobis el vobis, ite
quia nil corporis, quod incorruptelam induerit, vel polius ad vendenles, el emite vobis. Tardalum est:
incidi potcrit vel aduri. Aspice Salamandram supcr jam enim nequaquam justitiae oleum venumdatur.
ignitas et ardentes prunas illaesocorporegradienlem. Jam Prophetae et Apostoli, aliique dpctores, qui hoc
Porro asbestus lapis talis fertur esse naturae, ut se- dislrahere et habere venale solebant, a tali merci-
mel accensus inexstinguibiliter ardeat, igne lapidi monio quiescunt, nec jam uiterius dicunt: Sumite
inhaerents, nec tamen consumente (64). Tali vero psalmum, et dule lympanum (Psal. LXXX,5). Quid
maio, ut opinor, ignis ille sulphureus inflaminabit plura? Qum paratw erunl, inlraverunt cum eo ad nu-
inimicos Domini. Justos vero, sicut Babylonios tres ptias. Virgines ad nuplias intrant, quas introducct
pueros, non tanget omnino (Dan. iu), nec contri- Rex in cubiculum suum : quia earum speciem con-
s*.abil,nec molestiae quidquam inferet, cum refor- cupivit. Ibi de coelesti cella vinaria promitur et pro-
ruabit '>omiiuis corpus humililalis nosirae, configu- pinalur vinum novum, quod pariter bibet et mon-
ratum corpori claritatis suae. Rogo, quid inter haee strabit Filius hominis.
erit raentis peccatoribus, qui nunc laetantur cum j) 9. El clausa esljanua. Quaejanua? Ula quae nunc
malefecerint, et exsultant in rebus pessimis? (Prou. palet venientibus ab Oriente et Occidente, ut re-
II, 14.) quid, inqcam, aninii lunc habebunt, arden- cumbant cum Abraham, Isaac, el Jacob in regno cce-
libus elemeutis, terra deliiscente, et hiatu lcrribili lorum : illa quae ait, Eum qui venerit ad me, non eji-
chaos demonstrante tartareum, consurgentibus mor- ciam foras (Joan. vi, 57). Ecce quomodo patct nunc,
luis, et Judice illo, cui Pater omne judicium dedit quac tunc in aelerniim claudetur. Veniunt homicidae,
(Joan. v, 22), cuni omnibus Angelis ccelitus adve- el admillunlur; vcniuiil publicani et meretrices, et
niente 1Miserum me! dumhaec cogito et scribo, cor recipiuntur; veniunt sodomitae, mollcs, adulteri,
timore palpilal, bument oculi, et tribularer nimium, fures, et quicunque hujusmodi, et patens eisjanua
si nescirem misericordias Domini. . non negatur. Multusenim est ad ignoscendum, prie-
7. Verum ad propositum reverlamur. Tunc surre- stabilis super malitia qualicunque et quanlacunque.
xirunt omnes virgines illw, ct ornaverunt lampadcs Tunc autem quid dicit? Clausa ett junua. Janua pie-
fias, id est conscieiitias, cogitationibusaccusanlibus, tatis et miscricordiae Christi, quae nunc lacrymis,
(65) Vide Aiigustinum, De civitate Dei.
^04) Vide Augustinuni, loco citato, lib. xxi, capp. 4, 5.
1049 NICOLAI CLARJ3-VALLENSIS SERMO 1N FESTO S. ANDREÊ. 1050
gemitibus, suspiriis et precibus pcciiitentitim facile A repulit, sed cJavessuas ei observandas tradidit. Vigt-
patet, clausa est. Nullius peenileiitia, nullius oratio, tale itaque, quia nescitis diem neque horam : quia
nullius gemitus amplius admiltetur. Clausa est illa vigilantibus et orantibus, non dormieiilibus n pisri-
janua, quae Aaron post idololalrjam recepit, quae tanlibus regnum coelorum praeslatur per Dominum
David posl adulterium, ppst homicidium admisit, nostrum Jesum Christura, cui est honor et gloi-ia iu
quae Petrum post trinam negalionem non splum non saecula saeculorura. Amen.
NIGOLAI CLARiE-VALLENSIS.
SERMO IN FESTO SANCTI ANDRE^s).
Corde creditur ad jusliliam, are aulem fit confessio ad salutem (Rom. x, 10).
714 *• Et quietum studium, et attentum silen- B hominum. Isti sunt filii hominum, qui speraverunt
tium, et tanla tanti viri solemnitas monent, imo sub tegmine alarum tuarum, quos elegisti de plebe,
compellunt aliquid dicere ad ostendendum gloriam quorum lavisli pedes, quibus tuiim spiriium infu-
deitalis, graliam apostolicaedignitalis, confessionis disti, qui fidero tui nominis quadrigis evangelicis
virtutem. Demus gloriam laudi ejus, quem laudant per orbem quadrifidum portaverunt. Nola tainen
omnes gentes, qui ministros suos el laudat, et lau- quod dicit, non, 715 Cum hominibus; sed, cum
dabiles facit. Ipse cst cui assislunt Angeli ad audien- fHiis hominum. Ego puto homines ad velerem ho-
dam vocem sermonum ejus:qui stellas vocat et minem ; filios bominum ad filium liominis perli-
dicunt: Adsumus: cujus ipanus extendit ccelos, qui nere, juxta quam intelligentiam puer cilbarisla sic
fundavit terram super subilitatem suam, qui gra- intonal: Quid est homo, quod memor es ejus? uut
ditur super fluctus maris, qui fecit mirabilia solus, filius homitiis, quoitiam visitas eum? (Psal. vui, 5.)
in quem desiderant Angeli prospicere. Ipse est qui Videsne quia Deura hominis isse memorem, filium
fecitomnia, et in omnibus quae fecit, quaecuuque vero hominis se visitare confirmat? Praesumimus et
vplujt fecit. Huic servire regnare est, qui servivit speramus, quia faciet nobis misericordiam suam in
pro nobis dura et gravi necessitate, et purpuram conspectu llliorum hominum, si interim protegat nos
suae divinitatis eilicio nostrae moiialitatis operiens, C in abscondito faciei suaea conturbatione homiuum.
pauper et mendicus venit in regionem nostram. Igitur et Dominus noster, cujus schola est in terris;
Numquid non ludus vobjs videtur, Judaei, pagani, et cathedra in ccelo, ex his omn.ibus quos elegit et
haeretici, et omnis illa subsannantium, imo insa- praeelegit, Andreara elegit apostolum, cujus solem-
nientiura lurba, cum dicinius Filium Dei carnem, nitalem et vocibus, et cordibus inclamamus. O dul-
mortem, clavos et lance^m tolerasse ? Ludus pro- cis Apostolus et primitiva vocatio Domini Salvatoris,
fecto est, unde sic nobis luditur, ut vobis illudatur. qui in ipsum apostolicum chorura tanti prioratus
Unicus ille Sapiens hujus mystcrii non ignarus, insignitur fastigio! Non subterfugit nos, quia quo-
ludum istum eleganti sermone praejusit. Deleclabar, dammodo lenerrimus est, et dulcior in cordibus li-
inquit, per singulos dies, ludens coram eo in orbe ter- delium, cujus passio lanta spiritus devolione distil-
rarum (Prov. viu, 50). Lusit quippe coram Deo, cum lat, ut mentes audienlium adipe et pinguedine replere
carnem ex ejus praecepto suscepit; et in orbe terra- videatur. Unde non immerito in singularem auclo-
rum, quia ad redemptionem orbis terrarum dele- ritatis arcem suscepla est, quam qui viderunt scri-
ciafis, per singulos dies in singulis Aposiolis jucun- pserunt orbi, et ministri fuere sermonis. Vocatio
datus, dum uni tradit regnum ccelorum, alleri de ejus, vita ejus et passio cognitaesunt vobis: et nunc
pectore suo reclinatorium facit. • quid superest ut a me amplius exspecteiis?
2. Et delicia?mew esse cum filiis hominum. Puta- 3. Verumtamen movet me lectio aposiolica, ul
bam ego, Domine Jesu, quod deliciaetuae essent esse aliquantisper de ea vestrae revcrentiae colloquamur.
non cum filiis bominum, sed cum choris Angelorum, Ait enim : Corde creditur ad justiliam, ore auteni
uhi divinitatis gloria Thronis et Potestatibus admi- confessiofit ad salutem. Dicit enim Scriptura : Om-
randus superiorum oculos reverberas naturarum ; nis qui credit in ipsum non confundetur. Tria propo-
ibi lucem inhabitas inaccessibilem, et circumstan- nu.ntur hic : et corde credere ad justitiam, et ore
tiam clarissimorum luminum tui luminis obtegis confiteri ad salutem, et in illum credere, in quem
majestale. Sed illa clemenlissima tua pietas, et be- qui crediderit non confuudelur. Solum cor lioininis
nigiiilas adoranda, delicias suas dicit esse cum fiiiis. capax cst orationis cl susccotibile mysteriorum Dey
(65) Confer. cum sermcnc 40 De diversis.
1051 NlCOLAl CLAR.-E-VALLENSIS 1652
quoil purgatuin dtque politum ipsain divinitatis sub- A hit, quia non est confessio, seri offensio; vel sui
stantiam considcrat : etsi non comprebendit, appre- excusalio ducit, quia non est confessio, sed defen-
Iiendil tamen. Cor cst in peclore, aniina in corde, sio; vel jaclantia inanis rapit, quia ndn est confes-
niens in anima, firies in mente, Christus in fide. Et sio, sed illusio; et si quae ali* pestes sunt, quae
hoc est, puto, quod dicit Aposlolus, habilare Chri- obumbratorio velamine lanti sacramenti simulant
slitm per fidem in cordibus noslris (Ephes. m, 17). sanctitatem. Cor in semetipso, et ex semetipso con-
lloc igiiur in meracissimam cliquatum est purita- tritum et humiliatum, ad hujus purificalionis potest
tern, cuin omnia mysteria christianae fldei lide per- ascenderc puritatem. Ostendam tibi unum justorura
cipis inconctissa, nihilque est quod tibi duhitatio- justissime confitentem. Quaeris quisnam sil? Psaltes
iiain parit, licet non vidcas rationem. Haecest con- Domini est. Dixi, inquit, Confiteboradversum me in-
summata justitia, perfeeta veritas, et vera perfectio, juslitiam meam Domino (Psal. xxxi, 5). Dixi, hoc
si tamen oris confessio subsequatur. Fides enim est, in corde proposui, non eoactus, non compulsus,
cordis sine oris fide, aut nulla est, aul parva, Sal- scd sponlaneus. Injustitiam meam, ait, non alienam,
vatore riicente : Qui me erubueril et meos scrmones, adversum me arguens et accusans. Vides quia non
Itunc Filius hominis erubescet (Luc. ix, 20), elc. Et timore alterius, vel ad alium accusandum, sed se
prophela : Periit fides et ablala est de ore eorum. B " ipsum sanctus Domino confitetur. Pro hujusmodi
Non dixit, De corde; sed, de ore : quia nihil valet confessione remittes tu, Domine, impietalem peccati
iides cordis sine fide oris, nec lides oris sine fide mei. Pro hac orabit ad te omnis sanclus in tempore
cordis;cumislajusliiiam, illadouetsalutem;quiasa- opportuno. Haecprimum in corde germinat ad justi-
lusajustilia.veljustitia asalute separarinon possunt. tiam, post haec in ore nascitur ad salutem.
Credeergoet confitere; niliilominus confitere et cre- 6. Primus ejus gradus est, cognitio peccati.« lni -
de : quia lides ad justitiam, confessio fit ad salutem. tium salutis, > ait quidam, « nolilia peccati (SENEC.
4. El quaiidoquidem in haec devenimus loca, et in Epist.). » In hac cognitione videndum cst quid
oceasio confessionis se obtulit, reddendura est quod egeris, quantis contumeliis afleceris corpus tuum,
alibi promisimus, lotuinqiie confereiidum quod de ambulans in passione desiderii, sicut et genles quae
confessione seiitimus. Palientes autem estote, et si ignorant Deum, possidens vas tuum in immunditia
forte protensius sermonem extendero, vos intendile et vilitale, non in sanctificatione et honore. COnsi-
quaedicuntur, quia veslrae utilitati proferuntur. Via derandum esl etiam quid merueris; ignem scilicet.
cniin est sine qua nemo venit ad Patrem : quam qui illum, qui paratus est diabolo et angelis ejus, et;
perdidit, perdidit Deum. Cum enim de vitiorum „f omnia gencra peenarum, quae in illis pcenalibus locis
abysso disponis cmergere, ad illum praecipue sit re- emulanlur et crescunt. Inspiciendum vero quid
fugium luum, cui tua anima commissa est, quem amiseris, bona videlicet illa quae oculus non vidit,,
imposuit Deus super caput tuum. Nec te moveat si et auris non audivit, nec in cor hominis ascende-
illiieratussit,vel indiscrelus, quia hocipsum signum runt, quae praeparavit Deus diligentibus se.
humililatis est, quae generat confcssionem. Memento 7. Horum igitur omnium consideratione perterri-
quia non est potestas, nisi a Deo. Super cathedram, lus transi ad pcenitcntiam, ultricem vitiorum, altri-
inquit, Moysi sedent Scribw et Pltarismi. Et tu at- cem virtutum. Pceniteat te, quod tot et tantis flagi-
tcnde non ad sedentem, sed sedem; cathedram, non tiis involutus, in luto faecis ct miseriae diulius ja-
personam. Quod si forte vel licentia ejus ad alium cuisti. Pceniteiiliam agens corpus tuum coiuere, et
transfugere permitlatur, lu tamen prius ei reveles furibundo earnis asello iuccnlivorum scmina sub-
lui cordis arcanum : quia non est plena salus, si ilte trahens, pcenitenda amplius non admittas, ne vulnus
fugitur aut contemnilur, cui adhaerere, et quem ho- vulneri frcquenter ingeminans, confringas ossa.
uorare debueras. Quod si minus sufliciens libi vide- animae tuae, quae cuslodit in juslis Dominus : Unum
tur ejus inslruciio, patet ad libertatem via, ut corami ex his, inquam, non conterelur (Psul. xxxin, 21).
alio liltcrato alque discreto eflimdas cor tuum; re-• D ] Nam haec duo ita sibi invicem conjuncta sunt, ut
servato illi privilegio suo, cui tu tuam animami quis se cognoscere non possit, nisi pceniteat; el pce-
commendasii. nitere non possit, nisi se tognoscat.
5. Nec tibi blandiaris, si graviter peccanti leviorr 8. Sic ergo tibi cognitus, ct iu te pcenitens trans-
poRiiiteiiiia,vel a nescienle, vel a dissimulante dicta- vola ad tertium gradum , dolorem videlicet cordis;
lur, cum 716 ''] purgaloriis ignibus perficienduml et jam plantata eritjustitia plantalionc illa, quam
sit, quidquid hic minus feceris, quia dignos fructusi planlavit Paler luus coelestis. Dole igiiur quia
pceniteiitiae quaerit Altissimus. Licel autem noni Creatorem offendisti, cujus legem coelestia et ter-
evaserit manus Omnipotcntis, qui lilii non plenee restria praeler te indefessa stalione conservant : et in
consulil, tibi tamen ratio magistra praesidet, quae tee lanta republica Dei tu solus peregrinus es, et impe-
doceat lantum a licilis abstinere, quantum te memi- raloriae majestalis riecreta non curas. Surgat et
neris illicita perpetrasse. A vestibulo igitur hujuss acrior dolor, quod cum Creatore etiam Pairem of-
sacratissim;e virtulis omnes illos excludimus, quoss fenderis, et illum palrem, qui libi ministrat sirieruin
ad confessionem vcl limor cogit, quia cxlorta con-i- cursus, fccundilatein terrae, fructuum ubcrtalem.
Lssio iion esl confessio; vcl aliirum accusatio tra- Accedat et accrrinius dolor, qui peiiranseat aniiuam.
1055 SERMO IN FESTO S. ANDREÊ. 105*
tuam quod tanlum benefactorem contempseris, qui. i A tus et donum cceleste, dequibus loquilur Aposlolus,
dolorem crucis sustinuit, ne dolores inferni amplius3 quod nec expertus ignorat, nec inexpertus intelligit
sustineres. Sic igiiur in interiori horaine justitiai (Hebr. vi). Stultitia est enim illi, et non potest
germinante, surculus erumpat in arborem, et loqua-- intelligere quae sunl spiritusDei (/ Cor. n, 14).
tur lingua quod scientia loquebatur, 11. Audite et breviter quem oporteat ordinari ad
9. Quartus itaque gradus est confessio oris. Haec ; dispensationem mysterii hujus. Oportet eum esse
pure facienda est:quia non est pars una peccatorumi non minus lilteralum quam religiosum, ut zelum
dicenda, et altera reticenda; neque leyia confitenda,, Dei habeat, et secundum scientiam; cum indiscreta
et gravia diflitenda. Nec alter accusandus et ipse; religio magis obesse soleat quam prodesse. Littera-
cxcusandus, sed cum justo dicendum est: Non de- tum ideo, ul sciat quid injungat, cui parcat, quando
clines cor meum in verba malilim ad excusandas ex- parcere debeat, quam consolationem proferat de
cusaiiones in peccatis (Psal. CXL,4). Haecenim suntt Seripturis. Religiosum vero idcirco, et ut puras
verba malitiae, et gravis malitiae, qua gravior vel pe- manus levet ad Deum, et pro peccatoribus fiducia-
jor vix esse possit. Coniitendum esl et humiliter, utt liter intercedat. Videat autem nc unquam de his
idem sit in corde, quod sonabit in ore. Sunt eiriini quaesub signaculo confessionis accepit, aliquam fa-
nonnulli, qui uarrare in coufessionibus solent, quaei " ciat mentionem, vel alicui loquenti consentiat. Ca-
vel 717 argUte litteratorio, et fort,itcr gladiatorioi veat etiam ne vilescat in conspeetu ejus, qui suam
gessere conflictu, prolj dolor ! sub humilitatis pallioi vifitatem ostendit: nec sit suspectus, nec de prae-
superbiam inducentes, et pulantes se posse vitare terita futuram vitam aestimet peccatoris. Quod si
oculos Judicis cuncta cernentis. Noune utique reges; fortuito de his quae in confessione suscepit, causa
Saul et David redarguti a prqphetis Samuele et Na- coram eo fuerit ventilata, non tanquam conscius in
than, dixerunt, Peccavi? et tamen Samuel audivit, partem declinet, sed quasi ncscius judiciarium or-
Transtulit Dominus regnum a te, et dabit illud dinem permitlat exerceri. Habeat autem in volun-
pmulo tuo (I Reg. xv, 28) ; et David, Translutif Do- tate compati, et liberare eum : et nilatur aliquid de-
minus peccalum tuum, et non morieris (II Reg. xn, trahere severitati, imitans dulcedinem Domini sui,
15). Quid est hoc, nisi quia quod Saul habuit iu ore, de quo dicit sanctus : Quoniam fecisli judicium
non fuit in corde : et humililas quae in ore David, tneum, et causam meam (Psal. IX, 5). Scd proh do-
exstilit in corde, etiam radiavit? Dicendum est et Jor! temporibus nostris, per universura mundum
fideliler, ut in flde Ecplesiaecredat sibi peccata dj- pestilentialis morbus excrevit, ut praeferantur eccle»
mitti, quia Cain et Jpdas pure et humiliter confessi siis, quos nec scientia, nec vita commendet, caecl
sunt, sed nequaquanj fldejiter : quia ajter eoruni ^* duces caecorum, et praecipitali et ad praecipitium
desperans ad Iqqueum cucurrit (Matth. xxvn); alter perducenles.
illud grande scelus evomuit, Major est iniquitas mea 12. Audivimus de coufitente, et de confessionem
quaihut veniammerear (Gen. iv, 13). Menliris, latro, suscipiente: audiamus nunc quae impedianl confes-
quia major est pietas Dei quam quaevis iniquitas : sionem. Quantum colligere possum, quatuor prae-
quia miserationcs ejus super omnia opera ejus. cipue occurrunt: pudor, timor, spes et desperatio.
10. Sequiiur quintps gradus, maceratio carnis, Nihil fortius ad expugnandum gratiam Dei quam pu-
quaejejuniis, vigijiis attenuanda est; ne nova pru- dor humanus; quia dum erubescimus conflteri qua
rigine ad voluptuosam revolef prayiiatem. Haecau- coramisimus, Deum minus quam horaines revere-
tem facienda est licentiose ; quia quod sine licentia mur. Haecest confusio adducens peccatum (Eccle.
fu, vanae-gloriaedeputabiljir, non mercedi. Occulte, rv). Opponamus ei consideralionem rationis, reve-
ut nesciat sinistra (ua qgid faciat dextera tua. Di- rentiam intuenlis Dei, comparationem majoris con-
screte, propter debilitatem corporis, et multimodas fusionjs: ut enim confiteamur ratio monet, Deus
inflrraitales. Plerosque enim vidimus in principio cogit, qui vidit. Et si confundimur hic dicere, quid
conversionis ita discretionis infregisse repagula, ut JJ erit iii illa magna confusione, ubi omnibus omnia
laudum solemniis inhabiles redderentur, et apparatu patebunt? Timor plerosque opprimit, ne gravi pce-
deinceps lautiori diuturnis foveri temporibus indige- nijentia percellantur, et perferre non possint. Vere
rent. Jam sic illuminatus procedal ad sexlum, qui qui Umet pruina^m, irruet super eum nix (Job. vi,
est corrticlio operis. Prohibe ergo Jinguam tuam a 16). Hic cousidcrandum, quam gravis sit pcena ge-
malo, operare quod bonum est, et sensuales mptus hennae, quam longa, quam infructuosa: e conlrarin
luos continentiae frenis infrena, et sic erit pax in aijtem pcenitentia praesens.levis, breviset frucluosa.
terra carnis tuae. Argue malos pro persona quam ha- Spes autem multqs obruit, qui dum bona praesen-
bes : et te praesente justitiam non sinas sepeliri. lium cupiunt, aperire conscientiassuas nolunt; ne,
Veni ad septimum gradum : et hic est perseverarjlia si quales sint homimbus appareant, ad nulla prae-
bonitatis. Et in hoc septirao vocabit te Dominus sentis vitae bona conscendant. Quibus inculcandum
cum Moyse de medio caliginis (Exod. xxiv, 10) : et est quia bona hujus saeculi parva suni, incerta et
in ipsaro divinitatis substantiam interiorcs oculos raomeiitanea: et illa illius vitae maxima, et certis-
inliges. Perseverantiam autem faciunt exspectatio sima et aeterna. Plurimos desperatio interficit, qui
prjemioruiii, peenarum recordatio, primiliie spiri- hoc solum metuunt, ne possiiil continere.. Verum
1055 NICOLAICLARJE-VALLENSIS IflSff'i
est, quia peceator cum venerit in profundum malo- ,A Deum, est omnem spem suam in itlum dirigen^ ,
rum, contemnii (Prov. xvm, 5). Hanc obterere de- Deum et Deo credunl daemones: sed in illutn tmk-i^,
bemus vigore confessionis, gratia humiliiatis, et credunl, in quem qui credit non coufuiidetur-,qui» ^
compassione illius cui aperimus coiiscientiain no- spem suam non ponunt in illum.Ecce quanlum pc-
gtraiii. Sciendum aulem quia alia est confessio quae tui, elsi nonquantum volui, de conlessionis disserui
peccatum plangit, alia qnae laiiricin canil. Bonum Sacramento. Sed scrmonem in longuni prolraxiimis,.
aniniae ornamentum confcssio, quae et peccalorem finem loquendi pariter audiamus. Dct nobis credcre-
purgat, el justum reridit purgaliorem. ad justiliam, ore confiteri ari salutem, et in se cre-
13. Sequilur: Qui credil in illum non confundetur. dere, Sponsus Eeclcsiae, Filius Mariae,qui est Deus
Credere Deo, est verhis ejus fldem adhibere. Cre- bencdictus in saecula. Amen.
derc Deum, cst confileri ubique esse. Credero in
EJUSDEM NICOLAI
SERMO IN FESTO S. NIGOLAI MYRENSIS EPISCOPl^.
Homo quidam nobilis abiit in regionemlonginquamaccipere sibi regnum (Luc. xix, 12).
718 * Nicolaus isle meus, imo ct vester, ele- R ] 2. Ne putetis auiem me declamalorie loqui, vel
ctus ab utero, sanclusa puero, juvenum gloria, se- venustate rbetorica verborum cxaggerare splendo-
num revercnlia, sacerdoliim honor, pontilicuni rem; cuin omnis munrius heneficia sentiat confes-
splcnrior, conveiituin iiostrum sua Lelificat feslivi- soris, nec sitqui abscondat se ab anioreejtis. In te-
tale. Hic cst Nicolaus, eujus miracula per lotam slimonium sunt pcregrinationcs ad sanctum illius
inundi Ialitudiiiem riilfuiidiinlur; quem laudal orbis corpus a linibus terrae susceptae, ut virieanlur quae
terrae, ct qui haliitant in eo. Tol enim et tania mi- per eum lianl miracula. Non soluin atiiem Chri-
racula cumulantui', ut omnes lilleratorum argtttiae stianis, setl et paganis in tantam rcverenliam saucti
vix ad scrihendum sufficiaiit, nos ad legciirium. Et iioniinis advolavit aucloritas, ut cerlalim confluant
licH scholariiim nuinertis in incude rltelorica sub ari laudandum etglorificandum nomensancluiii ejus.
Qiiiiililhini vcl Ciccronis malleis, tenuissiinas ora- Praecipue sacerdolum et clericorum lurba tanla de-
tionum laminas extendat, superattamen gloria con- volione circa ciiltum ejus afficilur, ut in toto orbe
fVssorisvticem et mentem, linguam el conscienliam. terrarum undique convadant et concurrant, ad obse-
Crchroseirl enim quolidie mirabilia, nec requiescit quenrium lanlae solemnilali. Laetantur pueri, juve-
spiritus Dei, ari memoriain inililis sui, sua contines coiigralulantiir, ornanlur virgines, senescxhila-
nuare miraeula. Glorilicatur iu mari, laudatur in (C ranlitr, ct omriisaetas personaliter [al. personan-
terra:in omnibus pcriculis invocatur. Denique qui ler] alhulit. VJnusquisque aulem halict materiam
(lcscenduiu inare in navibus, facientes operationes gaudiorum, ut laurient pueri puerum jejunanlcm;
in aqtiis miiltis, ipsi virierunt opera Domini, ct Ni- juvencs, juvenem libcranlem; virgines, virginum in-
cnlai per Dominum mirabilia in profundo. Nonne fainiam propulsantcm; senes, senis inopiam redi-
post nicinoriam Virginis singularis, tam riulcis pie- inentem. Juvenes el virgines, senes cum junioribus
tas, vel pia riuleerioin cordibus fulelium observatur laudcnt nomen ejus.
[al. obversattir] ui in riie tribulationis nomen Nico- 5. Sed minc poslactus ejus, Griecorum excellen--
lai tenealur iu ore, requiescat in corde? Sicortisca- tibus linguis insigiiilerdifTamatos,quid audeat sermo
liones fulgiiranl, ct procellis delonanlilius a super- panperciilus balbiilirc? Verumtamcn ne tergiversa-
nis vindicta procedit, Nicolaus in patronum assu- liones inducere viilear excusatorias, recurro ad
mitur, Nicolaus dulciter invocatur. Silempeslas sre- evangelicam lectionem, ct qnod de communi acccpi,
viens ei crudelitas maris navigantibus intenlaiitur, profero in comraunc. Ait enirn : Ilomo quidam nobi-
719.Nicolaus flebiliter cxoratur ut au:iiat; suppli- lis abiil in regionem longinquam, uccipere sibi re-
ciler invocalur ut veniat; ut eruat misericorditer gnum et recerti. Et uit servissuis : Negottamini dum
acclamatur. Si pulsainiiriiicommodis, vel offenriicu- venio. Secure negolialior praecipienteDomino meo,
lis indolemus, statira sancti Confessoris noinen pro- nec timebo Psalmistam diceutem : 0"'" non coynori
lilitin os noslruin, Nicolaus ingeminatur, palroci- negoliationem, introibo iii potenlias Domini (Psttl.
liiura quacritur Nicolai. LXI, i6). Non enim parvuiu mihi fiduciaj roburpra:*
(00) Conler. ctim scinioiic \i Dedivctsis.
mK7 SERMO DE S. NICOLAO MYRENSI. liisa
stat, quod ille Summus Imperator negotiator meus A esse convinceris. Nullum enim inexorabilius perse-
factus est, et negotium meum sineotio egit quandiu quiturlmullitudo, quara itlum qui sihi multitudinis
fuit in terris, et pretiosarum mercium sarcinas por- arrogat principatum. Junge his tribus potentiam et
tans ad Patrem, ipsi vultui Dei, et quid emit, et voluptatem, quae et ipsa tenui et perfunctorio gau-
quid redemit, et unde redemit, ostendit. Tu ergo illo dio rapiunlur ; et videbis quia copia pauper est^ ho-
negotibso, otiosus esse disponis, et illo laboranle nor humilis, vilis gralia, potentia debilis, et labo-
quiescere? Ipse venit negotiari in regionem longin- riosa voluptas : ut, juxta Apostolum, omnem intelle-
quam; et tu ad regiones proximas ambulare contem- ctum in Christi obsequium redigamus (II Cor. x, 5).
nis? Aggredere et ingredere regionem dissimilitudi- Reiege maximum illum' lalinorum philosophorum
nis, videlicet mundum istura ; et vide quam fre- (Senecam), et in illius verbis mcam invenies senten-
quentes ibi nundinae, quantae ibi germinent et re- tiam. Contemne igitur haec omnia contemplibilia;
germinent vanitates. Prorsus dissimilitudinis, quia et de liis omnihus fac sarcinam tuam, contemptum
regionem similitudinis, ubi ad similitudinem Dei mundi.
facli sumus, amisisse nos constat. Numquid non 5. Decursa igitur hac regione, et, quod pretiosius
magna dissimilitudo de paradiso ad infernum, de est, inde sublatus, transi ad secundam, quae est pa-
angelo ad jumentum, de Deo ad diabolum? " radisus clauslralis. Vere claustrum est paradisus.
4. Vade per forenses tumullus, et hinc inde de- Hic prata virentia Scriplurarum, piaelerfluens lacry-
certantes circuraspice ; et quantum colligo, in tribus marum undositas, quam de purissimis affeclibus
causis vacat omnis voluptas : alii divitiis, alii hono- amor ille ccalestis eliquat. Hic sunt arbores ereclis-
ribus, alii gloriae innitunlur. Curris ad Indiam, simae,chori sanctoruro, nullaqiie esl quae non raulta
Êlhiopiam circuis, transis rnaria, et alium orbem gaudeal frucius ubertate. Ilic est subliniis illa mensa,
libi aperis navigando, ut divitias congreges. Fugis iu qua Deus est et cibans et cibus; muneraUs et
patriam, ignoras filios, divelleris ab uxore, et munus, offerens et oblatum, convivans et convivium.
otnnium necessitudinum oblilus, quaeris ulacquiras, Hic aggestae sunt Omnipotentis divitiae : hic refusa
acquiris ut perdas, perdis ut doleas. Ascendis mon- est gloria Augelorum. Putasne nullas hic esse nun-
les nive obsessos, et horribilem eorum altiiudinem dinas, et otiari illos qui habitant unius moris iu
tanqiiam plana quaeque peramhulas. Faciem abyssi domo? Videas hunc sacris leclionibus inlendentem,
latenlis non reputas, lalronum gladios, et vias iusi- illum incumbentem orationibus : hunc pro suis ex-
diarum quasi planas pertransis, oblilusque bumani- cessibus lacrymantem, illum in Dei iaudibus exsul-
tatis tuae, nec iulminantera coeli faciem, nec aestus „ tantem : hunc vigilantem, jejununtem illum; et offi,-
vel frigora magni pendis : thcsaurizas, et iguoriis cio pietatis sibi invicem invidere. Nocte consurgunt
cui congreges ea. Nec deest plerumque potentia for- ad confitendiim ei, vespcreet mane et meridie nar-
tioris, qui detecta fronte capiat vel rapiat, ct una rant et annunliant lauriem ejus : et oinnis illo-
hora pauperem et humilem te faciat, quem divitem rum sedulitas in orbem divini rotatur obsequii.
et sublimem longa aelas provexerat. Filii hominum, Curre ergo per omnes, curre per singnlos, et de
usquequo gravi corde? utquid diligilis vanitatem, et universis et singulis fac sarcinam iuam, formam vi-
quaerilis mendacium ? (Psul. iv, 5.) Audi et breviter vendi.
de honoribus. Ducem te constiluere ; et data est libi 6. Relicto ergo mundo, et modo vivendi suscepto,
facultas ut miser sis, et amplius non quiescas. Cu- transi ad terliam, quae est regio expiationis. In hac
mulatur materia sollicitudinum, et inter aerumnas benignus Pater examinal lilios rubiginosos, sicut
cor ipsum exederites, necesse est vultum induere examinatur argentum; ducit per ignem et aquara ut
'
gaudiorum. Nunquam in honore sine dolore, in prae- educat in refrigeriura. Triae sunt distinctiones loco-
lalione sine turbatione, in sublimitate sine vanitate rum, quas pro diversilate meritoruui aninuc sor-
quis esse potest. Miseri, juxta philosophum 720 tiuntur. Ad ccelum namque stalim evolant, qui do-
mercedem miseriarum amamus, et ipsas exsecra- D micilio corporis usi sunt tanquam carcere, qui defae-
mur. Regum nobis animos induimus, et quidquid catam puramque substanliam utriusque hominis
nobis ex voluntate non respondet, slatim evocat servaverunt. E contrario, qui feceruntusquead mor-
iram : nec communis recogitatur humanilas. Et tunc tem quae digna sunt morte, locis gehennalibus sine
est vermis arrodens qui conscienliam jugiter lor- misericordia deputantur. Qui vero neutrum sunt,
queat, timor potentiae superioris. Haecest juslissima sed sunt inter utrumque; qui mortalia quidem com-
lex, ut sic vivas eum inferiore, quemadmodum su- miserunt, sed circa mortem poenituerunt, poeniten-
periorem vis vivere tecum. Audi et de gloria. Si tiam non explentes, indigni utstatim gaudeant, nec
quaeris gloriam, omnibus invidiaesemina praebuisli. digni ut semper ardeant, loca purgatoria sorliuntur:
lnllatiis es, et ventilatorio plenus spiritu disrumpe- in quibus flagellaiitur, sed non ad insipientiam sibi,
ris, nec attendis quot te sequantur, sed quot praece- ut exlorti transferantur ad regnum. Pro his qui in
dant. Conglomerantur omnes ad detrahendum tibi, coelo sunt nou est orandum ; quia eos, non pro eis
ad maledicendum linguas acuunt; et argutissimus orare debemus. Pro his qui in inferno sunt suspen-
es, si vel manum vel linguam invidorum possis eva- dendaesunt preces; quibus clattsa est janua niiseri-
dere. Ecee unde gloriosus esse volebas, inglorius cordiae, et totius spes interclusa salutis. Prb illii
IN ANTIPHONAMSALVE REGINA SERMONESIV. "
1059 WSO
tantum vigilandum est in orationibus ct subvenien- A das in infernum; et fac sarcinam tuam, odhim pec-
dtim sacriticio singulari, qui in locis purgatoriis cati. i
emundanlur ; ut benignus Pater poenitentiam eorum 8. Quinta regio est paradisus superccelestis;regio -
in satisfactionem, et lianc in glorificationem cito beata et gloriosa, plena voluptatis et
gratiae, suavi-
convcrtat. Curre iterum per istos intuitu pietalis, et tatis et laetitiae, benignitatis et gioriae. lbi re-
fac sarcinam tuam, affectura compatiendi. quies a labore> jucunditas de novitate, de aeterriitatt
7. Quarta est regio gehennalis : regio dura, exli- seciritas. Illic omnes
vivunt, nullus moritur, omnes
mescenda ; lerra aflliclionis et oblivionis, terra mise- exsultant in voce exsultaiionis. Intraverat David in
riarum et tenebrarum, terra turbinis et caliginis, sanctuarium ejus, et mente excesserat Deo : nec ta-
terra maledictionis et mortalilatis, terra silis et fa- men aliquid aliud poluit asportare, nisi,
quia glo-
mis, lerra combustionis 721 el frigoris, in qua riosa dicta sunl de te, civitas Dei (Psal. LXXXVI, 3);
nullus ordo, sed seinpiternus horror inhabitat. Totus et illud, Beali qui habilant in domo tua, Domine; in
tremo atque horreo ad memoriam regionis istius, et smcula smculorum laudabunt te (Psal. LXXXIII,5).
concussa sunt orania ossa mea. Illic est ignis qui non Nescio quid magnum promittitur, videre Deum, et
succendilur; vermis qui nou moritur; frigus hor- Jaudare. Laetalus sum et ego in his quae dicta sunt
rendum. Ibi fetor intolerabilis exoritur, percuiientes
mihi, in domum Domini ibimus (Psal. cxxi, 1).
mallei resonant incessanter, obfusae tenebrae cumu- Jam stamus in atriis
Jerusalem; jam de vestibnlo
lalius indensantur. Illic confusio peccatorum, horri- civitatis gaudia somniamus [«/. seminamus].
biles facies daemonum, inextricabilium vinculorum magnae Curre igitur et per regionem istam; el fac sarcinam
fertilis multitudo. Ibi fletus et stridor dentium,
tuam, amorem Dei.
ct
planctus gemitus; et alternantia mala impios sine 9. ergo donec veniat homo ille no-
pietate discerpunt. Nihil sic valet ad exslirpandas bilis Negoliamini
, qui abiit in longinquam regionem, accipere
voluptatum radices, quam istorum memoria, et re-
cordalio vulnerura Domini mei, qui stelit anle judi- regnum et reverti. Revertetur plane, et tunc cum
usuris exiget pecuniam quam tradidit nobis. Ni-
cem, qui alapas accepit, qui flagellatus et consputus
hil perdit, nihil obliviscitur, nihil irapunitum re-
est; qui coronatus spinis, qui colaphis caesus, qui
suspensus in ligno, cui pendenti insultatum est; qui linquit.
mortuus in cruce, qui lancea percussus, qui sepul- 10. Supplicemu.s igilur confessori, ut Redem-
tus ; qui resurrexil, qui ascendit ad ccelos, qui fecit ptori nostro, amico suo, pro nobis hodie suppli-
nos regnum et sacerdoles Deo et Patri. Curre care dignetur, qui est Deus benedictus iu saecula.
per has lumultuantes nundinas, ut vivus descen- Amea.
IN ANTIPHONAM SALVE REGINA
SERMONES IV.
722 Quamvis nonnulla in his sermonibus adducantur ex Bernardo, ul sermone lerlio, ei tamen ;onslanler
abjudtcandi sunt, tum ob styli et genii diversilatem, tum ob frequentes poelarum citaliones, quibus S. doctor
rarius uti solet.\Bernardo archiepiscopoToletano tribuuntur a Claudio de Rola, in Notis ad Pseudo-Luitpran-
dum, pag. 451 : ubi auctor prwdiclm anliphonm Pelrus Compostellanus appcllatur. Huic posteriori senten-
tim prmivil Guillelmus Durandus in Ralionalis libro iv, cap- 22 : i Petrus vero Compostellanusepiscopusfecit
illam > antiplionam, Salvae Regina misericordiae, omisso i mater, t uti etiam t» Sermonibus prmdiclis.
De hac antiphona lege librum u de Vita S. Rernardi, auctore Joanne Eremita n. 7. (Vide notam
infra.)
SERMO I. D acceperunt infirmi. Esto mihi turris fortitudinis a

1. < Salve, Regina misericordiae, vita dulcedo, et facie inimici. Te nostra vox primum sonet, et ora
spes nostra, salve. > Domina, labia mea aperies. solvamus tibi. Dulce canticum ac nobilissimum me-
Dominus tecum, et tu mecum. Dignare me laudare los, quod in honorem sanctae Mariaequater in anno
te. Sub tuam protectionem confugio, ubi virtutim Ordo noster devotissime concinit (67), ad aedilicatio-
(67) Nimirum in quatuor solemnitatibus in hono- Antiphonce auctore Petro Venerabili apud Crunia-
rem bealae Virginis lunc .temporis institutis, Purili- censes fuisse receptum in feslis praecipuis, Slalu-
catione, Annuntiatione, Assumptione et Nalivitate : lum ejus uliimum lidem facit; quod eliam de ordine
naiii aliaepostmodum inductae sunt. Sed de quo lau- Cisterciensi mox dicelur.
Jem Ordine intelligendus hic locus? Hiiius usura
1061 IN ANTIPHONAMSALVE REGINA SERMONES IV. »062
ncm nosiram idisculiendum, fratres, assumpsimus,, A 2. Levemus ergo, fratres, cor noslriiin cum mani-
quia speciali dulcedine multa refertum maslicatione! bus ad eam, et appropinquemus ei passibus amoris,
continua reperimus. Nam a summis labiis canticumi immolantes ei hostiam laudis, reddentes ei vola no-
istud effusum venit. Habetenim fundamentum: fun- stra de die in diem, de hora in lioram, diccnles as-
•damenium eju-s in montibus sanctis ; fundamenturai sidue : « Salve, Regiua misericordia;. > Quis niihi
•ejus iriternae dulcedinis suavitas est. Et ubi haec,, digne hujus carminis reserabit sacramentura? quis
.nisi in monlibus sanctis, hoc est in mentibus no- mihi digne explicet tam insolitae salutalionis exor-
sti'is?Asanclis compositum,asanclisinstitutum(68), dium? Origo fontium et ftuminum, maro, virtutum
digne frequentabitur etiam a sanctis. Et vere nisi ai auctrix, est scientiarum scientia sanctarum Maria :
*e!igiosis et affeetione sancta ferventibus, nec subti- quia sictit sol universa cceli lumina praecellit praero-
•liter intelligi, nec eflicaciter poterit decantari. Est gativa claritatis eximiae; sic ipsa totam rationalein
enim tam suave ad gratiam, tam fecundum ad sen- creaturam post Filium praecellit spleudore virtutis
sum, tam etiara profundum ad mysteria. Tale enim ac scientiae. Ad eam non incongrue pertinere dici-
est, quod a nobis considerarietdiscuti, prout dignum mus, quod scriptum est: Quam bona Domina Israel
«st, non valeat. Ex eo autem quod suaviter sonat, his qui reclo sunt corde! (Psal. LXXII,1.) Qni recto
mulcet -affectum, et de sensuum uberlale mentem B ' corde, et recte in omnibus consentiunt, hi reclo sunt
impinguat, et in Sanctam sanctorum, Advocalam corde; his Advocata nostra, sola bonitate sua agesite,
scilicet nostram, dum eam quasi praesentem salutat, praesentiaesuaetantani plerumque copiam cxhibet,
omnia interiora nostra medullitus inflamraat. Opor- et quam sit orabilis, exhibitione impertitae gratiae
tet enim ut nobis praesentem esse dicamus, quam docet, ut innovati spiritu proclament per consola-
praesentem salutamus; et totam animae nostrae trini- tionem experientiae, « Salve, Regina misericordiae.i
tatem in eam dirigamus, quam tam devolissimis pre- In his intelligentia non capit, nisi quantum expe-
cibusexoramus. Agnoscil certe, et diligit diligentes rienlia sapit. Sola unctio Spiritus docet haec. Plus
se, et prope est in veritate invocantibus se : praeser- valethic jubilus cordis, quam strepitus oris; motus
tim his quos videt sibi conformes factos in castitate gaudiorum, quani sonus labiorura ; consonantia vo-
«t humilitate; si taraen charitatem adjecerint, etto- luntatura, magis quam vocum. Pro hujusmodi di-
iam spem suara, post Filium siium, in ea posuerint, cere cautum duxi : Quis mihi carminis hujus rese-
et toto corde quaesierint, orantes et frequenter di- rabit sacramentum ? Quis pro raro dici solet. Rara
centes : i Siihveni, Domina, clamantibus ad te ju- siquidem avis in terra, lantam promereri familiari-
giter. > (Ex Resp. Eccl. de B. Virg.) Non aspernalur p, tatera in oculis majestatis, quatenus experientia
affectum praedulcem, ingens desiderium, inundatio- indultae gratiae praesentiara illius agnoscens quis
nem lacrymarum, assiduitatem precum quorumli- valeat exsultans dieere : « Salve , Regina mi-
bet quamvis peccatorum ; si tamen laverint a malitia sericordiae. > Juste Regina 'mundi, et Regina coeli
cor, dissolverintcolligationes impietatis, solverintfa- dicitur, per quam utriusque Creator et Rector ge-
sciculos deprimenles, dimiserint qui fracti sunt libe- neratur.
ros, et omne onus diripuerint. Data est ei potestas 3. Verum quopactodicilur cHeginamisericordiae,>
in ceeloet in tcrra,quae posse potestas est,et in ma- cum misericordia non substantia sit sed pietas super-
nibus ejus viia et spiritu nostri, et oculi omnium naeclementiae, vel affectio benigna rationalis creatu-
Christiaiiorum in eam sperant, et ipsa dat eis rae?Metonymiceergo poterit intelligi, hoc est per effl-
escam graliae, qua plena est, in terapore opportuno. cientem id quod erficilur : ut opus misericordiae pr<i
(68) Hujus antiphonae auctorem fuisse Herman- dulamine decantari, primoque credidisse fuisse con-
num Coniractum, monachum Benedictinum, pluri- ventum ac dixisse abbati die sequenti : Oplime de-
bus probat VVionLigni Vitae,lib. v, cap. 105, variis cantaslis antiphonam de Podio hac nocle circa altare
recentioriim adriuctis testimoniis, quibus hic con- R. Virg. Dicebalur autem Antiphona de Podio, eo
textus nonnihil adversari videlur; nam Hermannum D quod Haimerus episcopus Podiensis eam fecerit
sancti nomine insignitum niillibi lego. Piaeterea Unde in quodam capitulo generali Cisterc.veniam
Joannes Eremita, lib. n VitaeS. Bern., num. 7, re- suam accepit, quaiiier haec antiphona ab omni Or-
fert S. Bernardum « voce angelica audivisse decan- dine recipereiur, quori et factum est. > Hairaerus
tari antiphonam Salve Regina, ex integro usque ad seu Aimarus, Adeniarusve, fuit episcopus Anicien-
finem : quam cordetenus et postea scripsisse, atque sis, beatae Virginis in primis cultor, tempore
D. papae Eugenio transmisisse referlur, inquil, ut Urbani papaeII. Verum a Guillelmo Durando in Ra-
ex pnecepto auctoritatis aposlolicaeper ecclesias so- tionalis lib. IV, cap. 22, Petrus Compostellanus epi-
lemnis haberetur... Quod et factum esl, • etc. Quo scopus hanc antiphonam composuisse perhibetur,
ex loco angeli istius oraliouis auctores dicendi es- quori etiam asserit Claudius a Roia in notis ad
sent; ad quod alludere videntur alia hujus Sermonis pseudo Liutpranrium. Idem atictor ibidem etiam as-
verba superius relatis proxima, « A summis labiis serit, qtiatuor hosce Serniones a Bernardo archiepi-
Canticum istud effusum venit. > Paulo aliter hanc scopo Toletano eriitos fuisse. At cum quaeriara es
historiam rcfert Albericus inChronicoad ann. 1150, S. Bernardi sermone 16 in Canlica de verbo referan-
ubi commemorat S. Bernardum Divione apud S. Be- lur in sermone 3, non possunt hi sermones ascribi
nignum aliquando hospitio exceptum, i quam, in- Bernardo Toletano, qui ante S. Bernardum, id est
quit, abbaliam semper dilexit, eo quod mater sua Gregorii VII ponlificatu ad fmem srcculi xi flo-
ibi sit sepulta, audivisse ante horologium circa al- ruit.
tare ab angeJis antiphonam Salve Regina dulci mo-
1063 IN ANTIPHONAMSALVE REGINA SERMONES IY. 100*
misericordia 723 intelligatur. Opus misericordiae, A vcrsum, re unum, diversuni pronuntialione, unum
reparatio naturae. Misericordia Domini plena esi terra identitate.
viventiuin el morieiitium. Quotl Angeli crcali, qttod 5. Deus ergo omne lionum, et summum bonum: '
conlinnati, homines plasmati et reparati , miseii- etiain dulcedo, et liulcedinis genus generalissimnm.
corriiae est, quae ab aeleruo et usque-in aclcruuni pri- Qui edunt me, adliuc esurient, inquit : et qui bibunt
nionlialis ipsa causa omnium, ct causalissima cau- me, adltucsitient (Eccli. xxiv, 29 ; Joan. vi 35). Qua-
sarum. Efleclus ejtts est opus salvandorum, salus rc? Quia bonus ct dulcis. Bonus Deus lsrael rectis
haecest adoptio filiorum Dei : quomodo Rcgina San- corde : sed ct dtilcis, et rectus. Ncc bonitas, nec ju-
cta sanctoriim, cujus virginalis parlus eorum esse stitia sine reclituriinc. Qui bibit ric ii!a, sitiet iterum;
omnium. Regina, gloriaeiiomen el honoris, magnili- de ista qui biberit, fiet in eo fons aquae salicntis iu
cenliaeel decoi is.diilcedinis ac pielatis, amoris et ma- vilam aeternam. Siquidem apud ipsum fons vitae, ct
gnilicenlif£,sublimilatis et potentiac,gubernalionis et ipsc fons vitae, ciiam fluniinis impetus qui laetilicat
justiti;e,defensi;>iiisctgratiae. Sancta sanclorum h;ec; civilatem Dei. Eslo civilas Dei, ct laetificabitte impe-
oiiiiua nohis,ctpro omiiibusnobiscuidecantamus as- tus hic. Parat cnim in dulcedine sua pauperi Deus.
siduc :<Salve, Rcgina misericordiae.>Possuniusctiam i Fructus enim dulcis gutluri, et giitttir cjus suavissi-
sic intelligeie, quod < Regina misericordiae > dicitur, p " mum, ineffabiliaomnia. Ilic calculus est, quein nemo
ut soli iribiiainusdiviiiae miscricordiae et non merilis,, scit, nisi qui accipit. Sunt eriim in illa inleinae fe-
quod super omiiem creaturam ipsa sanctitate ac di- stivitalis gaudia; quae quotidie nientibus nostris per
gnilate pracccflens, reginae vocabulo el honore subli- iiispirationem sui amoris iinprimit intcrna, etaeterna
mainr amplius. Etiam in hoc convenienler vocatur dulcedo. Nota, inquit, feci vobis omnia quwcunque
« Regina miseiicordiae, > quod riivinae pietalis abys- audivi a Patre (Joan. xv, 15) : et ad Moysen, Oinne
suin cui vull, ct quando vult, ac quomorio vult, cre-- bonum oslendam libi (Exod. xxxm, 19). Omnia qu;e
ditiir aperire, ul quivis cnormis peccator non pereal, audivita Palre, et quae promittit Moysi, unus dena-
cui Siincla saiictoruni patrocinii sui sulfragia pr;c- rinsest, qui promiliilurlaboraiitibusin vinca (Matth.
stat. Eapropter riicamus omncs, dicamus singuli, xx), et una illa quam petiit David (Psul. xxvi, 4),
dicanms omnes, dicamus assidue : « Salve, Reyfina i et untim illuri quod nccessarium cst (Luc. x, 42). Mtl
miserirordiai. » Scquitur : est quod sugit Israel de petra, ct oleum de saxo
4. « Vita, riiilcedo, et spes nostra, salve. > Ordo•> durissimo (Deut. xxxn, 15). Gaudium est quod nenio
pulchcrrimus. Dulccdincm vita praeceriit,spes sequi- tollit (Joan. xvi, 22). 724 Osculum esl, ile quo
tur. Non cnim sapis nisi vivas, nec spcrabis nisi,i („ scriptuin est : Osculetur me osculo oris sui (Cant.
Tivas et sapias. Et sapor sedes est dulcedini, gustuss i, 1). Internae suavitatis guslus ac riulcerio cst, et
sapori. Brcvitali sturiendum slaluimus, et ideo dee iriaiina absconditum, et thesaurus absconriitus in
vario vilaeslatu dicere supersedemus. Dc illa vita hocc agro, cui comparatum omne dulce, amaruin ; oinne
in loco riicttim csse credimus, dequa JoannisEvange- decorum, feedum; omne jucundum, iriste ; oinne
lium loqitilur : Qui munducal me, et ipse vivel propterr pretiosum, vile; sordidum omnc quori riesirierabile
me. Quidni vivat, qui Vitam manducat? Ego sum, inest in oculis amatorum mundi flueniis. Nam preti;-
quil, vila (Joun. vi, 47-60) : et, Beulus qui manducat\t sam margaritam datis omnibus terrenarum rerum
panem hunc in regno Dei (Luc. xiv, 15), quod intiiss delectamentis Sancta sanclorum comparavit, et no-
est. Regnum Dei charitas, gaudium, pax. Et vita, et;t bis in Filio suo praeparavil, et praeparal semper in-
panis, et cbaritas unum sunt. Magnae deliciae cha- lerventu suo nobis orantibus olcuin effusum dulce-
ritas, quae foras niittit limorem. Qul manet in hac, ett dinis hujus. Non erit ab re, sed valde optimum, si
inanducat eam, et raanducatur ab ipsa. Ipsa est quae c ipsam Reginam misericordiac, vitam el dulcedincm
pnscit inter lilia, pascitetpascitur, etnos, eta nobis. nostram dicamus, qui minus experti adhuc viiae hu-
Quomorio, inquis? Si diligil Deus nos, in se trajicitt jus ac dulcedinis sumus, sed per ipsam sperarnus
nos, et e conveiso. Cibus iste charitas Dei, et Deus ] nos posse consequi, quidquid totius bonilatis faclor
s D
viiiutum, ct scientiarum fons, vitam praestat animae,, dignatus fuerit graliae nobis impertiri.
quae nunc est, et fuluram. Et haecnobis Sancta san- 6. Sequitur : < Spes nostra, salve. > Spes est in
ctorum metonymice, scilicet quae et vitam hanc nobiss virtute, quasi scintillatio in fomite. Sine fomite du-
peperit, et prccibus infundit. Haecest de qua dicit Apo- rare non potest scintillatio. Subtrahe fouiitem, in-
Slolus,MihivivereChristusesl (Philip. i, 21) :et, Vititt terit, emoritur; subministra, vivet. Haud secus
inme Chrislus (Galat. n, 20). Dehacin Deuteronomio;> spes ruit sine fundamento, sine pabulo moritur, in-
circumcisione carnali : Et erit vita lua penttens autee edia delicit, exstinguitur sine nutrimento, arescit
oculos tuos, et non credes vilw lum (Deut. xxvm, 166). succisa radice. Spes enim sine vita virtutum et de-
Vita haecdat dulcedinem, sed scipsam de seipsa. Sii votionis dulccdine nou est spcs, sed praesumptio.
inveni gratiam in oculis tuis, ait Moyses, ad plenitu- Inter timorem et securilatem spes mediaest: et est
dinem gratiae ostende mihi le ipsum. Et e contra : Eijon spes incerti nomen boni. Viia et dulcedo extermi-
omne bonumostendam tibi (Exod. xxxm, 15, 18, 10). nant faciem limoris, securitali dant fortitudinem,
Cnuin peliit, et repromissa est omnimoda plenitudo. dant decorem. Eapropter dicit Deo, Singulariter in
Qt:id taindiversum, quani unum et omnia? Sono dispe consiituisli me: et, In pace inidtpwmj dormiam
m:i IN ANTIPHONAMSALVE REGINA SERMONESIV. U)W
el requiescam (Psul. IV,9, 10). Est enim fulcita flo- A 1 psimus, incisio haecest, quod in modum dramatis
ribus, et stipata malis charitas illius, quae foras nobis videtur esse compositum. Varius enim diver-
millit timorem, et dicet : Lmva ejus sub cupite meo, sarum personarum affeclus hic loquitur : hic per-
el dextera ejus amplexabitur me (Canl. n, 6). Laeva, fectortim, et adhuc in melius proficientiuni slatus
comminatio supplicii : dexlcra, promissio regni. In- invenitur. Vila siquidem quae animatur inlegiitate
lcr has spes cubat in molli stralo charilalis : vita et virluiis, suavitas inlernae dulcedinis, sanctaeque spti
dulcedo slernunt hoc. Et hoc est medium illud in tanta praesumptio,quid nisi fructus Spiritus sunt, ct
ferculo Salouionis, de quo Scriptura ait : Media au- attractioncs virtutis? Einerilorum militum donativa
tem charitate constravit (Cant. m, 10). Vidcs nunc sunt haec,et diuturni certamiriis merccs accumulata.
sublimitatem carminis hujus. Primo ponit vitam, At deploratio exsilii, patriae desirierium, originalis
quae est in integritatevirlutum : secundo, dulcedinem peccati peenalispunctio, incipienlium, seu proflcien-
spirilualium gaudiorum : deinde spem infert aeter- tium indicia sunt. Pula vitae hujus exsilium, fucura
norum. Omnia haec Regina misericordix, Domina vanitatis : patriam, solidum veritalis. Fucus vanila
munrii, Regina ccclorum contulit mundo, Virgo vir- tis, nitor gloriaetemporalis : solhluni verilalis, ini-
giniim, Sancta sanctorum, lumen caecorum,justo- mobilis cognitio aetcrnitalis. Fucus vanilats, splen-
rum gloria, pecc.atorum venia, desperalorum repa- "' dor arridens creaturae visibilis : solirium vcriialis,
ralio, delicieiilium fortitudo, salus orbis, spccalum inexstinguibile Iumen interme dulcedinis. Da hac pa-
toiius integritatis : ipsa intercedat pro peccalis no- tria quidam sapiens ait : < 0 Veritas, cxsulura pa -
slris, praeslante Domino Filio ejus, unico, cujus tria, exsilii finis, video le, sed intrare non sinor,
regnum ct imperium sine fine permanet in saecula indignus admitli, peccatis sordens. Qiiousque otlo-
saeculorum. Amen. ramus cl non gustamus , proficiscentes ad patriam,
SERMOII. et non apprehendentes; suspiranles, et de longa
Si linguaecentum resonarent, oraque centum, salutantes? >
Ferrea vox mihi (69), nil, Maria, tibi dicere dignum 5. Primus itaque homo ad hoc condilus fuerat,
Possum, Stella maris quaeVirgo beata vocaris. ut si non peccasset,per conlemplalionis praesentiam
1. 0 quara te memorcm, Virgo? quibus laudibtis vultui Creatoris semper assisteret, et solidum veri-
efferam?Infandissima lingua mea, quae coinquinaia tatis agnoscerct, agnilum amaiet, amalum tei.eret,
esl cum mortuis, incircumcisalabiis, nec purgala igne tenendo fruerctur, semperque ei adhacrenco qui im-
altaris : inquietuni malum, habens in naribus spiri- mortalis est, eliam vitam ipse sine lcrmino posside-
tum, rimis effluensundique : quid dignum laudis lau- „, ret. Verumcnini ot sunimum bonum liominis.pleua
dibustuispoteritimmolare? Elevala estmagnificentia videlicet el perfccla agnilio Crealoris. Sed circum-
tua superccelos,etsuperomnemterram gloria tua, ita scriptus astulia serpentis,et deceptus fuco vanitatis,
lit nec in ceeloinveniatur creatura quae tuam digne specic videlicet crealurae visibilis, ab Jerusalem in
laudare queat magnilicentiam; nec in terra sit, quae Jericho riescenriit, fontem veritatisdeseritit, affeclum
gloriam tuam exprimere valeat. Nemo eiiim nec in pulchriludini rerum inclinavit : et stalim ignoian-
ccelo, nec iu terra inventus est dignus aperire iibrum the caecilalepercussus foras vcnit, et ab intiina Iuce
praerogativarumluaruin, et digne solvere septem si - contemplatioiiis faclus est vagus, et profugus sttper
gnacula fcjus. Pleniludinem gratiae advenlum Spiri- terrani. Vagus scilicetperinordnatam eoricupiscen-
tus sancli in le, virtutis Altissimi obumbratioriera, liam, profugus per peccatriceni conscicnliani; quia
Verbi conceptioiiem, quod sine gravamine gravida, mentein, quam divinum auxilium deserit, quaecum.
sine d;)lore puerpera, virgo pariter et fecunda, quis que tentatio impetierit, subvertit. Cor ergo liomi-
cnarrabil? Viri diviliarum multi, de civilate Doinini nis, quod prius divino ainori alflxum slabiie per-
virtiitum, miserunt maiius suas ad haec fortia; et sistit et unura amando, uniiiii permansit, pnslquam
tanien allitudinem divitiarum harum ad liquirium per desideria terrena defluere cceperit, quasi tot sibi
comprehendere non poluerunt, quia investigabiles D I iri exsilio mansiories slaluit, quot sibi in co delecla-
vi;e islae, et inscrutabilia universa. Conati sunt, et tiones inveiiit. Sicque fit ut niens quaepulchriludi-
non datum est ultra. Dum adlitic ordirentur, succisi ncm, iliilcedinem, pacem, securitatem, ac perpeiui-
sunt. Quis enim loquetur polentias has Domini, au- tatem primae lucis amare nescit, nuuquam valeat
ditas 725 faciet oaines laudcs ejus? Et si digne esse stabilis : quia gaudium permanens in his quae
nullus, quisque tamen pro viribus. in fuco vanitatis amplectilur, non inveniens, ciumse
Pro se quisqueviri suinina cerlabat opum vi, seraper desiderio extendit, sequens quo assequi non
(VIRGIL. JEtteid. lib. xn, vers. 532.) valet, fluctuans in exsilio nunquam rcquiescit. Modo
ut ait quis. Denique currcbant omnes in odorc un- valvis oculorum elapsa, curiosos intuitus pascit, ct
guenlorum tuorum. Trahe ct nos post te, o Sancla rerum imiuensitaten: in massa el mole considcrat:
sanctorum, etoslendc lumen miseralionum tuarum. morio rerum pulchriludinem in silu et motu, specJT»
Sub umbra alarum tuarum nos protege. - et qualitale investigat: modo reruni utilitatem per
2. < Ad te > enim « clamamus exsules hlii Evae. * necessaria, commoda, apla el grata,pertentat. Nunc
Secunda carminis hujus, quodexplanandum assum- quoque naribus erumpit, etper olfactum odoris va-
169) Imitatur Virgil. jEneid. lib. vr, vers. 625. 626.
PVTBOL.CLXXXIY. 34
1067 IN ANTIPIIONAMSALVE REGINA SERMONESIV. 5068
rii suavia oblcctamcnla rcquirit. His pasta, aurium A 5. Eapropler el nos, o Rcgina misesicordiae« ad
per organa procedit,ct dulce melos, harmonicae.or- lc clamamus exsules filii Ev;e. > Clamor cst alius
ganicac, arilhmelicae discipliisaecapta pcr auditum oris, alius cordis. Clamor oris alta vociferalio : cla-
jntrorsus trahil. Tactu quoque subtilia, levia, et le- mor cordis valida ct supplex ad Deurn inlenlionis
iiia palpando riiscutit, et in aula memoriaepalpando ditectio. Deus intus, liomo foris. Ad cos qui foris
desiderala reponit. Nec minus gustu faucium pra:- suiil,; clainor oris : ad Deum et qui cum co inlus
libat varietatem saporum. Ilos hae iossuos mens quae surit, clamor corriis. Intiis ubi? In spirilu. Qualiter,
se ignorat et Deum, pascit juxla labeiriaculum pa- inquis? Duobus moilis. Quibus?Cognilioneel ainore,
storum perres lemporum ct temporalium vanita- revelalione ac dcvolione, aculo et calido. Modisbis
lum, mendicans ex ca quae praelerit iigura hiijus Deus cov inliabitat, noa solus taineii. Ubi enim fue-
mundi, unde suani famclicam curiosilaiem aliqua- rit corpus, illuc congregabuiilur et aquilae (Malllt.
teuus consoleiur. Comparata est enim jumcntis in- xxiv, 28). Ad quid? Ut reuovetur sicut aquilae ju-
sipientibus, et similis facta cst illis; quia cum in vcntus conlis. Ibi et illa aquila grandis magnarum
honorc esset, non intellexit quosl limus esset, hono- alariini Santia saiictoruin innoceiilia, et aeqnilas
ris fastigio deleclata. Ilii.c nascilur in exsilio vani- cxauJit invocaia, si tlamoiibus occultis assklue
tatis inolus sine stabililalc, labor sinc requic, cur- B fucrii cxcitala. Et nos adhuc lilii Evaetransgresso-
sus sinc pcrvenlionc; 726 ,'la ut scmper inquie- rcs, lilii inobedienliae, filii malris anliquae, a;l te
tmn sit cor, tlonec ad palriara vcritalis redire ccepe- tiamamus, R; giiia misericordiae. Rcvertere visitans
ril; egens, et de siliquis porcorum saliari rieside- in nobis nalurani tuam : rcvertere oslenriendo eam,
rans, quousque ad Patris dnmum suspiravcrit, ubi qiiam in Cbrisiicolas habcs charitatcm tuam : rcver-
mercenariiis abundat panibus, et omncs doinestici trre per siugularem in uos a Deo dalain poleslatcm
vestiti sunt duplicibiis. tuam : revertcre per eam, quac lihi specialiter inftisa
4. De hoc exsilio, o Sancia sanclorum, <ad to est in plenitudinu graliae, praerogativam tuain, ut
< clamamus exsulis lilii Evae,> ut interveutu tuo, iiUucamur te, non talem qualem desiderant Angeli
ducalu luo, adjutoiio tuo possimtis ad cubiculum prospicere, dicentes, Tota pttlchra cs, umica mea,
veritatis repalriare. Scimus procul dubio quia nil et macnla non est itt te (Cantic. iv, 7); sed intuea-
amplius habct honio de universo labore suo, quo rnur te, largicntem bencliua, conferentem remcdia,
Jaborat sub sole, nisi vaiiilalcm : cl lanien pravae nicricntcm conlritis corde, poiientem fortituriiiieni
consiietudinis nexibus irrcliti, pcr nos redire non lugentibus Sion, danteni coronam pro cincre,olcum
possumus in verilatis libertatem. Non dicimus au- pro liictu, pallium laudis pro spirilu mceroris. Ncc
tera in hoc loco veritatem, cognilioiicm csse D; i, ct Kiediocris visio ista, piam te el rieprecabilem expe-
ejus quae sccundum pielaiem cst scieniia:; sc<lme- riii, mcereniiumquc suspiiia muncre gratiae conso-
dium illud puruni et nudum ac solidum, quod est in lari. Sonet haec vox tua in auribus nostris. Yox
virtutis amore. Quainvis enim riefiiiiantauclorcs re- haec tua dulcis, et baecfacics tua decora. Nam in illo
parationom hominis csse cognitioiiem veritalis et dccore te viiicre, quo inriuit te Domiiius fortitudi-
amorem virlulis, perfccla tanien virtus non esl sine nem, et pra:einxil te, non est hujus lemporis, nec
cognilione veritatis, nec vcrilas sine aniore viiiutis. tcmporis vitae nostrae vitiorum fetorc sordeutis.
Vanus estqui in vanitate cst, aut in vanilalc turio- Stoia iiiimoiialilatis te indulain videre, Domina, in-
sitatis, aut erroris. Vanitas curiositatis procedit a digni sumtis : ostende nobis faciem miserationum
vanitate mutabililatis, et generat vanitalem morta- tuarum, ct salvi erimus. Quod ipse nobis proestare
Jilatis. Prima, causa peccati; secunda, peccatum; dignetur, cujus icgnum et imperiuni sine fine per-
tertia, pcena peccali. Priraa esl in his quaepropier manet in saecula saeculorum. Amcn.
homines facta suiU; sccunda, in his quaeab homi-
nibus facta sunt; tcrlia, in his quae in hominibus In 727 SERMOIII.
freia dum fluvii currcnl, dum montibus umbrae
sunt. Alia est in conditis rebus ; alia, in menlibus; D Lustrabunt convexa, polus dum sidera pascet,
in
alia, in corporibus. Vanilas erroris est omnibus Seuiper boiios nouienquc, luuiu laudesque niane-
quae fldei catholicaeet sanaedoctrinaecontraria sunt, |bunl(70),
o
et religionis disciplinam in illo solido veritalis, Spes mca, Virgo pia, Virgo sacra, Virgo Maria!
quod vellc et nolle homiiiis inter angustias parum ct 1. Et non amplius? Amplius mullum, et per
nimis coarctat, non contingunt. Vanilas haec omniai omnem modum. Nam in aelernumet ullra non rie-
sunt, qui se aniplcctcntes dccipiunt, ct ad veritalemi ficiet laus tua rie orc bominum, etiam et Angelo-
aeternilalis non perducunt. In boc exsilio omne penei rum. Cwli enarrunl glorium Dei. Et quae major in
genus liominuni ab inilio usque ad advcntum Regi- omni gloria Dci, quam inefTabilisplenitudo cceIi?Et
nae ccelorum peregrinari dclcctnbatur, ct veritatis> nos cuni ipsa, id est cum Angelis et Archangelis,
palriae suspiriis nullis scu desidcrio recordabatur. cum Thronis et Dominationibus, cumque omni nii-
lpsa prima viam apcruit ad patriam; et Veritatera, iitia ccelestisexercitus, hymnum gloriaeSanctaesan-
quaevera patria est, mundo generans dedit omnibusi clorum caiimus. Illi gloriam ; nos hymnum 'gloriae.
manifestam. IUi gloriam, quam praesentes vident, in jubilo cor-
(70* Vii iEneid. lib. i, vers. 611-614,
10C9 IN ANTIPHONAMSALVE REGINA SERMONESIV. 1070
dis invicem enarrant : nos hymnuni lantummodo A ibant et flebant, mittentes seminasua (Psal. cxxv, 6«)
gloriae, id est memoriam cructamus abiindanliae Suspirium, vox inarticulata, gementium gemitns,
suavitalis tuae. Et opera manuum ejus annunlial fir- dolentium fletus, has sedes hahenl. Tria sunt haec
mumentum (Psal. xvin, 2). Fiat, inquit, firmamen- quae benc gradiuntur in irriguo inferiori, et quar-
tum, et dividal uquas ab aquis (Gen. i, 6). Omnibus tum quod feliciter incedit, vallis scilicet lacryma-
firmamcnlis firmius firmamentum, tu Domina; quae rum . scdes irrigui supenoris haecest (Josue xv, 19).
eum, queni cceli coelorumcapere non poierant, ce- Verus Caleph dat uirumque filiae suae asello resi-
pisti el concepisti, portasti et non defecisti; genuisti, denii. Et si tu aspiras ad hacc, comprime motus ir-
aluisli, pavisti, mammasti et cducasli. Tu in medio rationabiles 728 sensualitatis et corporii motu
aquarum divisisli aquas ab aquis, affectus.videlicet rationis. Abscinde a te concupiscentiam carnis, ocuj
aeternorum ab affectibus lemporalium. Tuam enim lorum, potcstatis ct lionois. Abjice mundi pompani
animam peiiransivit gladius, ut revelentur ex mulet sarcinain, cdoma carnem discipiina spiritus, in
tis cordibus cogitatioues (Luc. n, 55). Posuit in hoc arctum tua desideria constringe, non abeas in con
firmamento Dcus solern et lunam, Chrislum et Ec- silio impiorum, in via peccatorum non stes, in ca-
clesiam ; et stellas, praerogalivasgratiarum multas. thedra pestilentiae i,on sedeas (Psal. i, 1). Appre-
Latidamus Dominum in sanctis ejus. Finnitas, ro- B I hende lmmilitatem, ut sis pauper spiritu; feiales
bur, et constantia, et fortitudo meiitis ejus, quia corrige mores, et esto initis. Tunc tran>ito Jordar.e
niunrii contempsit gloriam, carnis calcavit illece- ingredieris terrain repromissionis, quae cst com-
bras. Virtus est Allissimi, dc qua scriptum est: Et punct.onis. Sic in tcrtio loco octo beatiludinum di-
virlus Altissimi obumbrabit tibi (Luc. i, 55) citur : Beciti tugenles, quoniam ipsi consolaOuntur
2. Non solum aulem coelumet flrmamentum.Do- (Matlh. v, 5, et Isa. LXI,2).
mina rerum inlelligitur, sed aliis nominibtis conve- 4. Quarto die rcsuscitatus est Lazarus: qu .ria
nienler appellatur, et rerum vocabulis dcsignatur. vigilia venil ad discipulos Jesus. Et tu fac tibi vigi-
Ipsa tabernaculum Dei, ipsa lcmplum, ipsa domus, lias quatiior, ut rcsuseiteris et veaiai ad le Jestis:
ipsa alrium, ipsa cubicuium, ipsa thalamus, ipsa duas timoiis, pudoiis di.as. Coîla Deum crealoivm
sponsa, ipsa lilia, ipsa arca diluvii, arca leslamenti, tuum, cogila bentfactoiem, cogiia p trein, togi:a
urna aurea, ipsa manna, virga Aaron, vellus Ge- domiiiuni. Ad singula reus es (71j, piange ail si.;-
tleonis, porta Ezechielis, civitas Dei, ipsa ecelum, gula, ad singula evigila, et siiiguloruni hoium sin-
ipsa terra, iipsa sol, ipsa luna et slella matuiina, guli inlelleclus, quasi singuli in iiiente dies sinl, in
aurora ipsa el lucerna, tuba et nions, fons quoque quibus quasi Lazarus mortuus eras, quasi fetebas.
hortorum, et lilium convallium ; dcserlum ipsa, et Dum per singulos lacrymaris, quasi in quaiio resus-
terra reproniissionis lacte et lnclle inanans, stella cilaris. Priiuuiii et uilimum exsiinguiiiu tiniorein :
inaris, navis quoque, via in mari, sagena, vinca, media riiio, purioreiu. Patei' saue i;on nieluiliir, cum
agcr, arca, horreum, stabulum, praesepesuiijugale, pater sit:patris est semper misereri et partere
apollieca, aula, turris, casira, acies, populus, re- Patcrna vox est: Perculimn, el cgo sanubo (Ueut.
gnum, sacerdotium. Ovis est, pascua est, paradi- xxxn, 59). Non est proinde quod a Palre forniides
suscst, palma est, rosa est, liuvius cst, polus est, Si quando fcrit cmciidat, non vindicat. Al cogitan-
ciilumba cst, coluinna est, vestis est, margarita est, lein quod patrem offeiideiis, cstceilc quod purieat,
caiidctabrum est, niensa esl, torona cst, sccplrum elsi non quod terreai. Volunlarie te genuit verbo
est, panis est, oleum est, vinum cst, arbor est, virga veritatis (Jucob. i, 18); dcimie non pepercit Uni-
est, cedrus csl, cypressus esl, platanus est, cinna- genito, ut prosit genilo (Joan. m, 16). lpse quidem
momuni esl, balsamum est, niyrrha est, lliiis est, patreni ita exhibuii se tibi, sed non tu illi aeque fi-
oliva est, nardus est, crocus est, fistula, calamus, lium. Qua fronte altollis jam oculos ad vulluni pa-
et slorax esl, soror et mater est. Et ul breviter tris tam boni, tam malus filius?Pudeat indigne ges-
concludam, de hac et ob hanc, et propler hanc _ sisse generi tuo : pudeal tanto patii vixisse degene-
omuis Scriptura facla est, propier hanc totus mun- rem. Exitus aquarum ded.;canl oculi tui, operiat
dus factus esl, ct haecgralia Dei plena est, et per confusio faciem tuain. Vultiira tuum pudor s.ifun-
hanc homo redemptus est, Verbum Dei caro factum dat, occupetqne caligo : deficiat in dolore vita tua,
est, Deus humilis, et homo sublimis. et anni tui in gemilibus. Proh dolor! quem fru-
3. Ad te ergo tantam ac lalem, Domina rerum, ctum habuisti in illis, in quibus nunc erubescis? Si
Saucta sanctoruro, Regina coelorum, « suspiramus, incarne seminasti, decarne messuisti corruplijinin.
gcmeiites et flenles in hac lacrymarum valle. > Ter- Si mundus ipse transit, ct concuuisccntia ejus, con-
tia hacc positura carminis hujus esl, quod explanau- fundere ad illam vocem quaedicil: Si egopater, ubi
dum assumpsimus.Suspiria, gemitus et fletus com- honor meus? (Malach. i, 6.) Hoc de honore patris.
punctionis sunt species seminum justitiae. Seminute Nunc ad beneflciavenicndum. Ut alia innumera ta-
vobis, inquit, ad justitiam: tnelite spem vitm, et iltu- ceam, hujus corporis victum, ct usum temporis
minate vobis lumen scientiw (Ose. x, 12). Euntes hujus, et super omnia sanguinem dilecti Filii sui
'71) Haecet scquentia ex Sermone 16 S. Bemardi in Cantica.

1071 IN ANTIPilONAMSALVE RECINA SERMONESIV. 1075
clamantem de lerra; pudeat ingratitudinis. Quid A J fonte paradisi in quatuor capita. Paradisus con-s
retnbuisti Doiiiino pro omnibus quae retribuit tibi? scienlia jusli est, quam non urit cura pungens, nec
5. Ad timorem quoquc veiiiamus. Si pudor minus culpa remordens, quam non attenuai sensus egens,
partes suas cxsei(iiitur, excitetur ut excitet. Sepone quam non granriinant corporcarum reruin irruenlia
pia vocabula benefactoris ct patris; ad ansteriora pliaiitasiiiaia; firie florida, virtutibus fiuelifera, opi-
convcrtcre. Nam qui legilur Pater misericordiarum, nione odorifera. Ilujus medio fons oritur, dum
et Deus lolius consolationis (II Cor. i, 5); legitur virlus integritate solidatur. Haecdcinrie dividitur in
nihilominus Deus uttionum Dominus (Psal. xcm, 1), quatuor capila : justitiam, prudeiUiam, fortitudinem,
ct legitur lerribilis ia consiliis super ftlios hominum temperanliam. Justitia fodit in altuni, et quaerit
(Psal. LXV,5). Quod paler est, quod benelicus est, aquas irrigui superioris; prudentia invenit, foni-
tihi est: quod Dominus ac Creator, sibi est. Etenim tudo vindicat sibi, tempcrantia possiilet. Justitiam
propter semelipsum fecit omnia (Prov. xvi, 4). Qui dico esse genus ad oninia praecepla Dei : pruden-
ergo quod tuum est, libi defenriil et servat; pulas, liam divinarum humanarumque rerum sciciitiam :
priucipatus sui non requiret honorera? Requiret foiiitudinem, vigorem menlis inter adversa et pro-
usquc ad novissimum quarirantcin; requiret et re- spera erectum : temperantiam, inter velle ct nollc,
tribuet abundanter faciei.tibus superbiam (Psal. JJ ] nosse parum et nimis, citra et ullra riiscrclionem.
xxx, 24). Requiret a redenipto servilium, bonoieni Legiliine haec cuslodita perfectum faciunt virura,
ct gloriam ab co qitem plasmavit. Esto quod riissi- cupieiitem riissolvi, et esse cum Chrislo, qui riicat:
mulet, et pater ignoscat bcncficus, scd non donii- llcu mihi, quia incolalus meus prolongutus esl!
nus et creator. Pensa cujits fornikiiiiis et horioris, (Psal. cxix, 5) ti, Silivit anima niea ad Dcum fon-
tuum alque omiiium coniempsisse factorem, contem vivuin (Psal. XLI,5;. Fons isle fons paie:is cst
lcmpsisse Doininum majcstatis. Tanget nionles, et douius David in ablulioiiem peccatoris et mcnslru~
fiiniigabunt et tam Ireinendam majestalem audct atac (Zacit. xm, 1). llic cst fons qucm fodcrunt
irritare vilis pulvis, uno levi flatu dispergendus, et principes niultiludinis, quos cominemoravimus, ju-
minime colligendus! Time gehennam, tiine juriicis slitia scilicet, fnrtitudo, et temperanlia in datore
vultum. Contremisce ab ira polentis, et facie furoris legis, id est compunctione ; el iii baculis suis, id est
ejus, a fragore luenlis inunrii, a conllagratione cle- in vigore solirio perfeciae iiitcgrila:is.
mentorum, a tempesiate valida, a voee archangeli, 7. Mcns itaque a vitiis purgata, Deum silicns ju-
et a verbo aspero. Contremisce a rientibus beslke giter, et ipsius advenlum iu se suscipiens, fiequen-
infernalis, a ventre inferi, a rugienlibus praeparalis tcr delcclata litntaesuavilalis incnarrabili dulcedine,
ad escam. Time vermem roricntem, igncni lorren- C * quia p.o velle s;;o sernper eam habere miniinc valet,
teni, fumiim et vaporem, et sulphur el spiritiim Riiro dolorc a(licitur;ct haecei consolatio, ut piae
proccllariim : lime tenebras exlerioies, et dicito, ejus desiderio jugi lacrymarum pane pascatur. Fit
Quis dabit cupiti meo aquam, et oculis meis fontem ilaque vallis lacrymarum, dum de se liumilitcr sen-
lacrtjmarum (Jerem. ix, 1), et praeveniam flctilnis tiens, aflatim abundat ubcrlate fletuiim. Et habet
fletus, et stririores ricnlium, et manuum pedumque hoc irriguum superius, quo morlua muudo suavilcr
dura vincula, et pondus calcnarum prcmentiuni, et dulciter pascilur, quia per irriguum infcrius
striiigenlium, iirenlinm 729 nec consumentium?1 cmundalajam ccelcslium contemplalione ineffabili-
Heu! nialer mea, cur me gcnuisli filiuni doloris et ter deleclattii'. Ilaecduo irrigua, duae olivae suiit, et
auiuriiudinis, iiidignationis ct plorationis? duo eamlelabra luceiUia anle Deum. Siint h;ec,riuo
6. Qui sic aflicilur duplici metu isto et duplici lnniinaria, riuo allaria, duo exploialorcs, duo che-
pudore, quatnor vigilias facit iu mente, seu qua- i-ubiin, duo osliola, duo ubera, lestamenta duo,
iuov diebus inlus illustratur , in quortim quarto, Iiirci (iuo, leones duo, minuta duo, labulaeduae, co-
quasi Lazarus quatriduanus resuscitatur. Et sicut lumiKc du.c, sororcs duae, manus duae, et si qua
rie uno fonte parariisi oriuntur quatuor flumina, siut binaria, qu;e bis consoriantia opinabiliter que-
quaeirriganl terram (Gen. n, 10-14) : sic quatiw . ant invcniri. In talibus suspiriis gemitu ac flelu, ac
aflectiones istae oiia: de uno fonte compunctionis. convallc lacrymarum, « ad te clamamus cxsulesfilii
plenitudinem cousiinuinl [fort. consumniaiit] irriguiI Evae, > Domina rerum, Sancta sanctorum, virlus
biferioris. Pariunt enini suspiria, gemitus ct fletus, nostra et refugium : decus mtindi, gloria cceli, prae-
quae dum pro riefetiu virluluni agunlur, dicuuturp electa ut sol, pulchra lunaris ut fulgor, agnosce
irriguum inferius. Superius aulem irriguum, cstt omnes te diligentes. Audi nos : nam te Filius nihil
vallis lacrymarum. Pinguis infusio bacc ccelitus ir- negans honorat. Et lu salva nos, Domine Jesu, pro
rnrata, nec cxlorta, nec coactitia : pluvia voluntariat quibus virgo Mater te orat (72), cujus regnum el
est, quam segregavit Deus haercditati suae (Psal. imperium sine fine permanet in saecula saeculorum.
i.xvii, 10). Aquas islae sunt qure egrediuntur rie Amcn.
SERMOIV.
templo a latere riextro (Ezcclt. XLVII,I), ct fluuut Ante, pererratis amborum linibus, exsul
iinpetu de Libano (Cant. iv, 15), fliuint ctiam de3 Aul Ararim Parthus bibet, aut Germania Tigrira,
(72) Ex Sequentia de B. Virg. secundum Coloniense, et alia quaedam Missalia.
;1075 IN ANTIPHONAMSALVE REGINA SERMONESIV. 1074
Quam tuiis e nostro labalur pectore vullus (75) A Spiritus sancli. Proinde, \'irgo bcata, postquaiii
Virgo Dei genilrix, quem lotus non capit orbis. nuntius ccelestis te praeriictagraiiarum praerogativa
1. Omnino necessarie. Vullum quidem tuum de- perhibuit plenam, raox graliarum causam subjun-
precabunlur omnes divites plebis; quanlo magis gens, inquit, Dominus lecum (Luc. i, 28). Dominus
pauperes 730 plebis? et si pauperes plebis, multo autem spiritus est. Spiritus ergo sanctus maguifi-
magis egenus el pauper, opprobrium hominum et cavit facere tecum. Magnificavir,,inquam, facere in
abjectio plebis. Tibi dixit cor meum : Quaesivivul- te duo opera sua. Unuin erat, dura dignam le fecit
lum tuum; vullum luum, Domina, requiram : ne quae Dei Filium concipere posses et parere : a|te-
avertas facicm luam a me, ne declines in ira a rum, quando ex tua carne sancta ac digna carnem
servo ttio. Ostende faciem luam, soncl vox tua in Filii Dei formavit. Fecit proinde te magnam et ca-
auribus nostris, quiavox tua dulcis, et facies tuade- stam. Magnamplane fecit, ut immensuni caperes :
cora. Vocem luam audivimus qtiater iu Evangelio, castam, quatenus digne contineres. Magnam le fe-
o Domina rerum. Primo, ad augelum; secundo ad cit humilitate; caslam, virginitale.
Elisabeth, terlio ad F.lium, Fili. quid fecisti nobis 5. Ilaque tu sancla, tu es castellura in quod Je-
sic? (Luc. u, 48.) quarlo, item ad Filium, Vinum sus intravit, habens lurrim humililatis (qui enim
non hubcnt (Joan. n, 5). Quam harum inqiiirimus? B se humiliat, exaltalur) et murum virginitaiis. Mu-
Illam utique, Vinum non habent. Necessaria nobis rum certe forlissimum ; quippe qui nccantc partum,
haec est. Defecit vinum in cadis nostris, viinim sci- nec in parlu, nec post partum potuit violari. Lapi-
licel laelificans cor hominis (Psal. CIII, 15). Non des muri uisciplina tua fuerunt et continentia, sine
causamur de vino in quo est luxuria (Epltes. v, 18); qiiibus nunquam constans est virginilatis murtis.
illud quaerimus, de quo propheta, quod germinat In le duaesorores fuerunt Maria et Martlia (Luc. x,
virgines (Zach. IX, 17) : harum pincerna lu, vexil- 58, 59), quae Dominum susceperunt. Maria fuit in-
Hfera tu. Vexilla regis prodeunt in nobis, te agente lelligenlia tua specialis, qua Deum et Dei Filium
pro nobis. Calix in manu tua vini meri, in manu esse intellexisti quem genuisti. At vero Maillia ra-
tua, in potestate tua ; vini meri, amoris divini. Dic, tionalis erat prudcntia, qua ei ul Domino Filioque
Domina rcrum, dic pro nobis, Filio luo, Vinum tuo in carne servisti. Tu ergo, Domina, nasus cs
iion habenl. Calix hujus vini inebrians, quam prae- speciosus, ad quara dicit sponsus : Nasus tuus sic-
clarusest! Inebriat, calefacit, acuit, audacesfacit ut lurris Libani (Cantic. vn, 4), qum mdificala est
ct forles, obliviosos, discretos, somnolentos. Ine- cum propugnaculis : mille clypei pendent ex ea, omnis
briat amor Dci ad contemptum mundi : calefacit, „ armatura fortium (Cuntic. iv, 4). Nasus duo habet
quia ferventes facit : acuit, quia erudit: facit au- foramina, per quae spirilum a capite emitlit: ita tu,
daces contra adversa, et fortes; a carne, mundo, et Domina, virginilate et humilitate tua de ccelo edu-
daemonibus invincibiles; obliviosos eorum scilicet xisti Filium Dei, Spirilus oris nostri, dicente pro-
quae retro snnt, el in futura extentos : discretos pheta, Chrislus Dominus (Tltren. iv, 20). Spirilus
erudiensad justitiam; somnolentos ad temporalia, vero est Dominus 731 Chrislus : quippe qui ut
et taediosos; et ad invisibilia contemplanda pronos spiritus ciris nostri charitalem calefacit, cupidita-
e: promptos. tem nostram refrigerat, ad bonam nos voluntatem
2. Hoc vinum laelificatcor hominis. Hoc a te et movil, fide justiiicavit. Tu ergo nasus Eccleshc si-
per te speramus, non solum vinum, sed et panem. rnilis es turri, celsa videlicet dignilaie, firma gravi-
Panisenim cor hominis conlirmat. (Psal. cm, 15). tale. Turns es Libani. Libanus mons, qui dicitur
Panis ille de quo Scriptura : Punem angelorum Dealbatio, altam prae omnibus signat innoceritiam
manducavil homo (Psal. LXXVII,25). Panis ipseFi- tuam. Innocens fuisti ab originalibus et ab actuali-
lii lui dulcis raemoria : pracsentia ipsius plena tu. JJUSpeccatis. Nemo ita praeter te. Unde auctoritas
Et rcensa proposilionis duodecim panum numerum Aiigustini : « Cum de peccatis agitur, nullam de
duoilcnarii dedicans. Duoriecimpanes , duodecim Q beala Maria' voltimus fleri menlionem. Ex eo
sunt praerogalivaegratiarum, in quibus gratia re- eniin majorein crcdimus ei coltatam virtutem ad
plela es, et Dorainus tecum. Porro ne de corde roeo vincendum ex omni parte peccaium, quae ctmei-
viJear prophetare, luas lias praerogativas Paulus pere et parere meruit eum qui nullum habuil pec-
apostnlus et nominal pariter et enumerat dicens : catum (Lib. de Natura el Gratia, cap. 56, n.42). >
Fructus autem Spirilus esl charilas, gaudium, pax, Ex omni inquit, parte . hoc cst, ex parte originalis,
palientia, longanimitas, benignitas, mansueludo, for- ct ex parte actualis peccati. Ea ergo sola excepta,
liludo, misericordia, continenlia, castitas (Galal. v. caeteri oinnes quid dicere possunt, nisi quod ait
22, 25). Paneseerte admodum splendidi, sapiilique. apnslolus Joannes : Si dixerimus quod pecculnm non
Splenriidi, in sua nalura : sapirii, in animorum ex- habemus, ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non
perienla. Denique summe spirituales deliciaehae est? (1 Joan. i, 8.) Ego quoque pia fide opinor, in
sunt. Plus quippe eis confirmatur et dclectalur ani- utero matris tuaeab originalibus te absolutam pec-
mus,quam ullis carnalibus deliciis corpus. Neque catis : nec vana est fides, nec opinio falsa. Denique
vero jroveniunt homini a se ipso, imo fructus siint el raiiones et auctorilates inveniuntur ista stipuian-
(73) Virg., Eclog. 1, vers. 61-63.
1075 1N ANTIPHONAMSALVE REGINA SERMONESIV. 107(5
tes. Et quidem ratio sic : Si alii in utero mairis A per requiem praesentem discas sperarc aeternain.
fuerunl sanctilicati, mulio magistu, mater Domini. Ac tria ista ad Deura dunlaxat pertinent, qua de
Se;i Jerem.as ct Joanncs, alter sanctilicalus (Jerem. re in una soliiminorio labula scripta fiicruut. C;ete-
i, 5), aller Spiritu sancto repletus in utero matiis rum caetera ad conveisationem hominis cum 732
leguntur (Luc. 1, "14).Ergo et tu, Maria genilrix proximo spectant, quare et ipsa continebaiilur in
Dei, quae sola totani Spiritus sancii graliain posse- sccunrie
disti, quam alii habuere per partes. Te ciiiin ange- 5. Et prinitim quiriem ad maxime proximos, i<lest'
lus Gabriel pronunliavil gratia plenam (ibid., 28). parenlcs, pcrtinel: llonora, inquit, palrcm el ma-
Tiuiiu oriorcin longc ante in lilio patriarcha Isaac irem. Ilonoris nomine IIOIIsolum sulijcclionis rr-vc-
trahebat dicens : Ecce odor filii mei sicul odor aijri rentia, sed tiiam subsidii ohscqiiiimi accipitur.
pleni(Gen. xxvu,21). Tu esagerpleuus, pleua virlu- Proindc lilii dcbcnl honorare parenles, et in bonis
t m, plcna gratiarum. Tu protulisli frumentiim obediendo, et temporalia, si opus hahucriiu, subsi-
electorum, quod csl eliani Angelorum cibus. Te be- dia minislrando. Non occides. Id maximum malum
neriixit Dominus. Te, liiquam, benedixit Domiiius, est quod proximis potcst inferri, ac propterca primo
ul per lc benedictam vita veniret, sicut mors per oinnium tiebuit prohiberi. Fit aiilcm homicidium
Evani processerat maledicla. Dc te sccretorum cce- " multis niodis, inanu, praccepto, consiiio, consensu
lestium conscius Salomon riicit : Qum estista qum vel negloctu. Si enim moriturum aliquo modo vivi-
progreditur sicttl attrora consurgens, pulchra ut lunn, ficare valcas et negligis, procul dubio ejus niortis
elcctu ut so/, lerribitis ul castrorum acies ordinala ? rcus teneris. Postea dicit: Non fornicaberis (Dcut. v,
(Cantic. vi, 9.) Aurora seniper noctem seqiiitur, 11, 12, 16,18). Fomicatio alia spiritus, alia corpoiis.
nox precedit aiuoram. Quid autem estnox frigida Spirilus fornicalio est, deserto Deo, adhaererediabolc
et obscura, nisi originale pcccatum, frigidum con- Unde, Perdes omnes qtti fornicantur abs te (Psa!.
cupisccnlia, obscurum ignorantia? Tu ergoproces- LXXII,27). Porro corporis fornicatio.est passim cum
sisti ut aurora lucida el rubicunda , quia supcratis meretricihus, vel feminis a legilimis viris absolutis,
originalibus peccalis in ulero malris, uata es luciria sola libidinis explendae causa commisceri. Deinde
cognitione veritatis, et rubicunria amorc virtutis. arijungilur: Furtumque non facies. In furto compre-
Inde est quod nativitatem tuam sanclam sancta Ec- henditur rapina, usura, pervasio, quidquid denique
clesia feslivis celebrationibus honorat, qtiotl alias cumdamno alteriuspossidetur. Deincepsait: Falsum
non faceret. Deniquc nullius praeter te, nisi Domini tesiimonium ne dicas. Falsum testimonium, alieni
Filii tui, et Joannis Baptistae(qui utiquc sancti nati patrocinium mendacii proprie dicitur. Verumtamen
sunt) colit nativiiaiem. **in hoc loco pro omnibus mendacii partibus verisi-
4. Cum igitur tain clare auctoritates divinae tuam mile est poni. Denique perjurium, voti solulionem,
ab utero testenlur innocentiam, quis ullra dubitet et generaliler omne mendacium non permittit, qui
sanctam et immaculatam huic mundo progcnitam? falsum testimonium nominatim prohibuit. Nonum
Tu es proinde turris Libani cum propugnaculis praeceptumest: Nonconcupiscesproximi tui uxorcnt.
aedificata. Ab ineunte quippe aeiale dilexisti justi- Ubi nimirum adullcrium vetuit, alque abusionem
tiam, et odisti iniquitaiem. Quare delectatio jusli- Deo sacratarum. Sponsaequippe sunt Dei : et tiliqiic
tiae, oriiumqueiniquitalis, cum quibus crevisti, tua non minus est Dei sponsam violare quam bominis.
fuere propugnacula. His quippe visis, bostibus cer- Decimum : Non concupisces rem proximi tui (Dcut.
te suspecta fuisti. Non enim parum formidabanl, ne v, 19-21). Omnem dolum et circiimventionem hoc
forte tu esses (quae et eras) per quam expugnandi ultiojo veiat praeceplo,quibus raiseri morlales so
erant etiiamnandi : propler quod el terribilis fuisti invicem decipiunt, bonisqiic privant terrcnis.
eis ul. caslrorum acies ordinata. Nihil vero omnino 6. Ilaecdecem Legis praccepta suOs observatores
proficit iuimicus in te, eo quod inille clypci pepen- tanquam clypci muniunl, et a tormenlis inferni rie-
derunt cx te, omnis armatura fortium. Denarius j» fcnriuiit, quapropler optimi decem clypei sunl. De-
solidus millcnai ius est : siquiriem denarius quadra- narius pono linearis numeriis cst, solam hahcns
tns centenarium pcrficit. Porro decem suut praece- longitudincm, qtiae solo duntaxat capitur intelletlu.
pta Legis Primum est: Dominum Deumluum udo- Decem itaqiie clypcos liabct. At si denaritis in allum
rabis, etilli soli servies (Deul. vi, 15). In lioc solius extendatur atque qiiadretur, eentenarium videlicet
Dei praecipitur cultus. Nulli quippe alii servilus, parit. Eadem qtioque ratione si Dccaloguspost scien-
quaegraece latria dicitur, debetur. Siquidem quando tiam memoria firmctur, et dilaletur aOectu, centum
daemonibusexhibelur, idololatria vocatur:quodpro- profecto clypei possidentur. Poslremo denarius exal-
ximo inhihetur prarcepto, Non assumas nomen Dci talus atqne solidatus millenarium perficit: sic ni-
tui in vanum. Ac si diceret: Nulli crealunc Dei ho- mirum Decaloguni de affeclti in lionam producens
norem exhibeas, nthil per incanlationes autauguria operalionem, optalos c;rte mille coepil clypeospos-
quaeras. Porro speciale obseqiiimn Deo praebetur siriere. Non est duhiiim te beneditiam inieUectu et
in observantia santtartun soleninitatum : unde affectu, et aciu, huncsnper omnes mortales Deca-
tertium praeceptum contexilur, Observu diem Sab~ logum habuisse et obseivasse: undo prorsus merito
bati: quod est, In sacris feriis teexerce, quatenus mille clypei ex te dicunlur pendere. Et non solunj
1077 IN SALVE REGINA MEDITATIO. 1073
clypei, sed et omnis armatura fortium. Nihil est j| lum Salomonis sepluaginta fortes ambiunt ex fortis-
enim virtutis quod ex te non resplendeat: et quid- simis Israel, omnes lenenles gladios, et ad belia do-
quid singuli habuere sancti, tu sola possedisii. Le- ctissimi (Cantic. m, 7, 8*.
ctuluses Salomonis, de quo in Canticis: En lectu-
MEDITATIOIN SALVE REGINA.
Est fragmenlum cap. 19 part. m Stimuli amoris inler Opuscnla S. Bonaventurm. Quidam putant esse An-
selmi Lnccnsisepiscopi, qui anle Beraurdum nulum devixit. Non ergo Bernardus essel auctor clausulm hujus
antiplwnw, 0 Clenicns, etc, cuin ab hoc auclore afferatu;
1. Ad salutandum Virginem primo debco ejus nia- quod spero, quia tu es « spes nostra. J Sperent ergo
gnitudinem considerare. Nec cnim circa suum Fi- in le qui noverunt noraen luum, quoniam non riere-
lium amplius poluit elc.ari, qiiam ut Mater Dei vo- liquisti quaerentes te, Domina. Certe qui speraut iu
caretur. Aduiirans ergo magniGcenliam Matris no- te , iiiutabnnt fortitudinem: assuraent pennas, ut
strae, clevoteet reverenter riico: < Salve, Rcgina. > B aquikc; volabunt, et non deficient. Quis non spe-
Stib tsio legmine, Domina, volo rie caeleromililare: rabil in le, qutc etiam adjuvas dcsperalos? Non du-
me totaliter dominationi tuae coramitto, ut plenaric bito quod si ad te venerimus, habebinius quod vole-
regas, nihil meaeinsipienliae tlimiltens de niei regi- mus. ln teergo speret qui desperat: qui deiicit, ad
mine. Qttidquid enim mihi 733 dimiseris, novcris te currat.
miserrime riestruendum. Sed cum plenus siin miseria 5. « Saive. > Quis ergo de caeteronos a tui saluta-
a vertice usqtie ad pedum plantas, et putrefadus ; tione poterit prohibere ex quo sic es vita, dulcedo et
fetorem gravem et horroiem quomodo dignaberis spcs nosira? « Salve. > Quis ergo ex quo Regina es
regere, lam nobilis creatura? Quia tu es <Regina nostra, a tua reverenlia nos polerit separare vel im-
misericordiae> et qui sunt miscricordiae subdili, nisi pedire? Primo es Domina salulanda, ut per tc gratia
miseri? Multuin es sollicita de miseris; hos in tuos impelrclur: secundo, ut per te ad gloriam veniatur.
filios adoptasti, hos regere Doraina voluisti: et ideo « Ad te. » Ari le vere, quia lu sola Deum genuisti,
« Regina misericordiae> vocaris. Nos crgo miseri tu sola intercmisti universam haereticam pravi-
tecum de caetero consolemur, tecum amodo, Do» tatem : ad te certe quae levas nos a faccibus pccca-
mina, habitemus, te meniis visceribus ampleciamur, _ torum, quae nos consolaris in cunabulis vagicn.tes,
quia tu es <viia. > Vita vere, quae mortem superbiae Jaclas parvulos esurientes, < Clamamiis. > Quare
humilis vicisti, et nobis vilam gratiae impetrasti. 0 non clamaremus, Domina, qui vulnera sustinemus,
certe vila amabilis, vita desiderabilis, vila delecta- plagas senlimus, qui iuimicis undique circumdamur?
bilis ! o vila quae nulris tuos ccclestibus alimentis 1 Clamamus augusliati miseriis infinitis oppressi. Cla-
Qui enim vult te habere, se affligat, dclicias respuat, mamus cordis anxielate, slomachi vacuitate, doloris
delicata qusequecontemnat: el qui amplius moiiifi- accrbitale, aut forte erga te amoris immcnsitate.
catus fuerit, te amplius possiriebit. Quare enim obdorrais, Doraina? Surge, adjuva nos.
2. «Dulcedo. > Vere dulcedo, quae amariludinem Clamamus etiam, utnostrain manifestcraus necessi-
peccati, impetrando gratiam, expellis, quae nobis talem, quia clamare necessitas nos compellit: quid
gratiae dulcorem acquiris, quaead suavilatem patriae nos ampiius affligis? Si mtiltum tardaveris, vocem
ccelestiscontemplantes inlroducis. 0 dulcis Domina, amittam clamando, et ad te amplius vociferare ne-
cujus sola memoria affectum dulcorat, cujus magni- quibo. Heu mihi! lunc quid faciam, cum nec exau-
tudinis meriitatio menteni elevat, cujus puichritudo dire me poteris, nec audire ? Cilo, cito, Domina,
oculuin iiUcriorem exhilarat, cujus amcenitalis im- subvenias clamanti, ncin manibus tleflciaminimici;
meusitas cor meditantis inebriat! 0 Domina, quae D curre, festina, Doraina, et tuiim iniquissimum, et
rapis corda hominum dulcore, nonne cor meum, iiifliielissimum servum ad tc ciamantem parcendo
Domina, rapuisti ? Ubi, quaeso, posuisti illuil„ ut adjuva, et eripcde manu et periculis tui hostis. Si
ipsum valeam invenire? 0 raptrix cordium, quand» aliud te allicere, Domina, non dcberet, nisi quia
mih! restitues cor menm? Quare sic corda simpli- tuus hoslis aurict nos tuos servos invatlere frauciu-
cium rapis? Quare violeniiam facis amicis? Nuu- lenter, deberes ad nos quam citius festinare. Curre,
qui 1ipsum scmper vis tenere? Cum illud poslulo, et libera nos, Domina, propter eorum snperbiam
mihi arridcs: ct statim tua dulcedine consopitus reprimendam. Curre, nedicaiit: Ubi est eorum Do-
quiesco. Cum in mc reversus itcrum iilud postulo, mina, de cujus cleinenlia confidebanl?
me complexaris dulcissima, et slatim inebrior tui 4. Ne mireris, Domina, si clamaraus, qma sumus
amore: tunc cor meum r.on discerno a tuo, nec a le nimium elongali. In regione longinqua dissipa-
aliud scio pctere, nisi tuum. Sed ex quo est cor vimus partem 734 nostram, et ideo « ad te clama-
meum tuo dulcoresic inebrialum, guberna illud cum mus exsulcs. > Exsuics a patria, exsules a visione
tuo. et in sanguir.e Agni conserva, et in latcre Filii divina : et ulinam non exsules a gratia, exsules a
colloca. Tunc assequar qtiotl intcndo, et possidebo consolalione matcrua! 0 anima, cur uon es potius
10T9 AD CLERUM 1N CONCILIOREMENSI CONG. SERMO. 1080
a corpore scparata, quam a tua Domina exsul fa- A dantes miseriis in valle laerymaruni sumus, tuum
cta? Ileu milii! cur sum in tam longum cxsilium re- subsidium postuIanles.Quid ampiiusdicam?necsufS-
legatus! 0 Domina, dum hic sumus, exsules consti- cio, nec scio omnia rietestabilia bujus vallis enarrare.
tuas nos, ne hic lanquam in patria confidentes, le c( 6. « Eia ergo, advocata nostra. > 0 laudabilis
tuum Filium quaerere desistamus : sic tamen consti- clementia Salvaloris, quisic aflliclis lamnobile sub-
tuas exsules in corporc, ut semper lecum simus ci- sidium dignalus est elargiri! et ideo non est timen-
ves in menle. « Filii Evae.> Vere filii Evae; superbi, dum quin miserearis miseris, ad illam partem in-
praesumpluosi, ambiliosi, avari, gulosi ct carnales, clinans senlenliam quam defendis, ut nobis cxhiheas
JnoLeriienles; et breviter, in omnibus ipsam Evani gloriam quam peperisti. Non ergo restal, Domina,
sequentes, proni sumus ad malum, riiflicilesvero ad nisi ut illos misoricordes oculos ad nos convertas.
bonum : et si contingat aliquem liliuin bonorum < Kia ergo, advocala noslra, illos tuos miserieordes
operum generare, cum quodam cordis dolorc et fcri- oculos ad nos convcrte. > Non diihitamus, Domina,
slitia partiirimus. Sed malum cura laetilia perpetra- quin, si nostras aspexeris miserias, non poleiit lua
mus, nec bonis sufliciunl mala noslra : seri sicui miseratio suum rctarriare effectuin. Mirabiles nec-
ipsa Eva, ita el nos alios inclinamusari malum ; ci iion ct araabilcs illi luoium radii oculorum, quibus
ctiam sicut ipsa,ita et nos in defectibus excusanius, nos allicis ad amorem, et ad plenam ducis salutem,
aut saltem, si possumus, in alios relorquemus. Plui ne venenatos oculos basilisci timeamus. 0 Fvae
cnira placet nobis in multo sudore el labore vilis oculi venenali! cur non offertis vos oculis Virginis,
acquirere, quam Dominam gloriaedegustare, et ipsan si vullis perfectam recipere medicinam? nam suorum
levissime, imo dulcissimc possiderc. Nisi enini nos clarilas oculorum tenebras expellit, effugat catervas
Domina, adjuvisses, forlassis jam in inferni profun- daemonum, piirgal vilia meiitiuro, corda congelata
dissima venissemus. accendit, et demum ad ccelestia trabil. 0 quara
5. Nec csl quod nos valeat excusare, qui non te beati, o Domina, quos tui virierint oculi! Hos ergo
sed Evam iu omnibus imitamur, ac per hoc, « Ad l< ocnlos ad nos, Domina, convcrle. « Et Jesum bene-
suspiramus. > Suspiramus autem de tam bonaeMa- dictum fructum ventris tui nobis post hoc exsilium
tiris absentia, venire ad te , Domina , cupientcs ostende. > 0 venter mirabilis, qui potuit capere
i suspir.-imusad (e, > videre Filium tuum affertaii- Salvatorem ! o venier laudabilis, qui poluit recipere
tes. Nimius crgo amor, quo erga te suraus inebriati Redemptorem / o venter desiderabilis, e quo emana-
intrinsecus, cogit nos ad te, Domina, suspirare. Om- vit desiderium menlium, gratiarum fluvius, gloriae
nibus es amabilis, omnibus affabilis, omnibus de- C praemium! o venter amabilis et dulcedo animae, o
lectabilis; sedes sapientice, fluvius clemenliae,radius elevatio menlium.inebriatio cordium, sanitas pecca-
Deilatis : nec est qui se abseondat a calore luo. Quis torura! Fructus tuus, Domina, hic certe est fruclus
ergo ad te, Doraina, non suspirabil? Amore suspira- beatus a principio sui ortus. Hic cst Jesus Dei vivi
mus, etiam et dolore. Undique nos angustiae pre- Filius. Hic est salvator nosler Dominus Deus. Hunc
munt. Quomodo ergo ad le non suspiremus? sola- < Jesura bencdictum fructum ventris lui nobis post
tium miserorum, refugium expulsorum , liberatic hoc exsilium ostende, > ut videndo ipsum habea^
captivorum, R gina bellatorum, Domina universo- mus; ipsum videndo , bealitudine repleamur. « 0
rura, ctiam iniinicorum, nec est qui tuae voluntati clemens, o pia, o dulcis Maria! >0 clemens indi-
valeat obviare. Sic afllicti, sic miseri ad te suspira- gentibus, pia exorantibus, dulcis diligenlihus! o cle-
mus: « Gcinentes ct flenles in hac lacrymarum inens poenilenlibus, pia proficicnlibus, dulcis con-
vallc. > Hcu, Domina! non viries quod totaliter su- lemplantibus! o clemens liberando, pia largiendo,
mus amaritudine pleni ? lntus sumus gemeiiles, ex- dulcis te donando! o clemens consolando, pia blan-
terius flcntes in loco lacrymoso jacentes : onerati diendo, dulcis osculando ! Clemens es subjectis, pia
peccatis gemimus, aggravali molestiis flemus, abun- jam correctis, dulcis praedileclis. Amen.
«YDCLERUM 1N CONCILIO REMENSl CONGREGATDM

SERMO.
735 N°n es/ Bemardi, cui superbum et insotens videretur, episcopos universosqueprwlalos frulres uppel-
lare, quanto minus diabolos, uti itic pt num. 5. Cujuscunque sil, exBernardi cenlonibus lotus constat, co-
ram Papa, ejusquejussu hubilus, ex num. 1.
1. Grave est quod mihi injungitur, videlicet ut do- D libi (Deut. xxxn, 7). Sed prscipit mihi Moyscsiste
ceam doctores, inslruam patres : praesertim cum cujus manus graves sunt; cui obediendum cst non
Scriplum sit, Inlerroga patres tuos, et annuntidbunt solum a iuc, sed etiana ab onmibus. Et phis quam
1081 AD CLERUM 1N CONCILIOREMENSl CONG. SERMO. 1084
Moyses hic. Moysi commissa fuit una plebs Israeli- .kvobis diabolus est (Joan. vi, 71). Domine Jesu, cum
lica; isti aulem, universa Ecclesia. Et plus quam csset electio illa in manu tua, si non haberes aii-
angelus hic. Cui enim Angelorum dixit aliquando quem contradicentem et reclamantem tibi," quare
Deus : Quwcunqueligaveris super terram erunl ligata elegisti diabolum episcopum? Cur, bone Jesu, non
et in cmlis? (Maltlt. xvi, 19.) Seciindum officium elegisti bonum, et justiim, et sanctum, sicut Petrus
dice, non sectiiidiim meritum. Praeter Deum non est bonus, justus et sanclus fuil? Vel si elegisli dia-
similis ei nec in ccelo, nec in terra. Hic est Petrus, bolum, cur te jaclas elegisse ? Fralres, 736 s'c
q i miJt se in mare (Joan. xxi, 7), cnin alii iliscipuli facit Jesus hodie, eligens sibi multos diabolos epi-
navigarent ad Jcsum. Uniisquisque vestrum con- scopos. Ubi, proh dolor! reperiemus Episcopos,
tentus est navicsla sua, hoc esl archiepiscopalu qui post adeplam dignitatem in humililate se con-
suo, abbatia sua, praepositura sua : isle autem misit lineant? Nempe superbia eis occasio est ut ad tan-
se in omnes archiepiscojialus, abbatias, prapositti- lam dignitatem aspirent, ut in ovile Christi impu-
ras. Hoc rnare magnum et spaliosum manilms, illic rieiiter irrumpant; cum tamen per Psalmisiam Do-
reptilia quorum non cst numerus. Et vobis dico, miiius riicat : Non habitabit in medio domus mem
fratres mei episcopi, multum exaltavit vos Deus : qui facit superbiam (Psat. c, 7). Jesus auteni in
Voseslis sal lerrm, sicut dicit Doniinus in Evange- medio est, non in angulo. Unde ipse in Evangelio,
lio. Vos eslis lux mundi (Matth. v, 15, 14). Ego Ubi duo, inquit, vel tres congregati fuerint in no-
dixi, Dii estis, el filii Excelsi omnes. Verumtamen minemeo, in medio eorum sum (Malth. XVIII,20);
sicut homines moriemini, et sicut unus de principibus
et iterum, Jesus aulem transiens permedium illorum
cadetis (Psat. LXXXI,6, 7}. Ui.i sapiens?ubi scriba?
ibat (Luc iv, 50) : et in libro Sapientiae, In medio,
ubi conquisilor hujus saeculi? (/ Cor. i, 20.) Nonne
os ejus (Eccli, xv, 5) : et
sicut homines morientur? et nonne sicul unus de inquit, ecclesim aperuit
Jesus in medio
principibus carienl? Unde cadent, vel quo? De latere rursus in Evangelio dicilur, Sletit
Domini, iii profundum inferni. discipulorum suorum (Luc. xxiv, 56). Vaemihi, Do-
2. Fratres, duo mala magna restant: mors vide- mine Jesu, si lecum ero in domo tua, et non in
licet et judiciiim. Dura est enim conditio mortis, et mediodomus tuae. Atisli non sic. Suntquidem cum
idcirco rarus est qui velit mori. Sed quae cura mori, Jesu, sed non in medio domus ejus; quia amant et
cum baec sit via universae carnis?Eia .|uo ibo a faciunt superbiam, parenles suos extollentes, pau-
spiritutuo, et quoa faeielua fugiam?(Psa/.cxxxvin, peres autem negligentes et deprimentes. Male vi-
7.) cuni dicat Apostolus : Omnes nos reprmsentari ((] vunt, et subjectos male vivere volunt. Et idcirco
oportel ante tribunal Christi, ut referat unusquisque comparantur apostatae angelo, qui dixit in cordc
rationem de his qum gessit in corpore suo, sive /><>• suo : Ponam sedem meum ad aquilonem (Isai. iv,
num, sive malum (II Cor. v, 10, ct Rom. xiv, 10). 15), elc. Quid est diabolum ad aquilonem sedem
Fratres, aliam synodum pronuntio vobis,"ubi Domi- velle ponere, nisi superbum quempiam et impium
nus Deussedebit in judicio : et ibi omnes nos opor- super suos similes a charitatis calore, vel sapientiae
tet repraesentari, et ibi Deus juste judicabit orbem luce alienos principatum appetere ; vel ademptum
terrarum. Hic includilur justitia in marsupio : sed tenere? Talis erat Absalon super filios Israel, patri
juste judicabit Deus in illo judicio : et ibi omnes nos suo rebellis, principatum appetens (// Reg. xv).
oportel rcpraesentari(nisi forte, quod dici nefas est, Talis erat Jeroboam, qui peccavit, et peccare fecit
menliatur Apostolus ), sive sil Papa, sive cardina- filios Israel in vitulis aureis (/// Reg. xn). Ta-
Jis, sive archiepiscopus, sive episcopus; sive dives, les fuerunt Scribae et Pharisaei, contra quos ait
eive ]pauper; sive doclus, sive indoctus : Ut referat Dominus : Vw vobis, Scribw et Pharimi. qui clau-
unusquistjue rationem de Itis quw gessit in corpore, ditis regnum cwlorum anle homines : vos enim non
sive bonum, sive malum. Et si reddenda est ratio de intratis, inlroeuntes non sinilis introire (Matlh.
his quaequisque gessit in corpore suo; heu! quid I) xxin, 15).
fiet de his quae quisque gessit in corpore Christi, 4. Porro episcopi hujus temporis avaritiam qno-
quod est Ecclesia? Ecclesia Dei vobis commissa est, modo declinent? Qtiod enim sine miserabili gcmitu
et dicimini paslores, cum sitis raptores. Et paucos dicendum non est, Christi opprobria, sputa , fls-
habemus, heu! pastores; multos autein excommurii- gella, elavos, lanceam, crucem et morlem, haecom-
catores. Et utinam sufliceret vobis laiia et lac ! siti- nia in fornace avariiiae conflant, et profligant m ac-
tis enim sanguinem. quisitionem turpis quaestus, et pretium universita-
5. Quatuor tamen his qui praesunt in Ecclesia tis suis marsupiis mcludere festinant : hoc solo
Dei, nccessaria esse prae omnibus reor : vidclicet, sane a Juda Iscariolis differenles, quod ille horum
ut per oslium intrent; ut in humilitate se conli- omne emolumentum denariorum numero compen-
neant; avaritiam declinent; mundiliam tam corde savit; isti voraciori ingluvie lucrorum, inflnitas
quam corpore servare studeant. Sed quid prodest cxigunt pecunias. His insatiabili desiderio inhiant
si canonice eligantur (quod esl per oslium intrare), pro l.iis ne amittant timent; et cum amitlunl, do-
si iioii cjuionice vivant? Dixit Dominus ad duode- lent. IlaruEj in smore quiescunt, quantum duntaxat
ciin : Noitne ego vos duodecim elegi ? et unus ex Jiberum est «,«ii.bitrium acervandi, vel augmeu-
1085 AD CLERUM 1N CONCILIOREMENSl CONG. SERMO. 1084
tandi cura. Animarum nec casus reputatur, nec tApace? Pax est, et non est pax. Pax a Paganis,
salus. Non sunt profecto malres, qui ciun sint de pax ab hcereticis, sed non profecto a flliis. Vox,
Crucilixi patrimonio nimium incrassati, impinguati, plangentis in tempore Israel : Filios enulrivi et
dilatati.non compaliuntur supercontritione Joseph. exaltavi, ipsi autem spreverunt me (Isa. i, 2). Spre-
Archipresbyter circuit obedientiam sibi creditam; verunl et invaluerunt a turpi vita, a turpi quaeslu,
et ut iinpleat saccura suum, tradit saiiguinem justum. a turpi commercio, a negotio perambulantc in te-
Vendit riempe homicidia, adulteria, incestus, forni- nebris. Superest ut jam de medio fiat daemonium
cationes, sacrilegia, perjuria, ct usque ad summum meridianum ad seducendos, si qui in Cbristo re-
implet manlicam suain. Fama igitur volanle inno- sidui sunt, adhuc persistentcs in simplicitate sua :
tescit cpiscopo lalis quaestus; et accersito archi- siquidem absorbuit fluvios sapicntium ct torrcntes
presbylero : Da mihi, inquit, partem meam. At iile : potentum, et habet flduciam quod influat Jordanis
Niliil riabo tibi. E conlra episcopus : Si non riede- in os ejus (Job XL,18), iri est, huniiles el siinplices
ris mihi, inquit, partcm meam, auferam tibi otnnia. qtti stint in Ecclesia. Ipse enim cst Anlichrislus,
Fitque altercatio maxima, ct propter avaritiam lit qui non solum se dicm, scd et meridiein meiititiir,
discordia. Postea vero archipresbyler revolvens se- et extollitur supra id quod colitur ut Deus, qucin
cuni, quod auctoritate episcopi fungatur polestate B ' Dorninus Jesus iiiteiiic.iet spiritu oris sui, el de-
ista, et quoJ sine gratia ipsius nihil possit; per- struet illum illustralione adventus sui (// Thcss.
verse couversus, Pocnitet, inquit, me, accipe par- n,4, 8).
tem luam, et insuper de mea quod beneplacitum 6. Ecce riiximus quales habemus pastores in via
fucrit: et reconcilianlur. Heu! sicut Herodes ct Pi- hac qua ambulamus, non quales habere oportet.
latus reconciliati su:it, et Chrislus crucilixus cst : Non sunt ornnes amici Sponsi, qui hodie sicut
737 s'c nihilominus isti reconciliantur, et paupe- sponsi Ecclesiaebinc inde assistere cernuntur : et,
res Chrisli spoliali sunt. ut vulgo aiiint, cara quasi addextrare videntur.
5. En tempora ista planc feeda a negotio peram- Pauci admodum sunt qui quae sua sunt, non quse-
bulanie in tenebris : quapropter vaegencrationi huic rant, ex omnibus cbaris ejus. Diligunt munera, nec
a fermenlo Pliarisaeorum, quod est hypocrisis; si possunt pariter diligere Chrislum, quia manus de-
tamen hypocrisis dici debet, quae jam latere prae dcrunt mammonae. Inluere quomorio inccdunt ni-
abundantia non valet, et prae iinpudentia non quae- tirli et ornati, circumamicti varielate, tanquaia
rit. Et sic serpit hodie putida tabes per omne cor- sponsa procedens de thalamo suo. Nonne, si qucm-
pus Ecclesiae, quo latius, eo desperalius, eoque pe- p/ piam talium repenle eminus procedentem aspexeris,
riculosius, quo intestinius. Nam si insurgeret aper- sponsam potius putabis quara sponsae custodem?
tus haerelicus, mitteretur foras et aresceret : si vio- Unde vero hanc illis exuberare aestimes rerum af-
lenlus inimicus, absconderet se quis forsilan ab eo. fluentiam, vestium splendorem , 738 mensarum
Nunc quomodo ejiciet, autquomodo abscondet se? luxuriam, congeriera vasorum argenteomn ct au-
Ornnes amici et inimici, omnes necessarii, omnes reorum, nisi de bonis sponsae? Inter haec est qucd
domestici, et nulli pacilici : et quae sua sunt quaeilla pauper et inops et nuda relinquitur facie mise-
runt omnes. Ministri Christi sunt, et serviunt An- seranda, inculta, hispida et exsanguis. Propter hoc
lichristo : honorali incedunt de bonis Domini, cui non est hoc tempore ornare sponsam, sed spoliare;
honorem non deferunt. Inde hic est eis quem quo- non est custodirc, sed perdere; non est defendere,
tidie videraus mcretricius nitor, histrionicus ha- sed exponere; non est instruere, sed prostituere;
bitus, rcgius apparatus. Inde aurum in frenis, au- non est pascere gregem Domini, sed mactare ct rie-
rum in sellis et in calcaribiis. Plus nitent calcariai vorare, riicente Domino de illis, Qui devorant ple-
quam altaria. Inde mensae splendidae et cibis, et', bem meam ut cibum panis (Psal. LH, 5) : et iterum,
scyphis. Inde comessaliones et ebrielates. Inde ci- Quia comederunl Jacob, et locum ejus desolavemnt
thara, et lyra, et tibia, reriunriantia torcularia, et; D'. (Psul. LXXVIII , 7) : et in alio propheta, Peccata po-
proinptuaria plena, eruclanlia ex hoc in illud. Inde puli comedent (Osee IV, 8) : quasi dicat, Peccatorura
dolia pigraentaria, inde referta marsupia. Hujus- pretia exigunt, et peccanlibus sollioitudinem non im-
motli sunt et volunt esse ecclesiarum praepositi, de- pendunt. Quem dabis mihi de numero episcoporum,
cani, episcopi, el archiepiscopi. Nec enim haec me- quinonplus invigilet subditomm evacuandis niarsu-
rito cedunl, sed negotio illi quod perambulat in te- piis,quam vitiisexstirpandis? (Jbiest qui flectalirain?
nclrris. Olim praedictum est, et nunc lempus im- ubiestqui praeriicetannum placabilcm Domino? Pro
pletionis advenit : Ecce in pace amariludo meai plerea rclinquamus islos, quia non sunl pastores, sed
amarissima (Isai. xxxvm, 17). Araara prius ini traditores ; el imitemur illos qui viventes in carne,
nece martyrum, amarior post in conflictu haereli- plantaverunf Ecclesiam sanguine suo. Et qnidem isti
cornm, ainavissima nunc in moribus domestico- sortili sunt ministeiii locum, sed non zelum. Suc-
rura. Non fugari, non extcrminari possunt : itaa cessores omnes cupiunl esse; imilatores pauci. LUi-
invalucrunt, ita multiplicati sunt super nunierum. nam lam vigiles reperirenlurad curam, quam ala-
Inteslina el insanabilis est plaga Ecclesiae; et irieo
» cres currunt ad calhedram! vigilarent utiquc solli-
in pace amaritudo mea amarissima, Sed in quaa cite servantes sibi creditam Ecclesiam : imo vero
1085 SERMO HABITUS IN SYNODO. 1086
vigilarent pro semelipsis, nec sinerent de se dici, ,A nibus cum militibus sumere cupienti non prius con-
Amici tne.i el proximi mei adversum me appropin- cessil, quam eos inundos esse a mulieribus cogno-
quaveruitt, el slcterunt (Psal. xxxvn, 12). Justa visset, dicente rege David, Si de mulieribus agilur,
omniiio queiiinonia, nee ad ullam justius quam ad mundi sunt ab heri et nudiusterlius (1 Reg. xxi, 5):
nostrain referenria aelatein.Parura est nostris pasto- jam lunc significante Spiritu sancto, ncminein ad
rilms quori non servant nos, nisi et perriant. Gra- mensam Chrisli, ad illumque panem Angelorura
viter quippe riemersi oblivionis somno, ad nulhim debere acccdcrc, nisi purilicatum menle el corpore,
donnnic;c coiiiminatioiiis tonitruum expergiscuntur, ne cuod gratia riivina firielibus praeparavit ad salu-
ul vel sunm ipsorum periculum expavescant. Inde tein, indigne suraentibus ad juriiciuni fiat, et ari con-
est quoil non parcunt suis, qui non parcunt sibi, pe- demuationen?. Isti autem caslilatis insigne qualiler
rinientes pariler et pereiintes. custodiunt, qui tradili in reprobum sensura faciunt
7. Nunc vero diceudum, episcopi et sacerdotes qit;e non conveiiiunl? Quaeenim in occulto iiunl ab
Jiujus leinporis castitatis sanctimoniam (sine qua episcopis lurpe est tlicere. Melius iiaque arhinor
nemo videbit Deum (Ucbr. xu, 14) lam in corde super hoc dissimularc et supcrsedere, quam ali-
quani in corpore quomodo siudeni observare? Certe quid, unde scandalizentur innocentes et inexperti, di-
Dominus dicit in Evangelio ari episcopos, haud du- " ccrc. Sod ego cur verccundor dicere, quod ipsi non
bium in primiliva Ecclcsia, Sint lumbi teslri prw- verecundantur facere, imo quod Apostolus non vere-
cincli (Lttc xn, 55) : castitalem approbans non tan- cundatur scribere et praedicarc? Dicit autem egre-
tura, seri etiam impcrans. Allcstalur etiarn hanc gius pracdicator sic : Muscuti in masculos turpiludi-
Spiritus sanctus in lcge, qui nemini nisi mundis, ct nem opernntes, et mercedetn sui erroris recipientes
praecipue a mulieribus, panes propositionis edere (Rom. i, 27). Fratres, factus sum insipiens,vos me
sinebat. Unde et Achimelech David regi de his pa- coegistis.
AD PASTORES IN SYNODO CONGREGATOS
SERMO.
739 Cujuscunque sit, nec inelegans est, nec .ectu indignut.
Qui non intrat per oslium in ovile ovium, sed uscendil iC mercenarii estis, timeie, quia pericu?'jm vestru»
aliunde, ille fur est et lalro. Qui aulem inlrut per grande est in terris. Si fures estis, ingemiscite, quia
ostiuht,pastor est ovium, etc. Joan. cap. x, ^. 1-16. locus vester
magnus est in pcenis, nisi properaveritis
1. Reverendissimi Palres et Domini, ecce lecta ad pcenitenliam, et quse vovislisDomino Deo veslro,
sunt verba sancli Evangelii in auribus veslris, et digne reddirierilis. Vos maxime, qui in circuitu Do-
utinam diligenter intcllccla ab universitate vestra! mini eslis, et in conspectu ejus affertis munera, et
lntelleclus bonus omnibiis facientibus ea. Saeculares offerlis, non corruptibilium auri el argenli, scd pre-
in speculis suis visu cognoscere solent pulcliritudi- tiosi sanguinis et corporis Agni immaculali. Quan-
nem aut turpitudinem suam. Allerius gencris est tam dignitatem contulit vohis Deus! qiianta estprae-
speculum vestrum, in quo niagis auriitu, quam visu rogativa ordinis vestri! Piaitulit vos Deus regi-
poteslis attendere quid deceat, et quid non deceat; bus et imperatoribiis ; prcetulit orriinem veslrum
quid impediat, quid expediat, quid ex debilo vestri omnihus; mio, ut altius loquar, praelulit vos
oflicii vobis incumbal. Speculura vestrum, sancltim Angelis et Archangelis, Tronis et Dominationi-
est Evangelium. Considerate, obsecro, non vullum bus. Sicul enim non Angelos, sed semcn Abraliae
veslraenativitalis, sed slalum quotidianae convcrsa- apprehendil ad faciendam redemptionem (Hebr.
tionis. Considerate, et nolite abire ncgligendo, sed ^ ii, 15, 16) : sic non Angelis, sed hominibus, solis-
stttis diligentius investigando, et perscrulatis me- que sacerdolibus Domiiiici corporis et sanguinis
dullitus conscieniiis veslris, in testimoniis earum commisit cousecrationem. Omnes enim, sicut ait
aut gloriemini, aut terreamini. Nam sicut multis Apostolus, sunt administratorii spiritus, in ministe-
gloria, ita multis est ignominia teslimoiiium con- rium missi propter eos qui hmredilalem capiunt sula-
scientiaesuae. Ecce sacrum Evangelium suh numero tis (Id. i, 14). Sed longe excellentius est oflicium
trium personaium includit multiludinem universam vestiuin, quod admirabile esi, ct non solum in ocu-
pralalorum. Proposuit enim nobis bnniun pastorem, lis vestris, sed eliam Angeloruin.
mercenarium, et furem. Si boni pastores estis, gau- 2. Haec sunt infelicissima tempora, quaepraevidit
dete, quia merces vestra copiosa est in ccelis. Si apostolus Paulus; in quibus. homines sanam doctri-
1087 SERMO IIABITIJS 1N SYNODO. 1088
nam non suslinent, sed coacervant sibi magistros ad A i lem pauci (Lnc. x, 2). Messis utique multa, et sacer-
desideria sna, in quibus a veritate se avertunt, et,ad dotes mulli: et mercenarii mtilti.sed operarii panrjj.
fabulas et vanitates bujus saeculi convcrtunliir (// Pauci plane operarii, et admodum rari incorifusil&-
Tint. iv, 5, 4). Ilaee sunt, inquain, novissima tcm- les, qui aspicieiiles in auctorem fuleiel consumma
po;a, in qiiibus refrigescit charitas, et abundat ini- lorem Jesum, quos instruiint verbo sanctaepraeika-
qnitas multorum. Quare hoc dico? Quia, utaudistis, lionis, rion destruunt exemplo pravac opcralloms,
tres personas, imo, ut planius dicain, tria genera eflicacius opere quam verbo praedieantes.
doctorum sanctum dcscribit Evangclium. Primum 4. Nolanrium vero quori filius non riicit, Fac me
genus aliquam quiriem parlem, seri unumquodque unum de mercenariis tuis : sed, Fttc me sicut ttmim
riuorum scquenliuin copiosam et perniciosam inclu- dc mercenariis tuis (Lttc xv, 19); ut vidcliccl easibl
dit muitiludincm praclatoruin; sed illos defenriit nu- offeiat benelicia, qiiibus illi communicant in prae-
merus. In primo solo generc abumlat charitas; in senti. Inquit Psalmista : Cibavil eos ex adipe fru-
aliis duobus omniiio rcfriget ubi niinirum abundat mcnti (Psal. LXXX,17). Quos eos? Audi quori prap-
iniquitas. Audistis proprietates singulorum. Bonus mitlitur : Inimici Domini mentili suiit ei. Hi sunt
pastor cslqui ponil animani suam pro ovibtts suis : quos ciiiat ex adipe frumcnti, ct melle satiat. Qui
mercenariiis est qui videt luptim vcnientem, ct fu- R I sunt illi? Mercenarii, qui licet ad horam credaut, in
git: fur est qui mactat et occiriit. Bonus pastor 11011 tempore lamcn tcnlalionis iccedunt (Luc. vm, 15).
suam volunlatcm facere, sed Domini sui quaerit uti- Unde patct quod araici sunt munrii. Amicus autera
litalern. Ipsi soli servat fidcm, ipsi laboral, ipsum hujus munrii, inimicus Dci constiluitur (Jacobi iv, 4).
honorat. Ipsi quaeril gloriani, 11011sibi. Rcgi cnim lterum quaerunt quae suasunt, non quaeJesu Christi
stvculorum immortali, invisibili soli Deo, honor et (Philipp. 11,21) : et si non quaerunt quae illius sunt,
qloria in smcula saxulorum. Amen, (1 Tim. 1,17). cum eo 11011sunt. Et qui cum eo 11011 sunl, contra
Non nobis, 740 Donnnc, non nobis, sed nomini tuo eum sunt; quia ipse ait : Qui non est mecum, contra
da gloriam (Psal. cxm, 1). Nobis miseris ria ve- mc est (Luc. xi, 25). Et qui contra euni sunt, iui-
niam, da gratiam, tibi serva gloriam, utpote a quo mici ejus sunt. Hi per exleriora mentiunttir Deo
est venia peccatorum, et gratia meritorum. Bonus rie interioribus. Ciimenim sane praedieent, et munde
pastor in onini labore villicalionis suae quaerit 11011 vivant, sanitatem loquuntur intentionis : utvidelicet
quac sua siint, scd quae Christi; quod proprium habet Deum habeani in causa, et omnia interiora eorum
charitas. Unde si quandoque excesserit, charitas benedicanl nomini sancto ejus; cum tunc tamen
operitmultiludiiiein peccatorura (I Petr. iv,8etPi'ov. non Deum, sed mundum; 11011 Dominum, sed se
^
x, 12): sed et ipse advocatum habet in ccelis Jesum ipsos habeantin causa. Menliunlur potius Deo quam
Christum Dominum nostrum, et ipse est propitiatio hominibus, ad cujus conluineliam spectat tanta col-
pvo peccalis nostris (/ Joan. 11,1, 2). lalio gratiarum : quibus non honorem Dei, sed ho-
5. Mercenariusest, ut diximus, qui videns lupum norem hominis conslat acquiri, ncc charitati, sed
venientem, fugit. Quaerit ergo quae sua sunt, non cupidilati deserviri. Unde operarius inconfusihilis
quae Jesu Christi. Alioquin utique non fugeret, sed poslulai non duo tanlum, sed tria : quia ftmieulus
sua, imo ct sc ipsum superimpenderet potius, quam triplex riiflicile rumpitur (Eccle. iv, 12). Non enim
gregem suum raptoribus cxponeret. Mulli sunt mer- postulat disciplinam et scieniiam , quas possunt
oenarii, qui in prosperitate leviler discerni non pos- habere et mercenarii : sed dicil, Bonitatem, ct dis-
sunt a bonis pastoribus. llabent enim niulta cum ciplinam, et scienliam doce me (Psal. cxvm, 66),
k>3iscommunia. Habuerunl namque sanam clectio- quae tria in solis filiis requirunlur. Quid enim pro-
nem in ingressu ; habent nihilominus inundam con- desset disciplinam 741 babere in conversatione,
versationem in progessu : pacem Ecclesiaeamant et scientiam in praedicaiione, nisi adsit bonitas in in-
quaerunt, ulililer ac viriliter ecclesiasiicis impli- tentione? Nusquam scriptum est, aut carnis obse-
cantur negoliis; non recusant gravedinesoneris, sed r, quium, aut ralionis scienliam suflicere; sed boiu
hoc ideo quia ambiunt gloriam honoris. Araant voluntas suflicil. Sanata ergo voluntate, utilis erit
enim primos recubitus in ccenis, salutaliones in ct praemiosa tam eastigalio carnis per disciplinam,
foro, el vocari ab hominibusrabbi (Matth. xxm, 6, quam illuminatio rationis per scientiam.
et Marc xn, 59). Multoties etiam cibanlur pane la- 5. Propter supra dictas ergo rationes, et alias hu-
crymarum, et vino compunctionis potantur ex re- jusmndi, diximus quia in prosperitate mercenarius
cordatione pecealorum : sicut testatur junior iilius, Jeviler discerni non potest a bono pastore; quia
qui in regione longinqua consumpsit oranem sub- dum pacis arridet securitas, inientionis ejuspallia-
slantiam suam vivendo luxuriose. Unde et dixit: tur infirmitas. Nihil occultum quod non reveletur
Quanti mercenarii in domo patris mei abundanl pa- (Matth.x, 20). Vasa figuli probat fornax (Eccli.
nibus! (Luc. xv, 17.) Si panibus abtinriaiu merce- xxvn, 6). Flante vento adversilaiis, stalim qnod in-
naiii, nunquid fame peribunt operarii? Operarios firmum esl intentionis, ostendit effeclus operationis.
dico, qui quanlo rariores in lerris, lanlo chariores Videt enim lupum venientem, et fugil. Qui sunt isti
in ccelis habeiilur. De paucitale eorum conquerilur lupi? Tyranni et raptores saeculi, qui propria tonlati
Vcrilas dicens ; Messis quidem multa, operarii au- concupiscentia, vel ingenita compulsi ntale\olentia
J0S9 SERMO HABITUS 1N SYNODO. 1090
incenduntecclesias, vastant ovilia Christi, spoliant iA -facientes, fructum cum gaudio repovtemus. Tolera-
pupillos et viduas, proscriplionem inriucuiit paupe- tis haec, ut voluntatem Dei faciatis ?Non utique; sed
ribus, Deum blasphemant in suis operibus. Hi factis ut vestram voluntatem propriam implealis, ul car-
rapinis, fractisque ecclesiis, cum gladius ultionis iu nis vestrae licentius curam geralis, ut pueris vestrij
eis exseritur, veniunt vel blandiendo, vel commi- et parentibus commodius provideatis,et villas lyran«-
nando. Fugitque mcrcenarius, vel amore blandientis, norum in pace eorum inhabitetis, utentes nemoribus
vel timore perscquentis. Unde fugit? A reclitudine et agros colentes. Propter hoc palpalis principes, et
justiliae, a defensione Ecclesiae,a liberatione patriae, potestates tenebrarum harum, tam homines quam
ab ullione pupillorum et viduarum. Quo ? Ad custo- dapmones. Homines, quia ad velle eorum loquimini,
dienda quae possidet, imo a quibus possidelur; vi- 742 atl ve,'e eorum ligatis et solvilis. Ipsi sunt
delicet, marsupia, horrea, cellaria; non ulique pau- semiepiscopi, semiarchidiaconi; imo, ut verum
peribus reservanda, sed evacuanda furibus, aut fatear, salva pace omniuin, ipsi sunt supra episco-
ignibus consumenda. Habet cniin aliquis intra pro- pos, supra archidiaconos, supra presbyteros : et
vinciam tyrannorum positos parentes suos,et blan- verequi poteslalem habent, hodie benefici vocanlur
ditur proinde multoties raptoribus, ut parentibus (Luc. xxn, 25). Palpatis daemones, quia facitis eos
consulat : qui ut pacem habeant, et inter tyraniios °' in vobis similes Altissimo. Ponam, inquit, sedem
floreant, allligi sanctapermittitur Ecclesia, et justitia meam ad aquilonem, et similis ero Allissimo (lsai.
conculcatur. xiv, 14). Et ipse qui est rex super omnes lilios su-
6. Et quid riicam de furibus ? Fures sunt haere- perbiae, frigore iniquitatis suae congelavit interiora
tici. Hi sunt fures et lalrones, qui veniunt in vesti- vestra; et, ut fortis armatus custodiens alrium
mentis ovium, intrinsccus autem sunt lupi rapaces suum, in pace oblinet cathedram volunlatis vestrae,
(Multh. vn, 15). Quolquot auiem venerunl, fures in qua deberet Altissimus residere. Jn terra inqu!t,
sunt et lulrones. Fures, latenler nocendo : latrones, pax Itontinibus. Quibus? Magnae scientiae? magnae
aperte saeviendo. Haerctici prava dogmaia dissemi- nobilitatis? Non, sed bonw voluntatis (Luc. n, 14).
nabant in populo, et perversitate doctrinae suae Et ubi pax, ibi Deus; quia in pace faclus est locus
fidem catholicam obnubilabant, ct inriucebaiit sim- ejus (Psul. LXXV,5). Unde patet quod sedes ejus
pJices in errorem. Neminem vestrum credo esse bona voluntas est. Qui ergo non Deum, scd diabo-
haereticum. Omnes creditis in Deum trinum et lum habet inhabitantem interius, et tyrannis atque
unum, quia passus sit et sepultus, quia descendit raploribus deservit extcrius, vincitne mundura ?
et ascendit. Facit tamen haeclides catholicum? Hac „ Imo victus est a mundo, victus est a diabolo,
fide utique daemonesessent catholici; quia, ut dicit vic.tus est a carne sua. Inlixus est in limo pro-
Jacobus, credunl, et contremiscunl (Jacobi n, 19). funrii, et non est e: substantia (Psal. LXVIII,5), vel
Verum ulique calholicum facit, non flriescommu- poieiitia rcsurgcndi.
nis daemonibuset hoininibus, sed ea tantum quae 7. Domine Deus virtutum, excita potenliam tuam
comraunis est homiiiibus et angelicis spirilibus. et veni, ut educas nos de lacu miseriae, et de luto
Quae esl illa? Quae per dilectionem operatur : tle faecis. Operi manuum tuarum porrige dexteram.
qua Apostolus dicit, Neque circumctsio aliquid valet, Educ de carcere animas nostras, ut jam non obe-
nequeprmputium, sed fides quw per dilectionem ope- diant mundo, sed conlileantur nomini tuo. Placabi-
ralur (Galat. v, 6). Hac fije ipse praeditus erat, lis esto super oflicialibus tuis, qui libi rationera
ciun diceret: Dum tetnpus habemus, operemur bo- reddituri sunt de ovibus tuis. Veni, Domine, et noli
num ad omnes; maxime autem ad domes.icos fidei tarriare. Insanit diabolus, insanit hostis liumani ge-
(Jac. vi, 10), non saeculi.Habetis haiic fidera?Uti- neris, sciens quod modicum tempus habet. Fidein
nara ! Sad haec est fides quae vincit muiidiim; quia haliemus : sed sine operibus niortita est, et nos mor-
haec est vicloria quae vincit inundum, fidcs nostra tui ciim ipsa. Auge nobis fidem, ut in vicariis tuis
(/ Joan. v, 4). Dixerim vos vincere raunduin, an rD per dileclionem operelur : quatenus ad imperium
vinci a mundo? Vidco ecclesias vestras inale tracta- eorum montes transferantur, et de obsessis auima-
tas; video quasdam semirutas, quasdara oranino bus daenionesefferantur, ut de ipsis prius ejician-
obrutas : video in villis soliludinem, in agris silen- tur, quam cum ipsis projiciantur in ignem aclernum.
tium, et ubique exterminium : video in militibus Auge, inquam, uobis fidem; quia haec est victoria,
iiisolcntiam, in hominihus inohedientiam, et in om- quae vincit mundum, lides nostra (J Joan. v, 4).
nibus insipientiam. Libenter lamen suffertis hujus- Hac fide sancli vicerunt regna, [operati sunt justi-
moJi insipientes, cum sitis ipsi forsitan sapienles. tiam, exslinxerunt impetum ignis, effugarunt aciem
Sustinetis enim quod vos in servitulem redigant, gladii, convaluerunt de inflrmifatibus suis (Hebr. xi,
quod devorent, quoi accipiant, quod super vos ex- 55,54). In partibus nostris ubiqueignis,undiquegla-
lollantur, quod etiam in faciem quandoque vos cae- dius. Quare non operamini jusliliam? quare non
dant (/ Cor. xi, 19, 20), aut etiam reclusos in car- exstinguitis ignes?quare non effugatis aciem gladii'
cere emungant argento. An haec palimini, ut in Quare? Ratio in promptu est: quia non Deo, sed
patientia vestra possideatis animas vestras? Patien- hominibus quaeritis placere. Unde Paulus : Si adhuc
tia enim nobis necessaria est, ut voluntatem Dei hominibus piacerem, Christi servus non essem (Galat.
1091 SERMO IIABITUS IN SYNODO. 1C92
1, 10). Vos non convalelis de infnmiiatibus vcslris,., .A ct penetrabilior omni gladio ancipiti (Hebr. iv, 12).
sed torpetis de ignavia vestra; necde njalefactoribus5 Non sic profeclo est, sed sicul populus, sic et sacer-
poteslis facere juslitiam. Qtiare? Quia nnlla est vir- dos : sicut laicus, sic et clericus. Uterque cupit,
tus forlitudiiiis vestne; quoniam dissipal Dominus> ulerque diligit mundum cl ea quae iu munrio stint.
ossa eorum qui honiiiiibus placeut. Caro inlirma,, Laicus tamen cum labore, sed clerici sine labore
sed ossa sunl foiiia. Dissipavit crgo ossa, id estt volunt possidere lotum mundum. Coinmunicare vo-
forlitudinem, eorum qui hominibus quaeriint pla- lunt cupidtlati cl supcrfluitati homiuum, sed non
cere. Confusi sunt, quoniam Deus sprevit eos (Psul. labori. Peccare volurit, scd non flagellari cum homi-
LII, 6) : et vos confusi cstis in aclibus vestris, noni iiibus. Unde tiraenrium est quod llagelleiitur cum
honorati, sed onerati dignitatibus vcslris, quoniami daemonibus.
Deus sprevit vos. Sprevit eiiim Deus omnes discc- 9. Quomodo saeculares non cxpenderent subslan
dcntes a judiciis suis (Psal. cxviu, 118). Fidem ha- tiam suam vivenrio luxuriose, eliam in praesentia
betis, sed ad opera vos invito : vps maximc qui estisi sacerriotum? quomodo non iiitenderent vanitatibus
vicarii Chrisfi, qui eslis pastores animarum, quii et lenociniis hujus saeculi? quomodo non essent in-
alios debetis instruere, non destruere. Vos, inquam,( solenlcs et elali, cum tanlnm fastum, tantara inso-
maxirac; quia so|i non potcslis perire, qui praeire! R lenliam videant clericorum Nonne in pra:senlia
debelis docendo el operando. Multisunt catholici prae- corum irreverenler abutimini eleemosynis paupe-
dicamlo, qui Iiaurelicisunt operando. Quod haere- rum? De patrimonioCrucifixi nou facitis codices in
tici faciebant per prava doginata, hoc faciunt plu- ccceLsiis, sed pascitis pellices in thalamis veslris :
reshodie permala exempla. Seducunl scilicet popu- impinguatis canes; adornalis equos, pbaleranies
lum, et inducunt in errorem : et tanlo graviores suntt pectora, et capita deauianrio. Et ^cre in cay.i ibus
haerelicis, quanto pracvaleut opera verbis. omnium platcarum dispcrsi sunt tapitles sanctuarii
8. Unigenilus qtii est in sinti Patris, nonne de se- (Thren. IV, 1). Plateaelatae sunt : cl lata est via quae
creto suo proiliit ad publicum vestrum ? nonne de; riucit ad inortem. Lapides sanctuarii, id est sacerdo-
ccelodescendit ad terras, ut praeiiicationeet conver- les, sunt in capilibus, id est, in introilu latarum
satione sua peisuaderct honiiiiibus conlcmptuml viaium : docent enim populos per prava exempla
lnunrii? Nonne vos cstis vicarii cjus? nonne quod1 ingredi vias latas, quae ducuut ad mortein, el demer-
praeJicavit, et vos dcbetis praedicare : quod dissua- guul in profundum inferni. Dolorcapitis in meinbra
sil-t. «li-ifiiiailwe: ijuoii persuasit, persuaderc ? A redundat. Capila populi sunt sacerriotes. Omneca-
Christo dicii estis chrisliani. Noinie ea via quai ( put languidum, el omite cor mmrens (Isai. i, 5).
Christus ambulavit, et vos riebetis anumJare'' Nonne> Languent praelali Ecclesiae in cupiditalibus suis.
sicut convcrsaltis est, ct vos vicarii ejus debfilis> Quia ergo languor cst in capitibus, mceror oborilur
convcrsari? lta plane, nisi forte rioctiorcs eo fueritisi iu cordibus. Corda sunt Ecclesiaeviri religiosi, qtii
vel sancliores. Dicile ergo, archidiaconi; dicite,, honoreui suum intelligeutes, non respiciunl in va-
presbyleri; dicanl ctiam ponlifices : ln frenis, ini nitalcset insatiiis 1'aLsas;ncc coinpaiaiitur jumentis
seliis quid facil aurura? in vesiimcniis lanlus orna- insipiciUibiis, nec similes fmiil illis : qui ploianles
tus? in cibis 743 tam superfluus apparatus? Escai plorantin iioctehujiisadvcrsitalis, ubi apud praialos
ventri, et venter escis : Deus autcm ct buuc ci has> Ecclesiaeiuvalescil cupiditas, ct charitas rcfrigescit.
dcslruet (/ Cor, vi, 15). Mullus erat nitor vcsliuin,, 10. Et inerito clamat Ecclesia sancla hodic : Ecce
ct delicatus ciborum apparatus apud illum divilcmi in pace antaritudo mea amarissima(lsu. xxxvin, 17).
cvangclicum, qui inriuebatur purpura et bysso, ett Multa cst hodie et longe gravior, quam credi possil,
epulabatur quotiriie splcndide (Luc xvi, 1!)). Mor- persecutio sanclaeEcclesiae; cl lalis incumbil, qua-
luus taracn est, et sepullus in inferno. 0 riirum ! o> lis a principio non fuit. Mullis modis peisccuius cst
exsecrabile et horrendum scpiilcruni, ubi cst fletus> eam riiabolus, sed nunquam gravius quam boJie;
et slridor dentium, uhi sunt aquae nivium, ubii j) quia ntmqiiam fuit major perdiiio Cbiistianorum,
verniis qui non niorilur : ubi ignis qui non cxstin- nec liberior aut securior transgressio divinoruin
guitur! Hoc sepulcrum divilem, sed sinus Abrahae ; praeceptoru.ii. Ecclcsiam incipieulem perseculus
pauperem Lazarum excepit. Quis sapiens et custo- est per tyrannos; prolicieniem persecutus est
diel haec? (Psul. cvi, 45.) Vir insipiens non cogno- per haereticos; jam laetam el florentem persequittir
scet, e,t slultus non intelligel haec (Psul. xci, 7). per motus illicitos. Tria sunl in anima; ratio, vo-
Quis, obsecro, Jaicorum aviriius clericis quaeril tem- luutas, sensualitas. Rationis csl judiciuni, volunta-
poralia, et ineptius utitiir acquisilis? Cum tantuml tis desiderium; carodebet obsequium. Carnem ergo
fastum videantlaici insupeliectiliclericorum, nonneJ cruciavit in martyribus; rationem perlurlavit in
per eos poiius invitantur ad inundum diligendum,, simplicibus; sed vohintaiem hojie depravat gene-
quam negligendum? Medice, cura tc ipsura (Luc. iv,, raliler in omnibus. Fuit ergo amaiitudo Ecelesiae,
25). Si rauudum praedicas conleranendum, conicm- araara quidem in persecutione tyrannoruni, sed
ne tu prius; ct ad ipsunt clGcacius alios invitabis. amarior in versutia haereticoruni, sed amarissima
Da voci tuae.voccm virtutis; consonet vita verbis : hodie per pravitatem desideriorum. Vaequi dicunt,
et slatim eri( in ore luo vivus cl eflieaxsermo Dei,, Pax, et non est oax. Pacem habet Ecdesia apud
1093 SERMO HABITUS 1N SYNODO. 1094
extraneos; sed fllii nequam, filii scelerati saeviunt tAl conlinens est justitiae, appreliendet iljam, et obvia-
in eam ; qui propriam matrera eviscerant, ut se pavit illi quasi raaler honoriflcata (Eccli. xv, 1, 2).
riant in honorem. Paccra ubique habet exteriorera,, Sine justitia non solum respublica, sed nec parva
sed interiorcm in paucis habel : quia ubique, autt domus stibsislere polest. Quare timetis principcs et
fere ubique, judicio raiionis non consentit volunlas,, potesiates tenebrarum harum ? quare vos illis subji-
sed captivain eam ducit in lege peccati; 744 (Iu'aa citis? Vultis exaltari in terra? vultis exallari in geu-
etsi ratio sana sit in judicio, volunlas tamen pravaa tibus? Apprehcndite, et facite justitiam. Apprehen-
est in desirierio, in qua nimirum residet diaboluss dite, coniinendo vosmelipsos; facite, humiles ct
siinilis Allissirao, ul supra diximus. pauperes juslificando; et profecto in juslitia cxalla-
II. Evigilale, justi, abjicile diabolum, et sedemi bimini. Dicit enim Psalmisla : El in justitia tua ex-
Dei expurgale, quia justitia et judicium correctio3 allabuntur. Qui' Beatus scilicet popuius, qui scit ju-
sedis ejus. Exigeniibus iniquitalibus vestris egres-- bilationem. ln juhilo diversae voces coiisonant.
sus est de tcmplo suo. Reducite eum ad lemplumi Sciunt ergo jiibilalionem, qui sciunl pacem genti-
sanclum suum. Templum enira Dei sanclum cst,•, bus dare, et liberare populum Dei, et, unilalem po-
quod estis vos (/ Cor. m, 17). Anirna jtisli sedes ett pulorum servare in viuculo pacis. Hi tales, Doniine,
templum Dci esl. Dominus in templo suo facit mira-- "' iion in tenebris huj'us mundi aberrabunt, sed in lu-
bilia, et praebet oracula. Veniat ad lemplum suumJ mine vullus ttti ambulabunt: non in sua facie, sed in
Dominator, queni quaeritis, quo possiiis dominarii iuo nomine exsultubunt: non in tyrannorum amicitia,
desideriis carnalibus, et diabolicis resistere tentatio- sed in tuajuslitia exallabuntur (Psal. LXXXviu,16,17).
nibus. Veniat el Angeltis tcstamenti, quem vos vul- Timetts coiiculcari a IeoniJ)us, si justitiam tcnueritis,
tis (Matach. m, 1), qui annuntiet vobis suamvolun- Daniti in lacu leonuin clamal, el non nocuentnl tnihi.
tatem, et conflrmet promissam haereditalem. Indu- Quare?QuiajustitiacoramDeo invenlaestin me (Dan.
cant eum in templum suum parentes ejus, paterr vi, 22). Justitia plena esl dextera tua (Psat. XLVH,11).
videlicct et mater et fratres cjus. Qui sunt illi? Re- Per (lexterani spirilualia : pcr sinislram accipiuntur
spondeat ipse • Quicumque fecerit voluntutemPalriss tempoialia. Longiiuiio dieruni in dextcra ejus: in si-
mei qui in cwlis est, ipse meus puler, et mater, ett nistra autem riiviliaeetgloria(Pi'o«. m, 16). Injuriicio
fraler, etsororest (Mallh. xn, 50). Pater, geuerando) ad sinistram ejus erunt haedi, quibusdat in hoc s?»-
per veibum praeclicalionis, ut dicit ApostoJus : Ego> culo gloriam et divitias : ad dexteram aufem Agni,
per Evaitgelium in Chrislo uos genui (I Cor. iv, 15). quibus praeparata esl longiludo dierum (Matth. xxv,
Mater, pariendo per exemplum sanctae conversatio-- 55-40). Nolile sitire munera in sinistra ejus, quia
nis. Frater el soror, caste diligcnrio i:i amore fra- qui desideranl ejus sinistram in hoc sacculo, collo-
ternitatis. Hi parentes estis vos, aut esse riebciis. cabuntur ad sinistram ejns ni judicio. Adhaerete
Statuit vos populus medialores intcr se et Deum, utt tlexlerae ejus, ut iu judicio ad dcxterarii 745 ejus
vobis lbqtialur Deus, etvosad illuin. Ideo dant vo- sedeatis super sedes judicantium, et in praesenti nori
bis eleemosynas ei primitias suas, ut vestris preci- propria virlute, sed virtute dexleraeejus siipcrborum
bus et meritis propitieiur eis Deus, et introriucantur ct suLliniium colla premalis; quia dextera Dei fecit
ad illum. Sed eum quem vobis redditis oflenstim,, virliitem (Psal. cxvn, 16).
qualiter aliis reddetis placatum. Non est munda co- 15. Vnltis tameu de manu ejus accipere duplicia,
ram Deo oralio vestra. Quaerite ergo vos parenlesi id esl spiriluaiia et teniporalia ? Primum qumrite re-
Jcsu Christi, qui adducant eum ad vos, et inducant: gnum Dei, el justiliam ejus, quod est dexterse : et
in templum suum. Quaerite eos qui voluntatem Dei: hcec omnia adjicientur vobis (Matth: vi, 55), quae
ex corde faciunt, qui conlempserunt vilam mundi, sunt sinistrae. Primuin qumrite regnum Dei, ut in in-
qui castigant corpus suum, et in servitutem redi- teriorihus vestris hahilet el regnet Deus;' deinde,
gunt, non ut hominibus, sed ut Deo placeant. justitiam ejus, ut legem ex ore vestro reqUiiat et
12. Non soliim recipere, sed dividerc sciatis elee- -r,p assumat populus : el ex tanta gratia meriiorum re-
mosyuam. Facite el vos vobis amicos de niatnmona tribuetur vobis gloria praemioium, quam itec ocuius
iniquitalis (Luc. xvi, 9). Non soluiii loquimini, sed vidit, etc, et praeter haec adjicienttir vobis haec tem-
et operamini bonum ad omnes; et, ut dicit Aposto- poralia, quia gloria et divilim in domo ejus.
Cujus
lus, Beneficenlim el commuuionisnolite oblivisci, quia ejus? Haud dubium quin justse generationis, de qua
talibus hostiis promerelur Deus (Hebr. xm, 16). ln- praemissura est:' Generatio reclorum benediceiur
ducant proinde Jesum in templum suum per justi- (Psul. cxi, 2, 5). Bcnedicta in praedestinatione, be-
tiam, et perducant per judicium. Aperite ei portas nedicitur in justificalione, benedicetur in glorifica-
justitiae: alioquin non ingredietur ad vos. Diligite tione. Benedictio Domini super caput justi (Prot.
jusiiliam, qui judicalis terram. Yestrum est facere x, 6), quia misericordia Domini ab aeterno (Psal.
judicium, quia senatores*estis orbis tenarum. Dili- cn, 17) per praedestinationem, et in aelernuin per
gite ergo justitiam (Sap. i, 1), et recte judicate, filii gloriiicationem. Faciie ergo justitiam, rion tamen
hominum (Psal. LVH, 2). Quid dubitatis apprehen- provestro arbilrio. sed dictantc judicio; quia justitia
dere disciplinam? Contineatis vos a pravis operibus et judicium correctio sedis
cjus (Psal. xcvi, 2). Si
vestris, justitiam habendo ac faciendo; quia qui tantum facerelis judicium, nec aliquod haberetis
4095 SERMO AD PR/ELATOS 1N CONCIL. 1096
dominium, judices tantuin essetis, non justificalo- A et neino claudit. Habent et regalia, quia domini
res; et ideo justiliara facere non possetis. Propler sunt urbium et oppidorum. Nec solum cpiscopatus,
hoc qui dedit vobis judicium, dedit et dominium, sed ct consulatus habent, ut raerito eis dicatur:
ut praedixit propheta : Judicabunt nationes, et Quid ultra debui faccre, et non feci? Sed quod
dominabunlur populis (Sap. 111,-8). Duplex est datum est illis in adjutorium, faclum est illis in
dominium praelatorum. Habent enim claves Ec- scandalum.
clesiae, quibus claudunt, et nemo aperit; aperiunt, Videlur aliquid deesse.
AD PRÎLATOS IN CONCILIO CONVOCATOS

SERMO
In hunc locum : Omnes nos manifestari oportet anle tribunal Christi, ut recipiat unusquis-
que prout gessit in corpore, sive bonum, sive malum (II Cor. v, 10).
746 Hic sermo habitus est paucts annisnum. post obitum Eugenii III, ex num. 5; et quidem lempore schis-
matis, sub pontificalu Alexandri ljl,ex 10 et 11. Auctor monuchus Cisterciensis, num. 11, forte
Gislebertus abbas Cistercii, ad quem Alexander 111 scripsit. In prioribus editis inscriptus eral «< Sermo in
concitio generali. i At « generali » additum videtur ex num. 4, ubi judicium supremum dicitur concilium
generate. »
1. Non pro sapientia, quae in me sit, sed pro um- B ] que quod Dominus ait : A fructibus eorum cogno-
bra nominis nuper magni in lcrra supra nomeu scetis eos (Matth. vn, 20).
raagnorum, qui vel tunc erant, vel in terra hodie 2. Cavendum ergo pastori, ne inveniatur in
sunt, impnnitur mihi quod magnum cst ad me, in vindicanda intentione cordis suspiciosus; seri ni-
ecclesia inagna habere sermonem. Utinam autem hilominus attendenrtum, ne sit in eonsiileranda
nihil eorum, quaennn invenientur in me, exspecte- exteriori conversatione remissus. Vultum enim pe-
tur ex me, iiihil acute excogitalum, nihil diserte coris sui non solum agnoscere, scd diligenter j'u-
probatum ! Non ego ille sum, cui dicebatur, Favus beiur agnoscere, ut non praesumat facilem sese
distillans labia tua (Cant. IV, 11). Et si cssem quod habere notiliam, si non arihibeat riiligeniiam. Non
non sum, limendum tamen mihi, quod Sapiens ait: enim semper eris princeps, sed summo principi
Anima salurata cakabil favnm (Prov. xxvn, 7). So- aliquando reddes rationem tuae villicationis, cum
let interdum etiam corporale fastidium ad exiguum villicare ultra non poleris. Corona, inquit, datur
aliquid et aliqualenus acre edulium relevari. Et quid a generalione in generationem. Ideu enini, ut ait
omni rationali spiritui lam acerbum, quam terribi- Apostohis, plures facli sunt sacerdoles, quod morte
lis exspectalio illa judicii? Pungit quidem et memo- inlervenienle manere non possent. Ncc mirum quod
ria mortis, sed multo magis haec compungit. Legi- C i per vices sibi succedunl, qui ad gerendas aeterni
inus lamen et de illa, dicenie Domino ad prophe- vices Sacerdotis accedunt, de quo subdit Aposlo-
lam : Ctama. Quid clamabo ? Omnis caro (enum, et lus : Jesus autetn ideo quod maneat in wlernum,
nmnis gloria ejus tanquam flos feni: fenum aruit, et sempilernum habet sacerdolium (Hebr. vii, 25, 24).
flos ejus decidit; verbum antem Domini munel in lllis ergo a generatione in generalionem corona da-
mlernum (lsai. XL, 6, 8). Inde est quod sapienter tur, a quibus ejusdem coronae ratio exigitur : et in
pastores singulos admonens sapienlissimus Salo- illis invenitur haec vicissitudo, quibus vicaria cre-
mon ait: biligenter agnosce vullum pecoris tui, tuos- ditur dispensatio. Quid autem pro hujiis coronae
que greges considera. Non enim semper eris princeps, adeptione arabitio humana non faceret, si perpetua
sed corona datur a gcnerutione in generalionem. foret? Nunc autem habet haec corona terminum,
Aperla sunt prala, et apparuerunt herbm virenles, et et non habet concupiscentia modum. Utinarn sic
collecla sunt fena de monlibus (Prov. xxvn, 25-25). quaereretur, sic affectaretur corona vitae, quam red-
Vultum, iuquit, pecoris tui diligenter agnosce. Siqui- det Deus diligentibus se, quomodo haec quaeritur et
dem lioc tuum est, dicente Scriptura : Homo videt affectalur, quam a niultis obtineri permisit negli-
in facie, Deus in corde (I Reg. xvi, 7, et Psal. vn, ^ gentibiis se !
10). Sicul crgo de occultis alieni cordis temcre est 5. Sed si datur a generatione, in generationem,
judicare, sic de eis quae in facie sunt, non licet dis quanlae sunt hodie istae generationes ? Si non du-
siinulare paslori. Habet autem et vullus probabile rat in perpetuum, forsilan durat in longum. At-
quoddam voluntatis indicium, unde etiam dicitur tende quod sequitur, et quod in dies cernis at-
obtmuisse vocabulum, Ad quod pertinet illud quo- tende : Aperta sunt prala, et apuaruerunt tterbm vi-
1097 SERMOAD PRJELATOS IN CONCIL. 10§3
rentes. En pratum gralissirae vernans, gloriosissimc A 5. Ipse est ante cujus tribunal astare oranes
florens, amcenissime virens. Sed ubi tanlus viior, nos oportebit, ut unusquisque recipiat prout ges-
quantus est vigor? Antc hos annos paucos sub bo- sit. Non enira ibi erit quod de quibusdam nunc
nae meraoriae patre nostro Eugenio papa sirailiter dicitur, et videtur quod iilos defcndat numerus.
conveuit Ecclesia, et herbarum virentium copia Sed nec ulla ibi eril acceptio pcrsonarum, nulla
magna resplenduit. Ubi sunl qui lunc virebant ? ibi tergiversatio potcrit suffragari; quando omnia
Paucos hodie hic videmus ex eis, quos tunc simi- nuda el aperta sunt oculis ejus, ad quem nobis
liter Tuiimus consedisse, nec paucas novimus se- tunc sermo; nulla ibi dissimulatio, ubi reddenda
des, quae plures postea mutavere sessores. Trans- ratio eliam de verbo otioso. Mullo raagis ergo di-
eunt plurimi, ncc in tanta eruditione adhuc multi- sculiendum est, in corpore Christi, quod est Ec-
plex est scientia, sed damnabilis negligcntia, juxta clcsia, quem quisque gradum tenuerit; qualiter
illud : Non videbis interitum cum videris sapien- ad eum, qua intenlione, quibus meritis, quibus
tes morientes; simul insipiens el stullus ptribunl suffragiis introierit; qualiter in eo ipse vixerit;
(Psat. XLVIII,11). Aperla sunl, inquit, prata. Sed qualiter aliis forle praefuerit, vel profucrit; sub-
quoties suut haec prata delonsa el tondenda ad- stantiam mundi qualiter acquisierit, qualiler dis-
huc! quoties sua vellera mutant! quoties jam B pensaverit acquisitam. Quisqun enira recipiet prout
desecta sunt, et adhuc desecanda a generatione gessit, dum in suo corpore fuit, sive bonum, sivo
in generationem! Et apparuerunl herbce virenles, malum. 0 bonum, bonum valde; maliim, malum
quomodo in quibusdam hodie dignitas, in quibus- valde! Quam felices qui in vita sua receperinl ma-
dam viret auctoritas, viret elegantia corporum, lum, ut illud mereantur recipere bonum ! Et quam
opulentia rerum, gralia principum, sed non viret miseri qui in bonis interim ducunt dies suos, ut
in longum. Denique apparuerunt, inquit, et non, iu puncto debeant ad illud desccndere malum !
Apparent Iterbm virentes. Apparere enim tam breve Domine, libera nos a malo (Malth. vi, 13) illo quod
est, ut non appareat apparuisse quam longum. in fine erit, sicut in fine orationis nos petere do-
Apparuerunt et disparuerunt, apparuerunt et prae- cuisti. Erit enim illud bonum summum bonum,
terierunt, nec inventa sunt loca eorum. Imo vero plenum bonum, et omnc bonum, quod Moysi di-
invenientur loca, nec diu vacua. 747 Quicun- citur : Ego oslendam tibi omne bonum(Exod. ixxm,
que enim decedant, facile satis et abundanler in- 19). Erit et malum illud omne malum, ignis et ver-
Teniuntur qui pro eis illico collocentur. Apparue- mis, immortalis iste, ille inexstinguibilis; vincula
runt, ait, lierbm virentes, et collecta sunt fena de '„ et tenebrae, fletus et slridor dentium: dolor sine
montibus : quia omnis viror exaruit, et humiliata C remedio, mors sine termino, sine fructu per-
estatlitude virorum. petua pcenitudo, sine spa veniae aelerna dam-
4. Sufficere quidem hxc debuerant ad contem- natio.
ptum inimdi : sed si minus negligimus quaeperi- 6. Et quid ibi facturi sunt qui in deliciis in-
lura sunt, quae sunt peremptoria timeamus. Ter- terim corpora nutriunt ? Timeat pecuniosus ad
ribilius enim per Apostolum aliquid nobis hodie memoriam mortis, nec possideat cum amore quod
tuba intonat salutis. Omnes, inquit, nos astare velociter cum dolore relinquat. Nihil enim intu-
oportet anle tribunal Christi. In concilio sumus, et lit in hunc mundum, haud dubium quod nec ali-
ad concilium invitamur. Generale prorsus conci- quid amplius asportabit. Timeat ambiliosus fu-
lium, ubi deeril nenio; ubi omnes oportebit as- turum in consummatione judicium, ubi incipiet
tare; nec modo omnium merita, sed omnium forsitan cum robore novissimum Iocum lenere,
opera judicari. Hoc si serio, uti par est, plures cum videril deponi potentes de sede, ct exaltari
alleuderent, non sic quaererenl praeposituras super humiles. Timaat voluptuosus aetcrnum malum,
archidiaconatus : non sic sihi vel suis super the- aeterna supplicia, ubi subter eum sternetur tinea,
saurarias pcterent dccanatus; nec tam dira libi- j. et vermis operimentum ejus. Haec omnia prius
dine miseri gibbum adderent super gibbum, cum signata si non creduntur, obsecro, cur leguntur;
ad negandum caraelo regni cceleslis per foramen et si creduntur, quomodo non timenlur? Autquo-
acus introitum , satis superque impedire eum po- modo timeat ea hodie clericus ex inope locuples,
tuerit gihbus unus. Cogitare magis debucrant quod ex ignobili gloriosus? Et recte ejusmodi fugere
lcgerunt : Nolite plures magistri fieri, fratres mei, nos quasi pestem Sapiens olim monebat: nunc
scientes quod sumatis majus judicium (Jacob. m, autem qui fugiemus hanc pestem ? Et in insulis
1). Sed nec illud debuerant oblivisci, viri videli- quae parvae sunt invenitur. Unde orilur, vos vi-
cet spiriluales, qui gloriantur quod inlerim opera dcritis.
quidem dijudicent, el a nemine judicentur (I Cor. 7. Vere enim pestis est ista, qua? totum jam
II, 15) : Judicium durissimum Itis qui prmsuntfiet; occupavit orbem. Tabes est ista, quae totum cor-
et potenles polenter tormenta patientur (Sap. vi, pus Ecclesiae jam 748 infecit, ut nou dixerim
6, 7). Exiguo enim eonceditur facile tnisericordia, interfecit. A planta pedis usque ad verticemnon est
qui nunc magis optat per homines judicari, sciens in eo sanitas, ait prophela. Vulnus, et liver, et
quara sit borrendum incidere in manus Dciviventis plaga tumens non est cireumligata, nec curala me-
PATROL. CLXXXIV. 33
1099 SEftMO AD PRiELANOS !N CONCIL. 4100
dieamine, neque fota oleo (Isai. i, 6). Vulnus ad A nobis? Et Dominus ad eum : Sedebitis, inquit, swp«:r
culpam, livor ad nolam, tumor ad superbiam re- sedes duodecim, judicantes (Matllt. xix, 27, 28). Du-
feralur. Vulnus est, cuiu inliis laeJitur conscien- plicatur antem, ut diximus, id cst, nuraerus duo-
lia; livor esl, cnm etiam foris dccoloralur vita : dccimus,.quod haec professio videatui- lam in prac-
pla,;a lumens, cuni adiiliir eiiam impudentia, juxia latis, quam in subdilis, (anquam in Noe et Danitle
illui : confusiune non sunl confusi, nescierunt cru- inveniri. Hi siinl etiam apud Isaiam duo seraphim
besccre (Jerem. vm, 12). Vulniis el livor esl, cum (Isa. vi, 2), qui super solium stetisse lcguntur, in
niinus provideniur bona coram Deo el hominibus. quo Dominus praesidebat, Interpretalur eniin noincn
Plaga litmens, cum timor Dei de vulnere, neceru- ipsuniArrieiiles, vel AccenJentes; etardereesl Reli-
besc.entia sequitur ex livore, sed laeianlur homi- giosorura, accendere Prselalorurn.
nee cum malc fccerint, ct in malilia glorianlur; 9. Verum in specie quatuor animalium (Eteth. t,
posliemo nec Deum limciit, nec honiines reveren- 5), qu;e in prophelica nihilominus visione apparuisse
tur. Vultius esl sinc livore noniiuiiquam, cuni leguntur, solos paslores et praeiicaiores Ecclesia?
ttsi minus casle quid geritur, taiiien caulc. Vul- crcriimus desiguari; in quilius simul apparuit spe-
aus el fivor sine iumore, cum cceperint, qui ex- cics leonis, et bovis, ct hominis, et aquilae : ut cx
ccsienuit, non altum sapere sed erubescere, sed "' his quatuor nobis commeudarelur, quales cosdem
timcre. Nihil auleni sic repcllil clemeniissimum paslores ct rcctores deceal itivcniri. Oportet cnim
Samaiilanum itliim, quomodo tunior isle, ue vul- ut omnis qui praeest populo Dei, leonera sese exhi-
nus alliget, nc viiium infundat ct oleum. Unde beat, terribililer corrigendo delicla; bovem, slrenue
etiam signanter de eadem plaga tumenla subjun- tractando terrena ; liominera, benigne liominibus
gilur : Non est civcumligata, nec curuta medica- compatiendo ; aquilam, sublimitcr volando, el subti-
mine, neque fota oleo. Non esl, inquil, circumli- liler divina conteinplando. Utinain autein neino ho-
gata. quod nemo sit «jtii coerceat: nec curdta me- die in praclalis iiivenirelur niinis habens de leone,
aicumine; nerao quipp: qui arguat : neqm fola parum de homine, iaimoderale in subditos saeviens,
,oleo, nemo cnim qui vel levi atlmonitione eos con- cura austerilale el polentia 749 imperans, nec ho-
Venire prassumal. Quanquam foveri fortc vidcbi- niineni sese erga hoinines exhibens aul cognoscens l
.turoleo quodam reprobo, oleo peccaioris. Foveiit Ulinam ucino qui niniium hnminis, paruin leonis
enim vitia ,qui vitiis favent. Sed ad perniciem, cxliibcal, qui sic scilicet coiupaliatur honiiuibus, ut
jften atl saltitem plaga fovetur, cura laudatar pec- ncc criinijiibus indignetur! Ulinam nemo qui uimis
«ator iu desiJeriis animae suae, et iniquus benedi- , de bove et de aquila mi;ius habeat, nemo lerreui»
eilur. Non sic fovet Apostolus, cum lerribililer in- immoderatius incubans , minus inbians cosleslibus
tonans ail : Uitusquisque recipiet prout gessit. Ni- et divinis! Ulinaui ncmo qui nimis sese aquilara
liil ibi cognitio, oil divitiae, nil gralia quaelibet praebeat, bovein minus quam debeal iuiitelur, sic
bumana praestabit. Secundas illas sedes, quas ab quaerendo cccleslia, ut nolit administrare lerrena
olim jam prajparalas sedere iu judicio legimus, Unde ctiam beatus Cregorius in libro Pastorali ad
jiemo injuslus, nemo obtinebit indignus. monet, ut sil rector singulis compassione proximus,
8. Utinam autcm qui priiuas hodie cathedras prae cunctis in contemplalione suspensus : in qui
amant, qui priinas iinprobc rapiunt, ambiunt iin- bus ei facies hominis et aquilaesimul coramendatur.
pudenler, illas polius aflectareul! Nam d prosperas Deinde, ut sit benc agentibus pcr liurailitatem so-
res secundas dioimus, el Doniious nobis ut vinum cius; contra deJinquentiuui vilia per iselumjuslilia?
bonuHi, sic omne bonuin contra niorem hominum ereclus : et lcouinam fadem exiiibens et Iiunianata
eerval in posterum. lllas autciii sccundas sedes di- Tertio quoque, utsil inlernortMUcuram in externo-
icriru, sedes «juas in circuitu sedis Dci vigiuli rura occupatione non niiaweus, extcriorum pro-
quatuor senioribus positas (Apoc. iv, i) nobis in videntiara in 'inlerioram aollicitudine non rclin.
Apocalypsi evangelisia Joannes testatur. Ubi si tlu- jjj quens (Purt. 2, cap. 5) : qood est dicerc, faciem
plicaiuin quis apostulicum numerum animadveiiat. bovis et aquilae congrua sibi propoi tione conlem
non diflicile forsilan quibus etiam sedes ilias Jtidex perans.
jiaraverit, recognoscet. Invcnitur enim in aiiis apo- 10. Et nunc vidcrit qiri haec legerit de qualuor
«tolica vita paritcr et doctrina; in aliis, tantum viia. animaliuin faciebus, an eisdem «fliuibus competen-
Jn aliis, iuquam, mcritum pariter et oflicium : in ter et teinpcranier ulatwr: videiiitetiam, in quo po
aliis merituni sine ofilcio invenitur. Quod si dixerit tissimum regularn aeqiiilatisexecrial, aut minus ha-
quis, nonunlios eliara iuveniri aposlolicaeperfeclio- bens aul ampJius quam oportct. Si enim congrue
nis experles, solius aiiteni probationis hxredes : singul.i dispensarenlur in eis qui videnltu- in Eccle-
ipsi viderint ubi sêant, imo etiam cafeanl ne ca -sia gerere principatnm; una etiam qualuor facies
fone sit tcrlia pars stellaruin, quam de coeioin ter- habens super terram reta juxta haecanimalia (Ezech.
jam draconis cauolaJegilur detraxisse. Soli quidem i, 15.) non moilo csset, sed apparerct; non hodie
professioni illarui» seiilium legittir facta promissio, scindereiur EoeJesia, imo non viderctur «eindi tu-
dicente ad Domiaum Siraone Pelro : Ecce nos reti- "nicaChristi, nec scissa aliqiMmdo, nec scindenda.
quimu» omnut, et secuti sumus le : qnid ergo erit Licetenim siugulis quHius«la«iecclesiis sin»uli vi
4101 SERMO DE CORDIS ET CORPORIS 1MMUNDITIA. HOS
deantur praeesse paslores, et aniinalia sancta quo- A filus pro patnbtis suis pnncipes statuit svprr ter-
danimoJo lialiere rolas plures; esse lamen debet ram, nec sua i;l facit praesumplione, sed diviiia au-
aspectus eai um velut si sit roia in nicdio rolae, ul ctoritate, sicul olim iii Psalmo sancttis ei iusttuit
oiiine. simul ccclesias unius Calholicae invenialur Spiritus, ita riicens : Pro piitribus tuis nati sunl titi
anitilusconiinere. Sil ergo aspectus, velut si sit rola filii; constitucs eos principes super lerram (Psal.
in mcdio rolae, ad fugiendam dissimulalionem : XLIV,17). Tu, inquain , consiittics ; non saeculans
siut opera a I cavendani siinulationcm. Quiriam eniiii polcslas, scd ccclesiastica unilas : ul oiiinis qui ali-
dissiiiiulaut hodie quod senliiiut, et uon habent ter intral in ovile ovium, non jiastor, non sallera
aspectuni : quidara forte simulant quod sunt, sed mercenariiis, sed fur el latro sil. Divinac ergo resi-
opera non in cniunlur in eis. A fructibus coruin stit orriinationi, qui constituto ab Ectiesia principi
cognoscimus eos, qui hurailianliir nequitcr, cum non obedit; quaridoquiriem ei constituit Do.ui.ius,
interiora corum plena sint dolo. Oportuerat saue ut pro patribus suis de filiis suis constiluat princi-
praeiatosquosque in hac jiaile formani fleri gregis, jies sibi. Denique qui Ecclesiara non audierU, pu-
ut quos enulrivit et exakavit Ecclesia, in sua eam bliranus el liierciicus juriicatur : neque hoc tautuiu,
necessilaie non spernerent. Cum euniibus autem sed fiJem negavit, et est inflJeli tlctei ior.
aniinalibus irent el rotae. el cum staniibus starent, R 12. Nam profcssio liriei, quain in Baptismatc
et cum elevalis a terra paiiler levarenlur; ita l.anien proliteniur, haecest : credere nos in Deuni Patrem
si spiriliis vilae evsel in rotis. Alioquin qua.mlibet et in Filium et in Spiritum sancttim, ct co:.linuo
prolicanl in virtute paslores, quamiibet persavcrent, sanctam Ecclesiam calholicani. Sicut crgo lidem
quamlibel quaeraiit quacsursum siint, non quaesuper priinani irritam facil, qui noi credit iu sanclissi -
terram; nuiiqiiam cos plebes eorum induslria prae- mam Trinitatem : sic et ille qui ecclesiaslicam de-
valenle, i:isi spiritu trahente, sequenlur. Nuncau- scrit unitatem. Nam t.ariiinl sancti irreinUsibilcm
tem, quod iniserandum esl el doLmtlum, pluiibus esse blasplicmiam Spirilus sancii, ab eadsm Ecclc-
quideni in locis cuin relrocedentibiis animalibus re- sia sancta, qinc per Spiritum sanclum congregata
verluiitur siinul et rolae, et ciini cadenlibus caJunt, est, separaii. Magna enira Spiriins sancli et Ecie-
elcuni incurvatis ad terram parilcr inrurvantur. siaeconveiiieiitia est: ct sieut de b ala Virgine an-
11. Ignoscije uobis P. R. plures nobis inriignali gelus ait: Quod in ea naium est, de Spiritu suncto
sunt, ct scandalizali in nobis, quod ab inilio sclii- est (Mattk. i, 20); el quod reiiascividemus ex aqua
smalis liujus nostra ctini cis parviias non dissimu- et Spiritu : aqua ipsa Ecclesia est, sicut Joannes ai»,
lavit, non siluit, non quievit. Quod qtiidem fecit r Aqum populi suttl (Apoc. xvn, 15). Quod si verum
non humana praestimplio, sed liraorDci, ne exigua est, imo quia vcrum est, sine causa aquis iinmcrgi-
baecCisierciensis Ordinis rota ad nihilum nobis pos- tur, qui Ecclesiae popnlis non unitur. Convcrsi igi-
set ulm prodesse, si non esset rota iu medio rotae. tur ad Dominum Deum uosirum super hac tam de-
Esset aulein, ul dixiraus, et aspeclu simul et opere. vota noslra congregatione graiias ei multipiices rs-
Nihil eiiim ad aelernamaniinarum salulcm, pro qua feramus; sed et preces supplices offeramus. ut Ca-
Deo viviiuus, ct custodire decrevimus vias duras, thoticorum mores, et schismaticortim errores cor*
prodessel monasiica couversalio, si ecclesiastica rigere sua pietate dignetur pcr Jesum Christum
nobis commiinio non adesset. Se.l neque illud du- Filiuin suum Dominum nostrum , cum quo vivit et
bium, quod nequeat membrum illud esse de cor- rcgnat in unitate Spirilus sancti Deus, pur omnia
porc, quod noluerit esse sub capile. Ecclesia si de saccula sxculorum. Amen.
DE FUGIENDA CORDIS ET CORPORIS IMMUNDITIA

SERMO.
750 In illud Lueee xn, 35: Sint lumbi vtslri pracincti, et lucerna ardentes in manibus
vestris.
Conslat fereex centonibut Patrum, pra&ertim GuerrUi ahbatis Igniacensit.
i. Amator castilalis ct integritatis Deus virgfl, D In quo notaiiditra, quwdplerumque verba Dei ad nos
Virginis Filius, de cordis et corporis iminundilia non tam sunt diclorum sonitus, quam effectus ope-
evitanda , et munditia appelenda sermonem nobis rationum : cum in his quaequasi simpliciter proI.Ua
proposuit, brevem quidem diclis, scd gravem myste- sunt, non simplex, imo mulliplcx intellectus est in-
riis ; planum serraone, scd plenum signiflcatione. quirendui; et cum boc quod foris corporale perso
1103 SERMODli CORDIS ET CORPORlS 1MMUNDITIA. 1104
nat, spiriliialibus mysteriis redundat. Ait namque : A vit, jussitque non tantuin liimboscarnis succingere,
Sinl lumbi vestri pmcincti. Si istum Domini ser- id cst luxuriam ab cffecturefrenare; sed etiani lum-
moneni, quem de lumbis praecingcndis p.oposuit, bos mentis praecepit succingere, id est hanc ctiam
seciiiiduni litteram velimus accipere, nili.l in eo a cogilatione restringere. llinc est quod Joannes
commodi spirilualis potcriinus invenire. Parum evangelista, cum jjropter insuperabilcm cvangeli-
euim proficerel ad aelernaraanimre salulem , si quis zandi conslanliam in Palhmos insulam exsul rele-
vcl corporaliler lumbos praecingat, vel ardentem gatus esset, inler caetera quae vidil, Redcmptorem
lucernam manibus pracferal. Unde alia in praeciuctis nosirum ad mammillas praecinclum anniintiat di-
lumbis el lucernis ardenlibus quaerenda est intelli- cens : Et conversnsvidi septem candelabra aurea; et
gentia spirilualis, quaedivino praeceplositcondigna, in medioseplemcandelabrorumaureorum similem Fi-
quae noslrae saluli congrua reperiatur et commoda. lio hominis, vestilumpodere, et prmcinctumad matn-
Neque enim de corporalium lumborum cinclione millas zona aurea (Apoc. i, 12, 13). Podes graece,
spirilualis magisler, cujus verba spiritus et vila laiinc pedes dicuntur : unde poderis veslis talaris
sunt, tantopere nos instrucre curaret. Lumbi quos dicitur ; id cst pertingens usque ad ialos, eo quod
in nobis Dominits jubet praecingi, sunl nostri ap- medios pedes conlingal. Quid ergo per zonam pe
petilus illiciti, quos in nobis praecingi desiderat, ctoris, nisi cohibitioluxuriaecordis dcsignalur? Quia
quia illicitos carnis motus in nobis sedari exoptat. igilur in priori Tcstamento adulterium soluramodo
Lumbos ergo praecingimus, cum in nobis concupis- corporale per legemcohibcri vidctur, iricircopropheta
cenlias carnalcs restringimus. Tunc lumbos praecin- in renibus cinclus ostenditur. EtquiaTeslamenli se-
gimus, cura mala desideria et prava opera vilamus, qucntis mundilia cordis etiam luxuriam frenal, pro-
dum libidini resislit auimus, dum luxuriae dcnega- pterea Redemptornosterinpectore cinctus apparuit.
tur effcclus, dum calcatur luxuria, 751 ûm sub- 3. Cum autem haecet alia inulla in utroque Testa-
igilur immundilia. Tunc lumbos praecingimus, cum menlo de immunditia vitanda existant praecepta,
carnalibus desideriis non acquiescimus , cum ejus bomines tamen in hoc tcmpore gratiae ita carnis vo-
voluptatibus reluctamur. luptati et propriaelibidini inserviunt, ac si nulla un-
2. Notandum aulcm, quod ea quae Dominus pro- quam Christi, vel sanctorum ejus dc his praecepta
posuit pcr se ipsum, jamdudum dignalus est propo- audissenl: ignorantcs quod nulla anle Dei oculos
nere per famulum. Moyses enim inter caetera quae justitiae pielatisque sunt opera, quac luxuriae conta-
populo Dei mandata proposuit, de immunditia ca- gio monstrantnr immunda. Si ergo per cordis mun-
venda praecipit : Non mmchabcris (Exod. xx, 14; _ ditiam libidinis flamma non exstinguilur, incassum
ilatlh. v, 27). Quin etiam si vigilanli animo per- quaelibetvirtutes oriuntur. Quare immcnsilate hujus
scrutemur, iiivcninnis Dnrainum in utroque Testa- criminis obruuntur, nec etiam verentur ne forle illc
mento luKuriam verbis et figuris condemnasse. Et pestifer ignis, qui in carne cnrum et membris male
in Veteri quidem Teslaraenlo luxuriam verbis con- accenditur, in ira et furore Domini sit accensus;
deruaat, ut in hoc quod jam commemoravi .-Non quemadmodumper prophetam comminatur diceus:
mcechaberis. Figuris autem, sicut in Daniele legi- Ignis succensusest in furore meo; et ardebit usqut
mus , ipso testanle qui ait: Et levavi oculos tneos, ad inferni novissima, devorabilqueterram cum ger-
tt vidi; et eccevir unus veslitus lineis, et renes ejus mine suo (Deut. xxxn, 22). Ignis itaque Domini in
accincti auro obrizo (Dan. x, 5). Quid in renibus furore accenditur, quando in membris impiorum
nisi delectalio carnis accipitur ! unde et Psalmista carnis prurigo et libidinis incentiva ita dominantur,
«*ratdicens : Ure renes meos (Psal. xxv, 2). Si enim ut ab eis, quia cum gralia Dei exstinguere non co-
voluptalem libidinis in renibus essc nesciret, eos nantur, exstingui nullatenus praevaleant. Terrae
uri minime peliissel. Unde quia potcslas diaboli in autem nomine boc terrenum corpus, sive haec ter-
humano genere maxime per luxuriam praevaluit, de rena caro accipilur, cuiin primo peccantc dicitur:
illo ad beatum Job vocedominica dicitur : Potestas D Terra es, et in terram ibis (Gen. m, 19). Germina
ejus in lumbis ejus (Job. XL,H). Percingulum ergo terrae sunt bona opera, quaeper hoc terrenum cor-
renum reslriclio carnalis fornicationis innuilur. In pus administranlur, sed per 752 libidinis ignem
Novo aulem Testamcnto Dominus luxuriam verbis penitus toncreniantur. Et hoc modo ignis iste ger-
condemnat cum dicil: Sint lumbi vestri prmcincti; mina terrae devorat cum terra, et terram cum ger-
id cstsinl in vobis carnalis luxuriaeeffectuscohibili. mine suo: quia plerumque ignem luxuriae terminat
Sed quoniam malum luxuriae, aut cogilalione pcr- Dominus ignc gehennae,quia devorabit impium, qui
petralur aut opere; callidus adversarius dum ab iion succenditur, sed nequc exstinguitur; quoniam
affeclu operis expellitur, secreta cogitationis pollue- vermis coruin non morietur, et ignis eorum non
re molitur. Sicut per Moysen luxuria corporis ; ila exs!ingi;etur (Isai. LXVI,24; Jlfarc. ix, 45). Dabit
per Redemplorem interdicitur luxuria cordis. Per eniin Dominus ignein ct verracs in carnes eorum, ut
Moyscn luxuria perpctrala, per auctorem munditisc uranlur el senliant iisqtie in sempiternum (Judith.
luxuria damnaiur cogilata. Redempior noster ve- xvi, 21). Qui aiitein nunc in corporc suo templum
niens legis praecepta transcendit, et ab electis suis Dci violant, ct jicr libidinis iminunditiain a solidilale
non solum carnis luxuriam, sed etiam cordis abolc- corporis Christi, quae cst ftdelium Ecclesia, se ipso»
H05 SERMO DE CORDIS ET CORPORIS IMMUNDITIA- 1106
climinant, nunc quidem per carnis dulcedinem ar- A nis, et affedu luxuriae corporalis, atque in ambitu
dent delectabiliter; sed post modicum ardere habent terrenae felicitatis, nunc temporis fornicatio ma-
miserabiliter: sicul ipse Dominus in Evangelio mi- ximr. viget. Sed nec quarta ad plenum exstincla est,
nalur dicens : Si quis in me non manserit, mittetur quaeconstat in simulacrorum culturis. Videmusenira
forat sicut palmes, et arescel: et eolligent eum, et in quod a plerisque de specie transitur ad genus, cum
ignem mittent, et ardet (Jonn. xv, 6). Ardet quidem quidam malae suggestioni immoderate inhiant: ut
iiunc per Dei praescientiain, posl modicum arsurus per hanc usque ad turpem actionem perveniant.
per retributionis justitiam. Sed neque ibi arderet per Neque enim ad mali operationem pervenissent,
experientiam, nisi prius hic arderet per luxuriam aut uisi in eis prius mala cogilalio praecessisset. Per
per cordis malitiam. cogitatiouem enim pervenilur ad actionem. Cum
i. Quod autem inimici Domini etiam in hac vita vero in actione posilus non habeat quae in hoc
ardeant, testatur Isaias prophela cura dicit: Et apere sibi ministranlibits exhibeat, necesse est ut
nunc ignis adversariot eonsumit (Isai. xxvi, 11). usque ad avaritiam perveniat. Cuni vero neque per
Malos enim non solum post hanc vitam per vin- avariliam quae desideraverat suppetant ut libidini
dictam ignis geheunae cruciat, sed etiam nunc li- suflicienter impeudat, non curat a quo 753 bo-
bidinis flamma concremat; et qui post puniendi B iiiinum, vel etiam a quo daemonumsibi tribuautur,
sunt retributionis supjdicio, nunc se ipsos afliciunt quae in voluptate camis male consumantur.
luxuriae tormento. An non tormentum eis videtur 6. Postquam autem oiniies hos fornicalionis gra-
libidini enerviter deservire? Quod enim tormentum dus ascenderit, et per hoc in profundum peccatorum
corporis sit et contumelia, testatur Apostolus di- descenderit, vel potius deciderit, clauso cordisoctilo
cens: Tradidit itlos Dominus in immunditiam,' ut vacat miser et intendit carnis voluptati, sicut equus
contumeliit ufficiantcorpora sua in temelipsit (Rom. et mulus quibus non est intellectus : et assimilatur
i, 24); et alibi: Quodcunquepeccatumfeceril homo, his, quorum carnes, secundum prophetam, sunt ut
txlra eorpus est: qui autem forntcatur, in eorpus carnes asinorum (Ezech. xxm, 20). Asinorum siqui-
tuuin peeeat (I Cor. vi, 8). Quia quod peccatores dcm petulantia talis esse probatur, ut in alio ge-
voluptatem aestimant, hoc isti poenam pulant. Ut nere animalium saepe misceantur. Carnes autem
enim caro mollibus, sic anima duris nutritur. Car- fornicanlium idcirco asinorum carnibus comparan-
nem blanda refovent, animam aspera exercent. Caro iur, quod non solum naturalibus, verum etiam his
delectationibus pascitur: animaamaritudinisrefove- qui contra naturam sitnt, complexibus quandoquo
tur.Etsicutcarnem dura sauciarU.sicmollia spiritum jniscentur; quemadmodum Apostolus inhonesta ho-
oecant: sicut carnemlaboriosa interimunt, itaspiri- fjiinum vitia honeste reprehendit, ul ab inhonestate
tum delectabilia exstinguunt: et inde in pcrpetuum ad honeslatis formam multos honeste revocaret
spiritus interit, unde ad tempus caro suavilerquiescit. (Rom. i). Hi eliam induuntur purpura et bysso, si
5. Quia enim de luxuria et fornicatione loqui cce- possunt; si non possunt, quanto delicatius passunt:
pimus, sciendum quod fornicatio quadriformis in- et epulantur quotidie, quanto splendidius possunt.
telligitur; imo in quatuor species subdividitur in Sed cum Joannem Raplistam Dominus de victus
singulis autem suis speciebus cavenda prorsus do- parcitale, et vestitus asperitate laudasset, ait: Ecce
cetur: quanquam una harura minoris reatus intel- qui mollibus vestiuntur, in domibus regum tunt
ligitur. Prima itaque hujus quadripartitae fornica- (Matth. xi, 8): nimirum volens intelligi, quia qui
tionis species est, qua quisque mente tanlum ob- sectantur delicias carnis, regno hujus saeculi mili-
scoenis carnis voluptatibus misceri concupisc.it. De lant, non regno Dei. Sed heu ! quam terribilis sen-
hac in Evangelio Dominus dicit: Qui viderit mulie- tentia ccelilus audila est contra mollitiera illius ma
rtm ad concupiscendameam, jam mxchatus est eam gnaemeretricis, quse omnium delicalorum in sa
in cordesuo (Matth. v,28). Altera autem, qua ipsius continet personam ? Quantum, inquit vox illa cce-
Toluptatis opus concupitum copula carnali adini- ;JJ leslis, in deliciis fuil el gtorificavit se, tanlum dalt
Stus ad efleelum perdttcit, de qua Apostolus monet ei tormenlumet luclum (Apoc. xvm, 7).
dicens : Fugite fornicalionem, fratret. Quodcunque 7. Utinam tamen his rieliciis, tanium mollilie ve-
enim peccatum fecerit homo, extra corpus est: qui slium et suavitate epularum contenta esset tencri-
autem fornicatur, in corpus suum peccal (I Cor.vi, tudodelicatiorum Rabylonis.nec alias spinas vitiorum
18). Tertia vero, qua terrenis desideriis aestuans, gerininaretineisramusvoluptalis; uthocesset omne
plus creaturara quam Creatorem creaturarum dili- peccaturaeoruradeliciari,etnonluxuriari!Nam et de
git. De hac praedictus Gentium Apostolus testatur magua meretrice Babylone, de cujus medio delicali
dicens : Et avaritia qumest idolorumservitus (Ephes. isli ad seducendos electos Dei exisse videnlur, furto
T, 5). Quarta vero, qua simulacra pro Deo vene- audeam dicere : quantuiu vultdelicialasil, quantum
rans, daemonibusservilutem impendit. De isia au- purpurata sit.laiUum meretrix uon sit, nec secun-
tem per prophetam contra plebem Judaicam Dnmi- dum prophetam, divaiicet pedes suos omnitranseunli
nus conqueritur dicens : Quia mmchataesl eum ligno (Ezeclt. xvi, 25). Ipsi viderint si ita exstinclus est
et lapide (Jerem. m, 9). Et quidem in tribus suis in eis ille ingenitus et pestifer ignis, ut lot fomentis
speciebus, id cst, in appelitu obscoenaecommistio- circuropositis nequeat reaccendj; praesertiro venti»
1107 SERMO DE CORDIS ET COUPORiS 1MMUND1TIA. 1103
c.t advcrso spirantibus, id est verbis et risibus la- .\ levius damnat caecitalem inGileliiim , qua ine-
scivis lenlnnlibus. Soleo tamen audire quod vivit lioiein jtiriicat creriulitatem riaemoiiiiiii?Damiones
semper in moriente, viget in sene, et scio quod su- enim ciedunt et conlremiscunt: uoiiiiii.es credunt,
scilatur et cxsurgil eliara sine foinite, cl finit nuilo nec conlremiscunt. D;einonesquem credunl veren-
irritanle. Sed et hi delicati cum in commessationi- tur : boniincs dum qiiem credunt, nnn limenl nec
buset ebrielaiibus, aut in cubilibus cl impudiciliis verentur, pro conteinptu gravius judicabuiilur. Non
sacculi deliciantur, si quid for:e advcrsi eis comin- ergo fallaiuur, fratres, generali iioininc fidei, quasi
gat, signum sihi crucis fromibus iinpriinunt; ac si quaecunque fidesad jusliliam dcheat repulari : sed
in Crucifixi praeceplis omuis eoruni aclio constare memineriraus, Doctor Gcnlium in fiJe et veriiate
videalur. Sed intueamur quania perversilas sil ct qualem rielinierit lidem, qua Deo est placeiiriuni.
abusio, ul inimici crucis Christi tiieri se vclint signo Fides, inquil, esl sperandarum tubstanlia rerum
crucis Christi, dum scculi siint luxuriantes uontra (llebr. xi, 1). Haec cst firies quae per dilccliouera
pictatcin crucis Christi, cum in periculo suiit, vo- operalur,ul suarienlc conscienlia mciiioruin, defide
leutcs esse defensi virluic crucis Christi. Plane ini- spes nascalur, fidesque supponatur velttt siibjeclum
mici crucis Cliris i sunt amici venlris sui, quorum fiindainentum, cui superaeiliuceiilur liona aeteraa,
deus venler est; quorum idoluin nuinmus est; quo- B quae 3unt speranda. Sine (ide ista impossibih; esl pla-
rum dulcedo vcrmisesl; quoruni gloria vanitasest; cere Deo; cum fide ista impossibile est ei dispficere.
quorum omne studium pro huraano favore est. Sed 9. Nos aulem, fralres, si lanquam sine liJe fue-
utquid lanlopere in laude et humaiio favore glo- lintus, Deuin post lergum nostiitm ponimiis, ut
rianlur? Quid cst enini favor humanus, nisi venliis dissimulantes timorem ejus, in vanitates potius re-
urens, aura corrumpeiis, acr peslilens, lairunculus spiciaiuus; qtio merilo nos respiciendos putamus ?
jpolians, horaicida insiilians, colubcr ia via, ce- Imo respiciemur. Seri quo vuliu? Vnllus autem
rasies in seiniia, mordcns ungulas cqoi, ut cadat Domini svper facientes mala (Psul. xxxni, 17). Sed
sscetisor ejus rctro? Vir quippe vanus in siinerbiaiu quani iralus, quam terribilis, qitatn importabilis,
erigilur, ct vanilale seusus sui velut equo praocipili tune demuni scictur quando fugient qui odertMit
fertur in ruitiam. Ilujus iiiiniiiiiii serpens vulnerat etini a fncie ejus! Eta facie iua, Domine, quo fu-
tt subvet iit vcstigia ; dummodo 1 laiulie .s carni, gieni, nisi in (enebras cxtoriorcs, in illud chaos
animam posliuo luiii secum iransilucU ad tarlara. uiagmim et profuudum, quori vitae morlisque repio-
8. Si quando vero quilibct rcliginsus cos corrlpit nem riiscernit; in abysstim caliginis et sulpiiuris
aui arguil ut corrigal, diccns: Quare vos ip*«s scdu- arrienlis el ignis devorantis ? El quis nostrum po-
citin cl negligitis, ct in volris opera Doinini tton rcs- leril hahilarectim ignodcvorante? aut qttis susliuc-
picuif' Declinatc anialoei facilc bonum (Psai.xxxvi, bit habilarc cum ardoiibus senipileriiis? Tune di-
27). Quiescite agere perverse (Ita. i, 10). ADprc- . cent montibus, Cadile snper nos; et cellibus, Optrite
liendile (lisci|ilinam, neqnando irascatur Dc-minus, 1)6«(Luc. XXIII.50) : ltvius icstiinantes ahsorbcri a
cl percatis a via jusla (Psal. n, 12), ot liis shnilia ; voragine inferi, quatn sttslinore facicm Dei irati.
respoiideut: Nunquid soli inonachl, aut Soli dau- Fateor Sanclilali vestrae quia confundor in me ipso
slrales obtirieLuni regnum coelornm? nonne et stc- et crulieseo, atque etiam perhorresco lani dura, sed
cularcs? lino et s;r<nlares. Quitl cst enim qiioripr.-e- yeracia quibuslibel enuutiare. Sed vivit Dominus,
, cepil Dominus discipulis 754 suis in Evnngelio, non atnleo palpare, non ausus siim pulvillos con-
diccns : Ite, docete omnes genles, baptitanle» eos in suL'ie, ei onini cuhiio manus subsiernere, scieos
nomine Pulris, el Filii, et Spiritus saucti?Qm credi- Doiiiiuum Jier prophelani popuio dicenteiii: Popute
derit et baplizutus fuerit, salvus erit? (Mallh. xxviu, meus, qui te beatificaiit, ipsi te decipiunl (lsa. m,
19 ; Marc. xvi, 15, 1G.) Baplizali sumiis, credinius: 12). Siat ad judicandum Dominus : quorum enim
salvabimur crgo per fl.lem istara seciinrium veiba vilia rerinrguo, bona si audisseui, utiquc laudassera.
Salvatoris. Nec allcudiiiil quori sicut corpus sine jj 10. Qiiomorio enim laudare poterO eos qui solo
spirilu mortiiuni est, ita liiles sinc openbus morlua nomiiie ('hr.stiani riicunliir, i.i vanuin assunieiites
cst; nimis iuiiilentcs noinini fidei, et opera ab- sibi sanciiiiii iionieii Christi, cum lota ac hbera pro-
neganlcs. Ecee enini lioriie si de myslerio fidei in- fessione sectentttr i a qnre buic inimica-sunt nomini;
lerrogas, onines fere invenics christiaiiissimos : si qui omiii specie conversalionis et mo.io v.taese pro-
conscieniias disculias, jiaucos invenies vere chri- teslanltir inimicos Christi? Haeccine ciiim sunt,
siianos. Totus mundiis confiietiir verbis se nosse qttae in cis lauJemus, videliect hal.ilus et inccssns
Dcum, factis autem negat: adeo ut qui spem piela- merctricius , sermo scirrrilis, ocultis impiidicus,
lis videnlur habcre; virtulcm ejus sicpius invenian- venler qiti pro Deo Colitur, et omnis illa vita; con-
tur abnegarc. Scio quidem, quia confessione Domini tumelia, qnae puhlice in Dei faciem irrogatur? Q.iue
plcna est terra ( Jerem. vn';; sed tainen au.lio ciiini in occulto (ittiitab ipsis, lurpe est ct riiccre.
Prophctaiii plangenlem, quia periil fides de lerra. Foriiat par.ctem coruin, qui atl eos prophetare u.is-
Putas cnini Eilius cum veiieril, inveiiiet fideni super :sus esl, et non egn, ut aahiic abominal o.cs inajo-
lerram? (Luc. xvm, 8.) Nunquid fidem reputabil ; res virieat, quas iiou crubescuiU cuiau) lla inmi!-
, iidem istani uegligentium et couteuineiUium, quai da majcstate perpetiare. tjuae euiiu boua ccruiri-ef-
1109 SERMO DE MISERIA HUMANA. 111»
farre potero, quorum omnia exlerioi a opera manifo- A libeat, et libeat quori coutnstet. N.innunquam vero.
siuin oiium Dei denuntiant, quorum vila non ten- mcns ila baraihro teutalionis absoibetur, ut nulla-.
latio, non railitia est adversus peccatum, sed ultro- tenus renitalur : sed cx deliberalione sequitur hoc,
nea servilus pcccati; qui tam mente, quam carne unde ex dejeciationepiilsaiur; et si facullas exteri.or
videntur servire legi peccati; qui cum prudentia car- suppetal, raox cffectibus extcriora vola consumniai,,
nis, quae legi Dei non est subjecla, nec 755 c,l'ra Quod si aniuiaaversionem districti Judicis resptiia,
potest, et amicitia liujus iniiiirii, quae ambae inimicaa uon est jam cogilalionis eulpa, scd operis, s qiua.
sunt Den, feedus miserum pepigisse videnlur, plana etsi rerum larditasforas pecc;nuuidisluHt, intuahaca
fcedus cum morte cl peccatum cum inferno? 0. pa- consenlientis opere voluntas implevit.
clum, paclum miserabilc, nec tamen incxorabile! 12. Sed misericoidiae Domini mnltse. Saejieenim
Scimus enim quia scriptuiu esl : Delebitw fmdus raisericors eo cilius peecala cordis abluit, quo ]\m
veslrum cum morte, el pactvm veslrum cum inferno cxire ad opera non pcrmitlit : et cogitata nequitia
non slabil (Isa. xxvui, 18) : quuniam latera aquilmis quantocius solvitur, quia, effectu operis distrietiut
civilas Regis magni (Psal. XLVII,3). Seroper quip-> non ligalur; quatenus in quo usque ad opus uon per-
pc de nuiuero impiorum auctus est nunierus elo venit culpa, usqiie ad ciuciattini, non jierveuiat p<aer
ctorum. *' nitentia : sed cogitala aflliclio inentenj detergat,
11. Sed quid mihi, qui videor monachus, de his quam ninJrum iaiUunmiodo cogitata iniquilas m-
quae foris suiit, judicare ? Ad me ipsum anima niea quitmvit. Cum autem quis usquo atl pcrvma opar»
turbala esl. Ipsi viderint sibi: nihil niilii de aliorum peiveuerit jrer dulcetlinem cogilationis, dignum est
conscienliis judicare, cum sciatn mullos in omni ut seqiiatur pamitenlialis afllidio coiilra dujcedineia
copia et gloria mundi lemperanler ct pudice viiisse; carnalilalis. Si»l ergo lumbi vesiri prasciucti, el lu-
et e divcrso nonnullos in habitu asperiore et victu. cernm urdenles in manibus.veslris ; el vos siutiles hoyt
parciore nequiter egisse. Vobis ipsis, fratrcs, inien- minibus exspeclantibus dominum sttum, quand* rs-
dile. Nolitejudicare saeculares, nolile condemnare; vertalur a nuptiis. VigiUtte ergo, quia netcitis qtttt
lurabos raentis et carnis restringiie, ne malum quod hora Dominus vester venturus sit, sero «» wedia itor
eis immiiiel per operalionem, vos incidatis per co- cte, an gulli cattlu, an mam ; ut cum venerit ei p&h
gilationem : pcrversae enim cogitationes separant a saverit, confestim aperiafis ci ; ne forie curn pulsat
Deo (Sup. i, 3). Alia quidem est carnis luxufia, qua veritis et clamaverilis dicentes, Domine, Op.wtiitv
Caslitalcm corrurapimus; alia cordis luxuria, qua aperi nobis, dure quasi dormicntiljua et negligenli-
castitate gloriamur. Et lanto anle Dei oculos !uxu«-p bus respondeat : Amen dipo vobis, neseio vos (l»c>
rlosi existimus, quanto ante oculos hominum casti xii, 35, 36, 39, 40; Matth. xxv, U-J5; xxiv, i^
apparemus, si non fuerimus. Vobisquidcm, qui ab ii)\ sed regni januain nobis aperiat, ct secum atl
actioue corporali quodarainodo clongati estis, facile nuptias inlroducat. Satagile igitur inluresse niiptiis
est opei-aperversa vitare : sed minus difficileest ab spousi et sponsae, ut videaiis sponsum gauriere su^
illicita cogitatione cor tergere. Sed tamen aliud est per sponsam, ubi sponsum inillcna uiiUia Uulci
si cogitamus, ut adlpisoamur; atque aliuri, cum per Jaudant melodia : ct videalis Rcgein in decore suo,
cogilationeiu ab occulto adversario tenlainur. Ple- et possitis perenniter vivere et rcgnarc cura SponT
ruTiiquo enim tentalur cor, et ex carnis neijtiilia so, qui vivit et regnat cunj Deo Patre iu unjh
delectatur, et tamen eidem nequiliie ex raiione re- tatc Spiritus sandi, per oiunia saeculu s*cuiorura,
nititur; ul ia secreto cogitallonis ct conlristet quod Amen,
SERMO DE MISERIA HUMANA.
736 *• 0 bomo qui ex anima rationali et Iiuma^ D qtianto magis exira lucraris, tanto mngis iujus per
na rarne subsistis , conditionis miserae repletus dis: quanto magis in his quae foris auut vagaris;
innliis miseriis! miser et miseiabilis horao, pauper, magis iiilus evacuaris : quamo inagis in lemporati
caecus,nudiis, plurimis necessitalibus subditus, ad bus es sollicilus, taulo magis es metidicus iu spiri
coiliium revertere. Quid foris vagaris? quid foris tualibus. Quid est, hoino, quoi oninia ordinas, el te
quaeris? quid his carualibus sluries? quid in s.ecula- ipsum non vis ordinare? quid in oiiniibus es pru
ribus te implicas? quid vanitatibtis te involvis. in dens, et circa lemetipsuni es insipiens? quid cst
inferioribus delectaris? quid ab omnibus lnferiorU quod ad omnia quae foris sunt sollicilus es Iiona fa->
bus et superioribus elongaris, et per ea quae foris cerc, et temetipsuni sicis esse nialuiii semper et inur
sunt, diffunderis? Quanto magis ad munduin acce- lilem? Dormit in le spirilus Dei, et vigilat in te spi-
dis, tanio lougius a Deo recedis : quanto raagjs fo- rilus mundi. Vacat in te ratio, vigct in te sensus :
ris es sapiens, tanto magis intus stultus efilceris: exstinguilur in te Spiritus Dei, dominatur in t*
1111 SERMO DE MISERIA HUMANA. Hl*
amor mundi: fervet iu cordetuo amor terrenorum, A ^ ges : de vita vero et salute aniniae tuae supertepens
et moritur in te amor aeternorum bonorum : mun- non curas, licet seraper indigeas, plenus nequitiis
dum diligis, et Deum relinquis : omnium recorda- ct malitia. Miser homo, ut miserum pascas corpus
ris, et te ipsum ohlivisceris : quaesuper terram siint et vestias, et carnis voluplalibus quaepost paucos
desideras et diligis, cceleslia vero non curas : ap- dies a verroibus devorabitur, satisfacias, sollicitus
propinquas ad interitum, et eiongaris a salute: cur- laboras, discurris, vigilas, et somnum non capis
ris ad diabolum, et elongaris a Deo. Redi, redi, praj- oculis, ut repleas 757 venirem : et pro anima tua,
varicator homo, ad cor, quia loquitur Deus pacem qua) Deo praesentandaest in ccelis. tur non sollicitus
eis qui convertuntur ad cor. Omnia mundi hujus ti- faligaris, ul ipsam pascas bonis operibus, et induas
bi dedit Deus : et tu propter omnia relinquis eum. virtutihus, ne apparcat nudilas ejus? Homo trislis,
Omnia propter tefecit Deus : et tu propter omnia quaeris semper implere venlrem; cur non pascis
dimittis te ipsum. Propter omnia quae occurrunt li- animam esurientem? De vase stercorum semper
bi, dimiltis Deum ; et idcirco omnia diraittuiit te. curas, et de Dei imagine cur non curas? Pascis
Propter creaturas relinquis Creatorem; et ideo con- slerilcm, et quaenon parii: aniraam autein esurien-
tra te insurgent omues creaturae. Quia offendendo tem non satias bonis. Vaetibi erit, quia anima tua
Creatorem, offendisli omnera creaturam; ideo crea- B ' propter famem in te deficiet. Vae tibi est, et vae tibi
turae quae faclae sunt in ministerium et utilitaiem erit, quia reddis quae sunt Caesaris Cacsari, et nou
tuam, convertentur in viudictam ct pcenam luam. reddis quae sunt Dei Deo : et ideo maledictus es a
Et vae tibi erit sine fine, quia noluisli habere bonum Deo, et confunderis ab eo.
sine flne. i. Vide, miser homo, quia totum est vanilas,
2. Recognosce itaque, homo miser, recognosce totum slultili-i, totum dementia, quidquid facis in
temetipsum. Recogita quia nihil fueris : attende hoc mundo, praeter id solum quod in Deum, et pro-
quod vilis et malus es; considera quid futurus es. ptcr Deum, etad honorem Dei facis. Quidquid sine
Plange, homo miser, plange incessanter peccata Deo facis.totum est malilia et vanitas; quia niliil est
tua. Dele lacrymis raalilias et raiserias luas, quia bonum sine summo bono. Et magna miseria hominis
voluntate propria peccasti. Displiceat tibi super est cura illo nonesse, sinequononpotestesse.Unde,
omnia, displiceat tibi tolo corde et continuo, displi- homo miser.qui ad simililudineroet ad imaginem Dei
ceal tibi quod Dominum immensae majeslatis, ha- creatus es, et propler nimiara charitatem Domini
bentem potestalem omnis carnis, et mitiere corpus noslri JesuChristi amorte aelerna turpissima redem-
at animam iu gehennam, ausus fuisti offendere. ,_ ptus es, ct liberatus es, ad videndura claritatem
Amarescal tibi amarissime cor tuum, quod Deum summi Dei sola inaestimabilimisericordia sua voea-
summum patrcm incomprehensibilis bonitatis, qui tus cs; et plurimis beneficiis, ex quo esse ccepisti,
benignus et niisericors esl super ingratos et malos, ab allissimo Patre tolius bonitalis ad vitam aeternam
voluntarie, libenter, ac delectabilitef offendisti. habendam per unicum Filium suum invitaius es :
Totus displiceas lihi, ut lolus possis placere ei qui miser homo, recognosce hunc honorem, iutellige
est summus, verus et solus Deus : cui nemo placet, dignitatem tuam, qui a tanta majeslale honoratus
nisi qui sibimelipsi displicet; ct nemo ei displicet, es. Êternus enim Deus et immensus creavit te,
nisi qui sibim; tipsi placet. Dissipat namque Deus formavit le, redemit te, et invitavit te. Maximus
ossa corum qui hominibus placent (Ptal. LII,6). El honor et amplus amor. Cognosce, o liomo, honorem
quod altum et pulchrum est apud homines, abomi- tuum, et curre gratias aêns ad invitatorem tuum ;
nabilc est apud Deum. Mirum est de te, homo mine forte, si ingratus ire nolueris, aut villa, aul bo-
ser, quod ad mala sis totus avidus, totus promplus, ves, aut uxor tc impedierint, iratus Dominus jubeat
totus facilis, lolus sapiens, ct totus sollicitus : ad te succidi, el libi ostium vitaein perpetuum claudat.
bona autem es totus durus, totus piger, totus tepi- Cognosce ergo, o homo, honorem tuum, et honora
dus, totus stultus, totus increduluset rebellis. Unde D Crcatorera tuum.
tibi boc, nisi a carnc quam diligis et sequeris? Quia 5. Sed, heu ! hodie potest recte dici": Homo eum
vero camem diligis, carnem sequeris : el quia car- in honore esset, non inlellexit: comparatus est ju-
nem sequeris, opera carnis facis, ct cum ea puni- mtntis insipienlibus, et similis factus est itlis (Psut.
eris. Carnis tuaefructus est libido, concupiscentia, xLvin, 13.).Dignum certe et justum est ut qui socius
jnvidia, inlirmitas, id est fragilitas et dolor, vermis, noluit esse Angelorum, fiat similis jumentorum : et
putrcdo fetcns, et fetidus felor. qui deslruxit in se iraaginem et similitudinem Dei
3. Tu ipse es tcnebris ignorautiae sic excaecatus, dignum est ut imago et simililudo jumentorum
ut nescias quid sis ? Non attendis quo vadis, non adhaereat ei. Cognosce te ergo, o homo miser, co-
animadvertis factum tuum, neque insidias inimici gnosce te meliorem avibus, meliorem cunetis ani-
et tenlationes ejus fraudulentas intelligis. Totus ne- mantibus. Noli esse similis jumentis insipientibus,
gligens es, nec cogitas quo tendere debes : viam ne- quae solam vitam praesentem cogitant; quae tantum
scis, et non inquiris. Grandis namque tibi rcslat camalia et temporalia diligunt, quia nec alia sciunt."
via. Sollicite tibi quaeris cihum, veslitum et re- Homo, non le subjicias carni, non sis amator mun-
quicni, et omnes caruis necessitates, quando indi- di: noii te sustineas esse filium diaholi, propter ho-
1115 SERMO DE VII DONIS S. SPIRITUS. 11U
norem potentissimi et sapienlissimi et incompre- A honorem cupis, vera gloria et summus honor Deus
hensibilis Patris tui allissimi Dci aeterni: propter est: si pacem vis, pax aeterna ipse est. Quidquid
nomen Dei admirahile non te constituas adversa- boni quaeris, summuin bonum, el omne bonum ipse
rium et homicidam tui : propter amorem benignis- est. Imo semper est totus desiderabilis, totus dul-
simi Dei non te facias inimicum omnipotentis Dei: cis, tolus amahilis, totus suavis et totus delectabi-
propter unigenitum et dilectum Filium ejus Jesum lis. Ipse seraper ubique totus est. Ubicunque fueris
Chrislum non le facias sociuro daemoniorum, et sine ipso, tnale eris, et male tihi erit: et ubi-
combustionis ignis aeterni: qui redemptus es pre- cunque fueris cum ipso, bene eris, el bene libi
tiosissimo sanguine Agni immaculati, noli tanluni erit.
pretium vilipendere, quod pro te Dei Filius dignatus 7. Subjice itaque le lolum ei, qui te totum fe-
est exsolvere, ne sempiternis involvaris incendiis. cit, a quo omnia habes; cujus gralia omni mo-
Tunc cniin pcenam maximam habebis sine reme- nieuto uteris. Servi semper ei qui non patitur
dio, tunc dolorem inopinabilem paticris sine fine, omnia nocere tibi, quae semper nocereiit libi li-
et tormento plenus eris. Nunquam tamen allevia- beuler, sive infirinitates, sive homines, sive be-
beris; quia qui non ilevit, quando erat tempus flen- sliae, vcl daemones, vel quaecunque alia. Servi
di, aeterho luclu lugebit, sed sine fructu. semper ci, qui non sinit te cadere in omnia peccata,
6. Redi eigo ad te, liomo ; redi ad spiritualia, quia noii permiltil ut inferas tibi omnia mala ac
redi ad aeterna et coelestia gaudia; redi, miser, damna, qu.e libenter faceres. Tolus semper ama
redi ad Filium : nec tardes converti ad eum, qui te Palrem, ol Filium, et Spirilum sanctum, solum,
sua polestate et sua fecil sapientia, redemil sua ine- verum, et summum bonum; qui semper solus vere
rarrabili bonitale, ad se vocavit et exspectat adhuc el sumnie te diligit. Placeat igilur tua voluntas ei •
quotidie ul te coronet. Quid quaeris extra illum? et voluntas ejus semper placeat tibi. Semper con-
quid desideras praeter illum? quid tibi placet sine corda te cum eo; semper sequereejus voluntatem
ipso? Ipse fecit omnia, ipse habet omnia, ipse est in omuibus, qui semper bonum tuum vult, qui nihil
omnia. Quodcunque bonum cupis, quodcunque aliud curat nisi salutem tuam, cujus voluntas ad
pulchrum quaeris, quodcunque dulce et delectabile miseraudum tibi est'benevola, et delectatur benela-
requiris, totum in ipso invenies, et in ipso perfrue- cere tibi. Nunquid putas le ipsum magnum amicum
ris. Si gaudere vis, ipse gaudium est: si te pugnare tibi? Magis amicus est Deus tibi, quam tu ips*
delectat, ipse palma cst: si coronari vis, ipse corona libi; quoniam magis ipse diligit te, quam tu temet-
est: si vincere cupis, ipse victoria est: si potcutiam . ipsum. Nunquid credis alterius auxilium fortius. aut
desideras, ipse potenlia est: si fortiludinem quae- alterius consilium utilius? Erras si id credis. Stul-
ris, ipse fortuudo est: si justiliam vis habere, ipse tissimus et demenlissimus es, quia tua desiJeria vel
justitia est: si amas sapientiam, ipse fons sapientise aliorum sequeris, et illius consilium dimittis, qui
esl: si charitatem vis, Deus charitas est: si divilias semper est amicus duicis, sapiens et pius eonsilia-
appetis, ipse dives est: si pulchritudinem vis habc- rius et Salvator, et super omnia adjulor forlis et
re, summa pulchritudo ipse est: si plenitudinem potens, pater futuri saeculi, et priuccps pacis,
quaeris omnis boni, ipse plenitudo est: si gloriam et Amen.
758 SEPTEM DONIS SPIRITUS

DE SANCTI
SERMO.
1. Prima gratia est timor Domini. Qui hanc habet D vertetur domus tua (Eccli. xxvn, 4). Omne namque
gratiam, omnem odit iniquitaiem, juxla illud Psal- virlutum aedificium illico vergit in jiraecipitium, si
mislae: lniquilatem odio habui, et abominatus sum; hujus graliae araiserit praesidium. Unde Salomon
et alio loco : Omnem viam iniquitatis odto liabtti ait: In timore Domini esto quotidie, quia habebit
(Psal. cxvni, 128, 163). Scriplum namque est: spem in novissimo, el prmslolatio tua non auferetur
Timor Dominiodit malum (Prov. vm, 13); et ilem : (Prov. XXIII,17). Hinc et Apostolus: Cum tnelu tt
Tiine Deum, et recede a malo. El de Joh dicilur : tremore veslram sulutcm operamini (Philipp. n, 12).
Vir timens Deuin, et recedensa malo (Job i, 1). Sine Et quid plura ? Connexa sunt timor et religio, nce
hac gratia, prima gratiarum, quae toiius religionis manere potest alterum absque altero. Unde Corne-
exordium est, nullum bonum pullulare vel manaro lius, vir religiosus ac timens Deum (Act. x, 22), et
potest. Sicut enim securitas vel desidia causa est et Simeon justus et timoratus (Luc. n, 25). Uude Sa-
mater omnium delictorum , sic timor Domini radix lomon : Deum, inquit, time, et mandata ejus observa
et custos omniuni bouorum : unde scriptum est: Si (Eccle.wt, 13). Hunc vero sic haberedebemus, quo
non tn timore Domini tenuerit le instanter, eito tub- modo asserit se habuisse Job beatissimus. Semper
SERMO DE VII DONIS S. SPIRITUS. «116
1U5
sfi flucius Deum limuil (Jo6 A buntur (Matth. v, 5, et Isu. vr, 2); item : Vat iiobhj
quasi tumentes super
deseri- ttunc ridetis, quia plorabitis (Luc. vi, 25). Hinc
xxxi, 23). Per hunc limorem D i universa qui
sicut Salomon ail: Risus dolori miscebitur, et extrema
mus, niunrio abrenuntiamiis, nosque ipsos,
Dominus ait, abnegamus nobis. Si <7Uts vult post me gaudii luclus occupul (Pruv. xiv, 13).
venire, abnegel semetipswii (Luc. ix, 23). Iste ergo 4. Quarla gratia est Spiritus fortitudinis, quairt*
divinus timor, qui eum quem perfecte imbuil, pau- in Evangelio Iicatiludini similis, de qua dicilur :
peiiati subjicit, ct a malo riiviriit, ita cst primus in Beati qui esuriunl el siliunt juslitiam, quoniam ipsi
urdinc gratiarum, sicut paupertas in serie 759 saturabuntur (Mutth. v, (i). Qui enim justiliam esu-
beatituiliiium : de qua Dominus in caierarum fun- rit et sitit, contra quaellbet adversa fortis, insupera-
damento virlutuin eam ponens, ait: Beali pauperes bilis et imperlerrilusexisiit. Unde Salomon ait: Ju-
lerrore erit (Prov.
spirilu, quoniamipsorum esl regnum cmlorum(Mutth. stus ut leo confidit, et absque
v, 3, et Luc vi, 20). xxviii, 1); item : Non contrislabitur justus quidquid
2. Sccundum charisma esl Spiritus pietatis, illi ei acciderit (id. xu, 21). HoC spiritu crant praedili
secundae quae in Evangelio ponitur beatitudini si- omnes de quibus loquitur Apostolus : Sancli tudi-
tnile, de qua Dominus sic ait: Beati mites, quoniam bria et verbera experti, insuper et vincula et carceres,
"
ipsi poitidebunt terram (Matth. v, i, et Psal. xxxvi, lapidali sunt, secll sUnt, tentati sunt, in occisione
11). De talibus Dominus in Isaia ait: Spirilus Do- gladii mortui sunt. Circuientlit in melotis, in pelli-
mini super me; orf nuntiandum mamuelis misit me bus caprinis, egentes, ungustiati, ufflicti, quibus di-
(Isa. Lxi, 1). Moyses quoquc mitissimus erat super gnus non erat mundtts, in soiitudinibut erruntes, in
omties homincs qui morabantur in terra (Num. xn, montibus et in spetuncis ct in cavernis terrm (Ilebr.
13). De taiibus Job dicit: Dominus ponit humiles in xt, 36-38). Hrec et Apostolus ipse, qui ait: Quis nos
sublime; et moirenles erigit sospitate (Job v, II). septrabit a charitate Christi ? trlbulutio ? (Rom. vm,
Undc et illtid Ue Domino dicitur : Humiles spiritu 35) elc. Iste spirilus omnem alicnam malitiam su-
salvcbil (JP«fl/.xxxut, 19). E contra de superbis sttnet, ct adversus hostiles insidias instruit et mu
diciinr: Doittims superbis resistil (Jacob. IV, 6; nit. Unde sponsus in spousae jjrseconio ait: 760
Prov. iii, 34, ct Pelr. v, 5). Ante ruinam exaltatur Putchra es, amiCa mea, suavis et decora sicul Jeru-
tor (Prov. xvi, 18). Superbia dc supernis ad iraa salem, tertibilis ttt tastroruin acies ordinata (Cant.
praecipitat, IrUrailitas de irnis ad superna elevat. VI,.3).
Angelus enlm in Coelo superbiens, ad tartara cor- 5. Quintum donum est consilii Spirilus, qui aliis
ruit: homo ih terra se humilians, ad ccelos ascen- fj facit ita compali et misereri, illi competeiis, de qua
dit. Tanto vcro quisque debet Cssehumilior, quanlo (Scitur, qiiintae heatitudini: Beait misericordes, quo-
est Sublimior. Unde scriptum est: Quanto magnus niain ipsi misericordittm eonseqUentur (Matlh. v, 7).
es, Itumilia te in ontnibus, et coram Deo inveniesgru- Binc ct Saiomoii ait: Qui pronus est ad misericor-
liant (Eccl. ni, 20). Hinc ipse Dominus ad disclpii- i&am, benedicetur (Prov. xxn, 9). Hanc principali-
los ail: Qui voluerit ihter vos primus esse, tril vesiet ter trifariam exercemus : vcl quando sCx ejus qusa
serws (Matth. xx, 26); item : Cum feceritis omnia in Evangelio leginitur opera implcmus (Matlh. v, i-
qumprwcepta sunl vobis, dicile : Servi inutiles sumus 10), vel qtiando dclinquentes eorrigere ct ad bonum
(Luc xvii, 10); item ipse dicit: Discite a me quia reduccre sludenius, vel quando injurias nobis illa
mitis sum cl humilis corde (Matth. xi, 29). Sine hac tas facile inriulgemus. Iste secunrius clementiae mo-
humilitalis virtule reliquae virtutes nequcunt prod- dus, sive consilii Spirilus, Deum fecit semetipsum
esse. Unde bcatus Gregorius ait (Homil. 7 in Evang.): exrtianire, formani sefvi accrpere, scilicet, ut sic
« Qui virlules sine humililate congregat, est quasi posset ovem errantem corrigerc, ct ad propriuin
qui in ventum pulverem portat. » Sicut enim pulvis ovile reducere. Unde Apostolus ait: Semetipsuw
venti validi flatii dispergitur, sic omne boimm sine dedil pro peccalis noslris, ut nos eriperel de prmsenl>
humililale inanis vento glorke rapitur. Mullo etiam D smculo nequam (Galat. i, i). Iluic consuleiuli modc
mclius est peccalorem esse humilem, quam justum sic oportet insistere, ut injungitur ab Apostolo mo-
aiTOgaiUem.Quod a Domino evidenter ostendilur, nente : lnsta opporlune, importune (II Tim. iv, 2)
ubi Publicanus et Pharisxns in exemplum adducitn- Est ct alius consulendi modus, scilicet discielionis
tur (Luc xvm), sicut quidam sapiens ail: « Melior virlus, qua veras a palliatis atque simulalis virtuti
cst in malis faclis humilis confessio, quam in bonis bus discernimus; qua eliam ipsum Satanam hypo-
factis superba gloriatio. > crisis auctorcm tlignosciraus. Ipse enitn Satanas, ul
3. Teriium donum est Spirilus scienliae, de quo ail Aposiolus, transfigurat se in angelum lucis (II
Salomon ait: Qni addit scientiam, addil el dolorem Cor. xi, 14); et juxla beali Cypriani dictiim, mini
(Eccle. i, 18). Vera namque scienlia esl, scire nos stros injuslitiae subornal, noctein afferentcs pro riie,
mortales et caducos et fragiles esse, et in hoc exsi- iitleritum pro salute. Ista quidem caeterarum vir
lio, et in hoc ergastulo, in hac pcregrinatione, in tulum niagistra ac domina , omnes alias proinde
hac valle lacrymarnm dolendum et lugendum cs.se. ternperal ac supcrne gubernai, el ne ultra vel citra,
Unde dicitur in terlia beatiludine, huic terlio donq evagciilur liccnter, imperialiter ac discrete conser-:
corigruenli: Beoit qui lugent, quoniam ipsi comola- vat. Unde Boetius : Virtutes mediutn tenent. Si vel
*H7 SERMO DE XII PORTIS JERUSALEM. 1118
uHra, vel infra quam opovtuorit, fiat, a viiiute dis- A minus (Psal. XXXIII,9); et it^rnm : Vacate et videte
ccditur. (Psal. XLV,11); et iieruni : Acceditead eum, el if/s-
6. Sexta gralia est Spirilus inlclligcnliac,illi scxtae niiitamini (Psal. xxxm, 6). Hoc divii.aesapientiaein-
beatilOtiitiicoiigruiis : Beati mundo corde, quoniam terno guslu superna praclibamus, videlicet contem-
ipsi Deum videlunl (Multh. v, 8; Psul. xxin, i, planles quam amceuum sit augelicis coelibus inle-
5). Nisi enim nientis iutiiitiis (iiligenter puriiitatus resse, ubi nil polerit quod displiceat, esse. Ista
fuci-il, myslica ac riivina iiquide iulclligere neqnit. seplima gralia illi veraebealiludini congruit, de qua
Nam scriptum est: Spiritus sanctus disciplinmeffu- ailDominus : Beuti pacifici, quonium fdii Dci voca-
cjiel fjetuin, e! auferet se a cogiiai'onibus quw sunt buntur (Matth. v, 9). Qni enini nieniem paciflcam
sine intelleclu (Sap. i, 5). Unde Salonion : Abomi- etserenam hahenl, de supernis dulcius sapiimt, Ct
r.atio Domini, cogitationes mala (Prov. xv, 2G). subtilius virieut. Nain quisquis sapicntior eo proba-
Peiversm cogitationes separant a Deo (Sap. i, 3). lur essesapieniior. Unde Salomon: Doclrinu viri per
Qui ergo vull sincerum ac lucidum iiilellecluiu ha- palientium dignoscilur (Prov. xix, II). Dc talibus
bere, p avarum cogitalionum pliantasias ac nebulas alil.i dicitur : Pax ntulta diligenlibus legem luam, et
sturieat cffugare ct omiii diligcnlia et cautcla cor non est illis scandatum (Psal. cxvm, 165). H;e se-
servare. Unrie Salomtm : Ontni custodia serva cor B ' ptcm gratiae suut seplcra mulieres, virum unum ap-
luum, quoniam ax ipso vila procedil (Prov. iv, 25). preliendeiites; seplein spirilus super florem requie-
7. Scptimum rionum est Spirilus sapienliae, qni- scentcs; scplem in candelabro lucemae lulgcntes;
dam internus sapor, ac suavissimiis guslus. Unde septem in lapideoculi; scpteni spiritus ante thro-
Psalniisla : Gustate et videteqwoniamsuavis est Do- num Dei.
SERMO DE DUODECIM PORTIS JERUSALEM.
Hie Sermo inj menuscriplo Carthusim Coloniensis (ex quo eum eruit Horslius) prmfert nomen S. Berhttrdi
abbatis, cui tamen non videlur tribuendus.
i. Contendite intrare per angustam portam, quia C gnans innocenliam; per meridiem, justit;am; pc
arcta et angusta esl porla qum ducit ad vilum (Luc oacidentem, peenilenliam; per aquilonem, lniseri-
xin, 24; Matth. vn, 15, M) 0 quam terribililer et cordiam.
salubriter vox isla sunnnae Veritalis tardos et tepi- 2. Ab oriente, id est perportam innocentiaeInno-
dos viatores, pusillaniines etdesidesascensores ler- centes sunt ingressi; qui anle scientes mOri quam
ruit, quae ijisis etiaui peifeclissiniis discipulis libero loqui, pro Domino sunt trucidali. Per hanc portîm
volalu ccelestem Jerusalein intratui is coiileniionem, ingrediiintiir parvuli, per Bajitismum renati : 'jui
portaBsingularitalem, inaressusdilficultatem, electo- Saciamento regcnerationis accepto, si raox, aut
rum paucitatem interposuil! Arclaest, inquit, via, paulo post a corpore solvuntur, procul riubloin
BUKducit ad vitam. Arcta est siquidem in peccalo- ccelestem Jerusalem per portam innocentiae ingre-
rum ahlutionc, sed multo arctior in carnis animae- diuntur. A meridie, iri esi pCr portam jusiitlae, Apo-
quc scparalione : arclissima vero in extrema Judicis stoli et marlyres suntingressi. Et recle perfecli «m-
examinaiione. Allamen benedictus Deus 7Q1 et nes ineririici comparantur, quia el ibi morosior cst
Paler Domini nostri Jesu Cbrisli, pater misericnr- slatio solis, et ferventior ardor ealoris, et copiosior
dianm, et Deus lolius consolalionis (11 Cor. \, 5 ; splendor lucis. Sol just-tiae in ipsis non occidit, nec
Ephes. i, 3; 1 Petr. i, 5), qui lerrori consolatio- D i tepescit; sed invalescit et incalescit, sicut seriptum
nem miscuit, ne dcsperaieinus, aiigusiiae iatiiudi- est: Supiens sicul sol permanet : stultns ul luna mu-
'
neni opposuii; ul pr;esumamus, praesumendo cur- tatur (Eccli. xxvn, 12). Porro splendor operis, fer-
ramus, currcndo praovcniamus. Nam alibi ipse Do- vor ilileclionis quantus in ipsis fuit sanclis eluce-
miims ail: Dico vobis, multi ab oriente et occidente scit, nec tam inriiget exposilione quain imiiatione.
venient, el recumbentcum Abrahum, el Isaac et Ja- Ab occideiile, id csl per porlam pauiitenliae, Maria
cob in regno cmlorum (ilatlh. VIII, 11). Propheta Magdalena est ingressa, qttac merito peccatoniiii
quoque ct praecoverilalis, homo secunrium cor Dei, suorum ante fuerat habilaiio daemomim: sed re-
David dieil : Dicanl qui redempti sunl a Doinino, spectu divinaegratiae postmoduni compuiicla, flerido
quos redemit de manu inimici, et de regionibus con- ei pcenitendo, Salvatoremi|iiL'suum singulari amore
gregavil eos; a sotis ortu et vccasu, ub uquilone et colendo, facta esl saucii Srmitus lemplum.Per hanc
mari (Psul. cvi, 6, 7); per solis ortum. npbis .desi- etiam portam ingrediuiUiir pcc;:ilcnics, qui quasi ia
1119 SERMO DE XII PORTIS JERUSALEM. 1120
occiduis partibus conversantes, et de interioribus <Veam (Ezech. XLIV,14). Innocenliam secundum xta-
tenebris ad terram tenebrosam et opertam morlis tem illi possident, qui tam per imbecillilatem cor-
caligine properantes; cum a Sole justitiae illustran- poris, qtiam per indiscretain simplicitatem cordis
tur, si oinnibus pompis Satanae, et operibus tenebra- malnm perpetrare nesciunt, nec possuut. Innocentia
rumpeifecle abrcnuniiaut, in supernam Jcrusalem secundum voluntateni illorum cst, qui elsi in levi-
per porlam poenileiiliaeintrant, Ab aquilone, id est bus quibusdam peccatis (sine quibus haec vila, aut
per portain misericoidiae, ingressus est latro ille vix aut nullatenus transigi polest) aliquando delin-
evangelicus, qui de profundo iniquitatis et ignoran- quuiit, innocentiaetanien puritalem in bona volun-
tiae, sola Dei bonitate cductus in ipso mortis arti- tate conservant. Prima igitur innoceniia est malum
culo, ab ore putei gehennae in deliciosam paradisi facere non posse : altera, malum facere nescire :
amcenitatcm esl reductus. Per hanc portam ingrc- ultima, facere maltini nolle.
diuiilur forsitan et illi, qui per tolam vitam suam i. Sequitur : Et a meridie portm tret. Meridiana
flagitiis et iniquitatibus servienles, cum morli pro porta, perquam designalur juslitia, tres portas ha-
suis sceleribus addicunttir, si plenam satisfactionem bet: quare ct ipsa juslilia tripartita est. Est enim
de maloriim suorum perpelratione per veram cor- justitia secundum debilum, et est justitia secundum
dis contritionem offerunt Deo, iu ccelestem Jerusa- meritum, et est justilia secundum propositum. Ju-
lem per portam misericordiae quandoque intraturi stitia secundum debiium est omnium fideliura, ma-
Sunt. Scriptum esl cnim : Quacunque hora peccator xime raonachorum ; quia de die in diem salagunt
ingemuerit, salvus erit (Ezech. xvm); et aiibi : reddere vota, quaedisliuxerunt labia sua, prophetaj
TJbite invenero, ibi le judicabo (Eccle. xi, 3) : ite- cousiliura sequentes qui dicit: Voveteel reddite Do-
rum: Sacrificium Deo spirilut contribulalut, cor con- tnino Deovestro (Ptul. LXXV, 12). Justilia secundum
tntum et humiliatum, Deut, non detpicies (Psal. I., meritum illorum.est, qui pene illicita nulla commit-
19). Restat ergo videmium, islae quatuor quam con- tunt, riec lamen licitis uti volunt; sed ea quae retro
traria* et quain oppositae sibi inveniantur : videli- sunt obliviscentes et ad anleriora sese exlendentes,
cet innocentia pcenilentiae, justitia, misericordia ; per sancta desideria indefessis fldei passibus, quoli-
et e converso. Nam qui innocens est, non quaerit diauisque profeclihus, ad perfectionis culmen ascen-
pcenitentiam ; et qui pcenitens est, nou habet inno- dunt. Revera hi lales lam feliciter quam fiducialiler
centiam. Similiter qui justus esl, non advocat mise- dicere possunl: Aperite tnihi portas justitim, ingm-
ricordiam : et qui miser est, non possidet justi- tut in eas confitebor Domino : hatc porta Domini;
tiam. P non innocenles, non miseri, non pcenilentes, sed
3. Jam vero considerandum nobis est, et delecta- justi inlrabunt in eam (Psul. cxvu, 19,20); et illud :
biliter recolendum, quid Joannes aposlolus, Christi Bonum certamen certavi, cursum eonsummavi, fidem
familiaris, amicus inter caeteros dilectus, et mystc- servavi: de rtliquo reposita est mihi corona justitiat
riis ccelestibus ultra omnes iinbulus, de hac glorio- (II Tim. IV, 7, 8). Justitiam secundum proposilum
sa et aeterna civitale dicat. Ab oriente, inquit, ejus illi retinent, qui quamvis superfliiis cogitationibus
pertm tres, et a meridie portw tres,et ab occidentepor- aflligantur, el illecebrosis cupiditatibus abslrahan-
tas tres, et ab aquilone portm tres (Apoc. xxi, 13). tur; dum tamcn peccalo pro viribus resistere cu-
Oricutalis plaga tres porlas habere describilur. In- rant, suique propositi vigorem inviolabili tenore
nocentia tripartita esse dignoscitur. Esl enim inno- conservant, dum cuneta adversanlia evenire pro
centia secundum poteslatem, et eat iunocentia se- suis merilis sibi humiliter conlitentur, omnia sibi
cundum aetatem, et est iniiocentia secundum volun- in bonum cooperari creduntur. De talibus enim
tatem. Potestativam innocentiam Christus habuit, scriptum est : Scimus quoniam diligentibus Deum
qui solus veraciter dicere poluit: Venit enim prin- omnia cooperantur in bonum, his qui secundumpro-
cept mundi hujut, et in me non habet quidquam positum vocati sunt sancti (Rom. vm, 28).
(Joan. xiv, 30); et de quo scriptum est: Qui pecca- D 5. Sequitur: Et ab occidente portm tres. Occiden-
tum non fecit, nec inventut est dolus in ore ejus (I talis plaga, per quam designatur pcenitentia, tres
Petr. ii, 22 ; Isai. LIII, 9.) Peccatura quippe 762 portas habere scribilur, quia pceuitentia triparliu
nec contraxit, nec commisit: quia et illa ejus nati- esse dignoscitur. Est enim pcenitentia gratuita; et
vilas quade Patre Deo ante saeculagenitus est Deus, est pcenitentia sponlanea; ct est pcenitentia coacli-
est ineffabilis; ct illa nihilominus, qua de Matre tia. Pcenitentiam graluitam Joannes Baptista et plus
Viigine in flne temporum natus est homo, est inquam propheta exhibuit: qui a Prophetapnenuntia-
comprehcusibilis : ejus quoque vita, qua in rauudo tus, ab archangelo Gabriele promissus et a Spiritu
conversatus est, exsiitit singularis. Poleslaliva in- sanclo in utero sanctificatus, cunctisque mortalibus,
nocentia, id est prima innocentiae porta, caeleris est qui ante eum fuerant, veridica Salvatoris voce est
clausa, sed soli Christo aperla; teslanle Ezechiele praelaius. Hic talis et lantus cum esset, sicut de
propheta : Porta, inquit, orientalis omnibus claude- Juslo legilur (74), plus appetiil mala mundi perpeti
tur; tvlttt enim princept ingredielur et egredielur per quam laudes : maleus pro Deo fatigari laboribus,
(74) Sciiicet de S. Bepedicto, Dialojj, S. Greg. lib. 2, cap. 1.

H2l SERMO 1N CANTICUMB. MARLE. 11«
qiiam vitae hnjus blandimentis perfrui, ct soli Deo A platibus obedire non timeant, hora mortis instante,
vacare cupiens, relicla domo rebusque patris, de- dum pcccatorum suorum respectu, ct sempilernae
sertum petiit, et pene admirabilem poenitenliae for- ultionis melu inlrorsum conculiunlur; quae injuste
niam posteris sequendam proprio exemplo reliquit. acquisierant, et illicite possederant, pro salute ani-
Haec pcenilcntia idcirco gratuila vocalur, quia gralis marum suarum egenis et pauperibtts Deoque famu-
suffertur, imo offertur; quia pcenilentiae regula est, lantibus erogant. Credendum est ilaque cos qui
ut qui illicita nulla commisit, licitis utatur ul sibi ejusmodi sunl, sanctae Ecclesiae suffragiis, atque
placuerit. Sponlaneam poenitentiam illi habent, qui etiam fideiium beneficiis mullum juvari, rium ab eis
post commissa peccata, post perpetrata flagitia, cum recipiunt opem inlercessionis, quos secundum Do-
a Sole justitiae illustrantur, jam non ex necessitate, mini pracceptum sibi fecerant amicos de mammona
sed ex voluntate sua Dominoconlitentur : voluntaria iniquitatis, ul ab eis reciperent aeterna, quibus lar-
solerlia caventes, ut non regnet peccatum in eorum giti sunt temporalia. Interior porta dicitur oris con-
mortali corpore, sed regnet justitia : et qtii prius fessio : quia hoc habet fides catholica ct pietas
exhibuerant sua membra servire immunditiae et christiana, quoniam peccatqrum quisque, quamlibet
iniquitati ad iniquitalem, nunc exhibent ea servire immundus, quamlibet sit sceleralus, si instanle mor-
justiiise in sanctificalionem ; et qui fllii noctis erant B tis periculo per veram confessiouem emundatur,
dum opera tenebrarum seclabantur, per dignos fru- pcenas aeterni incendii nullatenus est intraturus;
ctus poenitentiae, filii lucis 763 efliciuntur. Coac:*- quia si omnia in confessione lavantur, profecto
tia pceuitenlia est tcpidorum, et mei similium : qui confitentes a regno misericordiae non excluduntur.
nullo igne charitatis accensi, nullo fcrvore devotio- Dicit enim propheta : Deliclum meum cognitum tibi
nis animati, spirilum libertatis nondum sequuntur; feci, el injustitiam meam non abseondi. Dixi: Confi-
sed in corpore consuetae pusillanimitalis sese ver- lebor adversum me injustiliam tneam Domino , et ttt
santes, spirilu servitutis ilerum deprimuntur, et ad remisisli impietatem peccati mei (Psal. xxxi, 5).
explendum regularium observanliarum debilum mo- Posterior misericoidiae porta vocalur contritio cor-
dum vix praelatorum severitale compelluntur. Nul- dis; quia cum respectu summae rlemenliac cor pec-
latenus taineri de lalibus desperandum est; quia si catoris compungilur, oculis divinae pietatis quasi
susceptum semel chrislianae servitutis jtigum pa- sacrificium vesperlinum oflertur. Ille quoque, cujus
tienti perseverantia feranf, in palieniia sua possi- natura pietas, cujus opus misericord.a est, multos de
dentes auimas suas, in cceleslemJcrusalera pcr por- talibus salvare credilur. Haec porta idcirco poslerior
tam pcenitentiae iiilrant. appellalur, quia post omnes alias succurrere pro-
6. Sequitur : Et ab aquilone portw tres. Aquilona- batur. Nam si largilio elemosynarum non adsit, et
ris plaga, per quam designalur misericordia, tres oris confessio desit; Deus lamen qui absconditorum
porlas habct: quarum una esl exlerior, altera inte- est cognilor, cor contritum et humiliatum uon sper-
rior, tertia posterior, id est, ultima. Exterior est in nit, sed spiritus humiliali sacrilicium quandoque li-
eleemosynarum distributione: quia mnndi hujus bens suscipit, juxla quod sancti Spirilus organum
amatores Chrislum duntaxat in fundamento haben- ait: In quacunqite hora ingcmueril peccator, salvus
tes, quamvis rerum temporalium lucris tolo menlis erit (Ezech. xvm).
desiderio inserviant, et per omnia carnis suae volu-
SERMO IN CANTICUM B. VIRGINIS MARIÊ.
764 Hune sermonem Horstiut excepit ex codice manuseripto monasterii Horti-Marim ordinis Cistercientit,
qut Bernardum auctorem exprimit, ut et nosler Gemmetieensis, ex auo prodit emendalior: lametsi Bernardi
venam haud omnino assequilur.
1. Magnificat anima mea Dominum. Magnificat D Magnificat anima mea Dominum. Magnifirat omnis
voce, magnificat opere, magnificat affectu. Magnill- creatura Dominum, sed amplius super omnem crea-
cal laudando, amando, praedicando. Magnifical, lau- turam anima mea Dominum magnifical. ln omni
dandi, amandi et magnificandi formam simul et enim creatura nihil lam magnifice fecit Dnminus,
materiam dando. Magnificat anima mea Dominum: sicut animam meam. Sed Dominusest: sicut voluit,
quia magnifice a magnilico Domino magnifica esl. sic factum est. Magnificat aniina mea Dominum.
In primis ad imaginem et simililudinem Dei anima Dominum magnifica, non temetipsum. Qui semet-
raea mirabiliter a Domino creata est; sed postea in ipsum magnificavit.qiiantum in ipsofuil, Deum exho-
Adam miserabiliter deformata, nunc mirabilius, noravit: et ideo non se exaltavit, sed prsecipilavit.
gloriosius et magnificentius a Domino renovala est. Tuum est te ipsum humiliare, Domini exaltare.
IMS S2RM0 1N CANTICUMB. MARUE, U2J
.2. Et exsullavit spiritus meus in Deosalutari meo. A mns et verus Pater omnes palerne diligil, et docet et
Vide qualis ordo. Prius ciibaram, pistea psalt 'lium regit; ila tl ipsi secunrium donum pati rnitalis quod
teligit; prius aniinam, posiea spiiitum posuit: iion accepcrunt, subjcclos sibi palerne diligunt ct do-
cnim prius q'iod spirituale, sed quo:t animalc; dein- cent, ctregunt. Sic ctboni patres, qui sui.l in teira,
de quod spirituale. Et exsnltavit spiritus meus, extra a suinmo 763 Palre palernitatis suae niuiiiis acci-
omnem creaturam, exlra se ipsnm eliaiu prie im- piuut : secunditm quod ci ipsi plus vti itii.tis aJ no-
mensitate gaudii sallavil. In quu?Non in me; seJ iu tiliam et arnorem suromae palcrnitalis acceriunl.
Deo crcatore meo, cogr.ilione el amoreejus ferven- Omnes generationes beatam me i.iccnt. Angelhariim
do : et hoc non pcr me, sed medianle et salvanle namquc geueratioiiuin IIUIIUTUS per gi neraluin re-
me Sulutari meo Jesu lilio mco, singulariler meo. dintegrabilur : ct homiiiuin generalio in Adam uia-
Meus est Deus, meus Saliitaris, iueus esi filius. Oin- ledicla, per Leucdiclum friiclum vei.tris niei ad antcr-
nium quidem et mei conditor cst, sed raci solius nam benc.liclioiiem regenerabilur. Inler has el su-
filius est: et me meJiaulc omnium salus est. Quia per has omncs geiicrationes, beatam me dicent omnes
respexit humilitatem ancillw sua. Non auderet auc.lb ipsac generaiiones. Merilo ergo, Doniina, bcalam fe
sua nec oculos aJ eum levare, nisi ipse piior aJ an- dicent omnes generaliiincs, quac omnibiis goueratio-
cillam suain dignarettii' respicere. Ab iilo prius rc- B nibus veram el aicri.ain bcaliiuiliueui genuisii.
pexit super nos misericordia, quia nos iiimis dos- i. Qttia fecit mii magna qui potens est, el san-
peclos nostra reddiderat miseria. Me aiitein iiitcr ctuin nomen ejns. Hoc, inquain, quod oinues gene-
oinues specialiter respexil, cui stiper omnes singu- raliones rae beaiificaiit, non mihi allribuo, non meis
Iare privilogiiiin concessit. El vi.le, quia non fuit ascriho meritis, sed ci qui fecit mihi magna. E\
eonlenta dicero, respexit me; aui, respexil ancillam hocenim bealificor ab omnihns, quia ab ipso beaii-
suain; aut, retpexit huinililalem meain ; sed semet- firata sum, quasi in specnluni beaiiluriinis omuibus
ipsam dcprcssit valde. et lirmissinia locavil funda- proposita sttni. Quiu fecit mihi magna. Nou ciiim ali-
meula, ubi laulai magniluriinis et pulcliriiuJinis flr- quori niagnum fecit mibi, sod mulla niagna. Maguum
miter cxcijieret, et servaret oriiamenla ; Respexitt est per se, quod virgo sum; magnura pcr se quod
inquit, humilitatem ancillm sum. Siuguki veiba suo niater ; magnura, quod simul iilrumque et virgo et
ponilere libran ia sunt Sunl eiiim ancilbe, se.t non inalcr siiin : ct ciijus maler? Dci Unigcniti, Plasina-
hnnille*. Aiicrita fuit Agar, sed siiperba : riominam loris el Salvatoris oninium. Fecit ntihi magna. Non
Suam riespexil (Gen. xvi). Siint niuliae satis hurailes, potest narrari, non polest cogiluri niagnitiido et
scd non usqiio ad ancillas : sed imilt.e liuniiles cliam miiltituilo Loiiorum qux fccit mihi. Et quisnam esl
Micillac, sed non Dninini. lluniililas crgo contein- ille qui tam raagna fecit libi? Qui potcns est, et san-
ptum sui i aucilla faniulatum sna devolione com- ctum nomen ejus. Nolite inirari, nolile dicere : Quo-
mendnl. Respexil humititalem ancillm sum. Respi- modo possunl haeclieri? polens est ilie qui fccil haec:
ciendo me pqr graliaui suam, et liuinilein me fccil, potens est, imo omuipoicus. Potenliam ejus atten-
et aucillam siiam. Suam, iiiquam, suani mc fecit, dile; quia omnia qiiaecunque vuit, potens est fa-
qul de me et iti me sutim speciale opus fecit. cere. Magna sunt qtt;e attenriitis in me; sed magna
5. Ecce cnim ex hoc bealam me dicent omues gene- esl illa potentia, quae tain inagna fecil mihi. Ex ma-
raliones, 0 dilalalum cor! quam peiiucidis oculis gnis et mirabililHis quae fecit in me, maguam et mi-
oiiinem subito crealuram in vcra beatituiline tollo- rabilem p-.iieuliain illius perpendile. Et quare hic
candaui simiil aspcxisli! Ecce, inquil. Iiiiuentis est tam niagna fecil tibi? Qtiia sanctum nomen ejus.
hoo vcrbum et demoiistraiilis. Ecce vidto quod fu- Propt. r l.oinen suum, non proptcr meuin meritum,
turum sit dt>ma, quis fructus procedet ex nre, quot tam magna fccit mihi : noaien suura quori cst mi-
et quauta boua, non mibi soli, sed omnibus genera- raliilc, et sanctum, ct ineflabile, voluit in me riecla-
ticnibus pervenicnl per me. Beutam me dicent omnes rare» QuoJ est boc liomeii? Runus. Qaia nemo bo-
êneralipnei. Bcalum nie non riicerent, nisi riecadcm rjj nus, nisi solus Deus. Ergo propter solam honitatem
iiealitudine, quam halico, aliquid altiiigerent. Quo- suam lam magna fecit mihi; qtrta et potentiam et
moilo cructabil qui non manducal? Beatum me di- Lo:.ita'eni suara in me voluil declarare : polens enim
cenl, de cujus bono fructum percipient onnies gene- singiilariter, et sanctum nomen ejus. Sed situt iu
raliones. Ex meo fruclu beneriiccntur; et cum omnes ipso sanclum cst noinen ejus, sic sanctilicelnr cl in
beaiilicentur, omnes taraen beaiam singulatiter me nobis : sicut in ipso ab seteruo pracdeslinaluin est,
dicent. Omnet, inquain, generationes : geueraliones' sic complealur in nobis.
eceli, generationea lerrae, omnes Angeli et omnes'< 5. Et misericordia ejus a progenie in progenies li-
electi. Nam et in Angelis generaliones sunt. Unde' mentibus eum. Eccc iioinen ej\us dicitur miseticordia
dicilur Pater gpirituum, et cx quo omuts paterniias'• ejus. llbi? A progeuie in progeniet. A Judaea in omnes
in cceloet iu teira nouiiiiatiir (Epkes. IV, <i).Aliii gentcs : vel ab iuilio saeculiustjue in linem, miseri-
eniin aliis iticmlo paties sunt, quibus palerua cha- cordia ejtts iinpenriitur, noii passim, seri timentibus
ritate praesuut; in quibus genciant el expriuiunt' eum. Non cst ntTsoe.arura acceptio apud Deuin. Ju-
oinnein palernitatis alfectu.n. Ex summQenim Patre daeuset Grxcus, barbarus et Scytha, servus el libec,
orauiseorura.paternilas iipniinaiur -,quia «icui sum- ujasculus et fcraiiia in oinni geute et progenie, si ii-
H25 SERMO IN CANTICUMB. MARIif!. 1126
met Deum et operatur justitiam, acceplus est illi, li A cora carapi, volucres cceli et pisces maris. Isli enim
(Coloss. 111).il/joericordta «ytcsItmeiHifctiseum. A ti- pisccs qui retia runipunt, qui suLlilia rinianlur, qui
more iiicipitur, ut ad amorcm perveuiatur. Non rie- iulcr lidtles quasi in aquis humilcs csse vidcntur;
sperent arihuc timenles pro prccalis suis, quia mise- sed lainen non de fluuiiiiis dulcedine, sed de maris
ricordia illius supcr timentes euin. Misericordia ejnss ainarituJiite sunt, p sces maris suut; irieo uon ceeli,
remiltit peccala limenlibuseum; reniissio peccalo- scd inaiis scmilas perambulaiU. Nam elsi aliquid
rum iiutrit amorcm silier.lihus eum : qtii aulem dili- cueleste quasi in acra saltando pcrcipiunl; lotuni in
gunt eum, liomen cjus agnoscunl. Amor ipse nolitiai profundum maris sccuni denicrgiuu. Al vero volu-
est : sed quanlo adhuc u notilia cjus dislamus, laulo3 cres cceli inauifesla levantur superbia, qui p:o teni-
etiam cuin niinus amamus. Si auteni nonduni illiinii porali gloria, quasi vertice sidcra langere siLi vitien-
pcrfecte amare possumtis, quia nec perfecte novi- lur : i.ualem sacra historia ciescribil AiUiochuni
mns, vel cum amore timeamus. Qui aulem sines fuisse (Muchab. i), vel Herodcm (Act. xn);quaies
amore timet, uon filius sed servus est : et hic timorr eliain niulios hodicqtie non legere, sed lugere licet
pcenamhahet, non nolillinn. et videre. Pecora eniiti terrae, lioc est, honiiues gulas
6. Fecil polentiam in bracliio suo. Natura quidcmi laiiluni et luxuriic deriiti, facilius resipiscunt a tlia-
filii cramus irae; sed per redemptionem Jesu Chrisli| B * boli laqueo, quam qui prudeites sunt in oculis suis.
facii sumus fllii misericordiae : quia fecit polcntiami Di.spersit igitur superbos u enle cordis sui, quia cx
in brachio suo, alligans fortem, el vasa ejus diripicns., omni geneie supeii.orum quosdam conterit, ut in
Alioqtiin nisi r.os filius liberassct, el per mortemi anei iiiiiu j)Li-caiit;ct quosiiam bumijiat, ut ad vitam
suavi Deo reconciliasset; non essttsuper (imeiitesi rerieanl.
btandiens misericordia, sed super linientes eum pu- 8, Deppsuil potcntes de sedg, et exattavit humiles.
niens justilia. Quia dispersit superbos mente corditi Piin o daeinoncs reclores tencbiaruui harum, qui
tui. Qnoniam ergo universae vise Domini miserico?- polenlcs eiaiil aflectu malili;e suae, a sua potentia
dia et ver tas; sicut supra de misericordia qua hn- inli.iiiavil, cl cxlcmiinaHs JeLusaeum iu Jerusalem,
rniles rcdcmit, ita nunc et dejuslitin qua superboj i jegiii sui scdcm inea collocavil. Ueposuit potentes
judical, agit : et quasi geiniiium parieiem ex ntris- de s de, quaiido pcivcnil seirao ad regem Nini.ve<
que vicissim tractando con9(itiiit. Dispersit superbot lioc est, usque ad impcratores bujtis saeculi, ct de-
tnentecordis sui. Ab Iniiio iiiuntli tnm homines quam sccndit dc soliosuo inriutus sacco el cinere, ef hunji-
angeli superhienies siint dispersi. 766 Projeclus liavil sc, ul ah iru Dei decliuarct (Jonm. ill)- t*eP0»
est de ccelo draco magnus, Saianas, ct riispersus est suit Saul, et e-xallavit David (U Re$. vi), Deposuit
per huiic aercm leiiebrosum ; quoninm in unilate ve- et superbum Acbab de scde, sicut a.d prophetam
rilaiis stare noluit. Qui enim in veritaie BeJ colie- SUIIIHdicil: Nonne vidisli humiliattim Achab corqm
ctus non est, in sua vanilale dispersus cst. Dispersi m?(Ul lieg. xxi, 29.) Sed quia in humilitate noo
sunt superhi qui xdiflcpbant turrim Dabel, qnia iini- permansit; iueo non exallavit huniilem, sed super*
tas lingurc eorum in inultiltidine scissa est. Omnis bum damnavii. Deponil ciiam quolidic potent.es hu«
superbus co ipso quod superbil, dispeisus est. Qujd jus saeculi; alios quidem ad supplicium aelernum,
enim sup rbia, nisi pulvis in altum suhhitus, et in «iio* ari lumiililatis regnuni. Habel cnim in manu
Ventum dispcrsus? Dispersit superbos mente cordls suastateram suam; et cui vult miserctur, et quem
sui : hoc est, eos qui superbiunt menle cordis sui. vult indurat (fioiti, ix, 18). Cur auieiu huuc deposK
Quam dilucidc secrelum pessimaeelatiunis Utibutum tuindamnat, et liunc reposilum salvat; ipse sibi iu
reseravit! thesauris suis reconditiim servat. Unum hoe prp
7. Estenim quaidam quasi bruta et vilis supertiia, certoseiielicet; quia si non buwiliamur, nou sal-
quae omnlbus ciiam slullis palam est, quae maxime vamur.
in carnalium sensuum voluptate moratur; sicut 9. luurienles impievit bonis, et divitet dintis.it ina»
est aut dc nitida earne, aut de pulchra ve- D Q nes. Prius humiliavit, postea pavit. Propheiia? spiri-
ste, aut dc cibi vel alicujus immunili desidcrii tus esl; futura, jam quasi piicterita narrat; nondura
cxjMetavolnptale geslire. Est et alia qttae sibi pul- cnim Lonis iinpleti sunt esuriciitcs. Si eniin bonis
chrior videtur superbia, ct lamen longe turpior; sic- impleii, quomoJo esurientes? ct si esurlentes, quo-
nt est de scicnlia vel polentia, vel de iiigcnii suhti- modo bonis impleti? Nist ferte dieamus secuudtun
liiate super alios extolli, ct caeteros quasi pecora pae illud : In quem concupiscuntAngeli prospicere(I Pelr.
se repulare; quae pracclaros hujus saeculi solet oc- i, 12): qui tamen semper virient faciem Palris, et
cupare, Est ct teiiiiini geiius tetcrriinum, uti devir- esurientes sunt, ei impleli bonis habent desiderium
lulibus, de miraculis, de inlelligendis Angeloium in satietale,et satietatem in dcsiderio. Sed satictas
linguis, vel mysteriis ccelestibus apud se gloriari. Isti illa sine fastidio, et esuries sine cruciatu; imo ipsa
eniin sunl qui supei'biuni meiite cordis sui. Mens beaia esuries senipor satiat eos. Sed non sieut in pa-
suLlililas esl inlelligentiae; coraffectio ina:;is sloriae. tria, sie in via. In via sitiunt et esuriuut jusiiliam;
Et bene ariditum est, sui; quia etsi a Deo aliqui in palria s:>lurabuntur, 767 cuin nianifeslabilur
liabenl scicniiam, seri tamen a se ipsis habenl exlol- gloria: inierim el hic in via esurienles implcnlur
leniiain. Oinnis ergo generis superbos dispersit, pa- bonis, quia dat illis eseam in lempore oppormue.
H27 SERMOIN VERRA EVANGELH: ECCE NOS F.TC 119,1
Bonis implentur, malis evacuantur; implentur bo- A filio puerum suum, id est totum corpus ejus, a
nis, hoc est, Spiritus sancti donis. Esurientes im- primo justo usque ad novissimum. Suscepit eum in
plentur non fastidientes, pauperes saturanlur: nami odorem suavitatis sacrificium vespertinum : susce-
divitcs dimisit inanes. Diveserat Esau; ideo fratris; pit cum in haeredilatem inimarcessibilem, el incon-
sui dona non cnravit. Habeo, inquit, plura; sinl tuai laminatam conservatam in ccelis. Nota quod finalis
tibi (Gen.xxxvi, 9). Diveseral Jethro sacerdos co- versus canlici hujus miscricordia est. A misericordia
gnatus Moysi; ideo noluit consentire ut iret cum eoi incoepit, a misericordia finit, circa misericordiam
ad bona quse promiserat Deuslsraeli (Num. x). Di- ubique versatur.
ves crat Hiram rex Tyri; ideo civitates quas sepa- 11. Sicut locutusest ad patres nostros, Abraham et
rabat ei Salomon, parvi pendit (7/J Reg. ix). Nun- semini ejus in smcula. Ullimus islc versus est, qui
quam ergo libi plenus et dives videaris, ne inanis decalogumadimplet; qui decem cortinis consummat
et vacuus dimiltaris. Dic semper Domino Deo tuo: tabernaculum. In hoc versu ctpromissorum Dei ve-
Egenus et pauper ego sum (Psal. LXXIX, 6): in manu ritas, ct ulriusque Tcstamenti auclorilas,et oninium
lua, Domine, pauis et vestimentum est animaemeae. credentium unilas comprobatur, et convenienter
Si dideris mihi panem ad edendum, ct vestimentum ad omnia, et ad singula quae superius dicta sunt,
quooperiar, eris mihi in Dcum, et lapis isle in si- 1B refertur: quasi diceret: Hoc et hoc fecit mihi qui
gnum (Gen. xxvm, 20-22). Si autem Êgypto dede- potens est, et misericors et justus, et verax in omni-
rimus manum et Assyriis, ut saturemur pane(r/ir«e. bus verbis(75) ct operibus suis. Ila, inquain, opere
v, 6), jam cxtendiraus manus nostras ad Deum aliew complevit omnia: Sicut loculus est ad patresnostros,
num. Ad hoc ergo pascit et vestit nos Deus in via Et semel quidem locutusest Deus qui creavil orania;
isla, et esurienles implet bonis consolationibus sed quod in ipso semel aelernaliter factum est, his
suis, ut tandem efliciamur Israel, id est, contem- quae temporaliter decrevit, semel indicari non po-
plativi. tuit. Unde multifariam mullisque modis loculus est
10. Tunc enim, hoc est, in contemplatione, susce- Deus patribus (Hebr. i, 1) : sed tamen non nisi per-
pit lsrael puerum suum. Quandiu Jacob vocatur, in peram et obscure, et perpauci de hoc vcrbo cogno-
laboribus sudat: in alieno quidem, sed fldeliter ser- verunt; donec novissime locutus est nobis in Filio,
vit. Atubiad patrem suum cum sua substantia requi semctipsum expressius inlimavit. Necdum ta-
greditur, jam nunc aliud nomen sortitur, hoc est men verbum illud nisi per speculum in aenigmate,
Israel, quia suscepit Israel puerum suum. Suscepil et a paucissimis videlur, donec tandem novissime
revertcnlem de MesopolamiaSyriae, fatigatum labo- in splendoribus sanctorum ex utero Patris ante lu-
ribus el aerumnis, spirantem jam ad videndam fa- C ' ciferum genilus, ab cleclis cognoscetur. Ab iuilio
ciem patris. Suscepit nutriendum, suscepit perfl- ergo loculus esl ad patres nostros, quod in fine sae»
ciendum, et usque ad faciem suam perducendum. culorum ccepit declarare; ut unus idemque lapis et
Suseepil lsrael puerum suum : non superbum, sed antiquos, ct novos fllios inunius fidei charitalisque
hurailem; non pilosum, sed lenem; non venatorem, cornpagem colligaret, essetque una columba, et una
sedpaslorem. Et quare suscepit eum? Recordatus speciosa, et quaeventurum credidisset, ct quae ve-
misericordiw tum:\\xc sola causa est quare susce- nienlem exccpissel. Inter quos utiquc patres, egre-
pil eum, ut oslenderet divitias gratiae suae in vasa gius et princeps et maximus ftiit Abraham, in cujug
inisericordiae,quaepneparavit in gloriam. Videbatur seminc aestimantur fidelcs omnes: 768 quibus
oblilus cssc misereri Deus, quando usque in linem etiam non loquitur Detis per columnaiii nubis in
saeculorumdistulit millere Filium suum : sed recor- die, et per columnam ignis in nocte, ct loquetur in
datus est, quod iiunquam oblitus fuit, ul nos sem- saecula superyeniura, non per speculum, aut per vi-
pcr memores simus, et in xternum misericordias sionem, aut per somnium, sed per se ipsum loque-
Dnmini cantemus. Suscepil lsrael puerum suum. tur semel in omnibus, facie ad faciem, cum tradi-
Suscepit naturam, suscepit causam, suscepit nego- derit regnum Deo et Palri, et erit Deus omnia in
tium ejus, suscepil pater filium suum : susccpit in omnibus (I Cor. xv, 28).
(75) Hic desinit codex Gemmeticensis.
SERMO
Jrt vtrba Evangelii; « Ecce nos reliqiuimusomnia, i (Malth. xix, 27.) , •.
Bernardo ascribitur ad calcem cujusdam codicis editi ColoniseAgrippinc, anno i577, m quo quatuor Re-
gulae in Ecclesia rcceptissimae continentur, cum c ommentariis TurrecremaUeel Smaragdi in Regularn
S. P. Benedicti.
4. Eece nos retiquimut omnia et seculi tumus te, I> admirandum et imitandum. Necesseest enimut verae
Veraeconversionis exemplum nobis hoc proponitur ]»rofe6sor religionis omnia relinquat, et Christtim
U-29 SERMO 1N VERBAEVAISGELH.- ECCE NOS, ETC. 1130
scquatur. Et quidem bealus qui sic relinquit omnia,, A j compassione, supra est. Citra, diabolus, intra, ho-
ui eum sequatur in quo sunt omnia. His qui voluntt mo; supra, Deus. Avarus itaque quia nescit mise-
Christum expedita sequi mente, tria impedimentai reri, ac per hoc nec misericordiam consequi, citra
sunt deserenda; videlicet avarilia, superbia, luxu- est: judicium enim sine misericordia flet illi qui
ria : avariiia mundi, superbia cordis, Iuxuria car- non fecit misericordiam (Jac. n, 13).
nis. Haecesse praecipue relinquenda exemplo suoi 769 •*•Deinde sequitur quod superbus transmi-
nos edocel Petrus. Reliquit naraqtie retia, navim ett grat ad aquilonem. Ut sancti doctores perhibent,
conjugium. Rete, quod pisces aggregat et concludit, aquilo significatsuperbiae tumorem. Sicut enim ab
cupiditateni designat,quaindeceiiterdislentus homo,, aquilonepandilur omne malum (Jer. i, 14 et iv, 6) ,
domtim ad domum jungit, agrura agro copulat. Na- sic inilium omnis peccali superbia (Eccli. x, 15). Et
vis quae superfertur undis, superbiam denotat, quai item, in ipsa sumpsit initium omnis perditio. Inde
honio se caeteris praefert. Uxor exprimit carnalemL est quod angelus apostata dicit in corde suo : Se-
voluplalem. Haectria juncta, homini se ipsum aufe- deboin monte teslamenti, in lateribus aquilonis (Isa.
runt. Per avaritiam extrase vagalur.per superbiami xiv, 13). Superbus itaque transmigrat ad aquilo-
supra se levatur, per luxuriam intra se fcedalur. nem, quia superhiens recedit a Deo, qui superbis
Vagatur sollicitudine, levatur sui.aestimalione, foe- B resistit; et sequitur diabolum, qui est rex super om-
datur iramundiliae delectalione. Extra timet, suprai nes filios superbiae.
turact, intra fetet. Timctacquisita minui; tin.ct qnao, 5. Deinde sequitur quod lubricus natat in flu-
desiderai, non posse adipisci; turaet inferiores de- mine Babylonis. Flumen Babylonis est fluxus libidi-
spiciens, paribus se praeferens,superioribus se co- nis. In hoc fluinine natat, qui libidinis delectalione
aequans. Fetet cogitatioiie, felet actioue, felet con- raptus, in ea per consuetudineni volutatur. Haec
suetudine. Avaritri hominem alienat a proximot,, tria vitia hominibus diabolus suggerii. Diaholus
superbia a Deo, luxuria projicit a se ipso. per avaritiam hominem occupat, quia qui volunt
2. His iribus vitiis inlenii et detenti tres illi mi- divites fieri, incidunt in tentationem et iu laqueum
serriini, de quibus loquitur evangelista, ad cceBam diaboli (I Tim. vi, 9). Inde legilur quod Judascum
Pairisfamilias venire recusarunt (Luc xiv). Primus, veneno avaritiae inebriatus Christum Judaeis tradi-
ut boves probaret: secundus, ut villam emplam turus esset, accepla ab eis pecunia, tunc introivit in
videret: tertius, ut uxorcm duceret. Probatio boum, illum Satanas (Jonri.xni). Avaritia largilatem exclu-
cullus ierrenorum : villa emitur, cum dominandi dit, pietalern nescit, miscricordiam detestatur. Su-
facultas appetitur : uxorem ducit, qui carnis desi- r_ perbia solium est iniquitatis, viiium bominis, per-
deriis satisfacit. Tales nisi conversi fuerint. nec ad dilio diaboli. Superbia odibilis Deo, angelis invisa,
ccenam Patrisfamilias venire, nec Christuni sequi hominibiis intolcrabilis. Superbia origo peccati, ma-
possuiit. Primus enira citra Jordanem remoratur: ter discordiae,et concordiae noverca : superbia vi-
secundus transmigrat ad aquiloncm : tertius natat tiorum subsidium, succidium virtutum. Sic per su-
in flumine Babylonis. Cum caeteraetribus in terram perbiam diabolus in lioininem regnat, per luxuriam
promissionis ingrederentur, Rubeu et Gad et di- in eo pausat ; quia, sicut legimus, dormit in locis
midia tribus Manasse habentes pecora mulla, cilra humentibus (Job XL, 1C), id est in cordibus luxu-
Jorrianem reinanserunt (Jos. XXII); illos praeiigu- rise subditis. Luxuria carnem dissolvit, menlem
ranlcs, qui more pecorum terrenis intenli coeleslia aflieit, et tolum hominem in ltietum convertit. Luxu-
spernunt. Jordanis descensus dicitur. Descensus ria slercus immundiliarum, viliorum spurcitia, faex
alius bonus, et alius raalus. Malus est de qno dicit voluplatum.
Isaias : In JEqyplnm descendit populus meus (lsa. 6. Si placet, considcremus adhuc attentius, quam
i.ii, i); et in Evangelio : Homo quidam descendebat viliter homo per tria praefata vilia tractetur. Per
ab Jerusulem in Jericho (Luc. x, 50). Bonus de- avariliam enim caecatur, per superbiam pendet, per
scensus aliquando lil per huniilitatem, plerumque j) D luxuriam putrescit. Per avaritiam caecalur, ul legi-
per compassionem. Per humilitatem sicut per Re- mus. Cum enim praeriictus Judas avaritia ductus
bcccam factus est, quae videns Isaac, de camelo Dominumtraditurus a collegiodiscipulorum exisset,
descendit (Gen. xxiv, 64), illam designans vel aperte interiorem ejus caecilalem volens ostendere dixit
perhibens humilitatis subjectionem, quam debet evangelista : Erat autem nox (Joan. xm, 30). Per
sponsa sponso, Ecclesia Christo, anima Deo. Fit avaritiam caecatur homo, per superbiam p.endet,
descensus per compassionem, sicut in Symbolo fidei quia, dum se aliis ditiorcm atlendit, non allendens
habemus, quod Christus < propter nostram salulera aequalilatemconditionis, sed gloriam, in mullitudine
descendit de ccelis. i Juxta nioralem sensum, per diviliarum, interna cogitatione super caeteros ex-
Jordanem possuraus inlclligere descensum miseri- tollilur. Inde legimus quod duaemulieres, quas bea-
cordiae, qua ductus homo compatitur proximo. tus Gregorius dicit superbiam et inanem gloriam,
5. Sciendum vero quod alius citra Jordanem, inter ccelum et terram amphoram, quaedesignat
aJius mtra, alius supra. Qui nulli et cui nullus com- avariliam, Jevaverunt (Zach. v, 9). Quod nisi fieret,
patitur, citra est; qui alterius et cui aller misere- nequaquam dixisset Apostolus : Prwcipue divitibus
tur, inlra est; qui aliis comnaiitur et nullius eget Itujusswculinon superbe sapere, nec sperare in in-
PixnoL. CLXXXIV. 36
4131 IIOMILIAIN ILLUD MATTIIJEI: SIMILE EST, ETC. mi
terto dtvtltarum (1 Itm. vi, 17). Per sitperbiani A mus, habitus hnmililatis quem rccepimus, obser-
suspensus homo in luxuriam resolvilur, quia, rium vanlia muridiliaequam de.vovimiis. Viam pauperta-
se ditiorem caeteris videt, ac per hoc in cquulco su- tatis iiigrelientes, a r:obis avariliam deposuimus:
perbiaesuspensus est, ubi ncc Deum limct, ncc bo- humilitatis habitiim suscipientes, superbiam dep&i
lninem veretur, sicut cquus et mulus quibus non suimus: munditiam voventes, luxuriam deposui-
est intcllecius, stabulum voluptalis iugrcriitur, et in mus. Sciamus iiaque, quia sicut in illis qurc reliqui-
stercore suaeconditionis jacens compulreseit. Unrie mus, totius honeslatis est ruina ; sic in istis ad quae
dicitur : Computruerunt jumenla in stercore suo transimus, tolius honestatis summaconsislit. Religio
(Joel. i, 17). Adhuc nihilominus duaemulieres inter namque humilitate fundatur, paupertate conserva-
ccelum et terram, clcvatam deferebant [suppl. am- tur, munditia decoratur. Omnis affedio vilis est in
phoram], ut aedilicarcntci domum Sennaar, id est amore pecuniae. Anima pecuniae avida, eliam pro
in fetore. exiguo perire non meluit: nullumque in corde illius
7. Haecattendenlcs, dilectissimi, Creatori Iauries remanet juslitiac vesfigium, in quo avaritia suum
referamus, cujus ope et gratia haec reliquisse vide- fixit habitaculum.
inur. Testantur hoc via paupertatis quam intravi-
770 HOMILIA
J» illud Matthmi, cap. xm, f. 45 : < Simile esl regnum ccelorumhomini negotiatori qumrenti bonct
margaritas.
Tribuitur couununitcr Bernardo, quanquam ncc illius esse videatur. Deest apud Horstium.
1. Reges tcrrac el omnes populi, principes et om- B gratissima ct toto corde perquirenda! nonne per tc
nes judiccs lerrae, juvenes ct virgines, senes ciim caccivideiil, claudi ambulant, leprosi mundantiir,
junioribus, auriite, supplico, verbum Dominidicen- pauperes evangelizantur? 0 religio pacifica, a slre-
lis : Simile est regnum cmlorumhoinini ncgotialori, pilu maligni saecnlielongata ; ct pro Chrislo saeculo
quwrenti bonas margurilus: invenla attlem una pre- inortua, uLi Spiritus sanctus super humilem venit
liosa margarila, abiil et vendidit omnia qnw liabttit, ct quietum, super rievotum Christus riesccnriil!0
et emil eant. Sed qu;e est isla, quaeso,fratres mei religio liabitaculuni Dci el angelorum ejt:s ! Hic per-
charissimi, tam prcliosa uiargarita, p;o qua iini- mansionem faciur.t conservi sui.Orcligio vila beaia,
versa dare debeinus, i I est nosmelipsos, quia toluiu vila angclorum! O.e proprio Spiritus sanctus dicit:
Deo rieriil, qtti se ipsum oblulil, ul possimus eam Optimamparlem elegit sibi Maria, qvmnon nuferctur
habere? Nonne h:cc religio sancla, pura etimnia- ub ea (Luc. x, 42). 0 beatissinia vita solitaria, vita
culala, in qua bomo vivit iiuriiis, cadit rarius, sur- contcmplaliva ! Quanrio in solituriine contcmplaba-
git vclocius, incedit caulius, irroratur frcqueiilius, tiii' virgo Maria, tiinc venisli; ct in ea ct de ea car-
quiescit sectirius, morilur fiducius, purgalur cilius, nem assumpsisli. 0 Deus nieus ! o fconeJesu ! quid
praemialur copiosius? 0 religio gloriosa ct mirabi- plura referam ? Vere claustrura, fratres mei, vere
lis ! quae mens coîlare, quis intcllectus plene co- C rtiigio esl paradisus. 0 religio, vallo disciplinaemu-
gnoscere, (juaelingua humana te poteiit siiflicientcr nita, in qua est pretiosarum virlulum fecunda fcrti-
cl digne extollere ? Haeccst cnim, fralrcs mei, quae lilas. C.oriosa rcs est homines unius moris habitare
miscrantc Deo pcccala remiltil, et reserat paradi- in domo (Psul. LXVII,7), Bonum cst et jiicundiwa
suni : quaeconlrilum sanat homine:!!,et tristcin ex- habilare fratres in unum (Psal. cxxxu, I). Yirieas
bilaral, vitam de interitu revocat, siatum reslaurat, illnm peccata IJeniem,alium in Dei laudibus cxsul-
honorcui rcnovat, liduciam reformat, viresque ct tanlem; hunc hominibiis ministranlcm, alium alios
gratiam ahundaniiorcm refunriit. 0 rcligio viiluti- cruiiientcm ; hnnc orantem, illum legcntem; hunc
bus ornata ! o margarita pracfulgida! quid novi de miscranlcm, illum alium peccata punieniem ; hunc
te referam?0mnia enim ligalatu solvis, oninia solula ciiarilate flagrantcm, alium humililalc pollentcm ;
tu reseras. Omnia adversa tu mitigas: omnia tiespe- hunc in prosperis humilem, illum in adversis stuili-
rata lu auimas. 0 religio rutilantior auro, solcsplcn- mem; liunc in activa laborantem, illum in conlem-
riidior ! Si verc servatur, nou vincit pcccatum, nec plativa quiescentera , et poteris dicere Castra Dei
detractio superat, ncc desperatio riejicit : sed suiit limc Quam terribilis cst locus isle! Vcrenon cst
usque in finem, Deo dante, ut bravium apprc- hic uliud nisi domusDei el porla cmli (Gen. xxvm,
hcndat, perseveral. Haec est quae respuil avari- D 16, 17). 0 porla jiracclarissima, pcr quam in san-
tiam, horret luxuriam, fugitfurorem, firmatamorem, ctain civitatem intratur, pcr quam regnum ccelo-
calcat superbiam, linguam continet, componit moruni rapiturct possidelur! 0 religio praenobilissima!
res, odit malitiam, excludit nequitiam, cogitque ho- tu castilas religiosorum, tu cborda clericorum, lu
uiiuem Dei amore omnia libenter suflerrc. 0 religio thesaurus super aurum! 0 soliiudo bcala! o crcmtt
U55 SERMO IN ILLUD MICHiEjE : 1ND1CABO TIBI, ETC. 1134
mors vitiorum, vila viiiulum! le Lex ct Prophclaf.\u riisi, quae homines perriucis acl patriam. Tu sladium
mirantui' : ct quicurique ad perfeciioncm vcnerunt, concertanlium , luclalorumque bene currenlium ;
per te in paradisum inlroieriint. 0 bcala vita soli- perducis ad altas coronas. 0 religio, sepullura do-
taria et conieinplativa, quid ultra de te loquar? Ipse niinicac passionis! de te Jeremias propheta dicit:
Dei Filius, salvator et magisler noster, cxemplnm Bonum est prwslolari cum silenlio salutare Dei. Sta-
deriit nobis ftigiens in (Icsertum, et mansit in solilu- bit solilarius et lacebit (Tltren.ut, 20, 28) in eremo:
dine, ubi sunt rosae charitatis quae semper flam- quia in quiescendo et tacendo lit homo pruricns. De
niescunt, quae seniper in sancto odore vivunt. Ubi his probata quaedam sunt, unde dicitur : 0 bomo,
niira perfeclio 771 morlilicalorum, ct graliarum fuge homines, religionem elige, et salvaberis. Surge
actio, scilicct considerare quae et quanla sunl quae qui dormis in saeculo, et exsurge a mortuis, diniit-
noLis promiltuiitur in crclis, et vilescere faciunt om- leque raortiios sepelire morluos suos. 0 vita mira-
nia qu;e habenlur in terris, et dicere : Quid prodest bilis, spirituale babitaculum, quoode superbis hu-
homini si mundum lucrelur, se uutem perdat ? (Matth. niiles facis, de gulosis sobrios, de crudelibus pios et
>:vi,26.)Q solitudo negotiorum coelestium apotheca! santios, dc iracundis mites, rie luxuriosis puriicos,
In te transitoria el tcrrcna mutantur in ccdestia et de inobedientibus obedientcs, ct de osoribus facis
aiterna. IIoc per breve purgatorium operatur aeter- B ' in fraterna dileclione fervcntes. Tu loquacihus lin»
ntim et cceleste conviviura, ct pascuae sempilernae. guae freniun irrponis, tu iinmundis casiitalis dulcis
Deniquc in le Iacrymae mulanlur in risum, ct gau- anioris Christi adhibes cingulum, tu jejunic ,'um ac
dium pariunl sempitcrnum. Ex possessionc quippe vigiliarum esnulrix, lu vagos ligas catenis, lu pa-
lcrrena, qu;c vermibus niortalibus relaxatur, ad lienliaecuslos,lu purissimaesimpliciiatiscs magislra.
aclernaehaereriitalis patrimonium pervenitur. 0 re- Qui te fiigiunllucc Dci privati sunt; qui riiliguiit te,
liglo, spiritualis excrcitus luda, mirabilis oflicina! astringunl cl guslant quam suavis est Doniinus et
jn tc fidelis anima Crcaloris sui in se restaurat ima- dulcis. Tu ducis ad aelcrna gauriia qu;e oculus non
gincm, ac adsuaeredit iraaginis puritalem. Tu for- vidit, ncc.auris audivii, nec in cor hominis ascen-
nax, ubi vasa supcrni Regis fornjanlur, uhi pec- (lerunt, cl lingua diccrc non polesi quae lu parasli,
cala solvunlur, ct cum angclis in divinis laudibus Doniine, riiligeiuibiis lc. Ingrediiuini igilur, fraircs
mei dileclissiiui, cx quo vocal vos magni coiisliii
insuriatur. 0 sancta vila, balncum animarum, mors
ct animarum Angclus : el r.on (arriate, quia prctium niagiiuin, et
peceatorum, purgatorium sordidarum. non parvum cst in moia periculuni. In sanciam
Tu mcnlium secrcta purilicas : lu conscicntiaruin lui- festinatc Chrisli igi-
religionem : tt illuniiiiaLil vos
squalorcm riiluis, alquc ad angelicae munditiae puri- * Filius Dei per coiidignam satisfactionem, qui cuai
talem pervcnire facis animas. Tu scala Jacob, quae Patre el Spiritu sando vivit ct rcgnat per omnia S3tV
animas perducis adparadisum. Tu via regia para- cula saeculorum. Ameu.
SERMO :
/u illud Michaw, cap. vi, j»8 : « Indicabo tibi, o liomo, quid sit bonum, > etc.
Tribuitur Bernarrio in Spirensi codice impresso anno 1301, non recte inscripius, De trin^. qualilale
lacrymaruin.
1. QuiJ retribuam Domino pro omnibus quae ve- D bulas, placas tibi ccelestcm Patrem, quem pro pec-
tribuit inihi? Indicubo tibi, homo, quid sit bonum,, catis tuis offensum tenebas.
et 772 quid ®cus requirat a te : ulique facerc judi 2. Niinc ergo ausculta quale sit judicium quod
cium, el diligerc.misericordiam, et solliciliim ambu- faccre juberis. Primum est tibi judicium fccienilum
lare cum Deottto. Tria bascsiint qu;c offerrcdcbes ;; de te ipso; dcinrie, inler le et prpximum tuuin;'
quia ct Deus, qui trinilas est, r.ounisi trino in sa- postremo, de proximo luo. In eo judicio, ipio judi-'
crilicio placari potcst. Offer ergo juriicium Filio ju- cas inter tc et proxiniuin luum, debcs esse pius.Te
dici, offermiscricordiam sanclaecharitati, ofler sol- ipsuni debcs judicare hoc modo : considerare di!i-
liciludinom paternilati. Ad sapienliam peiiinet dis- genter quid faeis, quid non facis; quid facerc debes,
crc-tio; ari charitatem, pietas; ad palcriiitalem, solel quiJ facere IIOIIdebes. Postca, haec ad invicem
licilurio. Sic tan.cn offer, ut neque in discrclione confarendo, perpende si idem est quod facis et tjuod
munerum unitatem Trinitatis divirias, neque in par- debes, quod non facis ct quod non debes. Quod si
ticipaiione doiorum Trinitaiem unitatis confunrias; ila inveneris, gaurie. Si autem idem perspexeris
seri singulis sua, ct simul uni singula exliibeas. Si quoj facis et rMuodr.on debes, aut quod non facis et
juste judicas. justum jiiriicem honoras. Si miseri- debes, lime. Int^r lc et proximum tuum hoc modo
cordiam diligis, eum qui pius est acceplabili sacrifi- judicare debes. Vide quid facis proximotuo, et quid
cio veneraris. Si sollicitus in timorc Dei seinpcr am- libi facit proximus luus. Si ille tibi bonum facit, et;
U35 UBEK SENTENTIARUM. lfi$f
tu illi bonuni rcritlis, maltis non es. Si ille tibi ma- A bonum quod agis, non ex timorc, sed ex amore.
lum facit, cl lu illi malum reridis, bonus non es. Si Postremo, sollicitum incedere, ne vel bouum quod
ille tibi boniim facit, et tu illi nialum redriis, malus necdum habes non merearis accipere, vel bonum
cs. Si ille tibi inalum facit, ct tu illi bomiin rcddis, quod habes amittas. Porro in his tribus Trinitati in
bonus es. De proximo luo hoc modo judicare debes. te operanti cooperaris. Sapientia enim te ad agni-
Vide quid facil. Si cciium bonum, si dubium bo- tionem veritatis illuniinat; cbarilas tead desiderium
nuin ; si certum malum, si dubium malum. Si cer- boiiitatis inflaminat; palernilas in le custodit quod
tum bontini estparvum, majus cxistima. Si certum creavit, ne pereat.Per illuminantem ergo sapientiam
malum cst magnum, parvum puta; parvum minus et cum lucentc rcctum discernis; per inflammantem
judica. Si dubium esl bonum, verum puta : si du- charitatem et cum ardenle misereris; per providen-
biuni cst malum, bonum puta. Hoc est judiciura tem vero paternitatem, et cum tuente temetipsura
verum, judiciura bonum, judiciiiin Deo placituin. custodis; per Trinilatem cooperanli Trinitati Trini-
Quod si tu illi non solum discerncndo, sed etiam tatis imago efliceris, verumque sacriflcium tunc te
facicndo in sacrilicium obluleris, placabis iram, et ipsum Deo offers, cum ad ejus similitudinem refor-
gratiam consequcris. maris. Amen.
5. Deinde ^sequitur, diligere misericordiam, ut
LIBER SENTENTIMlUMr
SequentesSententias, qum Sermonibus de Diversis in prioribus Editis subjiciebantur, Horstius, Bellarmnt

consilium secutus, in dubiorum operttm classem ob styli diversitalem relegavit.
1. Rationalis creattira in hoc sc debet diugere, ut B securae sa.utationis gaudiura offeramus. Unde et
beata sit; ct Denin, per quem solum beatilicari in Evangelio tria salutationis genera invenimus.
pt/wil : cujus iusccutor ct acmulusad hoc elaborat, Yirgo siquidem Maria salutavit Elisabelh (Luc i,
tii C-jm in utraque sui qualitate corrumpat. Corpo- 40), angelus vero Mariam (Ibid., 28), Dominus au-
ream igitur qualitatem appetitu gulaeet fluxu luxu- lem Jesus discipulos saluiavit post resurreclionein
riae depravat penilus ct corrumpit : jumeiUuinque (Joan. xx, 19). Cum ergo videmus eos qui in steri-
carnis his duobus aculeis agitatum in praecipilia litate vilae hujus servierunl, monlana confessionis
mortis impellit. Invisiiiilem vero humanae subsian- ascenrieiido, fervorein poeniteiiliae quasi lilium
tiae portionem spiiiiualibus aggreriitur armis, eam- quemdam concipere ; illis vocem salutationis, illis
que gemina peste iulicicns, lumore superbiac, et iii verbo Domiiii remissionis etgratiaeet veniaelar-
avaritiae lahe commaciilat ; sicque totam massam gitatem debemus offerre. Quos vero in sanciitate et
fermenti hujus colluvione corrumpens, hoinini castimonia Domino servire conspicimus, invilando
praeripit bealitudinem, quam amisit. ad meliora, beiiediciionem et gratiae fecundiiatem
2. Quatuor sunt, quorum in hac vila obsequiis cis necessaiio promittamus. Quos sane in conclavi
deservimus : caro, mundus, diabolus, Deus. Carni remotionis apostolicaefastigium tendcre videbimus ,
mililaraus. gulae illecebris servienrio, luxuriae stitnu- C illis quielis et pacis geminam soliditatem, cajus
lis ohsequendo. Mundo militamus, avariliae aesiibus eliam in suocorporequaedam praeludiasentiunt, vi-
anhelando, honoris aliitiidinem afleclando. Diabolo vaevocis ministerio spondeamus.
inilitainus, bonorum profectibus invideudo, et con- 4. Dominum Jesum Chrisiuin subire crucis ct
tra Deum superbiaespiritu intumescendo. Deo mili- mortis ignominiam , tria quaedam praecipua co-
tamus, pietatis operibus humiliter insistendo, pote- adione voluniaria compulerunt. Filialis et pura obe-
stales aerias virlute spiritus opptignantlo. Habent dientia, qua prioris inobedientiaepiaculum solverc-
ctsinguli principes isti donativa sua propria. Caro tur. Compassibilis el communis miseria, quae illius
suis tironibus elargitur niomenlaneam voluplaiem : justitiani inflexibilem, virgam ferreara, el ad mise-
mundus, transitoriam subliniilalem : diabolus.per- ricordiam hortabatur. Erat miscria illa et pondc-
jietuara captivitatem : Deus, interminabilem felici- rosa et gravis, et cervices hominum communis pec-
lati-in. Haecsola praeponderat. cati et mortis conditione premebat : publica et ge-
773 3. Evangelica sanctionc praeceptum est, ut D neralis, quse justos et injuslos simili danmationis
iii via iiioiialitatishujusterrenis affeclibus inhaeren- sententia pariter obligabat : continua el
perennis,
tem neminem salutwnus (Luc. x, 4, et xi, 45). qtia: nisi jier Christum reaemptionis gratia ficret,
Quos autem afoiiac vita suspensos vMerimus, illis irremcdiabilis caplivitatis nexti, omne gcnus Adaru
«137 LIBER SENTENTIARUM. US8
damnationis voragine absorheibat. Porro leiiium A 11. De convalle plorationis ascensuri, semper ad
quod spontanee cogit in mortem, celebcrrima et altiora tendere el anhelarcdebemus. Esi cnim quasi
solemnis vicloria, cujus successu, inevitabilis dia- quoddam dcscrlum vitaistamortalis, de qua riicilitr :
boli et mortis potentia in monumento glorioseet Terra deserta, invia el inaqnosa (Psal. LXII,3). Sed
efficaciter erat imminuenda. triformis est spccies desertorum. Estquippe deser-
5. Tribus inodis exallat Dominus caput nostrum : lum, momentanea scilicct vanilas, quam despicere
menlem scilicet a lerrenis afleclibus suspendendo, vitae moderalione debemus. De quo deserlo ascen-
ut spe ccelestium transiloria contemnamus; riivi- dere nos oportet, sictit dicitur : Quw esl isla quce
nam scientiam conferendo, ut eorum quae tenipora- ascendil de deserto deliciis afflnens, innixa super
liter non videnlur, scientiam teneamus; ad amorem dilecttim suum ? (Cantic. vm, 5.) Deliciis affluimus,
ccelestium sublevando, ut in carne positi, ipsam cum virlutibus abundamus. Super dilectum inniti-
quoque carnem divinae dilectionis altiludine trans- mur, cumDco adscribimus quidquiri bonioperamur.
cendamus. Est aliud deseiium, chrislianae simplicilatis liumi-
6. Homines habent triformem stalum vivenrii. litas : vocata deserlum, quia fere nullus est imila-
Non delinquere, quod agit utique limor servilis. tor Chrisli, qui studeat istud bonum operari. Per
Nolle delinquere, quod exhibet filialis. Non posse B hoc desertum necesse est ascendamus. Unde dici-
delinquere, quod sola confert beatitudo perennis. lur : Quas est isla qum ascendit per desertum, sicut
7. Qualuor esse dicuntur, quae nostrae gratiam virgula fumi ex aromatibus ? (Cant. m, G.) Sicut vir-
devolionis adaugent. Memoria peccatorum, quae ho- gula fumi ex aromatibus ascendimus, cum virlu-
minem reddit humilera apud se. Recordatio pcena- tum sturiio et disciplina exercitati, proximos no-
rum, quae illum sollicitat ad bene agendum. Con- slros ad Jjene agentli simililudinem incitamus. Est
sideratio peregrinationis, quae illum hortatur visi- aliud quoque deserlum, innocentiaepurioris simpli-
bilia debere contemni. Desiderium vitae perennis, citas vel inlegritas. Ad hoc debemus ascendere,
quae hominem incilans ad perfectum, cogit eum a quia ad veram munditiam, ut simus sancti cor-
terrenis affectibus voluntalis mutatione suspendi. pore et spiritu, debemus anhelare. Ascendamus
8. Nostrae inscientiae larditatem erudit Dominus ergo de deserto momentaneaevanitalis per deseriusn
tribus modis. Indulti beneticii largitate, quaenostrae humillimae simplicitatis ad desertum integerrkuae
duritiam mentis emollit, et excitat ad amorem. puritatis.
Frequenti verberum severitate, quae praeslans intel- 12. Dominus noster habet proprie sagittas, qui-
lectum audilui, incutit nobis timorem. Contemptus _ bus hostes suos vulnerat, et in brachiovirtutis ex-
publica vilitaie, quo implens facies noslras ignomi- pugnat. Sunt autem tres sagittae,quibus hostes sau-
nia, parit nobis verecundiam et ruborem. ciantur. Slimulus amissae pecuniae, quia valde
conlerilur, qui instrumenta vivendi et salellites
9. Motus et titillatio carnis nostrae tribus ex cau-
divitias amisisse reminiscitur. Sequitur
sis contingit. Ex praecedenti cogitatione, cum for- voluptatum ul ejus vias ex
mas et imagines illicitas intus trahentcs, in earum pestis corporalis molestiae, quae
omni parte scpiat, eum quem ad peccalum festinare
retractatione lurpiter commovemur. Ex venlris ple-
considerat, cliam corporis contrilione flagellat.
nitudine, quia, cum venter ciborum cumulositate
c.aro lasciviens ad molum luxuriae con- Sequilur malleus infernalis memoriae : quia, cum
distenditur, se homo undique circumseptum pondere pcenarum
citatur. Ex maligni spirilus impugnalione, quia
corporalium pensat, eliam ari illam quae fnie caret
quo justos superare se minime posse considerat,
co per carnis titillationem gravius eos impugnat. angusliam oculos porrigens, horribilem gehennae
fornacem timida secum consideralione tractat.
10. Audoritale Scripturarum, male cogitare, 13. Sunt et aliae ires sagiltae, quibus Dominus
maledicere, el malefacere prohibemur : quia in etiam eos sauciat, quos ad degustandum dulceriinem
malc cogitare vel immunditia est, cum res sordidae D suae dilectionis invilat. Quarum prima est tiinor
et impuraememoriarevolvuntur; vel superbia, cum castus : qui ideo sic vocatur, quia el timeri Domi-
animus quasi superior super proximos suos erigitur num a servo jubet, et servum ab illicilis conlinere
et inflatur; vel avaritia, cum diabolo instigante respectu Domini admonitione conlinua persuadet.
contra praeceptum Dei res proximi concupiscitur. Sequitur amor devotus, qui, dum mentem occupa-
Necesseest enim malaecogitationi borum trium ali- -yerit, totam igne suavissima? dilectionis accendit.
quid semper inesse. In maledicere vero sermo est Sequitur desiderii virlus, quae, dum latiiudinem
vel supervacuus, ratione et utilitate carens : vel conscienliaeveluti aura lenis afllaverit, ea quae retro
detradorius, fraterna bona invida corrosione et sunt mens oblila, ad solam faciem conditoris auhe-
odii instinctu diminuens : vel adulatorius, caput lans, quia sui voti finem minime consequitur, con -
alicujus falsa olei delinitione 774 dcmulcens. In tabescit.
malefacere quoque opus est vel siinulalorium, cum 14. Oblatio nostrae laudis, quam Deo immolarmis,
aliud intendimus quam opere demonstramus : vel triformis esse debet. Affectuosa, ut mens concordet
iflipium, cum proximos nostros laedimus : vel im- voci. Fructuosa, ut aedificationem pariat inluenti,
pudicum.cum nos aliquo modo sordidamus. Craliosa, ut placeal conriitori qui gratis ricdit.
M39 LIBER SENTENTIARUM. 1140
15. Decretis et adbortalionibus sanctorum Patrum A 1 per viam munrJitiae ad amplcxus ct thalamos veri
benc cogiUre, et bene dicere, et bene faccre jugiler sponsi, virtutum pcnnis fcliciter evolaruiit.
ad:n .iiemur : quia in bcne cogitare cogilatio est vci 19. Mors animae, oblivio : de qua morte suscilatur
honsta, nihil iiupuritalis contrahens; vel humilis, hoc morio. Per memoriam seniit, per oberiicnliam
niliil superbum sapiens; vel pia, nihil crudcle mo- auriit, per intclligenliam viriei, pcr circumsrjectio-
liens. Iii bene riicere vero sernio est vel auditori nem olfacit, ct gustal per dileclionem.
conunodum afferens; vcl humilis, niliil inanis elo- 20. Quatuor sunt genera voluntalis humanae.
qucntiaelepore turgescens; vel verisimilis, nihil fuco Sicca, in reprobis ct feireiiis, quorum corda nullo
simulalionis objectum in sua praetextione practen- rore graliae perfunduntur. Recla, in inchoantibus,
dens. In bene facere quoque factum vel purtini, qui vitae pristinse fortitiiriinem relinquentes.aJ Loni
quod muuililiam exhibct; vcl pium, quod misericor- operis rectituriinem mutationc voluntatis assui-gunt.
diam reriolet; vcl piiriicum, quod oculos inluenlium Devota, in proficicnlibus, qui usu oralionis assiriuae
non offendataut violet. in amorem bene ageudi ccclitus eriguntur. Beata, in
consummatis, qui jiene nibil aliud nisi Deiim cogi-
1G.Usitalum cst satis ct tritum, sacculum istud
lantes, in ipso totius desiderii sui fincm reponunt.
merito c;rcilalis et iguoraiiliae suic Êgypli vocabulo jB Inter siccam ct rectam voluntatem chaos
quoddam
nnncupari, quoJ nimirum quolies mutatione volun- lirmatum est, ut qui voluerit lransire, non possit,
lalis egredimur, tria liobis occurrunt. Stimulus scilicet intentio. Inter rcdam et devotam,
pevversa
cupiJiiatum, qui, viiul marc Ritbrum, sensum ra- inidita consucludo. lnter devotam ei bcatam, corpo-
tionis nostrae tumiilis et procellosis umiis cogitatio- ralis affectatio.
Quae tria quasi quidam lapiries duni
nuin involvit : ct nisi virga discreti judicii aquae in via nosiri operis se opponunt, ne rievirluto iu
superiores ab inferioribus scceriiaiitur, subruit fun- virtutem ascendamus, impediunt.
ditus et demergit. Sequitur cuniulus lentalionuin, 21. Ligna sunt omnes jusli, qui plantali in meriio
quasi alter Jordanis alvei sui raelas exccdens, ct Ecclesiae temporalis, facerc Jebent fruclus vit;e qui
terrum corporis nostri solito plenius occupans, nisi maneant. Viricat autem ut eligal sibi locum
quisque
arca lestanienti, id est senlentia veritalis , inlerce- in quo fruclificans proferat in tempoie
irriguum,
dens, impetus 775 imus refrenet, et ipsum penitus suo vitae frucium. Sunt autem ti-esdecursus aqua-
arefaciat et exsiccet. Ssquitur aculeus molesliarum, rum. Iiicilamcnta
Scripturarum, quae per minas ct
qui, cum ingruerit quasi iteium Jerdanis Eliseo promissa honestam in honiine suscilant voluntalem.
occurrens, sumenrium Eliae pallium, et m.ediis flu- Charismala gratiarum, quae hominem spiritualem
clibus opponendum : ut quidquid nos temporaliter ( ex animali efliciunl, ad sut provisionem et curam
crucial, respectu Dorainicaepassionis sapore raulalo, informando; ct docendo omnem verilalem, mini-
nova nobis suavitate dulcescat. strant operum fecunditatem. Stillicidia lacry-
17. Viaequae ducunt ad mortem, raiione trifaria niarum, quae, dum venas intentionis atque propo-
dividuntur. Alia aerumnosa, alia laboriosa, alia de- sitrsuo rore irrigant et infunduni ne lignum mo-
liciosa. vErumnosa est in pauperihus, qui in pau- riatur, perseveranliam largiunlur. Qui juxta h;ec
pertate sua regio spiritu et riivile animo lumescen- flucnta radicatus fuerit, per nienscs singulos facicl
les, ab inopia temporali ad aeternamniiseriamtraiis- fruclum, el folia ligni iliius ad suavitatem geiitium.
feruntur. Laboriosa csl in avaris et cupiJis, qui, 22. Non uno eodemque modo omnes qui ebrii
dum diversaruni anxielale curarum niiserabililer fuerinl, debriantur. Aliud est vinum malitia:, quod
dislenduntiir, obliviscuutur ea quaerere qu;e Dei eflluil de uva fellis, ct a diabolo initiuni babuit, qui
sunl: et avariliae acstibus anhclantes, usque ad viiae aniariludinem peccati el niorlis humano g neii pro-
termiiium ab iiiquieturiinc temporali ad aeterni la- pinavit : quo debriantur iniqui conformes facti ei.
boris angustias traiisfertinlur. Deliciosa, in divilibus Aliud est vinuin inolcstiae, quoil cinanat rie labrusca
delicatis, qui in deliciis ct voluptalibus ciiiilrienles r, conditionis buman;e : quae Domino suo acctum ini-
corpora et corda sua, post dulcedincs momenta- quilatis apposuit. IIoc vino quisquis inebriatur, non
neas et horarias suavilales ad sempiternas amari- injusle, sed mcrilo peccaii sui, a Deo boc perpeti
tudines deferuntur. comprobalur. Aliud cst vinum gratiae, quoj cx botro
18. Via quoque quae ducit ad vitani, simili ra- cypri, id est conriitoris largitate deturril: ct hoc est
tione distinguilur. Est cnim alia sangiiinca, alia mustum, quo sponsi filii debrianlur; 776 flu°l1
purpurea, alia ladea. Saiiguinca, in martyribus, niittilur eliani et in utres novos.
qui in sanguine Agni suoruin corporum indumcnla 23. Reges sunl et sacerdotes, omnes clecii: et eos
laverunt, et per iter mnrtyrii, iriumphalis altitudiuis opoiict oleo unctionis inungi. Est autem oleum iri-
solium attigerunt. Purpurca est in confessoribus, forme. Aliuri siquiriein est cleum eflusionis, viJelicet
qui in sua carne vesligia Dominicae passionis pcr verbum Dei,quo initianlur velerem hoininem exucn-
abslinenliam expresserunt, et in suis corporibus les, ut quasi aJol scenlulae in amorem sponsi sur-
vuluerum Chrisli stigmata portaverunt. Lattca iu gant. AliuJ esl oleum ptiritatis, quo lagenaeoperiim
virginibus, quae in se ipsis puritatis angelicae candi- noslrornm impleri ilebent, quori in lampade divini
datum et vijjtutes s_anctimoniaeconsecraverunt, e> rervoris ignem debel incessaiiter iiutrire. Aliurivero
1141 LIBER SENTENTIARUM. 1142
oleum exsultatioms, charitas videlicet principalis: A f mors illius destruxit nostram, et vita ejus instruxit
qu;c mentem quam repleverit, dilatat, ut gustaus nostram.
quam suavis est Dominus, in vertice jusliliae sedens 52. Electos tria in fuluro manent. Iiiterna satietas;
in solo Deo glorielur et gaudeat. seterna jucunditas; jucunda voluptas. De his dicitur,
24. Chrisliani a Christo nomen acccperunt: et Exsultent justi (Psal. LXVII,4), elc.
operae pretium cst ut sicut sunt haeredes nominis, 33. Triforme cst desidcrium electorum. Unani-
ila sint imilalores sanctilalis. Tria ergo sunt quae miter habitare in domo : unde est, Unam petii a Do-
iu Christo nobis expressa, p'enis viribus exercere mino (Psal. xxvi, 4). Victoriam oblinere dc mundo:
debemus videlicet improbare vivaciter saeculi va- unde est, Quis me liberabit de corpore morlis hujus?
nilatem; quia et Jesus nc rex conslituerelur a tur- (Rom. vn, 24.) Praesentialiter frui Dco : unde est et
bis, aufugit. Exercere viriliter pcenitentiam; quia et illud, Cuvio dissolvi, el esse cum Christo (Philipp. i,
Jesus sicul agnus occisus est. Et haberc veraciter 23).
geminam charitatem; quia Jesus proinimicis oravit. 34. Trifarius est praelalorum timor. Ne audien-
25. Septem gradus descensionis habet humilitas. tium animos exquisitior apparatus commoveat: ne
Abriicationera rerum exemplo Aposlolorum. Abdi- interni judicis oculos immoderatior usus offcndat :
calionem vestium, sicut Elias et Joannes. Corpnris B ' ne justiliae retribulio in praescnli eis fiat.
exercitium, ut Paulus. Direciionem in prosperis, 55. Triformis est sanclorum dolor : quia ceci-
instar David pauperis, et regis. Patienliam in adver- dcrunt de 777 paradiso,; quia tenentur in cxsilio;
sis, sicut Job et Tobias. Proprium abhorrere con- quia diflerunlur a regno.
silium, etpropriae voluniatis affectun». 36. In monte monliuin Christo fuerunt haec
26. Arma virtutis, quibus arma nequitiae expug- duo : coagulum passionis, et pinguedo sancti-
nantur, sunt haec : Plena peccati cogniiio, quae ex- tatis.
pellit tenebras voluptatis. Pocnitentialis alllictio, 37. Vituli quos Domino immolare debemus, tres
contra dulcedinem carnalitalis. Humilis et vera con- sunt. Novaeconversionis effectus: quasi vitulus no-
fessio, contra venenura iniquitalis. Sufflciens et vellus cornua producens et ungulas. Sacrae religio-
digna correctio in mutatione pristinae voluntatis. nis profectus: qui est vitulus tenerrimus de armenlo.
Perseverantiae plena successio, ut perfecta subroge- Consummatae virlutis affectus: qui est vitulus sagi-
tur custodia sanitatis. natus.
27. Necessaria sunt poenitentiae tria haec. Ahsti- 58. Quadriformis est pressura nostra. Corrupti-
nentia, per quam carnis superbia edomatur. Lectio, . bilis carnis angusiiae: quae sunt dolores mortis.
cujus fructu reformandus in vigorem animtis sagi- Temporalium pressurarum molestiae: quaesunttor-
natur. Oralio, cujus munimine et tutela, virtulum reutes iniquiiatis. Occulti hostis talcntes insidiae:
examina proteguntur. quae sunl dolores inferni. Deceptoriae facies mun-
28. Humiliiaiis virtus habet haec tria. Superiori danae gloriae: quae sunt laquei raortis.
59. Fumus esl ab ira Dei: quia in consideratione
suhdi, ut ad ejus aeqtialitalem nulla ambilione vel
invidia rapialur. /Equali non praeferri, ne iliicilo irae Dei electi compunguntur. lgnis a facie ejus: quia
et ad amorem accen-
appeiilu superior vclle fieri vidcatur. Minori subdi per cognitioncmsnh praesentiam
duntur. Caligo nedibus ejus: quia per districtum
polius quam praeponi, ut ex hoc humilitatis vcritas
illius examen reprobus desperationis nebulis obscu-
comprobetur.
ratur.
29. Non omnes uniformiter gradiuntur ad Dcum.
40. Ambulat Dominus super pennas ventorum,
Quiriam passu; sicut illi qui terrenorura curis im- cum electi ejus dulcedinem vel tenuiler attingunt.
pliciti, vix aliquando respirant, ut Domini recor- de
dentur. Quidam modesto incessu; sicnt hi qni Do- Volal, cum incircumscripladilecte ejus subslantia nihil
Unde est: Fuge, mi (Canlic. vm,
inini servitio mancipali, et Deo quidem scrviunt, et percipiunt.
Q 14). Ponit Dominus tenebras profunriiialis et alti-
tamen erga se ipsos indulgenliores exislunt. Alii
ludtnis lalibulum divinilalis suae, in Itice purilatis
veloci, id est rapido cursu; sicut hi qui super carne et sanclimoniae habilaculum mansionis suae.
sua se intuentes, ct se et transitoria conteinnentes,
41. Portas suas mundus habet quibus ingredimur
celeriter proficiscuntur ad Deum, hoc solumniodo
adeum, quse sunt, corrupta sensualilas, et.incesta
cupientes, in pace quiescere in iri ipsum. cupiditas : unde esl, Appropinquaverunt usque ad
30. Tria sunt loca, ccelum, terra, infernus; et portas mortis (Psal. cvi, 18). Portae inferi, caeca
habent singula habitatores suos: ccelum, solos bo- desperatio, et dura obslinatio : unde est, Portm in-
nos; terra, mixtos; infernus, solos malos. feri non prmvatebunt (Malth. xvn, 18). Portae coeli,
31. Triplici morbo laborat genus humanura : prin- humilis patienlia, quae est porta ferrea duccns ad
cipio, medio, et line, ld est nativitate, vita, et morte. civilatem (Act. xn, 10): el amoris concordia, qua»
Nativitas immunda, vita perversa, mors. pericuiosa. est porta orienlalis (Ezech. XLV,1).
Venit Christus, et contra triplicem hunc morbum 42. Genera retributionis sunt quatuor : duo in
attulit triplex remedium. Natus est enim , vixit, hoc saeculo, et duo in futuro. Retributio prosperi-
mortuus est: atque ejus nativiias purgavit nostram, tatis el ahundanliae impiorum . unde est, Receperunt
merccdem suam (Matth. vi, 5). Damnationis el igno- A , nostrae constantiae fortitudo ad cxemplum hominilms
miniae eorum , faroiliaritatis et gratiae justorum , innotescat. Praemium, utjuxta tribulationis modum,
dulcedinis, amoiis et gloriae. Duo autem sunt quae immensum gloria» pondus accipiat.
reinunerantur: juslilia operis, et puritas cordis. Adversilati tria sunt opponenda. Electorum ago-
45. Tres sunt lucernae. Regula disciplinae Chri- nes et angustiae, quas paliuntur qui pie vivunt. Re-
f.tus, quae accenditur, ut drachma perdiia invenia- demploris afllictiones et molestiae, quas ei saevissimi
tur. Forma veritalis in Evangelio, quae ponitur principes intulerunt. Dispositio moderalricis justi-
sujier caudelabrum. Scientiae puritas in corde bono, tiae, cujus altitudinem quasi virgae Joseph summi-
quac illuminalur a Domino. tatem non discutere, sed adorare debemus. Haec
44. Pedes nostri esse debent sicut cervorum, et sunt tria illa ostia, vectes et termini, quibus Do-
sicut vituli. niiiius circumdat mare saeculi.
45. Alii sunt lilii alieni, qui mentiuntur : alii filii 56. Triforme est exercitium electorum.Austeritas
Belial, qui non cognoscunt Deuro: alii lilii Israel, jejuniorum, qua excolitur terra carnis, ut fructum
qui cognoscunt. ferat. Assiriuitas lectionum, qua reficitur animus, ut
46. Triforme est semen. Veritatis ct justitiae, homo interior pinguescat. lnstanlia oralionum, qua
quod in terra jactum, facit fruclum centuplum : ini- B 1 mens ad coeleslium appelitum assurgat.
quitatis et malitiae, quod est geminen viperarum : 57. Auctor mirabilium Deus tria quaedam mirabi-
erroris et malitiae, quod est Chanaan, et non Juria. lia operatus est in Maria. Iiitegritatem munditiae mi-
47. Sapientia Dei, quasi perdix, fovet filios quos rabiliter suscilavit, ut arca testamenti auro purissi-
non peperit; quasi gallina congregat pullos sub alis; mo tegeretur. Puritatem virgincam polentialiter fe-
quasi aquila provocat ad volandum cundavit, ut rubus ardens non combureretur. Ima
48. Trifaria est vestris nostra. Pcenitcntialis au- supernis ineffabiliter copulavit, ut scala Jacob me-
xietas, quae est vestis viduitatis : religiosa maturitas, diante, terrena cceleslibus unirenlur.
quae est veslis jucunditatis: sincera integritas, quae 58. Tria nobis contulit Mariaefecunditas. Avertit
est vestis virginum. jugiim captivitalis antiquae: remisit iram indigna-
49. Vestes Esau, honestas vitae, et maturitas ditionis divinae: delevit notam iniquitatis humanae.
Sciplinae : pelliculae haedorum, abjectio noxiaeve- 59. Elecli tria praestolantur in futuro. Quod in eis
tustatis, et mortificatio propriae volunlalis. Cibi, mortale est, a vita penitus absorberi: porennis glo-
hilaris obedientia, et humilis abstinentia. Pater taa- riae compensatione ditari: Deum sicuti est insaliabi-
gil filium apposita probationis manu. Osculatur se- liter contemplari.
cretae inspirationis inslinctu. Benedicit religionis " 60. Reprobi tria sperare dicuntur. Voluptatera
profectu. corpoream sibi ad suflicientiam cumulari: momen-
50. Tria sunt necessaria purilati. lntegritas actio- laneam gloriam ad beatitudinem suffragari: mores
nis, simplicitas intentionis, tranquillitas devotio- suos et opera nullo posse judicio reprobari.
nis. 61. Imitator Christi tria debet agere. Simplicis
51. Puritas tria confert: spiritum libertatis, gau- innocentiae sensum tenere, ut cum Christo
puer efli-
dium securitatis, flrmitudinem charilalis. ciatur. Abjectum ct humilem habitum amare, ut in-
52. Reprobi aliquando sunt sicut fumus, quia in fantiae Christi
pannis vilibus involvatur. In disci-
sua altiludine evanescunt. Aliquando sicut pulvis,
plina simpliciter ambulare, ut cum Christo in prae-
quia iiullum charitatis humorem proferunt. Ali- sepio positus inveniatur.
quando sicut cera, quia ad calorem, id est impul- 62. Spiritus sunt administratorii, qui curam ha-
sum t niationis, facile liqueliunt.
55. Portae Sion, id est Ecclesiae, sunt sacramenta, bent salulis nostrae : sunt operatorii, qui auctores
sine 778 quibus Ecclesiam non intramus. Pojtae existunt sospitatis humanae: sunt conlemplatorii,
assistunt vultui majestatis divinae.
jusiitiae sunl virtutes mediae, quas temporaliter exer- D qui
cemus. Portae aelernales sunt praecipuae virtutes, 65. Beati spiritus visione satiantur, duleedine
qtias ciiam in futuro habituri sumus. ebriantur, charitate sociantur.
54. Tria sunl quibus obnoxii sumus Deo. Signa- 64. Homines Deum exspectantes, debent esse si.s-
culum naturae, quo ad similitudinera Dei facti sumus. pensi quando venial, dubii quid eis deferat: bilares
Talenlum fldei, quod per bonum opus Deo integrum et devoti, diligentius adornati; tria spcrantes in eo,
resignare debemus. Titulus professionis, quo ad nuptialem praesentiam, familiarem graliam, libe-
serviendum Deo sponsionis vinculis alligamur. ralem muniiicentiam.
Tribus modis nos interrogat Deus. Promulgatione 65. Tres sunt species nuptiarum. Prima, reconci-
praecepli, ut noslra nohis obedientia nota fiat. Iire- liationis per fldem, in qua sunt tria fercula: pecca-
ctione flagelli, ut paiienlia noslra proximis innote- torum ablutio, graliae conseculio, naturae reforma-
scat. Revelatione secreli, ut se nobis virtus humili- :io. Secunda, adoptionis per spem, in qua etiam
tatis aperiat. sunt eloquii divini consolatio, alimoniae ccelestis
55. Tribulatio tria confert. Exercitium, ne virtns communio, dulcedinis internae prxlibatio. Tertia
arooris, otii lempore frigescat. Probationem , ut, qst glorificationis perfectae per charitatem: eujus
1143 LIBER SENTENTIARUM. 11«
fercula stint, aeterna incorruptio, vera glorificatio,. A documentum fallaciae, quae est Phithon. Saeeularis
perennis Dei visio. raunimentum potentiae, quae est Ramesse. Simula-
66. Tres sunt equorum species. Mundialis super- tricis figura justiliae, quae est civitas Solis. Has jubet
bia, cujus ascensor cadit relro. Spirilualis scienlia, Pharao aedificari.
cujus collo circumdantur hinnitus. Inlcgralis inun- 80. Tres sunt calices quos Dominus nobis propi-
dilia, quam oninis 779 coelorum exercitus sequi- nat. Pcenitenliae et doloris, qui est plenus mixto.
lur in vestimentis albis. Patientiae et laboris, quem bibit Jesus. Benevolentiae
67. Verba consolationis Dei sunt ablulio culpae, et anioris, qoi est inebrianset praeclarus.
restitutio graliae, evasio exsilii, consecutio regni, 81. Quinque sunt torrentes. Crudelitatis et mali-
consorlium divinitalis, adeptio seternitatis. liae, qui est Cison, apud quem Jabin occiditur. Phi-
68. Arma fidelium tria sunt. Sapientiae plenitu- losophialis eloquenliae : hic est Cedron, ultra quem
do, quie est funda David, de qua sententiarum lapi- Jesus egreditur. Passionis ct angusliae : hic est in
des cmittuntur. Patientiae firmitudo, qua>est bacu- via, de quo Jesus dicilur bibisse. Ceelestis sapientiae,
lus, quo luporum rabies propulsatur. Charitalis am- apud quem Elias pascitur. Jucunditatis et laetiliae,
plitudo, quae est pera David, de qua orationes proquo potantur elecli.
feruntur. B 82. Tribus modis renovamur. Carne, per Bapti
69. Tria praelatis neoessaria sunt. Viva fidei et smi mysterium ab originali peccato : opere, per
doctrinae sinceritas, ut inhabilent in eadem regione. peeniteiuiae remedium ab actuali delicto : carne et
Studiosa bene operandi sedulitas, ut vigilias cum spiritu, per resurrectionis donum.
pasioribus celebrent. De 6aluie subditorum diligens 83. Species terrae quadriformis est. Flos et viri-
curiositas, ut cuslodiant gregem suum. dilas iemporaliura bonorum, quae irrigatur sicut
70. Bubulcus habere debet duo. Vocis suavita- paradisus. Utilis vita et convcrsaitio electorum, da
tem, quae laborem mulceat operantium. Aculei pun- qua oritur panis. Amoenitasccelesliuin mansionum,
ctionem, quaetorporem excutiat pigritantium. quae fluit lacte et melle. Situs gehennalium loco-
71. Tres sunt species pcenitentiae.SimulasLoriaet rum, quaeest lerra miseriaeet tenebrarum.
infructuosa, cujus exemplum est in Esau et in Saul. 84. Quadrifarium est genus deserti. Invia mun-
Crudelis et desperata, sicut in Cain et Juda. Utilis dani exsilii solitudo : de quo David, In terra deser-
el consummata, sicut in Maria et Zacchaeo : cujiis ta, invia et inaquosa (Psal. LXII,3). Disciplinaechri-
partes sunt quinque; contritio in corde, confessio stianae difficilis altitudo : in qua peregrinantur lilii
in ore, maceratio in carne, correctio in opere, per- Israel. Coelestis Jerusalem delectabilis tmplitudo :
severantia in virtute. in qua relinquuntur oves nonaginta novem. 780
72. Tria inveniuntur in Petro : fldei unitas, poe- Gehennalis miseriaeterribilis habitudo : quaeest de-
nitentiaeveritas, amoris soliditas. serlum solitudinis.
73. Tria sunt genera mutationum. Sublimitas in 85. Quatuor sunt species curruum. Elationis et
humilitatem; quando Verbum carnem assumpsit. dominii, in quo mergitur Pharao. Humilitatis et
Contemptibilitas in majestatem; quando se homo studii; in quo sedet Eunuchus. Devotionis et obse-
Deus coram discipulis transformavit. Mutabilitas in quii, iu quo sedens Joseph occurrit patri. Araoris
aeternitatem; quando resurgens ccelum regnaturus et desidcrii, in quo rapitur Elias.
ascehdit. 86. Triformis est ascensus Domini. Victoriosus,
74. Ea quaeagimus, vel in lumine vultus homi- quo ascendit super occasum. Speciosus, quo ascen-
num facimus, ut hominibus placeamus : vel in ludit super ccelos ccelorum. Gloriosus, quo ascendit
mine vultus nostri, ut benefaccre quod malum est super pennas ventorura.
nos credamus : vel in lumine vultus Dei, ul ipsi soli, 87. Regnum coelorum alil violenler rapiunl, ut
quidquid boni in nobis est, humiliter adscribamus. jiauperes spiritu : alii mercantur, ut illi qui fueiunt
75. Tria sunt quae patienliam subruunt. Anxietas r. amicos de mamraona iniquitatis : alii furantur, ut
nimia doloris, causa j'usta innocenlis, indignitas mulier quae tangil fimbriam : alii compelluntur in-
inferentis. trare, ut pauperes saeculi.
. 76. Qui a societate recedit, amittit conventorum 88. Quatuor sunt quaeveram conferunt humiliia-
solatia : prosequendo socios subit fastidia : aber- tem. Vilitas
operis, assiduitas subjectionis, compa-
rans facilc sequitur devia, incurrit saepius vitae ratio melioris,
judicium conditnris.
naufragia. 89. Tria sunt judicia : alienum, proprium, divi-
77. Magistri operum Pharaonis tres sunt. Felidus
ardor aestuantis luxuriae : anxius furor saevientis nuiii,
avaritiae : noxius appetitus inanis gloriae. 90. Pretiosam mortem aliquando facit vila, ut iii
78. Tres sunt in nobis principes quos necesse est confessoribus : aliquando causa, ut in raartyribus :
mori, ut Chrislus vivat. Prudentia saecularium, quae aliquando vila ct causa, ut in plerisque.
est Joseph. Eloquentia spiritualium, quae est Moy- • 91. Tria sunt pneputia quae praeciduntur. Carnis
ses. Copia temporalium, quaeest Josue. praeputium iu Judaeo : cordis praeputium in Chri-
79. Triforme est impiorum refugium. Deceptricis sliano : linguaepraeputium in perfecto.
U47 LIBER SENTENTIARUM, U4f
92. Quatuor sunt lempora: prceiigurationis, prae- A est ovum igni assare : veritas" inspirationis oeculla,
nunliationis, visitationis, rcdemptionis. quod est ovum in sagimine frigere.
93. Modis quatuor visilat nos Dcus. Exhibitionc 107. Tria sunt quibus Deus vindidam exercet in
praecepti. Praeceptum cnim aliud carnalc, aliud spi- hostes. Lavacri salularis remedium, quod velut rnare
rituale. Asperitate flagelli; cujusmorii sunt quinque Rubrum occidit vEgypiios. Ptenitentiae condignse
caiistc : ul ab iniquilale corrigai, ne quis tie collata exercitium, quod vclut sulphur peccatores intcrimit.
virlute superbiat, ut viiius hominibus innotescat, ut Districtioiiis extrcmae judicium, quod velut ignis ad
alios ejiis exemplo compescat, ul corona cuniulclur vocem Eliaeinvolvit.
et crescat. Novilalc miraculi; quod visibiie est : et 108. Ledus aniinae in quo pausat, tripartitus est.
invisibile, inspiralioiie subtili. Gravitas debilitatis corporeae, quam sibi langui !us
01. Qttater ludar.is cst Jacob. In utero cum sanatus substernit. Tranquillilas quietic conscien-
Esau,in ariolcsccniia cum codcm, in Mcsopotamia li;e, in tjua ltigieiite David statua jionitur. II;cc cst
cum Laban, in Betliel cum angclo. cui ilurc culcitroc siipponunlur. De praeterito secnri-
95. Jesus diciliir ter flevissc. ln ipso ortu, genus tatis et fiduciae amplitudo : rie futuro remuncraiio-
hiiiniiiiiim : proccssu tcmporis, Lazaruin: ad ullimum nis et praemii cerlilurio. Cervical quocl supponitur
in Jetusalem, futuruni casnm. B capiti, divinac familiarilalis et graliae largitudo. Le-
96. In fronle aliquando leprai.n, aliqttando Tliau, clus terliiis huinilitas snperioris gloriae, quae est
aliquaiiiio laiiiinam auream geriinus. Jectus floridiis, quem sexaginla forles ambiunt.
97. Damimts setlet aliquanrio in vallc Josaphat, 109. Vitreae jicr quas solis rariius infiinditur, trcs
aliquanrio in nionte, iiliquando in solio nxcclso. sunl. Charitalis integritas, per quam peccali remis-
08. Tonilruura aliitri igneum, aliuri pluviale. sio se infunriit : humilitatis puritas, per quam Ma-
!)9. Diio suiit calcaria quibus urgel prophcta, asi- riae gratia ceeleslis illapsa est: intellectus subtilitas,
nain stiani: pudor, ne lemporaliter polluatui'; limor, per quam rariius sapieniiae cor illuslrat.
ne .Tlcrnalilcr punialur. 110. Seplcm lamparies thronura eleclae mer.tis il-
J00. Tria s:i!l quae nos restringunt et cobibent, lumiiianl: charismala scilicet spirilus, quae plenius
et quasi cincloria dici possiint. Corpore moiiis me- propheta proscquilur; quac dum oleum gloriaejun-
moria, quac cst zona pellieea qua ciiigebanlur Elias cumque timoris ct inlirniilatis ccelesti igne consu-
et Joaiines. Probahiliias et riecor pudicili;c, qua rnuiit, lumen veritalis inccssabililer administrant.
cingitur Aaron acccdcns ad Dcuni. Amor religionis 111. Quod nobis apponitur ari edendum, trifa-
ct jusliliae, quae est zona aurea, ct ca praccingiiur , rium esl carnis edulium. Haedusdo capris in fructii
Jesus atl mammillas. poenitenliae, qucm Jacob oblulit Isaac ut benedicc-
101. Quatuor virgines sunt quas in conjugium relur : vitiilus de armento in aclu justilise, quem
sociare debemus. Eloquenlia pbilosopbalis, quse est Abraham expenriit in eibos Aiigeloruin : viiulus sa-
Zelpha ancilla Jacob. Senlentia juridicialis, quaepcr ginatus in 'cumulo gloriae, quem pater rccepto filio
Balaam designalur. Innoceiilia actualis, qu;c Lia, legilur viclimassc.
potcst dici. Coiilemplalio spiritualis, quae Rachel[ 112. Triplex esl horlus in quo electaeanimae spa-
tiantur. Molestia corruptibiiis vilae, quae est hortus
inlclligitur.
102. Duo sunt oculi sponsie. Rerum labcnliumL nucum, in quo Susanna lavatur. Amccnilas jucun-
est hortus deliciarum, in quo
consideralio, qiue esl velul flainma ignis : ct coelc- ditatis supcrnac, qua:
Slis patriac digna aestiniatio, in qua vulncralur cor ponilur Ailam, ul operctur et custodiat. Dulcedo et
suavitas visionis divinae, (juae est horlus concliisus,
sponsi.
iii quo Joscph slatuit sibi monumeiilura iu jjelia ex-
105. Vestimenla communiaminislrisDei triasunt. cistim. Munda quoque conscienlia, pro sui diversi-
Coclestis sapie-.ilia, qiuc est Ephod, et caput opcrit :
tatc bos in se suscipil hortus.
perscverans justiiia, qtuc poderis cst, et toiuni cor-
n 115. Esuriei nostrae niensae tres appnnuntur. Le-
pus induit : carnalis conlinciuia, quae lumbos cingit.
gis ct Evangelii sacramcnlum, in quo sumunltir
101. Candelabra in Scripluris reperiuiitur tria. sapientiae dapes : calholicaeinslitutionis mysterium,
Legalis obscuritas, quae sphaerulas habel et lilia : ubi accipilur caro piscis assi, et favus mellis : seler-
prophetalis subtilitas, qutc habet duas olivas in ca- nae satietatis arcanum, quod inlra, velum esl, et pa-
ciiiiiinc suo : et evangelica veritas, quae habd iu1 ncs continet propositionis, et vitae.
medio sui similcm filio bomiiiis. 114. Tbesauri qiu»s thesaurizare debcmus, tres
105. Munitiones quibus anima vallatur, tres sunt. sunt. Desideriunr pietalis in corrie, qui absconriiiur
Scriula circumspeciio, quae est sepes : sanctorum1 in agro ul ciualur. Doctrina veritatis in ore, quae
iiilcrcessio, quae est vallum lirmissimum : divina1 est liicsaurus nivis et grandinis. Assiduiias perse-
proteclio, quae est murus prolcgeus ab incursu ho-" vcrans in homine, quae habet frumenium et hor-
slium. • dcum, et oleum ct mel. Hi sunt thesaui i Magorum,
781 106. Spem nosiram triplex ralio discutit et:t qui aurum, thus, et myrrham nalo Doraino obtule-
roborat. Humililas collatae sapienliae, qupd est ovumU runt.
in aqua coquere: linnilas constantis palienliae, quodd 1-15. Quatuor differenliae panum in Scripturis
4140 LIBER SENTENTIARIIM. 1150
reperiunlur, quibus diversae generis humani deplo-- A rationis, quae est in via agri fullonis. Ih his aria
raiitur miseriae : panis coctus in stercore humano,, qiianlur oves, et holocausla lavanlur.
hovino, cinere et clibano, quibus diversi affeclusi 126. Fomeula ignis tria in nobis. Stipula cogita-
humanae exprimuntur. tionis iminuuriae: fenum loculionis pravae : lignnm
116. Altaria quibus vola superponere debemus,, operationis illicilae. Haec ad igncm nos nutriunt,
tria sunt. Divinarum sanclionum expleiio, quod fitt nisi supeiioribus fontibus exstinguantur.
rie lignis Setini in deseiio : bealorum mulliplex ad- 127. Coniemplaiivorum fenestrae tres sunt. Ori-
vocatio, quod fit de lapidibus quos ferrum non te- ginaria, quae est versus orientem : gubernatricia,
tigit: Reriemploris huniilis iiicaniatio, quod fit de' quae vcrgit r.;! 2"«r,rum : consummativa, auae respi-
tcrra. cit ad occirienlcm.
117. Puellae quae evertunt sensum nostrum, tres> 128. Quatuor font.es irrigant hortum Dei. Reatus
sunl. Tencrilucio carnis nostrau, quae cst Dalila quae: proprii ileploratio, quae circuit terram ,/Eihiopiae:
Sainsoni eruil oculos. Amcenitas mundialis gloriae,, excessionis fraternae compassio, quae vadit contra
quae cst Je/.aliel, el Nabolh oceidil. Diflidenlia fuluraei Assyrios : indullae gratiae consideralio, (|iiaemedium
vilae, qu;c est (ilia Ilerodiadis, ct aufert caput pro- inlersecal Babylonis : dcsideriosa chariiatis affectio,
phelre. E quaecircuit omnem terram Evilalh. Ili fontes liabcnt
B
118. Duae stnit iribus, Levi et Jtidae, ex quibus> irriguum supcrius, et irriguum inferius, habentes
sacerdoles summitur, Aaron et Chrislus, et eorumi aquas maris, fluminis, fonlis et nivis.
successio. Quod qualilcr convoniat, ex nominuml , 129. Iii scutella Dci tria fercula continentur. Cla-
iiiterpretatioiie polerit conjedari. ritalis perspicuilas, quae fulgebit ut sol: inlegritas
782 119. Aquilae Domiiiieo corpori assiricntes> purilalis, quae erit ut angeli: firmilas aelernilatis,
tres sunt. Magnitudo poleutise laicalis, grandis ctt quaecrit ut Deus.
niagnai-uiu alaium. Abusio proposili clericalis, quae3 130. Oslia per quae transitur ad vitam, tria sunt.
ponit in cccloiiiriiim siiiiin. Humiliuin sublilitas spi- Firie.iveritas, retro quani Sara ridet: spei lirmitas,
ritualis, quae,provocat ad volandum pullos suos. quae est in latere arcae : cbarilatis solidilas, quam
120. QiiaJiipniiiliini esl oUiciurn sacerdolale. observat Cherubim cum flammeo gladio.
Vivain carnis bosliani iiumobire, quotl Leviticuml 151. Triforme vinum est in scypho Dei. Rubi-
esl: viiiulum charisniala Deo offerre, quod est in- cunduin, in longanimilale sanctorum, quod laelificat
cendere aroniata, cl iiltorum Aaron est: cum fer- Isaac jn aegritudine : album, in remuneralione ju-
vorc marlyrii ceelum intrare, quod esl introire cumi slorum, quo ebrietatur Noe : nigrum et acidum, in
^
sanguine sancta sancioruni: graliae et precum votai damnatione pravorum, quod Jesus gustat, sed non
coelo transfunderc, quod est pancm cl vinura Deoi vult bibere.
offerre. 132. Vesiis qua sacerdos uti debet, triplex est,
121. Fontes quihtis aninjae Iavantur, tres sunt. Exterioris operis grossitudo, quo induilur Aaron
Anxielas coutritionis, quae irrigat superflciem ter- coram populo : spirilualis sanclimoniie habitudo,
ne : lmmilitas confessionis, quae posila est exlrai quam apud se Rebecca abscondit, et ea utilur Aaion
urbein : devotio comjiunclionis, super quam Jesus; in tabcrnaculo : coiilempla.tivae dulcedinis pulehri-
nioralur el sedet. tudo, quae iiiconsutilis est, et ea utilur Jesus.
122. Panes quibus alimur in hac vita, tres sunt. 155. Tunicae quibus vcstimur, tres sunt. Castiga-
Purgatorius cum amariludine, quem mulier Sare- tiva corporis edomalio, quae pellicea est, et iuduit
ptana ministiat in fame ; consolaloriiis cum dulce- Adam : conslanlis perseverantiae longitudo, qua di-
dine, queni angelus aj'ponit quiescenti in umbra ; leclus amicilur Jnseph : remuneratricis graliae lar-
solidus cum fortiludine, qui jierducit ad monieraj gitudo, qua veslitur Jesus.
Dei Oreb. Hi in liibus porlionibus corporis Domi- 154. Seraphim sex alae sunt. Duaepedales; pudor
nici continentur. _ dc praeterilis, el mettis de fuluris. Laterales quibus
£
123. Liicernae quae noctem vitae hujus illustrant, ' volalur; timor deprimens, et spes suslolleiis. Ca-
humilitas provehens, et cliarilas perli-
tres suul. Intclligeiitiaevigor in animo, quae accen- pitaneaj;
ciens.
ditur iitdrachraa reperiatur. Sapientiae splendor in1
783 15S. Solia duo Deus habet: angelicam sub-
verbo, qui in allo ponitur, ut luvuen ejus videatur ;
slaiuiam, qtiae est excelsum solium; et humanam
justitiae forma in proxiino, quae venienti ad uuplias'
ut uaturam, quae est solium elevalum.
antcferlur, candelabris porlari possil. 156. Quatuor animalibus quatuor pennae sunt:
124. Trcs rivi salulis fluxeruijt a corpore Jesu. limor ct poenitentia, quaj corpus velant; amor et
Vcrbuin doloris, in quo confessio : sanguis asper-
spes, quae sibi junguiilur, ct volant.
sionis, in quo alflicliu : aqua eraundatioiiis, in qua1 157. Animalibus novae Iegis sex alae insunt: na-
conipunclio. luralis suggcsiio, legalis institulio, prophelalis as-
125. Piscinae tres in Scriptura reperiuutur. Vetu- sertio, evangelica sanclio, aposiolica jussio, eccle-
ftas erroris, quae est post duos murps : sensualitasi siaslica cousuciudo.
carnis, in qua decumbebant Janguidi: perspicacilas i 138. Cubile Jesu triplex est. Unitas testament©-
1151 ILIBER SENTENTIARUM. HS^
rum, quae est qtiasi ttterus virginalis": Ecclesia ele- Ai tionis et grati.e, qui sunt Jor et Dan fluvii Juda>;e.
ctorum, quae est quasi praesepium : conscientia 146. Cantica fidelium quatuor sunt. Vietoriae,
purgaiorum, quae est quasi sepulcrum in petra. quod submerso canitur Pharaone (Exod. xv) : ad •
159. Tria sunt quae nobis iri sanctis apponuniur hortationis , quod terram proinissionis concinunt
ad edendum. Exferior corporis habitudo, quara tria iniraturi (Num. m) : laelitiae,quod de susc^ptione
sala conslituunt: in vultu gravilas, in habitu vili- filii cantat Anna (II Reg. l) : fortitudinis, quod David
tas, in incessu maturitas. Hic est panis quo quin- cantat de manu Saulis ercptus (Psal. LXIX).
que millia satiantur, et est hordeaceus. Sequitur 147. Qualuor species hcrbarum sunt in horto
interior spiritus aptitudo, quam tria quoqtic sata Dei. Puritas corporalis munditiae, quae est qnasi li-
constituuut : in prosperis hurailitas, in advcrsis solium : gratia spiritualis iniiocenliae, quae est quasi
liditas, in cunctis mediocritas. Hic est panis siligi- hyssopus : verilas liberalis eloquentiae , quae est
neus, quo quatuor millia saturantur. Sequitur su- quasi viola : justitia opcrationis continuae, quae est
perior et Deo similis pulchritudo : hujus sata con- quasi rosa.
slituit in Deo et homine charitatis iriformitas, quae: 148. Martyrium sine sanguine triplex est. Parci-
amicum et inimicum complectitur, et diligit propter las in ubertate, quam habuit Daviri et Job : largitas
Deum. Hic est panis frumenlitius, qui Spiritus'i B in paupertale, quam exercuit Tobias et viriua : ca
sancli vapore decoquitur, et panis angeloruin vo- slilas in 784 juvcntute, qua usus est Joseph in
catur. . Êgyplo.
140. Duaesunt domus Dei. Exterior, frerum mi- 149. Duo sunt pedes quibus uti debemus: natura,
nistra curiositas, quae tabernaculum est super quod[ et consuetiido.
apparet gloria Domini, et rccedit: interior, Deo va- 150. Equi quibus ad ctselum evehimur, tressunt.
cans et serviens devota simplicilas, ouae templumi Dolor ex pcenitudine, cujus ungulas coluber mor-
(st, et de loco non movetur. det. Hujus sella est de veniae perceptione praesum-
141. Duaesunt arcae in veteri lege. Texlus histo- plio; frenum et camus, solatia Scripturarum Jet
riae litleralis, quae habet in sc homines et jumenta :. exempla veterum; calcalia quibus urgetur, de rea-
et sensus continentiae spiritualis, quae habet manna, tus enormilate confusio, de poenae consideratione
et virgam Aaron. formido : fovea, desperalio. Sequitur fervor ex re-
142. In Scriptura inveniuntur tres currus. Elalio, ligione, cui su|jersedet Mardochaeus in veste regia.
potentiae temporalis, cujus auriga est tumor prae- Hujus sella, temperans discretionisgravitas; frenura
sumptionis et audaciae, habens equum, robur pro-. i et camus, suspecta condilio carnis suae, et utilis
priae conlidentiae. Rotae ejus praeceps mobilitas va-. emersio perseverantiae; calcaria, exercendae hone-
nitalis, et felix successio prosperilatis. Hic est cur- statis cupiditas, et fraternae comraoditatis aviditas :
rus Pharaonis, in quo moritur Rechab (Exod. xiv). fovea, inlemperantia. Sequitur desiderium ex amo-
Sequitur altitudo conversationis et vitae. Auriga ejus. re, cui datur fortitudo, et circumdatur hinnitus.
sermo commonitionis divinae, habens equum,votumj Calcaria, fluxa labilitas praesentiura, slabilis aeterni-
perseverantiae. Rotae ejus horrenda terribilitas tor- tas futurorum : ductor, affectuositas videndi Deum,
mentorum, et mira delectabilitas praemiorum. Hicc fovea, indiscretio.
est currus in quo legit cum Philippo Eunuchus3 151. Speluncae in Libris sacris inveniuntur ires.
(Act VIII). Sequitur celsitudo contemplationis ett Perversa impietas volunlalis, quae est latronum, in
gratiae. Auriga ejus amor ccelestis patriae, habenss qua Saul purgat ventrem. Solida firmitas sequanimi-
equum, desiderium beatitudinis et vitae.Rotaeimpro- tatis, quaefit in altari, et est unius cubiti. Exerciiium
batio gloriae mundialis, et divinae reverentia maje- geminae pietatis. Haecest spelunca duplex, in qna
stalis. Hic est currus igneus, in quo Elias rapitur in,j Patriarchae sepeliunlur.
ccelum (IV Reg. n). 152. Qualuor sunt arma quibus principaliter
143. Tria sunt operimenta altaris. De peccatiss D communimur. Prudens et humilis intelligentia, quae
pcenitentialis afflictio, qnae est cilicium . de veniaa est quasi galea, et caput operit : mediocris et parca
laudis et laetitiae magnitudo, quae est velut aes sa- temperanlia, quae est lorica, et pectus tegit : perse-
nans : de gralia praecordialis jubilatio.quae rutilatlt verans el patiens constantia, quae est quasi scutum,
velut aurura. et dexteram munit: retributrix aequitatis juslitia,
144. Claves quae nobis occulta reserant, tres,s quae est gladius utrobique incidens ad divisionem
sunt. Anxii temporis austerilas, quaeaperuit puteumn animaeet spiritus.
abyssi: praesumptivae spei subtilitas , quae reseratlt 153. Tria sunt saerificia. Pia contritio, habens
regnum ccelorum : verae dilectionis conspicuilas,5> butyrum humilitatis, et absinthium indignationis :
quae est clavis David. digna operatio, habens oleum discretionis, et acetura
145. Fluvii quibus peccatores se lavant, duo 10 confusionis : gratiarum actio , habens balsamum
t. devotionis, et venenum ingratitudinis.
sunt. Fluxus corruplionis et lasciviae, pestis ariula-
tionis et fallaciae, qui sunt Abana et Pharphar flu-t- 154. Quatuor sunt in quibus anima captivatur.
vii Damasci. QuiLus justi se balneant, duo sunt. In-l- Mundialis nequitia, inutilis tristitia, inanis glorla,
vectio corruptionis et contumeliae, suavitas cousola-
i- latens superbia.
155. Cceli ad quos rapimur, tres sunt. Dignitas A justitiae, el modum gubernationis conlinuae ample-
ecclesiaslicae puritatis, ad quam rapitur Elias in ctuntur. Coiitemplatorium, quod sumitur ad os, et
corpore : veritas angelicae subtilitatis, ad quam ra- Verbum Dei atque hominem in unitate miranda
conneclit. Possunt quoque dici uaiurale, quando
pitur Ezechiel in spiritu : summae incircumscriptio
Deitatis, ad quam rapiunlur animaeelectojum. sponianea volunlate ducimUr ad bonum : doctrinale,
156. Sex sunt rcfugii civitates. Interdiclae praeva- quando admonitione allerius invilamur ad Deum :
ricalionis cautio, sequendae praeceplionis obedilio, gratiosum, quando jucunda iiispiratione trahimur
propitiandae divinitatis ambitio : hae sunt in' terra ad Iiene agendum.
Chanaan. Mundanae fabricae consideratio, urbis ty- 165. Vocationes tres sunt: Divina, sicut in Paulo;
rannicae jugis inspectio, et supereminens verbi Dei humana, in quinque raillibus conversis ad voceni
cognitio : haj sunt trans Jordanem, et sunt de sorte Apostolorum ; nccessaria, in primo cremita Paulo.
Levitica. 166. Contemplatio dicitur cibus in hac vila, ubi
157. Paradisorum tria genera sunt. Volupluosa in sudore vescimur pane noslro : polus, in fulura,
dulcedo visibiliura, quae irrigatur sicut hortus deli- ubi libere el sine dolore sumitur : ebrietas, in ulli-
ciarum : sincera puritas spiritualium, quoe in se mo, cum anima recepto corpore congaudebit : unde
conservat Iiominem : deliciosa veritas supercoele- dicitur : Comedite, antici (Cantic v, I), etc.
slium, ubi Paulus audil arcana verba. 167., ConiempJalivi alii ascendunt et corruunt
158. Montium genera quatuor sunt. Montes Gel- (Exod. xix), sicut bcslia, quae langit monlem : alii
boe, ubi abjicitur clypeus Saul (// Reg. i): montes rapiuntur et descendunt, sicut Pctrus post excessura
Samariae, qui nimis eriguntur (Amos, m) : montes descendit de ccenaculo (Act. x).
Armeniae, super quos arca requievit (Gen. vm). 168. Duo sunt ubera. Compassio, de qua fluit
montes Israel, qui expanduiU ramos suos (Ezech. lac consclationis, quo nutriuntur inflrmi : congra-
xxxvi). tulatio, unde fluit lac adhortationis, unrie susten-
159. Quae nos revocant a proposito noslro, duo tanlur validi.
sunt. Rubor inccepti operis, et desperatio exsequen- 169. Unguenta tria sunt. Compuuctio de memo-
daevirtutis. Hi Rechab et Benaa, qui occidunt Is- ria peccalorum, quae infunriit pedes Jesu : devotio ex
boseth in strato suo (17 Reg. IV). recordalione hcnelicioruni, qua perungilur caput
160. Pallia quibus nostra nudilas operitur, qua- Jesu : pietas ex consideratione iniserorum, quae ad
tuor siint. Vetuslas erroris et nequiliae, quae cst ungenriuni corpus Jcsu a mulierihus praeparatur.
quasi perizonia verendorum. Novilas conversationis r 170. Virgae tres siint. Virga Moysi,quae dividit
ei vitae, qua: Rebecca descendens de camelo ope- ware Rubrum (Exod. n) : virga Aaron, quae con-
ruit vultum suum (Gen. m). Integritas ccelestis san- feri saccrdotium (Num. xvu) : virga David paslora-
ctimoniae, quam Elias reliquit Elisaeo, el dividit Jor- lis propulsans adversariura (/ Reg. xvn).
danem (Gen. xxiv). Claritas immortalitalisaelcniae, 171. Triplcx fuit forma Jesu. Conimuiiis et de-
quod est pallium sapphirinum, qu.oin die festo uti- speda : sole clarior el tota splcndida : spirilualis ct
tur Mardochaeus(/ V Reg. n). divina, scd huraanis visibus teraperata.
161. Bonus est Deus, lemporale benelicium lar- 172. Cibi Israeltres suiit. Azyma scienliae saecula-
giter impendendo. Patiensest, ultionem peccalorum ris in cxitu de iEgypto : manna inielligenliae in de-
miserieordiler differendo. Longanimis est, reos ad serto : palma vicloriae Iriuinphalis in nroiuissioiiis
pcenitentiam invitando. regno.
162. Hosles quibus tradimur, tres sunt. Imiuun- 175. Divinorum conscii secrelorum iressuut. Agni-
dorum desideriorum impuritas, quae sunt quasi taefirici firmissimus exsecutor : ingrucntium vitio-
mures rodentes posteriora. Corporalium passionum riim slrenuiis supplaiilator: perceptaegratiae humilis
obscenitas, quae sunt quasi locuslae more scorpii confcssor. Hi sunt Petrus, Jacobus, et Joannes.
percutienles. Rationis et sensus 785 obsiinata D 174. Trcsexomnipopuloliberaiitur;Noe, Daniel,
perversitas, quae sunt serpentes igniti. et Job.
163. Lalrones qui nobis optima quaeque furantur, 175. Tres in sacerdotium assumuntur; Moyses,
quatuor sunt. Hebetati intellectus socordia, tollens Aaron, et Samuel.
nobis scientiam verilatis. Hic latro apud Psalmi- 176. Latrones innocentiaevestem diripiunt, tenta-
stam dicitur negotium in tenebris. Indomitae carnis lionum
sagitlis confodiunt, ccelesti coiisolalione de-
lascivia, rapiens meritum integritatis, et daemonium stituunt,
dicilur raeridianum. Favorabilis aurae jactaniia,
177. A Domina nostra rei habent veuiam, justi
tollens plenitudinem sanctitatis, et dicitur sagilta
laetitiam.
volans in die. Vitae hujus amor et appetentia, ra- gratiam, Angeli
178. Bona providere coram hominibus debemus
piens praemiumaeternitatis, et dicilur timor noctur-
iius (Psal. xc, 5, 6). Hi sunt latrones Syriae. habitu, ne sit notabilis : actione, ne sit reprehensi-
164. Oscula tria sunt. Reconciliatorium, quo duo bilis : sermone, ne sit contemplibilis. Coram Deo,
pedes Domini, misericordiaet justitia continguntur. cogitalione sancta, affectione pura, intentione recta.
Reinuneratoriura, quo [duae manus, opus creatricis 179. Duo sunt in Christo: generalio divina, ct ge->|
1155 DISPUTATIO CUJUSDAMJUSTI CUM DEO. 1156
neratio humana : et in Spiritu s.anclo processio et A 184. Tres sunt panes, quos de via veniens qns&rit
gralia. amictis (Luc xi) : conliiieiilia, humilitas cbaritas.
180. Spiritus sauctus operatur aliud in nobis pro- 185. Pax triformis. Ficla, ut in Juda : iuordiiiala,
pter nos, ul compunclionem, dirailtendo peccata : ut in Adam et in Eva : vera, quam Christus reliquit
devolionem, sananrio opera : amorein, revelando discipulis suis.
cceleslia. Propter proximos aliud, ut doctrinam ser- 186. Sequentium pacem tria sunt genera. Pacati,
monum, gratiam curalionum, elc. qui in pace possident terram suam : patieures, qui
181. Duplex esl periculum, ne vel ea quaepropter in palientia sua possiricnt aniinas suas : oacilici, qui
nos, dividamus proximis : vel ea quae propter pro- pacem faciunt inter discordes.
ximos, reservemus nobis. Haecest tiiscrelio spiri- 187. Contemplatores alii ascenriunt etcadunt; ut
tuum. illi qui evanuerunt in cogitationibus suis : alii ra-
182. Janilor memoriae, rccordatio professionis : piunlur et descenduut; ubi, Sive menle excedimus,
voiuntalis 786 jauitor, mcraoria patiiae ccclustis : Deo (II Cor. v, 13),etc.
pbrlitor intentionis, consirieralio gehcnnalis. 188. Qnarirus lapis cst superius amando ccclestia,
183. Modi diligcndi sunt qualuor. Carnem amarc inferius coiitemnenJo lerrena, a riextris vilipenrien-
carnaliter, spiriium carnaliter, carnera spiritualiter, •> do prospera, a sinistris aequanimiler suslinendo
spiritum spiritualiter. contiaria.
DISPUTATIO CUJUSDAM JUSTl CUM DEO,
Sitie ad horain c corpore educli, et ad corpus reducti; sive in excessum rapti, et poslmodum ad se revocatt.
Videbalur htiic aliquando, sive in corpore, sive leris, in quadruplum restituere compelleris. Sed et
extra eorpus, Deus scit, conccssum sibi jam amodo pueri jiim ploranl et petiint panem, et non esi qd
reijuiescere a laboribus suis, et sabbalizare cum frnngat cis. ILiiiio : Mibi aule.n quando? Dominus :
populo Dei, sedere aJ peries Jesu; ct inlendcre. in Tibi autem facics postea. Ilomo : Quid, Doniine,
speciein dccoris ejus ; Mariaeojitimain partem se jam Q quid? pascere cos non p.ssuin, nec curare nisi
perpctuo aJepluin, ac Rachclis pulchriludinem a cee- Êgypio dem maniini, et Assyriis ut satiirciituipane.
lestis sponsi ainplexibiis nunqnain avelleiiriam: cum Dorainus : Creatura vanitati subjcda est non volens,
ccce subito dc ceelo respiciens Dominus, vidil flen- sed propter eum qui subjccil eam in spe. Liberabi-
tes parvulos, panem quaerentes, matrem eorura viro turautem a scrviliilc corrupliouis in liberialcm lilio-
vidualam ad maxillas lacrymas emittentem ; consola- rum glorix Dei. Homo : Domine, Assur iste non
tionemsibi ac filiis quserentem, nec iiiveiiicntcni. Et solum devorat carncs nostras, sed etiam exossat
rcspiciens virum voliintalis sua: juxta se de singu- nos. Non solum corpus fatigando excruciatur, sed
larigauriio tripuriiantem.alque communem tristiliam pervcnit gladius usque ad animam nieam. Dominus :
velut ultra non curanleni; rcspicicns, inquam, Do- Si ego pro vobis tradidi aniinam nieam, et vos debe-
minus.Pater miscricorriiaruni, elDeuslotiuscoiisoia- lis pro frairibus animas ponere. Homo : Ei quare
tionis, charitas, non quac sua sunt, quacrens : Salva non dcfendis sangiiinem nostrum? Dominus : Puer
sunt, inquit, tua tibi pracmia, ncc dilata niinuenlur; ergo es, qui nisi virgam, qua verberatus es, verbe-
illorum polius miscrcrc quos deseris. Numquid fra- rari vidcris, piorare 787 110n desistis. Ilomo :
tres tui ibunl ad pugiiain, tu hic sedebis? nuraquid Obsecro, Domine, sine me adhuc loqui ad Doniinum
ipsi foris slabunt quacrcutes le, ciira tu inlraveris D meum, cum sim lerra ct pulvis. Sednxisli me, Domi-
in gaudium Domiiii tui? Egredienduni libi ari eos, ne, el seduclus sum : fortis fuisti ct intaluisti (Jcrein.
ct ad bella Domini surgcndum et acljuvandum. Dixit xx, 7). Dixisti cnim raihi : Venitc ad me, oinnes
ergo Dominus : Surge, ctcxi hinc. Homo : Domine, qui laboralis et onerali estis, et ego reficiam vos.
bonum cst nos hic CSSJ: quo ibo a facie tua ? Domi • Jugumenimmeutnsuuveest, et onustneumleve(Matth.
nus : Exi liinc, et rerii ad aegrctum luum, corpus xi, 28, 30). Crcdidi, proptcr qttod locuttis sum
tuum, quba libi commisi cuslodiendum et observan- (Psul. cxv, 10). Confugi libens et gaudens sub jugunj
dum; jam tabescit. Homo : Infelix ego hoino, quis tuum : et ccce, te permiltente, possidcnt me, Doir.i-
me liberabil de corpore mortis hujus? Domine, ne, absque te, et suo jugo ferreo atlritum urgcnt
miserere. vEgrolus meus gravis est et intolerabilis, intriluramsuam etluas civitatis civem coiisciiptiirn,
ad necessaria exigcuda improbus, ad superflua vel de luto d latere cogunt jEgypiii civilates aedificarc.
noxia anxius et iniporlunus. Domiiius : Virie ut Dominus : Patienles estcte usque a:l advenium
curam ejus facias; sed non in desideriis : sic enim meum. Homo : Usquequo. Doinine? Diniiiiug ;
cxpedit infirmitati cjus. Homo : Dura providenlia. Moyses et Aaron, ile ad onera vestra (Lxod. v, 4).
'Dominus ; Exi hiiic. Si quid.ei quod suum esttu- El projectum^ se scnliens homo a conspectu tam
H57 .SOHLOQUIUM. 1158
felicis beatitudinis, sicut Moyses et Aaron his verbis A Sicque pondus diei et aestus repetere, luti et latcris
projecti sunl a conspectu Pharaonis, ad se reversus iteruru se subire conlagia deplorans, quod ei reli-
cum gemitu dixit : Ego dixi in excessu mcntis mcm. quum crat vitae in doloribus egit, opperiens doncc
Projectus sum a facie oculorum tuorum (Psal. xxx, omnimo assumeretur, et in gaudiurii Donuni sui
23), Domine. Mutatus es mihi in crudelem, el in perfecte introducerelur.
durilia manus tuce adversaris mihi (Job. xxx, 21).
SOLILOQUIUM.
Non est saneti Bernardi. Editttm tamenest sub ejus nomine a Gretsero Ingotstadii, anno 1617,
ex Bibliotheca Carthusianorum Erfordensium.
i. Cor meum, rogo tc, ne sis cor fatuum, quod B paradisus, sed janua regni FiJii Dei potenter aperi-
est cor confractum , quod omnem sapientiam tur, quod quaerit ostenditur; petenti tribuilur. Hoc
non tenebit. Sed recordare viarum luarura, et vide ctiam teinpore si caecafuerit aniraa, illiirainabilur :
quaiituin inter se distent viae, per quas hactenus si infirma, sanatur : si pauper, ditatur: si nuda,
ambulasli, et per quas amhulare oporteat ad Deum. vcstitur : si debilis, conforlatur : si nutans, conslans
Et vide, quantum distat orlus ab occidentc (Psal. cflicitur : si cujuscumque rei dubia, cerliiicabiiur •
cn, 12), sic istas vias a sc dislare; cum via per si ab amore Dei frigida, sandi amoiis vaporibus
quam ambulasli, sit plena levitale, otio, dissolulio- iiiflammatur : si insipiens et slulla fueril, super om-
ne corporis, et vanis quibusdara delecialionibus : nes 788 docenles se, sapiens et doda erit. Hoc
cum te non lateat, quod qui mollis est et dissolulus, etiam temporc guslatur ct videtur quam suavis cst
fraler sit opera sua dissipantis (Prov. XVIII,9); et Dominus (Psal. xxxm, 9). Est etiam lempus otii
quod vere opera tua in eo non vigeant, sed potius spiritualis, quod est fomentum et exercitatio oni-
dissipentur. Fatcor quidem, cogitas nonnunquam nitim sanclorum Iaborum : quia cum illud, pro quo
moresvclle corrigere; carnalibus desideriis plus et laboratur, licet modicum, hoc tamen in tempore
plus velle rcsisterc; Dei laudibus vigilantius velle ^1 C
suaviter degustatur, iaboris incendium tam dulciter
>.
insistere; carnem pcr omnia velle spiritui subjieere; quam fortiter inflammatur. Quid plura? Haeceliam
otia fugere; vana et inulilia declinare; orationi ac omniuin iribulationum finis erit, ct omnis virtutis
meditalioni ardentius invigilare. Proponis quidem foiiitudo. Hoc tempbre perfcctae oralionis merito
haec; sed nunquara vel rarissime video te effectui omnes inimici viriliter subjugantur, ut virtus eo-
manciparc; imo etiam si quando incipis, sic misere rum ad nihilum redigatur. Virtules vero per gratiam
dcsinis', ut ab inimicis tuis merilo tibi dicatur : sancli Spiritus augcntur, ct firmissime roboranUir.
Quia hic homo cmpitmdificare, et non potuit consum- Hoc etiam temporc, quaeputanda et resecanda sunf
inare (Luc xiv, 50). Nonnunquam cum orationi in mente, ostcndunlur, et in moribus, ut per con-
vel raeditationi deberes insistere, lorpore gravaris, fessionem postea amputentur. lmo lunc eliam aqua
somno rieprimeris, coguanonc supeiflua sedueeris. lacrymarum maculosa mundantur, et superflua
Et lionnunquam, ut lempus orationis expendatur iu sacrae contrilionis vomere omnimodo evclluntur.
dcsideriis, dorrais. Et si qua tibi coiifortalio igrati;e Nonnunquam ctiam cum cultorem vineae vidcrit
tribuenda essct, hanc libi surripit carnis pigritia, ita Jesus ad hujusraodi opera circumspectum, descen-
ut ipsa confortet-jr, spirilu debili permanente. 0 dit et ipse in vineaiii suam, et incipit laborantem
vere inipia nimis et dura crudelitas, ancillam do- D adjuvare, nociva evellere, superflua destrucre et
minse subsiantiam volupluose consumere, domina dissipare. Deinde etiam incipit liumilia exaltare,
famelica permanente. Reslat ergo, imminente pugna, iitilia plaritare, arida rigare, necessaria aedificare;
ut a foitiori inflrraior superetur. Quid sit aliud, et, ut dixi, tenebrosa illumiiiare, et abscondita in
cam corpus lempore sibi irapenso ad sua commoda, palam producere. Et, ui bfeviter dicara, orania sic
cibo, potu, et somno non vuli esse contentum; quin i-eformare incipiet, ut hi iUa vinea: riil1 tdrturjsum
etiara tempore orationis abutendo. velit privari spi- valeal inveniri. 0 vere beata vinCa, in quam tlr vel
rituro. semel descendisti cum lanta plenitudine gratiartan,
2. 0 vere beatum tempus, omni dignum reveren-. o bone Jesu ! Quia nuiiquam ejus cultorem interna
lia el disciplina; quo omne tcmpus colligilur, el pro gaudia inexpertum dicam , qui vel scmcl tanto
inutililer transaclo, gemilus et lacryraae; pro utililer hospile, imo collaboratore, fielicilcr meruit gloriari.
expenso Deo laus, honor etgloria referuntur! Quis Nequaquam deinceps erit indoclus, ,qui talem ac
digiv: dicat quanta sit temporis huj'us utilitas? In tanlum habere meruit insiruclorcra. Quid enini ille
pulsante purc oratione, velut aniujaeriuntio, non jam nescivit, cujus sapieniiae noa est numerusr 0
um SOLILOQUIUM. WGo
quanta cx islo discere polerat, qui socius sui labo- A et omnino ineffabilia, quae nobis consideranlibus
ris crat! haesit ratio, hebuit inlellcctus.
3. Sed numquid recedcnle Jesu, vinea vindemia- 4. Etvere sicutaudivimus sic viriimus (Luc. vni,
bitur ab inimico? Dico quod non ; si tamen Jcsus 18) : ct plura horum. Audivimus quidem gloriosa
pcr se recesseril, et 11011 a cultore vineac fugatus dicta de civitale Dei (Psal. I.XXVI,5), et cjus inha-
fuerit. Quia credo potius expertum Jesu tam sua- bitatoribus; sed valde gloriosiora et laudabiliora
vem praesentiam, illum tanto in ipso amoris igne vidimus civitatis ad quarn ieramus. Muri ct plateie
exarsisse, quod ipsum non dimisit, quin ei bene- ex auro purissimo, et turres ejus genimis aedificala.',
dixerit, etcustodes angelos vineae adjunxerit, et se et omncs lapides ejus dcsiderabiles, propugnacula
promiserit subito rcversurum. Dico etiam hunc ad ejus ex lapide jaspide; fundata cst in sappliiris, et
omnia esse promptum et sollicitum, per quae Jesu porlae ejus nitenl margaritis, et omnis circuilus
praesentia possit quantocius promereri. Sic ncmpe muri ejus ex smaragdo et lapide jjretioso. Omnes
est vigil ad custodiam; (it in oratione devotus, lit inhabitatores laetissimiet jucundi: quia laelitia sem-
fortis palienlia, fit humiliter omiiium pedibus pro- piterna super capila eorum; gaudium et exsultatio-
volutus, fit sollicitus se omnibus subjicere, ut vix iiem obtinebunt. Non erit ibi mors, neque luclus,
vel minimum opus praelereal cum, cujus 11011fue- B ' neque claraor, neque languor; sed nec senium, nec
rit coadjutor; fit fervidus charilale, lil obsequiosus fraus, nec terror hostium; sed una vox laelantium,
hominibus cl indefessus ob amorem Jesu, ut sponsa et unus ardor cordium : o quam securus ! Quia se-
Jesu merito possit et debeal appellari. 0 quolies deiit omnes in pulcliritiidinepacis, etin labernaculis
hunc credis Jcsum sanclissimis desirieriis revocare, fiduciae, et requie opulenta (lsai. xxxn, 18). 0 opu-
pura ct continua oratione vociferari post Jcsum, ct lenta, opulentia multa nimis, aelernitas! Quidquid
dicere : Revertere, dilccle mi? (Cantic. n, 17.) Non- deleclal, ari niiliim adest; quidquid contristat, pro-
riunqnam invenies hujusmodi sanclissima desideria cul abcst. Ibi sonant jugiter organa sanclorum ; ibi
foribus regni assistere pulsantia et dicentia : Volu- dulcis symphonia resonat musicoruni; ibi angcli et
mus videre Jesum (Luc viu, 20). Ncc mirum, expe- archangcli hymniim Deo decantant ante throiiiim
diuntur sine mora. His enim ostiarius aperit; quia Dei. Ipse eniin Deus populo suo est, ibi sertum ex-
scit Jesum sic velle, et quia noscit ex frequcnlia. sultationis et corona laetitiae. Ipse eoriim merces;
lntranl, procedunt, patipertatc et humilitate, vcliil ipse pastor el pascua. Ibi pascuntur, ncc fastidiunl.
indumenlis prctiosissimis adornata; ari Ihronum Eruclatur eis omnis jucunditas. Ipse omuis suavi-
Fili Deii veniuiit, slant, revercntur ct riicunl : 0 r, tas, omnis libertas; et, ut breviter dicam, est eis
Domine Jesu, dixisti, Quia modicumct non videbilis •rnnia in omnibus. 0 qiiam dulcia corara eo reso-
me : et iterum modicum el videbitis me. Scd hoc est nant cantica cauticoruin! Auditur hinc et inde :
vere longum el grave moriicum animae desideranti Mugnits Dominus el laudabilis nimis (Psitl. xi.vn, 1).
ie. Dixisti etiam, quia vudo el venio ad vos. Quando Et, ut dicam brevius, non esi ibi locus, ubi non
venies ad nos? 0 bonc Jesu, lectura ornavimus, (lo- canletur canticum laetitiae,et per omnes vicos ejus
res floribus accumulavimus : ct quae a nobis prae- ab univcrsis dicitur laus, honor et gloria, et bene-
parari poterant, sunt parata, ct sponsa moram didio et omnis gratiarum actio Deo noslro in sae-
absciiliae luae riiutius ferre non potest; quia languet cula sacculorura. Auicn (Apoc. vn, 12). Hoc vidimus
amore d desiderio le videndi. 0 vere bcali iiunlii, el loquimur, non ut qu;e velut in paraholis, seri
qui coram oculis inspcctanlis sccreta cordiuni tain quae in veritate sunt. Quae nec oculi viderc, nee
bonum de veslra domina nuntium jicrhibelis. Ei aures auriire, ncc unquam in corda hominura ascen-
quilius ob cjus revereiitiain tantae gloriae patet ac- rierc poluerunt (/ Cor. n, 9; Isui. LXIV,4).
cessus, el gralanter a Jesu iccipiuiitur, etric tor- 5. Nuntiis sic cum sponsa rie sponsi gloria riul-
rentc volupiatis lanlae polanlur. Et posiea riicit eis citercoiifabulantibus et ejus ariventtim iiuntiantihus ;
Jesus • Iterum veniam ad vos (Joan. xvi, 5, 10, TJadveuit quidam ignis divinus, qui faciem sponsi
16-19); dans clenodia (arrhas) quae et sibi rescr- consuevit praeccdere; qui tencbrosa illuminat, fri-
vent, et sponsae deferanl. Praecurrunt gaudenlcs, gida inflammat, ct tepiriis pristinum calorcra resti-
sponsas nuntii, ct geslu mirabili: ut si eos currentcs i luit, et viam ad corpus parat, peccati vcl rnodicam
videres, omuino ebrios reputares; sicut vere sunt, rubiginem, si qua est, omnimodo exurendo. Glo-
sed non a 789 v'n0> se(1a'J ubertate domus illius riosus igitur sponsus, de sublimi regni solio descen-
dens, humilitcr ad sponsam accelerat. Oinni laurie
inebriali, curiara ccelestem tolam suis clamoribus
a jilus lauriabilis, Regina ccelorum, matcr sponsi in
cornmovent; cherubim et seraphim usque ad vestitu deaurato virginum, varietate velut gemmis
novissimos ordines angelorum. Dicens Jcsus ad' lucidissimis adornata, comes itineris Filii sui esse
sponsam Accingimini, et eslote parali, ut pariteri" digiiatur. His Micbael arcbangelus curn mullitudinc
veniatis ad sponsam. Veniunt stupore rcpleti; ett ccelestis exercitus laudans et exsullans occurril. 0
adhuc de hisquae viderant, admiratione suspensi,, quam dulcis laudantium sponsum, congratulauliuin
cnarre incipiunt quam gratanter sint recepli, ett spons;c, perslrepit mclodia! Sponsani non latet,
dicunt, Quia vidimus mirabilia hodie ( Luc v, 26 ): : Pergit et ipsa in occursum spottsi cum suis decan»
1,61 SOLILOQUIUM 1102
tans alacriter: Veniatdilectus meus in horlum meum A . gnumprocertoest.quod Creatoremtuura non diligis,
(Cantic v, 1). Intrat sponsus sponsae cubiculum, et qui amorem creaturae ejus araori praeponis. Si dicis
cum quanta gloria intrat et gratia, qnis poterit ex- quia utrumque diligis, mentiris; quia amicus hu-
plicare? 0 quam floridum invenit operum bonorum jus saeculi, inimicus Dei constituitur (Jac iv, 4). Si
et sanctarum meditationum floribus conspersum! quanrio ad orandum venis, et affers forte unguen-
ccenat jara haec sancta anima cum dilecto. 0 felix lum contritionis, ut unguas pedes Jesu, muscaemo-
convivium, ubi Dominus mensae est convivium et rientes venientes continuo pcrduut suavitatcm un-
conviva; cui non desunt splendida ministeria An- guenti (Eccle. x, 1). Si quid boni facere et mala di-
gelorum ! Relinquam expertis de hoc loqui convi- mittere cogitasti, in momeuto his contraria facere
vio. Claves suorum thesaurorum sponsum quis dubi- non vereris.
tet attulisse? Ut quem sponsa plus appetil, aperiat 8. Restat igitur, ut si qua bona Jesus tibi facere
sine mora, ut ipsa confidenter inlroiens sine metu proposuerat, horum effectu similiter frauderis ettu.
quem velit accipiat; et prout vclit sine defectu Imo saepe cum gratiam dedit, non aliud fecil quam
fruatur, et sine fastidio, et quaeplura attuleril, nec qui merces congregavit, et misit eas in saeculum
loqui valeo, nec forte scio. pertusum (Aggmii, 6). Quia sicut ille tempore ne-
6. Audisti quidem, cor meum, inexperta et omni- B • cessitatis nil rcperit, sic Jesus cum laudaretur pro
no incognita : sed scias sponsam jam frui Dilecti beneficiis impensis a suis amatoribus, nihil a te
cupilis amplexibus. Audistis, inquam, cor meum laudis omnino recepit; sed omnia ejus beneficia
haec omnia : sed vere 790 pudeat te, et super eo perierunt apud te, laude et gratiarum actione fru-
pceniteas, quod hoc pretiosum tempus sic omnino strata. Heu, quoties tempore laudis potuit tibi dicerc
inutiliter praeteristi. Hoc quoties in die pugnae et Jesus : Domus mea domus oralionis vocabiiur, lu
irabecillum hostes repererunt ? Duritia frigoris tui te autem fccisti illam speluncam latronum (Matth.
fugere non sinebat. Et hoc quare ? Quia tempus quo xxi, 13, el Luc xix, 46); et rursus : Auferte ista
armari contra hostes, illtiminari in tenebris, vestiri hinc, et nolite facere domum Patris mei domum nego-
in frigore debueras, neglexisti. Quid plura ? Suc- tiationis (Joan. n, 16); et iterum : Hic populus la-
cubuisti, incurvalus es, et portae tuae deslructae, et biis me honorat, cor autem eorum longe distat a me
vectes tui confracti; et ascenderunt hostes in te, et (Matth. xv, 8; Isa. xxix, 15, et Marc vn, 6). Quo-
miseruut manus ad jmnia desiderabilia lua. Heu, ties ergo maledictio supcr te venit illa qua dicilur :
quoties in mediis tenebris lumen tuum jani non ob- Malediclus homoqnifacit opus Dei negligenter! (Jer.
scuratum, sed certe oranino exstinctum erat in ta- .r XLVIII,10.) Haecomnia veniunt super te, qui vocem
bernaculo tuo! Quia torpore gravatus lignis ligna, ejus non audisti, qui dixit : Indicabo tibi, homo,
id est opera bona operibus adjicere desisti. Et est quid sit bonum, aut quid requiratur a te; facere ju-
impletum in te quod dicitur : Auferatur a nuptiis dicium, el justitiam, et sollicitum ambularecum Deo
lux sua (Jobxxxvw, 15), ad suave et beatura incen- tuo (Mich. vi, 8). In te omnino video impletum illud
dium; quod semel accensum sempcr desiderat. Et propheticum : Pravum est cor hominis et inscrulabile
quam beatus est, qui post hunc ignem amoris Jesu (Jerem. xvm, 9). Nonnunquam cum Dominus Jesus
vel semel accensum in se senserit! continuis ipsum foribus tuis pulsans adfuit et clamans, quia tempus
ne exstinguatur bonis operibus fovere non desinit, putationis advenit (Cunt. n, 12), ut surgeres et ires
quia vere eis deficientibus ignis subtraheretur. 0 ad vineam cum caeteris sponsis, vef forte ut surgeres
cor miserabile et despectum! si viam ambulasses et orares, ne intrares in tentationem (Matth. xxvi,
iiiandatorum Dei ab eo tempore, quo primum cce- 41) : tu certe, ut sopitus gubernator, in medio mari
pisti, et non prosperitatc seductum, nec confractum dormisti : et quemadraodum ille cujus tempora
adversitate saepefuisses, nec fabulationes iniquo- clavo sunt perforata (Judic. IV),vel omnino exieras
rum in via te tenentium audisses; poteras plura sine dubio velut Dina (Gen. xxxiv), vel, ut plus
horuin quae audistis expertum fuisse, et esse scmita ]D dicam, ad saecularia negotia disponenda. 0 quoties
Regis angelorum : jam nonjessesspelunca latronum. tempore laudis et orationis castra vallatws, princi-
Posses etiam jara esse vasdignumccelestium thesau- pum munitionesaliis construxisti,et solus expugna-
roruni semper in te recondita [forl. reconditorum], bas castra stans in oratione, quae principes expu-
stipatum ac munitum multis raillibus angelorum. gnare non poterant cum omni exercitu militari !
7. Sed duplex fuisti animo, et inconstans in Dic, quaeso, mihi dum 791 al'is castra construxe-
omnilius viis tuis (Jac. i, 8) : idcirco video te ad- ras, cui castrum tuum custodiendum reliqueras,
huc positum in medio infernalium minislrorum. 0 jam circumdatum principibus lenebrarum? Nequa-
vere stultum cor meum, quod sic abundanter possis quam suum reliquerat qui dicebat: Super custodiam
ccelestibus et aeternis perfrui, quod tam bestialiter meam ego stabo,\elfigam gradum meum super muni-
terreniset caducis niteris involvi, quaementem tuam tionem meam, et audiatn quid dicatur mihi, et quid
occupaverunt tempore orationis. Si te pulchritudo respondeamad arguenlem me (Habac. n, 1). Vel pu-
creaturee transitoriae occupat et saeculihujus divitiae tabas vineas alienas non studio charitatis, sed vame
fallaces; quare non potius aeterniCreatoris pulchri- suspicionis, festucam de oculis aliorum volens ejl-
tudo etgloria regni ccelestissine fine mansura? Si- cere in oculo tuo trabe relicta (Luc.w, H;MaUh.
PiTaoi- CLXXXIV. 3?
1165 SOLILOQUIUM, j;(H
vn, 5). Redlisli quandoque, sed sero; iiiio redire A i! Qui mujor volutril esse intervos, sil omnium veslrum
ornnino ad tuam vineam,pro'h dolor ! aliquanrio ne- servus (Mallh. xx, 28, 26). Quis infirmatur, et ipsa
ficivisti : tandem eam laborare intrasli. Sed quid non compalitiir? (// Cor. xi, 29) quis dolet, et ipsa
acciderat? Hostes ascenderunl, maceriam dissipa- non condolet? Certe flet cum flenlibus, et gaudct
verunt, vineam ^vindemiaverunt, ita ut vix paucos cum gaudentibus (Rom. xu, 15). Laborat similiter,
racemos ineareliquissent: vepres et spinae ascendc- et non lassescil; suslinet similiter et non gemit.
rant super eam (Isa. v, 5, 6) ut si qua reliqua fuis- Aliquando sub onere dolet, et non sentit. Deridelur,
serit ab hostibus, ab his suffocata videreiitur omnia. et non advertit. Vere enim est sibi facta tanquam
9. Haec omnia pessima Cavere poteras, si cum vas perditura (Psal. xxx, 13), ut omnium necessita-
sponso ivisses ad vincas. Denique non dixil, lie; tibus praesto semper occurrat.
Eed, Earnus. Iverunt aliae, et quaiiia eis in eundo 11. 0 sanda et mira charitas, quae amarura con-
erat utilitas audisli. Illae crgo jucunde et Iaete, et vertit in dulce, durum iu Iehe, et asperum in sua-
certe multura fructifere tempus gratiae visitationis ve: quam etiam delectat! 0 quam )>ius aspectus,
exspectabant; qhia fructus, quibus sponsura pascant, quam grata facies ! oculi pudici e.t sempei terraein~
habent sponsaegratissimos. In te autem quid aliud, haerentes, nec ceiie curiosi ad videndasUiegligeritias
nisi labruscas invenit? -Certe nisi te corrigas, tre- "1 aliorum : imo si aliquori malum grande aliorum
mehs pavidum tempus Judicis exspectabis. Timeo viderel, pudicissimum ejus cor credere malum nullo
quod saepiusde te dicat Jesus : Ulinam esses frigidus modo consentirct: imo si opus non posset evidenlia,
velcalidus, sed quiatepiduses,incipiam le evomere intenlione omnino excusaret, et pauca, 792 pudi-
(Apoc III, 15, 16). Certe quia saepeolia sectaris, vel ca, sancla semper ejus eloquia. Jesum meditatur,
si aliquando legisti, plus pro eo, ut alios doceres, Jesum loquilur, et Jesum opere imitatur. 0 quam
quam te corrigeres, fecisli. 0 vere magistererroris, sero, utde detractoribus, raendacibus et impudicis
qui nunquam fuisli diSCipulus veritatis, cur alios lacearn, saeculare ex ejus ore verbum possis audirc!
doces, et teijisum nOn instruis? 0 certe iniquum Risus ejus seniper modeslus, incessus humilis :
studium, quod plus vis balbutire lingua, quam corde nil aliud est quod cupiat, quam ut Jesu jilaceat.
6ervare et opere exhibere! 0 vere ideo nunquam sa- Tanta denique sensuum exteriorum et interiorum
pientiam attigisti! Aiidi quod arcus tuus in manu custodia est, ne in cor aliquid veniat, quod posses-
tua debeat iiistaurdri (Job xxix, 20): quia Ccepit sorem ejus offendat. 0 quanta in ea viget virtus pa-
Jesus facere et docere (Act. i, 1). 0 cor meum, aii- tientiae! nam quo plus in tribulationibus et incom-
disti multas tuas miserias, et certe propria mala p riiodis quatitur, eo insuperabilior invenitur. Credo
quatri plurlnta frequeliter evenire vidisli. Timeo ia- nunquam ejus patienliain, ut de verbis taceam, sed
meh plura hofum illum invenire, cuin Jerusalem nec vcrberibus, foris vel intus debere aliquatenus
sciutabltur inlucernis (Soplton. i, 12). Haecest via jierturbari. Reprehendi et argui plus sibi placet,
per quam hactenus ambulasli : sed consulo tibi ut quam laudari. 0 quam pacifica quae, cum his qui
unamecum vadas ad sponsam Jesu, et discamus ab jiacem saepius a cordibus aliorum niluntur tollere
ea sapieriHam, quia viam Dei ipsa ambulat, et hanc et a suo etiam, semper corde et opere pacera servat!
discamiis iitbea imitatores ejus efleeti. Foris operantein sponsam mira vidimus, et inenar-
10. Videakhus primo viam ejus activam, et imi- rabilia operari : quid erit si ejus interiora videri-
teniur, ut per ejus merita etiam conteinplativam ad- mus? Oremus sponsum, ut ad sponsam liceat in-
camus. Videamus quam viriliter corpus suum ca- troire : quid credis hanc aestuahtem laboribus, cum
stiget, et in servitulem redigat (/ Cor. ix, 27), et ad tempus quielis advenerit, et ipsa sub umbra arboris
omnia quae desiderat spiritutn deservire compellat. el crucis Jcsu descenderit, consolationes recipere?
0 quantum actionibus robur! omnibus obsequiosa, 12. 0 quanta revereniia laudibus sponsi in ejus
et nulli omnino onerosa, fraternis semper necessita- praesentia vacabit, quae ibris bonis actibus ipsum
libus misefala, hon atlendit, in quo quis egeat, vel j) est ardentius insecuta ! Cogitat certe quod ore lo-
debeaii adjuvari, sed in quo quis possit adjuvari. quitur, corde revolvere; nec jam erit ibi dimiriia,
Quahtumcunque manus ejus indefessa, fecunda est sed sicut praesens est corpofc, sic erit et corde :
sempefrin opere, et prior et posterior. Si nec ma- sensus omnes jubentur ingredi, amoveri extranea,
num potest apponere, apponit saltem vel digitum. et claudi cubiculum, ut securi et solliciti simul in-
Si nec digittim, ipso affectu paratissimam admiltere sisiant laudibus Jesu. Cor, omriibus spretis, solura
se bmtie iiimionistrat, propterea riegligit propria ut dirigitur in Jesum; lingua laudat, placat, orat, Je-
expleat alieria. Imo quanto plus communia, tanto sum invitat: omnes sensus aliquando similiter ibi
sibi judicat esse singularia : ita ut nunquam suis sunt in raulta reverentia disciplinae.Post diem trans-
ipsarii attendentem videas, quousque vel ininimum actum inlaudeJesu etboria operatione.tuncappropin-
charitatis opus, vel pietatis fuerit adimplendum. quat requiei, sed prinio adest tempus soilicitudinis.
Opus sic vile, sic huraile non aeslimat, nec parvum, Intrat namque sponsa capitulum una cum suis, qus-
ncc magnum, quod ipsam ob araorem sponsi pigcat rit, vinea bene vei male fuerit custodila ; et si forte
adimplere, semper iliud meditans, quod Jesus non maceriam ejus dissipatam invenerit, per \add. cu-
ministrafi venerat, sed ministrare: uec non et illud, jus] custodis negligentiam hoc evenerit, diligenter,'
H65 SOLILOQUIUM. 1166
i lerra, quae nobis hunc panem prolulisti! Laudarem
inquirit, quod fructus vinete sit dissipatus. Quem A
cum invenerit, sive sit vistts, vel gustus, auditus, te libenter, sed quibus te laudibus efferam nescio;
odoratus, lingua, tactus veJ gressus, acerrime re- sed hunc grcraio contulisti, quem cceli et terra ca-
tuum nomen laudabile in
prebendit, vel corripit, mandans ut sollicitior sit de pere non poterant. Sit
caeteroad custodiam. Et si forte quis eorum Jepre- saecula saeculorum. Amen.
henditur, qui negligens fuerit in laudibus Dei, vel 15. 0 quam dulcem potum ante sponsam reperies,
in alio quocunque opere ad eum spectante, simili- sanguinem Jesu fusum de corpore, sic recentem ac
teret hic corripitur; et mandatur ut caveat in fusi heri sit fusus vel hodie. Numquid pane solum
lurum. vel potu erit contenta? Nequaquam : sed habebit
15. Postea sponsa perquirit si lumen adsit, pro- alia fcrcula pretiosa; flagellum, ef spineum diade-
pter imminentes tenebras; si vestimenta, propter ma, clavos et lanceam sponsi: et cerle panniculi,
frigora; si auxilium, propter timores nocturnos. Si quibus puer erat involutus, quibus fuit reclinatus
haec ad sufliciendum non adsunt omnia, quamvis in praesepio, non ei deerunt. His quidem ipsa pasci-
tarde, millit tamen adhuc nuntios, qui sponso nuntur : et his ferculis conforlata, omnibus fortior red-
tient liorum defectum in sponsae tabernaculo, et ditur inimicis. His delectata fit grata dileclo. His
crent eum, ut ipse solita clementia praesto sit ad cu- RI semper occupala flt socia angelorum. Nec tibi ut-
stodiam, quousque eo cooperante ipsa suis provi- cunque appareant vilia; sed scias ca dulciora super
deat necessaria in futurum. Si autem prompta m- mel et favum, et gratiora super aurum el topaziou.
veuit omnia, benedicit sponsum in donis suis, et de- Humiliiatcni in sponsa tibi non laudaverim : tamen
vota oratione effusa pro sua suique custodia, et scias ei non deesse. Quia nisi super humiliutis sta-
oranibus ostiis cubiculi firmiter seratis, pergit ad bile fundamentum, laudabilis hujusmodi, quam vi-
secrela cubiculi : et quid ibi agat, nescio. Tamen si disli, starc non posset virtulum fabrica spirilualis.
dignaretur Jesus, rogarem, ut saltem velut sponsae Ncmo crcdat hanc sponsam aliquando a sponso de-
pedisequam, secreta cuhiculi mihi cum ipsa subire relinqui sine custodia. Imo sciat, quod lectulum
liceret, ut plenius informaret. Sed quanriiu sponsa Jesu sexaginta forles ambiunt, de fortissimis Israel
sub umbra arboris, non dico sedebit, sed laborabit, (Cw.iic. ni, 7), qui tota die ae nocte non tacebunt
licet ei ibi esse non sit utile, proteget tamen eam (Isai. Lxu, 6) Iaudarc : vel, si magis placet, dicam
ab aestu tentationurii. Sed quando fruclus ejus co- eam muro constaniiae circuradatam, propugnaculis
medet? Forte nunc tempus advenit, ex quo nunc in- patientiae aediflcatara, et super muros ejus angelo-
gressa est secreta cubiculi. (Videtur omnino ncces- *- rum custodiam; turrim in medio castri excelsam,
sarium : diu sollicite laboraverat, et forte jamerat firmam et pulcherrimam, q-iam dicam non inime-
famelica. 0 bone Jesu, ut dapes ejus cernam ! Num- rilo charitaiis : super ipsam sponsa manet jugiler,
quid forie cibus ejus est, ut faciat voluntatera tuara? ct nonnunquam sponsus cum ea, ut pericula a re-
Est utique, imo omnis Jaboris ejus consolatio est ut motis prospiciens, adjutorio sponsi ea valeat tuiius
iiunquam vel modicum a tua voluntate declinet. evilare.
Hoc enim unicum sui laboris praemium exoplat, ut 16. 0 cor meum, sponsam Jesu libi utcunque de-
liceat ei te solum diligere, lua sequi vesiigia, tuis pinxi : ccrte prout in dulcedine sua pauperi dedit
obedire mandatis, et a le nuiiquam in perpetuum Deus; suadens tibi in Domino, ut devotius eam irai-
separari. 0 bone Jesu, si ainor tuus tantum delectat teris : quod si feceris et sub umbra saepe dictae ar-
in stadio, quantuin delectabit cam in bravio, cum borissederis studiose, majora horum experieriset
tu sis Jaetitia omnium beatorum? Adhuc non vidi- tu. Et si haecomnia quantocius nou valeas corapre-
inus secrela thalami: o quis nos introdiicet, ut flores hendere, tria tibi praecipue suadco. Primo, ut ma-
videamus, quibus tanli Regis cubiculum debeat gnitudinem omnino caveas. Secundo, «t humilem
adornari? Numquid violae quae sunl in sponsae tha- Jesum humiliter sequaris. Tertio, ut charitatem ci-
lamo, non sunt 793 humiiia initia ttiie naiiviiatis, iD tius apprehendas. Non timeas, non diu sedebis (si
ct illa liJia gcrrainantia insignia luae charissimae tamen perseveranter sederis), quin fructus hujus
castitatis, et rosae, quibus roseus fuit Uialamus JJle arboris apprehendas. Cave ne te verba ihaecinaniter
sanguis tuaedulcissimae passionis? pertranseant quemadmodum muJta verba ipsius
14. Utique adhuc sponsae clenodia nonvidimus : Jesu le admonentis : videlicet ut ipsum diligas tota
sed tamen non videre Jicet. 0 si ingrediaris sponsae anima, toto corde, ex omnibus vkibus (Luc. x, 27),
cubiculum! mensaro quaradara dignissimam ibi re- et ut renuntiares omnibus quae possides (Matth.
pcries, quaeest crux Domini nostri Jesu Christi. Et xix, 59-€l), et abaegare? iemetips«mi et tolleres
quidem in ea panis sanctissiraus continens oranc crucem tuam, ei humiliter sequeieris ipsum iLuc.
delectamentum, et omnem saporera suavitatis (Sap. ix, 25), ut tandem cohaeres ejus fieres (Rom. vm,
xvi, 2). Panis istc, quem dedit Jesus discipulis suis 17). Quia ipse ait: Qui aliorum voluerit etse primus,
in coena,sciliccl corpusculum suum, ab impiorum ut hic omnium servus sit et minister : quemadmo-
manibus sic raisere contrectatum. Quis pancm hunc dum ipse non ministrari venit, sed minAstrare(Matlh.
vilem sponsaepoterit existimare, cura etiam eo pa- xx, 26-28). Haecetmulta hissimilia usquc au bunc
scatur mullitudo spirituum beatorum?0 vere beala diem aure surda prseteristi.
quia amor tuus ad
{1G7 FORMULA IIONEST/E VlTiE. 1168
piura dislenlus Jesum iiullatcnus quaerit compre- A tctin te, quousque hsec vitiosissima peccalorum ra-
hendere; imo si miHies totus in Ciirislum Jcsum dix omnino non fucrit exstirpata. Noli ergo auditor
directus fuissel, cjus amoris inerila ulcunque nul- ohliviosus esse : seri die ac noctc legito passinncm
lalenus alligisset. Et si dilexisti ipsura Jesum pa- Jesu, ct in omnibus aclibus sponsam Jesu imitarc,
runiper, non ianicn lotis viribus ; quia ipse in om- tollens crticem tuaru, ct ad imitalioncm cjus una
nibus et super omnia diligendus. Sic eliam aliqui- cuni ijisa currens ardenti desiderio forliter post Je-
bus renuntiasli, non taiucn oiunibus, quandiu vo- suni : ora, flagila, supplica, ut haectua damnosa et
iuntas in te vira obtinet. perniciosa volunlas lullalur a le, ct ciama, et riic :
17. 0 si pensares quantorum inalorum auctrix tua Fiat voluntas lua, Doininc Jesu, sancta, ct bene pla-
tibi fuisset voluntas! cerle videres quod oninis pec- cens, el perfecla, sicttt in cwlo (Mallh. vi, 10); sic
cati, omnis miseriae, et omnis dislantiae, ct omnis et in me misero, qui sum terra ct cinis : quousque
guerrae inter Deum et te, ipsa libi causa fuisset. oinnera suam voluntatein in me periiciat sponsus
Semper ipsa voluntalem Domini impugnabat, el, EcclesiaeJesus Christus, qui est omni laude plus
heu, saepissime expugnabat, et omnia mala ad le laudabilis; ut sicut ipse cst uiiuin cum Patre, sic
intrabant cum ipsa. NumquiJ omnibus 794 rc" consummatum in se vinculo charitalis unum esse
iiuiitiasti, qui oranium radicem sic fortiter possc- B faciat, sic ut niinime ab ejus volunlate deviem per
disti? Nulla sane virtus vel salus radices suas mil- infinita saecula saeculoruni. Amen.
FORMULA HONESTJE \ITJE.
In codice Cisterciensi exstat cum hac epigraphe : Formuta honestmvitw, data a S. Remardo, sicut creditun
Eidem etiam in manuscripto codice Lcclesiae Parisiensis tribuitur, sed perperain.
1. Petis a me, frater charissiine, quod necdum a C ( tua, oratio et contemplalio tua, vita, mors et resur-
suo provisore audivi aliquem petiisse. Verumlamen rectio tua. Sempcr cogita illum, nunc positum in
quia id instantcr tua deposcit devolio, cui juste et praesepio, et pannis involutum, modo iu tcmplo Pa-
rationabiliter petenti aliquid in Christi nomine ne- tri a parentibus praesentatum, nunc fugientem in
ibi diu in extrema paupertale et indigen-
gare non valeo; Formulam honestae vitae brevi libi jEgyptum ;
sermone depingam : quam si in Christi amore vel tia commorantem, et inde maximo cum labore re-
dilectione exardescens perseveranter servaveris, vi- deuntem : modo in templo audientem doctores ct
tam procul dubio consequeris aaternam. Ut ergo ab interrogantem, qui docet hominem scientiain, et
interiori homine ad exteriorem sermo procedat, ita postea parentibus subditum, cui jure omnis creatu-
circa tui puritalem cordis te indcsinenter studere ra subditur; deinde esurieniem in rieserlo et sitien-
oportet, quo totius puritatis amalor Deus ibi sedem tem, qui est panis vilae, et fons sapientiae (Psal.
tanquam in ccelo sibi collocare dignetur, juxta il- xxxv, 10), et qui pascitur inter lilia (Cantic n, 16),
lud : Cmlummihi sedes csl (Isa. LXVI,1), et : Aiitma et implet omne animal benedictione (Psat. CXLIV,
justi sedes est sapientiw (Sap. vn, sec. LXX). Ne- 16) : modo fatigatum ex itinere, sedere sic supra
cesse est igitur vigilanter intendas cogitaliones tuas fontem, cum mulicictila sola solum loqueiitem, to-
ad bonum semper et honestum dirigere, ut videli- D ] tius mundi stalum rcgenlcm ; postea fadum in ago-
cet cogiiare vel medilari coram Deo pertimescas, nia prolixius oranlem, ct omnia omnibus sulBcieii-
quod in praesentia hominum dicere vel facere me- ter administrantem. Ab angelo etiam ipsum, qui est
rito erubesceres; sciens quod sicut per verba vel dulcedo et consolalio Angelorum ct homiuum, con-
facta innolescimus homini, sic nimirum pcr cogi- solationem nihilominus recipienlem : aut ad colum-
tationes cunda scrutanti spiritui; quia quod agunt nam illum, qui totius est orbis suslcntamentum, li-
hominibus dicta, eadem Deo cogitationes. Deus enim gatum et flagellatum : ipsum, qui cst Angeloruni
novit cogitaiiones hominum, quia vanae sunt (Psal. splendor, sputis illilum, palmis in facie percussum,
xcin, 11). Et sicut nulla cst ei invisibilis creatura, spinis coronatum, opprobriis saturaium: ad ulti-
sic omnino nihil potest cogitari quod eum lateat. mum cum iniquis deputatum, et pro te in cruce pen-
Vivus est enim sermo Dei et ellicax, et penelrabilior dentem et morientem, alque spiritum suum in ma-
omni gladio ancipiti, perlingens usque ad divisionem nus Patris commendantem. Sic nimirum erit fasci-
animae ac spiritus, compagum quoque ac medulla- culus myrrhae diledus tuus, sic inter ubera tua
rum, et discretor cogitationum cordis (Ilebr. iv, 795 commorabitur (Cantic i, 12). Sic de omnibus
12). anxielalibus et amaritudinibus Domini tui quasi
2. Sit tibi quoquc Jesus semper iu corde, et nuu- quemdam fasciculum colligas, ut amarum poculum
quara imago crucifixi ab animo tuo recedat. Hic tibi lacrymarum tibi conficias. Quod si quando arden-
sit cibus et potus, dulccrio et consolalio lua, mel tissinioChrisli amorc succensus, volueris cum Apo»
tuum et desideriuin tuuui, lcclio tua et mediialio stolojam illum coguoscere, etnon seciindiiin caniem
1169 FORMULA HONEST.E VVIJE. 1170
(// Cor. v), levabis parum meniis oculos ad victo-- A t sublevandum intentionem in coelum prospicias, ut
riam resurgenlis, ad gloriam ascendentis ad giorio- ubi sit cor luum, ubi Christus est in dextera Dei
sam majeslatem in gloria Dei Patris serientis atquee sedcns. Ab orationc ilerum reveriaris ad lectionem :
reguantis, quae sursum sunt sajiiens, et quae sursumi et iterum, lcciio cum fastidium submoverit, ad ora-
sunt quaerens, ubi Christus est in dexlera Dei se- lionein redeas.
dens (Coloss. III, 1, 2). Nec tamen ibi longam faciess 6. Consortia juvenum, et maxime illorum qui
moram, ne forte, si diutius scrutalor majestatis3 imberbes sunt, in quantum convenienter poteris,
fueris, obruaris a gloria (Prov. xxv, 27). devita. Nunquam alicui oculos in faciem figas.
3. Sane ante omnia te debere noveris omnemj 7. Sicut ad crucem, sic accedas ad cibum: id est
cordis elalionem , jactantiam atque arroganliam , nunquam voluplate, sed necessitate pascaris; et
quasi venenalas aspides, fugere, sciens procul du-. fames, non sapor provocet appetilum. Singularita-
bio, quia immundus esl coram Deo omnis qui exal- tem fuge, et communitate eslo conienlus, sciens
tat cor siium. Itaque neminem spernas, neniini no- quia caro pascenda est, et exstinguenda sunt vitia.
ceas, nulli delrahas, et pro Chrisli aniore omnibuss Si quando tibi aliquid superapponitur, tanquam di-
prodesse coneris. In taiitum etiam inferiorcm ac; vinitus procuralum accipe illud, hoc tamen habens
coeleris viliorein te non soluni ex intimo cordis af- B I in animo semper el volunlate, ui alteri magis ap-
fectu credas, veruin etiam iion te dicas profecisse,, poneretur.
sed nec le aliquid esse existimes, j'uxta illud aposto- 8. Pone providenliae luae modum, ne sapiens tibi
li: Qui se aliquid esse exislimat, cum niltil sit, ipse: videaris. Semper et ubique atque in omnibus ope-
se seducit (Galat. vi, 3). ribus lime, ne forte excedas in aliquo. Hinc ber.tus
4. Sit praeterea incessus tuus maturitate plenus,, Job : Verebar, inquit, omnia opera mea, sciens qttod
gravis et honestus: ut videlicet non fractis gressi- non parceres delinquenli (Job ix, 28).
bus ambules, autscapulas dexlrorsum, sinistrorsum i 796 9- Cuni ad stratum lassus deveneris, ie ho-
vergendo, non erecta cerviee, nou proeminente pe- nestissime jacendo componas. nec supinus j'aceas,
ctore, seu etiam inclinato capite super humerum; ; ncc genua levando, calcaneos jiingas ad libias. Quod
quae omnia aut levitatem redolent, aut elationem[ si fone luxuriaete pompa concusscrit, recordare di-
ostentant, aut hypocrisira sapiunt. Incedens ergo, ledum tuum posiluin super leclum doloris, et uni-
stans et sedens, faciem semper hatJeto deorsum, reversum stratum suum versaluni in infirmilate ejus,
volvens in animo tuo quod pulvis es, et in pulveremi haec dicens in corde tuo : Dominus meus pendet in
reverteris : et cor sursum, ubi Christus est in dexte- „ jralibulo, et ego voluptati operam dabo? Sicquc in-
ra Dei Patris sedens. Quaquaversum nulla curiosi- vocaio nomiiic Salvaloi is, ingemiiianrio saepenomen
tate, quin polius necessitate aspicias. Tristitiam au- salulis, cessabit lanriem, Deo succurrenle, quassa-
tem, maxime in conventu, dissimulare tc decet, lio. RuniMianleiii Psaliuos sonnjus te occupet, ut in
quamdam in facie hilarilalem praetendens : privalim somiio somnies te dicere Psalmos.
autem nunquam vultus in diversa mutetur. Si quan- 10. Cum surrexeris ad vigilias', lauda Crcalorein
do coram aliis positus ridere alicujus rei causa fue- tuum ex omnibus viribus tuis, el ad lauriem Re-
,ris compulsus, ut assolet, non sit risus tuus excus- deraptoris tui exalta vocera tuam in foiiiiudine.
sus. Nam juxta Sapientem: amictus corporis, el risus Poslremo purissiraum semper erga Chrisiiini amo-
dentium [al. sales lui sinl sine dente\, et gresstts ho- rem habeto, cl nihil praeter ipsumuisi propter ipsuni
minis, enuntiant de illo (Eccli. xix, 27). Tuis ciiam amare memento. Prolixius quam putavcrani tlescri-
interdum interpone gaudia curis. psi libi quaeipse agere nequeo, in le adimpleri desi-
5. Nunquam sis oliosus, quin aul legas, aut ali- derans, quod in nie deesse cognosco; quia profectus
quid de sacris Scripturis mediteris; vel certe, quod tuus gaudium est meiim el corona in Doniino.
melius est, rumines Psalmos; operando nihilominus UTILEMONITUM DE CO.NSIDER.VTIONE MORTIS.
incessanter quod tibi fuerit injunclum, ut scmpcr le j) JJ Si quanrio affecius fueris laedio, juxia lapidem,
diabolus inveniat occupatum : multam enim mali- super quo Javantur corpora, le meditando com-
tiam docuit otiositas (Eccti. xxxm, 29). Illas ctiara pone, et diligenter cogila quo tractenlur usu sc-
scripturas libentius legas, quae praecipue erga Chri- peliendi : nunc enim in integruin (76), nunc in
stum tuum magis inflammaverint inlellectum. Intel- faciem versantur. Quoraodo nutat caput, cadunt
lige quae dico. Dabit enim tibi Dominus in omnibus brachia, rigent crura, jacent tibiae : quomodo
inlelleclum,siin sensucogitaveris circumspectionem induantur, consuantur, deferantur humanda. Quo-
Dei. Cum oraveris, non impleas aures audientium modo componantur in tumulo, quomodo pulvcre
singultibus et suspiriis, sed inlerite ora Denm in cu- contegantur, quomodo vorentur a vermibus, quo-
biculo cordis tui. Proderit tamen ad devotionem modo quasi saccus putrefactus consumantur. Sum-
compunctionemque obtinendam, si ita semotus raaque libi sit philosophia, meditatio mortis assi-
fueris, ut puras manus ad Deum levando, etiam dua. Hanc ubicumque fueris, et quocunque per-
tui ipsius vocem audire possis. Nonnunquam ad rexeris, tecumporta, et inaeternum non peccabis.
(76) Leg. in tetqum.. EDIT.

4171 INSTRUCTIO. H Tf
BREVIA. ET UTILlSSiMA M0NITA. A petitor rarus, acceplor verecundus. Sermo tibi hj
ln omnibus cogitationibus, locutionibus sive tempore sit aut serius [al. serus] aut nullus : aspe
actibus tuis, dic tibi : Itane ageres, si hanc ctus tuus, aut ofliciosus, aut deraissus et cohibituii
scires pro ccrto novissimam vitae tuae horam? intra se : oculus tuus sitin capitetuo (Eccle, n, 14).
Cave tibi, serve Dei, ne quos imitari non vis (77) Risus tuus aut indicans Jenitatem animi, aut provo-
riamnare viriearis. Incertum est quo loco te mors cans, rarus tamen. Et ipse sit quidem edu':tus m-
exspectat : ideo tu eam omni loco exspecta. terdum, cffusus nunquara. Sis autem tani modestus,
Cognosce teipsum : et tempus quod tibi ad agen- ut non Ievitatis habearis suspectus. Cunctis est.o
dam pcenitentiam, ad promerendam gloriam mise- benignus, neraini blandus, paucis familiaris, om-
ratio Conditoris indulsit, observa. Sis hilaris dator, nibus aequus, quod nobis Deus concedat. Ameu.
INSTRDCTIO
Quomodo homo possit in bono proficere et placere Deo.
Primo studeat, quantum potest, se vilissimum '.B ipsi, si tamen possit, subveniat. Omnes eliam pau-
reputare et indignum beneficio Dei. Ipse sibi dis- peres ut patronos revereri debet; quia ipsi sunt qtii
pliceat. Soli Deo placere cupiat. Ab aliis velit vilis alios recipiunt in aetenia tabernacula. Sextuin est,
et non humilis reputari : et cum sit vilis ex se, Dei ut iiullum judicet de peccalo, cum ignoret quid in
clementiam recognoscat, quodtamvilem hominem, anima divina operetur miseratio. Sed si aliquem per
et quasi promptum ad omne malum et tardum ad signa manifesta conjeclarit esse jjeccatorem, prius
omne bonum dignaiur sibi in servum assumere, et de peccato illius doleai, ac si proprio corpori mors
quod majus est, in filium adoplare. Non ergo reputes immineret. Recogitet quod pretiosior est anima
magnura, quod Deo servis : sed maximum reputa, quae sic Iethaliter vulneratur, quam omnia corpora
quod ipse dignatur te in servum assumere sibi. Se- totius universi per se considerata. Et sicut corpus
cundo, ut de nihilo nisi de peccato , et ad peecattim meum a morte, sic, imo mullo magis deberem proxi-
inducente, et a bono retrahente doleat; imo de qua- mum cum omni Jiligentia custodire, et a peccato
Jicunque tribulatione, injuria et afilictione gaudeat. retraliere oratione, exhortatione, exemplo. Septi-
Instantissime inimicos diligat, et specialem oratio- mum est, ut bonum proximi diligat sicut suum : 'ct
nem pro eis faciat. Deinde Deo copiosas laudes sicut maler bonis filiis jucundatur, sic ipse in bonis
referat de eo, et ad regratiandum de tanto beneficio " omnium jucundari debet, et maximedehis quae spi-
insufficienlem se recognoscat; quia quem Deus dili- riiualia sunt, et ad spiritualia indudiva. Et sicut
git, corripit et flagellat. Ipsae enim tribulationes ad sua, aliorum bona procuret, et procurata studeat
Deum nos ire compellunt. Tertio, ut de temporalibus promovere : et semper plura boca de proximo cre-
nihil nisi stricte 797 propter necessitatem suam dat, quam possitipse intueri. Octavum est, ut nihil
requirat, aut quocunque modo appetat, sed Cbristo praeter Deum diligat : ut in omnibus solus Deus
domino in omni dej'eetione corporalis consolationis sincere sine socio diligatur. Nec eum alliciat quan-
se corformari studeat : el hoc debet raaximum rc- tacunque sanctitas alicujus, aut beneficiorum im-
putare, quia Rex regum et Dominus dominantiura mensitas, aut aliquera diligat araore singulari, sed
Christus sic vilem servum suis ornamentis non de- amore omniura, scilicet charitate in Deum omnes
dignatur induere, et sibi lutum fcedum assimilare. referens : magis alioquin diligat meliorem. Potest
Ideoque quanto videt se ditiorem, et in pluribus tamen beneficia pro beneficiis rependere, et pro ipsis
corporis consolalioiiibus abundare , tanto debet beneficiis orationes Deo offerre. Nonum est, ut quis-
profundius et inlirnius cOntrislari, cernens se eo quis quibuscunque negotiis implicetur, Deum in
magis a Christi similitudine elongatum. Quarto, ut n corde memoriter studeat habere : et semper hono-
in his quae indifferenterbonaaut mala sunt, alterius rem Dei omnibus anteponat. Sed adhuc praecipuc
potius, quam suam adimplere studeat voluntatem : nitatur, ut sic semper Deum praesentem inteiligal,
imo semper in exterioribus actibus se sibi studeat ac si ipsum qui praesens est, in sua essentia videret:
abnegare; aliorum beneplacita affedans, cum omni sicque eum timeat et revereatur, et intenso amoie
vigilantia Omnelicitum adimplere. Et sic circa om- in eum feratur, eoque pro ut potest in via fruatur,
nes, maxime tamen circa suos superiores, studeat et in ipso non in alio r.equiescat. Decimum est, ul
id ipsum observare. Quinto, ut nulluin quantum- si praedicta assequi possit, esse haec Dei benelicia
Cunquc miserum despiciat: sed erga omnes materno recognoscat. Debet etiam caiterorum beneficiorum
moveatur affectu; ut sicomnibuscompatiaturintime, secundum poterit reminisci. Primo, quia sua eum
sicut compateretur mater unico fiJio suo. Omnes signavit imagine. Sccundo, quod naluram ejus as-
eomm miserias reputet esse suas, et sicut sibimet- sumpsit, et pro ipso Deus mori dignatus est. Tertio,
(77) Leg. non renuis. EDIT.

»175 VARIA ET BREVIA DOCUMENTA. U74
quod se praebet in cibum , et in futuro se praebebit A iHi compatiatur, ac si omnia vulnera Chrisli in suo
ln praemium. Et quia nondum assecutus est in prae- corpore sustineret : et de hoc praecipue debet do-
miuro, in via taraen aspiciat eum in patibulo; sicque lere, quia tot videt frustrari beneficio hoc immeuso.
VARIA ET BREVIA DOCTJMENTA PIE SEU RELIGIOSE VIVENDI.
1. Si plene vis assequi quod intendis , duo suut habeas, quid fuisti, quid es, et quid eris. Quid fui-
tibi necessaria. Primum est, ut subtrahas te ab om- sti, quia sperma felidunV; quid es, quia vas sterco-
nilius transitoriis rebus et terrcnis , ut nihil de eis rum; quid cris,quia csca vcrmium. Sirailiter iroa-
cures, ac si non essent. Secunrium, ut ita te dcs giueris eorum prenas, qui suiit in inferno; et quod
Deo , ut nihil dicas, vel facias , nisi quod credideris nunquam finiciUur, et pro quam modica dclectalione
firmiter placere Deo. Primum autem assequeris hoc jj lanla mala paliuiUur. Simililcr iinagincris gloriam
modo. Omnibus modis quibus potes, te vililica, te paratlisi, ct quod nunquam linielur. el (juam brevi-
nibil reputando esse, sed credas omncs homines lci' cl cilo acquiritur, ct (|nanlus luclus etriolorpo-
esse bonos , et meliores te, magisque placere Dco. lerit csse illis qui pro parva rc laiilam gloriam aini-
Quaecumque audis vel vides in religiosis 798 PC1" sciinl. Ciim habes aliquid quod tibi displicet, vcl ti-
soiris, puta bona intcntione dici vel lieri , etiamsi mcs habcre; cogita quod si tu csses in iufcrno, et
contraria videantur. Nani humana suspicio facilc illudct quidquid nollcs, haberes. Et cum habes ali-
fallitur. Nulli tlispliceas. Nihil unqtiani de tc loquaris quid quod libi plactl, vcl oplas habcre; cogita quod
quodlaudem importet, quanlumcuuquc sit familia- si tu esses in parariiso, habcrcs illuri, cl quidquid
ris ille cum quo loqucris : irao plus labora celare velles. Si atitem in infcrno esscs, ncc illudnecali-
virtutes quara vitia. De nullo prorsus sinistie loqua- quidquod velles habcrcs. Quandocuiique cst festiim
ris, quantumcunque sit verum vel inanifeslum, r.isi alicujus sancii, cogita dc illo quanla susliuuit pro-
in confessione, et hoc ubi non jiolest aliter mani- plcrDcum, quia brevia : cl qualia adeplus cst, quia
festare peccatumluum.Libenliusaccomnioila aiireni acicrna. Siinililcr cogita quia trai.scunt boiiorum tor-
tuam, cuin aliquis laudatur, quam cum vituperatur. iiienla, niaioruni gauriia. Ili cuni islis lonneiilis ade-
Cum loqueris, verba tua sint rara, vcra, ponderosa, " pti suiii gloriain aiernam ; ei isti ex indebiiis gau--
et de Deo. Si saecularis loquitur tecum, ctvana pro- diis, aeU.niam pecnain. Quandocunque te vincit acc-
ponit quam citius potes succide sermoncm, ct trans- dia, accipias hoc scriptuni,et iniagineris haecomnia
feras te ad ea quae Dei sunt. Quidquiri conlingat libi diligcntcr. Et cogila de lcmpore quod sic perdis,
vel alii quantumcunque conjuncto, non curcs : et quod illi qui in inferno siinl, darent toiuin mundum,
si est adversum, non tristeris; si cst prospcrum, si habercnl, pro co. Cum habcs aliquas tribulalio-
non laeteris : sed totum nihil puta, et lauda Deuin. nes, cogita quod i.lli qui sunt in paradiso, carenl eis.
Sollicitudinem adhibe quanlam maximain potcs, ut Simililci' cuni babes aliquas consolalioncs, cogita
vilitati sedulus intendas. Fuge locuioria, quaiilum illos de inferno carere cis. Onini die cum vadis cu -
potes. Melius cst enim silerc quani loqui. Post Com- biium, examina diligenlcr quid cogitaslict quid di-
pletorium non loqua^ris,quousque finita sitMissa se_ xisli in die, cl quomodo utiliter tempus et spalium,
quentis diei, nisi causa maxima iiiierveiicrit. Cura quori dalum est ad acquircndum vitain aelernaip, dis-
vides aliquid quod tibi displicet, vide si hoc est in pcnsasti. Et si bcne transivisii, lauda Deuin; si niale
le, et abscinde : si vero vides aliquid quod tibi pla- vel negligenler, lugeas, ci scquenti die non differas
cet, vide si hoc csl in te, et tene ; si non est, asstt- ^ conliteri. Si aliquid cogitasti, dixisti, vel fecisli quod
me : et sic erunt tibi orania in speculo. Dc nulla rc lnam conscienliain mullum remordeat, non coraedas
murmures cum aliquo, nisi credideris prodesse, antequam confilearis. Istud in fine pono, ut imagi-
quantumcunque sit grave quod liabes. Nunquam nerisduas civitates : unani plenamoronibus lormen-
pertinaciter aliquid allirmes vel neges , seu sirit luae tis, quaeest infernus; alteram plenam oinni conso-
aflirmationes et negationes dubitulionis salc conditae. latione, quaeest paradisus. Et ad unam illarum opor-
A cachinnis semper abstineas : rideas vero raro, et tet te currere. Vide quid ie possil trahere ad 799
cum paucis ^raestes os tuum. Breviter, in omnibus malum, vel imperiire a bono. Crerio quod nihil in-
dictis luis sic te habeas, ut sint ita quaedubia dimit- venies. Ccrtus suni quod si bene servavcris ea quae
tanlur. • sunt hic, Spiritus sandus habilabil in te, et perfecte
2. Secundum assequeris hoc modo. Orationibus docebit lc facere omnia. Ergo bene serves ista, et
cum magna devotione intendas, et eas dicere labora nihil negligas. Et lege ea in seplimana bis, scilicet
horis debilis : el quod offers in oratione, reminisca- in die Mercurii, ct in die Sabbati : el ut inveneris te
ris in corde. Et, uteaquae legis confirmes, diligen- fecisse quod scriptum est, lauda Deum , qui estpius
ter recogila, et eorum imagincris stalum, in quo- et misericors in saeculasaeculorum. Amen.
rura memoria haecdixeris Isia tria semper inmeiitt
im SPECULUM MONACHORUM. 1173
ARNULFI MONACHI DE BOERllS
SPECULUM MONACHORUM.
Auctorem indicavit R. P. Tissier in Ribltotheca Palrum Cisterciensium, tomo VI.
1. Si quis emendatioris vitae desiderio tactus, co- A verba et rationabilia loquatur : et aniequara ea pro-
gitationum, locutionura, operumque suorum sollici- ferat, bis ad limam veniant, quam semcl ad linguam.
tus explorator, universos excessus suos corrigere Si cuni saeculari loquendum est, tunc maxime adhi-
nititur : in praesenlis paginae frequcnti lectione et beat custodiam ori suo, ut nihil profcrat quod non
assidua meditatione, tanquam in speculo, interioris aedificetaudientem.
Iiominis sui faciem coiiternpletur. Sic in cunctis se habeat, ut aedificetvidentes : et
In primis ergo ex quo surgit ad vigilias, vitae suae nemo dubitet, cum viderit eum vel audierit, quin
tempus per momenta siugula debet monachus com- vere sit monachus.
putare, et videre semper ut bonum faciat, ct malum Post Completorium singulis diebus capitulum sibi
caveat in omni opere suo, et hoc dicat sibi ipsi : Si teneat: et convocatis cogitationibus suis, ponat ra-
modo moniturus esses, facercs istud? tionem diligenter, quid ipso die cogitatione, locu-
Ad psalmodiam cor habeat; nisi fortassis ad ali- tione, vel opere deliquerit, publice, vel privatim :
quid sublimius rapiatur : sed etiam omnium, quae per singulas noctes lectum suum lavans, hoc est sin-
ibi dicuntur, usque ad unam lilteram se pro certo gulis pcccatis, lacrymis et doloribus purificalis dili-
noverit debitorem vel dicendi in choro suo, vel au- genter de singulis computet; in crastino publice de
diendi in alio. apertis; de occultis vero facturus confessionem se-
Ad intervallum debet stare ad orationem, vel cor- creto.
poris necessitati providere, ita tamen,ut vadcns sibi 800 2. Quae ut perfecta sit, tria debet habere :
dici noverit : Sursum corda. Est autern spiritualis scilicet ut sit voluntaria, nuda, et raunda. Volunta-
propositi detrimentum, si cogat infirmitas rigoris ria, id est, ex propria deliberatione et proposito.
pristini aliquantulum relaxari. Nuda, ut nude prout gessit confiteatur peccatum
Post lectionem est orandura : et si ad legendum suum. Munda, ne peccatum suum praedicet sicut
accedat, non tam quaerat scientiara, quam saporera. Sodoma : sed plura et simplici intentione se ac-
Est autem Scriptura sacra puteus Jacob, ex quo hau- cuset.
riutitur aquae quae in oratione funduntur. Nec sem- In capitulo, qui publice offendit, manifeste revelet
per ad oratorium est eundum, sed in ipsa lectione tanquam assistens jndici. In omnibus sic ibi loqua-
poterit contemplari et orare. tur, spondeat, vel proclaraet, ut sermo ejus interius
Sacris altaribus, si sacerdos est, tanquamunus ex vel exterius sit perundus oleo cjiaritatis.
sumrais Angelis in spiritu totus assistat. Si minister, A nemine qualecunque munus accipiat.
tanquam angelus Domino ministret. „ Neminem habeatfamiliarem.
Cum aliis eat ad laborem : ubi consideret, non In omnibus fugiat singularitatis vel admirationis
quid agat, sed propter quid venerit. Cessante manu notam.
spiritus laboret vel orando, vel meditando, quamvis Loquens nihil dicat, unde raultum eruditus mul-
ctin ipsolabore idipsum facere teneatur. lumve religiosus possit putari.
Ad mensam non solum fauces cibum capiant; sed Ad inlerrogata paucis respondeat. Si de Scriptura
etiam aures hauriant verbum Dei. Non enira debet vel moribus agatur, aurem paret, non linguam.
totus manducare; sed sic occupetur cor ad vcrbuin , Cum loquiiur, rion studeat eloquentiae : sed sermo
Dei, ut solae fauces suraant cibum, aures verbum. ejus sitpotius rusticanus quam urbanus.
De hoc autem plurimurn gaudeat, si ci viliora qiiam ln omnibus agcndis 11011 studeat curialis vidcri.
aliis apponuntur. Nararevera feliciores sunt, qui in Salva honestate fugiat omneshomines in potestate
jiarcitate suslinenda fuerint fortiores. positos, maxime saeculares.
In gratiis agendis pro duobus sibi noverit suppli- Sectetur coinmunia, operationes, labores, Jectio-
candum : vel pro peccatis eorum quorura eleemo- nes, et caeteras observantias : in quibus non sit tan-
synis sustentatur; vel forsitan pro seipso, quia cor- quam vitula Ephraira, docta diligere triluram (Osee.
pori suo supra necessitatem indulserit. D x, 11); id est, ad hujusmodi non consuetudine, sed
Si vocalur ari colloquium; secundum Regulam devotione trahatur.
(Reg. S. Benedicti, cap. 71leniter, et sincTisu, pauca Oiaiioncs quac imperanlur, primo loco habeat:
1177 DOCUMENTA VVtJE RELIGIOSJE. UlS
nec sibi blandiatur de privatis oralionibus suis, quae: A Taedioaffectus componat se medilando supra pe-
in secundo loco ei habendae sunt, cura in praeceptisi tram in qua lavantur mortui; et cogitet apud se
orationibus desidiosus fueril. quomodo tractantur ibi sepeliendi: nunc in tergum,
Si autem familiaritasinterdiciturhominum, quantoi nunc in faciem versentur; quomodo nutet caput,
magis mulierura? cadant brachia, rigeant crura, tibiae jaceant; quo-
Sit facies communis cum caeteris, intus vero dies modo indudntur et consuantur, quomodo deferantur
similis : hoc est, non nimia gravitate contracta, nec humandi, quomodo exponantur in tumulo, quomodo
nimia locutione dissoluta, sed bona Tquadam medio- pulvere contegantur, quomodo vorentur a vernii-
critaie regatur; ut de sancto Martino legitur : « Fa- bus, ct quasi saccus putrefactus consumantur.
ciem c-jus non suscilavit moeror, nec Ievigavit risus.» Summaque est philosophia , meditatio morlis as-
Erit enim prudentis animae thesaurum suum solli- sidua. Hanc, ubicunque perrexerit, secum portet;
cite custodientis, more Moysi, cornutam veiarp fa- et in aeternum non peccabit. Sit monachus quasi
ciem : elquodara risu, qui lamen modestus sit, in- Melchisedech, sine patre, sine matrc, sine genealo-
terioris gloriam hominis, et raentis gravitatera abs- gia; nec patrem sibi vocet super terram. Imo sic se
condere. existimet quasi ipse sit solus, et Deus.
Coraparanda est dies iustans diei praeteritae,ut ex B Ecce in primis habemus ordinem et modura vi-
eorum collatione suum deprehendere possit mona- vendi: remedium vero pollicetur assiduitas lenendi
chus vel profcctum, vel defectum. capitulum spiriluale superius expressum. Semel ad
ln omni actu vel cogitatu suo sibi Deum adesse minus in hebdomada (onfileatur; ut veniam ine-
memoretur; et omne tempus quo de ipso non cogi- reatur de perpetratis, et major ei detur gratia de vi-
tat, perdidisse se coraputet. tandis malis. Amen.
.'./,..„. ITEM, ALIA DOCDMENTA VIT.E RELIGIOSJE. »'

' .'•':' 17 :.•'
', (Alias, Doctrina B. Bernardi.)
Quando surgendum est ad vigilias, praeparsndus C Si quem amovere voleatem intueberis, fuge, ae
est aniraus ad devotionem; ita ut ferventer exsilias si fame deficienti e faucc Jbuccellam panis auferre
de lecto, et lorpore discusso gratias divinae miseri- conaretur.
cordiae agas pro quiete indulta, pro custodia et pro- f|Cum ad capitulum veneris, diligenter accipies ar-
tcctione angelica. maturam Dei in galea providenliae, in lorica patieu-
801 Deinde, veniens ad ecclesiam, pone manum tiae, in scuto mansuetudiuis, quibus possis ciama-
super ostium, et dic : Exspectate hic, cogitationes tiones j'ustas vel injustas elidere. Si peccasti, dic
malae, intentiones et affectus cordis, et appetitus tantum : Emendabo. Si non, dic : Non memini. His
carnis. Tu autem, amma mea, intra in gaudium nec amplius, nec minus aut clamoribus aut verberi-
Domini Dei tui, ut videas voluntatem Domini, et vi- bus a le extorqueatur.
sites teinplum ej'us. Sicque veniens antecrucem dic: Cogita cum accedis ad judicium capiluli, Deum et
i Adoramus te, Christe, et benedicimus tibi, » etc. Priorem, Pilatura et Pharisaeos clamantes in eum,
Deinde, quoties dixeris versum in choro tuo, il- et milites verberantes eum sine causa. Cogita capi-
lum qui in choro altero dicitur, dicas silenter : et tulum durum sanctorum martyrum, cum starent
versus singulos saltem aliquo pipere consperges. ante reges et praesides, cum pertineniiis suis, id est,
meditatione scilicet aliqua spirituali; quia animum D cum pcenis et tormentis quaepatiebantur. Cogita fu-
delicatum habes, et escaeejus electaedebent esse. turum capiiulum tuum in morte coram Deo, cum
Et ne defigas oculos tuos longius ante te, quam millia daeraonum claroabunt contra te, et decies
protenditur proceritas corporis tui; quia hoc mul- cehtena inillia adversum te : ut si quid hic tecum
turn impedit vagationes animi.Etdepinges ibi quasi durius agitur, illorum consideratione levigetur. Co-
resupinatum ante teDominum in cruce, et nuuc pro gita quod ille qui clamat te, novacula Dei est, et
cla\ is, nunc pro spinis, nunc pro sputis, nunc pro pilos vult tibi tollere deformes, ut speciosus fias.
lateris effossione suspirabis, et gratias ages. Cogita quod pitantia est de coelo missa correctio.
Cum exeundum fuerit a choro, dices Domino : Quicunque te clamaverit', eadem die munerabis
Adhuc habeo, Domine, privahs laudes et benedi- eum obsequio quocunque, si potes, eo quod te a
ctiones tibi dicere, quas scilicet nunc a publicis deforraitate peccati relevare voluerit.
exiens canlabo tibi, et psallam in gloria mea. Cum ad laborem veneris, sic temperabis onus
Cum ad Missam ventura. fuerit, suscipe invitan- agendum, ut sollicitudo operis intentionem animi
tera ad Missas privatas, ac si pauem Angelonun tui ab iis quae Dei sunt non avertat.
tibi delapsum de coelo videres. Quando pausandum esl, noli angulos conseclavi.
1179 DOCUMENTAVIT^ RELIGIOS;E H80
vel a caetens semotus sedere; sed sinl oculi tui ad A in partem illam intendens, perpetuo contra solitum
fideles terrae, ut sedeant tecum : et tu conseriein sic permaneret. Alia revelavit cuidam computruisse
meriio doctorum. Quiriam fraler cum apud nos pau- manus suas, sed pollicem non jjosse corrumpi, quo
gantibus caeteris solus longe sederet, gravissimo signum crucis sibi imprimere consueverat.
cocpit carnis slimulo urgeri, audivitque vocem di- Cave ne in tactu alicujus, vel consensu facias, vel
centem sibi : Vade ad castra. Et cura venisset ubi tibi fieri permitlas, unde te oporteat erubescere.
cicteri erant, quievit sliinulus. Colloquiaprivata nec fugias, nee requiras : cogita
Cuni veneris ad refectionem, nec primus intrabis tamen quod poma silvesiria suut.
nec ultimus. Si non potes sumere quae apponuntur, Cum videris aliquem in oralionc, in lectione, in
non ca permittas omnino mulari, sed vel modicum silenlio, in patientia, in obedicntia et similibus slu-
sume, ut comedisse videaris. Si quis instet ut come- diosum, graiias age Deo quod speculum tibi misc-
das, hoc laiHum signo respondc : Ronum est, mul- rit, et non invideas.
luni esl, fac.lum est. Cogita quod multorum labore, Cum aliquem turbatura videris, gralias age quod
inlinitis navigantium periculis, haleca, pisces, vel nubes illa pcr te non transiit, et riic : Quid illa ten-
caetera tibi necessaria procurantur, ut carnis tuae tatio de me fecisset, si Deus pcrmisissci? et non ju-
desideriis salisliat, el per singulas buccellas age B E dices alienam imperfcclionem, neque fodias parie-
gralias. Inlerim cogita Christum crucifixum exspe- tem conscicntia: cjus.
ctare gratias tuas, vel ad portam reliquias tuas pau- Cum aliquid rogalurus aPriore veneris, praepara
perem praestQlantem. te ad repulsam scinpcr : ct si conligcrit negari libi
Abstineiitiam omnino inlerdicto tibi ne facias, sed quod postulas, dic apud te : Quiri deccbat aselluin,
quotidic secundum mensuram cpmede. nisi frenum ct slirnulus? Ego nibil proprie vindicare
Si per nociem illusio libi acciderit, ne contrisle- possum in domo ista, nisi cilicium in morte, et
ris; sed in crastino conlitere : etaliquo te iiivitante crucem in fossa : haecest haereditas mea; ita tamen
ad Missam ut ministres, caute coram omnibus tei ul modica gleba terrae crucem coopcrial. Et hoc ha-
excusa per signum, ut est consuetudiijis, quatenusi bebis in memoria , quanrio cubitum vadis.
omnes illam tnam pollutionem intelligant. Fecit hoc: El cum sagum ct coopertorium virieris, ledum
aliquis apud nos eliam 802 nullo vocanle ad Mis- tumulo comparans quasi sejieliendus intrabis. Si
sas, ut magis erubesceret, et a tentatione carnis li- dorraire poleris, bene est: si non potes, expertum
beralus cst, in tanlum ut vix aliquid tale postmodum' esl, quod si cogitando procures, dormies.
senserit, nec nisi scmel, vel secundo per annumi Absconde super omnia hujusmodi studia tua, ct
priiritum hujusmodi patiebatur. Ex quo patet, quami dissimula apud alios medilationes tuas sanclas,
vera sil sententia Dei dicentis, Ego glorificantes me: quanlum potes, et in omnibus obsequio sedulum te
gloriftcabo (I Reg. u, 30); et: Omnis qui se humi- exhibe universis.
liat, exaltabilur (Luc iv, 11 ; xvin, M, et Matth. Praecipue aestima lucra aliorum jn obsequiis pu-
XXIII,12); et: Humilibus dat graliam (Jacob. iv, 6;; blicis ct privatis. Insuper paratus sis ad obedien-
/ Petr. v, 5, et Prov. m, 54). dum alacri animo et vultu.
Quando legendum est, conversa facie ad eccle- Cogita monachum illum, Gerardum noniine, qui
siam, ante posito libro, utere soliloquio tuo, et ubi- cum de Dci misericordia ullra mpdum dcsperaret,
cunque occurrerint Dei beneficia, dic, quid retri- infirmatus ad mortem, j"acuit per triduum oculis
buam Dominopro omnibus quw retribuit milti? (Psal. clausis in mentis excessu, et visitalus ab abbate
cxv, 12.) Quantum debes, anima mea! et conversuss oculis apertis ait: Rona est obedienlia. Ad tribunai
ad Angelos dic, Venile, audite, et narrabo, omnes * Christi fui, animas sanctorum vidi, ipsumque facic
qui timetis Deum , quanta fecit animw mem (Psal. ad facieni vidi dicentem mihi: Ecce IQCUS luus inler
LXV,16); el ad ipsnm deflectens oculos : Vere, in- fratres tuos. Nullus tui Ordinis peribjt, si Ordinem
quics, Domine, misericordia tua magna esl super me e JJ
\ amaverit: aut in morle purgabitur, aut in brevi
(Psal. LXXXV, 15). Si autem sollicitante te in huncc post mortem. Salvi aulcm qui dc Ordine tuo suni,
inoduro corrie, et pulsante ostium paradisi aliquaa aul in ordinc aposlolorum, aut marlyrum, aulcon-
cogitatio maligna intcrslrepit, statini proponeet dic:: fessorum sortem accipienl. Et haecdiccns, comnui-
Cujus esl imago hwc et superscriptio (Matllt. xxn,i, nione accepta decessit.
20), et audiens quod Cacsaris est, hoc est principiss Ad omnia quaeinsurguut, disce remedium aliquod
mundi, scilicet diaboli, dic : Pecunia tua tecum sitif adhibere.
in perditionem (Acl. vm, 20). Jam ostium clausumn 803 Cum lorpore deprimeris, cogita quod hodie
cst, ct Dominus hic Pascha manducat, non vacat it operari licet, cras forte non Iicejbit.
inihi aperire tibi. Si autem adhuc steterit cogitatioo Cum libidine pulsaris, cogita ignem aeternum.
mala, oppone illi signum crucis. Si inobedienlia te teneat, cogita quod quasi sce-
Sanctimonialis quaedam apud nos in tanta vcne- '- lus idololatriaeest nolle acquiescere.
ratione habuit signuro crucis, ut cum efferenda essct
U Si impatientia vexaris, cogita quid pro te pertulit
ad tumulum, facies crucifixi verteretur post eam inn Cbristus.
parte illa, per quam elata est; et sic caput imaginis
is Cum superbia tentat, cogita meliores ; cum maia
1181 OCTO PUNCTA PERFECTIONIS. 1182
voluntas, cogila quam pro moriico damnatur, qui A j Indequenon solum taediura, sed horrorem despera-
pro sola voluntate sine effcctu operis reprobatur. iionemqu».boni operis praeconcepti imminere ne-
Cum vanilate pulsaris, cogita quia muita non fe- cesse est, dum animus tuus circa multas profes-
ceris ; ct quo magis nunc occultaris, eo gloriosius siones, studiaque diversa dividitur.
in judicio innotesces. Unde quidam Palrum in Collationibus : « Solent
Cum de vigore corporis vel decore hilarescis, animi Jeves minimeque fundali, cum audierint
agnosce qiiam celeriter febre tenuissima tolli po- quosdam in diversis virtulibus ac sludiis bonis ma-
test. gnilice praedicari, iia corum laude succendi, ut eo-
Cum te molestat religionis pondus, et disciplinae rum imitari stalum protinus desiderent. At frustra;
assiduitas, cogita illud beati Hieronymi: « Nullus nam ex hujusmodi mutalione ac varietale propo-
labor durns, nullum tempus longum dehet vidcri, sili, dispendium capiunt, non profeclum; quia qui
quo gloria aeternitatis acquiritur. » mulla sequitur, nihil integre consequetur. Ideo hoc
Illinl, fili dulcis, tanquam daemonium meridianuni unicuique expediens est, ut secundum propositum
fuge prae aliis hostis anliqui astutiis, quod caven- quod elegit, cl gratiam quam accepit, stinimo stu-
dum tibi summopere denuntio, ut ex co teraporc dio ac diligenlia ad operis arrepli perfectioneni
quo religionem intraveris, nunquam cogitationem R ' pervenire feslinet : aliorum'laudesâmct., el ad-
ilJam suscipias, foveas, aut ei credas, qua suggeri- iniretur virlutes , ac nequaquam a sua, quam
tur te minus utilem in religione manere suscepta; et semel clegit, professione disccdat. Mullis nanique
in alio siatu, vel habitu magis tibi, vel aliis possc viis ad Deiim tenriitur: et ideo unusquisquc viam
jirolicere. Nam si cordis aurem hujiisraodi phanta- semel arrcptam, irrevocabili cursus sui inteiitione
siis inclinaveris, divident et distendent animum conficiat, ut sit sallem aliqua profcssione perfectus
tuum, ila ut nulluin saporis spiritualis condimen- (CASSIASUS, Collat. M, capp. 5, 0). » Singulare
lum possis relinere : eritque cor tuum quasi vas 4, aulem contra omnia mala rcmedium est morlis
confractura, quod oinnem sapicntiam 11011 tenebit. memoria.
OCTO PUNCTA PERFECTIONIS ASSEQUENDJE.
1. Haecocto sl beoe excolueris, omnium virtu- C spiritualia est quodammodo tanquam finalis iuten-
tum perfectionem et consummationem per gratiam tio, ac laborum omnium relributio, quam in hac
Dei consequeris. vita miles Chrisli emerilus recipere consuevit, siW
Primum, ut pure, integre peccata tna saepius con- vindicat principatum. Affedum tiium cum omni dili-
fitearis, cum magno dolore et proposito non plus genlia ab his omnibus, quaeliberlalem ipsius impe-
faciendi. diri possent, et ab omni re possibilitalem habente
Secundum, ut non frangaris adversitate vel ten- alligandi ct lejienrii ipsura affectum ad inhaereiidum
tatione : sed sta in justitia, timore, et praepara ani- comprime, juxta illud Jegis Mosaicae: Maneat unus-
mam luam ad tentationem. Non enim est locus vel quisque apud semetipsum, nullus egredialur oslium
religio, qui vel quaepermittit liominein sine pugna domus suw die sabbali, et sabbalizabit populus
militare et vivere. Nam tota vita bominis roililia {Exod. xn, 22). In semetipso namqueesse, est dis•
est super terram : omnes etiara qui pie vivere vo- persiones cordis sui, et affectiones ad unum, ve-
lunt in Cbristo, perseeutiouem patieiilur. Permittit rum et simplicissiinum bonura recolligere, et col-
enim, teste beato Gregorio, Dominus electos suos Jectas habere. Sabbatizare vero, est cor ab affectione
lacerari detractionibus, ut in humiJitate conser- carnaJi ipsum inficiente, ct a curis mundanis ipsum
ventur. I* distrahente absolutum esse, et in pace cordis sui,
Tertiuin, ut non roisceas te hominibus, nec iute- lanquam in portu silentii, in amore et fruitione
rioribus nec exterioribus, in quantum potes bono Conditoris suaviter q.uiescere.
modo -. sed tene te solitarium sponso tuo Christo, Super omnia autem alia tibi seinper sit principa-
ei fuge rumor.es saeculi, et vana ac saecularia collo- iis conalus, ut animum tuum semper sursum in
quia, quae mentem distrahunt, et ijiquietam red- contemplatione divinorum elevatum habeas, ut di-
dunt, et in pace esse non permiltunt. vinis rebus ac Deo mens jugiter transferatur. Quid-
2. Quartum, omni tempore debes purilati cordis quid autera ab his diversum est, quamvis raagis vi-
siudere; 804 *»• continue videlicet velut clausis deantur, sicut corporis castigatio, jejunium, vel
•ieiisibus carnalibus in tcmetipsum convertaris, et vigiliae,etsimilia virtutis exercitia, quasi secundaria
ccrdis ostia a formis sensibilium et imaginibus teret inferiora judicanda sunt; tantura expedienlia,
reuorum, quaiuura possibile est, habeas diligenter quantum ad cordis proliciunl puritatem. Inde est
serata. Puritas namque cordis inter omnia exercitia quod paucissimi jam ad veram perfectionem perve»
M83 OCTO PUNCTA PEREECTIONIS. 1184
niunt, quia in mediis non multum proficuis tempus .A Haec aelerna sapientia ad discipulum. Item sla-
el vires expendunt, debita remedia negligunt et tim subinfertur : « Fons et origo omnium bono-
postponunt: tu autem cum ad finem intenlum per- rum homini spirituali est, in cella jugiter conimo-
venire desideras, debes sine opere ad perpetuam rari. >
cordis puritatem et mentis tranquillitatem anhelare, i. Quintum, ut non contristeris vel laeteris, aut
atque cor sursum jugiter ad Dominum haberc. Ve- sollicileris pro amicis et cognalis tuis; sed comniit-
rumlamen est quod millus mortalium potesl huic te eos Deo, ct spirituale subsidiura, scilicct ora-
conleinplalioni jugiter inhaerere; sed id ideo didum tionum tuarum suffragia, eis impende : le autem
est, ut scias, ubi mentis intenlionem dcbeas habere mundo cruciflxum reputa et mundum tibi; ad
fixam, et ad quam deslinationem seraper animae interiora extende, tanquam omnibus amicis or»
tuae revoces intuitum : quam cum poterit oblinere balus.
mens, gaudeat ; et a qua distractam sc doleat Sextum, ut sis fervens in orationibus et medita-
atque suspiret, quotiescunque ab illo intuitu se rie- tionibus sanctis, el ab illa voluntate, qua ad reli-
prehenderit separatam. Quod si querulosa voce inihi gionem venisti, et a primo novitiatus fervore non
obviare volueris, dicens le riiu in eodcin stalu ma- tepescas. Homoenim remissus, si incipiat aliquid
nere non posse : noscerc debes quod divina virtus > in principio, aliquantulum slrenue agit : deinde di-
plus polcst facere, quam homo possit cogitare; et minuendo procedit, quia multorum est incipere,
quod frequcntia actus similem sibi' habitum gene- paucorum finirc. Sola tamen perseverantia corona-
rare consuevit. Unde saepius contingit quod illud bitur, sola accipiet bravium. Nulla sine labore vir-
ad quod fortassis homo sc in principio astrinxit tus : et ad magna praemia non pervenitur, nisi per
cum qiiadain violenlia et difficultate, postea faciliter magnos labores. Regnum enim ccelorum non desi-
operabitur, et landem cum magna delectatione , des, non remissi, non delicati, sed violenti rapiunt
dummodo nnn desistat. illud, qui non aliis, sed suis voluntalibus praeclaram
3. Audi, fili mi, disciplinam patris inei. Attende inferunt violentiam : nam qui in moribus suis mol-
diligenter illa verba, et ea in corde tuo quasi in les sunt et fluidi, more aquae praecipitis ad ima de-
libro scribe. Noli aemulari mulliludinem eorura qui scendunt. Qui vero constantes, firmi et fervidi, in
jam retro conversi sunt post desideria cordis sui: in arcem virtutis quotidie excrescunt. Stultis nibil diu
quibus devotio tepuit, charitas rcfriguit, et deficit placet: nam tales quod non habcnt cupiunt, et quorl
humilitas, obedienlia cst prostrata : qui placere ho- habent fastidiunt. Ergo constans esto , et non mo»
minibus cupiunt, honores quaerunt, ventri serviunt: vearis exemplis tepidorum ad irailaudura eos. Ei
qui supra modum diligunt muncra sequuntur retri- quod rigore Ordinis non teuetur ab aliis, de boc le
butioncs : qui in hoc munrio ipsum quod quaerunt non intromittas, sed videas, quod sine offendiculo
pro mercede operis sui recipiunt, et iu futuro vacui ambules coram confratribus tuis, emendando eos
manebunt. Sed illos egregios florcs sanctissimos plus exemplis quam verbis; ut omnia quae Ordinis
patrcs, qui incomparabili flagrabant sludio sanctita- sunt, saBa et inlegra sint in persona lua. Et idec
tis, attendc, et eoruni festines propositum simili non sis aliis rigidus; non reprehendas acriter vel
studio ct conversatione suscipere, quemadmodum dure increpando alios : quia fraterna correctio non
tibi jaro propositiim est. Sive igitur comedas, sive habet locum, ubi non speratur emendatio; e*
bibas, sive aliquid aliud facias, scmper haec vox pii frustra venit sorius ad aures, nisi Deus in coriw
patris resonet in auribus tuis, admonentis et dicen- loquatur : quia solus Deus convertit corria filiorura
tis : Fili mi, ad cor tuum rcdeas, ab omnibus, quan- hominum.
lum possibilc est, teipsum abslrahendo, mentis Fraterna autem corredio debet fieri cum magno
oculum semper in puritate et tranquillilalc custo- moderamine, cum gemitu et benevolentia, suo loeo,
dias, intellectum a formis rcrum infirmarum reser- suo tempore, semper oratioue praecedente. Idcirco
vando; voluntalis affeclum a curis lerrenorum pe- j) si aliqui non compleverunt omnia quae sunt Ordi-
nitus absolvas, summo bono, amorc fervido, sem- nis, dummoilo tu bonus acmulatorfueris et discrelus,
per inhaerendo; memoriam quoque jugiler sursum non judicabis aliorum fada. Nec moveatte, si vide-
elevatam habeas per corilernplationem divinorum ris aliquos rainus riiscretos, alios ignaros, alios in-
ad superna lendcndo : ita ut tota anima lua cum doctos, alios remissos in horis, aut quibuscunque
omnibus potentiis suis et viribus in Deum collecta, vitiis noxios : claude oculos, in quantum potes, ad
unus liat spiritus cum eo, in quo summa perfectio aliorum facta perscrutanda. Sane, ne quos imitari
vitae cognoscitur 805 consistere. Haec igitur brevis non vis, damnare videaris, quia in j'udicando alios
vitae tuae fonnula tibi sit tradita, in qua si diligenter magnum est [periculum, et lales suspiciones stepe
studueris, et fideliter cffectui mancipare volueris, sunt falsae; diminuunt eliam affectnm etcharilatero,
beatus eris, et quodammodo aeternam felicitatem in quam homo habet ad proximum : hoc multuni de-
hoc fragili corpore inchoabis. Haecest, fili, salutis bes cavere, ne charitas alicujus erga te vel quem-
via, quam tuus Arsenius ab angelo edodus servavit, cumque alium corrumpatur, vel eliam diminuatur;
et servar: suis discipulis raandavit: « Fuge, tace, quia non csl majus spoliura vel damnum, quam in
qutesce. » Haec, inquain, sunt principia salutis. ablatione vel diininutionc charitatis. Omnia namque
1185 EPISTOLA CUJUSDAM 1186
quamvis utilia, quamvisnecessaria videantur, sper- \ scientiam Scripturarum, et carnis vitia "non ama-
nenda tamen sunt, ut perturbatio devitetur; et om- bis : nec vacet mens tua variis perturhationibus,
nia quae adversa sunt vel putantur, sustinenda quaesi peclori tuo insederint, domiiiabuntur tui, et
sunt, ut pacis dilectionisque tranquillitas servetur : le ducent ad dclictum maximum. Semper igitur aut
quia nihil perniciosius ira, ncc charitatc quidquam legas, aut ores, aut aliquid de sacris mediteris.
utilius est credenduni; nec tranquilliiate animi pre- Multa enim mala docuit otiositas : est enim mors
tjosius , propter quae non solum comraoda car- animae, et vivi horoinis sepultura, et sentina om-
nalium et transitoriorum, sed et spiritualium sper- nium malorum. Singulis horis et diehus sua tribue
nenda videntur, si alias acquiri vel perfici iion pos- exercitia; spiritualibus spiritualia , corporalibus
sint. corporalia. Iu omnibus caveas libi a peccato, et
5. Septimum, ut sis tacens et non multiloquens; proximo a scandalo. Statim cum senlis te stimulari
ubicunque fueris, loquendo vel respondendo leviier a vana gloria vel quacunque teniatione, principiis
et morose, remissa voce, placido vullu, disciplinatis obsta, et sis agilis ad quaecunque agenda, quae ex
moribus; pauca et rationabilia verba loquaris. Bis alterius admonitione vel divina instigalione intelli-
ad limara veniant verba, quam semel ad linguam. gis esse facienda. Discas tibi ipsi praeesse, et te ip-
Plus diligas audire, quam audiri : ut interrogatio B sum regere, non alios : propriam vitam ordina, ino-
magis aperiat os tuum, quam ad non interrogata res tuos compone, teipsum judica, apud teipsum
respondere. Non innitaris tuae prudentiae, neque accusa et condemna, nec impunitum dimitte exces-
confidas in propriis sensibus, et non 806 s>s sa" sum. Tibi ipsi esto duius, nunquam aiiis. Mane
piens in oculis tuis. Altiora te ne quaesieris, et for- praeteritaenoctis fac a leipso exactionem, et futurae
tiora te ne scrutatus fueris; sed discretum, mo- diei tibi iudicito cautionem. Vcspere praeteritaediei
destum, et ordinatum te in oronibus exhibeas: rationem exige, et supervenientis noctis fac indi-
quia Deo nunquam placuit aliquid immodera- ctionem. Considera quanlum proficias, quantum
tum , instabile , confusum , inordinatum ; super tibi adhuc restet itineris : grandis enim tibi reslat
humilem autem et quietum requiescit spiritus Do- via, anlequam videatur Deus deorura in Sion. Sed
niini. cum in his octo jam praemissis te exercueris, de
6. Octavumet ultimum, ut nunquam sis otiosus : virtute in virtutem proficiendo, esto cautus contra
nam in desideriis est omnis otiosus. Ama igilur insidias diaboli, ne te abducat ab eis.
EPISTOLA CUJUSDAM DE DOCTRJNA VITJE AGENDJE

Seu de Regimine cordis, oris et operis.
1. Tua me pia et crebra infestatio angit, ut tuis iC et de omnibusadorabit.d gratias aget, etiamsi
petitionibus annuam, quae doctrinam vitae agendae multa nostris sensibus molesta videantur. Nihil
deposcunt, seu quid expediat viatori; videlicet quid turbationis ex rerum novitate suscipiet. Tentalus a
diligenter corde cogitari, quid aptius promi, quid Domino per trihulationes et asperas qualitates non
honestius in actionem deduci possit. Haec aka res movebitur. Aporiatus, id est inops, gaudebit. Quid-
est valde, licet communis. Inquirentes habet mul- quid illatum, etiam si habeatjasperum sensum, vel-
tos, pervenientes paucos, exquirentes multo paucio- ut impellens ad superna, suscipiet. Qui cor suum
res. Sed ut ad condemnationero, aut ad misericor- dedit Deo, cantabit melodice, et dicet cum propheta
diam tuam et caeterorum Jegentium , prout videor David,: Paratum [cor meum, Deus, paratum cor
sentire, depromara, nec tuae petitioni, nec meaein- meum : cantabo etpsallam in gloria mea (Psal. LVI,
tentioni pro voto sufficiens. Cor nostrum nihil di- 8). Est siquidem gloria prima, et secunda : prima
gnius perficere potest, quam ut ei se restituat a quo virtutis, secunda beatitudinis: una in via, alia in
facium est: et hoc a nobis Dominus expetit dicens, patria. Proinde omnibus qui cor suum Deo tradide-
Fili, da mihi cor tuum (Prov. xxm, 26). Tunc si- runt, factum est in argumentum et signum quod
quidem cor hominuni Deo datur, quando omnis co- cantant, et in virtutum gloria psallunt in tribulatio-
gitalio terrainatur in eum, gyrat et circumflectitur '" nibus, in pressuris, et in angustiis, in fame et siti,
supereum.et nihilvult possidere penitus«praeter in nuditate et dejectione, in maledictis, in conviciis
eum. Sicque colligato sibi animo, eum diligit, ut et derisionibus, in flagellis; ac etiam morte intenta-
sine ipso amarus sit omnis amor. Nec aliud dixerim ta, in cordibus plus exsultant. Non reaccipiunt am-
cor Domino dare, quam ipsum captivare in omne plius honestatem in eo quod 807 Domino tradide-
obsequium ejus, et ita voluntati ejus ex toto suppo- runt. Nullum sacrilegii crimen reperitur deterius,
nere, ut nihil aliud velit, quam quod noverit eum quam in voluntate semel oblala Deo reaccipere po-
vejle. Itaque cor Domino datum, ipsum in omnibus testatem, Non debent sibi vivere, qui cor suum Dco
1187 EPISTOLA CUJUSDAM. U88
dicarUnt, sed ei qui proomnlbus animarii siiam po- A i est allittldinem considerare virtutura, quaequamvis
suit. Nihil dignius cogitari potest quam cor ad eum sub praeceplo aut consilio saepe tradantur, illarum
referre, qui ut vivSres, mori voluit: nam et justus tamen apicem nemo contitigere poluit, nisi qui
cor suum tradidit ad vigilandum diluculo ad Domi- Deus et homo inter homines nasci, conversari ct
nunij qui fecit illum (Eccli. xxxix, 6). Vigilatio cor- mori voluit. Semperenim virtus supra facullatem
dis justa, et cogilatio ejus justa est, ut mediteiur as- quorumcumque sanctorum apprehensibilis mansit,
sklue quiri accepit in bonis naturse, quid iti bonis ad quam semper patet asCensuS,quousquein patriam
f,;ratiae,quid in Dei Filio pro nobis humanato, pas- vehiretur : ac si per hoc hawcCordis 808 direciio-
so, mortuo, et sepulto : quiri in promissionej a quo nem quasi totalem dilectionem ex toto habere noh
raalo ereptus est, quid retribuit Domino pro om- possumus, quam tamen protinus faciamus, decli-
nibus quae retribuitei : quid diligimus, quid tirae- nantesomne vitium, eliamsi in omnem perfectionem
rous, quid agimus : quo pergimus inipulsu naturac, intendere non valentes, Salvalor ail : Qui habet
quo cx libera volunlate, quo ducatu gratiae nobis mundata meu, elservat ea, hic est qui me diligit
datae. (Joan. JHV,21). Amator Dei inimicus est mundi;
2. Est etiam triplex directio cordis noslri secun- quoniam amicus mundi, inimicus est Dei. Inimicus
dUm sententiam Scripltirarum. Primaestad Deum B I ex corde, de lniuiico nulla gaudia suscipit, nisi cum
tota convcrsio, sicut cxquiril a populo suo Dominus ciim videt oppre&sum, aut cum poteiitior faclus in
per prophetani dicentem : Couvertiminiad me in loto exsilium tradere aut interficere poluii. Hic typus
corde vestro (Joel n, 12). lllc siquidcm ad DeUniiti quo fcedere Cum saeculo quis astringatur ostendit.
tolo corde convcrliiur, qui ab oimii raalilia rcruni Atnator sic cx corde perfeclo non sapit alta, scd
corruptibilium ex toto corde primo averlitur. Non consentit humilibus : etoccupatus iri ipso, ari jurii-
potest quispiara ad Deum tolo corde converli, nisi cia liOminum non vacabit. Non meditabitur prava
ab oinni mundo fueril ante avcrsus. Equidem im- de rectis : non contendet : non invidebit iis qui
plicanienla lerrcna non siiiuiit hoinincm ad Deura humana prosperitate poliuntur. Ad aptitudincm
plena merile converti. Convcrsio lolalis ad Deum nostri oris est proferenda ptirgatio, ut nihil imper-
cordis nostri est alienalio a sacculo, a seipso; ct in tinens cx eo proferatur : et modoratio in his habea-
Deo ferri jier virtutem, et in ipso quicsccre per in- turquae dicere necessilas ipsa conipellit, quoniam
visibilem rcniolam animi pacera. Ad Deum toto per S.ipieiuiam dicitur, Qiii moderatur labia sua,
corde convcrsus deleclatur in ipso : si quid ullra prudenlissimus est (Prov. x, 19). Et nihil in eo ap-
ilelectabile possit accipcre, non inquirit. Exislimat r, tius, quam propriae accusationes, oratioues, laudes,
ineniendabile damnuin, si ad horam ab eo deflexe- benedictiones ad oninium crealorera; et liumilis
rit invisibilem inlerioremvisum, et dellectens in alio sermo, verecundus, exhonativus, ad proximum pro-
aposlasiam ojjcratus est. niatur; non in contentione aut disceplalione verbo-
5. Sccunda esi toia confessio, ut Psalmus decla- rum, non in praesumplione, sed in omni mansue-
rat, dicens : Confitebor tibi, Domine, in lolo corde liidine animi, et suavitate linguae. Tutius tamen est
meo. Ilaec porro confcssio in cxceptu a tc deprimit auriire quam diccre; erudiri, quam erudire. Latet
miscriam quae jieccando contrahilurt ct nihil sibi inlerdum blandus daerMonin pniferendo sermones,
novil nisi omuia raala tribuere, Deo autem referl ex quibus sotet saepe fama detestanria et vanitatis
omncm laudem, graliam cl beiicdiciionem: et om- aura caplari; et Spirilus sanclus nos tcrret, quo-
nia bona ci tribuita a quo ciincta procedunl bona. niam i'ir linguosus non dirigetur in terra (Psai.
Qui hanc confcssionem novit infcrre, vilescens sibi, cxxxixj 12). Si aliquis praeter necessitatem ei aper-
uiirie in seijiso exsultct non repcril, sed unde geniat tam utilitatem etiani in bonis auditorcs alloquilur,
atque trisiclur, quoniam reus esl moriis. SoJuin cx- seniper digitus pruJentiae sit super os simin, ne
sitltal iu eo a qno id qiiod habrt accepil: nec in sc verba indiscipliiiata eructet: et cum David in hav
ipso, sed in Deo glorialur. Ideni et indivisus faclus DI virtute societur, qui dicebat, Dixi, Custodium vias
est in prosperis et adversis : qaem nec prospera meas, vt non delinquam in lingua mea : posui ori
cxtollunl, nec adversa frangunl. Nec alteratur mcns meo custodiam, cum consisteret peccator adversum
ejns qui in lolo cordc Deo confilelur, quin Domi- me (Psal. xxxvni, 1, 2).
num in omni tempore benedicat, et a motu cordis 5. Honestae autem WoBiintnnactiones non aliter
escaecatus, exlra eliam communia lroroinibus, vila quam ab honesto corde adjuvante divina gratia, et
inoribus, iingira Dliristum Domtnuni conliielur, per legem Ghrisli procedunt^ ut est omniura sen-
abliori-ens -quae abhorruit, ampleetens quae ipse suum siiricera custodia, nequid per eos improbum
amplecti dignatns est. Terlia est direclio cordis ad anifflam illabatnr : et mores composili, ne no-
nosiri, consummata dilectte, ut Deum ex toto tabiles fiant ex siogularitate vivendi, taJes sint,
corde diligtvmus.Non eritaulem ipsa consummata quales decet servHm Christi, superna non terrena
diJectio, si corda liominum quariam dubietate tan- caplarevolentem. Non conversatio importuna, sed
guntur. rara pro necessitate propria vel corarauni. Non oije*
4. Gor ergo in hsc vitatam expresse matidabatnr, rosa, non signata hypocritalibus notis, omuem du-
si in via velut in patria non impldur? Sed optimumi plicitatem et obliquitatem excludens, subjecta
1189 OPUSCULUM IN VERRA : AD QUID VENISTI. UW
proximo in omnibus, praeterquam in vilio. Delectare A nis verbis tuam animam refocilla. Talis studeas vi-
in teipso : ne te in aliquo magnipendas : humilis et vere, qualis affectas in extremo judicio inveniri:
suavis sub pdndere pauperlatis; a qua expugnari Nort tibi plura scribo. Ih his paucis exerce aniniam
qiiotidie, proprie servorum est Christi. Capta ex tiiam. Curiosa, et non expedientia tibi, nec a me,
laboribiis et sudoribus vilarh tuam. Ubi autem est nec ab aliis amplius quaeras. Quod tibi novi utile,
inlirmitas, et irnpossibilitas denegat, ne erubescas scrlpsi : et si aliud a me petisti, Utiliter denegavi,
huroilem quaestum facere. Nam ex qUaestUsin hu- nolens in magnis, sed in parvis et paucis involvere
militate subvenitur indigenti, et Superna merita animam ttiam. Tuos natos, ut potes, in Deo nulrias,
coriquirUntur, et forraatio lit ad sanctos. Saepe et ora prO rrie. Patientia tibi expediens sempcr te-
abluarls salutaribus Sacramentis, et his atque divi- cum sit. Amen (78).
f-78)Tribuitur etiam S. Rernardo alia epistola si- diiiri. Sed hsec epistola tam iridigna estnova liice,
milis argumehti, i Decura etmodo rei famiJiaris,» quain Bernardo aiictore. An autetti sit Bernardi Sil-
quaesic incipit: « Gratioso et felici milili Raymun- vestris, cujus est opus metricura non eriilum, qund
do, domino Castri Ambasii, Bernardus in senium « Megacosmus et Microcosmus > inscribitur, « Ger-
deductus, salutem. Doceri petis a nobis de cura et rico doctori famosissinio » nuncupatuni, alii vidC-
niodo rei faniiliaris,» etc, ut apud Joannem Picar- rinl.
OPUSCULUM IN H/EC VERBA : AD QUID VENISTI?
809 Gerardus Vossiv.s, prapositus Tungrensis, Romw anno 1594 primus edidit sub hoc titulo : « Opusctt'
lum-S. Bernardo nbbuli Ciarmvatlensi udscrtplum. > QuiUlud Bernardo primi tribuere, hac forle moli sunt
ralione, quod islud idenlidcm frequetitaret, « Ad quid venisti? » ulpaielex lib. i Vilw , cap. i. Verumpau-
cis immulatis. reperitur in Bibliotheca Patrum, tonloXIII edit. Coton., inter OperaDavidis deAugusta Ordi-
nis Minorum cnm Itoc titulo , « Formnla Novitiorum, » prwmissa epislola nuncupatoria ad Berthol-
dum.
I. — l)e scopo el ftne cogitando. B debet regulam sui ductoris tenere, et proprias ad-
'Primo consirierare debes ; ad quid veneris, seu inveiuiones relinquere. Ut infirmus, qui accessio-
propter quid veneris. Projiter qiiid veiiisti, hisi so- nem excessuiri patitbr, debet servare dietara, quam
lum propter Deiim; ut is csset iherces tua in vitaL riiedicus illi indicit, si Citosanari desiderat : ita et
aeterha? Sictil cnira propter nuJluin aliuni venisti, tu riihil dicas vel facias, quod magislrum tuum nolle
ita propter nullum aliuhi debes oniittere bbhuni, nec praesumis. Te eriitn dedisti ei, propter regnum coa-
tepescere aiicujiis exeniplo, quin slurieas ad hoc, lorum; et ideo nOn es tuus, sed ejus. Te ei vendi-
ad quori venisti. Veiiisti enim ari servienduni Deo, disti, et ideo non licet tibi agere de te, sine ejus
cui servire omnis erealura debet. Priiho, quia nihil voluritate. Ipse est enim dominus tuae voluntatis :
babet nisi ab ipso : et ideo debet ei uiaximo omnis et contractio rei alienae invito domino furtum est.
homo, tanquam rationalis, dare quod est, ct quod Fur aiiteni ccelonon appropiat. Ipsi rectores, quia
polest. Et sicut omnia serviunt Cieatori pro posse sunt vicarii Domini super nos, et nos deberiius eis
suo ; riurlto magis homo, quera non solum creavil, obedire sicut Doniino, non sicut hominibus; quia
sicut caetera surit ereata, sed insuper iiitelleclu de- non propter ipsos, sed propter Deum subjicimus no<
coravit, libero arbitrio nobilitavit, mundi dominum ipsis : ideo servusnon estmajor doraino suo (Matth.
'
consiituit, sibi similem feCit, naturam ejus assum- c x, 24; Joaii. xm, 16, et xv, 20). Talem ergo le ex-
psit: Yerbo et exemplo eUm instruxit; proprio san- hibe ei, ut liBere j'ubeat tefacere vel dimittere, quid-
guine eum de morte aeterna redemit, Spiritum san- quid videtur ei expedire : quia si ipse te timeat,
ctum ei infudit, carnem suam in cibum tradidit ei, jatri servus est mdjor domino suo, et discipulus su-
curara ejus habet sicut hiater parvuli sui filii, et per magistrum.
haereditatemaeternam ei dare disposuit. Ecce quan- III. — De revetentid erga prmlatos:
tum nos tenemur ei serVire prae caeteris creaturis, Habeto pacera cum praelalis tuis. Non detrahas
qui nos prae omnibus creaturls ihundi amavit. eis, nec libenter audias alios detrahenles eis; quia
II.— De obedientiu. specialiter Deus hoc vitiurii punit in subdilis, etiani
Et quia non confidis tibi, ut praesumas te scire in praesenti. Non acriter ponderes eorum excessum,
quid Dominus velit; ideo commisisti te superiori sed ignoscas quasi hominibus : quia iri multts curis
luo, ut ipse te regat; et dedisti manum luam in con- non potest quandoque negligentia vitari, et saepe
fessione, ut ipse te ducat in viam Dei. Unde non li- qUod alius pro bono facit, quia non inlelligimus in-
cebit tibi vivere pro velle tuo : sed quo ductor tuus tentionem ejus, pro rnalojudicamus. Honora eos in
ire te jubet, illuc ire debes ; et quod ipse prohibet, jrj corde tuo, et iion spernas, ne forte et Deuin sper-
debes cavere. Quia qui artem aiiquam discere cupit, nas, cuius vieeni gerunt. Et propter utilitatem tuam
iidl OPUSCULUM IN VERBA : AD QUID VENISTI. 1192
et animse tuae, ordinationes eorum et constilutiones A i sponde. Si non requiritur, vcl non rccipitur con-
serva, atque non fastidias quae non sine causa fa- silium tuum, non sit tibi curae, nec veiis sententiam
ciunt, licet tu nescias causam. Qui ambulat simpli- tuam pertinaciter defendere. Sufficiat tibi satisfacere
citer in via Dei, non ei talia nocent, sed prosunt, et conscientiaetuae. In accusationibus non sis anxius.
ad majus sibi meritura sunt. Verus servus Dei sic Dic tamen quod sit factum contra Regulam iX Or-
debet in via regia et mandalis Dei ambulare, quod dinis slatuta, sine odio alicujus, et mansuetis ver-
slatula humana non arctent eum in aliquo : quia bis et vultu placido. Ad illud quod non scis, non le-
ipse debet semetipsum arctare, ut si non esset illud neris. Noli opinando accusare, quia opinatio saepe
statutum, tamen caveret sibi ab omni quod non est fallit. Ille qui dixit tihi quae tu nescis, dicat per se,
expediens. Per talia enira statuta reprimuiitur cx- si verum est. Si auteni praesens non esl, tunc nec
cessus eorum qui metas 810 disciplinae transgre- tu probare poteris, cum testem non habeas. Non
diuntur. His de obedientia praemissis, quae initium graveris pro accusationibus tuis : sed dic tantum
bonte religionis sunt, transeo ad alia. Et primo ad culpam tuam, si vera est; velparva, licet nonvera:
corporalia exercitia, deinde consequenter ad spiri- alioquin consurget tibi major confusio, si procaci-
tualia; quoniam non prius quod spirituale, sed T»ter te excuses quain * si huroiliter confitearis. Si vero
"* gravia essent, et non vera, maxime quae alios pos-
quod animale, deinde quod spirituale est.
IV. — De primitiis diei et cogitationum Deo sent scandalizare, tunc humiliter pelita licentia
offerendis. exaudientiae, indica eis paucis verbis et mansuetis,
Consuesce, quod opportunum est, parum ante quod non sis tibi conscius de quibus accusaris. Ser-
malutinas vigilare, ut spiritus tuus dirigatur ad Do- vus Dei non debet tiraere confusionem coram ho-
minum in oratione, et postea magis sobrius sis at- minibus, ubi conscientia non accusat coram Deo :
que devotus in servitio Dei et laudibus ejus : et evi- sed sustinere debet patienter, quidquid voluerit eum
gilans statim omues cogitationes et somnia abige, Dominus sustinerc.
quibus diabolus te occupare volebat: et primiiias VII. — De bonis inslitulis accurate servandis.
cogitationum tuarum offeras Deo, in oratione corde Assuesce, ubicunque a superioribus corriperis,
erecto vel genu flexo, donec aliquem affectum devo- sive in capitulo, sive extra, ut statiin genibus flexis
tionis concipias, et incalescat spiritus tuus, et ex tuam culpam dicas humiliter: haec Iex antiquae re-
hoc tota die eris devotior et ferventior. ligionisab antiquis 811 Patribus tradita est. Unde
V. — De reverentia et atlenlione in divino officio. debes studere, ut sicut ordo a tuis senioribus tra-
In divino officio non sis piger et acediosus; sed - ditus est; ita et tu tradas eum posteris tuis, quan-
cogas corpus tuum et spiritum tuum. Reverenter et tum in te est, verbo et exemplo. Nec aliquam con-
alacriter psalle Domino coram Angelis, qui ibi prae- suetudinera non bonam inducas, vel doceas : nec
sentes assistunt. Risus et verba inutilia detestare, aliquam bonam per negligentiam, vel per incuriam
ubi coram altissimae majestatis oculis cum melu et diaboli praelermittas, nec in teipso, nec in aliis
reverentia debes assistere. Verba psalmodiae distin- quibus cum modesiia suadere potes. Quicunque
cte et integre pronuntia. Non Jibenter discurras per enim aliquod exemplum relinquit aliis, sivc bonum,
chorura, nec ante linem horarum exeas, nisi raagna sive malum, particcps erit imitatorum suoium, sive
necessitas te compellat atque cogat. Priusquam inin praemio, sive in supplicio.
cipiatur ofliciiiin, praevenire slude, ut ad aliquam VIII. — De regula et moderationein mensa servanda.
devotionem te excites. Ideo enim tam desides su- In mensa non sint oculi tui gyrovagi, neque hinc
mus in oflicio, quia non sumus ante excitati; ct ila inde respicias ; ita quod videas, quis in latere luo
eximus frigidi et dissoluti, sicut intravimus. Stude sedeat, vcl quid faciat, quidve coram sc habeat.
ergo in ipso principio, cogitationes varias abjicere, Tibi soli et Deo debes esse intenlus. Cum disciplina
et intendere his quaepsallunlur : alioquin postea lu- et silentio et timore comede; non autem cum im-
multus earum vix poteris evadere. Post oHiciiimD I petu gulae, quasi non possis satiari. Non eflundas
stude te conservare in devotione quam concepisti, te totum super cibum, sicut canis famelicus : nec
ct ne te statim effundas ad inania. Si autem non ha- anlea qureras satiare oculos, quam palatum. Cum
bes dcvolionem interius, saltem conserva discipli- gratiarum actione suflicianl tibi praescnlia : et seni-
nam et morum gravilalem exterius, propter reve- per in mensa raalis penuriam pati, quam abundare.
rentiam Dei, et aliorum confratrum et proximorum Nil eorum quae tibi apponuntur, spernas; nec inrii-
cxemplum. gneris si aliquis defectus est in condimento, vel
VI. — De accusalione sui et aliorum in capilulo. salis, vel cocturae : sed cogita quod mulli lc melio-
In capilulo non multum loquaris, nisi valdc utile res vilioribus sint contenti et paucioribus, ct
quid-
Msit, et hoc similiter dic, et correptus mansuete re- quid abjicis, pro magnis deiiciis acccptarent. De
sponde, nec te excuses quando corriperis; sicut mensura comcdendi diflicile est cerlam regulam
Adam qui refudit in Deum et in muliercm culpam tradere, nisi inler ista duo mcdium teneas : ne ita
suam, diccns : Mulier, quam dedisli mihi, decepit paium sumas,utviribusdeficias.et laborefrangaris;
mc (Gen. m, 12). Si in consilio inlerrogatus fueris, et ne ita mullum, ut post cibum non possis
orare,
libere et humiliter quod tibi videtur expedire, revel legere, vel njedilari, vel agilis esse ad omnia
1195 OPUSCULUMIN VERBA : AD QUID VENISTI. 1194
opera virtutum. Iisler ista duo propria expericntia A 1 adesse. Et vix potest esse quin Deus aliqua speciali
melior magislra erit. gratia remuneret. eum in praesenti, qui devote et
IX. De pauperlate sectanda. libenter ministrat ad Sacramentum illud tam salu-
Paupertas Christi amica placeattibi in omnibus, tare : quo nil melius neque sanctius potest esse in
et ipsam summo conatu araplectere, in cibis, in ccelo et in terra ; et quodammodo piaecipuum indi-
vestibus, in utensilibus, in libris, in aedificiis,in cium divinae dignationis et dilectionis ad homines.
omnibus. Vide quam humiles gestus habeant pau- Quid enim minus facit Deus quotidie veniendo super
peres, quam simplex responsum, quam pavidum altare, quam cum de ccelo descendens formam as-
aniraum. Nunquam audiatur aliqua queiimouia de sumpsit humanam? et ideo reliquit memoriale totius
te pro aliquo defectu in cibo, vel in potu, aut in dilectionis in se ipso, Incarnationis, Redemptionis,
vili vestitu. Semper reputa tc indignum de iis quae Glorificationis. Salubre est ei saepe communicare,
habes. Quia defectus exterior crescit in augmentum qui omni devotione et studio virtutum, ct cuslodia
graliae interioris, et in divitias bonae conscientiae : e sui, non solum a magnis peccatis, sed etiaro a levi-
contra exterior abundantia inopiam cenerat inte- tate verborum, et operum, et cogitationum se ad
riorem. hoc studet aptare. Licet enim omni tempore debea-
X. — De modo cubandi seu dormiendi. mus esse solliciti ad spiritualia opera, conveuit
In dormitorio esto quietus, nec per le aliquis in- tamen maxime, ut ad susceptionem tanti Sacra-
quieletur. Quotiescunque evigilaveris, statim occur- raenti nos prseparemus, et susceptum reverenter
ral tibi memoria Dei cum gratiarum actione, quia custodiamus.
ipse vigilat super nos, quando dormimus, ut custo- XII. — De confessionerecle inslituenda.
diat nos. Quairriodormire vis, prius intendere debes Saepe confitere pcccata tua, ad minus bis vel ter
orando, vel mediiando; et ita in ista occupatione in qualibet hebdomada; ct simpliciter dic culpam
obdormias; et erit tibi somnus dulcior et ulilior : luam, sicut uni angelo, qui sciret secreta cordis
somniabis, et etiam evigilabis ferventior in eadem lui. Non adjicias velamen excusationis vel allevia-
devotione, et surges alacrior, et facilius rcdibis in tionis; nec implicate confitearis, ul confessor luus
eamdem devotionem, in qua prius fuisti. Et licet uon intelligat quid notes. Specifica quid feceris, et
dormienlibus non imputandum videatur, quod nescii nude et pure conlitearis. Hislorias autem et facta
faciunt, vel patiuntur; tamen valde indecens est aliorum noli recilare; sed quod recolis te exces-
homini religioso, ita esse totum obrutunr somno, sisse a terapore qtio nuperrirae es confessus, baec
sicut pecus, et j'acsre distentis manibus, et aliis C I breviter dic et pure ; et noli tractatum texere cujus-
membris incomposite in sinu contractis : cum pro- dara longae et afljrmativae confessionis generalis,
pter hoc vesliti jaceamus et cincti, ut non habeanius quia generat taedium confessori : ita poteris in ora-
poleslatem circumducendi manus huc et illuc in tione tua quolidie Domino confiteri. Defeclus tuos ei
nudo corpore, et magis parati simus ad orationem expone, quos sentis insingulis virlutibus; et muU
vel ad surgendum. Discretio in his necessaria est, lum expedit super his ab eo remedium posfirfarc.
per quam ct corpus prudenter castiges, ne adversus miserationis. Parum enim valet confessio, nisi pro-
spiritum caro rebellet: et spiritum discrete foveas, ponas de caetero cavere tibi ab iis quae confiteris, et
ne sub sarcina deficiat, el spiritualem defectum im- te studeas emendare.
pediat prae nimia debilitate. XIII. — De amore cellm et abnegatione propriw
XI. — De operevili, et Missm servitio. volunlalis.
Ad labores cummunes, el ad huraililatis officia ln cella libenter esto, el in ea aliquid boni age,
csto paralus in ecclesia el in coquina : et maxime quod acdilicetcor tuum, meniemve tuara, vel quod
ad illa te obscquia exhibe, quae alii pro sua vilitale a tuo superiore injunclum sit. Tam volunlarius do-
contemuunt, et quasi abhorrent; ut ligna porlare, bes esse ad oLedientiam, ut si omni hora relinque-
doraum purgare, tunicas excuiere, et pedes lavare. retur quid facere deberes arbitrio tuo, libeniius
Ad Missam libenter servias, quoniam boc est offi- aequoanimo accipias mandato obedientiaedeservire,
ciura Angelorum. Ipsi enini devotissirae Domino et iion lui juris esse : ita quod nec loqui sine licen-
serviunt et ministrant. In hoc enim ministerio, tri- tia, nec ad aliquas necessitates proprias ires, si li-
plex est fructus. Primo, boni operis exercitium est. berura arbitrium haberes ; sicut sauclos patres in
Secundo, opus est charitatis, quia proximum pro- JEgyplo legimus vixisse, quorum gloriam si cupi-
vocat in bono. Tertio, opus est devotionis; quando mus adipisci, virtules imitemur
astas aute mensam summi Rcgis, et cum eo loque- XlV. — De tectione Scripturoe et piorum librorum.
ris in oratione et in ministerio cum Angdis, quibus Saepedivino sacrae Scripturae eloquio ipcumbc.
et familiarior eris cx ministerio. Ex boc sacerdos Hoc tuuin primum essc debet fundamentuni, nec
specialiler, et omnes circumstantes generaliter pro non via quae ducit ad vitam. Lege sanctorura vilam
te orare 812 debent, imo tota Ecclesia ubique in eorumque doctrinam : ut bonis operibug eurum ct
orbe tcrrarum; eo quod vices omnium geras, qui actibus instruaris, et humilieris, et ad devotionem
Domino suo de ccelo cuin devotissiiua graliarum accendaris, vel ad studium provoceris; ut iuforjns-,
actione vchenieiiti ministrare debercnt, si possenl ris in intcllcdu Scripturarura, et in fide illurnineris.
PATUOL.CLXXXIV.
1195 OPUSCULUMiN VERBA : Al) QLID VESISTI 1193
ut verum a falso scias discernere, et bonum a A & co. Scito, quod sancti Angeli sunt nobiscum, et
malo, viliurn a virtute; et remedia lenlationum, et semper ubique vident omnia quae facimus : quorum
reformationem morum invenire. Non legas ad hoc aspectus debemus vereri, et praesentiam -revereri.
ut doctor vociteris, non causa curiositatis. Non Vidct eliam nos ipse Deuset Domkius judex noster:
legas libros qui non aedificent, ut sunt figmenla videt ipsa nostra conscientia, testis eorum quae fa-
poetarum; quia nova lectio novas generat cogita- cimus, et accusat. Qui aulem veretur magis homi-
tiones, et exstinguit mentis devotionem. num aspectus, quam Dei et Angelorum et propriae
XV. — De prmlalione et munere docendinon affe- conscientiae,non est tastus amator boni, sed appe-
ctando. litor lemporalis honoris : et talis non estservus
Non aflectes praelaturam vcl oflicium quodcun- Dei verus, qui adbuc magis cupit placere hominibus
que, et quantumcunque dignus sis, non praesumas quam Deo. Quibus enim plus limes displicere, illis
de te magna; sed stude te ipsum semper deprimere etiam magis affectas placere. Nerao autera potest
et humiliare usque ad terram : si lamen dignus duobus dominis servire (Matth. vi, 24, et Luc
fueris, vocabit te Dominus renitentem. Ncmo enim xvi, 13).
sibi sumit honorem, sed qui vocatur a Deo, tan- XVII. — De verecundia et modestia.
quam Aaron (Hebr. v, i). Si insufliciens et indi- B 1 Inter fratres exhibe le verecundum, gratiosum,
gnus, erit tibi confusio magna. Unde est quod ali- modeslum, affabilem, riulcem, et severiorem; ut di-
quando parvum consequimur fructum ex praedica- sciplinam conserves, et tamen ex austerilate non
lionibus, vel confessionibus nostris? Quia non vo- sis onerosus aliquibus. Jocos dissolutos nunquam
cati a Deo venimus, et non missi curriraus. Prius exerceas, nec verba saecularia alicubi proferas, nec
volurous fruclum ferre in aliis, quam radices in libenter audias : quod enim te delectat audire, si
lerra fixerimuscharitatis et veritatis. Et ideofructus auderes, etiam Iibenter proferres. Servus autem Dei
noii esl durahilis, quia non procedit ex radice cha- ita castus esse debel in omnibus verbis faclisque
ritatis. Hinc est quod in Levilico dicitur : Quando suis, ut non tantum horreat quae indecenter sonant,
ingressi fuerilis terram, et plantuveritis in ea ligna sed eliam ea quae dant intelligere aliqua turpia, li-
pomifera, auferetis prwpulia eorum : poma quwger- cet aliqua sint honestate palliata. Omnes gestus el
tninant, immunda erunt vobis, nec edetis ex eis. sermones tui, et mores, et aspectus, el incessus,
Quarto 813 autem anno, omnis fructus eorum san- quadam humili verecundia dcbent esse ornati. Nil
ciificabitur laudabilis Domino. Quinlo aulem anno, appareat in le clatum et pomposum, vel audaciae
comedetis fructus, congreganles poma qumproferunt: v.el praesumplionis notabile. Verecundia enim est
(Levit. xix, 25-25). Arbor in terra plantata, est maximum decus in Religioso, praecipue in juveni-
homo de saeculo sumptus et in religione plantatus; bus : ita ut qui eam postponunl, vix aliqua spes sit
qui fructus salutis debet afferre in se, et in aliis de eis quod boni liant et virtuosi. Sicut tiraor Do-
terapore opportuno. Si intempestivos fructus protu- raini componit homines, ct ordinat interius omnia
feril, iramundi i'eputabunlur, et inutiles ad fructumi ad healitudinem : ila verecundia componil exterius
spiritualem, proplcr praesumptionem. Primusannus ; ad discipliiiam. Nemo sit tibi ita familiaris, coraiii
est poenitentia-vera de peccatis praeteritis. Sccundusi quo verecundiae penitus obliviscaris. Incessus luus
aulem aniius est perfecta conversatio ad statumi sit maturus : non leviter cunas sine necessitale ; nec
emendationis. Tertius autein annus est usus bonae> vultum tuum ereclum geras, sed mediocriter de-
conversalionis. Quartus annus esl laudes et huma- pressum ; nec vagus sis oculis ; nec bracliia multum
nos honores conleiiinere, et gloriam soli Deo quae- ventiles ; nec more saecularium incomposito gradu
rere, ct animarum salutem. Quicunque autem ante; incedas, sed plano et humili gestu. Sedens non
hunc aiinuiii ingerit se, ut fructum animarum pro- pigre te in latus inclines, nec crura longe exten-
feral; non Deo acceptum, nec sibi merilorium prodens, maxime jiraesentibus aliis. Exlcrior enim in-
pter levilatem, nec aliis erit proficuura. Post vero> n compositio corporis indicium est indcvolaementis.
Jiunc annum, id est quinto anno, purae charitatis5 Risus tuus sit moderatus et rarus, sine cachinno.
comedent fructus, et congregabunt poina ; quia tunc: Magis enim vult Dominus bonitatem, quam dissolu-
erit praedicatio fructuosa et sibi meritoria, ul fru- tionem. Stude vultu esse serenus, et non turbulen-
ctum congregenf in vitam aeternam. Te ipsum stude> tus vel indigiiabuudus ; quia Deo hoc vitium valde
primo componere inlerius in bonis moribus, ac or- displicet.
dinare in sanclis affcctionibus et cogitationibus; ett XVIII. — De circumspecta loculione, el cavenda
tunc procedes ad docendum alios. lnsana doctrina\ detractione.
est, qui aliquem praesumpsit docere, antequam didi- Verba tua sint lenia ; responsio humilis sine
cerit. Jjunctione amaritudinis, vel obliquae redargutionis,
XVI. — De continua sui disciplina, ob Deum et, alque irrisionis. Sic forma verba tua ad alterum,
Angelosnos ubique specluntes. cum loquaris de aliquo, ac si illuro auscullare, el
Nunquam securus sis, etsi absconsus, quin te di- prope stare cerneres. Non timeat te quisquara, quod
sciplinate habeas, ct caste in omnibus, in visu, au- in sui absentia famam suam denigres in aliquo.
Uilu, taclu, guslu ti odoratu, ac si videaris ab anii-- Magmim vilium est iu Rcligioso, aliquid mali de
1197 OPUSCULUMIN VERBA : AD QUID VENISTI. 1138
absenlc loqui, quod loqui erubesceret, 814 s' 'lle A dam, qui cum audiunt aJiquid boni, ne ipsi videan»
audirct. Non libentcr audias detrabi alieui, sed aut tur iguorare bonum quod alter proponil, statim vo-
fuge detractorem, aut comjiesce si potes. Nil pro- lunt de hoc disputare, ut videanlur etiam dc hoc
dest audire detractiones: idcirco aliquem laudabi- aliquid scire. Non enira quaeruiit aedilicationes, seti
lem elige virum, si potes, qui te et alios auditores ostentationes : et ideo propter tales saepius uiulta
aedilicet verbis suis potius. quam detrahendo no- bona omitluntur diccnda.
ceat. Rumores nescias, quia inquielant cor, et men- XXII. De cavendacontentionc
tem distrahunt, et devotionem exhauriunt, tempus- Noli csse contentiosus. Cito crede, cum bonum
que sine ulilitate coiisumunt. Etiara orania quae cst et verum quod aller proponit. Tuum non est re-
scis, non effundas tanquam vas. absquc operculo ; sistere propter aliquam ostentalionem, si bonum et
quod slatim cum inclinalur, effundil quiriquid con- verum est. Si aulem non bonum, mclius persuade-
tinel. Non sis libenter in turba ; nisi quando tracta- bis ei veritatem pacilice et quiete demonstrando,
tur de Deo et his quae animum aedificant. Non sis quam acriler arguendo.
claraosus in loquenrio, nec impetuosus ad cvapo- XXIII. De modo loquendi Reiigiosorum,ei cura
randum quod intus tenes. Cave autem, ut sicut lu lemporis.
nullis detrahis, ita nullum prodas detractorem apud g Cum loqueris, loquaris voce remissa, vultu pla-
illum cui detrahitur ; ne magis degraves detracto- cido. Moribus disciplinatus, et quictus esse studeas,
rem, et ex te semen discordiae generetur. Potest et quidquid tunc loqueris, magis aulhcnticum et
namque esse, quod ille qui dixit de altero, non inutile erit. Non sis audax toram senibus, sed vere-
tendat derogare ei, sicut iste forte suspicalur, et cundus, auscultans doctrinain eorum. Seniorum est
incitatur ad odiuro contra eum, et ad vindiclam pro- docere, juvenum autem humiliter audire. Noli otio-
vocatur ille simpliciter dixil, non aniino detrahendi; sus sedcre, et intendere rumoribus et fabulis : quia
aut forte slatira pcenituit, proponens se de caetero principaliler duplex malum cx hoc contrahilur.
a similibus cavere. Si autem talia diccrentur de ali- Tcris inuliliter tempus, et ex hoc pateris detrimen-
quo, quod omnino expediret eum scire de quo ditum, cum de eo redditurus sis Deoin die novissimo
cunlur, potes ei exprimere, si vis, quae dicunlur, ralionem ; cum omne teinpus libi impensum exi-
non CApritncndoeum qui dixit: ut sciat quid cavere getur a te in die judicii : aliud, quia nondasin
debeat, et non in odium contra detractorem inar- hoc aliis bonuro cxemplum, et de hoc etiain ratio-
descat. nein reddet.
XIX. — De cavendajactanlia. XXIV.—De speculoomniumvirtulum nobis proposilo,
Jactantiam diligentissime cave. Ne unquam cures C ' id est vila Chrisli.
aliqua scire quae in te bona sunt, nec alicui debes In omnibus virlulibus et bonis moribus, seraper
significare de aliquo quod in te est commendabile, propone tibi illud praeclarissimum speculum sancti-
nec velis in te inaniter gloriari ex eo quod in le talis, et perfectissiinum exeraplum: scilicet vitam
potest esse aliquid laudabile quod non inlelligant et mortem Filii Dci et Doraini nostri Jesu Clnisli,
alii, licet tu taceas et abscondas : si le proriis ct qui dc coclo ad 815 boc missus est, ut nohis
commendans, irrideberis et vilesces, et unde prius praeirel in via virtutum, et lcgem vitae et disciplinae
aedificabunturin le, postea despicient. Oranisquippe suo nobis exemplo daret, el erudirel nos sicut se-
laus in proprio ore sordescit. Maledicta et convicia, metipsuin. Sicut enim naturaliter ad imaginem Dei
mcndacia levia et frivola, et omnia juramenla, om- crcati suinus ; ita ad morum ejus siiiiilitudinem pro
niaque turpia verba, licet etiara sint jocosa, ab ore nostra possibilitate conformeinur, qui ejus imagi-
Religiosi perpetuo anathemate sunt arccnda. Jaco- iieiu pcccato fcedavimus. Quanto enim quilibet se
bus apostolus ait : Si quis putat se religiosum esse, virlutum imitatione conformare Christo sluduerit:
non refrenans linguam, sed seducenscor suum, hu- tanto ei propinquior in palria, et similior in gloriae
jus vana est religio (Jac i, 26). n claritate crit. Describe in corde tuo mores ejus :
XX. —De verbisjocosis fugiendis. quam humiliter se habuerit inter homines, quam
Verba jocosa sunt fugienda ubique : et licet grave benigne inler discipulos, quani modeste comedendo
non sil eorum peccatum, tamen consuetudo conli- d bibendo, quam misericors super peccatores, qui-
nua gencrat animae detrimenturo. Nam saepedura bus se similem fecit per omnia ; quoroodo liulluin
quasi licenter, vel silenter rclaxamus linguain in sprcvil vel horruit, eliamsi esset leprosus quoniodo
verba oliosa, et non advertimus ; dilabimur paula- divitibus non adulabatur; non anxius pro corporis
lim ad nociva, cx quibus oriuntur detractiones, necessitatibus erat : quam verecundus in visu,
murmuraliones, dissolutiones et graves conscientia- quam patiens in contumeliis, quam mitis in respon-
rum corrosiones. sionibus. Non enim studuit se vindicare in verbo
XXI. — De studio audiendi pia et utilia. mordaci et amaro : sed blanda et Inimili respon-
De Deo audi libenter loqui, et tu ipse loquaris sionc, alterius malitiam sanabat. Item, quam sol-
similitcr ; quia lalis locutio incitat ad studium vir- licitus in animarum salute : pro quarum salute, cum
tutis, et affcctum devolionis. Audi humiliter verba Dcus esset, nasci et mori dignatus est. Qui est bo
abhis quidicunt, nec disputes e conlra. Sunt qui- ncdidus super omnia in saecula.Araen.
1199 LIBER DE MODO BENE VIVENDI. 1200
LIBER DE MODO BENE VIVENDI,
AD SOROREM.
Sequens Traclatus nec Bernardo convenit, nec ejus sorori Humbelinm, qum conjugata fuil in smculo, an-
tequam vitam monaslicam profiterelur. Auctor sororem monet, num. 65, « ne conjugalas e smcuload Reli-
gionem venienles despiciat. > Non videtur fuisse Regulw S. Benedicti addiclus. Siquidem inter psalmos ad
Primam recitari solitos meminit psalmi, Deus, in nomine tuo, etc, quem Benedktinm Regulw sectalores ex-
tra hebdomadam Sanclam ad Primam non recitant. Quisquis tandem ille sit, jam senex hunc librum scri-
psit, ex num. 170. Sed hmc plura quam sil necesse de hoc prolixiori traclalu, quem ad calcem hujusce tomi
relegare visum est.
PRÊFATIO. A bus ad vitam perducat aeternam, venerabilis soror.

Cbarissima mibi in Chrislo soror, diu est quod Araen.
rogasti ut verba sanclae admonitionis scriberem I. — De fide.
tibi. Sed cum scriptum sit, < Superbia est quem- 1. Dominus dicit in Evangelio : Omnia possibilia
qusm velle docere meliorem se, » indignum me ad sunt credenti (Marc. ix, 22). Nemo polest venire ad
hoc opus conspexi ; ct ideo quod rogasti, aliquan- Deternambeatiludinem nisi per fidem. Ule vero est
diu facere distuli. Sed quia iterum, ilerumque ro- beatus qui rectd 816 credit, et recte credcndo bene
gasti, rursus ad memoriam reduxi sententiam Do- vivit, et bene vivendo fidem rectam custodit. Unde
mini dicentis, Quicunque angariaveril te mille pas- beatus Isidorus: « Sine fide nemo polest placere
sus, vade cum eo duo millia, omnique petenti te tribue Deo. Fides nequaquam vi extorquetur, sed exem-
(Matth. v, 41, 42) : undiquc coactus, tandem cha- plis atque ratione suadetur. A quibus autem vio-
ritate compulsus, luisque orationihus adjutus, sub lenler exigitur, perseverare in ea nequaquara pos-
mensa Patrum micas collegi, et si non ut debui, sunt : exemplo novellae arboris, cujus si quis ca-
tamen ut polui, quas in hoc libro tuae sanclitati cumen violenter represserit, denuo dum laxatur,
repraesento. Nunc ergo, charissima soror, hunc li- in quod prius fuerat confestim revertitur. » Fides
brum accipe, et eum ante oculos tuos quasi speculum sine operibus mortua est (Jacob. n, 17; : et fruslra
propone, eumque omni hora velut speculum con- sibi de sola Ude blanditur, qui bonis operibus non
templare. Prapcepta namque Dei specula sunt, ini ornatur. Qui crucem portat, debet mundo mori:
quibusse ipsas animae inspiciunt, et in quibus co- nam crucem ferre, senietipsum est mortificare.
gnoscunt maculas, si quae sunt, fcedilatis ; quia ne- Crucem ferre et non mori, Simulatio hypocritarum
mo mundus a delicto: et in quibus emendant vitiai est. Qui non dubitaverit in corrie suo, sed credide-
cogitationum suarum, et relucentes vultus quasi ex: rit, quodcunque petierit fiet sibi. Qui credit in Fi-
redriita imagine componunt: quia dum praeceptis> lium Dei, habet vitam aeternam (Joan. iu, 56, et
dominicis toto animo intcnriuiU, in eis procul riu- / Joun. v, 10). Qui autera non credit, non videbit
hio quid in sc ccelesti sponso placeat, velquid di- vitam, sed ira Dei manet super illum. Sicut corpus
spliceat cognoscunt. Hunc igilur librum, soror vene- sine anima mortuura est, ita lides sine operibus
rabilis, libenter perlege, itcrum ilerumque relege : mortua est. Soror charissima, magna est (ides, sed
et in eo cognosces qualiter Deum proximunique di- nihil valet sine charitale. lgitur, soror venerabilis,
ligas, quomodo cuncla lerrena et transitoria despi- serva in te reclam lidera, tene sinceram fidem, cu-
cias, quemadmodura aeterna ac ccelestia concujii-- p storii inienieratam fidem; maneat in te rccla fides,
scas qualiter pro Christo adversa hujus mundi pa- sit in le incorruptae confessionis fides. Nihil temere
lienler sustineas, et prospera ac blandimenta conde Chrislo loquaris, nihil de Deo pravum et impium
temnas ; quemadmodum in infirmitatibus luis Deo» sentias, nihil perverse cogites, nec dilectionem ejus
gratias reddas vel agas, et in sanilate non super- oflenrias. Eslo in fide j'usta : habeto in fide recta
bias; quomodo in prosperitate non eleveris, nec ini co;iversationem sanctam : Deum quem invocas fide,
adversitate frangaris. Soror mihi in Chrislo dilecta,, non deneges opere. Malum mistum bonis contarai-
librum istum tua prudentia studiose percurrat, ett nat pluriraa. Unum malum multa bona perdit. Non
jieccala raea assidue lugeat: ut qui non suin dignus> delinquas in opere, quae perfecia es in fide. Malevi-
iinpetraie indulgenliara, sallcin tuis oralionibus* vendo non polluas fidem. Integritatem fidei pravis
jiossim consequi peccatorum incorum veniam. Om- raoribus non corrumpas. Non admisceas vilium vir-
uipotens Deus custodiai, et ab omui malo te dcfen- tulibus, non adjungas malum bouis. Soror amabi-
dat, et cum oninibus tecum Dco pariler servienti- lis, Deus le incolumem cuslodiat. Amen.
1201 LIBER DE MODOBENE VIVENDI. 1202
II. — De spe. A,percipiuntur. Nec uni homini conceduntur omnia
2 Dominus dicit in Evangelio : Nolite desperare,, dona, sed lit prae humilitatis studio ut alter habeat,
sed habete fidem Dei in vobis (Marc. xi, 22). Spess unde admiretur in allero. Nam quod in Ezechieie
quae videtur, non est spes. Nam quod videl quis,, aniraalium alre alterae ad alteram percutiuiitur
quid speral? (Rom. vm, 24.) Si autem quod non vi- (Ezech. III, 13); virtutes designantur sanclorum
demus speramus, per patientiam exspectamus. Undee mutuo sese affectu provocantium, alternoque sese
Salomon ait: Exspeclutiojustorum twtilia, spes au- exemplo erudientium.
lem impiorum peribit (Prov. x, 28). Ergo, sororr 4. Honesta virgo, nolo etiam te lateat, quod sine
charissima, et tu exspecta Dorainum, et custodii gratia Dei praevenienle, comitante, et cooperante,
viam ejus, et exaltabit te ut haereditate capias re- nihil boni possumus facere. Gratia Dei nos praeve-
gnum Dei. Exspecla Dominum, charissima, et re- nit, ut bonuin velimus; concomitatur nos, ut bonum
cede a malo, et exaltabil te in die visitationis, id estt incipiamus; cooperatur nobiscum, ut bonura perfi-
in die inortis tuae, sive iu die judicii. Qui male; ciamus. Ergo a Deo datur nobis bonum velle, inci-
agere non cessant, in vanum misericordiaro Dei ex- pere, et perficere. Igitur a Deo riantur nobis virtu-
spectant; qOam recte exspectarent, si a malo rece- tes; vitia vero et peccata oriuutur ex nobis. Chari-
derent. 81,7 Undehealus Isidorus : « Timere debe-- B I tas, pudicitia, et honestas a Deo dantur nobis : su-
mus ne per spem quain Deus promittit nobis , perbia vero, avaritia, cupiditas suntex nobis. Sine
perseveranter peccemus. » Nec rursus, quia juste3 Deo nihil boni possumus facere; sed per gratiam
peccata distringit, de Dei misericordia desperemus : Dei mulla bona possumus operari. Sine gratia Dei
sed quod mtlius, ulruraque periculum fugiamus; utt ad bene operandum tardi, pigri et tepidi existimus :
e malo declinemus, et de pietaie Dei veniam spere- sed pcr gratiam Dei in bonis operibus grali et solli-
mus. Omnis quippe justus spe et formidine nititur;; citi et devoti sumus. Sine Deo ad peccandum statiin
quia nunc spes ad gaudium erigit, nunc ad formidi- parali sumus; sed per graliam Dei a peccato libera-
nem terror gehennae reducit. Qui enim de peccatii mur. Sine Deo terrena et transitoria plus quam
venia desperat, plus se de desparatione quaui de; oportet diligimus : sed per gratiam Dei cuncla quac
peccalo damnal. Igilur, soror dilecla, spes tua sil ini hoc mundo sunt despicimus, et cceleslia desidera-
Jesu Christo sponso tuo firma, quia sperantcs ini mus. Propter peccalum primi hominis de paradiso
Domino misericordia circumdabit (Psal. xxxi, 10). cjecli sumus; sed per gratiam Dei ad paradisum nos
Spera firmiter in Doniino, et fac bonitatem : inha- pervenire credimus. Per peccatum primi hominis in
bita terram, et in ccelesti regno pasceris in divitiis> infernum descendimus; sed per gratiam Dei nos
ejus (Psat. xxvi, 5). Soror venerabilis, depone in-- "* conlidimus ascendere in ccelum. Nam et quod po-
juslitiam et spera in Dei misericordiam : aufer a tei lenles sumus, quod divites, quod sapientes exisli-
iniquitatem, elspera in salutem. Emenda le ipsam,, nius, non nisi per gratiam Dei sumus.
et spera in Dei clemenliam. Expelle a ie pravita- 5. Interea volo le scire, reverendissima soror,
teni, et spera indulgeutiain : corrige vitam tuam, ett quod omnia bona quae in hoc saeculo habemus, per
spera vitam aelernam : ad quam te perducere digne- gratiam Dei haberaus. Omnia enim mala eveniunt
tur ille qui te elegit anle saecula.Amen, nobis propler peccata nostra. Deus per suain san-
III. — De gralia Dei. * clam misericordiam et
gratiam dat nobis bona : sed
3. Paulus Apostolus dicit : Ubi abundavil pecca- 818 propter peccata nostra accidunt nobis mala.
lum, superabunduvil et yralia : ut sicut regnavit pec- Per gratiam Dei tribuuntur nobis prospera : sed
calum in morle, ita et gralia regnet per indnlgenliami propter iniquilates nostras adveniunt nolvis adver-
in vilam mternam. Stipendia enim peccati mors, gra- sa. Per gratiara Dei dantur nobis necessaria : sed
tia aulem Dei vita mterna (Rom. v, 20, 21). Unicui- propter viiia nostra accidunt nobis contraria. Igi-
que aulem vestrum dala esl gratia secnndum mensu- lur, o sponsa Christi, nccesse est nobis ut semper
ram donalionis Christi (Ephes. iv, 7; / Cor. xn, 10,, j) ] ad memoriam reducarous cum graliarum actione
cl Rom. xn, 3, 6). Soror charissima, sicut bealus> bene merita Dei : unde Ecclesia in Canticis de
ait Isidorus, profeclus hominis donum Dei est. Ergoi Chrislo sponso suo loquitur, diccns : Memoresube-
si dono Dei proficimus, necesse est ut de bonis operum tuorum super vinum, recli diligunt te (Cantic
ribus non nosmetipsos, sed Deum lauderaus. Nec at I, 3). Ac si diceret, Memores gratiae tuae et miseri-
se potest quisquam corrigi nisi a Deo. Horao nilijlI cordiae tuae, atque beneficiorum tuorum diligunt te :
boni habet proprium, cujus via non est ejus, te- hoc est, illi te diligunt qui recti sunt corde. Illi re-
slautc prophela qui ail : Scio, Domine, quia non esit cti corde sunt, qui de justilia aut sanctilate nihil
hotninisviaejus,nec viriest ut ambulel et dirigat gres- suis merilis attribuunt, sed omnia luae graliae dono
sus suos (Jerem. x, 25). Cumque aliquod donumi ascribunt. Memores gratiae tuae qui salvali sunt,
percipit, non plus quaerat quam cum accepit; ne> diligunt te. Honesta virgo, semper menior eslo quia
dum alterius membri cflicium subripere tenlat, idI quidquid boni in te est, per gratiam Dei est. Audi
quod meruit perdat. Conlurbat enim ordineni cor- Paulum apostolum de se dicentem, Gralia Dei sum
poris totum, qui non suo conlentus oflicio subripilt id quod sum (I Cor. xv, 10) : sic et tu, cbarissima,
alicnum. ln divisione donorum divcrsa Dei rionat gralia Dei es quidquid es. Nam et quod saeculum
1203 LIBER DE M0D0 BENE VIVENDI. 1204
contempsisti, et quod domum patris tui rcliquisti, A credite in illum, et non cvacuabitur mercesvetlra.
et quod ancilla Dei esse voluisti, et quod in mona- Qui timetis Dominum,diligite illum, el illuminabun-
slcrio servire Deo decrevisti, et quod inter ancillas tur corda veslra. Qui timcnt Dominum, nonerunt in-
Dei vivere nunc devovisti, omnia bona haecper gra- creduli vcrboejus, et qui ditigunt illum, conserva-
tiam Dci provenerunt tibi. Nam et quod virgo cs, et bunt vias illius. Qui liment Dominum,inquirunt qum
quod prudens et sapiens es, non per te, sed per beneplucilasunl illi, cl qui diligunt illum replebunr
gratiara Dei es. tur legeejus. Qui timenl Dominum,probabunt cord*
6. (Intcrrogatio.) Dic mihi, qnxso, frater mi, quid 819 sua, et in conspectuillius sanctificabunt ani-
eslquod in sacra Scriptura legitur, quia nemo san- mas suas. Qui timent Dominum,custodiunl mandata
ctus, nemo bonus, nemo justus, nisi solus Deus? ejus, el patientiam habebunt usque ad inspectionem
(Marc x, 18.) (Responsio.) Soror riilecta, sicut di- ipsius (Eccli. n, 7-10,18-21). Oculi Domini supet
cilur, ita est verc. Solus Deus est bontis, et san- timentesse, el ipsecognoscilomniuopera eorum(Eccli.
ctus, atque j'ustus, quia per se est bonus : homines xv, 20).Consummutioamoris Dei est sapienlia (Eccli.
vero sunt boni, non per se, sed per Deum : et ideo xxi, 13). Timenti Dominumnon occurrent mala, sed
»olus Deusest bonus, quia per se est bonus. Horai- in lentationeDeusliberabitillumamato (Ectli. xxxm,
nes vero sunt boni, et jusli, et sancii, non pcr se, " 1). Spirilus limentium Deum requiretur, et in respe-
sed per gratiam Dei. Quod bene in Canlicis canlico- ctione illius benedicetur (Eccli. xxxvi, 14). Timot
rum sponsus Ecclesiae, scilicct Christus, designat, Dominiest sicul paradi&us; benedictio et omnis glo-
dicens : Ega flos campi, el lilium convallium(Cantic. ria operiet illum (Eccli. XL,28). Beatus vir cui do-
n, 1); quia odorem virtutis meae per univcrsum nutum cst limorem Domini habere (Eccli. xxv, 15).
mundum diffundo. Ego, inquit, sum flos campi, el Timor Domini est inilium dileclionis ejus (Eccli. i,
iilium convaltium: id cst, Ego sum sanctitas, boni- 16, et Prov. i, 7).
tas ct justilia eorum qui cuni hurailitate in me con- 8. 0 soror dilecta, nulla rcs nos sic ab omni pec-
liduiit : quia nullus eorum potent esse sanctus, nec calo custodit immunes, sicul timor inferni, el amor
bonus sine me, sicut dixi in Evangelio, Quia sine Dei. Deum limere est nulia mala facsre, et nulla
me nihil potestis facere (Joan. xv, 5). Ego sum flos bona quae facienda sunt praelerire. Timor Domi-
campi, el lilium convallium. Sicut enim campus flo- ni est fons sapientiae. Timenli Dominum bene eril
ribus adornatur et vernal, ila totus mundus fide in extremis, el in die mortis sum benedicetur(Eccli.
Christi et notitia decoratur. Egoflos campi, ct tilium i, 19). Soror venerabilis, bonum est nobis limere
convallium, quia illis hominibus amplius meam gra- , Deum, qui timor Domini expellit peccatum. Timor
tiam dono, qui non in sua bonitate, ncc in suis nie- Domini semper emendat. Timor Domini reprimii
ritis conlidunt, sed in rae. Soror venerabilis, ideo te vilium. Timor Domini caulum facit hominem at-
roonco, ut nihil tuis meritis atlribuas, nihil dc tc que sollicitum : ubi vero limor non est, ibi pcrditie
praesumas. ln virtute tua nihil ponas, in viribus: est animae. Ubi timor non est, ibi dissoluiio vita?
tuis non conlirias, in tua audacia liduciam non ha- est: ubi timor non cst, ibi est abunrianlia pcccato-
beas. Orania divino dono et divinae gratiae ascri- rum. Igitur, honesta virgo, limor et spes semper
be. In omnibus operibus tuis Deo gratias refer. Ini sint in corde tuo : pariler sint in te limor et fidu-
omnibus actianibus tuis Deo gratias redde. In omni eia. Spes et metus pariter perseverent in le. Sic
conversalione tna Deo gralias repende. Confidenlia spcra in misericordia Dei, ut timcas ejus justi-
tua semper sit iu Christo, qui te creavit ex nihilo. tiani.
IV. De timore Dei. 9. Sed tamcn, soror mihi in Christo amabilis,
7. Soror charissima, audi quaedico, quaemoneo; volo le scire qualuor esse timores ; videlicel huma-
auscnlta quae loquor. Deum time super oinnia, ct num, servilem, initialem, etcastum. Humanus ii
mandata ejus semper observa, quia ecce oculi Do- mor est, ut ail Cassiodorus, quando timemus pali
mini super timenles eum, et in eis qtti speranl super jr) jicricula carnis, vel perdere bona munrii, propter
tnisericordia ejui (Psal. xxn, 18). Et Salomon : quod peccamus. Hicmundanus timor malus est, et
Time Dominum, et recede amalo (Prov. m, 7). Quii in prirao gradu cum munrio deseritur; quem Do-
timet Dominum, nihil negligit (Eccli.x\, 1). Etiami liiinus prohibet in Evangelio, dicens : Nolite timcrc
quidam Sapiens ait : Timor Domini, gloria, gloria- eos qtti occidunt corpus (Matlh. x, 28), etc. Secun-
tto, et tmlitia, el corona exsullationis. Timor Do- dus tiinor est servilis, ut ait bcatus Augustinus,
mxniditabit cor, el dabil gaudiutn cl lislitium ini cum limore gehennae homo recedit a peccato, et
iongitudine dierum : nam qui sine timore est, noni omnia bona quae facit, non propter Dei, sed pro-
poterit justificuri. Timor Dontini est sapientia et[ pier timorem infcrni facil. Ille quasi servus tiincl,
disciplina. Non sis incredulus in timore Dei, et ne: qui bonum quod facit, non timore amittendi bo-
acccsseris ad lUum duplicicorde (Eccli. i, 11,12,28, , iium quod non amat, sed timore patiendi malum
34, 36, 37). limenles Dominum sustinete ejus misc- quod formidat, facit. Ille non timet perdere ample-
ricordiam, et ne deflectatis ab illo, ne cadulis. Quii xus pulcherrimi sponsi, sed timet ne miltalur iu
timetis Dominum, credite in illum, ut in oblectalionc poenas inferni. De hoc servili limore ait Paulus :
venial vobis misericordia. Qtti timctis Dotr.inum, , Non enim accepistis spiritum scrritutis itntan in ti-
1205 LIDER DE MODOBENE VIVENDI. 1206
more, sed accepislisspiritum adoplionisftliorum (Rom., .A tirael Deum, quasi servus crudclem riominum, setl
vin, 15; // Tim. i, 7.); idesl spiritum filialem. Bonusi quasi fllius patrem dulcissiniuin. Hic tiroor irico
esl iste servilis tinior, et utilis, licet insuflicienset dicitur filialis, quia non tiraet quasi servus, scd
imperfectus, per quem crescit paulatim consuetudo quasi filius.
justitiae. Cum incipithomo credere, diem judicii in- U. Sed quid est quod ait David propheta, Timor
cipit tiinere. Si ccepit credere, ccepit et timere : Domini sanclus permunet in smculum swculi, cum
sed qui adhuc limet, non habet perfectam fiduciam Joannes dicat, Perfecta charitas foras mitlil timo-
in die judicii. Nondum est in illo perfecta charitas rem? (I Joan., iv, 18.) Hoc est quod superius dixi-
qui adhuc limct; quia si perfecta in ilfo esset cha- mus, quia ille habel caslum et sanctum timorcm,
ritas, non timeret. Perfecta chariias facerel in ho- qui Deum non timet propter pcenas inferni, vel pro-
uiine perfectam juslitiam, et homo non haberel pier supplicia gehennae, sed cum rcverentia et
unde tiineret, sed haberet unde desideraret, ut araore. Et hic tiraor, scilicet reverentia Dei pernia-
transeat iniquitas, et veniat regnum Dei. Quid est net in saeculum saeculi. Ille vero qui Deum tiroet
perfecta charitas, nisi perfecta sanctilas ? llle habet propter pcenas inferni, nonhabet in se timorem ca-
in se perfectam charilatem, qui perfecte vivit. Qui, stum, sed servilem, quia non habet perfeclam cha-
perfecte vivit, non habet unde in inferno dainnetur, B ' ritatem. Si enim Deum perfecle diligeret, perfectam
sed unde in coelo coronetur. Qui perfectam habet in se justitiam haberet; et Deum non propler pce-
in se charitatem, non limet in inferno puniri, sed nas, sed cum reverentia et timore timerct. Et irieo
sperat in ccelo curo Deo gloriari. Unde dicitur in timor pcenaenon est in chaiiiate, tjuia perfecla cha-
Psalrao : Gloriabuntur in te omnes qui diligunl no- ritas eum foras mitlit. Alitertimet servus dominum,
men tuum (Psal. v, 12). Ergo timor non est in atque aliter timetfilius patrem. Servus limctdomi-
charitate, sed perfecta charitas foras miltit timorem num cum desperatione et odio; filius limet patrein
(/ Joan. IV, 18). Timor prius venit in corde homi- cum reverentia et amore. Nunc igiiur, soror reve-
nis, ut praeparetur locus charitati. verendissima, moneo te, ut timeas Deiim cum amo-
10. Huicservili limori succedit lertius tknor, vire et reverenlia. Nolo enim ut semper jaceas sub
Jelicet initialis, quando honio incipit facere boiiura jugo timoris depressa, sed ut consurgas per dile-
propter dilectionem Dei, quoii antea, faciebat pro- ctionem ad Dominum patrem luum, qui le creavil
pier timorein inferni. De hoc initiali timore ait Da- quasi iiliam. Eliain te moneo, ut Deum cast-: dili-
vid propheta in Psalmo : lnitium sapienlim, timor gas, et nihil araori ejus praeponas, sed pro t.niore
Domini (Psal. cx, 10). Initialis timor est, quando , ejus omnia quaein hoc mundo stint despicias. lte-
homo incipit amare Deum quem ante timebat : et ^ rum admoneo te atque rogo, honestissima virgo,
sic excluditur a corde servilis timor. Huic iniliali ut corrigas vitam tuam cuin omni studio, ila ut sit
timori succedit quartus timor ; scilicet castus, per sermo tuus pudicus, inccs6us honestus, vullus hu-
quem timemus ne sponsus, scilicet Chrislus, tardet, milis, lingua affabilis, mensplena dileclione, inaniis
ne discedat a nobis; ne cum offendamusne in eum plena operalione, j'uvante Domino, sine quo nibil
peccemus, et ne eum perdamus. Timor isle, scili- boni poteris facere. Amaiitissima mihi in Chrislo
cet castus, de amore descendit, timor iste de amore soror, si me quasi fratrem audieris, et Deum in toto
nascitur. De 820 boc timore legitur in Psalmo : corde luo timueris, multa bona non solum in hae
Timor Domini sanctus permanet in smculum smculi viia, sed et in futura habebis. Amen.
(Psal. xvni, 10). In corde hominis prius venit timor. V. — De charitale.
Et quare venit? Ut locum charitati praeparel. Quanto 12. Introduxil me rex in cellamvinariam, el ordi-
autem.raagis charitas "cceperithabitare in corde ho- navit in me charitatem (Canlic. i, 5, et n, 4). Cella
minis, tanlo magis tiinor decrescit. Quanto major vinaria, Ecclesia est, in qua est vinum evangelicae
cst charilas in corde hominis, lanto minor est ibi praedicationis. ln hanc ergo cellam amica sponsi,
limor. Quare? Quia charitas mittit eum foras. D j scilicet sancta aniina, introducilur, atque in ea cha-
Audi, soror dilecta, congruentem similitudinem. riias ordinatur : quia non sunt aequaliter omuia di-
Saepevidemus per setara introduci linuiii. Quando ligenda, sed diflerenter. Non deberaus aequaliter
ali.quidsuilur, prius intrai seta, el post selara intrat oinnia diligere, sed alia rainus, el alia magis. Naiu
linum : sic timor prius intrat in menlem hominis, scire quid facerr. debeamus, ct nescire ordinem fa
et post timorem charitas. Ideo inlrat timor, ut in- ciendi, perlecta scieniia non est. Si nou diligimusci
troducat charitatem : sed postquam intravit chari- quae diligere debemus, vel si diligamus ea quae dili-
las, foras mittit timorem. jfimor iste sanctus est, gere non debemus, ordinatam charitatem non ha-
«juiain mente horainis generat sanclitatem. Timor bemus. Et si plus diligimus ea quae minus diligeie
iste sanctus esl, quia introducit in mentem homi- debemus, vel si rainus diligamus quae plus diligere
num perfectam charitatem. Perfecla etenim chari- dcbemus, orriinalam charitatem non teueraus. Haec
tas, perfecla csl sanctitas. Timor iste castus est, esl ergo ordinata charitas, ul Deum ante omnia, et
qu.ianon recipil adulterura amorem; scilicet quia super omnia diligamus. Dcbemus Deum diligere ex
Dcum super omnia diligil, et nihil arnori illius lolo corde, id esl ex toio intellectu, el ex lola ani-
praeponit. Eliani tinior isle riicitur lilialis, quia non nia, cl ex 821 l0,a volunlate, et ex lola meiite, ct
1£07 LIBER DE MODOBENK VIVENDI. 1208
ex tota memoria : ut omnem intcllectura et omnes A tem; quia Deus oharitas est. Et qui non dilfgil fra-
cogitationes nostras, et omnem vitam nostram ad trem suum quem videt oculis corporis, non videt
cum dirigamus, a quo omnia bona habemus; ut oculis mentis in se manentem Deum, scilicet chari-
imlla pars vitae nostraeotiosa relinquatur, sed quid- tatem : quia si in eo esset charilas, Deus esset in
quid in animam venerit, illuc dirigatur, ubi impetus eo, quia Deus charitas est. Debemus etiam diligere
riilectionis currit. Igitur, soror charissima, dignis- propinquos nostros, si boni sunt, et si Deo serviunt.
simum est et valde nohis necessarium, ut Deurri in Plus debemus diligere extrancos, qui nobis sunt con-
omnibus et super omnia diligamus, qui estsummum juncti vinculo charitatis Christi, quam propinquos
Lonum. Summuui ergo bonum diligere summa est qui Deum non diligunt, nec Deo serviunt. Quare ?
beatiiudo. Quanto quisque Deum amplius dilexerit,' Quia sanctior est copula cordium quam corporum.
tanto magis beatus erit. Qui Deum diligit, bonus Omnes fideles homincs debemus diligere; sed cum
cst. Si bonus est, crgo beatus. Unde Salomon in omnibus prodesse non possumus, illis maxime con-
Canticis canticorum : Fortis est ut mors dilectio sulendum est, qui pro locorum et temporum, vel
(Cant. vni, 6). Vere Dei dilectio fortis esse ut mors quarumlibet rerum opportunitatibus constrictius
dicitur; quia sicul roors violenter separat animam nobis, quasi quadam sorte, conjunguntur. Pari di-
a corpore, ila dilectio Dci violenter separat homi- B leciione est optanda vita aeterna omnibus homini-
nem a mundo el carnali amore. Yere Dei dilectio hus. Omnes homines affectu charitatis debemus di-
fortis est ut mors; quia dum per dilectionem Dei a ligere, scilicct ut Deo serviant, et ut salvi fiant. Sed
viliis morlificamur, quod mors agit in sensibus opera misericordiae non debemus omnibus homini-
rarporis, hoc agit diledio Dei in saeculi cupidilali- bus aequaliter impendere, sed aliis minus, alque
bus. Deus diligendus est propter seuietipsum, quia aliis magis.
est summe bonus, et quia nos creavit ex nihilo. 14. Soror dilecta, si veram el perfectam charita-
Charitas esl dileclio, qua diligitur Deus propter se, tem volumus custodire, ad aeternam patriam Deo
et proxiiuus propter Deum. In prinio loco diligitur adjuvante possumus pervenire. Praeterea debemus
Deus, sicut jam dictuin est, in oranibus, et super diligere inimicos noslros proplcr Deum, sieut et
omnia. In secundo vero diligilur proximus in Deo, ipse ait in Evangelio : Diligite inimices vestros, bene-
lioc esl, in bono. facite his qui oderunt vos : 822 et orate VT0 perse-
13. Cbaritas habet duo raandata : unura perlinens quentibus et calumnianlibus vos, ut sitis filii Patris
ad dilectionem Dei, quod est maximum mandatura; veslri qui in cmlisest (Luc vi, 27, 28, 55, et Matth.
alterum veroperlincnsad dilectionem proximi, quod f- . v, 43-45). Igilur, venerabilis soror, necessaria est
estsimile huic, sicut scriptum est: Ditiges Dominum nobis charitas, sine qua nullus potest placere Deo.
Deum tuum, et proximum tuum sicut te ipsnm (Deut. Deum non diligit, qui bominem odit. Nec Deum di-
vi, 5; xi, 13; Matth. xxn, 37, 39, ct Marc xu, 30, ligit, qui Dei praecepta contemnit. Charitas est radix
31). Ac si diceret : Ad hoc debes proximum tuum omnium virtutum. Sine charitate enim quodcun-
diligere, ad id quod diligis te ipsum; scilicet ut bo- que facimus, nihil nobis prodest. Nostrura studium
nus sit, etutad vitara aeternam pervenire possit. De est vacuum, si non habemus charilatem, quia Deus
liac dilectione Dei et proximi in Canticis cantico- charitas est. Ibi regnat carnalis cupiditas, ubi nou
rum sponsus, scilicel Christus, loquilur sponsae, est Dei charitas. Tunc homo est perfeclus, quando
scilicet Ecclesiae, seu animaesanctae, dicens : Quam cst charitate plenus. Sine amore charitatis quamvis
pulchm sunt mammmtum, soror mea tponsa; et odor quisque recte credat, ad beatitudinem pervenire
unguenlorum tuorum super omnia aromata (Cant. non potest. Tanta est etiam virtus chariiatis, quae
IV, 10). Quid per mammas convenientius in hoc si desit, frustra habentur, caeteraevirtules : si adsit,
loco, quam ipsa dilectio Dei et proximi, de qua su- recte habentur omnia. Qui Deum non diligit, nec se
perius diximus, intelligitur' Per quas mammas ipsum diligit. Nunc ergo moneo te, honestissima
mens sancta omnes sensus suos per suam dilectio- D virgo, ut per amorem conjungaris invisibili sponso
nem nutrit, cum Deo suo charitatis conjunctione Jesu Christo, et ut ardeas ejus desiderio. Nulla jam
conglutinatur, etproximis suis quidquid boni potest quaein mundo sunt concupiscas. Longitudinem prae-
largitur. Et odor unguenlerum luorum super omnia sentis vitae pcenam aestimes, exire de sacculo fesli-
aromala. Per unguenta quippe ipsas virtutes, quae nes : nullam consolationem praesentis vitae reci-
ex charitate nascuntur, intelligimus. Debemus pro- pias, sed ad Christum quem diligis, tota mente su-
ximos nostros in bono diligere, quia qui in malo spires, ferveas, anheles, anxieris, et ipsa salus mi
diligit proximum non diligit proximum, sed odio corporis, causa amoris Christi, fiat tibi vilis, vul-
habe. Qui non diligit fralrem suum quem videt, Deum nere amoris transflgaris, ita ut recte valeas riicere :
quem non videt quomodopotest diligere? Nequaquam. Vulnerata charitate ego surn. Soror in Christo drle-
Igitur diligamus nos ad invicem, quia charitas ex cta mihi, audi v.erba Jesu Christi sponsi tui : Qui
Deo est. Et qui diligil fratrem sttum, ex Deo natus diligit me, diligetur a Patre meo; et ego diligam eum,
esl, et videl Deum (I Joan. iv, 20, 7). Qui diligit et manifeslabo ei me ipsum (Joun. xiv, 21). Dilige
fratrem suum quem videt oculis corporis, videt ocu- ergo eum, charissima, ;n hac vita, ut ipse tc digne •
lis mentis in se manentera Dcum, scilicet charita- tur diligere eum Patre in aeterna beatitudine. Amen.
1209 LIBER DE MODOBENE VIVENDI. , 1210
VI. — De primordiis conversorum. A guidos, et pigriliae inertia congelalos. Sed hoc inde
15. Inchoantibus praemium promiMitur, sed per- lit, quod merces laboris eorum non in praesenli vita,
severantibus datur, sicut scriptum est: Oui perse- sed in futura dabitur. Qui noviler sunt conversi ad
veraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. x, Deum, non debent in exterioribus curis provehi.
22). Tunc enim placetDeo nostra conversio, quando Nam si illis implicentur, statim quasi arbuscula
bonum quod inchoamus, usque in finem perducimus. plantata, et necdum radice perfixa, conculiuntur
Sic enira scriptum est: Vm his qui sustinenliam per- pariter et arescunt: nec semper valet conveisis pro
diderunt (Eccli. u, |16); id est bonum opus non animae salute routatio loci. Saepe tamen quibusdam
consummaverunt. Sunt mulli homines, qui ex sola dum mutatur Iocus, mutatur et menlis affectus. Con-
mentis devotione convertantur ad Deum. Multi gruum est enim inde etiam quemque corporaliter
etiam coacti plagis convertuntur ad Deum, qui ex recedere, ubi se meminitvitiisdeserviisse.
devotione non convertebantur, sicut in Psalmo Iegi- 17. Soror venerabilis, audi quae dico. Multi con-
tur : In camo et freno maxillas eorum constringe, vertuntur ad Deum non tam menle, quam corpore;
qui non approximant ad le (Psal. xxxi, 9). Omnis quod nos sine gravi gemitu dicere non possumus:
conversus a fletu incipiat peccatorum, et sic transeat habitum religionis habent, sed mentera icligiosam
ad desidcrium cceleslium bonorum. Soror charissi- " non babent. Multi non habent rcligiouis animum. '
ma, prius debemus mala quae facimus Iacrymis la • Multi enirn ad conversionera veniunt, non tam
vare, ut tnnc munda mentis acie id quod qoaerimus propter aniraae salulem, quam propter corporis ne-
contemplemur : ut dum antea a nobis plorando de- cessitatem qui non Deurn colunt, sed veutrem suum;
tergitur caligo peccati, mundatis cordis oculis albe- de quibus Apostolus ait : Quorum deus venter est
facta inspiciantur. Necesse est Omni converso, ut (Philipp. m, 19). Non est intentio eorum, ut digne
post timorem consurgat Jid Deum per dileclionem Deo serviant, sed ut hene comedant et bibant, et ut
quasi filius; ne semper sub timorejaceat sicut ser- bcne vestiantur, et utbene sit eis in hoc saeculo. Et
vus. Noviler conversi blandis verbis sunt consolan- quia terrena diligunt, coelestia perdunt. Et sicut ait
di; ne si exasperari cceperint, territi ad priora pec- Dominus in Evangelio : Recipiunt suam mercedemin
cata recurrant. Qui enira novitium suavitate et hoc smculo (Matth. vi, 5). Unde, soror dilecta, ca-
dulcedine non docel, et castigat; plus novit exa- vendum nobis est, ne transitoria et terrena plus
sperare quam corrigere. Prius corrigendus et ca- quam oportet diligamus : ideo Psalmista nos admo-
stigandus est novitius a pravo opere; deinde, a net, dicens, Divitiw si affluant, nolite cor apponers
cogitalione. *ir, (Psal. LXI, 11). Terrena quidem nobis in usu esse
16. Oranis nova conversio, adhuc pristinae vitae debent, ccelestia vero in desiderio: terrena debemus
habet perraistionem. Propterea nequaquam ulla vir- expendere, cceleslia desiderare. Est enira quaedam
lus ad oculos hominum debet exire, donec vetus admirabilis et magna multiludo dulcedinis, quam
conversatio funditus ab animo exstirpetur. Tunc abscondit Deus his qui diligunt eum ; de qua scri-
magis gravari se quisque impulsu vitiorum cogno- plum est : Quia'ocutus non vidit, nec auris audivit,
scit, quando in servilium Dei accedit. Sic populus nec in cor hominis ascenderunt, qum prmparavit Deus
Israel graviori oncre ab iEgyptiis premilur, cum diligentibus se (I Cor. n, 9, et Isa. txiv, 4). Unde
per Moysen divina cognilio aperitur (Exod. v). Vitia Prophela : Satiabuntur, inquit, cum apparuerit glo-
enim in hornine ante conversionem habent pacem : ria tua (Psal. xvi, 15). Soror in Chrislo amabilis,
quanrio autem expelluntur, gravius contra hominem ergo illa satietas sit nostra felicitas. An.en.
insurgunt. Multi post conversionem motum libidinis VII. — De conversione.
sustinent: quem tamen non ad damnationem lole- 18. Dominus dicit in Evangelio : Qui vult venire
rant, sed ad probationem sustinent; scilicet ut sem- post me, abneget semetipsum, el tollat crucem suam,
per habeant hostem cui resistant pro excutienda el sequatur me (Luc ix, 23). Sed quid est semet-
inertia, dum tamen non consentiant. Remissa con- D ipsum abnegare, nisi voluptatibus propriis reiiun-
versio multos in pristinos errores deducit, ac vi- tiare ? ut qui superbus erat sit humilis , ct qui ira-
vendi torpore resolvit. Tepidus in couversione, otiosa cundus sit mansuetus, et qui luxuriosus sit ca-
verba et vanas cogitationes noxias esse non conspi- stus, et qui eral ebriosus sit sobrius, et qui erat
cit: sed cum animus a torpore menlis evigilaverit, avarus sit largus. Nam si ita quisque renuntiel om-
ea quae levia aeslimabat, confestim quasi contraria nibus quae possidet, et non renuntiet suis pravis
et horrenda pertimescit. Fraus et desidia timenda moribus, non est Christi discipulus. Qui renuntiat
sunt in omnhopere Dei. Fraudem Deo faciraus, suis rebus, sua abnegat: qui renuntiat suis pravis
quando 823 "on Deum, sed nosmetipsos de bono rooribus, semctipsum abnegat. Ea quae amatores
opere nostro laudamus. Desidiam facimus, quando saeculidiligunt, servi Dei velut adversa refugiunt.
per torporem languidi ea quae Dei sunt, operamur. Servi Dei plus gaudent adversilatibus mundi, quam
Omnis ars hujus saeculislrenuos habet amatores, et prosperitatibus delectantur. Soror cbarissima, ea
ad exsequendum promptissimos. Quare ? Quia prae- quaein hoc mundo sunt, servis Dei contraria sunt,
sentem habet reraunerationem sui operis. Ars vero utdum ista adversa sentiunt, ad ccelesle regnum ,
divini iiraoris mullos habetsectatores trepidos, lan- cum summo desiderio suspirent. Magna apud Deum
refulget gratia, quae huic mundo contemptibilis est. A propter Deum dereliquerunt saeculum.Nam Philistaei
Nam revera necesse est utquac mundus odit, dili- sicut junxerunt vaccas plauslro, vitulosque eorum
gantur a Deo. Sancti viri percgriui sunt et hospites recluserunt domi, et super plaustrum imposuerunt
in saeculo: unde reprehendilur Petrus, quod taber- arcara testamenti Domini (/ Reg. vi) : ita jugum
naculum in monte lieri voluerit (Matth. xvn); quia Christi leve et suave impositum est super cervices
•sanclis iu hoc mundo tabernaculum nnn est, quibus servorum Dei. Et sicut vaccaeamore vitulorum suo-
jn ccelo patria et domus est. Soror venerabilis, rum mugiebant, ct tamcn non dcclinabant ad dex-
euncta temporalia quasi herbaemarcentes siccantur teram neque ad sinisirarn, sed recto tramite ince-
ettranseunt: et ideo prae aeternis rebus quae nun- debant usque ad Bethsames, quae erat in inlroitu
quam arescunt, recle servl Dei ista contemnunt et terrae Israel: ita servi Dei recto tramite incedere
despiciunt, quia in eis nullarn stabilitatera aspi- debent, et pro amore parentum suorum non debent
ciunt. ad dexlerara neque ad sinistram declinare a bono
19. Sancti viri qtti perfecte saeculum contemnunt, opere vel proposilo, sed recto itinere usque ad Be-
ita huic mundo moriuntur, ut soli Deo vivere dele- thsames, id est usque ad introitum ccelestis regni
ctenlur. Et quanlo se conversationi hujus saeculi pervenire. Et sicut vaccae pro filiis suis mugiendo
subtrahunt, tauto magis oculis mcntis pracsentiam " pergebant,ita convenit servis Dei pro parentibns suis
Dei, et angelicaesocietatis frequentiam contcmjilan- mugire ; id est pro eis debent orare ut bene sit eis,
tur: quamvis enim 824 Deus '" medio hominum et ut a malo liberentur, atque in bono confirmen-
carnalium vilara eleciorum protegat, tamen valde tur.
rarum est ut homo inter saeculi voluptates positus a 21. Soror in Cluisto amabilis mihi, sicut supe
peccatis sit alienus. Non crit semper securus, qui rius dixi tibi, non debemus parentes nostros odio
periculo fuerit proximus. Soror dilecta, bonum cst habere, sed diligere. Sed, sicut ait beatus Augu-
ut homo sit corporaliter remotus a mundo; sed stinus, si in via Dei nobis fuerint contrarii, nec se-
multo est melius ut sit voluntate elongatus a saeculo. pultura a nobis illis debetur. Tu, charissiraa, egre.s
Ergo illc est perfeclus, qui mente et corpore a sae- sa es cum Abraham de terra tua, et de cognatione
culo est elongatus. Unde beatus Job: Onager con- tua, et de domo patris tui; et venisti in terram
temnit civitatem (Job xxxix, 5, 7). Et servus Dei quara Deus monstravit libi (Gen. xn), id est in mo-
conlemnil saecularium hominum societalem. Qui nasterium. Obsecro ergo ut perseveres in eo bene
perfecte mundum despiciunt, adversa vitae nostrae vivendo, quiescas in sinu ejusdem Abrahae, hoc est,
appelunt, et prospcra conlemnunt, et dum ab eis r in beata requie, ut post mortem tuam possis re-
vita haec contcmnitur, ccelestis invenitur. Longe quiescere. Tu, soror mihi in Christo dilecta, cum
quippe a Deo est animus, cui haec miserabilis vita Lot egressa es de Sodoma (Gen. xix), id est de sae-
dulcis est. Iste enim quid de cceiestibus concupiscat, culari vita: ideo moneo te ne cum uxore illius re-
vel quid de terrenis despiciat, ignorat. Nam, sicut tro respicias; ne, quod absit! in exemplum perver-
scriptum est: Qui apponil scienliam, apponil et dolo- silatis omnibus hominibus lias. Sed rogo ut cum
rem (Eccle. i, 18). Quanto bomo plus potest superna Lol in monte, id est in monasterio, salvam te fa-
cognoscere quae concupiscat, tanto amplius dolere cias, et aliis exemplum sanctitatis tribuas. Tu, ho-
debet de terrenis et transitoriis rebus quibus invol- nesta virgo, egressa es cura Josue de Êgyplo (Exod.
vitur. XIH,etxiv), hoc est, de saeciilo: et cum eo moraris
20. Servi Dei qui parentum suorum utilitatcm in deserto (Exod. xvi), id est in monasterio in quo
procurant, a Dei amorc se separant. Unde spiri- Deus manna pluit tibi; hoc est, panem coelestis
tualis ita prodesse debet suis parentibus, ut dura verbi dal tibi. Ideo, soror amanlissima in Chrisio
illis gratiam carnis praestare studet, ipse a spirituali mihi, moneo te ul perseveres in monasterio sicut
opcre vel proposito non declinet. Soror in Christo coepisti, ut in eo vigilando, orando, psallendo, con-
diieeta mihi, audi scnlenliam beati Isidori: «Multi D tra diabolum viriliter pugnando, 825 ad postre-
canonicorum , monachorum , sanclimonialium fe- mum devictis hostibus cunctis, atque oranibus sae-
minarum prae amore suorum parenlum involvun- culi delectalionibus superatis, cum eodem Josue per-
tur lcrrenis curis, et phrenesibus, ct jurgiis, ac venire possis ad terrani promissionis, hoc esl, ad
negotiis, et pro temporali salute suorum paren- beatitudinem vitae 00316311?, atque ibi videre merea-
lum perdunt animas suas.» Tamen ordinata diris faciem indefessi Solis. Amen.
scretio est, nt quod extraneis misericorditer impen- VIII.• - De conlemptumundi.
ditur, parentibus non negetur. Dignum est ut demus 22. Soror cbarissima, audi Dorainum Jesum
parentibus nostris, quod misericorditer damus ex- Christum dicentem in Evangelio : Omnis qui reli-
traneis. Parcntibus enim carnaliter praestatur, quod querit domum, aut patrem, aul matrem, aut fratres,
extraneis pie impenditur. Honesta soror, non dehe- aul sorores, aut agros propler nomen meum, cenlu-
mus odio habere parentes nostros; sed impedi- plum uccipiet, et vitam mlernam possidebit (Mattlt.
roenta eorum qui nos a recto itinere deviant. Per xix, 29). Unde valde bonum est nobis, omnia ter-
vaccas Pbilistaeortim quae ducebant arcam Domini rena propter nomen Domini rclinqucre, ul ab eo
ad terram L-rael, intelligimus figuram eoruin qtti possinius cceleslia aecip"rc. Quitunqiie volueril esse
amicus hujus saeculi, inimicus Dei erit. Igitur, soror A
} tentione Dei avertunt animum. Nemo potest simul
in Christo amabilis, non diligamus mundum, ne amplecti gloriam Dei et gloriam saeculi. Nemo po-
jnimicum Deuin habeamus. Facile coniemnit om- test diligere simul Christum et saeculum. Diflicile
nia, qui se quotidie moriturum aestimat (S. HIERON. est simul servire ccelestibus curis et terrenis ncgo-
in Epist. 1). Si quotidie mortem nostram ad memo- tiis : diflicileest Deum simul ct mundum diligere.
riam reducimus, libenter omnia terrena despicimus. Nemo potest simul perfecte Deum et mundum dilige-
Si diem mortis nostrae in mente habemus, cito om- re. Uterque autem simul aequaliier amari non polest.
nia quae in hoc mundo sunt despicimus. (Intcrro- 24. Honesta virgo, audi quae dico : quamvis Iiomo
gatio.) 0 frater mi, libenter propter nomen Domini in gloria saeculi fulgeat, quamvis purpura et auro
omnia quaein hoc mundo sunt relinquerem, si ali- vestitus 826 s'l> quamvis pretiosis vestimentis in-
quid habcrem : sed quia non habeo aurum, neque dutus sit, quamvis saecularibus vestibus ornatus ap-
argentum, neque divitias hujus mundi, nescio quid parcat, quamvis gemrois ac lapidibus decoratus
relinquam propter nomen Domini. (Responsio.) 0 resplendeat, quamvis pretioso habitu redimitus in-
sponsa Chrisli, multum relinquis, si voluntatem cedat, quamvis sit multiludine servorura circum-
habendi dimittis: mullum dimitlis, si desiderium datus, quamvis sit excubantium armis protectus,
habendi postponis : multum relinquis, si carnalia quarovis sit innumeris obsequentium cuneis consti -
desideria deseris : multum relinquis, si delectatio- patus, quamvis agminibus tutus, scmper cst in
nem hujusmundi propter Deum despicis : multum pcena, semper est in anguslia, semper est in luctu,
dimittis, sicupiditatihus et desideriis terrcnis renun- semper est in periculo : semper in sericis stratis
tias : et plus amat Deus hominum animas, quam manet; sed turbatus in leclis aureis jacet, scd infir-
diviiias terrenas; Deus plus diligit mentem mundam mus in ledis argenteis cubat, sed fragilis in pluma
et sanctam, quam terrenam substantiam (S. GREG. jacet, tamen fragilis el mortalis est. Seror amaniis-
Hom. 5, in Evang.) Soror venerabilis, regnum Dei sima in Christo mihi, ideo haecdixi tibi, ut cogno-
tantum valet quantum habes.Deus a le non requirit scas quam vana est gloria hujus mundi. Felicitas
quod tibi non dedit. Ergo tu hoc da illi, quod ille hujus mundi brevis est. Modica est hujus saeculi
dedit libi, scilicet mentem sanctam, castam, mun- gloria, caduca est, et fragilis temporalis potenlia.
dam, pudicam, religiosam, tiraoratam, ac bonis mo- lgitur, venerabilis virgo, ut acquirere possis ccelestes
ribus oruatam. Igitur, honesta soror, regnum Dei riivitias, contemne terrenas: lihenter despice ter-
tantum valet, quantum lu es. Trade te ipsam Chri- rena, ut possis pcrvenire ad cceleslia bona. Respue
sto, et compara regnum ejus ab illo. Non turberis Q rj transitoria, ut habere merearis aeterna : da parva, ut
de pretio. Pretium non te turbet, non tibi videatur a Deo consequaris magna. Fuge in terra societatem
diflicile, non sit tibi grave, quoniam Jesus Christus hominum, ut in ccelo babeas societatcm Angelo-
rex ccelorum semetipsum dedit, ut te de potestate rum : ad quam te perducere dignetur ille, qui te re-
diaboli Iiberaret, et Deo Patri acquireret, Ergo li- demit prelioso suo sanguinc. Amen.
benter da te ipsara illi, qtii tc redemit de manu ini- IX.— Dehabilu
mici. Inlegram te da illi, quia ut te salvaret, inte- 25. Dominus noster Jesus Chrislus dicit in Evan-
grum se tradidit. gelio : Ecce qui motlibus vestiunlur in domibus re-
23. Dilecta mihi in Christo soror, contemnc tergum sunt (Matlh. xi, 8). Molliadicuntur vestimenta,
renas divitias, ut acquirere possis ccelesles. Divitiae quia niollem faciunt animum. Mollibus vestimcnlis
perducunt hominem usque ad periculum corporis et delectatur regis curia : asperis vero et humilibiis
animae: diviliae pertrahuiU homincm usque ad mor- deleclatur Christi Ecclesia. Talia dcbent esse vesti-
tem. Multi propter opes periclitati sunt, ct multi menta servorum et ancillarum Dei, in quibus nihil
propter divilias in periculum devenerunt. Multisexi- possit nolaii novitatis, nihil superfluitatis, nibil va-
tiabiles fiunt divitiae; opes multis hominibus gene- nitatis, nihil quod pertineat ad superbiani, el ad
raverunt mortem.Nunquam habent requiem mentis, D ^ vanara gloriara. Unde beatus Hieronymus : « Non
qui curis terrenis se implicant. Sollicitudincs enim facit ornatum clericum tenera vestis, sed munditia
rerum mentem conturbant. Mens occupata in ter- menlis.» Soror charissima, ergo ornemus nosmet-
renis curis semper est in angustiis. Venerabilis ipsos spiritualibus ornamentis; scilicet charitate ,
sponsa Christi, si ergo vis esse quieta, nihil ex his humilitate, mansuetudine, obedienlia et patientia.
quae in saeculosunt quaeras. Semper requiem mentis Haecsunt vestimenia quibus placere poterimus Jesu
habebis, si te a mundi cura removeris. Semper ha- Christo ecelesti sponso. Christus invisibilis sponsus
hehis pacem mcnlis, si te a strepilu terrenarum non requirit pulchritudinem foris, sed intus, sicut
aclionum subtraxeris; quia divitiae nunquam sine scriptum est in Psalmo : Omnis gloria ejus filim re-
peccato acquirunlur. Nullus administrat res terre- gis ab intus (Psal. XLIV,14). Igitur, soror in Christo
nas sine peccalo. Valde rarum est ut qui divitias araabilis, divitiaetuae sint boni mores : pulchriludo
possident, ad requiem perveniant. Qui curis terre- tua sit bona vita. Charissima, opto ut de te dicatur
nis se implicat, ab amorc Dei se separat. Qui defi- illuri quod in Canticis canticorum Jegitur: Tola pul-
gitur in amore temporalium rerum, in Deo nulla^ chra es, amica mea, el macula non est in te ; et ite-
tenus delectatur. Curac temjioralium rerum ab inrum : Vtni de Libano, veni, coronaberis (Canlic i*.
7, 8). Vere bcata est illa anima quae Jesu Christo A sideramus. Vere maculam habet in se sanctimo-
sponso ccelesti servit sine macula. Sic et tu, soror nialis femina, si diligit pretiosa vestimenta. Non est
venerahilis, beata eris, si Jesu Christo sponso luo siue macula Christi sponsa, si amat vestem pretio-
sine macula servieris. Stude ergo placere Christo sara. Ancilla Christi, quae saeculumperfecte reliquit,
non pretiosis vestibus, sed bonis moribus : non pul- vilia veslimenla quaerit. Ancilla Christi, quae pre-
chritudine carnis, sed pulchritudine raentis. Sturie liosa veslimenta desiderat, adhtic perfecte. saeculunr
placere illi non in facie, sed in corde. Vestimenta non contempsit. Nigra vestis insinuat humilitatem
lua et calceameiita nec nimium sinl pretiosa, nec mentis; vile vcstiraentum denuntiat mundi contem-
multtim vilia; sed ex moderato et competenti ha- ptum. Nigredo veli munditiem el purilatem de-
bitu. Sic enim ait bcatus Augustinus de semetipso : monstrat animi; nigrum velum caslitatis et sancti-
«Fateor, de preliosa veste erubesco : » et iterum : tatis est signum. Nunc ergo, reverendissima soror,
«Non decet hanc professionem, non decet hanc ad- inoneo te, ut habituro quera ostendis specie, impleas
nionitionem, non decet haec membra, non decct opere. Obsecro te, ut habilum Ordinis bonis ornes
hos canos. » Honesta virgo, vestis pura circura- moribus. Sanctus est habitus, sanctus sit animus :
detur tibi non ad pulchritudinem, sed propter cor- sicut sancta sunt vestimenta, sic opera tua sint san
poris necessitatem: ne dum prcliosis vesliraentis ve- cla : sicut sacratum est velum, sic opus tuum sil
sliris, cadas in turpitudinem animae; quia quanto sanctum. Non aliud abscondas intus, et aliud osten-
amplius corptis f..-ris propter vanam gloriam com- das foris : non sis aliud in secreto, et aliud in pu-
ponitur atque ornatur, tanlo interius anima fcedatur blico. Qualis vis haberi, talis esto : qualis es in
ct sordidalur. facie, talis esto in operatione : et qualis esin vultu,
26. Igitur, soror inChristo amabilis, professionem talis esto in actu. Amen.
tuam habitu et incessu demonstra. Sit in gressu tuo X. — De compunctione.
simplicilas, sit in incessu honestas.Nihil dedecoris, 28. Compunctio cordis est humilitas mcnlis ve-
nibil lasciviae, nihil petulantiae, nihil insolentiae, niens de recordatione peccati, et de timore judicii.
niliil Ievitatis in incessu tuo appareat. Animus enimi I'.la compunctio est perfecla, quae repellit a se t.m
in corporis gestu apparcl: gestus corporis signum nem delectationem carnalium rerum; et toto studio
est mentis. Corporis gcstu aniinus proditur, soror nientis iigit intentionem suam in conlemplatione
charissima. Ergo incessus tuus non habeat imagi- Dei. Duplicem esse compunctionem legimus : unam •
nem levitatis; incessus tuus non offendat oculos scilicet qua propter Deum anima cujusque servi Dei
allerius. Non praebeas de te speclaculum, non desi (,-, aflicitur, id est, cum ad memoriam reducil mala
aliis locum de te oblrectandi. Soror dilecta, munda! quaefecit; altera vero, eum suspirat propter deside-
conscienliam tuam ab omni malitia, ut feliciter di- riura aelernaevitae. Quatuormodis coinpungiiur raens
catur tibi a Jesu Christo sponso cadesli : Ecce, justi hominis : nerape memoria peccatorum, recor-
tn pulchra es, amica mea; 827 ecce lu pulchra :; datione futurarum pcenarum, consirieratione pere-
oculi tui columbarum (Cant. i, 14). Pulchra videlicet[ grinationis hujus vitae, desiderio supernae palriae,
propter perfeclionem corporis, et munditiam cogila- quatenus ad eam possit cito pervenire. Omnis pec-
tionis. Ecce tu pulchra es, habens mundam et sim- calor tunc se cognoscit visitari a Domino, quando
jilicem inlentionem cordis; quia cuncta honaquae5 compungitur ad lacrymas. Nam ct Petrus lunc flevit,
agis, non ut ab honiinibus viriearis, scd ut soli Deo) quando in eum Christus respexit, sicut scripium
placeas operaris. Oculos habes columbarum, quiai cst : El conversus Dominus respexit Pelrum, qui sla
immunem te custodis ab omni malitia et simula- lim egressus foras, flevit amare (Malth. xxvi, 75).
lione, atque fictione. Unde etiam Psalmista dicit : Respexit, et commota
27. Soror mihi in Christo amantissima, ideo hocB est, et. contr.emuit terra (Psal. xvn, 8). Ttinc terra
dixi, ut plus gaudeas intiis in anima de sanctis vir- contremiscit, quando peccator ad lacryraas commo,
tutibus, quam foris in corpore de prctiosis vestibus.. D
' vetur. Admoneo igitur te, soror charissima, ut in
Nam, ut dicit beatus Gregorius, nemo vestimentai oralione cum lacrymis ad memoriara reducas pec-
preliosa quaerit, nisi ad inanem gloriam, videlicett cata tua; quia qui non habet cordis compunctionem
ut inde laudetttr, el ut honorabilior caeteris appa- vel contrilionem, non habet mundam oratiouem. So-
rcat. Nemo vull preliosis vestibus indui, nisi ubi abj ror mihi in Christo amabilis, audi exerapla sancto-
iliis possit videri. Ergo pro sola vana gloria vesti- rum, qui per corapunctionem el lacrymas apud Deum
mentum pretiosum quaerilur. Virgo venerabilis, inn obtinuerunt veniam peccatorum suorum. Anna ma-t
hoc cognoscimus quod saeculum diligimus, quiaa ter Samuelis per compunctionem et Iacrymas meruit
pretiosa vestimenta amamus. Qui saeculum non di- habere filium; insuper obtinuit apud Deum prophe-
ligil, pretiosa vestimenta non quaerit. Quando homoo tiae donum (/ Reg. i). David per compunctionem et
gaudet de pulchritudiue corporis, mens ejus elon- lacrymas obtinuit veniam perpetrati homicidii atque
gatur ab araore Creatoris, Quanto amplius in com- adulterii. Sic enira audivit per prophelam : Non mo-
positione corporis laetamur, tanto magis a supernoO rieris, quia Dominus transtulit peccatum tuum (II
amore disjungimur. Quanto plus in terrenisettransi- - Reg. xn, 15). Pater 828 Tobias per compunclioncm
toriis rebus gaudemus, tanto minus ccelcstia dect lacrymas meruit accipere curationcm eaecilatis,
« consolalionem paupertatis. Sic enim dixit ei Ra- A ut dct tibi veram mentis compunctionem, et cordi»
phael angelus, Gaudium tibi semper sil: et arijecit, contritionem. Compunctio unigenitum Christum Dei
Forti animo esto, in proximo est ul a Deo cureris Filium facit habere in se, sicut Dominus ipse ail:
(Tob. v, 11, 13). Etiam Maria Magdalena per com- Ego et Pater veniemus, et apud eum qui me diligit,
punctionem ct lacrymas meruit a Domino audire : mansionem faciemus (Joan. xiv, 23). Ubi lacrymai
Remittuntur libi peccata tua (Luc vn, 48). Soror abundant, ibi graves cogitationes noo propinquanl:
venerabilis, ideo exempla sanctorum proposui libi, et si aliquando appropinquant, ibi radices non ha-
ut lacrymaepcr coropunctionem suavcs sint tibi. bent. Lacrymae apud Deum semper nobis dant fidu-
29. Bona compunctio thesaurus est riesidcrabilis, ciam magnam. Soror in Christo amabilis mihi, audi
et inenarrabile gaudium in racnte horainis. Anima vocem Jesu Christi sponsi tui dicentis, Surge, amica
quaein oratione habet compunctioncm, proficit ari sa- mea, et veni, per dileclionem : jam enim hiems trans-
lutem. Vir fortis non est rainus laudabilis in luctu, iit, imber abiit el recessil, flores apparuerunl in terra
quam in bello. Quia ergo post Baplismuni inquina- noslra, tempus putalionis advenit, vox lurturis qu-
vimus vilam, baptizemus lacrymis conscienliaiii no- dila est in terrra nostra (Cant. n, 10-12): hoc est,
slram. Ubi lacrymaefuerint, ibi accenditur spiritua- vox praedicantium Apostolorum in Ecclesia. Turlur
lis ignis qui illuminat secreta mentis. Lacryraae pce- R est avis castissima, quae in excclsis et in arboribus
nitentium pro baptisraate reputantur apud Deum. semper nidificare vel morari solet, Apostolos vel cae-
Soror mihi in Christo dilecta, si compunctioneni teros doctores significans, qui possunt dicere, Nostra
secundum Deum habueris, beata eris'. Coinpunclio conversalioin cwlis est (Philipp. m, 20) : quse et ge-
cordis, sanitas est animae : compunclio mentis illu- mituni habet pro cantu, et significat ploratum san-
minatio est animat; quia tunc anima illuminatur, ctorum, qui suos ad lamentum et flctum hortai.tur,
quando ad lacrymas compungitur. Compunctio Ia- dicentes, Miseri eslote el lugete (Jqcob. IV, 9).
crymarum remissio est peccatorum; quia tutic pec- 31. Igitur, honesia virgo, acc:pe exemplum hujus
cata dimittuntur, quando cum lacrymis ad memo- lurturis, el luge propter amorem Jcsu Chrisli spousi
riam reducuntur. Corapunctio Spiritum sanctum re- tui, quousque eum videre possis regnanlera in solio
ducit ad se ; quia cum a Spirilu sancto mens visita- regni sui. Melius est tibi lugere ciim amore Jesu
tur, statim homo peccata sua plorat. Christi, quam cum timore inferni. Putchrm sunt ge-
30. (Interrogatio.) 0 frater mi, quaeso,dic mihi, nm lum sicut turturis (Cant. i, 9). Natura turturis
quae sunt causae nostri doloris, pro quibus in hac est, ut si per occasionem pcrdiderilconjugem, 829
vita mortali ploramus ? (Responsio.) Propter peccata £ alterum amplius non quaerat. 0 sponsa Chrisii, assii
nostra, et propter miseriam luijus mundi, ac pro- milare et tu huic turturi, et praelcr Jcsum Chrislum
pter compassionem proximi, et propter dileetionem sponsum luum, amatorcm non quacras alterum. 0
coelestis praemii. Propter peccata flebat ille qui di- sponsa Christi, esto similis turturi, ct luge die ac
cebat : Lavabo per singulas noctes lectum meum : la- nocte cum dcsiderio Jesu Chrisli sponsi tui, quia
crymis meis stralum meum rigabo (Psal. vi, 7), Idem jam asccndit ad ccelos, ut aliquando faciem illius
de miseriis hujus mundi gemebat cum dicebat: Heu videre merearis in dextera Patris. Pulchrm sunt genar
mihi! quia incolalus meus prolongatus est: habitavi tum sicut turluris. In genis solet esse verecundia.
cum habilantibus Cedar, multum incola fuit anima Soror venerabilis, genas habes turturis, aj jirae ve-
tnea. (Psal. cxix, 5, 6.) Dominus per compassionem recundia Jesu Chrisli sponsi tui nihil contra volun-
flevit super Lazarum (Joon. xi, 35), et super civila- tatem illius facis : geuas habes lurturis, si cum
tem Jerusalem dicens : Quia si cognovisses el tu amore et reverentia Christi ea quae illi displiccnt,
(Luc. xix, 42). Etiam Paulus apostolus, qui praeci- poslponis : genas habes turiuris, si praeter Chri-
pit gaudere cum gaudentibus, et flere cum flentibus slum alterum amicum non diligis. Igitur, soror
(Rom. xu, 15), per compassionem dolebat, dicens : charissima, indesinenler peccala tua cum lacrymis
Quis infirmatur, et ego non infirmor? (II Cor. xi, D lava. Quotidie laya tuas neglfgentias per compun-
29.) Cum dilectione cceleslis praemii plorabant jusli, ctionem et lacrymas. Transgressiones lui ordinis
riicentes illud Psalmistae : Super flumina Babylonis sine intermissione ablue cum laciymis ; et per lacry-
illic sedimus et flevimusdum recordaremur tui, Sion mas el corapunctionem acquire tibi luorum remis-
(Psal. cxxxvi, 1). Vita praesens, mors est, quia est sionem peccatorum : per lacrymas et crebra suspi-»
plena miseriis : quod non est in palria, sed in via; ria acquire tibi aelerna gaudia. Plange iniquitales
nec est in domo, sed in exsilio. In hoc mundo non tuas, mala scelerum luorum deplora, mala quae egi
sumus in nostra civitate, sed in percgrinatione, sicut sli, flendo commemora : mceroris unda te irriget,
scriptum est: Non habemus hie.manentem civitalem, compellatte plangere fluvius lacrymarura : quaeges
sed futuraminquirimus (Hebr. xiii,14,el3/ic/i.n, 10). sisti prave, flelibus dele; quae illicile commisisti,
Ideo, soror dilecta, moneo te, ut priirio lugeas pro- lacrymis ablue. Honesta virgo, si peccata non plora-
pter peccata tua: deinde, propter miserias hujus veris in hoc saeculo,quando dictura es Deo: Posuisti
mundi.atquecompassionein proximi. adpostremum lacrymas meas in conspeclu tuo ? ([Psal. LV, 9}
vero, propter dileclionem Dei ac ccelestis praeraii. Charissima, si iniqnitates tuas non fleveris in bac
Honesta virgo, deprecare Deum cum omni devotione, morlalitate, quando dices : Fueiunl mihi iacrymte
mempanet die ac nocte ? (Psal. xi.i, 4.) Moneo igitur .\ Paulus aposlolus : Quasi 830 trisles, sempcraulem
te, sponsa Chrisli, ut in hac niortali vita lugeas gaudentes (II Cor. vi, 10);et iterum, Gaudete in
peccata tua, ut consolari merearis in ccelesti patria, Domino semper; iterum dico, gaudete (Pltilipp. iv,
sicul scriptum est : Beali qui lugent, quoniam ipsi 4). Ergo Irislitia spiritualis bona est: tristitia vero
eonsolabuntur ( Maiih. v, 5, et Isa. i.xi, 2). Amen. quaenascitur ex cupidjtale temporalium rerum, est
XI. — De tristitia. inala. De tristitia spirituali scriptum est: Beati qui
32. Dominusdicit in Evangelio : Amen, amendico lugent quoniam ipsi consolabuntur (Matth. v, 5, et
vobis, quia plorabilis vosel flcbitis, mundusautem gau- Isa. LXI, 2). De irislilia autem saeculari ait Salo-
ttebit: vos autem conslristabimini, sed tristilia veslra mon: Multos occidit tristitia, et non est utilitas in
vertetur in gaudium (Joan. xvi, 20). Etiam Salonion ea (Eccli. xxx, 25, et // Cor. vn, 10). Ilerum de
ait: Cor gaudens exhilarat faciem : spirilus vero tri- laelilia spirituali dicitur: Lwtetur cor qumrentium
stisdejicitur in mmroremanimm (Prov. xv, 13). Ani- Dominum (Psal. civ, 3). Et iterum de laetitia saecu-
mus gaudens mtatem floridam facit: spirilus vero lari legitur. Vmvobisqui ridelis nunc, quoniamplo-
tristis exsiccat ossa (Prov.xyw, 22). Fili, in bonis non rabitis el flebitis (Luc vi, 25). Soror charissima,
desquerelam, el in omni dato non des tristiliam verbi audi etiam quod beatus Paulus dicit; Tristitia qum
mali (Eccli. xvui 15). Omnis plaga, tristitia cordis B secundum Deum est, operatur salutem pmnitentim:
esl (Eccli.xx\,n).Jucundilas cordis,est vita hominis tristitia vero qum est secundum swculum, operatur
(Eccli. xxx, 25). Cor pruvum dabit tristitiam, et homo mortem (IlCor. vn, 10). Oratio hominis qui sem-
sapiens resislet illi (Eccli. xxxvi, 22). Per tristitiam per est trislis, non habet virtutem, nec potest ascen-
feslinal mors : tristilia flectit cervicemcordis (Eccli. dere ad Deum. Ubi tristitia fuerit cooperta Spiritu
xxxvui, 19).Corlactuni bonam facitvalctudinem,viro sancto, non ibi est acceptabilis oralio, quia inlirma
autein tristi cxsiceanlur ossa. Et beatus Alhanasiua est, et non potest asccndere ad Dcum. Igitur, soror
dicit: < Homo trislis sempcr malitiatur, ct contri- mihi amabilis, omitte tristitiam ; desine tristisêsse,
slat Spirilura sanctura sibiarDco donalum. » Hoc tristitiam repelle a te. Noli dare te multae tristiliae;
etiam docet Aposlolus dicens : Nolite contristare non perscveres in tristitia; ne dederis tristitiae cor
Spirilum sanctum qui habital in vobis, in quosignati tuum. Tristilia unuiu est ex septem principalibus
estis in die redemplionis (Ephes. IV, 30). Vide ergo, vitiis : et ideo esi cavenda ab omnibus servis Dci.
soror charissima, ne conlristcs Spiriluin sancluin Undebeatus Isidorus : « Si bene ct pie vixeris, nun-
qui hahitat in te, ne forlc derclinquat te. Aufer a quam eris tristis. Bona vita semperhabet gaudium.»
te dubietalem, et animosilalem, quia ulraque con- P Honesta soror, ergo expelle a te tristitiam; quia
tristat Spirituni sanctum. Aufer a le tristitiam, quia sicut tinea coinedil vcslimentura, et sicut vermis
ipsa esl soror dubiclaiis et animositatis. Certe tri- roditlignum, ita tristitia nocet cordi. Munda ergo
slitia saccularisomnium malorum spiriluum estpes- cor tuum ab omni trislitia carnali atque saeculari, et
siinus, ct noccl scrvis Dci. Trislilia saecularis lacdit oratio tua erit acceplabilis apud Deum. Igitur, soror
el cmiterit alquc allicit servos Dci. Spiritus enim venerabilis, de recordalione peccatorum luorum lu-
sanclus non suslinet tristiliam carnalem. Igilur, so- ge, et in amorem Jesu Christi spousi tui gaude. De
ror dilecla, induc senipcr lactiliam spirilualera, quae mcmoria praecedentium dcliclorum tuorum plora, cl
habet gratiam apud Deum. Omnis laetitia spirilualis de spe cceleslium bonorum exsulla. De transaciis
sempcr bona est, ct bona cogitat, atque contemnit culpis et negligenliis tuis dole, et de promissione
vanam tristiliam. Si laelitia spiritualis bona non cceleslisregni laetare. De praeteritis luis deliclis con-
essct, nunquam propheta diceret, Lmtamini in Do- tristare, et de gaudio aeternaeretribulionis hilaresce.
mino, el exsullate, jusli; el gloriamini, omnes recli Ad quod le perducere digneiur ille, cui in tuo vir-
corde(Psal. xxxi, llhet iterum, Lwlabitur justus gineo corporc jucundum habitaculum praeparasli.
in Domino, et sperabil in co; et taudabunlur omnes Amen.
recti corde (Psal. LXIII,11). D XII. — De dileclione Dei.
33. (Interrogatio.) 0 frater charissime, si tristitia 54. Dominus noster Jesus Chrislus dicit in Evan-
mala esl ct nocet servis Dei, quid est quod ait Salo- gelio : Si quis diligit me, sermonemmeum servabit:
mon : Cor sapientum ubi tristitia est, et cor stulto- et Pater meus diligil eum, el ad eum veniemus,et
rum ubi est tmtitia? (Eccle. vn, 5). (Responsio.) So- mansionem apud eum faciemus (Joan. xiv, 23). Et
ror vcnerahilis, hoc quod ait Salomon, Cor sapien- Joannes apostolus: Nos diligimus Deum, quoniam
tum ubi trislitia est, et cor stuttorum ubi estlmtilia , ipse prior dilexit nos (I Joan. IV, 19). Qui diligit
non est intclligendum nisi de spirituali trislilia, et Deum, exorabit pro peccatis suis, et continebit se
de saeculari laelitia.Ac si apcrtius diceret: Cor sa- ab illis. Soror charissima, dilige Deum, ct invoca
pientum ubi tristitia est spiritualis, etcor stultorum eum in salute tua; quia dilectio est vita, et odium
ubi csl saecularis laetitia.Qui secundum Deum trisli- est mors. Dcus non vult se tantum verbis diligi, sed
tiam habenl, sapientes sunl: qui autem secundum puro corde, et operibus bonis. Deum non diligii, qui
saeculura tristitiam habent, sunt stulti. Unde Domi- praecepta Dei conteninit. Mens hominis qui Deum
nus in Evangelio: Gaudete el exsultate, quia no- diligit, nonestin terra, sed in ccelo; quia semper
mina veslra tcripla sunt in cwlis (Luc x, 20). Et ccelcstia desiderat. Monco te, soror chavissinia, ut
diligas Deii->super omnia; qua ipse te elegit ante A . amori illius praeponitis, fulcite me bonorum veslro-
saeci-ila.Plusdebemus Deum diligere, quara parentes rum exemplis, et qualiter Chrisluin dilectum incum
noslros. Quare? Quia Deus fecit nos, et parentes invenire valeain ostendile, quia prae amore illius in-
nostros propriis manibus, id est, propria virtute, firmor. Hic anior dulcis, hic languor suavis, harc
sicut scriptum est: Ipse fecit nos, et non ipsi nos iniirinitas sancla, haec dileclio casta, conjunctio in-
(Psal. xcix, 6).Majora tribuit nobis Christus, quam temerata, haec copula inviolala, haec complexio illi-
parentes nostri : et ideo super parenles debemus bata : et vos, sanclae sorores, fulcite me floribus, id
diligere Chrislum. Stultum est aliquid plus quam est vestrae conversationis exemplis; quia praeamore
Deum amare; quia qui plus diligit creaturam quam sponsi mei infirmor. Honesta virgo, vere p.o amore
Creatorem, peccat. Et qui praeponil amorera crea- Jesu Christi sponsi tui langues el infiraiaris, si pro
turae amori Crealoris, errat. Ergo super omnia est amore illius omnia quae in mundo sunt, contemnis
nobis Deus diligendus. Dic, obset-ro, honesta virgo, el despicis. Vere pro amore Jesu Christi infirma ja~
cum amore et diledione de Christo: Dileclus meus ces in lecto contemplaiionis, si Christum superom-
mihielego illi, qui pascitur inter lilia, donec aspiret nia diligis. Vere pro amore Chrisli es infirma, si
dies, et inclinentur umbrm(Cantic n, 16,17). Sponsa plus diligis ccelestia quam terrena. Vere propter
Chrisli, rogo, ut apertius dicas: Dilectusmeus mihi B amorem et dilectionem Christi languida jaees in
societurvinculo charitatis et amoris, et ego illicon- leclo animae dilectionis ac suaviialis, si in sanctis
jungar et socier vicissiludine mutuae dilectionis, qui operibus forlis, et in terrenis actibus es debilis. So-
pascitur inter lilia; hocest, delectatur et jucundatur ror mihi in Christo amabilis, si Christum ex toio
inter candidas et odoriferas virtutes sanctorum, corde tuo dilexeris, ct nibil ainori illius praepostieris,
atque inter choros virginum : donec aspirel dies, cum eodem Jesu Christo sponso tuo in ca;lesii re-
et inclinentur umbrm; donec nubila transeant prae- gno laetaberis. Si Christum in tota mente secuta fue-
sentis vitae, et appareat dies, hoc est, veniat clari- ris, et eum tota meote dilexcris, absque ulla dubi-
tas sempiternae beatitudinis. talione cum eo in ccelesli patria gaudebis, et eum
35. Soror charissima, justitiaestDeum toto corde cum sanctis virginibus quocunque ierit sequeris. Si
aroare, illique tota adhaererevoluntate, qui est sum- cum omni devotione Chrislo adhaeseris, el ad eum
mum bonuni. Sutnnium bonum amare, summa est die ac nocte suspiraveris in hoc praesenti saeculo,
beatitudo. Qui Deum amat, bonus est: si bonus, siue dubio cum eo exsultabis in ccelestipalatio, at-
ergo et bealus. Quarito liorao plus Deum diligit, que inter virginum choros cantabis illi dulces hy-
lanto magis beatus erit. Dilectio est 831 specialis _ mnos, sicut scriptum esl :
ct propria virius sanctorum. Amantissima mihi in Qui pascis inler lilia
Christo soror, ideo haecdixi, ut nuilus amor saeculi Septus choreis virginum,
te separet ab amore Christi. Sponsa Christi, etiam Sponsus decorus gloria,
Sponsisquereddens prwmia.
rogo, ut aliquiit nobis de amore ceeleslis sponsi tui
dicas. Fasciculus myrrhm dileclus meus mihi, inter Quocunquepergis, virgines
Sequuntur, alque laudibus
uberameacommorabitur(Cunt. i, 12).Dicergocharis- Post te canenles cursitant,
sima planius, ut ea quae dicis, inlelligamus. Fasci- Hymnosque dulces personant.
culus myrrhm dilectus meus mihi, inter ubera mea (In hyinno de Virginibus, Brev. Rom.)
commorabitur. Locus cordis estinter ubera, hocest, Ideo boc dixi, soror charissima, ut Christum super
inler mammillas: ergo dilectus meusinler ubera mea omnja diligas, ut nihil ainori illius praeponas. Obse-
commorabilur; id est, memoria, dilectio, et amor cro te, dilecta soror, ul niilliim praeter Christum
Jesu Christi sponsi mei, semper erit inter mammil- quaeras amorem, et nullam praeter Christum diligas
las meas, hoc est, in corde meo. Et sive in prospe- pulchritudinem. Pro amore Christi luge, pro amore
ris, sive in adversis semper ad memoriara reducara Christi plange, donec eum merearis videre in dextera
omnia bona quae mihi Iribuit: quia dilexit rae, et D Patrissui regnantem. Amen.
mortuus est pro me; atque ascendit ad coelos, et ut XIII. — De dilectione proximi.
ad eum perveniam, quolidie vocat me dicens, Venide 37. Soror charissima, audi quae Dominus Jesu»
Libuno, sponsa,veni, coronaberis(Cant.\\, 8). Laeva Christus ail discipulis suis : ln hoc cognoscenlom-
Jesu Chrisli sponsi mei sub capile meo; idest, do- nes quia meiestis discipnli, si dilectionemliabuer.ilis
num Spiritus sandi requiescat in me in hac prae- ad invicem(Joan. xm, 35). Ornnes lirieles discipuL
senti vita; et intellectus sanctarum Scripturarura Christi sunt. Unusquisquc illius discipulus esl, cujus
sit in mente roea, ut eum cognoscam ct perfecte in- doctrinam sequilur. Ergo qtti vult Chrisli discipu-
lelligam : etdextera illius amplexetur me; hoc esl, lus esse, studeat proximos suos lanquam se ipsum
ad aetcrnam beatitudinem pervenire faciat. diligere. Diledio proximi malura non operatur.Qua-
36. Charissima soror, roga ancillas Christi quae re? Quia plenitudo legis est dilectio (Rom. xm, 10).
tecum sunt, el dic eis : Fulcile me floribus, stipale Et Paulus aposlolus : Ambulhe in dilectione, sicut
me malis, quia amore Jesu Christi sponsi mei lan- et Christus dilexit vos, et tradidit semetipsumpro
gueo (Cantic n, 5). 0 vos, sancta; sororcs meae, vobis (Ephes, v, 2), Eliam Joannes aposiolus ait :
quae jam Chrislum super omnia diligilis. et nihil Qui diligit fratrem suum, in Huminemanet, et tcai.
dalum non eit in eo : qui odit fralrem tuum, et in A pus tunc in multis partibus dividatur, aut in ignem
832 tenebris est, nescit quo vadal, quoniam tene- mittatur, manus illa jam non sentit, quia jam divisa
brm obcmcavcrunt oculos ejus (I Joan. n, 10, 11). est a corpore. Talis est omnis christianus qui de
Si quis dixerit: Diligo Deum, et fralrem suum ode- allerius damno, aut tribulatione, aut angustia, aut
ril, mendax est, et veritas in eo non est. Et hoc necessitate non dolet, sed, quod pejus esl, gaudet,
mandatum habemus a Deo, ut qui diligit Deum, dili- quia jam alienus est a corpore Ecclesiae.
gat et fratrem suum. Qui non diligit fratrem suum 39. Nos vero, honesta virgo, si veram et perfe-
qtiem videt, Deum quem non videt, quomodopotest dictam charitalem volumus custodire, diligamus bene.
ligere ? (1 Joan. lv, 20, 21, et u, 4.) Etiam Salomon Oranes lldeles sicut nosmclipsos studeamus diligere,
a.t : Omni tempore diligit qui anticus est; et: Fruter ut quia Christus est caput nostrum, merearaur
jii necessitate comprobatur (Prov. xvn, 17). Et beatus membra illius esse: ut cum Christus apparuerit,
Augustinus : < Hominem vincis humana felicilate, qui est gloria nostra, nos per concordiam charilalis,
diabolum vinc's inimici dilectione. » Tamen, soror et per dilectionem Dei et proximi, cum ipso possi-
dilecta, non debet inter servos Dei carnalis dilectio rous apparere in gloria. Tunc vero amicus amatur,
esse, sed spiritualis. Nihil Deo specialius virtute disi non pro se, sed pro Deo amatur. Unde beatus
lectionis. Nihil desiderabilius diabolo, quam exstin- R B Isidorus : < Qui intemperanter amat amicum, niagis
ctio charitatis. Sanctus amor non babet scandalum. ainat illum pro se quam pro Deo. > Tunc quisque
Omuem hominem fidelem judica tuum esse fratrem. bonitati atque divinae justitiae iil contrarius, quando
Memenlo quod unus artifex condidit nos. Verus a- despicit amicum aliqua advcrsilate percussum.Vera
mor non habel amaritudinem scandali. araicitia nulla occasione excluditur, nullo tempore
38. Soror venerabilis, in proximi dilectione co- deletur : sed ubicunque se verterit tempus, illa fir-
gnosces quoraodo deheas pervenire ad dilectionem raa esti Pauci sunt amici qui usque ad finem sint
Dei. Sicut dilectio mentem eleval; ita malitia demer- chari. Illa cst vera amicitia, quae nihil ex rebus
gil. Nec Deum vere sine proxirao poteris diligere, ainici quaerit, nisi solam benevolentiam, scilicet ut
nec proximum sine Deo. Veram charitatem tenes, sii gralis ainet aroantem se. Igitur, soror amabilis in
et amicum diligis in Deo, et inimicum diligis pro- Christo, moneo te ut diligas amicos tuos in Deo,
pter Deum. Quantum fueris larga in dilectiones hoc est in bono. Dilige etiam inimicos tuos propter
proximi; tantuin eris alta in congregatione Dei. Sii 833 Deum, sicut scriptum est : Diligile inimicos
in veritate diligis proximum tuum, in tranquillitate : vestros, benefacite his qui oderunl vos(Luc. vi, 27;
est cor tuum. llle vero qui proximum suum habctI Matth. v, 44) ; et iterum : Si esurieril inimicus
'
odio, circumdatus est tenebris : el ideo diligendo>" tuus, ciba illum : si silit, polum da illi (Rom. xn,
proximuin purgas oculum mentis ad videndumi 20, et Eccli. xxv, 21) ; et iterum : Benedicite perse-
Deum. Tamen, reverendissima soror, moneo te, utt quenlibus vos, benedicite, et nolite maledicere (Luc
nullum homineni carnaliter diligas. Unde beatusi vi, 28, et Rom. xn, 14). Diledio est soror charita-
Isidorus : i Multum in terra demersus est, qui dili- tis. Charitas nunquam fuit sine dilectione; nec di-
git hominera morituruin plus quam oportet, carna-- lectio sine charitate. Honesta virgo, ergo necessaria
liter. >Cum Deo manere non possumus, si in hocc est nobis dilectio, in qua lantae vii tules consislunl,
saeculo unanimes esse nolumus. Amicus in necessi- et de qua tanta bona nascuntur. Dilectio habet
late comprobatur. Si praecepta Dei volumus custo- duas alas. Ala dextera est dilectio Dei : sinistra ala
dire, sicut nosmetipsos debemus proximos nostross est dilectio proximi. Nullus hominuni cum una ala
diligere; quia si sine dissimulatione diligit homoo poterit volare ad ccelum. Quare? Quia nec sola di-
fratrem, cilo placat Deura Patrem. Qui diligit pro- lectio Dei sine dilectionc proximi valet ad conse-
ximum, non potest facere homicidium, non adulte- quendara aeternam beatitudinem. Virgo prudens ,
rium, non furtum, non perjurium, non falsum te- sume tibi has duas alas, videlicet dilcctionem Dei et
stimonium, non rapinam, non invidcre, non litigare.'• JJ proxirai, ut libere possis volare, bona operando, ct
Igilur, honesla virgo, dilectionem Dei et proximi,i, pervenire ad patriara ccelestis regni. Amen.
,in qua tola Lex pendet el Prophetae, scmper medi- XIV. — De compussione.
temur, et opere perficiamUs. Sed si proximus noster>r 40. Soror charissima, audi quid Dominus nosler
palitur aliquam tribulationem, aut infirmitatera,i, Jesus Christus dicat : Omnia bona qum vultis ut fa-
aut damnuni, aut in carcerera mittitur; si dolemus is cianl vobis homines, vos facile itlis (Malth. vn, 12,
pro illo, in corpore Ecclesiae sumus : si autem nonn et Luc. vi, 31). Haecest enim Lex, et Prophetae. Et
•dolemus , jam a corpore Ecclesiae praecisi sumus.5. Paulus ait: Gaudere cum gaudentibus, flere cum
Charitas quaecolligit et viviiicat omnia membra Ec- :- flentibus (Rom. xn, 15); et iterum : Suscipite infir-
clesiae, si nos viderit de ruina proximi gaudere, e, mos, patientes estote ad omnes (I Thess. v, 14); et
slalim nos praescindit a corpore. Tandiu dolet mem- n- Salomon ait : Qui despicit proximum suum, peccat
brum, quandiu in cBrpore conlinetur. Si autem m (Prov. xiv, 21). Fidem posside cum proximo luo in
membrum praecisum fuit a cnrpore, nec sentire po- o- paupertaie illius, ut et in bonis ejus Iwteris. ln lem-
terit, nec dolere. Si manus, aut pes, aut aliquod )d pore tribulationis permane proximo tuo fidelis, ut ttt
membrum praccisum fuerit a corpore, si totum cor- r- hmreditate illius sis cohmres(Eccli. xxn, 28, 29).
,223 LIBER DE MODODENE VIVENDI. 1826
miseneordiam a Domiiio conse^
Qui cavat proximo suo foveam, cadet in illam : et A ten miseretur,
Soror venerabilis, qudd habes, habeto ftd
qui parat laqueum proximo suo, peribit in itto (Eccli. quetur. Praebe misericordiam sine mur-
•xxvn,29). Unde Psalmista : Lacum aperuit et effodit: misericordiaro.
fuerit intentio
eum, et incidit in foveam quam fecit (Psal. vii, 16), mure. Tale erit opus tuum, qualis
Perfecte proximum non diligit, qui illi in necessitatei tua. Non est misericordia} ubi non est benfeVolen-
non succurrit. Quanto amplius per compassionemi tia. BonUm quod facis, propter misericordiam fac,
Nihil facias propter
proximis nostris in necessitate succurrimus, tantoi non propter vanam gloriam.
ampIiusCreatorinostroappropinquamus. Sic debe- laudeiri, sed propfer aeternam remiinerationem.
mus habere curam nostri, ut non negligamus curami Nihil facias propter temporalem opinionem, sed
Nihil facias propter
proximi, Igitur, soror dilecta, quod nbn vis tibi ac- propter aeiernam mercedem.
cidere >nec proximo tuo cupias evenire. Condolei fainam, sed propter vitam aeternam. Ad quam W
alienis calamitatibus. Saucia le fletibus in alienisi perducere riignetur omnipotens Deus, reverendis-»'
moeioribus. ln tribulatione allerius et tu esto tristis: sima soror. Ariien.
cum infirmis esto infirma. Sic alienos moerores tan- XVI. — De exemplis sanclorum.
quam tuos luge : cum plangentibus plange, cum lu- y. 42. Ad conversionem vel emendationem fldeV
gentibus Iuge>cum flentibus fle, cum plorantibus lium multuro exempla sanctorum prosunt, soror
plora : talis esto aliis, quales optas circa te esse charissima. Idco scribuntur casus et repara-
alios. Quod non vis pati, non facias alteri: non fa- tiones sanctorum, ut miseri propter multitudihem
cias altcri mala, ne tu patiaris similia. Ita clemens peccatorum non desperemus; sed per pcenitentiam
esto in alienis delictis, sicut in tuis, ut non aliler te, resurgendi etiam posl lapsum spem habearaUs, ut
et aliter alios penses. Si ceciderit inimicus tuus, noli nullus post peccatum de bonitate Dei riesperet,
gratulari in ruina adversarii, noli extolli : non laete- dum consptcit etiam post ruinam reparationem
ris super iumici interitu, ne forte et tibi superve- fuisse sanctorum. Propterea posuit Deus Virtules
niat malum. Non extollaris de casu iniraici, ne forte sanctorum ad exemplum nostrum, ut per vestigia
convertat Deus iram suam in te. Qui enim gaudet ipsorum pervenire possimus ad regna cceiorum :
de casu inimici, cito veniet super eum maluro. Sit vet, si eos ad bene operandum sequi noluerimus,
igitur humanus affectus erga miserum, sit erga pau- iu poenis inexcusabiles simus. Sancti Dei homines,
perem dolor compassionis, sit erga dileclum amor quandiu fuerunt in hoc saeculo, non cessaverunt
miserationis. Si esurierit inimicus luus, ciba illum; currere 'in bonis operibus, scilicet iu jejuniis, in
si sitit, potum da illi. Non despicias pauperes (Prot). vigiliis, in eleemosynis, in castitate, in continen-
C
xvn, 5), non contemnas egenos (Prov. xxn,22), non tia, in longanimitate, in patientia, in suavitate, in
Vilipendaspupillos (Prov. xxm, 10): nullus a te tristi- orationibus, in persecutionibus, iri benevoleniia,,
tiam habeat, nemo a te confusus abscedat. Visita in fame et siti, in frigore et nuditale, et in labori-
inlirmos, consolare pusillanimes, ut lu a Domino bus multis pro Chrisli nomine. Sancti homines
consolari merearis in aeterna heatituaine. Amen. despexerunt praesenlem mundum> ut aeternum re^
—
XV. De misericordia. gnum acquirerent: non acceperunt hic proraissio
41. Soror charissima, audi Jesum Christura in nes vel divitias miserabiles hujns1 sseculi, quaeper^
Evangelio diceutem, Beati misericordes, quoniam ducunt horaines male eis utenles ad tormenta in-
ipsi misericordiam consequenlur (Matth. v, 7); et ferni; sed hanc patriam tota intentione relinquen-
iterum, Estote misericordes, quia et Pater vester tes, ad ccelestem Jerusalem leVaverunt oculos suos.
cxleslis misericorsest (Luc. vr, 36). Et Paulus aposto- Homines sancti vitaverunt peccatum in verbo, in
lus : Estote autem invicem benigni et misericordes, facto, in cogilatione, in visU, in auditu, in nutu, i»
et induite vos sicut electi Dei et sarvcti in sancta oculis, in manibus, in ira, in pcdibus, in rixa, in
misericordia (Coloss. m, 12 ; Epltes. iv, 52). Pie- furore, in dissensione, in vana
gloria, in super-
tas autem ad omnia utitis est (I Tim. iv, 8). Et D ] Uia, in elatione, in cupiditate, in gula, in somno-
Salomon ait : Facere misericordiam et judicium lentia, in fornicatiorie, in vinolentia. Custodientes
magis placel Deo quam sacrificium (Prov, xxi, 3)» corpora sua et animas suas, duobus modis jeju-
Misericordia facit locum unicuique secundum me* naveriwtj scilicet a viliis, et cibis. Rona est abs-
ritum operum suorum. Miseralio hominis circa tinentia ciborum, sed multo est melior abstinentia
se, et circa proxiroum suum : misericordia au- vitiorunii Unde Ecclesia de suis merabriSj id est
tera Domini super omnera carnem (Eccli. xvni; de eisdem sanctis patribus, dicit : Mams memstil-
12). Ille offert sacrilicium, qui facit nnsericor- laverunt myrrham (Canlic. v, 5). Quid per manus,
diam (Eccli. xxx\, i). Misericordia autem Domini nisi operaliones sanclorum inteJligimus ? et
quid
a compatiendo alienae miseriae, vocabulum sortita per myrrhara, nisi mortificalio carnis et mortifl-
est. Qui in aiterum misericors non fuerit, mise- catio vitiorum accipitur? Manus Ecclesia3 sancti
ricordiam Dei invenire non poterit. Soror dilecta homines sunt bona operantes, de quibus dicit „
mihi in Christo, misericordia et veritas te praece- Operati sunt justiliam (Hebr. xi, 33). Manus ergo
dant. 834 Misericordiam nunquam deseras. Be- Ecclesiaj myrrham bonorura operum stillanf, quia
nefacies animae tuae si misericors fueris. Qui al- nobis exeropla bene vivendi demonstrant, et ui
PATBOL. CLXXXIV. 39
vitia carnis nostrae morlificeraus, praedicant. Unde A rent, quando in ecclesiis filii recenier in fide ge-
quidam eorum dixit, Si enim secundum carnem ncrantur, et ad sanciam conversationem quasi ad
vixeritis, moriemini (Rom. vm, 13) ; et iterum, soliriitatem bonorum operura praeparantur. Mala
Mortificate membra vestra qum sunt super lerram punica germinant, quando perfecti homines per
(Coloss. III, 5). Et iterum Ecclesia dicit : Digiti exempla bonorum opcrum suos proximos aedifi-
mei myrrha probalissima (Cantic \, 5). Tunc vere cant, et in novitate sanctae conversationis per prae-
est myrrha probatissima, quando perfecle caro dicationcm suam et per ostensionem bonae vitae
mortificatur, et vitia atque peccala exstinguuntur. sanctis operibus renovant. Unde moneo le, in
43. Igitur, soror in Christo dilecta, si societa- Cbrislo spiritualis amica, ut des bonum exem-
tera sanctorum habere cupimus, necesse est ut plum de te omnibus hoininibus iu omni tua vita.
exempla eorum sequamur. Si peccamus, jam de 45. Venerabilis virgo, desidero ut luceas oinnibus
jieccato nullam cxcusationcm habemus. Quare? ancillis Dei quae lecum sunt in monaslerio, bene
Quia et lex Dei quolidie nos admonet ut bene vi- vivendo; quia, sicutait beatus Gregorius, qui aliis
vamus, et excmpla sahdorum patrura semper in- suam bonam vitam abscondunt, in semelipsis ac-
vitant ad bene operandum. Seri et si aliquando se- censi, sed aliis in exempluin luminis non siint. Illi
"
cuti sumus exempla malorum hoininum, cur non " vero qui excmplum virtutum, ct per viam sancli-
sequiraur exerapla sanctorum palrum ? Et si apti tatis atque per v.erbura praedicationis aliis lumen
[fort. prorapli] fueriinus ad imitandum malos in ricmonstranl, lamparics arrienles sunt, quia aliis
inalum, cur pigri simus ad imitandum bonos in viam salutis ostenriunt. Unde Dominus dicit, Lux
bonura ? Soror venerabilis, ergo ricprccemur Deum, teslru luceat coram hominibus, ut videanl opera ve-
ut virtutes sanctae, quas suis sanclis praeparavit ad slra bona, et glorificent Patrem vestrum qui in cmlis
coronam, nobis non sint ad poenainneque ad dani- tst (Malth. v, 16) : quia videlicet soli Deo est red-
ualionem , sed ad profeclum et saluteni. Sine rienda omnis gloria. Christi virgo, te moneo tamen,
dubitalione credinius quia si exempla sanctorura ul ita sit opus tuum in publico, qtiateuus intentio
secuti fuerimus, 835 Post nanc vilam cum eis tua maneat in occulto. Igilur amantissima mihi in
in ccelo regnabimus. Quanto amplius vitam sancto- Christo soror, sicut superius dixi tibi, in omnibus
rum patrura legimus, si excmpla eorura sequi no- actionibus tuis, in omni opere tuo, in omni con-
.'imus, tanto amplius culpabiles sumus. Nunc, ho- versatione tua imitare sanctos, aemulare justos;
nesta virgo, omnipotentem Deum deprecor, ut det babeto ante oculos tuos exempla sanclorum, cxcm-
libi has virtutes sanctoruni palrum; scilicet humi- r,Q plajustorum imitando considera. Exemplajttstorum
litatcm Christi, dcvotionera Pelri, charitatem Joan- propone tibi, jjalrum exeinpla sint tibi incitamenta
nis, obedientiam Abrahae, patientiam Isaac, tole- disciplinae. Intende in virtutem sanctorum ad bene
ranliam Jacob, castilatem Joseph, mansuetudi- ojierandum, intcnde ad benc vivendum : documenla
nem Moysis, constautiam Josue, benignitatem sanctorum nulla infamia scandalizent vilam tuam,
Samuclis, misericordiam Daviri, abstinentiam Da- iiulla opinio adversa te contrislet. Disce flagrare
nielis ct caelera digna facta priorum sanctorum, bono praeconio, habcto tcstimonium bonuro, cu-
ui post hanc morlalem vilam pcrvenire possis ad stodi tuam famam bonam; tua bona fama nullis
societatem e.irum. fctoribus obseurelur, tua bona fama nullis oppro-
44. Virô Christi, quotidie considera, quo mo- briis laceretur. Amen.
deramine, qua inlenlione, vel qua compundione XVII. — De contentione.
homincs Christi placuere Deo. Unde in persona
Christi iti Camicis canticoruni Ecclesiae dicitur : 46. Paulus apostolus ait : Cum enim sint inter
Quum pulchri sunl gressus tui in calceamenlis, fi- vos zelus el conientio, nonne secundum homincm
lia principis! (Cunl. vn, 1). Christus per potentiam ambulalis, et carnules estis (I Cor. m, 5)? Et Sa-
divinilatis princeps est omnium creaturarum : et D j lomon ait : Inter superbos sempersunl jurgia (Prov.
ideo sancla Ecclesia lilia principis dicilur, quia xni, 10). Sempermalus jurgia qudiril (Cor. xvn, II).
per praedicalioneni Christi in novam vitam rege- Angelus malus mittitur contra eum. Qui per loca
neratur. Quae sunt autem calceamenta Ecclesiae, periculosa vadit, cito cadit : sic ille qui quotidie
nisi exempla sanctorum patrum, quibus in via cum proximis suis corilendit, cito in scandalum
hujus saeculi munimur, ut per omnes tribulatio- cadit. Viri mites semper despiciunt liies : qui quo-
ues calceamenta ista anibulent ? Soror in Chri- tidie contendunt et rixantur, a paueis hominibus
sto amabilis, et nos spiritualiter pedes catceamus,, 836 araantur. Propterea pax et concordia ab om-
quando a sanctis patribus exempla bene vivendii nibus hominibus amantur; propterea pax et con-
sumimus, ut ad similitudinera eorum tentaliones> cordia omnibus hominibus sunt necessariae. Soror
hujus mr.ndi vincarnus. Iterum in eisdem Canti- charissima, audi beatum Augustinum dicentem :
cis sponsus Ecclesiae Christus loquitur, dicens : « 0 quam irreprehensibiles esse possemus, si tam
Descendi in hortum meum, ut viderem poma con- diligenter nostra vilia emendareraus, quanto studio
vallium, el inspicerem si floruissent vinem, si ger- aliena reprehendimus! > Sed si nos bene consi-
minassent mala punica (Cant. vi, 10). Vineaeflo- deramus, multa in nobis reprehendere possumus.
Volo quod cognoscas quia nihil est turpius quami A in auribus se audientiurn. Qui delrahit, et qui de-
lites inter Religiosos, qui debent per concordiami trahentem libenter audit, uterque peccat. Non so-
et dilectionem lucere iu mundo, sicut luminariai lura ille qui detrahit peccat, sed ille qui voluntarie
in coelo. Contentiones ex invidia et detractione so- detrahentem audit. Honesta virgo, audi ea quoedi-
lent evenire atque oriri. Sed si detractio et jurgiai cit perfectus vir in Cbristo : Non sedi cum con-
sunt in claustro, ubi est taciturnitas regularis, ubii cilio vanitalis, et cum iniqua gerenlibus non in-
sanctitas religionis, ubi silentium Ordinis, ubi re- troibo (Psal. xxv, 4). Tu ergo cura concilio vani-
ligiositas monasterii, ubi vinculum charitatis, ubi1 tatis non sedeas, et cuin mala loquentibus non
pax unitatis, ubi concordia fraternilatis, ubi amor commiscearis. Non contendas in ulla causa : in
socialis? Heu, proh dolor! periit taciturnitas re- nulla causa decertare studeas. Contenlio lites parit,
gularis, ablata est sanctitas religionis, defecit si- contentio pacem cordis exstinguit, contenlio rixas
Jentium Ordinis; ad nihilum devenit religiositas gignit, contentio jurgia seminat, contentio faces
monasterii, annullata charitas fraternitatis. Sed si odiorum accendit, contentio concordiam rumpit,
?lli qui in pace debent vivere, incipiuiit contendere, contenlio conturbat oculum mentis, sicut ait David :
litigare, ddrahere; ubi est vita tranquilla, ubi vila Turbatus est a furore oculus meus (Psal. vi, 8). Igi-
quieta, ubi vita pacilica, ubi vita honesta, ubi vita tur, amabilis in Christo soror, monco tc, ut in ulla
modesta, ubi vita casla, ubi vita c.ontemplativa, ubi causa non contendas. Non contendas pro cibo, ne-
angelica ? Certe non potest ibi esse pax inlegra, ubi que propotu, neque pro veslimenlo : sed accipe de
regnat detrahens lingua : ubi reguant rixaeet conten- manibus praeposiiarum tuarum ea 837 1use l'bi
liones, non potest esse perfecla religio. dederint, sine murmuratione; quod a praepositis
47. Vide ergo, soror dileda, ne per lites et con- luis tibi fuerit ministratum, sine murrouratione ac-
tentiones perdas labores. Cave ne dies tuos perdas cipe. Si soror tua meliora vestimenta accepit, quaro
per detractiones et rixas. Altende tibi diligeuter, ne tu accepisti, non sit tibi curae. Si praeposita tua de-
per jurgia et contcntiones perdas ccelestes promis- derit tibi vile vestimentum, et sorori tuae dederit pre-
siones. Esto sollicita, ne per stulla verba perdas tiosum, de hoc non murmures. Sive meliora vesti-
gaudia aeterna. Igitur linguam tuain refrena, et eris menta sororibus tuis fuerint, et tu acceperis viliora,
religiosa : quia si eam non refrenaveris, religiosa super hoc non contendas.
non eris. Sed si forsitan mihi non credis, audi Ja- 49. In nulla temporali causa eligas meliora, in
cobum apostolum diceutem : Si qttis putat se reti- transitoriis rebus meliora non quaeras, in rebus
giosum esse, non refrenanstinguam suam, sed sedu - Ct | mundi meliora non concupiscas. Quare? Quia non
cens cor suum, hujus vana est religio (Jac. i, 26). venisti ad divitias, sed ad paupertatem : non ve-
Lingua modicum esl membrum in corpore hominis, nisti ad monasterium, ut divitias terrenas habeas,
sed tamen si refrenata non fuerit, totum corpus ma- sed ut virtutes spirituales acquiras : non venisti ad
culat et corrumpit (Jac. m, 5, 6). Nam sicut raodi- clauslrum, ut in veslimentis pretiosis resplendeas,
cum fermentum corrumpit totam massam, et sicut sed ut in simplicitate Deo servias : non venisti ad
parva scintilla ignis magnam silvam incendit : ita Ordinem, ut ante oculos homirium in veslibus glo-
lingua sine freno dominos et praeposilos, aequales riosa appareas, sed ut per humilitatero Deo placeas :
ct socios, subjedos et parvulos, omnes scandalizat, non venisti ad sanctam congregationem ut volunla-
ad iracundiam provocat. Lingua contentiosa si fre- tatem tuam compleas, sed ut voluntati alienae obe-
num non babeat, nullus homo cum ea in pace vivere dias, et pro Deo omnia terrena desjiicias. Alioquin
poterit. Rixosa lingua veneno est plena : quae si melius tibi fuerat in dorao patris tui remanere,
non fuerit castigata, omnes socios suos perducet quam in monasterio pretiosa vestimenta quaerere ;
ad scandala. Soror venerabilis, ergo bonum est tibi melius tibi fuerat in domo parentum tuorum ha-
ut prohibeas linguam tuam a malo, et labia tua ne bere solatium, quam inter ancillas Dei pro terre-
loquantur dolum. D nis et transitoriis rebus movere scandalum : melius
48. Considera unde venisti, et ad quid venisli. De tibi fuerat in terra tua commorari, quam in domo
mundo existi, el ad castra Dei, hoc est, ad mona- Dei pro temporalibus rebus contendere, aut litigare,
sterium fugisti : divitias saeculipostposuisti, et ad aut murmurarc. Igitur, charissima, sicut superius
ccelestesdivitias promerendas venisti; et ideo jiau- dixi, in ntilla causa decertare sludcas, nisi ut soJi
pertatem elegisti. Gratis paupertatem elegisti, et Deo placeas. Amen.
ideo oblivioni debes tradere omnia quae propter XVlll. — De disciplina.
Deum reliquisti. Cave ergo ne velis aliis te prae- 50. Sapientissimus Salomon ait : Audi, fili mi,
ferre : quanto major es, tanto te liumilia in onini- disciplinam patris tui, el ne dimittas legem malris
bus : dimitte conventicula conspirationis et detra- lum, ut addalur gralia capiti luo, et lorques colto
ctionis : fuge murmurationes et susurrationes : su- tuo (Prov. i, 8, 9). Tene disciplinam, et ne dimii-
surrationes non audias. Murmurationibus aurem las eam. Custodi illam, quia ipsa esl matet tua (Prov.
tuam non praebeas, separa aures a detrahenlibus, iv, 13). Accipedisciplinam,et noli abjicereeam (Prov.
quasi a scrpentibus. Fuge delrahentes; quasi ser- vm, 10, 33). Qui odit castigationes,slultusest. (Prov.
pentes dctrahentes infundunt vencnum mortiferum xn, 1). Qui increpationes relinquit, multum erral.
Qui discipliuatn despicit , peccat. Qui custodierit A f cipere, qui per increpationes et castigationes suas
disciplinam, inveniel vilam. Qui vero disciplinam auferunt a nobis proprias voluntates, et mundi cu-
nolueril cuslodire, inveniet mortem (Prov. x, 16,17). pidilates. Unde in Canticis canticorum de eisdem
Egestas et ignominia erit illi qui deserit disciplinam. praelatis Ecclesia vef quaelibet fidelis amica dicit:
Qui acquiescitcastiganti, gloriabitur (Prov. xm, 18). invenerunt me cuslodes qui custodiunt civitatem;
Stultus irridet disciplinam patris sui. Qui aulem percusserunt me, et vulneraverunt me; tulerunl mihi
custodit increpationes, sapiens est(Prov. xv, 5). Plus pallium meum cuslodes murorum (Cant. v, 7). Per
proficit cogilatio linguae apud prudentem, quam custodcs civilatis intelligimus praelatos, qui slatum
cenlum plagae apudstullum. Vir sapiens el disci- sanctae EcclesiaecusloJiunt, qui etiam animam fide-
plinatus non murmurabit adversus eum qui casligat Iem inveniunt, eamque suis praedicationibus et ex-
illum (Eccli. x, 28). Tamen castigatio debet esse hortationibus atque minis percutiuni, et amore
moderaia. Unde beatus Ambrosius : < Leviter ca- charitatis Christi vulnerant. Nec solura hoc suflic.it
stigalus exhibet reverentiam castiganti : qui vero eis, sed etiaro pallium ei tollunt : id est omnem ter-
crudeliter castigatur vel increpatur, nec increpa- renam delectationem, atque substantiam temporalcm
tionem suscipit, nec salulem. > Blanda pietale sunt ab ea auferunt, el eam nudam peccatis ac spolia-
portandi, qui pro sua infirmitale non possunt in- £" tam diviliisad regnum ccelorura transmittunt. Igitur,
crepari. soror mihi in Christo dilecta, valde dignum est ut
51. Pro diversitate peccantium alii portandi siint, praelatos nostros quasi patres diligamus; ut ab eis
alii casligandi, quia modus est diversus peccato- disciplinam nostrae salulis Jibenter suscipiamus,
rum. Praelati Ecclesiaeportare debent suhditos suos secundum consilium David dicenlis : Apprehendite
quos corrigunt, et corrigere quos portant. Hinc Sa- disciplinam, ne quando irascatur Dominus, el perealis
lomon in basibus templi Domini imaginem leonis et de via justa (Psal. n, 12). Ergo si de via justa no-
bovis, et Cherubim cpere sculptorio lecit pingi (/// lumus perire, necesse est nos disciplinam susci-
Reg. vn). Quid aliud designant bases in lemplo, nisi pere. Si ille qui disciplinam non suscipit, de via
praelatos in Ecclesia ? Quicunque solliciludinem re- justa peribit, procul dubio in via justa conlirma-
giminis suscipiunt, tanquam bases portant onus tus erit, qui disciplinam suscipit. Nunc ergo, soror
snperpositum. Cherubim Plenitudo scientiae intcr- vencrabilis, moneo te ut libenter suscipias discipli-
pretatur. In basibus Cherubim monstralur, quia nam, ut ab ira Dei libereris, et in via justa confir-
praelati Ecclcsiae pleni dobent esse ccelcstis scien- meris. Multas age gratias illi qui castigaverit te :
tiae. Per leonem terror severitatis figuratur; per ,.. illi qui increpaverit te, gralias repende. Si abba-
I.ovemvero patienlia mansuetudinis ostendilur. Ita- tissa vel priorissa pro salutctua increpaverit te, non
que in basibus neque leones sine bobus, neque bo- contristcris : cum monslraverit tibi viam salutis
vcs sine leonibus exprimuntur : quia praelati Eccle- tuae, suscipe doctrinam illius gratis : quando aliquis
siae aliquando rigide, aliquando cura dulcedine, monstraverit tibi causam tuae salutis, lu non sis re-
aliquando cum asperitate, aliquando verbis, ali- bellis. Diligeeas qure te reprehendunt de tuis trans-
quando flagellis debent subjectos suos corrigere ; gressionibus : ama eas quae te castigaverint de tuis
quia ille qui blandis verbis casligatus non corrigi- negligentiis : quasi roatres dilige eas quae te rejire-
lur, necesse est ut acrius corrigatur et arguatur. hendunt de tuis transgressionibus. Castigantibus
Cum dolore enim abscindenda sunt vulnera, quae injuriam non respondeas. Increpantibus te contu-
leviter sanari non possunt. Qui secreto admonitos meliam non dicas : mala pro bonis non reddas. Ad-
de peccalo corrigi negligit, publice est arguendus : versus bona consilia non respondeas jurgia. Ad-
et vulnus quod occulte sanaii nequit, manifeste versus "oona verba non respondeas mala. Quare t
dcbet emendari. Palam sunt arguendi qui palam no- Quia qui diligit disciplinaro, diligit sapientiam.
rent; ut dum aperta objurgatione sanantur, hi qui Ergo et tu si disciplinam dilexeris , sapiens eris.
eos imitando dcliquerunt, corrigantur . ut dum unus• D | Prudens eris, si increpationes patienter sustinue-
corripilur, caeteri emendentur. Melius est ut pro ris : paliens eris, si humiliter castigationes porta-
roullorum salvalione unus condeinnetur, quam per veris.
unius licentiam multi periclitentur. Etiam beatus 53. Honesta virgo, ideo a Domino et a prselatis
Gregorius 838 ait: * ûnt multi, qui verba in- noslris in hac vita corripimur, ut non cum hoc
crepationis audiunt, et ad pcenitentiam redire con- mundo damnemur. Multo melius est nobis in hac
temnunt. > Unusquisque audiat de regno Dei quodi vita a praelalis nostrispro negligentiis corripi, quam
diligat; audiat de inferno quod timeat: ul si pcr in futura vita damnari. Meliuscst nobis in hoc sae-
amorem ad regnum non venit, saltem per timoremi culo a praeposilis nostris pro transgressionibus el
veniat. Verba sunl Isidori : Justi benigne susci- culpis castigari, quam in futuro saeculopuniri. Ama
manu
piunt castigationem, quando de suis culpis ar-- bilis mihi in Christo soror, melius est tibi
gunntur. abbatissae flagellis caedi, quam in inlerno pcenas
52. Soror charissiraa, disciplina est eraendatrix,, pati: melius est tibi manu abbatissae vel prioriss»
in
quae non est vilipendenda : et ideo debemus prae- flagellari in hac vita, quam in inferno cruciari
latos nostros diligere, et verba eorum benigne sus- futuro : melius est tibi manu abbalissoeflagellisver-
1235 LIBER DE MODOBENE VIVENDI. i254
berari, quam in iuferno torqueri: melius tibi est in A (Jon. r el n). Cavendum est igitur nobis, ne contrj
hoc mundo de manu abbaiissaevel priorissae susti- praelatos nostros per inobedientiam audeamus in -
nere flagella, quam pati aeternas pcenas in gehenna : surgere, ne Dominus per eos velit nos, quia vico
melius est tibi raanu abbatissae vel priorissae tem- sua fungitur, aspere visitare.
poraliter affligi virgulis, quam cremari aeternis in- 55. Venerabilis soror, pro salute nostra, posuit
cendiis. A quibus te dignetur liberare ille qui te Deus praelatos in Ecclesia, ul nobis provideant, ut
redemit suo pretioso sanguine. Araen. Deo pro nobis rationem reddant; atque nos ne
XIX. — De obedientia. mala faciamus, custodiant. Unde Paulus apostolus-:
54. Soror charissima, audi verba Pauli apostoli: Obedile prmpositis vestris, et subjacete eis: ipsi enim
iVonest polestas nisi a Deo. Qum autem sunl ordi- pervigilant, quasi rationem reddituri pro animabus
nata, a Deo ordinata sunl. Ideoque qui resistit pote- vestris (Hebr. xui, 17). Praelati debent eustodire ac
stuti, Dei ordinationi resistit (Rom. xur, 1,2). Ergo regere gregem dominicum magna vigilantia ac sol-
non debemus contemnere potestates, sive mundi licitudine : de quibus in Canticis canticorum legi-
sint, sive Ecclesiae, quiaonines a Deo ordinatae sunt. tur : Lectuium Salomonis sexaginta fortes ambiunl
Igilur quando per inobedienliam praelalis nostris ex fortissimis Israel; omnes tenentes gladios, et ad
839 contradiciraus, Deo injuriam faciraus : B bella doclissimi: uniuscujusque ensis super femur
quando per superbiam et inobedientiam praelatis suum, propter timores nocturnos (Cant. m, 7, 8).
nostris rebelles sumus, contra Dei praecepta faci- Verus Salomon Christus esse intelligitur, quia re-
mus : quando praelatis nostris contumaces sumus vera pacificus est, qui pacem inier Deum et homi-
atque inobedientes, Deum contemnimus qui dicit: nem reformavit. Leclulus vero Salomonis congre-
Qui vos audit, me audil (Luc. x, 16) : id esl, Qui vobis gatio est fidelium, in qua Deus habitat et requic-
esl obediens, mihi obediens est; et qui vos despicit, scit. Lectulum vero Salomonis sexaginta forles am-
me despicit. Soror dilecta mihi in Christo, ergo biunt, scilicet praelati, qui defendendo, castigando,
qui praelalum suum desjiicit, Deum despicit: et qui increpando, corripiendo, admonendo circuroeunt el
praelatum suum honorat, Deura lionorat: et qui custodiunt EcclesiamDeicontravitia,etcontiainimi-
obediens est prrelalo suo, obediens est Deo. Hanc cos visibilesatqueinvisibiles. Qui ideo forles esse di-
virtutem, scilicet obedicnliam, laudat Samuel pro- cuiuur,quiapreelati sanctae Ecclesiaeperfecti sunt :n
pheta dicens : Melior est obedienlia, quam sacrifi- observatione roandatorum Dei: omnestenentesgladios,
cium, et obedire marjis quam efferre adipetn arietum : id est, spiriltiale verbum, quia praedicando vitia sub
quottiam quasi pecculum ariolandi est repugnare, el r, ditorum debent reprimere. Ad bella sunt doclissimi,
quasi scelus idololatriw nolle acquiescere (I Reg. xv, quia necesse est ut ad bella spiritualia sint in-
22, 25), id est, nolle obedire. Maria soror Aaron per structi. Uniuseujusque ensis super femur suum. Prae-
superbiam et inobedienliam murmuravit contra Jati sanctae Ecclesiae super femur enses tenent, quia
Moysen fratrem suum, ei stalim percussa et Jepra prius in se, et tunc in sibi subjectis vitia debenl
(Num. xn). Mariaquae contra Moysen fralrem suum, resecare. Et haecomnia faciunt propter limores no-
id est, praelatum, murrauravit per inobedientiam el clurnos : id est, propter occultas insidias maligno-
rebellionem.significat animam cujuslibelhominisqui rum spirituum, qui nocte hujussaeculi maxiracinsi-
niurmurat conlra praelatum suum, cui non vult ohe- diantur sanclis praelatis, ut illis deccptis, lectiilum
dire, nec praecepta salutis accipere. Et quia non vult Salnmonis, id est, congregationem servorum Dei
perobedientiam praccepta sui praelati suscipere, lepra fcedare ac maculare possint.
peccatorum percutitur atque fcedatur. Eiiam Core, 56. Soror charissima, ideo haec dixi tibi, ut ,co-
Dathan et Abiron, qui contra Moysen et Aaron per gnoscas quam devote, quamqne humiliter debemus
superbiam et coulumeliain atque inobedienliara in- praelatis nostris obedire. Obedienlia sola virtus est
surrexerunt, statira pro sua praesumptioue pcenas quae virtutes caeteras menti inserit, inserlasque cu-
sustinuerunt(Num. xvi),sicutscriptumestinPsahno: D stodit : de qua Salomon ait, Melior est obedientia
Aperta est terra, et deglutivit Duthan, el operuit su- quam victimm (Eecle. IV, 17; I Reg. xv, 22); quia
per congregationemAbiron : et ilerum, Exarsitignis per victimas 840 aliena caro mactalur, per obe-
in synagoga eorum, flamma combussit peccatores dientiam vero propria voluntas religatur. Uude vir
(Psal. cv, 17,18). Nam et Ozias rex cum per super- obediens loquitur victorias (Prov. xxr, 28), quia qui,
biam et inobedicntiam atquc contumaciam thuri- pro- Domino alienae voci humiliter obedit, semetip-
bulum accepisset, et contra legem Dei sacrificare sum in corde superat. Adara in infernum cecidit (79)
voluisset, a Deo est lepra jiercussus, atque macii- quia inobediens fuil: Christus vero ad ccelum as-
latus in fronte (// Paratip. xxvi). Nara el Saul rex cendit, quia usque ad raortem Deo Patri obedivit
quia inobediens fuit, regnum perdidit, et in mani- (Philipp. n, 8,9). Sicut per obedientiam Adae pec-
bus inimicorum suorum cecidit (/ Reg. x\). Etiam calores consliluii suiil multi, ita per obedientiam
Jonas propheta per inobedieniiam fugit, et eum pi- Christi justi consliiuti sunt multi. Et sicut propter
scis absorbuit, atque in profundum niaris misit peccatnm Adae omnes homines sunt in condemnalio-
(79) Intellige quoad culpam seu debitum pcccati; alias de salvalionc Adami.conslans est Patrum seii^
teiilia.
nem mortis, tta per juslitiam Chrisli omnes homines A veniam et apparebo anle faciem Domini (Psat. XLI.
in justiftcationem vitw (Rom. v, 19, 18). Et iterum : 3). Vere anima tua Deum silit si eum super omnia
Sicut inobedientiaprimi parentis generavit mortem, diiigit. Vere anima tua Deura sitit, si pro amore il-
ita obedientia Christi generavit vitain (/ Cor. x\, lius despicit oronia lerrena. Vere anima lua Deum
22). Igitur, soror dilecta, si pro Christo fueris obe- sitit, si eum in dextera Patris regnantem concupi-
diens tuis praelatis, cum Christo regnabis in ccelis. scit. Etiam idem propheta nos admonet, dicens,
Contra matrem tuam, id est abbatissam vel prioris- Quwrite Dominum et conforlamini, qumrile faciem
sam, nunquam verburn asperum dicas. Praelatis tuis ejus semper (Psal. civ, 4); id est in prosperitate et
nunquam rebellis exislas, praepositis tuis in nulla angustia, in paupertate et abundantia, in infirmi-
causa contradicas. Venerare autem bomincs me- tate et in sanitate, in juventule et in senedute. De
lioris scientiae, ac melioris vitae. Venerare unum- bemus Deumquaerere tota mente, tota intenlione, ut
quemque hominem pro suae merito sanctitatis. Ma- ab eo mereamur coiilirmari in sancta conversatione,
jorigradui reverentiam tribue competcnlem. Se- el ut illum mereamur invenire ac videre in ccelesti
cundum dignilalem unicuique homini tribue hono- regno. Mundemus nos ab omui inquinamento carnis
rem. Superiori gradui aequalem te non exhibeas. Se- ac spiritus, quia non nisi casto corpore ad ccelos
nioribus praesta obedientiam, et famulare humiliter B U poterunt sublevari in die resurrectionis, nec pole--
imperiis eorum. Cede auctoritati majorum, defer runt videre gloriam divinae 841 majcstatis, nisi
digna servitia majoribus. Esto cunctis obediens in illi qui sunt mundo corde.
hanis praeceptis. 0 sponsa Christi, ita obedias ho- 58. Soror dilecla, mihi crede, quia non oliosis et
mini, ut non offendas voluntatem Dei. In maiis ope- vagantibus dabitur regnum ccelorum, sed quaeren-
ribus nunquam sis obediens. Non obedias illi qui tibus, et petentibus, alque pulsantibus : sic enim
niale tibi faccre raandaverit : malura facere jussa ait Dominus, Petite, et accipietis : quwrite, et inve-
non consentias. Noli obedire in malo cuiquam po- nieiis: pulsate, et aperietur vobis (Matth. vm, 7;
lcstati, etiamsi pcena compsllat, si supj>licia immi- Luc xi, 9). Petenda esl ergo janua regni orando;
neant, si tormenta occurrant. Melius est mortem quaerenda, bene vivendo ; pulsanda, in Dei servilio
pali, quam mala jussa implere : inelius est ab ho- perseverando. Non suflicit bona incipere, nisi etiam
mine jugulari, quam aeterno juriicio damnari. Neque quisque studeat ea quae bcne inchoavit, usquc ad
enim est sine culpa, qui ut malum fieret obedivit. finem vitae perducere : quia melius est viam justitiae
Igitur, soror venerabilis, esto obediens usque ad non cognoscere, quam post cognitionem retrorsum
mortem, et dabit tibi Deus coronam vii.se.Amen. p converti (// Petr. u, 21). Unde Dominus in Evange-
XX. — De perseveranlia. lio : Nemo millens manum suam ad aratrum, el re-
57. Soror charissima, audi beatum Hicronymum sptciens retro, aplus est regno Dei (Luc ix, 62). Igi-
dicentem : « Non quaeruntur in Christianis initia tur, soror venerabilis, necesse est ut per desiderium
vel exordia, sed finis et perseverantia. » Paiilus aUernae beaiiluriinis pulsemus quolidie aures Dei
apostolus male ccepit, sed bcne finivit: Judas vero omnipotentis, nec deficiaraus a bonis quse inccepi •
Scharioth bene ccepit, scd male finivit. Laudalur mus, priusquam illo aperiente mereamur de car-
initium Judae, sed linis vitae illius condemnatur. cere mortis hujus eripi, et ad portam ccelestis pa-
Unde beatus Gregorius : « Frudus boni operis triae pervenire. Soror in Christo amabilis mihi, bo-
persevcrantia est. Incassum bonum agitur, si ante numest perseverarc in servitio pei; quoniam qui de
terminum vitae deseratur. > De hoc etiam beatus monasterio ad saeculumrevertuntur, plus quam car-
Isidorus ait : < Non jndicat Deus hoininem de prse- bones nigri cfliciuntur. Qui de monasterio ad sae-
terita vita, seddesuo (ine.» Unusquisque enim in culum descendunt, cfliciuntur nigri sicut carbones
die mortis suac justificabilur, aut condemnabitur : frigidi. Quare ? Quia pcr torporem mentis ab igne
unde scriptum est, Ubi te invenera, ibi le judicabo. charitalis Dei sunt uiorlui et exstincti. Unde beatus
Etiam beata Magdalena ideo Christum resurgentem D j Isidorus : < Qui de bona vita ad malam reverluniur
prima meruit videre, quia eum requirenrio perseve- per cupiditatem mundi, sunt conlenebrati, et ni-
ravit (Joan. xx). Unde etiam in Canticis cantico- gredine vitiorum sunt foedali et fuscati, atque lu-
rum dicitur : In lectulo meoper noctes qumsiviquem cernae claritatis Dei suut extranei. Qui de mona-
dtltgil anima mea (Canlic m, 1). Moneo ergo te, sterio ad saeculum fugiunt, a societate Angelorum
honesta virgo, ut quaeras eumdem Jesum Christum separantur, et daemonibus sociantur. Qui sanctam
sponsum tum in leclulo tuo, id est in requie menlis, congregationem relinquunt, et ad saecularem vi-
atque quietae contemjilationis. Per noctes quaere tam descendunt, a societate Dei elongantur , atque
cum, hoc est, in hac vita, ad eum suspirando, eum- dominio diaboli subjugantur. »
que desiderando, ut eum perfecte in futura vita in- 59. Soror in Christo amantissima, considera quid
vcnire possis, ac videre regnantem eum in Patris fecisti. Qiiotidie reduc ad memoriam unde venisti,
solio. Sine intermissione quaere eum bene vivendo, et ad quid venisti, et quare venisti. Tu propier Deum
ut faciem ejus inerearis videre in ccelcsti reguo. Ro- omnia quae in hoc mundo sunt reliquisti ac despe-
go, Chrisli sponsa, ut dicas cum David propheta : xisli, et pro amore illius monasterium elegisti. Tu
Sitivit anima mea ad Dcum fontem vivum; quando rcgnum ccslorum comparasti,et te ipsam in pretium
f237 LTBER DE MODOBENE VIVENDI. 125«;
illius tradidisti. Stude crgo cum summa vigilantia,, A i in conspectu tuobonum et malum, ecce ante oculos
ut non perdas regnum quod comparasti, sed ut ha- tuos perditionem animae et salutem; ecce anle te
bere possis in perpetuum quod desiderasti et opia- vitam et mortem; ecce ignem et aquam (Eccli. xv,
sti.Cave neperdas regnum, proquo teinetipsarade- 17,18) : extende manum tuam, et elige quod vis.
disti pretium. Audi Paulum apostolum dicentem : Ecce via paradisi, et ecce via inferni; ecee via quae
iVortcoronabitur, nisi qui legilimecertaverit (II Tim. ducit ad vitam, et ecce via quae ducit ad mortem :
II, 5). Ille Iabor.it legilime, qui in bonis operibus ergo ambula per quam volueris. Hoc solum rogo ,
perseverat usqne ad diem mortis suae. Ille certat; ut eligas meliorem. — Frater mi, consilium tuum
legitime, qui in servitio Dei perseveral sine fraude: accipiam, et meliorera viam eligam. Bonum est mibi
et simulalione. Ille Deo digne servit, qui bonum consilium accipere, et per viam quae ducii ad para-
opus quod ccepit, usque ad consummationem per- disum , ambulare ,cum Dei juvamine. — Honesia
ducit. Ille in bonis operibus bene desudat, qui ea virgo, quia meliorem viam eligis, Deo gratias reddo.
quae bene inchoavit, consummat. Unde Eeclesia de Igitur v.tam bonam quam ccepisti tenere, non dese-
suis membris in Dei servitio perseverantibiis in ras. Propositum bonum vilae jam conserva omnibus
Canticis car.ticoriiro, dicit : Ligna domorum nostra- diebus vitae tuae. Tunc erit opus tuum perfectuni, si
rum cedrina, laquearia vero cypressina (Canl. r, 16). perduraverit usque in finem. Salus perseverantibiis
Domus Ecclesiresunt conventicula fidelium Deo ser- promittitur, praemium perseverantibus datur. Non
vientium, atque in his quaeDei sunt perseverantium. estbonusqui bonum facii, sed qui incessabiliter fa-
Cedrus itaque atque cypressus arbores sunt impu- cit. Si ergo in bonis operibus usque ad finem vitae
tribilis naturae, et signant sanctosDei, qui infatiga- perseveraveris, salva eris.
bili atque immarcessibili desiderio Conditoris sui XXI. — De virginilate.
flagrant, et in bonis operibus usque ad consumma- 62. Prudenles virgines acceperunt oleum in vasis
tionem vitae perseverant. Igitur, venerabilis virgo, suis cum lampudibus. Soror charissima, audi quae
et tu esto cypressus in domo Dei, in bona vita per- dico. Mente et corpore virgines non sunt fatuae, sed
severando. Etiam in domo Dei cedrus eris, si de te prudentes : et possunt exire obviam sponso, quia
exemplum bonae vilae dederis, atque odorem bonae habent oleum in vasis suis, id est, castilatem in
conversationis sociabus tuis. mentibus. Virgines vero corpore et non menle, non
60. Virgo prudens, ideo haec dixi, ut tota mente sunt prudent.es, sed fatuae : nec possunt exire ob-
despicias amorem saeculi : ideo haec dixi, ut nun- viam sponso , quia non liabent oleum in vasis suis ,
quam velis religiosam vitam relinquere, et saecula- id esl, non habent castitatem in menlibus. Sic ait
'
remrequirere:ideohaec dixi,ut nunquam velis mo- beatus Isidorus : « Virgo corpore et non mente, non
nachalem vitam deserere,et sieut canis ad vomitum liabet praemium in remuneratione. » Et Dominus
redire ad saeculum. Moneo te, utin monasterio cun- in Evangelio de fatuis virginibus ait : Amen dico
dis diebus vilae tuae perseveres, et ut saecularem vi- vobis, nescio vos (Mutth. xxv, 4, 12). Hac de causa
tam nunquam desirieres : moneo le, ut cum summo te moneo, soror dilecta mihi, ut sis mente et cor-
desiderio monasterium diligas, et ut toio corde sa»- pore virgo, ut post hanc viiam merearis collocari
culum postponas . moneo te, ut in omiii tempore in in ccelesti thalamo a Jesu Chrislo coelesti sponso.
domo Dei permaneas, et ut nunquam ad saeculum Virginitas non est jussa, sed admonita (/ Cor. vn ,
redire quaeras. Quare? Quia in monasterio est vita 25, 26), quia nimis est excelsa. Duplicatum est bo-
contemplativa, in saeculo est laboriosa : in mona- num virginitatis, quia in hoc mundo sollicitudinc
sterio est vita sanda, in saeculocst vita criminosa : carel saeculi, et in fuluro praemiuro castitatis rcci-
inmonasterio 842 est VIta spiritualis, in saeculo piet. Sine dubio qui casti perseverant et virgines,
cst vita carnalis : in monasterio est vita ccelestis, Angelis Dei erunt aequales. Virgines feliciores erunt
in saeculoest vita terreslris : in monasterio esl vita in aeterna beatitudipe, Isaia testanle, qui ait: Hwc
quieta, in saeculo est vita turbulenta : in monasterio j)£ dicit Dominus eunuchis : Dabo eis in domo mca, et
est vita pacifica, in saeculo est vita litigiosa : in mo- in muris meis iocum, et nomen melius a fiiiis et filia-
nasterio est vita tranquilla, in saeculo est vita con- bus; nomen sempilernum dabo eis, quod non peribit
tentiosa : in monasterio est vita pacifica, in saeculo (Isai. LVI,4, 5). Omne peccaturn per pcenitentiam
est vita jurgiis plena : in monasterio est vita casta, recipiet indulgentiam. Virginitas vero si labitux,
in saeculoest vita luxuriosa : in monasterio est vita nullo modo reparatur : nam quamvis quis per poe-
perfecta, in saeculo est vita viliosa : in raonasterio nitentiam recipiet veniam, tamen incOrruptionero
est vita plena virtutibus, in saeculoest vita plena vi- numquam recipiet pristinam.
tiis : in monaslerio est vita sanctitatis, in saeculo 65. Soror venerabilis, nihil valet virginitas car-
est vita iniquitatis. nis, ubi non est integritas mentis. Virgines de suis
61. Soror reverenda, audisti bona quae sunt in nieritis gloriantes, hypocritis comparantur, qui glo-
monasierio, audisti mala quae sunt in saeculo : au- riam boni operis foris appetunt, quam intra con-
disti virtutes monasterii, audisti vitia saeculi: au- scientiam habere debuerunt. Hoc est enira in Evan-
disti salutem monasterii, audisti perditionero saecu- gelio virgines non babere oleum in vasis suis; id
ii : audisti vitam, auJisti mortem. Nunc igitur ecce est, non servare in conscientia testimonium boni
J«39 EIBER DE MODOBENE VIVENDL 1240
operis : scilicet in facie gloriari apud horoines, non A Non debet virgo despicere viduas. Virgo quaeDeo
in corde apud Deum. Verba sunt beati Augustini -. vult placere, non debet mulieres caste viventescon-
<Nihil prodest virginitas carnis, ubi habilat ira- temnere; quia si hoc fecerit, Deo displicebit et
cundia mentis. > Multum distat inter puritatem sibi nocebit. Virgo quae mulieres caste viventes et
virginalis animaenulla contagione pollutae, et eam Deo servientes despicit, superbiam facit. Quare?Quia
quaemultorum libidini subjacuit. Soror venerabilis, melior est peccator humilis, quam justus superbus.
audi beatum Hierouymum dicentem . « Nihil pro- 65. Tu ergo, venerabilis soror, non despicias
dest habere carnem vjrgineam, si mente quis muliercs quae de saeculo venerunt, maritos habue-
nupserit : iiilul etiam prodest corporis virginei runt, filiosgenuerunt; quia si eas desjjexeris, nimis
custodire virginitatem, si oculos a concupisccntia ante Deum culpabilis eris. Anna prophelissa mari-
noluerit 843 refrenare. Virginitas in corpore tum habuit, sed tamen de Christo prophetavit et
nihil proderit, si charitas aut humilitas a corde eum videre meruit (Luc. ii). Et Maria Magdalena
discesserit. » Moneo igitur te, honesta soror in saecularis fuit, sed tamen Christum resurgentem vi-
Christo, ut sis mente et corpore virgo. Moneoetiam dit et Apostolorum apostola esse meruit (Joan. xx).
te, ut accipiasoleumbonoruraoperum tecum, atque Honesta virgo, ideo, haec dixi, ut nullo modo despi-
ut ornes larapadem tuara bonis operibus, et illuini- " cias ancillas Christi, quaead serviendum Deo vene-
nes eam sacris virtutibus, ut cum clamor factus runt de vita saeculari. Non debes ergo honestas fe-
fuerit, Ecce sponsus venit, exite obviam ei (Malth. minas quae de saeculo ad monasterium venerunt
xxv, 6), possis occurrere Jesu Christo sponso tuo despicere, sed honorare; quia quos Deus dignatui
coelesli, et ab eo collocari in ccelesli thalamo. est eligere, tu non debes contemnere. Moneo ergo
XXII. — De conlinentia. te, venerabilis, ut pro araore Chrisli servias eis, ut
64. Soror charissima, rogo, ut cum omni devo- diligas cas quasi matres. Soror in Christo dilecla,
tionCaudias admonitionis verba. Tricenarius nurae- ideo riebes eis servire quasi filia, quiaDeuscon-
rus primus est, et significat fcedera nuptiarum. Se- vertit eas ad se de saeculari vita : igitur Deo inju-
xagenarius nuraerus sccundus gradus est, et signi - riam facis, si ancillas Dei despicis. Tu vero, ama-
flcat conlinentiam viduarum. Centenarius numerus bilis mihi in Christo soror, non dicas, Ecce ego li-
tertius gradus est, qui pro virginitatis corona virgi- gnum aridum; non dicas, Ecce ego arbor infru-
nibus deputatur. Beatus Isidorus ait. < Quidam in ctuosa : quia si Christum sponsum tuurn diligis, et
juventute luxuriose viventes, in senectute conti- times sicut debes, sepiem filios habes. Primus filius
nentes fieri volunt : et tunc volunt castitatem r. / est verecundia; secundus, patientia; tertius, so-
servare, quando eos luxuria servos habere con- brietas; quartus, teraperantia; quintus, charitas ;
tempsit. > Tales non habent praemium, quia non sextus, humilitas; septimus, castitas. Ecce, vene-
habuerunt laboris certamen. Eos vero exspectat rabilis soror, jier gratiaro Spiritus sancti sine do-
gloria, qujbus fuerunt gloriosa certaraina. Castitatis lore ex incorrupto utero septem filios Christo pe-
enim fructus est suavitas, Castitas est pulchritudo peristi, ut impleatur 844 '" te fIUO( 1 scriplum est:
inviolata sanctorum. Castitas est securitas inentis, Quia sterilis peperit septem (Jerem. xv, 9). Itaque,
et sanitas corporis. Luxuria carnero debilitat, fra- soror amabilis in Christo, hos filios quos Jesu Chri-
•ctamqueceleriler ducit ad senectulem. Longa casli- sto sponso luo genuisli, debes nutrire, fovere, la-
tas pro virginitate reputalur. Igitur, soror .vetie- ctare, reficerc, conforlare et castigare. Nutri eos
randa, amanda est pulchritudo castitatis. Contincn- bonis moribus, fove eos in siuu inlimaecontempla-
tes et caste viventes.Deo iu semetipsispraeparantha- tionis, et da eis mammillas aeternaedulcedinis. Re-
bitaculum. Unde Apostolus : Casle viventestemplum fice eos amore supernae suavitatis, et conforta eos
Deisunt,etSpiritus sanclushabilat in eis(1Cor.vi, 19; pane verbi coelcstis.Casliga eos flagellistimoris Dei,.et
U Cor. vi, 16). Conlinentia facit hominem proxi- manda cis ut non supcrbiant; et ut non sint leves,
mura Deo. Ibi habitat Deus, ubi permanet conlinen-1D nec transgressores; atque ut nunquam a le disce-
tia. Castitas jungit hominem ccelo.Castitas perducit dant, nec a te separentur. Vides, soror dilecta, quod
hominem ad regnum. Caste viventibus promittitur virgines principalem locum teneant in regno Dei. Et
regnum coelorum. Caste viventes habebuiit hacredi- non immerilo : quia enjm contempseruut praesen-
tatem in coelo. Bona est castitas conjugalis, sed tem niundum, idce pervenerunt ad ccelesteregnum,
melior est continentia vidualis; oplima vero integri- ad quod te perducere dignelur ille in cujus servi-
tas virginalis. Melior est vidua humilis, quamvirgo tio corpustuumetanimam tuam consecrasti. Amen.
Superba.Meliorestvidua cum humilitate.quam Virgo XXIH. — De fnrnicalione.
enm superbia. Melior cst vidua lugens peccata sua, 66. Soror iu Ghristo dilecta mihi, meneo te, ut
quam virgo jactanssemetipsam coramhominibus de eum oinnj devolione audias haecverba Dominino-
virginitate sua. Meliorest vidua plorans iniquitates slri Jesu Cbrisli: Sint lumbi vestri prmcincti, et lu-
suas, quam virgo extollens semelipsam de meriiis cernmardentesin manibusvestris (Luc. xii, 35). Lum-
suis.Non debet virgo gloriari coram hominibus de bos praecingimus, cum carnis luxuriaro per conti-
dono suaevirginitatis ; quia si hoc fecerit, non ha- nentiam coarctarnus. Lucernas in raanibus tenemus,
pet oleuro secum : exitincta csl enim Jarnpas sua. qumdo proxirois nostris lucis exempla monstramug.
«241 LIBER DE MODOBENE VIVENDI. 1242
Fornicatio carnis, ut ail beatus Isidorus, adulteriumi A amantissima, si pulchritudo camis vana est, si pul-
est; fornicatio animae, servitus idolorum est. Primai chritudo carnis putredo est et verrais, si pulchritudo
fornicatio tela oculorum sunt; secunda, verborum: corporis cinis et terra est; cave ne ideo homines
sed qui non capitur oculis, potest resistere verbis. aspicias, et eorura pulchritudinem cuncupiscas.
Omnis immunda pollutio fornicatio dicitur, quamvisi Quare? Quia mundus transit, et concupiscentia
quisque diversa turpitudinis voluptate perfruatur. ejus. Omne quod in mundo est, concupiscentia car-
Ex delectatione enim fornicandi varia gignuntur fla- nis est, et concupiscentia oculorura (I Joan. n, 17,
gitia, quibus regnum Dei clauditur et liomo a Deoi 16). Despiciendusergo est mundus propterChristura,
separatur. Inter caetera septem vilia fornicatio ma- cum omnibus quaein eo sunt. Tu vero, honesta vir-
ximum scelus est, quia per carnis iramunditiami go, quae propter Christum reliquisti saeculum, non
templum Dei violat; et tollens menibrum Christi,. debes laetari in pulchritudiue hominum.
facit membrum merctricis. Igitur, honesta virgo, sii 68. Te ergo moneo, soror in Christo dilecta, ut
verum est quod in te Deus vivit, mortua sit in te. Jesum Christum sponsum tuum diligas super omnia,
fornicatio. Luxuria inimica est Deo, et palernae be- ut cuin eo regnare possis in ccelesti curia. Certe, si
nedictionis atque substantiae perdilio. Fornicatioi plus delectat mentem concupiscentia fornicationis,
non solum maculat corpus, sed et conscientiara. Quii B ' qnam amor castilatis, adhuc peccatum regnat in
luxurialur, quamvis videalur vivens, tamen mortuusi homine. Sed, si magis delectat mentem pulchriludo
est. Fornicalores et adulteros judicabit Deus; id esl, caslitatis, quam turpiludo foriiicationis, jam non
damnabit eos. Audi igitur, soror charissinia, beatii regnat peccatum in homine, sed regnat justitia.
Isiriori verba : « Fornicalione coinquinari deterius; Quamvis homo sit caslus in corpore, taraen si luxu-
est omni peccato; fornicatio major est omnibus pec- riosus est in mente, peccatum regnat in corde ejus.
catis. Fornicatio grave peccatum est, fornicalioi Fornicatio cordis est idolorura servitus. Est et alia
omnia mala superat, fornicatio gravior est morte. fornicatio spirilualis, de qua Doniinus ait: Qui vi-
Melius est roori, quam fornicari: melius est mori, derit mulieremad concupiscendumeam, jam mmcha-
quam fornicatione maculari: melius esf mori, quarai tus est eam in corde suo (Matth. v, 28). Maxime per
per fornicationem animam perdere. Luxuria perdu- cainis luxuriaui homines sulijiciuntur diabolo, ma-
cit horoincm ad poenas inferni : luxuria mergit ho- gis quam per cactera vitia. Castitas est pulcbritudo
minem in infernum : luxuria mittit hominern ad animae, et per hanc virtutem coaequatur honio rae-
tartarum. » ritis Angelorum. Soror in Christo amabilis, crede
67. Oculi annuntii sunt fornicationis. Visio cst ^., mihi, quia mulli per incuriam oculorum inciderunt
prima occasio fornicationis. Mens enim per oculos in periculum animarum suarum.
capitur, Per oculos intrat ad mentem sagilla amo- 69. (Inierrogatio.) Frater dilecte, dic mihi, si ali-
ris : visio oculorum mittit sagittas fornicationis. quem hominem nosti per visionem oeulorum dece-
Igitur, in Christo soror, reprime oculos tuos, ergo ptum? (Responsio.) 0 soror venerabilis, quam mul-
subtrahe visum. Non defigas oculos tuos in speciem tos scio per visura esse deceptos et in laqueum dia-
carnis; nulluni horoinem hac intentione aspicias ut boli missos! Tamen ex his quos audivi, aliquos di-
eum concupiscas, nullum hominem ideo aspicias ut cam tibi. Quia Dina filia Jacob egressa est ut vide-
eum carnaliter diligas. Faciein viri non videas ut rel mulieres regionis, et adamavit eara Sichem atque
eum in malo diligas: averte oculos tuos ne videant rapuit, et virginitatem illius turpiter corrupit (Gen.
vanitatem (Psal. cxvm, 37): pulchritudinem homi- xxxiv.) Et sic misera puella quia incaute vidit quod
pis non concupiscas. Dic mihi, soror venerabilis, videre non debuit, honestatem ac virginitatem suam
qualis profectus in pulchritudine carnis? iioniie sicut perdidit. David etiam quadam die staus in solario
fenum siccatur homo, et fugit pulchritudo ejus sic- domus suae, vidit mulierem, et adamavit eam : pro
ut umbra? Et quando mors venerit, dic, rogo, cujus amore comraisit adulterium et homicidium, et
quanla pulchritudo in corpore remanebit? Cum vi- D 1 sic deceptus factus jest Iegis Dei reus (// Reg. xi).
deris totum corpus tumidura esse, et in fetorem Et quia vidit incaute quod non debuit videre, con-
conversura, nonnc claudis nares tuas, ut non susti- traxit maculara omni terapore vitae suae.Fortissimus
neas fetorem fetidissimum? Dic ergo, ubi tuno pul- Samson descendit in regionem Philisthinorura, et
chritudo vultus? ubi blanda verba quae corda au- vidit ibi mulierem aique adaraavil, et in greroio
dienlium molliebant? ubi lunc sermones dulces qui illius dormivit; ilia vero crines capitis ejus rasit, el
homines laetilicabani?Dic mihi, honesta virgo, ubi tradidit eum in manibus inimicorum ejus, qui statim
tunc erit immoderatus risus, et jocus turpis? ubi oculos ejus eruerunt (Judic. xiv-xvi): et sie miser
lunc vana et inutilis laetilia, quae in risiiin homines quia vidit quod videre non debuit, oculos perdidit,
commovebat? Periit, ad nihilum devenit, sicut fu- et in periculum corporis incidit. Cognosce ergo, so-
mus evanuit: ita est consummatio, pulchritudinis ror dileda, quam multi per visionem oculorum in-
carnis, consummatio corporis. Cognosceergo, soror cidcrunt in periculum corporum et animarum sua-
veuerabilis, quia vana est pulcliritudo. Unde etiam rum. Moneoergo te, soror in Christo amabilis, ut
Salomon ait: Fallax gratia, et vana esl 845 Pu'~ facias pactum cum oculis tuis, ne incaute videaa
ihritudo (Prov. xxxi, 30). Igitur, soror in Christo quod videre non debes. Cave etiam ne mors intret
per fcnestram (Jerem. ix, 21) oculorum tuorura ad Ai quam multipliciler ei caro mea' (Psal. LXII,2.) Caro
animant tuam. Itaque, soror in Christo dileciissima, enim tunc Deuni sitit, quando per jejunium abstinct
sicut jam superius dixi tibi, si te caro tua adbuc et arescit. Soror in Cbristo amabilis, crede mihi,
impugnat, si te adhuc luxuria tentat, si te adhuc li- quia si in hac vita perfecte Deura esurieris ct sitie-
bido invitat, si adbuc memoiia fornicationis le cru- ris, ex eo in ceelesti patria satiaberis. Abslinenliavi-
ciat, memoriam mortis tuae tibi objice. Finem vitac vificat et occidit : vivilicat animam, et occidit cor-
tuae ante oculos adhibe, diem exitus tui propone ti- pus. Abslinentiaaedificatin anima virtutes, et de-
bi. Propone tibi futura tormenla, futurum jurticium slruit vitia corporis. Omni sludiodebemus deSpicere
quotidie cogita; versctur anle oculos tuos imago fu- gulara ciborum; spernenda est concupiscentia csca-
turi judicii. Reduc ad memoriam horrihiles poenas rum; cavenda est cura ventris : quando cnim venlcr
infemi; ardor gehennae exslinguat in ie ardorem inimoderate relicilur, corpus ad luxuriainexcitatur.
luxuriae; recordatio aeterni judicii cxcludat ardorem Non debemus coracdcre ut venter impleatur, sed ut
corporis tui; flamma infcrni inexstinguibilis repel- corpus susteiitelur. Ubi venter cst cibis repletus, ibi
lat a te meraoriam fornicationis. Maj'orardor mino- est ignis luxuriae succensus. Corpus autem quod
rem ardorem superet, major ardor minorem arrio- abstinentia frangit, ignis luxuriae non exurit. Ille
rem vincat; stridor flammaruni horribilis amorem purpuratus dives, qui quolidie epulabatur splenrii-
depellat libidinis. Sicut clavus clavum expellit, ita de, quia abstinere a cibis in hoc saeculo noluit, ideo
saepe ardor gehennaecmittit foras ardorem luxuriae. inter flammas positus gultam aquae quaesivil, nec
Soror venerabilis, omnipotcntcm Detun deprecor ut accipere meruit (Luc. xvi). Sicul per abstiiientiam
det tibi veram castitatem raentis ct corporis. Amen. omnes virlutes spirituales radicantur atque :edi(i-
XXIV. — De abslinenlia. cantur in anima : ita et pcr suavitatem ciborum om-
70. Hoc est perfectum jejunium, quando noster nia viiia nuiriuntur et conforlantur in corporc. Non
homo exterior jejunat, interior vero orat. Oratio polest quisquam accipere perfeclionem virlutum,
846PerJeJu"'"m faciliuspenetr.it creliim. Per je- nisi prius domuerit in se venlris gulam. Irieotres
juniura et oraiionem mens hominis conjungitiir An- Ptieri in camino ignis non arserunt, quia abstincn-
gelis et copulatur Deo. Jejunia fortia arma sunt ari- tcs fueruut (Dan. ui). Daniel etiam ideo liberatus
versus tentationes riaemoniorum.Per jejunium et est de ore Jeonum, quia servavit in se absiiiientiani
orationes vincuntur ihcmones. Soror in Christo di- ciborum (Dan. xiv). Nemo potest a semclipso lenta-
lecta, vis scire pcr quid magis luxuria restringitur? taliones daemonumexpellere, nisi refrenaverit in se
—Frater mi, volo, atque ul illud mihi oslendas rogo. C C appetitum gulae.
—Audi ergo, amabilis soror in Christo. Per jejunium 72. (Interrogatio.) Frater charissime, rogo le ut
fornicatio superatur, per jejunium luxuria restringi- dicas mihi qualiter riebeo castigare corpus meum
tur: remota saturitale non domfhatur luxuria. Absti- per abstinentiam. (Responsio.) Soror riilecta, sic
nentia carnem superat, abslincntia carnem refre- debes nutrire corpus luum, ut non superbial; el
nat, abslincntia frangit motum libidinis, abstinentia iterum sic debes reprimcre, ul non cadat : sic enim
dissolvit virlutem fornicationis. Per fainera et silim dcbes reliccre carnem tuam, utserviat; et sic eain
luxuria deslruitur, fames et sitis luxuriam vinciint. debes castigare per abslinenliam, ut non pereat. Si
Mens multitudinc ciborum lassata perdit vigorcm carnem tuam supra modum affligis,civem tuuni oc-
orationis. Qualis est caro quaenon percipit diu ci- ciriis : el iterum, si eum plus quam oportet relicis,
bum, talis est anima quae assiriue pascitur vcrbo inimicum tuum nutris. Cbarissima soror mea, hoc
Dei. Hieronymus sic ait: « Jejunia moderata debent dcbes semper observare in omni abslincntia, ut
csse, ne nimis debilitent stomacbum, quia modicus non occidas carnem iuaro , scd vilia. Igilur, soror
et tcmperatus cibus corpori et animacest ulilis. Pin- mibi in Christo amantissima, per abstiiieniiam cor-
guis venter non gignil subtilem sensum. Mullo mc- pus tuum casliga : jejuna et abstine a cibis, palli-
lius est quotidie paruin sumere, quam raro satis * da gere ora, et non rubea ; facies lua noo sit rubi-
comedere. Parcus cibus, et venter cito esuriens cuiida, sed pallida. Aridum porla corpus tuura, et
triduanis praeferturjcjtiniis. Ille bene jejunat, qui ab non crassum : non sit corpus tuum crassum, sed sic-
oranibus vitiis declinat. Mcliorest abstinentia vilio- cum. Non nulrias carnenj luam vermibus. Ita man-
rum quam ciborum. Non cst reputata abslinentia, duca ut semper esurias; ita comede ut sem-
ubi fuerit ventris salietas subsecuta. » Et beatus |ier habeas famem : venter 847 tuus nequaquam
Isidorus : < Tota dic epulas in cogitatione ruminat, impleatur cibis. Esuri et siti, abstine et aresce.
qui ad explendam gulain vcspere sihi delicias prae- Crede mihi , soror vencrabilis , quia lenlationcs
parat. Ventervacuus iu oralione vigilare facit. Nam vincere non poteris , nisi corpus totum per ab-
qui repletus est,infert somnum gravissimum : unrie stinentiam castigaveris. Per cibuin et potum crcscit
non bene vigilare possumus, quando venter noster luxuria. Ciborum saluritas suscitat luxuriam car-
cibis est repletus. » nis : luxuria semper est adjuncta saturitati. Frigus
71. Soror venerabilis, aridum porta corpus tuum vigiliarum exstinguit luxuriaeardorem. Malignispi-
propter desiderium ceelcslisregiii, ut impleas quod vitus ibi magis inlrant, ubi plus escam et potum vi-
scriptum estinPsalmo : Sitivit anima mea ud Dcttm; dent. Suror in Chrisio araabilis, sicut dixi libi, si
1243 LIBER DE MODOBENE VIVENDL 1245
perfecte vis tentationes fugere carnis, abstine non A vinum gravatur mens : per vinum luxuna crescit,
solura a cibis, sed etiam ab omnibus saeculidelecla- per vinum luxuria excilalur, per mullum vinum lu-
tionibus, ut post hanc vitam in ccelo laetari possis xuria nutritur. Vinnm enim nobis Deus ad laetitiara
cum Angelis. Amen. cordis dedit, non ad ebrietatein donavii. Igitur, bo-
XXV. — De ebrietate. nesla virgo, bibamus non quantum gula quaerit,
73. Soror charissima rnea, audi Domini nostri sed quantum necessilas requirit. Caveamus igilur,
Jesu Christi verba : Altendite ne corda vestra graven- ne illud quod DeuSad medelam nobis corporis tri -
lur crapulael ebrielate (Luc xxi, 34). Paulus eliam buit, vilio gulae deputemus : caveamus ne vinum
apostolus castigando suos discipulos ait: Nolite ine- quod Deus nobis dedit ad salutera corporum, in
briari vino, in quo est luxuria (Epltes. v, 18). Et Sa- usum vertamus vitiorura : caveamus ne medieinam
lomon : Luxuriosa res est vinum , et tumulluosa carnis in vitiura convertamus ebrietatis. Multi per
ebrielas (Prov. xx, 1). Ne intuearis vinum , quundo viiium a daemonibuscapti sunt, nec est aliud ebrie-
flavescit, nec cum splendneril in vitro color ejus. In- tas quam manifeslissimus daemon. Tu ergo, soror
gredilurenim blande,sed in novissimo mordebit ut in Christo amabilis, bibe vinum temperatum, el erit
coluber,etquasi serpens venenumeffundit.(Prov xxm, tibi sanitas corporis et laeiitiamentis. Bibe vinum
31, 52). Nullumsecretumest, ubiebrietas est. Multos B cum sobrietate, et auferet a te pigritiam atque desi-
exlerminavit vinum, et perriuxit eos ad periculum diam, et in Dei servitio te faciet sollicitam 848
corporum ct animarum. Vinum in jucunditatem atque devotam. Quare? Quia vinum temperate po-
crealum est, non in ebrietalem (Eccli. xxxi, 55). tatum facit hominem ad orationem sollicitum et in
Obicunque saturilas abundaverit, ibi luxuria riomi- Dei servitio acutum. Igitur, soror charissima, si me
nabitur. Ventrem riistentum cibis ct vini potationi- quasi fratrem luum audieris , et haec omnia sicut
bus irrigaium voluptas luxuriae sequitur. Ebrietas dixi feceris, sapiens eris
corpus debilitat, animam illaqueat; ebrietas generat XXVI. — De pecculo.
perturbalionem mentis, ebrietas auget furoreni cor- 75. Soror charissima, audi Dominum in Evange-
dis, ebrietas nutrit flammam fornieationis, ebrietas lio dicentem : Omnis qtti facit peccatum, servus est
ita alienat mentem, ut homo nesciat semetipsum : peccali (Joan. vm, 54). Duobus modis committitur
homo ebrius est ita a semelipso alienus, ut nesciat peccatum; nempe aut amore cupiditatis, aut metu
ubi sit. Plerisque laus est multum hibere, et non timoris : dum homo vel vult habere quod concu-
inebriari: quos prophela increpat, diccns, Vm, qui piscit; vel cum timet ne incurrat malum quod me-
potentes estis ad bibendumvinum, el viri fortes ad P tuit. Qualuor modis coramitliturpeccatumin corde,
miscendum ebrietutem ; et iterum, Vw, qui consur- quatuor etiam modis perpelratur in opere. Commit-
gitis mane ad ebrielatem sectandam, et potandum tilur peccatum in corde, suggestione daemonum, de-
usque ad vesperam, ut vino mstuelis (Isai. v, 22, 11). lectatione carnis, consensione mcntis, dofensione '
Etiam Jocl prophcta clainat, dicens : Expergiscimi- elationis. Commitlitur etiam in opere aliquan-
ni, ebrii, el flete; et ululate, omnesqtti bibitis vinum do latenter, aliquando publice, aliquando con-
in dulcedine (Joel i, 5). Non dicit, Qui bibitis vinum suetudine, aliquando desperatione. Istis raodis
in necessitate; sed, qni bibilis vinum in dulcedine, ergo el corde peccamus, et opere perpetramus
hoe est, in delectatione. Ebrietas morlale crimcn peccatum. Tribus modis peccatum committitur;
cst, ebriclas gravc peccatum est, ebrietas inter bo- virielicet per ignorantiam, per iniirraitatem, et
raiciriia et adultcria et fornicationes reputatur, per industriam, id est scienter. Per ignorantiam
cbrietas ejicit homiiicra a regno Dei, ebrietas expel- peccavit Eva in paradiso, sicut ait Aposlolus : Vir
lit hominem a paradiso, ebrietas demergit hominem non est seductus, sed mulier fuit seducla (I Tim. n,
in infcrnum. Noe bibit vinum, et virilia quae per 14). Ergo Adam peccavit per industriam, Eva vero
sexcentos annos celaverat, nudavit (Gen. ix, 21). per ignorantiam. Qui vero decipitur, ignorat quid
Etiam Loth vino inebriaiiis dormivit cum filiabus D [al. quodj consentiat. Per iniirmitalem peccavit Pe-
suis, nec tamen peccatum sensit, quia alienatus a trus, quando per timorero ancillaeChristum negavit
seraetipso fuit (Gen. xix, 32-56). Cogita ergo, soror (Mallh. xxvi). Gravius estpeccare per infirmilatem,
dilecta, quantum sit detestanda et fugienda ebrietas quam per ignorantiam; sed mullo est gravius pec-
ab omnibus servis Dei. care per iudustriam, quam per infirmitatem. Gra-
74. (Interrogatio.) Fraler mi, est peccatura bi- vius etiam peccat qui in publico deliiiquit, quam
bere vinura? (Responsio.) Venerabilis soror, non qui in abscondito. Dupliciter peccat qui in pu-
est peccatum bibere vinum temperatum, id est cum blico peccat, quia el peccat, et aliispeccare demon-
sobridate. Sic enim ait Paulus apostolus Thnotlieo slrat.
discipulo suo : Modicumvinum bibe propter stoma- 76. Jara quaedarapars justitiae est hominem suam
chum tuum, et frequenlesinfirmitates tuas (I Tim. v, iniquitatem cognoscere, et de peccatis propriis in
25). Audi etiam quid Salomon dicat : Vinum cum semetipso verecundiam habere. Melius est homi-
mensuru potatum, sanitus est animm etcorporis (Ec- nem non peccare propter amorem Dei, quam pro-
cli. xxxi, 36). Vinum intemperatura venenum est. pter tiraorem inferni. Melius est etiam non peccare,
VJKiiiiisitie metisura superat mentem, prrinultum quam peccalum emendare. Omnis peccans superbus
ll& LIBER DE MODOBENE VIVENDI. «4*
est. Faciens enim vctita, contemnit divina pracepta. A suam vivens ab omni criniine corrigit, sirie dubila-
Audi ergo, soror cliarissima, quaj dico, audi qua* tione quando ei mors advenerit, ad aiternam perve-
rooneo : per unum rnalum pereunt multa bona. Cu- niet requiem. Qui autein male vivit, et in morte
Btodianimam tuam a peccato : qui in uno pecca- poenitentiamagit, sicut damnatio illius est incerta,
vit, factus est omnium reus; per unum peccalum ita et remissio illius est dubia. Qui crgo securus
multse justitiae pereunt. Non declines cor tuum in cupit esse in morte de iiidulgenlia, in sanilate pce-
lioc quo delectatur corpus. Nbn des animam tuam nitentiam agat, ct in sanilate pcccata sua lugcat.
in potestate carnis; non consentias carnali delecta- Igitur quia miseralio Dei occulta est, sine intermis-
tioni. Soror venerabilis, si secundum carnem vixe- sione flere necesse est. Soror cbarissima, audi beati
ris, morieris. Munda ergo conscicnliam luam ab Isidori verba :•< Non oportct poenitentemde pecca-
omni peccato : sit mens tua pura, sit etiam corpus tis suis habere seeuritalem. » Quare? Quia securitas
tuum ab omni iniquitate purgalum : sit corpus iiegligenliam parit, ncgligentia vero saepehominem
tuum immaculatum, macula peccati in corde luo incautum ad priora pcccata reducit.
non remaneat. Non potest corpus corrumpi, nisi 7ft. Nunc ergo, soror charissima, accipe consi-
prius fuerit corruptus animus. Si anima labitur, lium meum, et dum potes, vilain tuam emenda.
statim corpus ad peccandum paralum est. Anima Dum Deusdat tibi licenliam, pcccata tua manifesla;
prsecedit carnem, in crimine anima prima vadit ad dum datur tibi spalium, peccata lua plora : dum
peccandum; Nihil potest corpus facere nisi quod potes, poeuite; dum poles, peccata lua confitere :
volucrit animus. Munda ergo cor tuum ab iniqui- dum adliuc vivis, peccata lua liige. Morientium vo-
tate, et caro tua non peccabil. catio, tua sit emendatio. Dum potes, mala qus fe-
77. (Interrogatio.) Frater mi, rogo utdicasmibi, , cisti emeiida : dum potes, a peccato et vitio te
si anima hominis peccatoris est fceda, et nigra : vel1 trahe : dum lempus est, clama ad Deum pro te :
si anima justi bominis est pulcbra aut formosa. dum adhuc vivis in corporc, tibi indulgentiam pcc-
(Responsio.) Soror in Clirislo dilecta, tria sunt ini catorum tuorum acquire : priusquam dies mortis
hoc mundo nigriora et dcteriora omni malo : videli- adveniat tibi, pcenilentiamage : antcquam puleuste
cet antma peccatoris perseverans in pcccato, quoe * absorbcat,
pceiiite : priusquam infernus tc rapiat,
est plus nigra quam corvus; et mal.iangeli qui eam1 peccata tua luge : priusquam in piofundum inferni
rapiunt in die mortis ejus; et infernus in quo ja- mergaiis, negligentias tuas plange ; ubi jam non est
clatur. Non sunt fcediora vel nigriora liis tribus ini locus indulgentiae, ubi jam non est lselitia, non pee-
hoc niundo. Iterum tria sunt quibus non sunt me-- s> f nitendi licentia, ubi jam non est licentia emenda-
liora : anima videlicct justi hominis perseverans^ln > tionis, ubi jam non est locus confessionis. Quare?
bonis operibus, quae cst pulcbra sicut sol; et sanctii Quia in inferno nulla cst redemptio. Quamvis sis
Angeli qui eam suscipiunt in die mortis sux; et pa- peccatrix, tamcn per pcenitentiam habebis vcniam.
radisus in quo collocatur. His tribus non sunt me-- Nulla tain gravis est €iilpa, quin per poenitentiam
liora in creaturis. Angeli sancti praesentant animami habeat veniam. Desperatio atiget pcccaium, despe-
justi hominis ante Deum, dicentes : Ecce quemele- ratio maôr est omnibus peccatis, desperaivo pejor
gisli, Domine, et assumpsisti; semper habitavit inn est omni peccato. Igitur, soror dilecta, certissime
atriis tuis (Psal. LXIV,5). Soror in Christo araabilis,, crede quia est spes in confessione : nuilo modo du-
si mentem tuam ab omni iniquitate mundaveris, et:t bites, nullo modo de misericordia Dei despercs.
in servitio Dei, sicut promisisti, Derseveraveris,sinee Habeto lidticiam in confessione de bonitate Dci. —
dubitatione in coelesti thalamo cum Jesu Christoo Frater cbarisssime, bene dicis, bouum das milii
sponso tuo iaetaberis. Amen. consilium.
349 XXVII.— Dc conjessione peccalorum el 80. Heu me peccatrix, heu me misera! in tantis
poenitentia. peccalis, in tantis criminibus, in tantis negligentiis
78. Tunc homo incipit esse justus, quando dee D ' cecidi! quid primum plangam, quid primum plorem,
peccatis suis propriis incipit accusare se ipsum : quid primum lugeam ? Ego misera, quem luctum pri-
unde scriptum est, Justus in principio accusator est sf mum sumam? ego indigna, quas lacrymas prius fun-
tui (Prov. XVIII,17). Nihil autem pejus quam cul-!- dam?Memoria non sufficitreferre gesta tantorum cri-
pam cognoscere, nec deflere. Omnis peccator duo- »- minum. 0 lacrymse,ubi vos subtraxistis? o larrymae,
bus modis debet flere peccata sua : uno, quia per :v ubi estis? ubi eslis, fontes lacrymarum ? movcmini,
negligentiara bonum non fecit; altero, qucd per au- i- obsocro, ad flelum mcum : fontes Iacrymarum,
daciam malum commisit. Bonum, quod debuit fa- i- fluite super faciem meam, .rigate maxillas meas,
cerc, non fecit; et malum quod non debuit faceie, e, date mihi planctum amautm. Succure mibi, Deus
fecit. Ille homo digne agit pcenitentiam, qui prselc-
;- nieus, anlcquam moriar, antequam mors prseve-
rita peccata plangit, et iterum plangenda non com- i- niat, antequam me infernus rapiat, antequam me
mittit. Nam qui plangit peccatum, et iterum facit :it fiamma comburai, antequam me tenebraeinvolvant.
peccatum, quasi si quis lavet Iaterem crudum; qui ui Subveni mihi, Deus meus, priusquam ad tormenta
quanto amplius laverit, tanto amplius faciel lutum. n. perveuiam, priusquam me devoret ignis gchenn*,
Sic quando hoino peccare potens poenilet, ct vitam m priusquam sine lermino crucier in inferr.o. Deus
" 1250
iU9 LIBER DE MODOBENE VlVENDt.
rneus, quid faciam cum vencrit tremendum judi- A i" conspectu tuo est sanctus, nemo immac&iitus;
cium tuum? quid respondebo, cum venerit exameni quanto magis ego peccatrix et putredo ac vermis
judicii tui? quid dicam, ego misera et peccatrix, filia hominum, quae bibi iniquitates quasi aquas, et
cum praesentata fuero ante tribunal Christi? Vaediei multiplicavi peccata mea, quae sedeo in pulvere,
illi in quo peccavi! vaediei illi quando malum feci! quae habito in domo lutea, quae terrenum habco
vaediei illi quando transgressa sum praecepta Dei. fundamentum ? Deus meus, porrige dexteram tuam
850 Utinam nou illuxisset sol super me! utinam mihi peccatrici.
non fuisset orlus sol super me! 0 dies dctestanda, 82. Memorare, obsecro , Domine, quae sit mea
dies abominanda, o dies penitus non nominanda, subslantia. Memento, Domine, quia terra sum : me-
qns me in hoc saeculumprotulil, quae mihi claustia mento quia cinis, et pulvis sum. Medicinam qua
ventrisaperuit! melius mihi fuerat non esse in hoc saner tribue, medicinam qua curer impende. Ego
saeculonatam, quam in inferno perpetuo cruciatam: misera cecidi in foveam peccatorum meorum, ego
melius mihi fuerat non esse genilam, quam pali ae- indigna cecidi in profundum inferni. Deus meus,
lernas poenas gehennae : satius mibi fuerat non esse libera animam meam captivam ab inferno : non
in hoc mundo procrealam, quam pali aeterna mala. concludat me profundum, non absorbeat me infer-
Flete super me, coelum et terra; plorate me, omnes B nus, non urgeat super me puteus os suuin, abyssus
creaturse; et quae polestis sensum vitae habere, la- non dcnegct mihi exitum. Ecce dies timendus jam
crymas effundite super me. Peccavi enim graviter, imminet, jam venit ultima dies, jam prope est dies
peccavi inleliciter, peccavi miserabililer : innume- mortis; nihil superest mibi nisi tumulus, nihil nisi
rabilia sunt peccala mea. Ut bene viverem, ultro sepulcrum : parce mihi, Domine, antequam vadam
promisi: sed bona quae prorriisi, nunquam servavi. ad terram tenebrosam; subveni mihi, Deus meus,
Scmper ad peccatum meum redii, semper peccata priusquam vadam ad terram miseriae et tenebrarum
mea mulliplicavi, semper delicta mea iteravi, nun- (Job. x, 20-22). Redemptor animarum, succurretnihi
quam in melius mores mutavi, a malis factis nun- anlequam moriar; solve vincula peccatorum meo-
quam cessavi. rum, priusquam ad mortcm perveniam.
81. Orate prome Dominum, viri sancti; inter- 83. —Soror mihi in Christo dilecta, Deus mise-
cedite pro me ad Dominum, omnes sancti. Omnes reatur tui, et dimittat tibi omnia peccata tua ; Deus
animae justorum, intercedite pro me, si forte mise- retribuat libi indulgentiam tuorum delictorum ; Deus
reatur mei Deus, si forte iniquitates meas auferat. indulgeat tibi quidquid peccasti; Deus te lavet ab
0 misera anima mea, quis miserebitur tui? quis ™omni peccato. Age itaque jam ut oportet: propone
copsolabitur te? 0 anima misera! o anima, quis in corde tuo ut amplius non pecces, statue in corde
dabit lamentum pro te? Ubi es, custos hominum? luo ut amplius malum non facias; cave culpas tuas
ubi es, Redemptor animarum?ubi es, pastor bone? iterare, non te polluas post peccatum, post luctum
Cur despexisti me? cur avertisti faciem tuam a me? pcenitentiaenon redeas ad peccatum, 851 non 'te-
Deus meus, non me obliviscaris in finem. Non me rum facias quod iterum plangas. Non est poenilens,
de?eras in perpeluum, non me deseras in potestate sed irrisor, qui adhuc agit unde pceniteat: non vi-
dacmouum. Peccatrix sum, indigna sum, tamen ad delur Deum deprecari humilis, sed subsannare su-
te Deum meum confugio. Tu clemens, tu pius, tu perbus, qui adhuc malum agit unde jam pcenilen-
multae miserationis. Nullum spernis, nullum dete- tiam accepit. Unde ct beatus Isidorus ait, <Inanis
staris, nullum recusas a misericordia. Domine, est poenitentia, quam sequens coinquinat cnlpa : i
ostende in roe misericordiam tuam. Obsecro, Do- et iterum, «Iteratum vulnus tardius sanatur. > Fre-
mine, ut non deneges mihi quod misericorditer quenler peccans et lugens vix meretur veniam. Esto
multis dedisti. Scelera mea non defendo, peccata igitur confirmata in pcenitenlia : vitam bonam quam
mea non abscondo. Displicet mihi malum quod feci. coepisti tenere, non deseras Salus perseverantibus
Ego misera peccavi. Errorem meum conflteor, cul- D datur. Unde dicitur, Beati qui cuslodiunt judieium,
pam meam manifesto, iniquitatem meam cognosco. et factunt justitiam in omni tempore (Psal. cv, 3) :
Peccavi, Deus meus, propiiius esto mihi peccatrici; el iterum, Qui perseveraverit usque in finem, hic sal-<
parce malis meis, ignosce peccalis meis, indulge rus eril (Matlh. xxiv, 13). Honesta virgo, moneo te
criminibus meis, Domine: si iniquitates observa- ut semper portes verecundiam in vuliu de recorda-
veris, Domine, quis sustinebit? Nullus ad examen tione peccati; portes pudorem in facie de memoria?
tuum, nec justitia justi secura erit: quis enim ju- delicti. Propler verecundiam peccati oculos tuos le-
stus qui se audeat dicere sine peccalo? Nullus homo vare erubesce : ambula demissa facie, moesta roo»*
esl sine peccato, nemo est mundus a delicto, nemo rore, incede abjecto vultu; cilicium et cinis invol-
est mundus in conspectu tuo, ecce inler sanctos vant membra tua, cilicium operiat corpus tuum,
nemo est immaculatus. Ecce qui servierunt Deo, Terra sit tibi cubile; stratus sit tibi humus. Pulvis-
lion fuerunt stabiles, et in Angelis inventa est ini- es, in pulvere sede; cinis es, in cinere sede. Esttf
quitas : stellse non sunt muiidse coram te, cceli non semper plangens, semper moerens, semper suspiria
sunt mundi in conspectu tuo (Job. xxv, 4, 5; xv, cordis emittens: semper sit compunctio in corde tuo.
14, 15; IV, 17-19, et xiv, 1, 2, 4). Si igitur nemo Sit lamentum in tuo pectorc, sint gcmitus in tuo
1S51 I.IBER DE MODOBENE VIVENDI. 1252
corde; freqncntcr laerymae fluant ab oculis tuis, A maneat in me per fioem, et oonam operaiionem, et
semper esto parata ad lacrymas. ego in eo, carnem meam manducare non potest, nec
84. Venerabilis virgo, crede mihi, quia nunquam sanguinem bibere. Quid est ergo quod maiiducant
servi Dei in hac vita dcbent esse securi, quamvis homines? Ecce omnes frequenter Sacramenta altaris
sint justi. Servi Dei semper debcnt vigiiare, et pec- percipiunt plane; sed alius carnem Chrisli spirilua-
catasuacum lacrymis admemoriam reducere. Unde litcr manducat ct sanguinem bibit: alius vero non,
in iaudibus Sponsi, scilicet Christi, in Cantico can- sed (antum Sacramentum, id est corpus Christi sub
ticorum dicitur : Commejus sicut elalm palmarum, Sacramento, et non rem Sacramenti. Sacramentum
nigras quasi corvus (Cant. v, 11). Quid per comas hoc dicitur corpus Chrisli proprium de virgine na-
Christi intelligimus, nisi fidelcs homincs, qui dum tum, res vero, spiritualis Christi caro. Bonus igi-
tidem sanctaeTrinilalis in mente custodiunl, et Deo lur accipit Sacramentum, et rem Sacramenti : ma-
adhaerentes quod credunl faciunt, quasi capilli in lus vero, quia manducat indigne, sicut Aposlolus
capite prudentes illi honorem conferunt? Palma ait, judicium sibi manducat et bibit; non probans se
autem vere in altum crescendo proflcit, et victoriam prius, nec dijudicans corpus Domini. Ergo quid
sua signiflcalione praetendit. Comae ergo Christi manducat peccalor etquidbibit? Non utique carnem
sicut elalcepalmarum sunt, quia electi quique dum "* et sanguinem spiritualiter ad suam salutem; sed
semper ad alta virtulum se eflerunt, per Dei gratiam judicium ad suam damnationem, licet videalur cum
quandoque ad victoriam perducuntur. Nigrce autemi cseleris Sacramentum altaris percipere. Itaque alius
sunt sicut corvus, quia quamvis virtutibus in coelumi accipit corpus Domini ad salutem; alius vero, ad
se crigant, semper tamen peccalores se esse cogno- damnationem. Ille qui cum Juda traditore corpus
scunt. Sic et tu, soror mihi in Christo amantissima, Domini accipit, cum Juda condemnatur : qui cura
quamvis bene et religiose vivas, quamvis juste, ett Petro et caeteiis fidelibus devote ac fideliter illud
devote Deo servias, te tamen moneo ut nunquamt sumit, sine dubio cum Petro ct caeteris Apostolis
descras lacrymas. Si igitur vis abluere peccatorumi in corpore Christi sanclificatur. Audi igitur, sponsa
tuorum maculas, semper diligas lacrymas. Dulces> Christi, verba beati Augustini: «Qui casto corpore
tibi sint lacrymae, delectel te semper planctus ett et mundo corde cum pura conscientia atque devota
luctus, nunquam descras planctum et luctum: tanto> mente ad istam altaris communionem venit, ad illud
esto prona ad lamenta, quanto fuisti prona ad cul- altare qui est Christus in ccelis, ante oculos Dei fe-
pani; quanta fuit tibi iulentio ad peccandum, tantai lici transmigralione perveniet. >
sit ad poeaitendum devotio. Secundum infirmitatcmi C ( 86. Soror in Cliiisto amabilis, rogo ut audias
adbibenda est medicina, gravia peccata grandia la- prudentiam serpentis. Serpens enim cum coeperit
menla desideranl. Soror venerabilis, ipse te adju- ire ad bibendum, antequam veniat ad f.mtem, evo-
vare ct consolari dignelur in bac praesenti vita,, mit omne venenum. Imitare ergo et tu, cbarissima,
quem Angeli adoranl in coelesti curia. Amen. hunc serpentem iri hac parte, ut antequam venias ad
XXVIII.— De communione. fonlem, id est communionem corporis et sanguinis
85. Quicunque manducaverit panem , et biberit( Doniininostri JesuChrisli, evomas omne venenum ;
calicem Domini indigne, reus eril corporis et sangui- scilicct odium, iram, malitiam, invidiam, voluntatem
nis Domini. Id est, pcccatum et maculam contrahett malam.et noxias cogitationes cxcordetuo. Dimitte
sibi. Quare? Quia ad bonum male acccdit. Probell etiam omnibus sociabus tuis et omnibus proximis
autem se ipsum liomo,el sic de pane ilto edat, et de3 luis ea quae in te peccavere, ut tibi dimiltanlur a
calice bibal. Ac si diceret : Unusquisque considerctt Deo peccata tua, sicut ipse Dominus ait: Dimittite,
vitam suam, et emundct cor suum ab omni malilia,, el dimiltelurvobis (Luc. vi,37).Itaque,si haec omnia
ut digne possit accedere ad tam magnum Sacramen- feceris sicut dixi, poteris accedere ad fontem vivum,
tum. Quicunque enim Corpus el Sanguinem Domini t id est ad Christum, qui est fons omnium bonorum.
manducat el bibil indigne, judicium sibi manducat ell D ' Ipse etiam ait de se ipso : Ego sum panis vivus qui
bibit (I Cor. xi, 27-29); scilicet causam suaedamna- de cmlo descendi (Joan. vi, 51). De hoc pane dicit
tionis. Unde etiam beatus Isidorus ait: « Qui in Ec- David in Psalmis : Panem Aiigetorum manducavit
clesia scelerale vivunt, et communicare nou desi- homo(Psal. LXXVII, 25). AliOquinesca illa licet de
nunt, pulantes sc tali communione a peccatis possee coelo venerit, et po.tus,quia corporeus erat, Angclis
muudari; sciant hi tales ad emundatiouem sibi non> non congruebat : sed uiique ille panis, et potus qui
proficcre, dicente propheta : Quid esl quod dilectuss per hoc praefigurabatur. Christus verp panis est An-
meus in domomea fecil scelera multa ? nunquid car- gelorum, et Sacramentum hoc vera caro ejus est, et
nes sanctas auferent a te malilias luus ?(Jerem.xi, 15). verus sanguis : quod Sacramentum spiritualiler
Qui ergo corpus Christi vult accipere, prius studcatt manducat et bibit homo. Ac per hoc unde vivunt
in Christi Udect dilectione manere. Hinc est quodi Angeli in ccelis, inde vivit homo in terris : quia
ail Dominus in Evangelio : Qui manducat carnemn totum spirituale et divinumin eo quod percipit horao.
meam, in me 852 rnanet et ego in eo (Joan. vi, 57). Sed sicut Aposlolusait, quidam in deserto eamdem
Ac si diceret : llle in me manet, qui in bonis operi- cscam spiritualem manducavere, et tamen moitui
'uis voluntatem meam adimplct. Alioquin nisi priuss sunt (ICor. x, 5-5). Ha et nunc in Ecclesia quibus-
1253 LTBERDE MODOBENE VIVENDI. 4254
dam corpus Domini est vita, quibusdam vcro est A / veslem quae supra est cnrrit ut vestis lingatur; et
poena et supplicium peccati. Corpus Domini sine inde nomen accepit, ut lincta colore purpureo pur-
dnbio est vila illis quibus Christus est vita: illis pura vocetur : quae omnia sanctae mcnti congruunt.
vero est mors, qui per culpam et ignoranliam, atque Comaequippe capitis sunt cogitationes mentis, quae
negligentiam membra sunt diaboli. in canalibus ligantur, quia in Scripturis divinis, ne
87. Unde, soror amantissima mibi in Christo', inutiliter fluant, stringuntur,
morieote ut aliud gustando intelligas, quando Cor- 89. Custodi ergo cor tuum, venerabilis virgo, a
pus Domini recipis, quam odore senlis. Audi etiam, contagione noxia; mentem tuam turpis cogitatio
honesta virgo, quid sacerdos in consecratione cor- non subrepat; sit mens tua pura. Deus enim non
poris Christi dicat. « Rogamus, > inquit, < hanc solum examinat carnem, sed mcntem : Dominus
oblationem fieri benedictam, > per quam nos bene- judical conscientias homiuum; DeusJudex etiam de
dicamur: « adscriptam, > per quam nos omnes in cogitalionibus judicat animam. Quando titillat mala
coelo conscribamur : « ratam, > per quam in visce- cogitalio, non consentias illi; non sinas malam co-
rihus Christi censeamur : « rationabilem, > per gitationem mauere in corde tuo. Quacunque hora
quam a bestiali sensu exuamur : « acceptabilemque mala cogitatio venerit, expelle eam. Quani cito ap-
facere digneris, » quatenus et nos per hoc quod in "» paruerit scorpio, contere caput ejus; contere caput
nobis displicemus, acceptabilcs in ejus uuico Filio serpentis, id est, malaecogitationis. Ibi emenda cul-
Jesu Christo simus. Igitur, honesta virgo, sicul su- pam, ubi nascitur, scilicet in corde : caput cogita-
perius jam dictum est, Christus in semetipso in ccelo tionis pravae expelle a corde tuo. Ibi pecca [fort.
sanclos Angelos pascit: Chrislus etiam in semel- peccas], ubi nescis esse Deum. Nihil eriim celatur
ipso in terra omnes fideles relicit. Christus per spe- ante Deum. Videt occulta, qui fecit abscondita. Do-
ciem sanctos Angelos satiat in patria : Christus nos minus ubique praesens est; Spiriius Dei totum im-
pascit per fidem in terra, ne deficiamus in via. Chri- plet; majestas omnipotentis Dei penetrat omnia ele-
slus 853 Angelos et homines relicit ex semetipso, menta : nullus locus est exlra beum, Dominus scit
tamen integre remanet in suo. Quam bonus panis, cogitaliones hominum. Soror dilecta, vis nunquam
et quam mirabilis, fle quo in ccelo Angeli saturan- essetristis?— Frater mi, volo. —Ergo bene vive.
tur, et in terra homines reficiuntur! quem mandu- Si benc \ixeris, nunquam eris tristis. Secura niens
cat angelus pleno ore in patria, ipsum comedit pe- leviter sustinet trislitiam, bona mens semper babet
regrinus homo pro modulo suo ne lassetur in via. gaudium. Si enim in bona vita perseveraveris, tii-
Christus panis vivus, qui est refectio Angelorum, stitia elongabilur a te; si in sanclitale perseverave-
ipse est redemptio et medicina hominum. Nunc ris, tristilia non occurret libi; si bene el pie vixeiis,
ergo, soror charissima, deprecare Dominum in tota neque plagam, neque mortem timebis. Conscie tia
mente tua, ut mundet conscientiam tuam ab omni autem peccatoribus semper est in poena. Nunquam
malitia; quatenus digne possis accipere corporis et reus homo securus est : mens enim male sibi con-
sanguinis Domini nostri Jesu Christi mysteria. scia propriis agitatur stimulis. Soror venerabilis,
XXIX. — De cogitatione. audi quid Dominus dicat de muliere ad serpentem :
88. Soror charissima, audi ea quae Dominus ait Ipsa conterel caput tuum (Gen. m, 15), Caput ser-
per Isaiam prophetam : Auferte malum cogiiaiionum penlis conteritur, quando ihi culpa einendatur, ubi
vestrarum ab oculis vestris (Isa. i, 16). Quamvis ho- nascitur. Omnipotens Deus mundet cor tuum ab
mocesset ab opcre malo, tamen si malam cogilatio- omni coritagione mala, ut ei possis servire sinc ma-
nem habet in cordesuo, non est sine culpa. Unde cula. Amen.
bealus Isidorus : « Non solum in faclis peccamus, XXX. — De sileniio.
sed et in cogitationibus, si eis illicite occurrentibus 90. Isaias propheta dicit: Cullus justitia; est silen-
delectemur. > Sicut enim vipera a liliis suis in ven > tium et securitas usque in sempiternum (Isa. xxxn,
tre adhuc positis occiditur, ita nos occidunt cogi- j) j 17). Et iterum David obsecrando postulat, dicens :
tationes nostrae intra nos enutritoe, quia consumunt Pone, Domine, custodiam ori meo, et ostium circum-
animam nostram veneno viperino. Igitur, soror di- stantice labiis meis (Psal. CXL, 3). Sancti patres.
lectamihi inChristo, monco te', ut cor tuum cura summa cum vigilantia silentium custodientes, stu-
oinni sludio custodias; quoniam ibi esl initium boni duerunt 854 vacare, et videre quam dulcis et quam
operis aut mali : unde scriptum cst, Omni custodia suavis est Dominus : et activae vitaecuris postposi-.
servacor tuum, quoniam ex ipso vita procedit (Prov. lis, adhaeserunt contemplativaevitae. Soror charissi-
iv, 23). Audi etiam, rogo, honesla virgo, quid ma, respue inhonesta verba, fuge impudicos ser-
sponsus in laudibus Ecclesiaedicat in Canticis can- mones. Vanus sermo cito polluit mentem, et facile
ticorum : Comoscapitis tui ul purpura regis juncta agilur quod libenter auditur. Nihil unquam ex ore
canalibus (Cant. vn, 5). Comaecapitis Ecclesiaele^ tuo procedat quod le possit impedire, nihil unquam
ctulum sanctae animae[suppl. significant, quae], ut loquaris quod non conveniat. Hoc non procedat de
purpura regis juncta canalibus esse memoratur. labiis luis quod offendataures audientis; fuge turpi-
Purpura quippe per fasciculos in canalibus ligatur, tudinem sermonis. Vanus sermo demonstrat vanara
super quos dum aqua projicitur, per canales ad conscientiam, lingua ostendit conscientiam, lingua
1255 EIBER DE MODOBENE VIVENDI. 1256
refert conscicntiam hominis ; qualis sermo osten- A XXXII. — De perjUrio.
ditur, talis animus comprobatur : ex abundantii 92. Dominus dicit in Evangelio : Non jures pet
enim cordis os loquitur. Ab otioso ergo sermone re- < ccelum,quia sedes Dei est; neque per terram, quia
frena linguam tuam : restringe linguam tuam ab scabetlum i pedum ejus est; nequeper caput tuum, quia
olioso vcrbo. Turpes fabulas non loquaris, non gar- non '• poles in eo unum capillum facere album aul ni-'
rias vana verba. Sermo otiosus non erit absque ju- i
grum. Sil autem sermo tuus, Est, Non. Quod ato-
dicio. Unusquisque rationem reddilurus est sermo- plius est, a mato est (Matth. v, 54, 57). Sicut men-*
num suorum (Malth. xn , 34-57; Luc. vi, 45). 'tiri non potcst qui non loquitur, sic pejerare non po-
Ante uniuscujusque faciem verba sua slabunl in terit, qui jurare non appelit. Quacunque aite verbo-
die judicii. Ea quas loqueris, gravitate atque doctri- rum quisque juret, Deus tamen qui est tcslis con-
r.a digna fiant. Sit sermo tuus irrcprehensibilis; lin- scientiae, hoc ita accipit, sicut ille cui juratur intel-
gua tua non te perdat, lingua lua non te damnet: ligit. Malum quod juramus facere, non debemus im-
non loquaris quod indigne suscipiat adversarius : plere. Soror venerabilis, vis ut dicam tibi qualitef
amicuin tuum sit silcnlium. Pone custodiam ori tuo, nunquam 855 pejerabis? Nunquam jures. Si non
in labiis tuis pone signaculum, pone linguae tiue juraveris, nunquam pejerabis : si pejerare limes,
claustra silentii. Scito quo tempore dicas, considera B nunquam jures; prohibe etiam tibi juramentum,
qua hora loquans; tempore congruo loquere, tem- tolle usum jurandi. Periculosum enim est jurare :
pore congruo tace. Tace usquequo interrogeris, in- usus jurandi facit consuetudinem perjurii, usus »•-
terrogatio os tuum aperiat : sint verba lua pauca, raudi ducit hominem ad perjurium. Sit in ore luo,
non transeas mensuram loquendi. Multiloquia non Est, sil in ore tuo, Non est. Verilas non indiget ju-
effugiunt culpam, multiloquium non declinat pecca- ramento; fidelis sermo retinet locum sacramenti :
tum (Prov. x, 19). Virgo linguosa stulta esl, virgo firma etiam sit sacramenli tui fides. Amantissima
sapiens paucis utitur verbis. Sapienlia brevem ser- soror, Spiritus sanctus qui in tuo virgineo corpore
monem facit, loqui multum slultitia est: sit ergo in sibi fecit templum, ponatin ore tuo moderationissi-
verbo tuo mensura, sit in sermone tuo statera. Mo- gnaculum. Amen
dum loquendi non transeas. Venerabilis soror, ille XXXIII. — De detractione.
dignelur ori tuo ponere custodiam, qui te sibi elegit 93. Soror mihi in Christo dilecta, andi quaedico,
in sponsam. ausculta quae moneo, attende quaeloquor. Detractio
XXXI. — De mendacio. grave vitium est , detractio grave peccatum cst,
91. Mendacesfaciunt ut nec vera dicenlibus cre- detractio gravis damnatio est, detractio grande
datur. Summo studio cavendum est omne gcnus crimen esl. Omnes reprehendunt detractorem , om-
mendacii : quamvis sit quoddam genus mendacii nes vituperant detrahentem, omnes debonestant il-
levioris culpae; velut si quisque pro salute hominum lum qui detrahit. Et David propheta : Detrahentem
mentiatur. Sed quia scriplum est, Os quod mentitur, secrelo proximo suo, hunc persequebatur (Psal. c, 5).
occidil animam (Sap. i, 11); hoc genus mendacii Hoc summje turpitudinis esl, hoc nihil fcedius est.
perfecti viri summo slutlio fugiunt, utnec vitia cu- Detrahenles latrantquasi canes; sicul canesrodunt
juslibet per eorum fallaciam defendant, nec suae pedes transeuntium, ite delrabentes rodunt vitam
animae noceant, dum praeslare alienaecarni volunt. proximorum. Canes solent mordere homines, et
Tamcn hoc genus mendacii facile credimus dimitti. dente mortifero lacerare transeuntes. Soror veneri-
Soror charissima, moneo tc ut summopere fugias bilis, ergo abscinde a lingua tua vitium detrahendi:
omne genus mcndacii, ncc pcr occasionem, ncc per alienam vitam nnn rodas, vitam alienam non reprc-
studium loquaris falsum ; non sludeas mcntiri, nec heudas, vitam alienam non laceres, de alieno malo
ctiam ut praestes alicui. Non alienam vitam per men- non inquines os tuum; non detrahas peccatori, sed
dacium defendas : nullum justum mendacium; condole. Quod in alio delrahis, in te potius pertime-
omne mendacium in omnibus est peccatum; omne! D [ sce: quod in aliis reprehendis, in te emenda. Quanto
quod a veritate discordat, iniquitas est. Leges saeculii stadi» reprehendis alienam vitam, tanto studio
damnant falsarios, leges sseculi puniunt mendaces. emenda temetipsam. Quando alteri detrahis, te dis-
Si mendacium apud homines damnatur, si falsitas> cute; quando alium mordes, tua peccata redargue.
huraano judicio punitur; quanto magis ante Deum,, Si vis detrahere, tuis peccatis detrahe. Non perspi -
tjui esl testis verborum et operum? ante quem etiaml cias aliena peccata, sed tua propria. Non intendas
de otioso verbo unusquisque ratonem reddituruss alienis vitiis, sed tuis propriis. Nunquam aliis de-
est, ante quem et pro otioso sermOne poenas quis- trahes, si te bene prospicias. De tua ergo cmenda-
que snstinebit (Matth. xn, 36, 57)? El perdes eos quii tione esto sollicita. De lua correctione et salute esto
ioquuntur mendacium (Psat. v, 7), et testis falsuss attenta. Dctrahentes non audias. Susurrantibus au-
non erit impunitus. Soror venerabilis, declina crgo[) ditum non praebess. Pari reatii detrahentes et audien-
mendacium, falsum ne loquaris. Quod verum estt tes tenentur; similiter est culpabilis qui detrahit, et
ioquere, nunquam mentiaris. Esto verax, neminemfi qui detrahentem, audil. Maledici regnum Dei non
mentiendo decipias : non aliud dicas, et aliud facias. possidebunt. Virgo quae ad ccelestem thalaraum de-
Soror dilecta, Deus dettibi vera loqui. Amen. siderat pervenire, non debet hominibus dclrabcre» 0
1257 LIBER DE MODOBENE VIVENDI. lifiS
virgo venerabilis, si aures tuas a detrahcntibus se-- Ai non occidat super iracundiam tuum (Ephes. iv, 26).
paraveris, et linguam luam, sicut dixi, ab omni lo- Amen.
culione perversa refrenaveris, inter prudentes virgi- XXXVI. — De odio.
nes computaberis. 96. Honesta virgo, audi quae dico. Odium sepa-
XXXIV. — De ihmdia. rat hominem a regno Dei, odium separat hominera
94. Homo invidus membrum est diaboli, cujusi a paradiso, odiumsubtrahilhominemacoelo: odiura
invidia mors introivit in orbem terrarum (Sap. n,, nec per passionem deletur, nec per martyrium pur-
24). Invidia cuncta germina virtutum concremat, in- gatur, nec per sanguinem effusum abluitur. Non de-
vidia cuncta bona peslifero ardore devorat; invidiai bemus odio habere homines, sed vitia. Qui fratrem
tii.ea est anirnae; invidia prius se ipsam mordett suum odit, in tenebris est, et in tenebris ambu-
quam alterum, invidia primum suum mordetaucto- - lat (/ Joan. m, 15,14). Deum non diligit, qui homi-
rem ; invidia sensum hominis comedit, peclus uril,, nera odit. Quantum interest inter festucam et tra-
menlem lacerat, cor hominis quasi queedampestisi bem, lantum etiam distat inter iram et odium :
pascit. lgitur contra invidiam occurrat bonitas : cba- odium eniin est ira inveterata. Per iram turbatur
rilas praeparetur adversus invidiam. Soior amantis- oculus menlis ; pcr odium exstinguitur oculus cor-
sima mihi in Christo, de bono alierius non doleas,, B ' djs, Soror in Christo amanlissima mihi, audi
quae
de alterius proleclu non tabescas, de alterius felici- loquor. Si contristaveris in aliquo sororem tuam,
tale non crucieris. Nulla virtus est quae non habeatt satisfac illi; si peccaveris in sororem tuam, age pce-
conlrarium invidiaemalum. Sola miseria caret invi- nitentiam coram illa ; si scandalizaveris aliquam ex
dia. Quare? Quia nemo invidet miscro. Virgo quae ini ancillis Dei, roga eam ut dimittat tibi : perge festi-
coelode.-iderat hab.tare, hominibus non debel invi- nanter ad reconciliationem; non dormias donec
dcre; virgo quae cum Christo ad nuptias desiderat; priu? venias ad satisfactionem; non quiescas prius*
intrare, de alterius honore non debet contrislari. quam reverlaris ad pacem. Si ceciderit inimicus
Charissima soror, Deus mundet cor tuum ab onni i tuus, noli gratulari: non laeteris super inimici inte-
malitia alque-invidia, ut ei possis sine macula ser- ritu, ne forte superveniant in te similia; ne conver-
vire. Amen. tai Deus ab eo in te iram suam (Prov. xxiv, 17,18).
XXXV. — De ira. Delectet te dolere super eum qui afflictus est, con-
95. Honesta virgo, audi quid Salomon dicat, Re- dole alienis miseriis, in tribulatione alterius esto tri-
sponsio mollis frangit iram, sermo durus excitat fu- stis, cum plangentibus plange, cum lugentibus luge.
rorem (Prov. xv, 1; xxv, 15) : et iterum, Dulce ver- c- Soror venerabiliSj non sis dura, non sint tibi dura
bum mitigat inimicos, et muhiplicat amicos (Eceli. praecordia. Peccanti in te non retribuas secundum
vi, 5). Tanlo quisque convincitur minus sapiens, culpam suam, quia et in te venturum est judicium
quanto est minus patiens. Per iram oculus 'mentis Dei. Dimille, ut dimittatur tibi : non enim habebis
856 turLatur; per iram sapientes perdunt sapien- indulgentiam, nisi dederis veniam. Expelle a corde
liam , periram alienatur homo a semetipso. Quidam tuo odium, in mente tua odium non maneat. Soror
cito irascuntur, sed ad pacem ciloredeunt : quidam amabilis, Deus det tibi dilectionem sui et proximi.
vero lardius irascuntur, et ad pacem tardius rever- Amen.
tunlur : alii autem, quod gravius est, ad iram cilius XXXVII. — De superbia.
inciiantur, et ad pacem tardius inclinantuT. Melior 97. Superbia est radix omnium malorum. Homo
est lamen qui citius irascitur, et ad pacem cito re- superbus Deo et hominibus est odibilis (Eccli. x, 7).
vertitur, quam qui tardius irascitur, et ad pacem Superbus homo similis est diabolo. Superbia et cu-
tardius incitatur. Charissima soror, audi etiam Ja- piditas in tantum est unum malum, ut nec superbia
cobum dicenlem : Sil autem omnis veloxad audien- sine cupiditate, nec cupiditas sine superbia esse pos-
dum, lardus autem ad loquendum, et tardus ad iram. sit. Diabolus per superbiam et cupiditatem dixil :
(Juare? Quia ira viri, Dei justiliam non operatur D £ In ccelum ascendam (Isa. xiv, 14). Christus cum
(Jacob. i, 19, 20) : procul dubio nec ira virginis ju- humilitate dixit : Humiliala est in pulvere anima
stitiam Dei operari poterit. Virgo quaetemplum Dei mea (Mallh. xxvi, 38; Marc. xrv, 34). Diabolus per
debet fieri, nullo modo debet irasci; non decet Cbri- superbiain et cupiditatem dixit: Ero similis Altis-
sti sponsam esse iracundam : virgo quaein pectore simo (Isa. xix, 14). Christus per humilitatem factus
suo praeparat mansionem Christo, omnibus niodis est obediens Patri usque ad mortem (Philip. n, 8).
debet expellere iracundiam a corde suo; virgo quae Ad ultimum, diabolus per superbiam praecipitatur in
desiderat cum Christo ad coelestem thalamum per- infernum : Christus vero per humilitatem ad ccelos
venire, debet omnino a corde suo iram expellerc. elevalur. Quid est omne peccatum, nisi Deus con-
Ainantissima soror, si te praevenerit iracundia, re- tcmptus, quo ejus praecepta contemnimus? Soror
slringe illam : si te prseoccupaverit ira, mitiga eam. charissima, crede mihi, quod mullorum teraporum
Tempera furorem , tempera indignationem. Motum vigiiiae, oraliones. jejunia eleemosynae,et labores, si
iracundiaerestringe, refrena impetum irae. Si non potes cum superbia fmem habuerint, pro nihilo reputan-
vitare irarii vel temperare, non te rapiat furor, non tur 857 aPuu Deum. Igitur, soror venerabilis, alas
le inflammet ira, non le comrnoveat indignatio. Sol superbiaenon extendas; pennassuperbiae non erigas.
1'ATBOL. CLXXXIV. kO
Quare? Quia superbia Angelos deposuit, polentes A crimen autem tacendo impliatur; si latet, fit cx
stravit, superbos dejecit : superbis resistit Deus, hu- minimo magnum. Peccatum mahifestando decrc-
milibus autem dat gratiam (Luc. i, 50, 51; Jacob. scit, tacendo crescit. Virtutes in occulto crescunt,
iv, 6), Moneote etiam, Christi sponsa, ut plus gau- in publico decrescunt. Virtutes jactanter manife-
deas de societate Angelorumet ancillarum Dei, quam slando annihilantur, humiliter occultando multipli-
de nobilitategeneristui. Rogote, amantissima soror, cantur. Igitur, honesta soror, consilium et opus
ut magis exsultes de sociclate pauperum virginum, tuum semper adDeum converte. In omnioperetuo
quam de tuorum nobilitate parentum divitum. Dei auxilium pone. Omnia divinaegratiae, divino do-
Quare? Quia non est personarum acceptio apud no adscribe, nil meritis tuis attribuas, in virtute lua
Deum. Qui pauperem despicil, Deo injuriara facil. nihil praesumas, nihil ponas in tua audacia. Charis-
Quiconlemnitpauperem,exprobratfactoriejus(Pi-OD. siraa soror, audi Apostolum dicentem : Qui gloria-
•xvii, 5; xiv, 31). Venerabilis soror, Deus det libi lur,in Domino (jlorietur (ICor. i, 51; II Cor. x, 17).
profundam humilitatein et veram charilatem. Amen. Igitur, venerabilis virgo, gloriatio tua et laus tua sem-
XXXVIII.—De jactanlia. per sil in Christo Jesu sponso tuo.
98. Tam in factis quam in dictis cavere debemus XXXIX.—De humililate.
"* 100. Soror charissima, audi Dominum Jesum
jactantiam. lgilur, soror charissima, circumspice
te ipsam, et nihil libi arroges ex his quae in te sunt, Christum sponsum tuum dicenlem in Evangelio :
praeter peccata. Cave jactantiam fuge appelilum va- Discite a me quia mitis sum et humilis corde (Mattli.
nae gloriae, cave inanis gloriae studium : non te ar- xi, 29). Soror venerabilis, humilia temetipsam sub
roges, non le jactes, nihil de te praesumas, non te potenti manu Dei, ut te exaltet in tempore tribula-
insolenter extollas, nihil boni tibi tribuas, de bono tionis (I Petr. v, 6). Conscientia virginis semper
opere non glorieris, non sis inflala vento favoris. debet esse humilis et tristis : scilicet ut per humi-
Contemne laudem hominum; non exquiras si quis litatem non superbiat; 858 et Per inutilem tristi-
le laudet, aut si quis viluperet. Laus non te seducat, tiam cor ad lasciviam non dissolvat. Humilitas est
nec vituperatio frangat. Qui laudem non appetit, summa virtus virginis. Summum enim convicium
ncc contumeliam sentit. Virgines quae de suis meri- est superbia. Virgo humilis licet habitu sil vilis,
tis gluriantur coram hominibus, non habent oleura gloriosa tamen est apud Deum virtutibus : virgo
in vasis suis, quia per inanis gloriaeappelitum mer- autem superba quamvis ante oculos bominum pul-
cedem quam merebantur a Domino, perdiderunt. clira, formosa atque composita, tamen ante oculos
Semper suam aspiciant fcedilatein, quia vanam glo- „, Dei vilis et despecla atque reproba. Quare? Quia
riam diligunt: et doleant se perdidisse opus bonum, anima justi sedes Dei est; sicut ipse Dominus ait:
quod pro humana biudc fccerunt. Unde Dominus in Super quem requiescam nisi super humilemel quie-
Evangelio : Amcn dico vobis, receperunt mercedem tum, et limenlem sermones meos? (Isai. LXVI,2.)
suam (Malth. vi, 2). Virtutes sanctorum per inanis; Dilecta mihi soror in Christo, esto humilis : esto in
gloriae sludium doininio subjiciunlur daemonum; humililate fundata, eslo novissima omniuni. Cha-
sicut Ezechias rex quia jactanler divitias suas Chal- rissima, nulli te praeponas, nulli te superiorem de-
daeismanifestavit, propterea per propbetam cas per- putes; aestima omnes superiores te essel; quanto
ituras audivit (IV Reg.xx). Pharisseus eliam qui major es, tanto te humilia in omnibus. Si humilita-
orare ad templum venerat, ideo bona sua perdidit, tem tenueris, habebis gloriam (Prov. xi, 16, et xv,
quia jactanter manifestavit (Luc. xvm). Sicut ex 35) : quanto enim humilior fueris, tanto te major
alto aquila ad escani descendit, sic homo de altoi sequetur gloriaeallitudo. Descende ul ascendas, hu-
bonae conversationis per vanae glorioeappetitum adI miliare ut exalteris, ne exaltata humilieris : quia
inferiora demergitur. Soror dilecta mihi in Christo, qui se exaltat, huniiliabilur; et qui se humiliat, ex-
non ponasconscientiam tuam in aliena lingua. Quodi altabitur(Ma«/i. xxut, 12; Luc. xiv'11, el xvm, 14).
si laudet te aliena lingua, et non tua; laudet tealie- D ] Qui enim cxtollitur, humiliabitur. De excelso gra-
num os, et non tuum : luo lamen judicio te decer- vior casus est, de alto major ruina est. Humilitas
ne, non alieno. Nemo magis scire potest quae sis, casum nescit, humilitas ruinam nunquam incurrit,
sicut lu, quaeconscia tui es. humilitas lapsum nunquau: passa est. O sponsa
99. Soror venerabilis, vis ut dicam tibi qualiter Christi, agnosce quia Deus humilis venit, agnosce
poteris omnes virtutes augere? — Frater dilecte,, quia se in forma servi humiliavit, factus obediens
volo; atque ut mihi ostendas rogo.—Ausculla ergo,, usque ad mortem (Philip. n, 6-8). Amabilis soror,
soror venerabilis : si vis omnes virtutes tuas augere: ainbula sicut ille ambulavit: sequere exemplum ejus,
et non perdere, absconde virtutes tuas pro elatione ; imitare vestigia illius. Esto vilis, eslo dcspecta, esto
absconde tua bona facta pro arrogantia. Fuge vi- abjecta, displice libi : qui enim sibi vilis est, ante
deri quod commeruisli. Virtutes cela : peccala tual Deum maguus est; qui sibi displicet, Deo placet.
nianifesta; vitia cordis tui revela.Abscondc tua bonai Charissima, esto parvula in oculis tuis, ut sis magna
opera, nunquam in medium proferas si quid bonii in oculis Dei. Tanto eris ante oculos Dei preliosi/.r,
feceris aut dixeris. Pravas cogitationes statim mani- quanlo fueris ante oculos tuos despectior. Soror
festa : peccaium enim manifestum cilo curatur,, venerabilis, si humililatem proftindam tenueris,
1261 LIBER DE MODOBENE VlVENDl. 1262
cum prudentibus virginibus in coelesti regno laeta- A et cor unum in Deo. Nihil prodest si nos contineat
beris. Amen. una domus, et separet*voluntas diversa. Plus diligit
XL.—De patientia. Deus unitatem animi, qtiarn loci. Ecce sumus in
101. Dominus dicit in Evangelio : Beati pacifici, domo ista multi homines, diversi mores, diversa
quoniam filii Dei vocabuntur (Matth. v, 9). Soror corda, diversae animae : haec omnia debet in unum
charissima, ergo si homines pacifici sunt beati, et conjungere vita, intentio unus amor in Deum. De-
vocabuntur filii Dei, necessaria est tibi patientia. bemus ergo in boc esse unius animi et unius volun-
Patientia opus perfectum habet (Jacob. i, 4). Virgo tatis, ut serviamus Deo; et ut diligamus Deum ex
pacifica sapiensest; virgo iracunda nonestprudens, toto corde, et ex tota anima, et proximum nostrum
sed stulta. Soror venerabilis, sine ferro martyr esse sicut nos ipsos. Necessaria itaque est nobis virtus
poteris, si patientiam in animo veraciter conserva- concordiae. Quod si ego volofacere voluntatem meam,
veris. Nonpacificus consorlium nonmerebilur Ange- et iste suam, et ille suam; fiunt divisiones, oriuntur
lorum : invidus et iracundus erit parliceps daemo- liles, iroe quoque et rixae, quae sunt opera carnis :
niorum. Non paciflcus ftigat concordias, imo iracun- et, sicut ait Apostolus, Qui talia agunl, regnum Dei
dus suscitat lites. Virgo benigna etiamsi patiatur Kp»consequentur (Galat. v, 21). Soror charissima,
"
injurias, pro nihilo ducit. Virgo pacilica in corde crcdc mihi, quia Deo non tantum placent nostra je-
suo praeparat mansionem Christo. Quare? Quia junia, nostrae orationes, nostra sacrificia, quantum
Christus pax est, et in pace consuevit requiescere. concordia. Ideo Deus dieit in Evangelio : Vade prius
Filius pacis pacem debet diligere. Plus te praepara reconciliari fratri tuo, et tunc veniens offeres munus
ad suscipiendam injuriam, quam ad inferendam ; luum. Venerabilis soror, magna est virtus concordias
disce potius mala tolerare, quam mala facere. Esto apud Deum, sine qua non placent Deonostra sacri-
patiens, esto mitis,esto suavis, modesta, mansueta. ficia, quibus delentur peccala. Scire debemus quia
Ama paccm, dilige pacem, pacem cum omnibus recum ad conversionem venimus, luclamen contra dia-
line. Oinnes in mansuetudine et charitate amplecte- bolum sumimus.
re : proba te amplius amare, quam ipsa ameris; i 103. (Interrogatio.) Frater dilecte, dic mihi si ali-
proba te amplius diligerc, quam diligaris. Non sis quid timeat diabolus. (Responsio.) Soror amabilis,
levis in amicitia, reline semper vinculum amicitiae. nibil est quod diabolus tantum timeat, quantum
Habeto semper palientiam mentis. Esto benigna, concordiam et charitatem. Nam si totum quod ha-
esto prompta affectu, esto affabilis in sermone, grato bemus, damus propter Deum; hoc diabolus non ti-
animo appare ad omncs. Tolle occasionem litis, (/-, met, quia ipse nihil habet. Si jejunamus, hoc dia-
sperne litem, vive semper in pace. Charissima soror, bolus non timet, quia ipse nunquam comedit; si vi-
si fieri potest, cum omnibus hominibus retine pa- gilamus, hoc diabolus non timet, quia ipse nunquam
cem, conlumelias detrahentium per patientiam su- dormil: sed si charitatem et concordiam tenemus,
pera, clypeOpatienliae frange sagiltas contumcliae, hoc diabolus vehementer limet. Quare ? Quia hoo
prsebe scutum conscientiae contra gladium linguae. tenemns in terra, quia ipse in coelotenere noluit.
Magnaevirtutis es, si non laedas, a quo laesa es : Hoc est etiam quod sancta Ecclesia terribilis esse
magnae fortitudinis es, si eliam laesa dimittas : ma- ut castrorum acies ordinata (Canl. vi, 3) dicilur :
gnaees gloriae,si ei de quo te potuisti ulcisci,parcas. quia sicut hostes timeut quando acies castrorum
Venerabilis soror, pax Dei quae exsuperat omnem bene ordinatas ad bellum vident; ita certe diabolus
sensum,custodiat cor tuum et animam luam. Amen, expavescit, quando spirituales viros virtutum armis
XLI.—De concordia. accinctos in unitate concordiaj vivereconspicit. Ipse
102. Sex sunt quce odit anima mea, dicit Domi- victus et confusus vehementer dolet, cum eos pcr
nus, et seplimum quod deteslatur, videlicet eum qui discordiam dividere et penetrare non valet. Omnes
seminat discordias inter fratres (Prov. vi, 16, 19). ergo unanimiler et concorditer debemus vivere iit
Maledictus homo qui inter servos Dei discordias se- D : domo Dei, ut possimus diabolum vincere. Ancilla
minat. Qui pacem et concordiam rumpit, adversus Dei quse vult concorditer vivere, prius debet pravas
Deum facit: Christo facit injuriam, qui 859 inler consuetudines relinquere, ne sit perversa, inordi-
servos Dei seminat discordiam. Quare? Quia Chri- nata, ne sit indisciplinata, ne perversitate sua cae-
stus est pax nostra, qui facit utraque unum (Ephes. teras ancillas Dei conturbet vel scandalizet. Debet
n, 14); videlicet quia Angelos et homines fecit esse etiam mensurare actus suos, motus suos, sermones
concordes. Concordia malorum, contrarietas est suos et totam vitam suam ; ut secundum Deum con-
bonorura : sicut optamus ut boni pacem babeant, cordare possit cum illis eum quibus vivit. Igitur,
ita oplare debemus ut concordia malorum rumpa- soror dilecta, moneo te ut concorditer et bumiliter
tur. Concordia ad faciendum peccatum, mala est: vivas in monasterio cum omnibus ancillis Dei. So-
concordia vero ad faciendum bonum, ad seclandam ror venerabilis, odientes ad pacem invita, discor-
justitiam, ad serviendum Deo, bona est. Propter hoc dantes ad concordiam revoca. Nullus existat sermo
sumus congregati in unum, ut in servitio Dci omnes jurgiorum qui concordiam dividat. 0 sponsa Chri-
uuum spirii.um et unum animum habeamus. Omni- sti, charilas, quae te separavil a saeculo, ipsa te con-
bus habilamibus in domo Dei debet csse animauna jungat Deo. Amen.
XLII. — De toleranlia. A bimus : si bic flagellis atlerimur, purgali in judicio
104. Charissima soror, disce a Christn modes- inveuiemur. Amen.
tiam, disce tolcrantiam. Clnistum attende, et non XLIH. — De infirmitate.
Jolebis de injuriis. Pro nobis namque passus reli- 106. Dominus loquitur in Apoealypsi, dicens :
quit nobis exemplum (/ Pelr. I). Palmis enim per- Ego quos amo, arguo el castigo (Apoc, m, 19). Tri-
cussus, flagellis caesus, sputis derisus, clavis con- bus modis Deus in bac vita casligat homines. Sci-
fixus, spinis coronatus, crucc damnatus, semper Ucet ad damnationem perculit reprobos; ad purga-
conlicuit (Isai. LIII).Quando enim aliquis tibi con- tionem corripit quos videt errare electos; castigat
viciatur, propter lua peccata conlingit tibi; quando justos ad augendam gloriam meritorum. Deus per-
tibi injuriatur, mala tua hoc faciunt : quidquid tibi cussit ./Egyptumplagis ad damnationem (Exod. v ct
contingat adversum, pro tuo cvenit peccato. Levius xiv); flagellatus est pauper Lazarus ad purgalionem
sustinebis, si pro quibus tibi infertur, intenderis. (Luc. xvi); flagellatus est etiam Job ad probationem
Cum ergo derogatur 860 tiDi>tu ora : quando ali- (Job v). Flagellal etiam hominer.i ante peccatum,
quis inaledicit libi, tu benedic ei : benedic ei qui ne malus liat; sicul flagellavit Paulum, qui insti-
maledixeril libi. Maledicenti tibi benedictionem " ganle angelo satanae lolerabat stlmulos carnis (//
"
appone; irascentem patientia delini, blandimenlo Cor. xn). Flagellatur etiam homo a Deo post pecca-
iracundiam furentis dissolvc; lenit;ite vince nequi- tum, ut emendetur; sicut ille qui traditus est sa-
tiam, bonitale maliiiam. Tuo bono supera mala alio- tanae in interitum carnis, ut spiritus cjus salvus
rum. Tua tranquilla mente aliorum contumelias esset (/ Cor. v). Qui valentiores sunt et sani, utile
«lispcrde. Soror venerabilis, ad bona et ad niala cst eis infirmari, ne per vigoreni salutis plus laeten-
praepara cor tuum; et bona et mala prout tibi eve- tur in transitoriis et terrenis rebus quam debent.
nerint, porta. Sustine adversaet prospera, ut quae- Mala est sanitas carnis, quae hominem deducit ad
cumque occurrerini tibi, quaecumqueeveneriut libi, infirmitatem animae : ct valde est bona inlirmitas
menie placida suslineas. Respue probra illataecon- carnis, quaeperducit hominem ad sanitatem animae.
tumeliae, despiciendo supera irrisionum probra. lnfirmilatem carnis laudat Apostolus, dicens : Cum
Dissimulando conleirine errores detrahentium. enim infirmor, tunc fortior sum (II Cor. xu, 10),
105. Honesta virgo, quamvis te quisque initet, scilicet spirilu. In flagellis Dei non debet murmu-
quamvis te incitel, quamvis exasperet, quamvis in- rare homo, quia per hoc quod castigatur, a peccato
sullct, quamvis convicietur, quamvis criminetur, emendatur. Levius sustinebimus infirmitates corpo-
quamvis ad litem provocet, quamvis ad jurgium r„ ris, si ad memoriam reduxerimus mala quje feci-
vocet, quamvis convicium dicat, quamvis injuriam mus. In inlirmitale non debet homo murmurare.
faciat, qiiamvis afliciat contumeliis; tu sile, tu tace, Quare? Quia ab illo judicatur, cujus judicia semper
tu dissiinula, lu cunteinne, tu non loquaris, lu lene sunt justa. Qui infirmitatem patitur, et conlra Deum
silenlium, injuriam non respondeas, roala verba murmurat, justitiam judicantis accusat; ac per hoc
non dicas, convicium non reiorqueas, contumeliam iram Dci adversum se provocat. Non potcst non
non respondeas, tenc silentii pacem : tacendo ci- esse justum, quod justo placet judici. Quem enini
tius vinces. 0 sponsa Christi; sumc luctamc» con- diligit Deus, castigat : llagellat autem omnem fi-
tra temporales molestias. Esto in cunctis casibus lium quem recipit (Ilebr. xn, 6); et quasi pater in
firma, patienter tolera omnia : patienter ab uno- filio 861 complacet sibi. In hac vita Deus parcit
suslinendum est, quod multis accidit. Et qui aflli- pcccaloribus, cl non parcit justis. In futura vita
git, et qui aflligilur, mortalis cst : et qui mala facit, parcet justis, et non parcet peccatoribus : qui in hac
et qui mala sustinet, morietur. Amabilis soror, vita flagellari non merelur, in inferno torquebitur.
crede mihi, quia nnllus libi adversari potuisset, nisiL Soror charissima, dolor et tristitia omnibus sunt
Dnminus potestalem dedisset. Nec habuisset in le, communia : nemo estqui in boc saeculonon doleat.
potestatem diabolus, nisi permitteret Deus. Oportet; rj ] Scmper Deus bos castigat, quos ad salutem pra>
per mullas tribulatioues nos intrare in regnum Deii parat pcrpetuam. Soror venerabilis, in inlirmitati-
(Act. xiv, 21). Non sunt coudignaepassiones hujusj bus tuis non contristeris. Iulanguoribus luis gratias
lemporis ad futuram gloriam (Rom. vni, 18). Soror• age Deo. Valere te magis opta animo, quain cor-
charissima, impossibile est ut sis fcmina, ct non! pore ; desidera plus valere mente quam carne. Ail-
gustes angustias. Omnia in boc saeculoeventu similii versa carnis, 1emedia sunt animi : aegritudocarnem
sustinemus. Nullus est qui in bac vita positus noni vulnerat, mentcm curat : languor enim vitin exco-
suspiret, ista vita lacrymis est plena, vila ista a fle- quit, languor vires libidinis frangit. Probari te in
libus inchoat: infaus quando nascitur, a fletu incipitt dolore cognosce, non frangaris : in fornace proba-
vivere; infans quando egredilur de vulva, prius intur aurum (Sap. m. 6), ut sordibus careat : tribu-
cipit lugere quam ridere; flenles projiciuntur iui lalionis camino purgaris, ut purior appareas, perse-
hanc miseram vilam. Ulilis est tribulatio, uliless cutionis igne conflaris. Conflaris, ut omni pcccato-
sunt viUe hujus pressurae : quanto in hoc saeculo > rum sorde purgeris : ad probationem sunt omnia
frangimur, tanto in perpeluo solidamur; quanto ini isla quae sustines (Rom. v, 3, A).lgitur, dilecla mihi
pr*senti tempore afftigiaiur, tanto in futuro gaude- in Christo soror, in infirmiialibus tuis non murmu-
m<i LIBER DE MODOBENE VIVENDI. 12ii0
res, non blaspbemes, non dicas, Quare sustineo A } Omnis fornicator, aut immundus, aut avarus, quod
mala ? non dicas, Cur afllijror?utquid mala patior? est idolorum servitus, non habel hcereditatemin regno
107. Frater mi, obsecro te ut dicas mihi quid in Dei (Ephes. v, 3, 5). Unde Salcmon : Conturbat do-
infirmilatibus meis debeo dicere, vel qualiter opor- mum 862 suam qni sectatur avaritiam (Prov. xv,
let me ipsam accusare.— Soror honesta, hoc modo 27). Avarus non implebitur pecuniis. Qui amat divi-
te accusa : Peccavi: uteram digna non recepi: aequa^ tias, non capiet fructum ex eis (Eccl. v, 9). Nihil est
lem vindictam peccati mei non senlio, minus me pejusquam amare pecunias; hinc enim animam suam
sentio percussam quam mereor; juxla modum me- venahm habet (Eccl. x, 10). Sicut avaritia mergit
riti minor est tribulatio ultionis; secundum meri- hominem in infernum, ila omnino Iargitas cleemo-
tum peccatorum meorum dispar est causa poena- synaelevat ad ccelum. Avarus homo similis est in-
rum : non sunt lanta supplicia, quanta exstiterunt ferno, sicut infernus nunquam dicit, Satis est; ita
peccata. 0 sponsa Christi, vis a peccatis tuis pur- avarus nunquam satiatur pecuniis. Sicut bydropicus
gari? in poena te accusa, et Dei justitiam lauda. Ad quantoplusbibit, tanto plus sitit: ita avarus quanto
purgationem tuam suflicit, si ea quaepateris, ad ju- plus acquirit, tanto plus concupiscit. Avarilia et
stiliam Dei rctuleris, si pro irrogata infirmitate tu cupidilas, sorores sunt : superbia vero est mater
bumilis Deum glorificaveris. Corripit enim le Deus "' earum. Nunquam superbia fuit sine cupiditate, nec.
flagellopiae casligalionis, exercel in te disciplinam : cupiditas sine avaritia. Soror venerabilis, non sit
et qui parcendo te a se abjiciebat, feriendo clamat manus tua porrecta ad accipiendum, et collecta ad
ut redeas. Venerabilis virgo, cogita quoslibet mundi dandum : plus te deleciet dare quam accipere. Me-
cruciatu»; intende animo quascunque mundi pce- lius est dare quam accipere. Soror charissima, ava-
nas , quoscunque tormentorum dolores , quascun- rilia non deligat radices in corde tuo. avaritia non
que dolorum acerbitates : compara hoc totum ge- sit in te. Expelle a corde tuo avaritiam. Sic perfe-
hennae,et leve erit quod pateris. Soror amabilis, sii cte pro Christo sponso tuo laetaberisin ccelesli pa-
times, poenas inferni lime. Istae enim pccnaetempo- tria. Amen.
rales sunt, illae aeternae: in istis poenis moriendoi XLV. — De cupiditate
loimenla recedunt, in illis moriendo aeternusdolor 109. Radix omniummalorumest cupidilas (I Tim.
succedit. Si enim conversa fueris, emendatio est: vi, 10). Nemo potest perfecte spiritualia bella sus-
quod pateris. Converso instantcs plagaead purgatio- cipere, nisi prius carnis edomuerit voluptates : non
ncm proficiunt. Qui enim hic castigatus corrigitur, potest mens ad contemplandum Deum esse libera,
illic liberatur : qui vero nec sub flagello corrigun-. p( quaetenena et transitoria hujus munJi concupiscit:
tur, et temporali poena, et acterna damnantur. El non potest videre oculus mentis alla, si eum claudil
in hoc prius judicantur saeculo, et illic denuo ini pulvis terrenae cupiditatis. Cupidilas grave peccatum
futuro. His duplex est poena et damnalio; geminai est, omnium criminum materia esl. Non est miruin
bis percussio est: quiaethic babcnt judicia tor- si morientes inferni ignibus deputentur, qui vivenles
mentorum, et illic supplementum poenarum. Manusi flammam cupiditatis suae non exslinxeruht. Soror
igitur Dei te ad poenam tradidit, indignatio Dei te> charissima, quamvis non habeas pecuniam, lamen
aflligijussit. Ipse iratus jussit te mala omnia expe- si habes cupiditatem habendi, nibil valet tiiii: nihil
riri, soror reverenda : nam quod et corporis dcbili- valet corporis nuditas, si libi est vestimenli cupi-
tatibus frangeris, quod carnis morbis aflicciis, quod1 dilas. Judas per cupiditatem vendidit Christum.
languorum stimulis cruciaris, quod passionibus ani- Nudi nascimur in hac vila, nudi exituri sumus de
inaequateris, quod mentis angustia torqueris, quod1 hac vita (Job i, 21; Eccle. v, 14): cur ergo concupi-
crcscente impugnatione malignorum spirituum agi- scimus lerrena et transitoria? Si ergo bona hujus
taris, hoc ipsum pio peccato tuo tibi divina justitiai mundi credimus peritura, cur tanto amore dilig:-
irrigat. Tua contra te dimicant arma, sagittis tuis3 mus ea? Si terrena et transitoria hujus mundi plus
plagaris, telis tuis vulneraris : per quoe cnim pec-. D quam oportet diligimus, peccamus. Soror ergo di-
casli, per hsecet torqueris. Quia secula es carnem,f lecta, cursum tuum considera, et cognosce libi
flagellaris in carne : in ipsa gemis, in qua peccasti. pauca sufficere posse quae habes. Si igilur cupiditas
Soror amabilis, in ipsa carne cruciaris, in qua! est radix omnium malorum, sicut superius dixi-
deliquisti: in ipsa tibi est censura supplicii, in quai mus, nccesse est ut expellas eam a corde tuo : ut
fuit causa peccati. Unde corruisti ad vitia, inde su- caeteraesoboles non pullulent vitiorum, cupidilas
stines tormenla. 0 sponsa Christi, juste argueris, perversa non sit in te. Soror venerabilis, omnipo-
juste flagellaris, justo judicio judicaris. Proceliai tens Deus te faciat propter semetipsum prospera
juste te conterit, justitiae pcena te premit. mundi despicere. et nulla ejus adversa formidare.
XLIV. — De avarilia. Amen.
108. Dominus dicit in Evangelio : Caveteab omni • XLVI. — Depauperlale.
avarilia, quia non in abundaniia cujusquam vila ejuss 110. Beati pauyeres spirilu, quoniam ipsorum est
esi super lerram ex his qum possidet (Luc. xn, 15). regnum ccetorum(Matth. v, 3, et Luc. y„ 20). Multi
Et Paulus apostolus, Omnis fornicalio et immundi- sunt pauperes, quos ipsa paupertas no».fscil beatci,
tii, et ataritia, nec nominetur inter vot: el iterum,, sed miseros, quis ipsam paupertalwm n«n propter
Deum sustinent, sed coacti. Sunl eliam nonnulli A i cio quaereret. Certe faber fuisse legitur. Etiam de
pauperes, quos pauperlas non facit miseros, sed sanctis Apostolis legimus quia serviebant Dco in
beatos, quia eam propter Deum sustinent: de qui- fame et siti. Unde Paulus apostolus : In fame et siti,
bus dicilur, Beati pauperes spiritu. Charissima so- in jcjuniis multis, in frigore et nudilate, et in vigiliis
ror, iterum ad te revertor loquendo. Audisti tribu- mullis (II Cor. xi, 27).
laliouem et patientiam Job; et ideo te moneo, ut 112. 0 sponsa Christi, babes exempla quibus pos-
nec in tribulalione frangaris, nec in prosperitate sis terrenas divitias conlemnere, et ccelestes concu-
eleveris. Tu Patriarcbas divites opibus, sed humiles piscere : quoniam qui volunt divites fieri in hoc
fuisse legis animo : qualis fuit Abraham, qui dice- mundo, incidunt in tentalionem et laqueum diaboli,
bat, Loquar ad Dominum Dcum meum, cum sim et desideria multa et nociva, quae mergunt hominem
terra et cinis (Gen. xvm, 27). Ideoque beala eris, in interilum (/ Tim. vi, 9). Libenter contemnunt
soror venerabilis, si in prosperis et adversis semper terrenas divitias, qui perfecte speiant ccelestes :quia
Deo gratias egeris, et felicilatem hujus temporalis voluntaria paupertas introducit bominem in regnum
vitaevelut fumum et vaporein evanescenlcin credi- ccelorum. Non ideo venimus ad monasterium, ut in
deris. Ait enim Paulus apostolus : Si in hac vila deliciis in eo vivamus; sed ut vigilando, orando, je-
tantum sperantes sumus in Christo, miserabiliores "I junando, psallendo, contra adversarium noslrum di-
tumus omnibus hominibus (I Cor. xv, 19). Christus roicando, ad regnum nobispromissum Christo adju-
enim ne aurum diligeremus, oblata in vita munera vante perveniamus. Nam ideo nudi nascimur in hoc
contemnere docuit : ne famem limeremus, quadra- saeculo, nudi etiam accedimus ad Baptismum, ut
ginta diebus jejunavit (Malth. IV): ne nuditalein nudi et sine impedimenlo perveniamus ad coelum.
timeremus, unam tunicam discipulis suis habere Quam incongruiim est et absurdum, et quam turpe,
iuandavit (Matlh. x, 10): ne tribulationesexpavesce- ut quem, nudum mater genuit, nudum suscepit terra,
remus, ille pro nobis tribulationes sustinuit: et nc dives intrare velit in ccelum! Facilius est camelum
mortem limeremus, pro nobis mortem sustinuit et per foramem acus transire, quam divitem introire in
susccpit. Omne quod in mundo est, concupiscentia regnum ccelorum (Marc. x, 25). Melius est plus
carnis est, et concupiscentia oculorum, et ambitio egere quam plus habere. Nimis est avarus, cui non
saeculi. Et mundus peribit, et concupiscentia ejus sufficit Dominus. Soror dilecta, si in hoc saeculofa-
(/ Joan. ii, 16). Igitur, dilecta soror, non diligamus mem et silim atque nuditatem pro Christo sustinue-
ca quae sunt in mundo, ne pereamus cum muudo. rimus, gralius cum eodcm Domino noslro Jesu'Chri-
Certe David rcgnabat, et cum haberel thcsauros „, sto in coelestiregno gaudebimus. Amen.
863 argenli, et imperaret populis manu forti, ta- XLVIL — De murmuratione.
nien humilem se cognoscit, etdicit, Pauper sum 113. Ilospitium cordis nostri per gratiam Dei san-
ego, et in laboribus a juventute mea (Psal. LXXXVII, ctificatur, el per iiihabitationem Spiritus sancti,
16) : ct iteruin, Egenus et pauper sum ego (Psal. quando inlus est charitas, pax, bonitas, humilitas,
i.xix, 6) : item dicit, Incola ego sum in terra, et pe- concordia, mansueludo et alia hujusmodi : hae sunt
regrinus sicut omnes palres tnei (Psal. XXXVIII, 15). nostrae divitiae,.scilicet boni morcs, et virtutes. Sed
111. Soror venerabilis, non te delectent blandi- si incipimus inler nos litigare, murmurare, conten-
menta transitoria; nec commoda lcrrena, nec de dere, slatim ab his spiritualibus bonis vacui rema-
mundanis lucris gaudeas : et non contristaberis de nemus et nudi. Quare? Quia virtutes non possunt
terrenis damnis. Sic enim scriptum est: Divitimsi remanere cum viliis. Nam et modicum fermentum
aflluant, nolile cor apponere (Psal. LXI, 41). Quae totam massam corrumpit. Quisque servus Dei debet
rum amore possidemus , cum dolore perdimus. pensare in corde suo, quam malum magnum incur-
Audi, sponsa Christi, quae dico. Ille cui coelestiaet rit, si pro rebus temporalibus mtirmurat : unde de-
terrestria serviunt, pauper pro nobis factus cst. buerat esse dives, fit pauper. Quae sunt diviliae no-
Quare? Ut nos sua paupertate faceret diviies. Tu D | sli-ae? Virtules scilicet. Virtutes ergoperdimus, sipro
ergo, honesta virgo, ambula per viam qua praeces- cibo vel potu murmuramus. Grave peccatum est
sit Jesus Christus sponsus tuus, et passibus inde- murmuratio. Unde Gregorius : « Regnum coelorum
f :ssis ssquere cuekstem dtrcem. Sine dubio si con- nullus qui murmurat accipit : nullus qui illud acci-
secuta fueris, cum ipso in ccelo regnabis. Soror pit murmurare potest. > Praecordia fatui, sicut rota
venerabilis, virginitatem et paupertatem heatae Ma- currus, fenum portans et murmurans. Tales sunt
riae virginis prospice, quae tam dives in Dominoi multi fratres et multaesorores in congregatione, qui
fuit, ut mater Domini esse mereretur; et in tantumi sunt carnalibus desideriis subditi, et murmurare
fuit ope externa destituta, ut tempore partus noni nunquam cessant. Igitur, soror charissima, neces-
haberet obstetrices vel ancillas ad serviendum sibi;; sarium cst valde nobis consilium Pauli aposloli di-
et in tantum fuit rebus paupercula, ut ipsum etiami centis : Neque murmuraverilis, sicut quidam eorum
diversorium tam angustum habuerit, ut infantcmi murmuraverunt, 864 in deserto videlicet, el perie-
non in lectulo, sed in praesepio reclinaret. Sed ett runt ab exterminalore. Igitur periculosum est nobis
Joscph cui fuerat desponsata, cum esset justus,, murmurare, ne forle perearaus ab exterminatore in
erat tamen paupcr; ita ul victum et vestitum artifi- monasterio, sicut illi perierunt in deserto. Lingnas
ergo nostras a munnuratione custodiamus, ne (quodi A bus sunt communia : ergo si ancilla Dei aliquid lia-
absit) sicut illi perierunt in hoc saeculo, nos perea- bet absconsum vel proprium, quod a caeteris ancillis
mus in fuluro. Non ergo murmuremus, ne forte sic- Deiignoratur, furtum est, peccatum furtiest.Quare?
ut illi perierunt in hac vita, nos pereamus in futu- Quia omnia habct in communi cum caeteris ancillis
ra. Caveamus ab omni murmuratione, ne forte quod Dei, et quasi proprium sibi aliquid abscondit. Fur-
illi passi sunt in corporibus, nos patiamur in ani- tive aliquid habere non commune cum caeterisanciU
roabus. lis Dei, et quasi proprium sibi aliquid abscondere,
114. Iterum Apostolus consulendo nobis loquitur, hoc furtum est: haec manifesta fraus esl. Hoc gran-
dicens : Neque lenlemus Ckristum, sicut quidam de peccatum est, boc est iter inferni, per hanc viam
eorum lentaveruni, el a serpentibusperierunt (I Cor. latroncs descenderunt in infernum. Sic enim ait
x, 10, 9). Christum tentat, qui pro cibovel potu, sive Paulus apostolus : Neque lulrones, neque rapaces
pro vestimento murmurat : sicut scriplum est de regnum Dei possidebunl (I Cor. vi, 10). Ancilla Dei
eodem populo, TentaverunlDeumin cordibus suis, ut quae semetipsam sepaiat a communione monasterii,
peterenl escas animabus suis (Psal. LXXVII, 18) el ite- aliquid quasi proprium abscondendo, consequens est
rum, Et murmuravernnl in labernaculis suis, et non ut separetur a consortio ccelestisvitae.Multi ad com-
exaudierunt vocemDomini (Psal. cv, 25). Christum B " munem societatem monasterii veniunt: sed, quod
tentat, qui in monasterio superflua requirendo mur- sine gravi gemilu dicere non possumus, non omnes
murat. Contra Christum facit, qui in monasterio plus in eo sccnndum. Evangelium vivunt. In monasterio
quam oportet, requirit. In Christum peccat, qui in sunt sancti Apostoli Jesu Chrisli: est etiam ibi
monasterio res terrenas et transitorias requirendo, Judas Scarioth traditor Domini. Est ibi Ananias cum
praepositos suos scandalizat. Et a serpentibus perie- sua uxore Sappbira. Est etiam ibi Giezi discipulus
runt (Judilh. VIII,25). Quare a serpentibus perierunt, Elisaei. 865 Qui ilaque propter Deum omnia quae
nisi quia serpens venenosus est, et omnis qui mur- habenl in hoc mundo, ad imilationem Apostolorum
murat, venenum diaboli babet in lingua? Unde Jaco- derelinquunt causa solius aeternaevilae, cum eisdem
bus apostolus : Lingua inquielum matum, plena ve- Apostolis laetabunlur et reinunerabuntur in aeterna
neno mortifero (Jacobi m, 8). Cavendum est ergono- bealitudine. Qui aulem postquam ad conversionem
bis a murmuratione, ne mortifero el diabolico ve- monasterii venit, de rebus monasterii facere frau-
neno pereamus. Soror dilecta mihi in Christo, audi dem praesumit, Judas est, et pcenam Judaesustinebit
quid Dominus noster Jesus Christus dicit in Evan- in inferno : quia de hoc quod commune est, facere
gelio : Dico vobis, ne sollicili sitis animm veslrmquid _ fraudem praesumit, cum proprium facit. Qui ergo de
"
manducetis, neque corpori veslro quid induamini saeculari vila ad servitium Dei convertuntur, si de
(Matth. vi, 31). Ac si aperlius dicat: Deus qui dedit bis quae in sseculo habuerunt, unam partem sibi re-
vobis animam, dabit cl escam ; ct qui dedit corpus, servant, alteram vero secum monasterio tradunt,
dabit vestimentum. Et adjecit, Respicite volatilia cum Anania et Sapphira sententiam maledictionis
cceli, quoniam non seminant, neque colligunt, neque merentur : qui autem de saeculo ad monasterium
eongregantin horrea, nequein cellaria, et DeHspascit venit, si quod in domo sua habere non poluit, illud
illa : id est Si Deus gubernat aves quae hodie sunt, in monasterio babere voluerit, vel requisierit, sine
et cr;is non erunt, quarum anima est mortalis; dubitatione lepra Giezi adhaerebit ei; et leprani
dabit servis et ancillis suis cibum et vestimentum, quam Giezi suslinuit in corpore, iste sustinebit in
quorum anima est immortalis, et quibus rcgnum cce- anima.
lorum promittitur ? Et iterum, Considerate litia agri, 116. Honesla soror, sicut superius dixi tibi, magna
quomodocrescunt : non laboranf neque nent: id est est differentia inter eos qui in monasterio vivunt, ab
non texunt neque (ilant; et Deus sic vestit illa : illis qui in monaslerio more Apostolorum vivunt.
quanto magis vestiet servos suos et ancillas suas ? Ilis qui ex his quaein hoc saeculohabuerunt, vcl ha-
Non occidet Deus animas servorum suorum fame, rj bent in monasterio, nihil abscondunt, convenil illud
aul siti, aul nuditate. Et adjecit : Qumrite primum Psalmistoe, Mihi aulem adhmrere Deo bonum est, et
regnum Dei, et jusiiliam cjus, et hcecomnia adjicien- ponere in Deo spem meam (Psal. LXXII,28), et illud :
tur vobis. Ac si diceret : Servite Domino in timore, Jacta cogitatum luum in Domino, el ipse te enutriet
cantate, et exsultate ei die ac nocte cum tremore, et (Psal. LIV, 25). Illis qui sicut Judas Scarioth pro-
ipse dabit vobis in hac vita et in futura omnia ne- prium retinent, vel de rebus monasterii abscondum,
cessaria : inquirentes Dominum non minuentur convenit illud : Ascenduntusque ad cmlos, et descen-
omni bono (Psal. xxxm, 11). Soror charissima.Deus dunt usque ad abgssos, animm eorum in malis tabe-
qui te eduxit de domo patris tui, si in servitio ejus scebanl ? (Psal. cvi, 26.) Illis vero cui cum Anania
perseveraveris, dabit tibi in bono peliliones cordis et Sapphira ex his quae in saeculo babuerunt, unam
tui. Amen. partem monasterio tradunt, alteram vero sibi in pro-
XLVIH. — De proprio. prium retinent, convenit ilLud: Qni confidunt in vir-
115. Soror charissima, peculiare quod habetur tute sua, et in mutliludine diviliarum suarum gto-
apud servos Dei, pro magno crimine nunquam inve- riantur (Psal. XLVIII,7). Etiam illis qui sicut Giezi
niatur in te. Omnia qiue in monasterio sunt, omni- ca quac non poterant habcrc in saeculo, requirunt in
monasterio, convenit illud : Ecce homo qui non po- A i dat, insiste orationi, frequenter incumbe oratiuni.
tuit Deum adjutorem suum, ted speravit in muttitu- Geme semper et plange: surge in nocte ad precem ;
dine divitiarum suarum, et prwvaluit in vanitate sua vigila etora, pernocta in oratione ct prece, incumbe
(Ptal. LI, 9). Tu ergo, soror venerabilis, nihil ce- nocturnis vigiliis. Ad modicum clausis oculis, rur-
les, nihil abscondas; nihil apud te absconsum resus ora. Oratio frequens diaboli jacula submovet:
ponas, in abscondito nihil retineas, apud te nihil re- oratio quotidiana diaboli tela exsuperat. Oratio est
maneat absconsum. Quidquid habes, habeto cum li- prima virtus adversus tentalionum incursus: oratio
centia : si quid habes, habeto cum benediclione; superat lenlanienta inimicorum; vincit daemones,
sine licentia abbatissae vel Priorissae nihil habeas, superat immundos spirilus. Per orationem vincun-
sine benedictione nihil accipias, siue licentia nil tritur daemonia : oralio dcemoniis omnibus malis
buas. Honesta virgo, jacta cogilatum luum in Domi- praevalet. Honesta virgo, sit oratio tua pura. Moneo
BO,et ipse te enutriet (Psal. LI, 9). te, charissima, ut ores pro bonis homiuibus, ut iu
XLIX. — De oralione. bonis perseverent. Rogo eliam le, ul ores pro malis
117. Charissima soror, audi quae dico. Antetcm- hominibus, ut demalo ad bonum convertantur. Ora
pus orare, est providentia. In tempore constituto pro amicis tuis, ora et pro tuis inimicis. Ora eliam
orare, est obedientia. Tempus orandi praeterire, est pro omnibus fideiibus vivis et defunclis. Dirigatur
ncgligentia. Tanto crebriordehetesse oratio, quanto oratio tua sicut incensum in conspectu Dci (Psal.
«st utilior. Dominus dicil in Evangelio.: Omnia CXL,2).
quacumque petierilis in oratione credentes, accipie[is L. — De leclione.
(Matth. xxi, 22). Et Paulus apostolus : Sine inter- 119. Per orationem mundamur a pcccalis; per
missione orate (I Thess. v, 17). Et Jacobus : Mul- lectionem docemnr quid faciamus. Utrumque bonum
tum vatet deprecatio justi assidua (Jacobi v, 16). est, si licet. Si vero non licet, melius est orare,
Soror venerabilis, ante oralionem praepara animain qnam legere : nam cum oramus, cum Deo loqui-
tuam, et noli esse quasi homo qui tentat Deum mur; cum legimus, Deus nobiscum loquitur. Soror
(Eccli. xvin, 23). In oratione praepara te, et ostende cbarissima, si vis cum Deo semper esse, semper
conscienliam cordis tui, ut ampliorem gratiam con- ora, et semper lege. Valde nobis est necessaria le-
sequaris a Deo tuo. Tunc veraciter oras, quando clio divina. Nam per lectionem discimus quidfa-
aliud in corde non cogitas. Cilius ad precem judex cere, quid cavere, quo tendere debeamus. Unde
fleclitur, si peccator a pravitate sua corrigatur. dicitur : Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lu-
Oratio cordis est, non labiorum. Melius est cum C < men semitis meis (Psal. cxvni, 105). Per lectioncm
silentiOcordis orare, quam solis verbis sine inten- sensus et intellectus augentur. Lectio nos ad ora-
tione mentis. Pura est oratio, quando in suo tem- tionem instruit et ad operationem, leclio nos infor-
pore superfluae cogitationes non conturbant. Longe mat ad activam et contemplativam vitam : ideo
quippe est a Deo animus, qui in oratione cogita- dicitur in Psalmis, Beatus vir qui in lcge Domini
tionibus saeculiest occupatus. Duobus modis oratio meditabitur die ac nocle. Lectio et otatio sunt arma
impedittir, ne impetrare quisque possit quod postu- quibus tiiaboluscxpugnalur; haec sunt instrumcnta
lal: nempe si adhuc homo mala commiltit, aut si quibus aeterna beatitudo acquiritur. Per orationem
peccanti in sc ex toto corde non dimiltit. Mensi et lectionem vitia destruuntur, et virtutes in anima
nostra coeleslis est; et tunc Deum in oratione bene nutriuntur. Ancilla Dei semper debet orare, et
contemplatur, quando nullis terrenis curis aut er- Iegere. Unde lcgitur in Psalmis : Tunc non confun-
roribus impeditur. Quando quisque orat, Spiritumi dar, cum perspexeroin mandatis tuis. Igitur, dilecta
sanctum ad se vocat: sed postquam venerit, con- mihi soror in Christo, insiste orationi frequenler,
festim omnia tentamenta daemoniorum, quae se* persevera in medilatione Scripturarum, in lege Dci
mentibus hominum immergunt, praesentiam ejusi esto assidua, habeto studium in divinis legibus,
ferre non sustinentes cffugiunt. Qui laeditur, nont usus legendi sit tibi frequens, lectio sit tibi quoti-
desistat orare pro se kedenlibus (Luc. vi, 28). diana legis meditatio. Lectio, demit errorem vitae,
Alioquin juxta Domini sententiam peccat, qui proi subtrahit hominem a vanitate mundi. Per lectionera
inimicis suis non orat. Sicut nullum proficit in vul- sensus et intellectus crescunt: lectio enim docet
nere 866 medicamentum, si adhuc in eo est fer- quid facias, discernit quid caveas, ostendit quo
rum, ita nihil prolicit oratio illius, qui odiumhabett tendas. Multum proficis cum legis, tamen si facias
in corde. Culpabiliter expandit manus ad Deum, quii ea quaelegis. Soror venerabilis, adaperiat Deus cor
f;icta sua "orando jactanter manifestat, sicut Pha- tuum in lege sua, et iu praeceptissuis.
risaeus in templo jactanter orabat, et magis lauda- LI. — De operalionc.
bat semetipsum de bonis operibus, quam Deuml 120. Jercmias propbeta dicit : Levemus corda
(Luc. xvni). nostra cum manibus ad Deum (Thren. m, 41). Qui
118. Soror dilecta, ora cum lacrymis indesinen- orat et laborat, cor levat ad Deum cum manibus.
ter. Ora jugiter, precare Deum diebus ac noctibus. Qui vero orat, et non laborat, cor levat ad Deum,
Oralio sit sine cessatione, oratio sit frequens, ora- et non manus. Qui autem laborat, et non orat, ma-
tionis sint arma a»sidua, oraiio de ore tuo non canus levat ad Deum, et non eor. Igitur, soror cha-
rissima, necesse est nobis cor in oratione ad Deumi A j luxuria cedit operibus, luxuria cedit iudustriae et
levare, et manus cum operatione ad Deum exten- labori; homo per laborem sacpe vincit libidinem :
dere. Quare? Ne de negligentia mandatorum repre- corpus enim labore fatigatum miqus deleclatur fia-
hendamur, dum salutem quaerimus obtinere solai gitio. Quapropter, amabilis in Christo soror, prae-
oratioue, aut sola operatione. Unde Paulus aposto- cave otium, non diligas olium; fatiga corpus labo-
lus : Qui non laborat, non manducet (II Thess. re, exerce opus bonum, quaere tibi opus utile, quo
III, 10). Ancilla Christi debet semper orare, legere, animi implicetur intentio. Opus bonum et intentio
et operari, nc forte spiritus fornicationis decipiat tua semper sit in Deo. Amen.
otiosam raeutem. Delectatiocarnis per laborem vin- LII. — De psalmis el liymnis.
citur. Soror charissima, divide tibi spatium diei ini 122. Soror charissima, cum in conspectu Dei
tres partes : in prima, ora; in secunda, lege; int cantas Psalmos et hymnos, hoc tracla in mente lua,
tertia parte labora. Rex Salomon per otium seme- quod cantas in voce, Mens tua cum voce concordet,
tipsum involvit in multis 867 fornicationibus, et; concordet cum lingua: non aliud cogitcs, et aliud
per cupiditatem fornicationis adoravit idola. Soror cantes. Si aliud cantes in mente, et aliud cantes in
venerabilis, hoec tria sunt tibi necessaria valde; voce, perdis fructum laboris lui. Si corpus luuni
scilicet oratio, lectio, et operatio. Oratione munda- "* stat in ecclesia, et foris vagatur mens tua, perdis
mur, lectione instruimur, operatione bealificamur; mercedem tuam. Unde dicitur; Populus hic labiis me
sicut dicit Spiritus sanctus in Psalmo : Labores honoral, cor aulem eorum longe est a me (Malth. xv,
manuum tuarum quia manducabis, beatus es et bene 8; Marc. vn, 16, ct.Isai. xxix, 15). Sicut enim ait
tibi erit (Psal. cxxvu, 2). Si aliquando a leclione Apostolus, Psallam spiritu, psallum et mente (I Cor.
cessaveris, operari debes, ut nunquam sis otiosa, xiv, 15). Cantabo ore, et corde. Bonum est ergo
quia olium inimicum est animae.Diabolus cito de- semper orare Deum mente. Bonum est ctiam cum
cipit eum qucm otiosum invenit: diabolsss quoti- sono vocis et hymnis et Psalmis, et canticis spiri-
die in claustra intrat, ct si aliquem invenit otiosum, .• tualibus glorificare Deum. Sicut orationibus juva-
statim accusat. 0 sponsaChristi, vide ne cum diabo- niur, ita Psalmorum modulaliouibus delectamur.
lus clauslra inlravcrit, et uniuscujusque facta Usus cantandi consolatur tristia corda. Canlus in
scrulatus fuerit, aliquid inveniat unde te accusare ecclesia mentes hominum laetificat, fastidiosos ob-
possit. Hac de causa moneo, soror mihi in Chrislo leclat, pieros sollicitat, peccalores ad lamenta in-
dilecta, ut per amorem Jesu Chrisli nunquam sis vitat: nam quamvis dura sint corda saeculariuni
otiosa. p£ hominum, statim ut dulcedinem Psalmorum audie-
121. Rogo ut amorem Christi ostendas sociabus rinl, ad amorem pietatis converluiitur. Sunt multi
luis non solum verbis, sed et operibus bonis. Tunc qui suavitate Psalmoruni compuncti peccata sua
vere Deum diligis, si pro amore illius bona quae lugent. Oratio lantummndo in hac vita effunditur in
potes operaris. Unaquoeque sancta anima debet in remissionem peccatorum; Psalmorum autem decan-
se monslrare amorem Dei el verbis sanctis, ct aclio- tatio significat perpetuam laudem Dei in aelerna gau-
nibus. Unde in Canticis canticorum sponsus, scilicet dia, sicut scriptum est: Beati qui habitant in domo
Christus, sponsam id est, sanctam animamornat, tua, Dotnine; in smcula swculorum laudabunt te
dicens : Pone meut signaculum super cor luum, ct (Psal. LXXXIII , 5). Quicunque fideliter et intenta
super brachium luum (Cuniic. vm, 6). In corde sunt mente Psalmos decantat, quodammodo Angelis Dei
cogitationcs, et in brachiis operaliones. Ergo super sociatur. 868 Quomodo? Quia homo illum pro
cor et super brachium sponsae dilectus iu signacu- modulo suo laudal in terris, quem Angeli sine inter-
lum ponitur, quia in sancta anima quantum ab ea missione adorant et glorificant in coelis. Psalmorum
diligatur, et voluntate et actione designatur, qui decantatio aliquando commovet nos ad lacrymas,
amor Dei nunquam csl otiosus. Si vero esl amor, aliquando invitat nos ad oralionem.
inagna operalur : si vero non opcratur, non est D 125. Psalmi faciunt nobis gratas esse vigilias
amor. Rogo igitur te, venerabilis virgo, ulDeum noctis, dicentes: Exsultate, jusli, in Domino, reclos
perfecle diligas, et ut pro amore illius nunquam dectt collaudatio (Psal. xxxn, I). Psalmi pronuntiant
oliosasedeas.Si vere Deum diligis, nulla hora otiosa nobis lioram diei primam cum exsullatione lucis,
eris : si Deum in veritate amas, pro amore illius dicendo: Deus, in nomine tuo satvumme fac,et in
otium recusas : si ex loto corde diligis Deum, virlute lua judica me (Psat. LIH, 5). Psalmi conse-
omni tempore contemnis otium.QuiDeuin tota menle' cranl nobis horam diei tertiam cum dicunt: Et ve-
diligit, propler Deum otium postponit. Regnum Dei niul super nos nisericordia tua, Dotnine, salutare
non dabilur otiosis, scd in servitio Dci studiosis : luum secundum eloquium tuum (Psal. cxvm, 41).
regnum Dei non dabitur vagantibus, sed pro Deo Psalmi nos laetificanthora diei sexta in panis confra-
digne laborantibus : qui in bonis operibus sunt pigri clione. Psalmi ad horam diei nonam jejunia rcssl-
ettepidi, non habebunt locum in regno Dei. Luxuria vunt, et nos satiant dulcedine ac suavitate spirituali.
cito decipit homines otio deditos, Iuxuria cito deci- Psalmi nos Deo commcndant hora diei vespertina,
pit hominem otiosum et vagaulem, luxuria gravius dicendo: Dirigalur, Domine, oralio mea sicut incen-
urit queni oliosum invenit. Libido cedit rebus, sum in conspectutuo; elevatiomanuum mearum tacri-
ficium vesverlinum (Psal. CXL,2). Psalmi nos ad- A latione vocis. Quamvis enim ad laudandum Deum
monent ut benedicamus Domino ad completorium peccatores et indigni simus, tamcn cessare a lau-
dicentes: Ecce nune benediciteDominum, omnesservi dibus non debcmus, quia inde consequi veniara
Domini (Psal. cxxxm, 1). Soror mihi in Cliristo peccatorum credimus, unde Deum laudamus. Unde
dilecta, firmiter retine in tua memoria quod in au- vox divina in Psalmis: Sacrificium laudis honorifi-
ribus Dei bene sonat cum saneta anima. Per dile- cabit me, inquit, et illic iter quo ostendam itli salu-
ctionem, et amorem, ac devotionem, Psalmos, hym- tare Dei (Psal. XLIX,25). Ac si aperlius diceret: In
nos, et cantica spirilualia Deo canta. Unde sponsus, Psalmis 869 est iter laudis, quo ad aeternam lau-
sciiicet Christus, in Canticis canticorum sponsam, dem pervebire possis. Sed si ego illud tibi non os-
id est Ecclesiam vel sanctam aniinam, admonet, di- tendero, illud invenire non poteris. Propterea, cba-
cens: Ostendemihi faciem tuam, sonet, vox lua in rissima, quia iter noslne salulis in manibus est
auribus meis; quia voxtua dulcis et facies tua de- Creatoris, moneo te ut Iaiis Dei nunquam discedat ab
cora (Canlic. n, 14). Tu, inquit, dilecta mea, quae ore tuo. Soror mibi ih Christo amantissima, Deus
jacss in lectulo dulcissimae contemplationis, in qua est laus tua; ergo et tu laus illius eslo, ita ut sem-
mihi in Psalmis, bymnis, ct canticis spiritualibus per sit laus illius in ore. Amen.
alque oralionibus placere desideras, veni et ostende "* LIH. — De acliva et contemplaliva vita.
mihi faciem tuam, id est egredere a secreto cordis, 125. Vidit Jacob scalam stantem super terram,
et aliis pulchritudinem bonorum operum tuorum ad Angelos-quoque Dei ascendenles et descendentes
exemplum demonstra, ut cum illi viderint opera per eam, et cacumen illius ccelos tangebat (Gen.
vestra bona, glorilicent Patrem vestrum qui in ccelis XXVIII,12). In bac seala sunt positi omnes ad vilam
est (Matlh. v, 16). Sonet vox tua in auribus meis. aeternam praedestinati: et omnis qui speclat ad re-
Vox scilicet praedicationis, vox divinae laudis, vox gnum ccelorum, in Rac scala habet locum. Scala
jubilationis, quae alios ad laudem el gloriam meam isla generalis est Ecclesia, quae ex parte adhuc mi-
proficere faciat. Caulus Psalmorum oblectat aures iitat in terris, et ex parte jam regnat in coelis. In
audientium, et instruil animas fidelium ad beue vi- hac scala sunt tres ordines hominum; scilicet saecu-
vendum. Vox canlantium sit una, el cum Angelis lares, activi. et contemplativi. Saeculares sunt in
Dei, quos videre non possumus, verba laudis mi- minori grarlu. Activi sunt iri altiori loco. Contem-
sceamus. plativi vero sunt in summo. Etdeistis tribus ordi-
124. Servi Dei semper debent laudare nomenDei, nibus hominum quidam sunt in mola, quidam suut
qcod et aquae superiores insinuant, de quibus di- („ in agro, quidam vero sunt in leclo. Mola est vita s*-
citur, Benedicite, aqum omnes qucs super coelossunt, cularis. Ager est animus hominis saeculi. ln agro
Domino (Psal. CXLVIII, 4, 5); quia electi non tace- sunt praedicatores verbi Dei. In lccto est amor
bunt in perpetuum laudare nomen Domini. De aquis sponsi, scilicet Christi. Qui sunt in mola, terrain
vero inferioribus dictum esl, Congregentur aquas circumeunt, qui terrena quaerunt et diligunl. Qai
qum sub ccelosunt in locum unum (Gen. l, 9), quia sunt inâgro, terram colunt, qui seminant verbum
reprobiper totum mundum modo dispersi congrega- Dei in auribus hominum. In lecto sunt qui despi-
buntur in infernum cruciandi. Sine inlermissione ciunt et contemnunt. Ad pedes hujus scake sunt ho-
iideles debent referre laudes Deo, quia Deus dele- mines saeculi. In medio scalae sunt activi: in sum-
clatur in illis. Quod enim Deus delectetur in laudibus; mitate hujus.scalae sunt contemplativi, jam quasi in
fideliura, testatur sponsus, scilicet Christus, qui in coelo positi, quia ccelestia cogitant. Isti sunt Angeli
Canticis canticorum sponsae, id est sanctae animae, Dei per scalam ascenilenles, quia ascendunt per
loquilur dicens: Qum habitas in horlis (Canlic. vni, contcmplationcm ad Deum, et descendunt per com
13). In horlis babitat Ecclesia, vel quaelibet sancta, passionem ad proximum. Activa vita innocentia
anima, quaejam viriditate et spe bonorum operum! est bonorum operum : contcmplativa vila cst spe-
est replela. Quaecrgo jam in hortis habitat, oportet; rj culatio supernorum. Activa vila communis est mul-
nt sponsum suum vocem suam audire faciat, id est; torum; contemplativa vcro, paucorum. Acliva vita
canlum bonaepraedicationis, vel sanctaejubilalionis: terrenis rebus bene utitur : contemplativa vero sae-
velvocem divinaelaudis emittat, in qua ille delecte- culo rcnuntians, soli Deo vivere delectatur.
tur, quam desiderat, quam amici auscultant, vide- 126. (Interrogatio.) Frater dilecte, rogo ut osten-
licet omnes electi, qui verba vitae, scilicet lectiones, das mihi differentias activae et contemplativaevitae.
Psalmos, hymnos, et cantica spiritualia audiie dc- (Responsio.) Soror charissima, inter activam et
siderant, ut ad ccelestem patriam reviviscant. Igitur, contemplativam vitam maxima est differentia. Activa
soror reverendissima , sicut jam superius dixi ,, vila est panem csurienti dare, verbutn sapientire
valde necessarium est tibi, ut in omnivita lua laudesi proximos docere, errantem corrigere, ad viam hu-
omnipotentem Deum creatorem tuum, quoniam inde! militalis superbientem reducere, discordantes ad
promittitur tibi venia, unde eum laudes. Lauda er- concordiam revocare, infirmos visitare, mortuos se-
go eum in corde, lauda eum in voce; lauda eum ini pelire, captivos et in carcere posilos redimere, qu.e
voce jubilationis, lauda etiam eum in secreto con- singulis quibusscunque cxpediat dispensare, neces-
templalionts; lauda eum in cubiculo mentis, in jubi- saria unicuique providere. Soror mihi in Christo
v5"7 LIBER DE MODOBENE VIVENDI. 1278
dilecta, ecce audisti opera aclivae vitae: nunc, si A perducas. Visio animalium in Ezechiele, quae ibant
placet, audi virtutes vilae contemplativae.Contem- et non revertebanlur; pertinet ad perseverantiam
plativa vita est charitatem Deiet proximi tota mente activae vitae. Et iterum animalia quaeibant et rever-
retinere, ab exteriori actione requiescere, soli de- tebantur, pertinent ad mensuram contemplativae
siderio Conditoris inhaerere: ita ut jam nihil agere vilae, in qua dum quisque intenderit, sua reveibera-
libeat, se.d despectis omnibus curis saeculi, ad vitus infirmitate stalim dcscendit; atque iterum reno-
dendum faciem sui Cicatoris animus inardescat; ita vata menlis acie, ad ea unde descenderat rursus
ut jam noverit carnis corruptibilis pondus cum ascendit (Ezec. x) : quod fieri in activa vita non po-
moerore portare, lotisque desideriis optare hyroni- test; de qua si quisquam vel ad modicum descende-
dicis Angeloruni choris interesse, appetere admi- rit, stalim inquinationibus vitiorum involvitur.
sceri coelestibus civibus, de aeterna incorruplione 128. Saepemens de terra ad ccelum erigilur, et
in conspectu Dei gaudere. Venerabilis soror, au- iteruin gravata infirmitate carnis, de coslo ad ter-
disti activam vitam, audisti etiam contemplativam : ram descendit. Multos saecularcs bomines visitat
nunc rogo, ut cum Maria Magdalena eligas melio- Deus, et per suam gratiam elevat ad allitudinem
rem partem, scilicet vitam conlemplativam. Bona contemplationis : et multos comtemplalivos justo
est vila activa, sed multo cst melior contemplativa. alque occulto judicio suo Deus in terrenis actibus
Qui prius in hac vita proficit, ad contemplalivam lapsos derelinquit. Sicut sepultus in monumento
bene conscendit. Quicumque adhuc temporalem cessat ab omni terreno negoiio , ita homo contem-
gloriam, aut carnalem affectat concupiscentiam, a plativus cessat ab omni terreno opere vel ministe-
contemplaiione prohibetur. Exemplum enim activae rio : et sicut homines ab activa vita ascendenles
vitaeet contemplativaede Jacob accipe, qui dum ada- sepeliuntur in quiele contemplationis; ita a saecu-
maret Rachelem , quae significat contemplativam lari vita recedcntes activa vila suscipil in se quasi
vilam', data est ei Lia (Gen. xxix), quae siguilicat sepeliendos. Ac per hoc siciit activa vita est sepul-
activamvitam. Activa vila in laboribus hujus mundi crum saecularis vitae; ita contemplativa vita est
Deo servit, dum pauperes pascit, recipit, potat et monumentum activae vitae. Viri saixti sicut ali-
vestit, visitat et consolatur, sepelit, ct caetera opera quando egrediuntur a secreto contemplationis ad
misericordiae eis impendil. El tamen Lia est fe- aclivam vitam ; ita rursus ab activa vita revertuntur
cunda in filiis, quia multi sunt aclivi, et pauci con- ad secrelum intimae contemplationis : ul inlus Deum
templalivi. Rachel vero ovis vel videns principium laudent, ubi acceperunt unde foiis ad ejus gloriam
interprelatur : quia contemplativi simplices et inno- r operentur. Sicut Deus vult ut aliquando conlempla-
centes sunl sicut oves , cl ab omni 870 tumultu tivi egredianlur ad activam vitam, ut aliis profl-
saeculi alieni; ut soli divinae contemplationi adliae- ciant; ita aliquando vult, ut nemo eos inquietet,
reutes videant illum qui ait, Ego sum principium, sed ut quiescant in secrcto contemplationis suavis-
qui et loquor vobis (Joan. vm,25). simae: qnod bene in Canticis canticorum sponsus
127. Rachel duos filios habet (Gen. xxxv), quia insinuat, cum liiias Jerusalem ne sponsam evigilare
duo sunt genera contemplativorum. Alii namque faciant adjurat, dicens: Adjure vos, filim jerusalem,
vivunl in commune in monasteriis; alii vero suiit per capreus, cervosquecamporum, ne suscitetis neque
solitarii, et ab omnibus separali. Sed beatior et evigilare facialis dilectam donecipsu velit (Cantic. n,
perfectior contemplativa vita, quam activa. Sicut 7). Hoc est : Ne susciletis neque evigilare faciatis
aquila defigit oculos in radios solis, nec deflectit, animam divinre contemplationi debi".am, orationi-
nisi quando vult corpus suum reficere cibis : ita et bus et lectionibus divinis occupalam; et ne eam
sancli aliquando a contemplatione ad activam vilam ad exteriora opera inquietare velitis, donec ipsa
revertuntur; considerantes illa sublimia sic esse uli- yelit: hoc est, donec expleto contemplationis tem-
lia, ut tamen isla bumilia paululum nostrae indigcn- pore, admonente corporis fragililate, velit ipsa su-
tiae sint necessaria. Unde in Canticis canticorum D scitari a somno internae quietis, et intimaedulcedi-
sponsus, scilicet Christus, sponsam, id est sanctam nis.
animam contemplationi deditam, hortatur, diccns : 129. Sed tamen in hac mortali vita nemo potes
Surge, propera, amica mea, columba mea, formosa perfecte contemplari Deum. Unde Joannes in Apo
mea, el veni (Cantic. n, 13) : ac si aperlius diceret: calypsi dicit : Faclum est silentium in ccelo quas
Surge, propera, amica mea per dilectionem et media hora (Apoc. vin, 1). Ccelum quippe est anim;
fidem: columba mea per innocentiam et simplicita- justi, sicul Dominus pcr prophetam dicit: Calun
tein; formosa mea per virtutem et castitatem: surge mihi sedes esl (Isai. LXVI,1). Cum ergo quies con
de illo dulcissimo stratu tuo, hoc est, de quiele con- templativse vitae agilur in menle, silentium fit i;
templatienis, in qua mihi soli complacere desideras coelo, id est in anima; quia slrepilus terrenarur
in Psalmis, bymnis, orationibus et canticis spiri- rerum atque operationum cessat in cogitatione. Se
tualibus : festina ergo, et veni, id est egredere ad quia contemplativa vita in hoc mundo non potei
utilitatem proximorum; ut illos etiam per officium esse perfecta, nequaquam hora 871 inteSra faclui
praedicationis,et per exempla bonorum operum(imi- silentium dicitur in ccelo, sed quasi media Iwru. Q
latores tui facias, et ad salutem animarum suarum perfectc vitam contemplativam vult tenere, debct :
* LiBER DE MODOBENE VIVENDI.
1279 1280
onini terreno opere cessare. Unde in eisdem Canti- A hendat, quia in semetipso mulla reporit quaelugeat.
cis sponsa de se dicit: Ego dormio, et cor meumvi- Qui semetipsum bene consideiai, in semelipso in-
gilat (Canlic. v, 2). Ac si apertc mens sancta loque- venil multa quae plangat. Unde beatus Gregorius :
retur dicens : Dum a mundanis lumullibus exterius « Nos tanto minus debemus aliena corda reprehen-
dormio, in interiori cogilatione quae sunl ccelestia dere, quanto scimus visu nostro non posse alienae
atque spirilualia penso. Etiam arca Noe, quae bica- cogitationis tenebras illuslrare. > Eliam bcatus lsi-
,merata(Cen. vi) dicitur, significat activos et con- dorus ait: « Facilius rcprehendiraus vitia uniuscu-
templativos; quorum activi deorsum stant, contem- jusque hominis, quam virtutes intendimus: nec
plativi vero stanl sursum. Quod etiam arca dicitur quid boni quisque fecerit agnoscere cupimus, sed
tricamerata, significat tres ordines in sancla Eccle- quid maleegcrit perscrutamur. >
sia ; scilicet conjugatorum.continenfum, atque vir- 151. Igitur, soror mihi in Clirislo dilecla, moneo
ginum. De hac contcmplativa vila dicit Dominus in te, ut amplius reprehendas lua vitia quam aliena.
Evangelio: Si vis ptrfecius esse, vendeomnia qum ha- Prius vide tua propria quam aliena delicla. De lua
bes,et da pauperibus. el habebislliesaurumin cmlo; et correctione esto sollicita; de tua salute esto altenta;
veni,sequereme (Mattli. xix, 2i). Et de MariaMagda- de tua cmendatione esto piovida : quod ad te non
lena ait: Maria optimampartem elegit, qumnon aufe- ' perlinet, noli quaerere; nunquam desideres cogno-
relur ab ea(Luc. x,42). Vita contemplaliva non aufe- scere, quod inlcr se loquunlur homines. Noli quae-
retur in hoc saeculo,neque in futuro. Activavita au- rere quid quisque dicat vel faciat. Cavc curiosila-
ferelur ab hominein futuro saeculo,activa vita in hoc tem, oinilte;curas alienoevitae: nulla curiosilas ani-
saeculo habet linem : conlemplativa vero non, quia mum tuum decipiat, nulla concupiscentia detestan-
semper perseverat. Activa vita in hoc saeculodefi- dae curiositalis lc subrcpal, ne tu oblita luorum
ciet; contemplativavero in hoc sreculoincipit, sed in 872 morum alienos perquiras. Christi sponsa,
ecelo perficitur. Honesla virgo, inoneo te, ut propter tanla cura corrige tua vitia, quanlo siudio rcpre-
Deum despiciaspraesens saeculum; propter Deum ab hendis aliena : nulla tibi sit cura sciendi lalenlia.
omnibus curis saeculite suspende. Sine impedimento Cave inquirere ca quae non debes scire : praeter-
saeculi Deo servire slude. Nulla cura saeculi sub- roitte quasi secretum quod Sciipturae sanctaeaucto-
trahat te a timore Dei. Nulla solliciludo rerum te ritate nou didicisti: nihil ullra quaeras quam scri-
Eubtrahat ab intentione Dei: abjice a te quidquid plum est: nihil amplius perquiras, quam divinae
potest impedire bonum proposilurn. Toto animo odi Litterae demonstrant. Scire nunquam desideres
et damna quod diligit mundus, esto morlua mundo, Q ~ quod scire non debes. Soror venerabilis, scito pro
et mundus tibi: tanquam mortua ab amore pnesen- certo quia curiositas periculosa praesumptio est;
tis vitaete separa, tanquam mortua mundi gloriam curiositas damnosa peritia esl : ad haeresim pro-
iion concupiscas. Soror mihi amabilis in Chrislo, vocat, in fabulas sacrilegas praecipitat mcntem ;
sicut sepulta in monumento, non habeas curam de» .. in causis obscuris reddit audaces, in rebus ignaris
sacculo: tanquam defuncla in sepulcro, ab omni facit homines praecipiles. Soror amantissima, cum
tcrreno te priva negotio. Soror mihi in Christo, omni sludio vitam tuam emenda, ut post hanc
amabilis, contemne vivens, quae post mortem ha- vitam merearis pervenire ad aetema gaudia. Amen.
bere non poteris. Si baec ita feceris, post morlemL LV. — De vigilantia.
luam vilam aetemam habebis. 152. Dilecta soror, audi Dominum Jesum Chri-
LIX. — De curiosilate. stum in Evangelio diccntem, Vigilate, quianescitis
130. Soror charissinia, moneo le, ut de die inx quando Dominus venturus cst (Malth. xxiv, 42): et
diem studcas prolicere in bonis operibus, et ut noni iterum, Omnibus dico, vigilate (Mur. xin, 57). Et
considcrcs mala quaealii faciunt, sed considera bona1 Petrus apostolus : Estote prudentes, et vigilate in
qure lu facere debes. Unde quidam sapiens ait: InV oraiionibus (I Pelr. iv, 7). Cum honiines dixerint,
tupervacuis rebus noli scrulari tnullipliciter (Eccli., D
1 Pax est, et securilas ; lunc repenlinus venietsuper
III, 24). Non est tibi necesse ca cognoscere quaeabj eosinleritus (I Thess. v, 5). Et Salomon ait: Sunt
humanis sensibus sunt remota. Dignum est valdee justi atquesapienles, et opera eorum'in manu Dei, el
ut menles hominum desinat judicare, qui alienai lamen nescil liomoutrum amore an odio dignus sil.
corda nescit perfecte cognoscere. Quare? Quia in- Quare ? Quia omnia in fulurum reservantur incerta
certa nos judicamus, quoadusque veniat Dominus,, (Eccl. ix, 1, 2). Soror in Christo dilecta, ideo Do-
qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et mani- miuus celavit nobis tempus sui adventus, ut ncs
fcstabit consilia cordium (/ Cor. IV, 5). Dignum cstt longa exspectatione incerti, semper credamus judi-
ctiam ut desinat peccare, qui alienam vitam vultt cem verum esse venturum, quia quando venturus
reprehendere. Stulti homines dum alienos erroress sit, ignoramus. Verba sunt beati Gregorii: « Laeti-
volunt reprehendere, demonstrant suos. Tamdiu u tia praesentisvitae ita est agenda, ut amaritudo se-
homo ignorat peccata sua quae debuerat flcre ct:t quentis judicii nunquam recedat a memoria. Sspa
;ognoscere, quamdiu alicna vitia exquirit curiose : diabolus decipit hominem ad peccandum, et cum
sed cum horao ad semelipsum revertitur, ct sesc c de ruina conspicil eum afflictum, iterum pcr se-
Jena considerat, non exquirit quod in aliis repre- :- curitatcm dccipil eum. i Igitur, soror dilecta milu
HSl LI8ER DE MODOBENE VIVENDI. 1281
in Chrislo, semper necesse est utcum bona agimus, A ; lantium desuper avium in aqua videant, ct per cam
niala quae fecimus, ad memoriam reducamus ; ut irruentium in se ungues rapaces effugiant: sic san-
dum culpam certe cognoscimus, nunquam de bono cti viri in Scriptura sancta fraudes daemonumpro-
opere incauti laelemur. Ideo Dominus voluit nobis spiciunt, et ex descriptione quam vident, quasi ex
horam ultimam esse incognitam, ut semper simHS umbra inimicum cognoscunt, et ejus deceptiones fu-
suspensi: ut dum illam videre non possumus, quo- giunt. Sic et tu, soror honestissima, in medilatio-
lidie nos ad Hlam praeparemus. Etiam in hac vita nibus sanctarum Scripturarum esto assidua, quia
ne simus securi, beatuS Isidorus non admonet, di- in eis poteris cognoscere qualiter hostium insidias
cens : « Nequejustus destia justitia confidal, neque valeas declinare. Honesta virgo, iterum te moneo,
peccator de misericordia Dei desperet quidquam; ut le consiliis sanctae Scriplurae ex loto committas;
sed pariler habeant in corde spem et metum : sic videlicet ut nihil aliud facias, nisi quod ex responso
sperct Dci misericordiam, ut semper timeat ejus Scripturarum audieris, quia ibi iuvenies qualiter
justitiam. > Quamvis conversatio sanclorum sit fraudes daemonumfngias. Moneoetiam te, ut me,tu
prebabilis, tamcn incertum est hominibus ad quem rapacium avium, id est, daemonum,super fluenta
linem sunt destinati. Ideo nunquam homo debet sanctarum Sciipturarum sedeas, nc lu improvisa
esse sine metu, quia satisfactio poenitenliaedivino " (quod absit) inimicis tuis praeda flas. Rogo ut supcr
tantum judicio pensatur, non bumano. Unde ait rivulos sanctarum Scriptnrarum indesinenter vigi-
Caesarius : « Quanto sumus securi de praeleritis, les, et ut cum summo sludio deceptiones inimico-
« tanto debemus esse solliciti de fuluris. >Venera- rum vitcs.
bilis soror, firmiter tene quia omnis vila sapientis 154. Heu insipienles, quere non cognoscimus vel
hominis meditatio est mortis. intelligimus quia in conspectu Domini cogiiationes
153. Igilur, soror iu Cbrislo mihi amabilis, si nostrae, autequam ad actum procedant, manifeslae
omni hora ad Deum vigilaveris, sapiens eris. Si sunt et apcrtae? Dicit enim Psalmista: Scrutans
quotidie mentem tuam ad Deum levaveris, et diem corda el renes Deus (Psal. vn, 10). Igitur, sor.ir
morlis luaead memoriam reduxeris, beata eris, se- amantissima, cogitemus nos in conspeclu Dei sem-
cundum illud quod quidam Sapiens ait: Beatus ho- per astare, et cognoscamus quia terra et cinis su-
mo qui semperest pavidus(Prov. xxvin, 14). Hac de mus. Ecce Deus noster terribilis, retribuens uni-
eausa moneo, virgo honesta, ut semper sis pavida, cuique secundum opera sua, in proximo est, non
semperque suspensa : sernper esto soHicila, et con- tardabit: ipse veniet, et salvos nos faciet. Vigilemus
tra diaboli tentaliones asluta : semper vigila, et Q ( ergo cum omni perseverantia et devotione, i:t cutn
conlra antiquum hostem incessanter pugna : diebus venerit et pulsaverit, non inveniat nos dorniientes,
ac noclibus ora cura omni vigilantia, et contra insed vigilantes in suis laudibus, et in suo amore
sidias diaboli viriliter dimica : in omni vita lua eslo atque in suo sancto serviiio (Mutth. xxiv, 42-51).
provida, et contra versutias inimici, et cum oiiini Curramus ergo dum lucem habemus, ne tenebrae
sollicitiidinedecerla. Etiam audl, honesla virgo, ea nr5scomprehendant (Joan. xn, 55). Sic enim ait Sa-
quaeJesus Chrislus sponsus tuus dicit in Evangelio : pientia Dei in Proveibiis: Beatus qui audit me, et
Beatus illeservus, quem cumvenerit Dominus, inve- qui vigilat ad fores meas quolidie, et observat ad po-
neril vigiluntem (Luc. xn, 45). Ergo si ad eurndem stes ostii mei. Qui me inveneril, inveniet vitam, et
Dominum nostrum Jcsuin Christum vigilaveris tola hauriet salutema Domino (Prov. vin, 34, 35). Virgo
menle, inter beatos compuiaberis in aeterna beatilu- Christi, ideo te moneo, ut cum omni sludio vigiles
dine. Beata eris, si cuni omni devotione octtlos ad Deum, ut in die necessilalis tuae possis eum ba-
inentis ad verum lumen, quod Deus est, levaveris. bere propitium. Igitur, honesta virgo, nullus casus
Vere beata eris, si ad Deum cum omni instantia \i- te inveiiiat imparatam, nullus sit casus quem non
gilaveris, quia promisit Deus coronam vigiiantibus. praeveniat meditatio tua ; propone ante oculos tuos
Uude in Canlicis canticorum de oculis sponsi dici- D ' nihil csse quod accidere non possit. Commemorare
lur : Oculi ejus sicut columbcesuper rivulos aqua- semper futuras miserias, in prosperis medilare quo
rum, quce lacte sunl lotm, et residenl juxta /luenta pacto adversabcris. Scmper cogita in menle ne ali-
plenissima (Cant. v, 12). Oculi sponii, sancti viri quid contrarii accidal. Sapientis hominis est prrcvi-
sunl, qui 873 sicut columbaein simplicilate vivunt, dere jacturam periculi. Omnia medjtata leviori
et aliis suis proedicalionibus atque exemplis \iam evcntuacciduiit. Exspcclala malatolerabiliter ferun-
salulis ostenduiit. Super rivulos aquarum esse per- lur ; prospecta res admiltitur, cum acciderit. Adve-
bibentur, quia semper in refectione sairctarum Scri- nientes impetus prcemeditatio frangit, praecogitatio
pturarum conversantur: qui lacte sunt Ioti, quia attenuat futuras moleslias, praevisiolenit aJventum
pcr gratiam Dei in Baptismo a peccatis suis sunt malorum ; inopinatum malum fortiier ferit. Grawa
mundati. Quid perfluenla plenissiina juxta quaese- sunt quae cogitata non fuerant. Acerba existunt, in
dent intelligimus, nisi sacrae Scripturaeprofunda et quibus improvisi incurrimus. Improvisa mala gra-
arcana dicta, quibus nos reficimus, dum ea legendo viter feriunt. Repentinum malum cito frangit: quod
vel audiendo haurimus ? Nam, sicutjuxla fluenta provisum non esl, vebementer alfligit. Subita maris
aquarum columbaeresidere sulent, ut umbram vo- tcmpestas tcrrorcin suscitat: improvisus hoslis maie
i285 LIBER DE MODO BENE VIVENDI. 1284
porturbat. Omnia repenlina graviora sunt; qute re- A sunl, et in contemplu habentur, in msgna gloria
pente accidunt, gravius occurrunt. Igitur, soror sunt apud Deum.
mihi in Christo dilcctissima, et ad bona, et mala cor 136. Igitur, venerabilis soror, omnipotentem
tuum praepara. In die bonorum ne immemor sis ma- Deurn Jeprecemur, ut mittat nobis Spiritum san-
lorum, et in die malorum ne immemor sis bono- ctum de ccelis, qui nobis faciat habere simplicita-
rum (Ecct. xi, 27). Esto pervigil sensu, ne vanis co- tem columbae, et prudentiam serpentis, ut simus
gitalionibus polluaris. Ama scientiam Scriptura- in malitia simplices, et in bonis operibus prudentes.
rum, et contemne vitia carnis. Soror charissima, si Serpens enim astutum est animal, ul de aspide le-
ex toto corde tuo ad Deum vigilaveris, et in omni gitur, quaevidens incantatorem venientem, afligit
vita tua cum omni devotione servieris, absque aurem unam terrae, etaliam cauda obturat, ne in-
ulla.dubitatione cum eo in coelesti curia reguabis. cantatoris vocem audiat. Unde propbeta de his qui
Amen. crudeles et prudentes sunt in malo, dicit: Furor
874 LVI. — De prudenlia illis secundumsimilitudinem serpentis, sicut aspidis
155. Soror charissima, audi Dominum Jesum: surdm, et obtnrantis aures suas, ut non exaudiat
Christum in Evangelio dicentem : EsXote prudentesi vocemincantantium, et venefici incanlantis sapienter
sicul serpentes, el simplices sicut columbm(Matth. x,, B I (Psal. LVII,5, 6). Imitare ergo et tu, soror amabi-
16). Et Salomon ait : Simplicitas juslorum dirigett lis, hunc serpentem in hac parte, videlicet ut aures
cos, et supplantalio perversorum vaslabit illos (Prov. tuas claudas, ne mala verba audias. Honesta virgo,
xi, 5). Via simplicis via Domini, et pavor his quii deprecare Deum, el oleum peccatoris non inipin-
operanlur malum (Prov. x, 29). Justilia simplicis di- guet caput tuum (Ps*l. cxi, 5). Oleum peccatoris,
riget animam ejus, et in impietate sua corruet im- laus est adulaloris. Serpens oblurat aurem suam
pius (Prov..xi, 5). lnnocens credil omni verbo (ibid. ne audiat incantatorem : et tu claude aurera simili-
xiv, 13). Qui autem decipitjustos in via tnala, et inter, ut non audias delrabenlem. Prudens et aspis
teritu suo corruet, el simplices possidebunt bonai ne verbum morlis atidiat, ut moriatur ; ergo et tu
ejus (Prov. xxvni, 10). Viri sanguinum oderunt ho- eslo prudens, ne verba mala per aures tuas inlrent
minem simplicem, jusli aulem qumrunt satu- ad animam tuam, el moriaris. Igitur, sponsa Chri-
lem illius (Prov. xxix, 10). Sancta rusticilas sibii sti, nec prudentia serpenlis sine siniplicitate colum-
soli prodcsl, el quantum sedilicat Ecclesia Christii bae, nec siniplicitas columbae sine prndentia ser-
merito vitae, tanlum destruit, si bis.qui veritalemi pentis debet esse in te : quatenus columbae simpli-
destruunt non resistit. Et beatus Hierouymus ait: cilalem astutia serpenlis, ul mala ca\eat, sollicitet:
« ln servis et in ancillis Dei non est quaerendus cul-- C
( et prudenliam serpentis simplicitas colurnbae, ut
lus corporis, sed simplicitas mentis. > Nec sim- bona faciat, temperet.
plex, nec ruslicus ideo secundiim se existimel san- 157. Soror amantissima mibi in Christo etiam
ctitatem in sua lingua, sed lanlummodo in puia et•: columba seplein virtutes habet (ut legimus) in se,
simplici conscientia. Ex duobus imperfectis multo) quas tu per graliam sancti Spiiitus poteris habere
<*stmelius haiiere rusticitatem sanclam , quani elo- ln te. 1 Columba saepe super rivulos aquarum scdet,
qtienliam peccatricem. Magis veneranda est sancta1 ut viso accipitre veniente se in undas immergat, et
riisticitas, quam verbosa loquacitas. Soror in Chri- evadat : 2 in tritico meliora grana eligit : 3 saepe
sto dilccta, si nostra intentio cst simplex apudi alienos pullos nulrit: 4 rostro 875 ,10n percutit:
Deum, in judicio ejus nostra operalio tenebrosaa 5 non habet fel : 6 nidum facit in fenestiis muro
non eiit. Qui casti esse per justitiam nesciunt, ue- rum : 7 gemitum babet pro cantu. Deprecare ergo
quaquam esse innocentes per simplicitatein pos- Deum, honesta virgo, cum summo studio, ut det
sunt. Sanctorum electorum Ecclesia vias rectitudi- tibi has virtutes columbae; scilicet ut super rivulos
nis et simplicitatis suoetimore inchoat sed chari- sanctarum Scripturarum sedeas, et admonitioiie
tate consummal. Deus enim non solum verborum,> „ earum incursum diaboli evadas. In sacra Scriptura
sed et cordis inspector est, et diligit eos qui ina ' meliores elige seiilenlias, ex qtiibus te reficias.
simplicitale cordis serviunt ei. Unde sponsus ini Ntitri alienos pullos, id est, homincs prius a Deo
Canticis canticorum loquitur, dicens : Una est co- alienos, tuis verbis atque exemplis ad Deum con-
lumba mea, perfecta mea : una est matri sum, electa a verte. Rostro nou perculias; id est, proximo tuo
genitrici suce (Canlic. vi, 8). Mater nostra est rege-- malum non facias, nec malum dicas. Non habeas
ueralrii gralia Dei, apud quam una columba eligi- fel; id est, non habeas in te iracundiam. In fene-
tur, quia illos solos colligit, qtii in simplicitatee stris petrarura fac nidum tuum, idest, spemtuam.
permanent, et ab unitate non dividuntur. Multi ti Gemitum habe pro cantu; videlicet ut sicut bomi-
quippe fideles dum ad ipsum intendunt, dum unoo nes saeculares gaudent cantilenis saeculi, ita tu gau-
desiderio Christi se invicem nutriunt, dura habentess deas in gemitu et tristilia spirituali. Igitur, soror
cor unum et animam unam se in charilate conjun- venerabilis, sicut superius dixi tibi, oportet te pari-
gunt, ex multis membris unum corpus efliciunt, '» ter intelligere et cavere insidias inimici cum omni
in quo omnes in simplicitate unualis viventes unaa solliciludine. Sic te oportet per innocentiam vitae
coiumba eiislant. Ea qnse apud horaines despectaa esse prudentem. Ille qui non miscet prudentiam
1285 LIBER DE MODOBENE VIVENDI 1286
simplicitali, sccundum quod ait propheta, columba ,\ Et sicut sirena per suaves cantilenas solet navigan-
estseducta, non babens cor(Oseevu, 11). Sed ideo tes mare a recto itinere deviare, atque in perditio-
est columba, quia simplex : ideo autem, non habet nem perducere; ita saecularis femina per blanda
cor, quia non habet prudentiam. Iterum, soror cha- verba ac seductoria, solet Deo servientes a sancto
rissima, te moneo, ut incorde tuo praeparesdignum proposito876 retrahere, et in periculum anima-
habitaculum Christo, quatenus ipse veniens cum rum suarum perducere.
Patre et Spiritu sancto dignetur apud te mansionem 159. Igitur, soror dilecta mihi in Christo, fuge
sibi facere in domicilio tui pectoris. Amen. cantus sirenarum, ne dum delectarisaudire delecta-
LVH. — De fuga mutierum smcutarium. menla tcrrena, a recto itinereavertaris. Quid enim
138. Charissima soror, fuge societatem saecula- sunt verba saecularium mulierum nisi canlus sire-
rium mulierum. Saeculares feminae,quaelecum non narum? Ergo cantus sirenae fuge et a lingua mala
habent unam professionem, non accedant ad tuam suadentis mulieris separa aures tuas. Sic declina
socielatem, quia quod amant hae, tibi praedicant. verba saecularis mulieris, quasi sibilos serpentis.
Ecce quod diligunt, tibi dicunt : ideo debes vitare Cave ne sicut serpens decepit muberem in paradiso,
sccielatem saecularium feminarum, quia saeculum ila te decipiat venenosa lingua male suadentis mu-
diligunt, et de saecularibus loquuntur; terrena lieris in monasterio. Vide ne muliervana et garrula
araant, ideo terrena tibi annuntiant; transitoria infundat in aures tuas mortis venena. Cave ne
concupiscunt, et ideo in auribus tuis transitoria mors intret per feneslras tuas, id est, per oculos et
exponunt. Sic cnim scriptum est : « Unusquisque aurestuasin animam tuam. Soror venerabilis, cum
hoc laudat quod diligit. >Et ideo saecularis femina videris mulierem disparem tui proposili, muni cor
saeculum laudat, quia saeculum diligit : certe si tuum scuto lidei; et conlra eam trophaeo crucis
coelestia diligeret, ccelestia laudaret. Sine dubio, si arma frontem tuam. Honesta soror, in hoc solum
ccelestiaamaret, coelestia approbaret, ccelestia prae- cum mulicre saeculari concedo libi colloquium, ut
dicaret : si aeierna concupisceret, aeterna tibi sua- sanctis admonitionibus suadeas illi relinquere sae-
deret. Et ideo, soror, moneo te, ut societatem saeculum, et venire ad monaslerium. In hoc solura
cularium feminarum expellas a le. Quare?Quia cor- tantum do tibi licenliam loquendi cum saeculifemi-
rumpunt bonos mores colloquia mala et prava na, ut doceas eam despicere lerrena, et amare coe-
(/ Cor. xv, 35). Quid facit uxor viri cum sponsa lestia, et eliam exire de saeculo, et servire Deo.
Christi! aut quid agit mulier nupta cum virgine Item, ut per tnam allocutionem transitoria despi-
Deo devota?quid in unum agit saecularisfemina cum r ciat et aelcrna concupiscat. Soror cbarissima, si ita
Christi sponsa? quid agit femina saecularis cum feceris, sicut dixi tibi; ct te in hoc saeculo a malo
sanctiraoniali femina? vel quid agit femina quae custodies, et in futuro a Dominocoronam in ccelo
mundum diligit, cum femina quae mundum reli- recipies. Amen.
quit ? quid agit femina maritata cum muliere Chri- LVIII. — De cavendo virorum consortio.
slo dilecta? quid quae amat virum, cum ea quoe di- 140. Soror charissima, si tanto studio fugies fe-
ligit Christum ? Femina quae tuum propositum non minas, quanto magis debes fugere viros? etsi tam
tenet, quare ad tuam societatem venil? saecularis sollicite vilabis societatem mulierum, quanto magis
femina quae non habet tuum babitum, quare accc- vitare debes societatem virorum ? et si tanta cura
dit ad tuum consortium ? saecularis femina quid confabulatior.es feminarum declinabis, quanto ma-
tecum agit, quae tecum jugum Christi non ducit? gis deceptiones virorurii dcclinare debes? et si tan-
femina quae tecum jugo Christi collum non sub- topere aures tuas separabis a verbis feminarum,
misit, quare ad tuum colloquium accedit? Dispar quanto magig eas debes scpaiare a seductoriis viro-
est habitu, dispar affeclu : et sicut dispar cst vesti- rum veibis? Soror mihi in Christo dilecta, moneo
mento, ita animo. Mulier saecularis organum est te, ut vir quamvis sit sanclus, nullam tamen tecum
satanae. Hxc cantat tibi quod illecebras saeculimo- D babeat societatem. Licet sit sanctus et justus, nul-
veat, et semilas diaboli ostendat, sicut legimus. lam tecum habcat familiaritalem ; quamvis sit reli-
Sirena maris lalis est sursum ex umbilico, qualis giosus, nullam tecum habeat assiduiialem; quamvis
pulcherrima et formosa virgo : ab umbilico vero sit bonus, nullam tecum babeal vivendi jugitatem.
nsque ad pedes lalis sicut est piscis. Sirena babet Quare ? Ne visitandi familiarilale utriusque peieat
caput virginis, *r..posteriora piscis. Cantat dulce castitas, ne videndi frequcntalione ulriusque anni
magnis vocibus, et multis modulis, atque cam ma- hiletur honestas; ne videndi jugitate ulriusquc re-
gna dulcedine dat voces concordes : sed per suas ligiositas infaraetur, ne vivendi usu utriusque per-
dulces cantilenas saepe marinarios decipit, et in di- sona dehonestetur. Decidet a charitate Dei, qui oc-
scrimen perducit. Saepe naulae navigantes mare casionem dederit peccandi. Decidet etiara a chari-
dulces audiunt voces sirenarum, et per dulces voces tate proximi, qui occasionem praebuerit male fa-
et suaves cantus earum decipiuntur, et ad mortale ciendi: quia etsi male non facit opere, tamen opi-
periculum perducuntur. Sicut sirena per dulces nionem pessimam nulrit. Per assiduitatem saepe
cantus decipit marinarios, ita ssecularis femina per peccat homo. Saepefamiliaritas vincit, quos vitiura
suos deceptorios sermones decipit Cbristi servos. superare non potuit. Saepeoccasio peccandi volun-
ran LIBER DE MODOBENE VIVENDI. 1288
tatem fecit et facit. Quos voluptas superare non po- A j\ derit, meditelur in nocte, et ut recens visio corpo-
luit, assiduitas superat. Dispar sexus in unum COIH ris inspectio assidue versetur in animo. Sic intrat
locatus illuc provocat instinctum carnis, quo nasci- sagilta Satanae per januas oculoium usque ad ani-
tur. Etiam naturalis flamiria carnis accenditur, si mum. Unde propheta : Intravil mors, inquit, per fe-
illicita attingit. Vir et femina diversi sunt per na- neslras veslras, ingressa est domos vestras (Jcrem.
turam : qui si in unum fuerint collocati, quamvis ix, 21). Non intrat sagitta diaboli ad interiora men-
non peccent, tamen per usum interse malam famam tis, nisi per sensus corporis. Soror in Christo dile-
nutriunt. cta niihi, amandi sunt viri, sed absenles : amandi
141. Quis colligabit ignem in sinu suo, et mn sunt homines, non intus, sed foris : diligere debe-
comburetur? (Prov. vi, 27.) Ignis et stupa in unum mus homines in animo, sed non in domo : dilige
posita flammas nulriunt. Quariquam sint contraria, homines in mente, sed a longe : diligendi suut viri,
si in unum fuerint collocata, flammas generant: ita quia sunt opus Dei, sed extra domum : amandi sunt
vir et femina, si in uirum fucrint positi, licet malum viri non propter pulchritudinem corporis, sed quia
non faciunt, tamen per assiduitatem inter se malam sunt opus Creatoris. Iterum, soror vcnerabilis, te
famain nutriunl, et alios de se murmurare faciunt. moneo, ut nunquam loquaris sola cum solo. Nullus
Religiosus vir et sanctimoiiialis femina si immode- B [ loquatur.tecum singulariter : nec tu praeter duarum
rate conjungunlur sibi, aliis de se locum praebent aut trium leslimonium loquaris cum aliquo. Non
murmuraudi. Sexus viri et feminae diversus est; et debet sponsa Christi sola cum solo loqui, nisi cum
ideo si in unum conjunguntur, stalim inde occasio suo magistro, cum agit poenitenliam de suis pecca-
peccandi nascitur. Quid ergo in unum facit ignis tis. Sanctimonialis femina quae cum viro sola loqtii
etslupa? cur serpens collocatur in sinu ? quare desiderat, stullitia in mente ejus regnat. Audi igi-
ignis collocatur in veslimento?Quare femina quae tur, dilecta mihi, si perfecte castilalem vis leneie
caslitatem promisit Deo, socictatem habetcum viro? pro amore Christi, longe discede a societate viri. Si
femina quae propter Deum saeculum contempsit, perfecte in lcrra contempseris societatem virornm
quare viri familiaritatem diligit? quare amat prae- pro Christo, absque ulla dubitatione cum eo regna-
senliam virorum, quae cum Christo desidcrat intrare bis in ccelo. Araen.
ccelestem thalamum ? quare fcmina Deo devola quaeJ1 LX. — De vitando pravorum consortio.
rit audire deceptoria virorum verba? qiiare quae in 143. Honestissima soror, audi verba Salomonis.
sreculo maritum 877 habere noluit, in monasterio Fili mi, si te laclaverint peccatores, non
acquiescat
posila facies hominum videre concupiscit? Igitur, r eis (Prov. i, 10) : ne mmuleris hominem injuslum, ne
soror mibi in Christo dilecta, si vis esse a forniea- sequaris viam ejus (Prov. m, 31). Discede ab homine
tione secura, esto mente et corpore a socictate ho- iniquo : et habebis pacem (Eccli. vn,
2). Viii jusli
minis separata : si perfeclc vis caslilatem tenere' socii sint libi; in limore Dei sit gloria lua (Eccli. IX,
pro amore Chrisli, longe te fac a sociclate viri. Tu 22). Quemciiinque hominein cognoveris obsorvan-
circa serpentem composita, certe non eris longoi lem timoiem Dei, in airiicilia
jungatur libi. Homi-
tempore secura : circa ignem sedens, etsi ferrea sis,, nibus malis non conjungaris. Beatus Ambrosius :
aliquandi» dissolveris: circa periculum constituta,, « Sanctorum hoininum vita coeteris honiinibus bene
non eris diu illacsa vel sccura. Audi ergo, soior vivendi debel esse norma. > Qui enim sancto viro
mihi in Christo amantissima, boni consilii verba. associalus fuerit, ex ejus societate accipiet usum
Viri nomen tuum non sciant, faciem tuam non vi- bonaeloculionis, ct exemplum boni operis, ut accen-
deant; faciem tuam non cognoscanl, quamvis no- datur de die in diem mens ejus in amore Dei. Non
men tuum audiant. Audi eliam, virgo homesta,, cst valde laudabilis ille, qui bonus est cum bonis :
Pauli apostoli verba, Oportet nos habere teslimoniumi sed veie ille est laudabilis, qui bouus est cuni ma-
bonuin ab liis qui foris sunl (I Tim. m, 7) : intusi lis. Vere ille homo est laudabilis, qui in socieiale
quidem bonam vitam, propter nos; bonam veroi m ] malorum bonus. Sicut ille est culpandus, qui
famam, propter caeteros. Soror venerabilis, si pro- malus est inler bonos : ita ille est laudandus,
pter Deum in terra vitaveris societatem virorum,, qui bonus est inter malos. Verba vilaesunt veiba
per Deum in coeio habebis societalem Angelorum. bominum Deum timentium: et sanilas animae
Ainen. his qui ea sequuntur et diligunt. Sicut sol oriens
LIX. — De fugienda societatejuvenum. expellit caliginem, ila sanctorum doctrina a sensi-
142. Cliarissima mea soror, el sl taliter viri san- bus nostris cxpellit tenebras viliorum. Unde David
cti sunt declinandi, ne utriusque sanctitas pereatt propheta : 878 Cutn sancto sanclus eris, et cum per-
assiduilate vivendi; quanlo magis declinandi suntt verso perverteris (Psal. xvn, 26, 27). Igitur, soror
juvenes, qui sequuntur temporalis vitae tenebrosas5 mihi in Cbrislo dilecta, si vis bene vivere, malorum
vias, ac delectationes? et si tanla cura frequentiaml soc.etatem deelina. Vita malos, cave iniquos, fuge
sanctorum virorum fugeredebes; quanto magis tee improbos, sperne a te ignavos. Fuge turhas homi-
oportet fugere juvenes hujus saeculiconcupiscentiass iiuin, maxime aetatum qttaepronae sunt ad vitium :
sequentes? Ad hoc diabolus oculis religiosae feininaee nec te adjungas levibus personis, nec te admiscca»
juveoes objicit, ul formas eorum quos per diem vi- vanis. Bonis le conjunge, bonerum consorlium ap-
pete, bonorum societatem require, sanctis individue: Ai bona opera debuerant placere Deo. suis amicis pla-
.adhaere. Si fueris socia eorum conversationis, eris cent in malo, luxuriosa dona dando ; ubi est pudi-
et virtutis. Qui cum sapientibus ambulat, sapieus citia, ubi continentia, ubi reverenlia, ubi vere-
est: qui cum stultis gradil.ur, stultus est (Prov. cundia ? Ita, si sanclimoniales feminae plus volunt
XHI, 20). Similis euim simili conjungi solet. Pericu- placere homimbus in saeculo, /juani Jesu Christo
losum est vitam cum hominibus malis ducere : per- aeternoregi in ccelo; ubi est observantia religionis,
niciosum *6st vitam cum bis qui pravae voluntatis ubi rigor Ordinis, ubi ardor contemplationis, ubi
sunt, sociari. Melius est habere malorum odium munditia mentis, ubi contrilio cordis, ubi sollici-
quam consorlium. Sicut multa habet bona vita com- tudo orationis, ubi gemitus pectoris, ubi habilus
munis sanctorum : sic plurima mala aflcrt societas monachalis? Si sanctimoniales feminae loclanlur in
malorum." Qui enim tetigerit immundum, coinqui- tcmpsralibus donis, sicut laetari solcnt saecularcs
nabilur : qui teligerit sordidum, sordidabitur. Igi- homin.es; ubi est contemptus saeculi, ubi limor fn-
tur, soror venerabilis, si verba mea libenler audie-- ferni,oibi memoria judicii, ubi rccordatio aeterni in-
ris, et ea opcre impleveris, inter electos Dei compu- cendii, ubi amor Dei? Igilur, si sanctimonialcs fe-
taberis. Amen. minoe concupiscunt dona vanilalis oTbhomii.iijius
I
LXI. — De lilteris vel munusculis clanculum non accipere; ubi est mcmoria dclictorum, ubi 879
acceptandis. lacrymae oculorum, ubi recordatio peccatorum? Vi-
144. Charissima soror, audi quae dico. Ancilla lipenditur, contemnilur, riespicitur, annihilalur.
Christi quae'in abscondito litteras vel dona recipit, Revera sanctimonialis femina , quae ab hominibus
Ordinem suum frangit. Magn.um malum facit, et accipit, in quibus delectetur, Ordinem suum con-
grande peccatum commitlit, si ab hominibus litteras temnit. Quoeplus gaudct in suorum amicorum do-
vel aliud quodlibet munus suscipit, quia suum Or- nis.quam in praeceptis sui Ordinis, propositi est
dinem frangit. Grande malum agit, quoe pnopter praevaricatrix. De talibus propbeta ait: Dextera
temporalia dona, sui Ordinis praevaricatrix existit. eorum repleta est tnuneribus' (Psul. xxv, 10). Ac si
Sancliraonialis feraina quae cum Christo desiderat diceret: Quamvis opera eorum videantur bona, ta-
intrare ad nuptias, non debet hominibus dare suda- mcn plus lxtantur in miineribus, quam in bonis
riola, pectines, corrigias, vel specula, aul fascias. operibus. Magis volunt ab hominibus accipere dona,
Quse Christum exspeclat cum ardente lampade, non quam a Christo asterna bona. Sanclimonialis femina
debet ab hominibus accipere dona saecularia, scili- quaeChristum perfecte diligit, deleclabilia et super-
cet pectines, specula, et caetera alia : quce propter f, flua dona ab bominibus non rocepit, quia Cbristum
amorem Christi velata, non debet ab amicts suis omnibus donis anteponit. Unde in Canticis canti-
arxipere vanitatis dona : quae pjopter Deum super corum Ecclesiae dicitur : Pulchrm sunt genm tucs
caput suum velum sacrum imposuit, multum peccat sicut turturis (Canlic. i, 9). Turtpri assimilalur Ec-
si ab hominibus dona saecularia accipit. Saiiclwno- clesia, vel quaelibet sancta anima, quia Chrisluni
nialis femina quae in talibus delectatur, niagna va- perfecte diligit, et nihil amori ejus praeponit. Turtu»
nitate decipitur, et signum demonstrat meretricis. ex quo per occasionem conjugem suum perdidit,
Unde dicit bealus Hieronymus : « Dulces litteras et nunquam alterum amplius quaerit, quia adulterinum
« sudariola et crebra munuscula sanctus amor non amorein non recipit. Sic sanclimonialis femina quae
« habet. > Ac si diceret :-Si in mente sanctimonialis Christum perfecte diligit , amplius adulterinum
ferainae sanctus amoresset, dona vanitatis et super- amorem non recipit, id est, amplius malos homines
fluitatis ab hominibus non acciperet. Mens casta et non diligit. Religiosa femina quae plus diligit lioini-
religiosa non desiderat a saecularibus amicis acci- nem quam Christum, non est casta, sed adultera,
pere dona, sed a Cbristo, pro cujus amore con- quia Chrislum contemnit, cui fuerat despOnsala.
temnit omnia terrena : et ab illo solo debet concupi- Religiosa femina quando primum ad monaslerium
scere dona. cum quo sperat gaudere in ccelesti pa- D venit, Christum in sponsum suscipit. Post haecvero
tria. Casta femina non quaerit lerrena dona, sed sicarnaliter hominem supcr Christum diligit, adul-
coelestia. Quanto homo amplius in terrenis donis terium facit; et si non corpore, jam tamen adultera
delectatur, tanto magis a Dei amore elongatur. in mente, secundum illud quod dicitur : Qui viderit
145.Si sanctimoniales feminaefaciunt in monaste- tnulierem dd concupiscendameam, jam mmchalusest
rio quod mulieres saeculares facere solent in sae- eam in corde suo (Matth. v, 28) : sic etiam moecba-
culo, satis culpabiles sunt coram Deo, et inter sae-* lur mulier cum viro, si eum in corde suo concu-
culares et sanctimoniales nuha est differentia. Igi- pierit, vel eum carnaliter dilexcril.
lur, si inter eas quaesunt in monasterio, el eas quae 146. Quapropter, dilectissima mihi in Christo so-
sunt in saeculo,nulla est distantia, inter religjosas ror, te moneo, nt Christum srtonsum tnum supier
etiam et saecularesfeminasnulla est dissonantia.Ergo, omnia ames, et ab illo solo dona accipere desideres.
si sanctimoniales feminaedelectabilia-dona dant suis Obsccro, ut Jesum Christum snonsum tuum super
amicis, sicut facere solent mereirices, ubi est ho- omnia diligas, et pro amore iliius saecularia dona
nestas.ubi religiositas, ubi castilas, ubi puritas, non accipias. Procul dubio qui terrenaj dona affe»
wbi sanctitas? Si sanctimoniales femii!3£ quae per ctat. cfjejestianon soerat. Munenz czcmcant ocvtas
PATKOL.CLXXXIV. VI
12»! LIBER DE MODOBENE VIVENDl. 1202
sapienlum, el mulant verba justorum (Deut. xvi, A votum promissa non solvere(Eccle. v, 4). Sunt etiam
19). Certe, si munera excmcant oculos sapientum, quaedam vota omnibus communia, quaedam vero
obcaecantetiam ne Dcum videant mentcs religioso- specialia. Communia vota sunt ea quaein Baptismo
rum virorum. Si (quod verum est) dona oculos sa- promisimus, scilicet ut non peccaremus, et ut dia-
pientum excmcant,etiam ct oculos servorum Dei, ne bolo et operibus ejus abrenuntiemus. Specialia vota
Christus videatur, contiirbant. Unde beatus Isido- sunt, quando aliquis se monacbum fieri, aut cano-
rus : <Non potesl oculus mentis alta videre, quem nicum, aut ercmiiam, vel aliquid aliud promillit.
pulvis claudit.> Ac si apcrtius diceret: Non potesl Quod si ille qui vovit, non reddidcrit; salvus esse
oculus mentis perfecte ccelcslia conspicere, quem non potcrit. Quare? Quia qui Deo ut bene viveret
pulvis clausit concupiscentiae.Non potest mens servi promiserit, si haec bonis operibus non impleverit,
Dei ad contemplandum Dcum csse libcra, si adhuc salvari non polerit. Quisquis bona quae Deo polli-
terrenis cupiditatibus obscuralur. Si adhuc mens citus esl, implere neglexerit, ad illa bona quae
sanctimonialis feminaein terrenis donis dclectatur, Deus promisit, pervcnire non poterit. Ille qui Deo
perfecte ccelestia non conlemplatur. Si accipiendo non vult reddere bona, quae vovit ei , quomodo
vel donando hominibus placere desidcrat, Deum vull a Deo accipere bona quae n Deus promisit?
perfecte non amat. Nam et a Dco despecti sunt quomodo vult a Deo accipere doiium coeleste, qui
qui in bis vanitalibus placerc concupiscunt. Unde Deo non vult reddere suum votum ? attt quomodo se
ait David propheta : Dcus dissipabit ossa eorum qui putat a Deo accipere cotlestia dona, qui Deo negli-
!:ominibusplucent: confusi sunt, quoniam Deus spre- gil:persolvere vota sua? Quia non cst fidelis, sed
vit eos (Psal. LII, C). Rogo etiam tc, soror vcnera- inlidelis, inter infidcles condcmnabitur il!e, qui vota
bilis in Christo, ut cum omni devotione audias sua Deo negligit reddere : inter infidcles peribit, qui
Isaiam prophelam dicentcm : Quiexculit manussuas volum suum in bonis non consummaverit.
ab omni munere, inexcelsis habilabit; et Rcgemsan- 148. Igitur, soror in Christo dilecta mihi, moneo
clorum videbuntoculi cjus in decorcsuo (Isai. xxxm, ut facias hoiium quod promisisti. Non sis in verbis
15-17). Ac si diccret: Qui propter Deum manus facilis, et in operibus diflicilis. Coram Deofacere
suas ab omni muncrc exculit, in coclo habitabit, aliquid facile non promittas : sine consideratione
et Regcm sanclorum in gloria sua vidcbit. Qui viriuin nihil praesumas. Quod non potes facere, non
causa amoris Dci ab hoininibus dona vanitatis ct promitlas. In conspectu Dei multum eris culpabilis,
superfluitatis non rccipit, Dcum in majestate sua si non reddidcris bonum quod promiseris. Qui vota
videbit, et cuni omnibus sanclis in decore illius in P sua non explent, Deo displicent. Inler infideles de
perpeluum gaudebit. Ideo, soror in Christo ama- putabimtur, qui quod voverunt non implevcrunt.
bilis, te rogo, ut capias consilium hujus sancli Mcliusest cnim non promittere, quain lidem pro-
prophelae, el cxculias manus luas ab omni mu- niissi non solvere. Verumtamcn, soror vencrabilis,
ncre; si lu in cxcelsis vis habitare, ab omni mu- rescinde fideinin malis promissis; in turpi voto muta
nere manus tuas excule. lterum te monoo per gra- decretum. Maluni qtiod proniisisti, non facias; quod
liam Dei, ut sludeas imitari illum qui ail: Ego incaule vovisli, non inipleas. Impia est promissio
cum justttia appareboin conspecluluo : saliabor cum quoescelere adinipletur. Nunc crgo, sponsa Cbristi,
apparuerit gloria tua (Psal. xvi, 15). Amen. sicut jam dixi tibi, si ciim omni devotione reddide-
LXII. — De volis Deo reddendis. ris Deobona quaeei promisisti, accipies ab eo oetenia
147. Soror charissima, bene cogiles quid Deo bona ouae ille oromisit tibi. Amen.
voveas, et reddas. Te ipsam vove integram, cl LXIII.— De fine et scoposui status semper conside-
redde. Te ipsani de peccalis accusa : Deum in be- rando.
neficiis lauda. 880 ^'lli' boni tribuas; ab illo 149. Soror cbarissima, scitc quid sis, cognosce
cuiieta bona quac habes, te acccpisse dicas : confi- temetipsam: reduc ad mcmoriain quare sis nata, .
tere illum miscricordem, te peccatricem; illum ve- D csto memor cur sis orta, in quem usum sis genita,
racem, te mendacem. Rogo, soror dilecta, ut dicas qua conditionc sis edita ; ad quam rem sis in hoc
cum prophela, lntroibo in domum tuam, id cst, mo- saeculoprovocata. Memenlo condilionis tuae, scrva
nasterium : in holocauslis; hoc est, in spirilu con- ordinem naturaetiioc,csto quod es facla. Talis esto,
tiilionis et compunclionis. Reddam tibi volu mea qualem le Deus feeit: qualem le faclor instituit,
(Psal. LXV,15); id cst, Ibi nie ingratam offeram cslo talis. Tenc moduin in oinni opere tuo: in omni
tibi in ara cordis, quam tibi vovi. Neccsscest ul qui re teinperamentum tene. Nihil facias sine tenipe-
salvari desidcrat, bona quae Deo vovit, cum omni ranlia : ncc minus facias aliquid nec nimis, nec ul-
devotione reddat. Quicunqiic ad gaudia aetcrna detra quani oportet, ncc infra. Etiam in bonis immo-
siderat pervenire, necesse cst ut bona quseDeo pro- deratum aliquid non debet esse. Omnia mediocria
misil, studeat adimplere. Unde prophela : Vove.teel sunt ulilia, et in suo modo perfecta. Quae cum tem-
reddite Domino Deo veslro (Psal. LXXV, 12). Ae si peranlia fiunt, salubria sunt: bona autem immode-
diceret: Vos ipsos vovete et rcddite; quia necessc rato usu noxia efficiuntur. Omnis cnim nimietas
est ui qui vovit, etiam reddat, quia vovendo se dein vitio depulalur.Tcmperatefaccre cuncta pruden-
bitoreiu fccil. Et melius esset non voverc,quam vost t'a est. Ne dc bono facias maluin. Soror dilecta,
respice etiam quid sit aptum cuique tempori. Primoo A chriludinem tuam. Quomodo non adulteraris, quae
videas quid debeas facere, ubi et quando, qualiter,', plus quam Christum diligis homines ? aut quomodo
et quandiu facias. Per discretionem cognosce cau- non facis adulterium quae homines amas super
sas rerum. Cum omni diligentia dislingue omniaa Christum? Quomodo dicis,Non sum adultcra, quae
quae agis, diligenter excogita qualiler bonum inci- Christo te in monasterio tradidisti, et nunc homi-
pias et perficias, tene discretionem in omni aclionee nibus vis placere de pulchritudine vultus tui ? Cum
tua; cum bene distinxeris opus tuum, 881 optiraee hoc facis signum demonstras meretricis : hoc facere
justa eris. Quidquid boni feccris cum discretione,, solent meretrices, et saeculares mulieres; videlicet
virtus erit; quod sine discretione, erit vilium:in- componunt facies suas, ut in oculis hominum
discreta enim virtus pro vitio reputatur; virtus sinee appareant formosse. 0 quam lurpe est ct quara
discrelione locum vitii obtinet. Per pravam consue- absurdum illud facere feminas sancliinoniales, quod
tudinein multa sunt vitiata, pravo usu multa suntt facere solent merctrices, et saeculares muliere^!
profanala. Multa sunt illicite usurpalacontrapudicos s 151. Igitur, bonesta virgo, audiquae dico, attende
mores. Usus igitur auctoritati cedat. Lex et ratioy quoe moneo. Nunquam vullum tuum componas ut
pravum usuni vincant. Honesta virgo, moneo te, utt hominibus placeas; sed inlerius orna faciem tuae
ieneas fidemfirmam in corde, galeam salutis in ca-- B conscientiaebonis virtutibus, ut Jesu Cbristo ccelesti
pite, signum crucis in fronte, verbum veritatis inI sponso placere valeas. Deus non delectalur in pul-
ore, voluntatem bonam in mente, timorem elverami chritudine corporis, sed in pulchritudine mentis;
dilectionem Dei et proximi inpectore, cingulum ca-- non in compositione vuittis, sed in bonis moribus ;
stitatis in corpore, honeslatem in actione, sobrieta- non in corporis compositione, sed in sancla con-
tem in consuetudine et bonitate, liumililatem ini versatione. Cum sancla anima intus propter Chri-
prosperitate, patientiam in tribulatione, simplicita-- stum bonis moribus ornatur, a Cbristo diligitur
tem in conversatione, spem certam in Creatore,, atque amatur : quod bene sponsus insinuat in Can-
amorem vitae aeternae,perseverantiam inbonis ope- ticis canticorum, ubi sponsae loquiturdicens, Quam
ribus usque in finem. Amen. pulchra es, amica mea; et quatn decora, charissima
LXIV. — De sludio placendi hominibus per pulchri-. in deliciis! (Cantic. IV, 1.) Ac si diceret: Quam pul-
tudinem cavendo. chra es, amica mea; id est, juste, sancte, et reli-
150. Charissima soror, vitemus perniciosas pul giose vivendo es pulchra, et me super omnia dili-
chritudines, ne omnium malorum germina inde pul- gendo es amica. Ideo es pulcbra et decora, quia
lulent. Qui pulchritudinem corporis diligit, semet-. r( 882 Dene vivendoin bonis operibus conversaris:
ipsum decipit. Quare? Quia pulchritudo corporis; atque ideo es amica, quia perfecte me diligis, quia
fallax est, vana est, terra et cinis est, deceptio estt allerum amicum plus quam me non diligis. Nec so-
hominis. Unde Salomon : Fatlaxgralia, et vana estj lum es amica mca, sed etiam charissiraa, quia plus
pulchriludo (Prov. xxxi, 50). Multi fuerunt et suntt mihi desiderasplacere per bona opera in mente,
decepti per pulchritudinem corporis. Stulti homines( quam hominibus foras de corporis pulchritudine.
dura considerant pulchriludinem corporis, incidunt[ Ideo non solum es amica, sed etiam in deliciis cha-
in diaboli laqueum; dum carnis pulchritudinem at- rissima. Sancta anima charissima dicitur in deli-
tendunt, retiaculis diaboli praepediuntur. Multi per ciis, videlicet Scripturarum sanclarum, quia ad
pulchriludinem corporis alligantur in peccatis. Deusi amorem et familiaritatem Christi perfccte non per-
non requirit corporis decorem, sed animae pulchri- venit, qui scnpturae sanctae deliciis abundare con-
tudinem. Amplius diligit Deus spiritualem pulchri- temnil. Ille ad amorein Christi perfecte pervenire
tudinem, quam carnalera. Christus non delectatur poterit,qui deliciis Scripturarum serefecit, et Chri-
in corporis pulchritudine, sed in animae puritate. stum diligit, et a Christo diligitur: qui vero plus
Igitur, soror mihi in Chrislo dilecta, moneo te, ut; desiderat placere hominibus de pulchritudinevultus
illam pulchritudinem diligas, inquadelectalur Deus. D I sui, quam Christo de bonis operibus, nec Christum
Nunquam hoc animo homines attendas, ut eorum perfecte diligit, nec a Christo diligitur. Monco ergo
pulchritudinem diligas: non consideres homines hac te, soror charissima ut Christum diligas super om-
intentione, ut laeteris in eorura pulchritudine : nun- nia, quia Deus Pater te elegit in ipso ante saecula
quara ideo homines conspicias, ut pulchritudinem (Eplies. i, 4). Rogo etiam te, ut ill: soli placere con-
eorum concupiscas. Te etiam rogo, ut nunquam vul- cupiscas, et ut ab bominibus laudem temporalem
tum tuum componas, ut hominibus placeas; nun- non accipias. Amen.
quam ideo exornes vultum, ut placeas in oculis ho- LXV. — De risu immoderalo fugiendo.
minum; non sit talis intentio tua, ut coram homini- 152. Soror charissima, audi sapientissimi Salo-
bus velis apparere formosa : quia si obhoc facis, ut monis verba : Risum deputavi errorem, el gaudio dixi:
in conspectu hominum formosa videaris, Jesu Chri- Quid frustra deciperis ? (Eccle. n, 2.) Error dicitur,
sto sponso tuo injuriam facis. Cum sis Chrislo de- quando aliud debet fieri, et aliud fit. Tunc ergo fit
sponsata, si ante oculos hominura vis apparere,non error, quando ille qui debet plorare, ridet. Ideo ri-
es casta, sed adultera. Quasi adultera Christo facis sus dicitur error, quia dum quisque ridet, diem
injiiriara, si ut ab hominibus ameris, ostendis pul- mortis suae ipse in mente sua non habet. Vere fru-
.£35 LIBER DE MODOBENE VIVENDI. 1295
stra dccipitur, qui in temporalibus gaudiis gaudet A si sanctimonialis femina haberet in mente verara
et lcetalur. Decipiuntur qui gaudent in prosperitali- castitatem, plus amaret lacrymas, quam laeliliam
bus hujus saeculi,quoniam si diem mortis suae ad lemporalem. Si ad memoriam reduceret suas uegli-
memoriani reducerent, prius peccata sua plorarent. gentias, et inferni p cnas, plus diligeret lacrymas
quam de rebus vanis ridercnt. Qui de rcbus vanis quam risus. Ubi risus et jocus abundat, ibi perfecta
rident, si mala quae passuri sunt, in mcnte babe- charitas non regnat. Si sanctimonialis perfecte
rent, non riderent, sed lugercnt. Unde etiam Salo- Cbrislum diligeret, non rideret, sed cum desiderio
mon ait: Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii illius indesinenter ploraret: quia qui perfecte Chri-
luclus occupabit (Prou.xiv, 13). Et DominusinEvan- stum diligit et limet, non ridet, sed amore ejus luget.
gelio : Beati qui lugenl, quoniam ipsi consolabunlur Miror quare illa quaeritjocos et risus, quoe idco ve-
(Malth. v, 5). Non dixit, Beati qui rident: sed Beati nit ad monaslerium, ut pro peccatis suis funderct
qui lugent: quia vereilli sunt beali qui peccata sua lacrymas. Miror quare non habet verecundiam, quae
lugcnrj non illi qui de rebus vanis rident. Qui sein risu exaltat vocem suam. Quam turpe est ei ri-
ciindumDeum lugent.beati sunt, quoniam ipsi con- dcre, quae in hac percgriiiatione debuerat peccata
solabuntur. Et Jacobus apostolus stulte ridentes in- sua plorare! Nosmiscri, quare ridemus, qui de
" omnibus
crepatdicens : Risus vesler vertetur in luclum, ctgau- operibus nostris in conspectu Angelorum,
dium in mmrorem (Jacobi iv,9). Stultus in risu cxal- et omnitim sanctorum Deo rationem reddiluri su-
lat vocem suam; sapiens autem vix lacite ridebit inus? Ideo melius est nobis in hac vita lugere pec-
(Eccli. xxi, 23). Risum crgo, soror.dilecla, quasi cata nostra, ut a Domino possimusconscqui veniam
eiTorem devita, et temporaleui loetitiam in luctum in futuro, Obsecro igitur te, soror venerabilis, ut
commuta. Quare? Scilicrt ut beatiiices te, si in hac risus et jocos caveas, ct pro peccatis luis indesineu-
peregrinalione ploravci is : videlicet ul in die mortis ter lacrymas fundas : jocos et risus fuge, et pcccata
tuai beata inveniaris, si te ipsam in hoc raundo plo- tua incessanter luge. Audi, sponsa Christi, quid
raveris. Cognosce te peregrinam esse in hoc niundo, sponsus in Canticis canticorum sponsaeloquitur di-
quia non est hic patria lua, sed in ccelo : non ha- cens : Oculi tui sicul piscinm in Esebon (Canlic. vn,
beshic civitatem manentem; quiaDeus promisit tibi 4). Bene oculi sponsae sicut piscina dicuntur, quia
in cocloJerusalem coelestem, ad quam DaviJ pro- dum sancta anima de bac peregrinatione plorat, per
phcta pervenire desiderabal, cum dicebat: Lmtalus gratiam Dei a peccalis se lavat. Sic sanclimonialis
sum in his quce dicta sunt mihi, In domum Domini femina debet sine intermissione lugerc, ut se a pec-
ibimus (Psal. cxxi, 1). Tali etiam desiderio ardebat; / calis suis possit Iavare. lgitur, soror charissima, si
Chrisli servus, q'ui dieebat: Cupio dissclvi, et esse in hac viia peccata nostra perfecte ploraverimus, et
cumChrislo (Philipp. i, 23). Ille ctiam ad ccelumi a vanitatibus l.ujus muiuli recesserimus, peccato-
pcrvenire cupicbat, qui dicebal: Ileu mihi, quia inrum nostrorum vcniam nos oblinere credimus.
colalus meus prolongatus est, Irnbitgvi cum habitan- LXVI. — De non vagando foras.
tibus Cedar (Psal. cxix, 5). Quando*haec dicebat, 154. llonestissiina soror, audi quomodo Jeremias
de vanitatibus Imjus niundiliori ridebat, sed de hac; propheta nostras iniquitatcs plorat, dicens : Quo-
pcregrinatione lugebat. tnodo obscuratum est aurum, mutalus est color ejus
153. Igitur, honesla virg», gaudium tuum sem • oplimus ? Dispersi sunt lapides sanctuarii in capite
per sit in ccelo. Tui cordis loelitia semper sit mode- omnium platearum (Thren. IV. 1). Per aurum intel-
sta et tranquilla, juxla quod Apostolus ait, Gaudelee ligimus vitam Religiosoruni hominum , quae antea
in Dotninosemper; ilerum dico, gaudete (Philipp. iv,, erat per gloriam virtuttim clara ; iiunc vcro per
4) : et alio loco dicit, Fructus aulem Spirilus eslt turpcs operationes est obscura. Color optimus auri
gandium (Galal. v, 22). Tale gaudium non pertur- signilicat babitum sanclilalis, qui per bona opera
bat mentem fecunditate ridendi, sed sublevat ani- prius erat pretiosus atque optimus; nunc vero per
mam per ^desiderium perveniendi ad ccelestem pa-- D vitia o.t stecularia opcra est mutalus, et vilis
atque
triam, ubi possit audire : lnlra in gaudium Domini li despcctus. Vere est muialus habitus opiimus religio-
tui (Matth. xxv, 21). Facies hominis esl speculum u sorum virorum, videlicct monachorum, canonico-
cordis. Per risum potest liomo cognoscerc cor san-i- rum, ct sanctimonialium feminaruni, quando am-
ctimouialis feminae. Risusetjoci inutiles conscien-i- plius componitur, ut placeat in conspeclu
populi,
tiam vanam ostendunt sanctimonialis feminae : plc- ;- quam ut placeat in conspectu Dei. Vere est mtita-
rumque quale sit cor feminrje sanctimonialis, de- •- tus optimus color auri, quando plus aptatur babitus
monstrat risus el jocus lurpis. Non cnim illa impru- ii- Religiosorum virorum, ut placeal per vanam gloriam
denler rideret, si cor caslnm riaberct : nunquam m in conspectu hominum, quam ut placeat per humi-
rideret lascive, si lasciviam non haberet in mente. e. litatem ante Deum. Certe hodie sunt mutata Reli-
Sic enim ait Dominus r Ex abundantia cordis os lo- o- giosorum virorum optima veslimenta, quando magis
quilur (Matth. xn,M). Ergo exabundantia vanissimi ni ornantur ut placeant in palatio regis, quam in con-
pectoris 883 r'det facies virginis. In mente femi- i- speclu Crcatoris. Sequitur : Dispersi sunt lapides
nae si vanitas non esset, de vanitate nunquam ride- e- sanctuarii in capite omnium platearum. Lapides
cet. Menscasla plus gaudet in luctu quam risu. Certe te sancluarii designanl Religiosos viros, qui nunquam
1297 LIBER DE MODOBENE VIVENDI 1208
debent foris vagari, sed in secreto monasterii antee \^ LXVH. — De tenlationc.
oculos Dei semper commorari. Sed dispersi suntt 156. Honestissima soror, audi Jacobum aposto-
hodie lapides sanctuarii in capite omnium plalea- lum dicentem : Rcsistile diabolo ct fugiet a vobis
rum, quando Religiosi viri quaerendo vana et saecu- (Jacobi iv, 7). Et beatus Hieronymus dicit : « Nibil
laria foris vagantur. In capite omnium plalearumi eo fortius qui diabolum vincit : et nihil imbecil-
lapides sanctuarii sunt dispersi, quando viri Reli- lius, quam ille qui a carne sua superatur. >.Sa-
giosi plus desiderant in palatio regis versari, quaml gittae diaboli frigore vigiliarum, et jejuniorum par-
inlra claustrum monasterii commorari. Dispersii citate sunt exstinguendoe. Callidus inimicus noster
sunt, quando plus desiderant audire superflua verbai semper exquirit unde nos decipere possit, et non
divitum, quam praecepla Scripturarum. In capite» tantum curat jugulare corpora, sed animas, quasi
platearuni disperguntur. quando plus lretantur ini lupus gregem. Diabolus dissipat animas, cum fide-
conviviis et locutionibus divitum, quam in pauper- lem populum per tentationem necat : tamen diabo- '
tate et abstinentia religiosorum fratrum. Servi Deii lus non amplius tentat elcctos, quam permiltat
plus debenl diligere legumina in monasterio, quami Deus (Job i). Quando diabolus servos Dei tentat,
opulenta convivia in saeculo. Religiosi viri plus.de- eorum utiRtatibus servit, cum eos per tentationes
bent amare olera inter suos fratres, quam multitu-- B suas non decipit, sed erudit. Saepe tentationes quas
dinem ciborum inter divites. Viri Religiosi amplius3 diabolus comraovcl ad inlcritum hominum, Dcus
debent gaudere in mensa pauperum fratrum, quami convertit eas ad profectum animarum. Nunqiiam
in mensa regum. Quare? Quia, sicul ait Augustinus, servi Dei tentationes diaboli sustinere potuissent, si
melius est minus egerc, quam plus habere. 884 I, nequitiam eorum pielas Dei non temperarct vel re-
Melius est pro Cbristo in monasterio paupertatemi frenaret. Quamvis diabolus sempcr cupiat tentare
sustinere, quam in saeculomultas divitias habere, servos Dei, tamen si a Deo poteslatem non accipit,
155. Necesse est igilur ut quisque Religiosus, sii non potest implere quod quaerit. Ulidc et omnis vo-
salvari desiderat, saeculumcontemiiat, et sese inlrai Iuntas diaboli semper est injusta, sed tamen permil-
monasterii claustra concludat. Debet Religiosus virr tente Deo justa est potestas ejus. Diabolus ex semct-
conventus saecularium bominum fugere, ct societa- ipso injuste quoerit tenlare servos Dei; sed eos qui
tcm servorum Dei requirere. Viri Religiosi plus de- tentandi sunt tentare non poterit, nisi ei Deus licen-
berit diligere claustra, quam aulam. Nunc igilur tiam dederit. Unde et in ljbris Regura de diabolo
audi quae dico, ansculta quae moneo. Meliusest tibii scripluin est, quia spiritus Domini malus exagitabat
in claustro sederc, quam plateas civilatis circuire : Saul (I Reg. xvi, 14) : ubi jnste quasi spiritus Do-
plus dilige in monaslerio consistere, quam civitalesi mini erat: sed ctir maius erat? si malus erat, cur
videre Melius est quiescere intra parietes niona- Domini eral? Sed in hoc loco comprehensa estduo-
Sterii, quam apparere in conspectu populi. Si le in- bus verbis et Dei polestas justa, et diaboli voluntas
cluseris in claustro, amaberis a Christo. Quod bcne! injusta. Nam spiritus malus erat per malam volun-
in Canlicis canticorum sponsus insinuat, cum spon- lalem, et idcni spiritus Domini erat per acceptani
sae loquitur, dicens : Bortus conclusus, soror mea,, justissimam poteslatem, Diabolus non est jussor
horlus conclusus, fons signatus (Cantic. iv, 12). Una- vitiorum, sed solunimodo inccntor : neque alibi
quaeque sancta aniraa, hortus conclusus esse intel- potest fomenta concupiscentiae succendere, nisi ubi
ligitur, quia dum virtutes nulrit, flores gignit, vir- prius graves delectationcs cogilationes viderit. Sed
tutibus, se nutrit, relicit : fructus quos gerniinat,, si a nobis expellimiis deleclationes pravaecogitalio •
eosdem custodit. Conclusus enim Iwrtus sancta ani- nis, statim diabolus confusus recedit, et arma ten-
ma esse dicitur, quia" dum amore vitoe aeternae at talionis ejus frangunlur.
strepitu soeculari se abstrahit; dum visus bominuini 157. Saepe diabolus per speciem boni vult deci-
fugit, dum bona qure agit propter laudes hominumi pere servos Dei, quando se simulat angelum lucis
abscondit; dum se propter Deum, ne ab hominibusi r. rj (// Cor. xi, 14) : sed discretio 885 sanctorum
videatur, includit; dum liunianas laudes conlemiiit; tanta debct esse, ut inter bonum et maluin valeat
ipsa bona comtemnere intentione se circumsepit, discernere, ne eos diabolus fraudulenter valeat de-
ne ad interiora rapienda hostis anliquus irrumpere: cipere. Haec est eiiim percunctatio Josue dicentis :
possit. Fons etiam signalus dicitur, quia dum cocle- Noster cs, anadversariorum? (Josue v, 13.) Propter
slia assidue cogitat, et scienliam Scripturarum sem- boc et Jeremioe prophelae dicilur : Si preliosum a
per in ventre memorix congrcgal, quasi aquas vili separaveris, quasi os meum eris (Jerem. xv, 19).
viventes sancta mens in se gignere non cessat, ex Diabolus in oculis soecularium horainum lerribilis
quihus silientes proximos relicere valeat. Igitur, est, sed in oculis eleclorum Dei vilis est. Increduli
soror charissima, sicut superius dixi tibi, si dum diabolum timent quasi leonem : illi vero qui in fidc
vivis, tc ipsam pro amore Christi inlra parietes clau- fortes sunt, diabolum dcspiciuiitquasi vermiculum ;
slri incluseris, et perfecte praeceptis Regulae adhae- et cum eum viderint, contemnunt. Diabolus est ser-
sei is, post hanc vitam cuni eodcm Domino nostro pens lubricus : sed si capiti ejus, hoc est, primae
Jesu Christo sponso luo in thalamo kctaberis. suggestioni non resistilur, tolus in inlima cordis,
Amen. dum scntilur, illabilur. Vitia diabolicarum tcnta-
i23D LIBER DE MODOBENE VIVENDI. 1500
tionum fragiha sunl : sed si non cavenntur, et per \ pellantur ab anima. Assidue cum omni dovotione
usum in conssjeludinem transeanl, in novissimis assiste' in conspectu Domini in tempore orationis
fortiter convalescunt; ita ut nunquam, aut cum dif- tuae, ut immiucntem lentationem diaboli facilius pos-
iicultaie vincaniur. Diabolus quando decipere ali- sis evadere. Cognosce, venerabilis soror, quia non
quem liomincm quaerit, prius naturam uniuscujus- solum debemus pugnare contra diaboli tcntalionem,
que liomiiiis intendii, ct inde se applical, unde videt sed etiam contra vitia carnis. Quare? Quia caro
honiiiiciii aptuni ad.peccaudum. Unde beatus Isido- concupiscit adversus spiritum, spirilus aulem ad-
rus : « Amplius ter.tat diabolus hominem ex partc versus carnem. Ideo lam perseveranler dcbcmus
illa qua eum vidct per cxcrcscentem bumorein fa- orare, quottsque possimus per gratiam Dei sugge-
cile inclinari ad vitia; ut secunduiii hunioris con- siioncs carnalium desideriorum atque 886 lcnia-
spersionein adhibeat et tentationem : sicul ille liones daemonum vinccre. Frcqucns oratio cxstin-
qui aqtiam deducit, non eam per aliam partcin gtiit impugnalioiicm vitiorum. Oialio continua su-
mittit, nisi ubi eam melius cuirerc cognoscit. » perat tcla diaboli. Oralio est prima virtus adversus
ln tota vita diabolus cupit hominem decipere, scd tcntalionum incursus. Igilur, soror cbarissima, sic-
amplius in fine. Et hoc est quoJ in principio ser- ut jam dixi tibi, per orationes vinces lcntaliones
penti diclum est : Tu insidiaberis calcaneo cjus B diabolicas. Sed si adhuc scnlis molestias carnis, si
(Gen. in, 15). Tunc diabolus calcaneo hominis insi- langeris stinuilis carnis, si mcnioria libidinis adhuc
diatur, quando eum in fiue vilse decipere conalur; tittllat aninium luum; si caro lua adhuc le impu-
quia nimiruin diabolus bominem quem spatio vitre gnat, si te luxuria lenlat, si lc libido ad pcccandiim
non decepit, in fine dccipere disponit. Proindc, invitat : objice tibi inemoriam mortis tuae, propone
quamvis homo sit juslus, uunquara tanien ila sibi lilii futurtiiii judiciuin, rcduc ad memoriam futura
iidat, ut sit in hac vita securus : sed seinpcr bunii- tornieiiia, propone tibi acterna supplicia; et etiam
liscaveat, semperque ne in line decipialur, sollici- pioponc antc oculos tuos pcrpeluos ignes infero-
tus pertimescat. ruin, propone libi horribiles poenas gehennac. Me-
158. Igitur, soror inibi in Christo dilecla, necesse moria ardoris gciieiinoeexslinguat in le ardorem lu-
• stiit dcprercmur Deum omnipotentcm, ne permil- xurioe. Amen.
lat nos tentari supra id quod possumus suslinere : LXVIII. — Desomuiis.
quia semper Dcus vires diaboli restringit, ne tan- 160. Honestissima soror, ea quae dicunlur au-
lum noceat, qtiantum nocere cupit. Unde in Canli- scul.ia. Saepe in noclibus daemones occurrentes
cis canticorum Spiritus sanclus diabolum increpat, P coniurbanl sensus hominum pcr visiones : saepe
dicens : Surge, aquilo; et veni, auster, perfla hor- cliam apcrta inipugnalione grassantes corpora bo-
tuinmeum, elfluant aromala illius (Cantic. iv, 16). minum vcrberant. Diverso modo fitint somnia. Quae-
Per aquilonem, qui in frigorc conslringit et torpen- dam somnia eveniunt per saturitalcm, sive per exi-
tcs facit,quid aliud nisi inimundus spiritus dcsi- naiiilionem ; quoeeliam perexpericntiam nota sunt:
gnalnr, qui dnm tenlat et possidet omnes reprobos, quaedam ctiam ex proposita cogitationc oriuntur;
a bono opere torpere facit? per Austrum vcro, sci- nam saepequae in die cogitamus, in nocte rccogno-
licet calidum ventum, Spirilus sanctus designatur; scimus : inulta somnia cveniunt ex illusione im-
qui dum menles electorum tangit, ab omni lorpore inundorum spirituum, Salomonc atleslanlc, qui ait :
relaxat, et ferventes in Dei amore facit. Ergo surgat Mullos errare fecerunt somnia, et exciderunt speran-
aquilo, id est malignus spiritus ab Ecclesia, vel ab tes in illis (Eccti. xxxiv, 7) : quaedam autcni visio-
unaquaque fideli anima discedat : neanipliustenlet nes justo eveniunt modo, id est super revclationis
quam oportet : veniatque ausler et perflet hortum mysterio. sicul in veteri Teslamento legitur de Jo-
sponsi, et fluant aromata illius ; ut Spiritus sanctus seph lilio Jacob, qui per somnium fratribus dicitur
videlicet adveniens igncm charitatis mentibus infun- praeferendus (Gen. xxxvn); vel sicut legitur in
dat, et a tentatione alque torpore ncgligenliae roen- B Evangelio de Joscph sponso Marioe,qui per som-
tem solvat. Quod dum agit, aromala fluunl, quia ad- nium est admonitus ut fugeret cum puero in Egy-
veniente Spiritu sancto, cor quod prius torpuerat, ptum (Matth. n). Nonnunquam accidunt permixtae
ad bona opera se excitat, et quasi hortus florescil, cliam visiones, id cst cogitationes sirnul et illusio-
et post florem fruclus redolentes ac reflcientes facit, nes, atque ilem cogitaliones simul et revelationes,
quibus se et proximos suos per bona exempla reficit. Daniel dicente : Qui revelal mysleria, oslendit libi
159. (Inlerrogatio.) Fratcr cbarissime, rogo, ut qum venlura sunt (Dan. n, 29).
ostendas mihi quod esl remedium adversus lenta- 161. Quamvis autem quaedamvera somnia sunt,
tiones daemonum. (Responsio.) Soror mihi in Chri- tamen facile non debemus eis credere, quia e diver-
sto dilecta hoc est remediura ejus qui vitiorum vel sis imaginationibus nascuntur, et unde veniant per-
daemonum tentationiLus oestuat, ut quanto amplius fecte non cognoscimus. Igitur somniis facile non
tentatur, lanlo amplius ad orationem currat. Si ergo debemus fidem adhibere; ne forte Salan in angelum
cogitationes hujus sreculi malae et sordidae contur- lucis se transformans, aliquem hominem incautum
ibant cor tuum, ct persuadent aliquid illicitum pcr- decipiat. Aliquando daemones quosdam curiosos et
petrare. per orationes puras et vigilias sanctas dc- somnia observantes ita deceptoria arte decipiunt. ut
queedam somnia non aliter eveniant quam ipsi di- A cum magno honore recipit servos suos ab bac viia
cunt : et ideo aliquando vera pronuntiant, ut in recedentes in aelerna beatitudine. Unde sponsa in
rnultis fallant. Sed quamvis ila somnia eveniant Canlicis canticorum loquitur dicens : Dilectus meut
sicut pronuntiant daenioncs, tamen credenda non descendit in hortum suum ad areolam aromalum
sunt; ne ex illusione procedant, secundum teslimo- (Cantic. vi, 1). Descendit, quia Ecclesiam visitans
nium Scripturre dicentis : Si dixerint vobis, ct ita ad eos majori gratia venit, quos sanctis operibus et
cvenerit, non credatis (Deut. xm, 2, 5). Somnia si- exemplis virtutum, odorem bonoe famae proximis
niilia suiit auguriis, et qui ea obscrvant, augurari suis emittere cognoscit. In hortis pascitur, quando
noscuntur. Ergo somniis fides non cst adbibenda, in virtutibus animarum deleclatur. Lilia colligit,
quamvis videantur esse veta. Qui in somniis vel au- quando electos suos ab hac vita succidit, ct ad gau-
guriis spem stiam ponit, non conlidit in Deo : ct ta- dia aetcriiaevitae cos transire facit. De talibus dici-
lis est qualis ille qui ventum sequitur, aut unibram lur : Pretiosa in conspectu Domini mors sanclorum
apprehendere nititur. Auguria nicndacia, et somnia ejus (Psat. cxv, 15). Tela consumitur filis, et vita
deceptoria, utraque vana sunt. Non debemus cre- hominis expenditur diebus singulis. In die mortis
dere somniis, ne forte dccipiaraur in illis. Spes no- aiiimre electorum nimio terrentur metu, incertae
stra inDeo. semper sit firma, ct dc somniis nulla B ' utruniadprremiuni, anadsuppliciatranseant. Quidam
nobis sil cura. Dignum valde est ul in Deo pona- autem elecli in iinc suopurgantur a levibus peccatis :
mus spem noslram, et in souiniis nullam habeamus quidam vcro in ipsa. mortis suaebora hilarcscunt et
fiduciam. Ideo,soror charissima, te monco, ut inens gaudent ex conteinplatione oelernorum bonorum.
tua non silin somniis vel auguriis intenta, sed in 165. Ideo voluit omnipotens Deus diem morlis
Deo omnipotenli sit firma. Si enim auguria vel som- nostrae nobis esse incognitum, ut semper ignorelur,
nia observaveris, cito Jecipicris. In omni vita tua sempcr esse proximus credatur; et tanto quis solli-
contemne auguria et somnia, et pone spem ttiain citus sit in bono opere, quaino incertior esl de sua
perfecte in Dei providentia ; et in hac vita ct in fu- evocalione. Daemones suscipiunt animas nialorum
turavenient tibi prospera. Amen. hominum in die mortis eorum, ut ipsi sint tortores
LXIX. — De brevilate vitm. in pcenis, qui fuerunt suasores in vitiis. Tunc ma-
162. Soror charissima, audi verba Salomonis : ligni spiritus opera sua requirunt, quando anima de
Quodcunquepolest manus lua fucere, inslanler ope- corpore egreditur : et nunc malaquac suascrunt rc-
rare; quia nec opus, nec ralio, nec scientia, nec sa- plicant,uteamsecuiiiadlormeiitaperlrahanl. Iniquus
pientia erunl apud infcros, quo tu properas (Eccle. ix, P post mortem ducitur cruciandus : justus vero post
10). Tantum enim in hac praesenti vita est licilum laborem quiescit sccurus. Sicut enim electos beali-
operari bonum. In futura namque 887 vita Jam tudo laetificat, ita credi necesse est quod a die exitus
non exspectatur operatio, sed honoruni operum re- sui ignjs peccatores exurat. Soror mihi in Christo
tributio. Vita ista brevis est et caduca. UnJc beatus dilecta, ideo in auribus tuis hrec expono, ut cogno-
Isidorus : « Qui longitudinem praesentis vitaer.on de scas quia necesse est nos lerrena semper de-
« suo spatio, sed de ejus fine considerat, quani spicerc, et diem mortis nostrae semper in mente
t sit brevis et misera , satis utiliter pensal. > liabere. Audi etiam quid Jacobus apostolus dicat:
Igitur, soror dilecla mihi in Christo, si veram Qum esl vila nostra, nisi vapor ad modicum parensT
vitam qureris, ad eam vitam tende, quae est vera, (Jacobi IV, 15.) Iteruin Salonion ait: Ne glorierisin
pro qua es christiana, id est ad vitam aeter- craslinum, ignoras enim quid supervenlura pariat
nam. jElerna vita est vitalis, isla est mortalis. Ideo dies (Prov. xxvn, 1). Sollicite ergo, soror venera-
debes in carne mori mundo, ne moriaris in anima bilis, debes vivere, et terminum vitre tuae conside-
Chrislo. Tunc quisque vivere creditur, si secun- rare quolidie, ut bujus saeculi blandimenla possis
dura saeculum moriens, in solo Deo vivit, in quo despicere, et coelestia bona acquirere. In omnibus
vivere proraisit. De mora vitae hujus tredium patitur D operibus tuis considera novissima tua, et in aeter-
justus, eo<quod ad desideratara patriam tarde per- num non peccabis (Eccli. vn, 40). Quia si ca semper
veniat. Venturi cxitus ignoranlia hominibus est in- consideraveris, nunquam, aut raro peccabis. Hac
certa : et dum quisque mori non arbitratur, conde causa te inoneo, soror, ul in rebus vanis hujus
festim moritur. Unde festinet unusquisque emen- niundi. non lacteris, qtiia sine dubio morieris. Nec
dare malum quod fecit, ne in iniquilatibus moria- babeas spem in rebus temporalibus, quia pernullam
tur, et simul liniatur vita cum culna. Diabolus quos sorlem poteris effugere moitem. Caro misera cur in
viventes accenJit ad vitia, morientes subilo nilitur lerrcnis laetatur, quae ad manducandum vermibus
pertrahere ad tormenta. Quamvis homo in hac vila proeparatur? Honeslissima soror, ideo hoc dixi, ut
justus sit, tamen cum de corpore isto egreditur, nunquam obliviscaris ordinein ture conditionis.
pertimescit ne supplicio dignus sit. Tranquilla vo- Memento quia cinis es, et in cinerem rererteris.
catio commendat finem juslorum hominuni, ut ex Pulvis es, el in pulverem ibis (Gen. m, 19). Sic enim
eo intelligantur sanctorum Angelorum habere con- ait Dominus primo homini. Reduc etiam ad menio-
sortium, ex quo sine gravi vexalione de hoc mor- riam ea quac Job de se locuius 888 est dicens ;
tali corpore egrediuntur. Jesus Chrislus Filius Deii Quasi putredo consumendus sum, ct quasi vcslimm
13C3 LIBER DE MODOBENE VIVENDI. 1504
(um quod comedilura tinea(Job xm,28). Memoriam \t (lCor. xi, 51, 52.) Ideo quibusdam ad purgationem
' tuaemortis libi objice, dicm cxitus tui tibi propone, prolicit teniporalis poena : quorumdam vero hic in-
«liesmorlistuoe semper sit in memoria tua, et recor- choatur damnatio, ct illic paratur perfecta perditio.
«lationeillius perfecte caveas peccata et vitia. Amen. Quidam judicantur in hoc saeculo per tribulatio-
LXX. — De morte. nem : quidam vero in fuluro judicabuntur per ignem.
164. Soror vcnerabilis, rogo ut audias verba cu- Ad examen districti Judicis, nec justitia secura erit.
jirsckm Sapii^ntis,0 mors, quam amara est memotia Indc est quod de Domino loquitur Job : Innocentem
lua homini pacemthabenti in substuntiis suis! et ite- el impium ipse consumit (Job ix, 22). Consuraitur
rum, 0 mors, bonumest judicium tuum homini indi- quippe a Deo innocens, quando ipsa innocentia li-
genti, et qui minoralur diviliis et viribus (Eccli. XLI, quidius requisila, e.tdivinae innoccnliae comparata,
1, 5). Huic simile est quod ait beatus Isidorus : nihil eflicilur. Consumitur eliam a Deo impius,
« 0 mors, quam duljis es miseris, quam suavis es quando subtilitate divini cxaminis impielas illius
« aiuare vivenlibus, quam jjicunda es tristibus at- requiritur, et de recto damnatur. Christus in judi-
« quclugenljhus! > Mors poiii; liiiem omnibus malis cio pro diversitate merilorum mitis ac suavis appa-
in hac vila. Dat terminum malis in hoc Saeculo, rebil eleclis : reprobis vero apparebit tcrribilis. Jn
adimit omnem calamilatem. Mors praebet termiiium R die judicii qualem unusquisque habuit conscien-
hominibus in tribulationibus in hoc mundo; sed liam, lalem judicem babebit; utChristo in sua tran-
heu ! cxspectata mors tardc venit. Igitur, soror cha- quillitate nianentc, illis solis terribilis appareat,
rissima, mclius est bene mori^ quam male vivcie : quos mala conscicntia accusat. Soror charissima,
• melius est non esse, audi jieatum Isidorum : « Nullus homo est sine pec-
quam csse infeliciter.
165. (Inlcrrdcatio.) Frater dilecte, rogo le, ul di- cato, nec 889 quisquam sccurus esse potest de
cas si debcmus mortuos lugere, aut pro amicis moi- Dei judicio; "cumetiam de otiosis vcrbis reddenda
tuis planclum facere. (Responsio.) Soror dilecta, ad sit ratio (Malth. xn, 56). > Heu nobis miseris
boc beatus Isidorus respondeat libi : « Quamvis, > peccaloribus! heu nobis indignis! quid in illa die
inquit, « pietas pro defunctis fidclibus plorare ju- dicluii sumus, qui non solum otiosis verbis, sed ct
« beat; fides tamen pro eis lugere vetat. > Pro fide- faclis quolidie peccamus, el a malis actibus nun -
libus igitur dcfuuclis non debemus plorarc, sed Deo quam cessamus ? Si in judicio omnipotentis Dei ju-
gratias agere, quia eos de miseria hujus sreculi di- stus securus non erit, quid de nobis peccatoribus
gnaj.us est liberare, ct eos ad loca refrigerii, liicis ac eril? Si ad examen districti Judicis, nec justitia
pacis, sicut credimus, fecit transire. Defunctos fi- , justi hominis erit sccura; nos miseri quid faciemus
deles lugere hon dcbemus, quos ad requiem mi- iu die illa, qui quotidie multiplicamus peceala no-
grasse non dubilamus.Bonesta virgo, audiquaedico. stra? si in dic judicii vix salvabitur juslus, nos qui
Illi homines sunt in morte plorandi, quos daemones innumerabilia peccata fecimus, in die illa ubi appa-
cilraignoininiarapiunt; non illi quos Angclieum bo- rebimus? (/ Petr. iv, 18, et Prov. xi, 31.) Nullus
nore suscipiunt: vel, illi sunt lugendi quos daemones; boip.o sine limore poterit csse in die illa, quando
perlrahunt ad poenasinferni; non autem illi quos An- cceli movendi sunt et terra, et omnia eleraenta ca-
geli pcrducunt ad gaudia paradisi. Aut, illi sunt plo- lore sunt solvenda; de qua etiara dicilur : Dies illa,
randi, qlii post mortcm a daemonibus sepeliuntur ini dies tribulationis, dies miserim et vindiclm, dies nu-
inferno; non illi qui ab Angelis collocanlur in coelo: bis et caliginis, dies tuba el clangoris; tribulabitur in
illi sunt plorandi, qui malc moriuntur, non illi quii ea forlis (Sophon. i, 15, 16,14).
bene finiunt : illi sunt Ilendi, qui mala morte prae- 167. — Ileu, frater mi, quid in illa die dicturi
occupantur; et non illi qui pretiosa morte bono- sumus, quaudo ille distrrcius Judex advenerit ? Dum
ranlur. Christi virgo, auJi quoe dico. jQuando-mor- enim adventum illius memorasti, me plorare fe-
tuos qui benemoriunfuivlugeo, mihi noceo, ef illis" ; cisti: tu memorando terribilem diera judicii, ad la-
non proficio: quando morluos ploro, et illis noni JJ crymas me coegisti. — Soror mihi in Christo dile-
prodest, el mihi obesl. Illi ergo ibortuos suos car- cla, bene fecisti, si cum timore districti Judicis fle-
naliter lugeant, qui resurrectionem negant, aut quii visti; quia antequam appareat dies judicii, oportet
post mortem non credunt resurreclionem. lgitur,, nos praevenire ante faciem ejus in r.onfessione, et
soror charissima, IIQSqui mortuos nostros credi- lacrymas nostras in conspectu ejus ponere. In hac
mus cnm Christo regnare, non debemus pro eis plo vifa est tempus acceptabile, et dies salutis. Umie di-
rare, Sed-orare : non debemus mortuos carnaliterr eilur : Qumrite Dominum dum inveniri potest, invo-
lugere, sed pro eis Domino preces fundere. ut eoss cate eum dum prope esl (Isai. LV,6). In hac vita non
dfgnetur de<poeniseripere. videtur judex, et est prope : in futura vita videbitur,
LXXI. — De judicio. et erit longe. Igitur, soror charissima, necesse est
\ 166. Diiplex esl judicium divinura: itnuin, quo3 ut quaeramus Dominum in toto corde, ct tota qiente
in hac vita judicantur homines; allerum, quo ina in hac praesenti vita, si eum invenire rjuoeilmusin
futura judicabunlur. Propterea quidam*hic judican- ftttura. Si eum in hac vita cum omni devolione
lur per inlirmilales et paupertates, et per variass quaesierimus, et a nialis operibus.recesserimus, in
triCulationes hujus saeculi,ne in fuluro judicentur?? die judicii misericordiam ab eo consequemur,.qu*a'
1305 . -.LIBER DE MODOBENE VIVENDI. 1306
benignus et misericors est. De illo namque scri- JA quod non debueram facere, feci. Ego miser non
ptum est: Suavis Dominusuniversis, et miserationes sum dignus videre altitudinem coeli prae multitudine
ejus super omnia opera ejus (Psal. CXLIV, 9). Igilur, iniquitatis meae, quoniam irritavi iram omnipoten-
soror charissima, deprecemur ipsum terribilem ac tis Dei adversum me, el innumerabilia mala coram
justissimum Judicem cum lacrymis et omni devo- eo cogitavi, dixi, et feci ab infantia mea usque in
tione, ut in die judicii non reddat nobis secundum praesentem diem. Ego infelix peccavi in infantia,
iniquitates nostras, sed secundum misericordias peccavi in puerilia, in adolescentia, in juventute ;
suas, el ut non pcrmittat nos cuin impiis audire sed eliam, quod est gravius el periculosius, peccavi
illara terribilem sententiam, Ite, maledicli, in ignem in senectute. Cecidi miser in cceiium flagitiorum.
mternum: sed ut nos faciat cum electis suis audire, Ego reus cecidi in foveam peecalorum. Ego culpa-
Venite,benedictiPatris mei, percipite regnum quod bilis cecidi in puteum iniquilatis. Ego infelix cecidi
vobis paralum est ab origine mundi (Malth. xxv, in profundum malorum : descendi miser in voluta-
4i, 34). bnim viliorum. Heu, miser! hcu, infelix! cecidi, et
LXXII, — Epilogus. per me non valeo surgere. Te ergo deprecor, soror
168. Soror charissima, jam per gratiam Dei na-j in Christo amabilis, ut lu me subleves manu tuae
orationis. Manum tuae orationis mihi porrige, et me
vim locutionis ad portum dirigo : sed tamen iterum
de profundo vitiorum extrahe. f uae intercessionis
ad te revertor loquendo. Tu enim rogasti, ut verba
sanctaeadmonilionisscriberem tibi. Ego vero si non manum intendc, et me de fovea iniquilatis eripe.
ut debui, tamen per gratiam Dei, ul pot li, ex dictis Soror charissima, certus snm quod si tu pactum
sanclorum Patrum ad tuam commonitionem senlen- qttod cum Christo pcpigisti, servaveris; et tibi da-
tias collegi, quas ture Dileclioni in hoc libro reprae- bitur corona in aeternagaudia, et mihi peccatori da-
sentavi. Ecce igilur, soror mihi in Clnislo dilecta, bitur venia in hac vila. Si tu ea quaeChristo vovi-
habes bonaevitae monila. Datum est libi consilium sli, devota mente impleveris;et mihi indigno veniam
bene vivendi, et etiam norma. Nulla jani ignorantia obtinebis, et tu cum sanctis virginibus in coelesti
a peccato te excusat. Non es jam nescia bonrevitae. thalamo laetaberis.
170. Honesta virgo, certus sum, nec dubito quod
Non enim imprudens aut ignara benc vivendi jam
lua virginalis oratio polerit outinere veniam pecca-
poteris diccre : Per ignorantiam peccavi. Quare ? torum meorum mihi indiguo. Soror venerabilis, si
Quia jam lex posila est tibi quam debes :
sequi jam tu in servitio
ostensa sunt libi praecepta bene vivendi : jam de- Qei, sicut pollicita es, perseveraveris:
monstralum est tibi qualiter in domo Dei debeas Q ' et mihi peccatori indulgentiam consequeris, et tu in-
ter choros virginum in perpcluum exaliaberis. Ho-
conversari : qualis debeas esse, jam ostensum est
nesta virgo, rogo ut intenta mente audias quaedico.
tibi. Jam habes cognitionem mandatorum : jam scis
Tu es soror mea devolissima in Christo, per cujus
quid sit recte vivere. Vide ergo ne ultra offendas, inlercessionem mundari a
vide ne deinceps bonum qnod nosti, dissimules. Bo- peccatorum meorum sor-
non dubito. Si tu, honorahilis virgo, accepta
num legis niale vivendo conlemnis. Si bona quae dibus
es virgo Deo, et si tu cum Jesu Christo sponso tuo*
legis, male vivendo contempseris, in conspectu Dei
cubili cubueris, pro salute mea quidquid abeo
nimis eris culpabilis. Quare? Quia melius est viam caslo
Si tu, soror, caslis amplexibus
salutis non cosnoscere, quam post 890 cognilic*- petieris impetrabis.
Christum amplexata fueris, profecto mihi peccatori
nem relro ire. Ergo acceptum donum scientiae
veniam obtinere poleris. Si tu amplexibus Cliristi
mente et opere retine : imple opere quod didicisti
fragrantissimo odore virginitalis adhaeseris, mihii
praeceptione.Soror venerabilis, iterum iterumque
ut summo studio custodias raonita indigno indulgentiam obtinebis. Si Jesum Chrisliim
praecipio libi,
libri. sponsum coeleslemsuper omnia amaveris, et in ejus-
hujus dulcissimo amore requieveris , delictorum ineorum
LXXIIL,-— Sororis pro se intercessioncmapud D absolutionem acquirere poteris. Jesus Christus-
Deum-rogat. sponsus tuus non te contristabit; sed quodcunqu»
169. Te deprccor, soror charissima in Christo, ut pelieris dabit tibi, qui te suaecopulaesociavit: mul-
noiyiigeat audire ea qure tibi volo dicere cum magno tnm enim te diligit, qui suo sanguine te redemiu
desiderio : quia in Christo te multum diligo, ideo lgitur amor tuus in Chrrfto, «it peccatorum meo-
tibi conscienliam ostendo meam. Sed dum tibi pec- rum remissio. Spem remissionis babeo, si tu, cha-
cata mea inanifesto, ne forte aures tuas polluam ti- rissima soror, quam multura diligo, intraveris cum
meo. T.e tamen rogo, dilecla soror in Christo, ut des Christo ad nuptias in ccelestem thalamum. Tu, so-
veniam niibi peccatori indigno. Ego miser et pecca- ror venerabilis, in die dislricti ac tremendi judicii
tor a primis fcre annis contaminavi vitam nieam : Dei, solatium meum eris, ubi sum redditurus ratio-
semper nova peccata veteribus conjunxi^semper nem de culpis et negligentiis meis. Meritum enim
peccata peccatis addidi; peccare nunquam desii : tuae sanctre virginitatis minuet poenam meaeiniqui-
bonum quod debueram facere, non feci; malum talis. Amen.
1307 VARIIRHYTHMI 1308
ADMONITIO 1N SEOUENTES VERSUS ET RHYTHMOS.
891 Berengarius scnolaslicus in Apologia pro Abmlardo comra S. Bernardum auctor est, Bernardum
ipsum « a primis fere adolescentimrudimenlis cantiuncutas mimicas > (sic ille pro innata pelulanlia loquitur)
i et urbunos modulos fictilasse, et rhythmico cerluniine > cum frulribus contendisse.Non lumen exisliinem,
sequentesversnsel rhylhinos Bernardo esse tribuendns. Quippe Cislerciensesnihii admittebanl, quod tnelricis
legibuscoercelur. Unde Bemardus iu componendosancli Vicloris officioleges non lantum melri, sed etitim
rhythmi omnino neglexit. Nonergo ejus esse putem Carmen parmnelicumad Rainaldtttn, quod Petrus Possinus
Socielalis Jesu ex Bibliolheca Chigiuna Rommvulgavitunno 1865; neque rhylhmumsequentem,a Carolo de
Visch monacho Dunensi edilum. Nec quidquum certhis hubemusde Jubilo rltylhmico de nomine Jesu,jum
pridem Bernurdo adscripto : qui in quudam codice Vallis-Cernaii Ordinis Cislerciensis inscribitur, « Medi-
latio cujusdam sanclm Virqinis de amore Christi. > Sunl qui liymnum « Ave, Maris stella > eidem sanclo
Doclori tribuunt. Verum hunc antiquioris esse auctoris patet tum ex velustiori codice nostro Germanensi,
lum ex BreviarioCasinensi,quod modo in domo instilulionis Patrum Orutorii Parisiis asservalur, scripto
tempore Oderisii abbatis eo nomine primi,qui anno 1105 vivere desiit : quibus in libris hymnus isle
habetur.
CARMEN PARiENETIGUM
AD RAINALDUM.
892 Chartula noslra tibi portat, Rainalde, salutes; A Talia prudenles fugiunt, ea despicientes.
Plura videbis ibi, si non haecdona refutes. Cur cito non spernis quaepraetereuntia ccrnist
Dulcia sitnl animre solatia quae tibi mando : Nonnevidesmundum nimis infirmumet moribundunv
Sed prosunt minime, nisi serves haecoperando. Sub gladio diraemortis languendo perire ?
Quod mea verba moiicnt tu noli tradere vcnlo ; Mors resecat, mors ecce necat quod carne crealur,
Cordis in aure soncnt, ct sic retinere memento : Magnificos premit et modicos : cunclis dominatur,
Ut tibi grande bonum nostri monilus operenlur Tam ducibus quam principibus communis habetur;
Perque Dei donum tibi coelic»regna parentur. Nobilium tenet imperium, nulluin revcretur.
Menli sincerae possunt baecverba placere. Mors juvenes rapit atque senes, nulli miseretur.
Haeciler ostendunt, hortantur, non reprebcndun llla fremit, genus omne tremil quod in orbe movetur,
Vox divina sonat, quod nemo spem sibi ponat Illa ferit, caro tota perit: dum sub pede morlis
In rebus mundi, qure causam dant pereundi. Conteritur, non eripitur vir robore fortis.
Qirisquisamal Cbristum, mundum nondiligit istum : Cur igitur qui sic morilur vult magnilicari?
Sed quasi fetores spcrncns illius amores, Cur nimias sibi divilias vult ille parari'
.iEstimat obscaenumquod mundus credit amoenum; Instabiles sumus el fragiles mullisque ruinis
Et srbi vilescit tolum quod in orbe nilescit " Atterimur : sic jam trahimur sub tempore finis.
Vitat lerrenum decus ut morlale venenum, Praetereunt et non rcdeunt morlalia quaeque.
Abjecloque foris coenocarnalis amoris, Nec spatio manet in dubio : sed nocte dieque
Ad regnum cceli suspirat mente fideli, Vita brevis, velut umbra levis sic annihilatur ;
Jamque fide plena paradisi sperat amoena. Sic vadit subitoque cadit dum stare putatur.
Tu quoquc, frater,Hitacarnis contagia vita, Quis redimit duin mors perimit? quis foederat us-
Ut placeas Christo dum mundo vivis in isto. [quam?
Quaecito labuntur, magnoque labore petuntur, Nec pretium, nec servitium mors accipil unquam.
Non tibi sint curae rcs ad nihilum rediturae : Sed quid plura loquor? nulli mors improba parcit:
Nec modo laeteris, quia forsan cras morieris; Non evadit inops nec qui marsupia farcit.
Per nullara sortem poteris depellere mortera. Non igitur cesses ea quae bona sunt operari :
Cur caro laetatur, quaevermibus esca paratur ? Nam mc*s non cessat tibi nocte dieque minari
Nunc locus est flendi, locus est peccata luendi. Amplius in rebus noli sperare caducis :
Postea gaudebit qui nunc sua crimina flebit: Sed cupiat tua mens aeternaegaudia lucis.
Jam jam laetetur quia gaudia summa merelur. Failitur insipicns vitaepraesentis amore :
Gaudia stullornrc cumulant augmenta malorura. Sed sapiens noscit quanto sit plena dolore,
1309 VARn RHVTHMI. 1510
iQuidquid formosum mundus gerit et pretiosum, A Proque labore brevi confert dona perpetis aevi.
Floris habet morem cui dat natura colorein, His qui salvantur sic prremia multa paraniur,
Mox ut siccatur totus color annihilatur : Sic mala multa malis raors praeparat exitialis,
Postea nec florem monstrat, nec spirat odorem. Isti gaudebuut, illi sine line dolebunt.
Regia majestas, omnis terrena potestas, Nemo potest fari, nec cernere, nec meditari
Prosperitas rerum, series longrevadierum, Gaudia justorum, sed nec lormenla malorum:
Transiet absque mora, mortis dum venerit hora Quam male fraudalur qui stulte ludificatur',
Horam nesciinus morlis, mortem bene scimus. Qui propler florem mundi vanumque decorera,
Nescil fama mori, mors nulla paratur bonori. Qui prius apparet quasi ros, et prottnus aret,
Audi quid sit honor : sed non tibi scribere conor; Vadit in infernum perdens diadema supernum,
Nosti quippe salis, quia nil habet utilitalis. Quod Dominus donatt cunclis quos ipse coronat!
Praedia terrarum, possessio diviliarum, Errat homo vere qui cum bona possil habere.
Fabrica murorum, grandis structura domorum, Sponte subit pcenas infernalesque calenas.
Gratia mensarum cum deliciis epularum, Hujus amor mundi putei parat ima profundi :
Insignesque thori, cuppaescyphique decori, Prolinus exstinctus moritur qui mitlitur ihtus,
Resplendens vestis quae moribus obstat honestis H Semper ad ima cadit, semper mors obvia vauit,
Grex armentorum, spatiosus cultus agrorum, Nec ênit ad metas mortis venerabilis aelas.
Fertile vinetum diversa vite repletum, Nescia finiri, semperque videtur oriri
Gloria natorum, dilectio dulcis et horum, Semper vexando, semper gemitus renovando<
Cuncta relinquentur, nec post haec invenientur. Ingerit ardores infinilosque dolores,
Quod breviter durat quis prudens quaerere curat? Sunt ibi serpentes flammas ex ore vomentes,
Non metuens hominem faciet mors aspera finem Deformes, nigri, sed non ad verbera pigri :
Rebus mundanis mendacibus, et malesanis. Nunquam laxantur, sed semper ad haec renovantur,
Causa gravis scelerum cessabit amor mulierum; Et male ferventes sunt ad tormenta recentes,
Colloquium quarum nil est nisi virus amarum, Semper tristati, semperque ferire parati,
Pracbens sub mellis duleedine pocula fellis. Semper inardescuut, non cessant, nec requiescunt.
Nam decor illarum Iaqueus fallax animarum. Sic exercentur, nec parcunt, nec miserentur.
Cum verbis blandis, fallacibus atque nefandie Quam male damnalur, quam fortiter excruciatur,
lllaqueat stultos et fert ad tartara multos. Qui fert tantorum feritatem suppliciorum!
Tempora transibunt et gaudia vana peribunt, Quid tibi thesaiiri, quid acervus proderi! aurf
Et parient fructum trislem per saeculaluctum, Cum peccatores mittentur ad inferiores
Omnibus hoc dico, ne se subdanl inimico; Inferni latebras, ignem, pariterque tenebras
Ne supplantetur qui captus in his retinetur. Semper passuri, nec ab his unquam redituri?
Noli confundi misera dulcedine mundi; Est flens cl tristis qui pcenis traditur istis;
Nam sua dulcedo dilabitur ordine fcedo, Mallet praeteritaequod in omni tempore vitae
Quaetepidas mentes et mollia quaeque sequentes Pauper vixisset, quara Sivitias habuisset.
Fallit, raulcendo carnem blandeque fovendo : Stat male securus qui protinus est ruilurus,
893 Postea finitur nec dulcis jam reperitur . Nec bene laetatur cui pcena dolorque paratur.
Sed fit amara nimis, non aequans ultima primis, Non igitur cures gazas acquirere plures,
Et graviler pungit miseros quos primitus ungit. Gazas fallaces, incertas atque fugaces, /''
Nam sic illusos et semper mollibus usos Qua magis optantur cum plenius accumulantur,
Damnatos digne post mortem torquet in igne, Nec satiant mentes semper majora peteutes.;;
Atque voluptalem convertit in anxietatem, Divilire (ales sunt omnibus exitiales. .
Et fil flamma furens illos sine line perurens. Nam sibi credentes faciunt miseros et egentes,;;
Talia liicra ferent studiis qui talibus hoerent. D Post carnis vitam per blanditias nutrilam : *-. ,
Sed qui salvari vult perpetuoque beari, Expertesque boni traduntur perditioni.
Christo devotum studeat se tradere tolura, Nemo tamen credat quod ab ista luce recedat,
Sedibus in lrelis rcternaedona quietis Si proprium servet, vel divitias coacervet,
Ejus inhaerendo praeceptis, et faciendo Ignibus arsurus, vel propter opes periturus
Quod Scripturarum monstrant documenta sacrarum, Quamvis sit rarura, poterit possessor earum
Accipiet vere qui vult hoecjussa tenere, Juste salvari, fugiatsi nomen avari.
Quaecunctis dantur qui corde Deo famulanlur. Vivat prudenter, gazas habeat sapienter:
Hic est servorum requies el vita suorum. Non abscondendo, sed egenis distribuendo.
Gaudia quaepra>stat, tribulatio nulla molestat, Sed salis est notura quod plus dimillere tolum
Gloria solemnis manet illis, paxque perennis. 894 Prodest, quara temere quaesunt incerta tenere.
S^mper honoratos, scmper facit esse beatos, Tutius est vere morsum fugiendo cavere,
Quos recipit secum, quod quamvis judicet oequum, Quam prope serpentes procumbere virus habentes.
Plura tamen danlur sanctis quam promereantur. Si nunc de mundo est horror, tibi consilium do,
Omnia dat gratis divince fons pietatis, Quaienus hoc spreto, te tradas, pectore laeto
1311- VARH RHYTHMI. \. 1312
Servitio Clnisti, cui tradilus ipse fuisti. A Salvator yeriisTnostraeque salutis amator,
Hic tibi praebebitregnum quod fine carebit, Vivendique volens nobis ostendere norinam,
Huic si te dederis, celsis opibus potieris, Se dedit exemplum reciamque per omnia formam.
Tollere quas fures nequeunt, nec rodere raures. Insuper et multos voluit sufferre labores,
Collige thesaurum qui gemmas vincat et aururn Atque dolore suo nostros auferre labores,
Quique bonos mores tibi congregat interiores. Sponte sua moriens mortcm moriendo peremit,
Gazas congestas mentis praecellit honestas. Et sic perpetua miseios a morte redeinit.
Quam iuiser est, et erit, qui mundi prospcra qure- Quod non debebat persolvens, fons pietalis
[rit! Succurrit nobis morlali pesle gravatis.
Est dives vere qui non ea curat habere. Pondera nostra ferens, penitus nos exone. avit,
Qui bonus est, intus fidei munimine cinctus, Et quidquid crimen vctus absluieiat, reparavit.
Semper honestatis studium lenet et probilatis. Nam de mortc pia consiirgens ut leo fortis,
Cuin bona quis tracrat, tum sc virtulibus aplat, Restituit vitam, prostrato principe inortis.
Si nihil est sordis quod polluat inlima cordis, Sic Doniini pietas mundum non passa perire,
His delectatur dominiisliui cor speculalur. 895 Fecit nos miseros ad gaudia prima redire.
Tbesaurus talis pretiosus, spiritualis, ° ;'i Jarn satis audisti, frater,
quoj gratia Christi
Comparat aeternam vitam patriamque supernam. Sic nos salvavit, nostrumque gentts renovavit.
Congregat in ccelis thesauros quisque fidelis, Si sapis, hoc crcJis, ncc ab bac ralione receJis.
Perque bonos morcs ad summos tendit bonores, Sed quid lucialur cicdens quoJ non opeialur?
Nec modo vult lieri locuples, ncc magnus haberi Hic niale se lreJit, male vivens non bene ciedit.
Sed semper minimus, seniper despectus et imus, Crede, magis inagniim facit illa lides sibi damnum,
Plus paupcrlalem cupiens, quam prosperitatem. Quam si ncscisset fidei quod dognia fuissct.
Haecideo tolerat, quia cceli gaudia sperat. Mortem lucratur, qu;c inonua jure vocatur.
Pauper amabilis et venerabilis est benedictus; Himc facil ipsa mori sub judicio graviori.
Divesinutilis el miscrabilis est maledictus. Quod loquor cst notum retinentibus ulile lotum.
Qui bona negligit et mala diligit, intrat abyssum. Frater, id ausculta,"venient tibi commoda multa,
Nulla potentia, nulla pecunia liberat ipsum. Si retinere velis, quia sic eris ipse fidelis.
Inmiserabilis, insaliabilis, illa vorago, Hanc per virtutem poteris relinere salutem,
Hic ubi mcrgitur, horrida cernitur omnis imago. Atque beatus eris si qurjebona sunt opereris
Honccruciamina per sua criniina promeruere r„ Ergo verborum sempcr memor esto meorum :
Vir miserabilis, Evaque ftebilis, et subiere. Cura tuaementis semper sit in his documenlis.
Jussa Dei pia, jussa salubria si tenuissent, Si vis salvari, seniper studeas imitari
Vir neque femina, n<?csua semina morte perissent. Vitam justorum, fugiens exempla malorum.
Sed quia solvere, jussaqite spernere non limuerunt,;t Illis jungeris quorum tu facla sequeris.
Mors gravis irruit; hoc merito fuit, et perierunt. Elige sanctorum consortia, non reproborum.
Janua morlis, laesiofortis, crimen eorum, 0 quam ditanlur queis coelica regna parantur!
Attulit orbi semina morbi tolque malorum. Sic exallantur qui sanctis associantur,
Illa parenles atque sequentes culpa peremit, Vivent jucundi qui spernunt gaudia mundi,
Alque piarum deliciarum munus ademit. Qui carnis miserae norunt vitiosa cavere,
Flebile factum dans cruciatum, dansque dolorem, Sub pedibus quorum victus jacel hostis eorum,
Isla mereri, perdcre veri Regis ainorem, His dabitur vere Dominum sine fine tenere,
Tam lacrym isa, tamque perosa sorte perire,' Angelicosque choros divina laude sonoros,
Alque ferorum suppliciorum claustra subire. Cum quibus ante Dcum rcferunt cum laude tro-
Esl data saevamcausa per Evam perditionis, [phaeum.
Dum meliores sperat honorcs voce draconis, p] Quaetibi nunc dico si serves corde pudico,
Ha'Cmale credens, nos quoqtte laedenscrimine ma- \. Hoc iterum certus vivcs sine tempore loetus.
[g»°. Sed miseri flebunt, quia gaudia nulla videbunt.
Omine trisli subdidit isti saeculadamno : Nunquam cum reprobis tribuatur portio nobis
Slirps miserorum plena dolorum postea crevit. Ad pcenas ibunt, a te sine fine peribunt.
His quoque damnis pluribus annis subdita flevit. Mundus ad hanc partem trahitur pcr dremonis
lunc Deus omnipntens qui verbo cuncta creavit, [artem.
Sic cecidisse dolens hominem quem semper amavit, it, Talia damna ferent istisqui sordibus haerent.
Ipse suum Verbtnlitransmisit ad inliina muudi, His igitur monitis tactus toties repetitis,
Evsulibus miseris aperire vias redeundi. Sensu discrcto quaesunt nocitura caveto. .
Filius ergo Dei descendit ab arce superna, Pervigili cura semper meditare futura.
Nunquara descendens a majestate palerna. Quam fcra, quam fortis veniet destructio morlis
Qui corpus sumens animatum, numine salvo, Qua*.\ la pandetur cum spiritus egredietur :
Processit natus sacroe de Virginis alvo. Quid sit facturus, vel quos comiles habilui us :
erus homo verusque DtTus,pius et miserato Quaiu niiscr infernus, quam nobilis ordo supefnu* :
1513 VARHRHYTHMI. 1514
Quaemala damnatis, quae sint bona parta beatis. , Insipiens et liebes : sed tu beue credere debes
A
Quantum gaudebunt quos gaudiasumma replebunl; Chrislo dicenti : Rapiunt illud violenti.
Quos illustrabit, quos semper laelificabit Scilicet austeri; sed distinguendo severi :
Visio sancta Dei, splendorque suaefaciei. Mollia spernentes et carni vim facientes :
Talia quaerenti venient nova gaudia menti. Semper et intenti Domino parere volenti.
Cum studio tali'dulcedine spiriluali Res est nota salis, nec habet quidquam novitatis:
Mens tua pascetur, si jugiter haecmeditetitr. Spiritus inde perit, corpus si dulcia quaerit.
Hoc studium mentes Doinino facit esse placentes. Et dum vexatur caro, spiritus alleviatur :
Curas terrenas magno cruciamine plenas Cumque relaxalur, mortaliler ille gravalur.
Funditus expellit, viliorum gennina vellit. Omne quod ostendo, poles ipse videre regendo.
Sic aeternorum mens lacta timore doloruin, Indice Scriptura poteris cognoscerc plura. ,.
Deserit errorem, mundique repellit amorem. Vitam quaeienti dat iter sacra leclio mcnti.
Postea summorum flagrescit amore bonorum. Accipe scriptoruni super haecmonumenta meorum:
Confert tale bonum Domini mirabile donum. Quaetibi monstravi, quaedulciter insinuavi,
Nam cum mulatur mala mens, Deus hoc operatur. Nonea corde gravi videas, sed niente suavi.
Virtutura munus praestare polest Deus unus, 1g Quidquid eniin scripsi, mullum tibi proderil ipsum,
Qui sic servorum docet intuscorda suorum, Si via virtutis delectat iterque salulis.
Qui bona sectantur, vel dicunt, vel meditantur. Nam Rex coelestis, quem nil. latet, est mihi teslis,
Sic Dominus mores illos levat ad meliores, Nil tibi narravi, nisi quod proilesse putavi.
Quos exsurgentes videt auxiliumquc petentes. Nec ratio veri debct tibi dura videri :
Ergo fide pura Christo te subdere cura, Namque per anguslum tibi dixi currere justura;
Auxilio cujus fugics mala lemporis hujus. Sic probus ascendil, dum seraper ad ardua tendit:
Atria sunt coelivero patefacta fideli. Hunc facies cursum si vis ascendere sursum.
Semper ibi vives Jivino munere divcs, Fortassis puero tibi frustra niitteie quoero
Si vis sincere Christi praecepta tencre : Islum sermonem, quia non capis hanc rationem.
Christo juiigunlur sua qui praeceptaseqiiuntur. Sed Pater immensus perfeclos del libi sensus :
Nam decus aeternumdalur hisregnumque supernum, Roboret aetatem, tribuat simul e| probitalem.
Gloria coelestisparadisi debita festis Filius ipse Dei spes nostrae progeniei,
Hos^facietlaelos, et pax aelerna quietos. Auctor honestatis, fons pei pctuae bonitatis,
Jara delectaris qui talia praameditaris : Virlutum flores et honestos det tibi morcs.
Ista libens audis, et ad bacc pia gaudia plaudis. I Spiritus amborum qui tangit corda suorum,
C
Ne tamen ignores per niagnos ista labores Et sirte vcrborum sonitu fit doclor eorum.
Sanctius acquiri, nec fortuito reperiri. lpse tuam mentem regat, et faciat sapientem,
896 SC(1quamvis gratis tribuat Deus ista bcatis; Recte credentem, monitusque bonos retinentem :
Nemo tamen segnis vitae ferl dona perennis, Ut bene vivendo mandataque sancta scqucndo,
Ni melior factus proprios conlcmpscrit aclus. Laetitiamveraelucis merearis habere.
Quem facithisdignum Dominus, vultessebenignura, Quaetenebras nescit, nimioque dccore nitescil,
Promplum, ferventem, sed non hrcc vana sequen - Et cuicunque datur, sine line beatificatur.
[lem. Hoc tibi det munus qni regnat Trinus ct Unus.
Aa regnum cceli non tendit mente lidcli Amen.
RHYTHMUS DE CONTEMPTU MUNDI.
Omiranda vanitas! o divitiarum D Dumdemorle cogito, contristor ct.ploro,

Amor lamentabilis! o virus amarum ! Verum est quod nioriar, et tempus ignoro,
Cur tot viros inficis, facicndo charum, Ullimum quod neseio, cui jungar choro :
Quodpertransit citius quam flamma stuparum? Ut cum sanctis merear jungi, Deuni oro.
Homo miser, cogila ; raors omnes compescit, Cur mundus mililat sub vana gloria?
Quis est ab inilio, qui morli non cessit? Cujus prosperitas est transitoria :
Quando moriturus est, omnis homo nescit : Tam cito labitur ejus potentia,
Hic qui vivit hodie, cias forte putrescit. Quam vasa figuli, quae sunt fragilia.
Qui de morte cogital, miror quod laetatur; Plus fide litteris, scriptis in glacie,
Cum sic genus honiinum morli deputatur, Quam mundi miseri vanre fallaciae:
Quo post mortem transeat bomo, nesciatur. Failax in praemiis, virtutis specie,
Unde quidam sapiens ita dc se fatur: Qui nunquam habuit tempus fiduciae.
131B VARII RHYTHMI. 1316
Credendum magis est viris veracibus A Quam breve festum est, haecmundi gloria!
Quam mundi miseris prosperitatibus : Ut umbra hominis, sunt ejus gaudia,
Falsis in somniis, et vanitatibus, Quaesemper subtrahunt aeterna praemia,
Falsis in studiis, et voluptatibus. Et ducunt homines ad dura devia.
897 Dic, ubi Salomon, olim tam nobilis? 0 esca vermium! o massa pulveris \
Vel ubi Sanison est, dux invincibilis? 0 roris vanitas, cur sic extolleris ?
Vel pulcher Absalon, vultu mirabilis? Ignorans penitus, ulrum cras vixeris.
Vel dulcis Jonathas, multum amabilis? Fac bonum omnibus, quamdiu poteris.
Quo Caesar abiit, cclsus imperio? Haeecarnis gloria, qure magni penditur.
Vel Dives splendidus, totus in prandio Sacris in Litteris flos feni dicilur :
Dic, ubi Tullius, clarus eloquio? Ut leve folium, quod vento rapitur,
Vel Aristoteles, summus ingenio? Sic vita hominis luci subtrahitnr.
Tot elari proceres0, tot retro spatia, Nil tuum dixeris, quod potes perdere;
Tot ora prrfisiilum, lot rcgna fortia ; Quod mundus tribuit, intendit rapere.
Tot mundi principes, tanta polentia, Superna cogita, cor sit in aetbere :
In ictu oculi clauduntur omnia. I* Felix qui potuit inundum contemnerc,
IDEM BERNARDUS.
Dic, homo, cur abuteris Eril tibi miseria Ut fiat separalio.

Discrelionis gratia ? Absquc misericordia, Quid prodesl dclectatio ?
Cur vitaeviam desens, In aeternum cum miseris. Qnid festiva jucunditas?
Et tendis ad supplicia? Dic, homo, cur abuteris Quid nunc provita flagilas?
Saluti praefcrs otia, Discretionis gratia? 0 sera recordatio!
Et pretiosis vilia. Ergo, vide, cum veneris Cernat boc meditatio,
Nec metu pcenaeflecteris, In Judicis proesentia, Quid nos primo fucrimus.
Nec spe salulis traheris, Qui tibi, prout egens, 0 scrvilus, quid cogilas,
Ul summa quteras gaudia. Reddet ipse slipendia : Apparens in judicio?
Dic, homo, cur abuleris Ne gloriosa patria 0 argiicns crudclilas
Discretionis gratia? Tua te privent vitia. Hoslis, et accusatio !
Quid valet mundi gloria, Nam si mundus occurreris, 0 dolor ei confusio!
Viile, quam sic amplecleris? Cum juslis sociaberis 0 horror, o obscuritas!
Multa vides indicia In aetcrna Ioelitia. 0 poenaruni aeternitas.
Qood scienter deciperis : Dic, homo, cur abuteris Et ignis conllagratio!
Mundum qui fugit sequeris, Discrelionis gratia ? Cernal hoc meditatio,
El cum labente labtris 0 Christi longanimitas Quid nos prinio fueiimus.
Sequendo transitoria. Etlonga- xspectatio! 0 homo, cur nos festinas
Sic bona permanentia Q mrrrxChristi bonitas, Ut :letur libi mansio,
Sub aure surda praeteris. 0 quanla miseratio! Qua felix iinmottalilas,
Dic, homo, cur abuteris 0 cordis induratio Et nulla trepidatio :
Discretionis gralia? Et morlis f?stinalio! Sed perpes exsultalio,
Certe, non excusaberis Quid differs? curnon cogitas, Et sanclorum societas,
Dissimulando talia. Homo, quae vitae brevilas? Ac pcrmanel felicitas
Nam si sic subterfugeris, Ccrnat boc meditaiio, Et laela Dci visio ?
Post restat conscientia, Quid nos primo fuerimus. Ccrnat hoc meditatio,
Quaenon tacct latcnlia : 0 vanitatum vanitas, Quid nos prinio fuerimus.
Et divina judicia Curarum occupatio! Cum sit omnis homo fcnum,
Declinare non poteris; 0, cur ambitur dignitas ? Et posl fenum fiat ccenum,
Sed si convictus fueris, Curopum cumulatio? Utquid, bomo, extolleris?
Patet morlis sententia. Quo tendit congregalio? Cerne quid es, el quid eris,
Dic, homo, cur abuteris Aut quid valet cupiditas ? Modo flos es, et verteris
Discrctionis gralia? Est in sepulcro (oeditas, In favillam cineris.
Non confidas de venia Et extra dealbatio. Per aetatum incrementa,
Si sero poenitucris. Cernat hoc meditatio, lmo magis detrimenta,
Dies es| peremploria; Quid nos primo fuerimus Ad non esse traberis.
Quam nisi tu procveneris 0 quae morlis accrbitas! Velut umbra, cum declinat
Fructu condigni operis, Et quanta trepidatio! Vita surgil, et feslinat;
Et reatum purgaveris?: Cutn jam cofcitmortalitas. Claudit meta funeris.
1517 VARII RHTTHMI. 1318
Homr dictus es ao humo; Promulgavit miseris! Et post mortem id messurum,
Cito transis, quia furao Homo nascens cum muerore, Quod hic seminaveris.
Similis efficeris. Vitam ducis cum labore, Terram teris, tcrram gcris,
Nunquam in eodem statu Et cum metu moreris. Et in terram reverteris,
Permanes, dum sub rotatu Ergo si scis qualitatera Qui de terra sumeris.
Hujus vitaevolveris. Tuae sortis, voluptatera Cerne quid cs, et quid eris,
0 sors gravis! p sors dura! Carnis quare sequeris? Modo flos es, et verteris
0 lex dira, quam natura Memento te morilurum, In favillam cineris.
JUBILUS RHYTHMICUS, DE NOMINE JESU.
898 Jesu dulcis memoria, Amor Jesu dulcissimus Desidero te millies,

Dans vera cordi gaudia : Et vere suavissimus, MiJesu ; quando veniesi
Sed super mel et omnia Plus millies gratissimus, Me laetum quando facics ?
Ejus dulcis praesentia. Quam dicere suflicimus. Me de te quando saties?
Nil canitur suavius, Hoc probat ejift Passio, Amor tuus eonlinuus
Nil auditur jucundius, Hoc sanguinis eflusio, Mihi languor assiduus,
Nilcogilalur dulcius, Per quam nobis redemptio Mihi fructus mellifluus
Quam Jesus Dei Filius. Dalur, et Dci visio. Est et vitoe perpctuus.
Jesus spes pcenitentibus, Jesum omnes agnoscite, Jesu, summa benignilas,
Quam pius es petenlibus, Amorcm ejusposcite; Mira cotdis juciindilas,
Quam bonus te quaerentibus! Jesum ardenter quaerite, Incomprehensa bonitas,
Sed quid invenientibus! Quserendo inardescite. Tua me stringat charitas.
JCsudulcedo cordium ! Sic amantem diligite, Bonum mihi diliger
Fons rivus, lumen mentium, Amoris vicem reddile, Jesum, nil ultra quaerere,
Excedens omne gaudium, In bunc odorem currite, Mihi prorsus deliccre,
Et omne desiderium. Et vota voli^ reddile. Ut illi queam vivere.
Nec lingua valet dicere. Jesu auctor clenientiae, 0 Jesu mi dulcissime,
Neclittera exprimere : Totius spes laetiliae, Spes suspirantis aiumae,
Expertus potest credere, Dulcoris fons et gratiae, Te quaeiunt piac lacryiwae,
Quid sit Jesum diligere. •Veraecordis delicire. Te clamor mentis intinic?
Jesum quaeram in lectulo, Jesu mi bone, sentiam, Quocunque loco fuero,
Clauso cordis cubiculo: Amoris tui copiam, Mecum Jesum desidero .
Privatim et in publico Da mibi per prsescntiam Quani laetus, cum invenerol
Quaeram amore sedulo Tuam videre gloriam. Quani felix, cum lenuero!
Cum Maria diluculo Cum digne loqui nequeam Tiinc amplexus, tunc oscula,
Jesum quaeram in tumulo, De te, tamen ne sileam: Qure vinciint mellis pocula,
Clamore cordis querulo, Amor facit ut audeam, Tunc felix Christi copula;
Mente quaeram, non oculo. Cum de te solum gaudeam. Sed in his parva morula.
Tumbam perfundam fletibus, Tua, Jesu, dilectio, Jam quod quaesivi,viJeo :
Locum replens gemitibus; Grat.a mentis refectio, Quod cencupivi, teneo :
Jesu provolvar pedibus, Replens sine fastidio, Amore Jesu langueo,
Striclis haerens amplexibus. 899 Dans famcm desideno. Et corde totus ardeo.
Jesu rex admirabilis; Qui te gustant esuriunt; Jesus cum sic diligitur,
Et triumphator nobilis, Qui bibunt, adbuc sitiunt: Hic amor IIOIIexslinguitur;
Dulcedo ineffabilis, Desiderare nesciunt Non tepescit, nec moritur;
Totus desirabilis. Nisi Jesum, quem diligunt. Plus crescit, et accenditur.
Mane nobiscum, Dora ne, Quem tuus amor ebriat, Hic amor ardet jugiter,
Et nos illustra lumine, Novit quid Jesus sapiat : Dulcescit mirabililer, .
Pulsa mentis caligine, Quam felix est, quem satiat! Sapit delectabiliter.
Mundum replens dulcedme. N"onest ultra quod cupiat. Delectat et feliciter,
Quando cor nostrum visitas, Jesu, decus angelicum, Hic amor missus ccelilus
Tunc lucet ei veritas, In aure dulce canticum, Haeret mihi mcdullitus,
Mundivilescit vanitas, In ore mei mirificum, Mentem incendit penitus,
Et intus fervet charitas. 'In corde nectar coelicum. noc delectatur spiritus;
1319 VARIl RHYTHMI. 1320
0 beatum incendium, Tu mentis delectatio, Tu fons misericordiae,
Et ardens desiderium! Amoris consummatio; Tu verae lumen patriae :
0 dulce refrigerium, Tu mea gloriatio, Pelle nuhem tristitiae,
Araare Dei Filium! Jesu mundi salvatio. Dans nobis lucem gloriae.
Jesu, flos matris virginis Mi dilecte, revertere, Te cceli chorus praedicat,
Amor nostrae dulcedinis, Consors jsaternae dexterre : Et tuas laudes replicat:
Tibi laus, honor numiiiis Hostem vicisli prospere, Jesus orbem laetilicat,
Regnum beatitudinis. Jam coeli regno fruere. Et nos Deo pacificat.
Veni, veni, Rex optime, Sequar te quoquo ieris, Jesus in pace imperat,
Pater immensoegluriae, • Mihi tolli non poteris, Quae omnem sensum superat:
Affulgc menli clarius, Cum meum cor abstuleris, Hanc mea mens desiderat,
Jam exspectatus saepius. Jesu laus nostri generis. Et ca frui properat.
Jesu sole serenior, Cceli cives, occurrite, Jesus ad Patrem rediit,
Et bateamo suavior, Portas vestras attollite Cceleste regnum subiit:
Omni dulcore dulcior, Triumphatori dicite, Cor meum a me transiit,
Caeteris amabilior. Ave, Jesu rex inclyte. Posl Jcsuiii simul abiit.
Cujus gustus sic aflicit, Rex virtutum, rex gloriae, Quem prosequamur laudibus,
Cujus odoirsic reficit, Rex insignis victoriae, • Votis, hymnis, et precibus :
ln quo mea mens deficit, Jesu largitor veniae, Ut nos donet ccelestibus,
Solus amanti suflicit. Honor ccelestte palriae. Secum perfrui sedibus. Amen.
RHYTHftMCA ORATIO AD UNUM QUODLIBET MEMBRORUM CHRISTI PATIENTIS

ET A CRUCE PENDENTIS.
900 ADPEDES. Plagas tuas rubicundas, Sanguis tuus abundanter

Salve, mundi salutare: Et lixuras tam profundas, Fusus, fluit incessauter,
Salve, salve, Jcsu chare, Cordi nieo fac inscribi, Totus lotus iu cruore,
Cruci luae ine aptare Ut configar totus tibi, Stas in maximo dolore,
Vellem vere, tu scis quare Te modis amans omnibus. Praecinctus vili tegmine.
Da mihi tui copiam. Dulcis Jesu, pie Deus, 0 Majestas inlinita!
Ac si praesens sis acceuo, Ad le clamo licel reus : 0 egestas inaudita!
Imo te praesentem credo. Praebe raihi te benignum, Quis pro tanta charitate,
0 quam mundum hic te cerno! Ne repellas me indignum Quaerit te in veritate, •
Ecce tibi me prosterno : De tuis sanctis pedibus Dans sanguinem pro sanguine?
Sis facilis ad veniam. Coram cruce procumbenlem, Quid sura tibi responsurus,
piavos pedum, plagas duras. Hosque pcdes complectentem, , Actu vilis, corde durus?
Et tam graves impressuras Josu bonc, non me spernas, Quid rependam amatori,
Circumplector cum aflectu, Sed de cruce sancta cernas Qui elegit pro me mori,
Tuo pavens in aspcctu, Compassionis gratia. Ne dtipla morte morerer ?
Tuorum memor vulnerum. In hac cruce stans directe, Amor tuus amor fortis,
Grates tantoe charitati, Vide me, o mi dilecte, Quem non vincunt jura mortis :
Nos agamus vulnerati. Ad te lotum me converle : 0 quam pia me sub cura,
0 amator pcccatorum, Esto sanus, dic aperte, Tua foves in pressura,
Reparator confractorum : Dimitto libi omnia. Ne morsu mortis vulnerer !
0 dulcis pater pauperum! ADGENUA. Ecce tuo prae amore,
Quidquid est in me confra- Salve, Jesu, rex sanctorum, Te complector cum rubore :
[ctum Spes votiva peccatorum, Me coapta diligenter,
Dissipatum, aut distractum, Crucis iigno tanquam reus Tu scis causam evidenter,
Dulcis Jesu, totum saua, Pendens homo verus Deus, Sed suifer et dissimula.
Tu restaura, tu complana, Caducis nutans genibus. Hoc quod ago non te gravct,
Tam pio medicamine. 0 quara pauper! o quam nu- Sed me sanet et me lavet
Te in tua cruce quaero, [dus! Inquinatum et aegroturo,
Prout queo, corde mero; Quans es in cruce luaus Sanguis fluens hic per totum,
Me sanabis hic, ut spero : Derisorum totus factus, Ut non supersit macula.
Sana me, et salvus ero, Sponte tamen, non coactus, In hac cruce te cruentum,
la tuo lavans sanguine, Attritus membris omnibus! Te contemptum et distentum,
im VARU RHYTHMI. 1514
Ut requiram, me impelle> ADLATDS. Firmamentum infirmatis,
Et hoc imple meum velle, Salve, Jesu, summe bonus Pax et pausa fatigatis,
Facturus quod desidero. Ad parcendum nimis pronus: Humilium triclinium.
Ut te quaeram mente pura, Mcmbra tuamacilenta Salve, Jesu reverende,
Sit haec mea prima cura. Quam acerbe sunt distenta Digne semper inquirende;
Non est labor, nec gravabor ln ramo crucis torrida! Me praesentem hic attende,
Sed sanabor et mundabor, Salve, latus Salvatoris, Accedentem me succende,
Cum te complexus fuero. In quo latet mel dulcoris, Praecordiali gratia.
ADHANDS. In quo patet vis amoris Pectus mihi confer mundum,
Salve, Jesu, pastor bone, Ex quo scatet fons cruoris, Ardens, pium, gemebundum,
Fatigatus in agone, Qui corda lavat sordida. Voluntatem abnegatam,
Qui per lignum es distractus, Ecce tibi appropinquo, Tibi semper conformatam,
Et ad lignum es compactus, Parce, Jesu, si delinquo : Juncta virtutum copia.
Expansis sanctis manibus. Verecunda quidem fronte, Jesu dulcis, pastor pie,
Manus sanctre, vos avete, Ad te tamen veni sponte, Fili Dei et Mariae,
Rosis novis adimplete, Scriitari tua vulnera. Largo fonte tui cordis,
Hos ad ramos dure junctoe, Salve> mitis apertura, Foeditatem mese sordis,
Et crudeli ferro punctae De qua manat vena pura, Benigne pater, dilue.
901 Tot gultis decurrentibus Porta patens et profunda Ave, splendor et figura
Ecce fluit circumquaque Super rosam rubicunda SummiDei genitura,
Manu tua de utraque, Medela salutifera. De thesauris tuis plenis
Sanguis tuus copiose, Odor tuus super vinum, Desolalis et egenis
Rubicundus instar rosae, Virus pellens serpentinum; Munus clementer perflue.
Magnaesalutis pretium. Potus tuus, potus vitae : Dulcis Jesu Christi pectus,
Manusciavis perforalas, Qui sititis, huc venite, Tuo fiam dono rectus,
Et cruore purpuratas. Tu dulce vulnus aperi, Absolutus a peccatis,
Corde primo praa amore, Plaga rubens, aperire. Ardens igne charitatis
Sitibundo bibens ore, Fac cor meum te sentire, Ut semper te recc-gitem.
Cruoris stillicidium. Sine me in te transire, Tu abyssus es sophioe,
0 quam Iarge te exponis, Vellem totus introire; Angelorum harmoniae
Promptus malis atque bonis ! Pulsanli pande pauperi. Te collaudant, ex te flusit
Trahispigros, pios vocas, Ore meo te contingo, Quod Joannes cubans suxit:
Et iu tuis ulnis locas, Et ardenter ad me stringo : In te fac Ut inhabitem.
Paratus gratis omnibus. In te meum cor intingo, Ave, fons benignitatis,
Ecce tibi me prresento, Et ferventi corde lingo ; Plenitudo deitatis
Vulnerato et cruento : Me totum in te trajice. Corporalis in te manet:
Semper aegris misereris; 0 quam dulcis sapor iste! Vanitatem in me sanet
De nie ergo ne graveris Qui te gustat, Jesu Christe, Quod tu confers consilium.
Qui praesto es amantibus, Tuo victus a dulcore, Ave, verum templum Dei;
In hac cruce sic intensus, Mori posset prae amore, Precor, miserere mei:
In te meos trshe sensus, Te unum amans unice. Tu totius arca boni,
Meum posse, velle, scire, Iu hac fossa me reconde, Fac electis me apponi,
Cruci tuaefac servire, Infer meum cor profunde, Vas dives; Deus omnium.
Me tuis apta brachiis. Ubi latens incalescat, ADCOR.
In tam lata charitate Et in pace cOnquiescat, Summi Regis cor, aveto,
Trahe me iii veritate, Nec prorsus quemquam timeat Te satuto corde laeto,
Propter crucem tuam almam, Hora mortis meus flatus Te complecti me delectat,
Trahe me ad crucis palmam, Intret, Jesu, tuum latus, Et hpc meum cor aflectat,
Dans finem meis vitiis. Hinc exspirans in te vadat; Ut ad te loquar, animes.
Manus sanctae, vos amplector, Ne hunc leo trux invadat, Quo amore vincebaris,
Et gemendo condelecfor; Sed apud te permaneat. Quo dolore torquebaris,
Grates ago plagis tantis, ADPECTUS. Cum te totum exhaurires,
Clavis duris, gutlis sanctis, Salve, salus mea Deus, 9Q2 U( te noms impartires,
Dans lacrymas cum oscuiis Jesu duicis amor meus : Et nos a morte tolleres ?
In cruore tuo lotum, Salve, pectus reverendum, 0 morsilla quam amara,
Me commendo tibi tolum : Cum iremore contingendum Quam immitis, quam avara;
Tuaesanctaemanus istx Amoris domicilium. Quaeper cellam introivit,
Me defendant, Jesu Chrisle, Ave, thronus Trinitatis, In qua mundi vita vivit,
Extremis in periculis. Arca latae charitatis, Te mordens, cor dulcissimura I
PATKOL. CLXXXIV
1325. VARH RHYTHMl. 1524
Propter mortem quam tulisti Cujus odor fragrat mire, Sic affectus, sic despectu»,
Quando pro me defecisti, Te dignare dilatare, Propter me sic interfectus,
Cordis mei cor dilectum, Fac cor meum anhelare Peccatori tam indigno
In te meum fer affectum, Flamma desiderii. Cum amoris intersigno
Hop est quod opto plurimum. Da cor cordi sociari, Appare clara facie.
0 cor dulce praedilectum, Tecum, Jesu, vulnerari. In hac tua passione,
Munda cor meum illecium, Nam cor cordi similatur, Me agnosce, Paslor bone,
Et in vanis induratum; Si cor meum perforatur Cujus sumpsi mel cx ore,
Pium fac et timoratura, Sagittis improperii. Haustum lactis cum dulcore,
Repulso tetro frigorc. Infer luum intra sinum Prae omnibus deliciis.
Per medullam cordis mei, Cor ut tibi sit vicinum, Non me reum asperncris,
Peccatoris atque rei, In dOlore gaudioso Nec indignura dedigneris,
Tuus amor transferalur, Cum deformi specioso, Morte tibi jam vicina,
Quo cor totum rapialur Quod vix se ipsum capiat Tuum capul hic inclina,
Languens amoris vulnere. Hic repauset, hic moretur, In meis pausa brachiis.
Dilatare, aperire, Ecce jam post te movetur. Tuae sanclse passioni
Tanquam rosa fragrans mii e, Te ardenter vult sitire. Me gauderem interponi,
C.ordimeo te conjunge, Jesu, noli contraire, In hac cruce tecum mori:
Unge illud et compunge; Ul bene de te sentiat. Praesta crucis amatori,
Qui amat te, quid patitur? ADFACIEH. Sub cruce tua moriar.
Quidnam agat nescit vere, Salve, caput cruentatum, Morti tuaetam amarse
Nec ,se valet cohiberc, Totum spinis coronatum, Grates ago, Jesu chare;
Nuilum modum dat amori, Conquassalum, vulneratum, Qui es clemens, pie Deus,
Multa morte vellet mori, Arundine verberatum, Fac quod petit tuus reus,
Amore quisquis vincitur. Facie spulis illila. Ut absque tenon finiar.
Viva cordis voce clamo, Saive, cujus dulcis vultus, Dum me mori est neccsse,
Dulce cor; te namque amo : Immulatus et incultus, Noii mihi tunc deesse;
Ad cor meum inclinare, Immutavit suum fiorem, In tremenda mortis hora
Ut se possit applicare, Tolus versus in pallorem Veni, Jesu, absque mora,
Devolo tibi peclore. Quem (81) coelicuria. Tuere me et libera.
Tuo vivat in amore Omnis vigor atque viror Cum me jubes emigrare,
Ne dormitet in torpore, Hinc recessit, non admiror, Jesu chare, tunc appare :
Ad te oret, ad te ploret Mors apparet in aspectu 0 amator amplectende,
Te adoret, te honoret, Totus pendens in defertu, Temetipsum tunc ostende
Te fruens omni tempore. Attrilus aegra macie. In cruce salutifera.
Rosa cordis, aperire,
ORATIO DEVOTA
AD DOMINUMJESUM, ET B. MARIAMMATREM EJUS.
903 Summc summi tu Patris unice, A De qua sola felice femina
Mundi faber et rector fabricas, Praadicantiir haecduo nomina,
Pietatis respectu deicae, Virgo Mater.
Peccatores afflictos respice, 0 figura Patris substantiae!
Pie Pater. Tu es splendor paternae gloriae,
Summa summi tu Maler Filii, Tu es verum lumen justiliae,
Clavem nostri tenens auxilii, De quo manat totiuS gratiae
Fove tui lacle consilii Plenitudo.
Peregrinos hujus exsilii, 0 Regina regni Davidici!
Pia Mater. Tu es virga floris Dominici!
Consolentur, o bone Domine, Tu es arca panis angelici,
Respirantes in tuo nomine, De quo nostra meretur refici
Qui pro mundi tollendo crimine, Solitudo.
Virtus Patris et sapientia,
Dignatus es nasci de virgine,
Matris Paler. Suaviler disportens omnia,
Consolentur, o bona Domina B Tu et Pater una substanlia,
Sitientes tua solamina, /Equus honor, eadem gloria
(81) Adde cnpit, vel qnid simile.
1525 VARH RUYTIIMI. 13*6
Est utrique. A Solvemel realus debitum
Stella maris, Regina saectili, Quia malum protendo meritura,
Tu es Mater illius parvuli, Et protendi.
Qnem adorant fideies populi, Tibi, Mater, fac acceptabilem
Semper omnes et semper singuli, Peccatoris hanc vocem flebilem.
Et ubique. Redde mihi Deum placabilem,
0 sanciorum Sancte mirabilis, Ne se praestet incxorabilem,
Toti mundo desidcrabilis, Quem oifendi.
Homo potcns et Deus huinilis : 0 inlactaeFili piicrpcrac,
, Non cst tibi nec erit similis; Audi planclus animac miserai,
Deus meus. Quae peccati jacens in pulvere,
0 sanctarum saneta dulcissima, Ut jumentum se computrescere
Sola tanto partu dignissima, Lamentalur.
Ut dc tua cariie mundissima 0 intacla Virgo puerperai
Nascerctur majestas maxima, Ad le clamat mcns mea misera;
Homo Deus. 1i Quaenefanda semper ad scelera
Jesu Christe, fons indeficicns( Ab aelate nunc usqiie tenera
Fons humana corda reficiens, Effrenatuf;
Te suspiro, te solum sitiens : Pie Pater, crrantem corrige,
Solus eris mihi sufliciens, Piam mantiiii labenti porrige;
Fili Dei. Jam de luto nie faecis erige,
Mater Chrisii, decus virgineum, Et in viam tuorum dirige
Thronum sedens super aethereum : Mandatorum.
Nomen luum sapore melleum, Pia Mater, orantem visita;
Liquefacit affectum ferreum Pio corde de mc recogila,
Cordis mei. Coram Jesu benigno clamitrii
Summum bonum plenum dulcedinej Ut meorum remittat debita
Vcrum lumen de vero lumine, Peccaloriim.
Solo cujus audifo nomine, Eslo nobis, Pater, propititis,
Satiatur mira pinguedine Quorum frater es atque socius :
Cor justorum. . t, Te laudamus, te bfenedicimus,
Summi boni reclinatorium, Adoramus atque diligimus
Dulcis vini dulce cellarium, Mente tota.
Quod indulcans dulcedo dulcium, Esto nobis, Mater, propitia,
Praielegif srbi in proprium, Quorum sorores atque socia :
Rex coelorum. In tuarura laudum praeconia,
Patrum Pater praecelsccaeteris, (ôrda nostra fac voluntariaj
Rcparator humani generis : Ac devota.
0 qui carnem prO nobis miseris Benedicte Creatdr omnittni,
Mulieris dc carne pauperis Benedicas mentes fidelium,
Asstimpsisti. Nomen tuum benedicentiura,
Malrum Mater et Virgo virginum, Mortis tuas per beneficium
Apotheca salutis hominum, Quos salvasti;
0, qure munda de carne Dominum, Benedicta tu in muiieribus
Sine carnis mixfura seminum Benedic te benedicenlibus,
i* Benedictis tuis uberibus;
Conccpisli.
Audi, precor, 0 qui das graliaml Oui dat escam esurientilius,
Peccatoris liujus miseriam, Qucm lactasli.
Et per tuam misericordiam, Laus el honor sit Dei Filio,
Peccatoriim nieorUm veniani Salus, virtus ct benedictio,
Mihi dona. Benedicta sit incarnatio;
Audi, precor, o plena gralia, Mors illius et resurrectio
Peccatoris htijus suspiria, In setcrnum.
El prO tua misericordia Benedictus sit Pater lummil
Deo meo me reconcilia, Benedicta sil Virgo virginum,
Mater bona. Benedicat cor meura Dominurttj
Tibi, Pater, fac beneplacitum Sitiatque fontem dulcedinum,
Peecatoris islius gemituniy Sempiternum. Amen.
»527 VARH RHYTHMI. 1528
PROSA DE NATIVITATE DOMINI.
904 f-ietabundus Pari forma. Si non suis vatibus,
Exsuliet Iblelis chorua, Neque sidus radio, Credat vel gentilibus,
Alleluia. Neque Mater Filio, Sibyllinis versibus
Regem regum Fit corrupta. Haecpraadicfa.
lutactae profudit thorus; Cedrus alta Libani Infelix, propera,
Res miranda. Conformatur hyssopo, Cfede vel vetera;
Angelus consilii Valle nostra, Cur damnaberis,
Nalus est de Virgine, Verbum ens Altissimi Gens misera 5
Sol de stella. Corpoi ari passum est Quem docel littera,
Sol occasum neseiens, Carne sumpla. Natum considera
Slella semper riiiilans, Isaias cecinit, Ipsum en genuit
Semper clara. Synagoga meminit Puerpera.
Sicut sidus radium, Nunquara tamen desinit Amen.
Profert Virgo Filium Esse caeca.
RHYTHMl VETERES
DE VITA MONASTICA.
(FABBIC.Ribliotheca medieeet inRmcetutiititath, ad calcem lomi III. — Ih cddfcibos iionnullis Bernardo

tribuuntur.)
904 '. Si vis esse eceno'.iia, Supra modum epulantur, Ifanc vitae captivitalem,
Hujus vitaevilam vita, Intus, foris excrecantur, Si manentem civitatem
Ut sis re pro nomine. Pleni malis moribus. Hic haberem, plangerem.
Tuaementis sordes munda, t De salute animariim Haecest plane civilas,
Ut sit Deus laus jucunda Rarus sermo, sedterrarum In qua nesciretur veritas,
In utroque homine. Amplitudo quserittir. Hic si semper viverem.
Solus Deus diligatur, Qui vero plus potest dit*ri, Heu! heu! homo cur crcatur,
Cui soli relinquatur, Vel in altum sublimari, Cum tot malis inquinatur;
Omnis laus et gloria. Hic beatus dicitur. Velit, nolit, moritur.
Honor, virtus et potestas Mundus finem jam minatnr, Quod est bonuin, hoc vitare,
Ipsi sit, cujus majestas Qui tot malis inquinatur, Vel quod malum, hoc amaie
Replet, regit omnia. Quod praedixit Veritas: Vir infelix cogitur.
Non est tuum bonorari Charitas jam refrigescit, Hinc nemo jam mirari
Velle homo, vel laudari, Oinnis sanclus obmutescit, Debet, si hic consolari
Cum sis vitoe miserre Abundat impietas. Omnis justus renuit.
Potens ridet iropotentcmr Imo satis est dolendus,
Quidquid hic honoris captas,
Nisi totum Domino aplas, Sic astulns innocentem, Et a Dco respuendus,
Perdis tuum vivere. Adolescensveterem. Qui non mundum respuit.
Non tam facile honores, Vir a pari supplanlatur, In hoc tantum consolalur
Si sentirent et labores, Patri puer adversatur, Vere sanctus, et beatur,
Affectarenl clerici. Dives spernit pauperem. Quia rauudus transiet.
Volens praecsse, non prodesse Sanctus is hodie putalur, De hoc casu flete mundi,
Perdit ipse suum esse, Qui nunc minus inquinatur Deque peccatis o immundi,
Pcena dignus duplici. Malis et Criminibus, Quorum dolor Veuiet.
Ad honores sunt parati, Formam vitae si requiris, Ad te ergo revertere,
Ad labores sunt ingrati, Non hanc quaeras jara in viris, Homo a te dcsciscens mlsere,
Jam juvenes cum senibus. Sed in voluminibus. Cur sis factus, considera.
Totum datur dignitali, t Periit lex a sacerdote, Deus sibi te simiiem
Parum aut nil sanctitati, Pereunl virtutes UHse, Fecit, sed tu dissimilem
His nostris temporibus. A sene consilium. Te facis, augens scelera.
Sic et vita laicorum Multos habemus doctorcs, Consors quondam angelorum,
Parum differt a porcorum Pancissimos factores, Legem tenes juraenlorum,
Ccnsuetudinjbus. In vita raortaliuin. Ipsi? faclus sirailis.
1329 ORDORERUM QU^ 1N VOLUMINISSECUNDlPARTE PRIORl CONTINENTUR. 1530
Esca ventri, venter escis, Pro te reddens rationem, Et ad irain ultimus.
Has et hunc frenare nescis, Aniequam proferas sermonem, Omnibns subjiciaris,
Propter quod es fragilis. Ut teipsum vindices. Nunquam aliud loquaris,
Surge miser, qui dormitas, Erit tibi salutare, Quam quod habet animus.
Imitare ccenobitas Si amari, et araare Omnem horam occupabis
Antiquorum temporum : Omnem hominem studeas. Hymnis, psalmis, et araabia
Qui tenentes viam vitae, Quidquid facis, reprobatur Tenere silenlium.
Cbmtempserunt non invite Apud Deum, nec laudatur, Super hoc orationem
Opes, vires corporum. Nisi pacem teneas. Diliges, et lcctionem,
Erant mundo crucifixi Diliganturjuvenes, Nutiiccm claustralium.
Cum vitiis, et transfixi Venerentur seniores, Habens vestilum et victum,
Charitalis gladio. Esto charus omnibus. Ut fert Aposloli dictum,
Viiam hanc parvipendebaut, Non accipias personam, Nihil quaerasamplius.
Nam coelesti adhaerebant, Sed amabis viiam bonara Decolore ne causeris,
Magnodesiderio. In cunclis hominibus. Si sit vilis, tunc lrcteris,
Corpus satis castigabant, Et gaudere cum gaudente, Et sic eris sobrius.
Lectionibus vacabant, Bonum est, Paulo dicente, Cave ne sis curiosus
Et orabant jugjtcr : Et flere cum flentibus. In vestitu, nec gulosus
Nunquam erant otiosi. Ordinatus ordinatis In diversis cpulis.
Omnibus affectuosi. Paliens inordinatis Sic non eris somnolentus,
Vade, fac similiter, Eris tuis fratribus. Necin polu vinolentus,
Et conserva te devotum, Corporum infirmitates, Necvacabis fabulis.
Quidquid vides fuge totum, Sic et morum paupertates, Nimis est periculosum,
Paupertatem elige. Patienler tolera. Esse claustralem verbosum,
Non te locus vililatis Neque velis apparere Cum silere debeat.
Angat, vel extremitatis, Magnus, neque laudem babere Joci quidem sunl ferend:
Sed nesciri dilige. In hac vita misera. Nunquam tameu referendi,
Te praelato subjugabis : Cave ne sis singularis, Quos proferre pudeat.
Quidquid jubet, observabis, Sed quaecunqueoperaris, Omne fugias peccalum,
Et hoc voluntarie. In commune facias. Si videre vis pacatum
Praelatorumnoii judicare Canta, psalle, lege, ora, Salvatorem omnium.
Facta, sed vitare Sicut omnes, et labora, Ipsum corde, ore ora:
Debesfel invidiae. Vive, et non alias Ut in die et mortis hora,
Temetipsum reprehende, Primuseris ad laborem, Tibi sit auxilium.
Diligenter et attende Tardus autein ad furorem, Amen.
Ne quemquam unquam judices
ORDO RERUHI
QVJE
IN VOLUMIS SECUNDI PARTE PRIOR
CONTINENTUR.
SERMONESGILLEBERTIABBATISDE HOILANDIA SermoVII. — Pauluiumcumpertransissemeos,inveni

IN CANTICUM SALOMONIS. quem diligitanima roea (Cani. m, 4). kt
—
SermoI. In lectulomeo per noctes quaesiviquera —
SermoVIII. Paululumcnmpertransissemeos,inveni
diligitauimamea (Cant. /n, 1). 11 quem diiigit animamea (Cant. m, 4). +7
—
SermoII. Io lectulomeo per noctes quaesiviquem SermoIX.—Tenui illum, necdimittam, donec intro-
diligitanimamea (Cant. m, 1). 17 ducamillumin domiimmatrismese(Canl. m, 4). H2
Senno III, — Quaesiviillum, et non inveoi (Cunt. —
SermoX. Non dimittam illum, donec introducam
m, 1). 22 illumiii domummatrismese(Cant. ui4). t>5
—
SermoIV. Surgamet circuibocivitatem,per vicos SermoXI. — Tenui, nec dimittamillum, donec intro-
et plateasquseramquemdiligit anima mea (Canl. m, ducam illumin domummalrismeae,et in cubiculumgc-
2). 26 nitricismeae(Cant. m, *). 58
SermoV. — Per vicoset plateasquaeramquem diligit —
SermoXII. Tenui, nec dimittamillum, doneciutro-
an'ma mea(Cant.m, 2), 52 ducamillum in domummatris mese(Cant. in, 4). f>l
—
SermoVI. Numquem diligit anima mea vidistis? Sermo XIII.—Tenui nec dimittainillum etc. (Cant.
(Canl. m. o). 38 iii, 4). «I
{531 ORDO RERUM 1332
Sermo XIV — AUjurovos, filite Jerusalem, per ca- dus, etc. (C<,nl..v,,0). 2Si)
cervosquecamporum, ne suscitetis neque evigi- EJUSDEM GILLEBIRTITRACTATLS
are facialis dllectam,donec ipsa velit (Cant. m, 5). 68
(ireas, TractatusI. — Ad quemdamR. religrosum. a-5i
Sermo XV.— Quseest ista quaeascenditper desertum TractatusII. — De quserendoChristo,et de viatorum
quasivirgula fumiex aromatibus1 (Cant.m, 6.)' 74 beatorumquecontemplalione. 2:i8
Sermo XVI. — LectutumSalomoriissexaginlaambiuut —
TractatusIII. Viaeet patria?quamJispar sit gaudium.
ei forlissimistsrae! (pmf. m, 7). 80 261
Sermo XVII.-- Ferculumsibi fecit rex Salomonde PractatusIV. — De confabulationeet meditationecirca
lignisLibani (Cmil. m, 9). 87 res divinas. 266
SermoXVIII.— Ferculumsibi ' fecitrex
' Salomonde li- —
Tractatus V. Locumillum Apostoliexplicandumsu-
gnls Libani (Canf.m, 9). 92 mit Omn"dalumoplimumet omnedonumperfectum,etr.
SermpXIX.T- Mediacharitate coqstravitpropter filjas 270
Jerusalem (cont. m, 10) 96 TractatusVI. — De mysterils redemptionis humana?.
SermoXX.— Egredimini,et videteregem Salomonem tractatusad amicumscriptus. 272
in diadematequo coronaviteum mater sua (Canl.iii,ll). ^-
Tractatus VII. Ad Rogerum abbatem. Pars prior.
102 276
SennoXXI. — Egredimini,et videte regem Salomo- AHerapars tractatus, 281
nem, etc.(Canl. — m, 11). 109 SERMOJe semine VerbiDe\. 288
Sermo XXII. Quam pulchra es, amica mea, quam EPISTOLÊEJUSDEMGILLEBERTI.
pulchra! ocnli tui, columbarum; absque eo quod intrin- EPIST.I. — AdfratremBicnardum. 289
spcus latet (Cunt. iv, 1). 113 EPIST.IL'—AdquemdamAdamum. 291
Senno XXIII.— Capillitui sicut greges caprarumquas EPIST. III. — Ad IratremGmllelmum. 293
ascenderuntde monte Galaad. Dentes tui sicut greges EPIST.TV.— Ad qaemdamamicum. 298
tonsarum,etc. (Canf. iv, 1, 2). 118 GUIGONISPRIORISV MAJORISCARTHUSI^ EPI-
BeraioXXIV,— Omnes gemellis fetibus, et sterilis non STOLASEUTRACTATUS ADFRATRESDE MONTE-
est in eis. Sfcutvitta coccuualabia tua (Cant iv, 2, 5). DEf.
125 AdmonilioD. Mabillon. 298
—
SermoXXV. Sicut fragmentum " mali punici, sic ge- AdmonilioD. Massuet. 300
n» tuae, elc. (Canf. iv, 3). 129 Prsefatio. 307
—
SermoXXVI. Sicut lurrjs Qavidcollum tuum, quse LIBEB PRIMUS.
aedificataest cum propugnaculis.Milleclypeipendent ex —
CAP.I. Congralulatiode innovationefervorisantiqusa
<;a, etc. (Cant. iv, 4). 153 309
SermoXXVII.— Duoubera tua sicut duo liinnnljca- religionis. CAP.II. —Ouam ardua etsublimissit eorum professio.
prere gemelli,quipascunturin HHis,doiiecaspirctdles'e!c. ' 311
(Cant. iv, 8, 6). 13'J —
CAP.III. Virtus fervenler colenda m posterarum
Sermo XXVIII.— Vadam ad montem myrrhae,et ad exemplum. t 312
collem thuris (Cant. iv, 6). 145 CAP.IV. Qua:— sit vera pietas, quse solitudo, quaeve
Sermo.XXIX.' — Tota pulchra es, iamica mea cella?
(Canf. reclusio — religiosis competens. 315
iv, 7). • ' 149
— CAP.V. Triplex status vita? religiosse,animalis, ra-r
SermoXXX, Vulnerastieormeum.sorormeasponsa, tiqnalis,spiiitualis; alias, incipienlium,proiicienlium,et
vulneraslicorimeuminunooculorumtuorum,etc. (Canl. perfectorum. 315
iv, 9) ItiS CAP.VI. — Denshomini intellectum variarum artium
ScrmnXXXI.— Quam pulchrassunt mammaeture,so- et scientiarumcapacemdedit, quo tamen alii male, alii
rnrmeasponsalPulchriorasuntuberatua vino.etc. (Cant. bene utuntur. S18
iv, 10). 160 —
CAP.YI(. Religiosusnovilius,seu rudis ereniitaqus)
Sernio XXXII. —Melipra suntubera tua vino, et odor primum docendus. 320
unguentorum tuorum super omniaaromata (Canl.,iv,10). C.\p. VIII. — Otium quantopere omnl religtosopraeser-
165 tim solitario fugiendum,el quaj illi occupalionesconve-
SermoXXXIII.— Odor unguentorum tuorum super niant. 321
omniaaromata (Canf. iv, 10). 171 —
CAP.IX. Stabilitasin cella commendalur,et c«:)todes
Sermo XXXIV.—Favuidistillanslabiatua,sponsa,etc. proponuntur. 323
(Cant. iv, 11). — 177 CAP.X. — Offlciact exercitia cellitae. 325
Sermo XXXV. Hortus conclusus es, sorormea spon- —
CAP.XI. Corporaliumexercitlorum,item cibi «omni-
sa, etc. (Canf. — lv 12). 183 que modum— tradit. 328
Sermo XXXVI. Emissionestuae paradisusmalorum CAP.XII. puinam idonei habitatores cellse: sum-
punicorum,etp.(Canf. iv, 13). 187 ptuosa aedificiaimprobantur. 330
—
SermoXXXVII. Kbnshortorum,puleusaquarumvi- —
CAP.XIII. Exemplopns.corummonachorum, e remi-
ventium,elc. (Cant.iv, 15). # 192 tarum, imoChristi apostolofum et primorum fidelium,
SermpXXXMII.— Surge, aquilo,et veni.auster, pev- bortaturad modestiam,otii fujtam,et paupertatisamorem.
flahortummeum(Canl iv, 16). 198 332
—
Sermp XXXIX Surge,aquilo, et vem, auster ; per- —
CAP.XIV. Quomodoammalisincipiens, seu tiro re-
flahortum meum, et fluant aromatalllius (Cant. iv, 161. ligiosusdocendussit appropmquareDeo per amorem et
203 orationem. 335
SermoXL. —Veniat dijectus meus in hortum ?uum, 'LIBER SECUNDUS
nt comedatfructum pomorumsuorum. Veui in hortum CAP,I.—Cellse secretumtirimbus et perfcctis qu^m
meum, spror mea sponsa, etc. (Cant. v, 1). 207 ntie. . . 337
SermoXI.I.— Mcssuirayrrammeam cum aromatibus CAP.II. — De secundosUtu vttsereligiosse,ld est ra-
raeis, etc. (Cnnf. v, 1). 214 tionali. . . 359
«sermoXLll. — Egodormio, et cor meum vigilat.Vox CAP.III. — Tertlum statum viUeiebgiosa3,id est spi-
dlltcli mei pulsanlis: Aperi mihi,soror mea, etc, guia ntualem, explicat. 347
caputmeum, etc. — (Cant.v, 2). 219 LIBERTERTIUS
Sermo XLIII: Aperi.mihi, soror mea, etc. Caput CAP.I. — Superna
T beatrludme nihil praestabilius.
meuntplenum est rore. Exui me tumca,quomodoinduar 33:?
illaY>tc. Manum suam misil per foramen, etc. (Cant. CAP.II. — Corporumbeatorumdotesreccnsenturet ev-
223 plicantur. " 5SS
v,%lt
Seiuo XLIV.— Pessulum osfii mei aperui dilecto ; CAP.III. — Animarum beatarum dotes expucantur.
at ill<*ctechnaveratatqae transieral. Aninn mea lique- 35S
factawiijt locutus est (Canl. v, 6). 231 CAP.IV. — Summa damnatorummiseria. 563
3enftu XLV.— Qusesivi,et non inveni illum,: vocavi, GUILLELMrABBATIS SANCTl-THEQBERICITRA-
et nou lespoudit milii Iiiveneruntme custojes chititLs, CTATUSDE CONTEMPLANDO DEO.
percnssejriint Pt vulneraverunt me, tulerunt, pallium Admomtio. 363
meum, etc. (Cant. — v, 6-7). 236 Procemiiim.
— se a terrenis
?*»
. et vitir.
Sermo XLYI. Adjuro vos, fllise Jerusalem, si n- CAP.I. Anima Deumamans
veueriln dLectum,ut annuntieiisei quia amore langueo purgatamsursumelevari rogat. 567
(Cant *,B). , i\Z CAP.II. — Auima Deum desideransmole corpoms se
Spriu.)XLVII.—Qualisestdilectustuus ex (Jilect»,cl.iv gravariqueritur. , 369
(Canf. vv9). 213 CAP.III. >r>pt qtiomedoiletur insFquilitas aroons
StroioXLVni, —Dflectusmeu:>canlidus el nt!i<Hin- ir>b«=;>*is. 57Q>"
1553 QEAL IN VOLUMINIS.SECUNDl PARTE PRIORl CONTINENTliR,
CAP.I *. — i>eumpropter se, csetera omnia nonnisi dumdetestatione. 498
debere. 372 —
CAP.IX. De instabilitale cordishumani. 499
propter Deum diligi —
CAP.X. De impatientia correctionis, et accusatione
C»P.V. — Supra Deumnihil amandum,uitra quem ni- 500
hil appp.lipotest. 373 propriorumdefectuumac vitiorurn,
CAP.VI. — Dcum priorem dilexisse nos, et ad aman- CAP.XI. — De individuocomitalu conscientisenos ubi-
dum nos provocasseper Fiiium. 375 que remordemis. 505
CAP.VII.—Quali amoreDeus nos diligat. 574 —
CAP.XII. De tribus inimicishominis, carne, mundo
CAP.VIII. — Per amorem nos fieri unum cum Deo. etdiabolo. — 505
575 CAP.XIII. De impngnatione trium dictorum inimi-
CAP.IX. — Amorem constare observanlia praecepto- corum. 50»
rum. 377 CAP.XIV.— De desiderio patrise ccelestis,et surrmn
CAP.X. — Professio cultus et amoris erga Deum. ejusdemfelicitate. 505
579 —
CAP.XV. De proprietatibus et afleclionibusveteris
EJUSDEM DE NATURA £T DIGNITATg AMORIS stum. hominis, ejusque mortiflcationeet mutatione per Chri-
TRACTATUS. 506
TRACTATUSDE INTERIORIDOMO.
CAP.I. — Amoremhomini.naturaliter inditum, carnis Prooemium. 507
vitio corruptumdegenerasse. 379 CAP.I. — De conscientia prius mundandaet pacanda,
—
CAP.II. De ortu et progressu amoris. 382 sediflcanda 309
CAP.III. — De sancta quudam aroorjs insania, in ho- quam CAP.II. — De seplem columnis erigendis ad sedifican-
miaevere religiosorequisiia, 383 damdomum conscientise,el in primis de bona voluntale,
— ad seu
CAP.IV. De studio et conatu profectum pro- quseest columnaprima. 511
fectionemamoris. '585 CAP.III. — De secunda columna,quse est memoria
CAP. V. — De periculis et damnis neglect® gratiae, et Dei. 511
laudibusveraecharltatis. 587 beneticiorum —
CAP.IV. De tertia columna, quae est cor mundum.
CAP.VI. — Amoremconservari, etiam dumhomo,qua- 512
si invitus, legi carnis et peccati servit. 589 CAP.V.—De animolibero, quarta columna. 512
CAP.VII. -" Supradietiamores quinque sensibuscom- CAP.VI. — De reclo spiritu, columnaquinta. 512
Darantur. 591 —
CAP.VII. De meule devota,columnasexta. 514
CAP.VIII. —Ratione etamore fieri hominemad om- CAP.VIU — De ratione illuminata, coluiuuaseptima.
nia indiiferentemet ad qusvis ardua fortem ac intrepi- |515
dum. 395 —
CAP.IX. De notis et titulis bene c
nediltcatje onscien-
CAP.IX. — Cohabitationemhominumreligiosorum,ve- tise. . 515
luti scholam quamdam amoris depingit. 395 CAP.X. — De cura conscientisepraeferendascientise.
CAP. X. — Gustumet saporem rerum diviuarpm nobis 516
infundiper Christum. 397 —
CAP.XI. De cpmmodiset fructibusbonaeconscien-
CAP.XI. — QuidDeo debeamus; et de uecessitateme- tise. 517
diatoris. 399 CAP.XII. —Decustodiaet refrenationecordisadbonarn
CAP.XII. — Consiliumet progressus humanae redemp- cpnscienliamnecessaria. 517
tionisexponitur. 401 CAP.XIII. — De mobilitate cordisrestringenda per
CAP.XIII. — De vera sapientia amatorumseu filiorum consideralionemmajeslatis et poteutisedivinae. 518
Dei. 405 CAP.XIV.—De admonitionibusdivinis,ciuibus subindo
CAP.XIV.— Antilhesis vera3 et laisaesapientjse: ubi movetur cor hominisad caute utendum ereaturis, et re-
de virtute et excellentiaveraesapientjae. 404 ctum sui ipsiusregimen. 519
CAP.XV. — De felici consummatione sapienuaeusque —
CAP.XV. De libro conscientiseemendando. 520
ad assecutionembeati flnis, et summihoni. 406 —
CAP.XVI. Peplorat liomocoram Deo miseriassuas,
COMMENTATIO BREVISin Cauticicariticorumpriora inquieludinemcordis, et ad mala propensionem. 520
duo capita ex S. Bemardi sermonibus contexta. 407 CAP.XVII. — Pergit accusare et deplorare miserias
GAUDEFRIDIABBATIS DECLAMATIONES de collo- suas circa cogilationesamarulenlas;abusum membrorum,
quio SimoniscumJesu. ex-g. Bernardi Sermonibus col- et rerum exteriorum ad vitseusum spectanlium. 522
—
CAP.XVIII. Ulterior accusatio propriaa iniquitalis,
SCALACLAUSTRALIUM. prsesertimcirca vitiuminvidise,odii,jactantise,etc. 525
Epistola ad fratremGervasium. 475 CAP.XIX.— Adhuc gemit el plangit coram Deo mise-
CAP.I. — Descriptio" quatuorgraduum exercitationum riasac vitiasua. 525
spiritualium. 475 CAP.XX. —Confessiocoramprselato. 527
CAP.II — Descriptio ofliciorumquatuor graduum. —
CAP.XXI. Patris spiritualisad confitentemrespon-
476 sio et instructio. 529
CAP.III. — Officiummeditationis. 477 CAP.XXII.— Remediasuggerit adversuspravascogi-
CAP.IV. — Officiumoratjonis. 478 tationes efllcacia;memoriamPassionisChrisli, et novissi-
CAP.V. — Officiumcontemplationis. 479 morum. 530
CAP.VI. — Signa Spiritus sancti ad animam venientis. CAP.XXIII.— Dedamnis peccati superbise,invidia?,et
479 delractionis. 532
CAP.VII. — De gratiaeoccultatione. 480 CAP.XXIV. — Varia monita de vitanda curiositate,
CAP.VIII. — Quodgratiae occultatio ad tempus nobis mendacio,vaniloquio, et vindictsestudio. 555
«ooperetur— in bonum. 480 CAP.XXV-— Varia et pra?claramarum documenta
CAP.IX. Quam caute se debeat habere animapost propouit. 534
^ratiaevisitalionem. 480 CAP.XXVI. — De venlris imporlunitate et versutia
CAP.X. — Recapitulatiopraedictorum. 481 diaboli. 535
• CAP.XI. — Neclectio sine meditatione, nec medilalio —
CAP.XXVII. De oratione, et rnodorecte orandi.
sine orationeprodest. 481 556
CAP.XII. — Quomodopraedietigradus concatenatisint CAPXXVIII. — De vitiis et abusibus lingttiB,cantus,
ad invicem. 482 juramenti, etc. 537
CAP.XIII.— Quatuorcausaenos ab his quatuor gradi- —
CAP.XXIX. De cordis instabilitate confessiopnrni-
nus retrahentes. 483 tentis, et responsiopatris spiritualis. 538
MEDITATIONESPIISSIM^l DE COGNITIONEHU- CAP.XXX.— Pergit pcenitensaperire conscientiamet
MANyECONDITI0N1S. statttmanimseSUSR corampatre spiriluali. 539
CAP.I. —De dignitate hominis. 485 CAP.XXXI — Confessioptenitentis de cura carnis, et
CAP.II. — De miseria hominis,horrore morlis, ct divitiis gnlse. 510
strictione supremiJudicis. 487 CAP.XXXII. Accusatse pcenitensde confessionisvi-
—-
CAP.III. — De dignitate aniniae,et vilitate corporis. tiis et de invidia. 841
489 CAP.XXXIII.— Responsiopatris spiritualisde invidia.
r-kv.IV. — De praemiopatrire cuelestis. 492 542
C»P.V —De qiiotidianostij ipsins examinn. 491 CAP.XXXIV.—Accusaliosui de variis. vagis et otiosis
C*r. VI. — De altentioiie orationis tempore habenda. cogitationibus.,et responsiopatris spiritualis. 542
495 CAP.XXXV.— Pergit confiterivarias et inslabiles af-
CAP.VII. — De custodlacordis, et studio orationis. feclionesac perturbalionessuas. 5i3
497 CAP.XXXVI — Responsiopatris spirilualis,quam sit
CAr,AIII. — De incuriseseu iipgligciiliteinter oran- utilis et necessariasui coguitio. 5*4
1335 ORDO RERUM 1536-
CAP.XXXVII,— Propositumpeenilentisde sq ipso dit- CAP.XXVII.— Amorem debere esse prudentem el
fldentis,et ad Deifamiliariutem anhelanlis. 515 constantem. _ 626
CAP.XXXVIII. — Auimae cum, Deo analogiaet simili- CAP, X XVIII. — Deum etiam in promissisdiligidebere.
tudo. 546 626,
CAP.XXXIX,— De dignitateauimae,ut quasChristum CAP.XXIX.— Deum diligendumin suis judiciis. 627
spirilualiter— gignerevalet. 547 CAP.XXX.— Deum diligi debere in suis mandalis.
CAP.XL. De promplitudineanimaead recipiendum 628
Christum, et—de intimo recessu diviniamoris. 548 CAP.XXXI.— Quibus iudiciis praesentiaDei in anima
CAP.XLI. Anirnaexcitatur ad contemplationemre- deprehendatur. 530
rum sublimiumet divinarum. 550 CAP.XXXII.— Qua ratione amor sit languor. 631
TRACTATUSDE CONSCIENTIA. CAP.XXXIII.— Dimensioneschariutis. 632
Procemlum. 551 CAP.XXXIV.— AnimaeDeum amantiset anhelantis.
CAP.I. — Quamobseuraet impenetrabilisres sit con- continuasuspiria. 634
scientia. 553 VITIS MYSTICA.
CAP.II. — Quatuorconscientiarumgenera. 554 Procemium. 635
—
CAP.III. De conscjentiabona, et turbata. 555 CAP.I. — ChristumJesum esse veramvitem. 637
CAP.IV.— De malaet tranquillaconscientia. 556 #CAP. II. — De praecisionevitis, sive de variis
CAPV. — De mala cdnscientia,et turbata. 557 riis ad statum exinanitionisCftristispectantibus. myste- 637
CAP.VI. — De variis cogitationumgeneribus. 558 CAP.III. — De circumfossionevitis, id est de insidiis
CAP.VII. — De quatuorspiritibus in cordibnshominum Judaeorumet vulneribusChristi. 640
Joquenlibus. 559 —
CAP.IV. De vinculis nostrse vitis, id est de variis
TRACTATUS DE ORDINEVIT/E. Chiisti vinciilisel poeiais. 644
CAP.I. — Bonaminstitutionemprimseaetatispermagni CAP.V. — De cultura et speciositate nostrae vitis, id
esse momenti. 561 est de pulchritudineChristi,inlerna, et externa- 618.
—
CAP.II. Verecundiamesse praecipuamvirtutera quse CAP.VI. —De fpliisvitis generaliter, id est de variis.
adolescentes ornet, et ubi ea potissimum exercenda. Christiverbis, ad virtutum commendationemspectanti-
562 bus. 652
CAP.III. — Adolescentiuracum senibus conversaiio- CAP.VII. — De nmbra foljorumvjtis, id est de verbis
nem ad profectumvirtutis conducere. 566 a Chri9toin crucemelevato prolatis. 654
—
CAP.IV. Taciturnitatemet silentiumpraecipuecon- CAP.VIII. — De foliisvitisin speciali, sive de primo
venire adolescentibus 568 verbpGhristiin cruce pendentis,Pafer, ignosceillis, etc.
CAP V. — Obedienliaepromptitudo commendaturju- ( Luc, cap. XMII,34), 655-
nioribus. 570 CAP.IX. — De secundofoliovjtis, seu de secundover-
CAP.VI. — De castitate, humilitate, et patientia. 575 bo Christi in cruce, Hodiemecumerit in paradiso. (Luc.
CAP.VII. — Quatuur virlutes cardinales, et earum cap. xxin, 43.) 637
muniadescribuntur.Item de virtutibus tlieologicis. 574 CAP.X, — De tertio folio vitis, id est lertio verbo
CAP.VIII. — Inter virtutum et vitiorumconfiuiacaute Cbristiin cruce, Mutkr,eccefitiusluus, etc. (Joan., cap.
gradiendum esse. 576 xix, 26, 27. ) 658
—
CAP.IX, Superbia et avaritia detestabiliavilia, ipsis CAP.XI — De tribus charitatis speciebus, per tria
ouoquereligiosisinfesta. 577 priora verba commendatis. 6JJ9
CAP.X. —Vitia capitaliacumsuis speciebusexpiican- CAP.XII. — De quarto folio vitis, seu quarto verbo
tur. 578 Christiin cruce, Deus, Veusmeus,ulquiddereliquistime?
CAP.XI, — Noniisdem omnes,sed adiosaliis vjtjisgra- (Matth.,cap.xxvn, 46.) 660
vius impiignari. 580 CAP. X lll. — De quinto foliovitis, seu verbo
CAP.XII. — Excitatio juvenis religiosi ad virtutis iter Christiin cruce, Sifio. (Joan., cap. xix, 28).quinto 662
s'.renuccapessendum. 582 CAP.XIV.— De sexto folio vitis, id est sexlo verbo
TRACTATUS DE CHARITATE. Christi in cruce, Consummatum esl. (Joan., cap. xw,
Procemium. 583 30.) 663
CAP. I . — De fortltudine amoris. 584 CAP. X V. — De septimpfoljovitis, seu de ultimover
CAP.II. — De insatiabilitateamoris. 587 bo Christiin cruce, Pater, in manustuas commmdospi-
r.AP.III. — De incessabilitate amoris. 590 ritum meum.(Luc, cap. xxiu, jL 46). 665.
—
C»P IV. De inseparabilitateamoris. 595 CAP.XVI.— De jucunditateflorumvitis, id est de vir-
CAP. V. — De dignitate et praecellentia charitatis. tutibus Chrisli. 666,
597 CAP.XVII.— De flore humilitatis,quae est viola. 667
CAP.VI. — De natura seu indole et vi veri amoris, CAP.XVIII.—De flore castitatis,quaeest lilium. 672
umhominis erga Deum, tum Dei «rga hominem. 598 CAP.XIX — De radice lilii, id est cogitationibusia
—
CAP.VII. De duplici lingua, Verbi, et animae, 599 corde latentibus. 673
CAP.VIII.— De activaet contemplativavita, 600 CAP.XX.— De trunco lilii, seu proposilo bono, quod
CAP.IX-— De variis efleclis et elogiis charitatis. 601 e radice bonaecogitaljonisexsurgit. 676
—
CAP.X. De Deo, ejusque attributis. _ 603 —
CAP.XXI. De rectitudine lilii, id est, recta intentio-
CAP.XI. — In rebus crealis stabilern felicitatemnon ne. 676
inveniri 604 —
CAP,XXII. De fortitudinetrunci, seu de constantja
CAP.XII.— Sub jugo Christiesse veramrcquiem. 605 boniproposili. 678
—
CAP.XIII. Per charitatem perveniri ad veram quie- —
CAP.XXIII. De vermibus qui corrodunt truncuiii,
lem et sabbatispiritualisfestivitalem. 606 id cst malis suggeslionibus bonum propositumcorrum-
CAP.XIV. — Spirituale Hexaemeron, seu opus sex pentibus. 679
dierum exponitur. 608 CAP.XXIV.— De longitudne trunci, seu de virtute
CAP.XV.— De triplici sabbalp, seu triplici diiectipne, longanimitatis,et perseverantiainbono proposito. 681
sui ipsius, proximi, et Dei. 609 CAP.XXV.— De foliis lilii circa truncum, id esl de
CAP.XVI.— De sabbato primo, seu dilectione sui verbis piis el fructupsjs virginum. 682
ipslus. 610 —
CAP.XXVI. De novo cantico virgmibus cantando.
CAP.XVII. — De secundosabbato,seu dilectionepro- 684
xnni. .611 —
CAP.XXVII. De foliislilii inferioribus et
CAP.XVIII.— De lertii sabbatijucundilate et solem- bus, seu de frequentia ef parcitale verborum. superiorj- 687
nilate, seu da dilectione Dei. 612 CAP. —
XXVIII. De contempiandlsinlilio, id est de-
—
CAP.XIX. Christi passionemet mortemassidueme- core, et excellentiaveraevirginjtatis. 690
dilaiulamesse. 614 —
C*p.XXIX. Quodflos blii inclinatusad terram do-
—
CAP.XX. Debeneficipredemptionis,et aliis. 61K ceat humilitatem. 693
CAP.XXI. — De beneliciocreationis. 616 —
CAP.XXX. De numerofoliorumnostri lilij, seu de
CAP.XXII.— Animam,aliis rebus creatis digniprem, Iribusincommodisvitaepraesentis,quaeevadunt virgines,
nondebere quidquamamare supra Deum. 618 et totidemcommodisvitaefuturaeqtiaeexspectant. 696
—
CAP.XXIII. AmoremDei in nos mirabilem vicissim C.AP.XXXI.— De tribus commodisfuturaevitae.qua?
a nobis exigere ardenlissimamdiiectionem. 620 oblinebuntvirgines. 699
—
CAP,XXIV. Quantoperecavendum,ne anima sit in- —
CAP.XXXII. De sex flosculisflavisin medio liln, id
grjta erga Deum sicdiligentem. 622 est de dileptioneproximi,et sex operibus misericordia».
CAP.XXV.— QuomodoDeus diligendus 623 705
CAP.XXVI— Christusmaximeob passionemsuamdi- —
CAP.XXXIII. Deflore charitatis, »eu rosa rubentn
ljgendus est. 625 et ardente. 708
1357 QUJE IN VOLUMINIS SECUNDI PARTE PRIORI CONTINENTUR. ISS»
CAP.XXXIV --De rosa charitatis. "fi SERMONESVARIIIN QUJEDAMFESTA ET DOMI-
—
CAP.XXXV.—De rosaPassionis. 711 NICASANNI.
CAP.XXXVI. De septem effusionibussanguinisvitis Sermo I. — In adventu Domini,de undecim oneribus
tiostraeJesu Christi. 711 Isaia3. 817
—
CAP.XXXVII. De secunda effusione sanguinis. ! 712 hermo II. — In illud : Oleum effusum nomen tuum
CAP.XXXVUL —Detertia sanguinis effusione. 713 Canl. 2.
cap. I, — 827
—
CAP.XXXIX. De quarta effusionesanguims. 7!3 SermoIII. De duplici Christi generalione. 832
—
CAP.XL. De quinta effusionesanguims. 714 Sermo —
IV. De fluvio^gypti et ejus rivis per allego-
—
CAP.XLI. De sexta et septima effusione sanguinis. riam. 839
714 Sermo V. — In festo B. Stepbani protomarlyris.
CAP.XLH.— De crocoabstinentiaevitL noslrae. 716 845
CAP.XLIII.— De odore florumvitis. 720 AELREDIABBATIS RIEVALLISTRACTATUSDE
CAP.XLIV.— Quodfloresinveniendi sunt in vite nfl- JESU PUERO DUODENNI. 849
stra. 725 SERMO IN DOMINICAPALMARUM. 869
—
CAP.XLV. De odoreflorumvitis. 728 B. OGERIl ABBATISLUCEDII1N DIOECESI VER-
—
CAP.XLVI. De fructuvitis nostrae, seu Christi, pro CELLENSI SERMONES XV.
nobis passi et crucifixi. 731 DBSERMONE DOMIM W DLTIMA COENA ADDlSCIPULPS HABITO.
SermeI.— In vers. 2, etc. cap., xm Joannis. 880
MEDITATIO IN PASSIONEMET RESURRECTIONEM Sermo II. — In vers.1,3-19 cap. xm Jpannis. 883
DOMINI. SermoIII. — In vers. 20-30 cap. xm Joannis. 889
—
CAP.I. DeChristi ingressu triumphali in Jerusalem. SermoIV. — In vers. 31-33 cap. xm Joannis. 895
7411 SermoV. — In vers. 34,35cap. xm Joannis. 898
CAP.II. — De oratione et siidore in horto, ac sorano SermoVI. — In vers. 36-38cap. xiu, et vers. 1-4 cap.
discipulorum. 742 xiv Joannis. 902
—
CAP.III. De hominum duriita erga Christi passip- —
SermoVII. In vers. 5-14 cap. xiv Joannis. 905
nem. 744 SermoVIII. -- In vers. 15-17 cap. xiv Joannis. 910
—
CAP.IV. De ChristicolapLizatinne et Petri negatio- Sermo IX. — In vers. 18-26(iap. xiv Joannis. 912 '
ne. 745 SermoX. — In vers. 27-31cap. xiv, et vers. 1,? cap.
CAP.V. — De Pilati interrogatione,Christi flagellatio- xv Joannis. 920
ne, ac mililumillusione. 746 —
Sermo XI. In vers. 5-6 cap. xv Joannis. 929
CAP.VI. —De latronis confessione,etelogto sanctae —
SermoXII. In vers. 7-9 cap 'xv Joannis. 955
crucis. ^47 Sermo XIII. — In vers. 9-13cap.xv Joannis. 940
CAP. V II. — De Judae peccato et desperatione. 752 SermoXIV. — In verS. 12cap. xv Joannis. 944
CAP.VIII.— De apertione lateris Christi. 753 SefmoXV. — In vers. 14 cap. xv Joannis. 946
CAP.IX.— Desepultura Domini. 755 SERMOin CoenaDomirii 949
CAP.X.—De miiitumcustodiaad sepulcrum Chrisi. SERM0de vita et passioneDomini. 955
758 SERMO in feria n Paschatis,de discipulis Emmaus.
X I.
CAP. —De lapidisrevolutione, angelorum appari- 965
Uone, et Christi resurrectione., 759 SERMOde excellentia SS. Sacramentiet digriitatesa-
CAP.XII. — De Cbristi apparitionefactadiscipuliseun- eerdotum. 981
tibus Emmaus. 760 SERMOin nativitate S. JPannis Baptistse,de decem
CAP.XIII. — Pia ad Chrislum aspiratio ad obtinen- pfivilegiisejus. 991
damsacraeScripturaejntelligenliam. 762 SERMOin AsSumptionebftataeMaiffae Vfrginfs. 1001
CAP.XIV.— De tribus quinquagenariisad Eliam miS- SERMOPANEGYRICUS ad beatamVirginem-Deiparam,
sis, ad capturamcentum quinquagintatriumpisciumalle- 1009
gorice relatis. 763 SERMOde beata Maria 101-5
CAP.XV.— De MariaeMagdalenaedevptionein Christp SERMOin parabolamdeVirgine. villicPiniqnitalis. 1021
requirendo, — et ejus visione. 764 SERMO in verba Sapienliae. 103t
CAP.XVI. Pia ad Christum aspiratio ad obtinendas SERMOinparabolame.vangelicamdetleeemvirginibus.
virtutes. 766 1045
LAMENTATIO IN PASSIONEM CHRISTl. 769 SERMO Nicolai Clarae-Vallensis in festosancti Andreae.
INSTRUCTIOSACERDOTIS. 1049
SERMOejusdem Nicolaiin festo S.Ntcolal Myrensis
Prooemium. 771 episcopi, ims
PARSPWMA.-- Quod Fitius Dei deditsenobis moriens IN ANTIPHONAM SALYE REGIHfASERMONESIV.
pro nobis. SermoI. 1039
CAP.I. —De lapsu hominisa dignitate primaevaecon- Sermo II. 1065
ditionis. 773 Sermo'III. 1068
CAP.II. — De tempore deviationis. 775 Sermo IV. 1072
CAPIII. —De tempore revocationis. 775 MEftTTATIO in Salve Uegina. 1077
CAP. I V. — De tempore reconci,iatiinis. 776 SERMOad clerum in concilio^Tfeniensrcongregatum.
CA. V — De temporeperegrinationis. 776 1079"
CAP.VI. — Tempus reconciliationisulterius expendi- SERMOad pastores in synodocongregatos. 108>
tur, et totum opus redemptionis humanaesummatimex- SERMOad praelatosin coneiiioconvocatos. 109S
ponitur. 776 SERMO de fugienda cordis et corporis immunditia.
PARSSECONDA. — Quod Jesus Fitius Vei datse nobisin HOf
Eucharistia. SERMOde miseriahumana. 1109
CAP.VII.— Deineffabili et perpetua claritate Verbi SERMOde septem donisSpiritus sancli. 1113
incarnati. 779 SERMOde duodecimportis Jerusalem. II17
CAP.VIII. — De sacerdotumdignitate. 784 SERMOfn canticumB. VfrginisMarise. 1121
CAP.IX. — Sacerdotumpotestatem majorem esse df- ,SERMO inverba Evangelii : « Ecce nos reliquimus
guitateangelica. 785 omnia (Matih.,xix, 27). 1127
CAP. X .—Demeditatiene seu
sacerdptis, praeparatione HOMILIAin illud Matthsei,cap. xm, v. 45 : Simileest
ad
ejus digne celebraudum tantum mysterium. 787 regnumccelorumhomininegoluxlori qumrentibonasmarq,:--
—
CAP.XI. Ex ritulegalis puriflcationisdocet studium ritas. llsi
puritatis. — 788 SERMO m illud Micbseae, vi, v. 8 : Indieabo libi,
CAP.XII. De triplici sumptionecorporis et sangui- o homo,quid sit bonum,etc cap. 1135
nis Domini. 788 LIBER SENTENTIARUM, 1135
PABSTEHTIA. — QuodChristusdalse nobisin prmmium DISPUTATIOCUJUSDAMJUSTI CUMDEO. 1155
in cmlo. SOLILOQUIUM. 1157
CAP.XIII.— Causabeatituomis duplex eleclte. 789 FORMULAHONESTyEVIT^. 1167
CAP.XIV.— De poenisinferni. 791 INSTRUCTIOquomodohomo possit in bonp proficpre'
TRACTATUS DE STATUVIRTUTUM. et placere Deo. U7l
Prsefatio. (91 VARIAET BREVIADQCUMENTA pie seu religiose
PARS PRIMA. — De humilitate. 795 vivendi. 1175
PARSSECUNDA. — De obedientia. 799 SPECULUMMONACHQRLM ARNJI1.FI MONACHI
PARSTERTIA. — De timore et charitate. 806 DE BOERIIS. H7S
EXPOSITIOINORATIONEM DOMINICAM. 811 ITEM, ALIADOCUMENTA vitaereligiosre. 1177
330 ORDO RERUM, ETC. 1340
OCTOPUNCTAperfectionisassequend*. 1181 XXVI.— De peccato. 1246
KPISTOLAcujusdamde doctrinavitaeagenda». 1185 —
XXVII. De confessione peocatorum et poMtitentia
OPUSCULUM in hsecverba : Ad quid venitti. 1189 1247
—
1. De scopoet flne cogilando. 1189 —
XXVIII. De communione. 1251
If, — De obedlenUa. 1189 —
XXIX. De cogitatione. 1255
III. — D*ereverentia erga praelatos. 1190 XXX.— Desllentio. 1234
—
W. De primitiisdiei et eogUationumDeo offeferidis. —
XXXI. De mendacio. 1255
1191 —
XXXII. De perjurio. 1256
—
V. De reverentiaet attentioneindivinoofflcio.1191 —
XXXIII. De detractione. 1256
VI. —De accusationesui et alioromin capHulo.1191 —
XXXIV. De invidia. 1257
VII. — De bonisinslitulisaccurateservandls. 1192 XXXV. — De ira. 1257
VIII,-— De regula et moderalionein mensa servanda. XXXVI.— De 6dk>. 1258
1192 —
XXXVII. De supferbia. 1258
—
IX. De paupertate sectanda. 1193 —
XXXVIIL Dejactantia. • 1259
—
X. De modocubandiseu dormiendi. i 193 —
XXXIX Dehumilitate. 1260
XI. — De opere vill, et missseservitio. 1193 XL — De patienlia, 1261
XII. — De confessionerecle institueuda. 1194 —
XLl. De concordia. 1261
—
XIII. De amorecellae et abnegatione propriae vo- —
XLII. De tolerantia. 1265
luntatis. 1194 —
XLIU. De itiflrmitate. 126*
—
XIV. De lectione Seripturae et piorum librorum. —
XLIV. Deavaritia. 12155
1194 XLV. — De eupiditate. 1266
XV.— De praelationeet munere docendi non affe- XLVI.— De paupertate 1266
ctando. 1195 XLVII.— De murmuratione. 1268
—
XVI. De continuasui dlsciplina,ob Deum et ange- —
XLVIII. De proprio. 1269
los nos ubictuespectantes 1195 —
XLIX. De oratione. 1271
—
XVII. Deverecundiaet modestia. 1196 —
L. De lectiOne. 1272
XVIII.— De circumspectalocutione, etcavenda de- LI. — De operalione. 1272
tractione. 1196 LII. — De psalmiset hymnis. 1274
XIX.— De caveridajactantia. 1197 —
LIII. De activa et contemplativavila, 1276
XX. — De verbis jocosisfugiendis. 1197 —
LlV. De curiositale. 1279
—
XXI. De studio audiendipia et utifia. 1197 —
LV. De vigilantia. 1280
—
XXII. De tfcvendacontentione. 1198 —
LVI. De prudehtia. 1283
XXIII.—De moddIoquendi religiosorum,et cufa tem- —
LVII. De fugaraulierumssBCularium. 1285
popis. — .. 1198 LVIII. — De eavendovirerumconsortio. 1286
XXIV. De speeuloomniumvirtutum nobis proposito, LIX. —De fugiendasocietalejuvenum. 1287
id est vita Coristl. ^ 1198 LX.-—D.evitandopravorumconsortio. 1288
LIBER DE MODOBENE VTVENDl,adsororem.1199 —
LXl. De litteris vel munusculisclanculum non ac-
PrjB&lio. 1199 ceptandis. 1289
I. — De flde. 1200 LXII. — De votisDeoreddendis. 1291
II. — Despe. 1201 LXIII.— De flne etscopo sui sutus semper conside-
—
III. De gratia Del. 1201 r.ndo. 1292
-
IV. DetimoreDef. 1203 —
LXIV. De studioplacendihominibuspfefpulchritu-
—
V. De chMitate. 1206 dinem cavendo. 1295
VI. — De primordiisconversofum. 1209 LXV.— De risu immoderatofugiendo. 1294
VII. — De convefsione. 1210 LXVL— De non vagandoforas. 1296
—
VIII. De contemptumundi. 1212 —
LXVIX. De lentatione. 1298
—
IX. Dehabftu. 1214 —
LXVIII. De somniis. 1300
—
X. De compunctione. 1216 LXIX. — De brevitate vitae. 1301
XI. — De tristitia. 1219 LXX.—Demorte. 1305
XII. — De dilecliorieDei. 1220 —
LXXI. De judicio. 1303
XIII. — De dilectioneproximi. 1222 —
LXXII. Epilogus. 1305
XIV. — De compassione. 1224 —
LXXIII. Sororispro se intercessipnemapud eum ro-
—
XV. De misericojdia. 1225 gat. 1305
XVI.—De exemplissanclorum 1226 Admonitioin sequentesversuset rhythmos. ' 1307
XVII.— De contentione. 1228 Carmenparaeneticumad Rainaldum. 180T
XVni. — De disciplina. 1230 Rhythmusde cnntemptumundi. 1315
XIX. — De obedientia. 1233 Idem Bernardus. 1315
XX.— De perseverantia. 1233 Jtibilus rhythmicus,de nominftJesii. 1317
XXI.— De virginiute. 1258 Rhythmicaoralioad unumquodlibetmembrorumChri-
—
XXII. De continentia. 1239 sti patientis et a cruce pendentis. 1319
XXIII.— De fornicatione, 1240 Oratio devota ad DominumJesum et B. Mariamma-
XfflV. — Deabsttaentia. 1243 trem ejus. 1325
XXV.— De ebrietate. 1245 Rhytltmivelefesde vila monastica. lo27
FINIS TOMl CfiNTESiMI OCTOGESIMI0UARTI.
Ex Tvois L. Migne, au Petit-Monlrouge,

Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXXIV.

Încărcat de

Informații document

Titlu original

Drepturi de autor

Formate disponibile

Partajați acest document

Partajați sau inserați document

Opțiuni de partajare

Vi se pare util acest document?

Este necorespunzător acest conținut?

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXXIV.

Încărcat de

Drepturi de autor:

Formate disponibile

Bernard de Clairvaux (saint ; 1090?-1153). S. Bernardi,...

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

OMNTCM SS. PATRUM, DOCTORUM SCIUPTOMMQUE ECCLESIASTICORUM

PATROLOGI^ TOMLS CLXXXIV.

S. BERNARDUS ARRAS CLARiE-VALLENSIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

ABBATIS PRIMl CLARJI-VALLENSIS

SSX TOMISIN QUADRUPLICI

POST HORSTIUM DENUO RECOGNITA, AUCTA ET IN MELIOREM DIGESTA

PRESBYTERI ET MONACHIBENEDICTINl E CONGREGATIONES. MAURI

ACCURANTE J.-P. MIGNE

VENEUNT4 VOLUMINA28 FRANCISGALLICIS

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

AUOTORUM ET OPEB.UM QUl Qf HOC TOMO CLXXXTV CONTIWEHTUH.

OPEBDBTOBUSV. — Aliena et tuppositia.

£x typi» MICNE, au ru.l-Muiiiiouai}.

OPERUM TOMUS QUINTUS,

OPERA SUPPOSITITIA ET ALIENA.

S SERMO I. A de montibus, inquam, illis ad convallem lacrymarum,

(2) Yidede hocloco in Doctr. PP. lib. contra Judic. temerar,

(3) Alludit ad antipapam Petrum Lconis.

(*") llabitus est in feslo S. Laurenlii, ul ex co?tt?.>'.'.u

(D) Vide an iegendum, Privatio ejus, mrlius quatn pereeptiodocet, t

ffUtTATtftt D ratitiitem coilbtjuii pa^iiia compehsaret prolixior.

(10) fmnu% RBgemm, »i «w tnHtaMif w.

EPISTOLA I. gratiam; complanas exasperantem, et immeritum

ABMOMTIO i). MABILLONII

1901- De auctore sequenlisEpistolwjamdudum cmpit dubilari: at eum Guilielmo scuWiltelmo, ntonu-

Qua Guigoni seu Wigoni, Majoris Cartusise priori quinto, asseritttr

EPtSTOLA SEU TMCTATUS

\D FRATRES DE MONTE DEI.

(12) Editi addunt, aliud qttoddam opnsrulum.

200-201 CAPUT PRIMUM. namque simplicitas jam multos provocat ad aemula-

CAPUT I. D iuquieta; et virilis maturilas, serius animus, caslus,

CAPUT I. D 2. Beatitudo igitur quae sanctis promittitur, tam

ADMONITIO IN SEQUENTES TRACTATUS.

ABBATIS SANCTITHEODERICIPROPE REMOS, POSTEA MONACHISIGNTACENSIS

DE CONTEMPLANDO DEO Li\

233 PROOEMIUM. A quem diligit anima mea vidistis ? Respondetque

(14) fei quibusdam manuscriplis, Liber SoliloquiorumS. Bcrnardi,

(15) Quae includuntur uncis, desunt in cditione BibliothecaePatrum Cistercio isium.

DE NATURA ET DIGNITATE AMORIS.

'17v Virgilius Bucolicon egloga 5, vers. 36.

PRIORA DUO CAPITA

DE COLLOQUIO SIMONIS CUM JESU,

(24)Manttscripli addunl ex ignobili gloriosus.

(26j fraclatum scilicet S. Bernardi De gradibus humilitatis.

EPISTOLA DOMNIGUIGONIS B proprietates et officia quidem singula quid circa nos

(27) Sic habet manuscriptus: non Gofrede, uti hactenus lecliim.

CAPUTPRIMUM. A imaginem Dei facti sumus ; hoc est, ad intellectum

PROOEMIUM. C mique imperio cos subjicieules in usuni virluiis

(29) Vidctur dcesse, vetentibus

'PROOEMIUM. D contra me, videlicet lumen scientise, conscientiae

TRACTATUS DE ORDINE VITiE

(31) Proverb. Greecoruiiilcstc llictoiiynio, rpist. 2 ad Ncpot. cap. 14.

LIBER SEU TRACTATUS DE CHARITATE.

PROOEMIUM. f>non sunt, tanquam ca quse sunt! sitriuj et vir-

(35) Non est virtus, formata scilicet et conducibilis ad oetcrnambeatitudinem.

TRAGTATUS DE PASSIONE DOMINI

super, Ego sum vitis vera.

428PR0OEMIUM. iD castissimse, sine quo nullus sapit, quia tu es seterni